S A Y F A 2
D İ P N O T
S A Y F A 3 S A Y I 5
S A Y I 5 S A Y F A 4
S A Y F A 5
EDİTOumlRDEN
elamlar Sevgili Okur
Sizlerin karşısına her seferinde oumlzel konularla ve dosyalarla ccedilı-
kabilmek iccedilin yayın ekibimizle birlikte yoğun bir mesai harcıyor ve keyifle ccedilalışıyo-
ruz Yine keyifli ve oumlzel bir sayı ile karşınızdayız Oumlnceki sayımızdaki ldquoDijital Duumlnya-
da Ccedilocuk Olmakrdquo isimli dergimize goumlsterdiğiniz yoğun ilgi ve teveccuumlh iccedilin teşek-
kuumlr ederiz Gerek velilerimizden gerekse meslektaşlarımızdan guumlzel doumlnuumltler al-
dık Bu ilgiden aldığımız guumlccedille yeni sayımızda oumlğrencilerimizin meslek seccedilimi konu-
sunda yaşadığı kararsızlıkları ccediloumlzmelerine yardımcı olmak amacıyla ldquomeslek seccedilimi
ve kariyer planlamardquo konusunda bir sayı hazırlamaya karar verdik
Ccedilağdaş bir toplumda oumlzguumlr bir bireyin oumlnemli gelişim goumlrevlerinden biri de
mesleğini seccedilmesidir Bir kimsenin herhangi bir konuda doğru bir seccedilme işlemi
yapılabilmesi ya da başka bir deyişle sağlıklı karar verebilmesi iccedilin her şeyden
oumlnce neler istediğini ve bunları elde edebilmek iccedilin ne gibi olanaklara sahip oldu-
ğunu bilmesi gerekir Bunun neticesinde yapması gereken ccedileşitli seccedilenekleri ince-
leyip her birinin isteklerine ve koşullarına ne derece uygun olduğunu değerlendir-
mektir Ccedilarşıya ccedilıkmadan oumlnce alacağı şeylerin listesini yapan ve bunlar iccedilin yeterli
parası olup olmadığını yoklayan ccedilarşıdaki malların kalite ve fiyatlarını inceleyerek
gereksinmelerine ve parasına uygun bulduklarını alan bir kimsenin davranışı buna
oumlrnek olarak goumlsterilebilir Bu işlemleri dikkatli ve oumlzenli şekilde yapmayan kimse-
lerin hayal kırıklığı ile karşılaşmaları kaccedilınılmazdır
Bazı genccedillerin meslek seccedilimi gibi oumlnemli bir kararı oluştururken yukarıda
belirtilen gelişim goumlrevini gerektiği oumllccediluumlde yerine getiremedikleri ve bu yuumlzden
mutsuz oldukları goumlzlenmektedir Meslek seccedilimi kararının sağlıklı bir biccedilimde
oluşturulmasını guumlccedilleştiren bazı etmenler vardır Bunların bir boumlluumlmuumlnuuml genccedillerin
ccedilalışma duumlnyası ve insan nitelikleri hakkında edinmiş oldukları bir takım inanccedillar
ve genellemeler oluşturmaktadır Oumlrneğin uumllkemizde insanlar istedikleri meslek-
lere giremiyorlar Bu yargı hatalı bir genellemedir Bir kısım gencin yoksulluk ne-
deni ile istediği mesleğe giremediği doğrudur Ne var ki istenilen mesleğe gireme-
menin sadece maddi yetersizlikten ileri gelmediği varlıklı oldukları halde yanlış
alanlara youmlnelen genccedillerin de var olduğu goumlzlenmektedir Bu kişilerin hatası gir-
mek istedikleri mesleklerin niteliklerine uygun olup olmadığını sorgulamamaların-
dan kaynaklanmaktadır Bu genccediller az sayıda seccedilkin oumlğrenci alan ve başarılı olmak
iccedilin uumlstuumln akademik yetenek yanında suumlrekli ve duumlzenli ccedilalışma alışkanlığı da ge-
rektiren eğitim programlarına oumlzenmekte giremeyince hayal kırıklığına uğramak-
tadır
D İ P N O T
S A Y F A 6 S A Y I 5
Başka bir yanlış genelleme ise İnsanın toplumda saygı goumlrmesi iccedilin saygın bir mesleğin
uumlyesi olması gerekir Saygı goumlrme her insanın en doğal hakkıdır Ancak bunu saygın bir mesleğin
uumlyesi olarak sağlama beklentisi pek gerccedilekccedili değildir Ayrıca meslekleri saygın olan ve olmayanlar
olarak ayırmak da doğru değildir İnsan bir mesleğin başarılı bir uumlyesi olursa saygınlık kazanır Bu
da sahip olduğu yetenekleri gerektiren ilgi duyduğu etkinlikleri (meslek goumlrevlerini ) iccedileren bir
mesleğin uumlyesi olmakla gerccedilekleşebilir Bir kimsenin niteliklerine uymayan bir mesleğe girmesi
zayıf bir olasılıkla da olsa muumlmkuumln olabilir ama o mesleğin başarılı saygın bir uumlyesi olma olasılığı
yoktur
Meslek seccedilme durumunda olan genccedillerden bazıları oumlzellikle YKS tercih doumlnemlerinde biz-
lere ldquoGelecekte hangi meslekler geccedilerli olacaktırrdquo sorusunu sormaktadır Bu soruyu yanıtlayabil-
mek iccedilin bu genccedillere ldquo Kaccedil yıl sonraki geleceği oumlğrenmek istiyorsunrdquo diye sormak gerekiyor Tek-
nolojinin hızla gelişmekte olduğu bir duumlnyada bir mesleğin belki beş ya da on yıl sonrasını tahmin
edebiliriz Ondan sonra bu ccedilekici meslek teknolojinin gelişmesi ve buna bağlı olarak ekonomideki
değişimler sonucunda huumlviyet değiştirmiş olacak belki de pek ccedilok kişinin o alana girmesi sonucu
bu guumlnkuuml ccedilekiciliğini yitirecektir Uumllkemizde bunun değişik oumlrnekleri geccedilmişte yaşanmıştır ve ya-
şanmaya devam edecektir
Şunu unutmayın ki siz genccedillerin hangi mesleği seccediltiği değil bu hızlı değişime ayak uydura-
bilmek iccedilin ne gibi bilgi ve becerilerle donanmış olduğunuz oumlnemlidir Biliyorsunuz ki teknolojik
gelişme meslek goumlrevlerini kolaylaştırmakta el becerisi ve beden guumlcuumlnuumln yerini beyin guumlcuumlne bı-
rakmaktadır Bu nedenle genccedillerin matematik ve mantık alanlarında kendilerini iyi yetiştirmeleri
akıl yuumlruumltme yargılama yeteneklerini geliştirici etkinliklere ağırlık vermeleri gerekmektedir Ezber-
leme geccediler notla yetinme guumlnuuml kurtarma gibi tutumları benimseyenlerin gelecekteki değişimlere
ayak uydurma şansı zayıf olacaktır Gelecekte birkaccedil meslek ve sık sık iş değiştirme yanında bir guumln
boyunca birden fazla meslek icra etme durumunda olacak genccedillerin elden geldiği kadar spor el
sanatları guumlzel konuşma ve yazma gibi değişik yeteneklerini geliştirmeye de oumlnem vermeleri gere-
kir Boumlylece bir kimse guumlnuumlnuumln değişik zaman dilimlerini değişik yetenekleri ile ilgili işleri yaparak
geccedilirebilir Boumlylece hem gelirini artırabilir hem de ek bir iş yolu ile değişik becerilerini değerlendir-
me olanağı bulabilir Guumlnuumlmuumlzde insanlar buumlyuumlk iş yerlerinde bir ccedilok kişi ile işbirliği yaparak ccedilalış-
makta kendi kuumlccediluumlk iş yerinde birkaccedil ccedilırağı ile ccedilalışan insan sayısı giderek azalmaktadır O halde
geleceğin genci başkaları ile iletişim kurabilme ve işbirliği yapabilme becerilerine sahip olmalıdır
Değişik insanlarla değişik koşullarda ccedilalışabilme esnekliğine sahip olabilme belirsizliğe dayanabil-
me ve yaratıcılık da iş yaşamında başarıyı artırıcı kişilik oumlzellikleri olarak goumlruumlnmektedir Bir yaban-
cı dil oumlzellikle İngilizce bilmek kişinin iş bulma ve gelişme şansını artıracaktır
ARobbins lsquo da dediği gibi ldquoKendi geleceğini planlamayanlar başkalarının planının parccedilası
olurlarrdquo Bizler de bu sayımızda siz genccedillerin meslek ve kariyer gelişim seruumlveniniz de bir kılavuz
roluuml uumlstlenmeyi amaccedilladık Sevgi ve saygılarımla
Aysel KATARCI Besni RAM RehOumlğtPsikolojik Danışman
S A Y F A 7
Eğitim bireyin tuumlm olarak gelişmesi ve ya-
şamdaki buumltuumln rollerini en iyi şekilde yerine
getirmesi iccedilin gerekli olan nitelikleri kazan-
dırmaya youmlnelik bir suumlreccediltir Bu suumlreccedil iccedilinde
birey yaşamdaki 3 farklı konumu accedilısından
ele alınıp yetiştirilmeye ccedilalışılır
Birey olarak insan
Sosyal bir varlık olarak insan
Meslek elemanı olarak insan
Toplum yaşamında hepimiz bir meslek sahi-
bi olma bir iş yapma ve etkin olma ihtiyacı
iccedilindeyiz Ccediluumlnkuuml insan ile yaşam arasındaki
en kuvvetli bağ ldquoişrdquo tir Freudrsquoa goumlre ldquoiş
bireyin gerccedilekle bağlantısıdır Bir meslek
edinmenin temelinde para kazanarak fizyo-
lojik ihtiyaccedilları karşılamanın dışında sosyal
ve psikolojik ihtiyaccedilların doyumu da soumlz ko-
nusudur Buumlyuumlk ruh hekimi bunu şoumlyle
dile getirirrdquo Sağlıklı insan sevebilen ve
ccedilalışabilen kişidirrdquo
Tarih boyunca işin anlamı değişse de
yaşam iccedilindeki oumlnemli yeri ve bireyin
yaşamını etkileme guumlcuuml değişmemiştir
Bireyin yaptığı iş ve meslek onun kimli-
ğini oluşturan ve onu tanımlayan en
oumlnemli oumlğedir Ccediluumlnkuuml yaptığımız iş ya-
şamdaki diğer rollerimizi ve yaşam iccedilin-
deki tuumlm konumumuzu etkiler ve yaptı-
ğımız iş duumlşuumlncelerimize ve yaşamımıza
belli bir biccedilim verirrdquo Nasıl bir ortamda
ccedilalışacağız kimlerle ilişki kuracağız nasıl
bir yaşam tarzımız olacakrdquo gibi soruların
yanıtları işimizle bağlantılıdır
Uumllkelerin kalkınmasında bireylere uumlret-
ken ve gelişmeye accedilık nitelikleri kazan-
dırmaya amaccedillayan ccedilağdaş eğitim anla-
yışı bireyin kendi potansiyelini maksi-
mum duumlzeyde ortaya koyabileceği en
uygun mesleki seccedilimler yapması ve kari-
yer gelişimini suumlrduumlrmesine oumlnem verir
İşte eğitim suumlrecinde bireye yapılan hiz-
metler ldquoMesleki Rehberlik ve Kariyer
Danışmanlığı ldquokapsamında yer alır
D İ P N O T
MESLEK NEDİR
İNSAN YAŞAMINDA MESLEK SECcedilİMİ VE KARİYER
GELİŞİMİNİN ANLAM VE OumlNEMİ
S A Y F A 5
Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri-
nin ccedilıkış noktasını ve bu alanın gelişiminin temel taşlarını oluşturur Boumlyle olması da
bir bakıma doğaldır ccediluumlnkuuml bireyin yaşam iccedilindeki konumunun kendini ve yaşamını
anlamlandırması buumlyuumlk oumllccediluumlde mesleği ve işiyle biccedilimlenir
Meslek bireye geccedilimini nasıl sağladığını ne iş yaptığını ne kadar kazandığını nasıl bir
ccedilevrede yaşadığını kimlerle ilişki kurduğunu goumlsteren
bullKişilik oumlzelliklerine uygun iş uğraş ve
faaliyetlerden oluşan
bullResmen tanınmış kuralları toplumca
belirlenmiş ve belli bir eğitimle kazanılan
bull Bir kimsenin hayatını kazanmak iccedilin
yaptığı grup ve uumlyelikle aidiyet sağlayan
bir kavramdır
Bacanlırsquonın(1996) yaptığı tanıma goumlre
ldquomeslek bir kimsenin hayatını kazanmak
iccedilin yaptığı kuralları toplumca belirlenmiş ve belli bir eğitimle kazanılan sistemli etkin-
likler buumltuumlnuumlduumlr Meslek belli bir tuumlr alanda etkinlikte bulunabilme guumlcuumlduumlrrdquo
D İ P N O T
MESLEKİ REHBERLİK NEDİR
MESLEK SECcedilİMİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR NELERDİR
Birccedilok birey iccedilin meslek maddi bir guumlvence sağlamakla birlikte bireyin kendi ilgi ve
yeteneklerini kullanarak kendini geliştirebileceği ve doyum sağlayabileceği bir alanı
ifade eder
Bireylerin ccedileşitli meslekleri tanımaları kendi niteliklerine uygun meslekleri seccedilmele-
ri seccediltikleri mesleğe hazırlanmaları ve mesleki youmlnden gelişmeleri konusunda yapı-
lan yardımlara mesleki rehberlik denir Bireyin kendi ilgi ve yeteneklerini tanıması
kendi mesleki seccedilimlerini etkileyecek ccedilevresel fırsatlar ve meslekler duumlnyasından ha-
berdar olması bilinccedilli tercihler yapması seccediltiği meslekte başarılı olması iccedilin yapılan
sistematik ve profesyonel yardım suumlrecidir
Oumlzetle
bullBu suumlreccedil iccedilerisinde bireyin geleceğini planlaması ve iş bulması konusunda alacağı
kararlara yardım etmek oumlnemlidir Ancak mesleki rehberlik hizmetlerinde bireyin ala-
cağı kararlara bire bir muumldahale soumlz konusu değildir Sadece bireyin alacağı kararları
kendi kendine almasına yardım esastır
S A Y F A 9 S A Y I 5
Mesleki Rehberliğin Amaccedilları
Oumlğrencilerin meslek hakkında doğru ve gerccedilekccedili bilgiler edinmelerine yardımcı olma
Oumlğrencilere kendi kişisel değer ilgi ve yeteneklerini keşfedip anlayabilecekleri yaşantılar sun-
ma
Kendi değer ve yeteneklerinin toplum goumlzuumlndeki değerini anlamasına yardımcı olma
Seccedililmesi duumlşuumlnuumllen mesleğin gerccedilek sınırlarını tanımasına yardımcı olma
Genccedillerin farklı tuumlrdeki meslekler hakkında detaylı bilgiler edinmesine yardımcı olma
Meslekleri eleştirel bir biccedilimde değerlendirmelerine yardımcı olma
Mesleki karar aşamasında uzmandan yardım alabilmesi iccedilin gerekli inisiyatifi kazandırma
İş ortamı iccedilerisindeki yerini anlamasına yardımı olma
Farklı alanlarda yetersizliği bulunanların iş yaşamına uyum sağlamalarına yardımcı olma
Mesleğe youmlneltme faaliyetlerinde hem bireyin
hem de işin tuumlm oumlzellikleri incelenip ikisi ara-
sında ortak noktalar tespit edilerek bireyin
kendine uygun bir meslek seccedilmesine yardım
edilmelidir
Meslek seccedilimi gelişimsel bir suumlreccedil iccedilerisinde ccedilo-
cukluktan yaşamın sonuna kadar devam eder
Mesleki gelişim mesleğe youmlnelme ile ilgili duuml-
şuumlnceler meslek seccedilimi mesleğe giriş mesleğe
uyum meslekte ilerleme emeklilik ve sonrası
gibi bireyin yaşamının buumlyuumlk bir kısmını kapsa-
maktadır
S A Y F A
D İ P N O T
1BASAMAK BİREYİN KENDİNİ TANIMASI
Kişinin yeteneklerini becerilerini ilgilerini
değerlerini kaynaklarını sınırlılıklarını ihtiyaccedil-
ların iccedilerecek şekilde kendisiyle ilgili net bir an-
layışa sahip olmasıdır
YETENEK Genel anlamda ccedileşitli alanlarda
sergilenebilen performans kapasitesi anlamına
geldiği gibi aynı zamanda oumlğrenme guumlcuuml veya
bir iş goumlrev ya da faaliyeti diğer insanlara goumlre
daha başarılı ve daha hızlı bir şekilde yapabilme
yetisi olarak tanımlanabilir
Bireyin İlgi Ve Yeteneklerinin Belirlenme-
sinde İse
Anketler İlgi envanterleri Kişilik envanterleri Yetenek testleri kullanılır
ABD istihdam kurumu tarafından 1949
yılında geliştirilen o yıllardan bu yana suuml-
rekli uumlzerinde ccedilalışılan Tuumlrkiye İş Kurumu
tarafından da adaptasyonu yapılan Genel
Yetenek Test Bataryasında şu yetenek
alanları bulunmaktadır
DOĞRU MESLEK SECcedilİMİ İCcedilİN GEREKLİ BASAMAKLAR
S A Y F A 1 1 S A Y I 5
1Zeka Genel oumlğrenme becerisi
2Soumlzel Yetenek Okuduğu bir metni anlama ve
bir duumlşuumlnceyi soumlzcuumlklerle etkili bir şekilde anla-
tabilme yeteneği
3Sayısal Yetenek Aritmetik hesaplamaları hızlı
ve doğru şekilde yapabilme
4Uzay ve Mekan İlişkileri Yeteneği Cisimlerin
uzaydaki biccedilimlerini algılama iki ve uumlccedil boyutlu
olarak goumlrebilme geometrik şekilleri farklı accedilı-
lardan baktığında anlama yeteneği
5Şekil Algısı Yeteneği Bir cisim resim veya
grafik uumlzerindeki ayrıntıları algılama veya birbi-
rine oldukccedila benzeyen iki goumlrseli karşılaştırabil-
me
6Buumlro işleri yeteneği Yazılı bir metinde ya
da tablodaki detayları algılayabilme iki me-
tin arasındaki farklılıkları goumlrebilme
7Motor koordinasyon Goumlz ile eli veya goumlz
ile parmakları hızlı doğru ve koordineli bir
biccedilimde hareket ettirebilme
8Parmak becerisi Kuumlccediluumlk cisimleri parmakla
hızlı doğru ve istenen youmlne hareket ettire-
bilme veya istenen yere koyabilme yetene-
ği
9El becerisi Elleri ccedilabuk ve ustalıkla kulla-
nabilme yeteneği
S A Y F A 1 2 S A Y I 5
İLGİ Belli faaliyetlere isteyerek youmlnelme bu
faaliyetleri kısıtlayıcı koşullar altında bile başka
faaliyetlere tercih etme ve bu faaliyetleri ya-
parken yorgunluk yerine dinlemişlik bıkkınlık
yerine devam etme isteği duyma Oumlzetle ilgi
bir faaliyet goumlrev ya da bir nesneye karşı duyu-
lan sevme ya da sevmeme durumudur Yete-
nekler bir mesleki etkinlikte sağlanan başarı
duumlzeyi ilgiler ise o faaliyetlerden zevk alma
duumlzeyiyle ilişkilidir İlgilerin oluşumunun iccedilsel
dinamikler kadar aile yapısı sosyal sınıf kuumlltuumlr
ve ccedilevre gibi faktoumlrlerden etkilendiği soumlylenebi-
lir
İlgi konusunda ccedilalışan ilk kuramcılardan biri
olan Superrsquoe goumlre bireylerin meslek ilgilerini
tanımanın doumlrt temel youmlntemi vardır
1İfade Edilen ilgiler Bireyin soumlzcuumlkleriyle ifade
ettiği ya da iddia ettiği ilgiler
2Goumlzlenen ilgiler Bireyin davranışlarına ya da
yaptığı faaliyetlere bakarak anlaşılabilecek ilgi-
ler
3Envanterle Oumllccediluumllen ilgiler Bireyin hangi faali-
yetlerden hoşlanıp hangilerinden hoşlanmadı-
ğını anlamak iccedilin bir dizi maddeden olu-
şan envanterle oumllccediluumllen ilgilerdir
4Testlerden oumllccediluumllen ilgiler Yetenek test-
lerinden elde edilen sonuccedillara bakarak
belirlenen ilgiler
Kuzgun tarafından 1989 yılında geliştiri-
len Kendini Değerlendirme Envante-
ri (KDE) lise oumlğrencilerine meslek seccedili-
minde yol goumlstermek uumlzere oumlğrencilerin
kendilerini daha iyi tanımalarında yardım-
cı olmak amacıyla algılanan yetenek ilgi-
ler ve mesleki değerler temel boyutların-
daki oumlzelliklerini oumllccedilmek uumlzere geliştiril-
miştir Bu envanterde yer alan ilgilere
baktığımızda şunları goumlrebiliriz
Temel Bilim ilgisi Fizik Kimya Biyoloji
gibi bilimlerin konularını oluşturan doğal
olayları incelemek Matematik konuları ile
uğraşmak gibi davranışlarda kendini goumls-
teren bir ilgi alanıdır
Sosyal Bilim ilgisi Sosyoloji psikoloji
coğrafya tarih arkeoloji felsefe gibi bi-
limlerin konularına ilgi duyma
Canlı Varlık ilgisi Eti yenen hayvanları
veya tahıl sebze ve meyve gibi bitkileri
uumlretme ve hoşlanma
Mekanik ilgisi Ccedileşitli alet ve makineler
yapma işletme ve onarma
İkna ilgisi Duygu ve duumlşuumlncelerini başka-
larına benimsetme belli bir amacı gerccedilek-
leştirmek iccedilin başkalarını etkileme
S A Y F A 1 3
Ticaret ilgisi Alım satım işleriyle uğraşma
ticaret yoluyla kar elde etme bir malı
muumlşteriye tanıtma ve satma gibi faaliyet-
lerde bulunma
İş Ayrıntıları ilgisi Ayrıntılar uumlzerinde ccedila-
lışma her işi guumlnuuml guumlnuumlne yapma bir ya-
zıyı ya da hesabı inceden inceye kontrol
etme yazıları duumlzenli bir biccedilimde dosyala-
ma
Edebiyat ilgisi Her tuumlrluuml edebi eseri oku-
ma inceleme eleştirme ve edebi eserler
yazma
Guumlzel Sanatlar ilgisi Resim heykel gibi
plastik sanatlar ve el sanatları ile ilgili
eserleri inceleme veya bu tuumlr eserler orta-
ya koyma
Muumlzik ilgisi Muumlzik dinleme muumlzik aleti
ccedilalma beste yapma
Sosyal Yardım ilgisi İnsanlara yardım et-
me sorunlu insanları iyileştirme besle-
me geliştirme şeklinde sıralanabilir
DEĞERLER Değer Ulaşmayı istediği-
miz hedeflere ve ideallere atfettiğimiz
oumlnemdir İhtiyaccedillar tuumlm insanlarda ve
hayvanlarda goumlruumllmesine rağmen değer-
ler sadece insana oumlzguuml oumlğrenebilen ve
kuşaktan kuşağa aktarılabilen bir olgu-
dur Mesleki değer bir mesleğe girme
sonucunda o mesleğin getirilerinden elde
edilen doyumdur Bir mesleğin en cazip
yanı birey iccedilin o meslekten elde edilen
yuumlksek kazanccedil bir başkası iccedilin guumlvence
başka biri iccedilin mesleğin sahip olunan ye-
teneği kullanmaya olanak tanıması diğer
bir başkası iccedilin mesleğin toplumsal say-
gınlığı olabilir
Tuumlrkiyersquo de yapılan ccedilalışmalardan biri
Kuzgun tarafından 1988 yılında gerccedilek-
leştirilmiştir ve toplam 9 meslek değeri
belirlenmiştir Bu değerler şunlardır
1Yeteneği kullanma
2Yaratıcılık
3Yarışma
4İş birliği
5Değişiklik
6Duumlzenli yaşam
7Liderlik
8Kazanccedil
9Uumln sahibi olma
D İ P N O T
S A Y F A 1 4
2 BASAMAK MESLEKLERİN İNCELENMESİ
Meslekler Hakkında Bilgi Toplanırken Şu Oumlzelliklere Dikkat Edilmelidir
bullMesleğin oumlzellikleri bullUnvan ve niteliği bullGerekli eğitim duumlzeyi bullMesleğe giriş koşulları bullGereksinim duyulan eleman sayısı bullGirişteki sınırlamalar bullMesleğin suumlrekliliği bullMeslekte ilerleme koşulları vs dikkatli bir şekilde araştırılmalıdır İstenen mesleğin oumlzellikleri olanakları avantajları dezavantajları gereken nitelikler
başarı koşulları maaş duumlzeyi vb konularla ilgili bilgiler toplanmalıdır
Mesleki Bilgilendirmede Hangi Araccedillardan Yararlanabiliriz
Mesleklerle ilgili basılı malzemelerin toplanması (kitap broşuumlr afiş vs) İş yerlerine youmlnelik incelemeler yapma Meslek elemanları ile goumlruumlşme ya da konferanslar İş tecruumlbesi olan kişilerden yararlanma Oumlğrencileri gruplar halinde meslekleri incelemeye youmlnlendirme Seminerler İş kurumu gibi kuruluşların mesleki rehberlik merkezlerinden yararlanma Bilgisayar ve internet uumlzerinden meslekler hakkında bilgi toplama şeklinde araş-
tırma yapılabilir
D İ P N O T
S A Y F A 1 5
D İ P N O T
3BASAMAK BİREYİN KİŞİSEL OumlZELLİKLERİ İLE MESLEKLERİN GEREKTİRDİ-
Ğİ OumlZELLİKLER ARASINDA İLİŞKİ KURMA- KARAR VERME
Mesleki rehberlik hizmetlerinde son aşama ise bireyin kişisel oumlzellikleri ile mesleklerin
gerektirdiği oumlzellikler arasında ilişki kurularak bireylerin uygun mesleki kararlar ver-
melerine yardımcı olmaktır Bu karar verme bireyin hak ve sorumlulukları dikkate alı-
narak her zaman iccedilin bireye bırakılmalıdır
Meslek seccedilimi ve gelişimi zaman iccedilinde oluşan bir suumlreccediltir Bireyin değişen kişilik oumlzel-
likleri ve mesleklerde meydana gelen değişimler bireyle meslek arasında bağ kurmayı
her zaman guumlccedilleştirmektedir Bu nedenle oumlzellikle eğitim oumlğretim kurumları iccedilerisinde
bir seccedilim yapma aşamasında ki bireyler iccedilin mesleki rehberlik hizmetleri aktif olarak
uygulanmalıdır
S A Y F A 1 6 S A Y I 5
GELECEĞİN MESLEKLERİ NELER OLACAK
Son 100 yılda meydana gelen teknolojik gelişmelerin geri kalan buumltuumln tarihsel suumlreccediltekin-
den daha fazla olduğunu biliyor muydunuz Evet teknoloji inanılmaz bir hızla koşuyor ve bu hızıy-
la bazı meslekleri arka sıralara itiyor Uumlstelik bu durumda sadece teknoloji değil bilimsel sosyal
kuumlltuumlrel ccedilevresel ve ekonomik gelişmeler de oldukccedila etkili
Her geccedilen guumln adını daha oumlnce duymadığımız yepyeni teknolojilerle yapay zekacirc kavram-
ları ile karşılaşıyor ve bu teknolojiden nasibini almış cihazlarla tanışıyoruz Biz bu teknoloji ve ci-
hazlarla tanışıp haşır-neşir olurken bazı meslekler de ldquoElvedardquo diyerek bavulunu toplayıp bilinme-
ze doğru yol alıyor Oumlte yandan bayram ziyaretlerinde ldquoNe iş yapıyorsun evladımrdquo sorusunu so-
ran teyzeler cevap olarak varlığından haberdar olmadıkları meslekleri daha fazla duyar hale geli-
yorlar Tabi yakın gelecekte daha sık duyacaklarını da soumlyleyebiliriz
Uumllkemizdeki iş kollarında gerekli olan temel yetenek ve yetkinliklerin 41rsquolik bir kısmının
2020rsquoden sonra değişime uğrayacağına inanılıyor Ayrıca yaygın bir kanıya goumlre şu anda 7 yaşına
kadar olan ccedilocukların ileride ccedilalışacakları mesleklerin en az yarısı henuumlz ortaya ccedilıkmadı Bu da de-
mek oluyor ki meslekler de buumlyuumlk bir değişimden geccedilecek Dolayısıyla yeni ve popuumller meslekle-
rin neler olacağına geniş ccedilerccedileveli bir bakış atma zamanı geldi
Gelin şimdi geleceğin en popuumller mesleklerine birlikte goumlz atalım
S A Y F A 1 7
1-Enduumlstriyel Veri Bilimci
Enduumlstriyel anlamda verilerin topar-
lanması ve bu veriler ışığında analizler
yapılmasını uumlretim suumlreccedillerinin daha
doğru ve nitelikli youmlnetilmesini olanak-
lı kılan enduumlstriyel veri bilimciler oumlzel-
likle online alışverişin yuumlkselmesi se-
bebiyle geleceğin popuumller meslekleri
iccedilinde yer alacaklar
2- Robot Koordinasyon Uzmanı
Guumlnuumlmuumlzde uumlretim suumlreccedillerinde robot-
lar kullanılıyor ve robot kullanım oranı
guumlnden guumlne artıyor Dolayısıyla robot-
lar yepyeni mesleklerle tanışmamıza
neden olacak Geleceğin meslekleri ara-
sında en popuumller olacaklardan biri ise
robot koordinasyon uzmanıdır Bu uz-
manlar robotların onarımlarını ve bakı-
mının yanında etkili ccedilalışma prensipleri-
ni goumlzden geccedilirirler Boumlylece robotlara
yepyeni beceriler kazandırılabilmekte-
dir
3- IOT Uzmanı
Nesnelerin interneti olarak bilinen kavram-
dan haberiniz var mı IoT olarak kısaltılan
bu kavram etrafımızdaki neredeyse buumltuumln
her şeyin internete bağlı olarak işlem goumlr-
mesini ifade ediyor Yani akıllı binalarda
yer alan klimalar alarm sistemleri guumlvenlik
kameraları ve diğer birccedilok şey nesnelerin
interneti iccedilin başlangıccedil aşaması Yakın gele-
cekte buumltuumln elektronik aygıtları uzaktan
bile olsa internet bağlantısı sayesinde youml-
D İ P N O T
S A Y F A 1 8 S A Y I 5
4- Veri Dedektifi
Veri dedektifleri nesnelerin interneti adı ve-
rilen teknolojiden ve internet ağlarından el-
de edilen bilgileri ccediloumlzuumlmleyerek ilgili kişi ya
da kurumlara aktaracak Ccedileşitli şirketler
doğru pazarı analiz edebilmek iccedilin bu tekno-
lojiden yararlanıyor ve uumlruumln ya da hizmet
satışı iccedilin buna hatırı sayılır zaman ve para
harcıyorlar İşte veri dedektifliği sayesinde
harcanan zaman ve parada tasarrufa gidile-
bileceğinden bu mesleği geleceğin meslekleri
arasında yer alacağını soumlyleyebiliriz
5- Veri Guumlvenliği Uzmanı
Ebeveynler hem kendilerini hem de ccedilocuk-
larını internet ve teknolojinin beraberinde
getirdiği istenmeyen sonuccedillara karşı koru-
mak iccedilin gelecekte daha ccedilok ccedilaba sarf ede-
cekler Yakın gelecekte daha sık siber saldırı
ifadesini duyacağımıza inanılıyor Bu tip sal-
dırılar iccedilin oumlnleyici ccedilalışmalar yapmak
oumlnemli bilgileri gizlemek ya da gerekli goumlruumll-
duumlğuuml koşullarda ortadan kaldırmak veri guuml-
venliği uzmanlarının işi olacak
6- Akıllı Şehir Uzmanı
Akıllı evler kadar akıllı şehirler de artık hayatı-
mızın merkezine yerleşmek uumlzere Gelecekte
şehirlerin sayıları milyonları bulan sensoumlrler
(alıcılar) ile donatılması bekleniyor Bu sensoumlr-
ler elektrik internet su doğalgaz atık gibi bir-
ccedilok işlem iccedilin kullanılacak Dolayısıyla olası arı-
zalarda goumlrsel zeka youmlnuumlnden şanslı olan akıllı
şehir uzmanlarına buumlyuumlk goumlrev duumlşecek
S A Y F A 1 9
7-Blockchain Geliştirici
Dijital kripto para birimi Bitcoinrsquoi daha
oumlnce duymuş olmalısınız Peki Bitcoinrsquoi
hayata geccediliren ve altında yatan tekno-
loji hakkında ne kadar şey biliyorsunuz
Bahsettiğimiz teknoloji yani Blockchain
teknolojisi finansal ya da başka tuumlrluuml
işlemleri merkezi olmayan hızlı ve gizli
bir şekilde yapmaya yarayan dağıtılmış kriptografik bir kayıt defteridir Anlaması biraz
zor olsa da uzmanlar blockchain teknolojisinin İnternet gibi duumlnyayı değiştireceğine ina-
nıyor Bu nedenle blockchain teknolojisinden anlayan onunla işlevsel hizmetler ve
uumlruumlnler geliştirebilen uzmanlar gelecekte buumlyuumlk bir talep goumlrecektir
8-Sivil yacircda Ticari Drone Pilotu ve Hare-
ket Memuru
Huumlkuumlmetler drone kullanımı iccedilin en uy-
gun duumlzenlemeleri yapıyor Ccediluumlnkuuml insan-
lar uzaktan kumandalı uccedilabilen dronela-
rının avantajlarından faydalanmak iccedilin
yeni yollar geliştirmekten hiccedilbir zaman
vazgeccedilmeyecektir Askeri ve eğlence
amaccedillı kullanımı yaygın olan droneların ccedileşitli kişisel ve ticari kullanım yolları da her
geccedilen guumln artıyor Oumlrneğin Amazon gibi firmalar droneların paket teslimatı iccedilin kullanıl-
masına oumln ayak oldu Fakat dronelar şehirdeki ccediloumlpleri temizleme hava kirliliğini takip
etme ve yuumlksek ya da ulaşılması zor yerlerdeki sıradan işleri yerine getirme gibi amaccedillar
iccedilin de kullanılabilir Bu nedenle bazı firmalar ve kamu kurumları kendilerine ait hava
taşıtlarını kullanması ve takip etmesi iccedilin ekipler oluşturacaktır
9-Akıllı Bina Teknisyeni
Yıldan yıla daha fazla ev bine ofis ve fabrika
otonom teknolojilerin faydalarından yararlana-
rak ışıklandırma ısıtma havalandırma ve guuml-
venlik gibi bina sistemlerini kontrol ediyor
Buzdolabı gibi guumlnluumlk kullanılan cihazlar da ar-
tık nesnelerin interneti teknolojisinin bir parccedila-
sı olmaya başladı Gelecekte akıllı binalar şehir-
leri ele geccedilirip insanların otonom teknolojiler sayesinde daha oumlzguumlr ve rahat yaşamaları-
nı sağlayabilir Fakat halen bu sistemleri kurabilecek bakımını ve tamiratını uumlstlenebile-
cek yetkin kişilere ihtiyaccedil duyuyoruz Yani havalandırma ve ısıtma gibi sistemlerde uz-
manlıkları bulunanlar geleceğin akıllı bina teknisyenleri olabilir
D İ P N O T
S A Y F A 2 0 S A Y I 5
10- Yapay Zeka Uzmanı
Yapay zeka sizi korkutmasın Yakın gelecekte
sağlık teknoloji uumlretim gibi alanlar başta olmak
uumlzere birccedilok farklı yerde yapay zekanın nimetle-
rinden faydalanmaya başlayacağız Buna bağlı
olarak da yapay zeka alanında uzmanlara ihti-
yaccedil olacak
11-Dijital Rehabilitasyon Danışmanı
Guumln iccedilerisinde maruz kaldığınız dijital bilgi-
ler nedeni ile hiccedil kendinizi bunalmış his-
settiniz mi Guumlnuumlmuumlzde birccedilok insan bu
şekilde hissediyor Hayatlarımız sosyal
medya ve diğer ccedilevrimiccedili aktiviteler etra-
fında doumlnduumlkccedile kullandığımız teknolojiye
ne kadar bağımlı hale geldiğimizi fark edi-
yoruz Bu nedenle gelecekteki popuumller
mesleklerden biri insanların dijital detoks
yapmasına yardımcı olarak bu tuumlr iccedilerik-
lerden uzak tutan profesyoneller olacaktır
Danışmanlık eğitimi almış kişiler bu iş iccedilin
gerekli donanıma en uygun adaylar olabi-
lir
12-3 Boyutlu Yazıcı Teknisyeni
Fuumltuumlristlere goumlre 3 boyutlu yazıcı teknolojisinin he-
nuumlz sadece yuumlzeyini kazıyabildik ve bu teknolojinin
ccedilok daha buumlyuumlk bir potansiyeli bulunuyor Hobici-
ler enduumlstriyel tasarımcılar biyomedikal muumlhen-
disler ve diğerleri talepler doğrultusunda suumlrekli
yeni şeyler deniyor ve alet edevat yiyecek giysi ev
gereccedilleri medikal implantlar ile otomotiv havacılık
ve elektronik iccedilin parccedilalar uumlretiyor Bu teknoloji
ilerledikccedile 3 boyutlu yazıcılar evlerimizdeki buzdo-
labı ya da mikrodalga fırınlar gibi normal hale gele-
cek Nihayetinde ise her ev ve işyerinde bir adet 3 boyutlu yazıcı bulunacak Bunun sonucunda ise
buumlyuumlk fabrikaların yerini şehirlerde faaliyet goumlsteren 3 boyutlu yazıcı ile uumlretim yapan işletmeler
alacak Yani 3 boyutlu yazıcı bakımı yapan teknik personele olan ihtiyaccedil fazlasıyla artacak
S A Y F A 2 1
13-Artırılmış Gerccedileklik Geliştirici
Gerccedilek hayat ccedilok mu
sıkıcı Goumlrsel olarak
iyileştirmelere ek
bilgilere ve eğlenceli
eklentilere mi ihtiya-
cı olduğunu duumlşuumlnuuml-
yorsunuz Boumlyle duuml-
şuumlnen insanlar oldu-
ğu iccedilin oumlzel guumlneş
goumlzluumlkleri biyonik
kontakt lensler ve
diğer teknolojiler aracılığı ile gerccedilekte goumlrduumlğuumlmuumlz şeylerin uumlzerine dijital goumlruumlntuumller
ve bilgiler işlemek iccedilin artırılmış gerccedileklik teknolojisinden faydalanılıyor Her sektoumlre
etkinliğe ve kamusal alana etki edebilme yeteneği sayesinde artırılmış gerccedileklik gele-
cekte insanların hem kişisel hem de profesyonel hayatlarına dokunacaktır Bu nedenle
artırılmış gerccedileklik geliştiriciler bahsi geccedilen teknolojinin guumlvenli ve etkili kullanım yol-
larını bulup tasarlamak zorunda kalacak
14-Kişisel Gizlilik Danışmanı
Teknoloji evrimleşerek geliş-
tikccedile ve her geccedilen guumln hayat-
larımıza daha fazla nuumlfuz
ettikccedile kişisel gizliliğimizi ko-
rumak da zorlaşıyor Yuumlz ta-
nıma sistemleri ve artırılmış
gerccedileklik teknolojileri geniş
kitlelerce kullanıldıkccedila bu
zorlu savaş daha da karmaşık
hale gelecek Yakında dışarı
ccedilıktığınızda insanlar sizin adı-
nızı yaşınızı medeni halinizi
ccedilalıştığınız yeri ve eğer varsa
sicil kaydınızı goumlrebilecek hale gelecektir Bu nedenle sosyal medya ya da diğer tekno-
lojilerin sunduğu oumlnemli faydaları feda etmeden gizliliğinizi koruyabilecek uzmanlar
gelecekte buumlyuumlk talep goumlrecektir
D İ P N O T
S A Y F A 2 2 S A Y I 5
15-Kişisel Marka Danışmanı
Buumlyuumlk ve koumlkluuml firmalar iccedilin bile kısa doumlnemli
projeler iccedilin serbest ccedilalışan profesyonelleri işe
alma youmlnelimi bulunuyor Bu anlayış gelecekte
daha da geniş ccedilaplı kabul goumlrebilir Oumlyle ki fuumltuuml-
ristlere goumlre ileride birccedilok iş proje bazlı geccedilici an-
laşmalarla yapılacak Eğer durum boumlyle ilerlerse
ccedilalışanlar kendi markalarını geliştirmek ve suumlrekli
kendilerini tanıtmak zorunda kalacak Kişisel mar-
ka danışmanları bu noktada devreye girerek ccedilalı-
şanların sanal ve kamusal kimliklerini profesyonel
uumlnlerini geliştirerek onları rekabetin oumlnuumlnde tut-
maya yardımcı olacaklardır
16-Robotik Hizmetler Teknikeri
Oumlnuumlmuumlzdeki on yıl iccedilerisinde hemen her ev
ccedilamaşır bulaşık yemek temizlik ve ccedilim biccedil-
me gibi goumlrevlerde kullanacağı gelişmiş ro-
botlara sahip olacak Fakat bu robotlar her
zaman duumlzguumln bir biccedilimde ccedilalışmayacaktır
Bu nedenle yetkin teknisyenlere hacklen-
miş bozulmuş ya da tamamen ccediloumlkmuumlş ola-
cak olan bu robotları tamir etmek iccedilin ihti-
yaccedil duyulacak Aslında robot teknikerleri
elektrikccedili tesisatccedilı ya da otomobil tamircisi
gibi beceri gerektiren ve kabul goumlren bir iş
olacak
Serap UumlNAL
Besni RAM Rehberlik OumlğrtPsikolojik Danışman
KAYNAKCcedilA
Binnur Yeşilyaprak-mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kitabı- kuramdan uygulamaya
meb_iys_dosyalar4401180351dosyalar2020_0611004013_GelecegYin_Meslekleripd
D İ P N O T
S A Y F A 2 3
S A Y F A 2 4 S A Y I 5
İnsan yaşamı boyunca ccedileşitli seccedilimler
yapar Mesleğini yiyeceğini giyeceğini evini
eşini arkadaşlarını vb seccediler Meslek seccedilimi
insanın yaptığı bu seccedilimler arasında belki de en
oumlnemlisidir Ccediluumlnkuuml insan mesleğini seccedilerken bir
bakıma gelecekteki yaşamını da belirlemekte-
dir (Ccedilakır 2004 2)
İnsanlık tarihinin başlangıcından bu ya-
na iş insan yaşamının gerekli ve buumlyuumlk bir bouml-
luumlmuumlnuuml kaplayan bir tarafıdır Birccedilok goumlruumlşe
goumlre iş yaşamın merkezidir ve hayat boyu suumlren
kariyer gelişimi tuumlm gelişmiş toplumlarda cin-
siyet ırk din coğrafya ve diğer demografik ka-
tegorilerin her biri ile alakalı olan evrensel bir
suumlreccediltir (National Career Development Associa-
tion 19931994a Engels Minor Sampson ve
Splete 1995 s134rsquodeki alıntı) İş ve kariyer ha-
yatın esas alanlarıdır ve herkesin bir kariyeri
vardır (Engels ve diğer 1995 134) Kariyer bir
insanın yaşam suumlresinde ccedilok uzun bir zaman
dilimini iccediline alan yaşam boyu kişinin değerle-
rinden yaşayacağı şehre kadar birccedilok alanda
etkisini hissettiren bir suumlreccediltir Kariyer kişinin
sadece işi değil yaşamdan ne beklediği amaccedil-
ları ne kadar risk alabileceği gibi soruların da
cevabıdır
İnsan hayatının en oumlnemli doumlnuumlm nok-
talarından birisi olan meslek seccedilimi insanın
yaşam biccediliminin de seccedililmesi demektir (Altun
2000Yanıkkerem ve ark 2004) Kişilerin ken-
dilerini en iyi şekilde ifade edebilecekleri ha-
yat boyu uğraşmaktan sıkılmayacakları ve kişi-
lik yapılarına en uygun mesleğe youmlnelmeleri
doğru bir karar olacak ve boumlylece hem kişisel
hem de toplumsal accedilıdan oumlnemli kazanımlar
elde edilecektir Kariyer gelişim suumlrecinin baş-
langıccedil noktası olan meslek seccedilimi bireylerin
hayatında oumlnemli bir yer teşkil etmektedir
Kişilerin meslek seccediliminde aile ve sosyal med-
yanın oumlnemli oumllccediluumlde etkili olduğu goumlzlemlen-
miştir İdeal meslek seccedilimi iccedilin oumlzelikle iş sa-
halarının analizi ilgili sektoumlruumln avantaj ve de-
zavantajları hakkında bilgi sahibi olma sektoumlr-
de ccedilalışanların mesleki deneyimlerini oumlğren-
me ve mesleğin kişiye uygunluğunu tespit et-
me gibi unsurların dikkate alınması ve kariyer
planlaması yapılması gerekmektedir Ancak
oumlğrenciler bu fırsatları goumlz ardı ederek ailenin
ya da sosyal medyanın etkisi ile seccedilim yap-
maktadırlar
OumlĞRENCİLERİN KARİYER SECcedilİMLERİNDE AİLENİN
VE DİJİTALLEŞMENİN ROLUuml
S A Y F A 2 5
Kariyer seccedilimi ve olası bir karara
varma beklentisi ccediloğu zaman belirsizlik
iccedileren karmaşık bir suumlreccediltir Belirsizliğin
nedeni bireyin hayatını buumltuumlnuumlyle etkile-
yecek olan meslek seccedilimini iccedilsel ve dışsal
faktoumlrlere bağlı olarak seccedilmek zorunda
olmasıdır Bu suumlreccedilte oumlğrenci olası bazı
senaryolar kurar geleceğe youmlnelik planlar
yapar ve hatta gelecekte buumltuumln bu belirsiz-
liğin azaldığını veya yok olduğunu duumlşler
Oumlte yandan bu suumlreci karmaşıklaştıran ise
bireyin son karara varmadan oumlnce dikkate
almak zorunda olduğu ailesinin duumlşuumlncesi
isteği hayali ve birde sosyal medyada ken-
diyle oumlzdeşleştirdiği kariyerler gibi faktoumlr-
lerin olmasıdır Karar suumlrecini yaşayan bi-
rey buumltuumln bu faktoumlrlerin varlığının ve na-
sıl analiz edilmesi gerektiğinin farkında
olabilir veya olmayabilir Ayrıca son kararı-
nı vereceği zaman bu faktoumlrleri eleme ve-
ya aralarında bir denge kurabilme kapasi-
tesine de sahip olmayabilir Bu durumda
kariyer seccedilimi suumlrecini son derece karma-
şık bir suumlrece doumlnuumlştuumlrebilir
D İ P N O T
Gencin meslek tercihinde ailenin ccedilok buumlyuumlk etkisi vardır Ailenin ekonomik olanakları ile kuumlltuumlr duumlzeyinin gencin meslek seccedilimini olumlu veya olumsuz youmlnde etkilediği bir gerccedilektir Araştırma bulguları goumlstermiştir ki ekonomik ve kuumlltuumlrel duumlzeyi yuumlksek olan ailelerde genccediller yetenek ve ilgileri doğrultusun-da meslek seccedilme şansına sahip olabil-mekte ailelerinden destek goumlrmektedir-ler Ekonomik ve kuumlltuumlrel olanakları elve-rişsiz olan ailelerde genccediller kısa zaman-da buumlyuumlk kazanccedil getireceği veya itibar
Meslek Seccediliminde Aileye Duumlşen Goumlrevler
sağlayacağı duumlşuumlnuumllen işlere youmlnlendiril-mektedirler
S A Y F A 2 6 S A Y I 5
siz ve başıboş bırakılmasıdır Ccedilocuklarına bu konuda rehberlik edemeyen aileler onların meslek tercihine ilgisiz kalmakla sorumluluk-tan kurtulmuş olduklarını zannederler
Ccedilocuklarının gelişiminde olumsuz et-kileri olan bu ailelerin yanı sıra meslek seccedili-mi konusunda ccedilocuğuna yol goumlsterici olma-ya ccedilalışan onun yetenek bilgi beceri ve ilgi-lerini goumlz oumlnuumlnde tutarak rehberlik eden hiccedilbir fedakacircrlıktan kaccedilınmayan aileler de vardır Kendi arzu ve oumlzlemlerine ters duumlşse de ccedilocuğunun seccedilimini onaylayan ve ona destek olan aile de yok değildir Sayıları ccedilok olmamakla birlikte bilgili ve bilinccedilli bir şekil-de ccedilocuğunun meslek seccedilimini olumlu youmln-de etkileyen ailelerin varlığı da inkacircr edile-mez Ancak pek ccedilok iyi niyetli ve anlayışlı an-ne-baba bu konuda ccedilocuğuna yardımcı ola-mamanın sıkıntısı iccedilindedir
Aile baskısının egemen olduğu hallerde ve mesleğin babadan oğla geccedilmesi şeklinde geleneğin suumlrduumlruumllduumlğuuml ailelerde gence baba mesleğini devam ettirmesi iccedilin baskı yapıldığı goumlruumllmektedir Bu ailelerde ccedilocuk kuumlccediluumlk yaş-tan itibaren baba mesleğini seccedilecek şekilde koşullandırılmaktadır Koşullandırma veya bas-kı yoluyla eğitilen gencin ya baba mesleğine youmlneldiği ya da ailesine başkaldırarak idealin-deki mesleğe sahip olabilmek iccedilin ortamından uzaklaştığı goumlzlenmektir Bazı aileler ise kendi ccedilocukluk veya genccedilliklerinde yapamadıklarını ccedilocuklarının yaşamında gerccedilekleştirmeye ccedilalı-şırlar Baba genccedilliğinde sahip olamadığı bir meslekte oğlunu goumlrmek iccedilin ona baskı yapar Anne okuyup ccedilalışamadığı iccedilin kızının okuma-sını ve meslek sahibi olmasını ister onu suumlrekli zorlar Zorlama sonucu gencin baba veya anne isteğine boyun eğdiği ya da isyan ettiği goumlruumlluumlr Yine başka aile modelinde de ccedilocuklara bazı işlerin oumlnemli ve itibarlı bazılarının ise diğerle-rine goumlre daha oumlnemsiz ve değersiz olduğu ifa-de edebilirler Bu da aile iccedilinde bazı meslekler hakkında oumln yargıların oluşmasına yol accedilar Boumlylece aile dolaylı bir biccedilimde gencin meslek tercihini etkilemiş olur Soumlzuuml geccedilen bu aile mo-dellerinde birey-meslek uygunluğu goumlz oumlnuumln-de bulundurulmadığından ne gencin başarısı duumlşuumlnuumlluumlr ne de mutluluğu Burada oumlnemli olan ailesinin isteklerinin gerccedilekleşmesi aile-nin yapmış olduğu meslek seccediliminin genccedil tara-fından benimsenmesidir Yine bazı ailelerde goumlruumllen bir başka hatalı davranış da meslek seccediliminde gencin tamamen yardımsız destek-
S A Y F A 2 7
Ccedilocukluk ccedilağında meslek seccedilimi gerccedileklikten uzak olup hayali ve arzulu iken oumln ergenlik doumlnemine yaklaştıkccedila yaşamda gerccedileklik faktoumlruumlnuumln roluuml artar kişi meslek seccedilme sorumluluğunun bilin-cine varır İlgi ve yetenekleri giderek ay-rışmaya başlar Yine yetenek ve ilgilerin mesleki amaccedilları belirlemede oumlnem ka-zandığı goumlruumlluumlr
Bu doumlnemde başlarında meslek tercihleri oumlnce ilgilere dayanırken daha sonra yeteneklerde dikkate alınarak mes-leki tercihler ifade edilir Ortaokulun ta-mamlanması ile birlikte akademik eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim arasında seccedilim yapmak zorunluluğunda kalan ccedilo-
cuk oumlncelikle genel ve oumlzel yeteneği ile mevcut eğitim seccedileneklerinden hangisine uygun olduğunu belirlemek durumunda-dır Ccedilocuk temel eğitim sırasında birccedilok ders almış ve başarısını ccedileşitli ortamlara sınama fırsatı bulmuştur Bu doumlnemde ccedilo-cuk karar verirken yeteneklerini ilgilerini eğitimden ve hayattan neler beklediğini mali olanaklarını goumlz oumlnuumlne alarak iş ve eğitim olanaklarını incelemek gerektiğinin farkına varmıştır
D İ P N O T
Orta ccedilocukluk ya da oumln ergenlik doumlnemi 10-15 yaş aralığında olup ortaokul kade-mesine denk gelmektedir Bu doumlnemdeki ccedilocuklar artık ergenlik doumlnemine girmiş bir-ccedilok gelişim doumlnemi itibari ile meslek seccedilimi ile ilgili duydu ve duumlşuumlnceleri şekillenmeye başlamıştır Bu doumlneme meslek gelişiminde lsquoDeneme Doumlnemirsquo denmektedir Bu yaştaki ccedilocuklarda genellikle goumlzlenen mesleki davranışlar
Mesleki faaliyetlerle temel beceri ve ilgileri arasında var olan ilişkiyi anlama
Ccedileşitli yeteneklerden hangilerinin kendisinde guumlccedilluuml olduğunun farkına varması
İlgilerin belirginleşmesi ile bazı faaliyetleri daha ccedilok yapmak bazılarından uzak-laşmak isteme
Hayattan neler beklediğinin ve hayatta nelere oumlnem verdiğinin farkında olmak
Toplumda var olan sosyal ve ekonomik olanakları inceleyerek iş veya eğitim olanaklarını araştırmak
İş ve oyun iccedilin zamanı planlaya bilme
Hayata atılma ya da ileri eğitime devam etme seccedilenekleri uumlzerinde duumlşuumlnme ve araştırma yapma şeklinde sıralanabilir
S A Y F A 2 8
Bu yaşlardaki ccedilocuğunuzun meslek gelişimine yardımcı olmak iccedilin şunları yapabilir-siniz
1) Ccedilocuğunuzun ilgi duyduğu alanları belirleye bilmek iccedilin hangi tuumlr faaliyetleri yap-maktan hoşlandığını hangi tuumlr faaliyetleri yapmaktan hoşlanmadığı konusunda onun-la konuşabilir ccedilevresindeki kişilerden aldığı bu konudaki geribildirimleri ve kendi kişi-sel goumlzlemlerinizi onunla paylaşın
2) Kendi goumlzlemlerinizi de dikkate alarak ccedilocuğunuzun evde ve okulda başarı ile yap-tığı işler hakkında onunla konuşun
3) Ccedilocuğunuzun yetenek ve ilgilerine uygun bir meslek seccedilebilmesi kadar meslekler hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olun
D İ P N O T
Oumlzellikle ccedilocuğunuzun bir meslek hakkında şu tuumlr bilgilere sahip olması gerekir
Meslek mensubu bir guumln iccedilinde ne gibi işler yapmaktadır
Ccedilalışan kişi başlıca ne gibi faaliyetlerde bulunarak nelerle uğraşmaktadır
Mesleğe girebilmek iccedilin sahip olması gereken oumlzellikler (Fiziksel psikolojik oumlzellik-ler genel yetenekler duumlzeyi ya da oumlzel yetenekle yaş sınırı gibi) nelerdir
Mesleğe girebilmek iccedilin gerekli eğitim duumlzeyi nedir Ccedilıraklık kurs staj gerekli mi-dir
İş nasıl bir ortamda yuumlruumltuumllmektedir
Mesleğin ccedilalışma koşulları nelerdir
Ccedilalışmalarının elde ettiği en duumlşuumlk ve en yuumlksek kazanccedil duumlzeyi nedir
Meslek uumlyelerinin ilerde iş bulma olanağı ne kadardır
Ccedilocuğunuzun ilgilendiği meslek hakkındaki sorulara cevap bulabilmesi ona yardım-cı olabilmeniz iccedilin
Kendi mesleğiniz ya da yakın ccedilevrede bulunan insanların meslekleri hakkında ccedilocu-ğunuzla konuşabilir onun bu konuda goumlzlemlerini dinleyebilir ya da bizzat iş ortamı-nıza onu goumltuumlrerek doğrudan yaşantı edinmesini sağlayabilirsiniz Ccedilocuğunuzu tv radyo programları kitaplar bilgisayar programlarından ya da okulundaki rehber oumlğ-retmeninden yardım alarak meslekleri tanımasına teşvik edin
Ccedilocuğunuzun değişik iş yerlerine ziyaret ederek yarım zamanlı işlerde ccedilalışarak meslekler hakkında bilgi toplamasını sağlayın
S A Y F A 2 9 S A Y I 5
Ccedilocuğunuzu meslekleri tanıtıcı konferanslara katılmaya ccedilevresindeki kişilere meslekler hakkında soru sormaya teşvik edin
Ccedilocuğunuzla meslekler hakkında oumlğrendiği bilgileri tartışmak oumlğrendiği bilgileri buumltuumlnleş-tirmesini sağlayın
Ccedilocuğunuzun gelecekteki mesleki plan ve hedefleri uumlzerinde şu anki ilgi ve yeteneklerinin ne kadar oumlnemli olduğunu anlamasına yardımcı olun
Sizin iccedilin ccedilalışmanın ne ifade ettiğini ccedilocuğunuzla konuşarak insanların yalnızca para ka-zanmak iccedilin ccedilalışmadığını anlamasına yardımcı olabilir ccedilalışmanın kendisi iccedilin anlamını bul-masına ve hayattan ne beklediği konusunda fikir sahibi olmasını sağlayın
Meslek Seccediliminde Dijitalleşmenin Roluuml
Guumlnuumlmuumlz duumlnyasında bireylerin mes-lek seccediliminde kitle iletişim araccedillarının ve oumlzel-likle televizyonun ccedilocuk ve genccedillerin mesleki gelişimleri uumlzerinde etkisi oldukccedila fazladır Medya (yazılı ve goumlrsel iccedilerikli video temelli ma-teryaller) kişisel oumlzellikle-rine dayalı olarak ccedilocuk-ları ve genccedilleri seccedilici algı-ları aracılığı ile mesleki gelişimleri konusunda etkileyebilmektedir (King ve Multon 1996) Tele-vizyon gazeteler dergiler ve bilgisayar uumlzerinden ulaşılan kaynaklarda sıkccedila goumlsterilen bazı mes-leklere sahip kişilerin ccedilocuk ve genccediller tarafın-dan model alınma olasılığı artabilmektedir Uumllkemizde son zamanlarda goumlsteri sanatlarıyla ya da bazı spor alanlarıyla ilgili mesleklere sa-hip olmanın daha popuumller olarak algılanmasın-da medyanın etkisi ccedilok accedilıktır Medyada bu tip mesleklere sahip olmanın getirebileceği pırıltı-lı yaşam olanakları gerccedilekccedili yanlarını goumlzetme-yen genccediller accedilısından ccedilok ccedilekici olarak algıla-nabilmektedir Gelecek yıllarda da medyanın ve dijital duumlnya-nın yeri daha da oumlnemli hale gelecektir Klasik
anlamdaki birccedilok iş tanımı ve meslekler değiş-mektedir Değişmeye de devam edecektir Oumlzellikle Pandemi suumlreciyle birlikte duumlnya ge-nelinde dijitalleşmenin oumlnemi daha da oumln pla-
na ccedilıkmıştır Bu suumlreccedil eğitimde de dijitalleş-menin daha da yoğun kullanılmasını sağlamış-tır Bilgisayar teknoloji-sinde elde edilen bilgi-lerin iletişim teknoloji-sine uygulanmasıyla yeni teknolojiler birey-leri iletişim teknolojisi iccedilerisinde aktif bir hale
getirmiştir Sadece teknolojinin hızla hayatı-mıza girmeye başlaması ve dijital duumlnyaya geccedililmesi ile değil ekonomik sosyal bilimsel ve kuumlltuumlrel değişmelerinde etkisiyle geleceği olan meslekler şekilleniyor Yeni dijitalleşen duumlnya ve yapay zekacirc kavramlarıyla birlikte meslek anlayışları da değişti Oumlnceleri genccedille-re ne olmak istediklerini sorduğunuzda dok-tor avukat muumlhendis oumlğretmen cevaplarını alırdınız Dijitalleşen duumlnya ile birlikte bu mes-leklerin yerini yabancısı olduğumuz fakat ge-leceği olan meslekler aldı
S A Y F A 3 0
Geleceği Olan Meslekler İccedilin Gerekli Oumlzellikler
Geleceği olan meslekler grubundan bir meslek seccediltiniz ve bu konuda her tuumlrluuml eğiti-mi almaya başladınız diyelim Eğitimin yanı sıra kişisel olarak geliştirmeniz gereken becerileriniz de olmalı Bu konuda kendinizi eğitmelisiniz Bu becerileri geliştirmeniz seccedileceğiniz meslekte emin adımlarla ilerlemenizi sağlayacaktır Ccediloumlzuumlm Odaklı Olun Karşınıza ccedilıkan problemleri ccediloumlzmeye odaklanın Bazen ccedilok zor ve karmaşık problemler dahi ccedilıksa pes etmeden ccediloumlzmeye ccedilalışın Problemlere ccediloumlzuumlm bulmak iccedilin zihin egzersizleri yapın Farklı ve Yaratıcı Duumlşuumlnuumln Olaylara ve problemleri ccediloumlzmeye yaklaşırken farklı duumlşuuml-nuumln Yaratıcı ccediloumlzuumlmler ve oumlneriler bulun Kimsenin duumlşuumlnemediğini duumlşuumlnen yaratıcı ccediloumlzuumlmler sunan insanlar iş hayatında ccedilok tercih edilirler Olayları Analiz Edin Olayları analiz edip suumlzgeccedilten geccediliren ve nokta atışı ccediloumlzuumlm yol-ları bulan insanlar her zaman aranılan kişilerdir Sosyal Biri Olun Ccediloumlzuumlm odaklı olmanın yanı sıra sosyal ilişkilerinizde guumlccedilluuml olmalı İyi bir dinleyici olmalı empati kurabilmeli ve yaptığınız işi en iyi şekilde yapmalısınız Akademik Donanıma Sahip Olun Bilim teknoloji muumlhendislik ve matematik youmlnuumln-den ileri derede donanımlı olmalısınız Bu yeteneklere sahip insanlar geleceği olan meslekler iccedilin ilk tercih sebebidir Genel Becerilere Sahip Olun Sosyal analitik mobil becerileri youmlnuumlnden kendilerini geliştirmiş kişiler de tercih nedenidir
D İ P N O T
Geleceği olan meslekler ne demek Geleceği olan meslekler oumlnuumlmuumlzdeki yıllar iccedilerisinde gelişen gelişen teknoloji ile bir-likte ihtiyacı artan meslek gruplarıdır Bu mesleklerin yeni ve gelişmekte olması ve bu alanda az personel bulunması nedeniyle ccedilok kazandıran meslek grubunda yer alır Dijitalleşen duumlnyada meslek anlayışı ve ihtiyacı da farklılaşır Geleceği olan meslekleri tercih edecek genccedillere ne oumlnerilir Geleceği olan meslekleri tercih edecek bu alanda kariyer yapacak genccediller oumlncelikle bu konudaki akademik kariyerinizi en iyi şekilde tamamlayın Uzmanlık alanlarınıza goumlre eğitimlerden destek alın Suumlrekli kendinizi geliştirin yaptığınız işin en iyisini ya-pın Meslek seccediliminde nelere dikkat etmeli Mesleğinizin kişilik oumlzelliklerine uyup uymadığına akademik ve gerekli becerileri ta-şıyıp taşımadığına dikkat etmelisiniz Seccediltiğiniz meslek grubunun suumlrekli yapabilece-ğiniz bir iş olması aile ve sosyal hayatınızı da etkiler Gelir duumlzeyinizde hayat tarzınızı etkileyen oumlnemli bir faktoumlrduumlr
S A Y F A 3 1 S A Y I 5
Meslek seccedilimi sırasında yerinde bir karar alabilmek iccedilin gence duumlşen goumlrevler 1 Kendinizi iyi tanıyın Genccedil bedensel oumlzellikleri sağlık durumu guumlccedilluuml ve zayıf youmlnleri zekacirc duumlzeyi ve zekacirc biccedilimi oumlzel yetenekleri ve yeteneksiz olduğu alanlar ilgi ve istekleri kişilik ve karakter yapısı ulaş-mak istediği idealler ve arzu ettiği başarı tuumlruuml hakkında bilgi sahibi olmalıdır 2 Meslekleri tanıyın Genccedil meslekleri tanımalı buumltuumln meslekler hakkında bilgi toplayamazsa da seccedilmeyi planla-dığı mesleği iyi tanımalıdır Genccedil mesleğin veya mesleklerin tarihccedilesini evrimini yapılacak işin niteliğini ccedilalışma ortamını ve koşullarını meslekte aranan yaş yetenek cinsiyet bilgi tuumlruumlnden oumlzellikleri mesleğe nasıl hazırlanıldığı meslekte ccedilıraklık suumlresini yuumlkselme ve iler-leme şansını kazanccedil durumunu iş bulma olasılığını ve işin uumllke ccedilapındaki geccedilerliğini bilmeli-dir 3 Kendi oumlzellikleriniz ile seccedilmeyi amaccedilladığınız mesleğin nitelikleri arasındaki uygunluğu araştırın Genccedil rastgele seccedilim yapmaktan kaccedilınmalı seccedilmeyi duumlşuumlnduumlğuuml meslekte aranan niteliklerin kendisinde bulunup bulunmadığını goumlzden geccedilirmelidir Genccedil yetenekli olmadığı ilgi duy-madığı bir alana youmlnelmekten ve ani kararlar almaktan kaccedilınmalı seccedileceği mesleğin buumltuumln yaşamını şekillendireceğini unutmamalıdır Genccedil birey-meslek uygunluğu sağlandığında ancak mutlu olabileceğini hatırdan ccedilıkarmamalıdır
Aysel KATARCI
Besni RAM RehPskDanışHizBlmBşk
KAYNAKCcedilA Kaynakccedila Altun İ (2000) Kocaeli Sağlık Yuumlksekokulu oumlğrencilerinin kişisel değerleri ve meslek seccedilimlerine etki eden faktoumlrler I Uluslar arası amp VIII Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı Antalya 75- 77 Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi The Journal of Social Sciences Institute SayıIssue35 ndash Sayfa Page 35 ISSN 1302-6879 VANTURKEY LİSE OumlĞRENCİLERİNİN KARİYER DUumlŞUumlNCELERİNİ ETKİLEYEN FAKTOumlRLERİN İNCELENMESİ-FFUNDA AKKOCcedil BUCA EĞİTİM FAKUumlLTESİ DERGİSİ 32 (2012) httpwwwmeligorgtrcocuklarimiz-icinAileye-Dusen-Gorevler24 httpswwwiienstitucombloggelecegi-olan-meslekler
Yeteneklerinizin ve duumlnyanın ihtiyaccedillarının kesiştiği yerde mesleğiniz yatıyor
-Aristo
S A Y F A 3 2
Değişen ve gelişen duumlnya koşulla-
rı iccedilerisinde meslek ve kariyer kavramları
hem gelişimin ve değişimin bir parccedilası
olmuş hem de gelişimin ve değişimin
kendisi konumundadır 1900rsquoluuml yılların
başlarından itibaren ABD başlamış olan
ve guumln geccediltikccedile değeri anlaşılan meslek
ve kariyer kavramları uumllkemizde ise bu-
guumln yadsınmayacak derecede oumlnemini
korumaktadır Elbette ki bu iki kavram
guumlnuumlmuumlze ulaşana kadar ccedileşitli evreler
geccedilirmiş oldu
Bireyin iccedilinde bulunduğu hayat
koşulları iccedilerisinde anlam bulduğu el-
betteki iş ve meslek durumu ile daha da
anlam kazanacaktır Okul hayatının baş-
larında ilgi ve yetenek ile başlayan reh-
berlik suumlreci daha sonra eğitimin sonla-
rında iş ve meslek youmlnlendirmesi ile ni-
hayetine ulaşır Bilindiği uumlzere gerek reh-
berlik hizmetleri olsun gerek mesleki
rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmet-
leri olsun Tuumlrkiyersquonin model aldığı uumllke
ABD olmuştur Uumllkemiz mesleki danış-
manlık ve kariyer danışmanlığı kavramla-
rının oumlnemini ccedilok sonradan fark etmiş
olmasına rağmen buguumln iş sahasının ge-
nişlemesi ve yeniduumlnya duumlzeninin suumlrekli
yenileşme hareketleri beraberinde bu iki
kavramın oumlnuumlnuuml istemsizce accedilmaktadır
Tarihsel suumlreci incelersek Tuumlrkiyersquode reh-
berlik hizmetleri 1950rsquolerde Marshall
Planı kapsamında Amerikalı uzmanların
uumllkemize gelmesi ve bazı Tuumlrk eğitimcile-
D İ P N O T
TUumlRKİYEDE MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER
DANIŞMANLIĞI
rin ABDrsquode eğitim goumlruumlp yurda doumlnmesi
ile başlar Mesleki rehberlikte 1950rsquoden
bu yana gelen tarihsel rehberlik dilimden
yararlanmıştır Milli Eğitim Bakanlığı bu
konuda ilk adımı atan kurumlardan ol-
muştur MEB bu suumlreccedilte ccedileşitli ilgi yete-
nek ve eğilimlerle ilgili teknik araccedil ve ge-
reccediller hazırlamış ve uygulamıştır Tabi ki
bu suumlreccedilte hazırlanan ve uygulanan tek-
niklerde tamamen kopya bir suumlreccedil olma-
mış kuumlltuumlrel alt yapıda goumlz oumlnuumlnde bu-
lundurulmuştur Aynı zamana MEB o douml-
nemlerde eğitim şuralarında mesleki reh-
berliğin oumlnemini uumllkenin kalkınması nok-
tasında hedef koymuştur Bu konuda atı-
lan en buumlyuumlk adım Gazi Eğitim Enstituuml-
suumlnde oumlğretmen yetiştiren programlara
ldquoRehberlik ve Danışma Dersirdquo nin konma-
sı ve tuumlm resmi kaynaklarda meslek seccedili-
mi ve youmlneltmenin oumlneminin vurgulan-
ması oldu Daha sonra gerek rehberlik
olsun gerek mesleki rehberlik olsun MEB
ccedileşitli adımlar attı fakat atılan adımlar
bazen sekteye uğradı Oumlrneğin mesleki
rehberliğin kimin yapacağı ve yahut kay-
nak alan nerden karşılanacak şeklinde bir
takım belirsizlikler soumlz konusu oldu Bu
belirsizlik doumlnemi birccedilok arayışa sebep
oldu belirsizlik suumlreci ise mesleki rehber-
lik ve kariyer alanında birccedilok bilgi sağla-
mış oldu
S A Y F A 3 3 S A Y I 5
2000rsquoli yıllara yaklaşırken daha oumlnce
belirttiğimiz gibi gelişen ve değişen duumlnyada
meslek ve kariyer kavramına daha ccedilok ihtiyaccedil
duymuş ve bu meslek kariyer alanlarında daha
ccedilok pratiklere ihtiyaccedil duydu Ccediluumlnkuuml artık bu
hizmetlerin sadece liseye ya da uumlniversiteye
geccedilişte ve meslek seccedilimi kararı ile sınırlı olma-
dığı tuumlm yaşam suumlresince ve buumltuumlnsel kariyer
gelişimine youmlnelik olması gereğine dikkat ccedileken
akademisyenlerin makale ve kitaplarında
lsquomesleki gelişim suumlrecirsquo ve lsquomesleki gelişim gouml-
revlerirsquo nden soumlz edilmeye başlanmıştır Mesle-
ki Rehberlik ve Kariyer Psikolojik Danışmanlığı
alanında uumlniversitelerde uygulamalı (deneysel)
tez ccedilalışmaları ve oumllccedilek geliştirme veya uyarla-
ma ccedilabaları dikkate değer bir ivme kazanmıştır
Devamında uumlniversitelerde PDR alanı oumlnem
kazanmış ve uumlniversitelerde accedilılan boumlluumlm sayısı
hız kazandı Uumlniversitelerin birccedilok alanında
mesleki rehberlik dersi kondu Kariyer danış-
manlığı adı ile birccedilok alana sertifika verildi Uumll-
kemizde gelecek umutlarının uumlniversite eğiti-
mine bağlandığı ve oumlğrencilerin buumlyuumlk bir yarışı
aşarak hak kazandığı uumlniversitede iyi bir prog-
ram seccedilme kaygısı oumlğrencileri okul dışında uumlni-
versiteye giriş sınavlarına hazırlayan oumlzel ders-
hane sektoumlruumlnuuml yaratmıştır Bu kurumlarda
goumlrevli rehber oumlğretmenlerin oumlğrencinin uumlni-
versiteye giriş puanlarına goumlre girebileceği
uumlniversite ve boumlluumlmleri teknik bir sıralama
yaparak oumlğrenciyi youmlnlendirme uygulaması
ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir yardım tuumlruumlnuuml
doğurmuştur Oumlte yandan İŞKUR da aynı şe-
kilde mesleki rehberlik kavramına oumlnem ver-
miş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli raporlar hazırla-
mış ve sunmuştur
Gelinen noktada buguumln Tuumlrkiyersquode
meslek rehberlik ve kariyer danışmanlığı oumlne-
mini korumaktadır Ccedileşitlenen meslek alanları
ve dallarına atfen ilgiye yeteneğe ve eğilimle-
re daha ccedilok oumlnem verilmektedir Mesleki reh-
berlik ve kariyer danışmanlığı ise duumlnyadaki
ivmeleri ve gelişmeleri goumlz ardı etmemekle
muumlmkuumln olur uumlniversiteye giriş puanlarına
goumlre girebileceği uumlniversite ve boumlluumlmleri tek-
nik bir sıralama yaparak oumlğrenciyi youmlnlendir-
me uygulaması ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir
yardım tuumlruumlnuuml doğurmuştur Oumlte yandan İŞ-
KUR da aynı şekilde mesleki rehberlik kavra-
mına oumlnem vermiş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli
raporlar hazırlamış ve sunmuştur
Huumlseyin KARTAL
Besni RAM RehOumlğrtPsikolojik Danışman
S A Y F A 3 4
Bir yolculuğa ccedilıkmaya karar verdikten
sonra ne yaparsınız İlk olarak nereye
gideceğinize yani yolculuk sonunda nere-
ye ulaşacağınıza karar verirsiniz Sonra-
sında da yola ne zaman ccedilıkacağınıza han-
gi ulaşım yolunu tercih edeceğinize bilet
alıp almayacağınıza dair seccedilimler yapar
ve harekete geccedilersiniz Kısaca yolculuğu-
nuzun tuumlm ayrıntılarını planlar ve kendi-
nize bir yol haritası ccedilıkarırsınız Kariyer
planlamak ve bu doğrultuda meslek seccedili-
minde bulunmak da bir yolculuktur Bu
yolculuğa ccedilıkmadan oumlnce bir yol haritası
ccedilıkarmak ve bu harita doğrultusunda ha-
reket etmek iyi bir kariyer yolculuğu iccedilin
ilk adımdır
Kariyer koumlken olarak Fransızca
ldquocarrieacutererdquo kelimesinden gelmektedir Ke-
lime oumlznel anlamı ldquobir yere ccedilıkan bir yere
gelenrdquo olarak ifade edilmektedir Tanımı-
na bakacak olursak kariyer bir oumlmuumlr bo-
yu yaşanan olaylar dizisi bireyin meslek
ile diğer yaşam rollerinin birbirini izleme-
si sonucu oluşan genel oumlruumlntuuml ve gelişim
ccedilizgisinde oumlzellikle mesleki rollerde yuumlk-
selme duraklama ve gerilemeyi iccedileren
suumlreci ifade eden kavramdır
(Kuzgun2006) Goumlruumllduumlğuuml gibi kariyer
yolculuğu yaşamımız boyunca devam edi-
D İ P N O T
KARİYER PLANLAMANIN YOL HARİTASI
yor Bu yolculukta meslek seccedilmek ve o
mesleği yapıyor olmak uğradığımız du-
raklardan biri Mesleki roluumlmuumlzuumln yanı
sıra bu yolculuğa diğer yaşam rollerimiz
olan ccedilocuk anne baba kardeş eş
komşu vb rollerimiz de eşlik ediyor En
oumlnemlisi de yolculuğumuz bir duumlzluumlkte
değil inişli ccedilıkışlı bir şekilde suumlruumlyor Peki
tuumlm bunlar ne demek oluyor Bir mes-
lek seccediliminde bulunulduğunda oumlmuumlr
boyu bu mesleği yapmak zorunda değil-
siniz belki zamanla meslek değişime uğ-
rayacak belki de meslek değişikliğinde
bulunmak isteyeceksiniz Kariyer planla-
ma tek bir gidiş hakkının olduğu bir yol-
culuktan ziyade birden fazla yollara sa-
hip ccedileşitli alternatiflerin olduğu bir suuml-
reccedil Aynı zamanda meslek seccediliminden
ziyade bir kendini tanıma ve geliştirme
suumlrecidir İyi bir kariyer yolculuğu yap-
mak istiyorsanız kendinizi tanımanız ve
yapmak istediğiniz işimesleği tanıma-
nız bu işimesleğe yaparken değerleri-
nizi bilmeniz oldukccedila oumlnemli Yani yap-
mak istediğiniz işimesleği istiyor olmalı-
sınız istediğiniz işmeslek kendi ilgi ye-
tenek ve mesleki değerlerinize( kazanccedil
unvan iş olanakları vb) uygun olmalı ve
yaptığınız işmesleğe birileri değer veri-
yor olmalı ve bu değerler sizin mesleki
değerlerinizle uyumlu olmalı Yani iste-
diğiniz bir işi yapacak yeteneğiniz yoksa
ancak hayal kurarsınız Yapabileceğiniz
bir işi sevmiyorsanız mutsuz olursunuz
Başkalarının değer vermediği bir iş ile
uğraşırsanız ekonomik karşılığını veya
mesleki doyumunu alamazsınız
(Erkut2016) Tuumlm bunların bir arada
sağlayan işmeslek seccedilimi iyi bir kariyer
yolculuğunun diğer adımıdır
S A Y F A 3 5 S A Y I 5
İyi bir kariyer yolculuğunun adımlarına goumlre yol haritamızı ccedilıkaracak olursak
Kendimizi tanımak iccedilin ldquoBen kimim Benim ilgi ve yeteneklerim nedir Ben ne yapa-
bilirimrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Yapmak istediğiniz işmesleği tanımak iccedilin ldquoHangi mesleği seccedilebilirim Seccedilmek iste-
diğim işmesleğin oumlzellikleri nedir Benim oumlzelliklerim ve işmesleğin oumlzellikleri ne ka-
dar uyumlu Bu işmesleği yapmak iccedilin ne yapmak gerekiyor Hangi lise veya uumlniver-
siteye gidebilirim Bu işmeslek iccedilin diploma yanında başka nelere ihtiyacım varrdquo vb
soruları sorabilirsiniz
Mesleki değerlerinizi bilmek iccedilin ldquoBu işmesleği yaparken ne kazanmak istiyorum
(para saygınlık unvan rahat gezmek tek başınalık gibi) Toplum bu işmesleğe ne
kadar değer veriyor Bu işmesleğin iş olanakları nedir Oumlzel sektoumlrde mi devlet ku-
rumlarında mı ccedilalışmak istiyorum Bu işmesleği nasıl yapmak istiyorum Bu iş
mesleğin iş olanakları değişikliğe uğrarsa ne yaparım Yapmak istediğim işmeslek
gelecekte yeri ne olurrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Tuumlm bu sorularına cevabına uygun olan mes-
lekleri belirleyip meslekler hakkında daha fazla
bilgi edinip araştırma yapabilirsiniz Meslek
elemanlarıyla goumlruumlşebilirsiniz Karar verirken
sormanız gereken diğer bir soru ise ldquoBu iş
meslek seccediliminde mutlu musunuzrdquohellip Sorulara
cevap veren meslekler aynı zamanda bu iş
mesleği yaparken mutlu olacağınız seccedilimler
olmalı Eğer mutlu olacağınız bir seccedilim olmazsa
yaşamınızın bir kısmında mutlu olmadığınız
bir doumlnem yaşayacak olabilirsiniz Kariyer
planlamak bir nevi kendiniz iccedilin doğru ve
mutlu bir işmeslek seccedilimi yapmak ve bu se-
ccedilim doğrultusunda ccedilalışmalarda bulunmak ile
ilgilidir Tuumlm bunları karşılayan bir planlama
iccedilin iyi bir kariyer yolculuğu olduğundan bah-
sedebiliriz
İyi bir kariyer yolcuğu iccedilin yol haritasını ccedilıkarırken yolculuk bileti gibi bize yar-
dımcı olabilecek kaynaklarımız ise
S A Y F A 3 6
Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi (MBS)
D İ P N O T
Kişinin kendisini tanımasına yapmayı sevdiği şeyleri ve yeteneklerini keşfetmesine meslek seccedili-mine yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur Sisteme httpmbsmebgovtr adresinden ulaşıp uumlcretsiz uumlyelik oluşturabilirsiniz Oluşturulan uumlyelik sonrasın-da sistemde yer alan testlerdeki sorulara verdiğiniz cevaplara goumlre meslek eşleştirmesinde bulunuyor Sistem zaman zaman guumlncellemeler nedeniyle tam işlevsel olarak ccedilalışmayabiliyor Bu yuumlzden ara ara girip tekrar kontrol ederek faydalanabilirsiniz
Mesleğim Hayatım Portalı
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Muumlduumlrluumlğuuml
tarafından hazırlanmış olup mesleki ve teknik eği-
timde yer alan liseler ve boumlluumlmler hakkında bilgi
vermektedir Bu boumlluumlmlerin gelecekteki iş imkacircnla-
rı staj olanakları iş olanları meslek tanıtımları gibi
birccedilok konuda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Por-
tala httpsmeslegimhayatimmebgovtr adre-
sinden ulaşabilirsiniz Portalda yer alan videoları
izleyebilir dokuumlmanları inceleyebilirsiniz
S A Y F A 3 7 S A Y I 5
Tuumlrkiye İş Kurumu (İŞKUR) ldquoMeslekleri Tanıyalımrdquo
Duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmesleği adıyla aratarak mesleğin ta-
nımı goumlrevleri mesleğin gerektirdiği oumlzellikler ccedilalışma or-
tamı ve koşulları mesleğe sahip olmak iccedilin alınacak eğitim-
ler iş olanakları mesleki kariyer suumlreci hakkında ayrıntılı
bilgilerin yer aldığı dosyalara ulaşabilirsiniz Merak ettiğiniz
veya duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek hakkında ayrıntılı bilgilere
bakarak size olan uyguluğunu değerlendirebilir meslek se-
ccedilime youmlnelik kararlar alabilirsiniz Kurum web sitesine gir-
diğinizde Online İşlemler sekmesinden Meslekler Soumlzluumlğuuml
rsquonuuml seccedilip Tuumlrk Meslekler Soumlzluumlğuuml ve Meslekleri Tanıyalım
başlıklarını inceleyebilirsiniz Kurum web sitesine https
esubeiskurgovtr adresinden ulaşabilirsiniz
Yuumlksekoumlğretim Program Atlası
YoumlkAtlas olarak bilinen bu sistem ise Yuumlksekoumlğretim
Kurulu tarafından hazırlanmış olup uumlniversitelere ilişkin
ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Sistemde yer alan başlıklar
aracılığıyla uumlniversiteler oumln lisans ve lisans boumlluumlmleri
meslek tanıtımları mezunlarının KPSS TUS DUS gibi sı-
navlardaki başarı bilgilerine bir oumlnceki yılın sonuccedillarına
goumlre yerleşen oumlğrencilerin Yuumlksekoumlğretim Kurumları Sına-
vı kapsamında Temel Yeterlilik Testi ve Alan Yeterlilik Tes-
ti netlerine ulaşabilirsiniz Bu bilgiler doğrultusunda mes-
lek ve uumlniversite tercihinde bulanabilirsiniz Seccedilmek iste-
diğiniz mesleğe okumak istediğiniz boumlluumlm ve uumlniversite-
ye karar verebilir buna goumlre ccedilalışmalarınızı planlayabilirsi-
niz Sisteme httpsyokatlasyokgovtrindexphp adre-
sinden ulaşabilirsiniz
S A Y F A 3 8
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi
D İ P N O T
buumlnyesinde bulunan projeler aracılığıyla boumlluumlm-
uumlniversite tercihi staj ve iş olanakları ve mesleki eğitim
suumlreccedilleri kapsamında destek uumlniversiteye hazırlananlara
uumlniversite okuyanlara ve kamu ccedilalışanlarına destek ol-
maktadır UumlNİ-VERİ Projesi kapsamında uumlniversite tercih-
lerine yardımcı olmak amacıyla lisans boumlluumlmleri hakkında
İş Bulma Suumlresi Başlangıccedil Uumlcreti Nitelik Uyuşmazlığı Ka-
muda İşe Yerleşme Oranı Firma Buumlyuumlkluumlğuuml Dağılımı ve
Sektoumlr Bazında Dağılım konularında grafiklerle istatistik-
sel veriler sunarak bilgilendirmektedir İlgili boumlluumlm mezu-
niyeti sonrasında iş bulma ve mesleki kazanccedil durumunu
daha net bir şekilde goumlrebilirsiniz Bu bilgilere bakarak
oumlzellikle duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek ve buna bağlı olarak okumak istediğiniz boumlluumlmuuml de-
ğerlendirebilir mesleki değerlerinize uyumu noktasında karar verebilirsiniz Danışman
Bilgi Sistemi (DABİS) Projesi kapsamında ise UumlNİ-VERİ ile sunulan bilgilerin kapsamı da
artırılarak uumlniversiteler bazında boumlluumlm karşılaştırması yaparak bilgilendirmektedir Bu
sistemden faydalanmak iccedilin rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlardan veya uumlniver-
sitelerin kariyer merkezlerinden destek alabilirsiniz Uumlniversite okurken kariyerinizi
şekillendirmek amacıyla Yetenek Her Yerde Staj Seferberliği Soumlz Yetenekte ve Kari-
yer Planlama Dersi Projeleri kapsamında gerccedilekleştirilen ccedilalışmaları inceleyebilir pro-
jelere katılabilirsiniz Stajiş deneyimleri kazanarak okuduğumuz boumlluumlmmeslek daha
yakından tanıyabilirsiniz Proje ve bilgilere httpswwwcbikogovtr adresinden
projeler sekmesinden ulaşabilirsiniz
İyi bir kariyer yolculuğunda yol haritanızı oluştururken kendinize soracağınız sorular ve
yardım alacağınız kaynaklar sizlere oldukccedila yardımcı olacaktır Bu yolculukta karar verme
suumlrecinde aileniz ve rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlarınızdan da destek alabilirsi-
niz Unutmayın ki bu yolculuğun tek bir gidiş yolu bulunmamakta ve doumlnuumllmez değildir
Her bireyin yolculuğu farklı yollardan ve kendine oumlzel olacaktır
Fatma BAYKAL
Psikolojik Danışman
AC Yamazaki Ortaokulu
S A Y F A 3 9 S A Y I 5
NEDEN MESLEKİ EĞİTİM
Her ccedilocuk farklı oumlzelliklere yetenekle-
re ve ilgilere sahiptir Zamanında ve doğru
yapılacak bir rehberlik ve youmlnlendirme ile ba-
şarılı olamayacak ccedilocuk yoktur Bu nedenle
aldıkları eğitim onların buumltuumln hayatını temel-
den etkileyecektir Oumlte taraftan 21yuumlzyılın iş
duumlnyasının ccedilocuklarımızdan beklentisi ccedilok
yuumlksektir İşte doğru okul seccediliminin oumlnemi
tam bu noktada karşımıza ccedilıkıyor
Peki hem oumlğrencilerin hem de veli-
lerin okul seccedilimi konusunda oumlzellikle dikkat
etmesi gereken başlıca hususlar nelerdir
Bu sorudan hareketle bize ayrılan bu bouml-
luumlmde mesleki ve teknik eğitim ile buna
paralel olarak doğru okul seccediliminde dikkat
edilmesi gereken hususları mesleki ve tek-
nik eğitimin oumlnemini ve mesleki teknik eği-
timin uumllkemizdeki konumunu kısaca masa-
ya yatırdık
Doğru Okul Seccediliminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uumllkemizde hemen hemen her veli ccedilocuğu iccedilin lise tercihinde bulunurken akademik eğitime odaklana-rak sırasıyla Fen Liseleri Sos-yal Bilimler Liseleri Anadolu Liseleri tercihinde bulunmak-tadır Akademik eğitim veren okullara yerleşemeyen ccedilo-cuklar iccedilin mesleki eğitim en son tercih olarak duumlşuumlnuumll-mektedir Bu duumlşuumlncede olan ebeveynlerimize şunu hatırlatmak isterim ki doğru bir okul tercihi ccedilocuğun
kendi ilgi ve yeteneklerinin farkında olarak kendisi hak-kında reel bir değerlendir-me yapabilmekten geccedilmek-tedir Bu anlamda tercih suumlrecinde velilerin roluumlnuumln duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde ebeveyn-lerin de ccedilocukları hakkında gerccedilekccedili bir bakış accedilısına sahip olması oumlnem arz et-mektedir
Bu bağlamda anne babaların ccedilocuklarını iyi tanı-maları gelecekle ilgili kariyer planlamasını gerccedilekccedili yapma-
larını sağlayacaktır Her bire-yin kendine oumlzguuml ilgi ve yete-neklerinin olduğu goumlz ardı edilmeyerek ccedilocuğun lsquobiriciklikrsquo youmlnuumlnuumln lsquosıradanlaşmasınarsquo fırsat ve-rilmemelidir Unutulmamalı-dır ki balığa uccedilmayı file ağa-ca tırmanmayı oumlğretmeniz muumlmkuumln değildir
S A Y F A 4 0
Mesleki ve Teknik
Anadolu
Liselerinderdquo
uygulanan
programların
farklılıklarını ve bu
farklılıkların
kendilerine
sağlayacağı
avantajları iyi
anlamaları son
derece oumlnemlidir
Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitim Durumu ve Avantajları
Duumlnyada ve Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitimin Oumlnemi
2005 yılında AB iccedilinde yapılan bir araştırmada velilere zorunlu eğiti-mi tamamlamış oumlğrenciye genel mi meslek eğitimi mi tavsiye edersiniz sorusu youmlneltilmiştir İngiltere Fran-sa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş uumllkelerde yaşayan velilerin 70rsquoi gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok daha aşağılarda kalmaktadır
Nitelikli iş guumlcuuml verimli bir ekonomi iccedilin vazgeccedililmez bir unsur-dur Nitelikli iş guumlcuumlne sahip olmanın yolu ise iyi planlanmış mesleki eğitim-le muumlmkuumlnduumlr Mesleki ve teknik eği-tim bu accedilıdan gelişmekte olan ekono-miler iccedilin hayati oumlnem arz etmektedir
21 Yuumlzyılın sanayisinin ihtiyaccedil-larını karşılayacak ve bu bağlamda
uumllkemizin gelişmekte olan sanayisi-nin istihdam noktasında ihtiyaccedil duyduğu nitelikli işguumlcuuml sıkıntısı ccedilektiği duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde gelecekte meslek lisesinden mezun olacak nitelikli işguumlcuumlnuumln oumlnemi anlaşıl-mamaktadır
Bu gerccedileklikten hareketle sektoumlr ile sağlam temellerle kurula-cak bir işbirliği neticesinde iş duumln-yası ile entegre olmuş ve iş duumlnya-sının ihtiyaccedil duyduğu meslek ve alanlarda nitelikli işguumlcuumlnuumln yetişti-rilmesini sağlayacak bir mesleki ve teknik eğitim Tuumlrkiyersquonin 2023 ve 2071 hedeflerine ulaşması yolunda en buumlyuumlk role sahip olacaktır
uygulanan programların farklılıkla-
rını ve bu farklılıkların kendilerine
sağlayacağı avantajları iyi anlama-
ları son derece oumlnemlidir
2012 yılından itibaren tuumlm
meslek liselerinin eğitim sistemi-
miz iccedilerisinde ldquoMesleki ve Teknik
Anadolu Lisesirdquo olarak isimlendi-
rilmeleriyle birlikte meslek liseleri
arasındaki farklılıklar accedilısından
kamuoyunda bir belirsizlik duru-
mu oluşmuştur Kafalardaki bu
soru işaretinin giderilmesi accedilısın-
dan meslek lisesi tercihi yapacak
oumlğrenci ve velilerimizin ldquoMesleki
ve Teknik Anadolu Liselerinderdquo
D İ P N O T
İngiltere Fransa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş
uumllkelerde yaşayan velilerin 70 gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki
eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok aşağılarda kalmaktadır
S A Y F A 4 1 S A Y I 5
miştir
Mesleki Eğitimde Paradigma değişikli-
ğine yol accedilan bu değişikliklerden sonra oumlzel-
likle ortaoumlğretimde alternatif bir okul duumlzeyi-
ne ccedilıkarılan mesleki eğitim merkezlerine olan
ilgi artmış bu oumlğrenciler işletmede yaparak
yaşayarak uygulamalı bir şekilde mesleklerini
oumlğrenme fırsatı bulmuştur Ayrıca mesleki
eğitim merkezlerini tercih eden tuumlm oumlğrenci-
ler ile meslek liselerinde işletmede beceri
eğitimi (staj) alan her oumlğrencinin staj uumlcret
alması devlet garantisi altına alınmıştır
Ayrıca 09122016 tarih ve 6764 sayılı
Kanun Huumlkmuumlnde Kararnamenin yayımlanma-
sıyla Tuumlrkiyersquonin mesleki eğitimi iccedilin bir doumlnuumlm
noktası sayılabilecek gelişmeler yaşanmıştır
Kararnameyle ccedilıraklık eğitimin oumlrguumln eğitim
kapsamına alınması işletmelere devlet deste-
ğinin oumldenmesi meslek liseli oumlğrencilerin uy-
gulamalı atoumllye meslek derslerine başladığı 9
Sınıftan itibaren sigortalanması ve 12072019
tarihli Ortaoumlğretim Kurumları Youmlnetmeliğinde
yapılan değişiklikle Mesleki Eğitim Merkezi oumlğ-
rencilerine lise diploması alma hakları veril-
Uumllkemizde ortaoumlğretim mezunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda meslek lisesi
mezunlarının istihdamda başı ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi mezunlarının oumln lisans
ve lisans mezunlarından da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere yansımaktadır
etmekte ve edindikleri mesleğin avantajlarını
bir oumlmuumlr yaşamalarını sağlamaktadır Bunun
en buumlyuumlk kanıtı mezunlarının kamuda ve oumlzel
sektoumlrdeki istihdam duumlzeyleridir
Tuumlm bu bilgiler ışığında Guumlccedilluuml Tuumlrki-
ye İccedilin Mesleki Eğitim gerccedileğinden hareket-
le uumllkemizin 2023 ve 2071 iccedilin belirlediği kal-
kınma hedeflerini yakalayabilmesinin yolu
doğru ve gerccedilekccedili sektoumlrel analizlerin ışığında
yapılacak mesleki eğitim planlamalarından
geccediltiği yadsınamaz bir gerccedilekliktir Bu gerccedile-
ğin farkında olan Bakanlığımız bu yeni suumlreccedil-
teki paradigma değişikliği ile mesleki eğitimi
tercih edecek her bir oumlğrencimize istihdam
olanaklarını sağlayacak her tuumlrluuml desteği ve-
receğinden hiccedilbir velimizin ve oumlğrencimizin
kuşkusu olmasın
Nevzat AVŞAR
Besni Osman İsot MTAL Muumlduumlruuml
Uumllkemizde oumlzellikle 2016dan bu ya-
na mesleki eğitimde paradigma değişikliği
ile beraber yapılan iyileştirmeler mesleki
eğitim veren okullarımızın donatım moder-
nizasyonunun sektoumlruumln ihtiyaccedillarına cevap
verecek duumlzeye ccedilıkarılması gerek Bakanlığı-
mız gerekse yerel duumlzeyde sektoumlr ile yapılan
protokoller ve işbirlikleri neticesinde mesle-
ki eğitim hem daha cazip hale getirilmiş hem
de mezunlarının istihdam duumlzeyleri artırıl-
mıştır Oumlyle ki uumllkemizde ortaoumlğretim me-
zunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda
meslek lisesi mezunlarının istihdamda başı
ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi me-
zunlarının oumln lisans ve lisans mezunlarından
da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere
yansımaktadır
Tek dezavantajı maalesef veli ve oumlğ-
rencilerde yerleşmiş bir olumsuz algı olan
meslek liseleri tabiri yerindeyse oumlğrencileri-
ni ldquokollarına altın bilezikrdquo takarak mezun
Değerli Okurlar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bouml-
luumlm Başkanlığımızca hazırlanan DİPNOT Dergimi-
zin bu sayısıyla birlikte ccedileşitli konularda başarıyı
yakalamış kişilerle roumlportaj yapmaya ve bu roumlpor-
tajları yayımlamaya karar verdik Dergimizin iccedileri-
ğinde bu ay kariyer suumlrecini etkileyen faktoumlrler
bizimde goumlrevlerimizden biri kariyer danışmanlığı
olunca kariyer hayatına ldquoCoğrafya Oumlğretmenliğiy-
lerdquo başlayıp 13 yıl bu mesleği icra ettikten sonra
D İ P N O T
ldquoHukukrdquo eğitimini bu yıl tamamlayan ccedilocukluğu-
muzun da birlikte geccediltiği OumlğretmenAvukat Sa-
dun ERYILMAZ ile yapmaya karar verdim Zaman
zaman kendisiyle genccedillerimizi doğru youmlnlendirme
konusunda paylaşımlarda bulunuruz İlk defa ona
profesyonel anlamda sormak istedim Eminim
burada bize ayırabileceğiniz vakit en fazla 10 da-
kikadır Bence bu suumlreyi iyi değerlendirin ccediluumlnkuuml
roumlportaj iccedilerisinde oumlğreneceğiniz ilham alacağı-
nız ipuccedilları var
SO YLEŞİ
O Ğ RTAVUKAT SADUN ERYİLMAZ
İ LE MESLEK SECcedilİ Mİ U ZERİ NE
Sadun Eryılmaz sizi kısaca tanıyabilir miyiz
1980 Besni doğumluyum İlk orta ve lise eğiti-
mimi canım memleketim Besnirsquode tamamladım
17 yıldır coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyo-
rum Guumlzel uumllkemin ccedileşitli yerlerinde goumlrev yap-
tıktan sonra Mersinrsquoe yerleştim ve 10 yıldır Mer-
sinrsquode yaşıyorum Duumlzenli olarak koşu yaparım
spor salonuna giderim ve spor en oumlnemli sosyal
aktivitelerimden biridir Okumak benim iccedilin adeta
vazgeccedililmez bir tutkudur Evli ve uumlccedil ccedilocuk sahibi
bir babayım İki oğlum ve bir kızım var
S A Y F A 4 3 S A Y I 5
İlk orta ve lise eğitimimi Besnirsquode tamamladık-
tan sonra Atatuumlrk Uumlniversitesi Fen Edebiyat
Fakuumlltesi Coğrafya Boumlluumlmuumlnuuml kazandım Aslın-
da oumlğrencilik hayatım boyunca hep başarılı bir
oumlğrenciydim Okulun ve sınıfın en ccedilalışkan oumlğ-
rencilerinden biri oldum her zaman Memur
ccedilocuğuydum Babam Besni Lisesinde hademe
olarak goumlrev yapardı Oumlğretmenlerden aldığı
kitapları bana getirir ve ben okuduktan sonra
onları tekrar teslim eder bir yenisini getirdi
bana Kendim kitap alamazdım ve kitap ihtiya-
cımı babam bu şekilde karşılardı Okuma alış-
kanlığımı babama borccedilluyum Rahmetli babam
sayesinde ilkokuldan beri inanılmaz bir okuma
alışkanlığı kazandım Başarılı bir oumlğrenci ol-
mamda bunun ccedilok buumlyuumlk bir katkısı olduğuna
inanıyorum Halen okuyorum ve okumaya da
nefes aldığım muumlddetccedile devam edeceğim in-
şallah
1997 yılında kazandım ilk uumlniversiteyi Ve ina-
nın tam anlamıyla bilgisayar ve internet ile o
zaman tanıştım aslında Yani o ana kadar başa-
rılı bir oumlğrenci olmamda şuan ki gibi teknolojik
suumlreccedillerin pek etkisi yoktur kesinlikle En
oumlnemli bilimsel destekccedilimiz Besni Halk Kuumltuumlp-
hanesiydi Ve gazetelerden kupon biriktirerek
aldığımız ansiklopedilerdi bizim başucu yardım-
cımızdı Oysa şu an oumlğrencilerin sahip olduğu
imkacircnları duumlşuumlnuumlyorum da bizim iccedilin hayal
olan şeylerin hepsi şu an onlar iccedilin mevcut
Yeter ki kendilerine inanıp duumlzenli şekilde ccedila-
lışmayı alışkanlık haline getirsinler Başarama-
yacakları hiccedil bir şey yok aslında Daha sonra
Anadolu Uumlniversitesi Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitir-
dim Hem oumlğretmen hem oumlğrenci olmak be-
nim iccedilin ccedilok alışılır bir durum haline geldi
Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitirdikten sonra Uluslara-
rası Kıbrıs Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesini ka-
zandım 2020 yılında mezun oldum hukuk fa-
kuumlltesinden ve yakında avukatlık stajına baş-
layacağım Hukuk Fakuumlltesi okurken de boş
durmadım Anadolu Uumlniversitesi Accedilık Oumlğretim
Fakuumlltesi Uluslararası İlişkiler Boumlluumlmuumlnuuml ka-
zandım Şuan 3 sınıfım Hukuk Fakuumlltesinden
mezun olduktan sonra sınavsız ikinci uumlniversi-
te hakkından faydalanarak İstanbul Uumlniversi-
tesi Uzaktan Eğitim Siyaset Bilimi ve Kamu
Youmlnetimini kazandım ve şuan 2sınıfım Biraz
zor olsa da aynı anda iki fakuumlltede iki ayrı bouml-
luumlm okumak insan ccedilalışınca her şey kolaylaşı-
yor aslında Bakalım bu fakuumllteler bitince bel-
ki yeni boumlluumlmler okuyacağım Hem oumlğretmen
hem oumlğrenci olmak yerini hem avukat hem
oumlğrenci olmaya bırakacak belki Dedim ya ne-
fes aldığım muumlddetccedile okumaya devam
Eğitim yıllarınızı nasıl geccedilirdiniz kendinizi geliştirmek iccedilin neler yaptınız
İnsanın sahip olduğu imkacircnlar yetenekleri ve
elbette şansı hayattaki başarısını belirler Ama
buumltuumln bunlara sahip insanların bile başarılı olama-
malarının nedeni hayata gelişme odaklı bakama-
malarıdır İnsanın kendisine ve yapabileceklerine
olan inancı nasıl bir hayata sahip olacağını belir-
ler aslında Mutlaka hepimizin hayatta başarısız-
lıkları ve kaybettiği anları mevcuttur Bu zaten ha-
yatın olağan bir durumudur Sonsuz başarı ve son-
suz kazanmak yoktur ki insan hayatında Oumlnemli
olan başarısızlıklardan ders ccedilıkarmak ve bir sonra-
D İ P N O T
ki suumlreccedilte başarıyı yakalayabilmektir Bilim insan-
ları kendilerine ait bir buluşu ortaya ccedilıkarırken
defalarca kez başarısız olduktan sonra buluyorlar
O nedenle başarısızlıklar aslında hayat tecruumlbesi-
dir Bu tecruumlbe yeni başarıları yakalamanın en
oumlnemli anahtarıdır bence Başarısızlık olmadan
başarı ccedilıkmaz ortaya Ayrılmaz bir buumltuumlnduumlr bun-
lar birbirini tamamlayan Yeter ki başarısızlıklar-
dan ders ccedilıkarıp kafa yapısını değiştirip yeniden
denemeyi bilsin insan Başarı işte o zaman gele-
cektir
Başarısız olmadan kimse başarılı olamıyor siz bu soumlz hakkında neler duumlşuumlnuumlyorsunuz
Sizce hayatta başarılı olmanın sırları neler
rultusunda etkin bir planlama yapmak ve bu plan dacirchilince ccedilalışmalarda bulunmak başarıyı getiren oumlnemli unsurlardandır İnsan kendini iyi tanımalı guumlccedilluuml ve zayıf youmlnlerini tespit ettikten sonra oumlzguumlvenli bir şekilde suumlreci youmlnlendirme-lidir Ccediluumlnkuuml yeteneğimizi ilgimizi ve bilgimizi bizden daha iyi bilen olamaz Mazeret uumlretme-den ve tam muumlkemmeliyetccedili olmadan ccedilalışma-lıyız Yaptığımız ccedilalışma en iyi olmak zorunda değil En iyi olabiliyorsa tabii ki ne ala Ama ol-muyorsa ccedilalışmalarımızı yarıda bırakmak ol-maz Muumlcadele ve ccedilalışmaya devam etmeliyiz
Hayatta başarılı olmanın sırları ile ilgili duumlşuumlncelerimi soumlylemeden oumlnce başarının tanı-mını yapmakta fayda var aslında Başarı nedir Bence başarı sonucunun faydalı olduğu duumlşuumlnuuml-len bir eylemi gerccedilekleştirmek bir işin uumlstesin-den gelmektir Yani aslında başarılı olmanın sırrı uumlstuumln yeteneklere ve inanılmaz bir zekacirc duumlzeyi-ne sahip olmak değildir Bunlar başarılı olmayı tabii ki kolaylaştıracaktır ama tamamı buna bağlı değildir kesinlikle Başarılı olan tuumlm insanlar ha-talarından ders ccedilıkarmayı bilen ve başarısızlığa bahane uumlretmeyen insanlardır Bence bu başarılı olmanın ilk şartıdır Ayrıca bir insanın başarılı olabilmesi iccedilin bir hedefi olmalıdır O hedef doğ-
UNUTMAYALIM Başarı en kısa yoldan neticeye ulaşmak değildir Başarı en iyi neticeye ulaşmaktır
S A Y F A 4 5 S A Y I 5
Meslek seccedilimi bir oumlğrencinin hayatında ki en oumlnemli kararlarındandır Ccediluumlnkuuml tuumlm hayatımızı etkileyen bir karardır meslek seccedilimi Ona goumlre boumlluumlm tercih edip sınavlara hazırlanıyor oumlğren-cilerimiz Belki de bir oumlmuumlr boyunca yapacağız o işi O nedenle karar alma suumlreci ccedilok oumlnemli bence Maalesef uumllkemizde meslek seccedilerken goumlnluumlnuumln istediğini değil de daha iyi para ka-zanmak veya aileyi tatmin etmek oumlncelikli ter-cih haline gelmiştir Ccedilocukluktan beri olmak istediği hayal ettiği mesleği Tuumlrkiyersquode iş olana-ğı kısıtlı olduğu iccedilin seccedilmeyen yuumlz binlerce oumlğ-rencimiz var Hele hele aile illa atanması kolay olan veya iş bulma olanağı daha fazla olan mes-leği seccedilmesi iccedilin oumlğrenci uumlzerinde baskı unsuru
oluşturuyorsa maalesef istenilen meslek yeri-ne faklı meslekler tercih edilebiliyor O yuumlz-den ben hali hazırda goumlrevine devam eden bir oumlğretmen olarak oumlğrencilerimizin hayal ettik-leri meslekleri seccedilmelerini destekliyorum Benim ailem bana meslek seccediliminde muumldahil olmadılar aslında Ben kendim oluşturdum tercihlerimi ve ona goumlre girdim sınava Haya-limdeki meslek miydi oumlğretmenlik derseniz hayır değildi Oumlğretmenliği ve oumlğrencilerimi inanılmaz seviyorum aşkla yapıyorum bu mesleği Ama hayalimdeki meslek savcı ol-maktı Onu da tercih hatası nedeni ile gerccedilek-leştiremedim Bu yuumlzden tercih suumlreci ccedilok oumlnemli ccedilok
Meslek seccedilim aşamasında olmazsa olmaz şeyler neler Aileniz bu suumlreccedilte sizi nasıl etkiledi
Tuumlrkiyersquode mesleğini yapan her beş kişiden birisi neden memnun kalmıyor olabilir Bu
durumu genel olarak değerlendirirsek hangi sonuca varabiliriz
Uumllkemizde meslek seccedilimi yapan her beş kişiden birisi memnun değilse seccedilmiş olduğu meslekten işte bir oumlnceki sorunuzda verdiğim cevaplar aslında bu sorunuza da geccedilerli bence Hayal ettiği mesleği değil de iş bulma olanağı daha fazla olan veya ailesinin istediği mesleği yapmak zorunda kalmasıdır bence Bazen oumlğ-rencilerimden biri geliyor yanıma hayal ettiği mesleğin avukatlık olduğunu soumlyluumlyor Ama bu
fakuumllteyi okumasının imkacircnsız olduğunun ccediluumlnkuuml babasının kesinlikle tıp okumasını iste-diğini belirtiyor Ve sonuccedilta doktor oluyor İşte bunun gibi yuumlz binlerce oumlrnek vardır mut-laka Maalesef uumllkemizde bu durum sıkccedila ya-şanmakta Birccedilok oumlğretmen de buna bizzat şahittir eminim
Benim hayalimdeki meslek az oumlnce de sorunuzda cevapladığım gibi savcı olmaktı Yani hukuk fakuumlltesi okumak en buumlyuumlk hayalimdi De-diğim gibi tercih hatası nedeniyle hukuk fakuumlltesi kazanamadım liseden mezun olduktan sonra Ama oumlğretmenlik mesleğini inanılmaz severek ya-pıyorum Hem mesleğime hem oumlğrencilerime ccedilok değer veriyorum Kutsal bir meslek yaptığımın far-kındayım Hammaddesi insan olan bir meslek Yıl-
D İ P N O T
lar sonra farklı meslek gruplarında karşımıza ccedilı-kıp bize ulaşıp bizi sahiplenen unutmayan oumlğ-rencilerimizin varlığı bu mesleğin en muumlkemmel armağanıdır bize O yuumlzden oumlğretmen olmanın en guumlzel yanlarından biridir bu Diktiğiniz fidanın buumlyuumlyuumlp kocaman bir ağaccedil olduğunu goumlrmektir Bu mutluluk oumlğretmenler iccedilin en oumlnemli hazine-dir
Meslek hayatınızda şu ana kadar sizi en ccedilok mutlu eden şeyler nelerdir
Genccedillerin hayatına guumlzel dokunuşlar yapan bir eğitimci olarak hiccedil halen bir şeylerin eksik olduğunu
hissettiniz mi
buumlyuumlk bir kısmı ile irtibattayım Kiminin uumlniver-site mezuniyetine gittim kiminin askerlik yemi-ni toumlrenine Kiminin duumlğuumlnuumlne gittim kiminin ccedilocuğunun suumlnnet toumlrenine Baba gibi veya abi gibi bir ilişki var ccediloğunluğu ile aramızda O yuumlz-den halen kendimi geliştirmek adına sayısız ccedila-lışma yapmaktayım Oumlğrencilerime nasıl daha faydalı olabilirim mantığı ile her sene onlarca hizmet iccedili eğitim faaliyetlerine katılmaya de-vam ediyorum Muhakkak eksik youmlnlerim yuumlre-ğine tam anlamıyla dokunamadığım oumlğrencile-rim var İşte bunları en aza indirebilmek iccedilin halen ilk guumlnkuuml heyecanım ve azmimle kendimi yenilemeye ve geliştirmeye devam ediyorum
İnsan hiccedilbir zaman tam anlamıyla muuml-kemmel olamaz bence Muumlkemmellik sonu olan bir şey değildir Ben 17 yıllık oumlğretmenlik haya-tımda hep daha muumlkemmel bir oumlğretmen nasıl olunabilir anlayışı ile suumlrduumlruumlyorum goumlrevimi Ben artık muumlkemmel bir oumlğretmenim dediğim an aslında tuumlm her şeyi kaybetmişim demektir Gerccedilekten hep oumlğrencilerimin yuumlreğine dokun-dum sizin de değdiniz gibi Meslek hayatım bo-yunca oumlğrencilerim ile olan ilişkimden de zaten bunu bizzat anlıyorum hissediyorum Ccediluumlnkuuml bu duygular karşılıklıdır 17 yıl oumlnce okuttuğum oumlğ-rencilerimle halen goumlruumlşuumlyorum Halen inanıl-maz bir sevgi var aramızda Oumlğrencilerimin ccedilok
S A Y F A 4 7 S A Y I 5
2003 yılından beri coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyorum Hayalimdeki meslek olmasa da asla pişman değilim oumlğretmen olmaktan Zevkle gururla yapıyorum mesleğimi Ama hu-kuk fakuumlltesi yuumlreğimde hep bir sızı olarak kal-mıştı Hiccedil ccedilıkmıyordu aklımdan Aslında liseyi bitirdikten sonra girdiğim uumlniversite sınav so-nucu aldığım puan ile 6 uumlniversitenin hukuk fakuumlltesini kazanabiliyordum 17 yaşındaydım o zaman Ve tercihlerimi şu an olduğu gibi muuml-kemmel bir rehberlik anlayışına sahip oumlğret-menlerimiz tarafından değil bizzat kendim yap-tım Ccediluumlnkuuml o doumlnem bize yardımcı olacak bir rehber oumlğretmenimiz yoktu maalesef Bu da rehber oumlğretmenin ne kadar değerli olduğunun en buumlyuumlk ispatıdır Dokuz hukuk fakuumlltesi terci-hi yapmıştım sınavdan oumlnce Ccediluumlnkuuml bizim oumlğ-rencilik yıllarımızda fakuumllte tercihleri sınav oumln-cesinde forma doldurulup sınav esnasında gouml-revli oumlğretmene teslim ediliyordu Sınav guuml-nuumlnden bir guumln oumlnce arkadaşlarla tercihlerimizi goumlzden geccedilirmek iccedilin buluştuk İlk dokuz terci-him hukuk fakuumlltesi diğerleri oumlğretmenlikti O buluştuğumuz guumln uumlniversitede okuyan bazı arkadaşlarım altı hukuk fakuumlltesi tercihimi sil-dirdi listemden Hukuk okuyacaksan şu uumlniver-sitelerde okuyacaksın diğerlerini okumanın bir anlamı yok oumlğretmenlik oku bari garanti işin
olur dedi Ve bunun uumlzerine listemde olan altı hukuk fakuumlltesini silip yerine oumlğretmenlik yaz-dım İlk uumlccedil tercihim hukuk fakuumlltesi olarak kal-dı Sınav sonucu ccedilok kuumlccediluumlk bir kuumlsuratla hu-kuk fakuumlltesini kazanamadım 17 yaşındaydım ve sağlıklı karar veremedim Belki de dinle-memem gerekti o arkadaşları ama dinledim maalesef Yanlış youmlnlendirildim Belki de bir rehber oumlğretmen yardımı alsaydım ccedilok farklı sonuccedillar olabilirdi hayatımda O guumlnden beri iccedilimde hep bir ukde olarak kalmıştı hukukccedilu olmak 13 yıllık oumlğretmen iken hukuk fakuumllte-sini neden okumuyorum diye duumlşuumlnduumlm ken-di kendime Her guumln saatlerce sınava hazır-landım Oumlğrencilik yıllarımdan ccedilok daha fazla ccedilalışmak zorunda kaldım ccediluumlnkuuml ccediloğu şeyi unutmuştum Ama yılmadım muumlcadele ettim ve 2015 yılında emeklerimin karşılığını alarak hukuk fakuumlltesini kazandım Geccedilen sene me-zun oldum Avukatlık stajına başlayacakken maalesef salgın suumlreci başladı Salgın suumlreci bittikten sonra avukatlık stajını tamamlayıp avukatlık mesleğine geccedileceğim 17 yıldır yap-mış olduğum ve severek yaptığım oumlğretmen-likten ayrılmak beni ccedilok uumlzecek ama hayalimi gerccedilekleştireceğim 40 yaşında radikal bir ka-rar olacak belki bu Ama dediğim gibi haya-limdeki mesleği yapmaya başlayacağım
13 yıl oumlğretmenlik mesleğini icra ettikten sonra Hukuk eğitimi almak istemenizin sebepleri
neler
Son olarak Koronaviruumls salgını ile birlikte Tuumlrkiyersquode işsizlik sorununun tarihi seviyelere
ulaştığı bu suumlreccedilte meslek seccedilim aşamasında olan oumlğrencilere neler soumlylemek istersiniz
Uumllkemizin ve duumlnyanın iccedilinde bulundu-
ğu salgın koşulları sebebiyle on binlerce iş yeri
kapandı ve milyonlarca insan işsiz kaldı Bu
olumsuz suumlreccedil maalesef sadece bizim uumllkemizi
ve bizim insanımızı değil tuumlm duumlnyayı aynı şe-
kilde etkiledi Ama insanoğlu bunun da uumlstesin-
den gelecektir elbet O yuumlzden bu suumlrecin bite-
ceği inancını taşıyorum Bu suumlreccedil nedeni ile
uumlniversite sınavına girecek ve meslek seccedilecek
oumlğrencilerimize tavsiyem suumlreccedil elbet bitecek o
nedenle meslek seccediliminde bunu goumlz oumlnuumlnde
bulundurun Salgın doumlnemi sonsuza kadar
devam edecek bir suumlreccedil değil Tabii ki uumllke-
mizin iccedilinde bulunduğu ekonomik koşullar
ailelerinin kendilerine sunabileceği imkacircnlar
uumlniversite okuduktan sonra iş bulma oranı vs
gibi etkenler meslek seccediliminde ccedilok oumlnemli
Ama hayalinizdeki meslek ne ise o hedef doğ-
rultusunda ccedilalışmanız en sağlıklı karardır diye
duumlşuumlnuumlyorum
Başta uumllkemiz olmak uumlzere tuumlm insanlığa sağlıklı bir yıl temennisi ile
sevgi ve saygılarımı sunarım
İLETİŞİM
Besni Rehberlik Ve Araştırma Merkezi
Rehberlik Hizmetleri Boumlluumlm Başkanlığı
Adres Yenibesni Mah Kurdini Sokak Besni Eğitim Vakfı
İlkokulu 1 Kat 02300 BesniAdıyaman
Telefon 0416 318 2060
Fax 0416 318 2060
Web httpbesnirammebk12tr
besniram
lsquolsquo Yeteneklerinizin ve
Duumlnyanın İhtiyaccedillarının
Kesiştiği Yerde
Mesleğiniz Yatıyorrsquorsquo Aristoteles
S A Y F A 3 S A Y I 5
S A Y I 5 S A Y F A 4
S A Y F A 5
EDİTOumlRDEN
elamlar Sevgili Okur
Sizlerin karşısına her seferinde oumlzel konularla ve dosyalarla ccedilı-
kabilmek iccedilin yayın ekibimizle birlikte yoğun bir mesai harcıyor ve keyifle ccedilalışıyo-
ruz Yine keyifli ve oumlzel bir sayı ile karşınızdayız Oumlnceki sayımızdaki ldquoDijital Duumlnya-
da Ccedilocuk Olmakrdquo isimli dergimize goumlsterdiğiniz yoğun ilgi ve teveccuumlh iccedilin teşek-
kuumlr ederiz Gerek velilerimizden gerekse meslektaşlarımızdan guumlzel doumlnuumltler al-
dık Bu ilgiden aldığımız guumlccedille yeni sayımızda oumlğrencilerimizin meslek seccedilimi konu-
sunda yaşadığı kararsızlıkları ccediloumlzmelerine yardımcı olmak amacıyla ldquomeslek seccedilimi
ve kariyer planlamardquo konusunda bir sayı hazırlamaya karar verdik
Ccedilağdaş bir toplumda oumlzguumlr bir bireyin oumlnemli gelişim goumlrevlerinden biri de
mesleğini seccedilmesidir Bir kimsenin herhangi bir konuda doğru bir seccedilme işlemi
yapılabilmesi ya da başka bir deyişle sağlıklı karar verebilmesi iccedilin her şeyden
oumlnce neler istediğini ve bunları elde edebilmek iccedilin ne gibi olanaklara sahip oldu-
ğunu bilmesi gerekir Bunun neticesinde yapması gereken ccedileşitli seccedilenekleri ince-
leyip her birinin isteklerine ve koşullarına ne derece uygun olduğunu değerlendir-
mektir Ccedilarşıya ccedilıkmadan oumlnce alacağı şeylerin listesini yapan ve bunlar iccedilin yeterli
parası olup olmadığını yoklayan ccedilarşıdaki malların kalite ve fiyatlarını inceleyerek
gereksinmelerine ve parasına uygun bulduklarını alan bir kimsenin davranışı buna
oumlrnek olarak goumlsterilebilir Bu işlemleri dikkatli ve oumlzenli şekilde yapmayan kimse-
lerin hayal kırıklığı ile karşılaşmaları kaccedilınılmazdır
Bazı genccedillerin meslek seccedilimi gibi oumlnemli bir kararı oluştururken yukarıda
belirtilen gelişim goumlrevini gerektiği oumllccediluumlde yerine getiremedikleri ve bu yuumlzden
mutsuz oldukları goumlzlenmektedir Meslek seccedilimi kararının sağlıklı bir biccedilimde
oluşturulmasını guumlccedilleştiren bazı etmenler vardır Bunların bir boumlluumlmuumlnuuml genccedillerin
ccedilalışma duumlnyası ve insan nitelikleri hakkında edinmiş oldukları bir takım inanccedillar
ve genellemeler oluşturmaktadır Oumlrneğin uumllkemizde insanlar istedikleri meslek-
lere giremiyorlar Bu yargı hatalı bir genellemedir Bir kısım gencin yoksulluk ne-
deni ile istediği mesleğe giremediği doğrudur Ne var ki istenilen mesleğe gireme-
menin sadece maddi yetersizlikten ileri gelmediği varlıklı oldukları halde yanlış
alanlara youmlnelen genccedillerin de var olduğu goumlzlenmektedir Bu kişilerin hatası gir-
mek istedikleri mesleklerin niteliklerine uygun olup olmadığını sorgulamamaların-
dan kaynaklanmaktadır Bu genccediller az sayıda seccedilkin oumlğrenci alan ve başarılı olmak
iccedilin uumlstuumln akademik yetenek yanında suumlrekli ve duumlzenli ccedilalışma alışkanlığı da ge-
rektiren eğitim programlarına oumlzenmekte giremeyince hayal kırıklığına uğramak-
tadır
D İ P N O T
S A Y F A 6 S A Y I 5
Başka bir yanlış genelleme ise İnsanın toplumda saygı goumlrmesi iccedilin saygın bir mesleğin
uumlyesi olması gerekir Saygı goumlrme her insanın en doğal hakkıdır Ancak bunu saygın bir mesleğin
uumlyesi olarak sağlama beklentisi pek gerccedilekccedili değildir Ayrıca meslekleri saygın olan ve olmayanlar
olarak ayırmak da doğru değildir İnsan bir mesleğin başarılı bir uumlyesi olursa saygınlık kazanır Bu
da sahip olduğu yetenekleri gerektiren ilgi duyduğu etkinlikleri (meslek goumlrevlerini ) iccedileren bir
mesleğin uumlyesi olmakla gerccedilekleşebilir Bir kimsenin niteliklerine uymayan bir mesleğe girmesi
zayıf bir olasılıkla da olsa muumlmkuumln olabilir ama o mesleğin başarılı saygın bir uumlyesi olma olasılığı
yoktur
Meslek seccedilme durumunda olan genccedillerden bazıları oumlzellikle YKS tercih doumlnemlerinde biz-
lere ldquoGelecekte hangi meslekler geccedilerli olacaktırrdquo sorusunu sormaktadır Bu soruyu yanıtlayabil-
mek iccedilin bu genccedillere ldquo Kaccedil yıl sonraki geleceği oumlğrenmek istiyorsunrdquo diye sormak gerekiyor Tek-
nolojinin hızla gelişmekte olduğu bir duumlnyada bir mesleğin belki beş ya da on yıl sonrasını tahmin
edebiliriz Ondan sonra bu ccedilekici meslek teknolojinin gelişmesi ve buna bağlı olarak ekonomideki
değişimler sonucunda huumlviyet değiştirmiş olacak belki de pek ccedilok kişinin o alana girmesi sonucu
bu guumlnkuuml ccedilekiciliğini yitirecektir Uumllkemizde bunun değişik oumlrnekleri geccedilmişte yaşanmıştır ve ya-
şanmaya devam edecektir
Şunu unutmayın ki siz genccedillerin hangi mesleği seccediltiği değil bu hızlı değişime ayak uydura-
bilmek iccedilin ne gibi bilgi ve becerilerle donanmış olduğunuz oumlnemlidir Biliyorsunuz ki teknolojik
gelişme meslek goumlrevlerini kolaylaştırmakta el becerisi ve beden guumlcuumlnuumln yerini beyin guumlcuumlne bı-
rakmaktadır Bu nedenle genccedillerin matematik ve mantık alanlarında kendilerini iyi yetiştirmeleri
akıl yuumlruumltme yargılama yeteneklerini geliştirici etkinliklere ağırlık vermeleri gerekmektedir Ezber-
leme geccediler notla yetinme guumlnuuml kurtarma gibi tutumları benimseyenlerin gelecekteki değişimlere
ayak uydurma şansı zayıf olacaktır Gelecekte birkaccedil meslek ve sık sık iş değiştirme yanında bir guumln
boyunca birden fazla meslek icra etme durumunda olacak genccedillerin elden geldiği kadar spor el
sanatları guumlzel konuşma ve yazma gibi değişik yeteneklerini geliştirmeye de oumlnem vermeleri gere-
kir Boumlylece bir kimse guumlnuumlnuumln değişik zaman dilimlerini değişik yetenekleri ile ilgili işleri yaparak
geccedilirebilir Boumlylece hem gelirini artırabilir hem de ek bir iş yolu ile değişik becerilerini değerlendir-
me olanağı bulabilir Guumlnuumlmuumlzde insanlar buumlyuumlk iş yerlerinde bir ccedilok kişi ile işbirliği yaparak ccedilalış-
makta kendi kuumlccediluumlk iş yerinde birkaccedil ccedilırağı ile ccedilalışan insan sayısı giderek azalmaktadır O halde
geleceğin genci başkaları ile iletişim kurabilme ve işbirliği yapabilme becerilerine sahip olmalıdır
Değişik insanlarla değişik koşullarda ccedilalışabilme esnekliğine sahip olabilme belirsizliğe dayanabil-
me ve yaratıcılık da iş yaşamında başarıyı artırıcı kişilik oumlzellikleri olarak goumlruumlnmektedir Bir yaban-
cı dil oumlzellikle İngilizce bilmek kişinin iş bulma ve gelişme şansını artıracaktır
ARobbins lsquo da dediği gibi ldquoKendi geleceğini planlamayanlar başkalarının planının parccedilası
olurlarrdquo Bizler de bu sayımızda siz genccedillerin meslek ve kariyer gelişim seruumlveniniz de bir kılavuz
roluuml uumlstlenmeyi amaccedilladık Sevgi ve saygılarımla
Aysel KATARCI Besni RAM RehOumlğtPsikolojik Danışman
S A Y F A 7
Eğitim bireyin tuumlm olarak gelişmesi ve ya-
şamdaki buumltuumln rollerini en iyi şekilde yerine
getirmesi iccedilin gerekli olan nitelikleri kazan-
dırmaya youmlnelik bir suumlreccediltir Bu suumlreccedil iccedilinde
birey yaşamdaki 3 farklı konumu accedilısından
ele alınıp yetiştirilmeye ccedilalışılır
Birey olarak insan
Sosyal bir varlık olarak insan
Meslek elemanı olarak insan
Toplum yaşamında hepimiz bir meslek sahi-
bi olma bir iş yapma ve etkin olma ihtiyacı
iccedilindeyiz Ccediluumlnkuuml insan ile yaşam arasındaki
en kuvvetli bağ ldquoişrdquo tir Freudrsquoa goumlre ldquoiş
bireyin gerccedilekle bağlantısıdır Bir meslek
edinmenin temelinde para kazanarak fizyo-
lojik ihtiyaccedilları karşılamanın dışında sosyal
ve psikolojik ihtiyaccedilların doyumu da soumlz ko-
nusudur Buumlyuumlk ruh hekimi bunu şoumlyle
dile getirirrdquo Sağlıklı insan sevebilen ve
ccedilalışabilen kişidirrdquo
Tarih boyunca işin anlamı değişse de
yaşam iccedilindeki oumlnemli yeri ve bireyin
yaşamını etkileme guumlcuuml değişmemiştir
Bireyin yaptığı iş ve meslek onun kimli-
ğini oluşturan ve onu tanımlayan en
oumlnemli oumlğedir Ccediluumlnkuuml yaptığımız iş ya-
şamdaki diğer rollerimizi ve yaşam iccedilin-
deki tuumlm konumumuzu etkiler ve yaptı-
ğımız iş duumlşuumlncelerimize ve yaşamımıza
belli bir biccedilim verirrdquo Nasıl bir ortamda
ccedilalışacağız kimlerle ilişki kuracağız nasıl
bir yaşam tarzımız olacakrdquo gibi soruların
yanıtları işimizle bağlantılıdır
Uumllkelerin kalkınmasında bireylere uumlret-
ken ve gelişmeye accedilık nitelikleri kazan-
dırmaya amaccedillayan ccedilağdaş eğitim anla-
yışı bireyin kendi potansiyelini maksi-
mum duumlzeyde ortaya koyabileceği en
uygun mesleki seccedilimler yapması ve kari-
yer gelişimini suumlrduumlrmesine oumlnem verir
İşte eğitim suumlrecinde bireye yapılan hiz-
metler ldquoMesleki Rehberlik ve Kariyer
Danışmanlığı ldquokapsamında yer alır
D İ P N O T
MESLEK NEDİR
İNSAN YAŞAMINDA MESLEK SECcedilİMİ VE KARİYER
GELİŞİMİNİN ANLAM VE OumlNEMİ
S A Y F A 5
Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri-
nin ccedilıkış noktasını ve bu alanın gelişiminin temel taşlarını oluşturur Boumlyle olması da
bir bakıma doğaldır ccediluumlnkuuml bireyin yaşam iccedilindeki konumunun kendini ve yaşamını
anlamlandırması buumlyuumlk oumllccediluumlde mesleği ve işiyle biccedilimlenir
Meslek bireye geccedilimini nasıl sağladığını ne iş yaptığını ne kadar kazandığını nasıl bir
ccedilevrede yaşadığını kimlerle ilişki kurduğunu goumlsteren
bullKişilik oumlzelliklerine uygun iş uğraş ve
faaliyetlerden oluşan
bullResmen tanınmış kuralları toplumca
belirlenmiş ve belli bir eğitimle kazanılan
bull Bir kimsenin hayatını kazanmak iccedilin
yaptığı grup ve uumlyelikle aidiyet sağlayan
bir kavramdır
Bacanlırsquonın(1996) yaptığı tanıma goumlre
ldquomeslek bir kimsenin hayatını kazanmak
iccedilin yaptığı kuralları toplumca belirlenmiş ve belli bir eğitimle kazanılan sistemli etkin-
likler buumltuumlnuumlduumlr Meslek belli bir tuumlr alanda etkinlikte bulunabilme guumlcuumlduumlrrdquo
D İ P N O T
MESLEKİ REHBERLİK NEDİR
MESLEK SECcedilİMİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR NELERDİR
Birccedilok birey iccedilin meslek maddi bir guumlvence sağlamakla birlikte bireyin kendi ilgi ve
yeteneklerini kullanarak kendini geliştirebileceği ve doyum sağlayabileceği bir alanı
ifade eder
Bireylerin ccedileşitli meslekleri tanımaları kendi niteliklerine uygun meslekleri seccedilmele-
ri seccediltikleri mesleğe hazırlanmaları ve mesleki youmlnden gelişmeleri konusunda yapı-
lan yardımlara mesleki rehberlik denir Bireyin kendi ilgi ve yeteneklerini tanıması
kendi mesleki seccedilimlerini etkileyecek ccedilevresel fırsatlar ve meslekler duumlnyasından ha-
berdar olması bilinccedilli tercihler yapması seccediltiği meslekte başarılı olması iccedilin yapılan
sistematik ve profesyonel yardım suumlrecidir
Oumlzetle
bullBu suumlreccedil iccedilerisinde bireyin geleceğini planlaması ve iş bulması konusunda alacağı
kararlara yardım etmek oumlnemlidir Ancak mesleki rehberlik hizmetlerinde bireyin ala-
cağı kararlara bire bir muumldahale soumlz konusu değildir Sadece bireyin alacağı kararları
kendi kendine almasına yardım esastır
S A Y F A 9 S A Y I 5
Mesleki Rehberliğin Amaccedilları
Oumlğrencilerin meslek hakkında doğru ve gerccedilekccedili bilgiler edinmelerine yardımcı olma
Oumlğrencilere kendi kişisel değer ilgi ve yeteneklerini keşfedip anlayabilecekleri yaşantılar sun-
ma
Kendi değer ve yeteneklerinin toplum goumlzuumlndeki değerini anlamasına yardımcı olma
Seccedililmesi duumlşuumlnuumllen mesleğin gerccedilek sınırlarını tanımasına yardımcı olma
Genccedillerin farklı tuumlrdeki meslekler hakkında detaylı bilgiler edinmesine yardımcı olma
Meslekleri eleştirel bir biccedilimde değerlendirmelerine yardımcı olma
Mesleki karar aşamasında uzmandan yardım alabilmesi iccedilin gerekli inisiyatifi kazandırma
İş ortamı iccedilerisindeki yerini anlamasına yardımı olma
Farklı alanlarda yetersizliği bulunanların iş yaşamına uyum sağlamalarına yardımcı olma
Mesleğe youmlneltme faaliyetlerinde hem bireyin
hem de işin tuumlm oumlzellikleri incelenip ikisi ara-
sında ortak noktalar tespit edilerek bireyin
kendine uygun bir meslek seccedilmesine yardım
edilmelidir
Meslek seccedilimi gelişimsel bir suumlreccedil iccedilerisinde ccedilo-
cukluktan yaşamın sonuna kadar devam eder
Mesleki gelişim mesleğe youmlnelme ile ilgili duuml-
şuumlnceler meslek seccedilimi mesleğe giriş mesleğe
uyum meslekte ilerleme emeklilik ve sonrası
gibi bireyin yaşamının buumlyuumlk bir kısmını kapsa-
maktadır
S A Y F A
D İ P N O T
1BASAMAK BİREYİN KENDİNİ TANIMASI
Kişinin yeteneklerini becerilerini ilgilerini
değerlerini kaynaklarını sınırlılıklarını ihtiyaccedil-
ların iccedilerecek şekilde kendisiyle ilgili net bir an-
layışa sahip olmasıdır
YETENEK Genel anlamda ccedileşitli alanlarda
sergilenebilen performans kapasitesi anlamına
geldiği gibi aynı zamanda oumlğrenme guumlcuuml veya
bir iş goumlrev ya da faaliyeti diğer insanlara goumlre
daha başarılı ve daha hızlı bir şekilde yapabilme
yetisi olarak tanımlanabilir
Bireyin İlgi Ve Yeteneklerinin Belirlenme-
sinde İse
Anketler İlgi envanterleri Kişilik envanterleri Yetenek testleri kullanılır
ABD istihdam kurumu tarafından 1949
yılında geliştirilen o yıllardan bu yana suuml-
rekli uumlzerinde ccedilalışılan Tuumlrkiye İş Kurumu
tarafından da adaptasyonu yapılan Genel
Yetenek Test Bataryasında şu yetenek
alanları bulunmaktadır
DOĞRU MESLEK SECcedilİMİ İCcedilİN GEREKLİ BASAMAKLAR
S A Y F A 1 1 S A Y I 5
1Zeka Genel oumlğrenme becerisi
2Soumlzel Yetenek Okuduğu bir metni anlama ve
bir duumlşuumlnceyi soumlzcuumlklerle etkili bir şekilde anla-
tabilme yeteneği
3Sayısal Yetenek Aritmetik hesaplamaları hızlı
ve doğru şekilde yapabilme
4Uzay ve Mekan İlişkileri Yeteneği Cisimlerin
uzaydaki biccedilimlerini algılama iki ve uumlccedil boyutlu
olarak goumlrebilme geometrik şekilleri farklı accedilı-
lardan baktığında anlama yeteneği
5Şekil Algısı Yeteneği Bir cisim resim veya
grafik uumlzerindeki ayrıntıları algılama veya birbi-
rine oldukccedila benzeyen iki goumlrseli karşılaştırabil-
me
6Buumlro işleri yeteneği Yazılı bir metinde ya
da tablodaki detayları algılayabilme iki me-
tin arasındaki farklılıkları goumlrebilme
7Motor koordinasyon Goumlz ile eli veya goumlz
ile parmakları hızlı doğru ve koordineli bir
biccedilimde hareket ettirebilme
8Parmak becerisi Kuumlccediluumlk cisimleri parmakla
hızlı doğru ve istenen youmlne hareket ettire-
bilme veya istenen yere koyabilme yetene-
ği
9El becerisi Elleri ccedilabuk ve ustalıkla kulla-
nabilme yeteneği
S A Y F A 1 2 S A Y I 5
İLGİ Belli faaliyetlere isteyerek youmlnelme bu
faaliyetleri kısıtlayıcı koşullar altında bile başka
faaliyetlere tercih etme ve bu faaliyetleri ya-
parken yorgunluk yerine dinlemişlik bıkkınlık
yerine devam etme isteği duyma Oumlzetle ilgi
bir faaliyet goumlrev ya da bir nesneye karşı duyu-
lan sevme ya da sevmeme durumudur Yete-
nekler bir mesleki etkinlikte sağlanan başarı
duumlzeyi ilgiler ise o faaliyetlerden zevk alma
duumlzeyiyle ilişkilidir İlgilerin oluşumunun iccedilsel
dinamikler kadar aile yapısı sosyal sınıf kuumlltuumlr
ve ccedilevre gibi faktoumlrlerden etkilendiği soumlylenebi-
lir
İlgi konusunda ccedilalışan ilk kuramcılardan biri
olan Superrsquoe goumlre bireylerin meslek ilgilerini
tanımanın doumlrt temel youmlntemi vardır
1İfade Edilen ilgiler Bireyin soumlzcuumlkleriyle ifade
ettiği ya da iddia ettiği ilgiler
2Goumlzlenen ilgiler Bireyin davranışlarına ya da
yaptığı faaliyetlere bakarak anlaşılabilecek ilgi-
ler
3Envanterle Oumllccediluumllen ilgiler Bireyin hangi faali-
yetlerden hoşlanıp hangilerinden hoşlanmadı-
ğını anlamak iccedilin bir dizi maddeden olu-
şan envanterle oumllccediluumllen ilgilerdir
4Testlerden oumllccediluumllen ilgiler Yetenek test-
lerinden elde edilen sonuccedillara bakarak
belirlenen ilgiler
Kuzgun tarafından 1989 yılında geliştiri-
len Kendini Değerlendirme Envante-
ri (KDE) lise oumlğrencilerine meslek seccedili-
minde yol goumlstermek uumlzere oumlğrencilerin
kendilerini daha iyi tanımalarında yardım-
cı olmak amacıyla algılanan yetenek ilgi-
ler ve mesleki değerler temel boyutların-
daki oumlzelliklerini oumllccedilmek uumlzere geliştiril-
miştir Bu envanterde yer alan ilgilere
baktığımızda şunları goumlrebiliriz
Temel Bilim ilgisi Fizik Kimya Biyoloji
gibi bilimlerin konularını oluşturan doğal
olayları incelemek Matematik konuları ile
uğraşmak gibi davranışlarda kendini goumls-
teren bir ilgi alanıdır
Sosyal Bilim ilgisi Sosyoloji psikoloji
coğrafya tarih arkeoloji felsefe gibi bi-
limlerin konularına ilgi duyma
Canlı Varlık ilgisi Eti yenen hayvanları
veya tahıl sebze ve meyve gibi bitkileri
uumlretme ve hoşlanma
Mekanik ilgisi Ccedileşitli alet ve makineler
yapma işletme ve onarma
İkna ilgisi Duygu ve duumlşuumlncelerini başka-
larına benimsetme belli bir amacı gerccedilek-
leştirmek iccedilin başkalarını etkileme
S A Y F A 1 3
Ticaret ilgisi Alım satım işleriyle uğraşma
ticaret yoluyla kar elde etme bir malı
muumlşteriye tanıtma ve satma gibi faaliyet-
lerde bulunma
İş Ayrıntıları ilgisi Ayrıntılar uumlzerinde ccedila-
lışma her işi guumlnuuml guumlnuumlne yapma bir ya-
zıyı ya da hesabı inceden inceye kontrol
etme yazıları duumlzenli bir biccedilimde dosyala-
ma
Edebiyat ilgisi Her tuumlrluuml edebi eseri oku-
ma inceleme eleştirme ve edebi eserler
yazma
Guumlzel Sanatlar ilgisi Resim heykel gibi
plastik sanatlar ve el sanatları ile ilgili
eserleri inceleme veya bu tuumlr eserler orta-
ya koyma
Muumlzik ilgisi Muumlzik dinleme muumlzik aleti
ccedilalma beste yapma
Sosyal Yardım ilgisi İnsanlara yardım et-
me sorunlu insanları iyileştirme besle-
me geliştirme şeklinde sıralanabilir
DEĞERLER Değer Ulaşmayı istediği-
miz hedeflere ve ideallere atfettiğimiz
oumlnemdir İhtiyaccedillar tuumlm insanlarda ve
hayvanlarda goumlruumllmesine rağmen değer-
ler sadece insana oumlzguuml oumlğrenebilen ve
kuşaktan kuşağa aktarılabilen bir olgu-
dur Mesleki değer bir mesleğe girme
sonucunda o mesleğin getirilerinden elde
edilen doyumdur Bir mesleğin en cazip
yanı birey iccedilin o meslekten elde edilen
yuumlksek kazanccedil bir başkası iccedilin guumlvence
başka biri iccedilin mesleğin sahip olunan ye-
teneği kullanmaya olanak tanıması diğer
bir başkası iccedilin mesleğin toplumsal say-
gınlığı olabilir
Tuumlrkiyersquo de yapılan ccedilalışmalardan biri
Kuzgun tarafından 1988 yılında gerccedilek-
leştirilmiştir ve toplam 9 meslek değeri
belirlenmiştir Bu değerler şunlardır
1Yeteneği kullanma
2Yaratıcılık
3Yarışma
4İş birliği
5Değişiklik
6Duumlzenli yaşam
7Liderlik
8Kazanccedil
9Uumln sahibi olma
D İ P N O T
S A Y F A 1 4
2 BASAMAK MESLEKLERİN İNCELENMESİ
Meslekler Hakkında Bilgi Toplanırken Şu Oumlzelliklere Dikkat Edilmelidir
bullMesleğin oumlzellikleri bullUnvan ve niteliği bullGerekli eğitim duumlzeyi bullMesleğe giriş koşulları bullGereksinim duyulan eleman sayısı bullGirişteki sınırlamalar bullMesleğin suumlrekliliği bullMeslekte ilerleme koşulları vs dikkatli bir şekilde araştırılmalıdır İstenen mesleğin oumlzellikleri olanakları avantajları dezavantajları gereken nitelikler
başarı koşulları maaş duumlzeyi vb konularla ilgili bilgiler toplanmalıdır
Mesleki Bilgilendirmede Hangi Araccedillardan Yararlanabiliriz
Mesleklerle ilgili basılı malzemelerin toplanması (kitap broşuumlr afiş vs) İş yerlerine youmlnelik incelemeler yapma Meslek elemanları ile goumlruumlşme ya da konferanslar İş tecruumlbesi olan kişilerden yararlanma Oumlğrencileri gruplar halinde meslekleri incelemeye youmlnlendirme Seminerler İş kurumu gibi kuruluşların mesleki rehberlik merkezlerinden yararlanma Bilgisayar ve internet uumlzerinden meslekler hakkında bilgi toplama şeklinde araş-
tırma yapılabilir
D İ P N O T
S A Y F A 1 5
D İ P N O T
3BASAMAK BİREYİN KİŞİSEL OumlZELLİKLERİ İLE MESLEKLERİN GEREKTİRDİ-
Ğİ OumlZELLİKLER ARASINDA İLİŞKİ KURMA- KARAR VERME
Mesleki rehberlik hizmetlerinde son aşama ise bireyin kişisel oumlzellikleri ile mesleklerin
gerektirdiği oumlzellikler arasında ilişki kurularak bireylerin uygun mesleki kararlar ver-
melerine yardımcı olmaktır Bu karar verme bireyin hak ve sorumlulukları dikkate alı-
narak her zaman iccedilin bireye bırakılmalıdır
Meslek seccedilimi ve gelişimi zaman iccedilinde oluşan bir suumlreccediltir Bireyin değişen kişilik oumlzel-
likleri ve mesleklerde meydana gelen değişimler bireyle meslek arasında bağ kurmayı
her zaman guumlccedilleştirmektedir Bu nedenle oumlzellikle eğitim oumlğretim kurumları iccedilerisinde
bir seccedilim yapma aşamasında ki bireyler iccedilin mesleki rehberlik hizmetleri aktif olarak
uygulanmalıdır
S A Y F A 1 6 S A Y I 5
GELECEĞİN MESLEKLERİ NELER OLACAK
Son 100 yılda meydana gelen teknolojik gelişmelerin geri kalan buumltuumln tarihsel suumlreccediltekin-
den daha fazla olduğunu biliyor muydunuz Evet teknoloji inanılmaz bir hızla koşuyor ve bu hızıy-
la bazı meslekleri arka sıralara itiyor Uumlstelik bu durumda sadece teknoloji değil bilimsel sosyal
kuumlltuumlrel ccedilevresel ve ekonomik gelişmeler de oldukccedila etkili
Her geccedilen guumln adını daha oumlnce duymadığımız yepyeni teknolojilerle yapay zekacirc kavram-
ları ile karşılaşıyor ve bu teknolojiden nasibini almış cihazlarla tanışıyoruz Biz bu teknoloji ve ci-
hazlarla tanışıp haşır-neşir olurken bazı meslekler de ldquoElvedardquo diyerek bavulunu toplayıp bilinme-
ze doğru yol alıyor Oumlte yandan bayram ziyaretlerinde ldquoNe iş yapıyorsun evladımrdquo sorusunu so-
ran teyzeler cevap olarak varlığından haberdar olmadıkları meslekleri daha fazla duyar hale geli-
yorlar Tabi yakın gelecekte daha sık duyacaklarını da soumlyleyebiliriz
Uumllkemizdeki iş kollarında gerekli olan temel yetenek ve yetkinliklerin 41rsquolik bir kısmının
2020rsquoden sonra değişime uğrayacağına inanılıyor Ayrıca yaygın bir kanıya goumlre şu anda 7 yaşına
kadar olan ccedilocukların ileride ccedilalışacakları mesleklerin en az yarısı henuumlz ortaya ccedilıkmadı Bu da de-
mek oluyor ki meslekler de buumlyuumlk bir değişimden geccedilecek Dolayısıyla yeni ve popuumller meslekle-
rin neler olacağına geniş ccedilerccedileveli bir bakış atma zamanı geldi
Gelin şimdi geleceğin en popuumller mesleklerine birlikte goumlz atalım
S A Y F A 1 7
1-Enduumlstriyel Veri Bilimci
Enduumlstriyel anlamda verilerin topar-
lanması ve bu veriler ışığında analizler
yapılmasını uumlretim suumlreccedillerinin daha
doğru ve nitelikli youmlnetilmesini olanak-
lı kılan enduumlstriyel veri bilimciler oumlzel-
likle online alışverişin yuumlkselmesi se-
bebiyle geleceğin popuumller meslekleri
iccedilinde yer alacaklar
2- Robot Koordinasyon Uzmanı
Guumlnuumlmuumlzde uumlretim suumlreccedillerinde robot-
lar kullanılıyor ve robot kullanım oranı
guumlnden guumlne artıyor Dolayısıyla robot-
lar yepyeni mesleklerle tanışmamıza
neden olacak Geleceğin meslekleri ara-
sında en popuumller olacaklardan biri ise
robot koordinasyon uzmanıdır Bu uz-
manlar robotların onarımlarını ve bakı-
mının yanında etkili ccedilalışma prensipleri-
ni goumlzden geccedilirirler Boumlylece robotlara
yepyeni beceriler kazandırılabilmekte-
dir
3- IOT Uzmanı
Nesnelerin interneti olarak bilinen kavram-
dan haberiniz var mı IoT olarak kısaltılan
bu kavram etrafımızdaki neredeyse buumltuumln
her şeyin internete bağlı olarak işlem goumlr-
mesini ifade ediyor Yani akıllı binalarda
yer alan klimalar alarm sistemleri guumlvenlik
kameraları ve diğer birccedilok şey nesnelerin
interneti iccedilin başlangıccedil aşaması Yakın gele-
cekte buumltuumln elektronik aygıtları uzaktan
bile olsa internet bağlantısı sayesinde youml-
D İ P N O T
S A Y F A 1 8 S A Y I 5
4- Veri Dedektifi
Veri dedektifleri nesnelerin interneti adı ve-
rilen teknolojiden ve internet ağlarından el-
de edilen bilgileri ccediloumlzuumlmleyerek ilgili kişi ya
da kurumlara aktaracak Ccedileşitli şirketler
doğru pazarı analiz edebilmek iccedilin bu tekno-
lojiden yararlanıyor ve uumlruumln ya da hizmet
satışı iccedilin buna hatırı sayılır zaman ve para
harcıyorlar İşte veri dedektifliği sayesinde
harcanan zaman ve parada tasarrufa gidile-
bileceğinden bu mesleği geleceğin meslekleri
arasında yer alacağını soumlyleyebiliriz
5- Veri Guumlvenliği Uzmanı
Ebeveynler hem kendilerini hem de ccedilocuk-
larını internet ve teknolojinin beraberinde
getirdiği istenmeyen sonuccedillara karşı koru-
mak iccedilin gelecekte daha ccedilok ccedilaba sarf ede-
cekler Yakın gelecekte daha sık siber saldırı
ifadesini duyacağımıza inanılıyor Bu tip sal-
dırılar iccedilin oumlnleyici ccedilalışmalar yapmak
oumlnemli bilgileri gizlemek ya da gerekli goumlruumll-
duumlğuuml koşullarda ortadan kaldırmak veri guuml-
venliği uzmanlarının işi olacak
6- Akıllı Şehir Uzmanı
Akıllı evler kadar akıllı şehirler de artık hayatı-
mızın merkezine yerleşmek uumlzere Gelecekte
şehirlerin sayıları milyonları bulan sensoumlrler
(alıcılar) ile donatılması bekleniyor Bu sensoumlr-
ler elektrik internet su doğalgaz atık gibi bir-
ccedilok işlem iccedilin kullanılacak Dolayısıyla olası arı-
zalarda goumlrsel zeka youmlnuumlnden şanslı olan akıllı
şehir uzmanlarına buumlyuumlk goumlrev duumlşecek
S A Y F A 1 9
7-Blockchain Geliştirici
Dijital kripto para birimi Bitcoinrsquoi daha
oumlnce duymuş olmalısınız Peki Bitcoinrsquoi
hayata geccediliren ve altında yatan tekno-
loji hakkında ne kadar şey biliyorsunuz
Bahsettiğimiz teknoloji yani Blockchain
teknolojisi finansal ya da başka tuumlrluuml
işlemleri merkezi olmayan hızlı ve gizli
bir şekilde yapmaya yarayan dağıtılmış kriptografik bir kayıt defteridir Anlaması biraz
zor olsa da uzmanlar blockchain teknolojisinin İnternet gibi duumlnyayı değiştireceğine ina-
nıyor Bu nedenle blockchain teknolojisinden anlayan onunla işlevsel hizmetler ve
uumlruumlnler geliştirebilen uzmanlar gelecekte buumlyuumlk bir talep goumlrecektir
8-Sivil yacircda Ticari Drone Pilotu ve Hare-
ket Memuru
Huumlkuumlmetler drone kullanımı iccedilin en uy-
gun duumlzenlemeleri yapıyor Ccediluumlnkuuml insan-
lar uzaktan kumandalı uccedilabilen dronela-
rının avantajlarından faydalanmak iccedilin
yeni yollar geliştirmekten hiccedilbir zaman
vazgeccedilmeyecektir Askeri ve eğlence
amaccedillı kullanımı yaygın olan droneların ccedileşitli kişisel ve ticari kullanım yolları da her
geccedilen guumln artıyor Oumlrneğin Amazon gibi firmalar droneların paket teslimatı iccedilin kullanıl-
masına oumln ayak oldu Fakat dronelar şehirdeki ccediloumlpleri temizleme hava kirliliğini takip
etme ve yuumlksek ya da ulaşılması zor yerlerdeki sıradan işleri yerine getirme gibi amaccedillar
iccedilin de kullanılabilir Bu nedenle bazı firmalar ve kamu kurumları kendilerine ait hava
taşıtlarını kullanması ve takip etmesi iccedilin ekipler oluşturacaktır
9-Akıllı Bina Teknisyeni
Yıldan yıla daha fazla ev bine ofis ve fabrika
otonom teknolojilerin faydalarından yararlana-
rak ışıklandırma ısıtma havalandırma ve guuml-
venlik gibi bina sistemlerini kontrol ediyor
Buzdolabı gibi guumlnluumlk kullanılan cihazlar da ar-
tık nesnelerin interneti teknolojisinin bir parccedila-
sı olmaya başladı Gelecekte akıllı binalar şehir-
leri ele geccedilirip insanların otonom teknolojiler sayesinde daha oumlzguumlr ve rahat yaşamaları-
nı sağlayabilir Fakat halen bu sistemleri kurabilecek bakımını ve tamiratını uumlstlenebile-
cek yetkin kişilere ihtiyaccedil duyuyoruz Yani havalandırma ve ısıtma gibi sistemlerde uz-
manlıkları bulunanlar geleceğin akıllı bina teknisyenleri olabilir
D İ P N O T
S A Y F A 2 0 S A Y I 5
10- Yapay Zeka Uzmanı
Yapay zeka sizi korkutmasın Yakın gelecekte
sağlık teknoloji uumlretim gibi alanlar başta olmak
uumlzere birccedilok farklı yerde yapay zekanın nimetle-
rinden faydalanmaya başlayacağız Buna bağlı
olarak da yapay zeka alanında uzmanlara ihti-
yaccedil olacak
11-Dijital Rehabilitasyon Danışmanı
Guumln iccedilerisinde maruz kaldığınız dijital bilgi-
ler nedeni ile hiccedil kendinizi bunalmış his-
settiniz mi Guumlnuumlmuumlzde birccedilok insan bu
şekilde hissediyor Hayatlarımız sosyal
medya ve diğer ccedilevrimiccedili aktiviteler etra-
fında doumlnduumlkccedile kullandığımız teknolojiye
ne kadar bağımlı hale geldiğimizi fark edi-
yoruz Bu nedenle gelecekteki popuumller
mesleklerden biri insanların dijital detoks
yapmasına yardımcı olarak bu tuumlr iccedilerik-
lerden uzak tutan profesyoneller olacaktır
Danışmanlık eğitimi almış kişiler bu iş iccedilin
gerekli donanıma en uygun adaylar olabi-
lir
12-3 Boyutlu Yazıcı Teknisyeni
Fuumltuumlristlere goumlre 3 boyutlu yazıcı teknolojisinin he-
nuumlz sadece yuumlzeyini kazıyabildik ve bu teknolojinin
ccedilok daha buumlyuumlk bir potansiyeli bulunuyor Hobici-
ler enduumlstriyel tasarımcılar biyomedikal muumlhen-
disler ve diğerleri talepler doğrultusunda suumlrekli
yeni şeyler deniyor ve alet edevat yiyecek giysi ev
gereccedilleri medikal implantlar ile otomotiv havacılık
ve elektronik iccedilin parccedilalar uumlretiyor Bu teknoloji
ilerledikccedile 3 boyutlu yazıcılar evlerimizdeki buzdo-
labı ya da mikrodalga fırınlar gibi normal hale gele-
cek Nihayetinde ise her ev ve işyerinde bir adet 3 boyutlu yazıcı bulunacak Bunun sonucunda ise
buumlyuumlk fabrikaların yerini şehirlerde faaliyet goumlsteren 3 boyutlu yazıcı ile uumlretim yapan işletmeler
alacak Yani 3 boyutlu yazıcı bakımı yapan teknik personele olan ihtiyaccedil fazlasıyla artacak
S A Y F A 2 1
13-Artırılmış Gerccedileklik Geliştirici
Gerccedilek hayat ccedilok mu
sıkıcı Goumlrsel olarak
iyileştirmelere ek
bilgilere ve eğlenceli
eklentilere mi ihtiya-
cı olduğunu duumlşuumlnuuml-
yorsunuz Boumlyle duuml-
şuumlnen insanlar oldu-
ğu iccedilin oumlzel guumlneş
goumlzluumlkleri biyonik
kontakt lensler ve
diğer teknolojiler aracılığı ile gerccedilekte goumlrduumlğuumlmuumlz şeylerin uumlzerine dijital goumlruumlntuumller
ve bilgiler işlemek iccedilin artırılmış gerccedileklik teknolojisinden faydalanılıyor Her sektoumlre
etkinliğe ve kamusal alana etki edebilme yeteneği sayesinde artırılmış gerccedileklik gele-
cekte insanların hem kişisel hem de profesyonel hayatlarına dokunacaktır Bu nedenle
artırılmış gerccedileklik geliştiriciler bahsi geccedilen teknolojinin guumlvenli ve etkili kullanım yol-
larını bulup tasarlamak zorunda kalacak
14-Kişisel Gizlilik Danışmanı
Teknoloji evrimleşerek geliş-
tikccedile ve her geccedilen guumln hayat-
larımıza daha fazla nuumlfuz
ettikccedile kişisel gizliliğimizi ko-
rumak da zorlaşıyor Yuumlz ta-
nıma sistemleri ve artırılmış
gerccedileklik teknolojileri geniş
kitlelerce kullanıldıkccedila bu
zorlu savaş daha da karmaşık
hale gelecek Yakında dışarı
ccedilıktığınızda insanlar sizin adı-
nızı yaşınızı medeni halinizi
ccedilalıştığınız yeri ve eğer varsa
sicil kaydınızı goumlrebilecek hale gelecektir Bu nedenle sosyal medya ya da diğer tekno-
lojilerin sunduğu oumlnemli faydaları feda etmeden gizliliğinizi koruyabilecek uzmanlar
gelecekte buumlyuumlk talep goumlrecektir
D İ P N O T
S A Y F A 2 2 S A Y I 5
15-Kişisel Marka Danışmanı
Buumlyuumlk ve koumlkluuml firmalar iccedilin bile kısa doumlnemli
projeler iccedilin serbest ccedilalışan profesyonelleri işe
alma youmlnelimi bulunuyor Bu anlayış gelecekte
daha da geniş ccedilaplı kabul goumlrebilir Oumlyle ki fuumltuuml-
ristlere goumlre ileride birccedilok iş proje bazlı geccedilici an-
laşmalarla yapılacak Eğer durum boumlyle ilerlerse
ccedilalışanlar kendi markalarını geliştirmek ve suumlrekli
kendilerini tanıtmak zorunda kalacak Kişisel mar-
ka danışmanları bu noktada devreye girerek ccedilalı-
şanların sanal ve kamusal kimliklerini profesyonel
uumlnlerini geliştirerek onları rekabetin oumlnuumlnde tut-
maya yardımcı olacaklardır
16-Robotik Hizmetler Teknikeri
Oumlnuumlmuumlzdeki on yıl iccedilerisinde hemen her ev
ccedilamaşır bulaşık yemek temizlik ve ccedilim biccedil-
me gibi goumlrevlerde kullanacağı gelişmiş ro-
botlara sahip olacak Fakat bu robotlar her
zaman duumlzguumln bir biccedilimde ccedilalışmayacaktır
Bu nedenle yetkin teknisyenlere hacklen-
miş bozulmuş ya da tamamen ccediloumlkmuumlş ola-
cak olan bu robotları tamir etmek iccedilin ihti-
yaccedil duyulacak Aslında robot teknikerleri
elektrikccedili tesisatccedilı ya da otomobil tamircisi
gibi beceri gerektiren ve kabul goumlren bir iş
olacak
Serap UumlNAL
Besni RAM Rehberlik OumlğrtPsikolojik Danışman
KAYNAKCcedilA
Binnur Yeşilyaprak-mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kitabı- kuramdan uygulamaya
meb_iys_dosyalar4401180351dosyalar2020_0611004013_GelecegYin_Meslekleripd
D İ P N O T
S A Y F A 2 3
S A Y F A 2 4 S A Y I 5
İnsan yaşamı boyunca ccedileşitli seccedilimler
yapar Mesleğini yiyeceğini giyeceğini evini
eşini arkadaşlarını vb seccediler Meslek seccedilimi
insanın yaptığı bu seccedilimler arasında belki de en
oumlnemlisidir Ccediluumlnkuuml insan mesleğini seccedilerken bir
bakıma gelecekteki yaşamını da belirlemekte-
dir (Ccedilakır 2004 2)
İnsanlık tarihinin başlangıcından bu ya-
na iş insan yaşamının gerekli ve buumlyuumlk bir bouml-
luumlmuumlnuuml kaplayan bir tarafıdır Birccedilok goumlruumlşe
goumlre iş yaşamın merkezidir ve hayat boyu suumlren
kariyer gelişimi tuumlm gelişmiş toplumlarda cin-
siyet ırk din coğrafya ve diğer demografik ka-
tegorilerin her biri ile alakalı olan evrensel bir
suumlreccediltir (National Career Development Associa-
tion 19931994a Engels Minor Sampson ve
Splete 1995 s134rsquodeki alıntı) İş ve kariyer ha-
yatın esas alanlarıdır ve herkesin bir kariyeri
vardır (Engels ve diğer 1995 134) Kariyer bir
insanın yaşam suumlresinde ccedilok uzun bir zaman
dilimini iccediline alan yaşam boyu kişinin değerle-
rinden yaşayacağı şehre kadar birccedilok alanda
etkisini hissettiren bir suumlreccediltir Kariyer kişinin
sadece işi değil yaşamdan ne beklediği amaccedil-
ları ne kadar risk alabileceği gibi soruların da
cevabıdır
İnsan hayatının en oumlnemli doumlnuumlm nok-
talarından birisi olan meslek seccedilimi insanın
yaşam biccediliminin de seccedililmesi demektir (Altun
2000Yanıkkerem ve ark 2004) Kişilerin ken-
dilerini en iyi şekilde ifade edebilecekleri ha-
yat boyu uğraşmaktan sıkılmayacakları ve kişi-
lik yapılarına en uygun mesleğe youmlnelmeleri
doğru bir karar olacak ve boumlylece hem kişisel
hem de toplumsal accedilıdan oumlnemli kazanımlar
elde edilecektir Kariyer gelişim suumlrecinin baş-
langıccedil noktası olan meslek seccedilimi bireylerin
hayatında oumlnemli bir yer teşkil etmektedir
Kişilerin meslek seccediliminde aile ve sosyal med-
yanın oumlnemli oumllccediluumlde etkili olduğu goumlzlemlen-
miştir İdeal meslek seccedilimi iccedilin oumlzelikle iş sa-
halarının analizi ilgili sektoumlruumln avantaj ve de-
zavantajları hakkında bilgi sahibi olma sektoumlr-
de ccedilalışanların mesleki deneyimlerini oumlğren-
me ve mesleğin kişiye uygunluğunu tespit et-
me gibi unsurların dikkate alınması ve kariyer
planlaması yapılması gerekmektedir Ancak
oumlğrenciler bu fırsatları goumlz ardı ederek ailenin
ya da sosyal medyanın etkisi ile seccedilim yap-
maktadırlar
OumlĞRENCİLERİN KARİYER SECcedilİMLERİNDE AİLENİN
VE DİJİTALLEŞMENİN ROLUuml
S A Y F A 2 5
Kariyer seccedilimi ve olası bir karara
varma beklentisi ccediloğu zaman belirsizlik
iccedileren karmaşık bir suumlreccediltir Belirsizliğin
nedeni bireyin hayatını buumltuumlnuumlyle etkile-
yecek olan meslek seccedilimini iccedilsel ve dışsal
faktoumlrlere bağlı olarak seccedilmek zorunda
olmasıdır Bu suumlreccedilte oumlğrenci olası bazı
senaryolar kurar geleceğe youmlnelik planlar
yapar ve hatta gelecekte buumltuumln bu belirsiz-
liğin azaldığını veya yok olduğunu duumlşler
Oumlte yandan bu suumlreci karmaşıklaştıran ise
bireyin son karara varmadan oumlnce dikkate
almak zorunda olduğu ailesinin duumlşuumlncesi
isteği hayali ve birde sosyal medyada ken-
diyle oumlzdeşleştirdiği kariyerler gibi faktoumlr-
lerin olmasıdır Karar suumlrecini yaşayan bi-
rey buumltuumln bu faktoumlrlerin varlığının ve na-
sıl analiz edilmesi gerektiğinin farkında
olabilir veya olmayabilir Ayrıca son kararı-
nı vereceği zaman bu faktoumlrleri eleme ve-
ya aralarında bir denge kurabilme kapasi-
tesine de sahip olmayabilir Bu durumda
kariyer seccedilimi suumlrecini son derece karma-
şık bir suumlrece doumlnuumlştuumlrebilir
D İ P N O T
Gencin meslek tercihinde ailenin ccedilok buumlyuumlk etkisi vardır Ailenin ekonomik olanakları ile kuumlltuumlr duumlzeyinin gencin meslek seccedilimini olumlu veya olumsuz youmlnde etkilediği bir gerccedilektir Araştırma bulguları goumlstermiştir ki ekonomik ve kuumlltuumlrel duumlzeyi yuumlksek olan ailelerde genccediller yetenek ve ilgileri doğrultusun-da meslek seccedilme şansına sahip olabil-mekte ailelerinden destek goumlrmektedir-ler Ekonomik ve kuumlltuumlrel olanakları elve-rişsiz olan ailelerde genccediller kısa zaman-da buumlyuumlk kazanccedil getireceği veya itibar
Meslek Seccediliminde Aileye Duumlşen Goumlrevler
sağlayacağı duumlşuumlnuumllen işlere youmlnlendiril-mektedirler
S A Y F A 2 6 S A Y I 5
siz ve başıboş bırakılmasıdır Ccedilocuklarına bu konuda rehberlik edemeyen aileler onların meslek tercihine ilgisiz kalmakla sorumluluk-tan kurtulmuş olduklarını zannederler
Ccedilocuklarının gelişiminde olumsuz et-kileri olan bu ailelerin yanı sıra meslek seccedili-mi konusunda ccedilocuğuna yol goumlsterici olma-ya ccedilalışan onun yetenek bilgi beceri ve ilgi-lerini goumlz oumlnuumlnde tutarak rehberlik eden hiccedilbir fedakacircrlıktan kaccedilınmayan aileler de vardır Kendi arzu ve oumlzlemlerine ters duumlşse de ccedilocuğunun seccedilimini onaylayan ve ona destek olan aile de yok değildir Sayıları ccedilok olmamakla birlikte bilgili ve bilinccedilli bir şekil-de ccedilocuğunun meslek seccedilimini olumlu youmln-de etkileyen ailelerin varlığı da inkacircr edile-mez Ancak pek ccedilok iyi niyetli ve anlayışlı an-ne-baba bu konuda ccedilocuğuna yardımcı ola-mamanın sıkıntısı iccedilindedir
Aile baskısının egemen olduğu hallerde ve mesleğin babadan oğla geccedilmesi şeklinde geleneğin suumlrduumlruumllduumlğuuml ailelerde gence baba mesleğini devam ettirmesi iccedilin baskı yapıldığı goumlruumllmektedir Bu ailelerde ccedilocuk kuumlccediluumlk yaş-tan itibaren baba mesleğini seccedilecek şekilde koşullandırılmaktadır Koşullandırma veya bas-kı yoluyla eğitilen gencin ya baba mesleğine youmlneldiği ya da ailesine başkaldırarak idealin-deki mesleğe sahip olabilmek iccedilin ortamından uzaklaştığı goumlzlenmektir Bazı aileler ise kendi ccedilocukluk veya genccedilliklerinde yapamadıklarını ccedilocuklarının yaşamında gerccedilekleştirmeye ccedilalı-şırlar Baba genccedilliğinde sahip olamadığı bir meslekte oğlunu goumlrmek iccedilin ona baskı yapar Anne okuyup ccedilalışamadığı iccedilin kızının okuma-sını ve meslek sahibi olmasını ister onu suumlrekli zorlar Zorlama sonucu gencin baba veya anne isteğine boyun eğdiği ya da isyan ettiği goumlruumlluumlr Yine başka aile modelinde de ccedilocuklara bazı işlerin oumlnemli ve itibarlı bazılarının ise diğerle-rine goumlre daha oumlnemsiz ve değersiz olduğu ifa-de edebilirler Bu da aile iccedilinde bazı meslekler hakkında oumln yargıların oluşmasına yol accedilar Boumlylece aile dolaylı bir biccedilimde gencin meslek tercihini etkilemiş olur Soumlzuuml geccedilen bu aile mo-dellerinde birey-meslek uygunluğu goumlz oumlnuumln-de bulundurulmadığından ne gencin başarısı duumlşuumlnuumlluumlr ne de mutluluğu Burada oumlnemli olan ailesinin isteklerinin gerccedilekleşmesi aile-nin yapmış olduğu meslek seccediliminin genccedil tara-fından benimsenmesidir Yine bazı ailelerde goumlruumllen bir başka hatalı davranış da meslek seccediliminde gencin tamamen yardımsız destek-
S A Y F A 2 7
Ccedilocukluk ccedilağında meslek seccedilimi gerccedileklikten uzak olup hayali ve arzulu iken oumln ergenlik doumlnemine yaklaştıkccedila yaşamda gerccedileklik faktoumlruumlnuumln roluuml artar kişi meslek seccedilme sorumluluğunun bilin-cine varır İlgi ve yetenekleri giderek ay-rışmaya başlar Yine yetenek ve ilgilerin mesleki amaccedilları belirlemede oumlnem ka-zandığı goumlruumlluumlr
Bu doumlnemde başlarında meslek tercihleri oumlnce ilgilere dayanırken daha sonra yeteneklerde dikkate alınarak mes-leki tercihler ifade edilir Ortaokulun ta-mamlanması ile birlikte akademik eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim arasında seccedilim yapmak zorunluluğunda kalan ccedilo-
cuk oumlncelikle genel ve oumlzel yeteneği ile mevcut eğitim seccedileneklerinden hangisine uygun olduğunu belirlemek durumunda-dır Ccedilocuk temel eğitim sırasında birccedilok ders almış ve başarısını ccedileşitli ortamlara sınama fırsatı bulmuştur Bu doumlnemde ccedilo-cuk karar verirken yeteneklerini ilgilerini eğitimden ve hayattan neler beklediğini mali olanaklarını goumlz oumlnuumlne alarak iş ve eğitim olanaklarını incelemek gerektiğinin farkına varmıştır
D İ P N O T
Orta ccedilocukluk ya da oumln ergenlik doumlnemi 10-15 yaş aralığında olup ortaokul kade-mesine denk gelmektedir Bu doumlnemdeki ccedilocuklar artık ergenlik doumlnemine girmiş bir-ccedilok gelişim doumlnemi itibari ile meslek seccedilimi ile ilgili duydu ve duumlşuumlnceleri şekillenmeye başlamıştır Bu doumlneme meslek gelişiminde lsquoDeneme Doumlnemirsquo denmektedir Bu yaştaki ccedilocuklarda genellikle goumlzlenen mesleki davranışlar
Mesleki faaliyetlerle temel beceri ve ilgileri arasında var olan ilişkiyi anlama
Ccedileşitli yeteneklerden hangilerinin kendisinde guumlccedilluuml olduğunun farkına varması
İlgilerin belirginleşmesi ile bazı faaliyetleri daha ccedilok yapmak bazılarından uzak-laşmak isteme
Hayattan neler beklediğinin ve hayatta nelere oumlnem verdiğinin farkında olmak
Toplumda var olan sosyal ve ekonomik olanakları inceleyerek iş veya eğitim olanaklarını araştırmak
İş ve oyun iccedilin zamanı planlaya bilme
Hayata atılma ya da ileri eğitime devam etme seccedilenekleri uumlzerinde duumlşuumlnme ve araştırma yapma şeklinde sıralanabilir
S A Y F A 2 8
Bu yaşlardaki ccedilocuğunuzun meslek gelişimine yardımcı olmak iccedilin şunları yapabilir-siniz
1) Ccedilocuğunuzun ilgi duyduğu alanları belirleye bilmek iccedilin hangi tuumlr faaliyetleri yap-maktan hoşlandığını hangi tuumlr faaliyetleri yapmaktan hoşlanmadığı konusunda onun-la konuşabilir ccedilevresindeki kişilerden aldığı bu konudaki geribildirimleri ve kendi kişi-sel goumlzlemlerinizi onunla paylaşın
2) Kendi goumlzlemlerinizi de dikkate alarak ccedilocuğunuzun evde ve okulda başarı ile yap-tığı işler hakkında onunla konuşun
3) Ccedilocuğunuzun yetenek ve ilgilerine uygun bir meslek seccedilebilmesi kadar meslekler hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olun
D İ P N O T
Oumlzellikle ccedilocuğunuzun bir meslek hakkında şu tuumlr bilgilere sahip olması gerekir
Meslek mensubu bir guumln iccedilinde ne gibi işler yapmaktadır
Ccedilalışan kişi başlıca ne gibi faaliyetlerde bulunarak nelerle uğraşmaktadır
Mesleğe girebilmek iccedilin sahip olması gereken oumlzellikler (Fiziksel psikolojik oumlzellik-ler genel yetenekler duumlzeyi ya da oumlzel yetenekle yaş sınırı gibi) nelerdir
Mesleğe girebilmek iccedilin gerekli eğitim duumlzeyi nedir Ccedilıraklık kurs staj gerekli mi-dir
İş nasıl bir ortamda yuumlruumltuumllmektedir
Mesleğin ccedilalışma koşulları nelerdir
Ccedilalışmalarının elde ettiği en duumlşuumlk ve en yuumlksek kazanccedil duumlzeyi nedir
Meslek uumlyelerinin ilerde iş bulma olanağı ne kadardır
Ccedilocuğunuzun ilgilendiği meslek hakkındaki sorulara cevap bulabilmesi ona yardım-cı olabilmeniz iccedilin
Kendi mesleğiniz ya da yakın ccedilevrede bulunan insanların meslekleri hakkında ccedilocu-ğunuzla konuşabilir onun bu konuda goumlzlemlerini dinleyebilir ya da bizzat iş ortamı-nıza onu goumltuumlrerek doğrudan yaşantı edinmesini sağlayabilirsiniz Ccedilocuğunuzu tv radyo programları kitaplar bilgisayar programlarından ya da okulundaki rehber oumlğ-retmeninden yardım alarak meslekleri tanımasına teşvik edin
Ccedilocuğunuzun değişik iş yerlerine ziyaret ederek yarım zamanlı işlerde ccedilalışarak meslekler hakkında bilgi toplamasını sağlayın
S A Y F A 2 9 S A Y I 5
Ccedilocuğunuzu meslekleri tanıtıcı konferanslara katılmaya ccedilevresindeki kişilere meslekler hakkında soru sormaya teşvik edin
Ccedilocuğunuzla meslekler hakkında oumlğrendiği bilgileri tartışmak oumlğrendiği bilgileri buumltuumlnleş-tirmesini sağlayın
Ccedilocuğunuzun gelecekteki mesleki plan ve hedefleri uumlzerinde şu anki ilgi ve yeteneklerinin ne kadar oumlnemli olduğunu anlamasına yardımcı olun
Sizin iccedilin ccedilalışmanın ne ifade ettiğini ccedilocuğunuzla konuşarak insanların yalnızca para ka-zanmak iccedilin ccedilalışmadığını anlamasına yardımcı olabilir ccedilalışmanın kendisi iccedilin anlamını bul-masına ve hayattan ne beklediği konusunda fikir sahibi olmasını sağlayın
Meslek Seccediliminde Dijitalleşmenin Roluuml
Guumlnuumlmuumlz duumlnyasında bireylerin mes-lek seccediliminde kitle iletişim araccedillarının ve oumlzel-likle televizyonun ccedilocuk ve genccedillerin mesleki gelişimleri uumlzerinde etkisi oldukccedila fazladır Medya (yazılı ve goumlrsel iccedilerikli video temelli ma-teryaller) kişisel oumlzellikle-rine dayalı olarak ccedilocuk-ları ve genccedilleri seccedilici algı-ları aracılığı ile mesleki gelişimleri konusunda etkileyebilmektedir (King ve Multon 1996) Tele-vizyon gazeteler dergiler ve bilgisayar uumlzerinden ulaşılan kaynaklarda sıkccedila goumlsterilen bazı mes-leklere sahip kişilerin ccedilocuk ve genccediller tarafın-dan model alınma olasılığı artabilmektedir Uumllkemizde son zamanlarda goumlsteri sanatlarıyla ya da bazı spor alanlarıyla ilgili mesleklere sa-hip olmanın daha popuumller olarak algılanmasın-da medyanın etkisi ccedilok accedilıktır Medyada bu tip mesleklere sahip olmanın getirebileceği pırıltı-lı yaşam olanakları gerccedilekccedili yanlarını goumlzetme-yen genccediller accedilısından ccedilok ccedilekici olarak algıla-nabilmektedir Gelecek yıllarda da medyanın ve dijital duumlnya-nın yeri daha da oumlnemli hale gelecektir Klasik
anlamdaki birccedilok iş tanımı ve meslekler değiş-mektedir Değişmeye de devam edecektir Oumlzellikle Pandemi suumlreciyle birlikte duumlnya ge-nelinde dijitalleşmenin oumlnemi daha da oumln pla-
na ccedilıkmıştır Bu suumlreccedil eğitimde de dijitalleş-menin daha da yoğun kullanılmasını sağlamış-tır Bilgisayar teknoloji-sinde elde edilen bilgi-lerin iletişim teknoloji-sine uygulanmasıyla yeni teknolojiler birey-leri iletişim teknolojisi iccedilerisinde aktif bir hale
getirmiştir Sadece teknolojinin hızla hayatı-mıza girmeye başlaması ve dijital duumlnyaya geccedililmesi ile değil ekonomik sosyal bilimsel ve kuumlltuumlrel değişmelerinde etkisiyle geleceği olan meslekler şekilleniyor Yeni dijitalleşen duumlnya ve yapay zekacirc kavramlarıyla birlikte meslek anlayışları da değişti Oumlnceleri genccedille-re ne olmak istediklerini sorduğunuzda dok-tor avukat muumlhendis oumlğretmen cevaplarını alırdınız Dijitalleşen duumlnya ile birlikte bu mes-leklerin yerini yabancısı olduğumuz fakat ge-leceği olan meslekler aldı
S A Y F A 3 0
Geleceği Olan Meslekler İccedilin Gerekli Oumlzellikler
Geleceği olan meslekler grubundan bir meslek seccediltiniz ve bu konuda her tuumlrluuml eğiti-mi almaya başladınız diyelim Eğitimin yanı sıra kişisel olarak geliştirmeniz gereken becerileriniz de olmalı Bu konuda kendinizi eğitmelisiniz Bu becerileri geliştirmeniz seccedileceğiniz meslekte emin adımlarla ilerlemenizi sağlayacaktır Ccediloumlzuumlm Odaklı Olun Karşınıza ccedilıkan problemleri ccediloumlzmeye odaklanın Bazen ccedilok zor ve karmaşık problemler dahi ccedilıksa pes etmeden ccediloumlzmeye ccedilalışın Problemlere ccediloumlzuumlm bulmak iccedilin zihin egzersizleri yapın Farklı ve Yaratıcı Duumlşuumlnuumln Olaylara ve problemleri ccediloumlzmeye yaklaşırken farklı duumlşuuml-nuumln Yaratıcı ccediloumlzuumlmler ve oumlneriler bulun Kimsenin duumlşuumlnemediğini duumlşuumlnen yaratıcı ccediloumlzuumlmler sunan insanlar iş hayatında ccedilok tercih edilirler Olayları Analiz Edin Olayları analiz edip suumlzgeccedilten geccediliren ve nokta atışı ccediloumlzuumlm yol-ları bulan insanlar her zaman aranılan kişilerdir Sosyal Biri Olun Ccediloumlzuumlm odaklı olmanın yanı sıra sosyal ilişkilerinizde guumlccedilluuml olmalı İyi bir dinleyici olmalı empati kurabilmeli ve yaptığınız işi en iyi şekilde yapmalısınız Akademik Donanıma Sahip Olun Bilim teknoloji muumlhendislik ve matematik youmlnuumln-den ileri derede donanımlı olmalısınız Bu yeteneklere sahip insanlar geleceği olan meslekler iccedilin ilk tercih sebebidir Genel Becerilere Sahip Olun Sosyal analitik mobil becerileri youmlnuumlnden kendilerini geliştirmiş kişiler de tercih nedenidir
D İ P N O T
Geleceği olan meslekler ne demek Geleceği olan meslekler oumlnuumlmuumlzdeki yıllar iccedilerisinde gelişen gelişen teknoloji ile bir-likte ihtiyacı artan meslek gruplarıdır Bu mesleklerin yeni ve gelişmekte olması ve bu alanda az personel bulunması nedeniyle ccedilok kazandıran meslek grubunda yer alır Dijitalleşen duumlnyada meslek anlayışı ve ihtiyacı da farklılaşır Geleceği olan meslekleri tercih edecek genccedillere ne oumlnerilir Geleceği olan meslekleri tercih edecek bu alanda kariyer yapacak genccediller oumlncelikle bu konudaki akademik kariyerinizi en iyi şekilde tamamlayın Uzmanlık alanlarınıza goumlre eğitimlerden destek alın Suumlrekli kendinizi geliştirin yaptığınız işin en iyisini ya-pın Meslek seccediliminde nelere dikkat etmeli Mesleğinizin kişilik oumlzelliklerine uyup uymadığına akademik ve gerekli becerileri ta-şıyıp taşımadığına dikkat etmelisiniz Seccediltiğiniz meslek grubunun suumlrekli yapabilece-ğiniz bir iş olması aile ve sosyal hayatınızı da etkiler Gelir duumlzeyinizde hayat tarzınızı etkileyen oumlnemli bir faktoumlrduumlr
S A Y F A 3 1 S A Y I 5
Meslek seccedilimi sırasında yerinde bir karar alabilmek iccedilin gence duumlşen goumlrevler 1 Kendinizi iyi tanıyın Genccedil bedensel oumlzellikleri sağlık durumu guumlccedilluuml ve zayıf youmlnleri zekacirc duumlzeyi ve zekacirc biccedilimi oumlzel yetenekleri ve yeteneksiz olduğu alanlar ilgi ve istekleri kişilik ve karakter yapısı ulaş-mak istediği idealler ve arzu ettiği başarı tuumlruuml hakkında bilgi sahibi olmalıdır 2 Meslekleri tanıyın Genccedil meslekleri tanımalı buumltuumln meslekler hakkında bilgi toplayamazsa da seccedilmeyi planla-dığı mesleği iyi tanımalıdır Genccedil mesleğin veya mesleklerin tarihccedilesini evrimini yapılacak işin niteliğini ccedilalışma ortamını ve koşullarını meslekte aranan yaş yetenek cinsiyet bilgi tuumlruumlnden oumlzellikleri mesleğe nasıl hazırlanıldığı meslekte ccedilıraklık suumlresini yuumlkselme ve iler-leme şansını kazanccedil durumunu iş bulma olasılığını ve işin uumllke ccedilapındaki geccedilerliğini bilmeli-dir 3 Kendi oumlzellikleriniz ile seccedilmeyi amaccedilladığınız mesleğin nitelikleri arasındaki uygunluğu araştırın Genccedil rastgele seccedilim yapmaktan kaccedilınmalı seccedilmeyi duumlşuumlnduumlğuuml meslekte aranan niteliklerin kendisinde bulunup bulunmadığını goumlzden geccedilirmelidir Genccedil yetenekli olmadığı ilgi duy-madığı bir alana youmlnelmekten ve ani kararlar almaktan kaccedilınmalı seccedileceği mesleğin buumltuumln yaşamını şekillendireceğini unutmamalıdır Genccedil birey-meslek uygunluğu sağlandığında ancak mutlu olabileceğini hatırdan ccedilıkarmamalıdır
Aysel KATARCI
Besni RAM RehPskDanışHizBlmBşk
KAYNAKCcedilA Kaynakccedila Altun İ (2000) Kocaeli Sağlık Yuumlksekokulu oumlğrencilerinin kişisel değerleri ve meslek seccedilimlerine etki eden faktoumlrler I Uluslar arası amp VIII Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı Antalya 75- 77 Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi The Journal of Social Sciences Institute SayıIssue35 ndash Sayfa Page 35 ISSN 1302-6879 VANTURKEY LİSE OumlĞRENCİLERİNİN KARİYER DUumlŞUumlNCELERİNİ ETKİLEYEN FAKTOumlRLERİN İNCELENMESİ-FFUNDA AKKOCcedil BUCA EĞİTİM FAKUumlLTESİ DERGİSİ 32 (2012) httpwwwmeligorgtrcocuklarimiz-icinAileye-Dusen-Gorevler24 httpswwwiienstitucombloggelecegi-olan-meslekler
Yeteneklerinizin ve duumlnyanın ihtiyaccedillarının kesiştiği yerde mesleğiniz yatıyor
-Aristo
S A Y F A 3 2
Değişen ve gelişen duumlnya koşulla-
rı iccedilerisinde meslek ve kariyer kavramları
hem gelişimin ve değişimin bir parccedilası
olmuş hem de gelişimin ve değişimin
kendisi konumundadır 1900rsquoluuml yılların
başlarından itibaren ABD başlamış olan
ve guumln geccediltikccedile değeri anlaşılan meslek
ve kariyer kavramları uumllkemizde ise bu-
guumln yadsınmayacak derecede oumlnemini
korumaktadır Elbette ki bu iki kavram
guumlnuumlmuumlze ulaşana kadar ccedileşitli evreler
geccedilirmiş oldu
Bireyin iccedilinde bulunduğu hayat
koşulları iccedilerisinde anlam bulduğu el-
betteki iş ve meslek durumu ile daha da
anlam kazanacaktır Okul hayatının baş-
larında ilgi ve yetenek ile başlayan reh-
berlik suumlreci daha sonra eğitimin sonla-
rında iş ve meslek youmlnlendirmesi ile ni-
hayetine ulaşır Bilindiği uumlzere gerek reh-
berlik hizmetleri olsun gerek mesleki
rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmet-
leri olsun Tuumlrkiyersquonin model aldığı uumllke
ABD olmuştur Uumllkemiz mesleki danış-
manlık ve kariyer danışmanlığı kavramla-
rının oumlnemini ccedilok sonradan fark etmiş
olmasına rağmen buguumln iş sahasının ge-
nişlemesi ve yeniduumlnya duumlzeninin suumlrekli
yenileşme hareketleri beraberinde bu iki
kavramın oumlnuumlnuuml istemsizce accedilmaktadır
Tarihsel suumlreci incelersek Tuumlrkiyersquode reh-
berlik hizmetleri 1950rsquolerde Marshall
Planı kapsamında Amerikalı uzmanların
uumllkemize gelmesi ve bazı Tuumlrk eğitimcile-
D İ P N O T
TUumlRKİYEDE MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER
DANIŞMANLIĞI
rin ABDrsquode eğitim goumlruumlp yurda doumlnmesi
ile başlar Mesleki rehberlikte 1950rsquoden
bu yana gelen tarihsel rehberlik dilimden
yararlanmıştır Milli Eğitim Bakanlığı bu
konuda ilk adımı atan kurumlardan ol-
muştur MEB bu suumlreccedilte ccedileşitli ilgi yete-
nek ve eğilimlerle ilgili teknik araccedil ve ge-
reccediller hazırlamış ve uygulamıştır Tabi ki
bu suumlreccedilte hazırlanan ve uygulanan tek-
niklerde tamamen kopya bir suumlreccedil olma-
mış kuumlltuumlrel alt yapıda goumlz oumlnuumlnde bu-
lundurulmuştur Aynı zamana MEB o douml-
nemlerde eğitim şuralarında mesleki reh-
berliğin oumlnemini uumllkenin kalkınması nok-
tasında hedef koymuştur Bu konuda atı-
lan en buumlyuumlk adım Gazi Eğitim Enstituuml-
suumlnde oumlğretmen yetiştiren programlara
ldquoRehberlik ve Danışma Dersirdquo nin konma-
sı ve tuumlm resmi kaynaklarda meslek seccedili-
mi ve youmlneltmenin oumlneminin vurgulan-
ması oldu Daha sonra gerek rehberlik
olsun gerek mesleki rehberlik olsun MEB
ccedileşitli adımlar attı fakat atılan adımlar
bazen sekteye uğradı Oumlrneğin mesleki
rehberliğin kimin yapacağı ve yahut kay-
nak alan nerden karşılanacak şeklinde bir
takım belirsizlikler soumlz konusu oldu Bu
belirsizlik doumlnemi birccedilok arayışa sebep
oldu belirsizlik suumlreci ise mesleki rehber-
lik ve kariyer alanında birccedilok bilgi sağla-
mış oldu
S A Y F A 3 3 S A Y I 5
2000rsquoli yıllara yaklaşırken daha oumlnce
belirttiğimiz gibi gelişen ve değişen duumlnyada
meslek ve kariyer kavramına daha ccedilok ihtiyaccedil
duymuş ve bu meslek kariyer alanlarında daha
ccedilok pratiklere ihtiyaccedil duydu Ccediluumlnkuuml artık bu
hizmetlerin sadece liseye ya da uumlniversiteye
geccedilişte ve meslek seccedilimi kararı ile sınırlı olma-
dığı tuumlm yaşam suumlresince ve buumltuumlnsel kariyer
gelişimine youmlnelik olması gereğine dikkat ccedileken
akademisyenlerin makale ve kitaplarında
lsquomesleki gelişim suumlrecirsquo ve lsquomesleki gelişim gouml-
revlerirsquo nden soumlz edilmeye başlanmıştır Mesle-
ki Rehberlik ve Kariyer Psikolojik Danışmanlığı
alanında uumlniversitelerde uygulamalı (deneysel)
tez ccedilalışmaları ve oumllccedilek geliştirme veya uyarla-
ma ccedilabaları dikkate değer bir ivme kazanmıştır
Devamında uumlniversitelerde PDR alanı oumlnem
kazanmış ve uumlniversitelerde accedilılan boumlluumlm sayısı
hız kazandı Uumlniversitelerin birccedilok alanında
mesleki rehberlik dersi kondu Kariyer danış-
manlığı adı ile birccedilok alana sertifika verildi Uumll-
kemizde gelecek umutlarının uumlniversite eğiti-
mine bağlandığı ve oumlğrencilerin buumlyuumlk bir yarışı
aşarak hak kazandığı uumlniversitede iyi bir prog-
ram seccedilme kaygısı oumlğrencileri okul dışında uumlni-
versiteye giriş sınavlarına hazırlayan oumlzel ders-
hane sektoumlruumlnuuml yaratmıştır Bu kurumlarda
goumlrevli rehber oumlğretmenlerin oumlğrencinin uumlni-
versiteye giriş puanlarına goumlre girebileceği
uumlniversite ve boumlluumlmleri teknik bir sıralama
yaparak oumlğrenciyi youmlnlendirme uygulaması
ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir yardım tuumlruumlnuuml
doğurmuştur Oumlte yandan İŞKUR da aynı şe-
kilde mesleki rehberlik kavramına oumlnem ver-
miş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli raporlar hazırla-
mış ve sunmuştur
Gelinen noktada buguumln Tuumlrkiyersquode
meslek rehberlik ve kariyer danışmanlığı oumlne-
mini korumaktadır Ccedileşitlenen meslek alanları
ve dallarına atfen ilgiye yeteneğe ve eğilimle-
re daha ccedilok oumlnem verilmektedir Mesleki reh-
berlik ve kariyer danışmanlığı ise duumlnyadaki
ivmeleri ve gelişmeleri goumlz ardı etmemekle
muumlmkuumln olur uumlniversiteye giriş puanlarına
goumlre girebileceği uumlniversite ve boumlluumlmleri tek-
nik bir sıralama yaparak oumlğrenciyi youmlnlendir-
me uygulaması ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir
yardım tuumlruumlnuuml doğurmuştur Oumlte yandan İŞ-
KUR da aynı şekilde mesleki rehberlik kavra-
mına oumlnem vermiş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli
raporlar hazırlamış ve sunmuştur
Huumlseyin KARTAL
Besni RAM RehOumlğrtPsikolojik Danışman
S A Y F A 3 4
Bir yolculuğa ccedilıkmaya karar verdikten
sonra ne yaparsınız İlk olarak nereye
gideceğinize yani yolculuk sonunda nere-
ye ulaşacağınıza karar verirsiniz Sonra-
sında da yola ne zaman ccedilıkacağınıza han-
gi ulaşım yolunu tercih edeceğinize bilet
alıp almayacağınıza dair seccedilimler yapar
ve harekete geccedilersiniz Kısaca yolculuğu-
nuzun tuumlm ayrıntılarını planlar ve kendi-
nize bir yol haritası ccedilıkarırsınız Kariyer
planlamak ve bu doğrultuda meslek seccedili-
minde bulunmak da bir yolculuktur Bu
yolculuğa ccedilıkmadan oumlnce bir yol haritası
ccedilıkarmak ve bu harita doğrultusunda ha-
reket etmek iyi bir kariyer yolculuğu iccedilin
ilk adımdır
Kariyer koumlken olarak Fransızca
ldquocarrieacutererdquo kelimesinden gelmektedir Ke-
lime oumlznel anlamı ldquobir yere ccedilıkan bir yere
gelenrdquo olarak ifade edilmektedir Tanımı-
na bakacak olursak kariyer bir oumlmuumlr bo-
yu yaşanan olaylar dizisi bireyin meslek
ile diğer yaşam rollerinin birbirini izleme-
si sonucu oluşan genel oumlruumlntuuml ve gelişim
ccedilizgisinde oumlzellikle mesleki rollerde yuumlk-
selme duraklama ve gerilemeyi iccedileren
suumlreci ifade eden kavramdır
(Kuzgun2006) Goumlruumllduumlğuuml gibi kariyer
yolculuğu yaşamımız boyunca devam edi-
D İ P N O T
KARİYER PLANLAMANIN YOL HARİTASI
yor Bu yolculukta meslek seccedilmek ve o
mesleği yapıyor olmak uğradığımız du-
raklardan biri Mesleki roluumlmuumlzuumln yanı
sıra bu yolculuğa diğer yaşam rollerimiz
olan ccedilocuk anne baba kardeş eş
komşu vb rollerimiz de eşlik ediyor En
oumlnemlisi de yolculuğumuz bir duumlzluumlkte
değil inişli ccedilıkışlı bir şekilde suumlruumlyor Peki
tuumlm bunlar ne demek oluyor Bir mes-
lek seccediliminde bulunulduğunda oumlmuumlr
boyu bu mesleği yapmak zorunda değil-
siniz belki zamanla meslek değişime uğ-
rayacak belki de meslek değişikliğinde
bulunmak isteyeceksiniz Kariyer planla-
ma tek bir gidiş hakkının olduğu bir yol-
culuktan ziyade birden fazla yollara sa-
hip ccedileşitli alternatiflerin olduğu bir suuml-
reccedil Aynı zamanda meslek seccediliminden
ziyade bir kendini tanıma ve geliştirme
suumlrecidir İyi bir kariyer yolculuğu yap-
mak istiyorsanız kendinizi tanımanız ve
yapmak istediğiniz işimesleği tanıma-
nız bu işimesleğe yaparken değerleri-
nizi bilmeniz oldukccedila oumlnemli Yani yap-
mak istediğiniz işimesleği istiyor olmalı-
sınız istediğiniz işmeslek kendi ilgi ye-
tenek ve mesleki değerlerinize( kazanccedil
unvan iş olanakları vb) uygun olmalı ve
yaptığınız işmesleğe birileri değer veri-
yor olmalı ve bu değerler sizin mesleki
değerlerinizle uyumlu olmalı Yani iste-
diğiniz bir işi yapacak yeteneğiniz yoksa
ancak hayal kurarsınız Yapabileceğiniz
bir işi sevmiyorsanız mutsuz olursunuz
Başkalarının değer vermediği bir iş ile
uğraşırsanız ekonomik karşılığını veya
mesleki doyumunu alamazsınız
(Erkut2016) Tuumlm bunların bir arada
sağlayan işmeslek seccedilimi iyi bir kariyer
yolculuğunun diğer adımıdır
S A Y F A 3 5 S A Y I 5
İyi bir kariyer yolculuğunun adımlarına goumlre yol haritamızı ccedilıkaracak olursak
Kendimizi tanımak iccedilin ldquoBen kimim Benim ilgi ve yeteneklerim nedir Ben ne yapa-
bilirimrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Yapmak istediğiniz işmesleği tanımak iccedilin ldquoHangi mesleği seccedilebilirim Seccedilmek iste-
diğim işmesleğin oumlzellikleri nedir Benim oumlzelliklerim ve işmesleğin oumlzellikleri ne ka-
dar uyumlu Bu işmesleği yapmak iccedilin ne yapmak gerekiyor Hangi lise veya uumlniver-
siteye gidebilirim Bu işmeslek iccedilin diploma yanında başka nelere ihtiyacım varrdquo vb
soruları sorabilirsiniz
Mesleki değerlerinizi bilmek iccedilin ldquoBu işmesleği yaparken ne kazanmak istiyorum
(para saygınlık unvan rahat gezmek tek başınalık gibi) Toplum bu işmesleğe ne
kadar değer veriyor Bu işmesleğin iş olanakları nedir Oumlzel sektoumlrde mi devlet ku-
rumlarında mı ccedilalışmak istiyorum Bu işmesleği nasıl yapmak istiyorum Bu iş
mesleğin iş olanakları değişikliğe uğrarsa ne yaparım Yapmak istediğim işmeslek
gelecekte yeri ne olurrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Tuumlm bu sorularına cevabına uygun olan mes-
lekleri belirleyip meslekler hakkında daha fazla
bilgi edinip araştırma yapabilirsiniz Meslek
elemanlarıyla goumlruumlşebilirsiniz Karar verirken
sormanız gereken diğer bir soru ise ldquoBu iş
meslek seccediliminde mutlu musunuzrdquohellip Sorulara
cevap veren meslekler aynı zamanda bu iş
mesleği yaparken mutlu olacağınız seccedilimler
olmalı Eğer mutlu olacağınız bir seccedilim olmazsa
yaşamınızın bir kısmında mutlu olmadığınız
bir doumlnem yaşayacak olabilirsiniz Kariyer
planlamak bir nevi kendiniz iccedilin doğru ve
mutlu bir işmeslek seccedilimi yapmak ve bu se-
ccedilim doğrultusunda ccedilalışmalarda bulunmak ile
ilgilidir Tuumlm bunları karşılayan bir planlama
iccedilin iyi bir kariyer yolculuğu olduğundan bah-
sedebiliriz
İyi bir kariyer yolcuğu iccedilin yol haritasını ccedilıkarırken yolculuk bileti gibi bize yar-
dımcı olabilecek kaynaklarımız ise
S A Y F A 3 6
Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi (MBS)
D İ P N O T
Kişinin kendisini tanımasına yapmayı sevdiği şeyleri ve yeteneklerini keşfetmesine meslek seccedili-mine yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur Sisteme httpmbsmebgovtr adresinden ulaşıp uumlcretsiz uumlyelik oluşturabilirsiniz Oluşturulan uumlyelik sonrasın-da sistemde yer alan testlerdeki sorulara verdiğiniz cevaplara goumlre meslek eşleştirmesinde bulunuyor Sistem zaman zaman guumlncellemeler nedeniyle tam işlevsel olarak ccedilalışmayabiliyor Bu yuumlzden ara ara girip tekrar kontrol ederek faydalanabilirsiniz
Mesleğim Hayatım Portalı
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Muumlduumlrluumlğuuml
tarafından hazırlanmış olup mesleki ve teknik eği-
timde yer alan liseler ve boumlluumlmler hakkında bilgi
vermektedir Bu boumlluumlmlerin gelecekteki iş imkacircnla-
rı staj olanakları iş olanları meslek tanıtımları gibi
birccedilok konuda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Por-
tala httpsmeslegimhayatimmebgovtr adre-
sinden ulaşabilirsiniz Portalda yer alan videoları
izleyebilir dokuumlmanları inceleyebilirsiniz
S A Y F A 3 7 S A Y I 5
Tuumlrkiye İş Kurumu (İŞKUR) ldquoMeslekleri Tanıyalımrdquo
Duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmesleği adıyla aratarak mesleğin ta-
nımı goumlrevleri mesleğin gerektirdiği oumlzellikler ccedilalışma or-
tamı ve koşulları mesleğe sahip olmak iccedilin alınacak eğitim-
ler iş olanakları mesleki kariyer suumlreci hakkında ayrıntılı
bilgilerin yer aldığı dosyalara ulaşabilirsiniz Merak ettiğiniz
veya duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek hakkında ayrıntılı bilgilere
bakarak size olan uyguluğunu değerlendirebilir meslek se-
ccedilime youmlnelik kararlar alabilirsiniz Kurum web sitesine gir-
diğinizde Online İşlemler sekmesinden Meslekler Soumlzluumlğuuml
rsquonuuml seccedilip Tuumlrk Meslekler Soumlzluumlğuuml ve Meslekleri Tanıyalım
başlıklarını inceleyebilirsiniz Kurum web sitesine https
esubeiskurgovtr adresinden ulaşabilirsiniz
Yuumlksekoumlğretim Program Atlası
YoumlkAtlas olarak bilinen bu sistem ise Yuumlksekoumlğretim
Kurulu tarafından hazırlanmış olup uumlniversitelere ilişkin
ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Sistemde yer alan başlıklar
aracılığıyla uumlniversiteler oumln lisans ve lisans boumlluumlmleri
meslek tanıtımları mezunlarının KPSS TUS DUS gibi sı-
navlardaki başarı bilgilerine bir oumlnceki yılın sonuccedillarına
goumlre yerleşen oumlğrencilerin Yuumlksekoumlğretim Kurumları Sına-
vı kapsamında Temel Yeterlilik Testi ve Alan Yeterlilik Tes-
ti netlerine ulaşabilirsiniz Bu bilgiler doğrultusunda mes-
lek ve uumlniversite tercihinde bulanabilirsiniz Seccedilmek iste-
diğiniz mesleğe okumak istediğiniz boumlluumlm ve uumlniversite-
ye karar verebilir buna goumlre ccedilalışmalarınızı planlayabilirsi-
niz Sisteme httpsyokatlasyokgovtrindexphp adre-
sinden ulaşabilirsiniz
S A Y F A 3 8
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi
D İ P N O T
buumlnyesinde bulunan projeler aracılığıyla boumlluumlm-
uumlniversite tercihi staj ve iş olanakları ve mesleki eğitim
suumlreccedilleri kapsamında destek uumlniversiteye hazırlananlara
uumlniversite okuyanlara ve kamu ccedilalışanlarına destek ol-
maktadır UumlNİ-VERİ Projesi kapsamında uumlniversite tercih-
lerine yardımcı olmak amacıyla lisans boumlluumlmleri hakkında
İş Bulma Suumlresi Başlangıccedil Uumlcreti Nitelik Uyuşmazlığı Ka-
muda İşe Yerleşme Oranı Firma Buumlyuumlkluumlğuuml Dağılımı ve
Sektoumlr Bazında Dağılım konularında grafiklerle istatistik-
sel veriler sunarak bilgilendirmektedir İlgili boumlluumlm mezu-
niyeti sonrasında iş bulma ve mesleki kazanccedil durumunu
daha net bir şekilde goumlrebilirsiniz Bu bilgilere bakarak
oumlzellikle duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek ve buna bağlı olarak okumak istediğiniz boumlluumlmuuml de-
ğerlendirebilir mesleki değerlerinize uyumu noktasında karar verebilirsiniz Danışman
Bilgi Sistemi (DABİS) Projesi kapsamında ise UumlNİ-VERİ ile sunulan bilgilerin kapsamı da
artırılarak uumlniversiteler bazında boumlluumlm karşılaştırması yaparak bilgilendirmektedir Bu
sistemden faydalanmak iccedilin rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlardan veya uumlniver-
sitelerin kariyer merkezlerinden destek alabilirsiniz Uumlniversite okurken kariyerinizi
şekillendirmek amacıyla Yetenek Her Yerde Staj Seferberliği Soumlz Yetenekte ve Kari-
yer Planlama Dersi Projeleri kapsamında gerccedilekleştirilen ccedilalışmaları inceleyebilir pro-
jelere katılabilirsiniz Stajiş deneyimleri kazanarak okuduğumuz boumlluumlmmeslek daha
yakından tanıyabilirsiniz Proje ve bilgilere httpswwwcbikogovtr adresinden
projeler sekmesinden ulaşabilirsiniz
İyi bir kariyer yolculuğunda yol haritanızı oluştururken kendinize soracağınız sorular ve
yardım alacağınız kaynaklar sizlere oldukccedila yardımcı olacaktır Bu yolculukta karar verme
suumlrecinde aileniz ve rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlarınızdan da destek alabilirsi-
niz Unutmayın ki bu yolculuğun tek bir gidiş yolu bulunmamakta ve doumlnuumllmez değildir
Her bireyin yolculuğu farklı yollardan ve kendine oumlzel olacaktır
Fatma BAYKAL
Psikolojik Danışman
AC Yamazaki Ortaokulu
S A Y F A 3 9 S A Y I 5
NEDEN MESLEKİ EĞİTİM
Her ccedilocuk farklı oumlzelliklere yetenekle-
re ve ilgilere sahiptir Zamanında ve doğru
yapılacak bir rehberlik ve youmlnlendirme ile ba-
şarılı olamayacak ccedilocuk yoktur Bu nedenle
aldıkları eğitim onların buumltuumln hayatını temel-
den etkileyecektir Oumlte taraftan 21yuumlzyılın iş
duumlnyasının ccedilocuklarımızdan beklentisi ccedilok
yuumlksektir İşte doğru okul seccediliminin oumlnemi
tam bu noktada karşımıza ccedilıkıyor
Peki hem oumlğrencilerin hem de veli-
lerin okul seccedilimi konusunda oumlzellikle dikkat
etmesi gereken başlıca hususlar nelerdir
Bu sorudan hareketle bize ayrılan bu bouml-
luumlmde mesleki ve teknik eğitim ile buna
paralel olarak doğru okul seccediliminde dikkat
edilmesi gereken hususları mesleki ve tek-
nik eğitimin oumlnemini ve mesleki teknik eği-
timin uumllkemizdeki konumunu kısaca masa-
ya yatırdık
Doğru Okul Seccediliminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uumllkemizde hemen hemen her veli ccedilocuğu iccedilin lise tercihinde bulunurken akademik eğitime odaklana-rak sırasıyla Fen Liseleri Sos-yal Bilimler Liseleri Anadolu Liseleri tercihinde bulunmak-tadır Akademik eğitim veren okullara yerleşemeyen ccedilo-cuklar iccedilin mesleki eğitim en son tercih olarak duumlşuumlnuumll-mektedir Bu duumlşuumlncede olan ebeveynlerimize şunu hatırlatmak isterim ki doğru bir okul tercihi ccedilocuğun
kendi ilgi ve yeteneklerinin farkında olarak kendisi hak-kında reel bir değerlendir-me yapabilmekten geccedilmek-tedir Bu anlamda tercih suumlrecinde velilerin roluumlnuumln duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde ebeveyn-lerin de ccedilocukları hakkında gerccedilekccedili bir bakış accedilısına sahip olması oumlnem arz et-mektedir
Bu bağlamda anne babaların ccedilocuklarını iyi tanı-maları gelecekle ilgili kariyer planlamasını gerccedilekccedili yapma-
larını sağlayacaktır Her bire-yin kendine oumlzguuml ilgi ve yete-neklerinin olduğu goumlz ardı edilmeyerek ccedilocuğun lsquobiriciklikrsquo youmlnuumlnuumln lsquosıradanlaşmasınarsquo fırsat ve-rilmemelidir Unutulmamalı-dır ki balığa uccedilmayı file ağa-ca tırmanmayı oumlğretmeniz muumlmkuumln değildir
S A Y F A 4 0
Mesleki ve Teknik
Anadolu
Liselerinderdquo
uygulanan
programların
farklılıklarını ve bu
farklılıkların
kendilerine
sağlayacağı
avantajları iyi
anlamaları son
derece oumlnemlidir
Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitim Durumu ve Avantajları
Duumlnyada ve Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitimin Oumlnemi
2005 yılında AB iccedilinde yapılan bir araştırmada velilere zorunlu eğiti-mi tamamlamış oumlğrenciye genel mi meslek eğitimi mi tavsiye edersiniz sorusu youmlneltilmiştir İngiltere Fran-sa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş uumllkelerde yaşayan velilerin 70rsquoi gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok daha aşağılarda kalmaktadır
Nitelikli iş guumlcuuml verimli bir ekonomi iccedilin vazgeccedililmez bir unsur-dur Nitelikli iş guumlcuumlne sahip olmanın yolu ise iyi planlanmış mesleki eğitim-le muumlmkuumlnduumlr Mesleki ve teknik eği-tim bu accedilıdan gelişmekte olan ekono-miler iccedilin hayati oumlnem arz etmektedir
21 Yuumlzyılın sanayisinin ihtiyaccedil-larını karşılayacak ve bu bağlamda
uumllkemizin gelişmekte olan sanayisi-nin istihdam noktasında ihtiyaccedil duyduğu nitelikli işguumlcuuml sıkıntısı ccedilektiği duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde gelecekte meslek lisesinden mezun olacak nitelikli işguumlcuumlnuumln oumlnemi anlaşıl-mamaktadır
Bu gerccedileklikten hareketle sektoumlr ile sağlam temellerle kurula-cak bir işbirliği neticesinde iş duumln-yası ile entegre olmuş ve iş duumlnya-sının ihtiyaccedil duyduğu meslek ve alanlarda nitelikli işguumlcuumlnuumln yetişti-rilmesini sağlayacak bir mesleki ve teknik eğitim Tuumlrkiyersquonin 2023 ve 2071 hedeflerine ulaşması yolunda en buumlyuumlk role sahip olacaktır
uygulanan programların farklılıkla-
rını ve bu farklılıkların kendilerine
sağlayacağı avantajları iyi anlama-
ları son derece oumlnemlidir
2012 yılından itibaren tuumlm
meslek liselerinin eğitim sistemi-
miz iccedilerisinde ldquoMesleki ve Teknik
Anadolu Lisesirdquo olarak isimlendi-
rilmeleriyle birlikte meslek liseleri
arasındaki farklılıklar accedilısından
kamuoyunda bir belirsizlik duru-
mu oluşmuştur Kafalardaki bu
soru işaretinin giderilmesi accedilısın-
dan meslek lisesi tercihi yapacak
oumlğrenci ve velilerimizin ldquoMesleki
ve Teknik Anadolu Liselerinderdquo
D İ P N O T
İngiltere Fransa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş
uumllkelerde yaşayan velilerin 70 gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki
eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok aşağılarda kalmaktadır
S A Y F A 4 1 S A Y I 5
miştir
Mesleki Eğitimde Paradigma değişikli-
ğine yol accedilan bu değişikliklerden sonra oumlzel-
likle ortaoumlğretimde alternatif bir okul duumlzeyi-
ne ccedilıkarılan mesleki eğitim merkezlerine olan
ilgi artmış bu oumlğrenciler işletmede yaparak
yaşayarak uygulamalı bir şekilde mesleklerini
oumlğrenme fırsatı bulmuştur Ayrıca mesleki
eğitim merkezlerini tercih eden tuumlm oumlğrenci-
ler ile meslek liselerinde işletmede beceri
eğitimi (staj) alan her oumlğrencinin staj uumlcret
alması devlet garantisi altına alınmıştır
Ayrıca 09122016 tarih ve 6764 sayılı
Kanun Huumlkmuumlnde Kararnamenin yayımlanma-
sıyla Tuumlrkiyersquonin mesleki eğitimi iccedilin bir doumlnuumlm
noktası sayılabilecek gelişmeler yaşanmıştır
Kararnameyle ccedilıraklık eğitimin oumlrguumln eğitim
kapsamına alınması işletmelere devlet deste-
ğinin oumldenmesi meslek liseli oumlğrencilerin uy-
gulamalı atoumllye meslek derslerine başladığı 9
Sınıftan itibaren sigortalanması ve 12072019
tarihli Ortaoumlğretim Kurumları Youmlnetmeliğinde
yapılan değişiklikle Mesleki Eğitim Merkezi oumlğ-
rencilerine lise diploması alma hakları veril-
Uumllkemizde ortaoumlğretim mezunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda meslek lisesi
mezunlarının istihdamda başı ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi mezunlarının oumln lisans
ve lisans mezunlarından da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere yansımaktadır
etmekte ve edindikleri mesleğin avantajlarını
bir oumlmuumlr yaşamalarını sağlamaktadır Bunun
en buumlyuumlk kanıtı mezunlarının kamuda ve oumlzel
sektoumlrdeki istihdam duumlzeyleridir
Tuumlm bu bilgiler ışığında Guumlccedilluuml Tuumlrki-
ye İccedilin Mesleki Eğitim gerccedileğinden hareket-
le uumllkemizin 2023 ve 2071 iccedilin belirlediği kal-
kınma hedeflerini yakalayabilmesinin yolu
doğru ve gerccedilekccedili sektoumlrel analizlerin ışığında
yapılacak mesleki eğitim planlamalarından
geccediltiği yadsınamaz bir gerccedilekliktir Bu gerccedile-
ğin farkında olan Bakanlığımız bu yeni suumlreccedil-
teki paradigma değişikliği ile mesleki eğitimi
tercih edecek her bir oumlğrencimize istihdam
olanaklarını sağlayacak her tuumlrluuml desteği ve-
receğinden hiccedilbir velimizin ve oumlğrencimizin
kuşkusu olmasın
Nevzat AVŞAR
Besni Osman İsot MTAL Muumlduumlruuml
Uumllkemizde oumlzellikle 2016dan bu ya-
na mesleki eğitimde paradigma değişikliği
ile beraber yapılan iyileştirmeler mesleki
eğitim veren okullarımızın donatım moder-
nizasyonunun sektoumlruumln ihtiyaccedillarına cevap
verecek duumlzeye ccedilıkarılması gerek Bakanlığı-
mız gerekse yerel duumlzeyde sektoumlr ile yapılan
protokoller ve işbirlikleri neticesinde mesle-
ki eğitim hem daha cazip hale getirilmiş hem
de mezunlarının istihdam duumlzeyleri artırıl-
mıştır Oumlyle ki uumllkemizde ortaoumlğretim me-
zunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda
meslek lisesi mezunlarının istihdamda başı
ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi me-
zunlarının oumln lisans ve lisans mezunlarından
da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere
yansımaktadır
Tek dezavantajı maalesef veli ve oumlğ-
rencilerde yerleşmiş bir olumsuz algı olan
meslek liseleri tabiri yerindeyse oumlğrencileri-
ni ldquokollarına altın bilezikrdquo takarak mezun
Değerli Okurlar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bouml-
luumlm Başkanlığımızca hazırlanan DİPNOT Dergimi-
zin bu sayısıyla birlikte ccedileşitli konularda başarıyı
yakalamış kişilerle roumlportaj yapmaya ve bu roumlpor-
tajları yayımlamaya karar verdik Dergimizin iccedileri-
ğinde bu ay kariyer suumlrecini etkileyen faktoumlrler
bizimde goumlrevlerimizden biri kariyer danışmanlığı
olunca kariyer hayatına ldquoCoğrafya Oumlğretmenliğiy-
lerdquo başlayıp 13 yıl bu mesleği icra ettikten sonra
D İ P N O T
ldquoHukukrdquo eğitimini bu yıl tamamlayan ccedilocukluğu-
muzun da birlikte geccediltiği OumlğretmenAvukat Sa-
dun ERYILMAZ ile yapmaya karar verdim Zaman
zaman kendisiyle genccedillerimizi doğru youmlnlendirme
konusunda paylaşımlarda bulunuruz İlk defa ona
profesyonel anlamda sormak istedim Eminim
burada bize ayırabileceğiniz vakit en fazla 10 da-
kikadır Bence bu suumlreyi iyi değerlendirin ccediluumlnkuuml
roumlportaj iccedilerisinde oumlğreneceğiniz ilham alacağı-
nız ipuccedilları var
SO YLEŞİ
O Ğ RTAVUKAT SADUN ERYİLMAZ
İ LE MESLEK SECcedilİ Mİ U ZERİ NE
Sadun Eryılmaz sizi kısaca tanıyabilir miyiz
1980 Besni doğumluyum İlk orta ve lise eğiti-
mimi canım memleketim Besnirsquode tamamladım
17 yıldır coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyo-
rum Guumlzel uumllkemin ccedileşitli yerlerinde goumlrev yap-
tıktan sonra Mersinrsquoe yerleştim ve 10 yıldır Mer-
sinrsquode yaşıyorum Duumlzenli olarak koşu yaparım
spor salonuna giderim ve spor en oumlnemli sosyal
aktivitelerimden biridir Okumak benim iccedilin adeta
vazgeccedililmez bir tutkudur Evli ve uumlccedil ccedilocuk sahibi
bir babayım İki oğlum ve bir kızım var
S A Y F A 4 3 S A Y I 5
İlk orta ve lise eğitimimi Besnirsquode tamamladık-
tan sonra Atatuumlrk Uumlniversitesi Fen Edebiyat
Fakuumlltesi Coğrafya Boumlluumlmuumlnuuml kazandım Aslın-
da oumlğrencilik hayatım boyunca hep başarılı bir
oumlğrenciydim Okulun ve sınıfın en ccedilalışkan oumlğ-
rencilerinden biri oldum her zaman Memur
ccedilocuğuydum Babam Besni Lisesinde hademe
olarak goumlrev yapardı Oumlğretmenlerden aldığı
kitapları bana getirir ve ben okuduktan sonra
onları tekrar teslim eder bir yenisini getirdi
bana Kendim kitap alamazdım ve kitap ihtiya-
cımı babam bu şekilde karşılardı Okuma alış-
kanlığımı babama borccedilluyum Rahmetli babam
sayesinde ilkokuldan beri inanılmaz bir okuma
alışkanlığı kazandım Başarılı bir oumlğrenci ol-
mamda bunun ccedilok buumlyuumlk bir katkısı olduğuna
inanıyorum Halen okuyorum ve okumaya da
nefes aldığım muumlddetccedile devam edeceğim in-
şallah
1997 yılında kazandım ilk uumlniversiteyi Ve ina-
nın tam anlamıyla bilgisayar ve internet ile o
zaman tanıştım aslında Yani o ana kadar başa-
rılı bir oumlğrenci olmamda şuan ki gibi teknolojik
suumlreccedillerin pek etkisi yoktur kesinlikle En
oumlnemli bilimsel destekccedilimiz Besni Halk Kuumltuumlp-
hanesiydi Ve gazetelerden kupon biriktirerek
aldığımız ansiklopedilerdi bizim başucu yardım-
cımızdı Oysa şu an oumlğrencilerin sahip olduğu
imkacircnları duumlşuumlnuumlyorum da bizim iccedilin hayal
olan şeylerin hepsi şu an onlar iccedilin mevcut
Yeter ki kendilerine inanıp duumlzenli şekilde ccedila-
lışmayı alışkanlık haline getirsinler Başarama-
yacakları hiccedil bir şey yok aslında Daha sonra
Anadolu Uumlniversitesi Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitir-
dim Hem oumlğretmen hem oumlğrenci olmak be-
nim iccedilin ccedilok alışılır bir durum haline geldi
Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitirdikten sonra Uluslara-
rası Kıbrıs Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesini ka-
zandım 2020 yılında mezun oldum hukuk fa-
kuumlltesinden ve yakında avukatlık stajına baş-
layacağım Hukuk Fakuumlltesi okurken de boş
durmadım Anadolu Uumlniversitesi Accedilık Oumlğretim
Fakuumlltesi Uluslararası İlişkiler Boumlluumlmuumlnuuml ka-
zandım Şuan 3 sınıfım Hukuk Fakuumlltesinden
mezun olduktan sonra sınavsız ikinci uumlniversi-
te hakkından faydalanarak İstanbul Uumlniversi-
tesi Uzaktan Eğitim Siyaset Bilimi ve Kamu
Youmlnetimini kazandım ve şuan 2sınıfım Biraz
zor olsa da aynı anda iki fakuumlltede iki ayrı bouml-
luumlm okumak insan ccedilalışınca her şey kolaylaşı-
yor aslında Bakalım bu fakuumllteler bitince bel-
ki yeni boumlluumlmler okuyacağım Hem oumlğretmen
hem oumlğrenci olmak yerini hem avukat hem
oumlğrenci olmaya bırakacak belki Dedim ya ne-
fes aldığım muumlddetccedile okumaya devam
Eğitim yıllarınızı nasıl geccedilirdiniz kendinizi geliştirmek iccedilin neler yaptınız
İnsanın sahip olduğu imkacircnlar yetenekleri ve
elbette şansı hayattaki başarısını belirler Ama
buumltuumln bunlara sahip insanların bile başarılı olama-
malarının nedeni hayata gelişme odaklı bakama-
malarıdır İnsanın kendisine ve yapabileceklerine
olan inancı nasıl bir hayata sahip olacağını belir-
ler aslında Mutlaka hepimizin hayatta başarısız-
lıkları ve kaybettiği anları mevcuttur Bu zaten ha-
yatın olağan bir durumudur Sonsuz başarı ve son-
suz kazanmak yoktur ki insan hayatında Oumlnemli
olan başarısızlıklardan ders ccedilıkarmak ve bir sonra-
D İ P N O T
ki suumlreccedilte başarıyı yakalayabilmektir Bilim insan-
ları kendilerine ait bir buluşu ortaya ccedilıkarırken
defalarca kez başarısız olduktan sonra buluyorlar
O nedenle başarısızlıklar aslında hayat tecruumlbesi-
dir Bu tecruumlbe yeni başarıları yakalamanın en
oumlnemli anahtarıdır bence Başarısızlık olmadan
başarı ccedilıkmaz ortaya Ayrılmaz bir buumltuumlnduumlr bun-
lar birbirini tamamlayan Yeter ki başarısızlıklar-
dan ders ccedilıkarıp kafa yapısını değiştirip yeniden
denemeyi bilsin insan Başarı işte o zaman gele-
cektir
Başarısız olmadan kimse başarılı olamıyor siz bu soumlz hakkında neler duumlşuumlnuumlyorsunuz
Sizce hayatta başarılı olmanın sırları neler
rultusunda etkin bir planlama yapmak ve bu plan dacirchilince ccedilalışmalarda bulunmak başarıyı getiren oumlnemli unsurlardandır İnsan kendini iyi tanımalı guumlccedilluuml ve zayıf youmlnlerini tespit ettikten sonra oumlzguumlvenli bir şekilde suumlreci youmlnlendirme-lidir Ccediluumlnkuuml yeteneğimizi ilgimizi ve bilgimizi bizden daha iyi bilen olamaz Mazeret uumlretme-den ve tam muumlkemmeliyetccedili olmadan ccedilalışma-lıyız Yaptığımız ccedilalışma en iyi olmak zorunda değil En iyi olabiliyorsa tabii ki ne ala Ama ol-muyorsa ccedilalışmalarımızı yarıda bırakmak ol-maz Muumlcadele ve ccedilalışmaya devam etmeliyiz
Hayatta başarılı olmanın sırları ile ilgili duumlşuumlncelerimi soumlylemeden oumlnce başarının tanı-mını yapmakta fayda var aslında Başarı nedir Bence başarı sonucunun faydalı olduğu duumlşuumlnuuml-len bir eylemi gerccedilekleştirmek bir işin uumlstesin-den gelmektir Yani aslında başarılı olmanın sırrı uumlstuumln yeteneklere ve inanılmaz bir zekacirc duumlzeyi-ne sahip olmak değildir Bunlar başarılı olmayı tabii ki kolaylaştıracaktır ama tamamı buna bağlı değildir kesinlikle Başarılı olan tuumlm insanlar ha-talarından ders ccedilıkarmayı bilen ve başarısızlığa bahane uumlretmeyen insanlardır Bence bu başarılı olmanın ilk şartıdır Ayrıca bir insanın başarılı olabilmesi iccedilin bir hedefi olmalıdır O hedef doğ-
UNUTMAYALIM Başarı en kısa yoldan neticeye ulaşmak değildir Başarı en iyi neticeye ulaşmaktır
S A Y F A 4 5 S A Y I 5
Meslek seccedilimi bir oumlğrencinin hayatında ki en oumlnemli kararlarındandır Ccediluumlnkuuml tuumlm hayatımızı etkileyen bir karardır meslek seccedilimi Ona goumlre boumlluumlm tercih edip sınavlara hazırlanıyor oumlğren-cilerimiz Belki de bir oumlmuumlr boyunca yapacağız o işi O nedenle karar alma suumlreci ccedilok oumlnemli bence Maalesef uumllkemizde meslek seccedilerken goumlnluumlnuumln istediğini değil de daha iyi para ka-zanmak veya aileyi tatmin etmek oumlncelikli ter-cih haline gelmiştir Ccedilocukluktan beri olmak istediği hayal ettiği mesleği Tuumlrkiyersquode iş olana-ğı kısıtlı olduğu iccedilin seccedilmeyen yuumlz binlerce oumlğ-rencimiz var Hele hele aile illa atanması kolay olan veya iş bulma olanağı daha fazla olan mes-leği seccedilmesi iccedilin oumlğrenci uumlzerinde baskı unsuru
oluşturuyorsa maalesef istenilen meslek yeri-ne faklı meslekler tercih edilebiliyor O yuumlz-den ben hali hazırda goumlrevine devam eden bir oumlğretmen olarak oumlğrencilerimizin hayal ettik-leri meslekleri seccedilmelerini destekliyorum Benim ailem bana meslek seccediliminde muumldahil olmadılar aslında Ben kendim oluşturdum tercihlerimi ve ona goumlre girdim sınava Haya-limdeki meslek miydi oumlğretmenlik derseniz hayır değildi Oumlğretmenliği ve oumlğrencilerimi inanılmaz seviyorum aşkla yapıyorum bu mesleği Ama hayalimdeki meslek savcı ol-maktı Onu da tercih hatası nedeni ile gerccedilek-leştiremedim Bu yuumlzden tercih suumlreci ccedilok oumlnemli ccedilok
Meslek seccedilim aşamasında olmazsa olmaz şeyler neler Aileniz bu suumlreccedilte sizi nasıl etkiledi
Tuumlrkiyersquode mesleğini yapan her beş kişiden birisi neden memnun kalmıyor olabilir Bu
durumu genel olarak değerlendirirsek hangi sonuca varabiliriz
Uumllkemizde meslek seccedilimi yapan her beş kişiden birisi memnun değilse seccedilmiş olduğu meslekten işte bir oumlnceki sorunuzda verdiğim cevaplar aslında bu sorunuza da geccedilerli bence Hayal ettiği mesleği değil de iş bulma olanağı daha fazla olan veya ailesinin istediği mesleği yapmak zorunda kalmasıdır bence Bazen oumlğ-rencilerimden biri geliyor yanıma hayal ettiği mesleğin avukatlık olduğunu soumlyluumlyor Ama bu
fakuumllteyi okumasının imkacircnsız olduğunun ccediluumlnkuuml babasının kesinlikle tıp okumasını iste-diğini belirtiyor Ve sonuccedilta doktor oluyor İşte bunun gibi yuumlz binlerce oumlrnek vardır mut-laka Maalesef uumllkemizde bu durum sıkccedila ya-şanmakta Birccedilok oumlğretmen de buna bizzat şahittir eminim
Benim hayalimdeki meslek az oumlnce de sorunuzda cevapladığım gibi savcı olmaktı Yani hukuk fakuumlltesi okumak en buumlyuumlk hayalimdi De-diğim gibi tercih hatası nedeniyle hukuk fakuumlltesi kazanamadım liseden mezun olduktan sonra Ama oumlğretmenlik mesleğini inanılmaz severek ya-pıyorum Hem mesleğime hem oumlğrencilerime ccedilok değer veriyorum Kutsal bir meslek yaptığımın far-kındayım Hammaddesi insan olan bir meslek Yıl-
D İ P N O T
lar sonra farklı meslek gruplarında karşımıza ccedilı-kıp bize ulaşıp bizi sahiplenen unutmayan oumlğ-rencilerimizin varlığı bu mesleğin en muumlkemmel armağanıdır bize O yuumlzden oumlğretmen olmanın en guumlzel yanlarından biridir bu Diktiğiniz fidanın buumlyuumlyuumlp kocaman bir ağaccedil olduğunu goumlrmektir Bu mutluluk oumlğretmenler iccedilin en oumlnemli hazine-dir
Meslek hayatınızda şu ana kadar sizi en ccedilok mutlu eden şeyler nelerdir
Genccedillerin hayatına guumlzel dokunuşlar yapan bir eğitimci olarak hiccedil halen bir şeylerin eksik olduğunu
hissettiniz mi
buumlyuumlk bir kısmı ile irtibattayım Kiminin uumlniver-site mezuniyetine gittim kiminin askerlik yemi-ni toumlrenine Kiminin duumlğuumlnuumlne gittim kiminin ccedilocuğunun suumlnnet toumlrenine Baba gibi veya abi gibi bir ilişki var ccediloğunluğu ile aramızda O yuumlz-den halen kendimi geliştirmek adına sayısız ccedila-lışma yapmaktayım Oumlğrencilerime nasıl daha faydalı olabilirim mantığı ile her sene onlarca hizmet iccedili eğitim faaliyetlerine katılmaya de-vam ediyorum Muhakkak eksik youmlnlerim yuumlre-ğine tam anlamıyla dokunamadığım oumlğrencile-rim var İşte bunları en aza indirebilmek iccedilin halen ilk guumlnkuuml heyecanım ve azmimle kendimi yenilemeye ve geliştirmeye devam ediyorum
İnsan hiccedilbir zaman tam anlamıyla muuml-kemmel olamaz bence Muumlkemmellik sonu olan bir şey değildir Ben 17 yıllık oumlğretmenlik haya-tımda hep daha muumlkemmel bir oumlğretmen nasıl olunabilir anlayışı ile suumlrduumlruumlyorum goumlrevimi Ben artık muumlkemmel bir oumlğretmenim dediğim an aslında tuumlm her şeyi kaybetmişim demektir Gerccedilekten hep oumlğrencilerimin yuumlreğine dokun-dum sizin de değdiniz gibi Meslek hayatım bo-yunca oumlğrencilerim ile olan ilişkimden de zaten bunu bizzat anlıyorum hissediyorum Ccediluumlnkuuml bu duygular karşılıklıdır 17 yıl oumlnce okuttuğum oumlğ-rencilerimle halen goumlruumlşuumlyorum Halen inanıl-maz bir sevgi var aramızda Oumlğrencilerimin ccedilok
S A Y F A 4 7 S A Y I 5
2003 yılından beri coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyorum Hayalimdeki meslek olmasa da asla pişman değilim oumlğretmen olmaktan Zevkle gururla yapıyorum mesleğimi Ama hu-kuk fakuumlltesi yuumlreğimde hep bir sızı olarak kal-mıştı Hiccedil ccedilıkmıyordu aklımdan Aslında liseyi bitirdikten sonra girdiğim uumlniversite sınav so-nucu aldığım puan ile 6 uumlniversitenin hukuk fakuumlltesini kazanabiliyordum 17 yaşındaydım o zaman Ve tercihlerimi şu an olduğu gibi muuml-kemmel bir rehberlik anlayışına sahip oumlğret-menlerimiz tarafından değil bizzat kendim yap-tım Ccediluumlnkuuml o doumlnem bize yardımcı olacak bir rehber oumlğretmenimiz yoktu maalesef Bu da rehber oumlğretmenin ne kadar değerli olduğunun en buumlyuumlk ispatıdır Dokuz hukuk fakuumlltesi terci-hi yapmıştım sınavdan oumlnce Ccediluumlnkuuml bizim oumlğ-rencilik yıllarımızda fakuumllte tercihleri sınav oumln-cesinde forma doldurulup sınav esnasında gouml-revli oumlğretmene teslim ediliyordu Sınav guuml-nuumlnden bir guumln oumlnce arkadaşlarla tercihlerimizi goumlzden geccedilirmek iccedilin buluştuk İlk dokuz terci-him hukuk fakuumlltesi diğerleri oumlğretmenlikti O buluştuğumuz guumln uumlniversitede okuyan bazı arkadaşlarım altı hukuk fakuumlltesi tercihimi sil-dirdi listemden Hukuk okuyacaksan şu uumlniver-sitelerde okuyacaksın diğerlerini okumanın bir anlamı yok oumlğretmenlik oku bari garanti işin
olur dedi Ve bunun uumlzerine listemde olan altı hukuk fakuumlltesini silip yerine oumlğretmenlik yaz-dım İlk uumlccedil tercihim hukuk fakuumlltesi olarak kal-dı Sınav sonucu ccedilok kuumlccediluumlk bir kuumlsuratla hu-kuk fakuumlltesini kazanamadım 17 yaşındaydım ve sağlıklı karar veremedim Belki de dinle-memem gerekti o arkadaşları ama dinledim maalesef Yanlış youmlnlendirildim Belki de bir rehber oumlğretmen yardımı alsaydım ccedilok farklı sonuccedillar olabilirdi hayatımda O guumlnden beri iccedilimde hep bir ukde olarak kalmıştı hukukccedilu olmak 13 yıllık oumlğretmen iken hukuk fakuumllte-sini neden okumuyorum diye duumlşuumlnduumlm ken-di kendime Her guumln saatlerce sınava hazır-landım Oumlğrencilik yıllarımdan ccedilok daha fazla ccedilalışmak zorunda kaldım ccediluumlnkuuml ccediloğu şeyi unutmuştum Ama yılmadım muumlcadele ettim ve 2015 yılında emeklerimin karşılığını alarak hukuk fakuumlltesini kazandım Geccedilen sene me-zun oldum Avukatlık stajına başlayacakken maalesef salgın suumlreci başladı Salgın suumlreci bittikten sonra avukatlık stajını tamamlayıp avukatlık mesleğine geccedileceğim 17 yıldır yap-mış olduğum ve severek yaptığım oumlğretmen-likten ayrılmak beni ccedilok uumlzecek ama hayalimi gerccedilekleştireceğim 40 yaşında radikal bir ka-rar olacak belki bu Ama dediğim gibi haya-limdeki mesleği yapmaya başlayacağım
13 yıl oumlğretmenlik mesleğini icra ettikten sonra Hukuk eğitimi almak istemenizin sebepleri
neler
Son olarak Koronaviruumls salgını ile birlikte Tuumlrkiyersquode işsizlik sorununun tarihi seviyelere
ulaştığı bu suumlreccedilte meslek seccedilim aşamasında olan oumlğrencilere neler soumlylemek istersiniz
Uumllkemizin ve duumlnyanın iccedilinde bulundu-
ğu salgın koşulları sebebiyle on binlerce iş yeri
kapandı ve milyonlarca insan işsiz kaldı Bu
olumsuz suumlreccedil maalesef sadece bizim uumllkemizi
ve bizim insanımızı değil tuumlm duumlnyayı aynı şe-
kilde etkiledi Ama insanoğlu bunun da uumlstesin-
den gelecektir elbet O yuumlzden bu suumlrecin bite-
ceği inancını taşıyorum Bu suumlreccedil nedeni ile
uumlniversite sınavına girecek ve meslek seccedilecek
oumlğrencilerimize tavsiyem suumlreccedil elbet bitecek o
nedenle meslek seccediliminde bunu goumlz oumlnuumlnde
bulundurun Salgın doumlnemi sonsuza kadar
devam edecek bir suumlreccedil değil Tabii ki uumllke-
mizin iccedilinde bulunduğu ekonomik koşullar
ailelerinin kendilerine sunabileceği imkacircnlar
uumlniversite okuduktan sonra iş bulma oranı vs
gibi etkenler meslek seccediliminde ccedilok oumlnemli
Ama hayalinizdeki meslek ne ise o hedef doğ-
rultusunda ccedilalışmanız en sağlıklı karardır diye
duumlşuumlnuumlyorum
Başta uumllkemiz olmak uumlzere tuumlm insanlığa sağlıklı bir yıl temennisi ile
sevgi ve saygılarımı sunarım
İLETİŞİM
Besni Rehberlik Ve Araştırma Merkezi
Rehberlik Hizmetleri Boumlluumlm Başkanlığı
Adres Yenibesni Mah Kurdini Sokak Besni Eğitim Vakfı
İlkokulu 1 Kat 02300 BesniAdıyaman
Telefon 0416 318 2060
Fax 0416 318 2060
Web httpbesnirammebk12tr
besniram
lsquolsquo Yeteneklerinizin ve
Duumlnyanın İhtiyaccedillarının
Kesiştiği Yerde
Mesleğiniz Yatıyorrsquorsquo Aristoteles
S A Y I 5 S A Y F A 4
S A Y F A 5
EDİTOumlRDEN
elamlar Sevgili Okur
Sizlerin karşısına her seferinde oumlzel konularla ve dosyalarla ccedilı-
kabilmek iccedilin yayın ekibimizle birlikte yoğun bir mesai harcıyor ve keyifle ccedilalışıyo-
ruz Yine keyifli ve oumlzel bir sayı ile karşınızdayız Oumlnceki sayımızdaki ldquoDijital Duumlnya-
da Ccedilocuk Olmakrdquo isimli dergimize goumlsterdiğiniz yoğun ilgi ve teveccuumlh iccedilin teşek-
kuumlr ederiz Gerek velilerimizden gerekse meslektaşlarımızdan guumlzel doumlnuumltler al-
dık Bu ilgiden aldığımız guumlccedille yeni sayımızda oumlğrencilerimizin meslek seccedilimi konu-
sunda yaşadığı kararsızlıkları ccediloumlzmelerine yardımcı olmak amacıyla ldquomeslek seccedilimi
ve kariyer planlamardquo konusunda bir sayı hazırlamaya karar verdik
Ccedilağdaş bir toplumda oumlzguumlr bir bireyin oumlnemli gelişim goumlrevlerinden biri de
mesleğini seccedilmesidir Bir kimsenin herhangi bir konuda doğru bir seccedilme işlemi
yapılabilmesi ya da başka bir deyişle sağlıklı karar verebilmesi iccedilin her şeyden
oumlnce neler istediğini ve bunları elde edebilmek iccedilin ne gibi olanaklara sahip oldu-
ğunu bilmesi gerekir Bunun neticesinde yapması gereken ccedileşitli seccedilenekleri ince-
leyip her birinin isteklerine ve koşullarına ne derece uygun olduğunu değerlendir-
mektir Ccedilarşıya ccedilıkmadan oumlnce alacağı şeylerin listesini yapan ve bunlar iccedilin yeterli
parası olup olmadığını yoklayan ccedilarşıdaki malların kalite ve fiyatlarını inceleyerek
gereksinmelerine ve parasına uygun bulduklarını alan bir kimsenin davranışı buna
oumlrnek olarak goumlsterilebilir Bu işlemleri dikkatli ve oumlzenli şekilde yapmayan kimse-
lerin hayal kırıklığı ile karşılaşmaları kaccedilınılmazdır
Bazı genccedillerin meslek seccedilimi gibi oumlnemli bir kararı oluştururken yukarıda
belirtilen gelişim goumlrevini gerektiği oumllccediluumlde yerine getiremedikleri ve bu yuumlzden
mutsuz oldukları goumlzlenmektedir Meslek seccedilimi kararının sağlıklı bir biccedilimde
oluşturulmasını guumlccedilleştiren bazı etmenler vardır Bunların bir boumlluumlmuumlnuuml genccedillerin
ccedilalışma duumlnyası ve insan nitelikleri hakkında edinmiş oldukları bir takım inanccedillar
ve genellemeler oluşturmaktadır Oumlrneğin uumllkemizde insanlar istedikleri meslek-
lere giremiyorlar Bu yargı hatalı bir genellemedir Bir kısım gencin yoksulluk ne-
deni ile istediği mesleğe giremediği doğrudur Ne var ki istenilen mesleğe gireme-
menin sadece maddi yetersizlikten ileri gelmediği varlıklı oldukları halde yanlış
alanlara youmlnelen genccedillerin de var olduğu goumlzlenmektedir Bu kişilerin hatası gir-
mek istedikleri mesleklerin niteliklerine uygun olup olmadığını sorgulamamaların-
dan kaynaklanmaktadır Bu genccediller az sayıda seccedilkin oumlğrenci alan ve başarılı olmak
iccedilin uumlstuumln akademik yetenek yanında suumlrekli ve duumlzenli ccedilalışma alışkanlığı da ge-
rektiren eğitim programlarına oumlzenmekte giremeyince hayal kırıklığına uğramak-
tadır
D İ P N O T
S A Y F A 6 S A Y I 5
Başka bir yanlış genelleme ise İnsanın toplumda saygı goumlrmesi iccedilin saygın bir mesleğin
uumlyesi olması gerekir Saygı goumlrme her insanın en doğal hakkıdır Ancak bunu saygın bir mesleğin
uumlyesi olarak sağlama beklentisi pek gerccedilekccedili değildir Ayrıca meslekleri saygın olan ve olmayanlar
olarak ayırmak da doğru değildir İnsan bir mesleğin başarılı bir uumlyesi olursa saygınlık kazanır Bu
da sahip olduğu yetenekleri gerektiren ilgi duyduğu etkinlikleri (meslek goumlrevlerini ) iccedileren bir
mesleğin uumlyesi olmakla gerccedilekleşebilir Bir kimsenin niteliklerine uymayan bir mesleğe girmesi
zayıf bir olasılıkla da olsa muumlmkuumln olabilir ama o mesleğin başarılı saygın bir uumlyesi olma olasılığı
yoktur
Meslek seccedilme durumunda olan genccedillerden bazıları oumlzellikle YKS tercih doumlnemlerinde biz-
lere ldquoGelecekte hangi meslekler geccedilerli olacaktırrdquo sorusunu sormaktadır Bu soruyu yanıtlayabil-
mek iccedilin bu genccedillere ldquo Kaccedil yıl sonraki geleceği oumlğrenmek istiyorsunrdquo diye sormak gerekiyor Tek-
nolojinin hızla gelişmekte olduğu bir duumlnyada bir mesleğin belki beş ya da on yıl sonrasını tahmin
edebiliriz Ondan sonra bu ccedilekici meslek teknolojinin gelişmesi ve buna bağlı olarak ekonomideki
değişimler sonucunda huumlviyet değiştirmiş olacak belki de pek ccedilok kişinin o alana girmesi sonucu
bu guumlnkuuml ccedilekiciliğini yitirecektir Uumllkemizde bunun değişik oumlrnekleri geccedilmişte yaşanmıştır ve ya-
şanmaya devam edecektir
Şunu unutmayın ki siz genccedillerin hangi mesleği seccediltiği değil bu hızlı değişime ayak uydura-
bilmek iccedilin ne gibi bilgi ve becerilerle donanmış olduğunuz oumlnemlidir Biliyorsunuz ki teknolojik
gelişme meslek goumlrevlerini kolaylaştırmakta el becerisi ve beden guumlcuumlnuumln yerini beyin guumlcuumlne bı-
rakmaktadır Bu nedenle genccedillerin matematik ve mantık alanlarında kendilerini iyi yetiştirmeleri
akıl yuumlruumltme yargılama yeteneklerini geliştirici etkinliklere ağırlık vermeleri gerekmektedir Ezber-
leme geccediler notla yetinme guumlnuuml kurtarma gibi tutumları benimseyenlerin gelecekteki değişimlere
ayak uydurma şansı zayıf olacaktır Gelecekte birkaccedil meslek ve sık sık iş değiştirme yanında bir guumln
boyunca birden fazla meslek icra etme durumunda olacak genccedillerin elden geldiği kadar spor el
sanatları guumlzel konuşma ve yazma gibi değişik yeteneklerini geliştirmeye de oumlnem vermeleri gere-
kir Boumlylece bir kimse guumlnuumlnuumln değişik zaman dilimlerini değişik yetenekleri ile ilgili işleri yaparak
geccedilirebilir Boumlylece hem gelirini artırabilir hem de ek bir iş yolu ile değişik becerilerini değerlendir-
me olanağı bulabilir Guumlnuumlmuumlzde insanlar buumlyuumlk iş yerlerinde bir ccedilok kişi ile işbirliği yaparak ccedilalış-
makta kendi kuumlccediluumlk iş yerinde birkaccedil ccedilırağı ile ccedilalışan insan sayısı giderek azalmaktadır O halde
geleceğin genci başkaları ile iletişim kurabilme ve işbirliği yapabilme becerilerine sahip olmalıdır
Değişik insanlarla değişik koşullarda ccedilalışabilme esnekliğine sahip olabilme belirsizliğe dayanabil-
me ve yaratıcılık da iş yaşamında başarıyı artırıcı kişilik oumlzellikleri olarak goumlruumlnmektedir Bir yaban-
cı dil oumlzellikle İngilizce bilmek kişinin iş bulma ve gelişme şansını artıracaktır
ARobbins lsquo da dediği gibi ldquoKendi geleceğini planlamayanlar başkalarının planının parccedilası
olurlarrdquo Bizler de bu sayımızda siz genccedillerin meslek ve kariyer gelişim seruumlveniniz de bir kılavuz
roluuml uumlstlenmeyi amaccedilladık Sevgi ve saygılarımla
Aysel KATARCI Besni RAM RehOumlğtPsikolojik Danışman
S A Y F A 7
Eğitim bireyin tuumlm olarak gelişmesi ve ya-
şamdaki buumltuumln rollerini en iyi şekilde yerine
getirmesi iccedilin gerekli olan nitelikleri kazan-
dırmaya youmlnelik bir suumlreccediltir Bu suumlreccedil iccedilinde
birey yaşamdaki 3 farklı konumu accedilısından
ele alınıp yetiştirilmeye ccedilalışılır
Birey olarak insan
Sosyal bir varlık olarak insan
Meslek elemanı olarak insan
Toplum yaşamında hepimiz bir meslek sahi-
bi olma bir iş yapma ve etkin olma ihtiyacı
iccedilindeyiz Ccediluumlnkuuml insan ile yaşam arasındaki
en kuvvetli bağ ldquoişrdquo tir Freudrsquoa goumlre ldquoiş
bireyin gerccedilekle bağlantısıdır Bir meslek
edinmenin temelinde para kazanarak fizyo-
lojik ihtiyaccedilları karşılamanın dışında sosyal
ve psikolojik ihtiyaccedilların doyumu da soumlz ko-
nusudur Buumlyuumlk ruh hekimi bunu şoumlyle
dile getirirrdquo Sağlıklı insan sevebilen ve
ccedilalışabilen kişidirrdquo
Tarih boyunca işin anlamı değişse de
yaşam iccedilindeki oumlnemli yeri ve bireyin
yaşamını etkileme guumlcuuml değişmemiştir
Bireyin yaptığı iş ve meslek onun kimli-
ğini oluşturan ve onu tanımlayan en
oumlnemli oumlğedir Ccediluumlnkuuml yaptığımız iş ya-
şamdaki diğer rollerimizi ve yaşam iccedilin-
deki tuumlm konumumuzu etkiler ve yaptı-
ğımız iş duumlşuumlncelerimize ve yaşamımıza
belli bir biccedilim verirrdquo Nasıl bir ortamda
ccedilalışacağız kimlerle ilişki kuracağız nasıl
bir yaşam tarzımız olacakrdquo gibi soruların
yanıtları işimizle bağlantılıdır
Uumllkelerin kalkınmasında bireylere uumlret-
ken ve gelişmeye accedilık nitelikleri kazan-
dırmaya amaccedillayan ccedilağdaş eğitim anla-
yışı bireyin kendi potansiyelini maksi-
mum duumlzeyde ortaya koyabileceği en
uygun mesleki seccedilimler yapması ve kari-
yer gelişimini suumlrduumlrmesine oumlnem verir
İşte eğitim suumlrecinde bireye yapılan hiz-
metler ldquoMesleki Rehberlik ve Kariyer
Danışmanlığı ldquokapsamında yer alır
D İ P N O T
MESLEK NEDİR
İNSAN YAŞAMINDA MESLEK SECcedilİMİ VE KARİYER
GELİŞİMİNİN ANLAM VE OumlNEMİ
S A Y F A 5
Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri-
nin ccedilıkış noktasını ve bu alanın gelişiminin temel taşlarını oluşturur Boumlyle olması da
bir bakıma doğaldır ccediluumlnkuuml bireyin yaşam iccedilindeki konumunun kendini ve yaşamını
anlamlandırması buumlyuumlk oumllccediluumlde mesleği ve işiyle biccedilimlenir
Meslek bireye geccedilimini nasıl sağladığını ne iş yaptığını ne kadar kazandığını nasıl bir
ccedilevrede yaşadığını kimlerle ilişki kurduğunu goumlsteren
bullKişilik oumlzelliklerine uygun iş uğraş ve
faaliyetlerden oluşan
bullResmen tanınmış kuralları toplumca
belirlenmiş ve belli bir eğitimle kazanılan
bull Bir kimsenin hayatını kazanmak iccedilin
yaptığı grup ve uumlyelikle aidiyet sağlayan
bir kavramdır
Bacanlırsquonın(1996) yaptığı tanıma goumlre
ldquomeslek bir kimsenin hayatını kazanmak
iccedilin yaptığı kuralları toplumca belirlenmiş ve belli bir eğitimle kazanılan sistemli etkin-
likler buumltuumlnuumlduumlr Meslek belli bir tuumlr alanda etkinlikte bulunabilme guumlcuumlduumlrrdquo
D İ P N O T
MESLEKİ REHBERLİK NEDİR
MESLEK SECcedilİMİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR NELERDİR
Birccedilok birey iccedilin meslek maddi bir guumlvence sağlamakla birlikte bireyin kendi ilgi ve
yeteneklerini kullanarak kendini geliştirebileceği ve doyum sağlayabileceği bir alanı
ifade eder
Bireylerin ccedileşitli meslekleri tanımaları kendi niteliklerine uygun meslekleri seccedilmele-
ri seccediltikleri mesleğe hazırlanmaları ve mesleki youmlnden gelişmeleri konusunda yapı-
lan yardımlara mesleki rehberlik denir Bireyin kendi ilgi ve yeteneklerini tanıması
kendi mesleki seccedilimlerini etkileyecek ccedilevresel fırsatlar ve meslekler duumlnyasından ha-
berdar olması bilinccedilli tercihler yapması seccediltiği meslekte başarılı olması iccedilin yapılan
sistematik ve profesyonel yardım suumlrecidir
Oumlzetle
bullBu suumlreccedil iccedilerisinde bireyin geleceğini planlaması ve iş bulması konusunda alacağı
kararlara yardım etmek oumlnemlidir Ancak mesleki rehberlik hizmetlerinde bireyin ala-
cağı kararlara bire bir muumldahale soumlz konusu değildir Sadece bireyin alacağı kararları
kendi kendine almasına yardım esastır
S A Y F A 9 S A Y I 5
Mesleki Rehberliğin Amaccedilları
Oumlğrencilerin meslek hakkında doğru ve gerccedilekccedili bilgiler edinmelerine yardımcı olma
Oumlğrencilere kendi kişisel değer ilgi ve yeteneklerini keşfedip anlayabilecekleri yaşantılar sun-
ma
Kendi değer ve yeteneklerinin toplum goumlzuumlndeki değerini anlamasına yardımcı olma
Seccedililmesi duumlşuumlnuumllen mesleğin gerccedilek sınırlarını tanımasına yardımcı olma
Genccedillerin farklı tuumlrdeki meslekler hakkında detaylı bilgiler edinmesine yardımcı olma
Meslekleri eleştirel bir biccedilimde değerlendirmelerine yardımcı olma
Mesleki karar aşamasında uzmandan yardım alabilmesi iccedilin gerekli inisiyatifi kazandırma
İş ortamı iccedilerisindeki yerini anlamasına yardımı olma
Farklı alanlarda yetersizliği bulunanların iş yaşamına uyum sağlamalarına yardımcı olma
Mesleğe youmlneltme faaliyetlerinde hem bireyin
hem de işin tuumlm oumlzellikleri incelenip ikisi ara-
sında ortak noktalar tespit edilerek bireyin
kendine uygun bir meslek seccedilmesine yardım
edilmelidir
Meslek seccedilimi gelişimsel bir suumlreccedil iccedilerisinde ccedilo-
cukluktan yaşamın sonuna kadar devam eder
Mesleki gelişim mesleğe youmlnelme ile ilgili duuml-
şuumlnceler meslek seccedilimi mesleğe giriş mesleğe
uyum meslekte ilerleme emeklilik ve sonrası
gibi bireyin yaşamının buumlyuumlk bir kısmını kapsa-
maktadır
S A Y F A
D İ P N O T
1BASAMAK BİREYİN KENDİNİ TANIMASI
Kişinin yeteneklerini becerilerini ilgilerini
değerlerini kaynaklarını sınırlılıklarını ihtiyaccedil-
ların iccedilerecek şekilde kendisiyle ilgili net bir an-
layışa sahip olmasıdır
YETENEK Genel anlamda ccedileşitli alanlarda
sergilenebilen performans kapasitesi anlamına
geldiği gibi aynı zamanda oumlğrenme guumlcuuml veya
bir iş goumlrev ya da faaliyeti diğer insanlara goumlre
daha başarılı ve daha hızlı bir şekilde yapabilme
yetisi olarak tanımlanabilir
Bireyin İlgi Ve Yeteneklerinin Belirlenme-
sinde İse
Anketler İlgi envanterleri Kişilik envanterleri Yetenek testleri kullanılır
ABD istihdam kurumu tarafından 1949
yılında geliştirilen o yıllardan bu yana suuml-
rekli uumlzerinde ccedilalışılan Tuumlrkiye İş Kurumu
tarafından da adaptasyonu yapılan Genel
Yetenek Test Bataryasında şu yetenek
alanları bulunmaktadır
DOĞRU MESLEK SECcedilİMİ İCcedilİN GEREKLİ BASAMAKLAR
S A Y F A 1 1 S A Y I 5
1Zeka Genel oumlğrenme becerisi
2Soumlzel Yetenek Okuduğu bir metni anlama ve
bir duumlşuumlnceyi soumlzcuumlklerle etkili bir şekilde anla-
tabilme yeteneği
3Sayısal Yetenek Aritmetik hesaplamaları hızlı
ve doğru şekilde yapabilme
4Uzay ve Mekan İlişkileri Yeteneği Cisimlerin
uzaydaki biccedilimlerini algılama iki ve uumlccedil boyutlu
olarak goumlrebilme geometrik şekilleri farklı accedilı-
lardan baktığında anlama yeteneği
5Şekil Algısı Yeteneği Bir cisim resim veya
grafik uumlzerindeki ayrıntıları algılama veya birbi-
rine oldukccedila benzeyen iki goumlrseli karşılaştırabil-
me
6Buumlro işleri yeteneği Yazılı bir metinde ya
da tablodaki detayları algılayabilme iki me-
tin arasındaki farklılıkları goumlrebilme
7Motor koordinasyon Goumlz ile eli veya goumlz
ile parmakları hızlı doğru ve koordineli bir
biccedilimde hareket ettirebilme
8Parmak becerisi Kuumlccediluumlk cisimleri parmakla
hızlı doğru ve istenen youmlne hareket ettire-
bilme veya istenen yere koyabilme yetene-
ği
9El becerisi Elleri ccedilabuk ve ustalıkla kulla-
nabilme yeteneği
S A Y F A 1 2 S A Y I 5
İLGİ Belli faaliyetlere isteyerek youmlnelme bu
faaliyetleri kısıtlayıcı koşullar altında bile başka
faaliyetlere tercih etme ve bu faaliyetleri ya-
parken yorgunluk yerine dinlemişlik bıkkınlık
yerine devam etme isteği duyma Oumlzetle ilgi
bir faaliyet goumlrev ya da bir nesneye karşı duyu-
lan sevme ya da sevmeme durumudur Yete-
nekler bir mesleki etkinlikte sağlanan başarı
duumlzeyi ilgiler ise o faaliyetlerden zevk alma
duumlzeyiyle ilişkilidir İlgilerin oluşumunun iccedilsel
dinamikler kadar aile yapısı sosyal sınıf kuumlltuumlr
ve ccedilevre gibi faktoumlrlerden etkilendiği soumlylenebi-
lir
İlgi konusunda ccedilalışan ilk kuramcılardan biri
olan Superrsquoe goumlre bireylerin meslek ilgilerini
tanımanın doumlrt temel youmlntemi vardır
1İfade Edilen ilgiler Bireyin soumlzcuumlkleriyle ifade
ettiği ya da iddia ettiği ilgiler
2Goumlzlenen ilgiler Bireyin davranışlarına ya da
yaptığı faaliyetlere bakarak anlaşılabilecek ilgi-
ler
3Envanterle Oumllccediluumllen ilgiler Bireyin hangi faali-
yetlerden hoşlanıp hangilerinden hoşlanmadı-
ğını anlamak iccedilin bir dizi maddeden olu-
şan envanterle oumllccediluumllen ilgilerdir
4Testlerden oumllccediluumllen ilgiler Yetenek test-
lerinden elde edilen sonuccedillara bakarak
belirlenen ilgiler
Kuzgun tarafından 1989 yılında geliştiri-
len Kendini Değerlendirme Envante-
ri (KDE) lise oumlğrencilerine meslek seccedili-
minde yol goumlstermek uumlzere oumlğrencilerin
kendilerini daha iyi tanımalarında yardım-
cı olmak amacıyla algılanan yetenek ilgi-
ler ve mesleki değerler temel boyutların-
daki oumlzelliklerini oumllccedilmek uumlzere geliştiril-
miştir Bu envanterde yer alan ilgilere
baktığımızda şunları goumlrebiliriz
Temel Bilim ilgisi Fizik Kimya Biyoloji
gibi bilimlerin konularını oluşturan doğal
olayları incelemek Matematik konuları ile
uğraşmak gibi davranışlarda kendini goumls-
teren bir ilgi alanıdır
Sosyal Bilim ilgisi Sosyoloji psikoloji
coğrafya tarih arkeoloji felsefe gibi bi-
limlerin konularına ilgi duyma
Canlı Varlık ilgisi Eti yenen hayvanları
veya tahıl sebze ve meyve gibi bitkileri
uumlretme ve hoşlanma
Mekanik ilgisi Ccedileşitli alet ve makineler
yapma işletme ve onarma
İkna ilgisi Duygu ve duumlşuumlncelerini başka-
larına benimsetme belli bir amacı gerccedilek-
leştirmek iccedilin başkalarını etkileme
S A Y F A 1 3
Ticaret ilgisi Alım satım işleriyle uğraşma
ticaret yoluyla kar elde etme bir malı
muumlşteriye tanıtma ve satma gibi faaliyet-
lerde bulunma
İş Ayrıntıları ilgisi Ayrıntılar uumlzerinde ccedila-
lışma her işi guumlnuuml guumlnuumlne yapma bir ya-
zıyı ya da hesabı inceden inceye kontrol
etme yazıları duumlzenli bir biccedilimde dosyala-
ma
Edebiyat ilgisi Her tuumlrluuml edebi eseri oku-
ma inceleme eleştirme ve edebi eserler
yazma
Guumlzel Sanatlar ilgisi Resim heykel gibi
plastik sanatlar ve el sanatları ile ilgili
eserleri inceleme veya bu tuumlr eserler orta-
ya koyma
Muumlzik ilgisi Muumlzik dinleme muumlzik aleti
ccedilalma beste yapma
Sosyal Yardım ilgisi İnsanlara yardım et-
me sorunlu insanları iyileştirme besle-
me geliştirme şeklinde sıralanabilir
DEĞERLER Değer Ulaşmayı istediği-
miz hedeflere ve ideallere atfettiğimiz
oumlnemdir İhtiyaccedillar tuumlm insanlarda ve
hayvanlarda goumlruumllmesine rağmen değer-
ler sadece insana oumlzguuml oumlğrenebilen ve
kuşaktan kuşağa aktarılabilen bir olgu-
dur Mesleki değer bir mesleğe girme
sonucunda o mesleğin getirilerinden elde
edilen doyumdur Bir mesleğin en cazip
yanı birey iccedilin o meslekten elde edilen
yuumlksek kazanccedil bir başkası iccedilin guumlvence
başka biri iccedilin mesleğin sahip olunan ye-
teneği kullanmaya olanak tanıması diğer
bir başkası iccedilin mesleğin toplumsal say-
gınlığı olabilir
Tuumlrkiyersquo de yapılan ccedilalışmalardan biri
Kuzgun tarafından 1988 yılında gerccedilek-
leştirilmiştir ve toplam 9 meslek değeri
belirlenmiştir Bu değerler şunlardır
1Yeteneği kullanma
2Yaratıcılık
3Yarışma
4İş birliği
5Değişiklik
6Duumlzenli yaşam
7Liderlik
8Kazanccedil
9Uumln sahibi olma
D İ P N O T
S A Y F A 1 4
2 BASAMAK MESLEKLERİN İNCELENMESİ
Meslekler Hakkında Bilgi Toplanırken Şu Oumlzelliklere Dikkat Edilmelidir
bullMesleğin oumlzellikleri bullUnvan ve niteliği bullGerekli eğitim duumlzeyi bullMesleğe giriş koşulları bullGereksinim duyulan eleman sayısı bullGirişteki sınırlamalar bullMesleğin suumlrekliliği bullMeslekte ilerleme koşulları vs dikkatli bir şekilde araştırılmalıdır İstenen mesleğin oumlzellikleri olanakları avantajları dezavantajları gereken nitelikler
başarı koşulları maaş duumlzeyi vb konularla ilgili bilgiler toplanmalıdır
Mesleki Bilgilendirmede Hangi Araccedillardan Yararlanabiliriz
Mesleklerle ilgili basılı malzemelerin toplanması (kitap broşuumlr afiş vs) İş yerlerine youmlnelik incelemeler yapma Meslek elemanları ile goumlruumlşme ya da konferanslar İş tecruumlbesi olan kişilerden yararlanma Oumlğrencileri gruplar halinde meslekleri incelemeye youmlnlendirme Seminerler İş kurumu gibi kuruluşların mesleki rehberlik merkezlerinden yararlanma Bilgisayar ve internet uumlzerinden meslekler hakkında bilgi toplama şeklinde araş-
tırma yapılabilir
D İ P N O T
S A Y F A 1 5
D İ P N O T
3BASAMAK BİREYİN KİŞİSEL OumlZELLİKLERİ İLE MESLEKLERİN GEREKTİRDİ-
Ğİ OumlZELLİKLER ARASINDA İLİŞKİ KURMA- KARAR VERME
Mesleki rehberlik hizmetlerinde son aşama ise bireyin kişisel oumlzellikleri ile mesleklerin
gerektirdiği oumlzellikler arasında ilişki kurularak bireylerin uygun mesleki kararlar ver-
melerine yardımcı olmaktır Bu karar verme bireyin hak ve sorumlulukları dikkate alı-
narak her zaman iccedilin bireye bırakılmalıdır
Meslek seccedilimi ve gelişimi zaman iccedilinde oluşan bir suumlreccediltir Bireyin değişen kişilik oumlzel-
likleri ve mesleklerde meydana gelen değişimler bireyle meslek arasında bağ kurmayı
her zaman guumlccedilleştirmektedir Bu nedenle oumlzellikle eğitim oumlğretim kurumları iccedilerisinde
bir seccedilim yapma aşamasında ki bireyler iccedilin mesleki rehberlik hizmetleri aktif olarak
uygulanmalıdır
S A Y F A 1 6 S A Y I 5
GELECEĞİN MESLEKLERİ NELER OLACAK
Son 100 yılda meydana gelen teknolojik gelişmelerin geri kalan buumltuumln tarihsel suumlreccediltekin-
den daha fazla olduğunu biliyor muydunuz Evet teknoloji inanılmaz bir hızla koşuyor ve bu hızıy-
la bazı meslekleri arka sıralara itiyor Uumlstelik bu durumda sadece teknoloji değil bilimsel sosyal
kuumlltuumlrel ccedilevresel ve ekonomik gelişmeler de oldukccedila etkili
Her geccedilen guumln adını daha oumlnce duymadığımız yepyeni teknolojilerle yapay zekacirc kavram-
ları ile karşılaşıyor ve bu teknolojiden nasibini almış cihazlarla tanışıyoruz Biz bu teknoloji ve ci-
hazlarla tanışıp haşır-neşir olurken bazı meslekler de ldquoElvedardquo diyerek bavulunu toplayıp bilinme-
ze doğru yol alıyor Oumlte yandan bayram ziyaretlerinde ldquoNe iş yapıyorsun evladımrdquo sorusunu so-
ran teyzeler cevap olarak varlığından haberdar olmadıkları meslekleri daha fazla duyar hale geli-
yorlar Tabi yakın gelecekte daha sık duyacaklarını da soumlyleyebiliriz
Uumllkemizdeki iş kollarında gerekli olan temel yetenek ve yetkinliklerin 41rsquolik bir kısmının
2020rsquoden sonra değişime uğrayacağına inanılıyor Ayrıca yaygın bir kanıya goumlre şu anda 7 yaşına
kadar olan ccedilocukların ileride ccedilalışacakları mesleklerin en az yarısı henuumlz ortaya ccedilıkmadı Bu da de-
mek oluyor ki meslekler de buumlyuumlk bir değişimden geccedilecek Dolayısıyla yeni ve popuumller meslekle-
rin neler olacağına geniş ccedilerccedileveli bir bakış atma zamanı geldi
Gelin şimdi geleceğin en popuumller mesleklerine birlikte goumlz atalım
S A Y F A 1 7
1-Enduumlstriyel Veri Bilimci
Enduumlstriyel anlamda verilerin topar-
lanması ve bu veriler ışığında analizler
yapılmasını uumlretim suumlreccedillerinin daha
doğru ve nitelikli youmlnetilmesini olanak-
lı kılan enduumlstriyel veri bilimciler oumlzel-
likle online alışverişin yuumlkselmesi se-
bebiyle geleceğin popuumller meslekleri
iccedilinde yer alacaklar
2- Robot Koordinasyon Uzmanı
Guumlnuumlmuumlzde uumlretim suumlreccedillerinde robot-
lar kullanılıyor ve robot kullanım oranı
guumlnden guumlne artıyor Dolayısıyla robot-
lar yepyeni mesleklerle tanışmamıza
neden olacak Geleceğin meslekleri ara-
sında en popuumller olacaklardan biri ise
robot koordinasyon uzmanıdır Bu uz-
manlar robotların onarımlarını ve bakı-
mının yanında etkili ccedilalışma prensipleri-
ni goumlzden geccedilirirler Boumlylece robotlara
yepyeni beceriler kazandırılabilmekte-
dir
3- IOT Uzmanı
Nesnelerin interneti olarak bilinen kavram-
dan haberiniz var mı IoT olarak kısaltılan
bu kavram etrafımızdaki neredeyse buumltuumln
her şeyin internete bağlı olarak işlem goumlr-
mesini ifade ediyor Yani akıllı binalarda
yer alan klimalar alarm sistemleri guumlvenlik
kameraları ve diğer birccedilok şey nesnelerin
interneti iccedilin başlangıccedil aşaması Yakın gele-
cekte buumltuumln elektronik aygıtları uzaktan
bile olsa internet bağlantısı sayesinde youml-
D İ P N O T
S A Y F A 1 8 S A Y I 5
4- Veri Dedektifi
Veri dedektifleri nesnelerin interneti adı ve-
rilen teknolojiden ve internet ağlarından el-
de edilen bilgileri ccediloumlzuumlmleyerek ilgili kişi ya
da kurumlara aktaracak Ccedileşitli şirketler
doğru pazarı analiz edebilmek iccedilin bu tekno-
lojiden yararlanıyor ve uumlruumln ya da hizmet
satışı iccedilin buna hatırı sayılır zaman ve para
harcıyorlar İşte veri dedektifliği sayesinde
harcanan zaman ve parada tasarrufa gidile-
bileceğinden bu mesleği geleceğin meslekleri
arasında yer alacağını soumlyleyebiliriz
5- Veri Guumlvenliği Uzmanı
Ebeveynler hem kendilerini hem de ccedilocuk-
larını internet ve teknolojinin beraberinde
getirdiği istenmeyen sonuccedillara karşı koru-
mak iccedilin gelecekte daha ccedilok ccedilaba sarf ede-
cekler Yakın gelecekte daha sık siber saldırı
ifadesini duyacağımıza inanılıyor Bu tip sal-
dırılar iccedilin oumlnleyici ccedilalışmalar yapmak
oumlnemli bilgileri gizlemek ya da gerekli goumlruumll-
duumlğuuml koşullarda ortadan kaldırmak veri guuml-
venliği uzmanlarının işi olacak
6- Akıllı Şehir Uzmanı
Akıllı evler kadar akıllı şehirler de artık hayatı-
mızın merkezine yerleşmek uumlzere Gelecekte
şehirlerin sayıları milyonları bulan sensoumlrler
(alıcılar) ile donatılması bekleniyor Bu sensoumlr-
ler elektrik internet su doğalgaz atık gibi bir-
ccedilok işlem iccedilin kullanılacak Dolayısıyla olası arı-
zalarda goumlrsel zeka youmlnuumlnden şanslı olan akıllı
şehir uzmanlarına buumlyuumlk goumlrev duumlşecek
S A Y F A 1 9
7-Blockchain Geliştirici
Dijital kripto para birimi Bitcoinrsquoi daha
oumlnce duymuş olmalısınız Peki Bitcoinrsquoi
hayata geccediliren ve altında yatan tekno-
loji hakkında ne kadar şey biliyorsunuz
Bahsettiğimiz teknoloji yani Blockchain
teknolojisi finansal ya da başka tuumlrluuml
işlemleri merkezi olmayan hızlı ve gizli
bir şekilde yapmaya yarayan dağıtılmış kriptografik bir kayıt defteridir Anlaması biraz
zor olsa da uzmanlar blockchain teknolojisinin İnternet gibi duumlnyayı değiştireceğine ina-
nıyor Bu nedenle blockchain teknolojisinden anlayan onunla işlevsel hizmetler ve
uumlruumlnler geliştirebilen uzmanlar gelecekte buumlyuumlk bir talep goumlrecektir
8-Sivil yacircda Ticari Drone Pilotu ve Hare-
ket Memuru
Huumlkuumlmetler drone kullanımı iccedilin en uy-
gun duumlzenlemeleri yapıyor Ccediluumlnkuuml insan-
lar uzaktan kumandalı uccedilabilen dronela-
rının avantajlarından faydalanmak iccedilin
yeni yollar geliştirmekten hiccedilbir zaman
vazgeccedilmeyecektir Askeri ve eğlence
amaccedillı kullanımı yaygın olan droneların ccedileşitli kişisel ve ticari kullanım yolları da her
geccedilen guumln artıyor Oumlrneğin Amazon gibi firmalar droneların paket teslimatı iccedilin kullanıl-
masına oumln ayak oldu Fakat dronelar şehirdeki ccediloumlpleri temizleme hava kirliliğini takip
etme ve yuumlksek ya da ulaşılması zor yerlerdeki sıradan işleri yerine getirme gibi amaccedillar
iccedilin de kullanılabilir Bu nedenle bazı firmalar ve kamu kurumları kendilerine ait hava
taşıtlarını kullanması ve takip etmesi iccedilin ekipler oluşturacaktır
9-Akıllı Bina Teknisyeni
Yıldan yıla daha fazla ev bine ofis ve fabrika
otonom teknolojilerin faydalarından yararlana-
rak ışıklandırma ısıtma havalandırma ve guuml-
venlik gibi bina sistemlerini kontrol ediyor
Buzdolabı gibi guumlnluumlk kullanılan cihazlar da ar-
tık nesnelerin interneti teknolojisinin bir parccedila-
sı olmaya başladı Gelecekte akıllı binalar şehir-
leri ele geccedilirip insanların otonom teknolojiler sayesinde daha oumlzguumlr ve rahat yaşamaları-
nı sağlayabilir Fakat halen bu sistemleri kurabilecek bakımını ve tamiratını uumlstlenebile-
cek yetkin kişilere ihtiyaccedil duyuyoruz Yani havalandırma ve ısıtma gibi sistemlerde uz-
manlıkları bulunanlar geleceğin akıllı bina teknisyenleri olabilir
D İ P N O T
S A Y F A 2 0 S A Y I 5
10- Yapay Zeka Uzmanı
Yapay zeka sizi korkutmasın Yakın gelecekte
sağlık teknoloji uumlretim gibi alanlar başta olmak
uumlzere birccedilok farklı yerde yapay zekanın nimetle-
rinden faydalanmaya başlayacağız Buna bağlı
olarak da yapay zeka alanında uzmanlara ihti-
yaccedil olacak
11-Dijital Rehabilitasyon Danışmanı
Guumln iccedilerisinde maruz kaldığınız dijital bilgi-
ler nedeni ile hiccedil kendinizi bunalmış his-
settiniz mi Guumlnuumlmuumlzde birccedilok insan bu
şekilde hissediyor Hayatlarımız sosyal
medya ve diğer ccedilevrimiccedili aktiviteler etra-
fında doumlnduumlkccedile kullandığımız teknolojiye
ne kadar bağımlı hale geldiğimizi fark edi-
yoruz Bu nedenle gelecekteki popuumller
mesleklerden biri insanların dijital detoks
yapmasına yardımcı olarak bu tuumlr iccedilerik-
lerden uzak tutan profesyoneller olacaktır
Danışmanlık eğitimi almış kişiler bu iş iccedilin
gerekli donanıma en uygun adaylar olabi-
lir
12-3 Boyutlu Yazıcı Teknisyeni
Fuumltuumlristlere goumlre 3 boyutlu yazıcı teknolojisinin he-
nuumlz sadece yuumlzeyini kazıyabildik ve bu teknolojinin
ccedilok daha buumlyuumlk bir potansiyeli bulunuyor Hobici-
ler enduumlstriyel tasarımcılar biyomedikal muumlhen-
disler ve diğerleri talepler doğrultusunda suumlrekli
yeni şeyler deniyor ve alet edevat yiyecek giysi ev
gereccedilleri medikal implantlar ile otomotiv havacılık
ve elektronik iccedilin parccedilalar uumlretiyor Bu teknoloji
ilerledikccedile 3 boyutlu yazıcılar evlerimizdeki buzdo-
labı ya da mikrodalga fırınlar gibi normal hale gele-
cek Nihayetinde ise her ev ve işyerinde bir adet 3 boyutlu yazıcı bulunacak Bunun sonucunda ise
buumlyuumlk fabrikaların yerini şehirlerde faaliyet goumlsteren 3 boyutlu yazıcı ile uumlretim yapan işletmeler
alacak Yani 3 boyutlu yazıcı bakımı yapan teknik personele olan ihtiyaccedil fazlasıyla artacak
S A Y F A 2 1
13-Artırılmış Gerccedileklik Geliştirici
Gerccedilek hayat ccedilok mu
sıkıcı Goumlrsel olarak
iyileştirmelere ek
bilgilere ve eğlenceli
eklentilere mi ihtiya-
cı olduğunu duumlşuumlnuuml-
yorsunuz Boumlyle duuml-
şuumlnen insanlar oldu-
ğu iccedilin oumlzel guumlneş
goumlzluumlkleri biyonik
kontakt lensler ve
diğer teknolojiler aracılığı ile gerccedilekte goumlrduumlğuumlmuumlz şeylerin uumlzerine dijital goumlruumlntuumller
ve bilgiler işlemek iccedilin artırılmış gerccedileklik teknolojisinden faydalanılıyor Her sektoumlre
etkinliğe ve kamusal alana etki edebilme yeteneği sayesinde artırılmış gerccedileklik gele-
cekte insanların hem kişisel hem de profesyonel hayatlarına dokunacaktır Bu nedenle
artırılmış gerccedileklik geliştiriciler bahsi geccedilen teknolojinin guumlvenli ve etkili kullanım yol-
larını bulup tasarlamak zorunda kalacak
14-Kişisel Gizlilik Danışmanı
Teknoloji evrimleşerek geliş-
tikccedile ve her geccedilen guumln hayat-
larımıza daha fazla nuumlfuz
ettikccedile kişisel gizliliğimizi ko-
rumak da zorlaşıyor Yuumlz ta-
nıma sistemleri ve artırılmış
gerccedileklik teknolojileri geniş
kitlelerce kullanıldıkccedila bu
zorlu savaş daha da karmaşık
hale gelecek Yakında dışarı
ccedilıktığınızda insanlar sizin adı-
nızı yaşınızı medeni halinizi
ccedilalıştığınız yeri ve eğer varsa
sicil kaydınızı goumlrebilecek hale gelecektir Bu nedenle sosyal medya ya da diğer tekno-
lojilerin sunduğu oumlnemli faydaları feda etmeden gizliliğinizi koruyabilecek uzmanlar
gelecekte buumlyuumlk talep goumlrecektir
D İ P N O T
S A Y F A 2 2 S A Y I 5
15-Kişisel Marka Danışmanı
Buumlyuumlk ve koumlkluuml firmalar iccedilin bile kısa doumlnemli
projeler iccedilin serbest ccedilalışan profesyonelleri işe
alma youmlnelimi bulunuyor Bu anlayış gelecekte
daha da geniş ccedilaplı kabul goumlrebilir Oumlyle ki fuumltuuml-
ristlere goumlre ileride birccedilok iş proje bazlı geccedilici an-
laşmalarla yapılacak Eğer durum boumlyle ilerlerse
ccedilalışanlar kendi markalarını geliştirmek ve suumlrekli
kendilerini tanıtmak zorunda kalacak Kişisel mar-
ka danışmanları bu noktada devreye girerek ccedilalı-
şanların sanal ve kamusal kimliklerini profesyonel
uumlnlerini geliştirerek onları rekabetin oumlnuumlnde tut-
maya yardımcı olacaklardır
16-Robotik Hizmetler Teknikeri
Oumlnuumlmuumlzdeki on yıl iccedilerisinde hemen her ev
ccedilamaşır bulaşık yemek temizlik ve ccedilim biccedil-
me gibi goumlrevlerde kullanacağı gelişmiş ro-
botlara sahip olacak Fakat bu robotlar her
zaman duumlzguumln bir biccedilimde ccedilalışmayacaktır
Bu nedenle yetkin teknisyenlere hacklen-
miş bozulmuş ya da tamamen ccediloumlkmuumlş ola-
cak olan bu robotları tamir etmek iccedilin ihti-
yaccedil duyulacak Aslında robot teknikerleri
elektrikccedili tesisatccedilı ya da otomobil tamircisi
gibi beceri gerektiren ve kabul goumlren bir iş
olacak
Serap UumlNAL
Besni RAM Rehberlik OumlğrtPsikolojik Danışman
KAYNAKCcedilA
Binnur Yeşilyaprak-mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kitabı- kuramdan uygulamaya
meb_iys_dosyalar4401180351dosyalar2020_0611004013_GelecegYin_Meslekleripd
D İ P N O T
S A Y F A 2 3
S A Y F A 2 4 S A Y I 5
İnsan yaşamı boyunca ccedileşitli seccedilimler
yapar Mesleğini yiyeceğini giyeceğini evini
eşini arkadaşlarını vb seccediler Meslek seccedilimi
insanın yaptığı bu seccedilimler arasında belki de en
oumlnemlisidir Ccediluumlnkuuml insan mesleğini seccedilerken bir
bakıma gelecekteki yaşamını da belirlemekte-
dir (Ccedilakır 2004 2)
İnsanlık tarihinin başlangıcından bu ya-
na iş insan yaşamının gerekli ve buumlyuumlk bir bouml-
luumlmuumlnuuml kaplayan bir tarafıdır Birccedilok goumlruumlşe
goumlre iş yaşamın merkezidir ve hayat boyu suumlren
kariyer gelişimi tuumlm gelişmiş toplumlarda cin-
siyet ırk din coğrafya ve diğer demografik ka-
tegorilerin her biri ile alakalı olan evrensel bir
suumlreccediltir (National Career Development Associa-
tion 19931994a Engels Minor Sampson ve
Splete 1995 s134rsquodeki alıntı) İş ve kariyer ha-
yatın esas alanlarıdır ve herkesin bir kariyeri
vardır (Engels ve diğer 1995 134) Kariyer bir
insanın yaşam suumlresinde ccedilok uzun bir zaman
dilimini iccediline alan yaşam boyu kişinin değerle-
rinden yaşayacağı şehre kadar birccedilok alanda
etkisini hissettiren bir suumlreccediltir Kariyer kişinin
sadece işi değil yaşamdan ne beklediği amaccedil-
ları ne kadar risk alabileceği gibi soruların da
cevabıdır
İnsan hayatının en oumlnemli doumlnuumlm nok-
talarından birisi olan meslek seccedilimi insanın
yaşam biccediliminin de seccedililmesi demektir (Altun
2000Yanıkkerem ve ark 2004) Kişilerin ken-
dilerini en iyi şekilde ifade edebilecekleri ha-
yat boyu uğraşmaktan sıkılmayacakları ve kişi-
lik yapılarına en uygun mesleğe youmlnelmeleri
doğru bir karar olacak ve boumlylece hem kişisel
hem de toplumsal accedilıdan oumlnemli kazanımlar
elde edilecektir Kariyer gelişim suumlrecinin baş-
langıccedil noktası olan meslek seccedilimi bireylerin
hayatında oumlnemli bir yer teşkil etmektedir
Kişilerin meslek seccediliminde aile ve sosyal med-
yanın oumlnemli oumllccediluumlde etkili olduğu goumlzlemlen-
miştir İdeal meslek seccedilimi iccedilin oumlzelikle iş sa-
halarının analizi ilgili sektoumlruumln avantaj ve de-
zavantajları hakkında bilgi sahibi olma sektoumlr-
de ccedilalışanların mesleki deneyimlerini oumlğren-
me ve mesleğin kişiye uygunluğunu tespit et-
me gibi unsurların dikkate alınması ve kariyer
planlaması yapılması gerekmektedir Ancak
oumlğrenciler bu fırsatları goumlz ardı ederek ailenin
ya da sosyal medyanın etkisi ile seccedilim yap-
maktadırlar
OumlĞRENCİLERİN KARİYER SECcedilİMLERİNDE AİLENİN
VE DİJİTALLEŞMENİN ROLUuml
S A Y F A 2 5
Kariyer seccedilimi ve olası bir karara
varma beklentisi ccediloğu zaman belirsizlik
iccedileren karmaşık bir suumlreccediltir Belirsizliğin
nedeni bireyin hayatını buumltuumlnuumlyle etkile-
yecek olan meslek seccedilimini iccedilsel ve dışsal
faktoumlrlere bağlı olarak seccedilmek zorunda
olmasıdır Bu suumlreccedilte oumlğrenci olası bazı
senaryolar kurar geleceğe youmlnelik planlar
yapar ve hatta gelecekte buumltuumln bu belirsiz-
liğin azaldığını veya yok olduğunu duumlşler
Oumlte yandan bu suumlreci karmaşıklaştıran ise
bireyin son karara varmadan oumlnce dikkate
almak zorunda olduğu ailesinin duumlşuumlncesi
isteği hayali ve birde sosyal medyada ken-
diyle oumlzdeşleştirdiği kariyerler gibi faktoumlr-
lerin olmasıdır Karar suumlrecini yaşayan bi-
rey buumltuumln bu faktoumlrlerin varlığının ve na-
sıl analiz edilmesi gerektiğinin farkında
olabilir veya olmayabilir Ayrıca son kararı-
nı vereceği zaman bu faktoumlrleri eleme ve-
ya aralarında bir denge kurabilme kapasi-
tesine de sahip olmayabilir Bu durumda
kariyer seccedilimi suumlrecini son derece karma-
şık bir suumlrece doumlnuumlştuumlrebilir
D İ P N O T
Gencin meslek tercihinde ailenin ccedilok buumlyuumlk etkisi vardır Ailenin ekonomik olanakları ile kuumlltuumlr duumlzeyinin gencin meslek seccedilimini olumlu veya olumsuz youmlnde etkilediği bir gerccedilektir Araştırma bulguları goumlstermiştir ki ekonomik ve kuumlltuumlrel duumlzeyi yuumlksek olan ailelerde genccediller yetenek ve ilgileri doğrultusun-da meslek seccedilme şansına sahip olabil-mekte ailelerinden destek goumlrmektedir-ler Ekonomik ve kuumlltuumlrel olanakları elve-rişsiz olan ailelerde genccediller kısa zaman-da buumlyuumlk kazanccedil getireceği veya itibar
Meslek Seccediliminde Aileye Duumlşen Goumlrevler
sağlayacağı duumlşuumlnuumllen işlere youmlnlendiril-mektedirler
S A Y F A 2 6 S A Y I 5
siz ve başıboş bırakılmasıdır Ccedilocuklarına bu konuda rehberlik edemeyen aileler onların meslek tercihine ilgisiz kalmakla sorumluluk-tan kurtulmuş olduklarını zannederler
Ccedilocuklarının gelişiminde olumsuz et-kileri olan bu ailelerin yanı sıra meslek seccedili-mi konusunda ccedilocuğuna yol goumlsterici olma-ya ccedilalışan onun yetenek bilgi beceri ve ilgi-lerini goumlz oumlnuumlnde tutarak rehberlik eden hiccedilbir fedakacircrlıktan kaccedilınmayan aileler de vardır Kendi arzu ve oumlzlemlerine ters duumlşse de ccedilocuğunun seccedilimini onaylayan ve ona destek olan aile de yok değildir Sayıları ccedilok olmamakla birlikte bilgili ve bilinccedilli bir şekil-de ccedilocuğunun meslek seccedilimini olumlu youmln-de etkileyen ailelerin varlığı da inkacircr edile-mez Ancak pek ccedilok iyi niyetli ve anlayışlı an-ne-baba bu konuda ccedilocuğuna yardımcı ola-mamanın sıkıntısı iccedilindedir
Aile baskısının egemen olduğu hallerde ve mesleğin babadan oğla geccedilmesi şeklinde geleneğin suumlrduumlruumllduumlğuuml ailelerde gence baba mesleğini devam ettirmesi iccedilin baskı yapıldığı goumlruumllmektedir Bu ailelerde ccedilocuk kuumlccediluumlk yaş-tan itibaren baba mesleğini seccedilecek şekilde koşullandırılmaktadır Koşullandırma veya bas-kı yoluyla eğitilen gencin ya baba mesleğine youmlneldiği ya da ailesine başkaldırarak idealin-deki mesleğe sahip olabilmek iccedilin ortamından uzaklaştığı goumlzlenmektir Bazı aileler ise kendi ccedilocukluk veya genccedilliklerinde yapamadıklarını ccedilocuklarının yaşamında gerccedilekleştirmeye ccedilalı-şırlar Baba genccedilliğinde sahip olamadığı bir meslekte oğlunu goumlrmek iccedilin ona baskı yapar Anne okuyup ccedilalışamadığı iccedilin kızının okuma-sını ve meslek sahibi olmasını ister onu suumlrekli zorlar Zorlama sonucu gencin baba veya anne isteğine boyun eğdiği ya da isyan ettiği goumlruumlluumlr Yine başka aile modelinde de ccedilocuklara bazı işlerin oumlnemli ve itibarlı bazılarının ise diğerle-rine goumlre daha oumlnemsiz ve değersiz olduğu ifa-de edebilirler Bu da aile iccedilinde bazı meslekler hakkında oumln yargıların oluşmasına yol accedilar Boumlylece aile dolaylı bir biccedilimde gencin meslek tercihini etkilemiş olur Soumlzuuml geccedilen bu aile mo-dellerinde birey-meslek uygunluğu goumlz oumlnuumln-de bulundurulmadığından ne gencin başarısı duumlşuumlnuumlluumlr ne de mutluluğu Burada oumlnemli olan ailesinin isteklerinin gerccedilekleşmesi aile-nin yapmış olduğu meslek seccediliminin genccedil tara-fından benimsenmesidir Yine bazı ailelerde goumlruumllen bir başka hatalı davranış da meslek seccediliminde gencin tamamen yardımsız destek-
S A Y F A 2 7
Ccedilocukluk ccedilağında meslek seccedilimi gerccedileklikten uzak olup hayali ve arzulu iken oumln ergenlik doumlnemine yaklaştıkccedila yaşamda gerccedileklik faktoumlruumlnuumln roluuml artar kişi meslek seccedilme sorumluluğunun bilin-cine varır İlgi ve yetenekleri giderek ay-rışmaya başlar Yine yetenek ve ilgilerin mesleki amaccedilları belirlemede oumlnem ka-zandığı goumlruumlluumlr
Bu doumlnemde başlarında meslek tercihleri oumlnce ilgilere dayanırken daha sonra yeteneklerde dikkate alınarak mes-leki tercihler ifade edilir Ortaokulun ta-mamlanması ile birlikte akademik eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim arasında seccedilim yapmak zorunluluğunda kalan ccedilo-
cuk oumlncelikle genel ve oumlzel yeteneği ile mevcut eğitim seccedileneklerinden hangisine uygun olduğunu belirlemek durumunda-dır Ccedilocuk temel eğitim sırasında birccedilok ders almış ve başarısını ccedileşitli ortamlara sınama fırsatı bulmuştur Bu doumlnemde ccedilo-cuk karar verirken yeteneklerini ilgilerini eğitimden ve hayattan neler beklediğini mali olanaklarını goumlz oumlnuumlne alarak iş ve eğitim olanaklarını incelemek gerektiğinin farkına varmıştır
D İ P N O T
Orta ccedilocukluk ya da oumln ergenlik doumlnemi 10-15 yaş aralığında olup ortaokul kade-mesine denk gelmektedir Bu doumlnemdeki ccedilocuklar artık ergenlik doumlnemine girmiş bir-ccedilok gelişim doumlnemi itibari ile meslek seccedilimi ile ilgili duydu ve duumlşuumlnceleri şekillenmeye başlamıştır Bu doumlneme meslek gelişiminde lsquoDeneme Doumlnemirsquo denmektedir Bu yaştaki ccedilocuklarda genellikle goumlzlenen mesleki davranışlar
Mesleki faaliyetlerle temel beceri ve ilgileri arasında var olan ilişkiyi anlama
Ccedileşitli yeteneklerden hangilerinin kendisinde guumlccedilluuml olduğunun farkına varması
İlgilerin belirginleşmesi ile bazı faaliyetleri daha ccedilok yapmak bazılarından uzak-laşmak isteme
Hayattan neler beklediğinin ve hayatta nelere oumlnem verdiğinin farkında olmak
Toplumda var olan sosyal ve ekonomik olanakları inceleyerek iş veya eğitim olanaklarını araştırmak
İş ve oyun iccedilin zamanı planlaya bilme
Hayata atılma ya da ileri eğitime devam etme seccedilenekleri uumlzerinde duumlşuumlnme ve araştırma yapma şeklinde sıralanabilir
S A Y F A 2 8
Bu yaşlardaki ccedilocuğunuzun meslek gelişimine yardımcı olmak iccedilin şunları yapabilir-siniz
1) Ccedilocuğunuzun ilgi duyduğu alanları belirleye bilmek iccedilin hangi tuumlr faaliyetleri yap-maktan hoşlandığını hangi tuumlr faaliyetleri yapmaktan hoşlanmadığı konusunda onun-la konuşabilir ccedilevresindeki kişilerden aldığı bu konudaki geribildirimleri ve kendi kişi-sel goumlzlemlerinizi onunla paylaşın
2) Kendi goumlzlemlerinizi de dikkate alarak ccedilocuğunuzun evde ve okulda başarı ile yap-tığı işler hakkında onunla konuşun
3) Ccedilocuğunuzun yetenek ve ilgilerine uygun bir meslek seccedilebilmesi kadar meslekler hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olun
D İ P N O T
Oumlzellikle ccedilocuğunuzun bir meslek hakkında şu tuumlr bilgilere sahip olması gerekir
Meslek mensubu bir guumln iccedilinde ne gibi işler yapmaktadır
Ccedilalışan kişi başlıca ne gibi faaliyetlerde bulunarak nelerle uğraşmaktadır
Mesleğe girebilmek iccedilin sahip olması gereken oumlzellikler (Fiziksel psikolojik oumlzellik-ler genel yetenekler duumlzeyi ya da oumlzel yetenekle yaş sınırı gibi) nelerdir
Mesleğe girebilmek iccedilin gerekli eğitim duumlzeyi nedir Ccedilıraklık kurs staj gerekli mi-dir
İş nasıl bir ortamda yuumlruumltuumllmektedir
Mesleğin ccedilalışma koşulları nelerdir
Ccedilalışmalarının elde ettiği en duumlşuumlk ve en yuumlksek kazanccedil duumlzeyi nedir
Meslek uumlyelerinin ilerde iş bulma olanağı ne kadardır
Ccedilocuğunuzun ilgilendiği meslek hakkındaki sorulara cevap bulabilmesi ona yardım-cı olabilmeniz iccedilin
Kendi mesleğiniz ya da yakın ccedilevrede bulunan insanların meslekleri hakkında ccedilocu-ğunuzla konuşabilir onun bu konuda goumlzlemlerini dinleyebilir ya da bizzat iş ortamı-nıza onu goumltuumlrerek doğrudan yaşantı edinmesini sağlayabilirsiniz Ccedilocuğunuzu tv radyo programları kitaplar bilgisayar programlarından ya da okulundaki rehber oumlğ-retmeninden yardım alarak meslekleri tanımasına teşvik edin
Ccedilocuğunuzun değişik iş yerlerine ziyaret ederek yarım zamanlı işlerde ccedilalışarak meslekler hakkında bilgi toplamasını sağlayın
S A Y F A 2 9 S A Y I 5
Ccedilocuğunuzu meslekleri tanıtıcı konferanslara katılmaya ccedilevresindeki kişilere meslekler hakkında soru sormaya teşvik edin
Ccedilocuğunuzla meslekler hakkında oumlğrendiği bilgileri tartışmak oumlğrendiği bilgileri buumltuumlnleş-tirmesini sağlayın
Ccedilocuğunuzun gelecekteki mesleki plan ve hedefleri uumlzerinde şu anki ilgi ve yeteneklerinin ne kadar oumlnemli olduğunu anlamasına yardımcı olun
Sizin iccedilin ccedilalışmanın ne ifade ettiğini ccedilocuğunuzla konuşarak insanların yalnızca para ka-zanmak iccedilin ccedilalışmadığını anlamasına yardımcı olabilir ccedilalışmanın kendisi iccedilin anlamını bul-masına ve hayattan ne beklediği konusunda fikir sahibi olmasını sağlayın
Meslek Seccediliminde Dijitalleşmenin Roluuml
Guumlnuumlmuumlz duumlnyasında bireylerin mes-lek seccediliminde kitle iletişim araccedillarının ve oumlzel-likle televizyonun ccedilocuk ve genccedillerin mesleki gelişimleri uumlzerinde etkisi oldukccedila fazladır Medya (yazılı ve goumlrsel iccedilerikli video temelli ma-teryaller) kişisel oumlzellikle-rine dayalı olarak ccedilocuk-ları ve genccedilleri seccedilici algı-ları aracılığı ile mesleki gelişimleri konusunda etkileyebilmektedir (King ve Multon 1996) Tele-vizyon gazeteler dergiler ve bilgisayar uumlzerinden ulaşılan kaynaklarda sıkccedila goumlsterilen bazı mes-leklere sahip kişilerin ccedilocuk ve genccediller tarafın-dan model alınma olasılığı artabilmektedir Uumllkemizde son zamanlarda goumlsteri sanatlarıyla ya da bazı spor alanlarıyla ilgili mesleklere sa-hip olmanın daha popuumller olarak algılanmasın-da medyanın etkisi ccedilok accedilıktır Medyada bu tip mesleklere sahip olmanın getirebileceği pırıltı-lı yaşam olanakları gerccedilekccedili yanlarını goumlzetme-yen genccediller accedilısından ccedilok ccedilekici olarak algıla-nabilmektedir Gelecek yıllarda da medyanın ve dijital duumlnya-nın yeri daha da oumlnemli hale gelecektir Klasik
anlamdaki birccedilok iş tanımı ve meslekler değiş-mektedir Değişmeye de devam edecektir Oumlzellikle Pandemi suumlreciyle birlikte duumlnya ge-nelinde dijitalleşmenin oumlnemi daha da oumln pla-
na ccedilıkmıştır Bu suumlreccedil eğitimde de dijitalleş-menin daha da yoğun kullanılmasını sağlamış-tır Bilgisayar teknoloji-sinde elde edilen bilgi-lerin iletişim teknoloji-sine uygulanmasıyla yeni teknolojiler birey-leri iletişim teknolojisi iccedilerisinde aktif bir hale
getirmiştir Sadece teknolojinin hızla hayatı-mıza girmeye başlaması ve dijital duumlnyaya geccedililmesi ile değil ekonomik sosyal bilimsel ve kuumlltuumlrel değişmelerinde etkisiyle geleceği olan meslekler şekilleniyor Yeni dijitalleşen duumlnya ve yapay zekacirc kavramlarıyla birlikte meslek anlayışları da değişti Oumlnceleri genccedille-re ne olmak istediklerini sorduğunuzda dok-tor avukat muumlhendis oumlğretmen cevaplarını alırdınız Dijitalleşen duumlnya ile birlikte bu mes-leklerin yerini yabancısı olduğumuz fakat ge-leceği olan meslekler aldı
S A Y F A 3 0
Geleceği Olan Meslekler İccedilin Gerekli Oumlzellikler
Geleceği olan meslekler grubundan bir meslek seccediltiniz ve bu konuda her tuumlrluuml eğiti-mi almaya başladınız diyelim Eğitimin yanı sıra kişisel olarak geliştirmeniz gereken becerileriniz de olmalı Bu konuda kendinizi eğitmelisiniz Bu becerileri geliştirmeniz seccedileceğiniz meslekte emin adımlarla ilerlemenizi sağlayacaktır Ccediloumlzuumlm Odaklı Olun Karşınıza ccedilıkan problemleri ccediloumlzmeye odaklanın Bazen ccedilok zor ve karmaşık problemler dahi ccedilıksa pes etmeden ccediloumlzmeye ccedilalışın Problemlere ccediloumlzuumlm bulmak iccedilin zihin egzersizleri yapın Farklı ve Yaratıcı Duumlşuumlnuumln Olaylara ve problemleri ccediloumlzmeye yaklaşırken farklı duumlşuuml-nuumln Yaratıcı ccediloumlzuumlmler ve oumlneriler bulun Kimsenin duumlşuumlnemediğini duumlşuumlnen yaratıcı ccediloumlzuumlmler sunan insanlar iş hayatında ccedilok tercih edilirler Olayları Analiz Edin Olayları analiz edip suumlzgeccedilten geccediliren ve nokta atışı ccediloumlzuumlm yol-ları bulan insanlar her zaman aranılan kişilerdir Sosyal Biri Olun Ccediloumlzuumlm odaklı olmanın yanı sıra sosyal ilişkilerinizde guumlccedilluuml olmalı İyi bir dinleyici olmalı empati kurabilmeli ve yaptığınız işi en iyi şekilde yapmalısınız Akademik Donanıma Sahip Olun Bilim teknoloji muumlhendislik ve matematik youmlnuumln-den ileri derede donanımlı olmalısınız Bu yeteneklere sahip insanlar geleceği olan meslekler iccedilin ilk tercih sebebidir Genel Becerilere Sahip Olun Sosyal analitik mobil becerileri youmlnuumlnden kendilerini geliştirmiş kişiler de tercih nedenidir
D İ P N O T
Geleceği olan meslekler ne demek Geleceği olan meslekler oumlnuumlmuumlzdeki yıllar iccedilerisinde gelişen gelişen teknoloji ile bir-likte ihtiyacı artan meslek gruplarıdır Bu mesleklerin yeni ve gelişmekte olması ve bu alanda az personel bulunması nedeniyle ccedilok kazandıran meslek grubunda yer alır Dijitalleşen duumlnyada meslek anlayışı ve ihtiyacı da farklılaşır Geleceği olan meslekleri tercih edecek genccedillere ne oumlnerilir Geleceği olan meslekleri tercih edecek bu alanda kariyer yapacak genccediller oumlncelikle bu konudaki akademik kariyerinizi en iyi şekilde tamamlayın Uzmanlık alanlarınıza goumlre eğitimlerden destek alın Suumlrekli kendinizi geliştirin yaptığınız işin en iyisini ya-pın Meslek seccediliminde nelere dikkat etmeli Mesleğinizin kişilik oumlzelliklerine uyup uymadığına akademik ve gerekli becerileri ta-şıyıp taşımadığına dikkat etmelisiniz Seccediltiğiniz meslek grubunun suumlrekli yapabilece-ğiniz bir iş olması aile ve sosyal hayatınızı da etkiler Gelir duumlzeyinizde hayat tarzınızı etkileyen oumlnemli bir faktoumlrduumlr
S A Y F A 3 1 S A Y I 5
Meslek seccedilimi sırasında yerinde bir karar alabilmek iccedilin gence duumlşen goumlrevler 1 Kendinizi iyi tanıyın Genccedil bedensel oumlzellikleri sağlık durumu guumlccedilluuml ve zayıf youmlnleri zekacirc duumlzeyi ve zekacirc biccedilimi oumlzel yetenekleri ve yeteneksiz olduğu alanlar ilgi ve istekleri kişilik ve karakter yapısı ulaş-mak istediği idealler ve arzu ettiği başarı tuumlruuml hakkında bilgi sahibi olmalıdır 2 Meslekleri tanıyın Genccedil meslekleri tanımalı buumltuumln meslekler hakkında bilgi toplayamazsa da seccedilmeyi planla-dığı mesleği iyi tanımalıdır Genccedil mesleğin veya mesleklerin tarihccedilesini evrimini yapılacak işin niteliğini ccedilalışma ortamını ve koşullarını meslekte aranan yaş yetenek cinsiyet bilgi tuumlruumlnden oumlzellikleri mesleğe nasıl hazırlanıldığı meslekte ccedilıraklık suumlresini yuumlkselme ve iler-leme şansını kazanccedil durumunu iş bulma olasılığını ve işin uumllke ccedilapındaki geccedilerliğini bilmeli-dir 3 Kendi oumlzellikleriniz ile seccedilmeyi amaccedilladığınız mesleğin nitelikleri arasındaki uygunluğu araştırın Genccedil rastgele seccedilim yapmaktan kaccedilınmalı seccedilmeyi duumlşuumlnduumlğuuml meslekte aranan niteliklerin kendisinde bulunup bulunmadığını goumlzden geccedilirmelidir Genccedil yetenekli olmadığı ilgi duy-madığı bir alana youmlnelmekten ve ani kararlar almaktan kaccedilınmalı seccedileceği mesleğin buumltuumln yaşamını şekillendireceğini unutmamalıdır Genccedil birey-meslek uygunluğu sağlandığında ancak mutlu olabileceğini hatırdan ccedilıkarmamalıdır
Aysel KATARCI
Besni RAM RehPskDanışHizBlmBşk
KAYNAKCcedilA Kaynakccedila Altun İ (2000) Kocaeli Sağlık Yuumlksekokulu oumlğrencilerinin kişisel değerleri ve meslek seccedilimlerine etki eden faktoumlrler I Uluslar arası amp VIII Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı Antalya 75- 77 Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi The Journal of Social Sciences Institute SayıIssue35 ndash Sayfa Page 35 ISSN 1302-6879 VANTURKEY LİSE OumlĞRENCİLERİNİN KARİYER DUumlŞUumlNCELERİNİ ETKİLEYEN FAKTOumlRLERİN İNCELENMESİ-FFUNDA AKKOCcedil BUCA EĞİTİM FAKUumlLTESİ DERGİSİ 32 (2012) httpwwwmeligorgtrcocuklarimiz-icinAileye-Dusen-Gorevler24 httpswwwiienstitucombloggelecegi-olan-meslekler
Yeteneklerinizin ve duumlnyanın ihtiyaccedillarının kesiştiği yerde mesleğiniz yatıyor
-Aristo
S A Y F A 3 2
Değişen ve gelişen duumlnya koşulla-
rı iccedilerisinde meslek ve kariyer kavramları
hem gelişimin ve değişimin bir parccedilası
olmuş hem de gelişimin ve değişimin
kendisi konumundadır 1900rsquoluuml yılların
başlarından itibaren ABD başlamış olan
ve guumln geccediltikccedile değeri anlaşılan meslek
ve kariyer kavramları uumllkemizde ise bu-
guumln yadsınmayacak derecede oumlnemini
korumaktadır Elbette ki bu iki kavram
guumlnuumlmuumlze ulaşana kadar ccedileşitli evreler
geccedilirmiş oldu
Bireyin iccedilinde bulunduğu hayat
koşulları iccedilerisinde anlam bulduğu el-
betteki iş ve meslek durumu ile daha da
anlam kazanacaktır Okul hayatının baş-
larında ilgi ve yetenek ile başlayan reh-
berlik suumlreci daha sonra eğitimin sonla-
rında iş ve meslek youmlnlendirmesi ile ni-
hayetine ulaşır Bilindiği uumlzere gerek reh-
berlik hizmetleri olsun gerek mesleki
rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmet-
leri olsun Tuumlrkiyersquonin model aldığı uumllke
ABD olmuştur Uumllkemiz mesleki danış-
manlık ve kariyer danışmanlığı kavramla-
rının oumlnemini ccedilok sonradan fark etmiş
olmasına rağmen buguumln iş sahasının ge-
nişlemesi ve yeniduumlnya duumlzeninin suumlrekli
yenileşme hareketleri beraberinde bu iki
kavramın oumlnuumlnuuml istemsizce accedilmaktadır
Tarihsel suumlreci incelersek Tuumlrkiyersquode reh-
berlik hizmetleri 1950rsquolerde Marshall
Planı kapsamında Amerikalı uzmanların
uumllkemize gelmesi ve bazı Tuumlrk eğitimcile-
D İ P N O T
TUumlRKİYEDE MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER
DANIŞMANLIĞI
rin ABDrsquode eğitim goumlruumlp yurda doumlnmesi
ile başlar Mesleki rehberlikte 1950rsquoden
bu yana gelen tarihsel rehberlik dilimden
yararlanmıştır Milli Eğitim Bakanlığı bu
konuda ilk adımı atan kurumlardan ol-
muştur MEB bu suumlreccedilte ccedileşitli ilgi yete-
nek ve eğilimlerle ilgili teknik araccedil ve ge-
reccediller hazırlamış ve uygulamıştır Tabi ki
bu suumlreccedilte hazırlanan ve uygulanan tek-
niklerde tamamen kopya bir suumlreccedil olma-
mış kuumlltuumlrel alt yapıda goumlz oumlnuumlnde bu-
lundurulmuştur Aynı zamana MEB o douml-
nemlerde eğitim şuralarında mesleki reh-
berliğin oumlnemini uumllkenin kalkınması nok-
tasında hedef koymuştur Bu konuda atı-
lan en buumlyuumlk adım Gazi Eğitim Enstituuml-
suumlnde oumlğretmen yetiştiren programlara
ldquoRehberlik ve Danışma Dersirdquo nin konma-
sı ve tuumlm resmi kaynaklarda meslek seccedili-
mi ve youmlneltmenin oumlneminin vurgulan-
ması oldu Daha sonra gerek rehberlik
olsun gerek mesleki rehberlik olsun MEB
ccedileşitli adımlar attı fakat atılan adımlar
bazen sekteye uğradı Oumlrneğin mesleki
rehberliğin kimin yapacağı ve yahut kay-
nak alan nerden karşılanacak şeklinde bir
takım belirsizlikler soumlz konusu oldu Bu
belirsizlik doumlnemi birccedilok arayışa sebep
oldu belirsizlik suumlreci ise mesleki rehber-
lik ve kariyer alanında birccedilok bilgi sağla-
mış oldu
S A Y F A 3 3 S A Y I 5
2000rsquoli yıllara yaklaşırken daha oumlnce
belirttiğimiz gibi gelişen ve değişen duumlnyada
meslek ve kariyer kavramına daha ccedilok ihtiyaccedil
duymuş ve bu meslek kariyer alanlarında daha
ccedilok pratiklere ihtiyaccedil duydu Ccediluumlnkuuml artık bu
hizmetlerin sadece liseye ya da uumlniversiteye
geccedilişte ve meslek seccedilimi kararı ile sınırlı olma-
dığı tuumlm yaşam suumlresince ve buumltuumlnsel kariyer
gelişimine youmlnelik olması gereğine dikkat ccedileken
akademisyenlerin makale ve kitaplarında
lsquomesleki gelişim suumlrecirsquo ve lsquomesleki gelişim gouml-
revlerirsquo nden soumlz edilmeye başlanmıştır Mesle-
ki Rehberlik ve Kariyer Psikolojik Danışmanlığı
alanında uumlniversitelerde uygulamalı (deneysel)
tez ccedilalışmaları ve oumllccedilek geliştirme veya uyarla-
ma ccedilabaları dikkate değer bir ivme kazanmıştır
Devamında uumlniversitelerde PDR alanı oumlnem
kazanmış ve uumlniversitelerde accedilılan boumlluumlm sayısı
hız kazandı Uumlniversitelerin birccedilok alanında
mesleki rehberlik dersi kondu Kariyer danış-
manlığı adı ile birccedilok alana sertifika verildi Uumll-
kemizde gelecek umutlarının uumlniversite eğiti-
mine bağlandığı ve oumlğrencilerin buumlyuumlk bir yarışı
aşarak hak kazandığı uumlniversitede iyi bir prog-
ram seccedilme kaygısı oumlğrencileri okul dışında uumlni-
versiteye giriş sınavlarına hazırlayan oumlzel ders-
hane sektoumlruumlnuuml yaratmıştır Bu kurumlarda
goumlrevli rehber oumlğretmenlerin oumlğrencinin uumlni-
versiteye giriş puanlarına goumlre girebileceği
uumlniversite ve boumlluumlmleri teknik bir sıralama
yaparak oumlğrenciyi youmlnlendirme uygulaması
ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir yardım tuumlruumlnuuml
doğurmuştur Oumlte yandan İŞKUR da aynı şe-
kilde mesleki rehberlik kavramına oumlnem ver-
miş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli raporlar hazırla-
mış ve sunmuştur
Gelinen noktada buguumln Tuumlrkiyersquode
meslek rehberlik ve kariyer danışmanlığı oumlne-
mini korumaktadır Ccedileşitlenen meslek alanları
ve dallarına atfen ilgiye yeteneğe ve eğilimle-
re daha ccedilok oumlnem verilmektedir Mesleki reh-
berlik ve kariyer danışmanlığı ise duumlnyadaki
ivmeleri ve gelişmeleri goumlz ardı etmemekle
muumlmkuumln olur uumlniversiteye giriş puanlarına
goumlre girebileceği uumlniversite ve boumlluumlmleri tek-
nik bir sıralama yaparak oumlğrenciyi youmlnlendir-
me uygulaması ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir
yardım tuumlruumlnuuml doğurmuştur Oumlte yandan İŞ-
KUR da aynı şekilde mesleki rehberlik kavra-
mına oumlnem vermiş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli
raporlar hazırlamış ve sunmuştur
Huumlseyin KARTAL
Besni RAM RehOumlğrtPsikolojik Danışman
S A Y F A 3 4
Bir yolculuğa ccedilıkmaya karar verdikten
sonra ne yaparsınız İlk olarak nereye
gideceğinize yani yolculuk sonunda nere-
ye ulaşacağınıza karar verirsiniz Sonra-
sında da yola ne zaman ccedilıkacağınıza han-
gi ulaşım yolunu tercih edeceğinize bilet
alıp almayacağınıza dair seccedilimler yapar
ve harekete geccedilersiniz Kısaca yolculuğu-
nuzun tuumlm ayrıntılarını planlar ve kendi-
nize bir yol haritası ccedilıkarırsınız Kariyer
planlamak ve bu doğrultuda meslek seccedili-
minde bulunmak da bir yolculuktur Bu
yolculuğa ccedilıkmadan oumlnce bir yol haritası
ccedilıkarmak ve bu harita doğrultusunda ha-
reket etmek iyi bir kariyer yolculuğu iccedilin
ilk adımdır
Kariyer koumlken olarak Fransızca
ldquocarrieacutererdquo kelimesinden gelmektedir Ke-
lime oumlznel anlamı ldquobir yere ccedilıkan bir yere
gelenrdquo olarak ifade edilmektedir Tanımı-
na bakacak olursak kariyer bir oumlmuumlr bo-
yu yaşanan olaylar dizisi bireyin meslek
ile diğer yaşam rollerinin birbirini izleme-
si sonucu oluşan genel oumlruumlntuuml ve gelişim
ccedilizgisinde oumlzellikle mesleki rollerde yuumlk-
selme duraklama ve gerilemeyi iccedileren
suumlreci ifade eden kavramdır
(Kuzgun2006) Goumlruumllduumlğuuml gibi kariyer
yolculuğu yaşamımız boyunca devam edi-
D İ P N O T
KARİYER PLANLAMANIN YOL HARİTASI
yor Bu yolculukta meslek seccedilmek ve o
mesleği yapıyor olmak uğradığımız du-
raklardan biri Mesleki roluumlmuumlzuumln yanı
sıra bu yolculuğa diğer yaşam rollerimiz
olan ccedilocuk anne baba kardeş eş
komşu vb rollerimiz de eşlik ediyor En
oumlnemlisi de yolculuğumuz bir duumlzluumlkte
değil inişli ccedilıkışlı bir şekilde suumlruumlyor Peki
tuumlm bunlar ne demek oluyor Bir mes-
lek seccediliminde bulunulduğunda oumlmuumlr
boyu bu mesleği yapmak zorunda değil-
siniz belki zamanla meslek değişime uğ-
rayacak belki de meslek değişikliğinde
bulunmak isteyeceksiniz Kariyer planla-
ma tek bir gidiş hakkının olduğu bir yol-
culuktan ziyade birden fazla yollara sa-
hip ccedileşitli alternatiflerin olduğu bir suuml-
reccedil Aynı zamanda meslek seccediliminden
ziyade bir kendini tanıma ve geliştirme
suumlrecidir İyi bir kariyer yolculuğu yap-
mak istiyorsanız kendinizi tanımanız ve
yapmak istediğiniz işimesleği tanıma-
nız bu işimesleğe yaparken değerleri-
nizi bilmeniz oldukccedila oumlnemli Yani yap-
mak istediğiniz işimesleği istiyor olmalı-
sınız istediğiniz işmeslek kendi ilgi ye-
tenek ve mesleki değerlerinize( kazanccedil
unvan iş olanakları vb) uygun olmalı ve
yaptığınız işmesleğe birileri değer veri-
yor olmalı ve bu değerler sizin mesleki
değerlerinizle uyumlu olmalı Yani iste-
diğiniz bir işi yapacak yeteneğiniz yoksa
ancak hayal kurarsınız Yapabileceğiniz
bir işi sevmiyorsanız mutsuz olursunuz
Başkalarının değer vermediği bir iş ile
uğraşırsanız ekonomik karşılığını veya
mesleki doyumunu alamazsınız
(Erkut2016) Tuumlm bunların bir arada
sağlayan işmeslek seccedilimi iyi bir kariyer
yolculuğunun diğer adımıdır
S A Y F A 3 5 S A Y I 5
İyi bir kariyer yolculuğunun adımlarına goumlre yol haritamızı ccedilıkaracak olursak
Kendimizi tanımak iccedilin ldquoBen kimim Benim ilgi ve yeteneklerim nedir Ben ne yapa-
bilirimrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Yapmak istediğiniz işmesleği tanımak iccedilin ldquoHangi mesleği seccedilebilirim Seccedilmek iste-
diğim işmesleğin oumlzellikleri nedir Benim oumlzelliklerim ve işmesleğin oumlzellikleri ne ka-
dar uyumlu Bu işmesleği yapmak iccedilin ne yapmak gerekiyor Hangi lise veya uumlniver-
siteye gidebilirim Bu işmeslek iccedilin diploma yanında başka nelere ihtiyacım varrdquo vb
soruları sorabilirsiniz
Mesleki değerlerinizi bilmek iccedilin ldquoBu işmesleği yaparken ne kazanmak istiyorum
(para saygınlık unvan rahat gezmek tek başınalık gibi) Toplum bu işmesleğe ne
kadar değer veriyor Bu işmesleğin iş olanakları nedir Oumlzel sektoumlrde mi devlet ku-
rumlarında mı ccedilalışmak istiyorum Bu işmesleği nasıl yapmak istiyorum Bu iş
mesleğin iş olanakları değişikliğe uğrarsa ne yaparım Yapmak istediğim işmeslek
gelecekte yeri ne olurrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Tuumlm bu sorularına cevabına uygun olan mes-
lekleri belirleyip meslekler hakkında daha fazla
bilgi edinip araştırma yapabilirsiniz Meslek
elemanlarıyla goumlruumlşebilirsiniz Karar verirken
sormanız gereken diğer bir soru ise ldquoBu iş
meslek seccediliminde mutlu musunuzrdquohellip Sorulara
cevap veren meslekler aynı zamanda bu iş
mesleği yaparken mutlu olacağınız seccedilimler
olmalı Eğer mutlu olacağınız bir seccedilim olmazsa
yaşamınızın bir kısmında mutlu olmadığınız
bir doumlnem yaşayacak olabilirsiniz Kariyer
planlamak bir nevi kendiniz iccedilin doğru ve
mutlu bir işmeslek seccedilimi yapmak ve bu se-
ccedilim doğrultusunda ccedilalışmalarda bulunmak ile
ilgilidir Tuumlm bunları karşılayan bir planlama
iccedilin iyi bir kariyer yolculuğu olduğundan bah-
sedebiliriz
İyi bir kariyer yolcuğu iccedilin yol haritasını ccedilıkarırken yolculuk bileti gibi bize yar-
dımcı olabilecek kaynaklarımız ise
S A Y F A 3 6
Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi (MBS)
D İ P N O T
Kişinin kendisini tanımasına yapmayı sevdiği şeyleri ve yeteneklerini keşfetmesine meslek seccedili-mine yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur Sisteme httpmbsmebgovtr adresinden ulaşıp uumlcretsiz uumlyelik oluşturabilirsiniz Oluşturulan uumlyelik sonrasın-da sistemde yer alan testlerdeki sorulara verdiğiniz cevaplara goumlre meslek eşleştirmesinde bulunuyor Sistem zaman zaman guumlncellemeler nedeniyle tam işlevsel olarak ccedilalışmayabiliyor Bu yuumlzden ara ara girip tekrar kontrol ederek faydalanabilirsiniz
Mesleğim Hayatım Portalı
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Muumlduumlrluumlğuuml
tarafından hazırlanmış olup mesleki ve teknik eği-
timde yer alan liseler ve boumlluumlmler hakkında bilgi
vermektedir Bu boumlluumlmlerin gelecekteki iş imkacircnla-
rı staj olanakları iş olanları meslek tanıtımları gibi
birccedilok konuda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Por-
tala httpsmeslegimhayatimmebgovtr adre-
sinden ulaşabilirsiniz Portalda yer alan videoları
izleyebilir dokuumlmanları inceleyebilirsiniz
S A Y F A 3 7 S A Y I 5
Tuumlrkiye İş Kurumu (İŞKUR) ldquoMeslekleri Tanıyalımrdquo
Duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmesleği adıyla aratarak mesleğin ta-
nımı goumlrevleri mesleğin gerektirdiği oumlzellikler ccedilalışma or-
tamı ve koşulları mesleğe sahip olmak iccedilin alınacak eğitim-
ler iş olanakları mesleki kariyer suumlreci hakkında ayrıntılı
bilgilerin yer aldığı dosyalara ulaşabilirsiniz Merak ettiğiniz
veya duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek hakkında ayrıntılı bilgilere
bakarak size olan uyguluğunu değerlendirebilir meslek se-
ccedilime youmlnelik kararlar alabilirsiniz Kurum web sitesine gir-
diğinizde Online İşlemler sekmesinden Meslekler Soumlzluumlğuuml
rsquonuuml seccedilip Tuumlrk Meslekler Soumlzluumlğuuml ve Meslekleri Tanıyalım
başlıklarını inceleyebilirsiniz Kurum web sitesine https
esubeiskurgovtr adresinden ulaşabilirsiniz
Yuumlksekoumlğretim Program Atlası
YoumlkAtlas olarak bilinen bu sistem ise Yuumlksekoumlğretim
Kurulu tarafından hazırlanmış olup uumlniversitelere ilişkin
ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Sistemde yer alan başlıklar
aracılığıyla uumlniversiteler oumln lisans ve lisans boumlluumlmleri
meslek tanıtımları mezunlarının KPSS TUS DUS gibi sı-
navlardaki başarı bilgilerine bir oumlnceki yılın sonuccedillarına
goumlre yerleşen oumlğrencilerin Yuumlksekoumlğretim Kurumları Sına-
vı kapsamında Temel Yeterlilik Testi ve Alan Yeterlilik Tes-
ti netlerine ulaşabilirsiniz Bu bilgiler doğrultusunda mes-
lek ve uumlniversite tercihinde bulanabilirsiniz Seccedilmek iste-
diğiniz mesleğe okumak istediğiniz boumlluumlm ve uumlniversite-
ye karar verebilir buna goumlre ccedilalışmalarınızı planlayabilirsi-
niz Sisteme httpsyokatlasyokgovtrindexphp adre-
sinden ulaşabilirsiniz
S A Y F A 3 8
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi
D İ P N O T
buumlnyesinde bulunan projeler aracılığıyla boumlluumlm-
uumlniversite tercihi staj ve iş olanakları ve mesleki eğitim
suumlreccedilleri kapsamında destek uumlniversiteye hazırlananlara
uumlniversite okuyanlara ve kamu ccedilalışanlarına destek ol-
maktadır UumlNİ-VERİ Projesi kapsamında uumlniversite tercih-
lerine yardımcı olmak amacıyla lisans boumlluumlmleri hakkında
İş Bulma Suumlresi Başlangıccedil Uumlcreti Nitelik Uyuşmazlığı Ka-
muda İşe Yerleşme Oranı Firma Buumlyuumlkluumlğuuml Dağılımı ve
Sektoumlr Bazında Dağılım konularında grafiklerle istatistik-
sel veriler sunarak bilgilendirmektedir İlgili boumlluumlm mezu-
niyeti sonrasında iş bulma ve mesleki kazanccedil durumunu
daha net bir şekilde goumlrebilirsiniz Bu bilgilere bakarak
oumlzellikle duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek ve buna bağlı olarak okumak istediğiniz boumlluumlmuuml de-
ğerlendirebilir mesleki değerlerinize uyumu noktasında karar verebilirsiniz Danışman
Bilgi Sistemi (DABİS) Projesi kapsamında ise UumlNİ-VERİ ile sunulan bilgilerin kapsamı da
artırılarak uumlniversiteler bazında boumlluumlm karşılaştırması yaparak bilgilendirmektedir Bu
sistemden faydalanmak iccedilin rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlardan veya uumlniver-
sitelerin kariyer merkezlerinden destek alabilirsiniz Uumlniversite okurken kariyerinizi
şekillendirmek amacıyla Yetenek Her Yerde Staj Seferberliği Soumlz Yetenekte ve Kari-
yer Planlama Dersi Projeleri kapsamında gerccedilekleştirilen ccedilalışmaları inceleyebilir pro-
jelere katılabilirsiniz Stajiş deneyimleri kazanarak okuduğumuz boumlluumlmmeslek daha
yakından tanıyabilirsiniz Proje ve bilgilere httpswwwcbikogovtr adresinden
projeler sekmesinden ulaşabilirsiniz
İyi bir kariyer yolculuğunda yol haritanızı oluştururken kendinize soracağınız sorular ve
yardım alacağınız kaynaklar sizlere oldukccedila yardımcı olacaktır Bu yolculukta karar verme
suumlrecinde aileniz ve rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlarınızdan da destek alabilirsi-
niz Unutmayın ki bu yolculuğun tek bir gidiş yolu bulunmamakta ve doumlnuumllmez değildir
Her bireyin yolculuğu farklı yollardan ve kendine oumlzel olacaktır
Fatma BAYKAL
Psikolojik Danışman
AC Yamazaki Ortaokulu
S A Y F A 3 9 S A Y I 5
NEDEN MESLEKİ EĞİTİM
Her ccedilocuk farklı oumlzelliklere yetenekle-
re ve ilgilere sahiptir Zamanında ve doğru
yapılacak bir rehberlik ve youmlnlendirme ile ba-
şarılı olamayacak ccedilocuk yoktur Bu nedenle
aldıkları eğitim onların buumltuumln hayatını temel-
den etkileyecektir Oumlte taraftan 21yuumlzyılın iş
duumlnyasının ccedilocuklarımızdan beklentisi ccedilok
yuumlksektir İşte doğru okul seccediliminin oumlnemi
tam bu noktada karşımıza ccedilıkıyor
Peki hem oumlğrencilerin hem de veli-
lerin okul seccedilimi konusunda oumlzellikle dikkat
etmesi gereken başlıca hususlar nelerdir
Bu sorudan hareketle bize ayrılan bu bouml-
luumlmde mesleki ve teknik eğitim ile buna
paralel olarak doğru okul seccediliminde dikkat
edilmesi gereken hususları mesleki ve tek-
nik eğitimin oumlnemini ve mesleki teknik eği-
timin uumllkemizdeki konumunu kısaca masa-
ya yatırdık
Doğru Okul Seccediliminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uumllkemizde hemen hemen her veli ccedilocuğu iccedilin lise tercihinde bulunurken akademik eğitime odaklana-rak sırasıyla Fen Liseleri Sos-yal Bilimler Liseleri Anadolu Liseleri tercihinde bulunmak-tadır Akademik eğitim veren okullara yerleşemeyen ccedilo-cuklar iccedilin mesleki eğitim en son tercih olarak duumlşuumlnuumll-mektedir Bu duumlşuumlncede olan ebeveynlerimize şunu hatırlatmak isterim ki doğru bir okul tercihi ccedilocuğun
kendi ilgi ve yeteneklerinin farkında olarak kendisi hak-kında reel bir değerlendir-me yapabilmekten geccedilmek-tedir Bu anlamda tercih suumlrecinde velilerin roluumlnuumln duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde ebeveyn-lerin de ccedilocukları hakkında gerccedilekccedili bir bakış accedilısına sahip olması oumlnem arz et-mektedir
Bu bağlamda anne babaların ccedilocuklarını iyi tanı-maları gelecekle ilgili kariyer planlamasını gerccedilekccedili yapma-
larını sağlayacaktır Her bire-yin kendine oumlzguuml ilgi ve yete-neklerinin olduğu goumlz ardı edilmeyerek ccedilocuğun lsquobiriciklikrsquo youmlnuumlnuumln lsquosıradanlaşmasınarsquo fırsat ve-rilmemelidir Unutulmamalı-dır ki balığa uccedilmayı file ağa-ca tırmanmayı oumlğretmeniz muumlmkuumln değildir
S A Y F A 4 0
Mesleki ve Teknik
Anadolu
Liselerinderdquo
uygulanan
programların
farklılıklarını ve bu
farklılıkların
kendilerine
sağlayacağı
avantajları iyi
anlamaları son
derece oumlnemlidir
Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitim Durumu ve Avantajları
Duumlnyada ve Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitimin Oumlnemi
2005 yılında AB iccedilinde yapılan bir araştırmada velilere zorunlu eğiti-mi tamamlamış oumlğrenciye genel mi meslek eğitimi mi tavsiye edersiniz sorusu youmlneltilmiştir İngiltere Fran-sa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş uumllkelerde yaşayan velilerin 70rsquoi gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok daha aşağılarda kalmaktadır
Nitelikli iş guumlcuuml verimli bir ekonomi iccedilin vazgeccedililmez bir unsur-dur Nitelikli iş guumlcuumlne sahip olmanın yolu ise iyi planlanmış mesleki eğitim-le muumlmkuumlnduumlr Mesleki ve teknik eği-tim bu accedilıdan gelişmekte olan ekono-miler iccedilin hayati oumlnem arz etmektedir
21 Yuumlzyılın sanayisinin ihtiyaccedil-larını karşılayacak ve bu bağlamda
uumllkemizin gelişmekte olan sanayisi-nin istihdam noktasında ihtiyaccedil duyduğu nitelikli işguumlcuuml sıkıntısı ccedilektiği duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde gelecekte meslek lisesinden mezun olacak nitelikli işguumlcuumlnuumln oumlnemi anlaşıl-mamaktadır
Bu gerccedileklikten hareketle sektoumlr ile sağlam temellerle kurula-cak bir işbirliği neticesinde iş duumln-yası ile entegre olmuş ve iş duumlnya-sının ihtiyaccedil duyduğu meslek ve alanlarda nitelikli işguumlcuumlnuumln yetişti-rilmesini sağlayacak bir mesleki ve teknik eğitim Tuumlrkiyersquonin 2023 ve 2071 hedeflerine ulaşması yolunda en buumlyuumlk role sahip olacaktır
uygulanan programların farklılıkla-
rını ve bu farklılıkların kendilerine
sağlayacağı avantajları iyi anlama-
ları son derece oumlnemlidir
2012 yılından itibaren tuumlm
meslek liselerinin eğitim sistemi-
miz iccedilerisinde ldquoMesleki ve Teknik
Anadolu Lisesirdquo olarak isimlendi-
rilmeleriyle birlikte meslek liseleri
arasındaki farklılıklar accedilısından
kamuoyunda bir belirsizlik duru-
mu oluşmuştur Kafalardaki bu
soru işaretinin giderilmesi accedilısın-
dan meslek lisesi tercihi yapacak
oumlğrenci ve velilerimizin ldquoMesleki
ve Teknik Anadolu Liselerinderdquo
D İ P N O T
İngiltere Fransa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş
uumllkelerde yaşayan velilerin 70 gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki
eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok aşağılarda kalmaktadır
S A Y F A 4 1 S A Y I 5
miştir
Mesleki Eğitimde Paradigma değişikli-
ğine yol accedilan bu değişikliklerden sonra oumlzel-
likle ortaoumlğretimde alternatif bir okul duumlzeyi-
ne ccedilıkarılan mesleki eğitim merkezlerine olan
ilgi artmış bu oumlğrenciler işletmede yaparak
yaşayarak uygulamalı bir şekilde mesleklerini
oumlğrenme fırsatı bulmuştur Ayrıca mesleki
eğitim merkezlerini tercih eden tuumlm oumlğrenci-
ler ile meslek liselerinde işletmede beceri
eğitimi (staj) alan her oumlğrencinin staj uumlcret
alması devlet garantisi altına alınmıştır
Ayrıca 09122016 tarih ve 6764 sayılı
Kanun Huumlkmuumlnde Kararnamenin yayımlanma-
sıyla Tuumlrkiyersquonin mesleki eğitimi iccedilin bir doumlnuumlm
noktası sayılabilecek gelişmeler yaşanmıştır
Kararnameyle ccedilıraklık eğitimin oumlrguumln eğitim
kapsamına alınması işletmelere devlet deste-
ğinin oumldenmesi meslek liseli oumlğrencilerin uy-
gulamalı atoumllye meslek derslerine başladığı 9
Sınıftan itibaren sigortalanması ve 12072019
tarihli Ortaoumlğretim Kurumları Youmlnetmeliğinde
yapılan değişiklikle Mesleki Eğitim Merkezi oumlğ-
rencilerine lise diploması alma hakları veril-
Uumllkemizde ortaoumlğretim mezunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda meslek lisesi
mezunlarının istihdamda başı ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi mezunlarının oumln lisans
ve lisans mezunlarından da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere yansımaktadır
etmekte ve edindikleri mesleğin avantajlarını
bir oumlmuumlr yaşamalarını sağlamaktadır Bunun
en buumlyuumlk kanıtı mezunlarının kamuda ve oumlzel
sektoumlrdeki istihdam duumlzeyleridir
Tuumlm bu bilgiler ışığında Guumlccedilluuml Tuumlrki-
ye İccedilin Mesleki Eğitim gerccedileğinden hareket-
le uumllkemizin 2023 ve 2071 iccedilin belirlediği kal-
kınma hedeflerini yakalayabilmesinin yolu
doğru ve gerccedilekccedili sektoumlrel analizlerin ışığında
yapılacak mesleki eğitim planlamalarından
geccediltiği yadsınamaz bir gerccedilekliktir Bu gerccedile-
ğin farkında olan Bakanlığımız bu yeni suumlreccedil-
teki paradigma değişikliği ile mesleki eğitimi
tercih edecek her bir oumlğrencimize istihdam
olanaklarını sağlayacak her tuumlrluuml desteği ve-
receğinden hiccedilbir velimizin ve oumlğrencimizin
kuşkusu olmasın
Nevzat AVŞAR
Besni Osman İsot MTAL Muumlduumlruuml
Uumllkemizde oumlzellikle 2016dan bu ya-
na mesleki eğitimde paradigma değişikliği
ile beraber yapılan iyileştirmeler mesleki
eğitim veren okullarımızın donatım moder-
nizasyonunun sektoumlruumln ihtiyaccedillarına cevap
verecek duumlzeye ccedilıkarılması gerek Bakanlığı-
mız gerekse yerel duumlzeyde sektoumlr ile yapılan
protokoller ve işbirlikleri neticesinde mesle-
ki eğitim hem daha cazip hale getirilmiş hem
de mezunlarının istihdam duumlzeyleri artırıl-
mıştır Oumlyle ki uumllkemizde ortaoumlğretim me-
zunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda
meslek lisesi mezunlarının istihdamda başı
ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi me-
zunlarının oumln lisans ve lisans mezunlarından
da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere
yansımaktadır
Tek dezavantajı maalesef veli ve oumlğ-
rencilerde yerleşmiş bir olumsuz algı olan
meslek liseleri tabiri yerindeyse oumlğrencileri-
ni ldquokollarına altın bilezikrdquo takarak mezun
Değerli Okurlar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bouml-
luumlm Başkanlığımızca hazırlanan DİPNOT Dergimi-
zin bu sayısıyla birlikte ccedileşitli konularda başarıyı
yakalamış kişilerle roumlportaj yapmaya ve bu roumlpor-
tajları yayımlamaya karar verdik Dergimizin iccedileri-
ğinde bu ay kariyer suumlrecini etkileyen faktoumlrler
bizimde goumlrevlerimizden biri kariyer danışmanlığı
olunca kariyer hayatına ldquoCoğrafya Oumlğretmenliğiy-
lerdquo başlayıp 13 yıl bu mesleği icra ettikten sonra
D İ P N O T
ldquoHukukrdquo eğitimini bu yıl tamamlayan ccedilocukluğu-
muzun da birlikte geccediltiği OumlğretmenAvukat Sa-
dun ERYILMAZ ile yapmaya karar verdim Zaman
zaman kendisiyle genccedillerimizi doğru youmlnlendirme
konusunda paylaşımlarda bulunuruz İlk defa ona
profesyonel anlamda sormak istedim Eminim
burada bize ayırabileceğiniz vakit en fazla 10 da-
kikadır Bence bu suumlreyi iyi değerlendirin ccediluumlnkuuml
roumlportaj iccedilerisinde oumlğreneceğiniz ilham alacağı-
nız ipuccedilları var
SO YLEŞİ
O Ğ RTAVUKAT SADUN ERYİLMAZ
İ LE MESLEK SECcedilİ Mİ U ZERİ NE
Sadun Eryılmaz sizi kısaca tanıyabilir miyiz
1980 Besni doğumluyum İlk orta ve lise eğiti-
mimi canım memleketim Besnirsquode tamamladım
17 yıldır coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyo-
rum Guumlzel uumllkemin ccedileşitli yerlerinde goumlrev yap-
tıktan sonra Mersinrsquoe yerleştim ve 10 yıldır Mer-
sinrsquode yaşıyorum Duumlzenli olarak koşu yaparım
spor salonuna giderim ve spor en oumlnemli sosyal
aktivitelerimden biridir Okumak benim iccedilin adeta
vazgeccedililmez bir tutkudur Evli ve uumlccedil ccedilocuk sahibi
bir babayım İki oğlum ve bir kızım var
S A Y F A 4 3 S A Y I 5
İlk orta ve lise eğitimimi Besnirsquode tamamladık-
tan sonra Atatuumlrk Uumlniversitesi Fen Edebiyat
Fakuumlltesi Coğrafya Boumlluumlmuumlnuuml kazandım Aslın-
da oumlğrencilik hayatım boyunca hep başarılı bir
oumlğrenciydim Okulun ve sınıfın en ccedilalışkan oumlğ-
rencilerinden biri oldum her zaman Memur
ccedilocuğuydum Babam Besni Lisesinde hademe
olarak goumlrev yapardı Oumlğretmenlerden aldığı
kitapları bana getirir ve ben okuduktan sonra
onları tekrar teslim eder bir yenisini getirdi
bana Kendim kitap alamazdım ve kitap ihtiya-
cımı babam bu şekilde karşılardı Okuma alış-
kanlığımı babama borccedilluyum Rahmetli babam
sayesinde ilkokuldan beri inanılmaz bir okuma
alışkanlığı kazandım Başarılı bir oumlğrenci ol-
mamda bunun ccedilok buumlyuumlk bir katkısı olduğuna
inanıyorum Halen okuyorum ve okumaya da
nefes aldığım muumlddetccedile devam edeceğim in-
şallah
1997 yılında kazandım ilk uumlniversiteyi Ve ina-
nın tam anlamıyla bilgisayar ve internet ile o
zaman tanıştım aslında Yani o ana kadar başa-
rılı bir oumlğrenci olmamda şuan ki gibi teknolojik
suumlreccedillerin pek etkisi yoktur kesinlikle En
oumlnemli bilimsel destekccedilimiz Besni Halk Kuumltuumlp-
hanesiydi Ve gazetelerden kupon biriktirerek
aldığımız ansiklopedilerdi bizim başucu yardım-
cımızdı Oysa şu an oumlğrencilerin sahip olduğu
imkacircnları duumlşuumlnuumlyorum da bizim iccedilin hayal
olan şeylerin hepsi şu an onlar iccedilin mevcut
Yeter ki kendilerine inanıp duumlzenli şekilde ccedila-
lışmayı alışkanlık haline getirsinler Başarama-
yacakları hiccedil bir şey yok aslında Daha sonra
Anadolu Uumlniversitesi Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitir-
dim Hem oumlğretmen hem oumlğrenci olmak be-
nim iccedilin ccedilok alışılır bir durum haline geldi
Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitirdikten sonra Uluslara-
rası Kıbrıs Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesini ka-
zandım 2020 yılında mezun oldum hukuk fa-
kuumlltesinden ve yakında avukatlık stajına baş-
layacağım Hukuk Fakuumlltesi okurken de boş
durmadım Anadolu Uumlniversitesi Accedilık Oumlğretim
Fakuumlltesi Uluslararası İlişkiler Boumlluumlmuumlnuuml ka-
zandım Şuan 3 sınıfım Hukuk Fakuumlltesinden
mezun olduktan sonra sınavsız ikinci uumlniversi-
te hakkından faydalanarak İstanbul Uumlniversi-
tesi Uzaktan Eğitim Siyaset Bilimi ve Kamu
Youmlnetimini kazandım ve şuan 2sınıfım Biraz
zor olsa da aynı anda iki fakuumlltede iki ayrı bouml-
luumlm okumak insan ccedilalışınca her şey kolaylaşı-
yor aslında Bakalım bu fakuumllteler bitince bel-
ki yeni boumlluumlmler okuyacağım Hem oumlğretmen
hem oumlğrenci olmak yerini hem avukat hem
oumlğrenci olmaya bırakacak belki Dedim ya ne-
fes aldığım muumlddetccedile okumaya devam
Eğitim yıllarınızı nasıl geccedilirdiniz kendinizi geliştirmek iccedilin neler yaptınız
İnsanın sahip olduğu imkacircnlar yetenekleri ve
elbette şansı hayattaki başarısını belirler Ama
buumltuumln bunlara sahip insanların bile başarılı olama-
malarının nedeni hayata gelişme odaklı bakama-
malarıdır İnsanın kendisine ve yapabileceklerine
olan inancı nasıl bir hayata sahip olacağını belir-
ler aslında Mutlaka hepimizin hayatta başarısız-
lıkları ve kaybettiği anları mevcuttur Bu zaten ha-
yatın olağan bir durumudur Sonsuz başarı ve son-
suz kazanmak yoktur ki insan hayatında Oumlnemli
olan başarısızlıklardan ders ccedilıkarmak ve bir sonra-
D İ P N O T
ki suumlreccedilte başarıyı yakalayabilmektir Bilim insan-
ları kendilerine ait bir buluşu ortaya ccedilıkarırken
defalarca kez başarısız olduktan sonra buluyorlar
O nedenle başarısızlıklar aslında hayat tecruumlbesi-
dir Bu tecruumlbe yeni başarıları yakalamanın en
oumlnemli anahtarıdır bence Başarısızlık olmadan
başarı ccedilıkmaz ortaya Ayrılmaz bir buumltuumlnduumlr bun-
lar birbirini tamamlayan Yeter ki başarısızlıklar-
dan ders ccedilıkarıp kafa yapısını değiştirip yeniden
denemeyi bilsin insan Başarı işte o zaman gele-
cektir
Başarısız olmadan kimse başarılı olamıyor siz bu soumlz hakkında neler duumlşuumlnuumlyorsunuz
Sizce hayatta başarılı olmanın sırları neler
rultusunda etkin bir planlama yapmak ve bu plan dacirchilince ccedilalışmalarda bulunmak başarıyı getiren oumlnemli unsurlardandır İnsan kendini iyi tanımalı guumlccedilluuml ve zayıf youmlnlerini tespit ettikten sonra oumlzguumlvenli bir şekilde suumlreci youmlnlendirme-lidir Ccediluumlnkuuml yeteneğimizi ilgimizi ve bilgimizi bizden daha iyi bilen olamaz Mazeret uumlretme-den ve tam muumlkemmeliyetccedili olmadan ccedilalışma-lıyız Yaptığımız ccedilalışma en iyi olmak zorunda değil En iyi olabiliyorsa tabii ki ne ala Ama ol-muyorsa ccedilalışmalarımızı yarıda bırakmak ol-maz Muumlcadele ve ccedilalışmaya devam etmeliyiz
Hayatta başarılı olmanın sırları ile ilgili duumlşuumlncelerimi soumlylemeden oumlnce başarının tanı-mını yapmakta fayda var aslında Başarı nedir Bence başarı sonucunun faydalı olduğu duumlşuumlnuuml-len bir eylemi gerccedilekleştirmek bir işin uumlstesin-den gelmektir Yani aslında başarılı olmanın sırrı uumlstuumln yeteneklere ve inanılmaz bir zekacirc duumlzeyi-ne sahip olmak değildir Bunlar başarılı olmayı tabii ki kolaylaştıracaktır ama tamamı buna bağlı değildir kesinlikle Başarılı olan tuumlm insanlar ha-talarından ders ccedilıkarmayı bilen ve başarısızlığa bahane uumlretmeyen insanlardır Bence bu başarılı olmanın ilk şartıdır Ayrıca bir insanın başarılı olabilmesi iccedilin bir hedefi olmalıdır O hedef doğ-
UNUTMAYALIM Başarı en kısa yoldan neticeye ulaşmak değildir Başarı en iyi neticeye ulaşmaktır
S A Y F A 4 5 S A Y I 5
Meslek seccedilimi bir oumlğrencinin hayatında ki en oumlnemli kararlarındandır Ccediluumlnkuuml tuumlm hayatımızı etkileyen bir karardır meslek seccedilimi Ona goumlre boumlluumlm tercih edip sınavlara hazırlanıyor oumlğren-cilerimiz Belki de bir oumlmuumlr boyunca yapacağız o işi O nedenle karar alma suumlreci ccedilok oumlnemli bence Maalesef uumllkemizde meslek seccedilerken goumlnluumlnuumln istediğini değil de daha iyi para ka-zanmak veya aileyi tatmin etmek oumlncelikli ter-cih haline gelmiştir Ccedilocukluktan beri olmak istediği hayal ettiği mesleği Tuumlrkiyersquode iş olana-ğı kısıtlı olduğu iccedilin seccedilmeyen yuumlz binlerce oumlğ-rencimiz var Hele hele aile illa atanması kolay olan veya iş bulma olanağı daha fazla olan mes-leği seccedilmesi iccedilin oumlğrenci uumlzerinde baskı unsuru
oluşturuyorsa maalesef istenilen meslek yeri-ne faklı meslekler tercih edilebiliyor O yuumlz-den ben hali hazırda goumlrevine devam eden bir oumlğretmen olarak oumlğrencilerimizin hayal ettik-leri meslekleri seccedilmelerini destekliyorum Benim ailem bana meslek seccediliminde muumldahil olmadılar aslında Ben kendim oluşturdum tercihlerimi ve ona goumlre girdim sınava Haya-limdeki meslek miydi oumlğretmenlik derseniz hayır değildi Oumlğretmenliği ve oumlğrencilerimi inanılmaz seviyorum aşkla yapıyorum bu mesleği Ama hayalimdeki meslek savcı ol-maktı Onu da tercih hatası nedeni ile gerccedilek-leştiremedim Bu yuumlzden tercih suumlreci ccedilok oumlnemli ccedilok
Meslek seccedilim aşamasında olmazsa olmaz şeyler neler Aileniz bu suumlreccedilte sizi nasıl etkiledi
Tuumlrkiyersquode mesleğini yapan her beş kişiden birisi neden memnun kalmıyor olabilir Bu
durumu genel olarak değerlendirirsek hangi sonuca varabiliriz
Uumllkemizde meslek seccedilimi yapan her beş kişiden birisi memnun değilse seccedilmiş olduğu meslekten işte bir oumlnceki sorunuzda verdiğim cevaplar aslında bu sorunuza da geccedilerli bence Hayal ettiği mesleği değil de iş bulma olanağı daha fazla olan veya ailesinin istediği mesleği yapmak zorunda kalmasıdır bence Bazen oumlğ-rencilerimden biri geliyor yanıma hayal ettiği mesleğin avukatlık olduğunu soumlyluumlyor Ama bu
fakuumllteyi okumasının imkacircnsız olduğunun ccediluumlnkuuml babasının kesinlikle tıp okumasını iste-diğini belirtiyor Ve sonuccedilta doktor oluyor İşte bunun gibi yuumlz binlerce oumlrnek vardır mut-laka Maalesef uumllkemizde bu durum sıkccedila ya-şanmakta Birccedilok oumlğretmen de buna bizzat şahittir eminim
Benim hayalimdeki meslek az oumlnce de sorunuzda cevapladığım gibi savcı olmaktı Yani hukuk fakuumlltesi okumak en buumlyuumlk hayalimdi De-diğim gibi tercih hatası nedeniyle hukuk fakuumlltesi kazanamadım liseden mezun olduktan sonra Ama oumlğretmenlik mesleğini inanılmaz severek ya-pıyorum Hem mesleğime hem oumlğrencilerime ccedilok değer veriyorum Kutsal bir meslek yaptığımın far-kındayım Hammaddesi insan olan bir meslek Yıl-
D İ P N O T
lar sonra farklı meslek gruplarında karşımıza ccedilı-kıp bize ulaşıp bizi sahiplenen unutmayan oumlğ-rencilerimizin varlığı bu mesleğin en muumlkemmel armağanıdır bize O yuumlzden oumlğretmen olmanın en guumlzel yanlarından biridir bu Diktiğiniz fidanın buumlyuumlyuumlp kocaman bir ağaccedil olduğunu goumlrmektir Bu mutluluk oumlğretmenler iccedilin en oumlnemli hazine-dir
Meslek hayatınızda şu ana kadar sizi en ccedilok mutlu eden şeyler nelerdir
Genccedillerin hayatına guumlzel dokunuşlar yapan bir eğitimci olarak hiccedil halen bir şeylerin eksik olduğunu
hissettiniz mi
buumlyuumlk bir kısmı ile irtibattayım Kiminin uumlniver-site mezuniyetine gittim kiminin askerlik yemi-ni toumlrenine Kiminin duumlğuumlnuumlne gittim kiminin ccedilocuğunun suumlnnet toumlrenine Baba gibi veya abi gibi bir ilişki var ccediloğunluğu ile aramızda O yuumlz-den halen kendimi geliştirmek adına sayısız ccedila-lışma yapmaktayım Oumlğrencilerime nasıl daha faydalı olabilirim mantığı ile her sene onlarca hizmet iccedili eğitim faaliyetlerine katılmaya de-vam ediyorum Muhakkak eksik youmlnlerim yuumlre-ğine tam anlamıyla dokunamadığım oumlğrencile-rim var İşte bunları en aza indirebilmek iccedilin halen ilk guumlnkuuml heyecanım ve azmimle kendimi yenilemeye ve geliştirmeye devam ediyorum
İnsan hiccedilbir zaman tam anlamıyla muuml-kemmel olamaz bence Muumlkemmellik sonu olan bir şey değildir Ben 17 yıllık oumlğretmenlik haya-tımda hep daha muumlkemmel bir oumlğretmen nasıl olunabilir anlayışı ile suumlrduumlruumlyorum goumlrevimi Ben artık muumlkemmel bir oumlğretmenim dediğim an aslında tuumlm her şeyi kaybetmişim demektir Gerccedilekten hep oumlğrencilerimin yuumlreğine dokun-dum sizin de değdiniz gibi Meslek hayatım bo-yunca oumlğrencilerim ile olan ilişkimden de zaten bunu bizzat anlıyorum hissediyorum Ccediluumlnkuuml bu duygular karşılıklıdır 17 yıl oumlnce okuttuğum oumlğ-rencilerimle halen goumlruumlşuumlyorum Halen inanıl-maz bir sevgi var aramızda Oumlğrencilerimin ccedilok
S A Y F A 4 7 S A Y I 5
2003 yılından beri coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyorum Hayalimdeki meslek olmasa da asla pişman değilim oumlğretmen olmaktan Zevkle gururla yapıyorum mesleğimi Ama hu-kuk fakuumlltesi yuumlreğimde hep bir sızı olarak kal-mıştı Hiccedil ccedilıkmıyordu aklımdan Aslında liseyi bitirdikten sonra girdiğim uumlniversite sınav so-nucu aldığım puan ile 6 uumlniversitenin hukuk fakuumlltesini kazanabiliyordum 17 yaşındaydım o zaman Ve tercihlerimi şu an olduğu gibi muuml-kemmel bir rehberlik anlayışına sahip oumlğret-menlerimiz tarafından değil bizzat kendim yap-tım Ccediluumlnkuuml o doumlnem bize yardımcı olacak bir rehber oumlğretmenimiz yoktu maalesef Bu da rehber oumlğretmenin ne kadar değerli olduğunun en buumlyuumlk ispatıdır Dokuz hukuk fakuumlltesi terci-hi yapmıştım sınavdan oumlnce Ccediluumlnkuuml bizim oumlğ-rencilik yıllarımızda fakuumllte tercihleri sınav oumln-cesinde forma doldurulup sınav esnasında gouml-revli oumlğretmene teslim ediliyordu Sınav guuml-nuumlnden bir guumln oumlnce arkadaşlarla tercihlerimizi goumlzden geccedilirmek iccedilin buluştuk İlk dokuz terci-him hukuk fakuumlltesi diğerleri oumlğretmenlikti O buluştuğumuz guumln uumlniversitede okuyan bazı arkadaşlarım altı hukuk fakuumlltesi tercihimi sil-dirdi listemden Hukuk okuyacaksan şu uumlniver-sitelerde okuyacaksın diğerlerini okumanın bir anlamı yok oumlğretmenlik oku bari garanti işin
olur dedi Ve bunun uumlzerine listemde olan altı hukuk fakuumlltesini silip yerine oumlğretmenlik yaz-dım İlk uumlccedil tercihim hukuk fakuumlltesi olarak kal-dı Sınav sonucu ccedilok kuumlccediluumlk bir kuumlsuratla hu-kuk fakuumlltesini kazanamadım 17 yaşındaydım ve sağlıklı karar veremedim Belki de dinle-memem gerekti o arkadaşları ama dinledim maalesef Yanlış youmlnlendirildim Belki de bir rehber oumlğretmen yardımı alsaydım ccedilok farklı sonuccedillar olabilirdi hayatımda O guumlnden beri iccedilimde hep bir ukde olarak kalmıştı hukukccedilu olmak 13 yıllık oumlğretmen iken hukuk fakuumllte-sini neden okumuyorum diye duumlşuumlnduumlm ken-di kendime Her guumln saatlerce sınava hazır-landım Oumlğrencilik yıllarımdan ccedilok daha fazla ccedilalışmak zorunda kaldım ccediluumlnkuuml ccediloğu şeyi unutmuştum Ama yılmadım muumlcadele ettim ve 2015 yılında emeklerimin karşılığını alarak hukuk fakuumlltesini kazandım Geccedilen sene me-zun oldum Avukatlık stajına başlayacakken maalesef salgın suumlreci başladı Salgın suumlreci bittikten sonra avukatlık stajını tamamlayıp avukatlık mesleğine geccedileceğim 17 yıldır yap-mış olduğum ve severek yaptığım oumlğretmen-likten ayrılmak beni ccedilok uumlzecek ama hayalimi gerccedilekleştireceğim 40 yaşında radikal bir ka-rar olacak belki bu Ama dediğim gibi haya-limdeki mesleği yapmaya başlayacağım
13 yıl oumlğretmenlik mesleğini icra ettikten sonra Hukuk eğitimi almak istemenizin sebepleri
neler
Son olarak Koronaviruumls salgını ile birlikte Tuumlrkiyersquode işsizlik sorununun tarihi seviyelere
ulaştığı bu suumlreccedilte meslek seccedilim aşamasında olan oumlğrencilere neler soumlylemek istersiniz
Uumllkemizin ve duumlnyanın iccedilinde bulundu-
ğu salgın koşulları sebebiyle on binlerce iş yeri
kapandı ve milyonlarca insan işsiz kaldı Bu
olumsuz suumlreccedil maalesef sadece bizim uumllkemizi
ve bizim insanımızı değil tuumlm duumlnyayı aynı şe-
kilde etkiledi Ama insanoğlu bunun da uumlstesin-
den gelecektir elbet O yuumlzden bu suumlrecin bite-
ceği inancını taşıyorum Bu suumlreccedil nedeni ile
uumlniversite sınavına girecek ve meslek seccedilecek
oumlğrencilerimize tavsiyem suumlreccedil elbet bitecek o
nedenle meslek seccediliminde bunu goumlz oumlnuumlnde
bulundurun Salgın doumlnemi sonsuza kadar
devam edecek bir suumlreccedil değil Tabii ki uumllke-
mizin iccedilinde bulunduğu ekonomik koşullar
ailelerinin kendilerine sunabileceği imkacircnlar
uumlniversite okuduktan sonra iş bulma oranı vs
gibi etkenler meslek seccediliminde ccedilok oumlnemli
Ama hayalinizdeki meslek ne ise o hedef doğ-
rultusunda ccedilalışmanız en sağlıklı karardır diye
duumlşuumlnuumlyorum
Başta uumllkemiz olmak uumlzere tuumlm insanlığa sağlıklı bir yıl temennisi ile
sevgi ve saygılarımı sunarım
İLETİŞİM
Besni Rehberlik Ve Araştırma Merkezi
Rehberlik Hizmetleri Boumlluumlm Başkanlığı
Adres Yenibesni Mah Kurdini Sokak Besni Eğitim Vakfı
İlkokulu 1 Kat 02300 BesniAdıyaman
Telefon 0416 318 2060
Fax 0416 318 2060
Web httpbesnirammebk12tr
besniram
lsquolsquo Yeteneklerinizin ve
Duumlnyanın İhtiyaccedillarının
Kesiştiği Yerde
Mesleğiniz Yatıyorrsquorsquo Aristoteles
S A Y F A 5
EDİTOumlRDEN
elamlar Sevgili Okur
Sizlerin karşısına her seferinde oumlzel konularla ve dosyalarla ccedilı-
kabilmek iccedilin yayın ekibimizle birlikte yoğun bir mesai harcıyor ve keyifle ccedilalışıyo-
ruz Yine keyifli ve oumlzel bir sayı ile karşınızdayız Oumlnceki sayımızdaki ldquoDijital Duumlnya-
da Ccedilocuk Olmakrdquo isimli dergimize goumlsterdiğiniz yoğun ilgi ve teveccuumlh iccedilin teşek-
kuumlr ederiz Gerek velilerimizden gerekse meslektaşlarımızdan guumlzel doumlnuumltler al-
dık Bu ilgiden aldığımız guumlccedille yeni sayımızda oumlğrencilerimizin meslek seccedilimi konu-
sunda yaşadığı kararsızlıkları ccediloumlzmelerine yardımcı olmak amacıyla ldquomeslek seccedilimi
ve kariyer planlamardquo konusunda bir sayı hazırlamaya karar verdik
Ccedilağdaş bir toplumda oumlzguumlr bir bireyin oumlnemli gelişim goumlrevlerinden biri de
mesleğini seccedilmesidir Bir kimsenin herhangi bir konuda doğru bir seccedilme işlemi
yapılabilmesi ya da başka bir deyişle sağlıklı karar verebilmesi iccedilin her şeyden
oumlnce neler istediğini ve bunları elde edebilmek iccedilin ne gibi olanaklara sahip oldu-
ğunu bilmesi gerekir Bunun neticesinde yapması gereken ccedileşitli seccedilenekleri ince-
leyip her birinin isteklerine ve koşullarına ne derece uygun olduğunu değerlendir-
mektir Ccedilarşıya ccedilıkmadan oumlnce alacağı şeylerin listesini yapan ve bunlar iccedilin yeterli
parası olup olmadığını yoklayan ccedilarşıdaki malların kalite ve fiyatlarını inceleyerek
gereksinmelerine ve parasına uygun bulduklarını alan bir kimsenin davranışı buna
oumlrnek olarak goumlsterilebilir Bu işlemleri dikkatli ve oumlzenli şekilde yapmayan kimse-
lerin hayal kırıklığı ile karşılaşmaları kaccedilınılmazdır
Bazı genccedillerin meslek seccedilimi gibi oumlnemli bir kararı oluştururken yukarıda
belirtilen gelişim goumlrevini gerektiği oumllccediluumlde yerine getiremedikleri ve bu yuumlzden
mutsuz oldukları goumlzlenmektedir Meslek seccedilimi kararının sağlıklı bir biccedilimde
oluşturulmasını guumlccedilleştiren bazı etmenler vardır Bunların bir boumlluumlmuumlnuuml genccedillerin
ccedilalışma duumlnyası ve insan nitelikleri hakkında edinmiş oldukları bir takım inanccedillar
ve genellemeler oluşturmaktadır Oumlrneğin uumllkemizde insanlar istedikleri meslek-
lere giremiyorlar Bu yargı hatalı bir genellemedir Bir kısım gencin yoksulluk ne-
deni ile istediği mesleğe giremediği doğrudur Ne var ki istenilen mesleğe gireme-
menin sadece maddi yetersizlikten ileri gelmediği varlıklı oldukları halde yanlış
alanlara youmlnelen genccedillerin de var olduğu goumlzlenmektedir Bu kişilerin hatası gir-
mek istedikleri mesleklerin niteliklerine uygun olup olmadığını sorgulamamaların-
dan kaynaklanmaktadır Bu genccediller az sayıda seccedilkin oumlğrenci alan ve başarılı olmak
iccedilin uumlstuumln akademik yetenek yanında suumlrekli ve duumlzenli ccedilalışma alışkanlığı da ge-
rektiren eğitim programlarına oumlzenmekte giremeyince hayal kırıklığına uğramak-
tadır
D İ P N O T
S A Y F A 6 S A Y I 5
Başka bir yanlış genelleme ise İnsanın toplumda saygı goumlrmesi iccedilin saygın bir mesleğin
uumlyesi olması gerekir Saygı goumlrme her insanın en doğal hakkıdır Ancak bunu saygın bir mesleğin
uumlyesi olarak sağlama beklentisi pek gerccedilekccedili değildir Ayrıca meslekleri saygın olan ve olmayanlar
olarak ayırmak da doğru değildir İnsan bir mesleğin başarılı bir uumlyesi olursa saygınlık kazanır Bu
da sahip olduğu yetenekleri gerektiren ilgi duyduğu etkinlikleri (meslek goumlrevlerini ) iccedileren bir
mesleğin uumlyesi olmakla gerccedilekleşebilir Bir kimsenin niteliklerine uymayan bir mesleğe girmesi
zayıf bir olasılıkla da olsa muumlmkuumln olabilir ama o mesleğin başarılı saygın bir uumlyesi olma olasılığı
yoktur
Meslek seccedilme durumunda olan genccedillerden bazıları oumlzellikle YKS tercih doumlnemlerinde biz-
lere ldquoGelecekte hangi meslekler geccedilerli olacaktırrdquo sorusunu sormaktadır Bu soruyu yanıtlayabil-
mek iccedilin bu genccedillere ldquo Kaccedil yıl sonraki geleceği oumlğrenmek istiyorsunrdquo diye sormak gerekiyor Tek-
nolojinin hızla gelişmekte olduğu bir duumlnyada bir mesleğin belki beş ya da on yıl sonrasını tahmin
edebiliriz Ondan sonra bu ccedilekici meslek teknolojinin gelişmesi ve buna bağlı olarak ekonomideki
değişimler sonucunda huumlviyet değiştirmiş olacak belki de pek ccedilok kişinin o alana girmesi sonucu
bu guumlnkuuml ccedilekiciliğini yitirecektir Uumllkemizde bunun değişik oumlrnekleri geccedilmişte yaşanmıştır ve ya-
şanmaya devam edecektir
Şunu unutmayın ki siz genccedillerin hangi mesleği seccediltiği değil bu hızlı değişime ayak uydura-
bilmek iccedilin ne gibi bilgi ve becerilerle donanmış olduğunuz oumlnemlidir Biliyorsunuz ki teknolojik
gelişme meslek goumlrevlerini kolaylaştırmakta el becerisi ve beden guumlcuumlnuumln yerini beyin guumlcuumlne bı-
rakmaktadır Bu nedenle genccedillerin matematik ve mantık alanlarında kendilerini iyi yetiştirmeleri
akıl yuumlruumltme yargılama yeteneklerini geliştirici etkinliklere ağırlık vermeleri gerekmektedir Ezber-
leme geccediler notla yetinme guumlnuuml kurtarma gibi tutumları benimseyenlerin gelecekteki değişimlere
ayak uydurma şansı zayıf olacaktır Gelecekte birkaccedil meslek ve sık sık iş değiştirme yanında bir guumln
boyunca birden fazla meslek icra etme durumunda olacak genccedillerin elden geldiği kadar spor el
sanatları guumlzel konuşma ve yazma gibi değişik yeteneklerini geliştirmeye de oumlnem vermeleri gere-
kir Boumlylece bir kimse guumlnuumlnuumln değişik zaman dilimlerini değişik yetenekleri ile ilgili işleri yaparak
geccedilirebilir Boumlylece hem gelirini artırabilir hem de ek bir iş yolu ile değişik becerilerini değerlendir-
me olanağı bulabilir Guumlnuumlmuumlzde insanlar buumlyuumlk iş yerlerinde bir ccedilok kişi ile işbirliği yaparak ccedilalış-
makta kendi kuumlccediluumlk iş yerinde birkaccedil ccedilırağı ile ccedilalışan insan sayısı giderek azalmaktadır O halde
geleceğin genci başkaları ile iletişim kurabilme ve işbirliği yapabilme becerilerine sahip olmalıdır
Değişik insanlarla değişik koşullarda ccedilalışabilme esnekliğine sahip olabilme belirsizliğe dayanabil-
me ve yaratıcılık da iş yaşamında başarıyı artırıcı kişilik oumlzellikleri olarak goumlruumlnmektedir Bir yaban-
cı dil oumlzellikle İngilizce bilmek kişinin iş bulma ve gelişme şansını artıracaktır
ARobbins lsquo da dediği gibi ldquoKendi geleceğini planlamayanlar başkalarının planının parccedilası
olurlarrdquo Bizler de bu sayımızda siz genccedillerin meslek ve kariyer gelişim seruumlveniniz de bir kılavuz
roluuml uumlstlenmeyi amaccedilladık Sevgi ve saygılarımla
Aysel KATARCI Besni RAM RehOumlğtPsikolojik Danışman
S A Y F A 7
Eğitim bireyin tuumlm olarak gelişmesi ve ya-
şamdaki buumltuumln rollerini en iyi şekilde yerine
getirmesi iccedilin gerekli olan nitelikleri kazan-
dırmaya youmlnelik bir suumlreccediltir Bu suumlreccedil iccedilinde
birey yaşamdaki 3 farklı konumu accedilısından
ele alınıp yetiştirilmeye ccedilalışılır
Birey olarak insan
Sosyal bir varlık olarak insan
Meslek elemanı olarak insan
Toplum yaşamında hepimiz bir meslek sahi-
bi olma bir iş yapma ve etkin olma ihtiyacı
iccedilindeyiz Ccediluumlnkuuml insan ile yaşam arasındaki
en kuvvetli bağ ldquoişrdquo tir Freudrsquoa goumlre ldquoiş
bireyin gerccedilekle bağlantısıdır Bir meslek
edinmenin temelinde para kazanarak fizyo-
lojik ihtiyaccedilları karşılamanın dışında sosyal
ve psikolojik ihtiyaccedilların doyumu da soumlz ko-
nusudur Buumlyuumlk ruh hekimi bunu şoumlyle
dile getirirrdquo Sağlıklı insan sevebilen ve
ccedilalışabilen kişidirrdquo
Tarih boyunca işin anlamı değişse de
yaşam iccedilindeki oumlnemli yeri ve bireyin
yaşamını etkileme guumlcuuml değişmemiştir
Bireyin yaptığı iş ve meslek onun kimli-
ğini oluşturan ve onu tanımlayan en
oumlnemli oumlğedir Ccediluumlnkuuml yaptığımız iş ya-
şamdaki diğer rollerimizi ve yaşam iccedilin-
deki tuumlm konumumuzu etkiler ve yaptı-
ğımız iş duumlşuumlncelerimize ve yaşamımıza
belli bir biccedilim verirrdquo Nasıl bir ortamda
ccedilalışacağız kimlerle ilişki kuracağız nasıl
bir yaşam tarzımız olacakrdquo gibi soruların
yanıtları işimizle bağlantılıdır
Uumllkelerin kalkınmasında bireylere uumlret-
ken ve gelişmeye accedilık nitelikleri kazan-
dırmaya amaccedillayan ccedilağdaş eğitim anla-
yışı bireyin kendi potansiyelini maksi-
mum duumlzeyde ortaya koyabileceği en
uygun mesleki seccedilimler yapması ve kari-
yer gelişimini suumlrduumlrmesine oumlnem verir
İşte eğitim suumlrecinde bireye yapılan hiz-
metler ldquoMesleki Rehberlik ve Kariyer
Danışmanlığı ldquokapsamında yer alır
D İ P N O T
MESLEK NEDİR
İNSAN YAŞAMINDA MESLEK SECcedilİMİ VE KARİYER
GELİŞİMİNİN ANLAM VE OumlNEMİ
S A Y F A 5
Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri-
nin ccedilıkış noktasını ve bu alanın gelişiminin temel taşlarını oluşturur Boumlyle olması da
bir bakıma doğaldır ccediluumlnkuuml bireyin yaşam iccedilindeki konumunun kendini ve yaşamını
anlamlandırması buumlyuumlk oumllccediluumlde mesleği ve işiyle biccedilimlenir
Meslek bireye geccedilimini nasıl sağladığını ne iş yaptığını ne kadar kazandığını nasıl bir
ccedilevrede yaşadığını kimlerle ilişki kurduğunu goumlsteren
bullKişilik oumlzelliklerine uygun iş uğraş ve
faaliyetlerden oluşan
bullResmen tanınmış kuralları toplumca
belirlenmiş ve belli bir eğitimle kazanılan
bull Bir kimsenin hayatını kazanmak iccedilin
yaptığı grup ve uumlyelikle aidiyet sağlayan
bir kavramdır
Bacanlırsquonın(1996) yaptığı tanıma goumlre
ldquomeslek bir kimsenin hayatını kazanmak
iccedilin yaptığı kuralları toplumca belirlenmiş ve belli bir eğitimle kazanılan sistemli etkin-
likler buumltuumlnuumlduumlr Meslek belli bir tuumlr alanda etkinlikte bulunabilme guumlcuumlduumlrrdquo
D İ P N O T
MESLEKİ REHBERLİK NEDİR
MESLEK SECcedilİMİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR NELERDİR
Birccedilok birey iccedilin meslek maddi bir guumlvence sağlamakla birlikte bireyin kendi ilgi ve
yeteneklerini kullanarak kendini geliştirebileceği ve doyum sağlayabileceği bir alanı
ifade eder
Bireylerin ccedileşitli meslekleri tanımaları kendi niteliklerine uygun meslekleri seccedilmele-
ri seccediltikleri mesleğe hazırlanmaları ve mesleki youmlnden gelişmeleri konusunda yapı-
lan yardımlara mesleki rehberlik denir Bireyin kendi ilgi ve yeteneklerini tanıması
kendi mesleki seccedilimlerini etkileyecek ccedilevresel fırsatlar ve meslekler duumlnyasından ha-
berdar olması bilinccedilli tercihler yapması seccediltiği meslekte başarılı olması iccedilin yapılan
sistematik ve profesyonel yardım suumlrecidir
Oumlzetle
bullBu suumlreccedil iccedilerisinde bireyin geleceğini planlaması ve iş bulması konusunda alacağı
kararlara yardım etmek oumlnemlidir Ancak mesleki rehberlik hizmetlerinde bireyin ala-
cağı kararlara bire bir muumldahale soumlz konusu değildir Sadece bireyin alacağı kararları
kendi kendine almasına yardım esastır
S A Y F A 9 S A Y I 5
Mesleki Rehberliğin Amaccedilları
Oumlğrencilerin meslek hakkında doğru ve gerccedilekccedili bilgiler edinmelerine yardımcı olma
Oumlğrencilere kendi kişisel değer ilgi ve yeteneklerini keşfedip anlayabilecekleri yaşantılar sun-
ma
Kendi değer ve yeteneklerinin toplum goumlzuumlndeki değerini anlamasına yardımcı olma
Seccedililmesi duumlşuumlnuumllen mesleğin gerccedilek sınırlarını tanımasına yardımcı olma
Genccedillerin farklı tuumlrdeki meslekler hakkında detaylı bilgiler edinmesine yardımcı olma
Meslekleri eleştirel bir biccedilimde değerlendirmelerine yardımcı olma
Mesleki karar aşamasında uzmandan yardım alabilmesi iccedilin gerekli inisiyatifi kazandırma
İş ortamı iccedilerisindeki yerini anlamasına yardımı olma
Farklı alanlarda yetersizliği bulunanların iş yaşamına uyum sağlamalarına yardımcı olma
Mesleğe youmlneltme faaliyetlerinde hem bireyin
hem de işin tuumlm oumlzellikleri incelenip ikisi ara-
sında ortak noktalar tespit edilerek bireyin
kendine uygun bir meslek seccedilmesine yardım
edilmelidir
Meslek seccedilimi gelişimsel bir suumlreccedil iccedilerisinde ccedilo-
cukluktan yaşamın sonuna kadar devam eder
Mesleki gelişim mesleğe youmlnelme ile ilgili duuml-
şuumlnceler meslek seccedilimi mesleğe giriş mesleğe
uyum meslekte ilerleme emeklilik ve sonrası
gibi bireyin yaşamının buumlyuumlk bir kısmını kapsa-
maktadır
S A Y F A
D İ P N O T
1BASAMAK BİREYİN KENDİNİ TANIMASI
Kişinin yeteneklerini becerilerini ilgilerini
değerlerini kaynaklarını sınırlılıklarını ihtiyaccedil-
ların iccedilerecek şekilde kendisiyle ilgili net bir an-
layışa sahip olmasıdır
YETENEK Genel anlamda ccedileşitli alanlarda
sergilenebilen performans kapasitesi anlamına
geldiği gibi aynı zamanda oumlğrenme guumlcuuml veya
bir iş goumlrev ya da faaliyeti diğer insanlara goumlre
daha başarılı ve daha hızlı bir şekilde yapabilme
yetisi olarak tanımlanabilir
Bireyin İlgi Ve Yeteneklerinin Belirlenme-
sinde İse
Anketler İlgi envanterleri Kişilik envanterleri Yetenek testleri kullanılır
ABD istihdam kurumu tarafından 1949
yılında geliştirilen o yıllardan bu yana suuml-
rekli uumlzerinde ccedilalışılan Tuumlrkiye İş Kurumu
tarafından da adaptasyonu yapılan Genel
Yetenek Test Bataryasında şu yetenek
alanları bulunmaktadır
DOĞRU MESLEK SECcedilİMİ İCcedilİN GEREKLİ BASAMAKLAR
S A Y F A 1 1 S A Y I 5
1Zeka Genel oumlğrenme becerisi
2Soumlzel Yetenek Okuduğu bir metni anlama ve
bir duumlşuumlnceyi soumlzcuumlklerle etkili bir şekilde anla-
tabilme yeteneği
3Sayısal Yetenek Aritmetik hesaplamaları hızlı
ve doğru şekilde yapabilme
4Uzay ve Mekan İlişkileri Yeteneği Cisimlerin
uzaydaki biccedilimlerini algılama iki ve uumlccedil boyutlu
olarak goumlrebilme geometrik şekilleri farklı accedilı-
lardan baktığında anlama yeteneği
5Şekil Algısı Yeteneği Bir cisim resim veya
grafik uumlzerindeki ayrıntıları algılama veya birbi-
rine oldukccedila benzeyen iki goumlrseli karşılaştırabil-
me
6Buumlro işleri yeteneği Yazılı bir metinde ya
da tablodaki detayları algılayabilme iki me-
tin arasındaki farklılıkları goumlrebilme
7Motor koordinasyon Goumlz ile eli veya goumlz
ile parmakları hızlı doğru ve koordineli bir
biccedilimde hareket ettirebilme
8Parmak becerisi Kuumlccediluumlk cisimleri parmakla
hızlı doğru ve istenen youmlne hareket ettire-
bilme veya istenen yere koyabilme yetene-
ği
9El becerisi Elleri ccedilabuk ve ustalıkla kulla-
nabilme yeteneği
S A Y F A 1 2 S A Y I 5
İLGİ Belli faaliyetlere isteyerek youmlnelme bu
faaliyetleri kısıtlayıcı koşullar altında bile başka
faaliyetlere tercih etme ve bu faaliyetleri ya-
parken yorgunluk yerine dinlemişlik bıkkınlık
yerine devam etme isteği duyma Oumlzetle ilgi
bir faaliyet goumlrev ya da bir nesneye karşı duyu-
lan sevme ya da sevmeme durumudur Yete-
nekler bir mesleki etkinlikte sağlanan başarı
duumlzeyi ilgiler ise o faaliyetlerden zevk alma
duumlzeyiyle ilişkilidir İlgilerin oluşumunun iccedilsel
dinamikler kadar aile yapısı sosyal sınıf kuumlltuumlr
ve ccedilevre gibi faktoumlrlerden etkilendiği soumlylenebi-
lir
İlgi konusunda ccedilalışan ilk kuramcılardan biri
olan Superrsquoe goumlre bireylerin meslek ilgilerini
tanımanın doumlrt temel youmlntemi vardır
1İfade Edilen ilgiler Bireyin soumlzcuumlkleriyle ifade
ettiği ya da iddia ettiği ilgiler
2Goumlzlenen ilgiler Bireyin davranışlarına ya da
yaptığı faaliyetlere bakarak anlaşılabilecek ilgi-
ler
3Envanterle Oumllccediluumllen ilgiler Bireyin hangi faali-
yetlerden hoşlanıp hangilerinden hoşlanmadı-
ğını anlamak iccedilin bir dizi maddeden olu-
şan envanterle oumllccediluumllen ilgilerdir
4Testlerden oumllccediluumllen ilgiler Yetenek test-
lerinden elde edilen sonuccedillara bakarak
belirlenen ilgiler
Kuzgun tarafından 1989 yılında geliştiri-
len Kendini Değerlendirme Envante-
ri (KDE) lise oumlğrencilerine meslek seccedili-
minde yol goumlstermek uumlzere oumlğrencilerin
kendilerini daha iyi tanımalarında yardım-
cı olmak amacıyla algılanan yetenek ilgi-
ler ve mesleki değerler temel boyutların-
daki oumlzelliklerini oumllccedilmek uumlzere geliştiril-
miştir Bu envanterde yer alan ilgilere
baktığımızda şunları goumlrebiliriz
Temel Bilim ilgisi Fizik Kimya Biyoloji
gibi bilimlerin konularını oluşturan doğal
olayları incelemek Matematik konuları ile
uğraşmak gibi davranışlarda kendini goumls-
teren bir ilgi alanıdır
Sosyal Bilim ilgisi Sosyoloji psikoloji
coğrafya tarih arkeoloji felsefe gibi bi-
limlerin konularına ilgi duyma
Canlı Varlık ilgisi Eti yenen hayvanları
veya tahıl sebze ve meyve gibi bitkileri
uumlretme ve hoşlanma
Mekanik ilgisi Ccedileşitli alet ve makineler
yapma işletme ve onarma
İkna ilgisi Duygu ve duumlşuumlncelerini başka-
larına benimsetme belli bir amacı gerccedilek-
leştirmek iccedilin başkalarını etkileme
S A Y F A 1 3
Ticaret ilgisi Alım satım işleriyle uğraşma
ticaret yoluyla kar elde etme bir malı
muumlşteriye tanıtma ve satma gibi faaliyet-
lerde bulunma
İş Ayrıntıları ilgisi Ayrıntılar uumlzerinde ccedila-
lışma her işi guumlnuuml guumlnuumlne yapma bir ya-
zıyı ya da hesabı inceden inceye kontrol
etme yazıları duumlzenli bir biccedilimde dosyala-
ma
Edebiyat ilgisi Her tuumlrluuml edebi eseri oku-
ma inceleme eleştirme ve edebi eserler
yazma
Guumlzel Sanatlar ilgisi Resim heykel gibi
plastik sanatlar ve el sanatları ile ilgili
eserleri inceleme veya bu tuumlr eserler orta-
ya koyma
Muumlzik ilgisi Muumlzik dinleme muumlzik aleti
ccedilalma beste yapma
Sosyal Yardım ilgisi İnsanlara yardım et-
me sorunlu insanları iyileştirme besle-
me geliştirme şeklinde sıralanabilir
DEĞERLER Değer Ulaşmayı istediği-
miz hedeflere ve ideallere atfettiğimiz
oumlnemdir İhtiyaccedillar tuumlm insanlarda ve
hayvanlarda goumlruumllmesine rağmen değer-
ler sadece insana oumlzguuml oumlğrenebilen ve
kuşaktan kuşağa aktarılabilen bir olgu-
dur Mesleki değer bir mesleğe girme
sonucunda o mesleğin getirilerinden elde
edilen doyumdur Bir mesleğin en cazip
yanı birey iccedilin o meslekten elde edilen
yuumlksek kazanccedil bir başkası iccedilin guumlvence
başka biri iccedilin mesleğin sahip olunan ye-
teneği kullanmaya olanak tanıması diğer
bir başkası iccedilin mesleğin toplumsal say-
gınlığı olabilir
Tuumlrkiyersquo de yapılan ccedilalışmalardan biri
Kuzgun tarafından 1988 yılında gerccedilek-
leştirilmiştir ve toplam 9 meslek değeri
belirlenmiştir Bu değerler şunlardır
1Yeteneği kullanma
2Yaratıcılık
3Yarışma
4İş birliği
5Değişiklik
6Duumlzenli yaşam
7Liderlik
8Kazanccedil
9Uumln sahibi olma
D İ P N O T
S A Y F A 1 4
2 BASAMAK MESLEKLERİN İNCELENMESİ
Meslekler Hakkında Bilgi Toplanırken Şu Oumlzelliklere Dikkat Edilmelidir
bullMesleğin oumlzellikleri bullUnvan ve niteliği bullGerekli eğitim duumlzeyi bullMesleğe giriş koşulları bullGereksinim duyulan eleman sayısı bullGirişteki sınırlamalar bullMesleğin suumlrekliliği bullMeslekte ilerleme koşulları vs dikkatli bir şekilde araştırılmalıdır İstenen mesleğin oumlzellikleri olanakları avantajları dezavantajları gereken nitelikler
başarı koşulları maaş duumlzeyi vb konularla ilgili bilgiler toplanmalıdır
Mesleki Bilgilendirmede Hangi Araccedillardan Yararlanabiliriz
Mesleklerle ilgili basılı malzemelerin toplanması (kitap broşuumlr afiş vs) İş yerlerine youmlnelik incelemeler yapma Meslek elemanları ile goumlruumlşme ya da konferanslar İş tecruumlbesi olan kişilerden yararlanma Oumlğrencileri gruplar halinde meslekleri incelemeye youmlnlendirme Seminerler İş kurumu gibi kuruluşların mesleki rehberlik merkezlerinden yararlanma Bilgisayar ve internet uumlzerinden meslekler hakkında bilgi toplama şeklinde araş-
tırma yapılabilir
D İ P N O T
S A Y F A 1 5
D İ P N O T
3BASAMAK BİREYİN KİŞİSEL OumlZELLİKLERİ İLE MESLEKLERİN GEREKTİRDİ-
Ğİ OumlZELLİKLER ARASINDA İLİŞKİ KURMA- KARAR VERME
Mesleki rehberlik hizmetlerinde son aşama ise bireyin kişisel oumlzellikleri ile mesleklerin
gerektirdiği oumlzellikler arasında ilişki kurularak bireylerin uygun mesleki kararlar ver-
melerine yardımcı olmaktır Bu karar verme bireyin hak ve sorumlulukları dikkate alı-
narak her zaman iccedilin bireye bırakılmalıdır
Meslek seccedilimi ve gelişimi zaman iccedilinde oluşan bir suumlreccediltir Bireyin değişen kişilik oumlzel-
likleri ve mesleklerde meydana gelen değişimler bireyle meslek arasında bağ kurmayı
her zaman guumlccedilleştirmektedir Bu nedenle oumlzellikle eğitim oumlğretim kurumları iccedilerisinde
bir seccedilim yapma aşamasında ki bireyler iccedilin mesleki rehberlik hizmetleri aktif olarak
uygulanmalıdır
S A Y F A 1 6 S A Y I 5
GELECEĞİN MESLEKLERİ NELER OLACAK
Son 100 yılda meydana gelen teknolojik gelişmelerin geri kalan buumltuumln tarihsel suumlreccediltekin-
den daha fazla olduğunu biliyor muydunuz Evet teknoloji inanılmaz bir hızla koşuyor ve bu hızıy-
la bazı meslekleri arka sıralara itiyor Uumlstelik bu durumda sadece teknoloji değil bilimsel sosyal
kuumlltuumlrel ccedilevresel ve ekonomik gelişmeler de oldukccedila etkili
Her geccedilen guumln adını daha oumlnce duymadığımız yepyeni teknolojilerle yapay zekacirc kavram-
ları ile karşılaşıyor ve bu teknolojiden nasibini almış cihazlarla tanışıyoruz Biz bu teknoloji ve ci-
hazlarla tanışıp haşır-neşir olurken bazı meslekler de ldquoElvedardquo diyerek bavulunu toplayıp bilinme-
ze doğru yol alıyor Oumlte yandan bayram ziyaretlerinde ldquoNe iş yapıyorsun evladımrdquo sorusunu so-
ran teyzeler cevap olarak varlığından haberdar olmadıkları meslekleri daha fazla duyar hale geli-
yorlar Tabi yakın gelecekte daha sık duyacaklarını da soumlyleyebiliriz
Uumllkemizdeki iş kollarında gerekli olan temel yetenek ve yetkinliklerin 41rsquolik bir kısmının
2020rsquoden sonra değişime uğrayacağına inanılıyor Ayrıca yaygın bir kanıya goumlre şu anda 7 yaşına
kadar olan ccedilocukların ileride ccedilalışacakları mesleklerin en az yarısı henuumlz ortaya ccedilıkmadı Bu da de-
mek oluyor ki meslekler de buumlyuumlk bir değişimden geccedilecek Dolayısıyla yeni ve popuumller meslekle-
rin neler olacağına geniş ccedilerccedileveli bir bakış atma zamanı geldi
Gelin şimdi geleceğin en popuumller mesleklerine birlikte goumlz atalım
S A Y F A 1 7
1-Enduumlstriyel Veri Bilimci
Enduumlstriyel anlamda verilerin topar-
lanması ve bu veriler ışığında analizler
yapılmasını uumlretim suumlreccedillerinin daha
doğru ve nitelikli youmlnetilmesini olanak-
lı kılan enduumlstriyel veri bilimciler oumlzel-
likle online alışverişin yuumlkselmesi se-
bebiyle geleceğin popuumller meslekleri
iccedilinde yer alacaklar
2- Robot Koordinasyon Uzmanı
Guumlnuumlmuumlzde uumlretim suumlreccedillerinde robot-
lar kullanılıyor ve robot kullanım oranı
guumlnden guumlne artıyor Dolayısıyla robot-
lar yepyeni mesleklerle tanışmamıza
neden olacak Geleceğin meslekleri ara-
sında en popuumller olacaklardan biri ise
robot koordinasyon uzmanıdır Bu uz-
manlar robotların onarımlarını ve bakı-
mının yanında etkili ccedilalışma prensipleri-
ni goumlzden geccedilirirler Boumlylece robotlara
yepyeni beceriler kazandırılabilmekte-
dir
3- IOT Uzmanı
Nesnelerin interneti olarak bilinen kavram-
dan haberiniz var mı IoT olarak kısaltılan
bu kavram etrafımızdaki neredeyse buumltuumln
her şeyin internete bağlı olarak işlem goumlr-
mesini ifade ediyor Yani akıllı binalarda
yer alan klimalar alarm sistemleri guumlvenlik
kameraları ve diğer birccedilok şey nesnelerin
interneti iccedilin başlangıccedil aşaması Yakın gele-
cekte buumltuumln elektronik aygıtları uzaktan
bile olsa internet bağlantısı sayesinde youml-
D İ P N O T
S A Y F A 1 8 S A Y I 5
4- Veri Dedektifi
Veri dedektifleri nesnelerin interneti adı ve-
rilen teknolojiden ve internet ağlarından el-
de edilen bilgileri ccediloumlzuumlmleyerek ilgili kişi ya
da kurumlara aktaracak Ccedileşitli şirketler
doğru pazarı analiz edebilmek iccedilin bu tekno-
lojiden yararlanıyor ve uumlruumln ya da hizmet
satışı iccedilin buna hatırı sayılır zaman ve para
harcıyorlar İşte veri dedektifliği sayesinde
harcanan zaman ve parada tasarrufa gidile-
bileceğinden bu mesleği geleceğin meslekleri
arasında yer alacağını soumlyleyebiliriz
5- Veri Guumlvenliği Uzmanı
Ebeveynler hem kendilerini hem de ccedilocuk-
larını internet ve teknolojinin beraberinde
getirdiği istenmeyen sonuccedillara karşı koru-
mak iccedilin gelecekte daha ccedilok ccedilaba sarf ede-
cekler Yakın gelecekte daha sık siber saldırı
ifadesini duyacağımıza inanılıyor Bu tip sal-
dırılar iccedilin oumlnleyici ccedilalışmalar yapmak
oumlnemli bilgileri gizlemek ya da gerekli goumlruumll-
duumlğuuml koşullarda ortadan kaldırmak veri guuml-
venliği uzmanlarının işi olacak
6- Akıllı Şehir Uzmanı
Akıllı evler kadar akıllı şehirler de artık hayatı-
mızın merkezine yerleşmek uumlzere Gelecekte
şehirlerin sayıları milyonları bulan sensoumlrler
(alıcılar) ile donatılması bekleniyor Bu sensoumlr-
ler elektrik internet su doğalgaz atık gibi bir-
ccedilok işlem iccedilin kullanılacak Dolayısıyla olası arı-
zalarda goumlrsel zeka youmlnuumlnden şanslı olan akıllı
şehir uzmanlarına buumlyuumlk goumlrev duumlşecek
S A Y F A 1 9
7-Blockchain Geliştirici
Dijital kripto para birimi Bitcoinrsquoi daha
oumlnce duymuş olmalısınız Peki Bitcoinrsquoi
hayata geccediliren ve altında yatan tekno-
loji hakkında ne kadar şey biliyorsunuz
Bahsettiğimiz teknoloji yani Blockchain
teknolojisi finansal ya da başka tuumlrluuml
işlemleri merkezi olmayan hızlı ve gizli
bir şekilde yapmaya yarayan dağıtılmış kriptografik bir kayıt defteridir Anlaması biraz
zor olsa da uzmanlar blockchain teknolojisinin İnternet gibi duumlnyayı değiştireceğine ina-
nıyor Bu nedenle blockchain teknolojisinden anlayan onunla işlevsel hizmetler ve
uumlruumlnler geliştirebilen uzmanlar gelecekte buumlyuumlk bir talep goumlrecektir
8-Sivil yacircda Ticari Drone Pilotu ve Hare-
ket Memuru
Huumlkuumlmetler drone kullanımı iccedilin en uy-
gun duumlzenlemeleri yapıyor Ccediluumlnkuuml insan-
lar uzaktan kumandalı uccedilabilen dronela-
rının avantajlarından faydalanmak iccedilin
yeni yollar geliştirmekten hiccedilbir zaman
vazgeccedilmeyecektir Askeri ve eğlence
amaccedillı kullanımı yaygın olan droneların ccedileşitli kişisel ve ticari kullanım yolları da her
geccedilen guumln artıyor Oumlrneğin Amazon gibi firmalar droneların paket teslimatı iccedilin kullanıl-
masına oumln ayak oldu Fakat dronelar şehirdeki ccediloumlpleri temizleme hava kirliliğini takip
etme ve yuumlksek ya da ulaşılması zor yerlerdeki sıradan işleri yerine getirme gibi amaccedillar
iccedilin de kullanılabilir Bu nedenle bazı firmalar ve kamu kurumları kendilerine ait hava
taşıtlarını kullanması ve takip etmesi iccedilin ekipler oluşturacaktır
9-Akıllı Bina Teknisyeni
Yıldan yıla daha fazla ev bine ofis ve fabrika
otonom teknolojilerin faydalarından yararlana-
rak ışıklandırma ısıtma havalandırma ve guuml-
venlik gibi bina sistemlerini kontrol ediyor
Buzdolabı gibi guumlnluumlk kullanılan cihazlar da ar-
tık nesnelerin interneti teknolojisinin bir parccedila-
sı olmaya başladı Gelecekte akıllı binalar şehir-
leri ele geccedilirip insanların otonom teknolojiler sayesinde daha oumlzguumlr ve rahat yaşamaları-
nı sağlayabilir Fakat halen bu sistemleri kurabilecek bakımını ve tamiratını uumlstlenebile-
cek yetkin kişilere ihtiyaccedil duyuyoruz Yani havalandırma ve ısıtma gibi sistemlerde uz-
manlıkları bulunanlar geleceğin akıllı bina teknisyenleri olabilir
D İ P N O T
S A Y F A 2 0 S A Y I 5
10- Yapay Zeka Uzmanı
Yapay zeka sizi korkutmasın Yakın gelecekte
sağlık teknoloji uumlretim gibi alanlar başta olmak
uumlzere birccedilok farklı yerde yapay zekanın nimetle-
rinden faydalanmaya başlayacağız Buna bağlı
olarak da yapay zeka alanında uzmanlara ihti-
yaccedil olacak
11-Dijital Rehabilitasyon Danışmanı
Guumln iccedilerisinde maruz kaldığınız dijital bilgi-
ler nedeni ile hiccedil kendinizi bunalmış his-
settiniz mi Guumlnuumlmuumlzde birccedilok insan bu
şekilde hissediyor Hayatlarımız sosyal
medya ve diğer ccedilevrimiccedili aktiviteler etra-
fında doumlnduumlkccedile kullandığımız teknolojiye
ne kadar bağımlı hale geldiğimizi fark edi-
yoruz Bu nedenle gelecekteki popuumller
mesleklerden biri insanların dijital detoks
yapmasına yardımcı olarak bu tuumlr iccedilerik-
lerden uzak tutan profesyoneller olacaktır
Danışmanlık eğitimi almış kişiler bu iş iccedilin
gerekli donanıma en uygun adaylar olabi-
lir
12-3 Boyutlu Yazıcı Teknisyeni
Fuumltuumlristlere goumlre 3 boyutlu yazıcı teknolojisinin he-
nuumlz sadece yuumlzeyini kazıyabildik ve bu teknolojinin
ccedilok daha buumlyuumlk bir potansiyeli bulunuyor Hobici-
ler enduumlstriyel tasarımcılar biyomedikal muumlhen-
disler ve diğerleri talepler doğrultusunda suumlrekli
yeni şeyler deniyor ve alet edevat yiyecek giysi ev
gereccedilleri medikal implantlar ile otomotiv havacılık
ve elektronik iccedilin parccedilalar uumlretiyor Bu teknoloji
ilerledikccedile 3 boyutlu yazıcılar evlerimizdeki buzdo-
labı ya da mikrodalga fırınlar gibi normal hale gele-
cek Nihayetinde ise her ev ve işyerinde bir adet 3 boyutlu yazıcı bulunacak Bunun sonucunda ise
buumlyuumlk fabrikaların yerini şehirlerde faaliyet goumlsteren 3 boyutlu yazıcı ile uumlretim yapan işletmeler
alacak Yani 3 boyutlu yazıcı bakımı yapan teknik personele olan ihtiyaccedil fazlasıyla artacak
S A Y F A 2 1
13-Artırılmış Gerccedileklik Geliştirici
Gerccedilek hayat ccedilok mu
sıkıcı Goumlrsel olarak
iyileştirmelere ek
bilgilere ve eğlenceli
eklentilere mi ihtiya-
cı olduğunu duumlşuumlnuuml-
yorsunuz Boumlyle duuml-
şuumlnen insanlar oldu-
ğu iccedilin oumlzel guumlneş
goumlzluumlkleri biyonik
kontakt lensler ve
diğer teknolojiler aracılığı ile gerccedilekte goumlrduumlğuumlmuumlz şeylerin uumlzerine dijital goumlruumlntuumller
ve bilgiler işlemek iccedilin artırılmış gerccedileklik teknolojisinden faydalanılıyor Her sektoumlre
etkinliğe ve kamusal alana etki edebilme yeteneği sayesinde artırılmış gerccedileklik gele-
cekte insanların hem kişisel hem de profesyonel hayatlarına dokunacaktır Bu nedenle
artırılmış gerccedileklik geliştiriciler bahsi geccedilen teknolojinin guumlvenli ve etkili kullanım yol-
larını bulup tasarlamak zorunda kalacak
14-Kişisel Gizlilik Danışmanı
Teknoloji evrimleşerek geliş-
tikccedile ve her geccedilen guumln hayat-
larımıza daha fazla nuumlfuz
ettikccedile kişisel gizliliğimizi ko-
rumak da zorlaşıyor Yuumlz ta-
nıma sistemleri ve artırılmış
gerccedileklik teknolojileri geniş
kitlelerce kullanıldıkccedila bu
zorlu savaş daha da karmaşık
hale gelecek Yakında dışarı
ccedilıktığınızda insanlar sizin adı-
nızı yaşınızı medeni halinizi
ccedilalıştığınız yeri ve eğer varsa
sicil kaydınızı goumlrebilecek hale gelecektir Bu nedenle sosyal medya ya da diğer tekno-
lojilerin sunduğu oumlnemli faydaları feda etmeden gizliliğinizi koruyabilecek uzmanlar
gelecekte buumlyuumlk talep goumlrecektir
D İ P N O T
S A Y F A 2 2 S A Y I 5
15-Kişisel Marka Danışmanı
Buumlyuumlk ve koumlkluuml firmalar iccedilin bile kısa doumlnemli
projeler iccedilin serbest ccedilalışan profesyonelleri işe
alma youmlnelimi bulunuyor Bu anlayış gelecekte
daha da geniş ccedilaplı kabul goumlrebilir Oumlyle ki fuumltuuml-
ristlere goumlre ileride birccedilok iş proje bazlı geccedilici an-
laşmalarla yapılacak Eğer durum boumlyle ilerlerse
ccedilalışanlar kendi markalarını geliştirmek ve suumlrekli
kendilerini tanıtmak zorunda kalacak Kişisel mar-
ka danışmanları bu noktada devreye girerek ccedilalı-
şanların sanal ve kamusal kimliklerini profesyonel
uumlnlerini geliştirerek onları rekabetin oumlnuumlnde tut-
maya yardımcı olacaklardır
16-Robotik Hizmetler Teknikeri
Oumlnuumlmuumlzdeki on yıl iccedilerisinde hemen her ev
ccedilamaşır bulaşık yemek temizlik ve ccedilim biccedil-
me gibi goumlrevlerde kullanacağı gelişmiş ro-
botlara sahip olacak Fakat bu robotlar her
zaman duumlzguumln bir biccedilimde ccedilalışmayacaktır
Bu nedenle yetkin teknisyenlere hacklen-
miş bozulmuş ya da tamamen ccediloumlkmuumlş ola-
cak olan bu robotları tamir etmek iccedilin ihti-
yaccedil duyulacak Aslında robot teknikerleri
elektrikccedili tesisatccedilı ya da otomobil tamircisi
gibi beceri gerektiren ve kabul goumlren bir iş
olacak
Serap UumlNAL
Besni RAM Rehberlik OumlğrtPsikolojik Danışman
KAYNAKCcedilA
Binnur Yeşilyaprak-mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kitabı- kuramdan uygulamaya
meb_iys_dosyalar4401180351dosyalar2020_0611004013_GelecegYin_Meslekleripd
D İ P N O T
S A Y F A 2 3
S A Y F A 2 4 S A Y I 5
İnsan yaşamı boyunca ccedileşitli seccedilimler
yapar Mesleğini yiyeceğini giyeceğini evini
eşini arkadaşlarını vb seccediler Meslek seccedilimi
insanın yaptığı bu seccedilimler arasında belki de en
oumlnemlisidir Ccediluumlnkuuml insan mesleğini seccedilerken bir
bakıma gelecekteki yaşamını da belirlemekte-
dir (Ccedilakır 2004 2)
İnsanlık tarihinin başlangıcından bu ya-
na iş insan yaşamının gerekli ve buumlyuumlk bir bouml-
luumlmuumlnuuml kaplayan bir tarafıdır Birccedilok goumlruumlşe
goumlre iş yaşamın merkezidir ve hayat boyu suumlren
kariyer gelişimi tuumlm gelişmiş toplumlarda cin-
siyet ırk din coğrafya ve diğer demografik ka-
tegorilerin her biri ile alakalı olan evrensel bir
suumlreccediltir (National Career Development Associa-
tion 19931994a Engels Minor Sampson ve
Splete 1995 s134rsquodeki alıntı) İş ve kariyer ha-
yatın esas alanlarıdır ve herkesin bir kariyeri
vardır (Engels ve diğer 1995 134) Kariyer bir
insanın yaşam suumlresinde ccedilok uzun bir zaman
dilimini iccediline alan yaşam boyu kişinin değerle-
rinden yaşayacağı şehre kadar birccedilok alanda
etkisini hissettiren bir suumlreccediltir Kariyer kişinin
sadece işi değil yaşamdan ne beklediği amaccedil-
ları ne kadar risk alabileceği gibi soruların da
cevabıdır
İnsan hayatının en oumlnemli doumlnuumlm nok-
talarından birisi olan meslek seccedilimi insanın
yaşam biccediliminin de seccedililmesi demektir (Altun
2000Yanıkkerem ve ark 2004) Kişilerin ken-
dilerini en iyi şekilde ifade edebilecekleri ha-
yat boyu uğraşmaktan sıkılmayacakları ve kişi-
lik yapılarına en uygun mesleğe youmlnelmeleri
doğru bir karar olacak ve boumlylece hem kişisel
hem de toplumsal accedilıdan oumlnemli kazanımlar
elde edilecektir Kariyer gelişim suumlrecinin baş-
langıccedil noktası olan meslek seccedilimi bireylerin
hayatında oumlnemli bir yer teşkil etmektedir
Kişilerin meslek seccediliminde aile ve sosyal med-
yanın oumlnemli oumllccediluumlde etkili olduğu goumlzlemlen-
miştir İdeal meslek seccedilimi iccedilin oumlzelikle iş sa-
halarının analizi ilgili sektoumlruumln avantaj ve de-
zavantajları hakkında bilgi sahibi olma sektoumlr-
de ccedilalışanların mesleki deneyimlerini oumlğren-
me ve mesleğin kişiye uygunluğunu tespit et-
me gibi unsurların dikkate alınması ve kariyer
planlaması yapılması gerekmektedir Ancak
oumlğrenciler bu fırsatları goumlz ardı ederek ailenin
ya da sosyal medyanın etkisi ile seccedilim yap-
maktadırlar
OumlĞRENCİLERİN KARİYER SECcedilİMLERİNDE AİLENİN
VE DİJİTALLEŞMENİN ROLUuml
S A Y F A 2 5
Kariyer seccedilimi ve olası bir karara
varma beklentisi ccediloğu zaman belirsizlik
iccedileren karmaşık bir suumlreccediltir Belirsizliğin
nedeni bireyin hayatını buumltuumlnuumlyle etkile-
yecek olan meslek seccedilimini iccedilsel ve dışsal
faktoumlrlere bağlı olarak seccedilmek zorunda
olmasıdır Bu suumlreccedilte oumlğrenci olası bazı
senaryolar kurar geleceğe youmlnelik planlar
yapar ve hatta gelecekte buumltuumln bu belirsiz-
liğin azaldığını veya yok olduğunu duumlşler
Oumlte yandan bu suumlreci karmaşıklaştıran ise
bireyin son karara varmadan oumlnce dikkate
almak zorunda olduğu ailesinin duumlşuumlncesi
isteği hayali ve birde sosyal medyada ken-
diyle oumlzdeşleştirdiği kariyerler gibi faktoumlr-
lerin olmasıdır Karar suumlrecini yaşayan bi-
rey buumltuumln bu faktoumlrlerin varlığının ve na-
sıl analiz edilmesi gerektiğinin farkında
olabilir veya olmayabilir Ayrıca son kararı-
nı vereceği zaman bu faktoumlrleri eleme ve-
ya aralarında bir denge kurabilme kapasi-
tesine de sahip olmayabilir Bu durumda
kariyer seccedilimi suumlrecini son derece karma-
şık bir suumlrece doumlnuumlştuumlrebilir
D İ P N O T
Gencin meslek tercihinde ailenin ccedilok buumlyuumlk etkisi vardır Ailenin ekonomik olanakları ile kuumlltuumlr duumlzeyinin gencin meslek seccedilimini olumlu veya olumsuz youmlnde etkilediği bir gerccedilektir Araştırma bulguları goumlstermiştir ki ekonomik ve kuumlltuumlrel duumlzeyi yuumlksek olan ailelerde genccediller yetenek ve ilgileri doğrultusun-da meslek seccedilme şansına sahip olabil-mekte ailelerinden destek goumlrmektedir-ler Ekonomik ve kuumlltuumlrel olanakları elve-rişsiz olan ailelerde genccediller kısa zaman-da buumlyuumlk kazanccedil getireceği veya itibar
Meslek Seccediliminde Aileye Duumlşen Goumlrevler
sağlayacağı duumlşuumlnuumllen işlere youmlnlendiril-mektedirler
S A Y F A 2 6 S A Y I 5
siz ve başıboş bırakılmasıdır Ccedilocuklarına bu konuda rehberlik edemeyen aileler onların meslek tercihine ilgisiz kalmakla sorumluluk-tan kurtulmuş olduklarını zannederler
Ccedilocuklarının gelişiminde olumsuz et-kileri olan bu ailelerin yanı sıra meslek seccedili-mi konusunda ccedilocuğuna yol goumlsterici olma-ya ccedilalışan onun yetenek bilgi beceri ve ilgi-lerini goumlz oumlnuumlnde tutarak rehberlik eden hiccedilbir fedakacircrlıktan kaccedilınmayan aileler de vardır Kendi arzu ve oumlzlemlerine ters duumlşse de ccedilocuğunun seccedilimini onaylayan ve ona destek olan aile de yok değildir Sayıları ccedilok olmamakla birlikte bilgili ve bilinccedilli bir şekil-de ccedilocuğunun meslek seccedilimini olumlu youmln-de etkileyen ailelerin varlığı da inkacircr edile-mez Ancak pek ccedilok iyi niyetli ve anlayışlı an-ne-baba bu konuda ccedilocuğuna yardımcı ola-mamanın sıkıntısı iccedilindedir
Aile baskısının egemen olduğu hallerde ve mesleğin babadan oğla geccedilmesi şeklinde geleneğin suumlrduumlruumllduumlğuuml ailelerde gence baba mesleğini devam ettirmesi iccedilin baskı yapıldığı goumlruumllmektedir Bu ailelerde ccedilocuk kuumlccediluumlk yaş-tan itibaren baba mesleğini seccedilecek şekilde koşullandırılmaktadır Koşullandırma veya bas-kı yoluyla eğitilen gencin ya baba mesleğine youmlneldiği ya da ailesine başkaldırarak idealin-deki mesleğe sahip olabilmek iccedilin ortamından uzaklaştığı goumlzlenmektir Bazı aileler ise kendi ccedilocukluk veya genccedilliklerinde yapamadıklarını ccedilocuklarının yaşamında gerccedilekleştirmeye ccedilalı-şırlar Baba genccedilliğinde sahip olamadığı bir meslekte oğlunu goumlrmek iccedilin ona baskı yapar Anne okuyup ccedilalışamadığı iccedilin kızının okuma-sını ve meslek sahibi olmasını ister onu suumlrekli zorlar Zorlama sonucu gencin baba veya anne isteğine boyun eğdiği ya da isyan ettiği goumlruumlluumlr Yine başka aile modelinde de ccedilocuklara bazı işlerin oumlnemli ve itibarlı bazılarının ise diğerle-rine goumlre daha oumlnemsiz ve değersiz olduğu ifa-de edebilirler Bu da aile iccedilinde bazı meslekler hakkında oumln yargıların oluşmasına yol accedilar Boumlylece aile dolaylı bir biccedilimde gencin meslek tercihini etkilemiş olur Soumlzuuml geccedilen bu aile mo-dellerinde birey-meslek uygunluğu goumlz oumlnuumln-de bulundurulmadığından ne gencin başarısı duumlşuumlnuumlluumlr ne de mutluluğu Burada oumlnemli olan ailesinin isteklerinin gerccedilekleşmesi aile-nin yapmış olduğu meslek seccediliminin genccedil tara-fından benimsenmesidir Yine bazı ailelerde goumlruumllen bir başka hatalı davranış da meslek seccediliminde gencin tamamen yardımsız destek-
S A Y F A 2 7
Ccedilocukluk ccedilağında meslek seccedilimi gerccedileklikten uzak olup hayali ve arzulu iken oumln ergenlik doumlnemine yaklaştıkccedila yaşamda gerccedileklik faktoumlruumlnuumln roluuml artar kişi meslek seccedilme sorumluluğunun bilin-cine varır İlgi ve yetenekleri giderek ay-rışmaya başlar Yine yetenek ve ilgilerin mesleki amaccedilları belirlemede oumlnem ka-zandığı goumlruumlluumlr
Bu doumlnemde başlarında meslek tercihleri oumlnce ilgilere dayanırken daha sonra yeteneklerde dikkate alınarak mes-leki tercihler ifade edilir Ortaokulun ta-mamlanması ile birlikte akademik eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim arasında seccedilim yapmak zorunluluğunda kalan ccedilo-
cuk oumlncelikle genel ve oumlzel yeteneği ile mevcut eğitim seccedileneklerinden hangisine uygun olduğunu belirlemek durumunda-dır Ccedilocuk temel eğitim sırasında birccedilok ders almış ve başarısını ccedileşitli ortamlara sınama fırsatı bulmuştur Bu doumlnemde ccedilo-cuk karar verirken yeteneklerini ilgilerini eğitimden ve hayattan neler beklediğini mali olanaklarını goumlz oumlnuumlne alarak iş ve eğitim olanaklarını incelemek gerektiğinin farkına varmıştır
D İ P N O T
Orta ccedilocukluk ya da oumln ergenlik doumlnemi 10-15 yaş aralığında olup ortaokul kade-mesine denk gelmektedir Bu doumlnemdeki ccedilocuklar artık ergenlik doumlnemine girmiş bir-ccedilok gelişim doumlnemi itibari ile meslek seccedilimi ile ilgili duydu ve duumlşuumlnceleri şekillenmeye başlamıştır Bu doumlneme meslek gelişiminde lsquoDeneme Doumlnemirsquo denmektedir Bu yaştaki ccedilocuklarda genellikle goumlzlenen mesleki davranışlar
Mesleki faaliyetlerle temel beceri ve ilgileri arasında var olan ilişkiyi anlama
Ccedileşitli yeteneklerden hangilerinin kendisinde guumlccedilluuml olduğunun farkına varması
İlgilerin belirginleşmesi ile bazı faaliyetleri daha ccedilok yapmak bazılarından uzak-laşmak isteme
Hayattan neler beklediğinin ve hayatta nelere oumlnem verdiğinin farkında olmak
Toplumda var olan sosyal ve ekonomik olanakları inceleyerek iş veya eğitim olanaklarını araştırmak
İş ve oyun iccedilin zamanı planlaya bilme
Hayata atılma ya da ileri eğitime devam etme seccedilenekleri uumlzerinde duumlşuumlnme ve araştırma yapma şeklinde sıralanabilir
S A Y F A 2 8
Bu yaşlardaki ccedilocuğunuzun meslek gelişimine yardımcı olmak iccedilin şunları yapabilir-siniz
1) Ccedilocuğunuzun ilgi duyduğu alanları belirleye bilmek iccedilin hangi tuumlr faaliyetleri yap-maktan hoşlandığını hangi tuumlr faaliyetleri yapmaktan hoşlanmadığı konusunda onun-la konuşabilir ccedilevresindeki kişilerden aldığı bu konudaki geribildirimleri ve kendi kişi-sel goumlzlemlerinizi onunla paylaşın
2) Kendi goumlzlemlerinizi de dikkate alarak ccedilocuğunuzun evde ve okulda başarı ile yap-tığı işler hakkında onunla konuşun
3) Ccedilocuğunuzun yetenek ve ilgilerine uygun bir meslek seccedilebilmesi kadar meslekler hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olun
D İ P N O T
Oumlzellikle ccedilocuğunuzun bir meslek hakkında şu tuumlr bilgilere sahip olması gerekir
Meslek mensubu bir guumln iccedilinde ne gibi işler yapmaktadır
Ccedilalışan kişi başlıca ne gibi faaliyetlerde bulunarak nelerle uğraşmaktadır
Mesleğe girebilmek iccedilin sahip olması gereken oumlzellikler (Fiziksel psikolojik oumlzellik-ler genel yetenekler duumlzeyi ya da oumlzel yetenekle yaş sınırı gibi) nelerdir
Mesleğe girebilmek iccedilin gerekli eğitim duumlzeyi nedir Ccedilıraklık kurs staj gerekli mi-dir
İş nasıl bir ortamda yuumlruumltuumllmektedir
Mesleğin ccedilalışma koşulları nelerdir
Ccedilalışmalarının elde ettiği en duumlşuumlk ve en yuumlksek kazanccedil duumlzeyi nedir
Meslek uumlyelerinin ilerde iş bulma olanağı ne kadardır
Ccedilocuğunuzun ilgilendiği meslek hakkındaki sorulara cevap bulabilmesi ona yardım-cı olabilmeniz iccedilin
Kendi mesleğiniz ya da yakın ccedilevrede bulunan insanların meslekleri hakkında ccedilocu-ğunuzla konuşabilir onun bu konuda goumlzlemlerini dinleyebilir ya da bizzat iş ortamı-nıza onu goumltuumlrerek doğrudan yaşantı edinmesini sağlayabilirsiniz Ccedilocuğunuzu tv radyo programları kitaplar bilgisayar programlarından ya da okulundaki rehber oumlğ-retmeninden yardım alarak meslekleri tanımasına teşvik edin
Ccedilocuğunuzun değişik iş yerlerine ziyaret ederek yarım zamanlı işlerde ccedilalışarak meslekler hakkında bilgi toplamasını sağlayın
S A Y F A 2 9 S A Y I 5
Ccedilocuğunuzu meslekleri tanıtıcı konferanslara katılmaya ccedilevresindeki kişilere meslekler hakkında soru sormaya teşvik edin
Ccedilocuğunuzla meslekler hakkında oumlğrendiği bilgileri tartışmak oumlğrendiği bilgileri buumltuumlnleş-tirmesini sağlayın
Ccedilocuğunuzun gelecekteki mesleki plan ve hedefleri uumlzerinde şu anki ilgi ve yeteneklerinin ne kadar oumlnemli olduğunu anlamasına yardımcı olun
Sizin iccedilin ccedilalışmanın ne ifade ettiğini ccedilocuğunuzla konuşarak insanların yalnızca para ka-zanmak iccedilin ccedilalışmadığını anlamasına yardımcı olabilir ccedilalışmanın kendisi iccedilin anlamını bul-masına ve hayattan ne beklediği konusunda fikir sahibi olmasını sağlayın
Meslek Seccediliminde Dijitalleşmenin Roluuml
Guumlnuumlmuumlz duumlnyasında bireylerin mes-lek seccediliminde kitle iletişim araccedillarının ve oumlzel-likle televizyonun ccedilocuk ve genccedillerin mesleki gelişimleri uumlzerinde etkisi oldukccedila fazladır Medya (yazılı ve goumlrsel iccedilerikli video temelli ma-teryaller) kişisel oumlzellikle-rine dayalı olarak ccedilocuk-ları ve genccedilleri seccedilici algı-ları aracılığı ile mesleki gelişimleri konusunda etkileyebilmektedir (King ve Multon 1996) Tele-vizyon gazeteler dergiler ve bilgisayar uumlzerinden ulaşılan kaynaklarda sıkccedila goumlsterilen bazı mes-leklere sahip kişilerin ccedilocuk ve genccediller tarafın-dan model alınma olasılığı artabilmektedir Uumllkemizde son zamanlarda goumlsteri sanatlarıyla ya da bazı spor alanlarıyla ilgili mesleklere sa-hip olmanın daha popuumller olarak algılanmasın-da medyanın etkisi ccedilok accedilıktır Medyada bu tip mesleklere sahip olmanın getirebileceği pırıltı-lı yaşam olanakları gerccedilekccedili yanlarını goumlzetme-yen genccediller accedilısından ccedilok ccedilekici olarak algıla-nabilmektedir Gelecek yıllarda da medyanın ve dijital duumlnya-nın yeri daha da oumlnemli hale gelecektir Klasik
anlamdaki birccedilok iş tanımı ve meslekler değiş-mektedir Değişmeye de devam edecektir Oumlzellikle Pandemi suumlreciyle birlikte duumlnya ge-nelinde dijitalleşmenin oumlnemi daha da oumln pla-
na ccedilıkmıştır Bu suumlreccedil eğitimde de dijitalleş-menin daha da yoğun kullanılmasını sağlamış-tır Bilgisayar teknoloji-sinde elde edilen bilgi-lerin iletişim teknoloji-sine uygulanmasıyla yeni teknolojiler birey-leri iletişim teknolojisi iccedilerisinde aktif bir hale
getirmiştir Sadece teknolojinin hızla hayatı-mıza girmeye başlaması ve dijital duumlnyaya geccedililmesi ile değil ekonomik sosyal bilimsel ve kuumlltuumlrel değişmelerinde etkisiyle geleceği olan meslekler şekilleniyor Yeni dijitalleşen duumlnya ve yapay zekacirc kavramlarıyla birlikte meslek anlayışları da değişti Oumlnceleri genccedille-re ne olmak istediklerini sorduğunuzda dok-tor avukat muumlhendis oumlğretmen cevaplarını alırdınız Dijitalleşen duumlnya ile birlikte bu mes-leklerin yerini yabancısı olduğumuz fakat ge-leceği olan meslekler aldı
S A Y F A 3 0
Geleceği Olan Meslekler İccedilin Gerekli Oumlzellikler
Geleceği olan meslekler grubundan bir meslek seccediltiniz ve bu konuda her tuumlrluuml eğiti-mi almaya başladınız diyelim Eğitimin yanı sıra kişisel olarak geliştirmeniz gereken becerileriniz de olmalı Bu konuda kendinizi eğitmelisiniz Bu becerileri geliştirmeniz seccedileceğiniz meslekte emin adımlarla ilerlemenizi sağlayacaktır Ccediloumlzuumlm Odaklı Olun Karşınıza ccedilıkan problemleri ccediloumlzmeye odaklanın Bazen ccedilok zor ve karmaşık problemler dahi ccedilıksa pes etmeden ccediloumlzmeye ccedilalışın Problemlere ccediloumlzuumlm bulmak iccedilin zihin egzersizleri yapın Farklı ve Yaratıcı Duumlşuumlnuumln Olaylara ve problemleri ccediloumlzmeye yaklaşırken farklı duumlşuuml-nuumln Yaratıcı ccediloumlzuumlmler ve oumlneriler bulun Kimsenin duumlşuumlnemediğini duumlşuumlnen yaratıcı ccediloumlzuumlmler sunan insanlar iş hayatında ccedilok tercih edilirler Olayları Analiz Edin Olayları analiz edip suumlzgeccedilten geccediliren ve nokta atışı ccediloumlzuumlm yol-ları bulan insanlar her zaman aranılan kişilerdir Sosyal Biri Olun Ccediloumlzuumlm odaklı olmanın yanı sıra sosyal ilişkilerinizde guumlccedilluuml olmalı İyi bir dinleyici olmalı empati kurabilmeli ve yaptığınız işi en iyi şekilde yapmalısınız Akademik Donanıma Sahip Olun Bilim teknoloji muumlhendislik ve matematik youmlnuumln-den ileri derede donanımlı olmalısınız Bu yeteneklere sahip insanlar geleceği olan meslekler iccedilin ilk tercih sebebidir Genel Becerilere Sahip Olun Sosyal analitik mobil becerileri youmlnuumlnden kendilerini geliştirmiş kişiler de tercih nedenidir
D İ P N O T
Geleceği olan meslekler ne demek Geleceği olan meslekler oumlnuumlmuumlzdeki yıllar iccedilerisinde gelişen gelişen teknoloji ile bir-likte ihtiyacı artan meslek gruplarıdır Bu mesleklerin yeni ve gelişmekte olması ve bu alanda az personel bulunması nedeniyle ccedilok kazandıran meslek grubunda yer alır Dijitalleşen duumlnyada meslek anlayışı ve ihtiyacı da farklılaşır Geleceği olan meslekleri tercih edecek genccedillere ne oumlnerilir Geleceği olan meslekleri tercih edecek bu alanda kariyer yapacak genccediller oumlncelikle bu konudaki akademik kariyerinizi en iyi şekilde tamamlayın Uzmanlık alanlarınıza goumlre eğitimlerden destek alın Suumlrekli kendinizi geliştirin yaptığınız işin en iyisini ya-pın Meslek seccediliminde nelere dikkat etmeli Mesleğinizin kişilik oumlzelliklerine uyup uymadığına akademik ve gerekli becerileri ta-şıyıp taşımadığına dikkat etmelisiniz Seccediltiğiniz meslek grubunun suumlrekli yapabilece-ğiniz bir iş olması aile ve sosyal hayatınızı da etkiler Gelir duumlzeyinizde hayat tarzınızı etkileyen oumlnemli bir faktoumlrduumlr
S A Y F A 3 1 S A Y I 5
Meslek seccedilimi sırasında yerinde bir karar alabilmek iccedilin gence duumlşen goumlrevler 1 Kendinizi iyi tanıyın Genccedil bedensel oumlzellikleri sağlık durumu guumlccedilluuml ve zayıf youmlnleri zekacirc duumlzeyi ve zekacirc biccedilimi oumlzel yetenekleri ve yeteneksiz olduğu alanlar ilgi ve istekleri kişilik ve karakter yapısı ulaş-mak istediği idealler ve arzu ettiği başarı tuumlruuml hakkında bilgi sahibi olmalıdır 2 Meslekleri tanıyın Genccedil meslekleri tanımalı buumltuumln meslekler hakkında bilgi toplayamazsa da seccedilmeyi planla-dığı mesleği iyi tanımalıdır Genccedil mesleğin veya mesleklerin tarihccedilesini evrimini yapılacak işin niteliğini ccedilalışma ortamını ve koşullarını meslekte aranan yaş yetenek cinsiyet bilgi tuumlruumlnden oumlzellikleri mesleğe nasıl hazırlanıldığı meslekte ccedilıraklık suumlresini yuumlkselme ve iler-leme şansını kazanccedil durumunu iş bulma olasılığını ve işin uumllke ccedilapındaki geccedilerliğini bilmeli-dir 3 Kendi oumlzellikleriniz ile seccedilmeyi amaccedilladığınız mesleğin nitelikleri arasındaki uygunluğu araştırın Genccedil rastgele seccedilim yapmaktan kaccedilınmalı seccedilmeyi duumlşuumlnduumlğuuml meslekte aranan niteliklerin kendisinde bulunup bulunmadığını goumlzden geccedilirmelidir Genccedil yetenekli olmadığı ilgi duy-madığı bir alana youmlnelmekten ve ani kararlar almaktan kaccedilınmalı seccedileceği mesleğin buumltuumln yaşamını şekillendireceğini unutmamalıdır Genccedil birey-meslek uygunluğu sağlandığında ancak mutlu olabileceğini hatırdan ccedilıkarmamalıdır
Aysel KATARCI
Besni RAM RehPskDanışHizBlmBşk
KAYNAKCcedilA Kaynakccedila Altun İ (2000) Kocaeli Sağlık Yuumlksekokulu oumlğrencilerinin kişisel değerleri ve meslek seccedilimlerine etki eden faktoumlrler I Uluslar arası amp VIII Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı Antalya 75- 77 Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi The Journal of Social Sciences Institute SayıIssue35 ndash Sayfa Page 35 ISSN 1302-6879 VANTURKEY LİSE OumlĞRENCİLERİNİN KARİYER DUumlŞUumlNCELERİNİ ETKİLEYEN FAKTOumlRLERİN İNCELENMESİ-FFUNDA AKKOCcedil BUCA EĞİTİM FAKUumlLTESİ DERGİSİ 32 (2012) httpwwwmeligorgtrcocuklarimiz-icinAileye-Dusen-Gorevler24 httpswwwiienstitucombloggelecegi-olan-meslekler
Yeteneklerinizin ve duumlnyanın ihtiyaccedillarının kesiştiği yerde mesleğiniz yatıyor
-Aristo
S A Y F A 3 2
Değişen ve gelişen duumlnya koşulla-
rı iccedilerisinde meslek ve kariyer kavramları
hem gelişimin ve değişimin bir parccedilası
olmuş hem de gelişimin ve değişimin
kendisi konumundadır 1900rsquoluuml yılların
başlarından itibaren ABD başlamış olan
ve guumln geccediltikccedile değeri anlaşılan meslek
ve kariyer kavramları uumllkemizde ise bu-
guumln yadsınmayacak derecede oumlnemini
korumaktadır Elbette ki bu iki kavram
guumlnuumlmuumlze ulaşana kadar ccedileşitli evreler
geccedilirmiş oldu
Bireyin iccedilinde bulunduğu hayat
koşulları iccedilerisinde anlam bulduğu el-
betteki iş ve meslek durumu ile daha da
anlam kazanacaktır Okul hayatının baş-
larında ilgi ve yetenek ile başlayan reh-
berlik suumlreci daha sonra eğitimin sonla-
rında iş ve meslek youmlnlendirmesi ile ni-
hayetine ulaşır Bilindiği uumlzere gerek reh-
berlik hizmetleri olsun gerek mesleki
rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmet-
leri olsun Tuumlrkiyersquonin model aldığı uumllke
ABD olmuştur Uumllkemiz mesleki danış-
manlık ve kariyer danışmanlığı kavramla-
rının oumlnemini ccedilok sonradan fark etmiş
olmasına rağmen buguumln iş sahasının ge-
nişlemesi ve yeniduumlnya duumlzeninin suumlrekli
yenileşme hareketleri beraberinde bu iki
kavramın oumlnuumlnuuml istemsizce accedilmaktadır
Tarihsel suumlreci incelersek Tuumlrkiyersquode reh-
berlik hizmetleri 1950rsquolerde Marshall
Planı kapsamında Amerikalı uzmanların
uumllkemize gelmesi ve bazı Tuumlrk eğitimcile-
D İ P N O T
TUumlRKİYEDE MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER
DANIŞMANLIĞI
rin ABDrsquode eğitim goumlruumlp yurda doumlnmesi
ile başlar Mesleki rehberlikte 1950rsquoden
bu yana gelen tarihsel rehberlik dilimden
yararlanmıştır Milli Eğitim Bakanlığı bu
konuda ilk adımı atan kurumlardan ol-
muştur MEB bu suumlreccedilte ccedileşitli ilgi yete-
nek ve eğilimlerle ilgili teknik araccedil ve ge-
reccediller hazırlamış ve uygulamıştır Tabi ki
bu suumlreccedilte hazırlanan ve uygulanan tek-
niklerde tamamen kopya bir suumlreccedil olma-
mış kuumlltuumlrel alt yapıda goumlz oumlnuumlnde bu-
lundurulmuştur Aynı zamana MEB o douml-
nemlerde eğitim şuralarında mesleki reh-
berliğin oumlnemini uumllkenin kalkınması nok-
tasında hedef koymuştur Bu konuda atı-
lan en buumlyuumlk adım Gazi Eğitim Enstituuml-
suumlnde oumlğretmen yetiştiren programlara
ldquoRehberlik ve Danışma Dersirdquo nin konma-
sı ve tuumlm resmi kaynaklarda meslek seccedili-
mi ve youmlneltmenin oumlneminin vurgulan-
ması oldu Daha sonra gerek rehberlik
olsun gerek mesleki rehberlik olsun MEB
ccedileşitli adımlar attı fakat atılan adımlar
bazen sekteye uğradı Oumlrneğin mesleki
rehberliğin kimin yapacağı ve yahut kay-
nak alan nerden karşılanacak şeklinde bir
takım belirsizlikler soumlz konusu oldu Bu
belirsizlik doumlnemi birccedilok arayışa sebep
oldu belirsizlik suumlreci ise mesleki rehber-
lik ve kariyer alanında birccedilok bilgi sağla-
mış oldu
S A Y F A 3 3 S A Y I 5
2000rsquoli yıllara yaklaşırken daha oumlnce
belirttiğimiz gibi gelişen ve değişen duumlnyada
meslek ve kariyer kavramına daha ccedilok ihtiyaccedil
duymuş ve bu meslek kariyer alanlarında daha
ccedilok pratiklere ihtiyaccedil duydu Ccediluumlnkuuml artık bu
hizmetlerin sadece liseye ya da uumlniversiteye
geccedilişte ve meslek seccedilimi kararı ile sınırlı olma-
dığı tuumlm yaşam suumlresince ve buumltuumlnsel kariyer
gelişimine youmlnelik olması gereğine dikkat ccedileken
akademisyenlerin makale ve kitaplarında
lsquomesleki gelişim suumlrecirsquo ve lsquomesleki gelişim gouml-
revlerirsquo nden soumlz edilmeye başlanmıştır Mesle-
ki Rehberlik ve Kariyer Psikolojik Danışmanlığı
alanında uumlniversitelerde uygulamalı (deneysel)
tez ccedilalışmaları ve oumllccedilek geliştirme veya uyarla-
ma ccedilabaları dikkate değer bir ivme kazanmıştır
Devamında uumlniversitelerde PDR alanı oumlnem
kazanmış ve uumlniversitelerde accedilılan boumlluumlm sayısı
hız kazandı Uumlniversitelerin birccedilok alanında
mesleki rehberlik dersi kondu Kariyer danış-
manlığı adı ile birccedilok alana sertifika verildi Uumll-
kemizde gelecek umutlarının uumlniversite eğiti-
mine bağlandığı ve oumlğrencilerin buumlyuumlk bir yarışı
aşarak hak kazandığı uumlniversitede iyi bir prog-
ram seccedilme kaygısı oumlğrencileri okul dışında uumlni-
versiteye giriş sınavlarına hazırlayan oumlzel ders-
hane sektoumlruumlnuuml yaratmıştır Bu kurumlarda
goumlrevli rehber oumlğretmenlerin oumlğrencinin uumlni-
versiteye giriş puanlarına goumlre girebileceği
uumlniversite ve boumlluumlmleri teknik bir sıralama
yaparak oumlğrenciyi youmlnlendirme uygulaması
ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir yardım tuumlruumlnuuml
doğurmuştur Oumlte yandan İŞKUR da aynı şe-
kilde mesleki rehberlik kavramına oumlnem ver-
miş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli raporlar hazırla-
mış ve sunmuştur
Gelinen noktada buguumln Tuumlrkiyersquode
meslek rehberlik ve kariyer danışmanlığı oumlne-
mini korumaktadır Ccedileşitlenen meslek alanları
ve dallarına atfen ilgiye yeteneğe ve eğilimle-
re daha ccedilok oumlnem verilmektedir Mesleki reh-
berlik ve kariyer danışmanlığı ise duumlnyadaki
ivmeleri ve gelişmeleri goumlz ardı etmemekle
muumlmkuumln olur uumlniversiteye giriş puanlarına
goumlre girebileceği uumlniversite ve boumlluumlmleri tek-
nik bir sıralama yaparak oumlğrenciyi youmlnlendir-
me uygulaması ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir
yardım tuumlruumlnuuml doğurmuştur Oumlte yandan İŞ-
KUR da aynı şekilde mesleki rehberlik kavra-
mına oumlnem vermiş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli
raporlar hazırlamış ve sunmuştur
Huumlseyin KARTAL
Besni RAM RehOumlğrtPsikolojik Danışman
S A Y F A 3 4
Bir yolculuğa ccedilıkmaya karar verdikten
sonra ne yaparsınız İlk olarak nereye
gideceğinize yani yolculuk sonunda nere-
ye ulaşacağınıza karar verirsiniz Sonra-
sında da yola ne zaman ccedilıkacağınıza han-
gi ulaşım yolunu tercih edeceğinize bilet
alıp almayacağınıza dair seccedilimler yapar
ve harekete geccedilersiniz Kısaca yolculuğu-
nuzun tuumlm ayrıntılarını planlar ve kendi-
nize bir yol haritası ccedilıkarırsınız Kariyer
planlamak ve bu doğrultuda meslek seccedili-
minde bulunmak da bir yolculuktur Bu
yolculuğa ccedilıkmadan oumlnce bir yol haritası
ccedilıkarmak ve bu harita doğrultusunda ha-
reket etmek iyi bir kariyer yolculuğu iccedilin
ilk adımdır
Kariyer koumlken olarak Fransızca
ldquocarrieacutererdquo kelimesinden gelmektedir Ke-
lime oumlznel anlamı ldquobir yere ccedilıkan bir yere
gelenrdquo olarak ifade edilmektedir Tanımı-
na bakacak olursak kariyer bir oumlmuumlr bo-
yu yaşanan olaylar dizisi bireyin meslek
ile diğer yaşam rollerinin birbirini izleme-
si sonucu oluşan genel oumlruumlntuuml ve gelişim
ccedilizgisinde oumlzellikle mesleki rollerde yuumlk-
selme duraklama ve gerilemeyi iccedileren
suumlreci ifade eden kavramdır
(Kuzgun2006) Goumlruumllduumlğuuml gibi kariyer
yolculuğu yaşamımız boyunca devam edi-
D İ P N O T
KARİYER PLANLAMANIN YOL HARİTASI
yor Bu yolculukta meslek seccedilmek ve o
mesleği yapıyor olmak uğradığımız du-
raklardan biri Mesleki roluumlmuumlzuumln yanı
sıra bu yolculuğa diğer yaşam rollerimiz
olan ccedilocuk anne baba kardeş eş
komşu vb rollerimiz de eşlik ediyor En
oumlnemlisi de yolculuğumuz bir duumlzluumlkte
değil inişli ccedilıkışlı bir şekilde suumlruumlyor Peki
tuumlm bunlar ne demek oluyor Bir mes-
lek seccediliminde bulunulduğunda oumlmuumlr
boyu bu mesleği yapmak zorunda değil-
siniz belki zamanla meslek değişime uğ-
rayacak belki de meslek değişikliğinde
bulunmak isteyeceksiniz Kariyer planla-
ma tek bir gidiş hakkının olduğu bir yol-
culuktan ziyade birden fazla yollara sa-
hip ccedileşitli alternatiflerin olduğu bir suuml-
reccedil Aynı zamanda meslek seccediliminden
ziyade bir kendini tanıma ve geliştirme
suumlrecidir İyi bir kariyer yolculuğu yap-
mak istiyorsanız kendinizi tanımanız ve
yapmak istediğiniz işimesleği tanıma-
nız bu işimesleğe yaparken değerleri-
nizi bilmeniz oldukccedila oumlnemli Yani yap-
mak istediğiniz işimesleği istiyor olmalı-
sınız istediğiniz işmeslek kendi ilgi ye-
tenek ve mesleki değerlerinize( kazanccedil
unvan iş olanakları vb) uygun olmalı ve
yaptığınız işmesleğe birileri değer veri-
yor olmalı ve bu değerler sizin mesleki
değerlerinizle uyumlu olmalı Yani iste-
diğiniz bir işi yapacak yeteneğiniz yoksa
ancak hayal kurarsınız Yapabileceğiniz
bir işi sevmiyorsanız mutsuz olursunuz
Başkalarının değer vermediği bir iş ile
uğraşırsanız ekonomik karşılığını veya
mesleki doyumunu alamazsınız
(Erkut2016) Tuumlm bunların bir arada
sağlayan işmeslek seccedilimi iyi bir kariyer
yolculuğunun diğer adımıdır
S A Y F A 3 5 S A Y I 5
İyi bir kariyer yolculuğunun adımlarına goumlre yol haritamızı ccedilıkaracak olursak
Kendimizi tanımak iccedilin ldquoBen kimim Benim ilgi ve yeteneklerim nedir Ben ne yapa-
bilirimrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Yapmak istediğiniz işmesleği tanımak iccedilin ldquoHangi mesleği seccedilebilirim Seccedilmek iste-
diğim işmesleğin oumlzellikleri nedir Benim oumlzelliklerim ve işmesleğin oumlzellikleri ne ka-
dar uyumlu Bu işmesleği yapmak iccedilin ne yapmak gerekiyor Hangi lise veya uumlniver-
siteye gidebilirim Bu işmeslek iccedilin diploma yanında başka nelere ihtiyacım varrdquo vb
soruları sorabilirsiniz
Mesleki değerlerinizi bilmek iccedilin ldquoBu işmesleği yaparken ne kazanmak istiyorum
(para saygınlık unvan rahat gezmek tek başınalık gibi) Toplum bu işmesleğe ne
kadar değer veriyor Bu işmesleğin iş olanakları nedir Oumlzel sektoumlrde mi devlet ku-
rumlarında mı ccedilalışmak istiyorum Bu işmesleği nasıl yapmak istiyorum Bu iş
mesleğin iş olanakları değişikliğe uğrarsa ne yaparım Yapmak istediğim işmeslek
gelecekte yeri ne olurrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Tuumlm bu sorularına cevabına uygun olan mes-
lekleri belirleyip meslekler hakkında daha fazla
bilgi edinip araştırma yapabilirsiniz Meslek
elemanlarıyla goumlruumlşebilirsiniz Karar verirken
sormanız gereken diğer bir soru ise ldquoBu iş
meslek seccediliminde mutlu musunuzrdquohellip Sorulara
cevap veren meslekler aynı zamanda bu iş
mesleği yaparken mutlu olacağınız seccedilimler
olmalı Eğer mutlu olacağınız bir seccedilim olmazsa
yaşamınızın bir kısmında mutlu olmadığınız
bir doumlnem yaşayacak olabilirsiniz Kariyer
planlamak bir nevi kendiniz iccedilin doğru ve
mutlu bir işmeslek seccedilimi yapmak ve bu se-
ccedilim doğrultusunda ccedilalışmalarda bulunmak ile
ilgilidir Tuumlm bunları karşılayan bir planlama
iccedilin iyi bir kariyer yolculuğu olduğundan bah-
sedebiliriz
İyi bir kariyer yolcuğu iccedilin yol haritasını ccedilıkarırken yolculuk bileti gibi bize yar-
dımcı olabilecek kaynaklarımız ise
S A Y F A 3 6
Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi (MBS)
D İ P N O T
Kişinin kendisini tanımasına yapmayı sevdiği şeyleri ve yeteneklerini keşfetmesine meslek seccedili-mine yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur Sisteme httpmbsmebgovtr adresinden ulaşıp uumlcretsiz uumlyelik oluşturabilirsiniz Oluşturulan uumlyelik sonrasın-da sistemde yer alan testlerdeki sorulara verdiğiniz cevaplara goumlre meslek eşleştirmesinde bulunuyor Sistem zaman zaman guumlncellemeler nedeniyle tam işlevsel olarak ccedilalışmayabiliyor Bu yuumlzden ara ara girip tekrar kontrol ederek faydalanabilirsiniz
Mesleğim Hayatım Portalı
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Muumlduumlrluumlğuuml
tarafından hazırlanmış olup mesleki ve teknik eği-
timde yer alan liseler ve boumlluumlmler hakkında bilgi
vermektedir Bu boumlluumlmlerin gelecekteki iş imkacircnla-
rı staj olanakları iş olanları meslek tanıtımları gibi
birccedilok konuda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Por-
tala httpsmeslegimhayatimmebgovtr adre-
sinden ulaşabilirsiniz Portalda yer alan videoları
izleyebilir dokuumlmanları inceleyebilirsiniz
S A Y F A 3 7 S A Y I 5
Tuumlrkiye İş Kurumu (İŞKUR) ldquoMeslekleri Tanıyalımrdquo
Duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmesleği adıyla aratarak mesleğin ta-
nımı goumlrevleri mesleğin gerektirdiği oumlzellikler ccedilalışma or-
tamı ve koşulları mesleğe sahip olmak iccedilin alınacak eğitim-
ler iş olanakları mesleki kariyer suumlreci hakkında ayrıntılı
bilgilerin yer aldığı dosyalara ulaşabilirsiniz Merak ettiğiniz
veya duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek hakkında ayrıntılı bilgilere
bakarak size olan uyguluğunu değerlendirebilir meslek se-
ccedilime youmlnelik kararlar alabilirsiniz Kurum web sitesine gir-
diğinizde Online İşlemler sekmesinden Meslekler Soumlzluumlğuuml
rsquonuuml seccedilip Tuumlrk Meslekler Soumlzluumlğuuml ve Meslekleri Tanıyalım
başlıklarını inceleyebilirsiniz Kurum web sitesine https
esubeiskurgovtr adresinden ulaşabilirsiniz
Yuumlksekoumlğretim Program Atlası
YoumlkAtlas olarak bilinen bu sistem ise Yuumlksekoumlğretim
Kurulu tarafından hazırlanmış olup uumlniversitelere ilişkin
ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Sistemde yer alan başlıklar
aracılığıyla uumlniversiteler oumln lisans ve lisans boumlluumlmleri
meslek tanıtımları mezunlarının KPSS TUS DUS gibi sı-
navlardaki başarı bilgilerine bir oumlnceki yılın sonuccedillarına
goumlre yerleşen oumlğrencilerin Yuumlksekoumlğretim Kurumları Sına-
vı kapsamında Temel Yeterlilik Testi ve Alan Yeterlilik Tes-
ti netlerine ulaşabilirsiniz Bu bilgiler doğrultusunda mes-
lek ve uumlniversite tercihinde bulanabilirsiniz Seccedilmek iste-
diğiniz mesleğe okumak istediğiniz boumlluumlm ve uumlniversite-
ye karar verebilir buna goumlre ccedilalışmalarınızı planlayabilirsi-
niz Sisteme httpsyokatlasyokgovtrindexphp adre-
sinden ulaşabilirsiniz
S A Y F A 3 8
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi
D İ P N O T
buumlnyesinde bulunan projeler aracılığıyla boumlluumlm-
uumlniversite tercihi staj ve iş olanakları ve mesleki eğitim
suumlreccedilleri kapsamında destek uumlniversiteye hazırlananlara
uumlniversite okuyanlara ve kamu ccedilalışanlarına destek ol-
maktadır UumlNİ-VERİ Projesi kapsamında uumlniversite tercih-
lerine yardımcı olmak amacıyla lisans boumlluumlmleri hakkında
İş Bulma Suumlresi Başlangıccedil Uumlcreti Nitelik Uyuşmazlığı Ka-
muda İşe Yerleşme Oranı Firma Buumlyuumlkluumlğuuml Dağılımı ve
Sektoumlr Bazında Dağılım konularında grafiklerle istatistik-
sel veriler sunarak bilgilendirmektedir İlgili boumlluumlm mezu-
niyeti sonrasında iş bulma ve mesleki kazanccedil durumunu
daha net bir şekilde goumlrebilirsiniz Bu bilgilere bakarak
oumlzellikle duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek ve buna bağlı olarak okumak istediğiniz boumlluumlmuuml de-
ğerlendirebilir mesleki değerlerinize uyumu noktasında karar verebilirsiniz Danışman
Bilgi Sistemi (DABİS) Projesi kapsamında ise UumlNİ-VERİ ile sunulan bilgilerin kapsamı da
artırılarak uumlniversiteler bazında boumlluumlm karşılaştırması yaparak bilgilendirmektedir Bu
sistemden faydalanmak iccedilin rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlardan veya uumlniver-
sitelerin kariyer merkezlerinden destek alabilirsiniz Uumlniversite okurken kariyerinizi
şekillendirmek amacıyla Yetenek Her Yerde Staj Seferberliği Soumlz Yetenekte ve Kari-
yer Planlama Dersi Projeleri kapsamında gerccedilekleştirilen ccedilalışmaları inceleyebilir pro-
jelere katılabilirsiniz Stajiş deneyimleri kazanarak okuduğumuz boumlluumlmmeslek daha
yakından tanıyabilirsiniz Proje ve bilgilere httpswwwcbikogovtr adresinden
projeler sekmesinden ulaşabilirsiniz
İyi bir kariyer yolculuğunda yol haritanızı oluştururken kendinize soracağınız sorular ve
yardım alacağınız kaynaklar sizlere oldukccedila yardımcı olacaktır Bu yolculukta karar verme
suumlrecinde aileniz ve rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlarınızdan da destek alabilirsi-
niz Unutmayın ki bu yolculuğun tek bir gidiş yolu bulunmamakta ve doumlnuumllmez değildir
Her bireyin yolculuğu farklı yollardan ve kendine oumlzel olacaktır
Fatma BAYKAL
Psikolojik Danışman
AC Yamazaki Ortaokulu
S A Y F A 3 9 S A Y I 5
NEDEN MESLEKİ EĞİTİM
Her ccedilocuk farklı oumlzelliklere yetenekle-
re ve ilgilere sahiptir Zamanında ve doğru
yapılacak bir rehberlik ve youmlnlendirme ile ba-
şarılı olamayacak ccedilocuk yoktur Bu nedenle
aldıkları eğitim onların buumltuumln hayatını temel-
den etkileyecektir Oumlte taraftan 21yuumlzyılın iş
duumlnyasının ccedilocuklarımızdan beklentisi ccedilok
yuumlksektir İşte doğru okul seccediliminin oumlnemi
tam bu noktada karşımıza ccedilıkıyor
Peki hem oumlğrencilerin hem de veli-
lerin okul seccedilimi konusunda oumlzellikle dikkat
etmesi gereken başlıca hususlar nelerdir
Bu sorudan hareketle bize ayrılan bu bouml-
luumlmde mesleki ve teknik eğitim ile buna
paralel olarak doğru okul seccediliminde dikkat
edilmesi gereken hususları mesleki ve tek-
nik eğitimin oumlnemini ve mesleki teknik eği-
timin uumllkemizdeki konumunu kısaca masa-
ya yatırdık
Doğru Okul Seccediliminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uumllkemizde hemen hemen her veli ccedilocuğu iccedilin lise tercihinde bulunurken akademik eğitime odaklana-rak sırasıyla Fen Liseleri Sos-yal Bilimler Liseleri Anadolu Liseleri tercihinde bulunmak-tadır Akademik eğitim veren okullara yerleşemeyen ccedilo-cuklar iccedilin mesleki eğitim en son tercih olarak duumlşuumlnuumll-mektedir Bu duumlşuumlncede olan ebeveynlerimize şunu hatırlatmak isterim ki doğru bir okul tercihi ccedilocuğun
kendi ilgi ve yeteneklerinin farkında olarak kendisi hak-kında reel bir değerlendir-me yapabilmekten geccedilmek-tedir Bu anlamda tercih suumlrecinde velilerin roluumlnuumln duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde ebeveyn-lerin de ccedilocukları hakkında gerccedilekccedili bir bakış accedilısına sahip olması oumlnem arz et-mektedir
Bu bağlamda anne babaların ccedilocuklarını iyi tanı-maları gelecekle ilgili kariyer planlamasını gerccedilekccedili yapma-
larını sağlayacaktır Her bire-yin kendine oumlzguuml ilgi ve yete-neklerinin olduğu goumlz ardı edilmeyerek ccedilocuğun lsquobiriciklikrsquo youmlnuumlnuumln lsquosıradanlaşmasınarsquo fırsat ve-rilmemelidir Unutulmamalı-dır ki balığa uccedilmayı file ağa-ca tırmanmayı oumlğretmeniz muumlmkuumln değildir
S A Y F A 4 0
Mesleki ve Teknik
Anadolu
Liselerinderdquo
uygulanan
programların
farklılıklarını ve bu
farklılıkların
kendilerine
sağlayacağı
avantajları iyi
anlamaları son
derece oumlnemlidir
Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitim Durumu ve Avantajları
Duumlnyada ve Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitimin Oumlnemi
2005 yılında AB iccedilinde yapılan bir araştırmada velilere zorunlu eğiti-mi tamamlamış oumlğrenciye genel mi meslek eğitimi mi tavsiye edersiniz sorusu youmlneltilmiştir İngiltere Fran-sa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş uumllkelerde yaşayan velilerin 70rsquoi gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok daha aşağılarda kalmaktadır
Nitelikli iş guumlcuuml verimli bir ekonomi iccedilin vazgeccedililmez bir unsur-dur Nitelikli iş guumlcuumlne sahip olmanın yolu ise iyi planlanmış mesleki eğitim-le muumlmkuumlnduumlr Mesleki ve teknik eği-tim bu accedilıdan gelişmekte olan ekono-miler iccedilin hayati oumlnem arz etmektedir
21 Yuumlzyılın sanayisinin ihtiyaccedil-larını karşılayacak ve bu bağlamda
uumllkemizin gelişmekte olan sanayisi-nin istihdam noktasında ihtiyaccedil duyduğu nitelikli işguumlcuuml sıkıntısı ccedilektiği duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde gelecekte meslek lisesinden mezun olacak nitelikli işguumlcuumlnuumln oumlnemi anlaşıl-mamaktadır
Bu gerccedileklikten hareketle sektoumlr ile sağlam temellerle kurula-cak bir işbirliği neticesinde iş duumln-yası ile entegre olmuş ve iş duumlnya-sının ihtiyaccedil duyduğu meslek ve alanlarda nitelikli işguumlcuumlnuumln yetişti-rilmesini sağlayacak bir mesleki ve teknik eğitim Tuumlrkiyersquonin 2023 ve 2071 hedeflerine ulaşması yolunda en buumlyuumlk role sahip olacaktır
uygulanan programların farklılıkla-
rını ve bu farklılıkların kendilerine
sağlayacağı avantajları iyi anlama-
ları son derece oumlnemlidir
2012 yılından itibaren tuumlm
meslek liselerinin eğitim sistemi-
miz iccedilerisinde ldquoMesleki ve Teknik
Anadolu Lisesirdquo olarak isimlendi-
rilmeleriyle birlikte meslek liseleri
arasındaki farklılıklar accedilısından
kamuoyunda bir belirsizlik duru-
mu oluşmuştur Kafalardaki bu
soru işaretinin giderilmesi accedilısın-
dan meslek lisesi tercihi yapacak
oumlğrenci ve velilerimizin ldquoMesleki
ve Teknik Anadolu Liselerinderdquo
D İ P N O T
İngiltere Fransa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş
uumllkelerde yaşayan velilerin 70 gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki
eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok aşağılarda kalmaktadır
S A Y F A 4 1 S A Y I 5
miştir
Mesleki Eğitimde Paradigma değişikli-
ğine yol accedilan bu değişikliklerden sonra oumlzel-
likle ortaoumlğretimde alternatif bir okul duumlzeyi-
ne ccedilıkarılan mesleki eğitim merkezlerine olan
ilgi artmış bu oumlğrenciler işletmede yaparak
yaşayarak uygulamalı bir şekilde mesleklerini
oumlğrenme fırsatı bulmuştur Ayrıca mesleki
eğitim merkezlerini tercih eden tuumlm oumlğrenci-
ler ile meslek liselerinde işletmede beceri
eğitimi (staj) alan her oumlğrencinin staj uumlcret
alması devlet garantisi altına alınmıştır
Ayrıca 09122016 tarih ve 6764 sayılı
Kanun Huumlkmuumlnde Kararnamenin yayımlanma-
sıyla Tuumlrkiyersquonin mesleki eğitimi iccedilin bir doumlnuumlm
noktası sayılabilecek gelişmeler yaşanmıştır
Kararnameyle ccedilıraklık eğitimin oumlrguumln eğitim
kapsamına alınması işletmelere devlet deste-
ğinin oumldenmesi meslek liseli oumlğrencilerin uy-
gulamalı atoumllye meslek derslerine başladığı 9
Sınıftan itibaren sigortalanması ve 12072019
tarihli Ortaoumlğretim Kurumları Youmlnetmeliğinde
yapılan değişiklikle Mesleki Eğitim Merkezi oumlğ-
rencilerine lise diploması alma hakları veril-
Uumllkemizde ortaoumlğretim mezunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda meslek lisesi
mezunlarının istihdamda başı ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi mezunlarının oumln lisans
ve lisans mezunlarından da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere yansımaktadır
etmekte ve edindikleri mesleğin avantajlarını
bir oumlmuumlr yaşamalarını sağlamaktadır Bunun
en buumlyuumlk kanıtı mezunlarının kamuda ve oumlzel
sektoumlrdeki istihdam duumlzeyleridir
Tuumlm bu bilgiler ışığında Guumlccedilluuml Tuumlrki-
ye İccedilin Mesleki Eğitim gerccedileğinden hareket-
le uumllkemizin 2023 ve 2071 iccedilin belirlediği kal-
kınma hedeflerini yakalayabilmesinin yolu
doğru ve gerccedilekccedili sektoumlrel analizlerin ışığında
yapılacak mesleki eğitim planlamalarından
geccediltiği yadsınamaz bir gerccedilekliktir Bu gerccedile-
ğin farkında olan Bakanlığımız bu yeni suumlreccedil-
teki paradigma değişikliği ile mesleki eğitimi
tercih edecek her bir oumlğrencimize istihdam
olanaklarını sağlayacak her tuumlrluuml desteği ve-
receğinden hiccedilbir velimizin ve oumlğrencimizin
kuşkusu olmasın
Nevzat AVŞAR
Besni Osman İsot MTAL Muumlduumlruuml
Uumllkemizde oumlzellikle 2016dan bu ya-
na mesleki eğitimde paradigma değişikliği
ile beraber yapılan iyileştirmeler mesleki
eğitim veren okullarımızın donatım moder-
nizasyonunun sektoumlruumln ihtiyaccedillarına cevap
verecek duumlzeye ccedilıkarılması gerek Bakanlığı-
mız gerekse yerel duumlzeyde sektoumlr ile yapılan
protokoller ve işbirlikleri neticesinde mesle-
ki eğitim hem daha cazip hale getirilmiş hem
de mezunlarının istihdam duumlzeyleri artırıl-
mıştır Oumlyle ki uumllkemizde ortaoumlğretim me-
zunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda
meslek lisesi mezunlarının istihdamda başı
ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi me-
zunlarının oumln lisans ve lisans mezunlarından
da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere
yansımaktadır
Tek dezavantajı maalesef veli ve oumlğ-
rencilerde yerleşmiş bir olumsuz algı olan
meslek liseleri tabiri yerindeyse oumlğrencileri-
ni ldquokollarına altın bilezikrdquo takarak mezun
Değerli Okurlar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bouml-
luumlm Başkanlığımızca hazırlanan DİPNOT Dergimi-
zin bu sayısıyla birlikte ccedileşitli konularda başarıyı
yakalamış kişilerle roumlportaj yapmaya ve bu roumlpor-
tajları yayımlamaya karar verdik Dergimizin iccedileri-
ğinde bu ay kariyer suumlrecini etkileyen faktoumlrler
bizimde goumlrevlerimizden biri kariyer danışmanlığı
olunca kariyer hayatına ldquoCoğrafya Oumlğretmenliğiy-
lerdquo başlayıp 13 yıl bu mesleği icra ettikten sonra
D İ P N O T
ldquoHukukrdquo eğitimini bu yıl tamamlayan ccedilocukluğu-
muzun da birlikte geccediltiği OumlğretmenAvukat Sa-
dun ERYILMAZ ile yapmaya karar verdim Zaman
zaman kendisiyle genccedillerimizi doğru youmlnlendirme
konusunda paylaşımlarda bulunuruz İlk defa ona
profesyonel anlamda sormak istedim Eminim
burada bize ayırabileceğiniz vakit en fazla 10 da-
kikadır Bence bu suumlreyi iyi değerlendirin ccediluumlnkuuml
roumlportaj iccedilerisinde oumlğreneceğiniz ilham alacağı-
nız ipuccedilları var
SO YLEŞİ
O Ğ RTAVUKAT SADUN ERYİLMAZ
İ LE MESLEK SECcedilİ Mİ U ZERİ NE
Sadun Eryılmaz sizi kısaca tanıyabilir miyiz
1980 Besni doğumluyum İlk orta ve lise eğiti-
mimi canım memleketim Besnirsquode tamamladım
17 yıldır coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyo-
rum Guumlzel uumllkemin ccedileşitli yerlerinde goumlrev yap-
tıktan sonra Mersinrsquoe yerleştim ve 10 yıldır Mer-
sinrsquode yaşıyorum Duumlzenli olarak koşu yaparım
spor salonuna giderim ve spor en oumlnemli sosyal
aktivitelerimden biridir Okumak benim iccedilin adeta
vazgeccedililmez bir tutkudur Evli ve uumlccedil ccedilocuk sahibi
bir babayım İki oğlum ve bir kızım var
S A Y F A 4 3 S A Y I 5
İlk orta ve lise eğitimimi Besnirsquode tamamladık-
tan sonra Atatuumlrk Uumlniversitesi Fen Edebiyat
Fakuumlltesi Coğrafya Boumlluumlmuumlnuuml kazandım Aslın-
da oumlğrencilik hayatım boyunca hep başarılı bir
oumlğrenciydim Okulun ve sınıfın en ccedilalışkan oumlğ-
rencilerinden biri oldum her zaman Memur
ccedilocuğuydum Babam Besni Lisesinde hademe
olarak goumlrev yapardı Oumlğretmenlerden aldığı
kitapları bana getirir ve ben okuduktan sonra
onları tekrar teslim eder bir yenisini getirdi
bana Kendim kitap alamazdım ve kitap ihtiya-
cımı babam bu şekilde karşılardı Okuma alış-
kanlığımı babama borccedilluyum Rahmetli babam
sayesinde ilkokuldan beri inanılmaz bir okuma
alışkanlığı kazandım Başarılı bir oumlğrenci ol-
mamda bunun ccedilok buumlyuumlk bir katkısı olduğuna
inanıyorum Halen okuyorum ve okumaya da
nefes aldığım muumlddetccedile devam edeceğim in-
şallah
1997 yılında kazandım ilk uumlniversiteyi Ve ina-
nın tam anlamıyla bilgisayar ve internet ile o
zaman tanıştım aslında Yani o ana kadar başa-
rılı bir oumlğrenci olmamda şuan ki gibi teknolojik
suumlreccedillerin pek etkisi yoktur kesinlikle En
oumlnemli bilimsel destekccedilimiz Besni Halk Kuumltuumlp-
hanesiydi Ve gazetelerden kupon biriktirerek
aldığımız ansiklopedilerdi bizim başucu yardım-
cımızdı Oysa şu an oumlğrencilerin sahip olduğu
imkacircnları duumlşuumlnuumlyorum da bizim iccedilin hayal
olan şeylerin hepsi şu an onlar iccedilin mevcut
Yeter ki kendilerine inanıp duumlzenli şekilde ccedila-
lışmayı alışkanlık haline getirsinler Başarama-
yacakları hiccedil bir şey yok aslında Daha sonra
Anadolu Uumlniversitesi Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitir-
dim Hem oumlğretmen hem oumlğrenci olmak be-
nim iccedilin ccedilok alışılır bir durum haline geldi
Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitirdikten sonra Uluslara-
rası Kıbrıs Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesini ka-
zandım 2020 yılında mezun oldum hukuk fa-
kuumlltesinden ve yakında avukatlık stajına baş-
layacağım Hukuk Fakuumlltesi okurken de boş
durmadım Anadolu Uumlniversitesi Accedilık Oumlğretim
Fakuumlltesi Uluslararası İlişkiler Boumlluumlmuumlnuuml ka-
zandım Şuan 3 sınıfım Hukuk Fakuumlltesinden
mezun olduktan sonra sınavsız ikinci uumlniversi-
te hakkından faydalanarak İstanbul Uumlniversi-
tesi Uzaktan Eğitim Siyaset Bilimi ve Kamu
Youmlnetimini kazandım ve şuan 2sınıfım Biraz
zor olsa da aynı anda iki fakuumlltede iki ayrı bouml-
luumlm okumak insan ccedilalışınca her şey kolaylaşı-
yor aslında Bakalım bu fakuumllteler bitince bel-
ki yeni boumlluumlmler okuyacağım Hem oumlğretmen
hem oumlğrenci olmak yerini hem avukat hem
oumlğrenci olmaya bırakacak belki Dedim ya ne-
fes aldığım muumlddetccedile okumaya devam
Eğitim yıllarınızı nasıl geccedilirdiniz kendinizi geliştirmek iccedilin neler yaptınız
İnsanın sahip olduğu imkacircnlar yetenekleri ve
elbette şansı hayattaki başarısını belirler Ama
buumltuumln bunlara sahip insanların bile başarılı olama-
malarının nedeni hayata gelişme odaklı bakama-
malarıdır İnsanın kendisine ve yapabileceklerine
olan inancı nasıl bir hayata sahip olacağını belir-
ler aslında Mutlaka hepimizin hayatta başarısız-
lıkları ve kaybettiği anları mevcuttur Bu zaten ha-
yatın olağan bir durumudur Sonsuz başarı ve son-
suz kazanmak yoktur ki insan hayatında Oumlnemli
olan başarısızlıklardan ders ccedilıkarmak ve bir sonra-
D İ P N O T
ki suumlreccedilte başarıyı yakalayabilmektir Bilim insan-
ları kendilerine ait bir buluşu ortaya ccedilıkarırken
defalarca kez başarısız olduktan sonra buluyorlar
O nedenle başarısızlıklar aslında hayat tecruumlbesi-
dir Bu tecruumlbe yeni başarıları yakalamanın en
oumlnemli anahtarıdır bence Başarısızlık olmadan
başarı ccedilıkmaz ortaya Ayrılmaz bir buumltuumlnduumlr bun-
lar birbirini tamamlayan Yeter ki başarısızlıklar-
dan ders ccedilıkarıp kafa yapısını değiştirip yeniden
denemeyi bilsin insan Başarı işte o zaman gele-
cektir
Başarısız olmadan kimse başarılı olamıyor siz bu soumlz hakkında neler duumlşuumlnuumlyorsunuz
Sizce hayatta başarılı olmanın sırları neler
rultusunda etkin bir planlama yapmak ve bu plan dacirchilince ccedilalışmalarda bulunmak başarıyı getiren oumlnemli unsurlardandır İnsan kendini iyi tanımalı guumlccedilluuml ve zayıf youmlnlerini tespit ettikten sonra oumlzguumlvenli bir şekilde suumlreci youmlnlendirme-lidir Ccediluumlnkuuml yeteneğimizi ilgimizi ve bilgimizi bizden daha iyi bilen olamaz Mazeret uumlretme-den ve tam muumlkemmeliyetccedili olmadan ccedilalışma-lıyız Yaptığımız ccedilalışma en iyi olmak zorunda değil En iyi olabiliyorsa tabii ki ne ala Ama ol-muyorsa ccedilalışmalarımızı yarıda bırakmak ol-maz Muumlcadele ve ccedilalışmaya devam etmeliyiz
Hayatta başarılı olmanın sırları ile ilgili duumlşuumlncelerimi soumlylemeden oumlnce başarının tanı-mını yapmakta fayda var aslında Başarı nedir Bence başarı sonucunun faydalı olduğu duumlşuumlnuuml-len bir eylemi gerccedilekleştirmek bir işin uumlstesin-den gelmektir Yani aslında başarılı olmanın sırrı uumlstuumln yeteneklere ve inanılmaz bir zekacirc duumlzeyi-ne sahip olmak değildir Bunlar başarılı olmayı tabii ki kolaylaştıracaktır ama tamamı buna bağlı değildir kesinlikle Başarılı olan tuumlm insanlar ha-talarından ders ccedilıkarmayı bilen ve başarısızlığa bahane uumlretmeyen insanlardır Bence bu başarılı olmanın ilk şartıdır Ayrıca bir insanın başarılı olabilmesi iccedilin bir hedefi olmalıdır O hedef doğ-
UNUTMAYALIM Başarı en kısa yoldan neticeye ulaşmak değildir Başarı en iyi neticeye ulaşmaktır
S A Y F A 4 5 S A Y I 5
Meslek seccedilimi bir oumlğrencinin hayatında ki en oumlnemli kararlarındandır Ccediluumlnkuuml tuumlm hayatımızı etkileyen bir karardır meslek seccedilimi Ona goumlre boumlluumlm tercih edip sınavlara hazırlanıyor oumlğren-cilerimiz Belki de bir oumlmuumlr boyunca yapacağız o işi O nedenle karar alma suumlreci ccedilok oumlnemli bence Maalesef uumllkemizde meslek seccedilerken goumlnluumlnuumln istediğini değil de daha iyi para ka-zanmak veya aileyi tatmin etmek oumlncelikli ter-cih haline gelmiştir Ccedilocukluktan beri olmak istediği hayal ettiği mesleği Tuumlrkiyersquode iş olana-ğı kısıtlı olduğu iccedilin seccedilmeyen yuumlz binlerce oumlğ-rencimiz var Hele hele aile illa atanması kolay olan veya iş bulma olanağı daha fazla olan mes-leği seccedilmesi iccedilin oumlğrenci uumlzerinde baskı unsuru
oluşturuyorsa maalesef istenilen meslek yeri-ne faklı meslekler tercih edilebiliyor O yuumlz-den ben hali hazırda goumlrevine devam eden bir oumlğretmen olarak oumlğrencilerimizin hayal ettik-leri meslekleri seccedilmelerini destekliyorum Benim ailem bana meslek seccediliminde muumldahil olmadılar aslında Ben kendim oluşturdum tercihlerimi ve ona goumlre girdim sınava Haya-limdeki meslek miydi oumlğretmenlik derseniz hayır değildi Oumlğretmenliği ve oumlğrencilerimi inanılmaz seviyorum aşkla yapıyorum bu mesleği Ama hayalimdeki meslek savcı ol-maktı Onu da tercih hatası nedeni ile gerccedilek-leştiremedim Bu yuumlzden tercih suumlreci ccedilok oumlnemli ccedilok
Meslek seccedilim aşamasında olmazsa olmaz şeyler neler Aileniz bu suumlreccedilte sizi nasıl etkiledi
Tuumlrkiyersquode mesleğini yapan her beş kişiden birisi neden memnun kalmıyor olabilir Bu
durumu genel olarak değerlendirirsek hangi sonuca varabiliriz
Uumllkemizde meslek seccedilimi yapan her beş kişiden birisi memnun değilse seccedilmiş olduğu meslekten işte bir oumlnceki sorunuzda verdiğim cevaplar aslında bu sorunuza da geccedilerli bence Hayal ettiği mesleği değil de iş bulma olanağı daha fazla olan veya ailesinin istediği mesleği yapmak zorunda kalmasıdır bence Bazen oumlğ-rencilerimden biri geliyor yanıma hayal ettiği mesleğin avukatlık olduğunu soumlyluumlyor Ama bu
fakuumllteyi okumasının imkacircnsız olduğunun ccediluumlnkuuml babasının kesinlikle tıp okumasını iste-diğini belirtiyor Ve sonuccedilta doktor oluyor İşte bunun gibi yuumlz binlerce oumlrnek vardır mut-laka Maalesef uumllkemizde bu durum sıkccedila ya-şanmakta Birccedilok oumlğretmen de buna bizzat şahittir eminim
Benim hayalimdeki meslek az oumlnce de sorunuzda cevapladığım gibi savcı olmaktı Yani hukuk fakuumlltesi okumak en buumlyuumlk hayalimdi De-diğim gibi tercih hatası nedeniyle hukuk fakuumlltesi kazanamadım liseden mezun olduktan sonra Ama oumlğretmenlik mesleğini inanılmaz severek ya-pıyorum Hem mesleğime hem oumlğrencilerime ccedilok değer veriyorum Kutsal bir meslek yaptığımın far-kındayım Hammaddesi insan olan bir meslek Yıl-
D İ P N O T
lar sonra farklı meslek gruplarında karşımıza ccedilı-kıp bize ulaşıp bizi sahiplenen unutmayan oumlğ-rencilerimizin varlığı bu mesleğin en muumlkemmel armağanıdır bize O yuumlzden oumlğretmen olmanın en guumlzel yanlarından biridir bu Diktiğiniz fidanın buumlyuumlyuumlp kocaman bir ağaccedil olduğunu goumlrmektir Bu mutluluk oumlğretmenler iccedilin en oumlnemli hazine-dir
Meslek hayatınızda şu ana kadar sizi en ccedilok mutlu eden şeyler nelerdir
Genccedillerin hayatına guumlzel dokunuşlar yapan bir eğitimci olarak hiccedil halen bir şeylerin eksik olduğunu
hissettiniz mi
buumlyuumlk bir kısmı ile irtibattayım Kiminin uumlniver-site mezuniyetine gittim kiminin askerlik yemi-ni toumlrenine Kiminin duumlğuumlnuumlne gittim kiminin ccedilocuğunun suumlnnet toumlrenine Baba gibi veya abi gibi bir ilişki var ccediloğunluğu ile aramızda O yuumlz-den halen kendimi geliştirmek adına sayısız ccedila-lışma yapmaktayım Oumlğrencilerime nasıl daha faydalı olabilirim mantığı ile her sene onlarca hizmet iccedili eğitim faaliyetlerine katılmaya de-vam ediyorum Muhakkak eksik youmlnlerim yuumlre-ğine tam anlamıyla dokunamadığım oumlğrencile-rim var İşte bunları en aza indirebilmek iccedilin halen ilk guumlnkuuml heyecanım ve azmimle kendimi yenilemeye ve geliştirmeye devam ediyorum
İnsan hiccedilbir zaman tam anlamıyla muuml-kemmel olamaz bence Muumlkemmellik sonu olan bir şey değildir Ben 17 yıllık oumlğretmenlik haya-tımda hep daha muumlkemmel bir oumlğretmen nasıl olunabilir anlayışı ile suumlrduumlruumlyorum goumlrevimi Ben artık muumlkemmel bir oumlğretmenim dediğim an aslında tuumlm her şeyi kaybetmişim demektir Gerccedilekten hep oumlğrencilerimin yuumlreğine dokun-dum sizin de değdiniz gibi Meslek hayatım bo-yunca oumlğrencilerim ile olan ilişkimden de zaten bunu bizzat anlıyorum hissediyorum Ccediluumlnkuuml bu duygular karşılıklıdır 17 yıl oumlnce okuttuğum oumlğ-rencilerimle halen goumlruumlşuumlyorum Halen inanıl-maz bir sevgi var aramızda Oumlğrencilerimin ccedilok
S A Y F A 4 7 S A Y I 5
2003 yılından beri coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyorum Hayalimdeki meslek olmasa da asla pişman değilim oumlğretmen olmaktan Zevkle gururla yapıyorum mesleğimi Ama hu-kuk fakuumlltesi yuumlreğimde hep bir sızı olarak kal-mıştı Hiccedil ccedilıkmıyordu aklımdan Aslında liseyi bitirdikten sonra girdiğim uumlniversite sınav so-nucu aldığım puan ile 6 uumlniversitenin hukuk fakuumlltesini kazanabiliyordum 17 yaşındaydım o zaman Ve tercihlerimi şu an olduğu gibi muuml-kemmel bir rehberlik anlayışına sahip oumlğret-menlerimiz tarafından değil bizzat kendim yap-tım Ccediluumlnkuuml o doumlnem bize yardımcı olacak bir rehber oumlğretmenimiz yoktu maalesef Bu da rehber oumlğretmenin ne kadar değerli olduğunun en buumlyuumlk ispatıdır Dokuz hukuk fakuumlltesi terci-hi yapmıştım sınavdan oumlnce Ccediluumlnkuuml bizim oumlğ-rencilik yıllarımızda fakuumllte tercihleri sınav oumln-cesinde forma doldurulup sınav esnasında gouml-revli oumlğretmene teslim ediliyordu Sınav guuml-nuumlnden bir guumln oumlnce arkadaşlarla tercihlerimizi goumlzden geccedilirmek iccedilin buluştuk İlk dokuz terci-him hukuk fakuumlltesi diğerleri oumlğretmenlikti O buluştuğumuz guumln uumlniversitede okuyan bazı arkadaşlarım altı hukuk fakuumlltesi tercihimi sil-dirdi listemden Hukuk okuyacaksan şu uumlniver-sitelerde okuyacaksın diğerlerini okumanın bir anlamı yok oumlğretmenlik oku bari garanti işin
olur dedi Ve bunun uumlzerine listemde olan altı hukuk fakuumlltesini silip yerine oumlğretmenlik yaz-dım İlk uumlccedil tercihim hukuk fakuumlltesi olarak kal-dı Sınav sonucu ccedilok kuumlccediluumlk bir kuumlsuratla hu-kuk fakuumlltesini kazanamadım 17 yaşındaydım ve sağlıklı karar veremedim Belki de dinle-memem gerekti o arkadaşları ama dinledim maalesef Yanlış youmlnlendirildim Belki de bir rehber oumlğretmen yardımı alsaydım ccedilok farklı sonuccedillar olabilirdi hayatımda O guumlnden beri iccedilimde hep bir ukde olarak kalmıştı hukukccedilu olmak 13 yıllık oumlğretmen iken hukuk fakuumllte-sini neden okumuyorum diye duumlşuumlnduumlm ken-di kendime Her guumln saatlerce sınava hazır-landım Oumlğrencilik yıllarımdan ccedilok daha fazla ccedilalışmak zorunda kaldım ccediluumlnkuuml ccediloğu şeyi unutmuştum Ama yılmadım muumlcadele ettim ve 2015 yılında emeklerimin karşılığını alarak hukuk fakuumlltesini kazandım Geccedilen sene me-zun oldum Avukatlık stajına başlayacakken maalesef salgın suumlreci başladı Salgın suumlreci bittikten sonra avukatlık stajını tamamlayıp avukatlık mesleğine geccedileceğim 17 yıldır yap-mış olduğum ve severek yaptığım oumlğretmen-likten ayrılmak beni ccedilok uumlzecek ama hayalimi gerccedilekleştireceğim 40 yaşında radikal bir ka-rar olacak belki bu Ama dediğim gibi haya-limdeki mesleği yapmaya başlayacağım
13 yıl oumlğretmenlik mesleğini icra ettikten sonra Hukuk eğitimi almak istemenizin sebepleri
neler
Son olarak Koronaviruumls salgını ile birlikte Tuumlrkiyersquode işsizlik sorununun tarihi seviyelere
ulaştığı bu suumlreccedilte meslek seccedilim aşamasında olan oumlğrencilere neler soumlylemek istersiniz
Uumllkemizin ve duumlnyanın iccedilinde bulundu-
ğu salgın koşulları sebebiyle on binlerce iş yeri
kapandı ve milyonlarca insan işsiz kaldı Bu
olumsuz suumlreccedil maalesef sadece bizim uumllkemizi
ve bizim insanımızı değil tuumlm duumlnyayı aynı şe-
kilde etkiledi Ama insanoğlu bunun da uumlstesin-
den gelecektir elbet O yuumlzden bu suumlrecin bite-
ceği inancını taşıyorum Bu suumlreccedil nedeni ile
uumlniversite sınavına girecek ve meslek seccedilecek
oumlğrencilerimize tavsiyem suumlreccedil elbet bitecek o
nedenle meslek seccediliminde bunu goumlz oumlnuumlnde
bulundurun Salgın doumlnemi sonsuza kadar
devam edecek bir suumlreccedil değil Tabii ki uumllke-
mizin iccedilinde bulunduğu ekonomik koşullar
ailelerinin kendilerine sunabileceği imkacircnlar
uumlniversite okuduktan sonra iş bulma oranı vs
gibi etkenler meslek seccediliminde ccedilok oumlnemli
Ama hayalinizdeki meslek ne ise o hedef doğ-
rultusunda ccedilalışmanız en sağlıklı karardır diye
duumlşuumlnuumlyorum
Başta uumllkemiz olmak uumlzere tuumlm insanlığa sağlıklı bir yıl temennisi ile
sevgi ve saygılarımı sunarım
İLETİŞİM
Besni Rehberlik Ve Araştırma Merkezi
Rehberlik Hizmetleri Boumlluumlm Başkanlığı
Adres Yenibesni Mah Kurdini Sokak Besni Eğitim Vakfı
İlkokulu 1 Kat 02300 BesniAdıyaman
Telefon 0416 318 2060
Fax 0416 318 2060
Web httpbesnirammebk12tr
besniram
lsquolsquo Yeteneklerinizin ve
Duumlnyanın İhtiyaccedillarının
Kesiştiği Yerde
Mesleğiniz Yatıyorrsquorsquo Aristoteles
S A Y F A 6 S A Y I 5
Başka bir yanlış genelleme ise İnsanın toplumda saygı goumlrmesi iccedilin saygın bir mesleğin
uumlyesi olması gerekir Saygı goumlrme her insanın en doğal hakkıdır Ancak bunu saygın bir mesleğin
uumlyesi olarak sağlama beklentisi pek gerccedilekccedili değildir Ayrıca meslekleri saygın olan ve olmayanlar
olarak ayırmak da doğru değildir İnsan bir mesleğin başarılı bir uumlyesi olursa saygınlık kazanır Bu
da sahip olduğu yetenekleri gerektiren ilgi duyduğu etkinlikleri (meslek goumlrevlerini ) iccedileren bir
mesleğin uumlyesi olmakla gerccedilekleşebilir Bir kimsenin niteliklerine uymayan bir mesleğe girmesi
zayıf bir olasılıkla da olsa muumlmkuumln olabilir ama o mesleğin başarılı saygın bir uumlyesi olma olasılığı
yoktur
Meslek seccedilme durumunda olan genccedillerden bazıları oumlzellikle YKS tercih doumlnemlerinde biz-
lere ldquoGelecekte hangi meslekler geccedilerli olacaktırrdquo sorusunu sormaktadır Bu soruyu yanıtlayabil-
mek iccedilin bu genccedillere ldquo Kaccedil yıl sonraki geleceği oumlğrenmek istiyorsunrdquo diye sormak gerekiyor Tek-
nolojinin hızla gelişmekte olduğu bir duumlnyada bir mesleğin belki beş ya da on yıl sonrasını tahmin
edebiliriz Ondan sonra bu ccedilekici meslek teknolojinin gelişmesi ve buna bağlı olarak ekonomideki
değişimler sonucunda huumlviyet değiştirmiş olacak belki de pek ccedilok kişinin o alana girmesi sonucu
bu guumlnkuuml ccedilekiciliğini yitirecektir Uumllkemizde bunun değişik oumlrnekleri geccedilmişte yaşanmıştır ve ya-
şanmaya devam edecektir
Şunu unutmayın ki siz genccedillerin hangi mesleği seccediltiği değil bu hızlı değişime ayak uydura-
bilmek iccedilin ne gibi bilgi ve becerilerle donanmış olduğunuz oumlnemlidir Biliyorsunuz ki teknolojik
gelişme meslek goumlrevlerini kolaylaştırmakta el becerisi ve beden guumlcuumlnuumln yerini beyin guumlcuumlne bı-
rakmaktadır Bu nedenle genccedillerin matematik ve mantık alanlarında kendilerini iyi yetiştirmeleri
akıl yuumlruumltme yargılama yeteneklerini geliştirici etkinliklere ağırlık vermeleri gerekmektedir Ezber-
leme geccediler notla yetinme guumlnuuml kurtarma gibi tutumları benimseyenlerin gelecekteki değişimlere
ayak uydurma şansı zayıf olacaktır Gelecekte birkaccedil meslek ve sık sık iş değiştirme yanında bir guumln
boyunca birden fazla meslek icra etme durumunda olacak genccedillerin elden geldiği kadar spor el
sanatları guumlzel konuşma ve yazma gibi değişik yeteneklerini geliştirmeye de oumlnem vermeleri gere-
kir Boumlylece bir kimse guumlnuumlnuumln değişik zaman dilimlerini değişik yetenekleri ile ilgili işleri yaparak
geccedilirebilir Boumlylece hem gelirini artırabilir hem de ek bir iş yolu ile değişik becerilerini değerlendir-
me olanağı bulabilir Guumlnuumlmuumlzde insanlar buumlyuumlk iş yerlerinde bir ccedilok kişi ile işbirliği yaparak ccedilalış-
makta kendi kuumlccediluumlk iş yerinde birkaccedil ccedilırağı ile ccedilalışan insan sayısı giderek azalmaktadır O halde
geleceğin genci başkaları ile iletişim kurabilme ve işbirliği yapabilme becerilerine sahip olmalıdır
Değişik insanlarla değişik koşullarda ccedilalışabilme esnekliğine sahip olabilme belirsizliğe dayanabil-
me ve yaratıcılık da iş yaşamında başarıyı artırıcı kişilik oumlzellikleri olarak goumlruumlnmektedir Bir yaban-
cı dil oumlzellikle İngilizce bilmek kişinin iş bulma ve gelişme şansını artıracaktır
ARobbins lsquo da dediği gibi ldquoKendi geleceğini planlamayanlar başkalarının planının parccedilası
olurlarrdquo Bizler de bu sayımızda siz genccedillerin meslek ve kariyer gelişim seruumlveniniz de bir kılavuz
roluuml uumlstlenmeyi amaccedilladık Sevgi ve saygılarımla
Aysel KATARCI Besni RAM RehOumlğtPsikolojik Danışman
S A Y F A 7
Eğitim bireyin tuumlm olarak gelişmesi ve ya-
şamdaki buumltuumln rollerini en iyi şekilde yerine
getirmesi iccedilin gerekli olan nitelikleri kazan-
dırmaya youmlnelik bir suumlreccediltir Bu suumlreccedil iccedilinde
birey yaşamdaki 3 farklı konumu accedilısından
ele alınıp yetiştirilmeye ccedilalışılır
Birey olarak insan
Sosyal bir varlık olarak insan
Meslek elemanı olarak insan
Toplum yaşamında hepimiz bir meslek sahi-
bi olma bir iş yapma ve etkin olma ihtiyacı
iccedilindeyiz Ccediluumlnkuuml insan ile yaşam arasındaki
en kuvvetli bağ ldquoişrdquo tir Freudrsquoa goumlre ldquoiş
bireyin gerccedilekle bağlantısıdır Bir meslek
edinmenin temelinde para kazanarak fizyo-
lojik ihtiyaccedilları karşılamanın dışında sosyal
ve psikolojik ihtiyaccedilların doyumu da soumlz ko-
nusudur Buumlyuumlk ruh hekimi bunu şoumlyle
dile getirirrdquo Sağlıklı insan sevebilen ve
ccedilalışabilen kişidirrdquo
Tarih boyunca işin anlamı değişse de
yaşam iccedilindeki oumlnemli yeri ve bireyin
yaşamını etkileme guumlcuuml değişmemiştir
Bireyin yaptığı iş ve meslek onun kimli-
ğini oluşturan ve onu tanımlayan en
oumlnemli oumlğedir Ccediluumlnkuuml yaptığımız iş ya-
şamdaki diğer rollerimizi ve yaşam iccedilin-
deki tuumlm konumumuzu etkiler ve yaptı-
ğımız iş duumlşuumlncelerimize ve yaşamımıza
belli bir biccedilim verirrdquo Nasıl bir ortamda
ccedilalışacağız kimlerle ilişki kuracağız nasıl
bir yaşam tarzımız olacakrdquo gibi soruların
yanıtları işimizle bağlantılıdır
Uumllkelerin kalkınmasında bireylere uumlret-
ken ve gelişmeye accedilık nitelikleri kazan-
dırmaya amaccedillayan ccedilağdaş eğitim anla-
yışı bireyin kendi potansiyelini maksi-
mum duumlzeyde ortaya koyabileceği en
uygun mesleki seccedilimler yapması ve kari-
yer gelişimini suumlrduumlrmesine oumlnem verir
İşte eğitim suumlrecinde bireye yapılan hiz-
metler ldquoMesleki Rehberlik ve Kariyer
Danışmanlığı ldquokapsamında yer alır
D İ P N O T
MESLEK NEDİR
İNSAN YAŞAMINDA MESLEK SECcedilİMİ VE KARİYER
GELİŞİMİNİN ANLAM VE OumlNEMİ
S A Y F A 5
Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri-
nin ccedilıkış noktasını ve bu alanın gelişiminin temel taşlarını oluşturur Boumlyle olması da
bir bakıma doğaldır ccediluumlnkuuml bireyin yaşam iccedilindeki konumunun kendini ve yaşamını
anlamlandırması buumlyuumlk oumllccediluumlde mesleği ve işiyle biccedilimlenir
Meslek bireye geccedilimini nasıl sağladığını ne iş yaptığını ne kadar kazandığını nasıl bir
ccedilevrede yaşadığını kimlerle ilişki kurduğunu goumlsteren
bullKişilik oumlzelliklerine uygun iş uğraş ve
faaliyetlerden oluşan
bullResmen tanınmış kuralları toplumca
belirlenmiş ve belli bir eğitimle kazanılan
bull Bir kimsenin hayatını kazanmak iccedilin
yaptığı grup ve uumlyelikle aidiyet sağlayan
bir kavramdır
Bacanlırsquonın(1996) yaptığı tanıma goumlre
ldquomeslek bir kimsenin hayatını kazanmak
iccedilin yaptığı kuralları toplumca belirlenmiş ve belli bir eğitimle kazanılan sistemli etkin-
likler buumltuumlnuumlduumlr Meslek belli bir tuumlr alanda etkinlikte bulunabilme guumlcuumlduumlrrdquo
D İ P N O T
MESLEKİ REHBERLİK NEDİR
MESLEK SECcedilİMİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR NELERDİR
Birccedilok birey iccedilin meslek maddi bir guumlvence sağlamakla birlikte bireyin kendi ilgi ve
yeteneklerini kullanarak kendini geliştirebileceği ve doyum sağlayabileceği bir alanı
ifade eder
Bireylerin ccedileşitli meslekleri tanımaları kendi niteliklerine uygun meslekleri seccedilmele-
ri seccediltikleri mesleğe hazırlanmaları ve mesleki youmlnden gelişmeleri konusunda yapı-
lan yardımlara mesleki rehberlik denir Bireyin kendi ilgi ve yeteneklerini tanıması
kendi mesleki seccedilimlerini etkileyecek ccedilevresel fırsatlar ve meslekler duumlnyasından ha-
berdar olması bilinccedilli tercihler yapması seccediltiği meslekte başarılı olması iccedilin yapılan
sistematik ve profesyonel yardım suumlrecidir
Oumlzetle
bullBu suumlreccedil iccedilerisinde bireyin geleceğini planlaması ve iş bulması konusunda alacağı
kararlara yardım etmek oumlnemlidir Ancak mesleki rehberlik hizmetlerinde bireyin ala-
cağı kararlara bire bir muumldahale soumlz konusu değildir Sadece bireyin alacağı kararları
kendi kendine almasına yardım esastır
S A Y F A 9 S A Y I 5
Mesleki Rehberliğin Amaccedilları
Oumlğrencilerin meslek hakkında doğru ve gerccedilekccedili bilgiler edinmelerine yardımcı olma
Oumlğrencilere kendi kişisel değer ilgi ve yeteneklerini keşfedip anlayabilecekleri yaşantılar sun-
ma
Kendi değer ve yeteneklerinin toplum goumlzuumlndeki değerini anlamasına yardımcı olma
Seccedililmesi duumlşuumlnuumllen mesleğin gerccedilek sınırlarını tanımasına yardımcı olma
Genccedillerin farklı tuumlrdeki meslekler hakkında detaylı bilgiler edinmesine yardımcı olma
Meslekleri eleştirel bir biccedilimde değerlendirmelerine yardımcı olma
Mesleki karar aşamasında uzmandan yardım alabilmesi iccedilin gerekli inisiyatifi kazandırma
İş ortamı iccedilerisindeki yerini anlamasına yardımı olma
Farklı alanlarda yetersizliği bulunanların iş yaşamına uyum sağlamalarına yardımcı olma
Mesleğe youmlneltme faaliyetlerinde hem bireyin
hem de işin tuumlm oumlzellikleri incelenip ikisi ara-
sında ortak noktalar tespit edilerek bireyin
kendine uygun bir meslek seccedilmesine yardım
edilmelidir
Meslek seccedilimi gelişimsel bir suumlreccedil iccedilerisinde ccedilo-
cukluktan yaşamın sonuna kadar devam eder
Mesleki gelişim mesleğe youmlnelme ile ilgili duuml-
şuumlnceler meslek seccedilimi mesleğe giriş mesleğe
uyum meslekte ilerleme emeklilik ve sonrası
gibi bireyin yaşamının buumlyuumlk bir kısmını kapsa-
maktadır
S A Y F A
D İ P N O T
1BASAMAK BİREYİN KENDİNİ TANIMASI
Kişinin yeteneklerini becerilerini ilgilerini
değerlerini kaynaklarını sınırlılıklarını ihtiyaccedil-
ların iccedilerecek şekilde kendisiyle ilgili net bir an-
layışa sahip olmasıdır
YETENEK Genel anlamda ccedileşitli alanlarda
sergilenebilen performans kapasitesi anlamına
geldiği gibi aynı zamanda oumlğrenme guumlcuuml veya
bir iş goumlrev ya da faaliyeti diğer insanlara goumlre
daha başarılı ve daha hızlı bir şekilde yapabilme
yetisi olarak tanımlanabilir
Bireyin İlgi Ve Yeteneklerinin Belirlenme-
sinde İse
Anketler İlgi envanterleri Kişilik envanterleri Yetenek testleri kullanılır
ABD istihdam kurumu tarafından 1949
yılında geliştirilen o yıllardan bu yana suuml-
rekli uumlzerinde ccedilalışılan Tuumlrkiye İş Kurumu
tarafından da adaptasyonu yapılan Genel
Yetenek Test Bataryasında şu yetenek
alanları bulunmaktadır
DOĞRU MESLEK SECcedilİMİ İCcedilİN GEREKLİ BASAMAKLAR
S A Y F A 1 1 S A Y I 5
1Zeka Genel oumlğrenme becerisi
2Soumlzel Yetenek Okuduğu bir metni anlama ve
bir duumlşuumlnceyi soumlzcuumlklerle etkili bir şekilde anla-
tabilme yeteneği
3Sayısal Yetenek Aritmetik hesaplamaları hızlı
ve doğru şekilde yapabilme
4Uzay ve Mekan İlişkileri Yeteneği Cisimlerin
uzaydaki biccedilimlerini algılama iki ve uumlccedil boyutlu
olarak goumlrebilme geometrik şekilleri farklı accedilı-
lardan baktığında anlama yeteneği
5Şekil Algısı Yeteneği Bir cisim resim veya
grafik uumlzerindeki ayrıntıları algılama veya birbi-
rine oldukccedila benzeyen iki goumlrseli karşılaştırabil-
me
6Buumlro işleri yeteneği Yazılı bir metinde ya
da tablodaki detayları algılayabilme iki me-
tin arasındaki farklılıkları goumlrebilme
7Motor koordinasyon Goumlz ile eli veya goumlz
ile parmakları hızlı doğru ve koordineli bir
biccedilimde hareket ettirebilme
8Parmak becerisi Kuumlccediluumlk cisimleri parmakla
hızlı doğru ve istenen youmlne hareket ettire-
bilme veya istenen yere koyabilme yetene-
ği
9El becerisi Elleri ccedilabuk ve ustalıkla kulla-
nabilme yeteneği
S A Y F A 1 2 S A Y I 5
İLGİ Belli faaliyetlere isteyerek youmlnelme bu
faaliyetleri kısıtlayıcı koşullar altında bile başka
faaliyetlere tercih etme ve bu faaliyetleri ya-
parken yorgunluk yerine dinlemişlik bıkkınlık
yerine devam etme isteği duyma Oumlzetle ilgi
bir faaliyet goumlrev ya da bir nesneye karşı duyu-
lan sevme ya da sevmeme durumudur Yete-
nekler bir mesleki etkinlikte sağlanan başarı
duumlzeyi ilgiler ise o faaliyetlerden zevk alma
duumlzeyiyle ilişkilidir İlgilerin oluşumunun iccedilsel
dinamikler kadar aile yapısı sosyal sınıf kuumlltuumlr
ve ccedilevre gibi faktoumlrlerden etkilendiği soumlylenebi-
lir
İlgi konusunda ccedilalışan ilk kuramcılardan biri
olan Superrsquoe goumlre bireylerin meslek ilgilerini
tanımanın doumlrt temel youmlntemi vardır
1İfade Edilen ilgiler Bireyin soumlzcuumlkleriyle ifade
ettiği ya da iddia ettiği ilgiler
2Goumlzlenen ilgiler Bireyin davranışlarına ya da
yaptığı faaliyetlere bakarak anlaşılabilecek ilgi-
ler
3Envanterle Oumllccediluumllen ilgiler Bireyin hangi faali-
yetlerden hoşlanıp hangilerinden hoşlanmadı-
ğını anlamak iccedilin bir dizi maddeden olu-
şan envanterle oumllccediluumllen ilgilerdir
4Testlerden oumllccediluumllen ilgiler Yetenek test-
lerinden elde edilen sonuccedillara bakarak
belirlenen ilgiler
Kuzgun tarafından 1989 yılında geliştiri-
len Kendini Değerlendirme Envante-
ri (KDE) lise oumlğrencilerine meslek seccedili-
minde yol goumlstermek uumlzere oumlğrencilerin
kendilerini daha iyi tanımalarında yardım-
cı olmak amacıyla algılanan yetenek ilgi-
ler ve mesleki değerler temel boyutların-
daki oumlzelliklerini oumllccedilmek uumlzere geliştiril-
miştir Bu envanterde yer alan ilgilere
baktığımızda şunları goumlrebiliriz
Temel Bilim ilgisi Fizik Kimya Biyoloji
gibi bilimlerin konularını oluşturan doğal
olayları incelemek Matematik konuları ile
uğraşmak gibi davranışlarda kendini goumls-
teren bir ilgi alanıdır
Sosyal Bilim ilgisi Sosyoloji psikoloji
coğrafya tarih arkeoloji felsefe gibi bi-
limlerin konularına ilgi duyma
Canlı Varlık ilgisi Eti yenen hayvanları
veya tahıl sebze ve meyve gibi bitkileri
uumlretme ve hoşlanma
Mekanik ilgisi Ccedileşitli alet ve makineler
yapma işletme ve onarma
İkna ilgisi Duygu ve duumlşuumlncelerini başka-
larına benimsetme belli bir amacı gerccedilek-
leştirmek iccedilin başkalarını etkileme
S A Y F A 1 3
Ticaret ilgisi Alım satım işleriyle uğraşma
ticaret yoluyla kar elde etme bir malı
muumlşteriye tanıtma ve satma gibi faaliyet-
lerde bulunma
İş Ayrıntıları ilgisi Ayrıntılar uumlzerinde ccedila-
lışma her işi guumlnuuml guumlnuumlne yapma bir ya-
zıyı ya da hesabı inceden inceye kontrol
etme yazıları duumlzenli bir biccedilimde dosyala-
ma
Edebiyat ilgisi Her tuumlrluuml edebi eseri oku-
ma inceleme eleştirme ve edebi eserler
yazma
Guumlzel Sanatlar ilgisi Resim heykel gibi
plastik sanatlar ve el sanatları ile ilgili
eserleri inceleme veya bu tuumlr eserler orta-
ya koyma
Muumlzik ilgisi Muumlzik dinleme muumlzik aleti
ccedilalma beste yapma
Sosyal Yardım ilgisi İnsanlara yardım et-
me sorunlu insanları iyileştirme besle-
me geliştirme şeklinde sıralanabilir
DEĞERLER Değer Ulaşmayı istediği-
miz hedeflere ve ideallere atfettiğimiz
oumlnemdir İhtiyaccedillar tuumlm insanlarda ve
hayvanlarda goumlruumllmesine rağmen değer-
ler sadece insana oumlzguuml oumlğrenebilen ve
kuşaktan kuşağa aktarılabilen bir olgu-
dur Mesleki değer bir mesleğe girme
sonucunda o mesleğin getirilerinden elde
edilen doyumdur Bir mesleğin en cazip
yanı birey iccedilin o meslekten elde edilen
yuumlksek kazanccedil bir başkası iccedilin guumlvence
başka biri iccedilin mesleğin sahip olunan ye-
teneği kullanmaya olanak tanıması diğer
bir başkası iccedilin mesleğin toplumsal say-
gınlığı olabilir
Tuumlrkiyersquo de yapılan ccedilalışmalardan biri
Kuzgun tarafından 1988 yılında gerccedilek-
leştirilmiştir ve toplam 9 meslek değeri
belirlenmiştir Bu değerler şunlardır
1Yeteneği kullanma
2Yaratıcılık
3Yarışma
4İş birliği
5Değişiklik
6Duumlzenli yaşam
7Liderlik
8Kazanccedil
9Uumln sahibi olma
D İ P N O T
S A Y F A 1 4
2 BASAMAK MESLEKLERİN İNCELENMESİ
Meslekler Hakkında Bilgi Toplanırken Şu Oumlzelliklere Dikkat Edilmelidir
bullMesleğin oumlzellikleri bullUnvan ve niteliği bullGerekli eğitim duumlzeyi bullMesleğe giriş koşulları bullGereksinim duyulan eleman sayısı bullGirişteki sınırlamalar bullMesleğin suumlrekliliği bullMeslekte ilerleme koşulları vs dikkatli bir şekilde araştırılmalıdır İstenen mesleğin oumlzellikleri olanakları avantajları dezavantajları gereken nitelikler
başarı koşulları maaş duumlzeyi vb konularla ilgili bilgiler toplanmalıdır
Mesleki Bilgilendirmede Hangi Araccedillardan Yararlanabiliriz
Mesleklerle ilgili basılı malzemelerin toplanması (kitap broşuumlr afiş vs) İş yerlerine youmlnelik incelemeler yapma Meslek elemanları ile goumlruumlşme ya da konferanslar İş tecruumlbesi olan kişilerden yararlanma Oumlğrencileri gruplar halinde meslekleri incelemeye youmlnlendirme Seminerler İş kurumu gibi kuruluşların mesleki rehberlik merkezlerinden yararlanma Bilgisayar ve internet uumlzerinden meslekler hakkında bilgi toplama şeklinde araş-
tırma yapılabilir
D İ P N O T
S A Y F A 1 5
D İ P N O T
3BASAMAK BİREYİN KİŞİSEL OumlZELLİKLERİ İLE MESLEKLERİN GEREKTİRDİ-
Ğİ OumlZELLİKLER ARASINDA İLİŞKİ KURMA- KARAR VERME
Mesleki rehberlik hizmetlerinde son aşama ise bireyin kişisel oumlzellikleri ile mesleklerin
gerektirdiği oumlzellikler arasında ilişki kurularak bireylerin uygun mesleki kararlar ver-
melerine yardımcı olmaktır Bu karar verme bireyin hak ve sorumlulukları dikkate alı-
narak her zaman iccedilin bireye bırakılmalıdır
Meslek seccedilimi ve gelişimi zaman iccedilinde oluşan bir suumlreccediltir Bireyin değişen kişilik oumlzel-
likleri ve mesleklerde meydana gelen değişimler bireyle meslek arasında bağ kurmayı
her zaman guumlccedilleştirmektedir Bu nedenle oumlzellikle eğitim oumlğretim kurumları iccedilerisinde
bir seccedilim yapma aşamasında ki bireyler iccedilin mesleki rehberlik hizmetleri aktif olarak
uygulanmalıdır
S A Y F A 1 6 S A Y I 5
GELECEĞİN MESLEKLERİ NELER OLACAK
Son 100 yılda meydana gelen teknolojik gelişmelerin geri kalan buumltuumln tarihsel suumlreccediltekin-
den daha fazla olduğunu biliyor muydunuz Evet teknoloji inanılmaz bir hızla koşuyor ve bu hızıy-
la bazı meslekleri arka sıralara itiyor Uumlstelik bu durumda sadece teknoloji değil bilimsel sosyal
kuumlltuumlrel ccedilevresel ve ekonomik gelişmeler de oldukccedila etkili
Her geccedilen guumln adını daha oumlnce duymadığımız yepyeni teknolojilerle yapay zekacirc kavram-
ları ile karşılaşıyor ve bu teknolojiden nasibini almış cihazlarla tanışıyoruz Biz bu teknoloji ve ci-
hazlarla tanışıp haşır-neşir olurken bazı meslekler de ldquoElvedardquo diyerek bavulunu toplayıp bilinme-
ze doğru yol alıyor Oumlte yandan bayram ziyaretlerinde ldquoNe iş yapıyorsun evladımrdquo sorusunu so-
ran teyzeler cevap olarak varlığından haberdar olmadıkları meslekleri daha fazla duyar hale geli-
yorlar Tabi yakın gelecekte daha sık duyacaklarını da soumlyleyebiliriz
Uumllkemizdeki iş kollarında gerekli olan temel yetenek ve yetkinliklerin 41rsquolik bir kısmının
2020rsquoden sonra değişime uğrayacağına inanılıyor Ayrıca yaygın bir kanıya goumlre şu anda 7 yaşına
kadar olan ccedilocukların ileride ccedilalışacakları mesleklerin en az yarısı henuumlz ortaya ccedilıkmadı Bu da de-
mek oluyor ki meslekler de buumlyuumlk bir değişimden geccedilecek Dolayısıyla yeni ve popuumller meslekle-
rin neler olacağına geniş ccedilerccedileveli bir bakış atma zamanı geldi
Gelin şimdi geleceğin en popuumller mesleklerine birlikte goumlz atalım
S A Y F A 1 7
1-Enduumlstriyel Veri Bilimci
Enduumlstriyel anlamda verilerin topar-
lanması ve bu veriler ışığında analizler
yapılmasını uumlretim suumlreccedillerinin daha
doğru ve nitelikli youmlnetilmesini olanak-
lı kılan enduumlstriyel veri bilimciler oumlzel-
likle online alışverişin yuumlkselmesi se-
bebiyle geleceğin popuumller meslekleri
iccedilinde yer alacaklar
2- Robot Koordinasyon Uzmanı
Guumlnuumlmuumlzde uumlretim suumlreccedillerinde robot-
lar kullanılıyor ve robot kullanım oranı
guumlnden guumlne artıyor Dolayısıyla robot-
lar yepyeni mesleklerle tanışmamıza
neden olacak Geleceğin meslekleri ara-
sında en popuumller olacaklardan biri ise
robot koordinasyon uzmanıdır Bu uz-
manlar robotların onarımlarını ve bakı-
mının yanında etkili ccedilalışma prensipleri-
ni goumlzden geccedilirirler Boumlylece robotlara
yepyeni beceriler kazandırılabilmekte-
dir
3- IOT Uzmanı
Nesnelerin interneti olarak bilinen kavram-
dan haberiniz var mı IoT olarak kısaltılan
bu kavram etrafımızdaki neredeyse buumltuumln
her şeyin internete bağlı olarak işlem goumlr-
mesini ifade ediyor Yani akıllı binalarda
yer alan klimalar alarm sistemleri guumlvenlik
kameraları ve diğer birccedilok şey nesnelerin
interneti iccedilin başlangıccedil aşaması Yakın gele-
cekte buumltuumln elektronik aygıtları uzaktan
bile olsa internet bağlantısı sayesinde youml-
D İ P N O T
S A Y F A 1 8 S A Y I 5
4- Veri Dedektifi
Veri dedektifleri nesnelerin interneti adı ve-
rilen teknolojiden ve internet ağlarından el-
de edilen bilgileri ccediloumlzuumlmleyerek ilgili kişi ya
da kurumlara aktaracak Ccedileşitli şirketler
doğru pazarı analiz edebilmek iccedilin bu tekno-
lojiden yararlanıyor ve uumlruumln ya da hizmet
satışı iccedilin buna hatırı sayılır zaman ve para
harcıyorlar İşte veri dedektifliği sayesinde
harcanan zaman ve parada tasarrufa gidile-
bileceğinden bu mesleği geleceğin meslekleri
arasında yer alacağını soumlyleyebiliriz
5- Veri Guumlvenliği Uzmanı
Ebeveynler hem kendilerini hem de ccedilocuk-
larını internet ve teknolojinin beraberinde
getirdiği istenmeyen sonuccedillara karşı koru-
mak iccedilin gelecekte daha ccedilok ccedilaba sarf ede-
cekler Yakın gelecekte daha sık siber saldırı
ifadesini duyacağımıza inanılıyor Bu tip sal-
dırılar iccedilin oumlnleyici ccedilalışmalar yapmak
oumlnemli bilgileri gizlemek ya da gerekli goumlruumll-
duumlğuuml koşullarda ortadan kaldırmak veri guuml-
venliği uzmanlarının işi olacak
6- Akıllı Şehir Uzmanı
Akıllı evler kadar akıllı şehirler de artık hayatı-
mızın merkezine yerleşmek uumlzere Gelecekte
şehirlerin sayıları milyonları bulan sensoumlrler
(alıcılar) ile donatılması bekleniyor Bu sensoumlr-
ler elektrik internet su doğalgaz atık gibi bir-
ccedilok işlem iccedilin kullanılacak Dolayısıyla olası arı-
zalarda goumlrsel zeka youmlnuumlnden şanslı olan akıllı
şehir uzmanlarına buumlyuumlk goumlrev duumlşecek
S A Y F A 1 9
7-Blockchain Geliştirici
Dijital kripto para birimi Bitcoinrsquoi daha
oumlnce duymuş olmalısınız Peki Bitcoinrsquoi
hayata geccediliren ve altında yatan tekno-
loji hakkında ne kadar şey biliyorsunuz
Bahsettiğimiz teknoloji yani Blockchain
teknolojisi finansal ya da başka tuumlrluuml
işlemleri merkezi olmayan hızlı ve gizli
bir şekilde yapmaya yarayan dağıtılmış kriptografik bir kayıt defteridir Anlaması biraz
zor olsa da uzmanlar blockchain teknolojisinin İnternet gibi duumlnyayı değiştireceğine ina-
nıyor Bu nedenle blockchain teknolojisinden anlayan onunla işlevsel hizmetler ve
uumlruumlnler geliştirebilen uzmanlar gelecekte buumlyuumlk bir talep goumlrecektir
8-Sivil yacircda Ticari Drone Pilotu ve Hare-
ket Memuru
Huumlkuumlmetler drone kullanımı iccedilin en uy-
gun duumlzenlemeleri yapıyor Ccediluumlnkuuml insan-
lar uzaktan kumandalı uccedilabilen dronela-
rının avantajlarından faydalanmak iccedilin
yeni yollar geliştirmekten hiccedilbir zaman
vazgeccedilmeyecektir Askeri ve eğlence
amaccedillı kullanımı yaygın olan droneların ccedileşitli kişisel ve ticari kullanım yolları da her
geccedilen guumln artıyor Oumlrneğin Amazon gibi firmalar droneların paket teslimatı iccedilin kullanıl-
masına oumln ayak oldu Fakat dronelar şehirdeki ccediloumlpleri temizleme hava kirliliğini takip
etme ve yuumlksek ya da ulaşılması zor yerlerdeki sıradan işleri yerine getirme gibi amaccedillar
iccedilin de kullanılabilir Bu nedenle bazı firmalar ve kamu kurumları kendilerine ait hava
taşıtlarını kullanması ve takip etmesi iccedilin ekipler oluşturacaktır
9-Akıllı Bina Teknisyeni
Yıldan yıla daha fazla ev bine ofis ve fabrika
otonom teknolojilerin faydalarından yararlana-
rak ışıklandırma ısıtma havalandırma ve guuml-
venlik gibi bina sistemlerini kontrol ediyor
Buzdolabı gibi guumlnluumlk kullanılan cihazlar da ar-
tık nesnelerin interneti teknolojisinin bir parccedila-
sı olmaya başladı Gelecekte akıllı binalar şehir-
leri ele geccedilirip insanların otonom teknolojiler sayesinde daha oumlzguumlr ve rahat yaşamaları-
nı sağlayabilir Fakat halen bu sistemleri kurabilecek bakımını ve tamiratını uumlstlenebile-
cek yetkin kişilere ihtiyaccedil duyuyoruz Yani havalandırma ve ısıtma gibi sistemlerde uz-
manlıkları bulunanlar geleceğin akıllı bina teknisyenleri olabilir
D İ P N O T
S A Y F A 2 0 S A Y I 5
10- Yapay Zeka Uzmanı
Yapay zeka sizi korkutmasın Yakın gelecekte
sağlık teknoloji uumlretim gibi alanlar başta olmak
uumlzere birccedilok farklı yerde yapay zekanın nimetle-
rinden faydalanmaya başlayacağız Buna bağlı
olarak da yapay zeka alanında uzmanlara ihti-
yaccedil olacak
11-Dijital Rehabilitasyon Danışmanı
Guumln iccedilerisinde maruz kaldığınız dijital bilgi-
ler nedeni ile hiccedil kendinizi bunalmış his-
settiniz mi Guumlnuumlmuumlzde birccedilok insan bu
şekilde hissediyor Hayatlarımız sosyal
medya ve diğer ccedilevrimiccedili aktiviteler etra-
fında doumlnduumlkccedile kullandığımız teknolojiye
ne kadar bağımlı hale geldiğimizi fark edi-
yoruz Bu nedenle gelecekteki popuumller
mesleklerden biri insanların dijital detoks
yapmasına yardımcı olarak bu tuumlr iccedilerik-
lerden uzak tutan profesyoneller olacaktır
Danışmanlık eğitimi almış kişiler bu iş iccedilin
gerekli donanıma en uygun adaylar olabi-
lir
12-3 Boyutlu Yazıcı Teknisyeni
Fuumltuumlristlere goumlre 3 boyutlu yazıcı teknolojisinin he-
nuumlz sadece yuumlzeyini kazıyabildik ve bu teknolojinin
ccedilok daha buumlyuumlk bir potansiyeli bulunuyor Hobici-
ler enduumlstriyel tasarımcılar biyomedikal muumlhen-
disler ve diğerleri talepler doğrultusunda suumlrekli
yeni şeyler deniyor ve alet edevat yiyecek giysi ev
gereccedilleri medikal implantlar ile otomotiv havacılık
ve elektronik iccedilin parccedilalar uumlretiyor Bu teknoloji
ilerledikccedile 3 boyutlu yazıcılar evlerimizdeki buzdo-
labı ya da mikrodalga fırınlar gibi normal hale gele-
cek Nihayetinde ise her ev ve işyerinde bir adet 3 boyutlu yazıcı bulunacak Bunun sonucunda ise
buumlyuumlk fabrikaların yerini şehirlerde faaliyet goumlsteren 3 boyutlu yazıcı ile uumlretim yapan işletmeler
alacak Yani 3 boyutlu yazıcı bakımı yapan teknik personele olan ihtiyaccedil fazlasıyla artacak
S A Y F A 2 1
13-Artırılmış Gerccedileklik Geliştirici
Gerccedilek hayat ccedilok mu
sıkıcı Goumlrsel olarak
iyileştirmelere ek
bilgilere ve eğlenceli
eklentilere mi ihtiya-
cı olduğunu duumlşuumlnuuml-
yorsunuz Boumlyle duuml-
şuumlnen insanlar oldu-
ğu iccedilin oumlzel guumlneş
goumlzluumlkleri biyonik
kontakt lensler ve
diğer teknolojiler aracılığı ile gerccedilekte goumlrduumlğuumlmuumlz şeylerin uumlzerine dijital goumlruumlntuumller
ve bilgiler işlemek iccedilin artırılmış gerccedileklik teknolojisinden faydalanılıyor Her sektoumlre
etkinliğe ve kamusal alana etki edebilme yeteneği sayesinde artırılmış gerccedileklik gele-
cekte insanların hem kişisel hem de profesyonel hayatlarına dokunacaktır Bu nedenle
artırılmış gerccedileklik geliştiriciler bahsi geccedilen teknolojinin guumlvenli ve etkili kullanım yol-
larını bulup tasarlamak zorunda kalacak
14-Kişisel Gizlilik Danışmanı
Teknoloji evrimleşerek geliş-
tikccedile ve her geccedilen guumln hayat-
larımıza daha fazla nuumlfuz
ettikccedile kişisel gizliliğimizi ko-
rumak da zorlaşıyor Yuumlz ta-
nıma sistemleri ve artırılmış
gerccedileklik teknolojileri geniş
kitlelerce kullanıldıkccedila bu
zorlu savaş daha da karmaşık
hale gelecek Yakında dışarı
ccedilıktığınızda insanlar sizin adı-
nızı yaşınızı medeni halinizi
ccedilalıştığınız yeri ve eğer varsa
sicil kaydınızı goumlrebilecek hale gelecektir Bu nedenle sosyal medya ya da diğer tekno-
lojilerin sunduğu oumlnemli faydaları feda etmeden gizliliğinizi koruyabilecek uzmanlar
gelecekte buumlyuumlk talep goumlrecektir
D İ P N O T
S A Y F A 2 2 S A Y I 5
15-Kişisel Marka Danışmanı
Buumlyuumlk ve koumlkluuml firmalar iccedilin bile kısa doumlnemli
projeler iccedilin serbest ccedilalışan profesyonelleri işe
alma youmlnelimi bulunuyor Bu anlayış gelecekte
daha da geniş ccedilaplı kabul goumlrebilir Oumlyle ki fuumltuuml-
ristlere goumlre ileride birccedilok iş proje bazlı geccedilici an-
laşmalarla yapılacak Eğer durum boumlyle ilerlerse
ccedilalışanlar kendi markalarını geliştirmek ve suumlrekli
kendilerini tanıtmak zorunda kalacak Kişisel mar-
ka danışmanları bu noktada devreye girerek ccedilalı-
şanların sanal ve kamusal kimliklerini profesyonel
uumlnlerini geliştirerek onları rekabetin oumlnuumlnde tut-
maya yardımcı olacaklardır
16-Robotik Hizmetler Teknikeri
Oumlnuumlmuumlzdeki on yıl iccedilerisinde hemen her ev
ccedilamaşır bulaşık yemek temizlik ve ccedilim biccedil-
me gibi goumlrevlerde kullanacağı gelişmiş ro-
botlara sahip olacak Fakat bu robotlar her
zaman duumlzguumln bir biccedilimde ccedilalışmayacaktır
Bu nedenle yetkin teknisyenlere hacklen-
miş bozulmuş ya da tamamen ccediloumlkmuumlş ola-
cak olan bu robotları tamir etmek iccedilin ihti-
yaccedil duyulacak Aslında robot teknikerleri
elektrikccedili tesisatccedilı ya da otomobil tamircisi
gibi beceri gerektiren ve kabul goumlren bir iş
olacak
Serap UumlNAL
Besni RAM Rehberlik OumlğrtPsikolojik Danışman
KAYNAKCcedilA
Binnur Yeşilyaprak-mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kitabı- kuramdan uygulamaya
meb_iys_dosyalar4401180351dosyalar2020_0611004013_GelecegYin_Meslekleripd
D İ P N O T
S A Y F A 2 3
S A Y F A 2 4 S A Y I 5
İnsan yaşamı boyunca ccedileşitli seccedilimler
yapar Mesleğini yiyeceğini giyeceğini evini
eşini arkadaşlarını vb seccediler Meslek seccedilimi
insanın yaptığı bu seccedilimler arasında belki de en
oumlnemlisidir Ccediluumlnkuuml insan mesleğini seccedilerken bir
bakıma gelecekteki yaşamını da belirlemekte-
dir (Ccedilakır 2004 2)
İnsanlık tarihinin başlangıcından bu ya-
na iş insan yaşamının gerekli ve buumlyuumlk bir bouml-
luumlmuumlnuuml kaplayan bir tarafıdır Birccedilok goumlruumlşe
goumlre iş yaşamın merkezidir ve hayat boyu suumlren
kariyer gelişimi tuumlm gelişmiş toplumlarda cin-
siyet ırk din coğrafya ve diğer demografik ka-
tegorilerin her biri ile alakalı olan evrensel bir
suumlreccediltir (National Career Development Associa-
tion 19931994a Engels Minor Sampson ve
Splete 1995 s134rsquodeki alıntı) İş ve kariyer ha-
yatın esas alanlarıdır ve herkesin bir kariyeri
vardır (Engels ve diğer 1995 134) Kariyer bir
insanın yaşam suumlresinde ccedilok uzun bir zaman
dilimini iccediline alan yaşam boyu kişinin değerle-
rinden yaşayacağı şehre kadar birccedilok alanda
etkisini hissettiren bir suumlreccediltir Kariyer kişinin
sadece işi değil yaşamdan ne beklediği amaccedil-
ları ne kadar risk alabileceği gibi soruların da
cevabıdır
İnsan hayatının en oumlnemli doumlnuumlm nok-
talarından birisi olan meslek seccedilimi insanın
yaşam biccediliminin de seccedililmesi demektir (Altun
2000Yanıkkerem ve ark 2004) Kişilerin ken-
dilerini en iyi şekilde ifade edebilecekleri ha-
yat boyu uğraşmaktan sıkılmayacakları ve kişi-
lik yapılarına en uygun mesleğe youmlnelmeleri
doğru bir karar olacak ve boumlylece hem kişisel
hem de toplumsal accedilıdan oumlnemli kazanımlar
elde edilecektir Kariyer gelişim suumlrecinin baş-
langıccedil noktası olan meslek seccedilimi bireylerin
hayatında oumlnemli bir yer teşkil etmektedir
Kişilerin meslek seccediliminde aile ve sosyal med-
yanın oumlnemli oumllccediluumlde etkili olduğu goumlzlemlen-
miştir İdeal meslek seccedilimi iccedilin oumlzelikle iş sa-
halarının analizi ilgili sektoumlruumln avantaj ve de-
zavantajları hakkında bilgi sahibi olma sektoumlr-
de ccedilalışanların mesleki deneyimlerini oumlğren-
me ve mesleğin kişiye uygunluğunu tespit et-
me gibi unsurların dikkate alınması ve kariyer
planlaması yapılması gerekmektedir Ancak
oumlğrenciler bu fırsatları goumlz ardı ederek ailenin
ya da sosyal medyanın etkisi ile seccedilim yap-
maktadırlar
OumlĞRENCİLERİN KARİYER SECcedilİMLERİNDE AİLENİN
VE DİJİTALLEŞMENİN ROLUuml
S A Y F A 2 5
Kariyer seccedilimi ve olası bir karara
varma beklentisi ccediloğu zaman belirsizlik
iccedileren karmaşık bir suumlreccediltir Belirsizliğin
nedeni bireyin hayatını buumltuumlnuumlyle etkile-
yecek olan meslek seccedilimini iccedilsel ve dışsal
faktoumlrlere bağlı olarak seccedilmek zorunda
olmasıdır Bu suumlreccedilte oumlğrenci olası bazı
senaryolar kurar geleceğe youmlnelik planlar
yapar ve hatta gelecekte buumltuumln bu belirsiz-
liğin azaldığını veya yok olduğunu duumlşler
Oumlte yandan bu suumlreci karmaşıklaştıran ise
bireyin son karara varmadan oumlnce dikkate
almak zorunda olduğu ailesinin duumlşuumlncesi
isteği hayali ve birde sosyal medyada ken-
diyle oumlzdeşleştirdiği kariyerler gibi faktoumlr-
lerin olmasıdır Karar suumlrecini yaşayan bi-
rey buumltuumln bu faktoumlrlerin varlığının ve na-
sıl analiz edilmesi gerektiğinin farkında
olabilir veya olmayabilir Ayrıca son kararı-
nı vereceği zaman bu faktoumlrleri eleme ve-
ya aralarında bir denge kurabilme kapasi-
tesine de sahip olmayabilir Bu durumda
kariyer seccedilimi suumlrecini son derece karma-
şık bir suumlrece doumlnuumlştuumlrebilir
D İ P N O T
Gencin meslek tercihinde ailenin ccedilok buumlyuumlk etkisi vardır Ailenin ekonomik olanakları ile kuumlltuumlr duumlzeyinin gencin meslek seccedilimini olumlu veya olumsuz youmlnde etkilediği bir gerccedilektir Araştırma bulguları goumlstermiştir ki ekonomik ve kuumlltuumlrel duumlzeyi yuumlksek olan ailelerde genccediller yetenek ve ilgileri doğrultusun-da meslek seccedilme şansına sahip olabil-mekte ailelerinden destek goumlrmektedir-ler Ekonomik ve kuumlltuumlrel olanakları elve-rişsiz olan ailelerde genccediller kısa zaman-da buumlyuumlk kazanccedil getireceği veya itibar
Meslek Seccediliminde Aileye Duumlşen Goumlrevler
sağlayacağı duumlşuumlnuumllen işlere youmlnlendiril-mektedirler
S A Y F A 2 6 S A Y I 5
siz ve başıboş bırakılmasıdır Ccedilocuklarına bu konuda rehberlik edemeyen aileler onların meslek tercihine ilgisiz kalmakla sorumluluk-tan kurtulmuş olduklarını zannederler
Ccedilocuklarının gelişiminde olumsuz et-kileri olan bu ailelerin yanı sıra meslek seccedili-mi konusunda ccedilocuğuna yol goumlsterici olma-ya ccedilalışan onun yetenek bilgi beceri ve ilgi-lerini goumlz oumlnuumlnde tutarak rehberlik eden hiccedilbir fedakacircrlıktan kaccedilınmayan aileler de vardır Kendi arzu ve oumlzlemlerine ters duumlşse de ccedilocuğunun seccedilimini onaylayan ve ona destek olan aile de yok değildir Sayıları ccedilok olmamakla birlikte bilgili ve bilinccedilli bir şekil-de ccedilocuğunun meslek seccedilimini olumlu youmln-de etkileyen ailelerin varlığı da inkacircr edile-mez Ancak pek ccedilok iyi niyetli ve anlayışlı an-ne-baba bu konuda ccedilocuğuna yardımcı ola-mamanın sıkıntısı iccedilindedir
Aile baskısının egemen olduğu hallerde ve mesleğin babadan oğla geccedilmesi şeklinde geleneğin suumlrduumlruumllduumlğuuml ailelerde gence baba mesleğini devam ettirmesi iccedilin baskı yapıldığı goumlruumllmektedir Bu ailelerde ccedilocuk kuumlccediluumlk yaş-tan itibaren baba mesleğini seccedilecek şekilde koşullandırılmaktadır Koşullandırma veya bas-kı yoluyla eğitilen gencin ya baba mesleğine youmlneldiği ya da ailesine başkaldırarak idealin-deki mesleğe sahip olabilmek iccedilin ortamından uzaklaştığı goumlzlenmektir Bazı aileler ise kendi ccedilocukluk veya genccedilliklerinde yapamadıklarını ccedilocuklarının yaşamında gerccedilekleştirmeye ccedilalı-şırlar Baba genccedilliğinde sahip olamadığı bir meslekte oğlunu goumlrmek iccedilin ona baskı yapar Anne okuyup ccedilalışamadığı iccedilin kızının okuma-sını ve meslek sahibi olmasını ister onu suumlrekli zorlar Zorlama sonucu gencin baba veya anne isteğine boyun eğdiği ya da isyan ettiği goumlruumlluumlr Yine başka aile modelinde de ccedilocuklara bazı işlerin oumlnemli ve itibarlı bazılarının ise diğerle-rine goumlre daha oumlnemsiz ve değersiz olduğu ifa-de edebilirler Bu da aile iccedilinde bazı meslekler hakkında oumln yargıların oluşmasına yol accedilar Boumlylece aile dolaylı bir biccedilimde gencin meslek tercihini etkilemiş olur Soumlzuuml geccedilen bu aile mo-dellerinde birey-meslek uygunluğu goumlz oumlnuumln-de bulundurulmadığından ne gencin başarısı duumlşuumlnuumlluumlr ne de mutluluğu Burada oumlnemli olan ailesinin isteklerinin gerccedilekleşmesi aile-nin yapmış olduğu meslek seccediliminin genccedil tara-fından benimsenmesidir Yine bazı ailelerde goumlruumllen bir başka hatalı davranış da meslek seccediliminde gencin tamamen yardımsız destek-
S A Y F A 2 7
Ccedilocukluk ccedilağında meslek seccedilimi gerccedileklikten uzak olup hayali ve arzulu iken oumln ergenlik doumlnemine yaklaştıkccedila yaşamda gerccedileklik faktoumlruumlnuumln roluuml artar kişi meslek seccedilme sorumluluğunun bilin-cine varır İlgi ve yetenekleri giderek ay-rışmaya başlar Yine yetenek ve ilgilerin mesleki amaccedilları belirlemede oumlnem ka-zandığı goumlruumlluumlr
Bu doumlnemde başlarında meslek tercihleri oumlnce ilgilere dayanırken daha sonra yeteneklerde dikkate alınarak mes-leki tercihler ifade edilir Ortaokulun ta-mamlanması ile birlikte akademik eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim arasında seccedilim yapmak zorunluluğunda kalan ccedilo-
cuk oumlncelikle genel ve oumlzel yeteneği ile mevcut eğitim seccedileneklerinden hangisine uygun olduğunu belirlemek durumunda-dır Ccedilocuk temel eğitim sırasında birccedilok ders almış ve başarısını ccedileşitli ortamlara sınama fırsatı bulmuştur Bu doumlnemde ccedilo-cuk karar verirken yeteneklerini ilgilerini eğitimden ve hayattan neler beklediğini mali olanaklarını goumlz oumlnuumlne alarak iş ve eğitim olanaklarını incelemek gerektiğinin farkına varmıştır
D İ P N O T
Orta ccedilocukluk ya da oumln ergenlik doumlnemi 10-15 yaş aralığında olup ortaokul kade-mesine denk gelmektedir Bu doumlnemdeki ccedilocuklar artık ergenlik doumlnemine girmiş bir-ccedilok gelişim doumlnemi itibari ile meslek seccedilimi ile ilgili duydu ve duumlşuumlnceleri şekillenmeye başlamıştır Bu doumlneme meslek gelişiminde lsquoDeneme Doumlnemirsquo denmektedir Bu yaştaki ccedilocuklarda genellikle goumlzlenen mesleki davranışlar
Mesleki faaliyetlerle temel beceri ve ilgileri arasında var olan ilişkiyi anlama
Ccedileşitli yeteneklerden hangilerinin kendisinde guumlccedilluuml olduğunun farkına varması
İlgilerin belirginleşmesi ile bazı faaliyetleri daha ccedilok yapmak bazılarından uzak-laşmak isteme
Hayattan neler beklediğinin ve hayatta nelere oumlnem verdiğinin farkında olmak
Toplumda var olan sosyal ve ekonomik olanakları inceleyerek iş veya eğitim olanaklarını araştırmak
İş ve oyun iccedilin zamanı planlaya bilme
Hayata atılma ya da ileri eğitime devam etme seccedilenekleri uumlzerinde duumlşuumlnme ve araştırma yapma şeklinde sıralanabilir
S A Y F A 2 8
Bu yaşlardaki ccedilocuğunuzun meslek gelişimine yardımcı olmak iccedilin şunları yapabilir-siniz
1) Ccedilocuğunuzun ilgi duyduğu alanları belirleye bilmek iccedilin hangi tuumlr faaliyetleri yap-maktan hoşlandığını hangi tuumlr faaliyetleri yapmaktan hoşlanmadığı konusunda onun-la konuşabilir ccedilevresindeki kişilerden aldığı bu konudaki geribildirimleri ve kendi kişi-sel goumlzlemlerinizi onunla paylaşın
2) Kendi goumlzlemlerinizi de dikkate alarak ccedilocuğunuzun evde ve okulda başarı ile yap-tığı işler hakkında onunla konuşun
3) Ccedilocuğunuzun yetenek ve ilgilerine uygun bir meslek seccedilebilmesi kadar meslekler hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olun
D İ P N O T
Oumlzellikle ccedilocuğunuzun bir meslek hakkında şu tuumlr bilgilere sahip olması gerekir
Meslek mensubu bir guumln iccedilinde ne gibi işler yapmaktadır
Ccedilalışan kişi başlıca ne gibi faaliyetlerde bulunarak nelerle uğraşmaktadır
Mesleğe girebilmek iccedilin sahip olması gereken oumlzellikler (Fiziksel psikolojik oumlzellik-ler genel yetenekler duumlzeyi ya da oumlzel yetenekle yaş sınırı gibi) nelerdir
Mesleğe girebilmek iccedilin gerekli eğitim duumlzeyi nedir Ccedilıraklık kurs staj gerekli mi-dir
İş nasıl bir ortamda yuumlruumltuumllmektedir
Mesleğin ccedilalışma koşulları nelerdir
Ccedilalışmalarının elde ettiği en duumlşuumlk ve en yuumlksek kazanccedil duumlzeyi nedir
Meslek uumlyelerinin ilerde iş bulma olanağı ne kadardır
Ccedilocuğunuzun ilgilendiği meslek hakkındaki sorulara cevap bulabilmesi ona yardım-cı olabilmeniz iccedilin
Kendi mesleğiniz ya da yakın ccedilevrede bulunan insanların meslekleri hakkında ccedilocu-ğunuzla konuşabilir onun bu konuda goumlzlemlerini dinleyebilir ya da bizzat iş ortamı-nıza onu goumltuumlrerek doğrudan yaşantı edinmesini sağlayabilirsiniz Ccedilocuğunuzu tv radyo programları kitaplar bilgisayar programlarından ya da okulundaki rehber oumlğ-retmeninden yardım alarak meslekleri tanımasına teşvik edin
Ccedilocuğunuzun değişik iş yerlerine ziyaret ederek yarım zamanlı işlerde ccedilalışarak meslekler hakkında bilgi toplamasını sağlayın
S A Y F A 2 9 S A Y I 5
Ccedilocuğunuzu meslekleri tanıtıcı konferanslara katılmaya ccedilevresindeki kişilere meslekler hakkında soru sormaya teşvik edin
Ccedilocuğunuzla meslekler hakkında oumlğrendiği bilgileri tartışmak oumlğrendiği bilgileri buumltuumlnleş-tirmesini sağlayın
Ccedilocuğunuzun gelecekteki mesleki plan ve hedefleri uumlzerinde şu anki ilgi ve yeteneklerinin ne kadar oumlnemli olduğunu anlamasına yardımcı olun
Sizin iccedilin ccedilalışmanın ne ifade ettiğini ccedilocuğunuzla konuşarak insanların yalnızca para ka-zanmak iccedilin ccedilalışmadığını anlamasına yardımcı olabilir ccedilalışmanın kendisi iccedilin anlamını bul-masına ve hayattan ne beklediği konusunda fikir sahibi olmasını sağlayın
Meslek Seccediliminde Dijitalleşmenin Roluuml
Guumlnuumlmuumlz duumlnyasında bireylerin mes-lek seccediliminde kitle iletişim araccedillarının ve oumlzel-likle televizyonun ccedilocuk ve genccedillerin mesleki gelişimleri uumlzerinde etkisi oldukccedila fazladır Medya (yazılı ve goumlrsel iccedilerikli video temelli ma-teryaller) kişisel oumlzellikle-rine dayalı olarak ccedilocuk-ları ve genccedilleri seccedilici algı-ları aracılığı ile mesleki gelişimleri konusunda etkileyebilmektedir (King ve Multon 1996) Tele-vizyon gazeteler dergiler ve bilgisayar uumlzerinden ulaşılan kaynaklarda sıkccedila goumlsterilen bazı mes-leklere sahip kişilerin ccedilocuk ve genccediller tarafın-dan model alınma olasılığı artabilmektedir Uumllkemizde son zamanlarda goumlsteri sanatlarıyla ya da bazı spor alanlarıyla ilgili mesleklere sa-hip olmanın daha popuumller olarak algılanmasın-da medyanın etkisi ccedilok accedilıktır Medyada bu tip mesleklere sahip olmanın getirebileceği pırıltı-lı yaşam olanakları gerccedilekccedili yanlarını goumlzetme-yen genccediller accedilısından ccedilok ccedilekici olarak algıla-nabilmektedir Gelecek yıllarda da medyanın ve dijital duumlnya-nın yeri daha da oumlnemli hale gelecektir Klasik
anlamdaki birccedilok iş tanımı ve meslekler değiş-mektedir Değişmeye de devam edecektir Oumlzellikle Pandemi suumlreciyle birlikte duumlnya ge-nelinde dijitalleşmenin oumlnemi daha da oumln pla-
na ccedilıkmıştır Bu suumlreccedil eğitimde de dijitalleş-menin daha da yoğun kullanılmasını sağlamış-tır Bilgisayar teknoloji-sinde elde edilen bilgi-lerin iletişim teknoloji-sine uygulanmasıyla yeni teknolojiler birey-leri iletişim teknolojisi iccedilerisinde aktif bir hale
getirmiştir Sadece teknolojinin hızla hayatı-mıza girmeye başlaması ve dijital duumlnyaya geccedililmesi ile değil ekonomik sosyal bilimsel ve kuumlltuumlrel değişmelerinde etkisiyle geleceği olan meslekler şekilleniyor Yeni dijitalleşen duumlnya ve yapay zekacirc kavramlarıyla birlikte meslek anlayışları da değişti Oumlnceleri genccedille-re ne olmak istediklerini sorduğunuzda dok-tor avukat muumlhendis oumlğretmen cevaplarını alırdınız Dijitalleşen duumlnya ile birlikte bu mes-leklerin yerini yabancısı olduğumuz fakat ge-leceği olan meslekler aldı
S A Y F A 3 0
Geleceği Olan Meslekler İccedilin Gerekli Oumlzellikler
Geleceği olan meslekler grubundan bir meslek seccediltiniz ve bu konuda her tuumlrluuml eğiti-mi almaya başladınız diyelim Eğitimin yanı sıra kişisel olarak geliştirmeniz gereken becerileriniz de olmalı Bu konuda kendinizi eğitmelisiniz Bu becerileri geliştirmeniz seccedileceğiniz meslekte emin adımlarla ilerlemenizi sağlayacaktır Ccediloumlzuumlm Odaklı Olun Karşınıza ccedilıkan problemleri ccediloumlzmeye odaklanın Bazen ccedilok zor ve karmaşık problemler dahi ccedilıksa pes etmeden ccediloumlzmeye ccedilalışın Problemlere ccediloumlzuumlm bulmak iccedilin zihin egzersizleri yapın Farklı ve Yaratıcı Duumlşuumlnuumln Olaylara ve problemleri ccediloumlzmeye yaklaşırken farklı duumlşuuml-nuumln Yaratıcı ccediloumlzuumlmler ve oumlneriler bulun Kimsenin duumlşuumlnemediğini duumlşuumlnen yaratıcı ccediloumlzuumlmler sunan insanlar iş hayatında ccedilok tercih edilirler Olayları Analiz Edin Olayları analiz edip suumlzgeccedilten geccediliren ve nokta atışı ccediloumlzuumlm yol-ları bulan insanlar her zaman aranılan kişilerdir Sosyal Biri Olun Ccediloumlzuumlm odaklı olmanın yanı sıra sosyal ilişkilerinizde guumlccedilluuml olmalı İyi bir dinleyici olmalı empati kurabilmeli ve yaptığınız işi en iyi şekilde yapmalısınız Akademik Donanıma Sahip Olun Bilim teknoloji muumlhendislik ve matematik youmlnuumln-den ileri derede donanımlı olmalısınız Bu yeteneklere sahip insanlar geleceği olan meslekler iccedilin ilk tercih sebebidir Genel Becerilere Sahip Olun Sosyal analitik mobil becerileri youmlnuumlnden kendilerini geliştirmiş kişiler de tercih nedenidir
D İ P N O T
Geleceği olan meslekler ne demek Geleceği olan meslekler oumlnuumlmuumlzdeki yıllar iccedilerisinde gelişen gelişen teknoloji ile bir-likte ihtiyacı artan meslek gruplarıdır Bu mesleklerin yeni ve gelişmekte olması ve bu alanda az personel bulunması nedeniyle ccedilok kazandıran meslek grubunda yer alır Dijitalleşen duumlnyada meslek anlayışı ve ihtiyacı da farklılaşır Geleceği olan meslekleri tercih edecek genccedillere ne oumlnerilir Geleceği olan meslekleri tercih edecek bu alanda kariyer yapacak genccediller oumlncelikle bu konudaki akademik kariyerinizi en iyi şekilde tamamlayın Uzmanlık alanlarınıza goumlre eğitimlerden destek alın Suumlrekli kendinizi geliştirin yaptığınız işin en iyisini ya-pın Meslek seccediliminde nelere dikkat etmeli Mesleğinizin kişilik oumlzelliklerine uyup uymadığına akademik ve gerekli becerileri ta-şıyıp taşımadığına dikkat etmelisiniz Seccediltiğiniz meslek grubunun suumlrekli yapabilece-ğiniz bir iş olması aile ve sosyal hayatınızı da etkiler Gelir duumlzeyinizde hayat tarzınızı etkileyen oumlnemli bir faktoumlrduumlr
S A Y F A 3 1 S A Y I 5
Meslek seccedilimi sırasında yerinde bir karar alabilmek iccedilin gence duumlşen goumlrevler 1 Kendinizi iyi tanıyın Genccedil bedensel oumlzellikleri sağlık durumu guumlccedilluuml ve zayıf youmlnleri zekacirc duumlzeyi ve zekacirc biccedilimi oumlzel yetenekleri ve yeteneksiz olduğu alanlar ilgi ve istekleri kişilik ve karakter yapısı ulaş-mak istediği idealler ve arzu ettiği başarı tuumlruuml hakkında bilgi sahibi olmalıdır 2 Meslekleri tanıyın Genccedil meslekleri tanımalı buumltuumln meslekler hakkında bilgi toplayamazsa da seccedilmeyi planla-dığı mesleği iyi tanımalıdır Genccedil mesleğin veya mesleklerin tarihccedilesini evrimini yapılacak işin niteliğini ccedilalışma ortamını ve koşullarını meslekte aranan yaş yetenek cinsiyet bilgi tuumlruumlnden oumlzellikleri mesleğe nasıl hazırlanıldığı meslekte ccedilıraklık suumlresini yuumlkselme ve iler-leme şansını kazanccedil durumunu iş bulma olasılığını ve işin uumllke ccedilapındaki geccedilerliğini bilmeli-dir 3 Kendi oumlzellikleriniz ile seccedilmeyi amaccedilladığınız mesleğin nitelikleri arasındaki uygunluğu araştırın Genccedil rastgele seccedilim yapmaktan kaccedilınmalı seccedilmeyi duumlşuumlnduumlğuuml meslekte aranan niteliklerin kendisinde bulunup bulunmadığını goumlzden geccedilirmelidir Genccedil yetenekli olmadığı ilgi duy-madığı bir alana youmlnelmekten ve ani kararlar almaktan kaccedilınmalı seccedileceği mesleğin buumltuumln yaşamını şekillendireceğini unutmamalıdır Genccedil birey-meslek uygunluğu sağlandığında ancak mutlu olabileceğini hatırdan ccedilıkarmamalıdır
Aysel KATARCI
Besni RAM RehPskDanışHizBlmBşk
KAYNAKCcedilA Kaynakccedila Altun İ (2000) Kocaeli Sağlık Yuumlksekokulu oumlğrencilerinin kişisel değerleri ve meslek seccedilimlerine etki eden faktoumlrler I Uluslar arası amp VIII Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı Antalya 75- 77 Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi The Journal of Social Sciences Institute SayıIssue35 ndash Sayfa Page 35 ISSN 1302-6879 VANTURKEY LİSE OumlĞRENCİLERİNİN KARİYER DUumlŞUumlNCELERİNİ ETKİLEYEN FAKTOumlRLERİN İNCELENMESİ-FFUNDA AKKOCcedil BUCA EĞİTİM FAKUumlLTESİ DERGİSİ 32 (2012) httpwwwmeligorgtrcocuklarimiz-icinAileye-Dusen-Gorevler24 httpswwwiienstitucombloggelecegi-olan-meslekler
Yeteneklerinizin ve duumlnyanın ihtiyaccedillarının kesiştiği yerde mesleğiniz yatıyor
-Aristo
S A Y F A 3 2
Değişen ve gelişen duumlnya koşulla-
rı iccedilerisinde meslek ve kariyer kavramları
hem gelişimin ve değişimin bir parccedilası
olmuş hem de gelişimin ve değişimin
kendisi konumundadır 1900rsquoluuml yılların
başlarından itibaren ABD başlamış olan
ve guumln geccediltikccedile değeri anlaşılan meslek
ve kariyer kavramları uumllkemizde ise bu-
guumln yadsınmayacak derecede oumlnemini
korumaktadır Elbette ki bu iki kavram
guumlnuumlmuumlze ulaşana kadar ccedileşitli evreler
geccedilirmiş oldu
Bireyin iccedilinde bulunduğu hayat
koşulları iccedilerisinde anlam bulduğu el-
betteki iş ve meslek durumu ile daha da
anlam kazanacaktır Okul hayatının baş-
larında ilgi ve yetenek ile başlayan reh-
berlik suumlreci daha sonra eğitimin sonla-
rında iş ve meslek youmlnlendirmesi ile ni-
hayetine ulaşır Bilindiği uumlzere gerek reh-
berlik hizmetleri olsun gerek mesleki
rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmet-
leri olsun Tuumlrkiyersquonin model aldığı uumllke
ABD olmuştur Uumllkemiz mesleki danış-
manlık ve kariyer danışmanlığı kavramla-
rının oumlnemini ccedilok sonradan fark etmiş
olmasına rağmen buguumln iş sahasının ge-
nişlemesi ve yeniduumlnya duumlzeninin suumlrekli
yenileşme hareketleri beraberinde bu iki
kavramın oumlnuumlnuuml istemsizce accedilmaktadır
Tarihsel suumlreci incelersek Tuumlrkiyersquode reh-
berlik hizmetleri 1950rsquolerde Marshall
Planı kapsamında Amerikalı uzmanların
uumllkemize gelmesi ve bazı Tuumlrk eğitimcile-
D İ P N O T
TUumlRKİYEDE MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER
DANIŞMANLIĞI
rin ABDrsquode eğitim goumlruumlp yurda doumlnmesi
ile başlar Mesleki rehberlikte 1950rsquoden
bu yana gelen tarihsel rehberlik dilimden
yararlanmıştır Milli Eğitim Bakanlığı bu
konuda ilk adımı atan kurumlardan ol-
muştur MEB bu suumlreccedilte ccedileşitli ilgi yete-
nek ve eğilimlerle ilgili teknik araccedil ve ge-
reccediller hazırlamış ve uygulamıştır Tabi ki
bu suumlreccedilte hazırlanan ve uygulanan tek-
niklerde tamamen kopya bir suumlreccedil olma-
mış kuumlltuumlrel alt yapıda goumlz oumlnuumlnde bu-
lundurulmuştur Aynı zamana MEB o douml-
nemlerde eğitim şuralarında mesleki reh-
berliğin oumlnemini uumllkenin kalkınması nok-
tasında hedef koymuştur Bu konuda atı-
lan en buumlyuumlk adım Gazi Eğitim Enstituuml-
suumlnde oumlğretmen yetiştiren programlara
ldquoRehberlik ve Danışma Dersirdquo nin konma-
sı ve tuumlm resmi kaynaklarda meslek seccedili-
mi ve youmlneltmenin oumlneminin vurgulan-
ması oldu Daha sonra gerek rehberlik
olsun gerek mesleki rehberlik olsun MEB
ccedileşitli adımlar attı fakat atılan adımlar
bazen sekteye uğradı Oumlrneğin mesleki
rehberliğin kimin yapacağı ve yahut kay-
nak alan nerden karşılanacak şeklinde bir
takım belirsizlikler soumlz konusu oldu Bu
belirsizlik doumlnemi birccedilok arayışa sebep
oldu belirsizlik suumlreci ise mesleki rehber-
lik ve kariyer alanında birccedilok bilgi sağla-
mış oldu
S A Y F A 3 3 S A Y I 5
2000rsquoli yıllara yaklaşırken daha oumlnce
belirttiğimiz gibi gelişen ve değişen duumlnyada
meslek ve kariyer kavramına daha ccedilok ihtiyaccedil
duymuş ve bu meslek kariyer alanlarında daha
ccedilok pratiklere ihtiyaccedil duydu Ccediluumlnkuuml artık bu
hizmetlerin sadece liseye ya da uumlniversiteye
geccedilişte ve meslek seccedilimi kararı ile sınırlı olma-
dığı tuumlm yaşam suumlresince ve buumltuumlnsel kariyer
gelişimine youmlnelik olması gereğine dikkat ccedileken
akademisyenlerin makale ve kitaplarında
lsquomesleki gelişim suumlrecirsquo ve lsquomesleki gelişim gouml-
revlerirsquo nden soumlz edilmeye başlanmıştır Mesle-
ki Rehberlik ve Kariyer Psikolojik Danışmanlığı
alanında uumlniversitelerde uygulamalı (deneysel)
tez ccedilalışmaları ve oumllccedilek geliştirme veya uyarla-
ma ccedilabaları dikkate değer bir ivme kazanmıştır
Devamında uumlniversitelerde PDR alanı oumlnem
kazanmış ve uumlniversitelerde accedilılan boumlluumlm sayısı
hız kazandı Uumlniversitelerin birccedilok alanında
mesleki rehberlik dersi kondu Kariyer danış-
manlığı adı ile birccedilok alana sertifika verildi Uumll-
kemizde gelecek umutlarının uumlniversite eğiti-
mine bağlandığı ve oumlğrencilerin buumlyuumlk bir yarışı
aşarak hak kazandığı uumlniversitede iyi bir prog-
ram seccedilme kaygısı oumlğrencileri okul dışında uumlni-
versiteye giriş sınavlarına hazırlayan oumlzel ders-
hane sektoumlruumlnuuml yaratmıştır Bu kurumlarda
goumlrevli rehber oumlğretmenlerin oumlğrencinin uumlni-
versiteye giriş puanlarına goumlre girebileceği
uumlniversite ve boumlluumlmleri teknik bir sıralama
yaparak oumlğrenciyi youmlnlendirme uygulaması
ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir yardım tuumlruumlnuuml
doğurmuştur Oumlte yandan İŞKUR da aynı şe-
kilde mesleki rehberlik kavramına oumlnem ver-
miş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli raporlar hazırla-
mış ve sunmuştur
Gelinen noktada buguumln Tuumlrkiyersquode
meslek rehberlik ve kariyer danışmanlığı oumlne-
mini korumaktadır Ccedileşitlenen meslek alanları
ve dallarına atfen ilgiye yeteneğe ve eğilimle-
re daha ccedilok oumlnem verilmektedir Mesleki reh-
berlik ve kariyer danışmanlığı ise duumlnyadaki
ivmeleri ve gelişmeleri goumlz ardı etmemekle
muumlmkuumln olur uumlniversiteye giriş puanlarına
goumlre girebileceği uumlniversite ve boumlluumlmleri tek-
nik bir sıralama yaparak oumlğrenciyi youmlnlendir-
me uygulaması ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir
yardım tuumlruumlnuuml doğurmuştur Oumlte yandan İŞ-
KUR da aynı şekilde mesleki rehberlik kavra-
mına oumlnem vermiş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli
raporlar hazırlamış ve sunmuştur
Huumlseyin KARTAL
Besni RAM RehOumlğrtPsikolojik Danışman
S A Y F A 3 4
Bir yolculuğa ccedilıkmaya karar verdikten
sonra ne yaparsınız İlk olarak nereye
gideceğinize yani yolculuk sonunda nere-
ye ulaşacağınıza karar verirsiniz Sonra-
sında da yola ne zaman ccedilıkacağınıza han-
gi ulaşım yolunu tercih edeceğinize bilet
alıp almayacağınıza dair seccedilimler yapar
ve harekete geccedilersiniz Kısaca yolculuğu-
nuzun tuumlm ayrıntılarını planlar ve kendi-
nize bir yol haritası ccedilıkarırsınız Kariyer
planlamak ve bu doğrultuda meslek seccedili-
minde bulunmak da bir yolculuktur Bu
yolculuğa ccedilıkmadan oumlnce bir yol haritası
ccedilıkarmak ve bu harita doğrultusunda ha-
reket etmek iyi bir kariyer yolculuğu iccedilin
ilk adımdır
Kariyer koumlken olarak Fransızca
ldquocarrieacutererdquo kelimesinden gelmektedir Ke-
lime oumlznel anlamı ldquobir yere ccedilıkan bir yere
gelenrdquo olarak ifade edilmektedir Tanımı-
na bakacak olursak kariyer bir oumlmuumlr bo-
yu yaşanan olaylar dizisi bireyin meslek
ile diğer yaşam rollerinin birbirini izleme-
si sonucu oluşan genel oumlruumlntuuml ve gelişim
ccedilizgisinde oumlzellikle mesleki rollerde yuumlk-
selme duraklama ve gerilemeyi iccedileren
suumlreci ifade eden kavramdır
(Kuzgun2006) Goumlruumllduumlğuuml gibi kariyer
yolculuğu yaşamımız boyunca devam edi-
D İ P N O T
KARİYER PLANLAMANIN YOL HARİTASI
yor Bu yolculukta meslek seccedilmek ve o
mesleği yapıyor olmak uğradığımız du-
raklardan biri Mesleki roluumlmuumlzuumln yanı
sıra bu yolculuğa diğer yaşam rollerimiz
olan ccedilocuk anne baba kardeş eş
komşu vb rollerimiz de eşlik ediyor En
oumlnemlisi de yolculuğumuz bir duumlzluumlkte
değil inişli ccedilıkışlı bir şekilde suumlruumlyor Peki
tuumlm bunlar ne demek oluyor Bir mes-
lek seccediliminde bulunulduğunda oumlmuumlr
boyu bu mesleği yapmak zorunda değil-
siniz belki zamanla meslek değişime uğ-
rayacak belki de meslek değişikliğinde
bulunmak isteyeceksiniz Kariyer planla-
ma tek bir gidiş hakkının olduğu bir yol-
culuktan ziyade birden fazla yollara sa-
hip ccedileşitli alternatiflerin olduğu bir suuml-
reccedil Aynı zamanda meslek seccediliminden
ziyade bir kendini tanıma ve geliştirme
suumlrecidir İyi bir kariyer yolculuğu yap-
mak istiyorsanız kendinizi tanımanız ve
yapmak istediğiniz işimesleği tanıma-
nız bu işimesleğe yaparken değerleri-
nizi bilmeniz oldukccedila oumlnemli Yani yap-
mak istediğiniz işimesleği istiyor olmalı-
sınız istediğiniz işmeslek kendi ilgi ye-
tenek ve mesleki değerlerinize( kazanccedil
unvan iş olanakları vb) uygun olmalı ve
yaptığınız işmesleğe birileri değer veri-
yor olmalı ve bu değerler sizin mesleki
değerlerinizle uyumlu olmalı Yani iste-
diğiniz bir işi yapacak yeteneğiniz yoksa
ancak hayal kurarsınız Yapabileceğiniz
bir işi sevmiyorsanız mutsuz olursunuz
Başkalarının değer vermediği bir iş ile
uğraşırsanız ekonomik karşılığını veya
mesleki doyumunu alamazsınız
(Erkut2016) Tuumlm bunların bir arada
sağlayan işmeslek seccedilimi iyi bir kariyer
yolculuğunun diğer adımıdır
S A Y F A 3 5 S A Y I 5
İyi bir kariyer yolculuğunun adımlarına goumlre yol haritamızı ccedilıkaracak olursak
Kendimizi tanımak iccedilin ldquoBen kimim Benim ilgi ve yeteneklerim nedir Ben ne yapa-
bilirimrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Yapmak istediğiniz işmesleği tanımak iccedilin ldquoHangi mesleği seccedilebilirim Seccedilmek iste-
diğim işmesleğin oumlzellikleri nedir Benim oumlzelliklerim ve işmesleğin oumlzellikleri ne ka-
dar uyumlu Bu işmesleği yapmak iccedilin ne yapmak gerekiyor Hangi lise veya uumlniver-
siteye gidebilirim Bu işmeslek iccedilin diploma yanında başka nelere ihtiyacım varrdquo vb
soruları sorabilirsiniz
Mesleki değerlerinizi bilmek iccedilin ldquoBu işmesleği yaparken ne kazanmak istiyorum
(para saygınlık unvan rahat gezmek tek başınalık gibi) Toplum bu işmesleğe ne
kadar değer veriyor Bu işmesleğin iş olanakları nedir Oumlzel sektoumlrde mi devlet ku-
rumlarında mı ccedilalışmak istiyorum Bu işmesleği nasıl yapmak istiyorum Bu iş
mesleğin iş olanakları değişikliğe uğrarsa ne yaparım Yapmak istediğim işmeslek
gelecekte yeri ne olurrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Tuumlm bu sorularına cevabına uygun olan mes-
lekleri belirleyip meslekler hakkında daha fazla
bilgi edinip araştırma yapabilirsiniz Meslek
elemanlarıyla goumlruumlşebilirsiniz Karar verirken
sormanız gereken diğer bir soru ise ldquoBu iş
meslek seccediliminde mutlu musunuzrdquohellip Sorulara
cevap veren meslekler aynı zamanda bu iş
mesleği yaparken mutlu olacağınız seccedilimler
olmalı Eğer mutlu olacağınız bir seccedilim olmazsa
yaşamınızın bir kısmında mutlu olmadığınız
bir doumlnem yaşayacak olabilirsiniz Kariyer
planlamak bir nevi kendiniz iccedilin doğru ve
mutlu bir işmeslek seccedilimi yapmak ve bu se-
ccedilim doğrultusunda ccedilalışmalarda bulunmak ile
ilgilidir Tuumlm bunları karşılayan bir planlama
iccedilin iyi bir kariyer yolculuğu olduğundan bah-
sedebiliriz
İyi bir kariyer yolcuğu iccedilin yol haritasını ccedilıkarırken yolculuk bileti gibi bize yar-
dımcı olabilecek kaynaklarımız ise
S A Y F A 3 6
Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi (MBS)
D İ P N O T
Kişinin kendisini tanımasına yapmayı sevdiği şeyleri ve yeteneklerini keşfetmesine meslek seccedili-mine yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur Sisteme httpmbsmebgovtr adresinden ulaşıp uumlcretsiz uumlyelik oluşturabilirsiniz Oluşturulan uumlyelik sonrasın-da sistemde yer alan testlerdeki sorulara verdiğiniz cevaplara goumlre meslek eşleştirmesinde bulunuyor Sistem zaman zaman guumlncellemeler nedeniyle tam işlevsel olarak ccedilalışmayabiliyor Bu yuumlzden ara ara girip tekrar kontrol ederek faydalanabilirsiniz
Mesleğim Hayatım Portalı
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Muumlduumlrluumlğuuml
tarafından hazırlanmış olup mesleki ve teknik eği-
timde yer alan liseler ve boumlluumlmler hakkında bilgi
vermektedir Bu boumlluumlmlerin gelecekteki iş imkacircnla-
rı staj olanakları iş olanları meslek tanıtımları gibi
birccedilok konuda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Por-
tala httpsmeslegimhayatimmebgovtr adre-
sinden ulaşabilirsiniz Portalda yer alan videoları
izleyebilir dokuumlmanları inceleyebilirsiniz
S A Y F A 3 7 S A Y I 5
Tuumlrkiye İş Kurumu (İŞKUR) ldquoMeslekleri Tanıyalımrdquo
Duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmesleği adıyla aratarak mesleğin ta-
nımı goumlrevleri mesleğin gerektirdiği oumlzellikler ccedilalışma or-
tamı ve koşulları mesleğe sahip olmak iccedilin alınacak eğitim-
ler iş olanakları mesleki kariyer suumlreci hakkında ayrıntılı
bilgilerin yer aldığı dosyalara ulaşabilirsiniz Merak ettiğiniz
veya duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek hakkında ayrıntılı bilgilere
bakarak size olan uyguluğunu değerlendirebilir meslek se-
ccedilime youmlnelik kararlar alabilirsiniz Kurum web sitesine gir-
diğinizde Online İşlemler sekmesinden Meslekler Soumlzluumlğuuml
rsquonuuml seccedilip Tuumlrk Meslekler Soumlzluumlğuuml ve Meslekleri Tanıyalım
başlıklarını inceleyebilirsiniz Kurum web sitesine https
esubeiskurgovtr adresinden ulaşabilirsiniz
Yuumlksekoumlğretim Program Atlası
YoumlkAtlas olarak bilinen bu sistem ise Yuumlksekoumlğretim
Kurulu tarafından hazırlanmış olup uumlniversitelere ilişkin
ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Sistemde yer alan başlıklar
aracılığıyla uumlniversiteler oumln lisans ve lisans boumlluumlmleri
meslek tanıtımları mezunlarının KPSS TUS DUS gibi sı-
navlardaki başarı bilgilerine bir oumlnceki yılın sonuccedillarına
goumlre yerleşen oumlğrencilerin Yuumlksekoumlğretim Kurumları Sına-
vı kapsamında Temel Yeterlilik Testi ve Alan Yeterlilik Tes-
ti netlerine ulaşabilirsiniz Bu bilgiler doğrultusunda mes-
lek ve uumlniversite tercihinde bulanabilirsiniz Seccedilmek iste-
diğiniz mesleğe okumak istediğiniz boumlluumlm ve uumlniversite-
ye karar verebilir buna goumlre ccedilalışmalarınızı planlayabilirsi-
niz Sisteme httpsyokatlasyokgovtrindexphp adre-
sinden ulaşabilirsiniz
S A Y F A 3 8
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi
D İ P N O T
buumlnyesinde bulunan projeler aracılığıyla boumlluumlm-
uumlniversite tercihi staj ve iş olanakları ve mesleki eğitim
suumlreccedilleri kapsamında destek uumlniversiteye hazırlananlara
uumlniversite okuyanlara ve kamu ccedilalışanlarına destek ol-
maktadır UumlNİ-VERİ Projesi kapsamında uumlniversite tercih-
lerine yardımcı olmak amacıyla lisans boumlluumlmleri hakkında
İş Bulma Suumlresi Başlangıccedil Uumlcreti Nitelik Uyuşmazlığı Ka-
muda İşe Yerleşme Oranı Firma Buumlyuumlkluumlğuuml Dağılımı ve
Sektoumlr Bazında Dağılım konularında grafiklerle istatistik-
sel veriler sunarak bilgilendirmektedir İlgili boumlluumlm mezu-
niyeti sonrasında iş bulma ve mesleki kazanccedil durumunu
daha net bir şekilde goumlrebilirsiniz Bu bilgilere bakarak
oumlzellikle duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek ve buna bağlı olarak okumak istediğiniz boumlluumlmuuml de-
ğerlendirebilir mesleki değerlerinize uyumu noktasında karar verebilirsiniz Danışman
Bilgi Sistemi (DABİS) Projesi kapsamında ise UumlNİ-VERİ ile sunulan bilgilerin kapsamı da
artırılarak uumlniversiteler bazında boumlluumlm karşılaştırması yaparak bilgilendirmektedir Bu
sistemden faydalanmak iccedilin rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlardan veya uumlniver-
sitelerin kariyer merkezlerinden destek alabilirsiniz Uumlniversite okurken kariyerinizi
şekillendirmek amacıyla Yetenek Her Yerde Staj Seferberliği Soumlz Yetenekte ve Kari-
yer Planlama Dersi Projeleri kapsamında gerccedilekleştirilen ccedilalışmaları inceleyebilir pro-
jelere katılabilirsiniz Stajiş deneyimleri kazanarak okuduğumuz boumlluumlmmeslek daha
yakından tanıyabilirsiniz Proje ve bilgilere httpswwwcbikogovtr adresinden
projeler sekmesinden ulaşabilirsiniz
İyi bir kariyer yolculuğunda yol haritanızı oluştururken kendinize soracağınız sorular ve
yardım alacağınız kaynaklar sizlere oldukccedila yardımcı olacaktır Bu yolculukta karar verme
suumlrecinde aileniz ve rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlarınızdan da destek alabilirsi-
niz Unutmayın ki bu yolculuğun tek bir gidiş yolu bulunmamakta ve doumlnuumllmez değildir
Her bireyin yolculuğu farklı yollardan ve kendine oumlzel olacaktır
Fatma BAYKAL
Psikolojik Danışman
AC Yamazaki Ortaokulu
S A Y F A 3 9 S A Y I 5
NEDEN MESLEKİ EĞİTİM
Her ccedilocuk farklı oumlzelliklere yetenekle-
re ve ilgilere sahiptir Zamanında ve doğru
yapılacak bir rehberlik ve youmlnlendirme ile ba-
şarılı olamayacak ccedilocuk yoktur Bu nedenle
aldıkları eğitim onların buumltuumln hayatını temel-
den etkileyecektir Oumlte taraftan 21yuumlzyılın iş
duumlnyasının ccedilocuklarımızdan beklentisi ccedilok
yuumlksektir İşte doğru okul seccediliminin oumlnemi
tam bu noktada karşımıza ccedilıkıyor
Peki hem oumlğrencilerin hem de veli-
lerin okul seccedilimi konusunda oumlzellikle dikkat
etmesi gereken başlıca hususlar nelerdir
Bu sorudan hareketle bize ayrılan bu bouml-
luumlmde mesleki ve teknik eğitim ile buna
paralel olarak doğru okul seccediliminde dikkat
edilmesi gereken hususları mesleki ve tek-
nik eğitimin oumlnemini ve mesleki teknik eği-
timin uumllkemizdeki konumunu kısaca masa-
ya yatırdık
Doğru Okul Seccediliminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uumllkemizde hemen hemen her veli ccedilocuğu iccedilin lise tercihinde bulunurken akademik eğitime odaklana-rak sırasıyla Fen Liseleri Sos-yal Bilimler Liseleri Anadolu Liseleri tercihinde bulunmak-tadır Akademik eğitim veren okullara yerleşemeyen ccedilo-cuklar iccedilin mesleki eğitim en son tercih olarak duumlşuumlnuumll-mektedir Bu duumlşuumlncede olan ebeveynlerimize şunu hatırlatmak isterim ki doğru bir okul tercihi ccedilocuğun
kendi ilgi ve yeteneklerinin farkında olarak kendisi hak-kında reel bir değerlendir-me yapabilmekten geccedilmek-tedir Bu anlamda tercih suumlrecinde velilerin roluumlnuumln duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde ebeveyn-lerin de ccedilocukları hakkında gerccedilekccedili bir bakış accedilısına sahip olması oumlnem arz et-mektedir
Bu bağlamda anne babaların ccedilocuklarını iyi tanı-maları gelecekle ilgili kariyer planlamasını gerccedilekccedili yapma-
larını sağlayacaktır Her bire-yin kendine oumlzguuml ilgi ve yete-neklerinin olduğu goumlz ardı edilmeyerek ccedilocuğun lsquobiriciklikrsquo youmlnuumlnuumln lsquosıradanlaşmasınarsquo fırsat ve-rilmemelidir Unutulmamalı-dır ki balığa uccedilmayı file ağa-ca tırmanmayı oumlğretmeniz muumlmkuumln değildir
S A Y F A 4 0
Mesleki ve Teknik
Anadolu
Liselerinderdquo
uygulanan
programların
farklılıklarını ve bu
farklılıkların
kendilerine
sağlayacağı
avantajları iyi
anlamaları son
derece oumlnemlidir
Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitim Durumu ve Avantajları
Duumlnyada ve Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitimin Oumlnemi
2005 yılında AB iccedilinde yapılan bir araştırmada velilere zorunlu eğiti-mi tamamlamış oumlğrenciye genel mi meslek eğitimi mi tavsiye edersiniz sorusu youmlneltilmiştir İngiltere Fran-sa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş uumllkelerde yaşayan velilerin 70rsquoi gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok daha aşağılarda kalmaktadır
Nitelikli iş guumlcuuml verimli bir ekonomi iccedilin vazgeccedililmez bir unsur-dur Nitelikli iş guumlcuumlne sahip olmanın yolu ise iyi planlanmış mesleki eğitim-le muumlmkuumlnduumlr Mesleki ve teknik eği-tim bu accedilıdan gelişmekte olan ekono-miler iccedilin hayati oumlnem arz etmektedir
21 Yuumlzyılın sanayisinin ihtiyaccedil-larını karşılayacak ve bu bağlamda
uumllkemizin gelişmekte olan sanayisi-nin istihdam noktasında ihtiyaccedil duyduğu nitelikli işguumlcuuml sıkıntısı ccedilektiği duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde gelecekte meslek lisesinden mezun olacak nitelikli işguumlcuumlnuumln oumlnemi anlaşıl-mamaktadır
Bu gerccedileklikten hareketle sektoumlr ile sağlam temellerle kurula-cak bir işbirliği neticesinde iş duumln-yası ile entegre olmuş ve iş duumlnya-sının ihtiyaccedil duyduğu meslek ve alanlarda nitelikli işguumlcuumlnuumln yetişti-rilmesini sağlayacak bir mesleki ve teknik eğitim Tuumlrkiyersquonin 2023 ve 2071 hedeflerine ulaşması yolunda en buumlyuumlk role sahip olacaktır
uygulanan programların farklılıkla-
rını ve bu farklılıkların kendilerine
sağlayacağı avantajları iyi anlama-
ları son derece oumlnemlidir
2012 yılından itibaren tuumlm
meslek liselerinin eğitim sistemi-
miz iccedilerisinde ldquoMesleki ve Teknik
Anadolu Lisesirdquo olarak isimlendi-
rilmeleriyle birlikte meslek liseleri
arasındaki farklılıklar accedilısından
kamuoyunda bir belirsizlik duru-
mu oluşmuştur Kafalardaki bu
soru işaretinin giderilmesi accedilısın-
dan meslek lisesi tercihi yapacak
oumlğrenci ve velilerimizin ldquoMesleki
ve Teknik Anadolu Liselerinderdquo
D İ P N O T
İngiltere Fransa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş
uumllkelerde yaşayan velilerin 70 gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki
eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok aşağılarda kalmaktadır
S A Y F A 4 1 S A Y I 5
miştir
Mesleki Eğitimde Paradigma değişikli-
ğine yol accedilan bu değişikliklerden sonra oumlzel-
likle ortaoumlğretimde alternatif bir okul duumlzeyi-
ne ccedilıkarılan mesleki eğitim merkezlerine olan
ilgi artmış bu oumlğrenciler işletmede yaparak
yaşayarak uygulamalı bir şekilde mesleklerini
oumlğrenme fırsatı bulmuştur Ayrıca mesleki
eğitim merkezlerini tercih eden tuumlm oumlğrenci-
ler ile meslek liselerinde işletmede beceri
eğitimi (staj) alan her oumlğrencinin staj uumlcret
alması devlet garantisi altına alınmıştır
Ayrıca 09122016 tarih ve 6764 sayılı
Kanun Huumlkmuumlnde Kararnamenin yayımlanma-
sıyla Tuumlrkiyersquonin mesleki eğitimi iccedilin bir doumlnuumlm
noktası sayılabilecek gelişmeler yaşanmıştır
Kararnameyle ccedilıraklık eğitimin oumlrguumln eğitim
kapsamına alınması işletmelere devlet deste-
ğinin oumldenmesi meslek liseli oumlğrencilerin uy-
gulamalı atoumllye meslek derslerine başladığı 9
Sınıftan itibaren sigortalanması ve 12072019
tarihli Ortaoumlğretim Kurumları Youmlnetmeliğinde
yapılan değişiklikle Mesleki Eğitim Merkezi oumlğ-
rencilerine lise diploması alma hakları veril-
Uumllkemizde ortaoumlğretim mezunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda meslek lisesi
mezunlarının istihdamda başı ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi mezunlarının oumln lisans
ve lisans mezunlarından da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere yansımaktadır
etmekte ve edindikleri mesleğin avantajlarını
bir oumlmuumlr yaşamalarını sağlamaktadır Bunun
en buumlyuumlk kanıtı mezunlarının kamuda ve oumlzel
sektoumlrdeki istihdam duumlzeyleridir
Tuumlm bu bilgiler ışığında Guumlccedilluuml Tuumlrki-
ye İccedilin Mesleki Eğitim gerccedileğinden hareket-
le uumllkemizin 2023 ve 2071 iccedilin belirlediği kal-
kınma hedeflerini yakalayabilmesinin yolu
doğru ve gerccedilekccedili sektoumlrel analizlerin ışığında
yapılacak mesleki eğitim planlamalarından
geccediltiği yadsınamaz bir gerccedilekliktir Bu gerccedile-
ğin farkında olan Bakanlığımız bu yeni suumlreccedil-
teki paradigma değişikliği ile mesleki eğitimi
tercih edecek her bir oumlğrencimize istihdam
olanaklarını sağlayacak her tuumlrluuml desteği ve-
receğinden hiccedilbir velimizin ve oumlğrencimizin
kuşkusu olmasın
Nevzat AVŞAR
Besni Osman İsot MTAL Muumlduumlruuml
Uumllkemizde oumlzellikle 2016dan bu ya-
na mesleki eğitimde paradigma değişikliği
ile beraber yapılan iyileştirmeler mesleki
eğitim veren okullarımızın donatım moder-
nizasyonunun sektoumlruumln ihtiyaccedillarına cevap
verecek duumlzeye ccedilıkarılması gerek Bakanlığı-
mız gerekse yerel duumlzeyde sektoumlr ile yapılan
protokoller ve işbirlikleri neticesinde mesle-
ki eğitim hem daha cazip hale getirilmiş hem
de mezunlarının istihdam duumlzeyleri artırıl-
mıştır Oumlyle ki uumllkemizde ortaoumlğretim me-
zunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda
meslek lisesi mezunlarının istihdamda başı
ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi me-
zunlarının oumln lisans ve lisans mezunlarından
da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere
yansımaktadır
Tek dezavantajı maalesef veli ve oumlğ-
rencilerde yerleşmiş bir olumsuz algı olan
meslek liseleri tabiri yerindeyse oumlğrencileri-
ni ldquokollarına altın bilezikrdquo takarak mezun
Değerli Okurlar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bouml-
luumlm Başkanlığımızca hazırlanan DİPNOT Dergimi-
zin bu sayısıyla birlikte ccedileşitli konularda başarıyı
yakalamış kişilerle roumlportaj yapmaya ve bu roumlpor-
tajları yayımlamaya karar verdik Dergimizin iccedileri-
ğinde bu ay kariyer suumlrecini etkileyen faktoumlrler
bizimde goumlrevlerimizden biri kariyer danışmanlığı
olunca kariyer hayatına ldquoCoğrafya Oumlğretmenliğiy-
lerdquo başlayıp 13 yıl bu mesleği icra ettikten sonra
D İ P N O T
ldquoHukukrdquo eğitimini bu yıl tamamlayan ccedilocukluğu-
muzun da birlikte geccediltiği OumlğretmenAvukat Sa-
dun ERYILMAZ ile yapmaya karar verdim Zaman
zaman kendisiyle genccedillerimizi doğru youmlnlendirme
konusunda paylaşımlarda bulunuruz İlk defa ona
profesyonel anlamda sormak istedim Eminim
burada bize ayırabileceğiniz vakit en fazla 10 da-
kikadır Bence bu suumlreyi iyi değerlendirin ccediluumlnkuuml
roumlportaj iccedilerisinde oumlğreneceğiniz ilham alacağı-
nız ipuccedilları var
SO YLEŞİ
O Ğ RTAVUKAT SADUN ERYİLMAZ
İ LE MESLEK SECcedilİ Mİ U ZERİ NE
Sadun Eryılmaz sizi kısaca tanıyabilir miyiz
1980 Besni doğumluyum İlk orta ve lise eğiti-
mimi canım memleketim Besnirsquode tamamladım
17 yıldır coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyo-
rum Guumlzel uumllkemin ccedileşitli yerlerinde goumlrev yap-
tıktan sonra Mersinrsquoe yerleştim ve 10 yıldır Mer-
sinrsquode yaşıyorum Duumlzenli olarak koşu yaparım
spor salonuna giderim ve spor en oumlnemli sosyal
aktivitelerimden biridir Okumak benim iccedilin adeta
vazgeccedililmez bir tutkudur Evli ve uumlccedil ccedilocuk sahibi
bir babayım İki oğlum ve bir kızım var
S A Y F A 4 3 S A Y I 5
İlk orta ve lise eğitimimi Besnirsquode tamamladık-
tan sonra Atatuumlrk Uumlniversitesi Fen Edebiyat
Fakuumlltesi Coğrafya Boumlluumlmuumlnuuml kazandım Aslın-
da oumlğrencilik hayatım boyunca hep başarılı bir
oumlğrenciydim Okulun ve sınıfın en ccedilalışkan oumlğ-
rencilerinden biri oldum her zaman Memur
ccedilocuğuydum Babam Besni Lisesinde hademe
olarak goumlrev yapardı Oumlğretmenlerden aldığı
kitapları bana getirir ve ben okuduktan sonra
onları tekrar teslim eder bir yenisini getirdi
bana Kendim kitap alamazdım ve kitap ihtiya-
cımı babam bu şekilde karşılardı Okuma alış-
kanlığımı babama borccedilluyum Rahmetli babam
sayesinde ilkokuldan beri inanılmaz bir okuma
alışkanlığı kazandım Başarılı bir oumlğrenci ol-
mamda bunun ccedilok buumlyuumlk bir katkısı olduğuna
inanıyorum Halen okuyorum ve okumaya da
nefes aldığım muumlddetccedile devam edeceğim in-
şallah
1997 yılında kazandım ilk uumlniversiteyi Ve ina-
nın tam anlamıyla bilgisayar ve internet ile o
zaman tanıştım aslında Yani o ana kadar başa-
rılı bir oumlğrenci olmamda şuan ki gibi teknolojik
suumlreccedillerin pek etkisi yoktur kesinlikle En
oumlnemli bilimsel destekccedilimiz Besni Halk Kuumltuumlp-
hanesiydi Ve gazetelerden kupon biriktirerek
aldığımız ansiklopedilerdi bizim başucu yardım-
cımızdı Oysa şu an oumlğrencilerin sahip olduğu
imkacircnları duumlşuumlnuumlyorum da bizim iccedilin hayal
olan şeylerin hepsi şu an onlar iccedilin mevcut
Yeter ki kendilerine inanıp duumlzenli şekilde ccedila-
lışmayı alışkanlık haline getirsinler Başarama-
yacakları hiccedil bir şey yok aslında Daha sonra
Anadolu Uumlniversitesi Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitir-
dim Hem oumlğretmen hem oumlğrenci olmak be-
nim iccedilin ccedilok alışılır bir durum haline geldi
Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitirdikten sonra Uluslara-
rası Kıbrıs Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesini ka-
zandım 2020 yılında mezun oldum hukuk fa-
kuumlltesinden ve yakında avukatlık stajına baş-
layacağım Hukuk Fakuumlltesi okurken de boş
durmadım Anadolu Uumlniversitesi Accedilık Oumlğretim
Fakuumlltesi Uluslararası İlişkiler Boumlluumlmuumlnuuml ka-
zandım Şuan 3 sınıfım Hukuk Fakuumlltesinden
mezun olduktan sonra sınavsız ikinci uumlniversi-
te hakkından faydalanarak İstanbul Uumlniversi-
tesi Uzaktan Eğitim Siyaset Bilimi ve Kamu
Youmlnetimini kazandım ve şuan 2sınıfım Biraz
zor olsa da aynı anda iki fakuumlltede iki ayrı bouml-
luumlm okumak insan ccedilalışınca her şey kolaylaşı-
yor aslında Bakalım bu fakuumllteler bitince bel-
ki yeni boumlluumlmler okuyacağım Hem oumlğretmen
hem oumlğrenci olmak yerini hem avukat hem
oumlğrenci olmaya bırakacak belki Dedim ya ne-
fes aldığım muumlddetccedile okumaya devam
Eğitim yıllarınızı nasıl geccedilirdiniz kendinizi geliştirmek iccedilin neler yaptınız
İnsanın sahip olduğu imkacircnlar yetenekleri ve
elbette şansı hayattaki başarısını belirler Ama
buumltuumln bunlara sahip insanların bile başarılı olama-
malarının nedeni hayata gelişme odaklı bakama-
malarıdır İnsanın kendisine ve yapabileceklerine
olan inancı nasıl bir hayata sahip olacağını belir-
ler aslında Mutlaka hepimizin hayatta başarısız-
lıkları ve kaybettiği anları mevcuttur Bu zaten ha-
yatın olağan bir durumudur Sonsuz başarı ve son-
suz kazanmak yoktur ki insan hayatında Oumlnemli
olan başarısızlıklardan ders ccedilıkarmak ve bir sonra-
D İ P N O T
ki suumlreccedilte başarıyı yakalayabilmektir Bilim insan-
ları kendilerine ait bir buluşu ortaya ccedilıkarırken
defalarca kez başarısız olduktan sonra buluyorlar
O nedenle başarısızlıklar aslında hayat tecruumlbesi-
dir Bu tecruumlbe yeni başarıları yakalamanın en
oumlnemli anahtarıdır bence Başarısızlık olmadan
başarı ccedilıkmaz ortaya Ayrılmaz bir buumltuumlnduumlr bun-
lar birbirini tamamlayan Yeter ki başarısızlıklar-
dan ders ccedilıkarıp kafa yapısını değiştirip yeniden
denemeyi bilsin insan Başarı işte o zaman gele-
cektir
Başarısız olmadan kimse başarılı olamıyor siz bu soumlz hakkında neler duumlşuumlnuumlyorsunuz
Sizce hayatta başarılı olmanın sırları neler
rultusunda etkin bir planlama yapmak ve bu plan dacirchilince ccedilalışmalarda bulunmak başarıyı getiren oumlnemli unsurlardandır İnsan kendini iyi tanımalı guumlccedilluuml ve zayıf youmlnlerini tespit ettikten sonra oumlzguumlvenli bir şekilde suumlreci youmlnlendirme-lidir Ccediluumlnkuuml yeteneğimizi ilgimizi ve bilgimizi bizden daha iyi bilen olamaz Mazeret uumlretme-den ve tam muumlkemmeliyetccedili olmadan ccedilalışma-lıyız Yaptığımız ccedilalışma en iyi olmak zorunda değil En iyi olabiliyorsa tabii ki ne ala Ama ol-muyorsa ccedilalışmalarımızı yarıda bırakmak ol-maz Muumlcadele ve ccedilalışmaya devam etmeliyiz
Hayatta başarılı olmanın sırları ile ilgili duumlşuumlncelerimi soumlylemeden oumlnce başarının tanı-mını yapmakta fayda var aslında Başarı nedir Bence başarı sonucunun faydalı olduğu duumlşuumlnuuml-len bir eylemi gerccedilekleştirmek bir işin uumlstesin-den gelmektir Yani aslında başarılı olmanın sırrı uumlstuumln yeteneklere ve inanılmaz bir zekacirc duumlzeyi-ne sahip olmak değildir Bunlar başarılı olmayı tabii ki kolaylaştıracaktır ama tamamı buna bağlı değildir kesinlikle Başarılı olan tuumlm insanlar ha-talarından ders ccedilıkarmayı bilen ve başarısızlığa bahane uumlretmeyen insanlardır Bence bu başarılı olmanın ilk şartıdır Ayrıca bir insanın başarılı olabilmesi iccedilin bir hedefi olmalıdır O hedef doğ-
UNUTMAYALIM Başarı en kısa yoldan neticeye ulaşmak değildir Başarı en iyi neticeye ulaşmaktır
S A Y F A 4 5 S A Y I 5
Meslek seccedilimi bir oumlğrencinin hayatında ki en oumlnemli kararlarındandır Ccediluumlnkuuml tuumlm hayatımızı etkileyen bir karardır meslek seccedilimi Ona goumlre boumlluumlm tercih edip sınavlara hazırlanıyor oumlğren-cilerimiz Belki de bir oumlmuumlr boyunca yapacağız o işi O nedenle karar alma suumlreci ccedilok oumlnemli bence Maalesef uumllkemizde meslek seccedilerken goumlnluumlnuumln istediğini değil de daha iyi para ka-zanmak veya aileyi tatmin etmek oumlncelikli ter-cih haline gelmiştir Ccedilocukluktan beri olmak istediği hayal ettiği mesleği Tuumlrkiyersquode iş olana-ğı kısıtlı olduğu iccedilin seccedilmeyen yuumlz binlerce oumlğ-rencimiz var Hele hele aile illa atanması kolay olan veya iş bulma olanağı daha fazla olan mes-leği seccedilmesi iccedilin oumlğrenci uumlzerinde baskı unsuru
oluşturuyorsa maalesef istenilen meslek yeri-ne faklı meslekler tercih edilebiliyor O yuumlz-den ben hali hazırda goumlrevine devam eden bir oumlğretmen olarak oumlğrencilerimizin hayal ettik-leri meslekleri seccedilmelerini destekliyorum Benim ailem bana meslek seccediliminde muumldahil olmadılar aslında Ben kendim oluşturdum tercihlerimi ve ona goumlre girdim sınava Haya-limdeki meslek miydi oumlğretmenlik derseniz hayır değildi Oumlğretmenliği ve oumlğrencilerimi inanılmaz seviyorum aşkla yapıyorum bu mesleği Ama hayalimdeki meslek savcı ol-maktı Onu da tercih hatası nedeni ile gerccedilek-leştiremedim Bu yuumlzden tercih suumlreci ccedilok oumlnemli ccedilok
Meslek seccedilim aşamasında olmazsa olmaz şeyler neler Aileniz bu suumlreccedilte sizi nasıl etkiledi
Tuumlrkiyersquode mesleğini yapan her beş kişiden birisi neden memnun kalmıyor olabilir Bu
durumu genel olarak değerlendirirsek hangi sonuca varabiliriz
Uumllkemizde meslek seccedilimi yapan her beş kişiden birisi memnun değilse seccedilmiş olduğu meslekten işte bir oumlnceki sorunuzda verdiğim cevaplar aslında bu sorunuza da geccedilerli bence Hayal ettiği mesleği değil de iş bulma olanağı daha fazla olan veya ailesinin istediği mesleği yapmak zorunda kalmasıdır bence Bazen oumlğ-rencilerimden biri geliyor yanıma hayal ettiği mesleğin avukatlık olduğunu soumlyluumlyor Ama bu
fakuumllteyi okumasının imkacircnsız olduğunun ccediluumlnkuuml babasının kesinlikle tıp okumasını iste-diğini belirtiyor Ve sonuccedilta doktor oluyor İşte bunun gibi yuumlz binlerce oumlrnek vardır mut-laka Maalesef uumllkemizde bu durum sıkccedila ya-şanmakta Birccedilok oumlğretmen de buna bizzat şahittir eminim
Benim hayalimdeki meslek az oumlnce de sorunuzda cevapladığım gibi savcı olmaktı Yani hukuk fakuumlltesi okumak en buumlyuumlk hayalimdi De-diğim gibi tercih hatası nedeniyle hukuk fakuumlltesi kazanamadım liseden mezun olduktan sonra Ama oumlğretmenlik mesleğini inanılmaz severek ya-pıyorum Hem mesleğime hem oumlğrencilerime ccedilok değer veriyorum Kutsal bir meslek yaptığımın far-kındayım Hammaddesi insan olan bir meslek Yıl-
D İ P N O T
lar sonra farklı meslek gruplarında karşımıza ccedilı-kıp bize ulaşıp bizi sahiplenen unutmayan oumlğ-rencilerimizin varlığı bu mesleğin en muumlkemmel armağanıdır bize O yuumlzden oumlğretmen olmanın en guumlzel yanlarından biridir bu Diktiğiniz fidanın buumlyuumlyuumlp kocaman bir ağaccedil olduğunu goumlrmektir Bu mutluluk oumlğretmenler iccedilin en oumlnemli hazine-dir
Meslek hayatınızda şu ana kadar sizi en ccedilok mutlu eden şeyler nelerdir
Genccedillerin hayatına guumlzel dokunuşlar yapan bir eğitimci olarak hiccedil halen bir şeylerin eksik olduğunu
hissettiniz mi
buumlyuumlk bir kısmı ile irtibattayım Kiminin uumlniver-site mezuniyetine gittim kiminin askerlik yemi-ni toumlrenine Kiminin duumlğuumlnuumlne gittim kiminin ccedilocuğunun suumlnnet toumlrenine Baba gibi veya abi gibi bir ilişki var ccediloğunluğu ile aramızda O yuumlz-den halen kendimi geliştirmek adına sayısız ccedila-lışma yapmaktayım Oumlğrencilerime nasıl daha faydalı olabilirim mantığı ile her sene onlarca hizmet iccedili eğitim faaliyetlerine katılmaya de-vam ediyorum Muhakkak eksik youmlnlerim yuumlre-ğine tam anlamıyla dokunamadığım oumlğrencile-rim var İşte bunları en aza indirebilmek iccedilin halen ilk guumlnkuuml heyecanım ve azmimle kendimi yenilemeye ve geliştirmeye devam ediyorum
İnsan hiccedilbir zaman tam anlamıyla muuml-kemmel olamaz bence Muumlkemmellik sonu olan bir şey değildir Ben 17 yıllık oumlğretmenlik haya-tımda hep daha muumlkemmel bir oumlğretmen nasıl olunabilir anlayışı ile suumlrduumlruumlyorum goumlrevimi Ben artık muumlkemmel bir oumlğretmenim dediğim an aslında tuumlm her şeyi kaybetmişim demektir Gerccedilekten hep oumlğrencilerimin yuumlreğine dokun-dum sizin de değdiniz gibi Meslek hayatım bo-yunca oumlğrencilerim ile olan ilişkimden de zaten bunu bizzat anlıyorum hissediyorum Ccediluumlnkuuml bu duygular karşılıklıdır 17 yıl oumlnce okuttuğum oumlğ-rencilerimle halen goumlruumlşuumlyorum Halen inanıl-maz bir sevgi var aramızda Oumlğrencilerimin ccedilok
S A Y F A 4 7 S A Y I 5
2003 yılından beri coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyorum Hayalimdeki meslek olmasa da asla pişman değilim oumlğretmen olmaktan Zevkle gururla yapıyorum mesleğimi Ama hu-kuk fakuumlltesi yuumlreğimde hep bir sızı olarak kal-mıştı Hiccedil ccedilıkmıyordu aklımdan Aslında liseyi bitirdikten sonra girdiğim uumlniversite sınav so-nucu aldığım puan ile 6 uumlniversitenin hukuk fakuumlltesini kazanabiliyordum 17 yaşındaydım o zaman Ve tercihlerimi şu an olduğu gibi muuml-kemmel bir rehberlik anlayışına sahip oumlğret-menlerimiz tarafından değil bizzat kendim yap-tım Ccediluumlnkuuml o doumlnem bize yardımcı olacak bir rehber oumlğretmenimiz yoktu maalesef Bu da rehber oumlğretmenin ne kadar değerli olduğunun en buumlyuumlk ispatıdır Dokuz hukuk fakuumlltesi terci-hi yapmıştım sınavdan oumlnce Ccediluumlnkuuml bizim oumlğ-rencilik yıllarımızda fakuumllte tercihleri sınav oumln-cesinde forma doldurulup sınav esnasında gouml-revli oumlğretmene teslim ediliyordu Sınav guuml-nuumlnden bir guumln oumlnce arkadaşlarla tercihlerimizi goumlzden geccedilirmek iccedilin buluştuk İlk dokuz terci-him hukuk fakuumlltesi diğerleri oumlğretmenlikti O buluştuğumuz guumln uumlniversitede okuyan bazı arkadaşlarım altı hukuk fakuumlltesi tercihimi sil-dirdi listemden Hukuk okuyacaksan şu uumlniver-sitelerde okuyacaksın diğerlerini okumanın bir anlamı yok oumlğretmenlik oku bari garanti işin
olur dedi Ve bunun uumlzerine listemde olan altı hukuk fakuumlltesini silip yerine oumlğretmenlik yaz-dım İlk uumlccedil tercihim hukuk fakuumlltesi olarak kal-dı Sınav sonucu ccedilok kuumlccediluumlk bir kuumlsuratla hu-kuk fakuumlltesini kazanamadım 17 yaşındaydım ve sağlıklı karar veremedim Belki de dinle-memem gerekti o arkadaşları ama dinledim maalesef Yanlış youmlnlendirildim Belki de bir rehber oumlğretmen yardımı alsaydım ccedilok farklı sonuccedillar olabilirdi hayatımda O guumlnden beri iccedilimde hep bir ukde olarak kalmıştı hukukccedilu olmak 13 yıllık oumlğretmen iken hukuk fakuumllte-sini neden okumuyorum diye duumlşuumlnduumlm ken-di kendime Her guumln saatlerce sınava hazır-landım Oumlğrencilik yıllarımdan ccedilok daha fazla ccedilalışmak zorunda kaldım ccediluumlnkuuml ccediloğu şeyi unutmuştum Ama yılmadım muumlcadele ettim ve 2015 yılında emeklerimin karşılığını alarak hukuk fakuumlltesini kazandım Geccedilen sene me-zun oldum Avukatlık stajına başlayacakken maalesef salgın suumlreci başladı Salgın suumlreci bittikten sonra avukatlık stajını tamamlayıp avukatlık mesleğine geccedileceğim 17 yıldır yap-mış olduğum ve severek yaptığım oumlğretmen-likten ayrılmak beni ccedilok uumlzecek ama hayalimi gerccedilekleştireceğim 40 yaşında radikal bir ka-rar olacak belki bu Ama dediğim gibi haya-limdeki mesleği yapmaya başlayacağım
13 yıl oumlğretmenlik mesleğini icra ettikten sonra Hukuk eğitimi almak istemenizin sebepleri
neler
Son olarak Koronaviruumls salgını ile birlikte Tuumlrkiyersquode işsizlik sorununun tarihi seviyelere
ulaştığı bu suumlreccedilte meslek seccedilim aşamasında olan oumlğrencilere neler soumlylemek istersiniz
Uumllkemizin ve duumlnyanın iccedilinde bulundu-
ğu salgın koşulları sebebiyle on binlerce iş yeri
kapandı ve milyonlarca insan işsiz kaldı Bu
olumsuz suumlreccedil maalesef sadece bizim uumllkemizi
ve bizim insanımızı değil tuumlm duumlnyayı aynı şe-
kilde etkiledi Ama insanoğlu bunun da uumlstesin-
den gelecektir elbet O yuumlzden bu suumlrecin bite-
ceği inancını taşıyorum Bu suumlreccedil nedeni ile
uumlniversite sınavına girecek ve meslek seccedilecek
oumlğrencilerimize tavsiyem suumlreccedil elbet bitecek o
nedenle meslek seccediliminde bunu goumlz oumlnuumlnde
bulundurun Salgın doumlnemi sonsuza kadar
devam edecek bir suumlreccedil değil Tabii ki uumllke-
mizin iccedilinde bulunduğu ekonomik koşullar
ailelerinin kendilerine sunabileceği imkacircnlar
uumlniversite okuduktan sonra iş bulma oranı vs
gibi etkenler meslek seccediliminde ccedilok oumlnemli
Ama hayalinizdeki meslek ne ise o hedef doğ-
rultusunda ccedilalışmanız en sağlıklı karardır diye
duumlşuumlnuumlyorum
Başta uumllkemiz olmak uumlzere tuumlm insanlığa sağlıklı bir yıl temennisi ile
sevgi ve saygılarımı sunarım
İLETİŞİM
Besni Rehberlik Ve Araştırma Merkezi
Rehberlik Hizmetleri Boumlluumlm Başkanlığı
Adres Yenibesni Mah Kurdini Sokak Besni Eğitim Vakfı
İlkokulu 1 Kat 02300 BesniAdıyaman
Telefon 0416 318 2060
Fax 0416 318 2060
Web httpbesnirammebk12tr
besniram
lsquolsquo Yeteneklerinizin ve
Duumlnyanın İhtiyaccedillarının
Kesiştiği Yerde
Mesleğiniz Yatıyorrsquorsquo Aristoteles
S A Y F A 7
Eğitim bireyin tuumlm olarak gelişmesi ve ya-
şamdaki buumltuumln rollerini en iyi şekilde yerine
getirmesi iccedilin gerekli olan nitelikleri kazan-
dırmaya youmlnelik bir suumlreccediltir Bu suumlreccedil iccedilinde
birey yaşamdaki 3 farklı konumu accedilısından
ele alınıp yetiştirilmeye ccedilalışılır
Birey olarak insan
Sosyal bir varlık olarak insan
Meslek elemanı olarak insan
Toplum yaşamında hepimiz bir meslek sahi-
bi olma bir iş yapma ve etkin olma ihtiyacı
iccedilindeyiz Ccediluumlnkuuml insan ile yaşam arasındaki
en kuvvetli bağ ldquoişrdquo tir Freudrsquoa goumlre ldquoiş
bireyin gerccedilekle bağlantısıdır Bir meslek
edinmenin temelinde para kazanarak fizyo-
lojik ihtiyaccedilları karşılamanın dışında sosyal
ve psikolojik ihtiyaccedilların doyumu da soumlz ko-
nusudur Buumlyuumlk ruh hekimi bunu şoumlyle
dile getirirrdquo Sağlıklı insan sevebilen ve
ccedilalışabilen kişidirrdquo
Tarih boyunca işin anlamı değişse de
yaşam iccedilindeki oumlnemli yeri ve bireyin
yaşamını etkileme guumlcuuml değişmemiştir
Bireyin yaptığı iş ve meslek onun kimli-
ğini oluşturan ve onu tanımlayan en
oumlnemli oumlğedir Ccediluumlnkuuml yaptığımız iş ya-
şamdaki diğer rollerimizi ve yaşam iccedilin-
deki tuumlm konumumuzu etkiler ve yaptı-
ğımız iş duumlşuumlncelerimize ve yaşamımıza
belli bir biccedilim verirrdquo Nasıl bir ortamda
ccedilalışacağız kimlerle ilişki kuracağız nasıl
bir yaşam tarzımız olacakrdquo gibi soruların
yanıtları işimizle bağlantılıdır
Uumllkelerin kalkınmasında bireylere uumlret-
ken ve gelişmeye accedilık nitelikleri kazan-
dırmaya amaccedillayan ccedilağdaş eğitim anla-
yışı bireyin kendi potansiyelini maksi-
mum duumlzeyde ortaya koyabileceği en
uygun mesleki seccedilimler yapması ve kari-
yer gelişimini suumlrduumlrmesine oumlnem verir
İşte eğitim suumlrecinde bireye yapılan hiz-
metler ldquoMesleki Rehberlik ve Kariyer
Danışmanlığı ldquokapsamında yer alır
D İ P N O T
MESLEK NEDİR
İNSAN YAŞAMINDA MESLEK SECcedilİMİ VE KARİYER
GELİŞİMİNİN ANLAM VE OumlNEMİ
S A Y F A 5
Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri-
nin ccedilıkış noktasını ve bu alanın gelişiminin temel taşlarını oluşturur Boumlyle olması da
bir bakıma doğaldır ccediluumlnkuuml bireyin yaşam iccedilindeki konumunun kendini ve yaşamını
anlamlandırması buumlyuumlk oumllccediluumlde mesleği ve işiyle biccedilimlenir
Meslek bireye geccedilimini nasıl sağladığını ne iş yaptığını ne kadar kazandığını nasıl bir
ccedilevrede yaşadığını kimlerle ilişki kurduğunu goumlsteren
bullKişilik oumlzelliklerine uygun iş uğraş ve
faaliyetlerden oluşan
bullResmen tanınmış kuralları toplumca
belirlenmiş ve belli bir eğitimle kazanılan
bull Bir kimsenin hayatını kazanmak iccedilin
yaptığı grup ve uumlyelikle aidiyet sağlayan
bir kavramdır
Bacanlırsquonın(1996) yaptığı tanıma goumlre
ldquomeslek bir kimsenin hayatını kazanmak
iccedilin yaptığı kuralları toplumca belirlenmiş ve belli bir eğitimle kazanılan sistemli etkin-
likler buumltuumlnuumlduumlr Meslek belli bir tuumlr alanda etkinlikte bulunabilme guumlcuumlduumlrrdquo
D İ P N O T
MESLEKİ REHBERLİK NEDİR
MESLEK SECcedilİMİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR NELERDİR
Birccedilok birey iccedilin meslek maddi bir guumlvence sağlamakla birlikte bireyin kendi ilgi ve
yeteneklerini kullanarak kendini geliştirebileceği ve doyum sağlayabileceği bir alanı
ifade eder
Bireylerin ccedileşitli meslekleri tanımaları kendi niteliklerine uygun meslekleri seccedilmele-
ri seccediltikleri mesleğe hazırlanmaları ve mesleki youmlnden gelişmeleri konusunda yapı-
lan yardımlara mesleki rehberlik denir Bireyin kendi ilgi ve yeteneklerini tanıması
kendi mesleki seccedilimlerini etkileyecek ccedilevresel fırsatlar ve meslekler duumlnyasından ha-
berdar olması bilinccedilli tercihler yapması seccediltiği meslekte başarılı olması iccedilin yapılan
sistematik ve profesyonel yardım suumlrecidir
Oumlzetle
bullBu suumlreccedil iccedilerisinde bireyin geleceğini planlaması ve iş bulması konusunda alacağı
kararlara yardım etmek oumlnemlidir Ancak mesleki rehberlik hizmetlerinde bireyin ala-
cağı kararlara bire bir muumldahale soumlz konusu değildir Sadece bireyin alacağı kararları
kendi kendine almasına yardım esastır
S A Y F A 9 S A Y I 5
Mesleki Rehberliğin Amaccedilları
Oumlğrencilerin meslek hakkında doğru ve gerccedilekccedili bilgiler edinmelerine yardımcı olma
Oumlğrencilere kendi kişisel değer ilgi ve yeteneklerini keşfedip anlayabilecekleri yaşantılar sun-
ma
Kendi değer ve yeteneklerinin toplum goumlzuumlndeki değerini anlamasına yardımcı olma
Seccedililmesi duumlşuumlnuumllen mesleğin gerccedilek sınırlarını tanımasına yardımcı olma
Genccedillerin farklı tuumlrdeki meslekler hakkında detaylı bilgiler edinmesine yardımcı olma
Meslekleri eleştirel bir biccedilimde değerlendirmelerine yardımcı olma
Mesleki karar aşamasında uzmandan yardım alabilmesi iccedilin gerekli inisiyatifi kazandırma
İş ortamı iccedilerisindeki yerini anlamasına yardımı olma
Farklı alanlarda yetersizliği bulunanların iş yaşamına uyum sağlamalarına yardımcı olma
Mesleğe youmlneltme faaliyetlerinde hem bireyin
hem de işin tuumlm oumlzellikleri incelenip ikisi ara-
sında ortak noktalar tespit edilerek bireyin
kendine uygun bir meslek seccedilmesine yardım
edilmelidir
Meslek seccedilimi gelişimsel bir suumlreccedil iccedilerisinde ccedilo-
cukluktan yaşamın sonuna kadar devam eder
Mesleki gelişim mesleğe youmlnelme ile ilgili duuml-
şuumlnceler meslek seccedilimi mesleğe giriş mesleğe
uyum meslekte ilerleme emeklilik ve sonrası
gibi bireyin yaşamının buumlyuumlk bir kısmını kapsa-
maktadır
S A Y F A
D İ P N O T
1BASAMAK BİREYİN KENDİNİ TANIMASI
Kişinin yeteneklerini becerilerini ilgilerini
değerlerini kaynaklarını sınırlılıklarını ihtiyaccedil-
ların iccedilerecek şekilde kendisiyle ilgili net bir an-
layışa sahip olmasıdır
YETENEK Genel anlamda ccedileşitli alanlarda
sergilenebilen performans kapasitesi anlamına
geldiği gibi aynı zamanda oumlğrenme guumlcuuml veya
bir iş goumlrev ya da faaliyeti diğer insanlara goumlre
daha başarılı ve daha hızlı bir şekilde yapabilme
yetisi olarak tanımlanabilir
Bireyin İlgi Ve Yeteneklerinin Belirlenme-
sinde İse
Anketler İlgi envanterleri Kişilik envanterleri Yetenek testleri kullanılır
ABD istihdam kurumu tarafından 1949
yılında geliştirilen o yıllardan bu yana suuml-
rekli uumlzerinde ccedilalışılan Tuumlrkiye İş Kurumu
tarafından da adaptasyonu yapılan Genel
Yetenek Test Bataryasında şu yetenek
alanları bulunmaktadır
DOĞRU MESLEK SECcedilİMİ İCcedilİN GEREKLİ BASAMAKLAR
S A Y F A 1 1 S A Y I 5
1Zeka Genel oumlğrenme becerisi
2Soumlzel Yetenek Okuduğu bir metni anlama ve
bir duumlşuumlnceyi soumlzcuumlklerle etkili bir şekilde anla-
tabilme yeteneği
3Sayısal Yetenek Aritmetik hesaplamaları hızlı
ve doğru şekilde yapabilme
4Uzay ve Mekan İlişkileri Yeteneği Cisimlerin
uzaydaki biccedilimlerini algılama iki ve uumlccedil boyutlu
olarak goumlrebilme geometrik şekilleri farklı accedilı-
lardan baktığında anlama yeteneği
5Şekil Algısı Yeteneği Bir cisim resim veya
grafik uumlzerindeki ayrıntıları algılama veya birbi-
rine oldukccedila benzeyen iki goumlrseli karşılaştırabil-
me
6Buumlro işleri yeteneği Yazılı bir metinde ya
da tablodaki detayları algılayabilme iki me-
tin arasındaki farklılıkları goumlrebilme
7Motor koordinasyon Goumlz ile eli veya goumlz
ile parmakları hızlı doğru ve koordineli bir
biccedilimde hareket ettirebilme
8Parmak becerisi Kuumlccediluumlk cisimleri parmakla
hızlı doğru ve istenen youmlne hareket ettire-
bilme veya istenen yere koyabilme yetene-
ği
9El becerisi Elleri ccedilabuk ve ustalıkla kulla-
nabilme yeteneği
S A Y F A 1 2 S A Y I 5
İLGİ Belli faaliyetlere isteyerek youmlnelme bu
faaliyetleri kısıtlayıcı koşullar altında bile başka
faaliyetlere tercih etme ve bu faaliyetleri ya-
parken yorgunluk yerine dinlemişlik bıkkınlık
yerine devam etme isteği duyma Oumlzetle ilgi
bir faaliyet goumlrev ya da bir nesneye karşı duyu-
lan sevme ya da sevmeme durumudur Yete-
nekler bir mesleki etkinlikte sağlanan başarı
duumlzeyi ilgiler ise o faaliyetlerden zevk alma
duumlzeyiyle ilişkilidir İlgilerin oluşumunun iccedilsel
dinamikler kadar aile yapısı sosyal sınıf kuumlltuumlr
ve ccedilevre gibi faktoumlrlerden etkilendiği soumlylenebi-
lir
İlgi konusunda ccedilalışan ilk kuramcılardan biri
olan Superrsquoe goumlre bireylerin meslek ilgilerini
tanımanın doumlrt temel youmlntemi vardır
1İfade Edilen ilgiler Bireyin soumlzcuumlkleriyle ifade
ettiği ya da iddia ettiği ilgiler
2Goumlzlenen ilgiler Bireyin davranışlarına ya da
yaptığı faaliyetlere bakarak anlaşılabilecek ilgi-
ler
3Envanterle Oumllccediluumllen ilgiler Bireyin hangi faali-
yetlerden hoşlanıp hangilerinden hoşlanmadı-
ğını anlamak iccedilin bir dizi maddeden olu-
şan envanterle oumllccediluumllen ilgilerdir
4Testlerden oumllccediluumllen ilgiler Yetenek test-
lerinden elde edilen sonuccedillara bakarak
belirlenen ilgiler
Kuzgun tarafından 1989 yılında geliştiri-
len Kendini Değerlendirme Envante-
ri (KDE) lise oumlğrencilerine meslek seccedili-
minde yol goumlstermek uumlzere oumlğrencilerin
kendilerini daha iyi tanımalarında yardım-
cı olmak amacıyla algılanan yetenek ilgi-
ler ve mesleki değerler temel boyutların-
daki oumlzelliklerini oumllccedilmek uumlzere geliştiril-
miştir Bu envanterde yer alan ilgilere
baktığımızda şunları goumlrebiliriz
Temel Bilim ilgisi Fizik Kimya Biyoloji
gibi bilimlerin konularını oluşturan doğal
olayları incelemek Matematik konuları ile
uğraşmak gibi davranışlarda kendini goumls-
teren bir ilgi alanıdır
Sosyal Bilim ilgisi Sosyoloji psikoloji
coğrafya tarih arkeoloji felsefe gibi bi-
limlerin konularına ilgi duyma
Canlı Varlık ilgisi Eti yenen hayvanları
veya tahıl sebze ve meyve gibi bitkileri
uumlretme ve hoşlanma
Mekanik ilgisi Ccedileşitli alet ve makineler
yapma işletme ve onarma
İkna ilgisi Duygu ve duumlşuumlncelerini başka-
larına benimsetme belli bir amacı gerccedilek-
leştirmek iccedilin başkalarını etkileme
S A Y F A 1 3
Ticaret ilgisi Alım satım işleriyle uğraşma
ticaret yoluyla kar elde etme bir malı
muumlşteriye tanıtma ve satma gibi faaliyet-
lerde bulunma
İş Ayrıntıları ilgisi Ayrıntılar uumlzerinde ccedila-
lışma her işi guumlnuuml guumlnuumlne yapma bir ya-
zıyı ya da hesabı inceden inceye kontrol
etme yazıları duumlzenli bir biccedilimde dosyala-
ma
Edebiyat ilgisi Her tuumlrluuml edebi eseri oku-
ma inceleme eleştirme ve edebi eserler
yazma
Guumlzel Sanatlar ilgisi Resim heykel gibi
plastik sanatlar ve el sanatları ile ilgili
eserleri inceleme veya bu tuumlr eserler orta-
ya koyma
Muumlzik ilgisi Muumlzik dinleme muumlzik aleti
ccedilalma beste yapma
Sosyal Yardım ilgisi İnsanlara yardım et-
me sorunlu insanları iyileştirme besle-
me geliştirme şeklinde sıralanabilir
DEĞERLER Değer Ulaşmayı istediği-
miz hedeflere ve ideallere atfettiğimiz
oumlnemdir İhtiyaccedillar tuumlm insanlarda ve
hayvanlarda goumlruumllmesine rağmen değer-
ler sadece insana oumlzguuml oumlğrenebilen ve
kuşaktan kuşağa aktarılabilen bir olgu-
dur Mesleki değer bir mesleğe girme
sonucunda o mesleğin getirilerinden elde
edilen doyumdur Bir mesleğin en cazip
yanı birey iccedilin o meslekten elde edilen
yuumlksek kazanccedil bir başkası iccedilin guumlvence
başka biri iccedilin mesleğin sahip olunan ye-
teneği kullanmaya olanak tanıması diğer
bir başkası iccedilin mesleğin toplumsal say-
gınlığı olabilir
Tuumlrkiyersquo de yapılan ccedilalışmalardan biri
Kuzgun tarafından 1988 yılında gerccedilek-
leştirilmiştir ve toplam 9 meslek değeri
belirlenmiştir Bu değerler şunlardır
1Yeteneği kullanma
2Yaratıcılık
3Yarışma
4İş birliği
5Değişiklik
6Duumlzenli yaşam
7Liderlik
8Kazanccedil
9Uumln sahibi olma
D İ P N O T
S A Y F A 1 4
2 BASAMAK MESLEKLERİN İNCELENMESİ
Meslekler Hakkında Bilgi Toplanırken Şu Oumlzelliklere Dikkat Edilmelidir
bullMesleğin oumlzellikleri bullUnvan ve niteliği bullGerekli eğitim duumlzeyi bullMesleğe giriş koşulları bullGereksinim duyulan eleman sayısı bullGirişteki sınırlamalar bullMesleğin suumlrekliliği bullMeslekte ilerleme koşulları vs dikkatli bir şekilde araştırılmalıdır İstenen mesleğin oumlzellikleri olanakları avantajları dezavantajları gereken nitelikler
başarı koşulları maaş duumlzeyi vb konularla ilgili bilgiler toplanmalıdır
Mesleki Bilgilendirmede Hangi Araccedillardan Yararlanabiliriz
Mesleklerle ilgili basılı malzemelerin toplanması (kitap broşuumlr afiş vs) İş yerlerine youmlnelik incelemeler yapma Meslek elemanları ile goumlruumlşme ya da konferanslar İş tecruumlbesi olan kişilerden yararlanma Oumlğrencileri gruplar halinde meslekleri incelemeye youmlnlendirme Seminerler İş kurumu gibi kuruluşların mesleki rehberlik merkezlerinden yararlanma Bilgisayar ve internet uumlzerinden meslekler hakkında bilgi toplama şeklinde araş-
tırma yapılabilir
D İ P N O T
S A Y F A 1 5
D İ P N O T
3BASAMAK BİREYİN KİŞİSEL OumlZELLİKLERİ İLE MESLEKLERİN GEREKTİRDİ-
Ğİ OumlZELLİKLER ARASINDA İLİŞKİ KURMA- KARAR VERME
Mesleki rehberlik hizmetlerinde son aşama ise bireyin kişisel oumlzellikleri ile mesleklerin
gerektirdiği oumlzellikler arasında ilişki kurularak bireylerin uygun mesleki kararlar ver-
melerine yardımcı olmaktır Bu karar verme bireyin hak ve sorumlulukları dikkate alı-
narak her zaman iccedilin bireye bırakılmalıdır
Meslek seccedilimi ve gelişimi zaman iccedilinde oluşan bir suumlreccediltir Bireyin değişen kişilik oumlzel-
likleri ve mesleklerde meydana gelen değişimler bireyle meslek arasında bağ kurmayı
her zaman guumlccedilleştirmektedir Bu nedenle oumlzellikle eğitim oumlğretim kurumları iccedilerisinde
bir seccedilim yapma aşamasında ki bireyler iccedilin mesleki rehberlik hizmetleri aktif olarak
uygulanmalıdır
S A Y F A 1 6 S A Y I 5
GELECEĞİN MESLEKLERİ NELER OLACAK
Son 100 yılda meydana gelen teknolojik gelişmelerin geri kalan buumltuumln tarihsel suumlreccediltekin-
den daha fazla olduğunu biliyor muydunuz Evet teknoloji inanılmaz bir hızla koşuyor ve bu hızıy-
la bazı meslekleri arka sıralara itiyor Uumlstelik bu durumda sadece teknoloji değil bilimsel sosyal
kuumlltuumlrel ccedilevresel ve ekonomik gelişmeler de oldukccedila etkili
Her geccedilen guumln adını daha oumlnce duymadığımız yepyeni teknolojilerle yapay zekacirc kavram-
ları ile karşılaşıyor ve bu teknolojiden nasibini almış cihazlarla tanışıyoruz Biz bu teknoloji ve ci-
hazlarla tanışıp haşır-neşir olurken bazı meslekler de ldquoElvedardquo diyerek bavulunu toplayıp bilinme-
ze doğru yol alıyor Oumlte yandan bayram ziyaretlerinde ldquoNe iş yapıyorsun evladımrdquo sorusunu so-
ran teyzeler cevap olarak varlığından haberdar olmadıkları meslekleri daha fazla duyar hale geli-
yorlar Tabi yakın gelecekte daha sık duyacaklarını da soumlyleyebiliriz
Uumllkemizdeki iş kollarında gerekli olan temel yetenek ve yetkinliklerin 41rsquolik bir kısmının
2020rsquoden sonra değişime uğrayacağına inanılıyor Ayrıca yaygın bir kanıya goumlre şu anda 7 yaşına
kadar olan ccedilocukların ileride ccedilalışacakları mesleklerin en az yarısı henuumlz ortaya ccedilıkmadı Bu da de-
mek oluyor ki meslekler de buumlyuumlk bir değişimden geccedilecek Dolayısıyla yeni ve popuumller meslekle-
rin neler olacağına geniş ccedilerccedileveli bir bakış atma zamanı geldi
Gelin şimdi geleceğin en popuumller mesleklerine birlikte goumlz atalım
S A Y F A 1 7
1-Enduumlstriyel Veri Bilimci
Enduumlstriyel anlamda verilerin topar-
lanması ve bu veriler ışığında analizler
yapılmasını uumlretim suumlreccedillerinin daha
doğru ve nitelikli youmlnetilmesini olanak-
lı kılan enduumlstriyel veri bilimciler oumlzel-
likle online alışverişin yuumlkselmesi se-
bebiyle geleceğin popuumller meslekleri
iccedilinde yer alacaklar
2- Robot Koordinasyon Uzmanı
Guumlnuumlmuumlzde uumlretim suumlreccedillerinde robot-
lar kullanılıyor ve robot kullanım oranı
guumlnden guumlne artıyor Dolayısıyla robot-
lar yepyeni mesleklerle tanışmamıza
neden olacak Geleceğin meslekleri ara-
sında en popuumller olacaklardan biri ise
robot koordinasyon uzmanıdır Bu uz-
manlar robotların onarımlarını ve bakı-
mının yanında etkili ccedilalışma prensipleri-
ni goumlzden geccedilirirler Boumlylece robotlara
yepyeni beceriler kazandırılabilmekte-
dir
3- IOT Uzmanı
Nesnelerin interneti olarak bilinen kavram-
dan haberiniz var mı IoT olarak kısaltılan
bu kavram etrafımızdaki neredeyse buumltuumln
her şeyin internete bağlı olarak işlem goumlr-
mesini ifade ediyor Yani akıllı binalarda
yer alan klimalar alarm sistemleri guumlvenlik
kameraları ve diğer birccedilok şey nesnelerin
interneti iccedilin başlangıccedil aşaması Yakın gele-
cekte buumltuumln elektronik aygıtları uzaktan
bile olsa internet bağlantısı sayesinde youml-
D İ P N O T
S A Y F A 1 8 S A Y I 5
4- Veri Dedektifi
Veri dedektifleri nesnelerin interneti adı ve-
rilen teknolojiden ve internet ağlarından el-
de edilen bilgileri ccediloumlzuumlmleyerek ilgili kişi ya
da kurumlara aktaracak Ccedileşitli şirketler
doğru pazarı analiz edebilmek iccedilin bu tekno-
lojiden yararlanıyor ve uumlruumln ya da hizmet
satışı iccedilin buna hatırı sayılır zaman ve para
harcıyorlar İşte veri dedektifliği sayesinde
harcanan zaman ve parada tasarrufa gidile-
bileceğinden bu mesleği geleceğin meslekleri
arasında yer alacağını soumlyleyebiliriz
5- Veri Guumlvenliği Uzmanı
Ebeveynler hem kendilerini hem de ccedilocuk-
larını internet ve teknolojinin beraberinde
getirdiği istenmeyen sonuccedillara karşı koru-
mak iccedilin gelecekte daha ccedilok ccedilaba sarf ede-
cekler Yakın gelecekte daha sık siber saldırı
ifadesini duyacağımıza inanılıyor Bu tip sal-
dırılar iccedilin oumlnleyici ccedilalışmalar yapmak
oumlnemli bilgileri gizlemek ya da gerekli goumlruumll-
duumlğuuml koşullarda ortadan kaldırmak veri guuml-
venliği uzmanlarının işi olacak
6- Akıllı Şehir Uzmanı
Akıllı evler kadar akıllı şehirler de artık hayatı-
mızın merkezine yerleşmek uumlzere Gelecekte
şehirlerin sayıları milyonları bulan sensoumlrler
(alıcılar) ile donatılması bekleniyor Bu sensoumlr-
ler elektrik internet su doğalgaz atık gibi bir-
ccedilok işlem iccedilin kullanılacak Dolayısıyla olası arı-
zalarda goumlrsel zeka youmlnuumlnden şanslı olan akıllı
şehir uzmanlarına buumlyuumlk goumlrev duumlşecek
S A Y F A 1 9
7-Blockchain Geliştirici
Dijital kripto para birimi Bitcoinrsquoi daha
oumlnce duymuş olmalısınız Peki Bitcoinrsquoi
hayata geccediliren ve altında yatan tekno-
loji hakkında ne kadar şey biliyorsunuz
Bahsettiğimiz teknoloji yani Blockchain
teknolojisi finansal ya da başka tuumlrluuml
işlemleri merkezi olmayan hızlı ve gizli
bir şekilde yapmaya yarayan dağıtılmış kriptografik bir kayıt defteridir Anlaması biraz
zor olsa da uzmanlar blockchain teknolojisinin İnternet gibi duumlnyayı değiştireceğine ina-
nıyor Bu nedenle blockchain teknolojisinden anlayan onunla işlevsel hizmetler ve
uumlruumlnler geliştirebilen uzmanlar gelecekte buumlyuumlk bir talep goumlrecektir
8-Sivil yacircda Ticari Drone Pilotu ve Hare-
ket Memuru
Huumlkuumlmetler drone kullanımı iccedilin en uy-
gun duumlzenlemeleri yapıyor Ccediluumlnkuuml insan-
lar uzaktan kumandalı uccedilabilen dronela-
rının avantajlarından faydalanmak iccedilin
yeni yollar geliştirmekten hiccedilbir zaman
vazgeccedilmeyecektir Askeri ve eğlence
amaccedillı kullanımı yaygın olan droneların ccedileşitli kişisel ve ticari kullanım yolları da her
geccedilen guumln artıyor Oumlrneğin Amazon gibi firmalar droneların paket teslimatı iccedilin kullanıl-
masına oumln ayak oldu Fakat dronelar şehirdeki ccediloumlpleri temizleme hava kirliliğini takip
etme ve yuumlksek ya da ulaşılması zor yerlerdeki sıradan işleri yerine getirme gibi amaccedillar
iccedilin de kullanılabilir Bu nedenle bazı firmalar ve kamu kurumları kendilerine ait hava
taşıtlarını kullanması ve takip etmesi iccedilin ekipler oluşturacaktır
9-Akıllı Bina Teknisyeni
Yıldan yıla daha fazla ev bine ofis ve fabrika
otonom teknolojilerin faydalarından yararlana-
rak ışıklandırma ısıtma havalandırma ve guuml-
venlik gibi bina sistemlerini kontrol ediyor
Buzdolabı gibi guumlnluumlk kullanılan cihazlar da ar-
tık nesnelerin interneti teknolojisinin bir parccedila-
sı olmaya başladı Gelecekte akıllı binalar şehir-
leri ele geccedilirip insanların otonom teknolojiler sayesinde daha oumlzguumlr ve rahat yaşamaları-
nı sağlayabilir Fakat halen bu sistemleri kurabilecek bakımını ve tamiratını uumlstlenebile-
cek yetkin kişilere ihtiyaccedil duyuyoruz Yani havalandırma ve ısıtma gibi sistemlerde uz-
manlıkları bulunanlar geleceğin akıllı bina teknisyenleri olabilir
D İ P N O T
S A Y F A 2 0 S A Y I 5
10- Yapay Zeka Uzmanı
Yapay zeka sizi korkutmasın Yakın gelecekte
sağlık teknoloji uumlretim gibi alanlar başta olmak
uumlzere birccedilok farklı yerde yapay zekanın nimetle-
rinden faydalanmaya başlayacağız Buna bağlı
olarak da yapay zeka alanında uzmanlara ihti-
yaccedil olacak
11-Dijital Rehabilitasyon Danışmanı
Guumln iccedilerisinde maruz kaldığınız dijital bilgi-
ler nedeni ile hiccedil kendinizi bunalmış his-
settiniz mi Guumlnuumlmuumlzde birccedilok insan bu
şekilde hissediyor Hayatlarımız sosyal
medya ve diğer ccedilevrimiccedili aktiviteler etra-
fında doumlnduumlkccedile kullandığımız teknolojiye
ne kadar bağımlı hale geldiğimizi fark edi-
yoruz Bu nedenle gelecekteki popuumller
mesleklerden biri insanların dijital detoks
yapmasına yardımcı olarak bu tuumlr iccedilerik-
lerden uzak tutan profesyoneller olacaktır
Danışmanlık eğitimi almış kişiler bu iş iccedilin
gerekli donanıma en uygun adaylar olabi-
lir
12-3 Boyutlu Yazıcı Teknisyeni
Fuumltuumlristlere goumlre 3 boyutlu yazıcı teknolojisinin he-
nuumlz sadece yuumlzeyini kazıyabildik ve bu teknolojinin
ccedilok daha buumlyuumlk bir potansiyeli bulunuyor Hobici-
ler enduumlstriyel tasarımcılar biyomedikal muumlhen-
disler ve diğerleri talepler doğrultusunda suumlrekli
yeni şeyler deniyor ve alet edevat yiyecek giysi ev
gereccedilleri medikal implantlar ile otomotiv havacılık
ve elektronik iccedilin parccedilalar uumlretiyor Bu teknoloji
ilerledikccedile 3 boyutlu yazıcılar evlerimizdeki buzdo-
labı ya da mikrodalga fırınlar gibi normal hale gele-
cek Nihayetinde ise her ev ve işyerinde bir adet 3 boyutlu yazıcı bulunacak Bunun sonucunda ise
buumlyuumlk fabrikaların yerini şehirlerde faaliyet goumlsteren 3 boyutlu yazıcı ile uumlretim yapan işletmeler
alacak Yani 3 boyutlu yazıcı bakımı yapan teknik personele olan ihtiyaccedil fazlasıyla artacak
S A Y F A 2 1
13-Artırılmış Gerccedileklik Geliştirici
Gerccedilek hayat ccedilok mu
sıkıcı Goumlrsel olarak
iyileştirmelere ek
bilgilere ve eğlenceli
eklentilere mi ihtiya-
cı olduğunu duumlşuumlnuuml-
yorsunuz Boumlyle duuml-
şuumlnen insanlar oldu-
ğu iccedilin oumlzel guumlneş
goumlzluumlkleri biyonik
kontakt lensler ve
diğer teknolojiler aracılığı ile gerccedilekte goumlrduumlğuumlmuumlz şeylerin uumlzerine dijital goumlruumlntuumller
ve bilgiler işlemek iccedilin artırılmış gerccedileklik teknolojisinden faydalanılıyor Her sektoumlre
etkinliğe ve kamusal alana etki edebilme yeteneği sayesinde artırılmış gerccedileklik gele-
cekte insanların hem kişisel hem de profesyonel hayatlarına dokunacaktır Bu nedenle
artırılmış gerccedileklik geliştiriciler bahsi geccedilen teknolojinin guumlvenli ve etkili kullanım yol-
larını bulup tasarlamak zorunda kalacak
14-Kişisel Gizlilik Danışmanı
Teknoloji evrimleşerek geliş-
tikccedile ve her geccedilen guumln hayat-
larımıza daha fazla nuumlfuz
ettikccedile kişisel gizliliğimizi ko-
rumak da zorlaşıyor Yuumlz ta-
nıma sistemleri ve artırılmış
gerccedileklik teknolojileri geniş
kitlelerce kullanıldıkccedila bu
zorlu savaş daha da karmaşık
hale gelecek Yakında dışarı
ccedilıktığınızda insanlar sizin adı-
nızı yaşınızı medeni halinizi
ccedilalıştığınız yeri ve eğer varsa
sicil kaydınızı goumlrebilecek hale gelecektir Bu nedenle sosyal medya ya da diğer tekno-
lojilerin sunduğu oumlnemli faydaları feda etmeden gizliliğinizi koruyabilecek uzmanlar
gelecekte buumlyuumlk talep goumlrecektir
D İ P N O T
S A Y F A 2 2 S A Y I 5
15-Kişisel Marka Danışmanı
Buumlyuumlk ve koumlkluuml firmalar iccedilin bile kısa doumlnemli
projeler iccedilin serbest ccedilalışan profesyonelleri işe
alma youmlnelimi bulunuyor Bu anlayış gelecekte
daha da geniş ccedilaplı kabul goumlrebilir Oumlyle ki fuumltuuml-
ristlere goumlre ileride birccedilok iş proje bazlı geccedilici an-
laşmalarla yapılacak Eğer durum boumlyle ilerlerse
ccedilalışanlar kendi markalarını geliştirmek ve suumlrekli
kendilerini tanıtmak zorunda kalacak Kişisel mar-
ka danışmanları bu noktada devreye girerek ccedilalı-
şanların sanal ve kamusal kimliklerini profesyonel
uumlnlerini geliştirerek onları rekabetin oumlnuumlnde tut-
maya yardımcı olacaklardır
16-Robotik Hizmetler Teknikeri
Oumlnuumlmuumlzdeki on yıl iccedilerisinde hemen her ev
ccedilamaşır bulaşık yemek temizlik ve ccedilim biccedil-
me gibi goumlrevlerde kullanacağı gelişmiş ro-
botlara sahip olacak Fakat bu robotlar her
zaman duumlzguumln bir biccedilimde ccedilalışmayacaktır
Bu nedenle yetkin teknisyenlere hacklen-
miş bozulmuş ya da tamamen ccediloumlkmuumlş ola-
cak olan bu robotları tamir etmek iccedilin ihti-
yaccedil duyulacak Aslında robot teknikerleri
elektrikccedili tesisatccedilı ya da otomobil tamircisi
gibi beceri gerektiren ve kabul goumlren bir iş
olacak
Serap UumlNAL
Besni RAM Rehberlik OumlğrtPsikolojik Danışman
KAYNAKCcedilA
Binnur Yeşilyaprak-mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kitabı- kuramdan uygulamaya
meb_iys_dosyalar4401180351dosyalar2020_0611004013_GelecegYin_Meslekleripd
D İ P N O T
S A Y F A 2 3
S A Y F A 2 4 S A Y I 5
İnsan yaşamı boyunca ccedileşitli seccedilimler
yapar Mesleğini yiyeceğini giyeceğini evini
eşini arkadaşlarını vb seccediler Meslek seccedilimi
insanın yaptığı bu seccedilimler arasında belki de en
oumlnemlisidir Ccediluumlnkuuml insan mesleğini seccedilerken bir
bakıma gelecekteki yaşamını da belirlemekte-
dir (Ccedilakır 2004 2)
İnsanlık tarihinin başlangıcından bu ya-
na iş insan yaşamının gerekli ve buumlyuumlk bir bouml-
luumlmuumlnuuml kaplayan bir tarafıdır Birccedilok goumlruumlşe
goumlre iş yaşamın merkezidir ve hayat boyu suumlren
kariyer gelişimi tuumlm gelişmiş toplumlarda cin-
siyet ırk din coğrafya ve diğer demografik ka-
tegorilerin her biri ile alakalı olan evrensel bir
suumlreccediltir (National Career Development Associa-
tion 19931994a Engels Minor Sampson ve
Splete 1995 s134rsquodeki alıntı) İş ve kariyer ha-
yatın esas alanlarıdır ve herkesin bir kariyeri
vardır (Engels ve diğer 1995 134) Kariyer bir
insanın yaşam suumlresinde ccedilok uzun bir zaman
dilimini iccediline alan yaşam boyu kişinin değerle-
rinden yaşayacağı şehre kadar birccedilok alanda
etkisini hissettiren bir suumlreccediltir Kariyer kişinin
sadece işi değil yaşamdan ne beklediği amaccedil-
ları ne kadar risk alabileceği gibi soruların da
cevabıdır
İnsan hayatının en oumlnemli doumlnuumlm nok-
talarından birisi olan meslek seccedilimi insanın
yaşam biccediliminin de seccedililmesi demektir (Altun
2000Yanıkkerem ve ark 2004) Kişilerin ken-
dilerini en iyi şekilde ifade edebilecekleri ha-
yat boyu uğraşmaktan sıkılmayacakları ve kişi-
lik yapılarına en uygun mesleğe youmlnelmeleri
doğru bir karar olacak ve boumlylece hem kişisel
hem de toplumsal accedilıdan oumlnemli kazanımlar
elde edilecektir Kariyer gelişim suumlrecinin baş-
langıccedil noktası olan meslek seccedilimi bireylerin
hayatında oumlnemli bir yer teşkil etmektedir
Kişilerin meslek seccediliminde aile ve sosyal med-
yanın oumlnemli oumllccediluumlde etkili olduğu goumlzlemlen-
miştir İdeal meslek seccedilimi iccedilin oumlzelikle iş sa-
halarının analizi ilgili sektoumlruumln avantaj ve de-
zavantajları hakkında bilgi sahibi olma sektoumlr-
de ccedilalışanların mesleki deneyimlerini oumlğren-
me ve mesleğin kişiye uygunluğunu tespit et-
me gibi unsurların dikkate alınması ve kariyer
planlaması yapılması gerekmektedir Ancak
oumlğrenciler bu fırsatları goumlz ardı ederek ailenin
ya da sosyal medyanın etkisi ile seccedilim yap-
maktadırlar
OumlĞRENCİLERİN KARİYER SECcedilİMLERİNDE AİLENİN
VE DİJİTALLEŞMENİN ROLUuml
S A Y F A 2 5
Kariyer seccedilimi ve olası bir karara
varma beklentisi ccediloğu zaman belirsizlik
iccedileren karmaşık bir suumlreccediltir Belirsizliğin
nedeni bireyin hayatını buumltuumlnuumlyle etkile-
yecek olan meslek seccedilimini iccedilsel ve dışsal
faktoumlrlere bağlı olarak seccedilmek zorunda
olmasıdır Bu suumlreccedilte oumlğrenci olası bazı
senaryolar kurar geleceğe youmlnelik planlar
yapar ve hatta gelecekte buumltuumln bu belirsiz-
liğin azaldığını veya yok olduğunu duumlşler
Oumlte yandan bu suumlreci karmaşıklaştıran ise
bireyin son karara varmadan oumlnce dikkate
almak zorunda olduğu ailesinin duumlşuumlncesi
isteği hayali ve birde sosyal medyada ken-
diyle oumlzdeşleştirdiği kariyerler gibi faktoumlr-
lerin olmasıdır Karar suumlrecini yaşayan bi-
rey buumltuumln bu faktoumlrlerin varlığının ve na-
sıl analiz edilmesi gerektiğinin farkında
olabilir veya olmayabilir Ayrıca son kararı-
nı vereceği zaman bu faktoumlrleri eleme ve-
ya aralarında bir denge kurabilme kapasi-
tesine de sahip olmayabilir Bu durumda
kariyer seccedilimi suumlrecini son derece karma-
şık bir suumlrece doumlnuumlştuumlrebilir
D İ P N O T
Gencin meslek tercihinde ailenin ccedilok buumlyuumlk etkisi vardır Ailenin ekonomik olanakları ile kuumlltuumlr duumlzeyinin gencin meslek seccedilimini olumlu veya olumsuz youmlnde etkilediği bir gerccedilektir Araştırma bulguları goumlstermiştir ki ekonomik ve kuumlltuumlrel duumlzeyi yuumlksek olan ailelerde genccediller yetenek ve ilgileri doğrultusun-da meslek seccedilme şansına sahip olabil-mekte ailelerinden destek goumlrmektedir-ler Ekonomik ve kuumlltuumlrel olanakları elve-rişsiz olan ailelerde genccediller kısa zaman-da buumlyuumlk kazanccedil getireceği veya itibar
Meslek Seccediliminde Aileye Duumlşen Goumlrevler
sağlayacağı duumlşuumlnuumllen işlere youmlnlendiril-mektedirler
S A Y F A 2 6 S A Y I 5
siz ve başıboş bırakılmasıdır Ccedilocuklarına bu konuda rehberlik edemeyen aileler onların meslek tercihine ilgisiz kalmakla sorumluluk-tan kurtulmuş olduklarını zannederler
Ccedilocuklarının gelişiminde olumsuz et-kileri olan bu ailelerin yanı sıra meslek seccedili-mi konusunda ccedilocuğuna yol goumlsterici olma-ya ccedilalışan onun yetenek bilgi beceri ve ilgi-lerini goumlz oumlnuumlnde tutarak rehberlik eden hiccedilbir fedakacircrlıktan kaccedilınmayan aileler de vardır Kendi arzu ve oumlzlemlerine ters duumlşse de ccedilocuğunun seccedilimini onaylayan ve ona destek olan aile de yok değildir Sayıları ccedilok olmamakla birlikte bilgili ve bilinccedilli bir şekil-de ccedilocuğunun meslek seccedilimini olumlu youmln-de etkileyen ailelerin varlığı da inkacircr edile-mez Ancak pek ccedilok iyi niyetli ve anlayışlı an-ne-baba bu konuda ccedilocuğuna yardımcı ola-mamanın sıkıntısı iccedilindedir
Aile baskısının egemen olduğu hallerde ve mesleğin babadan oğla geccedilmesi şeklinde geleneğin suumlrduumlruumllduumlğuuml ailelerde gence baba mesleğini devam ettirmesi iccedilin baskı yapıldığı goumlruumllmektedir Bu ailelerde ccedilocuk kuumlccediluumlk yaş-tan itibaren baba mesleğini seccedilecek şekilde koşullandırılmaktadır Koşullandırma veya bas-kı yoluyla eğitilen gencin ya baba mesleğine youmlneldiği ya da ailesine başkaldırarak idealin-deki mesleğe sahip olabilmek iccedilin ortamından uzaklaştığı goumlzlenmektir Bazı aileler ise kendi ccedilocukluk veya genccedilliklerinde yapamadıklarını ccedilocuklarının yaşamında gerccedilekleştirmeye ccedilalı-şırlar Baba genccedilliğinde sahip olamadığı bir meslekte oğlunu goumlrmek iccedilin ona baskı yapar Anne okuyup ccedilalışamadığı iccedilin kızının okuma-sını ve meslek sahibi olmasını ister onu suumlrekli zorlar Zorlama sonucu gencin baba veya anne isteğine boyun eğdiği ya da isyan ettiği goumlruumlluumlr Yine başka aile modelinde de ccedilocuklara bazı işlerin oumlnemli ve itibarlı bazılarının ise diğerle-rine goumlre daha oumlnemsiz ve değersiz olduğu ifa-de edebilirler Bu da aile iccedilinde bazı meslekler hakkında oumln yargıların oluşmasına yol accedilar Boumlylece aile dolaylı bir biccedilimde gencin meslek tercihini etkilemiş olur Soumlzuuml geccedilen bu aile mo-dellerinde birey-meslek uygunluğu goumlz oumlnuumln-de bulundurulmadığından ne gencin başarısı duumlşuumlnuumlluumlr ne de mutluluğu Burada oumlnemli olan ailesinin isteklerinin gerccedilekleşmesi aile-nin yapmış olduğu meslek seccediliminin genccedil tara-fından benimsenmesidir Yine bazı ailelerde goumlruumllen bir başka hatalı davranış da meslek seccediliminde gencin tamamen yardımsız destek-
S A Y F A 2 7
Ccedilocukluk ccedilağında meslek seccedilimi gerccedileklikten uzak olup hayali ve arzulu iken oumln ergenlik doumlnemine yaklaştıkccedila yaşamda gerccedileklik faktoumlruumlnuumln roluuml artar kişi meslek seccedilme sorumluluğunun bilin-cine varır İlgi ve yetenekleri giderek ay-rışmaya başlar Yine yetenek ve ilgilerin mesleki amaccedilları belirlemede oumlnem ka-zandığı goumlruumlluumlr
Bu doumlnemde başlarında meslek tercihleri oumlnce ilgilere dayanırken daha sonra yeteneklerde dikkate alınarak mes-leki tercihler ifade edilir Ortaokulun ta-mamlanması ile birlikte akademik eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim arasında seccedilim yapmak zorunluluğunda kalan ccedilo-
cuk oumlncelikle genel ve oumlzel yeteneği ile mevcut eğitim seccedileneklerinden hangisine uygun olduğunu belirlemek durumunda-dır Ccedilocuk temel eğitim sırasında birccedilok ders almış ve başarısını ccedileşitli ortamlara sınama fırsatı bulmuştur Bu doumlnemde ccedilo-cuk karar verirken yeteneklerini ilgilerini eğitimden ve hayattan neler beklediğini mali olanaklarını goumlz oumlnuumlne alarak iş ve eğitim olanaklarını incelemek gerektiğinin farkına varmıştır
D İ P N O T
Orta ccedilocukluk ya da oumln ergenlik doumlnemi 10-15 yaş aralığında olup ortaokul kade-mesine denk gelmektedir Bu doumlnemdeki ccedilocuklar artık ergenlik doumlnemine girmiş bir-ccedilok gelişim doumlnemi itibari ile meslek seccedilimi ile ilgili duydu ve duumlşuumlnceleri şekillenmeye başlamıştır Bu doumlneme meslek gelişiminde lsquoDeneme Doumlnemirsquo denmektedir Bu yaştaki ccedilocuklarda genellikle goumlzlenen mesleki davranışlar
Mesleki faaliyetlerle temel beceri ve ilgileri arasında var olan ilişkiyi anlama
Ccedileşitli yeteneklerden hangilerinin kendisinde guumlccedilluuml olduğunun farkına varması
İlgilerin belirginleşmesi ile bazı faaliyetleri daha ccedilok yapmak bazılarından uzak-laşmak isteme
Hayattan neler beklediğinin ve hayatta nelere oumlnem verdiğinin farkında olmak
Toplumda var olan sosyal ve ekonomik olanakları inceleyerek iş veya eğitim olanaklarını araştırmak
İş ve oyun iccedilin zamanı planlaya bilme
Hayata atılma ya da ileri eğitime devam etme seccedilenekleri uumlzerinde duumlşuumlnme ve araştırma yapma şeklinde sıralanabilir
S A Y F A 2 8
Bu yaşlardaki ccedilocuğunuzun meslek gelişimine yardımcı olmak iccedilin şunları yapabilir-siniz
1) Ccedilocuğunuzun ilgi duyduğu alanları belirleye bilmek iccedilin hangi tuumlr faaliyetleri yap-maktan hoşlandığını hangi tuumlr faaliyetleri yapmaktan hoşlanmadığı konusunda onun-la konuşabilir ccedilevresindeki kişilerden aldığı bu konudaki geribildirimleri ve kendi kişi-sel goumlzlemlerinizi onunla paylaşın
2) Kendi goumlzlemlerinizi de dikkate alarak ccedilocuğunuzun evde ve okulda başarı ile yap-tığı işler hakkında onunla konuşun
3) Ccedilocuğunuzun yetenek ve ilgilerine uygun bir meslek seccedilebilmesi kadar meslekler hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olun
D İ P N O T
Oumlzellikle ccedilocuğunuzun bir meslek hakkında şu tuumlr bilgilere sahip olması gerekir
Meslek mensubu bir guumln iccedilinde ne gibi işler yapmaktadır
Ccedilalışan kişi başlıca ne gibi faaliyetlerde bulunarak nelerle uğraşmaktadır
Mesleğe girebilmek iccedilin sahip olması gereken oumlzellikler (Fiziksel psikolojik oumlzellik-ler genel yetenekler duumlzeyi ya da oumlzel yetenekle yaş sınırı gibi) nelerdir
Mesleğe girebilmek iccedilin gerekli eğitim duumlzeyi nedir Ccedilıraklık kurs staj gerekli mi-dir
İş nasıl bir ortamda yuumlruumltuumllmektedir
Mesleğin ccedilalışma koşulları nelerdir
Ccedilalışmalarının elde ettiği en duumlşuumlk ve en yuumlksek kazanccedil duumlzeyi nedir
Meslek uumlyelerinin ilerde iş bulma olanağı ne kadardır
Ccedilocuğunuzun ilgilendiği meslek hakkındaki sorulara cevap bulabilmesi ona yardım-cı olabilmeniz iccedilin
Kendi mesleğiniz ya da yakın ccedilevrede bulunan insanların meslekleri hakkında ccedilocu-ğunuzla konuşabilir onun bu konuda goumlzlemlerini dinleyebilir ya da bizzat iş ortamı-nıza onu goumltuumlrerek doğrudan yaşantı edinmesini sağlayabilirsiniz Ccedilocuğunuzu tv radyo programları kitaplar bilgisayar programlarından ya da okulundaki rehber oumlğ-retmeninden yardım alarak meslekleri tanımasına teşvik edin
Ccedilocuğunuzun değişik iş yerlerine ziyaret ederek yarım zamanlı işlerde ccedilalışarak meslekler hakkında bilgi toplamasını sağlayın
S A Y F A 2 9 S A Y I 5
Ccedilocuğunuzu meslekleri tanıtıcı konferanslara katılmaya ccedilevresindeki kişilere meslekler hakkında soru sormaya teşvik edin
Ccedilocuğunuzla meslekler hakkında oumlğrendiği bilgileri tartışmak oumlğrendiği bilgileri buumltuumlnleş-tirmesini sağlayın
Ccedilocuğunuzun gelecekteki mesleki plan ve hedefleri uumlzerinde şu anki ilgi ve yeteneklerinin ne kadar oumlnemli olduğunu anlamasına yardımcı olun
Sizin iccedilin ccedilalışmanın ne ifade ettiğini ccedilocuğunuzla konuşarak insanların yalnızca para ka-zanmak iccedilin ccedilalışmadığını anlamasına yardımcı olabilir ccedilalışmanın kendisi iccedilin anlamını bul-masına ve hayattan ne beklediği konusunda fikir sahibi olmasını sağlayın
Meslek Seccediliminde Dijitalleşmenin Roluuml
Guumlnuumlmuumlz duumlnyasında bireylerin mes-lek seccediliminde kitle iletişim araccedillarının ve oumlzel-likle televizyonun ccedilocuk ve genccedillerin mesleki gelişimleri uumlzerinde etkisi oldukccedila fazladır Medya (yazılı ve goumlrsel iccedilerikli video temelli ma-teryaller) kişisel oumlzellikle-rine dayalı olarak ccedilocuk-ları ve genccedilleri seccedilici algı-ları aracılığı ile mesleki gelişimleri konusunda etkileyebilmektedir (King ve Multon 1996) Tele-vizyon gazeteler dergiler ve bilgisayar uumlzerinden ulaşılan kaynaklarda sıkccedila goumlsterilen bazı mes-leklere sahip kişilerin ccedilocuk ve genccediller tarafın-dan model alınma olasılığı artabilmektedir Uumllkemizde son zamanlarda goumlsteri sanatlarıyla ya da bazı spor alanlarıyla ilgili mesleklere sa-hip olmanın daha popuumller olarak algılanmasın-da medyanın etkisi ccedilok accedilıktır Medyada bu tip mesleklere sahip olmanın getirebileceği pırıltı-lı yaşam olanakları gerccedilekccedili yanlarını goumlzetme-yen genccediller accedilısından ccedilok ccedilekici olarak algıla-nabilmektedir Gelecek yıllarda da medyanın ve dijital duumlnya-nın yeri daha da oumlnemli hale gelecektir Klasik
anlamdaki birccedilok iş tanımı ve meslekler değiş-mektedir Değişmeye de devam edecektir Oumlzellikle Pandemi suumlreciyle birlikte duumlnya ge-nelinde dijitalleşmenin oumlnemi daha da oumln pla-
na ccedilıkmıştır Bu suumlreccedil eğitimde de dijitalleş-menin daha da yoğun kullanılmasını sağlamış-tır Bilgisayar teknoloji-sinde elde edilen bilgi-lerin iletişim teknoloji-sine uygulanmasıyla yeni teknolojiler birey-leri iletişim teknolojisi iccedilerisinde aktif bir hale
getirmiştir Sadece teknolojinin hızla hayatı-mıza girmeye başlaması ve dijital duumlnyaya geccedililmesi ile değil ekonomik sosyal bilimsel ve kuumlltuumlrel değişmelerinde etkisiyle geleceği olan meslekler şekilleniyor Yeni dijitalleşen duumlnya ve yapay zekacirc kavramlarıyla birlikte meslek anlayışları da değişti Oumlnceleri genccedille-re ne olmak istediklerini sorduğunuzda dok-tor avukat muumlhendis oumlğretmen cevaplarını alırdınız Dijitalleşen duumlnya ile birlikte bu mes-leklerin yerini yabancısı olduğumuz fakat ge-leceği olan meslekler aldı
S A Y F A 3 0
Geleceği Olan Meslekler İccedilin Gerekli Oumlzellikler
Geleceği olan meslekler grubundan bir meslek seccediltiniz ve bu konuda her tuumlrluuml eğiti-mi almaya başladınız diyelim Eğitimin yanı sıra kişisel olarak geliştirmeniz gereken becerileriniz de olmalı Bu konuda kendinizi eğitmelisiniz Bu becerileri geliştirmeniz seccedileceğiniz meslekte emin adımlarla ilerlemenizi sağlayacaktır Ccediloumlzuumlm Odaklı Olun Karşınıza ccedilıkan problemleri ccediloumlzmeye odaklanın Bazen ccedilok zor ve karmaşık problemler dahi ccedilıksa pes etmeden ccediloumlzmeye ccedilalışın Problemlere ccediloumlzuumlm bulmak iccedilin zihin egzersizleri yapın Farklı ve Yaratıcı Duumlşuumlnuumln Olaylara ve problemleri ccediloumlzmeye yaklaşırken farklı duumlşuuml-nuumln Yaratıcı ccediloumlzuumlmler ve oumlneriler bulun Kimsenin duumlşuumlnemediğini duumlşuumlnen yaratıcı ccediloumlzuumlmler sunan insanlar iş hayatında ccedilok tercih edilirler Olayları Analiz Edin Olayları analiz edip suumlzgeccedilten geccediliren ve nokta atışı ccediloumlzuumlm yol-ları bulan insanlar her zaman aranılan kişilerdir Sosyal Biri Olun Ccediloumlzuumlm odaklı olmanın yanı sıra sosyal ilişkilerinizde guumlccedilluuml olmalı İyi bir dinleyici olmalı empati kurabilmeli ve yaptığınız işi en iyi şekilde yapmalısınız Akademik Donanıma Sahip Olun Bilim teknoloji muumlhendislik ve matematik youmlnuumln-den ileri derede donanımlı olmalısınız Bu yeteneklere sahip insanlar geleceği olan meslekler iccedilin ilk tercih sebebidir Genel Becerilere Sahip Olun Sosyal analitik mobil becerileri youmlnuumlnden kendilerini geliştirmiş kişiler de tercih nedenidir
D İ P N O T
Geleceği olan meslekler ne demek Geleceği olan meslekler oumlnuumlmuumlzdeki yıllar iccedilerisinde gelişen gelişen teknoloji ile bir-likte ihtiyacı artan meslek gruplarıdır Bu mesleklerin yeni ve gelişmekte olması ve bu alanda az personel bulunması nedeniyle ccedilok kazandıran meslek grubunda yer alır Dijitalleşen duumlnyada meslek anlayışı ve ihtiyacı da farklılaşır Geleceği olan meslekleri tercih edecek genccedillere ne oumlnerilir Geleceği olan meslekleri tercih edecek bu alanda kariyer yapacak genccediller oumlncelikle bu konudaki akademik kariyerinizi en iyi şekilde tamamlayın Uzmanlık alanlarınıza goumlre eğitimlerden destek alın Suumlrekli kendinizi geliştirin yaptığınız işin en iyisini ya-pın Meslek seccediliminde nelere dikkat etmeli Mesleğinizin kişilik oumlzelliklerine uyup uymadığına akademik ve gerekli becerileri ta-şıyıp taşımadığına dikkat etmelisiniz Seccediltiğiniz meslek grubunun suumlrekli yapabilece-ğiniz bir iş olması aile ve sosyal hayatınızı da etkiler Gelir duumlzeyinizde hayat tarzınızı etkileyen oumlnemli bir faktoumlrduumlr
S A Y F A 3 1 S A Y I 5
Meslek seccedilimi sırasında yerinde bir karar alabilmek iccedilin gence duumlşen goumlrevler 1 Kendinizi iyi tanıyın Genccedil bedensel oumlzellikleri sağlık durumu guumlccedilluuml ve zayıf youmlnleri zekacirc duumlzeyi ve zekacirc biccedilimi oumlzel yetenekleri ve yeteneksiz olduğu alanlar ilgi ve istekleri kişilik ve karakter yapısı ulaş-mak istediği idealler ve arzu ettiği başarı tuumlruuml hakkında bilgi sahibi olmalıdır 2 Meslekleri tanıyın Genccedil meslekleri tanımalı buumltuumln meslekler hakkında bilgi toplayamazsa da seccedilmeyi planla-dığı mesleği iyi tanımalıdır Genccedil mesleğin veya mesleklerin tarihccedilesini evrimini yapılacak işin niteliğini ccedilalışma ortamını ve koşullarını meslekte aranan yaş yetenek cinsiyet bilgi tuumlruumlnden oumlzellikleri mesleğe nasıl hazırlanıldığı meslekte ccedilıraklık suumlresini yuumlkselme ve iler-leme şansını kazanccedil durumunu iş bulma olasılığını ve işin uumllke ccedilapındaki geccedilerliğini bilmeli-dir 3 Kendi oumlzellikleriniz ile seccedilmeyi amaccedilladığınız mesleğin nitelikleri arasındaki uygunluğu araştırın Genccedil rastgele seccedilim yapmaktan kaccedilınmalı seccedilmeyi duumlşuumlnduumlğuuml meslekte aranan niteliklerin kendisinde bulunup bulunmadığını goumlzden geccedilirmelidir Genccedil yetenekli olmadığı ilgi duy-madığı bir alana youmlnelmekten ve ani kararlar almaktan kaccedilınmalı seccedileceği mesleğin buumltuumln yaşamını şekillendireceğini unutmamalıdır Genccedil birey-meslek uygunluğu sağlandığında ancak mutlu olabileceğini hatırdan ccedilıkarmamalıdır
Aysel KATARCI
Besni RAM RehPskDanışHizBlmBşk
KAYNAKCcedilA Kaynakccedila Altun İ (2000) Kocaeli Sağlık Yuumlksekokulu oumlğrencilerinin kişisel değerleri ve meslek seccedilimlerine etki eden faktoumlrler I Uluslar arası amp VIII Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı Antalya 75- 77 Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi The Journal of Social Sciences Institute SayıIssue35 ndash Sayfa Page 35 ISSN 1302-6879 VANTURKEY LİSE OumlĞRENCİLERİNİN KARİYER DUumlŞUumlNCELERİNİ ETKİLEYEN FAKTOumlRLERİN İNCELENMESİ-FFUNDA AKKOCcedil BUCA EĞİTİM FAKUumlLTESİ DERGİSİ 32 (2012) httpwwwmeligorgtrcocuklarimiz-icinAileye-Dusen-Gorevler24 httpswwwiienstitucombloggelecegi-olan-meslekler
Yeteneklerinizin ve duumlnyanın ihtiyaccedillarının kesiştiği yerde mesleğiniz yatıyor
-Aristo
S A Y F A 3 2
Değişen ve gelişen duumlnya koşulla-
rı iccedilerisinde meslek ve kariyer kavramları
hem gelişimin ve değişimin bir parccedilası
olmuş hem de gelişimin ve değişimin
kendisi konumundadır 1900rsquoluuml yılların
başlarından itibaren ABD başlamış olan
ve guumln geccediltikccedile değeri anlaşılan meslek
ve kariyer kavramları uumllkemizde ise bu-
guumln yadsınmayacak derecede oumlnemini
korumaktadır Elbette ki bu iki kavram
guumlnuumlmuumlze ulaşana kadar ccedileşitli evreler
geccedilirmiş oldu
Bireyin iccedilinde bulunduğu hayat
koşulları iccedilerisinde anlam bulduğu el-
betteki iş ve meslek durumu ile daha da
anlam kazanacaktır Okul hayatının baş-
larında ilgi ve yetenek ile başlayan reh-
berlik suumlreci daha sonra eğitimin sonla-
rında iş ve meslek youmlnlendirmesi ile ni-
hayetine ulaşır Bilindiği uumlzere gerek reh-
berlik hizmetleri olsun gerek mesleki
rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmet-
leri olsun Tuumlrkiyersquonin model aldığı uumllke
ABD olmuştur Uumllkemiz mesleki danış-
manlık ve kariyer danışmanlığı kavramla-
rının oumlnemini ccedilok sonradan fark etmiş
olmasına rağmen buguumln iş sahasının ge-
nişlemesi ve yeniduumlnya duumlzeninin suumlrekli
yenileşme hareketleri beraberinde bu iki
kavramın oumlnuumlnuuml istemsizce accedilmaktadır
Tarihsel suumlreci incelersek Tuumlrkiyersquode reh-
berlik hizmetleri 1950rsquolerde Marshall
Planı kapsamında Amerikalı uzmanların
uumllkemize gelmesi ve bazı Tuumlrk eğitimcile-
D İ P N O T
TUumlRKİYEDE MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER
DANIŞMANLIĞI
rin ABDrsquode eğitim goumlruumlp yurda doumlnmesi
ile başlar Mesleki rehberlikte 1950rsquoden
bu yana gelen tarihsel rehberlik dilimden
yararlanmıştır Milli Eğitim Bakanlığı bu
konuda ilk adımı atan kurumlardan ol-
muştur MEB bu suumlreccedilte ccedileşitli ilgi yete-
nek ve eğilimlerle ilgili teknik araccedil ve ge-
reccediller hazırlamış ve uygulamıştır Tabi ki
bu suumlreccedilte hazırlanan ve uygulanan tek-
niklerde tamamen kopya bir suumlreccedil olma-
mış kuumlltuumlrel alt yapıda goumlz oumlnuumlnde bu-
lundurulmuştur Aynı zamana MEB o douml-
nemlerde eğitim şuralarında mesleki reh-
berliğin oumlnemini uumllkenin kalkınması nok-
tasında hedef koymuştur Bu konuda atı-
lan en buumlyuumlk adım Gazi Eğitim Enstituuml-
suumlnde oumlğretmen yetiştiren programlara
ldquoRehberlik ve Danışma Dersirdquo nin konma-
sı ve tuumlm resmi kaynaklarda meslek seccedili-
mi ve youmlneltmenin oumlneminin vurgulan-
ması oldu Daha sonra gerek rehberlik
olsun gerek mesleki rehberlik olsun MEB
ccedileşitli adımlar attı fakat atılan adımlar
bazen sekteye uğradı Oumlrneğin mesleki
rehberliğin kimin yapacağı ve yahut kay-
nak alan nerden karşılanacak şeklinde bir
takım belirsizlikler soumlz konusu oldu Bu
belirsizlik doumlnemi birccedilok arayışa sebep
oldu belirsizlik suumlreci ise mesleki rehber-
lik ve kariyer alanında birccedilok bilgi sağla-
mış oldu
S A Y F A 3 3 S A Y I 5
2000rsquoli yıllara yaklaşırken daha oumlnce
belirttiğimiz gibi gelişen ve değişen duumlnyada
meslek ve kariyer kavramına daha ccedilok ihtiyaccedil
duymuş ve bu meslek kariyer alanlarında daha
ccedilok pratiklere ihtiyaccedil duydu Ccediluumlnkuuml artık bu
hizmetlerin sadece liseye ya da uumlniversiteye
geccedilişte ve meslek seccedilimi kararı ile sınırlı olma-
dığı tuumlm yaşam suumlresince ve buumltuumlnsel kariyer
gelişimine youmlnelik olması gereğine dikkat ccedileken
akademisyenlerin makale ve kitaplarında
lsquomesleki gelişim suumlrecirsquo ve lsquomesleki gelişim gouml-
revlerirsquo nden soumlz edilmeye başlanmıştır Mesle-
ki Rehberlik ve Kariyer Psikolojik Danışmanlığı
alanında uumlniversitelerde uygulamalı (deneysel)
tez ccedilalışmaları ve oumllccedilek geliştirme veya uyarla-
ma ccedilabaları dikkate değer bir ivme kazanmıştır
Devamında uumlniversitelerde PDR alanı oumlnem
kazanmış ve uumlniversitelerde accedilılan boumlluumlm sayısı
hız kazandı Uumlniversitelerin birccedilok alanında
mesleki rehberlik dersi kondu Kariyer danış-
manlığı adı ile birccedilok alana sertifika verildi Uumll-
kemizde gelecek umutlarının uumlniversite eğiti-
mine bağlandığı ve oumlğrencilerin buumlyuumlk bir yarışı
aşarak hak kazandığı uumlniversitede iyi bir prog-
ram seccedilme kaygısı oumlğrencileri okul dışında uumlni-
versiteye giriş sınavlarına hazırlayan oumlzel ders-
hane sektoumlruumlnuuml yaratmıştır Bu kurumlarda
goumlrevli rehber oumlğretmenlerin oumlğrencinin uumlni-
versiteye giriş puanlarına goumlre girebileceği
uumlniversite ve boumlluumlmleri teknik bir sıralama
yaparak oumlğrenciyi youmlnlendirme uygulaması
ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir yardım tuumlruumlnuuml
doğurmuştur Oumlte yandan İŞKUR da aynı şe-
kilde mesleki rehberlik kavramına oumlnem ver-
miş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli raporlar hazırla-
mış ve sunmuştur
Gelinen noktada buguumln Tuumlrkiyersquode
meslek rehberlik ve kariyer danışmanlığı oumlne-
mini korumaktadır Ccedileşitlenen meslek alanları
ve dallarına atfen ilgiye yeteneğe ve eğilimle-
re daha ccedilok oumlnem verilmektedir Mesleki reh-
berlik ve kariyer danışmanlığı ise duumlnyadaki
ivmeleri ve gelişmeleri goumlz ardı etmemekle
muumlmkuumln olur uumlniversiteye giriş puanlarına
goumlre girebileceği uumlniversite ve boumlluumlmleri tek-
nik bir sıralama yaparak oumlğrenciyi youmlnlendir-
me uygulaması ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir
yardım tuumlruumlnuuml doğurmuştur Oumlte yandan İŞ-
KUR da aynı şekilde mesleki rehberlik kavra-
mına oumlnem vermiş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli
raporlar hazırlamış ve sunmuştur
Huumlseyin KARTAL
Besni RAM RehOumlğrtPsikolojik Danışman
S A Y F A 3 4
Bir yolculuğa ccedilıkmaya karar verdikten
sonra ne yaparsınız İlk olarak nereye
gideceğinize yani yolculuk sonunda nere-
ye ulaşacağınıza karar verirsiniz Sonra-
sında da yola ne zaman ccedilıkacağınıza han-
gi ulaşım yolunu tercih edeceğinize bilet
alıp almayacağınıza dair seccedilimler yapar
ve harekete geccedilersiniz Kısaca yolculuğu-
nuzun tuumlm ayrıntılarını planlar ve kendi-
nize bir yol haritası ccedilıkarırsınız Kariyer
planlamak ve bu doğrultuda meslek seccedili-
minde bulunmak da bir yolculuktur Bu
yolculuğa ccedilıkmadan oumlnce bir yol haritası
ccedilıkarmak ve bu harita doğrultusunda ha-
reket etmek iyi bir kariyer yolculuğu iccedilin
ilk adımdır
Kariyer koumlken olarak Fransızca
ldquocarrieacutererdquo kelimesinden gelmektedir Ke-
lime oumlznel anlamı ldquobir yere ccedilıkan bir yere
gelenrdquo olarak ifade edilmektedir Tanımı-
na bakacak olursak kariyer bir oumlmuumlr bo-
yu yaşanan olaylar dizisi bireyin meslek
ile diğer yaşam rollerinin birbirini izleme-
si sonucu oluşan genel oumlruumlntuuml ve gelişim
ccedilizgisinde oumlzellikle mesleki rollerde yuumlk-
selme duraklama ve gerilemeyi iccedileren
suumlreci ifade eden kavramdır
(Kuzgun2006) Goumlruumllduumlğuuml gibi kariyer
yolculuğu yaşamımız boyunca devam edi-
D İ P N O T
KARİYER PLANLAMANIN YOL HARİTASI
yor Bu yolculukta meslek seccedilmek ve o
mesleği yapıyor olmak uğradığımız du-
raklardan biri Mesleki roluumlmuumlzuumln yanı
sıra bu yolculuğa diğer yaşam rollerimiz
olan ccedilocuk anne baba kardeş eş
komşu vb rollerimiz de eşlik ediyor En
oumlnemlisi de yolculuğumuz bir duumlzluumlkte
değil inişli ccedilıkışlı bir şekilde suumlruumlyor Peki
tuumlm bunlar ne demek oluyor Bir mes-
lek seccediliminde bulunulduğunda oumlmuumlr
boyu bu mesleği yapmak zorunda değil-
siniz belki zamanla meslek değişime uğ-
rayacak belki de meslek değişikliğinde
bulunmak isteyeceksiniz Kariyer planla-
ma tek bir gidiş hakkının olduğu bir yol-
culuktan ziyade birden fazla yollara sa-
hip ccedileşitli alternatiflerin olduğu bir suuml-
reccedil Aynı zamanda meslek seccediliminden
ziyade bir kendini tanıma ve geliştirme
suumlrecidir İyi bir kariyer yolculuğu yap-
mak istiyorsanız kendinizi tanımanız ve
yapmak istediğiniz işimesleği tanıma-
nız bu işimesleğe yaparken değerleri-
nizi bilmeniz oldukccedila oumlnemli Yani yap-
mak istediğiniz işimesleği istiyor olmalı-
sınız istediğiniz işmeslek kendi ilgi ye-
tenek ve mesleki değerlerinize( kazanccedil
unvan iş olanakları vb) uygun olmalı ve
yaptığınız işmesleğe birileri değer veri-
yor olmalı ve bu değerler sizin mesleki
değerlerinizle uyumlu olmalı Yani iste-
diğiniz bir işi yapacak yeteneğiniz yoksa
ancak hayal kurarsınız Yapabileceğiniz
bir işi sevmiyorsanız mutsuz olursunuz
Başkalarının değer vermediği bir iş ile
uğraşırsanız ekonomik karşılığını veya
mesleki doyumunu alamazsınız
(Erkut2016) Tuumlm bunların bir arada
sağlayan işmeslek seccedilimi iyi bir kariyer
yolculuğunun diğer adımıdır
S A Y F A 3 5 S A Y I 5
İyi bir kariyer yolculuğunun adımlarına goumlre yol haritamızı ccedilıkaracak olursak
Kendimizi tanımak iccedilin ldquoBen kimim Benim ilgi ve yeteneklerim nedir Ben ne yapa-
bilirimrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Yapmak istediğiniz işmesleği tanımak iccedilin ldquoHangi mesleği seccedilebilirim Seccedilmek iste-
diğim işmesleğin oumlzellikleri nedir Benim oumlzelliklerim ve işmesleğin oumlzellikleri ne ka-
dar uyumlu Bu işmesleği yapmak iccedilin ne yapmak gerekiyor Hangi lise veya uumlniver-
siteye gidebilirim Bu işmeslek iccedilin diploma yanında başka nelere ihtiyacım varrdquo vb
soruları sorabilirsiniz
Mesleki değerlerinizi bilmek iccedilin ldquoBu işmesleği yaparken ne kazanmak istiyorum
(para saygınlık unvan rahat gezmek tek başınalık gibi) Toplum bu işmesleğe ne
kadar değer veriyor Bu işmesleğin iş olanakları nedir Oumlzel sektoumlrde mi devlet ku-
rumlarında mı ccedilalışmak istiyorum Bu işmesleği nasıl yapmak istiyorum Bu iş
mesleğin iş olanakları değişikliğe uğrarsa ne yaparım Yapmak istediğim işmeslek
gelecekte yeri ne olurrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Tuumlm bu sorularına cevabına uygun olan mes-
lekleri belirleyip meslekler hakkında daha fazla
bilgi edinip araştırma yapabilirsiniz Meslek
elemanlarıyla goumlruumlşebilirsiniz Karar verirken
sormanız gereken diğer bir soru ise ldquoBu iş
meslek seccediliminde mutlu musunuzrdquohellip Sorulara
cevap veren meslekler aynı zamanda bu iş
mesleği yaparken mutlu olacağınız seccedilimler
olmalı Eğer mutlu olacağınız bir seccedilim olmazsa
yaşamınızın bir kısmında mutlu olmadığınız
bir doumlnem yaşayacak olabilirsiniz Kariyer
planlamak bir nevi kendiniz iccedilin doğru ve
mutlu bir işmeslek seccedilimi yapmak ve bu se-
ccedilim doğrultusunda ccedilalışmalarda bulunmak ile
ilgilidir Tuumlm bunları karşılayan bir planlama
iccedilin iyi bir kariyer yolculuğu olduğundan bah-
sedebiliriz
İyi bir kariyer yolcuğu iccedilin yol haritasını ccedilıkarırken yolculuk bileti gibi bize yar-
dımcı olabilecek kaynaklarımız ise
S A Y F A 3 6
Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi (MBS)
D İ P N O T
Kişinin kendisini tanımasına yapmayı sevdiği şeyleri ve yeteneklerini keşfetmesine meslek seccedili-mine yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur Sisteme httpmbsmebgovtr adresinden ulaşıp uumlcretsiz uumlyelik oluşturabilirsiniz Oluşturulan uumlyelik sonrasın-da sistemde yer alan testlerdeki sorulara verdiğiniz cevaplara goumlre meslek eşleştirmesinde bulunuyor Sistem zaman zaman guumlncellemeler nedeniyle tam işlevsel olarak ccedilalışmayabiliyor Bu yuumlzden ara ara girip tekrar kontrol ederek faydalanabilirsiniz
Mesleğim Hayatım Portalı
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Muumlduumlrluumlğuuml
tarafından hazırlanmış olup mesleki ve teknik eği-
timde yer alan liseler ve boumlluumlmler hakkında bilgi
vermektedir Bu boumlluumlmlerin gelecekteki iş imkacircnla-
rı staj olanakları iş olanları meslek tanıtımları gibi
birccedilok konuda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Por-
tala httpsmeslegimhayatimmebgovtr adre-
sinden ulaşabilirsiniz Portalda yer alan videoları
izleyebilir dokuumlmanları inceleyebilirsiniz
S A Y F A 3 7 S A Y I 5
Tuumlrkiye İş Kurumu (İŞKUR) ldquoMeslekleri Tanıyalımrdquo
Duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmesleği adıyla aratarak mesleğin ta-
nımı goumlrevleri mesleğin gerektirdiği oumlzellikler ccedilalışma or-
tamı ve koşulları mesleğe sahip olmak iccedilin alınacak eğitim-
ler iş olanakları mesleki kariyer suumlreci hakkında ayrıntılı
bilgilerin yer aldığı dosyalara ulaşabilirsiniz Merak ettiğiniz
veya duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek hakkında ayrıntılı bilgilere
bakarak size olan uyguluğunu değerlendirebilir meslek se-
ccedilime youmlnelik kararlar alabilirsiniz Kurum web sitesine gir-
diğinizde Online İşlemler sekmesinden Meslekler Soumlzluumlğuuml
rsquonuuml seccedilip Tuumlrk Meslekler Soumlzluumlğuuml ve Meslekleri Tanıyalım
başlıklarını inceleyebilirsiniz Kurum web sitesine https
esubeiskurgovtr adresinden ulaşabilirsiniz
Yuumlksekoumlğretim Program Atlası
YoumlkAtlas olarak bilinen bu sistem ise Yuumlksekoumlğretim
Kurulu tarafından hazırlanmış olup uumlniversitelere ilişkin
ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Sistemde yer alan başlıklar
aracılığıyla uumlniversiteler oumln lisans ve lisans boumlluumlmleri
meslek tanıtımları mezunlarının KPSS TUS DUS gibi sı-
navlardaki başarı bilgilerine bir oumlnceki yılın sonuccedillarına
goumlre yerleşen oumlğrencilerin Yuumlksekoumlğretim Kurumları Sına-
vı kapsamında Temel Yeterlilik Testi ve Alan Yeterlilik Tes-
ti netlerine ulaşabilirsiniz Bu bilgiler doğrultusunda mes-
lek ve uumlniversite tercihinde bulanabilirsiniz Seccedilmek iste-
diğiniz mesleğe okumak istediğiniz boumlluumlm ve uumlniversite-
ye karar verebilir buna goumlre ccedilalışmalarınızı planlayabilirsi-
niz Sisteme httpsyokatlasyokgovtrindexphp adre-
sinden ulaşabilirsiniz
S A Y F A 3 8
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi
D İ P N O T
buumlnyesinde bulunan projeler aracılığıyla boumlluumlm-
uumlniversite tercihi staj ve iş olanakları ve mesleki eğitim
suumlreccedilleri kapsamında destek uumlniversiteye hazırlananlara
uumlniversite okuyanlara ve kamu ccedilalışanlarına destek ol-
maktadır UumlNİ-VERİ Projesi kapsamında uumlniversite tercih-
lerine yardımcı olmak amacıyla lisans boumlluumlmleri hakkında
İş Bulma Suumlresi Başlangıccedil Uumlcreti Nitelik Uyuşmazlığı Ka-
muda İşe Yerleşme Oranı Firma Buumlyuumlkluumlğuuml Dağılımı ve
Sektoumlr Bazında Dağılım konularında grafiklerle istatistik-
sel veriler sunarak bilgilendirmektedir İlgili boumlluumlm mezu-
niyeti sonrasında iş bulma ve mesleki kazanccedil durumunu
daha net bir şekilde goumlrebilirsiniz Bu bilgilere bakarak
oumlzellikle duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek ve buna bağlı olarak okumak istediğiniz boumlluumlmuuml de-
ğerlendirebilir mesleki değerlerinize uyumu noktasında karar verebilirsiniz Danışman
Bilgi Sistemi (DABİS) Projesi kapsamında ise UumlNİ-VERİ ile sunulan bilgilerin kapsamı da
artırılarak uumlniversiteler bazında boumlluumlm karşılaştırması yaparak bilgilendirmektedir Bu
sistemden faydalanmak iccedilin rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlardan veya uumlniver-
sitelerin kariyer merkezlerinden destek alabilirsiniz Uumlniversite okurken kariyerinizi
şekillendirmek amacıyla Yetenek Her Yerde Staj Seferberliği Soumlz Yetenekte ve Kari-
yer Planlama Dersi Projeleri kapsamında gerccedilekleştirilen ccedilalışmaları inceleyebilir pro-
jelere katılabilirsiniz Stajiş deneyimleri kazanarak okuduğumuz boumlluumlmmeslek daha
yakından tanıyabilirsiniz Proje ve bilgilere httpswwwcbikogovtr adresinden
projeler sekmesinden ulaşabilirsiniz
İyi bir kariyer yolculuğunda yol haritanızı oluştururken kendinize soracağınız sorular ve
yardım alacağınız kaynaklar sizlere oldukccedila yardımcı olacaktır Bu yolculukta karar verme
suumlrecinde aileniz ve rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlarınızdan da destek alabilirsi-
niz Unutmayın ki bu yolculuğun tek bir gidiş yolu bulunmamakta ve doumlnuumllmez değildir
Her bireyin yolculuğu farklı yollardan ve kendine oumlzel olacaktır
Fatma BAYKAL
Psikolojik Danışman
AC Yamazaki Ortaokulu
S A Y F A 3 9 S A Y I 5
NEDEN MESLEKİ EĞİTİM
Her ccedilocuk farklı oumlzelliklere yetenekle-
re ve ilgilere sahiptir Zamanında ve doğru
yapılacak bir rehberlik ve youmlnlendirme ile ba-
şarılı olamayacak ccedilocuk yoktur Bu nedenle
aldıkları eğitim onların buumltuumln hayatını temel-
den etkileyecektir Oumlte taraftan 21yuumlzyılın iş
duumlnyasının ccedilocuklarımızdan beklentisi ccedilok
yuumlksektir İşte doğru okul seccediliminin oumlnemi
tam bu noktada karşımıza ccedilıkıyor
Peki hem oumlğrencilerin hem de veli-
lerin okul seccedilimi konusunda oumlzellikle dikkat
etmesi gereken başlıca hususlar nelerdir
Bu sorudan hareketle bize ayrılan bu bouml-
luumlmde mesleki ve teknik eğitim ile buna
paralel olarak doğru okul seccediliminde dikkat
edilmesi gereken hususları mesleki ve tek-
nik eğitimin oumlnemini ve mesleki teknik eği-
timin uumllkemizdeki konumunu kısaca masa-
ya yatırdık
Doğru Okul Seccediliminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uumllkemizde hemen hemen her veli ccedilocuğu iccedilin lise tercihinde bulunurken akademik eğitime odaklana-rak sırasıyla Fen Liseleri Sos-yal Bilimler Liseleri Anadolu Liseleri tercihinde bulunmak-tadır Akademik eğitim veren okullara yerleşemeyen ccedilo-cuklar iccedilin mesleki eğitim en son tercih olarak duumlşuumlnuumll-mektedir Bu duumlşuumlncede olan ebeveynlerimize şunu hatırlatmak isterim ki doğru bir okul tercihi ccedilocuğun
kendi ilgi ve yeteneklerinin farkında olarak kendisi hak-kında reel bir değerlendir-me yapabilmekten geccedilmek-tedir Bu anlamda tercih suumlrecinde velilerin roluumlnuumln duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde ebeveyn-lerin de ccedilocukları hakkında gerccedilekccedili bir bakış accedilısına sahip olması oumlnem arz et-mektedir
Bu bağlamda anne babaların ccedilocuklarını iyi tanı-maları gelecekle ilgili kariyer planlamasını gerccedilekccedili yapma-
larını sağlayacaktır Her bire-yin kendine oumlzguuml ilgi ve yete-neklerinin olduğu goumlz ardı edilmeyerek ccedilocuğun lsquobiriciklikrsquo youmlnuumlnuumln lsquosıradanlaşmasınarsquo fırsat ve-rilmemelidir Unutulmamalı-dır ki balığa uccedilmayı file ağa-ca tırmanmayı oumlğretmeniz muumlmkuumln değildir
S A Y F A 4 0
Mesleki ve Teknik
Anadolu
Liselerinderdquo
uygulanan
programların
farklılıklarını ve bu
farklılıkların
kendilerine
sağlayacağı
avantajları iyi
anlamaları son
derece oumlnemlidir
Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitim Durumu ve Avantajları
Duumlnyada ve Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitimin Oumlnemi
2005 yılında AB iccedilinde yapılan bir araştırmada velilere zorunlu eğiti-mi tamamlamış oumlğrenciye genel mi meslek eğitimi mi tavsiye edersiniz sorusu youmlneltilmiştir İngiltere Fran-sa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş uumllkelerde yaşayan velilerin 70rsquoi gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok daha aşağılarda kalmaktadır
Nitelikli iş guumlcuuml verimli bir ekonomi iccedilin vazgeccedililmez bir unsur-dur Nitelikli iş guumlcuumlne sahip olmanın yolu ise iyi planlanmış mesleki eğitim-le muumlmkuumlnduumlr Mesleki ve teknik eği-tim bu accedilıdan gelişmekte olan ekono-miler iccedilin hayati oumlnem arz etmektedir
21 Yuumlzyılın sanayisinin ihtiyaccedil-larını karşılayacak ve bu bağlamda
uumllkemizin gelişmekte olan sanayisi-nin istihdam noktasında ihtiyaccedil duyduğu nitelikli işguumlcuuml sıkıntısı ccedilektiği duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde gelecekte meslek lisesinden mezun olacak nitelikli işguumlcuumlnuumln oumlnemi anlaşıl-mamaktadır
Bu gerccedileklikten hareketle sektoumlr ile sağlam temellerle kurula-cak bir işbirliği neticesinde iş duumln-yası ile entegre olmuş ve iş duumlnya-sının ihtiyaccedil duyduğu meslek ve alanlarda nitelikli işguumlcuumlnuumln yetişti-rilmesini sağlayacak bir mesleki ve teknik eğitim Tuumlrkiyersquonin 2023 ve 2071 hedeflerine ulaşması yolunda en buumlyuumlk role sahip olacaktır
uygulanan programların farklılıkla-
rını ve bu farklılıkların kendilerine
sağlayacağı avantajları iyi anlama-
ları son derece oumlnemlidir
2012 yılından itibaren tuumlm
meslek liselerinin eğitim sistemi-
miz iccedilerisinde ldquoMesleki ve Teknik
Anadolu Lisesirdquo olarak isimlendi-
rilmeleriyle birlikte meslek liseleri
arasındaki farklılıklar accedilısından
kamuoyunda bir belirsizlik duru-
mu oluşmuştur Kafalardaki bu
soru işaretinin giderilmesi accedilısın-
dan meslek lisesi tercihi yapacak
oumlğrenci ve velilerimizin ldquoMesleki
ve Teknik Anadolu Liselerinderdquo
D İ P N O T
İngiltere Fransa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş
uumllkelerde yaşayan velilerin 70 gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki
eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok aşağılarda kalmaktadır
S A Y F A 4 1 S A Y I 5
miştir
Mesleki Eğitimde Paradigma değişikli-
ğine yol accedilan bu değişikliklerden sonra oumlzel-
likle ortaoumlğretimde alternatif bir okul duumlzeyi-
ne ccedilıkarılan mesleki eğitim merkezlerine olan
ilgi artmış bu oumlğrenciler işletmede yaparak
yaşayarak uygulamalı bir şekilde mesleklerini
oumlğrenme fırsatı bulmuştur Ayrıca mesleki
eğitim merkezlerini tercih eden tuumlm oumlğrenci-
ler ile meslek liselerinde işletmede beceri
eğitimi (staj) alan her oumlğrencinin staj uumlcret
alması devlet garantisi altına alınmıştır
Ayrıca 09122016 tarih ve 6764 sayılı
Kanun Huumlkmuumlnde Kararnamenin yayımlanma-
sıyla Tuumlrkiyersquonin mesleki eğitimi iccedilin bir doumlnuumlm
noktası sayılabilecek gelişmeler yaşanmıştır
Kararnameyle ccedilıraklık eğitimin oumlrguumln eğitim
kapsamına alınması işletmelere devlet deste-
ğinin oumldenmesi meslek liseli oumlğrencilerin uy-
gulamalı atoumllye meslek derslerine başladığı 9
Sınıftan itibaren sigortalanması ve 12072019
tarihli Ortaoumlğretim Kurumları Youmlnetmeliğinde
yapılan değişiklikle Mesleki Eğitim Merkezi oumlğ-
rencilerine lise diploması alma hakları veril-
Uumllkemizde ortaoumlğretim mezunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda meslek lisesi
mezunlarının istihdamda başı ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi mezunlarının oumln lisans
ve lisans mezunlarından da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere yansımaktadır
etmekte ve edindikleri mesleğin avantajlarını
bir oumlmuumlr yaşamalarını sağlamaktadır Bunun
en buumlyuumlk kanıtı mezunlarının kamuda ve oumlzel
sektoumlrdeki istihdam duumlzeyleridir
Tuumlm bu bilgiler ışığında Guumlccedilluuml Tuumlrki-
ye İccedilin Mesleki Eğitim gerccedileğinden hareket-
le uumllkemizin 2023 ve 2071 iccedilin belirlediği kal-
kınma hedeflerini yakalayabilmesinin yolu
doğru ve gerccedilekccedili sektoumlrel analizlerin ışığında
yapılacak mesleki eğitim planlamalarından
geccediltiği yadsınamaz bir gerccedilekliktir Bu gerccedile-
ğin farkında olan Bakanlığımız bu yeni suumlreccedil-
teki paradigma değişikliği ile mesleki eğitimi
tercih edecek her bir oumlğrencimize istihdam
olanaklarını sağlayacak her tuumlrluuml desteği ve-
receğinden hiccedilbir velimizin ve oumlğrencimizin
kuşkusu olmasın
Nevzat AVŞAR
Besni Osman İsot MTAL Muumlduumlruuml
Uumllkemizde oumlzellikle 2016dan bu ya-
na mesleki eğitimde paradigma değişikliği
ile beraber yapılan iyileştirmeler mesleki
eğitim veren okullarımızın donatım moder-
nizasyonunun sektoumlruumln ihtiyaccedillarına cevap
verecek duumlzeye ccedilıkarılması gerek Bakanlığı-
mız gerekse yerel duumlzeyde sektoumlr ile yapılan
protokoller ve işbirlikleri neticesinde mesle-
ki eğitim hem daha cazip hale getirilmiş hem
de mezunlarının istihdam duumlzeyleri artırıl-
mıştır Oumlyle ki uumllkemizde ortaoumlğretim me-
zunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda
meslek lisesi mezunlarının istihdamda başı
ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi me-
zunlarının oumln lisans ve lisans mezunlarından
da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere
yansımaktadır
Tek dezavantajı maalesef veli ve oumlğ-
rencilerde yerleşmiş bir olumsuz algı olan
meslek liseleri tabiri yerindeyse oumlğrencileri-
ni ldquokollarına altın bilezikrdquo takarak mezun
Değerli Okurlar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bouml-
luumlm Başkanlığımızca hazırlanan DİPNOT Dergimi-
zin bu sayısıyla birlikte ccedileşitli konularda başarıyı
yakalamış kişilerle roumlportaj yapmaya ve bu roumlpor-
tajları yayımlamaya karar verdik Dergimizin iccedileri-
ğinde bu ay kariyer suumlrecini etkileyen faktoumlrler
bizimde goumlrevlerimizden biri kariyer danışmanlığı
olunca kariyer hayatına ldquoCoğrafya Oumlğretmenliğiy-
lerdquo başlayıp 13 yıl bu mesleği icra ettikten sonra
D İ P N O T
ldquoHukukrdquo eğitimini bu yıl tamamlayan ccedilocukluğu-
muzun da birlikte geccediltiği OumlğretmenAvukat Sa-
dun ERYILMAZ ile yapmaya karar verdim Zaman
zaman kendisiyle genccedillerimizi doğru youmlnlendirme
konusunda paylaşımlarda bulunuruz İlk defa ona
profesyonel anlamda sormak istedim Eminim
burada bize ayırabileceğiniz vakit en fazla 10 da-
kikadır Bence bu suumlreyi iyi değerlendirin ccediluumlnkuuml
roumlportaj iccedilerisinde oumlğreneceğiniz ilham alacağı-
nız ipuccedilları var
SO YLEŞİ
O Ğ RTAVUKAT SADUN ERYİLMAZ
İ LE MESLEK SECcedilİ Mİ U ZERİ NE
Sadun Eryılmaz sizi kısaca tanıyabilir miyiz
1980 Besni doğumluyum İlk orta ve lise eğiti-
mimi canım memleketim Besnirsquode tamamladım
17 yıldır coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyo-
rum Guumlzel uumllkemin ccedileşitli yerlerinde goumlrev yap-
tıktan sonra Mersinrsquoe yerleştim ve 10 yıldır Mer-
sinrsquode yaşıyorum Duumlzenli olarak koşu yaparım
spor salonuna giderim ve spor en oumlnemli sosyal
aktivitelerimden biridir Okumak benim iccedilin adeta
vazgeccedililmez bir tutkudur Evli ve uumlccedil ccedilocuk sahibi
bir babayım İki oğlum ve bir kızım var
S A Y F A 4 3 S A Y I 5
İlk orta ve lise eğitimimi Besnirsquode tamamladık-
tan sonra Atatuumlrk Uumlniversitesi Fen Edebiyat
Fakuumlltesi Coğrafya Boumlluumlmuumlnuuml kazandım Aslın-
da oumlğrencilik hayatım boyunca hep başarılı bir
oumlğrenciydim Okulun ve sınıfın en ccedilalışkan oumlğ-
rencilerinden biri oldum her zaman Memur
ccedilocuğuydum Babam Besni Lisesinde hademe
olarak goumlrev yapardı Oumlğretmenlerden aldığı
kitapları bana getirir ve ben okuduktan sonra
onları tekrar teslim eder bir yenisini getirdi
bana Kendim kitap alamazdım ve kitap ihtiya-
cımı babam bu şekilde karşılardı Okuma alış-
kanlığımı babama borccedilluyum Rahmetli babam
sayesinde ilkokuldan beri inanılmaz bir okuma
alışkanlığı kazandım Başarılı bir oumlğrenci ol-
mamda bunun ccedilok buumlyuumlk bir katkısı olduğuna
inanıyorum Halen okuyorum ve okumaya da
nefes aldığım muumlddetccedile devam edeceğim in-
şallah
1997 yılında kazandım ilk uumlniversiteyi Ve ina-
nın tam anlamıyla bilgisayar ve internet ile o
zaman tanıştım aslında Yani o ana kadar başa-
rılı bir oumlğrenci olmamda şuan ki gibi teknolojik
suumlreccedillerin pek etkisi yoktur kesinlikle En
oumlnemli bilimsel destekccedilimiz Besni Halk Kuumltuumlp-
hanesiydi Ve gazetelerden kupon biriktirerek
aldığımız ansiklopedilerdi bizim başucu yardım-
cımızdı Oysa şu an oumlğrencilerin sahip olduğu
imkacircnları duumlşuumlnuumlyorum da bizim iccedilin hayal
olan şeylerin hepsi şu an onlar iccedilin mevcut
Yeter ki kendilerine inanıp duumlzenli şekilde ccedila-
lışmayı alışkanlık haline getirsinler Başarama-
yacakları hiccedil bir şey yok aslında Daha sonra
Anadolu Uumlniversitesi Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitir-
dim Hem oumlğretmen hem oumlğrenci olmak be-
nim iccedilin ccedilok alışılır bir durum haline geldi
Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitirdikten sonra Uluslara-
rası Kıbrıs Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesini ka-
zandım 2020 yılında mezun oldum hukuk fa-
kuumlltesinden ve yakında avukatlık stajına baş-
layacağım Hukuk Fakuumlltesi okurken de boş
durmadım Anadolu Uumlniversitesi Accedilık Oumlğretim
Fakuumlltesi Uluslararası İlişkiler Boumlluumlmuumlnuuml ka-
zandım Şuan 3 sınıfım Hukuk Fakuumlltesinden
mezun olduktan sonra sınavsız ikinci uumlniversi-
te hakkından faydalanarak İstanbul Uumlniversi-
tesi Uzaktan Eğitim Siyaset Bilimi ve Kamu
Youmlnetimini kazandım ve şuan 2sınıfım Biraz
zor olsa da aynı anda iki fakuumlltede iki ayrı bouml-
luumlm okumak insan ccedilalışınca her şey kolaylaşı-
yor aslında Bakalım bu fakuumllteler bitince bel-
ki yeni boumlluumlmler okuyacağım Hem oumlğretmen
hem oumlğrenci olmak yerini hem avukat hem
oumlğrenci olmaya bırakacak belki Dedim ya ne-
fes aldığım muumlddetccedile okumaya devam
Eğitim yıllarınızı nasıl geccedilirdiniz kendinizi geliştirmek iccedilin neler yaptınız
İnsanın sahip olduğu imkacircnlar yetenekleri ve
elbette şansı hayattaki başarısını belirler Ama
buumltuumln bunlara sahip insanların bile başarılı olama-
malarının nedeni hayata gelişme odaklı bakama-
malarıdır İnsanın kendisine ve yapabileceklerine
olan inancı nasıl bir hayata sahip olacağını belir-
ler aslında Mutlaka hepimizin hayatta başarısız-
lıkları ve kaybettiği anları mevcuttur Bu zaten ha-
yatın olağan bir durumudur Sonsuz başarı ve son-
suz kazanmak yoktur ki insan hayatında Oumlnemli
olan başarısızlıklardan ders ccedilıkarmak ve bir sonra-
D İ P N O T
ki suumlreccedilte başarıyı yakalayabilmektir Bilim insan-
ları kendilerine ait bir buluşu ortaya ccedilıkarırken
defalarca kez başarısız olduktan sonra buluyorlar
O nedenle başarısızlıklar aslında hayat tecruumlbesi-
dir Bu tecruumlbe yeni başarıları yakalamanın en
oumlnemli anahtarıdır bence Başarısızlık olmadan
başarı ccedilıkmaz ortaya Ayrılmaz bir buumltuumlnduumlr bun-
lar birbirini tamamlayan Yeter ki başarısızlıklar-
dan ders ccedilıkarıp kafa yapısını değiştirip yeniden
denemeyi bilsin insan Başarı işte o zaman gele-
cektir
Başarısız olmadan kimse başarılı olamıyor siz bu soumlz hakkında neler duumlşuumlnuumlyorsunuz
Sizce hayatta başarılı olmanın sırları neler
rultusunda etkin bir planlama yapmak ve bu plan dacirchilince ccedilalışmalarda bulunmak başarıyı getiren oumlnemli unsurlardandır İnsan kendini iyi tanımalı guumlccedilluuml ve zayıf youmlnlerini tespit ettikten sonra oumlzguumlvenli bir şekilde suumlreci youmlnlendirme-lidir Ccediluumlnkuuml yeteneğimizi ilgimizi ve bilgimizi bizden daha iyi bilen olamaz Mazeret uumlretme-den ve tam muumlkemmeliyetccedili olmadan ccedilalışma-lıyız Yaptığımız ccedilalışma en iyi olmak zorunda değil En iyi olabiliyorsa tabii ki ne ala Ama ol-muyorsa ccedilalışmalarımızı yarıda bırakmak ol-maz Muumlcadele ve ccedilalışmaya devam etmeliyiz
Hayatta başarılı olmanın sırları ile ilgili duumlşuumlncelerimi soumlylemeden oumlnce başarının tanı-mını yapmakta fayda var aslında Başarı nedir Bence başarı sonucunun faydalı olduğu duumlşuumlnuuml-len bir eylemi gerccedilekleştirmek bir işin uumlstesin-den gelmektir Yani aslında başarılı olmanın sırrı uumlstuumln yeteneklere ve inanılmaz bir zekacirc duumlzeyi-ne sahip olmak değildir Bunlar başarılı olmayı tabii ki kolaylaştıracaktır ama tamamı buna bağlı değildir kesinlikle Başarılı olan tuumlm insanlar ha-talarından ders ccedilıkarmayı bilen ve başarısızlığa bahane uumlretmeyen insanlardır Bence bu başarılı olmanın ilk şartıdır Ayrıca bir insanın başarılı olabilmesi iccedilin bir hedefi olmalıdır O hedef doğ-
UNUTMAYALIM Başarı en kısa yoldan neticeye ulaşmak değildir Başarı en iyi neticeye ulaşmaktır
S A Y F A 4 5 S A Y I 5
Meslek seccedilimi bir oumlğrencinin hayatında ki en oumlnemli kararlarındandır Ccediluumlnkuuml tuumlm hayatımızı etkileyen bir karardır meslek seccedilimi Ona goumlre boumlluumlm tercih edip sınavlara hazırlanıyor oumlğren-cilerimiz Belki de bir oumlmuumlr boyunca yapacağız o işi O nedenle karar alma suumlreci ccedilok oumlnemli bence Maalesef uumllkemizde meslek seccedilerken goumlnluumlnuumln istediğini değil de daha iyi para ka-zanmak veya aileyi tatmin etmek oumlncelikli ter-cih haline gelmiştir Ccedilocukluktan beri olmak istediği hayal ettiği mesleği Tuumlrkiyersquode iş olana-ğı kısıtlı olduğu iccedilin seccedilmeyen yuumlz binlerce oumlğ-rencimiz var Hele hele aile illa atanması kolay olan veya iş bulma olanağı daha fazla olan mes-leği seccedilmesi iccedilin oumlğrenci uumlzerinde baskı unsuru
oluşturuyorsa maalesef istenilen meslek yeri-ne faklı meslekler tercih edilebiliyor O yuumlz-den ben hali hazırda goumlrevine devam eden bir oumlğretmen olarak oumlğrencilerimizin hayal ettik-leri meslekleri seccedilmelerini destekliyorum Benim ailem bana meslek seccediliminde muumldahil olmadılar aslında Ben kendim oluşturdum tercihlerimi ve ona goumlre girdim sınava Haya-limdeki meslek miydi oumlğretmenlik derseniz hayır değildi Oumlğretmenliği ve oumlğrencilerimi inanılmaz seviyorum aşkla yapıyorum bu mesleği Ama hayalimdeki meslek savcı ol-maktı Onu da tercih hatası nedeni ile gerccedilek-leştiremedim Bu yuumlzden tercih suumlreci ccedilok oumlnemli ccedilok
Meslek seccedilim aşamasında olmazsa olmaz şeyler neler Aileniz bu suumlreccedilte sizi nasıl etkiledi
Tuumlrkiyersquode mesleğini yapan her beş kişiden birisi neden memnun kalmıyor olabilir Bu
durumu genel olarak değerlendirirsek hangi sonuca varabiliriz
Uumllkemizde meslek seccedilimi yapan her beş kişiden birisi memnun değilse seccedilmiş olduğu meslekten işte bir oumlnceki sorunuzda verdiğim cevaplar aslında bu sorunuza da geccedilerli bence Hayal ettiği mesleği değil de iş bulma olanağı daha fazla olan veya ailesinin istediği mesleği yapmak zorunda kalmasıdır bence Bazen oumlğ-rencilerimden biri geliyor yanıma hayal ettiği mesleğin avukatlık olduğunu soumlyluumlyor Ama bu
fakuumllteyi okumasının imkacircnsız olduğunun ccediluumlnkuuml babasının kesinlikle tıp okumasını iste-diğini belirtiyor Ve sonuccedilta doktor oluyor İşte bunun gibi yuumlz binlerce oumlrnek vardır mut-laka Maalesef uumllkemizde bu durum sıkccedila ya-şanmakta Birccedilok oumlğretmen de buna bizzat şahittir eminim
Benim hayalimdeki meslek az oumlnce de sorunuzda cevapladığım gibi savcı olmaktı Yani hukuk fakuumlltesi okumak en buumlyuumlk hayalimdi De-diğim gibi tercih hatası nedeniyle hukuk fakuumlltesi kazanamadım liseden mezun olduktan sonra Ama oumlğretmenlik mesleğini inanılmaz severek ya-pıyorum Hem mesleğime hem oumlğrencilerime ccedilok değer veriyorum Kutsal bir meslek yaptığımın far-kındayım Hammaddesi insan olan bir meslek Yıl-
D İ P N O T
lar sonra farklı meslek gruplarında karşımıza ccedilı-kıp bize ulaşıp bizi sahiplenen unutmayan oumlğ-rencilerimizin varlığı bu mesleğin en muumlkemmel armağanıdır bize O yuumlzden oumlğretmen olmanın en guumlzel yanlarından biridir bu Diktiğiniz fidanın buumlyuumlyuumlp kocaman bir ağaccedil olduğunu goumlrmektir Bu mutluluk oumlğretmenler iccedilin en oumlnemli hazine-dir
Meslek hayatınızda şu ana kadar sizi en ccedilok mutlu eden şeyler nelerdir
Genccedillerin hayatına guumlzel dokunuşlar yapan bir eğitimci olarak hiccedil halen bir şeylerin eksik olduğunu
hissettiniz mi
buumlyuumlk bir kısmı ile irtibattayım Kiminin uumlniver-site mezuniyetine gittim kiminin askerlik yemi-ni toumlrenine Kiminin duumlğuumlnuumlne gittim kiminin ccedilocuğunun suumlnnet toumlrenine Baba gibi veya abi gibi bir ilişki var ccediloğunluğu ile aramızda O yuumlz-den halen kendimi geliştirmek adına sayısız ccedila-lışma yapmaktayım Oumlğrencilerime nasıl daha faydalı olabilirim mantığı ile her sene onlarca hizmet iccedili eğitim faaliyetlerine katılmaya de-vam ediyorum Muhakkak eksik youmlnlerim yuumlre-ğine tam anlamıyla dokunamadığım oumlğrencile-rim var İşte bunları en aza indirebilmek iccedilin halen ilk guumlnkuuml heyecanım ve azmimle kendimi yenilemeye ve geliştirmeye devam ediyorum
İnsan hiccedilbir zaman tam anlamıyla muuml-kemmel olamaz bence Muumlkemmellik sonu olan bir şey değildir Ben 17 yıllık oumlğretmenlik haya-tımda hep daha muumlkemmel bir oumlğretmen nasıl olunabilir anlayışı ile suumlrduumlruumlyorum goumlrevimi Ben artık muumlkemmel bir oumlğretmenim dediğim an aslında tuumlm her şeyi kaybetmişim demektir Gerccedilekten hep oumlğrencilerimin yuumlreğine dokun-dum sizin de değdiniz gibi Meslek hayatım bo-yunca oumlğrencilerim ile olan ilişkimden de zaten bunu bizzat anlıyorum hissediyorum Ccediluumlnkuuml bu duygular karşılıklıdır 17 yıl oumlnce okuttuğum oumlğ-rencilerimle halen goumlruumlşuumlyorum Halen inanıl-maz bir sevgi var aramızda Oumlğrencilerimin ccedilok
S A Y F A 4 7 S A Y I 5
2003 yılından beri coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyorum Hayalimdeki meslek olmasa da asla pişman değilim oumlğretmen olmaktan Zevkle gururla yapıyorum mesleğimi Ama hu-kuk fakuumlltesi yuumlreğimde hep bir sızı olarak kal-mıştı Hiccedil ccedilıkmıyordu aklımdan Aslında liseyi bitirdikten sonra girdiğim uumlniversite sınav so-nucu aldığım puan ile 6 uumlniversitenin hukuk fakuumlltesini kazanabiliyordum 17 yaşındaydım o zaman Ve tercihlerimi şu an olduğu gibi muuml-kemmel bir rehberlik anlayışına sahip oumlğret-menlerimiz tarafından değil bizzat kendim yap-tım Ccediluumlnkuuml o doumlnem bize yardımcı olacak bir rehber oumlğretmenimiz yoktu maalesef Bu da rehber oumlğretmenin ne kadar değerli olduğunun en buumlyuumlk ispatıdır Dokuz hukuk fakuumlltesi terci-hi yapmıştım sınavdan oumlnce Ccediluumlnkuuml bizim oumlğ-rencilik yıllarımızda fakuumllte tercihleri sınav oumln-cesinde forma doldurulup sınav esnasında gouml-revli oumlğretmene teslim ediliyordu Sınav guuml-nuumlnden bir guumln oumlnce arkadaşlarla tercihlerimizi goumlzden geccedilirmek iccedilin buluştuk İlk dokuz terci-him hukuk fakuumlltesi diğerleri oumlğretmenlikti O buluştuğumuz guumln uumlniversitede okuyan bazı arkadaşlarım altı hukuk fakuumlltesi tercihimi sil-dirdi listemden Hukuk okuyacaksan şu uumlniver-sitelerde okuyacaksın diğerlerini okumanın bir anlamı yok oumlğretmenlik oku bari garanti işin
olur dedi Ve bunun uumlzerine listemde olan altı hukuk fakuumlltesini silip yerine oumlğretmenlik yaz-dım İlk uumlccedil tercihim hukuk fakuumlltesi olarak kal-dı Sınav sonucu ccedilok kuumlccediluumlk bir kuumlsuratla hu-kuk fakuumlltesini kazanamadım 17 yaşındaydım ve sağlıklı karar veremedim Belki de dinle-memem gerekti o arkadaşları ama dinledim maalesef Yanlış youmlnlendirildim Belki de bir rehber oumlğretmen yardımı alsaydım ccedilok farklı sonuccedillar olabilirdi hayatımda O guumlnden beri iccedilimde hep bir ukde olarak kalmıştı hukukccedilu olmak 13 yıllık oumlğretmen iken hukuk fakuumllte-sini neden okumuyorum diye duumlşuumlnduumlm ken-di kendime Her guumln saatlerce sınava hazır-landım Oumlğrencilik yıllarımdan ccedilok daha fazla ccedilalışmak zorunda kaldım ccediluumlnkuuml ccediloğu şeyi unutmuştum Ama yılmadım muumlcadele ettim ve 2015 yılında emeklerimin karşılığını alarak hukuk fakuumlltesini kazandım Geccedilen sene me-zun oldum Avukatlık stajına başlayacakken maalesef salgın suumlreci başladı Salgın suumlreci bittikten sonra avukatlık stajını tamamlayıp avukatlık mesleğine geccedileceğim 17 yıldır yap-mış olduğum ve severek yaptığım oumlğretmen-likten ayrılmak beni ccedilok uumlzecek ama hayalimi gerccedilekleştireceğim 40 yaşında radikal bir ka-rar olacak belki bu Ama dediğim gibi haya-limdeki mesleği yapmaya başlayacağım
13 yıl oumlğretmenlik mesleğini icra ettikten sonra Hukuk eğitimi almak istemenizin sebepleri
neler
Son olarak Koronaviruumls salgını ile birlikte Tuumlrkiyersquode işsizlik sorununun tarihi seviyelere
ulaştığı bu suumlreccedilte meslek seccedilim aşamasında olan oumlğrencilere neler soumlylemek istersiniz
Uumllkemizin ve duumlnyanın iccedilinde bulundu-
ğu salgın koşulları sebebiyle on binlerce iş yeri
kapandı ve milyonlarca insan işsiz kaldı Bu
olumsuz suumlreccedil maalesef sadece bizim uumllkemizi
ve bizim insanımızı değil tuumlm duumlnyayı aynı şe-
kilde etkiledi Ama insanoğlu bunun da uumlstesin-
den gelecektir elbet O yuumlzden bu suumlrecin bite-
ceği inancını taşıyorum Bu suumlreccedil nedeni ile
uumlniversite sınavına girecek ve meslek seccedilecek
oumlğrencilerimize tavsiyem suumlreccedil elbet bitecek o
nedenle meslek seccediliminde bunu goumlz oumlnuumlnde
bulundurun Salgın doumlnemi sonsuza kadar
devam edecek bir suumlreccedil değil Tabii ki uumllke-
mizin iccedilinde bulunduğu ekonomik koşullar
ailelerinin kendilerine sunabileceği imkacircnlar
uumlniversite okuduktan sonra iş bulma oranı vs
gibi etkenler meslek seccediliminde ccedilok oumlnemli
Ama hayalinizdeki meslek ne ise o hedef doğ-
rultusunda ccedilalışmanız en sağlıklı karardır diye
duumlşuumlnuumlyorum
Başta uumllkemiz olmak uumlzere tuumlm insanlığa sağlıklı bir yıl temennisi ile
sevgi ve saygılarımı sunarım
İLETİŞİM
Besni Rehberlik Ve Araştırma Merkezi
Rehberlik Hizmetleri Boumlluumlm Başkanlığı
Adres Yenibesni Mah Kurdini Sokak Besni Eğitim Vakfı
İlkokulu 1 Kat 02300 BesniAdıyaman
Telefon 0416 318 2060
Fax 0416 318 2060
Web httpbesnirammebk12tr
besniram
lsquolsquo Yeteneklerinizin ve
Duumlnyanın İhtiyaccedillarının
Kesiştiği Yerde
Mesleğiniz Yatıyorrsquorsquo Aristoteles
S A Y F A 5
Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri-
nin ccedilıkış noktasını ve bu alanın gelişiminin temel taşlarını oluşturur Boumlyle olması da
bir bakıma doğaldır ccediluumlnkuuml bireyin yaşam iccedilindeki konumunun kendini ve yaşamını
anlamlandırması buumlyuumlk oumllccediluumlde mesleği ve işiyle biccedilimlenir
Meslek bireye geccedilimini nasıl sağladığını ne iş yaptığını ne kadar kazandığını nasıl bir
ccedilevrede yaşadığını kimlerle ilişki kurduğunu goumlsteren
bullKişilik oumlzelliklerine uygun iş uğraş ve
faaliyetlerden oluşan
bullResmen tanınmış kuralları toplumca
belirlenmiş ve belli bir eğitimle kazanılan
bull Bir kimsenin hayatını kazanmak iccedilin
yaptığı grup ve uumlyelikle aidiyet sağlayan
bir kavramdır
Bacanlırsquonın(1996) yaptığı tanıma goumlre
ldquomeslek bir kimsenin hayatını kazanmak
iccedilin yaptığı kuralları toplumca belirlenmiş ve belli bir eğitimle kazanılan sistemli etkin-
likler buumltuumlnuumlduumlr Meslek belli bir tuumlr alanda etkinlikte bulunabilme guumlcuumlduumlrrdquo
D İ P N O T
MESLEKİ REHBERLİK NEDİR
MESLEK SECcedilİMİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR NELERDİR
Birccedilok birey iccedilin meslek maddi bir guumlvence sağlamakla birlikte bireyin kendi ilgi ve
yeteneklerini kullanarak kendini geliştirebileceği ve doyum sağlayabileceği bir alanı
ifade eder
Bireylerin ccedileşitli meslekleri tanımaları kendi niteliklerine uygun meslekleri seccedilmele-
ri seccediltikleri mesleğe hazırlanmaları ve mesleki youmlnden gelişmeleri konusunda yapı-
lan yardımlara mesleki rehberlik denir Bireyin kendi ilgi ve yeteneklerini tanıması
kendi mesleki seccedilimlerini etkileyecek ccedilevresel fırsatlar ve meslekler duumlnyasından ha-
berdar olması bilinccedilli tercihler yapması seccediltiği meslekte başarılı olması iccedilin yapılan
sistematik ve profesyonel yardım suumlrecidir
Oumlzetle
bullBu suumlreccedil iccedilerisinde bireyin geleceğini planlaması ve iş bulması konusunda alacağı
kararlara yardım etmek oumlnemlidir Ancak mesleki rehberlik hizmetlerinde bireyin ala-
cağı kararlara bire bir muumldahale soumlz konusu değildir Sadece bireyin alacağı kararları
kendi kendine almasına yardım esastır
S A Y F A 9 S A Y I 5
Mesleki Rehberliğin Amaccedilları
Oumlğrencilerin meslek hakkında doğru ve gerccedilekccedili bilgiler edinmelerine yardımcı olma
Oumlğrencilere kendi kişisel değer ilgi ve yeteneklerini keşfedip anlayabilecekleri yaşantılar sun-
ma
Kendi değer ve yeteneklerinin toplum goumlzuumlndeki değerini anlamasına yardımcı olma
Seccedililmesi duumlşuumlnuumllen mesleğin gerccedilek sınırlarını tanımasına yardımcı olma
Genccedillerin farklı tuumlrdeki meslekler hakkında detaylı bilgiler edinmesine yardımcı olma
Meslekleri eleştirel bir biccedilimde değerlendirmelerine yardımcı olma
Mesleki karar aşamasında uzmandan yardım alabilmesi iccedilin gerekli inisiyatifi kazandırma
İş ortamı iccedilerisindeki yerini anlamasına yardımı olma
Farklı alanlarda yetersizliği bulunanların iş yaşamına uyum sağlamalarına yardımcı olma
Mesleğe youmlneltme faaliyetlerinde hem bireyin
hem de işin tuumlm oumlzellikleri incelenip ikisi ara-
sında ortak noktalar tespit edilerek bireyin
kendine uygun bir meslek seccedilmesine yardım
edilmelidir
Meslek seccedilimi gelişimsel bir suumlreccedil iccedilerisinde ccedilo-
cukluktan yaşamın sonuna kadar devam eder
Mesleki gelişim mesleğe youmlnelme ile ilgili duuml-
şuumlnceler meslek seccedilimi mesleğe giriş mesleğe
uyum meslekte ilerleme emeklilik ve sonrası
gibi bireyin yaşamının buumlyuumlk bir kısmını kapsa-
maktadır
S A Y F A
D İ P N O T
1BASAMAK BİREYİN KENDİNİ TANIMASI
Kişinin yeteneklerini becerilerini ilgilerini
değerlerini kaynaklarını sınırlılıklarını ihtiyaccedil-
ların iccedilerecek şekilde kendisiyle ilgili net bir an-
layışa sahip olmasıdır
YETENEK Genel anlamda ccedileşitli alanlarda
sergilenebilen performans kapasitesi anlamına
geldiği gibi aynı zamanda oumlğrenme guumlcuuml veya
bir iş goumlrev ya da faaliyeti diğer insanlara goumlre
daha başarılı ve daha hızlı bir şekilde yapabilme
yetisi olarak tanımlanabilir
Bireyin İlgi Ve Yeteneklerinin Belirlenme-
sinde İse
Anketler İlgi envanterleri Kişilik envanterleri Yetenek testleri kullanılır
ABD istihdam kurumu tarafından 1949
yılında geliştirilen o yıllardan bu yana suuml-
rekli uumlzerinde ccedilalışılan Tuumlrkiye İş Kurumu
tarafından da adaptasyonu yapılan Genel
Yetenek Test Bataryasında şu yetenek
alanları bulunmaktadır
DOĞRU MESLEK SECcedilİMİ İCcedilİN GEREKLİ BASAMAKLAR
S A Y F A 1 1 S A Y I 5
1Zeka Genel oumlğrenme becerisi
2Soumlzel Yetenek Okuduğu bir metni anlama ve
bir duumlşuumlnceyi soumlzcuumlklerle etkili bir şekilde anla-
tabilme yeteneği
3Sayısal Yetenek Aritmetik hesaplamaları hızlı
ve doğru şekilde yapabilme
4Uzay ve Mekan İlişkileri Yeteneği Cisimlerin
uzaydaki biccedilimlerini algılama iki ve uumlccedil boyutlu
olarak goumlrebilme geometrik şekilleri farklı accedilı-
lardan baktığında anlama yeteneği
5Şekil Algısı Yeteneği Bir cisim resim veya
grafik uumlzerindeki ayrıntıları algılama veya birbi-
rine oldukccedila benzeyen iki goumlrseli karşılaştırabil-
me
6Buumlro işleri yeteneği Yazılı bir metinde ya
da tablodaki detayları algılayabilme iki me-
tin arasındaki farklılıkları goumlrebilme
7Motor koordinasyon Goumlz ile eli veya goumlz
ile parmakları hızlı doğru ve koordineli bir
biccedilimde hareket ettirebilme
8Parmak becerisi Kuumlccediluumlk cisimleri parmakla
hızlı doğru ve istenen youmlne hareket ettire-
bilme veya istenen yere koyabilme yetene-
ği
9El becerisi Elleri ccedilabuk ve ustalıkla kulla-
nabilme yeteneği
S A Y F A 1 2 S A Y I 5
İLGİ Belli faaliyetlere isteyerek youmlnelme bu
faaliyetleri kısıtlayıcı koşullar altında bile başka
faaliyetlere tercih etme ve bu faaliyetleri ya-
parken yorgunluk yerine dinlemişlik bıkkınlık
yerine devam etme isteği duyma Oumlzetle ilgi
bir faaliyet goumlrev ya da bir nesneye karşı duyu-
lan sevme ya da sevmeme durumudur Yete-
nekler bir mesleki etkinlikte sağlanan başarı
duumlzeyi ilgiler ise o faaliyetlerden zevk alma
duumlzeyiyle ilişkilidir İlgilerin oluşumunun iccedilsel
dinamikler kadar aile yapısı sosyal sınıf kuumlltuumlr
ve ccedilevre gibi faktoumlrlerden etkilendiği soumlylenebi-
lir
İlgi konusunda ccedilalışan ilk kuramcılardan biri
olan Superrsquoe goumlre bireylerin meslek ilgilerini
tanımanın doumlrt temel youmlntemi vardır
1İfade Edilen ilgiler Bireyin soumlzcuumlkleriyle ifade
ettiği ya da iddia ettiği ilgiler
2Goumlzlenen ilgiler Bireyin davranışlarına ya da
yaptığı faaliyetlere bakarak anlaşılabilecek ilgi-
ler
3Envanterle Oumllccediluumllen ilgiler Bireyin hangi faali-
yetlerden hoşlanıp hangilerinden hoşlanmadı-
ğını anlamak iccedilin bir dizi maddeden olu-
şan envanterle oumllccediluumllen ilgilerdir
4Testlerden oumllccediluumllen ilgiler Yetenek test-
lerinden elde edilen sonuccedillara bakarak
belirlenen ilgiler
Kuzgun tarafından 1989 yılında geliştiri-
len Kendini Değerlendirme Envante-
ri (KDE) lise oumlğrencilerine meslek seccedili-
minde yol goumlstermek uumlzere oumlğrencilerin
kendilerini daha iyi tanımalarında yardım-
cı olmak amacıyla algılanan yetenek ilgi-
ler ve mesleki değerler temel boyutların-
daki oumlzelliklerini oumllccedilmek uumlzere geliştiril-
miştir Bu envanterde yer alan ilgilere
baktığımızda şunları goumlrebiliriz
Temel Bilim ilgisi Fizik Kimya Biyoloji
gibi bilimlerin konularını oluşturan doğal
olayları incelemek Matematik konuları ile
uğraşmak gibi davranışlarda kendini goumls-
teren bir ilgi alanıdır
Sosyal Bilim ilgisi Sosyoloji psikoloji
coğrafya tarih arkeoloji felsefe gibi bi-
limlerin konularına ilgi duyma
Canlı Varlık ilgisi Eti yenen hayvanları
veya tahıl sebze ve meyve gibi bitkileri
uumlretme ve hoşlanma
Mekanik ilgisi Ccedileşitli alet ve makineler
yapma işletme ve onarma
İkna ilgisi Duygu ve duumlşuumlncelerini başka-
larına benimsetme belli bir amacı gerccedilek-
leştirmek iccedilin başkalarını etkileme
S A Y F A 1 3
Ticaret ilgisi Alım satım işleriyle uğraşma
ticaret yoluyla kar elde etme bir malı
muumlşteriye tanıtma ve satma gibi faaliyet-
lerde bulunma
İş Ayrıntıları ilgisi Ayrıntılar uumlzerinde ccedila-
lışma her işi guumlnuuml guumlnuumlne yapma bir ya-
zıyı ya da hesabı inceden inceye kontrol
etme yazıları duumlzenli bir biccedilimde dosyala-
ma
Edebiyat ilgisi Her tuumlrluuml edebi eseri oku-
ma inceleme eleştirme ve edebi eserler
yazma
Guumlzel Sanatlar ilgisi Resim heykel gibi
plastik sanatlar ve el sanatları ile ilgili
eserleri inceleme veya bu tuumlr eserler orta-
ya koyma
Muumlzik ilgisi Muumlzik dinleme muumlzik aleti
ccedilalma beste yapma
Sosyal Yardım ilgisi İnsanlara yardım et-
me sorunlu insanları iyileştirme besle-
me geliştirme şeklinde sıralanabilir
DEĞERLER Değer Ulaşmayı istediği-
miz hedeflere ve ideallere atfettiğimiz
oumlnemdir İhtiyaccedillar tuumlm insanlarda ve
hayvanlarda goumlruumllmesine rağmen değer-
ler sadece insana oumlzguuml oumlğrenebilen ve
kuşaktan kuşağa aktarılabilen bir olgu-
dur Mesleki değer bir mesleğe girme
sonucunda o mesleğin getirilerinden elde
edilen doyumdur Bir mesleğin en cazip
yanı birey iccedilin o meslekten elde edilen
yuumlksek kazanccedil bir başkası iccedilin guumlvence
başka biri iccedilin mesleğin sahip olunan ye-
teneği kullanmaya olanak tanıması diğer
bir başkası iccedilin mesleğin toplumsal say-
gınlığı olabilir
Tuumlrkiyersquo de yapılan ccedilalışmalardan biri
Kuzgun tarafından 1988 yılında gerccedilek-
leştirilmiştir ve toplam 9 meslek değeri
belirlenmiştir Bu değerler şunlardır
1Yeteneği kullanma
2Yaratıcılık
3Yarışma
4İş birliği
5Değişiklik
6Duumlzenli yaşam
7Liderlik
8Kazanccedil
9Uumln sahibi olma
D İ P N O T
S A Y F A 1 4
2 BASAMAK MESLEKLERİN İNCELENMESİ
Meslekler Hakkında Bilgi Toplanırken Şu Oumlzelliklere Dikkat Edilmelidir
bullMesleğin oumlzellikleri bullUnvan ve niteliği bullGerekli eğitim duumlzeyi bullMesleğe giriş koşulları bullGereksinim duyulan eleman sayısı bullGirişteki sınırlamalar bullMesleğin suumlrekliliği bullMeslekte ilerleme koşulları vs dikkatli bir şekilde araştırılmalıdır İstenen mesleğin oumlzellikleri olanakları avantajları dezavantajları gereken nitelikler
başarı koşulları maaş duumlzeyi vb konularla ilgili bilgiler toplanmalıdır
Mesleki Bilgilendirmede Hangi Araccedillardan Yararlanabiliriz
Mesleklerle ilgili basılı malzemelerin toplanması (kitap broşuumlr afiş vs) İş yerlerine youmlnelik incelemeler yapma Meslek elemanları ile goumlruumlşme ya da konferanslar İş tecruumlbesi olan kişilerden yararlanma Oumlğrencileri gruplar halinde meslekleri incelemeye youmlnlendirme Seminerler İş kurumu gibi kuruluşların mesleki rehberlik merkezlerinden yararlanma Bilgisayar ve internet uumlzerinden meslekler hakkında bilgi toplama şeklinde araş-
tırma yapılabilir
D İ P N O T
S A Y F A 1 5
D İ P N O T
3BASAMAK BİREYİN KİŞİSEL OumlZELLİKLERİ İLE MESLEKLERİN GEREKTİRDİ-
Ğİ OumlZELLİKLER ARASINDA İLİŞKİ KURMA- KARAR VERME
Mesleki rehberlik hizmetlerinde son aşama ise bireyin kişisel oumlzellikleri ile mesleklerin
gerektirdiği oumlzellikler arasında ilişki kurularak bireylerin uygun mesleki kararlar ver-
melerine yardımcı olmaktır Bu karar verme bireyin hak ve sorumlulukları dikkate alı-
narak her zaman iccedilin bireye bırakılmalıdır
Meslek seccedilimi ve gelişimi zaman iccedilinde oluşan bir suumlreccediltir Bireyin değişen kişilik oumlzel-
likleri ve mesleklerde meydana gelen değişimler bireyle meslek arasında bağ kurmayı
her zaman guumlccedilleştirmektedir Bu nedenle oumlzellikle eğitim oumlğretim kurumları iccedilerisinde
bir seccedilim yapma aşamasında ki bireyler iccedilin mesleki rehberlik hizmetleri aktif olarak
uygulanmalıdır
S A Y F A 1 6 S A Y I 5
GELECEĞİN MESLEKLERİ NELER OLACAK
Son 100 yılda meydana gelen teknolojik gelişmelerin geri kalan buumltuumln tarihsel suumlreccediltekin-
den daha fazla olduğunu biliyor muydunuz Evet teknoloji inanılmaz bir hızla koşuyor ve bu hızıy-
la bazı meslekleri arka sıralara itiyor Uumlstelik bu durumda sadece teknoloji değil bilimsel sosyal
kuumlltuumlrel ccedilevresel ve ekonomik gelişmeler de oldukccedila etkili
Her geccedilen guumln adını daha oumlnce duymadığımız yepyeni teknolojilerle yapay zekacirc kavram-
ları ile karşılaşıyor ve bu teknolojiden nasibini almış cihazlarla tanışıyoruz Biz bu teknoloji ve ci-
hazlarla tanışıp haşır-neşir olurken bazı meslekler de ldquoElvedardquo diyerek bavulunu toplayıp bilinme-
ze doğru yol alıyor Oumlte yandan bayram ziyaretlerinde ldquoNe iş yapıyorsun evladımrdquo sorusunu so-
ran teyzeler cevap olarak varlığından haberdar olmadıkları meslekleri daha fazla duyar hale geli-
yorlar Tabi yakın gelecekte daha sık duyacaklarını da soumlyleyebiliriz
Uumllkemizdeki iş kollarında gerekli olan temel yetenek ve yetkinliklerin 41rsquolik bir kısmının
2020rsquoden sonra değişime uğrayacağına inanılıyor Ayrıca yaygın bir kanıya goumlre şu anda 7 yaşına
kadar olan ccedilocukların ileride ccedilalışacakları mesleklerin en az yarısı henuumlz ortaya ccedilıkmadı Bu da de-
mek oluyor ki meslekler de buumlyuumlk bir değişimden geccedilecek Dolayısıyla yeni ve popuumller meslekle-
rin neler olacağına geniş ccedilerccedileveli bir bakış atma zamanı geldi
Gelin şimdi geleceğin en popuumller mesleklerine birlikte goumlz atalım
S A Y F A 1 7
1-Enduumlstriyel Veri Bilimci
Enduumlstriyel anlamda verilerin topar-
lanması ve bu veriler ışığında analizler
yapılmasını uumlretim suumlreccedillerinin daha
doğru ve nitelikli youmlnetilmesini olanak-
lı kılan enduumlstriyel veri bilimciler oumlzel-
likle online alışverişin yuumlkselmesi se-
bebiyle geleceğin popuumller meslekleri
iccedilinde yer alacaklar
2- Robot Koordinasyon Uzmanı
Guumlnuumlmuumlzde uumlretim suumlreccedillerinde robot-
lar kullanılıyor ve robot kullanım oranı
guumlnden guumlne artıyor Dolayısıyla robot-
lar yepyeni mesleklerle tanışmamıza
neden olacak Geleceğin meslekleri ara-
sında en popuumller olacaklardan biri ise
robot koordinasyon uzmanıdır Bu uz-
manlar robotların onarımlarını ve bakı-
mının yanında etkili ccedilalışma prensipleri-
ni goumlzden geccedilirirler Boumlylece robotlara
yepyeni beceriler kazandırılabilmekte-
dir
3- IOT Uzmanı
Nesnelerin interneti olarak bilinen kavram-
dan haberiniz var mı IoT olarak kısaltılan
bu kavram etrafımızdaki neredeyse buumltuumln
her şeyin internete bağlı olarak işlem goumlr-
mesini ifade ediyor Yani akıllı binalarda
yer alan klimalar alarm sistemleri guumlvenlik
kameraları ve diğer birccedilok şey nesnelerin
interneti iccedilin başlangıccedil aşaması Yakın gele-
cekte buumltuumln elektronik aygıtları uzaktan
bile olsa internet bağlantısı sayesinde youml-
D İ P N O T
S A Y F A 1 8 S A Y I 5
4- Veri Dedektifi
Veri dedektifleri nesnelerin interneti adı ve-
rilen teknolojiden ve internet ağlarından el-
de edilen bilgileri ccediloumlzuumlmleyerek ilgili kişi ya
da kurumlara aktaracak Ccedileşitli şirketler
doğru pazarı analiz edebilmek iccedilin bu tekno-
lojiden yararlanıyor ve uumlruumln ya da hizmet
satışı iccedilin buna hatırı sayılır zaman ve para
harcıyorlar İşte veri dedektifliği sayesinde
harcanan zaman ve parada tasarrufa gidile-
bileceğinden bu mesleği geleceğin meslekleri
arasında yer alacağını soumlyleyebiliriz
5- Veri Guumlvenliği Uzmanı
Ebeveynler hem kendilerini hem de ccedilocuk-
larını internet ve teknolojinin beraberinde
getirdiği istenmeyen sonuccedillara karşı koru-
mak iccedilin gelecekte daha ccedilok ccedilaba sarf ede-
cekler Yakın gelecekte daha sık siber saldırı
ifadesini duyacağımıza inanılıyor Bu tip sal-
dırılar iccedilin oumlnleyici ccedilalışmalar yapmak
oumlnemli bilgileri gizlemek ya da gerekli goumlruumll-
duumlğuuml koşullarda ortadan kaldırmak veri guuml-
venliği uzmanlarının işi olacak
6- Akıllı Şehir Uzmanı
Akıllı evler kadar akıllı şehirler de artık hayatı-
mızın merkezine yerleşmek uumlzere Gelecekte
şehirlerin sayıları milyonları bulan sensoumlrler
(alıcılar) ile donatılması bekleniyor Bu sensoumlr-
ler elektrik internet su doğalgaz atık gibi bir-
ccedilok işlem iccedilin kullanılacak Dolayısıyla olası arı-
zalarda goumlrsel zeka youmlnuumlnden şanslı olan akıllı
şehir uzmanlarına buumlyuumlk goumlrev duumlşecek
S A Y F A 1 9
7-Blockchain Geliştirici
Dijital kripto para birimi Bitcoinrsquoi daha
oumlnce duymuş olmalısınız Peki Bitcoinrsquoi
hayata geccediliren ve altında yatan tekno-
loji hakkında ne kadar şey biliyorsunuz
Bahsettiğimiz teknoloji yani Blockchain
teknolojisi finansal ya da başka tuumlrluuml
işlemleri merkezi olmayan hızlı ve gizli
bir şekilde yapmaya yarayan dağıtılmış kriptografik bir kayıt defteridir Anlaması biraz
zor olsa da uzmanlar blockchain teknolojisinin İnternet gibi duumlnyayı değiştireceğine ina-
nıyor Bu nedenle blockchain teknolojisinden anlayan onunla işlevsel hizmetler ve
uumlruumlnler geliştirebilen uzmanlar gelecekte buumlyuumlk bir talep goumlrecektir
8-Sivil yacircda Ticari Drone Pilotu ve Hare-
ket Memuru
Huumlkuumlmetler drone kullanımı iccedilin en uy-
gun duumlzenlemeleri yapıyor Ccediluumlnkuuml insan-
lar uzaktan kumandalı uccedilabilen dronela-
rının avantajlarından faydalanmak iccedilin
yeni yollar geliştirmekten hiccedilbir zaman
vazgeccedilmeyecektir Askeri ve eğlence
amaccedillı kullanımı yaygın olan droneların ccedileşitli kişisel ve ticari kullanım yolları da her
geccedilen guumln artıyor Oumlrneğin Amazon gibi firmalar droneların paket teslimatı iccedilin kullanıl-
masına oumln ayak oldu Fakat dronelar şehirdeki ccediloumlpleri temizleme hava kirliliğini takip
etme ve yuumlksek ya da ulaşılması zor yerlerdeki sıradan işleri yerine getirme gibi amaccedillar
iccedilin de kullanılabilir Bu nedenle bazı firmalar ve kamu kurumları kendilerine ait hava
taşıtlarını kullanması ve takip etmesi iccedilin ekipler oluşturacaktır
9-Akıllı Bina Teknisyeni
Yıldan yıla daha fazla ev bine ofis ve fabrika
otonom teknolojilerin faydalarından yararlana-
rak ışıklandırma ısıtma havalandırma ve guuml-
venlik gibi bina sistemlerini kontrol ediyor
Buzdolabı gibi guumlnluumlk kullanılan cihazlar da ar-
tık nesnelerin interneti teknolojisinin bir parccedila-
sı olmaya başladı Gelecekte akıllı binalar şehir-
leri ele geccedilirip insanların otonom teknolojiler sayesinde daha oumlzguumlr ve rahat yaşamaları-
nı sağlayabilir Fakat halen bu sistemleri kurabilecek bakımını ve tamiratını uumlstlenebile-
cek yetkin kişilere ihtiyaccedil duyuyoruz Yani havalandırma ve ısıtma gibi sistemlerde uz-
manlıkları bulunanlar geleceğin akıllı bina teknisyenleri olabilir
D İ P N O T
S A Y F A 2 0 S A Y I 5
10- Yapay Zeka Uzmanı
Yapay zeka sizi korkutmasın Yakın gelecekte
sağlık teknoloji uumlretim gibi alanlar başta olmak
uumlzere birccedilok farklı yerde yapay zekanın nimetle-
rinden faydalanmaya başlayacağız Buna bağlı
olarak da yapay zeka alanında uzmanlara ihti-
yaccedil olacak
11-Dijital Rehabilitasyon Danışmanı
Guumln iccedilerisinde maruz kaldığınız dijital bilgi-
ler nedeni ile hiccedil kendinizi bunalmış his-
settiniz mi Guumlnuumlmuumlzde birccedilok insan bu
şekilde hissediyor Hayatlarımız sosyal
medya ve diğer ccedilevrimiccedili aktiviteler etra-
fında doumlnduumlkccedile kullandığımız teknolojiye
ne kadar bağımlı hale geldiğimizi fark edi-
yoruz Bu nedenle gelecekteki popuumller
mesleklerden biri insanların dijital detoks
yapmasına yardımcı olarak bu tuumlr iccedilerik-
lerden uzak tutan profesyoneller olacaktır
Danışmanlık eğitimi almış kişiler bu iş iccedilin
gerekli donanıma en uygun adaylar olabi-
lir
12-3 Boyutlu Yazıcı Teknisyeni
Fuumltuumlristlere goumlre 3 boyutlu yazıcı teknolojisinin he-
nuumlz sadece yuumlzeyini kazıyabildik ve bu teknolojinin
ccedilok daha buumlyuumlk bir potansiyeli bulunuyor Hobici-
ler enduumlstriyel tasarımcılar biyomedikal muumlhen-
disler ve diğerleri talepler doğrultusunda suumlrekli
yeni şeyler deniyor ve alet edevat yiyecek giysi ev
gereccedilleri medikal implantlar ile otomotiv havacılık
ve elektronik iccedilin parccedilalar uumlretiyor Bu teknoloji
ilerledikccedile 3 boyutlu yazıcılar evlerimizdeki buzdo-
labı ya da mikrodalga fırınlar gibi normal hale gele-
cek Nihayetinde ise her ev ve işyerinde bir adet 3 boyutlu yazıcı bulunacak Bunun sonucunda ise
buumlyuumlk fabrikaların yerini şehirlerde faaliyet goumlsteren 3 boyutlu yazıcı ile uumlretim yapan işletmeler
alacak Yani 3 boyutlu yazıcı bakımı yapan teknik personele olan ihtiyaccedil fazlasıyla artacak
S A Y F A 2 1
13-Artırılmış Gerccedileklik Geliştirici
Gerccedilek hayat ccedilok mu
sıkıcı Goumlrsel olarak
iyileştirmelere ek
bilgilere ve eğlenceli
eklentilere mi ihtiya-
cı olduğunu duumlşuumlnuuml-
yorsunuz Boumlyle duuml-
şuumlnen insanlar oldu-
ğu iccedilin oumlzel guumlneş
goumlzluumlkleri biyonik
kontakt lensler ve
diğer teknolojiler aracılığı ile gerccedilekte goumlrduumlğuumlmuumlz şeylerin uumlzerine dijital goumlruumlntuumller
ve bilgiler işlemek iccedilin artırılmış gerccedileklik teknolojisinden faydalanılıyor Her sektoumlre
etkinliğe ve kamusal alana etki edebilme yeteneği sayesinde artırılmış gerccedileklik gele-
cekte insanların hem kişisel hem de profesyonel hayatlarına dokunacaktır Bu nedenle
artırılmış gerccedileklik geliştiriciler bahsi geccedilen teknolojinin guumlvenli ve etkili kullanım yol-
larını bulup tasarlamak zorunda kalacak
14-Kişisel Gizlilik Danışmanı
Teknoloji evrimleşerek geliş-
tikccedile ve her geccedilen guumln hayat-
larımıza daha fazla nuumlfuz
ettikccedile kişisel gizliliğimizi ko-
rumak da zorlaşıyor Yuumlz ta-
nıma sistemleri ve artırılmış
gerccedileklik teknolojileri geniş
kitlelerce kullanıldıkccedila bu
zorlu savaş daha da karmaşık
hale gelecek Yakında dışarı
ccedilıktığınızda insanlar sizin adı-
nızı yaşınızı medeni halinizi
ccedilalıştığınız yeri ve eğer varsa
sicil kaydınızı goumlrebilecek hale gelecektir Bu nedenle sosyal medya ya da diğer tekno-
lojilerin sunduğu oumlnemli faydaları feda etmeden gizliliğinizi koruyabilecek uzmanlar
gelecekte buumlyuumlk talep goumlrecektir
D İ P N O T
S A Y F A 2 2 S A Y I 5
15-Kişisel Marka Danışmanı
Buumlyuumlk ve koumlkluuml firmalar iccedilin bile kısa doumlnemli
projeler iccedilin serbest ccedilalışan profesyonelleri işe
alma youmlnelimi bulunuyor Bu anlayış gelecekte
daha da geniş ccedilaplı kabul goumlrebilir Oumlyle ki fuumltuuml-
ristlere goumlre ileride birccedilok iş proje bazlı geccedilici an-
laşmalarla yapılacak Eğer durum boumlyle ilerlerse
ccedilalışanlar kendi markalarını geliştirmek ve suumlrekli
kendilerini tanıtmak zorunda kalacak Kişisel mar-
ka danışmanları bu noktada devreye girerek ccedilalı-
şanların sanal ve kamusal kimliklerini profesyonel
uumlnlerini geliştirerek onları rekabetin oumlnuumlnde tut-
maya yardımcı olacaklardır
16-Robotik Hizmetler Teknikeri
Oumlnuumlmuumlzdeki on yıl iccedilerisinde hemen her ev
ccedilamaşır bulaşık yemek temizlik ve ccedilim biccedil-
me gibi goumlrevlerde kullanacağı gelişmiş ro-
botlara sahip olacak Fakat bu robotlar her
zaman duumlzguumln bir biccedilimde ccedilalışmayacaktır
Bu nedenle yetkin teknisyenlere hacklen-
miş bozulmuş ya da tamamen ccediloumlkmuumlş ola-
cak olan bu robotları tamir etmek iccedilin ihti-
yaccedil duyulacak Aslında robot teknikerleri
elektrikccedili tesisatccedilı ya da otomobil tamircisi
gibi beceri gerektiren ve kabul goumlren bir iş
olacak
Serap UumlNAL
Besni RAM Rehberlik OumlğrtPsikolojik Danışman
KAYNAKCcedilA
Binnur Yeşilyaprak-mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kitabı- kuramdan uygulamaya
meb_iys_dosyalar4401180351dosyalar2020_0611004013_GelecegYin_Meslekleripd
D İ P N O T
S A Y F A 2 3
S A Y F A 2 4 S A Y I 5
İnsan yaşamı boyunca ccedileşitli seccedilimler
yapar Mesleğini yiyeceğini giyeceğini evini
eşini arkadaşlarını vb seccediler Meslek seccedilimi
insanın yaptığı bu seccedilimler arasında belki de en
oumlnemlisidir Ccediluumlnkuuml insan mesleğini seccedilerken bir
bakıma gelecekteki yaşamını da belirlemekte-
dir (Ccedilakır 2004 2)
İnsanlık tarihinin başlangıcından bu ya-
na iş insan yaşamının gerekli ve buumlyuumlk bir bouml-
luumlmuumlnuuml kaplayan bir tarafıdır Birccedilok goumlruumlşe
goumlre iş yaşamın merkezidir ve hayat boyu suumlren
kariyer gelişimi tuumlm gelişmiş toplumlarda cin-
siyet ırk din coğrafya ve diğer demografik ka-
tegorilerin her biri ile alakalı olan evrensel bir
suumlreccediltir (National Career Development Associa-
tion 19931994a Engels Minor Sampson ve
Splete 1995 s134rsquodeki alıntı) İş ve kariyer ha-
yatın esas alanlarıdır ve herkesin bir kariyeri
vardır (Engels ve diğer 1995 134) Kariyer bir
insanın yaşam suumlresinde ccedilok uzun bir zaman
dilimini iccediline alan yaşam boyu kişinin değerle-
rinden yaşayacağı şehre kadar birccedilok alanda
etkisini hissettiren bir suumlreccediltir Kariyer kişinin
sadece işi değil yaşamdan ne beklediği amaccedil-
ları ne kadar risk alabileceği gibi soruların da
cevabıdır
İnsan hayatının en oumlnemli doumlnuumlm nok-
talarından birisi olan meslek seccedilimi insanın
yaşam biccediliminin de seccedililmesi demektir (Altun
2000Yanıkkerem ve ark 2004) Kişilerin ken-
dilerini en iyi şekilde ifade edebilecekleri ha-
yat boyu uğraşmaktan sıkılmayacakları ve kişi-
lik yapılarına en uygun mesleğe youmlnelmeleri
doğru bir karar olacak ve boumlylece hem kişisel
hem de toplumsal accedilıdan oumlnemli kazanımlar
elde edilecektir Kariyer gelişim suumlrecinin baş-
langıccedil noktası olan meslek seccedilimi bireylerin
hayatında oumlnemli bir yer teşkil etmektedir
Kişilerin meslek seccediliminde aile ve sosyal med-
yanın oumlnemli oumllccediluumlde etkili olduğu goumlzlemlen-
miştir İdeal meslek seccedilimi iccedilin oumlzelikle iş sa-
halarının analizi ilgili sektoumlruumln avantaj ve de-
zavantajları hakkında bilgi sahibi olma sektoumlr-
de ccedilalışanların mesleki deneyimlerini oumlğren-
me ve mesleğin kişiye uygunluğunu tespit et-
me gibi unsurların dikkate alınması ve kariyer
planlaması yapılması gerekmektedir Ancak
oumlğrenciler bu fırsatları goumlz ardı ederek ailenin
ya da sosyal medyanın etkisi ile seccedilim yap-
maktadırlar
OumlĞRENCİLERİN KARİYER SECcedilİMLERİNDE AİLENİN
VE DİJİTALLEŞMENİN ROLUuml
S A Y F A 2 5
Kariyer seccedilimi ve olası bir karara
varma beklentisi ccediloğu zaman belirsizlik
iccedileren karmaşık bir suumlreccediltir Belirsizliğin
nedeni bireyin hayatını buumltuumlnuumlyle etkile-
yecek olan meslek seccedilimini iccedilsel ve dışsal
faktoumlrlere bağlı olarak seccedilmek zorunda
olmasıdır Bu suumlreccedilte oumlğrenci olası bazı
senaryolar kurar geleceğe youmlnelik planlar
yapar ve hatta gelecekte buumltuumln bu belirsiz-
liğin azaldığını veya yok olduğunu duumlşler
Oumlte yandan bu suumlreci karmaşıklaştıran ise
bireyin son karara varmadan oumlnce dikkate
almak zorunda olduğu ailesinin duumlşuumlncesi
isteği hayali ve birde sosyal medyada ken-
diyle oumlzdeşleştirdiği kariyerler gibi faktoumlr-
lerin olmasıdır Karar suumlrecini yaşayan bi-
rey buumltuumln bu faktoumlrlerin varlığının ve na-
sıl analiz edilmesi gerektiğinin farkında
olabilir veya olmayabilir Ayrıca son kararı-
nı vereceği zaman bu faktoumlrleri eleme ve-
ya aralarında bir denge kurabilme kapasi-
tesine de sahip olmayabilir Bu durumda
kariyer seccedilimi suumlrecini son derece karma-
şık bir suumlrece doumlnuumlştuumlrebilir
D İ P N O T
Gencin meslek tercihinde ailenin ccedilok buumlyuumlk etkisi vardır Ailenin ekonomik olanakları ile kuumlltuumlr duumlzeyinin gencin meslek seccedilimini olumlu veya olumsuz youmlnde etkilediği bir gerccedilektir Araştırma bulguları goumlstermiştir ki ekonomik ve kuumlltuumlrel duumlzeyi yuumlksek olan ailelerde genccediller yetenek ve ilgileri doğrultusun-da meslek seccedilme şansına sahip olabil-mekte ailelerinden destek goumlrmektedir-ler Ekonomik ve kuumlltuumlrel olanakları elve-rişsiz olan ailelerde genccediller kısa zaman-da buumlyuumlk kazanccedil getireceği veya itibar
Meslek Seccediliminde Aileye Duumlşen Goumlrevler
sağlayacağı duumlşuumlnuumllen işlere youmlnlendiril-mektedirler
S A Y F A 2 6 S A Y I 5
siz ve başıboş bırakılmasıdır Ccedilocuklarına bu konuda rehberlik edemeyen aileler onların meslek tercihine ilgisiz kalmakla sorumluluk-tan kurtulmuş olduklarını zannederler
Ccedilocuklarının gelişiminde olumsuz et-kileri olan bu ailelerin yanı sıra meslek seccedili-mi konusunda ccedilocuğuna yol goumlsterici olma-ya ccedilalışan onun yetenek bilgi beceri ve ilgi-lerini goumlz oumlnuumlnde tutarak rehberlik eden hiccedilbir fedakacircrlıktan kaccedilınmayan aileler de vardır Kendi arzu ve oumlzlemlerine ters duumlşse de ccedilocuğunun seccedilimini onaylayan ve ona destek olan aile de yok değildir Sayıları ccedilok olmamakla birlikte bilgili ve bilinccedilli bir şekil-de ccedilocuğunun meslek seccedilimini olumlu youmln-de etkileyen ailelerin varlığı da inkacircr edile-mez Ancak pek ccedilok iyi niyetli ve anlayışlı an-ne-baba bu konuda ccedilocuğuna yardımcı ola-mamanın sıkıntısı iccedilindedir
Aile baskısının egemen olduğu hallerde ve mesleğin babadan oğla geccedilmesi şeklinde geleneğin suumlrduumlruumllduumlğuuml ailelerde gence baba mesleğini devam ettirmesi iccedilin baskı yapıldığı goumlruumllmektedir Bu ailelerde ccedilocuk kuumlccediluumlk yaş-tan itibaren baba mesleğini seccedilecek şekilde koşullandırılmaktadır Koşullandırma veya bas-kı yoluyla eğitilen gencin ya baba mesleğine youmlneldiği ya da ailesine başkaldırarak idealin-deki mesleğe sahip olabilmek iccedilin ortamından uzaklaştığı goumlzlenmektir Bazı aileler ise kendi ccedilocukluk veya genccedilliklerinde yapamadıklarını ccedilocuklarının yaşamında gerccedilekleştirmeye ccedilalı-şırlar Baba genccedilliğinde sahip olamadığı bir meslekte oğlunu goumlrmek iccedilin ona baskı yapar Anne okuyup ccedilalışamadığı iccedilin kızının okuma-sını ve meslek sahibi olmasını ister onu suumlrekli zorlar Zorlama sonucu gencin baba veya anne isteğine boyun eğdiği ya da isyan ettiği goumlruumlluumlr Yine başka aile modelinde de ccedilocuklara bazı işlerin oumlnemli ve itibarlı bazılarının ise diğerle-rine goumlre daha oumlnemsiz ve değersiz olduğu ifa-de edebilirler Bu da aile iccedilinde bazı meslekler hakkında oumln yargıların oluşmasına yol accedilar Boumlylece aile dolaylı bir biccedilimde gencin meslek tercihini etkilemiş olur Soumlzuuml geccedilen bu aile mo-dellerinde birey-meslek uygunluğu goumlz oumlnuumln-de bulundurulmadığından ne gencin başarısı duumlşuumlnuumlluumlr ne de mutluluğu Burada oumlnemli olan ailesinin isteklerinin gerccedilekleşmesi aile-nin yapmış olduğu meslek seccediliminin genccedil tara-fından benimsenmesidir Yine bazı ailelerde goumlruumllen bir başka hatalı davranış da meslek seccediliminde gencin tamamen yardımsız destek-
S A Y F A 2 7
Ccedilocukluk ccedilağında meslek seccedilimi gerccedileklikten uzak olup hayali ve arzulu iken oumln ergenlik doumlnemine yaklaştıkccedila yaşamda gerccedileklik faktoumlruumlnuumln roluuml artar kişi meslek seccedilme sorumluluğunun bilin-cine varır İlgi ve yetenekleri giderek ay-rışmaya başlar Yine yetenek ve ilgilerin mesleki amaccedilları belirlemede oumlnem ka-zandığı goumlruumlluumlr
Bu doumlnemde başlarında meslek tercihleri oumlnce ilgilere dayanırken daha sonra yeteneklerde dikkate alınarak mes-leki tercihler ifade edilir Ortaokulun ta-mamlanması ile birlikte akademik eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim arasında seccedilim yapmak zorunluluğunda kalan ccedilo-
cuk oumlncelikle genel ve oumlzel yeteneği ile mevcut eğitim seccedileneklerinden hangisine uygun olduğunu belirlemek durumunda-dır Ccedilocuk temel eğitim sırasında birccedilok ders almış ve başarısını ccedileşitli ortamlara sınama fırsatı bulmuştur Bu doumlnemde ccedilo-cuk karar verirken yeteneklerini ilgilerini eğitimden ve hayattan neler beklediğini mali olanaklarını goumlz oumlnuumlne alarak iş ve eğitim olanaklarını incelemek gerektiğinin farkına varmıştır
D İ P N O T
Orta ccedilocukluk ya da oumln ergenlik doumlnemi 10-15 yaş aralığında olup ortaokul kade-mesine denk gelmektedir Bu doumlnemdeki ccedilocuklar artık ergenlik doumlnemine girmiş bir-ccedilok gelişim doumlnemi itibari ile meslek seccedilimi ile ilgili duydu ve duumlşuumlnceleri şekillenmeye başlamıştır Bu doumlneme meslek gelişiminde lsquoDeneme Doumlnemirsquo denmektedir Bu yaştaki ccedilocuklarda genellikle goumlzlenen mesleki davranışlar
Mesleki faaliyetlerle temel beceri ve ilgileri arasında var olan ilişkiyi anlama
Ccedileşitli yeteneklerden hangilerinin kendisinde guumlccedilluuml olduğunun farkına varması
İlgilerin belirginleşmesi ile bazı faaliyetleri daha ccedilok yapmak bazılarından uzak-laşmak isteme
Hayattan neler beklediğinin ve hayatta nelere oumlnem verdiğinin farkında olmak
Toplumda var olan sosyal ve ekonomik olanakları inceleyerek iş veya eğitim olanaklarını araştırmak
İş ve oyun iccedilin zamanı planlaya bilme
Hayata atılma ya da ileri eğitime devam etme seccedilenekleri uumlzerinde duumlşuumlnme ve araştırma yapma şeklinde sıralanabilir
S A Y F A 2 8
Bu yaşlardaki ccedilocuğunuzun meslek gelişimine yardımcı olmak iccedilin şunları yapabilir-siniz
1) Ccedilocuğunuzun ilgi duyduğu alanları belirleye bilmek iccedilin hangi tuumlr faaliyetleri yap-maktan hoşlandığını hangi tuumlr faaliyetleri yapmaktan hoşlanmadığı konusunda onun-la konuşabilir ccedilevresindeki kişilerden aldığı bu konudaki geribildirimleri ve kendi kişi-sel goumlzlemlerinizi onunla paylaşın
2) Kendi goumlzlemlerinizi de dikkate alarak ccedilocuğunuzun evde ve okulda başarı ile yap-tığı işler hakkında onunla konuşun
3) Ccedilocuğunuzun yetenek ve ilgilerine uygun bir meslek seccedilebilmesi kadar meslekler hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olun
D İ P N O T
Oumlzellikle ccedilocuğunuzun bir meslek hakkında şu tuumlr bilgilere sahip olması gerekir
Meslek mensubu bir guumln iccedilinde ne gibi işler yapmaktadır
Ccedilalışan kişi başlıca ne gibi faaliyetlerde bulunarak nelerle uğraşmaktadır
Mesleğe girebilmek iccedilin sahip olması gereken oumlzellikler (Fiziksel psikolojik oumlzellik-ler genel yetenekler duumlzeyi ya da oumlzel yetenekle yaş sınırı gibi) nelerdir
Mesleğe girebilmek iccedilin gerekli eğitim duumlzeyi nedir Ccedilıraklık kurs staj gerekli mi-dir
İş nasıl bir ortamda yuumlruumltuumllmektedir
Mesleğin ccedilalışma koşulları nelerdir
Ccedilalışmalarının elde ettiği en duumlşuumlk ve en yuumlksek kazanccedil duumlzeyi nedir
Meslek uumlyelerinin ilerde iş bulma olanağı ne kadardır
Ccedilocuğunuzun ilgilendiği meslek hakkındaki sorulara cevap bulabilmesi ona yardım-cı olabilmeniz iccedilin
Kendi mesleğiniz ya da yakın ccedilevrede bulunan insanların meslekleri hakkında ccedilocu-ğunuzla konuşabilir onun bu konuda goumlzlemlerini dinleyebilir ya da bizzat iş ortamı-nıza onu goumltuumlrerek doğrudan yaşantı edinmesini sağlayabilirsiniz Ccedilocuğunuzu tv radyo programları kitaplar bilgisayar programlarından ya da okulundaki rehber oumlğ-retmeninden yardım alarak meslekleri tanımasına teşvik edin
Ccedilocuğunuzun değişik iş yerlerine ziyaret ederek yarım zamanlı işlerde ccedilalışarak meslekler hakkında bilgi toplamasını sağlayın
S A Y F A 2 9 S A Y I 5
Ccedilocuğunuzu meslekleri tanıtıcı konferanslara katılmaya ccedilevresindeki kişilere meslekler hakkında soru sormaya teşvik edin
Ccedilocuğunuzla meslekler hakkında oumlğrendiği bilgileri tartışmak oumlğrendiği bilgileri buumltuumlnleş-tirmesini sağlayın
Ccedilocuğunuzun gelecekteki mesleki plan ve hedefleri uumlzerinde şu anki ilgi ve yeteneklerinin ne kadar oumlnemli olduğunu anlamasına yardımcı olun
Sizin iccedilin ccedilalışmanın ne ifade ettiğini ccedilocuğunuzla konuşarak insanların yalnızca para ka-zanmak iccedilin ccedilalışmadığını anlamasına yardımcı olabilir ccedilalışmanın kendisi iccedilin anlamını bul-masına ve hayattan ne beklediği konusunda fikir sahibi olmasını sağlayın
Meslek Seccediliminde Dijitalleşmenin Roluuml
Guumlnuumlmuumlz duumlnyasında bireylerin mes-lek seccediliminde kitle iletişim araccedillarının ve oumlzel-likle televizyonun ccedilocuk ve genccedillerin mesleki gelişimleri uumlzerinde etkisi oldukccedila fazladır Medya (yazılı ve goumlrsel iccedilerikli video temelli ma-teryaller) kişisel oumlzellikle-rine dayalı olarak ccedilocuk-ları ve genccedilleri seccedilici algı-ları aracılığı ile mesleki gelişimleri konusunda etkileyebilmektedir (King ve Multon 1996) Tele-vizyon gazeteler dergiler ve bilgisayar uumlzerinden ulaşılan kaynaklarda sıkccedila goumlsterilen bazı mes-leklere sahip kişilerin ccedilocuk ve genccediller tarafın-dan model alınma olasılığı artabilmektedir Uumllkemizde son zamanlarda goumlsteri sanatlarıyla ya da bazı spor alanlarıyla ilgili mesleklere sa-hip olmanın daha popuumller olarak algılanmasın-da medyanın etkisi ccedilok accedilıktır Medyada bu tip mesleklere sahip olmanın getirebileceği pırıltı-lı yaşam olanakları gerccedilekccedili yanlarını goumlzetme-yen genccediller accedilısından ccedilok ccedilekici olarak algıla-nabilmektedir Gelecek yıllarda da medyanın ve dijital duumlnya-nın yeri daha da oumlnemli hale gelecektir Klasik
anlamdaki birccedilok iş tanımı ve meslekler değiş-mektedir Değişmeye de devam edecektir Oumlzellikle Pandemi suumlreciyle birlikte duumlnya ge-nelinde dijitalleşmenin oumlnemi daha da oumln pla-
na ccedilıkmıştır Bu suumlreccedil eğitimde de dijitalleş-menin daha da yoğun kullanılmasını sağlamış-tır Bilgisayar teknoloji-sinde elde edilen bilgi-lerin iletişim teknoloji-sine uygulanmasıyla yeni teknolojiler birey-leri iletişim teknolojisi iccedilerisinde aktif bir hale
getirmiştir Sadece teknolojinin hızla hayatı-mıza girmeye başlaması ve dijital duumlnyaya geccedililmesi ile değil ekonomik sosyal bilimsel ve kuumlltuumlrel değişmelerinde etkisiyle geleceği olan meslekler şekilleniyor Yeni dijitalleşen duumlnya ve yapay zekacirc kavramlarıyla birlikte meslek anlayışları da değişti Oumlnceleri genccedille-re ne olmak istediklerini sorduğunuzda dok-tor avukat muumlhendis oumlğretmen cevaplarını alırdınız Dijitalleşen duumlnya ile birlikte bu mes-leklerin yerini yabancısı olduğumuz fakat ge-leceği olan meslekler aldı
S A Y F A 3 0
Geleceği Olan Meslekler İccedilin Gerekli Oumlzellikler
Geleceği olan meslekler grubundan bir meslek seccediltiniz ve bu konuda her tuumlrluuml eğiti-mi almaya başladınız diyelim Eğitimin yanı sıra kişisel olarak geliştirmeniz gereken becerileriniz de olmalı Bu konuda kendinizi eğitmelisiniz Bu becerileri geliştirmeniz seccedileceğiniz meslekte emin adımlarla ilerlemenizi sağlayacaktır Ccediloumlzuumlm Odaklı Olun Karşınıza ccedilıkan problemleri ccediloumlzmeye odaklanın Bazen ccedilok zor ve karmaşık problemler dahi ccedilıksa pes etmeden ccediloumlzmeye ccedilalışın Problemlere ccediloumlzuumlm bulmak iccedilin zihin egzersizleri yapın Farklı ve Yaratıcı Duumlşuumlnuumln Olaylara ve problemleri ccediloumlzmeye yaklaşırken farklı duumlşuuml-nuumln Yaratıcı ccediloumlzuumlmler ve oumlneriler bulun Kimsenin duumlşuumlnemediğini duumlşuumlnen yaratıcı ccediloumlzuumlmler sunan insanlar iş hayatında ccedilok tercih edilirler Olayları Analiz Edin Olayları analiz edip suumlzgeccedilten geccediliren ve nokta atışı ccediloumlzuumlm yol-ları bulan insanlar her zaman aranılan kişilerdir Sosyal Biri Olun Ccediloumlzuumlm odaklı olmanın yanı sıra sosyal ilişkilerinizde guumlccedilluuml olmalı İyi bir dinleyici olmalı empati kurabilmeli ve yaptığınız işi en iyi şekilde yapmalısınız Akademik Donanıma Sahip Olun Bilim teknoloji muumlhendislik ve matematik youmlnuumln-den ileri derede donanımlı olmalısınız Bu yeteneklere sahip insanlar geleceği olan meslekler iccedilin ilk tercih sebebidir Genel Becerilere Sahip Olun Sosyal analitik mobil becerileri youmlnuumlnden kendilerini geliştirmiş kişiler de tercih nedenidir
D İ P N O T
Geleceği olan meslekler ne demek Geleceği olan meslekler oumlnuumlmuumlzdeki yıllar iccedilerisinde gelişen gelişen teknoloji ile bir-likte ihtiyacı artan meslek gruplarıdır Bu mesleklerin yeni ve gelişmekte olması ve bu alanda az personel bulunması nedeniyle ccedilok kazandıran meslek grubunda yer alır Dijitalleşen duumlnyada meslek anlayışı ve ihtiyacı da farklılaşır Geleceği olan meslekleri tercih edecek genccedillere ne oumlnerilir Geleceği olan meslekleri tercih edecek bu alanda kariyer yapacak genccediller oumlncelikle bu konudaki akademik kariyerinizi en iyi şekilde tamamlayın Uzmanlık alanlarınıza goumlre eğitimlerden destek alın Suumlrekli kendinizi geliştirin yaptığınız işin en iyisini ya-pın Meslek seccediliminde nelere dikkat etmeli Mesleğinizin kişilik oumlzelliklerine uyup uymadığına akademik ve gerekli becerileri ta-şıyıp taşımadığına dikkat etmelisiniz Seccediltiğiniz meslek grubunun suumlrekli yapabilece-ğiniz bir iş olması aile ve sosyal hayatınızı da etkiler Gelir duumlzeyinizde hayat tarzınızı etkileyen oumlnemli bir faktoumlrduumlr
S A Y F A 3 1 S A Y I 5
Meslek seccedilimi sırasında yerinde bir karar alabilmek iccedilin gence duumlşen goumlrevler 1 Kendinizi iyi tanıyın Genccedil bedensel oumlzellikleri sağlık durumu guumlccedilluuml ve zayıf youmlnleri zekacirc duumlzeyi ve zekacirc biccedilimi oumlzel yetenekleri ve yeteneksiz olduğu alanlar ilgi ve istekleri kişilik ve karakter yapısı ulaş-mak istediği idealler ve arzu ettiği başarı tuumlruuml hakkında bilgi sahibi olmalıdır 2 Meslekleri tanıyın Genccedil meslekleri tanımalı buumltuumln meslekler hakkında bilgi toplayamazsa da seccedilmeyi planla-dığı mesleği iyi tanımalıdır Genccedil mesleğin veya mesleklerin tarihccedilesini evrimini yapılacak işin niteliğini ccedilalışma ortamını ve koşullarını meslekte aranan yaş yetenek cinsiyet bilgi tuumlruumlnden oumlzellikleri mesleğe nasıl hazırlanıldığı meslekte ccedilıraklık suumlresini yuumlkselme ve iler-leme şansını kazanccedil durumunu iş bulma olasılığını ve işin uumllke ccedilapındaki geccedilerliğini bilmeli-dir 3 Kendi oumlzellikleriniz ile seccedilmeyi amaccedilladığınız mesleğin nitelikleri arasındaki uygunluğu araştırın Genccedil rastgele seccedilim yapmaktan kaccedilınmalı seccedilmeyi duumlşuumlnduumlğuuml meslekte aranan niteliklerin kendisinde bulunup bulunmadığını goumlzden geccedilirmelidir Genccedil yetenekli olmadığı ilgi duy-madığı bir alana youmlnelmekten ve ani kararlar almaktan kaccedilınmalı seccedileceği mesleğin buumltuumln yaşamını şekillendireceğini unutmamalıdır Genccedil birey-meslek uygunluğu sağlandığında ancak mutlu olabileceğini hatırdan ccedilıkarmamalıdır
Aysel KATARCI
Besni RAM RehPskDanışHizBlmBşk
KAYNAKCcedilA Kaynakccedila Altun İ (2000) Kocaeli Sağlık Yuumlksekokulu oumlğrencilerinin kişisel değerleri ve meslek seccedilimlerine etki eden faktoumlrler I Uluslar arası amp VIII Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı Antalya 75- 77 Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi The Journal of Social Sciences Institute SayıIssue35 ndash Sayfa Page 35 ISSN 1302-6879 VANTURKEY LİSE OumlĞRENCİLERİNİN KARİYER DUumlŞUumlNCELERİNİ ETKİLEYEN FAKTOumlRLERİN İNCELENMESİ-FFUNDA AKKOCcedil BUCA EĞİTİM FAKUumlLTESİ DERGİSİ 32 (2012) httpwwwmeligorgtrcocuklarimiz-icinAileye-Dusen-Gorevler24 httpswwwiienstitucombloggelecegi-olan-meslekler
Yeteneklerinizin ve duumlnyanın ihtiyaccedillarının kesiştiği yerde mesleğiniz yatıyor
-Aristo
S A Y F A 3 2
Değişen ve gelişen duumlnya koşulla-
rı iccedilerisinde meslek ve kariyer kavramları
hem gelişimin ve değişimin bir parccedilası
olmuş hem de gelişimin ve değişimin
kendisi konumundadır 1900rsquoluuml yılların
başlarından itibaren ABD başlamış olan
ve guumln geccediltikccedile değeri anlaşılan meslek
ve kariyer kavramları uumllkemizde ise bu-
guumln yadsınmayacak derecede oumlnemini
korumaktadır Elbette ki bu iki kavram
guumlnuumlmuumlze ulaşana kadar ccedileşitli evreler
geccedilirmiş oldu
Bireyin iccedilinde bulunduğu hayat
koşulları iccedilerisinde anlam bulduğu el-
betteki iş ve meslek durumu ile daha da
anlam kazanacaktır Okul hayatının baş-
larında ilgi ve yetenek ile başlayan reh-
berlik suumlreci daha sonra eğitimin sonla-
rında iş ve meslek youmlnlendirmesi ile ni-
hayetine ulaşır Bilindiği uumlzere gerek reh-
berlik hizmetleri olsun gerek mesleki
rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmet-
leri olsun Tuumlrkiyersquonin model aldığı uumllke
ABD olmuştur Uumllkemiz mesleki danış-
manlık ve kariyer danışmanlığı kavramla-
rının oumlnemini ccedilok sonradan fark etmiş
olmasına rağmen buguumln iş sahasının ge-
nişlemesi ve yeniduumlnya duumlzeninin suumlrekli
yenileşme hareketleri beraberinde bu iki
kavramın oumlnuumlnuuml istemsizce accedilmaktadır
Tarihsel suumlreci incelersek Tuumlrkiyersquode reh-
berlik hizmetleri 1950rsquolerde Marshall
Planı kapsamında Amerikalı uzmanların
uumllkemize gelmesi ve bazı Tuumlrk eğitimcile-
D İ P N O T
TUumlRKİYEDE MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER
DANIŞMANLIĞI
rin ABDrsquode eğitim goumlruumlp yurda doumlnmesi
ile başlar Mesleki rehberlikte 1950rsquoden
bu yana gelen tarihsel rehberlik dilimden
yararlanmıştır Milli Eğitim Bakanlığı bu
konuda ilk adımı atan kurumlardan ol-
muştur MEB bu suumlreccedilte ccedileşitli ilgi yete-
nek ve eğilimlerle ilgili teknik araccedil ve ge-
reccediller hazırlamış ve uygulamıştır Tabi ki
bu suumlreccedilte hazırlanan ve uygulanan tek-
niklerde tamamen kopya bir suumlreccedil olma-
mış kuumlltuumlrel alt yapıda goumlz oumlnuumlnde bu-
lundurulmuştur Aynı zamana MEB o douml-
nemlerde eğitim şuralarında mesleki reh-
berliğin oumlnemini uumllkenin kalkınması nok-
tasında hedef koymuştur Bu konuda atı-
lan en buumlyuumlk adım Gazi Eğitim Enstituuml-
suumlnde oumlğretmen yetiştiren programlara
ldquoRehberlik ve Danışma Dersirdquo nin konma-
sı ve tuumlm resmi kaynaklarda meslek seccedili-
mi ve youmlneltmenin oumlneminin vurgulan-
ması oldu Daha sonra gerek rehberlik
olsun gerek mesleki rehberlik olsun MEB
ccedileşitli adımlar attı fakat atılan adımlar
bazen sekteye uğradı Oumlrneğin mesleki
rehberliğin kimin yapacağı ve yahut kay-
nak alan nerden karşılanacak şeklinde bir
takım belirsizlikler soumlz konusu oldu Bu
belirsizlik doumlnemi birccedilok arayışa sebep
oldu belirsizlik suumlreci ise mesleki rehber-
lik ve kariyer alanında birccedilok bilgi sağla-
mış oldu
S A Y F A 3 3 S A Y I 5
2000rsquoli yıllara yaklaşırken daha oumlnce
belirttiğimiz gibi gelişen ve değişen duumlnyada
meslek ve kariyer kavramına daha ccedilok ihtiyaccedil
duymuş ve bu meslek kariyer alanlarında daha
ccedilok pratiklere ihtiyaccedil duydu Ccediluumlnkuuml artık bu
hizmetlerin sadece liseye ya da uumlniversiteye
geccedilişte ve meslek seccedilimi kararı ile sınırlı olma-
dığı tuumlm yaşam suumlresince ve buumltuumlnsel kariyer
gelişimine youmlnelik olması gereğine dikkat ccedileken
akademisyenlerin makale ve kitaplarında
lsquomesleki gelişim suumlrecirsquo ve lsquomesleki gelişim gouml-
revlerirsquo nden soumlz edilmeye başlanmıştır Mesle-
ki Rehberlik ve Kariyer Psikolojik Danışmanlığı
alanında uumlniversitelerde uygulamalı (deneysel)
tez ccedilalışmaları ve oumllccedilek geliştirme veya uyarla-
ma ccedilabaları dikkate değer bir ivme kazanmıştır
Devamında uumlniversitelerde PDR alanı oumlnem
kazanmış ve uumlniversitelerde accedilılan boumlluumlm sayısı
hız kazandı Uumlniversitelerin birccedilok alanında
mesleki rehberlik dersi kondu Kariyer danış-
manlığı adı ile birccedilok alana sertifika verildi Uumll-
kemizde gelecek umutlarının uumlniversite eğiti-
mine bağlandığı ve oumlğrencilerin buumlyuumlk bir yarışı
aşarak hak kazandığı uumlniversitede iyi bir prog-
ram seccedilme kaygısı oumlğrencileri okul dışında uumlni-
versiteye giriş sınavlarına hazırlayan oumlzel ders-
hane sektoumlruumlnuuml yaratmıştır Bu kurumlarda
goumlrevli rehber oumlğretmenlerin oumlğrencinin uumlni-
versiteye giriş puanlarına goumlre girebileceği
uumlniversite ve boumlluumlmleri teknik bir sıralama
yaparak oumlğrenciyi youmlnlendirme uygulaması
ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir yardım tuumlruumlnuuml
doğurmuştur Oumlte yandan İŞKUR da aynı şe-
kilde mesleki rehberlik kavramına oumlnem ver-
miş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli raporlar hazırla-
mış ve sunmuştur
Gelinen noktada buguumln Tuumlrkiyersquode
meslek rehberlik ve kariyer danışmanlığı oumlne-
mini korumaktadır Ccedileşitlenen meslek alanları
ve dallarına atfen ilgiye yeteneğe ve eğilimle-
re daha ccedilok oumlnem verilmektedir Mesleki reh-
berlik ve kariyer danışmanlığı ise duumlnyadaki
ivmeleri ve gelişmeleri goumlz ardı etmemekle
muumlmkuumln olur uumlniversiteye giriş puanlarına
goumlre girebileceği uumlniversite ve boumlluumlmleri tek-
nik bir sıralama yaparak oumlğrenciyi youmlnlendir-
me uygulaması ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir
yardım tuumlruumlnuuml doğurmuştur Oumlte yandan İŞ-
KUR da aynı şekilde mesleki rehberlik kavra-
mına oumlnem vermiş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli
raporlar hazırlamış ve sunmuştur
Huumlseyin KARTAL
Besni RAM RehOumlğrtPsikolojik Danışman
S A Y F A 3 4
Bir yolculuğa ccedilıkmaya karar verdikten
sonra ne yaparsınız İlk olarak nereye
gideceğinize yani yolculuk sonunda nere-
ye ulaşacağınıza karar verirsiniz Sonra-
sında da yola ne zaman ccedilıkacağınıza han-
gi ulaşım yolunu tercih edeceğinize bilet
alıp almayacağınıza dair seccedilimler yapar
ve harekete geccedilersiniz Kısaca yolculuğu-
nuzun tuumlm ayrıntılarını planlar ve kendi-
nize bir yol haritası ccedilıkarırsınız Kariyer
planlamak ve bu doğrultuda meslek seccedili-
minde bulunmak da bir yolculuktur Bu
yolculuğa ccedilıkmadan oumlnce bir yol haritası
ccedilıkarmak ve bu harita doğrultusunda ha-
reket etmek iyi bir kariyer yolculuğu iccedilin
ilk adımdır
Kariyer koumlken olarak Fransızca
ldquocarrieacutererdquo kelimesinden gelmektedir Ke-
lime oumlznel anlamı ldquobir yere ccedilıkan bir yere
gelenrdquo olarak ifade edilmektedir Tanımı-
na bakacak olursak kariyer bir oumlmuumlr bo-
yu yaşanan olaylar dizisi bireyin meslek
ile diğer yaşam rollerinin birbirini izleme-
si sonucu oluşan genel oumlruumlntuuml ve gelişim
ccedilizgisinde oumlzellikle mesleki rollerde yuumlk-
selme duraklama ve gerilemeyi iccedileren
suumlreci ifade eden kavramdır
(Kuzgun2006) Goumlruumllduumlğuuml gibi kariyer
yolculuğu yaşamımız boyunca devam edi-
D İ P N O T
KARİYER PLANLAMANIN YOL HARİTASI
yor Bu yolculukta meslek seccedilmek ve o
mesleği yapıyor olmak uğradığımız du-
raklardan biri Mesleki roluumlmuumlzuumln yanı
sıra bu yolculuğa diğer yaşam rollerimiz
olan ccedilocuk anne baba kardeş eş
komşu vb rollerimiz de eşlik ediyor En
oumlnemlisi de yolculuğumuz bir duumlzluumlkte
değil inişli ccedilıkışlı bir şekilde suumlruumlyor Peki
tuumlm bunlar ne demek oluyor Bir mes-
lek seccediliminde bulunulduğunda oumlmuumlr
boyu bu mesleği yapmak zorunda değil-
siniz belki zamanla meslek değişime uğ-
rayacak belki de meslek değişikliğinde
bulunmak isteyeceksiniz Kariyer planla-
ma tek bir gidiş hakkının olduğu bir yol-
culuktan ziyade birden fazla yollara sa-
hip ccedileşitli alternatiflerin olduğu bir suuml-
reccedil Aynı zamanda meslek seccediliminden
ziyade bir kendini tanıma ve geliştirme
suumlrecidir İyi bir kariyer yolculuğu yap-
mak istiyorsanız kendinizi tanımanız ve
yapmak istediğiniz işimesleği tanıma-
nız bu işimesleğe yaparken değerleri-
nizi bilmeniz oldukccedila oumlnemli Yani yap-
mak istediğiniz işimesleği istiyor olmalı-
sınız istediğiniz işmeslek kendi ilgi ye-
tenek ve mesleki değerlerinize( kazanccedil
unvan iş olanakları vb) uygun olmalı ve
yaptığınız işmesleğe birileri değer veri-
yor olmalı ve bu değerler sizin mesleki
değerlerinizle uyumlu olmalı Yani iste-
diğiniz bir işi yapacak yeteneğiniz yoksa
ancak hayal kurarsınız Yapabileceğiniz
bir işi sevmiyorsanız mutsuz olursunuz
Başkalarının değer vermediği bir iş ile
uğraşırsanız ekonomik karşılığını veya
mesleki doyumunu alamazsınız
(Erkut2016) Tuumlm bunların bir arada
sağlayan işmeslek seccedilimi iyi bir kariyer
yolculuğunun diğer adımıdır
S A Y F A 3 5 S A Y I 5
İyi bir kariyer yolculuğunun adımlarına goumlre yol haritamızı ccedilıkaracak olursak
Kendimizi tanımak iccedilin ldquoBen kimim Benim ilgi ve yeteneklerim nedir Ben ne yapa-
bilirimrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Yapmak istediğiniz işmesleği tanımak iccedilin ldquoHangi mesleği seccedilebilirim Seccedilmek iste-
diğim işmesleğin oumlzellikleri nedir Benim oumlzelliklerim ve işmesleğin oumlzellikleri ne ka-
dar uyumlu Bu işmesleği yapmak iccedilin ne yapmak gerekiyor Hangi lise veya uumlniver-
siteye gidebilirim Bu işmeslek iccedilin diploma yanında başka nelere ihtiyacım varrdquo vb
soruları sorabilirsiniz
Mesleki değerlerinizi bilmek iccedilin ldquoBu işmesleği yaparken ne kazanmak istiyorum
(para saygınlık unvan rahat gezmek tek başınalık gibi) Toplum bu işmesleğe ne
kadar değer veriyor Bu işmesleğin iş olanakları nedir Oumlzel sektoumlrde mi devlet ku-
rumlarında mı ccedilalışmak istiyorum Bu işmesleği nasıl yapmak istiyorum Bu iş
mesleğin iş olanakları değişikliğe uğrarsa ne yaparım Yapmak istediğim işmeslek
gelecekte yeri ne olurrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Tuumlm bu sorularına cevabına uygun olan mes-
lekleri belirleyip meslekler hakkında daha fazla
bilgi edinip araştırma yapabilirsiniz Meslek
elemanlarıyla goumlruumlşebilirsiniz Karar verirken
sormanız gereken diğer bir soru ise ldquoBu iş
meslek seccediliminde mutlu musunuzrdquohellip Sorulara
cevap veren meslekler aynı zamanda bu iş
mesleği yaparken mutlu olacağınız seccedilimler
olmalı Eğer mutlu olacağınız bir seccedilim olmazsa
yaşamınızın bir kısmında mutlu olmadığınız
bir doumlnem yaşayacak olabilirsiniz Kariyer
planlamak bir nevi kendiniz iccedilin doğru ve
mutlu bir işmeslek seccedilimi yapmak ve bu se-
ccedilim doğrultusunda ccedilalışmalarda bulunmak ile
ilgilidir Tuumlm bunları karşılayan bir planlama
iccedilin iyi bir kariyer yolculuğu olduğundan bah-
sedebiliriz
İyi bir kariyer yolcuğu iccedilin yol haritasını ccedilıkarırken yolculuk bileti gibi bize yar-
dımcı olabilecek kaynaklarımız ise
S A Y F A 3 6
Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi (MBS)
D İ P N O T
Kişinin kendisini tanımasına yapmayı sevdiği şeyleri ve yeteneklerini keşfetmesine meslek seccedili-mine yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur Sisteme httpmbsmebgovtr adresinden ulaşıp uumlcretsiz uumlyelik oluşturabilirsiniz Oluşturulan uumlyelik sonrasın-da sistemde yer alan testlerdeki sorulara verdiğiniz cevaplara goumlre meslek eşleştirmesinde bulunuyor Sistem zaman zaman guumlncellemeler nedeniyle tam işlevsel olarak ccedilalışmayabiliyor Bu yuumlzden ara ara girip tekrar kontrol ederek faydalanabilirsiniz
Mesleğim Hayatım Portalı
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Muumlduumlrluumlğuuml
tarafından hazırlanmış olup mesleki ve teknik eği-
timde yer alan liseler ve boumlluumlmler hakkında bilgi
vermektedir Bu boumlluumlmlerin gelecekteki iş imkacircnla-
rı staj olanakları iş olanları meslek tanıtımları gibi
birccedilok konuda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Por-
tala httpsmeslegimhayatimmebgovtr adre-
sinden ulaşabilirsiniz Portalda yer alan videoları
izleyebilir dokuumlmanları inceleyebilirsiniz
S A Y F A 3 7 S A Y I 5
Tuumlrkiye İş Kurumu (İŞKUR) ldquoMeslekleri Tanıyalımrdquo
Duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmesleği adıyla aratarak mesleğin ta-
nımı goumlrevleri mesleğin gerektirdiği oumlzellikler ccedilalışma or-
tamı ve koşulları mesleğe sahip olmak iccedilin alınacak eğitim-
ler iş olanakları mesleki kariyer suumlreci hakkında ayrıntılı
bilgilerin yer aldığı dosyalara ulaşabilirsiniz Merak ettiğiniz
veya duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek hakkında ayrıntılı bilgilere
bakarak size olan uyguluğunu değerlendirebilir meslek se-
ccedilime youmlnelik kararlar alabilirsiniz Kurum web sitesine gir-
diğinizde Online İşlemler sekmesinden Meslekler Soumlzluumlğuuml
rsquonuuml seccedilip Tuumlrk Meslekler Soumlzluumlğuuml ve Meslekleri Tanıyalım
başlıklarını inceleyebilirsiniz Kurum web sitesine https
esubeiskurgovtr adresinden ulaşabilirsiniz
Yuumlksekoumlğretim Program Atlası
YoumlkAtlas olarak bilinen bu sistem ise Yuumlksekoumlğretim
Kurulu tarafından hazırlanmış olup uumlniversitelere ilişkin
ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Sistemde yer alan başlıklar
aracılığıyla uumlniversiteler oumln lisans ve lisans boumlluumlmleri
meslek tanıtımları mezunlarının KPSS TUS DUS gibi sı-
navlardaki başarı bilgilerine bir oumlnceki yılın sonuccedillarına
goumlre yerleşen oumlğrencilerin Yuumlksekoumlğretim Kurumları Sına-
vı kapsamında Temel Yeterlilik Testi ve Alan Yeterlilik Tes-
ti netlerine ulaşabilirsiniz Bu bilgiler doğrultusunda mes-
lek ve uumlniversite tercihinde bulanabilirsiniz Seccedilmek iste-
diğiniz mesleğe okumak istediğiniz boumlluumlm ve uumlniversite-
ye karar verebilir buna goumlre ccedilalışmalarınızı planlayabilirsi-
niz Sisteme httpsyokatlasyokgovtrindexphp adre-
sinden ulaşabilirsiniz
S A Y F A 3 8
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi
D İ P N O T
buumlnyesinde bulunan projeler aracılığıyla boumlluumlm-
uumlniversite tercihi staj ve iş olanakları ve mesleki eğitim
suumlreccedilleri kapsamında destek uumlniversiteye hazırlananlara
uumlniversite okuyanlara ve kamu ccedilalışanlarına destek ol-
maktadır UumlNİ-VERİ Projesi kapsamında uumlniversite tercih-
lerine yardımcı olmak amacıyla lisans boumlluumlmleri hakkında
İş Bulma Suumlresi Başlangıccedil Uumlcreti Nitelik Uyuşmazlığı Ka-
muda İşe Yerleşme Oranı Firma Buumlyuumlkluumlğuuml Dağılımı ve
Sektoumlr Bazında Dağılım konularında grafiklerle istatistik-
sel veriler sunarak bilgilendirmektedir İlgili boumlluumlm mezu-
niyeti sonrasında iş bulma ve mesleki kazanccedil durumunu
daha net bir şekilde goumlrebilirsiniz Bu bilgilere bakarak
oumlzellikle duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek ve buna bağlı olarak okumak istediğiniz boumlluumlmuuml de-
ğerlendirebilir mesleki değerlerinize uyumu noktasında karar verebilirsiniz Danışman
Bilgi Sistemi (DABİS) Projesi kapsamında ise UumlNİ-VERİ ile sunulan bilgilerin kapsamı da
artırılarak uumlniversiteler bazında boumlluumlm karşılaştırması yaparak bilgilendirmektedir Bu
sistemden faydalanmak iccedilin rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlardan veya uumlniver-
sitelerin kariyer merkezlerinden destek alabilirsiniz Uumlniversite okurken kariyerinizi
şekillendirmek amacıyla Yetenek Her Yerde Staj Seferberliği Soumlz Yetenekte ve Kari-
yer Planlama Dersi Projeleri kapsamında gerccedilekleştirilen ccedilalışmaları inceleyebilir pro-
jelere katılabilirsiniz Stajiş deneyimleri kazanarak okuduğumuz boumlluumlmmeslek daha
yakından tanıyabilirsiniz Proje ve bilgilere httpswwwcbikogovtr adresinden
projeler sekmesinden ulaşabilirsiniz
İyi bir kariyer yolculuğunda yol haritanızı oluştururken kendinize soracağınız sorular ve
yardım alacağınız kaynaklar sizlere oldukccedila yardımcı olacaktır Bu yolculukta karar verme
suumlrecinde aileniz ve rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlarınızdan da destek alabilirsi-
niz Unutmayın ki bu yolculuğun tek bir gidiş yolu bulunmamakta ve doumlnuumllmez değildir
Her bireyin yolculuğu farklı yollardan ve kendine oumlzel olacaktır
Fatma BAYKAL
Psikolojik Danışman
AC Yamazaki Ortaokulu
S A Y F A 3 9 S A Y I 5
NEDEN MESLEKİ EĞİTİM
Her ccedilocuk farklı oumlzelliklere yetenekle-
re ve ilgilere sahiptir Zamanında ve doğru
yapılacak bir rehberlik ve youmlnlendirme ile ba-
şarılı olamayacak ccedilocuk yoktur Bu nedenle
aldıkları eğitim onların buumltuumln hayatını temel-
den etkileyecektir Oumlte taraftan 21yuumlzyılın iş
duumlnyasının ccedilocuklarımızdan beklentisi ccedilok
yuumlksektir İşte doğru okul seccediliminin oumlnemi
tam bu noktada karşımıza ccedilıkıyor
Peki hem oumlğrencilerin hem de veli-
lerin okul seccedilimi konusunda oumlzellikle dikkat
etmesi gereken başlıca hususlar nelerdir
Bu sorudan hareketle bize ayrılan bu bouml-
luumlmde mesleki ve teknik eğitim ile buna
paralel olarak doğru okul seccediliminde dikkat
edilmesi gereken hususları mesleki ve tek-
nik eğitimin oumlnemini ve mesleki teknik eği-
timin uumllkemizdeki konumunu kısaca masa-
ya yatırdık
Doğru Okul Seccediliminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uumllkemizde hemen hemen her veli ccedilocuğu iccedilin lise tercihinde bulunurken akademik eğitime odaklana-rak sırasıyla Fen Liseleri Sos-yal Bilimler Liseleri Anadolu Liseleri tercihinde bulunmak-tadır Akademik eğitim veren okullara yerleşemeyen ccedilo-cuklar iccedilin mesleki eğitim en son tercih olarak duumlşuumlnuumll-mektedir Bu duumlşuumlncede olan ebeveynlerimize şunu hatırlatmak isterim ki doğru bir okul tercihi ccedilocuğun
kendi ilgi ve yeteneklerinin farkında olarak kendisi hak-kında reel bir değerlendir-me yapabilmekten geccedilmek-tedir Bu anlamda tercih suumlrecinde velilerin roluumlnuumln duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde ebeveyn-lerin de ccedilocukları hakkında gerccedilekccedili bir bakış accedilısına sahip olması oumlnem arz et-mektedir
Bu bağlamda anne babaların ccedilocuklarını iyi tanı-maları gelecekle ilgili kariyer planlamasını gerccedilekccedili yapma-
larını sağlayacaktır Her bire-yin kendine oumlzguuml ilgi ve yete-neklerinin olduğu goumlz ardı edilmeyerek ccedilocuğun lsquobiriciklikrsquo youmlnuumlnuumln lsquosıradanlaşmasınarsquo fırsat ve-rilmemelidir Unutulmamalı-dır ki balığa uccedilmayı file ağa-ca tırmanmayı oumlğretmeniz muumlmkuumln değildir
S A Y F A 4 0
Mesleki ve Teknik
Anadolu
Liselerinderdquo
uygulanan
programların
farklılıklarını ve bu
farklılıkların
kendilerine
sağlayacağı
avantajları iyi
anlamaları son
derece oumlnemlidir
Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitim Durumu ve Avantajları
Duumlnyada ve Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitimin Oumlnemi
2005 yılında AB iccedilinde yapılan bir araştırmada velilere zorunlu eğiti-mi tamamlamış oumlğrenciye genel mi meslek eğitimi mi tavsiye edersiniz sorusu youmlneltilmiştir İngiltere Fran-sa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş uumllkelerde yaşayan velilerin 70rsquoi gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok daha aşağılarda kalmaktadır
Nitelikli iş guumlcuuml verimli bir ekonomi iccedilin vazgeccedililmez bir unsur-dur Nitelikli iş guumlcuumlne sahip olmanın yolu ise iyi planlanmış mesleki eğitim-le muumlmkuumlnduumlr Mesleki ve teknik eği-tim bu accedilıdan gelişmekte olan ekono-miler iccedilin hayati oumlnem arz etmektedir
21 Yuumlzyılın sanayisinin ihtiyaccedil-larını karşılayacak ve bu bağlamda
uumllkemizin gelişmekte olan sanayisi-nin istihdam noktasında ihtiyaccedil duyduğu nitelikli işguumlcuuml sıkıntısı ccedilektiği duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde gelecekte meslek lisesinden mezun olacak nitelikli işguumlcuumlnuumln oumlnemi anlaşıl-mamaktadır
Bu gerccedileklikten hareketle sektoumlr ile sağlam temellerle kurula-cak bir işbirliği neticesinde iş duumln-yası ile entegre olmuş ve iş duumlnya-sının ihtiyaccedil duyduğu meslek ve alanlarda nitelikli işguumlcuumlnuumln yetişti-rilmesini sağlayacak bir mesleki ve teknik eğitim Tuumlrkiyersquonin 2023 ve 2071 hedeflerine ulaşması yolunda en buumlyuumlk role sahip olacaktır
uygulanan programların farklılıkla-
rını ve bu farklılıkların kendilerine
sağlayacağı avantajları iyi anlama-
ları son derece oumlnemlidir
2012 yılından itibaren tuumlm
meslek liselerinin eğitim sistemi-
miz iccedilerisinde ldquoMesleki ve Teknik
Anadolu Lisesirdquo olarak isimlendi-
rilmeleriyle birlikte meslek liseleri
arasındaki farklılıklar accedilısından
kamuoyunda bir belirsizlik duru-
mu oluşmuştur Kafalardaki bu
soru işaretinin giderilmesi accedilısın-
dan meslek lisesi tercihi yapacak
oumlğrenci ve velilerimizin ldquoMesleki
ve Teknik Anadolu Liselerinderdquo
D İ P N O T
İngiltere Fransa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş
uumllkelerde yaşayan velilerin 70 gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki
eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok aşağılarda kalmaktadır
S A Y F A 4 1 S A Y I 5
miştir
Mesleki Eğitimde Paradigma değişikli-
ğine yol accedilan bu değişikliklerden sonra oumlzel-
likle ortaoumlğretimde alternatif bir okul duumlzeyi-
ne ccedilıkarılan mesleki eğitim merkezlerine olan
ilgi artmış bu oumlğrenciler işletmede yaparak
yaşayarak uygulamalı bir şekilde mesleklerini
oumlğrenme fırsatı bulmuştur Ayrıca mesleki
eğitim merkezlerini tercih eden tuumlm oumlğrenci-
ler ile meslek liselerinde işletmede beceri
eğitimi (staj) alan her oumlğrencinin staj uumlcret
alması devlet garantisi altına alınmıştır
Ayrıca 09122016 tarih ve 6764 sayılı
Kanun Huumlkmuumlnde Kararnamenin yayımlanma-
sıyla Tuumlrkiyersquonin mesleki eğitimi iccedilin bir doumlnuumlm
noktası sayılabilecek gelişmeler yaşanmıştır
Kararnameyle ccedilıraklık eğitimin oumlrguumln eğitim
kapsamına alınması işletmelere devlet deste-
ğinin oumldenmesi meslek liseli oumlğrencilerin uy-
gulamalı atoumllye meslek derslerine başladığı 9
Sınıftan itibaren sigortalanması ve 12072019
tarihli Ortaoumlğretim Kurumları Youmlnetmeliğinde
yapılan değişiklikle Mesleki Eğitim Merkezi oumlğ-
rencilerine lise diploması alma hakları veril-
Uumllkemizde ortaoumlğretim mezunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda meslek lisesi
mezunlarının istihdamda başı ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi mezunlarının oumln lisans
ve lisans mezunlarından da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere yansımaktadır
etmekte ve edindikleri mesleğin avantajlarını
bir oumlmuumlr yaşamalarını sağlamaktadır Bunun
en buumlyuumlk kanıtı mezunlarının kamuda ve oumlzel
sektoumlrdeki istihdam duumlzeyleridir
Tuumlm bu bilgiler ışığında Guumlccedilluuml Tuumlrki-
ye İccedilin Mesleki Eğitim gerccedileğinden hareket-
le uumllkemizin 2023 ve 2071 iccedilin belirlediği kal-
kınma hedeflerini yakalayabilmesinin yolu
doğru ve gerccedilekccedili sektoumlrel analizlerin ışığında
yapılacak mesleki eğitim planlamalarından
geccediltiği yadsınamaz bir gerccedilekliktir Bu gerccedile-
ğin farkında olan Bakanlığımız bu yeni suumlreccedil-
teki paradigma değişikliği ile mesleki eğitimi
tercih edecek her bir oumlğrencimize istihdam
olanaklarını sağlayacak her tuumlrluuml desteği ve-
receğinden hiccedilbir velimizin ve oumlğrencimizin
kuşkusu olmasın
Nevzat AVŞAR
Besni Osman İsot MTAL Muumlduumlruuml
Uumllkemizde oumlzellikle 2016dan bu ya-
na mesleki eğitimde paradigma değişikliği
ile beraber yapılan iyileştirmeler mesleki
eğitim veren okullarımızın donatım moder-
nizasyonunun sektoumlruumln ihtiyaccedillarına cevap
verecek duumlzeye ccedilıkarılması gerek Bakanlığı-
mız gerekse yerel duumlzeyde sektoumlr ile yapılan
protokoller ve işbirlikleri neticesinde mesle-
ki eğitim hem daha cazip hale getirilmiş hem
de mezunlarının istihdam duumlzeyleri artırıl-
mıştır Oumlyle ki uumllkemizde ortaoumlğretim me-
zunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda
meslek lisesi mezunlarının istihdamda başı
ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi me-
zunlarının oumln lisans ve lisans mezunlarından
da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere
yansımaktadır
Tek dezavantajı maalesef veli ve oumlğ-
rencilerde yerleşmiş bir olumsuz algı olan
meslek liseleri tabiri yerindeyse oumlğrencileri-
ni ldquokollarına altın bilezikrdquo takarak mezun
Değerli Okurlar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bouml-
luumlm Başkanlığımızca hazırlanan DİPNOT Dergimi-
zin bu sayısıyla birlikte ccedileşitli konularda başarıyı
yakalamış kişilerle roumlportaj yapmaya ve bu roumlpor-
tajları yayımlamaya karar verdik Dergimizin iccedileri-
ğinde bu ay kariyer suumlrecini etkileyen faktoumlrler
bizimde goumlrevlerimizden biri kariyer danışmanlığı
olunca kariyer hayatına ldquoCoğrafya Oumlğretmenliğiy-
lerdquo başlayıp 13 yıl bu mesleği icra ettikten sonra
D İ P N O T
ldquoHukukrdquo eğitimini bu yıl tamamlayan ccedilocukluğu-
muzun da birlikte geccediltiği OumlğretmenAvukat Sa-
dun ERYILMAZ ile yapmaya karar verdim Zaman
zaman kendisiyle genccedillerimizi doğru youmlnlendirme
konusunda paylaşımlarda bulunuruz İlk defa ona
profesyonel anlamda sormak istedim Eminim
burada bize ayırabileceğiniz vakit en fazla 10 da-
kikadır Bence bu suumlreyi iyi değerlendirin ccediluumlnkuuml
roumlportaj iccedilerisinde oumlğreneceğiniz ilham alacağı-
nız ipuccedilları var
SO YLEŞİ
O Ğ RTAVUKAT SADUN ERYİLMAZ
İ LE MESLEK SECcedilİ Mİ U ZERİ NE
Sadun Eryılmaz sizi kısaca tanıyabilir miyiz
1980 Besni doğumluyum İlk orta ve lise eğiti-
mimi canım memleketim Besnirsquode tamamladım
17 yıldır coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyo-
rum Guumlzel uumllkemin ccedileşitli yerlerinde goumlrev yap-
tıktan sonra Mersinrsquoe yerleştim ve 10 yıldır Mer-
sinrsquode yaşıyorum Duumlzenli olarak koşu yaparım
spor salonuna giderim ve spor en oumlnemli sosyal
aktivitelerimden biridir Okumak benim iccedilin adeta
vazgeccedililmez bir tutkudur Evli ve uumlccedil ccedilocuk sahibi
bir babayım İki oğlum ve bir kızım var
S A Y F A 4 3 S A Y I 5
İlk orta ve lise eğitimimi Besnirsquode tamamladık-
tan sonra Atatuumlrk Uumlniversitesi Fen Edebiyat
Fakuumlltesi Coğrafya Boumlluumlmuumlnuuml kazandım Aslın-
da oumlğrencilik hayatım boyunca hep başarılı bir
oumlğrenciydim Okulun ve sınıfın en ccedilalışkan oumlğ-
rencilerinden biri oldum her zaman Memur
ccedilocuğuydum Babam Besni Lisesinde hademe
olarak goumlrev yapardı Oumlğretmenlerden aldığı
kitapları bana getirir ve ben okuduktan sonra
onları tekrar teslim eder bir yenisini getirdi
bana Kendim kitap alamazdım ve kitap ihtiya-
cımı babam bu şekilde karşılardı Okuma alış-
kanlığımı babama borccedilluyum Rahmetli babam
sayesinde ilkokuldan beri inanılmaz bir okuma
alışkanlığı kazandım Başarılı bir oumlğrenci ol-
mamda bunun ccedilok buumlyuumlk bir katkısı olduğuna
inanıyorum Halen okuyorum ve okumaya da
nefes aldığım muumlddetccedile devam edeceğim in-
şallah
1997 yılında kazandım ilk uumlniversiteyi Ve ina-
nın tam anlamıyla bilgisayar ve internet ile o
zaman tanıştım aslında Yani o ana kadar başa-
rılı bir oumlğrenci olmamda şuan ki gibi teknolojik
suumlreccedillerin pek etkisi yoktur kesinlikle En
oumlnemli bilimsel destekccedilimiz Besni Halk Kuumltuumlp-
hanesiydi Ve gazetelerden kupon biriktirerek
aldığımız ansiklopedilerdi bizim başucu yardım-
cımızdı Oysa şu an oumlğrencilerin sahip olduğu
imkacircnları duumlşuumlnuumlyorum da bizim iccedilin hayal
olan şeylerin hepsi şu an onlar iccedilin mevcut
Yeter ki kendilerine inanıp duumlzenli şekilde ccedila-
lışmayı alışkanlık haline getirsinler Başarama-
yacakları hiccedil bir şey yok aslında Daha sonra
Anadolu Uumlniversitesi Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitir-
dim Hem oumlğretmen hem oumlğrenci olmak be-
nim iccedilin ccedilok alışılır bir durum haline geldi
Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitirdikten sonra Uluslara-
rası Kıbrıs Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesini ka-
zandım 2020 yılında mezun oldum hukuk fa-
kuumlltesinden ve yakında avukatlık stajına baş-
layacağım Hukuk Fakuumlltesi okurken de boş
durmadım Anadolu Uumlniversitesi Accedilık Oumlğretim
Fakuumlltesi Uluslararası İlişkiler Boumlluumlmuumlnuuml ka-
zandım Şuan 3 sınıfım Hukuk Fakuumlltesinden
mezun olduktan sonra sınavsız ikinci uumlniversi-
te hakkından faydalanarak İstanbul Uumlniversi-
tesi Uzaktan Eğitim Siyaset Bilimi ve Kamu
Youmlnetimini kazandım ve şuan 2sınıfım Biraz
zor olsa da aynı anda iki fakuumlltede iki ayrı bouml-
luumlm okumak insan ccedilalışınca her şey kolaylaşı-
yor aslında Bakalım bu fakuumllteler bitince bel-
ki yeni boumlluumlmler okuyacağım Hem oumlğretmen
hem oumlğrenci olmak yerini hem avukat hem
oumlğrenci olmaya bırakacak belki Dedim ya ne-
fes aldığım muumlddetccedile okumaya devam
Eğitim yıllarınızı nasıl geccedilirdiniz kendinizi geliştirmek iccedilin neler yaptınız
İnsanın sahip olduğu imkacircnlar yetenekleri ve
elbette şansı hayattaki başarısını belirler Ama
buumltuumln bunlara sahip insanların bile başarılı olama-
malarının nedeni hayata gelişme odaklı bakama-
malarıdır İnsanın kendisine ve yapabileceklerine
olan inancı nasıl bir hayata sahip olacağını belir-
ler aslında Mutlaka hepimizin hayatta başarısız-
lıkları ve kaybettiği anları mevcuttur Bu zaten ha-
yatın olağan bir durumudur Sonsuz başarı ve son-
suz kazanmak yoktur ki insan hayatında Oumlnemli
olan başarısızlıklardan ders ccedilıkarmak ve bir sonra-
D İ P N O T
ki suumlreccedilte başarıyı yakalayabilmektir Bilim insan-
ları kendilerine ait bir buluşu ortaya ccedilıkarırken
defalarca kez başarısız olduktan sonra buluyorlar
O nedenle başarısızlıklar aslında hayat tecruumlbesi-
dir Bu tecruumlbe yeni başarıları yakalamanın en
oumlnemli anahtarıdır bence Başarısızlık olmadan
başarı ccedilıkmaz ortaya Ayrılmaz bir buumltuumlnduumlr bun-
lar birbirini tamamlayan Yeter ki başarısızlıklar-
dan ders ccedilıkarıp kafa yapısını değiştirip yeniden
denemeyi bilsin insan Başarı işte o zaman gele-
cektir
Başarısız olmadan kimse başarılı olamıyor siz bu soumlz hakkında neler duumlşuumlnuumlyorsunuz
Sizce hayatta başarılı olmanın sırları neler
rultusunda etkin bir planlama yapmak ve bu plan dacirchilince ccedilalışmalarda bulunmak başarıyı getiren oumlnemli unsurlardandır İnsan kendini iyi tanımalı guumlccedilluuml ve zayıf youmlnlerini tespit ettikten sonra oumlzguumlvenli bir şekilde suumlreci youmlnlendirme-lidir Ccediluumlnkuuml yeteneğimizi ilgimizi ve bilgimizi bizden daha iyi bilen olamaz Mazeret uumlretme-den ve tam muumlkemmeliyetccedili olmadan ccedilalışma-lıyız Yaptığımız ccedilalışma en iyi olmak zorunda değil En iyi olabiliyorsa tabii ki ne ala Ama ol-muyorsa ccedilalışmalarımızı yarıda bırakmak ol-maz Muumlcadele ve ccedilalışmaya devam etmeliyiz
Hayatta başarılı olmanın sırları ile ilgili duumlşuumlncelerimi soumlylemeden oumlnce başarının tanı-mını yapmakta fayda var aslında Başarı nedir Bence başarı sonucunun faydalı olduğu duumlşuumlnuuml-len bir eylemi gerccedilekleştirmek bir işin uumlstesin-den gelmektir Yani aslında başarılı olmanın sırrı uumlstuumln yeteneklere ve inanılmaz bir zekacirc duumlzeyi-ne sahip olmak değildir Bunlar başarılı olmayı tabii ki kolaylaştıracaktır ama tamamı buna bağlı değildir kesinlikle Başarılı olan tuumlm insanlar ha-talarından ders ccedilıkarmayı bilen ve başarısızlığa bahane uumlretmeyen insanlardır Bence bu başarılı olmanın ilk şartıdır Ayrıca bir insanın başarılı olabilmesi iccedilin bir hedefi olmalıdır O hedef doğ-
UNUTMAYALIM Başarı en kısa yoldan neticeye ulaşmak değildir Başarı en iyi neticeye ulaşmaktır
S A Y F A 4 5 S A Y I 5
Meslek seccedilimi bir oumlğrencinin hayatında ki en oumlnemli kararlarındandır Ccediluumlnkuuml tuumlm hayatımızı etkileyen bir karardır meslek seccedilimi Ona goumlre boumlluumlm tercih edip sınavlara hazırlanıyor oumlğren-cilerimiz Belki de bir oumlmuumlr boyunca yapacağız o işi O nedenle karar alma suumlreci ccedilok oumlnemli bence Maalesef uumllkemizde meslek seccedilerken goumlnluumlnuumln istediğini değil de daha iyi para ka-zanmak veya aileyi tatmin etmek oumlncelikli ter-cih haline gelmiştir Ccedilocukluktan beri olmak istediği hayal ettiği mesleği Tuumlrkiyersquode iş olana-ğı kısıtlı olduğu iccedilin seccedilmeyen yuumlz binlerce oumlğ-rencimiz var Hele hele aile illa atanması kolay olan veya iş bulma olanağı daha fazla olan mes-leği seccedilmesi iccedilin oumlğrenci uumlzerinde baskı unsuru
oluşturuyorsa maalesef istenilen meslek yeri-ne faklı meslekler tercih edilebiliyor O yuumlz-den ben hali hazırda goumlrevine devam eden bir oumlğretmen olarak oumlğrencilerimizin hayal ettik-leri meslekleri seccedilmelerini destekliyorum Benim ailem bana meslek seccediliminde muumldahil olmadılar aslında Ben kendim oluşturdum tercihlerimi ve ona goumlre girdim sınava Haya-limdeki meslek miydi oumlğretmenlik derseniz hayır değildi Oumlğretmenliği ve oumlğrencilerimi inanılmaz seviyorum aşkla yapıyorum bu mesleği Ama hayalimdeki meslek savcı ol-maktı Onu da tercih hatası nedeni ile gerccedilek-leştiremedim Bu yuumlzden tercih suumlreci ccedilok oumlnemli ccedilok
Meslek seccedilim aşamasında olmazsa olmaz şeyler neler Aileniz bu suumlreccedilte sizi nasıl etkiledi
Tuumlrkiyersquode mesleğini yapan her beş kişiden birisi neden memnun kalmıyor olabilir Bu
durumu genel olarak değerlendirirsek hangi sonuca varabiliriz
Uumllkemizde meslek seccedilimi yapan her beş kişiden birisi memnun değilse seccedilmiş olduğu meslekten işte bir oumlnceki sorunuzda verdiğim cevaplar aslında bu sorunuza da geccedilerli bence Hayal ettiği mesleği değil de iş bulma olanağı daha fazla olan veya ailesinin istediği mesleği yapmak zorunda kalmasıdır bence Bazen oumlğ-rencilerimden biri geliyor yanıma hayal ettiği mesleğin avukatlık olduğunu soumlyluumlyor Ama bu
fakuumllteyi okumasının imkacircnsız olduğunun ccediluumlnkuuml babasının kesinlikle tıp okumasını iste-diğini belirtiyor Ve sonuccedilta doktor oluyor İşte bunun gibi yuumlz binlerce oumlrnek vardır mut-laka Maalesef uumllkemizde bu durum sıkccedila ya-şanmakta Birccedilok oumlğretmen de buna bizzat şahittir eminim
Benim hayalimdeki meslek az oumlnce de sorunuzda cevapladığım gibi savcı olmaktı Yani hukuk fakuumlltesi okumak en buumlyuumlk hayalimdi De-diğim gibi tercih hatası nedeniyle hukuk fakuumlltesi kazanamadım liseden mezun olduktan sonra Ama oumlğretmenlik mesleğini inanılmaz severek ya-pıyorum Hem mesleğime hem oumlğrencilerime ccedilok değer veriyorum Kutsal bir meslek yaptığımın far-kındayım Hammaddesi insan olan bir meslek Yıl-
D İ P N O T
lar sonra farklı meslek gruplarında karşımıza ccedilı-kıp bize ulaşıp bizi sahiplenen unutmayan oumlğ-rencilerimizin varlığı bu mesleğin en muumlkemmel armağanıdır bize O yuumlzden oumlğretmen olmanın en guumlzel yanlarından biridir bu Diktiğiniz fidanın buumlyuumlyuumlp kocaman bir ağaccedil olduğunu goumlrmektir Bu mutluluk oumlğretmenler iccedilin en oumlnemli hazine-dir
Meslek hayatınızda şu ana kadar sizi en ccedilok mutlu eden şeyler nelerdir
Genccedillerin hayatına guumlzel dokunuşlar yapan bir eğitimci olarak hiccedil halen bir şeylerin eksik olduğunu
hissettiniz mi
buumlyuumlk bir kısmı ile irtibattayım Kiminin uumlniver-site mezuniyetine gittim kiminin askerlik yemi-ni toumlrenine Kiminin duumlğuumlnuumlne gittim kiminin ccedilocuğunun suumlnnet toumlrenine Baba gibi veya abi gibi bir ilişki var ccediloğunluğu ile aramızda O yuumlz-den halen kendimi geliştirmek adına sayısız ccedila-lışma yapmaktayım Oumlğrencilerime nasıl daha faydalı olabilirim mantığı ile her sene onlarca hizmet iccedili eğitim faaliyetlerine katılmaya de-vam ediyorum Muhakkak eksik youmlnlerim yuumlre-ğine tam anlamıyla dokunamadığım oumlğrencile-rim var İşte bunları en aza indirebilmek iccedilin halen ilk guumlnkuuml heyecanım ve azmimle kendimi yenilemeye ve geliştirmeye devam ediyorum
İnsan hiccedilbir zaman tam anlamıyla muuml-kemmel olamaz bence Muumlkemmellik sonu olan bir şey değildir Ben 17 yıllık oumlğretmenlik haya-tımda hep daha muumlkemmel bir oumlğretmen nasıl olunabilir anlayışı ile suumlrduumlruumlyorum goumlrevimi Ben artık muumlkemmel bir oumlğretmenim dediğim an aslında tuumlm her şeyi kaybetmişim demektir Gerccedilekten hep oumlğrencilerimin yuumlreğine dokun-dum sizin de değdiniz gibi Meslek hayatım bo-yunca oumlğrencilerim ile olan ilişkimden de zaten bunu bizzat anlıyorum hissediyorum Ccediluumlnkuuml bu duygular karşılıklıdır 17 yıl oumlnce okuttuğum oumlğ-rencilerimle halen goumlruumlşuumlyorum Halen inanıl-maz bir sevgi var aramızda Oumlğrencilerimin ccedilok
S A Y F A 4 7 S A Y I 5
2003 yılından beri coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyorum Hayalimdeki meslek olmasa da asla pişman değilim oumlğretmen olmaktan Zevkle gururla yapıyorum mesleğimi Ama hu-kuk fakuumlltesi yuumlreğimde hep bir sızı olarak kal-mıştı Hiccedil ccedilıkmıyordu aklımdan Aslında liseyi bitirdikten sonra girdiğim uumlniversite sınav so-nucu aldığım puan ile 6 uumlniversitenin hukuk fakuumlltesini kazanabiliyordum 17 yaşındaydım o zaman Ve tercihlerimi şu an olduğu gibi muuml-kemmel bir rehberlik anlayışına sahip oumlğret-menlerimiz tarafından değil bizzat kendim yap-tım Ccediluumlnkuuml o doumlnem bize yardımcı olacak bir rehber oumlğretmenimiz yoktu maalesef Bu da rehber oumlğretmenin ne kadar değerli olduğunun en buumlyuumlk ispatıdır Dokuz hukuk fakuumlltesi terci-hi yapmıştım sınavdan oumlnce Ccediluumlnkuuml bizim oumlğ-rencilik yıllarımızda fakuumllte tercihleri sınav oumln-cesinde forma doldurulup sınav esnasında gouml-revli oumlğretmene teslim ediliyordu Sınav guuml-nuumlnden bir guumln oumlnce arkadaşlarla tercihlerimizi goumlzden geccedilirmek iccedilin buluştuk İlk dokuz terci-him hukuk fakuumlltesi diğerleri oumlğretmenlikti O buluştuğumuz guumln uumlniversitede okuyan bazı arkadaşlarım altı hukuk fakuumlltesi tercihimi sil-dirdi listemden Hukuk okuyacaksan şu uumlniver-sitelerde okuyacaksın diğerlerini okumanın bir anlamı yok oumlğretmenlik oku bari garanti işin
olur dedi Ve bunun uumlzerine listemde olan altı hukuk fakuumlltesini silip yerine oumlğretmenlik yaz-dım İlk uumlccedil tercihim hukuk fakuumlltesi olarak kal-dı Sınav sonucu ccedilok kuumlccediluumlk bir kuumlsuratla hu-kuk fakuumlltesini kazanamadım 17 yaşındaydım ve sağlıklı karar veremedim Belki de dinle-memem gerekti o arkadaşları ama dinledim maalesef Yanlış youmlnlendirildim Belki de bir rehber oumlğretmen yardımı alsaydım ccedilok farklı sonuccedillar olabilirdi hayatımda O guumlnden beri iccedilimde hep bir ukde olarak kalmıştı hukukccedilu olmak 13 yıllık oumlğretmen iken hukuk fakuumllte-sini neden okumuyorum diye duumlşuumlnduumlm ken-di kendime Her guumln saatlerce sınava hazır-landım Oumlğrencilik yıllarımdan ccedilok daha fazla ccedilalışmak zorunda kaldım ccediluumlnkuuml ccediloğu şeyi unutmuştum Ama yılmadım muumlcadele ettim ve 2015 yılında emeklerimin karşılığını alarak hukuk fakuumlltesini kazandım Geccedilen sene me-zun oldum Avukatlık stajına başlayacakken maalesef salgın suumlreci başladı Salgın suumlreci bittikten sonra avukatlık stajını tamamlayıp avukatlık mesleğine geccedileceğim 17 yıldır yap-mış olduğum ve severek yaptığım oumlğretmen-likten ayrılmak beni ccedilok uumlzecek ama hayalimi gerccedilekleştireceğim 40 yaşında radikal bir ka-rar olacak belki bu Ama dediğim gibi haya-limdeki mesleği yapmaya başlayacağım
13 yıl oumlğretmenlik mesleğini icra ettikten sonra Hukuk eğitimi almak istemenizin sebepleri
neler
Son olarak Koronaviruumls salgını ile birlikte Tuumlrkiyersquode işsizlik sorununun tarihi seviyelere
ulaştığı bu suumlreccedilte meslek seccedilim aşamasında olan oumlğrencilere neler soumlylemek istersiniz
Uumllkemizin ve duumlnyanın iccedilinde bulundu-
ğu salgın koşulları sebebiyle on binlerce iş yeri
kapandı ve milyonlarca insan işsiz kaldı Bu
olumsuz suumlreccedil maalesef sadece bizim uumllkemizi
ve bizim insanımızı değil tuumlm duumlnyayı aynı şe-
kilde etkiledi Ama insanoğlu bunun da uumlstesin-
den gelecektir elbet O yuumlzden bu suumlrecin bite-
ceği inancını taşıyorum Bu suumlreccedil nedeni ile
uumlniversite sınavına girecek ve meslek seccedilecek
oumlğrencilerimize tavsiyem suumlreccedil elbet bitecek o
nedenle meslek seccediliminde bunu goumlz oumlnuumlnde
bulundurun Salgın doumlnemi sonsuza kadar
devam edecek bir suumlreccedil değil Tabii ki uumllke-
mizin iccedilinde bulunduğu ekonomik koşullar
ailelerinin kendilerine sunabileceği imkacircnlar
uumlniversite okuduktan sonra iş bulma oranı vs
gibi etkenler meslek seccediliminde ccedilok oumlnemli
Ama hayalinizdeki meslek ne ise o hedef doğ-
rultusunda ccedilalışmanız en sağlıklı karardır diye
duumlşuumlnuumlyorum
Başta uumllkemiz olmak uumlzere tuumlm insanlığa sağlıklı bir yıl temennisi ile
sevgi ve saygılarımı sunarım
İLETİŞİM
Besni Rehberlik Ve Araştırma Merkezi
Rehberlik Hizmetleri Boumlluumlm Başkanlığı
Adres Yenibesni Mah Kurdini Sokak Besni Eğitim Vakfı
İlkokulu 1 Kat 02300 BesniAdıyaman
Telefon 0416 318 2060
Fax 0416 318 2060
Web httpbesnirammebk12tr
besniram
lsquolsquo Yeteneklerinizin ve
Duumlnyanın İhtiyaccedillarının
Kesiştiği Yerde
Mesleğiniz Yatıyorrsquorsquo Aristoteles
S A Y F A 9 S A Y I 5
Mesleki Rehberliğin Amaccedilları
Oumlğrencilerin meslek hakkında doğru ve gerccedilekccedili bilgiler edinmelerine yardımcı olma
Oumlğrencilere kendi kişisel değer ilgi ve yeteneklerini keşfedip anlayabilecekleri yaşantılar sun-
ma
Kendi değer ve yeteneklerinin toplum goumlzuumlndeki değerini anlamasına yardımcı olma
Seccedililmesi duumlşuumlnuumllen mesleğin gerccedilek sınırlarını tanımasına yardımcı olma
Genccedillerin farklı tuumlrdeki meslekler hakkında detaylı bilgiler edinmesine yardımcı olma
Meslekleri eleştirel bir biccedilimde değerlendirmelerine yardımcı olma
Mesleki karar aşamasında uzmandan yardım alabilmesi iccedilin gerekli inisiyatifi kazandırma
İş ortamı iccedilerisindeki yerini anlamasına yardımı olma
Farklı alanlarda yetersizliği bulunanların iş yaşamına uyum sağlamalarına yardımcı olma
Mesleğe youmlneltme faaliyetlerinde hem bireyin
hem de işin tuumlm oumlzellikleri incelenip ikisi ara-
sında ortak noktalar tespit edilerek bireyin
kendine uygun bir meslek seccedilmesine yardım
edilmelidir
Meslek seccedilimi gelişimsel bir suumlreccedil iccedilerisinde ccedilo-
cukluktan yaşamın sonuna kadar devam eder
Mesleki gelişim mesleğe youmlnelme ile ilgili duuml-
şuumlnceler meslek seccedilimi mesleğe giriş mesleğe
uyum meslekte ilerleme emeklilik ve sonrası
gibi bireyin yaşamının buumlyuumlk bir kısmını kapsa-
maktadır
S A Y F A
D İ P N O T
1BASAMAK BİREYİN KENDİNİ TANIMASI
Kişinin yeteneklerini becerilerini ilgilerini
değerlerini kaynaklarını sınırlılıklarını ihtiyaccedil-
ların iccedilerecek şekilde kendisiyle ilgili net bir an-
layışa sahip olmasıdır
YETENEK Genel anlamda ccedileşitli alanlarda
sergilenebilen performans kapasitesi anlamına
geldiği gibi aynı zamanda oumlğrenme guumlcuuml veya
bir iş goumlrev ya da faaliyeti diğer insanlara goumlre
daha başarılı ve daha hızlı bir şekilde yapabilme
yetisi olarak tanımlanabilir
Bireyin İlgi Ve Yeteneklerinin Belirlenme-
sinde İse
Anketler İlgi envanterleri Kişilik envanterleri Yetenek testleri kullanılır
ABD istihdam kurumu tarafından 1949
yılında geliştirilen o yıllardan bu yana suuml-
rekli uumlzerinde ccedilalışılan Tuumlrkiye İş Kurumu
tarafından da adaptasyonu yapılan Genel
Yetenek Test Bataryasında şu yetenek
alanları bulunmaktadır
DOĞRU MESLEK SECcedilİMİ İCcedilİN GEREKLİ BASAMAKLAR
S A Y F A 1 1 S A Y I 5
1Zeka Genel oumlğrenme becerisi
2Soumlzel Yetenek Okuduğu bir metni anlama ve
bir duumlşuumlnceyi soumlzcuumlklerle etkili bir şekilde anla-
tabilme yeteneği
3Sayısal Yetenek Aritmetik hesaplamaları hızlı
ve doğru şekilde yapabilme
4Uzay ve Mekan İlişkileri Yeteneği Cisimlerin
uzaydaki biccedilimlerini algılama iki ve uumlccedil boyutlu
olarak goumlrebilme geometrik şekilleri farklı accedilı-
lardan baktığında anlama yeteneği
5Şekil Algısı Yeteneği Bir cisim resim veya
grafik uumlzerindeki ayrıntıları algılama veya birbi-
rine oldukccedila benzeyen iki goumlrseli karşılaştırabil-
me
6Buumlro işleri yeteneği Yazılı bir metinde ya
da tablodaki detayları algılayabilme iki me-
tin arasındaki farklılıkları goumlrebilme
7Motor koordinasyon Goumlz ile eli veya goumlz
ile parmakları hızlı doğru ve koordineli bir
biccedilimde hareket ettirebilme
8Parmak becerisi Kuumlccediluumlk cisimleri parmakla
hızlı doğru ve istenen youmlne hareket ettire-
bilme veya istenen yere koyabilme yetene-
ği
9El becerisi Elleri ccedilabuk ve ustalıkla kulla-
nabilme yeteneği
S A Y F A 1 2 S A Y I 5
İLGİ Belli faaliyetlere isteyerek youmlnelme bu
faaliyetleri kısıtlayıcı koşullar altında bile başka
faaliyetlere tercih etme ve bu faaliyetleri ya-
parken yorgunluk yerine dinlemişlik bıkkınlık
yerine devam etme isteği duyma Oumlzetle ilgi
bir faaliyet goumlrev ya da bir nesneye karşı duyu-
lan sevme ya da sevmeme durumudur Yete-
nekler bir mesleki etkinlikte sağlanan başarı
duumlzeyi ilgiler ise o faaliyetlerden zevk alma
duumlzeyiyle ilişkilidir İlgilerin oluşumunun iccedilsel
dinamikler kadar aile yapısı sosyal sınıf kuumlltuumlr
ve ccedilevre gibi faktoumlrlerden etkilendiği soumlylenebi-
lir
İlgi konusunda ccedilalışan ilk kuramcılardan biri
olan Superrsquoe goumlre bireylerin meslek ilgilerini
tanımanın doumlrt temel youmlntemi vardır
1İfade Edilen ilgiler Bireyin soumlzcuumlkleriyle ifade
ettiği ya da iddia ettiği ilgiler
2Goumlzlenen ilgiler Bireyin davranışlarına ya da
yaptığı faaliyetlere bakarak anlaşılabilecek ilgi-
ler
3Envanterle Oumllccediluumllen ilgiler Bireyin hangi faali-
yetlerden hoşlanıp hangilerinden hoşlanmadı-
ğını anlamak iccedilin bir dizi maddeden olu-
şan envanterle oumllccediluumllen ilgilerdir
4Testlerden oumllccediluumllen ilgiler Yetenek test-
lerinden elde edilen sonuccedillara bakarak
belirlenen ilgiler
Kuzgun tarafından 1989 yılında geliştiri-
len Kendini Değerlendirme Envante-
ri (KDE) lise oumlğrencilerine meslek seccedili-
minde yol goumlstermek uumlzere oumlğrencilerin
kendilerini daha iyi tanımalarında yardım-
cı olmak amacıyla algılanan yetenek ilgi-
ler ve mesleki değerler temel boyutların-
daki oumlzelliklerini oumllccedilmek uumlzere geliştiril-
miştir Bu envanterde yer alan ilgilere
baktığımızda şunları goumlrebiliriz
Temel Bilim ilgisi Fizik Kimya Biyoloji
gibi bilimlerin konularını oluşturan doğal
olayları incelemek Matematik konuları ile
uğraşmak gibi davranışlarda kendini goumls-
teren bir ilgi alanıdır
Sosyal Bilim ilgisi Sosyoloji psikoloji
coğrafya tarih arkeoloji felsefe gibi bi-
limlerin konularına ilgi duyma
Canlı Varlık ilgisi Eti yenen hayvanları
veya tahıl sebze ve meyve gibi bitkileri
uumlretme ve hoşlanma
Mekanik ilgisi Ccedileşitli alet ve makineler
yapma işletme ve onarma
İkna ilgisi Duygu ve duumlşuumlncelerini başka-
larına benimsetme belli bir amacı gerccedilek-
leştirmek iccedilin başkalarını etkileme
S A Y F A 1 3
Ticaret ilgisi Alım satım işleriyle uğraşma
ticaret yoluyla kar elde etme bir malı
muumlşteriye tanıtma ve satma gibi faaliyet-
lerde bulunma
İş Ayrıntıları ilgisi Ayrıntılar uumlzerinde ccedila-
lışma her işi guumlnuuml guumlnuumlne yapma bir ya-
zıyı ya da hesabı inceden inceye kontrol
etme yazıları duumlzenli bir biccedilimde dosyala-
ma
Edebiyat ilgisi Her tuumlrluuml edebi eseri oku-
ma inceleme eleştirme ve edebi eserler
yazma
Guumlzel Sanatlar ilgisi Resim heykel gibi
plastik sanatlar ve el sanatları ile ilgili
eserleri inceleme veya bu tuumlr eserler orta-
ya koyma
Muumlzik ilgisi Muumlzik dinleme muumlzik aleti
ccedilalma beste yapma
Sosyal Yardım ilgisi İnsanlara yardım et-
me sorunlu insanları iyileştirme besle-
me geliştirme şeklinde sıralanabilir
DEĞERLER Değer Ulaşmayı istediği-
miz hedeflere ve ideallere atfettiğimiz
oumlnemdir İhtiyaccedillar tuumlm insanlarda ve
hayvanlarda goumlruumllmesine rağmen değer-
ler sadece insana oumlzguuml oumlğrenebilen ve
kuşaktan kuşağa aktarılabilen bir olgu-
dur Mesleki değer bir mesleğe girme
sonucunda o mesleğin getirilerinden elde
edilen doyumdur Bir mesleğin en cazip
yanı birey iccedilin o meslekten elde edilen
yuumlksek kazanccedil bir başkası iccedilin guumlvence
başka biri iccedilin mesleğin sahip olunan ye-
teneği kullanmaya olanak tanıması diğer
bir başkası iccedilin mesleğin toplumsal say-
gınlığı olabilir
Tuumlrkiyersquo de yapılan ccedilalışmalardan biri
Kuzgun tarafından 1988 yılında gerccedilek-
leştirilmiştir ve toplam 9 meslek değeri
belirlenmiştir Bu değerler şunlardır
1Yeteneği kullanma
2Yaratıcılık
3Yarışma
4İş birliği
5Değişiklik
6Duumlzenli yaşam
7Liderlik
8Kazanccedil
9Uumln sahibi olma
D İ P N O T
S A Y F A 1 4
2 BASAMAK MESLEKLERİN İNCELENMESİ
Meslekler Hakkında Bilgi Toplanırken Şu Oumlzelliklere Dikkat Edilmelidir
bullMesleğin oumlzellikleri bullUnvan ve niteliği bullGerekli eğitim duumlzeyi bullMesleğe giriş koşulları bullGereksinim duyulan eleman sayısı bullGirişteki sınırlamalar bullMesleğin suumlrekliliği bullMeslekte ilerleme koşulları vs dikkatli bir şekilde araştırılmalıdır İstenen mesleğin oumlzellikleri olanakları avantajları dezavantajları gereken nitelikler
başarı koşulları maaş duumlzeyi vb konularla ilgili bilgiler toplanmalıdır
Mesleki Bilgilendirmede Hangi Araccedillardan Yararlanabiliriz
Mesleklerle ilgili basılı malzemelerin toplanması (kitap broşuumlr afiş vs) İş yerlerine youmlnelik incelemeler yapma Meslek elemanları ile goumlruumlşme ya da konferanslar İş tecruumlbesi olan kişilerden yararlanma Oumlğrencileri gruplar halinde meslekleri incelemeye youmlnlendirme Seminerler İş kurumu gibi kuruluşların mesleki rehberlik merkezlerinden yararlanma Bilgisayar ve internet uumlzerinden meslekler hakkında bilgi toplama şeklinde araş-
tırma yapılabilir
D İ P N O T
S A Y F A 1 5
D İ P N O T
3BASAMAK BİREYİN KİŞİSEL OumlZELLİKLERİ İLE MESLEKLERİN GEREKTİRDİ-
Ğİ OumlZELLİKLER ARASINDA İLİŞKİ KURMA- KARAR VERME
Mesleki rehberlik hizmetlerinde son aşama ise bireyin kişisel oumlzellikleri ile mesleklerin
gerektirdiği oumlzellikler arasında ilişki kurularak bireylerin uygun mesleki kararlar ver-
melerine yardımcı olmaktır Bu karar verme bireyin hak ve sorumlulukları dikkate alı-
narak her zaman iccedilin bireye bırakılmalıdır
Meslek seccedilimi ve gelişimi zaman iccedilinde oluşan bir suumlreccediltir Bireyin değişen kişilik oumlzel-
likleri ve mesleklerde meydana gelen değişimler bireyle meslek arasında bağ kurmayı
her zaman guumlccedilleştirmektedir Bu nedenle oumlzellikle eğitim oumlğretim kurumları iccedilerisinde
bir seccedilim yapma aşamasında ki bireyler iccedilin mesleki rehberlik hizmetleri aktif olarak
uygulanmalıdır
S A Y F A 1 6 S A Y I 5
GELECEĞİN MESLEKLERİ NELER OLACAK
Son 100 yılda meydana gelen teknolojik gelişmelerin geri kalan buumltuumln tarihsel suumlreccediltekin-
den daha fazla olduğunu biliyor muydunuz Evet teknoloji inanılmaz bir hızla koşuyor ve bu hızıy-
la bazı meslekleri arka sıralara itiyor Uumlstelik bu durumda sadece teknoloji değil bilimsel sosyal
kuumlltuumlrel ccedilevresel ve ekonomik gelişmeler de oldukccedila etkili
Her geccedilen guumln adını daha oumlnce duymadığımız yepyeni teknolojilerle yapay zekacirc kavram-
ları ile karşılaşıyor ve bu teknolojiden nasibini almış cihazlarla tanışıyoruz Biz bu teknoloji ve ci-
hazlarla tanışıp haşır-neşir olurken bazı meslekler de ldquoElvedardquo diyerek bavulunu toplayıp bilinme-
ze doğru yol alıyor Oumlte yandan bayram ziyaretlerinde ldquoNe iş yapıyorsun evladımrdquo sorusunu so-
ran teyzeler cevap olarak varlığından haberdar olmadıkları meslekleri daha fazla duyar hale geli-
yorlar Tabi yakın gelecekte daha sık duyacaklarını da soumlyleyebiliriz
Uumllkemizdeki iş kollarında gerekli olan temel yetenek ve yetkinliklerin 41rsquolik bir kısmının
2020rsquoden sonra değişime uğrayacağına inanılıyor Ayrıca yaygın bir kanıya goumlre şu anda 7 yaşına
kadar olan ccedilocukların ileride ccedilalışacakları mesleklerin en az yarısı henuumlz ortaya ccedilıkmadı Bu da de-
mek oluyor ki meslekler de buumlyuumlk bir değişimden geccedilecek Dolayısıyla yeni ve popuumller meslekle-
rin neler olacağına geniş ccedilerccedileveli bir bakış atma zamanı geldi
Gelin şimdi geleceğin en popuumller mesleklerine birlikte goumlz atalım
S A Y F A 1 7
1-Enduumlstriyel Veri Bilimci
Enduumlstriyel anlamda verilerin topar-
lanması ve bu veriler ışığında analizler
yapılmasını uumlretim suumlreccedillerinin daha
doğru ve nitelikli youmlnetilmesini olanak-
lı kılan enduumlstriyel veri bilimciler oumlzel-
likle online alışverişin yuumlkselmesi se-
bebiyle geleceğin popuumller meslekleri
iccedilinde yer alacaklar
2- Robot Koordinasyon Uzmanı
Guumlnuumlmuumlzde uumlretim suumlreccedillerinde robot-
lar kullanılıyor ve robot kullanım oranı
guumlnden guumlne artıyor Dolayısıyla robot-
lar yepyeni mesleklerle tanışmamıza
neden olacak Geleceğin meslekleri ara-
sında en popuumller olacaklardan biri ise
robot koordinasyon uzmanıdır Bu uz-
manlar robotların onarımlarını ve bakı-
mının yanında etkili ccedilalışma prensipleri-
ni goumlzden geccedilirirler Boumlylece robotlara
yepyeni beceriler kazandırılabilmekte-
dir
3- IOT Uzmanı
Nesnelerin interneti olarak bilinen kavram-
dan haberiniz var mı IoT olarak kısaltılan
bu kavram etrafımızdaki neredeyse buumltuumln
her şeyin internete bağlı olarak işlem goumlr-
mesini ifade ediyor Yani akıllı binalarda
yer alan klimalar alarm sistemleri guumlvenlik
kameraları ve diğer birccedilok şey nesnelerin
interneti iccedilin başlangıccedil aşaması Yakın gele-
cekte buumltuumln elektronik aygıtları uzaktan
bile olsa internet bağlantısı sayesinde youml-
D İ P N O T
S A Y F A 1 8 S A Y I 5
4- Veri Dedektifi
Veri dedektifleri nesnelerin interneti adı ve-
rilen teknolojiden ve internet ağlarından el-
de edilen bilgileri ccediloumlzuumlmleyerek ilgili kişi ya
da kurumlara aktaracak Ccedileşitli şirketler
doğru pazarı analiz edebilmek iccedilin bu tekno-
lojiden yararlanıyor ve uumlruumln ya da hizmet
satışı iccedilin buna hatırı sayılır zaman ve para
harcıyorlar İşte veri dedektifliği sayesinde
harcanan zaman ve parada tasarrufa gidile-
bileceğinden bu mesleği geleceğin meslekleri
arasında yer alacağını soumlyleyebiliriz
5- Veri Guumlvenliği Uzmanı
Ebeveynler hem kendilerini hem de ccedilocuk-
larını internet ve teknolojinin beraberinde
getirdiği istenmeyen sonuccedillara karşı koru-
mak iccedilin gelecekte daha ccedilok ccedilaba sarf ede-
cekler Yakın gelecekte daha sık siber saldırı
ifadesini duyacağımıza inanılıyor Bu tip sal-
dırılar iccedilin oumlnleyici ccedilalışmalar yapmak
oumlnemli bilgileri gizlemek ya da gerekli goumlruumll-
duumlğuuml koşullarda ortadan kaldırmak veri guuml-
venliği uzmanlarının işi olacak
6- Akıllı Şehir Uzmanı
Akıllı evler kadar akıllı şehirler de artık hayatı-
mızın merkezine yerleşmek uumlzere Gelecekte
şehirlerin sayıları milyonları bulan sensoumlrler
(alıcılar) ile donatılması bekleniyor Bu sensoumlr-
ler elektrik internet su doğalgaz atık gibi bir-
ccedilok işlem iccedilin kullanılacak Dolayısıyla olası arı-
zalarda goumlrsel zeka youmlnuumlnden şanslı olan akıllı
şehir uzmanlarına buumlyuumlk goumlrev duumlşecek
S A Y F A 1 9
7-Blockchain Geliştirici
Dijital kripto para birimi Bitcoinrsquoi daha
oumlnce duymuş olmalısınız Peki Bitcoinrsquoi
hayata geccediliren ve altında yatan tekno-
loji hakkında ne kadar şey biliyorsunuz
Bahsettiğimiz teknoloji yani Blockchain
teknolojisi finansal ya da başka tuumlrluuml
işlemleri merkezi olmayan hızlı ve gizli
bir şekilde yapmaya yarayan dağıtılmış kriptografik bir kayıt defteridir Anlaması biraz
zor olsa da uzmanlar blockchain teknolojisinin İnternet gibi duumlnyayı değiştireceğine ina-
nıyor Bu nedenle blockchain teknolojisinden anlayan onunla işlevsel hizmetler ve
uumlruumlnler geliştirebilen uzmanlar gelecekte buumlyuumlk bir talep goumlrecektir
8-Sivil yacircda Ticari Drone Pilotu ve Hare-
ket Memuru
Huumlkuumlmetler drone kullanımı iccedilin en uy-
gun duumlzenlemeleri yapıyor Ccediluumlnkuuml insan-
lar uzaktan kumandalı uccedilabilen dronela-
rının avantajlarından faydalanmak iccedilin
yeni yollar geliştirmekten hiccedilbir zaman
vazgeccedilmeyecektir Askeri ve eğlence
amaccedillı kullanımı yaygın olan droneların ccedileşitli kişisel ve ticari kullanım yolları da her
geccedilen guumln artıyor Oumlrneğin Amazon gibi firmalar droneların paket teslimatı iccedilin kullanıl-
masına oumln ayak oldu Fakat dronelar şehirdeki ccediloumlpleri temizleme hava kirliliğini takip
etme ve yuumlksek ya da ulaşılması zor yerlerdeki sıradan işleri yerine getirme gibi amaccedillar
iccedilin de kullanılabilir Bu nedenle bazı firmalar ve kamu kurumları kendilerine ait hava
taşıtlarını kullanması ve takip etmesi iccedilin ekipler oluşturacaktır
9-Akıllı Bina Teknisyeni
Yıldan yıla daha fazla ev bine ofis ve fabrika
otonom teknolojilerin faydalarından yararlana-
rak ışıklandırma ısıtma havalandırma ve guuml-
venlik gibi bina sistemlerini kontrol ediyor
Buzdolabı gibi guumlnluumlk kullanılan cihazlar da ar-
tık nesnelerin interneti teknolojisinin bir parccedila-
sı olmaya başladı Gelecekte akıllı binalar şehir-
leri ele geccedilirip insanların otonom teknolojiler sayesinde daha oumlzguumlr ve rahat yaşamaları-
nı sağlayabilir Fakat halen bu sistemleri kurabilecek bakımını ve tamiratını uumlstlenebile-
cek yetkin kişilere ihtiyaccedil duyuyoruz Yani havalandırma ve ısıtma gibi sistemlerde uz-
manlıkları bulunanlar geleceğin akıllı bina teknisyenleri olabilir
D İ P N O T
S A Y F A 2 0 S A Y I 5
10- Yapay Zeka Uzmanı
Yapay zeka sizi korkutmasın Yakın gelecekte
sağlık teknoloji uumlretim gibi alanlar başta olmak
uumlzere birccedilok farklı yerde yapay zekanın nimetle-
rinden faydalanmaya başlayacağız Buna bağlı
olarak da yapay zeka alanında uzmanlara ihti-
yaccedil olacak
11-Dijital Rehabilitasyon Danışmanı
Guumln iccedilerisinde maruz kaldığınız dijital bilgi-
ler nedeni ile hiccedil kendinizi bunalmış his-
settiniz mi Guumlnuumlmuumlzde birccedilok insan bu
şekilde hissediyor Hayatlarımız sosyal
medya ve diğer ccedilevrimiccedili aktiviteler etra-
fında doumlnduumlkccedile kullandığımız teknolojiye
ne kadar bağımlı hale geldiğimizi fark edi-
yoruz Bu nedenle gelecekteki popuumller
mesleklerden biri insanların dijital detoks
yapmasına yardımcı olarak bu tuumlr iccedilerik-
lerden uzak tutan profesyoneller olacaktır
Danışmanlık eğitimi almış kişiler bu iş iccedilin
gerekli donanıma en uygun adaylar olabi-
lir
12-3 Boyutlu Yazıcı Teknisyeni
Fuumltuumlristlere goumlre 3 boyutlu yazıcı teknolojisinin he-
nuumlz sadece yuumlzeyini kazıyabildik ve bu teknolojinin
ccedilok daha buumlyuumlk bir potansiyeli bulunuyor Hobici-
ler enduumlstriyel tasarımcılar biyomedikal muumlhen-
disler ve diğerleri talepler doğrultusunda suumlrekli
yeni şeyler deniyor ve alet edevat yiyecek giysi ev
gereccedilleri medikal implantlar ile otomotiv havacılık
ve elektronik iccedilin parccedilalar uumlretiyor Bu teknoloji
ilerledikccedile 3 boyutlu yazıcılar evlerimizdeki buzdo-
labı ya da mikrodalga fırınlar gibi normal hale gele-
cek Nihayetinde ise her ev ve işyerinde bir adet 3 boyutlu yazıcı bulunacak Bunun sonucunda ise
buumlyuumlk fabrikaların yerini şehirlerde faaliyet goumlsteren 3 boyutlu yazıcı ile uumlretim yapan işletmeler
alacak Yani 3 boyutlu yazıcı bakımı yapan teknik personele olan ihtiyaccedil fazlasıyla artacak
S A Y F A 2 1
13-Artırılmış Gerccedileklik Geliştirici
Gerccedilek hayat ccedilok mu
sıkıcı Goumlrsel olarak
iyileştirmelere ek
bilgilere ve eğlenceli
eklentilere mi ihtiya-
cı olduğunu duumlşuumlnuuml-
yorsunuz Boumlyle duuml-
şuumlnen insanlar oldu-
ğu iccedilin oumlzel guumlneş
goumlzluumlkleri biyonik
kontakt lensler ve
diğer teknolojiler aracılığı ile gerccedilekte goumlrduumlğuumlmuumlz şeylerin uumlzerine dijital goumlruumlntuumller
ve bilgiler işlemek iccedilin artırılmış gerccedileklik teknolojisinden faydalanılıyor Her sektoumlre
etkinliğe ve kamusal alana etki edebilme yeteneği sayesinde artırılmış gerccedileklik gele-
cekte insanların hem kişisel hem de profesyonel hayatlarına dokunacaktır Bu nedenle
artırılmış gerccedileklik geliştiriciler bahsi geccedilen teknolojinin guumlvenli ve etkili kullanım yol-
larını bulup tasarlamak zorunda kalacak
14-Kişisel Gizlilik Danışmanı
Teknoloji evrimleşerek geliş-
tikccedile ve her geccedilen guumln hayat-
larımıza daha fazla nuumlfuz
ettikccedile kişisel gizliliğimizi ko-
rumak da zorlaşıyor Yuumlz ta-
nıma sistemleri ve artırılmış
gerccedileklik teknolojileri geniş
kitlelerce kullanıldıkccedila bu
zorlu savaş daha da karmaşık
hale gelecek Yakında dışarı
ccedilıktığınızda insanlar sizin adı-
nızı yaşınızı medeni halinizi
ccedilalıştığınız yeri ve eğer varsa
sicil kaydınızı goumlrebilecek hale gelecektir Bu nedenle sosyal medya ya da diğer tekno-
lojilerin sunduğu oumlnemli faydaları feda etmeden gizliliğinizi koruyabilecek uzmanlar
gelecekte buumlyuumlk talep goumlrecektir
D İ P N O T
S A Y F A 2 2 S A Y I 5
15-Kişisel Marka Danışmanı
Buumlyuumlk ve koumlkluuml firmalar iccedilin bile kısa doumlnemli
projeler iccedilin serbest ccedilalışan profesyonelleri işe
alma youmlnelimi bulunuyor Bu anlayış gelecekte
daha da geniş ccedilaplı kabul goumlrebilir Oumlyle ki fuumltuuml-
ristlere goumlre ileride birccedilok iş proje bazlı geccedilici an-
laşmalarla yapılacak Eğer durum boumlyle ilerlerse
ccedilalışanlar kendi markalarını geliştirmek ve suumlrekli
kendilerini tanıtmak zorunda kalacak Kişisel mar-
ka danışmanları bu noktada devreye girerek ccedilalı-
şanların sanal ve kamusal kimliklerini profesyonel
uumlnlerini geliştirerek onları rekabetin oumlnuumlnde tut-
maya yardımcı olacaklardır
16-Robotik Hizmetler Teknikeri
Oumlnuumlmuumlzdeki on yıl iccedilerisinde hemen her ev
ccedilamaşır bulaşık yemek temizlik ve ccedilim biccedil-
me gibi goumlrevlerde kullanacağı gelişmiş ro-
botlara sahip olacak Fakat bu robotlar her
zaman duumlzguumln bir biccedilimde ccedilalışmayacaktır
Bu nedenle yetkin teknisyenlere hacklen-
miş bozulmuş ya da tamamen ccediloumlkmuumlş ola-
cak olan bu robotları tamir etmek iccedilin ihti-
yaccedil duyulacak Aslında robot teknikerleri
elektrikccedili tesisatccedilı ya da otomobil tamircisi
gibi beceri gerektiren ve kabul goumlren bir iş
olacak
Serap UumlNAL
Besni RAM Rehberlik OumlğrtPsikolojik Danışman
KAYNAKCcedilA
Binnur Yeşilyaprak-mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kitabı- kuramdan uygulamaya
meb_iys_dosyalar4401180351dosyalar2020_0611004013_GelecegYin_Meslekleripd
D İ P N O T
S A Y F A 2 3
S A Y F A 2 4 S A Y I 5
İnsan yaşamı boyunca ccedileşitli seccedilimler
yapar Mesleğini yiyeceğini giyeceğini evini
eşini arkadaşlarını vb seccediler Meslek seccedilimi
insanın yaptığı bu seccedilimler arasında belki de en
oumlnemlisidir Ccediluumlnkuuml insan mesleğini seccedilerken bir
bakıma gelecekteki yaşamını da belirlemekte-
dir (Ccedilakır 2004 2)
İnsanlık tarihinin başlangıcından bu ya-
na iş insan yaşamının gerekli ve buumlyuumlk bir bouml-
luumlmuumlnuuml kaplayan bir tarafıdır Birccedilok goumlruumlşe
goumlre iş yaşamın merkezidir ve hayat boyu suumlren
kariyer gelişimi tuumlm gelişmiş toplumlarda cin-
siyet ırk din coğrafya ve diğer demografik ka-
tegorilerin her biri ile alakalı olan evrensel bir
suumlreccediltir (National Career Development Associa-
tion 19931994a Engels Minor Sampson ve
Splete 1995 s134rsquodeki alıntı) İş ve kariyer ha-
yatın esas alanlarıdır ve herkesin bir kariyeri
vardır (Engels ve diğer 1995 134) Kariyer bir
insanın yaşam suumlresinde ccedilok uzun bir zaman
dilimini iccediline alan yaşam boyu kişinin değerle-
rinden yaşayacağı şehre kadar birccedilok alanda
etkisini hissettiren bir suumlreccediltir Kariyer kişinin
sadece işi değil yaşamdan ne beklediği amaccedil-
ları ne kadar risk alabileceği gibi soruların da
cevabıdır
İnsan hayatının en oumlnemli doumlnuumlm nok-
talarından birisi olan meslek seccedilimi insanın
yaşam biccediliminin de seccedililmesi demektir (Altun
2000Yanıkkerem ve ark 2004) Kişilerin ken-
dilerini en iyi şekilde ifade edebilecekleri ha-
yat boyu uğraşmaktan sıkılmayacakları ve kişi-
lik yapılarına en uygun mesleğe youmlnelmeleri
doğru bir karar olacak ve boumlylece hem kişisel
hem de toplumsal accedilıdan oumlnemli kazanımlar
elde edilecektir Kariyer gelişim suumlrecinin baş-
langıccedil noktası olan meslek seccedilimi bireylerin
hayatında oumlnemli bir yer teşkil etmektedir
Kişilerin meslek seccediliminde aile ve sosyal med-
yanın oumlnemli oumllccediluumlde etkili olduğu goumlzlemlen-
miştir İdeal meslek seccedilimi iccedilin oumlzelikle iş sa-
halarının analizi ilgili sektoumlruumln avantaj ve de-
zavantajları hakkında bilgi sahibi olma sektoumlr-
de ccedilalışanların mesleki deneyimlerini oumlğren-
me ve mesleğin kişiye uygunluğunu tespit et-
me gibi unsurların dikkate alınması ve kariyer
planlaması yapılması gerekmektedir Ancak
oumlğrenciler bu fırsatları goumlz ardı ederek ailenin
ya da sosyal medyanın etkisi ile seccedilim yap-
maktadırlar
OumlĞRENCİLERİN KARİYER SECcedilİMLERİNDE AİLENİN
VE DİJİTALLEŞMENİN ROLUuml
S A Y F A 2 5
Kariyer seccedilimi ve olası bir karara
varma beklentisi ccediloğu zaman belirsizlik
iccedileren karmaşık bir suumlreccediltir Belirsizliğin
nedeni bireyin hayatını buumltuumlnuumlyle etkile-
yecek olan meslek seccedilimini iccedilsel ve dışsal
faktoumlrlere bağlı olarak seccedilmek zorunda
olmasıdır Bu suumlreccedilte oumlğrenci olası bazı
senaryolar kurar geleceğe youmlnelik planlar
yapar ve hatta gelecekte buumltuumln bu belirsiz-
liğin azaldığını veya yok olduğunu duumlşler
Oumlte yandan bu suumlreci karmaşıklaştıran ise
bireyin son karara varmadan oumlnce dikkate
almak zorunda olduğu ailesinin duumlşuumlncesi
isteği hayali ve birde sosyal medyada ken-
diyle oumlzdeşleştirdiği kariyerler gibi faktoumlr-
lerin olmasıdır Karar suumlrecini yaşayan bi-
rey buumltuumln bu faktoumlrlerin varlığının ve na-
sıl analiz edilmesi gerektiğinin farkında
olabilir veya olmayabilir Ayrıca son kararı-
nı vereceği zaman bu faktoumlrleri eleme ve-
ya aralarında bir denge kurabilme kapasi-
tesine de sahip olmayabilir Bu durumda
kariyer seccedilimi suumlrecini son derece karma-
şık bir suumlrece doumlnuumlştuumlrebilir
D İ P N O T
Gencin meslek tercihinde ailenin ccedilok buumlyuumlk etkisi vardır Ailenin ekonomik olanakları ile kuumlltuumlr duumlzeyinin gencin meslek seccedilimini olumlu veya olumsuz youmlnde etkilediği bir gerccedilektir Araştırma bulguları goumlstermiştir ki ekonomik ve kuumlltuumlrel duumlzeyi yuumlksek olan ailelerde genccediller yetenek ve ilgileri doğrultusun-da meslek seccedilme şansına sahip olabil-mekte ailelerinden destek goumlrmektedir-ler Ekonomik ve kuumlltuumlrel olanakları elve-rişsiz olan ailelerde genccediller kısa zaman-da buumlyuumlk kazanccedil getireceği veya itibar
Meslek Seccediliminde Aileye Duumlşen Goumlrevler
sağlayacağı duumlşuumlnuumllen işlere youmlnlendiril-mektedirler
S A Y F A 2 6 S A Y I 5
siz ve başıboş bırakılmasıdır Ccedilocuklarına bu konuda rehberlik edemeyen aileler onların meslek tercihine ilgisiz kalmakla sorumluluk-tan kurtulmuş olduklarını zannederler
Ccedilocuklarının gelişiminde olumsuz et-kileri olan bu ailelerin yanı sıra meslek seccedili-mi konusunda ccedilocuğuna yol goumlsterici olma-ya ccedilalışan onun yetenek bilgi beceri ve ilgi-lerini goumlz oumlnuumlnde tutarak rehberlik eden hiccedilbir fedakacircrlıktan kaccedilınmayan aileler de vardır Kendi arzu ve oumlzlemlerine ters duumlşse de ccedilocuğunun seccedilimini onaylayan ve ona destek olan aile de yok değildir Sayıları ccedilok olmamakla birlikte bilgili ve bilinccedilli bir şekil-de ccedilocuğunun meslek seccedilimini olumlu youmln-de etkileyen ailelerin varlığı da inkacircr edile-mez Ancak pek ccedilok iyi niyetli ve anlayışlı an-ne-baba bu konuda ccedilocuğuna yardımcı ola-mamanın sıkıntısı iccedilindedir
Aile baskısının egemen olduğu hallerde ve mesleğin babadan oğla geccedilmesi şeklinde geleneğin suumlrduumlruumllduumlğuuml ailelerde gence baba mesleğini devam ettirmesi iccedilin baskı yapıldığı goumlruumllmektedir Bu ailelerde ccedilocuk kuumlccediluumlk yaş-tan itibaren baba mesleğini seccedilecek şekilde koşullandırılmaktadır Koşullandırma veya bas-kı yoluyla eğitilen gencin ya baba mesleğine youmlneldiği ya da ailesine başkaldırarak idealin-deki mesleğe sahip olabilmek iccedilin ortamından uzaklaştığı goumlzlenmektir Bazı aileler ise kendi ccedilocukluk veya genccedilliklerinde yapamadıklarını ccedilocuklarının yaşamında gerccedilekleştirmeye ccedilalı-şırlar Baba genccedilliğinde sahip olamadığı bir meslekte oğlunu goumlrmek iccedilin ona baskı yapar Anne okuyup ccedilalışamadığı iccedilin kızının okuma-sını ve meslek sahibi olmasını ister onu suumlrekli zorlar Zorlama sonucu gencin baba veya anne isteğine boyun eğdiği ya da isyan ettiği goumlruumlluumlr Yine başka aile modelinde de ccedilocuklara bazı işlerin oumlnemli ve itibarlı bazılarının ise diğerle-rine goumlre daha oumlnemsiz ve değersiz olduğu ifa-de edebilirler Bu da aile iccedilinde bazı meslekler hakkında oumln yargıların oluşmasına yol accedilar Boumlylece aile dolaylı bir biccedilimde gencin meslek tercihini etkilemiş olur Soumlzuuml geccedilen bu aile mo-dellerinde birey-meslek uygunluğu goumlz oumlnuumln-de bulundurulmadığından ne gencin başarısı duumlşuumlnuumlluumlr ne de mutluluğu Burada oumlnemli olan ailesinin isteklerinin gerccedilekleşmesi aile-nin yapmış olduğu meslek seccediliminin genccedil tara-fından benimsenmesidir Yine bazı ailelerde goumlruumllen bir başka hatalı davranış da meslek seccediliminde gencin tamamen yardımsız destek-
S A Y F A 2 7
Ccedilocukluk ccedilağında meslek seccedilimi gerccedileklikten uzak olup hayali ve arzulu iken oumln ergenlik doumlnemine yaklaştıkccedila yaşamda gerccedileklik faktoumlruumlnuumln roluuml artar kişi meslek seccedilme sorumluluğunun bilin-cine varır İlgi ve yetenekleri giderek ay-rışmaya başlar Yine yetenek ve ilgilerin mesleki amaccedilları belirlemede oumlnem ka-zandığı goumlruumlluumlr
Bu doumlnemde başlarında meslek tercihleri oumlnce ilgilere dayanırken daha sonra yeteneklerde dikkate alınarak mes-leki tercihler ifade edilir Ortaokulun ta-mamlanması ile birlikte akademik eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim arasında seccedilim yapmak zorunluluğunda kalan ccedilo-
cuk oumlncelikle genel ve oumlzel yeteneği ile mevcut eğitim seccedileneklerinden hangisine uygun olduğunu belirlemek durumunda-dır Ccedilocuk temel eğitim sırasında birccedilok ders almış ve başarısını ccedileşitli ortamlara sınama fırsatı bulmuştur Bu doumlnemde ccedilo-cuk karar verirken yeteneklerini ilgilerini eğitimden ve hayattan neler beklediğini mali olanaklarını goumlz oumlnuumlne alarak iş ve eğitim olanaklarını incelemek gerektiğinin farkına varmıştır
D İ P N O T
Orta ccedilocukluk ya da oumln ergenlik doumlnemi 10-15 yaş aralığında olup ortaokul kade-mesine denk gelmektedir Bu doumlnemdeki ccedilocuklar artık ergenlik doumlnemine girmiş bir-ccedilok gelişim doumlnemi itibari ile meslek seccedilimi ile ilgili duydu ve duumlşuumlnceleri şekillenmeye başlamıştır Bu doumlneme meslek gelişiminde lsquoDeneme Doumlnemirsquo denmektedir Bu yaştaki ccedilocuklarda genellikle goumlzlenen mesleki davranışlar
Mesleki faaliyetlerle temel beceri ve ilgileri arasında var olan ilişkiyi anlama
Ccedileşitli yeteneklerden hangilerinin kendisinde guumlccedilluuml olduğunun farkına varması
İlgilerin belirginleşmesi ile bazı faaliyetleri daha ccedilok yapmak bazılarından uzak-laşmak isteme
Hayattan neler beklediğinin ve hayatta nelere oumlnem verdiğinin farkında olmak
Toplumda var olan sosyal ve ekonomik olanakları inceleyerek iş veya eğitim olanaklarını araştırmak
İş ve oyun iccedilin zamanı planlaya bilme
Hayata atılma ya da ileri eğitime devam etme seccedilenekleri uumlzerinde duumlşuumlnme ve araştırma yapma şeklinde sıralanabilir
S A Y F A 2 8
Bu yaşlardaki ccedilocuğunuzun meslek gelişimine yardımcı olmak iccedilin şunları yapabilir-siniz
1) Ccedilocuğunuzun ilgi duyduğu alanları belirleye bilmek iccedilin hangi tuumlr faaliyetleri yap-maktan hoşlandığını hangi tuumlr faaliyetleri yapmaktan hoşlanmadığı konusunda onun-la konuşabilir ccedilevresindeki kişilerden aldığı bu konudaki geribildirimleri ve kendi kişi-sel goumlzlemlerinizi onunla paylaşın
2) Kendi goumlzlemlerinizi de dikkate alarak ccedilocuğunuzun evde ve okulda başarı ile yap-tığı işler hakkında onunla konuşun
3) Ccedilocuğunuzun yetenek ve ilgilerine uygun bir meslek seccedilebilmesi kadar meslekler hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olun
D İ P N O T
Oumlzellikle ccedilocuğunuzun bir meslek hakkında şu tuumlr bilgilere sahip olması gerekir
Meslek mensubu bir guumln iccedilinde ne gibi işler yapmaktadır
Ccedilalışan kişi başlıca ne gibi faaliyetlerde bulunarak nelerle uğraşmaktadır
Mesleğe girebilmek iccedilin sahip olması gereken oumlzellikler (Fiziksel psikolojik oumlzellik-ler genel yetenekler duumlzeyi ya da oumlzel yetenekle yaş sınırı gibi) nelerdir
Mesleğe girebilmek iccedilin gerekli eğitim duumlzeyi nedir Ccedilıraklık kurs staj gerekli mi-dir
İş nasıl bir ortamda yuumlruumltuumllmektedir
Mesleğin ccedilalışma koşulları nelerdir
Ccedilalışmalarının elde ettiği en duumlşuumlk ve en yuumlksek kazanccedil duumlzeyi nedir
Meslek uumlyelerinin ilerde iş bulma olanağı ne kadardır
Ccedilocuğunuzun ilgilendiği meslek hakkındaki sorulara cevap bulabilmesi ona yardım-cı olabilmeniz iccedilin
Kendi mesleğiniz ya da yakın ccedilevrede bulunan insanların meslekleri hakkında ccedilocu-ğunuzla konuşabilir onun bu konuda goumlzlemlerini dinleyebilir ya da bizzat iş ortamı-nıza onu goumltuumlrerek doğrudan yaşantı edinmesini sağlayabilirsiniz Ccedilocuğunuzu tv radyo programları kitaplar bilgisayar programlarından ya da okulundaki rehber oumlğ-retmeninden yardım alarak meslekleri tanımasına teşvik edin
Ccedilocuğunuzun değişik iş yerlerine ziyaret ederek yarım zamanlı işlerde ccedilalışarak meslekler hakkında bilgi toplamasını sağlayın
S A Y F A 2 9 S A Y I 5
Ccedilocuğunuzu meslekleri tanıtıcı konferanslara katılmaya ccedilevresindeki kişilere meslekler hakkında soru sormaya teşvik edin
Ccedilocuğunuzla meslekler hakkında oumlğrendiği bilgileri tartışmak oumlğrendiği bilgileri buumltuumlnleş-tirmesini sağlayın
Ccedilocuğunuzun gelecekteki mesleki plan ve hedefleri uumlzerinde şu anki ilgi ve yeteneklerinin ne kadar oumlnemli olduğunu anlamasına yardımcı olun
Sizin iccedilin ccedilalışmanın ne ifade ettiğini ccedilocuğunuzla konuşarak insanların yalnızca para ka-zanmak iccedilin ccedilalışmadığını anlamasına yardımcı olabilir ccedilalışmanın kendisi iccedilin anlamını bul-masına ve hayattan ne beklediği konusunda fikir sahibi olmasını sağlayın
Meslek Seccediliminde Dijitalleşmenin Roluuml
Guumlnuumlmuumlz duumlnyasında bireylerin mes-lek seccediliminde kitle iletişim araccedillarının ve oumlzel-likle televizyonun ccedilocuk ve genccedillerin mesleki gelişimleri uumlzerinde etkisi oldukccedila fazladır Medya (yazılı ve goumlrsel iccedilerikli video temelli ma-teryaller) kişisel oumlzellikle-rine dayalı olarak ccedilocuk-ları ve genccedilleri seccedilici algı-ları aracılığı ile mesleki gelişimleri konusunda etkileyebilmektedir (King ve Multon 1996) Tele-vizyon gazeteler dergiler ve bilgisayar uumlzerinden ulaşılan kaynaklarda sıkccedila goumlsterilen bazı mes-leklere sahip kişilerin ccedilocuk ve genccediller tarafın-dan model alınma olasılığı artabilmektedir Uumllkemizde son zamanlarda goumlsteri sanatlarıyla ya da bazı spor alanlarıyla ilgili mesleklere sa-hip olmanın daha popuumller olarak algılanmasın-da medyanın etkisi ccedilok accedilıktır Medyada bu tip mesleklere sahip olmanın getirebileceği pırıltı-lı yaşam olanakları gerccedilekccedili yanlarını goumlzetme-yen genccediller accedilısından ccedilok ccedilekici olarak algıla-nabilmektedir Gelecek yıllarda da medyanın ve dijital duumlnya-nın yeri daha da oumlnemli hale gelecektir Klasik
anlamdaki birccedilok iş tanımı ve meslekler değiş-mektedir Değişmeye de devam edecektir Oumlzellikle Pandemi suumlreciyle birlikte duumlnya ge-nelinde dijitalleşmenin oumlnemi daha da oumln pla-
na ccedilıkmıştır Bu suumlreccedil eğitimde de dijitalleş-menin daha da yoğun kullanılmasını sağlamış-tır Bilgisayar teknoloji-sinde elde edilen bilgi-lerin iletişim teknoloji-sine uygulanmasıyla yeni teknolojiler birey-leri iletişim teknolojisi iccedilerisinde aktif bir hale
getirmiştir Sadece teknolojinin hızla hayatı-mıza girmeye başlaması ve dijital duumlnyaya geccedililmesi ile değil ekonomik sosyal bilimsel ve kuumlltuumlrel değişmelerinde etkisiyle geleceği olan meslekler şekilleniyor Yeni dijitalleşen duumlnya ve yapay zekacirc kavramlarıyla birlikte meslek anlayışları da değişti Oumlnceleri genccedille-re ne olmak istediklerini sorduğunuzda dok-tor avukat muumlhendis oumlğretmen cevaplarını alırdınız Dijitalleşen duumlnya ile birlikte bu mes-leklerin yerini yabancısı olduğumuz fakat ge-leceği olan meslekler aldı
S A Y F A 3 0
Geleceği Olan Meslekler İccedilin Gerekli Oumlzellikler
Geleceği olan meslekler grubundan bir meslek seccediltiniz ve bu konuda her tuumlrluuml eğiti-mi almaya başladınız diyelim Eğitimin yanı sıra kişisel olarak geliştirmeniz gereken becerileriniz de olmalı Bu konuda kendinizi eğitmelisiniz Bu becerileri geliştirmeniz seccedileceğiniz meslekte emin adımlarla ilerlemenizi sağlayacaktır Ccediloumlzuumlm Odaklı Olun Karşınıza ccedilıkan problemleri ccediloumlzmeye odaklanın Bazen ccedilok zor ve karmaşık problemler dahi ccedilıksa pes etmeden ccediloumlzmeye ccedilalışın Problemlere ccediloumlzuumlm bulmak iccedilin zihin egzersizleri yapın Farklı ve Yaratıcı Duumlşuumlnuumln Olaylara ve problemleri ccediloumlzmeye yaklaşırken farklı duumlşuuml-nuumln Yaratıcı ccediloumlzuumlmler ve oumlneriler bulun Kimsenin duumlşuumlnemediğini duumlşuumlnen yaratıcı ccediloumlzuumlmler sunan insanlar iş hayatında ccedilok tercih edilirler Olayları Analiz Edin Olayları analiz edip suumlzgeccedilten geccediliren ve nokta atışı ccediloumlzuumlm yol-ları bulan insanlar her zaman aranılan kişilerdir Sosyal Biri Olun Ccediloumlzuumlm odaklı olmanın yanı sıra sosyal ilişkilerinizde guumlccedilluuml olmalı İyi bir dinleyici olmalı empati kurabilmeli ve yaptığınız işi en iyi şekilde yapmalısınız Akademik Donanıma Sahip Olun Bilim teknoloji muumlhendislik ve matematik youmlnuumln-den ileri derede donanımlı olmalısınız Bu yeteneklere sahip insanlar geleceği olan meslekler iccedilin ilk tercih sebebidir Genel Becerilere Sahip Olun Sosyal analitik mobil becerileri youmlnuumlnden kendilerini geliştirmiş kişiler de tercih nedenidir
D İ P N O T
Geleceği olan meslekler ne demek Geleceği olan meslekler oumlnuumlmuumlzdeki yıllar iccedilerisinde gelişen gelişen teknoloji ile bir-likte ihtiyacı artan meslek gruplarıdır Bu mesleklerin yeni ve gelişmekte olması ve bu alanda az personel bulunması nedeniyle ccedilok kazandıran meslek grubunda yer alır Dijitalleşen duumlnyada meslek anlayışı ve ihtiyacı da farklılaşır Geleceği olan meslekleri tercih edecek genccedillere ne oumlnerilir Geleceği olan meslekleri tercih edecek bu alanda kariyer yapacak genccediller oumlncelikle bu konudaki akademik kariyerinizi en iyi şekilde tamamlayın Uzmanlık alanlarınıza goumlre eğitimlerden destek alın Suumlrekli kendinizi geliştirin yaptığınız işin en iyisini ya-pın Meslek seccediliminde nelere dikkat etmeli Mesleğinizin kişilik oumlzelliklerine uyup uymadığına akademik ve gerekli becerileri ta-şıyıp taşımadığına dikkat etmelisiniz Seccediltiğiniz meslek grubunun suumlrekli yapabilece-ğiniz bir iş olması aile ve sosyal hayatınızı da etkiler Gelir duumlzeyinizde hayat tarzınızı etkileyen oumlnemli bir faktoumlrduumlr
S A Y F A 3 1 S A Y I 5
Meslek seccedilimi sırasında yerinde bir karar alabilmek iccedilin gence duumlşen goumlrevler 1 Kendinizi iyi tanıyın Genccedil bedensel oumlzellikleri sağlık durumu guumlccedilluuml ve zayıf youmlnleri zekacirc duumlzeyi ve zekacirc biccedilimi oumlzel yetenekleri ve yeteneksiz olduğu alanlar ilgi ve istekleri kişilik ve karakter yapısı ulaş-mak istediği idealler ve arzu ettiği başarı tuumlruuml hakkında bilgi sahibi olmalıdır 2 Meslekleri tanıyın Genccedil meslekleri tanımalı buumltuumln meslekler hakkında bilgi toplayamazsa da seccedilmeyi planla-dığı mesleği iyi tanımalıdır Genccedil mesleğin veya mesleklerin tarihccedilesini evrimini yapılacak işin niteliğini ccedilalışma ortamını ve koşullarını meslekte aranan yaş yetenek cinsiyet bilgi tuumlruumlnden oumlzellikleri mesleğe nasıl hazırlanıldığı meslekte ccedilıraklık suumlresini yuumlkselme ve iler-leme şansını kazanccedil durumunu iş bulma olasılığını ve işin uumllke ccedilapındaki geccedilerliğini bilmeli-dir 3 Kendi oumlzellikleriniz ile seccedilmeyi amaccedilladığınız mesleğin nitelikleri arasındaki uygunluğu araştırın Genccedil rastgele seccedilim yapmaktan kaccedilınmalı seccedilmeyi duumlşuumlnduumlğuuml meslekte aranan niteliklerin kendisinde bulunup bulunmadığını goumlzden geccedilirmelidir Genccedil yetenekli olmadığı ilgi duy-madığı bir alana youmlnelmekten ve ani kararlar almaktan kaccedilınmalı seccedileceği mesleğin buumltuumln yaşamını şekillendireceğini unutmamalıdır Genccedil birey-meslek uygunluğu sağlandığında ancak mutlu olabileceğini hatırdan ccedilıkarmamalıdır
Aysel KATARCI
Besni RAM RehPskDanışHizBlmBşk
KAYNAKCcedilA Kaynakccedila Altun İ (2000) Kocaeli Sağlık Yuumlksekokulu oumlğrencilerinin kişisel değerleri ve meslek seccedilimlerine etki eden faktoumlrler I Uluslar arası amp VIII Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı Antalya 75- 77 Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi The Journal of Social Sciences Institute SayıIssue35 ndash Sayfa Page 35 ISSN 1302-6879 VANTURKEY LİSE OumlĞRENCİLERİNİN KARİYER DUumlŞUumlNCELERİNİ ETKİLEYEN FAKTOumlRLERİN İNCELENMESİ-FFUNDA AKKOCcedil BUCA EĞİTİM FAKUumlLTESİ DERGİSİ 32 (2012) httpwwwmeligorgtrcocuklarimiz-icinAileye-Dusen-Gorevler24 httpswwwiienstitucombloggelecegi-olan-meslekler
Yeteneklerinizin ve duumlnyanın ihtiyaccedillarının kesiştiği yerde mesleğiniz yatıyor
-Aristo
S A Y F A 3 2
Değişen ve gelişen duumlnya koşulla-
rı iccedilerisinde meslek ve kariyer kavramları
hem gelişimin ve değişimin bir parccedilası
olmuş hem de gelişimin ve değişimin
kendisi konumundadır 1900rsquoluuml yılların
başlarından itibaren ABD başlamış olan
ve guumln geccediltikccedile değeri anlaşılan meslek
ve kariyer kavramları uumllkemizde ise bu-
guumln yadsınmayacak derecede oumlnemini
korumaktadır Elbette ki bu iki kavram
guumlnuumlmuumlze ulaşana kadar ccedileşitli evreler
geccedilirmiş oldu
Bireyin iccedilinde bulunduğu hayat
koşulları iccedilerisinde anlam bulduğu el-
betteki iş ve meslek durumu ile daha da
anlam kazanacaktır Okul hayatının baş-
larında ilgi ve yetenek ile başlayan reh-
berlik suumlreci daha sonra eğitimin sonla-
rında iş ve meslek youmlnlendirmesi ile ni-
hayetine ulaşır Bilindiği uumlzere gerek reh-
berlik hizmetleri olsun gerek mesleki
rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmet-
leri olsun Tuumlrkiyersquonin model aldığı uumllke
ABD olmuştur Uumllkemiz mesleki danış-
manlık ve kariyer danışmanlığı kavramla-
rının oumlnemini ccedilok sonradan fark etmiş
olmasına rağmen buguumln iş sahasının ge-
nişlemesi ve yeniduumlnya duumlzeninin suumlrekli
yenileşme hareketleri beraberinde bu iki
kavramın oumlnuumlnuuml istemsizce accedilmaktadır
Tarihsel suumlreci incelersek Tuumlrkiyersquode reh-
berlik hizmetleri 1950rsquolerde Marshall
Planı kapsamında Amerikalı uzmanların
uumllkemize gelmesi ve bazı Tuumlrk eğitimcile-
D İ P N O T
TUumlRKİYEDE MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER
DANIŞMANLIĞI
rin ABDrsquode eğitim goumlruumlp yurda doumlnmesi
ile başlar Mesleki rehberlikte 1950rsquoden
bu yana gelen tarihsel rehberlik dilimden
yararlanmıştır Milli Eğitim Bakanlığı bu
konuda ilk adımı atan kurumlardan ol-
muştur MEB bu suumlreccedilte ccedileşitli ilgi yete-
nek ve eğilimlerle ilgili teknik araccedil ve ge-
reccediller hazırlamış ve uygulamıştır Tabi ki
bu suumlreccedilte hazırlanan ve uygulanan tek-
niklerde tamamen kopya bir suumlreccedil olma-
mış kuumlltuumlrel alt yapıda goumlz oumlnuumlnde bu-
lundurulmuştur Aynı zamana MEB o douml-
nemlerde eğitim şuralarında mesleki reh-
berliğin oumlnemini uumllkenin kalkınması nok-
tasında hedef koymuştur Bu konuda atı-
lan en buumlyuumlk adım Gazi Eğitim Enstituuml-
suumlnde oumlğretmen yetiştiren programlara
ldquoRehberlik ve Danışma Dersirdquo nin konma-
sı ve tuumlm resmi kaynaklarda meslek seccedili-
mi ve youmlneltmenin oumlneminin vurgulan-
ması oldu Daha sonra gerek rehberlik
olsun gerek mesleki rehberlik olsun MEB
ccedileşitli adımlar attı fakat atılan adımlar
bazen sekteye uğradı Oumlrneğin mesleki
rehberliğin kimin yapacağı ve yahut kay-
nak alan nerden karşılanacak şeklinde bir
takım belirsizlikler soumlz konusu oldu Bu
belirsizlik doumlnemi birccedilok arayışa sebep
oldu belirsizlik suumlreci ise mesleki rehber-
lik ve kariyer alanında birccedilok bilgi sağla-
mış oldu
S A Y F A 3 3 S A Y I 5
2000rsquoli yıllara yaklaşırken daha oumlnce
belirttiğimiz gibi gelişen ve değişen duumlnyada
meslek ve kariyer kavramına daha ccedilok ihtiyaccedil
duymuş ve bu meslek kariyer alanlarında daha
ccedilok pratiklere ihtiyaccedil duydu Ccediluumlnkuuml artık bu
hizmetlerin sadece liseye ya da uumlniversiteye
geccedilişte ve meslek seccedilimi kararı ile sınırlı olma-
dığı tuumlm yaşam suumlresince ve buumltuumlnsel kariyer
gelişimine youmlnelik olması gereğine dikkat ccedileken
akademisyenlerin makale ve kitaplarında
lsquomesleki gelişim suumlrecirsquo ve lsquomesleki gelişim gouml-
revlerirsquo nden soumlz edilmeye başlanmıştır Mesle-
ki Rehberlik ve Kariyer Psikolojik Danışmanlığı
alanında uumlniversitelerde uygulamalı (deneysel)
tez ccedilalışmaları ve oumllccedilek geliştirme veya uyarla-
ma ccedilabaları dikkate değer bir ivme kazanmıştır
Devamında uumlniversitelerde PDR alanı oumlnem
kazanmış ve uumlniversitelerde accedilılan boumlluumlm sayısı
hız kazandı Uumlniversitelerin birccedilok alanında
mesleki rehberlik dersi kondu Kariyer danış-
manlığı adı ile birccedilok alana sertifika verildi Uumll-
kemizde gelecek umutlarının uumlniversite eğiti-
mine bağlandığı ve oumlğrencilerin buumlyuumlk bir yarışı
aşarak hak kazandığı uumlniversitede iyi bir prog-
ram seccedilme kaygısı oumlğrencileri okul dışında uumlni-
versiteye giriş sınavlarına hazırlayan oumlzel ders-
hane sektoumlruumlnuuml yaratmıştır Bu kurumlarda
goumlrevli rehber oumlğretmenlerin oumlğrencinin uumlni-
versiteye giriş puanlarına goumlre girebileceği
uumlniversite ve boumlluumlmleri teknik bir sıralama
yaparak oumlğrenciyi youmlnlendirme uygulaması
ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir yardım tuumlruumlnuuml
doğurmuştur Oumlte yandan İŞKUR da aynı şe-
kilde mesleki rehberlik kavramına oumlnem ver-
miş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli raporlar hazırla-
mış ve sunmuştur
Gelinen noktada buguumln Tuumlrkiyersquode
meslek rehberlik ve kariyer danışmanlığı oumlne-
mini korumaktadır Ccedileşitlenen meslek alanları
ve dallarına atfen ilgiye yeteneğe ve eğilimle-
re daha ccedilok oumlnem verilmektedir Mesleki reh-
berlik ve kariyer danışmanlığı ise duumlnyadaki
ivmeleri ve gelişmeleri goumlz ardı etmemekle
muumlmkuumln olur uumlniversiteye giriş puanlarına
goumlre girebileceği uumlniversite ve boumlluumlmleri tek-
nik bir sıralama yaparak oumlğrenciyi youmlnlendir-
me uygulaması ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir
yardım tuumlruumlnuuml doğurmuştur Oumlte yandan İŞ-
KUR da aynı şekilde mesleki rehberlik kavra-
mına oumlnem vermiş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli
raporlar hazırlamış ve sunmuştur
Huumlseyin KARTAL
Besni RAM RehOumlğrtPsikolojik Danışman
S A Y F A 3 4
Bir yolculuğa ccedilıkmaya karar verdikten
sonra ne yaparsınız İlk olarak nereye
gideceğinize yani yolculuk sonunda nere-
ye ulaşacağınıza karar verirsiniz Sonra-
sında da yola ne zaman ccedilıkacağınıza han-
gi ulaşım yolunu tercih edeceğinize bilet
alıp almayacağınıza dair seccedilimler yapar
ve harekete geccedilersiniz Kısaca yolculuğu-
nuzun tuumlm ayrıntılarını planlar ve kendi-
nize bir yol haritası ccedilıkarırsınız Kariyer
planlamak ve bu doğrultuda meslek seccedili-
minde bulunmak da bir yolculuktur Bu
yolculuğa ccedilıkmadan oumlnce bir yol haritası
ccedilıkarmak ve bu harita doğrultusunda ha-
reket etmek iyi bir kariyer yolculuğu iccedilin
ilk adımdır
Kariyer koumlken olarak Fransızca
ldquocarrieacutererdquo kelimesinden gelmektedir Ke-
lime oumlznel anlamı ldquobir yere ccedilıkan bir yere
gelenrdquo olarak ifade edilmektedir Tanımı-
na bakacak olursak kariyer bir oumlmuumlr bo-
yu yaşanan olaylar dizisi bireyin meslek
ile diğer yaşam rollerinin birbirini izleme-
si sonucu oluşan genel oumlruumlntuuml ve gelişim
ccedilizgisinde oumlzellikle mesleki rollerde yuumlk-
selme duraklama ve gerilemeyi iccedileren
suumlreci ifade eden kavramdır
(Kuzgun2006) Goumlruumllduumlğuuml gibi kariyer
yolculuğu yaşamımız boyunca devam edi-
D İ P N O T
KARİYER PLANLAMANIN YOL HARİTASI
yor Bu yolculukta meslek seccedilmek ve o
mesleği yapıyor olmak uğradığımız du-
raklardan biri Mesleki roluumlmuumlzuumln yanı
sıra bu yolculuğa diğer yaşam rollerimiz
olan ccedilocuk anne baba kardeş eş
komşu vb rollerimiz de eşlik ediyor En
oumlnemlisi de yolculuğumuz bir duumlzluumlkte
değil inişli ccedilıkışlı bir şekilde suumlruumlyor Peki
tuumlm bunlar ne demek oluyor Bir mes-
lek seccediliminde bulunulduğunda oumlmuumlr
boyu bu mesleği yapmak zorunda değil-
siniz belki zamanla meslek değişime uğ-
rayacak belki de meslek değişikliğinde
bulunmak isteyeceksiniz Kariyer planla-
ma tek bir gidiş hakkının olduğu bir yol-
culuktan ziyade birden fazla yollara sa-
hip ccedileşitli alternatiflerin olduğu bir suuml-
reccedil Aynı zamanda meslek seccediliminden
ziyade bir kendini tanıma ve geliştirme
suumlrecidir İyi bir kariyer yolculuğu yap-
mak istiyorsanız kendinizi tanımanız ve
yapmak istediğiniz işimesleği tanıma-
nız bu işimesleğe yaparken değerleri-
nizi bilmeniz oldukccedila oumlnemli Yani yap-
mak istediğiniz işimesleği istiyor olmalı-
sınız istediğiniz işmeslek kendi ilgi ye-
tenek ve mesleki değerlerinize( kazanccedil
unvan iş olanakları vb) uygun olmalı ve
yaptığınız işmesleğe birileri değer veri-
yor olmalı ve bu değerler sizin mesleki
değerlerinizle uyumlu olmalı Yani iste-
diğiniz bir işi yapacak yeteneğiniz yoksa
ancak hayal kurarsınız Yapabileceğiniz
bir işi sevmiyorsanız mutsuz olursunuz
Başkalarının değer vermediği bir iş ile
uğraşırsanız ekonomik karşılığını veya
mesleki doyumunu alamazsınız
(Erkut2016) Tuumlm bunların bir arada
sağlayan işmeslek seccedilimi iyi bir kariyer
yolculuğunun diğer adımıdır
S A Y F A 3 5 S A Y I 5
İyi bir kariyer yolculuğunun adımlarına goumlre yol haritamızı ccedilıkaracak olursak
Kendimizi tanımak iccedilin ldquoBen kimim Benim ilgi ve yeteneklerim nedir Ben ne yapa-
bilirimrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Yapmak istediğiniz işmesleği tanımak iccedilin ldquoHangi mesleği seccedilebilirim Seccedilmek iste-
diğim işmesleğin oumlzellikleri nedir Benim oumlzelliklerim ve işmesleğin oumlzellikleri ne ka-
dar uyumlu Bu işmesleği yapmak iccedilin ne yapmak gerekiyor Hangi lise veya uumlniver-
siteye gidebilirim Bu işmeslek iccedilin diploma yanında başka nelere ihtiyacım varrdquo vb
soruları sorabilirsiniz
Mesleki değerlerinizi bilmek iccedilin ldquoBu işmesleği yaparken ne kazanmak istiyorum
(para saygınlık unvan rahat gezmek tek başınalık gibi) Toplum bu işmesleğe ne
kadar değer veriyor Bu işmesleğin iş olanakları nedir Oumlzel sektoumlrde mi devlet ku-
rumlarında mı ccedilalışmak istiyorum Bu işmesleği nasıl yapmak istiyorum Bu iş
mesleğin iş olanakları değişikliğe uğrarsa ne yaparım Yapmak istediğim işmeslek
gelecekte yeri ne olurrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Tuumlm bu sorularına cevabına uygun olan mes-
lekleri belirleyip meslekler hakkında daha fazla
bilgi edinip araştırma yapabilirsiniz Meslek
elemanlarıyla goumlruumlşebilirsiniz Karar verirken
sormanız gereken diğer bir soru ise ldquoBu iş
meslek seccediliminde mutlu musunuzrdquohellip Sorulara
cevap veren meslekler aynı zamanda bu iş
mesleği yaparken mutlu olacağınız seccedilimler
olmalı Eğer mutlu olacağınız bir seccedilim olmazsa
yaşamınızın bir kısmında mutlu olmadığınız
bir doumlnem yaşayacak olabilirsiniz Kariyer
planlamak bir nevi kendiniz iccedilin doğru ve
mutlu bir işmeslek seccedilimi yapmak ve bu se-
ccedilim doğrultusunda ccedilalışmalarda bulunmak ile
ilgilidir Tuumlm bunları karşılayan bir planlama
iccedilin iyi bir kariyer yolculuğu olduğundan bah-
sedebiliriz
İyi bir kariyer yolcuğu iccedilin yol haritasını ccedilıkarırken yolculuk bileti gibi bize yar-
dımcı olabilecek kaynaklarımız ise
S A Y F A 3 6
Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi (MBS)
D İ P N O T
Kişinin kendisini tanımasına yapmayı sevdiği şeyleri ve yeteneklerini keşfetmesine meslek seccedili-mine yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur Sisteme httpmbsmebgovtr adresinden ulaşıp uumlcretsiz uumlyelik oluşturabilirsiniz Oluşturulan uumlyelik sonrasın-da sistemde yer alan testlerdeki sorulara verdiğiniz cevaplara goumlre meslek eşleştirmesinde bulunuyor Sistem zaman zaman guumlncellemeler nedeniyle tam işlevsel olarak ccedilalışmayabiliyor Bu yuumlzden ara ara girip tekrar kontrol ederek faydalanabilirsiniz
Mesleğim Hayatım Portalı
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Muumlduumlrluumlğuuml
tarafından hazırlanmış olup mesleki ve teknik eği-
timde yer alan liseler ve boumlluumlmler hakkında bilgi
vermektedir Bu boumlluumlmlerin gelecekteki iş imkacircnla-
rı staj olanakları iş olanları meslek tanıtımları gibi
birccedilok konuda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Por-
tala httpsmeslegimhayatimmebgovtr adre-
sinden ulaşabilirsiniz Portalda yer alan videoları
izleyebilir dokuumlmanları inceleyebilirsiniz
S A Y F A 3 7 S A Y I 5
Tuumlrkiye İş Kurumu (İŞKUR) ldquoMeslekleri Tanıyalımrdquo
Duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmesleği adıyla aratarak mesleğin ta-
nımı goumlrevleri mesleğin gerektirdiği oumlzellikler ccedilalışma or-
tamı ve koşulları mesleğe sahip olmak iccedilin alınacak eğitim-
ler iş olanakları mesleki kariyer suumlreci hakkında ayrıntılı
bilgilerin yer aldığı dosyalara ulaşabilirsiniz Merak ettiğiniz
veya duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek hakkında ayrıntılı bilgilere
bakarak size olan uyguluğunu değerlendirebilir meslek se-
ccedilime youmlnelik kararlar alabilirsiniz Kurum web sitesine gir-
diğinizde Online İşlemler sekmesinden Meslekler Soumlzluumlğuuml
rsquonuuml seccedilip Tuumlrk Meslekler Soumlzluumlğuuml ve Meslekleri Tanıyalım
başlıklarını inceleyebilirsiniz Kurum web sitesine https
esubeiskurgovtr adresinden ulaşabilirsiniz
Yuumlksekoumlğretim Program Atlası
YoumlkAtlas olarak bilinen bu sistem ise Yuumlksekoumlğretim
Kurulu tarafından hazırlanmış olup uumlniversitelere ilişkin
ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Sistemde yer alan başlıklar
aracılığıyla uumlniversiteler oumln lisans ve lisans boumlluumlmleri
meslek tanıtımları mezunlarının KPSS TUS DUS gibi sı-
navlardaki başarı bilgilerine bir oumlnceki yılın sonuccedillarına
goumlre yerleşen oumlğrencilerin Yuumlksekoumlğretim Kurumları Sına-
vı kapsamında Temel Yeterlilik Testi ve Alan Yeterlilik Tes-
ti netlerine ulaşabilirsiniz Bu bilgiler doğrultusunda mes-
lek ve uumlniversite tercihinde bulanabilirsiniz Seccedilmek iste-
diğiniz mesleğe okumak istediğiniz boumlluumlm ve uumlniversite-
ye karar verebilir buna goumlre ccedilalışmalarınızı planlayabilirsi-
niz Sisteme httpsyokatlasyokgovtrindexphp adre-
sinden ulaşabilirsiniz
S A Y F A 3 8
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi
D İ P N O T
buumlnyesinde bulunan projeler aracılığıyla boumlluumlm-
uumlniversite tercihi staj ve iş olanakları ve mesleki eğitim
suumlreccedilleri kapsamında destek uumlniversiteye hazırlananlara
uumlniversite okuyanlara ve kamu ccedilalışanlarına destek ol-
maktadır UumlNİ-VERİ Projesi kapsamında uumlniversite tercih-
lerine yardımcı olmak amacıyla lisans boumlluumlmleri hakkında
İş Bulma Suumlresi Başlangıccedil Uumlcreti Nitelik Uyuşmazlığı Ka-
muda İşe Yerleşme Oranı Firma Buumlyuumlkluumlğuuml Dağılımı ve
Sektoumlr Bazında Dağılım konularında grafiklerle istatistik-
sel veriler sunarak bilgilendirmektedir İlgili boumlluumlm mezu-
niyeti sonrasında iş bulma ve mesleki kazanccedil durumunu
daha net bir şekilde goumlrebilirsiniz Bu bilgilere bakarak
oumlzellikle duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek ve buna bağlı olarak okumak istediğiniz boumlluumlmuuml de-
ğerlendirebilir mesleki değerlerinize uyumu noktasında karar verebilirsiniz Danışman
Bilgi Sistemi (DABİS) Projesi kapsamında ise UumlNİ-VERİ ile sunulan bilgilerin kapsamı da
artırılarak uumlniversiteler bazında boumlluumlm karşılaştırması yaparak bilgilendirmektedir Bu
sistemden faydalanmak iccedilin rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlardan veya uumlniver-
sitelerin kariyer merkezlerinden destek alabilirsiniz Uumlniversite okurken kariyerinizi
şekillendirmek amacıyla Yetenek Her Yerde Staj Seferberliği Soumlz Yetenekte ve Kari-
yer Planlama Dersi Projeleri kapsamında gerccedilekleştirilen ccedilalışmaları inceleyebilir pro-
jelere katılabilirsiniz Stajiş deneyimleri kazanarak okuduğumuz boumlluumlmmeslek daha
yakından tanıyabilirsiniz Proje ve bilgilere httpswwwcbikogovtr adresinden
projeler sekmesinden ulaşabilirsiniz
İyi bir kariyer yolculuğunda yol haritanızı oluştururken kendinize soracağınız sorular ve
yardım alacağınız kaynaklar sizlere oldukccedila yardımcı olacaktır Bu yolculukta karar verme
suumlrecinde aileniz ve rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlarınızdan da destek alabilirsi-
niz Unutmayın ki bu yolculuğun tek bir gidiş yolu bulunmamakta ve doumlnuumllmez değildir
Her bireyin yolculuğu farklı yollardan ve kendine oumlzel olacaktır
Fatma BAYKAL
Psikolojik Danışman
AC Yamazaki Ortaokulu
S A Y F A 3 9 S A Y I 5
NEDEN MESLEKİ EĞİTİM
Her ccedilocuk farklı oumlzelliklere yetenekle-
re ve ilgilere sahiptir Zamanında ve doğru
yapılacak bir rehberlik ve youmlnlendirme ile ba-
şarılı olamayacak ccedilocuk yoktur Bu nedenle
aldıkları eğitim onların buumltuumln hayatını temel-
den etkileyecektir Oumlte taraftan 21yuumlzyılın iş
duumlnyasının ccedilocuklarımızdan beklentisi ccedilok
yuumlksektir İşte doğru okul seccediliminin oumlnemi
tam bu noktada karşımıza ccedilıkıyor
Peki hem oumlğrencilerin hem de veli-
lerin okul seccedilimi konusunda oumlzellikle dikkat
etmesi gereken başlıca hususlar nelerdir
Bu sorudan hareketle bize ayrılan bu bouml-
luumlmde mesleki ve teknik eğitim ile buna
paralel olarak doğru okul seccediliminde dikkat
edilmesi gereken hususları mesleki ve tek-
nik eğitimin oumlnemini ve mesleki teknik eği-
timin uumllkemizdeki konumunu kısaca masa-
ya yatırdık
Doğru Okul Seccediliminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uumllkemizde hemen hemen her veli ccedilocuğu iccedilin lise tercihinde bulunurken akademik eğitime odaklana-rak sırasıyla Fen Liseleri Sos-yal Bilimler Liseleri Anadolu Liseleri tercihinde bulunmak-tadır Akademik eğitim veren okullara yerleşemeyen ccedilo-cuklar iccedilin mesleki eğitim en son tercih olarak duumlşuumlnuumll-mektedir Bu duumlşuumlncede olan ebeveynlerimize şunu hatırlatmak isterim ki doğru bir okul tercihi ccedilocuğun
kendi ilgi ve yeteneklerinin farkında olarak kendisi hak-kında reel bir değerlendir-me yapabilmekten geccedilmek-tedir Bu anlamda tercih suumlrecinde velilerin roluumlnuumln duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde ebeveyn-lerin de ccedilocukları hakkında gerccedilekccedili bir bakış accedilısına sahip olması oumlnem arz et-mektedir
Bu bağlamda anne babaların ccedilocuklarını iyi tanı-maları gelecekle ilgili kariyer planlamasını gerccedilekccedili yapma-
larını sağlayacaktır Her bire-yin kendine oumlzguuml ilgi ve yete-neklerinin olduğu goumlz ardı edilmeyerek ccedilocuğun lsquobiriciklikrsquo youmlnuumlnuumln lsquosıradanlaşmasınarsquo fırsat ve-rilmemelidir Unutulmamalı-dır ki balığa uccedilmayı file ağa-ca tırmanmayı oumlğretmeniz muumlmkuumln değildir
S A Y F A 4 0
Mesleki ve Teknik
Anadolu
Liselerinderdquo
uygulanan
programların
farklılıklarını ve bu
farklılıkların
kendilerine
sağlayacağı
avantajları iyi
anlamaları son
derece oumlnemlidir
Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitim Durumu ve Avantajları
Duumlnyada ve Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitimin Oumlnemi
2005 yılında AB iccedilinde yapılan bir araştırmada velilere zorunlu eğiti-mi tamamlamış oumlğrenciye genel mi meslek eğitimi mi tavsiye edersiniz sorusu youmlneltilmiştir İngiltere Fran-sa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş uumllkelerde yaşayan velilerin 70rsquoi gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok daha aşağılarda kalmaktadır
Nitelikli iş guumlcuuml verimli bir ekonomi iccedilin vazgeccedililmez bir unsur-dur Nitelikli iş guumlcuumlne sahip olmanın yolu ise iyi planlanmış mesleki eğitim-le muumlmkuumlnduumlr Mesleki ve teknik eği-tim bu accedilıdan gelişmekte olan ekono-miler iccedilin hayati oumlnem arz etmektedir
21 Yuumlzyılın sanayisinin ihtiyaccedil-larını karşılayacak ve bu bağlamda
uumllkemizin gelişmekte olan sanayisi-nin istihdam noktasında ihtiyaccedil duyduğu nitelikli işguumlcuuml sıkıntısı ccedilektiği duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde gelecekte meslek lisesinden mezun olacak nitelikli işguumlcuumlnuumln oumlnemi anlaşıl-mamaktadır
Bu gerccedileklikten hareketle sektoumlr ile sağlam temellerle kurula-cak bir işbirliği neticesinde iş duumln-yası ile entegre olmuş ve iş duumlnya-sının ihtiyaccedil duyduğu meslek ve alanlarda nitelikli işguumlcuumlnuumln yetişti-rilmesini sağlayacak bir mesleki ve teknik eğitim Tuumlrkiyersquonin 2023 ve 2071 hedeflerine ulaşması yolunda en buumlyuumlk role sahip olacaktır
uygulanan programların farklılıkla-
rını ve bu farklılıkların kendilerine
sağlayacağı avantajları iyi anlama-
ları son derece oumlnemlidir
2012 yılından itibaren tuumlm
meslek liselerinin eğitim sistemi-
miz iccedilerisinde ldquoMesleki ve Teknik
Anadolu Lisesirdquo olarak isimlendi-
rilmeleriyle birlikte meslek liseleri
arasındaki farklılıklar accedilısından
kamuoyunda bir belirsizlik duru-
mu oluşmuştur Kafalardaki bu
soru işaretinin giderilmesi accedilısın-
dan meslek lisesi tercihi yapacak
oumlğrenci ve velilerimizin ldquoMesleki
ve Teknik Anadolu Liselerinderdquo
D İ P N O T
İngiltere Fransa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş
uumllkelerde yaşayan velilerin 70 gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki
eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok aşağılarda kalmaktadır
S A Y F A 4 1 S A Y I 5
miştir
Mesleki Eğitimde Paradigma değişikli-
ğine yol accedilan bu değişikliklerden sonra oumlzel-
likle ortaoumlğretimde alternatif bir okul duumlzeyi-
ne ccedilıkarılan mesleki eğitim merkezlerine olan
ilgi artmış bu oumlğrenciler işletmede yaparak
yaşayarak uygulamalı bir şekilde mesleklerini
oumlğrenme fırsatı bulmuştur Ayrıca mesleki
eğitim merkezlerini tercih eden tuumlm oumlğrenci-
ler ile meslek liselerinde işletmede beceri
eğitimi (staj) alan her oumlğrencinin staj uumlcret
alması devlet garantisi altına alınmıştır
Ayrıca 09122016 tarih ve 6764 sayılı
Kanun Huumlkmuumlnde Kararnamenin yayımlanma-
sıyla Tuumlrkiyersquonin mesleki eğitimi iccedilin bir doumlnuumlm
noktası sayılabilecek gelişmeler yaşanmıştır
Kararnameyle ccedilıraklık eğitimin oumlrguumln eğitim
kapsamına alınması işletmelere devlet deste-
ğinin oumldenmesi meslek liseli oumlğrencilerin uy-
gulamalı atoumllye meslek derslerine başladığı 9
Sınıftan itibaren sigortalanması ve 12072019
tarihli Ortaoumlğretim Kurumları Youmlnetmeliğinde
yapılan değişiklikle Mesleki Eğitim Merkezi oumlğ-
rencilerine lise diploması alma hakları veril-
Uumllkemizde ortaoumlğretim mezunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda meslek lisesi
mezunlarının istihdamda başı ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi mezunlarının oumln lisans
ve lisans mezunlarından da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere yansımaktadır
etmekte ve edindikleri mesleğin avantajlarını
bir oumlmuumlr yaşamalarını sağlamaktadır Bunun
en buumlyuumlk kanıtı mezunlarının kamuda ve oumlzel
sektoumlrdeki istihdam duumlzeyleridir
Tuumlm bu bilgiler ışığında Guumlccedilluuml Tuumlrki-
ye İccedilin Mesleki Eğitim gerccedileğinden hareket-
le uumllkemizin 2023 ve 2071 iccedilin belirlediği kal-
kınma hedeflerini yakalayabilmesinin yolu
doğru ve gerccedilekccedili sektoumlrel analizlerin ışığında
yapılacak mesleki eğitim planlamalarından
geccediltiği yadsınamaz bir gerccedilekliktir Bu gerccedile-
ğin farkında olan Bakanlığımız bu yeni suumlreccedil-
teki paradigma değişikliği ile mesleki eğitimi
tercih edecek her bir oumlğrencimize istihdam
olanaklarını sağlayacak her tuumlrluuml desteği ve-
receğinden hiccedilbir velimizin ve oumlğrencimizin
kuşkusu olmasın
Nevzat AVŞAR
Besni Osman İsot MTAL Muumlduumlruuml
Uumllkemizde oumlzellikle 2016dan bu ya-
na mesleki eğitimde paradigma değişikliği
ile beraber yapılan iyileştirmeler mesleki
eğitim veren okullarımızın donatım moder-
nizasyonunun sektoumlruumln ihtiyaccedillarına cevap
verecek duumlzeye ccedilıkarılması gerek Bakanlığı-
mız gerekse yerel duumlzeyde sektoumlr ile yapılan
protokoller ve işbirlikleri neticesinde mesle-
ki eğitim hem daha cazip hale getirilmiş hem
de mezunlarının istihdam duumlzeyleri artırıl-
mıştır Oumlyle ki uumllkemizde ortaoumlğretim me-
zunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda
meslek lisesi mezunlarının istihdamda başı
ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi me-
zunlarının oumln lisans ve lisans mezunlarından
da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere
yansımaktadır
Tek dezavantajı maalesef veli ve oumlğ-
rencilerde yerleşmiş bir olumsuz algı olan
meslek liseleri tabiri yerindeyse oumlğrencileri-
ni ldquokollarına altın bilezikrdquo takarak mezun
Değerli Okurlar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bouml-
luumlm Başkanlığımızca hazırlanan DİPNOT Dergimi-
zin bu sayısıyla birlikte ccedileşitli konularda başarıyı
yakalamış kişilerle roumlportaj yapmaya ve bu roumlpor-
tajları yayımlamaya karar verdik Dergimizin iccedileri-
ğinde bu ay kariyer suumlrecini etkileyen faktoumlrler
bizimde goumlrevlerimizden biri kariyer danışmanlığı
olunca kariyer hayatına ldquoCoğrafya Oumlğretmenliğiy-
lerdquo başlayıp 13 yıl bu mesleği icra ettikten sonra
D İ P N O T
ldquoHukukrdquo eğitimini bu yıl tamamlayan ccedilocukluğu-
muzun da birlikte geccediltiği OumlğretmenAvukat Sa-
dun ERYILMAZ ile yapmaya karar verdim Zaman
zaman kendisiyle genccedillerimizi doğru youmlnlendirme
konusunda paylaşımlarda bulunuruz İlk defa ona
profesyonel anlamda sormak istedim Eminim
burada bize ayırabileceğiniz vakit en fazla 10 da-
kikadır Bence bu suumlreyi iyi değerlendirin ccediluumlnkuuml
roumlportaj iccedilerisinde oumlğreneceğiniz ilham alacağı-
nız ipuccedilları var
SO YLEŞİ
O Ğ RTAVUKAT SADUN ERYİLMAZ
İ LE MESLEK SECcedilİ Mİ U ZERİ NE
Sadun Eryılmaz sizi kısaca tanıyabilir miyiz
1980 Besni doğumluyum İlk orta ve lise eğiti-
mimi canım memleketim Besnirsquode tamamladım
17 yıldır coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyo-
rum Guumlzel uumllkemin ccedileşitli yerlerinde goumlrev yap-
tıktan sonra Mersinrsquoe yerleştim ve 10 yıldır Mer-
sinrsquode yaşıyorum Duumlzenli olarak koşu yaparım
spor salonuna giderim ve spor en oumlnemli sosyal
aktivitelerimden biridir Okumak benim iccedilin adeta
vazgeccedililmez bir tutkudur Evli ve uumlccedil ccedilocuk sahibi
bir babayım İki oğlum ve bir kızım var
S A Y F A 4 3 S A Y I 5
İlk orta ve lise eğitimimi Besnirsquode tamamladık-
tan sonra Atatuumlrk Uumlniversitesi Fen Edebiyat
Fakuumlltesi Coğrafya Boumlluumlmuumlnuuml kazandım Aslın-
da oumlğrencilik hayatım boyunca hep başarılı bir
oumlğrenciydim Okulun ve sınıfın en ccedilalışkan oumlğ-
rencilerinden biri oldum her zaman Memur
ccedilocuğuydum Babam Besni Lisesinde hademe
olarak goumlrev yapardı Oumlğretmenlerden aldığı
kitapları bana getirir ve ben okuduktan sonra
onları tekrar teslim eder bir yenisini getirdi
bana Kendim kitap alamazdım ve kitap ihtiya-
cımı babam bu şekilde karşılardı Okuma alış-
kanlığımı babama borccedilluyum Rahmetli babam
sayesinde ilkokuldan beri inanılmaz bir okuma
alışkanlığı kazandım Başarılı bir oumlğrenci ol-
mamda bunun ccedilok buumlyuumlk bir katkısı olduğuna
inanıyorum Halen okuyorum ve okumaya da
nefes aldığım muumlddetccedile devam edeceğim in-
şallah
1997 yılında kazandım ilk uumlniversiteyi Ve ina-
nın tam anlamıyla bilgisayar ve internet ile o
zaman tanıştım aslında Yani o ana kadar başa-
rılı bir oumlğrenci olmamda şuan ki gibi teknolojik
suumlreccedillerin pek etkisi yoktur kesinlikle En
oumlnemli bilimsel destekccedilimiz Besni Halk Kuumltuumlp-
hanesiydi Ve gazetelerden kupon biriktirerek
aldığımız ansiklopedilerdi bizim başucu yardım-
cımızdı Oysa şu an oumlğrencilerin sahip olduğu
imkacircnları duumlşuumlnuumlyorum da bizim iccedilin hayal
olan şeylerin hepsi şu an onlar iccedilin mevcut
Yeter ki kendilerine inanıp duumlzenli şekilde ccedila-
lışmayı alışkanlık haline getirsinler Başarama-
yacakları hiccedil bir şey yok aslında Daha sonra
Anadolu Uumlniversitesi Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitir-
dim Hem oumlğretmen hem oumlğrenci olmak be-
nim iccedilin ccedilok alışılır bir durum haline geldi
Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitirdikten sonra Uluslara-
rası Kıbrıs Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesini ka-
zandım 2020 yılında mezun oldum hukuk fa-
kuumlltesinden ve yakında avukatlık stajına baş-
layacağım Hukuk Fakuumlltesi okurken de boş
durmadım Anadolu Uumlniversitesi Accedilık Oumlğretim
Fakuumlltesi Uluslararası İlişkiler Boumlluumlmuumlnuuml ka-
zandım Şuan 3 sınıfım Hukuk Fakuumlltesinden
mezun olduktan sonra sınavsız ikinci uumlniversi-
te hakkından faydalanarak İstanbul Uumlniversi-
tesi Uzaktan Eğitim Siyaset Bilimi ve Kamu
Youmlnetimini kazandım ve şuan 2sınıfım Biraz
zor olsa da aynı anda iki fakuumlltede iki ayrı bouml-
luumlm okumak insan ccedilalışınca her şey kolaylaşı-
yor aslında Bakalım bu fakuumllteler bitince bel-
ki yeni boumlluumlmler okuyacağım Hem oumlğretmen
hem oumlğrenci olmak yerini hem avukat hem
oumlğrenci olmaya bırakacak belki Dedim ya ne-
fes aldığım muumlddetccedile okumaya devam
Eğitim yıllarınızı nasıl geccedilirdiniz kendinizi geliştirmek iccedilin neler yaptınız
İnsanın sahip olduğu imkacircnlar yetenekleri ve
elbette şansı hayattaki başarısını belirler Ama
buumltuumln bunlara sahip insanların bile başarılı olama-
malarının nedeni hayata gelişme odaklı bakama-
malarıdır İnsanın kendisine ve yapabileceklerine
olan inancı nasıl bir hayata sahip olacağını belir-
ler aslında Mutlaka hepimizin hayatta başarısız-
lıkları ve kaybettiği anları mevcuttur Bu zaten ha-
yatın olağan bir durumudur Sonsuz başarı ve son-
suz kazanmak yoktur ki insan hayatında Oumlnemli
olan başarısızlıklardan ders ccedilıkarmak ve bir sonra-
D İ P N O T
ki suumlreccedilte başarıyı yakalayabilmektir Bilim insan-
ları kendilerine ait bir buluşu ortaya ccedilıkarırken
defalarca kez başarısız olduktan sonra buluyorlar
O nedenle başarısızlıklar aslında hayat tecruumlbesi-
dir Bu tecruumlbe yeni başarıları yakalamanın en
oumlnemli anahtarıdır bence Başarısızlık olmadan
başarı ccedilıkmaz ortaya Ayrılmaz bir buumltuumlnduumlr bun-
lar birbirini tamamlayan Yeter ki başarısızlıklar-
dan ders ccedilıkarıp kafa yapısını değiştirip yeniden
denemeyi bilsin insan Başarı işte o zaman gele-
cektir
Başarısız olmadan kimse başarılı olamıyor siz bu soumlz hakkında neler duumlşuumlnuumlyorsunuz
Sizce hayatta başarılı olmanın sırları neler
rultusunda etkin bir planlama yapmak ve bu plan dacirchilince ccedilalışmalarda bulunmak başarıyı getiren oumlnemli unsurlardandır İnsan kendini iyi tanımalı guumlccedilluuml ve zayıf youmlnlerini tespit ettikten sonra oumlzguumlvenli bir şekilde suumlreci youmlnlendirme-lidir Ccediluumlnkuuml yeteneğimizi ilgimizi ve bilgimizi bizden daha iyi bilen olamaz Mazeret uumlretme-den ve tam muumlkemmeliyetccedili olmadan ccedilalışma-lıyız Yaptığımız ccedilalışma en iyi olmak zorunda değil En iyi olabiliyorsa tabii ki ne ala Ama ol-muyorsa ccedilalışmalarımızı yarıda bırakmak ol-maz Muumlcadele ve ccedilalışmaya devam etmeliyiz
Hayatta başarılı olmanın sırları ile ilgili duumlşuumlncelerimi soumlylemeden oumlnce başarının tanı-mını yapmakta fayda var aslında Başarı nedir Bence başarı sonucunun faydalı olduğu duumlşuumlnuuml-len bir eylemi gerccedilekleştirmek bir işin uumlstesin-den gelmektir Yani aslında başarılı olmanın sırrı uumlstuumln yeteneklere ve inanılmaz bir zekacirc duumlzeyi-ne sahip olmak değildir Bunlar başarılı olmayı tabii ki kolaylaştıracaktır ama tamamı buna bağlı değildir kesinlikle Başarılı olan tuumlm insanlar ha-talarından ders ccedilıkarmayı bilen ve başarısızlığa bahane uumlretmeyen insanlardır Bence bu başarılı olmanın ilk şartıdır Ayrıca bir insanın başarılı olabilmesi iccedilin bir hedefi olmalıdır O hedef doğ-
UNUTMAYALIM Başarı en kısa yoldan neticeye ulaşmak değildir Başarı en iyi neticeye ulaşmaktır
S A Y F A 4 5 S A Y I 5
Meslek seccedilimi bir oumlğrencinin hayatında ki en oumlnemli kararlarındandır Ccediluumlnkuuml tuumlm hayatımızı etkileyen bir karardır meslek seccedilimi Ona goumlre boumlluumlm tercih edip sınavlara hazırlanıyor oumlğren-cilerimiz Belki de bir oumlmuumlr boyunca yapacağız o işi O nedenle karar alma suumlreci ccedilok oumlnemli bence Maalesef uumllkemizde meslek seccedilerken goumlnluumlnuumln istediğini değil de daha iyi para ka-zanmak veya aileyi tatmin etmek oumlncelikli ter-cih haline gelmiştir Ccedilocukluktan beri olmak istediği hayal ettiği mesleği Tuumlrkiyersquode iş olana-ğı kısıtlı olduğu iccedilin seccedilmeyen yuumlz binlerce oumlğ-rencimiz var Hele hele aile illa atanması kolay olan veya iş bulma olanağı daha fazla olan mes-leği seccedilmesi iccedilin oumlğrenci uumlzerinde baskı unsuru
oluşturuyorsa maalesef istenilen meslek yeri-ne faklı meslekler tercih edilebiliyor O yuumlz-den ben hali hazırda goumlrevine devam eden bir oumlğretmen olarak oumlğrencilerimizin hayal ettik-leri meslekleri seccedilmelerini destekliyorum Benim ailem bana meslek seccediliminde muumldahil olmadılar aslında Ben kendim oluşturdum tercihlerimi ve ona goumlre girdim sınava Haya-limdeki meslek miydi oumlğretmenlik derseniz hayır değildi Oumlğretmenliği ve oumlğrencilerimi inanılmaz seviyorum aşkla yapıyorum bu mesleği Ama hayalimdeki meslek savcı ol-maktı Onu da tercih hatası nedeni ile gerccedilek-leştiremedim Bu yuumlzden tercih suumlreci ccedilok oumlnemli ccedilok
Meslek seccedilim aşamasında olmazsa olmaz şeyler neler Aileniz bu suumlreccedilte sizi nasıl etkiledi
Tuumlrkiyersquode mesleğini yapan her beş kişiden birisi neden memnun kalmıyor olabilir Bu
durumu genel olarak değerlendirirsek hangi sonuca varabiliriz
Uumllkemizde meslek seccedilimi yapan her beş kişiden birisi memnun değilse seccedilmiş olduğu meslekten işte bir oumlnceki sorunuzda verdiğim cevaplar aslında bu sorunuza da geccedilerli bence Hayal ettiği mesleği değil de iş bulma olanağı daha fazla olan veya ailesinin istediği mesleği yapmak zorunda kalmasıdır bence Bazen oumlğ-rencilerimden biri geliyor yanıma hayal ettiği mesleğin avukatlık olduğunu soumlyluumlyor Ama bu
fakuumllteyi okumasının imkacircnsız olduğunun ccediluumlnkuuml babasının kesinlikle tıp okumasını iste-diğini belirtiyor Ve sonuccedilta doktor oluyor İşte bunun gibi yuumlz binlerce oumlrnek vardır mut-laka Maalesef uumllkemizde bu durum sıkccedila ya-şanmakta Birccedilok oumlğretmen de buna bizzat şahittir eminim
Benim hayalimdeki meslek az oumlnce de sorunuzda cevapladığım gibi savcı olmaktı Yani hukuk fakuumlltesi okumak en buumlyuumlk hayalimdi De-diğim gibi tercih hatası nedeniyle hukuk fakuumlltesi kazanamadım liseden mezun olduktan sonra Ama oumlğretmenlik mesleğini inanılmaz severek ya-pıyorum Hem mesleğime hem oumlğrencilerime ccedilok değer veriyorum Kutsal bir meslek yaptığımın far-kındayım Hammaddesi insan olan bir meslek Yıl-
D İ P N O T
lar sonra farklı meslek gruplarında karşımıza ccedilı-kıp bize ulaşıp bizi sahiplenen unutmayan oumlğ-rencilerimizin varlığı bu mesleğin en muumlkemmel armağanıdır bize O yuumlzden oumlğretmen olmanın en guumlzel yanlarından biridir bu Diktiğiniz fidanın buumlyuumlyuumlp kocaman bir ağaccedil olduğunu goumlrmektir Bu mutluluk oumlğretmenler iccedilin en oumlnemli hazine-dir
Meslek hayatınızda şu ana kadar sizi en ccedilok mutlu eden şeyler nelerdir
Genccedillerin hayatına guumlzel dokunuşlar yapan bir eğitimci olarak hiccedil halen bir şeylerin eksik olduğunu
hissettiniz mi
buumlyuumlk bir kısmı ile irtibattayım Kiminin uumlniver-site mezuniyetine gittim kiminin askerlik yemi-ni toumlrenine Kiminin duumlğuumlnuumlne gittim kiminin ccedilocuğunun suumlnnet toumlrenine Baba gibi veya abi gibi bir ilişki var ccediloğunluğu ile aramızda O yuumlz-den halen kendimi geliştirmek adına sayısız ccedila-lışma yapmaktayım Oumlğrencilerime nasıl daha faydalı olabilirim mantığı ile her sene onlarca hizmet iccedili eğitim faaliyetlerine katılmaya de-vam ediyorum Muhakkak eksik youmlnlerim yuumlre-ğine tam anlamıyla dokunamadığım oumlğrencile-rim var İşte bunları en aza indirebilmek iccedilin halen ilk guumlnkuuml heyecanım ve azmimle kendimi yenilemeye ve geliştirmeye devam ediyorum
İnsan hiccedilbir zaman tam anlamıyla muuml-kemmel olamaz bence Muumlkemmellik sonu olan bir şey değildir Ben 17 yıllık oumlğretmenlik haya-tımda hep daha muumlkemmel bir oumlğretmen nasıl olunabilir anlayışı ile suumlrduumlruumlyorum goumlrevimi Ben artık muumlkemmel bir oumlğretmenim dediğim an aslında tuumlm her şeyi kaybetmişim demektir Gerccedilekten hep oumlğrencilerimin yuumlreğine dokun-dum sizin de değdiniz gibi Meslek hayatım bo-yunca oumlğrencilerim ile olan ilişkimden de zaten bunu bizzat anlıyorum hissediyorum Ccediluumlnkuuml bu duygular karşılıklıdır 17 yıl oumlnce okuttuğum oumlğ-rencilerimle halen goumlruumlşuumlyorum Halen inanıl-maz bir sevgi var aramızda Oumlğrencilerimin ccedilok
S A Y F A 4 7 S A Y I 5
2003 yılından beri coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyorum Hayalimdeki meslek olmasa da asla pişman değilim oumlğretmen olmaktan Zevkle gururla yapıyorum mesleğimi Ama hu-kuk fakuumlltesi yuumlreğimde hep bir sızı olarak kal-mıştı Hiccedil ccedilıkmıyordu aklımdan Aslında liseyi bitirdikten sonra girdiğim uumlniversite sınav so-nucu aldığım puan ile 6 uumlniversitenin hukuk fakuumlltesini kazanabiliyordum 17 yaşındaydım o zaman Ve tercihlerimi şu an olduğu gibi muuml-kemmel bir rehberlik anlayışına sahip oumlğret-menlerimiz tarafından değil bizzat kendim yap-tım Ccediluumlnkuuml o doumlnem bize yardımcı olacak bir rehber oumlğretmenimiz yoktu maalesef Bu da rehber oumlğretmenin ne kadar değerli olduğunun en buumlyuumlk ispatıdır Dokuz hukuk fakuumlltesi terci-hi yapmıştım sınavdan oumlnce Ccediluumlnkuuml bizim oumlğ-rencilik yıllarımızda fakuumllte tercihleri sınav oumln-cesinde forma doldurulup sınav esnasında gouml-revli oumlğretmene teslim ediliyordu Sınav guuml-nuumlnden bir guumln oumlnce arkadaşlarla tercihlerimizi goumlzden geccedilirmek iccedilin buluştuk İlk dokuz terci-him hukuk fakuumlltesi diğerleri oumlğretmenlikti O buluştuğumuz guumln uumlniversitede okuyan bazı arkadaşlarım altı hukuk fakuumlltesi tercihimi sil-dirdi listemden Hukuk okuyacaksan şu uumlniver-sitelerde okuyacaksın diğerlerini okumanın bir anlamı yok oumlğretmenlik oku bari garanti işin
olur dedi Ve bunun uumlzerine listemde olan altı hukuk fakuumlltesini silip yerine oumlğretmenlik yaz-dım İlk uumlccedil tercihim hukuk fakuumlltesi olarak kal-dı Sınav sonucu ccedilok kuumlccediluumlk bir kuumlsuratla hu-kuk fakuumlltesini kazanamadım 17 yaşındaydım ve sağlıklı karar veremedim Belki de dinle-memem gerekti o arkadaşları ama dinledim maalesef Yanlış youmlnlendirildim Belki de bir rehber oumlğretmen yardımı alsaydım ccedilok farklı sonuccedillar olabilirdi hayatımda O guumlnden beri iccedilimde hep bir ukde olarak kalmıştı hukukccedilu olmak 13 yıllık oumlğretmen iken hukuk fakuumllte-sini neden okumuyorum diye duumlşuumlnduumlm ken-di kendime Her guumln saatlerce sınava hazır-landım Oumlğrencilik yıllarımdan ccedilok daha fazla ccedilalışmak zorunda kaldım ccediluumlnkuuml ccediloğu şeyi unutmuştum Ama yılmadım muumlcadele ettim ve 2015 yılında emeklerimin karşılığını alarak hukuk fakuumlltesini kazandım Geccedilen sene me-zun oldum Avukatlık stajına başlayacakken maalesef salgın suumlreci başladı Salgın suumlreci bittikten sonra avukatlık stajını tamamlayıp avukatlık mesleğine geccedileceğim 17 yıldır yap-mış olduğum ve severek yaptığım oumlğretmen-likten ayrılmak beni ccedilok uumlzecek ama hayalimi gerccedilekleştireceğim 40 yaşında radikal bir ka-rar olacak belki bu Ama dediğim gibi haya-limdeki mesleği yapmaya başlayacağım
13 yıl oumlğretmenlik mesleğini icra ettikten sonra Hukuk eğitimi almak istemenizin sebepleri
neler
Son olarak Koronaviruumls salgını ile birlikte Tuumlrkiyersquode işsizlik sorununun tarihi seviyelere
ulaştığı bu suumlreccedilte meslek seccedilim aşamasında olan oumlğrencilere neler soumlylemek istersiniz
Uumllkemizin ve duumlnyanın iccedilinde bulundu-
ğu salgın koşulları sebebiyle on binlerce iş yeri
kapandı ve milyonlarca insan işsiz kaldı Bu
olumsuz suumlreccedil maalesef sadece bizim uumllkemizi
ve bizim insanımızı değil tuumlm duumlnyayı aynı şe-
kilde etkiledi Ama insanoğlu bunun da uumlstesin-
den gelecektir elbet O yuumlzden bu suumlrecin bite-
ceği inancını taşıyorum Bu suumlreccedil nedeni ile
uumlniversite sınavına girecek ve meslek seccedilecek
oumlğrencilerimize tavsiyem suumlreccedil elbet bitecek o
nedenle meslek seccediliminde bunu goumlz oumlnuumlnde
bulundurun Salgın doumlnemi sonsuza kadar
devam edecek bir suumlreccedil değil Tabii ki uumllke-
mizin iccedilinde bulunduğu ekonomik koşullar
ailelerinin kendilerine sunabileceği imkacircnlar
uumlniversite okuduktan sonra iş bulma oranı vs
gibi etkenler meslek seccediliminde ccedilok oumlnemli
Ama hayalinizdeki meslek ne ise o hedef doğ-
rultusunda ccedilalışmanız en sağlıklı karardır diye
duumlşuumlnuumlyorum
Başta uumllkemiz olmak uumlzere tuumlm insanlığa sağlıklı bir yıl temennisi ile
sevgi ve saygılarımı sunarım
İLETİŞİM
Besni Rehberlik Ve Araştırma Merkezi
Rehberlik Hizmetleri Boumlluumlm Başkanlığı
Adres Yenibesni Mah Kurdini Sokak Besni Eğitim Vakfı
İlkokulu 1 Kat 02300 BesniAdıyaman
Telefon 0416 318 2060
Fax 0416 318 2060
Web httpbesnirammebk12tr
besniram
lsquolsquo Yeteneklerinizin ve
Duumlnyanın İhtiyaccedillarının
Kesiştiği Yerde
Mesleğiniz Yatıyorrsquorsquo Aristoteles
S A Y F A
D İ P N O T
1BASAMAK BİREYİN KENDİNİ TANIMASI
Kişinin yeteneklerini becerilerini ilgilerini
değerlerini kaynaklarını sınırlılıklarını ihtiyaccedil-
ların iccedilerecek şekilde kendisiyle ilgili net bir an-
layışa sahip olmasıdır
YETENEK Genel anlamda ccedileşitli alanlarda
sergilenebilen performans kapasitesi anlamına
geldiği gibi aynı zamanda oumlğrenme guumlcuuml veya
bir iş goumlrev ya da faaliyeti diğer insanlara goumlre
daha başarılı ve daha hızlı bir şekilde yapabilme
yetisi olarak tanımlanabilir
Bireyin İlgi Ve Yeteneklerinin Belirlenme-
sinde İse
Anketler İlgi envanterleri Kişilik envanterleri Yetenek testleri kullanılır
ABD istihdam kurumu tarafından 1949
yılında geliştirilen o yıllardan bu yana suuml-
rekli uumlzerinde ccedilalışılan Tuumlrkiye İş Kurumu
tarafından da adaptasyonu yapılan Genel
Yetenek Test Bataryasında şu yetenek
alanları bulunmaktadır
DOĞRU MESLEK SECcedilİMİ İCcedilİN GEREKLİ BASAMAKLAR
S A Y F A 1 1 S A Y I 5
1Zeka Genel oumlğrenme becerisi
2Soumlzel Yetenek Okuduğu bir metni anlama ve
bir duumlşuumlnceyi soumlzcuumlklerle etkili bir şekilde anla-
tabilme yeteneği
3Sayısal Yetenek Aritmetik hesaplamaları hızlı
ve doğru şekilde yapabilme
4Uzay ve Mekan İlişkileri Yeteneği Cisimlerin
uzaydaki biccedilimlerini algılama iki ve uumlccedil boyutlu
olarak goumlrebilme geometrik şekilleri farklı accedilı-
lardan baktığında anlama yeteneği
5Şekil Algısı Yeteneği Bir cisim resim veya
grafik uumlzerindeki ayrıntıları algılama veya birbi-
rine oldukccedila benzeyen iki goumlrseli karşılaştırabil-
me
6Buumlro işleri yeteneği Yazılı bir metinde ya
da tablodaki detayları algılayabilme iki me-
tin arasındaki farklılıkları goumlrebilme
7Motor koordinasyon Goumlz ile eli veya goumlz
ile parmakları hızlı doğru ve koordineli bir
biccedilimde hareket ettirebilme
8Parmak becerisi Kuumlccediluumlk cisimleri parmakla
hızlı doğru ve istenen youmlne hareket ettire-
bilme veya istenen yere koyabilme yetene-
ği
9El becerisi Elleri ccedilabuk ve ustalıkla kulla-
nabilme yeteneği
S A Y F A 1 2 S A Y I 5
İLGİ Belli faaliyetlere isteyerek youmlnelme bu
faaliyetleri kısıtlayıcı koşullar altında bile başka
faaliyetlere tercih etme ve bu faaliyetleri ya-
parken yorgunluk yerine dinlemişlik bıkkınlık
yerine devam etme isteği duyma Oumlzetle ilgi
bir faaliyet goumlrev ya da bir nesneye karşı duyu-
lan sevme ya da sevmeme durumudur Yete-
nekler bir mesleki etkinlikte sağlanan başarı
duumlzeyi ilgiler ise o faaliyetlerden zevk alma
duumlzeyiyle ilişkilidir İlgilerin oluşumunun iccedilsel
dinamikler kadar aile yapısı sosyal sınıf kuumlltuumlr
ve ccedilevre gibi faktoumlrlerden etkilendiği soumlylenebi-
lir
İlgi konusunda ccedilalışan ilk kuramcılardan biri
olan Superrsquoe goumlre bireylerin meslek ilgilerini
tanımanın doumlrt temel youmlntemi vardır
1İfade Edilen ilgiler Bireyin soumlzcuumlkleriyle ifade
ettiği ya da iddia ettiği ilgiler
2Goumlzlenen ilgiler Bireyin davranışlarına ya da
yaptığı faaliyetlere bakarak anlaşılabilecek ilgi-
ler
3Envanterle Oumllccediluumllen ilgiler Bireyin hangi faali-
yetlerden hoşlanıp hangilerinden hoşlanmadı-
ğını anlamak iccedilin bir dizi maddeden olu-
şan envanterle oumllccediluumllen ilgilerdir
4Testlerden oumllccediluumllen ilgiler Yetenek test-
lerinden elde edilen sonuccedillara bakarak
belirlenen ilgiler
Kuzgun tarafından 1989 yılında geliştiri-
len Kendini Değerlendirme Envante-
ri (KDE) lise oumlğrencilerine meslek seccedili-
minde yol goumlstermek uumlzere oumlğrencilerin
kendilerini daha iyi tanımalarında yardım-
cı olmak amacıyla algılanan yetenek ilgi-
ler ve mesleki değerler temel boyutların-
daki oumlzelliklerini oumllccedilmek uumlzere geliştiril-
miştir Bu envanterde yer alan ilgilere
baktığımızda şunları goumlrebiliriz
Temel Bilim ilgisi Fizik Kimya Biyoloji
gibi bilimlerin konularını oluşturan doğal
olayları incelemek Matematik konuları ile
uğraşmak gibi davranışlarda kendini goumls-
teren bir ilgi alanıdır
Sosyal Bilim ilgisi Sosyoloji psikoloji
coğrafya tarih arkeoloji felsefe gibi bi-
limlerin konularına ilgi duyma
Canlı Varlık ilgisi Eti yenen hayvanları
veya tahıl sebze ve meyve gibi bitkileri
uumlretme ve hoşlanma
Mekanik ilgisi Ccedileşitli alet ve makineler
yapma işletme ve onarma
İkna ilgisi Duygu ve duumlşuumlncelerini başka-
larına benimsetme belli bir amacı gerccedilek-
leştirmek iccedilin başkalarını etkileme
S A Y F A 1 3
Ticaret ilgisi Alım satım işleriyle uğraşma
ticaret yoluyla kar elde etme bir malı
muumlşteriye tanıtma ve satma gibi faaliyet-
lerde bulunma
İş Ayrıntıları ilgisi Ayrıntılar uumlzerinde ccedila-
lışma her işi guumlnuuml guumlnuumlne yapma bir ya-
zıyı ya da hesabı inceden inceye kontrol
etme yazıları duumlzenli bir biccedilimde dosyala-
ma
Edebiyat ilgisi Her tuumlrluuml edebi eseri oku-
ma inceleme eleştirme ve edebi eserler
yazma
Guumlzel Sanatlar ilgisi Resim heykel gibi
plastik sanatlar ve el sanatları ile ilgili
eserleri inceleme veya bu tuumlr eserler orta-
ya koyma
Muumlzik ilgisi Muumlzik dinleme muumlzik aleti
ccedilalma beste yapma
Sosyal Yardım ilgisi İnsanlara yardım et-
me sorunlu insanları iyileştirme besle-
me geliştirme şeklinde sıralanabilir
DEĞERLER Değer Ulaşmayı istediği-
miz hedeflere ve ideallere atfettiğimiz
oumlnemdir İhtiyaccedillar tuumlm insanlarda ve
hayvanlarda goumlruumllmesine rağmen değer-
ler sadece insana oumlzguuml oumlğrenebilen ve
kuşaktan kuşağa aktarılabilen bir olgu-
dur Mesleki değer bir mesleğe girme
sonucunda o mesleğin getirilerinden elde
edilen doyumdur Bir mesleğin en cazip
yanı birey iccedilin o meslekten elde edilen
yuumlksek kazanccedil bir başkası iccedilin guumlvence
başka biri iccedilin mesleğin sahip olunan ye-
teneği kullanmaya olanak tanıması diğer
bir başkası iccedilin mesleğin toplumsal say-
gınlığı olabilir
Tuumlrkiyersquo de yapılan ccedilalışmalardan biri
Kuzgun tarafından 1988 yılında gerccedilek-
leştirilmiştir ve toplam 9 meslek değeri
belirlenmiştir Bu değerler şunlardır
1Yeteneği kullanma
2Yaratıcılık
3Yarışma
4İş birliği
5Değişiklik
6Duumlzenli yaşam
7Liderlik
8Kazanccedil
9Uumln sahibi olma
D İ P N O T
S A Y F A 1 4
2 BASAMAK MESLEKLERİN İNCELENMESİ
Meslekler Hakkında Bilgi Toplanırken Şu Oumlzelliklere Dikkat Edilmelidir
bullMesleğin oumlzellikleri bullUnvan ve niteliği bullGerekli eğitim duumlzeyi bullMesleğe giriş koşulları bullGereksinim duyulan eleman sayısı bullGirişteki sınırlamalar bullMesleğin suumlrekliliği bullMeslekte ilerleme koşulları vs dikkatli bir şekilde araştırılmalıdır İstenen mesleğin oumlzellikleri olanakları avantajları dezavantajları gereken nitelikler
başarı koşulları maaş duumlzeyi vb konularla ilgili bilgiler toplanmalıdır
Mesleki Bilgilendirmede Hangi Araccedillardan Yararlanabiliriz
Mesleklerle ilgili basılı malzemelerin toplanması (kitap broşuumlr afiş vs) İş yerlerine youmlnelik incelemeler yapma Meslek elemanları ile goumlruumlşme ya da konferanslar İş tecruumlbesi olan kişilerden yararlanma Oumlğrencileri gruplar halinde meslekleri incelemeye youmlnlendirme Seminerler İş kurumu gibi kuruluşların mesleki rehberlik merkezlerinden yararlanma Bilgisayar ve internet uumlzerinden meslekler hakkında bilgi toplama şeklinde araş-
tırma yapılabilir
D İ P N O T
S A Y F A 1 5
D İ P N O T
3BASAMAK BİREYİN KİŞİSEL OumlZELLİKLERİ İLE MESLEKLERİN GEREKTİRDİ-
Ğİ OumlZELLİKLER ARASINDA İLİŞKİ KURMA- KARAR VERME
Mesleki rehberlik hizmetlerinde son aşama ise bireyin kişisel oumlzellikleri ile mesleklerin
gerektirdiği oumlzellikler arasında ilişki kurularak bireylerin uygun mesleki kararlar ver-
melerine yardımcı olmaktır Bu karar verme bireyin hak ve sorumlulukları dikkate alı-
narak her zaman iccedilin bireye bırakılmalıdır
Meslek seccedilimi ve gelişimi zaman iccedilinde oluşan bir suumlreccediltir Bireyin değişen kişilik oumlzel-
likleri ve mesleklerde meydana gelen değişimler bireyle meslek arasında bağ kurmayı
her zaman guumlccedilleştirmektedir Bu nedenle oumlzellikle eğitim oumlğretim kurumları iccedilerisinde
bir seccedilim yapma aşamasında ki bireyler iccedilin mesleki rehberlik hizmetleri aktif olarak
uygulanmalıdır
S A Y F A 1 6 S A Y I 5
GELECEĞİN MESLEKLERİ NELER OLACAK
Son 100 yılda meydana gelen teknolojik gelişmelerin geri kalan buumltuumln tarihsel suumlreccediltekin-
den daha fazla olduğunu biliyor muydunuz Evet teknoloji inanılmaz bir hızla koşuyor ve bu hızıy-
la bazı meslekleri arka sıralara itiyor Uumlstelik bu durumda sadece teknoloji değil bilimsel sosyal
kuumlltuumlrel ccedilevresel ve ekonomik gelişmeler de oldukccedila etkili
Her geccedilen guumln adını daha oumlnce duymadığımız yepyeni teknolojilerle yapay zekacirc kavram-
ları ile karşılaşıyor ve bu teknolojiden nasibini almış cihazlarla tanışıyoruz Biz bu teknoloji ve ci-
hazlarla tanışıp haşır-neşir olurken bazı meslekler de ldquoElvedardquo diyerek bavulunu toplayıp bilinme-
ze doğru yol alıyor Oumlte yandan bayram ziyaretlerinde ldquoNe iş yapıyorsun evladımrdquo sorusunu so-
ran teyzeler cevap olarak varlığından haberdar olmadıkları meslekleri daha fazla duyar hale geli-
yorlar Tabi yakın gelecekte daha sık duyacaklarını da soumlyleyebiliriz
Uumllkemizdeki iş kollarında gerekli olan temel yetenek ve yetkinliklerin 41rsquolik bir kısmının
2020rsquoden sonra değişime uğrayacağına inanılıyor Ayrıca yaygın bir kanıya goumlre şu anda 7 yaşına
kadar olan ccedilocukların ileride ccedilalışacakları mesleklerin en az yarısı henuumlz ortaya ccedilıkmadı Bu da de-
mek oluyor ki meslekler de buumlyuumlk bir değişimden geccedilecek Dolayısıyla yeni ve popuumller meslekle-
rin neler olacağına geniş ccedilerccedileveli bir bakış atma zamanı geldi
Gelin şimdi geleceğin en popuumller mesleklerine birlikte goumlz atalım
S A Y F A 1 7
1-Enduumlstriyel Veri Bilimci
Enduumlstriyel anlamda verilerin topar-
lanması ve bu veriler ışığında analizler
yapılmasını uumlretim suumlreccedillerinin daha
doğru ve nitelikli youmlnetilmesini olanak-
lı kılan enduumlstriyel veri bilimciler oumlzel-
likle online alışverişin yuumlkselmesi se-
bebiyle geleceğin popuumller meslekleri
iccedilinde yer alacaklar
2- Robot Koordinasyon Uzmanı
Guumlnuumlmuumlzde uumlretim suumlreccedillerinde robot-
lar kullanılıyor ve robot kullanım oranı
guumlnden guumlne artıyor Dolayısıyla robot-
lar yepyeni mesleklerle tanışmamıza
neden olacak Geleceğin meslekleri ara-
sında en popuumller olacaklardan biri ise
robot koordinasyon uzmanıdır Bu uz-
manlar robotların onarımlarını ve bakı-
mının yanında etkili ccedilalışma prensipleri-
ni goumlzden geccedilirirler Boumlylece robotlara
yepyeni beceriler kazandırılabilmekte-
dir
3- IOT Uzmanı
Nesnelerin interneti olarak bilinen kavram-
dan haberiniz var mı IoT olarak kısaltılan
bu kavram etrafımızdaki neredeyse buumltuumln
her şeyin internete bağlı olarak işlem goumlr-
mesini ifade ediyor Yani akıllı binalarda
yer alan klimalar alarm sistemleri guumlvenlik
kameraları ve diğer birccedilok şey nesnelerin
interneti iccedilin başlangıccedil aşaması Yakın gele-
cekte buumltuumln elektronik aygıtları uzaktan
bile olsa internet bağlantısı sayesinde youml-
D İ P N O T
S A Y F A 1 8 S A Y I 5
4- Veri Dedektifi
Veri dedektifleri nesnelerin interneti adı ve-
rilen teknolojiden ve internet ağlarından el-
de edilen bilgileri ccediloumlzuumlmleyerek ilgili kişi ya
da kurumlara aktaracak Ccedileşitli şirketler
doğru pazarı analiz edebilmek iccedilin bu tekno-
lojiden yararlanıyor ve uumlruumln ya da hizmet
satışı iccedilin buna hatırı sayılır zaman ve para
harcıyorlar İşte veri dedektifliği sayesinde
harcanan zaman ve parada tasarrufa gidile-
bileceğinden bu mesleği geleceğin meslekleri
arasında yer alacağını soumlyleyebiliriz
5- Veri Guumlvenliği Uzmanı
Ebeveynler hem kendilerini hem de ccedilocuk-
larını internet ve teknolojinin beraberinde
getirdiği istenmeyen sonuccedillara karşı koru-
mak iccedilin gelecekte daha ccedilok ccedilaba sarf ede-
cekler Yakın gelecekte daha sık siber saldırı
ifadesini duyacağımıza inanılıyor Bu tip sal-
dırılar iccedilin oumlnleyici ccedilalışmalar yapmak
oumlnemli bilgileri gizlemek ya da gerekli goumlruumll-
duumlğuuml koşullarda ortadan kaldırmak veri guuml-
venliği uzmanlarının işi olacak
6- Akıllı Şehir Uzmanı
Akıllı evler kadar akıllı şehirler de artık hayatı-
mızın merkezine yerleşmek uumlzere Gelecekte
şehirlerin sayıları milyonları bulan sensoumlrler
(alıcılar) ile donatılması bekleniyor Bu sensoumlr-
ler elektrik internet su doğalgaz atık gibi bir-
ccedilok işlem iccedilin kullanılacak Dolayısıyla olası arı-
zalarda goumlrsel zeka youmlnuumlnden şanslı olan akıllı
şehir uzmanlarına buumlyuumlk goumlrev duumlşecek
S A Y F A 1 9
7-Blockchain Geliştirici
Dijital kripto para birimi Bitcoinrsquoi daha
oumlnce duymuş olmalısınız Peki Bitcoinrsquoi
hayata geccediliren ve altında yatan tekno-
loji hakkında ne kadar şey biliyorsunuz
Bahsettiğimiz teknoloji yani Blockchain
teknolojisi finansal ya da başka tuumlrluuml
işlemleri merkezi olmayan hızlı ve gizli
bir şekilde yapmaya yarayan dağıtılmış kriptografik bir kayıt defteridir Anlaması biraz
zor olsa da uzmanlar blockchain teknolojisinin İnternet gibi duumlnyayı değiştireceğine ina-
nıyor Bu nedenle blockchain teknolojisinden anlayan onunla işlevsel hizmetler ve
uumlruumlnler geliştirebilen uzmanlar gelecekte buumlyuumlk bir talep goumlrecektir
8-Sivil yacircda Ticari Drone Pilotu ve Hare-
ket Memuru
Huumlkuumlmetler drone kullanımı iccedilin en uy-
gun duumlzenlemeleri yapıyor Ccediluumlnkuuml insan-
lar uzaktan kumandalı uccedilabilen dronela-
rının avantajlarından faydalanmak iccedilin
yeni yollar geliştirmekten hiccedilbir zaman
vazgeccedilmeyecektir Askeri ve eğlence
amaccedillı kullanımı yaygın olan droneların ccedileşitli kişisel ve ticari kullanım yolları da her
geccedilen guumln artıyor Oumlrneğin Amazon gibi firmalar droneların paket teslimatı iccedilin kullanıl-
masına oumln ayak oldu Fakat dronelar şehirdeki ccediloumlpleri temizleme hava kirliliğini takip
etme ve yuumlksek ya da ulaşılması zor yerlerdeki sıradan işleri yerine getirme gibi amaccedillar
iccedilin de kullanılabilir Bu nedenle bazı firmalar ve kamu kurumları kendilerine ait hava
taşıtlarını kullanması ve takip etmesi iccedilin ekipler oluşturacaktır
9-Akıllı Bina Teknisyeni
Yıldan yıla daha fazla ev bine ofis ve fabrika
otonom teknolojilerin faydalarından yararlana-
rak ışıklandırma ısıtma havalandırma ve guuml-
venlik gibi bina sistemlerini kontrol ediyor
Buzdolabı gibi guumlnluumlk kullanılan cihazlar da ar-
tık nesnelerin interneti teknolojisinin bir parccedila-
sı olmaya başladı Gelecekte akıllı binalar şehir-
leri ele geccedilirip insanların otonom teknolojiler sayesinde daha oumlzguumlr ve rahat yaşamaları-
nı sağlayabilir Fakat halen bu sistemleri kurabilecek bakımını ve tamiratını uumlstlenebile-
cek yetkin kişilere ihtiyaccedil duyuyoruz Yani havalandırma ve ısıtma gibi sistemlerde uz-
manlıkları bulunanlar geleceğin akıllı bina teknisyenleri olabilir
D İ P N O T
S A Y F A 2 0 S A Y I 5
10- Yapay Zeka Uzmanı
Yapay zeka sizi korkutmasın Yakın gelecekte
sağlık teknoloji uumlretim gibi alanlar başta olmak
uumlzere birccedilok farklı yerde yapay zekanın nimetle-
rinden faydalanmaya başlayacağız Buna bağlı
olarak da yapay zeka alanında uzmanlara ihti-
yaccedil olacak
11-Dijital Rehabilitasyon Danışmanı
Guumln iccedilerisinde maruz kaldığınız dijital bilgi-
ler nedeni ile hiccedil kendinizi bunalmış his-
settiniz mi Guumlnuumlmuumlzde birccedilok insan bu
şekilde hissediyor Hayatlarımız sosyal
medya ve diğer ccedilevrimiccedili aktiviteler etra-
fında doumlnduumlkccedile kullandığımız teknolojiye
ne kadar bağımlı hale geldiğimizi fark edi-
yoruz Bu nedenle gelecekteki popuumller
mesleklerden biri insanların dijital detoks
yapmasına yardımcı olarak bu tuumlr iccedilerik-
lerden uzak tutan profesyoneller olacaktır
Danışmanlık eğitimi almış kişiler bu iş iccedilin
gerekli donanıma en uygun adaylar olabi-
lir
12-3 Boyutlu Yazıcı Teknisyeni
Fuumltuumlristlere goumlre 3 boyutlu yazıcı teknolojisinin he-
nuumlz sadece yuumlzeyini kazıyabildik ve bu teknolojinin
ccedilok daha buumlyuumlk bir potansiyeli bulunuyor Hobici-
ler enduumlstriyel tasarımcılar biyomedikal muumlhen-
disler ve diğerleri talepler doğrultusunda suumlrekli
yeni şeyler deniyor ve alet edevat yiyecek giysi ev
gereccedilleri medikal implantlar ile otomotiv havacılık
ve elektronik iccedilin parccedilalar uumlretiyor Bu teknoloji
ilerledikccedile 3 boyutlu yazıcılar evlerimizdeki buzdo-
labı ya da mikrodalga fırınlar gibi normal hale gele-
cek Nihayetinde ise her ev ve işyerinde bir adet 3 boyutlu yazıcı bulunacak Bunun sonucunda ise
buumlyuumlk fabrikaların yerini şehirlerde faaliyet goumlsteren 3 boyutlu yazıcı ile uumlretim yapan işletmeler
alacak Yani 3 boyutlu yazıcı bakımı yapan teknik personele olan ihtiyaccedil fazlasıyla artacak
S A Y F A 2 1
13-Artırılmış Gerccedileklik Geliştirici
Gerccedilek hayat ccedilok mu
sıkıcı Goumlrsel olarak
iyileştirmelere ek
bilgilere ve eğlenceli
eklentilere mi ihtiya-
cı olduğunu duumlşuumlnuuml-
yorsunuz Boumlyle duuml-
şuumlnen insanlar oldu-
ğu iccedilin oumlzel guumlneş
goumlzluumlkleri biyonik
kontakt lensler ve
diğer teknolojiler aracılığı ile gerccedilekte goumlrduumlğuumlmuumlz şeylerin uumlzerine dijital goumlruumlntuumller
ve bilgiler işlemek iccedilin artırılmış gerccedileklik teknolojisinden faydalanılıyor Her sektoumlre
etkinliğe ve kamusal alana etki edebilme yeteneği sayesinde artırılmış gerccedileklik gele-
cekte insanların hem kişisel hem de profesyonel hayatlarına dokunacaktır Bu nedenle
artırılmış gerccedileklik geliştiriciler bahsi geccedilen teknolojinin guumlvenli ve etkili kullanım yol-
larını bulup tasarlamak zorunda kalacak
14-Kişisel Gizlilik Danışmanı
Teknoloji evrimleşerek geliş-
tikccedile ve her geccedilen guumln hayat-
larımıza daha fazla nuumlfuz
ettikccedile kişisel gizliliğimizi ko-
rumak da zorlaşıyor Yuumlz ta-
nıma sistemleri ve artırılmış
gerccedileklik teknolojileri geniş
kitlelerce kullanıldıkccedila bu
zorlu savaş daha da karmaşık
hale gelecek Yakında dışarı
ccedilıktığınızda insanlar sizin adı-
nızı yaşınızı medeni halinizi
ccedilalıştığınız yeri ve eğer varsa
sicil kaydınızı goumlrebilecek hale gelecektir Bu nedenle sosyal medya ya da diğer tekno-
lojilerin sunduğu oumlnemli faydaları feda etmeden gizliliğinizi koruyabilecek uzmanlar
gelecekte buumlyuumlk talep goumlrecektir
D İ P N O T
S A Y F A 2 2 S A Y I 5
15-Kişisel Marka Danışmanı
Buumlyuumlk ve koumlkluuml firmalar iccedilin bile kısa doumlnemli
projeler iccedilin serbest ccedilalışan profesyonelleri işe
alma youmlnelimi bulunuyor Bu anlayış gelecekte
daha da geniş ccedilaplı kabul goumlrebilir Oumlyle ki fuumltuuml-
ristlere goumlre ileride birccedilok iş proje bazlı geccedilici an-
laşmalarla yapılacak Eğer durum boumlyle ilerlerse
ccedilalışanlar kendi markalarını geliştirmek ve suumlrekli
kendilerini tanıtmak zorunda kalacak Kişisel mar-
ka danışmanları bu noktada devreye girerek ccedilalı-
şanların sanal ve kamusal kimliklerini profesyonel
uumlnlerini geliştirerek onları rekabetin oumlnuumlnde tut-
maya yardımcı olacaklardır
16-Robotik Hizmetler Teknikeri
Oumlnuumlmuumlzdeki on yıl iccedilerisinde hemen her ev
ccedilamaşır bulaşık yemek temizlik ve ccedilim biccedil-
me gibi goumlrevlerde kullanacağı gelişmiş ro-
botlara sahip olacak Fakat bu robotlar her
zaman duumlzguumln bir biccedilimde ccedilalışmayacaktır
Bu nedenle yetkin teknisyenlere hacklen-
miş bozulmuş ya da tamamen ccediloumlkmuumlş ola-
cak olan bu robotları tamir etmek iccedilin ihti-
yaccedil duyulacak Aslında robot teknikerleri
elektrikccedili tesisatccedilı ya da otomobil tamircisi
gibi beceri gerektiren ve kabul goumlren bir iş
olacak
Serap UumlNAL
Besni RAM Rehberlik OumlğrtPsikolojik Danışman
KAYNAKCcedilA
Binnur Yeşilyaprak-mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kitabı- kuramdan uygulamaya
meb_iys_dosyalar4401180351dosyalar2020_0611004013_GelecegYin_Meslekleripd
D İ P N O T
S A Y F A 2 3
S A Y F A 2 4 S A Y I 5
İnsan yaşamı boyunca ccedileşitli seccedilimler
yapar Mesleğini yiyeceğini giyeceğini evini
eşini arkadaşlarını vb seccediler Meslek seccedilimi
insanın yaptığı bu seccedilimler arasında belki de en
oumlnemlisidir Ccediluumlnkuuml insan mesleğini seccedilerken bir
bakıma gelecekteki yaşamını da belirlemekte-
dir (Ccedilakır 2004 2)
İnsanlık tarihinin başlangıcından bu ya-
na iş insan yaşamının gerekli ve buumlyuumlk bir bouml-
luumlmuumlnuuml kaplayan bir tarafıdır Birccedilok goumlruumlşe
goumlre iş yaşamın merkezidir ve hayat boyu suumlren
kariyer gelişimi tuumlm gelişmiş toplumlarda cin-
siyet ırk din coğrafya ve diğer demografik ka-
tegorilerin her biri ile alakalı olan evrensel bir
suumlreccediltir (National Career Development Associa-
tion 19931994a Engels Minor Sampson ve
Splete 1995 s134rsquodeki alıntı) İş ve kariyer ha-
yatın esas alanlarıdır ve herkesin bir kariyeri
vardır (Engels ve diğer 1995 134) Kariyer bir
insanın yaşam suumlresinde ccedilok uzun bir zaman
dilimini iccediline alan yaşam boyu kişinin değerle-
rinden yaşayacağı şehre kadar birccedilok alanda
etkisini hissettiren bir suumlreccediltir Kariyer kişinin
sadece işi değil yaşamdan ne beklediği amaccedil-
ları ne kadar risk alabileceği gibi soruların da
cevabıdır
İnsan hayatının en oumlnemli doumlnuumlm nok-
talarından birisi olan meslek seccedilimi insanın
yaşam biccediliminin de seccedililmesi demektir (Altun
2000Yanıkkerem ve ark 2004) Kişilerin ken-
dilerini en iyi şekilde ifade edebilecekleri ha-
yat boyu uğraşmaktan sıkılmayacakları ve kişi-
lik yapılarına en uygun mesleğe youmlnelmeleri
doğru bir karar olacak ve boumlylece hem kişisel
hem de toplumsal accedilıdan oumlnemli kazanımlar
elde edilecektir Kariyer gelişim suumlrecinin baş-
langıccedil noktası olan meslek seccedilimi bireylerin
hayatında oumlnemli bir yer teşkil etmektedir
Kişilerin meslek seccediliminde aile ve sosyal med-
yanın oumlnemli oumllccediluumlde etkili olduğu goumlzlemlen-
miştir İdeal meslek seccedilimi iccedilin oumlzelikle iş sa-
halarının analizi ilgili sektoumlruumln avantaj ve de-
zavantajları hakkında bilgi sahibi olma sektoumlr-
de ccedilalışanların mesleki deneyimlerini oumlğren-
me ve mesleğin kişiye uygunluğunu tespit et-
me gibi unsurların dikkate alınması ve kariyer
planlaması yapılması gerekmektedir Ancak
oumlğrenciler bu fırsatları goumlz ardı ederek ailenin
ya da sosyal medyanın etkisi ile seccedilim yap-
maktadırlar
OumlĞRENCİLERİN KARİYER SECcedilİMLERİNDE AİLENİN
VE DİJİTALLEŞMENİN ROLUuml
S A Y F A 2 5
Kariyer seccedilimi ve olası bir karara
varma beklentisi ccediloğu zaman belirsizlik
iccedileren karmaşık bir suumlreccediltir Belirsizliğin
nedeni bireyin hayatını buumltuumlnuumlyle etkile-
yecek olan meslek seccedilimini iccedilsel ve dışsal
faktoumlrlere bağlı olarak seccedilmek zorunda
olmasıdır Bu suumlreccedilte oumlğrenci olası bazı
senaryolar kurar geleceğe youmlnelik planlar
yapar ve hatta gelecekte buumltuumln bu belirsiz-
liğin azaldığını veya yok olduğunu duumlşler
Oumlte yandan bu suumlreci karmaşıklaştıran ise
bireyin son karara varmadan oumlnce dikkate
almak zorunda olduğu ailesinin duumlşuumlncesi
isteği hayali ve birde sosyal medyada ken-
diyle oumlzdeşleştirdiği kariyerler gibi faktoumlr-
lerin olmasıdır Karar suumlrecini yaşayan bi-
rey buumltuumln bu faktoumlrlerin varlığının ve na-
sıl analiz edilmesi gerektiğinin farkında
olabilir veya olmayabilir Ayrıca son kararı-
nı vereceği zaman bu faktoumlrleri eleme ve-
ya aralarında bir denge kurabilme kapasi-
tesine de sahip olmayabilir Bu durumda
kariyer seccedilimi suumlrecini son derece karma-
şık bir suumlrece doumlnuumlştuumlrebilir
D İ P N O T
Gencin meslek tercihinde ailenin ccedilok buumlyuumlk etkisi vardır Ailenin ekonomik olanakları ile kuumlltuumlr duumlzeyinin gencin meslek seccedilimini olumlu veya olumsuz youmlnde etkilediği bir gerccedilektir Araştırma bulguları goumlstermiştir ki ekonomik ve kuumlltuumlrel duumlzeyi yuumlksek olan ailelerde genccediller yetenek ve ilgileri doğrultusun-da meslek seccedilme şansına sahip olabil-mekte ailelerinden destek goumlrmektedir-ler Ekonomik ve kuumlltuumlrel olanakları elve-rişsiz olan ailelerde genccediller kısa zaman-da buumlyuumlk kazanccedil getireceği veya itibar
Meslek Seccediliminde Aileye Duumlşen Goumlrevler
sağlayacağı duumlşuumlnuumllen işlere youmlnlendiril-mektedirler
S A Y F A 2 6 S A Y I 5
siz ve başıboş bırakılmasıdır Ccedilocuklarına bu konuda rehberlik edemeyen aileler onların meslek tercihine ilgisiz kalmakla sorumluluk-tan kurtulmuş olduklarını zannederler
Ccedilocuklarının gelişiminde olumsuz et-kileri olan bu ailelerin yanı sıra meslek seccedili-mi konusunda ccedilocuğuna yol goumlsterici olma-ya ccedilalışan onun yetenek bilgi beceri ve ilgi-lerini goumlz oumlnuumlnde tutarak rehberlik eden hiccedilbir fedakacircrlıktan kaccedilınmayan aileler de vardır Kendi arzu ve oumlzlemlerine ters duumlşse de ccedilocuğunun seccedilimini onaylayan ve ona destek olan aile de yok değildir Sayıları ccedilok olmamakla birlikte bilgili ve bilinccedilli bir şekil-de ccedilocuğunun meslek seccedilimini olumlu youmln-de etkileyen ailelerin varlığı da inkacircr edile-mez Ancak pek ccedilok iyi niyetli ve anlayışlı an-ne-baba bu konuda ccedilocuğuna yardımcı ola-mamanın sıkıntısı iccedilindedir
Aile baskısının egemen olduğu hallerde ve mesleğin babadan oğla geccedilmesi şeklinde geleneğin suumlrduumlruumllduumlğuuml ailelerde gence baba mesleğini devam ettirmesi iccedilin baskı yapıldığı goumlruumllmektedir Bu ailelerde ccedilocuk kuumlccediluumlk yaş-tan itibaren baba mesleğini seccedilecek şekilde koşullandırılmaktadır Koşullandırma veya bas-kı yoluyla eğitilen gencin ya baba mesleğine youmlneldiği ya da ailesine başkaldırarak idealin-deki mesleğe sahip olabilmek iccedilin ortamından uzaklaştığı goumlzlenmektir Bazı aileler ise kendi ccedilocukluk veya genccedilliklerinde yapamadıklarını ccedilocuklarının yaşamında gerccedilekleştirmeye ccedilalı-şırlar Baba genccedilliğinde sahip olamadığı bir meslekte oğlunu goumlrmek iccedilin ona baskı yapar Anne okuyup ccedilalışamadığı iccedilin kızının okuma-sını ve meslek sahibi olmasını ister onu suumlrekli zorlar Zorlama sonucu gencin baba veya anne isteğine boyun eğdiği ya da isyan ettiği goumlruumlluumlr Yine başka aile modelinde de ccedilocuklara bazı işlerin oumlnemli ve itibarlı bazılarının ise diğerle-rine goumlre daha oumlnemsiz ve değersiz olduğu ifa-de edebilirler Bu da aile iccedilinde bazı meslekler hakkında oumln yargıların oluşmasına yol accedilar Boumlylece aile dolaylı bir biccedilimde gencin meslek tercihini etkilemiş olur Soumlzuuml geccedilen bu aile mo-dellerinde birey-meslek uygunluğu goumlz oumlnuumln-de bulundurulmadığından ne gencin başarısı duumlşuumlnuumlluumlr ne de mutluluğu Burada oumlnemli olan ailesinin isteklerinin gerccedilekleşmesi aile-nin yapmış olduğu meslek seccediliminin genccedil tara-fından benimsenmesidir Yine bazı ailelerde goumlruumllen bir başka hatalı davranış da meslek seccediliminde gencin tamamen yardımsız destek-
S A Y F A 2 7
Ccedilocukluk ccedilağında meslek seccedilimi gerccedileklikten uzak olup hayali ve arzulu iken oumln ergenlik doumlnemine yaklaştıkccedila yaşamda gerccedileklik faktoumlruumlnuumln roluuml artar kişi meslek seccedilme sorumluluğunun bilin-cine varır İlgi ve yetenekleri giderek ay-rışmaya başlar Yine yetenek ve ilgilerin mesleki amaccedilları belirlemede oumlnem ka-zandığı goumlruumlluumlr
Bu doumlnemde başlarında meslek tercihleri oumlnce ilgilere dayanırken daha sonra yeteneklerde dikkate alınarak mes-leki tercihler ifade edilir Ortaokulun ta-mamlanması ile birlikte akademik eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim arasında seccedilim yapmak zorunluluğunda kalan ccedilo-
cuk oumlncelikle genel ve oumlzel yeteneği ile mevcut eğitim seccedileneklerinden hangisine uygun olduğunu belirlemek durumunda-dır Ccedilocuk temel eğitim sırasında birccedilok ders almış ve başarısını ccedileşitli ortamlara sınama fırsatı bulmuştur Bu doumlnemde ccedilo-cuk karar verirken yeteneklerini ilgilerini eğitimden ve hayattan neler beklediğini mali olanaklarını goumlz oumlnuumlne alarak iş ve eğitim olanaklarını incelemek gerektiğinin farkına varmıştır
D İ P N O T
Orta ccedilocukluk ya da oumln ergenlik doumlnemi 10-15 yaş aralığında olup ortaokul kade-mesine denk gelmektedir Bu doumlnemdeki ccedilocuklar artık ergenlik doumlnemine girmiş bir-ccedilok gelişim doumlnemi itibari ile meslek seccedilimi ile ilgili duydu ve duumlşuumlnceleri şekillenmeye başlamıştır Bu doumlneme meslek gelişiminde lsquoDeneme Doumlnemirsquo denmektedir Bu yaştaki ccedilocuklarda genellikle goumlzlenen mesleki davranışlar
Mesleki faaliyetlerle temel beceri ve ilgileri arasında var olan ilişkiyi anlama
Ccedileşitli yeteneklerden hangilerinin kendisinde guumlccedilluuml olduğunun farkına varması
İlgilerin belirginleşmesi ile bazı faaliyetleri daha ccedilok yapmak bazılarından uzak-laşmak isteme
Hayattan neler beklediğinin ve hayatta nelere oumlnem verdiğinin farkında olmak
Toplumda var olan sosyal ve ekonomik olanakları inceleyerek iş veya eğitim olanaklarını araştırmak
İş ve oyun iccedilin zamanı planlaya bilme
Hayata atılma ya da ileri eğitime devam etme seccedilenekleri uumlzerinde duumlşuumlnme ve araştırma yapma şeklinde sıralanabilir
S A Y F A 2 8
Bu yaşlardaki ccedilocuğunuzun meslek gelişimine yardımcı olmak iccedilin şunları yapabilir-siniz
1) Ccedilocuğunuzun ilgi duyduğu alanları belirleye bilmek iccedilin hangi tuumlr faaliyetleri yap-maktan hoşlandığını hangi tuumlr faaliyetleri yapmaktan hoşlanmadığı konusunda onun-la konuşabilir ccedilevresindeki kişilerden aldığı bu konudaki geribildirimleri ve kendi kişi-sel goumlzlemlerinizi onunla paylaşın
2) Kendi goumlzlemlerinizi de dikkate alarak ccedilocuğunuzun evde ve okulda başarı ile yap-tığı işler hakkında onunla konuşun
3) Ccedilocuğunuzun yetenek ve ilgilerine uygun bir meslek seccedilebilmesi kadar meslekler hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olun
D İ P N O T
Oumlzellikle ccedilocuğunuzun bir meslek hakkında şu tuumlr bilgilere sahip olması gerekir
Meslek mensubu bir guumln iccedilinde ne gibi işler yapmaktadır
Ccedilalışan kişi başlıca ne gibi faaliyetlerde bulunarak nelerle uğraşmaktadır
Mesleğe girebilmek iccedilin sahip olması gereken oumlzellikler (Fiziksel psikolojik oumlzellik-ler genel yetenekler duumlzeyi ya da oumlzel yetenekle yaş sınırı gibi) nelerdir
Mesleğe girebilmek iccedilin gerekli eğitim duumlzeyi nedir Ccedilıraklık kurs staj gerekli mi-dir
İş nasıl bir ortamda yuumlruumltuumllmektedir
Mesleğin ccedilalışma koşulları nelerdir
Ccedilalışmalarının elde ettiği en duumlşuumlk ve en yuumlksek kazanccedil duumlzeyi nedir
Meslek uumlyelerinin ilerde iş bulma olanağı ne kadardır
Ccedilocuğunuzun ilgilendiği meslek hakkındaki sorulara cevap bulabilmesi ona yardım-cı olabilmeniz iccedilin
Kendi mesleğiniz ya da yakın ccedilevrede bulunan insanların meslekleri hakkında ccedilocu-ğunuzla konuşabilir onun bu konuda goumlzlemlerini dinleyebilir ya da bizzat iş ortamı-nıza onu goumltuumlrerek doğrudan yaşantı edinmesini sağlayabilirsiniz Ccedilocuğunuzu tv radyo programları kitaplar bilgisayar programlarından ya da okulundaki rehber oumlğ-retmeninden yardım alarak meslekleri tanımasına teşvik edin
Ccedilocuğunuzun değişik iş yerlerine ziyaret ederek yarım zamanlı işlerde ccedilalışarak meslekler hakkında bilgi toplamasını sağlayın
S A Y F A 2 9 S A Y I 5
Ccedilocuğunuzu meslekleri tanıtıcı konferanslara katılmaya ccedilevresindeki kişilere meslekler hakkında soru sormaya teşvik edin
Ccedilocuğunuzla meslekler hakkında oumlğrendiği bilgileri tartışmak oumlğrendiği bilgileri buumltuumlnleş-tirmesini sağlayın
Ccedilocuğunuzun gelecekteki mesleki plan ve hedefleri uumlzerinde şu anki ilgi ve yeteneklerinin ne kadar oumlnemli olduğunu anlamasına yardımcı olun
Sizin iccedilin ccedilalışmanın ne ifade ettiğini ccedilocuğunuzla konuşarak insanların yalnızca para ka-zanmak iccedilin ccedilalışmadığını anlamasına yardımcı olabilir ccedilalışmanın kendisi iccedilin anlamını bul-masına ve hayattan ne beklediği konusunda fikir sahibi olmasını sağlayın
Meslek Seccediliminde Dijitalleşmenin Roluuml
Guumlnuumlmuumlz duumlnyasında bireylerin mes-lek seccediliminde kitle iletişim araccedillarının ve oumlzel-likle televizyonun ccedilocuk ve genccedillerin mesleki gelişimleri uumlzerinde etkisi oldukccedila fazladır Medya (yazılı ve goumlrsel iccedilerikli video temelli ma-teryaller) kişisel oumlzellikle-rine dayalı olarak ccedilocuk-ları ve genccedilleri seccedilici algı-ları aracılığı ile mesleki gelişimleri konusunda etkileyebilmektedir (King ve Multon 1996) Tele-vizyon gazeteler dergiler ve bilgisayar uumlzerinden ulaşılan kaynaklarda sıkccedila goumlsterilen bazı mes-leklere sahip kişilerin ccedilocuk ve genccediller tarafın-dan model alınma olasılığı artabilmektedir Uumllkemizde son zamanlarda goumlsteri sanatlarıyla ya da bazı spor alanlarıyla ilgili mesleklere sa-hip olmanın daha popuumller olarak algılanmasın-da medyanın etkisi ccedilok accedilıktır Medyada bu tip mesleklere sahip olmanın getirebileceği pırıltı-lı yaşam olanakları gerccedilekccedili yanlarını goumlzetme-yen genccediller accedilısından ccedilok ccedilekici olarak algıla-nabilmektedir Gelecek yıllarda da medyanın ve dijital duumlnya-nın yeri daha da oumlnemli hale gelecektir Klasik
anlamdaki birccedilok iş tanımı ve meslekler değiş-mektedir Değişmeye de devam edecektir Oumlzellikle Pandemi suumlreciyle birlikte duumlnya ge-nelinde dijitalleşmenin oumlnemi daha da oumln pla-
na ccedilıkmıştır Bu suumlreccedil eğitimde de dijitalleş-menin daha da yoğun kullanılmasını sağlamış-tır Bilgisayar teknoloji-sinde elde edilen bilgi-lerin iletişim teknoloji-sine uygulanmasıyla yeni teknolojiler birey-leri iletişim teknolojisi iccedilerisinde aktif bir hale
getirmiştir Sadece teknolojinin hızla hayatı-mıza girmeye başlaması ve dijital duumlnyaya geccedililmesi ile değil ekonomik sosyal bilimsel ve kuumlltuumlrel değişmelerinde etkisiyle geleceği olan meslekler şekilleniyor Yeni dijitalleşen duumlnya ve yapay zekacirc kavramlarıyla birlikte meslek anlayışları da değişti Oumlnceleri genccedille-re ne olmak istediklerini sorduğunuzda dok-tor avukat muumlhendis oumlğretmen cevaplarını alırdınız Dijitalleşen duumlnya ile birlikte bu mes-leklerin yerini yabancısı olduğumuz fakat ge-leceği olan meslekler aldı
S A Y F A 3 0
Geleceği Olan Meslekler İccedilin Gerekli Oumlzellikler
Geleceği olan meslekler grubundan bir meslek seccediltiniz ve bu konuda her tuumlrluuml eğiti-mi almaya başladınız diyelim Eğitimin yanı sıra kişisel olarak geliştirmeniz gereken becerileriniz de olmalı Bu konuda kendinizi eğitmelisiniz Bu becerileri geliştirmeniz seccedileceğiniz meslekte emin adımlarla ilerlemenizi sağlayacaktır Ccediloumlzuumlm Odaklı Olun Karşınıza ccedilıkan problemleri ccediloumlzmeye odaklanın Bazen ccedilok zor ve karmaşık problemler dahi ccedilıksa pes etmeden ccediloumlzmeye ccedilalışın Problemlere ccediloumlzuumlm bulmak iccedilin zihin egzersizleri yapın Farklı ve Yaratıcı Duumlşuumlnuumln Olaylara ve problemleri ccediloumlzmeye yaklaşırken farklı duumlşuuml-nuumln Yaratıcı ccediloumlzuumlmler ve oumlneriler bulun Kimsenin duumlşuumlnemediğini duumlşuumlnen yaratıcı ccediloumlzuumlmler sunan insanlar iş hayatında ccedilok tercih edilirler Olayları Analiz Edin Olayları analiz edip suumlzgeccedilten geccediliren ve nokta atışı ccediloumlzuumlm yol-ları bulan insanlar her zaman aranılan kişilerdir Sosyal Biri Olun Ccediloumlzuumlm odaklı olmanın yanı sıra sosyal ilişkilerinizde guumlccedilluuml olmalı İyi bir dinleyici olmalı empati kurabilmeli ve yaptığınız işi en iyi şekilde yapmalısınız Akademik Donanıma Sahip Olun Bilim teknoloji muumlhendislik ve matematik youmlnuumln-den ileri derede donanımlı olmalısınız Bu yeteneklere sahip insanlar geleceği olan meslekler iccedilin ilk tercih sebebidir Genel Becerilere Sahip Olun Sosyal analitik mobil becerileri youmlnuumlnden kendilerini geliştirmiş kişiler de tercih nedenidir
D İ P N O T
Geleceği olan meslekler ne demek Geleceği olan meslekler oumlnuumlmuumlzdeki yıllar iccedilerisinde gelişen gelişen teknoloji ile bir-likte ihtiyacı artan meslek gruplarıdır Bu mesleklerin yeni ve gelişmekte olması ve bu alanda az personel bulunması nedeniyle ccedilok kazandıran meslek grubunda yer alır Dijitalleşen duumlnyada meslek anlayışı ve ihtiyacı da farklılaşır Geleceği olan meslekleri tercih edecek genccedillere ne oumlnerilir Geleceği olan meslekleri tercih edecek bu alanda kariyer yapacak genccediller oumlncelikle bu konudaki akademik kariyerinizi en iyi şekilde tamamlayın Uzmanlık alanlarınıza goumlre eğitimlerden destek alın Suumlrekli kendinizi geliştirin yaptığınız işin en iyisini ya-pın Meslek seccediliminde nelere dikkat etmeli Mesleğinizin kişilik oumlzelliklerine uyup uymadığına akademik ve gerekli becerileri ta-şıyıp taşımadığına dikkat etmelisiniz Seccediltiğiniz meslek grubunun suumlrekli yapabilece-ğiniz bir iş olması aile ve sosyal hayatınızı da etkiler Gelir duumlzeyinizde hayat tarzınızı etkileyen oumlnemli bir faktoumlrduumlr
S A Y F A 3 1 S A Y I 5
Meslek seccedilimi sırasında yerinde bir karar alabilmek iccedilin gence duumlşen goumlrevler 1 Kendinizi iyi tanıyın Genccedil bedensel oumlzellikleri sağlık durumu guumlccedilluuml ve zayıf youmlnleri zekacirc duumlzeyi ve zekacirc biccedilimi oumlzel yetenekleri ve yeteneksiz olduğu alanlar ilgi ve istekleri kişilik ve karakter yapısı ulaş-mak istediği idealler ve arzu ettiği başarı tuumlruuml hakkında bilgi sahibi olmalıdır 2 Meslekleri tanıyın Genccedil meslekleri tanımalı buumltuumln meslekler hakkında bilgi toplayamazsa da seccedilmeyi planla-dığı mesleği iyi tanımalıdır Genccedil mesleğin veya mesleklerin tarihccedilesini evrimini yapılacak işin niteliğini ccedilalışma ortamını ve koşullarını meslekte aranan yaş yetenek cinsiyet bilgi tuumlruumlnden oumlzellikleri mesleğe nasıl hazırlanıldığı meslekte ccedilıraklık suumlresini yuumlkselme ve iler-leme şansını kazanccedil durumunu iş bulma olasılığını ve işin uumllke ccedilapındaki geccedilerliğini bilmeli-dir 3 Kendi oumlzellikleriniz ile seccedilmeyi amaccedilladığınız mesleğin nitelikleri arasındaki uygunluğu araştırın Genccedil rastgele seccedilim yapmaktan kaccedilınmalı seccedilmeyi duumlşuumlnduumlğuuml meslekte aranan niteliklerin kendisinde bulunup bulunmadığını goumlzden geccedilirmelidir Genccedil yetenekli olmadığı ilgi duy-madığı bir alana youmlnelmekten ve ani kararlar almaktan kaccedilınmalı seccedileceği mesleğin buumltuumln yaşamını şekillendireceğini unutmamalıdır Genccedil birey-meslek uygunluğu sağlandığında ancak mutlu olabileceğini hatırdan ccedilıkarmamalıdır
Aysel KATARCI
Besni RAM RehPskDanışHizBlmBşk
KAYNAKCcedilA Kaynakccedila Altun İ (2000) Kocaeli Sağlık Yuumlksekokulu oumlğrencilerinin kişisel değerleri ve meslek seccedilimlerine etki eden faktoumlrler I Uluslar arası amp VIII Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı Antalya 75- 77 Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi The Journal of Social Sciences Institute SayıIssue35 ndash Sayfa Page 35 ISSN 1302-6879 VANTURKEY LİSE OumlĞRENCİLERİNİN KARİYER DUumlŞUumlNCELERİNİ ETKİLEYEN FAKTOumlRLERİN İNCELENMESİ-FFUNDA AKKOCcedil BUCA EĞİTİM FAKUumlLTESİ DERGİSİ 32 (2012) httpwwwmeligorgtrcocuklarimiz-icinAileye-Dusen-Gorevler24 httpswwwiienstitucombloggelecegi-olan-meslekler
Yeteneklerinizin ve duumlnyanın ihtiyaccedillarının kesiştiği yerde mesleğiniz yatıyor
-Aristo
S A Y F A 3 2
Değişen ve gelişen duumlnya koşulla-
rı iccedilerisinde meslek ve kariyer kavramları
hem gelişimin ve değişimin bir parccedilası
olmuş hem de gelişimin ve değişimin
kendisi konumundadır 1900rsquoluuml yılların
başlarından itibaren ABD başlamış olan
ve guumln geccediltikccedile değeri anlaşılan meslek
ve kariyer kavramları uumllkemizde ise bu-
guumln yadsınmayacak derecede oumlnemini
korumaktadır Elbette ki bu iki kavram
guumlnuumlmuumlze ulaşana kadar ccedileşitli evreler
geccedilirmiş oldu
Bireyin iccedilinde bulunduğu hayat
koşulları iccedilerisinde anlam bulduğu el-
betteki iş ve meslek durumu ile daha da
anlam kazanacaktır Okul hayatının baş-
larında ilgi ve yetenek ile başlayan reh-
berlik suumlreci daha sonra eğitimin sonla-
rında iş ve meslek youmlnlendirmesi ile ni-
hayetine ulaşır Bilindiği uumlzere gerek reh-
berlik hizmetleri olsun gerek mesleki
rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmet-
leri olsun Tuumlrkiyersquonin model aldığı uumllke
ABD olmuştur Uumllkemiz mesleki danış-
manlık ve kariyer danışmanlığı kavramla-
rının oumlnemini ccedilok sonradan fark etmiş
olmasına rağmen buguumln iş sahasının ge-
nişlemesi ve yeniduumlnya duumlzeninin suumlrekli
yenileşme hareketleri beraberinde bu iki
kavramın oumlnuumlnuuml istemsizce accedilmaktadır
Tarihsel suumlreci incelersek Tuumlrkiyersquode reh-
berlik hizmetleri 1950rsquolerde Marshall
Planı kapsamında Amerikalı uzmanların
uumllkemize gelmesi ve bazı Tuumlrk eğitimcile-
D İ P N O T
TUumlRKİYEDE MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER
DANIŞMANLIĞI
rin ABDrsquode eğitim goumlruumlp yurda doumlnmesi
ile başlar Mesleki rehberlikte 1950rsquoden
bu yana gelen tarihsel rehberlik dilimden
yararlanmıştır Milli Eğitim Bakanlığı bu
konuda ilk adımı atan kurumlardan ol-
muştur MEB bu suumlreccedilte ccedileşitli ilgi yete-
nek ve eğilimlerle ilgili teknik araccedil ve ge-
reccediller hazırlamış ve uygulamıştır Tabi ki
bu suumlreccedilte hazırlanan ve uygulanan tek-
niklerde tamamen kopya bir suumlreccedil olma-
mış kuumlltuumlrel alt yapıda goumlz oumlnuumlnde bu-
lundurulmuştur Aynı zamana MEB o douml-
nemlerde eğitim şuralarında mesleki reh-
berliğin oumlnemini uumllkenin kalkınması nok-
tasında hedef koymuştur Bu konuda atı-
lan en buumlyuumlk adım Gazi Eğitim Enstituuml-
suumlnde oumlğretmen yetiştiren programlara
ldquoRehberlik ve Danışma Dersirdquo nin konma-
sı ve tuumlm resmi kaynaklarda meslek seccedili-
mi ve youmlneltmenin oumlneminin vurgulan-
ması oldu Daha sonra gerek rehberlik
olsun gerek mesleki rehberlik olsun MEB
ccedileşitli adımlar attı fakat atılan adımlar
bazen sekteye uğradı Oumlrneğin mesleki
rehberliğin kimin yapacağı ve yahut kay-
nak alan nerden karşılanacak şeklinde bir
takım belirsizlikler soumlz konusu oldu Bu
belirsizlik doumlnemi birccedilok arayışa sebep
oldu belirsizlik suumlreci ise mesleki rehber-
lik ve kariyer alanında birccedilok bilgi sağla-
mış oldu
S A Y F A 3 3 S A Y I 5
2000rsquoli yıllara yaklaşırken daha oumlnce
belirttiğimiz gibi gelişen ve değişen duumlnyada
meslek ve kariyer kavramına daha ccedilok ihtiyaccedil
duymuş ve bu meslek kariyer alanlarında daha
ccedilok pratiklere ihtiyaccedil duydu Ccediluumlnkuuml artık bu
hizmetlerin sadece liseye ya da uumlniversiteye
geccedilişte ve meslek seccedilimi kararı ile sınırlı olma-
dığı tuumlm yaşam suumlresince ve buumltuumlnsel kariyer
gelişimine youmlnelik olması gereğine dikkat ccedileken
akademisyenlerin makale ve kitaplarında
lsquomesleki gelişim suumlrecirsquo ve lsquomesleki gelişim gouml-
revlerirsquo nden soumlz edilmeye başlanmıştır Mesle-
ki Rehberlik ve Kariyer Psikolojik Danışmanlığı
alanında uumlniversitelerde uygulamalı (deneysel)
tez ccedilalışmaları ve oumllccedilek geliştirme veya uyarla-
ma ccedilabaları dikkate değer bir ivme kazanmıştır
Devamında uumlniversitelerde PDR alanı oumlnem
kazanmış ve uumlniversitelerde accedilılan boumlluumlm sayısı
hız kazandı Uumlniversitelerin birccedilok alanında
mesleki rehberlik dersi kondu Kariyer danış-
manlığı adı ile birccedilok alana sertifika verildi Uumll-
kemizde gelecek umutlarının uumlniversite eğiti-
mine bağlandığı ve oumlğrencilerin buumlyuumlk bir yarışı
aşarak hak kazandığı uumlniversitede iyi bir prog-
ram seccedilme kaygısı oumlğrencileri okul dışında uumlni-
versiteye giriş sınavlarına hazırlayan oumlzel ders-
hane sektoumlruumlnuuml yaratmıştır Bu kurumlarda
goumlrevli rehber oumlğretmenlerin oumlğrencinin uumlni-
versiteye giriş puanlarına goumlre girebileceği
uumlniversite ve boumlluumlmleri teknik bir sıralama
yaparak oumlğrenciyi youmlnlendirme uygulaması
ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir yardım tuumlruumlnuuml
doğurmuştur Oumlte yandan İŞKUR da aynı şe-
kilde mesleki rehberlik kavramına oumlnem ver-
miş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli raporlar hazırla-
mış ve sunmuştur
Gelinen noktada buguumln Tuumlrkiyersquode
meslek rehberlik ve kariyer danışmanlığı oumlne-
mini korumaktadır Ccedileşitlenen meslek alanları
ve dallarına atfen ilgiye yeteneğe ve eğilimle-
re daha ccedilok oumlnem verilmektedir Mesleki reh-
berlik ve kariyer danışmanlığı ise duumlnyadaki
ivmeleri ve gelişmeleri goumlz ardı etmemekle
muumlmkuumln olur uumlniversiteye giriş puanlarına
goumlre girebileceği uumlniversite ve boumlluumlmleri tek-
nik bir sıralama yaparak oumlğrenciyi youmlnlendir-
me uygulaması ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir
yardım tuumlruumlnuuml doğurmuştur Oumlte yandan İŞ-
KUR da aynı şekilde mesleki rehberlik kavra-
mına oumlnem vermiş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli
raporlar hazırlamış ve sunmuştur
Huumlseyin KARTAL
Besni RAM RehOumlğrtPsikolojik Danışman
S A Y F A 3 4
Bir yolculuğa ccedilıkmaya karar verdikten
sonra ne yaparsınız İlk olarak nereye
gideceğinize yani yolculuk sonunda nere-
ye ulaşacağınıza karar verirsiniz Sonra-
sında da yola ne zaman ccedilıkacağınıza han-
gi ulaşım yolunu tercih edeceğinize bilet
alıp almayacağınıza dair seccedilimler yapar
ve harekete geccedilersiniz Kısaca yolculuğu-
nuzun tuumlm ayrıntılarını planlar ve kendi-
nize bir yol haritası ccedilıkarırsınız Kariyer
planlamak ve bu doğrultuda meslek seccedili-
minde bulunmak da bir yolculuktur Bu
yolculuğa ccedilıkmadan oumlnce bir yol haritası
ccedilıkarmak ve bu harita doğrultusunda ha-
reket etmek iyi bir kariyer yolculuğu iccedilin
ilk adımdır
Kariyer koumlken olarak Fransızca
ldquocarrieacutererdquo kelimesinden gelmektedir Ke-
lime oumlznel anlamı ldquobir yere ccedilıkan bir yere
gelenrdquo olarak ifade edilmektedir Tanımı-
na bakacak olursak kariyer bir oumlmuumlr bo-
yu yaşanan olaylar dizisi bireyin meslek
ile diğer yaşam rollerinin birbirini izleme-
si sonucu oluşan genel oumlruumlntuuml ve gelişim
ccedilizgisinde oumlzellikle mesleki rollerde yuumlk-
selme duraklama ve gerilemeyi iccedileren
suumlreci ifade eden kavramdır
(Kuzgun2006) Goumlruumllduumlğuuml gibi kariyer
yolculuğu yaşamımız boyunca devam edi-
D İ P N O T
KARİYER PLANLAMANIN YOL HARİTASI
yor Bu yolculukta meslek seccedilmek ve o
mesleği yapıyor olmak uğradığımız du-
raklardan biri Mesleki roluumlmuumlzuumln yanı
sıra bu yolculuğa diğer yaşam rollerimiz
olan ccedilocuk anne baba kardeş eş
komşu vb rollerimiz de eşlik ediyor En
oumlnemlisi de yolculuğumuz bir duumlzluumlkte
değil inişli ccedilıkışlı bir şekilde suumlruumlyor Peki
tuumlm bunlar ne demek oluyor Bir mes-
lek seccediliminde bulunulduğunda oumlmuumlr
boyu bu mesleği yapmak zorunda değil-
siniz belki zamanla meslek değişime uğ-
rayacak belki de meslek değişikliğinde
bulunmak isteyeceksiniz Kariyer planla-
ma tek bir gidiş hakkının olduğu bir yol-
culuktan ziyade birden fazla yollara sa-
hip ccedileşitli alternatiflerin olduğu bir suuml-
reccedil Aynı zamanda meslek seccediliminden
ziyade bir kendini tanıma ve geliştirme
suumlrecidir İyi bir kariyer yolculuğu yap-
mak istiyorsanız kendinizi tanımanız ve
yapmak istediğiniz işimesleği tanıma-
nız bu işimesleğe yaparken değerleri-
nizi bilmeniz oldukccedila oumlnemli Yani yap-
mak istediğiniz işimesleği istiyor olmalı-
sınız istediğiniz işmeslek kendi ilgi ye-
tenek ve mesleki değerlerinize( kazanccedil
unvan iş olanakları vb) uygun olmalı ve
yaptığınız işmesleğe birileri değer veri-
yor olmalı ve bu değerler sizin mesleki
değerlerinizle uyumlu olmalı Yani iste-
diğiniz bir işi yapacak yeteneğiniz yoksa
ancak hayal kurarsınız Yapabileceğiniz
bir işi sevmiyorsanız mutsuz olursunuz
Başkalarının değer vermediği bir iş ile
uğraşırsanız ekonomik karşılığını veya
mesleki doyumunu alamazsınız
(Erkut2016) Tuumlm bunların bir arada
sağlayan işmeslek seccedilimi iyi bir kariyer
yolculuğunun diğer adımıdır
S A Y F A 3 5 S A Y I 5
İyi bir kariyer yolculuğunun adımlarına goumlre yol haritamızı ccedilıkaracak olursak
Kendimizi tanımak iccedilin ldquoBen kimim Benim ilgi ve yeteneklerim nedir Ben ne yapa-
bilirimrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Yapmak istediğiniz işmesleği tanımak iccedilin ldquoHangi mesleği seccedilebilirim Seccedilmek iste-
diğim işmesleğin oumlzellikleri nedir Benim oumlzelliklerim ve işmesleğin oumlzellikleri ne ka-
dar uyumlu Bu işmesleği yapmak iccedilin ne yapmak gerekiyor Hangi lise veya uumlniver-
siteye gidebilirim Bu işmeslek iccedilin diploma yanında başka nelere ihtiyacım varrdquo vb
soruları sorabilirsiniz
Mesleki değerlerinizi bilmek iccedilin ldquoBu işmesleği yaparken ne kazanmak istiyorum
(para saygınlık unvan rahat gezmek tek başınalık gibi) Toplum bu işmesleğe ne
kadar değer veriyor Bu işmesleğin iş olanakları nedir Oumlzel sektoumlrde mi devlet ku-
rumlarında mı ccedilalışmak istiyorum Bu işmesleği nasıl yapmak istiyorum Bu iş
mesleğin iş olanakları değişikliğe uğrarsa ne yaparım Yapmak istediğim işmeslek
gelecekte yeri ne olurrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Tuumlm bu sorularına cevabına uygun olan mes-
lekleri belirleyip meslekler hakkında daha fazla
bilgi edinip araştırma yapabilirsiniz Meslek
elemanlarıyla goumlruumlşebilirsiniz Karar verirken
sormanız gereken diğer bir soru ise ldquoBu iş
meslek seccediliminde mutlu musunuzrdquohellip Sorulara
cevap veren meslekler aynı zamanda bu iş
mesleği yaparken mutlu olacağınız seccedilimler
olmalı Eğer mutlu olacağınız bir seccedilim olmazsa
yaşamınızın bir kısmında mutlu olmadığınız
bir doumlnem yaşayacak olabilirsiniz Kariyer
planlamak bir nevi kendiniz iccedilin doğru ve
mutlu bir işmeslek seccedilimi yapmak ve bu se-
ccedilim doğrultusunda ccedilalışmalarda bulunmak ile
ilgilidir Tuumlm bunları karşılayan bir planlama
iccedilin iyi bir kariyer yolculuğu olduğundan bah-
sedebiliriz
İyi bir kariyer yolcuğu iccedilin yol haritasını ccedilıkarırken yolculuk bileti gibi bize yar-
dımcı olabilecek kaynaklarımız ise
S A Y F A 3 6
Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi (MBS)
D İ P N O T
Kişinin kendisini tanımasına yapmayı sevdiği şeyleri ve yeteneklerini keşfetmesine meslek seccedili-mine yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur Sisteme httpmbsmebgovtr adresinden ulaşıp uumlcretsiz uumlyelik oluşturabilirsiniz Oluşturulan uumlyelik sonrasın-da sistemde yer alan testlerdeki sorulara verdiğiniz cevaplara goumlre meslek eşleştirmesinde bulunuyor Sistem zaman zaman guumlncellemeler nedeniyle tam işlevsel olarak ccedilalışmayabiliyor Bu yuumlzden ara ara girip tekrar kontrol ederek faydalanabilirsiniz
Mesleğim Hayatım Portalı
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Muumlduumlrluumlğuuml
tarafından hazırlanmış olup mesleki ve teknik eği-
timde yer alan liseler ve boumlluumlmler hakkında bilgi
vermektedir Bu boumlluumlmlerin gelecekteki iş imkacircnla-
rı staj olanakları iş olanları meslek tanıtımları gibi
birccedilok konuda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Por-
tala httpsmeslegimhayatimmebgovtr adre-
sinden ulaşabilirsiniz Portalda yer alan videoları
izleyebilir dokuumlmanları inceleyebilirsiniz
S A Y F A 3 7 S A Y I 5
Tuumlrkiye İş Kurumu (İŞKUR) ldquoMeslekleri Tanıyalımrdquo
Duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmesleği adıyla aratarak mesleğin ta-
nımı goumlrevleri mesleğin gerektirdiği oumlzellikler ccedilalışma or-
tamı ve koşulları mesleğe sahip olmak iccedilin alınacak eğitim-
ler iş olanakları mesleki kariyer suumlreci hakkında ayrıntılı
bilgilerin yer aldığı dosyalara ulaşabilirsiniz Merak ettiğiniz
veya duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek hakkında ayrıntılı bilgilere
bakarak size olan uyguluğunu değerlendirebilir meslek se-
ccedilime youmlnelik kararlar alabilirsiniz Kurum web sitesine gir-
diğinizde Online İşlemler sekmesinden Meslekler Soumlzluumlğuuml
rsquonuuml seccedilip Tuumlrk Meslekler Soumlzluumlğuuml ve Meslekleri Tanıyalım
başlıklarını inceleyebilirsiniz Kurum web sitesine https
esubeiskurgovtr adresinden ulaşabilirsiniz
Yuumlksekoumlğretim Program Atlası
YoumlkAtlas olarak bilinen bu sistem ise Yuumlksekoumlğretim
Kurulu tarafından hazırlanmış olup uumlniversitelere ilişkin
ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Sistemde yer alan başlıklar
aracılığıyla uumlniversiteler oumln lisans ve lisans boumlluumlmleri
meslek tanıtımları mezunlarının KPSS TUS DUS gibi sı-
navlardaki başarı bilgilerine bir oumlnceki yılın sonuccedillarına
goumlre yerleşen oumlğrencilerin Yuumlksekoumlğretim Kurumları Sına-
vı kapsamında Temel Yeterlilik Testi ve Alan Yeterlilik Tes-
ti netlerine ulaşabilirsiniz Bu bilgiler doğrultusunda mes-
lek ve uumlniversite tercihinde bulanabilirsiniz Seccedilmek iste-
diğiniz mesleğe okumak istediğiniz boumlluumlm ve uumlniversite-
ye karar verebilir buna goumlre ccedilalışmalarınızı planlayabilirsi-
niz Sisteme httpsyokatlasyokgovtrindexphp adre-
sinden ulaşabilirsiniz
S A Y F A 3 8
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi
D İ P N O T
buumlnyesinde bulunan projeler aracılığıyla boumlluumlm-
uumlniversite tercihi staj ve iş olanakları ve mesleki eğitim
suumlreccedilleri kapsamında destek uumlniversiteye hazırlananlara
uumlniversite okuyanlara ve kamu ccedilalışanlarına destek ol-
maktadır UumlNİ-VERİ Projesi kapsamında uumlniversite tercih-
lerine yardımcı olmak amacıyla lisans boumlluumlmleri hakkında
İş Bulma Suumlresi Başlangıccedil Uumlcreti Nitelik Uyuşmazlığı Ka-
muda İşe Yerleşme Oranı Firma Buumlyuumlkluumlğuuml Dağılımı ve
Sektoumlr Bazında Dağılım konularında grafiklerle istatistik-
sel veriler sunarak bilgilendirmektedir İlgili boumlluumlm mezu-
niyeti sonrasında iş bulma ve mesleki kazanccedil durumunu
daha net bir şekilde goumlrebilirsiniz Bu bilgilere bakarak
oumlzellikle duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek ve buna bağlı olarak okumak istediğiniz boumlluumlmuuml de-
ğerlendirebilir mesleki değerlerinize uyumu noktasında karar verebilirsiniz Danışman
Bilgi Sistemi (DABİS) Projesi kapsamında ise UumlNİ-VERİ ile sunulan bilgilerin kapsamı da
artırılarak uumlniversiteler bazında boumlluumlm karşılaştırması yaparak bilgilendirmektedir Bu
sistemden faydalanmak iccedilin rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlardan veya uumlniver-
sitelerin kariyer merkezlerinden destek alabilirsiniz Uumlniversite okurken kariyerinizi
şekillendirmek amacıyla Yetenek Her Yerde Staj Seferberliği Soumlz Yetenekte ve Kari-
yer Planlama Dersi Projeleri kapsamında gerccedilekleştirilen ccedilalışmaları inceleyebilir pro-
jelere katılabilirsiniz Stajiş deneyimleri kazanarak okuduğumuz boumlluumlmmeslek daha
yakından tanıyabilirsiniz Proje ve bilgilere httpswwwcbikogovtr adresinden
projeler sekmesinden ulaşabilirsiniz
İyi bir kariyer yolculuğunda yol haritanızı oluştururken kendinize soracağınız sorular ve
yardım alacağınız kaynaklar sizlere oldukccedila yardımcı olacaktır Bu yolculukta karar verme
suumlrecinde aileniz ve rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlarınızdan da destek alabilirsi-
niz Unutmayın ki bu yolculuğun tek bir gidiş yolu bulunmamakta ve doumlnuumllmez değildir
Her bireyin yolculuğu farklı yollardan ve kendine oumlzel olacaktır
Fatma BAYKAL
Psikolojik Danışman
AC Yamazaki Ortaokulu
S A Y F A 3 9 S A Y I 5
NEDEN MESLEKİ EĞİTİM
Her ccedilocuk farklı oumlzelliklere yetenekle-
re ve ilgilere sahiptir Zamanında ve doğru
yapılacak bir rehberlik ve youmlnlendirme ile ba-
şarılı olamayacak ccedilocuk yoktur Bu nedenle
aldıkları eğitim onların buumltuumln hayatını temel-
den etkileyecektir Oumlte taraftan 21yuumlzyılın iş
duumlnyasının ccedilocuklarımızdan beklentisi ccedilok
yuumlksektir İşte doğru okul seccediliminin oumlnemi
tam bu noktada karşımıza ccedilıkıyor
Peki hem oumlğrencilerin hem de veli-
lerin okul seccedilimi konusunda oumlzellikle dikkat
etmesi gereken başlıca hususlar nelerdir
Bu sorudan hareketle bize ayrılan bu bouml-
luumlmde mesleki ve teknik eğitim ile buna
paralel olarak doğru okul seccediliminde dikkat
edilmesi gereken hususları mesleki ve tek-
nik eğitimin oumlnemini ve mesleki teknik eği-
timin uumllkemizdeki konumunu kısaca masa-
ya yatırdık
Doğru Okul Seccediliminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uumllkemizde hemen hemen her veli ccedilocuğu iccedilin lise tercihinde bulunurken akademik eğitime odaklana-rak sırasıyla Fen Liseleri Sos-yal Bilimler Liseleri Anadolu Liseleri tercihinde bulunmak-tadır Akademik eğitim veren okullara yerleşemeyen ccedilo-cuklar iccedilin mesleki eğitim en son tercih olarak duumlşuumlnuumll-mektedir Bu duumlşuumlncede olan ebeveynlerimize şunu hatırlatmak isterim ki doğru bir okul tercihi ccedilocuğun
kendi ilgi ve yeteneklerinin farkında olarak kendisi hak-kında reel bir değerlendir-me yapabilmekten geccedilmek-tedir Bu anlamda tercih suumlrecinde velilerin roluumlnuumln duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde ebeveyn-lerin de ccedilocukları hakkında gerccedilekccedili bir bakış accedilısına sahip olması oumlnem arz et-mektedir
Bu bağlamda anne babaların ccedilocuklarını iyi tanı-maları gelecekle ilgili kariyer planlamasını gerccedilekccedili yapma-
larını sağlayacaktır Her bire-yin kendine oumlzguuml ilgi ve yete-neklerinin olduğu goumlz ardı edilmeyerek ccedilocuğun lsquobiriciklikrsquo youmlnuumlnuumln lsquosıradanlaşmasınarsquo fırsat ve-rilmemelidir Unutulmamalı-dır ki balığa uccedilmayı file ağa-ca tırmanmayı oumlğretmeniz muumlmkuumln değildir
S A Y F A 4 0
Mesleki ve Teknik
Anadolu
Liselerinderdquo
uygulanan
programların
farklılıklarını ve bu
farklılıkların
kendilerine
sağlayacağı
avantajları iyi
anlamaları son
derece oumlnemlidir
Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitim Durumu ve Avantajları
Duumlnyada ve Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitimin Oumlnemi
2005 yılında AB iccedilinde yapılan bir araştırmada velilere zorunlu eğiti-mi tamamlamış oumlğrenciye genel mi meslek eğitimi mi tavsiye edersiniz sorusu youmlneltilmiştir İngiltere Fran-sa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş uumllkelerde yaşayan velilerin 70rsquoi gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok daha aşağılarda kalmaktadır
Nitelikli iş guumlcuuml verimli bir ekonomi iccedilin vazgeccedililmez bir unsur-dur Nitelikli iş guumlcuumlne sahip olmanın yolu ise iyi planlanmış mesleki eğitim-le muumlmkuumlnduumlr Mesleki ve teknik eği-tim bu accedilıdan gelişmekte olan ekono-miler iccedilin hayati oumlnem arz etmektedir
21 Yuumlzyılın sanayisinin ihtiyaccedil-larını karşılayacak ve bu bağlamda
uumllkemizin gelişmekte olan sanayisi-nin istihdam noktasında ihtiyaccedil duyduğu nitelikli işguumlcuuml sıkıntısı ccedilektiği duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde gelecekte meslek lisesinden mezun olacak nitelikli işguumlcuumlnuumln oumlnemi anlaşıl-mamaktadır
Bu gerccedileklikten hareketle sektoumlr ile sağlam temellerle kurula-cak bir işbirliği neticesinde iş duumln-yası ile entegre olmuş ve iş duumlnya-sının ihtiyaccedil duyduğu meslek ve alanlarda nitelikli işguumlcuumlnuumln yetişti-rilmesini sağlayacak bir mesleki ve teknik eğitim Tuumlrkiyersquonin 2023 ve 2071 hedeflerine ulaşması yolunda en buumlyuumlk role sahip olacaktır
uygulanan programların farklılıkla-
rını ve bu farklılıkların kendilerine
sağlayacağı avantajları iyi anlama-
ları son derece oumlnemlidir
2012 yılından itibaren tuumlm
meslek liselerinin eğitim sistemi-
miz iccedilerisinde ldquoMesleki ve Teknik
Anadolu Lisesirdquo olarak isimlendi-
rilmeleriyle birlikte meslek liseleri
arasındaki farklılıklar accedilısından
kamuoyunda bir belirsizlik duru-
mu oluşmuştur Kafalardaki bu
soru işaretinin giderilmesi accedilısın-
dan meslek lisesi tercihi yapacak
oumlğrenci ve velilerimizin ldquoMesleki
ve Teknik Anadolu Liselerinderdquo
D İ P N O T
İngiltere Fransa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş
uumllkelerde yaşayan velilerin 70 gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki
eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok aşağılarda kalmaktadır
S A Y F A 4 1 S A Y I 5
miştir
Mesleki Eğitimde Paradigma değişikli-
ğine yol accedilan bu değişikliklerden sonra oumlzel-
likle ortaoumlğretimde alternatif bir okul duumlzeyi-
ne ccedilıkarılan mesleki eğitim merkezlerine olan
ilgi artmış bu oumlğrenciler işletmede yaparak
yaşayarak uygulamalı bir şekilde mesleklerini
oumlğrenme fırsatı bulmuştur Ayrıca mesleki
eğitim merkezlerini tercih eden tuumlm oumlğrenci-
ler ile meslek liselerinde işletmede beceri
eğitimi (staj) alan her oumlğrencinin staj uumlcret
alması devlet garantisi altına alınmıştır
Ayrıca 09122016 tarih ve 6764 sayılı
Kanun Huumlkmuumlnde Kararnamenin yayımlanma-
sıyla Tuumlrkiyersquonin mesleki eğitimi iccedilin bir doumlnuumlm
noktası sayılabilecek gelişmeler yaşanmıştır
Kararnameyle ccedilıraklık eğitimin oumlrguumln eğitim
kapsamına alınması işletmelere devlet deste-
ğinin oumldenmesi meslek liseli oumlğrencilerin uy-
gulamalı atoumllye meslek derslerine başladığı 9
Sınıftan itibaren sigortalanması ve 12072019
tarihli Ortaoumlğretim Kurumları Youmlnetmeliğinde
yapılan değişiklikle Mesleki Eğitim Merkezi oumlğ-
rencilerine lise diploması alma hakları veril-
Uumllkemizde ortaoumlğretim mezunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda meslek lisesi
mezunlarının istihdamda başı ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi mezunlarının oumln lisans
ve lisans mezunlarından da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere yansımaktadır
etmekte ve edindikleri mesleğin avantajlarını
bir oumlmuumlr yaşamalarını sağlamaktadır Bunun
en buumlyuumlk kanıtı mezunlarının kamuda ve oumlzel
sektoumlrdeki istihdam duumlzeyleridir
Tuumlm bu bilgiler ışığında Guumlccedilluuml Tuumlrki-
ye İccedilin Mesleki Eğitim gerccedileğinden hareket-
le uumllkemizin 2023 ve 2071 iccedilin belirlediği kal-
kınma hedeflerini yakalayabilmesinin yolu
doğru ve gerccedilekccedili sektoumlrel analizlerin ışığında
yapılacak mesleki eğitim planlamalarından
geccediltiği yadsınamaz bir gerccedilekliktir Bu gerccedile-
ğin farkında olan Bakanlığımız bu yeni suumlreccedil-
teki paradigma değişikliği ile mesleki eğitimi
tercih edecek her bir oumlğrencimize istihdam
olanaklarını sağlayacak her tuumlrluuml desteği ve-
receğinden hiccedilbir velimizin ve oumlğrencimizin
kuşkusu olmasın
Nevzat AVŞAR
Besni Osman İsot MTAL Muumlduumlruuml
Uumllkemizde oumlzellikle 2016dan bu ya-
na mesleki eğitimde paradigma değişikliği
ile beraber yapılan iyileştirmeler mesleki
eğitim veren okullarımızın donatım moder-
nizasyonunun sektoumlruumln ihtiyaccedillarına cevap
verecek duumlzeye ccedilıkarılması gerek Bakanlığı-
mız gerekse yerel duumlzeyde sektoumlr ile yapılan
protokoller ve işbirlikleri neticesinde mesle-
ki eğitim hem daha cazip hale getirilmiş hem
de mezunlarının istihdam duumlzeyleri artırıl-
mıştır Oumlyle ki uumllkemizde ortaoumlğretim me-
zunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda
meslek lisesi mezunlarının istihdamda başı
ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi me-
zunlarının oumln lisans ve lisans mezunlarından
da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere
yansımaktadır
Tek dezavantajı maalesef veli ve oumlğ-
rencilerde yerleşmiş bir olumsuz algı olan
meslek liseleri tabiri yerindeyse oumlğrencileri-
ni ldquokollarına altın bilezikrdquo takarak mezun
Değerli Okurlar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bouml-
luumlm Başkanlığımızca hazırlanan DİPNOT Dergimi-
zin bu sayısıyla birlikte ccedileşitli konularda başarıyı
yakalamış kişilerle roumlportaj yapmaya ve bu roumlpor-
tajları yayımlamaya karar verdik Dergimizin iccedileri-
ğinde bu ay kariyer suumlrecini etkileyen faktoumlrler
bizimde goumlrevlerimizden biri kariyer danışmanlığı
olunca kariyer hayatına ldquoCoğrafya Oumlğretmenliğiy-
lerdquo başlayıp 13 yıl bu mesleği icra ettikten sonra
D İ P N O T
ldquoHukukrdquo eğitimini bu yıl tamamlayan ccedilocukluğu-
muzun da birlikte geccediltiği OumlğretmenAvukat Sa-
dun ERYILMAZ ile yapmaya karar verdim Zaman
zaman kendisiyle genccedillerimizi doğru youmlnlendirme
konusunda paylaşımlarda bulunuruz İlk defa ona
profesyonel anlamda sormak istedim Eminim
burada bize ayırabileceğiniz vakit en fazla 10 da-
kikadır Bence bu suumlreyi iyi değerlendirin ccediluumlnkuuml
roumlportaj iccedilerisinde oumlğreneceğiniz ilham alacağı-
nız ipuccedilları var
SO YLEŞİ
O Ğ RTAVUKAT SADUN ERYİLMAZ
İ LE MESLEK SECcedilİ Mİ U ZERİ NE
Sadun Eryılmaz sizi kısaca tanıyabilir miyiz
1980 Besni doğumluyum İlk orta ve lise eğiti-
mimi canım memleketim Besnirsquode tamamladım
17 yıldır coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyo-
rum Guumlzel uumllkemin ccedileşitli yerlerinde goumlrev yap-
tıktan sonra Mersinrsquoe yerleştim ve 10 yıldır Mer-
sinrsquode yaşıyorum Duumlzenli olarak koşu yaparım
spor salonuna giderim ve spor en oumlnemli sosyal
aktivitelerimden biridir Okumak benim iccedilin adeta
vazgeccedililmez bir tutkudur Evli ve uumlccedil ccedilocuk sahibi
bir babayım İki oğlum ve bir kızım var
S A Y F A 4 3 S A Y I 5
İlk orta ve lise eğitimimi Besnirsquode tamamladık-
tan sonra Atatuumlrk Uumlniversitesi Fen Edebiyat
Fakuumlltesi Coğrafya Boumlluumlmuumlnuuml kazandım Aslın-
da oumlğrencilik hayatım boyunca hep başarılı bir
oumlğrenciydim Okulun ve sınıfın en ccedilalışkan oumlğ-
rencilerinden biri oldum her zaman Memur
ccedilocuğuydum Babam Besni Lisesinde hademe
olarak goumlrev yapardı Oumlğretmenlerden aldığı
kitapları bana getirir ve ben okuduktan sonra
onları tekrar teslim eder bir yenisini getirdi
bana Kendim kitap alamazdım ve kitap ihtiya-
cımı babam bu şekilde karşılardı Okuma alış-
kanlığımı babama borccedilluyum Rahmetli babam
sayesinde ilkokuldan beri inanılmaz bir okuma
alışkanlığı kazandım Başarılı bir oumlğrenci ol-
mamda bunun ccedilok buumlyuumlk bir katkısı olduğuna
inanıyorum Halen okuyorum ve okumaya da
nefes aldığım muumlddetccedile devam edeceğim in-
şallah
1997 yılında kazandım ilk uumlniversiteyi Ve ina-
nın tam anlamıyla bilgisayar ve internet ile o
zaman tanıştım aslında Yani o ana kadar başa-
rılı bir oumlğrenci olmamda şuan ki gibi teknolojik
suumlreccedillerin pek etkisi yoktur kesinlikle En
oumlnemli bilimsel destekccedilimiz Besni Halk Kuumltuumlp-
hanesiydi Ve gazetelerden kupon biriktirerek
aldığımız ansiklopedilerdi bizim başucu yardım-
cımızdı Oysa şu an oumlğrencilerin sahip olduğu
imkacircnları duumlşuumlnuumlyorum da bizim iccedilin hayal
olan şeylerin hepsi şu an onlar iccedilin mevcut
Yeter ki kendilerine inanıp duumlzenli şekilde ccedila-
lışmayı alışkanlık haline getirsinler Başarama-
yacakları hiccedil bir şey yok aslında Daha sonra
Anadolu Uumlniversitesi Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitir-
dim Hem oumlğretmen hem oumlğrenci olmak be-
nim iccedilin ccedilok alışılır bir durum haline geldi
Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitirdikten sonra Uluslara-
rası Kıbrıs Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesini ka-
zandım 2020 yılında mezun oldum hukuk fa-
kuumlltesinden ve yakında avukatlık stajına baş-
layacağım Hukuk Fakuumlltesi okurken de boş
durmadım Anadolu Uumlniversitesi Accedilık Oumlğretim
Fakuumlltesi Uluslararası İlişkiler Boumlluumlmuumlnuuml ka-
zandım Şuan 3 sınıfım Hukuk Fakuumlltesinden
mezun olduktan sonra sınavsız ikinci uumlniversi-
te hakkından faydalanarak İstanbul Uumlniversi-
tesi Uzaktan Eğitim Siyaset Bilimi ve Kamu
Youmlnetimini kazandım ve şuan 2sınıfım Biraz
zor olsa da aynı anda iki fakuumlltede iki ayrı bouml-
luumlm okumak insan ccedilalışınca her şey kolaylaşı-
yor aslında Bakalım bu fakuumllteler bitince bel-
ki yeni boumlluumlmler okuyacağım Hem oumlğretmen
hem oumlğrenci olmak yerini hem avukat hem
oumlğrenci olmaya bırakacak belki Dedim ya ne-
fes aldığım muumlddetccedile okumaya devam
Eğitim yıllarınızı nasıl geccedilirdiniz kendinizi geliştirmek iccedilin neler yaptınız
İnsanın sahip olduğu imkacircnlar yetenekleri ve
elbette şansı hayattaki başarısını belirler Ama
buumltuumln bunlara sahip insanların bile başarılı olama-
malarının nedeni hayata gelişme odaklı bakama-
malarıdır İnsanın kendisine ve yapabileceklerine
olan inancı nasıl bir hayata sahip olacağını belir-
ler aslında Mutlaka hepimizin hayatta başarısız-
lıkları ve kaybettiği anları mevcuttur Bu zaten ha-
yatın olağan bir durumudur Sonsuz başarı ve son-
suz kazanmak yoktur ki insan hayatında Oumlnemli
olan başarısızlıklardan ders ccedilıkarmak ve bir sonra-
D İ P N O T
ki suumlreccedilte başarıyı yakalayabilmektir Bilim insan-
ları kendilerine ait bir buluşu ortaya ccedilıkarırken
defalarca kez başarısız olduktan sonra buluyorlar
O nedenle başarısızlıklar aslında hayat tecruumlbesi-
dir Bu tecruumlbe yeni başarıları yakalamanın en
oumlnemli anahtarıdır bence Başarısızlık olmadan
başarı ccedilıkmaz ortaya Ayrılmaz bir buumltuumlnduumlr bun-
lar birbirini tamamlayan Yeter ki başarısızlıklar-
dan ders ccedilıkarıp kafa yapısını değiştirip yeniden
denemeyi bilsin insan Başarı işte o zaman gele-
cektir
Başarısız olmadan kimse başarılı olamıyor siz bu soumlz hakkında neler duumlşuumlnuumlyorsunuz
Sizce hayatta başarılı olmanın sırları neler
rultusunda etkin bir planlama yapmak ve bu plan dacirchilince ccedilalışmalarda bulunmak başarıyı getiren oumlnemli unsurlardandır İnsan kendini iyi tanımalı guumlccedilluuml ve zayıf youmlnlerini tespit ettikten sonra oumlzguumlvenli bir şekilde suumlreci youmlnlendirme-lidir Ccediluumlnkuuml yeteneğimizi ilgimizi ve bilgimizi bizden daha iyi bilen olamaz Mazeret uumlretme-den ve tam muumlkemmeliyetccedili olmadan ccedilalışma-lıyız Yaptığımız ccedilalışma en iyi olmak zorunda değil En iyi olabiliyorsa tabii ki ne ala Ama ol-muyorsa ccedilalışmalarımızı yarıda bırakmak ol-maz Muumlcadele ve ccedilalışmaya devam etmeliyiz
Hayatta başarılı olmanın sırları ile ilgili duumlşuumlncelerimi soumlylemeden oumlnce başarının tanı-mını yapmakta fayda var aslında Başarı nedir Bence başarı sonucunun faydalı olduğu duumlşuumlnuuml-len bir eylemi gerccedilekleştirmek bir işin uumlstesin-den gelmektir Yani aslında başarılı olmanın sırrı uumlstuumln yeteneklere ve inanılmaz bir zekacirc duumlzeyi-ne sahip olmak değildir Bunlar başarılı olmayı tabii ki kolaylaştıracaktır ama tamamı buna bağlı değildir kesinlikle Başarılı olan tuumlm insanlar ha-talarından ders ccedilıkarmayı bilen ve başarısızlığa bahane uumlretmeyen insanlardır Bence bu başarılı olmanın ilk şartıdır Ayrıca bir insanın başarılı olabilmesi iccedilin bir hedefi olmalıdır O hedef doğ-
UNUTMAYALIM Başarı en kısa yoldan neticeye ulaşmak değildir Başarı en iyi neticeye ulaşmaktır
S A Y F A 4 5 S A Y I 5
Meslek seccedilimi bir oumlğrencinin hayatında ki en oumlnemli kararlarındandır Ccediluumlnkuuml tuumlm hayatımızı etkileyen bir karardır meslek seccedilimi Ona goumlre boumlluumlm tercih edip sınavlara hazırlanıyor oumlğren-cilerimiz Belki de bir oumlmuumlr boyunca yapacağız o işi O nedenle karar alma suumlreci ccedilok oumlnemli bence Maalesef uumllkemizde meslek seccedilerken goumlnluumlnuumln istediğini değil de daha iyi para ka-zanmak veya aileyi tatmin etmek oumlncelikli ter-cih haline gelmiştir Ccedilocukluktan beri olmak istediği hayal ettiği mesleği Tuumlrkiyersquode iş olana-ğı kısıtlı olduğu iccedilin seccedilmeyen yuumlz binlerce oumlğ-rencimiz var Hele hele aile illa atanması kolay olan veya iş bulma olanağı daha fazla olan mes-leği seccedilmesi iccedilin oumlğrenci uumlzerinde baskı unsuru
oluşturuyorsa maalesef istenilen meslek yeri-ne faklı meslekler tercih edilebiliyor O yuumlz-den ben hali hazırda goumlrevine devam eden bir oumlğretmen olarak oumlğrencilerimizin hayal ettik-leri meslekleri seccedilmelerini destekliyorum Benim ailem bana meslek seccediliminde muumldahil olmadılar aslında Ben kendim oluşturdum tercihlerimi ve ona goumlre girdim sınava Haya-limdeki meslek miydi oumlğretmenlik derseniz hayır değildi Oumlğretmenliği ve oumlğrencilerimi inanılmaz seviyorum aşkla yapıyorum bu mesleği Ama hayalimdeki meslek savcı ol-maktı Onu da tercih hatası nedeni ile gerccedilek-leştiremedim Bu yuumlzden tercih suumlreci ccedilok oumlnemli ccedilok
Meslek seccedilim aşamasında olmazsa olmaz şeyler neler Aileniz bu suumlreccedilte sizi nasıl etkiledi
Tuumlrkiyersquode mesleğini yapan her beş kişiden birisi neden memnun kalmıyor olabilir Bu
durumu genel olarak değerlendirirsek hangi sonuca varabiliriz
Uumllkemizde meslek seccedilimi yapan her beş kişiden birisi memnun değilse seccedilmiş olduğu meslekten işte bir oumlnceki sorunuzda verdiğim cevaplar aslında bu sorunuza da geccedilerli bence Hayal ettiği mesleği değil de iş bulma olanağı daha fazla olan veya ailesinin istediği mesleği yapmak zorunda kalmasıdır bence Bazen oumlğ-rencilerimden biri geliyor yanıma hayal ettiği mesleğin avukatlık olduğunu soumlyluumlyor Ama bu
fakuumllteyi okumasının imkacircnsız olduğunun ccediluumlnkuuml babasının kesinlikle tıp okumasını iste-diğini belirtiyor Ve sonuccedilta doktor oluyor İşte bunun gibi yuumlz binlerce oumlrnek vardır mut-laka Maalesef uumllkemizde bu durum sıkccedila ya-şanmakta Birccedilok oumlğretmen de buna bizzat şahittir eminim
Benim hayalimdeki meslek az oumlnce de sorunuzda cevapladığım gibi savcı olmaktı Yani hukuk fakuumlltesi okumak en buumlyuumlk hayalimdi De-diğim gibi tercih hatası nedeniyle hukuk fakuumlltesi kazanamadım liseden mezun olduktan sonra Ama oumlğretmenlik mesleğini inanılmaz severek ya-pıyorum Hem mesleğime hem oumlğrencilerime ccedilok değer veriyorum Kutsal bir meslek yaptığımın far-kındayım Hammaddesi insan olan bir meslek Yıl-
D İ P N O T
lar sonra farklı meslek gruplarında karşımıza ccedilı-kıp bize ulaşıp bizi sahiplenen unutmayan oumlğ-rencilerimizin varlığı bu mesleğin en muumlkemmel armağanıdır bize O yuumlzden oumlğretmen olmanın en guumlzel yanlarından biridir bu Diktiğiniz fidanın buumlyuumlyuumlp kocaman bir ağaccedil olduğunu goumlrmektir Bu mutluluk oumlğretmenler iccedilin en oumlnemli hazine-dir
Meslek hayatınızda şu ana kadar sizi en ccedilok mutlu eden şeyler nelerdir
Genccedillerin hayatına guumlzel dokunuşlar yapan bir eğitimci olarak hiccedil halen bir şeylerin eksik olduğunu
hissettiniz mi
buumlyuumlk bir kısmı ile irtibattayım Kiminin uumlniver-site mezuniyetine gittim kiminin askerlik yemi-ni toumlrenine Kiminin duumlğuumlnuumlne gittim kiminin ccedilocuğunun suumlnnet toumlrenine Baba gibi veya abi gibi bir ilişki var ccediloğunluğu ile aramızda O yuumlz-den halen kendimi geliştirmek adına sayısız ccedila-lışma yapmaktayım Oumlğrencilerime nasıl daha faydalı olabilirim mantığı ile her sene onlarca hizmet iccedili eğitim faaliyetlerine katılmaya de-vam ediyorum Muhakkak eksik youmlnlerim yuumlre-ğine tam anlamıyla dokunamadığım oumlğrencile-rim var İşte bunları en aza indirebilmek iccedilin halen ilk guumlnkuuml heyecanım ve azmimle kendimi yenilemeye ve geliştirmeye devam ediyorum
İnsan hiccedilbir zaman tam anlamıyla muuml-kemmel olamaz bence Muumlkemmellik sonu olan bir şey değildir Ben 17 yıllık oumlğretmenlik haya-tımda hep daha muumlkemmel bir oumlğretmen nasıl olunabilir anlayışı ile suumlrduumlruumlyorum goumlrevimi Ben artık muumlkemmel bir oumlğretmenim dediğim an aslında tuumlm her şeyi kaybetmişim demektir Gerccedilekten hep oumlğrencilerimin yuumlreğine dokun-dum sizin de değdiniz gibi Meslek hayatım bo-yunca oumlğrencilerim ile olan ilişkimden de zaten bunu bizzat anlıyorum hissediyorum Ccediluumlnkuuml bu duygular karşılıklıdır 17 yıl oumlnce okuttuğum oumlğ-rencilerimle halen goumlruumlşuumlyorum Halen inanıl-maz bir sevgi var aramızda Oumlğrencilerimin ccedilok
S A Y F A 4 7 S A Y I 5
2003 yılından beri coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyorum Hayalimdeki meslek olmasa da asla pişman değilim oumlğretmen olmaktan Zevkle gururla yapıyorum mesleğimi Ama hu-kuk fakuumlltesi yuumlreğimde hep bir sızı olarak kal-mıştı Hiccedil ccedilıkmıyordu aklımdan Aslında liseyi bitirdikten sonra girdiğim uumlniversite sınav so-nucu aldığım puan ile 6 uumlniversitenin hukuk fakuumlltesini kazanabiliyordum 17 yaşındaydım o zaman Ve tercihlerimi şu an olduğu gibi muuml-kemmel bir rehberlik anlayışına sahip oumlğret-menlerimiz tarafından değil bizzat kendim yap-tım Ccediluumlnkuuml o doumlnem bize yardımcı olacak bir rehber oumlğretmenimiz yoktu maalesef Bu da rehber oumlğretmenin ne kadar değerli olduğunun en buumlyuumlk ispatıdır Dokuz hukuk fakuumlltesi terci-hi yapmıştım sınavdan oumlnce Ccediluumlnkuuml bizim oumlğ-rencilik yıllarımızda fakuumllte tercihleri sınav oumln-cesinde forma doldurulup sınav esnasında gouml-revli oumlğretmene teslim ediliyordu Sınav guuml-nuumlnden bir guumln oumlnce arkadaşlarla tercihlerimizi goumlzden geccedilirmek iccedilin buluştuk İlk dokuz terci-him hukuk fakuumlltesi diğerleri oumlğretmenlikti O buluştuğumuz guumln uumlniversitede okuyan bazı arkadaşlarım altı hukuk fakuumlltesi tercihimi sil-dirdi listemden Hukuk okuyacaksan şu uumlniver-sitelerde okuyacaksın diğerlerini okumanın bir anlamı yok oumlğretmenlik oku bari garanti işin
olur dedi Ve bunun uumlzerine listemde olan altı hukuk fakuumlltesini silip yerine oumlğretmenlik yaz-dım İlk uumlccedil tercihim hukuk fakuumlltesi olarak kal-dı Sınav sonucu ccedilok kuumlccediluumlk bir kuumlsuratla hu-kuk fakuumlltesini kazanamadım 17 yaşındaydım ve sağlıklı karar veremedim Belki de dinle-memem gerekti o arkadaşları ama dinledim maalesef Yanlış youmlnlendirildim Belki de bir rehber oumlğretmen yardımı alsaydım ccedilok farklı sonuccedillar olabilirdi hayatımda O guumlnden beri iccedilimde hep bir ukde olarak kalmıştı hukukccedilu olmak 13 yıllık oumlğretmen iken hukuk fakuumllte-sini neden okumuyorum diye duumlşuumlnduumlm ken-di kendime Her guumln saatlerce sınava hazır-landım Oumlğrencilik yıllarımdan ccedilok daha fazla ccedilalışmak zorunda kaldım ccediluumlnkuuml ccediloğu şeyi unutmuştum Ama yılmadım muumlcadele ettim ve 2015 yılında emeklerimin karşılığını alarak hukuk fakuumlltesini kazandım Geccedilen sene me-zun oldum Avukatlık stajına başlayacakken maalesef salgın suumlreci başladı Salgın suumlreci bittikten sonra avukatlık stajını tamamlayıp avukatlık mesleğine geccedileceğim 17 yıldır yap-mış olduğum ve severek yaptığım oumlğretmen-likten ayrılmak beni ccedilok uumlzecek ama hayalimi gerccedilekleştireceğim 40 yaşında radikal bir ka-rar olacak belki bu Ama dediğim gibi haya-limdeki mesleği yapmaya başlayacağım
13 yıl oumlğretmenlik mesleğini icra ettikten sonra Hukuk eğitimi almak istemenizin sebepleri
neler
Son olarak Koronaviruumls salgını ile birlikte Tuumlrkiyersquode işsizlik sorununun tarihi seviyelere
ulaştığı bu suumlreccedilte meslek seccedilim aşamasında olan oumlğrencilere neler soumlylemek istersiniz
Uumllkemizin ve duumlnyanın iccedilinde bulundu-
ğu salgın koşulları sebebiyle on binlerce iş yeri
kapandı ve milyonlarca insan işsiz kaldı Bu
olumsuz suumlreccedil maalesef sadece bizim uumllkemizi
ve bizim insanımızı değil tuumlm duumlnyayı aynı şe-
kilde etkiledi Ama insanoğlu bunun da uumlstesin-
den gelecektir elbet O yuumlzden bu suumlrecin bite-
ceği inancını taşıyorum Bu suumlreccedil nedeni ile
uumlniversite sınavına girecek ve meslek seccedilecek
oumlğrencilerimize tavsiyem suumlreccedil elbet bitecek o
nedenle meslek seccediliminde bunu goumlz oumlnuumlnde
bulundurun Salgın doumlnemi sonsuza kadar
devam edecek bir suumlreccedil değil Tabii ki uumllke-
mizin iccedilinde bulunduğu ekonomik koşullar
ailelerinin kendilerine sunabileceği imkacircnlar
uumlniversite okuduktan sonra iş bulma oranı vs
gibi etkenler meslek seccediliminde ccedilok oumlnemli
Ama hayalinizdeki meslek ne ise o hedef doğ-
rultusunda ccedilalışmanız en sağlıklı karardır diye
duumlşuumlnuumlyorum
Başta uumllkemiz olmak uumlzere tuumlm insanlığa sağlıklı bir yıl temennisi ile
sevgi ve saygılarımı sunarım
İLETİŞİM
Besni Rehberlik Ve Araştırma Merkezi
Rehberlik Hizmetleri Boumlluumlm Başkanlığı
Adres Yenibesni Mah Kurdini Sokak Besni Eğitim Vakfı
İlkokulu 1 Kat 02300 BesniAdıyaman
Telefon 0416 318 2060
Fax 0416 318 2060
Web httpbesnirammebk12tr
besniram
lsquolsquo Yeteneklerinizin ve
Duumlnyanın İhtiyaccedillarının
Kesiştiği Yerde
Mesleğiniz Yatıyorrsquorsquo Aristoteles
S A Y F A 1 1 S A Y I 5
1Zeka Genel oumlğrenme becerisi
2Soumlzel Yetenek Okuduğu bir metni anlama ve
bir duumlşuumlnceyi soumlzcuumlklerle etkili bir şekilde anla-
tabilme yeteneği
3Sayısal Yetenek Aritmetik hesaplamaları hızlı
ve doğru şekilde yapabilme
4Uzay ve Mekan İlişkileri Yeteneği Cisimlerin
uzaydaki biccedilimlerini algılama iki ve uumlccedil boyutlu
olarak goumlrebilme geometrik şekilleri farklı accedilı-
lardan baktığında anlama yeteneği
5Şekil Algısı Yeteneği Bir cisim resim veya
grafik uumlzerindeki ayrıntıları algılama veya birbi-
rine oldukccedila benzeyen iki goumlrseli karşılaştırabil-
me
6Buumlro işleri yeteneği Yazılı bir metinde ya
da tablodaki detayları algılayabilme iki me-
tin arasındaki farklılıkları goumlrebilme
7Motor koordinasyon Goumlz ile eli veya goumlz
ile parmakları hızlı doğru ve koordineli bir
biccedilimde hareket ettirebilme
8Parmak becerisi Kuumlccediluumlk cisimleri parmakla
hızlı doğru ve istenen youmlne hareket ettire-
bilme veya istenen yere koyabilme yetene-
ği
9El becerisi Elleri ccedilabuk ve ustalıkla kulla-
nabilme yeteneği
S A Y F A 1 2 S A Y I 5
İLGİ Belli faaliyetlere isteyerek youmlnelme bu
faaliyetleri kısıtlayıcı koşullar altında bile başka
faaliyetlere tercih etme ve bu faaliyetleri ya-
parken yorgunluk yerine dinlemişlik bıkkınlık
yerine devam etme isteği duyma Oumlzetle ilgi
bir faaliyet goumlrev ya da bir nesneye karşı duyu-
lan sevme ya da sevmeme durumudur Yete-
nekler bir mesleki etkinlikte sağlanan başarı
duumlzeyi ilgiler ise o faaliyetlerden zevk alma
duumlzeyiyle ilişkilidir İlgilerin oluşumunun iccedilsel
dinamikler kadar aile yapısı sosyal sınıf kuumlltuumlr
ve ccedilevre gibi faktoumlrlerden etkilendiği soumlylenebi-
lir
İlgi konusunda ccedilalışan ilk kuramcılardan biri
olan Superrsquoe goumlre bireylerin meslek ilgilerini
tanımanın doumlrt temel youmlntemi vardır
1İfade Edilen ilgiler Bireyin soumlzcuumlkleriyle ifade
ettiği ya da iddia ettiği ilgiler
2Goumlzlenen ilgiler Bireyin davranışlarına ya da
yaptığı faaliyetlere bakarak anlaşılabilecek ilgi-
ler
3Envanterle Oumllccediluumllen ilgiler Bireyin hangi faali-
yetlerden hoşlanıp hangilerinden hoşlanmadı-
ğını anlamak iccedilin bir dizi maddeden olu-
şan envanterle oumllccediluumllen ilgilerdir
4Testlerden oumllccediluumllen ilgiler Yetenek test-
lerinden elde edilen sonuccedillara bakarak
belirlenen ilgiler
Kuzgun tarafından 1989 yılında geliştiri-
len Kendini Değerlendirme Envante-
ri (KDE) lise oumlğrencilerine meslek seccedili-
minde yol goumlstermek uumlzere oumlğrencilerin
kendilerini daha iyi tanımalarında yardım-
cı olmak amacıyla algılanan yetenek ilgi-
ler ve mesleki değerler temel boyutların-
daki oumlzelliklerini oumllccedilmek uumlzere geliştiril-
miştir Bu envanterde yer alan ilgilere
baktığımızda şunları goumlrebiliriz
Temel Bilim ilgisi Fizik Kimya Biyoloji
gibi bilimlerin konularını oluşturan doğal
olayları incelemek Matematik konuları ile
uğraşmak gibi davranışlarda kendini goumls-
teren bir ilgi alanıdır
Sosyal Bilim ilgisi Sosyoloji psikoloji
coğrafya tarih arkeoloji felsefe gibi bi-
limlerin konularına ilgi duyma
Canlı Varlık ilgisi Eti yenen hayvanları
veya tahıl sebze ve meyve gibi bitkileri
uumlretme ve hoşlanma
Mekanik ilgisi Ccedileşitli alet ve makineler
yapma işletme ve onarma
İkna ilgisi Duygu ve duumlşuumlncelerini başka-
larına benimsetme belli bir amacı gerccedilek-
leştirmek iccedilin başkalarını etkileme
S A Y F A 1 3
Ticaret ilgisi Alım satım işleriyle uğraşma
ticaret yoluyla kar elde etme bir malı
muumlşteriye tanıtma ve satma gibi faaliyet-
lerde bulunma
İş Ayrıntıları ilgisi Ayrıntılar uumlzerinde ccedila-
lışma her işi guumlnuuml guumlnuumlne yapma bir ya-
zıyı ya da hesabı inceden inceye kontrol
etme yazıları duumlzenli bir biccedilimde dosyala-
ma
Edebiyat ilgisi Her tuumlrluuml edebi eseri oku-
ma inceleme eleştirme ve edebi eserler
yazma
Guumlzel Sanatlar ilgisi Resim heykel gibi
plastik sanatlar ve el sanatları ile ilgili
eserleri inceleme veya bu tuumlr eserler orta-
ya koyma
Muumlzik ilgisi Muumlzik dinleme muumlzik aleti
ccedilalma beste yapma
Sosyal Yardım ilgisi İnsanlara yardım et-
me sorunlu insanları iyileştirme besle-
me geliştirme şeklinde sıralanabilir
DEĞERLER Değer Ulaşmayı istediği-
miz hedeflere ve ideallere atfettiğimiz
oumlnemdir İhtiyaccedillar tuumlm insanlarda ve
hayvanlarda goumlruumllmesine rağmen değer-
ler sadece insana oumlzguuml oumlğrenebilen ve
kuşaktan kuşağa aktarılabilen bir olgu-
dur Mesleki değer bir mesleğe girme
sonucunda o mesleğin getirilerinden elde
edilen doyumdur Bir mesleğin en cazip
yanı birey iccedilin o meslekten elde edilen
yuumlksek kazanccedil bir başkası iccedilin guumlvence
başka biri iccedilin mesleğin sahip olunan ye-
teneği kullanmaya olanak tanıması diğer
bir başkası iccedilin mesleğin toplumsal say-
gınlığı olabilir
Tuumlrkiyersquo de yapılan ccedilalışmalardan biri
Kuzgun tarafından 1988 yılında gerccedilek-
leştirilmiştir ve toplam 9 meslek değeri
belirlenmiştir Bu değerler şunlardır
1Yeteneği kullanma
2Yaratıcılık
3Yarışma
4İş birliği
5Değişiklik
6Duumlzenli yaşam
7Liderlik
8Kazanccedil
9Uumln sahibi olma
D İ P N O T
S A Y F A 1 4
2 BASAMAK MESLEKLERİN İNCELENMESİ
Meslekler Hakkında Bilgi Toplanırken Şu Oumlzelliklere Dikkat Edilmelidir
bullMesleğin oumlzellikleri bullUnvan ve niteliği bullGerekli eğitim duumlzeyi bullMesleğe giriş koşulları bullGereksinim duyulan eleman sayısı bullGirişteki sınırlamalar bullMesleğin suumlrekliliği bullMeslekte ilerleme koşulları vs dikkatli bir şekilde araştırılmalıdır İstenen mesleğin oumlzellikleri olanakları avantajları dezavantajları gereken nitelikler
başarı koşulları maaş duumlzeyi vb konularla ilgili bilgiler toplanmalıdır
Mesleki Bilgilendirmede Hangi Araccedillardan Yararlanabiliriz
Mesleklerle ilgili basılı malzemelerin toplanması (kitap broşuumlr afiş vs) İş yerlerine youmlnelik incelemeler yapma Meslek elemanları ile goumlruumlşme ya da konferanslar İş tecruumlbesi olan kişilerden yararlanma Oumlğrencileri gruplar halinde meslekleri incelemeye youmlnlendirme Seminerler İş kurumu gibi kuruluşların mesleki rehberlik merkezlerinden yararlanma Bilgisayar ve internet uumlzerinden meslekler hakkında bilgi toplama şeklinde araş-
tırma yapılabilir
D İ P N O T
S A Y F A 1 5
D İ P N O T
3BASAMAK BİREYİN KİŞİSEL OumlZELLİKLERİ İLE MESLEKLERİN GEREKTİRDİ-
Ğİ OumlZELLİKLER ARASINDA İLİŞKİ KURMA- KARAR VERME
Mesleki rehberlik hizmetlerinde son aşama ise bireyin kişisel oumlzellikleri ile mesleklerin
gerektirdiği oumlzellikler arasında ilişki kurularak bireylerin uygun mesleki kararlar ver-
melerine yardımcı olmaktır Bu karar verme bireyin hak ve sorumlulukları dikkate alı-
narak her zaman iccedilin bireye bırakılmalıdır
Meslek seccedilimi ve gelişimi zaman iccedilinde oluşan bir suumlreccediltir Bireyin değişen kişilik oumlzel-
likleri ve mesleklerde meydana gelen değişimler bireyle meslek arasında bağ kurmayı
her zaman guumlccedilleştirmektedir Bu nedenle oumlzellikle eğitim oumlğretim kurumları iccedilerisinde
bir seccedilim yapma aşamasında ki bireyler iccedilin mesleki rehberlik hizmetleri aktif olarak
uygulanmalıdır
S A Y F A 1 6 S A Y I 5
GELECEĞİN MESLEKLERİ NELER OLACAK
Son 100 yılda meydana gelen teknolojik gelişmelerin geri kalan buumltuumln tarihsel suumlreccediltekin-
den daha fazla olduğunu biliyor muydunuz Evet teknoloji inanılmaz bir hızla koşuyor ve bu hızıy-
la bazı meslekleri arka sıralara itiyor Uumlstelik bu durumda sadece teknoloji değil bilimsel sosyal
kuumlltuumlrel ccedilevresel ve ekonomik gelişmeler de oldukccedila etkili
Her geccedilen guumln adını daha oumlnce duymadığımız yepyeni teknolojilerle yapay zekacirc kavram-
ları ile karşılaşıyor ve bu teknolojiden nasibini almış cihazlarla tanışıyoruz Biz bu teknoloji ve ci-
hazlarla tanışıp haşır-neşir olurken bazı meslekler de ldquoElvedardquo diyerek bavulunu toplayıp bilinme-
ze doğru yol alıyor Oumlte yandan bayram ziyaretlerinde ldquoNe iş yapıyorsun evladımrdquo sorusunu so-
ran teyzeler cevap olarak varlığından haberdar olmadıkları meslekleri daha fazla duyar hale geli-
yorlar Tabi yakın gelecekte daha sık duyacaklarını da soumlyleyebiliriz
Uumllkemizdeki iş kollarında gerekli olan temel yetenek ve yetkinliklerin 41rsquolik bir kısmının
2020rsquoden sonra değişime uğrayacağına inanılıyor Ayrıca yaygın bir kanıya goumlre şu anda 7 yaşına
kadar olan ccedilocukların ileride ccedilalışacakları mesleklerin en az yarısı henuumlz ortaya ccedilıkmadı Bu da de-
mek oluyor ki meslekler de buumlyuumlk bir değişimden geccedilecek Dolayısıyla yeni ve popuumller meslekle-
rin neler olacağına geniş ccedilerccedileveli bir bakış atma zamanı geldi
Gelin şimdi geleceğin en popuumller mesleklerine birlikte goumlz atalım
S A Y F A 1 7
1-Enduumlstriyel Veri Bilimci
Enduumlstriyel anlamda verilerin topar-
lanması ve bu veriler ışığında analizler
yapılmasını uumlretim suumlreccedillerinin daha
doğru ve nitelikli youmlnetilmesini olanak-
lı kılan enduumlstriyel veri bilimciler oumlzel-
likle online alışverişin yuumlkselmesi se-
bebiyle geleceğin popuumller meslekleri
iccedilinde yer alacaklar
2- Robot Koordinasyon Uzmanı
Guumlnuumlmuumlzde uumlretim suumlreccedillerinde robot-
lar kullanılıyor ve robot kullanım oranı
guumlnden guumlne artıyor Dolayısıyla robot-
lar yepyeni mesleklerle tanışmamıza
neden olacak Geleceğin meslekleri ara-
sında en popuumller olacaklardan biri ise
robot koordinasyon uzmanıdır Bu uz-
manlar robotların onarımlarını ve bakı-
mının yanında etkili ccedilalışma prensipleri-
ni goumlzden geccedilirirler Boumlylece robotlara
yepyeni beceriler kazandırılabilmekte-
dir
3- IOT Uzmanı
Nesnelerin interneti olarak bilinen kavram-
dan haberiniz var mı IoT olarak kısaltılan
bu kavram etrafımızdaki neredeyse buumltuumln
her şeyin internete bağlı olarak işlem goumlr-
mesini ifade ediyor Yani akıllı binalarda
yer alan klimalar alarm sistemleri guumlvenlik
kameraları ve diğer birccedilok şey nesnelerin
interneti iccedilin başlangıccedil aşaması Yakın gele-
cekte buumltuumln elektronik aygıtları uzaktan
bile olsa internet bağlantısı sayesinde youml-
D İ P N O T
S A Y F A 1 8 S A Y I 5
4- Veri Dedektifi
Veri dedektifleri nesnelerin interneti adı ve-
rilen teknolojiden ve internet ağlarından el-
de edilen bilgileri ccediloumlzuumlmleyerek ilgili kişi ya
da kurumlara aktaracak Ccedileşitli şirketler
doğru pazarı analiz edebilmek iccedilin bu tekno-
lojiden yararlanıyor ve uumlruumln ya da hizmet
satışı iccedilin buna hatırı sayılır zaman ve para
harcıyorlar İşte veri dedektifliği sayesinde
harcanan zaman ve parada tasarrufa gidile-
bileceğinden bu mesleği geleceğin meslekleri
arasında yer alacağını soumlyleyebiliriz
5- Veri Guumlvenliği Uzmanı
Ebeveynler hem kendilerini hem de ccedilocuk-
larını internet ve teknolojinin beraberinde
getirdiği istenmeyen sonuccedillara karşı koru-
mak iccedilin gelecekte daha ccedilok ccedilaba sarf ede-
cekler Yakın gelecekte daha sık siber saldırı
ifadesini duyacağımıza inanılıyor Bu tip sal-
dırılar iccedilin oumlnleyici ccedilalışmalar yapmak
oumlnemli bilgileri gizlemek ya da gerekli goumlruumll-
duumlğuuml koşullarda ortadan kaldırmak veri guuml-
venliği uzmanlarının işi olacak
6- Akıllı Şehir Uzmanı
Akıllı evler kadar akıllı şehirler de artık hayatı-
mızın merkezine yerleşmek uumlzere Gelecekte
şehirlerin sayıları milyonları bulan sensoumlrler
(alıcılar) ile donatılması bekleniyor Bu sensoumlr-
ler elektrik internet su doğalgaz atık gibi bir-
ccedilok işlem iccedilin kullanılacak Dolayısıyla olası arı-
zalarda goumlrsel zeka youmlnuumlnden şanslı olan akıllı
şehir uzmanlarına buumlyuumlk goumlrev duumlşecek
S A Y F A 1 9
7-Blockchain Geliştirici
Dijital kripto para birimi Bitcoinrsquoi daha
oumlnce duymuş olmalısınız Peki Bitcoinrsquoi
hayata geccediliren ve altında yatan tekno-
loji hakkında ne kadar şey biliyorsunuz
Bahsettiğimiz teknoloji yani Blockchain
teknolojisi finansal ya da başka tuumlrluuml
işlemleri merkezi olmayan hızlı ve gizli
bir şekilde yapmaya yarayan dağıtılmış kriptografik bir kayıt defteridir Anlaması biraz
zor olsa da uzmanlar blockchain teknolojisinin İnternet gibi duumlnyayı değiştireceğine ina-
nıyor Bu nedenle blockchain teknolojisinden anlayan onunla işlevsel hizmetler ve
uumlruumlnler geliştirebilen uzmanlar gelecekte buumlyuumlk bir talep goumlrecektir
8-Sivil yacircda Ticari Drone Pilotu ve Hare-
ket Memuru
Huumlkuumlmetler drone kullanımı iccedilin en uy-
gun duumlzenlemeleri yapıyor Ccediluumlnkuuml insan-
lar uzaktan kumandalı uccedilabilen dronela-
rının avantajlarından faydalanmak iccedilin
yeni yollar geliştirmekten hiccedilbir zaman
vazgeccedilmeyecektir Askeri ve eğlence
amaccedillı kullanımı yaygın olan droneların ccedileşitli kişisel ve ticari kullanım yolları da her
geccedilen guumln artıyor Oumlrneğin Amazon gibi firmalar droneların paket teslimatı iccedilin kullanıl-
masına oumln ayak oldu Fakat dronelar şehirdeki ccediloumlpleri temizleme hava kirliliğini takip
etme ve yuumlksek ya da ulaşılması zor yerlerdeki sıradan işleri yerine getirme gibi amaccedillar
iccedilin de kullanılabilir Bu nedenle bazı firmalar ve kamu kurumları kendilerine ait hava
taşıtlarını kullanması ve takip etmesi iccedilin ekipler oluşturacaktır
9-Akıllı Bina Teknisyeni
Yıldan yıla daha fazla ev bine ofis ve fabrika
otonom teknolojilerin faydalarından yararlana-
rak ışıklandırma ısıtma havalandırma ve guuml-
venlik gibi bina sistemlerini kontrol ediyor
Buzdolabı gibi guumlnluumlk kullanılan cihazlar da ar-
tık nesnelerin interneti teknolojisinin bir parccedila-
sı olmaya başladı Gelecekte akıllı binalar şehir-
leri ele geccedilirip insanların otonom teknolojiler sayesinde daha oumlzguumlr ve rahat yaşamaları-
nı sağlayabilir Fakat halen bu sistemleri kurabilecek bakımını ve tamiratını uumlstlenebile-
cek yetkin kişilere ihtiyaccedil duyuyoruz Yani havalandırma ve ısıtma gibi sistemlerde uz-
manlıkları bulunanlar geleceğin akıllı bina teknisyenleri olabilir
D İ P N O T
S A Y F A 2 0 S A Y I 5
10- Yapay Zeka Uzmanı
Yapay zeka sizi korkutmasın Yakın gelecekte
sağlık teknoloji uumlretim gibi alanlar başta olmak
uumlzere birccedilok farklı yerde yapay zekanın nimetle-
rinden faydalanmaya başlayacağız Buna bağlı
olarak da yapay zeka alanında uzmanlara ihti-
yaccedil olacak
11-Dijital Rehabilitasyon Danışmanı
Guumln iccedilerisinde maruz kaldığınız dijital bilgi-
ler nedeni ile hiccedil kendinizi bunalmış his-
settiniz mi Guumlnuumlmuumlzde birccedilok insan bu
şekilde hissediyor Hayatlarımız sosyal
medya ve diğer ccedilevrimiccedili aktiviteler etra-
fında doumlnduumlkccedile kullandığımız teknolojiye
ne kadar bağımlı hale geldiğimizi fark edi-
yoruz Bu nedenle gelecekteki popuumller
mesleklerden biri insanların dijital detoks
yapmasına yardımcı olarak bu tuumlr iccedilerik-
lerden uzak tutan profesyoneller olacaktır
Danışmanlık eğitimi almış kişiler bu iş iccedilin
gerekli donanıma en uygun adaylar olabi-
lir
12-3 Boyutlu Yazıcı Teknisyeni
Fuumltuumlristlere goumlre 3 boyutlu yazıcı teknolojisinin he-
nuumlz sadece yuumlzeyini kazıyabildik ve bu teknolojinin
ccedilok daha buumlyuumlk bir potansiyeli bulunuyor Hobici-
ler enduumlstriyel tasarımcılar biyomedikal muumlhen-
disler ve diğerleri talepler doğrultusunda suumlrekli
yeni şeyler deniyor ve alet edevat yiyecek giysi ev
gereccedilleri medikal implantlar ile otomotiv havacılık
ve elektronik iccedilin parccedilalar uumlretiyor Bu teknoloji
ilerledikccedile 3 boyutlu yazıcılar evlerimizdeki buzdo-
labı ya da mikrodalga fırınlar gibi normal hale gele-
cek Nihayetinde ise her ev ve işyerinde bir adet 3 boyutlu yazıcı bulunacak Bunun sonucunda ise
buumlyuumlk fabrikaların yerini şehirlerde faaliyet goumlsteren 3 boyutlu yazıcı ile uumlretim yapan işletmeler
alacak Yani 3 boyutlu yazıcı bakımı yapan teknik personele olan ihtiyaccedil fazlasıyla artacak
S A Y F A 2 1
13-Artırılmış Gerccedileklik Geliştirici
Gerccedilek hayat ccedilok mu
sıkıcı Goumlrsel olarak
iyileştirmelere ek
bilgilere ve eğlenceli
eklentilere mi ihtiya-
cı olduğunu duumlşuumlnuuml-
yorsunuz Boumlyle duuml-
şuumlnen insanlar oldu-
ğu iccedilin oumlzel guumlneş
goumlzluumlkleri biyonik
kontakt lensler ve
diğer teknolojiler aracılığı ile gerccedilekte goumlrduumlğuumlmuumlz şeylerin uumlzerine dijital goumlruumlntuumller
ve bilgiler işlemek iccedilin artırılmış gerccedileklik teknolojisinden faydalanılıyor Her sektoumlre
etkinliğe ve kamusal alana etki edebilme yeteneği sayesinde artırılmış gerccedileklik gele-
cekte insanların hem kişisel hem de profesyonel hayatlarına dokunacaktır Bu nedenle
artırılmış gerccedileklik geliştiriciler bahsi geccedilen teknolojinin guumlvenli ve etkili kullanım yol-
larını bulup tasarlamak zorunda kalacak
14-Kişisel Gizlilik Danışmanı
Teknoloji evrimleşerek geliş-
tikccedile ve her geccedilen guumln hayat-
larımıza daha fazla nuumlfuz
ettikccedile kişisel gizliliğimizi ko-
rumak da zorlaşıyor Yuumlz ta-
nıma sistemleri ve artırılmış
gerccedileklik teknolojileri geniş
kitlelerce kullanıldıkccedila bu
zorlu savaş daha da karmaşık
hale gelecek Yakında dışarı
ccedilıktığınızda insanlar sizin adı-
nızı yaşınızı medeni halinizi
ccedilalıştığınız yeri ve eğer varsa
sicil kaydınızı goumlrebilecek hale gelecektir Bu nedenle sosyal medya ya da diğer tekno-
lojilerin sunduğu oumlnemli faydaları feda etmeden gizliliğinizi koruyabilecek uzmanlar
gelecekte buumlyuumlk talep goumlrecektir
D İ P N O T
S A Y F A 2 2 S A Y I 5
15-Kişisel Marka Danışmanı
Buumlyuumlk ve koumlkluuml firmalar iccedilin bile kısa doumlnemli
projeler iccedilin serbest ccedilalışan profesyonelleri işe
alma youmlnelimi bulunuyor Bu anlayış gelecekte
daha da geniş ccedilaplı kabul goumlrebilir Oumlyle ki fuumltuuml-
ristlere goumlre ileride birccedilok iş proje bazlı geccedilici an-
laşmalarla yapılacak Eğer durum boumlyle ilerlerse
ccedilalışanlar kendi markalarını geliştirmek ve suumlrekli
kendilerini tanıtmak zorunda kalacak Kişisel mar-
ka danışmanları bu noktada devreye girerek ccedilalı-
şanların sanal ve kamusal kimliklerini profesyonel
uumlnlerini geliştirerek onları rekabetin oumlnuumlnde tut-
maya yardımcı olacaklardır
16-Robotik Hizmetler Teknikeri
Oumlnuumlmuumlzdeki on yıl iccedilerisinde hemen her ev
ccedilamaşır bulaşık yemek temizlik ve ccedilim biccedil-
me gibi goumlrevlerde kullanacağı gelişmiş ro-
botlara sahip olacak Fakat bu robotlar her
zaman duumlzguumln bir biccedilimde ccedilalışmayacaktır
Bu nedenle yetkin teknisyenlere hacklen-
miş bozulmuş ya da tamamen ccediloumlkmuumlş ola-
cak olan bu robotları tamir etmek iccedilin ihti-
yaccedil duyulacak Aslında robot teknikerleri
elektrikccedili tesisatccedilı ya da otomobil tamircisi
gibi beceri gerektiren ve kabul goumlren bir iş
olacak
Serap UumlNAL
Besni RAM Rehberlik OumlğrtPsikolojik Danışman
KAYNAKCcedilA
Binnur Yeşilyaprak-mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kitabı- kuramdan uygulamaya
meb_iys_dosyalar4401180351dosyalar2020_0611004013_GelecegYin_Meslekleripd
D İ P N O T
S A Y F A 2 3
S A Y F A 2 4 S A Y I 5
İnsan yaşamı boyunca ccedileşitli seccedilimler
yapar Mesleğini yiyeceğini giyeceğini evini
eşini arkadaşlarını vb seccediler Meslek seccedilimi
insanın yaptığı bu seccedilimler arasında belki de en
oumlnemlisidir Ccediluumlnkuuml insan mesleğini seccedilerken bir
bakıma gelecekteki yaşamını da belirlemekte-
dir (Ccedilakır 2004 2)
İnsanlık tarihinin başlangıcından bu ya-
na iş insan yaşamının gerekli ve buumlyuumlk bir bouml-
luumlmuumlnuuml kaplayan bir tarafıdır Birccedilok goumlruumlşe
goumlre iş yaşamın merkezidir ve hayat boyu suumlren
kariyer gelişimi tuumlm gelişmiş toplumlarda cin-
siyet ırk din coğrafya ve diğer demografik ka-
tegorilerin her biri ile alakalı olan evrensel bir
suumlreccediltir (National Career Development Associa-
tion 19931994a Engels Minor Sampson ve
Splete 1995 s134rsquodeki alıntı) İş ve kariyer ha-
yatın esas alanlarıdır ve herkesin bir kariyeri
vardır (Engels ve diğer 1995 134) Kariyer bir
insanın yaşam suumlresinde ccedilok uzun bir zaman
dilimini iccediline alan yaşam boyu kişinin değerle-
rinden yaşayacağı şehre kadar birccedilok alanda
etkisini hissettiren bir suumlreccediltir Kariyer kişinin
sadece işi değil yaşamdan ne beklediği amaccedil-
ları ne kadar risk alabileceği gibi soruların da
cevabıdır
İnsan hayatının en oumlnemli doumlnuumlm nok-
talarından birisi olan meslek seccedilimi insanın
yaşam biccediliminin de seccedililmesi demektir (Altun
2000Yanıkkerem ve ark 2004) Kişilerin ken-
dilerini en iyi şekilde ifade edebilecekleri ha-
yat boyu uğraşmaktan sıkılmayacakları ve kişi-
lik yapılarına en uygun mesleğe youmlnelmeleri
doğru bir karar olacak ve boumlylece hem kişisel
hem de toplumsal accedilıdan oumlnemli kazanımlar
elde edilecektir Kariyer gelişim suumlrecinin baş-
langıccedil noktası olan meslek seccedilimi bireylerin
hayatında oumlnemli bir yer teşkil etmektedir
Kişilerin meslek seccediliminde aile ve sosyal med-
yanın oumlnemli oumllccediluumlde etkili olduğu goumlzlemlen-
miştir İdeal meslek seccedilimi iccedilin oumlzelikle iş sa-
halarının analizi ilgili sektoumlruumln avantaj ve de-
zavantajları hakkında bilgi sahibi olma sektoumlr-
de ccedilalışanların mesleki deneyimlerini oumlğren-
me ve mesleğin kişiye uygunluğunu tespit et-
me gibi unsurların dikkate alınması ve kariyer
planlaması yapılması gerekmektedir Ancak
oumlğrenciler bu fırsatları goumlz ardı ederek ailenin
ya da sosyal medyanın etkisi ile seccedilim yap-
maktadırlar
OumlĞRENCİLERİN KARİYER SECcedilİMLERİNDE AİLENİN
VE DİJİTALLEŞMENİN ROLUuml
S A Y F A 2 5
Kariyer seccedilimi ve olası bir karara
varma beklentisi ccediloğu zaman belirsizlik
iccedileren karmaşık bir suumlreccediltir Belirsizliğin
nedeni bireyin hayatını buumltuumlnuumlyle etkile-
yecek olan meslek seccedilimini iccedilsel ve dışsal
faktoumlrlere bağlı olarak seccedilmek zorunda
olmasıdır Bu suumlreccedilte oumlğrenci olası bazı
senaryolar kurar geleceğe youmlnelik planlar
yapar ve hatta gelecekte buumltuumln bu belirsiz-
liğin azaldığını veya yok olduğunu duumlşler
Oumlte yandan bu suumlreci karmaşıklaştıran ise
bireyin son karara varmadan oumlnce dikkate
almak zorunda olduğu ailesinin duumlşuumlncesi
isteği hayali ve birde sosyal medyada ken-
diyle oumlzdeşleştirdiği kariyerler gibi faktoumlr-
lerin olmasıdır Karar suumlrecini yaşayan bi-
rey buumltuumln bu faktoumlrlerin varlığının ve na-
sıl analiz edilmesi gerektiğinin farkında
olabilir veya olmayabilir Ayrıca son kararı-
nı vereceği zaman bu faktoumlrleri eleme ve-
ya aralarında bir denge kurabilme kapasi-
tesine de sahip olmayabilir Bu durumda
kariyer seccedilimi suumlrecini son derece karma-
şık bir suumlrece doumlnuumlştuumlrebilir
D İ P N O T
Gencin meslek tercihinde ailenin ccedilok buumlyuumlk etkisi vardır Ailenin ekonomik olanakları ile kuumlltuumlr duumlzeyinin gencin meslek seccedilimini olumlu veya olumsuz youmlnde etkilediği bir gerccedilektir Araştırma bulguları goumlstermiştir ki ekonomik ve kuumlltuumlrel duumlzeyi yuumlksek olan ailelerde genccediller yetenek ve ilgileri doğrultusun-da meslek seccedilme şansına sahip olabil-mekte ailelerinden destek goumlrmektedir-ler Ekonomik ve kuumlltuumlrel olanakları elve-rişsiz olan ailelerde genccediller kısa zaman-da buumlyuumlk kazanccedil getireceği veya itibar
Meslek Seccediliminde Aileye Duumlşen Goumlrevler
sağlayacağı duumlşuumlnuumllen işlere youmlnlendiril-mektedirler
S A Y F A 2 6 S A Y I 5
siz ve başıboş bırakılmasıdır Ccedilocuklarına bu konuda rehberlik edemeyen aileler onların meslek tercihine ilgisiz kalmakla sorumluluk-tan kurtulmuş olduklarını zannederler
Ccedilocuklarının gelişiminde olumsuz et-kileri olan bu ailelerin yanı sıra meslek seccedili-mi konusunda ccedilocuğuna yol goumlsterici olma-ya ccedilalışan onun yetenek bilgi beceri ve ilgi-lerini goumlz oumlnuumlnde tutarak rehberlik eden hiccedilbir fedakacircrlıktan kaccedilınmayan aileler de vardır Kendi arzu ve oumlzlemlerine ters duumlşse de ccedilocuğunun seccedilimini onaylayan ve ona destek olan aile de yok değildir Sayıları ccedilok olmamakla birlikte bilgili ve bilinccedilli bir şekil-de ccedilocuğunun meslek seccedilimini olumlu youmln-de etkileyen ailelerin varlığı da inkacircr edile-mez Ancak pek ccedilok iyi niyetli ve anlayışlı an-ne-baba bu konuda ccedilocuğuna yardımcı ola-mamanın sıkıntısı iccedilindedir
Aile baskısının egemen olduğu hallerde ve mesleğin babadan oğla geccedilmesi şeklinde geleneğin suumlrduumlruumllduumlğuuml ailelerde gence baba mesleğini devam ettirmesi iccedilin baskı yapıldığı goumlruumllmektedir Bu ailelerde ccedilocuk kuumlccediluumlk yaş-tan itibaren baba mesleğini seccedilecek şekilde koşullandırılmaktadır Koşullandırma veya bas-kı yoluyla eğitilen gencin ya baba mesleğine youmlneldiği ya da ailesine başkaldırarak idealin-deki mesleğe sahip olabilmek iccedilin ortamından uzaklaştığı goumlzlenmektir Bazı aileler ise kendi ccedilocukluk veya genccedilliklerinde yapamadıklarını ccedilocuklarının yaşamında gerccedilekleştirmeye ccedilalı-şırlar Baba genccedilliğinde sahip olamadığı bir meslekte oğlunu goumlrmek iccedilin ona baskı yapar Anne okuyup ccedilalışamadığı iccedilin kızının okuma-sını ve meslek sahibi olmasını ister onu suumlrekli zorlar Zorlama sonucu gencin baba veya anne isteğine boyun eğdiği ya da isyan ettiği goumlruumlluumlr Yine başka aile modelinde de ccedilocuklara bazı işlerin oumlnemli ve itibarlı bazılarının ise diğerle-rine goumlre daha oumlnemsiz ve değersiz olduğu ifa-de edebilirler Bu da aile iccedilinde bazı meslekler hakkında oumln yargıların oluşmasına yol accedilar Boumlylece aile dolaylı bir biccedilimde gencin meslek tercihini etkilemiş olur Soumlzuuml geccedilen bu aile mo-dellerinde birey-meslek uygunluğu goumlz oumlnuumln-de bulundurulmadığından ne gencin başarısı duumlşuumlnuumlluumlr ne de mutluluğu Burada oumlnemli olan ailesinin isteklerinin gerccedilekleşmesi aile-nin yapmış olduğu meslek seccediliminin genccedil tara-fından benimsenmesidir Yine bazı ailelerde goumlruumllen bir başka hatalı davranış da meslek seccediliminde gencin tamamen yardımsız destek-
S A Y F A 2 7
Ccedilocukluk ccedilağında meslek seccedilimi gerccedileklikten uzak olup hayali ve arzulu iken oumln ergenlik doumlnemine yaklaştıkccedila yaşamda gerccedileklik faktoumlruumlnuumln roluuml artar kişi meslek seccedilme sorumluluğunun bilin-cine varır İlgi ve yetenekleri giderek ay-rışmaya başlar Yine yetenek ve ilgilerin mesleki amaccedilları belirlemede oumlnem ka-zandığı goumlruumlluumlr
Bu doumlnemde başlarında meslek tercihleri oumlnce ilgilere dayanırken daha sonra yeteneklerde dikkate alınarak mes-leki tercihler ifade edilir Ortaokulun ta-mamlanması ile birlikte akademik eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim arasında seccedilim yapmak zorunluluğunda kalan ccedilo-
cuk oumlncelikle genel ve oumlzel yeteneği ile mevcut eğitim seccedileneklerinden hangisine uygun olduğunu belirlemek durumunda-dır Ccedilocuk temel eğitim sırasında birccedilok ders almış ve başarısını ccedileşitli ortamlara sınama fırsatı bulmuştur Bu doumlnemde ccedilo-cuk karar verirken yeteneklerini ilgilerini eğitimden ve hayattan neler beklediğini mali olanaklarını goumlz oumlnuumlne alarak iş ve eğitim olanaklarını incelemek gerektiğinin farkına varmıştır
D İ P N O T
Orta ccedilocukluk ya da oumln ergenlik doumlnemi 10-15 yaş aralığında olup ortaokul kade-mesine denk gelmektedir Bu doumlnemdeki ccedilocuklar artık ergenlik doumlnemine girmiş bir-ccedilok gelişim doumlnemi itibari ile meslek seccedilimi ile ilgili duydu ve duumlşuumlnceleri şekillenmeye başlamıştır Bu doumlneme meslek gelişiminde lsquoDeneme Doumlnemirsquo denmektedir Bu yaştaki ccedilocuklarda genellikle goumlzlenen mesleki davranışlar
Mesleki faaliyetlerle temel beceri ve ilgileri arasında var olan ilişkiyi anlama
Ccedileşitli yeteneklerden hangilerinin kendisinde guumlccedilluuml olduğunun farkına varması
İlgilerin belirginleşmesi ile bazı faaliyetleri daha ccedilok yapmak bazılarından uzak-laşmak isteme
Hayattan neler beklediğinin ve hayatta nelere oumlnem verdiğinin farkında olmak
Toplumda var olan sosyal ve ekonomik olanakları inceleyerek iş veya eğitim olanaklarını araştırmak
İş ve oyun iccedilin zamanı planlaya bilme
Hayata atılma ya da ileri eğitime devam etme seccedilenekleri uumlzerinde duumlşuumlnme ve araştırma yapma şeklinde sıralanabilir
S A Y F A 2 8
Bu yaşlardaki ccedilocuğunuzun meslek gelişimine yardımcı olmak iccedilin şunları yapabilir-siniz
1) Ccedilocuğunuzun ilgi duyduğu alanları belirleye bilmek iccedilin hangi tuumlr faaliyetleri yap-maktan hoşlandığını hangi tuumlr faaliyetleri yapmaktan hoşlanmadığı konusunda onun-la konuşabilir ccedilevresindeki kişilerden aldığı bu konudaki geribildirimleri ve kendi kişi-sel goumlzlemlerinizi onunla paylaşın
2) Kendi goumlzlemlerinizi de dikkate alarak ccedilocuğunuzun evde ve okulda başarı ile yap-tığı işler hakkında onunla konuşun
3) Ccedilocuğunuzun yetenek ve ilgilerine uygun bir meslek seccedilebilmesi kadar meslekler hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olun
D İ P N O T
Oumlzellikle ccedilocuğunuzun bir meslek hakkında şu tuumlr bilgilere sahip olması gerekir
Meslek mensubu bir guumln iccedilinde ne gibi işler yapmaktadır
Ccedilalışan kişi başlıca ne gibi faaliyetlerde bulunarak nelerle uğraşmaktadır
Mesleğe girebilmek iccedilin sahip olması gereken oumlzellikler (Fiziksel psikolojik oumlzellik-ler genel yetenekler duumlzeyi ya da oumlzel yetenekle yaş sınırı gibi) nelerdir
Mesleğe girebilmek iccedilin gerekli eğitim duumlzeyi nedir Ccedilıraklık kurs staj gerekli mi-dir
İş nasıl bir ortamda yuumlruumltuumllmektedir
Mesleğin ccedilalışma koşulları nelerdir
Ccedilalışmalarının elde ettiği en duumlşuumlk ve en yuumlksek kazanccedil duumlzeyi nedir
Meslek uumlyelerinin ilerde iş bulma olanağı ne kadardır
Ccedilocuğunuzun ilgilendiği meslek hakkındaki sorulara cevap bulabilmesi ona yardım-cı olabilmeniz iccedilin
Kendi mesleğiniz ya da yakın ccedilevrede bulunan insanların meslekleri hakkında ccedilocu-ğunuzla konuşabilir onun bu konuda goumlzlemlerini dinleyebilir ya da bizzat iş ortamı-nıza onu goumltuumlrerek doğrudan yaşantı edinmesini sağlayabilirsiniz Ccedilocuğunuzu tv radyo programları kitaplar bilgisayar programlarından ya da okulundaki rehber oumlğ-retmeninden yardım alarak meslekleri tanımasına teşvik edin
Ccedilocuğunuzun değişik iş yerlerine ziyaret ederek yarım zamanlı işlerde ccedilalışarak meslekler hakkında bilgi toplamasını sağlayın
S A Y F A 2 9 S A Y I 5
Ccedilocuğunuzu meslekleri tanıtıcı konferanslara katılmaya ccedilevresindeki kişilere meslekler hakkında soru sormaya teşvik edin
Ccedilocuğunuzla meslekler hakkında oumlğrendiği bilgileri tartışmak oumlğrendiği bilgileri buumltuumlnleş-tirmesini sağlayın
Ccedilocuğunuzun gelecekteki mesleki plan ve hedefleri uumlzerinde şu anki ilgi ve yeteneklerinin ne kadar oumlnemli olduğunu anlamasına yardımcı olun
Sizin iccedilin ccedilalışmanın ne ifade ettiğini ccedilocuğunuzla konuşarak insanların yalnızca para ka-zanmak iccedilin ccedilalışmadığını anlamasına yardımcı olabilir ccedilalışmanın kendisi iccedilin anlamını bul-masına ve hayattan ne beklediği konusunda fikir sahibi olmasını sağlayın
Meslek Seccediliminde Dijitalleşmenin Roluuml
Guumlnuumlmuumlz duumlnyasında bireylerin mes-lek seccediliminde kitle iletişim araccedillarının ve oumlzel-likle televizyonun ccedilocuk ve genccedillerin mesleki gelişimleri uumlzerinde etkisi oldukccedila fazladır Medya (yazılı ve goumlrsel iccedilerikli video temelli ma-teryaller) kişisel oumlzellikle-rine dayalı olarak ccedilocuk-ları ve genccedilleri seccedilici algı-ları aracılığı ile mesleki gelişimleri konusunda etkileyebilmektedir (King ve Multon 1996) Tele-vizyon gazeteler dergiler ve bilgisayar uumlzerinden ulaşılan kaynaklarda sıkccedila goumlsterilen bazı mes-leklere sahip kişilerin ccedilocuk ve genccediller tarafın-dan model alınma olasılığı artabilmektedir Uumllkemizde son zamanlarda goumlsteri sanatlarıyla ya da bazı spor alanlarıyla ilgili mesleklere sa-hip olmanın daha popuumller olarak algılanmasın-da medyanın etkisi ccedilok accedilıktır Medyada bu tip mesleklere sahip olmanın getirebileceği pırıltı-lı yaşam olanakları gerccedilekccedili yanlarını goumlzetme-yen genccediller accedilısından ccedilok ccedilekici olarak algıla-nabilmektedir Gelecek yıllarda da medyanın ve dijital duumlnya-nın yeri daha da oumlnemli hale gelecektir Klasik
anlamdaki birccedilok iş tanımı ve meslekler değiş-mektedir Değişmeye de devam edecektir Oumlzellikle Pandemi suumlreciyle birlikte duumlnya ge-nelinde dijitalleşmenin oumlnemi daha da oumln pla-
na ccedilıkmıştır Bu suumlreccedil eğitimde de dijitalleş-menin daha da yoğun kullanılmasını sağlamış-tır Bilgisayar teknoloji-sinde elde edilen bilgi-lerin iletişim teknoloji-sine uygulanmasıyla yeni teknolojiler birey-leri iletişim teknolojisi iccedilerisinde aktif bir hale
getirmiştir Sadece teknolojinin hızla hayatı-mıza girmeye başlaması ve dijital duumlnyaya geccedililmesi ile değil ekonomik sosyal bilimsel ve kuumlltuumlrel değişmelerinde etkisiyle geleceği olan meslekler şekilleniyor Yeni dijitalleşen duumlnya ve yapay zekacirc kavramlarıyla birlikte meslek anlayışları da değişti Oumlnceleri genccedille-re ne olmak istediklerini sorduğunuzda dok-tor avukat muumlhendis oumlğretmen cevaplarını alırdınız Dijitalleşen duumlnya ile birlikte bu mes-leklerin yerini yabancısı olduğumuz fakat ge-leceği olan meslekler aldı
S A Y F A 3 0
Geleceği Olan Meslekler İccedilin Gerekli Oumlzellikler
Geleceği olan meslekler grubundan bir meslek seccediltiniz ve bu konuda her tuumlrluuml eğiti-mi almaya başladınız diyelim Eğitimin yanı sıra kişisel olarak geliştirmeniz gereken becerileriniz de olmalı Bu konuda kendinizi eğitmelisiniz Bu becerileri geliştirmeniz seccedileceğiniz meslekte emin adımlarla ilerlemenizi sağlayacaktır Ccediloumlzuumlm Odaklı Olun Karşınıza ccedilıkan problemleri ccediloumlzmeye odaklanın Bazen ccedilok zor ve karmaşık problemler dahi ccedilıksa pes etmeden ccediloumlzmeye ccedilalışın Problemlere ccediloumlzuumlm bulmak iccedilin zihin egzersizleri yapın Farklı ve Yaratıcı Duumlşuumlnuumln Olaylara ve problemleri ccediloumlzmeye yaklaşırken farklı duumlşuuml-nuumln Yaratıcı ccediloumlzuumlmler ve oumlneriler bulun Kimsenin duumlşuumlnemediğini duumlşuumlnen yaratıcı ccediloumlzuumlmler sunan insanlar iş hayatında ccedilok tercih edilirler Olayları Analiz Edin Olayları analiz edip suumlzgeccedilten geccediliren ve nokta atışı ccediloumlzuumlm yol-ları bulan insanlar her zaman aranılan kişilerdir Sosyal Biri Olun Ccediloumlzuumlm odaklı olmanın yanı sıra sosyal ilişkilerinizde guumlccedilluuml olmalı İyi bir dinleyici olmalı empati kurabilmeli ve yaptığınız işi en iyi şekilde yapmalısınız Akademik Donanıma Sahip Olun Bilim teknoloji muumlhendislik ve matematik youmlnuumln-den ileri derede donanımlı olmalısınız Bu yeteneklere sahip insanlar geleceği olan meslekler iccedilin ilk tercih sebebidir Genel Becerilere Sahip Olun Sosyal analitik mobil becerileri youmlnuumlnden kendilerini geliştirmiş kişiler de tercih nedenidir
D İ P N O T
Geleceği olan meslekler ne demek Geleceği olan meslekler oumlnuumlmuumlzdeki yıllar iccedilerisinde gelişen gelişen teknoloji ile bir-likte ihtiyacı artan meslek gruplarıdır Bu mesleklerin yeni ve gelişmekte olması ve bu alanda az personel bulunması nedeniyle ccedilok kazandıran meslek grubunda yer alır Dijitalleşen duumlnyada meslek anlayışı ve ihtiyacı da farklılaşır Geleceği olan meslekleri tercih edecek genccedillere ne oumlnerilir Geleceği olan meslekleri tercih edecek bu alanda kariyer yapacak genccediller oumlncelikle bu konudaki akademik kariyerinizi en iyi şekilde tamamlayın Uzmanlık alanlarınıza goumlre eğitimlerden destek alın Suumlrekli kendinizi geliştirin yaptığınız işin en iyisini ya-pın Meslek seccediliminde nelere dikkat etmeli Mesleğinizin kişilik oumlzelliklerine uyup uymadığına akademik ve gerekli becerileri ta-şıyıp taşımadığına dikkat etmelisiniz Seccediltiğiniz meslek grubunun suumlrekli yapabilece-ğiniz bir iş olması aile ve sosyal hayatınızı da etkiler Gelir duumlzeyinizde hayat tarzınızı etkileyen oumlnemli bir faktoumlrduumlr
S A Y F A 3 1 S A Y I 5
Meslek seccedilimi sırasında yerinde bir karar alabilmek iccedilin gence duumlşen goumlrevler 1 Kendinizi iyi tanıyın Genccedil bedensel oumlzellikleri sağlık durumu guumlccedilluuml ve zayıf youmlnleri zekacirc duumlzeyi ve zekacirc biccedilimi oumlzel yetenekleri ve yeteneksiz olduğu alanlar ilgi ve istekleri kişilik ve karakter yapısı ulaş-mak istediği idealler ve arzu ettiği başarı tuumlruuml hakkında bilgi sahibi olmalıdır 2 Meslekleri tanıyın Genccedil meslekleri tanımalı buumltuumln meslekler hakkında bilgi toplayamazsa da seccedilmeyi planla-dığı mesleği iyi tanımalıdır Genccedil mesleğin veya mesleklerin tarihccedilesini evrimini yapılacak işin niteliğini ccedilalışma ortamını ve koşullarını meslekte aranan yaş yetenek cinsiyet bilgi tuumlruumlnden oumlzellikleri mesleğe nasıl hazırlanıldığı meslekte ccedilıraklık suumlresini yuumlkselme ve iler-leme şansını kazanccedil durumunu iş bulma olasılığını ve işin uumllke ccedilapındaki geccedilerliğini bilmeli-dir 3 Kendi oumlzellikleriniz ile seccedilmeyi amaccedilladığınız mesleğin nitelikleri arasındaki uygunluğu araştırın Genccedil rastgele seccedilim yapmaktan kaccedilınmalı seccedilmeyi duumlşuumlnduumlğuuml meslekte aranan niteliklerin kendisinde bulunup bulunmadığını goumlzden geccedilirmelidir Genccedil yetenekli olmadığı ilgi duy-madığı bir alana youmlnelmekten ve ani kararlar almaktan kaccedilınmalı seccedileceği mesleğin buumltuumln yaşamını şekillendireceğini unutmamalıdır Genccedil birey-meslek uygunluğu sağlandığında ancak mutlu olabileceğini hatırdan ccedilıkarmamalıdır
Aysel KATARCI
Besni RAM RehPskDanışHizBlmBşk
KAYNAKCcedilA Kaynakccedila Altun İ (2000) Kocaeli Sağlık Yuumlksekokulu oumlğrencilerinin kişisel değerleri ve meslek seccedilimlerine etki eden faktoumlrler I Uluslar arası amp VIII Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı Antalya 75- 77 Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi The Journal of Social Sciences Institute SayıIssue35 ndash Sayfa Page 35 ISSN 1302-6879 VANTURKEY LİSE OumlĞRENCİLERİNİN KARİYER DUumlŞUumlNCELERİNİ ETKİLEYEN FAKTOumlRLERİN İNCELENMESİ-FFUNDA AKKOCcedil BUCA EĞİTİM FAKUumlLTESİ DERGİSİ 32 (2012) httpwwwmeligorgtrcocuklarimiz-icinAileye-Dusen-Gorevler24 httpswwwiienstitucombloggelecegi-olan-meslekler
Yeteneklerinizin ve duumlnyanın ihtiyaccedillarının kesiştiği yerde mesleğiniz yatıyor
-Aristo
S A Y F A 3 2
Değişen ve gelişen duumlnya koşulla-
rı iccedilerisinde meslek ve kariyer kavramları
hem gelişimin ve değişimin bir parccedilası
olmuş hem de gelişimin ve değişimin
kendisi konumundadır 1900rsquoluuml yılların
başlarından itibaren ABD başlamış olan
ve guumln geccediltikccedile değeri anlaşılan meslek
ve kariyer kavramları uumllkemizde ise bu-
guumln yadsınmayacak derecede oumlnemini
korumaktadır Elbette ki bu iki kavram
guumlnuumlmuumlze ulaşana kadar ccedileşitli evreler
geccedilirmiş oldu
Bireyin iccedilinde bulunduğu hayat
koşulları iccedilerisinde anlam bulduğu el-
betteki iş ve meslek durumu ile daha da
anlam kazanacaktır Okul hayatının baş-
larında ilgi ve yetenek ile başlayan reh-
berlik suumlreci daha sonra eğitimin sonla-
rında iş ve meslek youmlnlendirmesi ile ni-
hayetine ulaşır Bilindiği uumlzere gerek reh-
berlik hizmetleri olsun gerek mesleki
rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmet-
leri olsun Tuumlrkiyersquonin model aldığı uumllke
ABD olmuştur Uumllkemiz mesleki danış-
manlık ve kariyer danışmanlığı kavramla-
rının oumlnemini ccedilok sonradan fark etmiş
olmasına rağmen buguumln iş sahasının ge-
nişlemesi ve yeniduumlnya duumlzeninin suumlrekli
yenileşme hareketleri beraberinde bu iki
kavramın oumlnuumlnuuml istemsizce accedilmaktadır
Tarihsel suumlreci incelersek Tuumlrkiyersquode reh-
berlik hizmetleri 1950rsquolerde Marshall
Planı kapsamında Amerikalı uzmanların
uumllkemize gelmesi ve bazı Tuumlrk eğitimcile-
D İ P N O T
TUumlRKİYEDE MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER
DANIŞMANLIĞI
rin ABDrsquode eğitim goumlruumlp yurda doumlnmesi
ile başlar Mesleki rehberlikte 1950rsquoden
bu yana gelen tarihsel rehberlik dilimden
yararlanmıştır Milli Eğitim Bakanlığı bu
konuda ilk adımı atan kurumlardan ol-
muştur MEB bu suumlreccedilte ccedileşitli ilgi yete-
nek ve eğilimlerle ilgili teknik araccedil ve ge-
reccediller hazırlamış ve uygulamıştır Tabi ki
bu suumlreccedilte hazırlanan ve uygulanan tek-
niklerde tamamen kopya bir suumlreccedil olma-
mış kuumlltuumlrel alt yapıda goumlz oumlnuumlnde bu-
lundurulmuştur Aynı zamana MEB o douml-
nemlerde eğitim şuralarında mesleki reh-
berliğin oumlnemini uumllkenin kalkınması nok-
tasında hedef koymuştur Bu konuda atı-
lan en buumlyuumlk adım Gazi Eğitim Enstituuml-
suumlnde oumlğretmen yetiştiren programlara
ldquoRehberlik ve Danışma Dersirdquo nin konma-
sı ve tuumlm resmi kaynaklarda meslek seccedili-
mi ve youmlneltmenin oumlneminin vurgulan-
ması oldu Daha sonra gerek rehberlik
olsun gerek mesleki rehberlik olsun MEB
ccedileşitli adımlar attı fakat atılan adımlar
bazen sekteye uğradı Oumlrneğin mesleki
rehberliğin kimin yapacağı ve yahut kay-
nak alan nerden karşılanacak şeklinde bir
takım belirsizlikler soumlz konusu oldu Bu
belirsizlik doumlnemi birccedilok arayışa sebep
oldu belirsizlik suumlreci ise mesleki rehber-
lik ve kariyer alanında birccedilok bilgi sağla-
mış oldu
S A Y F A 3 3 S A Y I 5
2000rsquoli yıllara yaklaşırken daha oumlnce
belirttiğimiz gibi gelişen ve değişen duumlnyada
meslek ve kariyer kavramına daha ccedilok ihtiyaccedil
duymuş ve bu meslek kariyer alanlarında daha
ccedilok pratiklere ihtiyaccedil duydu Ccediluumlnkuuml artık bu
hizmetlerin sadece liseye ya da uumlniversiteye
geccedilişte ve meslek seccedilimi kararı ile sınırlı olma-
dığı tuumlm yaşam suumlresince ve buumltuumlnsel kariyer
gelişimine youmlnelik olması gereğine dikkat ccedileken
akademisyenlerin makale ve kitaplarında
lsquomesleki gelişim suumlrecirsquo ve lsquomesleki gelişim gouml-
revlerirsquo nden soumlz edilmeye başlanmıştır Mesle-
ki Rehberlik ve Kariyer Psikolojik Danışmanlığı
alanında uumlniversitelerde uygulamalı (deneysel)
tez ccedilalışmaları ve oumllccedilek geliştirme veya uyarla-
ma ccedilabaları dikkate değer bir ivme kazanmıştır
Devamında uumlniversitelerde PDR alanı oumlnem
kazanmış ve uumlniversitelerde accedilılan boumlluumlm sayısı
hız kazandı Uumlniversitelerin birccedilok alanında
mesleki rehberlik dersi kondu Kariyer danış-
manlığı adı ile birccedilok alana sertifika verildi Uumll-
kemizde gelecek umutlarının uumlniversite eğiti-
mine bağlandığı ve oumlğrencilerin buumlyuumlk bir yarışı
aşarak hak kazandığı uumlniversitede iyi bir prog-
ram seccedilme kaygısı oumlğrencileri okul dışında uumlni-
versiteye giriş sınavlarına hazırlayan oumlzel ders-
hane sektoumlruumlnuuml yaratmıştır Bu kurumlarda
goumlrevli rehber oumlğretmenlerin oumlğrencinin uumlni-
versiteye giriş puanlarına goumlre girebileceği
uumlniversite ve boumlluumlmleri teknik bir sıralama
yaparak oumlğrenciyi youmlnlendirme uygulaması
ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir yardım tuumlruumlnuuml
doğurmuştur Oumlte yandan İŞKUR da aynı şe-
kilde mesleki rehberlik kavramına oumlnem ver-
miş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli raporlar hazırla-
mış ve sunmuştur
Gelinen noktada buguumln Tuumlrkiyersquode
meslek rehberlik ve kariyer danışmanlığı oumlne-
mini korumaktadır Ccedileşitlenen meslek alanları
ve dallarına atfen ilgiye yeteneğe ve eğilimle-
re daha ccedilok oumlnem verilmektedir Mesleki reh-
berlik ve kariyer danışmanlığı ise duumlnyadaki
ivmeleri ve gelişmeleri goumlz ardı etmemekle
muumlmkuumln olur uumlniversiteye giriş puanlarına
goumlre girebileceği uumlniversite ve boumlluumlmleri tek-
nik bir sıralama yaparak oumlğrenciyi youmlnlendir-
me uygulaması ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir
yardım tuumlruumlnuuml doğurmuştur Oumlte yandan İŞ-
KUR da aynı şekilde mesleki rehberlik kavra-
mına oumlnem vermiş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli
raporlar hazırlamış ve sunmuştur
Huumlseyin KARTAL
Besni RAM RehOumlğrtPsikolojik Danışman
S A Y F A 3 4
Bir yolculuğa ccedilıkmaya karar verdikten
sonra ne yaparsınız İlk olarak nereye
gideceğinize yani yolculuk sonunda nere-
ye ulaşacağınıza karar verirsiniz Sonra-
sında da yola ne zaman ccedilıkacağınıza han-
gi ulaşım yolunu tercih edeceğinize bilet
alıp almayacağınıza dair seccedilimler yapar
ve harekete geccedilersiniz Kısaca yolculuğu-
nuzun tuumlm ayrıntılarını planlar ve kendi-
nize bir yol haritası ccedilıkarırsınız Kariyer
planlamak ve bu doğrultuda meslek seccedili-
minde bulunmak da bir yolculuktur Bu
yolculuğa ccedilıkmadan oumlnce bir yol haritası
ccedilıkarmak ve bu harita doğrultusunda ha-
reket etmek iyi bir kariyer yolculuğu iccedilin
ilk adımdır
Kariyer koumlken olarak Fransızca
ldquocarrieacutererdquo kelimesinden gelmektedir Ke-
lime oumlznel anlamı ldquobir yere ccedilıkan bir yere
gelenrdquo olarak ifade edilmektedir Tanımı-
na bakacak olursak kariyer bir oumlmuumlr bo-
yu yaşanan olaylar dizisi bireyin meslek
ile diğer yaşam rollerinin birbirini izleme-
si sonucu oluşan genel oumlruumlntuuml ve gelişim
ccedilizgisinde oumlzellikle mesleki rollerde yuumlk-
selme duraklama ve gerilemeyi iccedileren
suumlreci ifade eden kavramdır
(Kuzgun2006) Goumlruumllduumlğuuml gibi kariyer
yolculuğu yaşamımız boyunca devam edi-
D İ P N O T
KARİYER PLANLAMANIN YOL HARİTASI
yor Bu yolculukta meslek seccedilmek ve o
mesleği yapıyor olmak uğradığımız du-
raklardan biri Mesleki roluumlmuumlzuumln yanı
sıra bu yolculuğa diğer yaşam rollerimiz
olan ccedilocuk anne baba kardeş eş
komşu vb rollerimiz de eşlik ediyor En
oumlnemlisi de yolculuğumuz bir duumlzluumlkte
değil inişli ccedilıkışlı bir şekilde suumlruumlyor Peki
tuumlm bunlar ne demek oluyor Bir mes-
lek seccediliminde bulunulduğunda oumlmuumlr
boyu bu mesleği yapmak zorunda değil-
siniz belki zamanla meslek değişime uğ-
rayacak belki de meslek değişikliğinde
bulunmak isteyeceksiniz Kariyer planla-
ma tek bir gidiş hakkının olduğu bir yol-
culuktan ziyade birden fazla yollara sa-
hip ccedileşitli alternatiflerin olduğu bir suuml-
reccedil Aynı zamanda meslek seccediliminden
ziyade bir kendini tanıma ve geliştirme
suumlrecidir İyi bir kariyer yolculuğu yap-
mak istiyorsanız kendinizi tanımanız ve
yapmak istediğiniz işimesleği tanıma-
nız bu işimesleğe yaparken değerleri-
nizi bilmeniz oldukccedila oumlnemli Yani yap-
mak istediğiniz işimesleği istiyor olmalı-
sınız istediğiniz işmeslek kendi ilgi ye-
tenek ve mesleki değerlerinize( kazanccedil
unvan iş olanakları vb) uygun olmalı ve
yaptığınız işmesleğe birileri değer veri-
yor olmalı ve bu değerler sizin mesleki
değerlerinizle uyumlu olmalı Yani iste-
diğiniz bir işi yapacak yeteneğiniz yoksa
ancak hayal kurarsınız Yapabileceğiniz
bir işi sevmiyorsanız mutsuz olursunuz
Başkalarının değer vermediği bir iş ile
uğraşırsanız ekonomik karşılığını veya
mesleki doyumunu alamazsınız
(Erkut2016) Tuumlm bunların bir arada
sağlayan işmeslek seccedilimi iyi bir kariyer
yolculuğunun diğer adımıdır
S A Y F A 3 5 S A Y I 5
İyi bir kariyer yolculuğunun adımlarına goumlre yol haritamızı ccedilıkaracak olursak
Kendimizi tanımak iccedilin ldquoBen kimim Benim ilgi ve yeteneklerim nedir Ben ne yapa-
bilirimrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Yapmak istediğiniz işmesleği tanımak iccedilin ldquoHangi mesleği seccedilebilirim Seccedilmek iste-
diğim işmesleğin oumlzellikleri nedir Benim oumlzelliklerim ve işmesleğin oumlzellikleri ne ka-
dar uyumlu Bu işmesleği yapmak iccedilin ne yapmak gerekiyor Hangi lise veya uumlniver-
siteye gidebilirim Bu işmeslek iccedilin diploma yanında başka nelere ihtiyacım varrdquo vb
soruları sorabilirsiniz
Mesleki değerlerinizi bilmek iccedilin ldquoBu işmesleği yaparken ne kazanmak istiyorum
(para saygınlık unvan rahat gezmek tek başınalık gibi) Toplum bu işmesleğe ne
kadar değer veriyor Bu işmesleğin iş olanakları nedir Oumlzel sektoumlrde mi devlet ku-
rumlarında mı ccedilalışmak istiyorum Bu işmesleği nasıl yapmak istiyorum Bu iş
mesleğin iş olanakları değişikliğe uğrarsa ne yaparım Yapmak istediğim işmeslek
gelecekte yeri ne olurrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Tuumlm bu sorularına cevabına uygun olan mes-
lekleri belirleyip meslekler hakkında daha fazla
bilgi edinip araştırma yapabilirsiniz Meslek
elemanlarıyla goumlruumlşebilirsiniz Karar verirken
sormanız gereken diğer bir soru ise ldquoBu iş
meslek seccediliminde mutlu musunuzrdquohellip Sorulara
cevap veren meslekler aynı zamanda bu iş
mesleği yaparken mutlu olacağınız seccedilimler
olmalı Eğer mutlu olacağınız bir seccedilim olmazsa
yaşamınızın bir kısmında mutlu olmadığınız
bir doumlnem yaşayacak olabilirsiniz Kariyer
planlamak bir nevi kendiniz iccedilin doğru ve
mutlu bir işmeslek seccedilimi yapmak ve bu se-
ccedilim doğrultusunda ccedilalışmalarda bulunmak ile
ilgilidir Tuumlm bunları karşılayan bir planlama
iccedilin iyi bir kariyer yolculuğu olduğundan bah-
sedebiliriz
İyi bir kariyer yolcuğu iccedilin yol haritasını ccedilıkarırken yolculuk bileti gibi bize yar-
dımcı olabilecek kaynaklarımız ise
S A Y F A 3 6
Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi (MBS)
D İ P N O T
Kişinin kendisini tanımasına yapmayı sevdiği şeyleri ve yeteneklerini keşfetmesine meslek seccedili-mine yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur Sisteme httpmbsmebgovtr adresinden ulaşıp uumlcretsiz uumlyelik oluşturabilirsiniz Oluşturulan uumlyelik sonrasın-da sistemde yer alan testlerdeki sorulara verdiğiniz cevaplara goumlre meslek eşleştirmesinde bulunuyor Sistem zaman zaman guumlncellemeler nedeniyle tam işlevsel olarak ccedilalışmayabiliyor Bu yuumlzden ara ara girip tekrar kontrol ederek faydalanabilirsiniz
Mesleğim Hayatım Portalı
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Muumlduumlrluumlğuuml
tarafından hazırlanmış olup mesleki ve teknik eği-
timde yer alan liseler ve boumlluumlmler hakkında bilgi
vermektedir Bu boumlluumlmlerin gelecekteki iş imkacircnla-
rı staj olanakları iş olanları meslek tanıtımları gibi
birccedilok konuda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Por-
tala httpsmeslegimhayatimmebgovtr adre-
sinden ulaşabilirsiniz Portalda yer alan videoları
izleyebilir dokuumlmanları inceleyebilirsiniz
S A Y F A 3 7 S A Y I 5
Tuumlrkiye İş Kurumu (İŞKUR) ldquoMeslekleri Tanıyalımrdquo
Duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmesleği adıyla aratarak mesleğin ta-
nımı goumlrevleri mesleğin gerektirdiği oumlzellikler ccedilalışma or-
tamı ve koşulları mesleğe sahip olmak iccedilin alınacak eğitim-
ler iş olanakları mesleki kariyer suumlreci hakkında ayrıntılı
bilgilerin yer aldığı dosyalara ulaşabilirsiniz Merak ettiğiniz
veya duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek hakkında ayrıntılı bilgilere
bakarak size olan uyguluğunu değerlendirebilir meslek se-
ccedilime youmlnelik kararlar alabilirsiniz Kurum web sitesine gir-
diğinizde Online İşlemler sekmesinden Meslekler Soumlzluumlğuuml
rsquonuuml seccedilip Tuumlrk Meslekler Soumlzluumlğuuml ve Meslekleri Tanıyalım
başlıklarını inceleyebilirsiniz Kurum web sitesine https
esubeiskurgovtr adresinden ulaşabilirsiniz
Yuumlksekoumlğretim Program Atlası
YoumlkAtlas olarak bilinen bu sistem ise Yuumlksekoumlğretim
Kurulu tarafından hazırlanmış olup uumlniversitelere ilişkin
ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Sistemde yer alan başlıklar
aracılığıyla uumlniversiteler oumln lisans ve lisans boumlluumlmleri
meslek tanıtımları mezunlarının KPSS TUS DUS gibi sı-
navlardaki başarı bilgilerine bir oumlnceki yılın sonuccedillarına
goumlre yerleşen oumlğrencilerin Yuumlksekoumlğretim Kurumları Sına-
vı kapsamında Temel Yeterlilik Testi ve Alan Yeterlilik Tes-
ti netlerine ulaşabilirsiniz Bu bilgiler doğrultusunda mes-
lek ve uumlniversite tercihinde bulanabilirsiniz Seccedilmek iste-
diğiniz mesleğe okumak istediğiniz boumlluumlm ve uumlniversite-
ye karar verebilir buna goumlre ccedilalışmalarınızı planlayabilirsi-
niz Sisteme httpsyokatlasyokgovtrindexphp adre-
sinden ulaşabilirsiniz
S A Y F A 3 8
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi
D İ P N O T
buumlnyesinde bulunan projeler aracılığıyla boumlluumlm-
uumlniversite tercihi staj ve iş olanakları ve mesleki eğitim
suumlreccedilleri kapsamında destek uumlniversiteye hazırlananlara
uumlniversite okuyanlara ve kamu ccedilalışanlarına destek ol-
maktadır UumlNİ-VERİ Projesi kapsamında uumlniversite tercih-
lerine yardımcı olmak amacıyla lisans boumlluumlmleri hakkında
İş Bulma Suumlresi Başlangıccedil Uumlcreti Nitelik Uyuşmazlığı Ka-
muda İşe Yerleşme Oranı Firma Buumlyuumlkluumlğuuml Dağılımı ve
Sektoumlr Bazında Dağılım konularında grafiklerle istatistik-
sel veriler sunarak bilgilendirmektedir İlgili boumlluumlm mezu-
niyeti sonrasında iş bulma ve mesleki kazanccedil durumunu
daha net bir şekilde goumlrebilirsiniz Bu bilgilere bakarak
oumlzellikle duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek ve buna bağlı olarak okumak istediğiniz boumlluumlmuuml de-
ğerlendirebilir mesleki değerlerinize uyumu noktasında karar verebilirsiniz Danışman
Bilgi Sistemi (DABİS) Projesi kapsamında ise UumlNİ-VERİ ile sunulan bilgilerin kapsamı da
artırılarak uumlniversiteler bazında boumlluumlm karşılaştırması yaparak bilgilendirmektedir Bu
sistemden faydalanmak iccedilin rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlardan veya uumlniver-
sitelerin kariyer merkezlerinden destek alabilirsiniz Uumlniversite okurken kariyerinizi
şekillendirmek amacıyla Yetenek Her Yerde Staj Seferberliği Soumlz Yetenekte ve Kari-
yer Planlama Dersi Projeleri kapsamında gerccedilekleştirilen ccedilalışmaları inceleyebilir pro-
jelere katılabilirsiniz Stajiş deneyimleri kazanarak okuduğumuz boumlluumlmmeslek daha
yakından tanıyabilirsiniz Proje ve bilgilere httpswwwcbikogovtr adresinden
projeler sekmesinden ulaşabilirsiniz
İyi bir kariyer yolculuğunda yol haritanızı oluştururken kendinize soracağınız sorular ve
yardım alacağınız kaynaklar sizlere oldukccedila yardımcı olacaktır Bu yolculukta karar verme
suumlrecinde aileniz ve rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlarınızdan da destek alabilirsi-
niz Unutmayın ki bu yolculuğun tek bir gidiş yolu bulunmamakta ve doumlnuumllmez değildir
Her bireyin yolculuğu farklı yollardan ve kendine oumlzel olacaktır
Fatma BAYKAL
Psikolojik Danışman
AC Yamazaki Ortaokulu
S A Y F A 3 9 S A Y I 5
NEDEN MESLEKİ EĞİTİM
Her ccedilocuk farklı oumlzelliklere yetenekle-
re ve ilgilere sahiptir Zamanında ve doğru
yapılacak bir rehberlik ve youmlnlendirme ile ba-
şarılı olamayacak ccedilocuk yoktur Bu nedenle
aldıkları eğitim onların buumltuumln hayatını temel-
den etkileyecektir Oumlte taraftan 21yuumlzyılın iş
duumlnyasının ccedilocuklarımızdan beklentisi ccedilok
yuumlksektir İşte doğru okul seccediliminin oumlnemi
tam bu noktada karşımıza ccedilıkıyor
Peki hem oumlğrencilerin hem de veli-
lerin okul seccedilimi konusunda oumlzellikle dikkat
etmesi gereken başlıca hususlar nelerdir
Bu sorudan hareketle bize ayrılan bu bouml-
luumlmde mesleki ve teknik eğitim ile buna
paralel olarak doğru okul seccediliminde dikkat
edilmesi gereken hususları mesleki ve tek-
nik eğitimin oumlnemini ve mesleki teknik eği-
timin uumllkemizdeki konumunu kısaca masa-
ya yatırdık
Doğru Okul Seccediliminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uumllkemizde hemen hemen her veli ccedilocuğu iccedilin lise tercihinde bulunurken akademik eğitime odaklana-rak sırasıyla Fen Liseleri Sos-yal Bilimler Liseleri Anadolu Liseleri tercihinde bulunmak-tadır Akademik eğitim veren okullara yerleşemeyen ccedilo-cuklar iccedilin mesleki eğitim en son tercih olarak duumlşuumlnuumll-mektedir Bu duumlşuumlncede olan ebeveynlerimize şunu hatırlatmak isterim ki doğru bir okul tercihi ccedilocuğun
kendi ilgi ve yeteneklerinin farkında olarak kendisi hak-kında reel bir değerlendir-me yapabilmekten geccedilmek-tedir Bu anlamda tercih suumlrecinde velilerin roluumlnuumln duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde ebeveyn-lerin de ccedilocukları hakkında gerccedilekccedili bir bakış accedilısına sahip olması oumlnem arz et-mektedir
Bu bağlamda anne babaların ccedilocuklarını iyi tanı-maları gelecekle ilgili kariyer planlamasını gerccedilekccedili yapma-
larını sağlayacaktır Her bire-yin kendine oumlzguuml ilgi ve yete-neklerinin olduğu goumlz ardı edilmeyerek ccedilocuğun lsquobiriciklikrsquo youmlnuumlnuumln lsquosıradanlaşmasınarsquo fırsat ve-rilmemelidir Unutulmamalı-dır ki balığa uccedilmayı file ağa-ca tırmanmayı oumlğretmeniz muumlmkuumln değildir
S A Y F A 4 0
Mesleki ve Teknik
Anadolu
Liselerinderdquo
uygulanan
programların
farklılıklarını ve bu
farklılıkların
kendilerine
sağlayacağı
avantajları iyi
anlamaları son
derece oumlnemlidir
Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitim Durumu ve Avantajları
Duumlnyada ve Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitimin Oumlnemi
2005 yılında AB iccedilinde yapılan bir araştırmada velilere zorunlu eğiti-mi tamamlamış oumlğrenciye genel mi meslek eğitimi mi tavsiye edersiniz sorusu youmlneltilmiştir İngiltere Fran-sa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş uumllkelerde yaşayan velilerin 70rsquoi gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok daha aşağılarda kalmaktadır
Nitelikli iş guumlcuuml verimli bir ekonomi iccedilin vazgeccedililmez bir unsur-dur Nitelikli iş guumlcuumlne sahip olmanın yolu ise iyi planlanmış mesleki eğitim-le muumlmkuumlnduumlr Mesleki ve teknik eği-tim bu accedilıdan gelişmekte olan ekono-miler iccedilin hayati oumlnem arz etmektedir
21 Yuumlzyılın sanayisinin ihtiyaccedil-larını karşılayacak ve bu bağlamda
uumllkemizin gelişmekte olan sanayisi-nin istihdam noktasında ihtiyaccedil duyduğu nitelikli işguumlcuuml sıkıntısı ccedilektiği duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde gelecekte meslek lisesinden mezun olacak nitelikli işguumlcuumlnuumln oumlnemi anlaşıl-mamaktadır
Bu gerccedileklikten hareketle sektoumlr ile sağlam temellerle kurula-cak bir işbirliği neticesinde iş duumln-yası ile entegre olmuş ve iş duumlnya-sının ihtiyaccedil duyduğu meslek ve alanlarda nitelikli işguumlcuumlnuumln yetişti-rilmesini sağlayacak bir mesleki ve teknik eğitim Tuumlrkiyersquonin 2023 ve 2071 hedeflerine ulaşması yolunda en buumlyuumlk role sahip olacaktır
uygulanan programların farklılıkla-
rını ve bu farklılıkların kendilerine
sağlayacağı avantajları iyi anlama-
ları son derece oumlnemlidir
2012 yılından itibaren tuumlm
meslek liselerinin eğitim sistemi-
miz iccedilerisinde ldquoMesleki ve Teknik
Anadolu Lisesirdquo olarak isimlendi-
rilmeleriyle birlikte meslek liseleri
arasındaki farklılıklar accedilısından
kamuoyunda bir belirsizlik duru-
mu oluşmuştur Kafalardaki bu
soru işaretinin giderilmesi accedilısın-
dan meslek lisesi tercihi yapacak
oumlğrenci ve velilerimizin ldquoMesleki
ve Teknik Anadolu Liselerinderdquo
D İ P N O T
İngiltere Fransa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş
uumllkelerde yaşayan velilerin 70 gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki
eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok aşağılarda kalmaktadır
S A Y F A 4 1 S A Y I 5
miştir
Mesleki Eğitimde Paradigma değişikli-
ğine yol accedilan bu değişikliklerden sonra oumlzel-
likle ortaoumlğretimde alternatif bir okul duumlzeyi-
ne ccedilıkarılan mesleki eğitim merkezlerine olan
ilgi artmış bu oumlğrenciler işletmede yaparak
yaşayarak uygulamalı bir şekilde mesleklerini
oumlğrenme fırsatı bulmuştur Ayrıca mesleki
eğitim merkezlerini tercih eden tuumlm oumlğrenci-
ler ile meslek liselerinde işletmede beceri
eğitimi (staj) alan her oumlğrencinin staj uumlcret
alması devlet garantisi altına alınmıştır
Ayrıca 09122016 tarih ve 6764 sayılı
Kanun Huumlkmuumlnde Kararnamenin yayımlanma-
sıyla Tuumlrkiyersquonin mesleki eğitimi iccedilin bir doumlnuumlm
noktası sayılabilecek gelişmeler yaşanmıştır
Kararnameyle ccedilıraklık eğitimin oumlrguumln eğitim
kapsamına alınması işletmelere devlet deste-
ğinin oumldenmesi meslek liseli oumlğrencilerin uy-
gulamalı atoumllye meslek derslerine başladığı 9
Sınıftan itibaren sigortalanması ve 12072019
tarihli Ortaoumlğretim Kurumları Youmlnetmeliğinde
yapılan değişiklikle Mesleki Eğitim Merkezi oumlğ-
rencilerine lise diploması alma hakları veril-
Uumllkemizde ortaoumlğretim mezunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda meslek lisesi
mezunlarının istihdamda başı ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi mezunlarının oumln lisans
ve lisans mezunlarından da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere yansımaktadır
etmekte ve edindikleri mesleğin avantajlarını
bir oumlmuumlr yaşamalarını sağlamaktadır Bunun
en buumlyuumlk kanıtı mezunlarının kamuda ve oumlzel
sektoumlrdeki istihdam duumlzeyleridir
Tuumlm bu bilgiler ışığında Guumlccedilluuml Tuumlrki-
ye İccedilin Mesleki Eğitim gerccedileğinden hareket-
le uumllkemizin 2023 ve 2071 iccedilin belirlediği kal-
kınma hedeflerini yakalayabilmesinin yolu
doğru ve gerccedilekccedili sektoumlrel analizlerin ışığında
yapılacak mesleki eğitim planlamalarından
geccediltiği yadsınamaz bir gerccedilekliktir Bu gerccedile-
ğin farkında olan Bakanlığımız bu yeni suumlreccedil-
teki paradigma değişikliği ile mesleki eğitimi
tercih edecek her bir oumlğrencimize istihdam
olanaklarını sağlayacak her tuumlrluuml desteği ve-
receğinden hiccedilbir velimizin ve oumlğrencimizin
kuşkusu olmasın
Nevzat AVŞAR
Besni Osman İsot MTAL Muumlduumlruuml
Uumllkemizde oumlzellikle 2016dan bu ya-
na mesleki eğitimde paradigma değişikliği
ile beraber yapılan iyileştirmeler mesleki
eğitim veren okullarımızın donatım moder-
nizasyonunun sektoumlruumln ihtiyaccedillarına cevap
verecek duumlzeye ccedilıkarılması gerek Bakanlığı-
mız gerekse yerel duumlzeyde sektoumlr ile yapılan
protokoller ve işbirlikleri neticesinde mesle-
ki eğitim hem daha cazip hale getirilmiş hem
de mezunlarının istihdam duumlzeyleri artırıl-
mıştır Oumlyle ki uumllkemizde ortaoumlğretim me-
zunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda
meslek lisesi mezunlarının istihdamda başı
ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi me-
zunlarının oumln lisans ve lisans mezunlarından
da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere
yansımaktadır
Tek dezavantajı maalesef veli ve oumlğ-
rencilerde yerleşmiş bir olumsuz algı olan
meslek liseleri tabiri yerindeyse oumlğrencileri-
ni ldquokollarına altın bilezikrdquo takarak mezun
Değerli Okurlar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bouml-
luumlm Başkanlığımızca hazırlanan DİPNOT Dergimi-
zin bu sayısıyla birlikte ccedileşitli konularda başarıyı
yakalamış kişilerle roumlportaj yapmaya ve bu roumlpor-
tajları yayımlamaya karar verdik Dergimizin iccedileri-
ğinde bu ay kariyer suumlrecini etkileyen faktoumlrler
bizimde goumlrevlerimizden biri kariyer danışmanlığı
olunca kariyer hayatına ldquoCoğrafya Oumlğretmenliğiy-
lerdquo başlayıp 13 yıl bu mesleği icra ettikten sonra
D İ P N O T
ldquoHukukrdquo eğitimini bu yıl tamamlayan ccedilocukluğu-
muzun da birlikte geccediltiği OumlğretmenAvukat Sa-
dun ERYILMAZ ile yapmaya karar verdim Zaman
zaman kendisiyle genccedillerimizi doğru youmlnlendirme
konusunda paylaşımlarda bulunuruz İlk defa ona
profesyonel anlamda sormak istedim Eminim
burada bize ayırabileceğiniz vakit en fazla 10 da-
kikadır Bence bu suumlreyi iyi değerlendirin ccediluumlnkuuml
roumlportaj iccedilerisinde oumlğreneceğiniz ilham alacağı-
nız ipuccedilları var
SO YLEŞİ
O Ğ RTAVUKAT SADUN ERYİLMAZ
İ LE MESLEK SECcedilİ Mİ U ZERİ NE
Sadun Eryılmaz sizi kısaca tanıyabilir miyiz
1980 Besni doğumluyum İlk orta ve lise eğiti-
mimi canım memleketim Besnirsquode tamamladım
17 yıldır coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyo-
rum Guumlzel uumllkemin ccedileşitli yerlerinde goumlrev yap-
tıktan sonra Mersinrsquoe yerleştim ve 10 yıldır Mer-
sinrsquode yaşıyorum Duumlzenli olarak koşu yaparım
spor salonuna giderim ve spor en oumlnemli sosyal
aktivitelerimden biridir Okumak benim iccedilin adeta
vazgeccedililmez bir tutkudur Evli ve uumlccedil ccedilocuk sahibi
bir babayım İki oğlum ve bir kızım var
S A Y F A 4 3 S A Y I 5
İlk orta ve lise eğitimimi Besnirsquode tamamladık-
tan sonra Atatuumlrk Uumlniversitesi Fen Edebiyat
Fakuumlltesi Coğrafya Boumlluumlmuumlnuuml kazandım Aslın-
da oumlğrencilik hayatım boyunca hep başarılı bir
oumlğrenciydim Okulun ve sınıfın en ccedilalışkan oumlğ-
rencilerinden biri oldum her zaman Memur
ccedilocuğuydum Babam Besni Lisesinde hademe
olarak goumlrev yapardı Oumlğretmenlerden aldığı
kitapları bana getirir ve ben okuduktan sonra
onları tekrar teslim eder bir yenisini getirdi
bana Kendim kitap alamazdım ve kitap ihtiya-
cımı babam bu şekilde karşılardı Okuma alış-
kanlığımı babama borccedilluyum Rahmetli babam
sayesinde ilkokuldan beri inanılmaz bir okuma
alışkanlığı kazandım Başarılı bir oumlğrenci ol-
mamda bunun ccedilok buumlyuumlk bir katkısı olduğuna
inanıyorum Halen okuyorum ve okumaya da
nefes aldığım muumlddetccedile devam edeceğim in-
şallah
1997 yılında kazandım ilk uumlniversiteyi Ve ina-
nın tam anlamıyla bilgisayar ve internet ile o
zaman tanıştım aslında Yani o ana kadar başa-
rılı bir oumlğrenci olmamda şuan ki gibi teknolojik
suumlreccedillerin pek etkisi yoktur kesinlikle En
oumlnemli bilimsel destekccedilimiz Besni Halk Kuumltuumlp-
hanesiydi Ve gazetelerden kupon biriktirerek
aldığımız ansiklopedilerdi bizim başucu yardım-
cımızdı Oysa şu an oumlğrencilerin sahip olduğu
imkacircnları duumlşuumlnuumlyorum da bizim iccedilin hayal
olan şeylerin hepsi şu an onlar iccedilin mevcut
Yeter ki kendilerine inanıp duumlzenli şekilde ccedila-
lışmayı alışkanlık haline getirsinler Başarama-
yacakları hiccedil bir şey yok aslında Daha sonra
Anadolu Uumlniversitesi Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitir-
dim Hem oumlğretmen hem oumlğrenci olmak be-
nim iccedilin ccedilok alışılır bir durum haline geldi
Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitirdikten sonra Uluslara-
rası Kıbrıs Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesini ka-
zandım 2020 yılında mezun oldum hukuk fa-
kuumlltesinden ve yakında avukatlık stajına baş-
layacağım Hukuk Fakuumlltesi okurken de boş
durmadım Anadolu Uumlniversitesi Accedilık Oumlğretim
Fakuumlltesi Uluslararası İlişkiler Boumlluumlmuumlnuuml ka-
zandım Şuan 3 sınıfım Hukuk Fakuumlltesinden
mezun olduktan sonra sınavsız ikinci uumlniversi-
te hakkından faydalanarak İstanbul Uumlniversi-
tesi Uzaktan Eğitim Siyaset Bilimi ve Kamu
Youmlnetimini kazandım ve şuan 2sınıfım Biraz
zor olsa da aynı anda iki fakuumlltede iki ayrı bouml-
luumlm okumak insan ccedilalışınca her şey kolaylaşı-
yor aslında Bakalım bu fakuumllteler bitince bel-
ki yeni boumlluumlmler okuyacağım Hem oumlğretmen
hem oumlğrenci olmak yerini hem avukat hem
oumlğrenci olmaya bırakacak belki Dedim ya ne-
fes aldığım muumlddetccedile okumaya devam
Eğitim yıllarınızı nasıl geccedilirdiniz kendinizi geliştirmek iccedilin neler yaptınız
İnsanın sahip olduğu imkacircnlar yetenekleri ve
elbette şansı hayattaki başarısını belirler Ama
buumltuumln bunlara sahip insanların bile başarılı olama-
malarının nedeni hayata gelişme odaklı bakama-
malarıdır İnsanın kendisine ve yapabileceklerine
olan inancı nasıl bir hayata sahip olacağını belir-
ler aslında Mutlaka hepimizin hayatta başarısız-
lıkları ve kaybettiği anları mevcuttur Bu zaten ha-
yatın olağan bir durumudur Sonsuz başarı ve son-
suz kazanmak yoktur ki insan hayatında Oumlnemli
olan başarısızlıklardan ders ccedilıkarmak ve bir sonra-
D İ P N O T
ki suumlreccedilte başarıyı yakalayabilmektir Bilim insan-
ları kendilerine ait bir buluşu ortaya ccedilıkarırken
defalarca kez başarısız olduktan sonra buluyorlar
O nedenle başarısızlıklar aslında hayat tecruumlbesi-
dir Bu tecruumlbe yeni başarıları yakalamanın en
oumlnemli anahtarıdır bence Başarısızlık olmadan
başarı ccedilıkmaz ortaya Ayrılmaz bir buumltuumlnduumlr bun-
lar birbirini tamamlayan Yeter ki başarısızlıklar-
dan ders ccedilıkarıp kafa yapısını değiştirip yeniden
denemeyi bilsin insan Başarı işte o zaman gele-
cektir
Başarısız olmadan kimse başarılı olamıyor siz bu soumlz hakkında neler duumlşuumlnuumlyorsunuz
Sizce hayatta başarılı olmanın sırları neler
rultusunda etkin bir planlama yapmak ve bu plan dacirchilince ccedilalışmalarda bulunmak başarıyı getiren oumlnemli unsurlardandır İnsan kendini iyi tanımalı guumlccedilluuml ve zayıf youmlnlerini tespit ettikten sonra oumlzguumlvenli bir şekilde suumlreci youmlnlendirme-lidir Ccediluumlnkuuml yeteneğimizi ilgimizi ve bilgimizi bizden daha iyi bilen olamaz Mazeret uumlretme-den ve tam muumlkemmeliyetccedili olmadan ccedilalışma-lıyız Yaptığımız ccedilalışma en iyi olmak zorunda değil En iyi olabiliyorsa tabii ki ne ala Ama ol-muyorsa ccedilalışmalarımızı yarıda bırakmak ol-maz Muumlcadele ve ccedilalışmaya devam etmeliyiz
Hayatta başarılı olmanın sırları ile ilgili duumlşuumlncelerimi soumlylemeden oumlnce başarının tanı-mını yapmakta fayda var aslında Başarı nedir Bence başarı sonucunun faydalı olduğu duumlşuumlnuuml-len bir eylemi gerccedilekleştirmek bir işin uumlstesin-den gelmektir Yani aslında başarılı olmanın sırrı uumlstuumln yeteneklere ve inanılmaz bir zekacirc duumlzeyi-ne sahip olmak değildir Bunlar başarılı olmayı tabii ki kolaylaştıracaktır ama tamamı buna bağlı değildir kesinlikle Başarılı olan tuumlm insanlar ha-talarından ders ccedilıkarmayı bilen ve başarısızlığa bahane uumlretmeyen insanlardır Bence bu başarılı olmanın ilk şartıdır Ayrıca bir insanın başarılı olabilmesi iccedilin bir hedefi olmalıdır O hedef doğ-
UNUTMAYALIM Başarı en kısa yoldan neticeye ulaşmak değildir Başarı en iyi neticeye ulaşmaktır
S A Y F A 4 5 S A Y I 5
Meslek seccedilimi bir oumlğrencinin hayatında ki en oumlnemli kararlarındandır Ccediluumlnkuuml tuumlm hayatımızı etkileyen bir karardır meslek seccedilimi Ona goumlre boumlluumlm tercih edip sınavlara hazırlanıyor oumlğren-cilerimiz Belki de bir oumlmuumlr boyunca yapacağız o işi O nedenle karar alma suumlreci ccedilok oumlnemli bence Maalesef uumllkemizde meslek seccedilerken goumlnluumlnuumln istediğini değil de daha iyi para ka-zanmak veya aileyi tatmin etmek oumlncelikli ter-cih haline gelmiştir Ccedilocukluktan beri olmak istediği hayal ettiği mesleği Tuumlrkiyersquode iş olana-ğı kısıtlı olduğu iccedilin seccedilmeyen yuumlz binlerce oumlğ-rencimiz var Hele hele aile illa atanması kolay olan veya iş bulma olanağı daha fazla olan mes-leği seccedilmesi iccedilin oumlğrenci uumlzerinde baskı unsuru
oluşturuyorsa maalesef istenilen meslek yeri-ne faklı meslekler tercih edilebiliyor O yuumlz-den ben hali hazırda goumlrevine devam eden bir oumlğretmen olarak oumlğrencilerimizin hayal ettik-leri meslekleri seccedilmelerini destekliyorum Benim ailem bana meslek seccediliminde muumldahil olmadılar aslında Ben kendim oluşturdum tercihlerimi ve ona goumlre girdim sınava Haya-limdeki meslek miydi oumlğretmenlik derseniz hayır değildi Oumlğretmenliği ve oumlğrencilerimi inanılmaz seviyorum aşkla yapıyorum bu mesleği Ama hayalimdeki meslek savcı ol-maktı Onu da tercih hatası nedeni ile gerccedilek-leştiremedim Bu yuumlzden tercih suumlreci ccedilok oumlnemli ccedilok
Meslek seccedilim aşamasında olmazsa olmaz şeyler neler Aileniz bu suumlreccedilte sizi nasıl etkiledi
Tuumlrkiyersquode mesleğini yapan her beş kişiden birisi neden memnun kalmıyor olabilir Bu
durumu genel olarak değerlendirirsek hangi sonuca varabiliriz
Uumllkemizde meslek seccedilimi yapan her beş kişiden birisi memnun değilse seccedilmiş olduğu meslekten işte bir oumlnceki sorunuzda verdiğim cevaplar aslında bu sorunuza da geccedilerli bence Hayal ettiği mesleği değil de iş bulma olanağı daha fazla olan veya ailesinin istediği mesleği yapmak zorunda kalmasıdır bence Bazen oumlğ-rencilerimden biri geliyor yanıma hayal ettiği mesleğin avukatlık olduğunu soumlyluumlyor Ama bu
fakuumllteyi okumasının imkacircnsız olduğunun ccediluumlnkuuml babasının kesinlikle tıp okumasını iste-diğini belirtiyor Ve sonuccedilta doktor oluyor İşte bunun gibi yuumlz binlerce oumlrnek vardır mut-laka Maalesef uumllkemizde bu durum sıkccedila ya-şanmakta Birccedilok oumlğretmen de buna bizzat şahittir eminim
Benim hayalimdeki meslek az oumlnce de sorunuzda cevapladığım gibi savcı olmaktı Yani hukuk fakuumlltesi okumak en buumlyuumlk hayalimdi De-diğim gibi tercih hatası nedeniyle hukuk fakuumlltesi kazanamadım liseden mezun olduktan sonra Ama oumlğretmenlik mesleğini inanılmaz severek ya-pıyorum Hem mesleğime hem oumlğrencilerime ccedilok değer veriyorum Kutsal bir meslek yaptığımın far-kındayım Hammaddesi insan olan bir meslek Yıl-
D İ P N O T
lar sonra farklı meslek gruplarında karşımıza ccedilı-kıp bize ulaşıp bizi sahiplenen unutmayan oumlğ-rencilerimizin varlığı bu mesleğin en muumlkemmel armağanıdır bize O yuumlzden oumlğretmen olmanın en guumlzel yanlarından biridir bu Diktiğiniz fidanın buumlyuumlyuumlp kocaman bir ağaccedil olduğunu goumlrmektir Bu mutluluk oumlğretmenler iccedilin en oumlnemli hazine-dir
Meslek hayatınızda şu ana kadar sizi en ccedilok mutlu eden şeyler nelerdir
Genccedillerin hayatına guumlzel dokunuşlar yapan bir eğitimci olarak hiccedil halen bir şeylerin eksik olduğunu
hissettiniz mi
buumlyuumlk bir kısmı ile irtibattayım Kiminin uumlniver-site mezuniyetine gittim kiminin askerlik yemi-ni toumlrenine Kiminin duumlğuumlnuumlne gittim kiminin ccedilocuğunun suumlnnet toumlrenine Baba gibi veya abi gibi bir ilişki var ccediloğunluğu ile aramızda O yuumlz-den halen kendimi geliştirmek adına sayısız ccedila-lışma yapmaktayım Oumlğrencilerime nasıl daha faydalı olabilirim mantığı ile her sene onlarca hizmet iccedili eğitim faaliyetlerine katılmaya de-vam ediyorum Muhakkak eksik youmlnlerim yuumlre-ğine tam anlamıyla dokunamadığım oumlğrencile-rim var İşte bunları en aza indirebilmek iccedilin halen ilk guumlnkuuml heyecanım ve azmimle kendimi yenilemeye ve geliştirmeye devam ediyorum
İnsan hiccedilbir zaman tam anlamıyla muuml-kemmel olamaz bence Muumlkemmellik sonu olan bir şey değildir Ben 17 yıllık oumlğretmenlik haya-tımda hep daha muumlkemmel bir oumlğretmen nasıl olunabilir anlayışı ile suumlrduumlruumlyorum goumlrevimi Ben artık muumlkemmel bir oumlğretmenim dediğim an aslında tuumlm her şeyi kaybetmişim demektir Gerccedilekten hep oumlğrencilerimin yuumlreğine dokun-dum sizin de değdiniz gibi Meslek hayatım bo-yunca oumlğrencilerim ile olan ilişkimden de zaten bunu bizzat anlıyorum hissediyorum Ccediluumlnkuuml bu duygular karşılıklıdır 17 yıl oumlnce okuttuğum oumlğ-rencilerimle halen goumlruumlşuumlyorum Halen inanıl-maz bir sevgi var aramızda Oumlğrencilerimin ccedilok
S A Y F A 4 7 S A Y I 5
2003 yılından beri coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyorum Hayalimdeki meslek olmasa da asla pişman değilim oumlğretmen olmaktan Zevkle gururla yapıyorum mesleğimi Ama hu-kuk fakuumlltesi yuumlreğimde hep bir sızı olarak kal-mıştı Hiccedil ccedilıkmıyordu aklımdan Aslında liseyi bitirdikten sonra girdiğim uumlniversite sınav so-nucu aldığım puan ile 6 uumlniversitenin hukuk fakuumlltesini kazanabiliyordum 17 yaşındaydım o zaman Ve tercihlerimi şu an olduğu gibi muuml-kemmel bir rehberlik anlayışına sahip oumlğret-menlerimiz tarafından değil bizzat kendim yap-tım Ccediluumlnkuuml o doumlnem bize yardımcı olacak bir rehber oumlğretmenimiz yoktu maalesef Bu da rehber oumlğretmenin ne kadar değerli olduğunun en buumlyuumlk ispatıdır Dokuz hukuk fakuumlltesi terci-hi yapmıştım sınavdan oumlnce Ccediluumlnkuuml bizim oumlğ-rencilik yıllarımızda fakuumllte tercihleri sınav oumln-cesinde forma doldurulup sınav esnasında gouml-revli oumlğretmene teslim ediliyordu Sınav guuml-nuumlnden bir guumln oumlnce arkadaşlarla tercihlerimizi goumlzden geccedilirmek iccedilin buluştuk İlk dokuz terci-him hukuk fakuumlltesi diğerleri oumlğretmenlikti O buluştuğumuz guumln uumlniversitede okuyan bazı arkadaşlarım altı hukuk fakuumlltesi tercihimi sil-dirdi listemden Hukuk okuyacaksan şu uumlniver-sitelerde okuyacaksın diğerlerini okumanın bir anlamı yok oumlğretmenlik oku bari garanti işin
olur dedi Ve bunun uumlzerine listemde olan altı hukuk fakuumlltesini silip yerine oumlğretmenlik yaz-dım İlk uumlccedil tercihim hukuk fakuumlltesi olarak kal-dı Sınav sonucu ccedilok kuumlccediluumlk bir kuumlsuratla hu-kuk fakuumlltesini kazanamadım 17 yaşındaydım ve sağlıklı karar veremedim Belki de dinle-memem gerekti o arkadaşları ama dinledim maalesef Yanlış youmlnlendirildim Belki de bir rehber oumlğretmen yardımı alsaydım ccedilok farklı sonuccedillar olabilirdi hayatımda O guumlnden beri iccedilimde hep bir ukde olarak kalmıştı hukukccedilu olmak 13 yıllık oumlğretmen iken hukuk fakuumllte-sini neden okumuyorum diye duumlşuumlnduumlm ken-di kendime Her guumln saatlerce sınava hazır-landım Oumlğrencilik yıllarımdan ccedilok daha fazla ccedilalışmak zorunda kaldım ccediluumlnkuuml ccediloğu şeyi unutmuştum Ama yılmadım muumlcadele ettim ve 2015 yılında emeklerimin karşılığını alarak hukuk fakuumlltesini kazandım Geccedilen sene me-zun oldum Avukatlık stajına başlayacakken maalesef salgın suumlreci başladı Salgın suumlreci bittikten sonra avukatlık stajını tamamlayıp avukatlık mesleğine geccedileceğim 17 yıldır yap-mış olduğum ve severek yaptığım oumlğretmen-likten ayrılmak beni ccedilok uumlzecek ama hayalimi gerccedilekleştireceğim 40 yaşında radikal bir ka-rar olacak belki bu Ama dediğim gibi haya-limdeki mesleği yapmaya başlayacağım
13 yıl oumlğretmenlik mesleğini icra ettikten sonra Hukuk eğitimi almak istemenizin sebepleri
neler
Son olarak Koronaviruumls salgını ile birlikte Tuumlrkiyersquode işsizlik sorununun tarihi seviyelere
ulaştığı bu suumlreccedilte meslek seccedilim aşamasında olan oumlğrencilere neler soumlylemek istersiniz
Uumllkemizin ve duumlnyanın iccedilinde bulundu-
ğu salgın koşulları sebebiyle on binlerce iş yeri
kapandı ve milyonlarca insan işsiz kaldı Bu
olumsuz suumlreccedil maalesef sadece bizim uumllkemizi
ve bizim insanımızı değil tuumlm duumlnyayı aynı şe-
kilde etkiledi Ama insanoğlu bunun da uumlstesin-
den gelecektir elbet O yuumlzden bu suumlrecin bite-
ceği inancını taşıyorum Bu suumlreccedil nedeni ile
uumlniversite sınavına girecek ve meslek seccedilecek
oumlğrencilerimize tavsiyem suumlreccedil elbet bitecek o
nedenle meslek seccediliminde bunu goumlz oumlnuumlnde
bulundurun Salgın doumlnemi sonsuza kadar
devam edecek bir suumlreccedil değil Tabii ki uumllke-
mizin iccedilinde bulunduğu ekonomik koşullar
ailelerinin kendilerine sunabileceği imkacircnlar
uumlniversite okuduktan sonra iş bulma oranı vs
gibi etkenler meslek seccediliminde ccedilok oumlnemli
Ama hayalinizdeki meslek ne ise o hedef doğ-
rultusunda ccedilalışmanız en sağlıklı karardır diye
duumlşuumlnuumlyorum
Başta uumllkemiz olmak uumlzere tuumlm insanlığa sağlıklı bir yıl temennisi ile
sevgi ve saygılarımı sunarım
İLETİŞİM
Besni Rehberlik Ve Araştırma Merkezi
Rehberlik Hizmetleri Boumlluumlm Başkanlığı
Adres Yenibesni Mah Kurdini Sokak Besni Eğitim Vakfı
İlkokulu 1 Kat 02300 BesniAdıyaman
Telefon 0416 318 2060
Fax 0416 318 2060
Web httpbesnirammebk12tr
besniram
lsquolsquo Yeteneklerinizin ve
Duumlnyanın İhtiyaccedillarının
Kesiştiği Yerde
Mesleğiniz Yatıyorrsquorsquo Aristoteles
S A Y F A 1 2 S A Y I 5
İLGİ Belli faaliyetlere isteyerek youmlnelme bu
faaliyetleri kısıtlayıcı koşullar altında bile başka
faaliyetlere tercih etme ve bu faaliyetleri ya-
parken yorgunluk yerine dinlemişlik bıkkınlık
yerine devam etme isteği duyma Oumlzetle ilgi
bir faaliyet goumlrev ya da bir nesneye karşı duyu-
lan sevme ya da sevmeme durumudur Yete-
nekler bir mesleki etkinlikte sağlanan başarı
duumlzeyi ilgiler ise o faaliyetlerden zevk alma
duumlzeyiyle ilişkilidir İlgilerin oluşumunun iccedilsel
dinamikler kadar aile yapısı sosyal sınıf kuumlltuumlr
ve ccedilevre gibi faktoumlrlerden etkilendiği soumlylenebi-
lir
İlgi konusunda ccedilalışan ilk kuramcılardan biri
olan Superrsquoe goumlre bireylerin meslek ilgilerini
tanımanın doumlrt temel youmlntemi vardır
1İfade Edilen ilgiler Bireyin soumlzcuumlkleriyle ifade
ettiği ya da iddia ettiği ilgiler
2Goumlzlenen ilgiler Bireyin davranışlarına ya da
yaptığı faaliyetlere bakarak anlaşılabilecek ilgi-
ler
3Envanterle Oumllccediluumllen ilgiler Bireyin hangi faali-
yetlerden hoşlanıp hangilerinden hoşlanmadı-
ğını anlamak iccedilin bir dizi maddeden olu-
şan envanterle oumllccediluumllen ilgilerdir
4Testlerden oumllccediluumllen ilgiler Yetenek test-
lerinden elde edilen sonuccedillara bakarak
belirlenen ilgiler
Kuzgun tarafından 1989 yılında geliştiri-
len Kendini Değerlendirme Envante-
ri (KDE) lise oumlğrencilerine meslek seccedili-
minde yol goumlstermek uumlzere oumlğrencilerin
kendilerini daha iyi tanımalarında yardım-
cı olmak amacıyla algılanan yetenek ilgi-
ler ve mesleki değerler temel boyutların-
daki oumlzelliklerini oumllccedilmek uumlzere geliştiril-
miştir Bu envanterde yer alan ilgilere
baktığımızda şunları goumlrebiliriz
Temel Bilim ilgisi Fizik Kimya Biyoloji
gibi bilimlerin konularını oluşturan doğal
olayları incelemek Matematik konuları ile
uğraşmak gibi davranışlarda kendini goumls-
teren bir ilgi alanıdır
Sosyal Bilim ilgisi Sosyoloji psikoloji
coğrafya tarih arkeoloji felsefe gibi bi-
limlerin konularına ilgi duyma
Canlı Varlık ilgisi Eti yenen hayvanları
veya tahıl sebze ve meyve gibi bitkileri
uumlretme ve hoşlanma
Mekanik ilgisi Ccedileşitli alet ve makineler
yapma işletme ve onarma
İkna ilgisi Duygu ve duumlşuumlncelerini başka-
larına benimsetme belli bir amacı gerccedilek-
leştirmek iccedilin başkalarını etkileme
S A Y F A 1 3
Ticaret ilgisi Alım satım işleriyle uğraşma
ticaret yoluyla kar elde etme bir malı
muumlşteriye tanıtma ve satma gibi faaliyet-
lerde bulunma
İş Ayrıntıları ilgisi Ayrıntılar uumlzerinde ccedila-
lışma her işi guumlnuuml guumlnuumlne yapma bir ya-
zıyı ya da hesabı inceden inceye kontrol
etme yazıları duumlzenli bir biccedilimde dosyala-
ma
Edebiyat ilgisi Her tuumlrluuml edebi eseri oku-
ma inceleme eleştirme ve edebi eserler
yazma
Guumlzel Sanatlar ilgisi Resim heykel gibi
plastik sanatlar ve el sanatları ile ilgili
eserleri inceleme veya bu tuumlr eserler orta-
ya koyma
Muumlzik ilgisi Muumlzik dinleme muumlzik aleti
ccedilalma beste yapma
Sosyal Yardım ilgisi İnsanlara yardım et-
me sorunlu insanları iyileştirme besle-
me geliştirme şeklinde sıralanabilir
DEĞERLER Değer Ulaşmayı istediği-
miz hedeflere ve ideallere atfettiğimiz
oumlnemdir İhtiyaccedillar tuumlm insanlarda ve
hayvanlarda goumlruumllmesine rağmen değer-
ler sadece insana oumlzguuml oumlğrenebilen ve
kuşaktan kuşağa aktarılabilen bir olgu-
dur Mesleki değer bir mesleğe girme
sonucunda o mesleğin getirilerinden elde
edilen doyumdur Bir mesleğin en cazip
yanı birey iccedilin o meslekten elde edilen
yuumlksek kazanccedil bir başkası iccedilin guumlvence
başka biri iccedilin mesleğin sahip olunan ye-
teneği kullanmaya olanak tanıması diğer
bir başkası iccedilin mesleğin toplumsal say-
gınlığı olabilir
Tuumlrkiyersquo de yapılan ccedilalışmalardan biri
Kuzgun tarafından 1988 yılında gerccedilek-
leştirilmiştir ve toplam 9 meslek değeri
belirlenmiştir Bu değerler şunlardır
1Yeteneği kullanma
2Yaratıcılık
3Yarışma
4İş birliği
5Değişiklik
6Duumlzenli yaşam
7Liderlik
8Kazanccedil
9Uumln sahibi olma
D İ P N O T
S A Y F A 1 4
2 BASAMAK MESLEKLERİN İNCELENMESİ
Meslekler Hakkında Bilgi Toplanırken Şu Oumlzelliklere Dikkat Edilmelidir
bullMesleğin oumlzellikleri bullUnvan ve niteliği bullGerekli eğitim duumlzeyi bullMesleğe giriş koşulları bullGereksinim duyulan eleman sayısı bullGirişteki sınırlamalar bullMesleğin suumlrekliliği bullMeslekte ilerleme koşulları vs dikkatli bir şekilde araştırılmalıdır İstenen mesleğin oumlzellikleri olanakları avantajları dezavantajları gereken nitelikler
başarı koşulları maaş duumlzeyi vb konularla ilgili bilgiler toplanmalıdır
Mesleki Bilgilendirmede Hangi Araccedillardan Yararlanabiliriz
Mesleklerle ilgili basılı malzemelerin toplanması (kitap broşuumlr afiş vs) İş yerlerine youmlnelik incelemeler yapma Meslek elemanları ile goumlruumlşme ya da konferanslar İş tecruumlbesi olan kişilerden yararlanma Oumlğrencileri gruplar halinde meslekleri incelemeye youmlnlendirme Seminerler İş kurumu gibi kuruluşların mesleki rehberlik merkezlerinden yararlanma Bilgisayar ve internet uumlzerinden meslekler hakkında bilgi toplama şeklinde araş-
tırma yapılabilir
D İ P N O T
S A Y F A 1 5
D İ P N O T
3BASAMAK BİREYİN KİŞİSEL OumlZELLİKLERİ İLE MESLEKLERİN GEREKTİRDİ-
Ğİ OumlZELLİKLER ARASINDA İLİŞKİ KURMA- KARAR VERME
Mesleki rehberlik hizmetlerinde son aşama ise bireyin kişisel oumlzellikleri ile mesleklerin
gerektirdiği oumlzellikler arasında ilişki kurularak bireylerin uygun mesleki kararlar ver-
melerine yardımcı olmaktır Bu karar verme bireyin hak ve sorumlulukları dikkate alı-
narak her zaman iccedilin bireye bırakılmalıdır
Meslek seccedilimi ve gelişimi zaman iccedilinde oluşan bir suumlreccediltir Bireyin değişen kişilik oumlzel-
likleri ve mesleklerde meydana gelen değişimler bireyle meslek arasında bağ kurmayı
her zaman guumlccedilleştirmektedir Bu nedenle oumlzellikle eğitim oumlğretim kurumları iccedilerisinde
bir seccedilim yapma aşamasında ki bireyler iccedilin mesleki rehberlik hizmetleri aktif olarak
uygulanmalıdır
S A Y F A 1 6 S A Y I 5
GELECEĞİN MESLEKLERİ NELER OLACAK
Son 100 yılda meydana gelen teknolojik gelişmelerin geri kalan buumltuumln tarihsel suumlreccediltekin-
den daha fazla olduğunu biliyor muydunuz Evet teknoloji inanılmaz bir hızla koşuyor ve bu hızıy-
la bazı meslekleri arka sıralara itiyor Uumlstelik bu durumda sadece teknoloji değil bilimsel sosyal
kuumlltuumlrel ccedilevresel ve ekonomik gelişmeler de oldukccedila etkili
Her geccedilen guumln adını daha oumlnce duymadığımız yepyeni teknolojilerle yapay zekacirc kavram-
ları ile karşılaşıyor ve bu teknolojiden nasibini almış cihazlarla tanışıyoruz Biz bu teknoloji ve ci-
hazlarla tanışıp haşır-neşir olurken bazı meslekler de ldquoElvedardquo diyerek bavulunu toplayıp bilinme-
ze doğru yol alıyor Oumlte yandan bayram ziyaretlerinde ldquoNe iş yapıyorsun evladımrdquo sorusunu so-
ran teyzeler cevap olarak varlığından haberdar olmadıkları meslekleri daha fazla duyar hale geli-
yorlar Tabi yakın gelecekte daha sık duyacaklarını da soumlyleyebiliriz
Uumllkemizdeki iş kollarında gerekli olan temel yetenek ve yetkinliklerin 41rsquolik bir kısmının
2020rsquoden sonra değişime uğrayacağına inanılıyor Ayrıca yaygın bir kanıya goumlre şu anda 7 yaşına
kadar olan ccedilocukların ileride ccedilalışacakları mesleklerin en az yarısı henuumlz ortaya ccedilıkmadı Bu da de-
mek oluyor ki meslekler de buumlyuumlk bir değişimden geccedilecek Dolayısıyla yeni ve popuumller meslekle-
rin neler olacağına geniş ccedilerccedileveli bir bakış atma zamanı geldi
Gelin şimdi geleceğin en popuumller mesleklerine birlikte goumlz atalım
S A Y F A 1 7
1-Enduumlstriyel Veri Bilimci
Enduumlstriyel anlamda verilerin topar-
lanması ve bu veriler ışığında analizler
yapılmasını uumlretim suumlreccedillerinin daha
doğru ve nitelikli youmlnetilmesini olanak-
lı kılan enduumlstriyel veri bilimciler oumlzel-
likle online alışverişin yuumlkselmesi se-
bebiyle geleceğin popuumller meslekleri
iccedilinde yer alacaklar
2- Robot Koordinasyon Uzmanı
Guumlnuumlmuumlzde uumlretim suumlreccedillerinde robot-
lar kullanılıyor ve robot kullanım oranı
guumlnden guumlne artıyor Dolayısıyla robot-
lar yepyeni mesleklerle tanışmamıza
neden olacak Geleceğin meslekleri ara-
sında en popuumller olacaklardan biri ise
robot koordinasyon uzmanıdır Bu uz-
manlar robotların onarımlarını ve bakı-
mının yanında etkili ccedilalışma prensipleri-
ni goumlzden geccedilirirler Boumlylece robotlara
yepyeni beceriler kazandırılabilmekte-
dir
3- IOT Uzmanı
Nesnelerin interneti olarak bilinen kavram-
dan haberiniz var mı IoT olarak kısaltılan
bu kavram etrafımızdaki neredeyse buumltuumln
her şeyin internete bağlı olarak işlem goumlr-
mesini ifade ediyor Yani akıllı binalarda
yer alan klimalar alarm sistemleri guumlvenlik
kameraları ve diğer birccedilok şey nesnelerin
interneti iccedilin başlangıccedil aşaması Yakın gele-
cekte buumltuumln elektronik aygıtları uzaktan
bile olsa internet bağlantısı sayesinde youml-
D İ P N O T
S A Y F A 1 8 S A Y I 5
4- Veri Dedektifi
Veri dedektifleri nesnelerin interneti adı ve-
rilen teknolojiden ve internet ağlarından el-
de edilen bilgileri ccediloumlzuumlmleyerek ilgili kişi ya
da kurumlara aktaracak Ccedileşitli şirketler
doğru pazarı analiz edebilmek iccedilin bu tekno-
lojiden yararlanıyor ve uumlruumln ya da hizmet
satışı iccedilin buna hatırı sayılır zaman ve para
harcıyorlar İşte veri dedektifliği sayesinde
harcanan zaman ve parada tasarrufa gidile-
bileceğinden bu mesleği geleceğin meslekleri
arasında yer alacağını soumlyleyebiliriz
5- Veri Guumlvenliği Uzmanı
Ebeveynler hem kendilerini hem de ccedilocuk-
larını internet ve teknolojinin beraberinde
getirdiği istenmeyen sonuccedillara karşı koru-
mak iccedilin gelecekte daha ccedilok ccedilaba sarf ede-
cekler Yakın gelecekte daha sık siber saldırı
ifadesini duyacağımıza inanılıyor Bu tip sal-
dırılar iccedilin oumlnleyici ccedilalışmalar yapmak
oumlnemli bilgileri gizlemek ya da gerekli goumlruumll-
duumlğuuml koşullarda ortadan kaldırmak veri guuml-
venliği uzmanlarının işi olacak
6- Akıllı Şehir Uzmanı
Akıllı evler kadar akıllı şehirler de artık hayatı-
mızın merkezine yerleşmek uumlzere Gelecekte
şehirlerin sayıları milyonları bulan sensoumlrler
(alıcılar) ile donatılması bekleniyor Bu sensoumlr-
ler elektrik internet su doğalgaz atık gibi bir-
ccedilok işlem iccedilin kullanılacak Dolayısıyla olası arı-
zalarda goumlrsel zeka youmlnuumlnden şanslı olan akıllı
şehir uzmanlarına buumlyuumlk goumlrev duumlşecek
S A Y F A 1 9
7-Blockchain Geliştirici
Dijital kripto para birimi Bitcoinrsquoi daha
oumlnce duymuş olmalısınız Peki Bitcoinrsquoi
hayata geccediliren ve altında yatan tekno-
loji hakkında ne kadar şey biliyorsunuz
Bahsettiğimiz teknoloji yani Blockchain
teknolojisi finansal ya da başka tuumlrluuml
işlemleri merkezi olmayan hızlı ve gizli
bir şekilde yapmaya yarayan dağıtılmış kriptografik bir kayıt defteridir Anlaması biraz
zor olsa da uzmanlar blockchain teknolojisinin İnternet gibi duumlnyayı değiştireceğine ina-
nıyor Bu nedenle blockchain teknolojisinden anlayan onunla işlevsel hizmetler ve
uumlruumlnler geliştirebilen uzmanlar gelecekte buumlyuumlk bir talep goumlrecektir
8-Sivil yacircda Ticari Drone Pilotu ve Hare-
ket Memuru
Huumlkuumlmetler drone kullanımı iccedilin en uy-
gun duumlzenlemeleri yapıyor Ccediluumlnkuuml insan-
lar uzaktan kumandalı uccedilabilen dronela-
rının avantajlarından faydalanmak iccedilin
yeni yollar geliştirmekten hiccedilbir zaman
vazgeccedilmeyecektir Askeri ve eğlence
amaccedillı kullanımı yaygın olan droneların ccedileşitli kişisel ve ticari kullanım yolları da her
geccedilen guumln artıyor Oumlrneğin Amazon gibi firmalar droneların paket teslimatı iccedilin kullanıl-
masına oumln ayak oldu Fakat dronelar şehirdeki ccediloumlpleri temizleme hava kirliliğini takip
etme ve yuumlksek ya da ulaşılması zor yerlerdeki sıradan işleri yerine getirme gibi amaccedillar
iccedilin de kullanılabilir Bu nedenle bazı firmalar ve kamu kurumları kendilerine ait hava
taşıtlarını kullanması ve takip etmesi iccedilin ekipler oluşturacaktır
9-Akıllı Bina Teknisyeni
Yıldan yıla daha fazla ev bine ofis ve fabrika
otonom teknolojilerin faydalarından yararlana-
rak ışıklandırma ısıtma havalandırma ve guuml-
venlik gibi bina sistemlerini kontrol ediyor
Buzdolabı gibi guumlnluumlk kullanılan cihazlar da ar-
tık nesnelerin interneti teknolojisinin bir parccedila-
sı olmaya başladı Gelecekte akıllı binalar şehir-
leri ele geccedilirip insanların otonom teknolojiler sayesinde daha oumlzguumlr ve rahat yaşamaları-
nı sağlayabilir Fakat halen bu sistemleri kurabilecek bakımını ve tamiratını uumlstlenebile-
cek yetkin kişilere ihtiyaccedil duyuyoruz Yani havalandırma ve ısıtma gibi sistemlerde uz-
manlıkları bulunanlar geleceğin akıllı bina teknisyenleri olabilir
D İ P N O T
S A Y F A 2 0 S A Y I 5
10- Yapay Zeka Uzmanı
Yapay zeka sizi korkutmasın Yakın gelecekte
sağlık teknoloji uumlretim gibi alanlar başta olmak
uumlzere birccedilok farklı yerde yapay zekanın nimetle-
rinden faydalanmaya başlayacağız Buna bağlı
olarak da yapay zeka alanında uzmanlara ihti-
yaccedil olacak
11-Dijital Rehabilitasyon Danışmanı
Guumln iccedilerisinde maruz kaldığınız dijital bilgi-
ler nedeni ile hiccedil kendinizi bunalmış his-
settiniz mi Guumlnuumlmuumlzde birccedilok insan bu
şekilde hissediyor Hayatlarımız sosyal
medya ve diğer ccedilevrimiccedili aktiviteler etra-
fında doumlnduumlkccedile kullandığımız teknolojiye
ne kadar bağımlı hale geldiğimizi fark edi-
yoruz Bu nedenle gelecekteki popuumller
mesleklerden biri insanların dijital detoks
yapmasına yardımcı olarak bu tuumlr iccedilerik-
lerden uzak tutan profesyoneller olacaktır
Danışmanlık eğitimi almış kişiler bu iş iccedilin
gerekli donanıma en uygun adaylar olabi-
lir
12-3 Boyutlu Yazıcı Teknisyeni
Fuumltuumlristlere goumlre 3 boyutlu yazıcı teknolojisinin he-
nuumlz sadece yuumlzeyini kazıyabildik ve bu teknolojinin
ccedilok daha buumlyuumlk bir potansiyeli bulunuyor Hobici-
ler enduumlstriyel tasarımcılar biyomedikal muumlhen-
disler ve diğerleri talepler doğrultusunda suumlrekli
yeni şeyler deniyor ve alet edevat yiyecek giysi ev
gereccedilleri medikal implantlar ile otomotiv havacılık
ve elektronik iccedilin parccedilalar uumlretiyor Bu teknoloji
ilerledikccedile 3 boyutlu yazıcılar evlerimizdeki buzdo-
labı ya da mikrodalga fırınlar gibi normal hale gele-
cek Nihayetinde ise her ev ve işyerinde bir adet 3 boyutlu yazıcı bulunacak Bunun sonucunda ise
buumlyuumlk fabrikaların yerini şehirlerde faaliyet goumlsteren 3 boyutlu yazıcı ile uumlretim yapan işletmeler
alacak Yani 3 boyutlu yazıcı bakımı yapan teknik personele olan ihtiyaccedil fazlasıyla artacak
S A Y F A 2 1
13-Artırılmış Gerccedileklik Geliştirici
Gerccedilek hayat ccedilok mu
sıkıcı Goumlrsel olarak
iyileştirmelere ek
bilgilere ve eğlenceli
eklentilere mi ihtiya-
cı olduğunu duumlşuumlnuuml-
yorsunuz Boumlyle duuml-
şuumlnen insanlar oldu-
ğu iccedilin oumlzel guumlneş
goumlzluumlkleri biyonik
kontakt lensler ve
diğer teknolojiler aracılığı ile gerccedilekte goumlrduumlğuumlmuumlz şeylerin uumlzerine dijital goumlruumlntuumller
ve bilgiler işlemek iccedilin artırılmış gerccedileklik teknolojisinden faydalanılıyor Her sektoumlre
etkinliğe ve kamusal alana etki edebilme yeteneği sayesinde artırılmış gerccedileklik gele-
cekte insanların hem kişisel hem de profesyonel hayatlarına dokunacaktır Bu nedenle
artırılmış gerccedileklik geliştiriciler bahsi geccedilen teknolojinin guumlvenli ve etkili kullanım yol-
larını bulup tasarlamak zorunda kalacak
14-Kişisel Gizlilik Danışmanı
Teknoloji evrimleşerek geliş-
tikccedile ve her geccedilen guumln hayat-
larımıza daha fazla nuumlfuz
ettikccedile kişisel gizliliğimizi ko-
rumak da zorlaşıyor Yuumlz ta-
nıma sistemleri ve artırılmış
gerccedileklik teknolojileri geniş
kitlelerce kullanıldıkccedila bu
zorlu savaş daha da karmaşık
hale gelecek Yakında dışarı
ccedilıktığınızda insanlar sizin adı-
nızı yaşınızı medeni halinizi
ccedilalıştığınız yeri ve eğer varsa
sicil kaydınızı goumlrebilecek hale gelecektir Bu nedenle sosyal medya ya da diğer tekno-
lojilerin sunduğu oumlnemli faydaları feda etmeden gizliliğinizi koruyabilecek uzmanlar
gelecekte buumlyuumlk talep goumlrecektir
D İ P N O T
S A Y F A 2 2 S A Y I 5
15-Kişisel Marka Danışmanı
Buumlyuumlk ve koumlkluuml firmalar iccedilin bile kısa doumlnemli
projeler iccedilin serbest ccedilalışan profesyonelleri işe
alma youmlnelimi bulunuyor Bu anlayış gelecekte
daha da geniş ccedilaplı kabul goumlrebilir Oumlyle ki fuumltuuml-
ristlere goumlre ileride birccedilok iş proje bazlı geccedilici an-
laşmalarla yapılacak Eğer durum boumlyle ilerlerse
ccedilalışanlar kendi markalarını geliştirmek ve suumlrekli
kendilerini tanıtmak zorunda kalacak Kişisel mar-
ka danışmanları bu noktada devreye girerek ccedilalı-
şanların sanal ve kamusal kimliklerini profesyonel
uumlnlerini geliştirerek onları rekabetin oumlnuumlnde tut-
maya yardımcı olacaklardır
16-Robotik Hizmetler Teknikeri
Oumlnuumlmuumlzdeki on yıl iccedilerisinde hemen her ev
ccedilamaşır bulaşık yemek temizlik ve ccedilim biccedil-
me gibi goumlrevlerde kullanacağı gelişmiş ro-
botlara sahip olacak Fakat bu robotlar her
zaman duumlzguumln bir biccedilimde ccedilalışmayacaktır
Bu nedenle yetkin teknisyenlere hacklen-
miş bozulmuş ya da tamamen ccediloumlkmuumlş ola-
cak olan bu robotları tamir etmek iccedilin ihti-
yaccedil duyulacak Aslında robot teknikerleri
elektrikccedili tesisatccedilı ya da otomobil tamircisi
gibi beceri gerektiren ve kabul goumlren bir iş
olacak
Serap UumlNAL
Besni RAM Rehberlik OumlğrtPsikolojik Danışman
KAYNAKCcedilA
Binnur Yeşilyaprak-mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kitabı- kuramdan uygulamaya
meb_iys_dosyalar4401180351dosyalar2020_0611004013_GelecegYin_Meslekleripd
D İ P N O T
S A Y F A 2 3
S A Y F A 2 4 S A Y I 5
İnsan yaşamı boyunca ccedileşitli seccedilimler
yapar Mesleğini yiyeceğini giyeceğini evini
eşini arkadaşlarını vb seccediler Meslek seccedilimi
insanın yaptığı bu seccedilimler arasında belki de en
oumlnemlisidir Ccediluumlnkuuml insan mesleğini seccedilerken bir
bakıma gelecekteki yaşamını da belirlemekte-
dir (Ccedilakır 2004 2)
İnsanlık tarihinin başlangıcından bu ya-
na iş insan yaşamının gerekli ve buumlyuumlk bir bouml-
luumlmuumlnuuml kaplayan bir tarafıdır Birccedilok goumlruumlşe
goumlre iş yaşamın merkezidir ve hayat boyu suumlren
kariyer gelişimi tuumlm gelişmiş toplumlarda cin-
siyet ırk din coğrafya ve diğer demografik ka-
tegorilerin her biri ile alakalı olan evrensel bir
suumlreccediltir (National Career Development Associa-
tion 19931994a Engels Minor Sampson ve
Splete 1995 s134rsquodeki alıntı) İş ve kariyer ha-
yatın esas alanlarıdır ve herkesin bir kariyeri
vardır (Engels ve diğer 1995 134) Kariyer bir
insanın yaşam suumlresinde ccedilok uzun bir zaman
dilimini iccediline alan yaşam boyu kişinin değerle-
rinden yaşayacağı şehre kadar birccedilok alanda
etkisini hissettiren bir suumlreccediltir Kariyer kişinin
sadece işi değil yaşamdan ne beklediği amaccedil-
ları ne kadar risk alabileceği gibi soruların da
cevabıdır
İnsan hayatının en oumlnemli doumlnuumlm nok-
talarından birisi olan meslek seccedilimi insanın
yaşam biccediliminin de seccedililmesi demektir (Altun
2000Yanıkkerem ve ark 2004) Kişilerin ken-
dilerini en iyi şekilde ifade edebilecekleri ha-
yat boyu uğraşmaktan sıkılmayacakları ve kişi-
lik yapılarına en uygun mesleğe youmlnelmeleri
doğru bir karar olacak ve boumlylece hem kişisel
hem de toplumsal accedilıdan oumlnemli kazanımlar
elde edilecektir Kariyer gelişim suumlrecinin baş-
langıccedil noktası olan meslek seccedilimi bireylerin
hayatında oumlnemli bir yer teşkil etmektedir
Kişilerin meslek seccediliminde aile ve sosyal med-
yanın oumlnemli oumllccediluumlde etkili olduğu goumlzlemlen-
miştir İdeal meslek seccedilimi iccedilin oumlzelikle iş sa-
halarının analizi ilgili sektoumlruumln avantaj ve de-
zavantajları hakkında bilgi sahibi olma sektoumlr-
de ccedilalışanların mesleki deneyimlerini oumlğren-
me ve mesleğin kişiye uygunluğunu tespit et-
me gibi unsurların dikkate alınması ve kariyer
planlaması yapılması gerekmektedir Ancak
oumlğrenciler bu fırsatları goumlz ardı ederek ailenin
ya da sosyal medyanın etkisi ile seccedilim yap-
maktadırlar
OumlĞRENCİLERİN KARİYER SECcedilİMLERİNDE AİLENİN
VE DİJİTALLEŞMENİN ROLUuml
S A Y F A 2 5
Kariyer seccedilimi ve olası bir karara
varma beklentisi ccediloğu zaman belirsizlik
iccedileren karmaşık bir suumlreccediltir Belirsizliğin
nedeni bireyin hayatını buumltuumlnuumlyle etkile-
yecek olan meslek seccedilimini iccedilsel ve dışsal
faktoumlrlere bağlı olarak seccedilmek zorunda
olmasıdır Bu suumlreccedilte oumlğrenci olası bazı
senaryolar kurar geleceğe youmlnelik planlar
yapar ve hatta gelecekte buumltuumln bu belirsiz-
liğin azaldığını veya yok olduğunu duumlşler
Oumlte yandan bu suumlreci karmaşıklaştıran ise
bireyin son karara varmadan oumlnce dikkate
almak zorunda olduğu ailesinin duumlşuumlncesi
isteği hayali ve birde sosyal medyada ken-
diyle oumlzdeşleştirdiği kariyerler gibi faktoumlr-
lerin olmasıdır Karar suumlrecini yaşayan bi-
rey buumltuumln bu faktoumlrlerin varlığının ve na-
sıl analiz edilmesi gerektiğinin farkında
olabilir veya olmayabilir Ayrıca son kararı-
nı vereceği zaman bu faktoumlrleri eleme ve-
ya aralarında bir denge kurabilme kapasi-
tesine de sahip olmayabilir Bu durumda
kariyer seccedilimi suumlrecini son derece karma-
şık bir suumlrece doumlnuumlştuumlrebilir
D İ P N O T
Gencin meslek tercihinde ailenin ccedilok buumlyuumlk etkisi vardır Ailenin ekonomik olanakları ile kuumlltuumlr duumlzeyinin gencin meslek seccedilimini olumlu veya olumsuz youmlnde etkilediği bir gerccedilektir Araştırma bulguları goumlstermiştir ki ekonomik ve kuumlltuumlrel duumlzeyi yuumlksek olan ailelerde genccediller yetenek ve ilgileri doğrultusun-da meslek seccedilme şansına sahip olabil-mekte ailelerinden destek goumlrmektedir-ler Ekonomik ve kuumlltuumlrel olanakları elve-rişsiz olan ailelerde genccediller kısa zaman-da buumlyuumlk kazanccedil getireceği veya itibar
Meslek Seccediliminde Aileye Duumlşen Goumlrevler
sağlayacağı duumlşuumlnuumllen işlere youmlnlendiril-mektedirler
S A Y F A 2 6 S A Y I 5
siz ve başıboş bırakılmasıdır Ccedilocuklarına bu konuda rehberlik edemeyen aileler onların meslek tercihine ilgisiz kalmakla sorumluluk-tan kurtulmuş olduklarını zannederler
Ccedilocuklarının gelişiminde olumsuz et-kileri olan bu ailelerin yanı sıra meslek seccedili-mi konusunda ccedilocuğuna yol goumlsterici olma-ya ccedilalışan onun yetenek bilgi beceri ve ilgi-lerini goumlz oumlnuumlnde tutarak rehberlik eden hiccedilbir fedakacircrlıktan kaccedilınmayan aileler de vardır Kendi arzu ve oumlzlemlerine ters duumlşse de ccedilocuğunun seccedilimini onaylayan ve ona destek olan aile de yok değildir Sayıları ccedilok olmamakla birlikte bilgili ve bilinccedilli bir şekil-de ccedilocuğunun meslek seccedilimini olumlu youmln-de etkileyen ailelerin varlığı da inkacircr edile-mez Ancak pek ccedilok iyi niyetli ve anlayışlı an-ne-baba bu konuda ccedilocuğuna yardımcı ola-mamanın sıkıntısı iccedilindedir
Aile baskısının egemen olduğu hallerde ve mesleğin babadan oğla geccedilmesi şeklinde geleneğin suumlrduumlruumllduumlğuuml ailelerde gence baba mesleğini devam ettirmesi iccedilin baskı yapıldığı goumlruumllmektedir Bu ailelerde ccedilocuk kuumlccediluumlk yaş-tan itibaren baba mesleğini seccedilecek şekilde koşullandırılmaktadır Koşullandırma veya bas-kı yoluyla eğitilen gencin ya baba mesleğine youmlneldiği ya da ailesine başkaldırarak idealin-deki mesleğe sahip olabilmek iccedilin ortamından uzaklaştığı goumlzlenmektir Bazı aileler ise kendi ccedilocukluk veya genccedilliklerinde yapamadıklarını ccedilocuklarının yaşamında gerccedilekleştirmeye ccedilalı-şırlar Baba genccedilliğinde sahip olamadığı bir meslekte oğlunu goumlrmek iccedilin ona baskı yapar Anne okuyup ccedilalışamadığı iccedilin kızının okuma-sını ve meslek sahibi olmasını ister onu suumlrekli zorlar Zorlama sonucu gencin baba veya anne isteğine boyun eğdiği ya da isyan ettiği goumlruumlluumlr Yine başka aile modelinde de ccedilocuklara bazı işlerin oumlnemli ve itibarlı bazılarının ise diğerle-rine goumlre daha oumlnemsiz ve değersiz olduğu ifa-de edebilirler Bu da aile iccedilinde bazı meslekler hakkında oumln yargıların oluşmasına yol accedilar Boumlylece aile dolaylı bir biccedilimde gencin meslek tercihini etkilemiş olur Soumlzuuml geccedilen bu aile mo-dellerinde birey-meslek uygunluğu goumlz oumlnuumln-de bulundurulmadığından ne gencin başarısı duumlşuumlnuumlluumlr ne de mutluluğu Burada oumlnemli olan ailesinin isteklerinin gerccedilekleşmesi aile-nin yapmış olduğu meslek seccediliminin genccedil tara-fından benimsenmesidir Yine bazı ailelerde goumlruumllen bir başka hatalı davranış da meslek seccediliminde gencin tamamen yardımsız destek-
S A Y F A 2 7
Ccedilocukluk ccedilağında meslek seccedilimi gerccedileklikten uzak olup hayali ve arzulu iken oumln ergenlik doumlnemine yaklaştıkccedila yaşamda gerccedileklik faktoumlruumlnuumln roluuml artar kişi meslek seccedilme sorumluluğunun bilin-cine varır İlgi ve yetenekleri giderek ay-rışmaya başlar Yine yetenek ve ilgilerin mesleki amaccedilları belirlemede oumlnem ka-zandığı goumlruumlluumlr
Bu doumlnemde başlarında meslek tercihleri oumlnce ilgilere dayanırken daha sonra yeteneklerde dikkate alınarak mes-leki tercihler ifade edilir Ortaokulun ta-mamlanması ile birlikte akademik eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim arasında seccedilim yapmak zorunluluğunda kalan ccedilo-
cuk oumlncelikle genel ve oumlzel yeteneği ile mevcut eğitim seccedileneklerinden hangisine uygun olduğunu belirlemek durumunda-dır Ccedilocuk temel eğitim sırasında birccedilok ders almış ve başarısını ccedileşitli ortamlara sınama fırsatı bulmuştur Bu doumlnemde ccedilo-cuk karar verirken yeteneklerini ilgilerini eğitimden ve hayattan neler beklediğini mali olanaklarını goumlz oumlnuumlne alarak iş ve eğitim olanaklarını incelemek gerektiğinin farkına varmıştır
D İ P N O T
Orta ccedilocukluk ya da oumln ergenlik doumlnemi 10-15 yaş aralığında olup ortaokul kade-mesine denk gelmektedir Bu doumlnemdeki ccedilocuklar artık ergenlik doumlnemine girmiş bir-ccedilok gelişim doumlnemi itibari ile meslek seccedilimi ile ilgili duydu ve duumlşuumlnceleri şekillenmeye başlamıştır Bu doumlneme meslek gelişiminde lsquoDeneme Doumlnemirsquo denmektedir Bu yaştaki ccedilocuklarda genellikle goumlzlenen mesleki davranışlar
Mesleki faaliyetlerle temel beceri ve ilgileri arasında var olan ilişkiyi anlama
Ccedileşitli yeteneklerden hangilerinin kendisinde guumlccedilluuml olduğunun farkına varması
İlgilerin belirginleşmesi ile bazı faaliyetleri daha ccedilok yapmak bazılarından uzak-laşmak isteme
Hayattan neler beklediğinin ve hayatta nelere oumlnem verdiğinin farkında olmak
Toplumda var olan sosyal ve ekonomik olanakları inceleyerek iş veya eğitim olanaklarını araştırmak
İş ve oyun iccedilin zamanı planlaya bilme
Hayata atılma ya da ileri eğitime devam etme seccedilenekleri uumlzerinde duumlşuumlnme ve araştırma yapma şeklinde sıralanabilir
S A Y F A 2 8
Bu yaşlardaki ccedilocuğunuzun meslek gelişimine yardımcı olmak iccedilin şunları yapabilir-siniz
1) Ccedilocuğunuzun ilgi duyduğu alanları belirleye bilmek iccedilin hangi tuumlr faaliyetleri yap-maktan hoşlandığını hangi tuumlr faaliyetleri yapmaktan hoşlanmadığı konusunda onun-la konuşabilir ccedilevresindeki kişilerden aldığı bu konudaki geribildirimleri ve kendi kişi-sel goumlzlemlerinizi onunla paylaşın
2) Kendi goumlzlemlerinizi de dikkate alarak ccedilocuğunuzun evde ve okulda başarı ile yap-tığı işler hakkında onunla konuşun
3) Ccedilocuğunuzun yetenek ve ilgilerine uygun bir meslek seccedilebilmesi kadar meslekler hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olun
D İ P N O T
Oumlzellikle ccedilocuğunuzun bir meslek hakkında şu tuumlr bilgilere sahip olması gerekir
Meslek mensubu bir guumln iccedilinde ne gibi işler yapmaktadır
Ccedilalışan kişi başlıca ne gibi faaliyetlerde bulunarak nelerle uğraşmaktadır
Mesleğe girebilmek iccedilin sahip olması gereken oumlzellikler (Fiziksel psikolojik oumlzellik-ler genel yetenekler duumlzeyi ya da oumlzel yetenekle yaş sınırı gibi) nelerdir
Mesleğe girebilmek iccedilin gerekli eğitim duumlzeyi nedir Ccedilıraklık kurs staj gerekli mi-dir
İş nasıl bir ortamda yuumlruumltuumllmektedir
Mesleğin ccedilalışma koşulları nelerdir
Ccedilalışmalarının elde ettiği en duumlşuumlk ve en yuumlksek kazanccedil duumlzeyi nedir
Meslek uumlyelerinin ilerde iş bulma olanağı ne kadardır
Ccedilocuğunuzun ilgilendiği meslek hakkındaki sorulara cevap bulabilmesi ona yardım-cı olabilmeniz iccedilin
Kendi mesleğiniz ya da yakın ccedilevrede bulunan insanların meslekleri hakkında ccedilocu-ğunuzla konuşabilir onun bu konuda goumlzlemlerini dinleyebilir ya da bizzat iş ortamı-nıza onu goumltuumlrerek doğrudan yaşantı edinmesini sağlayabilirsiniz Ccedilocuğunuzu tv radyo programları kitaplar bilgisayar programlarından ya da okulundaki rehber oumlğ-retmeninden yardım alarak meslekleri tanımasına teşvik edin
Ccedilocuğunuzun değişik iş yerlerine ziyaret ederek yarım zamanlı işlerde ccedilalışarak meslekler hakkında bilgi toplamasını sağlayın
S A Y F A 2 9 S A Y I 5
Ccedilocuğunuzu meslekleri tanıtıcı konferanslara katılmaya ccedilevresindeki kişilere meslekler hakkında soru sormaya teşvik edin
Ccedilocuğunuzla meslekler hakkında oumlğrendiği bilgileri tartışmak oumlğrendiği bilgileri buumltuumlnleş-tirmesini sağlayın
Ccedilocuğunuzun gelecekteki mesleki plan ve hedefleri uumlzerinde şu anki ilgi ve yeteneklerinin ne kadar oumlnemli olduğunu anlamasına yardımcı olun
Sizin iccedilin ccedilalışmanın ne ifade ettiğini ccedilocuğunuzla konuşarak insanların yalnızca para ka-zanmak iccedilin ccedilalışmadığını anlamasına yardımcı olabilir ccedilalışmanın kendisi iccedilin anlamını bul-masına ve hayattan ne beklediği konusunda fikir sahibi olmasını sağlayın
Meslek Seccediliminde Dijitalleşmenin Roluuml
Guumlnuumlmuumlz duumlnyasında bireylerin mes-lek seccediliminde kitle iletişim araccedillarının ve oumlzel-likle televizyonun ccedilocuk ve genccedillerin mesleki gelişimleri uumlzerinde etkisi oldukccedila fazladır Medya (yazılı ve goumlrsel iccedilerikli video temelli ma-teryaller) kişisel oumlzellikle-rine dayalı olarak ccedilocuk-ları ve genccedilleri seccedilici algı-ları aracılığı ile mesleki gelişimleri konusunda etkileyebilmektedir (King ve Multon 1996) Tele-vizyon gazeteler dergiler ve bilgisayar uumlzerinden ulaşılan kaynaklarda sıkccedila goumlsterilen bazı mes-leklere sahip kişilerin ccedilocuk ve genccediller tarafın-dan model alınma olasılığı artabilmektedir Uumllkemizde son zamanlarda goumlsteri sanatlarıyla ya da bazı spor alanlarıyla ilgili mesleklere sa-hip olmanın daha popuumller olarak algılanmasın-da medyanın etkisi ccedilok accedilıktır Medyada bu tip mesleklere sahip olmanın getirebileceği pırıltı-lı yaşam olanakları gerccedilekccedili yanlarını goumlzetme-yen genccediller accedilısından ccedilok ccedilekici olarak algıla-nabilmektedir Gelecek yıllarda da medyanın ve dijital duumlnya-nın yeri daha da oumlnemli hale gelecektir Klasik
anlamdaki birccedilok iş tanımı ve meslekler değiş-mektedir Değişmeye de devam edecektir Oumlzellikle Pandemi suumlreciyle birlikte duumlnya ge-nelinde dijitalleşmenin oumlnemi daha da oumln pla-
na ccedilıkmıştır Bu suumlreccedil eğitimde de dijitalleş-menin daha da yoğun kullanılmasını sağlamış-tır Bilgisayar teknoloji-sinde elde edilen bilgi-lerin iletişim teknoloji-sine uygulanmasıyla yeni teknolojiler birey-leri iletişim teknolojisi iccedilerisinde aktif bir hale
getirmiştir Sadece teknolojinin hızla hayatı-mıza girmeye başlaması ve dijital duumlnyaya geccedililmesi ile değil ekonomik sosyal bilimsel ve kuumlltuumlrel değişmelerinde etkisiyle geleceği olan meslekler şekilleniyor Yeni dijitalleşen duumlnya ve yapay zekacirc kavramlarıyla birlikte meslek anlayışları da değişti Oumlnceleri genccedille-re ne olmak istediklerini sorduğunuzda dok-tor avukat muumlhendis oumlğretmen cevaplarını alırdınız Dijitalleşen duumlnya ile birlikte bu mes-leklerin yerini yabancısı olduğumuz fakat ge-leceği olan meslekler aldı
S A Y F A 3 0
Geleceği Olan Meslekler İccedilin Gerekli Oumlzellikler
Geleceği olan meslekler grubundan bir meslek seccediltiniz ve bu konuda her tuumlrluuml eğiti-mi almaya başladınız diyelim Eğitimin yanı sıra kişisel olarak geliştirmeniz gereken becerileriniz de olmalı Bu konuda kendinizi eğitmelisiniz Bu becerileri geliştirmeniz seccedileceğiniz meslekte emin adımlarla ilerlemenizi sağlayacaktır Ccediloumlzuumlm Odaklı Olun Karşınıza ccedilıkan problemleri ccediloumlzmeye odaklanın Bazen ccedilok zor ve karmaşık problemler dahi ccedilıksa pes etmeden ccediloumlzmeye ccedilalışın Problemlere ccediloumlzuumlm bulmak iccedilin zihin egzersizleri yapın Farklı ve Yaratıcı Duumlşuumlnuumln Olaylara ve problemleri ccediloumlzmeye yaklaşırken farklı duumlşuuml-nuumln Yaratıcı ccediloumlzuumlmler ve oumlneriler bulun Kimsenin duumlşuumlnemediğini duumlşuumlnen yaratıcı ccediloumlzuumlmler sunan insanlar iş hayatında ccedilok tercih edilirler Olayları Analiz Edin Olayları analiz edip suumlzgeccedilten geccediliren ve nokta atışı ccediloumlzuumlm yol-ları bulan insanlar her zaman aranılan kişilerdir Sosyal Biri Olun Ccediloumlzuumlm odaklı olmanın yanı sıra sosyal ilişkilerinizde guumlccedilluuml olmalı İyi bir dinleyici olmalı empati kurabilmeli ve yaptığınız işi en iyi şekilde yapmalısınız Akademik Donanıma Sahip Olun Bilim teknoloji muumlhendislik ve matematik youmlnuumln-den ileri derede donanımlı olmalısınız Bu yeteneklere sahip insanlar geleceği olan meslekler iccedilin ilk tercih sebebidir Genel Becerilere Sahip Olun Sosyal analitik mobil becerileri youmlnuumlnden kendilerini geliştirmiş kişiler de tercih nedenidir
D İ P N O T
Geleceği olan meslekler ne demek Geleceği olan meslekler oumlnuumlmuumlzdeki yıllar iccedilerisinde gelişen gelişen teknoloji ile bir-likte ihtiyacı artan meslek gruplarıdır Bu mesleklerin yeni ve gelişmekte olması ve bu alanda az personel bulunması nedeniyle ccedilok kazandıran meslek grubunda yer alır Dijitalleşen duumlnyada meslek anlayışı ve ihtiyacı da farklılaşır Geleceği olan meslekleri tercih edecek genccedillere ne oumlnerilir Geleceği olan meslekleri tercih edecek bu alanda kariyer yapacak genccediller oumlncelikle bu konudaki akademik kariyerinizi en iyi şekilde tamamlayın Uzmanlık alanlarınıza goumlre eğitimlerden destek alın Suumlrekli kendinizi geliştirin yaptığınız işin en iyisini ya-pın Meslek seccediliminde nelere dikkat etmeli Mesleğinizin kişilik oumlzelliklerine uyup uymadığına akademik ve gerekli becerileri ta-şıyıp taşımadığına dikkat etmelisiniz Seccediltiğiniz meslek grubunun suumlrekli yapabilece-ğiniz bir iş olması aile ve sosyal hayatınızı da etkiler Gelir duumlzeyinizde hayat tarzınızı etkileyen oumlnemli bir faktoumlrduumlr
S A Y F A 3 1 S A Y I 5
Meslek seccedilimi sırasında yerinde bir karar alabilmek iccedilin gence duumlşen goumlrevler 1 Kendinizi iyi tanıyın Genccedil bedensel oumlzellikleri sağlık durumu guumlccedilluuml ve zayıf youmlnleri zekacirc duumlzeyi ve zekacirc biccedilimi oumlzel yetenekleri ve yeteneksiz olduğu alanlar ilgi ve istekleri kişilik ve karakter yapısı ulaş-mak istediği idealler ve arzu ettiği başarı tuumlruuml hakkında bilgi sahibi olmalıdır 2 Meslekleri tanıyın Genccedil meslekleri tanımalı buumltuumln meslekler hakkında bilgi toplayamazsa da seccedilmeyi planla-dığı mesleği iyi tanımalıdır Genccedil mesleğin veya mesleklerin tarihccedilesini evrimini yapılacak işin niteliğini ccedilalışma ortamını ve koşullarını meslekte aranan yaş yetenek cinsiyet bilgi tuumlruumlnden oumlzellikleri mesleğe nasıl hazırlanıldığı meslekte ccedilıraklık suumlresini yuumlkselme ve iler-leme şansını kazanccedil durumunu iş bulma olasılığını ve işin uumllke ccedilapındaki geccedilerliğini bilmeli-dir 3 Kendi oumlzellikleriniz ile seccedilmeyi amaccedilladığınız mesleğin nitelikleri arasındaki uygunluğu araştırın Genccedil rastgele seccedilim yapmaktan kaccedilınmalı seccedilmeyi duumlşuumlnduumlğuuml meslekte aranan niteliklerin kendisinde bulunup bulunmadığını goumlzden geccedilirmelidir Genccedil yetenekli olmadığı ilgi duy-madığı bir alana youmlnelmekten ve ani kararlar almaktan kaccedilınmalı seccedileceği mesleğin buumltuumln yaşamını şekillendireceğini unutmamalıdır Genccedil birey-meslek uygunluğu sağlandığında ancak mutlu olabileceğini hatırdan ccedilıkarmamalıdır
Aysel KATARCI
Besni RAM RehPskDanışHizBlmBşk
KAYNAKCcedilA Kaynakccedila Altun İ (2000) Kocaeli Sağlık Yuumlksekokulu oumlğrencilerinin kişisel değerleri ve meslek seccedilimlerine etki eden faktoumlrler I Uluslar arası amp VIII Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı Antalya 75- 77 Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi The Journal of Social Sciences Institute SayıIssue35 ndash Sayfa Page 35 ISSN 1302-6879 VANTURKEY LİSE OumlĞRENCİLERİNİN KARİYER DUumlŞUumlNCELERİNİ ETKİLEYEN FAKTOumlRLERİN İNCELENMESİ-FFUNDA AKKOCcedil BUCA EĞİTİM FAKUumlLTESİ DERGİSİ 32 (2012) httpwwwmeligorgtrcocuklarimiz-icinAileye-Dusen-Gorevler24 httpswwwiienstitucombloggelecegi-olan-meslekler
Yeteneklerinizin ve duumlnyanın ihtiyaccedillarının kesiştiği yerde mesleğiniz yatıyor
-Aristo
S A Y F A 3 2
Değişen ve gelişen duumlnya koşulla-
rı iccedilerisinde meslek ve kariyer kavramları
hem gelişimin ve değişimin bir parccedilası
olmuş hem de gelişimin ve değişimin
kendisi konumundadır 1900rsquoluuml yılların
başlarından itibaren ABD başlamış olan
ve guumln geccediltikccedile değeri anlaşılan meslek
ve kariyer kavramları uumllkemizde ise bu-
guumln yadsınmayacak derecede oumlnemini
korumaktadır Elbette ki bu iki kavram
guumlnuumlmuumlze ulaşana kadar ccedileşitli evreler
geccedilirmiş oldu
Bireyin iccedilinde bulunduğu hayat
koşulları iccedilerisinde anlam bulduğu el-
betteki iş ve meslek durumu ile daha da
anlam kazanacaktır Okul hayatının baş-
larında ilgi ve yetenek ile başlayan reh-
berlik suumlreci daha sonra eğitimin sonla-
rında iş ve meslek youmlnlendirmesi ile ni-
hayetine ulaşır Bilindiği uumlzere gerek reh-
berlik hizmetleri olsun gerek mesleki
rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmet-
leri olsun Tuumlrkiyersquonin model aldığı uumllke
ABD olmuştur Uumllkemiz mesleki danış-
manlık ve kariyer danışmanlığı kavramla-
rının oumlnemini ccedilok sonradan fark etmiş
olmasına rağmen buguumln iş sahasının ge-
nişlemesi ve yeniduumlnya duumlzeninin suumlrekli
yenileşme hareketleri beraberinde bu iki
kavramın oumlnuumlnuuml istemsizce accedilmaktadır
Tarihsel suumlreci incelersek Tuumlrkiyersquode reh-
berlik hizmetleri 1950rsquolerde Marshall
Planı kapsamında Amerikalı uzmanların
uumllkemize gelmesi ve bazı Tuumlrk eğitimcile-
D İ P N O T
TUumlRKİYEDE MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER
DANIŞMANLIĞI
rin ABDrsquode eğitim goumlruumlp yurda doumlnmesi
ile başlar Mesleki rehberlikte 1950rsquoden
bu yana gelen tarihsel rehberlik dilimden
yararlanmıştır Milli Eğitim Bakanlığı bu
konuda ilk adımı atan kurumlardan ol-
muştur MEB bu suumlreccedilte ccedileşitli ilgi yete-
nek ve eğilimlerle ilgili teknik araccedil ve ge-
reccediller hazırlamış ve uygulamıştır Tabi ki
bu suumlreccedilte hazırlanan ve uygulanan tek-
niklerde tamamen kopya bir suumlreccedil olma-
mış kuumlltuumlrel alt yapıda goumlz oumlnuumlnde bu-
lundurulmuştur Aynı zamana MEB o douml-
nemlerde eğitim şuralarında mesleki reh-
berliğin oumlnemini uumllkenin kalkınması nok-
tasında hedef koymuştur Bu konuda atı-
lan en buumlyuumlk adım Gazi Eğitim Enstituuml-
suumlnde oumlğretmen yetiştiren programlara
ldquoRehberlik ve Danışma Dersirdquo nin konma-
sı ve tuumlm resmi kaynaklarda meslek seccedili-
mi ve youmlneltmenin oumlneminin vurgulan-
ması oldu Daha sonra gerek rehberlik
olsun gerek mesleki rehberlik olsun MEB
ccedileşitli adımlar attı fakat atılan adımlar
bazen sekteye uğradı Oumlrneğin mesleki
rehberliğin kimin yapacağı ve yahut kay-
nak alan nerden karşılanacak şeklinde bir
takım belirsizlikler soumlz konusu oldu Bu
belirsizlik doumlnemi birccedilok arayışa sebep
oldu belirsizlik suumlreci ise mesleki rehber-
lik ve kariyer alanında birccedilok bilgi sağla-
mış oldu
S A Y F A 3 3 S A Y I 5
2000rsquoli yıllara yaklaşırken daha oumlnce
belirttiğimiz gibi gelişen ve değişen duumlnyada
meslek ve kariyer kavramına daha ccedilok ihtiyaccedil
duymuş ve bu meslek kariyer alanlarında daha
ccedilok pratiklere ihtiyaccedil duydu Ccediluumlnkuuml artık bu
hizmetlerin sadece liseye ya da uumlniversiteye
geccedilişte ve meslek seccedilimi kararı ile sınırlı olma-
dığı tuumlm yaşam suumlresince ve buumltuumlnsel kariyer
gelişimine youmlnelik olması gereğine dikkat ccedileken
akademisyenlerin makale ve kitaplarında
lsquomesleki gelişim suumlrecirsquo ve lsquomesleki gelişim gouml-
revlerirsquo nden soumlz edilmeye başlanmıştır Mesle-
ki Rehberlik ve Kariyer Psikolojik Danışmanlığı
alanında uumlniversitelerde uygulamalı (deneysel)
tez ccedilalışmaları ve oumllccedilek geliştirme veya uyarla-
ma ccedilabaları dikkate değer bir ivme kazanmıştır
Devamında uumlniversitelerde PDR alanı oumlnem
kazanmış ve uumlniversitelerde accedilılan boumlluumlm sayısı
hız kazandı Uumlniversitelerin birccedilok alanında
mesleki rehberlik dersi kondu Kariyer danış-
manlığı adı ile birccedilok alana sertifika verildi Uumll-
kemizde gelecek umutlarının uumlniversite eğiti-
mine bağlandığı ve oumlğrencilerin buumlyuumlk bir yarışı
aşarak hak kazandığı uumlniversitede iyi bir prog-
ram seccedilme kaygısı oumlğrencileri okul dışında uumlni-
versiteye giriş sınavlarına hazırlayan oumlzel ders-
hane sektoumlruumlnuuml yaratmıştır Bu kurumlarda
goumlrevli rehber oumlğretmenlerin oumlğrencinin uumlni-
versiteye giriş puanlarına goumlre girebileceği
uumlniversite ve boumlluumlmleri teknik bir sıralama
yaparak oumlğrenciyi youmlnlendirme uygulaması
ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir yardım tuumlruumlnuuml
doğurmuştur Oumlte yandan İŞKUR da aynı şe-
kilde mesleki rehberlik kavramına oumlnem ver-
miş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli raporlar hazırla-
mış ve sunmuştur
Gelinen noktada buguumln Tuumlrkiyersquode
meslek rehberlik ve kariyer danışmanlığı oumlne-
mini korumaktadır Ccedileşitlenen meslek alanları
ve dallarına atfen ilgiye yeteneğe ve eğilimle-
re daha ccedilok oumlnem verilmektedir Mesleki reh-
berlik ve kariyer danışmanlığı ise duumlnyadaki
ivmeleri ve gelişmeleri goumlz ardı etmemekle
muumlmkuumln olur uumlniversiteye giriş puanlarına
goumlre girebileceği uumlniversite ve boumlluumlmleri tek-
nik bir sıralama yaparak oumlğrenciyi youmlnlendir-
me uygulaması ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir
yardım tuumlruumlnuuml doğurmuştur Oumlte yandan İŞ-
KUR da aynı şekilde mesleki rehberlik kavra-
mına oumlnem vermiş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli
raporlar hazırlamış ve sunmuştur
Huumlseyin KARTAL
Besni RAM RehOumlğrtPsikolojik Danışman
S A Y F A 3 4
Bir yolculuğa ccedilıkmaya karar verdikten
sonra ne yaparsınız İlk olarak nereye
gideceğinize yani yolculuk sonunda nere-
ye ulaşacağınıza karar verirsiniz Sonra-
sında da yola ne zaman ccedilıkacağınıza han-
gi ulaşım yolunu tercih edeceğinize bilet
alıp almayacağınıza dair seccedilimler yapar
ve harekete geccedilersiniz Kısaca yolculuğu-
nuzun tuumlm ayrıntılarını planlar ve kendi-
nize bir yol haritası ccedilıkarırsınız Kariyer
planlamak ve bu doğrultuda meslek seccedili-
minde bulunmak da bir yolculuktur Bu
yolculuğa ccedilıkmadan oumlnce bir yol haritası
ccedilıkarmak ve bu harita doğrultusunda ha-
reket etmek iyi bir kariyer yolculuğu iccedilin
ilk adımdır
Kariyer koumlken olarak Fransızca
ldquocarrieacutererdquo kelimesinden gelmektedir Ke-
lime oumlznel anlamı ldquobir yere ccedilıkan bir yere
gelenrdquo olarak ifade edilmektedir Tanımı-
na bakacak olursak kariyer bir oumlmuumlr bo-
yu yaşanan olaylar dizisi bireyin meslek
ile diğer yaşam rollerinin birbirini izleme-
si sonucu oluşan genel oumlruumlntuuml ve gelişim
ccedilizgisinde oumlzellikle mesleki rollerde yuumlk-
selme duraklama ve gerilemeyi iccedileren
suumlreci ifade eden kavramdır
(Kuzgun2006) Goumlruumllduumlğuuml gibi kariyer
yolculuğu yaşamımız boyunca devam edi-
D İ P N O T
KARİYER PLANLAMANIN YOL HARİTASI
yor Bu yolculukta meslek seccedilmek ve o
mesleği yapıyor olmak uğradığımız du-
raklardan biri Mesleki roluumlmuumlzuumln yanı
sıra bu yolculuğa diğer yaşam rollerimiz
olan ccedilocuk anne baba kardeş eş
komşu vb rollerimiz de eşlik ediyor En
oumlnemlisi de yolculuğumuz bir duumlzluumlkte
değil inişli ccedilıkışlı bir şekilde suumlruumlyor Peki
tuumlm bunlar ne demek oluyor Bir mes-
lek seccediliminde bulunulduğunda oumlmuumlr
boyu bu mesleği yapmak zorunda değil-
siniz belki zamanla meslek değişime uğ-
rayacak belki de meslek değişikliğinde
bulunmak isteyeceksiniz Kariyer planla-
ma tek bir gidiş hakkının olduğu bir yol-
culuktan ziyade birden fazla yollara sa-
hip ccedileşitli alternatiflerin olduğu bir suuml-
reccedil Aynı zamanda meslek seccediliminden
ziyade bir kendini tanıma ve geliştirme
suumlrecidir İyi bir kariyer yolculuğu yap-
mak istiyorsanız kendinizi tanımanız ve
yapmak istediğiniz işimesleği tanıma-
nız bu işimesleğe yaparken değerleri-
nizi bilmeniz oldukccedila oumlnemli Yani yap-
mak istediğiniz işimesleği istiyor olmalı-
sınız istediğiniz işmeslek kendi ilgi ye-
tenek ve mesleki değerlerinize( kazanccedil
unvan iş olanakları vb) uygun olmalı ve
yaptığınız işmesleğe birileri değer veri-
yor olmalı ve bu değerler sizin mesleki
değerlerinizle uyumlu olmalı Yani iste-
diğiniz bir işi yapacak yeteneğiniz yoksa
ancak hayal kurarsınız Yapabileceğiniz
bir işi sevmiyorsanız mutsuz olursunuz
Başkalarının değer vermediği bir iş ile
uğraşırsanız ekonomik karşılığını veya
mesleki doyumunu alamazsınız
(Erkut2016) Tuumlm bunların bir arada
sağlayan işmeslek seccedilimi iyi bir kariyer
yolculuğunun diğer adımıdır
S A Y F A 3 5 S A Y I 5
İyi bir kariyer yolculuğunun adımlarına goumlre yol haritamızı ccedilıkaracak olursak
Kendimizi tanımak iccedilin ldquoBen kimim Benim ilgi ve yeteneklerim nedir Ben ne yapa-
bilirimrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Yapmak istediğiniz işmesleği tanımak iccedilin ldquoHangi mesleği seccedilebilirim Seccedilmek iste-
diğim işmesleğin oumlzellikleri nedir Benim oumlzelliklerim ve işmesleğin oumlzellikleri ne ka-
dar uyumlu Bu işmesleği yapmak iccedilin ne yapmak gerekiyor Hangi lise veya uumlniver-
siteye gidebilirim Bu işmeslek iccedilin diploma yanında başka nelere ihtiyacım varrdquo vb
soruları sorabilirsiniz
Mesleki değerlerinizi bilmek iccedilin ldquoBu işmesleği yaparken ne kazanmak istiyorum
(para saygınlık unvan rahat gezmek tek başınalık gibi) Toplum bu işmesleğe ne
kadar değer veriyor Bu işmesleğin iş olanakları nedir Oumlzel sektoumlrde mi devlet ku-
rumlarında mı ccedilalışmak istiyorum Bu işmesleği nasıl yapmak istiyorum Bu iş
mesleğin iş olanakları değişikliğe uğrarsa ne yaparım Yapmak istediğim işmeslek
gelecekte yeri ne olurrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Tuumlm bu sorularına cevabına uygun olan mes-
lekleri belirleyip meslekler hakkında daha fazla
bilgi edinip araştırma yapabilirsiniz Meslek
elemanlarıyla goumlruumlşebilirsiniz Karar verirken
sormanız gereken diğer bir soru ise ldquoBu iş
meslek seccediliminde mutlu musunuzrdquohellip Sorulara
cevap veren meslekler aynı zamanda bu iş
mesleği yaparken mutlu olacağınız seccedilimler
olmalı Eğer mutlu olacağınız bir seccedilim olmazsa
yaşamınızın bir kısmında mutlu olmadığınız
bir doumlnem yaşayacak olabilirsiniz Kariyer
planlamak bir nevi kendiniz iccedilin doğru ve
mutlu bir işmeslek seccedilimi yapmak ve bu se-
ccedilim doğrultusunda ccedilalışmalarda bulunmak ile
ilgilidir Tuumlm bunları karşılayan bir planlama
iccedilin iyi bir kariyer yolculuğu olduğundan bah-
sedebiliriz
İyi bir kariyer yolcuğu iccedilin yol haritasını ccedilıkarırken yolculuk bileti gibi bize yar-
dımcı olabilecek kaynaklarımız ise
S A Y F A 3 6
Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi (MBS)
D İ P N O T
Kişinin kendisini tanımasına yapmayı sevdiği şeyleri ve yeteneklerini keşfetmesine meslek seccedili-mine yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur Sisteme httpmbsmebgovtr adresinden ulaşıp uumlcretsiz uumlyelik oluşturabilirsiniz Oluşturulan uumlyelik sonrasın-da sistemde yer alan testlerdeki sorulara verdiğiniz cevaplara goumlre meslek eşleştirmesinde bulunuyor Sistem zaman zaman guumlncellemeler nedeniyle tam işlevsel olarak ccedilalışmayabiliyor Bu yuumlzden ara ara girip tekrar kontrol ederek faydalanabilirsiniz
Mesleğim Hayatım Portalı
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Muumlduumlrluumlğuuml
tarafından hazırlanmış olup mesleki ve teknik eği-
timde yer alan liseler ve boumlluumlmler hakkında bilgi
vermektedir Bu boumlluumlmlerin gelecekteki iş imkacircnla-
rı staj olanakları iş olanları meslek tanıtımları gibi
birccedilok konuda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Por-
tala httpsmeslegimhayatimmebgovtr adre-
sinden ulaşabilirsiniz Portalda yer alan videoları
izleyebilir dokuumlmanları inceleyebilirsiniz
S A Y F A 3 7 S A Y I 5
Tuumlrkiye İş Kurumu (İŞKUR) ldquoMeslekleri Tanıyalımrdquo
Duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmesleği adıyla aratarak mesleğin ta-
nımı goumlrevleri mesleğin gerektirdiği oumlzellikler ccedilalışma or-
tamı ve koşulları mesleğe sahip olmak iccedilin alınacak eğitim-
ler iş olanakları mesleki kariyer suumlreci hakkında ayrıntılı
bilgilerin yer aldığı dosyalara ulaşabilirsiniz Merak ettiğiniz
veya duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek hakkında ayrıntılı bilgilere
bakarak size olan uyguluğunu değerlendirebilir meslek se-
ccedilime youmlnelik kararlar alabilirsiniz Kurum web sitesine gir-
diğinizde Online İşlemler sekmesinden Meslekler Soumlzluumlğuuml
rsquonuuml seccedilip Tuumlrk Meslekler Soumlzluumlğuuml ve Meslekleri Tanıyalım
başlıklarını inceleyebilirsiniz Kurum web sitesine https
esubeiskurgovtr adresinden ulaşabilirsiniz
Yuumlksekoumlğretim Program Atlası
YoumlkAtlas olarak bilinen bu sistem ise Yuumlksekoumlğretim
Kurulu tarafından hazırlanmış olup uumlniversitelere ilişkin
ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Sistemde yer alan başlıklar
aracılığıyla uumlniversiteler oumln lisans ve lisans boumlluumlmleri
meslek tanıtımları mezunlarının KPSS TUS DUS gibi sı-
navlardaki başarı bilgilerine bir oumlnceki yılın sonuccedillarına
goumlre yerleşen oumlğrencilerin Yuumlksekoumlğretim Kurumları Sına-
vı kapsamında Temel Yeterlilik Testi ve Alan Yeterlilik Tes-
ti netlerine ulaşabilirsiniz Bu bilgiler doğrultusunda mes-
lek ve uumlniversite tercihinde bulanabilirsiniz Seccedilmek iste-
diğiniz mesleğe okumak istediğiniz boumlluumlm ve uumlniversite-
ye karar verebilir buna goumlre ccedilalışmalarınızı planlayabilirsi-
niz Sisteme httpsyokatlasyokgovtrindexphp adre-
sinden ulaşabilirsiniz
S A Y F A 3 8
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi
D İ P N O T
buumlnyesinde bulunan projeler aracılığıyla boumlluumlm-
uumlniversite tercihi staj ve iş olanakları ve mesleki eğitim
suumlreccedilleri kapsamında destek uumlniversiteye hazırlananlara
uumlniversite okuyanlara ve kamu ccedilalışanlarına destek ol-
maktadır UumlNİ-VERİ Projesi kapsamında uumlniversite tercih-
lerine yardımcı olmak amacıyla lisans boumlluumlmleri hakkında
İş Bulma Suumlresi Başlangıccedil Uumlcreti Nitelik Uyuşmazlığı Ka-
muda İşe Yerleşme Oranı Firma Buumlyuumlkluumlğuuml Dağılımı ve
Sektoumlr Bazında Dağılım konularında grafiklerle istatistik-
sel veriler sunarak bilgilendirmektedir İlgili boumlluumlm mezu-
niyeti sonrasında iş bulma ve mesleki kazanccedil durumunu
daha net bir şekilde goumlrebilirsiniz Bu bilgilere bakarak
oumlzellikle duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek ve buna bağlı olarak okumak istediğiniz boumlluumlmuuml de-
ğerlendirebilir mesleki değerlerinize uyumu noktasında karar verebilirsiniz Danışman
Bilgi Sistemi (DABİS) Projesi kapsamında ise UumlNİ-VERİ ile sunulan bilgilerin kapsamı da
artırılarak uumlniversiteler bazında boumlluumlm karşılaştırması yaparak bilgilendirmektedir Bu
sistemden faydalanmak iccedilin rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlardan veya uumlniver-
sitelerin kariyer merkezlerinden destek alabilirsiniz Uumlniversite okurken kariyerinizi
şekillendirmek amacıyla Yetenek Her Yerde Staj Seferberliği Soumlz Yetenekte ve Kari-
yer Planlama Dersi Projeleri kapsamında gerccedilekleştirilen ccedilalışmaları inceleyebilir pro-
jelere katılabilirsiniz Stajiş deneyimleri kazanarak okuduğumuz boumlluumlmmeslek daha
yakından tanıyabilirsiniz Proje ve bilgilere httpswwwcbikogovtr adresinden
projeler sekmesinden ulaşabilirsiniz
İyi bir kariyer yolculuğunda yol haritanızı oluştururken kendinize soracağınız sorular ve
yardım alacağınız kaynaklar sizlere oldukccedila yardımcı olacaktır Bu yolculukta karar verme
suumlrecinde aileniz ve rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlarınızdan da destek alabilirsi-
niz Unutmayın ki bu yolculuğun tek bir gidiş yolu bulunmamakta ve doumlnuumllmez değildir
Her bireyin yolculuğu farklı yollardan ve kendine oumlzel olacaktır
Fatma BAYKAL
Psikolojik Danışman
AC Yamazaki Ortaokulu
S A Y F A 3 9 S A Y I 5
NEDEN MESLEKİ EĞİTİM
Her ccedilocuk farklı oumlzelliklere yetenekle-
re ve ilgilere sahiptir Zamanında ve doğru
yapılacak bir rehberlik ve youmlnlendirme ile ba-
şarılı olamayacak ccedilocuk yoktur Bu nedenle
aldıkları eğitim onların buumltuumln hayatını temel-
den etkileyecektir Oumlte taraftan 21yuumlzyılın iş
duumlnyasının ccedilocuklarımızdan beklentisi ccedilok
yuumlksektir İşte doğru okul seccediliminin oumlnemi
tam bu noktada karşımıza ccedilıkıyor
Peki hem oumlğrencilerin hem de veli-
lerin okul seccedilimi konusunda oumlzellikle dikkat
etmesi gereken başlıca hususlar nelerdir
Bu sorudan hareketle bize ayrılan bu bouml-
luumlmde mesleki ve teknik eğitim ile buna
paralel olarak doğru okul seccediliminde dikkat
edilmesi gereken hususları mesleki ve tek-
nik eğitimin oumlnemini ve mesleki teknik eği-
timin uumllkemizdeki konumunu kısaca masa-
ya yatırdık
Doğru Okul Seccediliminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uumllkemizde hemen hemen her veli ccedilocuğu iccedilin lise tercihinde bulunurken akademik eğitime odaklana-rak sırasıyla Fen Liseleri Sos-yal Bilimler Liseleri Anadolu Liseleri tercihinde bulunmak-tadır Akademik eğitim veren okullara yerleşemeyen ccedilo-cuklar iccedilin mesleki eğitim en son tercih olarak duumlşuumlnuumll-mektedir Bu duumlşuumlncede olan ebeveynlerimize şunu hatırlatmak isterim ki doğru bir okul tercihi ccedilocuğun
kendi ilgi ve yeteneklerinin farkında olarak kendisi hak-kında reel bir değerlendir-me yapabilmekten geccedilmek-tedir Bu anlamda tercih suumlrecinde velilerin roluumlnuumln duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde ebeveyn-lerin de ccedilocukları hakkında gerccedilekccedili bir bakış accedilısına sahip olması oumlnem arz et-mektedir
Bu bağlamda anne babaların ccedilocuklarını iyi tanı-maları gelecekle ilgili kariyer planlamasını gerccedilekccedili yapma-
larını sağlayacaktır Her bire-yin kendine oumlzguuml ilgi ve yete-neklerinin olduğu goumlz ardı edilmeyerek ccedilocuğun lsquobiriciklikrsquo youmlnuumlnuumln lsquosıradanlaşmasınarsquo fırsat ve-rilmemelidir Unutulmamalı-dır ki balığa uccedilmayı file ağa-ca tırmanmayı oumlğretmeniz muumlmkuumln değildir
S A Y F A 4 0
Mesleki ve Teknik
Anadolu
Liselerinderdquo
uygulanan
programların
farklılıklarını ve bu
farklılıkların
kendilerine
sağlayacağı
avantajları iyi
anlamaları son
derece oumlnemlidir
Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitim Durumu ve Avantajları
Duumlnyada ve Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitimin Oumlnemi
2005 yılında AB iccedilinde yapılan bir araştırmada velilere zorunlu eğiti-mi tamamlamış oumlğrenciye genel mi meslek eğitimi mi tavsiye edersiniz sorusu youmlneltilmiştir İngiltere Fran-sa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş uumllkelerde yaşayan velilerin 70rsquoi gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok daha aşağılarda kalmaktadır
Nitelikli iş guumlcuuml verimli bir ekonomi iccedilin vazgeccedililmez bir unsur-dur Nitelikli iş guumlcuumlne sahip olmanın yolu ise iyi planlanmış mesleki eğitim-le muumlmkuumlnduumlr Mesleki ve teknik eği-tim bu accedilıdan gelişmekte olan ekono-miler iccedilin hayati oumlnem arz etmektedir
21 Yuumlzyılın sanayisinin ihtiyaccedil-larını karşılayacak ve bu bağlamda
uumllkemizin gelişmekte olan sanayisi-nin istihdam noktasında ihtiyaccedil duyduğu nitelikli işguumlcuuml sıkıntısı ccedilektiği duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde gelecekte meslek lisesinden mezun olacak nitelikli işguumlcuumlnuumln oumlnemi anlaşıl-mamaktadır
Bu gerccedileklikten hareketle sektoumlr ile sağlam temellerle kurula-cak bir işbirliği neticesinde iş duumln-yası ile entegre olmuş ve iş duumlnya-sının ihtiyaccedil duyduğu meslek ve alanlarda nitelikli işguumlcuumlnuumln yetişti-rilmesini sağlayacak bir mesleki ve teknik eğitim Tuumlrkiyersquonin 2023 ve 2071 hedeflerine ulaşması yolunda en buumlyuumlk role sahip olacaktır
uygulanan programların farklılıkla-
rını ve bu farklılıkların kendilerine
sağlayacağı avantajları iyi anlama-
ları son derece oumlnemlidir
2012 yılından itibaren tuumlm
meslek liselerinin eğitim sistemi-
miz iccedilerisinde ldquoMesleki ve Teknik
Anadolu Lisesirdquo olarak isimlendi-
rilmeleriyle birlikte meslek liseleri
arasındaki farklılıklar accedilısından
kamuoyunda bir belirsizlik duru-
mu oluşmuştur Kafalardaki bu
soru işaretinin giderilmesi accedilısın-
dan meslek lisesi tercihi yapacak
oumlğrenci ve velilerimizin ldquoMesleki
ve Teknik Anadolu Liselerinderdquo
D İ P N O T
İngiltere Fransa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş
uumllkelerde yaşayan velilerin 70 gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki
eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok aşağılarda kalmaktadır
S A Y F A 4 1 S A Y I 5
miştir
Mesleki Eğitimde Paradigma değişikli-
ğine yol accedilan bu değişikliklerden sonra oumlzel-
likle ortaoumlğretimde alternatif bir okul duumlzeyi-
ne ccedilıkarılan mesleki eğitim merkezlerine olan
ilgi artmış bu oumlğrenciler işletmede yaparak
yaşayarak uygulamalı bir şekilde mesleklerini
oumlğrenme fırsatı bulmuştur Ayrıca mesleki
eğitim merkezlerini tercih eden tuumlm oumlğrenci-
ler ile meslek liselerinde işletmede beceri
eğitimi (staj) alan her oumlğrencinin staj uumlcret
alması devlet garantisi altına alınmıştır
Ayrıca 09122016 tarih ve 6764 sayılı
Kanun Huumlkmuumlnde Kararnamenin yayımlanma-
sıyla Tuumlrkiyersquonin mesleki eğitimi iccedilin bir doumlnuumlm
noktası sayılabilecek gelişmeler yaşanmıştır
Kararnameyle ccedilıraklık eğitimin oumlrguumln eğitim
kapsamına alınması işletmelere devlet deste-
ğinin oumldenmesi meslek liseli oumlğrencilerin uy-
gulamalı atoumllye meslek derslerine başladığı 9
Sınıftan itibaren sigortalanması ve 12072019
tarihli Ortaoumlğretim Kurumları Youmlnetmeliğinde
yapılan değişiklikle Mesleki Eğitim Merkezi oumlğ-
rencilerine lise diploması alma hakları veril-
Uumllkemizde ortaoumlğretim mezunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda meslek lisesi
mezunlarının istihdamda başı ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi mezunlarının oumln lisans
ve lisans mezunlarından da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere yansımaktadır
etmekte ve edindikleri mesleğin avantajlarını
bir oumlmuumlr yaşamalarını sağlamaktadır Bunun
en buumlyuumlk kanıtı mezunlarının kamuda ve oumlzel
sektoumlrdeki istihdam duumlzeyleridir
Tuumlm bu bilgiler ışığında Guumlccedilluuml Tuumlrki-
ye İccedilin Mesleki Eğitim gerccedileğinden hareket-
le uumllkemizin 2023 ve 2071 iccedilin belirlediği kal-
kınma hedeflerini yakalayabilmesinin yolu
doğru ve gerccedilekccedili sektoumlrel analizlerin ışığında
yapılacak mesleki eğitim planlamalarından
geccediltiği yadsınamaz bir gerccedilekliktir Bu gerccedile-
ğin farkında olan Bakanlığımız bu yeni suumlreccedil-
teki paradigma değişikliği ile mesleki eğitimi
tercih edecek her bir oumlğrencimize istihdam
olanaklarını sağlayacak her tuumlrluuml desteği ve-
receğinden hiccedilbir velimizin ve oumlğrencimizin
kuşkusu olmasın
Nevzat AVŞAR
Besni Osman İsot MTAL Muumlduumlruuml
Uumllkemizde oumlzellikle 2016dan bu ya-
na mesleki eğitimde paradigma değişikliği
ile beraber yapılan iyileştirmeler mesleki
eğitim veren okullarımızın donatım moder-
nizasyonunun sektoumlruumln ihtiyaccedillarına cevap
verecek duumlzeye ccedilıkarılması gerek Bakanlığı-
mız gerekse yerel duumlzeyde sektoumlr ile yapılan
protokoller ve işbirlikleri neticesinde mesle-
ki eğitim hem daha cazip hale getirilmiş hem
de mezunlarının istihdam duumlzeyleri artırıl-
mıştır Oumlyle ki uumllkemizde ortaoumlğretim me-
zunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda
meslek lisesi mezunlarının istihdamda başı
ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi me-
zunlarının oumln lisans ve lisans mezunlarından
da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere
yansımaktadır
Tek dezavantajı maalesef veli ve oumlğ-
rencilerde yerleşmiş bir olumsuz algı olan
meslek liseleri tabiri yerindeyse oumlğrencileri-
ni ldquokollarına altın bilezikrdquo takarak mezun
Değerli Okurlar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bouml-
luumlm Başkanlığımızca hazırlanan DİPNOT Dergimi-
zin bu sayısıyla birlikte ccedileşitli konularda başarıyı
yakalamış kişilerle roumlportaj yapmaya ve bu roumlpor-
tajları yayımlamaya karar verdik Dergimizin iccedileri-
ğinde bu ay kariyer suumlrecini etkileyen faktoumlrler
bizimde goumlrevlerimizden biri kariyer danışmanlığı
olunca kariyer hayatına ldquoCoğrafya Oumlğretmenliğiy-
lerdquo başlayıp 13 yıl bu mesleği icra ettikten sonra
D İ P N O T
ldquoHukukrdquo eğitimini bu yıl tamamlayan ccedilocukluğu-
muzun da birlikte geccediltiği OumlğretmenAvukat Sa-
dun ERYILMAZ ile yapmaya karar verdim Zaman
zaman kendisiyle genccedillerimizi doğru youmlnlendirme
konusunda paylaşımlarda bulunuruz İlk defa ona
profesyonel anlamda sormak istedim Eminim
burada bize ayırabileceğiniz vakit en fazla 10 da-
kikadır Bence bu suumlreyi iyi değerlendirin ccediluumlnkuuml
roumlportaj iccedilerisinde oumlğreneceğiniz ilham alacağı-
nız ipuccedilları var
SO YLEŞİ
O Ğ RTAVUKAT SADUN ERYİLMAZ
İ LE MESLEK SECcedilİ Mİ U ZERİ NE
Sadun Eryılmaz sizi kısaca tanıyabilir miyiz
1980 Besni doğumluyum İlk orta ve lise eğiti-
mimi canım memleketim Besnirsquode tamamladım
17 yıldır coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyo-
rum Guumlzel uumllkemin ccedileşitli yerlerinde goumlrev yap-
tıktan sonra Mersinrsquoe yerleştim ve 10 yıldır Mer-
sinrsquode yaşıyorum Duumlzenli olarak koşu yaparım
spor salonuna giderim ve spor en oumlnemli sosyal
aktivitelerimden biridir Okumak benim iccedilin adeta
vazgeccedililmez bir tutkudur Evli ve uumlccedil ccedilocuk sahibi
bir babayım İki oğlum ve bir kızım var
S A Y F A 4 3 S A Y I 5
İlk orta ve lise eğitimimi Besnirsquode tamamladık-
tan sonra Atatuumlrk Uumlniversitesi Fen Edebiyat
Fakuumlltesi Coğrafya Boumlluumlmuumlnuuml kazandım Aslın-
da oumlğrencilik hayatım boyunca hep başarılı bir
oumlğrenciydim Okulun ve sınıfın en ccedilalışkan oumlğ-
rencilerinden biri oldum her zaman Memur
ccedilocuğuydum Babam Besni Lisesinde hademe
olarak goumlrev yapardı Oumlğretmenlerden aldığı
kitapları bana getirir ve ben okuduktan sonra
onları tekrar teslim eder bir yenisini getirdi
bana Kendim kitap alamazdım ve kitap ihtiya-
cımı babam bu şekilde karşılardı Okuma alış-
kanlığımı babama borccedilluyum Rahmetli babam
sayesinde ilkokuldan beri inanılmaz bir okuma
alışkanlığı kazandım Başarılı bir oumlğrenci ol-
mamda bunun ccedilok buumlyuumlk bir katkısı olduğuna
inanıyorum Halen okuyorum ve okumaya da
nefes aldığım muumlddetccedile devam edeceğim in-
şallah
1997 yılında kazandım ilk uumlniversiteyi Ve ina-
nın tam anlamıyla bilgisayar ve internet ile o
zaman tanıştım aslında Yani o ana kadar başa-
rılı bir oumlğrenci olmamda şuan ki gibi teknolojik
suumlreccedillerin pek etkisi yoktur kesinlikle En
oumlnemli bilimsel destekccedilimiz Besni Halk Kuumltuumlp-
hanesiydi Ve gazetelerden kupon biriktirerek
aldığımız ansiklopedilerdi bizim başucu yardım-
cımızdı Oysa şu an oumlğrencilerin sahip olduğu
imkacircnları duumlşuumlnuumlyorum da bizim iccedilin hayal
olan şeylerin hepsi şu an onlar iccedilin mevcut
Yeter ki kendilerine inanıp duumlzenli şekilde ccedila-
lışmayı alışkanlık haline getirsinler Başarama-
yacakları hiccedil bir şey yok aslında Daha sonra
Anadolu Uumlniversitesi Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitir-
dim Hem oumlğretmen hem oumlğrenci olmak be-
nim iccedilin ccedilok alışılır bir durum haline geldi
Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitirdikten sonra Uluslara-
rası Kıbrıs Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesini ka-
zandım 2020 yılında mezun oldum hukuk fa-
kuumlltesinden ve yakında avukatlık stajına baş-
layacağım Hukuk Fakuumlltesi okurken de boş
durmadım Anadolu Uumlniversitesi Accedilık Oumlğretim
Fakuumlltesi Uluslararası İlişkiler Boumlluumlmuumlnuuml ka-
zandım Şuan 3 sınıfım Hukuk Fakuumlltesinden
mezun olduktan sonra sınavsız ikinci uumlniversi-
te hakkından faydalanarak İstanbul Uumlniversi-
tesi Uzaktan Eğitim Siyaset Bilimi ve Kamu
Youmlnetimini kazandım ve şuan 2sınıfım Biraz
zor olsa da aynı anda iki fakuumlltede iki ayrı bouml-
luumlm okumak insan ccedilalışınca her şey kolaylaşı-
yor aslında Bakalım bu fakuumllteler bitince bel-
ki yeni boumlluumlmler okuyacağım Hem oumlğretmen
hem oumlğrenci olmak yerini hem avukat hem
oumlğrenci olmaya bırakacak belki Dedim ya ne-
fes aldığım muumlddetccedile okumaya devam
Eğitim yıllarınızı nasıl geccedilirdiniz kendinizi geliştirmek iccedilin neler yaptınız
İnsanın sahip olduğu imkacircnlar yetenekleri ve
elbette şansı hayattaki başarısını belirler Ama
buumltuumln bunlara sahip insanların bile başarılı olama-
malarının nedeni hayata gelişme odaklı bakama-
malarıdır İnsanın kendisine ve yapabileceklerine
olan inancı nasıl bir hayata sahip olacağını belir-
ler aslında Mutlaka hepimizin hayatta başarısız-
lıkları ve kaybettiği anları mevcuttur Bu zaten ha-
yatın olağan bir durumudur Sonsuz başarı ve son-
suz kazanmak yoktur ki insan hayatında Oumlnemli
olan başarısızlıklardan ders ccedilıkarmak ve bir sonra-
D İ P N O T
ki suumlreccedilte başarıyı yakalayabilmektir Bilim insan-
ları kendilerine ait bir buluşu ortaya ccedilıkarırken
defalarca kez başarısız olduktan sonra buluyorlar
O nedenle başarısızlıklar aslında hayat tecruumlbesi-
dir Bu tecruumlbe yeni başarıları yakalamanın en
oumlnemli anahtarıdır bence Başarısızlık olmadan
başarı ccedilıkmaz ortaya Ayrılmaz bir buumltuumlnduumlr bun-
lar birbirini tamamlayan Yeter ki başarısızlıklar-
dan ders ccedilıkarıp kafa yapısını değiştirip yeniden
denemeyi bilsin insan Başarı işte o zaman gele-
cektir
Başarısız olmadan kimse başarılı olamıyor siz bu soumlz hakkında neler duumlşuumlnuumlyorsunuz
Sizce hayatta başarılı olmanın sırları neler
rultusunda etkin bir planlama yapmak ve bu plan dacirchilince ccedilalışmalarda bulunmak başarıyı getiren oumlnemli unsurlardandır İnsan kendini iyi tanımalı guumlccedilluuml ve zayıf youmlnlerini tespit ettikten sonra oumlzguumlvenli bir şekilde suumlreci youmlnlendirme-lidir Ccediluumlnkuuml yeteneğimizi ilgimizi ve bilgimizi bizden daha iyi bilen olamaz Mazeret uumlretme-den ve tam muumlkemmeliyetccedili olmadan ccedilalışma-lıyız Yaptığımız ccedilalışma en iyi olmak zorunda değil En iyi olabiliyorsa tabii ki ne ala Ama ol-muyorsa ccedilalışmalarımızı yarıda bırakmak ol-maz Muumlcadele ve ccedilalışmaya devam etmeliyiz
Hayatta başarılı olmanın sırları ile ilgili duumlşuumlncelerimi soumlylemeden oumlnce başarının tanı-mını yapmakta fayda var aslında Başarı nedir Bence başarı sonucunun faydalı olduğu duumlşuumlnuuml-len bir eylemi gerccedilekleştirmek bir işin uumlstesin-den gelmektir Yani aslında başarılı olmanın sırrı uumlstuumln yeteneklere ve inanılmaz bir zekacirc duumlzeyi-ne sahip olmak değildir Bunlar başarılı olmayı tabii ki kolaylaştıracaktır ama tamamı buna bağlı değildir kesinlikle Başarılı olan tuumlm insanlar ha-talarından ders ccedilıkarmayı bilen ve başarısızlığa bahane uumlretmeyen insanlardır Bence bu başarılı olmanın ilk şartıdır Ayrıca bir insanın başarılı olabilmesi iccedilin bir hedefi olmalıdır O hedef doğ-
UNUTMAYALIM Başarı en kısa yoldan neticeye ulaşmak değildir Başarı en iyi neticeye ulaşmaktır
S A Y F A 4 5 S A Y I 5
Meslek seccedilimi bir oumlğrencinin hayatında ki en oumlnemli kararlarındandır Ccediluumlnkuuml tuumlm hayatımızı etkileyen bir karardır meslek seccedilimi Ona goumlre boumlluumlm tercih edip sınavlara hazırlanıyor oumlğren-cilerimiz Belki de bir oumlmuumlr boyunca yapacağız o işi O nedenle karar alma suumlreci ccedilok oumlnemli bence Maalesef uumllkemizde meslek seccedilerken goumlnluumlnuumln istediğini değil de daha iyi para ka-zanmak veya aileyi tatmin etmek oumlncelikli ter-cih haline gelmiştir Ccedilocukluktan beri olmak istediği hayal ettiği mesleği Tuumlrkiyersquode iş olana-ğı kısıtlı olduğu iccedilin seccedilmeyen yuumlz binlerce oumlğ-rencimiz var Hele hele aile illa atanması kolay olan veya iş bulma olanağı daha fazla olan mes-leği seccedilmesi iccedilin oumlğrenci uumlzerinde baskı unsuru
oluşturuyorsa maalesef istenilen meslek yeri-ne faklı meslekler tercih edilebiliyor O yuumlz-den ben hali hazırda goumlrevine devam eden bir oumlğretmen olarak oumlğrencilerimizin hayal ettik-leri meslekleri seccedilmelerini destekliyorum Benim ailem bana meslek seccediliminde muumldahil olmadılar aslında Ben kendim oluşturdum tercihlerimi ve ona goumlre girdim sınava Haya-limdeki meslek miydi oumlğretmenlik derseniz hayır değildi Oumlğretmenliği ve oumlğrencilerimi inanılmaz seviyorum aşkla yapıyorum bu mesleği Ama hayalimdeki meslek savcı ol-maktı Onu da tercih hatası nedeni ile gerccedilek-leştiremedim Bu yuumlzden tercih suumlreci ccedilok oumlnemli ccedilok
Meslek seccedilim aşamasında olmazsa olmaz şeyler neler Aileniz bu suumlreccedilte sizi nasıl etkiledi
Tuumlrkiyersquode mesleğini yapan her beş kişiden birisi neden memnun kalmıyor olabilir Bu
durumu genel olarak değerlendirirsek hangi sonuca varabiliriz
Uumllkemizde meslek seccedilimi yapan her beş kişiden birisi memnun değilse seccedilmiş olduğu meslekten işte bir oumlnceki sorunuzda verdiğim cevaplar aslında bu sorunuza da geccedilerli bence Hayal ettiği mesleği değil de iş bulma olanağı daha fazla olan veya ailesinin istediği mesleği yapmak zorunda kalmasıdır bence Bazen oumlğ-rencilerimden biri geliyor yanıma hayal ettiği mesleğin avukatlık olduğunu soumlyluumlyor Ama bu
fakuumllteyi okumasının imkacircnsız olduğunun ccediluumlnkuuml babasının kesinlikle tıp okumasını iste-diğini belirtiyor Ve sonuccedilta doktor oluyor İşte bunun gibi yuumlz binlerce oumlrnek vardır mut-laka Maalesef uumllkemizde bu durum sıkccedila ya-şanmakta Birccedilok oumlğretmen de buna bizzat şahittir eminim
Benim hayalimdeki meslek az oumlnce de sorunuzda cevapladığım gibi savcı olmaktı Yani hukuk fakuumlltesi okumak en buumlyuumlk hayalimdi De-diğim gibi tercih hatası nedeniyle hukuk fakuumlltesi kazanamadım liseden mezun olduktan sonra Ama oumlğretmenlik mesleğini inanılmaz severek ya-pıyorum Hem mesleğime hem oumlğrencilerime ccedilok değer veriyorum Kutsal bir meslek yaptığımın far-kındayım Hammaddesi insan olan bir meslek Yıl-
D İ P N O T
lar sonra farklı meslek gruplarında karşımıza ccedilı-kıp bize ulaşıp bizi sahiplenen unutmayan oumlğ-rencilerimizin varlığı bu mesleğin en muumlkemmel armağanıdır bize O yuumlzden oumlğretmen olmanın en guumlzel yanlarından biridir bu Diktiğiniz fidanın buumlyuumlyuumlp kocaman bir ağaccedil olduğunu goumlrmektir Bu mutluluk oumlğretmenler iccedilin en oumlnemli hazine-dir
Meslek hayatınızda şu ana kadar sizi en ccedilok mutlu eden şeyler nelerdir
Genccedillerin hayatına guumlzel dokunuşlar yapan bir eğitimci olarak hiccedil halen bir şeylerin eksik olduğunu
hissettiniz mi
buumlyuumlk bir kısmı ile irtibattayım Kiminin uumlniver-site mezuniyetine gittim kiminin askerlik yemi-ni toumlrenine Kiminin duumlğuumlnuumlne gittim kiminin ccedilocuğunun suumlnnet toumlrenine Baba gibi veya abi gibi bir ilişki var ccediloğunluğu ile aramızda O yuumlz-den halen kendimi geliştirmek adına sayısız ccedila-lışma yapmaktayım Oumlğrencilerime nasıl daha faydalı olabilirim mantığı ile her sene onlarca hizmet iccedili eğitim faaliyetlerine katılmaya de-vam ediyorum Muhakkak eksik youmlnlerim yuumlre-ğine tam anlamıyla dokunamadığım oumlğrencile-rim var İşte bunları en aza indirebilmek iccedilin halen ilk guumlnkuuml heyecanım ve azmimle kendimi yenilemeye ve geliştirmeye devam ediyorum
İnsan hiccedilbir zaman tam anlamıyla muuml-kemmel olamaz bence Muumlkemmellik sonu olan bir şey değildir Ben 17 yıllık oumlğretmenlik haya-tımda hep daha muumlkemmel bir oumlğretmen nasıl olunabilir anlayışı ile suumlrduumlruumlyorum goumlrevimi Ben artık muumlkemmel bir oumlğretmenim dediğim an aslında tuumlm her şeyi kaybetmişim demektir Gerccedilekten hep oumlğrencilerimin yuumlreğine dokun-dum sizin de değdiniz gibi Meslek hayatım bo-yunca oumlğrencilerim ile olan ilişkimden de zaten bunu bizzat anlıyorum hissediyorum Ccediluumlnkuuml bu duygular karşılıklıdır 17 yıl oumlnce okuttuğum oumlğ-rencilerimle halen goumlruumlşuumlyorum Halen inanıl-maz bir sevgi var aramızda Oumlğrencilerimin ccedilok
S A Y F A 4 7 S A Y I 5
2003 yılından beri coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyorum Hayalimdeki meslek olmasa da asla pişman değilim oumlğretmen olmaktan Zevkle gururla yapıyorum mesleğimi Ama hu-kuk fakuumlltesi yuumlreğimde hep bir sızı olarak kal-mıştı Hiccedil ccedilıkmıyordu aklımdan Aslında liseyi bitirdikten sonra girdiğim uumlniversite sınav so-nucu aldığım puan ile 6 uumlniversitenin hukuk fakuumlltesini kazanabiliyordum 17 yaşındaydım o zaman Ve tercihlerimi şu an olduğu gibi muuml-kemmel bir rehberlik anlayışına sahip oumlğret-menlerimiz tarafından değil bizzat kendim yap-tım Ccediluumlnkuuml o doumlnem bize yardımcı olacak bir rehber oumlğretmenimiz yoktu maalesef Bu da rehber oumlğretmenin ne kadar değerli olduğunun en buumlyuumlk ispatıdır Dokuz hukuk fakuumlltesi terci-hi yapmıştım sınavdan oumlnce Ccediluumlnkuuml bizim oumlğ-rencilik yıllarımızda fakuumllte tercihleri sınav oumln-cesinde forma doldurulup sınav esnasında gouml-revli oumlğretmene teslim ediliyordu Sınav guuml-nuumlnden bir guumln oumlnce arkadaşlarla tercihlerimizi goumlzden geccedilirmek iccedilin buluştuk İlk dokuz terci-him hukuk fakuumlltesi diğerleri oumlğretmenlikti O buluştuğumuz guumln uumlniversitede okuyan bazı arkadaşlarım altı hukuk fakuumlltesi tercihimi sil-dirdi listemden Hukuk okuyacaksan şu uumlniver-sitelerde okuyacaksın diğerlerini okumanın bir anlamı yok oumlğretmenlik oku bari garanti işin
olur dedi Ve bunun uumlzerine listemde olan altı hukuk fakuumlltesini silip yerine oumlğretmenlik yaz-dım İlk uumlccedil tercihim hukuk fakuumlltesi olarak kal-dı Sınav sonucu ccedilok kuumlccediluumlk bir kuumlsuratla hu-kuk fakuumlltesini kazanamadım 17 yaşındaydım ve sağlıklı karar veremedim Belki de dinle-memem gerekti o arkadaşları ama dinledim maalesef Yanlış youmlnlendirildim Belki de bir rehber oumlğretmen yardımı alsaydım ccedilok farklı sonuccedillar olabilirdi hayatımda O guumlnden beri iccedilimde hep bir ukde olarak kalmıştı hukukccedilu olmak 13 yıllık oumlğretmen iken hukuk fakuumllte-sini neden okumuyorum diye duumlşuumlnduumlm ken-di kendime Her guumln saatlerce sınava hazır-landım Oumlğrencilik yıllarımdan ccedilok daha fazla ccedilalışmak zorunda kaldım ccediluumlnkuuml ccediloğu şeyi unutmuştum Ama yılmadım muumlcadele ettim ve 2015 yılında emeklerimin karşılığını alarak hukuk fakuumlltesini kazandım Geccedilen sene me-zun oldum Avukatlık stajına başlayacakken maalesef salgın suumlreci başladı Salgın suumlreci bittikten sonra avukatlık stajını tamamlayıp avukatlık mesleğine geccedileceğim 17 yıldır yap-mış olduğum ve severek yaptığım oumlğretmen-likten ayrılmak beni ccedilok uumlzecek ama hayalimi gerccedilekleştireceğim 40 yaşında radikal bir ka-rar olacak belki bu Ama dediğim gibi haya-limdeki mesleği yapmaya başlayacağım
13 yıl oumlğretmenlik mesleğini icra ettikten sonra Hukuk eğitimi almak istemenizin sebepleri
neler
Son olarak Koronaviruumls salgını ile birlikte Tuumlrkiyersquode işsizlik sorununun tarihi seviyelere
ulaştığı bu suumlreccedilte meslek seccedilim aşamasında olan oumlğrencilere neler soumlylemek istersiniz
Uumllkemizin ve duumlnyanın iccedilinde bulundu-
ğu salgın koşulları sebebiyle on binlerce iş yeri
kapandı ve milyonlarca insan işsiz kaldı Bu
olumsuz suumlreccedil maalesef sadece bizim uumllkemizi
ve bizim insanımızı değil tuumlm duumlnyayı aynı şe-
kilde etkiledi Ama insanoğlu bunun da uumlstesin-
den gelecektir elbet O yuumlzden bu suumlrecin bite-
ceği inancını taşıyorum Bu suumlreccedil nedeni ile
uumlniversite sınavına girecek ve meslek seccedilecek
oumlğrencilerimize tavsiyem suumlreccedil elbet bitecek o
nedenle meslek seccediliminde bunu goumlz oumlnuumlnde
bulundurun Salgın doumlnemi sonsuza kadar
devam edecek bir suumlreccedil değil Tabii ki uumllke-
mizin iccedilinde bulunduğu ekonomik koşullar
ailelerinin kendilerine sunabileceği imkacircnlar
uumlniversite okuduktan sonra iş bulma oranı vs
gibi etkenler meslek seccediliminde ccedilok oumlnemli
Ama hayalinizdeki meslek ne ise o hedef doğ-
rultusunda ccedilalışmanız en sağlıklı karardır diye
duumlşuumlnuumlyorum
Başta uumllkemiz olmak uumlzere tuumlm insanlığa sağlıklı bir yıl temennisi ile
sevgi ve saygılarımı sunarım
İLETİŞİM
Besni Rehberlik Ve Araştırma Merkezi
Rehberlik Hizmetleri Boumlluumlm Başkanlığı
Adres Yenibesni Mah Kurdini Sokak Besni Eğitim Vakfı
İlkokulu 1 Kat 02300 BesniAdıyaman
Telefon 0416 318 2060
Fax 0416 318 2060
Web httpbesnirammebk12tr
besniram
lsquolsquo Yeteneklerinizin ve
Duumlnyanın İhtiyaccedillarının
Kesiştiği Yerde
Mesleğiniz Yatıyorrsquorsquo Aristoteles
S A Y F A 1 3
Ticaret ilgisi Alım satım işleriyle uğraşma
ticaret yoluyla kar elde etme bir malı
muumlşteriye tanıtma ve satma gibi faaliyet-
lerde bulunma
İş Ayrıntıları ilgisi Ayrıntılar uumlzerinde ccedila-
lışma her işi guumlnuuml guumlnuumlne yapma bir ya-
zıyı ya da hesabı inceden inceye kontrol
etme yazıları duumlzenli bir biccedilimde dosyala-
ma
Edebiyat ilgisi Her tuumlrluuml edebi eseri oku-
ma inceleme eleştirme ve edebi eserler
yazma
Guumlzel Sanatlar ilgisi Resim heykel gibi
plastik sanatlar ve el sanatları ile ilgili
eserleri inceleme veya bu tuumlr eserler orta-
ya koyma
Muumlzik ilgisi Muumlzik dinleme muumlzik aleti
ccedilalma beste yapma
Sosyal Yardım ilgisi İnsanlara yardım et-
me sorunlu insanları iyileştirme besle-
me geliştirme şeklinde sıralanabilir
DEĞERLER Değer Ulaşmayı istediği-
miz hedeflere ve ideallere atfettiğimiz
oumlnemdir İhtiyaccedillar tuumlm insanlarda ve
hayvanlarda goumlruumllmesine rağmen değer-
ler sadece insana oumlzguuml oumlğrenebilen ve
kuşaktan kuşağa aktarılabilen bir olgu-
dur Mesleki değer bir mesleğe girme
sonucunda o mesleğin getirilerinden elde
edilen doyumdur Bir mesleğin en cazip
yanı birey iccedilin o meslekten elde edilen
yuumlksek kazanccedil bir başkası iccedilin guumlvence
başka biri iccedilin mesleğin sahip olunan ye-
teneği kullanmaya olanak tanıması diğer
bir başkası iccedilin mesleğin toplumsal say-
gınlığı olabilir
Tuumlrkiyersquo de yapılan ccedilalışmalardan biri
Kuzgun tarafından 1988 yılında gerccedilek-
leştirilmiştir ve toplam 9 meslek değeri
belirlenmiştir Bu değerler şunlardır
1Yeteneği kullanma
2Yaratıcılık
3Yarışma
4İş birliği
5Değişiklik
6Duumlzenli yaşam
7Liderlik
8Kazanccedil
9Uumln sahibi olma
D İ P N O T
S A Y F A 1 4
2 BASAMAK MESLEKLERİN İNCELENMESİ
Meslekler Hakkında Bilgi Toplanırken Şu Oumlzelliklere Dikkat Edilmelidir
bullMesleğin oumlzellikleri bullUnvan ve niteliği bullGerekli eğitim duumlzeyi bullMesleğe giriş koşulları bullGereksinim duyulan eleman sayısı bullGirişteki sınırlamalar bullMesleğin suumlrekliliği bullMeslekte ilerleme koşulları vs dikkatli bir şekilde araştırılmalıdır İstenen mesleğin oumlzellikleri olanakları avantajları dezavantajları gereken nitelikler
başarı koşulları maaş duumlzeyi vb konularla ilgili bilgiler toplanmalıdır
Mesleki Bilgilendirmede Hangi Araccedillardan Yararlanabiliriz
Mesleklerle ilgili basılı malzemelerin toplanması (kitap broşuumlr afiş vs) İş yerlerine youmlnelik incelemeler yapma Meslek elemanları ile goumlruumlşme ya da konferanslar İş tecruumlbesi olan kişilerden yararlanma Oumlğrencileri gruplar halinde meslekleri incelemeye youmlnlendirme Seminerler İş kurumu gibi kuruluşların mesleki rehberlik merkezlerinden yararlanma Bilgisayar ve internet uumlzerinden meslekler hakkında bilgi toplama şeklinde araş-
tırma yapılabilir
D İ P N O T
S A Y F A 1 5
D İ P N O T
3BASAMAK BİREYİN KİŞİSEL OumlZELLİKLERİ İLE MESLEKLERİN GEREKTİRDİ-
Ğİ OumlZELLİKLER ARASINDA İLİŞKİ KURMA- KARAR VERME
Mesleki rehberlik hizmetlerinde son aşama ise bireyin kişisel oumlzellikleri ile mesleklerin
gerektirdiği oumlzellikler arasında ilişki kurularak bireylerin uygun mesleki kararlar ver-
melerine yardımcı olmaktır Bu karar verme bireyin hak ve sorumlulukları dikkate alı-
narak her zaman iccedilin bireye bırakılmalıdır
Meslek seccedilimi ve gelişimi zaman iccedilinde oluşan bir suumlreccediltir Bireyin değişen kişilik oumlzel-
likleri ve mesleklerde meydana gelen değişimler bireyle meslek arasında bağ kurmayı
her zaman guumlccedilleştirmektedir Bu nedenle oumlzellikle eğitim oumlğretim kurumları iccedilerisinde
bir seccedilim yapma aşamasında ki bireyler iccedilin mesleki rehberlik hizmetleri aktif olarak
uygulanmalıdır
S A Y F A 1 6 S A Y I 5
GELECEĞİN MESLEKLERİ NELER OLACAK
Son 100 yılda meydana gelen teknolojik gelişmelerin geri kalan buumltuumln tarihsel suumlreccediltekin-
den daha fazla olduğunu biliyor muydunuz Evet teknoloji inanılmaz bir hızla koşuyor ve bu hızıy-
la bazı meslekleri arka sıralara itiyor Uumlstelik bu durumda sadece teknoloji değil bilimsel sosyal
kuumlltuumlrel ccedilevresel ve ekonomik gelişmeler de oldukccedila etkili
Her geccedilen guumln adını daha oumlnce duymadığımız yepyeni teknolojilerle yapay zekacirc kavram-
ları ile karşılaşıyor ve bu teknolojiden nasibini almış cihazlarla tanışıyoruz Biz bu teknoloji ve ci-
hazlarla tanışıp haşır-neşir olurken bazı meslekler de ldquoElvedardquo diyerek bavulunu toplayıp bilinme-
ze doğru yol alıyor Oumlte yandan bayram ziyaretlerinde ldquoNe iş yapıyorsun evladımrdquo sorusunu so-
ran teyzeler cevap olarak varlığından haberdar olmadıkları meslekleri daha fazla duyar hale geli-
yorlar Tabi yakın gelecekte daha sık duyacaklarını da soumlyleyebiliriz
Uumllkemizdeki iş kollarında gerekli olan temel yetenek ve yetkinliklerin 41rsquolik bir kısmının
2020rsquoden sonra değişime uğrayacağına inanılıyor Ayrıca yaygın bir kanıya goumlre şu anda 7 yaşına
kadar olan ccedilocukların ileride ccedilalışacakları mesleklerin en az yarısı henuumlz ortaya ccedilıkmadı Bu da de-
mek oluyor ki meslekler de buumlyuumlk bir değişimden geccedilecek Dolayısıyla yeni ve popuumller meslekle-
rin neler olacağına geniş ccedilerccedileveli bir bakış atma zamanı geldi
Gelin şimdi geleceğin en popuumller mesleklerine birlikte goumlz atalım
S A Y F A 1 7
1-Enduumlstriyel Veri Bilimci
Enduumlstriyel anlamda verilerin topar-
lanması ve bu veriler ışığında analizler
yapılmasını uumlretim suumlreccedillerinin daha
doğru ve nitelikli youmlnetilmesini olanak-
lı kılan enduumlstriyel veri bilimciler oumlzel-
likle online alışverişin yuumlkselmesi se-
bebiyle geleceğin popuumller meslekleri
iccedilinde yer alacaklar
2- Robot Koordinasyon Uzmanı
Guumlnuumlmuumlzde uumlretim suumlreccedillerinde robot-
lar kullanılıyor ve robot kullanım oranı
guumlnden guumlne artıyor Dolayısıyla robot-
lar yepyeni mesleklerle tanışmamıza
neden olacak Geleceğin meslekleri ara-
sında en popuumller olacaklardan biri ise
robot koordinasyon uzmanıdır Bu uz-
manlar robotların onarımlarını ve bakı-
mının yanında etkili ccedilalışma prensipleri-
ni goumlzden geccedilirirler Boumlylece robotlara
yepyeni beceriler kazandırılabilmekte-
dir
3- IOT Uzmanı
Nesnelerin interneti olarak bilinen kavram-
dan haberiniz var mı IoT olarak kısaltılan
bu kavram etrafımızdaki neredeyse buumltuumln
her şeyin internete bağlı olarak işlem goumlr-
mesini ifade ediyor Yani akıllı binalarda
yer alan klimalar alarm sistemleri guumlvenlik
kameraları ve diğer birccedilok şey nesnelerin
interneti iccedilin başlangıccedil aşaması Yakın gele-
cekte buumltuumln elektronik aygıtları uzaktan
bile olsa internet bağlantısı sayesinde youml-
D İ P N O T
S A Y F A 1 8 S A Y I 5
4- Veri Dedektifi
Veri dedektifleri nesnelerin interneti adı ve-
rilen teknolojiden ve internet ağlarından el-
de edilen bilgileri ccediloumlzuumlmleyerek ilgili kişi ya
da kurumlara aktaracak Ccedileşitli şirketler
doğru pazarı analiz edebilmek iccedilin bu tekno-
lojiden yararlanıyor ve uumlruumln ya da hizmet
satışı iccedilin buna hatırı sayılır zaman ve para
harcıyorlar İşte veri dedektifliği sayesinde
harcanan zaman ve parada tasarrufa gidile-
bileceğinden bu mesleği geleceğin meslekleri
arasında yer alacağını soumlyleyebiliriz
5- Veri Guumlvenliği Uzmanı
Ebeveynler hem kendilerini hem de ccedilocuk-
larını internet ve teknolojinin beraberinde
getirdiği istenmeyen sonuccedillara karşı koru-
mak iccedilin gelecekte daha ccedilok ccedilaba sarf ede-
cekler Yakın gelecekte daha sık siber saldırı
ifadesini duyacağımıza inanılıyor Bu tip sal-
dırılar iccedilin oumlnleyici ccedilalışmalar yapmak
oumlnemli bilgileri gizlemek ya da gerekli goumlruumll-
duumlğuuml koşullarda ortadan kaldırmak veri guuml-
venliği uzmanlarının işi olacak
6- Akıllı Şehir Uzmanı
Akıllı evler kadar akıllı şehirler de artık hayatı-
mızın merkezine yerleşmek uumlzere Gelecekte
şehirlerin sayıları milyonları bulan sensoumlrler
(alıcılar) ile donatılması bekleniyor Bu sensoumlr-
ler elektrik internet su doğalgaz atık gibi bir-
ccedilok işlem iccedilin kullanılacak Dolayısıyla olası arı-
zalarda goumlrsel zeka youmlnuumlnden şanslı olan akıllı
şehir uzmanlarına buumlyuumlk goumlrev duumlşecek
S A Y F A 1 9
7-Blockchain Geliştirici
Dijital kripto para birimi Bitcoinrsquoi daha
oumlnce duymuş olmalısınız Peki Bitcoinrsquoi
hayata geccediliren ve altında yatan tekno-
loji hakkında ne kadar şey biliyorsunuz
Bahsettiğimiz teknoloji yani Blockchain
teknolojisi finansal ya da başka tuumlrluuml
işlemleri merkezi olmayan hızlı ve gizli
bir şekilde yapmaya yarayan dağıtılmış kriptografik bir kayıt defteridir Anlaması biraz
zor olsa da uzmanlar blockchain teknolojisinin İnternet gibi duumlnyayı değiştireceğine ina-
nıyor Bu nedenle blockchain teknolojisinden anlayan onunla işlevsel hizmetler ve
uumlruumlnler geliştirebilen uzmanlar gelecekte buumlyuumlk bir talep goumlrecektir
8-Sivil yacircda Ticari Drone Pilotu ve Hare-
ket Memuru
Huumlkuumlmetler drone kullanımı iccedilin en uy-
gun duumlzenlemeleri yapıyor Ccediluumlnkuuml insan-
lar uzaktan kumandalı uccedilabilen dronela-
rının avantajlarından faydalanmak iccedilin
yeni yollar geliştirmekten hiccedilbir zaman
vazgeccedilmeyecektir Askeri ve eğlence
amaccedillı kullanımı yaygın olan droneların ccedileşitli kişisel ve ticari kullanım yolları da her
geccedilen guumln artıyor Oumlrneğin Amazon gibi firmalar droneların paket teslimatı iccedilin kullanıl-
masına oumln ayak oldu Fakat dronelar şehirdeki ccediloumlpleri temizleme hava kirliliğini takip
etme ve yuumlksek ya da ulaşılması zor yerlerdeki sıradan işleri yerine getirme gibi amaccedillar
iccedilin de kullanılabilir Bu nedenle bazı firmalar ve kamu kurumları kendilerine ait hava
taşıtlarını kullanması ve takip etmesi iccedilin ekipler oluşturacaktır
9-Akıllı Bina Teknisyeni
Yıldan yıla daha fazla ev bine ofis ve fabrika
otonom teknolojilerin faydalarından yararlana-
rak ışıklandırma ısıtma havalandırma ve guuml-
venlik gibi bina sistemlerini kontrol ediyor
Buzdolabı gibi guumlnluumlk kullanılan cihazlar da ar-
tık nesnelerin interneti teknolojisinin bir parccedila-
sı olmaya başladı Gelecekte akıllı binalar şehir-
leri ele geccedilirip insanların otonom teknolojiler sayesinde daha oumlzguumlr ve rahat yaşamaları-
nı sağlayabilir Fakat halen bu sistemleri kurabilecek bakımını ve tamiratını uumlstlenebile-
cek yetkin kişilere ihtiyaccedil duyuyoruz Yani havalandırma ve ısıtma gibi sistemlerde uz-
manlıkları bulunanlar geleceğin akıllı bina teknisyenleri olabilir
D İ P N O T
S A Y F A 2 0 S A Y I 5
10- Yapay Zeka Uzmanı
Yapay zeka sizi korkutmasın Yakın gelecekte
sağlık teknoloji uumlretim gibi alanlar başta olmak
uumlzere birccedilok farklı yerde yapay zekanın nimetle-
rinden faydalanmaya başlayacağız Buna bağlı
olarak da yapay zeka alanında uzmanlara ihti-
yaccedil olacak
11-Dijital Rehabilitasyon Danışmanı
Guumln iccedilerisinde maruz kaldığınız dijital bilgi-
ler nedeni ile hiccedil kendinizi bunalmış his-
settiniz mi Guumlnuumlmuumlzde birccedilok insan bu
şekilde hissediyor Hayatlarımız sosyal
medya ve diğer ccedilevrimiccedili aktiviteler etra-
fında doumlnduumlkccedile kullandığımız teknolojiye
ne kadar bağımlı hale geldiğimizi fark edi-
yoruz Bu nedenle gelecekteki popuumller
mesleklerden biri insanların dijital detoks
yapmasına yardımcı olarak bu tuumlr iccedilerik-
lerden uzak tutan profesyoneller olacaktır
Danışmanlık eğitimi almış kişiler bu iş iccedilin
gerekli donanıma en uygun adaylar olabi-
lir
12-3 Boyutlu Yazıcı Teknisyeni
Fuumltuumlristlere goumlre 3 boyutlu yazıcı teknolojisinin he-
nuumlz sadece yuumlzeyini kazıyabildik ve bu teknolojinin
ccedilok daha buumlyuumlk bir potansiyeli bulunuyor Hobici-
ler enduumlstriyel tasarımcılar biyomedikal muumlhen-
disler ve diğerleri talepler doğrultusunda suumlrekli
yeni şeyler deniyor ve alet edevat yiyecek giysi ev
gereccedilleri medikal implantlar ile otomotiv havacılık
ve elektronik iccedilin parccedilalar uumlretiyor Bu teknoloji
ilerledikccedile 3 boyutlu yazıcılar evlerimizdeki buzdo-
labı ya da mikrodalga fırınlar gibi normal hale gele-
cek Nihayetinde ise her ev ve işyerinde bir adet 3 boyutlu yazıcı bulunacak Bunun sonucunda ise
buumlyuumlk fabrikaların yerini şehirlerde faaliyet goumlsteren 3 boyutlu yazıcı ile uumlretim yapan işletmeler
alacak Yani 3 boyutlu yazıcı bakımı yapan teknik personele olan ihtiyaccedil fazlasıyla artacak
S A Y F A 2 1
13-Artırılmış Gerccedileklik Geliştirici
Gerccedilek hayat ccedilok mu
sıkıcı Goumlrsel olarak
iyileştirmelere ek
bilgilere ve eğlenceli
eklentilere mi ihtiya-
cı olduğunu duumlşuumlnuuml-
yorsunuz Boumlyle duuml-
şuumlnen insanlar oldu-
ğu iccedilin oumlzel guumlneş
goumlzluumlkleri biyonik
kontakt lensler ve
diğer teknolojiler aracılığı ile gerccedilekte goumlrduumlğuumlmuumlz şeylerin uumlzerine dijital goumlruumlntuumller
ve bilgiler işlemek iccedilin artırılmış gerccedileklik teknolojisinden faydalanılıyor Her sektoumlre
etkinliğe ve kamusal alana etki edebilme yeteneği sayesinde artırılmış gerccedileklik gele-
cekte insanların hem kişisel hem de profesyonel hayatlarına dokunacaktır Bu nedenle
artırılmış gerccedileklik geliştiriciler bahsi geccedilen teknolojinin guumlvenli ve etkili kullanım yol-
larını bulup tasarlamak zorunda kalacak
14-Kişisel Gizlilik Danışmanı
Teknoloji evrimleşerek geliş-
tikccedile ve her geccedilen guumln hayat-
larımıza daha fazla nuumlfuz
ettikccedile kişisel gizliliğimizi ko-
rumak da zorlaşıyor Yuumlz ta-
nıma sistemleri ve artırılmış
gerccedileklik teknolojileri geniş
kitlelerce kullanıldıkccedila bu
zorlu savaş daha da karmaşık
hale gelecek Yakında dışarı
ccedilıktığınızda insanlar sizin adı-
nızı yaşınızı medeni halinizi
ccedilalıştığınız yeri ve eğer varsa
sicil kaydınızı goumlrebilecek hale gelecektir Bu nedenle sosyal medya ya da diğer tekno-
lojilerin sunduğu oumlnemli faydaları feda etmeden gizliliğinizi koruyabilecek uzmanlar
gelecekte buumlyuumlk talep goumlrecektir
D İ P N O T
S A Y F A 2 2 S A Y I 5
15-Kişisel Marka Danışmanı
Buumlyuumlk ve koumlkluuml firmalar iccedilin bile kısa doumlnemli
projeler iccedilin serbest ccedilalışan profesyonelleri işe
alma youmlnelimi bulunuyor Bu anlayış gelecekte
daha da geniş ccedilaplı kabul goumlrebilir Oumlyle ki fuumltuuml-
ristlere goumlre ileride birccedilok iş proje bazlı geccedilici an-
laşmalarla yapılacak Eğer durum boumlyle ilerlerse
ccedilalışanlar kendi markalarını geliştirmek ve suumlrekli
kendilerini tanıtmak zorunda kalacak Kişisel mar-
ka danışmanları bu noktada devreye girerek ccedilalı-
şanların sanal ve kamusal kimliklerini profesyonel
uumlnlerini geliştirerek onları rekabetin oumlnuumlnde tut-
maya yardımcı olacaklardır
16-Robotik Hizmetler Teknikeri
Oumlnuumlmuumlzdeki on yıl iccedilerisinde hemen her ev
ccedilamaşır bulaşık yemek temizlik ve ccedilim biccedil-
me gibi goumlrevlerde kullanacağı gelişmiş ro-
botlara sahip olacak Fakat bu robotlar her
zaman duumlzguumln bir biccedilimde ccedilalışmayacaktır
Bu nedenle yetkin teknisyenlere hacklen-
miş bozulmuş ya da tamamen ccediloumlkmuumlş ola-
cak olan bu robotları tamir etmek iccedilin ihti-
yaccedil duyulacak Aslında robot teknikerleri
elektrikccedili tesisatccedilı ya da otomobil tamircisi
gibi beceri gerektiren ve kabul goumlren bir iş
olacak
Serap UumlNAL
Besni RAM Rehberlik OumlğrtPsikolojik Danışman
KAYNAKCcedilA
Binnur Yeşilyaprak-mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kitabı- kuramdan uygulamaya
meb_iys_dosyalar4401180351dosyalar2020_0611004013_GelecegYin_Meslekleripd
D İ P N O T
S A Y F A 2 3
S A Y F A 2 4 S A Y I 5
İnsan yaşamı boyunca ccedileşitli seccedilimler
yapar Mesleğini yiyeceğini giyeceğini evini
eşini arkadaşlarını vb seccediler Meslek seccedilimi
insanın yaptığı bu seccedilimler arasında belki de en
oumlnemlisidir Ccediluumlnkuuml insan mesleğini seccedilerken bir
bakıma gelecekteki yaşamını da belirlemekte-
dir (Ccedilakır 2004 2)
İnsanlık tarihinin başlangıcından bu ya-
na iş insan yaşamının gerekli ve buumlyuumlk bir bouml-
luumlmuumlnuuml kaplayan bir tarafıdır Birccedilok goumlruumlşe
goumlre iş yaşamın merkezidir ve hayat boyu suumlren
kariyer gelişimi tuumlm gelişmiş toplumlarda cin-
siyet ırk din coğrafya ve diğer demografik ka-
tegorilerin her biri ile alakalı olan evrensel bir
suumlreccediltir (National Career Development Associa-
tion 19931994a Engels Minor Sampson ve
Splete 1995 s134rsquodeki alıntı) İş ve kariyer ha-
yatın esas alanlarıdır ve herkesin bir kariyeri
vardır (Engels ve diğer 1995 134) Kariyer bir
insanın yaşam suumlresinde ccedilok uzun bir zaman
dilimini iccediline alan yaşam boyu kişinin değerle-
rinden yaşayacağı şehre kadar birccedilok alanda
etkisini hissettiren bir suumlreccediltir Kariyer kişinin
sadece işi değil yaşamdan ne beklediği amaccedil-
ları ne kadar risk alabileceği gibi soruların da
cevabıdır
İnsan hayatının en oumlnemli doumlnuumlm nok-
talarından birisi olan meslek seccedilimi insanın
yaşam biccediliminin de seccedililmesi demektir (Altun
2000Yanıkkerem ve ark 2004) Kişilerin ken-
dilerini en iyi şekilde ifade edebilecekleri ha-
yat boyu uğraşmaktan sıkılmayacakları ve kişi-
lik yapılarına en uygun mesleğe youmlnelmeleri
doğru bir karar olacak ve boumlylece hem kişisel
hem de toplumsal accedilıdan oumlnemli kazanımlar
elde edilecektir Kariyer gelişim suumlrecinin baş-
langıccedil noktası olan meslek seccedilimi bireylerin
hayatında oumlnemli bir yer teşkil etmektedir
Kişilerin meslek seccediliminde aile ve sosyal med-
yanın oumlnemli oumllccediluumlde etkili olduğu goumlzlemlen-
miştir İdeal meslek seccedilimi iccedilin oumlzelikle iş sa-
halarının analizi ilgili sektoumlruumln avantaj ve de-
zavantajları hakkında bilgi sahibi olma sektoumlr-
de ccedilalışanların mesleki deneyimlerini oumlğren-
me ve mesleğin kişiye uygunluğunu tespit et-
me gibi unsurların dikkate alınması ve kariyer
planlaması yapılması gerekmektedir Ancak
oumlğrenciler bu fırsatları goumlz ardı ederek ailenin
ya da sosyal medyanın etkisi ile seccedilim yap-
maktadırlar
OumlĞRENCİLERİN KARİYER SECcedilİMLERİNDE AİLENİN
VE DİJİTALLEŞMENİN ROLUuml
S A Y F A 2 5
Kariyer seccedilimi ve olası bir karara
varma beklentisi ccediloğu zaman belirsizlik
iccedileren karmaşık bir suumlreccediltir Belirsizliğin
nedeni bireyin hayatını buumltuumlnuumlyle etkile-
yecek olan meslek seccedilimini iccedilsel ve dışsal
faktoumlrlere bağlı olarak seccedilmek zorunda
olmasıdır Bu suumlreccedilte oumlğrenci olası bazı
senaryolar kurar geleceğe youmlnelik planlar
yapar ve hatta gelecekte buumltuumln bu belirsiz-
liğin azaldığını veya yok olduğunu duumlşler
Oumlte yandan bu suumlreci karmaşıklaştıran ise
bireyin son karara varmadan oumlnce dikkate
almak zorunda olduğu ailesinin duumlşuumlncesi
isteği hayali ve birde sosyal medyada ken-
diyle oumlzdeşleştirdiği kariyerler gibi faktoumlr-
lerin olmasıdır Karar suumlrecini yaşayan bi-
rey buumltuumln bu faktoumlrlerin varlığının ve na-
sıl analiz edilmesi gerektiğinin farkında
olabilir veya olmayabilir Ayrıca son kararı-
nı vereceği zaman bu faktoumlrleri eleme ve-
ya aralarında bir denge kurabilme kapasi-
tesine de sahip olmayabilir Bu durumda
kariyer seccedilimi suumlrecini son derece karma-
şık bir suumlrece doumlnuumlştuumlrebilir
D İ P N O T
Gencin meslek tercihinde ailenin ccedilok buumlyuumlk etkisi vardır Ailenin ekonomik olanakları ile kuumlltuumlr duumlzeyinin gencin meslek seccedilimini olumlu veya olumsuz youmlnde etkilediği bir gerccedilektir Araştırma bulguları goumlstermiştir ki ekonomik ve kuumlltuumlrel duumlzeyi yuumlksek olan ailelerde genccediller yetenek ve ilgileri doğrultusun-da meslek seccedilme şansına sahip olabil-mekte ailelerinden destek goumlrmektedir-ler Ekonomik ve kuumlltuumlrel olanakları elve-rişsiz olan ailelerde genccediller kısa zaman-da buumlyuumlk kazanccedil getireceği veya itibar
Meslek Seccediliminde Aileye Duumlşen Goumlrevler
sağlayacağı duumlşuumlnuumllen işlere youmlnlendiril-mektedirler
S A Y F A 2 6 S A Y I 5
siz ve başıboş bırakılmasıdır Ccedilocuklarına bu konuda rehberlik edemeyen aileler onların meslek tercihine ilgisiz kalmakla sorumluluk-tan kurtulmuş olduklarını zannederler
Ccedilocuklarının gelişiminde olumsuz et-kileri olan bu ailelerin yanı sıra meslek seccedili-mi konusunda ccedilocuğuna yol goumlsterici olma-ya ccedilalışan onun yetenek bilgi beceri ve ilgi-lerini goumlz oumlnuumlnde tutarak rehberlik eden hiccedilbir fedakacircrlıktan kaccedilınmayan aileler de vardır Kendi arzu ve oumlzlemlerine ters duumlşse de ccedilocuğunun seccedilimini onaylayan ve ona destek olan aile de yok değildir Sayıları ccedilok olmamakla birlikte bilgili ve bilinccedilli bir şekil-de ccedilocuğunun meslek seccedilimini olumlu youmln-de etkileyen ailelerin varlığı da inkacircr edile-mez Ancak pek ccedilok iyi niyetli ve anlayışlı an-ne-baba bu konuda ccedilocuğuna yardımcı ola-mamanın sıkıntısı iccedilindedir
Aile baskısının egemen olduğu hallerde ve mesleğin babadan oğla geccedilmesi şeklinde geleneğin suumlrduumlruumllduumlğuuml ailelerde gence baba mesleğini devam ettirmesi iccedilin baskı yapıldığı goumlruumllmektedir Bu ailelerde ccedilocuk kuumlccediluumlk yaş-tan itibaren baba mesleğini seccedilecek şekilde koşullandırılmaktadır Koşullandırma veya bas-kı yoluyla eğitilen gencin ya baba mesleğine youmlneldiği ya da ailesine başkaldırarak idealin-deki mesleğe sahip olabilmek iccedilin ortamından uzaklaştığı goumlzlenmektir Bazı aileler ise kendi ccedilocukluk veya genccedilliklerinde yapamadıklarını ccedilocuklarının yaşamında gerccedilekleştirmeye ccedilalı-şırlar Baba genccedilliğinde sahip olamadığı bir meslekte oğlunu goumlrmek iccedilin ona baskı yapar Anne okuyup ccedilalışamadığı iccedilin kızının okuma-sını ve meslek sahibi olmasını ister onu suumlrekli zorlar Zorlama sonucu gencin baba veya anne isteğine boyun eğdiği ya da isyan ettiği goumlruumlluumlr Yine başka aile modelinde de ccedilocuklara bazı işlerin oumlnemli ve itibarlı bazılarının ise diğerle-rine goumlre daha oumlnemsiz ve değersiz olduğu ifa-de edebilirler Bu da aile iccedilinde bazı meslekler hakkında oumln yargıların oluşmasına yol accedilar Boumlylece aile dolaylı bir biccedilimde gencin meslek tercihini etkilemiş olur Soumlzuuml geccedilen bu aile mo-dellerinde birey-meslek uygunluğu goumlz oumlnuumln-de bulundurulmadığından ne gencin başarısı duumlşuumlnuumlluumlr ne de mutluluğu Burada oumlnemli olan ailesinin isteklerinin gerccedilekleşmesi aile-nin yapmış olduğu meslek seccediliminin genccedil tara-fından benimsenmesidir Yine bazı ailelerde goumlruumllen bir başka hatalı davranış da meslek seccediliminde gencin tamamen yardımsız destek-
S A Y F A 2 7
Ccedilocukluk ccedilağında meslek seccedilimi gerccedileklikten uzak olup hayali ve arzulu iken oumln ergenlik doumlnemine yaklaştıkccedila yaşamda gerccedileklik faktoumlruumlnuumln roluuml artar kişi meslek seccedilme sorumluluğunun bilin-cine varır İlgi ve yetenekleri giderek ay-rışmaya başlar Yine yetenek ve ilgilerin mesleki amaccedilları belirlemede oumlnem ka-zandığı goumlruumlluumlr
Bu doumlnemde başlarında meslek tercihleri oumlnce ilgilere dayanırken daha sonra yeteneklerde dikkate alınarak mes-leki tercihler ifade edilir Ortaokulun ta-mamlanması ile birlikte akademik eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim arasında seccedilim yapmak zorunluluğunda kalan ccedilo-
cuk oumlncelikle genel ve oumlzel yeteneği ile mevcut eğitim seccedileneklerinden hangisine uygun olduğunu belirlemek durumunda-dır Ccedilocuk temel eğitim sırasında birccedilok ders almış ve başarısını ccedileşitli ortamlara sınama fırsatı bulmuştur Bu doumlnemde ccedilo-cuk karar verirken yeteneklerini ilgilerini eğitimden ve hayattan neler beklediğini mali olanaklarını goumlz oumlnuumlne alarak iş ve eğitim olanaklarını incelemek gerektiğinin farkına varmıştır
D İ P N O T
Orta ccedilocukluk ya da oumln ergenlik doumlnemi 10-15 yaş aralığında olup ortaokul kade-mesine denk gelmektedir Bu doumlnemdeki ccedilocuklar artık ergenlik doumlnemine girmiş bir-ccedilok gelişim doumlnemi itibari ile meslek seccedilimi ile ilgili duydu ve duumlşuumlnceleri şekillenmeye başlamıştır Bu doumlneme meslek gelişiminde lsquoDeneme Doumlnemirsquo denmektedir Bu yaştaki ccedilocuklarda genellikle goumlzlenen mesleki davranışlar
Mesleki faaliyetlerle temel beceri ve ilgileri arasında var olan ilişkiyi anlama
Ccedileşitli yeteneklerden hangilerinin kendisinde guumlccedilluuml olduğunun farkına varması
İlgilerin belirginleşmesi ile bazı faaliyetleri daha ccedilok yapmak bazılarından uzak-laşmak isteme
Hayattan neler beklediğinin ve hayatta nelere oumlnem verdiğinin farkında olmak
Toplumda var olan sosyal ve ekonomik olanakları inceleyerek iş veya eğitim olanaklarını araştırmak
İş ve oyun iccedilin zamanı planlaya bilme
Hayata atılma ya da ileri eğitime devam etme seccedilenekleri uumlzerinde duumlşuumlnme ve araştırma yapma şeklinde sıralanabilir
S A Y F A 2 8
Bu yaşlardaki ccedilocuğunuzun meslek gelişimine yardımcı olmak iccedilin şunları yapabilir-siniz
1) Ccedilocuğunuzun ilgi duyduğu alanları belirleye bilmek iccedilin hangi tuumlr faaliyetleri yap-maktan hoşlandığını hangi tuumlr faaliyetleri yapmaktan hoşlanmadığı konusunda onun-la konuşabilir ccedilevresindeki kişilerden aldığı bu konudaki geribildirimleri ve kendi kişi-sel goumlzlemlerinizi onunla paylaşın
2) Kendi goumlzlemlerinizi de dikkate alarak ccedilocuğunuzun evde ve okulda başarı ile yap-tığı işler hakkında onunla konuşun
3) Ccedilocuğunuzun yetenek ve ilgilerine uygun bir meslek seccedilebilmesi kadar meslekler hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olun
D İ P N O T
Oumlzellikle ccedilocuğunuzun bir meslek hakkında şu tuumlr bilgilere sahip olması gerekir
Meslek mensubu bir guumln iccedilinde ne gibi işler yapmaktadır
Ccedilalışan kişi başlıca ne gibi faaliyetlerde bulunarak nelerle uğraşmaktadır
Mesleğe girebilmek iccedilin sahip olması gereken oumlzellikler (Fiziksel psikolojik oumlzellik-ler genel yetenekler duumlzeyi ya da oumlzel yetenekle yaş sınırı gibi) nelerdir
Mesleğe girebilmek iccedilin gerekli eğitim duumlzeyi nedir Ccedilıraklık kurs staj gerekli mi-dir
İş nasıl bir ortamda yuumlruumltuumllmektedir
Mesleğin ccedilalışma koşulları nelerdir
Ccedilalışmalarının elde ettiği en duumlşuumlk ve en yuumlksek kazanccedil duumlzeyi nedir
Meslek uumlyelerinin ilerde iş bulma olanağı ne kadardır
Ccedilocuğunuzun ilgilendiği meslek hakkındaki sorulara cevap bulabilmesi ona yardım-cı olabilmeniz iccedilin
Kendi mesleğiniz ya da yakın ccedilevrede bulunan insanların meslekleri hakkında ccedilocu-ğunuzla konuşabilir onun bu konuda goumlzlemlerini dinleyebilir ya da bizzat iş ortamı-nıza onu goumltuumlrerek doğrudan yaşantı edinmesini sağlayabilirsiniz Ccedilocuğunuzu tv radyo programları kitaplar bilgisayar programlarından ya da okulundaki rehber oumlğ-retmeninden yardım alarak meslekleri tanımasına teşvik edin
Ccedilocuğunuzun değişik iş yerlerine ziyaret ederek yarım zamanlı işlerde ccedilalışarak meslekler hakkında bilgi toplamasını sağlayın
S A Y F A 2 9 S A Y I 5
Ccedilocuğunuzu meslekleri tanıtıcı konferanslara katılmaya ccedilevresindeki kişilere meslekler hakkında soru sormaya teşvik edin
Ccedilocuğunuzla meslekler hakkında oumlğrendiği bilgileri tartışmak oumlğrendiği bilgileri buumltuumlnleş-tirmesini sağlayın
Ccedilocuğunuzun gelecekteki mesleki plan ve hedefleri uumlzerinde şu anki ilgi ve yeteneklerinin ne kadar oumlnemli olduğunu anlamasına yardımcı olun
Sizin iccedilin ccedilalışmanın ne ifade ettiğini ccedilocuğunuzla konuşarak insanların yalnızca para ka-zanmak iccedilin ccedilalışmadığını anlamasına yardımcı olabilir ccedilalışmanın kendisi iccedilin anlamını bul-masına ve hayattan ne beklediği konusunda fikir sahibi olmasını sağlayın
Meslek Seccediliminde Dijitalleşmenin Roluuml
Guumlnuumlmuumlz duumlnyasında bireylerin mes-lek seccediliminde kitle iletişim araccedillarının ve oumlzel-likle televizyonun ccedilocuk ve genccedillerin mesleki gelişimleri uumlzerinde etkisi oldukccedila fazladır Medya (yazılı ve goumlrsel iccedilerikli video temelli ma-teryaller) kişisel oumlzellikle-rine dayalı olarak ccedilocuk-ları ve genccedilleri seccedilici algı-ları aracılığı ile mesleki gelişimleri konusunda etkileyebilmektedir (King ve Multon 1996) Tele-vizyon gazeteler dergiler ve bilgisayar uumlzerinden ulaşılan kaynaklarda sıkccedila goumlsterilen bazı mes-leklere sahip kişilerin ccedilocuk ve genccediller tarafın-dan model alınma olasılığı artabilmektedir Uumllkemizde son zamanlarda goumlsteri sanatlarıyla ya da bazı spor alanlarıyla ilgili mesleklere sa-hip olmanın daha popuumller olarak algılanmasın-da medyanın etkisi ccedilok accedilıktır Medyada bu tip mesleklere sahip olmanın getirebileceği pırıltı-lı yaşam olanakları gerccedilekccedili yanlarını goumlzetme-yen genccediller accedilısından ccedilok ccedilekici olarak algıla-nabilmektedir Gelecek yıllarda da medyanın ve dijital duumlnya-nın yeri daha da oumlnemli hale gelecektir Klasik
anlamdaki birccedilok iş tanımı ve meslekler değiş-mektedir Değişmeye de devam edecektir Oumlzellikle Pandemi suumlreciyle birlikte duumlnya ge-nelinde dijitalleşmenin oumlnemi daha da oumln pla-
na ccedilıkmıştır Bu suumlreccedil eğitimde de dijitalleş-menin daha da yoğun kullanılmasını sağlamış-tır Bilgisayar teknoloji-sinde elde edilen bilgi-lerin iletişim teknoloji-sine uygulanmasıyla yeni teknolojiler birey-leri iletişim teknolojisi iccedilerisinde aktif bir hale
getirmiştir Sadece teknolojinin hızla hayatı-mıza girmeye başlaması ve dijital duumlnyaya geccedililmesi ile değil ekonomik sosyal bilimsel ve kuumlltuumlrel değişmelerinde etkisiyle geleceği olan meslekler şekilleniyor Yeni dijitalleşen duumlnya ve yapay zekacirc kavramlarıyla birlikte meslek anlayışları da değişti Oumlnceleri genccedille-re ne olmak istediklerini sorduğunuzda dok-tor avukat muumlhendis oumlğretmen cevaplarını alırdınız Dijitalleşen duumlnya ile birlikte bu mes-leklerin yerini yabancısı olduğumuz fakat ge-leceği olan meslekler aldı
S A Y F A 3 0
Geleceği Olan Meslekler İccedilin Gerekli Oumlzellikler
Geleceği olan meslekler grubundan bir meslek seccediltiniz ve bu konuda her tuumlrluuml eğiti-mi almaya başladınız diyelim Eğitimin yanı sıra kişisel olarak geliştirmeniz gereken becerileriniz de olmalı Bu konuda kendinizi eğitmelisiniz Bu becerileri geliştirmeniz seccedileceğiniz meslekte emin adımlarla ilerlemenizi sağlayacaktır Ccediloumlzuumlm Odaklı Olun Karşınıza ccedilıkan problemleri ccediloumlzmeye odaklanın Bazen ccedilok zor ve karmaşık problemler dahi ccedilıksa pes etmeden ccediloumlzmeye ccedilalışın Problemlere ccediloumlzuumlm bulmak iccedilin zihin egzersizleri yapın Farklı ve Yaratıcı Duumlşuumlnuumln Olaylara ve problemleri ccediloumlzmeye yaklaşırken farklı duumlşuuml-nuumln Yaratıcı ccediloumlzuumlmler ve oumlneriler bulun Kimsenin duumlşuumlnemediğini duumlşuumlnen yaratıcı ccediloumlzuumlmler sunan insanlar iş hayatında ccedilok tercih edilirler Olayları Analiz Edin Olayları analiz edip suumlzgeccedilten geccediliren ve nokta atışı ccediloumlzuumlm yol-ları bulan insanlar her zaman aranılan kişilerdir Sosyal Biri Olun Ccediloumlzuumlm odaklı olmanın yanı sıra sosyal ilişkilerinizde guumlccedilluuml olmalı İyi bir dinleyici olmalı empati kurabilmeli ve yaptığınız işi en iyi şekilde yapmalısınız Akademik Donanıma Sahip Olun Bilim teknoloji muumlhendislik ve matematik youmlnuumln-den ileri derede donanımlı olmalısınız Bu yeteneklere sahip insanlar geleceği olan meslekler iccedilin ilk tercih sebebidir Genel Becerilere Sahip Olun Sosyal analitik mobil becerileri youmlnuumlnden kendilerini geliştirmiş kişiler de tercih nedenidir
D İ P N O T
Geleceği olan meslekler ne demek Geleceği olan meslekler oumlnuumlmuumlzdeki yıllar iccedilerisinde gelişen gelişen teknoloji ile bir-likte ihtiyacı artan meslek gruplarıdır Bu mesleklerin yeni ve gelişmekte olması ve bu alanda az personel bulunması nedeniyle ccedilok kazandıran meslek grubunda yer alır Dijitalleşen duumlnyada meslek anlayışı ve ihtiyacı da farklılaşır Geleceği olan meslekleri tercih edecek genccedillere ne oumlnerilir Geleceği olan meslekleri tercih edecek bu alanda kariyer yapacak genccediller oumlncelikle bu konudaki akademik kariyerinizi en iyi şekilde tamamlayın Uzmanlık alanlarınıza goumlre eğitimlerden destek alın Suumlrekli kendinizi geliştirin yaptığınız işin en iyisini ya-pın Meslek seccediliminde nelere dikkat etmeli Mesleğinizin kişilik oumlzelliklerine uyup uymadığına akademik ve gerekli becerileri ta-şıyıp taşımadığına dikkat etmelisiniz Seccediltiğiniz meslek grubunun suumlrekli yapabilece-ğiniz bir iş olması aile ve sosyal hayatınızı da etkiler Gelir duumlzeyinizde hayat tarzınızı etkileyen oumlnemli bir faktoumlrduumlr
S A Y F A 3 1 S A Y I 5
Meslek seccedilimi sırasında yerinde bir karar alabilmek iccedilin gence duumlşen goumlrevler 1 Kendinizi iyi tanıyın Genccedil bedensel oumlzellikleri sağlık durumu guumlccedilluuml ve zayıf youmlnleri zekacirc duumlzeyi ve zekacirc biccedilimi oumlzel yetenekleri ve yeteneksiz olduğu alanlar ilgi ve istekleri kişilik ve karakter yapısı ulaş-mak istediği idealler ve arzu ettiği başarı tuumlruuml hakkında bilgi sahibi olmalıdır 2 Meslekleri tanıyın Genccedil meslekleri tanımalı buumltuumln meslekler hakkında bilgi toplayamazsa da seccedilmeyi planla-dığı mesleği iyi tanımalıdır Genccedil mesleğin veya mesleklerin tarihccedilesini evrimini yapılacak işin niteliğini ccedilalışma ortamını ve koşullarını meslekte aranan yaş yetenek cinsiyet bilgi tuumlruumlnden oumlzellikleri mesleğe nasıl hazırlanıldığı meslekte ccedilıraklık suumlresini yuumlkselme ve iler-leme şansını kazanccedil durumunu iş bulma olasılığını ve işin uumllke ccedilapındaki geccedilerliğini bilmeli-dir 3 Kendi oumlzellikleriniz ile seccedilmeyi amaccedilladığınız mesleğin nitelikleri arasındaki uygunluğu araştırın Genccedil rastgele seccedilim yapmaktan kaccedilınmalı seccedilmeyi duumlşuumlnduumlğuuml meslekte aranan niteliklerin kendisinde bulunup bulunmadığını goumlzden geccedilirmelidir Genccedil yetenekli olmadığı ilgi duy-madığı bir alana youmlnelmekten ve ani kararlar almaktan kaccedilınmalı seccedileceği mesleğin buumltuumln yaşamını şekillendireceğini unutmamalıdır Genccedil birey-meslek uygunluğu sağlandığında ancak mutlu olabileceğini hatırdan ccedilıkarmamalıdır
Aysel KATARCI
Besni RAM RehPskDanışHizBlmBşk
KAYNAKCcedilA Kaynakccedila Altun İ (2000) Kocaeli Sağlık Yuumlksekokulu oumlğrencilerinin kişisel değerleri ve meslek seccedilimlerine etki eden faktoumlrler I Uluslar arası amp VIII Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı Antalya 75- 77 Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi The Journal of Social Sciences Institute SayıIssue35 ndash Sayfa Page 35 ISSN 1302-6879 VANTURKEY LİSE OumlĞRENCİLERİNİN KARİYER DUumlŞUumlNCELERİNİ ETKİLEYEN FAKTOumlRLERİN İNCELENMESİ-FFUNDA AKKOCcedil BUCA EĞİTİM FAKUumlLTESİ DERGİSİ 32 (2012) httpwwwmeligorgtrcocuklarimiz-icinAileye-Dusen-Gorevler24 httpswwwiienstitucombloggelecegi-olan-meslekler
Yeteneklerinizin ve duumlnyanın ihtiyaccedillarının kesiştiği yerde mesleğiniz yatıyor
-Aristo
S A Y F A 3 2
Değişen ve gelişen duumlnya koşulla-
rı iccedilerisinde meslek ve kariyer kavramları
hem gelişimin ve değişimin bir parccedilası
olmuş hem de gelişimin ve değişimin
kendisi konumundadır 1900rsquoluuml yılların
başlarından itibaren ABD başlamış olan
ve guumln geccediltikccedile değeri anlaşılan meslek
ve kariyer kavramları uumllkemizde ise bu-
guumln yadsınmayacak derecede oumlnemini
korumaktadır Elbette ki bu iki kavram
guumlnuumlmuumlze ulaşana kadar ccedileşitli evreler
geccedilirmiş oldu
Bireyin iccedilinde bulunduğu hayat
koşulları iccedilerisinde anlam bulduğu el-
betteki iş ve meslek durumu ile daha da
anlam kazanacaktır Okul hayatının baş-
larında ilgi ve yetenek ile başlayan reh-
berlik suumlreci daha sonra eğitimin sonla-
rında iş ve meslek youmlnlendirmesi ile ni-
hayetine ulaşır Bilindiği uumlzere gerek reh-
berlik hizmetleri olsun gerek mesleki
rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmet-
leri olsun Tuumlrkiyersquonin model aldığı uumllke
ABD olmuştur Uumllkemiz mesleki danış-
manlık ve kariyer danışmanlığı kavramla-
rının oumlnemini ccedilok sonradan fark etmiş
olmasına rağmen buguumln iş sahasının ge-
nişlemesi ve yeniduumlnya duumlzeninin suumlrekli
yenileşme hareketleri beraberinde bu iki
kavramın oumlnuumlnuuml istemsizce accedilmaktadır
Tarihsel suumlreci incelersek Tuumlrkiyersquode reh-
berlik hizmetleri 1950rsquolerde Marshall
Planı kapsamında Amerikalı uzmanların
uumllkemize gelmesi ve bazı Tuumlrk eğitimcile-
D İ P N O T
TUumlRKİYEDE MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER
DANIŞMANLIĞI
rin ABDrsquode eğitim goumlruumlp yurda doumlnmesi
ile başlar Mesleki rehberlikte 1950rsquoden
bu yana gelen tarihsel rehberlik dilimden
yararlanmıştır Milli Eğitim Bakanlığı bu
konuda ilk adımı atan kurumlardan ol-
muştur MEB bu suumlreccedilte ccedileşitli ilgi yete-
nek ve eğilimlerle ilgili teknik araccedil ve ge-
reccediller hazırlamış ve uygulamıştır Tabi ki
bu suumlreccedilte hazırlanan ve uygulanan tek-
niklerde tamamen kopya bir suumlreccedil olma-
mış kuumlltuumlrel alt yapıda goumlz oumlnuumlnde bu-
lundurulmuştur Aynı zamana MEB o douml-
nemlerde eğitim şuralarında mesleki reh-
berliğin oumlnemini uumllkenin kalkınması nok-
tasında hedef koymuştur Bu konuda atı-
lan en buumlyuumlk adım Gazi Eğitim Enstituuml-
suumlnde oumlğretmen yetiştiren programlara
ldquoRehberlik ve Danışma Dersirdquo nin konma-
sı ve tuumlm resmi kaynaklarda meslek seccedili-
mi ve youmlneltmenin oumlneminin vurgulan-
ması oldu Daha sonra gerek rehberlik
olsun gerek mesleki rehberlik olsun MEB
ccedileşitli adımlar attı fakat atılan adımlar
bazen sekteye uğradı Oumlrneğin mesleki
rehberliğin kimin yapacağı ve yahut kay-
nak alan nerden karşılanacak şeklinde bir
takım belirsizlikler soumlz konusu oldu Bu
belirsizlik doumlnemi birccedilok arayışa sebep
oldu belirsizlik suumlreci ise mesleki rehber-
lik ve kariyer alanında birccedilok bilgi sağla-
mış oldu
S A Y F A 3 3 S A Y I 5
2000rsquoli yıllara yaklaşırken daha oumlnce
belirttiğimiz gibi gelişen ve değişen duumlnyada
meslek ve kariyer kavramına daha ccedilok ihtiyaccedil
duymuş ve bu meslek kariyer alanlarında daha
ccedilok pratiklere ihtiyaccedil duydu Ccediluumlnkuuml artık bu
hizmetlerin sadece liseye ya da uumlniversiteye
geccedilişte ve meslek seccedilimi kararı ile sınırlı olma-
dığı tuumlm yaşam suumlresince ve buumltuumlnsel kariyer
gelişimine youmlnelik olması gereğine dikkat ccedileken
akademisyenlerin makale ve kitaplarında
lsquomesleki gelişim suumlrecirsquo ve lsquomesleki gelişim gouml-
revlerirsquo nden soumlz edilmeye başlanmıştır Mesle-
ki Rehberlik ve Kariyer Psikolojik Danışmanlığı
alanında uumlniversitelerde uygulamalı (deneysel)
tez ccedilalışmaları ve oumllccedilek geliştirme veya uyarla-
ma ccedilabaları dikkate değer bir ivme kazanmıştır
Devamında uumlniversitelerde PDR alanı oumlnem
kazanmış ve uumlniversitelerde accedilılan boumlluumlm sayısı
hız kazandı Uumlniversitelerin birccedilok alanında
mesleki rehberlik dersi kondu Kariyer danış-
manlığı adı ile birccedilok alana sertifika verildi Uumll-
kemizde gelecek umutlarının uumlniversite eğiti-
mine bağlandığı ve oumlğrencilerin buumlyuumlk bir yarışı
aşarak hak kazandığı uumlniversitede iyi bir prog-
ram seccedilme kaygısı oumlğrencileri okul dışında uumlni-
versiteye giriş sınavlarına hazırlayan oumlzel ders-
hane sektoumlruumlnuuml yaratmıştır Bu kurumlarda
goumlrevli rehber oumlğretmenlerin oumlğrencinin uumlni-
versiteye giriş puanlarına goumlre girebileceği
uumlniversite ve boumlluumlmleri teknik bir sıralama
yaparak oumlğrenciyi youmlnlendirme uygulaması
ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir yardım tuumlruumlnuuml
doğurmuştur Oumlte yandan İŞKUR da aynı şe-
kilde mesleki rehberlik kavramına oumlnem ver-
miş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli raporlar hazırla-
mış ve sunmuştur
Gelinen noktada buguumln Tuumlrkiyersquode
meslek rehberlik ve kariyer danışmanlığı oumlne-
mini korumaktadır Ccedileşitlenen meslek alanları
ve dallarına atfen ilgiye yeteneğe ve eğilimle-
re daha ccedilok oumlnem verilmektedir Mesleki reh-
berlik ve kariyer danışmanlığı ise duumlnyadaki
ivmeleri ve gelişmeleri goumlz ardı etmemekle
muumlmkuumln olur uumlniversiteye giriş puanlarına
goumlre girebileceği uumlniversite ve boumlluumlmleri tek-
nik bir sıralama yaparak oumlğrenciyi youmlnlendir-
me uygulaması ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir
yardım tuumlruumlnuuml doğurmuştur Oumlte yandan İŞ-
KUR da aynı şekilde mesleki rehberlik kavra-
mına oumlnem vermiş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli
raporlar hazırlamış ve sunmuştur
Huumlseyin KARTAL
Besni RAM RehOumlğrtPsikolojik Danışman
S A Y F A 3 4
Bir yolculuğa ccedilıkmaya karar verdikten
sonra ne yaparsınız İlk olarak nereye
gideceğinize yani yolculuk sonunda nere-
ye ulaşacağınıza karar verirsiniz Sonra-
sında da yola ne zaman ccedilıkacağınıza han-
gi ulaşım yolunu tercih edeceğinize bilet
alıp almayacağınıza dair seccedilimler yapar
ve harekete geccedilersiniz Kısaca yolculuğu-
nuzun tuumlm ayrıntılarını planlar ve kendi-
nize bir yol haritası ccedilıkarırsınız Kariyer
planlamak ve bu doğrultuda meslek seccedili-
minde bulunmak da bir yolculuktur Bu
yolculuğa ccedilıkmadan oumlnce bir yol haritası
ccedilıkarmak ve bu harita doğrultusunda ha-
reket etmek iyi bir kariyer yolculuğu iccedilin
ilk adımdır
Kariyer koumlken olarak Fransızca
ldquocarrieacutererdquo kelimesinden gelmektedir Ke-
lime oumlznel anlamı ldquobir yere ccedilıkan bir yere
gelenrdquo olarak ifade edilmektedir Tanımı-
na bakacak olursak kariyer bir oumlmuumlr bo-
yu yaşanan olaylar dizisi bireyin meslek
ile diğer yaşam rollerinin birbirini izleme-
si sonucu oluşan genel oumlruumlntuuml ve gelişim
ccedilizgisinde oumlzellikle mesleki rollerde yuumlk-
selme duraklama ve gerilemeyi iccedileren
suumlreci ifade eden kavramdır
(Kuzgun2006) Goumlruumllduumlğuuml gibi kariyer
yolculuğu yaşamımız boyunca devam edi-
D İ P N O T
KARİYER PLANLAMANIN YOL HARİTASI
yor Bu yolculukta meslek seccedilmek ve o
mesleği yapıyor olmak uğradığımız du-
raklardan biri Mesleki roluumlmuumlzuumln yanı
sıra bu yolculuğa diğer yaşam rollerimiz
olan ccedilocuk anne baba kardeş eş
komşu vb rollerimiz de eşlik ediyor En
oumlnemlisi de yolculuğumuz bir duumlzluumlkte
değil inişli ccedilıkışlı bir şekilde suumlruumlyor Peki
tuumlm bunlar ne demek oluyor Bir mes-
lek seccediliminde bulunulduğunda oumlmuumlr
boyu bu mesleği yapmak zorunda değil-
siniz belki zamanla meslek değişime uğ-
rayacak belki de meslek değişikliğinde
bulunmak isteyeceksiniz Kariyer planla-
ma tek bir gidiş hakkının olduğu bir yol-
culuktan ziyade birden fazla yollara sa-
hip ccedileşitli alternatiflerin olduğu bir suuml-
reccedil Aynı zamanda meslek seccediliminden
ziyade bir kendini tanıma ve geliştirme
suumlrecidir İyi bir kariyer yolculuğu yap-
mak istiyorsanız kendinizi tanımanız ve
yapmak istediğiniz işimesleği tanıma-
nız bu işimesleğe yaparken değerleri-
nizi bilmeniz oldukccedila oumlnemli Yani yap-
mak istediğiniz işimesleği istiyor olmalı-
sınız istediğiniz işmeslek kendi ilgi ye-
tenek ve mesleki değerlerinize( kazanccedil
unvan iş olanakları vb) uygun olmalı ve
yaptığınız işmesleğe birileri değer veri-
yor olmalı ve bu değerler sizin mesleki
değerlerinizle uyumlu olmalı Yani iste-
diğiniz bir işi yapacak yeteneğiniz yoksa
ancak hayal kurarsınız Yapabileceğiniz
bir işi sevmiyorsanız mutsuz olursunuz
Başkalarının değer vermediği bir iş ile
uğraşırsanız ekonomik karşılığını veya
mesleki doyumunu alamazsınız
(Erkut2016) Tuumlm bunların bir arada
sağlayan işmeslek seccedilimi iyi bir kariyer
yolculuğunun diğer adımıdır
S A Y F A 3 5 S A Y I 5
İyi bir kariyer yolculuğunun adımlarına goumlre yol haritamızı ccedilıkaracak olursak
Kendimizi tanımak iccedilin ldquoBen kimim Benim ilgi ve yeteneklerim nedir Ben ne yapa-
bilirimrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Yapmak istediğiniz işmesleği tanımak iccedilin ldquoHangi mesleği seccedilebilirim Seccedilmek iste-
diğim işmesleğin oumlzellikleri nedir Benim oumlzelliklerim ve işmesleğin oumlzellikleri ne ka-
dar uyumlu Bu işmesleği yapmak iccedilin ne yapmak gerekiyor Hangi lise veya uumlniver-
siteye gidebilirim Bu işmeslek iccedilin diploma yanında başka nelere ihtiyacım varrdquo vb
soruları sorabilirsiniz
Mesleki değerlerinizi bilmek iccedilin ldquoBu işmesleği yaparken ne kazanmak istiyorum
(para saygınlık unvan rahat gezmek tek başınalık gibi) Toplum bu işmesleğe ne
kadar değer veriyor Bu işmesleğin iş olanakları nedir Oumlzel sektoumlrde mi devlet ku-
rumlarında mı ccedilalışmak istiyorum Bu işmesleği nasıl yapmak istiyorum Bu iş
mesleğin iş olanakları değişikliğe uğrarsa ne yaparım Yapmak istediğim işmeslek
gelecekte yeri ne olurrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Tuumlm bu sorularına cevabına uygun olan mes-
lekleri belirleyip meslekler hakkında daha fazla
bilgi edinip araştırma yapabilirsiniz Meslek
elemanlarıyla goumlruumlşebilirsiniz Karar verirken
sormanız gereken diğer bir soru ise ldquoBu iş
meslek seccediliminde mutlu musunuzrdquohellip Sorulara
cevap veren meslekler aynı zamanda bu iş
mesleği yaparken mutlu olacağınız seccedilimler
olmalı Eğer mutlu olacağınız bir seccedilim olmazsa
yaşamınızın bir kısmında mutlu olmadığınız
bir doumlnem yaşayacak olabilirsiniz Kariyer
planlamak bir nevi kendiniz iccedilin doğru ve
mutlu bir işmeslek seccedilimi yapmak ve bu se-
ccedilim doğrultusunda ccedilalışmalarda bulunmak ile
ilgilidir Tuumlm bunları karşılayan bir planlama
iccedilin iyi bir kariyer yolculuğu olduğundan bah-
sedebiliriz
İyi bir kariyer yolcuğu iccedilin yol haritasını ccedilıkarırken yolculuk bileti gibi bize yar-
dımcı olabilecek kaynaklarımız ise
S A Y F A 3 6
Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi (MBS)
D İ P N O T
Kişinin kendisini tanımasına yapmayı sevdiği şeyleri ve yeteneklerini keşfetmesine meslek seccedili-mine yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur Sisteme httpmbsmebgovtr adresinden ulaşıp uumlcretsiz uumlyelik oluşturabilirsiniz Oluşturulan uumlyelik sonrasın-da sistemde yer alan testlerdeki sorulara verdiğiniz cevaplara goumlre meslek eşleştirmesinde bulunuyor Sistem zaman zaman guumlncellemeler nedeniyle tam işlevsel olarak ccedilalışmayabiliyor Bu yuumlzden ara ara girip tekrar kontrol ederek faydalanabilirsiniz
Mesleğim Hayatım Portalı
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Muumlduumlrluumlğuuml
tarafından hazırlanmış olup mesleki ve teknik eği-
timde yer alan liseler ve boumlluumlmler hakkında bilgi
vermektedir Bu boumlluumlmlerin gelecekteki iş imkacircnla-
rı staj olanakları iş olanları meslek tanıtımları gibi
birccedilok konuda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Por-
tala httpsmeslegimhayatimmebgovtr adre-
sinden ulaşabilirsiniz Portalda yer alan videoları
izleyebilir dokuumlmanları inceleyebilirsiniz
S A Y F A 3 7 S A Y I 5
Tuumlrkiye İş Kurumu (İŞKUR) ldquoMeslekleri Tanıyalımrdquo
Duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmesleği adıyla aratarak mesleğin ta-
nımı goumlrevleri mesleğin gerektirdiği oumlzellikler ccedilalışma or-
tamı ve koşulları mesleğe sahip olmak iccedilin alınacak eğitim-
ler iş olanakları mesleki kariyer suumlreci hakkında ayrıntılı
bilgilerin yer aldığı dosyalara ulaşabilirsiniz Merak ettiğiniz
veya duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek hakkında ayrıntılı bilgilere
bakarak size olan uyguluğunu değerlendirebilir meslek se-
ccedilime youmlnelik kararlar alabilirsiniz Kurum web sitesine gir-
diğinizde Online İşlemler sekmesinden Meslekler Soumlzluumlğuuml
rsquonuuml seccedilip Tuumlrk Meslekler Soumlzluumlğuuml ve Meslekleri Tanıyalım
başlıklarını inceleyebilirsiniz Kurum web sitesine https
esubeiskurgovtr adresinden ulaşabilirsiniz
Yuumlksekoumlğretim Program Atlası
YoumlkAtlas olarak bilinen bu sistem ise Yuumlksekoumlğretim
Kurulu tarafından hazırlanmış olup uumlniversitelere ilişkin
ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Sistemde yer alan başlıklar
aracılığıyla uumlniversiteler oumln lisans ve lisans boumlluumlmleri
meslek tanıtımları mezunlarının KPSS TUS DUS gibi sı-
navlardaki başarı bilgilerine bir oumlnceki yılın sonuccedillarına
goumlre yerleşen oumlğrencilerin Yuumlksekoumlğretim Kurumları Sına-
vı kapsamında Temel Yeterlilik Testi ve Alan Yeterlilik Tes-
ti netlerine ulaşabilirsiniz Bu bilgiler doğrultusunda mes-
lek ve uumlniversite tercihinde bulanabilirsiniz Seccedilmek iste-
diğiniz mesleğe okumak istediğiniz boumlluumlm ve uumlniversite-
ye karar verebilir buna goumlre ccedilalışmalarınızı planlayabilirsi-
niz Sisteme httpsyokatlasyokgovtrindexphp adre-
sinden ulaşabilirsiniz
S A Y F A 3 8
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi
D İ P N O T
buumlnyesinde bulunan projeler aracılığıyla boumlluumlm-
uumlniversite tercihi staj ve iş olanakları ve mesleki eğitim
suumlreccedilleri kapsamında destek uumlniversiteye hazırlananlara
uumlniversite okuyanlara ve kamu ccedilalışanlarına destek ol-
maktadır UumlNİ-VERİ Projesi kapsamında uumlniversite tercih-
lerine yardımcı olmak amacıyla lisans boumlluumlmleri hakkında
İş Bulma Suumlresi Başlangıccedil Uumlcreti Nitelik Uyuşmazlığı Ka-
muda İşe Yerleşme Oranı Firma Buumlyuumlkluumlğuuml Dağılımı ve
Sektoumlr Bazında Dağılım konularında grafiklerle istatistik-
sel veriler sunarak bilgilendirmektedir İlgili boumlluumlm mezu-
niyeti sonrasında iş bulma ve mesleki kazanccedil durumunu
daha net bir şekilde goumlrebilirsiniz Bu bilgilere bakarak
oumlzellikle duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek ve buna bağlı olarak okumak istediğiniz boumlluumlmuuml de-
ğerlendirebilir mesleki değerlerinize uyumu noktasında karar verebilirsiniz Danışman
Bilgi Sistemi (DABİS) Projesi kapsamında ise UumlNİ-VERİ ile sunulan bilgilerin kapsamı da
artırılarak uumlniversiteler bazında boumlluumlm karşılaştırması yaparak bilgilendirmektedir Bu
sistemden faydalanmak iccedilin rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlardan veya uumlniver-
sitelerin kariyer merkezlerinden destek alabilirsiniz Uumlniversite okurken kariyerinizi
şekillendirmek amacıyla Yetenek Her Yerde Staj Seferberliği Soumlz Yetenekte ve Kari-
yer Planlama Dersi Projeleri kapsamında gerccedilekleştirilen ccedilalışmaları inceleyebilir pro-
jelere katılabilirsiniz Stajiş deneyimleri kazanarak okuduğumuz boumlluumlmmeslek daha
yakından tanıyabilirsiniz Proje ve bilgilere httpswwwcbikogovtr adresinden
projeler sekmesinden ulaşabilirsiniz
İyi bir kariyer yolculuğunda yol haritanızı oluştururken kendinize soracağınız sorular ve
yardım alacağınız kaynaklar sizlere oldukccedila yardımcı olacaktır Bu yolculukta karar verme
suumlrecinde aileniz ve rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlarınızdan da destek alabilirsi-
niz Unutmayın ki bu yolculuğun tek bir gidiş yolu bulunmamakta ve doumlnuumllmez değildir
Her bireyin yolculuğu farklı yollardan ve kendine oumlzel olacaktır
Fatma BAYKAL
Psikolojik Danışman
AC Yamazaki Ortaokulu
S A Y F A 3 9 S A Y I 5
NEDEN MESLEKİ EĞİTİM
Her ccedilocuk farklı oumlzelliklere yetenekle-
re ve ilgilere sahiptir Zamanında ve doğru
yapılacak bir rehberlik ve youmlnlendirme ile ba-
şarılı olamayacak ccedilocuk yoktur Bu nedenle
aldıkları eğitim onların buumltuumln hayatını temel-
den etkileyecektir Oumlte taraftan 21yuumlzyılın iş
duumlnyasının ccedilocuklarımızdan beklentisi ccedilok
yuumlksektir İşte doğru okul seccediliminin oumlnemi
tam bu noktada karşımıza ccedilıkıyor
Peki hem oumlğrencilerin hem de veli-
lerin okul seccedilimi konusunda oumlzellikle dikkat
etmesi gereken başlıca hususlar nelerdir
Bu sorudan hareketle bize ayrılan bu bouml-
luumlmde mesleki ve teknik eğitim ile buna
paralel olarak doğru okul seccediliminde dikkat
edilmesi gereken hususları mesleki ve tek-
nik eğitimin oumlnemini ve mesleki teknik eği-
timin uumllkemizdeki konumunu kısaca masa-
ya yatırdık
Doğru Okul Seccediliminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uumllkemizde hemen hemen her veli ccedilocuğu iccedilin lise tercihinde bulunurken akademik eğitime odaklana-rak sırasıyla Fen Liseleri Sos-yal Bilimler Liseleri Anadolu Liseleri tercihinde bulunmak-tadır Akademik eğitim veren okullara yerleşemeyen ccedilo-cuklar iccedilin mesleki eğitim en son tercih olarak duumlşuumlnuumll-mektedir Bu duumlşuumlncede olan ebeveynlerimize şunu hatırlatmak isterim ki doğru bir okul tercihi ccedilocuğun
kendi ilgi ve yeteneklerinin farkında olarak kendisi hak-kında reel bir değerlendir-me yapabilmekten geccedilmek-tedir Bu anlamda tercih suumlrecinde velilerin roluumlnuumln duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde ebeveyn-lerin de ccedilocukları hakkında gerccedilekccedili bir bakış accedilısına sahip olması oumlnem arz et-mektedir
Bu bağlamda anne babaların ccedilocuklarını iyi tanı-maları gelecekle ilgili kariyer planlamasını gerccedilekccedili yapma-
larını sağlayacaktır Her bire-yin kendine oumlzguuml ilgi ve yete-neklerinin olduğu goumlz ardı edilmeyerek ccedilocuğun lsquobiriciklikrsquo youmlnuumlnuumln lsquosıradanlaşmasınarsquo fırsat ve-rilmemelidir Unutulmamalı-dır ki balığa uccedilmayı file ağa-ca tırmanmayı oumlğretmeniz muumlmkuumln değildir
S A Y F A 4 0
Mesleki ve Teknik
Anadolu
Liselerinderdquo
uygulanan
programların
farklılıklarını ve bu
farklılıkların
kendilerine
sağlayacağı
avantajları iyi
anlamaları son
derece oumlnemlidir
Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitim Durumu ve Avantajları
Duumlnyada ve Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitimin Oumlnemi
2005 yılında AB iccedilinde yapılan bir araştırmada velilere zorunlu eğiti-mi tamamlamış oumlğrenciye genel mi meslek eğitimi mi tavsiye edersiniz sorusu youmlneltilmiştir İngiltere Fran-sa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş uumllkelerde yaşayan velilerin 70rsquoi gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok daha aşağılarda kalmaktadır
Nitelikli iş guumlcuuml verimli bir ekonomi iccedilin vazgeccedililmez bir unsur-dur Nitelikli iş guumlcuumlne sahip olmanın yolu ise iyi planlanmış mesleki eğitim-le muumlmkuumlnduumlr Mesleki ve teknik eği-tim bu accedilıdan gelişmekte olan ekono-miler iccedilin hayati oumlnem arz etmektedir
21 Yuumlzyılın sanayisinin ihtiyaccedil-larını karşılayacak ve bu bağlamda
uumllkemizin gelişmekte olan sanayisi-nin istihdam noktasında ihtiyaccedil duyduğu nitelikli işguumlcuuml sıkıntısı ccedilektiği duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde gelecekte meslek lisesinden mezun olacak nitelikli işguumlcuumlnuumln oumlnemi anlaşıl-mamaktadır
Bu gerccedileklikten hareketle sektoumlr ile sağlam temellerle kurula-cak bir işbirliği neticesinde iş duumln-yası ile entegre olmuş ve iş duumlnya-sının ihtiyaccedil duyduğu meslek ve alanlarda nitelikli işguumlcuumlnuumln yetişti-rilmesini sağlayacak bir mesleki ve teknik eğitim Tuumlrkiyersquonin 2023 ve 2071 hedeflerine ulaşması yolunda en buumlyuumlk role sahip olacaktır
uygulanan programların farklılıkla-
rını ve bu farklılıkların kendilerine
sağlayacağı avantajları iyi anlama-
ları son derece oumlnemlidir
2012 yılından itibaren tuumlm
meslek liselerinin eğitim sistemi-
miz iccedilerisinde ldquoMesleki ve Teknik
Anadolu Lisesirdquo olarak isimlendi-
rilmeleriyle birlikte meslek liseleri
arasındaki farklılıklar accedilısından
kamuoyunda bir belirsizlik duru-
mu oluşmuştur Kafalardaki bu
soru işaretinin giderilmesi accedilısın-
dan meslek lisesi tercihi yapacak
oumlğrenci ve velilerimizin ldquoMesleki
ve Teknik Anadolu Liselerinderdquo
D İ P N O T
İngiltere Fransa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş
uumllkelerde yaşayan velilerin 70 gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki
eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok aşağılarda kalmaktadır
S A Y F A 4 1 S A Y I 5
miştir
Mesleki Eğitimde Paradigma değişikli-
ğine yol accedilan bu değişikliklerden sonra oumlzel-
likle ortaoumlğretimde alternatif bir okul duumlzeyi-
ne ccedilıkarılan mesleki eğitim merkezlerine olan
ilgi artmış bu oumlğrenciler işletmede yaparak
yaşayarak uygulamalı bir şekilde mesleklerini
oumlğrenme fırsatı bulmuştur Ayrıca mesleki
eğitim merkezlerini tercih eden tuumlm oumlğrenci-
ler ile meslek liselerinde işletmede beceri
eğitimi (staj) alan her oumlğrencinin staj uumlcret
alması devlet garantisi altına alınmıştır
Ayrıca 09122016 tarih ve 6764 sayılı
Kanun Huumlkmuumlnde Kararnamenin yayımlanma-
sıyla Tuumlrkiyersquonin mesleki eğitimi iccedilin bir doumlnuumlm
noktası sayılabilecek gelişmeler yaşanmıştır
Kararnameyle ccedilıraklık eğitimin oumlrguumln eğitim
kapsamına alınması işletmelere devlet deste-
ğinin oumldenmesi meslek liseli oumlğrencilerin uy-
gulamalı atoumllye meslek derslerine başladığı 9
Sınıftan itibaren sigortalanması ve 12072019
tarihli Ortaoumlğretim Kurumları Youmlnetmeliğinde
yapılan değişiklikle Mesleki Eğitim Merkezi oumlğ-
rencilerine lise diploması alma hakları veril-
Uumllkemizde ortaoumlğretim mezunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda meslek lisesi
mezunlarının istihdamda başı ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi mezunlarının oumln lisans
ve lisans mezunlarından da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere yansımaktadır
etmekte ve edindikleri mesleğin avantajlarını
bir oumlmuumlr yaşamalarını sağlamaktadır Bunun
en buumlyuumlk kanıtı mezunlarının kamuda ve oumlzel
sektoumlrdeki istihdam duumlzeyleridir
Tuumlm bu bilgiler ışığında Guumlccedilluuml Tuumlrki-
ye İccedilin Mesleki Eğitim gerccedileğinden hareket-
le uumllkemizin 2023 ve 2071 iccedilin belirlediği kal-
kınma hedeflerini yakalayabilmesinin yolu
doğru ve gerccedilekccedili sektoumlrel analizlerin ışığında
yapılacak mesleki eğitim planlamalarından
geccediltiği yadsınamaz bir gerccedilekliktir Bu gerccedile-
ğin farkında olan Bakanlığımız bu yeni suumlreccedil-
teki paradigma değişikliği ile mesleki eğitimi
tercih edecek her bir oumlğrencimize istihdam
olanaklarını sağlayacak her tuumlrluuml desteği ve-
receğinden hiccedilbir velimizin ve oumlğrencimizin
kuşkusu olmasın
Nevzat AVŞAR
Besni Osman İsot MTAL Muumlduumlruuml
Uumllkemizde oumlzellikle 2016dan bu ya-
na mesleki eğitimde paradigma değişikliği
ile beraber yapılan iyileştirmeler mesleki
eğitim veren okullarımızın donatım moder-
nizasyonunun sektoumlruumln ihtiyaccedillarına cevap
verecek duumlzeye ccedilıkarılması gerek Bakanlığı-
mız gerekse yerel duumlzeyde sektoumlr ile yapılan
protokoller ve işbirlikleri neticesinde mesle-
ki eğitim hem daha cazip hale getirilmiş hem
de mezunlarının istihdam duumlzeyleri artırıl-
mıştır Oumlyle ki uumllkemizde ortaoumlğretim me-
zunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda
meslek lisesi mezunlarının istihdamda başı
ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi me-
zunlarının oumln lisans ve lisans mezunlarından
da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere
yansımaktadır
Tek dezavantajı maalesef veli ve oumlğ-
rencilerde yerleşmiş bir olumsuz algı olan
meslek liseleri tabiri yerindeyse oumlğrencileri-
ni ldquokollarına altın bilezikrdquo takarak mezun
Değerli Okurlar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bouml-
luumlm Başkanlığımızca hazırlanan DİPNOT Dergimi-
zin bu sayısıyla birlikte ccedileşitli konularda başarıyı
yakalamış kişilerle roumlportaj yapmaya ve bu roumlpor-
tajları yayımlamaya karar verdik Dergimizin iccedileri-
ğinde bu ay kariyer suumlrecini etkileyen faktoumlrler
bizimde goumlrevlerimizden biri kariyer danışmanlığı
olunca kariyer hayatına ldquoCoğrafya Oumlğretmenliğiy-
lerdquo başlayıp 13 yıl bu mesleği icra ettikten sonra
D İ P N O T
ldquoHukukrdquo eğitimini bu yıl tamamlayan ccedilocukluğu-
muzun da birlikte geccediltiği OumlğretmenAvukat Sa-
dun ERYILMAZ ile yapmaya karar verdim Zaman
zaman kendisiyle genccedillerimizi doğru youmlnlendirme
konusunda paylaşımlarda bulunuruz İlk defa ona
profesyonel anlamda sormak istedim Eminim
burada bize ayırabileceğiniz vakit en fazla 10 da-
kikadır Bence bu suumlreyi iyi değerlendirin ccediluumlnkuuml
roumlportaj iccedilerisinde oumlğreneceğiniz ilham alacağı-
nız ipuccedilları var
SO YLEŞİ
O Ğ RTAVUKAT SADUN ERYİLMAZ
İ LE MESLEK SECcedilİ Mİ U ZERİ NE
Sadun Eryılmaz sizi kısaca tanıyabilir miyiz
1980 Besni doğumluyum İlk orta ve lise eğiti-
mimi canım memleketim Besnirsquode tamamladım
17 yıldır coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyo-
rum Guumlzel uumllkemin ccedileşitli yerlerinde goumlrev yap-
tıktan sonra Mersinrsquoe yerleştim ve 10 yıldır Mer-
sinrsquode yaşıyorum Duumlzenli olarak koşu yaparım
spor salonuna giderim ve spor en oumlnemli sosyal
aktivitelerimden biridir Okumak benim iccedilin adeta
vazgeccedililmez bir tutkudur Evli ve uumlccedil ccedilocuk sahibi
bir babayım İki oğlum ve bir kızım var
S A Y F A 4 3 S A Y I 5
İlk orta ve lise eğitimimi Besnirsquode tamamladık-
tan sonra Atatuumlrk Uumlniversitesi Fen Edebiyat
Fakuumlltesi Coğrafya Boumlluumlmuumlnuuml kazandım Aslın-
da oumlğrencilik hayatım boyunca hep başarılı bir
oumlğrenciydim Okulun ve sınıfın en ccedilalışkan oumlğ-
rencilerinden biri oldum her zaman Memur
ccedilocuğuydum Babam Besni Lisesinde hademe
olarak goumlrev yapardı Oumlğretmenlerden aldığı
kitapları bana getirir ve ben okuduktan sonra
onları tekrar teslim eder bir yenisini getirdi
bana Kendim kitap alamazdım ve kitap ihtiya-
cımı babam bu şekilde karşılardı Okuma alış-
kanlığımı babama borccedilluyum Rahmetli babam
sayesinde ilkokuldan beri inanılmaz bir okuma
alışkanlığı kazandım Başarılı bir oumlğrenci ol-
mamda bunun ccedilok buumlyuumlk bir katkısı olduğuna
inanıyorum Halen okuyorum ve okumaya da
nefes aldığım muumlddetccedile devam edeceğim in-
şallah
1997 yılında kazandım ilk uumlniversiteyi Ve ina-
nın tam anlamıyla bilgisayar ve internet ile o
zaman tanıştım aslında Yani o ana kadar başa-
rılı bir oumlğrenci olmamda şuan ki gibi teknolojik
suumlreccedillerin pek etkisi yoktur kesinlikle En
oumlnemli bilimsel destekccedilimiz Besni Halk Kuumltuumlp-
hanesiydi Ve gazetelerden kupon biriktirerek
aldığımız ansiklopedilerdi bizim başucu yardım-
cımızdı Oysa şu an oumlğrencilerin sahip olduğu
imkacircnları duumlşuumlnuumlyorum da bizim iccedilin hayal
olan şeylerin hepsi şu an onlar iccedilin mevcut
Yeter ki kendilerine inanıp duumlzenli şekilde ccedila-
lışmayı alışkanlık haline getirsinler Başarama-
yacakları hiccedil bir şey yok aslında Daha sonra
Anadolu Uumlniversitesi Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitir-
dim Hem oumlğretmen hem oumlğrenci olmak be-
nim iccedilin ccedilok alışılır bir durum haline geldi
Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitirdikten sonra Uluslara-
rası Kıbrıs Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesini ka-
zandım 2020 yılında mezun oldum hukuk fa-
kuumlltesinden ve yakında avukatlık stajına baş-
layacağım Hukuk Fakuumlltesi okurken de boş
durmadım Anadolu Uumlniversitesi Accedilık Oumlğretim
Fakuumlltesi Uluslararası İlişkiler Boumlluumlmuumlnuuml ka-
zandım Şuan 3 sınıfım Hukuk Fakuumlltesinden
mezun olduktan sonra sınavsız ikinci uumlniversi-
te hakkından faydalanarak İstanbul Uumlniversi-
tesi Uzaktan Eğitim Siyaset Bilimi ve Kamu
Youmlnetimini kazandım ve şuan 2sınıfım Biraz
zor olsa da aynı anda iki fakuumlltede iki ayrı bouml-
luumlm okumak insan ccedilalışınca her şey kolaylaşı-
yor aslında Bakalım bu fakuumllteler bitince bel-
ki yeni boumlluumlmler okuyacağım Hem oumlğretmen
hem oumlğrenci olmak yerini hem avukat hem
oumlğrenci olmaya bırakacak belki Dedim ya ne-
fes aldığım muumlddetccedile okumaya devam
Eğitim yıllarınızı nasıl geccedilirdiniz kendinizi geliştirmek iccedilin neler yaptınız
İnsanın sahip olduğu imkacircnlar yetenekleri ve
elbette şansı hayattaki başarısını belirler Ama
buumltuumln bunlara sahip insanların bile başarılı olama-
malarının nedeni hayata gelişme odaklı bakama-
malarıdır İnsanın kendisine ve yapabileceklerine
olan inancı nasıl bir hayata sahip olacağını belir-
ler aslında Mutlaka hepimizin hayatta başarısız-
lıkları ve kaybettiği anları mevcuttur Bu zaten ha-
yatın olağan bir durumudur Sonsuz başarı ve son-
suz kazanmak yoktur ki insan hayatında Oumlnemli
olan başarısızlıklardan ders ccedilıkarmak ve bir sonra-
D İ P N O T
ki suumlreccedilte başarıyı yakalayabilmektir Bilim insan-
ları kendilerine ait bir buluşu ortaya ccedilıkarırken
defalarca kez başarısız olduktan sonra buluyorlar
O nedenle başarısızlıklar aslında hayat tecruumlbesi-
dir Bu tecruumlbe yeni başarıları yakalamanın en
oumlnemli anahtarıdır bence Başarısızlık olmadan
başarı ccedilıkmaz ortaya Ayrılmaz bir buumltuumlnduumlr bun-
lar birbirini tamamlayan Yeter ki başarısızlıklar-
dan ders ccedilıkarıp kafa yapısını değiştirip yeniden
denemeyi bilsin insan Başarı işte o zaman gele-
cektir
Başarısız olmadan kimse başarılı olamıyor siz bu soumlz hakkında neler duumlşuumlnuumlyorsunuz
Sizce hayatta başarılı olmanın sırları neler
rultusunda etkin bir planlama yapmak ve bu plan dacirchilince ccedilalışmalarda bulunmak başarıyı getiren oumlnemli unsurlardandır İnsan kendini iyi tanımalı guumlccedilluuml ve zayıf youmlnlerini tespit ettikten sonra oumlzguumlvenli bir şekilde suumlreci youmlnlendirme-lidir Ccediluumlnkuuml yeteneğimizi ilgimizi ve bilgimizi bizden daha iyi bilen olamaz Mazeret uumlretme-den ve tam muumlkemmeliyetccedili olmadan ccedilalışma-lıyız Yaptığımız ccedilalışma en iyi olmak zorunda değil En iyi olabiliyorsa tabii ki ne ala Ama ol-muyorsa ccedilalışmalarımızı yarıda bırakmak ol-maz Muumlcadele ve ccedilalışmaya devam etmeliyiz
Hayatta başarılı olmanın sırları ile ilgili duumlşuumlncelerimi soumlylemeden oumlnce başarının tanı-mını yapmakta fayda var aslında Başarı nedir Bence başarı sonucunun faydalı olduğu duumlşuumlnuuml-len bir eylemi gerccedilekleştirmek bir işin uumlstesin-den gelmektir Yani aslında başarılı olmanın sırrı uumlstuumln yeteneklere ve inanılmaz bir zekacirc duumlzeyi-ne sahip olmak değildir Bunlar başarılı olmayı tabii ki kolaylaştıracaktır ama tamamı buna bağlı değildir kesinlikle Başarılı olan tuumlm insanlar ha-talarından ders ccedilıkarmayı bilen ve başarısızlığa bahane uumlretmeyen insanlardır Bence bu başarılı olmanın ilk şartıdır Ayrıca bir insanın başarılı olabilmesi iccedilin bir hedefi olmalıdır O hedef doğ-
UNUTMAYALIM Başarı en kısa yoldan neticeye ulaşmak değildir Başarı en iyi neticeye ulaşmaktır
S A Y F A 4 5 S A Y I 5
Meslek seccedilimi bir oumlğrencinin hayatında ki en oumlnemli kararlarındandır Ccediluumlnkuuml tuumlm hayatımızı etkileyen bir karardır meslek seccedilimi Ona goumlre boumlluumlm tercih edip sınavlara hazırlanıyor oumlğren-cilerimiz Belki de bir oumlmuumlr boyunca yapacağız o işi O nedenle karar alma suumlreci ccedilok oumlnemli bence Maalesef uumllkemizde meslek seccedilerken goumlnluumlnuumln istediğini değil de daha iyi para ka-zanmak veya aileyi tatmin etmek oumlncelikli ter-cih haline gelmiştir Ccedilocukluktan beri olmak istediği hayal ettiği mesleği Tuumlrkiyersquode iş olana-ğı kısıtlı olduğu iccedilin seccedilmeyen yuumlz binlerce oumlğ-rencimiz var Hele hele aile illa atanması kolay olan veya iş bulma olanağı daha fazla olan mes-leği seccedilmesi iccedilin oumlğrenci uumlzerinde baskı unsuru
oluşturuyorsa maalesef istenilen meslek yeri-ne faklı meslekler tercih edilebiliyor O yuumlz-den ben hali hazırda goumlrevine devam eden bir oumlğretmen olarak oumlğrencilerimizin hayal ettik-leri meslekleri seccedilmelerini destekliyorum Benim ailem bana meslek seccediliminde muumldahil olmadılar aslında Ben kendim oluşturdum tercihlerimi ve ona goumlre girdim sınava Haya-limdeki meslek miydi oumlğretmenlik derseniz hayır değildi Oumlğretmenliği ve oumlğrencilerimi inanılmaz seviyorum aşkla yapıyorum bu mesleği Ama hayalimdeki meslek savcı ol-maktı Onu da tercih hatası nedeni ile gerccedilek-leştiremedim Bu yuumlzden tercih suumlreci ccedilok oumlnemli ccedilok
Meslek seccedilim aşamasında olmazsa olmaz şeyler neler Aileniz bu suumlreccedilte sizi nasıl etkiledi
Tuumlrkiyersquode mesleğini yapan her beş kişiden birisi neden memnun kalmıyor olabilir Bu
durumu genel olarak değerlendirirsek hangi sonuca varabiliriz
Uumllkemizde meslek seccedilimi yapan her beş kişiden birisi memnun değilse seccedilmiş olduğu meslekten işte bir oumlnceki sorunuzda verdiğim cevaplar aslında bu sorunuza da geccedilerli bence Hayal ettiği mesleği değil de iş bulma olanağı daha fazla olan veya ailesinin istediği mesleği yapmak zorunda kalmasıdır bence Bazen oumlğ-rencilerimden biri geliyor yanıma hayal ettiği mesleğin avukatlık olduğunu soumlyluumlyor Ama bu
fakuumllteyi okumasının imkacircnsız olduğunun ccediluumlnkuuml babasının kesinlikle tıp okumasını iste-diğini belirtiyor Ve sonuccedilta doktor oluyor İşte bunun gibi yuumlz binlerce oumlrnek vardır mut-laka Maalesef uumllkemizde bu durum sıkccedila ya-şanmakta Birccedilok oumlğretmen de buna bizzat şahittir eminim
Benim hayalimdeki meslek az oumlnce de sorunuzda cevapladığım gibi savcı olmaktı Yani hukuk fakuumlltesi okumak en buumlyuumlk hayalimdi De-diğim gibi tercih hatası nedeniyle hukuk fakuumlltesi kazanamadım liseden mezun olduktan sonra Ama oumlğretmenlik mesleğini inanılmaz severek ya-pıyorum Hem mesleğime hem oumlğrencilerime ccedilok değer veriyorum Kutsal bir meslek yaptığımın far-kındayım Hammaddesi insan olan bir meslek Yıl-
D İ P N O T
lar sonra farklı meslek gruplarında karşımıza ccedilı-kıp bize ulaşıp bizi sahiplenen unutmayan oumlğ-rencilerimizin varlığı bu mesleğin en muumlkemmel armağanıdır bize O yuumlzden oumlğretmen olmanın en guumlzel yanlarından biridir bu Diktiğiniz fidanın buumlyuumlyuumlp kocaman bir ağaccedil olduğunu goumlrmektir Bu mutluluk oumlğretmenler iccedilin en oumlnemli hazine-dir
Meslek hayatınızda şu ana kadar sizi en ccedilok mutlu eden şeyler nelerdir
Genccedillerin hayatına guumlzel dokunuşlar yapan bir eğitimci olarak hiccedil halen bir şeylerin eksik olduğunu
hissettiniz mi
buumlyuumlk bir kısmı ile irtibattayım Kiminin uumlniver-site mezuniyetine gittim kiminin askerlik yemi-ni toumlrenine Kiminin duumlğuumlnuumlne gittim kiminin ccedilocuğunun suumlnnet toumlrenine Baba gibi veya abi gibi bir ilişki var ccediloğunluğu ile aramızda O yuumlz-den halen kendimi geliştirmek adına sayısız ccedila-lışma yapmaktayım Oumlğrencilerime nasıl daha faydalı olabilirim mantığı ile her sene onlarca hizmet iccedili eğitim faaliyetlerine katılmaya de-vam ediyorum Muhakkak eksik youmlnlerim yuumlre-ğine tam anlamıyla dokunamadığım oumlğrencile-rim var İşte bunları en aza indirebilmek iccedilin halen ilk guumlnkuuml heyecanım ve azmimle kendimi yenilemeye ve geliştirmeye devam ediyorum
İnsan hiccedilbir zaman tam anlamıyla muuml-kemmel olamaz bence Muumlkemmellik sonu olan bir şey değildir Ben 17 yıllık oumlğretmenlik haya-tımda hep daha muumlkemmel bir oumlğretmen nasıl olunabilir anlayışı ile suumlrduumlruumlyorum goumlrevimi Ben artık muumlkemmel bir oumlğretmenim dediğim an aslında tuumlm her şeyi kaybetmişim demektir Gerccedilekten hep oumlğrencilerimin yuumlreğine dokun-dum sizin de değdiniz gibi Meslek hayatım bo-yunca oumlğrencilerim ile olan ilişkimden de zaten bunu bizzat anlıyorum hissediyorum Ccediluumlnkuuml bu duygular karşılıklıdır 17 yıl oumlnce okuttuğum oumlğ-rencilerimle halen goumlruumlşuumlyorum Halen inanıl-maz bir sevgi var aramızda Oumlğrencilerimin ccedilok
S A Y F A 4 7 S A Y I 5
2003 yılından beri coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyorum Hayalimdeki meslek olmasa da asla pişman değilim oumlğretmen olmaktan Zevkle gururla yapıyorum mesleğimi Ama hu-kuk fakuumlltesi yuumlreğimde hep bir sızı olarak kal-mıştı Hiccedil ccedilıkmıyordu aklımdan Aslında liseyi bitirdikten sonra girdiğim uumlniversite sınav so-nucu aldığım puan ile 6 uumlniversitenin hukuk fakuumlltesini kazanabiliyordum 17 yaşındaydım o zaman Ve tercihlerimi şu an olduğu gibi muuml-kemmel bir rehberlik anlayışına sahip oumlğret-menlerimiz tarafından değil bizzat kendim yap-tım Ccediluumlnkuuml o doumlnem bize yardımcı olacak bir rehber oumlğretmenimiz yoktu maalesef Bu da rehber oumlğretmenin ne kadar değerli olduğunun en buumlyuumlk ispatıdır Dokuz hukuk fakuumlltesi terci-hi yapmıştım sınavdan oumlnce Ccediluumlnkuuml bizim oumlğ-rencilik yıllarımızda fakuumllte tercihleri sınav oumln-cesinde forma doldurulup sınav esnasında gouml-revli oumlğretmene teslim ediliyordu Sınav guuml-nuumlnden bir guumln oumlnce arkadaşlarla tercihlerimizi goumlzden geccedilirmek iccedilin buluştuk İlk dokuz terci-him hukuk fakuumlltesi diğerleri oumlğretmenlikti O buluştuğumuz guumln uumlniversitede okuyan bazı arkadaşlarım altı hukuk fakuumlltesi tercihimi sil-dirdi listemden Hukuk okuyacaksan şu uumlniver-sitelerde okuyacaksın diğerlerini okumanın bir anlamı yok oumlğretmenlik oku bari garanti işin
olur dedi Ve bunun uumlzerine listemde olan altı hukuk fakuumlltesini silip yerine oumlğretmenlik yaz-dım İlk uumlccedil tercihim hukuk fakuumlltesi olarak kal-dı Sınav sonucu ccedilok kuumlccediluumlk bir kuumlsuratla hu-kuk fakuumlltesini kazanamadım 17 yaşındaydım ve sağlıklı karar veremedim Belki de dinle-memem gerekti o arkadaşları ama dinledim maalesef Yanlış youmlnlendirildim Belki de bir rehber oumlğretmen yardımı alsaydım ccedilok farklı sonuccedillar olabilirdi hayatımda O guumlnden beri iccedilimde hep bir ukde olarak kalmıştı hukukccedilu olmak 13 yıllık oumlğretmen iken hukuk fakuumllte-sini neden okumuyorum diye duumlşuumlnduumlm ken-di kendime Her guumln saatlerce sınava hazır-landım Oumlğrencilik yıllarımdan ccedilok daha fazla ccedilalışmak zorunda kaldım ccediluumlnkuuml ccediloğu şeyi unutmuştum Ama yılmadım muumlcadele ettim ve 2015 yılında emeklerimin karşılığını alarak hukuk fakuumlltesini kazandım Geccedilen sene me-zun oldum Avukatlık stajına başlayacakken maalesef salgın suumlreci başladı Salgın suumlreci bittikten sonra avukatlık stajını tamamlayıp avukatlık mesleğine geccedileceğim 17 yıldır yap-mış olduğum ve severek yaptığım oumlğretmen-likten ayrılmak beni ccedilok uumlzecek ama hayalimi gerccedilekleştireceğim 40 yaşında radikal bir ka-rar olacak belki bu Ama dediğim gibi haya-limdeki mesleği yapmaya başlayacağım
13 yıl oumlğretmenlik mesleğini icra ettikten sonra Hukuk eğitimi almak istemenizin sebepleri
neler
Son olarak Koronaviruumls salgını ile birlikte Tuumlrkiyersquode işsizlik sorununun tarihi seviyelere
ulaştığı bu suumlreccedilte meslek seccedilim aşamasında olan oumlğrencilere neler soumlylemek istersiniz
Uumllkemizin ve duumlnyanın iccedilinde bulundu-
ğu salgın koşulları sebebiyle on binlerce iş yeri
kapandı ve milyonlarca insan işsiz kaldı Bu
olumsuz suumlreccedil maalesef sadece bizim uumllkemizi
ve bizim insanımızı değil tuumlm duumlnyayı aynı şe-
kilde etkiledi Ama insanoğlu bunun da uumlstesin-
den gelecektir elbet O yuumlzden bu suumlrecin bite-
ceği inancını taşıyorum Bu suumlreccedil nedeni ile
uumlniversite sınavına girecek ve meslek seccedilecek
oumlğrencilerimize tavsiyem suumlreccedil elbet bitecek o
nedenle meslek seccediliminde bunu goumlz oumlnuumlnde
bulundurun Salgın doumlnemi sonsuza kadar
devam edecek bir suumlreccedil değil Tabii ki uumllke-
mizin iccedilinde bulunduğu ekonomik koşullar
ailelerinin kendilerine sunabileceği imkacircnlar
uumlniversite okuduktan sonra iş bulma oranı vs
gibi etkenler meslek seccediliminde ccedilok oumlnemli
Ama hayalinizdeki meslek ne ise o hedef doğ-
rultusunda ccedilalışmanız en sağlıklı karardır diye
duumlşuumlnuumlyorum
Başta uumllkemiz olmak uumlzere tuumlm insanlığa sağlıklı bir yıl temennisi ile
sevgi ve saygılarımı sunarım
İLETİŞİM
Besni Rehberlik Ve Araştırma Merkezi
Rehberlik Hizmetleri Boumlluumlm Başkanlığı
Adres Yenibesni Mah Kurdini Sokak Besni Eğitim Vakfı
İlkokulu 1 Kat 02300 BesniAdıyaman
Telefon 0416 318 2060
Fax 0416 318 2060
Web httpbesnirammebk12tr
besniram
lsquolsquo Yeteneklerinizin ve
Duumlnyanın İhtiyaccedillarının
Kesiştiği Yerde
Mesleğiniz Yatıyorrsquorsquo Aristoteles
S A Y F A 1 4
2 BASAMAK MESLEKLERİN İNCELENMESİ
Meslekler Hakkında Bilgi Toplanırken Şu Oumlzelliklere Dikkat Edilmelidir
bullMesleğin oumlzellikleri bullUnvan ve niteliği bullGerekli eğitim duumlzeyi bullMesleğe giriş koşulları bullGereksinim duyulan eleman sayısı bullGirişteki sınırlamalar bullMesleğin suumlrekliliği bullMeslekte ilerleme koşulları vs dikkatli bir şekilde araştırılmalıdır İstenen mesleğin oumlzellikleri olanakları avantajları dezavantajları gereken nitelikler
başarı koşulları maaş duumlzeyi vb konularla ilgili bilgiler toplanmalıdır
Mesleki Bilgilendirmede Hangi Araccedillardan Yararlanabiliriz
Mesleklerle ilgili basılı malzemelerin toplanması (kitap broşuumlr afiş vs) İş yerlerine youmlnelik incelemeler yapma Meslek elemanları ile goumlruumlşme ya da konferanslar İş tecruumlbesi olan kişilerden yararlanma Oumlğrencileri gruplar halinde meslekleri incelemeye youmlnlendirme Seminerler İş kurumu gibi kuruluşların mesleki rehberlik merkezlerinden yararlanma Bilgisayar ve internet uumlzerinden meslekler hakkında bilgi toplama şeklinde araş-
tırma yapılabilir
D İ P N O T
S A Y F A 1 5
D İ P N O T
3BASAMAK BİREYİN KİŞİSEL OumlZELLİKLERİ İLE MESLEKLERİN GEREKTİRDİ-
Ğİ OumlZELLİKLER ARASINDA İLİŞKİ KURMA- KARAR VERME
Mesleki rehberlik hizmetlerinde son aşama ise bireyin kişisel oumlzellikleri ile mesleklerin
gerektirdiği oumlzellikler arasında ilişki kurularak bireylerin uygun mesleki kararlar ver-
melerine yardımcı olmaktır Bu karar verme bireyin hak ve sorumlulukları dikkate alı-
narak her zaman iccedilin bireye bırakılmalıdır
Meslek seccedilimi ve gelişimi zaman iccedilinde oluşan bir suumlreccediltir Bireyin değişen kişilik oumlzel-
likleri ve mesleklerde meydana gelen değişimler bireyle meslek arasında bağ kurmayı
her zaman guumlccedilleştirmektedir Bu nedenle oumlzellikle eğitim oumlğretim kurumları iccedilerisinde
bir seccedilim yapma aşamasında ki bireyler iccedilin mesleki rehberlik hizmetleri aktif olarak
uygulanmalıdır
S A Y F A 1 6 S A Y I 5
GELECEĞİN MESLEKLERİ NELER OLACAK
Son 100 yılda meydana gelen teknolojik gelişmelerin geri kalan buumltuumln tarihsel suumlreccediltekin-
den daha fazla olduğunu biliyor muydunuz Evet teknoloji inanılmaz bir hızla koşuyor ve bu hızıy-
la bazı meslekleri arka sıralara itiyor Uumlstelik bu durumda sadece teknoloji değil bilimsel sosyal
kuumlltuumlrel ccedilevresel ve ekonomik gelişmeler de oldukccedila etkili
Her geccedilen guumln adını daha oumlnce duymadığımız yepyeni teknolojilerle yapay zekacirc kavram-
ları ile karşılaşıyor ve bu teknolojiden nasibini almış cihazlarla tanışıyoruz Biz bu teknoloji ve ci-
hazlarla tanışıp haşır-neşir olurken bazı meslekler de ldquoElvedardquo diyerek bavulunu toplayıp bilinme-
ze doğru yol alıyor Oumlte yandan bayram ziyaretlerinde ldquoNe iş yapıyorsun evladımrdquo sorusunu so-
ran teyzeler cevap olarak varlığından haberdar olmadıkları meslekleri daha fazla duyar hale geli-
yorlar Tabi yakın gelecekte daha sık duyacaklarını da soumlyleyebiliriz
Uumllkemizdeki iş kollarında gerekli olan temel yetenek ve yetkinliklerin 41rsquolik bir kısmının
2020rsquoden sonra değişime uğrayacağına inanılıyor Ayrıca yaygın bir kanıya goumlre şu anda 7 yaşına
kadar olan ccedilocukların ileride ccedilalışacakları mesleklerin en az yarısı henuumlz ortaya ccedilıkmadı Bu da de-
mek oluyor ki meslekler de buumlyuumlk bir değişimden geccedilecek Dolayısıyla yeni ve popuumller meslekle-
rin neler olacağına geniş ccedilerccedileveli bir bakış atma zamanı geldi
Gelin şimdi geleceğin en popuumller mesleklerine birlikte goumlz atalım
S A Y F A 1 7
1-Enduumlstriyel Veri Bilimci
Enduumlstriyel anlamda verilerin topar-
lanması ve bu veriler ışığında analizler
yapılmasını uumlretim suumlreccedillerinin daha
doğru ve nitelikli youmlnetilmesini olanak-
lı kılan enduumlstriyel veri bilimciler oumlzel-
likle online alışverişin yuumlkselmesi se-
bebiyle geleceğin popuumller meslekleri
iccedilinde yer alacaklar
2- Robot Koordinasyon Uzmanı
Guumlnuumlmuumlzde uumlretim suumlreccedillerinde robot-
lar kullanılıyor ve robot kullanım oranı
guumlnden guumlne artıyor Dolayısıyla robot-
lar yepyeni mesleklerle tanışmamıza
neden olacak Geleceğin meslekleri ara-
sında en popuumller olacaklardan biri ise
robot koordinasyon uzmanıdır Bu uz-
manlar robotların onarımlarını ve bakı-
mının yanında etkili ccedilalışma prensipleri-
ni goumlzden geccedilirirler Boumlylece robotlara
yepyeni beceriler kazandırılabilmekte-
dir
3- IOT Uzmanı
Nesnelerin interneti olarak bilinen kavram-
dan haberiniz var mı IoT olarak kısaltılan
bu kavram etrafımızdaki neredeyse buumltuumln
her şeyin internete bağlı olarak işlem goumlr-
mesini ifade ediyor Yani akıllı binalarda
yer alan klimalar alarm sistemleri guumlvenlik
kameraları ve diğer birccedilok şey nesnelerin
interneti iccedilin başlangıccedil aşaması Yakın gele-
cekte buumltuumln elektronik aygıtları uzaktan
bile olsa internet bağlantısı sayesinde youml-
D İ P N O T
S A Y F A 1 8 S A Y I 5
4- Veri Dedektifi
Veri dedektifleri nesnelerin interneti adı ve-
rilen teknolojiden ve internet ağlarından el-
de edilen bilgileri ccediloumlzuumlmleyerek ilgili kişi ya
da kurumlara aktaracak Ccedileşitli şirketler
doğru pazarı analiz edebilmek iccedilin bu tekno-
lojiden yararlanıyor ve uumlruumln ya da hizmet
satışı iccedilin buna hatırı sayılır zaman ve para
harcıyorlar İşte veri dedektifliği sayesinde
harcanan zaman ve parada tasarrufa gidile-
bileceğinden bu mesleği geleceğin meslekleri
arasında yer alacağını soumlyleyebiliriz
5- Veri Guumlvenliği Uzmanı
Ebeveynler hem kendilerini hem de ccedilocuk-
larını internet ve teknolojinin beraberinde
getirdiği istenmeyen sonuccedillara karşı koru-
mak iccedilin gelecekte daha ccedilok ccedilaba sarf ede-
cekler Yakın gelecekte daha sık siber saldırı
ifadesini duyacağımıza inanılıyor Bu tip sal-
dırılar iccedilin oumlnleyici ccedilalışmalar yapmak
oumlnemli bilgileri gizlemek ya da gerekli goumlruumll-
duumlğuuml koşullarda ortadan kaldırmak veri guuml-
venliği uzmanlarının işi olacak
6- Akıllı Şehir Uzmanı
Akıllı evler kadar akıllı şehirler de artık hayatı-
mızın merkezine yerleşmek uumlzere Gelecekte
şehirlerin sayıları milyonları bulan sensoumlrler
(alıcılar) ile donatılması bekleniyor Bu sensoumlr-
ler elektrik internet su doğalgaz atık gibi bir-
ccedilok işlem iccedilin kullanılacak Dolayısıyla olası arı-
zalarda goumlrsel zeka youmlnuumlnden şanslı olan akıllı
şehir uzmanlarına buumlyuumlk goumlrev duumlşecek
S A Y F A 1 9
7-Blockchain Geliştirici
Dijital kripto para birimi Bitcoinrsquoi daha
oumlnce duymuş olmalısınız Peki Bitcoinrsquoi
hayata geccediliren ve altında yatan tekno-
loji hakkında ne kadar şey biliyorsunuz
Bahsettiğimiz teknoloji yani Blockchain
teknolojisi finansal ya da başka tuumlrluuml
işlemleri merkezi olmayan hızlı ve gizli
bir şekilde yapmaya yarayan dağıtılmış kriptografik bir kayıt defteridir Anlaması biraz
zor olsa da uzmanlar blockchain teknolojisinin İnternet gibi duumlnyayı değiştireceğine ina-
nıyor Bu nedenle blockchain teknolojisinden anlayan onunla işlevsel hizmetler ve
uumlruumlnler geliştirebilen uzmanlar gelecekte buumlyuumlk bir talep goumlrecektir
8-Sivil yacircda Ticari Drone Pilotu ve Hare-
ket Memuru
Huumlkuumlmetler drone kullanımı iccedilin en uy-
gun duumlzenlemeleri yapıyor Ccediluumlnkuuml insan-
lar uzaktan kumandalı uccedilabilen dronela-
rının avantajlarından faydalanmak iccedilin
yeni yollar geliştirmekten hiccedilbir zaman
vazgeccedilmeyecektir Askeri ve eğlence
amaccedillı kullanımı yaygın olan droneların ccedileşitli kişisel ve ticari kullanım yolları da her
geccedilen guumln artıyor Oumlrneğin Amazon gibi firmalar droneların paket teslimatı iccedilin kullanıl-
masına oumln ayak oldu Fakat dronelar şehirdeki ccediloumlpleri temizleme hava kirliliğini takip
etme ve yuumlksek ya da ulaşılması zor yerlerdeki sıradan işleri yerine getirme gibi amaccedillar
iccedilin de kullanılabilir Bu nedenle bazı firmalar ve kamu kurumları kendilerine ait hava
taşıtlarını kullanması ve takip etmesi iccedilin ekipler oluşturacaktır
9-Akıllı Bina Teknisyeni
Yıldan yıla daha fazla ev bine ofis ve fabrika
otonom teknolojilerin faydalarından yararlana-
rak ışıklandırma ısıtma havalandırma ve guuml-
venlik gibi bina sistemlerini kontrol ediyor
Buzdolabı gibi guumlnluumlk kullanılan cihazlar da ar-
tık nesnelerin interneti teknolojisinin bir parccedila-
sı olmaya başladı Gelecekte akıllı binalar şehir-
leri ele geccedilirip insanların otonom teknolojiler sayesinde daha oumlzguumlr ve rahat yaşamaları-
nı sağlayabilir Fakat halen bu sistemleri kurabilecek bakımını ve tamiratını uumlstlenebile-
cek yetkin kişilere ihtiyaccedil duyuyoruz Yani havalandırma ve ısıtma gibi sistemlerde uz-
manlıkları bulunanlar geleceğin akıllı bina teknisyenleri olabilir
D İ P N O T
S A Y F A 2 0 S A Y I 5
10- Yapay Zeka Uzmanı
Yapay zeka sizi korkutmasın Yakın gelecekte
sağlık teknoloji uumlretim gibi alanlar başta olmak
uumlzere birccedilok farklı yerde yapay zekanın nimetle-
rinden faydalanmaya başlayacağız Buna bağlı
olarak da yapay zeka alanında uzmanlara ihti-
yaccedil olacak
11-Dijital Rehabilitasyon Danışmanı
Guumln iccedilerisinde maruz kaldığınız dijital bilgi-
ler nedeni ile hiccedil kendinizi bunalmış his-
settiniz mi Guumlnuumlmuumlzde birccedilok insan bu
şekilde hissediyor Hayatlarımız sosyal
medya ve diğer ccedilevrimiccedili aktiviteler etra-
fında doumlnduumlkccedile kullandığımız teknolojiye
ne kadar bağımlı hale geldiğimizi fark edi-
yoruz Bu nedenle gelecekteki popuumller
mesleklerden biri insanların dijital detoks
yapmasına yardımcı olarak bu tuumlr iccedilerik-
lerden uzak tutan profesyoneller olacaktır
Danışmanlık eğitimi almış kişiler bu iş iccedilin
gerekli donanıma en uygun adaylar olabi-
lir
12-3 Boyutlu Yazıcı Teknisyeni
Fuumltuumlristlere goumlre 3 boyutlu yazıcı teknolojisinin he-
nuumlz sadece yuumlzeyini kazıyabildik ve bu teknolojinin
ccedilok daha buumlyuumlk bir potansiyeli bulunuyor Hobici-
ler enduumlstriyel tasarımcılar biyomedikal muumlhen-
disler ve diğerleri talepler doğrultusunda suumlrekli
yeni şeyler deniyor ve alet edevat yiyecek giysi ev
gereccedilleri medikal implantlar ile otomotiv havacılık
ve elektronik iccedilin parccedilalar uumlretiyor Bu teknoloji
ilerledikccedile 3 boyutlu yazıcılar evlerimizdeki buzdo-
labı ya da mikrodalga fırınlar gibi normal hale gele-
cek Nihayetinde ise her ev ve işyerinde bir adet 3 boyutlu yazıcı bulunacak Bunun sonucunda ise
buumlyuumlk fabrikaların yerini şehirlerde faaliyet goumlsteren 3 boyutlu yazıcı ile uumlretim yapan işletmeler
alacak Yani 3 boyutlu yazıcı bakımı yapan teknik personele olan ihtiyaccedil fazlasıyla artacak
S A Y F A 2 1
13-Artırılmış Gerccedileklik Geliştirici
Gerccedilek hayat ccedilok mu
sıkıcı Goumlrsel olarak
iyileştirmelere ek
bilgilere ve eğlenceli
eklentilere mi ihtiya-
cı olduğunu duumlşuumlnuuml-
yorsunuz Boumlyle duuml-
şuumlnen insanlar oldu-
ğu iccedilin oumlzel guumlneş
goumlzluumlkleri biyonik
kontakt lensler ve
diğer teknolojiler aracılığı ile gerccedilekte goumlrduumlğuumlmuumlz şeylerin uumlzerine dijital goumlruumlntuumller
ve bilgiler işlemek iccedilin artırılmış gerccedileklik teknolojisinden faydalanılıyor Her sektoumlre
etkinliğe ve kamusal alana etki edebilme yeteneği sayesinde artırılmış gerccedileklik gele-
cekte insanların hem kişisel hem de profesyonel hayatlarına dokunacaktır Bu nedenle
artırılmış gerccedileklik geliştiriciler bahsi geccedilen teknolojinin guumlvenli ve etkili kullanım yol-
larını bulup tasarlamak zorunda kalacak
14-Kişisel Gizlilik Danışmanı
Teknoloji evrimleşerek geliş-
tikccedile ve her geccedilen guumln hayat-
larımıza daha fazla nuumlfuz
ettikccedile kişisel gizliliğimizi ko-
rumak da zorlaşıyor Yuumlz ta-
nıma sistemleri ve artırılmış
gerccedileklik teknolojileri geniş
kitlelerce kullanıldıkccedila bu
zorlu savaş daha da karmaşık
hale gelecek Yakında dışarı
ccedilıktığınızda insanlar sizin adı-
nızı yaşınızı medeni halinizi
ccedilalıştığınız yeri ve eğer varsa
sicil kaydınızı goumlrebilecek hale gelecektir Bu nedenle sosyal medya ya da diğer tekno-
lojilerin sunduğu oumlnemli faydaları feda etmeden gizliliğinizi koruyabilecek uzmanlar
gelecekte buumlyuumlk talep goumlrecektir
D İ P N O T
S A Y F A 2 2 S A Y I 5
15-Kişisel Marka Danışmanı
Buumlyuumlk ve koumlkluuml firmalar iccedilin bile kısa doumlnemli
projeler iccedilin serbest ccedilalışan profesyonelleri işe
alma youmlnelimi bulunuyor Bu anlayış gelecekte
daha da geniş ccedilaplı kabul goumlrebilir Oumlyle ki fuumltuuml-
ristlere goumlre ileride birccedilok iş proje bazlı geccedilici an-
laşmalarla yapılacak Eğer durum boumlyle ilerlerse
ccedilalışanlar kendi markalarını geliştirmek ve suumlrekli
kendilerini tanıtmak zorunda kalacak Kişisel mar-
ka danışmanları bu noktada devreye girerek ccedilalı-
şanların sanal ve kamusal kimliklerini profesyonel
uumlnlerini geliştirerek onları rekabetin oumlnuumlnde tut-
maya yardımcı olacaklardır
16-Robotik Hizmetler Teknikeri
Oumlnuumlmuumlzdeki on yıl iccedilerisinde hemen her ev
ccedilamaşır bulaşık yemek temizlik ve ccedilim biccedil-
me gibi goumlrevlerde kullanacağı gelişmiş ro-
botlara sahip olacak Fakat bu robotlar her
zaman duumlzguumln bir biccedilimde ccedilalışmayacaktır
Bu nedenle yetkin teknisyenlere hacklen-
miş bozulmuş ya da tamamen ccediloumlkmuumlş ola-
cak olan bu robotları tamir etmek iccedilin ihti-
yaccedil duyulacak Aslında robot teknikerleri
elektrikccedili tesisatccedilı ya da otomobil tamircisi
gibi beceri gerektiren ve kabul goumlren bir iş
olacak
Serap UumlNAL
Besni RAM Rehberlik OumlğrtPsikolojik Danışman
KAYNAKCcedilA
Binnur Yeşilyaprak-mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kitabı- kuramdan uygulamaya
meb_iys_dosyalar4401180351dosyalar2020_0611004013_GelecegYin_Meslekleripd
D İ P N O T
S A Y F A 2 3
S A Y F A 2 4 S A Y I 5
İnsan yaşamı boyunca ccedileşitli seccedilimler
yapar Mesleğini yiyeceğini giyeceğini evini
eşini arkadaşlarını vb seccediler Meslek seccedilimi
insanın yaptığı bu seccedilimler arasında belki de en
oumlnemlisidir Ccediluumlnkuuml insan mesleğini seccedilerken bir
bakıma gelecekteki yaşamını da belirlemekte-
dir (Ccedilakır 2004 2)
İnsanlık tarihinin başlangıcından bu ya-
na iş insan yaşamının gerekli ve buumlyuumlk bir bouml-
luumlmuumlnuuml kaplayan bir tarafıdır Birccedilok goumlruumlşe
goumlre iş yaşamın merkezidir ve hayat boyu suumlren
kariyer gelişimi tuumlm gelişmiş toplumlarda cin-
siyet ırk din coğrafya ve diğer demografik ka-
tegorilerin her biri ile alakalı olan evrensel bir
suumlreccediltir (National Career Development Associa-
tion 19931994a Engels Minor Sampson ve
Splete 1995 s134rsquodeki alıntı) İş ve kariyer ha-
yatın esas alanlarıdır ve herkesin bir kariyeri
vardır (Engels ve diğer 1995 134) Kariyer bir
insanın yaşam suumlresinde ccedilok uzun bir zaman
dilimini iccediline alan yaşam boyu kişinin değerle-
rinden yaşayacağı şehre kadar birccedilok alanda
etkisini hissettiren bir suumlreccediltir Kariyer kişinin
sadece işi değil yaşamdan ne beklediği amaccedil-
ları ne kadar risk alabileceği gibi soruların da
cevabıdır
İnsan hayatının en oumlnemli doumlnuumlm nok-
talarından birisi olan meslek seccedilimi insanın
yaşam biccediliminin de seccedililmesi demektir (Altun
2000Yanıkkerem ve ark 2004) Kişilerin ken-
dilerini en iyi şekilde ifade edebilecekleri ha-
yat boyu uğraşmaktan sıkılmayacakları ve kişi-
lik yapılarına en uygun mesleğe youmlnelmeleri
doğru bir karar olacak ve boumlylece hem kişisel
hem de toplumsal accedilıdan oumlnemli kazanımlar
elde edilecektir Kariyer gelişim suumlrecinin baş-
langıccedil noktası olan meslek seccedilimi bireylerin
hayatında oumlnemli bir yer teşkil etmektedir
Kişilerin meslek seccediliminde aile ve sosyal med-
yanın oumlnemli oumllccediluumlde etkili olduğu goumlzlemlen-
miştir İdeal meslek seccedilimi iccedilin oumlzelikle iş sa-
halarının analizi ilgili sektoumlruumln avantaj ve de-
zavantajları hakkında bilgi sahibi olma sektoumlr-
de ccedilalışanların mesleki deneyimlerini oumlğren-
me ve mesleğin kişiye uygunluğunu tespit et-
me gibi unsurların dikkate alınması ve kariyer
planlaması yapılması gerekmektedir Ancak
oumlğrenciler bu fırsatları goumlz ardı ederek ailenin
ya da sosyal medyanın etkisi ile seccedilim yap-
maktadırlar
OumlĞRENCİLERİN KARİYER SECcedilİMLERİNDE AİLENİN
VE DİJİTALLEŞMENİN ROLUuml
S A Y F A 2 5
Kariyer seccedilimi ve olası bir karara
varma beklentisi ccediloğu zaman belirsizlik
iccedileren karmaşık bir suumlreccediltir Belirsizliğin
nedeni bireyin hayatını buumltuumlnuumlyle etkile-
yecek olan meslek seccedilimini iccedilsel ve dışsal
faktoumlrlere bağlı olarak seccedilmek zorunda
olmasıdır Bu suumlreccedilte oumlğrenci olası bazı
senaryolar kurar geleceğe youmlnelik planlar
yapar ve hatta gelecekte buumltuumln bu belirsiz-
liğin azaldığını veya yok olduğunu duumlşler
Oumlte yandan bu suumlreci karmaşıklaştıran ise
bireyin son karara varmadan oumlnce dikkate
almak zorunda olduğu ailesinin duumlşuumlncesi
isteği hayali ve birde sosyal medyada ken-
diyle oumlzdeşleştirdiği kariyerler gibi faktoumlr-
lerin olmasıdır Karar suumlrecini yaşayan bi-
rey buumltuumln bu faktoumlrlerin varlığının ve na-
sıl analiz edilmesi gerektiğinin farkında
olabilir veya olmayabilir Ayrıca son kararı-
nı vereceği zaman bu faktoumlrleri eleme ve-
ya aralarında bir denge kurabilme kapasi-
tesine de sahip olmayabilir Bu durumda
kariyer seccedilimi suumlrecini son derece karma-
şık bir suumlrece doumlnuumlştuumlrebilir
D İ P N O T
Gencin meslek tercihinde ailenin ccedilok buumlyuumlk etkisi vardır Ailenin ekonomik olanakları ile kuumlltuumlr duumlzeyinin gencin meslek seccedilimini olumlu veya olumsuz youmlnde etkilediği bir gerccedilektir Araştırma bulguları goumlstermiştir ki ekonomik ve kuumlltuumlrel duumlzeyi yuumlksek olan ailelerde genccediller yetenek ve ilgileri doğrultusun-da meslek seccedilme şansına sahip olabil-mekte ailelerinden destek goumlrmektedir-ler Ekonomik ve kuumlltuumlrel olanakları elve-rişsiz olan ailelerde genccediller kısa zaman-da buumlyuumlk kazanccedil getireceği veya itibar
Meslek Seccediliminde Aileye Duumlşen Goumlrevler
sağlayacağı duumlşuumlnuumllen işlere youmlnlendiril-mektedirler
S A Y F A 2 6 S A Y I 5
siz ve başıboş bırakılmasıdır Ccedilocuklarına bu konuda rehberlik edemeyen aileler onların meslek tercihine ilgisiz kalmakla sorumluluk-tan kurtulmuş olduklarını zannederler
Ccedilocuklarının gelişiminde olumsuz et-kileri olan bu ailelerin yanı sıra meslek seccedili-mi konusunda ccedilocuğuna yol goumlsterici olma-ya ccedilalışan onun yetenek bilgi beceri ve ilgi-lerini goumlz oumlnuumlnde tutarak rehberlik eden hiccedilbir fedakacircrlıktan kaccedilınmayan aileler de vardır Kendi arzu ve oumlzlemlerine ters duumlşse de ccedilocuğunun seccedilimini onaylayan ve ona destek olan aile de yok değildir Sayıları ccedilok olmamakla birlikte bilgili ve bilinccedilli bir şekil-de ccedilocuğunun meslek seccedilimini olumlu youmln-de etkileyen ailelerin varlığı da inkacircr edile-mez Ancak pek ccedilok iyi niyetli ve anlayışlı an-ne-baba bu konuda ccedilocuğuna yardımcı ola-mamanın sıkıntısı iccedilindedir
Aile baskısının egemen olduğu hallerde ve mesleğin babadan oğla geccedilmesi şeklinde geleneğin suumlrduumlruumllduumlğuuml ailelerde gence baba mesleğini devam ettirmesi iccedilin baskı yapıldığı goumlruumllmektedir Bu ailelerde ccedilocuk kuumlccediluumlk yaş-tan itibaren baba mesleğini seccedilecek şekilde koşullandırılmaktadır Koşullandırma veya bas-kı yoluyla eğitilen gencin ya baba mesleğine youmlneldiği ya da ailesine başkaldırarak idealin-deki mesleğe sahip olabilmek iccedilin ortamından uzaklaştığı goumlzlenmektir Bazı aileler ise kendi ccedilocukluk veya genccedilliklerinde yapamadıklarını ccedilocuklarının yaşamında gerccedilekleştirmeye ccedilalı-şırlar Baba genccedilliğinde sahip olamadığı bir meslekte oğlunu goumlrmek iccedilin ona baskı yapar Anne okuyup ccedilalışamadığı iccedilin kızının okuma-sını ve meslek sahibi olmasını ister onu suumlrekli zorlar Zorlama sonucu gencin baba veya anne isteğine boyun eğdiği ya da isyan ettiği goumlruumlluumlr Yine başka aile modelinde de ccedilocuklara bazı işlerin oumlnemli ve itibarlı bazılarının ise diğerle-rine goumlre daha oumlnemsiz ve değersiz olduğu ifa-de edebilirler Bu da aile iccedilinde bazı meslekler hakkında oumln yargıların oluşmasına yol accedilar Boumlylece aile dolaylı bir biccedilimde gencin meslek tercihini etkilemiş olur Soumlzuuml geccedilen bu aile mo-dellerinde birey-meslek uygunluğu goumlz oumlnuumln-de bulundurulmadığından ne gencin başarısı duumlşuumlnuumlluumlr ne de mutluluğu Burada oumlnemli olan ailesinin isteklerinin gerccedilekleşmesi aile-nin yapmış olduğu meslek seccediliminin genccedil tara-fından benimsenmesidir Yine bazı ailelerde goumlruumllen bir başka hatalı davranış da meslek seccediliminde gencin tamamen yardımsız destek-
S A Y F A 2 7
Ccedilocukluk ccedilağında meslek seccedilimi gerccedileklikten uzak olup hayali ve arzulu iken oumln ergenlik doumlnemine yaklaştıkccedila yaşamda gerccedileklik faktoumlruumlnuumln roluuml artar kişi meslek seccedilme sorumluluğunun bilin-cine varır İlgi ve yetenekleri giderek ay-rışmaya başlar Yine yetenek ve ilgilerin mesleki amaccedilları belirlemede oumlnem ka-zandığı goumlruumlluumlr
Bu doumlnemde başlarında meslek tercihleri oumlnce ilgilere dayanırken daha sonra yeteneklerde dikkate alınarak mes-leki tercihler ifade edilir Ortaokulun ta-mamlanması ile birlikte akademik eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim arasında seccedilim yapmak zorunluluğunda kalan ccedilo-
cuk oumlncelikle genel ve oumlzel yeteneği ile mevcut eğitim seccedileneklerinden hangisine uygun olduğunu belirlemek durumunda-dır Ccedilocuk temel eğitim sırasında birccedilok ders almış ve başarısını ccedileşitli ortamlara sınama fırsatı bulmuştur Bu doumlnemde ccedilo-cuk karar verirken yeteneklerini ilgilerini eğitimden ve hayattan neler beklediğini mali olanaklarını goumlz oumlnuumlne alarak iş ve eğitim olanaklarını incelemek gerektiğinin farkına varmıştır
D İ P N O T
Orta ccedilocukluk ya da oumln ergenlik doumlnemi 10-15 yaş aralığında olup ortaokul kade-mesine denk gelmektedir Bu doumlnemdeki ccedilocuklar artık ergenlik doumlnemine girmiş bir-ccedilok gelişim doumlnemi itibari ile meslek seccedilimi ile ilgili duydu ve duumlşuumlnceleri şekillenmeye başlamıştır Bu doumlneme meslek gelişiminde lsquoDeneme Doumlnemirsquo denmektedir Bu yaştaki ccedilocuklarda genellikle goumlzlenen mesleki davranışlar
Mesleki faaliyetlerle temel beceri ve ilgileri arasında var olan ilişkiyi anlama
Ccedileşitli yeteneklerden hangilerinin kendisinde guumlccedilluuml olduğunun farkına varması
İlgilerin belirginleşmesi ile bazı faaliyetleri daha ccedilok yapmak bazılarından uzak-laşmak isteme
Hayattan neler beklediğinin ve hayatta nelere oumlnem verdiğinin farkında olmak
Toplumda var olan sosyal ve ekonomik olanakları inceleyerek iş veya eğitim olanaklarını araştırmak
İş ve oyun iccedilin zamanı planlaya bilme
Hayata atılma ya da ileri eğitime devam etme seccedilenekleri uumlzerinde duumlşuumlnme ve araştırma yapma şeklinde sıralanabilir
S A Y F A 2 8
Bu yaşlardaki ccedilocuğunuzun meslek gelişimine yardımcı olmak iccedilin şunları yapabilir-siniz
1) Ccedilocuğunuzun ilgi duyduğu alanları belirleye bilmek iccedilin hangi tuumlr faaliyetleri yap-maktan hoşlandığını hangi tuumlr faaliyetleri yapmaktan hoşlanmadığı konusunda onun-la konuşabilir ccedilevresindeki kişilerden aldığı bu konudaki geribildirimleri ve kendi kişi-sel goumlzlemlerinizi onunla paylaşın
2) Kendi goumlzlemlerinizi de dikkate alarak ccedilocuğunuzun evde ve okulda başarı ile yap-tığı işler hakkında onunla konuşun
3) Ccedilocuğunuzun yetenek ve ilgilerine uygun bir meslek seccedilebilmesi kadar meslekler hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olun
D İ P N O T
Oumlzellikle ccedilocuğunuzun bir meslek hakkında şu tuumlr bilgilere sahip olması gerekir
Meslek mensubu bir guumln iccedilinde ne gibi işler yapmaktadır
Ccedilalışan kişi başlıca ne gibi faaliyetlerde bulunarak nelerle uğraşmaktadır
Mesleğe girebilmek iccedilin sahip olması gereken oumlzellikler (Fiziksel psikolojik oumlzellik-ler genel yetenekler duumlzeyi ya da oumlzel yetenekle yaş sınırı gibi) nelerdir
Mesleğe girebilmek iccedilin gerekli eğitim duumlzeyi nedir Ccedilıraklık kurs staj gerekli mi-dir
İş nasıl bir ortamda yuumlruumltuumllmektedir
Mesleğin ccedilalışma koşulları nelerdir
Ccedilalışmalarının elde ettiği en duumlşuumlk ve en yuumlksek kazanccedil duumlzeyi nedir
Meslek uumlyelerinin ilerde iş bulma olanağı ne kadardır
Ccedilocuğunuzun ilgilendiği meslek hakkındaki sorulara cevap bulabilmesi ona yardım-cı olabilmeniz iccedilin
Kendi mesleğiniz ya da yakın ccedilevrede bulunan insanların meslekleri hakkında ccedilocu-ğunuzla konuşabilir onun bu konuda goumlzlemlerini dinleyebilir ya da bizzat iş ortamı-nıza onu goumltuumlrerek doğrudan yaşantı edinmesini sağlayabilirsiniz Ccedilocuğunuzu tv radyo programları kitaplar bilgisayar programlarından ya da okulundaki rehber oumlğ-retmeninden yardım alarak meslekleri tanımasına teşvik edin
Ccedilocuğunuzun değişik iş yerlerine ziyaret ederek yarım zamanlı işlerde ccedilalışarak meslekler hakkında bilgi toplamasını sağlayın
S A Y F A 2 9 S A Y I 5
Ccedilocuğunuzu meslekleri tanıtıcı konferanslara katılmaya ccedilevresindeki kişilere meslekler hakkında soru sormaya teşvik edin
Ccedilocuğunuzla meslekler hakkında oumlğrendiği bilgileri tartışmak oumlğrendiği bilgileri buumltuumlnleş-tirmesini sağlayın
Ccedilocuğunuzun gelecekteki mesleki plan ve hedefleri uumlzerinde şu anki ilgi ve yeteneklerinin ne kadar oumlnemli olduğunu anlamasına yardımcı olun
Sizin iccedilin ccedilalışmanın ne ifade ettiğini ccedilocuğunuzla konuşarak insanların yalnızca para ka-zanmak iccedilin ccedilalışmadığını anlamasına yardımcı olabilir ccedilalışmanın kendisi iccedilin anlamını bul-masına ve hayattan ne beklediği konusunda fikir sahibi olmasını sağlayın
Meslek Seccediliminde Dijitalleşmenin Roluuml
Guumlnuumlmuumlz duumlnyasında bireylerin mes-lek seccediliminde kitle iletişim araccedillarının ve oumlzel-likle televizyonun ccedilocuk ve genccedillerin mesleki gelişimleri uumlzerinde etkisi oldukccedila fazladır Medya (yazılı ve goumlrsel iccedilerikli video temelli ma-teryaller) kişisel oumlzellikle-rine dayalı olarak ccedilocuk-ları ve genccedilleri seccedilici algı-ları aracılığı ile mesleki gelişimleri konusunda etkileyebilmektedir (King ve Multon 1996) Tele-vizyon gazeteler dergiler ve bilgisayar uumlzerinden ulaşılan kaynaklarda sıkccedila goumlsterilen bazı mes-leklere sahip kişilerin ccedilocuk ve genccediller tarafın-dan model alınma olasılığı artabilmektedir Uumllkemizde son zamanlarda goumlsteri sanatlarıyla ya da bazı spor alanlarıyla ilgili mesleklere sa-hip olmanın daha popuumller olarak algılanmasın-da medyanın etkisi ccedilok accedilıktır Medyada bu tip mesleklere sahip olmanın getirebileceği pırıltı-lı yaşam olanakları gerccedilekccedili yanlarını goumlzetme-yen genccediller accedilısından ccedilok ccedilekici olarak algıla-nabilmektedir Gelecek yıllarda da medyanın ve dijital duumlnya-nın yeri daha da oumlnemli hale gelecektir Klasik
anlamdaki birccedilok iş tanımı ve meslekler değiş-mektedir Değişmeye de devam edecektir Oumlzellikle Pandemi suumlreciyle birlikte duumlnya ge-nelinde dijitalleşmenin oumlnemi daha da oumln pla-
na ccedilıkmıştır Bu suumlreccedil eğitimde de dijitalleş-menin daha da yoğun kullanılmasını sağlamış-tır Bilgisayar teknoloji-sinde elde edilen bilgi-lerin iletişim teknoloji-sine uygulanmasıyla yeni teknolojiler birey-leri iletişim teknolojisi iccedilerisinde aktif bir hale
getirmiştir Sadece teknolojinin hızla hayatı-mıza girmeye başlaması ve dijital duumlnyaya geccedililmesi ile değil ekonomik sosyal bilimsel ve kuumlltuumlrel değişmelerinde etkisiyle geleceği olan meslekler şekilleniyor Yeni dijitalleşen duumlnya ve yapay zekacirc kavramlarıyla birlikte meslek anlayışları da değişti Oumlnceleri genccedille-re ne olmak istediklerini sorduğunuzda dok-tor avukat muumlhendis oumlğretmen cevaplarını alırdınız Dijitalleşen duumlnya ile birlikte bu mes-leklerin yerini yabancısı olduğumuz fakat ge-leceği olan meslekler aldı
S A Y F A 3 0
Geleceği Olan Meslekler İccedilin Gerekli Oumlzellikler
Geleceği olan meslekler grubundan bir meslek seccediltiniz ve bu konuda her tuumlrluuml eğiti-mi almaya başladınız diyelim Eğitimin yanı sıra kişisel olarak geliştirmeniz gereken becerileriniz de olmalı Bu konuda kendinizi eğitmelisiniz Bu becerileri geliştirmeniz seccedileceğiniz meslekte emin adımlarla ilerlemenizi sağlayacaktır Ccediloumlzuumlm Odaklı Olun Karşınıza ccedilıkan problemleri ccediloumlzmeye odaklanın Bazen ccedilok zor ve karmaşık problemler dahi ccedilıksa pes etmeden ccediloumlzmeye ccedilalışın Problemlere ccediloumlzuumlm bulmak iccedilin zihin egzersizleri yapın Farklı ve Yaratıcı Duumlşuumlnuumln Olaylara ve problemleri ccediloumlzmeye yaklaşırken farklı duumlşuuml-nuumln Yaratıcı ccediloumlzuumlmler ve oumlneriler bulun Kimsenin duumlşuumlnemediğini duumlşuumlnen yaratıcı ccediloumlzuumlmler sunan insanlar iş hayatında ccedilok tercih edilirler Olayları Analiz Edin Olayları analiz edip suumlzgeccedilten geccediliren ve nokta atışı ccediloumlzuumlm yol-ları bulan insanlar her zaman aranılan kişilerdir Sosyal Biri Olun Ccediloumlzuumlm odaklı olmanın yanı sıra sosyal ilişkilerinizde guumlccedilluuml olmalı İyi bir dinleyici olmalı empati kurabilmeli ve yaptığınız işi en iyi şekilde yapmalısınız Akademik Donanıma Sahip Olun Bilim teknoloji muumlhendislik ve matematik youmlnuumln-den ileri derede donanımlı olmalısınız Bu yeteneklere sahip insanlar geleceği olan meslekler iccedilin ilk tercih sebebidir Genel Becerilere Sahip Olun Sosyal analitik mobil becerileri youmlnuumlnden kendilerini geliştirmiş kişiler de tercih nedenidir
D İ P N O T
Geleceği olan meslekler ne demek Geleceği olan meslekler oumlnuumlmuumlzdeki yıllar iccedilerisinde gelişen gelişen teknoloji ile bir-likte ihtiyacı artan meslek gruplarıdır Bu mesleklerin yeni ve gelişmekte olması ve bu alanda az personel bulunması nedeniyle ccedilok kazandıran meslek grubunda yer alır Dijitalleşen duumlnyada meslek anlayışı ve ihtiyacı da farklılaşır Geleceği olan meslekleri tercih edecek genccedillere ne oumlnerilir Geleceği olan meslekleri tercih edecek bu alanda kariyer yapacak genccediller oumlncelikle bu konudaki akademik kariyerinizi en iyi şekilde tamamlayın Uzmanlık alanlarınıza goumlre eğitimlerden destek alın Suumlrekli kendinizi geliştirin yaptığınız işin en iyisini ya-pın Meslek seccediliminde nelere dikkat etmeli Mesleğinizin kişilik oumlzelliklerine uyup uymadığına akademik ve gerekli becerileri ta-şıyıp taşımadığına dikkat etmelisiniz Seccediltiğiniz meslek grubunun suumlrekli yapabilece-ğiniz bir iş olması aile ve sosyal hayatınızı da etkiler Gelir duumlzeyinizde hayat tarzınızı etkileyen oumlnemli bir faktoumlrduumlr
S A Y F A 3 1 S A Y I 5
Meslek seccedilimi sırasında yerinde bir karar alabilmek iccedilin gence duumlşen goumlrevler 1 Kendinizi iyi tanıyın Genccedil bedensel oumlzellikleri sağlık durumu guumlccedilluuml ve zayıf youmlnleri zekacirc duumlzeyi ve zekacirc biccedilimi oumlzel yetenekleri ve yeteneksiz olduğu alanlar ilgi ve istekleri kişilik ve karakter yapısı ulaş-mak istediği idealler ve arzu ettiği başarı tuumlruuml hakkında bilgi sahibi olmalıdır 2 Meslekleri tanıyın Genccedil meslekleri tanımalı buumltuumln meslekler hakkında bilgi toplayamazsa da seccedilmeyi planla-dığı mesleği iyi tanımalıdır Genccedil mesleğin veya mesleklerin tarihccedilesini evrimini yapılacak işin niteliğini ccedilalışma ortamını ve koşullarını meslekte aranan yaş yetenek cinsiyet bilgi tuumlruumlnden oumlzellikleri mesleğe nasıl hazırlanıldığı meslekte ccedilıraklık suumlresini yuumlkselme ve iler-leme şansını kazanccedil durumunu iş bulma olasılığını ve işin uumllke ccedilapındaki geccedilerliğini bilmeli-dir 3 Kendi oumlzellikleriniz ile seccedilmeyi amaccedilladığınız mesleğin nitelikleri arasındaki uygunluğu araştırın Genccedil rastgele seccedilim yapmaktan kaccedilınmalı seccedilmeyi duumlşuumlnduumlğuuml meslekte aranan niteliklerin kendisinde bulunup bulunmadığını goumlzden geccedilirmelidir Genccedil yetenekli olmadığı ilgi duy-madığı bir alana youmlnelmekten ve ani kararlar almaktan kaccedilınmalı seccedileceği mesleğin buumltuumln yaşamını şekillendireceğini unutmamalıdır Genccedil birey-meslek uygunluğu sağlandığında ancak mutlu olabileceğini hatırdan ccedilıkarmamalıdır
Aysel KATARCI
Besni RAM RehPskDanışHizBlmBşk
KAYNAKCcedilA Kaynakccedila Altun İ (2000) Kocaeli Sağlık Yuumlksekokulu oumlğrencilerinin kişisel değerleri ve meslek seccedilimlerine etki eden faktoumlrler I Uluslar arası amp VIII Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı Antalya 75- 77 Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi The Journal of Social Sciences Institute SayıIssue35 ndash Sayfa Page 35 ISSN 1302-6879 VANTURKEY LİSE OumlĞRENCİLERİNİN KARİYER DUumlŞUumlNCELERİNİ ETKİLEYEN FAKTOumlRLERİN İNCELENMESİ-FFUNDA AKKOCcedil BUCA EĞİTİM FAKUumlLTESİ DERGİSİ 32 (2012) httpwwwmeligorgtrcocuklarimiz-icinAileye-Dusen-Gorevler24 httpswwwiienstitucombloggelecegi-olan-meslekler
Yeteneklerinizin ve duumlnyanın ihtiyaccedillarının kesiştiği yerde mesleğiniz yatıyor
-Aristo
S A Y F A 3 2
Değişen ve gelişen duumlnya koşulla-
rı iccedilerisinde meslek ve kariyer kavramları
hem gelişimin ve değişimin bir parccedilası
olmuş hem de gelişimin ve değişimin
kendisi konumundadır 1900rsquoluuml yılların
başlarından itibaren ABD başlamış olan
ve guumln geccediltikccedile değeri anlaşılan meslek
ve kariyer kavramları uumllkemizde ise bu-
guumln yadsınmayacak derecede oumlnemini
korumaktadır Elbette ki bu iki kavram
guumlnuumlmuumlze ulaşana kadar ccedileşitli evreler
geccedilirmiş oldu
Bireyin iccedilinde bulunduğu hayat
koşulları iccedilerisinde anlam bulduğu el-
betteki iş ve meslek durumu ile daha da
anlam kazanacaktır Okul hayatının baş-
larında ilgi ve yetenek ile başlayan reh-
berlik suumlreci daha sonra eğitimin sonla-
rında iş ve meslek youmlnlendirmesi ile ni-
hayetine ulaşır Bilindiği uumlzere gerek reh-
berlik hizmetleri olsun gerek mesleki
rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmet-
leri olsun Tuumlrkiyersquonin model aldığı uumllke
ABD olmuştur Uumllkemiz mesleki danış-
manlık ve kariyer danışmanlığı kavramla-
rının oumlnemini ccedilok sonradan fark etmiş
olmasına rağmen buguumln iş sahasının ge-
nişlemesi ve yeniduumlnya duumlzeninin suumlrekli
yenileşme hareketleri beraberinde bu iki
kavramın oumlnuumlnuuml istemsizce accedilmaktadır
Tarihsel suumlreci incelersek Tuumlrkiyersquode reh-
berlik hizmetleri 1950rsquolerde Marshall
Planı kapsamında Amerikalı uzmanların
uumllkemize gelmesi ve bazı Tuumlrk eğitimcile-
D İ P N O T
TUumlRKİYEDE MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER
DANIŞMANLIĞI
rin ABDrsquode eğitim goumlruumlp yurda doumlnmesi
ile başlar Mesleki rehberlikte 1950rsquoden
bu yana gelen tarihsel rehberlik dilimden
yararlanmıştır Milli Eğitim Bakanlığı bu
konuda ilk adımı atan kurumlardan ol-
muştur MEB bu suumlreccedilte ccedileşitli ilgi yete-
nek ve eğilimlerle ilgili teknik araccedil ve ge-
reccediller hazırlamış ve uygulamıştır Tabi ki
bu suumlreccedilte hazırlanan ve uygulanan tek-
niklerde tamamen kopya bir suumlreccedil olma-
mış kuumlltuumlrel alt yapıda goumlz oumlnuumlnde bu-
lundurulmuştur Aynı zamana MEB o douml-
nemlerde eğitim şuralarında mesleki reh-
berliğin oumlnemini uumllkenin kalkınması nok-
tasında hedef koymuştur Bu konuda atı-
lan en buumlyuumlk adım Gazi Eğitim Enstituuml-
suumlnde oumlğretmen yetiştiren programlara
ldquoRehberlik ve Danışma Dersirdquo nin konma-
sı ve tuumlm resmi kaynaklarda meslek seccedili-
mi ve youmlneltmenin oumlneminin vurgulan-
ması oldu Daha sonra gerek rehberlik
olsun gerek mesleki rehberlik olsun MEB
ccedileşitli adımlar attı fakat atılan adımlar
bazen sekteye uğradı Oumlrneğin mesleki
rehberliğin kimin yapacağı ve yahut kay-
nak alan nerden karşılanacak şeklinde bir
takım belirsizlikler soumlz konusu oldu Bu
belirsizlik doumlnemi birccedilok arayışa sebep
oldu belirsizlik suumlreci ise mesleki rehber-
lik ve kariyer alanında birccedilok bilgi sağla-
mış oldu
S A Y F A 3 3 S A Y I 5
2000rsquoli yıllara yaklaşırken daha oumlnce
belirttiğimiz gibi gelişen ve değişen duumlnyada
meslek ve kariyer kavramına daha ccedilok ihtiyaccedil
duymuş ve bu meslek kariyer alanlarında daha
ccedilok pratiklere ihtiyaccedil duydu Ccediluumlnkuuml artık bu
hizmetlerin sadece liseye ya da uumlniversiteye
geccedilişte ve meslek seccedilimi kararı ile sınırlı olma-
dığı tuumlm yaşam suumlresince ve buumltuumlnsel kariyer
gelişimine youmlnelik olması gereğine dikkat ccedileken
akademisyenlerin makale ve kitaplarında
lsquomesleki gelişim suumlrecirsquo ve lsquomesleki gelişim gouml-
revlerirsquo nden soumlz edilmeye başlanmıştır Mesle-
ki Rehberlik ve Kariyer Psikolojik Danışmanlığı
alanında uumlniversitelerde uygulamalı (deneysel)
tez ccedilalışmaları ve oumllccedilek geliştirme veya uyarla-
ma ccedilabaları dikkate değer bir ivme kazanmıştır
Devamında uumlniversitelerde PDR alanı oumlnem
kazanmış ve uumlniversitelerde accedilılan boumlluumlm sayısı
hız kazandı Uumlniversitelerin birccedilok alanında
mesleki rehberlik dersi kondu Kariyer danış-
manlığı adı ile birccedilok alana sertifika verildi Uumll-
kemizde gelecek umutlarının uumlniversite eğiti-
mine bağlandığı ve oumlğrencilerin buumlyuumlk bir yarışı
aşarak hak kazandığı uumlniversitede iyi bir prog-
ram seccedilme kaygısı oumlğrencileri okul dışında uumlni-
versiteye giriş sınavlarına hazırlayan oumlzel ders-
hane sektoumlruumlnuuml yaratmıştır Bu kurumlarda
goumlrevli rehber oumlğretmenlerin oumlğrencinin uumlni-
versiteye giriş puanlarına goumlre girebileceği
uumlniversite ve boumlluumlmleri teknik bir sıralama
yaparak oumlğrenciyi youmlnlendirme uygulaması
ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir yardım tuumlruumlnuuml
doğurmuştur Oumlte yandan İŞKUR da aynı şe-
kilde mesleki rehberlik kavramına oumlnem ver-
miş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli raporlar hazırla-
mış ve sunmuştur
Gelinen noktada buguumln Tuumlrkiyersquode
meslek rehberlik ve kariyer danışmanlığı oumlne-
mini korumaktadır Ccedileşitlenen meslek alanları
ve dallarına atfen ilgiye yeteneğe ve eğilimle-
re daha ccedilok oumlnem verilmektedir Mesleki reh-
berlik ve kariyer danışmanlığı ise duumlnyadaki
ivmeleri ve gelişmeleri goumlz ardı etmemekle
muumlmkuumln olur uumlniversiteye giriş puanlarına
goumlre girebileceği uumlniversite ve boumlluumlmleri tek-
nik bir sıralama yaparak oumlğrenciyi youmlnlendir-
me uygulaması ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir
yardım tuumlruumlnuuml doğurmuştur Oumlte yandan İŞ-
KUR da aynı şekilde mesleki rehberlik kavra-
mına oumlnem vermiş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli
raporlar hazırlamış ve sunmuştur
Huumlseyin KARTAL
Besni RAM RehOumlğrtPsikolojik Danışman
S A Y F A 3 4
Bir yolculuğa ccedilıkmaya karar verdikten
sonra ne yaparsınız İlk olarak nereye
gideceğinize yani yolculuk sonunda nere-
ye ulaşacağınıza karar verirsiniz Sonra-
sında da yola ne zaman ccedilıkacağınıza han-
gi ulaşım yolunu tercih edeceğinize bilet
alıp almayacağınıza dair seccedilimler yapar
ve harekete geccedilersiniz Kısaca yolculuğu-
nuzun tuumlm ayrıntılarını planlar ve kendi-
nize bir yol haritası ccedilıkarırsınız Kariyer
planlamak ve bu doğrultuda meslek seccedili-
minde bulunmak da bir yolculuktur Bu
yolculuğa ccedilıkmadan oumlnce bir yol haritası
ccedilıkarmak ve bu harita doğrultusunda ha-
reket etmek iyi bir kariyer yolculuğu iccedilin
ilk adımdır
Kariyer koumlken olarak Fransızca
ldquocarrieacutererdquo kelimesinden gelmektedir Ke-
lime oumlznel anlamı ldquobir yere ccedilıkan bir yere
gelenrdquo olarak ifade edilmektedir Tanımı-
na bakacak olursak kariyer bir oumlmuumlr bo-
yu yaşanan olaylar dizisi bireyin meslek
ile diğer yaşam rollerinin birbirini izleme-
si sonucu oluşan genel oumlruumlntuuml ve gelişim
ccedilizgisinde oumlzellikle mesleki rollerde yuumlk-
selme duraklama ve gerilemeyi iccedileren
suumlreci ifade eden kavramdır
(Kuzgun2006) Goumlruumllduumlğuuml gibi kariyer
yolculuğu yaşamımız boyunca devam edi-
D İ P N O T
KARİYER PLANLAMANIN YOL HARİTASI
yor Bu yolculukta meslek seccedilmek ve o
mesleği yapıyor olmak uğradığımız du-
raklardan biri Mesleki roluumlmuumlzuumln yanı
sıra bu yolculuğa diğer yaşam rollerimiz
olan ccedilocuk anne baba kardeş eş
komşu vb rollerimiz de eşlik ediyor En
oumlnemlisi de yolculuğumuz bir duumlzluumlkte
değil inişli ccedilıkışlı bir şekilde suumlruumlyor Peki
tuumlm bunlar ne demek oluyor Bir mes-
lek seccediliminde bulunulduğunda oumlmuumlr
boyu bu mesleği yapmak zorunda değil-
siniz belki zamanla meslek değişime uğ-
rayacak belki de meslek değişikliğinde
bulunmak isteyeceksiniz Kariyer planla-
ma tek bir gidiş hakkının olduğu bir yol-
culuktan ziyade birden fazla yollara sa-
hip ccedileşitli alternatiflerin olduğu bir suuml-
reccedil Aynı zamanda meslek seccediliminden
ziyade bir kendini tanıma ve geliştirme
suumlrecidir İyi bir kariyer yolculuğu yap-
mak istiyorsanız kendinizi tanımanız ve
yapmak istediğiniz işimesleği tanıma-
nız bu işimesleğe yaparken değerleri-
nizi bilmeniz oldukccedila oumlnemli Yani yap-
mak istediğiniz işimesleği istiyor olmalı-
sınız istediğiniz işmeslek kendi ilgi ye-
tenek ve mesleki değerlerinize( kazanccedil
unvan iş olanakları vb) uygun olmalı ve
yaptığınız işmesleğe birileri değer veri-
yor olmalı ve bu değerler sizin mesleki
değerlerinizle uyumlu olmalı Yani iste-
diğiniz bir işi yapacak yeteneğiniz yoksa
ancak hayal kurarsınız Yapabileceğiniz
bir işi sevmiyorsanız mutsuz olursunuz
Başkalarının değer vermediği bir iş ile
uğraşırsanız ekonomik karşılığını veya
mesleki doyumunu alamazsınız
(Erkut2016) Tuumlm bunların bir arada
sağlayan işmeslek seccedilimi iyi bir kariyer
yolculuğunun diğer adımıdır
S A Y F A 3 5 S A Y I 5
İyi bir kariyer yolculuğunun adımlarına goumlre yol haritamızı ccedilıkaracak olursak
Kendimizi tanımak iccedilin ldquoBen kimim Benim ilgi ve yeteneklerim nedir Ben ne yapa-
bilirimrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Yapmak istediğiniz işmesleği tanımak iccedilin ldquoHangi mesleği seccedilebilirim Seccedilmek iste-
diğim işmesleğin oumlzellikleri nedir Benim oumlzelliklerim ve işmesleğin oumlzellikleri ne ka-
dar uyumlu Bu işmesleği yapmak iccedilin ne yapmak gerekiyor Hangi lise veya uumlniver-
siteye gidebilirim Bu işmeslek iccedilin diploma yanında başka nelere ihtiyacım varrdquo vb
soruları sorabilirsiniz
Mesleki değerlerinizi bilmek iccedilin ldquoBu işmesleği yaparken ne kazanmak istiyorum
(para saygınlık unvan rahat gezmek tek başınalık gibi) Toplum bu işmesleğe ne
kadar değer veriyor Bu işmesleğin iş olanakları nedir Oumlzel sektoumlrde mi devlet ku-
rumlarında mı ccedilalışmak istiyorum Bu işmesleği nasıl yapmak istiyorum Bu iş
mesleğin iş olanakları değişikliğe uğrarsa ne yaparım Yapmak istediğim işmeslek
gelecekte yeri ne olurrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Tuumlm bu sorularına cevabına uygun olan mes-
lekleri belirleyip meslekler hakkında daha fazla
bilgi edinip araştırma yapabilirsiniz Meslek
elemanlarıyla goumlruumlşebilirsiniz Karar verirken
sormanız gereken diğer bir soru ise ldquoBu iş
meslek seccediliminde mutlu musunuzrdquohellip Sorulara
cevap veren meslekler aynı zamanda bu iş
mesleği yaparken mutlu olacağınız seccedilimler
olmalı Eğer mutlu olacağınız bir seccedilim olmazsa
yaşamınızın bir kısmında mutlu olmadığınız
bir doumlnem yaşayacak olabilirsiniz Kariyer
planlamak bir nevi kendiniz iccedilin doğru ve
mutlu bir işmeslek seccedilimi yapmak ve bu se-
ccedilim doğrultusunda ccedilalışmalarda bulunmak ile
ilgilidir Tuumlm bunları karşılayan bir planlama
iccedilin iyi bir kariyer yolculuğu olduğundan bah-
sedebiliriz
İyi bir kariyer yolcuğu iccedilin yol haritasını ccedilıkarırken yolculuk bileti gibi bize yar-
dımcı olabilecek kaynaklarımız ise
S A Y F A 3 6
Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi (MBS)
D İ P N O T
Kişinin kendisini tanımasına yapmayı sevdiği şeyleri ve yeteneklerini keşfetmesine meslek seccedili-mine yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur Sisteme httpmbsmebgovtr adresinden ulaşıp uumlcretsiz uumlyelik oluşturabilirsiniz Oluşturulan uumlyelik sonrasın-da sistemde yer alan testlerdeki sorulara verdiğiniz cevaplara goumlre meslek eşleştirmesinde bulunuyor Sistem zaman zaman guumlncellemeler nedeniyle tam işlevsel olarak ccedilalışmayabiliyor Bu yuumlzden ara ara girip tekrar kontrol ederek faydalanabilirsiniz
Mesleğim Hayatım Portalı
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Muumlduumlrluumlğuuml
tarafından hazırlanmış olup mesleki ve teknik eği-
timde yer alan liseler ve boumlluumlmler hakkında bilgi
vermektedir Bu boumlluumlmlerin gelecekteki iş imkacircnla-
rı staj olanakları iş olanları meslek tanıtımları gibi
birccedilok konuda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Por-
tala httpsmeslegimhayatimmebgovtr adre-
sinden ulaşabilirsiniz Portalda yer alan videoları
izleyebilir dokuumlmanları inceleyebilirsiniz
S A Y F A 3 7 S A Y I 5
Tuumlrkiye İş Kurumu (İŞKUR) ldquoMeslekleri Tanıyalımrdquo
Duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmesleği adıyla aratarak mesleğin ta-
nımı goumlrevleri mesleğin gerektirdiği oumlzellikler ccedilalışma or-
tamı ve koşulları mesleğe sahip olmak iccedilin alınacak eğitim-
ler iş olanakları mesleki kariyer suumlreci hakkında ayrıntılı
bilgilerin yer aldığı dosyalara ulaşabilirsiniz Merak ettiğiniz
veya duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek hakkında ayrıntılı bilgilere
bakarak size olan uyguluğunu değerlendirebilir meslek se-
ccedilime youmlnelik kararlar alabilirsiniz Kurum web sitesine gir-
diğinizde Online İşlemler sekmesinden Meslekler Soumlzluumlğuuml
rsquonuuml seccedilip Tuumlrk Meslekler Soumlzluumlğuuml ve Meslekleri Tanıyalım
başlıklarını inceleyebilirsiniz Kurum web sitesine https
esubeiskurgovtr adresinden ulaşabilirsiniz
Yuumlksekoumlğretim Program Atlası
YoumlkAtlas olarak bilinen bu sistem ise Yuumlksekoumlğretim
Kurulu tarafından hazırlanmış olup uumlniversitelere ilişkin
ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Sistemde yer alan başlıklar
aracılığıyla uumlniversiteler oumln lisans ve lisans boumlluumlmleri
meslek tanıtımları mezunlarının KPSS TUS DUS gibi sı-
navlardaki başarı bilgilerine bir oumlnceki yılın sonuccedillarına
goumlre yerleşen oumlğrencilerin Yuumlksekoumlğretim Kurumları Sına-
vı kapsamında Temel Yeterlilik Testi ve Alan Yeterlilik Tes-
ti netlerine ulaşabilirsiniz Bu bilgiler doğrultusunda mes-
lek ve uumlniversite tercihinde bulanabilirsiniz Seccedilmek iste-
diğiniz mesleğe okumak istediğiniz boumlluumlm ve uumlniversite-
ye karar verebilir buna goumlre ccedilalışmalarınızı planlayabilirsi-
niz Sisteme httpsyokatlasyokgovtrindexphp adre-
sinden ulaşabilirsiniz
S A Y F A 3 8
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi
D İ P N O T
buumlnyesinde bulunan projeler aracılığıyla boumlluumlm-
uumlniversite tercihi staj ve iş olanakları ve mesleki eğitim
suumlreccedilleri kapsamında destek uumlniversiteye hazırlananlara
uumlniversite okuyanlara ve kamu ccedilalışanlarına destek ol-
maktadır UumlNİ-VERİ Projesi kapsamında uumlniversite tercih-
lerine yardımcı olmak amacıyla lisans boumlluumlmleri hakkında
İş Bulma Suumlresi Başlangıccedil Uumlcreti Nitelik Uyuşmazlığı Ka-
muda İşe Yerleşme Oranı Firma Buumlyuumlkluumlğuuml Dağılımı ve
Sektoumlr Bazında Dağılım konularında grafiklerle istatistik-
sel veriler sunarak bilgilendirmektedir İlgili boumlluumlm mezu-
niyeti sonrasında iş bulma ve mesleki kazanccedil durumunu
daha net bir şekilde goumlrebilirsiniz Bu bilgilere bakarak
oumlzellikle duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek ve buna bağlı olarak okumak istediğiniz boumlluumlmuuml de-
ğerlendirebilir mesleki değerlerinize uyumu noktasında karar verebilirsiniz Danışman
Bilgi Sistemi (DABİS) Projesi kapsamında ise UumlNİ-VERİ ile sunulan bilgilerin kapsamı da
artırılarak uumlniversiteler bazında boumlluumlm karşılaştırması yaparak bilgilendirmektedir Bu
sistemden faydalanmak iccedilin rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlardan veya uumlniver-
sitelerin kariyer merkezlerinden destek alabilirsiniz Uumlniversite okurken kariyerinizi
şekillendirmek amacıyla Yetenek Her Yerde Staj Seferberliği Soumlz Yetenekte ve Kari-
yer Planlama Dersi Projeleri kapsamında gerccedilekleştirilen ccedilalışmaları inceleyebilir pro-
jelere katılabilirsiniz Stajiş deneyimleri kazanarak okuduğumuz boumlluumlmmeslek daha
yakından tanıyabilirsiniz Proje ve bilgilere httpswwwcbikogovtr adresinden
projeler sekmesinden ulaşabilirsiniz
İyi bir kariyer yolculuğunda yol haritanızı oluştururken kendinize soracağınız sorular ve
yardım alacağınız kaynaklar sizlere oldukccedila yardımcı olacaktır Bu yolculukta karar verme
suumlrecinde aileniz ve rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlarınızdan da destek alabilirsi-
niz Unutmayın ki bu yolculuğun tek bir gidiş yolu bulunmamakta ve doumlnuumllmez değildir
Her bireyin yolculuğu farklı yollardan ve kendine oumlzel olacaktır
Fatma BAYKAL
Psikolojik Danışman
AC Yamazaki Ortaokulu
S A Y F A 3 9 S A Y I 5
NEDEN MESLEKİ EĞİTİM
Her ccedilocuk farklı oumlzelliklere yetenekle-
re ve ilgilere sahiptir Zamanında ve doğru
yapılacak bir rehberlik ve youmlnlendirme ile ba-
şarılı olamayacak ccedilocuk yoktur Bu nedenle
aldıkları eğitim onların buumltuumln hayatını temel-
den etkileyecektir Oumlte taraftan 21yuumlzyılın iş
duumlnyasının ccedilocuklarımızdan beklentisi ccedilok
yuumlksektir İşte doğru okul seccediliminin oumlnemi
tam bu noktada karşımıza ccedilıkıyor
Peki hem oumlğrencilerin hem de veli-
lerin okul seccedilimi konusunda oumlzellikle dikkat
etmesi gereken başlıca hususlar nelerdir
Bu sorudan hareketle bize ayrılan bu bouml-
luumlmde mesleki ve teknik eğitim ile buna
paralel olarak doğru okul seccediliminde dikkat
edilmesi gereken hususları mesleki ve tek-
nik eğitimin oumlnemini ve mesleki teknik eği-
timin uumllkemizdeki konumunu kısaca masa-
ya yatırdık
Doğru Okul Seccediliminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uumllkemizde hemen hemen her veli ccedilocuğu iccedilin lise tercihinde bulunurken akademik eğitime odaklana-rak sırasıyla Fen Liseleri Sos-yal Bilimler Liseleri Anadolu Liseleri tercihinde bulunmak-tadır Akademik eğitim veren okullara yerleşemeyen ccedilo-cuklar iccedilin mesleki eğitim en son tercih olarak duumlşuumlnuumll-mektedir Bu duumlşuumlncede olan ebeveynlerimize şunu hatırlatmak isterim ki doğru bir okul tercihi ccedilocuğun
kendi ilgi ve yeteneklerinin farkında olarak kendisi hak-kında reel bir değerlendir-me yapabilmekten geccedilmek-tedir Bu anlamda tercih suumlrecinde velilerin roluumlnuumln duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde ebeveyn-lerin de ccedilocukları hakkında gerccedilekccedili bir bakış accedilısına sahip olması oumlnem arz et-mektedir
Bu bağlamda anne babaların ccedilocuklarını iyi tanı-maları gelecekle ilgili kariyer planlamasını gerccedilekccedili yapma-
larını sağlayacaktır Her bire-yin kendine oumlzguuml ilgi ve yete-neklerinin olduğu goumlz ardı edilmeyerek ccedilocuğun lsquobiriciklikrsquo youmlnuumlnuumln lsquosıradanlaşmasınarsquo fırsat ve-rilmemelidir Unutulmamalı-dır ki balığa uccedilmayı file ağa-ca tırmanmayı oumlğretmeniz muumlmkuumln değildir
S A Y F A 4 0
Mesleki ve Teknik
Anadolu
Liselerinderdquo
uygulanan
programların
farklılıklarını ve bu
farklılıkların
kendilerine
sağlayacağı
avantajları iyi
anlamaları son
derece oumlnemlidir
Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitim Durumu ve Avantajları
Duumlnyada ve Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitimin Oumlnemi
2005 yılında AB iccedilinde yapılan bir araştırmada velilere zorunlu eğiti-mi tamamlamış oumlğrenciye genel mi meslek eğitimi mi tavsiye edersiniz sorusu youmlneltilmiştir İngiltere Fran-sa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş uumllkelerde yaşayan velilerin 70rsquoi gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok daha aşağılarda kalmaktadır
Nitelikli iş guumlcuuml verimli bir ekonomi iccedilin vazgeccedililmez bir unsur-dur Nitelikli iş guumlcuumlne sahip olmanın yolu ise iyi planlanmış mesleki eğitim-le muumlmkuumlnduumlr Mesleki ve teknik eği-tim bu accedilıdan gelişmekte olan ekono-miler iccedilin hayati oumlnem arz etmektedir
21 Yuumlzyılın sanayisinin ihtiyaccedil-larını karşılayacak ve bu bağlamda
uumllkemizin gelişmekte olan sanayisi-nin istihdam noktasında ihtiyaccedil duyduğu nitelikli işguumlcuuml sıkıntısı ccedilektiği duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde gelecekte meslek lisesinden mezun olacak nitelikli işguumlcuumlnuumln oumlnemi anlaşıl-mamaktadır
Bu gerccedileklikten hareketle sektoumlr ile sağlam temellerle kurula-cak bir işbirliği neticesinde iş duumln-yası ile entegre olmuş ve iş duumlnya-sının ihtiyaccedil duyduğu meslek ve alanlarda nitelikli işguumlcuumlnuumln yetişti-rilmesini sağlayacak bir mesleki ve teknik eğitim Tuumlrkiyersquonin 2023 ve 2071 hedeflerine ulaşması yolunda en buumlyuumlk role sahip olacaktır
uygulanan programların farklılıkla-
rını ve bu farklılıkların kendilerine
sağlayacağı avantajları iyi anlama-
ları son derece oumlnemlidir
2012 yılından itibaren tuumlm
meslek liselerinin eğitim sistemi-
miz iccedilerisinde ldquoMesleki ve Teknik
Anadolu Lisesirdquo olarak isimlendi-
rilmeleriyle birlikte meslek liseleri
arasındaki farklılıklar accedilısından
kamuoyunda bir belirsizlik duru-
mu oluşmuştur Kafalardaki bu
soru işaretinin giderilmesi accedilısın-
dan meslek lisesi tercihi yapacak
oumlğrenci ve velilerimizin ldquoMesleki
ve Teknik Anadolu Liselerinderdquo
D İ P N O T
İngiltere Fransa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş
uumllkelerde yaşayan velilerin 70 gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki
eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok aşağılarda kalmaktadır
S A Y F A 4 1 S A Y I 5
miştir
Mesleki Eğitimde Paradigma değişikli-
ğine yol accedilan bu değişikliklerden sonra oumlzel-
likle ortaoumlğretimde alternatif bir okul duumlzeyi-
ne ccedilıkarılan mesleki eğitim merkezlerine olan
ilgi artmış bu oumlğrenciler işletmede yaparak
yaşayarak uygulamalı bir şekilde mesleklerini
oumlğrenme fırsatı bulmuştur Ayrıca mesleki
eğitim merkezlerini tercih eden tuumlm oumlğrenci-
ler ile meslek liselerinde işletmede beceri
eğitimi (staj) alan her oumlğrencinin staj uumlcret
alması devlet garantisi altına alınmıştır
Ayrıca 09122016 tarih ve 6764 sayılı
Kanun Huumlkmuumlnde Kararnamenin yayımlanma-
sıyla Tuumlrkiyersquonin mesleki eğitimi iccedilin bir doumlnuumlm
noktası sayılabilecek gelişmeler yaşanmıştır
Kararnameyle ccedilıraklık eğitimin oumlrguumln eğitim
kapsamına alınması işletmelere devlet deste-
ğinin oumldenmesi meslek liseli oumlğrencilerin uy-
gulamalı atoumllye meslek derslerine başladığı 9
Sınıftan itibaren sigortalanması ve 12072019
tarihli Ortaoumlğretim Kurumları Youmlnetmeliğinde
yapılan değişiklikle Mesleki Eğitim Merkezi oumlğ-
rencilerine lise diploması alma hakları veril-
Uumllkemizde ortaoumlğretim mezunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda meslek lisesi
mezunlarının istihdamda başı ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi mezunlarının oumln lisans
ve lisans mezunlarından da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere yansımaktadır
etmekte ve edindikleri mesleğin avantajlarını
bir oumlmuumlr yaşamalarını sağlamaktadır Bunun
en buumlyuumlk kanıtı mezunlarının kamuda ve oumlzel
sektoumlrdeki istihdam duumlzeyleridir
Tuumlm bu bilgiler ışığında Guumlccedilluuml Tuumlrki-
ye İccedilin Mesleki Eğitim gerccedileğinden hareket-
le uumllkemizin 2023 ve 2071 iccedilin belirlediği kal-
kınma hedeflerini yakalayabilmesinin yolu
doğru ve gerccedilekccedili sektoumlrel analizlerin ışığında
yapılacak mesleki eğitim planlamalarından
geccediltiği yadsınamaz bir gerccedilekliktir Bu gerccedile-
ğin farkında olan Bakanlığımız bu yeni suumlreccedil-
teki paradigma değişikliği ile mesleki eğitimi
tercih edecek her bir oumlğrencimize istihdam
olanaklarını sağlayacak her tuumlrluuml desteği ve-
receğinden hiccedilbir velimizin ve oumlğrencimizin
kuşkusu olmasın
Nevzat AVŞAR
Besni Osman İsot MTAL Muumlduumlruuml
Uumllkemizde oumlzellikle 2016dan bu ya-
na mesleki eğitimde paradigma değişikliği
ile beraber yapılan iyileştirmeler mesleki
eğitim veren okullarımızın donatım moder-
nizasyonunun sektoumlruumln ihtiyaccedillarına cevap
verecek duumlzeye ccedilıkarılması gerek Bakanlığı-
mız gerekse yerel duumlzeyde sektoumlr ile yapılan
protokoller ve işbirlikleri neticesinde mesle-
ki eğitim hem daha cazip hale getirilmiş hem
de mezunlarının istihdam duumlzeyleri artırıl-
mıştır Oumlyle ki uumllkemizde ortaoumlğretim me-
zunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda
meslek lisesi mezunlarının istihdamda başı
ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi me-
zunlarının oumln lisans ve lisans mezunlarından
da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere
yansımaktadır
Tek dezavantajı maalesef veli ve oumlğ-
rencilerde yerleşmiş bir olumsuz algı olan
meslek liseleri tabiri yerindeyse oumlğrencileri-
ni ldquokollarına altın bilezikrdquo takarak mezun
Değerli Okurlar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bouml-
luumlm Başkanlığımızca hazırlanan DİPNOT Dergimi-
zin bu sayısıyla birlikte ccedileşitli konularda başarıyı
yakalamış kişilerle roumlportaj yapmaya ve bu roumlpor-
tajları yayımlamaya karar verdik Dergimizin iccedileri-
ğinde bu ay kariyer suumlrecini etkileyen faktoumlrler
bizimde goumlrevlerimizden biri kariyer danışmanlığı
olunca kariyer hayatına ldquoCoğrafya Oumlğretmenliğiy-
lerdquo başlayıp 13 yıl bu mesleği icra ettikten sonra
D İ P N O T
ldquoHukukrdquo eğitimini bu yıl tamamlayan ccedilocukluğu-
muzun da birlikte geccediltiği OumlğretmenAvukat Sa-
dun ERYILMAZ ile yapmaya karar verdim Zaman
zaman kendisiyle genccedillerimizi doğru youmlnlendirme
konusunda paylaşımlarda bulunuruz İlk defa ona
profesyonel anlamda sormak istedim Eminim
burada bize ayırabileceğiniz vakit en fazla 10 da-
kikadır Bence bu suumlreyi iyi değerlendirin ccediluumlnkuuml
roumlportaj iccedilerisinde oumlğreneceğiniz ilham alacağı-
nız ipuccedilları var
SO YLEŞİ
O Ğ RTAVUKAT SADUN ERYİLMAZ
İ LE MESLEK SECcedilİ Mİ U ZERİ NE
Sadun Eryılmaz sizi kısaca tanıyabilir miyiz
1980 Besni doğumluyum İlk orta ve lise eğiti-
mimi canım memleketim Besnirsquode tamamladım
17 yıldır coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyo-
rum Guumlzel uumllkemin ccedileşitli yerlerinde goumlrev yap-
tıktan sonra Mersinrsquoe yerleştim ve 10 yıldır Mer-
sinrsquode yaşıyorum Duumlzenli olarak koşu yaparım
spor salonuna giderim ve spor en oumlnemli sosyal
aktivitelerimden biridir Okumak benim iccedilin adeta
vazgeccedililmez bir tutkudur Evli ve uumlccedil ccedilocuk sahibi
bir babayım İki oğlum ve bir kızım var
S A Y F A 4 3 S A Y I 5
İlk orta ve lise eğitimimi Besnirsquode tamamladık-
tan sonra Atatuumlrk Uumlniversitesi Fen Edebiyat
Fakuumlltesi Coğrafya Boumlluumlmuumlnuuml kazandım Aslın-
da oumlğrencilik hayatım boyunca hep başarılı bir
oumlğrenciydim Okulun ve sınıfın en ccedilalışkan oumlğ-
rencilerinden biri oldum her zaman Memur
ccedilocuğuydum Babam Besni Lisesinde hademe
olarak goumlrev yapardı Oumlğretmenlerden aldığı
kitapları bana getirir ve ben okuduktan sonra
onları tekrar teslim eder bir yenisini getirdi
bana Kendim kitap alamazdım ve kitap ihtiya-
cımı babam bu şekilde karşılardı Okuma alış-
kanlığımı babama borccedilluyum Rahmetli babam
sayesinde ilkokuldan beri inanılmaz bir okuma
alışkanlığı kazandım Başarılı bir oumlğrenci ol-
mamda bunun ccedilok buumlyuumlk bir katkısı olduğuna
inanıyorum Halen okuyorum ve okumaya da
nefes aldığım muumlddetccedile devam edeceğim in-
şallah
1997 yılında kazandım ilk uumlniversiteyi Ve ina-
nın tam anlamıyla bilgisayar ve internet ile o
zaman tanıştım aslında Yani o ana kadar başa-
rılı bir oumlğrenci olmamda şuan ki gibi teknolojik
suumlreccedillerin pek etkisi yoktur kesinlikle En
oumlnemli bilimsel destekccedilimiz Besni Halk Kuumltuumlp-
hanesiydi Ve gazetelerden kupon biriktirerek
aldığımız ansiklopedilerdi bizim başucu yardım-
cımızdı Oysa şu an oumlğrencilerin sahip olduğu
imkacircnları duumlşuumlnuumlyorum da bizim iccedilin hayal
olan şeylerin hepsi şu an onlar iccedilin mevcut
Yeter ki kendilerine inanıp duumlzenli şekilde ccedila-
lışmayı alışkanlık haline getirsinler Başarama-
yacakları hiccedil bir şey yok aslında Daha sonra
Anadolu Uumlniversitesi Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitir-
dim Hem oumlğretmen hem oumlğrenci olmak be-
nim iccedilin ccedilok alışılır bir durum haline geldi
Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitirdikten sonra Uluslara-
rası Kıbrıs Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesini ka-
zandım 2020 yılında mezun oldum hukuk fa-
kuumlltesinden ve yakında avukatlık stajına baş-
layacağım Hukuk Fakuumlltesi okurken de boş
durmadım Anadolu Uumlniversitesi Accedilık Oumlğretim
Fakuumlltesi Uluslararası İlişkiler Boumlluumlmuumlnuuml ka-
zandım Şuan 3 sınıfım Hukuk Fakuumlltesinden
mezun olduktan sonra sınavsız ikinci uumlniversi-
te hakkından faydalanarak İstanbul Uumlniversi-
tesi Uzaktan Eğitim Siyaset Bilimi ve Kamu
Youmlnetimini kazandım ve şuan 2sınıfım Biraz
zor olsa da aynı anda iki fakuumlltede iki ayrı bouml-
luumlm okumak insan ccedilalışınca her şey kolaylaşı-
yor aslında Bakalım bu fakuumllteler bitince bel-
ki yeni boumlluumlmler okuyacağım Hem oumlğretmen
hem oumlğrenci olmak yerini hem avukat hem
oumlğrenci olmaya bırakacak belki Dedim ya ne-
fes aldığım muumlddetccedile okumaya devam
Eğitim yıllarınızı nasıl geccedilirdiniz kendinizi geliştirmek iccedilin neler yaptınız
İnsanın sahip olduğu imkacircnlar yetenekleri ve
elbette şansı hayattaki başarısını belirler Ama
buumltuumln bunlara sahip insanların bile başarılı olama-
malarının nedeni hayata gelişme odaklı bakama-
malarıdır İnsanın kendisine ve yapabileceklerine
olan inancı nasıl bir hayata sahip olacağını belir-
ler aslında Mutlaka hepimizin hayatta başarısız-
lıkları ve kaybettiği anları mevcuttur Bu zaten ha-
yatın olağan bir durumudur Sonsuz başarı ve son-
suz kazanmak yoktur ki insan hayatında Oumlnemli
olan başarısızlıklardan ders ccedilıkarmak ve bir sonra-
D İ P N O T
ki suumlreccedilte başarıyı yakalayabilmektir Bilim insan-
ları kendilerine ait bir buluşu ortaya ccedilıkarırken
defalarca kez başarısız olduktan sonra buluyorlar
O nedenle başarısızlıklar aslında hayat tecruumlbesi-
dir Bu tecruumlbe yeni başarıları yakalamanın en
oumlnemli anahtarıdır bence Başarısızlık olmadan
başarı ccedilıkmaz ortaya Ayrılmaz bir buumltuumlnduumlr bun-
lar birbirini tamamlayan Yeter ki başarısızlıklar-
dan ders ccedilıkarıp kafa yapısını değiştirip yeniden
denemeyi bilsin insan Başarı işte o zaman gele-
cektir
Başarısız olmadan kimse başarılı olamıyor siz bu soumlz hakkında neler duumlşuumlnuumlyorsunuz
Sizce hayatta başarılı olmanın sırları neler
rultusunda etkin bir planlama yapmak ve bu plan dacirchilince ccedilalışmalarda bulunmak başarıyı getiren oumlnemli unsurlardandır İnsan kendini iyi tanımalı guumlccedilluuml ve zayıf youmlnlerini tespit ettikten sonra oumlzguumlvenli bir şekilde suumlreci youmlnlendirme-lidir Ccediluumlnkuuml yeteneğimizi ilgimizi ve bilgimizi bizden daha iyi bilen olamaz Mazeret uumlretme-den ve tam muumlkemmeliyetccedili olmadan ccedilalışma-lıyız Yaptığımız ccedilalışma en iyi olmak zorunda değil En iyi olabiliyorsa tabii ki ne ala Ama ol-muyorsa ccedilalışmalarımızı yarıda bırakmak ol-maz Muumlcadele ve ccedilalışmaya devam etmeliyiz
Hayatta başarılı olmanın sırları ile ilgili duumlşuumlncelerimi soumlylemeden oumlnce başarının tanı-mını yapmakta fayda var aslında Başarı nedir Bence başarı sonucunun faydalı olduğu duumlşuumlnuuml-len bir eylemi gerccedilekleştirmek bir işin uumlstesin-den gelmektir Yani aslında başarılı olmanın sırrı uumlstuumln yeteneklere ve inanılmaz bir zekacirc duumlzeyi-ne sahip olmak değildir Bunlar başarılı olmayı tabii ki kolaylaştıracaktır ama tamamı buna bağlı değildir kesinlikle Başarılı olan tuumlm insanlar ha-talarından ders ccedilıkarmayı bilen ve başarısızlığa bahane uumlretmeyen insanlardır Bence bu başarılı olmanın ilk şartıdır Ayrıca bir insanın başarılı olabilmesi iccedilin bir hedefi olmalıdır O hedef doğ-
UNUTMAYALIM Başarı en kısa yoldan neticeye ulaşmak değildir Başarı en iyi neticeye ulaşmaktır
S A Y F A 4 5 S A Y I 5
Meslek seccedilimi bir oumlğrencinin hayatında ki en oumlnemli kararlarındandır Ccediluumlnkuuml tuumlm hayatımızı etkileyen bir karardır meslek seccedilimi Ona goumlre boumlluumlm tercih edip sınavlara hazırlanıyor oumlğren-cilerimiz Belki de bir oumlmuumlr boyunca yapacağız o işi O nedenle karar alma suumlreci ccedilok oumlnemli bence Maalesef uumllkemizde meslek seccedilerken goumlnluumlnuumln istediğini değil de daha iyi para ka-zanmak veya aileyi tatmin etmek oumlncelikli ter-cih haline gelmiştir Ccedilocukluktan beri olmak istediği hayal ettiği mesleği Tuumlrkiyersquode iş olana-ğı kısıtlı olduğu iccedilin seccedilmeyen yuumlz binlerce oumlğ-rencimiz var Hele hele aile illa atanması kolay olan veya iş bulma olanağı daha fazla olan mes-leği seccedilmesi iccedilin oumlğrenci uumlzerinde baskı unsuru
oluşturuyorsa maalesef istenilen meslek yeri-ne faklı meslekler tercih edilebiliyor O yuumlz-den ben hali hazırda goumlrevine devam eden bir oumlğretmen olarak oumlğrencilerimizin hayal ettik-leri meslekleri seccedilmelerini destekliyorum Benim ailem bana meslek seccediliminde muumldahil olmadılar aslında Ben kendim oluşturdum tercihlerimi ve ona goumlre girdim sınava Haya-limdeki meslek miydi oumlğretmenlik derseniz hayır değildi Oumlğretmenliği ve oumlğrencilerimi inanılmaz seviyorum aşkla yapıyorum bu mesleği Ama hayalimdeki meslek savcı ol-maktı Onu da tercih hatası nedeni ile gerccedilek-leştiremedim Bu yuumlzden tercih suumlreci ccedilok oumlnemli ccedilok
Meslek seccedilim aşamasında olmazsa olmaz şeyler neler Aileniz bu suumlreccedilte sizi nasıl etkiledi
Tuumlrkiyersquode mesleğini yapan her beş kişiden birisi neden memnun kalmıyor olabilir Bu
durumu genel olarak değerlendirirsek hangi sonuca varabiliriz
Uumllkemizde meslek seccedilimi yapan her beş kişiden birisi memnun değilse seccedilmiş olduğu meslekten işte bir oumlnceki sorunuzda verdiğim cevaplar aslında bu sorunuza da geccedilerli bence Hayal ettiği mesleği değil de iş bulma olanağı daha fazla olan veya ailesinin istediği mesleği yapmak zorunda kalmasıdır bence Bazen oumlğ-rencilerimden biri geliyor yanıma hayal ettiği mesleğin avukatlık olduğunu soumlyluumlyor Ama bu
fakuumllteyi okumasının imkacircnsız olduğunun ccediluumlnkuuml babasının kesinlikle tıp okumasını iste-diğini belirtiyor Ve sonuccedilta doktor oluyor İşte bunun gibi yuumlz binlerce oumlrnek vardır mut-laka Maalesef uumllkemizde bu durum sıkccedila ya-şanmakta Birccedilok oumlğretmen de buna bizzat şahittir eminim
Benim hayalimdeki meslek az oumlnce de sorunuzda cevapladığım gibi savcı olmaktı Yani hukuk fakuumlltesi okumak en buumlyuumlk hayalimdi De-diğim gibi tercih hatası nedeniyle hukuk fakuumlltesi kazanamadım liseden mezun olduktan sonra Ama oumlğretmenlik mesleğini inanılmaz severek ya-pıyorum Hem mesleğime hem oumlğrencilerime ccedilok değer veriyorum Kutsal bir meslek yaptığımın far-kındayım Hammaddesi insan olan bir meslek Yıl-
D İ P N O T
lar sonra farklı meslek gruplarında karşımıza ccedilı-kıp bize ulaşıp bizi sahiplenen unutmayan oumlğ-rencilerimizin varlığı bu mesleğin en muumlkemmel armağanıdır bize O yuumlzden oumlğretmen olmanın en guumlzel yanlarından biridir bu Diktiğiniz fidanın buumlyuumlyuumlp kocaman bir ağaccedil olduğunu goumlrmektir Bu mutluluk oumlğretmenler iccedilin en oumlnemli hazine-dir
Meslek hayatınızda şu ana kadar sizi en ccedilok mutlu eden şeyler nelerdir
Genccedillerin hayatına guumlzel dokunuşlar yapan bir eğitimci olarak hiccedil halen bir şeylerin eksik olduğunu
hissettiniz mi
buumlyuumlk bir kısmı ile irtibattayım Kiminin uumlniver-site mezuniyetine gittim kiminin askerlik yemi-ni toumlrenine Kiminin duumlğuumlnuumlne gittim kiminin ccedilocuğunun suumlnnet toumlrenine Baba gibi veya abi gibi bir ilişki var ccediloğunluğu ile aramızda O yuumlz-den halen kendimi geliştirmek adına sayısız ccedila-lışma yapmaktayım Oumlğrencilerime nasıl daha faydalı olabilirim mantığı ile her sene onlarca hizmet iccedili eğitim faaliyetlerine katılmaya de-vam ediyorum Muhakkak eksik youmlnlerim yuumlre-ğine tam anlamıyla dokunamadığım oumlğrencile-rim var İşte bunları en aza indirebilmek iccedilin halen ilk guumlnkuuml heyecanım ve azmimle kendimi yenilemeye ve geliştirmeye devam ediyorum
İnsan hiccedilbir zaman tam anlamıyla muuml-kemmel olamaz bence Muumlkemmellik sonu olan bir şey değildir Ben 17 yıllık oumlğretmenlik haya-tımda hep daha muumlkemmel bir oumlğretmen nasıl olunabilir anlayışı ile suumlrduumlruumlyorum goumlrevimi Ben artık muumlkemmel bir oumlğretmenim dediğim an aslında tuumlm her şeyi kaybetmişim demektir Gerccedilekten hep oumlğrencilerimin yuumlreğine dokun-dum sizin de değdiniz gibi Meslek hayatım bo-yunca oumlğrencilerim ile olan ilişkimden de zaten bunu bizzat anlıyorum hissediyorum Ccediluumlnkuuml bu duygular karşılıklıdır 17 yıl oumlnce okuttuğum oumlğ-rencilerimle halen goumlruumlşuumlyorum Halen inanıl-maz bir sevgi var aramızda Oumlğrencilerimin ccedilok
S A Y F A 4 7 S A Y I 5
2003 yılından beri coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyorum Hayalimdeki meslek olmasa da asla pişman değilim oumlğretmen olmaktan Zevkle gururla yapıyorum mesleğimi Ama hu-kuk fakuumlltesi yuumlreğimde hep bir sızı olarak kal-mıştı Hiccedil ccedilıkmıyordu aklımdan Aslında liseyi bitirdikten sonra girdiğim uumlniversite sınav so-nucu aldığım puan ile 6 uumlniversitenin hukuk fakuumlltesini kazanabiliyordum 17 yaşındaydım o zaman Ve tercihlerimi şu an olduğu gibi muuml-kemmel bir rehberlik anlayışına sahip oumlğret-menlerimiz tarafından değil bizzat kendim yap-tım Ccediluumlnkuuml o doumlnem bize yardımcı olacak bir rehber oumlğretmenimiz yoktu maalesef Bu da rehber oumlğretmenin ne kadar değerli olduğunun en buumlyuumlk ispatıdır Dokuz hukuk fakuumlltesi terci-hi yapmıştım sınavdan oumlnce Ccediluumlnkuuml bizim oumlğ-rencilik yıllarımızda fakuumllte tercihleri sınav oumln-cesinde forma doldurulup sınav esnasında gouml-revli oumlğretmene teslim ediliyordu Sınav guuml-nuumlnden bir guumln oumlnce arkadaşlarla tercihlerimizi goumlzden geccedilirmek iccedilin buluştuk İlk dokuz terci-him hukuk fakuumlltesi diğerleri oumlğretmenlikti O buluştuğumuz guumln uumlniversitede okuyan bazı arkadaşlarım altı hukuk fakuumlltesi tercihimi sil-dirdi listemden Hukuk okuyacaksan şu uumlniver-sitelerde okuyacaksın diğerlerini okumanın bir anlamı yok oumlğretmenlik oku bari garanti işin
olur dedi Ve bunun uumlzerine listemde olan altı hukuk fakuumlltesini silip yerine oumlğretmenlik yaz-dım İlk uumlccedil tercihim hukuk fakuumlltesi olarak kal-dı Sınav sonucu ccedilok kuumlccediluumlk bir kuumlsuratla hu-kuk fakuumlltesini kazanamadım 17 yaşındaydım ve sağlıklı karar veremedim Belki de dinle-memem gerekti o arkadaşları ama dinledim maalesef Yanlış youmlnlendirildim Belki de bir rehber oumlğretmen yardımı alsaydım ccedilok farklı sonuccedillar olabilirdi hayatımda O guumlnden beri iccedilimde hep bir ukde olarak kalmıştı hukukccedilu olmak 13 yıllık oumlğretmen iken hukuk fakuumllte-sini neden okumuyorum diye duumlşuumlnduumlm ken-di kendime Her guumln saatlerce sınava hazır-landım Oumlğrencilik yıllarımdan ccedilok daha fazla ccedilalışmak zorunda kaldım ccediluumlnkuuml ccediloğu şeyi unutmuştum Ama yılmadım muumlcadele ettim ve 2015 yılında emeklerimin karşılığını alarak hukuk fakuumlltesini kazandım Geccedilen sene me-zun oldum Avukatlık stajına başlayacakken maalesef salgın suumlreci başladı Salgın suumlreci bittikten sonra avukatlık stajını tamamlayıp avukatlık mesleğine geccedileceğim 17 yıldır yap-mış olduğum ve severek yaptığım oumlğretmen-likten ayrılmak beni ccedilok uumlzecek ama hayalimi gerccedilekleştireceğim 40 yaşında radikal bir ka-rar olacak belki bu Ama dediğim gibi haya-limdeki mesleği yapmaya başlayacağım
13 yıl oumlğretmenlik mesleğini icra ettikten sonra Hukuk eğitimi almak istemenizin sebepleri
neler
Son olarak Koronaviruumls salgını ile birlikte Tuumlrkiyersquode işsizlik sorununun tarihi seviyelere
ulaştığı bu suumlreccedilte meslek seccedilim aşamasında olan oumlğrencilere neler soumlylemek istersiniz
Uumllkemizin ve duumlnyanın iccedilinde bulundu-
ğu salgın koşulları sebebiyle on binlerce iş yeri
kapandı ve milyonlarca insan işsiz kaldı Bu
olumsuz suumlreccedil maalesef sadece bizim uumllkemizi
ve bizim insanımızı değil tuumlm duumlnyayı aynı şe-
kilde etkiledi Ama insanoğlu bunun da uumlstesin-
den gelecektir elbet O yuumlzden bu suumlrecin bite-
ceği inancını taşıyorum Bu suumlreccedil nedeni ile
uumlniversite sınavına girecek ve meslek seccedilecek
oumlğrencilerimize tavsiyem suumlreccedil elbet bitecek o
nedenle meslek seccediliminde bunu goumlz oumlnuumlnde
bulundurun Salgın doumlnemi sonsuza kadar
devam edecek bir suumlreccedil değil Tabii ki uumllke-
mizin iccedilinde bulunduğu ekonomik koşullar
ailelerinin kendilerine sunabileceği imkacircnlar
uumlniversite okuduktan sonra iş bulma oranı vs
gibi etkenler meslek seccediliminde ccedilok oumlnemli
Ama hayalinizdeki meslek ne ise o hedef doğ-
rultusunda ccedilalışmanız en sağlıklı karardır diye
duumlşuumlnuumlyorum
Başta uumllkemiz olmak uumlzere tuumlm insanlığa sağlıklı bir yıl temennisi ile
sevgi ve saygılarımı sunarım
İLETİŞİM
Besni Rehberlik Ve Araştırma Merkezi
Rehberlik Hizmetleri Boumlluumlm Başkanlığı
Adres Yenibesni Mah Kurdini Sokak Besni Eğitim Vakfı
İlkokulu 1 Kat 02300 BesniAdıyaman
Telefon 0416 318 2060
Fax 0416 318 2060
Web httpbesnirammebk12tr
besniram
lsquolsquo Yeteneklerinizin ve
Duumlnyanın İhtiyaccedillarının
Kesiştiği Yerde
Mesleğiniz Yatıyorrsquorsquo Aristoteles
S A Y F A 1 5
D İ P N O T
3BASAMAK BİREYİN KİŞİSEL OumlZELLİKLERİ İLE MESLEKLERİN GEREKTİRDİ-
Ğİ OumlZELLİKLER ARASINDA İLİŞKİ KURMA- KARAR VERME
Mesleki rehberlik hizmetlerinde son aşama ise bireyin kişisel oumlzellikleri ile mesleklerin
gerektirdiği oumlzellikler arasında ilişki kurularak bireylerin uygun mesleki kararlar ver-
melerine yardımcı olmaktır Bu karar verme bireyin hak ve sorumlulukları dikkate alı-
narak her zaman iccedilin bireye bırakılmalıdır
Meslek seccedilimi ve gelişimi zaman iccedilinde oluşan bir suumlreccediltir Bireyin değişen kişilik oumlzel-
likleri ve mesleklerde meydana gelen değişimler bireyle meslek arasında bağ kurmayı
her zaman guumlccedilleştirmektedir Bu nedenle oumlzellikle eğitim oumlğretim kurumları iccedilerisinde
bir seccedilim yapma aşamasında ki bireyler iccedilin mesleki rehberlik hizmetleri aktif olarak
uygulanmalıdır
S A Y F A 1 6 S A Y I 5
GELECEĞİN MESLEKLERİ NELER OLACAK
Son 100 yılda meydana gelen teknolojik gelişmelerin geri kalan buumltuumln tarihsel suumlreccediltekin-
den daha fazla olduğunu biliyor muydunuz Evet teknoloji inanılmaz bir hızla koşuyor ve bu hızıy-
la bazı meslekleri arka sıralara itiyor Uumlstelik bu durumda sadece teknoloji değil bilimsel sosyal
kuumlltuumlrel ccedilevresel ve ekonomik gelişmeler de oldukccedila etkili
Her geccedilen guumln adını daha oumlnce duymadığımız yepyeni teknolojilerle yapay zekacirc kavram-
ları ile karşılaşıyor ve bu teknolojiden nasibini almış cihazlarla tanışıyoruz Biz bu teknoloji ve ci-
hazlarla tanışıp haşır-neşir olurken bazı meslekler de ldquoElvedardquo diyerek bavulunu toplayıp bilinme-
ze doğru yol alıyor Oumlte yandan bayram ziyaretlerinde ldquoNe iş yapıyorsun evladımrdquo sorusunu so-
ran teyzeler cevap olarak varlığından haberdar olmadıkları meslekleri daha fazla duyar hale geli-
yorlar Tabi yakın gelecekte daha sık duyacaklarını da soumlyleyebiliriz
Uumllkemizdeki iş kollarında gerekli olan temel yetenek ve yetkinliklerin 41rsquolik bir kısmının
2020rsquoden sonra değişime uğrayacağına inanılıyor Ayrıca yaygın bir kanıya goumlre şu anda 7 yaşına
kadar olan ccedilocukların ileride ccedilalışacakları mesleklerin en az yarısı henuumlz ortaya ccedilıkmadı Bu da de-
mek oluyor ki meslekler de buumlyuumlk bir değişimden geccedilecek Dolayısıyla yeni ve popuumller meslekle-
rin neler olacağına geniş ccedilerccedileveli bir bakış atma zamanı geldi
Gelin şimdi geleceğin en popuumller mesleklerine birlikte goumlz atalım
S A Y F A 1 7
1-Enduumlstriyel Veri Bilimci
Enduumlstriyel anlamda verilerin topar-
lanması ve bu veriler ışığında analizler
yapılmasını uumlretim suumlreccedillerinin daha
doğru ve nitelikli youmlnetilmesini olanak-
lı kılan enduumlstriyel veri bilimciler oumlzel-
likle online alışverişin yuumlkselmesi se-
bebiyle geleceğin popuumller meslekleri
iccedilinde yer alacaklar
2- Robot Koordinasyon Uzmanı
Guumlnuumlmuumlzde uumlretim suumlreccedillerinde robot-
lar kullanılıyor ve robot kullanım oranı
guumlnden guumlne artıyor Dolayısıyla robot-
lar yepyeni mesleklerle tanışmamıza
neden olacak Geleceğin meslekleri ara-
sında en popuumller olacaklardan biri ise
robot koordinasyon uzmanıdır Bu uz-
manlar robotların onarımlarını ve bakı-
mının yanında etkili ccedilalışma prensipleri-
ni goumlzden geccedilirirler Boumlylece robotlara
yepyeni beceriler kazandırılabilmekte-
dir
3- IOT Uzmanı
Nesnelerin interneti olarak bilinen kavram-
dan haberiniz var mı IoT olarak kısaltılan
bu kavram etrafımızdaki neredeyse buumltuumln
her şeyin internete bağlı olarak işlem goumlr-
mesini ifade ediyor Yani akıllı binalarda
yer alan klimalar alarm sistemleri guumlvenlik
kameraları ve diğer birccedilok şey nesnelerin
interneti iccedilin başlangıccedil aşaması Yakın gele-
cekte buumltuumln elektronik aygıtları uzaktan
bile olsa internet bağlantısı sayesinde youml-
D İ P N O T
S A Y F A 1 8 S A Y I 5
4- Veri Dedektifi
Veri dedektifleri nesnelerin interneti adı ve-
rilen teknolojiden ve internet ağlarından el-
de edilen bilgileri ccediloumlzuumlmleyerek ilgili kişi ya
da kurumlara aktaracak Ccedileşitli şirketler
doğru pazarı analiz edebilmek iccedilin bu tekno-
lojiden yararlanıyor ve uumlruumln ya da hizmet
satışı iccedilin buna hatırı sayılır zaman ve para
harcıyorlar İşte veri dedektifliği sayesinde
harcanan zaman ve parada tasarrufa gidile-
bileceğinden bu mesleği geleceğin meslekleri
arasında yer alacağını soumlyleyebiliriz
5- Veri Guumlvenliği Uzmanı
Ebeveynler hem kendilerini hem de ccedilocuk-
larını internet ve teknolojinin beraberinde
getirdiği istenmeyen sonuccedillara karşı koru-
mak iccedilin gelecekte daha ccedilok ccedilaba sarf ede-
cekler Yakın gelecekte daha sık siber saldırı
ifadesini duyacağımıza inanılıyor Bu tip sal-
dırılar iccedilin oumlnleyici ccedilalışmalar yapmak
oumlnemli bilgileri gizlemek ya da gerekli goumlruumll-
duumlğuuml koşullarda ortadan kaldırmak veri guuml-
venliği uzmanlarının işi olacak
6- Akıllı Şehir Uzmanı
Akıllı evler kadar akıllı şehirler de artık hayatı-
mızın merkezine yerleşmek uumlzere Gelecekte
şehirlerin sayıları milyonları bulan sensoumlrler
(alıcılar) ile donatılması bekleniyor Bu sensoumlr-
ler elektrik internet su doğalgaz atık gibi bir-
ccedilok işlem iccedilin kullanılacak Dolayısıyla olası arı-
zalarda goumlrsel zeka youmlnuumlnden şanslı olan akıllı
şehir uzmanlarına buumlyuumlk goumlrev duumlşecek
S A Y F A 1 9
7-Blockchain Geliştirici
Dijital kripto para birimi Bitcoinrsquoi daha
oumlnce duymuş olmalısınız Peki Bitcoinrsquoi
hayata geccediliren ve altında yatan tekno-
loji hakkında ne kadar şey biliyorsunuz
Bahsettiğimiz teknoloji yani Blockchain
teknolojisi finansal ya da başka tuumlrluuml
işlemleri merkezi olmayan hızlı ve gizli
bir şekilde yapmaya yarayan dağıtılmış kriptografik bir kayıt defteridir Anlaması biraz
zor olsa da uzmanlar blockchain teknolojisinin İnternet gibi duumlnyayı değiştireceğine ina-
nıyor Bu nedenle blockchain teknolojisinden anlayan onunla işlevsel hizmetler ve
uumlruumlnler geliştirebilen uzmanlar gelecekte buumlyuumlk bir talep goumlrecektir
8-Sivil yacircda Ticari Drone Pilotu ve Hare-
ket Memuru
Huumlkuumlmetler drone kullanımı iccedilin en uy-
gun duumlzenlemeleri yapıyor Ccediluumlnkuuml insan-
lar uzaktan kumandalı uccedilabilen dronela-
rının avantajlarından faydalanmak iccedilin
yeni yollar geliştirmekten hiccedilbir zaman
vazgeccedilmeyecektir Askeri ve eğlence
amaccedillı kullanımı yaygın olan droneların ccedileşitli kişisel ve ticari kullanım yolları da her
geccedilen guumln artıyor Oumlrneğin Amazon gibi firmalar droneların paket teslimatı iccedilin kullanıl-
masına oumln ayak oldu Fakat dronelar şehirdeki ccediloumlpleri temizleme hava kirliliğini takip
etme ve yuumlksek ya da ulaşılması zor yerlerdeki sıradan işleri yerine getirme gibi amaccedillar
iccedilin de kullanılabilir Bu nedenle bazı firmalar ve kamu kurumları kendilerine ait hava
taşıtlarını kullanması ve takip etmesi iccedilin ekipler oluşturacaktır
9-Akıllı Bina Teknisyeni
Yıldan yıla daha fazla ev bine ofis ve fabrika
otonom teknolojilerin faydalarından yararlana-
rak ışıklandırma ısıtma havalandırma ve guuml-
venlik gibi bina sistemlerini kontrol ediyor
Buzdolabı gibi guumlnluumlk kullanılan cihazlar da ar-
tık nesnelerin interneti teknolojisinin bir parccedila-
sı olmaya başladı Gelecekte akıllı binalar şehir-
leri ele geccedilirip insanların otonom teknolojiler sayesinde daha oumlzguumlr ve rahat yaşamaları-
nı sağlayabilir Fakat halen bu sistemleri kurabilecek bakımını ve tamiratını uumlstlenebile-
cek yetkin kişilere ihtiyaccedil duyuyoruz Yani havalandırma ve ısıtma gibi sistemlerde uz-
manlıkları bulunanlar geleceğin akıllı bina teknisyenleri olabilir
D İ P N O T
S A Y F A 2 0 S A Y I 5
10- Yapay Zeka Uzmanı
Yapay zeka sizi korkutmasın Yakın gelecekte
sağlık teknoloji uumlretim gibi alanlar başta olmak
uumlzere birccedilok farklı yerde yapay zekanın nimetle-
rinden faydalanmaya başlayacağız Buna bağlı
olarak da yapay zeka alanında uzmanlara ihti-
yaccedil olacak
11-Dijital Rehabilitasyon Danışmanı
Guumln iccedilerisinde maruz kaldığınız dijital bilgi-
ler nedeni ile hiccedil kendinizi bunalmış his-
settiniz mi Guumlnuumlmuumlzde birccedilok insan bu
şekilde hissediyor Hayatlarımız sosyal
medya ve diğer ccedilevrimiccedili aktiviteler etra-
fında doumlnduumlkccedile kullandığımız teknolojiye
ne kadar bağımlı hale geldiğimizi fark edi-
yoruz Bu nedenle gelecekteki popuumller
mesleklerden biri insanların dijital detoks
yapmasına yardımcı olarak bu tuumlr iccedilerik-
lerden uzak tutan profesyoneller olacaktır
Danışmanlık eğitimi almış kişiler bu iş iccedilin
gerekli donanıma en uygun adaylar olabi-
lir
12-3 Boyutlu Yazıcı Teknisyeni
Fuumltuumlristlere goumlre 3 boyutlu yazıcı teknolojisinin he-
nuumlz sadece yuumlzeyini kazıyabildik ve bu teknolojinin
ccedilok daha buumlyuumlk bir potansiyeli bulunuyor Hobici-
ler enduumlstriyel tasarımcılar biyomedikal muumlhen-
disler ve diğerleri talepler doğrultusunda suumlrekli
yeni şeyler deniyor ve alet edevat yiyecek giysi ev
gereccedilleri medikal implantlar ile otomotiv havacılık
ve elektronik iccedilin parccedilalar uumlretiyor Bu teknoloji
ilerledikccedile 3 boyutlu yazıcılar evlerimizdeki buzdo-
labı ya da mikrodalga fırınlar gibi normal hale gele-
cek Nihayetinde ise her ev ve işyerinde bir adet 3 boyutlu yazıcı bulunacak Bunun sonucunda ise
buumlyuumlk fabrikaların yerini şehirlerde faaliyet goumlsteren 3 boyutlu yazıcı ile uumlretim yapan işletmeler
alacak Yani 3 boyutlu yazıcı bakımı yapan teknik personele olan ihtiyaccedil fazlasıyla artacak
S A Y F A 2 1
13-Artırılmış Gerccedileklik Geliştirici
Gerccedilek hayat ccedilok mu
sıkıcı Goumlrsel olarak
iyileştirmelere ek
bilgilere ve eğlenceli
eklentilere mi ihtiya-
cı olduğunu duumlşuumlnuuml-
yorsunuz Boumlyle duuml-
şuumlnen insanlar oldu-
ğu iccedilin oumlzel guumlneş
goumlzluumlkleri biyonik
kontakt lensler ve
diğer teknolojiler aracılığı ile gerccedilekte goumlrduumlğuumlmuumlz şeylerin uumlzerine dijital goumlruumlntuumller
ve bilgiler işlemek iccedilin artırılmış gerccedileklik teknolojisinden faydalanılıyor Her sektoumlre
etkinliğe ve kamusal alana etki edebilme yeteneği sayesinde artırılmış gerccedileklik gele-
cekte insanların hem kişisel hem de profesyonel hayatlarına dokunacaktır Bu nedenle
artırılmış gerccedileklik geliştiriciler bahsi geccedilen teknolojinin guumlvenli ve etkili kullanım yol-
larını bulup tasarlamak zorunda kalacak
14-Kişisel Gizlilik Danışmanı
Teknoloji evrimleşerek geliş-
tikccedile ve her geccedilen guumln hayat-
larımıza daha fazla nuumlfuz
ettikccedile kişisel gizliliğimizi ko-
rumak da zorlaşıyor Yuumlz ta-
nıma sistemleri ve artırılmış
gerccedileklik teknolojileri geniş
kitlelerce kullanıldıkccedila bu
zorlu savaş daha da karmaşık
hale gelecek Yakında dışarı
ccedilıktığınızda insanlar sizin adı-
nızı yaşınızı medeni halinizi
ccedilalıştığınız yeri ve eğer varsa
sicil kaydınızı goumlrebilecek hale gelecektir Bu nedenle sosyal medya ya da diğer tekno-
lojilerin sunduğu oumlnemli faydaları feda etmeden gizliliğinizi koruyabilecek uzmanlar
gelecekte buumlyuumlk talep goumlrecektir
D İ P N O T
S A Y F A 2 2 S A Y I 5
15-Kişisel Marka Danışmanı
Buumlyuumlk ve koumlkluuml firmalar iccedilin bile kısa doumlnemli
projeler iccedilin serbest ccedilalışan profesyonelleri işe
alma youmlnelimi bulunuyor Bu anlayış gelecekte
daha da geniş ccedilaplı kabul goumlrebilir Oumlyle ki fuumltuuml-
ristlere goumlre ileride birccedilok iş proje bazlı geccedilici an-
laşmalarla yapılacak Eğer durum boumlyle ilerlerse
ccedilalışanlar kendi markalarını geliştirmek ve suumlrekli
kendilerini tanıtmak zorunda kalacak Kişisel mar-
ka danışmanları bu noktada devreye girerek ccedilalı-
şanların sanal ve kamusal kimliklerini profesyonel
uumlnlerini geliştirerek onları rekabetin oumlnuumlnde tut-
maya yardımcı olacaklardır
16-Robotik Hizmetler Teknikeri
Oumlnuumlmuumlzdeki on yıl iccedilerisinde hemen her ev
ccedilamaşır bulaşık yemek temizlik ve ccedilim biccedil-
me gibi goumlrevlerde kullanacağı gelişmiş ro-
botlara sahip olacak Fakat bu robotlar her
zaman duumlzguumln bir biccedilimde ccedilalışmayacaktır
Bu nedenle yetkin teknisyenlere hacklen-
miş bozulmuş ya da tamamen ccediloumlkmuumlş ola-
cak olan bu robotları tamir etmek iccedilin ihti-
yaccedil duyulacak Aslında robot teknikerleri
elektrikccedili tesisatccedilı ya da otomobil tamircisi
gibi beceri gerektiren ve kabul goumlren bir iş
olacak
Serap UumlNAL
Besni RAM Rehberlik OumlğrtPsikolojik Danışman
KAYNAKCcedilA
Binnur Yeşilyaprak-mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kitabı- kuramdan uygulamaya
meb_iys_dosyalar4401180351dosyalar2020_0611004013_GelecegYin_Meslekleripd
D İ P N O T
S A Y F A 2 3
S A Y F A 2 4 S A Y I 5
İnsan yaşamı boyunca ccedileşitli seccedilimler
yapar Mesleğini yiyeceğini giyeceğini evini
eşini arkadaşlarını vb seccediler Meslek seccedilimi
insanın yaptığı bu seccedilimler arasında belki de en
oumlnemlisidir Ccediluumlnkuuml insan mesleğini seccedilerken bir
bakıma gelecekteki yaşamını da belirlemekte-
dir (Ccedilakır 2004 2)
İnsanlık tarihinin başlangıcından bu ya-
na iş insan yaşamının gerekli ve buumlyuumlk bir bouml-
luumlmuumlnuuml kaplayan bir tarafıdır Birccedilok goumlruumlşe
goumlre iş yaşamın merkezidir ve hayat boyu suumlren
kariyer gelişimi tuumlm gelişmiş toplumlarda cin-
siyet ırk din coğrafya ve diğer demografik ka-
tegorilerin her biri ile alakalı olan evrensel bir
suumlreccediltir (National Career Development Associa-
tion 19931994a Engels Minor Sampson ve
Splete 1995 s134rsquodeki alıntı) İş ve kariyer ha-
yatın esas alanlarıdır ve herkesin bir kariyeri
vardır (Engels ve diğer 1995 134) Kariyer bir
insanın yaşam suumlresinde ccedilok uzun bir zaman
dilimini iccediline alan yaşam boyu kişinin değerle-
rinden yaşayacağı şehre kadar birccedilok alanda
etkisini hissettiren bir suumlreccediltir Kariyer kişinin
sadece işi değil yaşamdan ne beklediği amaccedil-
ları ne kadar risk alabileceği gibi soruların da
cevabıdır
İnsan hayatının en oumlnemli doumlnuumlm nok-
talarından birisi olan meslek seccedilimi insanın
yaşam biccediliminin de seccedililmesi demektir (Altun
2000Yanıkkerem ve ark 2004) Kişilerin ken-
dilerini en iyi şekilde ifade edebilecekleri ha-
yat boyu uğraşmaktan sıkılmayacakları ve kişi-
lik yapılarına en uygun mesleğe youmlnelmeleri
doğru bir karar olacak ve boumlylece hem kişisel
hem de toplumsal accedilıdan oumlnemli kazanımlar
elde edilecektir Kariyer gelişim suumlrecinin baş-
langıccedil noktası olan meslek seccedilimi bireylerin
hayatında oumlnemli bir yer teşkil etmektedir
Kişilerin meslek seccediliminde aile ve sosyal med-
yanın oumlnemli oumllccediluumlde etkili olduğu goumlzlemlen-
miştir İdeal meslek seccedilimi iccedilin oumlzelikle iş sa-
halarının analizi ilgili sektoumlruumln avantaj ve de-
zavantajları hakkında bilgi sahibi olma sektoumlr-
de ccedilalışanların mesleki deneyimlerini oumlğren-
me ve mesleğin kişiye uygunluğunu tespit et-
me gibi unsurların dikkate alınması ve kariyer
planlaması yapılması gerekmektedir Ancak
oumlğrenciler bu fırsatları goumlz ardı ederek ailenin
ya da sosyal medyanın etkisi ile seccedilim yap-
maktadırlar
OumlĞRENCİLERİN KARİYER SECcedilİMLERİNDE AİLENİN
VE DİJİTALLEŞMENİN ROLUuml
S A Y F A 2 5
Kariyer seccedilimi ve olası bir karara
varma beklentisi ccediloğu zaman belirsizlik
iccedileren karmaşık bir suumlreccediltir Belirsizliğin
nedeni bireyin hayatını buumltuumlnuumlyle etkile-
yecek olan meslek seccedilimini iccedilsel ve dışsal
faktoumlrlere bağlı olarak seccedilmek zorunda
olmasıdır Bu suumlreccedilte oumlğrenci olası bazı
senaryolar kurar geleceğe youmlnelik planlar
yapar ve hatta gelecekte buumltuumln bu belirsiz-
liğin azaldığını veya yok olduğunu duumlşler
Oumlte yandan bu suumlreci karmaşıklaştıran ise
bireyin son karara varmadan oumlnce dikkate
almak zorunda olduğu ailesinin duumlşuumlncesi
isteği hayali ve birde sosyal medyada ken-
diyle oumlzdeşleştirdiği kariyerler gibi faktoumlr-
lerin olmasıdır Karar suumlrecini yaşayan bi-
rey buumltuumln bu faktoumlrlerin varlığının ve na-
sıl analiz edilmesi gerektiğinin farkında
olabilir veya olmayabilir Ayrıca son kararı-
nı vereceği zaman bu faktoumlrleri eleme ve-
ya aralarında bir denge kurabilme kapasi-
tesine de sahip olmayabilir Bu durumda
kariyer seccedilimi suumlrecini son derece karma-
şık bir suumlrece doumlnuumlştuumlrebilir
D İ P N O T
Gencin meslek tercihinde ailenin ccedilok buumlyuumlk etkisi vardır Ailenin ekonomik olanakları ile kuumlltuumlr duumlzeyinin gencin meslek seccedilimini olumlu veya olumsuz youmlnde etkilediği bir gerccedilektir Araştırma bulguları goumlstermiştir ki ekonomik ve kuumlltuumlrel duumlzeyi yuumlksek olan ailelerde genccediller yetenek ve ilgileri doğrultusun-da meslek seccedilme şansına sahip olabil-mekte ailelerinden destek goumlrmektedir-ler Ekonomik ve kuumlltuumlrel olanakları elve-rişsiz olan ailelerde genccediller kısa zaman-da buumlyuumlk kazanccedil getireceği veya itibar
Meslek Seccediliminde Aileye Duumlşen Goumlrevler
sağlayacağı duumlşuumlnuumllen işlere youmlnlendiril-mektedirler
S A Y F A 2 6 S A Y I 5
siz ve başıboş bırakılmasıdır Ccedilocuklarına bu konuda rehberlik edemeyen aileler onların meslek tercihine ilgisiz kalmakla sorumluluk-tan kurtulmuş olduklarını zannederler
Ccedilocuklarının gelişiminde olumsuz et-kileri olan bu ailelerin yanı sıra meslek seccedili-mi konusunda ccedilocuğuna yol goumlsterici olma-ya ccedilalışan onun yetenek bilgi beceri ve ilgi-lerini goumlz oumlnuumlnde tutarak rehberlik eden hiccedilbir fedakacircrlıktan kaccedilınmayan aileler de vardır Kendi arzu ve oumlzlemlerine ters duumlşse de ccedilocuğunun seccedilimini onaylayan ve ona destek olan aile de yok değildir Sayıları ccedilok olmamakla birlikte bilgili ve bilinccedilli bir şekil-de ccedilocuğunun meslek seccedilimini olumlu youmln-de etkileyen ailelerin varlığı da inkacircr edile-mez Ancak pek ccedilok iyi niyetli ve anlayışlı an-ne-baba bu konuda ccedilocuğuna yardımcı ola-mamanın sıkıntısı iccedilindedir
Aile baskısının egemen olduğu hallerde ve mesleğin babadan oğla geccedilmesi şeklinde geleneğin suumlrduumlruumllduumlğuuml ailelerde gence baba mesleğini devam ettirmesi iccedilin baskı yapıldığı goumlruumllmektedir Bu ailelerde ccedilocuk kuumlccediluumlk yaş-tan itibaren baba mesleğini seccedilecek şekilde koşullandırılmaktadır Koşullandırma veya bas-kı yoluyla eğitilen gencin ya baba mesleğine youmlneldiği ya da ailesine başkaldırarak idealin-deki mesleğe sahip olabilmek iccedilin ortamından uzaklaştığı goumlzlenmektir Bazı aileler ise kendi ccedilocukluk veya genccedilliklerinde yapamadıklarını ccedilocuklarının yaşamında gerccedilekleştirmeye ccedilalı-şırlar Baba genccedilliğinde sahip olamadığı bir meslekte oğlunu goumlrmek iccedilin ona baskı yapar Anne okuyup ccedilalışamadığı iccedilin kızının okuma-sını ve meslek sahibi olmasını ister onu suumlrekli zorlar Zorlama sonucu gencin baba veya anne isteğine boyun eğdiği ya da isyan ettiği goumlruumlluumlr Yine başka aile modelinde de ccedilocuklara bazı işlerin oumlnemli ve itibarlı bazılarının ise diğerle-rine goumlre daha oumlnemsiz ve değersiz olduğu ifa-de edebilirler Bu da aile iccedilinde bazı meslekler hakkında oumln yargıların oluşmasına yol accedilar Boumlylece aile dolaylı bir biccedilimde gencin meslek tercihini etkilemiş olur Soumlzuuml geccedilen bu aile mo-dellerinde birey-meslek uygunluğu goumlz oumlnuumln-de bulundurulmadığından ne gencin başarısı duumlşuumlnuumlluumlr ne de mutluluğu Burada oumlnemli olan ailesinin isteklerinin gerccedilekleşmesi aile-nin yapmış olduğu meslek seccediliminin genccedil tara-fından benimsenmesidir Yine bazı ailelerde goumlruumllen bir başka hatalı davranış da meslek seccediliminde gencin tamamen yardımsız destek-
S A Y F A 2 7
Ccedilocukluk ccedilağında meslek seccedilimi gerccedileklikten uzak olup hayali ve arzulu iken oumln ergenlik doumlnemine yaklaştıkccedila yaşamda gerccedileklik faktoumlruumlnuumln roluuml artar kişi meslek seccedilme sorumluluğunun bilin-cine varır İlgi ve yetenekleri giderek ay-rışmaya başlar Yine yetenek ve ilgilerin mesleki amaccedilları belirlemede oumlnem ka-zandığı goumlruumlluumlr
Bu doumlnemde başlarında meslek tercihleri oumlnce ilgilere dayanırken daha sonra yeteneklerde dikkate alınarak mes-leki tercihler ifade edilir Ortaokulun ta-mamlanması ile birlikte akademik eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim arasında seccedilim yapmak zorunluluğunda kalan ccedilo-
cuk oumlncelikle genel ve oumlzel yeteneği ile mevcut eğitim seccedileneklerinden hangisine uygun olduğunu belirlemek durumunda-dır Ccedilocuk temel eğitim sırasında birccedilok ders almış ve başarısını ccedileşitli ortamlara sınama fırsatı bulmuştur Bu doumlnemde ccedilo-cuk karar verirken yeteneklerini ilgilerini eğitimden ve hayattan neler beklediğini mali olanaklarını goumlz oumlnuumlne alarak iş ve eğitim olanaklarını incelemek gerektiğinin farkına varmıştır
D İ P N O T
Orta ccedilocukluk ya da oumln ergenlik doumlnemi 10-15 yaş aralığında olup ortaokul kade-mesine denk gelmektedir Bu doumlnemdeki ccedilocuklar artık ergenlik doumlnemine girmiş bir-ccedilok gelişim doumlnemi itibari ile meslek seccedilimi ile ilgili duydu ve duumlşuumlnceleri şekillenmeye başlamıştır Bu doumlneme meslek gelişiminde lsquoDeneme Doumlnemirsquo denmektedir Bu yaştaki ccedilocuklarda genellikle goumlzlenen mesleki davranışlar
Mesleki faaliyetlerle temel beceri ve ilgileri arasında var olan ilişkiyi anlama
Ccedileşitli yeteneklerden hangilerinin kendisinde guumlccedilluuml olduğunun farkına varması
İlgilerin belirginleşmesi ile bazı faaliyetleri daha ccedilok yapmak bazılarından uzak-laşmak isteme
Hayattan neler beklediğinin ve hayatta nelere oumlnem verdiğinin farkında olmak
Toplumda var olan sosyal ve ekonomik olanakları inceleyerek iş veya eğitim olanaklarını araştırmak
İş ve oyun iccedilin zamanı planlaya bilme
Hayata atılma ya da ileri eğitime devam etme seccedilenekleri uumlzerinde duumlşuumlnme ve araştırma yapma şeklinde sıralanabilir
S A Y F A 2 8
Bu yaşlardaki ccedilocuğunuzun meslek gelişimine yardımcı olmak iccedilin şunları yapabilir-siniz
1) Ccedilocuğunuzun ilgi duyduğu alanları belirleye bilmek iccedilin hangi tuumlr faaliyetleri yap-maktan hoşlandığını hangi tuumlr faaliyetleri yapmaktan hoşlanmadığı konusunda onun-la konuşabilir ccedilevresindeki kişilerden aldığı bu konudaki geribildirimleri ve kendi kişi-sel goumlzlemlerinizi onunla paylaşın
2) Kendi goumlzlemlerinizi de dikkate alarak ccedilocuğunuzun evde ve okulda başarı ile yap-tığı işler hakkında onunla konuşun
3) Ccedilocuğunuzun yetenek ve ilgilerine uygun bir meslek seccedilebilmesi kadar meslekler hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olun
D İ P N O T
Oumlzellikle ccedilocuğunuzun bir meslek hakkında şu tuumlr bilgilere sahip olması gerekir
Meslek mensubu bir guumln iccedilinde ne gibi işler yapmaktadır
Ccedilalışan kişi başlıca ne gibi faaliyetlerde bulunarak nelerle uğraşmaktadır
Mesleğe girebilmek iccedilin sahip olması gereken oumlzellikler (Fiziksel psikolojik oumlzellik-ler genel yetenekler duumlzeyi ya da oumlzel yetenekle yaş sınırı gibi) nelerdir
Mesleğe girebilmek iccedilin gerekli eğitim duumlzeyi nedir Ccedilıraklık kurs staj gerekli mi-dir
İş nasıl bir ortamda yuumlruumltuumllmektedir
Mesleğin ccedilalışma koşulları nelerdir
Ccedilalışmalarının elde ettiği en duumlşuumlk ve en yuumlksek kazanccedil duumlzeyi nedir
Meslek uumlyelerinin ilerde iş bulma olanağı ne kadardır
Ccedilocuğunuzun ilgilendiği meslek hakkındaki sorulara cevap bulabilmesi ona yardım-cı olabilmeniz iccedilin
Kendi mesleğiniz ya da yakın ccedilevrede bulunan insanların meslekleri hakkında ccedilocu-ğunuzla konuşabilir onun bu konuda goumlzlemlerini dinleyebilir ya da bizzat iş ortamı-nıza onu goumltuumlrerek doğrudan yaşantı edinmesini sağlayabilirsiniz Ccedilocuğunuzu tv radyo programları kitaplar bilgisayar programlarından ya da okulundaki rehber oumlğ-retmeninden yardım alarak meslekleri tanımasına teşvik edin
Ccedilocuğunuzun değişik iş yerlerine ziyaret ederek yarım zamanlı işlerde ccedilalışarak meslekler hakkında bilgi toplamasını sağlayın
S A Y F A 2 9 S A Y I 5
Ccedilocuğunuzu meslekleri tanıtıcı konferanslara katılmaya ccedilevresindeki kişilere meslekler hakkında soru sormaya teşvik edin
Ccedilocuğunuzla meslekler hakkında oumlğrendiği bilgileri tartışmak oumlğrendiği bilgileri buumltuumlnleş-tirmesini sağlayın
Ccedilocuğunuzun gelecekteki mesleki plan ve hedefleri uumlzerinde şu anki ilgi ve yeteneklerinin ne kadar oumlnemli olduğunu anlamasına yardımcı olun
Sizin iccedilin ccedilalışmanın ne ifade ettiğini ccedilocuğunuzla konuşarak insanların yalnızca para ka-zanmak iccedilin ccedilalışmadığını anlamasına yardımcı olabilir ccedilalışmanın kendisi iccedilin anlamını bul-masına ve hayattan ne beklediği konusunda fikir sahibi olmasını sağlayın
Meslek Seccediliminde Dijitalleşmenin Roluuml
Guumlnuumlmuumlz duumlnyasında bireylerin mes-lek seccediliminde kitle iletişim araccedillarının ve oumlzel-likle televizyonun ccedilocuk ve genccedillerin mesleki gelişimleri uumlzerinde etkisi oldukccedila fazladır Medya (yazılı ve goumlrsel iccedilerikli video temelli ma-teryaller) kişisel oumlzellikle-rine dayalı olarak ccedilocuk-ları ve genccedilleri seccedilici algı-ları aracılığı ile mesleki gelişimleri konusunda etkileyebilmektedir (King ve Multon 1996) Tele-vizyon gazeteler dergiler ve bilgisayar uumlzerinden ulaşılan kaynaklarda sıkccedila goumlsterilen bazı mes-leklere sahip kişilerin ccedilocuk ve genccediller tarafın-dan model alınma olasılığı artabilmektedir Uumllkemizde son zamanlarda goumlsteri sanatlarıyla ya da bazı spor alanlarıyla ilgili mesleklere sa-hip olmanın daha popuumller olarak algılanmasın-da medyanın etkisi ccedilok accedilıktır Medyada bu tip mesleklere sahip olmanın getirebileceği pırıltı-lı yaşam olanakları gerccedilekccedili yanlarını goumlzetme-yen genccediller accedilısından ccedilok ccedilekici olarak algıla-nabilmektedir Gelecek yıllarda da medyanın ve dijital duumlnya-nın yeri daha da oumlnemli hale gelecektir Klasik
anlamdaki birccedilok iş tanımı ve meslekler değiş-mektedir Değişmeye de devam edecektir Oumlzellikle Pandemi suumlreciyle birlikte duumlnya ge-nelinde dijitalleşmenin oumlnemi daha da oumln pla-
na ccedilıkmıştır Bu suumlreccedil eğitimde de dijitalleş-menin daha da yoğun kullanılmasını sağlamış-tır Bilgisayar teknoloji-sinde elde edilen bilgi-lerin iletişim teknoloji-sine uygulanmasıyla yeni teknolojiler birey-leri iletişim teknolojisi iccedilerisinde aktif bir hale
getirmiştir Sadece teknolojinin hızla hayatı-mıza girmeye başlaması ve dijital duumlnyaya geccedililmesi ile değil ekonomik sosyal bilimsel ve kuumlltuumlrel değişmelerinde etkisiyle geleceği olan meslekler şekilleniyor Yeni dijitalleşen duumlnya ve yapay zekacirc kavramlarıyla birlikte meslek anlayışları da değişti Oumlnceleri genccedille-re ne olmak istediklerini sorduğunuzda dok-tor avukat muumlhendis oumlğretmen cevaplarını alırdınız Dijitalleşen duumlnya ile birlikte bu mes-leklerin yerini yabancısı olduğumuz fakat ge-leceği olan meslekler aldı
S A Y F A 3 0
Geleceği Olan Meslekler İccedilin Gerekli Oumlzellikler
Geleceği olan meslekler grubundan bir meslek seccediltiniz ve bu konuda her tuumlrluuml eğiti-mi almaya başladınız diyelim Eğitimin yanı sıra kişisel olarak geliştirmeniz gereken becerileriniz de olmalı Bu konuda kendinizi eğitmelisiniz Bu becerileri geliştirmeniz seccedileceğiniz meslekte emin adımlarla ilerlemenizi sağlayacaktır Ccediloumlzuumlm Odaklı Olun Karşınıza ccedilıkan problemleri ccediloumlzmeye odaklanın Bazen ccedilok zor ve karmaşık problemler dahi ccedilıksa pes etmeden ccediloumlzmeye ccedilalışın Problemlere ccediloumlzuumlm bulmak iccedilin zihin egzersizleri yapın Farklı ve Yaratıcı Duumlşuumlnuumln Olaylara ve problemleri ccediloumlzmeye yaklaşırken farklı duumlşuuml-nuumln Yaratıcı ccediloumlzuumlmler ve oumlneriler bulun Kimsenin duumlşuumlnemediğini duumlşuumlnen yaratıcı ccediloumlzuumlmler sunan insanlar iş hayatında ccedilok tercih edilirler Olayları Analiz Edin Olayları analiz edip suumlzgeccedilten geccediliren ve nokta atışı ccediloumlzuumlm yol-ları bulan insanlar her zaman aranılan kişilerdir Sosyal Biri Olun Ccediloumlzuumlm odaklı olmanın yanı sıra sosyal ilişkilerinizde guumlccedilluuml olmalı İyi bir dinleyici olmalı empati kurabilmeli ve yaptığınız işi en iyi şekilde yapmalısınız Akademik Donanıma Sahip Olun Bilim teknoloji muumlhendislik ve matematik youmlnuumln-den ileri derede donanımlı olmalısınız Bu yeteneklere sahip insanlar geleceği olan meslekler iccedilin ilk tercih sebebidir Genel Becerilere Sahip Olun Sosyal analitik mobil becerileri youmlnuumlnden kendilerini geliştirmiş kişiler de tercih nedenidir
D İ P N O T
Geleceği olan meslekler ne demek Geleceği olan meslekler oumlnuumlmuumlzdeki yıllar iccedilerisinde gelişen gelişen teknoloji ile bir-likte ihtiyacı artan meslek gruplarıdır Bu mesleklerin yeni ve gelişmekte olması ve bu alanda az personel bulunması nedeniyle ccedilok kazandıran meslek grubunda yer alır Dijitalleşen duumlnyada meslek anlayışı ve ihtiyacı da farklılaşır Geleceği olan meslekleri tercih edecek genccedillere ne oumlnerilir Geleceği olan meslekleri tercih edecek bu alanda kariyer yapacak genccediller oumlncelikle bu konudaki akademik kariyerinizi en iyi şekilde tamamlayın Uzmanlık alanlarınıza goumlre eğitimlerden destek alın Suumlrekli kendinizi geliştirin yaptığınız işin en iyisini ya-pın Meslek seccediliminde nelere dikkat etmeli Mesleğinizin kişilik oumlzelliklerine uyup uymadığına akademik ve gerekli becerileri ta-şıyıp taşımadığına dikkat etmelisiniz Seccediltiğiniz meslek grubunun suumlrekli yapabilece-ğiniz bir iş olması aile ve sosyal hayatınızı da etkiler Gelir duumlzeyinizde hayat tarzınızı etkileyen oumlnemli bir faktoumlrduumlr
S A Y F A 3 1 S A Y I 5
Meslek seccedilimi sırasında yerinde bir karar alabilmek iccedilin gence duumlşen goumlrevler 1 Kendinizi iyi tanıyın Genccedil bedensel oumlzellikleri sağlık durumu guumlccedilluuml ve zayıf youmlnleri zekacirc duumlzeyi ve zekacirc biccedilimi oumlzel yetenekleri ve yeteneksiz olduğu alanlar ilgi ve istekleri kişilik ve karakter yapısı ulaş-mak istediği idealler ve arzu ettiği başarı tuumlruuml hakkında bilgi sahibi olmalıdır 2 Meslekleri tanıyın Genccedil meslekleri tanımalı buumltuumln meslekler hakkında bilgi toplayamazsa da seccedilmeyi planla-dığı mesleği iyi tanımalıdır Genccedil mesleğin veya mesleklerin tarihccedilesini evrimini yapılacak işin niteliğini ccedilalışma ortamını ve koşullarını meslekte aranan yaş yetenek cinsiyet bilgi tuumlruumlnden oumlzellikleri mesleğe nasıl hazırlanıldığı meslekte ccedilıraklık suumlresini yuumlkselme ve iler-leme şansını kazanccedil durumunu iş bulma olasılığını ve işin uumllke ccedilapındaki geccedilerliğini bilmeli-dir 3 Kendi oumlzellikleriniz ile seccedilmeyi amaccedilladığınız mesleğin nitelikleri arasındaki uygunluğu araştırın Genccedil rastgele seccedilim yapmaktan kaccedilınmalı seccedilmeyi duumlşuumlnduumlğuuml meslekte aranan niteliklerin kendisinde bulunup bulunmadığını goumlzden geccedilirmelidir Genccedil yetenekli olmadığı ilgi duy-madığı bir alana youmlnelmekten ve ani kararlar almaktan kaccedilınmalı seccedileceği mesleğin buumltuumln yaşamını şekillendireceğini unutmamalıdır Genccedil birey-meslek uygunluğu sağlandığında ancak mutlu olabileceğini hatırdan ccedilıkarmamalıdır
Aysel KATARCI
Besni RAM RehPskDanışHizBlmBşk
KAYNAKCcedilA Kaynakccedila Altun İ (2000) Kocaeli Sağlık Yuumlksekokulu oumlğrencilerinin kişisel değerleri ve meslek seccedilimlerine etki eden faktoumlrler I Uluslar arası amp VIII Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı Antalya 75- 77 Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi The Journal of Social Sciences Institute SayıIssue35 ndash Sayfa Page 35 ISSN 1302-6879 VANTURKEY LİSE OumlĞRENCİLERİNİN KARİYER DUumlŞUumlNCELERİNİ ETKİLEYEN FAKTOumlRLERİN İNCELENMESİ-FFUNDA AKKOCcedil BUCA EĞİTİM FAKUumlLTESİ DERGİSİ 32 (2012) httpwwwmeligorgtrcocuklarimiz-icinAileye-Dusen-Gorevler24 httpswwwiienstitucombloggelecegi-olan-meslekler
Yeteneklerinizin ve duumlnyanın ihtiyaccedillarının kesiştiği yerde mesleğiniz yatıyor
-Aristo
S A Y F A 3 2
Değişen ve gelişen duumlnya koşulla-
rı iccedilerisinde meslek ve kariyer kavramları
hem gelişimin ve değişimin bir parccedilası
olmuş hem de gelişimin ve değişimin
kendisi konumundadır 1900rsquoluuml yılların
başlarından itibaren ABD başlamış olan
ve guumln geccediltikccedile değeri anlaşılan meslek
ve kariyer kavramları uumllkemizde ise bu-
guumln yadsınmayacak derecede oumlnemini
korumaktadır Elbette ki bu iki kavram
guumlnuumlmuumlze ulaşana kadar ccedileşitli evreler
geccedilirmiş oldu
Bireyin iccedilinde bulunduğu hayat
koşulları iccedilerisinde anlam bulduğu el-
betteki iş ve meslek durumu ile daha da
anlam kazanacaktır Okul hayatının baş-
larında ilgi ve yetenek ile başlayan reh-
berlik suumlreci daha sonra eğitimin sonla-
rında iş ve meslek youmlnlendirmesi ile ni-
hayetine ulaşır Bilindiği uumlzere gerek reh-
berlik hizmetleri olsun gerek mesleki
rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmet-
leri olsun Tuumlrkiyersquonin model aldığı uumllke
ABD olmuştur Uumllkemiz mesleki danış-
manlık ve kariyer danışmanlığı kavramla-
rının oumlnemini ccedilok sonradan fark etmiş
olmasına rağmen buguumln iş sahasının ge-
nişlemesi ve yeniduumlnya duumlzeninin suumlrekli
yenileşme hareketleri beraberinde bu iki
kavramın oumlnuumlnuuml istemsizce accedilmaktadır
Tarihsel suumlreci incelersek Tuumlrkiyersquode reh-
berlik hizmetleri 1950rsquolerde Marshall
Planı kapsamında Amerikalı uzmanların
uumllkemize gelmesi ve bazı Tuumlrk eğitimcile-
D İ P N O T
TUumlRKİYEDE MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER
DANIŞMANLIĞI
rin ABDrsquode eğitim goumlruumlp yurda doumlnmesi
ile başlar Mesleki rehberlikte 1950rsquoden
bu yana gelen tarihsel rehberlik dilimden
yararlanmıştır Milli Eğitim Bakanlığı bu
konuda ilk adımı atan kurumlardan ol-
muştur MEB bu suumlreccedilte ccedileşitli ilgi yete-
nek ve eğilimlerle ilgili teknik araccedil ve ge-
reccediller hazırlamış ve uygulamıştır Tabi ki
bu suumlreccedilte hazırlanan ve uygulanan tek-
niklerde tamamen kopya bir suumlreccedil olma-
mış kuumlltuumlrel alt yapıda goumlz oumlnuumlnde bu-
lundurulmuştur Aynı zamana MEB o douml-
nemlerde eğitim şuralarında mesleki reh-
berliğin oumlnemini uumllkenin kalkınması nok-
tasında hedef koymuştur Bu konuda atı-
lan en buumlyuumlk adım Gazi Eğitim Enstituuml-
suumlnde oumlğretmen yetiştiren programlara
ldquoRehberlik ve Danışma Dersirdquo nin konma-
sı ve tuumlm resmi kaynaklarda meslek seccedili-
mi ve youmlneltmenin oumlneminin vurgulan-
ması oldu Daha sonra gerek rehberlik
olsun gerek mesleki rehberlik olsun MEB
ccedileşitli adımlar attı fakat atılan adımlar
bazen sekteye uğradı Oumlrneğin mesleki
rehberliğin kimin yapacağı ve yahut kay-
nak alan nerden karşılanacak şeklinde bir
takım belirsizlikler soumlz konusu oldu Bu
belirsizlik doumlnemi birccedilok arayışa sebep
oldu belirsizlik suumlreci ise mesleki rehber-
lik ve kariyer alanında birccedilok bilgi sağla-
mış oldu
S A Y F A 3 3 S A Y I 5
2000rsquoli yıllara yaklaşırken daha oumlnce
belirttiğimiz gibi gelişen ve değişen duumlnyada
meslek ve kariyer kavramına daha ccedilok ihtiyaccedil
duymuş ve bu meslek kariyer alanlarında daha
ccedilok pratiklere ihtiyaccedil duydu Ccediluumlnkuuml artık bu
hizmetlerin sadece liseye ya da uumlniversiteye
geccedilişte ve meslek seccedilimi kararı ile sınırlı olma-
dığı tuumlm yaşam suumlresince ve buumltuumlnsel kariyer
gelişimine youmlnelik olması gereğine dikkat ccedileken
akademisyenlerin makale ve kitaplarında
lsquomesleki gelişim suumlrecirsquo ve lsquomesleki gelişim gouml-
revlerirsquo nden soumlz edilmeye başlanmıştır Mesle-
ki Rehberlik ve Kariyer Psikolojik Danışmanlığı
alanında uumlniversitelerde uygulamalı (deneysel)
tez ccedilalışmaları ve oumllccedilek geliştirme veya uyarla-
ma ccedilabaları dikkate değer bir ivme kazanmıştır
Devamında uumlniversitelerde PDR alanı oumlnem
kazanmış ve uumlniversitelerde accedilılan boumlluumlm sayısı
hız kazandı Uumlniversitelerin birccedilok alanında
mesleki rehberlik dersi kondu Kariyer danış-
manlığı adı ile birccedilok alana sertifika verildi Uumll-
kemizde gelecek umutlarının uumlniversite eğiti-
mine bağlandığı ve oumlğrencilerin buumlyuumlk bir yarışı
aşarak hak kazandığı uumlniversitede iyi bir prog-
ram seccedilme kaygısı oumlğrencileri okul dışında uumlni-
versiteye giriş sınavlarına hazırlayan oumlzel ders-
hane sektoumlruumlnuuml yaratmıştır Bu kurumlarda
goumlrevli rehber oumlğretmenlerin oumlğrencinin uumlni-
versiteye giriş puanlarına goumlre girebileceği
uumlniversite ve boumlluumlmleri teknik bir sıralama
yaparak oumlğrenciyi youmlnlendirme uygulaması
ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir yardım tuumlruumlnuuml
doğurmuştur Oumlte yandan İŞKUR da aynı şe-
kilde mesleki rehberlik kavramına oumlnem ver-
miş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli raporlar hazırla-
mış ve sunmuştur
Gelinen noktada buguumln Tuumlrkiyersquode
meslek rehberlik ve kariyer danışmanlığı oumlne-
mini korumaktadır Ccedileşitlenen meslek alanları
ve dallarına atfen ilgiye yeteneğe ve eğilimle-
re daha ccedilok oumlnem verilmektedir Mesleki reh-
berlik ve kariyer danışmanlığı ise duumlnyadaki
ivmeleri ve gelişmeleri goumlz ardı etmemekle
muumlmkuumln olur uumlniversiteye giriş puanlarına
goumlre girebileceği uumlniversite ve boumlluumlmleri tek-
nik bir sıralama yaparak oumlğrenciyi youmlnlendir-
me uygulaması ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir
yardım tuumlruumlnuuml doğurmuştur Oumlte yandan İŞ-
KUR da aynı şekilde mesleki rehberlik kavra-
mına oumlnem vermiş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli
raporlar hazırlamış ve sunmuştur
Huumlseyin KARTAL
Besni RAM RehOumlğrtPsikolojik Danışman
S A Y F A 3 4
Bir yolculuğa ccedilıkmaya karar verdikten
sonra ne yaparsınız İlk olarak nereye
gideceğinize yani yolculuk sonunda nere-
ye ulaşacağınıza karar verirsiniz Sonra-
sında da yola ne zaman ccedilıkacağınıza han-
gi ulaşım yolunu tercih edeceğinize bilet
alıp almayacağınıza dair seccedilimler yapar
ve harekete geccedilersiniz Kısaca yolculuğu-
nuzun tuumlm ayrıntılarını planlar ve kendi-
nize bir yol haritası ccedilıkarırsınız Kariyer
planlamak ve bu doğrultuda meslek seccedili-
minde bulunmak da bir yolculuktur Bu
yolculuğa ccedilıkmadan oumlnce bir yol haritası
ccedilıkarmak ve bu harita doğrultusunda ha-
reket etmek iyi bir kariyer yolculuğu iccedilin
ilk adımdır
Kariyer koumlken olarak Fransızca
ldquocarrieacutererdquo kelimesinden gelmektedir Ke-
lime oumlznel anlamı ldquobir yere ccedilıkan bir yere
gelenrdquo olarak ifade edilmektedir Tanımı-
na bakacak olursak kariyer bir oumlmuumlr bo-
yu yaşanan olaylar dizisi bireyin meslek
ile diğer yaşam rollerinin birbirini izleme-
si sonucu oluşan genel oumlruumlntuuml ve gelişim
ccedilizgisinde oumlzellikle mesleki rollerde yuumlk-
selme duraklama ve gerilemeyi iccedileren
suumlreci ifade eden kavramdır
(Kuzgun2006) Goumlruumllduumlğuuml gibi kariyer
yolculuğu yaşamımız boyunca devam edi-
D İ P N O T
KARİYER PLANLAMANIN YOL HARİTASI
yor Bu yolculukta meslek seccedilmek ve o
mesleği yapıyor olmak uğradığımız du-
raklardan biri Mesleki roluumlmuumlzuumln yanı
sıra bu yolculuğa diğer yaşam rollerimiz
olan ccedilocuk anne baba kardeş eş
komşu vb rollerimiz de eşlik ediyor En
oumlnemlisi de yolculuğumuz bir duumlzluumlkte
değil inişli ccedilıkışlı bir şekilde suumlruumlyor Peki
tuumlm bunlar ne demek oluyor Bir mes-
lek seccediliminde bulunulduğunda oumlmuumlr
boyu bu mesleği yapmak zorunda değil-
siniz belki zamanla meslek değişime uğ-
rayacak belki de meslek değişikliğinde
bulunmak isteyeceksiniz Kariyer planla-
ma tek bir gidiş hakkının olduğu bir yol-
culuktan ziyade birden fazla yollara sa-
hip ccedileşitli alternatiflerin olduğu bir suuml-
reccedil Aynı zamanda meslek seccediliminden
ziyade bir kendini tanıma ve geliştirme
suumlrecidir İyi bir kariyer yolculuğu yap-
mak istiyorsanız kendinizi tanımanız ve
yapmak istediğiniz işimesleği tanıma-
nız bu işimesleğe yaparken değerleri-
nizi bilmeniz oldukccedila oumlnemli Yani yap-
mak istediğiniz işimesleği istiyor olmalı-
sınız istediğiniz işmeslek kendi ilgi ye-
tenek ve mesleki değerlerinize( kazanccedil
unvan iş olanakları vb) uygun olmalı ve
yaptığınız işmesleğe birileri değer veri-
yor olmalı ve bu değerler sizin mesleki
değerlerinizle uyumlu olmalı Yani iste-
diğiniz bir işi yapacak yeteneğiniz yoksa
ancak hayal kurarsınız Yapabileceğiniz
bir işi sevmiyorsanız mutsuz olursunuz
Başkalarının değer vermediği bir iş ile
uğraşırsanız ekonomik karşılığını veya
mesleki doyumunu alamazsınız
(Erkut2016) Tuumlm bunların bir arada
sağlayan işmeslek seccedilimi iyi bir kariyer
yolculuğunun diğer adımıdır
S A Y F A 3 5 S A Y I 5
İyi bir kariyer yolculuğunun adımlarına goumlre yol haritamızı ccedilıkaracak olursak
Kendimizi tanımak iccedilin ldquoBen kimim Benim ilgi ve yeteneklerim nedir Ben ne yapa-
bilirimrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Yapmak istediğiniz işmesleği tanımak iccedilin ldquoHangi mesleği seccedilebilirim Seccedilmek iste-
diğim işmesleğin oumlzellikleri nedir Benim oumlzelliklerim ve işmesleğin oumlzellikleri ne ka-
dar uyumlu Bu işmesleği yapmak iccedilin ne yapmak gerekiyor Hangi lise veya uumlniver-
siteye gidebilirim Bu işmeslek iccedilin diploma yanında başka nelere ihtiyacım varrdquo vb
soruları sorabilirsiniz
Mesleki değerlerinizi bilmek iccedilin ldquoBu işmesleği yaparken ne kazanmak istiyorum
(para saygınlık unvan rahat gezmek tek başınalık gibi) Toplum bu işmesleğe ne
kadar değer veriyor Bu işmesleğin iş olanakları nedir Oumlzel sektoumlrde mi devlet ku-
rumlarında mı ccedilalışmak istiyorum Bu işmesleği nasıl yapmak istiyorum Bu iş
mesleğin iş olanakları değişikliğe uğrarsa ne yaparım Yapmak istediğim işmeslek
gelecekte yeri ne olurrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Tuumlm bu sorularına cevabına uygun olan mes-
lekleri belirleyip meslekler hakkında daha fazla
bilgi edinip araştırma yapabilirsiniz Meslek
elemanlarıyla goumlruumlşebilirsiniz Karar verirken
sormanız gereken diğer bir soru ise ldquoBu iş
meslek seccediliminde mutlu musunuzrdquohellip Sorulara
cevap veren meslekler aynı zamanda bu iş
mesleği yaparken mutlu olacağınız seccedilimler
olmalı Eğer mutlu olacağınız bir seccedilim olmazsa
yaşamınızın bir kısmında mutlu olmadığınız
bir doumlnem yaşayacak olabilirsiniz Kariyer
planlamak bir nevi kendiniz iccedilin doğru ve
mutlu bir işmeslek seccedilimi yapmak ve bu se-
ccedilim doğrultusunda ccedilalışmalarda bulunmak ile
ilgilidir Tuumlm bunları karşılayan bir planlama
iccedilin iyi bir kariyer yolculuğu olduğundan bah-
sedebiliriz
İyi bir kariyer yolcuğu iccedilin yol haritasını ccedilıkarırken yolculuk bileti gibi bize yar-
dımcı olabilecek kaynaklarımız ise
S A Y F A 3 6
Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi (MBS)
D İ P N O T
Kişinin kendisini tanımasına yapmayı sevdiği şeyleri ve yeteneklerini keşfetmesine meslek seccedili-mine yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur Sisteme httpmbsmebgovtr adresinden ulaşıp uumlcretsiz uumlyelik oluşturabilirsiniz Oluşturulan uumlyelik sonrasın-da sistemde yer alan testlerdeki sorulara verdiğiniz cevaplara goumlre meslek eşleştirmesinde bulunuyor Sistem zaman zaman guumlncellemeler nedeniyle tam işlevsel olarak ccedilalışmayabiliyor Bu yuumlzden ara ara girip tekrar kontrol ederek faydalanabilirsiniz
Mesleğim Hayatım Portalı
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Muumlduumlrluumlğuuml
tarafından hazırlanmış olup mesleki ve teknik eği-
timde yer alan liseler ve boumlluumlmler hakkında bilgi
vermektedir Bu boumlluumlmlerin gelecekteki iş imkacircnla-
rı staj olanakları iş olanları meslek tanıtımları gibi
birccedilok konuda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Por-
tala httpsmeslegimhayatimmebgovtr adre-
sinden ulaşabilirsiniz Portalda yer alan videoları
izleyebilir dokuumlmanları inceleyebilirsiniz
S A Y F A 3 7 S A Y I 5
Tuumlrkiye İş Kurumu (İŞKUR) ldquoMeslekleri Tanıyalımrdquo
Duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmesleği adıyla aratarak mesleğin ta-
nımı goumlrevleri mesleğin gerektirdiği oumlzellikler ccedilalışma or-
tamı ve koşulları mesleğe sahip olmak iccedilin alınacak eğitim-
ler iş olanakları mesleki kariyer suumlreci hakkında ayrıntılı
bilgilerin yer aldığı dosyalara ulaşabilirsiniz Merak ettiğiniz
veya duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek hakkında ayrıntılı bilgilere
bakarak size olan uyguluğunu değerlendirebilir meslek se-
ccedilime youmlnelik kararlar alabilirsiniz Kurum web sitesine gir-
diğinizde Online İşlemler sekmesinden Meslekler Soumlzluumlğuuml
rsquonuuml seccedilip Tuumlrk Meslekler Soumlzluumlğuuml ve Meslekleri Tanıyalım
başlıklarını inceleyebilirsiniz Kurum web sitesine https
esubeiskurgovtr adresinden ulaşabilirsiniz
Yuumlksekoumlğretim Program Atlası
YoumlkAtlas olarak bilinen bu sistem ise Yuumlksekoumlğretim
Kurulu tarafından hazırlanmış olup uumlniversitelere ilişkin
ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Sistemde yer alan başlıklar
aracılığıyla uumlniversiteler oumln lisans ve lisans boumlluumlmleri
meslek tanıtımları mezunlarının KPSS TUS DUS gibi sı-
navlardaki başarı bilgilerine bir oumlnceki yılın sonuccedillarına
goumlre yerleşen oumlğrencilerin Yuumlksekoumlğretim Kurumları Sına-
vı kapsamında Temel Yeterlilik Testi ve Alan Yeterlilik Tes-
ti netlerine ulaşabilirsiniz Bu bilgiler doğrultusunda mes-
lek ve uumlniversite tercihinde bulanabilirsiniz Seccedilmek iste-
diğiniz mesleğe okumak istediğiniz boumlluumlm ve uumlniversite-
ye karar verebilir buna goumlre ccedilalışmalarınızı planlayabilirsi-
niz Sisteme httpsyokatlasyokgovtrindexphp adre-
sinden ulaşabilirsiniz
S A Y F A 3 8
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi
D İ P N O T
buumlnyesinde bulunan projeler aracılığıyla boumlluumlm-
uumlniversite tercihi staj ve iş olanakları ve mesleki eğitim
suumlreccedilleri kapsamında destek uumlniversiteye hazırlananlara
uumlniversite okuyanlara ve kamu ccedilalışanlarına destek ol-
maktadır UumlNİ-VERİ Projesi kapsamında uumlniversite tercih-
lerine yardımcı olmak amacıyla lisans boumlluumlmleri hakkında
İş Bulma Suumlresi Başlangıccedil Uumlcreti Nitelik Uyuşmazlığı Ka-
muda İşe Yerleşme Oranı Firma Buumlyuumlkluumlğuuml Dağılımı ve
Sektoumlr Bazında Dağılım konularında grafiklerle istatistik-
sel veriler sunarak bilgilendirmektedir İlgili boumlluumlm mezu-
niyeti sonrasında iş bulma ve mesleki kazanccedil durumunu
daha net bir şekilde goumlrebilirsiniz Bu bilgilere bakarak
oumlzellikle duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek ve buna bağlı olarak okumak istediğiniz boumlluumlmuuml de-
ğerlendirebilir mesleki değerlerinize uyumu noktasında karar verebilirsiniz Danışman
Bilgi Sistemi (DABİS) Projesi kapsamında ise UumlNİ-VERİ ile sunulan bilgilerin kapsamı da
artırılarak uumlniversiteler bazında boumlluumlm karşılaştırması yaparak bilgilendirmektedir Bu
sistemden faydalanmak iccedilin rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlardan veya uumlniver-
sitelerin kariyer merkezlerinden destek alabilirsiniz Uumlniversite okurken kariyerinizi
şekillendirmek amacıyla Yetenek Her Yerde Staj Seferberliği Soumlz Yetenekte ve Kari-
yer Planlama Dersi Projeleri kapsamında gerccedilekleştirilen ccedilalışmaları inceleyebilir pro-
jelere katılabilirsiniz Stajiş deneyimleri kazanarak okuduğumuz boumlluumlmmeslek daha
yakından tanıyabilirsiniz Proje ve bilgilere httpswwwcbikogovtr adresinden
projeler sekmesinden ulaşabilirsiniz
İyi bir kariyer yolculuğunda yol haritanızı oluştururken kendinize soracağınız sorular ve
yardım alacağınız kaynaklar sizlere oldukccedila yardımcı olacaktır Bu yolculukta karar verme
suumlrecinde aileniz ve rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlarınızdan da destek alabilirsi-
niz Unutmayın ki bu yolculuğun tek bir gidiş yolu bulunmamakta ve doumlnuumllmez değildir
Her bireyin yolculuğu farklı yollardan ve kendine oumlzel olacaktır
Fatma BAYKAL
Psikolojik Danışman
AC Yamazaki Ortaokulu
S A Y F A 3 9 S A Y I 5
NEDEN MESLEKİ EĞİTİM
Her ccedilocuk farklı oumlzelliklere yetenekle-
re ve ilgilere sahiptir Zamanında ve doğru
yapılacak bir rehberlik ve youmlnlendirme ile ba-
şarılı olamayacak ccedilocuk yoktur Bu nedenle
aldıkları eğitim onların buumltuumln hayatını temel-
den etkileyecektir Oumlte taraftan 21yuumlzyılın iş
duumlnyasının ccedilocuklarımızdan beklentisi ccedilok
yuumlksektir İşte doğru okul seccediliminin oumlnemi
tam bu noktada karşımıza ccedilıkıyor
Peki hem oumlğrencilerin hem de veli-
lerin okul seccedilimi konusunda oumlzellikle dikkat
etmesi gereken başlıca hususlar nelerdir
Bu sorudan hareketle bize ayrılan bu bouml-
luumlmde mesleki ve teknik eğitim ile buna
paralel olarak doğru okul seccediliminde dikkat
edilmesi gereken hususları mesleki ve tek-
nik eğitimin oumlnemini ve mesleki teknik eği-
timin uumllkemizdeki konumunu kısaca masa-
ya yatırdık
Doğru Okul Seccediliminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uumllkemizde hemen hemen her veli ccedilocuğu iccedilin lise tercihinde bulunurken akademik eğitime odaklana-rak sırasıyla Fen Liseleri Sos-yal Bilimler Liseleri Anadolu Liseleri tercihinde bulunmak-tadır Akademik eğitim veren okullara yerleşemeyen ccedilo-cuklar iccedilin mesleki eğitim en son tercih olarak duumlşuumlnuumll-mektedir Bu duumlşuumlncede olan ebeveynlerimize şunu hatırlatmak isterim ki doğru bir okul tercihi ccedilocuğun
kendi ilgi ve yeteneklerinin farkında olarak kendisi hak-kında reel bir değerlendir-me yapabilmekten geccedilmek-tedir Bu anlamda tercih suumlrecinde velilerin roluumlnuumln duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde ebeveyn-lerin de ccedilocukları hakkında gerccedilekccedili bir bakış accedilısına sahip olması oumlnem arz et-mektedir
Bu bağlamda anne babaların ccedilocuklarını iyi tanı-maları gelecekle ilgili kariyer planlamasını gerccedilekccedili yapma-
larını sağlayacaktır Her bire-yin kendine oumlzguuml ilgi ve yete-neklerinin olduğu goumlz ardı edilmeyerek ccedilocuğun lsquobiriciklikrsquo youmlnuumlnuumln lsquosıradanlaşmasınarsquo fırsat ve-rilmemelidir Unutulmamalı-dır ki balığa uccedilmayı file ağa-ca tırmanmayı oumlğretmeniz muumlmkuumln değildir
S A Y F A 4 0
Mesleki ve Teknik
Anadolu
Liselerinderdquo
uygulanan
programların
farklılıklarını ve bu
farklılıkların
kendilerine
sağlayacağı
avantajları iyi
anlamaları son
derece oumlnemlidir
Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitim Durumu ve Avantajları
Duumlnyada ve Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitimin Oumlnemi
2005 yılında AB iccedilinde yapılan bir araştırmada velilere zorunlu eğiti-mi tamamlamış oumlğrenciye genel mi meslek eğitimi mi tavsiye edersiniz sorusu youmlneltilmiştir İngiltere Fran-sa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş uumllkelerde yaşayan velilerin 70rsquoi gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok daha aşağılarda kalmaktadır
Nitelikli iş guumlcuuml verimli bir ekonomi iccedilin vazgeccedililmez bir unsur-dur Nitelikli iş guumlcuumlne sahip olmanın yolu ise iyi planlanmış mesleki eğitim-le muumlmkuumlnduumlr Mesleki ve teknik eği-tim bu accedilıdan gelişmekte olan ekono-miler iccedilin hayati oumlnem arz etmektedir
21 Yuumlzyılın sanayisinin ihtiyaccedil-larını karşılayacak ve bu bağlamda
uumllkemizin gelişmekte olan sanayisi-nin istihdam noktasında ihtiyaccedil duyduğu nitelikli işguumlcuuml sıkıntısı ccedilektiği duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde gelecekte meslek lisesinden mezun olacak nitelikli işguumlcuumlnuumln oumlnemi anlaşıl-mamaktadır
Bu gerccedileklikten hareketle sektoumlr ile sağlam temellerle kurula-cak bir işbirliği neticesinde iş duumln-yası ile entegre olmuş ve iş duumlnya-sının ihtiyaccedil duyduğu meslek ve alanlarda nitelikli işguumlcuumlnuumln yetişti-rilmesini sağlayacak bir mesleki ve teknik eğitim Tuumlrkiyersquonin 2023 ve 2071 hedeflerine ulaşması yolunda en buumlyuumlk role sahip olacaktır
uygulanan programların farklılıkla-
rını ve bu farklılıkların kendilerine
sağlayacağı avantajları iyi anlama-
ları son derece oumlnemlidir
2012 yılından itibaren tuumlm
meslek liselerinin eğitim sistemi-
miz iccedilerisinde ldquoMesleki ve Teknik
Anadolu Lisesirdquo olarak isimlendi-
rilmeleriyle birlikte meslek liseleri
arasındaki farklılıklar accedilısından
kamuoyunda bir belirsizlik duru-
mu oluşmuştur Kafalardaki bu
soru işaretinin giderilmesi accedilısın-
dan meslek lisesi tercihi yapacak
oumlğrenci ve velilerimizin ldquoMesleki
ve Teknik Anadolu Liselerinderdquo
D İ P N O T
İngiltere Fransa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş
uumllkelerde yaşayan velilerin 70 gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki
eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok aşağılarda kalmaktadır
S A Y F A 4 1 S A Y I 5
miştir
Mesleki Eğitimde Paradigma değişikli-
ğine yol accedilan bu değişikliklerden sonra oumlzel-
likle ortaoumlğretimde alternatif bir okul duumlzeyi-
ne ccedilıkarılan mesleki eğitim merkezlerine olan
ilgi artmış bu oumlğrenciler işletmede yaparak
yaşayarak uygulamalı bir şekilde mesleklerini
oumlğrenme fırsatı bulmuştur Ayrıca mesleki
eğitim merkezlerini tercih eden tuumlm oumlğrenci-
ler ile meslek liselerinde işletmede beceri
eğitimi (staj) alan her oumlğrencinin staj uumlcret
alması devlet garantisi altına alınmıştır
Ayrıca 09122016 tarih ve 6764 sayılı
Kanun Huumlkmuumlnde Kararnamenin yayımlanma-
sıyla Tuumlrkiyersquonin mesleki eğitimi iccedilin bir doumlnuumlm
noktası sayılabilecek gelişmeler yaşanmıştır
Kararnameyle ccedilıraklık eğitimin oumlrguumln eğitim
kapsamına alınması işletmelere devlet deste-
ğinin oumldenmesi meslek liseli oumlğrencilerin uy-
gulamalı atoumllye meslek derslerine başladığı 9
Sınıftan itibaren sigortalanması ve 12072019
tarihli Ortaoumlğretim Kurumları Youmlnetmeliğinde
yapılan değişiklikle Mesleki Eğitim Merkezi oumlğ-
rencilerine lise diploması alma hakları veril-
Uumllkemizde ortaoumlğretim mezunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda meslek lisesi
mezunlarının istihdamda başı ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi mezunlarının oumln lisans
ve lisans mezunlarından da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere yansımaktadır
etmekte ve edindikleri mesleğin avantajlarını
bir oumlmuumlr yaşamalarını sağlamaktadır Bunun
en buumlyuumlk kanıtı mezunlarının kamuda ve oumlzel
sektoumlrdeki istihdam duumlzeyleridir
Tuumlm bu bilgiler ışığında Guumlccedilluuml Tuumlrki-
ye İccedilin Mesleki Eğitim gerccedileğinden hareket-
le uumllkemizin 2023 ve 2071 iccedilin belirlediği kal-
kınma hedeflerini yakalayabilmesinin yolu
doğru ve gerccedilekccedili sektoumlrel analizlerin ışığında
yapılacak mesleki eğitim planlamalarından
geccediltiği yadsınamaz bir gerccedilekliktir Bu gerccedile-
ğin farkında olan Bakanlığımız bu yeni suumlreccedil-
teki paradigma değişikliği ile mesleki eğitimi
tercih edecek her bir oumlğrencimize istihdam
olanaklarını sağlayacak her tuumlrluuml desteği ve-
receğinden hiccedilbir velimizin ve oumlğrencimizin
kuşkusu olmasın
Nevzat AVŞAR
Besni Osman İsot MTAL Muumlduumlruuml
Uumllkemizde oumlzellikle 2016dan bu ya-
na mesleki eğitimde paradigma değişikliği
ile beraber yapılan iyileştirmeler mesleki
eğitim veren okullarımızın donatım moder-
nizasyonunun sektoumlruumln ihtiyaccedillarına cevap
verecek duumlzeye ccedilıkarılması gerek Bakanlığı-
mız gerekse yerel duumlzeyde sektoumlr ile yapılan
protokoller ve işbirlikleri neticesinde mesle-
ki eğitim hem daha cazip hale getirilmiş hem
de mezunlarının istihdam duumlzeyleri artırıl-
mıştır Oumlyle ki uumllkemizde ortaoumlğretim me-
zunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda
meslek lisesi mezunlarının istihdamda başı
ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi me-
zunlarının oumln lisans ve lisans mezunlarından
da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere
yansımaktadır
Tek dezavantajı maalesef veli ve oumlğ-
rencilerde yerleşmiş bir olumsuz algı olan
meslek liseleri tabiri yerindeyse oumlğrencileri-
ni ldquokollarına altın bilezikrdquo takarak mezun
Değerli Okurlar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bouml-
luumlm Başkanlığımızca hazırlanan DİPNOT Dergimi-
zin bu sayısıyla birlikte ccedileşitli konularda başarıyı
yakalamış kişilerle roumlportaj yapmaya ve bu roumlpor-
tajları yayımlamaya karar verdik Dergimizin iccedileri-
ğinde bu ay kariyer suumlrecini etkileyen faktoumlrler
bizimde goumlrevlerimizden biri kariyer danışmanlığı
olunca kariyer hayatına ldquoCoğrafya Oumlğretmenliğiy-
lerdquo başlayıp 13 yıl bu mesleği icra ettikten sonra
D İ P N O T
ldquoHukukrdquo eğitimini bu yıl tamamlayan ccedilocukluğu-
muzun da birlikte geccediltiği OumlğretmenAvukat Sa-
dun ERYILMAZ ile yapmaya karar verdim Zaman
zaman kendisiyle genccedillerimizi doğru youmlnlendirme
konusunda paylaşımlarda bulunuruz İlk defa ona
profesyonel anlamda sormak istedim Eminim
burada bize ayırabileceğiniz vakit en fazla 10 da-
kikadır Bence bu suumlreyi iyi değerlendirin ccediluumlnkuuml
roumlportaj iccedilerisinde oumlğreneceğiniz ilham alacağı-
nız ipuccedilları var
SO YLEŞİ
O Ğ RTAVUKAT SADUN ERYİLMAZ
İ LE MESLEK SECcedilİ Mİ U ZERİ NE
Sadun Eryılmaz sizi kısaca tanıyabilir miyiz
1980 Besni doğumluyum İlk orta ve lise eğiti-
mimi canım memleketim Besnirsquode tamamladım
17 yıldır coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyo-
rum Guumlzel uumllkemin ccedileşitli yerlerinde goumlrev yap-
tıktan sonra Mersinrsquoe yerleştim ve 10 yıldır Mer-
sinrsquode yaşıyorum Duumlzenli olarak koşu yaparım
spor salonuna giderim ve spor en oumlnemli sosyal
aktivitelerimden biridir Okumak benim iccedilin adeta
vazgeccedililmez bir tutkudur Evli ve uumlccedil ccedilocuk sahibi
bir babayım İki oğlum ve bir kızım var
S A Y F A 4 3 S A Y I 5
İlk orta ve lise eğitimimi Besnirsquode tamamladık-
tan sonra Atatuumlrk Uumlniversitesi Fen Edebiyat
Fakuumlltesi Coğrafya Boumlluumlmuumlnuuml kazandım Aslın-
da oumlğrencilik hayatım boyunca hep başarılı bir
oumlğrenciydim Okulun ve sınıfın en ccedilalışkan oumlğ-
rencilerinden biri oldum her zaman Memur
ccedilocuğuydum Babam Besni Lisesinde hademe
olarak goumlrev yapardı Oumlğretmenlerden aldığı
kitapları bana getirir ve ben okuduktan sonra
onları tekrar teslim eder bir yenisini getirdi
bana Kendim kitap alamazdım ve kitap ihtiya-
cımı babam bu şekilde karşılardı Okuma alış-
kanlığımı babama borccedilluyum Rahmetli babam
sayesinde ilkokuldan beri inanılmaz bir okuma
alışkanlığı kazandım Başarılı bir oumlğrenci ol-
mamda bunun ccedilok buumlyuumlk bir katkısı olduğuna
inanıyorum Halen okuyorum ve okumaya da
nefes aldığım muumlddetccedile devam edeceğim in-
şallah
1997 yılında kazandım ilk uumlniversiteyi Ve ina-
nın tam anlamıyla bilgisayar ve internet ile o
zaman tanıştım aslında Yani o ana kadar başa-
rılı bir oumlğrenci olmamda şuan ki gibi teknolojik
suumlreccedillerin pek etkisi yoktur kesinlikle En
oumlnemli bilimsel destekccedilimiz Besni Halk Kuumltuumlp-
hanesiydi Ve gazetelerden kupon biriktirerek
aldığımız ansiklopedilerdi bizim başucu yardım-
cımızdı Oysa şu an oumlğrencilerin sahip olduğu
imkacircnları duumlşuumlnuumlyorum da bizim iccedilin hayal
olan şeylerin hepsi şu an onlar iccedilin mevcut
Yeter ki kendilerine inanıp duumlzenli şekilde ccedila-
lışmayı alışkanlık haline getirsinler Başarama-
yacakları hiccedil bir şey yok aslında Daha sonra
Anadolu Uumlniversitesi Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitir-
dim Hem oumlğretmen hem oumlğrenci olmak be-
nim iccedilin ccedilok alışılır bir durum haline geldi
Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitirdikten sonra Uluslara-
rası Kıbrıs Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesini ka-
zandım 2020 yılında mezun oldum hukuk fa-
kuumlltesinden ve yakında avukatlık stajına baş-
layacağım Hukuk Fakuumlltesi okurken de boş
durmadım Anadolu Uumlniversitesi Accedilık Oumlğretim
Fakuumlltesi Uluslararası İlişkiler Boumlluumlmuumlnuuml ka-
zandım Şuan 3 sınıfım Hukuk Fakuumlltesinden
mezun olduktan sonra sınavsız ikinci uumlniversi-
te hakkından faydalanarak İstanbul Uumlniversi-
tesi Uzaktan Eğitim Siyaset Bilimi ve Kamu
Youmlnetimini kazandım ve şuan 2sınıfım Biraz
zor olsa da aynı anda iki fakuumlltede iki ayrı bouml-
luumlm okumak insan ccedilalışınca her şey kolaylaşı-
yor aslında Bakalım bu fakuumllteler bitince bel-
ki yeni boumlluumlmler okuyacağım Hem oumlğretmen
hem oumlğrenci olmak yerini hem avukat hem
oumlğrenci olmaya bırakacak belki Dedim ya ne-
fes aldığım muumlddetccedile okumaya devam
Eğitim yıllarınızı nasıl geccedilirdiniz kendinizi geliştirmek iccedilin neler yaptınız
İnsanın sahip olduğu imkacircnlar yetenekleri ve
elbette şansı hayattaki başarısını belirler Ama
buumltuumln bunlara sahip insanların bile başarılı olama-
malarının nedeni hayata gelişme odaklı bakama-
malarıdır İnsanın kendisine ve yapabileceklerine
olan inancı nasıl bir hayata sahip olacağını belir-
ler aslında Mutlaka hepimizin hayatta başarısız-
lıkları ve kaybettiği anları mevcuttur Bu zaten ha-
yatın olağan bir durumudur Sonsuz başarı ve son-
suz kazanmak yoktur ki insan hayatında Oumlnemli
olan başarısızlıklardan ders ccedilıkarmak ve bir sonra-
D İ P N O T
ki suumlreccedilte başarıyı yakalayabilmektir Bilim insan-
ları kendilerine ait bir buluşu ortaya ccedilıkarırken
defalarca kez başarısız olduktan sonra buluyorlar
O nedenle başarısızlıklar aslında hayat tecruumlbesi-
dir Bu tecruumlbe yeni başarıları yakalamanın en
oumlnemli anahtarıdır bence Başarısızlık olmadan
başarı ccedilıkmaz ortaya Ayrılmaz bir buumltuumlnduumlr bun-
lar birbirini tamamlayan Yeter ki başarısızlıklar-
dan ders ccedilıkarıp kafa yapısını değiştirip yeniden
denemeyi bilsin insan Başarı işte o zaman gele-
cektir
Başarısız olmadan kimse başarılı olamıyor siz bu soumlz hakkında neler duumlşuumlnuumlyorsunuz
Sizce hayatta başarılı olmanın sırları neler
rultusunda etkin bir planlama yapmak ve bu plan dacirchilince ccedilalışmalarda bulunmak başarıyı getiren oumlnemli unsurlardandır İnsan kendini iyi tanımalı guumlccedilluuml ve zayıf youmlnlerini tespit ettikten sonra oumlzguumlvenli bir şekilde suumlreci youmlnlendirme-lidir Ccediluumlnkuuml yeteneğimizi ilgimizi ve bilgimizi bizden daha iyi bilen olamaz Mazeret uumlretme-den ve tam muumlkemmeliyetccedili olmadan ccedilalışma-lıyız Yaptığımız ccedilalışma en iyi olmak zorunda değil En iyi olabiliyorsa tabii ki ne ala Ama ol-muyorsa ccedilalışmalarımızı yarıda bırakmak ol-maz Muumlcadele ve ccedilalışmaya devam etmeliyiz
Hayatta başarılı olmanın sırları ile ilgili duumlşuumlncelerimi soumlylemeden oumlnce başarının tanı-mını yapmakta fayda var aslında Başarı nedir Bence başarı sonucunun faydalı olduğu duumlşuumlnuuml-len bir eylemi gerccedilekleştirmek bir işin uumlstesin-den gelmektir Yani aslında başarılı olmanın sırrı uumlstuumln yeteneklere ve inanılmaz bir zekacirc duumlzeyi-ne sahip olmak değildir Bunlar başarılı olmayı tabii ki kolaylaştıracaktır ama tamamı buna bağlı değildir kesinlikle Başarılı olan tuumlm insanlar ha-talarından ders ccedilıkarmayı bilen ve başarısızlığa bahane uumlretmeyen insanlardır Bence bu başarılı olmanın ilk şartıdır Ayrıca bir insanın başarılı olabilmesi iccedilin bir hedefi olmalıdır O hedef doğ-
UNUTMAYALIM Başarı en kısa yoldan neticeye ulaşmak değildir Başarı en iyi neticeye ulaşmaktır
S A Y F A 4 5 S A Y I 5
Meslek seccedilimi bir oumlğrencinin hayatında ki en oumlnemli kararlarındandır Ccediluumlnkuuml tuumlm hayatımızı etkileyen bir karardır meslek seccedilimi Ona goumlre boumlluumlm tercih edip sınavlara hazırlanıyor oumlğren-cilerimiz Belki de bir oumlmuumlr boyunca yapacağız o işi O nedenle karar alma suumlreci ccedilok oumlnemli bence Maalesef uumllkemizde meslek seccedilerken goumlnluumlnuumln istediğini değil de daha iyi para ka-zanmak veya aileyi tatmin etmek oumlncelikli ter-cih haline gelmiştir Ccedilocukluktan beri olmak istediği hayal ettiği mesleği Tuumlrkiyersquode iş olana-ğı kısıtlı olduğu iccedilin seccedilmeyen yuumlz binlerce oumlğ-rencimiz var Hele hele aile illa atanması kolay olan veya iş bulma olanağı daha fazla olan mes-leği seccedilmesi iccedilin oumlğrenci uumlzerinde baskı unsuru
oluşturuyorsa maalesef istenilen meslek yeri-ne faklı meslekler tercih edilebiliyor O yuumlz-den ben hali hazırda goumlrevine devam eden bir oumlğretmen olarak oumlğrencilerimizin hayal ettik-leri meslekleri seccedilmelerini destekliyorum Benim ailem bana meslek seccediliminde muumldahil olmadılar aslında Ben kendim oluşturdum tercihlerimi ve ona goumlre girdim sınava Haya-limdeki meslek miydi oumlğretmenlik derseniz hayır değildi Oumlğretmenliği ve oumlğrencilerimi inanılmaz seviyorum aşkla yapıyorum bu mesleği Ama hayalimdeki meslek savcı ol-maktı Onu da tercih hatası nedeni ile gerccedilek-leştiremedim Bu yuumlzden tercih suumlreci ccedilok oumlnemli ccedilok
Meslek seccedilim aşamasında olmazsa olmaz şeyler neler Aileniz bu suumlreccedilte sizi nasıl etkiledi
Tuumlrkiyersquode mesleğini yapan her beş kişiden birisi neden memnun kalmıyor olabilir Bu
durumu genel olarak değerlendirirsek hangi sonuca varabiliriz
Uumllkemizde meslek seccedilimi yapan her beş kişiden birisi memnun değilse seccedilmiş olduğu meslekten işte bir oumlnceki sorunuzda verdiğim cevaplar aslında bu sorunuza da geccedilerli bence Hayal ettiği mesleği değil de iş bulma olanağı daha fazla olan veya ailesinin istediği mesleği yapmak zorunda kalmasıdır bence Bazen oumlğ-rencilerimden biri geliyor yanıma hayal ettiği mesleğin avukatlık olduğunu soumlyluumlyor Ama bu
fakuumllteyi okumasının imkacircnsız olduğunun ccediluumlnkuuml babasının kesinlikle tıp okumasını iste-diğini belirtiyor Ve sonuccedilta doktor oluyor İşte bunun gibi yuumlz binlerce oumlrnek vardır mut-laka Maalesef uumllkemizde bu durum sıkccedila ya-şanmakta Birccedilok oumlğretmen de buna bizzat şahittir eminim
Benim hayalimdeki meslek az oumlnce de sorunuzda cevapladığım gibi savcı olmaktı Yani hukuk fakuumlltesi okumak en buumlyuumlk hayalimdi De-diğim gibi tercih hatası nedeniyle hukuk fakuumlltesi kazanamadım liseden mezun olduktan sonra Ama oumlğretmenlik mesleğini inanılmaz severek ya-pıyorum Hem mesleğime hem oumlğrencilerime ccedilok değer veriyorum Kutsal bir meslek yaptığımın far-kındayım Hammaddesi insan olan bir meslek Yıl-
D İ P N O T
lar sonra farklı meslek gruplarında karşımıza ccedilı-kıp bize ulaşıp bizi sahiplenen unutmayan oumlğ-rencilerimizin varlığı bu mesleğin en muumlkemmel armağanıdır bize O yuumlzden oumlğretmen olmanın en guumlzel yanlarından biridir bu Diktiğiniz fidanın buumlyuumlyuumlp kocaman bir ağaccedil olduğunu goumlrmektir Bu mutluluk oumlğretmenler iccedilin en oumlnemli hazine-dir
Meslek hayatınızda şu ana kadar sizi en ccedilok mutlu eden şeyler nelerdir
Genccedillerin hayatına guumlzel dokunuşlar yapan bir eğitimci olarak hiccedil halen bir şeylerin eksik olduğunu
hissettiniz mi
buumlyuumlk bir kısmı ile irtibattayım Kiminin uumlniver-site mezuniyetine gittim kiminin askerlik yemi-ni toumlrenine Kiminin duumlğuumlnuumlne gittim kiminin ccedilocuğunun suumlnnet toumlrenine Baba gibi veya abi gibi bir ilişki var ccediloğunluğu ile aramızda O yuumlz-den halen kendimi geliştirmek adına sayısız ccedila-lışma yapmaktayım Oumlğrencilerime nasıl daha faydalı olabilirim mantığı ile her sene onlarca hizmet iccedili eğitim faaliyetlerine katılmaya de-vam ediyorum Muhakkak eksik youmlnlerim yuumlre-ğine tam anlamıyla dokunamadığım oumlğrencile-rim var İşte bunları en aza indirebilmek iccedilin halen ilk guumlnkuuml heyecanım ve azmimle kendimi yenilemeye ve geliştirmeye devam ediyorum
İnsan hiccedilbir zaman tam anlamıyla muuml-kemmel olamaz bence Muumlkemmellik sonu olan bir şey değildir Ben 17 yıllık oumlğretmenlik haya-tımda hep daha muumlkemmel bir oumlğretmen nasıl olunabilir anlayışı ile suumlrduumlruumlyorum goumlrevimi Ben artık muumlkemmel bir oumlğretmenim dediğim an aslında tuumlm her şeyi kaybetmişim demektir Gerccedilekten hep oumlğrencilerimin yuumlreğine dokun-dum sizin de değdiniz gibi Meslek hayatım bo-yunca oumlğrencilerim ile olan ilişkimden de zaten bunu bizzat anlıyorum hissediyorum Ccediluumlnkuuml bu duygular karşılıklıdır 17 yıl oumlnce okuttuğum oumlğ-rencilerimle halen goumlruumlşuumlyorum Halen inanıl-maz bir sevgi var aramızda Oumlğrencilerimin ccedilok
S A Y F A 4 7 S A Y I 5
2003 yılından beri coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyorum Hayalimdeki meslek olmasa da asla pişman değilim oumlğretmen olmaktan Zevkle gururla yapıyorum mesleğimi Ama hu-kuk fakuumlltesi yuumlreğimde hep bir sızı olarak kal-mıştı Hiccedil ccedilıkmıyordu aklımdan Aslında liseyi bitirdikten sonra girdiğim uumlniversite sınav so-nucu aldığım puan ile 6 uumlniversitenin hukuk fakuumlltesini kazanabiliyordum 17 yaşındaydım o zaman Ve tercihlerimi şu an olduğu gibi muuml-kemmel bir rehberlik anlayışına sahip oumlğret-menlerimiz tarafından değil bizzat kendim yap-tım Ccediluumlnkuuml o doumlnem bize yardımcı olacak bir rehber oumlğretmenimiz yoktu maalesef Bu da rehber oumlğretmenin ne kadar değerli olduğunun en buumlyuumlk ispatıdır Dokuz hukuk fakuumlltesi terci-hi yapmıştım sınavdan oumlnce Ccediluumlnkuuml bizim oumlğ-rencilik yıllarımızda fakuumllte tercihleri sınav oumln-cesinde forma doldurulup sınav esnasında gouml-revli oumlğretmene teslim ediliyordu Sınav guuml-nuumlnden bir guumln oumlnce arkadaşlarla tercihlerimizi goumlzden geccedilirmek iccedilin buluştuk İlk dokuz terci-him hukuk fakuumlltesi diğerleri oumlğretmenlikti O buluştuğumuz guumln uumlniversitede okuyan bazı arkadaşlarım altı hukuk fakuumlltesi tercihimi sil-dirdi listemden Hukuk okuyacaksan şu uumlniver-sitelerde okuyacaksın diğerlerini okumanın bir anlamı yok oumlğretmenlik oku bari garanti işin
olur dedi Ve bunun uumlzerine listemde olan altı hukuk fakuumlltesini silip yerine oumlğretmenlik yaz-dım İlk uumlccedil tercihim hukuk fakuumlltesi olarak kal-dı Sınav sonucu ccedilok kuumlccediluumlk bir kuumlsuratla hu-kuk fakuumlltesini kazanamadım 17 yaşındaydım ve sağlıklı karar veremedim Belki de dinle-memem gerekti o arkadaşları ama dinledim maalesef Yanlış youmlnlendirildim Belki de bir rehber oumlğretmen yardımı alsaydım ccedilok farklı sonuccedillar olabilirdi hayatımda O guumlnden beri iccedilimde hep bir ukde olarak kalmıştı hukukccedilu olmak 13 yıllık oumlğretmen iken hukuk fakuumllte-sini neden okumuyorum diye duumlşuumlnduumlm ken-di kendime Her guumln saatlerce sınava hazır-landım Oumlğrencilik yıllarımdan ccedilok daha fazla ccedilalışmak zorunda kaldım ccediluumlnkuuml ccediloğu şeyi unutmuştum Ama yılmadım muumlcadele ettim ve 2015 yılında emeklerimin karşılığını alarak hukuk fakuumlltesini kazandım Geccedilen sene me-zun oldum Avukatlık stajına başlayacakken maalesef salgın suumlreci başladı Salgın suumlreci bittikten sonra avukatlık stajını tamamlayıp avukatlık mesleğine geccedileceğim 17 yıldır yap-mış olduğum ve severek yaptığım oumlğretmen-likten ayrılmak beni ccedilok uumlzecek ama hayalimi gerccedilekleştireceğim 40 yaşında radikal bir ka-rar olacak belki bu Ama dediğim gibi haya-limdeki mesleği yapmaya başlayacağım
13 yıl oumlğretmenlik mesleğini icra ettikten sonra Hukuk eğitimi almak istemenizin sebepleri
neler
Son olarak Koronaviruumls salgını ile birlikte Tuumlrkiyersquode işsizlik sorununun tarihi seviyelere
ulaştığı bu suumlreccedilte meslek seccedilim aşamasında olan oumlğrencilere neler soumlylemek istersiniz
Uumllkemizin ve duumlnyanın iccedilinde bulundu-
ğu salgın koşulları sebebiyle on binlerce iş yeri
kapandı ve milyonlarca insan işsiz kaldı Bu
olumsuz suumlreccedil maalesef sadece bizim uumllkemizi
ve bizim insanımızı değil tuumlm duumlnyayı aynı şe-
kilde etkiledi Ama insanoğlu bunun da uumlstesin-
den gelecektir elbet O yuumlzden bu suumlrecin bite-
ceği inancını taşıyorum Bu suumlreccedil nedeni ile
uumlniversite sınavına girecek ve meslek seccedilecek
oumlğrencilerimize tavsiyem suumlreccedil elbet bitecek o
nedenle meslek seccediliminde bunu goumlz oumlnuumlnde
bulundurun Salgın doumlnemi sonsuza kadar
devam edecek bir suumlreccedil değil Tabii ki uumllke-
mizin iccedilinde bulunduğu ekonomik koşullar
ailelerinin kendilerine sunabileceği imkacircnlar
uumlniversite okuduktan sonra iş bulma oranı vs
gibi etkenler meslek seccediliminde ccedilok oumlnemli
Ama hayalinizdeki meslek ne ise o hedef doğ-
rultusunda ccedilalışmanız en sağlıklı karardır diye
duumlşuumlnuumlyorum
Başta uumllkemiz olmak uumlzere tuumlm insanlığa sağlıklı bir yıl temennisi ile
sevgi ve saygılarımı sunarım
İLETİŞİM
Besni Rehberlik Ve Araştırma Merkezi
Rehberlik Hizmetleri Boumlluumlm Başkanlığı
Adres Yenibesni Mah Kurdini Sokak Besni Eğitim Vakfı
İlkokulu 1 Kat 02300 BesniAdıyaman
Telefon 0416 318 2060
Fax 0416 318 2060
Web httpbesnirammebk12tr
besniram
lsquolsquo Yeteneklerinizin ve
Duumlnyanın İhtiyaccedillarının
Kesiştiği Yerde
Mesleğiniz Yatıyorrsquorsquo Aristoteles
S A Y F A 1 6 S A Y I 5
GELECEĞİN MESLEKLERİ NELER OLACAK
Son 100 yılda meydana gelen teknolojik gelişmelerin geri kalan buumltuumln tarihsel suumlreccediltekin-
den daha fazla olduğunu biliyor muydunuz Evet teknoloji inanılmaz bir hızla koşuyor ve bu hızıy-
la bazı meslekleri arka sıralara itiyor Uumlstelik bu durumda sadece teknoloji değil bilimsel sosyal
kuumlltuumlrel ccedilevresel ve ekonomik gelişmeler de oldukccedila etkili
Her geccedilen guumln adını daha oumlnce duymadığımız yepyeni teknolojilerle yapay zekacirc kavram-
ları ile karşılaşıyor ve bu teknolojiden nasibini almış cihazlarla tanışıyoruz Biz bu teknoloji ve ci-
hazlarla tanışıp haşır-neşir olurken bazı meslekler de ldquoElvedardquo diyerek bavulunu toplayıp bilinme-
ze doğru yol alıyor Oumlte yandan bayram ziyaretlerinde ldquoNe iş yapıyorsun evladımrdquo sorusunu so-
ran teyzeler cevap olarak varlığından haberdar olmadıkları meslekleri daha fazla duyar hale geli-
yorlar Tabi yakın gelecekte daha sık duyacaklarını da soumlyleyebiliriz
Uumllkemizdeki iş kollarında gerekli olan temel yetenek ve yetkinliklerin 41rsquolik bir kısmının
2020rsquoden sonra değişime uğrayacağına inanılıyor Ayrıca yaygın bir kanıya goumlre şu anda 7 yaşına
kadar olan ccedilocukların ileride ccedilalışacakları mesleklerin en az yarısı henuumlz ortaya ccedilıkmadı Bu da de-
mek oluyor ki meslekler de buumlyuumlk bir değişimden geccedilecek Dolayısıyla yeni ve popuumller meslekle-
rin neler olacağına geniş ccedilerccedileveli bir bakış atma zamanı geldi
Gelin şimdi geleceğin en popuumller mesleklerine birlikte goumlz atalım
S A Y F A 1 7
1-Enduumlstriyel Veri Bilimci
Enduumlstriyel anlamda verilerin topar-
lanması ve bu veriler ışığında analizler
yapılmasını uumlretim suumlreccedillerinin daha
doğru ve nitelikli youmlnetilmesini olanak-
lı kılan enduumlstriyel veri bilimciler oumlzel-
likle online alışverişin yuumlkselmesi se-
bebiyle geleceğin popuumller meslekleri
iccedilinde yer alacaklar
2- Robot Koordinasyon Uzmanı
Guumlnuumlmuumlzde uumlretim suumlreccedillerinde robot-
lar kullanılıyor ve robot kullanım oranı
guumlnden guumlne artıyor Dolayısıyla robot-
lar yepyeni mesleklerle tanışmamıza
neden olacak Geleceğin meslekleri ara-
sında en popuumller olacaklardan biri ise
robot koordinasyon uzmanıdır Bu uz-
manlar robotların onarımlarını ve bakı-
mının yanında etkili ccedilalışma prensipleri-
ni goumlzden geccedilirirler Boumlylece robotlara
yepyeni beceriler kazandırılabilmekte-
dir
3- IOT Uzmanı
Nesnelerin interneti olarak bilinen kavram-
dan haberiniz var mı IoT olarak kısaltılan
bu kavram etrafımızdaki neredeyse buumltuumln
her şeyin internete bağlı olarak işlem goumlr-
mesini ifade ediyor Yani akıllı binalarda
yer alan klimalar alarm sistemleri guumlvenlik
kameraları ve diğer birccedilok şey nesnelerin
interneti iccedilin başlangıccedil aşaması Yakın gele-
cekte buumltuumln elektronik aygıtları uzaktan
bile olsa internet bağlantısı sayesinde youml-
D İ P N O T
S A Y F A 1 8 S A Y I 5
4- Veri Dedektifi
Veri dedektifleri nesnelerin interneti adı ve-
rilen teknolojiden ve internet ağlarından el-
de edilen bilgileri ccediloumlzuumlmleyerek ilgili kişi ya
da kurumlara aktaracak Ccedileşitli şirketler
doğru pazarı analiz edebilmek iccedilin bu tekno-
lojiden yararlanıyor ve uumlruumln ya da hizmet
satışı iccedilin buna hatırı sayılır zaman ve para
harcıyorlar İşte veri dedektifliği sayesinde
harcanan zaman ve parada tasarrufa gidile-
bileceğinden bu mesleği geleceğin meslekleri
arasında yer alacağını soumlyleyebiliriz
5- Veri Guumlvenliği Uzmanı
Ebeveynler hem kendilerini hem de ccedilocuk-
larını internet ve teknolojinin beraberinde
getirdiği istenmeyen sonuccedillara karşı koru-
mak iccedilin gelecekte daha ccedilok ccedilaba sarf ede-
cekler Yakın gelecekte daha sık siber saldırı
ifadesini duyacağımıza inanılıyor Bu tip sal-
dırılar iccedilin oumlnleyici ccedilalışmalar yapmak
oumlnemli bilgileri gizlemek ya da gerekli goumlruumll-
duumlğuuml koşullarda ortadan kaldırmak veri guuml-
venliği uzmanlarının işi olacak
6- Akıllı Şehir Uzmanı
Akıllı evler kadar akıllı şehirler de artık hayatı-
mızın merkezine yerleşmek uumlzere Gelecekte
şehirlerin sayıları milyonları bulan sensoumlrler
(alıcılar) ile donatılması bekleniyor Bu sensoumlr-
ler elektrik internet su doğalgaz atık gibi bir-
ccedilok işlem iccedilin kullanılacak Dolayısıyla olası arı-
zalarda goumlrsel zeka youmlnuumlnden şanslı olan akıllı
şehir uzmanlarına buumlyuumlk goumlrev duumlşecek
S A Y F A 1 9
7-Blockchain Geliştirici
Dijital kripto para birimi Bitcoinrsquoi daha
oumlnce duymuş olmalısınız Peki Bitcoinrsquoi
hayata geccediliren ve altında yatan tekno-
loji hakkında ne kadar şey biliyorsunuz
Bahsettiğimiz teknoloji yani Blockchain
teknolojisi finansal ya da başka tuumlrluuml
işlemleri merkezi olmayan hızlı ve gizli
bir şekilde yapmaya yarayan dağıtılmış kriptografik bir kayıt defteridir Anlaması biraz
zor olsa da uzmanlar blockchain teknolojisinin İnternet gibi duumlnyayı değiştireceğine ina-
nıyor Bu nedenle blockchain teknolojisinden anlayan onunla işlevsel hizmetler ve
uumlruumlnler geliştirebilen uzmanlar gelecekte buumlyuumlk bir talep goumlrecektir
8-Sivil yacircda Ticari Drone Pilotu ve Hare-
ket Memuru
Huumlkuumlmetler drone kullanımı iccedilin en uy-
gun duumlzenlemeleri yapıyor Ccediluumlnkuuml insan-
lar uzaktan kumandalı uccedilabilen dronela-
rının avantajlarından faydalanmak iccedilin
yeni yollar geliştirmekten hiccedilbir zaman
vazgeccedilmeyecektir Askeri ve eğlence
amaccedillı kullanımı yaygın olan droneların ccedileşitli kişisel ve ticari kullanım yolları da her
geccedilen guumln artıyor Oumlrneğin Amazon gibi firmalar droneların paket teslimatı iccedilin kullanıl-
masına oumln ayak oldu Fakat dronelar şehirdeki ccediloumlpleri temizleme hava kirliliğini takip
etme ve yuumlksek ya da ulaşılması zor yerlerdeki sıradan işleri yerine getirme gibi amaccedillar
iccedilin de kullanılabilir Bu nedenle bazı firmalar ve kamu kurumları kendilerine ait hava
taşıtlarını kullanması ve takip etmesi iccedilin ekipler oluşturacaktır
9-Akıllı Bina Teknisyeni
Yıldan yıla daha fazla ev bine ofis ve fabrika
otonom teknolojilerin faydalarından yararlana-
rak ışıklandırma ısıtma havalandırma ve guuml-
venlik gibi bina sistemlerini kontrol ediyor
Buzdolabı gibi guumlnluumlk kullanılan cihazlar da ar-
tık nesnelerin interneti teknolojisinin bir parccedila-
sı olmaya başladı Gelecekte akıllı binalar şehir-
leri ele geccedilirip insanların otonom teknolojiler sayesinde daha oumlzguumlr ve rahat yaşamaları-
nı sağlayabilir Fakat halen bu sistemleri kurabilecek bakımını ve tamiratını uumlstlenebile-
cek yetkin kişilere ihtiyaccedil duyuyoruz Yani havalandırma ve ısıtma gibi sistemlerde uz-
manlıkları bulunanlar geleceğin akıllı bina teknisyenleri olabilir
D İ P N O T
S A Y F A 2 0 S A Y I 5
10- Yapay Zeka Uzmanı
Yapay zeka sizi korkutmasın Yakın gelecekte
sağlık teknoloji uumlretim gibi alanlar başta olmak
uumlzere birccedilok farklı yerde yapay zekanın nimetle-
rinden faydalanmaya başlayacağız Buna bağlı
olarak da yapay zeka alanında uzmanlara ihti-
yaccedil olacak
11-Dijital Rehabilitasyon Danışmanı
Guumln iccedilerisinde maruz kaldığınız dijital bilgi-
ler nedeni ile hiccedil kendinizi bunalmış his-
settiniz mi Guumlnuumlmuumlzde birccedilok insan bu
şekilde hissediyor Hayatlarımız sosyal
medya ve diğer ccedilevrimiccedili aktiviteler etra-
fında doumlnduumlkccedile kullandığımız teknolojiye
ne kadar bağımlı hale geldiğimizi fark edi-
yoruz Bu nedenle gelecekteki popuumller
mesleklerden biri insanların dijital detoks
yapmasına yardımcı olarak bu tuumlr iccedilerik-
lerden uzak tutan profesyoneller olacaktır
Danışmanlık eğitimi almış kişiler bu iş iccedilin
gerekli donanıma en uygun adaylar olabi-
lir
12-3 Boyutlu Yazıcı Teknisyeni
Fuumltuumlristlere goumlre 3 boyutlu yazıcı teknolojisinin he-
nuumlz sadece yuumlzeyini kazıyabildik ve bu teknolojinin
ccedilok daha buumlyuumlk bir potansiyeli bulunuyor Hobici-
ler enduumlstriyel tasarımcılar biyomedikal muumlhen-
disler ve diğerleri talepler doğrultusunda suumlrekli
yeni şeyler deniyor ve alet edevat yiyecek giysi ev
gereccedilleri medikal implantlar ile otomotiv havacılık
ve elektronik iccedilin parccedilalar uumlretiyor Bu teknoloji
ilerledikccedile 3 boyutlu yazıcılar evlerimizdeki buzdo-
labı ya da mikrodalga fırınlar gibi normal hale gele-
cek Nihayetinde ise her ev ve işyerinde bir adet 3 boyutlu yazıcı bulunacak Bunun sonucunda ise
buumlyuumlk fabrikaların yerini şehirlerde faaliyet goumlsteren 3 boyutlu yazıcı ile uumlretim yapan işletmeler
alacak Yani 3 boyutlu yazıcı bakımı yapan teknik personele olan ihtiyaccedil fazlasıyla artacak
S A Y F A 2 1
13-Artırılmış Gerccedileklik Geliştirici
Gerccedilek hayat ccedilok mu
sıkıcı Goumlrsel olarak
iyileştirmelere ek
bilgilere ve eğlenceli
eklentilere mi ihtiya-
cı olduğunu duumlşuumlnuuml-
yorsunuz Boumlyle duuml-
şuumlnen insanlar oldu-
ğu iccedilin oumlzel guumlneş
goumlzluumlkleri biyonik
kontakt lensler ve
diğer teknolojiler aracılığı ile gerccedilekte goumlrduumlğuumlmuumlz şeylerin uumlzerine dijital goumlruumlntuumller
ve bilgiler işlemek iccedilin artırılmış gerccedileklik teknolojisinden faydalanılıyor Her sektoumlre
etkinliğe ve kamusal alana etki edebilme yeteneği sayesinde artırılmış gerccedileklik gele-
cekte insanların hem kişisel hem de profesyonel hayatlarına dokunacaktır Bu nedenle
artırılmış gerccedileklik geliştiriciler bahsi geccedilen teknolojinin guumlvenli ve etkili kullanım yol-
larını bulup tasarlamak zorunda kalacak
14-Kişisel Gizlilik Danışmanı
Teknoloji evrimleşerek geliş-
tikccedile ve her geccedilen guumln hayat-
larımıza daha fazla nuumlfuz
ettikccedile kişisel gizliliğimizi ko-
rumak da zorlaşıyor Yuumlz ta-
nıma sistemleri ve artırılmış
gerccedileklik teknolojileri geniş
kitlelerce kullanıldıkccedila bu
zorlu savaş daha da karmaşık
hale gelecek Yakında dışarı
ccedilıktığınızda insanlar sizin adı-
nızı yaşınızı medeni halinizi
ccedilalıştığınız yeri ve eğer varsa
sicil kaydınızı goumlrebilecek hale gelecektir Bu nedenle sosyal medya ya da diğer tekno-
lojilerin sunduğu oumlnemli faydaları feda etmeden gizliliğinizi koruyabilecek uzmanlar
gelecekte buumlyuumlk talep goumlrecektir
D İ P N O T
S A Y F A 2 2 S A Y I 5
15-Kişisel Marka Danışmanı
Buumlyuumlk ve koumlkluuml firmalar iccedilin bile kısa doumlnemli
projeler iccedilin serbest ccedilalışan profesyonelleri işe
alma youmlnelimi bulunuyor Bu anlayış gelecekte
daha da geniş ccedilaplı kabul goumlrebilir Oumlyle ki fuumltuuml-
ristlere goumlre ileride birccedilok iş proje bazlı geccedilici an-
laşmalarla yapılacak Eğer durum boumlyle ilerlerse
ccedilalışanlar kendi markalarını geliştirmek ve suumlrekli
kendilerini tanıtmak zorunda kalacak Kişisel mar-
ka danışmanları bu noktada devreye girerek ccedilalı-
şanların sanal ve kamusal kimliklerini profesyonel
uumlnlerini geliştirerek onları rekabetin oumlnuumlnde tut-
maya yardımcı olacaklardır
16-Robotik Hizmetler Teknikeri
Oumlnuumlmuumlzdeki on yıl iccedilerisinde hemen her ev
ccedilamaşır bulaşık yemek temizlik ve ccedilim biccedil-
me gibi goumlrevlerde kullanacağı gelişmiş ro-
botlara sahip olacak Fakat bu robotlar her
zaman duumlzguumln bir biccedilimde ccedilalışmayacaktır
Bu nedenle yetkin teknisyenlere hacklen-
miş bozulmuş ya da tamamen ccediloumlkmuumlş ola-
cak olan bu robotları tamir etmek iccedilin ihti-
yaccedil duyulacak Aslında robot teknikerleri
elektrikccedili tesisatccedilı ya da otomobil tamircisi
gibi beceri gerektiren ve kabul goumlren bir iş
olacak
Serap UumlNAL
Besni RAM Rehberlik OumlğrtPsikolojik Danışman
KAYNAKCcedilA
Binnur Yeşilyaprak-mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kitabı- kuramdan uygulamaya
meb_iys_dosyalar4401180351dosyalar2020_0611004013_GelecegYin_Meslekleripd
D İ P N O T
S A Y F A 2 3
S A Y F A 2 4 S A Y I 5
İnsan yaşamı boyunca ccedileşitli seccedilimler
yapar Mesleğini yiyeceğini giyeceğini evini
eşini arkadaşlarını vb seccediler Meslek seccedilimi
insanın yaptığı bu seccedilimler arasında belki de en
oumlnemlisidir Ccediluumlnkuuml insan mesleğini seccedilerken bir
bakıma gelecekteki yaşamını da belirlemekte-
dir (Ccedilakır 2004 2)
İnsanlık tarihinin başlangıcından bu ya-
na iş insan yaşamının gerekli ve buumlyuumlk bir bouml-
luumlmuumlnuuml kaplayan bir tarafıdır Birccedilok goumlruumlşe
goumlre iş yaşamın merkezidir ve hayat boyu suumlren
kariyer gelişimi tuumlm gelişmiş toplumlarda cin-
siyet ırk din coğrafya ve diğer demografik ka-
tegorilerin her biri ile alakalı olan evrensel bir
suumlreccediltir (National Career Development Associa-
tion 19931994a Engels Minor Sampson ve
Splete 1995 s134rsquodeki alıntı) İş ve kariyer ha-
yatın esas alanlarıdır ve herkesin bir kariyeri
vardır (Engels ve diğer 1995 134) Kariyer bir
insanın yaşam suumlresinde ccedilok uzun bir zaman
dilimini iccediline alan yaşam boyu kişinin değerle-
rinden yaşayacağı şehre kadar birccedilok alanda
etkisini hissettiren bir suumlreccediltir Kariyer kişinin
sadece işi değil yaşamdan ne beklediği amaccedil-
ları ne kadar risk alabileceği gibi soruların da
cevabıdır
İnsan hayatının en oumlnemli doumlnuumlm nok-
talarından birisi olan meslek seccedilimi insanın
yaşam biccediliminin de seccedililmesi demektir (Altun
2000Yanıkkerem ve ark 2004) Kişilerin ken-
dilerini en iyi şekilde ifade edebilecekleri ha-
yat boyu uğraşmaktan sıkılmayacakları ve kişi-
lik yapılarına en uygun mesleğe youmlnelmeleri
doğru bir karar olacak ve boumlylece hem kişisel
hem de toplumsal accedilıdan oumlnemli kazanımlar
elde edilecektir Kariyer gelişim suumlrecinin baş-
langıccedil noktası olan meslek seccedilimi bireylerin
hayatında oumlnemli bir yer teşkil etmektedir
Kişilerin meslek seccediliminde aile ve sosyal med-
yanın oumlnemli oumllccediluumlde etkili olduğu goumlzlemlen-
miştir İdeal meslek seccedilimi iccedilin oumlzelikle iş sa-
halarının analizi ilgili sektoumlruumln avantaj ve de-
zavantajları hakkında bilgi sahibi olma sektoumlr-
de ccedilalışanların mesleki deneyimlerini oumlğren-
me ve mesleğin kişiye uygunluğunu tespit et-
me gibi unsurların dikkate alınması ve kariyer
planlaması yapılması gerekmektedir Ancak
oumlğrenciler bu fırsatları goumlz ardı ederek ailenin
ya da sosyal medyanın etkisi ile seccedilim yap-
maktadırlar
OumlĞRENCİLERİN KARİYER SECcedilİMLERİNDE AİLENİN
VE DİJİTALLEŞMENİN ROLUuml
S A Y F A 2 5
Kariyer seccedilimi ve olası bir karara
varma beklentisi ccediloğu zaman belirsizlik
iccedileren karmaşık bir suumlreccediltir Belirsizliğin
nedeni bireyin hayatını buumltuumlnuumlyle etkile-
yecek olan meslek seccedilimini iccedilsel ve dışsal
faktoumlrlere bağlı olarak seccedilmek zorunda
olmasıdır Bu suumlreccedilte oumlğrenci olası bazı
senaryolar kurar geleceğe youmlnelik planlar
yapar ve hatta gelecekte buumltuumln bu belirsiz-
liğin azaldığını veya yok olduğunu duumlşler
Oumlte yandan bu suumlreci karmaşıklaştıran ise
bireyin son karara varmadan oumlnce dikkate
almak zorunda olduğu ailesinin duumlşuumlncesi
isteği hayali ve birde sosyal medyada ken-
diyle oumlzdeşleştirdiği kariyerler gibi faktoumlr-
lerin olmasıdır Karar suumlrecini yaşayan bi-
rey buumltuumln bu faktoumlrlerin varlığının ve na-
sıl analiz edilmesi gerektiğinin farkında
olabilir veya olmayabilir Ayrıca son kararı-
nı vereceği zaman bu faktoumlrleri eleme ve-
ya aralarında bir denge kurabilme kapasi-
tesine de sahip olmayabilir Bu durumda
kariyer seccedilimi suumlrecini son derece karma-
şık bir suumlrece doumlnuumlştuumlrebilir
D İ P N O T
Gencin meslek tercihinde ailenin ccedilok buumlyuumlk etkisi vardır Ailenin ekonomik olanakları ile kuumlltuumlr duumlzeyinin gencin meslek seccedilimini olumlu veya olumsuz youmlnde etkilediği bir gerccedilektir Araştırma bulguları goumlstermiştir ki ekonomik ve kuumlltuumlrel duumlzeyi yuumlksek olan ailelerde genccediller yetenek ve ilgileri doğrultusun-da meslek seccedilme şansına sahip olabil-mekte ailelerinden destek goumlrmektedir-ler Ekonomik ve kuumlltuumlrel olanakları elve-rişsiz olan ailelerde genccediller kısa zaman-da buumlyuumlk kazanccedil getireceği veya itibar
Meslek Seccediliminde Aileye Duumlşen Goumlrevler
sağlayacağı duumlşuumlnuumllen işlere youmlnlendiril-mektedirler
S A Y F A 2 6 S A Y I 5
siz ve başıboş bırakılmasıdır Ccedilocuklarına bu konuda rehberlik edemeyen aileler onların meslek tercihine ilgisiz kalmakla sorumluluk-tan kurtulmuş olduklarını zannederler
Ccedilocuklarının gelişiminde olumsuz et-kileri olan bu ailelerin yanı sıra meslek seccedili-mi konusunda ccedilocuğuna yol goumlsterici olma-ya ccedilalışan onun yetenek bilgi beceri ve ilgi-lerini goumlz oumlnuumlnde tutarak rehberlik eden hiccedilbir fedakacircrlıktan kaccedilınmayan aileler de vardır Kendi arzu ve oumlzlemlerine ters duumlşse de ccedilocuğunun seccedilimini onaylayan ve ona destek olan aile de yok değildir Sayıları ccedilok olmamakla birlikte bilgili ve bilinccedilli bir şekil-de ccedilocuğunun meslek seccedilimini olumlu youmln-de etkileyen ailelerin varlığı da inkacircr edile-mez Ancak pek ccedilok iyi niyetli ve anlayışlı an-ne-baba bu konuda ccedilocuğuna yardımcı ola-mamanın sıkıntısı iccedilindedir
Aile baskısının egemen olduğu hallerde ve mesleğin babadan oğla geccedilmesi şeklinde geleneğin suumlrduumlruumllduumlğuuml ailelerde gence baba mesleğini devam ettirmesi iccedilin baskı yapıldığı goumlruumllmektedir Bu ailelerde ccedilocuk kuumlccediluumlk yaş-tan itibaren baba mesleğini seccedilecek şekilde koşullandırılmaktadır Koşullandırma veya bas-kı yoluyla eğitilen gencin ya baba mesleğine youmlneldiği ya da ailesine başkaldırarak idealin-deki mesleğe sahip olabilmek iccedilin ortamından uzaklaştığı goumlzlenmektir Bazı aileler ise kendi ccedilocukluk veya genccedilliklerinde yapamadıklarını ccedilocuklarının yaşamında gerccedilekleştirmeye ccedilalı-şırlar Baba genccedilliğinde sahip olamadığı bir meslekte oğlunu goumlrmek iccedilin ona baskı yapar Anne okuyup ccedilalışamadığı iccedilin kızının okuma-sını ve meslek sahibi olmasını ister onu suumlrekli zorlar Zorlama sonucu gencin baba veya anne isteğine boyun eğdiği ya da isyan ettiği goumlruumlluumlr Yine başka aile modelinde de ccedilocuklara bazı işlerin oumlnemli ve itibarlı bazılarının ise diğerle-rine goumlre daha oumlnemsiz ve değersiz olduğu ifa-de edebilirler Bu da aile iccedilinde bazı meslekler hakkında oumln yargıların oluşmasına yol accedilar Boumlylece aile dolaylı bir biccedilimde gencin meslek tercihini etkilemiş olur Soumlzuuml geccedilen bu aile mo-dellerinde birey-meslek uygunluğu goumlz oumlnuumln-de bulundurulmadığından ne gencin başarısı duumlşuumlnuumlluumlr ne de mutluluğu Burada oumlnemli olan ailesinin isteklerinin gerccedilekleşmesi aile-nin yapmış olduğu meslek seccediliminin genccedil tara-fından benimsenmesidir Yine bazı ailelerde goumlruumllen bir başka hatalı davranış da meslek seccediliminde gencin tamamen yardımsız destek-
S A Y F A 2 7
Ccedilocukluk ccedilağında meslek seccedilimi gerccedileklikten uzak olup hayali ve arzulu iken oumln ergenlik doumlnemine yaklaştıkccedila yaşamda gerccedileklik faktoumlruumlnuumln roluuml artar kişi meslek seccedilme sorumluluğunun bilin-cine varır İlgi ve yetenekleri giderek ay-rışmaya başlar Yine yetenek ve ilgilerin mesleki amaccedilları belirlemede oumlnem ka-zandığı goumlruumlluumlr
Bu doumlnemde başlarında meslek tercihleri oumlnce ilgilere dayanırken daha sonra yeteneklerde dikkate alınarak mes-leki tercihler ifade edilir Ortaokulun ta-mamlanması ile birlikte akademik eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim arasında seccedilim yapmak zorunluluğunda kalan ccedilo-
cuk oumlncelikle genel ve oumlzel yeteneği ile mevcut eğitim seccedileneklerinden hangisine uygun olduğunu belirlemek durumunda-dır Ccedilocuk temel eğitim sırasında birccedilok ders almış ve başarısını ccedileşitli ortamlara sınama fırsatı bulmuştur Bu doumlnemde ccedilo-cuk karar verirken yeteneklerini ilgilerini eğitimden ve hayattan neler beklediğini mali olanaklarını goumlz oumlnuumlne alarak iş ve eğitim olanaklarını incelemek gerektiğinin farkına varmıştır
D İ P N O T
Orta ccedilocukluk ya da oumln ergenlik doumlnemi 10-15 yaş aralığında olup ortaokul kade-mesine denk gelmektedir Bu doumlnemdeki ccedilocuklar artık ergenlik doumlnemine girmiş bir-ccedilok gelişim doumlnemi itibari ile meslek seccedilimi ile ilgili duydu ve duumlşuumlnceleri şekillenmeye başlamıştır Bu doumlneme meslek gelişiminde lsquoDeneme Doumlnemirsquo denmektedir Bu yaştaki ccedilocuklarda genellikle goumlzlenen mesleki davranışlar
Mesleki faaliyetlerle temel beceri ve ilgileri arasında var olan ilişkiyi anlama
Ccedileşitli yeteneklerden hangilerinin kendisinde guumlccedilluuml olduğunun farkına varması
İlgilerin belirginleşmesi ile bazı faaliyetleri daha ccedilok yapmak bazılarından uzak-laşmak isteme
Hayattan neler beklediğinin ve hayatta nelere oumlnem verdiğinin farkında olmak
Toplumda var olan sosyal ve ekonomik olanakları inceleyerek iş veya eğitim olanaklarını araştırmak
İş ve oyun iccedilin zamanı planlaya bilme
Hayata atılma ya da ileri eğitime devam etme seccedilenekleri uumlzerinde duumlşuumlnme ve araştırma yapma şeklinde sıralanabilir
S A Y F A 2 8
Bu yaşlardaki ccedilocuğunuzun meslek gelişimine yardımcı olmak iccedilin şunları yapabilir-siniz
1) Ccedilocuğunuzun ilgi duyduğu alanları belirleye bilmek iccedilin hangi tuumlr faaliyetleri yap-maktan hoşlandığını hangi tuumlr faaliyetleri yapmaktan hoşlanmadığı konusunda onun-la konuşabilir ccedilevresindeki kişilerden aldığı bu konudaki geribildirimleri ve kendi kişi-sel goumlzlemlerinizi onunla paylaşın
2) Kendi goumlzlemlerinizi de dikkate alarak ccedilocuğunuzun evde ve okulda başarı ile yap-tığı işler hakkında onunla konuşun
3) Ccedilocuğunuzun yetenek ve ilgilerine uygun bir meslek seccedilebilmesi kadar meslekler hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olun
D İ P N O T
Oumlzellikle ccedilocuğunuzun bir meslek hakkında şu tuumlr bilgilere sahip olması gerekir
Meslek mensubu bir guumln iccedilinde ne gibi işler yapmaktadır
Ccedilalışan kişi başlıca ne gibi faaliyetlerde bulunarak nelerle uğraşmaktadır
Mesleğe girebilmek iccedilin sahip olması gereken oumlzellikler (Fiziksel psikolojik oumlzellik-ler genel yetenekler duumlzeyi ya da oumlzel yetenekle yaş sınırı gibi) nelerdir
Mesleğe girebilmek iccedilin gerekli eğitim duumlzeyi nedir Ccedilıraklık kurs staj gerekli mi-dir
İş nasıl bir ortamda yuumlruumltuumllmektedir
Mesleğin ccedilalışma koşulları nelerdir
Ccedilalışmalarının elde ettiği en duumlşuumlk ve en yuumlksek kazanccedil duumlzeyi nedir
Meslek uumlyelerinin ilerde iş bulma olanağı ne kadardır
Ccedilocuğunuzun ilgilendiği meslek hakkındaki sorulara cevap bulabilmesi ona yardım-cı olabilmeniz iccedilin
Kendi mesleğiniz ya da yakın ccedilevrede bulunan insanların meslekleri hakkında ccedilocu-ğunuzla konuşabilir onun bu konuda goumlzlemlerini dinleyebilir ya da bizzat iş ortamı-nıza onu goumltuumlrerek doğrudan yaşantı edinmesini sağlayabilirsiniz Ccedilocuğunuzu tv radyo programları kitaplar bilgisayar programlarından ya da okulundaki rehber oumlğ-retmeninden yardım alarak meslekleri tanımasına teşvik edin
Ccedilocuğunuzun değişik iş yerlerine ziyaret ederek yarım zamanlı işlerde ccedilalışarak meslekler hakkında bilgi toplamasını sağlayın
S A Y F A 2 9 S A Y I 5
Ccedilocuğunuzu meslekleri tanıtıcı konferanslara katılmaya ccedilevresindeki kişilere meslekler hakkında soru sormaya teşvik edin
Ccedilocuğunuzla meslekler hakkında oumlğrendiği bilgileri tartışmak oumlğrendiği bilgileri buumltuumlnleş-tirmesini sağlayın
Ccedilocuğunuzun gelecekteki mesleki plan ve hedefleri uumlzerinde şu anki ilgi ve yeteneklerinin ne kadar oumlnemli olduğunu anlamasına yardımcı olun
Sizin iccedilin ccedilalışmanın ne ifade ettiğini ccedilocuğunuzla konuşarak insanların yalnızca para ka-zanmak iccedilin ccedilalışmadığını anlamasına yardımcı olabilir ccedilalışmanın kendisi iccedilin anlamını bul-masına ve hayattan ne beklediği konusunda fikir sahibi olmasını sağlayın
Meslek Seccediliminde Dijitalleşmenin Roluuml
Guumlnuumlmuumlz duumlnyasında bireylerin mes-lek seccediliminde kitle iletişim araccedillarının ve oumlzel-likle televizyonun ccedilocuk ve genccedillerin mesleki gelişimleri uumlzerinde etkisi oldukccedila fazladır Medya (yazılı ve goumlrsel iccedilerikli video temelli ma-teryaller) kişisel oumlzellikle-rine dayalı olarak ccedilocuk-ları ve genccedilleri seccedilici algı-ları aracılığı ile mesleki gelişimleri konusunda etkileyebilmektedir (King ve Multon 1996) Tele-vizyon gazeteler dergiler ve bilgisayar uumlzerinden ulaşılan kaynaklarda sıkccedila goumlsterilen bazı mes-leklere sahip kişilerin ccedilocuk ve genccediller tarafın-dan model alınma olasılığı artabilmektedir Uumllkemizde son zamanlarda goumlsteri sanatlarıyla ya da bazı spor alanlarıyla ilgili mesleklere sa-hip olmanın daha popuumller olarak algılanmasın-da medyanın etkisi ccedilok accedilıktır Medyada bu tip mesleklere sahip olmanın getirebileceği pırıltı-lı yaşam olanakları gerccedilekccedili yanlarını goumlzetme-yen genccediller accedilısından ccedilok ccedilekici olarak algıla-nabilmektedir Gelecek yıllarda da medyanın ve dijital duumlnya-nın yeri daha da oumlnemli hale gelecektir Klasik
anlamdaki birccedilok iş tanımı ve meslekler değiş-mektedir Değişmeye de devam edecektir Oumlzellikle Pandemi suumlreciyle birlikte duumlnya ge-nelinde dijitalleşmenin oumlnemi daha da oumln pla-
na ccedilıkmıştır Bu suumlreccedil eğitimde de dijitalleş-menin daha da yoğun kullanılmasını sağlamış-tır Bilgisayar teknoloji-sinde elde edilen bilgi-lerin iletişim teknoloji-sine uygulanmasıyla yeni teknolojiler birey-leri iletişim teknolojisi iccedilerisinde aktif bir hale
getirmiştir Sadece teknolojinin hızla hayatı-mıza girmeye başlaması ve dijital duumlnyaya geccedililmesi ile değil ekonomik sosyal bilimsel ve kuumlltuumlrel değişmelerinde etkisiyle geleceği olan meslekler şekilleniyor Yeni dijitalleşen duumlnya ve yapay zekacirc kavramlarıyla birlikte meslek anlayışları da değişti Oumlnceleri genccedille-re ne olmak istediklerini sorduğunuzda dok-tor avukat muumlhendis oumlğretmen cevaplarını alırdınız Dijitalleşen duumlnya ile birlikte bu mes-leklerin yerini yabancısı olduğumuz fakat ge-leceği olan meslekler aldı
S A Y F A 3 0
Geleceği Olan Meslekler İccedilin Gerekli Oumlzellikler
Geleceği olan meslekler grubundan bir meslek seccediltiniz ve bu konuda her tuumlrluuml eğiti-mi almaya başladınız diyelim Eğitimin yanı sıra kişisel olarak geliştirmeniz gereken becerileriniz de olmalı Bu konuda kendinizi eğitmelisiniz Bu becerileri geliştirmeniz seccedileceğiniz meslekte emin adımlarla ilerlemenizi sağlayacaktır Ccediloumlzuumlm Odaklı Olun Karşınıza ccedilıkan problemleri ccediloumlzmeye odaklanın Bazen ccedilok zor ve karmaşık problemler dahi ccedilıksa pes etmeden ccediloumlzmeye ccedilalışın Problemlere ccediloumlzuumlm bulmak iccedilin zihin egzersizleri yapın Farklı ve Yaratıcı Duumlşuumlnuumln Olaylara ve problemleri ccediloumlzmeye yaklaşırken farklı duumlşuuml-nuumln Yaratıcı ccediloumlzuumlmler ve oumlneriler bulun Kimsenin duumlşuumlnemediğini duumlşuumlnen yaratıcı ccediloumlzuumlmler sunan insanlar iş hayatında ccedilok tercih edilirler Olayları Analiz Edin Olayları analiz edip suumlzgeccedilten geccediliren ve nokta atışı ccediloumlzuumlm yol-ları bulan insanlar her zaman aranılan kişilerdir Sosyal Biri Olun Ccediloumlzuumlm odaklı olmanın yanı sıra sosyal ilişkilerinizde guumlccedilluuml olmalı İyi bir dinleyici olmalı empati kurabilmeli ve yaptığınız işi en iyi şekilde yapmalısınız Akademik Donanıma Sahip Olun Bilim teknoloji muumlhendislik ve matematik youmlnuumln-den ileri derede donanımlı olmalısınız Bu yeteneklere sahip insanlar geleceği olan meslekler iccedilin ilk tercih sebebidir Genel Becerilere Sahip Olun Sosyal analitik mobil becerileri youmlnuumlnden kendilerini geliştirmiş kişiler de tercih nedenidir
D İ P N O T
Geleceği olan meslekler ne demek Geleceği olan meslekler oumlnuumlmuumlzdeki yıllar iccedilerisinde gelişen gelişen teknoloji ile bir-likte ihtiyacı artan meslek gruplarıdır Bu mesleklerin yeni ve gelişmekte olması ve bu alanda az personel bulunması nedeniyle ccedilok kazandıran meslek grubunda yer alır Dijitalleşen duumlnyada meslek anlayışı ve ihtiyacı da farklılaşır Geleceği olan meslekleri tercih edecek genccedillere ne oumlnerilir Geleceği olan meslekleri tercih edecek bu alanda kariyer yapacak genccediller oumlncelikle bu konudaki akademik kariyerinizi en iyi şekilde tamamlayın Uzmanlık alanlarınıza goumlre eğitimlerden destek alın Suumlrekli kendinizi geliştirin yaptığınız işin en iyisini ya-pın Meslek seccediliminde nelere dikkat etmeli Mesleğinizin kişilik oumlzelliklerine uyup uymadığına akademik ve gerekli becerileri ta-şıyıp taşımadığına dikkat etmelisiniz Seccediltiğiniz meslek grubunun suumlrekli yapabilece-ğiniz bir iş olması aile ve sosyal hayatınızı da etkiler Gelir duumlzeyinizde hayat tarzınızı etkileyen oumlnemli bir faktoumlrduumlr
S A Y F A 3 1 S A Y I 5
Meslek seccedilimi sırasında yerinde bir karar alabilmek iccedilin gence duumlşen goumlrevler 1 Kendinizi iyi tanıyın Genccedil bedensel oumlzellikleri sağlık durumu guumlccedilluuml ve zayıf youmlnleri zekacirc duumlzeyi ve zekacirc biccedilimi oumlzel yetenekleri ve yeteneksiz olduğu alanlar ilgi ve istekleri kişilik ve karakter yapısı ulaş-mak istediği idealler ve arzu ettiği başarı tuumlruuml hakkında bilgi sahibi olmalıdır 2 Meslekleri tanıyın Genccedil meslekleri tanımalı buumltuumln meslekler hakkında bilgi toplayamazsa da seccedilmeyi planla-dığı mesleği iyi tanımalıdır Genccedil mesleğin veya mesleklerin tarihccedilesini evrimini yapılacak işin niteliğini ccedilalışma ortamını ve koşullarını meslekte aranan yaş yetenek cinsiyet bilgi tuumlruumlnden oumlzellikleri mesleğe nasıl hazırlanıldığı meslekte ccedilıraklık suumlresini yuumlkselme ve iler-leme şansını kazanccedil durumunu iş bulma olasılığını ve işin uumllke ccedilapındaki geccedilerliğini bilmeli-dir 3 Kendi oumlzellikleriniz ile seccedilmeyi amaccedilladığınız mesleğin nitelikleri arasındaki uygunluğu araştırın Genccedil rastgele seccedilim yapmaktan kaccedilınmalı seccedilmeyi duumlşuumlnduumlğuuml meslekte aranan niteliklerin kendisinde bulunup bulunmadığını goumlzden geccedilirmelidir Genccedil yetenekli olmadığı ilgi duy-madığı bir alana youmlnelmekten ve ani kararlar almaktan kaccedilınmalı seccedileceği mesleğin buumltuumln yaşamını şekillendireceğini unutmamalıdır Genccedil birey-meslek uygunluğu sağlandığında ancak mutlu olabileceğini hatırdan ccedilıkarmamalıdır
Aysel KATARCI
Besni RAM RehPskDanışHizBlmBşk
KAYNAKCcedilA Kaynakccedila Altun İ (2000) Kocaeli Sağlık Yuumlksekokulu oumlğrencilerinin kişisel değerleri ve meslek seccedilimlerine etki eden faktoumlrler I Uluslar arası amp VIII Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı Antalya 75- 77 Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi The Journal of Social Sciences Institute SayıIssue35 ndash Sayfa Page 35 ISSN 1302-6879 VANTURKEY LİSE OumlĞRENCİLERİNİN KARİYER DUumlŞUumlNCELERİNİ ETKİLEYEN FAKTOumlRLERİN İNCELENMESİ-FFUNDA AKKOCcedil BUCA EĞİTİM FAKUumlLTESİ DERGİSİ 32 (2012) httpwwwmeligorgtrcocuklarimiz-icinAileye-Dusen-Gorevler24 httpswwwiienstitucombloggelecegi-olan-meslekler
Yeteneklerinizin ve duumlnyanın ihtiyaccedillarının kesiştiği yerde mesleğiniz yatıyor
-Aristo
S A Y F A 3 2
Değişen ve gelişen duumlnya koşulla-
rı iccedilerisinde meslek ve kariyer kavramları
hem gelişimin ve değişimin bir parccedilası
olmuş hem de gelişimin ve değişimin
kendisi konumundadır 1900rsquoluuml yılların
başlarından itibaren ABD başlamış olan
ve guumln geccediltikccedile değeri anlaşılan meslek
ve kariyer kavramları uumllkemizde ise bu-
guumln yadsınmayacak derecede oumlnemini
korumaktadır Elbette ki bu iki kavram
guumlnuumlmuumlze ulaşana kadar ccedileşitli evreler
geccedilirmiş oldu
Bireyin iccedilinde bulunduğu hayat
koşulları iccedilerisinde anlam bulduğu el-
betteki iş ve meslek durumu ile daha da
anlam kazanacaktır Okul hayatının baş-
larında ilgi ve yetenek ile başlayan reh-
berlik suumlreci daha sonra eğitimin sonla-
rında iş ve meslek youmlnlendirmesi ile ni-
hayetine ulaşır Bilindiği uumlzere gerek reh-
berlik hizmetleri olsun gerek mesleki
rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmet-
leri olsun Tuumlrkiyersquonin model aldığı uumllke
ABD olmuştur Uumllkemiz mesleki danış-
manlık ve kariyer danışmanlığı kavramla-
rının oumlnemini ccedilok sonradan fark etmiş
olmasına rağmen buguumln iş sahasının ge-
nişlemesi ve yeniduumlnya duumlzeninin suumlrekli
yenileşme hareketleri beraberinde bu iki
kavramın oumlnuumlnuuml istemsizce accedilmaktadır
Tarihsel suumlreci incelersek Tuumlrkiyersquode reh-
berlik hizmetleri 1950rsquolerde Marshall
Planı kapsamında Amerikalı uzmanların
uumllkemize gelmesi ve bazı Tuumlrk eğitimcile-
D İ P N O T
TUumlRKİYEDE MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER
DANIŞMANLIĞI
rin ABDrsquode eğitim goumlruumlp yurda doumlnmesi
ile başlar Mesleki rehberlikte 1950rsquoden
bu yana gelen tarihsel rehberlik dilimden
yararlanmıştır Milli Eğitim Bakanlığı bu
konuda ilk adımı atan kurumlardan ol-
muştur MEB bu suumlreccedilte ccedileşitli ilgi yete-
nek ve eğilimlerle ilgili teknik araccedil ve ge-
reccediller hazırlamış ve uygulamıştır Tabi ki
bu suumlreccedilte hazırlanan ve uygulanan tek-
niklerde tamamen kopya bir suumlreccedil olma-
mış kuumlltuumlrel alt yapıda goumlz oumlnuumlnde bu-
lundurulmuştur Aynı zamana MEB o douml-
nemlerde eğitim şuralarında mesleki reh-
berliğin oumlnemini uumllkenin kalkınması nok-
tasında hedef koymuştur Bu konuda atı-
lan en buumlyuumlk adım Gazi Eğitim Enstituuml-
suumlnde oumlğretmen yetiştiren programlara
ldquoRehberlik ve Danışma Dersirdquo nin konma-
sı ve tuumlm resmi kaynaklarda meslek seccedili-
mi ve youmlneltmenin oumlneminin vurgulan-
ması oldu Daha sonra gerek rehberlik
olsun gerek mesleki rehberlik olsun MEB
ccedileşitli adımlar attı fakat atılan adımlar
bazen sekteye uğradı Oumlrneğin mesleki
rehberliğin kimin yapacağı ve yahut kay-
nak alan nerden karşılanacak şeklinde bir
takım belirsizlikler soumlz konusu oldu Bu
belirsizlik doumlnemi birccedilok arayışa sebep
oldu belirsizlik suumlreci ise mesleki rehber-
lik ve kariyer alanında birccedilok bilgi sağla-
mış oldu
S A Y F A 3 3 S A Y I 5
2000rsquoli yıllara yaklaşırken daha oumlnce
belirttiğimiz gibi gelişen ve değişen duumlnyada
meslek ve kariyer kavramına daha ccedilok ihtiyaccedil
duymuş ve bu meslek kariyer alanlarında daha
ccedilok pratiklere ihtiyaccedil duydu Ccediluumlnkuuml artık bu
hizmetlerin sadece liseye ya da uumlniversiteye
geccedilişte ve meslek seccedilimi kararı ile sınırlı olma-
dığı tuumlm yaşam suumlresince ve buumltuumlnsel kariyer
gelişimine youmlnelik olması gereğine dikkat ccedileken
akademisyenlerin makale ve kitaplarında
lsquomesleki gelişim suumlrecirsquo ve lsquomesleki gelişim gouml-
revlerirsquo nden soumlz edilmeye başlanmıştır Mesle-
ki Rehberlik ve Kariyer Psikolojik Danışmanlığı
alanında uumlniversitelerde uygulamalı (deneysel)
tez ccedilalışmaları ve oumllccedilek geliştirme veya uyarla-
ma ccedilabaları dikkate değer bir ivme kazanmıştır
Devamında uumlniversitelerde PDR alanı oumlnem
kazanmış ve uumlniversitelerde accedilılan boumlluumlm sayısı
hız kazandı Uumlniversitelerin birccedilok alanında
mesleki rehberlik dersi kondu Kariyer danış-
manlığı adı ile birccedilok alana sertifika verildi Uumll-
kemizde gelecek umutlarının uumlniversite eğiti-
mine bağlandığı ve oumlğrencilerin buumlyuumlk bir yarışı
aşarak hak kazandığı uumlniversitede iyi bir prog-
ram seccedilme kaygısı oumlğrencileri okul dışında uumlni-
versiteye giriş sınavlarına hazırlayan oumlzel ders-
hane sektoumlruumlnuuml yaratmıştır Bu kurumlarda
goumlrevli rehber oumlğretmenlerin oumlğrencinin uumlni-
versiteye giriş puanlarına goumlre girebileceği
uumlniversite ve boumlluumlmleri teknik bir sıralama
yaparak oumlğrenciyi youmlnlendirme uygulaması
ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir yardım tuumlruumlnuuml
doğurmuştur Oumlte yandan İŞKUR da aynı şe-
kilde mesleki rehberlik kavramına oumlnem ver-
miş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli raporlar hazırla-
mış ve sunmuştur
Gelinen noktada buguumln Tuumlrkiyersquode
meslek rehberlik ve kariyer danışmanlığı oumlne-
mini korumaktadır Ccedileşitlenen meslek alanları
ve dallarına atfen ilgiye yeteneğe ve eğilimle-
re daha ccedilok oumlnem verilmektedir Mesleki reh-
berlik ve kariyer danışmanlığı ise duumlnyadaki
ivmeleri ve gelişmeleri goumlz ardı etmemekle
muumlmkuumln olur uumlniversiteye giriş puanlarına
goumlre girebileceği uumlniversite ve boumlluumlmleri tek-
nik bir sıralama yaparak oumlğrenciyi youmlnlendir-
me uygulaması ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir
yardım tuumlruumlnuuml doğurmuştur Oumlte yandan İŞ-
KUR da aynı şekilde mesleki rehberlik kavra-
mına oumlnem vermiş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli
raporlar hazırlamış ve sunmuştur
Huumlseyin KARTAL
Besni RAM RehOumlğrtPsikolojik Danışman
S A Y F A 3 4
Bir yolculuğa ccedilıkmaya karar verdikten
sonra ne yaparsınız İlk olarak nereye
gideceğinize yani yolculuk sonunda nere-
ye ulaşacağınıza karar verirsiniz Sonra-
sında da yola ne zaman ccedilıkacağınıza han-
gi ulaşım yolunu tercih edeceğinize bilet
alıp almayacağınıza dair seccedilimler yapar
ve harekete geccedilersiniz Kısaca yolculuğu-
nuzun tuumlm ayrıntılarını planlar ve kendi-
nize bir yol haritası ccedilıkarırsınız Kariyer
planlamak ve bu doğrultuda meslek seccedili-
minde bulunmak da bir yolculuktur Bu
yolculuğa ccedilıkmadan oumlnce bir yol haritası
ccedilıkarmak ve bu harita doğrultusunda ha-
reket etmek iyi bir kariyer yolculuğu iccedilin
ilk adımdır
Kariyer koumlken olarak Fransızca
ldquocarrieacutererdquo kelimesinden gelmektedir Ke-
lime oumlznel anlamı ldquobir yere ccedilıkan bir yere
gelenrdquo olarak ifade edilmektedir Tanımı-
na bakacak olursak kariyer bir oumlmuumlr bo-
yu yaşanan olaylar dizisi bireyin meslek
ile diğer yaşam rollerinin birbirini izleme-
si sonucu oluşan genel oumlruumlntuuml ve gelişim
ccedilizgisinde oumlzellikle mesleki rollerde yuumlk-
selme duraklama ve gerilemeyi iccedileren
suumlreci ifade eden kavramdır
(Kuzgun2006) Goumlruumllduumlğuuml gibi kariyer
yolculuğu yaşamımız boyunca devam edi-
D İ P N O T
KARİYER PLANLAMANIN YOL HARİTASI
yor Bu yolculukta meslek seccedilmek ve o
mesleği yapıyor olmak uğradığımız du-
raklardan biri Mesleki roluumlmuumlzuumln yanı
sıra bu yolculuğa diğer yaşam rollerimiz
olan ccedilocuk anne baba kardeş eş
komşu vb rollerimiz de eşlik ediyor En
oumlnemlisi de yolculuğumuz bir duumlzluumlkte
değil inişli ccedilıkışlı bir şekilde suumlruumlyor Peki
tuumlm bunlar ne demek oluyor Bir mes-
lek seccediliminde bulunulduğunda oumlmuumlr
boyu bu mesleği yapmak zorunda değil-
siniz belki zamanla meslek değişime uğ-
rayacak belki de meslek değişikliğinde
bulunmak isteyeceksiniz Kariyer planla-
ma tek bir gidiş hakkının olduğu bir yol-
culuktan ziyade birden fazla yollara sa-
hip ccedileşitli alternatiflerin olduğu bir suuml-
reccedil Aynı zamanda meslek seccediliminden
ziyade bir kendini tanıma ve geliştirme
suumlrecidir İyi bir kariyer yolculuğu yap-
mak istiyorsanız kendinizi tanımanız ve
yapmak istediğiniz işimesleği tanıma-
nız bu işimesleğe yaparken değerleri-
nizi bilmeniz oldukccedila oumlnemli Yani yap-
mak istediğiniz işimesleği istiyor olmalı-
sınız istediğiniz işmeslek kendi ilgi ye-
tenek ve mesleki değerlerinize( kazanccedil
unvan iş olanakları vb) uygun olmalı ve
yaptığınız işmesleğe birileri değer veri-
yor olmalı ve bu değerler sizin mesleki
değerlerinizle uyumlu olmalı Yani iste-
diğiniz bir işi yapacak yeteneğiniz yoksa
ancak hayal kurarsınız Yapabileceğiniz
bir işi sevmiyorsanız mutsuz olursunuz
Başkalarının değer vermediği bir iş ile
uğraşırsanız ekonomik karşılığını veya
mesleki doyumunu alamazsınız
(Erkut2016) Tuumlm bunların bir arada
sağlayan işmeslek seccedilimi iyi bir kariyer
yolculuğunun diğer adımıdır
S A Y F A 3 5 S A Y I 5
İyi bir kariyer yolculuğunun adımlarına goumlre yol haritamızı ccedilıkaracak olursak
Kendimizi tanımak iccedilin ldquoBen kimim Benim ilgi ve yeteneklerim nedir Ben ne yapa-
bilirimrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Yapmak istediğiniz işmesleği tanımak iccedilin ldquoHangi mesleği seccedilebilirim Seccedilmek iste-
diğim işmesleğin oumlzellikleri nedir Benim oumlzelliklerim ve işmesleğin oumlzellikleri ne ka-
dar uyumlu Bu işmesleği yapmak iccedilin ne yapmak gerekiyor Hangi lise veya uumlniver-
siteye gidebilirim Bu işmeslek iccedilin diploma yanında başka nelere ihtiyacım varrdquo vb
soruları sorabilirsiniz
Mesleki değerlerinizi bilmek iccedilin ldquoBu işmesleği yaparken ne kazanmak istiyorum
(para saygınlık unvan rahat gezmek tek başınalık gibi) Toplum bu işmesleğe ne
kadar değer veriyor Bu işmesleğin iş olanakları nedir Oumlzel sektoumlrde mi devlet ku-
rumlarında mı ccedilalışmak istiyorum Bu işmesleği nasıl yapmak istiyorum Bu iş
mesleğin iş olanakları değişikliğe uğrarsa ne yaparım Yapmak istediğim işmeslek
gelecekte yeri ne olurrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Tuumlm bu sorularına cevabına uygun olan mes-
lekleri belirleyip meslekler hakkında daha fazla
bilgi edinip araştırma yapabilirsiniz Meslek
elemanlarıyla goumlruumlşebilirsiniz Karar verirken
sormanız gereken diğer bir soru ise ldquoBu iş
meslek seccediliminde mutlu musunuzrdquohellip Sorulara
cevap veren meslekler aynı zamanda bu iş
mesleği yaparken mutlu olacağınız seccedilimler
olmalı Eğer mutlu olacağınız bir seccedilim olmazsa
yaşamınızın bir kısmında mutlu olmadığınız
bir doumlnem yaşayacak olabilirsiniz Kariyer
planlamak bir nevi kendiniz iccedilin doğru ve
mutlu bir işmeslek seccedilimi yapmak ve bu se-
ccedilim doğrultusunda ccedilalışmalarda bulunmak ile
ilgilidir Tuumlm bunları karşılayan bir planlama
iccedilin iyi bir kariyer yolculuğu olduğundan bah-
sedebiliriz
İyi bir kariyer yolcuğu iccedilin yol haritasını ccedilıkarırken yolculuk bileti gibi bize yar-
dımcı olabilecek kaynaklarımız ise
S A Y F A 3 6
Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi (MBS)
D İ P N O T
Kişinin kendisini tanımasına yapmayı sevdiği şeyleri ve yeteneklerini keşfetmesine meslek seccedili-mine yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur Sisteme httpmbsmebgovtr adresinden ulaşıp uumlcretsiz uumlyelik oluşturabilirsiniz Oluşturulan uumlyelik sonrasın-da sistemde yer alan testlerdeki sorulara verdiğiniz cevaplara goumlre meslek eşleştirmesinde bulunuyor Sistem zaman zaman guumlncellemeler nedeniyle tam işlevsel olarak ccedilalışmayabiliyor Bu yuumlzden ara ara girip tekrar kontrol ederek faydalanabilirsiniz
Mesleğim Hayatım Portalı
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Muumlduumlrluumlğuuml
tarafından hazırlanmış olup mesleki ve teknik eği-
timde yer alan liseler ve boumlluumlmler hakkında bilgi
vermektedir Bu boumlluumlmlerin gelecekteki iş imkacircnla-
rı staj olanakları iş olanları meslek tanıtımları gibi
birccedilok konuda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Por-
tala httpsmeslegimhayatimmebgovtr adre-
sinden ulaşabilirsiniz Portalda yer alan videoları
izleyebilir dokuumlmanları inceleyebilirsiniz
S A Y F A 3 7 S A Y I 5
Tuumlrkiye İş Kurumu (İŞKUR) ldquoMeslekleri Tanıyalımrdquo
Duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmesleği adıyla aratarak mesleğin ta-
nımı goumlrevleri mesleğin gerektirdiği oumlzellikler ccedilalışma or-
tamı ve koşulları mesleğe sahip olmak iccedilin alınacak eğitim-
ler iş olanakları mesleki kariyer suumlreci hakkında ayrıntılı
bilgilerin yer aldığı dosyalara ulaşabilirsiniz Merak ettiğiniz
veya duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek hakkında ayrıntılı bilgilere
bakarak size olan uyguluğunu değerlendirebilir meslek se-
ccedilime youmlnelik kararlar alabilirsiniz Kurum web sitesine gir-
diğinizde Online İşlemler sekmesinden Meslekler Soumlzluumlğuuml
rsquonuuml seccedilip Tuumlrk Meslekler Soumlzluumlğuuml ve Meslekleri Tanıyalım
başlıklarını inceleyebilirsiniz Kurum web sitesine https
esubeiskurgovtr adresinden ulaşabilirsiniz
Yuumlksekoumlğretim Program Atlası
YoumlkAtlas olarak bilinen bu sistem ise Yuumlksekoumlğretim
Kurulu tarafından hazırlanmış olup uumlniversitelere ilişkin
ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Sistemde yer alan başlıklar
aracılığıyla uumlniversiteler oumln lisans ve lisans boumlluumlmleri
meslek tanıtımları mezunlarının KPSS TUS DUS gibi sı-
navlardaki başarı bilgilerine bir oumlnceki yılın sonuccedillarına
goumlre yerleşen oumlğrencilerin Yuumlksekoumlğretim Kurumları Sına-
vı kapsamında Temel Yeterlilik Testi ve Alan Yeterlilik Tes-
ti netlerine ulaşabilirsiniz Bu bilgiler doğrultusunda mes-
lek ve uumlniversite tercihinde bulanabilirsiniz Seccedilmek iste-
diğiniz mesleğe okumak istediğiniz boumlluumlm ve uumlniversite-
ye karar verebilir buna goumlre ccedilalışmalarınızı planlayabilirsi-
niz Sisteme httpsyokatlasyokgovtrindexphp adre-
sinden ulaşabilirsiniz
S A Y F A 3 8
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi
D İ P N O T
buumlnyesinde bulunan projeler aracılığıyla boumlluumlm-
uumlniversite tercihi staj ve iş olanakları ve mesleki eğitim
suumlreccedilleri kapsamında destek uumlniversiteye hazırlananlara
uumlniversite okuyanlara ve kamu ccedilalışanlarına destek ol-
maktadır UumlNİ-VERİ Projesi kapsamında uumlniversite tercih-
lerine yardımcı olmak amacıyla lisans boumlluumlmleri hakkında
İş Bulma Suumlresi Başlangıccedil Uumlcreti Nitelik Uyuşmazlığı Ka-
muda İşe Yerleşme Oranı Firma Buumlyuumlkluumlğuuml Dağılımı ve
Sektoumlr Bazında Dağılım konularında grafiklerle istatistik-
sel veriler sunarak bilgilendirmektedir İlgili boumlluumlm mezu-
niyeti sonrasında iş bulma ve mesleki kazanccedil durumunu
daha net bir şekilde goumlrebilirsiniz Bu bilgilere bakarak
oumlzellikle duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek ve buna bağlı olarak okumak istediğiniz boumlluumlmuuml de-
ğerlendirebilir mesleki değerlerinize uyumu noktasında karar verebilirsiniz Danışman
Bilgi Sistemi (DABİS) Projesi kapsamında ise UumlNİ-VERİ ile sunulan bilgilerin kapsamı da
artırılarak uumlniversiteler bazında boumlluumlm karşılaştırması yaparak bilgilendirmektedir Bu
sistemden faydalanmak iccedilin rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlardan veya uumlniver-
sitelerin kariyer merkezlerinden destek alabilirsiniz Uumlniversite okurken kariyerinizi
şekillendirmek amacıyla Yetenek Her Yerde Staj Seferberliği Soumlz Yetenekte ve Kari-
yer Planlama Dersi Projeleri kapsamında gerccedilekleştirilen ccedilalışmaları inceleyebilir pro-
jelere katılabilirsiniz Stajiş deneyimleri kazanarak okuduğumuz boumlluumlmmeslek daha
yakından tanıyabilirsiniz Proje ve bilgilere httpswwwcbikogovtr adresinden
projeler sekmesinden ulaşabilirsiniz
İyi bir kariyer yolculuğunda yol haritanızı oluştururken kendinize soracağınız sorular ve
yardım alacağınız kaynaklar sizlere oldukccedila yardımcı olacaktır Bu yolculukta karar verme
suumlrecinde aileniz ve rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlarınızdan da destek alabilirsi-
niz Unutmayın ki bu yolculuğun tek bir gidiş yolu bulunmamakta ve doumlnuumllmez değildir
Her bireyin yolculuğu farklı yollardan ve kendine oumlzel olacaktır
Fatma BAYKAL
Psikolojik Danışman
AC Yamazaki Ortaokulu
S A Y F A 3 9 S A Y I 5
NEDEN MESLEKİ EĞİTİM
Her ccedilocuk farklı oumlzelliklere yetenekle-
re ve ilgilere sahiptir Zamanında ve doğru
yapılacak bir rehberlik ve youmlnlendirme ile ba-
şarılı olamayacak ccedilocuk yoktur Bu nedenle
aldıkları eğitim onların buumltuumln hayatını temel-
den etkileyecektir Oumlte taraftan 21yuumlzyılın iş
duumlnyasının ccedilocuklarımızdan beklentisi ccedilok
yuumlksektir İşte doğru okul seccediliminin oumlnemi
tam bu noktada karşımıza ccedilıkıyor
Peki hem oumlğrencilerin hem de veli-
lerin okul seccedilimi konusunda oumlzellikle dikkat
etmesi gereken başlıca hususlar nelerdir
Bu sorudan hareketle bize ayrılan bu bouml-
luumlmde mesleki ve teknik eğitim ile buna
paralel olarak doğru okul seccediliminde dikkat
edilmesi gereken hususları mesleki ve tek-
nik eğitimin oumlnemini ve mesleki teknik eği-
timin uumllkemizdeki konumunu kısaca masa-
ya yatırdık
Doğru Okul Seccediliminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uumllkemizde hemen hemen her veli ccedilocuğu iccedilin lise tercihinde bulunurken akademik eğitime odaklana-rak sırasıyla Fen Liseleri Sos-yal Bilimler Liseleri Anadolu Liseleri tercihinde bulunmak-tadır Akademik eğitim veren okullara yerleşemeyen ccedilo-cuklar iccedilin mesleki eğitim en son tercih olarak duumlşuumlnuumll-mektedir Bu duumlşuumlncede olan ebeveynlerimize şunu hatırlatmak isterim ki doğru bir okul tercihi ccedilocuğun
kendi ilgi ve yeteneklerinin farkında olarak kendisi hak-kında reel bir değerlendir-me yapabilmekten geccedilmek-tedir Bu anlamda tercih suumlrecinde velilerin roluumlnuumln duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde ebeveyn-lerin de ccedilocukları hakkında gerccedilekccedili bir bakış accedilısına sahip olması oumlnem arz et-mektedir
Bu bağlamda anne babaların ccedilocuklarını iyi tanı-maları gelecekle ilgili kariyer planlamasını gerccedilekccedili yapma-
larını sağlayacaktır Her bire-yin kendine oumlzguuml ilgi ve yete-neklerinin olduğu goumlz ardı edilmeyerek ccedilocuğun lsquobiriciklikrsquo youmlnuumlnuumln lsquosıradanlaşmasınarsquo fırsat ve-rilmemelidir Unutulmamalı-dır ki balığa uccedilmayı file ağa-ca tırmanmayı oumlğretmeniz muumlmkuumln değildir
S A Y F A 4 0
Mesleki ve Teknik
Anadolu
Liselerinderdquo
uygulanan
programların
farklılıklarını ve bu
farklılıkların
kendilerine
sağlayacağı
avantajları iyi
anlamaları son
derece oumlnemlidir
Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitim Durumu ve Avantajları
Duumlnyada ve Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitimin Oumlnemi
2005 yılında AB iccedilinde yapılan bir araştırmada velilere zorunlu eğiti-mi tamamlamış oumlğrenciye genel mi meslek eğitimi mi tavsiye edersiniz sorusu youmlneltilmiştir İngiltere Fran-sa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş uumllkelerde yaşayan velilerin 70rsquoi gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok daha aşağılarda kalmaktadır
Nitelikli iş guumlcuuml verimli bir ekonomi iccedilin vazgeccedililmez bir unsur-dur Nitelikli iş guumlcuumlne sahip olmanın yolu ise iyi planlanmış mesleki eğitim-le muumlmkuumlnduumlr Mesleki ve teknik eği-tim bu accedilıdan gelişmekte olan ekono-miler iccedilin hayati oumlnem arz etmektedir
21 Yuumlzyılın sanayisinin ihtiyaccedil-larını karşılayacak ve bu bağlamda
uumllkemizin gelişmekte olan sanayisi-nin istihdam noktasında ihtiyaccedil duyduğu nitelikli işguumlcuuml sıkıntısı ccedilektiği duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde gelecekte meslek lisesinden mezun olacak nitelikli işguumlcuumlnuumln oumlnemi anlaşıl-mamaktadır
Bu gerccedileklikten hareketle sektoumlr ile sağlam temellerle kurula-cak bir işbirliği neticesinde iş duumln-yası ile entegre olmuş ve iş duumlnya-sının ihtiyaccedil duyduğu meslek ve alanlarda nitelikli işguumlcuumlnuumln yetişti-rilmesini sağlayacak bir mesleki ve teknik eğitim Tuumlrkiyersquonin 2023 ve 2071 hedeflerine ulaşması yolunda en buumlyuumlk role sahip olacaktır
uygulanan programların farklılıkla-
rını ve bu farklılıkların kendilerine
sağlayacağı avantajları iyi anlama-
ları son derece oumlnemlidir
2012 yılından itibaren tuumlm
meslek liselerinin eğitim sistemi-
miz iccedilerisinde ldquoMesleki ve Teknik
Anadolu Lisesirdquo olarak isimlendi-
rilmeleriyle birlikte meslek liseleri
arasındaki farklılıklar accedilısından
kamuoyunda bir belirsizlik duru-
mu oluşmuştur Kafalardaki bu
soru işaretinin giderilmesi accedilısın-
dan meslek lisesi tercihi yapacak
oumlğrenci ve velilerimizin ldquoMesleki
ve Teknik Anadolu Liselerinderdquo
D İ P N O T
İngiltere Fransa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş
uumllkelerde yaşayan velilerin 70 gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki
eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok aşağılarda kalmaktadır
S A Y F A 4 1 S A Y I 5
miştir
Mesleki Eğitimde Paradigma değişikli-
ğine yol accedilan bu değişikliklerden sonra oumlzel-
likle ortaoumlğretimde alternatif bir okul duumlzeyi-
ne ccedilıkarılan mesleki eğitim merkezlerine olan
ilgi artmış bu oumlğrenciler işletmede yaparak
yaşayarak uygulamalı bir şekilde mesleklerini
oumlğrenme fırsatı bulmuştur Ayrıca mesleki
eğitim merkezlerini tercih eden tuumlm oumlğrenci-
ler ile meslek liselerinde işletmede beceri
eğitimi (staj) alan her oumlğrencinin staj uumlcret
alması devlet garantisi altına alınmıştır
Ayrıca 09122016 tarih ve 6764 sayılı
Kanun Huumlkmuumlnde Kararnamenin yayımlanma-
sıyla Tuumlrkiyersquonin mesleki eğitimi iccedilin bir doumlnuumlm
noktası sayılabilecek gelişmeler yaşanmıştır
Kararnameyle ccedilıraklık eğitimin oumlrguumln eğitim
kapsamına alınması işletmelere devlet deste-
ğinin oumldenmesi meslek liseli oumlğrencilerin uy-
gulamalı atoumllye meslek derslerine başladığı 9
Sınıftan itibaren sigortalanması ve 12072019
tarihli Ortaoumlğretim Kurumları Youmlnetmeliğinde
yapılan değişiklikle Mesleki Eğitim Merkezi oumlğ-
rencilerine lise diploması alma hakları veril-
Uumllkemizde ortaoumlğretim mezunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda meslek lisesi
mezunlarının istihdamda başı ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi mezunlarının oumln lisans
ve lisans mezunlarından da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere yansımaktadır
etmekte ve edindikleri mesleğin avantajlarını
bir oumlmuumlr yaşamalarını sağlamaktadır Bunun
en buumlyuumlk kanıtı mezunlarının kamuda ve oumlzel
sektoumlrdeki istihdam duumlzeyleridir
Tuumlm bu bilgiler ışığında Guumlccedilluuml Tuumlrki-
ye İccedilin Mesleki Eğitim gerccedileğinden hareket-
le uumllkemizin 2023 ve 2071 iccedilin belirlediği kal-
kınma hedeflerini yakalayabilmesinin yolu
doğru ve gerccedilekccedili sektoumlrel analizlerin ışığında
yapılacak mesleki eğitim planlamalarından
geccediltiği yadsınamaz bir gerccedilekliktir Bu gerccedile-
ğin farkında olan Bakanlığımız bu yeni suumlreccedil-
teki paradigma değişikliği ile mesleki eğitimi
tercih edecek her bir oumlğrencimize istihdam
olanaklarını sağlayacak her tuumlrluuml desteği ve-
receğinden hiccedilbir velimizin ve oumlğrencimizin
kuşkusu olmasın
Nevzat AVŞAR
Besni Osman İsot MTAL Muumlduumlruuml
Uumllkemizde oumlzellikle 2016dan bu ya-
na mesleki eğitimde paradigma değişikliği
ile beraber yapılan iyileştirmeler mesleki
eğitim veren okullarımızın donatım moder-
nizasyonunun sektoumlruumln ihtiyaccedillarına cevap
verecek duumlzeye ccedilıkarılması gerek Bakanlığı-
mız gerekse yerel duumlzeyde sektoumlr ile yapılan
protokoller ve işbirlikleri neticesinde mesle-
ki eğitim hem daha cazip hale getirilmiş hem
de mezunlarının istihdam duumlzeyleri artırıl-
mıştır Oumlyle ki uumllkemizde ortaoumlğretim me-
zunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda
meslek lisesi mezunlarının istihdamda başı
ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi me-
zunlarının oumln lisans ve lisans mezunlarından
da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere
yansımaktadır
Tek dezavantajı maalesef veli ve oumlğ-
rencilerde yerleşmiş bir olumsuz algı olan
meslek liseleri tabiri yerindeyse oumlğrencileri-
ni ldquokollarına altın bilezikrdquo takarak mezun
Değerli Okurlar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bouml-
luumlm Başkanlığımızca hazırlanan DİPNOT Dergimi-
zin bu sayısıyla birlikte ccedileşitli konularda başarıyı
yakalamış kişilerle roumlportaj yapmaya ve bu roumlpor-
tajları yayımlamaya karar verdik Dergimizin iccedileri-
ğinde bu ay kariyer suumlrecini etkileyen faktoumlrler
bizimde goumlrevlerimizden biri kariyer danışmanlığı
olunca kariyer hayatına ldquoCoğrafya Oumlğretmenliğiy-
lerdquo başlayıp 13 yıl bu mesleği icra ettikten sonra
D İ P N O T
ldquoHukukrdquo eğitimini bu yıl tamamlayan ccedilocukluğu-
muzun da birlikte geccediltiği OumlğretmenAvukat Sa-
dun ERYILMAZ ile yapmaya karar verdim Zaman
zaman kendisiyle genccedillerimizi doğru youmlnlendirme
konusunda paylaşımlarda bulunuruz İlk defa ona
profesyonel anlamda sormak istedim Eminim
burada bize ayırabileceğiniz vakit en fazla 10 da-
kikadır Bence bu suumlreyi iyi değerlendirin ccediluumlnkuuml
roumlportaj iccedilerisinde oumlğreneceğiniz ilham alacağı-
nız ipuccedilları var
SO YLEŞİ
O Ğ RTAVUKAT SADUN ERYİLMAZ
İ LE MESLEK SECcedilİ Mİ U ZERİ NE
Sadun Eryılmaz sizi kısaca tanıyabilir miyiz
1980 Besni doğumluyum İlk orta ve lise eğiti-
mimi canım memleketim Besnirsquode tamamladım
17 yıldır coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyo-
rum Guumlzel uumllkemin ccedileşitli yerlerinde goumlrev yap-
tıktan sonra Mersinrsquoe yerleştim ve 10 yıldır Mer-
sinrsquode yaşıyorum Duumlzenli olarak koşu yaparım
spor salonuna giderim ve spor en oumlnemli sosyal
aktivitelerimden biridir Okumak benim iccedilin adeta
vazgeccedililmez bir tutkudur Evli ve uumlccedil ccedilocuk sahibi
bir babayım İki oğlum ve bir kızım var
S A Y F A 4 3 S A Y I 5
İlk orta ve lise eğitimimi Besnirsquode tamamladık-
tan sonra Atatuumlrk Uumlniversitesi Fen Edebiyat
Fakuumlltesi Coğrafya Boumlluumlmuumlnuuml kazandım Aslın-
da oumlğrencilik hayatım boyunca hep başarılı bir
oumlğrenciydim Okulun ve sınıfın en ccedilalışkan oumlğ-
rencilerinden biri oldum her zaman Memur
ccedilocuğuydum Babam Besni Lisesinde hademe
olarak goumlrev yapardı Oumlğretmenlerden aldığı
kitapları bana getirir ve ben okuduktan sonra
onları tekrar teslim eder bir yenisini getirdi
bana Kendim kitap alamazdım ve kitap ihtiya-
cımı babam bu şekilde karşılardı Okuma alış-
kanlığımı babama borccedilluyum Rahmetli babam
sayesinde ilkokuldan beri inanılmaz bir okuma
alışkanlığı kazandım Başarılı bir oumlğrenci ol-
mamda bunun ccedilok buumlyuumlk bir katkısı olduğuna
inanıyorum Halen okuyorum ve okumaya da
nefes aldığım muumlddetccedile devam edeceğim in-
şallah
1997 yılında kazandım ilk uumlniversiteyi Ve ina-
nın tam anlamıyla bilgisayar ve internet ile o
zaman tanıştım aslında Yani o ana kadar başa-
rılı bir oumlğrenci olmamda şuan ki gibi teknolojik
suumlreccedillerin pek etkisi yoktur kesinlikle En
oumlnemli bilimsel destekccedilimiz Besni Halk Kuumltuumlp-
hanesiydi Ve gazetelerden kupon biriktirerek
aldığımız ansiklopedilerdi bizim başucu yardım-
cımızdı Oysa şu an oumlğrencilerin sahip olduğu
imkacircnları duumlşuumlnuumlyorum da bizim iccedilin hayal
olan şeylerin hepsi şu an onlar iccedilin mevcut
Yeter ki kendilerine inanıp duumlzenli şekilde ccedila-
lışmayı alışkanlık haline getirsinler Başarama-
yacakları hiccedil bir şey yok aslında Daha sonra
Anadolu Uumlniversitesi Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitir-
dim Hem oumlğretmen hem oumlğrenci olmak be-
nim iccedilin ccedilok alışılır bir durum haline geldi
Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitirdikten sonra Uluslara-
rası Kıbrıs Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesini ka-
zandım 2020 yılında mezun oldum hukuk fa-
kuumlltesinden ve yakında avukatlık stajına baş-
layacağım Hukuk Fakuumlltesi okurken de boş
durmadım Anadolu Uumlniversitesi Accedilık Oumlğretim
Fakuumlltesi Uluslararası İlişkiler Boumlluumlmuumlnuuml ka-
zandım Şuan 3 sınıfım Hukuk Fakuumlltesinden
mezun olduktan sonra sınavsız ikinci uumlniversi-
te hakkından faydalanarak İstanbul Uumlniversi-
tesi Uzaktan Eğitim Siyaset Bilimi ve Kamu
Youmlnetimini kazandım ve şuan 2sınıfım Biraz
zor olsa da aynı anda iki fakuumlltede iki ayrı bouml-
luumlm okumak insan ccedilalışınca her şey kolaylaşı-
yor aslında Bakalım bu fakuumllteler bitince bel-
ki yeni boumlluumlmler okuyacağım Hem oumlğretmen
hem oumlğrenci olmak yerini hem avukat hem
oumlğrenci olmaya bırakacak belki Dedim ya ne-
fes aldığım muumlddetccedile okumaya devam
Eğitim yıllarınızı nasıl geccedilirdiniz kendinizi geliştirmek iccedilin neler yaptınız
İnsanın sahip olduğu imkacircnlar yetenekleri ve
elbette şansı hayattaki başarısını belirler Ama
buumltuumln bunlara sahip insanların bile başarılı olama-
malarının nedeni hayata gelişme odaklı bakama-
malarıdır İnsanın kendisine ve yapabileceklerine
olan inancı nasıl bir hayata sahip olacağını belir-
ler aslında Mutlaka hepimizin hayatta başarısız-
lıkları ve kaybettiği anları mevcuttur Bu zaten ha-
yatın olağan bir durumudur Sonsuz başarı ve son-
suz kazanmak yoktur ki insan hayatında Oumlnemli
olan başarısızlıklardan ders ccedilıkarmak ve bir sonra-
D İ P N O T
ki suumlreccedilte başarıyı yakalayabilmektir Bilim insan-
ları kendilerine ait bir buluşu ortaya ccedilıkarırken
defalarca kez başarısız olduktan sonra buluyorlar
O nedenle başarısızlıklar aslında hayat tecruumlbesi-
dir Bu tecruumlbe yeni başarıları yakalamanın en
oumlnemli anahtarıdır bence Başarısızlık olmadan
başarı ccedilıkmaz ortaya Ayrılmaz bir buumltuumlnduumlr bun-
lar birbirini tamamlayan Yeter ki başarısızlıklar-
dan ders ccedilıkarıp kafa yapısını değiştirip yeniden
denemeyi bilsin insan Başarı işte o zaman gele-
cektir
Başarısız olmadan kimse başarılı olamıyor siz bu soumlz hakkında neler duumlşuumlnuumlyorsunuz
Sizce hayatta başarılı olmanın sırları neler
rultusunda etkin bir planlama yapmak ve bu plan dacirchilince ccedilalışmalarda bulunmak başarıyı getiren oumlnemli unsurlardandır İnsan kendini iyi tanımalı guumlccedilluuml ve zayıf youmlnlerini tespit ettikten sonra oumlzguumlvenli bir şekilde suumlreci youmlnlendirme-lidir Ccediluumlnkuuml yeteneğimizi ilgimizi ve bilgimizi bizden daha iyi bilen olamaz Mazeret uumlretme-den ve tam muumlkemmeliyetccedili olmadan ccedilalışma-lıyız Yaptığımız ccedilalışma en iyi olmak zorunda değil En iyi olabiliyorsa tabii ki ne ala Ama ol-muyorsa ccedilalışmalarımızı yarıda bırakmak ol-maz Muumlcadele ve ccedilalışmaya devam etmeliyiz
Hayatta başarılı olmanın sırları ile ilgili duumlşuumlncelerimi soumlylemeden oumlnce başarının tanı-mını yapmakta fayda var aslında Başarı nedir Bence başarı sonucunun faydalı olduğu duumlşuumlnuuml-len bir eylemi gerccedilekleştirmek bir işin uumlstesin-den gelmektir Yani aslında başarılı olmanın sırrı uumlstuumln yeteneklere ve inanılmaz bir zekacirc duumlzeyi-ne sahip olmak değildir Bunlar başarılı olmayı tabii ki kolaylaştıracaktır ama tamamı buna bağlı değildir kesinlikle Başarılı olan tuumlm insanlar ha-talarından ders ccedilıkarmayı bilen ve başarısızlığa bahane uumlretmeyen insanlardır Bence bu başarılı olmanın ilk şartıdır Ayrıca bir insanın başarılı olabilmesi iccedilin bir hedefi olmalıdır O hedef doğ-
UNUTMAYALIM Başarı en kısa yoldan neticeye ulaşmak değildir Başarı en iyi neticeye ulaşmaktır
S A Y F A 4 5 S A Y I 5
Meslek seccedilimi bir oumlğrencinin hayatında ki en oumlnemli kararlarındandır Ccediluumlnkuuml tuumlm hayatımızı etkileyen bir karardır meslek seccedilimi Ona goumlre boumlluumlm tercih edip sınavlara hazırlanıyor oumlğren-cilerimiz Belki de bir oumlmuumlr boyunca yapacağız o işi O nedenle karar alma suumlreci ccedilok oumlnemli bence Maalesef uumllkemizde meslek seccedilerken goumlnluumlnuumln istediğini değil de daha iyi para ka-zanmak veya aileyi tatmin etmek oumlncelikli ter-cih haline gelmiştir Ccedilocukluktan beri olmak istediği hayal ettiği mesleği Tuumlrkiyersquode iş olana-ğı kısıtlı olduğu iccedilin seccedilmeyen yuumlz binlerce oumlğ-rencimiz var Hele hele aile illa atanması kolay olan veya iş bulma olanağı daha fazla olan mes-leği seccedilmesi iccedilin oumlğrenci uumlzerinde baskı unsuru
oluşturuyorsa maalesef istenilen meslek yeri-ne faklı meslekler tercih edilebiliyor O yuumlz-den ben hali hazırda goumlrevine devam eden bir oumlğretmen olarak oumlğrencilerimizin hayal ettik-leri meslekleri seccedilmelerini destekliyorum Benim ailem bana meslek seccediliminde muumldahil olmadılar aslında Ben kendim oluşturdum tercihlerimi ve ona goumlre girdim sınava Haya-limdeki meslek miydi oumlğretmenlik derseniz hayır değildi Oumlğretmenliği ve oumlğrencilerimi inanılmaz seviyorum aşkla yapıyorum bu mesleği Ama hayalimdeki meslek savcı ol-maktı Onu da tercih hatası nedeni ile gerccedilek-leştiremedim Bu yuumlzden tercih suumlreci ccedilok oumlnemli ccedilok
Meslek seccedilim aşamasında olmazsa olmaz şeyler neler Aileniz bu suumlreccedilte sizi nasıl etkiledi
Tuumlrkiyersquode mesleğini yapan her beş kişiden birisi neden memnun kalmıyor olabilir Bu
durumu genel olarak değerlendirirsek hangi sonuca varabiliriz
Uumllkemizde meslek seccedilimi yapan her beş kişiden birisi memnun değilse seccedilmiş olduğu meslekten işte bir oumlnceki sorunuzda verdiğim cevaplar aslında bu sorunuza da geccedilerli bence Hayal ettiği mesleği değil de iş bulma olanağı daha fazla olan veya ailesinin istediği mesleği yapmak zorunda kalmasıdır bence Bazen oumlğ-rencilerimden biri geliyor yanıma hayal ettiği mesleğin avukatlık olduğunu soumlyluumlyor Ama bu
fakuumllteyi okumasının imkacircnsız olduğunun ccediluumlnkuuml babasının kesinlikle tıp okumasını iste-diğini belirtiyor Ve sonuccedilta doktor oluyor İşte bunun gibi yuumlz binlerce oumlrnek vardır mut-laka Maalesef uumllkemizde bu durum sıkccedila ya-şanmakta Birccedilok oumlğretmen de buna bizzat şahittir eminim
Benim hayalimdeki meslek az oumlnce de sorunuzda cevapladığım gibi savcı olmaktı Yani hukuk fakuumlltesi okumak en buumlyuumlk hayalimdi De-diğim gibi tercih hatası nedeniyle hukuk fakuumlltesi kazanamadım liseden mezun olduktan sonra Ama oumlğretmenlik mesleğini inanılmaz severek ya-pıyorum Hem mesleğime hem oumlğrencilerime ccedilok değer veriyorum Kutsal bir meslek yaptığımın far-kındayım Hammaddesi insan olan bir meslek Yıl-
D İ P N O T
lar sonra farklı meslek gruplarında karşımıza ccedilı-kıp bize ulaşıp bizi sahiplenen unutmayan oumlğ-rencilerimizin varlığı bu mesleğin en muumlkemmel armağanıdır bize O yuumlzden oumlğretmen olmanın en guumlzel yanlarından biridir bu Diktiğiniz fidanın buumlyuumlyuumlp kocaman bir ağaccedil olduğunu goumlrmektir Bu mutluluk oumlğretmenler iccedilin en oumlnemli hazine-dir
Meslek hayatınızda şu ana kadar sizi en ccedilok mutlu eden şeyler nelerdir
Genccedillerin hayatına guumlzel dokunuşlar yapan bir eğitimci olarak hiccedil halen bir şeylerin eksik olduğunu
hissettiniz mi
buumlyuumlk bir kısmı ile irtibattayım Kiminin uumlniver-site mezuniyetine gittim kiminin askerlik yemi-ni toumlrenine Kiminin duumlğuumlnuumlne gittim kiminin ccedilocuğunun suumlnnet toumlrenine Baba gibi veya abi gibi bir ilişki var ccediloğunluğu ile aramızda O yuumlz-den halen kendimi geliştirmek adına sayısız ccedila-lışma yapmaktayım Oumlğrencilerime nasıl daha faydalı olabilirim mantığı ile her sene onlarca hizmet iccedili eğitim faaliyetlerine katılmaya de-vam ediyorum Muhakkak eksik youmlnlerim yuumlre-ğine tam anlamıyla dokunamadığım oumlğrencile-rim var İşte bunları en aza indirebilmek iccedilin halen ilk guumlnkuuml heyecanım ve azmimle kendimi yenilemeye ve geliştirmeye devam ediyorum
İnsan hiccedilbir zaman tam anlamıyla muuml-kemmel olamaz bence Muumlkemmellik sonu olan bir şey değildir Ben 17 yıllık oumlğretmenlik haya-tımda hep daha muumlkemmel bir oumlğretmen nasıl olunabilir anlayışı ile suumlrduumlruumlyorum goumlrevimi Ben artık muumlkemmel bir oumlğretmenim dediğim an aslında tuumlm her şeyi kaybetmişim demektir Gerccedilekten hep oumlğrencilerimin yuumlreğine dokun-dum sizin de değdiniz gibi Meslek hayatım bo-yunca oumlğrencilerim ile olan ilişkimden de zaten bunu bizzat anlıyorum hissediyorum Ccediluumlnkuuml bu duygular karşılıklıdır 17 yıl oumlnce okuttuğum oumlğ-rencilerimle halen goumlruumlşuumlyorum Halen inanıl-maz bir sevgi var aramızda Oumlğrencilerimin ccedilok
S A Y F A 4 7 S A Y I 5
2003 yılından beri coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyorum Hayalimdeki meslek olmasa da asla pişman değilim oumlğretmen olmaktan Zevkle gururla yapıyorum mesleğimi Ama hu-kuk fakuumlltesi yuumlreğimde hep bir sızı olarak kal-mıştı Hiccedil ccedilıkmıyordu aklımdan Aslında liseyi bitirdikten sonra girdiğim uumlniversite sınav so-nucu aldığım puan ile 6 uumlniversitenin hukuk fakuumlltesini kazanabiliyordum 17 yaşındaydım o zaman Ve tercihlerimi şu an olduğu gibi muuml-kemmel bir rehberlik anlayışına sahip oumlğret-menlerimiz tarafından değil bizzat kendim yap-tım Ccediluumlnkuuml o doumlnem bize yardımcı olacak bir rehber oumlğretmenimiz yoktu maalesef Bu da rehber oumlğretmenin ne kadar değerli olduğunun en buumlyuumlk ispatıdır Dokuz hukuk fakuumlltesi terci-hi yapmıştım sınavdan oumlnce Ccediluumlnkuuml bizim oumlğ-rencilik yıllarımızda fakuumllte tercihleri sınav oumln-cesinde forma doldurulup sınav esnasında gouml-revli oumlğretmene teslim ediliyordu Sınav guuml-nuumlnden bir guumln oumlnce arkadaşlarla tercihlerimizi goumlzden geccedilirmek iccedilin buluştuk İlk dokuz terci-him hukuk fakuumlltesi diğerleri oumlğretmenlikti O buluştuğumuz guumln uumlniversitede okuyan bazı arkadaşlarım altı hukuk fakuumlltesi tercihimi sil-dirdi listemden Hukuk okuyacaksan şu uumlniver-sitelerde okuyacaksın diğerlerini okumanın bir anlamı yok oumlğretmenlik oku bari garanti işin
olur dedi Ve bunun uumlzerine listemde olan altı hukuk fakuumlltesini silip yerine oumlğretmenlik yaz-dım İlk uumlccedil tercihim hukuk fakuumlltesi olarak kal-dı Sınav sonucu ccedilok kuumlccediluumlk bir kuumlsuratla hu-kuk fakuumlltesini kazanamadım 17 yaşındaydım ve sağlıklı karar veremedim Belki de dinle-memem gerekti o arkadaşları ama dinledim maalesef Yanlış youmlnlendirildim Belki de bir rehber oumlğretmen yardımı alsaydım ccedilok farklı sonuccedillar olabilirdi hayatımda O guumlnden beri iccedilimde hep bir ukde olarak kalmıştı hukukccedilu olmak 13 yıllık oumlğretmen iken hukuk fakuumllte-sini neden okumuyorum diye duumlşuumlnduumlm ken-di kendime Her guumln saatlerce sınava hazır-landım Oumlğrencilik yıllarımdan ccedilok daha fazla ccedilalışmak zorunda kaldım ccediluumlnkuuml ccediloğu şeyi unutmuştum Ama yılmadım muumlcadele ettim ve 2015 yılında emeklerimin karşılığını alarak hukuk fakuumlltesini kazandım Geccedilen sene me-zun oldum Avukatlık stajına başlayacakken maalesef salgın suumlreci başladı Salgın suumlreci bittikten sonra avukatlık stajını tamamlayıp avukatlık mesleğine geccedileceğim 17 yıldır yap-mış olduğum ve severek yaptığım oumlğretmen-likten ayrılmak beni ccedilok uumlzecek ama hayalimi gerccedilekleştireceğim 40 yaşında radikal bir ka-rar olacak belki bu Ama dediğim gibi haya-limdeki mesleği yapmaya başlayacağım
13 yıl oumlğretmenlik mesleğini icra ettikten sonra Hukuk eğitimi almak istemenizin sebepleri
neler
Son olarak Koronaviruumls salgını ile birlikte Tuumlrkiyersquode işsizlik sorununun tarihi seviyelere
ulaştığı bu suumlreccedilte meslek seccedilim aşamasında olan oumlğrencilere neler soumlylemek istersiniz
Uumllkemizin ve duumlnyanın iccedilinde bulundu-
ğu salgın koşulları sebebiyle on binlerce iş yeri
kapandı ve milyonlarca insan işsiz kaldı Bu
olumsuz suumlreccedil maalesef sadece bizim uumllkemizi
ve bizim insanımızı değil tuumlm duumlnyayı aynı şe-
kilde etkiledi Ama insanoğlu bunun da uumlstesin-
den gelecektir elbet O yuumlzden bu suumlrecin bite-
ceği inancını taşıyorum Bu suumlreccedil nedeni ile
uumlniversite sınavına girecek ve meslek seccedilecek
oumlğrencilerimize tavsiyem suumlreccedil elbet bitecek o
nedenle meslek seccediliminde bunu goumlz oumlnuumlnde
bulundurun Salgın doumlnemi sonsuza kadar
devam edecek bir suumlreccedil değil Tabii ki uumllke-
mizin iccedilinde bulunduğu ekonomik koşullar
ailelerinin kendilerine sunabileceği imkacircnlar
uumlniversite okuduktan sonra iş bulma oranı vs
gibi etkenler meslek seccediliminde ccedilok oumlnemli
Ama hayalinizdeki meslek ne ise o hedef doğ-
rultusunda ccedilalışmanız en sağlıklı karardır diye
duumlşuumlnuumlyorum
Başta uumllkemiz olmak uumlzere tuumlm insanlığa sağlıklı bir yıl temennisi ile
sevgi ve saygılarımı sunarım
İLETİŞİM
Besni Rehberlik Ve Araştırma Merkezi
Rehberlik Hizmetleri Boumlluumlm Başkanlığı
Adres Yenibesni Mah Kurdini Sokak Besni Eğitim Vakfı
İlkokulu 1 Kat 02300 BesniAdıyaman
Telefon 0416 318 2060
Fax 0416 318 2060
Web httpbesnirammebk12tr
besniram
lsquolsquo Yeteneklerinizin ve
Duumlnyanın İhtiyaccedillarının
Kesiştiği Yerde
Mesleğiniz Yatıyorrsquorsquo Aristoteles
S A Y F A 1 7
1-Enduumlstriyel Veri Bilimci
Enduumlstriyel anlamda verilerin topar-
lanması ve bu veriler ışığında analizler
yapılmasını uumlretim suumlreccedillerinin daha
doğru ve nitelikli youmlnetilmesini olanak-
lı kılan enduumlstriyel veri bilimciler oumlzel-
likle online alışverişin yuumlkselmesi se-
bebiyle geleceğin popuumller meslekleri
iccedilinde yer alacaklar
2- Robot Koordinasyon Uzmanı
Guumlnuumlmuumlzde uumlretim suumlreccedillerinde robot-
lar kullanılıyor ve robot kullanım oranı
guumlnden guumlne artıyor Dolayısıyla robot-
lar yepyeni mesleklerle tanışmamıza
neden olacak Geleceğin meslekleri ara-
sında en popuumller olacaklardan biri ise
robot koordinasyon uzmanıdır Bu uz-
manlar robotların onarımlarını ve bakı-
mının yanında etkili ccedilalışma prensipleri-
ni goumlzden geccedilirirler Boumlylece robotlara
yepyeni beceriler kazandırılabilmekte-
dir
3- IOT Uzmanı
Nesnelerin interneti olarak bilinen kavram-
dan haberiniz var mı IoT olarak kısaltılan
bu kavram etrafımızdaki neredeyse buumltuumln
her şeyin internete bağlı olarak işlem goumlr-
mesini ifade ediyor Yani akıllı binalarda
yer alan klimalar alarm sistemleri guumlvenlik
kameraları ve diğer birccedilok şey nesnelerin
interneti iccedilin başlangıccedil aşaması Yakın gele-
cekte buumltuumln elektronik aygıtları uzaktan
bile olsa internet bağlantısı sayesinde youml-
D İ P N O T
S A Y F A 1 8 S A Y I 5
4- Veri Dedektifi
Veri dedektifleri nesnelerin interneti adı ve-
rilen teknolojiden ve internet ağlarından el-
de edilen bilgileri ccediloumlzuumlmleyerek ilgili kişi ya
da kurumlara aktaracak Ccedileşitli şirketler
doğru pazarı analiz edebilmek iccedilin bu tekno-
lojiden yararlanıyor ve uumlruumln ya da hizmet
satışı iccedilin buna hatırı sayılır zaman ve para
harcıyorlar İşte veri dedektifliği sayesinde
harcanan zaman ve parada tasarrufa gidile-
bileceğinden bu mesleği geleceğin meslekleri
arasında yer alacağını soumlyleyebiliriz
5- Veri Guumlvenliği Uzmanı
Ebeveynler hem kendilerini hem de ccedilocuk-
larını internet ve teknolojinin beraberinde
getirdiği istenmeyen sonuccedillara karşı koru-
mak iccedilin gelecekte daha ccedilok ccedilaba sarf ede-
cekler Yakın gelecekte daha sık siber saldırı
ifadesini duyacağımıza inanılıyor Bu tip sal-
dırılar iccedilin oumlnleyici ccedilalışmalar yapmak
oumlnemli bilgileri gizlemek ya da gerekli goumlruumll-
duumlğuuml koşullarda ortadan kaldırmak veri guuml-
venliği uzmanlarının işi olacak
6- Akıllı Şehir Uzmanı
Akıllı evler kadar akıllı şehirler de artık hayatı-
mızın merkezine yerleşmek uumlzere Gelecekte
şehirlerin sayıları milyonları bulan sensoumlrler
(alıcılar) ile donatılması bekleniyor Bu sensoumlr-
ler elektrik internet su doğalgaz atık gibi bir-
ccedilok işlem iccedilin kullanılacak Dolayısıyla olası arı-
zalarda goumlrsel zeka youmlnuumlnden şanslı olan akıllı
şehir uzmanlarına buumlyuumlk goumlrev duumlşecek
S A Y F A 1 9
7-Blockchain Geliştirici
Dijital kripto para birimi Bitcoinrsquoi daha
oumlnce duymuş olmalısınız Peki Bitcoinrsquoi
hayata geccediliren ve altında yatan tekno-
loji hakkında ne kadar şey biliyorsunuz
Bahsettiğimiz teknoloji yani Blockchain
teknolojisi finansal ya da başka tuumlrluuml
işlemleri merkezi olmayan hızlı ve gizli
bir şekilde yapmaya yarayan dağıtılmış kriptografik bir kayıt defteridir Anlaması biraz
zor olsa da uzmanlar blockchain teknolojisinin İnternet gibi duumlnyayı değiştireceğine ina-
nıyor Bu nedenle blockchain teknolojisinden anlayan onunla işlevsel hizmetler ve
uumlruumlnler geliştirebilen uzmanlar gelecekte buumlyuumlk bir talep goumlrecektir
8-Sivil yacircda Ticari Drone Pilotu ve Hare-
ket Memuru
Huumlkuumlmetler drone kullanımı iccedilin en uy-
gun duumlzenlemeleri yapıyor Ccediluumlnkuuml insan-
lar uzaktan kumandalı uccedilabilen dronela-
rının avantajlarından faydalanmak iccedilin
yeni yollar geliştirmekten hiccedilbir zaman
vazgeccedilmeyecektir Askeri ve eğlence
amaccedillı kullanımı yaygın olan droneların ccedileşitli kişisel ve ticari kullanım yolları da her
geccedilen guumln artıyor Oumlrneğin Amazon gibi firmalar droneların paket teslimatı iccedilin kullanıl-
masına oumln ayak oldu Fakat dronelar şehirdeki ccediloumlpleri temizleme hava kirliliğini takip
etme ve yuumlksek ya da ulaşılması zor yerlerdeki sıradan işleri yerine getirme gibi amaccedillar
iccedilin de kullanılabilir Bu nedenle bazı firmalar ve kamu kurumları kendilerine ait hava
taşıtlarını kullanması ve takip etmesi iccedilin ekipler oluşturacaktır
9-Akıllı Bina Teknisyeni
Yıldan yıla daha fazla ev bine ofis ve fabrika
otonom teknolojilerin faydalarından yararlana-
rak ışıklandırma ısıtma havalandırma ve guuml-
venlik gibi bina sistemlerini kontrol ediyor
Buzdolabı gibi guumlnluumlk kullanılan cihazlar da ar-
tık nesnelerin interneti teknolojisinin bir parccedila-
sı olmaya başladı Gelecekte akıllı binalar şehir-
leri ele geccedilirip insanların otonom teknolojiler sayesinde daha oumlzguumlr ve rahat yaşamaları-
nı sağlayabilir Fakat halen bu sistemleri kurabilecek bakımını ve tamiratını uumlstlenebile-
cek yetkin kişilere ihtiyaccedil duyuyoruz Yani havalandırma ve ısıtma gibi sistemlerde uz-
manlıkları bulunanlar geleceğin akıllı bina teknisyenleri olabilir
D İ P N O T
S A Y F A 2 0 S A Y I 5
10- Yapay Zeka Uzmanı
Yapay zeka sizi korkutmasın Yakın gelecekte
sağlık teknoloji uumlretim gibi alanlar başta olmak
uumlzere birccedilok farklı yerde yapay zekanın nimetle-
rinden faydalanmaya başlayacağız Buna bağlı
olarak da yapay zeka alanında uzmanlara ihti-
yaccedil olacak
11-Dijital Rehabilitasyon Danışmanı
Guumln iccedilerisinde maruz kaldığınız dijital bilgi-
ler nedeni ile hiccedil kendinizi bunalmış his-
settiniz mi Guumlnuumlmuumlzde birccedilok insan bu
şekilde hissediyor Hayatlarımız sosyal
medya ve diğer ccedilevrimiccedili aktiviteler etra-
fında doumlnduumlkccedile kullandığımız teknolojiye
ne kadar bağımlı hale geldiğimizi fark edi-
yoruz Bu nedenle gelecekteki popuumller
mesleklerden biri insanların dijital detoks
yapmasına yardımcı olarak bu tuumlr iccedilerik-
lerden uzak tutan profesyoneller olacaktır
Danışmanlık eğitimi almış kişiler bu iş iccedilin
gerekli donanıma en uygun adaylar olabi-
lir
12-3 Boyutlu Yazıcı Teknisyeni
Fuumltuumlristlere goumlre 3 boyutlu yazıcı teknolojisinin he-
nuumlz sadece yuumlzeyini kazıyabildik ve bu teknolojinin
ccedilok daha buumlyuumlk bir potansiyeli bulunuyor Hobici-
ler enduumlstriyel tasarımcılar biyomedikal muumlhen-
disler ve diğerleri talepler doğrultusunda suumlrekli
yeni şeyler deniyor ve alet edevat yiyecek giysi ev
gereccedilleri medikal implantlar ile otomotiv havacılık
ve elektronik iccedilin parccedilalar uumlretiyor Bu teknoloji
ilerledikccedile 3 boyutlu yazıcılar evlerimizdeki buzdo-
labı ya da mikrodalga fırınlar gibi normal hale gele-
cek Nihayetinde ise her ev ve işyerinde bir adet 3 boyutlu yazıcı bulunacak Bunun sonucunda ise
buumlyuumlk fabrikaların yerini şehirlerde faaliyet goumlsteren 3 boyutlu yazıcı ile uumlretim yapan işletmeler
alacak Yani 3 boyutlu yazıcı bakımı yapan teknik personele olan ihtiyaccedil fazlasıyla artacak
S A Y F A 2 1
13-Artırılmış Gerccedileklik Geliştirici
Gerccedilek hayat ccedilok mu
sıkıcı Goumlrsel olarak
iyileştirmelere ek
bilgilere ve eğlenceli
eklentilere mi ihtiya-
cı olduğunu duumlşuumlnuuml-
yorsunuz Boumlyle duuml-
şuumlnen insanlar oldu-
ğu iccedilin oumlzel guumlneş
goumlzluumlkleri biyonik
kontakt lensler ve
diğer teknolojiler aracılığı ile gerccedilekte goumlrduumlğuumlmuumlz şeylerin uumlzerine dijital goumlruumlntuumller
ve bilgiler işlemek iccedilin artırılmış gerccedileklik teknolojisinden faydalanılıyor Her sektoumlre
etkinliğe ve kamusal alana etki edebilme yeteneği sayesinde artırılmış gerccedileklik gele-
cekte insanların hem kişisel hem de profesyonel hayatlarına dokunacaktır Bu nedenle
artırılmış gerccedileklik geliştiriciler bahsi geccedilen teknolojinin guumlvenli ve etkili kullanım yol-
larını bulup tasarlamak zorunda kalacak
14-Kişisel Gizlilik Danışmanı
Teknoloji evrimleşerek geliş-
tikccedile ve her geccedilen guumln hayat-
larımıza daha fazla nuumlfuz
ettikccedile kişisel gizliliğimizi ko-
rumak da zorlaşıyor Yuumlz ta-
nıma sistemleri ve artırılmış
gerccedileklik teknolojileri geniş
kitlelerce kullanıldıkccedila bu
zorlu savaş daha da karmaşık
hale gelecek Yakında dışarı
ccedilıktığınızda insanlar sizin adı-
nızı yaşınızı medeni halinizi
ccedilalıştığınız yeri ve eğer varsa
sicil kaydınızı goumlrebilecek hale gelecektir Bu nedenle sosyal medya ya da diğer tekno-
lojilerin sunduğu oumlnemli faydaları feda etmeden gizliliğinizi koruyabilecek uzmanlar
gelecekte buumlyuumlk talep goumlrecektir
D İ P N O T
S A Y F A 2 2 S A Y I 5
15-Kişisel Marka Danışmanı
Buumlyuumlk ve koumlkluuml firmalar iccedilin bile kısa doumlnemli
projeler iccedilin serbest ccedilalışan profesyonelleri işe
alma youmlnelimi bulunuyor Bu anlayış gelecekte
daha da geniş ccedilaplı kabul goumlrebilir Oumlyle ki fuumltuuml-
ristlere goumlre ileride birccedilok iş proje bazlı geccedilici an-
laşmalarla yapılacak Eğer durum boumlyle ilerlerse
ccedilalışanlar kendi markalarını geliştirmek ve suumlrekli
kendilerini tanıtmak zorunda kalacak Kişisel mar-
ka danışmanları bu noktada devreye girerek ccedilalı-
şanların sanal ve kamusal kimliklerini profesyonel
uumlnlerini geliştirerek onları rekabetin oumlnuumlnde tut-
maya yardımcı olacaklardır
16-Robotik Hizmetler Teknikeri
Oumlnuumlmuumlzdeki on yıl iccedilerisinde hemen her ev
ccedilamaşır bulaşık yemek temizlik ve ccedilim biccedil-
me gibi goumlrevlerde kullanacağı gelişmiş ro-
botlara sahip olacak Fakat bu robotlar her
zaman duumlzguumln bir biccedilimde ccedilalışmayacaktır
Bu nedenle yetkin teknisyenlere hacklen-
miş bozulmuş ya da tamamen ccediloumlkmuumlş ola-
cak olan bu robotları tamir etmek iccedilin ihti-
yaccedil duyulacak Aslında robot teknikerleri
elektrikccedili tesisatccedilı ya da otomobil tamircisi
gibi beceri gerektiren ve kabul goumlren bir iş
olacak
Serap UumlNAL
Besni RAM Rehberlik OumlğrtPsikolojik Danışman
KAYNAKCcedilA
Binnur Yeşilyaprak-mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kitabı- kuramdan uygulamaya
meb_iys_dosyalar4401180351dosyalar2020_0611004013_GelecegYin_Meslekleripd
D İ P N O T
S A Y F A 2 3
S A Y F A 2 4 S A Y I 5
İnsan yaşamı boyunca ccedileşitli seccedilimler
yapar Mesleğini yiyeceğini giyeceğini evini
eşini arkadaşlarını vb seccediler Meslek seccedilimi
insanın yaptığı bu seccedilimler arasında belki de en
oumlnemlisidir Ccediluumlnkuuml insan mesleğini seccedilerken bir
bakıma gelecekteki yaşamını da belirlemekte-
dir (Ccedilakır 2004 2)
İnsanlık tarihinin başlangıcından bu ya-
na iş insan yaşamının gerekli ve buumlyuumlk bir bouml-
luumlmuumlnuuml kaplayan bir tarafıdır Birccedilok goumlruumlşe
goumlre iş yaşamın merkezidir ve hayat boyu suumlren
kariyer gelişimi tuumlm gelişmiş toplumlarda cin-
siyet ırk din coğrafya ve diğer demografik ka-
tegorilerin her biri ile alakalı olan evrensel bir
suumlreccediltir (National Career Development Associa-
tion 19931994a Engels Minor Sampson ve
Splete 1995 s134rsquodeki alıntı) İş ve kariyer ha-
yatın esas alanlarıdır ve herkesin bir kariyeri
vardır (Engels ve diğer 1995 134) Kariyer bir
insanın yaşam suumlresinde ccedilok uzun bir zaman
dilimini iccediline alan yaşam boyu kişinin değerle-
rinden yaşayacağı şehre kadar birccedilok alanda
etkisini hissettiren bir suumlreccediltir Kariyer kişinin
sadece işi değil yaşamdan ne beklediği amaccedil-
ları ne kadar risk alabileceği gibi soruların da
cevabıdır
İnsan hayatının en oumlnemli doumlnuumlm nok-
talarından birisi olan meslek seccedilimi insanın
yaşam biccediliminin de seccedililmesi demektir (Altun
2000Yanıkkerem ve ark 2004) Kişilerin ken-
dilerini en iyi şekilde ifade edebilecekleri ha-
yat boyu uğraşmaktan sıkılmayacakları ve kişi-
lik yapılarına en uygun mesleğe youmlnelmeleri
doğru bir karar olacak ve boumlylece hem kişisel
hem de toplumsal accedilıdan oumlnemli kazanımlar
elde edilecektir Kariyer gelişim suumlrecinin baş-
langıccedil noktası olan meslek seccedilimi bireylerin
hayatında oumlnemli bir yer teşkil etmektedir
Kişilerin meslek seccediliminde aile ve sosyal med-
yanın oumlnemli oumllccediluumlde etkili olduğu goumlzlemlen-
miştir İdeal meslek seccedilimi iccedilin oumlzelikle iş sa-
halarının analizi ilgili sektoumlruumln avantaj ve de-
zavantajları hakkında bilgi sahibi olma sektoumlr-
de ccedilalışanların mesleki deneyimlerini oumlğren-
me ve mesleğin kişiye uygunluğunu tespit et-
me gibi unsurların dikkate alınması ve kariyer
planlaması yapılması gerekmektedir Ancak
oumlğrenciler bu fırsatları goumlz ardı ederek ailenin
ya da sosyal medyanın etkisi ile seccedilim yap-
maktadırlar
OumlĞRENCİLERİN KARİYER SECcedilİMLERİNDE AİLENİN
VE DİJİTALLEŞMENİN ROLUuml
S A Y F A 2 5
Kariyer seccedilimi ve olası bir karara
varma beklentisi ccediloğu zaman belirsizlik
iccedileren karmaşık bir suumlreccediltir Belirsizliğin
nedeni bireyin hayatını buumltuumlnuumlyle etkile-
yecek olan meslek seccedilimini iccedilsel ve dışsal
faktoumlrlere bağlı olarak seccedilmek zorunda
olmasıdır Bu suumlreccedilte oumlğrenci olası bazı
senaryolar kurar geleceğe youmlnelik planlar
yapar ve hatta gelecekte buumltuumln bu belirsiz-
liğin azaldığını veya yok olduğunu duumlşler
Oumlte yandan bu suumlreci karmaşıklaştıran ise
bireyin son karara varmadan oumlnce dikkate
almak zorunda olduğu ailesinin duumlşuumlncesi
isteği hayali ve birde sosyal medyada ken-
diyle oumlzdeşleştirdiği kariyerler gibi faktoumlr-
lerin olmasıdır Karar suumlrecini yaşayan bi-
rey buumltuumln bu faktoumlrlerin varlığının ve na-
sıl analiz edilmesi gerektiğinin farkında
olabilir veya olmayabilir Ayrıca son kararı-
nı vereceği zaman bu faktoumlrleri eleme ve-
ya aralarında bir denge kurabilme kapasi-
tesine de sahip olmayabilir Bu durumda
kariyer seccedilimi suumlrecini son derece karma-
şık bir suumlrece doumlnuumlştuumlrebilir
D İ P N O T
Gencin meslek tercihinde ailenin ccedilok buumlyuumlk etkisi vardır Ailenin ekonomik olanakları ile kuumlltuumlr duumlzeyinin gencin meslek seccedilimini olumlu veya olumsuz youmlnde etkilediği bir gerccedilektir Araştırma bulguları goumlstermiştir ki ekonomik ve kuumlltuumlrel duumlzeyi yuumlksek olan ailelerde genccediller yetenek ve ilgileri doğrultusun-da meslek seccedilme şansına sahip olabil-mekte ailelerinden destek goumlrmektedir-ler Ekonomik ve kuumlltuumlrel olanakları elve-rişsiz olan ailelerde genccediller kısa zaman-da buumlyuumlk kazanccedil getireceği veya itibar
Meslek Seccediliminde Aileye Duumlşen Goumlrevler
sağlayacağı duumlşuumlnuumllen işlere youmlnlendiril-mektedirler
S A Y F A 2 6 S A Y I 5
siz ve başıboş bırakılmasıdır Ccedilocuklarına bu konuda rehberlik edemeyen aileler onların meslek tercihine ilgisiz kalmakla sorumluluk-tan kurtulmuş olduklarını zannederler
Ccedilocuklarının gelişiminde olumsuz et-kileri olan bu ailelerin yanı sıra meslek seccedili-mi konusunda ccedilocuğuna yol goumlsterici olma-ya ccedilalışan onun yetenek bilgi beceri ve ilgi-lerini goumlz oumlnuumlnde tutarak rehberlik eden hiccedilbir fedakacircrlıktan kaccedilınmayan aileler de vardır Kendi arzu ve oumlzlemlerine ters duumlşse de ccedilocuğunun seccedilimini onaylayan ve ona destek olan aile de yok değildir Sayıları ccedilok olmamakla birlikte bilgili ve bilinccedilli bir şekil-de ccedilocuğunun meslek seccedilimini olumlu youmln-de etkileyen ailelerin varlığı da inkacircr edile-mez Ancak pek ccedilok iyi niyetli ve anlayışlı an-ne-baba bu konuda ccedilocuğuna yardımcı ola-mamanın sıkıntısı iccedilindedir
Aile baskısının egemen olduğu hallerde ve mesleğin babadan oğla geccedilmesi şeklinde geleneğin suumlrduumlruumllduumlğuuml ailelerde gence baba mesleğini devam ettirmesi iccedilin baskı yapıldığı goumlruumllmektedir Bu ailelerde ccedilocuk kuumlccediluumlk yaş-tan itibaren baba mesleğini seccedilecek şekilde koşullandırılmaktadır Koşullandırma veya bas-kı yoluyla eğitilen gencin ya baba mesleğine youmlneldiği ya da ailesine başkaldırarak idealin-deki mesleğe sahip olabilmek iccedilin ortamından uzaklaştığı goumlzlenmektir Bazı aileler ise kendi ccedilocukluk veya genccedilliklerinde yapamadıklarını ccedilocuklarının yaşamında gerccedilekleştirmeye ccedilalı-şırlar Baba genccedilliğinde sahip olamadığı bir meslekte oğlunu goumlrmek iccedilin ona baskı yapar Anne okuyup ccedilalışamadığı iccedilin kızının okuma-sını ve meslek sahibi olmasını ister onu suumlrekli zorlar Zorlama sonucu gencin baba veya anne isteğine boyun eğdiği ya da isyan ettiği goumlruumlluumlr Yine başka aile modelinde de ccedilocuklara bazı işlerin oumlnemli ve itibarlı bazılarının ise diğerle-rine goumlre daha oumlnemsiz ve değersiz olduğu ifa-de edebilirler Bu da aile iccedilinde bazı meslekler hakkında oumln yargıların oluşmasına yol accedilar Boumlylece aile dolaylı bir biccedilimde gencin meslek tercihini etkilemiş olur Soumlzuuml geccedilen bu aile mo-dellerinde birey-meslek uygunluğu goumlz oumlnuumln-de bulundurulmadığından ne gencin başarısı duumlşuumlnuumlluumlr ne de mutluluğu Burada oumlnemli olan ailesinin isteklerinin gerccedilekleşmesi aile-nin yapmış olduğu meslek seccediliminin genccedil tara-fından benimsenmesidir Yine bazı ailelerde goumlruumllen bir başka hatalı davranış da meslek seccediliminde gencin tamamen yardımsız destek-
S A Y F A 2 7
Ccedilocukluk ccedilağında meslek seccedilimi gerccedileklikten uzak olup hayali ve arzulu iken oumln ergenlik doumlnemine yaklaştıkccedila yaşamda gerccedileklik faktoumlruumlnuumln roluuml artar kişi meslek seccedilme sorumluluğunun bilin-cine varır İlgi ve yetenekleri giderek ay-rışmaya başlar Yine yetenek ve ilgilerin mesleki amaccedilları belirlemede oumlnem ka-zandığı goumlruumlluumlr
Bu doumlnemde başlarında meslek tercihleri oumlnce ilgilere dayanırken daha sonra yeteneklerde dikkate alınarak mes-leki tercihler ifade edilir Ortaokulun ta-mamlanması ile birlikte akademik eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim arasında seccedilim yapmak zorunluluğunda kalan ccedilo-
cuk oumlncelikle genel ve oumlzel yeteneği ile mevcut eğitim seccedileneklerinden hangisine uygun olduğunu belirlemek durumunda-dır Ccedilocuk temel eğitim sırasında birccedilok ders almış ve başarısını ccedileşitli ortamlara sınama fırsatı bulmuştur Bu doumlnemde ccedilo-cuk karar verirken yeteneklerini ilgilerini eğitimden ve hayattan neler beklediğini mali olanaklarını goumlz oumlnuumlne alarak iş ve eğitim olanaklarını incelemek gerektiğinin farkına varmıştır
D İ P N O T
Orta ccedilocukluk ya da oumln ergenlik doumlnemi 10-15 yaş aralığında olup ortaokul kade-mesine denk gelmektedir Bu doumlnemdeki ccedilocuklar artık ergenlik doumlnemine girmiş bir-ccedilok gelişim doumlnemi itibari ile meslek seccedilimi ile ilgili duydu ve duumlşuumlnceleri şekillenmeye başlamıştır Bu doumlneme meslek gelişiminde lsquoDeneme Doumlnemirsquo denmektedir Bu yaştaki ccedilocuklarda genellikle goumlzlenen mesleki davranışlar
Mesleki faaliyetlerle temel beceri ve ilgileri arasında var olan ilişkiyi anlama
Ccedileşitli yeteneklerden hangilerinin kendisinde guumlccedilluuml olduğunun farkına varması
İlgilerin belirginleşmesi ile bazı faaliyetleri daha ccedilok yapmak bazılarından uzak-laşmak isteme
Hayattan neler beklediğinin ve hayatta nelere oumlnem verdiğinin farkında olmak
Toplumda var olan sosyal ve ekonomik olanakları inceleyerek iş veya eğitim olanaklarını araştırmak
İş ve oyun iccedilin zamanı planlaya bilme
Hayata atılma ya da ileri eğitime devam etme seccedilenekleri uumlzerinde duumlşuumlnme ve araştırma yapma şeklinde sıralanabilir
S A Y F A 2 8
Bu yaşlardaki ccedilocuğunuzun meslek gelişimine yardımcı olmak iccedilin şunları yapabilir-siniz
1) Ccedilocuğunuzun ilgi duyduğu alanları belirleye bilmek iccedilin hangi tuumlr faaliyetleri yap-maktan hoşlandığını hangi tuumlr faaliyetleri yapmaktan hoşlanmadığı konusunda onun-la konuşabilir ccedilevresindeki kişilerden aldığı bu konudaki geribildirimleri ve kendi kişi-sel goumlzlemlerinizi onunla paylaşın
2) Kendi goumlzlemlerinizi de dikkate alarak ccedilocuğunuzun evde ve okulda başarı ile yap-tığı işler hakkında onunla konuşun
3) Ccedilocuğunuzun yetenek ve ilgilerine uygun bir meslek seccedilebilmesi kadar meslekler hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olun
D İ P N O T
Oumlzellikle ccedilocuğunuzun bir meslek hakkında şu tuumlr bilgilere sahip olması gerekir
Meslek mensubu bir guumln iccedilinde ne gibi işler yapmaktadır
Ccedilalışan kişi başlıca ne gibi faaliyetlerde bulunarak nelerle uğraşmaktadır
Mesleğe girebilmek iccedilin sahip olması gereken oumlzellikler (Fiziksel psikolojik oumlzellik-ler genel yetenekler duumlzeyi ya da oumlzel yetenekle yaş sınırı gibi) nelerdir
Mesleğe girebilmek iccedilin gerekli eğitim duumlzeyi nedir Ccedilıraklık kurs staj gerekli mi-dir
İş nasıl bir ortamda yuumlruumltuumllmektedir
Mesleğin ccedilalışma koşulları nelerdir
Ccedilalışmalarının elde ettiği en duumlşuumlk ve en yuumlksek kazanccedil duumlzeyi nedir
Meslek uumlyelerinin ilerde iş bulma olanağı ne kadardır
Ccedilocuğunuzun ilgilendiği meslek hakkındaki sorulara cevap bulabilmesi ona yardım-cı olabilmeniz iccedilin
Kendi mesleğiniz ya da yakın ccedilevrede bulunan insanların meslekleri hakkında ccedilocu-ğunuzla konuşabilir onun bu konuda goumlzlemlerini dinleyebilir ya da bizzat iş ortamı-nıza onu goumltuumlrerek doğrudan yaşantı edinmesini sağlayabilirsiniz Ccedilocuğunuzu tv radyo programları kitaplar bilgisayar programlarından ya da okulundaki rehber oumlğ-retmeninden yardım alarak meslekleri tanımasına teşvik edin
Ccedilocuğunuzun değişik iş yerlerine ziyaret ederek yarım zamanlı işlerde ccedilalışarak meslekler hakkında bilgi toplamasını sağlayın
S A Y F A 2 9 S A Y I 5
Ccedilocuğunuzu meslekleri tanıtıcı konferanslara katılmaya ccedilevresindeki kişilere meslekler hakkında soru sormaya teşvik edin
Ccedilocuğunuzla meslekler hakkında oumlğrendiği bilgileri tartışmak oumlğrendiği bilgileri buumltuumlnleş-tirmesini sağlayın
Ccedilocuğunuzun gelecekteki mesleki plan ve hedefleri uumlzerinde şu anki ilgi ve yeteneklerinin ne kadar oumlnemli olduğunu anlamasına yardımcı olun
Sizin iccedilin ccedilalışmanın ne ifade ettiğini ccedilocuğunuzla konuşarak insanların yalnızca para ka-zanmak iccedilin ccedilalışmadığını anlamasına yardımcı olabilir ccedilalışmanın kendisi iccedilin anlamını bul-masına ve hayattan ne beklediği konusunda fikir sahibi olmasını sağlayın
Meslek Seccediliminde Dijitalleşmenin Roluuml
Guumlnuumlmuumlz duumlnyasında bireylerin mes-lek seccediliminde kitle iletişim araccedillarının ve oumlzel-likle televizyonun ccedilocuk ve genccedillerin mesleki gelişimleri uumlzerinde etkisi oldukccedila fazladır Medya (yazılı ve goumlrsel iccedilerikli video temelli ma-teryaller) kişisel oumlzellikle-rine dayalı olarak ccedilocuk-ları ve genccedilleri seccedilici algı-ları aracılığı ile mesleki gelişimleri konusunda etkileyebilmektedir (King ve Multon 1996) Tele-vizyon gazeteler dergiler ve bilgisayar uumlzerinden ulaşılan kaynaklarda sıkccedila goumlsterilen bazı mes-leklere sahip kişilerin ccedilocuk ve genccediller tarafın-dan model alınma olasılığı artabilmektedir Uumllkemizde son zamanlarda goumlsteri sanatlarıyla ya da bazı spor alanlarıyla ilgili mesleklere sa-hip olmanın daha popuumller olarak algılanmasın-da medyanın etkisi ccedilok accedilıktır Medyada bu tip mesleklere sahip olmanın getirebileceği pırıltı-lı yaşam olanakları gerccedilekccedili yanlarını goumlzetme-yen genccediller accedilısından ccedilok ccedilekici olarak algıla-nabilmektedir Gelecek yıllarda da medyanın ve dijital duumlnya-nın yeri daha da oumlnemli hale gelecektir Klasik
anlamdaki birccedilok iş tanımı ve meslekler değiş-mektedir Değişmeye de devam edecektir Oumlzellikle Pandemi suumlreciyle birlikte duumlnya ge-nelinde dijitalleşmenin oumlnemi daha da oumln pla-
na ccedilıkmıştır Bu suumlreccedil eğitimde de dijitalleş-menin daha da yoğun kullanılmasını sağlamış-tır Bilgisayar teknoloji-sinde elde edilen bilgi-lerin iletişim teknoloji-sine uygulanmasıyla yeni teknolojiler birey-leri iletişim teknolojisi iccedilerisinde aktif bir hale
getirmiştir Sadece teknolojinin hızla hayatı-mıza girmeye başlaması ve dijital duumlnyaya geccedililmesi ile değil ekonomik sosyal bilimsel ve kuumlltuumlrel değişmelerinde etkisiyle geleceği olan meslekler şekilleniyor Yeni dijitalleşen duumlnya ve yapay zekacirc kavramlarıyla birlikte meslek anlayışları da değişti Oumlnceleri genccedille-re ne olmak istediklerini sorduğunuzda dok-tor avukat muumlhendis oumlğretmen cevaplarını alırdınız Dijitalleşen duumlnya ile birlikte bu mes-leklerin yerini yabancısı olduğumuz fakat ge-leceği olan meslekler aldı
S A Y F A 3 0
Geleceği Olan Meslekler İccedilin Gerekli Oumlzellikler
Geleceği olan meslekler grubundan bir meslek seccediltiniz ve bu konuda her tuumlrluuml eğiti-mi almaya başladınız diyelim Eğitimin yanı sıra kişisel olarak geliştirmeniz gereken becerileriniz de olmalı Bu konuda kendinizi eğitmelisiniz Bu becerileri geliştirmeniz seccedileceğiniz meslekte emin adımlarla ilerlemenizi sağlayacaktır Ccediloumlzuumlm Odaklı Olun Karşınıza ccedilıkan problemleri ccediloumlzmeye odaklanın Bazen ccedilok zor ve karmaşık problemler dahi ccedilıksa pes etmeden ccediloumlzmeye ccedilalışın Problemlere ccediloumlzuumlm bulmak iccedilin zihin egzersizleri yapın Farklı ve Yaratıcı Duumlşuumlnuumln Olaylara ve problemleri ccediloumlzmeye yaklaşırken farklı duumlşuuml-nuumln Yaratıcı ccediloumlzuumlmler ve oumlneriler bulun Kimsenin duumlşuumlnemediğini duumlşuumlnen yaratıcı ccediloumlzuumlmler sunan insanlar iş hayatında ccedilok tercih edilirler Olayları Analiz Edin Olayları analiz edip suumlzgeccedilten geccediliren ve nokta atışı ccediloumlzuumlm yol-ları bulan insanlar her zaman aranılan kişilerdir Sosyal Biri Olun Ccediloumlzuumlm odaklı olmanın yanı sıra sosyal ilişkilerinizde guumlccedilluuml olmalı İyi bir dinleyici olmalı empati kurabilmeli ve yaptığınız işi en iyi şekilde yapmalısınız Akademik Donanıma Sahip Olun Bilim teknoloji muumlhendislik ve matematik youmlnuumln-den ileri derede donanımlı olmalısınız Bu yeteneklere sahip insanlar geleceği olan meslekler iccedilin ilk tercih sebebidir Genel Becerilere Sahip Olun Sosyal analitik mobil becerileri youmlnuumlnden kendilerini geliştirmiş kişiler de tercih nedenidir
D İ P N O T
Geleceği olan meslekler ne demek Geleceği olan meslekler oumlnuumlmuumlzdeki yıllar iccedilerisinde gelişen gelişen teknoloji ile bir-likte ihtiyacı artan meslek gruplarıdır Bu mesleklerin yeni ve gelişmekte olması ve bu alanda az personel bulunması nedeniyle ccedilok kazandıran meslek grubunda yer alır Dijitalleşen duumlnyada meslek anlayışı ve ihtiyacı da farklılaşır Geleceği olan meslekleri tercih edecek genccedillere ne oumlnerilir Geleceği olan meslekleri tercih edecek bu alanda kariyer yapacak genccediller oumlncelikle bu konudaki akademik kariyerinizi en iyi şekilde tamamlayın Uzmanlık alanlarınıza goumlre eğitimlerden destek alın Suumlrekli kendinizi geliştirin yaptığınız işin en iyisini ya-pın Meslek seccediliminde nelere dikkat etmeli Mesleğinizin kişilik oumlzelliklerine uyup uymadığına akademik ve gerekli becerileri ta-şıyıp taşımadığına dikkat etmelisiniz Seccediltiğiniz meslek grubunun suumlrekli yapabilece-ğiniz bir iş olması aile ve sosyal hayatınızı da etkiler Gelir duumlzeyinizde hayat tarzınızı etkileyen oumlnemli bir faktoumlrduumlr
S A Y F A 3 1 S A Y I 5
Meslek seccedilimi sırasında yerinde bir karar alabilmek iccedilin gence duumlşen goumlrevler 1 Kendinizi iyi tanıyın Genccedil bedensel oumlzellikleri sağlık durumu guumlccedilluuml ve zayıf youmlnleri zekacirc duumlzeyi ve zekacirc biccedilimi oumlzel yetenekleri ve yeteneksiz olduğu alanlar ilgi ve istekleri kişilik ve karakter yapısı ulaş-mak istediği idealler ve arzu ettiği başarı tuumlruuml hakkında bilgi sahibi olmalıdır 2 Meslekleri tanıyın Genccedil meslekleri tanımalı buumltuumln meslekler hakkında bilgi toplayamazsa da seccedilmeyi planla-dığı mesleği iyi tanımalıdır Genccedil mesleğin veya mesleklerin tarihccedilesini evrimini yapılacak işin niteliğini ccedilalışma ortamını ve koşullarını meslekte aranan yaş yetenek cinsiyet bilgi tuumlruumlnden oumlzellikleri mesleğe nasıl hazırlanıldığı meslekte ccedilıraklık suumlresini yuumlkselme ve iler-leme şansını kazanccedil durumunu iş bulma olasılığını ve işin uumllke ccedilapındaki geccedilerliğini bilmeli-dir 3 Kendi oumlzellikleriniz ile seccedilmeyi amaccedilladığınız mesleğin nitelikleri arasındaki uygunluğu araştırın Genccedil rastgele seccedilim yapmaktan kaccedilınmalı seccedilmeyi duumlşuumlnduumlğuuml meslekte aranan niteliklerin kendisinde bulunup bulunmadığını goumlzden geccedilirmelidir Genccedil yetenekli olmadığı ilgi duy-madığı bir alana youmlnelmekten ve ani kararlar almaktan kaccedilınmalı seccedileceği mesleğin buumltuumln yaşamını şekillendireceğini unutmamalıdır Genccedil birey-meslek uygunluğu sağlandığında ancak mutlu olabileceğini hatırdan ccedilıkarmamalıdır
Aysel KATARCI
Besni RAM RehPskDanışHizBlmBşk
KAYNAKCcedilA Kaynakccedila Altun İ (2000) Kocaeli Sağlık Yuumlksekokulu oumlğrencilerinin kişisel değerleri ve meslek seccedilimlerine etki eden faktoumlrler I Uluslar arası amp VIII Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı Antalya 75- 77 Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi The Journal of Social Sciences Institute SayıIssue35 ndash Sayfa Page 35 ISSN 1302-6879 VANTURKEY LİSE OumlĞRENCİLERİNİN KARİYER DUumlŞUumlNCELERİNİ ETKİLEYEN FAKTOumlRLERİN İNCELENMESİ-FFUNDA AKKOCcedil BUCA EĞİTİM FAKUumlLTESİ DERGİSİ 32 (2012) httpwwwmeligorgtrcocuklarimiz-icinAileye-Dusen-Gorevler24 httpswwwiienstitucombloggelecegi-olan-meslekler
Yeteneklerinizin ve duumlnyanın ihtiyaccedillarının kesiştiği yerde mesleğiniz yatıyor
-Aristo
S A Y F A 3 2
Değişen ve gelişen duumlnya koşulla-
rı iccedilerisinde meslek ve kariyer kavramları
hem gelişimin ve değişimin bir parccedilası
olmuş hem de gelişimin ve değişimin
kendisi konumundadır 1900rsquoluuml yılların
başlarından itibaren ABD başlamış olan
ve guumln geccediltikccedile değeri anlaşılan meslek
ve kariyer kavramları uumllkemizde ise bu-
guumln yadsınmayacak derecede oumlnemini
korumaktadır Elbette ki bu iki kavram
guumlnuumlmuumlze ulaşana kadar ccedileşitli evreler
geccedilirmiş oldu
Bireyin iccedilinde bulunduğu hayat
koşulları iccedilerisinde anlam bulduğu el-
betteki iş ve meslek durumu ile daha da
anlam kazanacaktır Okul hayatının baş-
larında ilgi ve yetenek ile başlayan reh-
berlik suumlreci daha sonra eğitimin sonla-
rında iş ve meslek youmlnlendirmesi ile ni-
hayetine ulaşır Bilindiği uumlzere gerek reh-
berlik hizmetleri olsun gerek mesleki
rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmet-
leri olsun Tuumlrkiyersquonin model aldığı uumllke
ABD olmuştur Uumllkemiz mesleki danış-
manlık ve kariyer danışmanlığı kavramla-
rının oumlnemini ccedilok sonradan fark etmiş
olmasına rağmen buguumln iş sahasının ge-
nişlemesi ve yeniduumlnya duumlzeninin suumlrekli
yenileşme hareketleri beraberinde bu iki
kavramın oumlnuumlnuuml istemsizce accedilmaktadır
Tarihsel suumlreci incelersek Tuumlrkiyersquode reh-
berlik hizmetleri 1950rsquolerde Marshall
Planı kapsamında Amerikalı uzmanların
uumllkemize gelmesi ve bazı Tuumlrk eğitimcile-
D İ P N O T
TUumlRKİYEDE MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER
DANIŞMANLIĞI
rin ABDrsquode eğitim goumlruumlp yurda doumlnmesi
ile başlar Mesleki rehberlikte 1950rsquoden
bu yana gelen tarihsel rehberlik dilimden
yararlanmıştır Milli Eğitim Bakanlığı bu
konuda ilk adımı atan kurumlardan ol-
muştur MEB bu suumlreccedilte ccedileşitli ilgi yete-
nek ve eğilimlerle ilgili teknik araccedil ve ge-
reccediller hazırlamış ve uygulamıştır Tabi ki
bu suumlreccedilte hazırlanan ve uygulanan tek-
niklerde tamamen kopya bir suumlreccedil olma-
mış kuumlltuumlrel alt yapıda goumlz oumlnuumlnde bu-
lundurulmuştur Aynı zamana MEB o douml-
nemlerde eğitim şuralarında mesleki reh-
berliğin oumlnemini uumllkenin kalkınması nok-
tasında hedef koymuştur Bu konuda atı-
lan en buumlyuumlk adım Gazi Eğitim Enstituuml-
suumlnde oumlğretmen yetiştiren programlara
ldquoRehberlik ve Danışma Dersirdquo nin konma-
sı ve tuumlm resmi kaynaklarda meslek seccedili-
mi ve youmlneltmenin oumlneminin vurgulan-
ması oldu Daha sonra gerek rehberlik
olsun gerek mesleki rehberlik olsun MEB
ccedileşitli adımlar attı fakat atılan adımlar
bazen sekteye uğradı Oumlrneğin mesleki
rehberliğin kimin yapacağı ve yahut kay-
nak alan nerden karşılanacak şeklinde bir
takım belirsizlikler soumlz konusu oldu Bu
belirsizlik doumlnemi birccedilok arayışa sebep
oldu belirsizlik suumlreci ise mesleki rehber-
lik ve kariyer alanında birccedilok bilgi sağla-
mış oldu
S A Y F A 3 3 S A Y I 5
2000rsquoli yıllara yaklaşırken daha oumlnce
belirttiğimiz gibi gelişen ve değişen duumlnyada
meslek ve kariyer kavramına daha ccedilok ihtiyaccedil
duymuş ve bu meslek kariyer alanlarında daha
ccedilok pratiklere ihtiyaccedil duydu Ccediluumlnkuuml artık bu
hizmetlerin sadece liseye ya da uumlniversiteye
geccedilişte ve meslek seccedilimi kararı ile sınırlı olma-
dığı tuumlm yaşam suumlresince ve buumltuumlnsel kariyer
gelişimine youmlnelik olması gereğine dikkat ccedileken
akademisyenlerin makale ve kitaplarında
lsquomesleki gelişim suumlrecirsquo ve lsquomesleki gelişim gouml-
revlerirsquo nden soumlz edilmeye başlanmıştır Mesle-
ki Rehberlik ve Kariyer Psikolojik Danışmanlığı
alanında uumlniversitelerde uygulamalı (deneysel)
tez ccedilalışmaları ve oumllccedilek geliştirme veya uyarla-
ma ccedilabaları dikkate değer bir ivme kazanmıştır
Devamında uumlniversitelerde PDR alanı oumlnem
kazanmış ve uumlniversitelerde accedilılan boumlluumlm sayısı
hız kazandı Uumlniversitelerin birccedilok alanında
mesleki rehberlik dersi kondu Kariyer danış-
manlığı adı ile birccedilok alana sertifika verildi Uumll-
kemizde gelecek umutlarının uumlniversite eğiti-
mine bağlandığı ve oumlğrencilerin buumlyuumlk bir yarışı
aşarak hak kazandığı uumlniversitede iyi bir prog-
ram seccedilme kaygısı oumlğrencileri okul dışında uumlni-
versiteye giriş sınavlarına hazırlayan oumlzel ders-
hane sektoumlruumlnuuml yaratmıştır Bu kurumlarda
goumlrevli rehber oumlğretmenlerin oumlğrencinin uumlni-
versiteye giriş puanlarına goumlre girebileceği
uumlniversite ve boumlluumlmleri teknik bir sıralama
yaparak oumlğrenciyi youmlnlendirme uygulaması
ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir yardım tuumlruumlnuuml
doğurmuştur Oumlte yandan İŞKUR da aynı şe-
kilde mesleki rehberlik kavramına oumlnem ver-
miş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli raporlar hazırla-
mış ve sunmuştur
Gelinen noktada buguumln Tuumlrkiyersquode
meslek rehberlik ve kariyer danışmanlığı oumlne-
mini korumaktadır Ccedileşitlenen meslek alanları
ve dallarına atfen ilgiye yeteneğe ve eğilimle-
re daha ccedilok oumlnem verilmektedir Mesleki reh-
berlik ve kariyer danışmanlığı ise duumlnyadaki
ivmeleri ve gelişmeleri goumlz ardı etmemekle
muumlmkuumln olur uumlniversiteye giriş puanlarına
goumlre girebileceği uumlniversite ve boumlluumlmleri tek-
nik bir sıralama yaparak oumlğrenciyi youmlnlendir-
me uygulaması ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir
yardım tuumlruumlnuuml doğurmuştur Oumlte yandan İŞ-
KUR da aynı şekilde mesleki rehberlik kavra-
mına oumlnem vermiş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli
raporlar hazırlamış ve sunmuştur
Huumlseyin KARTAL
Besni RAM RehOumlğrtPsikolojik Danışman
S A Y F A 3 4
Bir yolculuğa ccedilıkmaya karar verdikten
sonra ne yaparsınız İlk olarak nereye
gideceğinize yani yolculuk sonunda nere-
ye ulaşacağınıza karar verirsiniz Sonra-
sında da yola ne zaman ccedilıkacağınıza han-
gi ulaşım yolunu tercih edeceğinize bilet
alıp almayacağınıza dair seccedilimler yapar
ve harekete geccedilersiniz Kısaca yolculuğu-
nuzun tuumlm ayrıntılarını planlar ve kendi-
nize bir yol haritası ccedilıkarırsınız Kariyer
planlamak ve bu doğrultuda meslek seccedili-
minde bulunmak da bir yolculuktur Bu
yolculuğa ccedilıkmadan oumlnce bir yol haritası
ccedilıkarmak ve bu harita doğrultusunda ha-
reket etmek iyi bir kariyer yolculuğu iccedilin
ilk adımdır
Kariyer koumlken olarak Fransızca
ldquocarrieacutererdquo kelimesinden gelmektedir Ke-
lime oumlznel anlamı ldquobir yere ccedilıkan bir yere
gelenrdquo olarak ifade edilmektedir Tanımı-
na bakacak olursak kariyer bir oumlmuumlr bo-
yu yaşanan olaylar dizisi bireyin meslek
ile diğer yaşam rollerinin birbirini izleme-
si sonucu oluşan genel oumlruumlntuuml ve gelişim
ccedilizgisinde oumlzellikle mesleki rollerde yuumlk-
selme duraklama ve gerilemeyi iccedileren
suumlreci ifade eden kavramdır
(Kuzgun2006) Goumlruumllduumlğuuml gibi kariyer
yolculuğu yaşamımız boyunca devam edi-
D İ P N O T
KARİYER PLANLAMANIN YOL HARİTASI
yor Bu yolculukta meslek seccedilmek ve o
mesleği yapıyor olmak uğradığımız du-
raklardan biri Mesleki roluumlmuumlzuumln yanı
sıra bu yolculuğa diğer yaşam rollerimiz
olan ccedilocuk anne baba kardeş eş
komşu vb rollerimiz de eşlik ediyor En
oumlnemlisi de yolculuğumuz bir duumlzluumlkte
değil inişli ccedilıkışlı bir şekilde suumlruumlyor Peki
tuumlm bunlar ne demek oluyor Bir mes-
lek seccediliminde bulunulduğunda oumlmuumlr
boyu bu mesleği yapmak zorunda değil-
siniz belki zamanla meslek değişime uğ-
rayacak belki de meslek değişikliğinde
bulunmak isteyeceksiniz Kariyer planla-
ma tek bir gidiş hakkının olduğu bir yol-
culuktan ziyade birden fazla yollara sa-
hip ccedileşitli alternatiflerin olduğu bir suuml-
reccedil Aynı zamanda meslek seccediliminden
ziyade bir kendini tanıma ve geliştirme
suumlrecidir İyi bir kariyer yolculuğu yap-
mak istiyorsanız kendinizi tanımanız ve
yapmak istediğiniz işimesleği tanıma-
nız bu işimesleğe yaparken değerleri-
nizi bilmeniz oldukccedila oumlnemli Yani yap-
mak istediğiniz işimesleği istiyor olmalı-
sınız istediğiniz işmeslek kendi ilgi ye-
tenek ve mesleki değerlerinize( kazanccedil
unvan iş olanakları vb) uygun olmalı ve
yaptığınız işmesleğe birileri değer veri-
yor olmalı ve bu değerler sizin mesleki
değerlerinizle uyumlu olmalı Yani iste-
diğiniz bir işi yapacak yeteneğiniz yoksa
ancak hayal kurarsınız Yapabileceğiniz
bir işi sevmiyorsanız mutsuz olursunuz
Başkalarının değer vermediği bir iş ile
uğraşırsanız ekonomik karşılığını veya
mesleki doyumunu alamazsınız
(Erkut2016) Tuumlm bunların bir arada
sağlayan işmeslek seccedilimi iyi bir kariyer
yolculuğunun diğer adımıdır
S A Y F A 3 5 S A Y I 5
İyi bir kariyer yolculuğunun adımlarına goumlre yol haritamızı ccedilıkaracak olursak
Kendimizi tanımak iccedilin ldquoBen kimim Benim ilgi ve yeteneklerim nedir Ben ne yapa-
bilirimrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Yapmak istediğiniz işmesleği tanımak iccedilin ldquoHangi mesleği seccedilebilirim Seccedilmek iste-
diğim işmesleğin oumlzellikleri nedir Benim oumlzelliklerim ve işmesleğin oumlzellikleri ne ka-
dar uyumlu Bu işmesleği yapmak iccedilin ne yapmak gerekiyor Hangi lise veya uumlniver-
siteye gidebilirim Bu işmeslek iccedilin diploma yanında başka nelere ihtiyacım varrdquo vb
soruları sorabilirsiniz
Mesleki değerlerinizi bilmek iccedilin ldquoBu işmesleği yaparken ne kazanmak istiyorum
(para saygınlık unvan rahat gezmek tek başınalık gibi) Toplum bu işmesleğe ne
kadar değer veriyor Bu işmesleğin iş olanakları nedir Oumlzel sektoumlrde mi devlet ku-
rumlarında mı ccedilalışmak istiyorum Bu işmesleği nasıl yapmak istiyorum Bu iş
mesleğin iş olanakları değişikliğe uğrarsa ne yaparım Yapmak istediğim işmeslek
gelecekte yeri ne olurrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Tuumlm bu sorularına cevabına uygun olan mes-
lekleri belirleyip meslekler hakkında daha fazla
bilgi edinip araştırma yapabilirsiniz Meslek
elemanlarıyla goumlruumlşebilirsiniz Karar verirken
sormanız gereken diğer bir soru ise ldquoBu iş
meslek seccediliminde mutlu musunuzrdquohellip Sorulara
cevap veren meslekler aynı zamanda bu iş
mesleği yaparken mutlu olacağınız seccedilimler
olmalı Eğer mutlu olacağınız bir seccedilim olmazsa
yaşamınızın bir kısmında mutlu olmadığınız
bir doumlnem yaşayacak olabilirsiniz Kariyer
planlamak bir nevi kendiniz iccedilin doğru ve
mutlu bir işmeslek seccedilimi yapmak ve bu se-
ccedilim doğrultusunda ccedilalışmalarda bulunmak ile
ilgilidir Tuumlm bunları karşılayan bir planlama
iccedilin iyi bir kariyer yolculuğu olduğundan bah-
sedebiliriz
İyi bir kariyer yolcuğu iccedilin yol haritasını ccedilıkarırken yolculuk bileti gibi bize yar-
dımcı olabilecek kaynaklarımız ise
S A Y F A 3 6
Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi (MBS)
D İ P N O T
Kişinin kendisini tanımasına yapmayı sevdiği şeyleri ve yeteneklerini keşfetmesine meslek seccedili-mine yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur Sisteme httpmbsmebgovtr adresinden ulaşıp uumlcretsiz uumlyelik oluşturabilirsiniz Oluşturulan uumlyelik sonrasın-da sistemde yer alan testlerdeki sorulara verdiğiniz cevaplara goumlre meslek eşleştirmesinde bulunuyor Sistem zaman zaman guumlncellemeler nedeniyle tam işlevsel olarak ccedilalışmayabiliyor Bu yuumlzden ara ara girip tekrar kontrol ederek faydalanabilirsiniz
Mesleğim Hayatım Portalı
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Muumlduumlrluumlğuuml
tarafından hazırlanmış olup mesleki ve teknik eği-
timde yer alan liseler ve boumlluumlmler hakkında bilgi
vermektedir Bu boumlluumlmlerin gelecekteki iş imkacircnla-
rı staj olanakları iş olanları meslek tanıtımları gibi
birccedilok konuda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Por-
tala httpsmeslegimhayatimmebgovtr adre-
sinden ulaşabilirsiniz Portalda yer alan videoları
izleyebilir dokuumlmanları inceleyebilirsiniz
S A Y F A 3 7 S A Y I 5
Tuumlrkiye İş Kurumu (İŞKUR) ldquoMeslekleri Tanıyalımrdquo
Duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmesleği adıyla aratarak mesleğin ta-
nımı goumlrevleri mesleğin gerektirdiği oumlzellikler ccedilalışma or-
tamı ve koşulları mesleğe sahip olmak iccedilin alınacak eğitim-
ler iş olanakları mesleki kariyer suumlreci hakkında ayrıntılı
bilgilerin yer aldığı dosyalara ulaşabilirsiniz Merak ettiğiniz
veya duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek hakkında ayrıntılı bilgilere
bakarak size olan uyguluğunu değerlendirebilir meslek se-
ccedilime youmlnelik kararlar alabilirsiniz Kurum web sitesine gir-
diğinizde Online İşlemler sekmesinden Meslekler Soumlzluumlğuuml
rsquonuuml seccedilip Tuumlrk Meslekler Soumlzluumlğuuml ve Meslekleri Tanıyalım
başlıklarını inceleyebilirsiniz Kurum web sitesine https
esubeiskurgovtr adresinden ulaşabilirsiniz
Yuumlksekoumlğretim Program Atlası
YoumlkAtlas olarak bilinen bu sistem ise Yuumlksekoumlğretim
Kurulu tarafından hazırlanmış olup uumlniversitelere ilişkin
ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Sistemde yer alan başlıklar
aracılığıyla uumlniversiteler oumln lisans ve lisans boumlluumlmleri
meslek tanıtımları mezunlarının KPSS TUS DUS gibi sı-
navlardaki başarı bilgilerine bir oumlnceki yılın sonuccedillarına
goumlre yerleşen oumlğrencilerin Yuumlksekoumlğretim Kurumları Sına-
vı kapsamında Temel Yeterlilik Testi ve Alan Yeterlilik Tes-
ti netlerine ulaşabilirsiniz Bu bilgiler doğrultusunda mes-
lek ve uumlniversite tercihinde bulanabilirsiniz Seccedilmek iste-
diğiniz mesleğe okumak istediğiniz boumlluumlm ve uumlniversite-
ye karar verebilir buna goumlre ccedilalışmalarınızı planlayabilirsi-
niz Sisteme httpsyokatlasyokgovtrindexphp adre-
sinden ulaşabilirsiniz
S A Y F A 3 8
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi
D İ P N O T
buumlnyesinde bulunan projeler aracılığıyla boumlluumlm-
uumlniversite tercihi staj ve iş olanakları ve mesleki eğitim
suumlreccedilleri kapsamında destek uumlniversiteye hazırlananlara
uumlniversite okuyanlara ve kamu ccedilalışanlarına destek ol-
maktadır UumlNİ-VERİ Projesi kapsamında uumlniversite tercih-
lerine yardımcı olmak amacıyla lisans boumlluumlmleri hakkında
İş Bulma Suumlresi Başlangıccedil Uumlcreti Nitelik Uyuşmazlığı Ka-
muda İşe Yerleşme Oranı Firma Buumlyuumlkluumlğuuml Dağılımı ve
Sektoumlr Bazında Dağılım konularında grafiklerle istatistik-
sel veriler sunarak bilgilendirmektedir İlgili boumlluumlm mezu-
niyeti sonrasında iş bulma ve mesleki kazanccedil durumunu
daha net bir şekilde goumlrebilirsiniz Bu bilgilere bakarak
oumlzellikle duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek ve buna bağlı olarak okumak istediğiniz boumlluumlmuuml de-
ğerlendirebilir mesleki değerlerinize uyumu noktasında karar verebilirsiniz Danışman
Bilgi Sistemi (DABİS) Projesi kapsamında ise UumlNİ-VERİ ile sunulan bilgilerin kapsamı da
artırılarak uumlniversiteler bazında boumlluumlm karşılaştırması yaparak bilgilendirmektedir Bu
sistemden faydalanmak iccedilin rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlardan veya uumlniver-
sitelerin kariyer merkezlerinden destek alabilirsiniz Uumlniversite okurken kariyerinizi
şekillendirmek amacıyla Yetenek Her Yerde Staj Seferberliği Soumlz Yetenekte ve Kari-
yer Planlama Dersi Projeleri kapsamında gerccedilekleştirilen ccedilalışmaları inceleyebilir pro-
jelere katılabilirsiniz Stajiş deneyimleri kazanarak okuduğumuz boumlluumlmmeslek daha
yakından tanıyabilirsiniz Proje ve bilgilere httpswwwcbikogovtr adresinden
projeler sekmesinden ulaşabilirsiniz
İyi bir kariyer yolculuğunda yol haritanızı oluştururken kendinize soracağınız sorular ve
yardım alacağınız kaynaklar sizlere oldukccedila yardımcı olacaktır Bu yolculukta karar verme
suumlrecinde aileniz ve rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlarınızdan da destek alabilirsi-
niz Unutmayın ki bu yolculuğun tek bir gidiş yolu bulunmamakta ve doumlnuumllmez değildir
Her bireyin yolculuğu farklı yollardan ve kendine oumlzel olacaktır
Fatma BAYKAL
Psikolojik Danışman
AC Yamazaki Ortaokulu
S A Y F A 3 9 S A Y I 5
NEDEN MESLEKİ EĞİTİM
Her ccedilocuk farklı oumlzelliklere yetenekle-
re ve ilgilere sahiptir Zamanında ve doğru
yapılacak bir rehberlik ve youmlnlendirme ile ba-
şarılı olamayacak ccedilocuk yoktur Bu nedenle
aldıkları eğitim onların buumltuumln hayatını temel-
den etkileyecektir Oumlte taraftan 21yuumlzyılın iş
duumlnyasının ccedilocuklarımızdan beklentisi ccedilok
yuumlksektir İşte doğru okul seccediliminin oumlnemi
tam bu noktada karşımıza ccedilıkıyor
Peki hem oumlğrencilerin hem de veli-
lerin okul seccedilimi konusunda oumlzellikle dikkat
etmesi gereken başlıca hususlar nelerdir
Bu sorudan hareketle bize ayrılan bu bouml-
luumlmde mesleki ve teknik eğitim ile buna
paralel olarak doğru okul seccediliminde dikkat
edilmesi gereken hususları mesleki ve tek-
nik eğitimin oumlnemini ve mesleki teknik eği-
timin uumllkemizdeki konumunu kısaca masa-
ya yatırdık
Doğru Okul Seccediliminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uumllkemizde hemen hemen her veli ccedilocuğu iccedilin lise tercihinde bulunurken akademik eğitime odaklana-rak sırasıyla Fen Liseleri Sos-yal Bilimler Liseleri Anadolu Liseleri tercihinde bulunmak-tadır Akademik eğitim veren okullara yerleşemeyen ccedilo-cuklar iccedilin mesleki eğitim en son tercih olarak duumlşuumlnuumll-mektedir Bu duumlşuumlncede olan ebeveynlerimize şunu hatırlatmak isterim ki doğru bir okul tercihi ccedilocuğun
kendi ilgi ve yeteneklerinin farkında olarak kendisi hak-kında reel bir değerlendir-me yapabilmekten geccedilmek-tedir Bu anlamda tercih suumlrecinde velilerin roluumlnuumln duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde ebeveyn-lerin de ccedilocukları hakkında gerccedilekccedili bir bakış accedilısına sahip olması oumlnem arz et-mektedir
Bu bağlamda anne babaların ccedilocuklarını iyi tanı-maları gelecekle ilgili kariyer planlamasını gerccedilekccedili yapma-
larını sağlayacaktır Her bire-yin kendine oumlzguuml ilgi ve yete-neklerinin olduğu goumlz ardı edilmeyerek ccedilocuğun lsquobiriciklikrsquo youmlnuumlnuumln lsquosıradanlaşmasınarsquo fırsat ve-rilmemelidir Unutulmamalı-dır ki balığa uccedilmayı file ağa-ca tırmanmayı oumlğretmeniz muumlmkuumln değildir
S A Y F A 4 0
Mesleki ve Teknik
Anadolu
Liselerinderdquo
uygulanan
programların
farklılıklarını ve bu
farklılıkların
kendilerine
sağlayacağı
avantajları iyi
anlamaları son
derece oumlnemlidir
Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitim Durumu ve Avantajları
Duumlnyada ve Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitimin Oumlnemi
2005 yılında AB iccedilinde yapılan bir araştırmada velilere zorunlu eğiti-mi tamamlamış oumlğrenciye genel mi meslek eğitimi mi tavsiye edersiniz sorusu youmlneltilmiştir İngiltere Fran-sa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş uumllkelerde yaşayan velilerin 70rsquoi gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok daha aşağılarda kalmaktadır
Nitelikli iş guumlcuuml verimli bir ekonomi iccedilin vazgeccedililmez bir unsur-dur Nitelikli iş guumlcuumlne sahip olmanın yolu ise iyi planlanmış mesleki eğitim-le muumlmkuumlnduumlr Mesleki ve teknik eği-tim bu accedilıdan gelişmekte olan ekono-miler iccedilin hayati oumlnem arz etmektedir
21 Yuumlzyılın sanayisinin ihtiyaccedil-larını karşılayacak ve bu bağlamda
uumllkemizin gelişmekte olan sanayisi-nin istihdam noktasında ihtiyaccedil duyduğu nitelikli işguumlcuuml sıkıntısı ccedilektiği duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde gelecekte meslek lisesinden mezun olacak nitelikli işguumlcuumlnuumln oumlnemi anlaşıl-mamaktadır
Bu gerccedileklikten hareketle sektoumlr ile sağlam temellerle kurula-cak bir işbirliği neticesinde iş duumln-yası ile entegre olmuş ve iş duumlnya-sının ihtiyaccedil duyduğu meslek ve alanlarda nitelikli işguumlcuumlnuumln yetişti-rilmesini sağlayacak bir mesleki ve teknik eğitim Tuumlrkiyersquonin 2023 ve 2071 hedeflerine ulaşması yolunda en buumlyuumlk role sahip olacaktır
uygulanan programların farklılıkla-
rını ve bu farklılıkların kendilerine
sağlayacağı avantajları iyi anlama-
ları son derece oumlnemlidir
2012 yılından itibaren tuumlm
meslek liselerinin eğitim sistemi-
miz iccedilerisinde ldquoMesleki ve Teknik
Anadolu Lisesirdquo olarak isimlendi-
rilmeleriyle birlikte meslek liseleri
arasındaki farklılıklar accedilısından
kamuoyunda bir belirsizlik duru-
mu oluşmuştur Kafalardaki bu
soru işaretinin giderilmesi accedilısın-
dan meslek lisesi tercihi yapacak
oumlğrenci ve velilerimizin ldquoMesleki
ve Teknik Anadolu Liselerinderdquo
D İ P N O T
İngiltere Fransa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş
uumllkelerde yaşayan velilerin 70 gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki
eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok aşağılarda kalmaktadır
S A Y F A 4 1 S A Y I 5
miştir
Mesleki Eğitimde Paradigma değişikli-
ğine yol accedilan bu değişikliklerden sonra oumlzel-
likle ortaoumlğretimde alternatif bir okul duumlzeyi-
ne ccedilıkarılan mesleki eğitim merkezlerine olan
ilgi artmış bu oumlğrenciler işletmede yaparak
yaşayarak uygulamalı bir şekilde mesleklerini
oumlğrenme fırsatı bulmuştur Ayrıca mesleki
eğitim merkezlerini tercih eden tuumlm oumlğrenci-
ler ile meslek liselerinde işletmede beceri
eğitimi (staj) alan her oumlğrencinin staj uumlcret
alması devlet garantisi altına alınmıştır
Ayrıca 09122016 tarih ve 6764 sayılı
Kanun Huumlkmuumlnde Kararnamenin yayımlanma-
sıyla Tuumlrkiyersquonin mesleki eğitimi iccedilin bir doumlnuumlm
noktası sayılabilecek gelişmeler yaşanmıştır
Kararnameyle ccedilıraklık eğitimin oumlrguumln eğitim
kapsamına alınması işletmelere devlet deste-
ğinin oumldenmesi meslek liseli oumlğrencilerin uy-
gulamalı atoumllye meslek derslerine başladığı 9
Sınıftan itibaren sigortalanması ve 12072019
tarihli Ortaoumlğretim Kurumları Youmlnetmeliğinde
yapılan değişiklikle Mesleki Eğitim Merkezi oumlğ-
rencilerine lise diploması alma hakları veril-
Uumllkemizde ortaoumlğretim mezunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda meslek lisesi
mezunlarının istihdamda başı ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi mezunlarının oumln lisans
ve lisans mezunlarından da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere yansımaktadır
etmekte ve edindikleri mesleğin avantajlarını
bir oumlmuumlr yaşamalarını sağlamaktadır Bunun
en buumlyuumlk kanıtı mezunlarının kamuda ve oumlzel
sektoumlrdeki istihdam duumlzeyleridir
Tuumlm bu bilgiler ışığında Guumlccedilluuml Tuumlrki-
ye İccedilin Mesleki Eğitim gerccedileğinden hareket-
le uumllkemizin 2023 ve 2071 iccedilin belirlediği kal-
kınma hedeflerini yakalayabilmesinin yolu
doğru ve gerccedilekccedili sektoumlrel analizlerin ışığında
yapılacak mesleki eğitim planlamalarından
geccediltiği yadsınamaz bir gerccedilekliktir Bu gerccedile-
ğin farkında olan Bakanlığımız bu yeni suumlreccedil-
teki paradigma değişikliği ile mesleki eğitimi
tercih edecek her bir oumlğrencimize istihdam
olanaklarını sağlayacak her tuumlrluuml desteği ve-
receğinden hiccedilbir velimizin ve oumlğrencimizin
kuşkusu olmasın
Nevzat AVŞAR
Besni Osman İsot MTAL Muumlduumlruuml
Uumllkemizde oumlzellikle 2016dan bu ya-
na mesleki eğitimde paradigma değişikliği
ile beraber yapılan iyileştirmeler mesleki
eğitim veren okullarımızın donatım moder-
nizasyonunun sektoumlruumln ihtiyaccedillarına cevap
verecek duumlzeye ccedilıkarılması gerek Bakanlığı-
mız gerekse yerel duumlzeyde sektoumlr ile yapılan
protokoller ve işbirlikleri neticesinde mesle-
ki eğitim hem daha cazip hale getirilmiş hem
de mezunlarının istihdam duumlzeyleri artırıl-
mıştır Oumlyle ki uumllkemizde ortaoumlğretim me-
zunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda
meslek lisesi mezunlarının istihdamda başı
ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi me-
zunlarının oumln lisans ve lisans mezunlarından
da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere
yansımaktadır
Tek dezavantajı maalesef veli ve oumlğ-
rencilerde yerleşmiş bir olumsuz algı olan
meslek liseleri tabiri yerindeyse oumlğrencileri-
ni ldquokollarına altın bilezikrdquo takarak mezun
Değerli Okurlar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bouml-
luumlm Başkanlığımızca hazırlanan DİPNOT Dergimi-
zin bu sayısıyla birlikte ccedileşitli konularda başarıyı
yakalamış kişilerle roumlportaj yapmaya ve bu roumlpor-
tajları yayımlamaya karar verdik Dergimizin iccedileri-
ğinde bu ay kariyer suumlrecini etkileyen faktoumlrler
bizimde goumlrevlerimizden biri kariyer danışmanlığı
olunca kariyer hayatına ldquoCoğrafya Oumlğretmenliğiy-
lerdquo başlayıp 13 yıl bu mesleği icra ettikten sonra
D İ P N O T
ldquoHukukrdquo eğitimini bu yıl tamamlayan ccedilocukluğu-
muzun da birlikte geccediltiği OumlğretmenAvukat Sa-
dun ERYILMAZ ile yapmaya karar verdim Zaman
zaman kendisiyle genccedillerimizi doğru youmlnlendirme
konusunda paylaşımlarda bulunuruz İlk defa ona
profesyonel anlamda sormak istedim Eminim
burada bize ayırabileceğiniz vakit en fazla 10 da-
kikadır Bence bu suumlreyi iyi değerlendirin ccediluumlnkuuml
roumlportaj iccedilerisinde oumlğreneceğiniz ilham alacağı-
nız ipuccedilları var
SO YLEŞİ
O Ğ RTAVUKAT SADUN ERYİLMAZ
İ LE MESLEK SECcedilİ Mİ U ZERİ NE
Sadun Eryılmaz sizi kısaca tanıyabilir miyiz
1980 Besni doğumluyum İlk orta ve lise eğiti-
mimi canım memleketim Besnirsquode tamamladım
17 yıldır coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyo-
rum Guumlzel uumllkemin ccedileşitli yerlerinde goumlrev yap-
tıktan sonra Mersinrsquoe yerleştim ve 10 yıldır Mer-
sinrsquode yaşıyorum Duumlzenli olarak koşu yaparım
spor salonuna giderim ve spor en oumlnemli sosyal
aktivitelerimden biridir Okumak benim iccedilin adeta
vazgeccedililmez bir tutkudur Evli ve uumlccedil ccedilocuk sahibi
bir babayım İki oğlum ve bir kızım var
S A Y F A 4 3 S A Y I 5
İlk orta ve lise eğitimimi Besnirsquode tamamladık-
tan sonra Atatuumlrk Uumlniversitesi Fen Edebiyat
Fakuumlltesi Coğrafya Boumlluumlmuumlnuuml kazandım Aslın-
da oumlğrencilik hayatım boyunca hep başarılı bir
oumlğrenciydim Okulun ve sınıfın en ccedilalışkan oumlğ-
rencilerinden biri oldum her zaman Memur
ccedilocuğuydum Babam Besni Lisesinde hademe
olarak goumlrev yapardı Oumlğretmenlerden aldığı
kitapları bana getirir ve ben okuduktan sonra
onları tekrar teslim eder bir yenisini getirdi
bana Kendim kitap alamazdım ve kitap ihtiya-
cımı babam bu şekilde karşılardı Okuma alış-
kanlığımı babama borccedilluyum Rahmetli babam
sayesinde ilkokuldan beri inanılmaz bir okuma
alışkanlığı kazandım Başarılı bir oumlğrenci ol-
mamda bunun ccedilok buumlyuumlk bir katkısı olduğuna
inanıyorum Halen okuyorum ve okumaya da
nefes aldığım muumlddetccedile devam edeceğim in-
şallah
1997 yılında kazandım ilk uumlniversiteyi Ve ina-
nın tam anlamıyla bilgisayar ve internet ile o
zaman tanıştım aslında Yani o ana kadar başa-
rılı bir oumlğrenci olmamda şuan ki gibi teknolojik
suumlreccedillerin pek etkisi yoktur kesinlikle En
oumlnemli bilimsel destekccedilimiz Besni Halk Kuumltuumlp-
hanesiydi Ve gazetelerden kupon biriktirerek
aldığımız ansiklopedilerdi bizim başucu yardım-
cımızdı Oysa şu an oumlğrencilerin sahip olduğu
imkacircnları duumlşuumlnuumlyorum da bizim iccedilin hayal
olan şeylerin hepsi şu an onlar iccedilin mevcut
Yeter ki kendilerine inanıp duumlzenli şekilde ccedila-
lışmayı alışkanlık haline getirsinler Başarama-
yacakları hiccedil bir şey yok aslında Daha sonra
Anadolu Uumlniversitesi Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitir-
dim Hem oumlğretmen hem oumlğrenci olmak be-
nim iccedilin ccedilok alışılır bir durum haline geldi
Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitirdikten sonra Uluslara-
rası Kıbrıs Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesini ka-
zandım 2020 yılında mezun oldum hukuk fa-
kuumlltesinden ve yakında avukatlık stajına baş-
layacağım Hukuk Fakuumlltesi okurken de boş
durmadım Anadolu Uumlniversitesi Accedilık Oumlğretim
Fakuumlltesi Uluslararası İlişkiler Boumlluumlmuumlnuuml ka-
zandım Şuan 3 sınıfım Hukuk Fakuumlltesinden
mezun olduktan sonra sınavsız ikinci uumlniversi-
te hakkından faydalanarak İstanbul Uumlniversi-
tesi Uzaktan Eğitim Siyaset Bilimi ve Kamu
Youmlnetimini kazandım ve şuan 2sınıfım Biraz
zor olsa da aynı anda iki fakuumlltede iki ayrı bouml-
luumlm okumak insan ccedilalışınca her şey kolaylaşı-
yor aslında Bakalım bu fakuumllteler bitince bel-
ki yeni boumlluumlmler okuyacağım Hem oumlğretmen
hem oumlğrenci olmak yerini hem avukat hem
oumlğrenci olmaya bırakacak belki Dedim ya ne-
fes aldığım muumlddetccedile okumaya devam
Eğitim yıllarınızı nasıl geccedilirdiniz kendinizi geliştirmek iccedilin neler yaptınız
İnsanın sahip olduğu imkacircnlar yetenekleri ve
elbette şansı hayattaki başarısını belirler Ama
buumltuumln bunlara sahip insanların bile başarılı olama-
malarının nedeni hayata gelişme odaklı bakama-
malarıdır İnsanın kendisine ve yapabileceklerine
olan inancı nasıl bir hayata sahip olacağını belir-
ler aslında Mutlaka hepimizin hayatta başarısız-
lıkları ve kaybettiği anları mevcuttur Bu zaten ha-
yatın olağan bir durumudur Sonsuz başarı ve son-
suz kazanmak yoktur ki insan hayatında Oumlnemli
olan başarısızlıklardan ders ccedilıkarmak ve bir sonra-
D İ P N O T
ki suumlreccedilte başarıyı yakalayabilmektir Bilim insan-
ları kendilerine ait bir buluşu ortaya ccedilıkarırken
defalarca kez başarısız olduktan sonra buluyorlar
O nedenle başarısızlıklar aslında hayat tecruumlbesi-
dir Bu tecruumlbe yeni başarıları yakalamanın en
oumlnemli anahtarıdır bence Başarısızlık olmadan
başarı ccedilıkmaz ortaya Ayrılmaz bir buumltuumlnduumlr bun-
lar birbirini tamamlayan Yeter ki başarısızlıklar-
dan ders ccedilıkarıp kafa yapısını değiştirip yeniden
denemeyi bilsin insan Başarı işte o zaman gele-
cektir
Başarısız olmadan kimse başarılı olamıyor siz bu soumlz hakkında neler duumlşuumlnuumlyorsunuz
Sizce hayatta başarılı olmanın sırları neler
rultusunda etkin bir planlama yapmak ve bu plan dacirchilince ccedilalışmalarda bulunmak başarıyı getiren oumlnemli unsurlardandır İnsan kendini iyi tanımalı guumlccedilluuml ve zayıf youmlnlerini tespit ettikten sonra oumlzguumlvenli bir şekilde suumlreci youmlnlendirme-lidir Ccediluumlnkuuml yeteneğimizi ilgimizi ve bilgimizi bizden daha iyi bilen olamaz Mazeret uumlretme-den ve tam muumlkemmeliyetccedili olmadan ccedilalışma-lıyız Yaptığımız ccedilalışma en iyi olmak zorunda değil En iyi olabiliyorsa tabii ki ne ala Ama ol-muyorsa ccedilalışmalarımızı yarıda bırakmak ol-maz Muumlcadele ve ccedilalışmaya devam etmeliyiz
Hayatta başarılı olmanın sırları ile ilgili duumlşuumlncelerimi soumlylemeden oumlnce başarının tanı-mını yapmakta fayda var aslında Başarı nedir Bence başarı sonucunun faydalı olduğu duumlşuumlnuuml-len bir eylemi gerccedilekleştirmek bir işin uumlstesin-den gelmektir Yani aslında başarılı olmanın sırrı uumlstuumln yeteneklere ve inanılmaz bir zekacirc duumlzeyi-ne sahip olmak değildir Bunlar başarılı olmayı tabii ki kolaylaştıracaktır ama tamamı buna bağlı değildir kesinlikle Başarılı olan tuumlm insanlar ha-talarından ders ccedilıkarmayı bilen ve başarısızlığa bahane uumlretmeyen insanlardır Bence bu başarılı olmanın ilk şartıdır Ayrıca bir insanın başarılı olabilmesi iccedilin bir hedefi olmalıdır O hedef doğ-
UNUTMAYALIM Başarı en kısa yoldan neticeye ulaşmak değildir Başarı en iyi neticeye ulaşmaktır
S A Y F A 4 5 S A Y I 5
Meslek seccedilimi bir oumlğrencinin hayatında ki en oumlnemli kararlarındandır Ccediluumlnkuuml tuumlm hayatımızı etkileyen bir karardır meslek seccedilimi Ona goumlre boumlluumlm tercih edip sınavlara hazırlanıyor oumlğren-cilerimiz Belki de bir oumlmuumlr boyunca yapacağız o işi O nedenle karar alma suumlreci ccedilok oumlnemli bence Maalesef uumllkemizde meslek seccedilerken goumlnluumlnuumln istediğini değil de daha iyi para ka-zanmak veya aileyi tatmin etmek oumlncelikli ter-cih haline gelmiştir Ccedilocukluktan beri olmak istediği hayal ettiği mesleği Tuumlrkiyersquode iş olana-ğı kısıtlı olduğu iccedilin seccedilmeyen yuumlz binlerce oumlğ-rencimiz var Hele hele aile illa atanması kolay olan veya iş bulma olanağı daha fazla olan mes-leği seccedilmesi iccedilin oumlğrenci uumlzerinde baskı unsuru
oluşturuyorsa maalesef istenilen meslek yeri-ne faklı meslekler tercih edilebiliyor O yuumlz-den ben hali hazırda goumlrevine devam eden bir oumlğretmen olarak oumlğrencilerimizin hayal ettik-leri meslekleri seccedilmelerini destekliyorum Benim ailem bana meslek seccediliminde muumldahil olmadılar aslında Ben kendim oluşturdum tercihlerimi ve ona goumlre girdim sınava Haya-limdeki meslek miydi oumlğretmenlik derseniz hayır değildi Oumlğretmenliği ve oumlğrencilerimi inanılmaz seviyorum aşkla yapıyorum bu mesleği Ama hayalimdeki meslek savcı ol-maktı Onu da tercih hatası nedeni ile gerccedilek-leştiremedim Bu yuumlzden tercih suumlreci ccedilok oumlnemli ccedilok
Meslek seccedilim aşamasında olmazsa olmaz şeyler neler Aileniz bu suumlreccedilte sizi nasıl etkiledi
Tuumlrkiyersquode mesleğini yapan her beş kişiden birisi neden memnun kalmıyor olabilir Bu
durumu genel olarak değerlendirirsek hangi sonuca varabiliriz
Uumllkemizde meslek seccedilimi yapan her beş kişiden birisi memnun değilse seccedilmiş olduğu meslekten işte bir oumlnceki sorunuzda verdiğim cevaplar aslında bu sorunuza da geccedilerli bence Hayal ettiği mesleği değil de iş bulma olanağı daha fazla olan veya ailesinin istediği mesleği yapmak zorunda kalmasıdır bence Bazen oumlğ-rencilerimden biri geliyor yanıma hayal ettiği mesleğin avukatlık olduğunu soumlyluumlyor Ama bu
fakuumllteyi okumasının imkacircnsız olduğunun ccediluumlnkuuml babasının kesinlikle tıp okumasını iste-diğini belirtiyor Ve sonuccedilta doktor oluyor İşte bunun gibi yuumlz binlerce oumlrnek vardır mut-laka Maalesef uumllkemizde bu durum sıkccedila ya-şanmakta Birccedilok oumlğretmen de buna bizzat şahittir eminim
Benim hayalimdeki meslek az oumlnce de sorunuzda cevapladığım gibi savcı olmaktı Yani hukuk fakuumlltesi okumak en buumlyuumlk hayalimdi De-diğim gibi tercih hatası nedeniyle hukuk fakuumlltesi kazanamadım liseden mezun olduktan sonra Ama oumlğretmenlik mesleğini inanılmaz severek ya-pıyorum Hem mesleğime hem oumlğrencilerime ccedilok değer veriyorum Kutsal bir meslek yaptığımın far-kındayım Hammaddesi insan olan bir meslek Yıl-
D İ P N O T
lar sonra farklı meslek gruplarında karşımıza ccedilı-kıp bize ulaşıp bizi sahiplenen unutmayan oumlğ-rencilerimizin varlığı bu mesleğin en muumlkemmel armağanıdır bize O yuumlzden oumlğretmen olmanın en guumlzel yanlarından biridir bu Diktiğiniz fidanın buumlyuumlyuumlp kocaman bir ağaccedil olduğunu goumlrmektir Bu mutluluk oumlğretmenler iccedilin en oumlnemli hazine-dir
Meslek hayatınızda şu ana kadar sizi en ccedilok mutlu eden şeyler nelerdir
Genccedillerin hayatına guumlzel dokunuşlar yapan bir eğitimci olarak hiccedil halen bir şeylerin eksik olduğunu
hissettiniz mi
buumlyuumlk bir kısmı ile irtibattayım Kiminin uumlniver-site mezuniyetine gittim kiminin askerlik yemi-ni toumlrenine Kiminin duumlğuumlnuumlne gittim kiminin ccedilocuğunun suumlnnet toumlrenine Baba gibi veya abi gibi bir ilişki var ccediloğunluğu ile aramızda O yuumlz-den halen kendimi geliştirmek adına sayısız ccedila-lışma yapmaktayım Oumlğrencilerime nasıl daha faydalı olabilirim mantığı ile her sene onlarca hizmet iccedili eğitim faaliyetlerine katılmaya de-vam ediyorum Muhakkak eksik youmlnlerim yuumlre-ğine tam anlamıyla dokunamadığım oumlğrencile-rim var İşte bunları en aza indirebilmek iccedilin halen ilk guumlnkuuml heyecanım ve azmimle kendimi yenilemeye ve geliştirmeye devam ediyorum
İnsan hiccedilbir zaman tam anlamıyla muuml-kemmel olamaz bence Muumlkemmellik sonu olan bir şey değildir Ben 17 yıllık oumlğretmenlik haya-tımda hep daha muumlkemmel bir oumlğretmen nasıl olunabilir anlayışı ile suumlrduumlruumlyorum goumlrevimi Ben artık muumlkemmel bir oumlğretmenim dediğim an aslında tuumlm her şeyi kaybetmişim demektir Gerccedilekten hep oumlğrencilerimin yuumlreğine dokun-dum sizin de değdiniz gibi Meslek hayatım bo-yunca oumlğrencilerim ile olan ilişkimden de zaten bunu bizzat anlıyorum hissediyorum Ccediluumlnkuuml bu duygular karşılıklıdır 17 yıl oumlnce okuttuğum oumlğ-rencilerimle halen goumlruumlşuumlyorum Halen inanıl-maz bir sevgi var aramızda Oumlğrencilerimin ccedilok
S A Y F A 4 7 S A Y I 5
2003 yılından beri coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyorum Hayalimdeki meslek olmasa da asla pişman değilim oumlğretmen olmaktan Zevkle gururla yapıyorum mesleğimi Ama hu-kuk fakuumlltesi yuumlreğimde hep bir sızı olarak kal-mıştı Hiccedil ccedilıkmıyordu aklımdan Aslında liseyi bitirdikten sonra girdiğim uumlniversite sınav so-nucu aldığım puan ile 6 uumlniversitenin hukuk fakuumlltesini kazanabiliyordum 17 yaşındaydım o zaman Ve tercihlerimi şu an olduğu gibi muuml-kemmel bir rehberlik anlayışına sahip oumlğret-menlerimiz tarafından değil bizzat kendim yap-tım Ccediluumlnkuuml o doumlnem bize yardımcı olacak bir rehber oumlğretmenimiz yoktu maalesef Bu da rehber oumlğretmenin ne kadar değerli olduğunun en buumlyuumlk ispatıdır Dokuz hukuk fakuumlltesi terci-hi yapmıştım sınavdan oumlnce Ccediluumlnkuuml bizim oumlğ-rencilik yıllarımızda fakuumllte tercihleri sınav oumln-cesinde forma doldurulup sınav esnasında gouml-revli oumlğretmene teslim ediliyordu Sınav guuml-nuumlnden bir guumln oumlnce arkadaşlarla tercihlerimizi goumlzden geccedilirmek iccedilin buluştuk İlk dokuz terci-him hukuk fakuumlltesi diğerleri oumlğretmenlikti O buluştuğumuz guumln uumlniversitede okuyan bazı arkadaşlarım altı hukuk fakuumlltesi tercihimi sil-dirdi listemden Hukuk okuyacaksan şu uumlniver-sitelerde okuyacaksın diğerlerini okumanın bir anlamı yok oumlğretmenlik oku bari garanti işin
olur dedi Ve bunun uumlzerine listemde olan altı hukuk fakuumlltesini silip yerine oumlğretmenlik yaz-dım İlk uumlccedil tercihim hukuk fakuumlltesi olarak kal-dı Sınav sonucu ccedilok kuumlccediluumlk bir kuumlsuratla hu-kuk fakuumlltesini kazanamadım 17 yaşındaydım ve sağlıklı karar veremedim Belki de dinle-memem gerekti o arkadaşları ama dinledim maalesef Yanlış youmlnlendirildim Belki de bir rehber oumlğretmen yardımı alsaydım ccedilok farklı sonuccedillar olabilirdi hayatımda O guumlnden beri iccedilimde hep bir ukde olarak kalmıştı hukukccedilu olmak 13 yıllık oumlğretmen iken hukuk fakuumllte-sini neden okumuyorum diye duumlşuumlnduumlm ken-di kendime Her guumln saatlerce sınava hazır-landım Oumlğrencilik yıllarımdan ccedilok daha fazla ccedilalışmak zorunda kaldım ccediluumlnkuuml ccediloğu şeyi unutmuştum Ama yılmadım muumlcadele ettim ve 2015 yılında emeklerimin karşılığını alarak hukuk fakuumlltesini kazandım Geccedilen sene me-zun oldum Avukatlık stajına başlayacakken maalesef salgın suumlreci başladı Salgın suumlreci bittikten sonra avukatlık stajını tamamlayıp avukatlık mesleğine geccedileceğim 17 yıldır yap-mış olduğum ve severek yaptığım oumlğretmen-likten ayrılmak beni ccedilok uumlzecek ama hayalimi gerccedilekleştireceğim 40 yaşında radikal bir ka-rar olacak belki bu Ama dediğim gibi haya-limdeki mesleği yapmaya başlayacağım
13 yıl oumlğretmenlik mesleğini icra ettikten sonra Hukuk eğitimi almak istemenizin sebepleri
neler
Son olarak Koronaviruumls salgını ile birlikte Tuumlrkiyersquode işsizlik sorununun tarihi seviyelere
ulaştığı bu suumlreccedilte meslek seccedilim aşamasında olan oumlğrencilere neler soumlylemek istersiniz
Uumllkemizin ve duumlnyanın iccedilinde bulundu-
ğu salgın koşulları sebebiyle on binlerce iş yeri
kapandı ve milyonlarca insan işsiz kaldı Bu
olumsuz suumlreccedil maalesef sadece bizim uumllkemizi
ve bizim insanımızı değil tuumlm duumlnyayı aynı şe-
kilde etkiledi Ama insanoğlu bunun da uumlstesin-
den gelecektir elbet O yuumlzden bu suumlrecin bite-
ceği inancını taşıyorum Bu suumlreccedil nedeni ile
uumlniversite sınavına girecek ve meslek seccedilecek
oumlğrencilerimize tavsiyem suumlreccedil elbet bitecek o
nedenle meslek seccediliminde bunu goumlz oumlnuumlnde
bulundurun Salgın doumlnemi sonsuza kadar
devam edecek bir suumlreccedil değil Tabii ki uumllke-
mizin iccedilinde bulunduğu ekonomik koşullar
ailelerinin kendilerine sunabileceği imkacircnlar
uumlniversite okuduktan sonra iş bulma oranı vs
gibi etkenler meslek seccediliminde ccedilok oumlnemli
Ama hayalinizdeki meslek ne ise o hedef doğ-
rultusunda ccedilalışmanız en sağlıklı karardır diye
duumlşuumlnuumlyorum
Başta uumllkemiz olmak uumlzere tuumlm insanlığa sağlıklı bir yıl temennisi ile
sevgi ve saygılarımı sunarım
İLETİŞİM
Besni Rehberlik Ve Araştırma Merkezi
Rehberlik Hizmetleri Boumlluumlm Başkanlığı
Adres Yenibesni Mah Kurdini Sokak Besni Eğitim Vakfı
İlkokulu 1 Kat 02300 BesniAdıyaman
Telefon 0416 318 2060
Fax 0416 318 2060
Web httpbesnirammebk12tr
besniram
lsquolsquo Yeteneklerinizin ve
Duumlnyanın İhtiyaccedillarının
Kesiştiği Yerde
Mesleğiniz Yatıyorrsquorsquo Aristoteles
S A Y F A 1 8 S A Y I 5
4- Veri Dedektifi
Veri dedektifleri nesnelerin interneti adı ve-
rilen teknolojiden ve internet ağlarından el-
de edilen bilgileri ccediloumlzuumlmleyerek ilgili kişi ya
da kurumlara aktaracak Ccedileşitli şirketler
doğru pazarı analiz edebilmek iccedilin bu tekno-
lojiden yararlanıyor ve uumlruumln ya da hizmet
satışı iccedilin buna hatırı sayılır zaman ve para
harcıyorlar İşte veri dedektifliği sayesinde
harcanan zaman ve parada tasarrufa gidile-
bileceğinden bu mesleği geleceğin meslekleri
arasında yer alacağını soumlyleyebiliriz
5- Veri Guumlvenliği Uzmanı
Ebeveynler hem kendilerini hem de ccedilocuk-
larını internet ve teknolojinin beraberinde
getirdiği istenmeyen sonuccedillara karşı koru-
mak iccedilin gelecekte daha ccedilok ccedilaba sarf ede-
cekler Yakın gelecekte daha sık siber saldırı
ifadesini duyacağımıza inanılıyor Bu tip sal-
dırılar iccedilin oumlnleyici ccedilalışmalar yapmak
oumlnemli bilgileri gizlemek ya da gerekli goumlruumll-
duumlğuuml koşullarda ortadan kaldırmak veri guuml-
venliği uzmanlarının işi olacak
6- Akıllı Şehir Uzmanı
Akıllı evler kadar akıllı şehirler de artık hayatı-
mızın merkezine yerleşmek uumlzere Gelecekte
şehirlerin sayıları milyonları bulan sensoumlrler
(alıcılar) ile donatılması bekleniyor Bu sensoumlr-
ler elektrik internet su doğalgaz atık gibi bir-
ccedilok işlem iccedilin kullanılacak Dolayısıyla olası arı-
zalarda goumlrsel zeka youmlnuumlnden şanslı olan akıllı
şehir uzmanlarına buumlyuumlk goumlrev duumlşecek
S A Y F A 1 9
7-Blockchain Geliştirici
Dijital kripto para birimi Bitcoinrsquoi daha
oumlnce duymuş olmalısınız Peki Bitcoinrsquoi
hayata geccediliren ve altında yatan tekno-
loji hakkında ne kadar şey biliyorsunuz
Bahsettiğimiz teknoloji yani Blockchain
teknolojisi finansal ya da başka tuumlrluuml
işlemleri merkezi olmayan hızlı ve gizli
bir şekilde yapmaya yarayan dağıtılmış kriptografik bir kayıt defteridir Anlaması biraz
zor olsa da uzmanlar blockchain teknolojisinin İnternet gibi duumlnyayı değiştireceğine ina-
nıyor Bu nedenle blockchain teknolojisinden anlayan onunla işlevsel hizmetler ve
uumlruumlnler geliştirebilen uzmanlar gelecekte buumlyuumlk bir talep goumlrecektir
8-Sivil yacircda Ticari Drone Pilotu ve Hare-
ket Memuru
Huumlkuumlmetler drone kullanımı iccedilin en uy-
gun duumlzenlemeleri yapıyor Ccediluumlnkuuml insan-
lar uzaktan kumandalı uccedilabilen dronela-
rının avantajlarından faydalanmak iccedilin
yeni yollar geliştirmekten hiccedilbir zaman
vazgeccedilmeyecektir Askeri ve eğlence
amaccedillı kullanımı yaygın olan droneların ccedileşitli kişisel ve ticari kullanım yolları da her
geccedilen guumln artıyor Oumlrneğin Amazon gibi firmalar droneların paket teslimatı iccedilin kullanıl-
masına oumln ayak oldu Fakat dronelar şehirdeki ccediloumlpleri temizleme hava kirliliğini takip
etme ve yuumlksek ya da ulaşılması zor yerlerdeki sıradan işleri yerine getirme gibi amaccedillar
iccedilin de kullanılabilir Bu nedenle bazı firmalar ve kamu kurumları kendilerine ait hava
taşıtlarını kullanması ve takip etmesi iccedilin ekipler oluşturacaktır
9-Akıllı Bina Teknisyeni
Yıldan yıla daha fazla ev bine ofis ve fabrika
otonom teknolojilerin faydalarından yararlana-
rak ışıklandırma ısıtma havalandırma ve guuml-
venlik gibi bina sistemlerini kontrol ediyor
Buzdolabı gibi guumlnluumlk kullanılan cihazlar da ar-
tık nesnelerin interneti teknolojisinin bir parccedila-
sı olmaya başladı Gelecekte akıllı binalar şehir-
leri ele geccedilirip insanların otonom teknolojiler sayesinde daha oumlzguumlr ve rahat yaşamaları-
nı sağlayabilir Fakat halen bu sistemleri kurabilecek bakımını ve tamiratını uumlstlenebile-
cek yetkin kişilere ihtiyaccedil duyuyoruz Yani havalandırma ve ısıtma gibi sistemlerde uz-
manlıkları bulunanlar geleceğin akıllı bina teknisyenleri olabilir
D İ P N O T
S A Y F A 2 0 S A Y I 5
10- Yapay Zeka Uzmanı
Yapay zeka sizi korkutmasın Yakın gelecekte
sağlık teknoloji uumlretim gibi alanlar başta olmak
uumlzere birccedilok farklı yerde yapay zekanın nimetle-
rinden faydalanmaya başlayacağız Buna bağlı
olarak da yapay zeka alanında uzmanlara ihti-
yaccedil olacak
11-Dijital Rehabilitasyon Danışmanı
Guumln iccedilerisinde maruz kaldığınız dijital bilgi-
ler nedeni ile hiccedil kendinizi bunalmış his-
settiniz mi Guumlnuumlmuumlzde birccedilok insan bu
şekilde hissediyor Hayatlarımız sosyal
medya ve diğer ccedilevrimiccedili aktiviteler etra-
fında doumlnduumlkccedile kullandığımız teknolojiye
ne kadar bağımlı hale geldiğimizi fark edi-
yoruz Bu nedenle gelecekteki popuumller
mesleklerden biri insanların dijital detoks
yapmasına yardımcı olarak bu tuumlr iccedilerik-
lerden uzak tutan profesyoneller olacaktır
Danışmanlık eğitimi almış kişiler bu iş iccedilin
gerekli donanıma en uygun adaylar olabi-
lir
12-3 Boyutlu Yazıcı Teknisyeni
Fuumltuumlristlere goumlre 3 boyutlu yazıcı teknolojisinin he-
nuumlz sadece yuumlzeyini kazıyabildik ve bu teknolojinin
ccedilok daha buumlyuumlk bir potansiyeli bulunuyor Hobici-
ler enduumlstriyel tasarımcılar biyomedikal muumlhen-
disler ve diğerleri talepler doğrultusunda suumlrekli
yeni şeyler deniyor ve alet edevat yiyecek giysi ev
gereccedilleri medikal implantlar ile otomotiv havacılık
ve elektronik iccedilin parccedilalar uumlretiyor Bu teknoloji
ilerledikccedile 3 boyutlu yazıcılar evlerimizdeki buzdo-
labı ya da mikrodalga fırınlar gibi normal hale gele-
cek Nihayetinde ise her ev ve işyerinde bir adet 3 boyutlu yazıcı bulunacak Bunun sonucunda ise
buumlyuumlk fabrikaların yerini şehirlerde faaliyet goumlsteren 3 boyutlu yazıcı ile uumlretim yapan işletmeler
alacak Yani 3 boyutlu yazıcı bakımı yapan teknik personele olan ihtiyaccedil fazlasıyla artacak
S A Y F A 2 1
13-Artırılmış Gerccedileklik Geliştirici
Gerccedilek hayat ccedilok mu
sıkıcı Goumlrsel olarak
iyileştirmelere ek
bilgilere ve eğlenceli
eklentilere mi ihtiya-
cı olduğunu duumlşuumlnuuml-
yorsunuz Boumlyle duuml-
şuumlnen insanlar oldu-
ğu iccedilin oumlzel guumlneş
goumlzluumlkleri biyonik
kontakt lensler ve
diğer teknolojiler aracılığı ile gerccedilekte goumlrduumlğuumlmuumlz şeylerin uumlzerine dijital goumlruumlntuumller
ve bilgiler işlemek iccedilin artırılmış gerccedileklik teknolojisinden faydalanılıyor Her sektoumlre
etkinliğe ve kamusal alana etki edebilme yeteneği sayesinde artırılmış gerccedileklik gele-
cekte insanların hem kişisel hem de profesyonel hayatlarına dokunacaktır Bu nedenle
artırılmış gerccedileklik geliştiriciler bahsi geccedilen teknolojinin guumlvenli ve etkili kullanım yol-
larını bulup tasarlamak zorunda kalacak
14-Kişisel Gizlilik Danışmanı
Teknoloji evrimleşerek geliş-
tikccedile ve her geccedilen guumln hayat-
larımıza daha fazla nuumlfuz
ettikccedile kişisel gizliliğimizi ko-
rumak da zorlaşıyor Yuumlz ta-
nıma sistemleri ve artırılmış
gerccedileklik teknolojileri geniş
kitlelerce kullanıldıkccedila bu
zorlu savaş daha da karmaşık
hale gelecek Yakında dışarı
ccedilıktığınızda insanlar sizin adı-
nızı yaşınızı medeni halinizi
ccedilalıştığınız yeri ve eğer varsa
sicil kaydınızı goumlrebilecek hale gelecektir Bu nedenle sosyal medya ya da diğer tekno-
lojilerin sunduğu oumlnemli faydaları feda etmeden gizliliğinizi koruyabilecek uzmanlar
gelecekte buumlyuumlk talep goumlrecektir
D İ P N O T
S A Y F A 2 2 S A Y I 5
15-Kişisel Marka Danışmanı
Buumlyuumlk ve koumlkluuml firmalar iccedilin bile kısa doumlnemli
projeler iccedilin serbest ccedilalışan profesyonelleri işe
alma youmlnelimi bulunuyor Bu anlayış gelecekte
daha da geniş ccedilaplı kabul goumlrebilir Oumlyle ki fuumltuuml-
ristlere goumlre ileride birccedilok iş proje bazlı geccedilici an-
laşmalarla yapılacak Eğer durum boumlyle ilerlerse
ccedilalışanlar kendi markalarını geliştirmek ve suumlrekli
kendilerini tanıtmak zorunda kalacak Kişisel mar-
ka danışmanları bu noktada devreye girerek ccedilalı-
şanların sanal ve kamusal kimliklerini profesyonel
uumlnlerini geliştirerek onları rekabetin oumlnuumlnde tut-
maya yardımcı olacaklardır
16-Robotik Hizmetler Teknikeri
Oumlnuumlmuumlzdeki on yıl iccedilerisinde hemen her ev
ccedilamaşır bulaşık yemek temizlik ve ccedilim biccedil-
me gibi goumlrevlerde kullanacağı gelişmiş ro-
botlara sahip olacak Fakat bu robotlar her
zaman duumlzguumln bir biccedilimde ccedilalışmayacaktır
Bu nedenle yetkin teknisyenlere hacklen-
miş bozulmuş ya da tamamen ccediloumlkmuumlş ola-
cak olan bu robotları tamir etmek iccedilin ihti-
yaccedil duyulacak Aslında robot teknikerleri
elektrikccedili tesisatccedilı ya da otomobil tamircisi
gibi beceri gerektiren ve kabul goumlren bir iş
olacak
Serap UumlNAL
Besni RAM Rehberlik OumlğrtPsikolojik Danışman
KAYNAKCcedilA
Binnur Yeşilyaprak-mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kitabı- kuramdan uygulamaya
meb_iys_dosyalar4401180351dosyalar2020_0611004013_GelecegYin_Meslekleripd
D İ P N O T
S A Y F A 2 3
S A Y F A 2 4 S A Y I 5
İnsan yaşamı boyunca ccedileşitli seccedilimler
yapar Mesleğini yiyeceğini giyeceğini evini
eşini arkadaşlarını vb seccediler Meslek seccedilimi
insanın yaptığı bu seccedilimler arasında belki de en
oumlnemlisidir Ccediluumlnkuuml insan mesleğini seccedilerken bir
bakıma gelecekteki yaşamını da belirlemekte-
dir (Ccedilakır 2004 2)
İnsanlık tarihinin başlangıcından bu ya-
na iş insan yaşamının gerekli ve buumlyuumlk bir bouml-
luumlmuumlnuuml kaplayan bir tarafıdır Birccedilok goumlruumlşe
goumlre iş yaşamın merkezidir ve hayat boyu suumlren
kariyer gelişimi tuumlm gelişmiş toplumlarda cin-
siyet ırk din coğrafya ve diğer demografik ka-
tegorilerin her biri ile alakalı olan evrensel bir
suumlreccediltir (National Career Development Associa-
tion 19931994a Engels Minor Sampson ve
Splete 1995 s134rsquodeki alıntı) İş ve kariyer ha-
yatın esas alanlarıdır ve herkesin bir kariyeri
vardır (Engels ve diğer 1995 134) Kariyer bir
insanın yaşam suumlresinde ccedilok uzun bir zaman
dilimini iccediline alan yaşam boyu kişinin değerle-
rinden yaşayacağı şehre kadar birccedilok alanda
etkisini hissettiren bir suumlreccediltir Kariyer kişinin
sadece işi değil yaşamdan ne beklediği amaccedil-
ları ne kadar risk alabileceği gibi soruların da
cevabıdır
İnsan hayatının en oumlnemli doumlnuumlm nok-
talarından birisi olan meslek seccedilimi insanın
yaşam biccediliminin de seccedililmesi demektir (Altun
2000Yanıkkerem ve ark 2004) Kişilerin ken-
dilerini en iyi şekilde ifade edebilecekleri ha-
yat boyu uğraşmaktan sıkılmayacakları ve kişi-
lik yapılarına en uygun mesleğe youmlnelmeleri
doğru bir karar olacak ve boumlylece hem kişisel
hem de toplumsal accedilıdan oumlnemli kazanımlar
elde edilecektir Kariyer gelişim suumlrecinin baş-
langıccedil noktası olan meslek seccedilimi bireylerin
hayatında oumlnemli bir yer teşkil etmektedir
Kişilerin meslek seccediliminde aile ve sosyal med-
yanın oumlnemli oumllccediluumlde etkili olduğu goumlzlemlen-
miştir İdeal meslek seccedilimi iccedilin oumlzelikle iş sa-
halarının analizi ilgili sektoumlruumln avantaj ve de-
zavantajları hakkında bilgi sahibi olma sektoumlr-
de ccedilalışanların mesleki deneyimlerini oumlğren-
me ve mesleğin kişiye uygunluğunu tespit et-
me gibi unsurların dikkate alınması ve kariyer
planlaması yapılması gerekmektedir Ancak
oumlğrenciler bu fırsatları goumlz ardı ederek ailenin
ya da sosyal medyanın etkisi ile seccedilim yap-
maktadırlar
OumlĞRENCİLERİN KARİYER SECcedilİMLERİNDE AİLENİN
VE DİJİTALLEŞMENİN ROLUuml
S A Y F A 2 5
Kariyer seccedilimi ve olası bir karara
varma beklentisi ccediloğu zaman belirsizlik
iccedileren karmaşık bir suumlreccediltir Belirsizliğin
nedeni bireyin hayatını buumltuumlnuumlyle etkile-
yecek olan meslek seccedilimini iccedilsel ve dışsal
faktoumlrlere bağlı olarak seccedilmek zorunda
olmasıdır Bu suumlreccedilte oumlğrenci olası bazı
senaryolar kurar geleceğe youmlnelik planlar
yapar ve hatta gelecekte buumltuumln bu belirsiz-
liğin azaldığını veya yok olduğunu duumlşler
Oumlte yandan bu suumlreci karmaşıklaştıran ise
bireyin son karara varmadan oumlnce dikkate
almak zorunda olduğu ailesinin duumlşuumlncesi
isteği hayali ve birde sosyal medyada ken-
diyle oumlzdeşleştirdiği kariyerler gibi faktoumlr-
lerin olmasıdır Karar suumlrecini yaşayan bi-
rey buumltuumln bu faktoumlrlerin varlığının ve na-
sıl analiz edilmesi gerektiğinin farkında
olabilir veya olmayabilir Ayrıca son kararı-
nı vereceği zaman bu faktoumlrleri eleme ve-
ya aralarında bir denge kurabilme kapasi-
tesine de sahip olmayabilir Bu durumda
kariyer seccedilimi suumlrecini son derece karma-
şık bir suumlrece doumlnuumlştuumlrebilir
D İ P N O T
Gencin meslek tercihinde ailenin ccedilok buumlyuumlk etkisi vardır Ailenin ekonomik olanakları ile kuumlltuumlr duumlzeyinin gencin meslek seccedilimini olumlu veya olumsuz youmlnde etkilediği bir gerccedilektir Araştırma bulguları goumlstermiştir ki ekonomik ve kuumlltuumlrel duumlzeyi yuumlksek olan ailelerde genccediller yetenek ve ilgileri doğrultusun-da meslek seccedilme şansına sahip olabil-mekte ailelerinden destek goumlrmektedir-ler Ekonomik ve kuumlltuumlrel olanakları elve-rişsiz olan ailelerde genccediller kısa zaman-da buumlyuumlk kazanccedil getireceği veya itibar
Meslek Seccediliminde Aileye Duumlşen Goumlrevler
sağlayacağı duumlşuumlnuumllen işlere youmlnlendiril-mektedirler
S A Y F A 2 6 S A Y I 5
siz ve başıboş bırakılmasıdır Ccedilocuklarına bu konuda rehberlik edemeyen aileler onların meslek tercihine ilgisiz kalmakla sorumluluk-tan kurtulmuş olduklarını zannederler
Ccedilocuklarının gelişiminde olumsuz et-kileri olan bu ailelerin yanı sıra meslek seccedili-mi konusunda ccedilocuğuna yol goumlsterici olma-ya ccedilalışan onun yetenek bilgi beceri ve ilgi-lerini goumlz oumlnuumlnde tutarak rehberlik eden hiccedilbir fedakacircrlıktan kaccedilınmayan aileler de vardır Kendi arzu ve oumlzlemlerine ters duumlşse de ccedilocuğunun seccedilimini onaylayan ve ona destek olan aile de yok değildir Sayıları ccedilok olmamakla birlikte bilgili ve bilinccedilli bir şekil-de ccedilocuğunun meslek seccedilimini olumlu youmln-de etkileyen ailelerin varlığı da inkacircr edile-mez Ancak pek ccedilok iyi niyetli ve anlayışlı an-ne-baba bu konuda ccedilocuğuna yardımcı ola-mamanın sıkıntısı iccedilindedir
Aile baskısının egemen olduğu hallerde ve mesleğin babadan oğla geccedilmesi şeklinde geleneğin suumlrduumlruumllduumlğuuml ailelerde gence baba mesleğini devam ettirmesi iccedilin baskı yapıldığı goumlruumllmektedir Bu ailelerde ccedilocuk kuumlccediluumlk yaş-tan itibaren baba mesleğini seccedilecek şekilde koşullandırılmaktadır Koşullandırma veya bas-kı yoluyla eğitilen gencin ya baba mesleğine youmlneldiği ya da ailesine başkaldırarak idealin-deki mesleğe sahip olabilmek iccedilin ortamından uzaklaştığı goumlzlenmektir Bazı aileler ise kendi ccedilocukluk veya genccedilliklerinde yapamadıklarını ccedilocuklarının yaşamında gerccedilekleştirmeye ccedilalı-şırlar Baba genccedilliğinde sahip olamadığı bir meslekte oğlunu goumlrmek iccedilin ona baskı yapar Anne okuyup ccedilalışamadığı iccedilin kızının okuma-sını ve meslek sahibi olmasını ister onu suumlrekli zorlar Zorlama sonucu gencin baba veya anne isteğine boyun eğdiği ya da isyan ettiği goumlruumlluumlr Yine başka aile modelinde de ccedilocuklara bazı işlerin oumlnemli ve itibarlı bazılarının ise diğerle-rine goumlre daha oumlnemsiz ve değersiz olduğu ifa-de edebilirler Bu da aile iccedilinde bazı meslekler hakkında oumln yargıların oluşmasına yol accedilar Boumlylece aile dolaylı bir biccedilimde gencin meslek tercihini etkilemiş olur Soumlzuuml geccedilen bu aile mo-dellerinde birey-meslek uygunluğu goumlz oumlnuumln-de bulundurulmadığından ne gencin başarısı duumlşuumlnuumlluumlr ne de mutluluğu Burada oumlnemli olan ailesinin isteklerinin gerccedilekleşmesi aile-nin yapmış olduğu meslek seccediliminin genccedil tara-fından benimsenmesidir Yine bazı ailelerde goumlruumllen bir başka hatalı davranış da meslek seccediliminde gencin tamamen yardımsız destek-
S A Y F A 2 7
Ccedilocukluk ccedilağında meslek seccedilimi gerccedileklikten uzak olup hayali ve arzulu iken oumln ergenlik doumlnemine yaklaştıkccedila yaşamda gerccedileklik faktoumlruumlnuumln roluuml artar kişi meslek seccedilme sorumluluğunun bilin-cine varır İlgi ve yetenekleri giderek ay-rışmaya başlar Yine yetenek ve ilgilerin mesleki amaccedilları belirlemede oumlnem ka-zandığı goumlruumlluumlr
Bu doumlnemde başlarında meslek tercihleri oumlnce ilgilere dayanırken daha sonra yeteneklerde dikkate alınarak mes-leki tercihler ifade edilir Ortaokulun ta-mamlanması ile birlikte akademik eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim arasında seccedilim yapmak zorunluluğunda kalan ccedilo-
cuk oumlncelikle genel ve oumlzel yeteneği ile mevcut eğitim seccedileneklerinden hangisine uygun olduğunu belirlemek durumunda-dır Ccedilocuk temel eğitim sırasında birccedilok ders almış ve başarısını ccedileşitli ortamlara sınama fırsatı bulmuştur Bu doumlnemde ccedilo-cuk karar verirken yeteneklerini ilgilerini eğitimden ve hayattan neler beklediğini mali olanaklarını goumlz oumlnuumlne alarak iş ve eğitim olanaklarını incelemek gerektiğinin farkına varmıştır
D İ P N O T
Orta ccedilocukluk ya da oumln ergenlik doumlnemi 10-15 yaş aralığında olup ortaokul kade-mesine denk gelmektedir Bu doumlnemdeki ccedilocuklar artık ergenlik doumlnemine girmiş bir-ccedilok gelişim doumlnemi itibari ile meslek seccedilimi ile ilgili duydu ve duumlşuumlnceleri şekillenmeye başlamıştır Bu doumlneme meslek gelişiminde lsquoDeneme Doumlnemirsquo denmektedir Bu yaştaki ccedilocuklarda genellikle goumlzlenen mesleki davranışlar
Mesleki faaliyetlerle temel beceri ve ilgileri arasında var olan ilişkiyi anlama
Ccedileşitli yeteneklerden hangilerinin kendisinde guumlccedilluuml olduğunun farkına varması
İlgilerin belirginleşmesi ile bazı faaliyetleri daha ccedilok yapmak bazılarından uzak-laşmak isteme
Hayattan neler beklediğinin ve hayatta nelere oumlnem verdiğinin farkında olmak
Toplumda var olan sosyal ve ekonomik olanakları inceleyerek iş veya eğitim olanaklarını araştırmak
İş ve oyun iccedilin zamanı planlaya bilme
Hayata atılma ya da ileri eğitime devam etme seccedilenekleri uumlzerinde duumlşuumlnme ve araştırma yapma şeklinde sıralanabilir
S A Y F A 2 8
Bu yaşlardaki ccedilocuğunuzun meslek gelişimine yardımcı olmak iccedilin şunları yapabilir-siniz
1) Ccedilocuğunuzun ilgi duyduğu alanları belirleye bilmek iccedilin hangi tuumlr faaliyetleri yap-maktan hoşlandığını hangi tuumlr faaliyetleri yapmaktan hoşlanmadığı konusunda onun-la konuşabilir ccedilevresindeki kişilerden aldığı bu konudaki geribildirimleri ve kendi kişi-sel goumlzlemlerinizi onunla paylaşın
2) Kendi goumlzlemlerinizi de dikkate alarak ccedilocuğunuzun evde ve okulda başarı ile yap-tığı işler hakkında onunla konuşun
3) Ccedilocuğunuzun yetenek ve ilgilerine uygun bir meslek seccedilebilmesi kadar meslekler hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olun
D İ P N O T
Oumlzellikle ccedilocuğunuzun bir meslek hakkında şu tuumlr bilgilere sahip olması gerekir
Meslek mensubu bir guumln iccedilinde ne gibi işler yapmaktadır
Ccedilalışan kişi başlıca ne gibi faaliyetlerde bulunarak nelerle uğraşmaktadır
Mesleğe girebilmek iccedilin sahip olması gereken oumlzellikler (Fiziksel psikolojik oumlzellik-ler genel yetenekler duumlzeyi ya da oumlzel yetenekle yaş sınırı gibi) nelerdir
Mesleğe girebilmek iccedilin gerekli eğitim duumlzeyi nedir Ccedilıraklık kurs staj gerekli mi-dir
İş nasıl bir ortamda yuumlruumltuumllmektedir
Mesleğin ccedilalışma koşulları nelerdir
Ccedilalışmalarının elde ettiği en duumlşuumlk ve en yuumlksek kazanccedil duumlzeyi nedir
Meslek uumlyelerinin ilerde iş bulma olanağı ne kadardır
Ccedilocuğunuzun ilgilendiği meslek hakkındaki sorulara cevap bulabilmesi ona yardım-cı olabilmeniz iccedilin
Kendi mesleğiniz ya da yakın ccedilevrede bulunan insanların meslekleri hakkında ccedilocu-ğunuzla konuşabilir onun bu konuda goumlzlemlerini dinleyebilir ya da bizzat iş ortamı-nıza onu goumltuumlrerek doğrudan yaşantı edinmesini sağlayabilirsiniz Ccedilocuğunuzu tv radyo programları kitaplar bilgisayar programlarından ya da okulundaki rehber oumlğ-retmeninden yardım alarak meslekleri tanımasına teşvik edin
Ccedilocuğunuzun değişik iş yerlerine ziyaret ederek yarım zamanlı işlerde ccedilalışarak meslekler hakkında bilgi toplamasını sağlayın
S A Y F A 2 9 S A Y I 5
Ccedilocuğunuzu meslekleri tanıtıcı konferanslara katılmaya ccedilevresindeki kişilere meslekler hakkında soru sormaya teşvik edin
Ccedilocuğunuzla meslekler hakkında oumlğrendiği bilgileri tartışmak oumlğrendiği bilgileri buumltuumlnleş-tirmesini sağlayın
Ccedilocuğunuzun gelecekteki mesleki plan ve hedefleri uumlzerinde şu anki ilgi ve yeteneklerinin ne kadar oumlnemli olduğunu anlamasına yardımcı olun
Sizin iccedilin ccedilalışmanın ne ifade ettiğini ccedilocuğunuzla konuşarak insanların yalnızca para ka-zanmak iccedilin ccedilalışmadığını anlamasına yardımcı olabilir ccedilalışmanın kendisi iccedilin anlamını bul-masına ve hayattan ne beklediği konusunda fikir sahibi olmasını sağlayın
Meslek Seccediliminde Dijitalleşmenin Roluuml
Guumlnuumlmuumlz duumlnyasında bireylerin mes-lek seccediliminde kitle iletişim araccedillarının ve oumlzel-likle televizyonun ccedilocuk ve genccedillerin mesleki gelişimleri uumlzerinde etkisi oldukccedila fazladır Medya (yazılı ve goumlrsel iccedilerikli video temelli ma-teryaller) kişisel oumlzellikle-rine dayalı olarak ccedilocuk-ları ve genccedilleri seccedilici algı-ları aracılığı ile mesleki gelişimleri konusunda etkileyebilmektedir (King ve Multon 1996) Tele-vizyon gazeteler dergiler ve bilgisayar uumlzerinden ulaşılan kaynaklarda sıkccedila goumlsterilen bazı mes-leklere sahip kişilerin ccedilocuk ve genccediller tarafın-dan model alınma olasılığı artabilmektedir Uumllkemizde son zamanlarda goumlsteri sanatlarıyla ya da bazı spor alanlarıyla ilgili mesleklere sa-hip olmanın daha popuumller olarak algılanmasın-da medyanın etkisi ccedilok accedilıktır Medyada bu tip mesleklere sahip olmanın getirebileceği pırıltı-lı yaşam olanakları gerccedilekccedili yanlarını goumlzetme-yen genccediller accedilısından ccedilok ccedilekici olarak algıla-nabilmektedir Gelecek yıllarda da medyanın ve dijital duumlnya-nın yeri daha da oumlnemli hale gelecektir Klasik
anlamdaki birccedilok iş tanımı ve meslekler değiş-mektedir Değişmeye de devam edecektir Oumlzellikle Pandemi suumlreciyle birlikte duumlnya ge-nelinde dijitalleşmenin oumlnemi daha da oumln pla-
na ccedilıkmıştır Bu suumlreccedil eğitimde de dijitalleş-menin daha da yoğun kullanılmasını sağlamış-tır Bilgisayar teknoloji-sinde elde edilen bilgi-lerin iletişim teknoloji-sine uygulanmasıyla yeni teknolojiler birey-leri iletişim teknolojisi iccedilerisinde aktif bir hale
getirmiştir Sadece teknolojinin hızla hayatı-mıza girmeye başlaması ve dijital duumlnyaya geccedililmesi ile değil ekonomik sosyal bilimsel ve kuumlltuumlrel değişmelerinde etkisiyle geleceği olan meslekler şekilleniyor Yeni dijitalleşen duumlnya ve yapay zekacirc kavramlarıyla birlikte meslek anlayışları da değişti Oumlnceleri genccedille-re ne olmak istediklerini sorduğunuzda dok-tor avukat muumlhendis oumlğretmen cevaplarını alırdınız Dijitalleşen duumlnya ile birlikte bu mes-leklerin yerini yabancısı olduğumuz fakat ge-leceği olan meslekler aldı
S A Y F A 3 0
Geleceği Olan Meslekler İccedilin Gerekli Oumlzellikler
Geleceği olan meslekler grubundan bir meslek seccediltiniz ve bu konuda her tuumlrluuml eğiti-mi almaya başladınız diyelim Eğitimin yanı sıra kişisel olarak geliştirmeniz gereken becerileriniz de olmalı Bu konuda kendinizi eğitmelisiniz Bu becerileri geliştirmeniz seccedileceğiniz meslekte emin adımlarla ilerlemenizi sağlayacaktır Ccediloumlzuumlm Odaklı Olun Karşınıza ccedilıkan problemleri ccediloumlzmeye odaklanın Bazen ccedilok zor ve karmaşık problemler dahi ccedilıksa pes etmeden ccediloumlzmeye ccedilalışın Problemlere ccediloumlzuumlm bulmak iccedilin zihin egzersizleri yapın Farklı ve Yaratıcı Duumlşuumlnuumln Olaylara ve problemleri ccediloumlzmeye yaklaşırken farklı duumlşuuml-nuumln Yaratıcı ccediloumlzuumlmler ve oumlneriler bulun Kimsenin duumlşuumlnemediğini duumlşuumlnen yaratıcı ccediloumlzuumlmler sunan insanlar iş hayatında ccedilok tercih edilirler Olayları Analiz Edin Olayları analiz edip suumlzgeccedilten geccediliren ve nokta atışı ccediloumlzuumlm yol-ları bulan insanlar her zaman aranılan kişilerdir Sosyal Biri Olun Ccediloumlzuumlm odaklı olmanın yanı sıra sosyal ilişkilerinizde guumlccedilluuml olmalı İyi bir dinleyici olmalı empati kurabilmeli ve yaptığınız işi en iyi şekilde yapmalısınız Akademik Donanıma Sahip Olun Bilim teknoloji muumlhendislik ve matematik youmlnuumln-den ileri derede donanımlı olmalısınız Bu yeteneklere sahip insanlar geleceği olan meslekler iccedilin ilk tercih sebebidir Genel Becerilere Sahip Olun Sosyal analitik mobil becerileri youmlnuumlnden kendilerini geliştirmiş kişiler de tercih nedenidir
D İ P N O T
Geleceği olan meslekler ne demek Geleceği olan meslekler oumlnuumlmuumlzdeki yıllar iccedilerisinde gelişen gelişen teknoloji ile bir-likte ihtiyacı artan meslek gruplarıdır Bu mesleklerin yeni ve gelişmekte olması ve bu alanda az personel bulunması nedeniyle ccedilok kazandıran meslek grubunda yer alır Dijitalleşen duumlnyada meslek anlayışı ve ihtiyacı da farklılaşır Geleceği olan meslekleri tercih edecek genccedillere ne oumlnerilir Geleceği olan meslekleri tercih edecek bu alanda kariyer yapacak genccediller oumlncelikle bu konudaki akademik kariyerinizi en iyi şekilde tamamlayın Uzmanlık alanlarınıza goumlre eğitimlerden destek alın Suumlrekli kendinizi geliştirin yaptığınız işin en iyisini ya-pın Meslek seccediliminde nelere dikkat etmeli Mesleğinizin kişilik oumlzelliklerine uyup uymadığına akademik ve gerekli becerileri ta-şıyıp taşımadığına dikkat etmelisiniz Seccediltiğiniz meslek grubunun suumlrekli yapabilece-ğiniz bir iş olması aile ve sosyal hayatınızı da etkiler Gelir duumlzeyinizde hayat tarzınızı etkileyen oumlnemli bir faktoumlrduumlr
S A Y F A 3 1 S A Y I 5
Meslek seccedilimi sırasında yerinde bir karar alabilmek iccedilin gence duumlşen goumlrevler 1 Kendinizi iyi tanıyın Genccedil bedensel oumlzellikleri sağlık durumu guumlccedilluuml ve zayıf youmlnleri zekacirc duumlzeyi ve zekacirc biccedilimi oumlzel yetenekleri ve yeteneksiz olduğu alanlar ilgi ve istekleri kişilik ve karakter yapısı ulaş-mak istediği idealler ve arzu ettiği başarı tuumlruuml hakkında bilgi sahibi olmalıdır 2 Meslekleri tanıyın Genccedil meslekleri tanımalı buumltuumln meslekler hakkında bilgi toplayamazsa da seccedilmeyi planla-dığı mesleği iyi tanımalıdır Genccedil mesleğin veya mesleklerin tarihccedilesini evrimini yapılacak işin niteliğini ccedilalışma ortamını ve koşullarını meslekte aranan yaş yetenek cinsiyet bilgi tuumlruumlnden oumlzellikleri mesleğe nasıl hazırlanıldığı meslekte ccedilıraklık suumlresini yuumlkselme ve iler-leme şansını kazanccedil durumunu iş bulma olasılığını ve işin uumllke ccedilapındaki geccedilerliğini bilmeli-dir 3 Kendi oumlzellikleriniz ile seccedilmeyi amaccedilladığınız mesleğin nitelikleri arasındaki uygunluğu araştırın Genccedil rastgele seccedilim yapmaktan kaccedilınmalı seccedilmeyi duumlşuumlnduumlğuuml meslekte aranan niteliklerin kendisinde bulunup bulunmadığını goumlzden geccedilirmelidir Genccedil yetenekli olmadığı ilgi duy-madığı bir alana youmlnelmekten ve ani kararlar almaktan kaccedilınmalı seccedileceği mesleğin buumltuumln yaşamını şekillendireceğini unutmamalıdır Genccedil birey-meslek uygunluğu sağlandığında ancak mutlu olabileceğini hatırdan ccedilıkarmamalıdır
Aysel KATARCI
Besni RAM RehPskDanışHizBlmBşk
KAYNAKCcedilA Kaynakccedila Altun İ (2000) Kocaeli Sağlık Yuumlksekokulu oumlğrencilerinin kişisel değerleri ve meslek seccedilimlerine etki eden faktoumlrler I Uluslar arası amp VIII Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı Antalya 75- 77 Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi The Journal of Social Sciences Institute SayıIssue35 ndash Sayfa Page 35 ISSN 1302-6879 VANTURKEY LİSE OumlĞRENCİLERİNİN KARİYER DUumlŞUumlNCELERİNİ ETKİLEYEN FAKTOumlRLERİN İNCELENMESİ-FFUNDA AKKOCcedil BUCA EĞİTİM FAKUumlLTESİ DERGİSİ 32 (2012) httpwwwmeligorgtrcocuklarimiz-icinAileye-Dusen-Gorevler24 httpswwwiienstitucombloggelecegi-olan-meslekler
Yeteneklerinizin ve duumlnyanın ihtiyaccedillarının kesiştiği yerde mesleğiniz yatıyor
-Aristo
S A Y F A 3 2
Değişen ve gelişen duumlnya koşulla-
rı iccedilerisinde meslek ve kariyer kavramları
hem gelişimin ve değişimin bir parccedilası
olmuş hem de gelişimin ve değişimin
kendisi konumundadır 1900rsquoluuml yılların
başlarından itibaren ABD başlamış olan
ve guumln geccediltikccedile değeri anlaşılan meslek
ve kariyer kavramları uumllkemizde ise bu-
guumln yadsınmayacak derecede oumlnemini
korumaktadır Elbette ki bu iki kavram
guumlnuumlmuumlze ulaşana kadar ccedileşitli evreler
geccedilirmiş oldu
Bireyin iccedilinde bulunduğu hayat
koşulları iccedilerisinde anlam bulduğu el-
betteki iş ve meslek durumu ile daha da
anlam kazanacaktır Okul hayatının baş-
larında ilgi ve yetenek ile başlayan reh-
berlik suumlreci daha sonra eğitimin sonla-
rında iş ve meslek youmlnlendirmesi ile ni-
hayetine ulaşır Bilindiği uumlzere gerek reh-
berlik hizmetleri olsun gerek mesleki
rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmet-
leri olsun Tuumlrkiyersquonin model aldığı uumllke
ABD olmuştur Uumllkemiz mesleki danış-
manlık ve kariyer danışmanlığı kavramla-
rının oumlnemini ccedilok sonradan fark etmiş
olmasına rağmen buguumln iş sahasının ge-
nişlemesi ve yeniduumlnya duumlzeninin suumlrekli
yenileşme hareketleri beraberinde bu iki
kavramın oumlnuumlnuuml istemsizce accedilmaktadır
Tarihsel suumlreci incelersek Tuumlrkiyersquode reh-
berlik hizmetleri 1950rsquolerde Marshall
Planı kapsamında Amerikalı uzmanların
uumllkemize gelmesi ve bazı Tuumlrk eğitimcile-
D İ P N O T
TUumlRKİYEDE MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER
DANIŞMANLIĞI
rin ABDrsquode eğitim goumlruumlp yurda doumlnmesi
ile başlar Mesleki rehberlikte 1950rsquoden
bu yana gelen tarihsel rehberlik dilimden
yararlanmıştır Milli Eğitim Bakanlığı bu
konuda ilk adımı atan kurumlardan ol-
muştur MEB bu suumlreccedilte ccedileşitli ilgi yete-
nek ve eğilimlerle ilgili teknik araccedil ve ge-
reccediller hazırlamış ve uygulamıştır Tabi ki
bu suumlreccedilte hazırlanan ve uygulanan tek-
niklerde tamamen kopya bir suumlreccedil olma-
mış kuumlltuumlrel alt yapıda goumlz oumlnuumlnde bu-
lundurulmuştur Aynı zamana MEB o douml-
nemlerde eğitim şuralarında mesleki reh-
berliğin oumlnemini uumllkenin kalkınması nok-
tasında hedef koymuştur Bu konuda atı-
lan en buumlyuumlk adım Gazi Eğitim Enstituuml-
suumlnde oumlğretmen yetiştiren programlara
ldquoRehberlik ve Danışma Dersirdquo nin konma-
sı ve tuumlm resmi kaynaklarda meslek seccedili-
mi ve youmlneltmenin oumlneminin vurgulan-
ması oldu Daha sonra gerek rehberlik
olsun gerek mesleki rehberlik olsun MEB
ccedileşitli adımlar attı fakat atılan adımlar
bazen sekteye uğradı Oumlrneğin mesleki
rehberliğin kimin yapacağı ve yahut kay-
nak alan nerden karşılanacak şeklinde bir
takım belirsizlikler soumlz konusu oldu Bu
belirsizlik doumlnemi birccedilok arayışa sebep
oldu belirsizlik suumlreci ise mesleki rehber-
lik ve kariyer alanında birccedilok bilgi sağla-
mış oldu
S A Y F A 3 3 S A Y I 5
2000rsquoli yıllara yaklaşırken daha oumlnce
belirttiğimiz gibi gelişen ve değişen duumlnyada
meslek ve kariyer kavramına daha ccedilok ihtiyaccedil
duymuş ve bu meslek kariyer alanlarında daha
ccedilok pratiklere ihtiyaccedil duydu Ccediluumlnkuuml artık bu
hizmetlerin sadece liseye ya da uumlniversiteye
geccedilişte ve meslek seccedilimi kararı ile sınırlı olma-
dığı tuumlm yaşam suumlresince ve buumltuumlnsel kariyer
gelişimine youmlnelik olması gereğine dikkat ccedileken
akademisyenlerin makale ve kitaplarında
lsquomesleki gelişim suumlrecirsquo ve lsquomesleki gelişim gouml-
revlerirsquo nden soumlz edilmeye başlanmıştır Mesle-
ki Rehberlik ve Kariyer Psikolojik Danışmanlığı
alanında uumlniversitelerde uygulamalı (deneysel)
tez ccedilalışmaları ve oumllccedilek geliştirme veya uyarla-
ma ccedilabaları dikkate değer bir ivme kazanmıştır
Devamında uumlniversitelerde PDR alanı oumlnem
kazanmış ve uumlniversitelerde accedilılan boumlluumlm sayısı
hız kazandı Uumlniversitelerin birccedilok alanında
mesleki rehberlik dersi kondu Kariyer danış-
manlığı adı ile birccedilok alana sertifika verildi Uumll-
kemizde gelecek umutlarının uumlniversite eğiti-
mine bağlandığı ve oumlğrencilerin buumlyuumlk bir yarışı
aşarak hak kazandığı uumlniversitede iyi bir prog-
ram seccedilme kaygısı oumlğrencileri okul dışında uumlni-
versiteye giriş sınavlarına hazırlayan oumlzel ders-
hane sektoumlruumlnuuml yaratmıştır Bu kurumlarda
goumlrevli rehber oumlğretmenlerin oumlğrencinin uumlni-
versiteye giriş puanlarına goumlre girebileceği
uumlniversite ve boumlluumlmleri teknik bir sıralama
yaparak oumlğrenciyi youmlnlendirme uygulaması
ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir yardım tuumlruumlnuuml
doğurmuştur Oumlte yandan İŞKUR da aynı şe-
kilde mesleki rehberlik kavramına oumlnem ver-
miş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli raporlar hazırla-
mış ve sunmuştur
Gelinen noktada buguumln Tuumlrkiyersquode
meslek rehberlik ve kariyer danışmanlığı oumlne-
mini korumaktadır Ccedileşitlenen meslek alanları
ve dallarına atfen ilgiye yeteneğe ve eğilimle-
re daha ccedilok oumlnem verilmektedir Mesleki reh-
berlik ve kariyer danışmanlığı ise duumlnyadaki
ivmeleri ve gelişmeleri goumlz ardı etmemekle
muumlmkuumln olur uumlniversiteye giriş puanlarına
goumlre girebileceği uumlniversite ve boumlluumlmleri tek-
nik bir sıralama yaparak oumlğrenciyi youmlnlendir-
me uygulaması ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir
yardım tuumlruumlnuuml doğurmuştur Oumlte yandan İŞ-
KUR da aynı şekilde mesleki rehberlik kavra-
mına oumlnem vermiş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli
raporlar hazırlamış ve sunmuştur
Huumlseyin KARTAL
Besni RAM RehOumlğrtPsikolojik Danışman
S A Y F A 3 4
Bir yolculuğa ccedilıkmaya karar verdikten
sonra ne yaparsınız İlk olarak nereye
gideceğinize yani yolculuk sonunda nere-
ye ulaşacağınıza karar verirsiniz Sonra-
sında da yola ne zaman ccedilıkacağınıza han-
gi ulaşım yolunu tercih edeceğinize bilet
alıp almayacağınıza dair seccedilimler yapar
ve harekete geccedilersiniz Kısaca yolculuğu-
nuzun tuumlm ayrıntılarını planlar ve kendi-
nize bir yol haritası ccedilıkarırsınız Kariyer
planlamak ve bu doğrultuda meslek seccedili-
minde bulunmak da bir yolculuktur Bu
yolculuğa ccedilıkmadan oumlnce bir yol haritası
ccedilıkarmak ve bu harita doğrultusunda ha-
reket etmek iyi bir kariyer yolculuğu iccedilin
ilk adımdır
Kariyer koumlken olarak Fransızca
ldquocarrieacutererdquo kelimesinden gelmektedir Ke-
lime oumlznel anlamı ldquobir yere ccedilıkan bir yere
gelenrdquo olarak ifade edilmektedir Tanımı-
na bakacak olursak kariyer bir oumlmuumlr bo-
yu yaşanan olaylar dizisi bireyin meslek
ile diğer yaşam rollerinin birbirini izleme-
si sonucu oluşan genel oumlruumlntuuml ve gelişim
ccedilizgisinde oumlzellikle mesleki rollerde yuumlk-
selme duraklama ve gerilemeyi iccedileren
suumlreci ifade eden kavramdır
(Kuzgun2006) Goumlruumllduumlğuuml gibi kariyer
yolculuğu yaşamımız boyunca devam edi-
D İ P N O T
KARİYER PLANLAMANIN YOL HARİTASI
yor Bu yolculukta meslek seccedilmek ve o
mesleği yapıyor olmak uğradığımız du-
raklardan biri Mesleki roluumlmuumlzuumln yanı
sıra bu yolculuğa diğer yaşam rollerimiz
olan ccedilocuk anne baba kardeş eş
komşu vb rollerimiz de eşlik ediyor En
oumlnemlisi de yolculuğumuz bir duumlzluumlkte
değil inişli ccedilıkışlı bir şekilde suumlruumlyor Peki
tuumlm bunlar ne demek oluyor Bir mes-
lek seccediliminde bulunulduğunda oumlmuumlr
boyu bu mesleği yapmak zorunda değil-
siniz belki zamanla meslek değişime uğ-
rayacak belki de meslek değişikliğinde
bulunmak isteyeceksiniz Kariyer planla-
ma tek bir gidiş hakkının olduğu bir yol-
culuktan ziyade birden fazla yollara sa-
hip ccedileşitli alternatiflerin olduğu bir suuml-
reccedil Aynı zamanda meslek seccediliminden
ziyade bir kendini tanıma ve geliştirme
suumlrecidir İyi bir kariyer yolculuğu yap-
mak istiyorsanız kendinizi tanımanız ve
yapmak istediğiniz işimesleği tanıma-
nız bu işimesleğe yaparken değerleri-
nizi bilmeniz oldukccedila oumlnemli Yani yap-
mak istediğiniz işimesleği istiyor olmalı-
sınız istediğiniz işmeslek kendi ilgi ye-
tenek ve mesleki değerlerinize( kazanccedil
unvan iş olanakları vb) uygun olmalı ve
yaptığınız işmesleğe birileri değer veri-
yor olmalı ve bu değerler sizin mesleki
değerlerinizle uyumlu olmalı Yani iste-
diğiniz bir işi yapacak yeteneğiniz yoksa
ancak hayal kurarsınız Yapabileceğiniz
bir işi sevmiyorsanız mutsuz olursunuz
Başkalarının değer vermediği bir iş ile
uğraşırsanız ekonomik karşılığını veya
mesleki doyumunu alamazsınız
(Erkut2016) Tuumlm bunların bir arada
sağlayan işmeslek seccedilimi iyi bir kariyer
yolculuğunun diğer adımıdır
S A Y F A 3 5 S A Y I 5
İyi bir kariyer yolculuğunun adımlarına goumlre yol haritamızı ccedilıkaracak olursak
Kendimizi tanımak iccedilin ldquoBen kimim Benim ilgi ve yeteneklerim nedir Ben ne yapa-
bilirimrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Yapmak istediğiniz işmesleği tanımak iccedilin ldquoHangi mesleği seccedilebilirim Seccedilmek iste-
diğim işmesleğin oumlzellikleri nedir Benim oumlzelliklerim ve işmesleğin oumlzellikleri ne ka-
dar uyumlu Bu işmesleği yapmak iccedilin ne yapmak gerekiyor Hangi lise veya uumlniver-
siteye gidebilirim Bu işmeslek iccedilin diploma yanında başka nelere ihtiyacım varrdquo vb
soruları sorabilirsiniz
Mesleki değerlerinizi bilmek iccedilin ldquoBu işmesleği yaparken ne kazanmak istiyorum
(para saygınlık unvan rahat gezmek tek başınalık gibi) Toplum bu işmesleğe ne
kadar değer veriyor Bu işmesleğin iş olanakları nedir Oumlzel sektoumlrde mi devlet ku-
rumlarında mı ccedilalışmak istiyorum Bu işmesleği nasıl yapmak istiyorum Bu iş
mesleğin iş olanakları değişikliğe uğrarsa ne yaparım Yapmak istediğim işmeslek
gelecekte yeri ne olurrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Tuumlm bu sorularına cevabına uygun olan mes-
lekleri belirleyip meslekler hakkında daha fazla
bilgi edinip araştırma yapabilirsiniz Meslek
elemanlarıyla goumlruumlşebilirsiniz Karar verirken
sormanız gereken diğer bir soru ise ldquoBu iş
meslek seccediliminde mutlu musunuzrdquohellip Sorulara
cevap veren meslekler aynı zamanda bu iş
mesleği yaparken mutlu olacağınız seccedilimler
olmalı Eğer mutlu olacağınız bir seccedilim olmazsa
yaşamınızın bir kısmında mutlu olmadığınız
bir doumlnem yaşayacak olabilirsiniz Kariyer
planlamak bir nevi kendiniz iccedilin doğru ve
mutlu bir işmeslek seccedilimi yapmak ve bu se-
ccedilim doğrultusunda ccedilalışmalarda bulunmak ile
ilgilidir Tuumlm bunları karşılayan bir planlama
iccedilin iyi bir kariyer yolculuğu olduğundan bah-
sedebiliriz
İyi bir kariyer yolcuğu iccedilin yol haritasını ccedilıkarırken yolculuk bileti gibi bize yar-
dımcı olabilecek kaynaklarımız ise
S A Y F A 3 6
Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi (MBS)
D İ P N O T
Kişinin kendisini tanımasına yapmayı sevdiği şeyleri ve yeteneklerini keşfetmesine meslek seccedili-mine yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur Sisteme httpmbsmebgovtr adresinden ulaşıp uumlcretsiz uumlyelik oluşturabilirsiniz Oluşturulan uumlyelik sonrasın-da sistemde yer alan testlerdeki sorulara verdiğiniz cevaplara goumlre meslek eşleştirmesinde bulunuyor Sistem zaman zaman guumlncellemeler nedeniyle tam işlevsel olarak ccedilalışmayabiliyor Bu yuumlzden ara ara girip tekrar kontrol ederek faydalanabilirsiniz
Mesleğim Hayatım Portalı
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Muumlduumlrluumlğuuml
tarafından hazırlanmış olup mesleki ve teknik eği-
timde yer alan liseler ve boumlluumlmler hakkında bilgi
vermektedir Bu boumlluumlmlerin gelecekteki iş imkacircnla-
rı staj olanakları iş olanları meslek tanıtımları gibi
birccedilok konuda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Por-
tala httpsmeslegimhayatimmebgovtr adre-
sinden ulaşabilirsiniz Portalda yer alan videoları
izleyebilir dokuumlmanları inceleyebilirsiniz
S A Y F A 3 7 S A Y I 5
Tuumlrkiye İş Kurumu (İŞKUR) ldquoMeslekleri Tanıyalımrdquo
Duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmesleği adıyla aratarak mesleğin ta-
nımı goumlrevleri mesleğin gerektirdiği oumlzellikler ccedilalışma or-
tamı ve koşulları mesleğe sahip olmak iccedilin alınacak eğitim-
ler iş olanakları mesleki kariyer suumlreci hakkında ayrıntılı
bilgilerin yer aldığı dosyalara ulaşabilirsiniz Merak ettiğiniz
veya duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek hakkında ayrıntılı bilgilere
bakarak size olan uyguluğunu değerlendirebilir meslek se-
ccedilime youmlnelik kararlar alabilirsiniz Kurum web sitesine gir-
diğinizde Online İşlemler sekmesinden Meslekler Soumlzluumlğuuml
rsquonuuml seccedilip Tuumlrk Meslekler Soumlzluumlğuuml ve Meslekleri Tanıyalım
başlıklarını inceleyebilirsiniz Kurum web sitesine https
esubeiskurgovtr adresinden ulaşabilirsiniz
Yuumlksekoumlğretim Program Atlası
YoumlkAtlas olarak bilinen bu sistem ise Yuumlksekoumlğretim
Kurulu tarafından hazırlanmış olup uumlniversitelere ilişkin
ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Sistemde yer alan başlıklar
aracılığıyla uumlniversiteler oumln lisans ve lisans boumlluumlmleri
meslek tanıtımları mezunlarının KPSS TUS DUS gibi sı-
navlardaki başarı bilgilerine bir oumlnceki yılın sonuccedillarına
goumlre yerleşen oumlğrencilerin Yuumlksekoumlğretim Kurumları Sına-
vı kapsamında Temel Yeterlilik Testi ve Alan Yeterlilik Tes-
ti netlerine ulaşabilirsiniz Bu bilgiler doğrultusunda mes-
lek ve uumlniversite tercihinde bulanabilirsiniz Seccedilmek iste-
diğiniz mesleğe okumak istediğiniz boumlluumlm ve uumlniversite-
ye karar verebilir buna goumlre ccedilalışmalarınızı planlayabilirsi-
niz Sisteme httpsyokatlasyokgovtrindexphp adre-
sinden ulaşabilirsiniz
S A Y F A 3 8
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi
D İ P N O T
buumlnyesinde bulunan projeler aracılığıyla boumlluumlm-
uumlniversite tercihi staj ve iş olanakları ve mesleki eğitim
suumlreccedilleri kapsamında destek uumlniversiteye hazırlananlara
uumlniversite okuyanlara ve kamu ccedilalışanlarına destek ol-
maktadır UumlNİ-VERİ Projesi kapsamında uumlniversite tercih-
lerine yardımcı olmak amacıyla lisans boumlluumlmleri hakkında
İş Bulma Suumlresi Başlangıccedil Uumlcreti Nitelik Uyuşmazlığı Ka-
muda İşe Yerleşme Oranı Firma Buumlyuumlkluumlğuuml Dağılımı ve
Sektoumlr Bazında Dağılım konularında grafiklerle istatistik-
sel veriler sunarak bilgilendirmektedir İlgili boumlluumlm mezu-
niyeti sonrasında iş bulma ve mesleki kazanccedil durumunu
daha net bir şekilde goumlrebilirsiniz Bu bilgilere bakarak
oumlzellikle duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek ve buna bağlı olarak okumak istediğiniz boumlluumlmuuml de-
ğerlendirebilir mesleki değerlerinize uyumu noktasında karar verebilirsiniz Danışman
Bilgi Sistemi (DABİS) Projesi kapsamında ise UumlNİ-VERİ ile sunulan bilgilerin kapsamı da
artırılarak uumlniversiteler bazında boumlluumlm karşılaştırması yaparak bilgilendirmektedir Bu
sistemden faydalanmak iccedilin rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlardan veya uumlniver-
sitelerin kariyer merkezlerinden destek alabilirsiniz Uumlniversite okurken kariyerinizi
şekillendirmek amacıyla Yetenek Her Yerde Staj Seferberliği Soumlz Yetenekte ve Kari-
yer Planlama Dersi Projeleri kapsamında gerccedilekleştirilen ccedilalışmaları inceleyebilir pro-
jelere katılabilirsiniz Stajiş deneyimleri kazanarak okuduğumuz boumlluumlmmeslek daha
yakından tanıyabilirsiniz Proje ve bilgilere httpswwwcbikogovtr adresinden
projeler sekmesinden ulaşabilirsiniz
İyi bir kariyer yolculuğunda yol haritanızı oluştururken kendinize soracağınız sorular ve
yardım alacağınız kaynaklar sizlere oldukccedila yardımcı olacaktır Bu yolculukta karar verme
suumlrecinde aileniz ve rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlarınızdan da destek alabilirsi-
niz Unutmayın ki bu yolculuğun tek bir gidiş yolu bulunmamakta ve doumlnuumllmez değildir
Her bireyin yolculuğu farklı yollardan ve kendine oumlzel olacaktır
Fatma BAYKAL
Psikolojik Danışman
AC Yamazaki Ortaokulu
S A Y F A 3 9 S A Y I 5
NEDEN MESLEKİ EĞİTİM
Her ccedilocuk farklı oumlzelliklere yetenekle-
re ve ilgilere sahiptir Zamanında ve doğru
yapılacak bir rehberlik ve youmlnlendirme ile ba-
şarılı olamayacak ccedilocuk yoktur Bu nedenle
aldıkları eğitim onların buumltuumln hayatını temel-
den etkileyecektir Oumlte taraftan 21yuumlzyılın iş
duumlnyasının ccedilocuklarımızdan beklentisi ccedilok
yuumlksektir İşte doğru okul seccediliminin oumlnemi
tam bu noktada karşımıza ccedilıkıyor
Peki hem oumlğrencilerin hem de veli-
lerin okul seccedilimi konusunda oumlzellikle dikkat
etmesi gereken başlıca hususlar nelerdir
Bu sorudan hareketle bize ayrılan bu bouml-
luumlmde mesleki ve teknik eğitim ile buna
paralel olarak doğru okul seccediliminde dikkat
edilmesi gereken hususları mesleki ve tek-
nik eğitimin oumlnemini ve mesleki teknik eği-
timin uumllkemizdeki konumunu kısaca masa-
ya yatırdık
Doğru Okul Seccediliminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uumllkemizde hemen hemen her veli ccedilocuğu iccedilin lise tercihinde bulunurken akademik eğitime odaklana-rak sırasıyla Fen Liseleri Sos-yal Bilimler Liseleri Anadolu Liseleri tercihinde bulunmak-tadır Akademik eğitim veren okullara yerleşemeyen ccedilo-cuklar iccedilin mesleki eğitim en son tercih olarak duumlşuumlnuumll-mektedir Bu duumlşuumlncede olan ebeveynlerimize şunu hatırlatmak isterim ki doğru bir okul tercihi ccedilocuğun
kendi ilgi ve yeteneklerinin farkında olarak kendisi hak-kında reel bir değerlendir-me yapabilmekten geccedilmek-tedir Bu anlamda tercih suumlrecinde velilerin roluumlnuumln duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde ebeveyn-lerin de ccedilocukları hakkında gerccedilekccedili bir bakış accedilısına sahip olması oumlnem arz et-mektedir
Bu bağlamda anne babaların ccedilocuklarını iyi tanı-maları gelecekle ilgili kariyer planlamasını gerccedilekccedili yapma-
larını sağlayacaktır Her bire-yin kendine oumlzguuml ilgi ve yete-neklerinin olduğu goumlz ardı edilmeyerek ccedilocuğun lsquobiriciklikrsquo youmlnuumlnuumln lsquosıradanlaşmasınarsquo fırsat ve-rilmemelidir Unutulmamalı-dır ki balığa uccedilmayı file ağa-ca tırmanmayı oumlğretmeniz muumlmkuumln değildir
S A Y F A 4 0
Mesleki ve Teknik
Anadolu
Liselerinderdquo
uygulanan
programların
farklılıklarını ve bu
farklılıkların
kendilerine
sağlayacağı
avantajları iyi
anlamaları son
derece oumlnemlidir
Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitim Durumu ve Avantajları
Duumlnyada ve Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitimin Oumlnemi
2005 yılında AB iccedilinde yapılan bir araştırmada velilere zorunlu eğiti-mi tamamlamış oumlğrenciye genel mi meslek eğitimi mi tavsiye edersiniz sorusu youmlneltilmiştir İngiltere Fran-sa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş uumllkelerde yaşayan velilerin 70rsquoi gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok daha aşağılarda kalmaktadır
Nitelikli iş guumlcuuml verimli bir ekonomi iccedilin vazgeccedililmez bir unsur-dur Nitelikli iş guumlcuumlne sahip olmanın yolu ise iyi planlanmış mesleki eğitim-le muumlmkuumlnduumlr Mesleki ve teknik eği-tim bu accedilıdan gelişmekte olan ekono-miler iccedilin hayati oumlnem arz etmektedir
21 Yuumlzyılın sanayisinin ihtiyaccedil-larını karşılayacak ve bu bağlamda
uumllkemizin gelişmekte olan sanayisi-nin istihdam noktasında ihtiyaccedil duyduğu nitelikli işguumlcuuml sıkıntısı ccedilektiği duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde gelecekte meslek lisesinden mezun olacak nitelikli işguumlcuumlnuumln oumlnemi anlaşıl-mamaktadır
Bu gerccedileklikten hareketle sektoumlr ile sağlam temellerle kurula-cak bir işbirliği neticesinde iş duumln-yası ile entegre olmuş ve iş duumlnya-sının ihtiyaccedil duyduğu meslek ve alanlarda nitelikli işguumlcuumlnuumln yetişti-rilmesini sağlayacak bir mesleki ve teknik eğitim Tuumlrkiyersquonin 2023 ve 2071 hedeflerine ulaşması yolunda en buumlyuumlk role sahip olacaktır
uygulanan programların farklılıkla-
rını ve bu farklılıkların kendilerine
sağlayacağı avantajları iyi anlama-
ları son derece oumlnemlidir
2012 yılından itibaren tuumlm
meslek liselerinin eğitim sistemi-
miz iccedilerisinde ldquoMesleki ve Teknik
Anadolu Lisesirdquo olarak isimlendi-
rilmeleriyle birlikte meslek liseleri
arasındaki farklılıklar accedilısından
kamuoyunda bir belirsizlik duru-
mu oluşmuştur Kafalardaki bu
soru işaretinin giderilmesi accedilısın-
dan meslek lisesi tercihi yapacak
oumlğrenci ve velilerimizin ldquoMesleki
ve Teknik Anadolu Liselerinderdquo
D İ P N O T
İngiltere Fransa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş
uumllkelerde yaşayan velilerin 70 gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki
eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok aşağılarda kalmaktadır
S A Y F A 4 1 S A Y I 5
miştir
Mesleki Eğitimde Paradigma değişikli-
ğine yol accedilan bu değişikliklerden sonra oumlzel-
likle ortaoumlğretimde alternatif bir okul duumlzeyi-
ne ccedilıkarılan mesleki eğitim merkezlerine olan
ilgi artmış bu oumlğrenciler işletmede yaparak
yaşayarak uygulamalı bir şekilde mesleklerini
oumlğrenme fırsatı bulmuştur Ayrıca mesleki
eğitim merkezlerini tercih eden tuumlm oumlğrenci-
ler ile meslek liselerinde işletmede beceri
eğitimi (staj) alan her oumlğrencinin staj uumlcret
alması devlet garantisi altına alınmıştır
Ayrıca 09122016 tarih ve 6764 sayılı
Kanun Huumlkmuumlnde Kararnamenin yayımlanma-
sıyla Tuumlrkiyersquonin mesleki eğitimi iccedilin bir doumlnuumlm
noktası sayılabilecek gelişmeler yaşanmıştır
Kararnameyle ccedilıraklık eğitimin oumlrguumln eğitim
kapsamına alınması işletmelere devlet deste-
ğinin oumldenmesi meslek liseli oumlğrencilerin uy-
gulamalı atoumllye meslek derslerine başladığı 9
Sınıftan itibaren sigortalanması ve 12072019
tarihli Ortaoumlğretim Kurumları Youmlnetmeliğinde
yapılan değişiklikle Mesleki Eğitim Merkezi oumlğ-
rencilerine lise diploması alma hakları veril-
Uumllkemizde ortaoumlğretim mezunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda meslek lisesi
mezunlarının istihdamda başı ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi mezunlarının oumln lisans
ve lisans mezunlarından da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere yansımaktadır
etmekte ve edindikleri mesleğin avantajlarını
bir oumlmuumlr yaşamalarını sağlamaktadır Bunun
en buumlyuumlk kanıtı mezunlarının kamuda ve oumlzel
sektoumlrdeki istihdam duumlzeyleridir
Tuumlm bu bilgiler ışığında Guumlccedilluuml Tuumlrki-
ye İccedilin Mesleki Eğitim gerccedileğinden hareket-
le uumllkemizin 2023 ve 2071 iccedilin belirlediği kal-
kınma hedeflerini yakalayabilmesinin yolu
doğru ve gerccedilekccedili sektoumlrel analizlerin ışığında
yapılacak mesleki eğitim planlamalarından
geccediltiği yadsınamaz bir gerccedilekliktir Bu gerccedile-
ğin farkında olan Bakanlığımız bu yeni suumlreccedil-
teki paradigma değişikliği ile mesleki eğitimi
tercih edecek her bir oumlğrencimize istihdam
olanaklarını sağlayacak her tuumlrluuml desteği ve-
receğinden hiccedilbir velimizin ve oumlğrencimizin
kuşkusu olmasın
Nevzat AVŞAR
Besni Osman İsot MTAL Muumlduumlruuml
Uumllkemizde oumlzellikle 2016dan bu ya-
na mesleki eğitimde paradigma değişikliği
ile beraber yapılan iyileştirmeler mesleki
eğitim veren okullarımızın donatım moder-
nizasyonunun sektoumlruumln ihtiyaccedillarına cevap
verecek duumlzeye ccedilıkarılması gerek Bakanlığı-
mız gerekse yerel duumlzeyde sektoumlr ile yapılan
protokoller ve işbirlikleri neticesinde mesle-
ki eğitim hem daha cazip hale getirilmiş hem
de mezunlarının istihdam duumlzeyleri artırıl-
mıştır Oumlyle ki uumllkemizde ortaoumlğretim me-
zunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda
meslek lisesi mezunlarının istihdamda başı
ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi me-
zunlarının oumln lisans ve lisans mezunlarından
da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere
yansımaktadır
Tek dezavantajı maalesef veli ve oumlğ-
rencilerde yerleşmiş bir olumsuz algı olan
meslek liseleri tabiri yerindeyse oumlğrencileri-
ni ldquokollarına altın bilezikrdquo takarak mezun
Değerli Okurlar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bouml-
luumlm Başkanlığımızca hazırlanan DİPNOT Dergimi-
zin bu sayısıyla birlikte ccedileşitli konularda başarıyı
yakalamış kişilerle roumlportaj yapmaya ve bu roumlpor-
tajları yayımlamaya karar verdik Dergimizin iccedileri-
ğinde bu ay kariyer suumlrecini etkileyen faktoumlrler
bizimde goumlrevlerimizden biri kariyer danışmanlığı
olunca kariyer hayatına ldquoCoğrafya Oumlğretmenliğiy-
lerdquo başlayıp 13 yıl bu mesleği icra ettikten sonra
D İ P N O T
ldquoHukukrdquo eğitimini bu yıl tamamlayan ccedilocukluğu-
muzun da birlikte geccediltiği OumlğretmenAvukat Sa-
dun ERYILMAZ ile yapmaya karar verdim Zaman
zaman kendisiyle genccedillerimizi doğru youmlnlendirme
konusunda paylaşımlarda bulunuruz İlk defa ona
profesyonel anlamda sormak istedim Eminim
burada bize ayırabileceğiniz vakit en fazla 10 da-
kikadır Bence bu suumlreyi iyi değerlendirin ccediluumlnkuuml
roumlportaj iccedilerisinde oumlğreneceğiniz ilham alacağı-
nız ipuccedilları var
SO YLEŞİ
O Ğ RTAVUKAT SADUN ERYİLMAZ
İ LE MESLEK SECcedilİ Mİ U ZERİ NE
Sadun Eryılmaz sizi kısaca tanıyabilir miyiz
1980 Besni doğumluyum İlk orta ve lise eğiti-
mimi canım memleketim Besnirsquode tamamladım
17 yıldır coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyo-
rum Guumlzel uumllkemin ccedileşitli yerlerinde goumlrev yap-
tıktan sonra Mersinrsquoe yerleştim ve 10 yıldır Mer-
sinrsquode yaşıyorum Duumlzenli olarak koşu yaparım
spor salonuna giderim ve spor en oumlnemli sosyal
aktivitelerimden biridir Okumak benim iccedilin adeta
vazgeccedililmez bir tutkudur Evli ve uumlccedil ccedilocuk sahibi
bir babayım İki oğlum ve bir kızım var
S A Y F A 4 3 S A Y I 5
İlk orta ve lise eğitimimi Besnirsquode tamamladık-
tan sonra Atatuumlrk Uumlniversitesi Fen Edebiyat
Fakuumlltesi Coğrafya Boumlluumlmuumlnuuml kazandım Aslın-
da oumlğrencilik hayatım boyunca hep başarılı bir
oumlğrenciydim Okulun ve sınıfın en ccedilalışkan oumlğ-
rencilerinden biri oldum her zaman Memur
ccedilocuğuydum Babam Besni Lisesinde hademe
olarak goumlrev yapardı Oumlğretmenlerden aldığı
kitapları bana getirir ve ben okuduktan sonra
onları tekrar teslim eder bir yenisini getirdi
bana Kendim kitap alamazdım ve kitap ihtiya-
cımı babam bu şekilde karşılardı Okuma alış-
kanlığımı babama borccedilluyum Rahmetli babam
sayesinde ilkokuldan beri inanılmaz bir okuma
alışkanlığı kazandım Başarılı bir oumlğrenci ol-
mamda bunun ccedilok buumlyuumlk bir katkısı olduğuna
inanıyorum Halen okuyorum ve okumaya da
nefes aldığım muumlddetccedile devam edeceğim in-
şallah
1997 yılında kazandım ilk uumlniversiteyi Ve ina-
nın tam anlamıyla bilgisayar ve internet ile o
zaman tanıştım aslında Yani o ana kadar başa-
rılı bir oumlğrenci olmamda şuan ki gibi teknolojik
suumlreccedillerin pek etkisi yoktur kesinlikle En
oumlnemli bilimsel destekccedilimiz Besni Halk Kuumltuumlp-
hanesiydi Ve gazetelerden kupon biriktirerek
aldığımız ansiklopedilerdi bizim başucu yardım-
cımızdı Oysa şu an oumlğrencilerin sahip olduğu
imkacircnları duumlşuumlnuumlyorum da bizim iccedilin hayal
olan şeylerin hepsi şu an onlar iccedilin mevcut
Yeter ki kendilerine inanıp duumlzenli şekilde ccedila-
lışmayı alışkanlık haline getirsinler Başarama-
yacakları hiccedil bir şey yok aslında Daha sonra
Anadolu Uumlniversitesi Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitir-
dim Hem oumlğretmen hem oumlğrenci olmak be-
nim iccedilin ccedilok alışılır bir durum haline geldi
Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitirdikten sonra Uluslara-
rası Kıbrıs Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesini ka-
zandım 2020 yılında mezun oldum hukuk fa-
kuumlltesinden ve yakında avukatlık stajına baş-
layacağım Hukuk Fakuumlltesi okurken de boş
durmadım Anadolu Uumlniversitesi Accedilık Oumlğretim
Fakuumlltesi Uluslararası İlişkiler Boumlluumlmuumlnuuml ka-
zandım Şuan 3 sınıfım Hukuk Fakuumlltesinden
mezun olduktan sonra sınavsız ikinci uumlniversi-
te hakkından faydalanarak İstanbul Uumlniversi-
tesi Uzaktan Eğitim Siyaset Bilimi ve Kamu
Youmlnetimini kazandım ve şuan 2sınıfım Biraz
zor olsa da aynı anda iki fakuumlltede iki ayrı bouml-
luumlm okumak insan ccedilalışınca her şey kolaylaşı-
yor aslında Bakalım bu fakuumllteler bitince bel-
ki yeni boumlluumlmler okuyacağım Hem oumlğretmen
hem oumlğrenci olmak yerini hem avukat hem
oumlğrenci olmaya bırakacak belki Dedim ya ne-
fes aldığım muumlddetccedile okumaya devam
Eğitim yıllarınızı nasıl geccedilirdiniz kendinizi geliştirmek iccedilin neler yaptınız
İnsanın sahip olduğu imkacircnlar yetenekleri ve
elbette şansı hayattaki başarısını belirler Ama
buumltuumln bunlara sahip insanların bile başarılı olama-
malarının nedeni hayata gelişme odaklı bakama-
malarıdır İnsanın kendisine ve yapabileceklerine
olan inancı nasıl bir hayata sahip olacağını belir-
ler aslında Mutlaka hepimizin hayatta başarısız-
lıkları ve kaybettiği anları mevcuttur Bu zaten ha-
yatın olağan bir durumudur Sonsuz başarı ve son-
suz kazanmak yoktur ki insan hayatında Oumlnemli
olan başarısızlıklardan ders ccedilıkarmak ve bir sonra-
D İ P N O T
ki suumlreccedilte başarıyı yakalayabilmektir Bilim insan-
ları kendilerine ait bir buluşu ortaya ccedilıkarırken
defalarca kez başarısız olduktan sonra buluyorlar
O nedenle başarısızlıklar aslında hayat tecruumlbesi-
dir Bu tecruumlbe yeni başarıları yakalamanın en
oumlnemli anahtarıdır bence Başarısızlık olmadan
başarı ccedilıkmaz ortaya Ayrılmaz bir buumltuumlnduumlr bun-
lar birbirini tamamlayan Yeter ki başarısızlıklar-
dan ders ccedilıkarıp kafa yapısını değiştirip yeniden
denemeyi bilsin insan Başarı işte o zaman gele-
cektir
Başarısız olmadan kimse başarılı olamıyor siz bu soumlz hakkında neler duumlşuumlnuumlyorsunuz
Sizce hayatta başarılı olmanın sırları neler
rultusunda etkin bir planlama yapmak ve bu plan dacirchilince ccedilalışmalarda bulunmak başarıyı getiren oumlnemli unsurlardandır İnsan kendini iyi tanımalı guumlccedilluuml ve zayıf youmlnlerini tespit ettikten sonra oumlzguumlvenli bir şekilde suumlreci youmlnlendirme-lidir Ccediluumlnkuuml yeteneğimizi ilgimizi ve bilgimizi bizden daha iyi bilen olamaz Mazeret uumlretme-den ve tam muumlkemmeliyetccedili olmadan ccedilalışma-lıyız Yaptığımız ccedilalışma en iyi olmak zorunda değil En iyi olabiliyorsa tabii ki ne ala Ama ol-muyorsa ccedilalışmalarımızı yarıda bırakmak ol-maz Muumlcadele ve ccedilalışmaya devam etmeliyiz
Hayatta başarılı olmanın sırları ile ilgili duumlşuumlncelerimi soumlylemeden oumlnce başarının tanı-mını yapmakta fayda var aslında Başarı nedir Bence başarı sonucunun faydalı olduğu duumlşuumlnuuml-len bir eylemi gerccedilekleştirmek bir işin uumlstesin-den gelmektir Yani aslında başarılı olmanın sırrı uumlstuumln yeteneklere ve inanılmaz bir zekacirc duumlzeyi-ne sahip olmak değildir Bunlar başarılı olmayı tabii ki kolaylaştıracaktır ama tamamı buna bağlı değildir kesinlikle Başarılı olan tuumlm insanlar ha-talarından ders ccedilıkarmayı bilen ve başarısızlığa bahane uumlretmeyen insanlardır Bence bu başarılı olmanın ilk şartıdır Ayrıca bir insanın başarılı olabilmesi iccedilin bir hedefi olmalıdır O hedef doğ-
UNUTMAYALIM Başarı en kısa yoldan neticeye ulaşmak değildir Başarı en iyi neticeye ulaşmaktır
S A Y F A 4 5 S A Y I 5
Meslek seccedilimi bir oumlğrencinin hayatında ki en oumlnemli kararlarındandır Ccediluumlnkuuml tuumlm hayatımızı etkileyen bir karardır meslek seccedilimi Ona goumlre boumlluumlm tercih edip sınavlara hazırlanıyor oumlğren-cilerimiz Belki de bir oumlmuumlr boyunca yapacağız o işi O nedenle karar alma suumlreci ccedilok oumlnemli bence Maalesef uumllkemizde meslek seccedilerken goumlnluumlnuumln istediğini değil de daha iyi para ka-zanmak veya aileyi tatmin etmek oumlncelikli ter-cih haline gelmiştir Ccedilocukluktan beri olmak istediği hayal ettiği mesleği Tuumlrkiyersquode iş olana-ğı kısıtlı olduğu iccedilin seccedilmeyen yuumlz binlerce oumlğ-rencimiz var Hele hele aile illa atanması kolay olan veya iş bulma olanağı daha fazla olan mes-leği seccedilmesi iccedilin oumlğrenci uumlzerinde baskı unsuru
oluşturuyorsa maalesef istenilen meslek yeri-ne faklı meslekler tercih edilebiliyor O yuumlz-den ben hali hazırda goumlrevine devam eden bir oumlğretmen olarak oumlğrencilerimizin hayal ettik-leri meslekleri seccedilmelerini destekliyorum Benim ailem bana meslek seccediliminde muumldahil olmadılar aslında Ben kendim oluşturdum tercihlerimi ve ona goumlre girdim sınava Haya-limdeki meslek miydi oumlğretmenlik derseniz hayır değildi Oumlğretmenliği ve oumlğrencilerimi inanılmaz seviyorum aşkla yapıyorum bu mesleği Ama hayalimdeki meslek savcı ol-maktı Onu da tercih hatası nedeni ile gerccedilek-leştiremedim Bu yuumlzden tercih suumlreci ccedilok oumlnemli ccedilok
Meslek seccedilim aşamasında olmazsa olmaz şeyler neler Aileniz bu suumlreccedilte sizi nasıl etkiledi
Tuumlrkiyersquode mesleğini yapan her beş kişiden birisi neden memnun kalmıyor olabilir Bu
durumu genel olarak değerlendirirsek hangi sonuca varabiliriz
Uumllkemizde meslek seccedilimi yapan her beş kişiden birisi memnun değilse seccedilmiş olduğu meslekten işte bir oumlnceki sorunuzda verdiğim cevaplar aslında bu sorunuza da geccedilerli bence Hayal ettiği mesleği değil de iş bulma olanağı daha fazla olan veya ailesinin istediği mesleği yapmak zorunda kalmasıdır bence Bazen oumlğ-rencilerimden biri geliyor yanıma hayal ettiği mesleğin avukatlık olduğunu soumlyluumlyor Ama bu
fakuumllteyi okumasının imkacircnsız olduğunun ccediluumlnkuuml babasının kesinlikle tıp okumasını iste-diğini belirtiyor Ve sonuccedilta doktor oluyor İşte bunun gibi yuumlz binlerce oumlrnek vardır mut-laka Maalesef uumllkemizde bu durum sıkccedila ya-şanmakta Birccedilok oumlğretmen de buna bizzat şahittir eminim
Benim hayalimdeki meslek az oumlnce de sorunuzda cevapladığım gibi savcı olmaktı Yani hukuk fakuumlltesi okumak en buumlyuumlk hayalimdi De-diğim gibi tercih hatası nedeniyle hukuk fakuumlltesi kazanamadım liseden mezun olduktan sonra Ama oumlğretmenlik mesleğini inanılmaz severek ya-pıyorum Hem mesleğime hem oumlğrencilerime ccedilok değer veriyorum Kutsal bir meslek yaptığımın far-kındayım Hammaddesi insan olan bir meslek Yıl-
D İ P N O T
lar sonra farklı meslek gruplarında karşımıza ccedilı-kıp bize ulaşıp bizi sahiplenen unutmayan oumlğ-rencilerimizin varlığı bu mesleğin en muumlkemmel armağanıdır bize O yuumlzden oumlğretmen olmanın en guumlzel yanlarından biridir bu Diktiğiniz fidanın buumlyuumlyuumlp kocaman bir ağaccedil olduğunu goumlrmektir Bu mutluluk oumlğretmenler iccedilin en oumlnemli hazine-dir
Meslek hayatınızda şu ana kadar sizi en ccedilok mutlu eden şeyler nelerdir
Genccedillerin hayatına guumlzel dokunuşlar yapan bir eğitimci olarak hiccedil halen bir şeylerin eksik olduğunu
hissettiniz mi
buumlyuumlk bir kısmı ile irtibattayım Kiminin uumlniver-site mezuniyetine gittim kiminin askerlik yemi-ni toumlrenine Kiminin duumlğuumlnuumlne gittim kiminin ccedilocuğunun suumlnnet toumlrenine Baba gibi veya abi gibi bir ilişki var ccediloğunluğu ile aramızda O yuumlz-den halen kendimi geliştirmek adına sayısız ccedila-lışma yapmaktayım Oumlğrencilerime nasıl daha faydalı olabilirim mantığı ile her sene onlarca hizmet iccedili eğitim faaliyetlerine katılmaya de-vam ediyorum Muhakkak eksik youmlnlerim yuumlre-ğine tam anlamıyla dokunamadığım oumlğrencile-rim var İşte bunları en aza indirebilmek iccedilin halen ilk guumlnkuuml heyecanım ve azmimle kendimi yenilemeye ve geliştirmeye devam ediyorum
İnsan hiccedilbir zaman tam anlamıyla muuml-kemmel olamaz bence Muumlkemmellik sonu olan bir şey değildir Ben 17 yıllık oumlğretmenlik haya-tımda hep daha muumlkemmel bir oumlğretmen nasıl olunabilir anlayışı ile suumlrduumlruumlyorum goumlrevimi Ben artık muumlkemmel bir oumlğretmenim dediğim an aslında tuumlm her şeyi kaybetmişim demektir Gerccedilekten hep oumlğrencilerimin yuumlreğine dokun-dum sizin de değdiniz gibi Meslek hayatım bo-yunca oumlğrencilerim ile olan ilişkimden de zaten bunu bizzat anlıyorum hissediyorum Ccediluumlnkuuml bu duygular karşılıklıdır 17 yıl oumlnce okuttuğum oumlğ-rencilerimle halen goumlruumlşuumlyorum Halen inanıl-maz bir sevgi var aramızda Oumlğrencilerimin ccedilok
S A Y F A 4 7 S A Y I 5
2003 yılından beri coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyorum Hayalimdeki meslek olmasa da asla pişman değilim oumlğretmen olmaktan Zevkle gururla yapıyorum mesleğimi Ama hu-kuk fakuumlltesi yuumlreğimde hep bir sızı olarak kal-mıştı Hiccedil ccedilıkmıyordu aklımdan Aslında liseyi bitirdikten sonra girdiğim uumlniversite sınav so-nucu aldığım puan ile 6 uumlniversitenin hukuk fakuumlltesini kazanabiliyordum 17 yaşındaydım o zaman Ve tercihlerimi şu an olduğu gibi muuml-kemmel bir rehberlik anlayışına sahip oumlğret-menlerimiz tarafından değil bizzat kendim yap-tım Ccediluumlnkuuml o doumlnem bize yardımcı olacak bir rehber oumlğretmenimiz yoktu maalesef Bu da rehber oumlğretmenin ne kadar değerli olduğunun en buumlyuumlk ispatıdır Dokuz hukuk fakuumlltesi terci-hi yapmıştım sınavdan oumlnce Ccediluumlnkuuml bizim oumlğ-rencilik yıllarımızda fakuumllte tercihleri sınav oumln-cesinde forma doldurulup sınav esnasında gouml-revli oumlğretmene teslim ediliyordu Sınav guuml-nuumlnden bir guumln oumlnce arkadaşlarla tercihlerimizi goumlzden geccedilirmek iccedilin buluştuk İlk dokuz terci-him hukuk fakuumlltesi diğerleri oumlğretmenlikti O buluştuğumuz guumln uumlniversitede okuyan bazı arkadaşlarım altı hukuk fakuumlltesi tercihimi sil-dirdi listemden Hukuk okuyacaksan şu uumlniver-sitelerde okuyacaksın diğerlerini okumanın bir anlamı yok oumlğretmenlik oku bari garanti işin
olur dedi Ve bunun uumlzerine listemde olan altı hukuk fakuumlltesini silip yerine oumlğretmenlik yaz-dım İlk uumlccedil tercihim hukuk fakuumlltesi olarak kal-dı Sınav sonucu ccedilok kuumlccediluumlk bir kuumlsuratla hu-kuk fakuumlltesini kazanamadım 17 yaşındaydım ve sağlıklı karar veremedim Belki de dinle-memem gerekti o arkadaşları ama dinledim maalesef Yanlış youmlnlendirildim Belki de bir rehber oumlğretmen yardımı alsaydım ccedilok farklı sonuccedillar olabilirdi hayatımda O guumlnden beri iccedilimde hep bir ukde olarak kalmıştı hukukccedilu olmak 13 yıllık oumlğretmen iken hukuk fakuumllte-sini neden okumuyorum diye duumlşuumlnduumlm ken-di kendime Her guumln saatlerce sınava hazır-landım Oumlğrencilik yıllarımdan ccedilok daha fazla ccedilalışmak zorunda kaldım ccediluumlnkuuml ccediloğu şeyi unutmuştum Ama yılmadım muumlcadele ettim ve 2015 yılında emeklerimin karşılığını alarak hukuk fakuumlltesini kazandım Geccedilen sene me-zun oldum Avukatlık stajına başlayacakken maalesef salgın suumlreci başladı Salgın suumlreci bittikten sonra avukatlık stajını tamamlayıp avukatlık mesleğine geccedileceğim 17 yıldır yap-mış olduğum ve severek yaptığım oumlğretmen-likten ayrılmak beni ccedilok uumlzecek ama hayalimi gerccedilekleştireceğim 40 yaşında radikal bir ka-rar olacak belki bu Ama dediğim gibi haya-limdeki mesleği yapmaya başlayacağım
13 yıl oumlğretmenlik mesleğini icra ettikten sonra Hukuk eğitimi almak istemenizin sebepleri
neler
Son olarak Koronaviruumls salgını ile birlikte Tuumlrkiyersquode işsizlik sorununun tarihi seviyelere
ulaştığı bu suumlreccedilte meslek seccedilim aşamasında olan oumlğrencilere neler soumlylemek istersiniz
Uumllkemizin ve duumlnyanın iccedilinde bulundu-
ğu salgın koşulları sebebiyle on binlerce iş yeri
kapandı ve milyonlarca insan işsiz kaldı Bu
olumsuz suumlreccedil maalesef sadece bizim uumllkemizi
ve bizim insanımızı değil tuumlm duumlnyayı aynı şe-
kilde etkiledi Ama insanoğlu bunun da uumlstesin-
den gelecektir elbet O yuumlzden bu suumlrecin bite-
ceği inancını taşıyorum Bu suumlreccedil nedeni ile
uumlniversite sınavına girecek ve meslek seccedilecek
oumlğrencilerimize tavsiyem suumlreccedil elbet bitecek o
nedenle meslek seccediliminde bunu goumlz oumlnuumlnde
bulundurun Salgın doumlnemi sonsuza kadar
devam edecek bir suumlreccedil değil Tabii ki uumllke-
mizin iccedilinde bulunduğu ekonomik koşullar
ailelerinin kendilerine sunabileceği imkacircnlar
uumlniversite okuduktan sonra iş bulma oranı vs
gibi etkenler meslek seccediliminde ccedilok oumlnemli
Ama hayalinizdeki meslek ne ise o hedef doğ-
rultusunda ccedilalışmanız en sağlıklı karardır diye
duumlşuumlnuumlyorum
Başta uumllkemiz olmak uumlzere tuumlm insanlığa sağlıklı bir yıl temennisi ile
sevgi ve saygılarımı sunarım
İLETİŞİM
Besni Rehberlik Ve Araştırma Merkezi
Rehberlik Hizmetleri Boumlluumlm Başkanlığı
Adres Yenibesni Mah Kurdini Sokak Besni Eğitim Vakfı
İlkokulu 1 Kat 02300 BesniAdıyaman
Telefon 0416 318 2060
Fax 0416 318 2060
Web httpbesnirammebk12tr
besniram
lsquolsquo Yeteneklerinizin ve
Duumlnyanın İhtiyaccedillarının
Kesiştiği Yerde
Mesleğiniz Yatıyorrsquorsquo Aristoteles
S A Y F A 1 9
7-Blockchain Geliştirici
Dijital kripto para birimi Bitcoinrsquoi daha
oumlnce duymuş olmalısınız Peki Bitcoinrsquoi
hayata geccediliren ve altında yatan tekno-
loji hakkında ne kadar şey biliyorsunuz
Bahsettiğimiz teknoloji yani Blockchain
teknolojisi finansal ya da başka tuumlrluuml
işlemleri merkezi olmayan hızlı ve gizli
bir şekilde yapmaya yarayan dağıtılmış kriptografik bir kayıt defteridir Anlaması biraz
zor olsa da uzmanlar blockchain teknolojisinin İnternet gibi duumlnyayı değiştireceğine ina-
nıyor Bu nedenle blockchain teknolojisinden anlayan onunla işlevsel hizmetler ve
uumlruumlnler geliştirebilen uzmanlar gelecekte buumlyuumlk bir talep goumlrecektir
8-Sivil yacircda Ticari Drone Pilotu ve Hare-
ket Memuru
Huumlkuumlmetler drone kullanımı iccedilin en uy-
gun duumlzenlemeleri yapıyor Ccediluumlnkuuml insan-
lar uzaktan kumandalı uccedilabilen dronela-
rının avantajlarından faydalanmak iccedilin
yeni yollar geliştirmekten hiccedilbir zaman
vazgeccedilmeyecektir Askeri ve eğlence
amaccedillı kullanımı yaygın olan droneların ccedileşitli kişisel ve ticari kullanım yolları da her
geccedilen guumln artıyor Oumlrneğin Amazon gibi firmalar droneların paket teslimatı iccedilin kullanıl-
masına oumln ayak oldu Fakat dronelar şehirdeki ccediloumlpleri temizleme hava kirliliğini takip
etme ve yuumlksek ya da ulaşılması zor yerlerdeki sıradan işleri yerine getirme gibi amaccedillar
iccedilin de kullanılabilir Bu nedenle bazı firmalar ve kamu kurumları kendilerine ait hava
taşıtlarını kullanması ve takip etmesi iccedilin ekipler oluşturacaktır
9-Akıllı Bina Teknisyeni
Yıldan yıla daha fazla ev bine ofis ve fabrika
otonom teknolojilerin faydalarından yararlana-
rak ışıklandırma ısıtma havalandırma ve guuml-
venlik gibi bina sistemlerini kontrol ediyor
Buzdolabı gibi guumlnluumlk kullanılan cihazlar da ar-
tık nesnelerin interneti teknolojisinin bir parccedila-
sı olmaya başladı Gelecekte akıllı binalar şehir-
leri ele geccedilirip insanların otonom teknolojiler sayesinde daha oumlzguumlr ve rahat yaşamaları-
nı sağlayabilir Fakat halen bu sistemleri kurabilecek bakımını ve tamiratını uumlstlenebile-
cek yetkin kişilere ihtiyaccedil duyuyoruz Yani havalandırma ve ısıtma gibi sistemlerde uz-
manlıkları bulunanlar geleceğin akıllı bina teknisyenleri olabilir
D İ P N O T
S A Y F A 2 0 S A Y I 5
10- Yapay Zeka Uzmanı
Yapay zeka sizi korkutmasın Yakın gelecekte
sağlık teknoloji uumlretim gibi alanlar başta olmak
uumlzere birccedilok farklı yerde yapay zekanın nimetle-
rinden faydalanmaya başlayacağız Buna bağlı
olarak da yapay zeka alanında uzmanlara ihti-
yaccedil olacak
11-Dijital Rehabilitasyon Danışmanı
Guumln iccedilerisinde maruz kaldığınız dijital bilgi-
ler nedeni ile hiccedil kendinizi bunalmış his-
settiniz mi Guumlnuumlmuumlzde birccedilok insan bu
şekilde hissediyor Hayatlarımız sosyal
medya ve diğer ccedilevrimiccedili aktiviteler etra-
fında doumlnduumlkccedile kullandığımız teknolojiye
ne kadar bağımlı hale geldiğimizi fark edi-
yoruz Bu nedenle gelecekteki popuumller
mesleklerden biri insanların dijital detoks
yapmasına yardımcı olarak bu tuumlr iccedilerik-
lerden uzak tutan profesyoneller olacaktır
Danışmanlık eğitimi almış kişiler bu iş iccedilin
gerekli donanıma en uygun adaylar olabi-
lir
12-3 Boyutlu Yazıcı Teknisyeni
Fuumltuumlristlere goumlre 3 boyutlu yazıcı teknolojisinin he-
nuumlz sadece yuumlzeyini kazıyabildik ve bu teknolojinin
ccedilok daha buumlyuumlk bir potansiyeli bulunuyor Hobici-
ler enduumlstriyel tasarımcılar biyomedikal muumlhen-
disler ve diğerleri talepler doğrultusunda suumlrekli
yeni şeyler deniyor ve alet edevat yiyecek giysi ev
gereccedilleri medikal implantlar ile otomotiv havacılık
ve elektronik iccedilin parccedilalar uumlretiyor Bu teknoloji
ilerledikccedile 3 boyutlu yazıcılar evlerimizdeki buzdo-
labı ya da mikrodalga fırınlar gibi normal hale gele-
cek Nihayetinde ise her ev ve işyerinde bir adet 3 boyutlu yazıcı bulunacak Bunun sonucunda ise
buumlyuumlk fabrikaların yerini şehirlerde faaliyet goumlsteren 3 boyutlu yazıcı ile uumlretim yapan işletmeler
alacak Yani 3 boyutlu yazıcı bakımı yapan teknik personele olan ihtiyaccedil fazlasıyla artacak
S A Y F A 2 1
13-Artırılmış Gerccedileklik Geliştirici
Gerccedilek hayat ccedilok mu
sıkıcı Goumlrsel olarak
iyileştirmelere ek
bilgilere ve eğlenceli
eklentilere mi ihtiya-
cı olduğunu duumlşuumlnuuml-
yorsunuz Boumlyle duuml-
şuumlnen insanlar oldu-
ğu iccedilin oumlzel guumlneş
goumlzluumlkleri biyonik
kontakt lensler ve
diğer teknolojiler aracılığı ile gerccedilekte goumlrduumlğuumlmuumlz şeylerin uumlzerine dijital goumlruumlntuumller
ve bilgiler işlemek iccedilin artırılmış gerccedileklik teknolojisinden faydalanılıyor Her sektoumlre
etkinliğe ve kamusal alana etki edebilme yeteneği sayesinde artırılmış gerccedileklik gele-
cekte insanların hem kişisel hem de profesyonel hayatlarına dokunacaktır Bu nedenle
artırılmış gerccedileklik geliştiriciler bahsi geccedilen teknolojinin guumlvenli ve etkili kullanım yol-
larını bulup tasarlamak zorunda kalacak
14-Kişisel Gizlilik Danışmanı
Teknoloji evrimleşerek geliş-
tikccedile ve her geccedilen guumln hayat-
larımıza daha fazla nuumlfuz
ettikccedile kişisel gizliliğimizi ko-
rumak da zorlaşıyor Yuumlz ta-
nıma sistemleri ve artırılmış
gerccedileklik teknolojileri geniş
kitlelerce kullanıldıkccedila bu
zorlu savaş daha da karmaşık
hale gelecek Yakında dışarı
ccedilıktığınızda insanlar sizin adı-
nızı yaşınızı medeni halinizi
ccedilalıştığınız yeri ve eğer varsa
sicil kaydınızı goumlrebilecek hale gelecektir Bu nedenle sosyal medya ya da diğer tekno-
lojilerin sunduğu oumlnemli faydaları feda etmeden gizliliğinizi koruyabilecek uzmanlar
gelecekte buumlyuumlk talep goumlrecektir
D İ P N O T
S A Y F A 2 2 S A Y I 5
15-Kişisel Marka Danışmanı
Buumlyuumlk ve koumlkluuml firmalar iccedilin bile kısa doumlnemli
projeler iccedilin serbest ccedilalışan profesyonelleri işe
alma youmlnelimi bulunuyor Bu anlayış gelecekte
daha da geniş ccedilaplı kabul goumlrebilir Oumlyle ki fuumltuuml-
ristlere goumlre ileride birccedilok iş proje bazlı geccedilici an-
laşmalarla yapılacak Eğer durum boumlyle ilerlerse
ccedilalışanlar kendi markalarını geliştirmek ve suumlrekli
kendilerini tanıtmak zorunda kalacak Kişisel mar-
ka danışmanları bu noktada devreye girerek ccedilalı-
şanların sanal ve kamusal kimliklerini profesyonel
uumlnlerini geliştirerek onları rekabetin oumlnuumlnde tut-
maya yardımcı olacaklardır
16-Robotik Hizmetler Teknikeri
Oumlnuumlmuumlzdeki on yıl iccedilerisinde hemen her ev
ccedilamaşır bulaşık yemek temizlik ve ccedilim biccedil-
me gibi goumlrevlerde kullanacağı gelişmiş ro-
botlara sahip olacak Fakat bu robotlar her
zaman duumlzguumln bir biccedilimde ccedilalışmayacaktır
Bu nedenle yetkin teknisyenlere hacklen-
miş bozulmuş ya da tamamen ccediloumlkmuumlş ola-
cak olan bu robotları tamir etmek iccedilin ihti-
yaccedil duyulacak Aslında robot teknikerleri
elektrikccedili tesisatccedilı ya da otomobil tamircisi
gibi beceri gerektiren ve kabul goumlren bir iş
olacak
Serap UumlNAL
Besni RAM Rehberlik OumlğrtPsikolojik Danışman
KAYNAKCcedilA
Binnur Yeşilyaprak-mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kitabı- kuramdan uygulamaya
meb_iys_dosyalar4401180351dosyalar2020_0611004013_GelecegYin_Meslekleripd
D İ P N O T
S A Y F A 2 3
S A Y F A 2 4 S A Y I 5
İnsan yaşamı boyunca ccedileşitli seccedilimler
yapar Mesleğini yiyeceğini giyeceğini evini
eşini arkadaşlarını vb seccediler Meslek seccedilimi
insanın yaptığı bu seccedilimler arasında belki de en
oumlnemlisidir Ccediluumlnkuuml insan mesleğini seccedilerken bir
bakıma gelecekteki yaşamını da belirlemekte-
dir (Ccedilakır 2004 2)
İnsanlık tarihinin başlangıcından bu ya-
na iş insan yaşamının gerekli ve buumlyuumlk bir bouml-
luumlmuumlnuuml kaplayan bir tarafıdır Birccedilok goumlruumlşe
goumlre iş yaşamın merkezidir ve hayat boyu suumlren
kariyer gelişimi tuumlm gelişmiş toplumlarda cin-
siyet ırk din coğrafya ve diğer demografik ka-
tegorilerin her biri ile alakalı olan evrensel bir
suumlreccediltir (National Career Development Associa-
tion 19931994a Engels Minor Sampson ve
Splete 1995 s134rsquodeki alıntı) İş ve kariyer ha-
yatın esas alanlarıdır ve herkesin bir kariyeri
vardır (Engels ve diğer 1995 134) Kariyer bir
insanın yaşam suumlresinde ccedilok uzun bir zaman
dilimini iccediline alan yaşam boyu kişinin değerle-
rinden yaşayacağı şehre kadar birccedilok alanda
etkisini hissettiren bir suumlreccediltir Kariyer kişinin
sadece işi değil yaşamdan ne beklediği amaccedil-
ları ne kadar risk alabileceği gibi soruların da
cevabıdır
İnsan hayatının en oumlnemli doumlnuumlm nok-
talarından birisi olan meslek seccedilimi insanın
yaşam biccediliminin de seccedililmesi demektir (Altun
2000Yanıkkerem ve ark 2004) Kişilerin ken-
dilerini en iyi şekilde ifade edebilecekleri ha-
yat boyu uğraşmaktan sıkılmayacakları ve kişi-
lik yapılarına en uygun mesleğe youmlnelmeleri
doğru bir karar olacak ve boumlylece hem kişisel
hem de toplumsal accedilıdan oumlnemli kazanımlar
elde edilecektir Kariyer gelişim suumlrecinin baş-
langıccedil noktası olan meslek seccedilimi bireylerin
hayatında oumlnemli bir yer teşkil etmektedir
Kişilerin meslek seccediliminde aile ve sosyal med-
yanın oumlnemli oumllccediluumlde etkili olduğu goumlzlemlen-
miştir İdeal meslek seccedilimi iccedilin oumlzelikle iş sa-
halarının analizi ilgili sektoumlruumln avantaj ve de-
zavantajları hakkında bilgi sahibi olma sektoumlr-
de ccedilalışanların mesleki deneyimlerini oumlğren-
me ve mesleğin kişiye uygunluğunu tespit et-
me gibi unsurların dikkate alınması ve kariyer
planlaması yapılması gerekmektedir Ancak
oumlğrenciler bu fırsatları goumlz ardı ederek ailenin
ya da sosyal medyanın etkisi ile seccedilim yap-
maktadırlar
OumlĞRENCİLERİN KARİYER SECcedilİMLERİNDE AİLENİN
VE DİJİTALLEŞMENİN ROLUuml
S A Y F A 2 5
Kariyer seccedilimi ve olası bir karara
varma beklentisi ccediloğu zaman belirsizlik
iccedileren karmaşık bir suumlreccediltir Belirsizliğin
nedeni bireyin hayatını buumltuumlnuumlyle etkile-
yecek olan meslek seccedilimini iccedilsel ve dışsal
faktoumlrlere bağlı olarak seccedilmek zorunda
olmasıdır Bu suumlreccedilte oumlğrenci olası bazı
senaryolar kurar geleceğe youmlnelik planlar
yapar ve hatta gelecekte buumltuumln bu belirsiz-
liğin azaldığını veya yok olduğunu duumlşler
Oumlte yandan bu suumlreci karmaşıklaştıran ise
bireyin son karara varmadan oumlnce dikkate
almak zorunda olduğu ailesinin duumlşuumlncesi
isteği hayali ve birde sosyal medyada ken-
diyle oumlzdeşleştirdiği kariyerler gibi faktoumlr-
lerin olmasıdır Karar suumlrecini yaşayan bi-
rey buumltuumln bu faktoumlrlerin varlığının ve na-
sıl analiz edilmesi gerektiğinin farkında
olabilir veya olmayabilir Ayrıca son kararı-
nı vereceği zaman bu faktoumlrleri eleme ve-
ya aralarında bir denge kurabilme kapasi-
tesine de sahip olmayabilir Bu durumda
kariyer seccedilimi suumlrecini son derece karma-
şık bir suumlrece doumlnuumlştuumlrebilir
D İ P N O T
Gencin meslek tercihinde ailenin ccedilok buumlyuumlk etkisi vardır Ailenin ekonomik olanakları ile kuumlltuumlr duumlzeyinin gencin meslek seccedilimini olumlu veya olumsuz youmlnde etkilediği bir gerccedilektir Araştırma bulguları goumlstermiştir ki ekonomik ve kuumlltuumlrel duumlzeyi yuumlksek olan ailelerde genccediller yetenek ve ilgileri doğrultusun-da meslek seccedilme şansına sahip olabil-mekte ailelerinden destek goumlrmektedir-ler Ekonomik ve kuumlltuumlrel olanakları elve-rişsiz olan ailelerde genccediller kısa zaman-da buumlyuumlk kazanccedil getireceği veya itibar
Meslek Seccediliminde Aileye Duumlşen Goumlrevler
sağlayacağı duumlşuumlnuumllen işlere youmlnlendiril-mektedirler
S A Y F A 2 6 S A Y I 5
siz ve başıboş bırakılmasıdır Ccedilocuklarına bu konuda rehberlik edemeyen aileler onların meslek tercihine ilgisiz kalmakla sorumluluk-tan kurtulmuş olduklarını zannederler
Ccedilocuklarının gelişiminde olumsuz et-kileri olan bu ailelerin yanı sıra meslek seccedili-mi konusunda ccedilocuğuna yol goumlsterici olma-ya ccedilalışan onun yetenek bilgi beceri ve ilgi-lerini goumlz oumlnuumlnde tutarak rehberlik eden hiccedilbir fedakacircrlıktan kaccedilınmayan aileler de vardır Kendi arzu ve oumlzlemlerine ters duumlşse de ccedilocuğunun seccedilimini onaylayan ve ona destek olan aile de yok değildir Sayıları ccedilok olmamakla birlikte bilgili ve bilinccedilli bir şekil-de ccedilocuğunun meslek seccedilimini olumlu youmln-de etkileyen ailelerin varlığı da inkacircr edile-mez Ancak pek ccedilok iyi niyetli ve anlayışlı an-ne-baba bu konuda ccedilocuğuna yardımcı ola-mamanın sıkıntısı iccedilindedir
Aile baskısının egemen olduğu hallerde ve mesleğin babadan oğla geccedilmesi şeklinde geleneğin suumlrduumlruumllduumlğuuml ailelerde gence baba mesleğini devam ettirmesi iccedilin baskı yapıldığı goumlruumllmektedir Bu ailelerde ccedilocuk kuumlccediluumlk yaş-tan itibaren baba mesleğini seccedilecek şekilde koşullandırılmaktadır Koşullandırma veya bas-kı yoluyla eğitilen gencin ya baba mesleğine youmlneldiği ya da ailesine başkaldırarak idealin-deki mesleğe sahip olabilmek iccedilin ortamından uzaklaştığı goumlzlenmektir Bazı aileler ise kendi ccedilocukluk veya genccedilliklerinde yapamadıklarını ccedilocuklarının yaşamında gerccedilekleştirmeye ccedilalı-şırlar Baba genccedilliğinde sahip olamadığı bir meslekte oğlunu goumlrmek iccedilin ona baskı yapar Anne okuyup ccedilalışamadığı iccedilin kızının okuma-sını ve meslek sahibi olmasını ister onu suumlrekli zorlar Zorlama sonucu gencin baba veya anne isteğine boyun eğdiği ya da isyan ettiği goumlruumlluumlr Yine başka aile modelinde de ccedilocuklara bazı işlerin oumlnemli ve itibarlı bazılarının ise diğerle-rine goumlre daha oumlnemsiz ve değersiz olduğu ifa-de edebilirler Bu da aile iccedilinde bazı meslekler hakkında oumln yargıların oluşmasına yol accedilar Boumlylece aile dolaylı bir biccedilimde gencin meslek tercihini etkilemiş olur Soumlzuuml geccedilen bu aile mo-dellerinde birey-meslek uygunluğu goumlz oumlnuumln-de bulundurulmadığından ne gencin başarısı duumlşuumlnuumlluumlr ne de mutluluğu Burada oumlnemli olan ailesinin isteklerinin gerccedilekleşmesi aile-nin yapmış olduğu meslek seccediliminin genccedil tara-fından benimsenmesidir Yine bazı ailelerde goumlruumllen bir başka hatalı davranış da meslek seccediliminde gencin tamamen yardımsız destek-
S A Y F A 2 7
Ccedilocukluk ccedilağında meslek seccedilimi gerccedileklikten uzak olup hayali ve arzulu iken oumln ergenlik doumlnemine yaklaştıkccedila yaşamda gerccedileklik faktoumlruumlnuumln roluuml artar kişi meslek seccedilme sorumluluğunun bilin-cine varır İlgi ve yetenekleri giderek ay-rışmaya başlar Yine yetenek ve ilgilerin mesleki amaccedilları belirlemede oumlnem ka-zandığı goumlruumlluumlr
Bu doumlnemde başlarında meslek tercihleri oumlnce ilgilere dayanırken daha sonra yeteneklerde dikkate alınarak mes-leki tercihler ifade edilir Ortaokulun ta-mamlanması ile birlikte akademik eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim arasında seccedilim yapmak zorunluluğunda kalan ccedilo-
cuk oumlncelikle genel ve oumlzel yeteneği ile mevcut eğitim seccedileneklerinden hangisine uygun olduğunu belirlemek durumunda-dır Ccedilocuk temel eğitim sırasında birccedilok ders almış ve başarısını ccedileşitli ortamlara sınama fırsatı bulmuştur Bu doumlnemde ccedilo-cuk karar verirken yeteneklerini ilgilerini eğitimden ve hayattan neler beklediğini mali olanaklarını goumlz oumlnuumlne alarak iş ve eğitim olanaklarını incelemek gerektiğinin farkına varmıştır
D İ P N O T
Orta ccedilocukluk ya da oumln ergenlik doumlnemi 10-15 yaş aralığında olup ortaokul kade-mesine denk gelmektedir Bu doumlnemdeki ccedilocuklar artık ergenlik doumlnemine girmiş bir-ccedilok gelişim doumlnemi itibari ile meslek seccedilimi ile ilgili duydu ve duumlşuumlnceleri şekillenmeye başlamıştır Bu doumlneme meslek gelişiminde lsquoDeneme Doumlnemirsquo denmektedir Bu yaştaki ccedilocuklarda genellikle goumlzlenen mesleki davranışlar
Mesleki faaliyetlerle temel beceri ve ilgileri arasında var olan ilişkiyi anlama
Ccedileşitli yeteneklerden hangilerinin kendisinde guumlccedilluuml olduğunun farkına varması
İlgilerin belirginleşmesi ile bazı faaliyetleri daha ccedilok yapmak bazılarından uzak-laşmak isteme
Hayattan neler beklediğinin ve hayatta nelere oumlnem verdiğinin farkında olmak
Toplumda var olan sosyal ve ekonomik olanakları inceleyerek iş veya eğitim olanaklarını araştırmak
İş ve oyun iccedilin zamanı planlaya bilme
Hayata atılma ya da ileri eğitime devam etme seccedilenekleri uumlzerinde duumlşuumlnme ve araştırma yapma şeklinde sıralanabilir
S A Y F A 2 8
Bu yaşlardaki ccedilocuğunuzun meslek gelişimine yardımcı olmak iccedilin şunları yapabilir-siniz
1) Ccedilocuğunuzun ilgi duyduğu alanları belirleye bilmek iccedilin hangi tuumlr faaliyetleri yap-maktan hoşlandığını hangi tuumlr faaliyetleri yapmaktan hoşlanmadığı konusunda onun-la konuşabilir ccedilevresindeki kişilerden aldığı bu konudaki geribildirimleri ve kendi kişi-sel goumlzlemlerinizi onunla paylaşın
2) Kendi goumlzlemlerinizi de dikkate alarak ccedilocuğunuzun evde ve okulda başarı ile yap-tığı işler hakkında onunla konuşun
3) Ccedilocuğunuzun yetenek ve ilgilerine uygun bir meslek seccedilebilmesi kadar meslekler hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olun
D İ P N O T
Oumlzellikle ccedilocuğunuzun bir meslek hakkında şu tuumlr bilgilere sahip olması gerekir
Meslek mensubu bir guumln iccedilinde ne gibi işler yapmaktadır
Ccedilalışan kişi başlıca ne gibi faaliyetlerde bulunarak nelerle uğraşmaktadır
Mesleğe girebilmek iccedilin sahip olması gereken oumlzellikler (Fiziksel psikolojik oumlzellik-ler genel yetenekler duumlzeyi ya da oumlzel yetenekle yaş sınırı gibi) nelerdir
Mesleğe girebilmek iccedilin gerekli eğitim duumlzeyi nedir Ccedilıraklık kurs staj gerekli mi-dir
İş nasıl bir ortamda yuumlruumltuumllmektedir
Mesleğin ccedilalışma koşulları nelerdir
Ccedilalışmalarının elde ettiği en duumlşuumlk ve en yuumlksek kazanccedil duumlzeyi nedir
Meslek uumlyelerinin ilerde iş bulma olanağı ne kadardır
Ccedilocuğunuzun ilgilendiği meslek hakkındaki sorulara cevap bulabilmesi ona yardım-cı olabilmeniz iccedilin
Kendi mesleğiniz ya da yakın ccedilevrede bulunan insanların meslekleri hakkında ccedilocu-ğunuzla konuşabilir onun bu konuda goumlzlemlerini dinleyebilir ya da bizzat iş ortamı-nıza onu goumltuumlrerek doğrudan yaşantı edinmesini sağlayabilirsiniz Ccedilocuğunuzu tv radyo programları kitaplar bilgisayar programlarından ya da okulundaki rehber oumlğ-retmeninden yardım alarak meslekleri tanımasına teşvik edin
Ccedilocuğunuzun değişik iş yerlerine ziyaret ederek yarım zamanlı işlerde ccedilalışarak meslekler hakkında bilgi toplamasını sağlayın
S A Y F A 2 9 S A Y I 5
Ccedilocuğunuzu meslekleri tanıtıcı konferanslara katılmaya ccedilevresindeki kişilere meslekler hakkında soru sormaya teşvik edin
Ccedilocuğunuzla meslekler hakkında oumlğrendiği bilgileri tartışmak oumlğrendiği bilgileri buumltuumlnleş-tirmesini sağlayın
Ccedilocuğunuzun gelecekteki mesleki plan ve hedefleri uumlzerinde şu anki ilgi ve yeteneklerinin ne kadar oumlnemli olduğunu anlamasına yardımcı olun
Sizin iccedilin ccedilalışmanın ne ifade ettiğini ccedilocuğunuzla konuşarak insanların yalnızca para ka-zanmak iccedilin ccedilalışmadığını anlamasına yardımcı olabilir ccedilalışmanın kendisi iccedilin anlamını bul-masına ve hayattan ne beklediği konusunda fikir sahibi olmasını sağlayın
Meslek Seccediliminde Dijitalleşmenin Roluuml
Guumlnuumlmuumlz duumlnyasında bireylerin mes-lek seccediliminde kitle iletişim araccedillarının ve oumlzel-likle televizyonun ccedilocuk ve genccedillerin mesleki gelişimleri uumlzerinde etkisi oldukccedila fazladır Medya (yazılı ve goumlrsel iccedilerikli video temelli ma-teryaller) kişisel oumlzellikle-rine dayalı olarak ccedilocuk-ları ve genccedilleri seccedilici algı-ları aracılığı ile mesleki gelişimleri konusunda etkileyebilmektedir (King ve Multon 1996) Tele-vizyon gazeteler dergiler ve bilgisayar uumlzerinden ulaşılan kaynaklarda sıkccedila goumlsterilen bazı mes-leklere sahip kişilerin ccedilocuk ve genccediller tarafın-dan model alınma olasılığı artabilmektedir Uumllkemizde son zamanlarda goumlsteri sanatlarıyla ya da bazı spor alanlarıyla ilgili mesleklere sa-hip olmanın daha popuumller olarak algılanmasın-da medyanın etkisi ccedilok accedilıktır Medyada bu tip mesleklere sahip olmanın getirebileceği pırıltı-lı yaşam olanakları gerccedilekccedili yanlarını goumlzetme-yen genccediller accedilısından ccedilok ccedilekici olarak algıla-nabilmektedir Gelecek yıllarda da medyanın ve dijital duumlnya-nın yeri daha da oumlnemli hale gelecektir Klasik
anlamdaki birccedilok iş tanımı ve meslekler değiş-mektedir Değişmeye de devam edecektir Oumlzellikle Pandemi suumlreciyle birlikte duumlnya ge-nelinde dijitalleşmenin oumlnemi daha da oumln pla-
na ccedilıkmıştır Bu suumlreccedil eğitimde de dijitalleş-menin daha da yoğun kullanılmasını sağlamış-tır Bilgisayar teknoloji-sinde elde edilen bilgi-lerin iletişim teknoloji-sine uygulanmasıyla yeni teknolojiler birey-leri iletişim teknolojisi iccedilerisinde aktif bir hale
getirmiştir Sadece teknolojinin hızla hayatı-mıza girmeye başlaması ve dijital duumlnyaya geccedililmesi ile değil ekonomik sosyal bilimsel ve kuumlltuumlrel değişmelerinde etkisiyle geleceği olan meslekler şekilleniyor Yeni dijitalleşen duumlnya ve yapay zekacirc kavramlarıyla birlikte meslek anlayışları da değişti Oumlnceleri genccedille-re ne olmak istediklerini sorduğunuzda dok-tor avukat muumlhendis oumlğretmen cevaplarını alırdınız Dijitalleşen duumlnya ile birlikte bu mes-leklerin yerini yabancısı olduğumuz fakat ge-leceği olan meslekler aldı
S A Y F A 3 0
Geleceği Olan Meslekler İccedilin Gerekli Oumlzellikler
Geleceği olan meslekler grubundan bir meslek seccediltiniz ve bu konuda her tuumlrluuml eğiti-mi almaya başladınız diyelim Eğitimin yanı sıra kişisel olarak geliştirmeniz gereken becerileriniz de olmalı Bu konuda kendinizi eğitmelisiniz Bu becerileri geliştirmeniz seccedileceğiniz meslekte emin adımlarla ilerlemenizi sağlayacaktır Ccediloumlzuumlm Odaklı Olun Karşınıza ccedilıkan problemleri ccediloumlzmeye odaklanın Bazen ccedilok zor ve karmaşık problemler dahi ccedilıksa pes etmeden ccediloumlzmeye ccedilalışın Problemlere ccediloumlzuumlm bulmak iccedilin zihin egzersizleri yapın Farklı ve Yaratıcı Duumlşuumlnuumln Olaylara ve problemleri ccediloumlzmeye yaklaşırken farklı duumlşuuml-nuumln Yaratıcı ccediloumlzuumlmler ve oumlneriler bulun Kimsenin duumlşuumlnemediğini duumlşuumlnen yaratıcı ccediloumlzuumlmler sunan insanlar iş hayatında ccedilok tercih edilirler Olayları Analiz Edin Olayları analiz edip suumlzgeccedilten geccediliren ve nokta atışı ccediloumlzuumlm yol-ları bulan insanlar her zaman aranılan kişilerdir Sosyal Biri Olun Ccediloumlzuumlm odaklı olmanın yanı sıra sosyal ilişkilerinizde guumlccedilluuml olmalı İyi bir dinleyici olmalı empati kurabilmeli ve yaptığınız işi en iyi şekilde yapmalısınız Akademik Donanıma Sahip Olun Bilim teknoloji muumlhendislik ve matematik youmlnuumln-den ileri derede donanımlı olmalısınız Bu yeteneklere sahip insanlar geleceği olan meslekler iccedilin ilk tercih sebebidir Genel Becerilere Sahip Olun Sosyal analitik mobil becerileri youmlnuumlnden kendilerini geliştirmiş kişiler de tercih nedenidir
D İ P N O T
Geleceği olan meslekler ne demek Geleceği olan meslekler oumlnuumlmuumlzdeki yıllar iccedilerisinde gelişen gelişen teknoloji ile bir-likte ihtiyacı artan meslek gruplarıdır Bu mesleklerin yeni ve gelişmekte olması ve bu alanda az personel bulunması nedeniyle ccedilok kazandıran meslek grubunda yer alır Dijitalleşen duumlnyada meslek anlayışı ve ihtiyacı da farklılaşır Geleceği olan meslekleri tercih edecek genccedillere ne oumlnerilir Geleceği olan meslekleri tercih edecek bu alanda kariyer yapacak genccediller oumlncelikle bu konudaki akademik kariyerinizi en iyi şekilde tamamlayın Uzmanlık alanlarınıza goumlre eğitimlerden destek alın Suumlrekli kendinizi geliştirin yaptığınız işin en iyisini ya-pın Meslek seccediliminde nelere dikkat etmeli Mesleğinizin kişilik oumlzelliklerine uyup uymadığına akademik ve gerekli becerileri ta-şıyıp taşımadığına dikkat etmelisiniz Seccediltiğiniz meslek grubunun suumlrekli yapabilece-ğiniz bir iş olması aile ve sosyal hayatınızı da etkiler Gelir duumlzeyinizde hayat tarzınızı etkileyen oumlnemli bir faktoumlrduumlr
S A Y F A 3 1 S A Y I 5
Meslek seccedilimi sırasında yerinde bir karar alabilmek iccedilin gence duumlşen goumlrevler 1 Kendinizi iyi tanıyın Genccedil bedensel oumlzellikleri sağlık durumu guumlccedilluuml ve zayıf youmlnleri zekacirc duumlzeyi ve zekacirc biccedilimi oumlzel yetenekleri ve yeteneksiz olduğu alanlar ilgi ve istekleri kişilik ve karakter yapısı ulaş-mak istediği idealler ve arzu ettiği başarı tuumlruuml hakkında bilgi sahibi olmalıdır 2 Meslekleri tanıyın Genccedil meslekleri tanımalı buumltuumln meslekler hakkında bilgi toplayamazsa da seccedilmeyi planla-dığı mesleği iyi tanımalıdır Genccedil mesleğin veya mesleklerin tarihccedilesini evrimini yapılacak işin niteliğini ccedilalışma ortamını ve koşullarını meslekte aranan yaş yetenek cinsiyet bilgi tuumlruumlnden oumlzellikleri mesleğe nasıl hazırlanıldığı meslekte ccedilıraklık suumlresini yuumlkselme ve iler-leme şansını kazanccedil durumunu iş bulma olasılığını ve işin uumllke ccedilapındaki geccedilerliğini bilmeli-dir 3 Kendi oumlzellikleriniz ile seccedilmeyi amaccedilladığınız mesleğin nitelikleri arasındaki uygunluğu araştırın Genccedil rastgele seccedilim yapmaktan kaccedilınmalı seccedilmeyi duumlşuumlnduumlğuuml meslekte aranan niteliklerin kendisinde bulunup bulunmadığını goumlzden geccedilirmelidir Genccedil yetenekli olmadığı ilgi duy-madığı bir alana youmlnelmekten ve ani kararlar almaktan kaccedilınmalı seccedileceği mesleğin buumltuumln yaşamını şekillendireceğini unutmamalıdır Genccedil birey-meslek uygunluğu sağlandığında ancak mutlu olabileceğini hatırdan ccedilıkarmamalıdır
Aysel KATARCI
Besni RAM RehPskDanışHizBlmBşk
KAYNAKCcedilA Kaynakccedila Altun İ (2000) Kocaeli Sağlık Yuumlksekokulu oumlğrencilerinin kişisel değerleri ve meslek seccedilimlerine etki eden faktoumlrler I Uluslar arası amp VIII Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı Antalya 75- 77 Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi The Journal of Social Sciences Institute SayıIssue35 ndash Sayfa Page 35 ISSN 1302-6879 VANTURKEY LİSE OumlĞRENCİLERİNİN KARİYER DUumlŞUumlNCELERİNİ ETKİLEYEN FAKTOumlRLERİN İNCELENMESİ-FFUNDA AKKOCcedil BUCA EĞİTİM FAKUumlLTESİ DERGİSİ 32 (2012) httpwwwmeligorgtrcocuklarimiz-icinAileye-Dusen-Gorevler24 httpswwwiienstitucombloggelecegi-olan-meslekler
Yeteneklerinizin ve duumlnyanın ihtiyaccedillarının kesiştiği yerde mesleğiniz yatıyor
-Aristo
S A Y F A 3 2
Değişen ve gelişen duumlnya koşulla-
rı iccedilerisinde meslek ve kariyer kavramları
hem gelişimin ve değişimin bir parccedilası
olmuş hem de gelişimin ve değişimin
kendisi konumundadır 1900rsquoluuml yılların
başlarından itibaren ABD başlamış olan
ve guumln geccediltikccedile değeri anlaşılan meslek
ve kariyer kavramları uumllkemizde ise bu-
guumln yadsınmayacak derecede oumlnemini
korumaktadır Elbette ki bu iki kavram
guumlnuumlmuumlze ulaşana kadar ccedileşitli evreler
geccedilirmiş oldu
Bireyin iccedilinde bulunduğu hayat
koşulları iccedilerisinde anlam bulduğu el-
betteki iş ve meslek durumu ile daha da
anlam kazanacaktır Okul hayatının baş-
larında ilgi ve yetenek ile başlayan reh-
berlik suumlreci daha sonra eğitimin sonla-
rında iş ve meslek youmlnlendirmesi ile ni-
hayetine ulaşır Bilindiği uumlzere gerek reh-
berlik hizmetleri olsun gerek mesleki
rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmet-
leri olsun Tuumlrkiyersquonin model aldığı uumllke
ABD olmuştur Uumllkemiz mesleki danış-
manlık ve kariyer danışmanlığı kavramla-
rının oumlnemini ccedilok sonradan fark etmiş
olmasına rağmen buguumln iş sahasının ge-
nişlemesi ve yeniduumlnya duumlzeninin suumlrekli
yenileşme hareketleri beraberinde bu iki
kavramın oumlnuumlnuuml istemsizce accedilmaktadır
Tarihsel suumlreci incelersek Tuumlrkiyersquode reh-
berlik hizmetleri 1950rsquolerde Marshall
Planı kapsamında Amerikalı uzmanların
uumllkemize gelmesi ve bazı Tuumlrk eğitimcile-
D İ P N O T
TUumlRKİYEDE MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER
DANIŞMANLIĞI
rin ABDrsquode eğitim goumlruumlp yurda doumlnmesi
ile başlar Mesleki rehberlikte 1950rsquoden
bu yana gelen tarihsel rehberlik dilimden
yararlanmıştır Milli Eğitim Bakanlığı bu
konuda ilk adımı atan kurumlardan ol-
muştur MEB bu suumlreccedilte ccedileşitli ilgi yete-
nek ve eğilimlerle ilgili teknik araccedil ve ge-
reccediller hazırlamış ve uygulamıştır Tabi ki
bu suumlreccedilte hazırlanan ve uygulanan tek-
niklerde tamamen kopya bir suumlreccedil olma-
mış kuumlltuumlrel alt yapıda goumlz oumlnuumlnde bu-
lundurulmuştur Aynı zamana MEB o douml-
nemlerde eğitim şuralarında mesleki reh-
berliğin oumlnemini uumllkenin kalkınması nok-
tasında hedef koymuştur Bu konuda atı-
lan en buumlyuumlk adım Gazi Eğitim Enstituuml-
suumlnde oumlğretmen yetiştiren programlara
ldquoRehberlik ve Danışma Dersirdquo nin konma-
sı ve tuumlm resmi kaynaklarda meslek seccedili-
mi ve youmlneltmenin oumlneminin vurgulan-
ması oldu Daha sonra gerek rehberlik
olsun gerek mesleki rehberlik olsun MEB
ccedileşitli adımlar attı fakat atılan adımlar
bazen sekteye uğradı Oumlrneğin mesleki
rehberliğin kimin yapacağı ve yahut kay-
nak alan nerden karşılanacak şeklinde bir
takım belirsizlikler soumlz konusu oldu Bu
belirsizlik doumlnemi birccedilok arayışa sebep
oldu belirsizlik suumlreci ise mesleki rehber-
lik ve kariyer alanında birccedilok bilgi sağla-
mış oldu
S A Y F A 3 3 S A Y I 5
2000rsquoli yıllara yaklaşırken daha oumlnce
belirttiğimiz gibi gelişen ve değişen duumlnyada
meslek ve kariyer kavramına daha ccedilok ihtiyaccedil
duymuş ve bu meslek kariyer alanlarında daha
ccedilok pratiklere ihtiyaccedil duydu Ccediluumlnkuuml artık bu
hizmetlerin sadece liseye ya da uumlniversiteye
geccedilişte ve meslek seccedilimi kararı ile sınırlı olma-
dığı tuumlm yaşam suumlresince ve buumltuumlnsel kariyer
gelişimine youmlnelik olması gereğine dikkat ccedileken
akademisyenlerin makale ve kitaplarında
lsquomesleki gelişim suumlrecirsquo ve lsquomesleki gelişim gouml-
revlerirsquo nden soumlz edilmeye başlanmıştır Mesle-
ki Rehberlik ve Kariyer Psikolojik Danışmanlığı
alanında uumlniversitelerde uygulamalı (deneysel)
tez ccedilalışmaları ve oumllccedilek geliştirme veya uyarla-
ma ccedilabaları dikkate değer bir ivme kazanmıştır
Devamında uumlniversitelerde PDR alanı oumlnem
kazanmış ve uumlniversitelerde accedilılan boumlluumlm sayısı
hız kazandı Uumlniversitelerin birccedilok alanında
mesleki rehberlik dersi kondu Kariyer danış-
manlığı adı ile birccedilok alana sertifika verildi Uumll-
kemizde gelecek umutlarının uumlniversite eğiti-
mine bağlandığı ve oumlğrencilerin buumlyuumlk bir yarışı
aşarak hak kazandığı uumlniversitede iyi bir prog-
ram seccedilme kaygısı oumlğrencileri okul dışında uumlni-
versiteye giriş sınavlarına hazırlayan oumlzel ders-
hane sektoumlruumlnuuml yaratmıştır Bu kurumlarda
goumlrevli rehber oumlğretmenlerin oumlğrencinin uumlni-
versiteye giriş puanlarına goumlre girebileceği
uumlniversite ve boumlluumlmleri teknik bir sıralama
yaparak oumlğrenciyi youmlnlendirme uygulaması
ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir yardım tuumlruumlnuuml
doğurmuştur Oumlte yandan İŞKUR da aynı şe-
kilde mesleki rehberlik kavramına oumlnem ver-
miş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli raporlar hazırla-
mış ve sunmuştur
Gelinen noktada buguumln Tuumlrkiyersquode
meslek rehberlik ve kariyer danışmanlığı oumlne-
mini korumaktadır Ccedileşitlenen meslek alanları
ve dallarına atfen ilgiye yeteneğe ve eğilimle-
re daha ccedilok oumlnem verilmektedir Mesleki reh-
berlik ve kariyer danışmanlığı ise duumlnyadaki
ivmeleri ve gelişmeleri goumlz ardı etmemekle
muumlmkuumln olur uumlniversiteye giriş puanlarına
goumlre girebileceği uumlniversite ve boumlluumlmleri tek-
nik bir sıralama yaparak oumlğrenciyi youmlnlendir-
me uygulaması ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir
yardım tuumlruumlnuuml doğurmuştur Oumlte yandan İŞ-
KUR da aynı şekilde mesleki rehberlik kavra-
mına oumlnem vermiş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli
raporlar hazırlamış ve sunmuştur
Huumlseyin KARTAL
Besni RAM RehOumlğrtPsikolojik Danışman
S A Y F A 3 4
Bir yolculuğa ccedilıkmaya karar verdikten
sonra ne yaparsınız İlk olarak nereye
gideceğinize yani yolculuk sonunda nere-
ye ulaşacağınıza karar verirsiniz Sonra-
sında da yola ne zaman ccedilıkacağınıza han-
gi ulaşım yolunu tercih edeceğinize bilet
alıp almayacağınıza dair seccedilimler yapar
ve harekete geccedilersiniz Kısaca yolculuğu-
nuzun tuumlm ayrıntılarını planlar ve kendi-
nize bir yol haritası ccedilıkarırsınız Kariyer
planlamak ve bu doğrultuda meslek seccedili-
minde bulunmak da bir yolculuktur Bu
yolculuğa ccedilıkmadan oumlnce bir yol haritası
ccedilıkarmak ve bu harita doğrultusunda ha-
reket etmek iyi bir kariyer yolculuğu iccedilin
ilk adımdır
Kariyer koumlken olarak Fransızca
ldquocarrieacutererdquo kelimesinden gelmektedir Ke-
lime oumlznel anlamı ldquobir yere ccedilıkan bir yere
gelenrdquo olarak ifade edilmektedir Tanımı-
na bakacak olursak kariyer bir oumlmuumlr bo-
yu yaşanan olaylar dizisi bireyin meslek
ile diğer yaşam rollerinin birbirini izleme-
si sonucu oluşan genel oumlruumlntuuml ve gelişim
ccedilizgisinde oumlzellikle mesleki rollerde yuumlk-
selme duraklama ve gerilemeyi iccedileren
suumlreci ifade eden kavramdır
(Kuzgun2006) Goumlruumllduumlğuuml gibi kariyer
yolculuğu yaşamımız boyunca devam edi-
D İ P N O T
KARİYER PLANLAMANIN YOL HARİTASI
yor Bu yolculukta meslek seccedilmek ve o
mesleği yapıyor olmak uğradığımız du-
raklardan biri Mesleki roluumlmuumlzuumln yanı
sıra bu yolculuğa diğer yaşam rollerimiz
olan ccedilocuk anne baba kardeş eş
komşu vb rollerimiz de eşlik ediyor En
oumlnemlisi de yolculuğumuz bir duumlzluumlkte
değil inişli ccedilıkışlı bir şekilde suumlruumlyor Peki
tuumlm bunlar ne demek oluyor Bir mes-
lek seccediliminde bulunulduğunda oumlmuumlr
boyu bu mesleği yapmak zorunda değil-
siniz belki zamanla meslek değişime uğ-
rayacak belki de meslek değişikliğinde
bulunmak isteyeceksiniz Kariyer planla-
ma tek bir gidiş hakkının olduğu bir yol-
culuktan ziyade birden fazla yollara sa-
hip ccedileşitli alternatiflerin olduğu bir suuml-
reccedil Aynı zamanda meslek seccediliminden
ziyade bir kendini tanıma ve geliştirme
suumlrecidir İyi bir kariyer yolculuğu yap-
mak istiyorsanız kendinizi tanımanız ve
yapmak istediğiniz işimesleği tanıma-
nız bu işimesleğe yaparken değerleri-
nizi bilmeniz oldukccedila oumlnemli Yani yap-
mak istediğiniz işimesleği istiyor olmalı-
sınız istediğiniz işmeslek kendi ilgi ye-
tenek ve mesleki değerlerinize( kazanccedil
unvan iş olanakları vb) uygun olmalı ve
yaptığınız işmesleğe birileri değer veri-
yor olmalı ve bu değerler sizin mesleki
değerlerinizle uyumlu olmalı Yani iste-
diğiniz bir işi yapacak yeteneğiniz yoksa
ancak hayal kurarsınız Yapabileceğiniz
bir işi sevmiyorsanız mutsuz olursunuz
Başkalarının değer vermediği bir iş ile
uğraşırsanız ekonomik karşılığını veya
mesleki doyumunu alamazsınız
(Erkut2016) Tuumlm bunların bir arada
sağlayan işmeslek seccedilimi iyi bir kariyer
yolculuğunun diğer adımıdır
S A Y F A 3 5 S A Y I 5
İyi bir kariyer yolculuğunun adımlarına goumlre yol haritamızı ccedilıkaracak olursak
Kendimizi tanımak iccedilin ldquoBen kimim Benim ilgi ve yeteneklerim nedir Ben ne yapa-
bilirimrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Yapmak istediğiniz işmesleği tanımak iccedilin ldquoHangi mesleği seccedilebilirim Seccedilmek iste-
diğim işmesleğin oumlzellikleri nedir Benim oumlzelliklerim ve işmesleğin oumlzellikleri ne ka-
dar uyumlu Bu işmesleği yapmak iccedilin ne yapmak gerekiyor Hangi lise veya uumlniver-
siteye gidebilirim Bu işmeslek iccedilin diploma yanında başka nelere ihtiyacım varrdquo vb
soruları sorabilirsiniz
Mesleki değerlerinizi bilmek iccedilin ldquoBu işmesleği yaparken ne kazanmak istiyorum
(para saygınlık unvan rahat gezmek tek başınalık gibi) Toplum bu işmesleğe ne
kadar değer veriyor Bu işmesleğin iş olanakları nedir Oumlzel sektoumlrde mi devlet ku-
rumlarında mı ccedilalışmak istiyorum Bu işmesleği nasıl yapmak istiyorum Bu iş
mesleğin iş olanakları değişikliğe uğrarsa ne yaparım Yapmak istediğim işmeslek
gelecekte yeri ne olurrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Tuumlm bu sorularına cevabına uygun olan mes-
lekleri belirleyip meslekler hakkında daha fazla
bilgi edinip araştırma yapabilirsiniz Meslek
elemanlarıyla goumlruumlşebilirsiniz Karar verirken
sormanız gereken diğer bir soru ise ldquoBu iş
meslek seccediliminde mutlu musunuzrdquohellip Sorulara
cevap veren meslekler aynı zamanda bu iş
mesleği yaparken mutlu olacağınız seccedilimler
olmalı Eğer mutlu olacağınız bir seccedilim olmazsa
yaşamınızın bir kısmında mutlu olmadığınız
bir doumlnem yaşayacak olabilirsiniz Kariyer
planlamak bir nevi kendiniz iccedilin doğru ve
mutlu bir işmeslek seccedilimi yapmak ve bu se-
ccedilim doğrultusunda ccedilalışmalarda bulunmak ile
ilgilidir Tuumlm bunları karşılayan bir planlama
iccedilin iyi bir kariyer yolculuğu olduğundan bah-
sedebiliriz
İyi bir kariyer yolcuğu iccedilin yol haritasını ccedilıkarırken yolculuk bileti gibi bize yar-
dımcı olabilecek kaynaklarımız ise
S A Y F A 3 6
Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi (MBS)
D İ P N O T
Kişinin kendisini tanımasına yapmayı sevdiği şeyleri ve yeteneklerini keşfetmesine meslek seccedili-mine yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur Sisteme httpmbsmebgovtr adresinden ulaşıp uumlcretsiz uumlyelik oluşturabilirsiniz Oluşturulan uumlyelik sonrasın-da sistemde yer alan testlerdeki sorulara verdiğiniz cevaplara goumlre meslek eşleştirmesinde bulunuyor Sistem zaman zaman guumlncellemeler nedeniyle tam işlevsel olarak ccedilalışmayabiliyor Bu yuumlzden ara ara girip tekrar kontrol ederek faydalanabilirsiniz
Mesleğim Hayatım Portalı
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Muumlduumlrluumlğuuml
tarafından hazırlanmış olup mesleki ve teknik eği-
timde yer alan liseler ve boumlluumlmler hakkında bilgi
vermektedir Bu boumlluumlmlerin gelecekteki iş imkacircnla-
rı staj olanakları iş olanları meslek tanıtımları gibi
birccedilok konuda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Por-
tala httpsmeslegimhayatimmebgovtr adre-
sinden ulaşabilirsiniz Portalda yer alan videoları
izleyebilir dokuumlmanları inceleyebilirsiniz
S A Y F A 3 7 S A Y I 5
Tuumlrkiye İş Kurumu (İŞKUR) ldquoMeslekleri Tanıyalımrdquo
Duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmesleği adıyla aratarak mesleğin ta-
nımı goumlrevleri mesleğin gerektirdiği oumlzellikler ccedilalışma or-
tamı ve koşulları mesleğe sahip olmak iccedilin alınacak eğitim-
ler iş olanakları mesleki kariyer suumlreci hakkında ayrıntılı
bilgilerin yer aldığı dosyalara ulaşabilirsiniz Merak ettiğiniz
veya duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek hakkında ayrıntılı bilgilere
bakarak size olan uyguluğunu değerlendirebilir meslek se-
ccedilime youmlnelik kararlar alabilirsiniz Kurum web sitesine gir-
diğinizde Online İşlemler sekmesinden Meslekler Soumlzluumlğuuml
rsquonuuml seccedilip Tuumlrk Meslekler Soumlzluumlğuuml ve Meslekleri Tanıyalım
başlıklarını inceleyebilirsiniz Kurum web sitesine https
esubeiskurgovtr adresinden ulaşabilirsiniz
Yuumlksekoumlğretim Program Atlası
YoumlkAtlas olarak bilinen bu sistem ise Yuumlksekoumlğretim
Kurulu tarafından hazırlanmış olup uumlniversitelere ilişkin
ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Sistemde yer alan başlıklar
aracılığıyla uumlniversiteler oumln lisans ve lisans boumlluumlmleri
meslek tanıtımları mezunlarının KPSS TUS DUS gibi sı-
navlardaki başarı bilgilerine bir oumlnceki yılın sonuccedillarına
goumlre yerleşen oumlğrencilerin Yuumlksekoumlğretim Kurumları Sına-
vı kapsamında Temel Yeterlilik Testi ve Alan Yeterlilik Tes-
ti netlerine ulaşabilirsiniz Bu bilgiler doğrultusunda mes-
lek ve uumlniversite tercihinde bulanabilirsiniz Seccedilmek iste-
diğiniz mesleğe okumak istediğiniz boumlluumlm ve uumlniversite-
ye karar verebilir buna goumlre ccedilalışmalarınızı planlayabilirsi-
niz Sisteme httpsyokatlasyokgovtrindexphp adre-
sinden ulaşabilirsiniz
S A Y F A 3 8
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi
D İ P N O T
buumlnyesinde bulunan projeler aracılığıyla boumlluumlm-
uumlniversite tercihi staj ve iş olanakları ve mesleki eğitim
suumlreccedilleri kapsamında destek uumlniversiteye hazırlananlara
uumlniversite okuyanlara ve kamu ccedilalışanlarına destek ol-
maktadır UumlNİ-VERİ Projesi kapsamında uumlniversite tercih-
lerine yardımcı olmak amacıyla lisans boumlluumlmleri hakkında
İş Bulma Suumlresi Başlangıccedil Uumlcreti Nitelik Uyuşmazlığı Ka-
muda İşe Yerleşme Oranı Firma Buumlyuumlkluumlğuuml Dağılımı ve
Sektoumlr Bazında Dağılım konularında grafiklerle istatistik-
sel veriler sunarak bilgilendirmektedir İlgili boumlluumlm mezu-
niyeti sonrasında iş bulma ve mesleki kazanccedil durumunu
daha net bir şekilde goumlrebilirsiniz Bu bilgilere bakarak
oumlzellikle duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek ve buna bağlı olarak okumak istediğiniz boumlluumlmuuml de-
ğerlendirebilir mesleki değerlerinize uyumu noktasında karar verebilirsiniz Danışman
Bilgi Sistemi (DABİS) Projesi kapsamında ise UumlNİ-VERİ ile sunulan bilgilerin kapsamı da
artırılarak uumlniversiteler bazında boumlluumlm karşılaştırması yaparak bilgilendirmektedir Bu
sistemden faydalanmak iccedilin rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlardan veya uumlniver-
sitelerin kariyer merkezlerinden destek alabilirsiniz Uumlniversite okurken kariyerinizi
şekillendirmek amacıyla Yetenek Her Yerde Staj Seferberliği Soumlz Yetenekte ve Kari-
yer Planlama Dersi Projeleri kapsamında gerccedilekleştirilen ccedilalışmaları inceleyebilir pro-
jelere katılabilirsiniz Stajiş deneyimleri kazanarak okuduğumuz boumlluumlmmeslek daha
yakından tanıyabilirsiniz Proje ve bilgilere httpswwwcbikogovtr adresinden
projeler sekmesinden ulaşabilirsiniz
İyi bir kariyer yolculuğunda yol haritanızı oluştururken kendinize soracağınız sorular ve
yardım alacağınız kaynaklar sizlere oldukccedila yardımcı olacaktır Bu yolculukta karar verme
suumlrecinde aileniz ve rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlarınızdan da destek alabilirsi-
niz Unutmayın ki bu yolculuğun tek bir gidiş yolu bulunmamakta ve doumlnuumllmez değildir
Her bireyin yolculuğu farklı yollardan ve kendine oumlzel olacaktır
Fatma BAYKAL
Psikolojik Danışman
AC Yamazaki Ortaokulu
S A Y F A 3 9 S A Y I 5
NEDEN MESLEKİ EĞİTİM
Her ccedilocuk farklı oumlzelliklere yetenekle-
re ve ilgilere sahiptir Zamanında ve doğru
yapılacak bir rehberlik ve youmlnlendirme ile ba-
şarılı olamayacak ccedilocuk yoktur Bu nedenle
aldıkları eğitim onların buumltuumln hayatını temel-
den etkileyecektir Oumlte taraftan 21yuumlzyılın iş
duumlnyasının ccedilocuklarımızdan beklentisi ccedilok
yuumlksektir İşte doğru okul seccediliminin oumlnemi
tam bu noktada karşımıza ccedilıkıyor
Peki hem oumlğrencilerin hem de veli-
lerin okul seccedilimi konusunda oumlzellikle dikkat
etmesi gereken başlıca hususlar nelerdir
Bu sorudan hareketle bize ayrılan bu bouml-
luumlmde mesleki ve teknik eğitim ile buna
paralel olarak doğru okul seccediliminde dikkat
edilmesi gereken hususları mesleki ve tek-
nik eğitimin oumlnemini ve mesleki teknik eği-
timin uumllkemizdeki konumunu kısaca masa-
ya yatırdık
Doğru Okul Seccediliminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uumllkemizde hemen hemen her veli ccedilocuğu iccedilin lise tercihinde bulunurken akademik eğitime odaklana-rak sırasıyla Fen Liseleri Sos-yal Bilimler Liseleri Anadolu Liseleri tercihinde bulunmak-tadır Akademik eğitim veren okullara yerleşemeyen ccedilo-cuklar iccedilin mesleki eğitim en son tercih olarak duumlşuumlnuumll-mektedir Bu duumlşuumlncede olan ebeveynlerimize şunu hatırlatmak isterim ki doğru bir okul tercihi ccedilocuğun
kendi ilgi ve yeteneklerinin farkında olarak kendisi hak-kında reel bir değerlendir-me yapabilmekten geccedilmek-tedir Bu anlamda tercih suumlrecinde velilerin roluumlnuumln duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde ebeveyn-lerin de ccedilocukları hakkında gerccedilekccedili bir bakış accedilısına sahip olması oumlnem arz et-mektedir
Bu bağlamda anne babaların ccedilocuklarını iyi tanı-maları gelecekle ilgili kariyer planlamasını gerccedilekccedili yapma-
larını sağlayacaktır Her bire-yin kendine oumlzguuml ilgi ve yete-neklerinin olduğu goumlz ardı edilmeyerek ccedilocuğun lsquobiriciklikrsquo youmlnuumlnuumln lsquosıradanlaşmasınarsquo fırsat ve-rilmemelidir Unutulmamalı-dır ki balığa uccedilmayı file ağa-ca tırmanmayı oumlğretmeniz muumlmkuumln değildir
S A Y F A 4 0
Mesleki ve Teknik
Anadolu
Liselerinderdquo
uygulanan
programların
farklılıklarını ve bu
farklılıkların
kendilerine
sağlayacağı
avantajları iyi
anlamaları son
derece oumlnemlidir
Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitim Durumu ve Avantajları
Duumlnyada ve Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitimin Oumlnemi
2005 yılında AB iccedilinde yapılan bir araştırmada velilere zorunlu eğiti-mi tamamlamış oumlğrenciye genel mi meslek eğitimi mi tavsiye edersiniz sorusu youmlneltilmiştir İngiltere Fran-sa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş uumllkelerde yaşayan velilerin 70rsquoi gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok daha aşağılarda kalmaktadır
Nitelikli iş guumlcuuml verimli bir ekonomi iccedilin vazgeccedililmez bir unsur-dur Nitelikli iş guumlcuumlne sahip olmanın yolu ise iyi planlanmış mesleki eğitim-le muumlmkuumlnduumlr Mesleki ve teknik eği-tim bu accedilıdan gelişmekte olan ekono-miler iccedilin hayati oumlnem arz etmektedir
21 Yuumlzyılın sanayisinin ihtiyaccedil-larını karşılayacak ve bu bağlamda
uumllkemizin gelişmekte olan sanayisi-nin istihdam noktasında ihtiyaccedil duyduğu nitelikli işguumlcuuml sıkıntısı ccedilektiği duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde gelecekte meslek lisesinden mezun olacak nitelikli işguumlcuumlnuumln oumlnemi anlaşıl-mamaktadır
Bu gerccedileklikten hareketle sektoumlr ile sağlam temellerle kurula-cak bir işbirliği neticesinde iş duumln-yası ile entegre olmuş ve iş duumlnya-sının ihtiyaccedil duyduğu meslek ve alanlarda nitelikli işguumlcuumlnuumln yetişti-rilmesini sağlayacak bir mesleki ve teknik eğitim Tuumlrkiyersquonin 2023 ve 2071 hedeflerine ulaşması yolunda en buumlyuumlk role sahip olacaktır
uygulanan programların farklılıkla-
rını ve bu farklılıkların kendilerine
sağlayacağı avantajları iyi anlama-
ları son derece oumlnemlidir
2012 yılından itibaren tuumlm
meslek liselerinin eğitim sistemi-
miz iccedilerisinde ldquoMesleki ve Teknik
Anadolu Lisesirdquo olarak isimlendi-
rilmeleriyle birlikte meslek liseleri
arasındaki farklılıklar accedilısından
kamuoyunda bir belirsizlik duru-
mu oluşmuştur Kafalardaki bu
soru işaretinin giderilmesi accedilısın-
dan meslek lisesi tercihi yapacak
oumlğrenci ve velilerimizin ldquoMesleki
ve Teknik Anadolu Liselerinderdquo
D İ P N O T
İngiltere Fransa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş
uumllkelerde yaşayan velilerin 70 gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki
eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok aşağılarda kalmaktadır
S A Y F A 4 1 S A Y I 5
miştir
Mesleki Eğitimde Paradigma değişikli-
ğine yol accedilan bu değişikliklerden sonra oumlzel-
likle ortaoumlğretimde alternatif bir okul duumlzeyi-
ne ccedilıkarılan mesleki eğitim merkezlerine olan
ilgi artmış bu oumlğrenciler işletmede yaparak
yaşayarak uygulamalı bir şekilde mesleklerini
oumlğrenme fırsatı bulmuştur Ayrıca mesleki
eğitim merkezlerini tercih eden tuumlm oumlğrenci-
ler ile meslek liselerinde işletmede beceri
eğitimi (staj) alan her oumlğrencinin staj uumlcret
alması devlet garantisi altına alınmıştır
Ayrıca 09122016 tarih ve 6764 sayılı
Kanun Huumlkmuumlnde Kararnamenin yayımlanma-
sıyla Tuumlrkiyersquonin mesleki eğitimi iccedilin bir doumlnuumlm
noktası sayılabilecek gelişmeler yaşanmıştır
Kararnameyle ccedilıraklık eğitimin oumlrguumln eğitim
kapsamına alınması işletmelere devlet deste-
ğinin oumldenmesi meslek liseli oumlğrencilerin uy-
gulamalı atoumllye meslek derslerine başladığı 9
Sınıftan itibaren sigortalanması ve 12072019
tarihli Ortaoumlğretim Kurumları Youmlnetmeliğinde
yapılan değişiklikle Mesleki Eğitim Merkezi oumlğ-
rencilerine lise diploması alma hakları veril-
Uumllkemizde ortaoumlğretim mezunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda meslek lisesi
mezunlarının istihdamda başı ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi mezunlarının oumln lisans
ve lisans mezunlarından da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere yansımaktadır
etmekte ve edindikleri mesleğin avantajlarını
bir oumlmuumlr yaşamalarını sağlamaktadır Bunun
en buumlyuumlk kanıtı mezunlarının kamuda ve oumlzel
sektoumlrdeki istihdam duumlzeyleridir
Tuumlm bu bilgiler ışığında Guumlccedilluuml Tuumlrki-
ye İccedilin Mesleki Eğitim gerccedileğinden hareket-
le uumllkemizin 2023 ve 2071 iccedilin belirlediği kal-
kınma hedeflerini yakalayabilmesinin yolu
doğru ve gerccedilekccedili sektoumlrel analizlerin ışığında
yapılacak mesleki eğitim planlamalarından
geccediltiği yadsınamaz bir gerccedilekliktir Bu gerccedile-
ğin farkında olan Bakanlığımız bu yeni suumlreccedil-
teki paradigma değişikliği ile mesleki eğitimi
tercih edecek her bir oumlğrencimize istihdam
olanaklarını sağlayacak her tuumlrluuml desteği ve-
receğinden hiccedilbir velimizin ve oumlğrencimizin
kuşkusu olmasın
Nevzat AVŞAR
Besni Osman İsot MTAL Muumlduumlruuml
Uumllkemizde oumlzellikle 2016dan bu ya-
na mesleki eğitimde paradigma değişikliği
ile beraber yapılan iyileştirmeler mesleki
eğitim veren okullarımızın donatım moder-
nizasyonunun sektoumlruumln ihtiyaccedillarına cevap
verecek duumlzeye ccedilıkarılması gerek Bakanlığı-
mız gerekse yerel duumlzeyde sektoumlr ile yapılan
protokoller ve işbirlikleri neticesinde mesle-
ki eğitim hem daha cazip hale getirilmiş hem
de mezunlarının istihdam duumlzeyleri artırıl-
mıştır Oumlyle ki uumllkemizde ortaoumlğretim me-
zunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda
meslek lisesi mezunlarının istihdamda başı
ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi me-
zunlarının oumln lisans ve lisans mezunlarından
da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere
yansımaktadır
Tek dezavantajı maalesef veli ve oumlğ-
rencilerde yerleşmiş bir olumsuz algı olan
meslek liseleri tabiri yerindeyse oumlğrencileri-
ni ldquokollarına altın bilezikrdquo takarak mezun
Değerli Okurlar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bouml-
luumlm Başkanlığımızca hazırlanan DİPNOT Dergimi-
zin bu sayısıyla birlikte ccedileşitli konularda başarıyı
yakalamış kişilerle roumlportaj yapmaya ve bu roumlpor-
tajları yayımlamaya karar verdik Dergimizin iccedileri-
ğinde bu ay kariyer suumlrecini etkileyen faktoumlrler
bizimde goumlrevlerimizden biri kariyer danışmanlığı
olunca kariyer hayatına ldquoCoğrafya Oumlğretmenliğiy-
lerdquo başlayıp 13 yıl bu mesleği icra ettikten sonra
D İ P N O T
ldquoHukukrdquo eğitimini bu yıl tamamlayan ccedilocukluğu-
muzun da birlikte geccediltiği OumlğretmenAvukat Sa-
dun ERYILMAZ ile yapmaya karar verdim Zaman
zaman kendisiyle genccedillerimizi doğru youmlnlendirme
konusunda paylaşımlarda bulunuruz İlk defa ona
profesyonel anlamda sormak istedim Eminim
burada bize ayırabileceğiniz vakit en fazla 10 da-
kikadır Bence bu suumlreyi iyi değerlendirin ccediluumlnkuuml
roumlportaj iccedilerisinde oumlğreneceğiniz ilham alacağı-
nız ipuccedilları var
SO YLEŞİ
O Ğ RTAVUKAT SADUN ERYİLMAZ
İ LE MESLEK SECcedilİ Mİ U ZERİ NE
Sadun Eryılmaz sizi kısaca tanıyabilir miyiz
1980 Besni doğumluyum İlk orta ve lise eğiti-
mimi canım memleketim Besnirsquode tamamladım
17 yıldır coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyo-
rum Guumlzel uumllkemin ccedileşitli yerlerinde goumlrev yap-
tıktan sonra Mersinrsquoe yerleştim ve 10 yıldır Mer-
sinrsquode yaşıyorum Duumlzenli olarak koşu yaparım
spor salonuna giderim ve spor en oumlnemli sosyal
aktivitelerimden biridir Okumak benim iccedilin adeta
vazgeccedililmez bir tutkudur Evli ve uumlccedil ccedilocuk sahibi
bir babayım İki oğlum ve bir kızım var
S A Y F A 4 3 S A Y I 5
İlk orta ve lise eğitimimi Besnirsquode tamamladık-
tan sonra Atatuumlrk Uumlniversitesi Fen Edebiyat
Fakuumlltesi Coğrafya Boumlluumlmuumlnuuml kazandım Aslın-
da oumlğrencilik hayatım boyunca hep başarılı bir
oumlğrenciydim Okulun ve sınıfın en ccedilalışkan oumlğ-
rencilerinden biri oldum her zaman Memur
ccedilocuğuydum Babam Besni Lisesinde hademe
olarak goumlrev yapardı Oumlğretmenlerden aldığı
kitapları bana getirir ve ben okuduktan sonra
onları tekrar teslim eder bir yenisini getirdi
bana Kendim kitap alamazdım ve kitap ihtiya-
cımı babam bu şekilde karşılardı Okuma alış-
kanlığımı babama borccedilluyum Rahmetli babam
sayesinde ilkokuldan beri inanılmaz bir okuma
alışkanlığı kazandım Başarılı bir oumlğrenci ol-
mamda bunun ccedilok buumlyuumlk bir katkısı olduğuna
inanıyorum Halen okuyorum ve okumaya da
nefes aldığım muumlddetccedile devam edeceğim in-
şallah
1997 yılında kazandım ilk uumlniversiteyi Ve ina-
nın tam anlamıyla bilgisayar ve internet ile o
zaman tanıştım aslında Yani o ana kadar başa-
rılı bir oumlğrenci olmamda şuan ki gibi teknolojik
suumlreccedillerin pek etkisi yoktur kesinlikle En
oumlnemli bilimsel destekccedilimiz Besni Halk Kuumltuumlp-
hanesiydi Ve gazetelerden kupon biriktirerek
aldığımız ansiklopedilerdi bizim başucu yardım-
cımızdı Oysa şu an oumlğrencilerin sahip olduğu
imkacircnları duumlşuumlnuumlyorum da bizim iccedilin hayal
olan şeylerin hepsi şu an onlar iccedilin mevcut
Yeter ki kendilerine inanıp duumlzenli şekilde ccedila-
lışmayı alışkanlık haline getirsinler Başarama-
yacakları hiccedil bir şey yok aslında Daha sonra
Anadolu Uumlniversitesi Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitir-
dim Hem oumlğretmen hem oumlğrenci olmak be-
nim iccedilin ccedilok alışılır bir durum haline geldi
Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitirdikten sonra Uluslara-
rası Kıbrıs Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesini ka-
zandım 2020 yılında mezun oldum hukuk fa-
kuumlltesinden ve yakında avukatlık stajına baş-
layacağım Hukuk Fakuumlltesi okurken de boş
durmadım Anadolu Uumlniversitesi Accedilık Oumlğretim
Fakuumlltesi Uluslararası İlişkiler Boumlluumlmuumlnuuml ka-
zandım Şuan 3 sınıfım Hukuk Fakuumlltesinden
mezun olduktan sonra sınavsız ikinci uumlniversi-
te hakkından faydalanarak İstanbul Uumlniversi-
tesi Uzaktan Eğitim Siyaset Bilimi ve Kamu
Youmlnetimini kazandım ve şuan 2sınıfım Biraz
zor olsa da aynı anda iki fakuumlltede iki ayrı bouml-
luumlm okumak insan ccedilalışınca her şey kolaylaşı-
yor aslında Bakalım bu fakuumllteler bitince bel-
ki yeni boumlluumlmler okuyacağım Hem oumlğretmen
hem oumlğrenci olmak yerini hem avukat hem
oumlğrenci olmaya bırakacak belki Dedim ya ne-
fes aldığım muumlddetccedile okumaya devam
Eğitim yıllarınızı nasıl geccedilirdiniz kendinizi geliştirmek iccedilin neler yaptınız
İnsanın sahip olduğu imkacircnlar yetenekleri ve
elbette şansı hayattaki başarısını belirler Ama
buumltuumln bunlara sahip insanların bile başarılı olama-
malarının nedeni hayata gelişme odaklı bakama-
malarıdır İnsanın kendisine ve yapabileceklerine
olan inancı nasıl bir hayata sahip olacağını belir-
ler aslında Mutlaka hepimizin hayatta başarısız-
lıkları ve kaybettiği anları mevcuttur Bu zaten ha-
yatın olağan bir durumudur Sonsuz başarı ve son-
suz kazanmak yoktur ki insan hayatında Oumlnemli
olan başarısızlıklardan ders ccedilıkarmak ve bir sonra-
D İ P N O T
ki suumlreccedilte başarıyı yakalayabilmektir Bilim insan-
ları kendilerine ait bir buluşu ortaya ccedilıkarırken
defalarca kez başarısız olduktan sonra buluyorlar
O nedenle başarısızlıklar aslında hayat tecruumlbesi-
dir Bu tecruumlbe yeni başarıları yakalamanın en
oumlnemli anahtarıdır bence Başarısızlık olmadan
başarı ccedilıkmaz ortaya Ayrılmaz bir buumltuumlnduumlr bun-
lar birbirini tamamlayan Yeter ki başarısızlıklar-
dan ders ccedilıkarıp kafa yapısını değiştirip yeniden
denemeyi bilsin insan Başarı işte o zaman gele-
cektir
Başarısız olmadan kimse başarılı olamıyor siz bu soumlz hakkında neler duumlşuumlnuumlyorsunuz
Sizce hayatta başarılı olmanın sırları neler
rultusunda etkin bir planlama yapmak ve bu plan dacirchilince ccedilalışmalarda bulunmak başarıyı getiren oumlnemli unsurlardandır İnsan kendini iyi tanımalı guumlccedilluuml ve zayıf youmlnlerini tespit ettikten sonra oumlzguumlvenli bir şekilde suumlreci youmlnlendirme-lidir Ccediluumlnkuuml yeteneğimizi ilgimizi ve bilgimizi bizden daha iyi bilen olamaz Mazeret uumlretme-den ve tam muumlkemmeliyetccedili olmadan ccedilalışma-lıyız Yaptığımız ccedilalışma en iyi olmak zorunda değil En iyi olabiliyorsa tabii ki ne ala Ama ol-muyorsa ccedilalışmalarımızı yarıda bırakmak ol-maz Muumlcadele ve ccedilalışmaya devam etmeliyiz
Hayatta başarılı olmanın sırları ile ilgili duumlşuumlncelerimi soumlylemeden oumlnce başarının tanı-mını yapmakta fayda var aslında Başarı nedir Bence başarı sonucunun faydalı olduğu duumlşuumlnuuml-len bir eylemi gerccedilekleştirmek bir işin uumlstesin-den gelmektir Yani aslında başarılı olmanın sırrı uumlstuumln yeteneklere ve inanılmaz bir zekacirc duumlzeyi-ne sahip olmak değildir Bunlar başarılı olmayı tabii ki kolaylaştıracaktır ama tamamı buna bağlı değildir kesinlikle Başarılı olan tuumlm insanlar ha-talarından ders ccedilıkarmayı bilen ve başarısızlığa bahane uumlretmeyen insanlardır Bence bu başarılı olmanın ilk şartıdır Ayrıca bir insanın başarılı olabilmesi iccedilin bir hedefi olmalıdır O hedef doğ-
UNUTMAYALIM Başarı en kısa yoldan neticeye ulaşmak değildir Başarı en iyi neticeye ulaşmaktır
S A Y F A 4 5 S A Y I 5
Meslek seccedilimi bir oumlğrencinin hayatında ki en oumlnemli kararlarındandır Ccediluumlnkuuml tuumlm hayatımızı etkileyen bir karardır meslek seccedilimi Ona goumlre boumlluumlm tercih edip sınavlara hazırlanıyor oumlğren-cilerimiz Belki de bir oumlmuumlr boyunca yapacağız o işi O nedenle karar alma suumlreci ccedilok oumlnemli bence Maalesef uumllkemizde meslek seccedilerken goumlnluumlnuumln istediğini değil de daha iyi para ka-zanmak veya aileyi tatmin etmek oumlncelikli ter-cih haline gelmiştir Ccedilocukluktan beri olmak istediği hayal ettiği mesleği Tuumlrkiyersquode iş olana-ğı kısıtlı olduğu iccedilin seccedilmeyen yuumlz binlerce oumlğ-rencimiz var Hele hele aile illa atanması kolay olan veya iş bulma olanağı daha fazla olan mes-leği seccedilmesi iccedilin oumlğrenci uumlzerinde baskı unsuru
oluşturuyorsa maalesef istenilen meslek yeri-ne faklı meslekler tercih edilebiliyor O yuumlz-den ben hali hazırda goumlrevine devam eden bir oumlğretmen olarak oumlğrencilerimizin hayal ettik-leri meslekleri seccedilmelerini destekliyorum Benim ailem bana meslek seccediliminde muumldahil olmadılar aslında Ben kendim oluşturdum tercihlerimi ve ona goumlre girdim sınava Haya-limdeki meslek miydi oumlğretmenlik derseniz hayır değildi Oumlğretmenliği ve oumlğrencilerimi inanılmaz seviyorum aşkla yapıyorum bu mesleği Ama hayalimdeki meslek savcı ol-maktı Onu da tercih hatası nedeni ile gerccedilek-leştiremedim Bu yuumlzden tercih suumlreci ccedilok oumlnemli ccedilok
Meslek seccedilim aşamasında olmazsa olmaz şeyler neler Aileniz bu suumlreccedilte sizi nasıl etkiledi
Tuumlrkiyersquode mesleğini yapan her beş kişiden birisi neden memnun kalmıyor olabilir Bu
durumu genel olarak değerlendirirsek hangi sonuca varabiliriz
Uumllkemizde meslek seccedilimi yapan her beş kişiden birisi memnun değilse seccedilmiş olduğu meslekten işte bir oumlnceki sorunuzda verdiğim cevaplar aslında bu sorunuza da geccedilerli bence Hayal ettiği mesleği değil de iş bulma olanağı daha fazla olan veya ailesinin istediği mesleği yapmak zorunda kalmasıdır bence Bazen oumlğ-rencilerimden biri geliyor yanıma hayal ettiği mesleğin avukatlık olduğunu soumlyluumlyor Ama bu
fakuumllteyi okumasının imkacircnsız olduğunun ccediluumlnkuuml babasının kesinlikle tıp okumasını iste-diğini belirtiyor Ve sonuccedilta doktor oluyor İşte bunun gibi yuumlz binlerce oumlrnek vardır mut-laka Maalesef uumllkemizde bu durum sıkccedila ya-şanmakta Birccedilok oumlğretmen de buna bizzat şahittir eminim
Benim hayalimdeki meslek az oumlnce de sorunuzda cevapladığım gibi savcı olmaktı Yani hukuk fakuumlltesi okumak en buumlyuumlk hayalimdi De-diğim gibi tercih hatası nedeniyle hukuk fakuumlltesi kazanamadım liseden mezun olduktan sonra Ama oumlğretmenlik mesleğini inanılmaz severek ya-pıyorum Hem mesleğime hem oumlğrencilerime ccedilok değer veriyorum Kutsal bir meslek yaptığımın far-kındayım Hammaddesi insan olan bir meslek Yıl-
D İ P N O T
lar sonra farklı meslek gruplarında karşımıza ccedilı-kıp bize ulaşıp bizi sahiplenen unutmayan oumlğ-rencilerimizin varlığı bu mesleğin en muumlkemmel armağanıdır bize O yuumlzden oumlğretmen olmanın en guumlzel yanlarından biridir bu Diktiğiniz fidanın buumlyuumlyuumlp kocaman bir ağaccedil olduğunu goumlrmektir Bu mutluluk oumlğretmenler iccedilin en oumlnemli hazine-dir
Meslek hayatınızda şu ana kadar sizi en ccedilok mutlu eden şeyler nelerdir
Genccedillerin hayatına guumlzel dokunuşlar yapan bir eğitimci olarak hiccedil halen bir şeylerin eksik olduğunu
hissettiniz mi
buumlyuumlk bir kısmı ile irtibattayım Kiminin uumlniver-site mezuniyetine gittim kiminin askerlik yemi-ni toumlrenine Kiminin duumlğuumlnuumlne gittim kiminin ccedilocuğunun suumlnnet toumlrenine Baba gibi veya abi gibi bir ilişki var ccediloğunluğu ile aramızda O yuumlz-den halen kendimi geliştirmek adına sayısız ccedila-lışma yapmaktayım Oumlğrencilerime nasıl daha faydalı olabilirim mantığı ile her sene onlarca hizmet iccedili eğitim faaliyetlerine katılmaya de-vam ediyorum Muhakkak eksik youmlnlerim yuumlre-ğine tam anlamıyla dokunamadığım oumlğrencile-rim var İşte bunları en aza indirebilmek iccedilin halen ilk guumlnkuuml heyecanım ve azmimle kendimi yenilemeye ve geliştirmeye devam ediyorum
İnsan hiccedilbir zaman tam anlamıyla muuml-kemmel olamaz bence Muumlkemmellik sonu olan bir şey değildir Ben 17 yıllık oumlğretmenlik haya-tımda hep daha muumlkemmel bir oumlğretmen nasıl olunabilir anlayışı ile suumlrduumlruumlyorum goumlrevimi Ben artık muumlkemmel bir oumlğretmenim dediğim an aslında tuumlm her şeyi kaybetmişim demektir Gerccedilekten hep oumlğrencilerimin yuumlreğine dokun-dum sizin de değdiniz gibi Meslek hayatım bo-yunca oumlğrencilerim ile olan ilişkimden de zaten bunu bizzat anlıyorum hissediyorum Ccediluumlnkuuml bu duygular karşılıklıdır 17 yıl oumlnce okuttuğum oumlğ-rencilerimle halen goumlruumlşuumlyorum Halen inanıl-maz bir sevgi var aramızda Oumlğrencilerimin ccedilok
S A Y F A 4 7 S A Y I 5
2003 yılından beri coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyorum Hayalimdeki meslek olmasa da asla pişman değilim oumlğretmen olmaktan Zevkle gururla yapıyorum mesleğimi Ama hu-kuk fakuumlltesi yuumlreğimde hep bir sızı olarak kal-mıştı Hiccedil ccedilıkmıyordu aklımdan Aslında liseyi bitirdikten sonra girdiğim uumlniversite sınav so-nucu aldığım puan ile 6 uumlniversitenin hukuk fakuumlltesini kazanabiliyordum 17 yaşındaydım o zaman Ve tercihlerimi şu an olduğu gibi muuml-kemmel bir rehberlik anlayışına sahip oumlğret-menlerimiz tarafından değil bizzat kendim yap-tım Ccediluumlnkuuml o doumlnem bize yardımcı olacak bir rehber oumlğretmenimiz yoktu maalesef Bu da rehber oumlğretmenin ne kadar değerli olduğunun en buumlyuumlk ispatıdır Dokuz hukuk fakuumlltesi terci-hi yapmıştım sınavdan oumlnce Ccediluumlnkuuml bizim oumlğ-rencilik yıllarımızda fakuumllte tercihleri sınav oumln-cesinde forma doldurulup sınav esnasında gouml-revli oumlğretmene teslim ediliyordu Sınav guuml-nuumlnden bir guumln oumlnce arkadaşlarla tercihlerimizi goumlzden geccedilirmek iccedilin buluştuk İlk dokuz terci-him hukuk fakuumlltesi diğerleri oumlğretmenlikti O buluştuğumuz guumln uumlniversitede okuyan bazı arkadaşlarım altı hukuk fakuumlltesi tercihimi sil-dirdi listemden Hukuk okuyacaksan şu uumlniver-sitelerde okuyacaksın diğerlerini okumanın bir anlamı yok oumlğretmenlik oku bari garanti işin
olur dedi Ve bunun uumlzerine listemde olan altı hukuk fakuumlltesini silip yerine oumlğretmenlik yaz-dım İlk uumlccedil tercihim hukuk fakuumlltesi olarak kal-dı Sınav sonucu ccedilok kuumlccediluumlk bir kuumlsuratla hu-kuk fakuumlltesini kazanamadım 17 yaşındaydım ve sağlıklı karar veremedim Belki de dinle-memem gerekti o arkadaşları ama dinledim maalesef Yanlış youmlnlendirildim Belki de bir rehber oumlğretmen yardımı alsaydım ccedilok farklı sonuccedillar olabilirdi hayatımda O guumlnden beri iccedilimde hep bir ukde olarak kalmıştı hukukccedilu olmak 13 yıllık oumlğretmen iken hukuk fakuumllte-sini neden okumuyorum diye duumlşuumlnduumlm ken-di kendime Her guumln saatlerce sınava hazır-landım Oumlğrencilik yıllarımdan ccedilok daha fazla ccedilalışmak zorunda kaldım ccediluumlnkuuml ccediloğu şeyi unutmuştum Ama yılmadım muumlcadele ettim ve 2015 yılında emeklerimin karşılığını alarak hukuk fakuumlltesini kazandım Geccedilen sene me-zun oldum Avukatlık stajına başlayacakken maalesef salgın suumlreci başladı Salgın suumlreci bittikten sonra avukatlık stajını tamamlayıp avukatlık mesleğine geccedileceğim 17 yıldır yap-mış olduğum ve severek yaptığım oumlğretmen-likten ayrılmak beni ccedilok uumlzecek ama hayalimi gerccedilekleştireceğim 40 yaşında radikal bir ka-rar olacak belki bu Ama dediğim gibi haya-limdeki mesleği yapmaya başlayacağım
13 yıl oumlğretmenlik mesleğini icra ettikten sonra Hukuk eğitimi almak istemenizin sebepleri
neler
Son olarak Koronaviruumls salgını ile birlikte Tuumlrkiyersquode işsizlik sorununun tarihi seviyelere
ulaştığı bu suumlreccedilte meslek seccedilim aşamasında olan oumlğrencilere neler soumlylemek istersiniz
Uumllkemizin ve duumlnyanın iccedilinde bulundu-
ğu salgın koşulları sebebiyle on binlerce iş yeri
kapandı ve milyonlarca insan işsiz kaldı Bu
olumsuz suumlreccedil maalesef sadece bizim uumllkemizi
ve bizim insanımızı değil tuumlm duumlnyayı aynı şe-
kilde etkiledi Ama insanoğlu bunun da uumlstesin-
den gelecektir elbet O yuumlzden bu suumlrecin bite-
ceği inancını taşıyorum Bu suumlreccedil nedeni ile
uumlniversite sınavına girecek ve meslek seccedilecek
oumlğrencilerimize tavsiyem suumlreccedil elbet bitecek o
nedenle meslek seccediliminde bunu goumlz oumlnuumlnde
bulundurun Salgın doumlnemi sonsuza kadar
devam edecek bir suumlreccedil değil Tabii ki uumllke-
mizin iccedilinde bulunduğu ekonomik koşullar
ailelerinin kendilerine sunabileceği imkacircnlar
uumlniversite okuduktan sonra iş bulma oranı vs
gibi etkenler meslek seccediliminde ccedilok oumlnemli
Ama hayalinizdeki meslek ne ise o hedef doğ-
rultusunda ccedilalışmanız en sağlıklı karardır diye
duumlşuumlnuumlyorum
Başta uumllkemiz olmak uumlzere tuumlm insanlığa sağlıklı bir yıl temennisi ile
sevgi ve saygılarımı sunarım
İLETİŞİM
Besni Rehberlik Ve Araştırma Merkezi
Rehberlik Hizmetleri Boumlluumlm Başkanlığı
Adres Yenibesni Mah Kurdini Sokak Besni Eğitim Vakfı
İlkokulu 1 Kat 02300 BesniAdıyaman
Telefon 0416 318 2060
Fax 0416 318 2060
Web httpbesnirammebk12tr
besniram
lsquolsquo Yeteneklerinizin ve
Duumlnyanın İhtiyaccedillarının
Kesiştiği Yerde
Mesleğiniz Yatıyorrsquorsquo Aristoteles
S A Y F A 2 0 S A Y I 5
10- Yapay Zeka Uzmanı
Yapay zeka sizi korkutmasın Yakın gelecekte
sağlık teknoloji uumlretim gibi alanlar başta olmak
uumlzere birccedilok farklı yerde yapay zekanın nimetle-
rinden faydalanmaya başlayacağız Buna bağlı
olarak da yapay zeka alanında uzmanlara ihti-
yaccedil olacak
11-Dijital Rehabilitasyon Danışmanı
Guumln iccedilerisinde maruz kaldığınız dijital bilgi-
ler nedeni ile hiccedil kendinizi bunalmış his-
settiniz mi Guumlnuumlmuumlzde birccedilok insan bu
şekilde hissediyor Hayatlarımız sosyal
medya ve diğer ccedilevrimiccedili aktiviteler etra-
fında doumlnduumlkccedile kullandığımız teknolojiye
ne kadar bağımlı hale geldiğimizi fark edi-
yoruz Bu nedenle gelecekteki popuumller
mesleklerden biri insanların dijital detoks
yapmasına yardımcı olarak bu tuumlr iccedilerik-
lerden uzak tutan profesyoneller olacaktır
Danışmanlık eğitimi almış kişiler bu iş iccedilin
gerekli donanıma en uygun adaylar olabi-
lir
12-3 Boyutlu Yazıcı Teknisyeni
Fuumltuumlristlere goumlre 3 boyutlu yazıcı teknolojisinin he-
nuumlz sadece yuumlzeyini kazıyabildik ve bu teknolojinin
ccedilok daha buumlyuumlk bir potansiyeli bulunuyor Hobici-
ler enduumlstriyel tasarımcılar biyomedikal muumlhen-
disler ve diğerleri talepler doğrultusunda suumlrekli
yeni şeyler deniyor ve alet edevat yiyecek giysi ev
gereccedilleri medikal implantlar ile otomotiv havacılık
ve elektronik iccedilin parccedilalar uumlretiyor Bu teknoloji
ilerledikccedile 3 boyutlu yazıcılar evlerimizdeki buzdo-
labı ya da mikrodalga fırınlar gibi normal hale gele-
cek Nihayetinde ise her ev ve işyerinde bir adet 3 boyutlu yazıcı bulunacak Bunun sonucunda ise
buumlyuumlk fabrikaların yerini şehirlerde faaliyet goumlsteren 3 boyutlu yazıcı ile uumlretim yapan işletmeler
alacak Yani 3 boyutlu yazıcı bakımı yapan teknik personele olan ihtiyaccedil fazlasıyla artacak
S A Y F A 2 1
13-Artırılmış Gerccedileklik Geliştirici
Gerccedilek hayat ccedilok mu
sıkıcı Goumlrsel olarak
iyileştirmelere ek
bilgilere ve eğlenceli
eklentilere mi ihtiya-
cı olduğunu duumlşuumlnuuml-
yorsunuz Boumlyle duuml-
şuumlnen insanlar oldu-
ğu iccedilin oumlzel guumlneş
goumlzluumlkleri biyonik
kontakt lensler ve
diğer teknolojiler aracılığı ile gerccedilekte goumlrduumlğuumlmuumlz şeylerin uumlzerine dijital goumlruumlntuumller
ve bilgiler işlemek iccedilin artırılmış gerccedileklik teknolojisinden faydalanılıyor Her sektoumlre
etkinliğe ve kamusal alana etki edebilme yeteneği sayesinde artırılmış gerccedileklik gele-
cekte insanların hem kişisel hem de profesyonel hayatlarına dokunacaktır Bu nedenle
artırılmış gerccedileklik geliştiriciler bahsi geccedilen teknolojinin guumlvenli ve etkili kullanım yol-
larını bulup tasarlamak zorunda kalacak
14-Kişisel Gizlilik Danışmanı
Teknoloji evrimleşerek geliş-
tikccedile ve her geccedilen guumln hayat-
larımıza daha fazla nuumlfuz
ettikccedile kişisel gizliliğimizi ko-
rumak da zorlaşıyor Yuumlz ta-
nıma sistemleri ve artırılmış
gerccedileklik teknolojileri geniş
kitlelerce kullanıldıkccedila bu
zorlu savaş daha da karmaşık
hale gelecek Yakında dışarı
ccedilıktığınızda insanlar sizin adı-
nızı yaşınızı medeni halinizi
ccedilalıştığınız yeri ve eğer varsa
sicil kaydınızı goumlrebilecek hale gelecektir Bu nedenle sosyal medya ya da diğer tekno-
lojilerin sunduğu oumlnemli faydaları feda etmeden gizliliğinizi koruyabilecek uzmanlar
gelecekte buumlyuumlk talep goumlrecektir
D İ P N O T
S A Y F A 2 2 S A Y I 5
15-Kişisel Marka Danışmanı
Buumlyuumlk ve koumlkluuml firmalar iccedilin bile kısa doumlnemli
projeler iccedilin serbest ccedilalışan profesyonelleri işe
alma youmlnelimi bulunuyor Bu anlayış gelecekte
daha da geniş ccedilaplı kabul goumlrebilir Oumlyle ki fuumltuuml-
ristlere goumlre ileride birccedilok iş proje bazlı geccedilici an-
laşmalarla yapılacak Eğer durum boumlyle ilerlerse
ccedilalışanlar kendi markalarını geliştirmek ve suumlrekli
kendilerini tanıtmak zorunda kalacak Kişisel mar-
ka danışmanları bu noktada devreye girerek ccedilalı-
şanların sanal ve kamusal kimliklerini profesyonel
uumlnlerini geliştirerek onları rekabetin oumlnuumlnde tut-
maya yardımcı olacaklardır
16-Robotik Hizmetler Teknikeri
Oumlnuumlmuumlzdeki on yıl iccedilerisinde hemen her ev
ccedilamaşır bulaşık yemek temizlik ve ccedilim biccedil-
me gibi goumlrevlerde kullanacağı gelişmiş ro-
botlara sahip olacak Fakat bu robotlar her
zaman duumlzguumln bir biccedilimde ccedilalışmayacaktır
Bu nedenle yetkin teknisyenlere hacklen-
miş bozulmuş ya da tamamen ccediloumlkmuumlş ola-
cak olan bu robotları tamir etmek iccedilin ihti-
yaccedil duyulacak Aslında robot teknikerleri
elektrikccedili tesisatccedilı ya da otomobil tamircisi
gibi beceri gerektiren ve kabul goumlren bir iş
olacak
Serap UumlNAL
Besni RAM Rehberlik OumlğrtPsikolojik Danışman
KAYNAKCcedilA
Binnur Yeşilyaprak-mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kitabı- kuramdan uygulamaya
meb_iys_dosyalar4401180351dosyalar2020_0611004013_GelecegYin_Meslekleripd
D İ P N O T
S A Y F A 2 3
S A Y F A 2 4 S A Y I 5
İnsan yaşamı boyunca ccedileşitli seccedilimler
yapar Mesleğini yiyeceğini giyeceğini evini
eşini arkadaşlarını vb seccediler Meslek seccedilimi
insanın yaptığı bu seccedilimler arasında belki de en
oumlnemlisidir Ccediluumlnkuuml insan mesleğini seccedilerken bir
bakıma gelecekteki yaşamını da belirlemekte-
dir (Ccedilakır 2004 2)
İnsanlık tarihinin başlangıcından bu ya-
na iş insan yaşamının gerekli ve buumlyuumlk bir bouml-
luumlmuumlnuuml kaplayan bir tarafıdır Birccedilok goumlruumlşe
goumlre iş yaşamın merkezidir ve hayat boyu suumlren
kariyer gelişimi tuumlm gelişmiş toplumlarda cin-
siyet ırk din coğrafya ve diğer demografik ka-
tegorilerin her biri ile alakalı olan evrensel bir
suumlreccediltir (National Career Development Associa-
tion 19931994a Engels Minor Sampson ve
Splete 1995 s134rsquodeki alıntı) İş ve kariyer ha-
yatın esas alanlarıdır ve herkesin bir kariyeri
vardır (Engels ve diğer 1995 134) Kariyer bir
insanın yaşam suumlresinde ccedilok uzun bir zaman
dilimini iccediline alan yaşam boyu kişinin değerle-
rinden yaşayacağı şehre kadar birccedilok alanda
etkisini hissettiren bir suumlreccediltir Kariyer kişinin
sadece işi değil yaşamdan ne beklediği amaccedil-
ları ne kadar risk alabileceği gibi soruların da
cevabıdır
İnsan hayatının en oumlnemli doumlnuumlm nok-
talarından birisi olan meslek seccedilimi insanın
yaşam biccediliminin de seccedililmesi demektir (Altun
2000Yanıkkerem ve ark 2004) Kişilerin ken-
dilerini en iyi şekilde ifade edebilecekleri ha-
yat boyu uğraşmaktan sıkılmayacakları ve kişi-
lik yapılarına en uygun mesleğe youmlnelmeleri
doğru bir karar olacak ve boumlylece hem kişisel
hem de toplumsal accedilıdan oumlnemli kazanımlar
elde edilecektir Kariyer gelişim suumlrecinin baş-
langıccedil noktası olan meslek seccedilimi bireylerin
hayatında oumlnemli bir yer teşkil etmektedir
Kişilerin meslek seccediliminde aile ve sosyal med-
yanın oumlnemli oumllccediluumlde etkili olduğu goumlzlemlen-
miştir İdeal meslek seccedilimi iccedilin oumlzelikle iş sa-
halarının analizi ilgili sektoumlruumln avantaj ve de-
zavantajları hakkında bilgi sahibi olma sektoumlr-
de ccedilalışanların mesleki deneyimlerini oumlğren-
me ve mesleğin kişiye uygunluğunu tespit et-
me gibi unsurların dikkate alınması ve kariyer
planlaması yapılması gerekmektedir Ancak
oumlğrenciler bu fırsatları goumlz ardı ederek ailenin
ya da sosyal medyanın etkisi ile seccedilim yap-
maktadırlar
OumlĞRENCİLERİN KARİYER SECcedilİMLERİNDE AİLENİN
VE DİJİTALLEŞMENİN ROLUuml
S A Y F A 2 5
Kariyer seccedilimi ve olası bir karara
varma beklentisi ccediloğu zaman belirsizlik
iccedileren karmaşık bir suumlreccediltir Belirsizliğin
nedeni bireyin hayatını buumltuumlnuumlyle etkile-
yecek olan meslek seccedilimini iccedilsel ve dışsal
faktoumlrlere bağlı olarak seccedilmek zorunda
olmasıdır Bu suumlreccedilte oumlğrenci olası bazı
senaryolar kurar geleceğe youmlnelik planlar
yapar ve hatta gelecekte buumltuumln bu belirsiz-
liğin azaldığını veya yok olduğunu duumlşler
Oumlte yandan bu suumlreci karmaşıklaştıran ise
bireyin son karara varmadan oumlnce dikkate
almak zorunda olduğu ailesinin duumlşuumlncesi
isteği hayali ve birde sosyal medyada ken-
diyle oumlzdeşleştirdiği kariyerler gibi faktoumlr-
lerin olmasıdır Karar suumlrecini yaşayan bi-
rey buumltuumln bu faktoumlrlerin varlığının ve na-
sıl analiz edilmesi gerektiğinin farkında
olabilir veya olmayabilir Ayrıca son kararı-
nı vereceği zaman bu faktoumlrleri eleme ve-
ya aralarında bir denge kurabilme kapasi-
tesine de sahip olmayabilir Bu durumda
kariyer seccedilimi suumlrecini son derece karma-
şık bir suumlrece doumlnuumlştuumlrebilir
D İ P N O T
Gencin meslek tercihinde ailenin ccedilok buumlyuumlk etkisi vardır Ailenin ekonomik olanakları ile kuumlltuumlr duumlzeyinin gencin meslek seccedilimini olumlu veya olumsuz youmlnde etkilediği bir gerccedilektir Araştırma bulguları goumlstermiştir ki ekonomik ve kuumlltuumlrel duumlzeyi yuumlksek olan ailelerde genccediller yetenek ve ilgileri doğrultusun-da meslek seccedilme şansına sahip olabil-mekte ailelerinden destek goumlrmektedir-ler Ekonomik ve kuumlltuumlrel olanakları elve-rişsiz olan ailelerde genccediller kısa zaman-da buumlyuumlk kazanccedil getireceği veya itibar
Meslek Seccediliminde Aileye Duumlşen Goumlrevler
sağlayacağı duumlşuumlnuumllen işlere youmlnlendiril-mektedirler
S A Y F A 2 6 S A Y I 5
siz ve başıboş bırakılmasıdır Ccedilocuklarına bu konuda rehberlik edemeyen aileler onların meslek tercihine ilgisiz kalmakla sorumluluk-tan kurtulmuş olduklarını zannederler
Ccedilocuklarının gelişiminde olumsuz et-kileri olan bu ailelerin yanı sıra meslek seccedili-mi konusunda ccedilocuğuna yol goumlsterici olma-ya ccedilalışan onun yetenek bilgi beceri ve ilgi-lerini goumlz oumlnuumlnde tutarak rehberlik eden hiccedilbir fedakacircrlıktan kaccedilınmayan aileler de vardır Kendi arzu ve oumlzlemlerine ters duumlşse de ccedilocuğunun seccedilimini onaylayan ve ona destek olan aile de yok değildir Sayıları ccedilok olmamakla birlikte bilgili ve bilinccedilli bir şekil-de ccedilocuğunun meslek seccedilimini olumlu youmln-de etkileyen ailelerin varlığı da inkacircr edile-mez Ancak pek ccedilok iyi niyetli ve anlayışlı an-ne-baba bu konuda ccedilocuğuna yardımcı ola-mamanın sıkıntısı iccedilindedir
Aile baskısının egemen olduğu hallerde ve mesleğin babadan oğla geccedilmesi şeklinde geleneğin suumlrduumlruumllduumlğuuml ailelerde gence baba mesleğini devam ettirmesi iccedilin baskı yapıldığı goumlruumllmektedir Bu ailelerde ccedilocuk kuumlccediluumlk yaş-tan itibaren baba mesleğini seccedilecek şekilde koşullandırılmaktadır Koşullandırma veya bas-kı yoluyla eğitilen gencin ya baba mesleğine youmlneldiği ya da ailesine başkaldırarak idealin-deki mesleğe sahip olabilmek iccedilin ortamından uzaklaştığı goumlzlenmektir Bazı aileler ise kendi ccedilocukluk veya genccedilliklerinde yapamadıklarını ccedilocuklarının yaşamında gerccedilekleştirmeye ccedilalı-şırlar Baba genccedilliğinde sahip olamadığı bir meslekte oğlunu goumlrmek iccedilin ona baskı yapar Anne okuyup ccedilalışamadığı iccedilin kızının okuma-sını ve meslek sahibi olmasını ister onu suumlrekli zorlar Zorlama sonucu gencin baba veya anne isteğine boyun eğdiği ya da isyan ettiği goumlruumlluumlr Yine başka aile modelinde de ccedilocuklara bazı işlerin oumlnemli ve itibarlı bazılarının ise diğerle-rine goumlre daha oumlnemsiz ve değersiz olduğu ifa-de edebilirler Bu da aile iccedilinde bazı meslekler hakkında oumln yargıların oluşmasına yol accedilar Boumlylece aile dolaylı bir biccedilimde gencin meslek tercihini etkilemiş olur Soumlzuuml geccedilen bu aile mo-dellerinde birey-meslek uygunluğu goumlz oumlnuumln-de bulundurulmadığından ne gencin başarısı duumlşuumlnuumlluumlr ne de mutluluğu Burada oumlnemli olan ailesinin isteklerinin gerccedilekleşmesi aile-nin yapmış olduğu meslek seccediliminin genccedil tara-fından benimsenmesidir Yine bazı ailelerde goumlruumllen bir başka hatalı davranış da meslek seccediliminde gencin tamamen yardımsız destek-
S A Y F A 2 7
Ccedilocukluk ccedilağında meslek seccedilimi gerccedileklikten uzak olup hayali ve arzulu iken oumln ergenlik doumlnemine yaklaştıkccedila yaşamda gerccedileklik faktoumlruumlnuumln roluuml artar kişi meslek seccedilme sorumluluğunun bilin-cine varır İlgi ve yetenekleri giderek ay-rışmaya başlar Yine yetenek ve ilgilerin mesleki amaccedilları belirlemede oumlnem ka-zandığı goumlruumlluumlr
Bu doumlnemde başlarında meslek tercihleri oumlnce ilgilere dayanırken daha sonra yeteneklerde dikkate alınarak mes-leki tercihler ifade edilir Ortaokulun ta-mamlanması ile birlikte akademik eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim arasında seccedilim yapmak zorunluluğunda kalan ccedilo-
cuk oumlncelikle genel ve oumlzel yeteneği ile mevcut eğitim seccedileneklerinden hangisine uygun olduğunu belirlemek durumunda-dır Ccedilocuk temel eğitim sırasında birccedilok ders almış ve başarısını ccedileşitli ortamlara sınama fırsatı bulmuştur Bu doumlnemde ccedilo-cuk karar verirken yeteneklerini ilgilerini eğitimden ve hayattan neler beklediğini mali olanaklarını goumlz oumlnuumlne alarak iş ve eğitim olanaklarını incelemek gerektiğinin farkına varmıştır
D İ P N O T
Orta ccedilocukluk ya da oumln ergenlik doumlnemi 10-15 yaş aralığında olup ortaokul kade-mesine denk gelmektedir Bu doumlnemdeki ccedilocuklar artık ergenlik doumlnemine girmiş bir-ccedilok gelişim doumlnemi itibari ile meslek seccedilimi ile ilgili duydu ve duumlşuumlnceleri şekillenmeye başlamıştır Bu doumlneme meslek gelişiminde lsquoDeneme Doumlnemirsquo denmektedir Bu yaştaki ccedilocuklarda genellikle goumlzlenen mesleki davranışlar
Mesleki faaliyetlerle temel beceri ve ilgileri arasında var olan ilişkiyi anlama
Ccedileşitli yeteneklerden hangilerinin kendisinde guumlccedilluuml olduğunun farkına varması
İlgilerin belirginleşmesi ile bazı faaliyetleri daha ccedilok yapmak bazılarından uzak-laşmak isteme
Hayattan neler beklediğinin ve hayatta nelere oumlnem verdiğinin farkında olmak
Toplumda var olan sosyal ve ekonomik olanakları inceleyerek iş veya eğitim olanaklarını araştırmak
İş ve oyun iccedilin zamanı planlaya bilme
Hayata atılma ya da ileri eğitime devam etme seccedilenekleri uumlzerinde duumlşuumlnme ve araştırma yapma şeklinde sıralanabilir
S A Y F A 2 8
Bu yaşlardaki ccedilocuğunuzun meslek gelişimine yardımcı olmak iccedilin şunları yapabilir-siniz
1) Ccedilocuğunuzun ilgi duyduğu alanları belirleye bilmek iccedilin hangi tuumlr faaliyetleri yap-maktan hoşlandığını hangi tuumlr faaliyetleri yapmaktan hoşlanmadığı konusunda onun-la konuşabilir ccedilevresindeki kişilerden aldığı bu konudaki geribildirimleri ve kendi kişi-sel goumlzlemlerinizi onunla paylaşın
2) Kendi goumlzlemlerinizi de dikkate alarak ccedilocuğunuzun evde ve okulda başarı ile yap-tığı işler hakkında onunla konuşun
3) Ccedilocuğunuzun yetenek ve ilgilerine uygun bir meslek seccedilebilmesi kadar meslekler hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olun
D İ P N O T
Oumlzellikle ccedilocuğunuzun bir meslek hakkında şu tuumlr bilgilere sahip olması gerekir
Meslek mensubu bir guumln iccedilinde ne gibi işler yapmaktadır
Ccedilalışan kişi başlıca ne gibi faaliyetlerde bulunarak nelerle uğraşmaktadır
Mesleğe girebilmek iccedilin sahip olması gereken oumlzellikler (Fiziksel psikolojik oumlzellik-ler genel yetenekler duumlzeyi ya da oumlzel yetenekle yaş sınırı gibi) nelerdir
Mesleğe girebilmek iccedilin gerekli eğitim duumlzeyi nedir Ccedilıraklık kurs staj gerekli mi-dir
İş nasıl bir ortamda yuumlruumltuumllmektedir
Mesleğin ccedilalışma koşulları nelerdir
Ccedilalışmalarının elde ettiği en duumlşuumlk ve en yuumlksek kazanccedil duumlzeyi nedir
Meslek uumlyelerinin ilerde iş bulma olanağı ne kadardır
Ccedilocuğunuzun ilgilendiği meslek hakkındaki sorulara cevap bulabilmesi ona yardım-cı olabilmeniz iccedilin
Kendi mesleğiniz ya da yakın ccedilevrede bulunan insanların meslekleri hakkında ccedilocu-ğunuzla konuşabilir onun bu konuda goumlzlemlerini dinleyebilir ya da bizzat iş ortamı-nıza onu goumltuumlrerek doğrudan yaşantı edinmesini sağlayabilirsiniz Ccedilocuğunuzu tv radyo programları kitaplar bilgisayar programlarından ya da okulundaki rehber oumlğ-retmeninden yardım alarak meslekleri tanımasına teşvik edin
Ccedilocuğunuzun değişik iş yerlerine ziyaret ederek yarım zamanlı işlerde ccedilalışarak meslekler hakkında bilgi toplamasını sağlayın
S A Y F A 2 9 S A Y I 5
Ccedilocuğunuzu meslekleri tanıtıcı konferanslara katılmaya ccedilevresindeki kişilere meslekler hakkında soru sormaya teşvik edin
Ccedilocuğunuzla meslekler hakkında oumlğrendiği bilgileri tartışmak oumlğrendiği bilgileri buumltuumlnleş-tirmesini sağlayın
Ccedilocuğunuzun gelecekteki mesleki plan ve hedefleri uumlzerinde şu anki ilgi ve yeteneklerinin ne kadar oumlnemli olduğunu anlamasına yardımcı olun
Sizin iccedilin ccedilalışmanın ne ifade ettiğini ccedilocuğunuzla konuşarak insanların yalnızca para ka-zanmak iccedilin ccedilalışmadığını anlamasına yardımcı olabilir ccedilalışmanın kendisi iccedilin anlamını bul-masına ve hayattan ne beklediği konusunda fikir sahibi olmasını sağlayın
Meslek Seccediliminde Dijitalleşmenin Roluuml
Guumlnuumlmuumlz duumlnyasında bireylerin mes-lek seccediliminde kitle iletişim araccedillarının ve oumlzel-likle televizyonun ccedilocuk ve genccedillerin mesleki gelişimleri uumlzerinde etkisi oldukccedila fazladır Medya (yazılı ve goumlrsel iccedilerikli video temelli ma-teryaller) kişisel oumlzellikle-rine dayalı olarak ccedilocuk-ları ve genccedilleri seccedilici algı-ları aracılığı ile mesleki gelişimleri konusunda etkileyebilmektedir (King ve Multon 1996) Tele-vizyon gazeteler dergiler ve bilgisayar uumlzerinden ulaşılan kaynaklarda sıkccedila goumlsterilen bazı mes-leklere sahip kişilerin ccedilocuk ve genccediller tarafın-dan model alınma olasılığı artabilmektedir Uumllkemizde son zamanlarda goumlsteri sanatlarıyla ya da bazı spor alanlarıyla ilgili mesleklere sa-hip olmanın daha popuumller olarak algılanmasın-da medyanın etkisi ccedilok accedilıktır Medyada bu tip mesleklere sahip olmanın getirebileceği pırıltı-lı yaşam olanakları gerccedilekccedili yanlarını goumlzetme-yen genccediller accedilısından ccedilok ccedilekici olarak algıla-nabilmektedir Gelecek yıllarda da medyanın ve dijital duumlnya-nın yeri daha da oumlnemli hale gelecektir Klasik
anlamdaki birccedilok iş tanımı ve meslekler değiş-mektedir Değişmeye de devam edecektir Oumlzellikle Pandemi suumlreciyle birlikte duumlnya ge-nelinde dijitalleşmenin oumlnemi daha da oumln pla-
na ccedilıkmıştır Bu suumlreccedil eğitimde de dijitalleş-menin daha da yoğun kullanılmasını sağlamış-tır Bilgisayar teknoloji-sinde elde edilen bilgi-lerin iletişim teknoloji-sine uygulanmasıyla yeni teknolojiler birey-leri iletişim teknolojisi iccedilerisinde aktif bir hale
getirmiştir Sadece teknolojinin hızla hayatı-mıza girmeye başlaması ve dijital duumlnyaya geccedililmesi ile değil ekonomik sosyal bilimsel ve kuumlltuumlrel değişmelerinde etkisiyle geleceği olan meslekler şekilleniyor Yeni dijitalleşen duumlnya ve yapay zekacirc kavramlarıyla birlikte meslek anlayışları da değişti Oumlnceleri genccedille-re ne olmak istediklerini sorduğunuzda dok-tor avukat muumlhendis oumlğretmen cevaplarını alırdınız Dijitalleşen duumlnya ile birlikte bu mes-leklerin yerini yabancısı olduğumuz fakat ge-leceği olan meslekler aldı
S A Y F A 3 0
Geleceği Olan Meslekler İccedilin Gerekli Oumlzellikler
Geleceği olan meslekler grubundan bir meslek seccediltiniz ve bu konuda her tuumlrluuml eğiti-mi almaya başladınız diyelim Eğitimin yanı sıra kişisel olarak geliştirmeniz gereken becerileriniz de olmalı Bu konuda kendinizi eğitmelisiniz Bu becerileri geliştirmeniz seccedileceğiniz meslekte emin adımlarla ilerlemenizi sağlayacaktır Ccediloumlzuumlm Odaklı Olun Karşınıza ccedilıkan problemleri ccediloumlzmeye odaklanın Bazen ccedilok zor ve karmaşık problemler dahi ccedilıksa pes etmeden ccediloumlzmeye ccedilalışın Problemlere ccediloumlzuumlm bulmak iccedilin zihin egzersizleri yapın Farklı ve Yaratıcı Duumlşuumlnuumln Olaylara ve problemleri ccediloumlzmeye yaklaşırken farklı duumlşuuml-nuumln Yaratıcı ccediloumlzuumlmler ve oumlneriler bulun Kimsenin duumlşuumlnemediğini duumlşuumlnen yaratıcı ccediloumlzuumlmler sunan insanlar iş hayatında ccedilok tercih edilirler Olayları Analiz Edin Olayları analiz edip suumlzgeccedilten geccediliren ve nokta atışı ccediloumlzuumlm yol-ları bulan insanlar her zaman aranılan kişilerdir Sosyal Biri Olun Ccediloumlzuumlm odaklı olmanın yanı sıra sosyal ilişkilerinizde guumlccedilluuml olmalı İyi bir dinleyici olmalı empati kurabilmeli ve yaptığınız işi en iyi şekilde yapmalısınız Akademik Donanıma Sahip Olun Bilim teknoloji muumlhendislik ve matematik youmlnuumln-den ileri derede donanımlı olmalısınız Bu yeteneklere sahip insanlar geleceği olan meslekler iccedilin ilk tercih sebebidir Genel Becerilere Sahip Olun Sosyal analitik mobil becerileri youmlnuumlnden kendilerini geliştirmiş kişiler de tercih nedenidir
D İ P N O T
Geleceği olan meslekler ne demek Geleceği olan meslekler oumlnuumlmuumlzdeki yıllar iccedilerisinde gelişen gelişen teknoloji ile bir-likte ihtiyacı artan meslek gruplarıdır Bu mesleklerin yeni ve gelişmekte olması ve bu alanda az personel bulunması nedeniyle ccedilok kazandıran meslek grubunda yer alır Dijitalleşen duumlnyada meslek anlayışı ve ihtiyacı da farklılaşır Geleceği olan meslekleri tercih edecek genccedillere ne oumlnerilir Geleceği olan meslekleri tercih edecek bu alanda kariyer yapacak genccediller oumlncelikle bu konudaki akademik kariyerinizi en iyi şekilde tamamlayın Uzmanlık alanlarınıza goumlre eğitimlerden destek alın Suumlrekli kendinizi geliştirin yaptığınız işin en iyisini ya-pın Meslek seccediliminde nelere dikkat etmeli Mesleğinizin kişilik oumlzelliklerine uyup uymadığına akademik ve gerekli becerileri ta-şıyıp taşımadığına dikkat etmelisiniz Seccediltiğiniz meslek grubunun suumlrekli yapabilece-ğiniz bir iş olması aile ve sosyal hayatınızı da etkiler Gelir duumlzeyinizde hayat tarzınızı etkileyen oumlnemli bir faktoumlrduumlr
S A Y F A 3 1 S A Y I 5
Meslek seccedilimi sırasında yerinde bir karar alabilmek iccedilin gence duumlşen goumlrevler 1 Kendinizi iyi tanıyın Genccedil bedensel oumlzellikleri sağlık durumu guumlccedilluuml ve zayıf youmlnleri zekacirc duumlzeyi ve zekacirc biccedilimi oumlzel yetenekleri ve yeteneksiz olduğu alanlar ilgi ve istekleri kişilik ve karakter yapısı ulaş-mak istediği idealler ve arzu ettiği başarı tuumlruuml hakkında bilgi sahibi olmalıdır 2 Meslekleri tanıyın Genccedil meslekleri tanımalı buumltuumln meslekler hakkında bilgi toplayamazsa da seccedilmeyi planla-dığı mesleği iyi tanımalıdır Genccedil mesleğin veya mesleklerin tarihccedilesini evrimini yapılacak işin niteliğini ccedilalışma ortamını ve koşullarını meslekte aranan yaş yetenek cinsiyet bilgi tuumlruumlnden oumlzellikleri mesleğe nasıl hazırlanıldığı meslekte ccedilıraklık suumlresini yuumlkselme ve iler-leme şansını kazanccedil durumunu iş bulma olasılığını ve işin uumllke ccedilapındaki geccedilerliğini bilmeli-dir 3 Kendi oumlzellikleriniz ile seccedilmeyi amaccedilladığınız mesleğin nitelikleri arasındaki uygunluğu araştırın Genccedil rastgele seccedilim yapmaktan kaccedilınmalı seccedilmeyi duumlşuumlnduumlğuuml meslekte aranan niteliklerin kendisinde bulunup bulunmadığını goumlzden geccedilirmelidir Genccedil yetenekli olmadığı ilgi duy-madığı bir alana youmlnelmekten ve ani kararlar almaktan kaccedilınmalı seccedileceği mesleğin buumltuumln yaşamını şekillendireceğini unutmamalıdır Genccedil birey-meslek uygunluğu sağlandığında ancak mutlu olabileceğini hatırdan ccedilıkarmamalıdır
Aysel KATARCI
Besni RAM RehPskDanışHizBlmBşk
KAYNAKCcedilA Kaynakccedila Altun İ (2000) Kocaeli Sağlık Yuumlksekokulu oumlğrencilerinin kişisel değerleri ve meslek seccedilimlerine etki eden faktoumlrler I Uluslar arası amp VIII Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı Antalya 75- 77 Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi The Journal of Social Sciences Institute SayıIssue35 ndash Sayfa Page 35 ISSN 1302-6879 VANTURKEY LİSE OumlĞRENCİLERİNİN KARİYER DUumlŞUumlNCELERİNİ ETKİLEYEN FAKTOumlRLERİN İNCELENMESİ-FFUNDA AKKOCcedil BUCA EĞİTİM FAKUumlLTESİ DERGİSİ 32 (2012) httpwwwmeligorgtrcocuklarimiz-icinAileye-Dusen-Gorevler24 httpswwwiienstitucombloggelecegi-olan-meslekler
Yeteneklerinizin ve duumlnyanın ihtiyaccedillarının kesiştiği yerde mesleğiniz yatıyor
-Aristo
S A Y F A 3 2
Değişen ve gelişen duumlnya koşulla-
rı iccedilerisinde meslek ve kariyer kavramları
hem gelişimin ve değişimin bir parccedilası
olmuş hem de gelişimin ve değişimin
kendisi konumundadır 1900rsquoluuml yılların
başlarından itibaren ABD başlamış olan
ve guumln geccediltikccedile değeri anlaşılan meslek
ve kariyer kavramları uumllkemizde ise bu-
guumln yadsınmayacak derecede oumlnemini
korumaktadır Elbette ki bu iki kavram
guumlnuumlmuumlze ulaşana kadar ccedileşitli evreler
geccedilirmiş oldu
Bireyin iccedilinde bulunduğu hayat
koşulları iccedilerisinde anlam bulduğu el-
betteki iş ve meslek durumu ile daha da
anlam kazanacaktır Okul hayatının baş-
larında ilgi ve yetenek ile başlayan reh-
berlik suumlreci daha sonra eğitimin sonla-
rında iş ve meslek youmlnlendirmesi ile ni-
hayetine ulaşır Bilindiği uumlzere gerek reh-
berlik hizmetleri olsun gerek mesleki
rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmet-
leri olsun Tuumlrkiyersquonin model aldığı uumllke
ABD olmuştur Uumllkemiz mesleki danış-
manlık ve kariyer danışmanlığı kavramla-
rının oumlnemini ccedilok sonradan fark etmiş
olmasına rağmen buguumln iş sahasının ge-
nişlemesi ve yeniduumlnya duumlzeninin suumlrekli
yenileşme hareketleri beraberinde bu iki
kavramın oumlnuumlnuuml istemsizce accedilmaktadır
Tarihsel suumlreci incelersek Tuumlrkiyersquode reh-
berlik hizmetleri 1950rsquolerde Marshall
Planı kapsamında Amerikalı uzmanların
uumllkemize gelmesi ve bazı Tuumlrk eğitimcile-
D İ P N O T
TUumlRKİYEDE MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER
DANIŞMANLIĞI
rin ABDrsquode eğitim goumlruumlp yurda doumlnmesi
ile başlar Mesleki rehberlikte 1950rsquoden
bu yana gelen tarihsel rehberlik dilimden
yararlanmıştır Milli Eğitim Bakanlığı bu
konuda ilk adımı atan kurumlardan ol-
muştur MEB bu suumlreccedilte ccedileşitli ilgi yete-
nek ve eğilimlerle ilgili teknik araccedil ve ge-
reccediller hazırlamış ve uygulamıştır Tabi ki
bu suumlreccedilte hazırlanan ve uygulanan tek-
niklerde tamamen kopya bir suumlreccedil olma-
mış kuumlltuumlrel alt yapıda goumlz oumlnuumlnde bu-
lundurulmuştur Aynı zamana MEB o douml-
nemlerde eğitim şuralarında mesleki reh-
berliğin oumlnemini uumllkenin kalkınması nok-
tasında hedef koymuştur Bu konuda atı-
lan en buumlyuumlk adım Gazi Eğitim Enstituuml-
suumlnde oumlğretmen yetiştiren programlara
ldquoRehberlik ve Danışma Dersirdquo nin konma-
sı ve tuumlm resmi kaynaklarda meslek seccedili-
mi ve youmlneltmenin oumlneminin vurgulan-
ması oldu Daha sonra gerek rehberlik
olsun gerek mesleki rehberlik olsun MEB
ccedileşitli adımlar attı fakat atılan adımlar
bazen sekteye uğradı Oumlrneğin mesleki
rehberliğin kimin yapacağı ve yahut kay-
nak alan nerden karşılanacak şeklinde bir
takım belirsizlikler soumlz konusu oldu Bu
belirsizlik doumlnemi birccedilok arayışa sebep
oldu belirsizlik suumlreci ise mesleki rehber-
lik ve kariyer alanında birccedilok bilgi sağla-
mış oldu
S A Y F A 3 3 S A Y I 5
2000rsquoli yıllara yaklaşırken daha oumlnce
belirttiğimiz gibi gelişen ve değişen duumlnyada
meslek ve kariyer kavramına daha ccedilok ihtiyaccedil
duymuş ve bu meslek kariyer alanlarında daha
ccedilok pratiklere ihtiyaccedil duydu Ccediluumlnkuuml artık bu
hizmetlerin sadece liseye ya da uumlniversiteye
geccedilişte ve meslek seccedilimi kararı ile sınırlı olma-
dığı tuumlm yaşam suumlresince ve buumltuumlnsel kariyer
gelişimine youmlnelik olması gereğine dikkat ccedileken
akademisyenlerin makale ve kitaplarında
lsquomesleki gelişim suumlrecirsquo ve lsquomesleki gelişim gouml-
revlerirsquo nden soumlz edilmeye başlanmıştır Mesle-
ki Rehberlik ve Kariyer Psikolojik Danışmanlığı
alanında uumlniversitelerde uygulamalı (deneysel)
tez ccedilalışmaları ve oumllccedilek geliştirme veya uyarla-
ma ccedilabaları dikkate değer bir ivme kazanmıştır
Devamında uumlniversitelerde PDR alanı oumlnem
kazanmış ve uumlniversitelerde accedilılan boumlluumlm sayısı
hız kazandı Uumlniversitelerin birccedilok alanında
mesleki rehberlik dersi kondu Kariyer danış-
manlığı adı ile birccedilok alana sertifika verildi Uumll-
kemizde gelecek umutlarının uumlniversite eğiti-
mine bağlandığı ve oumlğrencilerin buumlyuumlk bir yarışı
aşarak hak kazandığı uumlniversitede iyi bir prog-
ram seccedilme kaygısı oumlğrencileri okul dışında uumlni-
versiteye giriş sınavlarına hazırlayan oumlzel ders-
hane sektoumlruumlnuuml yaratmıştır Bu kurumlarda
goumlrevli rehber oumlğretmenlerin oumlğrencinin uumlni-
versiteye giriş puanlarına goumlre girebileceği
uumlniversite ve boumlluumlmleri teknik bir sıralama
yaparak oumlğrenciyi youmlnlendirme uygulaması
ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir yardım tuumlruumlnuuml
doğurmuştur Oumlte yandan İŞKUR da aynı şe-
kilde mesleki rehberlik kavramına oumlnem ver-
miş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli raporlar hazırla-
mış ve sunmuştur
Gelinen noktada buguumln Tuumlrkiyersquode
meslek rehberlik ve kariyer danışmanlığı oumlne-
mini korumaktadır Ccedileşitlenen meslek alanları
ve dallarına atfen ilgiye yeteneğe ve eğilimle-
re daha ccedilok oumlnem verilmektedir Mesleki reh-
berlik ve kariyer danışmanlığı ise duumlnyadaki
ivmeleri ve gelişmeleri goumlz ardı etmemekle
muumlmkuumln olur uumlniversiteye giriş puanlarına
goumlre girebileceği uumlniversite ve boumlluumlmleri tek-
nik bir sıralama yaparak oumlğrenciyi youmlnlendir-
me uygulaması ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir
yardım tuumlruumlnuuml doğurmuştur Oumlte yandan İŞ-
KUR da aynı şekilde mesleki rehberlik kavra-
mına oumlnem vermiş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli
raporlar hazırlamış ve sunmuştur
Huumlseyin KARTAL
Besni RAM RehOumlğrtPsikolojik Danışman
S A Y F A 3 4
Bir yolculuğa ccedilıkmaya karar verdikten
sonra ne yaparsınız İlk olarak nereye
gideceğinize yani yolculuk sonunda nere-
ye ulaşacağınıza karar verirsiniz Sonra-
sında da yola ne zaman ccedilıkacağınıza han-
gi ulaşım yolunu tercih edeceğinize bilet
alıp almayacağınıza dair seccedilimler yapar
ve harekete geccedilersiniz Kısaca yolculuğu-
nuzun tuumlm ayrıntılarını planlar ve kendi-
nize bir yol haritası ccedilıkarırsınız Kariyer
planlamak ve bu doğrultuda meslek seccedili-
minde bulunmak da bir yolculuktur Bu
yolculuğa ccedilıkmadan oumlnce bir yol haritası
ccedilıkarmak ve bu harita doğrultusunda ha-
reket etmek iyi bir kariyer yolculuğu iccedilin
ilk adımdır
Kariyer koumlken olarak Fransızca
ldquocarrieacutererdquo kelimesinden gelmektedir Ke-
lime oumlznel anlamı ldquobir yere ccedilıkan bir yere
gelenrdquo olarak ifade edilmektedir Tanımı-
na bakacak olursak kariyer bir oumlmuumlr bo-
yu yaşanan olaylar dizisi bireyin meslek
ile diğer yaşam rollerinin birbirini izleme-
si sonucu oluşan genel oumlruumlntuuml ve gelişim
ccedilizgisinde oumlzellikle mesleki rollerde yuumlk-
selme duraklama ve gerilemeyi iccedileren
suumlreci ifade eden kavramdır
(Kuzgun2006) Goumlruumllduumlğuuml gibi kariyer
yolculuğu yaşamımız boyunca devam edi-
D İ P N O T
KARİYER PLANLAMANIN YOL HARİTASI
yor Bu yolculukta meslek seccedilmek ve o
mesleği yapıyor olmak uğradığımız du-
raklardan biri Mesleki roluumlmuumlzuumln yanı
sıra bu yolculuğa diğer yaşam rollerimiz
olan ccedilocuk anne baba kardeş eş
komşu vb rollerimiz de eşlik ediyor En
oumlnemlisi de yolculuğumuz bir duumlzluumlkte
değil inişli ccedilıkışlı bir şekilde suumlruumlyor Peki
tuumlm bunlar ne demek oluyor Bir mes-
lek seccediliminde bulunulduğunda oumlmuumlr
boyu bu mesleği yapmak zorunda değil-
siniz belki zamanla meslek değişime uğ-
rayacak belki de meslek değişikliğinde
bulunmak isteyeceksiniz Kariyer planla-
ma tek bir gidiş hakkının olduğu bir yol-
culuktan ziyade birden fazla yollara sa-
hip ccedileşitli alternatiflerin olduğu bir suuml-
reccedil Aynı zamanda meslek seccediliminden
ziyade bir kendini tanıma ve geliştirme
suumlrecidir İyi bir kariyer yolculuğu yap-
mak istiyorsanız kendinizi tanımanız ve
yapmak istediğiniz işimesleği tanıma-
nız bu işimesleğe yaparken değerleri-
nizi bilmeniz oldukccedila oumlnemli Yani yap-
mak istediğiniz işimesleği istiyor olmalı-
sınız istediğiniz işmeslek kendi ilgi ye-
tenek ve mesleki değerlerinize( kazanccedil
unvan iş olanakları vb) uygun olmalı ve
yaptığınız işmesleğe birileri değer veri-
yor olmalı ve bu değerler sizin mesleki
değerlerinizle uyumlu olmalı Yani iste-
diğiniz bir işi yapacak yeteneğiniz yoksa
ancak hayal kurarsınız Yapabileceğiniz
bir işi sevmiyorsanız mutsuz olursunuz
Başkalarının değer vermediği bir iş ile
uğraşırsanız ekonomik karşılığını veya
mesleki doyumunu alamazsınız
(Erkut2016) Tuumlm bunların bir arada
sağlayan işmeslek seccedilimi iyi bir kariyer
yolculuğunun diğer adımıdır
S A Y F A 3 5 S A Y I 5
İyi bir kariyer yolculuğunun adımlarına goumlre yol haritamızı ccedilıkaracak olursak
Kendimizi tanımak iccedilin ldquoBen kimim Benim ilgi ve yeteneklerim nedir Ben ne yapa-
bilirimrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Yapmak istediğiniz işmesleği tanımak iccedilin ldquoHangi mesleği seccedilebilirim Seccedilmek iste-
diğim işmesleğin oumlzellikleri nedir Benim oumlzelliklerim ve işmesleğin oumlzellikleri ne ka-
dar uyumlu Bu işmesleği yapmak iccedilin ne yapmak gerekiyor Hangi lise veya uumlniver-
siteye gidebilirim Bu işmeslek iccedilin diploma yanında başka nelere ihtiyacım varrdquo vb
soruları sorabilirsiniz
Mesleki değerlerinizi bilmek iccedilin ldquoBu işmesleği yaparken ne kazanmak istiyorum
(para saygınlık unvan rahat gezmek tek başınalık gibi) Toplum bu işmesleğe ne
kadar değer veriyor Bu işmesleğin iş olanakları nedir Oumlzel sektoumlrde mi devlet ku-
rumlarında mı ccedilalışmak istiyorum Bu işmesleği nasıl yapmak istiyorum Bu iş
mesleğin iş olanakları değişikliğe uğrarsa ne yaparım Yapmak istediğim işmeslek
gelecekte yeri ne olurrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Tuumlm bu sorularına cevabına uygun olan mes-
lekleri belirleyip meslekler hakkında daha fazla
bilgi edinip araştırma yapabilirsiniz Meslek
elemanlarıyla goumlruumlşebilirsiniz Karar verirken
sormanız gereken diğer bir soru ise ldquoBu iş
meslek seccediliminde mutlu musunuzrdquohellip Sorulara
cevap veren meslekler aynı zamanda bu iş
mesleği yaparken mutlu olacağınız seccedilimler
olmalı Eğer mutlu olacağınız bir seccedilim olmazsa
yaşamınızın bir kısmında mutlu olmadığınız
bir doumlnem yaşayacak olabilirsiniz Kariyer
planlamak bir nevi kendiniz iccedilin doğru ve
mutlu bir işmeslek seccedilimi yapmak ve bu se-
ccedilim doğrultusunda ccedilalışmalarda bulunmak ile
ilgilidir Tuumlm bunları karşılayan bir planlama
iccedilin iyi bir kariyer yolculuğu olduğundan bah-
sedebiliriz
İyi bir kariyer yolcuğu iccedilin yol haritasını ccedilıkarırken yolculuk bileti gibi bize yar-
dımcı olabilecek kaynaklarımız ise
S A Y F A 3 6
Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi (MBS)
D İ P N O T
Kişinin kendisini tanımasına yapmayı sevdiği şeyleri ve yeteneklerini keşfetmesine meslek seccedili-mine yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur Sisteme httpmbsmebgovtr adresinden ulaşıp uumlcretsiz uumlyelik oluşturabilirsiniz Oluşturulan uumlyelik sonrasın-da sistemde yer alan testlerdeki sorulara verdiğiniz cevaplara goumlre meslek eşleştirmesinde bulunuyor Sistem zaman zaman guumlncellemeler nedeniyle tam işlevsel olarak ccedilalışmayabiliyor Bu yuumlzden ara ara girip tekrar kontrol ederek faydalanabilirsiniz
Mesleğim Hayatım Portalı
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Muumlduumlrluumlğuuml
tarafından hazırlanmış olup mesleki ve teknik eği-
timde yer alan liseler ve boumlluumlmler hakkında bilgi
vermektedir Bu boumlluumlmlerin gelecekteki iş imkacircnla-
rı staj olanakları iş olanları meslek tanıtımları gibi
birccedilok konuda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Por-
tala httpsmeslegimhayatimmebgovtr adre-
sinden ulaşabilirsiniz Portalda yer alan videoları
izleyebilir dokuumlmanları inceleyebilirsiniz
S A Y F A 3 7 S A Y I 5
Tuumlrkiye İş Kurumu (İŞKUR) ldquoMeslekleri Tanıyalımrdquo
Duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmesleği adıyla aratarak mesleğin ta-
nımı goumlrevleri mesleğin gerektirdiği oumlzellikler ccedilalışma or-
tamı ve koşulları mesleğe sahip olmak iccedilin alınacak eğitim-
ler iş olanakları mesleki kariyer suumlreci hakkında ayrıntılı
bilgilerin yer aldığı dosyalara ulaşabilirsiniz Merak ettiğiniz
veya duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek hakkında ayrıntılı bilgilere
bakarak size olan uyguluğunu değerlendirebilir meslek se-
ccedilime youmlnelik kararlar alabilirsiniz Kurum web sitesine gir-
diğinizde Online İşlemler sekmesinden Meslekler Soumlzluumlğuuml
rsquonuuml seccedilip Tuumlrk Meslekler Soumlzluumlğuuml ve Meslekleri Tanıyalım
başlıklarını inceleyebilirsiniz Kurum web sitesine https
esubeiskurgovtr adresinden ulaşabilirsiniz
Yuumlksekoumlğretim Program Atlası
YoumlkAtlas olarak bilinen bu sistem ise Yuumlksekoumlğretim
Kurulu tarafından hazırlanmış olup uumlniversitelere ilişkin
ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Sistemde yer alan başlıklar
aracılığıyla uumlniversiteler oumln lisans ve lisans boumlluumlmleri
meslek tanıtımları mezunlarının KPSS TUS DUS gibi sı-
navlardaki başarı bilgilerine bir oumlnceki yılın sonuccedillarına
goumlre yerleşen oumlğrencilerin Yuumlksekoumlğretim Kurumları Sına-
vı kapsamında Temel Yeterlilik Testi ve Alan Yeterlilik Tes-
ti netlerine ulaşabilirsiniz Bu bilgiler doğrultusunda mes-
lek ve uumlniversite tercihinde bulanabilirsiniz Seccedilmek iste-
diğiniz mesleğe okumak istediğiniz boumlluumlm ve uumlniversite-
ye karar verebilir buna goumlre ccedilalışmalarınızı planlayabilirsi-
niz Sisteme httpsyokatlasyokgovtrindexphp adre-
sinden ulaşabilirsiniz
S A Y F A 3 8
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi
D İ P N O T
buumlnyesinde bulunan projeler aracılığıyla boumlluumlm-
uumlniversite tercihi staj ve iş olanakları ve mesleki eğitim
suumlreccedilleri kapsamında destek uumlniversiteye hazırlananlara
uumlniversite okuyanlara ve kamu ccedilalışanlarına destek ol-
maktadır UumlNİ-VERİ Projesi kapsamında uumlniversite tercih-
lerine yardımcı olmak amacıyla lisans boumlluumlmleri hakkında
İş Bulma Suumlresi Başlangıccedil Uumlcreti Nitelik Uyuşmazlığı Ka-
muda İşe Yerleşme Oranı Firma Buumlyuumlkluumlğuuml Dağılımı ve
Sektoumlr Bazında Dağılım konularında grafiklerle istatistik-
sel veriler sunarak bilgilendirmektedir İlgili boumlluumlm mezu-
niyeti sonrasında iş bulma ve mesleki kazanccedil durumunu
daha net bir şekilde goumlrebilirsiniz Bu bilgilere bakarak
oumlzellikle duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek ve buna bağlı olarak okumak istediğiniz boumlluumlmuuml de-
ğerlendirebilir mesleki değerlerinize uyumu noktasında karar verebilirsiniz Danışman
Bilgi Sistemi (DABİS) Projesi kapsamında ise UumlNİ-VERİ ile sunulan bilgilerin kapsamı da
artırılarak uumlniversiteler bazında boumlluumlm karşılaştırması yaparak bilgilendirmektedir Bu
sistemden faydalanmak iccedilin rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlardan veya uumlniver-
sitelerin kariyer merkezlerinden destek alabilirsiniz Uumlniversite okurken kariyerinizi
şekillendirmek amacıyla Yetenek Her Yerde Staj Seferberliği Soumlz Yetenekte ve Kari-
yer Planlama Dersi Projeleri kapsamında gerccedilekleştirilen ccedilalışmaları inceleyebilir pro-
jelere katılabilirsiniz Stajiş deneyimleri kazanarak okuduğumuz boumlluumlmmeslek daha
yakından tanıyabilirsiniz Proje ve bilgilere httpswwwcbikogovtr adresinden
projeler sekmesinden ulaşabilirsiniz
İyi bir kariyer yolculuğunda yol haritanızı oluştururken kendinize soracağınız sorular ve
yardım alacağınız kaynaklar sizlere oldukccedila yardımcı olacaktır Bu yolculukta karar verme
suumlrecinde aileniz ve rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlarınızdan da destek alabilirsi-
niz Unutmayın ki bu yolculuğun tek bir gidiş yolu bulunmamakta ve doumlnuumllmez değildir
Her bireyin yolculuğu farklı yollardan ve kendine oumlzel olacaktır
Fatma BAYKAL
Psikolojik Danışman
AC Yamazaki Ortaokulu
S A Y F A 3 9 S A Y I 5
NEDEN MESLEKİ EĞİTİM
Her ccedilocuk farklı oumlzelliklere yetenekle-
re ve ilgilere sahiptir Zamanında ve doğru
yapılacak bir rehberlik ve youmlnlendirme ile ba-
şarılı olamayacak ccedilocuk yoktur Bu nedenle
aldıkları eğitim onların buumltuumln hayatını temel-
den etkileyecektir Oumlte taraftan 21yuumlzyılın iş
duumlnyasının ccedilocuklarımızdan beklentisi ccedilok
yuumlksektir İşte doğru okul seccediliminin oumlnemi
tam bu noktada karşımıza ccedilıkıyor
Peki hem oumlğrencilerin hem de veli-
lerin okul seccedilimi konusunda oumlzellikle dikkat
etmesi gereken başlıca hususlar nelerdir
Bu sorudan hareketle bize ayrılan bu bouml-
luumlmde mesleki ve teknik eğitim ile buna
paralel olarak doğru okul seccediliminde dikkat
edilmesi gereken hususları mesleki ve tek-
nik eğitimin oumlnemini ve mesleki teknik eği-
timin uumllkemizdeki konumunu kısaca masa-
ya yatırdık
Doğru Okul Seccediliminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uumllkemizde hemen hemen her veli ccedilocuğu iccedilin lise tercihinde bulunurken akademik eğitime odaklana-rak sırasıyla Fen Liseleri Sos-yal Bilimler Liseleri Anadolu Liseleri tercihinde bulunmak-tadır Akademik eğitim veren okullara yerleşemeyen ccedilo-cuklar iccedilin mesleki eğitim en son tercih olarak duumlşuumlnuumll-mektedir Bu duumlşuumlncede olan ebeveynlerimize şunu hatırlatmak isterim ki doğru bir okul tercihi ccedilocuğun
kendi ilgi ve yeteneklerinin farkında olarak kendisi hak-kında reel bir değerlendir-me yapabilmekten geccedilmek-tedir Bu anlamda tercih suumlrecinde velilerin roluumlnuumln duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde ebeveyn-lerin de ccedilocukları hakkında gerccedilekccedili bir bakış accedilısına sahip olması oumlnem arz et-mektedir
Bu bağlamda anne babaların ccedilocuklarını iyi tanı-maları gelecekle ilgili kariyer planlamasını gerccedilekccedili yapma-
larını sağlayacaktır Her bire-yin kendine oumlzguuml ilgi ve yete-neklerinin olduğu goumlz ardı edilmeyerek ccedilocuğun lsquobiriciklikrsquo youmlnuumlnuumln lsquosıradanlaşmasınarsquo fırsat ve-rilmemelidir Unutulmamalı-dır ki balığa uccedilmayı file ağa-ca tırmanmayı oumlğretmeniz muumlmkuumln değildir
S A Y F A 4 0
Mesleki ve Teknik
Anadolu
Liselerinderdquo
uygulanan
programların
farklılıklarını ve bu
farklılıkların
kendilerine
sağlayacağı
avantajları iyi
anlamaları son
derece oumlnemlidir
Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitim Durumu ve Avantajları
Duumlnyada ve Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitimin Oumlnemi
2005 yılında AB iccedilinde yapılan bir araştırmada velilere zorunlu eğiti-mi tamamlamış oumlğrenciye genel mi meslek eğitimi mi tavsiye edersiniz sorusu youmlneltilmiştir İngiltere Fran-sa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş uumllkelerde yaşayan velilerin 70rsquoi gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok daha aşağılarda kalmaktadır
Nitelikli iş guumlcuuml verimli bir ekonomi iccedilin vazgeccedililmez bir unsur-dur Nitelikli iş guumlcuumlne sahip olmanın yolu ise iyi planlanmış mesleki eğitim-le muumlmkuumlnduumlr Mesleki ve teknik eği-tim bu accedilıdan gelişmekte olan ekono-miler iccedilin hayati oumlnem arz etmektedir
21 Yuumlzyılın sanayisinin ihtiyaccedil-larını karşılayacak ve bu bağlamda
uumllkemizin gelişmekte olan sanayisi-nin istihdam noktasında ihtiyaccedil duyduğu nitelikli işguumlcuuml sıkıntısı ccedilektiği duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde gelecekte meslek lisesinden mezun olacak nitelikli işguumlcuumlnuumln oumlnemi anlaşıl-mamaktadır
Bu gerccedileklikten hareketle sektoumlr ile sağlam temellerle kurula-cak bir işbirliği neticesinde iş duumln-yası ile entegre olmuş ve iş duumlnya-sının ihtiyaccedil duyduğu meslek ve alanlarda nitelikli işguumlcuumlnuumln yetişti-rilmesini sağlayacak bir mesleki ve teknik eğitim Tuumlrkiyersquonin 2023 ve 2071 hedeflerine ulaşması yolunda en buumlyuumlk role sahip olacaktır
uygulanan programların farklılıkla-
rını ve bu farklılıkların kendilerine
sağlayacağı avantajları iyi anlama-
ları son derece oumlnemlidir
2012 yılından itibaren tuumlm
meslek liselerinin eğitim sistemi-
miz iccedilerisinde ldquoMesleki ve Teknik
Anadolu Lisesirdquo olarak isimlendi-
rilmeleriyle birlikte meslek liseleri
arasındaki farklılıklar accedilısından
kamuoyunda bir belirsizlik duru-
mu oluşmuştur Kafalardaki bu
soru işaretinin giderilmesi accedilısın-
dan meslek lisesi tercihi yapacak
oumlğrenci ve velilerimizin ldquoMesleki
ve Teknik Anadolu Liselerinderdquo
D İ P N O T
İngiltere Fransa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş
uumllkelerde yaşayan velilerin 70 gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki
eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok aşağılarda kalmaktadır
S A Y F A 4 1 S A Y I 5
miştir
Mesleki Eğitimde Paradigma değişikli-
ğine yol accedilan bu değişikliklerden sonra oumlzel-
likle ortaoumlğretimde alternatif bir okul duumlzeyi-
ne ccedilıkarılan mesleki eğitim merkezlerine olan
ilgi artmış bu oumlğrenciler işletmede yaparak
yaşayarak uygulamalı bir şekilde mesleklerini
oumlğrenme fırsatı bulmuştur Ayrıca mesleki
eğitim merkezlerini tercih eden tuumlm oumlğrenci-
ler ile meslek liselerinde işletmede beceri
eğitimi (staj) alan her oumlğrencinin staj uumlcret
alması devlet garantisi altına alınmıştır
Ayrıca 09122016 tarih ve 6764 sayılı
Kanun Huumlkmuumlnde Kararnamenin yayımlanma-
sıyla Tuumlrkiyersquonin mesleki eğitimi iccedilin bir doumlnuumlm
noktası sayılabilecek gelişmeler yaşanmıştır
Kararnameyle ccedilıraklık eğitimin oumlrguumln eğitim
kapsamına alınması işletmelere devlet deste-
ğinin oumldenmesi meslek liseli oumlğrencilerin uy-
gulamalı atoumllye meslek derslerine başladığı 9
Sınıftan itibaren sigortalanması ve 12072019
tarihli Ortaoumlğretim Kurumları Youmlnetmeliğinde
yapılan değişiklikle Mesleki Eğitim Merkezi oumlğ-
rencilerine lise diploması alma hakları veril-
Uumllkemizde ortaoumlğretim mezunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda meslek lisesi
mezunlarının istihdamda başı ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi mezunlarının oumln lisans
ve lisans mezunlarından da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere yansımaktadır
etmekte ve edindikleri mesleğin avantajlarını
bir oumlmuumlr yaşamalarını sağlamaktadır Bunun
en buumlyuumlk kanıtı mezunlarının kamuda ve oumlzel
sektoumlrdeki istihdam duumlzeyleridir
Tuumlm bu bilgiler ışığında Guumlccedilluuml Tuumlrki-
ye İccedilin Mesleki Eğitim gerccedileğinden hareket-
le uumllkemizin 2023 ve 2071 iccedilin belirlediği kal-
kınma hedeflerini yakalayabilmesinin yolu
doğru ve gerccedilekccedili sektoumlrel analizlerin ışığında
yapılacak mesleki eğitim planlamalarından
geccediltiği yadsınamaz bir gerccedilekliktir Bu gerccedile-
ğin farkında olan Bakanlığımız bu yeni suumlreccedil-
teki paradigma değişikliği ile mesleki eğitimi
tercih edecek her bir oumlğrencimize istihdam
olanaklarını sağlayacak her tuumlrluuml desteği ve-
receğinden hiccedilbir velimizin ve oumlğrencimizin
kuşkusu olmasın
Nevzat AVŞAR
Besni Osman İsot MTAL Muumlduumlruuml
Uumllkemizde oumlzellikle 2016dan bu ya-
na mesleki eğitimde paradigma değişikliği
ile beraber yapılan iyileştirmeler mesleki
eğitim veren okullarımızın donatım moder-
nizasyonunun sektoumlruumln ihtiyaccedillarına cevap
verecek duumlzeye ccedilıkarılması gerek Bakanlığı-
mız gerekse yerel duumlzeyde sektoumlr ile yapılan
protokoller ve işbirlikleri neticesinde mesle-
ki eğitim hem daha cazip hale getirilmiş hem
de mezunlarının istihdam duumlzeyleri artırıl-
mıştır Oumlyle ki uumllkemizde ortaoumlğretim me-
zunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda
meslek lisesi mezunlarının istihdamda başı
ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi me-
zunlarının oumln lisans ve lisans mezunlarından
da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere
yansımaktadır
Tek dezavantajı maalesef veli ve oumlğ-
rencilerde yerleşmiş bir olumsuz algı olan
meslek liseleri tabiri yerindeyse oumlğrencileri-
ni ldquokollarına altın bilezikrdquo takarak mezun
Değerli Okurlar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bouml-
luumlm Başkanlığımızca hazırlanan DİPNOT Dergimi-
zin bu sayısıyla birlikte ccedileşitli konularda başarıyı
yakalamış kişilerle roumlportaj yapmaya ve bu roumlpor-
tajları yayımlamaya karar verdik Dergimizin iccedileri-
ğinde bu ay kariyer suumlrecini etkileyen faktoumlrler
bizimde goumlrevlerimizden biri kariyer danışmanlığı
olunca kariyer hayatına ldquoCoğrafya Oumlğretmenliğiy-
lerdquo başlayıp 13 yıl bu mesleği icra ettikten sonra
D İ P N O T
ldquoHukukrdquo eğitimini bu yıl tamamlayan ccedilocukluğu-
muzun da birlikte geccediltiği OumlğretmenAvukat Sa-
dun ERYILMAZ ile yapmaya karar verdim Zaman
zaman kendisiyle genccedillerimizi doğru youmlnlendirme
konusunda paylaşımlarda bulunuruz İlk defa ona
profesyonel anlamda sormak istedim Eminim
burada bize ayırabileceğiniz vakit en fazla 10 da-
kikadır Bence bu suumlreyi iyi değerlendirin ccediluumlnkuuml
roumlportaj iccedilerisinde oumlğreneceğiniz ilham alacağı-
nız ipuccedilları var
SO YLEŞİ
O Ğ RTAVUKAT SADUN ERYİLMAZ
İ LE MESLEK SECcedilİ Mİ U ZERİ NE
Sadun Eryılmaz sizi kısaca tanıyabilir miyiz
1980 Besni doğumluyum İlk orta ve lise eğiti-
mimi canım memleketim Besnirsquode tamamladım
17 yıldır coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyo-
rum Guumlzel uumllkemin ccedileşitli yerlerinde goumlrev yap-
tıktan sonra Mersinrsquoe yerleştim ve 10 yıldır Mer-
sinrsquode yaşıyorum Duumlzenli olarak koşu yaparım
spor salonuna giderim ve spor en oumlnemli sosyal
aktivitelerimden biridir Okumak benim iccedilin adeta
vazgeccedililmez bir tutkudur Evli ve uumlccedil ccedilocuk sahibi
bir babayım İki oğlum ve bir kızım var
S A Y F A 4 3 S A Y I 5
İlk orta ve lise eğitimimi Besnirsquode tamamladık-
tan sonra Atatuumlrk Uumlniversitesi Fen Edebiyat
Fakuumlltesi Coğrafya Boumlluumlmuumlnuuml kazandım Aslın-
da oumlğrencilik hayatım boyunca hep başarılı bir
oumlğrenciydim Okulun ve sınıfın en ccedilalışkan oumlğ-
rencilerinden biri oldum her zaman Memur
ccedilocuğuydum Babam Besni Lisesinde hademe
olarak goumlrev yapardı Oumlğretmenlerden aldığı
kitapları bana getirir ve ben okuduktan sonra
onları tekrar teslim eder bir yenisini getirdi
bana Kendim kitap alamazdım ve kitap ihtiya-
cımı babam bu şekilde karşılardı Okuma alış-
kanlığımı babama borccedilluyum Rahmetli babam
sayesinde ilkokuldan beri inanılmaz bir okuma
alışkanlığı kazandım Başarılı bir oumlğrenci ol-
mamda bunun ccedilok buumlyuumlk bir katkısı olduğuna
inanıyorum Halen okuyorum ve okumaya da
nefes aldığım muumlddetccedile devam edeceğim in-
şallah
1997 yılında kazandım ilk uumlniversiteyi Ve ina-
nın tam anlamıyla bilgisayar ve internet ile o
zaman tanıştım aslında Yani o ana kadar başa-
rılı bir oumlğrenci olmamda şuan ki gibi teknolojik
suumlreccedillerin pek etkisi yoktur kesinlikle En
oumlnemli bilimsel destekccedilimiz Besni Halk Kuumltuumlp-
hanesiydi Ve gazetelerden kupon biriktirerek
aldığımız ansiklopedilerdi bizim başucu yardım-
cımızdı Oysa şu an oumlğrencilerin sahip olduğu
imkacircnları duumlşuumlnuumlyorum da bizim iccedilin hayal
olan şeylerin hepsi şu an onlar iccedilin mevcut
Yeter ki kendilerine inanıp duumlzenli şekilde ccedila-
lışmayı alışkanlık haline getirsinler Başarama-
yacakları hiccedil bir şey yok aslında Daha sonra
Anadolu Uumlniversitesi Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitir-
dim Hem oumlğretmen hem oumlğrenci olmak be-
nim iccedilin ccedilok alışılır bir durum haline geldi
Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitirdikten sonra Uluslara-
rası Kıbrıs Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesini ka-
zandım 2020 yılında mezun oldum hukuk fa-
kuumlltesinden ve yakında avukatlık stajına baş-
layacağım Hukuk Fakuumlltesi okurken de boş
durmadım Anadolu Uumlniversitesi Accedilık Oumlğretim
Fakuumlltesi Uluslararası İlişkiler Boumlluumlmuumlnuuml ka-
zandım Şuan 3 sınıfım Hukuk Fakuumlltesinden
mezun olduktan sonra sınavsız ikinci uumlniversi-
te hakkından faydalanarak İstanbul Uumlniversi-
tesi Uzaktan Eğitim Siyaset Bilimi ve Kamu
Youmlnetimini kazandım ve şuan 2sınıfım Biraz
zor olsa da aynı anda iki fakuumlltede iki ayrı bouml-
luumlm okumak insan ccedilalışınca her şey kolaylaşı-
yor aslında Bakalım bu fakuumllteler bitince bel-
ki yeni boumlluumlmler okuyacağım Hem oumlğretmen
hem oumlğrenci olmak yerini hem avukat hem
oumlğrenci olmaya bırakacak belki Dedim ya ne-
fes aldığım muumlddetccedile okumaya devam
Eğitim yıllarınızı nasıl geccedilirdiniz kendinizi geliştirmek iccedilin neler yaptınız
İnsanın sahip olduğu imkacircnlar yetenekleri ve
elbette şansı hayattaki başarısını belirler Ama
buumltuumln bunlara sahip insanların bile başarılı olama-
malarının nedeni hayata gelişme odaklı bakama-
malarıdır İnsanın kendisine ve yapabileceklerine
olan inancı nasıl bir hayata sahip olacağını belir-
ler aslında Mutlaka hepimizin hayatta başarısız-
lıkları ve kaybettiği anları mevcuttur Bu zaten ha-
yatın olağan bir durumudur Sonsuz başarı ve son-
suz kazanmak yoktur ki insan hayatında Oumlnemli
olan başarısızlıklardan ders ccedilıkarmak ve bir sonra-
D İ P N O T
ki suumlreccedilte başarıyı yakalayabilmektir Bilim insan-
ları kendilerine ait bir buluşu ortaya ccedilıkarırken
defalarca kez başarısız olduktan sonra buluyorlar
O nedenle başarısızlıklar aslında hayat tecruumlbesi-
dir Bu tecruumlbe yeni başarıları yakalamanın en
oumlnemli anahtarıdır bence Başarısızlık olmadan
başarı ccedilıkmaz ortaya Ayrılmaz bir buumltuumlnduumlr bun-
lar birbirini tamamlayan Yeter ki başarısızlıklar-
dan ders ccedilıkarıp kafa yapısını değiştirip yeniden
denemeyi bilsin insan Başarı işte o zaman gele-
cektir
Başarısız olmadan kimse başarılı olamıyor siz bu soumlz hakkında neler duumlşuumlnuumlyorsunuz
Sizce hayatta başarılı olmanın sırları neler
rultusunda etkin bir planlama yapmak ve bu plan dacirchilince ccedilalışmalarda bulunmak başarıyı getiren oumlnemli unsurlardandır İnsan kendini iyi tanımalı guumlccedilluuml ve zayıf youmlnlerini tespit ettikten sonra oumlzguumlvenli bir şekilde suumlreci youmlnlendirme-lidir Ccediluumlnkuuml yeteneğimizi ilgimizi ve bilgimizi bizden daha iyi bilen olamaz Mazeret uumlretme-den ve tam muumlkemmeliyetccedili olmadan ccedilalışma-lıyız Yaptığımız ccedilalışma en iyi olmak zorunda değil En iyi olabiliyorsa tabii ki ne ala Ama ol-muyorsa ccedilalışmalarımızı yarıda bırakmak ol-maz Muumlcadele ve ccedilalışmaya devam etmeliyiz
Hayatta başarılı olmanın sırları ile ilgili duumlşuumlncelerimi soumlylemeden oumlnce başarının tanı-mını yapmakta fayda var aslında Başarı nedir Bence başarı sonucunun faydalı olduğu duumlşuumlnuuml-len bir eylemi gerccedilekleştirmek bir işin uumlstesin-den gelmektir Yani aslında başarılı olmanın sırrı uumlstuumln yeteneklere ve inanılmaz bir zekacirc duumlzeyi-ne sahip olmak değildir Bunlar başarılı olmayı tabii ki kolaylaştıracaktır ama tamamı buna bağlı değildir kesinlikle Başarılı olan tuumlm insanlar ha-talarından ders ccedilıkarmayı bilen ve başarısızlığa bahane uumlretmeyen insanlardır Bence bu başarılı olmanın ilk şartıdır Ayrıca bir insanın başarılı olabilmesi iccedilin bir hedefi olmalıdır O hedef doğ-
UNUTMAYALIM Başarı en kısa yoldan neticeye ulaşmak değildir Başarı en iyi neticeye ulaşmaktır
S A Y F A 4 5 S A Y I 5
Meslek seccedilimi bir oumlğrencinin hayatında ki en oumlnemli kararlarındandır Ccediluumlnkuuml tuumlm hayatımızı etkileyen bir karardır meslek seccedilimi Ona goumlre boumlluumlm tercih edip sınavlara hazırlanıyor oumlğren-cilerimiz Belki de bir oumlmuumlr boyunca yapacağız o işi O nedenle karar alma suumlreci ccedilok oumlnemli bence Maalesef uumllkemizde meslek seccedilerken goumlnluumlnuumln istediğini değil de daha iyi para ka-zanmak veya aileyi tatmin etmek oumlncelikli ter-cih haline gelmiştir Ccedilocukluktan beri olmak istediği hayal ettiği mesleği Tuumlrkiyersquode iş olana-ğı kısıtlı olduğu iccedilin seccedilmeyen yuumlz binlerce oumlğ-rencimiz var Hele hele aile illa atanması kolay olan veya iş bulma olanağı daha fazla olan mes-leği seccedilmesi iccedilin oumlğrenci uumlzerinde baskı unsuru
oluşturuyorsa maalesef istenilen meslek yeri-ne faklı meslekler tercih edilebiliyor O yuumlz-den ben hali hazırda goumlrevine devam eden bir oumlğretmen olarak oumlğrencilerimizin hayal ettik-leri meslekleri seccedilmelerini destekliyorum Benim ailem bana meslek seccediliminde muumldahil olmadılar aslında Ben kendim oluşturdum tercihlerimi ve ona goumlre girdim sınava Haya-limdeki meslek miydi oumlğretmenlik derseniz hayır değildi Oumlğretmenliği ve oumlğrencilerimi inanılmaz seviyorum aşkla yapıyorum bu mesleği Ama hayalimdeki meslek savcı ol-maktı Onu da tercih hatası nedeni ile gerccedilek-leştiremedim Bu yuumlzden tercih suumlreci ccedilok oumlnemli ccedilok
Meslek seccedilim aşamasında olmazsa olmaz şeyler neler Aileniz bu suumlreccedilte sizi nasıl etkiledi
Tuumlrkiyersquode mesleğini yapan her beş kişiden birisi neden memnun kalmıyor olabilir Bu
durumu genel olarak değerlendirirsek hangi sonuca varabiliriz
Uumllkemizde meslek seccedilimi yapan her beş kişiden birisi memnun değilse seccedilmiş olduğu meslekten işte bir oumlnceki sorunuzda verdiğim cevaplar aslında bu sorunuza da geccedilerli bence Hayal ettiği mesleği değil de iş bulma olanağı daha fazla olan veya ailesinin istediği mesleği yapmak zorunda kalmasıdır bence Bazen oumlğ-rencilerimden biri geliyor yanıma hayal ettiği mesleğin avukatlık olduğunu soumlyluumlyor Ama bu
fakuumllteyi okumasının imkacircnsız olduğunun ccediluumlnkuuml babasının kesinlikle tıp okumasını iste-diğini belirtiyor Ve sonuccedilta doktor oluyor İşte bunun gibi yuumlz binlerce oumlrnek vardır mut-laka Maalesef uumllkemizde bu durum sıkccedila ya-şanmakta Birccedilok oumlğretmen de buna bizzat şahittir eminim
Benim hayalimdeki meslek az oumlnce de sorunuzda cevapladığım gibi savcı olmaktı Yani hukuk fakuumlltesi okumak en buumlyuumlk hayalimdi De-diğim gibi tercih hatası nedeniyle hukuk fakuumlltesi kazanamadım liseden mezun olduktan sonra Ama oumlğretmenlik mesleğini inanılmaz severek ya-pıyorum Hem mesleğime hem oumlğrencilerime ccedilok değer veriyorum Kutsal bir meslek yaptığımın far-kındayım Hammaddesi insan olan bir meslek Yıl-
D İ P N O T
lar sonra farklı meslek gruplarında karşımıza ccedilı-kıp bize ulaşıp bizi sahiplenen unutmayan oumlğ-rencilerimizin varlığı bu mesleğin en muumlkemmel armağanıdır bize O yuumlzden oumlğretmen olmanın en guumlzel yanlarından biridir bu Diktiğiniz fidanın buumlyuumlyuumlp kocaman bir ağaccedil olduğunu goumlrmektir Bu mutluluk oumlğretmenler iccedilin en oumlnemli hazine-dir
Meslek hayatınızda şu ana kadar sizi en ccedilok mutlu eden şeyler nelerdir
Genccedillerin hayatına guumlzel dokunuşlar yapan bir eğitimci olarak hiccedil halen bir şeylerin eksik olduğunu
hissettiniz mi
buumlyuumlk bir kısmı ile irtibattayım Kiminin uumlniver-site mezuniyetine gittim kiminin askerlik yemi-ni toumlrenine Kiminin duumlğuumlnuumlne gittim kiminin ccedilocuğunun suumlnnet toumlrenine Baba gibi veya abi gibi bir ilişki var ccediloğunluğu ile aramızda O yuumlz-den halen kendimi geliştirmek adına sayısız ccedila-lışma yapmaktayım Oumlğrencilerime nasıl daha faydalı olabilirim mantığı ile her sene onlarca hizmet iccedili eğitim faaliyetlerine katılmaya de-vam ediyorum Muhakkak eksik youmlnlerim yuumlre-ğine tam anlamıyla dokunamadığım oumlğrencile-rim var İşte bunları en aza indirebilmek iccedilin halen ilk guumlnkuuml heyecanım ve azmimle kendimi yenilemeye ve geliştirmeye devam ediyorum
İnsan hiccedilbir zaman tam anlamıyla muuml-kemmel olamaz bence Muumlkemmellik sonu olan bir şey değildir Ben 17 yıllık oumlğretmenlik haya-tımda hep daha muumlkemmel bir oumlğretmen nasıl olunabilir anlayışı ile suumlrduumlruumlyorum goumlrevimi Ben artık muumlkemmel bir oumlğretmenim dediğim an aslında tuumlm her şeyi kaybetmişim demektir Gerccedilekten hep oumlğrencilerimin yuumlreğine dokun-dum sizin de değdiniz gibi Meslek hayatım bo-yunca oumlğrencilerim ile olan ilişkimden de zaten bunu bizzat anlıyorum hissediyorum Ccediluumlnkuuml bu duygular karşılıklıdır 17 yıl oumlnce okuttuğum oumlğ-rencilerimle halen goumlruumlşuumlyorum Halen inanıl-maz bir sevgi var aramızda Oumlğrencilerimin ccedilok
S A Y F A 4 7 S A Y I 5
2003 yılından beri coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyorum Hayalimdeki meslek olmasa da asla pişman değilim oumlğretmen olmaktan Zevkle gururla yapıyorum mesleğimi Ama hu-kuk fakuumlltesi yuumlreğimde hep bir sızı olarak kal-mıştı Hiccedil ccedilıkmıyordu aklımdan Aslında liseyi bitirdikten sonra girdiğim uumlniversite sınav so-nucu aldığım puan ile 6 uumlniversitenin hukuk fakuumlltesini kazanabiliyordum 17 yaşındaydım o zaman Ve tercihlerimi şu an olduğu gibi muuml-kemmel bir rehberlik anlayışına sahip oumlğret-menlerimiz tarafından değil bizzat kendim yap-tım Ccediluumlnkuuml o doumlnem bize yardımcı olacak bir rehber oumlğretmenimiz yoktu maalesef Bu da rehber oumlğretmenin ne kadar değerli olduğunun en buumlyuumlk ispatıdır Dokuz hukuk fakuumlltesi terci-hi yapmıştım sınavdan oumlnce Ccediluumlnkuuml bizim oumlğ-rencilik yıllarımızda fakuumllte tercihleri sınav oumln-cesinde forma doldurulup sınav esnasında gouml-revli oumlğretmene teslim ediliyordu Sınav guuml-nuumlnden bir guumln oumlnce arkadaşlarla tercihlerimizi goumlzden geccedilirmek iccedilin buluştuk İlk dokuz terci-him hukuk fakuumlltesi diğerleri oumlğretmenlikti O buluştuğumuz guumln uumlniversitede okuyan bazı arkadaşlarım altı hukuk fakuumlltesi tercihimi sil-dirdi listemden Hukuk okuyacaksan şu uumlniver-sitelerde okuyacaksın diğerlerini okumanın bir anlamı yok oumlğretmenlik oku bari garanti işin
olur dedi Ve bunun uumlzerine listemde olan altı hukuk fakuumlltesini silip yerine oumlğretmenlik yaz-dım İlk uumlccedil tercihim hukuk fakuumlltesi olarak kal-dı Sınav sonucu ccedilok kuumlccediluumlk bir kuumlsuratla hu-kuk fakuumlltesini kazanamadım 17 yaşındaydım ve sağlıklı karar veremedim Belki de dinle-memem gerekti o arkadaşları ama dinledim maalesef Yanlış youmlnlendirildim Belki de bir rehber oumlğretmen yardımı alsaydım ccedilok farklı sonuccedillar olabilirdi hayatımda O guumlnden beri iccedilimde hep bir ukde olarak kalmıştı hukukccedilu olmak 13 yıllık oumlğretmen iken hukuk fakuumllte-sini neden okumuyorum diye duumlşuumlnduumlm ken-di kendime Her guumln saatlerce sınava hazır-landım Oumlğrencilik yıllarımdan ccedilok daha fazla ccedilalışmak zorunda kaldım ccediluumlnkuuml ccediloğu şeyi unutmuştum Ama yılmadım muumlcadele ettim ve 2015 yılında emeklerimin karşılığını alarak hukuk fakuumlltesini kazandım Geccedilen sene me-zun oldum Avukatlık stajına başlayacakken maalesef salgın suumlreci başladı Salgın suumlreci bittikten sonra avukatlık stajını tamamlayıp avukatlık mesleğine geccedileceğim 17 yıldır yap-mış olduğum ve severek yaptığım oumlğretmen-likten ayrılmak beni ccedilok uumlzecek ama hayalimi gerccedilekleştireceğim 40 yaşında radikal bir ka-rar olacak belki bu Ama dediğim gibi haya-limdeki mesleği yapmaya başlayacağım
13 yıl oumlğretmenlik mesleğini icra ettikten sonra Hukuk eğitimi almak istemenizin sebepleri
neler
Son olarak Koronaviruumls salgını ile birlikte Tuumlrkiyersquode işsizlik sorununun tarihi seviyelere
ulaştığı bu suumlreccedilte meslek seccedilim aşamasında olan oumlğrencilere neler soumlylemek istersiniz
Uumllkemizin ve duumlnyanın iccedilinde bulundu-
ğu salgın koşulları sebebiyle on binlerce iş yeri
kapandı ve milyonlarca insan işsiz kaldı Bu
olumsuz suumlreccedil maalesef sadece bizim uumllkemizi
ve bizim insanımızı değil tuumlm duumlnyayı aynı şe-
kilde etkiledi Ama insanoğlu bunun da uumlstesin-
den gelecektir elbet O yuumlzden bu suumlrecin bite-
ceği inancını taşıyorum Bu suumlreccedil nedeni ile
uumlniversite sınavına girecek ve meslek seccedilecek
oumlğrencilerimize tavsiyem suumlreccedil elbet bitecek o
nedenle meslek seccediliminde bunu goumlz oumlnuumlnde
bulundurun Salgın doumlnemi sonsuza kadar
devam edecek bir suumlreccedil değil Tabii ki uumllke-
mizin iccedilinde bulunduğu ekonomik koşullar
ailelerinin kendilerine sunabileceği imkacircnlar
uumlniversite okuduktan sonra iş bulma oranı vs
gibi etkenler meslek seccediliminde ccedilok oumlnemli
Ama hayalinizdeki meslek ne ise o hedef doğ-
rultusunda ccedilalışmanız en sağlıklı karardır diye
duumlşuumlnuumlyorum
Başta uumllkemiz olmak uumlzere tuumlm insanlığa sağlıklı bir yıl temennisi ile
sevgi ve saygılarımı sunarım
İLETİŞİM
Besni Rehberlik Ve Araştırma Merkezi
Rehberlik Hizmetleri Boumlluumlm Başkanlığı
Adres Yenibesni Mah Kurdini Sokak Besni Eğitim Vakfı
İlkokulu 1 Kat 02300 BesniAdıyaman
Telefon 0416 318 2060
Fax 0416 318 2060
Web httpbesnirammebk12tr
besniram
lsquolsquo Yeteneklerinizin ve
Duumlnyanın İhtiyaccedillarının
Kesiştiği Yerde
Mesleğiniz Yatıyorrsquorsquo Aristoteles
S A Y F A 2 1
13-Artırılmış Gerccedileklik Geliştirici
Gerccedilek hayat ccedilok mu
sıkıcı Goumlrsel olarak
iyileştirmelere ek
bilgilere ve eğlenceli
eklentilere mi ihtiya-
cı olduğunu duumlşuumlnuuml-
yorsunuz Boumlyle duuml-
şuumlnen insanlar oldu-
ğu iccedilin oumlzel guumlneş
goumlzluumlkleri biyonik
kontakt lensler ve
diğer teknolojiler aracılığı ile gerccedilekte goumlrduumlğuumlmuumlz şeylerin uumlzerine dijital goumlruumlntuumller
ve bilgiler işlemek iccedilin artırılmış gerccedileklik teknolojisinden faydalanılıyor Her sektoumlre
etkinliğe ve kamusal alana etki edebilme yeteneği sayesinde artırılmış gerccedileklik gele-
cekte insanların hem kişisel hem de profesyonel hayatlarına dokunacaktır Bu nedenle
artırılmış gerccedileklik geliştiriciler bahsi geccedilen teknolojinin guumlvenli ve etkili kullanım yol-
larını bulup tasarlamak zorunda kalacak
14-Kişisel Gizlilik Danışmanı
Teknoloji evrimleşerek geliş-
tikccedile ve her geccedilen guumln hayat-
larımıza daha fazla nuumlfuz
ettikccedile kişisel gizliliğimizi ko-
rumak da zorlaşıyor Yuumlz ta-
nıma sistemleri ve artırılmış
gerccedileklik teknolojileri geniş
kitlelerce kullanıldıkccedila bu
zorlu savaş daha da karmaşık
hale gelecek Yakında dışarı
ccedilıktığınızda insanlar sizin adı-
nızı yaşınızı medeni halinizi
ccedilalıştığınız yeri ve eğer varsa
sicil kaydınızı goumlrebilecek hale gelecektir Bu nedenle sosyal medya ya da diğer tekno-
lojilerin sunduğu oumlnemli faydaları feda etmeden gizliliğinizi koruyabilecek uzmanlar
gelecekte buumlyuumlk talep goumlrecektir
D İ P N O T
S A Y F A 2 2 S A Y I 5
15-Kişisel Marka Danışmanı
Buumlyuumlk ve koumlkluuml firmalar iccedilin bile kısa doumlnemli
projeler iccedilin serbest ccedilalışan profesyonelleri işe
alma youmlnelimi bulunuyor Bu anlayış gelecekte
daha da geniş ccedilaplı kabul goumlrebilir Oumlyle ki fuumltuuml-
ristlere goumlre ileride birccedilok iş proje bazlı geccedilici an-
laşmalarla yapılacak Eğer durum boumlyle ilerlerse
ccedilalışanlar kendi markalarını geliştirmek ve suumlrekli
kendilerini tanıtmak zorunda kalacak Kişisel mar-
ka danışmanları bu noktada devreye girerek ccedilalı-
şanların sanal ve kamusal kimliklerini profesyonel
uumlnlerini geliştirerek onları rekabetin oumlnuumlnde tut-
maya yardımcı olacaklardır
16-Robotik Hizmetler Teknikeri
Oumlnuumlmuumlzdeki on yıl iccedilerisinde hemen her ev
ccedilamaşır bulaşık yemek temizlik ve ccedilim biccedil-
me gibi goumlrevlerde kullanacağı gelişmiş ro-
botlara sahip olacak Fakat bu robotlar her
zaman duumlzguumln bir biccedilimde ccedilalışmayacaktır
Bu nedenle yetkin teknisyenlere hacklen-
miş bozulmuş ya da tamamen ccediloumlkmuumlş ola-
cak olan bu robotları tamir etmek iccedilin ihti-
yaccedil duyulacak Aslında robot teknikerleri
elektrikccedili tesisatccedilı ya da otomobil tamircisi
gibi beceri gerektiren ve kabul goumlren bir iş
olacak
Serap UumlNAL
Besni RAM Rehberlik OumlğrtPsikolojik Danışman
KAYNAKCcedilA
Binnur Yeşilyaprak-mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kitabı- kuramdan uygulamaya
meb_iys_dosyalar4401180351dosyalar2020_0611004013_GelecegYin_Meslekleripd
D İ P N O T
S A Y F A 2 3
S A Y F A 2 4 S A Y I 5
İnsan yaşamı boyunca ccedileşitli seccedilimler
yapar Mesleğini yiyeceğini giyeceğini evini
eşini arkadaşlarını vb seccediler Meslek seccedilimi
insanın yaptığı bu seccedilimler arasında belki de en
oumlnemlisidir Ccediluumlnkuuml insan mesleğini seccedilerken bir
bakıma gelecekteki yaşamını da belirlemekte-
dir (Ccedilakır 2004 2)
İnsanlık tarihinin başlangıcından bu ya-
na iş insan yaşamının gerekli ve buumlyuumlk bir bouml-
luumlmuumlnuuml kaplayan bir tarafıdır Birccedilok goumlruumlşe
goumlre iş yaşamın merkezidir ve hayat boyu suumlren
kariyer gelişimi tuumlm gelişmiş toplumlarda cin-
siyet ırk din coğrafya ve diğer demografik ka-
tegorilerin her biri ile alakalı olan evrensel bir
suumlreccediltir (National Career Development Associa-
tion 19931994a Engels Minor Sampson ve
Splete 1995 s134rsquodeki alıntı) İş ve kariyer ha-
yatın esas alanlarıdır ve herkesin bir kariyeri
vardır (Engels ve diğer 1995 134) Kariyer bir
insanın yaşam suumlresinde ccedilok uzun bir zaman
dilimini iccediline alan yaşam boyu kişinin değerle-
rinden yaşayacağı şehre kadar birccedilok alanda
etkisini hissettiren bir suumlreccediltir Kariyer kişinin
sadece işi değil yaşamdan ne beklediği amaccedil-
ları ne kadar risk alabileceği gibi soruların da
cevabıdır
İnsan hayatının en oumlnemli doumlnuumlm nok-
talarından birisi olan meslek seccedilimi insanın
yaşam biccediliminin de seccedililmesi demektir (Altun
2000Yanıkkerem ve ark 2004) Kişilerin ken-
dilerini en iyi şekilde ifade edebilecekleri ha-
yat boyu uğraşmaktan sıkılmayacakları ve kişi-
lik yapılarına en uygun mesleğe youmlnelmeleri
doğru bir karar olacak ve boumlylece hem kişisel
hem de toplumsal accedilıdan oumlnemli kazanımlar
elde edilecektir Kariyer gelişim suumlrecinin baş-
langıccedil noktası olan meslek seccedilimi bireylerin
hayatında oumlnemli bir yer teşkil etmektedir
Kişilerin meslek seccediliminde aile ve sosyal med-
yanın oumlnemli oumllccediluumlde etkili olduğu goumlzlemlen-
miştir İdeal meslek seccedilimi iccedilin oumlzelikle iş sa-
halarının analizi ilgili sektoumlruumln avantaj ve de-
zavantajları hakkında bilgi sahibi olma sektoumlr-
de ccedilalışanların mesleki deneyimlerini oumlğren-
me ve mesleğin kişiye uygunluğunu tespit et-
me gibi unsurların dikkate alınması ve kariyer
planlaması yapılması gerekmektedir Ancak
oumlğrenciler bu fırsatları goumlz ardı ederek ailenin
ya da sosyal medyanın etkisi ile seccedilim yap-
maktadırlar
OumlĞRENCİLERİN KARİYER SECcedilİMLERİNDE AİLENİN
VE DİJİTALLEŞMENİN ROLUuml
S A Y F A 2 5
Kariyer seccedilimi ve olası bir karara
varma beklentisi ccediloğu zaman belirsizlik
iccedileren karmaşık bir suumlreccediltir Belirsizliğin
nedeni bireyin hayatını buumltuumlnuumlyle etkile-
yecek olan meslek seccedilimini iccedilsel ve dışsal
faktoumlrlere bağlı olarak seccedilmek zorunda
olmasıdır Bu suumlreccedilte oumlğrenci olası bazı
senaryolar kurar geleceğe youmlnelik planlar
yapar ve hatta gelecekte buumltuumln bu belirsiz-
liğin azaldığını veya yok olduğunu duumlşler
Oumlte yandan bu suumlreci karmaşıklaştıran ise
bireyin son karara varmadan oumlnce dikkate
almak zorunda olduğu ailesinin duumlşuumlncesi
isteği hayali ve birde sosyal medyada ken-
diyle oumlzdeşleştirdiği kariyerler gibi faktoumlr-
lerin olmasıdır Karar suumlrecini yaşayan bi-
rey buumltuumln bu faktoumlrlerin varlığının ve na-
sıl analiz edilmesi gerektiğinin farkında
olabilir veya olmayabilir Ayrıca son kararı-
nı vereceği zaman bu faktoumlrleri eleme ve-
ya aralarında bir denge kurabilme kapasi-
tesine de sahip olmayabilir Bu durumda
kariyer seccedilimi suumlrecini son derece karma-
şık bir suumlrece doumlnuumlştuumlrebilir
D İ P N O T
Gencin meslek tercihinde ailenin ccedilok buumlyuumlk etkisi vardır Ailenin ekonomik olanakları ile kuumlltuumlr duumlzeyinin gencin meslek seccedilimini olumlu veya olumsuz youmlnde etkilediği bir gerccedilektir Araştırma bulguları goumlstermiştir ki ekonomik ve kuumlltuumlrel duumlzeyi yuumlksek olan ailelerde genccediller yetenek ve ilgileri doğrultusun-da meslek seccedilme şansına sahip olabil-mekte ailelerinden destek goumlrmektedir-ler Ekonomik ve kuumlltuumlrel olanakları elve-rişsiz olan ailelerde genccediller kısa zaman-da buumlyuumlk kazanccedil getireceği veya itibar
Meslek Seccediliminde Aileye Duumlşen Goumlrevler
sağlayacağı duumlşuumlnuumllen işlere youmlnlendiril-mektedirler
S A Y F A 2 6 S A Y I 5
siz ve başıboş bırakılmasıdır Ccedilocuklarına bu konuda rehberlik edemeyen aileler onların meslek tercihine ilgisiz kalmakla sorumluluk-tan kurtulmuş olduklarını zannederler
Ccedilocuklarının gelişiminde olumsuz et-kileri olan bu ailelerin yanı sıra meslek seccedili-mi konusunda ccedilocuğuna yol goumlsterici olma-ya ccedilalışan onun yetenek bilgi beceri ve ilgi-lerini goumlz oumlnuumlnde tutarak rehberlik eden hiccedilbir fedakacircrlıktan kaccedilınmayan aileler de vardır Kendi arzu ve oumlzlemlerine ters duumlşse de ccedilocuğunun seccedilimini onaylayan ve ona destek olan aile de yok değildir Sayıları ccedilok olmamakla birlikte bilgili ve bilinccedilli bir şekil-de ccedilocuğunun meslek seccedilimini olumlu youmln-de etkileyen ailelerin varlığı da inkacircr edile-mez Ancak pek ccedilok iyi niyetli ve anlayışlı an-ne-baba bu konuda ccedilocuğuna yardımcı ola-mamanın sıkıntısı iccedilindedir
Aile baskısının egemen olduğu hallerde ve mesleğin babadan oğla geccedilmesi şeklinde geleneğin suumlrduumlruumllduumlğuuml ailelerde gence baba mesleğini devam ettirmesi iccedilin baskı yapıldığı goumlruumllmektedir Bu ailelerde ccedilocuk kuumlccediluumlk yaş-tan itibaren baba mesleğini seccedilecek şekilde koşullandırılmaktadır Koşullandırma veya bas-kı yoluyla eğitilen gencin ya baba mesleğine youmlneldiği ya da ailesine başkaldırarak idealin-deki mesleğe sahip olabilmek iccedilin ortamından uzaklaştığı goumlzlenmektir Bazı aileler ise kendi ccedilocukluk veya genccedilliklerinde yapamadıklarını ccedilocuklarının yaşamında gerccedilekleştirmeye ccedilalı-şırlar Baba genccedilliğinde sahip olamadığı bir meslekte oğlunu goumlrmek iccedilin ona baskı yapar Anne okuyup ccedilalışamadığı iccedilin kızının okuma-sını ve meslek sahibi olmasını ister onu suumlrekli zorlar Zorlama sonucu gencin baba veya anne isteğine boyun eğdiği ya da isyan ettiği goumlruumlluumlr Yine başka aile modelinde de ccedilocuklara bazı işlerin oumlnemli ve itibarlı bazılarının ise diğerle-rine goumlre daha oumlnemsiz ve değersiz olduğu ifa-de edebilirler Bu da aile iccedilinde bazı meslekler hakkında oumln yargıların oluşmasına yol accedilar Boumlylece aile dolaylı bir biccedilimde gencin meslek tercihini etkilemiş olur Soumlzuuml geccedilen bu aile mo-dellerinde birey-meslek uygunluğu goumlz oumlnuumln-de bulundurulmadığından ne gencin başarısı duumlşuumlnuumlluumlr ne de mutluluğu Burada oumlnemli olan ailesinin isteklerinin gerccedilekleşmesi aile-nin yapmış olduğu meslek seccediliminin genccedil tara-fından benimsenmesidir Yine bazı ailelerde goumlruumllen bir başka hatalı davranış da meslek seccediliminde gencin tamamen yardımsız destek-
S A Y F A 2 7
Ccedilocukluk ccedilağında meslek seccedilimi gerccedileklikten uzak olup hayali ve arzulu iken oumln ergenlik doumlnemine yaklaştıkccedila yaşamda gerccedileklik faktoumlruumlnuumln roluuml artar kişi meslek seccedilme sorumluluğunun bilin-cine varır İlgi ve yetenekleri giderek ay-rışmaya başlar Yine yetenek ve ilgilerin mesleki amaccedilları belirlemede oumlnem ka-zandığı goumlruumlluumlr
Bu doumlnemde başlarında meslek tercihleri oumlnce ilgilere dayanırken daha sonra yeteneklerde dikkate alınarak mes-leki tercihler ifade edilir Ortaokulun ta-mamlanması ile birlikte akademik eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim arasında seccedilim yapmak zorunluluğunda kalan ccedilo-
cuk oumlncelikle genel ve oumlzel yeteneği ile mevcut eğitim seccedileneklerinden hangisine uygun olduğunu belirlemek durumunda-dır Ccedilocuk temel eğitim sırasında birccedilok ders almış ve başarısını ccedileşitli ortamlara sınama fırsatı bulmuştur Bu doumlnemde ccedilo-cuk karar verirken yeteneklerini ilgilerini eğitimden ve hayattan neler beklediğini mali olanaklarını goumlz oumlnuumlne alarak iş ve eğitim olanaklarını incelemek gerektiğinin farkına varmıştır
D İ P N O T
Orta ccedilocukluk ya da oumln ergenlik doumlnemi 10-15 yaş aralığında olup ortaokul kade-mesine denk gelmektedir Bu doumlnemdeki ccedilocuklar artık ergenlik doumlnemine girmiş bir-ccedilok gelişim doumlnemi itibari ile meslek seccedilimi ile ilgili duydu ve duumlşuumlnceleri şekillenmeye başlamıştır Bu doumlneme meslek gelişiminde lsquoDeneme Doumlnemirsquo denmektedir Bu yaştaki ccedilocuklarda genellikle goumlzlenen mesleki davranışlar
Mesleki faaliyetlerle temel beceri ve ilgileri arasında var olan ilişkiyi anlama
Ccedileşitli yeteneklerden hangilerinin kendisinde guumlccedilluuml olduğunun farkına varması
İlgilerin belirginleşmesi ile bazı faaliyetleri daha ccedilok yapmak bazılarından uzak-laşmak isteme
Hayattan neler beklediğinin ve hayatta nelere oumlnem verdiğinin farkında olmak
Toplumda var olan sosyal ve ekonomik olanakları inceleyerek iş veya eğitim olanaklarını araştırmak
İş ve oyun iccedilin zamanı planlaya bilme
Hayata atılma ya da ileri eğitime devam etme seccedilenekleri uumlzerinde duumlşuumlnme ve araştırma yapma şeklinde sıralanabilir
S A Y F A 2 8
Bu yaşlardaki ccedilocuğunuzun meslek gelişimine yardımcı olmak iccedilin şunları yapabilir-siniz
1) Ccedilocuğunuzun ilgi duyduğu alanları belirleye bilmek iccedilin hangi tuumlr faaliyetleri yap-maktan hoşlandığını hangi tuumlr faaliyetleri yapmaktan hoşlanmadığı konusunda onun-la konuşabilir ccedilevresindeki kişilerden aldığı bu konudaki geribildirimleri ve kendi kişi-sel goumlzlemlerinizi onunla paylaşın
2) Kendi goumlzlemlerinizi de dikkate alarak ccedilocuğunuzun evde ve okulda başarı ile yap-tığı işler hakkında onunla konuşun
3) Ccedilocuğunuzun yetenek ve ilgilerine uygun bir meslek seccedilebilmesi kadar meslekler hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olun
D İ P N O T
Oumlzellikle ccedilocuğunuzun bir meslek hakkında şu tuumlr bilgilere sahip olması gerekir
Meslek mensubu bir guumln iccedilinde ne gibi işler yapmaktadır
Ccedilalışan kişi başlıca ne gibi faaliyetlerde bulunarak nelerle uğraşmaktadır
Mesleğe girebilmek iccedilin sahip olması gereken oumlzellikler (Fiziksel psikolojik oumlzellik-ler genel yetenekler duumlzeyi ya da oumlzel yetenekle yaş sınırı gibi) nelerdir
Mesleğe girebilmek iccedilin gerekli eğitim duumlzeyi nedir Ccedilıraklık kurs staj gerekli mi-dir
İş nasıl bir ortamda yuumlruumltuumllmektedir
Mesleğin ccedilalışma koşulları nelerdir
Ccedilalışmalarının elde ettiği en duumlşuumlk ve en yuumlksek kazanccedil duumlzeyi nedir
Meslek uumlyelerinin ilerde iş bulma olanağı ne kadardır
Ccedilocuğunuzun ilgilendiği meslek hakkındaki sorulara cevap bulabilmesi ona yardım-cı olabilmeniz iccedilin
Kendi mesleğiniz ya da yakın ccedilevrede bulunan insanların meslekleri hakkında ccedilocu-ğunuzla konuşabilir onun bu konuda goumlzlemlerini dinleyebilir ya da bizzat iş ortamı-nıza onu goumltuumlrerek doğrudan yaşantı edinmesini sağlayabilirsiniz Ccedilocuğunuzu tv radyo programları kitaplar bilgisayar programlarından ya da okulundaki rehber oumlğ-retmeninden yardım alarak meslekleri tanımasına teşvik edin
Ccedilocuğunuzun değişik iş yerlerine ziyaret ederek yarım zamanlı işlerde ccedilalışarak meslekler hakkında bilgi toplamasını sağlayın
S A Y F A 2 9 S A Y I 5
Ccedilocuğunuzu meslekleri tanıtıcı konferanslara katılmaya ccedilevresindeki kişilere meslekler hakkında soru sormaya teşvik edin
Ccedilocuğunuzla meslekler hakkında oumlğrendiği bilgileri tartışmak oumlğrendiği bilgileri buumltuumlnleş-tirmesini sağlayın
Ccedilocuğunuzun gelecekteki mesleki plan ve hedefleri uumlzerinde şu anki ilgi ve yeteneklerinin ne kadar oumlnemli olduğunu anlamasına yardımcı olun
Sizin iccedilin ccedilalışmanın ne ifade ettiğini ccedilocuğunuzla konuşarak insanların yalnızca para ka-zanmak iccedilin ccedilalışmadığını anlamasına yardımcı olabilir ccedilalışmanın kendisi iccedilin anlamını bul-masına ve hayattan ne beklediği konusunda fikir sahibi olmasını sağlayın
Meslek Seccediliminde Dijitalleşmenin Roluuml
Guumlnuumlmuumlz duumlnyasında bireylerin mes-lek seccediliminde kitle iletişim araccedillarının ve oumlzel-likle televizyonun ccedilocuk ve genccedillerin mesleki gelişimleri uumlzerinde etkisi oldukccedila fazladır Medya (yazılı ve goumlrsel iccedilerikli video temelli ma-teryaller) kişisel oumlzellikle-rine dayalı olarak ccedilocuk-ları ve genccedilleri seccedilici algı-ları aracılığı ile mesleki gelişimleri konusunda etkileyebilmektedir (King ve Multon 1996) Tele-vizyon gazeteler dergiler ve bilgisayar uumlzerinden ulaşılan kaynaklarda sıkccedila goumlsterilen bazı mes-leklere sahip kişilerin ccedilocuk ve genccediller tarafın-dan model alınma olasılığı artabilmektedir Uumllkemizde son zamanlarda goumlsteri sanatlarıyla ya da bazı spor alanlarıyla ilgili mesleklere sa-hip olmanın daha popuumller olarak algılanmasın-da medyanın etkisi ccedilok accedilıktır Medyada bu tip mesleklere sahip olmanın getirebileceği pırıltı-lı yaşam olanakları gerccedilekccedili yanlarını goumlzetme-yen genccediller accedilısından ccedilok ccedilekici olarak algıla-nabilmektedir Gelecek yıllarda da medyanın ve dijital duumlnya-nın yeri daha da oumlnemli hale gelecektir Klasik
anlamdaki birccedilok iş tanımı ve meslekler değiş-mektedir Değişmeye de devam edecektir Oumlzellikle Pandemi suumlreciyle birlikte duumlnya ge-nelinde dijitalleşmenin oumlnemi daha da oumln pla-
na ccedilıkmıştır Bu suumlreccedil eğitimde de dijitalleş-menin daha da yoğun kullanılmasını sağlamış-tır Bilgisayar teknoloji-sinde elde edilen bilgi-lerin iletişim teknoloji-sine uygulanmasıyla yeni teknolojiler birey-leri iletişim teknolojisi iccedilerisinde aktif bir hale
getirmiştir Sadece teknolojinin hızla hayatı-mıza girmeye başlaması ve dijital duumlnyaya geccedililmesi ile değil ekonomik sosyal bilimsel ve kuumlltuumlrel değişmelerinde etkisiyle geleceği olan meslekler şekilleniyor Yeni dijitalleşen duumlnya ve yapay zekacirc kavramlarıyla birlikte meslek anlayışları da değişti Oumlnceleri genccedille-re ne olmak istediklerini sorduğunuzda dok-tor avukat muumlhendis oumlğretmen cevaplarını alırdınız Dijitalleşen duumlnya ile birlikte bu mes-leklerin yerini yabancısı olduğumuz fakat ge-leceği olan meslekler aldı
S A Y F A 3 0
Geleceği Olan Meslekler İccedilin Gerekli Oumlzellikler
Geleceği olan meslekler grubundan bir meslek seccediltiniz ve bu konuda her tuumlrluuml eğiti-mi almaya başladınız diyelim Eğitimin yanı sıra kişisel olarak geliştirmeniz gereken becerileriniz de olmalı Bu konuda kendinizi eğitmelisiniz Bu becerileri geliştirmeniz seccedileceğiniz meslekte emin adımlarla ilerlemenizi sağlayacaktır Ccediloumlzuumlm Odaklı Olun Karşınıza ccedilıkan problemleri ccediloumlzmeye odaklanın Bazen ccedilok zor ve karmaşık problemler dahi ccedilıksa pes etmeden ccediloumlzmeye ccedilalışın Problemlere ccediloumlzuumlm bulmak iccedilin zihin egzersizleri yapın Farklı ve Yaratıcı Duumlşuumlnuumln Olaylara ve problemleri ccediloumlzmeye yaklaşırken farklı duumlşuuml-nuumln Yaratıcı ccediloumlzuumlmler ve oumlneriler bulun Kimsenin duumlşuumlnemediğini duumlşuumlnen yaratıcı ccediloumlzuumlmler sunan insanlar iş hayatında ccedilok tercih edilirler Olayları Analiz Edin Olayları analiz edip suumlzgeccedilten geccediliren ve nokta atışı ccediloumlzuumlm yol-ları bulan insanlar her zaman aranılan kişilerdir Sosyal Biri Olun Ccediloumlzuumlm odaklı olmanın yanı sıra sosyal ilişkilerinizde guumlccedilluuml olmalı İyi bir dinleyici olmalı empati kurabilmeli ve yaptığınız işi en iyi şekilde yapmalısınız Akademik Donanıma Sahip Olun Bilim teknoloji muumlhendislik ve matematik youmlnuumln-den ileri derede donanımlı olmalısınız Bu yeteneklere sahip insanlar geleceği olan meslekler iccedilin ilk tercih sebebidir Genel Becerilere Sahip Olun Sosyal analitik mobil becerileri youmlnuumlnden kendilerini geliştirmiş kişiler de tercih nedenidir
D İ P N O T
Geleceği olan meslekler ne demek Geleceği olan meslekler oumlnuumlmuumlzdeki yıllar iccedilerisinde gelişen gelişen teknoloji ile bir-likte ihtiyacı artan meslek gruplarıdır Bu mesleklerin yeni ve gelişmekte olması ve bu alanda az personel bulunması nedeniyle ccedilok kazandıran meslek grubunda yer alır Dijitalleşen duumlnyada meslek anlayışı ve ihtiyacı da farklılaşır Geleceği olan meslekleri tercih edecek genccedillere ne oumlnerilir Geleceği olan meslekleri tercih edecek bu alanda kariyer yapacak genccediller oumlncelikle bu konudaki akademik kariyerinizi en iyi şekilde tamamlayın Uzmanlık alanlarınıza goumlre eğitimlerden destek alın Suumlrekli kendinizi geliştirin yaptığınız işin en iyisini ya-pın Meslek seccediliminde nelere dikkat etmeli Mesleğinizin kişilik oumlzelliklerine uyup uymadığına akademik ve gerekli becerileri ta-şıyıp taşımadığına dikkat etmelisiniz Seccediltiğiniz meslek grubunun suumlrekli yapabilece-ğiniz bir iş olması aile ve sosyal hayatınızı da etkiler Gelir duumlzeyinizde hayat tarzınızı etkileyen oumlnemli bir faktoumlrduumlr
S A Y F A 3 1 S A Y I 5
Meslek seccedilimi sırasında yerinde bir karar alabilmek iccedilin gence duumlşen goumlrevler 1 Kendinizi iyi tanıyın Genccedil bedensel oumlzellikleri sağlık durumu guumlccedilluuml ve zayıf youmlnleri zekacirc duumlzeyi ve zekacirc biccedilimi oumlzel yetenekleri ve yeteneksiz olduğu alanlar ilgi ve istekleri kişilik ve karakter yapısı ulaş-mak istediği idealler ve arzu ettiği başarı tuumlruuml hakkında bilgi sahibi olmalıdır 2 Meslekleri tanıyın Genccedil meslekleri tanımalı buumltuumln meslekler hakkında bilgi toplayamazsa da seccedilmeyi planla-dığı mesleği iyi tanımalıdır Genccedil mesleğin veya mesleklerin tarihccedilesini evrimini yapılacak işin niteliğini ccedilalışma ortamını ve koşullarını meslekte aranan yaş yetenek cinsiyet bilgi tuumlruumlnden oumlzellikleri mesleğe nasıl hazırlanıldığı meslekte ccedilıraklık suumlresini yuumlkselme ve iler-leme şansını kazanccedil durumunu iş bulma olasılığını ve işin uumllke ccedilapındaki geccedilerliğini bilmeli-dir 3 Kendi oumlzellikleriniz ile seccedilmeyi amaccedilladığınız mesleğin nitelikleri arasındaki uygunluğu araştırın Genccedil rastgele seccedilim yapmaktan kaccedilınmalı seccedilmeyi duumlşuumlnduumlğuuml meslekte aranan niteliklerin kendisinde bulunup bulunmadığını goumlzden geccedilirmelidir Genccedil yetenekli olmadığı ilgi duy-madığı bir alana youmlnelmekten ve ani kararlar almaktan kaccedilınmalı seccedileceği mesleğin buumltuumln yaşamını şekillendireceğini unutmamalıdır Genccedil birey-meslek uygunluğu sağlandığında ancak mutlu olabileceğini hatırdan ccedilıkarmamalıdır
Aysel KATARCI
Besni RAM RehPskDanışHizBlmBşk
KAYNAKCcedilA Kaynakccedila Altun İ (2000) Kocaeli Sağlık Yuumlksekokulu oumlğrencilerinin kişisel değerleri ve meslek seccedilimlerine etki eden faktoumlrler I Uluslar arası amp VIII Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı Antalya 75- 77 Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi The Journal of Social Sciences Institute SayıIssue35 ndash Sayfa Page 35 ISSN 1302-6879 VANTURKEY LİSE OumlĞRENCİLERİNİN KARİYER DUumlŞUumlNCELERİNİ ETKİLEYEN FAKTOumlRLERİN İNCELENMESİ-FFUNDA AKKOCcedil BUCA EĞİTİM FAKUumlLTESİ DERGİSİ 32 (2012) httpwwwmeligorgtrcocuklarimiz-icinAileye-Dusen-Gorevler24 httpswwwiienstitucombloggelecegi-olan-meslekler
Yeteneklerinizin ve duumlnyanın ihtiyaccedillarının kesiştiği yerde mesleğiniz yatıyor
-Aristo
S A Y F A 3 2
Değişen ve gelişen duumlnya koşulla-
rı iccedilerisinde meslek ve kariyer kavramları
hem gelişimin ve değişimin bir parccedilası
olmuş hem de gelişimin ve değişimin
kendisi konumundadır 1900rsquoluuml yılların
başlarından itibaren ABD başlamış olan
ve guumln geccediltikccedile değeri anlaşılan meslek
ve kariyer kavramları uumllkemizde ise bu-
guumln yadsınmayacak derecede oumlnemini
korumaktadır Elbette ki bu iki kavram
guumlnuumlmuumlze ulaşana kadar ccedileşitli evreler
geccedilirmiş oldu
Bireyin iccedilinde bulunduğu hayat
koşulları iccedilerisinde anlam bulduğu el-
betteki iş ve meslek durumu ile daha da
anlam kazanacaktır Okul hayatının baş-
larında ilgi ve yetenek ile başlayan reh-
berlik suumlreci daha sonra eğitimin sonla-
rında iş ve meslek youmlnlendirmesi ile ni-
hayetine ulaşır Bilindiği uumlzere gerek reh-
berlik hizmetleri olsun gerek mesleki
rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmet-
leri olsun Tuumlrkiyersquonin model aldığı uumllke
ABD olmuştur Uumllkemiz mesleki danış-
manlık ve kariyer danışmanlığı kavramla-
rının oumlnemini ccedilok sonradan fark etmiş
olmasına rağmen buguumln iş sahasının ge-
nişlemesi ve yeniduumlnya duumlzeninin suumlrekli
yenileşme hareketleri beraberinde bu iki
kavramın oumlnuumlnuuml istemsizce accedilmaktadır
Tarihsel suumlreci incelersek Tuumlrkiyersquode reh-
berlik hizmetleri 1950rsquolerde Marshall
Planı kapsamında Amerikalı uzmanların
uumllkemize gelmesi ve bazı Tuumlrk eğitimcile-
D İ P N O T
TUumlRKİYEDE MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER
DANIŞMANLIĞI
rin ABDrsquode eğitim goumlruumlp yurda doumlnmesi
ile başlar Mesleki rehberlikte 1950rsquoden
bu yana gelen tarihsel rehberlik dilimden
yararlanmıştır Milli Eğitim Bakanlığı bu
konuda ilk adımı atan kurumlardan ol-
muştur MEB bu suumlreccedilte ccedileşitli ilgi yete-
nek ve eğilimlerle ilgili teknik araccedil ve ge-
reccediller hazırlamış ve uygulamıştır Tabi ki
bu suumlreccedilte hazırlanan ve uygulanan tek-
niklerde tamamen kopya bir suumlreccedil olma-
mış kuumlltuumlrel alt yapıda goumlz oumlnuumlnde bu-
lundurulmuştur Aynı zamana MEB o douml-
nemlerde eğitim şuralarında mesleki reh-
berliğin oumlnemini uumllkenin kalkınması nok-
tasında hedef koymuştur Bu konuda atı-
lan en buumlyuumlk adım Gazi Eğitim Enstituuml-
suumlnde oumlğretmen yetiştiren programlara
ldquoRehberlik ve Danışma Dersirdquo nin konma-
sı ve tuumlm resmi kaynaklarda meslek seccedili-
mi ve youmlneltmenin oumlneminin vurgulan-
ması oldu Daha sonra gerek rehberlik
olsun gerek mesleki rehberlik olsun MEB
ccedileşitli adımlar attı fakat atılan adımlar
bazen sekteye uğradı Oumlrneğin mesleki
rehberliğin kimin yapacağı ve yahut kay-
nak alan nerden karşılanacak şeklinde bir
takım belirsizlikler soumlz konusu oldu Bu
belirsizlik doumlnemi birccedilok arayışa sebep
oldu belirsizlik suumlreci ise mesleki rehber-
lik ve kariyer alanında birccedilok bilgi sağla-
mış oldu
S A Y F A 3 3 S A Y I 5
2000rsquoli yıllara yaklaşırken daha oumlnce
belirttiğimiz gibi gelişen ve değişen duumlnyada
meslek ve kariyer kavramına daha ccedilok ihtiyaccedil
duymuş ve bu meslek kariyer alanlarında daha
ccedilok pratiklere ihtiyaccedil duydu Ccediluumlnkuuml artık bu
hizmetlerin sadece liseye ya da uumlniversiteye
geccedilişte ve meslek seccedilimi kararı ile sınırlı olma-
dığı tuumlm yaşam suumlresince ve buumltuumlnsel kariyer
gelişimine youmlnelik olması gereğine dikkat ccedileken
akademisyenlerin makale ve kitaplarında
lsquomesleki gelişim suumlrecirsquo ve lsquomesleki gelişim gouml-
revlerirsquo nden soumlz edilmeye başlanmıştır Mesle-
ki Rehberlik ve Kariyer Psikolojik Danışmanlığı
alanında uumlniversitelerde uygulamalı (deneysel)
tez ccedilalışmaları ve oumllccedilek geliştirme veya uyarla-
ma ccedilabaları dikkate değer bir ivme kazanmıştır
Devamında uumlniversitelerde PDR alanı oumlnem
kazanmış ve uumlniversitelerde accedilılan boumlluumlm sayısı
hız kazandı Uumlniversitelerin birccedilok alanında
mesleki rehberlik dersi kondu Kariyer danış-
manlığı adı ile birccedilok alana sertifika verildi Uumll-
kemizde gelecek umutlarının uumlniversite eğiti-
mine bağlandığı ve oumlğrencilerin buumlyuumlk bir yarışı
aşarak hak kazandığı uumlniversitede iyi bir prog-
ram seccedilme kaygısı oumlğrencileri okul dışında uumlni-
versiteye giriş sınavlarına hazırlayan oumlzel ders-
hane sektoumlruumlnuuml yaratmıştır Bu kurumlarda
goumlrevli rehber oumlğretmenlerin oumlğrencinin uumlni-
versiteye giriş puanlarına goumlre girebileceği
uumlniversite ve boumlluumlmleri teknik bir sıralama
yaparak oumlğrenciyi youmlnlendirme uygulaması
ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir yardım tuumlruumlnuuml
doğurmuştur Oumlte yandan İŞKUR da aynı şe-
kilde mesleki rehberlik kavramına oumlnem ver-
miş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli raporlar hazırla-
mış ve sunmuştur
Gelinen noktada buguumln Tuumlrkiyersquode
meslek rehberlik ve kariyer danışmanlığı oumlne-
mini korumaktadır Ccedileşitlenen meslek alanları
ve dallarına atfen ilgiye yeteneğe ve eğilimle-
re daha ccedilok oumlnem verilmektedir Mesleki reh-
berlik ve kariyer danışmanlığı ise duumlnyadaki
ivmeleri ve gelişmeleri goumlz ardı etmemekle
muumlmkuumln olur uumlniversiteye giriş puanlarına
goumlre girebileceği uumlniversite ve boumlluumlmleri tek-
nik bir sıralama yaparak oumlğrenciyi youmlnlendir-
me uygulaması ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir
yardım tuumlruumlnuuml doğurmuştur Oumlte yandan İŞ-
KUR da aynı şekilde mesleki rehberlik kavra-
mına oumlnem vermiş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli
raporlar hazırlamış ve sunmuştur
Huumlseyin KARTAL
Besni RAM RehOumlğrtPsikolojik Danışman
S A Y F A 3 4
Bir yolculuğa ccedilıkmaya karar verdikten
sonra ne yaparsınız İlk olarak nereye
gideceğinize yani yolculuk sonunda nere-
ye ulaşacağınıza karar verirsiniz Sonra-
sında da yola ne zaman ccedilıkacağınıza han-
gi ulaşım yolunu tercih edeceğinize bilet
alıp almayacağınıza dair seccedilimler yapar
ve harekete geccedilersiniz Kısaca yolculuğu-
nuzun tuumlm ayrıntılarını planlar ve kendi-
nize bir yol haritası ccedilıkarırsınız Kariyer
planlamak ve bu doğrultuda meslek seccedili-
minde bulunmak da bir yolculuktur Bu
yolculuğa ccedilıkmadan oumlnce bir yol haritası
ccedilıkarmak ve bu harita doğrultusunda ha-
reket etmek iyi bir kariyer yolculuğu iccedilin
ilk adımdır
Kariyer koumlken olarak Fransızca
ldquocarrieacutererdquo kelimesinden gelmektedir Ke-
lime oumlznel anlamı ldquobir yere ccedilıkan bir yere
gelenrdquo olarak ifade edilmektedir Tanımı-
na bakacak olursak kariyer bir oumlmuumlr bo-
yu yaşanan olaylar dizisi bireyin meslek
ile diğer yaşam rollerinin birbirini izleme-
si sonucu oluşan genel oumlruumlntuuml ve gelişim
ccedilizgisinde oumlzellikle mesleki rollerde yuumlk-
selme duraklama ve gerilemeyi iccedileren
suumlreci ifade eden kavramdır
(Kuzgun2006) Goumlruumllduumlğuuml gibi kariyer
yolculuğu yaşamımız boyunca devam edi-
D İ P N O T
KARİYER PLANLAMANIN YOL HARİTASI
yor Bu yolculukta meslek seccedilmek ve o
mesleği yapıyor olmak uğradığımız du-
raklardan biri Mesleki roluumlmuumlzuumln yanı
sıra bu yolculuğa diğer yaşam rollerimiz
olan ccedilocuk anne baba kardeş eş
komşu vb rollerimiz de eşlik ediyor En
oumlnemlisi de yolculuğumuz bir duumlzluumlkte
değil inişli ccedilıkışlı bir şekilde suumlruumlyor Peki
tuumlm bunlar ne demek oluyor Bir mes-
lek seccediliminde bulunulduğunda oumlmuumlr
boyu bu mesleği yapmak zorunda değil-
siniz belki zamanla meslek değişime uğ-
rayacak belki de meslek değişikliğinde
bulunmak isteyeceksiniz Kariyer planla-
ma tek bir gidiş hakkının olduğu bir yol-
culuktan ziyade birden fazla yollara sa-
hip ccedileşitli alternatiflerin olduğu bir suuml-
reccedil Aynı zamanda meslek seccediliminden
ziyade bir kendini tanıma ve geliştirme
suumlrecidir İyi bir kariyer yolculuğu yap-
mak istiyorsanız kendinizi tanımanız ve
yapmak istediğiniz işimesleği tanıma-
nız bu işimesleğe yaparken değerleri-
nizi bilmeniz oldukccedila oumlnemli Yani yap-
mak istediğiniz işimesleği istiyor olmalı-
sınız istediğiniz işmeslek kendi ilgi ye-
tenek ve mesleki değerlerinize( kazanccedil
unvan iş olanakları vb) uygun olmalı ve
yaptığınız işmesleğe birileri değer veri-
yor olmalı ve bu değerler sizin mesleki
değerlerinizle uyumlu olmalı Yani iste-
diğiniz bir işi yapacak yeteneğiniz yoksa
ancak hayal kurarsınız Yapabileceğiniz
bir işi sevmiyorsanız mutsuz olursunuz
Başkalarının değer vermediği bir iş ile
uğraşırsanız ekonomik karşılığını veya
mesleki doyumunu alamazsınız
(Erkut2016) Tuumlm bunların bir arada
sağlayan işmeslek seccedilimi iyi bir kariyer
yolculuğunun diğer adımıdır
S A Y F A 3 5 S A Y I 5
İyi bir kariyer yolculuğunun adımlarına goumlre yol haritamızı ccedilıkaracak olursak
Kendimizi tanımak iccedilin ldquoBen kimim Benim ilgi ve yeteneklerim nedir Ben ne yapa-
bilirimrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Yapmak istediğiniz işmesleği tanımak iccedilin ldquoHangi mesleği seccedilebilirim Seccedilmek iste-
diğim işmesleğin oumlzellikleri nedir Benim oumlzelliklerim ve işmesleğin oumlzellikleri ne ka-
dar uyumlu Bu işmesleği yapmak iccedilin ne yapmak gerekiyor Hangi lise veya uumlniver-
siteye gidebilirim Bu işmeslek iccedilin diploma yanında başka nelere ihtiyacım varrdquo vb
soruları sorabilirsiniz
Mesleki değerlerinizi bilmek iccedilin ldquoBu işmesleği yaparken ne kazanmak istiyorum
(para saygınlık unvan rahat gezmek tek başınalık gibi) Toplum bu işmesleğe ne
kadar değer veriyor Bu işmesleğin iş olanakları nedir Oumlzel sektoumlrde mi devlet ku-
rumlarında mı ccedilalışmak istiyorum Bu işmesleği nasıl yapmak istiyorum Bu iş
mesleğin iş olanakları değişikliğe uğrarsa ne yaparım Yapmak istediğim işmeslek
gelecekte yeri ne olurrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Tuumlm bu sorularına cevabına uygun olan mes-
lekleri belirleyip meslekler hakkında daha fazla
bilgi edinip araştırma yapabilirsiniz Meslek
elemanlarıyla goumlruumlşebilirsiniz Karar verirken
sormanız gereken diğer bir soru ise ldquoBu iş
meslek seccediliminde mutlu musunuzrdquohellip Sorulara
cevap veren meslekler aynı zamanda bu iş
mesleği yaparken mutlu olacağınız seccedilimler
olmalı Eğer mutlu olacağınız bir seccedilim olmazsa
yaşamınızın bir kısmında mutlu olmadığınız
bir doumlnem yaşayacak olabilirsiniz Kariyer
planlamak bir nevi kendiniz iccedilin doğru ve
mutlu bir işmeslek seccedilimi yapmak ve bu se-
ccedilim doğrultusunda ccedilalışmalarda bulunmak ile
ilgilidir Tuumlm bunları karşılayan bir planlama
iccedilin iyi bir kariyer yolculuğu olduğundan bah-
sedebiliriz
İyi bir kariyer yolcuğu iccedilin yol haritasını ccedilıkarırken yolculuk bileti gibi bize yar-
dımcı olabilecek kaynaklarımız ise
S A Y F A 3 6
Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi (MBS)
D İ P N O T
Kişinin kendisini tanımasına yapmayı sevdiği şeyleri ve yeteneklerini keşfetmesine meslek seccedili-mine yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur Sisteme httpmbsmebgovtr adresinden ulaşıp uumlcretsiz uumlyelik oluşturabilirsiniz Oluşturulan uumlyelik sonrasın-da sistemde yer alan testlerdeki sorulara verdiğiniz cevaplara goumlre meslek eşleştirmesinde bulunuyor Sistem zaman zaman guumlncellemeler nedeniyle tam işlevsel olarak ccedilalışmayabiliyor Bu yuumlzden ara ara girip tekrar kontrol ederek faydalanabilirsiniz
Mesleğim Hayatım Portalı
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Muumlduumlrluumlğuuml
tarafından hazırlanmış olup mesleki ve teknik eği-
timde yer alan liseler ve boumlluumlmler hakkında bilgi
vermektedir Bu boumlluumlmlerin gelecekteki iş imkacircnla-
rı staj olanakları iş olanları meslek tanıtımları gibi
birccedilok konuda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Por-
tala httpsmeslegimhayatimmebgovtr adre-
sinden ulaşabilirsiniz Portalda yer alan videoları
izleyebilir dokuumlmanları inceleyebilirsiniz
S A Y F A 3 7 S A Y I 5
Tuumlrkiye İş Kurumu (İŞKUR) ldquoMeslekleri Tanıyalımrdquo
Duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmesleği adıyla aratarak mesleğin ta-
nımı goumlrevleri mesleğin gerektirdiği oumlzellikler ccedilalışma or-
tamı ve koşulları mesleğe sahip olmak iccedilin alınacak eğitim-
ler iş olanakları mesleki kariyer suumlreci hakkında ayrıntılı
bilgilerin yer aldığı dosyalara ulaşabilirsiniz Merak ettiğiniz
veya duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek hakkında ayrıntılı bilgilere
bakarak size olan uyguluğunu değerlendirebilir meslek se-
ccedilime youmlnelik kararlar alabilirsiniz Kurum web sitesine gir-
diğinizde Online İşlemler sekmesinden Meslekler Soumlzluumlğuuml
rsquonuuml seccedilip Tuumlrk Meslekler Soumlzluumlğuuml ve Meslekleri Tanıyalım
başlıklarını inceleyebilirsiniz Kurum web sitesine https
esubeiskurgovtr adresinden ulaşabilirsiniz
Yuumlksekoumlğretim Program Atlası
YoumlkAtlas olarak bilinen bu sistem ise Yuumlksekoumlğretim
Kurulu tarafından hazırlanmış olup uumlniversitelere ilişkin
ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Sistemde yer alan başlıklar
aracılığıyla uumlniversiteler oumln lisans ve lisans boumlluumlmleri
meslek tanıtımları mezunlarının KPSS TUS DUS gibi sı-
navlardaki başarı bilgilerine bir oumlnceki yılın sonuccedillarına
goumlre yerleşen oumlğrencilerin Yuumlksekoumlğretim Kurumları Sına-
vı kapsamında Temel Yeterlilik Testi ve Alan Yeterlilik Tes-
ti netlerine ulaşabilirsiniz Bu bilgiler doğrultusunda mes-
lek ve uumlniversite tercihinde bulanabilirsiniz Seccedilmek iste-
diğiniz mesleğe okumak istediğiniz boumlluumlm ve uumlniversite-
ye karar verebilir buna goumlre ccedilalışmalarınızı planlayabilirsi-
niz Sisteme httpsyokatlasyokgovtrindexphp adre-
sinden ulaşabilirsiniz
S A Y F A 3 8
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi
D İ P N O T
buumlnyesinde bulunan projeler aracılığıyla boumlluumlm-
uumlniversite tercihi staj ve iş olanakları ve mesleki eğitim
suumlreccedilleri kapsamında destek uumlniversiteye hazırlananlara
uumlniversite okuyanlara ve kamu ccedilalışanlarına destek ol-
maktadır UumlNİ-VERİ Projesi kapsamında uumlniversite tercih-
lerine yardımcı olmak amacıyla lisans boumlluumlmleri hakkında
İş Bulma Suumlresi Başlangıccedil Uumlcreti Nitelik Uyuşmazlığı Ka-
muda İşe Yerleşme Oranı Firma Buumlyuumlkluumlğuuml Dağılımı ve
Sektoumlr Bazında Dağılım konularında grafiklerle istatistik-
sel veriler sunarak bilgilendirmektedir İlgili boumlluumlm mezu-
niyeti sonrasında iş bulma ve mesleki kazanccedil durumunu
daha net bir şekilde goumlrebilirsiniz Bu bilgilere bakarak
oumlzellikle duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek ve buna bağlı olarak okumak istediğiniz boumlluumlmuuml de-
ğerlendirebilir mesleki değerlerinize uyumu noktasında karar verebilirsiniz Danışman
Bilgi Sistemi (DABİS) Projesi kapsamında ise UumlNİ-VERİ ile sunulan bilgilerin kapsamı da
artırılarak uumlniversiteler bazında boumlluumlm karşılaştırması yaparak bilgilendirmektedir Bu
sistemden faydalanmak iccedilin rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlardan veya uumlniver-
sitelerin kariyer merkezlerinden destek alabilirsiniz Uumlniversite okurken kariyerinizi
şekillendirmek amacıyla Yetenek Her Yerde Staj Seferberliği Soumlz Yetenekte ve Kari-
yer Planlama Dersi Projeleri kapsamında gerccedilekleştirilen ccedilalışmaları inceleyebilir pro-
jelere katılabilirsiniz Stajiş deneyimleri kazanarak okuduğumuz boumlluumlmmeslek daha
yakından tanıyabilirsiniz Proje ve bilgilere httpswwwcbikogovtr adresinden
projeler sekmesinden ulaşabilirsiniz
İyi bir kariyer yolculuğunda yol haritanızı oluştururken kendinize soracağınız sorular ve
yardım alacağınız kaynaklar sizlere oldukccedila yardımcı olacaktır Bu yolculukta karar verme
suumlrecinde aileniz ve rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlarınızdan da destek alabilirsi-
niz Unutmayın ki bu yolculuğun tek bir gidiş yolu bulunmamakta ve doumlnuumllmez değildir
Her bireyin yolculuğu farklı yollardan ve kendine oumlzel olacaktır
Fatma BAYKAL
Psikolojik Danışman
AC Yamazaki Ortaokulu
S A Y F A 3 9 S A Y I 5
NEDEN MESLEKİ EĞİTİM
Her ccedilocuk farklı oumlzelliklere yetenekle-
re ve ilgilere sahiptir Zamanında ve doğru
yapılacak bir rehberlik ve youmlnlendirme ile ba-
şarılı olamayacak ccedilocuk yoktur Bu nedenle
aldıkları eğitim onların buumltuumln hayatını temel-
den etkileyecektir Oumlte taraftan 21yuumlzyılın iş
duumlnyasının ccedilocuklarımızdan beklentisi ccedilok
yuumlksektir İşte doğru okul seccediliminin oumlnemi
tam bu noktada karşımıza ccedilıkıyor
Peki hem oumlğrencilerin hem de veli-
lerin okul seccedilimi konusunda oumlzellikle dikkat
etmesi gereken başlıca hususlar nelerdir
Bu sorudan hareketle bize ayrılan bu bouml-
luumlmde mesleki ve teknik eğitim ile buna
paralel olarak doğru okul seccediliminde dikkat
edilmesi gereken hususları mesleki ve tek-
nik eğitimin oumlnemini ve mesleki teknik eği-
timin uumllkemizdeki konumunu kısaca masa-
ya yatırdık
Doğru Okul Seccediliminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uumllkemizde hemen hemen her veli ccedilocuğu iccedilin lise tercihinde bulunurken akademik eğitime odaklana-rak sırasıyla Fen Liseleri Sos-yal Bilimler Liseleri Anadolu Liseleri tercihinde bulunmak-tadır Akademik eğitim veren okullara yerleşemeyen ccedilo-cuklar iccedilin mesleki eğitim en son tercih olarak duumlşuumlnuumll-mektedir Bu duumlşuumlncede olan ebeveynlerimize şunu hatırlatmak isterim ki doğru bir okul tercihi ccedilocuğun
kendi ilgi ve yeteneklerinin farkında olarak kendisi hak-kında reel bir değerlendir-me yapabilmekten geccedilmek-tedir Bu anlamda tercih suumlrecinde velilerin roluumlnuumln duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde ebeveyn-lerin de ccedilocukları hakkında gerccedilekccedili bir bakış accedilısına sahip olması oumlnem arz et-mektedir
Bu bağlamda anne babaların ccedilocuklarını iyi tanı-maları gelecekle ilgili kariyer planlamasını gerccedilekccedili yapma-
larını sağlayacaktır Her bire-yin kendine oumlzguuml ilgi ve yete-neklerinin olduğu goumlz ardı edilmeyerek ccedilocuğun lsquobiriciklikrsquo youmlnuumlnuumln lsquosıradanlaşmasınarsquo fırsat ve-rilmemelidir Unutulmamalı-dır ki balığa uccedilmayı file ağa-ca tırmanmayı oumlğretmeniz muumlmkuumln değildir
S A Y F A 4 0
Mesleki ve Teknik
Anadolu
Liselerinderdquo
uygulanan
programların
farklılıklarını ve bu
farklılıkların
kendilerine
sağlayacağı
avantajları iyi
anlamaları son
derece oumlnemlidir
Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitim Durumu ve Avantajları
Duumlnyada ve Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitimin Oumlnemi
2005 yılında AB iccedilinde yapılan bir araştırmada velilere zorunlu eğiti-mi tamamlamış oumlğrenciye genel mi meslek eğitimi mi tavsiye edersiniz sorusu youmlneltilmiştir İngiltere Fran-sa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş uumllkelerde yaşayan velilerin 70rsquoi gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok daha aşağılarda kalmaktadır
Nitelikli iş guumlcuuml verimli bir ekonomi iccedilin vazgeccedililmez bir unsur-dur Nitelikli iş guumlcuumlne sahip olmanın yolu ise iyi planlanmış mesleki eğitim-le muumlmkuumlnduumlr Mesleki ve teknik eği-tim bu accedilıdan gelişmekte olan ekono-miler iccedilin hayati oumlnem arz etmektedir
21 Yuumlzyılın sanayisinin ihtiyaccedil-larını karşılayacak ve bu bağlamda
uumllkemizin gelişmekte olan sanayisi-nin istihdam noktasında ihtiyaccedil duyduğu nitelikli işguumlcuuml sıkıntısı ccedilektiği duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde gelecekte meslek lisesinden mezun olacak nitelikli işguumlcuumlnuumln oumlnemi anlaşıl-mamaktadır
Bu gerccedileklikten hareketle sektoumlr ile sağlam temellerle kurula-cak bir işbirliği neticesinde iş duumln-yası ile entegre olmuş ve iş duumlnya-sının ihtiyaccedil duyduğu meslek ve alanlarda nitelikli işguumlcuumlnuumln yetişti-rilmesini sağlayacak bir mesleki ve teknik eğitim Tuumlrkiyersquonin 2023 ve 2071 hedeflerine ulaşması yolunda en buumlyuumlk role sahip olacaktır
uygulanan programların farklılıkla-
rını ve bu farklılıkların kendilerine
sağlayacağı avantajları iyi anlama-
ları son derece oumlnemlidir
2012 yılından itibaren tuumlm
meslek liselerinin eğitim sistemi-
miz iccedilerisinde ldquoMesleki ve Teknik
Anadolu Lisesirdquo olarak isimlendi-
rilmeleriyle birlikte meslek liseleri
arasındaki farklılıklar accedilısından
kamuoyunda bir belirsizlik duru-
mu oluşmuştur Kafalardaki bu
soru işaretinin giderilmesi accedilısın-
dan meslek lisesi tercihi yapacak
oumlğrenci ve velilerimizin ldquoMesleki
ve Teknik Anadolu Liselerinderdquo
D İ P N O T
İngiltere Fransa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş
uumllkelerde yaşayan velilerin 70 gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki
eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok aşağılarda kalmaktadır
S A Y F A 4 1 S A Y I 5
miştir
Mesleki Eğitimde Paradigma değişikli-
ğine yol accedilan bu değişikliklerden sonra oumlzel-
likle ortaoumlğretimde alternatif bir okul duumlzeyi-
ne ccedilıkarılan mesleki eğitim merkezlerine olan
ilgi artmış bu oumlğrenciler işletmede yaparak
yaşayarak uygulamalı bir şekilde mesleklerini
oumlğrenme fırsatı bulmuştur Ayrıca mesleki
eğitim merkezlerini tercih eden tuumlm oumlğrenci-
ler ile meslek liselerinde işletmede beceri
eğitimi (staj) alan her oumlğrencinin staj uumlcret
alması devlet garantisi altına alınmıştır
Ayrıca 09122016 tarih ve 6764 sayılı
Kanun Huumlkmuumlnde Kararnamenin yayımlanma-
sıyla Tuumlrkiyersquonin mesleki eğitimi iccedilin bir doumlnuumlm
noktası sayılabilecek gelişmeler yaşanmıştır
Kararnameyle ccedilıraklık eğitimin oumlrguumln eğitim
kapsamına alınması işletmelere devlet deste-
ğinin oumldenmesi meslek liseli oumlğrencilerin uy-
gulamalı atoumllye meslek derslerine başladığı 9
Sınıftan itibaren sigortalanması ve 12072019
tarihli Ortaoumlğretim Kurumları Youmlnetmeliğinde
yapılan değişiklikle Mesleki Eğitim Merkezi oumlğ-
rencilerine lise diploması alma hakları veril-
Uumllkemizde ortaoumlğretim mezunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda meslek lisesi
mezunlarının istihdamda başı ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi mezunlarının oumln lisans
ve lisans mezunlarından da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere yansımaktadır
etmekte ve edindikleri mesleğin avantajlarını
bir oumlmuumlr yaşamalarını sağlamaktadır Bunun
en buumlyuumlk kanıtı mezunlarının kamuda ve oumlzel
sektoumlrdeki istihdam duumlzeyleridir
Tuumlm bu bilgiler ışığında Guumlccedilluuml Tuumlrki-
ye İccedilin Mesleki Eğitim gerccedileğinden hareket-
le uumllkemizin 2023 ve 2071 iccedilin belirlediği kal-
kınma hedeflerini yakalayabilmesinin yolu
doğru ve gerccedilekccedili sektoumlrel analizlerin ışığında
yapılacak mesleki eğitim planlamalarından
geccediltiği yadsınamaz bir gerccedilekliktir Bu gerccedile-
ğin farkında olan Bakanlığımız bu yeni suumlreccedil-
teki paradigma değişikliği ile mesleki eğitimi
tercih edecek her bir oumlğrencimize istihdam
olanaklarını sağlayacak her tuumlrluuml desteği ve-
receğinden hiccedilbir velimizin ve oumlğrencimizin
kuşkusu olmasın
Nevzat AVŞAR
Besni Osman İsot MTAL Muumlduumlruuml
Uumllkemizde oumlzellikle 2016dan bu ya-
na mesleki eğitimde paradigma değişikliği
ile beraber yapılan iyileştirmeler mesleki
eğitim veren okullarımızın donatım moder-
nizasyonunun sektoumlruumln ihtiyaccedillarına cevap
verecek duumlzeye ccedilıkarılması gerek Bakanlığı-
mız gerekse yerel duumlzeyde sektoumlr ile yapılan
protokoller ve işbirlikleri neticesinde mesle-
ki eğitim hem daha cazip hale getirilmiş hem
de mezunlarının istihdam duumlzeyleri artırıl-
mıştır Oumlyle ki uumllkemizde ortaoumlğretim me-
zunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda
meslek lisesi mezunlarının istihdamda başı
ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi me-
zunlarının oumln lisans ve lisans mezunlarından
da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere
yansımaktadır
Tek dezavantajı maalesef veli ve oumlğ-
rencilerde yerleşmiş bir olumsuz algı olan
meslek liseleri tabiri yerindeyse oumlğrencileri-
ni ldquokollarına altın bilezikrdquo takarak mezun
Değerli Okurlar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bouml-
luumlm Başkanlığımızca hazırlanan DİPNOT Dergimi-
zin bu sayısıyla birlikte ccedileşitli konularda başarıyı
yakalamış kişilerle roumlportaj yapmaya ve bu roumlpor-
tajları yayımlamaya karar verdik Dergimizin iccedileri-
ğinde bu ay kariyer suumlrecini etkileyen faktoumlrler
bizimde goumlrevlerimizden biri kariyer danışmanlığı
olunca kariyer hayatına ldquoCoğrafya Oumlğretmenliğiy-
lerdquo başlayıp 13 yıl bu mesleği icra ettikten sonra
D İ P N O T
ldquoHukukrdquo eğitimini bu yıl tamamlayan ccedilocukluğu-
muzun da birlikte geccediltiği OumlğretmenAvukat Sa-
dun ERYILMAZ ile yapmaya karar verdim Zaman
zaman kendisiyle genccedillerimizi doğru youmlnlendirme
konusunda paylaşımlarda bulunuruz İlk defa ona
profesyonel anlamda sormak istedim Eminim
burada bize ayırabileceğiniz vakit en fazla 10 da-
kikadır Bence bu suumlreyi iyi değerlendirin ccediluumlnkuuml
roumlportaj iccedilerisinde oumlğreneceğiniz ilham alacağı-
nız ipuccedilları var
SO YLEŞİ
O Ğ RTAVUKAT SADUN ERYİLMAZ
İ LE MESLEK SECcedilİ Mİ U ZERİ NE
Sadun Eryılmaz sizi kısaca tanıyabilir miyiz
1980 Besni doğumluyum İlk orta ve lise eğiti-
mimi canım memleketim Besnirsquode tamamladım
17 yıldır coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyo-
rum Guumlzel uumllkemin ccedileşitli yerlerinde goumlrev yap-
tıktan sonra Mersinrsquoe yerleştim ve 10 yıldır Mer-
sinrsquode yaşıyorum Duumlzenli olarak koşu yaparım
spor salonuna giderim ve spor en oumlnemli sosyal
aktivitelerimden biridir Okumak benim iccedilin adeta
vazgeccedililmez bir tutkudur Evli ve uumlccedil ccedilocuk sahibi
bir babayım İki oğlum ve bir kızım var
S A Y F A 4 3 S A Y I 5
İlk orta ve lise eğitimimi Besnirsquode tamamladık-
tan sonra Atatuumlrk Uumlniversitesi Fen Edebiyat
Fakuumlltesi Coğrafya Boumlluumlmuumlnuuml kazandım Aslın-
da oumlğrencilik hayatım boyunca hep başarılı bir
oumlğrenciydim Okulun ve sınıfın en ccedilalışkan oumlğ-
rencilerinden biri oldum her zaman Memur
ccedilocuğuydum Babam Besni Lisesinde hademe
olarak goumlrev yapardı Oumlğretmenlerden aldığı
kitapları bana getirir ve ben okuduktan sonra
onları tekrar teslim eder bir yenisini getirdi
bana Kendim kitap alamazdım ve kitap ihtiya-
cımı babam bu şekilde karşılardı Okuma alış-
kanlığımı babama borccedilluyum Rahmetli babam
sayesinde ilkokuldan beri inanılmaz bir okuma
alışkanlığı kazandım Başarılı bir oumlğrenci ol-
mamda bunun ccedilok buumlyuumlk bir katkısı olduğuna
inanıyorum Halen okuyorum ve okumaya da
nefes aldığım muumlddetccedile devam edeceğim in-
şallah
1997 yılında kazandım ilk uumlniversiteyi Ve ina-
nın tam anlamıyla bilgisayar ve internet ile o
zaman tanıştım aslında Yani o ana kadar başa-
rılı bir oumlğrenci olmamda şuan ki gibi teknolojik
suumlreccedillerin pek etkisi yoktur kesinlikle En
oumlnemli bilimsel destekccedilimiz Besni Halk Kuumltuumlp-
hanesiydi Ve gazetelerden kupon biriktirerek
aldığımız ansiklopedilerdi bizim başucu yardım-
cımızdı Oysa şu an oumlğrencilerin sahip olduğu
imkacircnları duumlşuumlnuumlyorum da bizim iccedilin hayal
olan şeylerin hepsi şu an onlar iccedilin mevcut
Yeter ki kendilerine inanıp duumlzenli şekilde ccedila-
lışmayı alışkanlık haline getirsinler Başarama-
yacakları hiccedil bir şey yok aslında Daha sonra
Anadolu Uumlniversitesi Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitir-
dim Hem oumlğretmen hem oumlğrenci olmak be-
nim iccedilin ccedilok alışılır bir durum haline geldi
Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitirdikten sonra Uluslara-
rası Kıbrıs Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesini ka-
zandım 2020 yılında mezun oldum hukuk fa-
kuumlltesinden ve yakında avukatlık stajına baş-
layacağım Hukuk Fakuumlltesi okurken de boş
durmadım Anadolu Uumlniversitesi Accedilık Oumlğretim
Fakuumlltesi Uluslararası İlişkiler Boumlluumlmuumlnuuml ka-
zandım Şuan 3 sınıfım Hukuk Fakuumlltesinden
mezun olduktan sonra sınavsız ikinci uumlniversi-
te hakkından faydalanarak İstanbul Uumlniversi-
tesi Uzaktan Eğitim Siyaset Bilimi ve Kamu
Youmlnetimini kazandım ve şuan 2sınıfım Biraz
zor olsa da aynı anda iki fakuumlltede iki ayrı bouml-
luumlm okumak insan ccedilalışınca her şey kolaylaşı-
yor aslında Bakalım bu fakuumllteler bitince bel-
ki yeni boumlluumlmler okuyacağım Hem oumlğretmen
hem oumlğrenci olmak yerini hem avukat hem
oumlğrenci olmaya bırakacak belki Dedim ya ne-
fes aldığım muumlddetccedile okumaya devam
Eğitim yıllarınızı nasıl geccedilirdiniz kendinizi geliştirmek iccedilin neler yaptınız
İnsanın sahip olduğu imkacircnlar yetenekleri ve
elbette şansı hayattaki başarısını belirler Ama
buumltuumln bunlara sahip insanların bile başarılı olama-
malarının nedeni hayata gelişme odaklı bakama-
malarıdır İnsanın kendisine ve yapabileceklerine
olan inancı nasıl bir hayata sahip olacağını belir-
ler aslında Mutlaka hepimizin hayatta başarısız-
lıkları ve kaybettiği anları mevcuttur Bu zaten ha-
yatın olağan bir durumudur Sonsuz başarı ve son-
suz kazanmak yoktur ki insan hayatında Oumlnemli
olan başarısızlıklardan ders ccedilıkarmak ve bir sonra-
D İ P N O T
ki suumlreccedilte başarıyı yakalayabilmektir Bilim insan-
ları kendilerine ait bir buluşu ortaya ccedilıkarırken
defalarca kez başarısız olduktan sonra buluyorlar
O nedenle başarısızlıklar aslında hayat tecruumlbesi-
dir Bu tecruumlbe yeni başarıları yakalamanın en
oumlnemli anahtarıdır bence Başarısızlık olmadan
başarı ccedilıkmaz ortaya Ayrılmaz bir buumltuumlnduumlr bun-
lar birbirini tamamlayan Yeter ki başarısızlıklar-
dan ders ccedilıkarıp kafa yapısını değiştirip yeniden
denemeyi bilsin insan Başarı işte o zaman gele-
cektir
Başarısız olmadan kimse başarılı olamıyor siz bu soumlz hakkında neler duumlşuumlnuumlyorsunuz
Sizce hayatta başarılı olmanın sırları neler
rultusunda etkin bir planlama yapmak ve bu plan dacirchilince ccedilalışmalarda bulunmak başarıyı getiren oumlnemli unsurlardandır İnsan kendini iyi tanımalı guumlccedilluuml ve zayıf youmlnlerini tespit ettikten sonra oumlzguumlvenli bir şekilde suumlreci youmlnlendirme-lidir Ccediluumlnkuuml yeteneğimizi ilgimizi ve bilgimizi bizden daha iyi bilen olamaz Mazeret uumlretme-den ve tam muumlkemmeliyetccedili olmadan ccedilalışma-lıyız Yaptığımız ccedilalışma en iyi olmak zorunda değil En iyi olabiliyorsa tabii ki ne ala Ama ol-muyorsa ccedilalışmalarımızı yarıda bırakmak ol-maz Muumlcadele ve ccedilalışmaya devam etmeliyiz
Hayatta başarılı olmanın sırları ile ilgili duumlşuumlncelerimi soumlylemeden oumlnce başarının tanı-mını yapmakta fayda var aslında Başarı nedir Bence başarı sonucunun faydalı olduğu duumlşuumlnuuml-len bir eylemi gerccedilekleştirmek bir işin uumlstesin-den gelmektir Yani aslında başarılı olmanın sırrı uumlstuumln yeteneklere ve inanılmaz bir zekacirc duumlzeyi-ne sahip olmak değildir Bunlar başarılı olmayı tabii ki kolaylaştıracaktır ama tamamı buna bağlı değildir kesinlikle Başarılı olan tuumlm insanlar ha-talarından ders ccedilıkarmayı bilen ve başarısızlığa bahane uumlretmeyen insanlardır Bence bu başarılı olmanın ilk şartıdır Ayrıca bir insanın başarılı olabilmesi iccedilin bir hedefi olmalıdır O hedef doğ-
UNUTMAYALIM Başarı en kısa yoldan neticeye ulaşmak değildir Başarı en iyi neticeye ulaşmaktır
S A Y F A 4 5 S A Y I 5
Meslek seccedilimi bir oumlğrencinin hayatında ki en oumlnemli kararlarındandır Ccediluumlnkuuml tuumlm hayatımızı etkileyen bir karardır meslek seccedilimi Ona goumlre boumlluumlm tercih edip sınavlara hazırlanıyor oumlğren-cilerimiz Belki de bir oumlmuumlr boyunca yapacağız o işi O nedenle karar alma suumlreci ccedilok oumlnemli bence Maalesef uumllkemizde meslek seccedilerken goumlnluumlnuumln istediğini değil de daha iyi para ka-zanmak veya aileyi tatmin etmek oumlncelikli ter-cih haline gelmiştir Ccedilocukluktan beri olmak istediği hayal ettiği mesleği Tuumlrkiyersquode iş olana-ğı kısıtlı olduğu iccedilin seccedilmeyen yuumlz binlerce oumlğ-rencimiz var Hele hele aile illa atanması kolay olan veya iş bulma olanağı daha fazla olan mes-leği seccedilmesi iccedilin oumlğrenci uumlzerinde baskı unsuru
oluşturuyorsa maalesef istenilen meslek yeri-ne faklı meslekler tercih edilebiliyor O yuumlz-den ben hali hazırda goumlrevine devam eden bir oumlğretmen olarak oumlğrencilerimizin hayal ettik-leri meslekleri seccedilmelerini destekliyorum Benim ailem bana meslek seccediliminde muumldahil olmadılar aslında Ben kendim oluşturdum tercihlerimi ve ona goumlre girdim sınava Haya-limdeki meslek miydi oumlğretmenlik derseniz hayır değildi Oumlğretmenliği ve oumlğrencilerimi inanılmaz seviyorum aşkla yapıyorum bu mesleği Ama hayalimdeki meslek savcı ol-maktı Onu da tercih hatası nedeni ile gerccedilek-leştiremedim Bu yuumlzden tercih suumlreci ccedilok oumlnemli ccedilok
Meslek seccedilim aşamasında olmazsa olmaz şeyler neler Aileniz bu suumlreccedilte sizi nasıl etkiledi
Tuumlrkiyersquode mesleğini yapan her beş kişiden birisi neden memnun kalmıyor olabilir Bu
durumu genel olarak değerlendirirsek hangi sonuca varabiliriz
Uumllkemizde meslek seccedilimi yapan her beş kişiden birisi memnun değilse seccedilmiş olduğu meslekten işte bir oumlnceki sorunuzda verdiğim cevaplar aslında bu sorunuza da geccedilerli bence Hayal ettiği mesleği değil de iş bulma olanağı daha fazla olan veya ailesinin istediği mesleği yapmak zorunda kalmasıdır bence Bazen oumlğ-rencilerimden biri geliyor yanıma hayal ettiği mesleğin avukatlık olduğunu soumlyluumlyor Ama bu
fakuumllteyi okumasının imkacircnsız olduğunun ccediluumlnkuuml babasının kesinlikle tıp okumasını iste-diğini belirtiyor Ve sonuccedilta doktor oluyor İşte bunun gibi yuumlz binlerce oumlrnek vardır mut-laka Maalesef uumllkemizde bu durum sıkccedila ya-şanmakta Birccedilok oumlğretmen de buna bizzat şahittir eminim
Benim hayalimdeki meslek az oumlnce de sorunuzda cevapladığım gibi savcı olmaktı Yani hukuk fakuumlltesi okumak en buumlyuumlk hayalimdi De-diğim gibi tercih hatası nedeniyle hukuk fakuumlltesi kazanamadım liseden mezun olduktan sonra Ama oumlğretmenlik mesleğini inanılmaz severek ya-pıyorum Hem mesleğime hem oumlğrencilerime ccedilok değer veriyorum Kutsal bir meslek yaptığımın far-kındayım Hammaddesi insan olan bir meslek Yıl-
D İ P N O T
lar sonra farklı meslek gruplarında karşımıza ccedilı-kıp bize ulaşıp bizi sahiplenen unutmayan oumlğ-rencilerimizin varlığı bu mesleğin en muumlkemmel armağanıdır bize O yuumlzden oumlğretmen olmanın en guumlzel yanlarından biridir bu Diktiğiniz fidanın buumlyuumlyuumlp kocaman bir ağaccedil olduğunu goumlrmektir Bu mutluluk oumlğretmenler iccedilin en oumlnemli hazine-dir
Meslek hayatınızda şu ana kadar sizi en ccedilok mutlu eden şeyler nelerdir
Genccedillerin hayatına guumlzel dokunuşlar yapan bir eğitimci olarak hiccedil halen bir şeylerin eksik olduğunu
hissettiniz mi
buumlyuumlk bir kısmı ile irtibattayım Kiminin uumlniver-site mezuniyetine gittim kiminin askerlik yemi-ni toumlrenine Kiminin duumlğuumlnuumlne gittim kiminin ccedilocuğunun suumlnnet toumlrenine Baba gibi veya abi gibi bir ilişki var ccediloğunluğu ile aramızda O yuumlz-den halen kendimi geliştirmek adına sayısız ccedila-lışma yapmaktayım Oumlğrencilerime nasıl daha faydalı olabilirim mantığı ile her sene onlarca hizmet iccedili eğitim faaliyetlerine katılmaya de-vam ediyorum Muhakkak eksik youmlnlerim yuumlre-ğine tam anlamıyla dokunamadığım oumlğrencile-rim var İşte bunları en aza indirebilmek iccedilin halen ilk guumlnkuuml heyecanım ve azmimle kendimi yenilemeye ve geliştirmeye devam ediyorum
İnsan hiccedilbir zaman tam anlamıyla muuml-kemmel olamaz bence Muumlkemmellik sonu olan bir şey değildir Ben 17 yıllık oumlğretmenlik haya-tımda hep daha muumlkemmel bir oumlğretmen nasıl olunabilir anlayışı ile suumlrduumlruumlyorum goumlrevimi Ben artık muumlkemmel bir oumlğretmenim dediğim an aslında tuumlm her şeyi kaybetmişim demektir Gerccedilekten hep oumlğrencilerimin yuumlreğine dokun-dum sizin de değdiniz gibi Meslek hayatım bo-yunca oumlğrencilerim ile olan ilişkimden de zaten bunu bizzat anlıyorum hissediyorum Ccediluumlnkuuml bu duygular karşılıklıdır 17 yıl oumlnce okuttuğum oumlğ-rencilerimle halen goumlruumlşuumlyorum Halen inanıl-maz bir sevgi var aramızda Oumlğrencilerimin ccedilok
S A Y F A 4 7 S A Y I 5
2003 yılından beri coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyorum Hayalimdeki meslek olmasa da asla pişman değilim oumlğretmen olmaktan Zevkle gururla yapıyorum mesleğimi Ama hu-kuk fakuumlltesi yuumlreğimde hep bir sızı olarak kal-mıştı Hiccedil ccedilıkmıyordu aklımdan Aslında liseyi bitirdikten sonra girdiğim uumlniversite sınav so-nucu aldığım puan ile 6 uumlniversitenin hukuk fakuumlltesini kazanabiliyordum 17 yaşındaydım o zaman Ve tercihlerimi şu an olduğu gibi muuml-kemmel bir rehberlik anlayışına sahip oumlğret-menlerimiz tarafından değil bizzat kendim yap-tım Ccediluumlnkuuml o doumlnem bize yardımcı olacak bir rehber oumlğretmenimiz yoktu maalesef Bu da rehber oumlğretmenin ne kadar değerli olduğunun en buumlyuumlk ispatıdır Dokuz hukuk fakuumlltesi terci-hi yapmıştım sınavdan oumlnce Ccediluumlnkuuml bizim oumlğ-rencilik yıllarımızda fakuumllte tercihleri sınav oumln-cesinde forma doldurulup sınav esnasında gouml-revli oumlğretmene teslim ediliyordu Sınav guuml-nuumlnden bir guumln oumlnce arkadaşlarla tercihlerimizi goumlzden geccedilirmek iccedilin buluştuk İlk dokuz terci-him hukuk fakuumlltesi diğerleri oumlğretmenlikti O buluştuğumuz guumln uumlniversitede okuyan bazı arkadaşlarım altı hukuk fakuumlltesi tercihimi sil-dirdi listemden Hukuk okuyacaksan şu uumlniver-sitelerde okuyacaksın diğerlerini okumanın bir anlamı yok oumlğretmenlik oku bari garanti işin
olur dedi Ve bunun uumlzerine listemde olan altı hukuk fakuumlltesini silip yerine oumlğretmenlik yaz-dım İlk uumlccedil tercihim hukuk fakuumlltesi olarak kal-dı Sınav sonucu ccedilok kuumlccediluumlk bir kuumlsuratla hu-kuk fakuumlltesini kazanamadım 17 yaşındaydım ve sağlıklı karar veremedim Belki de dinle-memem gerekti o arkadaşları ama dinledim maalesef Yanlış youmlnlendirildim Belki de bir rehber oumlğretmen yardımı alsaydım ccedilok farklı sonuccedillar olabilirdi hayatımda O guumlnden beri iccedilimde hep bir ukde olarak kalmıştı hukukccedilu olmak 13 yıllık oumlğretmen iken hukuk fakuumllte-sini neden okumuyorum diye duumlşuumlnduumlm ken-di kendime Her guumln saatlerce sınava hazır-landım Oumlğrencilik yıllarımdan ccedilok daha fazla ccedilalışmak zorunda kaldım ccediluumlnkuuml ccediloğu şeyi unutmuştum Ama yılmadım muumlcadele ettim ve 2015 yılında emeklerimin karşılığını alarak hukuk fakuumlltesini kazandım Geccedilen sene me-zun oldum Avukatlık stajına başlayacakken maalesef salgın suumlreci başladı Salgın suumlreci bittikten sonra avukatlık stajını tamamlayıp avukatlık mesleğine geccedileceğim 17 yıldır yap-mış olduğum ve severek yaptığım oumlğretmen-likten ayrılmak beni ccedilok uumlzecek ama hayalimi gerccedilekleştireceğim 40 yaşında radikal bir ka-rar olacak belki bu Ama dediğim gibi haya-limdeki mesleği yapmaya başlayacağım
13 yıl oumlğretmenlik mesleğini icra ettikten sonra Hukuk eğitimi almak istemenizin sebepleri
neler
Son olarak Koronaviruumls salgını ile birlikte Tuumlrkiyersquode işsizlik sorununun tarihi seviyelere
ulaştığı bu suumlreccedilte meslek seccedilim aşamasında olan oumlğrencilere neler soumlylemek istersiniz
Uumllkemizin ve duumlnyanın iccedilinde bulundu-
ğu salgın koşulları sebebiyle on binlerce iş yeri
kapandı ve milyonlarca insan işsiz kaldı Bu
olumsuz suumlreccedil maalesef sadece bizim uumllkemizi
ve bizim insanımızı değil tuumlm duumlnyayı aynı şe-
kilde etkiledi Ama insanoğlu bunun da uumlstesin-
den gelecektir elbet O yuumlzden bu suumlrecin bite-
ceği inancını taşıyorum Bu suumlreccedil nedeni ile
uumlniversite sınavına girecek ve meslek seccedilecek
oumlğrencilerimize tavsiyem suumlreccedil elbet bitecek o
nedenle meslek seccediliminde bunu goumlz oumlnuumlnde
bulundurun Salgın doumlnemi sonsuza kadar
devam edecek bir suumlreccedil değil Tabii ki uumllke-
mizin iccedilinde bulunduğu ekonomik koşullar
ailelerinin kendilerine sunabileceği imkacircnlar
uumlniversite okuduktan sonra iş bulma oranı vs
gibi etkenler meslek seccediliminde ccedilok oumlnemli
Ama hayalinizdeki meslek ne ise o hedef doğ-
rultusunda ccedilalışmanız en sağlıklı karardır diye
duumlşuumlnuumlyorum
Başta uumllkemiz olmak uumlzere tuumlm insanlığa sağlıklı bir yıl temennisi ile
sevgi ve saygılarımı sunarım
İLETİŞİM
Besni Rehberlik Ve Araştırma Merkezi
Rehberlik Hizmetleri Boumlluumlm Başkanlığı
Adres Yenibesni Mah Kurdini Sokak Besni Eğitim Vakfı
İlkokulu 1 Kat 02300 BesniAdıyaman
Telefon 0416 318 2060
Fax 0416 318 2060
Web httpbesnirammebk12tr
besniram
lsquolsquo Yeteneklerinizin ve
Duumlnyanın İhtiyaccedillarının
Kesiştiği Yerde
Mesleğiniz Yatıyorrsquorsquo Aristoteles
S A Y F A 2 2 S A Y I 5
15-Kişisel Marka Danışmanı
Buumlyuumlk ve koumlkluuml firmalar iccedilin bile kısa doumlnemli
projeler iccedilin serbest ccedilalışan profesyonelleri işe
alma youmlnelimi bulunuyor Bu anlayış gelecekte
daha da geniş ccedilaplı kabul goumlrebilir Oumlyle ki fuumltuuml-
ristlere goumlre ileride birccedilok iş proje bazlı geccedilici an-
laşmalarla yapılacak Eğer durum boumlyle ilerlerse
ccedilalışanlar kendi markalarını geliştirmek ve suumlrekli
kendilerini tanıtmak zorunda kalacak Kişisel mar-
ka danışmanları bu noktada devreye girerek ccedilalı-
şanların sanal ve kamusal kimliklerini profesyonel
uumlnlerini geliştirerek onları rekabetin oumlnuumlnde tut-
maya yardımcı olacaklardır
16-Robotik Hizmetler Teknikeri
Oumlnuumlmuumlzdeki on yıl iccedilerisinde hemen her ev
ccedilamaşır bulaşık yemek temizlik ve ccedilim biccedil-
me gibi goumlrevlerde kullanacağı gelişmiş ro-
botlara sahip olacak Fakat bu robotlar her
zaman duumlzguumln bir biccedilimde ccedilalışmayacaktır
Bu nedenle yetkin teknisyenlere hacklen-
miş bozulmuş ya da tamamen ccediloumlkmuumlş ola-
cak olan bu robotları tamir etmek iccedilin ihti-
yaccedil duyulacak Aslında robot teknikerleri
elektrikccedili tesisatccedilı ya da otomobil tamircisi
gibi beceri gerektiren ve kabul goumlren bir iş
olacak
Serap UumlNAL
Besni RAM Rehberlik OumlğrtPsikolojik Danışman
KAYNAKCcedilA
Binnur Yeşilyaprak-mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı kitabı- kuramdan uygulamaya
meb_iys_dosyalar4401180351dosyalar2020_0611004013_GelecegYin_Meslekleripd
D İ P N O T
S A Y F A 2 3
S A Y F A 2 4 S A Y I 5
İnsan yaşamı boyunca ccedileşitli seccedilimler
yapar Mesleğini yiyeceğini giyeceğini evini
eşini arkadaşlarını vb seccediler Meslek seccedilimi
insanın yaptığı bu seccedilimler arasında belki de en
oumlnemlisidir Ccediluumlnkuuml insan mesleğini seccedilerken bir
bakıma gelecekteki yaşamını da belirlemekte-
dir (Ccedilakır 2004 2)
İnsanlık tarihinin başlangıcından bu ya-
na iş insan yaşamının gerekli ve buumlyuumlk bir bouml-
luumlmuumlnuuml kaplayan bir tarafıdır Birccedilok goumlruumlşe
goumlre iş yaşamın merkezidir ve hayat boyu suumlren
kariyer gelişimi tuumlm gelişmiş toplumlarda cin-
siyet ırk din coğrafya ve diğer demografik ka-
tegorilerin her biri ile alakalı olan evrensel bir
suumlreccediltir (National Career Development Associa-
tion 19931994a Engels Minor Sampson ve
Splete 1995 s134rsquodeki alıntı) İş ve kariyer ha-
yatın esas alanlarıdır ve herkesin bir kariyeri
vardır (Engels ve diğer 1995 134) Kariyer bir
insanın yaşam suumlresinde ccedilok uzun bir zaman
dilimini iccediline alan yaşam boyu kişinin değerle-
rinden yaşayacağı şehre kadar birccedilok alanda
etkisini hissettiren bir suumlreccediltir Kariyer kişinin
sadece işi değil yaşamdan ne beklediği amaccedil-
ları ne kadar risk alabileceği gibi soruların da
cevabıdır
İnsan hayatının en oumlnemli doumlnuumlm nok-
talarından birisi olan meslek seccedilimi insanın
yaşam biccediliminin de seccedililmesi demektir (Altun
2000Yanıkkerem ve ark 2004) Kişilerin ken-
dilerini en iyi şekilde ifade edebilecekleri ha-
yat boyu uğraşmaktan sıkılmayacakları ve kişi-
lik yapılarına en uygun mesleğe youmlnelmeleri
doğru bir karar olacak ve boumlylece hem kişisel
hem de toplumsal accedilıdan oumlnemli kazanımlar
elde edilecektir Kariyer gelişim suumlrecinin baş-
langıccedil noktası olan meslek seccedilimi bireylerin
hayatında oumlnemli bir yer teşkil etmektedir
Kişilerin meslek seccediliminde aile ve sosyal med-
yanın oumlnemli oumllccediluumlde etkili olduğu goumlzlemlen-
miştir İdeal meslek seccedilimi iccedilin oumlzelikle iş sa-
halarının analizi ilgili sektoumlruumln avantaj ve de-
zavantajları hakkında bilgi sahibi olma sektoumlr-
de ccedilalışanların mesleki deneyimlerini oumlğren-
me ve mesleğin kişiye uygunluğunu tespit et-
me gibi unsurların dikkate alınması ve kariyer
planlaması yapılması gerekmektedir Ancak
oumlğrenciler bu fırsatları goumlz ardı ederek ailenin
ya da sosyal medyanın etkisi ile seccedilim yap-
maktadırlar
OumlĞRENCİLERİN KARİYER SECcedilİMLERİNDE AİLENİN
VE DİJİTALLEŞMENİN ROLUuml
S A Y F A 2 5
Kariyer seccedilimi ve olası bir karara
varma beklentisi ccediloğu zaman belirsizlik
iccedileren karmaşık bir suumlreccediltir Belirsizliğin
nedeni bireyin hayatını buumltuumlnuumlyle etkile-
yecek olan meslek seccedilimini iccedilsel ve dışsal
faktoumlrlere bağlı olarak seccedilmek zorunda
olmasıdır Bu suumlreccedilte oumlğrenci olası bazı
senaryolar kurar geleceğe youmlnelik planlar
yapar ve hatta gelecekte buumltuumln bu belirsiz-
liğin azaldığını veya yok olduğunu duumlşler
Oumlte yandan bu suumlreci karmaşıklaştıran ise
bireyin son karara varmadan oumlnce dikkate
almak zorunda olduğu ailesinin duumlşuumlncesi
isteği hayali ve birde sosyal medyada ken-
diyle oumlzdeşleştirdiği kariyerler gibi faktoumlr-
lerin olmasıdır Karar suumlrecini yaşayan bi-
rey buumltuumln bu faktoumlrlerin varlığının ve na-
sıl analiz edilmesi gerektiğinin farkında
olabilir veya olmayabilir Ayrıca son kararı-
nı vereceği zaman bu faktoumlrleri eleme ve-
ya aralarında bir denge kurabilme kapasi-
tesine de sahip olmayabilir Bu durumda
kariyer seccedilimi suumlrecini son derece karma-
şık bir suumlrece doumlnuumlştuumlrebilir
D İ P N O T
Gencin meslek tercihinde ailenin ccedilok buumlyuumlk etkisi vardır Ailenin ekonomik olanakları ile kuumlltuumlr duumlzeyinin gencin meslek seccedilimini olumlu veya olumsuz youmlnde etkilediği bir gerccedilektir Araştırma bulguları goumlstermiştir ki ekonomik ve kuumlltuumlrel duumlzeyi yuumlksek olan ailelerde genccediller yetenek ve ilgileri doğrultusun-da meslek seccedilme şansına sahip olabil-mekte ailelerinden destek goumlrmektedir-ler Ekonomik ve kuumlltuumlrel olanakları elve-rişsiz olan ailelerde genccediller kısa zaman-da buumlyuumlk kazanccedil getireceği veya itibar
Meslek Seccediliminde Aileye Duumlşen Goumlrevler
sağlayacağı duumlşuumlnuumllen işlere youmlnlendiril-mektedirler
S A Y F A 2 6 S A Y I 5
siz ve başıboş bırakılmasıdır Ccedilocuklarına bu konuda rehberlik edemeyen aileler onların meslek tercihine ilgisiz kalmakla sorumluluk-tan kurtulmuş olduklarını zannederler
Ccedilocuklarının gelişiminde olumsuz et-kileri olan bu ailelerin yanı sıra meslek seccedili-mi konusunda ccedilocuğuna yol goumlsterici olma-ya ccedilalışan onun yetenek bilgi beceri ve ilgi-lerini goumlz oumlnuumlnde tutarak rehberlik eden hiccedilbir fedakacircrlıktan kaccedilınmayan aileler de vardır Kendi arzu ve oumlzlemlerine ters duumlşse de ccedilocuğunun seccedilimini onaylayan ve ona destek olan aile de yok değildir Sayıları ccedilok olmamakla birlikte bilgili ve bilinccedilli bir şekil-de ccedilocuğunun meslek seccedilimini olumlu youmln-de etkileyen ailelerin varlığı da inkacircr edile-mez Ancak pek ccedilok iyi niyetli ve anlayışlı an-ne-baba bu konuda ccedilocuğuna yardımcı ola-mamanın sıkıntısı iccedilindedir
Aile baskısının egemen olduğu hallerde ve mesleğin babadan oğla geccedilmesi şeklinde geleneğin suumlrduumlruumllduumlğuuml ailelerde gence baba mesleğini devam ettirmesi iccedilin baskı yapıldığı goumlruumllmektedir Bu ailelerde ccedilocuk kuumlccediluumlk yaş-tan itibaren baba mesleğini seccedilecek şekilde koşullandırılmaktadır Koşullandırma veya bas-kı yoluyla eğitilen gencin ya baba mesleğine youmlneldiği ya da ailesine başkaldırarak idealin-deki mesleğe sahip olabilmek iccedilin ortamından uzaklaştığı goumlzlenmektir Bazı aileler ise kendi ccedilocukluk veya genccedilliklerinde yapamadıklarını ccedilocuklarının yaşamında gerccedilekleştirmeye ccedilalı-şırlar Baba genccedilliğinde sahip olamadığı bir meslekte oğlunu goumlrmek iccedilin ona baskı yapar Anne okuyup ccedilalışamadığı iccedilin kızının okuma-sını ve meslek sahibi olmasını ister onu suumlrekli zorlar Zorlama sonucu gencin baba veya anne isteğine boyun eğdiği ya da isyan ettiği goumlruumlluumlr Yine başka aile modelinde de ccedilocuklara bazı işlerin oumlnemli ve itibarlı bazılarının ise diğerle-rine goumlre daha oumlnemsiz ve değersiz olduğu ifa-de edebilirler Bu da aile iccedilinde bazı meslekler hakkında oumln yargıların oluşmasına yol accedilar Boumlylece aile dolaylı bir biccedilimde gencin meslek tercihini etkilemiş olur Soumlzuuml geccedilen bu aile mo-dellerinde birey-meslek uygunluğu goumlz oumlnuumln-de bulundurulmadığından ne gencin başarısı duumlşuumlnuumlluumlr ne de mutluluğu Burada oumlnemli olan ailesinin isteklerinin gerccedilekleşmesi aile-nin yapmış olduğu meslek seccediliminin genccedil tara-fından benimsenmesidir Yine bazı ailelerde goumlruumllen bir başka hatalı davranış da meslek seccediliminde gencin tamamen yardımsız destek-
S A Y F A 2 7
Ccedilocukluk ccedilağında meslek seccedilimi gerccedileklikten uzak olup hayali ve arzulu iken oumln ergenlik doumlnemine yaklaştıkccedila yaşamda gerccedileklik faktoumlruumlnuumln roluuml artar kişi meslek seccedilme sorumluluğunun bilin-cine varır İlgi ve yetenekleri giderek ay-rışmaya başlar Yine yetenek ve ilgilerin mesleki amaccedilları belirlemede oumlnem ka-zandığı goumlruumlluumlr
Bu doumlnemde başlarında meslek tercihleri oumlnce ilgilere dayanırken daha sonra yeteneklerde dikkate alınarak mes-leki tercihler ifade edilir Ortaokulun ta-mamlanması ile birlikte akademik eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim arasında seccedilim yapmak zorunluluğunda kalan ccedilo-
cuk oumlncelikle genel ve oumlzel yeteneği ile mevcut eğitim seccedileneklerinden hangisine uygun olduğunu belirlemek durumunda-dır Ccedilocuk temel eğitim sırasında birccedilok ders almış ve başarısını ccedileşitli ortamlara sınama fırsatı bulmuştur Bu doumlnemde ccedilo-cuk karar verirken yeteneklerini ilgilerini eğitimden ve hayattan neler beklediğini mali olanaklarını goumlz oumlnuumlne alarak iş ve eğitim olanaklarını incelemek gerektiğinin farkına varmıştır
D İ P N O T
Orta ccedilocukluk ya da oumln ergenlik doumlnemi 10-15 yaş aralığında olup ortaokul kade-mesine denk gelmektedir Bu doumlnemdeki ccedilocuklar artık ergenlik doumlnemine girmiş bir-ccedilok gelişim doumlnemi itibari ile meslek seccedilimi ile ilgili duydu ve duumlşuumlnceleri şekillenmeye başlamıştır Bu doumlneme meslek gelişiminde lsquoDeneme Doumlnemirsquo denmektedir Bu yaştaki ccedilocuklarda genellikle goumlzlenen mesleki davranışlar
Mesleki faaliyetlerle temel beceri ve ilgileri arasında var olan ilişkiyi anlama
Ccedileşitli yeteneklerden hangilerinin kendisinde guumlccedilluuml olduğunun farkına varması
İlgilerin belirginleşmesi ile bazı faaliyetleri daha ccedilok yapmak bazılarından uzak-laşmak isteme
Hayattan neler beklediğinin ve hayatta nelere oumlnem verdiğinin farkında olmak
Toplumda var olan sosyal ve ekonomik olanakları inceleyerek iş veya eğitim olanaklarını araştırmak
İş ve oyun iccedilin zamanı planlaya bilme
Hayata atılma ya da ileri eğitime devam etme seccedilenekleri uumlzerinde duumlşuumlnme ve araştırma yapma şeklinde sıralanabilir
S A Y F A 2 8
Bu yaşlardaki ccedilocuğunuzun meslek gelişimine yardımcı olmak iccedilin şunları yapabilir-siniz
1) Ccedilocuğunuzun ilgi duyduğu alanları belirleye bilmek iccedilin hangi tuumlr faaliyetleri yap-maktan hoşlandığını hangi tuumlr faaliyetleri yapmaktan hoşlanmadığı konusunda onun-la konuşabilir ccedilevresindeki kişilerden aldığı bu konudaki geribildirimleri ve kendi kişi-sel goumlzlemlerinizi onunla paylaşın
2) Kendi goumlzlemlerinizi de dikkate alarak ccedilocuğunuzun evde ve okulda başarı ile yap-tığı işler hakkında onunla konuşun
3) Ccedilocuğunuzun yetenek ve ilgilerine uygun bir meslek seccedilebilmesi kadar meslekler hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olun
D İ P N O T
Oumlzellikle ccedilocuğunuzun bir meslek hakkında şu tuumlr bilgilere sahip olması gerekir
Meslek mensubu bir guumln iccedilinde ne gibi işler yapmaktadır
Ccedilalışan kişi başlıca ne gibi faaliyetlerde bulunarak nelerle uğraşmaktadır
Mesleğe girebilmek iccedilin sahip olması gereken oumlzellikler (Fiziksel psikolojik oumlzellik-ler genel yetenekler duumlzeyi ya da oumlzel yetenekle yaş sınırı gibi) nelerdir
Mesleğe girebilmek iccedilin gerekli eğitim duumlzeyi nedir Ccedilıraklık kurs staj gerekli mi-dir
İş nasıl bir ortamda yuumlruumltuumllmektedir
Mesleğin ccedilalışma koşulları nelerdir
Ccedilalışmalarının elde ettiği en duumlşuumlk ve en yuumlksek kazanccedil duumlzeyi nedir
Meslek uumlyelerinin ilerde iş bulma olanağı ne kadardır
Ccedilocuğunuzun ilgilendiği meslek hakkındaki sorulara cevap bulabilmesi ona yardım-cı olabilmeniz iccedilin
Kendi mesleğiniz ya da yakın ccedilevrede bulunan insanların meslekleri hakkında ccedilocu-ğunuzla konuşabilir onun bu konuda goumlzlemlerini dinleyebilir ya da bizzat iş ortamı-nıza onu goumltuumlrerek doğrudan yaşantı edinmesini sağlayabilirsiniz Ccedilocuğunuzu tv radyo programları kitaplar bilgisayar programlarından ya da okulundaki rehber oumlğ-retmeninden yardım alarak meslekleri tanımasına teşvik edin
Ccedilocuğunuzun değişik iş yerlerine ziyaret ederek yarım zamanlı işlerde ccedilalışarak meslekler hakkında bilgi toplamasını sağlayın
S A Y F A 2 9 S A Y I 5
Ccedilocuğunuzu meslekleri tanıtıcı konferanslara katılmaya ccedilevresindeki kişilere meslekler hakkında soru sormaya teşvik edin
Ccedilocuğunuzla meslekler hakkında oumlğrendiği bilgileri tartışmak oumlğrendiği bilgileri buumltuumlnleş-tirmesini sağlayın
Ccedilocuğunuzun gelecekteki mesleki plan ve hedefleri uumlzerinde şu anki ilgi ve yeteneklerinin ne kadar oumlnemli olduğunu anlamasına yardımcı olun
Sizin iccedilin ccedilalışmanın ne ifade ettiğini ccedilocuğunuzla konuşarak insanların yalnızca para ka-zanmak iccedilin ccedilalışmadığını anlamasına yardımcı olabilir ccedilalışmanın kendisi iccedilin anlamını bul-masına ve hayattan ne beklediği konusunda fikir sahibi olmasını sağlayın
Meslek Seccediliminde Dijitalleşmenin Roluuml
Guumlnuumlmuumlz duumlnyasında bireylerin mes-lek seccediliminde kitle iletişim araccedillarının ve oumlzel-likle televizyonun ccedilocuk ve genccedillerin mesleki gelişimleri uumlzerinde etkisi oldukccedila fazladır Medya (yazılı ve goumlrsel iccedilerikli video temelli ma-teryaller) kişisel oumlzellikle-rine dayalı olarak ccedilocuk-ları ve genccedilleri seccedilici algı-ları aracılığı ile mesleki gelişimleri konusunda etkileyebilmektedir (King ve Multon 1996) Tele-vizyon gazeteler dergiler ve bilgisayar uumlzerinden ulaşılan kaynaklarda sıkccedila goumlsterilen bazı mes-leklere sahip kişilerin ccedilocuk ve genccediller tarafın-dan model alınma olasılığı artabilmektedir Uumllkemizde son zamanlarda goumlsteri sanatlarıyla ya da bazı spor alanlarıyla ilgili mesleklere sa-hip olmanın daha popuumller olarak algılanmasın-da medyanın etkisi ccedilok accedilıktır Medyada bu tip mesleklere sahip olmanın getirebileceği pırıltı-lı yaşam olanakları gerccedilekccedili yanlarını goumlzetme-yen genccediller accedilısından ccedilok ccedilekici olarak algıla-nabilmektedir Gelecek yıllarda da medyanın ve dijital duumlnya-nın yeri daha da oumlnemli hale gelecektir Klasik
anlamdaki birccedilok iş tanımı ve meslekler değiş-mektedir Değişmeye de devam edecektir Oumlzellikle Pandemi suumlreciyle birlikte duumlnya ge-nelinde dijitalleşmenin oumlnemi daha da oumln pla-
na ccedilıkmıştır Bu suumlreccedil eğitimde de dijitalleş-menin daha da yoğun kullanılmasını sağlamış-tır Bilgisayar teknoloji-sinde elde edilen bilgi-lerin iletişim teknoloji-sine uygulanmasıyla yeni teknolojiler birey-leri iletişim teknolojisi iccedilerisinde aktif bir hale
getirmiştir Sadece teknolojinin hızla hayatı-mıza girmeye başlaması ve dijital duumlnyaya geccedililmesi ile değil ekonomik sosyal bilimsel ve kuumlltuumlrel değişmelerinde etkisiyle geleceği olan meslekler şekilleniyor Yeni dijitalleşen duumlnya ve yapay zekacirc kavramlarıyla birlikte meslek anlayışları da değişti Oumlnceleri genccedille-re ne olmak istediklerini sorduğunuzda dok-tor avukat muumlhendis oumlğretmen cevaplarını alırdınız Dijitalleşen duumlnya ile birlikte bu mes-leklerin yerini yabancısı olduğumuz fakat ge-leceği olan meslekler aldı
S A Y F A 3 0
Geleceği Olan Meslekler İccedilin Gerekli Oumlzellikler
Geleceği olan meslekler grubundan bir meslek seccediltiniz ve bu konuda her tuumlrluuml eğiti-mi almaya başladınız diyelim Eğitimin yanı sıra kişisel olarak geliştirmeniz gereken becerileriniz de olmalı Bu konuda kendinizi eğitmelisiniz Bu becerileri geliştirmeniz seccedileceğiniz meslekte emin adımlarla ilerlemenizi sağlayacaktır Ccediloumlzuumlm Odaklı Olun Karşınıza ccedilıkan problemleri ccediloumlzmeye odaklanın Bazen ccedilok zor ve karmaşık problemler dahi ccedilıksa pes etmeden ccediloumlzmeye ccedilalışın Problemlere ccediloumlzuumlm bulmak iccedilin zihin egzersizleri yapın Farklı ve Yaratıcı Duumlşuumlnuumln Olaylara ve problemleri ccediloumlzmeye yaklaşırken farklı duumlşuuml-nuumln Yaratıcı ccediloumlzuumlmler ve oumlneriler bulun Kimsenin duumlşuumlnemediğini duumlşuumlnen yaratıcı ccediloumlzuumlmler sunan insanlar iş hayatında ccedilok tercih edilirler Olayları Analiz Edin Olayları analiz edip suumlzgeccedilten geccediliren ve nokta atışı ccediloumlzuumlm yol-ları bulan insanlar her zaman aranılan kişilerdir Sosyal Biri Olun Ccediloumlzuumlm odaklı olmanın yanı sıra sosyal ilişkilerinizde guumlccedilluuml olmalı İyi bir dinleyici olmalı empati kurabilmeli ve yaptığınız işi en iyi şekilde yapmalısınız Akademik Donanıma Sahip Olun Bilim teknoloji muumlhendislik ve matematik youmlnuumln-den ileri derede donanımlı olmalısınız Bu yeteneklere sahip insanlar geleceği olan meslekler iccedilin ilk tercih sebebidir Genel Becerilere Sahip Olun Sosyal analitik mobil becerileri youmlnuumlnden kendilerini geliştirmiş kişiler de tercih nedenidir
D İ P N O T
Geleceği olan meslekler ne demek Geleceği olan meslekler oumlnuumlmuumlzdeki yıllar iccedilerisinde gelişen gelişen teknoloji ile bir-likte ihtiyacı artan meslek gruplarıdır Bu mesleklerin yeni ve gelişmekte olması ve bu alanda az personel bulunması nedeniyle ccedilok kazandıran meslek grubunda yer alır Dijitalleşen duumlnyada meslek anlayışı ve ihtiyacı da farklılaşır Geleceği olan meslekleri tercih edecek genccedillere ne oumlnerilir Geleceği olan meslekleri tercih edecek bu alanda kariyer yapacak genccediller oumlncelikle bu konudaki akademik kariyerinizi en iyi şekilde tamamlayın Uzmanlık alanlarınıza goumlre eğitimlerden destek alın Suumlrekli kendinizi geliştirin yaptığınız işin en iyisini ya-pın Meslek seccediliminde nelere dikkat etmeli Mesleğinizin kişilik oumlzelliklerine uyup uymadığına akademik ve gerekli becerileri ta-şıyıp taşımadığına dikkat etmelisiniz Seccediltiğiniz meslek grubunun suumlrekli yapabilece-ğiniz bir iş olması aile ve sosyal hayatınızı da etkiler Gelir duumlzeyinizde hayat tarzınızı etkileyen oumlnemli bir faktoumlrduumlr
S A Y F A 3 1 S A Y I 5
Meslek seccedilimi sırasında yerinde bir karar alabilmek iccedilin gence duumlşen goumlrevler 1 Kendinizi iyi tanıyın Genccedil bedensel oumlzellikleri sağlık durumu guumlccedilluuml ve zayıf youmlnleri zekacirc duumlzeyi ve zekacirc biccedilimi oumlzel yetenekleri ve yeteneksiz olduğu alanlar ilgi ve istekleri kişilik ve karakter yapısı ulaş-mak istediği idealler ve arzu ettiği başarı tuumlruuml hakkında bilgi sahibi olmalıdır 2 Meslekleri tanıyın Genccedil meslekleri tanımalı buumltuumln meslekler hakkında bilgi toplayamazsa da seccedilmeyi planla-dığı mesleği iyi tanımalıdır Genccedil mesleğin veya mesleklerin tarihccedilesini evrimini yapılacak işin niteliğini ccedilalışma ortamını ve koşullarını meslekte aranan yaş yetenek cinsiyet bilgi tuumlruumlnden oumlzellikleri mesleğe nasıl hazırlanıldığı meslekte ccedilıraklık suumlresini yuumlkselme ve iler-leme şansını kazanccedil durumunu iş bulma olasılığını ve işin uumllke ccedilapındaki geccedilerliğini bilmeli-dir 3 Kendi oumlzellikleriniz ile seccedilmeyi amaccedilladığınız mesleğin nitelikleri arasındaki uygunluğu araştırın Genccedil rastgele seccedilim yapmaktan kaccedilınmalı seccedilmeyi duumlşuumlnduumlğuuml meslekte aranan niteliklerin kendisinde bulunup bulunmadığını goumlzden geccedilirmelidir Genccedil yetenekli olmadığı ilgi duy-madığı bir alana youmlnelmekten ve ani kararlar almaktan kaccedilınmalı seccedileceği mesleğin buumltuumln yaşamını şekillendireceğini unutmamalıdır Genccedil birey-meslek uygunluğu sağlandığında ancak mutlu olabileceğini hatırdan ccedilıkarmamalıdır
Aysel KATARCI
Besni RAM RehPskDanışHizBlmBşk
KAYNAKCcedilA Kaynakccedila Altun İ (2000) Kocaeli Sağlık Yuumlksekokulu oumlğrencilerinin kişisel değerleri ve meslek seccedilimlerine etki eden faktoumlrler I Uluslar arası amp VIII Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı Antalya 75- 77 Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi The Journal of Social Sciences Institute SayıIssue35 ndash Sayfa Page 35 ISSN 1302-6879 VANTURKEY LİSE OumlĞRENCİLERİNİN KARİYER DUumlŞUumlNCELERİNİ ETKİLEYEN FAKTOumlRLERİN İNCELENMESİ-FFUNDA AKKOCcedil BUCA EĞİTİM FAKUumlLTESİ DERGİSİ 32 (2012) httpwwwmeligorgtrcocuklarimiz-icinAileye-Dusen-Gorevler24 httpswwwiienstitucombloggelecegi-olan-meslekler
Yeteneklerinizin ve duumlnyanın ihtiyaccedillarının kesiştiği yerde mesleğiniz yatıyor
-Aristo
S A Y F A 3 2
Değişen ve gelişen duumlnya koşulla-
rı iccedilerisinde meslek ve kariyer kavramları
hem gelişimin ve değişimin bir parccedilası
olmuş hem de gelişimin ve değişimin
kendisi konumundadır 1900rsquoluuml yılların
başlarından itibaren ABD başlamış olan
ve guumln geccediltikccedile değeri anlaşılan meslek
ve kariyer kavramları uumllkemizde ise bu-
guumln yadsınmayacak derecede oumlnemini
korumaktadır Elbette ki bu iki kavram
guumlnuumlmuumlze ulaşana kadar ccedileşitli evreler
geccedilirmiş oldu
Bireyin iccedilinde bulunduğu hayat
koşulları iccedilerisinde anlam bulduğu el-
betteki iş ve meslek durumu ile daha da
anlam kazanacaktır Okul hayatının baş-
larında ilgi ve yetenek ile başlayan reh-
berlik suumlreci daha sonra eğitimin sonla-
rında iş ve meslek youmlnlendirmesi ile ni-
hayetine ulaşır Bilindiği uumlzere gerek reh-
berlik hizmetleri olsun gerek mesleki
rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmet-
leri olsun Tuumlrkiyersquonin model aldığı uumllke
ABD olmuştur Uumllkemiz mesleki danış-
manlık ve kariyer danışmanlığı kavramla-
rının oumlnemini ccedilok sonradan fark etmiş
olmasına rağmen buguumln iş sahasının ge-
nişlemesi ve yeniduumlnya duumlzeninin suumlrekli
yenileşme hareketleri beraberinde bu iki
kavramın oumlnuumlnuuml istemsizce accedilmaktadır
Tarihsel suumlreci incelersek Tuumlrkiyersquode reh-
berlik hizmetleri 1950rsquolerde Marshall
Planı kapsamında Amerikalı uzmanların
uumllkemize gelmesi ve bazı Tuumlrk eğitimcile-
D İ P N O T
TUumlRKİYEDE MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER
DANIŞMANLIĞI
rin ABDrsquode eğitim goumlruumlp yurda doumlnmesi
ile başlar Mesleki rehberlikte 1950rsquoden
bu yana gelen tarihsel rehberlik dilimden
yararlanmıştır Milli Eğitim Bakanlığı bu
konuda ilk adımı atan kurumlardan ol-
muştur MEB bu suumlreccedilte ccedileşitli ilgi yete-
nek ve eğilimlerle ilgili teknik araccedil ve ge-
reccediller hazırlamış ve uygulamıştır Tabi ki
bu suumlreccedilte hazırlanan ve uygulanan tek-
niklerde tamamen kopya bir suumlreccedil olma-
mış kuumlltuumlrel alt yapıda goumlz oumlnuumlnde bu-
lundurulmuştur Aynı zamana MEB o douml-
nemlerde eğitim şuralarında mesleki reh-
berliğin oumlnemini uumllkenin kalkınması nok-
tasında hedef koymuştur Bu konuda atı-
lan en buumlyuumlk adım Gazi Eğitim Enstituuml-
suumlnde oumlğretmen yetiştiren programlara
ldquoRehberlik ve Danışma Dersirdquo nin konma-
sı ve tuumlm resmi kaynaklarda meslek seccedili-
mi ve youmlneltmenin oumlneminin vurgulan-
ması oldu Daha sonra gerek rehberlik
olsun gerek mesleki rehberlik olsun MEB
ccedileşitli adımlar attı fakat atılan adımlar
bazen sekteye uğradı Oumlrneğin mesleki
rehberliğin kimin yapacağı ve yahut kay-
nak alan nerden karşılanacak şeklinde bir
takım belirsizlikler soumlz konusu oldu Bu
belirsizlik doumlnemi birccedilok arayışa sebep
oldu belirsizlik suumlreci ise mesleki rehber-
lik ve kariyer alanında birccedilok bilgi sağla-
mış oldu
S A Y F A 3 3 S A Y I 5
2000rsquoli yıllara yaklaşırken daha oumlnce
belirttiğimiz gibi gelişen ve değişen duumlnyada
meslek ve kariyer kavramına daha ccedilok ihtiyaccedil
duymuş ve bu meslek kariyer alanlarında daha
ccedilok pratiklere ihtiyaccedil duydu Ccediluumlnkuuml artık bu
hizmetlerin sadece liseye ya da uumlniversiteye
geccedilişte ve meslek seccedilimi kararı ile sınırlı olma-
dığı tuumlm yaşam suumlresince ve buumltuumlnsel kariyer
gelişimine youmlnelik olması gereğine dikkat ccedileken
akademisyenlerin makale ve kitaplarında
lsquomesleki gelişim suumlrecirsquo ve lsquomesleki gelişim gouml-
revlerirsquo nden soumlz edilmeye başlanmıştır Mesle-
ki Rehberlik ve Kariyer Psikolojik Danışmanlığı
alanında uumlniversitelerde uygulamalı (deneysel)
tez ccedilalışmaları ve oumllccedilek geliştirme veya uyarla-
ma ccedilabaları dikkate değer bir ivme kazanmıştır
Devamında uumlniversitelerde PDR alanı oumlnem
kazanmış ve uumlniversitelerde accedilılan boumlluumlm sayısı
hız kazandı Uumlniversitelerin birccedilok alanında
mesleki rehberlik dersi kondu Kariyer danış-
manlığı adı ile birccedilok alana sertifika verildi Uumll-
kemizde gelecek umutlarının uumlniversite eğiti-
mine bağlandığı ve oumlğrencilerin buumlyuumlk bir yarışı
aşarak hak kazandığı uumlniversitede iyi bir prog-
ram seccedilme kaygısı oumlğrencileri okul dışında uumlni-
versiteye giriş sınavlarına hazırlayan oumlzel ders-
hane sektoumlruumlnuuml yaratmıştır Bu kurumlarda
goumlrevli rehber oumlğretmenlerin oumlğrencinin uumlni-
versiteye giriş puanlarına goumlre girebileceği
uumlniversite ve boumlluumlmleri teknik bir sıralama
yaparak oumlğrenciyi youmlnlendirme uygulaması
ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir yardım tuumlruumlnuuml
doğurmuştur Oumlte yandan İŞKUR da aynı şe-
kilde mesleki rehberlik kavramına oumlnem ver-
miş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli raporlar hazırla-
mış ve sunmuştur
Gelinen noktada buguumln Tuumlrkiyersquode
meslek rehberlik ve kariyer danışmanlığı oumlne-
mini korumaktadır Ccedileşitlenen meslek alanları
ve dallarına atfen ilgiye yeteneğe ve eğilimle-
re daha ccedilok oumlnem verilmektedir Mesleki reh-
berlik ve kariyer danışmanlığı ise duumlnyadaki
ivmeleri ve gelişmeleri goumlz ardı etmemekle
muumlmkuumln olur uumlniversiteye giriş puanlarına
goumlre girebileceği uumlniversite ve boumlluumlmleri tek-
nik bir sıralama yaparak oumlğrenciyi youmlnlendir-
me uygulaması ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir
yardım tuumlruumlnuuml doğurmuştur Oumlte yandan İŞ-
KUR da aynı şekilde mesleki rehberlik kavra-
mına oumlnem vermiş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli
raporlar hazırlamış ve sunmuştur
Huumlseyin KARTAL
Besni RAM RehOumlğrtPsikolojik Danışman
S A Y F A 3 4
Bir yolculuğa ccedilıkmaya karar verdikten
sonra ne yaparsınız İlk olarak nereye
gideceğinize yani yolculuk sonunda nere-
ye ulaşacağınıza karar verirsiniz Sonra-
sında da yola ne zaman ccedilıkacağınıza han-
gi ulaşım yolunu tercih edeceğinize bilet
alıp almayacağınıza dair seccedilimler yapar
ve harekete geccedilersiniz Kısaca yolculuğu-
nuzun tuumlm ayrıntılarını planlar ve kendi-
nize bir yol haritası ccedilıkarırsınız Kariyer
planlamak ve bu doğrultuda meslek seccedili-
minde bulunmak da bir yolculuktur Bu
yolculuğa ccedilıkmadan oumlnce bir yol haritası
ccedilıkarmak ve bu harita doğrultusunda ha-
reket etmek iyi bir kariyer yolculuğu iccedilin
ilk adımdır
Kariyer koumlken olarak Fransızca
ldquocarrieacutererdquo kelimesinden gelmektedir Ke-
lime oumlznel anlamı ldquobir yere ccedilıkan bir yere
gelenrdquo olarak ifade edilmektedir Tanımı-
na bakacak olursak kariyer bir oumlmuumlr bo-
yu yaşanan olaylar dizisi bireyin meslek
ile diğer yaşam rollerinin birbirini izleme-
si sonucu oluşan genel oumlruumlntuuml ve gelişim
ccedilizgisinde oumlzellikle mesleki rollerde yuumlk-
selme duraklama ve gerilemeyi iccedileren
suumlreci ifade eden kavramdır
(Kuzgun2006) Goumlruumllduumlğuuml gibi kariyer
yolculuğu yaşamımız boyunca devam edi-
D İ P N O T
KARİYER PLANLAMANIN YOL HARİTASI
yor Bu yolculukta meslek seccedilmek ve o
mesleği yapıyor olmak uğradığımız du-
raklardan biri Mesleki roluumlmuumlzuumln yanı
sıra bu yolculuğa diğer yaşam rollerimiz
olan ccedilocuk anne baba kardeş eş
komşu vb rollerimiz de eşlik ediyor En
oumlnemlisi de yolculuğumuz bir duumlzluumlkte
değil inişli ccedilıkışlı bir şekilde suumlruumlyor Peki
tuumlm bunlar ne demek oluyor Bir mes-
lek seccediliminde bulunulduğunda oumlmuumlr
boyu bu mesleği yapmak zorunda değil-
siniz belki zamanla meslek değişime uğ-
rayacak belki de meslek değişikliğinde
bulunmak isteyeceksiniz Kariyer planla-
ma tek bir gidiş hakkının olduğu bir yol-
culuktan ziyade birden fazla yollara sa-
hip ccedileşitli alternatiflerin olduğu bir suuml-
reccedil Aynı zamanda meslek seccediliminden
ziyade bir kendini tanıma ve geliştirme
suumlrecidir İyi bir kariyer yolculuğu yap-
mak istiyorsanız kendinizi tanımanız ve
yapmak istediğiniz işimesleği tanıma-
nız bu işimesleğe yaparken değerleri-
nizi bilmeniz oldukccedila oumlnemli Yani yap-
mak istediğiniz işimesleği istiyor olmalı-
sınız istediğiniz işmeslek kendi ilgi ye-
tenek ve mesleki değerlerinize( kazanccedil
unvan iş olanakları vb) uygun olmalı ve
yaptığınız işmesleğe birileri değer veri-
yor olmalı ve bu değerler sizin mesleki
değerlerinizle uyumlu olmalı Yani iste-
diğiniz bir işi yapacak yeteneğiniz yoksa
ancak hayal kurarsınız Yapabileceğiniz
bir işi sevmiyorsanız mutsuz olursunuz
Başkalarının değer vermediği bir iş ile
uğraşırsanız ekonomik karşılığını veya
mesleki doyumunu alamazsınız
(Erkut2016) Tuumlm bunların bir arada
sağlayan işmeslek seccedilimi iyi bir kariyer
yolculuğunun diğer adımıdır
S A Y F A 3 5 S A Y I 5
İyi bir kariyer yolculuğunun adımlarına goumlre yol haritamızı ccedilıkaracak olursak
Kendimizi tanımak iccedilin ldquoBen kimim Benim ilgi ve yeteneklerim nedir Ben ne yapa-
bilirimrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Yapmak istediğiniz işmesleği tanımak iccedilin ldquoHangi mesleği seccedilebilirim Seccedilmek iste-
diğim işmesleğin oumlzellikleri nedir Benim oumlzelliklerim ve işmesleğin oumlzellikleri ne ka-
dar uyumlu Bu işmesleği yapmak iccedilin ne yapmak gerekiyor Hangi lise veya uumlniver-
siteye gidebilirim Bu işmeslek iccedilin diploma yanında başka nelere ihtiyacım varrdquo vb
soruları sorabilirsiniz
Mesleki değerlerinizi bilmek iccedilin ldquoBu işmesleği yaparken ne kazanmak istiyorum
(para saygınlık unvan rahat gezmek tek başınalık gibi) Toplum bu işmesleğe ne
kadar değer veriyor Bu işmesleğin iş olanakları nedir Oumlzel sektoumlrde mi devlet ku-
rumlarında mı ccedilalışmak istiyorum Bu işmesleği nasıl yapmak istiyorum Bu iş
mesleğin iş olanakları değişikliğe uğrarsa ne yaparım Yapmak istediğim işmeslek
gelecekte yeri ne olurrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Tuumlm bu sorularına cevabına uygun olan mes-
lekleri belirleyip meslekler hakkında daha fazla
bilgi edinip araştırma yapabilirsiniz Meslek
elemanlarıyla goumlruumlşebilirsiniz Karar verirken
sormanız gereken diğer bir soru ise ldquoBu iş
meslek seccediliminde mutlu musunuzrdquohellip Sorulara
cevap veren meslekler aynı zamanda bu iş
mesleği yaparken mutlu olacağınız seccedilimler
olmalı Eğer mutlu olacağınız bir seccedilim olmazsa
yaşamınızın bir kısmında mutlu olmadığınız
bir doumlnem yaşayacak olabilirsiniz Kariyer
planlamak bir nevi kendiniz iccedilin doğru ve
mutlu bir işmeslek seccedilimi yapmak ve bu se-
ccedilim doğrultusunda ccedilalışmalarda bulunmak ile
ilgilidir Tuumlm bunları karşılayan bir planlama
iccedilin iyi bir kariyer yolculuğu olduğundan bah-
sedebiliriz
İyi bir kariyer yolcuğu iccedilin yol haritasını ccedilıkarırken yolculuk bileti gibi bize yar-
dımcı olabilecek kaynaklarımız ise
S A Y F A 3 6
Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi (MBS)
D İ P N O T
Kişinin kendisini tanımasına yapmayı sevdiği şeyleri ve yeteneklerini keşfetmesine meslek seccedili-mine yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur Sisteme httpmbsmebgovtr adresinden ulaşıp uumlcretsiz uumlyelik oluşturabilirsiniz Oluşturulan uumlyelik sonrasın-da sistemde yer alan testlerdeki sorulara verdiğiniz cevaplara goumlre meslek eşleştirmesinde bulunuyor Sistem zaman zaman guumlncellemeler nedeniyle tam işlevsel olarak ccedilalışmayabiliyor Bu yuumlzden ara ara girip tekrar kontrol ederek faydalanabilirsiniz
Mesleğim Hayatım Portalı
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Muumlduumlrluumlğuuml
tarafından hazırlanmış olup mesleki ve teknik eği-
timde yer alan liseler ve boumlluumlmler hakkında bilgi
vermektedir Bu boumlluumlmlerin gelecekteki iş imkacircnla-
rı staj olanakları iş olanları meslek tanıtımları gibi
birccedilok konuda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Por-
tala httpsmeslegimhayatimmebgovtr adre-
sinden ulaşabilirsiniz Portalda yer alan videoları
izleyebilir dokuumlmanları inceleyebilirsiniz
S A Y F A 3 7 S A Y I 5
Tuumlrkiye İş Kurumu (İŞKUR) ldquoMeslekleri Tanıyalımrdquo
Duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmesleği adıyla aratarak mesleğin ta-
nımı goumlrevleri mesleğin gerektirdiği oumlzellikler ccedilalışma or-
tamı ve koşulları mesleğe sahip olmak iccedilin alınacak eğitim-
ler iş olanakları mesleki kariyer suumlreci hakkında ayrıntılı
bilgilerin yer aldığı dosyalara ulaşabilirsiniz Merak ettiğiniz
veya duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek hakkında ayrıntılı bilgilere
bakarak size olan uyguluğunu değerlendirebilir meslek se-
ccedilime youmlnelik kararlar alabilirsiniz Kurum web sitesine gir-
diğinizde Online İşlemler sekmesinden Meslekler Soumlzluumlğuuml
rsquonuuml seccedilip Tuumlrk Meslekler Soumlzluumlğuuml ve Meslekleri Tanıyalım
başlıklarını inceleyebilirsiniz Kurum web sitesine https
esubeiskurgovtr adresinden ulaşabilirsiniz
Yuumlksekoumlğretim Program Atlası
YoumlkAtlas olarak bilinen bu sistem ise Yuumlksekoumlğretim
Kurulu tarafından hazırlanmış olup uumlniversitelere ilişkin
ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Sistemde yer alan başlıklar
aracılığıyla uumlniversiteler oumln lisans ve lisans boumlluumlmleri
meslek tanıtımları mezunlarının KPSS TUS DUS gibi sı-
navlardaki başarı bilgilerine bir oumlnceki yılın sonuccedillarına
goumlre yerleşen oumlğrencilerin Yuumlksekoumlğretim Kurumları Sına-
vı kapsamında Temel Yeterlilik Testi ve Alan Yeterlilik Tes-
ti netlerine ulaşabilirsiniz Bu bilgiler doğrultusunda mes-
lek ve uumlniversite tercihinde bulanabilirsiniz Seccedilmek iste-
diğiniz mesleğe okumak istediğiniz boumlluumlm ve uumlniversite-
ye karar verebilir buna goumlre ccedilalışmalarınızı planlayabilirsi-
niz Sisteme httpsyokatlasyokgovtrindexphp adre-
sinden ulaşabilirsiniz
S A Y F A 3 8
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi
D İ P N O T
buumlnyesinde bulunan projeler aracılığıyla boumlluumlm-
uumlniversite tercihi staj ve iş olanakları ve mesleki eğitim
suumlreccedilleri kapsamında destek uumlniversiteye hazırlananlara
uumlniversite okuyanlara ve kamu ccedilalışanlarına destek ol-
maktadır UumlNİ-VERİ Projesi kapsamında uumlniversite tercih-
lerine yardımcı olmak amacıyla lisans boumlluumlmleri hakkında
İş Bulma Suumlresi Başlangıccedil Uumlcreti Nitelik Uyuşmazlığı Ka-
muda İşe Yerleşme Oranı Firma Buumlyuumlkluumlğuuml Dağılımı ve
Sektoumlr Bazında Dağılım konularında grafiklerle istatistik-
sel veriler sunarak bilgilendirmektedir İlgili boumlluumlm mezu-
niyeti sonrasında iş bulma ve mesleki kazanccedil durumunu
daha net bir şekilde goumlrebilirsiniz Bu bilgilere bakarak
oumlzellikle duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek ve buna bağlı olarak okumak istediğiniz boumlluumlmuuml de-
ğerlendirebilir mesleki değerlerinize uyumu noktasında karar verebilirsiniz Danışman
Bilgi Sistemi (DABİS) Projesi kapsamında ise UumlNİ-VERİ ile sunulan bilgilerin kapsamı da
artırılarak uumlniversiteler bazında boumlluumlm karşılaştırması yaparak bilgilendirmektedir Bu
sistemden faydalanmak iccedilin rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlardan veya uumlniver-
sitelerin kariyer merkezlerinden destek alabilirsiniz Uumlniversite okurken kariyerinizi
şekillendirmek amacıyla Yetenek Her Yerde Staj Seferberliği Soumlz Yetenekte ve Kari-
yer Planlama Dersi Projeleri kapsamında gerccedilekleştirilen ccedilalışmaları inceleyebilir pro-
jelere katılabilirsiniz Stajiş deneyimleri kazanarak okuduğumuz boumlluumlmmeslek daha
yakından tanıyabilirsiniz Proje ve bilgilere httpswwwcbikogovtr adresinden
projeler sekmesinden ulaşabilirsiniz
İyi bir kariyer yolculuğunda yol haritanızı oluştururken kendinize soracağınız sorular ve
yardım alacağınız kaynaklar sizlere oldukccedila yardımcı olacaktır Bu yolculukta karar verme
suumlrecinde aileniz ve rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlarınızdan da destek alabilirsi-
niz Unutmayın ki bu yolculuğun tek bir gidiş yolu bulunmamakta ve doumlnuumllmez değildir
Her bireyin yolculuğu farklı yollardan ve kendine oumlzel olacaktır
Fatma BAYKAL
Psikolojik Danışman
AC Yamazaki Ortaokulu
S A Y F A 3 9 S A Y I 5
NEDEN MESLEKİ EĞİTİM
Her ccedilocuk farklı oumlzelliklere yetenekle-
re ve ilgilere sahiptir Zamanında ve doğru
yapılacak bir rehberlik ve youmlnlendirme ile ba-
şarılı olamayacak ccedilocuk yoktur Bu nedenle
aldıkları eğitim onların buumltuumln hayatını temel-
den etkileyecektir Oumlte taraftan 21yuumlzyılın iş
duumlnyasının ccedilocuklarımızdan beklentisi ccedilok
yuumlksektir İşte doğru okul seccediliminin oumlnemi
tam bu noktada karşımıza ccedilıkıyor
Peki hem oumlğrencilerin hem de veli-
lerin okul seccedilimi konusunda oumlzellikle dikkat
etmesi gereken başlıca hususlar nelerdir
Bu sorudan hareketle bize ayrılan bu bouml-
luumlmde mesleki ve teknik eğitim ile buna
paralel olarak doğru okul seccediliminde dikkat
edilmesi gereken hususları mesleki ve tek-
nik eğitimin oumlnemini ve mesleki teknik eği-
timin uumllkemizdeki konumunu kısaca masa-
ya yatırdık
Doğru Okul Seccediliminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uumllkemizde hemen hemen her veli ccedilocuğu iccedilin lise tercihinde bulunurken akademik eğitime odaklana-rak sırasıyla Fen Liseleri Sos-yal Bilimler Liseleri Anadolu Liseleri tercihinde bulunmak-tadır Akademik eğitim veren okullara yerleşemeyen ccedilo-cuklar iccedilin mesleki eğitim en son tercih olarak duumlşuumlnuumll-mektedir Bu duumlşuumlncede olan ebeveynlerimize şunu hatırlatmak isterim ki doğru bir okul tercihi ccedilocuğun
kendi ilgi ve yeteneklerinin farkında olarak kendisi hak-kında reel bir değerlendir-me yapabilmekten geccedilmek-tedir Bu anlamda tercih suumlrecinde velilerin roluumlnuumln duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde ebeveyn-lerin de ccedilocukları hakkında gerccedilekccedili bir bakış accedilısına sahip olması oumlnem arz et-mektedir
Bu bağlamda anne babaların ccedilocuklarını iyi tanı-maları gelecekle ilgili kariyer planlamasını gerccedilekccedili yapma-
larını sağlayacaktır Her bire-yin kendine oumlzguuml ilgi ve yete-neklerinin olduğu goumlz ardı edilmeyerek ccedilocuğun lsquobiriciklikrsquo youmlnuumlnuumln lsquosıradanlaşmasınarsquo fırsat ve-rilmemelidir Unutulmamalı-dır ki balığa uccedilmayı file ağa-ca tırmanmayı oumlğretmeniz muumlmkuumln değildir
S A Y F A 4 0
Mesleki ve Teknik
Anadolu
Liselerinderdquo
uygulanan
programların
farklılıklarını ve bu
farklılıkların
kendilerine
sağlayacağı
avantajları iyi
anlamaları son
derece oumlnemlidir
Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitim Durumu ve Avantajları
Duumlnyada ve Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitimin Oumlnemi
2005 yılında AB iccedilinde yapılan bir araştırmada velilere zorunlu eğiti-mi tamamlamış oumlğrenciye genel mi meslek eğitimi mi tavsiye edersiniz sorusu youmlneltilmiştir İngiltere Fran-sa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş uumllkelerde yaşayan velilerin 70rsquoi gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok daha aşağılarda kalmaktadır
Nitelikli iş guumlcuuml verimli bir ekonomi iccedilin vazgeccedililmez bir unsur-dur Nitelikli iş guumlcuumlne sahip olmanın yolu ise iyi planlanmış mesleki eğitim-le muumlmkuumlnduumlr Mesleki ve teknik eği-tim bu accedilıdan gelişmekte olan ekono-miler iccedilin hayati oumlnem arz etmektedir
21 Yuumlzyılın sanayisinin ihtiyaccedil-larını karşılayacak ve bu bağlamda
uumllkemizin gelişmekte olan sanayisi-nin istihdam noktasında ihtiyaccedil duyduğu nitelikli işguumlcuuml sıkıntısı ccedilektiği duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde gelecekte meslek lisesinden mezun olacak nitelikli işguumlcuumlnuumln oumlnemi anlaşıl-mamaktadır
Bu gerccedileklikten hareketle sektoumlr ile sağlam temellerle kurula-cak bir işbirliği neticesinde iş duumln-yası ile entegre olmuş ve iş duumlnya-sının ihtiyaccedil duyduğu meslek ve alanlarda nitelikli işguumlcuumlnuumln yetişti-rilmesini sağlayacak bir mesleki ve teknik eğitim Tuumlrkiyersquonin 2023 ve 2071 hedeflerine ulaşması yolunda en buumlyuumlk role sahip olacaktır
uygulanan programların farklılıkla-
rını ve bu farklılıkların kendilerine
sağlayacağı avantajları iyi anlama-
ları son derece oumlnemlidir
2012 yılından itibaren tuumlm
meslek liselerinin eğitim sistemi-
miz iccedilerisinde ldquoMesleki ve Teknik
Anadolu Lisesirdquo olarak isimlendi-
rilmeleriyle birlikte meslek liseleri
arasındaki farklılıklar accedilısından
kamuoyunda bir belirsizlik duru-
mu oluşmuştur Kafalardaki bu
soru işaretinin giderilmesi accedilısın-
dan meslek lisesi tercihi yapacak
oumlğrenci ve velilerimizin ldquoMesleki
ve Teknik Anadolu Liselerinderdquo
D İ P N O T
İngiltere Fransa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş
uumllkelerde yaşayan velilerin 70 gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki
eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok aşağılarda kalmaktadır
S A Y F A 4 1 S A Y I 5
miştir
Mesleki Eğitimde Paradigma değişikli-
ğine yol accedilan bu değişikliklerden sonra oumlzel-
likle ortaoumlğretimde alternatif bir okul duumlzeyi-
ne ccedilıkarılan mesleki eğitim merkezlerine olan
ilgi artmış bu oumlğrenciler işletmede yaparak
yaşayarak uygulamalı bir şekilde mesleklerini
oumlğrenme fırsatı bulmuştur Ayrıca mesleki
eğitim merkezlerini tercih eden tuumlm oumlğrenci-
ler ile meslek liselerinde işletmede beceri
eğitimi (staj) alan her oumlğrencinin staj uumlcret
alması devlet garantisi altına alınmıştır
Ayrıca 09122016 tarih ve 6764 sayılı
Kanun Huumlkmuumlnde Kararnamenin yayımlanma-
sıyla Tuumlrkiyersquonin mesleki eğitimi iccedilin bir doumlnuumlm
noktası sayılabilecek gelişmeler yaşanmıştır
Kararnameyle ccedilıraklık eğitimin oumlrguumln eğitim
kapsamına alınması işletmelere devlet deste-
ğinin oumldenmesi meslek liseli oumlğrencilerin uy-
gulamalı atoumllye meslek derslerine başladığı 9
Sınıftan itibaren sigortalanması ve 12072019
tarihli Ortaoumlğretim Kurumları Youmlnetmeliğinde
yapılan değişiklikle Mesleki Eğitim Merkezi oumlğ-
rencilerine lise diploması alma hakları veril-
Uumllkemizde ortaoumlğretim mezunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda meslek lisesi
mezunlarının istihdamda başı ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi mezunlarının oumln lisans
ve lisans mezunlarından da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere yansımaktadır
etmekte ve edindikleri mesleğin avantajlarını
bir oumlmuumlr yaşamalarını sağlamaktadır Bunun
en buumlyuumlk kanıtı mezunlarının kamuda ve oumlzel
sektoumlrdeki istihdam duumlzeyleridir
Tuumlm bu bilgiler ışığında Guumlccedilluuml Tuumlrki-
ye İccedilin Mesleki Eğitim gerccedileğinden hareket-
le uumllkemizin 2023 ve 2071 iccedilin belirlediği kal-
kınma hedeflerini yakalayabilmesinin yolu
doğru ve gerccedilekccedili sektoumlrel analizlerin ışığında
yapılacak mesleki eğitim planlamalarından
geccediltiği yadsınamaz bir gerccedilekliktir Bu gerccedile-
ğin farkında olan Bakanlığımız bu yeni suumlreccedil-
teki paradigma değişikliği ile mesleki eğitimi
tercih edecek her bir oumlğrencimize istihdam
olanaklarını sağlayacak her tuumlrluuml desteği ve-
receğinden hiccedilbir velimizin ve oumlğrencimizin
kuşkusu olmasın
Nevzat AVŞAR
Besni Osman İsot MTAL Muumlduumlruuml
Uumllkemizde oumlzellikle 2016dan bu ya-
na mesleki eğitimde paradigma değişikliği
ile beraber yapılan iyileştirmeler mesleki
eğitim veren okullarımızın donatım moder-
nizasyonunun sektoumlruumln ihtiyaccedillarına cevap
verecek duumlzeye ccedilıkarılması gerek Bakanlığı-
mız gerekse yerel duumlzeyde sektoumlr ile yapılan
protokoller ve işbirlikleri neticesinde mesle-
ki eğitim hem daha cazip hale getirilmiş hem
de mezunlarının istihdam duumlzeyleri artırıl-
mıştır Oumlyle ki uumllkemizde ortaoumlğretim me-
zunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda
meslek lisesi mezunlarının istihdamda başı
ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi me-
zunlarının oumln lisans ve lisans mezunlarından
da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere
yansımaktadır
Tek dezavantajı maalesef veli ve oumlğ-
rencilerde yerleşmiş bir olumsuz algı olan
meslek liseleri tabiri yerindeyse oumlğrencileri-
ni ldquokollarına altın bilezikrdquo takarak mezun
Değerli Okurlar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bouml-
luumlm Başkanlığımızca hazırlanan DİPNOT Dergimi-
zin bu sayısıyla birlikte ccedileşitli konularda başarıyı
yakalamış kişilerle roumlportaj yapmaya ve bu roumlpor-
tajları yayımlamaya karar verdik Dergimizin iccedileri-
ğinde bu ay kariyer suumlrecini etkileyen faktoumlrler
bizimde goumlrevlerimizden biri kariyer danışmanlığı
olunca kariyer hayatına ldquoCoğrafya Oumlğretmenliğiy-
lerdquo başlayıp 13 yıl bu mesleği icra ettikten sonra
D İ P N O T
ldquoHukukrdquo eğitimini bu yıl tamamlayan ccedilocukluğu-
muzun da birlikte geccediltiği OumlğretmenAvukat Sa-
dun ERYILMAZ ile yapmaya karar verdim Zaman
zaman kendisiyle genccedillerimizi doğru youmlnlendirme
konusunda paylaşımlarda bulunuruz İlk defa ona
profesyonel anlamda sormak istedim Eminim
burada bize ayırabileceğiniz vakit en fazla 10 da-
kikadır Bence bu suumlreyi iyi değerlendirin ccediluumlnkuuml
roumlportaj iccedilerisinde oumlğreneceğiniz ilham alacağı-
nız ipuccedilları var
SO YLEŞİ
O Ğ RTAVUKAT SADUN ERYİLMAZ
İ LE MESLEK SECcedilİ Mİ U ZERİ NE
Sadun Eryılmaz sizi kısaca tanıyabilir miyiz
1980 Besni doğumluyum İlk orta ve lise eğiti-
mimi canım memleketim Besnirsquode tamamladım
17 yıldır coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyo-
rum Guumlzel uumllkemin ccedileşitli yerlerinde goumlrev yap-
tıktan sonra Mersinrsquoe yerleştim ve 10 yıldır Mer-
sinrsquode yaşıyorum Duumlzenli olarak koşu yaparım
spor salonuna giderim ve spor en oumlnemli sosyal
aktivitelerimden biridir Okumak benim iccedilin adeta
vazgeccedililmez bir tutkudur Evli ve uumlccedil ccedilocuk sahibi
bir babayım İki oğlum ve bir kızım var
S A Y F A 4 3 S A Y I 5
İlk orta ve lise eğitimimi Besnirsquode tamamladık-
tan sonra Atatuumlrk Uumlniversitesi Fen Edebiyat
Fakuumlltesi Coğrafya Boumlluumlmuumlnuuml kazandım Aslın-
da oumlğrencilik hayatım boyunca hep başarılı bir
oumlğrenciydim Okulun ve sınıfın en ccedilalışkan oumlğ-
rencilerinden biri oldum her zaman Memur
ccedilocuğuydum Babam Besni Lisesinde hademe
olarak goumlrev yapardı Oumlğretmenlerden aldığı
kitapları bana getirir ve ben okuduktan sonra
onları tekrar teslim eder bir yenisini getirdi
bana Kendim kitap alamazdım ve kitap ihtiya-
cımı babam bu şekilde karşılardı Okuma alış-
kanlığımı babama borccedilluyum Rahmetli babam
sayesinde ilkokuldan beri inanılmaz bir okuma
alışkanlığı kazandım Başarılı bir oumlğrenci ol-
mamda bunun ccedilok buumlyuumlk bir katkısı olduğuna
inanıyorum Halen okuyorum ve okumaya da
nefes aldığım muumlddetccedile devam edeceğim in-
şallah
1997 yılında kazandım ilk uumlniversiteyi Ve ina-
nın tam anlamıyla bilgisayar ve internet ile o
zaman tanıştım aslında Yani o ana kadar başa-
rılı bir oumlğrenci olmamda şuan ki gibi teknolojik
suumlreccedillerin pek etkisi yoktur kesinlikle En
oumlnemli bilimsel destekccedilimiz Besni Halk Kuumltuumlp-
hanesiydi Ve gazetelerden kupon biriktirerek
aldığımız ansiklopedilerdi bizim başucu yardım-
cımızdı Oysa şu an oumlğrencilerin sahip olduğu
imkacircnları duumlşuumlnuumlyorum da bizim iccedilin hayal
olan şeylerin hepsi şu an onlar iccedilin mevcut
Yeter ki kendilerine inanıp duumlzenli şekilde ccedila-
lışmayı alışkanlık haline getirsinler Başarama-
yacakları hiccedil bir şey yok aslında Daha sonra
Anadolu Uumlniversitesi Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitir-
dim Hem oumlğretmen hem oumlğrenci olmak be-
nim iccedilin ccedilok alışılır bir durum haline geldi
Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitirdikten sonra Uluslara-
rası Kıbrıs Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesini ka-
zandım 2020 yılında mezun oldum hukuk fa-
kuumlltesinden ve yakında avukatlık stajına baş-
layacağım Hukuk Fakuumlltesi okurken de boş
durmadım Anadolu Uumlniversitesi Accedilık Oumlğretim
Fakuumlltesi Uluslararası İlişkiler Boumlluumlmuumlnuuml ka-
zandım Şuan 3 sınıfım Hukuk Fakuumlltesinden
mezun olduktan sonra sınavsız ikinci uumlniversi-
te hakkından faydalanarak İstanbul Uumlniversi-
tesi Uzaktan Eğitim Siyaset Bilimi ve Kamu
Youmlnetimini kazandım ve şuan 2sınıfım Biraz
zor olsa da aynı anda iki fakuumlltede iki ayrı bouml-
luumlm okumak insan ccedilalışınca her şey kolaylaşı-
yor aslında Bakalım bu fakuumllteler bitince bel-
ki yeni boumlluumlmler okuyacağım Hem oumlğretmen
hem oumlğrenci olmak yerini hem avukat hem
oumlğrenci olmaya bırakacak belki Dedim ya ne-
fes aldığım muumlddetccedile okumaya devam
Eğitim yıllarınızı nasıl geccedilirdiniz kendinizi geliştirmek iccedilin neler yaptınız
İnsanın sahip olduğu imkacircnlar yetenekleri ve
elbette şansı hayattaki başarısını belirler Ama
buumltuumln bunlara sahip insanların bile başarılı olama-
malarının nedeni hayata gelişme odaklı bakama-
malarıdır İnsanın kendisine ve yapabileceklerine
olan inancı nasıl bir hayata sahip olacağını belir-
ler aslında Mutlaka hepimizin hayatta başarısız-
lıkları ve kaybettiği anları mevcuttur Bu zaten ha-
yatın olağan bir durumudur Sonsuz başarı ve son-
suz kazanmak yoktur ki insan hayatında Oumlnemli
olan başarısızlıklardan ders ccedilıkarmak ve bir sonra-
D İ P N O T
ki suumlreccedilte başarıyı yakalayabilmektir Bilim insan-
ları kendilerine ait bir buluşu ortaya ccedilıkarırken
defalarca kez başarısız olduktan sonra buluyorlar
O nedenle başarısızlıklar aslında hayat tecruumlbesi-
dir Bu tecruumlbe yeni başarıları yakalamanın en
oumlnemli anahtarıdır bence Başarısızlık olmadan
başarı ccedilıkmaz ortaya Ayrılmaz bir buumltuumlnduumlr bun-
lar birbirini tamamlayan Yeter ki başarısızlıklar-
dan ders ccedilıkarıp kafa yapısını değiştirip yeniden
denemeyi bilsin insan Başarı işte o zaman gele-
cektir
Başarısız olmadan kimse başarılı olamıyor siz bu soumlz hakkında neler duumlşuumlnuumlyorsunuz
Sizce hayatta başarılı olmanın sırları neler
rultusunda etkin bir planlama yapmak ve bu plan dacirchilince ccedilalışmalarda bulunmak başarıyı getiren oumlnemli unsurlardandır İnsan kendini iyi tanımalı guumlccedilluuml ve zayıf youmlnlerini tespit ettikten sonra oumlzguumlvenli bir şekilde suumlreci youmlnlendirme-lidir Ccediluumlnkuuml yeteneğimizi ilgimizi ve bilgimizi bizden daha iyi bilen olamaz Mazeret uumlretme-den ve tam muumlkemmeliyetccedili olmadan ccedilalışma-lıyız Yaptığımız ccedilalışma en iyi olmak zorunda değil En iyi olabiliyorsa tabii ki ne ala Ama ol-muyorsa ccedilalışmalarımızı yarıda bırakmak ol-maz Muumlcadele ve ccedilalışmaya devam etmeliyiz
Hayatta başarılı olmanın sırları ile ilgili duumlşuumlncelerimi soumlylemeden oumlnce başarının tanı-mını yapmakta fayda var aslında Başarı nedir Bence başarı sonucunun faydalı olduğu duumlşuumlnuuml-len bir eylemi gerccedilekleştirmek bir işin uumlstesin-den gelmektir Yani aslında başarılı olmanın sırrı uumlstuumln yeteneklere ve inanılmaz bir zekacirc duumlzeyi-ne sahip olmak değildir Bunlar başarılı olmayı tabii ki kolaylaştıracaktır ama tamamı buna bağlı değildir kesinlikle Başarılı olan tuumlm insanlar ha-talarından ders ccedilıkarmayı bilen ve başarısızlığa bahane uumlretmeyen insanlardır Bence bu başarılı olmanın ilk şartıdır Ayrıca bir insanın başarılı olabilmesi iccedilin bir hedefi olmalıdır O hedef doğ-
UNUTMAYALIM Başarı en kısa yoldan neticeye ulaşmak değildir Başarı en iyi neticeye ulaşmaktır
S A Y F A 4 5 S A Y I 5
Meslek seccedilimi bir oumlğrencinin hayatında ki en oumlnemli kararlarındandır Ccediluumlnkuuml tuumlm hayatımızı etkileyen bir karardır meslek seccedilimi Ona goumlre boumlluumlm tercih edip sınavlara hazırlanıyor oumlğren-cilerimiz Belki de bir oumlmuumlr boyunca yapacağız o işi O nedenle karar alma suumlreci ccedilok oumlnemli bence Maalesef uumllkemizde meslek seccedilerken goumlnluumlnuumln istediğini değil de daha iyi para ka-zanmak veya aileyi tatmin etmek oumlncelikli ter-cih haline gelmiştir Ccedilocukluktan beri olmak istediği hayal ettiği mesleği Tuumlrkiyersquode iş olana-ğı kısıtlı olduğu iccedilin seccedilmeyen yuumlz binlerce oumlğ-rencimiz var Hele hele aile illa atanması kolay olan veya iş bulma olanağı daha fazla olan mes-leği seccedilmesi iccedilin oumlğrenci uumlzerinde baskı unsuru
oluşturuyorsa maalesef istenilen meslek yeri-ne faklı meslekler tercih edilebiliyor O yuumlz-den ben hali hazırda goumlrevine devam eden bir oumlğretmen olarak oumlğrencilerimizin hayal ettik-leri meslekleri seccedilmelerini destekliyorum Benim ailem bana meslek seccediliminde muumldahil olmadılar aslında Ben kendim oluşturdum tercihlerimi ve ona goumlre girdim sınava Haya-limdeki meslek miydi oumlğretmenlik derseniz hayır değildi Oumlğretmenliği ve oumlğrencilerimi inanılmaz seviyorum aşkla yapıyorum bu mesleği Ama hayalimdeki meslek savcı ol-maktı Onu da tercih hatası nedeni ile gerccedilek-leştiremedim Bu yuumlzden tercih suumlreci ccedilok oumlnemli ccedilok
Meslek seccedilim aşamasında olmazsa olmaz şeyler neler Aileniz bu suumlreccedilte sizi nasıl etkiledi
Tuumlrkiyersquode mesleğini yapan her beş kişiden birisi neden memnun kalmıyor olabilir Bu
durumu genel olarak değerlendirirsek hangi sonuca varabiliriz
Uumllkemizde meslek seccedilimi yapan her beş kişiden birisi memnun değilse seccedilmiş olduğu meslekten işte bir oumlnceki sorunuzda verdiğim cevaplar aslında bu sorunuza da geccedilerli bence Hayal ettiği mesleği değil de iş bulma olanağı daha fazla olan veya ailesinin istediği mesleği yapmak zorunda kalmasıdır bence Bazen oumlğ-rencilerimden biri geliyor yanıma hayal ettiği mesleğin avukatlık olduğunu soumlyluumlyor Ama bu
fakuumllteyi okumasının imkacircnsız olduğunun ccediluumlnkuuml babasının kesinlikle tıp okumasını iste-diğini belirtiyor Ve sonuccedilta doktor oluyor İşte bunun gibi yuumlz binlerce oumlrnek vardır mut-laka Maalesef uumllkemizde bu durum sıkccedila ya-şanmakta Birccedilok oumlğretmen de buna bizzat şahittir eminim
Benim hayalimdeki meslek az oumlnce de sorunuzda cevapladığım gibi savcı olmaktı Yani hukuk fakuumlltesi okumak en buumlyuumlk hayalimdi De-diğim gibi tercih hatası nedeniyle hukuk fakuumlltesi kazanamadım liseden mezun olduktan sonra Ama oumlğretmenlik mesleğini inanılmaz severek ya-pıyorum Hem mesleğime hem oumlğrencilerime ccedilok değer veriyorum Kutsal bir meslek yaptığımın far-kındayım Hammaddesi insan olan bir meslek Yıl-
D İ P N O T
lar sonra farklı meslek gruplarında karşımıza ccedilı-kıp bize ulaşıp bizi sahiplenen unutmayan oumlğ-rencilerimizin varlığı bu mesleğin en muumlkemmel armağanıdır bize O yuumlzden oumlğretmen olmanın en guumlzel yanlarından biridir bu Diktiğiniz fidanın buumlyuumlyuumlp kocaman bir ağaccedil olduğunu goumlrmektir Bu mutluluk oumlğretmenler iccedilin en oumlnemli hazine-dir
Meslek hayatınızda şu ana kadar sizi en ccedilok mutlu eden şeyler nelerdir
Genccedillerin hayatına guumlzel dokunuşlar yapan bir eğitimci olarak hiccedil halen bir şeylerin eksik olduğunu
hissettiniz mi
buumlyuumlk bir kısmı ile irtibattayım Kiminin uumlniver-site mezuniyetine gittim kiminin askerlik yemi-ni toumlrenine Kiminin duumlğuumlnuumlne gittim kiminin ccedilocuğunun suumlnnet toumlrenine Baba gibi veya abi gibi bir ilişki var ccediloğunluğu ile aramızda O yuumlz-den halen kendimi geliştirmek adına sayısız ccedila-lışma yapmaktayım Oumlğrencilerime nasıl daha faydalı olabilirim mantığı ile her sene onlarca hizmet iccedili eğitim faaliyetlerine katılmaya de-vam ediyorum Muhakkak eksik youmlnlerim yuumlre-ğine tam anlamıyla dokunamadığım oumlğrencile-rim var İşte bunları en aza indirebilmek iccedilin halen ilk guumlnkuuml heyecanım ve azmimle kendimi yenilemeye ve geliştirmeye devam ediyorum
İnsan hiccedilbir zaman tam anlamıyla muuml-kemmel olamaz bence Muumlkemmellik sonu olan bir şey değildir Ben 17 yıllık oumlğretmenlik haya-tımda hep daha muumlkemmel bir oumlğretmen nasıl olunabilir anlayışı ile suumlrduumlruumlyorum goumlrevimi Ben artık muumlkemmel bir oumlğretmenim dediğim an aslında tuumlm her şeyi kaybetmişim demektir Gerccedilekten hep oumlğrencilerimin yuumlreğine dokun-dum sizin de değdiniz gibi Meslek hayatım bo-yunca oumlğrencilerim ile olan ilişkimden de zaten bunu bizzat anlıyorum hissediyorum Ccediluumlnkuuml bu duygular karşılıklıdır 17 yıl oumlnce okuttuğum oumlğ-rencilerimle halen goumlruumlşuumlyorum Halen inanıl-maz bir sevgi var aramızda Oumlğrencilerimin ccedilok
S A Y F A 4 7 S A Y I 5
2003 yılından beri coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyorum Hayalimdeki meslek olmasa da asla pişman değilim oumlğretmen olmaktan Zevkle gururla yapıyorum mesleğimi Ama hu-kuk fakuumlltesi yuumlreğimde hep bir sızı olarak kal-mıştı Hiccedil ccedilıkmıyordu aklımdan Aslında liseyi bitirdikten sonra girdiğim uumlniversite sınav so-nucu aldığım puan ile 6 uumlniversitenin hukuk fakuumlltesini kazanabiliyordum 17 yaşındaydım o zaman Ve tercihlerimi şu an olduğu gibi muuml-kemmel bir rehberlik anlayışına sahip oumlğret-menlerimiz tarafından değil bizzat kendim yap-tım Ccediluumlnkuuml o doumlnem bize yardımcı olacak bir rehber oumlğretmenimiz yoktu maalesef Bu da rehber oumlğretmenin ne kadar değerli olduğunun en buumlyuumlk ispatıdır Dokuz hukuk fakuumlltesi terci-hi yapmıştım sınavdan oumlnce Ccediluumlnkuuml bizim oumlğ-rencilik yıllarımızda fakuumllte tercihleri sınav oumln-cesinde forma doldurulup sınav esnasında gouml-revli oumlğretmene teslim ediliyordu Sınav guuml-nuumlnden bir guumln oumlnce arkadaşlarla tercihlerimizi goumlzden geccedilirmek iccedilin buluştuk İlk dokuz terci-him hukuk fakuumlltesi diğerleri oumlğretmenlikti O buluştuğumuz guumln uumlniversitede okuyan bazı arkadaşlarım altı hukuk fakuumlltesi tercihimi sil-dirdi listemden Hukuk okuyacaksan şu uumlniver-sitelerde okuyacaksın diğerlerini okumanın bir anlamı yok oumlğretmenlik oku bari garanti işin
olur dedi Ve bunun uumlzerine listemde olan altı hukuk fakuumlltesini silip yerine oumlğretmenlik yaz-dım İlk uumlccedil tercihim hukuk fakuumlltesi olarak kal-dı Sınav sonucu ccedilok kuumlccediluumlk bir kuumlsuratla hu-kuk fakuumlltesini kazanamadım 17 yaşındaydım ve sağlıklı karar veremedim Belki de dinle-memem gerekti o arkadaşları ama dinledim maalesef Yanlış youmlnlendirildim Belki de bir rehber oumlğretmen yardımı alsaydım ccedilok farklı sonuccedillar olabilirdi hayatımda O guumlnden beri iccedilimde hep bir ukde olarak kalmıştı hukukccedilu olmak 13 yıllık oumlğretmen iken hukuk fakuumllte-sini neden okumuyorum diye duumlşuumlnduumlm ken-di kendime Her guumln saatlerce sınava hazır-landım Oumlğrencilik yıllarımdan ccedilok daha fazla ccedilalışmak zorunda kaldım ccediluumlnkuuml ccediloğu şeyi unutmuştum Ama yılmadım muumlcadele ettim ve 2015 yılında emeklerimin karşılığını alarak hukuk fakuumlltesini kazandım Geccedilen sene me-zun oldum Avukatlık stajına başlayacakken maalesef salgın suumlreci başladı Salgın suumlreci bittikten sonra avukatlık stajını tamamlayıp avukatlık mesleğine geccedileceğim 17 yıldır yap-mış olduğum ve severek yaptığım oumlğretmen-likten ayrılmak beni ccedilok uumlzecek ama hayalimi gerccedilekleştireceğim 40 yaşında radikal bir ka-rar olacak belki bu Ama dediğim gibi haya-limdeki mesleği yapmaya başlayacağım
13 yıl oumlğretmenlik mesleğini icra ettikten sonra Hukuk eğitimi almak istemenizin sebepleri
neler
Son olarak Koronaviruumls salgını ile birlikte Tuumlrkiyersquode işsizlik sorununun tarihi seviyelere
ulaştığı bu suumlreccedilte meslek seccedilim aşamasında olan oumlğrencilere neler soumlylemek istersiniz
Uumllkemizin ve duumlnyanın iccedilinde bulundu-
ğu salgın koşulları sebebiyle on binlerce iş yeri
kapandı ve milyonlarca insan işsiz kaldı Bu
olumsuz suumlreccedil maalesef sadece bizim uumllkemizi
ve bizim insanımızı değil tuumlm duumlnyayı aynı şe-
kilde etkiledi Ama insanoğlu bunun da uumlstesin-
den gelecektir elbet O yuumlzden bu suumlrecin bite-
ceği inancını taşıyorum Bu suumlreccedil nedeni ile
uumlniversite sınavına girecek ve meslek seccedilecek
oumlğrencilerimize tavsiyem suumlreccedil elbet bitecek o
nedenle meslek seccediliminde bunu goumlz oumlnuumlnde
bulundurun Salgın doumlnemi sonsuza kadar
devam edecek bir suumlreccedil değil Tabii ki uumllke-
mizin iccedilinde bulunduğu ekonomik koşullar
ailelerinin kendilerine sunabileceği imkacircnlar
uumlniversite okuduktan sonra iş bulma oranı vs
gibi etkenler meslek seccediliminde ccedilok oumlnemli
Ama hayalinizdeki meslek ne ise o hedef doğ-
rultusunda ccedilalışmanız en sağlıklı karardır diye
duumlşuumlnuumlyorum
Başta uumllkemiz olmak uumlzere tuumlm insanlığa sağlıklı bir yıl temennisi ile
sevgi ve saygılarımı sunarım
İLETİŞİM
Besni Rehberlik Ve Araştırma Merkezi
Rehberlik Hizmetleri Boumlluumlm Başkanlığı
Adres Yenibesni Mah Kurdini Sokak Besni Eğitim Vakfı
İlkokulu 1 Kat 02300 BesniAdıyaman
Telefon 0416 318 2060
Fax 0416 318 2060
Web httpbesnirammebk12tr
besniram
lsquolsquo Yeteneklerinizin ve
Duumlnyanın İhtiyaccedillarının
Kesiştiği Yerde
Mesleğiniz Yatıyorrsquorsquo Aristoteles
D İ P N O T
S A Y F A 2 3
S A Y F A 2 4 S A Y I 5
İnsan yaşamı boyunca ccedileşitli seccedilimler
yapar Mesleğini yiyeceğini giyeceğini evini
eşini arkadaşlarını vb seccediler Meslek seccedilimi
insanın yaptığı bu seccedilimler arasında belki de en
oumlnemlisidir Ccediluumlnkuuml insan mesleğini seccedilerken bir
bakıma gelecekteki yaşamını da belirlemekte-
dir (Ccedilakır 2004 2)
İnsanlık tarihinin başlangıcından bu ya-
na iş insan yaşamının gerekli ve buumlyuumlk bir bouml-
luumlmuumlnuuml kaplayan bir tarafıdır Birccedilok goumlruumlşe
goumlre iş yaşamın merkezidir ve hayat boyu suumlren
kariyer gelişimi tuumlm gelişmiş toplumlarda cin-
siyet ırk din coğrafya ve diğer demografik ka-
tegorilerin her biri ile alakalı olan evrensel bir
suumlreccediltir (National Career Development Associa-
tion 19931994a Engels Minor Sampson ve
Splete 1995 s134rsquodeki alıntı) İş ve kariyer ha-
yatın esas alanlarıdır ve herkesin bir kariyeri
vardır (Engels ve diğer 1995 134) Kariyer bir
insanın yaşam suumlresinde ccedilok uzun bir zaman
dilimini iccediline alan yaşam boyu kişinin değerle-
rinden yaşayacağı şehre kadar birccedilok alanda
etkisini hissettiren bir suumlreccediltir Kariyer kişinin
sadece işi değil yaşamdan ne beklediği amaccedil-
ları ne kadar risk alabileceği gibi soruların da
cevabıdır
İnsan hayatının en oumlnemli doumlnuumlm nok-
talarından birisi olan meslek seccedilimi insanın
yaşam biccediliminin de seccedililmesi demektir (Altun
2000Yanıkkerem ve ark 2004) Kişilerin ken-
dilerini en iyi şekilde ifade edebilecekleri ha-
yat boyu uğraşmaktan sıkılmayacakları ve kişi-
lik yapılarına en uygun mesleğe youmlnelmeleri
doğru bir karar olacak ve boumlylece hem kişisel
hem de toplumsal accedilıdan oumlnemli kazanımlar
elde edilecektir Kariyer gelişim suumlrecinin baş-
langıccedil noktası olan meslek seccedilimi bireylerin
hayatında oumlnemli bir yer teşkil etmektedir
Kişilerin meslek seccediliminde aile ve sosyal med-
yanın oumlnemli oumllccediluumlde etkili olduğu goumlzlemlen-
miştir İdeal meslek seccedilimi iccedilin oumlzelikle iş sa-
halarının analizi ilgili sektoumlruumln avantaj ve de-
zavantajları hakkında bilgi sahibi olma sektoumlr-
de ccedilalışanların mesleki deneyimlerini oumlğren-
me ve mesleğin kişiye uygunluğunu tespit et-
me gibi unsurların dikkate alınması ve kariyer
planlaması yapılması gerekmektedir Ancak
oumlğrenciler bu fırsatları goumlz ardı ederek ailenin
ya da sosyal medyanın etkisi ile seccedilim yap-
maktadırlar
OumlĞRENCİLERİN KARİYER SECcedilİMLERİNDE AİLENİN
VE DİJİTALLEŞMENİN ROLUuml
S A Y F A 2 5
Kariyer seccedilimi ve olası bir karara
varma beklentisi ccediloğu zaman belirsizlik
iccedileren karmaşık bir suumlreccediltir Belirsizliğin
nedeni bireyin hayatını buumltuumlnuumlyle etkile-
yecek olan meslek seccedilimini iccedilsel ve dışsal
faktoumlrlere bağlı olarak seccedilmek zorunda
olmasıdır Bu suumlreccedilte oumlğrenci olası bazı
senaryolar kurar geleceğe youmlnelik planlar
yapar ve hatta gelecekte buumltuumln bu belirsiz-
liğin azaldığını veya yok olduğunu duumlşler
Oumlte yandan bu suumlreci karmaşıklaştıran ise
bireyin son karara varmadan oumlnce dikkate
almak zorunda olduğu ailesinin duumlşuumlncesi
isteği hayali ve birde sosyal medyada ken-
diyle oumlzdeşleştirdiği kariyerler gibi faktoumlr-
lerin olmasıdır Karar suumlrecini yaşayan bi-
rey buumltuumln bu faktoumlrlerin varlığının ve na-
sıl analiz edilmesi gerektiğinin farkında
olabilir veya olmayabilir Ayrıca son kararı-
nı vereceği zaman bu faktoumlrleri eleme ve-
ya aralarında bir denge kurabilme kapasi-
tesine de sahip olmayabilir Bu durumda
kariyer seccedilimi suumlrecini son derece karma-
şık bir suumlrece doumlnuumlştuumlrebilir
D İ P N O T
Gencin meslek tercihinde ailenin ccedilok buumlyuumlk etkisi vardır Ailenin ekonomik olanakları ile kuumlltuumlr duumlzeyinin gencin meslek seccedilimini olumlu veya olumsuz youmlnde etkilediği bir gerccedilektir Araştırma bulguları goumlstermiştir ki ekonomik ve kuumlltuumlrel duumlzeyi yuumlksek olan ailelerde genccediller yetenek ve ilgileri doğrultusun-da meslek seccedilme şansına sahip olabil-mekte ailelerinden destek goumlrmektedir-ler Ekonomik ve kuumlltuumlrel olanakları elve-rişsiz olan ailelerde genccediller kısa zaman-da buumlyuumlk kazanccedil getireceği veya itibar
Meslek Seccediliminde Aileye Duumlşen Goumlrevler
sağlayacağı duumlşuumlnuumllen işlere youmlnlendiril-mektedirler
S A Y F A 2 6 S A Y I 5
siz ve başıboş bırakılmasıdır Ccedilocuklarına bu konuda rehberlik edemeyen aileler onların meslek tercihine ilgisiz kalmakla sorumluluk-tan kurtulmuş olduklarını zannederler
Ccedilocuklarının gelişiminde olumsuz et-kileri olan bu ailelerin yanı sıra meslek seccedili-mi konusunda ccedilocuğuna yol goumlsterici olma-ya ccedilalışan onun yetenek bilgi beceri ve ilgi-lerini goumlz oumlnuumlnde tutarak rehberlik eden hiccedilbir fedakacircrlıktan kaccedilınmayan aileler de vardır Kendi arzu ve oumlzlemlerine ters duumlşse de ccedilocuğunun seccedilimini onaylayan ve ona destek olan aile de yok değildir Sayıları ccedilok olmamakla birlikte bilgili ve bilinccedilli bir şekil-de ccedilocuğunun meslek seccedilimini olumlu youmln-de etkileyen ailelerin varlığı da inkacircr edile-mez Ancak pek ccedilok iyi niyetli ve anlayışlı an-ne-baba bu konuda ccedilocuğuna yardımcı ola-mamanın sıkıntısı iccedilindedir
Aile baskısının egemen olduğu hallerde ve mesleğin babadan oğla geccedilmesi şeklinde geleneğin suumlrduumlruumllduumlğuuml ailelerde gence baba mesleğini devam ettirmesi iccedilin baskı yapıldığı goumlruumllmektedir Bu ailelerde ccedilocuk kuumlccediluumlk yaş-tan itibaren baba mesleğini seccedilecek şekilde koşullandırılmaktadır Koşullandırma veya bas-kı yoluyla eğitilen gencin ya baba mesleğine youmlneldiği ya da ailesine başkaldırarak idealin-deki mesleğe sahip olabilmek iccedilin ortamından uzaklaştığı goumlzlenmektir Bazı aileler ise kendi ccedilocukluk veya genccedilliklerinde yapamadıklarını ccedilocuklarının yaşamında gerccedilekleştirmeye ccedilalı-şırlar Baba genccedilliğinde sahip olamadığı bir meslekte oğlunu goumlrmek iccedilin ona baskı yapar Anne okuyup ccedilalışamadığı iccedilin kızının okuma-sını ve meslek sahibi olmasını ister onu suumlrekli zorlar Zorlama sonucu gencin baba veya anne isteğine boyun eğdiği ya da isyan ettiği goumlruumlluumlr Yine başka aile modelinde de ccedilocuklara bazı işlerin oumlnemli ve itibarlı bazılarının ise diğerle-rine goumlre daha oumlnemsiz ve değersiz olduğu ifa-de edebilirler Bu da aile iccedilinde bazı meslekler hakkında oumln yargıların oluşmasına yol accedilar Boumlylece aile dolaylı bir biccedilimde gencin meslek tercihini etkilemiş olur Soumlzuuml geccedilen bu aile mo-dellerinde birey-meslek uygunluğu goumlz oumlnuumln-de bulundurulmadığından ne gencin başarısı duumlşuumlnuumlluumlr ne de mutluluğu Burada oumlnemli olan ailesinin isteklerinin gerccedilekleşmesi aile-nin yapmış olduğu meslek seccediliminin genccedil tara-fından benimsenmesidir Yine bazı ailelerde goumlruumllen bir başka hatalı davranış da meslek seccediliminde gencin tamamen yardımsız destek-
S A Y F A 2 7
Ccedilocukluk ccedilağında meslek seccedilimi gerccedileklikten uzak olup hayali ve arzulu iken oumln ergenlik doumlnemine yaklaştıkccedila yaşamda gerccedileklik faktoumlruumlnuumln roluuml artar kişi meslek seccedilme sorumluluğunun bilin-cine varır İlgi ve yetenekleri giderek ay-rışmaya başlar Yine yetenek ve ilgilerin mesleki amaccedilları belirlemede oumlnem ka-zandığı goumlruumlluumlr
Bu doumlnemde başlarında meslek tercihleri oumlnce ilgilere dayanırken daha sonra yeteneklerde dikkate alınarak mes-leki tercihler ifade edilir Ortaokulun ta-mamlanması ile birlikte akademik eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim arasında seccedilim yapmak zorunluluğunda kalan ccedilo-
cuk oumlncelikle genel ve oumlzel yeteneği ile mevcut eğitim seccedileneklerinden hangisine uygun olduğunu belirlemek durumunda-dır Ccedilocuk temel eğitim sırasında birccedilok ders almış ve başarısını ccedileşitli ortamlara sınama fırsatı bulmuştur Bu doumlnemde ccedilo-cuk karar verirken yeteneklerini ilgilerini eğitimden ve hayattan neler beklediğini mali olanaklarını goumlz oumlnuumlne alarak iş ve eğitim olanaklarını incelemek gerektiğinin farkına varmıştır
D İ P N O T
Orta ccedilocukluk ya da oumln ergenlik doumlnemi 10-15 yaş aralığında olup ortaokul kade-mesine denk gelmektedir Bu doumlnemdeki ccedilocuklar artık ergenlik doumlnemine girmiş bir-ccedilok gelişim doumlnemi itibari ile meslek seccedilimi ile ilgili duydu ve duumlşuumlnceleri şekillenmeye başlamıştır Bu doumlneme meslek gelişiminde lsquoDeneme Doumlnemirsquo denmektedir Bu yaştaki ccedilocuklarda genellikle goumlzlenen mesleki davranışlar
Mesleki faaliyetlerle temel beceri ve ilgileri arasında var olan ilişkiyi anlama
Ccedileşitli yeteneklerden hangilerinin kendisinde guumlccedilluuml olduğunun farkına varması
İlgilerin belirginleşmesi ile bazı faaliyetleri daha ccedilok yapmak bazılarından uzak-laşmak isteme
Hayattan neler beklediğinin ve hayatta nelere oumlnem verdiğinin farkında olmak
Toplumda var olan sosyal ve ekonomik olanakları inceleyerek iş veya eğitim olanaklarını araştırmak
İş ve oyun iccedilin zamanı planlaya bilme
Hayata atılma ya da ileri eğitime devam etme seccedilenekleri uumlzerinde duumlşuumlnme ve araştırma yapma şeklinde sıralanabilir
S A Y F A 2 8
Bu yaşlardaki ccedilocuğunuzun meslek gelişimine yardımcı olmak iccedilin şunları yapabilir-siniz
1) Ccedilocuğunuzun ilgi duyduğu alanları belirleye bilmek iccedilin hangi tuumlr faaliyetleri yap-maktan hoşlandığını hangi tuumlr faaliyetleri yapmaktan hoşlanmadığı konusunda onun-la konuşabilir ccedilevresindeki kişilerden aldığı bu konudaki geribildirimleri ve kendi kişi-sel goumlzlemlerinizi onunla paylaşın
2) Kendi goumlzlemlerinizi de dikkate alarak ccedilocuğunuzun evde ve okulda başarı ile yap-tığı işler hakkında onunla konuşun
3) Ccedilocuğunuzun yetenek ve ilgilerine uygun bir meslek seccedilebilmesi kadar meslekler hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olun
D İ P N O T
Oumlzellikle ccedilocuğunuzun bir meslek hakkında şu tuumlr bilgilere sahip olması gerekir
Meslek mensubu bir guumln iccedilinde ne gibi işler yapmaktadır
Ccedilalışan kişi başlıca ne gibi faaliyetlerde bulunarak nelerle uğraşmaktadır
Mesleğe girebilmek iccedilin sahip olması gereken oumlzellikler (Fiziksel psikolojik oumlzellik-ler genel yetenekler duumlzeyi ya da oumlzel yetenekle yaş sınırı gibi) nelerdir
Mesleğe girebilmek iccedilin gerekli eğitim duumlzeyi nedir Ccedilıraklık kurs staj gerekli mi-dir
İş nasıl bir ortamda yuumlruumltuumllmektedir
Mesleğin ccedilalışma koşulları nelerdir
Ccedilalışmalarının elde ettiği en duumlşuumlk ve en yuumlksek kazanccedil duumlzeyi nedir
Meslek uumlyelerinin ilerde iş bulma olanağı ne kadardır
Ccedilocuğunuzun ilgilendiği meslek hakkındaki sorulara cevap bulabilmesi ona yardım-cı olabilmeniz iccedilin
Kendi mesleğiniz ya da yakın ccedilevrede bulunan insanların meslekleri hakkında ccedilocu-ğunuzla konuşabilir onun bu konuda goumlzlemlerini dinleyebilir ya da bizzat iş ortamı-nıza onu goumltuumlrerek doğrudan yaşantı edinmesini sağlayabilirsiniz Ccedilocuğunuzu tv radyo programları kitaplar bilgisayar programlarından ya da okulundaki rehber oumlğ-retmeninden yardım alarak meslekleri tanımasına teşvik edin
Ccedilocuğunuzun değişik iş yerlerine ziyaret ederek yarım zamanlı işlerde ccedilalışarak meslekler hakkında bilgi toplamasını sağlayın
S A Y F A 2 9 S A Y I 5
Ccedilocuğunuzu meslekleri tanıtıcı konferanslara katılmaya ccedilevresindeki kişilere meslekler hakkında soru sormaya teşvik edin
Ccedilocuğunuzla meslekler hakkında oumlğrendiği bilgileri tartışmak oumlğrendiği bilgileri buumltuumlnleş-tirmesini sağlayın
Ccedilocuğunuzun gelecekteki mesleki plan ve hedefleri uumlzerinde şu anki ilgi ve yeteneklerinin ne kadar oumlnemli olduğunu anlamasına yardımcı olun
Sizin iccedilin ccedilalışmanın ne ifade ettiğini ccedilocuğunuzla konuşarak insanların yalnızca para ka-zanmak iccedilin ccedilalışmadığını anlamasına yardımcı olabilir ccedilalışmanın kendisi iccedilin anlamını bul-masına ve hayattan ne beklediği konusunda fikir sahibi olmasını sağlayın
Meslek Seccediliminde Dijitalleşmenin Roluuml
Guumlnuumlmuumlz duumlnyasında bireylerin mes-lek seccediliminde kitle iletişim araccedillarının ve oumlzel-likle televizyonun ccedilocuk ve genccedillerin mesleki gelişimleri uumlzerinde etkisi oldukccedila fazladır Medya (yazılı ve goumlrsel iccedilerikli video temelli ma-teryaller) kişisel oumlzellikle-rine dayalı olarak ccedilocuk-ları ve genccedilleri seccedilici algı-ları aracılığı ile mesleki gelişimleri konusunda etkileyebilmektedir (King ve Multon 1996) Tele-vizyon gazeteler dergiler ve bilgisayar uumlzerinden ulaşılan kaynaklarda sıkccedila goumlsterilen bazı mes-leklere sahip kişilerin ccedilocuk ve genccediller tarafın-dan model alınma olasılığı artabilmektedir Uumllkemizde son zamanlarda goumlsteri sanatlarıyla ya da bazı spor alanlarıyla ilgili mesleklere sa-hip olmanın daha popuumller olarak algılanmasın-da medyanın etkisi ccedilok accedilıktır Medyada bu tip mesleklere sahip olmanın getirebileceği pırıltı-lı yaşam olanakları gerccedilekccedili yanlarını goumlzetme-yen genccediller accedilısından ccedilok ccedilekici olarak algıla-nabilmektedir Gelecek yıllarda da medyanın ve dijital duumlnya-nın yeri daha da oumlnemli hale gelecektir Klasik
anlamdaki birccedilok iş tanımı ve meslekler değiş-mektedir Değişmeye de devam edecektir Oumlzellikle Pandemi suumlreciyle birlikte duumlnya ge-nelinde dijitalleşmenin oumlnemi daha da oumln pla-
na ccedilıkmıştır Bu suumlreccedil eğitimde de dijitalleş-menin daha da yoğun kullanılmasını sağlamış-tır Bilgisayar teknoloji-sinde elde edilen bilgi-lerin iletişim teknoloji-sine uygulanmasıyla yeni teknolojiler birey-leri iletişim teknolojisi iccedilerisinde aktif bir hale
getirmiştir Sadece teknolojinin hızla hayatı-mıza girmeye başlaması ve dijital duumlnyaya geccedililmesi ile değil ekonomik sosyal bilimsel ve kuumlltuumlrel değişmelerinde etkisiyle geleceği olan meslekler şekilleniyor Yeni dijitalleşen duumlnya ve yapay zekacirc kavramlarıyla birlikte meslek anlayışları da değişti Oumlnceleri genccedille-re ne olmak istediklerini sorduğunuzda dok-tor avukat muumlhendis oumlğretmen cevaplarını alırdınız Dijitalleşen duumlnya ile birlikte bu mes-leklerin yerini yabancısı olduğumuz fakat ge-leceği olan meslekler aldı
S A Y F A 3 0
Geleceği Olan Meslekler İccedilin Gerekli Oumlzellikler
Geleceği olan meslekler grubundan bir meslek seccediltiniz ve bu konuda her tuumlrluuml eğiti-mi almaya başladınız diyelim Eğitimin yanı sıra kişisel olarak geliştirmeniz gereken becerileriniz de olmalı Bu konuda kendinizi eğitmelisiniz Bu becerileri geliştirmeniz seccedileceğiniz meslekte emin adımlarla ilerlemenizi sağlayacaktır Ccediloumlzuumlm Odaklı Olun Karşınıza ccedilıkan problemleri ccediloumlzmeye odaklanın Bazen ccedilok zor ve karmaşık problemler dahi ccedilıksa pes etmeden ccediloumlzmeye ccedilalışın Problemlere ccediloumlzuumlm bulmak iccedilin zihin egzersizleri yapın Farklı ve Yaratıcı Duumlşuumlnuumln Olaylara ve problemleri ccediloumlzmeye yaklaşırken farklı duumlşuuml-nuumln Yaratıcı ccediloumlzuumlmler ve oumlneriler bulun Kimsenin duumlşuumlnemediğini duumlşuumlnen yaratıcı ccediloumlzuumlmler sunan insanlar iş hayatında ccedilok tercih edilirler Olayları Analiz Edin Olayları analiz edip suumlzgeccedilten geccediliren ve nokta atışı ccediloumlzuumlm yol-ları bulan insanlar her zaman aranılan kişilerdir Sosyal Biri Olun Ccediloumlzuumlm odaklı olmanın yanı sıra sosyal ilişkilerinizde guumlccedilluuml olmalı İyi bir dinleyici olmalı empati kurabilmeli ve yaptığınız işi en iyi şekilde yapmalısınız Akademik Donanıma Sahip Olun Bilim teknoloji muumlhendislik ve matematik youmlnuumln-den ileri derede donanımlı olmalısınız Bu yeteneklere sahip insanlar geleceği olan meslekler iccedilin ilk tercih sebebidir Genel Becerilere Sahip Olun Sosyal analitik mobil becerileri youmlnuumlnden kendilerini geliştirmiş kişiler de tercih nedenidir
D İ P N O T
Geleceği olan meslekler ne demek Geleceği olan meslekler oumlnuumlmuumlzdeki yıllar iccedilerisinde gelişen gelişen teknoloji ile bir-likte ihtiyacı artan meslek gruplarıdır Bu mesleklerin yeni ve gelişmekte olması ve bu alanda az personel bulunması nedeniyle ccedilok kazandıran meslek grubunda yer alır Dijitalleşen duumlnyada meslek anlayışı ve ihtiyacı da farklılaşır Geleceği olan meslekleri tercih edecek genccedillere ne oumlnerilir Geleceği olan meslekleri tercih edecek bu alanda kariyer yapacak genccediller oumlncelikle bu konudaki akademik kariyerinizi en iyi şekilde tamamlayın Uzmanlık alanlarınıza goumlre eğitimlerden destek alın Suumlrekli kendinizi geliştirin yaptığınız işin en iyisini ya-pın Meslek seccediliminde nelere dikkat etmeli Mesleğinizin kişilik oumlzelliklerine uyup uymadığına akademik ve gerekli becerileri ta-şıyıp taşımadığına dikkat etmelisiniz Seccediltiğiniz meslek grubunun suumlrekli yapabilece-ğiniz bir iş olması aile ve sosyal hayatınızı da etkiler Gelir duumlzeyinizde hayat tarzınızı etkileyen oumlnemli bir faktoumlrduumlr
S A Y F A 3 1 S A Y I 5
Meslek seccedilimi sırasında yerinde bir karar alabilmek iccedilin gence duumlşen goumlrevler 1 Kendinizi iyi tanıyın Genccedil bedensel oumlzellikleri sağlık durumu guumlccedilluuml ve zayıf youmlnleri zekacirc duumlzeyi ve zekacirc biccedilimi oumlzel yetenekleri ve yeteneksiz olduğu alanlar ilgi ve istekleri kişilik ve karakter yapısı ulaş-mak istediği idealler ve arzu ettiği başarı tuumlruuml hakkında bilgi sahibi olmalıdır 2 Meslekleri tanıyın Genccedil meslekleri tanımalı buumltuumln meslekler hakkında bilgi toplayamazsa da seccedilmeyi planla-dığı mesleği iyi tanımalıdır Genccedil mesleğin veya mesleklerin tarihccedilesini evrimini yapılacak işin niteliğini ccedilalışma ortamını ve koşullarını meslekte aranan yaş yetenek cinsiyet bilgi tuumlruumlnden oumlzellikleri mesleğe nasıl hazırlanıldığı meslekte ccedilıraklık suumlresini yuumlkselme ve iler-leme şansını kazanccedil durumunu iş bulma olasılığını ve işin uumllke ccedilapındaki geccedilerliğini bilmeli-dir 3 Kendi oumlzellikleriniz ile seccedilmeyi amaccedilladığınız mesleğin nitelikleri arasındaki uygunluğu araştırın Genccedil rastgele seccedilim yapmaktan kaccedilınmalı seccedilmeyi duumlşuumlnduumlğuuml meslekte aranan niteliklerin kendisinde bulunup bulunmadığını goumlzden geccedilirmelidir Genccedil yetenekli olmadığı ilgi duy-madığı bir alana youmlnelmekten ve ani kararlar almaktan kaccedilınmalı seccedileceği mesleğin buumltuumln yaşamını şekillendireceğini unutmamalıdır Genccedil birey-meslek uygunluğu sağlandığında ancak mutlu olabileceğini hatırdan ccedilıkarmamalıdır
Aysel KATARCI
Besni RAM RehPskDanışHizBlmBşk
KAYNAKCcedilA Kaynakccedila Altun İ (2000) Kocaeli Sağlık Yuumlksekokulu oumlğrencilerinin kişisel değerleri ve meslek seccedilimlerine etki eden faktoumlrler I Uluslar arası amp VIII Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı Antalya 75- 77 Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi The Journal of Social Sciences Institute SayıIssue35 ndash Sayfa Page 35 ISSN 1302-6879 VANTURKEY LİSE OumlĞRENCİLERİNİN KARİYER DUumlŞUumlNCELERİNİ ETKİLEYEN FAKTOumlRLERİN İNCELENMESİ-FFUNDA AKKOCcedil BUCA EĞİTİM FAKUumlLTESİ DERGİSİ 32 (2012) httpwwwmeligorgtrcocuklarimiz-icinAileye-Dusen-Gorevler24 httpswwwiienstitucombloggelecegi-olan-meslekler
Yeteneklerinizin ve duumlnyanın ihtiyaccedillarının kesiştiği yerde mesleğiniz yatıyor
-Aristo
S A Y F A 3 2
Değişen ve gelişen duumlnya koşulla-
rı iccedilerisinde meslek ve kariyer kavramları
hem gelişimin ve değişimin bir parccedilası
olmuş hem de gelişimin ve değişimin
kendisi konumundadır 1900rsquoluuml yılların
başlarından itibaren ABD başlamış olan
ve guumln geccediltikccedile değeri anlaşılan meslek
ve kariyer kavramları uumllkemizde ise bu-
guumln yadsınmayacak derecede oumlnemini
korumaktadır Elbette ki bu iki kavram
guumlnuumlmuumlze ulaşana kadar ccedileşitli evreler
geccedilirmiş oldu
Bireyin iccedilinde bulunduğu hayat
koşulları iccedilerisinde anlam bulduğu el-
betteki iş ve meslek durumu ile daha da
anlam kazanacaktır Okul hayatının baş-
larında ilgi ve yetenek ile başlayan reh-
berlik suumlreci daha sonra eğitimin sonla-
rında iş ve meslek youmlnlendirmesi ile ni-
hayetine ulaşır Bilindiği uumlzere gerek reh-
berlik hizmetleri olsun gerek mesleki
rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmet-
leri olsun Tuumlrkiyersquonin model aldığı uumllke
ABD olmuştur Uumllkemiz mesleki danış-
manlık ve kariyer danışmanlığı kavramla-
rının oumlnemini ccedilok sonradan fark etmiş
olmasına rağmen buguumln iş sahasının ge-
nişlemesi ve yeniduumlnya duumlzeninin suumlrekli
yenileşme hareketleri beraberinde bu iki
kavramın oumlnuumlnuuml istemsizce accedilmaktadır
Tarihsel suumlreci incelersek Tuumlrkiyersquode reh-
berlik hizmetleri 1950rsquolerde Marshall
Planı kapsamında Amerikalı uzmanların
uumllkemize gelmesi ve bazı Tuumlrk eğitimcile-
D İ P N O T
TUumlRKİYEDE MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER
DANIŞMANLIĞI
rin ABDrsquode eğitim goumlruumlp yurda doumlnmesi
ile başlar Mesleki rehberlikte 1950rsquoden
bu yana gelen tarihsel rehberlik dilimden
yararlanmıştır Milli Eğitim Bakanlığı bu
konuda ilk adımı atan kurumlardan ol-
muştur MEB bu suumlreccedilte ccedileşitli ilgi yete-
nek ve eğilimlerle ilgili teknik araccedil ve ge-
reccediller hazırlamış ve uygulamıştır Tabi ki
bu suumlreccedilte hazırlanan ve uygulanan tek-
niklerde tamamen kopya bir suumlreccedil olma-
mış kuumlltuumlrel alt yapıda goumlz oumlnuumlnde bu-
lundurulmuştur Aynı zamana MEB o douml-
nemlerde eğitim şuralarında mesleki reh-
berliğin oumlnemini uumllkenin kalkınması nok-
tasında hedef koymuştur Bu konuda atı-
lan en buumlyuumlk adım Gazi Eğitim Enstituuml-
suumlnde oumlğretmen yetiştiren programlara
ldquoRehberlik ve Danışma Dersirdquo nin konma-
sı ve tuumlm resmi kaynaklarda meslek seccedili-
mi ve youmlneltmenin oumlneminin vurgulan-
ması oldu Daha sonra gerek rehberlik
olsun gerek mesleki rehberlik olsun MEB
ccedileşitli adımlar attı fakat atılan adımlar
bazen sekteye uğradı Oumlrneğin mesleki
rehberliğin kimin yapacağı ve yahut kay-
nak alan nerden karşılanacak şeklinde bir
takım belirsizlikler soumlz konusu oldu Bu
belirsizlik doumlnemi birccedilok arayışa sebep
oldu belirsizlik suumlreci ise mesleki rehber-
lik ve kariyer alanında birccedilok bilgi sağla-
mış oldu
S A Y F A 3 3 S A Y I 5
2000rsquoli yıllara yaklaşırken daha oumlnce
belirttiğimiz gibi gelişen ve değişen duumlnyada
meslek ve kariyer kavramına daha ccedilok ihtiyaccedil
duymuş ve bu meslek kariyer alanlarında daha
ccedilok pratiklere ihtiyaccedil duydu Ccediluumlnkuuml artık bu
hizmetlerin sadece liseye ya da uumlniversiteye
geccedilişte ve meslek seccedilimi kararı ile sınırlı olma-
dığı tuumlm yaşam suumlresince ve buumltuumlnsel kariyer
gelişimine youmlnelik olması gereğine dikkat ccedileken
akademisyenlerin makale ve kitaplarında
lsquomesleki gelişim suumlrecirsquo ve lsquomesleki gelişim gouml-
revlerirsquo nden soumlz edilmeye başlanmıştır Mesle-
ki Rehberlik ve Kariyer Psikolojik Danışmanlığı
alanında uumlniversitelerde uygulamalı (deneysel)
tez ccedilalışmaları ve oumllccedilek geliştirme veya uyarla-
ma ccedilabaları dikkate değer bir ivme kazanmıştır
Devamında uumlniversitelerde PDR alanı oumlnem
kazanmış ve uumlniversitelerde accedilılan boumlluumlm sayısı
hız kazandı Uumlniversitelerin birccedilok alanında
mesleki rehberlik dersi kondu Kariyer danış-
manlığı adı ile birccedilok alana sertifika verildi Uumll-
kemizde gelecek umutlarının uumlniversite eğiti-
mine bağlandığı ve oumlğrencilerin buumlyuumlk bir yarışı
aşarak hak kazandığı uumlniversitede iyi bir prog-
ram seccedilme kaygısı oumlğrencileri okul dışında uumlni-
versiteye giriş sınavlarına hazırlayan oumlzel ders-
hane sektoumlruumlnuuml yaratmıştır Bu kurumlarda
goumlrevli rehber oumlğretmenlerin oumlğrencinin uumlni-
versiteye giriş puanlarına goumlre girebileceği
uumlniversite ve boumlluumlmleri teknik bir sıralama
yaparak oumlğrenciyi youmlnlendirme uygulaması
ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir yardım tuumlruumlnuuml
doğurmuştur Oumlte yandan İŞKUR da aynı şe-
kilde mesleki rehberlik kavramına oumlnem ver-
miş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli raporlar hazırla-
mış ve sunmuştur
Gelinen noktada buguumln Tuumlrkiyersquode
meslek rehberlik ve kariyer danışmanlığı oumlne-
mini korumaktadır Ccedileşitlenen meslek alanları
ve dallarına atfen ilgiye yeteneğe ve eğilimle-
re daha ccedilok oumlnem verilmektedir Mesleki reh-
berlik ve kariyer danışmanlığı ise duumlnyadaki
ivmeleri ve gelişmeleri goumlz ardı etmemekle
muumlmkuumln olur uumlniversiteye giriş puanlarına
goumlre girebileceği uumlniversite ve boumlluumlmleri tek-
nik bir sıralama yaparak oumlğrenciyi youmlnlendir-
me uygulaması ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir
yardım tuumlruumlnuuml doğurmuştur Oumlte yandan İŞ-
KUR da aynı şekilde mesleki rehberlik kavra-
mına oumlnem vermiş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli
raporlar hazırlamış ve sunmuştur
Huumlseyin KARTAL
Besni RAM RehOumlğrtPsikolojik Danışman
S A Y F A 3 4
Bir yolculuğa ccedilıkmaya karar verdikten
sonra ne yaparsınız İlk olarak nereye
gideceğinize yani yolculuk sonunda nere-
ye ulaşacağınıza karar verirsiniz Sonra-
sında da yola ne zaman ccedilıkacağınıza han-
gi ulaşım yolunu tercih edeceğinize bilet
alıp almayacağınıza dair seccedilimler yapar
ve harekete geccedilersiniz Kısaca yolculuğu-
nuzun tuumlm ayrıntılarını planlar ve kendi-
nize bir yol haritası ccedilıkarırsınız Kariyer
planlamak ve bu doğrultuda meslek seccedili-
minde bulunmak da bir yolculuktur Bu
yolculuğa ccedilıkmadan oumlnce bir yol haritası
ccedilıkarmak ve bu harita doğrultusunda ha-
reket etmek iyi bir kariyer yolculuğu iccedilin
ilk adımdır
Kariyer koumlken olarak Fransızca
ldquocarrieacutererdquo kelimesinden gelmektedir Ke-
lime oumlznel anlamı ldquobir yere ccedilıkan bir yere
gelenrdquo olarak ifade edilmektedir Tanımı-
na bakacak olursak kariyer bir oumlmuumlr bo-
yu yaşanan olaylar dizisi bireyin meslek
ile diğer yaşam rollerinin birbirini izleme-
si sonucu oluşan genel oumlruumlntuuml ve gelişim
ccedilizgisinde oumlzellikle mesleki rollerde yuumlk-
selme duraklama ve gerilemeyi iccedileren
suumlreci ifade eden kavramdır
(Kuzgun2006) Goumlruumllduumlğuuml gibi kariyer
yolculuğu yaşamımız boyunca devam edi-
D İ P N O T
KARİYER PLANLAMANIN YOL HARİTASI
yor Bu yolculukta meslek seccedilmek ve o
mesleği yapıyor olmak uğradığımız du-
raklardan biri Mesleki roluumlmuumlzuumln yanı
sıra bu yolculuğa diğer yaşam rollerimiz
olan ccedilocuk anne baba kardeş eş
komşu vb rollerimiz de eşlik ediyor En
oumlnemlisi de yolculuğumuz bir duumlzluumlkte
değil inişli ccedilıkışlı bir şekilde suumlruumlyor Peki
tuumlm bunlar ne demek oluyor Bir mes-
lek seccediliminde bulunulduğunda oumlmuumlr
boyu bu mesleği yapmak zorunda değil-
siniz belki zamanla meslek değişime uğ-
rayacak belki de meslek değişikliğinde
bulunmak isteyeceksiniz Kariyer planla-
ma tek bir gidiş hakkının olduğu bir yol-
culuktan ziyade birden fazla yollara sa-
hip ccedileşitli alternatiflerin olduğu bir suuml-
reccedil Aynı zamanda meslek seccediliminden
ziyade bir kendini tanıma ve geliştirme
suumlrecidir İyi bir kariyer yolculuğu yap-
mak istiyorsanız kendinizi tanımanız ve
yapmak istediğiniz işimesleği tanıma-
nız bu işimesleğe yaparken değerleri-
nizi bilmeniz oldukccedila oumlnemli Yani yap-
mak istediğiniz işimesleği istiyor olmalı-
sınız istediğiniz işmeslek kendi ilgi ye-
tenek ve mesleki değerlerinize( kazanccedil
unvan iş olanakları vb) uygun olmalı ve
yaptığınız işmesleğe birileri değer veri-
yor olmalı ve bu değerler sizin mesleki
değerlerinizle uyumlu olmalı Yani iste-
diğiniz bir işi yapacak yeteneğiniz yoksa
ancak hayal kurarsınız Yapabileceğiniz
bir işi sevmiyorsanız mutsuz olursunuz
Başkalarının değer vermediği bir iş ile
uğraşırsanız ekonomik karşılığını veya
mesleki doyumunu alamazsınız
(Erkut2016) Tuumlm bunların bir arada
sağlayan işmeslek seccedilimi iyi bir kariyer
yolculuğunun diğer adımıdır
S A Y F A 3 5 S A Y I 5
İyi bir kariyer yolculuğunun adımlarına goumlre yol haritamızı ccedilıkaracak olursak
Kendimizi tanımak iccedilin ldquoBen kimim Benim ilgi ve yeteneklerim nedir Ben ne yapa-
bilirimrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Yapmak istediğiniz işmesleği tanımak iccedilin ldquoHangi mesleği seccedilebilirim Seccedilmek iste-
diğim işmesleğin oumlzellikleri nedir Benim oumlzelliklerim ve işmesleğin oumlzellikleri ne ka-
dar uyumlu Bu işmesleği yapmak iccedilin ne yapmak gerekiyor Hangi lise veya uumlniver-
siteye gidebilirim Bu işmeslek iccedilin diploma yanında başka nelere ihtiyacım varrdquo vb
soruları sorabilirsiniz
Mesleki değerlerinizi bilmek iccedilin ldquoBu işmesleği yaparken ne kazanmak istiyorum
(para saygınlık unvan rahat gezmek tek başınalık gibi) Toplum bu işmesleğe ne
kadar değer veriyor Bu işmesleğin iş olanakları nedir Oumlzel sektoumlrde mi devlet ku-
rumlarında mı ccedilalışmak istiyorum Bu işmesleği nasıl yapmak istiyorum Bu iş
mesleğin iş olanakları değişikliğe uğrarsa ne yaparım Yapmak istediğim işmeslek
gelecekte yeri ne olurrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Tuumlm bu sorularına cevabına uygun olan mes-
lekleri belirleyip meslekler hakkında daha fazla
bilgi edinip araştırma yapabilirsiniz Meslek
elemanlarıyla goumlruumlşebilirsiniz Karar verirken
sormanız gereken diğer bir soru ise ldquoBu iş
meslek seccediliminde mutlu musunuzrdquohellip Sorulara
cevap veren meslekler aynı zamanda bu iş
mesleği yaparken mutlu olacağınız seccedilimler
olmalı Eğer mutlu olacağınız bir seccedilim olmazsa
yaşamınızın bir kısmında mutlu olmadığınız
bir doumlnem yaşayacak olabilirsiniz Kariyer
planlamak bir nevi kendiniz iccedilin doğru ve
mutlu bir işmeslek seccedilimi yapmak ve bu se-
ccedilim doğrultusunda ccedilalışmalarda bulunmak ile
ilgilidir Tuumlm bunları karşılayan bir planlama
iccedilin iyi bir kariyer yolculuğu olduğundan bah-
sedebiliriz
İyi bir kariyer yolcuğu iccedilin yol haritasını ccedilıkarırken yolculuk bileti gibi bize yar-
dımcı olabilecek kaynaklarımız ise
S A Y F A 3 6
Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi (MBS)
D İ P N O T
Kişinin kendisini tanımasına yapmayı sevdiği şeyleri ve yeteneklerini keşfetmesine meslek seccedili-mine yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur Sisteme httpmbsmebgovtr adresinden ulaşıp uumlcretsiz uumlyelik oluşturabilirsiniz Oluşturulan uumlyelik sonrasın-da sistemde yer alan testlerdeki sorulara verdiğiniz cevaplara goumlre meslek eşleştirmesinde bulunuyor Sistem zaman zaman guumlncellemeler nedeniyle tam işlevsel olarak ccedilalışmayabiliyor Bu yuumlzden ara ara girip tekrar kontrol ederek faydalanabilirsiniz
Mesleğim Hayatım Portalı
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Muumlduumlrluumlğuuml
tarafından hazırlanmış olup mesleki ve teknik eği-
timde yer alan liseler ve boumlluumlmler hakkında bilgi
vermektedir Bu boumlluumlmlerin gelecekteki iş imkacircnla-
rı staj olanakları iş olanları meslek tanıtımları gibi
birccedilok konuda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Por-
tala httpsmeslegimhayatimmebgovtr adre-
sinden ulaşabilirsiniz Portalda yer alan videoları
izleyebilir dokuumlmanları inceleyebilirsiniz
S A Y F A 3 7 S A Y I 5
Tuumlrkiye İş Kurumu (İŞKUR) ldquoMeslekleri Tanıyalımrdquo
Duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmesleği adıyla aratarak mesleğin ta-
nımı goumlrevleri mesleğin gerektirdiği oumlzellikler ccedilalışma or-
tamı ve koşulları mesleğe sahip olmak iccedilin alınacak eğitim-
ler iş olanakları mesleki kariyer suumlreci hakkında ayrıntılı
bilgilerin yer aldığı dosyalara ulaşabilirsiniz Merak ettiğiniz
veya duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek hakkında ayrıntılı bilgilere
bakarak size olan uyguluğunu değerlendirebilir meslek se-
ccedilime youmlnelik kararlar alabilirsiniz Kurum web sitesine gir-
diğinizde Online İşlemler sekmesinden Meslekler Soumlzluumlğuuml
rsquonuuml seccedilip Tuumlrk Meslekler Soumlzluumlğuuml ve Meslekleri Tanıyalım
başlıklarını inceleyebilirsiniz Kurum web sitesine https
esubeiskurgovtr adresinden ulaşabilirsiniz
Yuumlksekoumlğretim Program Atlası
YoumlkAtlas olarak bilinen bu sistem ise Yuumlksekoumlğretim
Kurulu tarafından hazırlanmış olup uumlniversitelere ilişkin
ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Sistemde yer alan başlıklar
aracılığıyla uumlniversiteler oumln lisans ve lisans boumlluumlmleri
meslek tanıtımları mezunlarının KPSS TUS DUS gibi sı-
navlardaki başarı bilgilerine bir oumlnceki yılın sonuccedillarına
goumlre yerleşen oumlğrencilerin Yuumlksekoumlğretim Kurumları Sına-
vı kapsamında Temel Yeterlilik Testi ve Alan Yeterlilik Tes-
ti netlerine ulaşabilirsiniz Bu bilgiler doğrultusunda mes-
lek ve uumlniversite tercihinde bulanabilirsiniz Seccedilmek iste-
diğiniz mesleğe okumak istediğiniz boumlluumlm ve uumlniversite-
ye karar verebilir buna goumlre ccedilalışmalarınızı planlayabilirsi-
niz Sisteme httpsyokatlasyokgovtrindexphp adre-
sinden ulaşabilirsiniz
S A Y F A 3 8
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi
D İ P N O T
buumlnyesinde bulunan projeler aracılığıyla boumlluumlm-
uumlniversite tercihi staj ve iş olanakları ve mesleki eğitim
suumlreccedilleri kapsamında destek uumlniversiteye hazırlananlara
uumlniversite okuyanlara ve kamu ccedilalışanlarına destek ol-
maktadır UumlNİ-VERİ Projesi kapsamında uumlniversite tercih-
lerine yardımcı olmak amacıyla lisans boumlluumlmleri hakkında
İş Bulma Suumlresi Başlangıccedil Uumlcreti Nitelik Uyuşmazlığı Ka-
muda İşe Yerleşme Oranı Firma Buumlyuumlkluumlğuuml Dağılımı ve
Sektoumlr Bazında Dağılım konularında grafiklerle istatistik-
sel veriler sunarak bilgilendirmektedir İlgili boumlluumlm mezu-
niyeti sonrasında iş bulma ve mesleki kazanccedil durumunu
daha net bir şekilde goumlrebilirsiniz Bu bilgilere bakarak
oumlzellikle duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek ve buna bağlı olarak okumak istediğiniz boumlluumlmuuml de-
ğerlendirebilir mesleki değerlerinize uyumu noktasında karar verebilirsiniz Danışman
Bilgi Sistemi (DABİS) Projesi kapsamında ise UumlNİ-VERİ ile sunulan bilgilerin kapsamı da
artırılarak uumlniversiteler bazında boumlluumlm karşılaştırması yaparak bilgilendirmektedir Bu
sistemden faydalanmak iccedilin rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlardan veya uumlniver-
sitelerin kariyer merkezlerinden destek alabilirsiniz Uumlniversite okurken kariyerinizi
şekillendirmek amacıyla Yetenek Her Yerde Staj Seferberliği Soumlz Yetenekte ve Kari-
yer Planlama Dersi Projeleri kapsamında gerccedilekleştirilen ccedilalışmaları inceleyebilir pro-
jelere katılabilirsiniz Stajiş deneyimleri kazanarak okuduğumuz boumlluumlmmeslek daha
yakından tanıyabilirsiniz Proje ve bilgilere httpswwwcbikogovtr adresinden
projeler sekmesinden ulaşabilirsiniz
İyi bir kariyer yolculuğunda yol haritanızı oluştururken kendinize soracağınız sorular ve
yardım alacağınız kaynaklar sizlere oldukccedila yardımcı olacaktır Bu yolculukta karar verme
suumlrecinde aileniz ve rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlarınızdan da destek alabilirsi-
niz Unutmayın ki bu yolculuğun tek bir gidiş yolu bulunmamakta ve doumlnuumllmez değildir
Her bireyin yolculuğu farklı yollardan ve kendine oumlzel olacaktır
Fatma BAYKAL
Psikolojik Danışman
AC Yamazaki Ortaokulu
S A Y F A 3 9 S A Y I 5
NEDEN MESLEKİ EĞİTİM
Her ccedilocuk farklı oumlzelliklere yetenekle-
re ve ilgilere sahiptir Zamanında ve doğru
yapılacak bir rehberlik ve youmlnlendirme ile ba-
şarılı olamayacak ccedilocuk yoktur Bu nedenle
aldıkları eğitim onların buumltuumln hayatını temel-
den etkileyecektir Oumlte taraftan 21yuumlzyılın iş
duumlnyasının ccedilocuklarımızdan beklentisi ccedilok
yuumlksektir İşte doğru okul seccediliminin oumlnemi
tam bu noktada karşımıza ccedilıkıyor
Peki hem oumlğrencilerin hem de veli-
lerin okul seccedilimi konusunda oumlzellikle dikkat
etmesi gereken başlıca hususlar nelerdir
Bu sorudan hareketle bize ayrılan bu bouml-
luumlmde mesleki ve teknik eğitim ile buna
paralel olarak doğru okul seccediliminde dikkat
edilmesi gereken hususları mesleki ve tek-
nik eğitimin oumlnemini ve mesleki teknik eği-
timin uumllkemizdeki konumunu kısaca masa-
ya yatırdık
Doğru Okul Seccediliminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uumllkemizde hemen hemen her veli ccedilocuğu iccedilin lise tercihinde bulunurken akademik eğitime odaklana-rak sırasıyla Fen Liseleri Sos-yal Bilimler Liseleri Anadolu Liseleri tercihinde bulunmak-tadır Akademik eğitim veren okullara yerleşemeyen ccedilo-cuklar iccedilin mesleki eğitim en son tercih olarak duumlşuumlnuumll-mektedir Bu duumlşuumlncede olan ebeveynlerimize şunu hatırlatmak isterim ki doğru bir okul tercihi ccedilocuğun
kendi ilgi ve yeteneklerinin farkında olarak kendisi hak-kında reel bir değerlendir-me yapabilmekten geccedilmek-tedir Bu anlamda tercih suumlrecinde velilerin roluumlnuumln duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde ebeveyn-lerin de ccedilocukları hakkında gerccedilekccedili bir bakış accedilısına sahip olması oumlnem arz et-mektedir
Bu bağlamda anne babaların ccedilocuklarını iyi tanı-maları gelecekle ilgili kariyer planlamasını gerccedilekccedili yapma-
larını sağlayacaktır Her bire-yin kendine oumlzguuml ilgi ve yete-neklerinin olduğu goumlz ardı edilmeyerek ccedilocuğun lsquobiriciklikrsquo youmlnuumlnuumln lsquosıradanlaşmasınarsquo fırsat ve-rilmemelidir Unutulmamalı-dır ki balığa uccedilmayı file ağa-ca tırmanmayı oumlğretmeniz muumlmkuumln değildir
S A Y F A 4 0
Mesleki ve Teknik
Anadolu
Liselerinderdquo
uygulanan
programların
farklılıklarını ve bu
farklılıkların
kendilerine
sağlayacağı
avantajları iyi
anlamaları son
derece oumlnemlidir
Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitim Durumu ve Avantajları
Duumlnyada ve Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitimin Oumlnemi
2005 yılında AB iccedilinde yapılan bir araştırmada velilere zorunlu eğiti-mi tamamlamış oumlğrenciye genel mi meslek eğitimi mi tavsiye edersiniz sorusu youmlneltilmiştir İngiltere Fran-sa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş uumllkelerde yaşayan velilerin 70rsquoi gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok daha aşağılarda kalmaktadır
Nitelikli iş guumlcuuml verimli bir ekonomi iccedilin vazgeccedililmez bir unsur-dur Nitelikli iş guumlcuumlne sahip olmanın yolu ise iyi planlanmış mesleki eğitim-le muumlmkuumlnduumlr Mesleki ve teknik eği-tim bu accedilıdan gelişmekte olan ekono-miler iccedilin hayati oumlnem arz etmektedir
21 Yuumlzyılın sanayisinin ihtiyaccedil-larını karşılayacak ve bu bağlamda
uumllkemizin gelişmekte olan sanayisi-nin istihdam noktasında ihtiyaccedil duyduğu nitelikli işguumlcuuml sıkıntısı ccedilektiği duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde gelecekte meslek lisesinden mezun olacak nitelikli işguumlcuumlnuumln oumlnemi anlaşıl-mamaktadır
Bu gerccedileklikten hareketle sektoumlr ile sağlam temellerle kurula-cak bir işbirliği neticesinde iş duumln-yası ile entegre olmuş ve iş duumlnya-sının ihtiyaccedil duyduğu meslek ve alanlarda nitelikli işguumlcuumlnuumln yetişti-rilmesini sağlayacak bir mesleki ve teknik eğitim Tuumlrkiyersquonin 2023 ve 2071 hedeflerine ulaşması yolunda en buumlyuumlk role sahip olacaktır
uygulanan programların farklılıkla-
rını ve bu farklılıkların kendilerine
sağlayacağı avantajları iyi anlama-
ları son derece oumlnemlidir
2012 yılından itibaren tuumlm
meslek liselerinin eğitim sistemi-
miz iccedilerisinde ldquoMesleki ve Teknik
Anadolu Lisesirdquo olarak isimlendi-
rilmeleriyle birlikte meslek liseleri
arasındaki farklılıklar accedilısından
kamuoyunda bir belirsizlik duru-
mu oluşmuştur Kafalardaki bu
soru işaretinin giderilmesi accedilısın-
dan meslek lisesi tercihi yapacak
oumlğrenci ve velilerimizin ldquoMesleki
ve Teknik Anadolu Liselerinderdquo
D İ P N O T
İngiltere Fransa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş
uumllkelerde yaşayan velilerin 70 gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki
eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok aşağılarda kalmaktadır
S A Y F A 4 1 S A Y I 5
miştir
Mesleki Eğitimde Paradigma değişikli-
ğine yol accedilan bu değişikliklerden sonra oumlzel-
likle ortaoumlğretimde alternatif bir okul duumlzeyi-
ne ccedilıkarılan mesleki eğitim merkezlerine olan
ilgi artmış bu oumlğrenciler işletmede yaparak
yaşayarak uygulamalı bir şekilde mesleklerini
oumlğrenme fırsatı bulmuştur Ayrıca mesleki
eğitim merkezlerini tercih eden tuumlm oumlğrenci-
ler ile meslek liselerinde işletmede beceri
eğitimi (staj) alan her oumlğrencinin staj uumlcret
alması devlet garantisi altına alınmıştır
Ayrıca 09122016 tarih ve 6764 sayılı
Kanun Huumlkmuumlnde Kararnamenin yayımlanma-
sıyla Tuumlrkiyersquonin mesleki eğitimi iccedilin bir doumlnuumlm
noktası sayılabilecek gelişmeler yaşanmıştır
Kararnameyle ccedilıraklık eğitimin oumlrguumln eğitim
kapsamına alınması işletmelere devlet deste-
ğinin oumldenmesi meslek liseli oumlğrencilerin uy-
gulamalı atoumllye meslek derslerine başladığı 9
Sınıftan itibaren sigortalanması ve 12072019
tarihli Ortaoumlğretim Kurumları Youmlnetmeliğinde
yapılan değişiklikle Mesleki Eğitim Merkezi oumlğ-
rencilerine lise diploması alma hakları veril-
Uumllkemizde ortaoumlğretim mezunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda meslek lisesi
mezunlarının istihdamda başı ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi mezunlarının oumln lisans
ve lisans mezunlarından da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere yansımaktadır
etmekte ve edindikleri mesleğin avantajlarını
bir oumlmuumlr yaşamalarını sağlamaktadır Bunun
en buumlyuumlk kanıtı mezunlarının kamuda ve oumlzel
sektoumlrdeki istihdam duumlzeyleridir
Tuumlm bu bilgiler ışığında Guumlccedilluuml Tuumlrki-
ye İccedilin Mesleki Eğitim gerccedileğinden hareket-
le uumllkemizin 2023 ve 2071 iccedilin belirlediği kal-
kınma hedeflerini yakalayabilmesinin yolu
doğru ve gerccedilekccedili sektoumlrel analizlerin ışığında
yapılacak mesleki eğitim planlamalarından
geccediltiği yadsınamaz bir gerccedilekliktir Bu gerccedile-
ğin farkında olan Bakanlığımız bu yeni suumlreccedil-
teki paradigma değişikliği ile mesleki eğitimi
tercih edecek her bir oumlğrencimize istihdam
olanaklarını sağlayacak her tuumlrluuml desteği ve-
receğinden hiccedilbir velimizin ve oumlğrencimizin
kuşkusu olmasın
Nevzat AVŞAR
Besni Osman İsot MTAL Muumlduumlruuml
Uumllkemizde oumlzellikle 2016dan bu ya-
na mesleki eğitimde paradigma değişikliği
ile beraber yapılan iyileştirmeler mesleki
eğitim veren okullarımızın donatım moder-
nizasyonunun sektoumlruumln ihtiyaccedillarına cevap
verecek duumlzeye ccedilıkarılması gerek Bakanlığı-
mız gerekse yerel duumlzeyde sektoumlr ile yapılan
protokoller ve işbirlikleri neticesinde mesle-
ki eğitim hem daha cazip hale getirilmiş hem
de mezunlarının istihdam duumlzeyleri artırıl-
mıştır Oumlyle ki uumllkemizde ortaoumlğretim me-
zunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda
meslek lisesi mezunlarının istihdamda başı
ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi me-
zunlarının oumln lisans ve lisans mezunlarından
da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere
yansımaktadır
Tek dezavantajı maalesef veli ve oumlğ-
rencilerde yerleşmiş bir olumsuz algı olan
meslek liseleri tabiri yerindeyse oumlğrencileri-
ni ldquokollarına altın bilezikrdquo takarak mezun
Değerli Okurlar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bouml-
luumlm Başkanlığımızca hazırlanan DİPNOT Dergimi-
zin bu sayısıyla birlikte ccedileşitli konularda başarıyı
yakalamış kişilerle roumlportaj yapmaya ve bu roumlpor-
tajları yayımlamaya karar verdik Dergimizin iccedileri-
ğinde bu ay kariyer suumlrecini etkileyen faktoumlrler
bizimde goumlrevlerimizden biri kariyer danışmanlığı
olunca kariyer hayatına ldquoCoğrafya Oumlğretmenliğiy-
lerdquo başlayıp 13 yıl bu mesleği icra ettikten sonra
D İ P N O T
ldquoHukukrdquo eğitimini bu yıl tamamlayan ccedilocukluğu-
muzun da birlikte geccediltiği OumlğretmenAvukat Sa-
dun ERYILMAZ ile yapmaya karar verdim Zaman
zaman kendisiyle genccedillerimizi doğru youmlnlendirme
konusunda paylaşımlarda bulunuruz İlk defa ona
profesyonel anlamda sormak istedim Eminim
burada bize ayırabileceğiniz vakit en fazla 10 da-
kikadır Bence bu suumlreyi iyi değerlendirin ccediluumlnkuuml
roumlportaj iccedilerisinde oumlğreneceğiniz ilham alacağı-
nız ipuccedilları var
SO YLEŞİ
O Ğ RTAVUKAT SADUN ERYİLMAZ
İ LE MESLEK SECcedilİ Mİ U ZERİ NE
Sadun Eryılmaz sizi kısaca tanıyabilir miyiz
1980 Besni doğumluyum İlk orta ve lise eğiti-
mimi canım memleketim Besnirsquode tamamladım
17 yıldır coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyo-
rum Guumlzel uumllkemin ccedileşitli yerlerinde goumlrev yap-
tıktan sonra Mersinrsquoe yerleştim ve 10 yıldır Mer-
sinrsquode yaşıyorum Duumlzenli olarak koşu yaparım
spor salonuna giderim ve spor en oumlnemli sosyal
aktivitelerimden biridir Okumak benim iccedilin adeta
vazgeccedililmez bir tutkudur Evli ve uumlccedil ccedilocuk sahibi
bir babayım İki oğlum ve bir kızım var
S A Y F A 4 3 S A Y I 5
İlk orta ve lise eğitimimi Besnirsquode tamamladık-
tan sonra Atatuumlrk Uumlniversitesi Fen Edebiyat
Fakuumlltesi Coğrafya Boumlluumlmuumlnuuml kazandım Aslın-
da oumlğrencilik hayatım boyunca hep başarılı bir
oumlğrenciydim Okulun ve sınıfın en ccedilalışkan oumlğ-
rencilerinden biri oldum her zaman Memur
ccedilocuğuydum Babam Besni Lisesinde hademe
olarak goumlrev yapardı Oumlğretmenlerden aldığı
kitapları bana getirir ve ben okuduktan sonra
onları tekrar teslim eder bir yenisini getirdi
bana Kendim kitap alamazdım ve kitap ihtiya-
cımı babam bu şekilde karşılardı Okuma alış-
kanlığımı babama borccedilluyum Rahmetli babam
sayesinde ilkokuldan beri inanılmaz bir okuma
alışkanlığı kazandım Başarılı bir oumlğrenci ol-
mamda bunun ccedilok buumlyuumlk bir katkısı olduğuna
inanıyorum Halen okuyorum ve okumaya da
nefes aldığım muumlddetccedile devam edeceğim in-
şallah
1997 yılında kazandım ilk uumlniversiteyi Ve ina-
nın tam anlamıyla bilgisayar ve internet ile o
zaman tanıştım aslında Yani o ana kadar başa-
rılı bir oumlğrenci olmamda şuan ki gibi teknolojik
suumlreccedillerin pek etkisi yoktur kesinlikle En
oumlnemli bilimsel destekccedilimiz Besni Halk Kuumltuumlp-
hanesiydi Ve gazetelerden kupon biriktirerek
aldığımız ansiklopedilerdi bizim başucu yardım-
cımızdı Oysa şu an oumlğrencilerin sahip olduğu
imkacircnları duumlşuumlnuumlyorum da bizim iccedilin hayal
olan şeylerin hepsi şu an onlar iccedilin mevcut
Yeter ki kendilerine inanıp duumlzenli şekilde ccedila-
lışmayı alışkanlık haline getirsinler Başarama-
yacakları hiccedil bir şey yok aslında Daha sonra
Anadolu Uumlniversitesi Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitir-
dim Hem oumlğretmen hem oumlğrenci olmak be-
nim iccedilin ccedilok alışılır bir durum haline geldi
Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitirdikten sonra Uluslara-
rası Kıbrıs Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesini ka-
zandım 2020 yılında mezun oldum hukuk fa-
kuumlltesinden ve yakında avukatlık stajına baş-
layacağım Hukuk Fakuumlltesi okurken de boş
durmadım Anadolu Uumlniversitesi Accedilık Oumlğretim
Fakuumlltesi Uluslararası İlişkiler Boumlluumlmuumlnuuml ka-
zandım Şuan 3 sınıfım Hukuk Fakuumlltesinden
mezun olduktan sonra sınavsız ikinci uumlniversi-
te hakkından faydalanarak İstanbul Uumlniversi-
tesi Uzaktan Eğitim Siyaset Bilimi ve Kamu
Youmlnetimini kazandım ve şuan 2sınıfım Biraz
zor olsa da aynı anda iki fakuumlltede iki ayrı bouml-
luumlm okumak insan ccedilalışınca her şey kolaylaşı-
yor aslında Bakalım bu fakuumllteler bitince bel-
ki yeni boumlluumlmler okuyacağım Hem oumlğretmen
hem oumlğrenci olmak yerini hem avukat hem
oumlğrenci olmaya bırakacak belki Dedim ya ne-
fes aldığım muumlddetccedile okumaya devam
Eğitim yıllarınızı nasıl geccedilirdiniz kendinizi geliştirmek iccedilin neler yaptınız
İnsanın sahip olduğu imkacircnlar yetenekleri ve
elbette şansı hayattaki başarısını belirler Ama
buumltuumln bunlara sahip insanların bile başarılı olama-
malarının nedeni hayata gelişme odaklı bakama-
malarıdır İnsanın kendisine ve yapabileceklerine
olan inancı nasıl bir hayata sahip olacağını belir-
ler aslında Mutlaka hepimizin hayatta başarısız-
lıkları ve kaybettiği anları mevcuttur Bu zaten ha-
yatın olağan bir durumudur Sonsuz başarı ve son-
suz kazanmak yoktur ki insan hayatında Oumlnemli
olan başarısızlıklardan ders ccedilıkarmak ve bir sonra-
D İ P N O T
ki suumlreccedilte başarıyı yakalayabilmektir Bilim insan-
ları kendilerine ait bir buluşu ortaya ccedilıkarırken
defalarca kez başarısız olduktan sonra buluyorlar
O nedenle başarısızlıklar aslında hayat tecruumlbesi-
dir Bu tecruumlbe yeni başarıları yakalamanın en
oumlnemli anahtarıdır bence Başarısızlık olmadan
başarı ccedilıkmaz ortaya Ayrılmaz bir buumltuumlnduumlr bun-
lar birbirini tamamlayan Yeter ki başarısızlıklar-
dan ders ccedilıkarıp kafa yapısını değiştirip yeniden
denemeyi bilsin insan Başarı işte o zaman gele-
cektir
Başarısız olmadan kimse başarılı olamıyor siz bu soumlz hakkında neler duumlşuumlnuumlyorsunuz
Sizce hayatta başarılı olmanın sırları neler
rultusunda etkin bir planlama yapmak ve bu plan dacirchilince ccedilalışmalarda bulunmak başarıyı getiren oumlnemli unsurlardandır İnsan kendini iyi tanımalı guumlccedilluuml ve zayıf youmlnlerini tespit ettikten sonra oumlzguumlvenli bir şekilde suumlreci youmlnlendirme-lidir Ccediluumlnkuuml yeteneğimizi ilgimizi ve bilgimizi bizden daha iyi bilen olamaz Mazeret uumlretme-den ve tam muumlkemmeliyetccedili olmadan ccedilalışma-lıyız Yaptığımız ccedilalışma en iyi olmak zorunda değil En iyi olabiliyorsa tabii ki ne ala Ama ol-muyorsa ccedilalışmalarımızı yarıda bırakmak ol-maz Muumlcadele ve ccedilalışmaya devam etmeliyiz
Hayatta başarılı olmanın sırları ile ilgili duumlşuumlncelerimi soumlylemeden oumlnce başarının tanı-mını yapmakta fayda var aslında Başarı nedir Bence başarı sonucunun faydalı olduğu duumlşuumlnuuml-len bir eylemi gerccedilekleştirmek bir işin uumlstesin-den gelmektir Yani aslında başarılı olmanın sırrı uumlstuumln yeteneklere ve inanılmaz bir zekacirc duumlzeyi-ne sahip olmak değildir Bunlar başarılı olmayı tabii ki kolaylaştıracaktır ama tamamı buna bağlı değildir kesinlikle Başarılı olan tuumlm insanlar ha-talarından ders ccedilıkarmayı bilen ve başarısızlığa bahane uumlretmeyen insanlardır Bence bu başarılı olmanın ilk şartıdır Ayrıca bir insanın başarılı olabilmesi iccedilin bir hedefi olmalıdır O hedef doğ-
UNUTMAYALIM Başarı en kısa yoldan neticeye ulaşmak değildir Başarı en iyi neticeye ulaşmaktır
S A Y F A 4 5 S A Y I 5
Meslek seccedilimi bir oumlğrencinin hayatında ki en oumlnemli kararlarındandır Ccediluumlnkuuml tuumlm hayatımızı etkileyen bir karardır meslek seccedilimi Ona goumlre boumlluumlm tercih edip sınavlara hazırlanıyor oumlğren-cilerimiz Belki de bir oumlmuumlr boyunca yapacağız o işi O nedenle karar alma suumlreci ccedilok oumlnemli bence Maalesef uumllkemizde meslek seccedilerken goumlnluumlnuumln istediğini değil de daha iyi para ka-zanmak veya aileyi tatmin etmek oumlncelikli ter-cih haline gelmiştir Ccedilocukluktan beri olmak istediği hayal ettiği mesleği Tuumlrkiyersquode iş olana-ğı kısıtlı olduğu iccedilin seccedilmeyen yuumlz binlerce oumlğ-rencimiz var Hele hele aile illa atanması kolay olan veya iş bulma olanağı daha fazla olan mes-leği seccedilmesi iccedilin oumlğrenci uumlzerinde baskı unsuru
oluşturuyorsa maalesef istenilen meslek yeri-ne faklı meslekler tercih edilebiliyor O yuumlz-den ben hali hazırda goumlrevine devam eden bir oumlğretmen olarak oumlğrencilerimizin hayal ettik-leri meslekleri seccedilmelerini destekliyorum Benim ailem bana meslek seccediliminde muumldahil olmadılar aslında Ben kendim oluşturdum tercihlerimi ve ona goumlre girdim sınava Haya-limdeki meslek miydi oumlğretmenlik derseniz hayır değildi Oumlğretmenliği ve oumlğrencilerimi inanılmaz seviyorum aşkla yapıyorum bu mesleği Ama hayalimdeki meslek savcı ol-maktı Onu da tercih hatası nedeni ile gerccedilek-leştiremedim Bu yuumlzden tercih suumlreci ccedilok oumlnemli ccedilok
Meslek seccedilim aşamasında olmazsa olmaz şeyler neler Aileniz bu suumlreccedilte sizi nasıl etkiledi
Tuumlrkiyersquode mesleğini yapan her beş kişiden birisi neden memnun kalmıyor olabilir Bu
durumu genel olarak değerlendirirsek hangi sonuca varabiliriz
Uumllkemizde meslek seccedilimi yapan her beş kişiden birisi memnun değilse seccedilmiş olduğu meslekten işte bir oumlnceki sorunuzda verdiğim cevaplar aslında bu sorunuza da geccedilerli bence Hayal ettiği mesleği değil de iş bulma olanağı daha fazla olan veya ailesinin istediği mesleği yapmak zorunda kalmasıdır bence Bazen oumlğ-rencilerimden biri geliyor yanıma hayal ettiği mesleğin avukatlık olduğunu soumlyluumlyor Ama bu
fakuumllteyi okumasının imkacircnsız olduğunun ccediluumlnkuuml babasının kesinlikle tıp okumasını iste-diğini belirtiyor Ve sonuccedilta doktor oluyor İşte bunun gibi yuumlz binlerce oumlrnek vardır mut-laka Maalesef uumllkemizde bu durum sıkccedila ya-şanmakta Birccedilok oumlğretmen de buna bizzat şahittir eminim
Benim hayalimdeki meslek az oumlnce de sorunuzda cevapladığım gibi savcı olmaktı Yani hukuk fakuumlltesi okumak en buumlyuumlk hayalimdi De-diğim gibi tercih hatası nedeniyle hukuk fakuumlltesi kazanamadım liseden mezun olduktan sonra Ama oumlğretmenlik mesleğini inanılmaz severek ya-pıyorum Hem mesleğime hem oumlğrencilerime ccedilok değer veriyorum Kutsal bir meslek yaptığımın far-kındayım Hammaddesi insan olan bir meslek Yıl-
D İ P N O T
lar sonra farklı meslek gruplarında karşımıza ccedilı-kıp bize ulaşıp bizi sahiplenen unutmayan oumlğ-rencilerimizin varlığı bu mesleğin en muumlkemmel armağanıdır bize O yuumlzden oumlğretmen olmanın en guumlzel yanlarından biridir bu Diktiğiniz fidanın buumlyuumlyuumlp kocaman bir ağaccedil olduğunu goumlrmektir Bu mutluluk oumlğretmenler iccedilin en oumlnemli hazine-dir
Meslek hayatınızda şu ana kadar sizi en ccedilok mutlu eden şeyler nelerdir
Genccedillerin hayatına guumlzel dokunuşlar yapan bir eğitimci olarak hiccedil halen bir şeylerin eksik olduğunu
hissettiniz mi
buumlyuumlk bir kısmı ile irtibattayım Kiminin uumlniver-site mezuniyetine gittim kiminin askerlik yemi-ni toumlrenine Kiminin duumlğuumlnuumlne gittim kiminin ccedilocuğunun suumlnnet toumlrenine Baba gibi veya abi gibi bir ilişki var ccediloğunluğu ile aramızda O yuumlz-den halen kendimi geliştirmek adına sayısız ccedila-lışma yapmaktayım Oumlğrencilerime nasıl daha faydalı olabilirim mantığı ile her sene onlarca hizmet iccedili eğitim faaliyetlerine katılmaya de-vam ediyorum Muhakkak eksik youmlnlerim yuumlre-ğine tam anlamıyla dokunamadığım oumlğrencile-rim var İşte bunları en aza indirebilmek iccedilin halen ilk guumlnkuuml heyecanım ve azmimle kendimi yenilemeye ve geliştirmeye devam ediyorum
İnsan hiccedilbir zaman tam anlamıyla muuml-kemmel olamaz bence Muumlkemmellik sonu olan bir şey değildir Ben 17 yıllık oumlğretmenlik haya-tımda hep daha muumlkemmel bir oumlğretmen nasıl olunabilir anlayışı ile suumlrduumlruumlyorum goumlrevimi Ben artık muumlkemmel bir oumlğretmenim dediğim an aslında tuumlm her şeyi kaybetmişim demektir Gerccedilekten hep oumlğrencilerimin yuumlreğine dokun-dum sizin de değdiniz gibi Meslek hayatım bo-yunca oumlğrencilerim ile olan ilişkimden de zaten bunu bizzat anlıyorum hissediyorum Ccediluumlnkuuml bu duygular karşılıklıdır 17 yıl oumlnce okuttuğum oumlğ-rencilerimle halen goumlruumlşuumlyorum Halen inanıl-maz bir sevgi var aramızda Oumlğrencilerimin ccedilok
S A Y F A 4 7 S A Y I 5
2003 yılından beri coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyorum Hayalimdeki meslek olmasa da asla pişman değilim oumlğretmen olmaktan Zevkle gururla yapıyorum mesleğimi Ama hu-kuk fakuumlltesi yuumlreğimde hep bir sızı olarak kal-mıştı Hiccedil ccedilıkmıyordu aklımdan Aslında liseyi bitirdikten sonra girdiğim uumlniversite sınav so-nucu aldığım puan ile 6 uumlniversitenin hukuk fakuumlltesini kazanabiliyordum 17 yaşındaydım o zaman Ve tercihlerimi şu an olduğu gibi muuml-kemmel bir rehberlik anlayışına sahip oumlğret-menlerimiz tarafından değil bizzat kendim yap-tım Ccediluumlnkuuml o doumlnem bize yardımcı olacak bir rehber oumlğretmenimiz yoktu maalesef Bu da rehber oumlğretmenin ne kadar değerli olduğunun en buumlyuumlk ispatıdır Dokuz hukuk fakuumlltesi terci-hi yapmıştım sınavdan oumlnce Ccediluumlnkuuml bizim oumlğ-rencilik yıllarımızda fakuumllte tercihleri sınav oumln-cesinde forma doldurulup sınav esnasında gouml-revli oumlğretmene teslim ediliyordu Sınav guuml-nuumlnden bir guumln oumlnce arkadaşlarla tercihlerimizi goumlzden geccedilirmek iccedilin buluştuk İlk dokuz terci-him hukuk fakuumlltesi diğerleri oumlğretmenlikti O buluştuğumuz guumln uumlniversitede okuyan bazı arkadaşlarım altı hukuk fakuumlltesi tercihimi sil-dirdi listemden Hukuk okuyacaksan şu uumlniver-sitelerde okuyacaksın diğerlerini okumanın bir anlamı yok oumlğretmenlik oku bari garanti işin
olur dedi Ve bunun uumlzerine listemde olan altı hukuk fakuumlltesini silip yerine oumlğretmenlik yaz-dım İlk uumlccedil tercihim hukuk fakuumlltesi olarak kal-dı Sınav sonucu ccedilok kuumlccediluumlk bir kuumlsuratla hu-kuk fakuumlltesini kazanamadım 17 yaşındaydım ve sağlıklı karar veremedim Belki de dinle-memem gerekti o arkadaşları ama dinledim maalesef Yanlış youmlnlendirildim Belki de bir rehber oumlğretmen yardımı alsaydım ccedilok farklı sonuccedillar olabilirdi hayatımda O guumlnden beri iccedilimde hep bir ukde olarak kalmıştı hukukccedilu olmak 13 yıllık oumlğretmen iken hukuk fakuumllte-sini neden okumuyorum diye duumlşuumlnduumlm ken-di kendime Her guumln saatlerce sınava hazır-landım Oumlğrencilik yıllarımdan ccedilok daha fazla ccedilalışmak zorunda kaldım ccediluumlnkuuml ccediloğu şeyi unutmuştum Ama yılmadım muumlcadele ettim ve 2015 yılında emeklerimin karşılığını alarak hukuk fakuumlltesini kazandım Geccedilen sene me-zun oldum Avukatlık stajına başlayacakken maalesef salgın suumlreci başladı Salgın suumlreci bittikten sonra avukatlık stajını tamamlayıp avukatlık mesleğine geccedileceğim 17 yıldır yap-mış olduğum ve severek yaptığım oumlğretmen-likten ayrılmak beni ccedilok uumlzecek ama hayalimi gerccedilekleştireceğim 40 yaşında radikal bir ka-rar olacak belki bu Ama dediğim gibi haya-limdeki mesleği yapmaya başlayacağım
13 yıl oumlğretmenlik mesleğini icra ettikten sonra Hukuk eğitimi almak istemenizin sebepleri
neler
Son olarak Koronaviruumls salgını ile birlikte Tuumlrkiyersquode işsizlik sorununun tarihi seviyelere
ulaştığı bu suumlreccedilte meslek seccedilim aşamasında olan oumlğrencilere neler soumlylemek istersiniz
Uumllkemizin ve duumlnyanın iccedilinde bulundu-
ğu salgın koşulları sebebiyle on binlerce iş yeri
kapandı ve milyonlarca insan işsiz kaldı Bu
olumsuz suumlreccedil maalesef sadece bizim uumllkemizi
ve bizim insanımızı değil tuumlm duumlnyayı aynı şe-
kilde etkiledi Ama insanoğlu bunun da uumlstesin-
den gelecektir elbet O yuumlzden bu suumlrecin bite-
ceği inancını taşıyorum Bu suumlreccedil nedeni ile
uumlniversite sınavına girecek ve meslek seccedilecek
oumlğrencilerimize tavsiyem suumlreccedil elbet bitecek o
nedenle meslek seccediliminde bunu goumlz oumlnuumlnde
bulundurun Salgın doumlnemi sonsuza kadar
devam edecek bir suumlreccedil değil Tabii ki uumllke-
mizin iccedilinde bulunduğu ekonomik koşullar
ailelerinin kendilerine sunabileceği imkacircnlar
uumlniversite okuduktan sonra iş bulma oranı vs
gibi etkenler meslek seccediliminde ccedilok oumlnemli
Ama hayalinizdeki meslek ne ise o hedef doğ-
rultusunda ccedilalışmanız en sağlıklı karardır diye
duumlşuumlnuumlyorum
Başta uumllkemiz olmak uumlzere tuumlm insanlığa sağlıklı bir yıl temennisi ile
sevgi ve saygılarımı sunarım
İLETİŞİM
Besni Rehberlik Ve Araştırma Merkezi
Rehberlik Hizmetleri Boumlluumlm Başkanlığı
Adres Yenibesni Mah Kurdini Sokak Besni Eğitim Vakfı
İlkokulu 1 Kat 02300 BesniAdıyaman
Telefon 0416 318 2060
Fax 0416 318 2060
Web httpbesnirammebk12tr
besniram
lsquolsquo Yeteneklerinizin ve
Duumlnyanın İhtiyaccedillarının
Kesiştiği Yerde
Mesleğiniz Yatıyorrsquorsquo Aristoteles
S A Y F A 2 4 S A Y I 5
İnsan yaşamı boyunca ccedileşitli seccedilimler
yapar Mesleğini yiyeceğini giyeceğini evini
eşini arkadaşlarını vb seccediler Meslek seccedilimi
insanın yaptığı bu seccedilimler arasında belki de en
oumlnemlisidir Ccediluumlnkuuml insan mesleğini seccedilerken bir
bakıma gelecekteki yaşamını da belirlemekte-
dir (Ccedilakır 2004 2)
İnsanlık tarihinin başlangıcından bu ya-
na iş insan yaşamının gerekli ve buumlyuumlk bir bouml-
luumlmuumlnuuml kaplayan bir tarafıdır Birccedilok goumlruumlşe
goumlre iş yaşamın merkezidir ve hayat boyu suumlren
kariyer gelişimi tuumlm gelişmiş toplumlarda cin-
siyet ırk din coğrafya ve diğer demografik ka-
tegorilerin her biri ile alakalı olan evrensel bir
suumlreccediltir (National Career Development Associa-
tion 19931994a Engels Minor Sampson ve
Splete 1995 s134rsquodeki alıntı) İş ve kariyer ha-
yatın esas alanlarıdır ve herkesin bir kariyeri
vardır (Engels ve diğer 1995 134) Kariyer bir
insanın yaşam suumlresinde ccedilok uzun bir zaman
dilimini iccediline alan yaşam boyu kişinin değerle-
rinden yaşayacağı şehre kadar birccedilok alanda
etkisini hissettiren bir suumlreccediltir Kariyer kişinin
sadece işi değil yaşamdan ne beklediği amaccedil-
ları ne kadar risk alabileceği gibi soruların da
cevabıdır
İnsan hayatının en oumlnemli doumlnuumlm nok-
talarından birisi olan meslek seccedilimi insanın
yaşam biccediliminin de seccedililmesi demektir (Altun
2000Yanıkkerem ve ark 2004) Kişilerin ken-
dilerini en iyi şekilde ifade edebilecekleri ha-
yat boyu uğraşmaktan sıkılmayacakları ve kişi-
lik yapılarına en uygun mesleğe youmlnelmeleri
doğru bir karar olacak ve boumlylece hem kişisel
hem de toplumsal accedilıdan oumlnemli kazanımlar
elde edilecektir Kariyer gelişim suumlrecinin baş-
langıccedil noktası olan meslek seccedilimi bireylerin
hayatında oumlnemli bir yer teşkil etmektedir
Kişilerin meslek seccediliminde aile ve sosyal med-
yanın oumlnemli oumllccediluumlde etkili olduğu goumlzlemlen-
miştir İdeal meslek seccedilimi iccedilin oumlzelikle iş sa-
halarının analizi ilgili sektoumlruumln avantaj ve de-
zavantajları hakkında bilgi sahibi olma sektoumlr-
de ccedilalışanların mesleki deneyimlerini oumlğren-
me ve mesleğin kişiye uygunluğunu tespit et-
me gibi unsurların dikkate alınması ve kariyer
planlaması yapılması gerekmektedir Ancak
oumlğrenciler bu fırsatları goumlz ardı ederek ailenin
ya da sosyal medyanın etkisi ile seccedilim yap-
maktadırlar
OumlĞRENCİLERİN KARİYER SECcedilİMLERİNDE AİLENİN
VE DİJİTALLEŞMENİN ROLUuml
S A Y F A 2 5
Kariyer seccedilimi ve olası bir karara
varma beklentisi ccediloğu zaman belirsizlik
iccedileren karmaşık bir suumlreccediltir Belirsizliğin
nedeni bireyin hayatını buumltuumlnuumlyle etkile-
yecek olan meslek seccedilimini iccedilsel ve dışsal
faktoumlrlere bağlı olarak seccedilmek zorunda
olmasıdır Bu suumlreccedilte oumlğrenci olası bazı
senaryolar kurar geleceğe youmlnelik planlar
yapar ve hatta gelecekte buumltuumln bu belirsiz-
liğin azaldığını veya yok olduğunu duumlşler
Oumlte yandan bu suumlreci karmaşıklaştıran ise
bireyin son karara varmadan oumlnce dikkate
almak zorunda olduğu ailesinin duumlşuumlncesi
isteği hayali ve birde sosyal medyada ken-
diyle oumlzdeşleştirdiği kariyerler gibi faktoumlr-
lerin olmasıdır Karar suumlrecini yaşayan bi-
rey buumltuumln bu faktoumlrlerin varlığının ve na-
sıl analiz edilmesi gerektiğinin farkında
olabilir veya olmayabilir Ayrıca son kararı-
nı vereceği zaman bu faktoumlrleri eleme ve-
ya aralarında bir denge kurabilme kapasi-
tesine de sahip olmayabilir Bu durumda
kariyer seccedilimi suumlrecini son derece karma-
şık bir suumlrece doumlnuumlştuumlrebilir
D İ P N O T
Gencin meslek tercihinde ailenin ccedilok buumlyuumlk etkisi vardır Ailenin ekonomik olanakları ile kuumlltuumlr duumlzeyinin gencin meslek seccedilimini olumlu veya olumsuz youmlnde etkilediği bir gerccedilektir Araştırma bulguları goumlstermiştir ki ekonomik ve kuumlltuumlrel duumlzeyi yuumlksek olan ailelerde genccediller yetenek ve ilgileri doğrultusun-da meslek seccedilme şansına sahip olabil-mekte ailelerinden destek goumlrmektedir-ler Ekonomik ve kuumlltuumlrel olanakları elve-rişsiz olan ailelerde genccediller kısa zaman-da buumlyuumlk kazanccedil getireceği veya itibar
Meslek Seccediliminde Aileye Duumlşen Goumlrevler
sağlayacağı duumlşuumlnuumllen işlere youmlnlendiril-mektedirler
S A Y F A 2 6 S A Y I 5
siz ve başıboş bırakılmasıdır Ccedilocuklarına bu konuda rehberlik edemeyen aileler onların meslek tercihine ilgisiz kalmakla sorumluluk-tan kurtulmuş olduklarını zannederler
Ccedilocuklarının gelişiminde olumsuz et-kileri olan bu ailelerin yanı sıra meslek seccedili-mi konusunda ccedilocuğuna yol goumlsterici olma-ya ccedilalışan onun yetenek bilgi beceri ve ilgi-lerini goumlz oumlnuumlnde tutarak rehberlik eden hiccedilbir fedakacircrlıktan kaccedilınmayan aileler de vardır Kendi arzu ve oumlzlemlerine ters duumlşse de ccedilocuğunun seccedilimini onaylayan ve ona destek olan aile de yok değildir Sayıları ccedilok olmamakla birlikte bilgili ve bilinccedilli bir şekil-de ccedilocuğunun meslek seccedilimini olumlu youmln-de etkileyen ailelerin varlığı da inkacircr edile-mez Ancak pek ccedilok iyi niyetli ve anlayışlı an-ne-baba bu konuda ccedilocuğuna yardımcı ola-mamanın sıkıntısı iccedilindedir
Aile baskısının egemen olduğu hallerde ve mesleğin babadan oğla geccedilmesi şeklinde geleneğin suumlrduumlruumllduumlğuuml ailelerde gence baba mesleğini devam ettirmesi iccedilin baskı yapıldığı goumlruumllmektedir Bu ailelerde ccedilocuk kuumlccediluumlk yaş-tan itibaren baba mesleğini seccedilecek şekilde koşullandırılmaktadır Koşullandırma veya bas-kı yoluyla eğitilen gencin ya baba mesleğine youmlneldiği ya da ailesine başkaldırarak idealin-deki mesleğe sahip olabilmek iccedilin ortamından uzaklaştığı goumlzlenmektir Bazı aileler ise kendi ccedilocukluk veya genccedilliklerinde yapamadıklarını ccedilocuklarının yaşamında gerccedilekleştirmeye ccedilalı-şırlar Baba genccedilliğinde sahip olamadığı bir meslekte oğlunu goumlrmek iccedilin ona baskı yapar Anne okuyup ccedilalışamadığı iccedilin kızının okuma-sını ve meslek sahibi olmasını ister onu suumlrekli zorlar Zorlama sonucu gencin baba veya anne isteğine boyun eğdiği ya da isyan ettiği goumlruumlluumlr Yine başka aile modelinde de ccedilocuklara bazı işlerin oumlnemli ve itibarlı bazılarının ise diğerle-rine goumlre daha oumlnemsiz ve değersiz olduğu ifa-de edebilirler Bu da aile iccedilinde bazı meslekler hakkında oumln yargıların oluşmasına yol accedilar Boumlylece aile dolaylı bir biccedilimde gencin meslek tercihini etkilemiş olur Soumlzuuml geccedilen bu aile mo-dellerinde birey-meslek uygunluğu goumlz oumlnuumln-de bulundurulmadığından ne gencin başarısı duumlşuumlnuumlluumlr ne de mutluluğu Burada oumlnemli olan ailesinin isteklerinin gerccedilekleşmesi aile-nin yapmış olduğu meslek seccediliminin genccedil tara-fından benimsenmesidir Yine bazı ailelerde goumlruumllen bir başka hatalı davranış da meslek seccediliminde gencin tamamen yardımsız destek-
S A Y F A 2 7
Ccedilocukluk ccedilağında meslek seccedilimi gerccedileklikten uzak olup hayali ve arzulu iken oumln ergenlik doumlnemine yaklaştıkccedila yaşamda gerccedileklik faktoumlruumlnuumln roluuml artar kişi meslek seccedilme sorumluluğunun bilin-cine varır İlgi ve yetenekleri giderek ay-rışmaya başlar Yine yetenek ve ilgilerin mesleki amaccedilları belirlemede oumlnem ka-zandığı goumlruumlluumlr
Bu doumlnemde başlarında meslek tercihleri oumlnce ilgilere dayanırken daha sonra yeteneklerde dikkate alınarak mes-leki tercihler ifade edilir Ortaokulun ta-mamlanması ile birlikte akademik eğitim ya da mesleki ve teknik eğitim arasında seccedilim yapmak zorunluluğunda kalan ccedilo-
cuk oumlncelikle genel ve oumlzel yeteneği ile mevcut eğitim seccedileneklerinden hangisine uygun olduğunu belirlemek durumunda-dır Ccedilocuk temel eğitim sırasında birccedilok ders almış ve başarısını ccedileşitli ortamlara sınama fırsatı bulmuştur Bu doumlnemde ccedilo-cuk karar verirken yeteneklerini ilgilerini eğitimden ve hayattan neler beklediğini mali olanaklarını goumlz oumlnuumlne alarak iş ve eğitim olanaklarını incelemek gerektiğinin farkına varmıştır
D İ P N O T
Orta ccedilocukluk ya da oumln ergenlik doumlnemi 10-15 yaş aralığında olup ortaokul kade-mesine denk gelmektedir Bu doumlnemdeki ccedilocuklar artık ergenlik doumlnemine girmiş bir-ccedilok gelişim doumlnemi itibari ile meslek seccedilimi ile ilgili duydu ve duumlşuumlnceleri şekillenmeye başlamıştır Bu doumlneme meslek gelişiminde lsquoDeneme Doumlnemirsquo denmektedir Bu yaştaki ccedilocuklarda genellikle goumlzlenen mesleki davranışlar
Mesleki faaliyetlerle temel beceri ve ilgileri arasında var olan ilişkiyi anlama
Ccedileşitli yeteneklerden hangilerinin kendisinde guumlccedilluuml olduğunun farkına varması
İlgilerin belirginleşmesi ile bazı faaliyetleri daha ccedilok yapmak bazılarından uzak-laşmak isteme
Hayattan neler beklediğinin ve hayatta nelere oumlnem verdiğinin farkında olmak
Toplumda var olan sosyal ve ekonomik olanakları inceleyerek iş veya eğitim olanaklarını araştırmak
İş ve oyun iccedilin zamanı planlaya bilme
Hayata atılma ya da ileri eğitime devam etme seccedilenekleri uumlzerinde duumlşuumlnme ve araştırma yapma şeklinde sıralanabilir
S A Y F A 2 8
Bu yaşlardaki ccedilocuğunuzun meslek gelişimine yardımcı olmak iccedilin şunları yapabilir-siniz
1) Ccedilocuğunuzun ilgi duyduğu alanları belirleye bilmek iccedilin hangi tuumlr faaliyetleri yap-maktan hoşlandığını hangi tuumlr faaliyetleri yapmaktan hoşlanmadığı konusunda onun-la konuşabilir ccedilevresindeki kişilerden aldığı bu konudaki geribildirimleri ve kendi kişi-sel goumlzlemlerinizi onunla paylaşın
2) Kendi goumlzlemlerinizi de dikkate alarak ccedilocuğunuzun evde ve okulda başarı ile yap-tığı işler hakkında onunla konuşun
3) Ccedilocuğunuzun yetenek ve ilgilerine uygun bir meslek seccedilebilmesi kadar meslekler hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olun
D İ P N O T
Oumlzellikle ccedilocuğunuzun bir meslek hakkında şu tuumlr bilgilere sahip olması gerekir
Meslek mensubu bir guumln iccedilinde ne gibi işler yapmaktadır
Ccedilalışan kişi başlıca ne gibi faaliyetlerde bulunarak nelerle uğraşmaktadır
Mesleğe girebilmek iccedilin sahip olması gereken oumlzellikler (Fiziksel psikolojik oumlzellik-ler genel yetenekler duumlzeyi ya da oumlzel yetenekle yaş sınırı gibi) nelerdir
Mesleğe girebilmek iccedilin gerekli eğitim duumlzeyi nedir Ccedilıraklık kurs staj gerekli mi-dir
İş nasıl bir ortamda yuumlruumltuumllmektedir
Mesleğin ccedilalışma koşulları nelerdir
Ccedilalışmalarının elde ettiği en duumlşuumlk ve en yuumlksek kazanccedil duumlzeyi nedir
Meslek uumlyelerinin ilerde iş bulma olanağı ne kadardır
Ccedilocuğunuzun ilgilendiği meslek hakkındaki sorulara cevap bulabilmesi ona yardım-cı olabilmeniz iccedilin
Kendi mesleğiniz ya da yakın ccedilevrede bulunan insanların meslekleri hakkında ccedilocu-ğunuzla konuşabilir onun bu konuda goumlzlemlerini dinleyebilir ya da bizzat iş ortamı-nıza onu goumltuumlrerek doğrudan yaşantı edinmesini sağlayabilirsiniz Ccedilocuğunuzu tv radyo programları kitaplar bilgisayar programlarından ya da okulundaki rehber oumlğ-retmeninden yardım alarak meslekleri tanımasına teşvik edin
Ccedilocuğunuzun değişik iş yerlerine ziyaret ederek yarım zamanlı işlerde ccedilalışarak meslekler hakkında bilgi toplamasını sağlayın
S A Y F A 2 9 S A Y I 5
Ccedilocuğunuzu meslekleri tanıtıcı konferanslara katılmaya ccedilevresindeki kişilere meslekler hakkında soru sormaya teşvik edin
Ccedilocuğunuzla meslekler hakkında oumlğrendiği bilgileri tartışmak oumlğrendiği bilgileri buumltuumlnleş-tirmesini sağlayın
Ccedilocuğunuzun gelecekteki mesleki plan ve hedefleri uumlzerinde şu anki ilgi ve yeteneklerinin ne kadar oumlnemli olduğunu anlamasına yardımcı olun
Sizin iccedilin ccedilalışmanın ne ifade ettiğini ccedilocuğunuzla konuşarak insanların yalnızca para ka-zanmak iccedilin ccedilalışmadığını anlamasına yardımcı olabilir ccedilalışmanın kendisi iccedilin anlamını bul-masına ve hayattan ne beklediği konusunda fikir sahibi olmasını sağlayın
Meslek Seccediliminde Dijitalleşmenin Roluuml
Guumlnuumlmuumlz duumlnyasında bireylerin mes-lek seccediliminde kitle iletişim araccedillarının ve oumlzel-likle televizyonun ccedilocuk ve genccedillerin mesleki gelişimleri uumlzerinde etkisi oldukccedila fazladır Medya (yazılı ve goumlrsel iccedilerikli video temelli ma-teryaller) kişisel oumlzellikle-rine dayalı olarak ccedilocuk-ları ve genccedilleri seccedilici algı-ları aracılığı ile mesleki gelişimleri konusunda etkileyebilmektedir (King ve Multon 1996) Tele-vizyon gazeteler dergiler ve bilgisayar uumlzerinden ulaşılan kaynaklarda sıkccedila goumlsterilen bazı mes-leklere sahip kişilerin ccedilocuk ve genccediller tarafın-dan model alınma olasılığı artabilmektedir Uumllkemizde son zamanlarda goumlsteri sanatlarıyla ya da bazı spor alanlarıyla ilgili mesleklere sa-hip olmanın daha popuumller olarak algılanmasın-da medyanın etkisi ccedilok accedilıktır Medyada bu tip mesleklere sahip olmanın getirebileceği pırıltı-lı yaşam olanakları gerccedilekccedili yanlarını goumlzetme-yen genccediller accedilısından ccedilok ccedilekici olarak algıla-nabilmektedir Gelecek yıllarda da medyanın ve dijital duumlnya-nın yeri daha da oumlnemli hale gelecektir Klasik
anlamdaki birccedilok iş tanımı ve meslekler değiş-mektedir Değişmeye de devam edecektir Oumlzellikle Pandemi suumlreciyle birlikte duumlnya ge-nelinde dijitalleşmenin oumlnemi daha da oumln pla-
na ccedilıkmıştır Bu suumlreccedil eğitimde de dijitalleş-menin daha da yoğun kullanılmasını sağlamış-tır Bilgisayar teknoloji-sinde elde edilen bilgi-lerin iletişim teknoloji-sine uygulanmasıyla yeni teknolojiler birey-leri iletişim teknolojisi iccedilerisinde aktif bir hale
getirmiştir Sadece teknolojinin hızla hayatı-mıza girmeye başlaması ve dijital duumlnyaya geccedililmesi ile değil ekonomik sosyal bilimsel ve kuumlltuumlrel değişmelerinde etkisiyle geleceği olan meslekler şekilleniyor Yeni dijitalleşen duumlnya ve yapay zekacirc kavramlarıyla birlikte meslek anlayışları da değişti Oumlnceleri genccedille-re ne olmak istediklerini sorduğunuzda dok-tor avukat muumlhendis oumlğretmen cevaplarını alırdınız Dijitalleşen duumlnya ile birlikte bu mes-leklerin yerini yabancısı olduğumuz fakat ge-leceği olan meslekler aldı
S A Y F A 3 0
Geleceği Olan Meslekler İccedilin Gerekli Oumlzellikler
Geleceği olan meslekler grubundan bir meslek seccediltiniz ve bu konuda her tuumlrluuml eğiti-mi almaya başladınız diyelim Eğitimin yanı sıra kişisel olarak geliştirmeniz gereken becerileriniz de olmalı Bu konuda kendinizi eğitmelisiniz Bu becerileri geliştirmeniz seccedileceğiniz meslekte emin adımlarla ilerlemenizi sağlayacaktır Ccediloumlzuumlm Odaklı Olun Karşınıza ccedilıkan problemleri ccediloumlzmeye odaklanın Bazen ccedilok zor ve karmaşık problemler dahi ccedilıksa pes etmeden ccediloumlzmeye ccedilalışın Problemlere ccediloumlzuumlm bulmak iccedilin zihin egzersizleri yapın Farklı ve Yaratıcı Duumlşuumlnuumln Olaylara ve problemleri ccediloumlzmeye yaklaşırken farklı duumlşuuml-nuumln Yaratıcı ccediloumlzuumlmler ve oumlneriler bulun Kimsenin duumlşuumlnemediğini duumlşuumlnen yaratıcı ccediloumlzuumlmler sunan insanlar iş hayatında ccedilok tercih edilirler Olayları Analiz Edin Olayları analiz edip suumlzgeccedilten geccediliren ve nokta atışı ccediloumlzuumlm yol-ları bulan insanlar her zaman aranılan kişilerdir Sosyal Biri Olun Ccediloumlzuumlm odaklı olmanın yanı sıra sosyal ilişkilerinizde guumlccedilluuml olmalı İyi bir dinleyici olmalı empati kurabilmeli ve yaptığınız işi en iyi şekilde yapmalısınız Akademik Donanıma Sahip Olun Bilim teknoloji muumlhendislik ve matematik youmlnuumln-den ileri derede donanımlı olmalısınız Bu yeteneklere sahip insanlar geleceği olan meslekler iccedilin ilk tercih sebebidir Genel Becerilere Sahip Olun Sosyal analitik mobil becerileri youmlnuumlnden kendilerini geliştirmiş kişiler de tercih nedenidir
D İ P N O T
Geleceği olan meslekler ne demek Geleceği olan meslekler oumlnuumlmuumlzdeki yıllar iccedilerisinde gelişen gelişen teknoloji ile bir-likte ihtiyacı artan meslek gruplarıdır Bu mesleklerin yeni ve gelişmekte olması ve bu alanda az personel bulunması nedeniyle ccedilok kazandıran meslek grubunda yer alır Dijitalleşen duumlnyada meslek anlayışı ve ihtiyacı da farklılaşır Geleceği olan meslekleri tercih edecek genccedillere ne oumlnerilir Geleceği olan meslekleri tercih edecek bu alanda kariyer yapacak genccediller oumlncelikle bu konudaki akademik kariyerinizi en iyi şekilde tamamlayın Uzmanlık alanlarınıza goumlre eğitimlerden destek alın Suumlrekli kendinizi geliştirin yaptığınız işin en iyisini ya-pın Meslek seccediliminde nelere dikkat etmeli Mesleğinizin kişilik oumlzelliklerine uyup uymadığına akademik ve gerekli becerileri ta-şıyıp taşımadığına dikkat etmelisiniz Seccediltiğiniz meslek grubunun suumlrekli yapabilece-ğiniz bir iş olması aile ve sosyal hayatınızı da etkiler Gelir duumlzeyinizde hayat tarzınızı etkileyen oumlnemli bir faktoumlrduumlr
S A Y F A 3 1 S A Y I 5
Meslek seccedilimi sırasında yerinde bir karar alabilmek iccedilin gence duumlşen goumlrevler 1 Kendinizi iyi tanıyın Genccedil bedensel oumlzellikleri sağlık durumu guumlccedilluuml ve zayıf youmlnleri zekacirc duumlzeyi ve zekacirc biccedilimi oumlzel yetenekleri ve yeteneksiz olduğu alanlar ilgi ve istekleri kişilik ve karakter yapısı ulaş-mak istediği idealler ve arzu ettiği başarı tuumlruuml hakkında bilgi sahibi olmalıdır 2 Meslekleri tanıyın Genccedil meslekleri tanımalı buumltuumln meslekler hakkında bilgi toplayamazsa da seccedilmeyi planla-dığı mesleği iyi tanımalıdır Genccedil mesleğin veya mesleklerin tarihccedilesini evrimini yapılacak işin niteliğini ccedilalışma ortamını ve koşullarını meslekte aranan yaş yetenek cinsiyet bilgi tuumlruumlnden oumlzellikleri mesleğe nasıl hazırlanıldığı meslekte ccedilıraklık suumlresini yuumlkselme ve iler-leme şansını kazanccedil durumunu iş bulma olasılığını ve işin uumllke ccedilapındaki geccedilerliğini bilmeli-dir 3 Kendi oumlzellikleriniz ile seccedilmeyi amaccedilladığınız mesleğin nitelikleri arasındaki uygunluğu araştırın Genccedil rastgele seccedilim yapmaktan kaccedilınmalı seccedilmeyi duumlşuumlnduumlğuuml meslekte aranan niteliklerin kendisinde bulunup bulunmadığını goumlzden geccedilirmelidir Genccedil yetenekli olmadığı ilgi duy-madığı bir alana youmlnelmekten ve ani kararlar almaktan kaccedilınmalı seccedileceği mesleğin buumltuumln yaşamını şekillendireceğini unutmamalıdır Genccedil birey-meslek uygunluğu sağlandığında ancak mutlu olabileceğini hatırdan ccedilıkarmamalıdır
Aysel KATARCI
Besni RAM RehPskDanışHizBlmBşk
KAYNAKCcedilA Kaynakccedila Altun İ (2000) Kocaeli Sağlık Yuumlksekokulu oumlğrencilerinin kişisel değerleri ve meslek seccedilimlerine etki eden faktoumlrler I Uluslar arası amp VIII Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı Antalya 75- 77 Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Dergisi The Journal of Social Sciences Institute SayıIssue35 ndash Sayfa Page 35 ISSN 1302-6879 VANTURKEY LİSE OumlĞRENCİLERİNİN KARİYER DUumlŞUumlNCELERİNİ ETKİLEYEN FAKTOumlRLERİN İNCELENMESİ-FFUNDA AKKOCcedil BUCA EĞİTİM FAKUumlLTESİ DERGİSİ 32 (2012) httpwwwmeligorgtrcocuklarimiz-icinAileye-Dusen-Gorevler24 httpswwwiienstitucombloggelecegi-olan-meslekler
Yeteneklerinizin ve duumlnyanın ihtiyaccedillarının kesiştiği yerde mesleğiniz yatıyor
-Aristo
S A Y F A 3 2
Değişen ve gelişen duumlnya koşulla-
rı iccedilerisinde meslek ve kariyer kavramları
hem gelişimin ve değişimin bir parccedilası
olmuş hem de gelişimin ve değişimin
kendisi konumundadır 1900rsquoluuml yılların
başlarından itibaren ABD başlamış olan
ve guumln geccediltikccedile değeri anlaşılan meslek
ve kariyer kavramları uumllkemizde ise bu-
guumln yadsınmayacak derecede oumlnemini
korumaktadır Elbette ki bu iki kavram
guumlnuumlmuumlze ulaşana kadar ccedileşitli evreler
geccedilirmiş oldu
Bireyin iccedilinde bulunduğu hayat
koşulları iccedilerisinde anlam bulduğu el-
betteki iş ve meslek durumu ile daha da
anlam kazanacaktır Okul hayatının baş-
larında ilgi ve yetenek ile başlayan reh-
berlik suumlreci daha sonra eğitimin sonla-
rında iş ve meslek youmlnlendirmesi ile ni-
hayetine ulaşır Bilindiği uumlzere gerek reh-
berlik hizmetleri olsun gerek mesleki
rehberlik ve kariyer danışmanlığı hizmet-
leri olsun Tuumlrkiyersquonin model aldığı uumllke
ABD olmuştur Uumllkemiz mesleki danış-
manlık ve kariyer danışmanlığı kavramla-
rının oumlnemini ccedilok sonradan fark etmiş
olmasına rağmen buguumln iş sahasının ge-
nişlemesi ve yeniduumlnya duumlzeninin suumlrekli
yenileşme hareketleri beraberinde bu iki
kavramın oumlnuumlnuuml istemsizce accedilmaktadır
Tarihsel suumlreci incelersek Tuumlrkiyersquode reh-
berlik hizmetleri 1950rsquolerde Marshall
Planı kapsamında Amerikalı uzmanların
uumllkemize gelmesi ve bazı Tuumlrk eğitimcile-
D İ P N O T
TUumlRKİYEDE MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER
DANIŞMANLIĞI
rin ABDrsquode eğitim goumlruumlp yurda doumlnmesi
ile başlar Mesleki rehberlikte 1950rsquoden
bu yana gelen tarihsel rehberlik dilimden
yararlanmıştır Milli Eğitim Bakanlığı bu
konuda ilk adımı atan kurumlardan ol-
muştur MEB bu suumlreccedilte ccedileşitli ilgi yete-
nek ve eğilimlerle ilgili teknik araccedil ve ge-
reccediller hazırlamış ve uygulamıştır Tabi ki
bu suumlreccedilte hazırlanan ve uygulanan tek-
niklerde tamamen kopya bir suumlreccedil olma-
mış kuumlltuumlrel alt yapıda goumlz oumlnuumlnde bu-
lundurulmuştur Aynı zamana MEB o douml-
nemlerde eğitim şuralarında mesleki reh-
berliğin oumlnemini uumllkenin kalkınması nok-
tasında hedef koymuştur Bu konuda atı-
lan en buumlyuumlk adım Gazi Eğitim Enstituuml-
suumlnde oumlğretmen yetiştiren programlara
ldquoRehberlik ve Danışma Dersirdquo nin konma-
sı ve tuumlm resmi kaynaklarda meslek seccedili-
mi ve youmlneltmenin oumlneminin vurgulan-
ması oldu Daha sonra gerek rehberlik
olsun gerek mesleki rehberlik olsun MEB
ccedileşitli adımlar attı fakat atılan adımlar
bazen sekteye uğradı Oumlrneğin mesleki
rehberliğin kimin yapacağı ve yahut kay-
nak alan nerden karşılanacak şeklinde bir
takım belirsizlikler soumlz konusu oldu Bu
belirsizlik doumlnemi birccedilok arayışa sebep
oldu belirsizlik suumlreci ise mesleki rehber-
lik ve kariyer alanında birccedilok bilgi sağla-
mış oldu
S A Y F A 3 3 S A Y I 5
2000rsquoli yıllara yaklaşırken daha oumlnce
belirttiğimiz gibi gelişen ve değişen duumlnyada
meslek ve kariyer kavramına daha ccedilok ihtiyaccedil
duymuş ve bu meslek kariyer alanlarında daha
ccedilok pratiklere ihtiyaccedil duydu Ccediluumlnkuuml artık bu
hizmetlerin sadece liseye ya da uumlniversiteye
geccedilişte ve meslek seccedilimi kararı ile sınırlı olma-
dığı tuumlm yaşam suumlresince ve buumltuumlnsel kariyer
gelişimine youmlnelik olması gereğine dikkat ccedileken
akademisyenlerin makale ve kitaplarında
lsquomesleki gelişim suumlrecirsquo ve lsquomesleki gelişim gouml-
revlerirsquo nden soumlz edilmeye başlanmıştır Mesle-
ki Rehberlik ve Kariyer Psikolojik Danışmanlığı
alanında uumlniversitelerde uygulamalı (deneysel)
tez ccedilalışmaları ve oumllccedilek geliştirme veya uyarla-
ma ccedilabaları dikkate değer bir ivme kazanmıştır
Devamında uumlniversitelerde PDR alanı oumlnem
kazanmış ve uumlniversitelerde accedilılan boumlluumlm sayısı
hız kazandı Uumlniversitelerin birccedilok alanında
mesleki rehberlik dersi kondu Kariyer danış-
manlığı adı ile birccedilok alana sertifika verildi Uumll-
kemizde gelecek umutlarının uumlniversite eğiti-
mine bağlandığı ve oumlğrencilerin buumlyuumlk bir yarışı
aşarak hak kazandığı uumlniversitede iyi bir prog-
ram seccedilme kaygısı oumlğrencileri okul dışında uumlni-
versiteye giriş sınavlarına hazırlayan oumlzel ders-
hane sektoumlruumlnuuml yaratmıştır Bu kurumlarda
goumlrevli rehber oumlğretmenlerin oumlğrencinin uumlni-
versiteye giriş puanlarına goumlre girebileceği
uumlniversite ve boumlluumlmleri teknik bir sıralama
yaparak oumlğrenciyi youmlnlendirme uygulaması
ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir yardım tuumlruumlnuuml
doğurmuştur Oumlte yandan İŞKUR da aynı şe-
kilde mesleki rehberlik kavramına oumlnem ver-
miş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli raporlar hazırla-
mış ve sunmuştur
Gelinen noktada buguumln Tuumlrkiyersquode
meslek rehberlik ve kariyer danışmanlığı oumlne-
mini korumaktadır Ccedileşitlenen meslek alanları
ve dallarına atfen ilgiye yeteneğe ve eğilimle-
re daha ccedilok oumlnem verilmektedir Mesleki reh-
berlik ve kariyer danışmanlığı ise duumlnyadaki
ivmeleri ve gelişmeleri goumlz ardı etmemekle
muumlmkuumln olur uumlniversiteye giriş puanlarına
goumlre girebileceği uumlniversite ve boumlluumlmleri tek-
nik bir sıralama yaparak oumlğrenciyi youmlnlendir-
me uygulaması ldquotercih rehberliğirdquo denilen bir
yardım tuumlruumlnuuml doğurmuştur Oumlte yandan İŞ-
KUR da aynı şekilde mesleki rehberlik kavra-
mına oumlnem vermiş ve ulusal duumlzeyde ccedileşitli
raporlar hazırlamış ve sunmuştur
Huumlseyin KARTAL
Besni RAM RehOumlğrtPsikolojik Danışman
S A Y F A 3 4
Bir yolculuğa ccedilıkmaya karar verdikten
sonra ne yaparsınız İlk olarak nereye
gideceğinize yani yolculuk sonunda nere-
ye ulaşacağınıza karar verirsiniz Sonra-
sında da yola ne zaman ccedilıkacağınıza han-
gi ulaşım yolunu tercih edeceğinize bilet
alıp almayacağınıza dair seccedilimler yapar
ve harekete geccedilersiniz Kısaca yolculuğu-
nuzun tuumlm ayrıntılarını planlar ve kendi-
nize bir yol haritası ccedilıkarırsınız Kariyer
planlamak ve bu doğrultuda meslek seccedili-
minde bulunmak da bir yolculuktur Bu
yolculuğa ccedilıkmadan oumlnce bir yol haritası
ccedilıkarmak ve bu harita doğrultusunda ha-
reket etmek iyi bir kariyer yolculuğu iccedilin
ilk adımdır
Kariyer koumlken olarak Fransızca
ldquocarrieacutererdquo kelimesinden gelmektedir Ke-
lime oumlznel anlamı ldquobir yere ccedilıkan bir yere
gelenrdquo olarak ifade edilmektedir Tanımı-
na bakacak olursak kariyer bir oumlmuumlr bo-
yu yaşanan olaylar dizisi bireyin meslek
ile diğer yaşam rollerinin birbirini izleme-
si sonucu oluşan genel oumlruumlntuuml ve gelişim
ccedilizgisinde oumlzellikle mesleki rollerde yuumlk-
selme duraklama ve gerilemeyi iccedileren
suumlreci ifade eden kavramdır
(Kuzgun2006) Goumlruumllduumlğuuml gibi kariyer
yolculuğu yaşamımız boyunca devam edi-
D İ P N O T
KARİYER PLANLAMANIN YOL HARİTASI
yor Bu yolculukta meslek seccedilmek ve o
mesleği yapıyor olmak uğradığımız du-
raklardan biri Mesleki roluumlmuumlzuumln yanı
sıra bu yolculuğa diğer yaşam rollerimiz
olan ccedilocuk anne baba kardeş eş
komşu vb rollerimiz de eşlik ediyor En
oumlnemlisi de yolculuğumuz bir duumlzluumlkte
değil inişli ccedilıkışlı bir şekilde suumlruumlyor Peki
tuumlm bunlar ne demek oluyor Bir mes-
lek seccediliminde bulunulduğunda oumlmuumlr
boyu bu mesleği yapmak zorunda değil-
siniz belki zamanla meslek değişime uğ-
rayacak belki de meslek değişikliğinde
bulunmak isteyeceksiniz Kariyer planla-
ma tek bir gidiş hakkının olduğu bir yol-
culuktan ziyade birden fazla yollara sa-
hip ccedileşitli alternatiflerin olduğu bir suuml-
reccedil Aynı zamanda meslek seccediliminden
ziyade bir kendini tanıma ve geliştirme
suumlrecidir İyi bir kariyer yolculuğu yap-
mak istiyorsanız kendinizi tanımanız ve
yapmak istediğiniz işimesleği tanıma-
nız bu işimesleğe yaparken değerleri-
nizi bilmeniz oldukccedila oumlnemli Yani yap-
mak istediğiniz işimesleği istiyor olmalı-
sınız istediğiniz işmeslek kendi ilgi ye-
tenek ve mesleki değerlerinize( kazanccedil
unvan iş olanakları vb) uygun olmalı ve
yaptığınız işmesleğe birileri değer veri-
yor olmalı ve bu değerler sizin mesleki
değerlerinizle uyumlu olmalı Yani iste-
diğiniz bir işi yapacak yeteneğiniz yoksa
ancak hayal kurarsınız Yapabileceğiniz
bir işi sevmiyorsanız mutsuz olursunuz
Başkalarının değer vermediği bir iş ile
uğraşırsanız ekonomik karşılığını veya
mesleki doyumunu alamazsınız
(Erkut2016) Tuumlm bunların bir arada
sağlayan işmeslek seccedilimi iyi bir kariyer
yolculuğunun diğer adımıdır
S A Y F A 3 5 S A Y I 5
İyi bir kariyer yolculuğunun adımlarına goumlre yol haritamızı ccedilıkaracak olursak
Kendimizi tanımak iccedilin ldquoBen kimim Benim ilgi ve yeteneklerim nedir Ben ne yapa-
bilirimrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Yapmak istediğiniz işmesleği tanımak iccedilin ldquoHangi mesleği seccedilebilirim Seccedilmek iste-
diğim işmesleğin oumlzellikleri nedir Benim oumlzelliklerim ve işmesleğin oumlzellikleri ne ka-
dar uyumlu Bu işmesleği yapmak iccedilin ne yapmak gerekiyor Hangi lise veya uumlniver-
siteye gidebilirim Bu işmeslek iccedilin diploma yanında başka nelere ihtiyacım varrdquo vb
soruları sorabilirsiniz
Mesleki değerlerinizi bilmek iccedilin ldquoBu işmesleği yaparken ne kazanmak istiyorum
(para saygınlık unvan rahat gezmek tek başınalık gibi) Toplum bu işmesleğe ne
kadar değer veriyor Bu işmesleğin iş olanakları nedir Oumlzel sektoumlrde mi devlet ku-
rumlarında mı ccedilalışmak istiyorum Bu işmesleği nasıl yapmak istiyorum Bu iş
mesleğin iş olanakları değişikliğe uğrarsa ne yaparım Yapmak istediğim işmeslek
gelecekte yeri ne olurrdquo vb soruları sorabilirsiniz
Tuumlm bu sorularına cevabına uygun olan mes-
lekleri belirleyip meslekler hakkında daha fazla
bilgi edinip araştırma yapabilirsiniz Meslek
elemanlarıyla goumlruumlşebilirsiniz Karar verirken
sormanız gereken diğer bir soru ise ldquoBu iş
meslek seccediliminde mutlu musunuzrdquohellip Sorulara
cevap veren meslekler aynı zamanda bu iş
mesleği yaparken mutlu olacağınız seccedilimler
olmalı Eğer mutlu olacağınız bir seccedilim olmazsa
yaşamınızın bir kısmında mutlu olmadığınız
bir doumlnem yaşayacak olabilirsiniz Kariyer
planlamak bir nevi kendiniz iccedilin doğru ve
mutlu bir işmeslek seccedilimi yapmak ve bu se-
ccedilim doğrultusunda ccedilalışmalarda bulunmak ile
ilgilidir Tuumlm bunları karşılayan bir planlama
iccedilin iyi bir kariyer yolculuğu olduğundan bah-
sedebiliriz
İyi bir kariyer yolcuğu iccedilin yol haritasını ccedilıkarırken yolculuk bileti gibi bize yar-
dımcı olabilecek kaynaklarımız ise
S A Y F A 3 6
Ulusal Mesleki Bilgi Sistemi (MBS)
D İ P N O T
Kişinin kendisini tanımasına yapmayı sevdiği şeyleri ve yeteneklerini keşfetmesine meslek seccedili-mine yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur Sisteme httpmbsmebgovtr adresinden ulaşıp uumlcretsiz uumlyelik oluşturabilirsiniz Oluşturulan uumlyelik sonrasın-da sistemde yer alan testlerdeki sorulara verdiğiniz cevaplara goumlre meslek eşleştirmesinde bulunuyor Sistem zaman zaman guumlncellemeler nedeniyle tam işlevsel olarak ccedilalışmayabiliyor Bu yuumlzden ara ara girip tekrar kontrol ederek faydalanabilirsiniz
Mesleğim Hayatım Portalı
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Muumlduumlrluumlğuuml
tarafından hazırlanmış olup mesleki ve teknik eği-
timde yer alan liseler ve boumlluumlmler hakkında bilgi
vermektedir Bu boumlluumlmlerin gelecekteki iş imkacircnla-
rı staj olanakları iş olanları meslek tanıtımları gibi
birccedilok konuda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Por-
tala httpsmeslegimhayatimmebgovtr adre-
sinden ulaşabilirsiniz Portalda yer alan videoları
izleyebilir dokuumlmanları inceleyebilirsiniz
S A Y F A 3 7 S A Y I 5
Tuumlrkiye İş Kurumu (İŞKUR) ldquoMeslekleri Tanıyalımrdquo
Duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmesleği adıyla aratarak mesleğin ta-
nımı goumlrevleri mesleğin gerektirdiği oumlzellikler ccedilalışma or-
tamı ve koşulları mesleğe sahip olmak iccedilin alınacak eğitim-
ler iş olanakları mesleki kariyer suumlreci hakkında ayrıntılı
bilgilerin yer aldığı dosyalara ulaşabilirsiniz Merak ettiğiniz
veya duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek hakkında ayrıntılı bilgilere
bakarak size olan uyguluğunu değerlendirebilir meslek se-
ccedilime youmlnelik kararlar alabilirsiniz Kurum web sitesine gir-
diğinizde Online İşlemler sekmesinden Meslekler Soumlzluumlğuuml
rsquonuuml seccedilip Tuumlrk Meslekler Soumlzluumlğuuml ve Meslekleri Tanıyalım
başlıklarını inceleyebilirsiniz Kurum web sitesine https
esubeiskurgovtr adresinden ulaşabilirsiniz
Yuumlksekoumlğretim Program Atlası
YoumlkAtlas olarak bilinen bu sistem ise Yuumlksekoumlğretim
Kurulu tarafından hazırlanmış olup uumlniversitelere ilişkin
ayrıntılı bilgiler yer almaktadır Sistemde yer alan başlıklar
aracılığıyla uumlniversiteler oumln lisans ve lisans boumlluumlmleri
meslek tanıtımları mezunlarının KPSS TUS DUS gibi sı-
navlardaki başarı bilgilerine bir oumlnceki yılın sonuccedillarına
goumlre yerleşen oumlğrencilerin Yuumlksekoumlğretim Kurumları Sına-
vı kapsamında Temel Yeterlilik Testi ve Alan Yeterlilik Tes-
ti netlerine ulaşabilirsiniz Bu bilgiler doğrultusunda mes-
lek ve uumlniversite tercihinde bulanabilirsiniz Seccedilmek iste-
diğiniz mesleğe okumak istediğiniz boumlluumlm ve uumlniversite-
ye karar verebilir buna goumlre ccedilalışmalarınızı planlayabilirsi-
niz Sisteme httpsyokatlasyokgovtrindexphp adre-
sinden ulaşabilirsiniz
S A Y F A 3 8
Tuumlrkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi
D İ P N O T
buumlnyesinde bulunan projeler aracılığıyla boumlluumlm-
uumlniversite tercihi staj ve iş olanakları ve mesleki eğitim
suumlreccedilleri kapsamında destek uumlniversiteye hazırlananlara
uumlniversite okuyanlara ve kamu ccedilalışanlarına destek ol-
maktadır UumlNİ-VERİ Projesi kapsamında uumlniversite tercih-
lerine yardımcı olmak amacıyla lisans boumlluumlmleri hakkında
İş Bulma Suumlresi Başlangıccedil Uumlcreti Nitelik Uyuşmazlığı Ka-
muda İşe Yerleşme Oranı Firma Buumlyuumlkluumlğuuml Dağılımı ve
Sektoumlr Bazında Dağılım konularında grafiklerle istatistik-
sel veriler sunarak bilgilendirmektedir İlgili boumlluumlm mezu-
niyeti sonrasında iş bulma ve mesleki kazanccedil durumunu
daha net bir şekilde goumlrebilirsiniz Bu bilgilere bakarak
oumlzellikle duumlşuumlnduumlğuumlnuumlz işmeslek ve buna bağlı olarak okumak istediğiniz boumlluumlmuuml de-
ğerlendirebilir mesleki değerlerinize uyumu noktasında karar verebilirsiniz Danışman
Bilgi Sistemi (DABİS) Projesi kapsamında ise UumlNİ-VERİ ile sunulan bilgilerin kapsamı da
artırılarak uumlniversiteler bazında boumlluumlm karşılaştırması yaparak bilgilendirmektedir Bu
sistemden faydalanmak iccedilin rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlardan veya uumlniver-
sitelerin kariyer merkezlerinden destek alabilirsiniz Uumlniversite okurken kariyerinizi
şekillendirmek amacıyla Yetenek Her Yerde Staj Seferberliği Soumlz Yetenekte ve Kari-
yer Planlama Dersi Projeleri kapsamında gerccedilekleştirilen ccedilalışmaları inceleyebilir pro-
jelere katılabilirsiniz Stajiş deneyimleri kazanarak okuduğumuz boumlluumlmmeslek daha
yakından tanıyabilirsiniz Proje ve bilgilere httpswwwcbikogovtr adresinden
projeler sekmesinden ulaşabilirsiniz
İyi bir kariyer yolculuğunda yol haritanızı oluştururken kendinize soracağınız sorular ve
yardım alacağınız kaynaklar sizlere oldukccedila yardımcı olacaktır Bu yolculukta karar verme
suumlrecinde aileniz ve rehber oumlğretmenpsikolojik danışmanlarınızdan da destek alabilirsi-
niz Unutmayın ki bu yolculuğun tek bir gidiş yolu bulunmamakta ve doumlnuumllmez değildir
Her bireyin yolculuğu farklı yollardan ve kendine oumlzel olacaktır
Fatma BAYKAL
Psikolojik Danışman
AC Yamazaki Ortaokulu
S A Y F A 3 9 S A Y I 5
NEDEN MESLEKİ EĞİTİM
Her ccedilocuk farklı oumlzelliklere yetenekle-
re ve ilgilere sahiptir Zamanında ve doğru
yapılacak bir rehberlik ve youmlnlendirme ile ba-
şarılı olamayacak ccedilocuk yoktur Bu nedenle
aldıkları eğitim onların buumltuumln hayatını temel-
den etkileyecektir Oumlte taraftan 21yuumlzyılın iş
duumlnyasının ccedilocuklarımızdan beklentisi ccedilok
yuumlksektir İşte doğru okul seccediliminin oumlnemi
tam bu noktada karşımıza ccedilıkıyor
Peki hem oumlğrencilerin hem de veli-
lerin okul seccedilimi konusunda oumlzellikle dikkat
etmesi gereken başlıca hususlar nelerdir
Bu sorudan hareketle bize ayrılan bu bouml-
luumlmde mesleki ve teknik eğitim ile buna
paralel olarak doğru okul seccediliminde dikkat
edilmesi gereken hususları mesleki ve tek-
nik eğitimin oumlnemini ve mesleki teknik eği-
timin uumllkemizdeki konumunu kısaca masa-
ya yatırdık
Doğru Okul Seccediliminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uumllkemizde hemen hemen her veli ccedilocuğu iccedilin lise tercihinde bulunurken akademik eğitime odaklana-rak sırasıyla Fen Liseleri Sos-yal Bilimler Liseleri Anadolu Liseleri tercihinde bulunmak-tadır Akademik eğitim veren okullara yerleşemeyen ccedilo-cuklar iccedilin mesleki eğitim en son tercih olarak duumlşuumlnuumll-mektedir Bu duumlşuumlncede olan ebeveynlerimize şunu hatırlatmak isterim ki doğru bir okul tercihi ccedilocuğun
kendi ilgi ve yeteneklerinin farkında olarak kendisi hak-kında reel bir değerlendir-me yapabilmekten geccedilmek-tedir Bu anlamda tercih suumlrecinde velilerin roluumlnuumln duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde ebeveyn-lerin de ccedilocukları hakkında gerccedilekccedili bir bakış accedilısına sahip olması oumlnem arz et-mektedir
Bu bağlamda anne babaların ccedilocuklarını iyi tanı-maları gelecekle ilgili kariyer planlamasını gerccedilekccedili yapma-
larını sağlayacaktır Her bire-yin kendine oumlzguuml ilgi ve yete-neklerinin olduğu goumlz ardı edilmeyerek ccedilocuğun lsquobiriciklikrsquo youmlnuumlnuumln lsquosıradanlaşmasınarsquo fırsat ve-rilmemelidir Unutulmamalı-dır ki balığa uccedilmayı file ağa-ca tırmanmayı oumlğretmeniz muumlmkuumln değildir
S A Y F A 4 0
Mesleki ve Teknik
Anadolu
Liselerinderdquo
uygulanan
programların
farklılıklarını ve bu
farklılıkların
kendilerine
sağlayacağı
avantajları iyi
anlamaları son
derece oumlnemlidir
Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitim Durumu ve Avantajları
Duumlnyada ve Uumllkemizde Mesleki ve Teknik Eğitimin Oumlnemi
2005 yılında AB iccedilinde yapılan bir araştırmada velilere zorunlu eğiti-mi tamamlamış oumlğrenciye genel mi meslek eğitimi mi tavsiye edersiniz sorusu youmlneltilmiştir İngiltere Fran-sa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş uumllkelerde yaşayan velilerin 70rsquoi gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok daha aşağılarda kalmaktadır
Nitelikli iş guumlcuuml verimli bir ekonomi iccedilin vazgeccedililmez bir unsur-dur Nitelikli iş guumlcuumlne sahip olmanın yolu ise iyi planlanmış mesleki eğitim-le muumlmkuumlnduumlr Mesleki ve teknik eği-tim bu accedilıdan gelişmekte olan ekono-miler iccedilin hayati oumlnem arz etmektedir
21 Yuumlzyılın sanayisinin ihtiyaccedil-larını karşılayacak ve bu bağlamda
uumllkemizin gelişmekte olan sanayisi-nin istihdam noktasında ihtiyaccedil duyduğu nitelikli işguumlcuuml sıkıntısı ccedilektiği duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde gelecekte meslek lisesinden mezun olacak nitelikli işguumlcuumlnuumln oumlnemi anlaşıl-mamaktadır
Bu gerccedileklikten hareketle sektoumlr ile sağlam temellerle kurula-cak bir işbirliği neticesinde iş duumln-yası ile entegre olmuş ve iş duumlnya-sının ihtiyaccedil duyduğu meslek ve alanlarda nitelikli işguumlcuumlnuumln yetişti-rilmesini sağlayacak bir mesleki ve teknik eğitim Tuumlrkiyersquonin 2023 ve 2071 hedeflerine ulaşması yolunda en buumlyuumlk role sahip olacaktır
uygulanan programların farklılıkla-
rını ve bu farklılıkların kendilerine
sağlayacağı avantajları iyi anlama-
ları son derece oumlnemlidir
2012 yılından itibaren tuumlm
meslek liselerinin eğitim sistemi-
miz iccedilerisinde ldquoMesleki ve Teknik
Anadolu Lisesirdquo olarak isimlendi-
rilmeleriyle birlikte meslek liseleri
arasındaki farklılıklar accedilısından
kamuoyunda bir belirsizlik duru-
mu oluşmuştur Kafalardaki bu
soru işaretinin giderilmesi accedilısın-
dan meslek lisesi tercihi yapacak
oumlğrenci ve velilerimizin ldquoMesleki
ve Teknik Anadolu Liselerinderdquo
D İ P N O T
İngiltere Fransa Finlandiya Hollanda gibi gelişmiş
uumllkelerde yaşayan velilerin 70 gibi buumlyuumlk bir ccediloğunluğu mesleki
eğitim derken bu oran Tuumlrkiyersquode ccedilok aşağılarda kalmaktadır
S A Y F A 4 1 S A Y I 5
miştir
Mesleki Eğitimde Paradigma değişikli-
ğine yol accedilan bu değişikliklerden sonra oumlzel-
likle ortaoumlğretimde alternatif bir okul duumlzeyi-
ne ccedilıkarılan mesleki eğitim merkezlerine olan
ilgi artmış bu oumlğrenciler işletmede yaparak
yaşayarak uygulamalı bir şekilde mesleklerini
oumlğrenme fırsatı bulmuştur Ayrıca mesleki
eğitim merkezlerini tercih eden tuumlm oumlğrenci-
ler ile meslek liselerinde işletmede beceri
eğitimi (staj) alan her oumlğrencinin staj uumlcret
alması devlet garantisi altına alınmıştır
Ayrıca 09122016 tarih ve 6764 sayılı
Kanun Huumlkmuumlnde Kararnamenin yayımlanma-
sıyla Tuumlrkiyersquonin mesleki eğitimi iccedilin bir doumlnuumlm
noktası sayılabilecek gelişmeler yaşanmıştır
Kararnameyle ccedilıraklık eğitimin oumlrguumln eğitim
kapsamına alınması işletmelere devlet deste-
ğinin oumldenmesi meslek liseli oumlğrencilerin uy-
gulamalı atoumllye meslek derslerine başladığı 9
Sınıftan itibaren sigortalanması ve 12072019
tarihli Ortaoumlğretim Kurumları Youmlnetmeliğinde
yapılan değişiklikle Mesleki Eğitim Merkezi oumlğ-
rencilerine lise diploması alma hakları veril-
Uumllkemizde ortaoumlğretim mezunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda meslek lisesi
mezunlarının istihdamda başı ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi mezunlarının oumln lisans
ve lisans mezunlarından da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere yansımaktadır
etmekte ve edindikleri mesleğin avantajlarını
bir oumlmuumlr yaşamalarını sağlamaktadır Bunun
en buumlyuumlk kanıtı mezunlarının kamuda ve oumlzel
sektoumlrdeki istihdam duumlzeyleridir
Tuumlm bu bilgiler ışığında Guumlccedilluuml Tuumlrki-
ye İccedilin Mesleki Eğitim gerccedileğinden hareket-
le uumllkemizin 2023 ve 2071 iccedilin belirlediği kal-
kınma hedeflerini yakalayabilmesinin yolu
doğru ve gerccedilekccedili sektoumlrel analizlerin ışığında
yapılacak mesleki eğitim planlamalarından
geccediltiği yadsınamaz bir gerccedilekliktir Bu gerccedile-
ğin farkında olan Bakanlığımız bu yeni suumlreccedil-
teki paradigma değişikliği ile mesleki eğitimi
tercih edecek her bir oumlğrencimize istihdam
olanaklarını sağlayacak her tuumlrluuml desteği ve-
receğinden hiccedilbir velimizin ve oumlğrencimizin
kuşkusu olmasın
Nevzat AVŞAR
Besni Osman İsot MTAL Muumlduumlruuml
Uumllkemizde oumlzellikle 2016dan bu ya-
na mesleki eğitimde paradigma değişikliği
ile beraber yapılan iyileştirmeler mesleki
eğitim veren okullarımızın donatım moder-
nizasyonunun sektoumlruumln ihtiyaccedillarına cevap
verecek duumlzeye ccedilıkarılması gerek Bakanlığı-
mız gerekse yerel duumlzeyde sektoumlr ile yapılan
protokoller ve işbirlikleri neticesinde mesle-
ki eğitim hem daha cazip hale getirilmiş hem
de mezunlarının istihdam duumlzeyleri artırıl-
mıştır Oumlyle ki uumllkemizde ortaoumlğretim me-
zunlarının iş bulma imkacircnlarına baktığımızda
meslek lisesi mezunlarının istihdamda başı
ccedilektiği gibi birccedilok sektoumlrde meslek lisesi me-
zunlarının oumln lisans ve lisans mezunlarından
da daha fazla istihdam edildiği istatistiklere
yansımaktadır
Tek dezavantajı maalesef veli ve oumlğ-
rencilerde yerleşmiş bir olumsuz algı olan
meslek liseleri tabiri yerindeyse oumlğrencileri-
ni ldquokollarına altın bilezikrdquo takarak mezun
Değerli Okurlar Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bouml-
luumlm Başkanlığımızca hazırlanan DİPNOT Dergimi-
zin bu sayısıyla birlikte ccedileşitli konularda başarıyı
yakalamış kişilerle roumlportaj yapmaya ve bu roumlpor-
tajları yayımlamaya karar verdik Dergimizin iccedileri-
ğinde bu ay kariyer suumlrecini etkileyen faktoumlrler
bizimde goumlrevlerimizden biri kariyer danışmanlığı
olunca kariyer hayatına ldquoCoğrafya Oumlğretmenliğiy-
lerdquo başlayıp 13 yıl bu mesleği icra ettikten sonra
D İ P N O T
ldquoHukukrdquo eğitimini bu yıl tamamlayan ccedilocukluğu-
muzun da birlikte geccediltiği OumlğretmenAvukat Sa-
dun ERYILMAZ ile yapmaya karar verdim Zaman
zaman kendisiyle genccedillerimizi doğru youmlnlendirme
konusunda paylaşımlarda bulunuruz İlk defa ona
profesyonel anlamda sormak istedim Eminim
burada bize ayırabileceğiniz vakit en fazla 10 da-
kikadır Bence bu suumlreyi iyi değerlendirin ccediluumlnkuuml
roumlportaj iccedilerisinde oumlğreneceğiniz ilham alacağı-
nız ipuccedilları var
SO YLEŞİ
O Ğ RTAVUKAT SADUN ERYİLMAZ
İ LE MESLEK SECcedilİ Mİ U ZERİ NE
Sadun Eryılmaz sizi kısaca tanıyabilir miyiz
1980 Besni doğumluyum İlk orta ve lise eğiti-
mimi canım memleketim Besnirsquode tamamladım
17 yıldır coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyo-
rum Guumlzel uumllkemin ccedileşitli yerlerinde goumlrev yap-
tıktan sonra Mersinrsquoe yerleştim ve 10 yıldır Mer-
sinrsquode yaşıyorum Duumlzenli olarak koşu yaparım
spor salonuna giderim ve spor en oumlnemli sosyal
aktivitelerimden biridir Okumak benim iccedilin adeta
vazgeccedililmez bir tutkudur Evli ve uumlccedil ccedilocuk sahibi
bir babayım İki oğlum ve bir kızım var
S A Y F A 4 3 S A Y I 5
İlk orta ve lise eğitimimi Besnirsquode tamamladık-
tan sonra Atatuumlrk Uumlniversitesi Fen Edebiyat
Fakuumlltesi Coğrafya Boumlluumlmuumlnuuml kazandım Aslın-
da oumlğrencilik hayatım boyunca hep başarılı bir
oumlğrenciydim Okulun ve sınıfın en ccedilalışkan oumlğ-
rencilerinden biri oldum her zaman Memur
ccedilocuğuydum Babam Besni Lisesinde hademe
olarak goumlrev yapardı Oumlğretmenlerden aldığı
kitapları bana getirir ve ben okuduktan sonra
onları tekrar teslim eder bir yenisini getirdi
bana Kendim kitap alamazdım ve kitap ihtiya-
cımı babam bu şekilde karşılardı Okuma alış-
kanlığımı babama borccedilluyum Rahmetli babam
sayesinde ilkokuldan beri inanılmaz bir okuma
alışkanlığı kazandım Başarılı bir oumlğrenci ol-
mamda bunun ccedilok buumlyuumlk bir katkısı olduğuna
inanıyorum Halen okuyorum ve okumaya da
nefes aldığım muumlddetccedile devam edeceğim in-
şallah
1997 yılında kazandım ilk uumlniversiteyi Ve ina-
nın tam anlamıyla bilgisayar ve internet ile o
zaman tanıştım aslında Yani o ana kadar başa-
rılı bir oumlğrenci olmamda şuan ki gibi teknolojik
suumlreccedillerin pek etkisi yoktur kesinlikle En
oumlnemli bilimsel destekccedilimiz Besni Halk Kuumltuumlp-
hanesiydi Ve gazetelerden kupon biriktirerek
aldığımız ansiklopedilerdi bizim başucu yardım-
cımızdı Oysa şu an oumlğrencilerin sahip olduğu
imkacircnları duumlşuumlnuumlyorum da bizim iccedilin hayal
olan şeylerin hepsi şu an onlar iccedilin mevcut
Yeter ki kendilerine inanıp duumlzenli şekilde ccedila-
lışmayı alışkanlık haline getirsinler Başarama-
yacakları hiccedil bir şey yok aslında Daha sonra
Anadolu Uumlniversitesi Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitir-
dim Hem oumlğretmen hem oumlğrenci olmak be-
nim iccedilin ccedilok alışılır bir durum haline geldi
Adalet Boumlluumlmuumlnuuml bitirdikten sonra Uluslara-
rası Kıbrıs Uumlniversitesi Hukuk Fakuumlltesini ka-
zandım 2020 yılında mezun oldum hukuk fa-
kuumlltesinden ve yakında avukatlık stajına baş-
layacağım Hukuk Fakuumlltesi okurken de boş
durmadım Anadolu Uumlniversitesi Accedilık Oumlğretim
Fakuumlltesi Uluslararası İlişkiler Boumlluumlmuumlnuuml ka-
zandım Şuan 3 sınıfım Hukuk Fakuumlltesinden
mezun olduktan sonra sınavsız ikinci uumlniversi-
te hakkından faydalanarak İstanbul Uumlniversi-
tesi Uzaktan Eğitim Siyaset Bilimi ve Kamu
Youmlnetimini kazandım ve şuan 2sınıfım Biraz
zor olsa da aynı anda iki fakuumlltede iki ayrı bouml-
luumlm okumak insan ccedilalışınca her şey kolaylaşı-
yor aslında Bakalım bu fakuumllteler bitince bel-
ki yeni boumlluumlmler okuyacağım Hem oumlğretmen
hem oumlğrenci olmak yerini hem avukat hem
oumlğrenci olmaya bırakacak belki Dedim ya ne-
fes aldığım muumlddetccedile okumaya devam
Eğitim yıllarınızı nasıl geccedilirdiniz kendinizi geliştirmek iccedilin neler yaptınız
İnsanın sahip olduğu imkacircnlar yetenekleri ve
elbette şansı hayattaki başarısını belirler Ama
buumltuumln bunlara sahip insanların bile başarılı olama-
malarının nedeni hayata gelişme odaklı bakama-
malarıdır İnsanın kendisine ve yapabileceklerine
olan inancı nasıl bir hayata sahip olacağını belir-
ler aslında Mutlaka hepimizin hayatta başarısız-
lıkları ve kaybettiği anları mevcuttur Bu zaten ha-
yatın olağan bir durumudur Sonsuz başarı ve son-
suz kazanmak yoktur ki insan hayatında Oumlnemli
olan başarısızlıklardan ders ccedilıkarmak ve bir sonra-
D İ P N O T
ki suumlreccedilte başarıyı yakalayabilmektir Bilim insan-
ları kendilerine ait bir buluşu ortaya ccedilıkarırken
defalarca kez başarısız olduktan sonra buluyorlar
O nedenle başarısızlıklar aslında hayat tecruumlbesi-
dir Bu tecruumlbe yeni başarıları yakalamanın en
oumlnemli anahtarıdır bence Başarısızlık olmadan
başarı ccedilıkmaz ortaya Ayrılmaz bir buumltuumlnduumlr bun-
lar birbirini tamamlayan Yeter ki başarısızlıklar-
dan ders ccedilıkarıp kafa yapısını değiştirip yeniden
denemeyi bilsin insan Başarı işte o zaman gele-
cektir
Başarısız olmadan kimse başarılı olamıyor siz bu soumlz hakkında neler duumlşuumlnuumlyorsunuz
Sizce hayatta başarılı olmanın sırları neler
rultusunda etkin bir planlama yapmak ve bu plan dacirchilince ccedilalışmalarda bulunmak başarıyı getiren oumlnemli unsurlardandır İnsan kendini iyi tanımalı guumlccedilluuml ve zayıf youmlnlerini tespit ettikten sonra oumlzguumlvenli bir şekilde suumlreci youmlnlendirme-lidir Ccediluumlnkuuml yeteneğimizi ilgimizi ve bilgimizi bizden daha iyi bilen olamaz Mazeret uumlretme-den ve tam muumlkemmeliyetccedili olmadan ccedilalışma-lıyız Yaptığımız ccedilalışma en iyi olmak zorunda değil En iyi olabiliyorsa tabii ki ne ala Ama ol-muyorsa ccedilalışmalarımızı yarıda bırakmak ol-maz Muumlcadele ve ccedilalışmaya devam etmeliyiz
Hayatta başarılı olmanın sırları ile ilgili duumlşuumlncelerimi soumlylemeden oumlnce başarının tanı-mını yapmakta fayda var aslında Başarı nedir Bence başarı sonucunun faydalı olduğu duumlşuumlnuuml-len bir eylemi gerccedilekleştirmek bir işin uumlstesin-den gelmektir Yani aslında başarılı olmanın sırrı uumlstuumln yeteneklere ve inanılmaz bir zekacirc duumlzeyi-ne sahip olmak değildir Bunlar başarılı olmayı tabii ki kolaylaştıracaktır ama tamamı buna bağlı değildir kesinlikle Başarılı olan tuumlm insanlar ha-talarından ders ccedilıkarmayı bilen ve başarısızlığa bahane uumlretmeyen insanlardır Bence bu başarılı olmanın ilk şartıdır Ayrıca bir insanın başarılı olabilmesi iccedilin bir hedefi olmalıdır O hedef doğ-
UNUTMAYALIM Başarı en kısa yoldan neticeye ulaşmak değildir Başarı en iyi neticeye ulaşmaktır
S A Y F A 4 5 S A Y I 5
Meslek seccedilimi bir oumlğrencinin hayatında ki en oumlnemli kararlarındandır Ccediluumlnkuuml tuumlm hayatımızı etkileyen bir karardır meslek seccedilimi Ona goumlre boumlluumlm tercih edip sınavlara hazırlanıyor oumlğren-cilerimiz Belki de bir oumlmuumlr boyunca yapacağız o işi O nedenle karar alma suumlreci ccedilok oumlnemli bence Maalesef uumllkemizde meslek seccedilerken goumlnluumlnuumln istediğini değil de daha iyi para ka-zanmak veya aileyi tatmin etmek oumlncelikli ter-cih haline gelmiştir Ccedilocukluktan beri olmak istediği hayal ettiği mesleği Tuumlrkiyersquode iş olana-ğı kısıtlı olduğu iccedilin seccedilmeyen yuumlz binlerce oumlğ-rencimiz var Hele hele aile illa atanması kolay olan veya iş bulma olanağı daha fazla olan mes-leği seccedilmesi iccedilin oumlğrenci uumlzerinde baskı unsuru
oluşturuyorsa maalesef istenilen meslek yeri-ne faklı meslekler tercih edilebiliyor O yuumlz-den ben hali hazırda goumlrevine devam eden bir oumlğretmen olarak oumlğrencilerimizin hayal ettik-leri meslekleri seccedilmelerini destekliyorum Benim ailem bana meslek seccediliminde muumldahil olmadılar aslında Ben kendim oluşturdum tercihlerimi ve ona goumlre girdim sınava Haya-limdeki meslek miydi oumlğretmenlik derseniz hayır değildi Oumlğretmenliği ve oumlğrencilerimi inanılmaz seviyorum aşkla yapıyorum bu mesleği Ama hayalimdeki meslek savcı ol-maktı Onu da tercih hatası nedeni ile gerccedilek-leştiremedim Bu yuumlzden tercih suumlreci ccedilok oumlnemli ccedilok
Meslek seccedilim aşamasında olmazsa olmaz şeyler neler Aileniz bu suumlreccedilte sizi nasıl etkiledi
Tuumlrkiyersquode mesleğini yapan her beş kişiden birisi neden memnun kalmıyor olabilir Bu
durumu genel olarak değerlendirirsek hangi sonuca varabiliriz
Uumllkemizde meslek seccedilimi yapan her beş kişiden birisi memnun değilse seccedilmiş olduğu meslekten işte bir oumlnceki sorunuzda verdiğim cevaplar aslında bu sorunuza da geccedilerli bence Hayal ettiği mesleği değil de iş bulma olanağı daha fazla olan veya ailesinin istediği mesleği yapmak zorunda kalmasıdır bence Bazen oumlğ-rencilerimden biri geliyor yanıma hayal ettiği mesleğin avukatlık olduğunu soumlyluumlyor Ama bu
fakuumllteyi okumasının imkacircnsız olduğunun ccediluumlnkuuml babasının kesinlikle tıp okumasını iste-diğini belirtiyor Ve sonuccedilta doktor oluyor İşte bunun gibi yuumlz binlerce oumlrnek vardır mut-laka Maalesef uumllkemizde bu durum sıkccedila ya-şanmakta Birccedilok oumlğretmen de buna bizzat şahittir eminim
Benim hayalimdeki meslek az oumlnce de sorunuzda cevapladığım gibi savcı olmaktı Yani hukuk fakuumlltesi okumak en buumlyuumlk hayalimdi De-diğim gibi tercih hatası nedeniyle hukuk fakuumlltesi kazanamadım liseden mezun olduktan sonra Ama oumlğretmenlik mesleğini inanılmaz severek ya-pıyorum Hem mesleğime hem oumlğrencilerime ccedilok değer veriyorum Kutsal bir meslek yaptığımın far-kındayım Hammaddesi insan olan bir meslek Yıl-
D İ P N O T
lar sonra farklı meslek gruplarında karşımıza ccedilı-kıp bize ulaşıp bizi sahiplenen unutmayan oumlğ-rencilerimizin varlığı bu mesleğin en muumlkemmel armağanıdır bize O yuumlzden oumlğretmen olmanın en guumlzel yanlarından biridir bu Diktiğiniz fidanın buumlyuumlyuumlp kocaman bir ağaccedil olduğunu goumlrmektir Bu mutluluk oumlğretmenler iccedilin en oumlnemli hazine-dir
Meslek hayatınızda şu ana kadar sizi en ccedilok mutlu eden şeyler nelerdir
Genccedillerin hayatına guumlzel dokunuşlar yapan bir eğitimci olarak hiccedil halen bir şeylerin eksik olduğunu
hissettiniz mi
buumlyuumlk bir kısmı ile irtibattayım Kiminin uumlniver-site mezuniyetine gittim kiminin askerlik yemi-ni toumlrenine Kiminin duumlğuumlnuumlne gittim kiminin ccedilocuğunun suumlnnet toumlrenine Baba gibi veya abi gibi bir ilişki var ccediloğunluğu ile aramızda O yuumlz-den halen kendimi geliştirmek adına sayısız ccedila-lışma yapmaktayım Oumlğrencilerime nasıl daha faydalı olabilirim mantığı ile her sene onlarca hizmet iccedili eğitim faaliyetlerine katılmaya de-vam ediyorum Muhakkak eksik youmlnlerim yuumlre-ğine tam anlamıyla dokunamadığım oumlğrencile-rim var İşte bunları en aza indirebilmek iccedilin halen ilk guumlnkuuml heyecanım ve azmimle kendimi yenilemeye ve geliştirmeye devam ediyorum
İnsan hiccedilbir zaman tam anlamıyla muuml-kemmel olamaz bence Muumlkemmellik sonu olan bir şey değildir Ben 17 yıllık oumlğretmenlik haya-tımda hep daha muumlkemmel bir oumlğretmen nasıl olunabilir anlayışı ile suumlrduumlruumlyorum goumlrevimi Ben artık muumlkemmel bir oumlğretmenim dediğim an aslında tuumlm her şeyi kaybetmişim demektir Gerccedilekten hep oumlğrencilerimin yuumlreğine dokun-dum sizin de değdiniz gibi Meslek hayatım bo-yunca oumlğrencilerim ile olan ilişkimden de zaten bunu bizzat anlıyorum hissediyorum Ccediluumlnkuuml bu duygular karşılıklıdır 17 yıl oumlnce okuttuğum oumlğ-rencilerimle halen goumlruumlşuumlyorum Halen inanıl-maz bir sevgi var aramızda Oumlğrencilerimin ccedilok
S A Y F A 4 7 S A Y I 5
2003 yılından beri coğrafya oumlğretmeni olarak goumlrev yapıyorum Hayalimdeki meslek olmasa da asla pişman değilim oumlğretmen olmaktan Zevkle gururla yapıyorum mesleğimi Ama hu-kuk fakuumlltesi yuumlreğimde hep bir sızı olarak kal-mıştı Hiccedil ccedilıkmıyordu aklımdan Aslında liseyi bitirdikten sonra girdiğim uumlniversite sınav so-nucu aldığım puan ile 6 uumlniversitenin hukuk fakuumlltesini kazanabiliyordum 17 yaşındaydım o zaman Ve tercihlerimi şu an olduğu gibi muuml-kemmel bir rehberlik anlayışına sahip oumlğret-menlerimiz tarafından değil bizzat kendim yap-tım Ccediluumlnkuuml o doumlnem bize yardımcı olacak bir rehber oumlğretmenimiz yoktu maalesef Bu da rehber oumlğretmenin ne kadar değerli olduğunun en buumlyuumlk ispatıdır Dokuz hukuk fakuumlltesi terci-hi yapmıştım sınavdan oumlnce Ccediluumlnkuuml bizim oumlğ-rencilik yıllarımızda fakuumllte tercihleri sınav oumln-cesinde forma doldurulup sınav esnasında gouml-revli oumlğretmene teslim ediliyordu Sınav guuml-nuumlnden bir guumln oumlnce arkadaşlarla tercihlerimizi goumlzden geccedilirmek iccedilin buluştuk İlk dokuz terci-him hukuk fakuumlltesi diğerleri oumlğretmenlikti O buluştuğumuz guumln uumlniversitede okuyan bazı arkadaşlarım altı hukuk fakuumlltesi tercihimi sil-dirdi listemden Hukuk okuyacaksan şu uumlniver-sitelerde okuyacaksın diğerlerini okumanın bir anlamı yok oumlğretmenlik oku bari garanti işin
olur dedi Ve bunun uumlzerine listemde olan altı hukuk fakuumlltesini silip yerine oumlğretmenlik yaz-dım İlk uumlccedil tercihim hukuk fakuumlltesi olarak kal-dı Sınav sonucu ccedilok kuumlccediluumlk bir kuumlsuratla hu-kuk fakuumlltesini kazanamadım 17 yaşındaydım ve sağlıklı karar veremedim Belki de dinle-memem gerekti o arkadaşları ama dinledim maalesef Yanlış youmlnlendirildim Belki de bir rehber oumlğretmen yardımı alsaydım ccedilok farklı sonuccedillar olabilirdi hayatımda O guumlnden beri iccedilimde hep bir ukde olarak kalmıştı hukukccedilu olmak 13 yıllık oumlğretmen iken hukuk fakuumllte-sini neden okumuyorum diye duumlşuumlnduumlm ken-di kendime Her guumln saatlerce sınava hazır-landım Oumlğrencilik yıllarımdan ccedilok daha fazla ccedilalışmak zorunda kaldım ccediluumlnkuuml ccediloğu şeyi unutmuştum Ama yılmadım muumlcadele ettim ve 2015 yılında emeklerimin karşılığını alarak hukuk fakuumlltesini kazandım Geccedilen sene me-zun oldum Avukatlık stajına başlayacakken maalesef salgın suumlreci başladı Salgın suumlreci bittikten sonra avukatlık stajını tamamlayıp avukatlık mesleğine geccedileceğim 17 yıldır yap-mış olduğum ve severek yaptığım oumlğretmen-likten ayrılmak beni ccedilok uumlzecek ama hayalimi gerccedilekleştireceğim 40 yaşında radikal bir ka-rar olacak belki bu Ama dediğim gibi haya-limdeki mesleği yapmaya başlayacağım
13 yıl oumlğretmenlik mesleğini icra ettikten sonra Hukuk eğitimi almak istemenizin sebepleri
neler
Son olarak Koronaviruumls salgını ile birlikte Tuumlrkiyersquode işsizlik sorununun tarihi seviyelere
ulaştığı bu suumlreccedilte meslek seccedilim aşamasında olan oumlğrencilere neler soumlylemek istersiniz
Uumllkemizin ve duumlnyanın iccedilinde bulundu-
ğu salgın koşulları sebebiyle on binlerce iş yeri
kapandı ve milyonlarca insan işsiz kaldı Bu
olumsuz suumlreccedil maalesef sadece bizim uumllkemizi
ve bizim insanımızı değil tuumlm duumlnyayı aynı şe-
kilde etkiledi Ama insanoğlu bunun da uumlstesin-
den gelecektir elbet O yuumlzden bu suumlrecin bite-
ceği inancını taşıyorum Bu suumlreccedil nedeni ile
uumlniversite sınavına girecek ve meslek seccedilecek
oumlğrencilerimize tavsiyem suumlreccedil elbet bitecek o
nedenle meslek seccediliminde bunu goumlz oumlnuumlnde
bulundurun Salgın doumlnemi sonsuza kadar
devam edecek bir suumlreccedil değil Tabii ki uumllke-
mizin iccedilinde bulunduğu ekonomik koşullar
ailelerinin kendilerine sunabileceği imkacircnlar
uumlniversite okuduktan sonra iş bulma oranı vs
gibi etkenler meslek seccediliminde ccedilok oumlnemli
Ama hayalinizdeki meslek ne ise o hedef doğ-
rultusunda ccedilalışmanız en sağlıklı karardır diye
duumlşuumlnuumlyorum
Başta uumllkemiz olmak uumlzere tuumlm insanlığa sağlıklı bir yıl temennisi ile
sevgi ve saygılarımı sunarım
İLETİŞİM
Besni Rehberlik Ve Araştırma Merkezi
Rehberlik Hizmetleri Boumlluumlm Başkanlığı
Adres Yenibesni Mah Kurdini Sokak Besni Eğitim Vakfı
İlkokulu 1 Kat 02300 BesniAdıyaman
Telefon 0416 318 2060
Fax 0416 318 2060
Web httpbesnirammebk12tr
besniram
lsquolsquo Yeteneklerinizin ve
Duumlnyanın İhtiyaccedillarının
Kesiştiği Yerde
Mesleğiniz Yatıyorrsquorsquo Aristoteles