Download - Sárasótt Syphilis
![Page 1: Sárasótt Syphilis](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061510/568165be550346895dd8bc5d/html5/thumbnails/1.jpg)
SárasóttSyphilis
Dagrún Jónasdóttir5. árs læknanemi
11. nóvember 2011
![Page 2: Sárasótt Syphilis](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061510/568165be550346895dd8bc5d/html5/thumbnails/2.jpg)
Inngangur• Sárasótt er kynsjúkdómur orsakaður
af bakteríunni Treponema pallidum– Gormlaga baktería– Sést ekki við grams litun– Dark field smásjárskoðun
• Smitast fyrst og fremst við kynmök– Kynfæri, endaþarmur, munnur
• Getur smitast frá móður til fóstur yfir fylgju og valdið meðfæddri sárasótt (congenital syphilis)
![Page 3: Sárasótt Syphilis](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061510/568165be550346895dd8bc5d/html5/thumbnails/3.jpg)
Saga
• Sárasótt barst í fyrstu eins og drepsótt um Evrópu– Þróaðist síðar yfir í kynsjúkdóm
• Er fyrst getið á Íslandi snemma á 16. öld– Virðist síðan fjara hér út
• Berst aftur til landsins á 18.öld
![Page 4: Sárasótt Syphilis](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061510/568165be550346895dd8bc5d/html5/thumbnails/4.jpg)
Faraldsfræði
• Í Bandaríkjunum fór tíðni sjúkdómsins lækkandi frá árunum 1990-2000 en síðan þá hefur tilfellum farið fjölgandi– Mest í samkynhneigðum karlmönnum– Algengara hjá svörtum
• Stór hluti fólks með sárasótt hefur einnig HIV• Nýgengi 3,7 per 100.000 árið 2007 (USA)
![Page 5: Sárasótt Syphilis](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061510/568165be550346895dd8bc5d/html5/thumbnails/5.jpg)
Sárasótt á Íslandi
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20100
2
4
6
8
10
12
Ár
Fjöl
di e
inst
aklin
ga
•Flest tilfellin meðal innflytjenda sem smitast erlendis•Aldur: Algengast 20-39 ára•Algengara meðal karla•Nýgengi ~1-2 per 100.000
![Page 6: Sárasótt Syphilis](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061510/568165be550346895dd8bc5d/html5/thumbnails/6.jpg)
Sjúkdómsmyndir
• Primary syphilis• Secundary syphilis• Latent syphilis– Early latent syphilis– Late latent syphilis
• Tertiary syphilis
• Congenital syphilis
Kemur fram innan árs frá smiti→ Early syphilis
![Page 7: Sárasótt Syphilis](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061510/568165be550346895dd8bc5d/html5/thumbnails/7.jpg)
Primary syphilis
• Meðgöngutími er 21 dagur (3-90 dagar)• Papula → Harðsæri (chancre)– Oftast stakt– Ulceratíft– Sársaukalaust– 1-2 cm– 1/3 líkur á að smita– Hverfur á 3-6 vikum
• Bilateral eitlastækkanir• Bakterían dreifir sér
![Page 8: Sárasótt Syphilis](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061510/568165be550346895dd8bc5d/html5/thumbnails/8.jpg)
Secondary syphilis• 25% ómeðhöndlaðra fá einkenni secondary syphilis
– Vikum til nokkrum mánuðum eftir primary syphilis• Einkenni:
– Útbrot– Almenn “systemísk” einkenni– Eitlastækkanir– Blettaskalli (alopecia)– Sár eða íferðir í meltingarvegi– Synovitis, osteitis, periostitis– Próteinuria- nephrotic sx – bráður nephritis með háþr. – bráð nýrnabilun– Meningitis– Uveitis – retinitis
• Smitandi
![Page 9: Sárasótt Syphilis](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061510/568165be550346895dd8bc5d/html5/thumbnails/9.jpg)
Latent syphilis (dulin sárasótt)
• Er einkennalaus sýking með eðlilegri skoðun en jákvætt blóðvatnspróf
• Latent sárasótt er flokkuð í “early” og “late” eftir því hvenær áætlað er að smitið hafi orðið– Early latent syphilis• Smit hefur orðið innan eins árs
– Late latent syphilis• >1 ár frá smiti
![Page 10: Sárasótt Syphilis](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061510/568165be550346895dd8bc5d/html5/thumbnails/10.jpg)
Tertiary syphilis
• 5-20 árum eftir smit (1-25)• 1/3 ómeðhöndlaðra• Einkenni– Neurosyphilis– Cardiovascular syphilis– Gummata
![Page 11: Sárasótt Syphilis](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061510/568165be550346895dd8bc5d/html5/thumbnails/11.jpg)
Sárasótt á meðgöngu og meðfædd sárasótt
• Sýking í móðurkviði getur valdið:– Vaxtarskerðingu, andvana fæðingu, nýburadauða,
fyrirburafæðingu, meðfæddri sýkingu og anomalíur.
• Meðfædd sárasótt (congenital syphilis)– Early onset - < 2 ára aldur• Hiti, vanþríf, lifrar og miltisstækkun o.fl.
– Late onset - > 2 ára aldur• Gumma,neurosyphilis og augnrýrnun
![Page 12: Sárasótt Syphilis](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061510/568165be550346895dd8bc5d/html5/thumbnails/12.jpg)
Greiningarrannsóknir
• Dark field smásjárskoðun• Blóðvatnspróf:– VDRL• Titer IgG og IgM mótefna gegn cardiolipin-cholesterol-
lecithin antigen• Ósértækt
– FTA og TPHA• Mælir sértæk mótefni fyrir treponema• Ekki magnmæling
![Page 13: Sárasótt Syphilis](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061510/568165be550346895dd8bc5d/html5/thumbnails/13.jpg)
Meðferð
• Langvirkt penicillin– Primary, secondary eða early latent syphilis• 2,4 milljón einingar IM x 1
– Late latent syphilis• 2,4 milljón einingar IM x1 vikulega í þrjár vikur
• Endurmeta alla 6 og 12 mánuðum eftir meðferð– Fjórföld lækkun á títrum
![Page 14: Sárasótt Syphilis](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061510/568165be550346895dd8bc5d/html5/thumbnails/14.jpg)
Forvarnir
• Almennar forvarnir kynsjúkdóma• Skimun í mæðravernd– 10,2 milljónir króna (árið 2008)
![Page 15: Sárasótt Syphilis](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061510/568165be550346895dd8bc5d/html5/thumbnails/15.jpg)
Heimildir• Vefsíður:
– Landlæknisembættið: www.landlaeknir.is– Wikipedia: www.wikipedia.org– Uptodate:
• Pathogenesis, clinical manifestations, and treatment of early syphilis• Diagnostic testing for syphilis• Syphilis in pregnancy• Pathogenesis, clinical manifestations, and treatment of late syphilis• Congenital syphilis: Clinical features and diagnosis
• Greinar– Farsóttarfréttir, 2. árg. 5. tölublað. Maí 2006.– Skýrsla um bólusetningar og skimanir vegna smitsjúkdóma og
krabbameina, október 2008.