fr^^^^^^j^^^^^
^Jl^ UNIVERälTY OF ILLINOISm LIBRARY
'^^ ^t ^ ^^^^^ -^ Book
^/#'-V# Heyne Library 1909
Volume
'<T >-
-^A
^> " ^^. ^^ ^'^-''^
. lim .
Irteg mi Ituhtn.
-^esvc^-
3u bejie^en burd^ alle S3u^^anblungen:
Miniatur-Ausgabe. < ?^0lks- Ausgabe.
22 S3og. fein Sßelinpapier, ^ßc^ft 22 SSog. in eleganten farMgcn
eleg. geb. mit ©olbfc^nitt. Umf(i^lag bro[(!^irt.
Pracht-j^uagabf.
5Wit SJiit
einem ©loffat S^ilbettt unb Sei^ttttttgen
oon . oon
^wciWm\)o\Jb. ^U0u|l «an ^ei)ben.
®rop 8. 293/4 S3ogen. 3n englif^e 8eintt)anb mit »ergolbcter
9iürfen« unb ©edetpreffung ^ßc^fi elegant gebunben.
spteig 3 XUx, 15 @9t»
©er befannte ©ermanifi, ^rofeffor Maxi SSeitt^oIb, fagt über
biefe ©ebi^te: „Smmer noci^ behauptet ^oltd ben erflen ^la| unter
ben f^lefif^en ©iaIe!t=S)i(i^tern; ja, je länger befto aUfeitiger »irb er
üon i^nen als ber 3J?eifter anerfannt, beffen 3Bei[e man ft^ aneignen
mup, tt)iU man ni^t bloö [c^Ieftfc^e Saute, fonbern auc^ fc^lefif^c
5Denf=, 9iebe= unb ßebcnöart nac^bilben. ^e me^x fi?^ bie neue 3eit
au^ in ©c^lefien rüi^rt unb hit alten ttroöinjiellen gormenbeS 8eben6
unb ber ©pra^e ben übermältigenben ©influf beö allgemeinen beut»
fd^en Sebenö erfai^ren, um fo mertl^üoUer »erben ^oltei'ö f(^lefif(i)e
Oebid^te, benn fte geben ben recf)ten 3#(inb unferer 2Jiunbart unb
malen unfere Ceute na^ i^rer alten (Sigentl^ümli^feit."— •
3f«^ : ,r>f
3ixU^ unh ^xuUn.
-*o»Cc
S4|le|if4ie (^tbiäik
oon
gioaert m^kt
St 3i^läfiit9 i^s a prächtig £a«b,
'ä koan nf la Wtlt nifi^t drftbtr ^it^n.
!%<-
©teSItttt,
SSetlag üon (Sbuarlb Ztttotnbtx
1867.
B>\S
I -f
VPil
Mafcm Rottet
183062
^ifgv'
Inhalt
aW »Ottoott: Uf a 3Bäa ©eite 1
3mÄrte0.
Sluä bcr granjofenjcit.
JDer aSooter Slüd^ert .... (Seite 5 l Ser Stuckert anb ber SRefrute Seite 7
3)er 5ßoater Sa^n 10
Slu8 bcm f(i^Icätt)ig4olfietn[^cn Kriege 18G4.
3Rit woaS be ©^läflnget a ^liegg'
fnec^ten bie SBurfc^t ffittn ... 12
8t SSefä^I »om griß^Äorl .... 15
©e SDanäte ©ragoner 16
S)ret Äage .18
a treues Sie^d^el 23
3Jtei ©ta^rfäctel ....... 24
S^ jöttbe ni^ gefd^ttffen l^oan? . 28
fjetaunbet 29
Slue bem bcutfc^en Kriege 1866.
SWorfd^Iteb für be Sanbwel^r ... 30
3lau§ mit ber Sanbme^t .... 31
'© 3öei6 »um Sanbwe^rmonne . . 33
SBoä be fc^Idf'fd^e Sanbmel^r et ber
Sejlung eengtlic^ gemacht ^oat . 35
S)e gef^eufte j^anone 38
'S woar 6alt a ^ulfivi^er ©tüeCel . 39
Ol SSoort vom aleit Sti^t unb vom
jungen 41
©er @eneral ÜRoItle bei ßöniggräg 44
Srieg, ©ieg unb Slnnection . . . 46
©e ad^ten ©ragoner bei Stad^ob . . 48
'© lefete öuottter 50
3m Ixxthtn,
(grjä^Ienbc ©cbit^te.
©e Saberwefefa (5limptfd^er ©iaieft) 57
aierfflbea@c§eunbel? 59
SBie ber 'OanbbrieftoSper mit a 3lu)).
pern j{irm§ gd^aln l^oat (92im))tfd^er
©iaicft) 62
Ärumfau«! 67
jtarneoal 69
<t aRifberßänbnil 73
©dr fc^oft ni^t 76
Sibeleerfc^e 77
3m Sinftem foan otteS ^jofjtren . . 80
©er 92u^fboom'^raufe 84
©er f(i^»ein'fd&e Äetter 86
©er^eeme:
a) •© Ujlerlammel 93
b) Unber ber Äir(i§e .... 96
©e S'^ierf(i§aK ........ 100
geierobenb 104
'©Subeläum (ber ttniöerfität 8re«.
lau) 107
— VIII —
Stcber.
Äee Särle W^n i(!^ ni^ . . ©eite 113
»«lögen^eet 114
© 1^8 ^alt 'ue eegne @a^e . . ,'115
©reetel 116
'© Säötnel im (ärunbe 117
'3« ÜJluaer fetne Sle6e 117
SJBie i^ bl^n 'ne Staut wurn . . 119
D4 fee ®ef(i^enle na'^men ... 120
'© Sotf^enf^meigen 121
'© getijfc^te Pieteäfeucr .... 121
;: SBte ber JponS an Stnbern *el i'r bei»
wuWt f)oat Seite 124
5)er 3Reeftet ÄHtn 125
äSeiberna^ma, boaS lufl't biel
(SSolfälieb im ©genauer <Dia(eft) 126
spcc^Bogel 128
SDe aien unb be Sungen , ... 129
STOen 5äiinri^ ^oa id^ bet^eeme . 131
Sl ^oar Jf(^enfVerliebet:
a) Äirmi^ 132
b) <De Braf(^eit ©tubenten . 134
Se Sürf^te
Siat^fel.
136 ä Se^oatutte 136
i^nl)ang.
Ser Taq bon Suniilit). S)ramatifc^e$ Silb ©eite 137
' Stlbflflänbige (ErjStilnngett barans.
SReitergcfec^t IJei ^otfenä .... 147
33ie eiifabel^tner iti JDüp^jet . . 149
Saä öef^^t tei 8unb6Q .... 168
2)aä ®efc^t tei ©über-SranberS . 170
Cieber barans.
! .£© Sieb uom SRequeriren . .
^erauä ie^t au8 bet ©d^eibe
SDer aSrief »o ber SieBfien .
S3er ftoanben wie S3rub«t
143
155
156
171
\:
85bt gcfunb i\)x lieben ©inger,
®ie^t «nbfatt, »u'ö cuc^ gefaßt,
3^8 mci (Sd^mcrj oo^ fce geringer,
ecmol ntüpt it ei be SBclt.
6ett)ig ^ingcrm Urnen fletfd^en,
Äummt mir ni^ miet aufgctifd^t,
(Setoig ei ber ©tube quetf^cn,
'© toogt fd^unt bur(ä^ a Seiwel nif^t.
5)0^ mcr leeö ni^ ücrlriewatf^ctt,
gjiüft ir uf bc 2Banberf(i^oft,
^oa eu^ lang genug ge^atfd^elf,
9lu t>robirt be eegnc Äroft.
@eib mir oartig, grüft be ievAe,
Dbcr bleibt öom ©(i^meid^eln frei,
51 »ing ©elbfiöcrtraun ^il^ ^cutc
3Jtei^rtt)ie gutenlcdEerei.
Sßa^t eu^ crfc^te ei ber lieben *
^eemte mad^t euc^ rcd^t bcfannt,
^iö ir grcinbe ufgctrieben
Siti ©cbirge, 2:^oal unb @anb.
S^utt be ©d^laflnger befc^eeben,
2Bie fic^0 ^üf(i^ unb fc^en ^ört oan,
Äünnt i^r ioä) uf fd^läflfd^ reben,
SaSie'ö fu|l otf nod^ ßnner foan.
1
— 2 —Äummt ir mtkt, d bc grcmbc,
3eigt cu^, wie ir toixUi^ feib,
äcigt, wie ^ingcrm groben ^embc !
'@ fd^Iaff^e .^ärj geburgen leit.
SBär öerjlie^t a tief ©emütte,
Unb nc ©c^noofe xci)t unb fc^Ied^t,
2Bar fee ©rieögram oo ®eblütte,|
9?«, bam [eib ir fl^er rcd^t.
©oit euc^ eee be äßo^rl^eet grünblid^
Mit SSerfianb unb flugem @inn,
©ud^t i'n tägtid^ uf, \a fiünbli^,
3)enn boaö läft ber Sugcnb festen;
Ober fäm a fttter ^elbe,
5)är o(f [(^tt)ä|t unb nifc^t öerjiie^t,
®egen bän jiie^t feji im gelbe,
S3i8 a jlc^ für tump oerjie^t,
3)e ©efc^mätfer fein »erf^ieben;
Seber wirb nic^ freinblid^ fein,
Ober gat euc^ orf jufriebcn,
9io(i^ em Ran Kimmt ©unnefc^ein.
©ud^e jeber fid^ a ©(^ä|el,
5)oaö 'cm treu unb gutt oerbleibt,
©uc^e jeber fici^ a ^lä|el,|
©rau6 fee 9Zetber i^n oertreibt,
Sräfft ir von ernb an 33efannten,
©eib nii) feege unb nid^ faul,
®ünnt a Settern unb SSerwanbtcn
Unb ber greinbfd^oft günnt ie 5RauI.
Unb nu gie^t, tutt'ö ©lud probiren,
©d^Ioat eud^ e^tli(i) burd^ be SBelt,
SSBui^ien eud^ ber SBäg mag führen
:
2)oof feeö ei a®roabcn fallt.
Im Mt^.
-oJiVic-
;Xtt0 Der /ranjofenjeit.
©et »oöt« »Itt^ett.
Tlit a ^etm granjofen, bo ponb a m^ gutt,
SSicl ©^urf mol l^oat aS »erft^ert,
Unb betöiefcn ^oat aS mit (Sifen unb S3lutt;
SBär »ecß boaö anbcrf(^ oom IBlüd^ert?
^a? .^ott hex ni^ f^unt a ai^ctn ucrpafd^t?
('© »oar »uU onne @ünbc unb ©i^anbe,)
SBät ^oat bte ^allunfen benn rauefoHa[<i^t
2Btc 5ler au6 em bcutf(!^cm 8anbe?! —
SBic'd anno [cj: ci ber ©^»ärcnnotl^
S3ei 3«nc funtrar gegangen,
S}erjtt)etfcltc monier am lieben ®ot,
©oab fl^ unb be 8eutc gefangen.
2)0 tooax ber 33lä^ert a anbrer 5Wan, .
33iä uf Süberf i^ö a gebrungen,
Unb e^nber ^oat a fld^ n{(^ bergan,
33{ö bop i'n ber .junger gelungen. —
9iu matten fl^ bc granjofen breet
33ei ünö im prcip'fci^en 8anbe,
Unb berjä^len mu^f i^'e, ('e t^utt mcr leeb,)
36 grooöulf oerma^rte be @(!^anbe.
SKit em geinbe »ertrug jl^'e bei 9ia^t unb bei 3:ag,
Unb'3 fällte nid^ an S;oofen, —SBie mon^ üerfa^>ptee granjofel mag
9^0^ ^eute bei ünö rümloofcn! -^
i
2)cr 35lüc^ert ^ielt fl^ mit gonjcr ©ewalt,
@cn Sngrimm mußt a üerfd^tDcigcn,
21 ^oat ei bcr S;of(J^e bc gouji geballt,
©enn uffcn burft aö ni^ seigcn. —©0^ be Seit »erging unb mit i\)t be $Rut^,
91 [u ^ott'g ®ot felbcr beft^luffen, —©er SBinter mad^te be mcefien tapp\it,
Unb be anbern berf^lugen be Sluffen.
9lu »urb'ä läbänbig im f^lSf[(^en 8anb,
55er Äönig bär rief fem mite,
greittjiöig loamcn fe oUe gerannt,
3itm 9ioat^^aud jug'd »ie nc 2Bul!e,
Unb ber SSoater 33lüc^ert bar fu^rt' fe oan;
^oam 00^ ni balc 'ö ®Itrfe,
©er Studiert bär »oar a ?5wrtf(!^ritt3moan,
91 tt)iec^ fcnn ©(irrtet ni^ jurirfe.
Dan be Äa^bad^ rurft a, alö tüit im ^lug,
©urt dorrten \(ifVLnt bc granjofen,
Unb ftie ir'r über bc S3rücfc genug,
©0 floppt a bluS uf bc ^oofen; —@i'6 3Bojfer trieb a fe olle nci,
'
©erfecft fe alö »ie bc Äo|cn,
^ee ^uloer »crmontf^t a, oerf^u^p !cc S3le{
SKit a Bulben berf(!^lug a bie Stollen.
Unb: „SUormartö" ging'ö ei be 8cipjiger ©(i^lacfjt;
91 ru^te ni6) ei brei 2:agcn,
S3i3 bofi bcr ©icg woar auegcmad^t,
S5ie boß bc granjofen gcf^lagen;'
33i« bof bcr Äaifer fßapolcon '
!
@cn Obf^icb ^otte genummen,j
S3i« bof a jur ©iepojltion|
Uf be Snfcl ©Iba gcfummen. .
'
— 7 —'^ Äaifcr ober gcpel'ö ni^ glei^, 'P"Unb'ö taucrte goar nid^ lange,
©0 ma(!^t a bam franfen beutf^cn Sleid^ :
<B6)unt tt)iebcr jämmerU^ bange.
©o(^ ber aJiarfd^aa 33lü(^crt, fttnl ttoar a bo,
©l^ief: 9Jortt)ortg! uf bcgranjofen! "-
2)ar l^oat em 8oui3 bei SBaterloo
5lo^ ccntol a 9J?orf^ gebloofen.
©enn mit a gtanjofen bo jlonb a nid^ gutt,
SSicI ©d^ud mol l^oat aö »etfid^ert,
Unb beriefen ^oat aö mit eijcn'unb 33Iutt;
SBer tt>ee^ boaS anbcrf(i^ öottt SSlüd^ert?
Unb el^b a fd^unt lange im ®roa]&e leit
31 t^oat ^alt bod^ nid) jierben
©ei ®eijt ber labt ei ^rei^en no6) f)mt,
8äßt SJuK unb 8anb nic^ uerberben. —
©et f&iü^ttt ttttb bet Sleftttte.
©er SSoatcr SSlüd^ert mit fcn Ufjieren,
©ie foa^en luftig btivx ©loafe SBein,
Sler t^oat »erja^len, |ie muften liieren; —SBcnn'S lär t»oar, [(i^enftcn fe wieber ein.
©u ^oan [e be ganje 9iad^t gefäffen,
©e granjofen Rotten fe gans »ergäffen. —
Uf ber 3Rauer braupen, bo jiunb a Slefrute,
31 ©(^lajinger »oarfc^ unb boaö i^8 geaief,
'S)am freiließ ttoar ganj enttrfd^ gu SRut^e,
^alt toeil in boaö Riffel ^rafd^e »erlief,
©enn l^urt a blufig »o a granjofen,
©0 fiel im'e ^arj ooi) fd^unt ei be .^oofen.
— 8 —:
Sl buci^te: tt>5rf(i^tc orf Kekr ber^eeme,
5)0 toäx bcr »(Der ole »ic ba^ie,|
3um 9?ui)per unb«: be Sinbenbeeme
©c^t be bi(i^ Obene jur 9limc=3Jtarie, i
Sei bot ie'e f^inner ale »ic beim S3lü^cr,
9Ka il^8 bo^ öur ba ^aHunfen fieser.
Unb toeü a fe ni^ »ergäffen funbe,j
©0 ^oat a ^urtig a »ing gcfd^lurft; —©etwcilc !oam jur felben ©efunbe
21 ©^»orjboart über be 5Dtauer gcgurft;
5)er gricbel foag'e unb'ö blieb 'm fee Sweiwel,
'<B tt)oar a gransofe, aber ber 2:eitt)el.
5)0 ^ife: rc[elüirt, unb ^urtig befunnen!
Unb jittert a oo^ »ie ©öpenloob,
Do bu^t a bod^: gewogt, gemunnen,
9Kit 'm Äulben bebient a'n, a wing ju groob,
S)ennt c^b a |lc^ üben jure^t gefunbcn,
2)0 loag a f^unt »ieber im ®roaben unben.
Unb ber griebel [proa^ : „©oaö tt>oar [ei Säben,
©an ^a i^ urntlid^ uf [^I5ff(i^ oermurft!
"
©erwcile foam bar ^orte bernäbenj
3um jtDeetcn 3JioIe rufgefd^udt.
©0 ^oat mei triebe fee SBoort ge[pro(J^en,
21 l^oat 'n Wi wieber nunber gepo^en.
3)o(i^'8 nu|te m\<i)k bei bam ^altunfen,
©er griebel britt in unb britt in ni^ tubt,
@u mon(if)cn ©rabö \^unt f)ott a'm »ertt>un!cn,
Unb bar Äärle i^otte f)alt immer nod^ 5Wutl^,
(Srft wie a'n jwßlf SKol nunber getrieben,
©e i^6 a enbli^ brunben geblieben.
i— 9 —
©eweitc t^oat ber ©ecger f^Ioagen;
Dblöfung !oam bo oangcmo'fd>irt,
3)0 muft a'e ^oarllccn mu$t a'ö [oagen,
3Bo6be uf bcr SSa6)t toat pofflrt.
„9iecn nif(^t rüi)" mcent a, „bo(i^ t^oat ^^'i ^oofen,
Unb bo l^a i(^ berfc^loan en ganjen granjoftn.
31 gu(fte jttjßlf 3RoI über bc aJiauer ,, ' ~
Unb lätc immer oan uf mt^^,
3^^ ober jioanb fd^unt uf ber Sauer
Unb öerfo|t 'im jlebeö SKol an ©tfe^,
!ßu leit a tubt burt unben im ®roaben. «
©urt ii}i a am bepen ufge^oaben."—
5)0 foagen fe noa^ unb bo ^oan fe'3 gefunben,
Unb l^aÖcn .^olfcö l^oan fe gelabt,
jDenn jtt)Blf ^anjofen loagen unben,
©ie l^ott a oUe tubtgemad^t.
em gricbel fioanb bcr SJcrpanb fop ftiBe,
31 fu »icl ju berfd^loan, »oar nid^ fei SBille.
©er S5Iü^er ober bar lief in fummcn,
Unb ^oat in eegcn auögefroit,
Unb tt)tc aö, boß a8 genau oemummen,
©0 la<^t a goar »ic m(i) gefreut;
3urlc§te ober t^oat a \pxtä)tn:
„aJiei ©u^n, bu oerpie^fi bi^ gutt ufe pc^cn.
3]^d^ tt)ifi'ö, bu ^up ber^ccme a SOftSbet, :
SBoaö mecnp be, möd^Pbe ju n' ir ^ien?
@e gie^t bcr ju bo^ ni^ aue cm ©(Isabel;
S(lu fe hxm<Sft ber oo^ ni^ braue ju giel^n.
S)er griebe i^e fertig, gie^, pSg bi^ bcrl^eeme,
33ei bem jungen SCBcibcl ma6) berf^ bequeme.
10
Sl^(i^ ^atk an ^uflen fu no(!^ bcm ©innc,
aiec^t für a trcucö f(^lärf(^e6 Slutt,
3u ^tebcln>{^ et bcr ©^lafltig brinne|
2)0 fa^lt mcr a ©d^äfer uf mci ®utt.
SBic tt»arf(i^, ^5? möd^ji bc int(i^ l^oan jum ^ame?'
„O^, SSoatcr S3Iü(^crt, ju oicl ju game!" —
©et Sotttet Sö^n.|
5«0(!^ ber Sener (B^lai)t, — bu lieber ®ot,
®anj ©eut[(^lanb t^oat fi^ buden,
25c S3ärlincr lämten 'e elfte ®ebot,
Unb boaö ^ec^t: „2)u torf^t ni^ mucfen."
Unb weil fe m6) murftcn, bo blieben fe {iitmm,
SBoae'g ^ärje berbei ood^ fpürte,|
©e litten'^, bof bcr 9ia|)oleum
2)e ©iegcegöttin atfü^rte.|
©er Sßoater ^a\)n, bär beutfc^e SWoan,
— ®ott f^enf im fSlig a ^immel, — ;
©är mufte boaö Slclcnb oo^ bertroan,
Unb berbei bic franjöf'f^en Fimmel;
©en ®roam ücrf^ec^t 'm bc Sumerf^oar
SSurm %^ox uf bcr .^oafen^eebc
;
SDBenn bop a fu mitten unber'n tt>oar,
2)0 ^ott a ooc^ anne greebe.i
i
2)crfunbcn ^oat a be 5:urnerci
31 graniofen recn jum Sorte,
2)e Surncr fulben frifci^, frß^li(i^ unb frei,
Sluett)e|cn 00 ^ent bie @^oarte.
51 fiä^lt fn be ©lieber unb maä)t fe flinf
3u eckten, bcutf(!^cn Sungen,
Unb ^e|te uf granfreic^, »u'ö ^olbig ging,
S3iö bo^'ö im jurlc^te gelungen. —
— 11 —fflu mai}tt ber alc 9lau[d)eboart
Oan'm grui^ioa^retage, em linben,
Wit [cnner @^oar annc Surnerfoa^rt,
'© ging jufl lang nunber bc öinbcn.
Unb tt)ie bär ^Ic nu Uam, fur[^ S^or, ^
S)c Dogen gingen im über, -. r . .
Sl foag ju ni<i) mt^, alö »ie juöor,
2)e SJiltoria foag a ni(!^ brüber.
glinf ruft a f(^mu(fee ^ürfd^el ju fl^^, ^— '© ttoar fufl a »erf(^mi|ter ©efeöc—Unb rcbt in oan : „©u, roi^t be nid^,
SBoag be fä^tt burt nuf «f bie ©teUe?"
Äaum l^oat a gefroit, bo fi>ri^t bar f^unt:
„SBoaö fßnnbe burt nuf benn fal^lcn ?
5)e SSütoria teor'f(i^, bie üben fhmb;
3)er SKiapoleum !oan ber'f^ berjä^lcn!" ?
©0 flaf(!^elt ber Slle: „©er 9fla|)olcum!!
5öici ©ul^n, bei SBoort »oar bicber, ^j^.k ,
9lu ober foa mer'f^, n)oa6 tl^u ber brunt,
SBic Irieg ber boaö SSierfponn toieber ?
"
SKci Sunge benft touU \)xm unb pr,
Unb tutt fei ©e^irne oanfträngcn,
2)e 5lnttt)ort ober wirb em ju fc^wär,
31 loan fec SBoort rauebrängcn.
Unb h)ieber froit i'n ber SSoater ^a^n,
®ldä) bruf jum brüten 3JioIe,
Soc^ tt)ie a bo niä) antworten lan,
31^0 feine ®cbulb oo(^ oUe.
jDo mad^t a fe brect, be beutfd^e gaufi,
51 foan ftd^ nid^ menejtoingen,
Sflc SBatfc^e gibt a'm, bo^'e orf a fu faup,
Unb bo$ em be U^ren Hingen.
— 12 —I
Unb a fprtd^t »crbuft: „©trcct et ^axii
Sßcim kai\ct mif ber fc ^olcn,
©enn üne gegiert fc, boaö i^e gctwief, i
Uene ^oat fc bär Äctic gefio^lcn." —Unb bcr Äönig rief unb be S:ttmerf(!^oar,
©er SSoater mit fornntfi fen Äinbern,
^it foomen oDe, benn SDiut^ unb ©efoal^t
Äoan nie fcnn Slumer niü) ^inbcrn.
^loü) cm leipjiger ©teg ging'e a groabcn SBäg
Uf ^arie, unb'e fite^t jt^unber
©e SSiftoria uf bam nämK(i^en gictf,
Äee granjofe Irigt fc mc^ runbcr.
©e fiie^t burt üben unb prabtgte frei
S3erpänbli(^ oUen Seiten,
2Bic njacEcr tit bcutfd^c 2:urncrci
gurf^ SJoatcrIanb loan fireiten. —
2m9 Im fd)lc0Uit9-t)ol|lnnfd)en Ärieg 1864^).
SD^it tooad beecgldfittget a^tiegSfnetten He äSßurf^t füSn.
Äintmt a jltter fefter Sunge
5lu8 bcr ©(i^läfing junt ?Wiltär,
©0 bc|)arft i'n be groo SRuttcr,
2Bie »enn'ö glee^ fei ^ti^tci roäx.
^ke\6) unb 2Burf(!^t unb ©pedE unb ©^infcn,
Unb wog fuflc tt)5]ct im ^au6,
^Jhi^^ a \<i)kpptn, pngt 'm ood^ be
3unge n>cit jum .^olfe rauö. — :";
1) S)er aStrfäffet machte benfetben ali Mnteroffijitt mit.
— 13 —^ee^t'i m goar: '8 gie^t fürt hum ^fegc,
e^b i'tt bo bc ^cemt atläft, ; :;.
SBirb bär |)cngcl üur (cm @nbc
SSor erfd^t nod^ amol gemafl't.
Slficn mu^f a afu longc,
Sßic a ^olbig fid^ berrofft,
Unb bruf trtnfcn, bie bcr fiennjie
©orm i^8 ttjie a ©tieiDclfd^oft.
•
Unb bc Äo§c [ptcEt bcr SSoatcr,
3)of fc firu|t al0 tctc a ©c^Iau^,
„9li^m [c miete," [priest a, „Sunge!" —©d^noUt (' t'm falber im a S5au^. —
Ober il^c^ woar nic^ bcrlf>eeme,
©0 xi) ei a Ärteg gemuft,
Unb ber SSoater fomfi bcr SDfhttter
^oat rccn ni\(i)t beruo gewußt.
SKußtc fürt mit larcm SDfiagcn
O^nc ®clb unb o^nc SBurf^t, .
3ti\i)tt !ricgt id^ our a .junger
9iif(!^te für ba .g>agele=©urf(i^t. —
Ober l^alt! '6 tt>orn laum 5Biert8tage, — .
Srud^t be gelbpufl a ^afet,
SSuCer ^6)lii[\(i)tx ^Iümpcln)ürf(!^tc.
3u(i^^cibi, boad »oar ne greeb. ;
Sdo^ em SWorfc^ üo fünf fcjc SKetlcn
S^ö bcr J^ungcr fccmol fd^Ied^t,
Unb bo foam eiö Sßixoat groabe
SKcinc 2Burfc^t re(!^t ft^r jurec^t.
— 14 —Unb nu W^' t'cr aJtoan an Söogcl!
.^oppig jug htx brübcr ^är;
©u a ©ienfi ei fittcn Seiten
Äem ©ulboatcn fäUt a [(^tt»är.
Ober tt>te ber fd^ier be J^älfte
Seber mu(!^tcn brunben ^oan,
©tie^ bcr oUc fofi jugleid^e
Uf »oaö ^ortcö mit 'm 3«>«^n. .
@tarft a IBeenIa ernt im günfel?
@u a 5)ing ocrfroid^t ft(!^ f^unt,
SS3cilcibe! SBoö tt>oard benn bo?
Z^oaUx^Me blanf unb runb.
guffie^n ©arme, fuffje^nS^oalcr!
(Snner loag a jeber SSJurf^t,
gur a junger »orn bie SBürf^tc, i
Unb iö (Selb ö)oar für a S)urf(i^t.
Unb im ©rietwc f^reb ber SSoater:
„Sßeil be nifci^t üo üni gefrigt,j
jDo be obmorfc^irt »0 S3raffel,
.^oa ber'e nu anooc^gef^idt! " —
33ier unb @^no|)3 ^r, 9)?arfctenncr,
mi, i^r »tübct; lebt fenn Surfest,
©(^läf[<^c ©itte! füU' jum Dh^teb
Sebcm Äriegölncc^t fu be 3Bur[(^t!
15
S)rei SJionben loag bcr d Sütlanb f^unt,
Unb fd^Iugen unö rünt im Sanbe,
S)c gelnbc riffcn öur ünö aue,
'<B tt»oar annc tvoa^re @^anbe!
ISer bermufc^ten [c blu^ö a ecnjtg 9J?oal
3u öunbbt) Ringer 'cm Änitfc,
S)urt bra^ ber J^auptmann <B^Mtethai),
(So mott(i^em hxoa(i) a 'ö ©cnicfc.
(gc ©rittet woar ufern glecfc tu^bt,
@c ©rtttel na^m ber gefangen,
•De anbern fein im ^Dauerlauf
SKorf^morfiä^ jurücEe gegangen.
SSter guffjtger immer l^ingerl^Sr;
Unb fnurrte ood^ mond^mol ber Sßagen,
S3er fo|ten über a Simfiorb,
Si brci S;agen fiunb ber ei ©fagen. —
©oaö S)tng, boae ^ott' ber ni^ f^Ied^t gcmad^t,
Unb bo^ ber ünö fßllben ffägen,
jDo t^oat ünö ber ©en'roal gallenfieen
Uf gricbri^ö^aün nei lägen.
©urt labt bar gutt, burt labt ber gefreut,
35er oafen goar l^errlic^e Sifila;
(5c3 ober faulte ünö ©(i^lafmgem bod^,
Unb rotft i'r, »oaö? — ©c Älicfla! —
— 16 —Sebtoebes Sanb unb jebe« SSul! j
J^oat fu feine Scdcrbifla,
Unb tt)oa3 a geregter ©(i^laflnger i^i,
S)er i^t ^alt gerne — ÄHepta! —
Äaum ^ottc ber §)rini bctuo ö«^urt/
3)0 la^t' a; bo(i^ buci^t' a im ©tiUen:
3)c ©^läjlnger ^oan mer'n juirf^t gemalt,
9iu ma(i^ {(i^'n ood^ a SBiUen.
©trarfö goab a S3cfä^l unb bo friegt ber Wä^t,
©Icic^ lüoar'fd^ »urbci mit 'em 8ccbe,
Unb ÄUeila ma^t' ber, fu ft^ien unb runb,
©oaö tt)oar annc tooa^re greebe.
33er lochten berjune gebarfneö Objl
'SEBoaö ©(I)«jeinefleefc^ berfc^wif^en,
Unb '0 — ganje fc^Iaf'f(i^c .^immelreid^
©toanb öur ünö uf a Sifci^en. i
©oaS »oar a graffen ei geinbeö 8anb
!
Äcn'n SSiffen fiatft ber bcrnaben,
9Jiit a »u^Icn ©lafern fiie^ ber oan
:
„%ti1^ Äorle, ber ^rinj, fo^I laben
!
"
S)e banöfe ©ragoncr boaö fein Äcrl,
©e ban0!c 3)ragoner, i^r SDiäbcl,
©c fein a fu nett, fc fein a fu f^murf,
Unb fein fu flinf »ic a 9label.
— 17 —Unb topptt fein fe bcrbeinc oo(i^,
©c fertigten fl^ ni^ für a greifen, .
^ä) ^oa üiel f(^il8e SOlol gemußt . . v
53ur fu em SJragoncr auereißen. -:
(Sc führten mit ünS an furjlooßen Ärieg,
<Bt lodten und jiäte ei be goUe.
Unb wenn ma fl^ ni^ gefangen goab,
SBoar'ö mit ber ^arbon ooä) oUe.
Ufd ^ärje Ratten fc'3 obgefö^n,
Ufe ^arjc! boaö »oar'ö iu äben,
Unb war fei ^ärje jum ^fanbe ließ, ;-
S)am fd^enften fe gerne 'e Stäben. —
2Bie i!^c^ mi^ ober partu ni^ bcrgoab,
^^ bcnfe, mci geinb wirb tuCe,
31 ^oat mid^ plcfjirt, — mit 'm @abcl nid^, —Sind ber Äu(^el mit em ÄajiruHc.
©enn jeber fltte ©ragoner noa^m
Sufi groabe, tooaö a frigte,
3)e SBaffe woar im ft^unt ganj eegoal, '
@ei SBunfd^ blu^f, bof a fiegtc. , .
SSicI taufenb ^reißen, unb boad i^ö woa^r,
©ic noa^men fe gefangen,
Unb tüiöel l^unbert fein no(i^ bcrju
greiwitlig übergegangen .
; ..,:
3u a banefc 3)ragonern; — boi) berjHe^t mid^ rec^t:
3u a Äü(!^cn»2)ragonern, i^r aJläbel,
S)ie ^oan und '6 ^Srje tvadflig gemalt;
Unb berjune »erbrä^t a @^äbel.
2
Ü
— 18 — *
SBar'n bie t>c S3efa|ung »o Süppel gmäjl,
SScrtracft »är'd üne gegangen,
S3et fäfen ju Puppenwagen gctoief
(5i a Äugeln oüc gefangen.!
Unb tofe bcr bop bcr über'm Simfiorb,
2)0 ^ott ber a ^oax 2;age ^ott ber 3fluW
@i gtiebrid^e^atoeni-'e woar fee tumme« ©tabtel,
Senn butte »oar bcr fd^unt geburgen. — *@ ^otte
SCBooe für a IBaud^, »oae für a (S^lung unb für
©c Sippen — f(^mu(fe 9RäbeI nämlic^ -- oo^ ttjoaö.
.&d? tt)oar'ö bo ernbe ju öcrwunbern, ^S?
SBenn unb ber t^oaten f6) tt)oa6 ®ubee oan?
Unb funjemol bier S3rüber oo ber Sanbtocl^r,
©tubenten »aar ber meejien^ unb oo SSraffel
Unb eie (SoUcg gerannt jum ^iKebranbt
Sagtäglic^ et a fc^wetn'fd^en Kelter tt)oar ber.
Unb toenn ber gleifewul eoi) feene SGBürf^tel
Unb ooi) fcn ©emf ni^ Irigten »ie ber^eeme,
©0 frigt ber bod^ rooai anberfd^ immranneene,
S)enn ünfe ®elb boae woar fee S3lei, unb ©eiber
,g>ott ber goar d^rtfilic^ oiel; benn irfd^tcne friegt ber
Sin .Raufen Sraftement, unb jweetene ft^itftc
25er SJoater 'ö monatlid^e unb woag brübcr,
3So bem be SKutter nifd^t ni(^ »iffen burfte;
2)e ?Wuttcr fd^irfte »ieber a §)oar ©raten/
33o bön bcr SJoater nifd^t ni^ »tjfen burfte,
S)e @<Wn)5fiem unb be S3rüber unb ber ©d^woger,
S)e 2;ante unb berDnfcl, oUe fd^itften.
— 19 —Unb'0 tDU^tc fecö »om anbern ü)uftc nifd^t nic^.
£)<f bin allecnf, iu, bier wuptenö [(!^unt,
SJcrrotl^en ober ^oabcrfd) nicmolö nit^. — -
Uf bic Oart wox ber immer gutt bei Äaffe.
5lm liebflen oa^ ber .^ummern : gni^c mä^t'ge,
guj;feuerrutl^e, pubelnärrfd^e Ätabfe,
Sflod^ rütl^er tt)ie ber ärgfie ©cmofrat. ; ;
2)er§unc troanf ber ernb an Slquaoit, ':
31 ®läfcl SBein, a Prügel gubeö S3ier,
Unb rooai ma fufi nod) trinft; — odf SBoffer ntd^,
9ice, SBoffcr ^oa ber loirflit!^ ni(^ getrunlen. .
Unb wenn ber, bof ber ernb benabelt worn, 5
5)0 ftng ber oan ju fingen im Duartettel,
Äriegelieber namlid^, aber fujie woaa.
Unb »enn bc Äa^le, boß fe ni6) mtf) lunnbc,
Do fing'S be kippen erfd^te oan ju judten.
'@ i^3 cemol annc gube, f(|Iaff^c aJJobe:
SBenn jtt)ec S3efuffne tt>u betfommen fein,
5)0 füffen fe fi^ 00^, unb bee^alb §oan
S3er fld^ ei Sütlanb mond^mol 00^ gctüft.
3^^ ober f(!^liec^ mi^ fürt Ui bar ^ouffabc,
©tooffliUc töutfi^t' ii) et be Äuc^el nci
3ur ©^leipern. — ®ru^er.®ot, »oar boad a SKabel!
&maj:tn tt)ie 'nc ^olmc unb fu trauKd^
SIU tt)ic ber Sinbcnboom et 9}oatcrf(]^ ©oarten;
Äo^lf^worje Dogen ^ott fe, unb bic foagcn
31 fu »etfianbig aue cm Äöppel raue,
3118 wenn fe eem pcrtu tt)oa8 rotten »öttbcn;
5)e Iluge (Sttrne unb bc rut^cn Sippen, ,
Unb a ^oar ateigen ^^nt toit ^llboflcr, <l
Unb f(i^ö)orjc 38ppc ju cm 9iap gcbrel^t,
©e fugelrunbcn SSrüficI na^mt bcrju,
2*
— 20 —©oag i^ö bc ©tinc, h)ie fc leibt unb labt,
55ic fd^murfc ©c^leifcrn {«'e üo %xi(hviä)i^\>n,
Sie fü^t' id^ lieber wie ernb en Äummroaten,
Unb ^oa fe moncf)mol Itunbcnkng gefügt.
3)0 foap ber uf ber Utüenbanfc [oa^ bcr
Unb ttjorn berbeinc glü(fli(!^, — afu glürfli(^,
3<^ foan'ö eu(i^ goar ni foan, unb fügten fi(J>
Uf bänifc^ jie unb i6) uf fc^läff^, unb fproad^en
S^c^: „fc^mucfe ^ige," unb flc „fmudct ^rcipcr,"
©enn mebr »ie bie ^oar SBortc funnt' ber !ee'ö nic^,
^06) ttos ber »»ullben, boaö »crfioanb ber fc^unt.
Unb über ber oerbommten ®af^elei
SSergoaf i6) be Äummroaten, be Uffjierc,
Unb löod nod^ fc^limmer »oar, bc .^perolf^oft,
(5i enner 2Bu^e »orf^ a(^t Sag afu
©egangcn, '6 »oar »uU feenc Älecnigfeet ;—
grü^fd^murgenö um ^olb ftebcn foam id^ ^cem,
2)e ganjc 5Ra^t fee Doge jugcmad^t, i
Unb f^unt um fleben jtoanb bc ßumpanic.
9iu frei ii} eene ©eele, l^ott i^ bo
9ioc^ 3cit, bc ©Upperolfd^aft noo^jufä^n?
Sc^ njoar fc^unt fru^, ttjcnn id» od fertig würbe,
Unb »enn fee Äerl 00 menner S5anbc fohlte.
SSom Oanjug mujlern, t50 ®etoä^r unb ©abel
Slcoifion vooax feene Siebe ni^.
©erbeine bud>t' id>, roax fltt mi^<i^ benn noo^f
WtaQ Scber bo^ für feine ©eclc furgen.
3m trieben luff' i^ merf^ gefolln, im Äriegc
Äümmt'ö uf en blanfen Änopp gctt)ie^ ni^ oan. —
Slfu bu^t' \f)6), — ganj anberfc^ ber SKajor.
©dr f(I)rieb uf eemol obenbd um a jicbcn
Sßefi^t'QvmQ aue glei(^ uf a anbern SJiurgcn.
21
S^ mü6)V mer öobrüm weiter feene ©c^merjen,
3u menner ©tine ging i(i), oa^ an KummerUnb troani berpnetroaö; 'g j»oar freiließ treuer,
S^d^ aber foam berbei f^unt uf be 0ie^nung,
©cnn ttenn ii) oo<i) jtt)cc9Rarf berappen muftc,
gur brei SD^arf füft'iä) fiinf md 3Räbel ob,
jDo ma(!^t' {^ immer no^ a gutt ©ef^äftc. —
©erwetle ober, boß i(i^ ^erjf unb fußte,
2)0 braute mir ber @atan fc^unt be §)ittc,
5)tc iäf am anbern 2:ag »erfd^ludfen fullbc.
'@ »oar jufiement ^olb neune tooarf^ frü^f^murgen«,
2)c ©umpanie fionb jur 33eii(i^t'gung «f
@m SKarltc; jebe (5upperolf^o[t ejctra,
Unb meine, leiber ®ot0, pr oUerirfc^tc.
3^ teullbe grobe eegen iufäl^n torxW i^,
(5^b meine Seute prooper »ärn unb umüii),
2)0 ttjoarfd^ ju fpat, benn »ur mir floanb — ber .^err
aRajor f^unt. „©tiQgejlanben!" fommanbirt' i^,
Unb nu ging'd lue, is Äoppetoof^en nämli^.
31 [oag be 8eute nood^, ging um fe rüm
Unb mu|lerte oom Äupp' bia ju a Pffen
3eb»eben; — nu bie Äerle »orn nic^ unrc^t,
©efc^lanfe, grufe Sötfc^el, reen geroof^en,
Unb auö'm ©ejl^t be öooben rauSgcflrid^cn,
Site [Silben fe f^loweipe Äleeber friegcn
Unb gi^n für weifigenjofd^nc Sumfern, biebe
2)e gürf(!^ten t^un emfangen oan a Sporen,
3a ja, fu foagen meine Äerle au8.
2)er Dajug freilid^ »oar fu prooper nid^.
IBei em bo woar a Änupplud^ au6geriffen,
S3e{m anbern foag ber gleef(!^er burd^ a SBäber,
22
©er bxitte ^otte blu3 cn ganjen ©tfefel oan, . .
.
Äurjum, iä ^otte l^alt bei iebcm »oae. i
'@ ®ef!(]^te, tooS a ma(i^te, ber 9Jiajor
SBoar fufl nid^ jum berbau'n, jebcnno^ fiel
©er IBIt§ no(!^ md^ au3 ^etterm ^tmmel.
Stu foag a jld^ be ©abclfd^eebcn oan, '
'
Unb sug be 9l5rrc rauS beim glügclntonne.
©uincince ßäbene ! bud^t' i^, nu [ä)Iat'6 breije'n,
©enn »ie 'nc 9ioabefd^{ene »oar boa6 8ubcr
5Jcrruflert, '3 »oar fee rccne6 glerfla broan.
SBoö funb' i^ mad^en, fluger 9ioat^ ttoar treuer.
^ä) träte l^ien unb mclbc: „^err SKajor,
SBie n5mlt(i^, bo^ ber unb bcr gingen über
S3ei Slalburg üb'r a gimflorb noa^ ©unbb^,
2)0 fiel bar orme Seitcel nei mit fommfi
6m ©abel, unb berjiebcr bleibt be «Sd^ccbc
^alt eentol feud^te unb ber ©abcl ruftig."
5)ie 8üge wor niä} f^lec^t, boa6 merft' ic^ gleid^,
©enn, fif!e ^6), bcr S3ataillonö=?)appa
3)er brS^f fld^ »eg unb bief fic^ ei be 8i|jpen.
3d^ bud^t fd^unt, nu mar' td^ bidfe burc^,
©0 grief a nod^ cm jtücetcn ©abel grief a,'
(^err ^tmtx\6) nc!) unb wie a bän gefä^n,
®leid^ nod^ em britten, tsicrtcn, fünften, fejcten.
mu labt' i(i^ fd^led^t, nu ftacff iö^ urntlit^ brinnc,
©enn woar ber irfd^te ©abel braun gett)äfl,
©0 tüoxn bie anbern alle fcuerrutl^,
Äcc cnj'ger ^otte 'n reen, toie fid^e gekürt ... .
©0 foag mtd^ bcr SKajor blu3 oan unb froitc:
„^5, fein bie oKe ei a Simftorb
©efoU'tt?" — Unb »ie i^ trifte foate: „Sdee,"
©0 fd^rieg a: „IBataiUonöbcfä^l: brei Soge,
•Hauptmann, bar SKonn tt)irb ^eut nod^ obgefu^rt.
©oae i^ö 'ne faubrc ©upijerolfd^oftefü^rung." —
— 23 —9lu touff i^'ö gleid^, p tt>oa8 bc Siebe guttt^8.
JC>citt' i^ bie @tine niemals mü) gefußt,
©e ©abel bie »är'n blanf gettäfl, boaS weef iä).
£>rci Sage foaf i^ fcfl im jtnflcr»i 8u^e
Unb buö^tc oan mei SWäbd Sag «nb Sta^t
©ät tauerte bie futjc ßctt ju lange,
©efi^olben fu^t fe ^6) an artbern au*,
Unb tt)ie i^ rauSIoam, tt>oar i^ b« genimrte.—
.
3(i^ ^oa merfd^ gc^gt unb l^oa merf# geppägt,
SBiCe Doge im Äu^)pc ^oa W^ bef(^i|t,
2)enn '3 woar afu treu, afu e^rli^ tt>orf^,
Unb ^oat |i^ bcrbei uf fcn S5anl öerfpi^i
(S^unt voit ber foamcn ci'd irf^tc £luorticr,
©0 mclbt' ji^'e oan unb bo jieUf ji^'e ei,
U[ jebcm 3«9C, uf jcbem SKorf^,
6i oHcn ©(i^la^tcn worfd^ berbci.
Uf Ruften fru^rf^ afu gutt »ic i^ä),
Sm Sditoat \}oati mit mir biwafirt,
Unb ^ott ber ju äffen nifd^t nimme ni^,
^oat'e luftig mit mir requerirt. . : ,
Unb wenn id^ fd^lief, bo f^lief'6 mit mir,
Unb '3 floanb frül^fc^murgen* mit mir uf,
'@ ftoar gralig, »enn i^(^ gra|ig »oar,
gibeel »orf^ ö>enn i^ mt^ befuf.
— 24 —3^r mügt mirf^ gleeben, aber nii!^, 1
2)oae i^g mir fd^nuppe, partie eegoal,;
91c fltte Srcu i^8 wirflit^ rar|
33ci ju em SSie^^el fuii|emoal.
Unb »ußf i^rfd^ »iffcn, ttjoad boaö »oar?
©er 9ioame fretlid^ flre^t6 ni^ raue. —31 8äufd »oarfci^, erfci^t numpern unb Heen,
3ule§t annc gntfe, fette 8au3.
3ni Kriege ^oat'e nifc^t beffcrg nt^,
(Unb boae bc^aupt \^ jlcif unb fcfi),
Slle »te an rc^en guben greinb,
©er ün[crce6 nie nic^ »crlaf t. .i
3woar meent'g fu monci^cr gutt mit mir,
Unb e^rlic^ oo^, boa6 i^ö geiDiel,
Scbcnnod^ wenn ir'fc^ »iffen touüt,
SBarbe mei beflcr greinb »uU i^6,
©0 fpre(i^'i(i^^alt: i
9Rci©taHä(fel! i.
3(3^ bil^n lec @üfPi(i^ bi^n i^ ni^,
3^ trinfc blumig, tt)o8be rec^t, I
51 Srßppel ober für a ©urf^t\
21 3;rßppel ©c^nopö i^8 nie ni^ fd>le^t.
©oag glttf(i^t eem nunber bur^ a ©d^Iung,
5ttg »ie a narfig 3KaufeI jKnf,
Unb'e kmpert em im SSau^ fu f(i^icn! —'© i^3 eemol a loptoalee ©ing, i
3^ meene ^<3S\\
SCiei ©ta^rfäcfel! ,
— 25 —©e ©anneiDcrle l^otf ber f^unt,
Unb mon^cö f^mude ©täbtel oo^,
'© flonb faul im (Staate ©änemarf
;
Scbcnnod^ goab ber gcinb ni^ noo^.
2)0 W^ «f «mol: $Ru gi^t'6 lu^«,
©e ©^läftnger fein ood^ mobil. —®let(!^ [d^noUt i(i^ mir mcn @abel umUnb grämt' mi^ nii^ crf^t goar ju ötel,
3c^ fooft mer blu3
:
^ Sl©taHä(!el!
Unb '6 »oar no^ fccne SBui^e um,
©0 jug ber f^unt ei Hamburg et,
SSo Hamburg ging'd uf gicnöburg glei(i^,
S3ei ©üppel, leiber ®ote, »urbei.
SJo .^abcrölaben rurft ber jiracfe
©urd^ Äolbing über 5ßeile nam',
.^ie ^urt ber'f^: ©üppel tt)är' gejJürmt.
glin! iug id^'e auö em SSrutfaaf rau6,
Unb trpnf ee3 a«e
(gm @ta^r[5(fcn
($i ^orfenö kg ber 3)an«fe nod^,
S5ier ober griffen oan mit 3Jiut,
glu(f3 matten fe pr @ee 9leifauö,
OdE cn ©ragoncr britt ber tubt,
2)a6 »oar a gru^^er, langer Äerl,
Stm SBäge loag a bleed^ unb falt,
©u mond^cm »urbe »eed^ um'e .^arj
5Wid^ ober mad^te fejie ^alt
31 @(^lü(fel aus
emetaHärfcl!
_ 26 ^ 1
9lu ging'« im 3)roabe J^ingerPr.
SBae nu^te baS ©erenne? 5lij(^t!
2)enn »ett bter liefen fu^r ber Seinb,
Äce SEBunber, bof a fing atttifc^t.
©0 ^oat bet Offe ttull getauft,
Unb*6 SBßlwel fingen ^pat geballt,
2Bcnn'6 ober unb '6 ging goar ni(i^ rael^,
jDo ^oa i^'6 ^urtig luögefc^naHt
IBont Sliemel lue!
9Kei eta\)x\a<itU
fHvi loam ber oan a Simfiorb, !
Unb fiber'8 SBoffer »uKt' ber gie^n,
3u SRörrefunbb^ foag ber fu
91 gcinb mit fommfi fen Ruften fiie^n.
S)e Änöjjpc ^u$t ber fd^unt jum «Sturm,
©0 f(^reg ber geinb: „^alt! 3Baffenru^!"
©e 5Keejten grämten ^^ nic^ »ing,
3^ ober gab mii) fd^unt jur Siuf)
Unb tranf ec3 au3
(gm©taHäc!el!
9lu ging'6 jurruct unb ei'e Süuortier.
(Se^ö SQJui^cn loag ber uf cm glecf,
2)aö tooar 'ne ^tit, bu lieber ®ot,
33 ©ä^nen friegt ber urntlii^ h)eg. ^
Unb '3 ^eemtt)ie^ padt ün3 jämmerlid^,
S3er iDurben oan ünö f^ier jum 5Rorm,
Dan ünfc ©(^läflng buc^t ber blu8,
^alt »eil ber auö ber ©^läfing njorn.
©er Sröfter war plt'
3e ©ta^rfacfel.
— 27 —3>tc 3cit öerging itnb boaS »oar gutt,
er« SBofjer jug 6er Ää^ne nct,
'@ ging meiner J:reu übra Simflorb;
^iatürli^ »oar id^ oo^ berbei
S)rei 33ootc »orn« unb fcd^je^n ?Woan!
SQ3ie '6 trf^tc nu oang Ufer fiiep,
SBoar no^ fcc eenj'ger ©^«^ gefottn,
2)of Her no<i} lobten »oar get»iefi,
2)oI5rtbirau6
©e ©tal^rfäcfel.
2)e 5)ancn rooam fd^unt ausgefegt,
3um Slennen tooarn fc nie ni^ fanl,"
S3er foagcn fcene ©eclc nii},
Od uf bcr SBiefe froaf a ®aul, '
"
S)än ^ie^ ber l^urtig miete giel^n,
©er Stambour n>oar « f^tt)ad^eö Äinb
Unb tt)cnn a gar ju mübc »oar,
©0 boanb ber'n uf baö gärb gef(i^»{nb
Unb f^anlt'n i'm a«e
emSta^rfätfel!
25rei 5IK5rf(|e fei bcr nod^ geturnt,
©0 fionb bcr uf cm legten ©tecn,
©urt, wu be SBelt ju ^nbe gie^
Äen 2)an6Ier l^oa ber xd^^Qt\ai)n.
©od totitt Meer loag »ur ün* bo,
£)e Oftfee xt^ii, be $Rorbfee linle,
3)o(!^ ging ber S3Krf bcr Siioafe noo^,
9iu ja! bo fonb a'8 f^unt, bo ^tng'e
SSur'm lären S3au^
38@taH5(fcI.
— 28 —9lu lliep hex uf be ^cemte oan,
S)er ©ta^rfaaf Hang goat wunbcrf^ien:
©e ©(^löjlng i^e a t)ra<!^ti9 8anb,
'© foan uf ber SBelt nif^t brübcr gie^n.
Unb »fim fei ©tnn tt)u anbcrf(!^ ^5ngt,
J)er mu^f fec fc^ldf^er Sunge fein,
S5o^ toar »ic bier ei <£fagen benft,
©timmt 00^ ber^ceme mit mir ein:
©e©(^Iajing^u(^!
5Kei ©ta^rfäctel!
3$ föICbe nt$ gef^uffen (oan?I
©ef^uffen ^oa iä) äbenfl oo^,
Unb fcemot ging'd bernäbcn,
^ott i^ a ©anöfcr uf cm Äurn,
Söoar eitel @roa6 fei gäben.
©enn meine Äugel unb bie foaft
©tat« uf em riä)tigen glerfe,
©enn meine S3üice unb bie f(i^ul^^
©i^r felben um be ©tfe,
3(i^ troaf men ©anSfer »ioel Wlol
Unb no^ berju ei'e .^arje,
3)5r S3ruber ober fionb unb ftonb
SSicl groaber wie 'ne ÄSrje,
'@ tt)oar l^olt a ufgemolter tt)oarf(!^,
S)of bar ni^ jtel, lee 3Q3unbcr,
S)od> bofi i^ ood^ uf £)an«fer f(!^ul^f
,
.^5? glaubt ir mirf^ ji^unber?
— 29 —»ettottitbet , ,-
//3i|unt>cr t»ifi be ber^ccmc
Unb bo^ afu grasig berbet,
e^b bc fürt, bo i»orfi be lujiig,
SÜW ©u^n, »aö fäüt ber ei?"
©er Äorle ft^t im SBinfel
Unb gudt jum ganfierle naua,
9t rept fi^^mtffclbrä^tig
SDionc!^ ^oor aue'm 8c^nurrboart au8.
©c SKutter froit in »iebet:
„9lu foa mir otf, mei ©ul^n,
SBoö ftetft bir bcnnt im ©innc,
SBoö foan i(i^ für bi^ tl^un?"
25ar glcmmt fld^ oan bt ^ipt
3um jwölftcn 5Kolc f(i^unt, ?« >^
Unb ©^tt)ätt)el^ßl}la »crmontfd^ a
©crbcinc a ganjcä Sunb.
jDe 2Jiutter foanö ni^ luffcn, -
(Se fc|t im »iebcr ju:
„^ä? tt>itl|i bc JU ber 8e^ne,
^ä? läpt berfc^ fccnc 9iu^?
2)oae liebe, gube aJiabcl,
2)ie l^oat iiä^ uft gctöünfd^t,
SBie gerne ptt fe mit bir
@etiela|t unb gefinbf^t.
"
Unb e^b a nod) fei Süc^cl
Sluö ber S^of^c rauögel^uUt,
©0 if)i 'm f(^unt 'ne S^ranc
@onft ei a ®oart gcruUt:
— 30 —„<Satt," fpri(^t a, „Hebe ÜRuttcr,
3^r tebt f)aU, wit ix\i) fennt,
'© if)i nic^ be Siebe jur Se^nc, .
2Bo8 mir im ^ätjen brennt.
3wee anbre blooc Dogen,
Sie goaben mir an 9iefl,
Slue ^obro @^en!e'0 S;o^tcr,
S)ic i^ö mei geinb gcttjäft.
S^ troa be ^leffur im ^arjcn,
3«^ toi^l'd euc^ immer foan,
2)ie wirb je länger {e fc^limmer,
3urle|te jierb' i^ nod^ broan."
:Att0 hm betttft^cn Ämg 1866*).
fDlotf<$neb fttt be £anbtoe:^t.
ailet: Sd^-^att' einetiAauietabentc.
S3ier preu^'f^cn Sanbnje^rmänner
©ein [ujl fein fauber ber^eem,
Slm Sage ^ingcr'm ?5lugc,
©rfc^t Öbenbö fpatim Äruge
3^3 fin0 a Srunf gcnä^m.
S33irb ober Äricg im ©rnfic,
38'6 nid^ od 3eittiertreib,
jDo fei ber q,ki^ bie irf^ten,
S)e geinbc p »erbirfd^ten.
©ie^f6 bo(^ für Äinb unb 3Beib.
i) 2)tx Secfaffet {tanb Ȋ^cenb beffel^en all Offiaiet leibet in einer Sefiung.
— 31 —3tt getoc jie^' \>tx gerne,
SBctI'a ünö SJcrgnügen ma^t, .
3in gricbcn mit ber ©anjc,
aßit Äu^fuf ober 8anjc,
SBenn'e gi^t ju Äampf unb ©(i^Iad^t.
@e fttUtt fe nie ni^ fricgen
S)e ©(i^Iäflng, ünfe 8anb.
e^b Defkei^'e «Schwerter Wi^en,
gurf^ ganb oom alcn gri^en
^ält bc f^läff(^e 8anb»c^r ©tanb.
Unb brummen be Äanonen,
55oa6 ^ürt bc Sanbwe^r gern
;
'<S ^ee^t fejifii^n o^ne ©(i^toanfcn,
'@ ^ee^t ei^aun unb m6) »anlen.
@ieg \^& i^r 3iel unb ©tcrn.
Unb foU i^ ja im Kampfe,
Äumm' ic^ ci'6 le|te Quottier,
3^ fldrbe o^ne ©urgcn,
©0 SBcib unb Äinb gcburgcn,
5Wei Äönig fh^t berfür.
SlauS mit bet Sanbtoel^t.
(^m äage na^ bet @A(a^t von jtöniggräl; gebietet.)
©er SKenf^ mu^p üiel bertroan im 8aben,
Unb Äirmtf !oan nic^ immer fein.
2)oaa il^ö nu niiJ^ anberf(!^, bo mu^fi ma jld^ trüfien
;
Ufö ©unner»atcr fulgt ©unnaf^eitt. '.
SGBcnn ober bop reen olle« funträr gte^t,
Unb anberfc^er fimmt, aU »ic ma ge»uUt,
— 32 —SBmn boß eem 'e ©efd^idc paxtu belemmert
©0 jptrb'e ju viel, unb bo rcft be ®cbulb.
Unb '^ i^ö JU öicl für an eckten ©ulboaten,
Unb bc Dogen fönnben i'm übergte^n: ;
© ber alen gcfiung liegen ju muffen,
55ertt)etle be S3rüber üurm §cinbc jite^n. "!
5)0 »trb ma grätig unb miffelbrä^ttg, '
'SK bcfien Äerlc i^ö nifc^te me^ reii^t;I
©enn warum? S3ier f(^läff^en Canbroe^rmanner
SBuH'h l^alt \)0(i) ood> amol ei'6 ©efe^t.
S33ic bier gebient, goab'e nifd^tc ju Ho^>pen,
S)enn griebc »oar um 5)reufen jengfirüm
;
Si^unber Wi anberf^, '8 ^oat geinbe bie multum;
2)ic ormen STeinjcl! 'ö trifft fe red^t f^limm:
3)e Oefierrei^er, bc S3aiern, be Reffen,
jDe @a(^fen oo(^, .^err jeemcrfc^ nee
!
5)e .^annooeraner, be SBürtemberger,
Unb bie ^eilige, römif^e Siei^öarmee.
jDo tt)uU ber miet, benn 'ö 3Ba(J^eflo))pen
Unb M 50icnf(^crn be ®uf(^elei,|
2)oa3 lu^ ber im Äriege gärn a Slefrutcn,
S)e 8anbtt)cl^r i^6 öicl lieber berbei.
5Ber mß(!^tcn'8 ba „bcutfc^en 5Brübern" jeigen,
S5of bier bei ber 8inie woaö prooentirt,
Unb febe Äugel bie fßllbe fi^en
3m (Spiegel beim geinb, tou ftc ^ien gegiert.
'(S i^d woa^r, ber fein ni^ me(> be Süngfien,
^oon feber ber^eeme an flenn SSeft^,i
@itt'6 ober, 'e SBoatcrlanb JU befc^ü^en,
©ei ber goa^nc fei ber alö »oie ber ^li|. j
_ 33 —Sßo a SKuttern ^oa kr £)bf(^ceb genummen
Unb 00 a lieben Äinberkn oo(?^.
3t|t [et ber »ieber ganje ©ulboaten,
9lu ober ^urtig 'm geinbc annoo(i^.
3ö ^\ixMeQie\}n unb 'ö 9iittertren,
2)oag oerfHel^t a ji^unber ju fd>unt ganj gutt,
S3ei 3;rautenou, hei 5ftad^ob brüben,
S5ei @abo»a foanf im fei SBrtnfel SJhttt.
®ie^t boaö fu wctter, vooi bleibt für üne übrig?
!
Unb bcr mßd^ten bod^ goar ju gärne tt)oa0 t^un.
3)rüm flinf eis gelb, ^urra^ jum ©efed^tc,
3um «Siege fü^rt uns Äßnigö fei <Su^n.
'@ SßeiB tiom gattbniei^tmontte.
SSi^n'd SBeib »o em Sanbioe^rmonne,
Unb ^ale woaö uf men Seib,
S3i^n proper unb flinf toie mei Sller,
21 t^m @uIboaten=3Beib.
fSlei Ttoan fti^t bei bcr goa^nc
Unb fampft miet ei bcr <B<i)laä)l
©oaö i6'3 ni^ »oag mi(^ traurig,
Slb, töoae mi^ jiulj erfl ma^t.
2)enn fü^rt a ^rieg ber Äönig,
®e^ürt ber 3Äoan ei'g gelb,
£)(fö SBeib boaS bleibt berl^eeme,
©0^ fe .^auö unb .^oof beftcttt.
— 34 —S)ie SBeiber fein berbärmlid^,
j
©te an Äriepel f>oan jum 5Dioan,|
©ar fcenc SKnte obfd^iffcn,
Äenn ©abel nt(!^ führen foan. -
S3i^n ic^ bcr^cemc allccne
'© ^oat no^ fcnn ©^oabcn gebrückt,
3d^ furge für Md^c unb ÄaUcr,
gur ^^e= unb @(i^tt)ctnc=3u^t-\
2lm mccflen für mcn ^cngcl,.
'
51 i^ bidE unb fett wie gemeP, !
Dan bam bo merft'3 9liemcnfd^ nt(i^, i
2)oß Äricgönut^ fc^unt eirept.
Unb fimmt mei Stier jurücEe,
31 fo^I feine greebe \)oan, \
SBie ünfer eenjiger ^mQC,
(Sd^unt rennen unb loofen loan.
SBenn ober, bop a im Kampfe
S^ut foU'n furf^ 33oaterlanb,
3d^ ga mem <öu^n, »enn a gru^^ i^ö,
®e glinte falber jur J^anb.
91 Soater mu^| a rächen,
3Jiorfc^iren für a gcinb,
Unb bleibt a, roern fe im Fimmel
©od^ S3ccbe mitfommen »ereint.
Unb if)(i), i^i) töi^l nid> flennen,
SBi^l ®ot nod^ banfen berjun,
S)of i^ '6 SBeib oo fu em SKonnc
Unb bc SDiutter »o fu em @u^n.
— $5 —SBod be fc^ldffcge gatibtue^t ei bet Seftuttg
eengttid^ gemalt $oat
S)oa0 mag f^unt fci^i, tpic'S »i^I — bcr ^oan gemadit
SBoaö ber ^ol&tg lunnben, — fcier — bo t^e Ut ^miml,
Unb »or bcr glcifewul^I nic^ et ber ©(i^lac^t,
($i ber gefhtng loag ber goar ntc^ blu0 fioot« Seiael,
Ser ^oan gebient furf^ liebe SSoaterlanb,
SBic bie im gelbe t^oat ber ünfe ^Pt(^t,
?5ur Äönig fianb ber mit SSerftanb unb .^anb,
31 ^unböfutt, »ar boaö anber[d^er beri(i^t't.
Scö^olb: im gelb, ei ber gefiung, '6 bleibt fi(i^ eegoal,
Der Äönig brau(i^t be ©itlboaten ^alt überoal. —
Denn wie ber, bo§ ber be ^eemte im SiMen,
Unb ünö ei a 5Kauern mußten rümbrucEcn,
So ^ott berf^ meiner ©eelc niä) gutt,
'© ^oat Änu^en gehtfl't unb falce »lutt.
3Boae ober a Änota auö'm ®ebirge,
2)är brutfenirt nid^, b5r mac^t fee ©eroirge,
©eine @ac^e mac^t a fefie weg,
Unb bo gie^t be Slrbt, bo gie^t fe öom glerf
.
33er boan gepult, bo burfte nifc^t ruflen,
(Sd^ilbwa^e fioanb ber unb 3;upi)el))uflen,
Unb über be SBälle ^oa ber gegudft,
Äee geinb foam f)aU nid^ oagerurft. —^a? fuUb ber'n ernb ei'e 8anb rei ^uln?
9lee, jap önö od nic^ ju a 2;uU'nj
3luö purem reenem Uebermutt
9iungcnir ber nie ni^ .^oab unb ®utt. —@tiU l^oa ber gef^anjt unb ^oan getorrt,
Unb ^oat bcr ^udtel oo(i^ uft gequont,
Unb Irigten be ^änbe bitfe <B(i^witkn,
S3cr worn oernünftig, ber foagene ein,
S)te ganjc ^anbtirung mußte fein.
Unb bo liep ber fenn a ^ölifimutt füllen.
3*
— 36 —i
i
©e SQBäQc ^oa ber geflidt unb 8ej)o|t - i
Unb jengjirüm ^u^e ^ulfoata gefönt.
S)oa3 f^ienc ©lacie, boae ^arft bcr um,
Ucne fälber trof'ö unb bc SDlSbel [(^lirnrn.
S3er ^Stten'g oo(i^ niemolö nii) get^oan,
^ätt'0 nic^ bcr Äönig afu wüßt ^oan. —
5lfu »oar ber ©ienfi unb bar »oar ocrp{f(^t,
S5cr ^otten'ö »erflid» ni gutt bertt>if(i^t.
Söeil ober, bop nifc^t 5Bcfianb ^oat uf @rben,
«SuUt'e 00^ d ber gejhtng anberf(!^er »erben.
@i3 SSi^mfd^e t^oatcn be ^reupcn »anbern,
Unb (legten cn Sag no^ 'm anbcrn,
©e ocrbim^ten ba ßfierret^fc^en gla|
3u guber 8e^te id Äöniggra^. —
9?u frigt bcr ©efang'ne, gru^c unb fleene,
Ujfjiere, ©upperäle, ©emeene,
S;iroler, Sjed^en, «Sci^Iaoalen, Ärooaten,
3)er Sieüücl »ueep, »oS no(!^ für ©ulboaten.
©e »orn^alt öo ber nobelfien ©urte,
®oar 00^ 3igeiner, bie ^ott ber burte.
9Za bie bru(i>ten ünö erf(!^t rec^t »oae ein,
'© Säben würbe rcen jum ©pei'n.
21 33ararfcn--8oagcr boa ber gemalt
Unb brin bie Äerle fcfie bewaci^t,
Unb boaö »oar feene Äleenigfeet,
?5ünf Saufenb worn ir'r aber me^r.
2)0 wurb'd ün6 moncfimol gc^ürig fd^toer,
2)enn fe probirten unb machten fl^ breet,
SBuUben nii) md) re(!^t porriren,
gingen oan ju rebeUiren
Unb ruhten nid^ e^nber bie blooen .^oofen,
S3i6 bop ber eemol „*e ©anjc" gebtoofen.
— 37 —S3icr ober »orn babur^ gett)i|t
:
SBuUb' cnncr »ieber »oe beffcr »iffcn,
©0 ^oa bcr oan ©tcdfcit Wue obgcf^ni^t
Unb i^m glctd^ fuffjig übcrgcrtffcn.
©u tö'e ünö ©Ott [ei ©anf gcglücft,
33er l^oan hit dtadcx firre gefrtgt.
Unb mit all bam ©ienjt roox^i^ noä) niä) genug,
5Denn ^ott bcr 3cit od en eenjigen 8ug,
©leid^ mu^t' ber nauö »ur[^ S^or morf(!^iren
Unb burte warfer eicejiren.
S3cim ßcitnam ging'S ei Sügen ba^ie, ;
33eim Hauptmann ei ber ^mpanie,
©er 9Kajor, bar briltte im Sataljon.
Äurj, 9lu^e ^oan fe ünö feene geloon.
S5eim gelbbienfi unb beim SiraiUiren -
«Sei ber mit ünfen peifen Änu(!^cn
Uf oUen 33ergen rümgefru^en.
$Roc^ ^eute t^u' bev\d) brinne fpüren;
^crrjeeiBnee, wie moncf)c ©(J)lad)t
^oa bier für ©po^ i^ie mietegemad^t,
Unb ünS mitfommen rümgeradert!
—
, SBcnn ei ^unbert 3o^rn a ^au'r burt ädert,
©0 wirb a no(^ monc^e ©abelf^ecbe,
Unb mon^en SWünbungöbecfel pnben,
35ie ünfen ^Inbern unb @n!eln jur greebe
2t 9lu^m t)o ber geftungölanbwe^r fünben. —
3lfu woar ber ©ienft unb bär woar goar »erflifci^t/
2)ie befle Plummer ^ott ber ni6) berwifc^t.
Unb fuU ber oo^ fee Äreuj berfüre nid^ l^oan,
6i ber geftung ^oa ber ünfc Äreuj getroan. —©eS^olb: im gelb, ei ber gejiung, '6 Ueiht fl* cegoal,
3)cr ÄBnig hxau^t be ©ulboaten ^alt überoal.
38 —"M
t)t gef^enfte j^anone.
35ei 3lci(i^ob unb bei ©fali^,
©0 ging'S a ^tei^en gutt,
SBarum? SBeil finfe ©ulboatcn
©roantpogtcn ®utt unb Slutt.
SSo SHa^ob unb oo @fali|
2)e S3eutc, bic »oar f(i^ien,
Äanun'n unb üiel ©tanbarten,
S)te brud)ten [c uf 33erlin.
©0 fuppten bc ^crrn IBcrIiner
S)c „^oltcrf^" ganj öcrflifci^t,
SBcit bic ei oUen ®efe(^ten
Oo(i^ leene 8oobe bcrtt>if(^t.
©a« l^oat fe [^»er geärgert,
2)ie ©d^anbc bertrugcn fe nid^,
©c SCBiener fein pfifpge Seute,
©c rai^ten fi^ für^terlic^.
©0 ^ottc für öielen Soa^ren,
(SBie'e be Seit «fu raitt fiä^ brengt,)
©er Äönig mU)üm 'm Äaifer
'9ic preuf^'fd^c Äanone gef^enft.
'SJlc e(i^te preuff(!^c Äanone
!
SBic teoar be greebe grul^f
,
©oa0 »oar a gefunbene« gräffen,
©0 ging ber Ärem^el Iu0
:
mit ga^nlan unb ©altanben
Unb Äränjen auefiaffirt,
— 39 —©u ^oan fe bic ormc Äanonc
©urc^ ganj SBicn 'römgcfü^tt.
Unb enncr bcrjäl^It'S 'm anbctn,
2)enn bie SBicner fein (l^r f^ku
:
©ic ^oa kr ^oUcrfd^ berobert s
3m Kampfe bei Stautenau.
SBie boaö bc prcufi'f^cn ©ulboaten
3m gelbe ^oan gehurt,
©0 ^iW^ Mu8: „SBort't, i^r @(^ufte,
3^r looft ün8 jit n^ fürt."
Sei Äöniggra^ im 3uli
3)0 testen fe miet i'n ob,
©utt brühten [c bc ^oltetf^
©e^örig uf a 5)rob.
2)0 mufte ba wiener gelben
3^r Sügen wult uetgi^n ;—
.^oan feene gefd^enfte Kanone
Wlt^ rümgefu^rt ei SBien.
'& toeat ipalt a ^ulftoi^et @ttt<eL
'© jooat enner, bärbe öo ^ulftoi^ »oar,
Äommanbirt jur Sanbeöoert^eibigung,
Äee fur(^tfumer ^oa[c woar bar nic^,
©prac^'e enncr, — 'ö war 'ne Seleibtgung.
3)ar fhtnb ^u^ üben uf cm Sl^urm ,
ei ber @tabt ju Stroppau für ^ujlcn,^
Unb gurftc burt^icn unocrnwinbt,
2Bu bc geinbe ^är fummen muften.
— 40 —Unb foag a fl(^ oo^ bie Oogen foji blinb,
Äcnn Ocfiretd^er funnb a berblirfen; —2)oa3 tau'rtc a g)retfen unbcn ju lang,
2)ic t^oaten ievmik auörücfcn.
Unb fe rurftcn auö «nb »ergoapen ganj
Uf'm Sturme a Äumcroatcn.
21 blieb muttcrfllge allecnc jurürf
ei ber ©tobt üo oßen ©ulboaten.
Äaum »orn bc ^rei^cn jum S^ore nauö,
©0 Wgtcn fe Äri^n, be ©tabter,
Unb {eben greifen, bcrbe bo »oar,
3;raftirten [e toie'n ©^»crnöt^er.
Unb wie fe goar ba 9)ufien bemerft,
®o rannten fe 0lci(^ jum Sturme©c Ocfierreid^er, (^allunfen »orn'ö),
9Kit ©piepen unb ©tangen jum ©turnte.
©e rannten be 3Bcnbeltre|)pc nuf, i
S3tö üben ^icn ju ber 5ludfld^t,
Unb j!oa(i^en i^ingen unb fioa^en üurn,
^o(i) ber greife bergoab jid^ burcl^auö ni^.
21 ^oat lee SBoort gefpro^en berbei,
£)oi) bud^t' a ni^ oan'ö ©tcrben.
21 öertraute uf ^<i^ unb fei ®ett>e^r,
SBie funnb a bo oerterben?
Uf be weiten geinbe ple|t a M,Uf be no^nben ^oat a gefiod^en,
SKit 'm Äulben goab a monci^em an S)rab«,
jDo^ a .^ole unb S3eene gebro^en.
— 41 —Unt» a ^ielt fl^ bie jum anbcrn $:ag,
2)0 foamcn be ^tei^en jurürfe,
SBic Sälämmel t>l5ften bc »ürger bo,
Sflif^t tne^' »0 golf^^ect unb %idc. —
91U »urbe mei ^ujien obgelüjt,
3um ®enroal muft a fummen.
2)är ^oat ni^ e^nber f)oat a gerul^t,
S3te bo^ a oUeö öcmummen.
Do ^ot a'n gelobt unb ^oat gcfoit:
'
„S5u bifl a üerflif(!^ter Stadcx,
SBät ^oat bir benn boae eigcgan,
2lfu topper ju [ein unb toadtxV
SWei ^ulft»i|et ladete: „.^err ©cnneroal,
erfd^t trani i^ a tüd^ttg a ©(^lücfel,
©erno^ert t^oat {(i^ blumig be ^fli^t; i
'© »oar ^alt a pulf»i|cr ©tüdel."
9 Sßoott ^ottt alen 9ti|e unb um iungctt.
3)er Ärunprtnj loag ei gürf^tenfiecn
Ufm ©d^luffc im Duotttere,
©0 brühten a ir[(]^ten ©efang'nen gebrüht
3h>ec preuß'fd^e ©renabietc.
3)oa6 h)oat a fd^mudfer Dragoner toorfd^
3Jom SBinbif(i^grS§ 9icgemente,
@e Rotten i'n oan ber ®ränjc bettouf^t,
2)0 a fl^ mit ber 3K%c »urrennte.
— 42 —©er Ärunprinj froit i'n grünblt(i^ auö
3tfu re(i^t mit Ucberlägung:
SOBie'e auefäg brübcn im bil^m'f^cn 8anb?
SBie'd jiünbe um be SSerflägung?
Unb toeil a goar afu mttbe »oar,
Unb goar afu güttig unb gnäbig,j
©0 frigtc mci 9lcitct Irigt a 9J?utt,
Unb'3 3öttgta ma^t a läbig.
Unb rebte frei oo bcr Öäber »cg,;
(©oae wuUbc ber ^rinj ju äben)
:
„^ee ®elb ^oat'e goar ni, ju fräffcn toing,
'@ i^ö ^alt a berbarmli^ 8äbcn.
„^^ falberf(^t bi^n üur junger unb ©urfd^t
^cut über be ©ränje gegangen,
3lo(i) ep ic^ S3rub unb <S<i^nop8 — gefa^n,
©0 vooax iH) f(!^unt gefangen."
©0 la^te bcr ^rinj unb bud^te bei ^f)ö):
©an \i)id' ber »ieber jurrüdfe.
31 goab i'm S3rub, ©igarrn unb ©c^nopö
Unb bknfe 2;^oalcrjiüdfc.I
;
Unb füttern licfl a fei ormeä 'gärb,
('e ttjoar obge^ungcrt unb mager),
'5W 3;ragoncr lief a jeigen genauj
©e ©ulboaten unb 'g ganje Säger.
©crnod^ert fproad^ a: „SRu reite ^eem,
@oa'6 benn Äumroaten brüben,
^it 'e auefltt l^ie im ©d^läflngerknb,
SBie grul^f ber .junger ^ie ^üben!
>
— 43 —„SQJie'0 meine Drmee im Soagcr treibt,
S)crja^r bic glaufen unb SBi|e,
©ctjä^rg ood^, »oaö amol gcfoat
3«»n Stetigen bcr alc gri^e:
„ „aßet'« le^tc ®elb im S3eutcl ^oat,
SSct'0 Ic^te IBrub loan geniffen,
Unb ^oat a tö(!^tig Ärieged^ccr,
5)cr loan 3Jtctoria fc^tffen !""
Äaum ^oat bcr ^rins boag SiBoort gefoat,
fBirb'ö plu^e gemalte im äiotmer,
Uem'e Silb oom gru^^en Könige firoa^U
81 »unberboarer Stimmer.
©0 »irb 'm Sragoner ^immelangfl,
Sl ma^t fld^ flinf au8 'm «Stoobe,
Sdii jum ©c^Iagbaum ret't a ei öuDen Äarjjär,
(grf^t Ringer bcr ©ranjc im 3)roabc. —
gur a gubeg ^ttdftn noal^m'6 bcr ^rinj,
©an l^oat'e Icc S3rinlcl öcrbruffen;
5Ro^ brci SBu^en flcgt a hei ÄBniggrä^,
Unb SJictoria ^oan fe gef^uffen!
— 44 —Set ®eneral ä^^oltfe Bei itoniggtä^.
3)oa0 »oar ei ber IBniggrä^cr @^la(i^t,
Uem be SKitttgejcit jtoifd^per jwölt»« unb ecg,
2Bam6 glürfen toürbe, boae wufite lee SKcnfc^,
Unb mond^cr |>rc{fc buchte: »St »eef ?
3)enn 's »oar lee @pof ;jtooar tt»om it'r ni^ wing
SSo ünS, bo^ brüben worn ir'r ^alt me^r,
Unb [e hielten fl^ gutt, ging'S prci^'[(^e ^ecr
Ood> bruf, »ic wenn'S beim ÜRonöoet war'.
©er Ä6nig foag fl(!^ fd^unt mond^mol umSinfS fcitttjärts noc^ bcr jweeten Ormcc,
2)ic ^ott a jum ÜRittig eigclobt,
Unb fe foam unb toam ^alt immer no^ nee.
'SK 33iSmarf gcpel'ö juft oo^ nimme re^t, >
Unb »urb 'm gleed^ fufi niH) bange für nif^t:
©e ©^lad^t »erlor'n unb be ^läne burd)freujt,
©d^unt fu a ©ebanfe bär rooax 'm »erflifd^t.
2)er SWoItfc bluflig, ber J^err ©eneroal,
5)er a ganjen ©d^lad^tploan ^otte berbuc^t,
Slicb rul^ig unb fiumm, unb rood^te berbci;
5luS ber goffung ^oot bän nifd^te gebrud^t.
Unb fu lange »ie bar, bof a rul^ig »oar,
3lfu lange »ie fei ©tummel gebrannt,
3)0 goaben bte anbern fid^ ooc^ jur 3tu^,
Unb pufften uf beffer ®lücf öur ber ^anb. —
Uf eemol ging 'm ber «Stengel aus, i
Unb jufl im gef%li(i^ften Oogenblirf;
2)oaS wu^tc lee SKenfd^, e^ a'S 3ie^n »ergoa^,
Äce 5Kenfd^, e^b a ufgoab ^reußcnS fei ®lödE.
— 45 —3ßtc ioai t»er Sidmarf, bof a'e foag,
@^tt)cmot^ no(i^ amol, bar berfc^roag niä^ toing,
©0(i^ rcfelöirt, t»fc a'g immcrttoar,
S3ct'm rid^ttgen 3tppcl ptttft a boae ©ing.
3)e 6igarrentof(^e bic pg a rau3,
SBoaö geuer mad^t a ^urttg jured^t,
33Iud jwee ©igarrn bie ^ott a nod^f brin,
©ic ecne woar gutt unb bie anberc ((i^lcd^t.
S)ic i)räfcnttrt a 'm ^crrn ®cneroaI,
®är prüft fe genau uf 8uft unb SSloat,
©tc befic noo^m a unb rooc^t [c oan,
Unb be brannte goar, boaö »oar a ©toat.
Unb ber SDioItlc f^toieg unb rood^te berbei,
'SK SWinifier nirft a mit Tad^cnbem 3Kutt,
©0 [d^öpptc bar Obern unb murmelte Wuö:
„3lu hi^n i^ jufricben, nu iü'i »tcber gutt.
„SBenn bar noi^ ftiU unb ru^ig xood^t,
3Bu oUcö \6)mit be ©ebulb »crltert,
3)0 ^oat'e für ^reupen noc^ leene ©efoa^r,
2)0 Iceft be Äorre nod^ wie gefd^miert!"—
2)rei Böge &ott a laum gemad^t,
©er 9JioItfe, bo winft a unb jeigte nod^ linU,
Unb foag ma ood^ nifd^t, bo ^iert ma bod^ woaö,
5110 »ie »etttt'6 bunnert' unb frad^te, ging'S.
3)er Ärunprinj loam mit ber fd^läffd^en Ormee,
Äoam groabe jurcd^te jum SJiittigfd^maud ;—
®er SKoltfc ^oat ru^ig »etter gerood^t,
©od» 'm SSenebef ging be 'geife au8. —
— 46 —Stüti, ®ieg unb Vnneetion.
S)er 3Sitif) oo ber ^ampelbaube,
S)5r ^otte Än^te a ^oar,
©är ecnc tooar auä ber ©d^Iafmg,
2)är anbr' auö'm 93t^mfc^cn goar.
2)er 35i^maf bor ^ie^ ©cpperl,
Unb @effc ber [(^läpfci^e moan,
Dar eene gc^urtc 'm Äaifcr,
©är anber 'm Äön'ge oan.
Sebwebcr öo ba beeben
SSerltebtc ftd^ niH) tt)ing
©i'd Äu^menfc^ »o ber 33aube,
©ie ttjoar fec gorftig ©ing.
@e firtctcn feft um be (S^rtfic.—e^b em no(^ blieb ber ©ieg,
2)0 foam uf ecmol Urbcr,
@e mufitcn ci a Äricg.
Uf SBictt jug bo ber ©cppcrl,
Ser ©effe uf ^Berlin,
©urt t^oaten fc oüc becbe
©e bunte ^adi oanjte^n.
Unb »tc'0 nu foam jum Älo|)pcn,
93et'm ß^lum woarfd^ uf 'm f)Io$,
©u^t enner wie ber anber:
^attjec, ^erjliebfier @(^o|.
©er (£et)perl, töie ber @effe,
@e ^feiten »adEer ^ien,
Od boft 'e beim ©epperl leiber
9ii^ »uUbe ourtüärtd gie^'n.
— 47 —fflix !oam'd ^um .^anbgemenge,
gurf^ ging bcr ©effc bruf,
SKit'm Bulben berfc^lug a leben,
©an ®ot bcr ^err bcrf^uf.
^\)m mußte oUcö weisen,
Od cnncr ^ielt fm ©tanb,
5)oa0 »oar a fcfler Änooten,
Unb gaufi ^icß [eine ^anb.
Unb tt)ic fc mitfommcn ringen,
SBär »ecf, ttoe no(i^ gefc^ic^t?
©0 fitt bär ecne 'm anbern
äufättig ei'g ©cflt^t.
©er @c<)perr unb ber ©effe!
3Bar ^ättc boaö gebu(!^t?
3)ic ptten ananbcr bale
©a^ie um a ;^ol6 gebrud^t.
9lu führte ber @effe a (geppd
(gefangen ful^rt a'n fürt
Unb banfte ®ott im ^immel,
©of a'n m^ ^otte bcrmurbt. —
©oaö «joar im ^eeßen ©ummcr,
©erfeit »erging »iel 3eit,
Si^unber fein [ ei ber S3aub^
@d^unt tt)ieber eigefd^neit.
Unb gricben ^oan fe gefc^Iuffen,
^oan langer ni^ Ärieg gefül^rt,
©er @effe ^oat aU (Sieger
©e e^rijie aneftirt.
^ 48 —I,1i
Ce achten Cragonet Bei Stac^ob. i
(S^b be f<i^lan"(!^cn Dragoner reiten fünnen? —gia, id^ backte »uU, boag ^ätt ber gefä^n. i
Jg)a? ober ^ott t'rf(ä^ f^unt lieber oergaffen,
äßoö im hi^m\(i)tn 8anbe bei 9ia^ob gefd^ä^n?
S)e Snfantric flonb fcfi »ic be SOiouem, !
©er ale @teinme§ ^oat htmmanbirt;
groit o(f be Äönig6grenabierc,
©e ^oan burt mite gccjccrcirt.j
@e fionben bo wie eigetpurjelt,
Äee (Sc(i^boom loan ni^ fcjler fii^n,I
Unb gef(i^uffen ^oan fc, t»ic be Jiroler,
So funnt'ö niü) anbcrf^ wie üurtodrtd gi^n.
Uf eemal reiten be granj=Äüraffiercj
Uf'm S3crge ruf a ganj 9lcgentent,j
(SSiel fein ir'r nernte ni^ übrig geblieben,
3ßu bic mit'm geinbe jufommengerennt).
'<B »oar jufi mf(!bt fleeneö; ober im 2Bi^ma,
Sni Obcrf^t, foamen fe groabe re(^t.
SJiit fröbH(!bem 5Diutte goab a'ö ©ommanbe
:
„5)e a(i)ten Slragoner oor! ^um ©efed^t!"
©0 ging'ö f)olbxt6)ti, bo^ be ^oore fiffen,
@i ouöem Äarjär ging'ö über'fc^ Selb,
©0 ging'd, als müßten fe ^eute no^ reiten
©ireftcmang hii oan6 ßnbe ber SBclt.
Unb a ^urra^ f(i^riegen fe jur Slttarfc,
Sllö famen fe flrarfe aud ber ^bUe ruf,
Unb wie be dauern uf be (Sorben,
Slfu bruf^en fc uf be geinbc bruf.
— 49 —©oae »oar a ®e»ubel unb a ®e^ubcl,
3Ra foag our ©toob ntf^t »ic an Änaul,
Äenn ^teufen funnt ma oom Oejlcrrei(!^er,
Äenn dteittx untcrfi^ccben oom ®aul.
Unb aue'm ©erncngc, auS'm ©ebränge
SKaiJ^t fl(!^ jurlc|te be goa^ne frei,
®c fcinbltd^e iö'ö ; — fünf fein be S;ragoner
5lle tt)ie be Oarc fein fe berbei.
^urra^/ »ie ^oan be fc^läff^en Sungen
51 ©tanbartenttägcr oagerannt,
^urra^, tt>ic l^oan fe be (Sabcl gefc^wungen
Unb be ©tange gepadt mit fidlerer ^anb!
^ie üergoap fei Snfirument ber %tnmpetet,
31 S3eritt ocrgoafi ber Unbrujfjier:
®cr „Slubcreburf" mitfomfl'm„2;uc^ale,"
©ie Rieben et uf a Mraffler.
Unb m^vt a ftc^ gleid^ ald h)ie a 85tt)e,
®cr geitnam Siaöen tDoar oo(i^ nod^ bo,
3lu3'm (Sottet bru^t a'n mit em «Sd^lage,
Unb mit ber ©tanbarte riet a beröo.
Unb lüic be ©tanbarte, ber tuppelte Oabler,
53erIorcn »or, woarfd^ aue mit'm ®lü(f,
'(S ^ie^: Äe^rt, mot\^, 5Korf(^, a g)ucfel üuU@trei(^e,
Slfu rieten be Oefierreid^er jurüd.—
2)oa8 tt)uU ber nie nid) ttjutt ber'f^ öergäffen,
2Boaö im bi^mfd^en Sanbe bei 3(ia^ob gefc^ä^n,
2B{e be fd^ISffd^en S^ragoner reiten unb fireiten
.^oan grcunbe unb gcinbe burte gcfä^n.
4
<»1
— 50 —'@ leite nttottie«. :
5lu3 cm gelbe, aue bcr Slren •
''
Äümmt ber Äratfc^mcr, bcnn '3 i^ö l^eep,
atec^tc fefle 3uti^i|e,
%xdbt em uf he ©tirn a @(!^tt>ce^. •
Unb a fe§t fl(^ ju ber 3Rutter,
©ie fti^t jufi beim ^utterfoa^,\
Unb a jitt fe oan fu trifte, ,
©0^ [c froit: „©u, i^3 ber tt)oa8?"
„(Seit em legten @icge/' \pxi6)t a, I
„.^oa ii) nernte fcene 9iu^,
SDiutter, be ©ebanfen ploogen
Unb [e quäl'n mid> immerp.
Uenfer Äorle, ünfer Seitnam
9Ku^f juirfc^t ei'3 geuer nei.
Unb be Sanbwc^r, bie i^ö topper
;
trifft be Äugel, ie'6 ourbei.
:
^
^ ....._
:j
grifft be Äuget, war mag wiffen,
3Bäm fe f\6) \)oat auöerfä^n;
3»oar ei ©c^Ieönjig ^ott a ®IüdEe,
©oc^ lüär ireep, tt>oa3 nu gefci^a^n. ä
'@ i^0 ber eenj'ge, bdr ftubiert l^oat,
3So men Sungen^ bar Uffjier;
Ollen bil^n tc^ jn>oar geneege,"'
©oc^ bar rooar ber liebfte mir,
Srul ba <Bixteä)en, bie a ma^tc
(Si ber braf^en S3urfd^enfc^oft.
— 51 —^ätf tnfr'e @<i^i(ffoal ban atriffcn,
SWutter, ©Ott ocrlci^c ^oft. --
©oagctt gcjlcm 9la^t im S^rooini
©oag [ei ®roab, ale »fc ba^tc,
Unb bc (S^renfabc l^urt i^
©c^iffcn öo ber ©umpanie."—
Stöoar be ^IfJutter tnßd^t i'n trfifien,
Ober ottcS i^0 ümfufl,
S^b fc no(i^ a SBBörtIa rauöbrcngt,
^mmt ber ©ote öo ber ^ufl.
33rengt an S3rief öom giegementc,
Ober ntd^ »o fenner ^anb ; — ;
;
®enn ju ©»et^ uf em Äirc^^of ";
9lu^t bär fci^unt im fremben 8anb.
n. '
-
SBccp ber ®eier, wo« ber Äanter
Uf ber Äoarte fu(i^en mag,
®oar be ^a^t nimmt a ju ^ilfe,
Sang genug if)i boc^ ber 2:ag.
3Bee^ ber ®eier, ttjoö ber Äratfd^mer
^eutc noc^ beim Äanter töi^l,
(Sc^ur a fic^ bo^ fuji im 8aben
Um ba ^errn jufi nie ni6) öiel. '
3Bee§ ber ®eier, moö ber ©ruplneci^t
SJlurIfen tutt im Äratf(|em]^oof,
Wit bam £)anf(i^trrn, 2Boanrau8jht^cn
(Stiert a'ö ganje Surf im @^loof.4*
— 52 —i
SBeep bcr ®eiex, c^b'd bc groo »ecf ?
Ober boaö gi^t mi^d^ ntfd^t oan,
SJieinc ©tunben tt){^I i^ 'f"fen:
„3»öln>c ^oat be ®Iorf' gef^loan.
8obet ®ot bcn .^errn."
Ifl.
^ott ü«rm ^ir^^ooft^or ju ©tt>et9
@ti^t a frembcr ^tattatooan,
Oangebunbcn [ein be 'gärbe.
Ober löu i^S benn a SDioan?
'© i^ö a fttller ©ummcrobenb,
Äü^Ic melbt fl(^ oan bc 3fia(^t,
SW6(^te jptffcn, rooö boaö gu^rbric^
3loi} ba^ie öumt Äirc^l^oof ma(!^t.
9lerntc fltt nta fcenc (Seele,
Sflernte ni^ fee menfdylic^ ®Iteb,
Ober l^att,,burt jtöifci^'r a ®räbern
S3'3 a 3Rcttf^ nid^, bär burt fntet?
gauter frif(i^e, neue ®rabcr
O^ne Äranj unb 8eic^enj!ecn, *
Uf cm eenj'gen, ftilten ^übel
@tt^t a toeifeö Äreuj alleen.
'@ i^6 a ^elb, bar ^te beöroakn,
So ber 8anbt»e^r a Uffjier,
Uf em Äreujla fit^t [ei ?ioamc,
Unb ber SSoatcr fntet berfür.
'<S t^6 ber orme, ale S3oater,
S)er burt batt ei fiitter 9fia(i^t,
— 53 —©erbe fttiet oan <Su^n'8 fem Qixcaht,
©enn ber tiitb i'm et ber (S^la^t.
Swffiiö wette SKeitcn fit^t a,
gu^r fünf ZaQc immerju,
©cnn ber^ecme li^'S i'm ecmol
Unb i0 lief i'm leene fRu^. —
3^e quietf(|t ber Äirc^^ofgotter
Unb brei SKänner, fc^worigelttbt,
©erretten langfam burd^ a S3ogen,
Sebcr brengt an ©paten mit.
Unb a üicrten nimmt ber Soater,
©enn fei Orm f)oat Äroft unb SKorf,
Unb nu groaben fc mitfommen,
S3i0 a frei, bar t^eure ©org.
Sroan i'n uf iö SBanel brausen, . -
Äenner fprid^t !ce SBoort berbci,
Unb uf ^eemju lenft ber Äratf(i^mer, '
Unb uf ^eemju jic^'n bie brei.
IV.
®i ber ©d^Iäjlng mitten brinne
Mi a. ©örfel, *8 i^« 'ne fJra^t,
Uf fem Äird^^oof ^oat ber 5}oater
gur a ©ul^tt Duottier gemalt.
Unberm frifd^ be»a]c'tten ^übel
©^ISft unb tul^t fei treue« ^erj, .
Unb begroaben Hegen miet i'm
^mä)t unb .^offnung, 8uji unb ©d^merj.
— 54 —5lfu tvauM) iö'ö unb ^etmliCi),
Slfu feierlich üm'd ®roab,
5)enn bc (Sngcl gi^n ömjeediig
3)urt alö @(!^ilbtt)a(^ uf unb ob.
Uf em Äreuje fii^f6 gef(!^tieben,
Uttbbc8{nbcflüjlert'6{lät0:
9lu^ btd) auö im 9Jiutterlaiibc, /
Sunger ^elb üo Ä6ntggrä$.
35m Jtubm.
-sil%V%«^
dt^^knh (bthi^tt.
©e 8obettoe|la.
8eimt p .g>oofa, '3 i^ö odf 8umpe,
Äec gcfunber ge|a broan.
S«^^ ju .^oofa; nu t^r ©täbtcr
S[Jiügt fe boc^ mcint^olbe troan.
8aberö>c^fa, boaö fein .^oofa
gur a ^auer fd^lted^tc^ien,.
'@ [ein be be|ia, 'ö [ein be fefi'pa,
8abertt)C|fa bie fc^tiel^n [(i^ten. —
2Bic tc^ aue 'm 6e gefruc^a,
Unb ei'g brtttc ^o^x nct ging,
8ief ber SJoater ünfa ©d^afet
Sl ^oar ^ttta ^i)laä)ta fltnf,
Unb be ^aHa Wgt bcr ©Srber
Unb be ^oofa bie frigt {^^,
8aber»c|fa fommji 'm ^clje
;
^ee, ^ü<i)^tt\ tt)ie freit id^ mü)^.
Unb id^ flarfte »orm int ^eljc,
(Sommji a glül^n, boaS i^g geioie^,
SBorfd^ bo(i^ juß am ^i^ta ©ummcr,
SBu ber ^elj am »ärmfla i^ö.
Ober meine 8abertt)e|Ia
aJiud^f id^ bo^ nic^ runber jic^n,
'@ »om be befia, '6 »orn be [eP'fia,
Unb fe lie^a goar ju fd^ien.
-- 58 —äUie i^ ging jum Obcnbmoale,
SBurb' t^ urntltdf) auöfiaffirt,
Ärigt' a [c^ie aÄancf)eflertt)eftla
Unb a S3u^, tt)te fic^'3 gegiert.
Ärigtc a ^oar <Stul|)aftiefeln
.
Unb an ujrig fanga Stud,
Oberfc^ bejie tt)orn bc .g)oo[a,
8abertt)e|!a üo em Surf.
3)0 x6) 9J?eine noa^m jum SBeibc,
'@ fein fc^unt balc brcifig ^o^x,
Äooft i(i^ alö öcrnorrter SBrautma
SKir mci ollcrfd^infieö ^oar,
gefieö 8abcr »orfc^ oom ^ir[^e,
2;rug fe burd^ bc ganjc S^',
Unb fe fein bis uf Ut ©tunbe
©ein 00^ nod^ fee wing atjn)ee.
Sa, bic ^oofa tt>il^l i^ oasid^n,
3ßcnn ic^ fette gulbnc ^uft,
©bb 00^ meine Slle urbcrt,
. (S^b boaö ganjc Surf ood^ jujrt.
Unb ttjenn ic^ jule|t alö 8ei(i^c
'<S 8aba ^ingerm ütMa i)oa,
3ie^t mer unb'ra ©tarbeüttcl
3Jieinc 8abertt)e§Ia oa. —
getmt ju ^oofa, 'A t^ö od 8unij)c,
^e gefuttber ge^a broan.
Stt^^ JU .^oofa, nu i^r @täbter
SDfiügt fe bo(i^ meint^olbe troan,
8abe«»e^!a, boaS fein ^oofa
gut a ^auer fc^Ii(i^te^ien,
'(S fein bc befta, '3 fein be fcji'jia,
8aber-tt)e|Ia bic fc^tie^n fc^ien. —
— 59 —
Sßoar ni^ lar ber ©tulpafoöpet,
®ot hmo^xt, a foaf »orm,
©c^unt be ©tulpcn oan a ©(i^aften
2;^oaten'0 funb: a vo'äf nic^ orm,
SBo^n^auö, ©tallung, Ceeöiö unb «Sd^uppen,
OUeö ö)or [purn^agclneu,
DdE bc ©(^cune toor 'n ÄaUuppc,
?ättne rcene ©(!^läterci.
Sßenn fim cnner oagepnben,
£> boag tt)är em rec^t gcaäli,
S)enn bo ^att a ®elb gcf^unben
3luö bam alen SJiaufenäj!,
.^ott fe furc^tboar \)uä} »erflc^ctt,
Öberfc^ iDoar bcfannt ju weit, :.
S)c6^olb f)Oxxt a ganj ümfufic .
,
eenc 3eit bic anb'tc 3eit.j/
^oat fe erf^te etgcriffen,
SBic'ö kfoi^Ien bc ^uUgci,
5Dla rcöftrtc ju fei gäben
©ing ma blupig broan ourbei,
Ober wie a bof a muftc,
-;
IBauen für fei ccgen @clb,
SBuUt a fid^ glci^ urntlic^ jctgen .:;
3Sur a SZuppern, öur ber SGBclL . v
Unb a fo|te annc ©(J^eune
Uf bic de ©teile l^icn;
gufficn fKcilcn et ber 3lunbe
goanb ma fcene a fu festen.
"i.
f
— 60 —;
SKauern, IBolfen, ©purne, ^ofc^per,
9iec, t)oaö tt)oar 'nc »oa^rc ?)ra(!^t,
©oag ma 'g {t[(i^tc SJioal boae ©c^eunbd,
'@ ^ärj im Selbe ^oat gelacht.
Unb ber Siioame ©tulpafoSpcr
Älong nu goar ju lä^erli^,
'ganbbricffoöper ^tcf a blumig
«Seit baut IBau unb anberfd^ ni^.
Unb bo tt)urb' a fhilj, ^up^rttg,
Söorf ft(i^ mit fem 5Rupper »cg,
©oag ma'n gil^n, bo v>ot\6^ aU \px<xü) a
:
3^r feit» öcgcn mi^(!^ ocf — 5)rc(f.
Ober tDte nu be Qierüfte
©roabe würben obgetrotn,
Äoam bo nid) a ©unnerwater |
.^{ngcr'm S3erge ufgejoin?I
.
Unb boö bunncrte unb bli^tc,
Mxaä), [(i^lug'e ei be «Scheune ei,'
Sfiieber brannt fe hii jur ©o^le,
3)0 TOorf^ mit ber ^ra(i^t ourbei.
Unb be 9(iuppern ladeten jl^ eiei
gaufiel, wie boaö 5Kobe i^3,•
^ ©od^ ber 'ganbbrieffoeper jeigte,
f^ ©of a nid^ umfufi fu ^ief
.
'"
SReen ber Sfiupperfc^oft jum i)uffen,
Saut a noc^ ßiel \i)mntt uf.
„e^b id^ ®elb ^oa, wi^I i^ jeigen,
Unb gäng'e ^aucrgutt ood^ bruf."
2)of i'm 'ö Unglücf nif(!^t oanl^otte,
'© ärgerte be 0lciber fd^toär,
Sl^oat a 'd trf(^te 5KoaI fd^unt btrfe,
S^oat o'« ji^unb nod^ öiel me^r.
— 61 —
5)enn '3 »oar ntfd^t ber^inger mc^, '
"
©(^unt »cmi'ä Obcnbe »atcrlotc&t'te
©^rieg a: „3cJcrf<ä^> Seferf^ nee."
©roobe noc^ ber Slren, »ie a
©eine Sonfen üui^I U^ nuf,
3«ö <i ©unnerwater toieber
Uebet fem QJe^öfte uf.
.
Unb bo padt in t>t ©erji»ci»lung,
2Bie a'g foag et flttcr 9iä^,
glennte laut unb platt fe oan, be
SBuIfe : „?Rerfft b' a ©«i^eunbcr, ^a?" —
Secmerf(!^ nee, et flttcn Slengflen
SBoaö ber mtn\6) niä) oHeö tu« !—
Ober ünfer 'ganbbricffoöper
^ott'ö berfieber ntmme gutt,
.Rotten bod^ be 9lupperf^lcute
S^n bei fenncr Slngfi bertoppt,
Unb fei SBoort: „^ä, mcrtji b' a ©d^eunbel?"
Ooä) gehurt unb ufgefci^noppt.
Unb bo blieb'ö juirfd^t im Surfe,
@ptic^tt)oort »urb'8 betnooc^ int Äreeö,
^eute Iabt'6 f^unt fu im »ulfe,
Sofö be ganje ©(!^laftng teeep:
©pürt ma tooad ernb, moa6 em reijen
Äönnbe, tvoi ma. gern möd>t' boan,
®Icic^ icc^t'3 bo : „^ä, meriji b' a ©c^eunbcl?"
Unb bo t»eef ma, wie ma broan.
62
9Bie htt "^mhMtftoiptt mit a ^vipptm
Swnge, gib be 'geife rüber,
@tupp fc gutt unb rood^ [e oan,
(^\h mer ood^ uici SobarffädEIa,
®of ic^ lange rood^a foan.
2)u, 9ienate, tna(!^' bt(!^ fertig,
3Jia4)' bic^ ober a »ing fd^ien,
.g>eut' i^ö ^rmip öur bc dauern,
33ier touU'n ei be @(!^en!e gie^n."
©proc^ afu ber 'ganbbrief!oöper,
9ioa^m be SKutter ht\ em £)rm,
©(i^mude 8eutc olle \>tt^t,
^tS!s) unb 9Jloan, bo^ ®ot berborm.
ÜDo fe ei be ©c^enfe foama, i
SBorn [(^unt oüe 9tuppern bo.
jDo(i^ ber fhtlje Äoöper grüfte
Äaum a @(J>ul§e unb be gro.
%\t\^ bruf ümmt ber 3lorr^eet»(S^neibcr,
OUe 8eute [ein i'm gutt,
SBeil a garn a luftig ©pa^la
9JHt ba anbern mad^a tutt.
Unb bar [priest er|i p a SBeibern,
Senn a i^ö goar ftl^r galant:
„©üben Obenb, lieba 3Beibla."
©rürft ood> jeber morm bc .^anb.
©priest bruf ju a SKänncm gleic^foUe
„®rüp euc^ ®ot, \>i\ ©(|nopö unb S3ier,
— 63 —Srinft o(f unb feib tujKg l^cutc,
"
Äirmtf t^^ am SDurfe l^ter.
'ganbbricffoöper, roo^' ©tgarrc,
2Bie fid^ö et ber Äirmif po^t,
3^ iuf^Ioa bcr fuji be 'gctfe,
gange »irb ^eut nt(!^ gcfpo^t."
2Bie ber fiulje 9)?oan boaö ^urte,
3ßoar a goar entfe|li(i^ groot»,
^tep a ©^nctber loa^m unb pürflt^,
©od^ bar t^oat alö »är' a toob.
9fttep bc Äatfc^e aue em aitaule,
9ltep i'm ooc^ ati ^oa!l)n mict rauö,
SRac^tc ^urttg uf a ^anficr,
©(i^miep fc uf be «Steene nau^.
Unb ber Äoöper ^oat fpeftafelt,
Unb be anbern l^oan gelabt,
S)op ber (Sd)netber groabe mit em
@c^eunIa=Äoöper iftorrl^eet mac^t.
Ober noc^ 'ner furja SBctte
©toanb ber Äoäper bo^ jur 9lu^,
®anj aUeene t>ie 9ienate,
©eine gro, brummt tmmerju,
Unb bruf l^oan fe ecö gefuffa,
3eemer[^, 06) |)crr ^ttma\6) nee.
3Kond>e ftttc ©täbterfeele
^ätt' ge[ä)rie'n bo D<b unb SBe^.
'© SJlecjie ober bo(^ 00 oUen
Sroanf ber Äoöper, — ujrtg öiel;
5)enn fu muf'6 a ^auer ma^a,
SBenn a ft^ xt6^t jeiga wi^l.
— 64 — i ,-
<B(i)mk^ mit Hanta S^oalerjiücfa
SBfc mit hk(S)na Sitfd^crn rüm,
2Boar fd^unt »ie ne 3;impel!täte, i
Unb t»o woar a immer [c^limm. '
Uem a od gefd^cut ju mad^a,
ytoa^m bcr ©(i^nciber 'ö 8id^t jur .g)ani),
gu^r i'm ci bc langa 8ooba,
.^c, tt)ic ^on bie fÄieti gebrannt.
Unb ber Äoöper fd^micf our Sd^redfa
Unb our Slngji [ei ®laöla ^icn.
„.^alft-mir, ^alft mir, i(!^ »erbrenne!
Sßär ic^ od ber^eem geblien."
Unb a fc^Iug ft(^ mit a gäufta,
Soobte, lärmte, fluchte, boat,
Doc^ fei Äöp^Ia brannte Wetter,
„.^err im .g)immcl, \6)o^' mir 9loat^."
3&e brengt ber @(!^enfe Söoffer,
®enn ber Äodper i^ö i'm lieb,
®opt'ö i'm, [c^tt)up<) bi(|, uf a ^udEel,
Sop fee Sröppla übrig blieb.
Stuögeguffa woar iö geuer, —£)6), \m \)oan fe bo gelacht,
©op ber ^iorri^eet'Sti^neiber wicber
.^ott an ^übfdia @poi gemad^t.
5)oc^ ber Äoöper [oft a @(!^neiber
S3ei bcr ©urgcl l^urtig oan.
„^oa iä) ©id^, bu ©d^ncibcrborrc,
3^e fuUjl be'ö lieber ^oan."
Unb a fd^meft a uf bc ©iclc i
Unb ^cebt uf a topper bruf,
©op bar bitt um ©otteö SBille
:
„lieber Äoöper, looö mi(i^ uf."
— 65 —^o6) ber Äoöper merft' a ©(i^eunbel,
^ätt' a goar i»uU tubtgefd^loan,
2Bär ber (gd^enfe nid^ gefumma,
.^ätt' a (S^netber n>eggctroan.
Unb ber Äoöper ^oat getöettert,
^oat gewettert unb gcflud^t,
S3i3 i'm be ^errn SKufifanta
^oan a breifad^ .^uc^ gebruci^t
Äoöper läpt fid^ feemol lumpa,
(^ibt fünf S^oaler glei(| berfür.
,,3&c tttuö bir amol tanja,
S3loofi 'n pbfd^a Sanber mir."
Unb be anbern töor'n'ö jufricba,
Ood^ ber @(!^nelber tanjte miet.
@anj aßeenc bar .^err @d^ulje
9lu^rtc boaömol nod^ fce ©Heb. ^-
^orte üur em Äodper tanjt ber
©d^neibcr bam jum ©(i^oabernarf,
©ar platzt e^b'g bte anbern merfa,
^ien, aU toit a .^oaberfatf.
Uebcr'n fäUt ber 'ganbbrieffoeper,
©eine gro Stenatc ood^.
Smmer grüfier wirb ber .^effa,
ÖUc foll'n berjune no(j^.
Si^unb funnb' ber @d^ulje lad^a,
SBie bie anbern ^oan gcflud^t,
Uf em 6^ur be 9JhtfKanta
^oan i'm ood^ an Zn^fi) gebrucä^t.
Unb a goab 'n »oaö uf S^rte,
^oat an Sinföum gleid^ befo^Pn,
©enn a tanjte blu8 föiajuref,
@eit a breißig miet ei ^oln.
5
1^*
— 66 —Unb fe Wte§a : „Unter @(^ulje'^
<B^vtppa, bo gie^t'ö lujiig ju,
Sinföum tanjt bcr p\xl\i)t Uite
^eutc mit bcr beutfc^a Äu^."
Unb bcr ©(S^urje tanjte 8in!6um,
Oo<]^ bte anbern tanjta mict. '
C) tt>tc bo ba lieba SBciblan
@d>ien iö Äirmtprödla fitc^t,
5)oae woar et bcr @(^cnf a 3wt>el'
3Bie a '3 ganjc 3o^r nic^ i^ö,
. SBeil jur Äirmi^ iebcr ^aucr
Ood^ an S3ii^ma brufgi^n Itcp.
b^ 9iu ging'« ober fefi oan'ä @aufa,
Senn getanit woar toult genug.
9loa^m bo6) bat Sufoata^Äoöpcr
3ebeä ©laöla uf en JRucf.
Wn<i)tt be Sienatc fdiimfa,
'@ nu§t [e ^eutc oüti ntfc^t.
3a i^r grober S^ebingrid»
.^oat i'r goar ecö audgcioifd^t. ,
©od^ h)ic boad be SBeibcr foaga,
SroafS ba SKoan entfe|lid> fc^wär,
3Bic be @d^tt)orjfro^n über'ö ^aöla,
gtel'n [e übr'a Äodper ^ar.
'S)oi) bcr 9Roan öo nton^em SBetbe,
SBuUbe Senner 'd .^ou'n »erae^r'n,
Unb bo t^oat ft(!^ flin! bcr 3tt>etfanit)f,
@i en grufa Äricg ücrfc^r'n.
^tbex f)ieb fu gutt a funnbe
Smmer uf ba anbern nei,
Unb bo »urb'S ju guber 8c^t 'ne
.^übf^e Äirmi^fd^lägerei.
— 67 —(S^b ber ©c^ulje '6 m)t anmiete
Unb el^b'g !o^lj)e^finficr »oar,
S^nbcr md^, wie no^ brei ©tunbcn,
SBoar bc Äeilerei crfc^t goar,
SSloe glerfc, @(!^abelbruramcn
Si^oatcn femm unb ferr nid^ fa^l'n.
Sod^ bcr Äoöpcr unb be SKluppern
.Rotten »atfer Äirm'ß gd^aFn.
S^tutnf aud!
@c ^otten'e bc gaitjc Stacht getrieben,
'@ ging ^ettekoeg mit ber S3ofd^tonfortc,
©er -^ird^tl^urmfeegcr f^lug fd^unt jlebcn,
Unb bie beeben foaßen noc^ fefl unb ^orte.
55iel l^ott a i>tt\pidt, xoeil ber Äifier bcfd^ie^;
©oß a ober be Äoarte oo^ goar nid^ lief,
©oaö tt)oar nid^ red^t öom ^od^ipürbcn.
©er Swittfer SBirt^en, (afu l^if [e befd^eeben),
©är »ar für a .^ärrn berbärmiglid^ bange;
„SBoS tt)irb a odE ^eut für 'ne ^räbig brceten?
31 l^oat nid^ fiubtert, a fimmt ei'S ©ebrange."
Unb fe fofit fld^ a ^ärje, gie^t ju=n=i'm nct,
Oan'm Slermel juppt fin unb foat'ö i'm frei:
„^od^töürben, be ^ird^lcit poffen!"
©oaö brud^t 'n lee 93rin!el auö 'm Äuntcice,
(21 lüoar jufl broan juui ^oartc gäben):
>,% fd^är fe fld^ fürt, fie oerwunf^ene ^ere,
@u|t foU'n mer be ganjen Srümfe bernäbcn
!
SJici ®elb, boaö l^oat a mer obgenumm'n,
?iu il^ö be Steige oan mil^d^ gefumm'n,
Unb an fejcenjwanjiger mad^* id^."
5*
— 68 —©er Äüfier blumig bei «Seite ladete
Unb hnäftt: ©u [uUfi mic^ nii} bemanbern
;
2)ertt)eile jug ber gorr ganj ^ai)tt
Od immer en @tie(i^ noc^ em anbcrn.
91 brud^te 'e mamla, 'ö ÄaüeUe, '6 ©u,
S)e a3a|ie brud^t a unb 'ö 2lp bcrju,
SKotfd^, fejccnjwanjig woar rici^tig.
9lu foam ber @5lörfner jum gorrn gegangen:
91 föUbc um ©ottee SBiUe bo6) fummen,
S)e ©emeene t^ät fd^unt fl^r »erlangen,
Unb etUd^e fangen fd^unt oan ju brummen.
„Unb brummen fe mer, bo fuU'n fe'e ^oan,
S)e |)räbig fang' id^ mit „Srumf auö \" oan,
©ernood^ert mügen fe brummen."
©er Äüfler boat i'n, a föUb'e boc^ luffen,
SSefunberfd^ am Ufiermurgen,
Jg>a fpieltc fid^ ju a grüften puffen,
©e dauern würben für «Spoot fd^unt furgen.
©är ober lief ei be Äird^c nei,
©er Äüfier mufte ^ingerbrei,
Unb a boat a ^immel im ©dgen.
SBie ber ©irfe loam uf be Äanjel gefrud^cn,
©0 woar i'm nifc^t, — foji fd^ien a freebig,
'5!R ^fier t^oat fei ^ärj wuU pu(^en,
©enn 'e graut i'm ^eute fdf>unt öur ber f)räbig.
Ttii a Dogen »inft a'm nod^ amol
;
©am ober »oarfd^ fd^unt ganj eegoal,
91 fd^ur flc^ um fen Xeiwel.
9ht lät a lu0, nu fc^rieg a: „„Srumf auö!"
3a, „5;rumf auö!" rufen be ©pielerbanben,
— 69 —^^d) ober, t^ rufe: „%xi\xmp^, ja Sriump^!" auö,
©cnn ^cute i^ö ünfcr j^cilanb crflanbcn."" —Unb bo XDoax a im ®angc, unb bo ging'ö fürt,
£)cr ÄiPer bar ^oat od immer gehurt,
©er SBirt^en f(!^ien'ö a SBunber.
51 dauern »erging t»uU 'ö fd^impfen unb brummen,
S)enn a ^oat fe ^ßllifc^ ju Äure getrieben,
Unb nod^ e^b a bis ei be §Witte gehtmmen,
SBoar fd^ünt fee Doge me^ troige geblieben,
8aut ttoatfc^ten be SBeiber, be aRänner fad^t,
Slfu fd^ien ^ott' a'ö nod^ nie nid^ gemad^t.
@e gurrten mit 5Kaul unb U^ren.
3)od^ ttjie be ^räbig, bop fe am @nbe, ;;
Unb toit be ®cmeene 'ö Sieb gefungen,
2)0 fniet' a bernieber, bo falt' a be ^anbc,
2)0 banft' a ®oot, bo^'6 em »oar gelungen,'
Unb bo ^oat a'ö gelobt unb ood^ ausgeführt
:
.^oatfeeneÄoartemc^ oageru^rt,
Äec ©piel^en gema(i^t me^ im gäben.
^atneDal.
„SÄänbel," foat fe „breifig ^o^tt
Bdn ber f(^unt beifommen fd^ier,
'@ Silber fimmt, be weisen ^oorc
©uden burd^ a ©ci^worjfupt) »ür
Unb nod^ nid^ im ganjen MhtnSBor'n ber uf fem Äarneijal;
SBiuel S^oaler t^at ii^ gaben,
@äg i6^ fu »oae ood^ amal."
— 70 —,Mai)xe, ma^re, Ttaxiam/'
©priest ber SWoan et guber 0iul(>,
v®u U)oa8 fimmt cm ptten 9J?anc,
äßic i^d) bi^n, erf^t goar niä) iu.
greiltd^ bil^n tc^ f)it ber @(I>uIie,
Unb bcrjune {iulj unb reidf),
Ober fittem ©täbterfhtlje
Ä'immt fd^unt ünfereee m gleic^.
„(Si bc ©toabt jum ÄarnetJde?!
5Ree, »oaö bifi be fer a SBetb
!
^ufl bo^ beinc fuffjtg bde
Unb fuc^ft litten 3ettöertreib?
S3Jär[(!^t be a gefirreö Sftäbcl,
SBär' t^ a ^alarber 3Roan,
Unb boaö !äm ber ei a (Scf)äbel,
äBööb' i(i^ nif^t berwiber ^oan." -
5)oc^ [e ti^oat o %ate ȟrgen,
^ätfc^eln, »ie a jungeö 5)tn8",
5Burnc fireed^eln, fingen [(i^ürgen,
^üb[(^t^un, »u'ö otf ^olbig ging.
8ip'6 ood^ fällen nic^ oan Äüffen,
(Äunnt'8 no^ auö ber 3ugenb ^är,)
©enn fe fproa^, boaö müpt' [e wiffen,
äßoaö a S'arneoal tt)ull toär"?
„.^uft be/' foat a, „fuft fenn Äummer,
3^ öerf^ecc^' ber'n ganj unb goar;
Jreilic^ fein'ö fc^unt nji»cl (Summer,
25of iä) ei ber Duarte woax,
35oc^ boaö »ee^ \ä) nod» wie ^eute,
S)of boa6 SBoort üo „caro" fimmt,
2ßoa0 bc i^ud^gclal^rtcn ?eute
„glcef^" genennen für benimmt.
— 71 —„Uttb boae „vale," boag ber^inger
<Btif)t, bec^U 8ob' mer ocf gcfunt»,
VLxib nu reim' bcr bccbe üDinger,
@iji be ft^c^, bo ^uji b'eS f(^unt:
(g^b ma glec[(^ unb SBurfc^t mu^^ tuffen
Shtr ber goftc ro^tfal,
Xxtibtn [c bc tuUften puffen
;
Unb boaö |)cept ma: Äarneool."
2)od^ fc lief ftc^ tiic^ beli^ren,
®Ieebt im ooc^ recn ni[<^te niü),
aJiud^te nifc^t me^ oon t'm ^üren,
Unb bo enblic^ goab a fid^.
S3ccbc pulten fic^ ufe Sefte,
gurren firacfö uf Staffel nein
3u bam grufen 9iorrenfeftc,
2)oag no(i) ^eute fuUbe [ein.
3Bie fe ei'e ^otel geroti^en,
SBoar ber 3Ragen luberfc^ tär
Unb a ^affiirf, gutt gebroten,
Oafen fe, tt)u ni(!b no(^ me^r;
2;roanfen oo^ »o bäm SBurgunber
51 ^oar @te(^erla furfd^ @elb,
Unb bo ^ptt fl*, (ttw'f^ a SBunber«)
^alt ber Sfiicfer eigeftettt.
Sod^ a ©rüfc^fel woarb genummen,
3Btc fl^'e anberfdb nic^ ge^rt;
@cin jum geftfoal naue gefummen,
'© xf)i reen ni\^tt ni^ po^tt. —Unb ber ©rofd^fer noai^m a ^rifcl,
Sul^r ber lieben .^eemte ju,
©tief fei SBanel ei'ö Slemifel,
©ünntc fid^ a S5rinfel 9lu^. —
— 72 — -|
i
Om [(f)ltef[(^unt, 2;^ierunb3J?en[(^cn,
Ood> ber ©ro[(!&fer et fem ^au8,
®o ^ott'ö Pucfö an [odermcntfd)cn '
Särm im @d)uppen, — 'ö n>oar a ®rauö !—
Äämen airfltd) taufcnb Seiwel,j
SuUer fonnben bie nid)t fc^rei'n,
Unb befi^olbig blieb fcc B^eiwel,
'© müßten tPuU ©efpenjier fein.
Unb bcr ©rofdjfer mdtt ©eine, !
Unb a boat fe l^immel^uc^,
('© n>oar fec @pof ba^ic berbeinc,)
©0^ fc auö 'cm ^ooä)te fruc^.
Unb nu gingen bie jwee beeben,j
'© tßoax a pubelnärr[(!^cö ^oar
;
Sf^iemenfd^ funnb'ö ni^ unterfc^eeben,
SGBär »Uli boaö ©efpenft ^ie tüoax.
2;ä^tig aorn fc ei ber SöuUe,|
SBie ber bitf|ic Cämmcrfc^aanj,
©er ©pcitafel i»oar ju tuUc
Unb bcr SWut ocrlicf fc ganj.
Ober bo(^ bei bam ®emubcl '
@d)lup ma uf boaS ®6)vippa\i)ot,
Unb »ic jnjcc beguf'nc ^ubel
Äru^'e nu au8 'cm SBoin aöor.
Äec ©cfpenjt h)oar nic^ berbeinc, —'@ n)oar »om ©urfe ^a unb <Bie,
'@ tt)oar — ber @d^uljc tDoarf(!^ unb ©eine
5)ic afu rumoort ba^ic.
Oc^, t»oaö »oar boaö für 'nc grecbc,
SBie fe nu berrcttigt »om, —(gigef(!^loofen ttjorn fc beebe,
SBie fc, bof fc rauSgcfo^rn.
— 73 —SHif^t gefä^n unb ntfc^t ocrnummen
Rotten fc Bom 9lorrenfefl; —3Boni [e glctd^ üm'ö. gcfi gefummcn,
Jiorren worn fe t)od> gcaäft. —SiBußtcn'ö ganj genau ji|unt)er[d>,
SBoaö boaö iDär' a Äarncöd,
Ober'fc^ jug [e ntc^ befunberfci^
3u bam @po^ jum jtt>ecten Wal
„9^cc, 3Bcib, [u foan'e ni langer bleiben,
S(i^ fa^'0, bu bijl boc^ ju fi^r franf,
!Dcr ©ufter mup ber »oaö oerft^reiben,
©oaö fufi't mtc^ blug an eenj'gcn ®ang.
5lfu a aJioan bar ^oat ftubiert,
©ar wee^ [c^unt, »oaö jur Äranft geleiert,
SSicl bcffer wie be ©olbamutter,
©ie fript ümfujie SSrut unb ^uttcr!"
@u fproa^ ber SDfl^el ju [cm SBeibe,
Sie lag im ^oo(!^te f^ter wie tubt,
<Bt jtttertc am ganjen Seibe,
SBorb halt »cip unb bale rutl^.
©e nt(ft' im ju, bam gitben SKoan;
©ar jug fi6) fcn ©ootetiefc^rud oan
Unb mad^t ft(^ ^urtig uf be ©trümpe, '
©priemt über SBiefcn unb ©cfümpc.
Sm ©tabtcl t^oat a flinf cn 'fcifen, —©ruf ging a firadg jum ©ufter ^ien,
©erjä^Ifg cm ccgcn, — ('8 t»oar jum greifen,)
SBie'e fcnncr Sllcn i^&t bergic^n.
— 74 —©er ©ulter t»oar fee tummer SWoan,
2)är ^urt ftd^ fei ©emare oan,
Do mupt' a'ö, »oaö bam äBeibe fäl)lte
Unt) n»oö fe [u berbärmli^ quälte.
2t glafd^el noa^m a auö em ©d^ranteu
Uni) guf t)c galcn Gruppen nein,
B(i)xieb uf on 3cbel ei ©ebanten,
SBie'ö tt)uU am beften tönnbe [ein.
©ruf inf(i)truirt a erf(!^t ba 9Koan
:
„äöenn unb fe mi^l be Gruppen \)oan,
Do fc^üttelt mer'fct)e ja rec^t tü(i)tig,
@u wirft be 9J?ebejin erfc^t rid^tig."
•j
^ä franteö äöeib unb ©cfeüttet friegen !—
Doaö feilten em SWict^el bod) ju org,
3cbod^ : ber Dufter t^oat'ö »erfügen,
Unb fu aSiKoan gibt'ö mond)mol ftorf. —Deft^olbig grief a [tili ei'ö Safdjel,
@en SQ3atf^f;r jug a flinf aoür,
S3ejaWte blanf fei S:ruppaPafct)el
Unb mac^t flc^ lieber ^eem ju \\)x.
'<B rooax l)k nid) me^ jum lange facfeln
;
Drüm plo§t a rauö, tt)oarf^ oo(!^ »erflifc^t:
„Du, ^ür', x(i) muf bic^ erft bur(!^tt)adteln,
@uft nu|t be 5Kebejin glee nifd^t.
Unb föUb' btc^ boae rugniren »ult,
Der Dufter ^oat'ö afu gcmuUt.
Dam mtiff' ber ebenjt f^unt porriveii,
'© wirb touU äum gubcn ©nbe fübren."
^])raaj, friegt a ©eine bei a i'oobeii
Unb Rubelt fe wie nid^ gefc^cut,
SSlieb fe oo^l mon^mol ^inger'm Oben,
SGBoae ^oat bar boberno^ gefroit,
— 75 —Unb t^h fc flennte, e^b [e |d)rter,
•öa jioanb ber @a^e urntltd) oür.
3a »ie bte ^unbetur am (gnbe,
2)0 rieb a fi(i^ oergnügt be .:^änbe.
Unb mu(^t fe mit em 2:wbc ringen,
51 gul^p XX io^ be Sruppen ein,
@c mu^t' fe ri^tig nitnber fc^Iingen,
Unb t^oat fc oo(^ beroonc fpci'n.
Sruf ^orrt a füll unb mit ®ebulb,
2)0^ »ie fe ftd^ a lüing berl^ult, ,
®leic^ rudt a bo bam ormen SSeiht
3um anbern Tiol wie tälfc^ ju ^eibe.
5Jl ^ott fic^ uf bie Äur uerfaffen;
3cbennocb noc^ em brüten SOiol, >
2)0 i^oat fe 'ö Oben^uln »ergaffen,
Subt tt)oar fei SBeib bo ro|efol. ,
^a ^otte *ö aßügli^ftc get^on,
31 muff fe ^alt begroaben lo'n,
'Xl^oat fic^ ei'3 Ungelidfe pnben,
2Bär foan a Herrgott benn bcrgrünbenV
©er S)uftcr toam am felben 2:age
Unb froite, »ie'ö ir t\)ät bergi^n
;
„06) l" meent' a, „bie if)$ oller ^lage
S^unber labig; hie il^ö l^ien. —3d^ fc^üttelt' fe reen tt)ie üerrirft; '
•^äü" fe bie ©c^üftel nid^ gefrigt, ^^
3Siel rifd)er mär fe mer gefhtrben,
31 .^immel ^ot fe nu berwurben !" —
— 76
£)dt fdjoft nt$.
Bvi 35raffel im fc^wcin'fc^en ÄcUer
®cmüt^Ii^ beim S;öpl)el SSicr,
3)0 foafen jttjcc [(i^mucfe ^ürf^el,
3tt)cc prciffc^c ©renabier.
Unb mic fc, bo^ fc bo fi^cn
Unb trtnfcn ecö mit 9iu^,
5)0 ftnbt fi^ ju ba beeben
2t S5rittcr nod) bcrju.
Sluö ber grembe vooat a gefummen,
Unb bcreePe für @pof bc SBelt,
®arn for[(i^t a, »ie'e bo unb burtc
SBär' um U Äßppe bePeUt.
©te beeben fproaci^en oom ^iegc,
©0 fiel a'n ei a Sief^htrfd^
:
//3^ fa^'ö cu<^ oön, i^r greifen,
^f)x feit »uU topper unb furfd^
;
„2Boö ober »erb't t'r »uU machen,
SBenn unb 'ö »irb 9lebellion,
^ä, f(^ift i'r uf be »ruber,
^a, ober »erb't i'r'fd^ loon?"
©är eenc fprii^t »erlägen, ^
SBeil'a ^ärjc ttoaö »erfpürt:
„3^ niu^ß ^alt ebent f^iffen,
SBenn ber Hauptmann fommanbirt."
— 77 —2)ec anbrc Qki6) bernäbcn, ' : ,:
35er lad^t unb fprie^t für fl^^
:
„SBoae [entert mi^ \)ie 'd ©ummanbe,
U[ bc »ruber f(^ifi^ttt(^!"
2)0 fprid^t ber ©ritte freebtg
:
„©u btji a ganjcr SKoait;
5Ka mu^ bei §)flid^t ünb ®eJ»ifTcn
£)o^ a .^ärj im 8etbe f)oan\"
Sruf fprid^t ber trfc^te oerbiffen
:
„Sl .^ärje \)oa iä^ ood^,
©od^ tt)är erfc^t perft ei ber ^aäe,
(Sci^ofit uf'6 ßommanbe bod^.
„9Äei Äitmmroat mad^t gärn Slorrl^eet,
®är i^ö fenner ©ad^e gewicf
,
21 fd^o^t nid^; — bodf» tüift i'r a ©runb oodb?
9lu, weil a a Sambor t^e!"
—
»i6eö>etf*e.
©eine fdfiirrte an'n ^<i)miaihipp öür,
©e ^afiern, 'S teoar ünt a 5Kittig fii^icr,
©er f)aficr uf am ©d^emmel foaf
,
3ufl ei ber fd^läpfd^en Bettung loa«, —©0 Kpppt'8 uf eemol oan. „^errein!"
©rei fc^mudte ^ürfd^el träten ein
Unb mad^en i^re ^um|)Iementen:
„93ier fein brei reifenbc (Stubentcn
Unb fummen oo ©ru^'JBraffel f^äv,
©e Äöppe öu^l, be Sofd^en lär.
— 78 —3)efi^olbcn fei ber f)alt fu frei
j
Unb loabcn fld^ jum ^itti^ et. ,
©0 nahmen fe'ö o(f f4>untm^ übel;j
©enn, fai^n fe, aUeene üo ber 33ibel J
Unb »03 ünö ber ^rufcffer foat,
SSo bam tüirb ünfcreeS ni^ foat.
S3er Ringern mic bc Ubertcßtoe!" —
©0 brüber fi^tug ber ©eeger ^toUtot.—
©er ^afler jug an f^tefcn glunfcb
Unb bud^te: „31 foptoaler SCBunfc^,
j£>at\tf), bu gebrot'ncr @(i^ö)cinöhtpp tu,
3^r ^ött>aflic0la oo(i^ berju."
i
©ic aber ruhten fid> bemteber
Unb 'fliegten i^re motten ©lieber.
©er 'gorr fimmltrtc unberbaffen,
2Bie a'n oerleiben fönnbe baö Steffen.
51 »uUt'ö i'n ro^ifoal üerfauern,
©enn ber <Sd^tt)ein3fupp t^oat i'n ju fl^r bauern.
9lu ^ott' a an ©d^abernatf im Äuppe:
(Seine brühte be SRubelfuppc,
©ie ru^ fu fräftig unb rud^ fu frtfc^,
SBic flinf »or'n bo bie brei am Zi^6),
@c muften fic^ ober no(!^ bejtöingen,
(Srfci^t t^oat ber ^ajicr boae SScrfci^el fingen:
„2ld^ fomm, ^err Sefu, fei unfer @aft,
Unb fegne, n>ad bu bef^eeret ^aft." I
©ernod^ert ober ging'S brüber ^or,
SBie »enn'ö gleed^ lauter @(i^lampanier luär'.
Äaum ^ottc ber ^ajier be (Sd^üffel gefal^n,
©0 »orfd^ ood^ fd^unt um be (Suppe gefd^ä^n.
grcilid^ »urmt i'n afu 'nc ^u<i)t,
^ ^oat ober bocl) no^ nii!^ gcflud^t,
— 79 ~^ <Bi)Wdnil\ipp, bu(!^t' a, mit fommfi a U^rcn,
©an fuHt t'r mir f(i^unt ni(^ belu^jrcn. —
2Boe löoarfd^V
©e ^aficrn brud^te a 53roaten.
©ar woax goar [d^utffc^armant geroat^cn,
©ar tt)oat afu fett unb bar tDoar afu braun,
Äcm Äünige turfd^tc ber»ürc graun.
@i a <S(!babeI fu^r ba brei'n bcr ®crud&,
2Bie ©otteö SBort auö'm IBibelbuc^,
(Sc jüngeltcn urntlic^ [<i^unt bemo*,
2Bie uf eemol ber .^crr ^aftcr fproa*:
,M Steffen wi^l ic^ euc!^ gärnc [(^cnfen,
'S)o6) nid^ ümfufie, boaö.i^e p bebcnfen,
Unb »ciliar fufl S^eologen, i^r @a|te,
35cn)eift'e ji^unb, bof i'r btbelfcPc:
SBuHt i'r tt)oaS üo bam SSroaten geniffen,
Sin S5ibclt)crf(^ mul^f jeber »iffcn,
©erbe groabc poft ju bam Äuppc,
©ufi ftmmt eud^ nifd^tc ntd^ für bc ÜKuppe.
SRu befmnt evi6^ ni lange unb jiul^f t mer S5efd)feb."
©oaö tt)oar für bte brei feenc Meenigfeet.
@e ftubicrtcn für ©ciftlic^, boaö »oar »uU tüobr,
'@ tüoar ober »ergangen f(!^unt moniibcö 3ol>r,
2Bu fe feene S3ibel erfc^t goar m<!^ gcfä^n;
3m a ©(l^toeinöfupp f^ien'« bo leibcr gefd)ä^n.-—
©er ^ajier lad^f fl^ ei'6 gäufiel berbcinc
Unb bu^tc getötef, bcr Kroaten tt>är' feine,
Ober a täuf(^te fl^, bär SKoan:
^raaj, jtng ber cene <Stubcnte oan:
„(Sr ^icb i^m ab fein UnfeS O^r !" >^
— 80 —I
,
'© Änfeprfla jug a jlinf aöor,|
Unb ric| unb ta^, boaö U^r woar Iu^3
;
gut ban tooax »uU bc grccbc grup !—
@et 9lupper ladete unb fproa^ |uglctd):
„@r gab i^m einen S3adEcnfirct(i^!" :.
Unb fc^nieb fl^ ob an fuld^cn ge|en,
©op fl(!^ ber ©ide fester t^oat entfc^en.
?tmbepen[ullt'3bambrittcngliden:i
©ar [prod^
:
„(5r öerfd^tranb öor t^rcn ©liefen!"
Unb noal^m ba ganjcn ^VLpp öunt weg,
'9K ^afier blieb nifd^t h)ic ber ©d^red.—
91 !annt' rt(^ !aum üur.33ufl unb SBut^,
SBoarb ecmol »eip unb eemol rut^
;
Unb tüeil a ba <Bpoot nid^ funnbe bertroan,
S)o fing a ood^ ju bibeln oan:
©e Sunfc fd^mie^ a'n ei'ö ©efid^te,
Unb fprod^ nifd^t »etter ju bär ©efd^id^te,
9irö wie boa« SBoort: „St falbte flc!"
3ttt Sinitettt foan olled ))ofi{ten.
©e SWcefler SKüUern, »enn [e bertoad^te,
©a trfd^ten ®ang ^alt, ban fe mad^te,
Unb bär tooar immer unb jebe^ 5i)iol
^ien ci ba lieben ®anfe|ioal.
^orte näber ber ^unbe^ütte
©0 foapen bc Sottern uf em S3rütte. —©oaS woar a SBeib furfd^ gliegebied^, .
'9le beff're ftnb't ma nernte nid^. —
— 81 ~S3etm SiJieejicr ©^miebe, im ©urfe brunben,
^ott fc 'ne jlujie ®oani gefunben
Unb für an X^oaltt oagefooft; —®te xooax no^ jung unb unberooft
Unb toaprig, xoit jcbcs flttc Sßtt%
SBoaebe bei a beuten a ®anfel l^eept.
3)ät ipurbcn @cer ajugefu^t,
Unb Pc nu ood^ uf a SSrütt gebrüht.
@u tump wie [e »oat, fe ^oat bo(i^ geflclf<!^t
Unb fld^ uf a @cern röntgequetf(i^t,
S3i0 bof fld^ bc ©d^oal'n im SBoffer rücften,
Unb be ^m^tn f^unt oafingcn unb ptdten. —
@u lange ober be Sterbe ftiel^t,
2)0 !ennt ma ju boa« alc Sieb:
©op be liehe S«genb für gcwtcp
SSiel tümmer al8 »ie'ö Sübcr i^6;
33ei ber S!Renf(i^^eet räuntt'e jebtoebee ein,
©öUb'ö bei a 5ßie^d^ern anberfc^ fein?
©ar ®oatt6 ging'ö tote ba iungen 9Rüttern,
SGBenn bof fc toortcn fuUn unb füttern
Unb 'flagen i^r leibeeg'nee Ätnb,
@e frtcgen'd foat bo4> goar ju gcfd^toinb.
SJur ber SSBinbel graut i'n, unb our'm ©töppel,
<öe ücrbinbcn ^<i) i^x nithliH) ^bpptl,
Unb'0 gtaf^el mit bam bunten ©toafe,
Soa« l^aln fe für be feine Sloafe.
@e gte^n touU gärne ei'3 ©l^ebette,
Sa, wenn'« od ni^i)t nii) uf fld^ ^ätte.
@e gan i^r Äinb ber Dmme ^ien,
©crweil fe jum Vergnügen gie^n,
SKit anbern fofd^pern unb l^afeliren,
2Bic fld^'e für a flStih nid^ fo^l gc^ürcn.
6
- — 82 —3&t SBürmel mag bcr^ecme ["^tei'n,
i
'© töirb tt)uU ni^ glci^ fei ©nbe fein.—
(Su ma(i^t'e bc ®oanS ood> ^oorenettc.
@e Uff als gang'ö glec(i^ um be SBettc,
SBic'g buttfel tooat, auö'm 9iäpc fürt,
^oat fl^ um be (geet «if^te gefc^urt.
3um ©anfd^e lief fe beim ©eootter
©^miebe. Ärui^ burd^'s ^^fioalgettcr
Unb blieb burt ri^tig über fftaä^t \
Ober fc i^3 nici^ mtf) ttxtoa<i)t. —©c ^ott ft^ !aum no^ bur^gequetfc^t,
Unb rec^t ei'3 SBormc ^iengefletfd^t,
©0 ftel'ö enner alen ^utfel et,
Sof ho6) am (gnbc beffer fei,
SBenn unb fe late fid^ a toing.
Unb tt)enn'3 glee no(i^ afu biefc ging,
(Sc fiel bemiebcr mit oQer SBud^t,
Unb c^b'6 bie orme ®oanö gebudit,
©0 tooar fe ood^ fd^unt maufetubt,
(Sc foag nid^ me^ fce 5Kurgcnrut^.
grü^'f(i^ SKurgenö, toie fc be ©oanö nid^ fanb,
Äoam fc nid^ jum ©d^miebe gerannt,
©c 9Reefier gRüttern, alö twie befäffen?
©e ecei-, foat fe, i)&H' fc »ergaffen,
jDc Sungen olle njär'n obgejhtrben,
Unb ce S^eel goar fd^unt ganj ücrturbcn,
2)rüm fud^t fc bc Sllc übcroal.
3urlc|te frud^ fe ood^ ei a @toal;
Unb »ie fc fid^ a (Sd^oabcn befoag,
SDo^ fc bo nid^ gleid^ ei ber O^nmad^t loag,
©oag tooar i'r fälber nid^ bcrfiarlid^.
Scbennod^, fe t^oat ji^r gefä^rlid^, i
— 83 —@e ffennle um bc lump'ge ®oan3, ^
3lle tt)drf(!^ glee«!^ um a ©u^n, a ^oan6.
Surte^tc fd^naujt fc a SJteejicr an,
31 föHbc bcffer Obad^t gan, :'
Slcr Jöär* bcr fti^ulbige S^cel bobroan,
©rüm »öttt fc t^r @clb jurürfc ^oan.
3)cr SiRccfIcr fhmb ^mmmabig bernäben, -
S)är f)idt m(S} ötcl üom SBicbctgäbcn,
®rüm töic'ö ^tc öom SScjoa^lcn ging,
®o rtep a ((^led^tc 2Bt|c ffin!;
<Bü fleen unb btcfc, löte a tt>oar,
ScbtDcbet ioabcn rocat a 5Rorr.
31 fro§t' ft(^ ^ingcr'm U^r unb fproa^:
„®et5ottcrn, gie^t mit bar Summ^cct bo^,
äBoaS ecmol ftarben fo^I, boaö pirbt oo^,
Unb tt)oaö üertarben \of)h öcrtirbt ood^,
®at cuc^ ju guttc unb ^ürt mcn 9loat^,
@cib fru^, bop bc Äul^ bc @oan0 bcrttoat,
9iu freiließ i^ö boaö ooc^ a Ttalt^x,
SBic toär'f^ crf^t, tocnn'ö no^ tuUcr toar?
3d^ bcnfc nid^ oanS Ungelücfc,
Sßcnn mir bit ©oanö bcrtroat annc Ätidc.
S^r iöcrb't twutt bc ©cfc^c wiffcn,
^it Mixf) ptt' i^r bcjoal^Icn müjfcn."—
©c 5KüUcrn [oag a SRceflcr oan,
©c hmnbc üur @^rctf Icc SBßrtIa foan,
Unb crfd^tc toie [e |i^'6 lange bebu^t,
©0 ^oat fc'd fiuttrig raußgcbrud^t
:
„®eüotter, i^r rcb't mcr »uH »oae ein/
3lfu f^limp funnb'6 fu goar ni^ fein?"
6* '
— 84 —
^tt @(^mieb, bat mai^t' a paditfc^ ®efl(^te:
„©cöottem," fproad^ a, „bei fltter ®cf<ii(^te
3^0 nic^ ju fpoffen; benn luft cu^ beli^ren,
3m gm|icm loan ^att oUeö pofflren." —j
©oae foag fc et, unb bo ie fc gegangen,
@e t^oat fen S3i^men me^ »erlangen.
Unbem>äg3 no^ ^urt ma fe flmmelircn:
„3m Sinflcni foan ^alt oUeS pofjlren."—
(Si ünfem ©utfe im legten ^aufe,
©0 »ol^nf a SKoan unb bär ^iep Äraufe;
^fu genennt fn Alten unb ®ruf
,
OHengen i^ie^ a „ber ^aufe" bluö.
Sei SSürnä^m tooar a, »ie bei ©eringe,
^aft „ber .^crr Äraufe."
@utt bamSinge!
—
8eflanb ^oat ober m\<i)tt uf Srben; .1^a^k futtt'S 00^ no^ anbcrf(i^ »erben,
i
©enn '3 ©d^irffoal falber mengte fld^ nei
:
'@ jug no(i) ee Äraufe ei'6 ©örfel rei. —j
9lu ^ief natürli4> ieber öo beeben
„^err Äraufc." ^k fuöt' ma fe unberfd^ceben ?
@i ünfem Surfe ober bie 8eute j-
©eitt ttid^ 00 gefiern, ood^ nid^ oo ^cute,[
SSo Sulpc fein ik fl^er nici^, 1
Sie f^offtcn gioat^ni' W«n P<^- ':
— 85 —'© fiant» juficment »ur Ära«fe'6 ^aufc,
(SSurm .^aufe nämlid^ oom irfd^ten ^aufe)
ST redetet pbfd^er Sfiu^fboom jianb. —
©er Unbcrfd^icb I009 «f bcr ^anb!
©e l^feficn bän Äraufc (erfci^t für @pof,
©erno^crt woarfd^ [d^unt n{(^ mei^ boa6,
©enn '6 würbe @rnP tufi aus ber glaufe),
@c Riefen i'n ^alt a„9lu^fltoom =Äraufe,"
Unb weit unb fcrcct im ganjcn 8anb
SBoarb lf>a afö „Siiui^^boomfraufe" bclannt.—
5)5r jtoecte Äraufe tt)oar a Äoofmonn,
Unb bo8 »ift i'r ju: „21 Äoofmonn a Soofmonn."
'© {^6 [d^Umm, »enn ber SWenfd^ fcc ©lürfe ^oot, —25ar [(i^Iu^f be S3ube unb »urbe panfroat,
Unb l^oat ftd^ ei 'ncr pnjlern ^ai)t
8lmol fioofjiiUc furtgcmad^t;
Slifd^t lief! a »ie bc ©d^ulben jurücfc. —
^am irfd^ten Äraufe fd^ien'e a ©lüdte,
21 grämte ^^ j»oar über fen Sfloamen,
©ugoar be Äinber, bie be foamen
3um ©ummerfunntige, fc^riegen im .^aufe:
„®räf eud^ ®oot, .^err 9?u^fboom!raufe."
©od^ ^offt a nu uf oUc aihtrb,
S)of a, »eil ber anbrc Äraufe fürt,
©a öerbommten @p{|nom' toürbe üerlieren..
Unb weil a'n partu ni(!^ wuUbe liieren,
2)0 l^oat a ba IBoom, a woar i'm »ertradft,
@t enner 9la(i^t glottmeg gel^arft.
©enn, budjt' a, if)i erfc^t üur'm ^aufe reen ber gletf,
©0 bleibt ber Sfiu^^boom ood^ our'm Äraufe »cg.
— 86 —!
Duorgfpi^en! ©i ünfem 2)urfc bc 8cute
©ein cemol ni(i) t>o gcficrn unb ^cute.
©ie liefen {li) niii) ncdEen unb norm, >
Unb fiffig roit fie et>enft worn,
2)0 fiepen fe ba ormen aJioan|
(SBoaö [o^l ic^ euc^ no(^ wetter foan).
2BeiI a obgel^arft a SSoom »ur'm .g)aufe,
Slobgcl^adftcn 5ßu^|boomfraufe;
Unb'e SBetb, nu benft eud» blu6 bic glaufen,
©ie ^ief be obge^atfte 9iu^fboomfraufen.
©e ©öl^ne unb be Sßd^ter goar ni^ minber:
©e obgel^arften 9iul^fi)oomitraufefinber.
Slfu blieb'3 bei SSürnä^m unb ©eringc
Unb bomict bafia. — ®utt bam ©inge! — "
©et f4ltteitt'fc§e Äetter.
„©cbotter, gelt, boa3 S3;er boaö läpt \i^ [«^ludfen?"
„„2Boö froit i'r bcnn? 3^r fafe ju wie mtt\^ fd^mcdft.
„0(f trinit mcr ni(!^ ju öiel, '0 ^oat feine SKudEcn."
„„Unb toenn mic^'ö rid^tig unberfc^ Siefc^bloat flrerft,
9Jien 5)urf(!^t ban mu^ ii) mir bermietc fiiHen,
Unb euern Srf^tlig bod^ awing begiffcn,
©of Seeflid^ iH fcoaö fo^l be Ää^Ic toiffen.
!ßu ober foat mcrf^ ooi^ int ©otteS SBiUen,
^txx Äantcr, foat merf^ benn i^ biet' tn^ fle^r,
2Bu feeft ma bcnnt a flttee gubeö SSier?""
©er Äanter foag fid^ a ©eootter oan,i
3uirfd^te töuttt a afu redjt ni(i^ broan, i
2Bic ober ber ©eootter »icber boat,\
©0 ^oat a'e Vm iurle^tc bod^ gefoat.\
87
21 fproac^: „©006 35icr i^g aus 'm fd^wcin'fd^cn Äcücr,
3<ä^ fooft'ö ium Secflic^, »ogte broan an ^cUer,
aSeU'S cemol überoU boae bcfie ^ec^t.
©eootter, e^b ^'g t^u oergefTen,
<3ctb i^r im [(i^wein'fd^cn Äeller fc^unt gewcp ?"
©er troanf a tü(i^tig ©d^lücfel unberbcffen
Unb foatc bruf: „„-Do müft' id> wttfli^ lügen,
Sßcnn unb id^ fprad^e, bop ic^ unben »oar.
Uf 55raffel foa^r i(!^ ober jum Vergnügen
Unb na^m mer'f^ S3ier burt unben urntH^ wol^r.
2)enn foji jur ©(i^anbc fßnnf nta fl^'g ju rechen,
Unb 'ö il^S 00^ eene ©d^anbe, m&^t' ma fprec^en,
gur'n cd^ten ©diläfier fun^emol erfc^t goar,
©0^ ma nocf> feemol nt* fnt fd>ö)cin'f(i^cn woar.
SBie gie^t'ö bcnn unben ju, 'S i^6 tt)uU gemüttli^?
SBtc id^ mer'f^ benfc, ti^ut fid^ jeber güttltd^.
2)0(j^ »oaö id^ »uUbe foan, boaö mbä)t id^ l^fir'n,
SBarum bär ÄeCer ju|l ber ((i^wein'fd^e ^ecft?
^err Kanter, i)a foan mic^ ge»ief beli^r'n,
31 i^ \u bo unb burtc ^ien gereeji,
Unb niond^ed 35ü^cl ^otf a ei ber ^anb,
SSerle^tc, bo^ '3 ei em ernt brinnc flanb.
^6) ^oa jÄoar ood^ fd^unt brüber nod^gebud^t,
®anj umtti^ ^oa i^'S bod^ nid^ rauögebrud^t,
'© ü^8 groabe [u, »ie mit ber fd^wein'fd^cn ®ojfc,
SDfiit bar fimmt mei 3Jerjianb ood^ nid^ p ^offe;
Sebennoc^ !oan ma ^ä) boae ®ing berflärcn:
SBenn ünfer ^errgot a worm 9lanla fd^idCt,
©0 i^8 bie ®offc mit am ^ompö gefpidft,
2llS wie a «Sd^weinjloal;. fec'g fan fld^ bertocl^rcn.
2Bie ber gc^popcl il^e ma [oft bcfd^micrt,
3ur Sfiut^, bop ma bc ©tiefeln nid^ öcriiert.
3d^ »if'ö ni(]^, töie'ö beim neuen 'glojicr il^3;
S3ci'm alen »or'fd^ cfu, boae i^e gcmieß. —
% — 88 — •
£)rf mit i>am Äellcr wecf ic^ mtx feit fStoat^,
©cnn t)of'6 burt unten nic^ afu foan fein,
Uni) t)ofi'e jlufl feene ©c^meine brunben ^oat,
5)oag fitt bo^ ooi^ ber oUertümmjie ein,
Unb wenn a »ctflid^ goar »o ^ulftti^ war'.""
©et Äanter fimmelirte l^ien unb prUnb fproa^ unb jum ©eüotter bre^ a ji^ : .
„SSo ©(^^weinen i^e burt leenc 9iebe ni(i^,
3)urt nunber fummen .^errn wie bir jwee beebe,
SerjHel^t i'r? Unb nu merft'g eud^ jum Sef^eebe,
SaSu^er ber Sfioamc, bof a eengtlid^ fümmt,
2)enn woae i(J> [oa, boaö wee^ i^ für befüntmt
:
„2Btc bo^ be SSraf^en no^ fat^ol'fd^e worn,
^ott'g uf em Sume voml i^unbert 'gorrn,
jDie t^oaten burte ei ber ©toabt rümgie^'n,
2113 wie be ©d^worjfroi^n, wenn fe, bo^ fc jiel^'n.
Die oa^en, wenn'e oo(i^ groabe greitig woar,
@e oafien garne ©(i^weinefleefd^ unb SQJurfd^t,
Unb '6 if)i nu eemol unb boaö bleibt ood^ woa^r,
Uf'8 fette gleefc^ bo friegt be Äaßle 5)urf(^t.
9lu ^ott'6 ju jerr 3eit nernt fee beffertSSier,
3Bie boa0, woae aue ber ©^wein| i^6 runbcr htmmen,
5ßo burtpr ^ult'e be ganje ©d^Iäjing f(^ier,
Unb ood^ be 'gorm ^oan'ö aug ber ©^weing genummen
Unb ei a Sioat^puöfeller neigebrud^t.
3)urt l^oan fe 9iä^te lang beifomm'n gefäffen,
©^wcin|'f(!^ S3ier getrunfen, ©d^weinefleefd^ gegäffen.
^oan mit ber SSürgerfd^oft auf S3ranb unb SKurb,
©ugoar amol a'n Ärieg üm'g 33ier geführt,
Uf fenner ©troa^e fufi unb ei fem ®affel
Äriegt' ma ba fc^wein^'fci^en ©d^6p6 ei ganj ©ruf»Sraffel,
5110 roic o(f bluö im 9ioatl^pu0!eller unben,
SJurt ^oat be ganje ©toabt fl^ eigefunben,
— 89 —,
Uni» [(^»etn'fdfieg S3icr W^ ^»tngcn, fc^tt»ein'f(]^e6 tsutn.
®u ti^6 a f(!^wcin'[(!^er kcUtx b'raue gcwurn, —
„©c 'gorrn com Slume fein f(i^unt lange tubt,
Oo^ mit cm fd^tt)ein'[(!^en 33ier gicl^t'e nimmc gutt,
©enn baicrf(!^ wirb im ÄeHer Um gctnmfcn,
!S)o(S) mü bojumol bcr \^mm'\^t xooax,
2)0 i^e bar SfJoamc ^cut nod^ ni oerfunfen,
©ar fennt fcn Süb unb fujiige ©efoa^r.
Äce ®roobf(i^mieb »irb ban nie ni^ anberf^ fd^njeefen,
Unb föUben taufenb ^oa^xt brübcr gi^n,
S)ar ÄcKcr wirb ber fd^wein'fc^e ÄeUer l^ee^en,
©u lange SBulfen über SSraffel jie^n. —
„'@ foan o^nc ban fce SSraf^cr laben,
(fflu fatt xai^ nic^ tx\i^t fu öcrwunbert oan,)
'© fo^l bluö a eenjig Soa^r fen f^wein'fd^en gäben,
2)0 ftirbt gcwiefi jebwebcr brafd^e SKoan.
SBte'ö mit a 3Beibern war', ma !oan'6 ni wiffen,
'<S t^utt mon^e ood) on Gruppen gern genüffen.
Unb mag bo 9Rurgen, SWittig, Obcnb fummen,
©er Äetter i^ aU toit gcbrummelt oul^l,
©urt fi|en fc, bc Älugen fommji a Summen,
©enn unber'm 9ioat^^au8 wirb erf^t jebem wul^l.
©urt ji|t ber Sube frieblid^ bei em ©l^rifien,
31 flenner @^ad^er wirb aȟr gefud^t,
SSom ©urf ber ^auer fl|t bei fem Surifien,
31 ^oat i'm 2;^oalerfiärfe reigebrud^t,
Unb ber ©ulboat beinebjl em ©ioilijien,
@u wirb boag 35rinfel Sraftemeiit »erjud^t; —Od be ©tubenten fi|en ganj alleene,
'9ie ale ?0iobe brengt'6 nid^ anberfd^ miet,
3m ganjen ÄeUer fltt ma nernte !eene,
SBcnn ma ni^ ei a gfirfd^tenfeller gie^t.
— 90 —©urt jl^cn fc al0 »ic t)c eci^tcn gürfd^ten, '
©eloagett im an runben 2;iefc^ jengjltüm,
(Sc t^un ale müßten fe \6)wnt goar bcrbürfci^ten;
©erbcinc gi^t a Srinl^urn rüwi unb nüm,|
Unb bo nei gie^'n a fuffjcn, jwanjig Äuffcn,
3<^ ^oa'3 gefa^n, »tc'ö cnncr auögefuffen!
ÄeeSKenfc^ [d^lät bic bcimÄnei|)en auS'm gelbe,
'<S Icit ^alt bei ban fc^unt eemol fu im S5lutt,
Sßcnn i(^ od bluö bc ^älfte trinfen fßUbc,
3d> tt)ar' gewicf ci enner ©tunbc tubt.|
2)oc^ ban gebci^fe, ban tutt woaö fallen,
Söenn unb fc ^oan amol !cn Sru^jpen S3ier,
aJia fltt'0 i'n oan, wie [e jl^ äjctcrn, quälen,
'$Re Ätanft, bic ploogt [c lange ni^ fu fte^r.
Sefi^olbcn t^un fe gern im ätUtt liegen,
@e fein ber^ceme burt unb unf^ennirt,
©urt trinfen fe fu lange »ie fc mögen,
SBie'ö für an rechten ^urfc^en ^H) gekürt,
Unb wirb i'n »orm, Qki^ jiel^'n fe bo oom Säber,
?5linl pngt boaö leidste 3tMä oan ber SBanb,
35lu« uf em ©djäbcl ^oat fei Äßppel jebcr
Unb uf ber SSrufl fei fc^mucf' ©tubcntcnbanb.
Serbeine fingen fc be ollerfd^injlcn lieber,!
5)of mir iö ^ärj im Selbe ^oat gefucft;
©ran benfen toar i(if bluö, id) ^ür' fe »iebcr,
^6) ^oa mic^ ei bic Äarle reen oergurft!
SKiitunber mad^en fe be beflen ©paffel,,;
Sie uf ber SBelt od ju berbenicn fein,j
21 oUerfdiinflen l^urt x(i) jüngfi ei SBraffcl,{
©är fällt mcr ji|unb groabe wieber ein." i
©er Äanter maci^te ^ie 'ne flecne $aufc,
S)cnn frifc^en Oben braud)t' a ju bar glaufe,
©eji^olben gu^ a bcebc ©läfer öu^l.
— 91 —©0 jiie^en fc mitfommen oan unb tranfen,
(3ld^ woax 'm Äantcr üra bc Ää^le wu^l,
Unb bo berjä^lt a, »oaö a et ©cbanfen:
„2)e ©arfic fomittfi ber ^uppc tt>om ft^r %ucr,
2BcU oUcr ©acferment mifroat^cn »oar,
Unb mon(ä^cr bitfc fcttgcmaji'tc 33rä«cr
@d)lu^ feine Hecne S3ube Hcberf^t goar,
StB bop a blu6 mit (Sd^oaben fttrt^anbticrtc. —©u gutt nu, tt)ie'd ber fleene SWoan öcrfpüttc,
S3erft)ürt'ö bcr gru^c oo(^, unb '0 S3ier fd^lug u[,
©ugoar ber 3Btrtn«t [^tt'«n'f(!^en ^ott'e »crmelbt:
(Su billig fßnnb' a'n nid^ me^ Ion [en @uff,
(Suji gäng' a pleite, fäm' nic^ uf fei ©elb.
Unb »u a fuft furf^ ®loae fej: ®röf(i^el frigte,
2)0 wuHb' a j|i|t partu jaee SSi^men ^oan. —'© tt)är' [c^unt ganj f(!^ien gewe^, »enn bofd im glüctte,
'<S i^ing ober a gru^ groagejeeji^en broan. —
„2118 töie be Äir(i^e ei a Sa3u(!^etagen, «;
©u blieb ber ÄeKer l^alt uf eemol lär,
2)e Kellner brandeten ji^ ni^ ju beflagen,
<Se friegten '6 8u^n unb t^oatcn nif(!^t ni^ me^r.
5)e Slnna') funnb' bc SBürfc^tel felbcr äffen,
5)e 5Wal(!^en2) tt)oar öo oUer SBelt oergäffcn,
2t e(i^tc8 brafc^eä Äinb foam nic^ me^ nunber,
SBenn fl(i^ ni^ ärnt a grembcr ^ien »erlur.
(2Boa6mecnti'rtt)ull? ^ä? SBoar boa^ärntaBunber?fHo^ m'em SScrfianbc fümmt mer'fd^ rid^tig »ur. —
)
„21 ecnjig ÜRol bo foam'g gelärmt, gcfungen,
©tubenten aomö, a ^olbcS ^unbert fofl,
») „Stnna" l^el^en obA l^lefen bie ©^jeifefeanerinnen im fd^weibni^er Äetler.
2) (Sin att«8 gwetgartigeä SBeibäMb, baS ben QJäflen feine SDJaaren anmietet,b ^olb unb §aI6 jum Snbtntarium be8 Äetter« gehört.
92
2Bie freebig fein it ÄeUner bo gefprungen,
3Bic f)oan fe bo uf jeben 2Binf gepo^t, —S)ie ober ^oan jufomtnen, rem jum puffen
0(f blu0 a eenjig ©loaö für j!(^ bcjieUt,
Ood^ boaS noc^ ^oan fe unb'ra Siefd^ geguffen,
Unb '6 ®etb ei lauter ^fcnn'gen ufgeiä^It.
Unb fuft »ersäi^rten fe oo^ ni^ an geller. —©oaö f)oat a ÄeUcrpä(i^ter ^kid) lurirt,
[
81 ^oat|!(^ über 9fla(!^t flin! refcloirt
Unb lief be Äuffe wieber für fey 3)reier.
®leic^ teorf^ »ic fujic, 'd woar bie ale 8eier.
®e»immclt ^oat'6 oo ©täbtern ei em ÄeUer,
5)enn jeber fioanb gepreßt »ie ei ber ^ärbe
31 <Bi)Ool Ut £>ppcl lunnbe nid^ jur (grbe."—
©er Äanter t^oat ba^ie an fräft'gen Bm>©cnn f)a rooax fertig; od ber ©eootter frug
:
„2)0 ^oan fe'ö atfo n)irHi(!^ burc^gefe|t? , ;
3(i^ buci^f merfd^ balc, bof'g afu tsär' fummcn.
3»oar ^oa id^ mon^ea ©pafla f^unt öernummen,
©od^ ^oat mid^ leeS nid^ fu mit boaö bergest,
©eootter, wi^t i'r »oa9, mir fäUt »oaS ein,
3^r ^ott an Sungen fc^unt ei ba öier SWauer«,
Sei mir bo fol^l a nimme lange fein,
J)cnn 5Dteine fprid^t, 'g foan nimme emig tauern,
@(i^irf ber be Sungen ooc^ jum ©tubium
Uf SSraffel, wenn fe ni^ ärnt goar ju tumm."
„Sepp," fproad^ ber Äanter, „^ie t^ö meine ^anb,
©e full'n fiubicr'n, ber^al ber fe uf @rben.
gibeel fein ood^, unb t^un fe'6 mit SSerjianb,
aOBi^rs ©Ott, bo foan »oaö auö *n toerbcn."
— 93 —
'S ^fUtlmmtl.
S)e Sllcn 'flogen fl(^ no(^ ci a gäbern,
SBenngleid^ bc ©unne fd^unt jum gänfict reigucft
Unt) biö ei'8 ^oo^t an' guben SKurgen »ünf^t.
@e ma^en'e red^t; fee SJienfd^ ^oat'e bon für übet,
@e ^oan im 8äben fd^unt genug get^oan;
SGBie fe no^ junge ^uci^en ^oatten unb
©efüge ©lieber, — »eef ber liebe ®oot, ~®o f)oan fe ju gearbt't aU toit jwee 'gärbe.
(9latürli^ »ie jtcee fleene, benn fufi njär'f(i^
'9le 8äge, lööHb' i^ fpred^en: »ie jtt)ec 'gärbe.)
Si&wnbcrfd^ ober ^oan fe ©telloerträter;
©enn feit ber @u^n öo ba ©ulboaten ^eent,
fSl tt)oar ©efreitcr t»oar a bei a SReitern,)
So jlt a uf 'm Slrfer nod^ 'm Steinten,
Unb ^inne ei ber SBirtJ^f^oft t^un'S be 2:5(iiter; —©rei f(i^ntutfe 5JÄäbcl, eene tüte be anbre,
9leen jum Oabei^cn fein fe. '@ i^6 a @toat! —Uemjeed^ig l^oan fe jcbe i^rc 3Bu(!^c:
3m Äül^fioa^l, ti ber ^(i^el unb im gelbe.
@u wil^re be SWuttcr l^oan unb fu i3'g red^t.
„31 5Kabel," fprid^t fe, „boa« mu^f ollee lernen,
Oanfoffen mul^f fe, wu fe twecf unb foan,
5)0^ fe em SWonne, wenn fe ju en frigt,
SBoa« nu|t, unb nid^ blu6 grufc ©ante fpielt."
©ugoar ood^ 'ö Äinbertoorien fd^anlf fin nic^,
Unb bcs^olb l^ott'g jurlc^te bod^ fei ®ubed,
5)o§ oUe So^tc no^ moae ÄleeneS foam,
S3i« bo^ ir'r enblici^ neune worn unb nodi a
9laftl^afel, a fd^armanteS SJiablid^en. —
©e Söd^ter oUc fc]ce »om.ber^eeme,
3tt)ee ©ül^nc »orn ju S3raffel uf ber ©d^utc,
— 94 —Unb cnner f^h)omm, »et tot$*« uf welkem 5Keerc,
Sc „SBoffcrrottc/' ^iep a beim ©efd^wiiicr. i
S3o .^inger=3nbten, tt)u be normen 3Binbc
^arhtmmcn, ^ott a 'ä le|tc 5Äol gcf^rieben
:
3u Uficrn fäm a ^cem, boaö ttjar' gewicp.
i
®c Sllctt ttoomten fd^unt ac^t Sia^te oon f'm,
2Bie ober bof rcen m\<!i)t eitreffen »uUbe,
2)0 goabcn fe bc «Hoffnung ganj ücrlorcn. —. .
©e Älennfic ober, biebe mitten brinnc
8oag jwtfd^per beeben im jtöcefpann'gen 5Bette,
©a=g nod^ ber @unne ^ien unb po^te uf,
(S^b'ö Ufierlammk bale ^opfen tt)ürbc. — j
<Se foag red^t repetirlic^ auö bie Äleene
:
i
31 f(i^loott)eip .^embel ^oat fc oan unb t»oar
@u reen wie frifdjer @(!^nie, erf<!^ gejiern Obenb
^ott fc be SKutter tüchtig eigefceft
Unb mit 'm 2Bo[d)fc^toomp ^nb^ö) rcen obgerumpelt.
Senn ei ber ©^läflng i^ö jebiüebc SBu(i^e|
©ünnobenb Obetiö grul^pc Äinbcrnjäfd^e,
Sc6n)ägcn [a^n [e «Sunntigä a [u »eif auö.;
^
©criDcilc Rotten fl(^ be irfc^ten SBuHen I
Sm SWurgen ufgct^ürmt, aU voit be S3arge,|
Unb üo ber (Sunne foag ma groabc nifd^t.
Uf eemol f(!^rieg be Hecne 33cule uf,
Unb flatfd^te ei be .^anbe, unb be Dogen,
^it ladeten am i't, pur alö loic jaec ©tarne:
„@i^c^ orf, ^apa, ber ^immel ^oat a 8ooc^,
Unb mitten brinnc fpringt bir'f^ Ufierlammla,
?Ra gelt, boaö wirb ün6 fd^unt a ©d^iffcr brcngen?"
Unb boberbcinc jcigt fc uf bc SBulfcn, I
S)urd^ bic bc l^cUc SRurgcnfunnc broad^. i
— 95 —®er 58oatcr fommfi bcr SKuttcr »a^tcn uf, ^
Unb njie fe'ö foagcn, laci^ten fc gehörig. —
©eriöcUc qutetfc^t bc Ringel uo bet S^ürc
Unb ei bt ©tube tritt a grupcs grooöulf,
äBüttfd^t „guben SDfiurgen" unb f»)ri^t fru^ jur SKuttcr:
„©c lange ©d^crfe ^oat a f^mutfcä Äü^folb,
Sl j|u|icg Slcl^maul, groabc tote bcr Ujcc."
©Icid^ fpringt bc Älcene uf, unb wie fe ocf
S5om IBctfd^Ia ^ürt, bo ie fc urntlic^, bof
@c joppclt, toi^l unb toi^l partu pm M^jioal,
Unb fc lä^t ood^ rid^tig fccnc St\x\),
Ser Hecnc |>cmbcftf, biö bop bc ©c^waficr
@c nimmt unb trat fc fingcrnacft jum Äolbe. —
'S^amitk brcngt bcr alt'ftc @u^n 9lap<>ort
5Bom 9lopfc, bcrbe big oan'ö anb'rc ©urf recdbt.
SBcnn'ö bo^ nic^ groabc goar ju ititliü) teoar,
®o lüär a f(!^unt cn 8oof mit nci gef(!^ubcn '
3u fenncr ©d^udfd^rmantcn, bic burt »ol^nt;
@u ober brel^t' a um mit treugem SJiauIc;
®ing ju a 'färben, banb bic §üUa lu6
Unb gunnt' i'n oocf) 'nc flccnc @unntigfrccbc,
(Sc btfcltcn unb tälfc^tcn ci im ^ott)C.
©er 5Boatcr ^ott i'n ^urtig tooaö jum Siorrn,
©enn Slorr^cct mad^t' a gerne mit a Äinbcrn.
31 ficdtc öuHcr 2Bi|e, ouUcr @d>noofcn,
Unb tocnn a groabc, bo^ a gutt gelaunt,
(Sn ganjcn Oabcnb funnb a Siorr^eet ma^fcn,
Unb tiit i'n gurten, hielten {i(i) a SSaud^. —Uf ccmol foam jur Jj^ürc reigerannt
21 truUig SOiabel, be ©d^metfujiern brud^t fe,
Unb ci a SSrubcr ging fe nci unb fproad^:
„Ujiern, ©(i^mccftt^cm, 'gtngficnunbSBci^nad^tcn,'
Serbetnc lauft' fc goar toic nid^ gefd^cut.
96
gUnf ober rannt fe ei be anber ©tube, i -
3)urt brtnnc fd^luf8 ©efd^wijier ^ort unb fefie,
©ie t^oat fc ottc auö 'm 5Räji [(^mecfufietn.|
Sernooc^ert foam [e »iebcr rei unb la^te;
©od^ tote ber @u^n boag ©ing probiren t^oat
Uf i^rem ^udel, lai^t fe nod^ »icl me^r, benn
SOlit 8a^en tooar bte uf be SBelt gefumnicn;
Unb tote fe flc^ nu auögclad^t, bo foat fe,
3)er Äoffee toär' f(i^ier fertig, unb fe fßüben
^f>6) ufliie^n, bof fe ei be Äir^e führen.
31 ©ruber boat fe um be Oppelfdfiimmel, '
5Uu freili(^ toär'n fe jung unb toilbe, ober
^a i^t' iu ntiet, bo fönnbe nif^t t)offlrett.
S)ernoo^ert ging fe »ieber ei be Äu^el.
©oad tooar be ©ide; — aber bie be Sänge ^ie^,
X)te brühte 'ö Süngfie Ijurfefalj öom Äü^fioal
Unb lät'e ei'0 S3ette toieber jtoifdiper nei. —©ertoeile foam be ©ritte, baät' a S;iefd^,
©e @(^oaIen bru^t' fe, unb ei jol^n SDtinuten
©0 troanfen fe jufammen il^ren Äoffee.—
Unitt in niedre.|T
'@ i^6 fauber ufgeraumt im ©d^ulja^ootoe, '
SKa flfe üo SBeitem f^unt," boß geptag i^8. |
©e blanfen Slfd^el fiürjen uf em ^anmt,
©^nurgroobe jHe^n be 'glüge ei ber Steige,[
3Sur oQen Spüren unb im ganjen ^ootoc |
.^oat*6 ^ood^t ber ©c^afcr näd^tcn ufgere(i^t,
31 ^loan unb '3 'glofier reengefagt ber Äü^prinj,
Unb uf a ©tuffen, toie im ganjen .^aufc
Jgtoat a fd^Iootocipen @anb ge^eet mit gleifej
31 toi^'3 ju, bof'6 be groo »i^I fu ge^bat l^oan. -
— 97 —Sm ©tübcl brinnc, bom ctfd^te frcintltc^;
Slfö tote a 3;ie[^btat glanjt be »eifc 3)ielc,
5)c alen SKöbel fein als »ie ocrjünflt,
S)cr 33oatcr |l|t oan fem Älaoiet unb fptelt
'© ^auptlieb: „'Sie fejle «urg ifl unfcr ®ott."
S)enn a ®txCtf>alho<4, bau »erfiie^t a beffer,
SBic moand^er, bärbe bruf fhtbiert ^oat.
©eji^olbcn urgelt a ood^ ei bcr Äird^e,
SBenn bof unb '8 ^oapert um be ÜRufifantcn.
S)e aJiuttcr fl^t uf i^rem »ccd^en ®ruf|ht^l,
S)e |)rüUe uf unb ci bcr ^anb '8 ©efangbud^,
S33u nod^ be frommen Sieber brinne fiil^n
SSom Sfloobcnoa^e unb öom ©ünbenlümmel.
©e l^oat gcbatt; bcrwcile fetn i'r frcilid^
2)e bogen jugefollen unb fe \(S)lummnt. —S)a8 OBerllenn^e ober jie^lt ^ä) uf
2)er 3)icle rfim, befd^eßt fl(]^'8 neue Äleebel
Unb fpielt a Srinlel mit 'm fRero^unbe.
©e padt i'n bei a U^ren, hti em ©d^manje,
Unb jerrt unb jauji i'n, bi6 a fnurrt unb nerrt;
3urle|te Irigt a boa8 ©efinbfd^e bidfe,
©enn '6 poft i'm ni(!^ mel^ uf bie alen 2;agc,
81 \<i)noppt unb trifft a ginger »o ber Äleenen,
(81 f^rjoppte blu8, bcnn beißen htnnb* a niäf).
Shtr ©d^rcrfen ober fung fe oan ju fd^rein,
8118 fterff fe gleid^ labcnbig oan em ©piffc.
©0 wai)tc »uU be SKutter uf. 3bx freiltd^,
@e mußt i'r bod^ a ginger ain unb bloofen,
Unb mit geboUter ^anb em ^unbc bro^'n
:
„S33ort o(f bu, bu, ber tocrn bid^ »icber beifen."
©0 goab fe jld^ unb fpielte ru^ig weiter,
©er 8Joatcr ober fproad^ im @poß ju ©enner:
„.^5? SWutter ! freifl b' bic^ über beine Sod^ter?"
©ie ober feufjte laut unb fprod^ bergegen: '
,3ic Wnnb' i^ odC ne redete greebc ^oan? !"
7
— 98 -!
"• -
©0 la^t a taut unb fing [e an ju nccfen
:
„S)tr fiie^t ber @{nn ^alt no(!^ em ©Iftcn, gelt? .
^ä? ober aiUfi bc '3 £u|t erat balc t5u^l?"
„Slp," mecnte bie, „xö) ^a ir't f^unt genug. ',
SDiei SBunfc^ iö bM, boß {(i^ be ^nber ttO(ä^
51 cenjig üKol jufantmen frieg' im 8äben.
.^eut fein ir'r neunc bo, 'S fc^lt bluö ber jä^nte!
SBu ober mag ber oarme Zeiml f^tt)immen?—
^m Uebfien tt)ar' a fd^unt ©c^anbarm getoürn,
©enn nsenn bär foam, bo faxt'S ©ebrootned unb
©efootneö, unb fiott'8 Sunfe ma^t' i^^ ©oofe.
©eraooc^ert ober hm^t'^ b't'n ci be @toabt net,
©0 touUb' a Äurfd^micb »erben; xoi^i be noc^?
SBeil bie mit gruficn 9leitcrfttetöeln gie^n,
Unb bei a Seuten goar «^crr 2)ufter l^ee^en.
3urle§te i^3 a ©Ziffer au8 i'm »um. !
©u lieber ®oot! ©rei Soa^rc i^ ci fürt, . :!
SBie »irb a ji^unb fiorf unb fräftig fein,
9Ka ö)irb i'm nifc^t üerflic^n me^ ei ber <Bpxoa^c,
SBenn bop a fummen föDbe, unb tt>ie »irb
51 erfc^te fc^worj fein unber em ®eft(ä^teF' ^—
©erjwifd^en foag fc uf unb fproa^: „3Jioan, ^ür' orf
SBoaS brausen rumpelt! Äummen fe f^unt au8
©er Äirii^e, p? ©oaö foan touU goar ntc^ fein,
^^ä ? (Sein'S be ©c^immel ? Sö'3 f(^unt eltt>e burd^ ?
S)e Älie^la fein iu no ni^ eigelät.
Die ^oan gewie^ ni^ uf be ^ufi gedorrt,;
SBerled^tc toär' a bod^ no(i^ mietgehtmmen."
Unb »eil fc flcl> fu firet't mit a ©ebanlen,
©0 ^ält ber SBoan fcfiunt ^ortc öur ber S:^üre,
©e Äinber fpringen runbcr öo ber Äorre
Unb miet i'n no^ a ganj fieefrember 8ätf(i^el,
— 99 —©ans natx\ä) geflibt; o jit obfunt>erf(]^ mi,51 i^e afö tt){c a SWu^r öertranirt unb ^oat
Sin »eipen ©trui^^ut «f mit langen @^leefcn,
SBär mag'ö öd fein? 3e fennt i'n fccnc ©eele. —
©0 tritt be aftutter uf bfe ^au8t^ürf(^tt)ellc,
©ie fängt oan oUcn ©liebern oan ju jittem,
Sicnnt uf i'n ju, bo^ e^b f i'n foan genennen,
©0 fc^reit a fc^unt: „®ott grü^' eud^, liebe SKuttcr!"
Unb leit i'r ei a Oarmen, ^ärjt unb fü^t fe,
Unb über'6 SSadEe ruU'n be greibent^ränen.
©e aJiutter ober läpt i'n nx^ nte^ lu8,
©e ^ält i'n fefi unb flennt unb fprid^t fee SBoort,
Unb wie i'r int)li(i) i^xt Siebe füntmt,
©a foat fe blumig: „®ot fei 8o6 unb 3)anf
!
5fiu ^oa i^ meine Äinber töiö)er oM"Unb bie'0 gcfä^n, bic funnben'S ni^ öcrtoinben,
©e »uf^ten fl(3^ öerjlo^len ü^re Dogen. —
©ertoeile lümmt be Älennjlc ood^ aju
Unb froit: „SKama, il^0 boa6 be SBofferrottc?"
Unb ö)ie be SKuttcr mit em Äuppc nitft,
2)0 fpri^t fe ganj öcrgnügt: „ffta, glceW i'rfii^ nu,
©of sjoti^'n ber .^immel ^oat a 8oo^ ge^oat,
Unb boß i'n 'e Uperlammel l^oat gcbrud^t?"
7*
100
SBenn unb ma tutt ji(!^'ö teilet bcbcnfcn,
'© »irb cnncr bo^ ni^ Hug bobraud.
8är fein be ©troaßen [uji, bc @(i^e«fcn,
S)o fltt ma ncrntc feene 8auö,
S5er aiing, boaö f^e ber füajic Dort,
81 1^6 ur'nar »ic obgelo^rt,
Äec anber SSic^d^, fenn SRenf^fen flfl be,
S)e ®änfc hM, unb a ^ulji^c.
^ftt ie*e fujle; ober ^cute,
2)0 i^8 bc ©toabt gebrummclt »u^l,
SBoae j!tt ma bo für 3Sie^d^ unb 8eute,
'© i^e foji a S3ifla goar ju tuH.
2Bu fttfle blug be ®änfe f^rci'n,
©0 »irb bod^ l^eutc SJhtjlf fein,
SBu fufle fliegt ber ^err ^uljijie,
Sl^e ^eut' a [^mudEeö ©^augcrüfle.
'@ i^e a ©cbrücfe, a ©ebrättge,
@u mond^er Irtegt an Slippenflu^f,
Unb an ©pedtafel maö^t be SDlenge
3ur Si^terfd^ou, boa6 i^& uxnüi(i) qvü^.
3)e ©d^tocinc \6)xti% be Äü^e mu^n,
3)e 'garbe Siegern laut berjun,
2)c U)cen t^un a 33rinfcl pxüUtn,
Unb ttoa6 S3efuffnee l^ürt ma giUen. —
9lu fle^c^ od, toic fe burt^ien rennen,
©c f)remien »er'n fd^unt auögctl^eeU,
5)0 tt)il^I bod^ jcber gleid^ berfennen,
(S^b oo(^ boaö S5c(ie auegetoa^It.
— 101 —Sc 8cutc jcfn ale »ic bc^ejrt, ";
jDo i^6 fee cenj'ger, bär ni^ tc]rt,
S3}ie*e immer »oar, be oUcrtümmjien,
Sie fein im Soabeltt ju^ bie f^llmmjlctt.
Sl grüftctt Ujccn jltt ma fummen, -
$[ i^d umar di wie a .^aud.
2)är toat odf 6lue a S3tinfel brummen,
So nal^men öiele f^unt Steifauö.:
©e .^anne ober ^ält 'n gutt, —S)ie ^oat fcnn fitten ©^neibermutt, ;
©e .^anne if)i a treiflc^ ?K5beI,
Sic [er(i^t fld^ nic^ für bam fem @^5bel.
Serbeinc {ii^t a Kenner ©d^reiber,
55är bilb't fld^ red^t an ge^en ein.
@uji ^oat a Wuß be ^ooweweiber,
.^eut loan a bei ber SS^ierf^au fein, '
Unb !rigt berju an IBil^men @elb.
©oa6 i^e a Omt, »oö i^m gefSttt;
5)0 i^d lieber Ujcetreiber,
2116 »ie berl^eeme 2;raepef(i^reibcr.
„^e, Po| bo, po|! uf beeben ©eiten!"
©e ^engjie brengen fe gcbrud^t.
Tta f}M fe lärmen fi^unt oo SaSeiten,
3)oae fein bir Äeric, nee »erpu^t,
©er oBcrirfii^te fun|emoI,
21 i^e a Stoppen ro|c!ol,
Äec weifee gletfla jitt ma, — nifd^te,^
21 «^8 blu0 »eif »0 purem ©if^te.
^e, toic a »äbelt mit 'cm ©(i^toanje ^
Unb tote a fd^nor^t unb f(J^nauft unb fd^rcit,
Unb ferjengroabc tt)ie jum Jianje,
8eeft grupc, lange ©tretfcn weit. r
— 102 —SBu cemol ^icntritt bam fei .^uf,
©0 gie^t fcc ^olmtn ®roa8 mc^ uf
31 i^6 bcr [(^limmfic unb bcr beftc,
3tt>ceÄcelc ^al'n i'n faum no^ fcjic.
Unb toic nu bic £roiin>etcn Woafcn,
2Bär ie'6 berat, bär be ^remjc trigt?
51 Rätter ei a Saberl^oofen
Unb im ©otetiefc^rutf, f(^unt geflidt.
^n ^engji öo ©ilt>cr, fd^ien gcmad^t,
©an ftigt' a, 'd il^s 'ne töoa^te §)rad^t.
Slfu »oaö loan a immer nfi^men,
51 brauet jid^ ri(!^tig nid^ ju [d^Smcn.
Unb bod^, a ^oat nod^ ni(i^ i8 mcefic,
©c ©tuttcn fummcn ju nod^ broan,
©enn »ärbc brcngt oo ban bc bcfle,
@o^l ood^ bc bcfic ^remje l^oan.
38 [ein f(i^armantc Spiere, boaö, •
'
Unb nfibcr jebcr leeft nod^ tt)oa0,
^i6) am Äalu|>p, od blue a ©c^ampcr,
©oaö i^8 a Henner PKol^amper.
©ic ©tuttcn t^un ccm touH gefoUcn,
'@ l^oat fecnc f(!^Ied^tc ni(i^ berbcin,
©e bcjie ober bod^ uo oßcn,
©oa6 teirb »utt burt bär ©d^immel fein,
©ie goarbc fd^unt, bie i^i »oaS »ärt^,
'@ i^0 ober fujie ood^ a 'gärb,
SBic ma öcrleii^t ei öielen Greifen
Äee j»eete6 l^oat mel^ ufjutueifcn.
Unb erfd^t ber ßccne ^cngji bernäben,
(©er Dpptl fäUt ni^ mit öom ©tomm,)9lu bdr ^oat geucr, bär ^oat gäben,
aßa fltt'0 f(^unt, »ie a pärfd^t o Äomm.
— 103 —SDoae gutta {^« goor flfnf unb \u% M©oae mod^t pd^ annc t&^tt 8u^,
0(t öo bct aJiutter tutt'e xiii) »eid^en,
©oa6 il^6 boaö [(i^timfie gfcbegjcid^cn.
2)c 5Kcnf<!^Ctt möd^f ma [d^ier sjccad^tcn,
SBenn bof ccm '8 SSie^d^ afu gefällt,
©u toarfi bfr blu8 ba Äcrl bctrad^tcn,
S)ärbe i>a fd^murfcn ©d^inttnel l^ält.
Stectt jum SJcrItcben fltt a aus, :1^
©c Soeben i^oat a würfd^ unb Irauö, fc
Unb fcuerrut^ al8 »te a geuer.
'@ fd^eint mir um ban nid^ rcd^t ge^uer.
31 fltt ild^ ^alt fei blooes SBunbcr i
Unb fticl^t berbcine »ic ber SJiorr.
C3i8 jtt ber grul^fcn ^i^m nunbcr
^ängt il^m be Snberlippc goar, •'»
Unb crfd^t bic S«tfe, bic a oan,
Äec gubet gc|ctt ü^e nid^ brban, ?'
^ätt' a nid^ nod^ be Äutfd^emü|c,
©0 tt>5rf(^, afö ^Stt' a goar fen @ri|c.
©oaö i^ö ber ©toalcr öo bam ©idfen,
©enn bam gcl^ürt ber ©d^tmmel oan,
S5Jie ^eute t^oat'e i'm fcemol glüdEcn,
^eut ö>oat^a ber benutze 9Jioan.
^n gulb'nen SSed^er frigt' a goar,
©ar öuUer Si^oalcrjMdEe tooar.
e^b bar jld^ ^:eite? 3ta boaS mccn' td^,
©e ^remfc foam ju goar öom Äönig.
©ar bicfc .&err, boae i§8 a ©d^ulje, '
(Sei mu6)d präbigt'e oUer SBelt; •
giu ^att' a ®runb geboat jum ©tulje,
©od^ ^oat flt^ nid^ crfd^t öerjicUt..
— 104 —Unb glorrtctt fi'n oo^ ottc oan,
SQSeil i)a a Äöni8ö<)tci6 getooan;
SBät' liebet ^ecmgcfo^rn i^unbern;
SQatum? ^ goab nif^t ufdSSeivunbetn.
©CTl^ccme nämlid^ l^ott' a ©eine,
51 f^mudee »arfteö ^auerttjeib,
©e ®5nfc, enten, Mi)' unb ©d^toeine
3)tc ttom i^r liebjier 3rtt»ertreib.
©e [urgte fingen, [urgte »urn;
Unb »ie'ö nu Obenb tooat getourn,
©0 ma^t' fc '0 Slffen für bc Äned^te,
Sin Äoffec für a ÜKoan jured^te.
'© jitel^n um [e rüm jttee bitfe Sung««»
3)0 Iloppt'ö, — bo il)i ber SSoater bo,
@^b no^ bic Älenn aJteen gefprungcn,
Uemormt unb füft a f^unt be gro.
„SBeib," fpri^t a, „^eute troafö amal,
(Svi(i) breng' i^ l^ie ba ®uIb))o!al,
3^^ bi^n jufriebe mit mem ©d^intmel,
'5K ©toaler ober gieb an'n Äümmel."
9eietoSettb.
„©c läuten geierobenb brüben. —„„Sl^ bleib mit beiner ®nabe"'' — Seemerfd^,
©e Äinberle fein eigenirft,
SBic ^übf<!^ fc fci^loofen ein'em ©roafe, r
Site »ie i»ec ©ngerlc öom j^immel.
3)ernäben leit ber .^unb unb fd^no))))t
3m Sroome no^ ba grufen fliegen.
'© fein gorfi'ge S)inger, wenn fe brummen.
©e ^oan mer t)o6) m6) ee'd geflogen?
— 105 — .
Ucm'e ebcttartelt^St mer'f(!^ Iceb,
'@ i^0 ju gubee Sungel is'e,
Äen Gruppen SBoffer foan'e betrüben;
Unb ^ätt'8 be »ottel juj} betroffen,
3d^ ^^ttc touU a ©^merj nod^ flrrer,
SU« ttic flc felberf(!^t. — lieber .^intmcl,
©u a f)oar Ilccne Äinberlc,
SBoae bie timnii) für greebe ma^en!
Sil« Sumfer ^ätt' id^'e nid^ geglecbt —
„Sl foam fo^ oUc Sage loam a, /^-;
8er lannten {!d^ fd^unt lange unb
S3er tooar'n fld^ gutt, unb oo(i^ berSJoater
@oag Ün6 red^t gern tiela|eln,
SGBcnn bof ber uf em Sid^tcgange
UenS ernt aming befpoffen ti^oaten.
5)enn oUe8, »oaS be »octl^r i^6: 5Kenner,
©er ©otfricb, i^6 a prauer SKoan,
Unb oUe ÜRäbcI tl^oatcn eppfd^,
SBie unb ber ^afier tl^oat'e öemtelbcn:
£)e Sumfcr Se^nbel unb ber ©otfricb
Unb toärbc iöoaö bergegen ^ätte
S5ei 3ctten unb am redeten Dortc . . —
!
3u Ujiem woar be ^ujct unb um :
SBei^nad^ten !oam be Siefel fd^unt.
S3er Rotten fld^ berju gd^al'n,
Unb '6 woar red^t gutt, nu l^a' i6f bod^
©n SKenfd^cn, bSr mer'fd^ itani ocrfltt,
©erweilc t^d^ im gelbe bi^n.
„Sfht fatt, bo t^S be ©unne brunben,
e^b id^'8 gebud^t, unb pnfier toirb'g,
2Benn idf mfd^ nid^ a SSrinfel fecbre.
©e 3unge tooar nter burd^gegangcn —9ia, ober '8 fd^obt ju »etter ntfd^t nid^,
aßet ®roa6, boae leit fd^unt uf ber 3loapper,
— 106 —©c Siege läßt |l(^'8 px&^tiQ ^^mtden,
Unb '8 1^3 mcr foji, aU ^M it^'e Äolb
aRitfomm|i bcr Äul^ no^ Sutttr prüU'n.
51 ttJitb fd{>unt poffcn mit ber Siefcl, 'j
'© i^0 ^nit ©finnobcnb unb bo lümmt
31 jeitK^ ^cem »om S5auc, wenn
51 00^ ^oUier f^8 unb a 5Dlccjicr|
61 [cnnet Äranft oertrStcn tutt.!
S)är ormc SWeeflcr! ober itf
31 ©otfcieb loan a ji^ »crluffen, j
S)entt feine ©aci^c, bfe öerf(!^tiel^t a, : :
Unb tDOoe a baut, boad ^ält genncp. '
SCBenn'8 boß'ö nid^ »egcn fenner n>är',
Sd^ werft' fe wirfHd^ no^ nid^ uf ,;\
S)e Äittberle ntitfommji 'cm ^unbe,
2)cnn '0 tutt mer umtli(j^ felber tt>iel^.
©u.obcr mul^p id^'S ebenfi »ogen. —
„Stiegt uf, i^r Äinberle, fite^t uf,
(aJiorfd^, aue 'cm SBäge ma^ bid^, ^unb!)
@tte^t uf, ber SSoatcr poft ber^cemc. —9leib bcr be Oogen, @be»artel,
Unb flenn mer nid^; bu bifi oerfd^loofen,
@ifi be, be 8ottel i^8 fd^unt munter! —3d^ werb' bid^ uf be 9locH)per fe|en,
2)0 lannfl be foa^ren; magfi be, ^5?
S)e Sicfic ««b ber ^unb mitfommjl j
©er Cottel tl^un bcrnäbcn loofen. !
S)u lad^fi fe ober tüd^ttg au8.
„$Ru gudEt bod^ burt^ien, Äinberle, !
SBär fümmt bcnn ^inger'm ^ufd^e rüm?
^ä? !cnnt i^r jic benn ni^? 9iu fatt ocf,
S)c Sicfel fömmt üne ei be Äec.
— 107 —„©er SJoatcr foam getoicf f(i^unt ^em,
©0 muß i^ »uU a Srinlcl rennen,
@uji jie^t a mer a f^ief ©cjlc^te. —'@ gi^t lu^e — nu jl|' mer jUtte, Sunge,
Unb l^alf bi^ fefle oan a ©pruffen,
©er SJoater poft, ber müfjcn i^eem."
Der ^tiioerfttat;fireslati, Itn 3. ;2lit9iifi 1861.
„%x\XQ benn ber Änobli^ bei eu^ S3Iütl^en,
^otte ber «Satan eu^ geriet^en,
Tla<iftt <ui) cmbc ber ©unnenjHe^ -
Slftt »erbre^t unb futterid^,
S^r S5raf(^en? Ober toar't i'r blu«
5lu8 purer greebc üom JBänbel lue ?
„5^r foat mer'[(^ nt(^ ? — ©u meine ®ütte !'
SBoaö ferd^t't i'r eu^ benn? 3d^ pkuberfc^ nid^ au«.
3(^ ^a e(i^tce f(!^Iäpf<^c3 ©emüttc,
5Bo mir !rigt leene ©eelc ni[(!^t raus. "-
/,Unb foat i'r mer'fd^ nic^, bo toeeß i^ an SWoan,
©5r ttirb mer'f(!^ fd^unt berjä^Ien unb foan,
SGBcnn i^ o S3rinfel bammcl unb fd^irgc,
3d^ ^oa uf bSn meine Hoffnung gebaut, i
^ il^e ^alt eemol 'ne treue ^aut. — lii^ir^.'
-
„©u lieber SJoater ®oabeljirge
!
j ;1
3d^ toiß'ö »u^l, freilid^ bifi be üo @rj, ^r
©ei Slutt il^e la^lt »ie öo em ^ed^te, *
Ober U)eed^ wie ^utter il^a bei .^erj, >;•
Unb nid^ jteen^ort wie beim üJicnfd^engefd^led^te,
— 108 —I
iDt(^ Irieg t<i^ am S3oart, o^ lup bf^ httmt^tn,
©crjä^r bu mx%, tüod be ^olbig mt^t,
S)u t^ufl'e gctöicp, id^ brau<^' fee 3ee(i^en,
3^ trau ber fd^unt, »eil bc Sirge ^ecft."
Unb a nirft mit 'm ^pp unb rcri^t mir bc ^anb
:
„9lu fc^' bid^ ju mcr uf bc ©tccnc,
3^ toi^l bcr'f^ bcrjäi^len, »oae mir befannt,
S5er fein ju mutierjilgc aUeene;
Unb t^t ün8 wirllit^ ec'« belaufeten, j
S mag a'8 ru^ig weiter aueplauf^cn. — |
-
SBerbe ©d^ulb »oar oan bam %ttU, boae »ift be?
'@ »oar'n l^alt bc ^errn ©tubenten, oerjiie^ji be?
'(S il^0 nämlid^ ji^unb SWobe geteurn,
(Unb bertoiber toar ttt SKcnfd^ nid^ murm,)
^oat'^ ee'0 uf fuffjig Soa^re gcbrud^t,
50 mad^en fe gteid^ 'ne grufe ßud^t,|
St Subeläum ncnnen'S be 8eute— 1.
©e SWenfd^^eet i^8 obfunberlid^ ^cute,j
®etrutt!en wirb, gegaffen, gelärmt,
8lm 2:age gefd^loofen, ei ber Siac^t gcfd^ö>5rmt,
SBo^be groabe i^0, boaö mad^en fe frumm,
Unb »oöbe Irumm, »enn'S mägUd^ groabe,
Unb froifie bc cmbc enn „warum?"
©0 Wi üm'8 9KauIuff»>errn o(f fd^oabc,I
51 foan ber fecnc 5lntt»ort ^e^n. — i
'@ mu^fi cc ©d^oof fd^unt mit 'm anbern gie^n,
@c Upc näber 'm anbern jie^'n. —@u woarfd^ ood^ l^ic; 'e i^6 fuffjig Soa^rc,
©0^ be Un'öcrfd^'tät ei ber ©(^läfing i^3.
©ed^olb tooar feene 3eit JU öerieiern, i
©enn fe fuUbc nu '6 3«t>cläum feiern. |
'@ woar freilid^ anne p<dit\^t ©efd^id^tc:i
-
— 109 —
(Unb foat, »06 ix touUt, mc^r »irb ni(^ brau8,)
S)ie l^oat fcn SWagcn, fcc ®cfl(^tc,
Unb ^att' fc oo(^ ce'ö, bo fä^lf iVf(^ 3RauI,
©ätwägcn fionb'g üm'ö jubeln fauL
8lue 'm ©ittttc ^ott fl^'e ptond^er gcf^Ioan,
Od bc ©tubcnten bud^ten no^ broan,
S)ie mad^tcn uf ecmol an Kugcn ^loan,
©c »«Üben be Un'oerf(^'tät oerträtcn
Unb tüd^tig für fie jubclircn.
JDoaa ©ing, boag lief fld^ toirflt^ liieren. >
'© gefiel a fingen unb a üetbre^tcn,
Unb ei ber 5lula l^oan fe'6 befd^luffen;
©e t^oaten a S3rafd^en bermiet fen puffen. —
„S)e ©d^lajlngcr nu, weil fe ©eutfd^e fein, :
^
3)ie jeigtcn ood^ bcutfd^c ©ittcn berbein,
@e biffen jld^ rüm anne gube 3cit,
gteigeifier fu gutt als »ie be SDhtdfet.
Unb (üerjei^'8 i'n ®oot) öo bam fd^limmen ©treit,
©e liefen unb liefen eemol ni^i lutfer.
SBör'n '3 gefl niü) über a ^ol3 gefumnten, ^ ;
5)oad ©ebeifc ^Stte fee @nbe gcnummen.
Slfu muften fe eenig toerben unb fein. —
/^Suitfd^te brud^ten fe 'n garfeljug.
S)oae »ar a Quolnt unb a geuerfc^ein .
SSo a gactcln, mc^r, al0 n»ie ma »ertrug.
Unb orm unb reid^ unb gruf unb fleen,
Äurj jcber, berbe ^olbig a SBeen,
S)er foant geloofen unb foag \\^'% oan,
Unb ^otte feine greebe broan. —53luf SSt)^ »oar a gefd^loa'ner SKoan,
©enn fe rü(ften mir ju jl^r ju 8eibe;
— 110 —©c jungen ©ulter, Su'^ijlen unb 'gorm •
SSetbrannten ^ic jum 3citt>crtre{6e
©c gabeln, fu multum öiel, »ie fr wom.©0 tooar mir nid^ »u^I ei bem 9loo(!^ unb geucr.
3<^ »i^rs gefiieH mir l^oat gegraut, - i .
3J?ir morb fu enterf<i^ 'e »oar ni^ geheuer, -
Unb 'a überlief mic^ mit ©änfe^aut.
3^t toipfe ju oHe, bie i'r mid^ femit,j
Ubcrtt)offer i^ö mei (glement, ; '
2>oa8 ftärft mi(i^ re^t unb '8 i^3 fu fu^l,|
•
©oad t^ut men alen ©liebem tou^l. •
SKit 'm geuer ober — luft miä) ju 9iu^'.
Swoar boaa SDftoal ging'S nod^ gnäbig ju, -
S(i^ foam berüo mit 'm tüd^ten ©^rerf; i
5)enn laum, bof be ^errn ©tubenten weg,
Unb bop fe mii) a 33i(fel oerluffen,
®o ^oan fe be gadfeln auegeguffen. —
„2)ie anbern Sage, bo ttjar'f^ noii^ tuöer,
aRir ober »oar a S5rinM »uller, .i
S)e ©tubenten liefen mir a »ing dtu^,i
Unb bo bu^t' i6), jubelt i^r immerju.j
„@i gruben Bugen gie^t'8 Wxi) be ©toabt,
Suirf^te no(!^ bemüt^ig ju guffe,
3ule|te ^oatten fe'e 8oofen foat,
S)o ging'a ei Äarreeten ober ju 9iuffe,
S3ale langfum, bale abroab, i
©e ©troafen immer uf unb oab. I
Unb bc guben brafc^en S3ürgerfc^leit', -j
©ie ^an fl(^ ^erjli(^ mictgcfreit, i
SBie wenn a jeber Seefli^ ^ättcI
Unb a fettes 3«ngel bcr^eeme im 95ette.|
©e liefen oUeS fKe^n unb liegen i
Unb gingen bluS a ©tubenten anood^,
— 111 —Unt) »enn feloamen, j|u^! tote [e [Kriegen,
'-
Dd immer ^urra^ unb SSiuat l^od^!
SBu fi6) ©tubcnten tl^oaten jetgcn,
©0 ttoarn bc SSürgcc gewief berbef, •-
©er .^immel ^ing 'n ouCer ©eigen,
5)oa0 l^urt ma re*t oan 'cm greibengefd^rci.
SKa^tcn bie ^ütfd^cl nu goar an Ulf,
©0 t^oat'8 wie tälf(!^, boaS ganje 9^W; '"
-
©er ©^ufler oergoa^ bo brüber a @^5mmel,
©er S3ctfcr a Seeg ju SBrub unb ©ämmel, ;
•
©er ©(i^neiber liep a ^ttirn unb be <B(i)axe,
©er gu^rnmnn godr a SGBoan mit bcr SRä^re,
©er Äirf(^ner be SWü^en unb be gaUe,
©er SDfiauer 'ö ©(^urjfeU fommfi ber Äätte, ;
©er Söleefier @(i^mieb be rufigc^öllc,
©e n)oar'n ^alt olle woar'n fe jur ©teile.
©oar oo(i^ ber 9laufen!d§r mit ber Äro^c,
©u [^»orj wie a tooar, a tooar uf 'm ^lo|e.
Unb fu tooar'n i'r nod^ a ge^ürig 3;^eel, '
©ie t>otten olle SDfiauloffen feel.
S3efunber[(^ abrett »oar'n \xdli^ bc 9Ääbel,
©enn jcbcr fpudft' a ©tubentel im ©d^äbel.
ma lunnt'g i'n uf 'm ©eji^te läfcn,
SBie 'n üm'8 liebe -^erjcl gcaäfen.
3l\x f^amt cu^ ni^, i^r närr'f^cn ©inger,
(©e SBo^rl^cet ^ürt fr jtooar Urne niä) gärn,)
'© »oar \vinoi} Wetter nifd^t berl^inger,
Unb ©tubenten wcr'n ju grufc .^ärrn.
Äünnt i'r jum 2Äoannc fu en Wegen,
©0 feib i^r frul^ unb luft'8 eud^ begnügen. —
„©u ging i>tf\6) JU \)oiä £ag für Sag, ; : i
SBenn ober 9^ad^t uf ber (ärbe lag,
(Sc^ foan bcr'fd^ f(i&unt nid^ anberf(]^ foan,) >
©0 ging'e ©efaufe erfc^t red^t oan.
©tubentcn Reepen boae : „Äommerfd^." —
— 112 —„@uji fein „bc ©ru^cn" mon^mol närrf^, i;
<Bt tl)m appottt tl^un fe unb l^errfd^,
Sßcim Äncipcn ober, Mm Äommcrf^iten,
5)0 t^oat ^i) fcnncr obfepcriren.
@e ^oan getrunfen »ic jjungc @tuj)cnten,
SBorn S^tüber oUe uf bu unb bu.,
@e t^oatcn tote be ält'jien S3clennten, I
Sebttjebcr »oar lujiig, jjeber fru^.|
©eSungen freiten flc^ über be-Sllcn 1
Unb be SBäter ^oan gerne audge^alen. —;
(Srjc^t um a SKurgen jugen fc au8,»
S)e SSürger foangen fe aus 'm ^aud,
äule^te t^oaten fe mi^^ befugen,
Unb enner if)& uf mid^ ruf gefru^en,
Sl ©Kläger jug a unb ^ielt i'n ^u^,
51 anb'rer l^ielt i'nt a grupeö SBud^, i
Unb »ic a bruf fei Seesen goab,
©0 noa^mcn oUe be 9)Wi|el oab,
Unb bo l^oat a'3 our ber ganjcn SBelt
Äloar unb htutliö) ^oat a'ö oermelbt: i
„„SBoaö ber ©oabeljirge il)i, boaS wifit i'r,
'© Urbilb 00 em braf^en ^l^ilijier, .
©er nif(i^t wie Uberwoffer Intipt,\
Unb fl(!^ berntiete be Seit öcftreibt,|
Ober a ©d^läfinger i^8 a berbein, i
Unb boa6 mag fei grü^tee Sßerbienji »ul^l fein;
$)ejl^olbig »irb a, wie flci^'d gebührt, ,
S3o mir jum 3)ufter l^eute Ireirt,
Unb für en)igc Seiten Ueibt Vm ber 91amcn.""
®lei^ foangen bie anbcrn im ®^ure: Slmen.
S)oa8 »oar ju^ ei ber le|ten fflai^t,|
S)o^ fe mi^^ jum £)ufter ^oan gemad^t,|
— 113 —$1 anbern SWurgen ging'S uf 3oten,
S)urt ^an fc'8 a.v\^liä)t tümgcbrc^t.
55c S3ürgcr l^oan i'n nifc^tc üerbotcn,
©cjubclt ^oan fc »o frü^m fpat;
©tubcntcn fein l^alt pbelc 8cutc.
S<^ Slccbc, bic jubelten no(| ^eutc,
^ätf i'n cnner 'ö 33cjie bcfurgt
Unb Äleegclb a ^oar SSi^men gebürgt.
„9lu »t^t'ö, wie'ö woar, nu gicb bi^ j« gutte,
'© gibccifcin Icit ^alt im [(i^Iäffc^cn 35luttc,
3^^ ober »i^l oan bic 3eit gebcnfcn,
^\u lange, wie fe mir 'e 8äben no^ f(i^enfcn."—
£ i e U e r.
Sttt ZaiU Bi^tt i« tti$»
©c Marc i^3 a fc^murfee S)ing,
5)ar fümmt [^unt feene anber glei^.
®ett)aj:en i8 fc »ie 'nc gi^tc,
S33ic mn^ unb SSIutt ^oat fc'8 ©efic^te,
5)c Dogen bloo, a ßupp fu rei^,
Od ©röfd^cl, leiber ®ote, ju tt>tng.
©e ^anncl i^8 |ufl gruf ni f^ien,
2)0^ reft mi^'3 no(i^ i'r oQcraärte,
©c i^8 fu fan^e oo ®cmüttc7
©u öuUer Sdu^c i^r ©cblütte.
jDoaS toär' a SGBeib fu rec^t fuff(^ ^5rj,
SBa^r^oft'gcn ®ot, mit bar fßnnt'e gie^n.
8
— 114 —
JDc Seite f)oat ig meefic ®clb, , i
33 tpetifie J^ärjc frc{li(^ ood^,
Unb t^u i(i^ 00^ ni(i^ no^ i'r fd^ma^ien/
©c i^ä beö^olb nid^ ju ocrad^ien.
SBoaS i^g be Siebe tt)ie a aiood^?
@elb i^3 ^eut Äönig ei bcr SBelt.
, !.
•
Unb »enn id^ nu a Sarfe »är',
(SSielaeiberei i^ö Särlen'flid^t,)
Swfi »eil mer olle brei gefoHen,
©0 [d^ärf i(!^ leene au3 öo oUen
;
gur'[(^ ^ärje furgt' id^, fur'fd^ ©ejid^t,
Unb oo6) bcr SBatfc^fcr blieb nic^ lar.
©od^ »eil id^ nu fee Särle bi^n;
©en« i\)v ärnbt, bof ic^ läbig bleib'?
gur mi^d^ labt uf ber SBelt blug eenc,
S)e SKield^cn iö'ö unb [ufle feenc,
©ie na^m id^ mer, bic »irb mei 3Beib,
©enn bie i^S gutt unb reid^ unb [d^ien. —
SSerldgettfcet. !
SBoö i^e bir benn, bu Srübctimpel,
©u »orfi bod^ fufi fee fltter ©impcl ..
Unb ii|unb t^uji be goar [u fimpel,
^a? ^oat bid^ avnbc ce'g uer^ejct?
^oat ftd^ '6 SKal^eet uf bi^d^ öerfäffen,
^oan bir be .^ü^nber '3 33rut geiräffen,
^oat bid^ be Siebjic ämt oergajfen,
.^a? ober ^oan fe bid^ »ertejct? .i
— 115 —„^ürt uf iu f^impfcn unb ju hrälcln,
SKei .^ärje t^ot fic^ |alt »er^ä!cln,
'© i^3 f(^unt afu; »oe fßUb' i^'ö leefetn. -
3)oa3 ma^t met Äummcr unb IBcrbru^fi
:
3tt)ce SKäbel l^oan mic^ ci ber 3Ra^c,
3tt)ce (gngcl; feenc if>ö lee %x(x^t,
Unb boae i^d ^alt 'nc f(i^limmc @a(i^c,
©cnn eene no^m i(^ mcr bo(!^ blu^e."
'© il^g ^alt unb 'ö t^e 'ne ccpe ©a(!^c:
®c Blumen blü^'n fu »öunbcrnf^icn/
®er ^immcl i^S fu blault(!^,
Sc ^arf(^fc platf(!^ert ci bcr S3a(!^c,
®c ^örbc groafl am Slanbc ^ien,
JDe Süftc jic^'n fu \qxMj\
S:)t SSccme fii^n fu öuUcr ^Blätter,
31 Säbic^ tötrb am SBter unb gelb,
©c SSägerla t^un 'feifcn,—
2)0 töirb mcr'fc^ ^ärjc »ett unb mtttv,
Unb 'ö fä^U mer bod^ woaö cf be SBelt;
3a, fßnnb* iä)'& od begreifen!? —
3Jiir wirb fu tott(i) um mci ©cmüttc,
3^ ^attc garn unb »eep ni(i^ »oaS,
3<i^ »eef tti^, »06 i6) mecnc; —SfJu fümmt mer'f^ ei! — ©u meine ®ütte!
(21 Sl^ränel rinnt mer goar et'ö ®roae:)
^ätt' iä) od meine Älcene!
8*
— 116 —
©tetel. 1
. ."
i
3c^ foaf unb blicä jum Äfrmifitanj :|
.
3Jict Älopptrumpetcl.|
^cibtbclbum, ^cibibelbutn,I
'
©ing'ö lufiig um bc @a«lc rum.
©0 ^ott'ö fce aRäbcl, »oöbc foa^, !
SBeÜ fcnner feine ntc^ ocrgoa^
;
Odf meine ganj aUccne ^anb[
SSer^erft im SBinfel oan bcr SBanb,'
©c®retel.'
5)0 blieö tt)ul mon^en folfd^cn Son
SOfiei Älopptrumpetel.
.^eibibelbum, ^cibibelbum
®ing'ö lujlig um bc ©aule rum.
Unb ttiuUt' fc toÖLX jum Sanjc ^oan, 1
©0 [oag fc mi^ü) bluö eegen oan 1
Unb fc^lug 'ö cm ob unb tourbc rut^,
'@ i^s ecmol bo^ a trcucö SSIut,
S)c®rctcL
©0 tt)oarf(i^, alö brännt' mer'f^ ei bc .g>anb
9Rei Älojjptrumpctel;;
^
.^cibibelbum, ^eibibelbum|
®ing'6 lujlig um bc ©aulc rum.|
@c foag mi^ goar ju traurig ban,[
fflte, länger lunnb' i^^'ö ni^ bertroan,
<B^mie^ mci Srumpetel oan bc SlJanb,
Unb receipt' jum Ätrmtfitanj be^anb ^2)er®rctel.
— 117 —'€> fdhtntl im ®tttttbe,
^it ^unben im S^oalc im ^ttxdi6)en ®runb5)0 rinnt'« au9 em ©tecnc fu fti\(S) unb gefunb.
Unb toenn unb '0 bämmcrt bcr £)benb ji^unb,
©0 »irb bcr'fc^ uf eemol läbcnbig im ®runb,
©0 fummen be 9K5bel, bo flett'n fc ii(i^ ein,
3)cr Sirtftc bär ^orrt fci^unt im SKonbenf^ein.
©0 fümmt mei @d^o^ unb bo jieHt a fl^ ein,
©e ©i^ürje fu bknl unb i6 ^gel fu fein.
Unb 'e Seibel fu fnopp unb be ßSppe fu nett,
5lfu tDie mei 9J?5beI i^S leene abrett.
@e reed^t met be .^anb unb fe ncdft mid^ atoing,
Unb tt)ic fe mi^ netft unb bo füf i6) fe flinl.
Unb be ®n\^d bie gibt fe mer oHe jurürf,
©08 sjftäbel, bo6 SWäber, bo8 i^3 ^alt mct ®lü(!.
SSu^I SBoffcr \6)ippt fe i^r Ärügcl gefc^winb,
„®ub' ^a^tV unb bo ie fe oo(i^ fürt wie ber SBinb.
33ied jiiUc, mei .&5rjc, unb trieji'-bi(i^ o(f f^unt,
©u trifffi fc ju mume »ieber im ®runb.
*ai aHiiltet feine Siefie.
SBcnn ber SBinb ni^ gie^t, wenn be ^mt fliegt,
@{ feber übrigen ©tunbe,
2)0 lebt mi^'e ni(!^, unb 'ö jie^t unb 'e jie^t
SDli^ nunber no(i^ 'em ©runbc.
— H8 —Unb brunben im ©runbe '^ gör^er^auö
dicä)t jtt>if(i^per Sonnen unb S3u^en,
©oaö fitt afu frcinbH(i^ unb ^eemli^ au6,.
@u a ^aufcl [o^I ma f!d^ fud^cn. ,
,
©er ©oater gbrfier i^e t>taü unb gutt, ^
®utt fein be glinten unb .^unbe,
£)oä) be SWutter i^ö a e^rli(!^ee S3lutt,
3)e bejle gro ei ber Ulunbc.
S)c ^oafen unb 9le^c, bie trifft ber ©u^n,
©cnn a i^8 gefci^itft uf be S3ä]ce, : / '
Unb mit ber goflc fängt a berpn :
2)e lifiigcn aJioarber unb güjrc.
Sebennod^ 'd gicbftc im ganjen .^auö
3^6 mir boaö fafrif(^c SWäbel,
SBie be floare Unfc^ulb fttt fe aus, vi
Unb ^oat mer t5er^ej:t men ©(i^abcl.
©e fd^morjen 2&ppe, '0 i^d goar a ©toat,
'(3 ©eflc^tel fu fanfte, fu frteblic^,
© a S5a(fen be ©rüßel, t>it fc ^oat,
@e fein reen jum Äüjfen, fu nieblid^.
.
' .,.i
.
-
Unb 'ö ©uf^cl, be bloocn Dogen berp
Siel ^cöer alö wie jtoee Mrjen, —Unb fliegt oo(^ bc 5IÄü^le, i^ ^a nic^ Un\),
Sljicr ärger pu^t mcr'f^ im «^ärjcn.
Unb ^eute gic^' ii^, ^eut' l^oa i<f) SWut^,
Uem'S S«»oort t^u' t^ fe froogcn,
Unb mag fe mid^ nid^, bo ^6)i^ id^ mid^ tubt
gur i^ren flc^tigcn Dogen. 1
119 —
aSie i^ Bijtt 'ne »wut touttt.
3^d^ muff i'm gtel^n a Srcmmcl jcigcn,
Ik ^ätf i'n ju Pr görn gemuckt
gur feci^jig 2;^oaler wuHt' ber'n luffcn^
(Su ^ott bcr ünö boaö Sing gebud^t.
31 n>oar,urnär alö »ic a ©^nerfel,
SKa fag i'm jduQ bc Körner oan,
51 fint^tc od afu öur gette,
21 Saufrf funnb ma bruf ber[(!^loan.
S^d^ joaf i'n uf, (a kga 35rinfel)
®cr SWeefier füllte bo unb burt,
Unb a gefu^l 'em, benn a lobt' i'n
Unb ^oat nid) üb'r a ^rciö gemurrt.
„'@ i^e a f(|armantcö 'B'^^t," mcent' a,
„'@ gettmad^cn, Sumfcr, @ic öcrjiie^t'8,
^a? 9iä^m' [c mit;c^ »uU ooc^ ci'ö guttcr?
S3cbcnf fc fl(^, ücrlc^tc gie^t'g." ...
31 frigtc meine .^anb bcrbcinc,
'@ aoar freilici^ ©pof unb wicber nic^,
3^d^ wif nid^, tt)ic üm'S .g>erj mer tourbc,
3)c Dogen fd^lug ic^ unber mi^d^.
Unb c^b i^d^'0 i'm nod^ Ȋ^ren funnbe,
2)0 ^ott' x^ fd^uttt a irfd^ten @d^mo§,
Unb ei^b i^d^'6 nod^ red^t puffen htnnbc,
3)0 ^ott' ic^ [c^unt men [c^ünjien @d^o|.
— 120 —31 S3tcmmcl lief htx jii^n im ©toUe
Unb ci bc ©tubc troat ber nci,
©er SSoatcr ^otte nif^t bertciber,
S)e SKutter goab a ©5gcn bret.
©0 ttjor ber ccnig. — Uebermurne,
Suti^^cifa! bo Juirb ^u]ct gemalt,
25er ^6)t i^ ju [d^unt gebarfen,
©er S3rcmmel i^3 ju f^unt gef(!^kd^t't.
Sengfirüm t50 oUcn jungen SCBeibern
.^oa i^i) btxmod) a [d^ünjlcn SKoan,
Unb ^a, ber SWeefier glecf^er nämli^,
©0^1 00^ 'ne fd^mucfc SWecPern l^oan.
Cd fee ©ef^enfe nd^mtn.
Sl gab mcr oüe6, woi i^ i^ tt)5llbe,
2Bär'f(i^ anne Äate ooii) oo ®ulb, -
51 ^oat'8 iDuU, ober oo [cm ©elbc
Jpoa i\)(i) no(i^ nie nifd^t f)oan gettuöt.
Sl ma^te mir fd^unt öiel ®cf^en!e,
Unb jlarff fc mir »erl^olen p,©e Slingcl ober unb ©e^enfe, '
3^^ f<^itft' fem »ieber ^cem partu.
(grfd^t jeSmol fäianlt a mer a Äüffcl, i
SBie pu^t' mer '8 ^ärje bei bäm ®Iü(f,
Unb bo^ befoan il^^ mif)^ fee S3iffel,
Sl^^ goab i'm fei (Sef^enf jurüd.
— 121 —
„Unb !ümmt bcr £)t»ent> unb \6)mt bcr SKonb,
S)o gie^t'6 oan bc ©oartenmaucr,
©urt jliei^t mei ©d^o|, ('e {1^6 9iiH)perf(l^ ^onö)
©d^unt be I5ngflc 3ett uf bcr Sauet.
„Unb nähten gcjloanb a'8, tote gutt a 'mer töär',
©ujl furcht' fl(^ bar narrfc^c £et»el,
33Iu3 e^b a mif)ä) 006) jutn SBeibe nimmt,
3)0 brüber blieb id^ im ^mirotl" ä'
Unb wie ber Slnbrca««Obcnb foam
®o tt)uUt' fe'6 partu ^alt »iffcn,
©eji^ben ^oat [e fi(i üb'r a Äup|)
S[ ceg'nen Sotfd^en gef(i^mifTen.
®cr %n^ unb bär tpicö jur Sl^üre nauö,
5)0 »uff fc'8 8lei(!^, bic Äleene;
SBic'ö gru^joa^r loam, jle nmrbe '8 SBcib
53om .^onfe unb fu^e fecne. — v-
©e ^ott'ö i'm gefoat, ^eut »är'fd^ i'r re^t,
^eut fönnb' a't Ißf^en, fei geuer,
S)e SJhJtter lag, bcnn 'e Ȋr' i'r [(i^Icd^t,
Unb bcr SSoater gang ei bc ©teuer.
Unb fßUbe be Sl^üre ocrfc^Iuffcn fein,
©0, foat fc, wfirb' a'8 jduH »iffen:
©ar 2B5g gang' 006) jum ganjlcrle nein,
^eut würb' a nid^ rauegefd^miffcn.
— 122 — i
.
gRem gricbcl brummte bcrÄupp ni^ wing,
21 teoac als njic im Sufcl,i
Unt» töu a jioanb unb i»u a ging,
<\ 51 bu(|te bluö oan bc 9iufel.
S)5r Sllc ttjoar a »erbommter ^joon,
S)oaö tt)uftc mci gricbcl goar prächtig
31 f^oat i'm jeSmol a ^ucEel Woon,
Unb ^icb i'n goar niebcrträd^tig.
5ftoc^ ^eutc judft i'm fei .f>ingert^cel,
Siel fi^limmer judftc be Üthe,
©rüm iDoar a lufiig wnb Ireujftbeel,
2t [(i>ur ji^^ nif^t öm be ^iebe. —
Unb be ©unnc t»ic^, unb ber griebel fd^li«!^
@i|)(J) unber'f^ Äommcrfanfler,
@uji ttJoar a toaprig unb furzte Pc^,
.^eut bu^t' a oan feene ©efpenfter.
Unb Ringer i'm, bo jioanb fei Äne^t,
©an ^ott' a mictegenummen,
S5ofi a'3 ^urtig tt)icber ei'e ©leid^e bra^t',
aSar' tt>oa0 berquare gelummen.
21 fßUb' i'm l^elfen jum gänfierlc nein,
('© moor üben im xx\6)ten ©tudfe,)
Unb wenn unb *e fßnnbe nic^ anberf(^ fein,
®o föUb a'm fti^n ftotte 35u(fe. —
©är griebel fd^ielte jum ®iebel nuf
Unb mai^te a tump ®eflcbte.
Uf ecmol, toie fd^unt oUed f(!^Iuf,
SBoarb'ö enblid^ bruben lichte.|
— 123 —t
<Sc ma^tc uf unb fe gutfte aöur, , , ,
.
llnb pifc^pertc letfc runter,
3)of bcr griebd \ä)iet a 5Berjianb »erlur,
^a? 2Boar boaä örnbe a 333unbcr?
31 fproang »tc a Sicö^^ö^t* ^vnt
U[ Äncd^t'e [cnn brcctcn MdtnUnb langte nuf. @u \^xeax »ie'g ging,
31 bud^te, '0 müft' i'm glücfcn.
3Rit a ^änben ^ott a pr 9iut^ berparft
©er Sflufel i^r SBIumcbratcl,
Unb goab jld^ an <S^»ung, bo ging'?, bof !narft,
.^err Scemerfc^, bo broac^ bcr S3ättel.
Unb ber griebel fiel unb bc %bppt annoo^,
'@ »oar goar a iuUti ®efra(!^c,
3lm Äuppe ^ott' a fu nton^cö 8ood^,
Unb glcnnc »oar na^nbcr xok ia6)c.
81 funnbc nt^ uf üur lauter ©d^märj,
2)cnn 'ö fiadt i'm tm Unfen IBecne;
3)e 9iufel flennte, boaö treue ^ärj,
'© berbormt fe tmraeranncenc.
6m griebel ober »erging be 5^ufl,'
' .
@e]c SBu^en loag a im S3ettc;
@ie ^oat ftc^ an anbern nähmen gemuft,
^uur »agen tarn bunnerf^cn ©rette.
— 124 —
aSie bet ^ond an Knbetn Bei Tt benoif^t (oat
Sl traut i'r ni^ rcd^t, benn a fcnnt fe f(!^unt,
@e {^8 öeri{ebte6 ©ing,
Unb »enn fe'8 »eef, bof& ber .^on8 nid^ jltt,
@c lof^pert mit jcbem atüing.i
@c i^oat i'n hexpadt, bc (Siferfud^t, l
Unb üm'e ©unfein, bo treibt'« i'n fürt,[
51 \i)k^t jiooffiillc jur Äommert^ür,|
Unb bo ^oata'ö grunbeegen gehurt: i
©0^ fc ri^tig an anbern bei jld^ ^oat, '
8ln Äartc bei P(^ öurflcdt!
21 ^urt'6, tt>ie fc miet'm tSlf^t unb finbf(!^t
Unb wie ^a jld^ miet i'r benedft.
„Unb mo(i^'a tt>ie bc tciCft," fu fpri^t fe gu i^m,
„©u atgiel^ji mer ni^, mei @c^o|,
.^eut joa^I iä) t)tf\i) au3 bei »erbiented 8u$n
gur fu mond^cn gejtol^Iencn @ä|mo§.
„©u ^ufl mtd^ gequält bei Sag unb bei Sfiad^t,
Unb bu ISf t mer unb lä^t mer nid^ 9lul^,
©efio^Ien ^ufi mer mei rut^eö 33lutt,
Unb gejto^len bc 6^rc berju. I
I
„©oae, »03 jid^ mei ^onö faum benfen foan,
SSiel fd^ilgemol ^ujt b'ber'fd^ begudEt.
• ©u nomji ber'fd^ rauö, »oaö i^ femnid^berleebt,
3d^ fü^l'ö nod^ immer, »ie'ö judft." —
Unb braufen jiic^t a unb ^ürt'6, ber JQoni,
glinf mad^t a bc 9lärre frei,
Unb wüt^enb, wie a nod^ nie niä) gcwaft,
@u ftürjt a }um Äämmerlc nci.
— 125 —Unb a fennt jl(i^ m(^ me^ unb a prüUt unb f(i^teih
„^5, ^oa iti) t>x6) enbli^ bcrwif^t?
^aUunlc, ^alt fiiU, bu otgtc^ji mer d^, "
5)ci Satten ücrlang' i^, fup nifc^t.
„2Bu jiedt bei S)ingri(^, .Karline, wu?!
SKit'm Secfcin iö'ö nu »urbct!" —5)ic ober f^reit »ic gefpi^t unb rennt
Od ^urtig ei'ö Sßcttc nei.
©cnn fe poanb »ur'm 8t(^t flooJpngernatft,
^ott (l^ nif^t Orgeö gebüßt,
5luö 'm ttjeifcn ^cmbel ^ott [e jt(i^ blu3
51 [(i^njorjcn glug auSgefuti^t.
9Ru fa!^ i^'ö bo^ mit ccgncn Oogen,
©c i^6 nt^ mci^ fce recner S3urn,
@e tanjt fd^unt »ieber mit bam <S(i^rüffeI!
SBät' nid^ fur'fc^ Slergernip a Äurn?!
3)e ©oHe tutt mer übcrfliffcn, ; v
Scbcnno<i^ toar i^ laut ni^ murr'n,
SBenn unb i^ tüi^I fc ^ie belaufd^cn. —©coottcr ©c^cnfc, no(]^ an Äum!
5Ru P|t a miet i'r uf ber SSanfc,
31 pifd^pert fingen, pifd^crt öurn.
2)0 mö^t' cem bo^ ber Sra^e anplafen. -
©cootter ©^enle, ^oat'6 len Äurn?
81 ftree^elt i'r urnar be SSarfcn
;
©u treijic bifi be f^unt gcwurn ?
9la »ort, Patron, iä) warb' berf^ geigen;
©eootter, no^ an fräft'gen äwcn.
—• 126 —®oar ^ärjcn tutt a fe unb füffcn?
©oaö i^3 bod^ urntlid^ reen jitm murr'n;
^\)6:i aar cuc^ f^unt he 8ufi öcrtrciben,
(Steigt mir ju Äuppc erf<!^t ber ^rn.
2Boa3? unb fc f)oan ^6) \6)mt ocrInt(^en?!
2Bu i^0 mci ©toab bcnn mit em Änurrn?
3(^ [^tüg eu(;^ garn a Saft jum Sanje,
SBar' nic^ ber Äurn— mei SKeefier »um.
SBciBet naBma, boaö fufl't t>ieL
Oolkslitb ans hm i^diünoner firtift.
9?ü bo bleibt mer t>o6^ »om 8eibe,
Steber bleib iö) noc^ a[u,
25enn töoaS ma^' i^ mit em SBeibc?
lieber bleib ii) noc^ afu.
2Bo3 ic^ mit ber ^anb berfpinne,
S^ö fer mei ?Bfiaul oicl ju »iitg, '
Unb be SQScibcr [c^mär'n ne bünnc,
'@ SBeib i^ ju a treuer Sing.i
OUe Soa^r an neua MittelI
Unb an rut^a ©unntigöroof ! I
^oai ma'ö nee, fa^l'n eem bc 5!Jiittel,
©a^n fe pnfier wie a 35oof. ,
^eurn unb nautfc^a, fluc^a, brumma.
®an eem fee gefreute« SBurt,
(Sc^eU'n itnb fc^imfa lange ©tunba,
©anje SGBuc^a immerfurt.
— 127 —©erfa fc fcn Äoffcc fo(i^a>
D bo mer'n fe gramlii^ fein,
©i^t ma 'mol an S3ranntt»ein trinfa,
Äri^t ma'3 ei be graffe nein.
Äömmt'ö lierno(]^ jum SBud^abctte,
Unb ma war' ne glei bcrbein,
SBcnn ma glei fec S^ecl broa ^atte,
SDiu^ß ma bo^ ber Sßoater [ein.
Äri^t ma glei ba ^oat^agrufc^a,
O, bar gi^t ju ja^nfa^ bruf,
Sc ©eoottarn [pcrr'n be ©ufd^a
Söie a gru^eS ©d^cunt^or wf.
©aufa iU jum Ud^ta Morga,
graffa tt)ic ber grtmm'ge Sub,
5)op ma benft, [c toarn bertworga;
Ucbrig bleibt fec 33tiTa S3rut.
Äoffec, Surfer, 9Ra^l an ^utter,
£) boaö reft a gru^ßcS 8ooc^,
©e ©eöottarn unb 6c 9Äuttarn
groin an tubta .^unb bcrnood^. .
ßa^nmol 'ö 2:agö fer ^a))pc [orga!
Unb boaö ©clb fa^lt ecm berju,
'<S aJia^l bei'm fünfta 9ludftt)cr borga!
Sieber bleib ii) nod^ afu.
Äümmt'ö bernooc^ ium Äuc^abacta,
SBenn boad 2Beib a Äcr(!^gang ^ält,
Ärid^t ma'ö Ärimmarn ei c Sfiarfa,
®enn boae fufi't an ^o^a ®elb.
— 128 —©cnn ma glet ®elb ^ejca fönnbc, —'@ langt uf fcene Oart nee ju,
Unb mti 8icbk gie^t gu (Snbe,
Sicbcr bleib id^ no^ afu.|
2Bar'f(^ nee glecbt, »ar'fc^ nee »ecfc^tänbc,
Äoan'3 ocrfu^a, wenn a »i^l,
Unb mei Sieb fingt biä JU ©nbe:
SBeibctna^ma, boaö lufi't öiel.
Ifad) tintm alten Dolkslitbt. 1
an e t. : @3 waren einmal btei ®d^neibet fietväjl. ,
Unb tt)ic bc ?D?uttcr a öoater genumm'n,
©0 i^ö ood^ Qld6) a Sunge gelumm'n,
Unb bar ^nn^e mußte id^ iufl fein,
3Ka ^uUtc crf^t nid^ meine SKcenung ein.
2)er SSoatet tooax orm, be 5Kutter nid^ xtiä),
®o mußt' id^ batteln unb fe(i^ten juglei(!^,
Unb ^ott' i^ genug nid^ ^eem gebrud^t,,
S)cr Äantfd^u(i^ »urbe auür gefugt.
®o lief id^ fürt unb jug ei be ©d^lad^t,
S)urt ^oa id^ mir anne 8u|i gemad^t. j
3d^ fload^ em Subten fei 55een atjwee,
©enn en Äu^)p bau ^otf a fd^unt lange nid^ me^.
Unb wie i^'S fofi jum ©efreiten gebrad^t,
JDo woarb uf ecmol griebc gemalt,
diu ging iii ^eem unb noa^m a SBeib,
3^ ^otte ju fufl fen Seitöertreib.
— 129 — _
5Wci Söetb boae »oar 'itc ftccalc fdbunt,
©ie nie i^r SÄaftl ni^ ^alen funnt'
;
©0 ^oa ic^ fe um SKitterna^t • r
Slmol jiooffiiUc falt gcmad^t.
Unb wie id^ ^cem »om Äir^^of foam,
.
5^ wer a i^ü&fci^ jung SWäbel noa^tn,
3)0 l^ott' id^'g erfd^t rcd^t Uxmp gemod^t,
©ic prügelt mid^ nu Sag unb ^adjt
Srütn mcib' i^ [e, «ju id^ tücc^ unb foan,
®ei»ö^n' ntcr jum puffen 'ö ©aufen oan,
Unb fierb i(^ broan, bo iCö mcr'fd^ red^t,
Sm -Fimmel gie^t mer'fd^ bcjfcr ocrled^t. -
^e %ltn uttb be Sunsen.
Sfiee, '3 i^ö bod^ »irtlid^ goar ju nörrfd^,
2Boaö jli^t bc Älcn trid^tcrn,
5)e Sugcnb i^e i'n »icl ju ^ctrfd^,
Unb goar p felben nüd^tern.
©oaö ii)i a 8ärm unb a ©efd^rei,
*© tt>irb eem f^ier |>immclangP bcrbei,
Unb menn ma fid^'a hti iiä)t betxa^t%
©e ^oan'e ju groab' afu gcmad^t.
^\)i ma amol atüing im ©uft,
0(f wegen a ^oar Äuffen,
Unb [d^noppt üerlc(^t nod^ frifd^er 8uft,
@leid^ ^ecft'0: „©ar i^ö befuffen."
©0 fd^reit ber 2tle, lärmt unb flud^t, .
9J?ad^t annc murbijefd^e 3ud^t,
Unb wenn ma fid^'e M Sid^t betrad&t't,
31 ^oat'e ju groab' a[u gemad^t.
9
— 130 —8cflcllt flu) cmt amol ci'e ^aue j
©u aber fu; — boae fümmt fd^unt roue,
'@ ^oat ju fi^r Hefe 3«ngcn.
Unb toenn fc über'm ©ufd^eln [ein, i
©d^lät fiugS ber 3J?utter'f(^ S3a[em brein. —Unb »enn ma ft(i^'6 bei 8ic^t betrac^t't,
@c ^oat'g bo(!^ groab' a[u gemalt.
©it ünfcrceö a fd^mutfeö Äinb,j
Z^i'^ nod) afu geflrre,
'9ie ^amfel6 Äüffe ^oat'ö gefc^töinb,
SWafrigt jujebe firre;
3)o(!^ I^ürt ber Slle orf beröo,
2)0 mad^t a glei(!^ a grup .^aöo,
Unb wenn ma fi^'ö bei 8id^t betrad^t't,
Sl ^oat'S boc^ groab' afu gcmad^t.
©prid^t ma amol am redeten Dort .
?Sie(i)t üo ber gaber runber,
53erbrennt fic^'ö SJiaul mit iebcm SBoort,
Unb fd^imjjft aming mietunber,
®leid^ fprid^t ber SSoater, rok befannt
©e SKutter ood^: 00 UnecrPanb.
Unb tt)cnn ma fl(i^'0 bei iiä^t betrac^t't,
@e l^oan'ö \n groab' afu gemad^t
!
5lu aber finb' ber ftc^ odE brein,
SBoaö fo^I i^ oiel berja^len
:
S)e Sugcttb mu^p ge^urfum fein, .j
SBeil'ö 3lIbertt)i^I befählen, i
Unb mad^' ber ju an tummen ©tretd^,
Unb fc^impfcn fc, bo bcnf ber gleid^:
S3er »er'n fu faum öiel anberS fein,
Äumm' ber erfd^t red^t ei'6 Silber nein.
— 131 —
SWeit Sfatttttt^ 5oa i(i bet$eeme.
©ulboatc bi^tt ic^ unb boae i^8 woa^x,
S^ M^ne für meine ©eele,
Unb e^b i(i^ jtooar JÄefrutc nod^,
5)0 htmm' i^ bo^ jum S^eelc, ,
©cnn 'e (Sj:cjiercn fallt mcr leicht,
<Su monc^cf ©^etbc ^ot met S3lei
©(i^unt'e .^ärje rauögcriffen.
©er .^auptmoan unb ber Settnam oo^
©ie fein mer gutt, boaö tt>eeß \<i),
Unb ei ber ganjen Äumpanic
©er ffinfe ©otltcb ^eep ic^.
Dcf ec'ö, boaö foat mer nid^ reci^t ju, '
'@ fümmt oo(i^ ßo menner gurf^c,
Ser gännri(i^ l^oat mi^ auöcrfa^n,
Unb tti^l mi^ l^oan für ^urfci^e. /
SJien gannri(;& ^oa id^ ju bcrl^eem,
Unb boaö i^S l^alt be ße^ne,
31 Äü^fioalfännri(^ ^ic^' bcr'n blue,
©am bien' i6) ganj aUeene.
Unb toeil ii} fc^unt en gannrid^ ^oa,
Äoan i^c^ fen jVDceten leiben;
^err gännric^, 'd wirb nid^ anberfd^ fein,
@e »ern mid^ muffen mciben.
9*
— 132 —
a. ftinni^.
Ufm ©utfc ig S5efic|
So^r a«ö «nb So^r ci;
®oag {^8 ^alt bc Äirmi^
Unt) bo bkib i^ bcrbei. j
Uf bcr Ätrmi^ ber 3Ragcn j
^oafö freili(i^ m(i^ gutt, I
SBär'e cemol berläbt ^oat,
S)är »eef fd^unt, »ic'e tutt.
(St bcr ^rmif iö Äöppcl
Sutt mondf>mol fl^r wi^,
Uft metft ma'g fci^unt Obcnbe
SKecjt ober crfd^t frü^.
(Si bcr Äirmf i^ö iö .^ärjej
3ur Siebe fu flinl, !
©er labernpe Äärle, !
©är fof^pcrt aming. I
(St ber Ätrmt^ be ©ogen !
©ie fpieFn orf a[u, I
Äee Äarl unb fec SKäbel,|
Äee'3 läßt i'n ni(^ 9iu^.
6i ber Äirmiß be ©ufc^e
©ic i^ö ufnt ?)lo|,
3« SWittig beim Kroaten
Unb Obeitb'8 bei'm ©(^o|. -
@i ber Äirmiß, i^r Sllen, , ;
Od [d&Iufft mer nid^ ei, 1
S^r tt»ißt ju, be %bä)tev I
©ein gerne berbei. \
— 133 —(gi bcr Äirmi^ be S3cenc
SBern immer fd^ac^mott,
5)cnn tanjcn mu^ebcr,
aaBar 00^ fccnc niü) ^oat.
Unt> gic^t'e ei (t Äratf^am,
Sritt bcr ©^ulje miet oan,
2)urt tanjt' a fen ©eutf^en,
SSBic'3 !cnncr ni(]^ foan.
Unb be f)aucrn bie gobcin
©Icid^ Ringer 'em ^5r,
Unb fe f^wenfcn be SRuttern,
SBcnn^fe no^ afu f^wär.
Unb wenn fe getanjt ^oan,
®o faufcn fe ec'ö,
Unb fein fe bcfuffen,
äBcr'n be Äöppc glcid^ ^eep.
Unb be <Bä)&mmä juf^loan fe,
SBcil'ö 33ecnci^oot broan,
Unb be ^ud^cn foan mon^tt
3m Süd^cl ^eem troan.
3m ©iemfe bcr ®ofitt)irt^
33leibt bcrbcine fibecl,
3)cr fümmt beim SJcrgnügcn
Slm bejicn jum Jl^eel.
Unb föUb' i^ woae wfinf(i^en,
5)oa0 fiel mer nid^ fd^wär:
Qi wenn jebc SBuc^c
S)o(^ Äirmip wu war'.
134 —
b. 9t bta\t\tn StnltnUn.
3u Sraffcl, i^x Scutc,
(Stubiert ma ntd^ gutt,
SSiel gemütli^er ^etbt ma36 ®clb uf a ^utt.
21 brafil^er ©tubcntc
gebt nie fecne 5lut^,
Äümmt bcr SBeyel jujt murnc,
(Sediat a'n ^cutc f^unt tubt.
«Sein be ©röfd^d öcrjubelt,
5)0 il^ö XI nic^ tump,
51 Icit uf 'm ©oofa
S3i3 jum irf^tcn ^alt frump.
3Rit 'm ©tubium f)oat ^ä)
mo6) fcc'6 übereilt,
<Bi)unt im irfd^tcn @eme|icr
SBer'n bc @^tt>oarten oerfcilt.
Unb'e ®elb t^e jum Sciwel,
Unb ic^ ^oa an ©red,
5lm fd^Ic^tjlen bcrbcinc
Äüntmt ber 2lle ^alt »eg.
51 braf^er (Stubente
gabt nie noc^ ber Seit,
SEBarum? SBeil bc ^toippä
3m Sei^omte leit,
5l[u fein mer fünf ganjc
(Semefier atmifci^t,
— 135 —©clcrnt ober ^oa i(S)
^alt leiber no^ nif^t,
Unb »enn i<^ '6 ®clb unb
2)e 3cit 00^ öcrtor,
S)o &oa id^ bod^ ©d^ulben
5116 tote a SKajot.
21 ©tubcnt ol^ne ©d^ulbcn
S^ö goar fcc ©tubcnt,
^ t^3 tüte 'nc gunje,
®tc ober Jti(^ brennt.
Unb »enn'ö nu ju äffen
fftttn n{f(i^t ntntmc ^oat,
2)0 gte^' i(^ junt fDiabcI
Unb füffc ntt^ foat. ^ ^
'3(le IBumme fttottt Iuberf(^,
SBcnn unb bofi fe pIo|t,
Oberfc^ fnoKt nod^ otel flrrer,
Benn '6 SKäbel mic^ fc^mo&t.
Sc Siebe t)erf(i^enfen;
''<St^3'ne©a(l^efur j!^(i^;
©e .^cirat »crfpred^en,
S)oa8 t^tt id^ nod^ ntd^.
5Kei 9JiabeI i^g nette,
®o(i^ ^oat fc fee ®clb,
3)0 tö 'ö um be ^ujct ^alt
©i^r traurtfl bcjicHt.
3i^r jungen (gtubentcl,
Dd na^mt tud) in Sld^t,
— 136 —©op i'x mit bcr SSerlobung
Äecn Sd\xdi^xcc6) ni^ macfet.
©cnn fummt t^r ci'ö Slmtcl,
Der ©c^alt i^ö gering,
^oat bc S3raut nu len geller,
'© i^e a iämmerli(i^ 2)ing.
nätl)fel.
2Bic'3 ©d^tocin a diMm ^oat'6 a S3au(!^,
SSo puren 35oorf(i^ten il^ö a rau^,
Unb »enn unb 'ö Iceft, giel[>t'8 groab unb !rumm,
30 froic^t uf jebem SWenfdien rum,
©erbein'c frißt'6 uf jebem ®ang !
Unb 'ö ^irb ni(^ fett fei Säbekng.
©enn e' fript bc gabern bluö, be aßutten,
Sluö neuen ÄIcebcrn, alen .^ttcn,;
Unb trat berbei a giücten fiuls,'
Unb t^6 bo^ blue a ©tätfc .^ulj.
31 50iannla fti^t uf grünem 9iccnc 1
Unb gucft im .^erbjie übcr'ö gelb,
Sm ^äud>el ^oatg öiel fleene ©teene,
^ui) uf an (Strauß ^oat fi^'3 gefleDt.
Uf 'm ^cete ^oat'6 'nc fc^worjc Ärune,
Uf'm igeib an rut^en aWantel oan,
©u fi^t ber'fd^ uf fem fc^ttanfcn SE^runc,
51 Äönig, bar nici^ loofen foan.
Der ®aö t)Ott üuttbßy.
(3. 3tttt 1864.)
|nm gröpttit C^til in fdjlefifi^ett Jlnnliatttn.
%r-
pttfontn.
;! (
©efreiter (Stre^Iener 2)ial«ft).
S am ( u r (®xt^Moqcmtx S)ia(((t).
SRelrut (®eWra8.2)toleft).
©atbtp.
.p) u f a t (8eobf(^ü6et J)ialeft).
Sergeant. ;,;,,,:.
Stlirotitt
Untttofftaier (©läger «Dialelt).
3en8, ein bänif^et Sauer.
Stine, feine Sot^ter.
Sflielfen, ein bönifii^er ^afiör.
SDänif^e.Sanem nnb SBoneraiäbd^en.
$rett|if^e @o(baten.
Knmerlung. 2)aä ©tütf würbe gnr Oeicr beä Siege« Bei Simbt^ onfgefü'^rt a«
3. Sttli 1865 im Saale beä ©c^iefroerberä in »reälau »on «rancifte
Ui 50. StegimentS. Süie bagu gehörige SRufif ijl »on Sieut. @ e B r i a r
greiet ?Ia6 »ot einem Sauernl^ofe. ©olbaten, »tie^e bafel'fcjl eitiiiuatliett flnb,
tef<!^äftigen ftd^ mit $!u|en bei ©ewel^re nnb beS SeberjeugS.
©crgcant, ©cfrciter, S:ambour.
(Sergeant. ^\)x »ipt, bie aJiuji'rung ifi ni^t xoeit,
2)ruin feib ni^t faul unb nü|t bie ^eii,
SKa^t, toaö jcrriffen, wiebcr ganj,
Unb tt)aS öerrofiet, bringt in ©lanj;
S)ic Sapfcrfeit t^ut'e nid^t allein.
: SBer aber propre fiete unb rein
3»tt trieben au(i^ auf fein Slcuf'reo ^ält,
35a6 ifi bcr 5Wann, ber mir gefaUt.
©ie SJorigcn o^ne ben ©ergeanten.
befreiter (ber bem Sergeanten nad^fle^t unb wal^renb be§ ?u|en8 M «in*
ge^jfiffen l^at).
©oas Reepen bc 8eute SBaffenru^
!
:
(Schuften mö(!^t' ma immcrju,
Änöppe pulen. Beug l<tK«n, ;;:
Unb be 2:of(i^cn blanf polircn,
©d^tt)i|en fßnnt' nta n>ie a SSroatcn,
greili(i^ ni^ über ^clbent^oatcn,
Ober über fujie woaö.
Sagtagli^ trat' ber frumb ie ®roaö,
3;agtägli^ wirb ^alt ejcejirt;
. Unb giebt'ö ood> f^unt alö tt5ie gefd^miert^
Sl la^t nid^ lurfer, unfer ^atton,
<Bu war'e ju nid^ ei b^r ©arnifon.
— 140 —2: am b u r. 2Bu3 ^ot ber ®cfrctc i» ju brummen ?
® c f r c i t c r. 3um gc(!^tcn fei ber raue gehtmmen
Unb nt(i^ jum langfoamcn ©(irrtet probtrcn,
3um S3ccncftredEen unb (Siceitrcn.—
'@ i^i anno reenc ©ünbe unb ©ci^anbe:-
S3er fein ba^ic ei geinbeö Sanbe,
Unb fc^iffen blumig noa^ ber @(!^eibe;
51 ©änen rücP ber nid) JU 8eibc. !
3ö mü^tc ernb 'ne ^ige *) [ein,
SDfiit a Carlen luft ber ünS nid^ ein. —Unb tt)ar il^g ©(i^ulb oan bäm ®emärc,
3Bar ^oat fe gemad^t bic ganje 9Ri[arc?
Sl^r tt)i^t'ö fd^unt, SSrüber, tpem id) mccne,
'© fein bc gaberfu]cer fein'ö aüeene.
<St6)i SBud^cn treiben fe fd^unt bie 3ud^t,
Unb l^oan nod^ nifc^tc ju ©tanbe gebrud^t.
33cr i)oan !cn Ärieg, ber l^oan fen griefcen,
SBoaS ©id^'reö i^e ünö nic^ befc^ieben.
3u Sonbon faufen fe unb fraffen,
S5oae orme <Sd^leött)ig l^oan fe »ergöffen
Unb be allejirte Ormee berju. — *
©er Seittjet ^ulle be Söaffenru^.
9lefrut (bebä<!&ti8 «nb alHIug).
SDiir oaber, wenn i^'d fo^l gefiic^n,
Sutt üb'r a grieba fd^unt nifd^te nee gi^n,
S)er Sub {^0 goar a bitter Äraut,
5ln a Sanöfam ^oa id^ nie nee getraut;
©ie fd^tffa uf be ^reipa nei,
Sllä tt)är' bo »etter nifd^t berbei. L
® c f r e i t c r. ^alt'8 5Kaul, bo brübcn, bu tummer 9lefrutc,
greilid^ bu, mit bam «Sd^aafermutc,
S)u lonnfi fee ^ulroer fonnfi be nid^ rid^en.
^2lm Uebjicn t^ät'fi be bid^ »erlrid^cn;
1) JKäbii^en.
— 141 —Slm licbficn tt5är(l be bei bcm SRSbcI
©et^eemc, bic Perft bcr mc^r im @^äbel,
2K8 n)ic bcr 9flu^m unb 'e Jftegcment! —ÄTeij aRittjon unb ©adcrmcnt!
9Rir jurft'ö unb jutff8 d jebem ginger,
Äönnt' i^ bie Woen, runben ©inger
3)a bänif(i^en ^oofcn ju fuficn gäben.
®äng oo(!^ fu mon^e nod^ bcrnäben,
S)c ©anefcr »ürbcn'e »ul^I bale »iffen,
S)o^ be brafc^en guffttger uf fc [Riffen.
S am b « r. Unb »cnn'd jum ©turnte gäng', nanu
!
aRin fc^icnflen SBtrbÄ f(!^lüg' id^ bcrju,
Unb fiel' ber nid^, bo mü^t' ber liegen,
!B^ebaHiett oUc beebc friegen!
s«a gelt, ©cfrcter, unb büS war' [(^ein?!
® e f r e i t e r. @u wer' bcr bale ber^ceme fein,
35cr l^oan bc glintc faum obgef^uffen. —'© f)oat miä) fd^unt goar [^wär uerbrujfcn,
©0^ boaö afu gefummen i^6.
Sebennod^ fu oiel il^0 gewief,
3^c^ bi^tt niä) <B^vii> (aum aam^cur) unb bu bcrju,
äöoaö fünn' benn bicr für bc SBaffcnru^!
9t C f r U t (ber f^on lange leintet ble gcene gefe^en ^at).
'<S i^0 fd^unt an öcrpud^tc 3«^tf
31 brcngt f^unt wicbcr @n gebru(i^t.
SRit ünfem ^auptma ip nee ju fpoaffa.
SQBar wcep, woaä bar wicbcr auögcfraffa?
Unb no^ iö'e gutt, bof lec Ärieg nee i^e,
©u|i ptta f a oagejlommt gewie^,
gur (S^lc6wig=^oipeen fiommocrwanbt.
(ailit einem ©eufget)
Ääm' ocf bcr griebe bale ei'e 8anb! —(StKe auf ber @cene Slnwefenben fe'^en bal^in, wo^in ber Stefrut aeigt ; ein Unter«
ofjijier mit einem tlrreflanten ge^t im ^intergrunbe Ü16er bie S3ü^ne.)
(befreiter. 51 fci^lcppt i'n ob, bu meine ®ütte;
£)oa6 brcngt fee faule 3cit afu mitte.
— 142 —^6) tDii)l Vn game nid^ btüm hmtibtn. —©oaö fein be 3Baffcn|lia|ianb8»greibcn!
Unb n){|t i'r, »og a ^oat »crbro^en?
31 gebroat'nce ^ü^nk wuUb' a fld^ U(i)m,
Ober t»ic a'*, bop a'e berbrutft, M .
©toofjiiöc finget bcr @^cune 'fludtt,
S)o ^oat i'n ber Hauptmann ju^ berwuf^t,
Unb atting ci'd ^aKM)rtc^ nei gefufc^t.
JR c f r u t. Stifft'ö o(f an anbarn immer nood^,
©0 gar id^ mi^d^ fd^unt nood^ ju gutte,
^od) bcnf i^d^ bluö oa boag jinfi'rc 8oo(i^,*
!r)o »erb mer gofr ju trübe ju 9Äuttc,
Se^itte ©Ott, wu be foanjt an »ecfit
Sebtoeba, mi^d^ ober oQcrmecp. i
©efrcitcr. aj?a toar ji(i^ ^eute faum no6) rühren,
©leid^ möchten f een bo maffafriren.
'@ i^d JU fl^r filinu) um be ©ieci^lin,
äöenn cem ber Hauptmann »unt ni(^ grün.
Sin dauern fo^l ma Wud oanranjen,
^raaj, foan ma ood^ ei a SSum'S nei tanjen;
Umfufie ^oa bcr ünfe .^änbe,
©enn 'S Sflequeriren il^3 ju (gnbe.
Unb frigt ma ^eut Opptit uf »oaö,
2)0 mu^^ ma'd goar bejoa^len boae,
©of eem be Oogen übergie^n.
Unb lo^t boag em ©ulboat ernb fd^icn? ^
@ufi tt)oar beS^cu'rttng nid^ ^olb afu gru^^,
günf ©d^iHinge bejo^lt' ma bluö,
(®r }e{gt feine ^anb mit ben anägei^rcijten fünf glngern.)
günf lange nämlid^ goab ma bruff,
Unb ernbc nod^ an tüd^tigcn ^uff,
©0 ttjoar 'S ©ef^äft ood^ [d^unt gemad^t, -[f
Unb ber ©anöler würbe auögelad^t,
9lefrut. ©emad^t u>oarf<^ freilid^, boag i^S woa^r,
C(f blu^pig war bcr ©cmad^tc woar
!
— 143 —'@ foan monier o^ne ÄuHatbe rtmtoai>arn,
5ln e^b a fc wicbcr friert, »arb'0 l^oaparn;
3Boae nu|t 'm bo ber ganje ^itf ?
Sl^d^ »ünfd^' mer'n ncc af« fl^r jurütf.
3w»n ^auarn gic^' i^ lieber nei,
©0 fprcc^' mer »om grieba franf unb frei.
(Sl'b in bad $a«ä.)
33b r i 8 C (o^ne ken SRefruten). ^ufarunb®arbiP (treten auf).
(Den ®efretten, ber i^m mAniü, um i^n jn iJrügeln, l^ält jurnd ber)
r am b u r. S3rubcr, fc^ar bcid^ nifd^t ni^ brüm,
SBue bar Slefraut [priest, ü^e »id^ ((i^limm.
S)ar i^8 afu unb bicbt afu,
gur wjaö l^ief J^a bcrm ©eltenfru^?
befreiter. 3d^ fricg' i'n f^unt amol bem Äup})e,
Unb flo|)p' i'm ganj gcl^ürig bc SKuppe;
3i^m unb 'm ^aucr brinne berju;
5Jur'm§riebcn ^oa i^ bernoo(!^ fd^unt 9lu^.
t am b u r. Su^'S gutt fecn, S3rauber, t^u beid^ ni^ iieren,
'<S Siebet finge oom Siequeriren.
. . @ 1 b a t. SSom Siequeriren,
pufar. 3a, ©cfrciter, '
S5arbifl. 2)aö ©ing i(5 jut.
5. © 1 b a t. maä)t lufiig unb Reiter,
^ufar. Äommroat, t^u'e unb rü^r* bei Bengla,
©u befi ja a e<i^te3 f^lSpfc^ce Sengte;
21 8ieb of 'm aJiorf(!^e, a Sieb ei'mDuoartter,
'© eeö fer 'n ©ulboatc a l^ebf(i^eö ^läfflr.
Darbifl. 3« finge, greunb, 'ö jiebt jrabe 3eit.
gefreiter. SBcnn i'rfd^ gärne ^ürt, i^ hii) bereit.
C@ gieb öoiii Ste^ttetltett.)
S3cr foamen ^är t5o ^aberSlcö,
Unb Rotten ni\(i)t ju äffen,
©0 öoit ber'fi laut cm lieben ®ot,
^ufi bu ünö benn öcrgäffen?
— 144 —©är fd^icft ünö flinf an Säger jw,
@u 'n Oe|lcrci(i^er nämli^,
S)er mecntc bluö unb la^t üne awd
:
„SBoaö fcib% MxU U\)mU^\
(5 ^ r : SBcr rc(i^tcn ^cq »t^l fügten,
S)5r mu^^ ood^ rcqucrtren." —
3^r tt)i^t, wenn ii) Tläbel [if),
3(^ H^ öcrlicbt a »iffel, '^
Sfiu [oag t^ jüngfi a fd^mucfcö Ätnb^
Unb boat [c ünt a Äiffcl, i.
^eitüiUig mud^t' [e mer !ec'3 ga^n,
©0 noa^m id^ fcfi be f){gc
Unb requcrirf fr'r glcici^ a ©d^ucf,
©0 tt>urb' fe glcid^ gefüge.
6^or: S33cr regten Ärieg »i^I führen,
üDär mu^^ ooc^ rcquerfren.
@u requerirt' bcr ©^nopö unb SBurf^t,
©garten unb bcrglcid^en, -
Unb foag ber ^ä^nber=(ger »u,
S)än t^oat ber nie ausweisen.
2Boad ©d^infen woar ünö immer red^t,
S5är muff ün8 fiucfö begleiten,
S3er ^oan uf Söfd^popier quittirt,
2)0 fioanb'e uf beebc ©eitcn.
(5 ^ r : SBär redeten Ärieg »i^I fül^ren,
©ar mul^p oo(^ requeriren. —
©arbifi, greunb gunfjiger, bein Sieb war "jut,
3Bir ^teüi6) brau(^ten unfre Äräfte
S3or ©üppeln man ju anber'm Sefc^äftc,
3116 i^r in Sütlanb auöieru^t,
® e f r e i t e r. SJlu »erfiel^t fid^ ! 55oaö il^ö ju 'nc ale ©ac^e,
3^r feib'8 ^alt immer aUeene gewafi,
-^ 145 —S^r goobt bcr bän'f^en Omec a 3iefi.
—SScrbei^en mu^f ma jt^ bo i>e ia6)C. —SBär^oat benn a geinb au8 .^orfen6 getrieben?
2S5r woar jutrf(!^te ei SSiburg btinne?
SBu feib i't bei ^obro benn geblieben?
©arbifie, gejiie^'ö, bir xappdt'i im «Sinne,
SBar max juirf^tc am 8impurt?
SBar ging benn im Sroabe immer fürt?
Sßär rül^rte JDulI am ffinljien be S3eene?
^ä? feib i'rf(!^ »irflic^ gctoäfl aUeene?
® a r b i fl. ©u fprid^fl fanj nett, mein greunb, et je^t,
2)0^ feber \pxii)t fo »te er'ö »erlieft.
SBenn i^r nac^ Slalborc^ fpajieren iel[)t
Unb rajlet unterlege in Sflanberö,
3lei(i^ nennt i^r bet 'nc .^elbcntl^at,
Unb rü^mt mi) roadex frül^ unb fpat.
2Bir Serben benicn barüber anberS.
21B tt)ir im SBinter f^töcr belabcn,
S5em geinbc mu^tfn im ©c^nce naci^babcn,
@aft i^r no(i) frö^lid^ unb o^ne ^arm©ort in Äüjirin unb granffurt »arm! —2Bir ^aben bcn SSJinter frünbli(!^ jcnoffen,
SBa^rl^aft'ien ^ott, et mär ni^t ol^ne.
S^r f)abt bloö hinter tk 33inbe jeioffen,
SRan tüchtig einjel^eijt in ber ^onc.
® e f r e i t e r. S)enF mie be miUfl;fuöiel fliegt fefl,
SBar' bier ^alt unb bier »jar'n nid^ gemafi,
3)0 ^att't i'r oUe berl^tingern muffen.-
S5ier ^oan fe gefc^offt bie fett^en SSiffen;
Slud (gc^leömig i^d reene nifd^te gehimmen.
^an bier'e nid) erf^t au« 3üttanb gcnummen?
.^ u fa r. ^f)x gi^t mer ju weit;^iert uf ju janfa,
gort met ban feinblid^e ®cbanfa,
e^b ÄamaUriji, e^b (gnfant'rifi,
10
— 146 —ß^bjl bu f)kx goar »u bcr ®ari>e b{^, '-
Sla SSoaterloanb ^o^t onS gcfeoar'n,
5lam Äüttig btcn' nj'r unb ^on »'t gcf(i^»oar'n
Onb töoaö »'t t^un, boa3 t^un tt'r »cront,
21 fo, \f)x S3riber, fd^lo^n tt>cr a gatnb,
Onb gciöenn w'r a (Sieg, nc a^nem attol^tt,
©er ^u^m ge^irt on8 tU gemahn.
3Bte fe 'ö anno brefje^n bei 8cti>jig gemad^t,
<Bo äie^'n to'r ^reifa no^ ^eit ei bc ©^la(!^t;
SB'r fite^'n met'nt ^o^p, md ^crj onb .^anb
a»et (5)o^t pr Mnig onb gjoatcrianb. :ü:>.
(®eteit etnanber bie ^5nbe, ber ^ufar in b«r SRftte, «nb treten einen Stritt »or)
21n e b r e i (im S^ot mit ben onbern)
:
-
mit ©Ott, für Äßnig unb SJaterknb!
2; a nt b U r (ftc^ on ben ^ufoten löeranbrängenb, i'^m bie ^onb teid^enb).
©uö tt)ur a SSort, red^t no(i) meng ©innc,
©0 le^t t»u3 ^arjlid^eö le^t bo brtnnc,
2Bu0 fuU bu3 ettige ©tre^ten unb ^axiUn,
SWa gcrutt odE grübe uff bcifc ©ebanlen.
^ufar. ^6) fprä^ garn: Wti^ra. greinb flc^ ocrtro^n,
SJiet'm geinb bra» wacfer remgef(!^lo^n.
® e freiter. Sd^ bi^ aiwing neufc^ierig, ^ufar,
Ober wu U^ bt benn ttnQÜiö) ^ax'i
S)enn l^ürt ma bid^ unber ün8 l^ic rebcn,
ma foan fen ^embcn ni6) unberfd^eeben.
^ufar. 5)uIieber®oH onb boaen)onbert bifida?
3^^ bel^n orfd^t gor fa grember nid^, •; •''• • <
--'
Onb fii^t 'e 9lcgcment a\)ä) ei SBefifa^la, .
21 ©(^täfier be^n i^d), nifd^t tutt mer fo^ia,
Unb maine SBiege onb bie jianb
(5m 8cfd^i§ rem cim piltfd^er Sonb,"
^ulaner tt»ol^r i(!i) ju Slottmer *) brenn,
Uf3 3Banbcrn ober {htnb mer ber ©enn. .;,;;.
1) 3latt6or.
>_ 147 —S^ Ö«»9/ ö>o^r ne(i^ mer »cit öom Allein,
©0 jogcn fc miä) olö ^ufar goar ein.
Sambour. Unb efc^ ht^, tutt mer ci'ö be graugc, .;
58el^ oau ber 5luber, au3 ber ©lauge,
(befreiter. S3i^n bcr^eeme jiüif^er !ftimfcb unb ©trollen,
S3Ju bc 8eute fingen unb berjä^Icn
:
„SBif t fr n^, tt)u ©tta^k Icit, .
'@ leit goar tief im ©runbc,
'© ^oat fu ^übfd^e 3Käbla brin, r
.;: '@ [ein goar faule ^unbe.-
(Zarnbowc unb bie anbern fallen fingtnb ein) .
'© Obenbe, »enn fc f(!^Ioofen gi^n,
©e|cn'3 fi(i^ uf bc Sreppe,
SBorten bo$ ber freier filmmt,,
glommen 'n miet ci'8 IBctte." ,
1
'
®arbip (ma(!6tn(*).
S33o i^r ju .^auö, intrefjirt mir wenig, ^J;
S3in IBranncborger, »ie mein Äönig,
. 5(^ bin 3«rbi|l, Heb' ^ulöcr unb ©ta^I
Unb ollcö anbrc i8 mir cinjal. —.^ätt'fl bu'e erga^It in bicfcn Sagen,
SBie bu Mji ju ber SBunbe iefommen,
SBcr bir bcn S)aumen l^at jerf^lagcn,
.^atf bir'ö bei Sott ni^ übel ienommen.
(gteltergefe^t Bei ^orfen«, 22. «^>ril.)
.^ufar. ©0^8 mo^r bei ^orfen8;tt)crrctfta für,
Onb patroUi^rta perfdb ganje f^ier,
©orc^fud^ta berbei bc ©agenb genau,
2)a^r SKorjcn ober »o^r nablid^ onb grau,
S)eö^olb ^ul^n »'r nec^ öil^l gcfal^n,
SBie tt»'r oo^ fu(!^a t^oaten unb fpa^n,
SBo^^ien tt)'r bc ©eile ood^ mod^ta lenla,
£)n al^ jDanelc loo^r boS) nc^ ju benfa.—giu reita jtoee jcrred jum Siapport;
Äaum ober, bo^ bie beebe fort,'
10*
— US —I
Sluö 'em ^aucr^ofc borti^'ä tocite 3;^or
©prcnga fef Dragoner aöor. t
£)nb ö)il^r, to'r worn e'r öterc blu8. 1 '
©c ^tfiok feiert' tt)'r of fe Iu'8 , j
£>nb ^ottc ned^ emfonjl gcfd^offa; ^ 5
©enn jiücca »ergeng of bcr ©tall ber |)offa,
©c ma(!^ta Äc^rt onb xttta jer/crf,
(Söenn bop fe no^(!^ labe, bo »ar'f^ a ®lcrf).
9iu bo^^t' tö'r natirli^ nimmer oan'e SBci(i^a,
S)c Älänga f^mong »'r ju mä^tiga ©trai^a,
SSu ber (Saite, ou oba, ou ^cnba onb uol^rn,
SBic be ^reifa l^ol^n, boaö l^ul^n t»'r gejeid^t
Onb a ZUxmnitf) il^n grcnblid^ gcget(^t.
©enn jebcr no^m fl(i^ an uf'ö Äo^rn.
3J?ainer boa6 tooal^r a laberner ©engrid^
;
jDa^r Iri^^te Äallaf(^c onb bcrbei »eng ne^d^,
Onb wie em boaö ju unbequem,
®o^ ma^t a Äe^rt onb bo ritt a^r ^eem. —'Tt iaitnamt ober ba^m ging'S fd^lemm,
2)a^r oUerjtarfPe fo(^t met e^m,
Onb e\)h a^r »ic Äa^ner a ©abel führte
Onb ttarfer jeben J£>e\)h paril^rte,
3ule|te li^r« ctm ©te^d^ fei 3Jht^t^,
et a ©anb nci ronn em fd^ont fei S3Iu^t,
Onb ei be. SBonbe nei ber ©d^njaep,(
©0 l^el^b iü) ei afo oj:ig unb l^aef .—
®leid^ ließ ba^r ©anöfc ba^n ßeitnamt frei,
%^<xt töenben feine 5Ka^rc berbei,
Unb tf)h i\)^'& üermuit^e, Scemmcrfd^nö^,
©0 fd^lä^t a^r mir ba^n ©auma ajwä^.
Äoum ober l^ott a^r fid^ wieber getoanbt,-
©ol^ fiu^p i^d^ 'm met ber lenfe .^anb
31 ©abel fiu^p i^d^ 'm boxdS) be S3roefi;
(©cnn mai ©auma fd^mSrjte ni^d^ cmfofi,)
Onb oB 2:ai(li)e ftärjt a^r oom ga^rbc ronber,
-^ 149 —
-
(3u .g>orfen8 lait af)x bcgrofca jc|ont)er.)
S)a^r brettc Sragoncr ^ott'e mct 'm ©efraita,
©a^r oicrtc lämpftc ntet 'm Dnberofftjicre,
2Bie bic afo .^febe frt^(i^ta onb ©^mi^te,
©c mupta jerrecf eim Äarjärc raita.
Onb feit Jen Za^Q, bo^ ^ob i^d^ be SBonbc,
©c öernarbte no^(!b ncd^ bt6 of bc ©tonbe.
®i'g Safarett nai mag tcf) nid^,
©enn franf fein, boaö eö ntfd^te fcr ntic^.
Ober bu, ©arbifte, bu tt)a(frc3 .^auS,
Srjä^r, ttJie fo(^'ö bei ©ippel au8?
Sambonr. ©er ©türm tt)ur tt)uU bu9 fipci^jtc Sing?
©erjiel^l ünö boberöo awing.
(2)ie ©Ufa'Bet'^incr 6ei 5)fiVl)rf, 18. ftpril.)
® a r b i p. Sßie'ö am ad^täel;nten ift bei ©üppel \tm\en,
©aö l^abtil^r in bie Rettung jclefen, -
©od^ baö nid^t, »aö ber einjelnc SJlann
^ti'm ©türme jelitten unb wag er jlctl^an.
3d^ 5um (5j:empel, id^ tt)iK nid^t prallen,
Unb bennod^ ^ab' ifi) ju l^unbcrt SlJialcn'
©en S£ob jefei^n unb in jlcbcr Scfittlt,
©od^ nie erreid^te mir feine Setoalt.
(äinmal ri^ mid^ in fd^limmer ©tunbc;
(ginc Äugel felbji ba8 S3rot üom SJhmbc
©od^ beö^alb l^ab' id^ nimmer jejagt, ':
S3eim ©türme mc^r afö ein 8eben jemagt.
©aö war ein l^eifer Sag M ^ott
©aS Sad^en »erging «ng unb ber ©pott.
2Bir lagen fidler in ben 2;rand^ecn, '
©ic Äanonen brummten »on bie .^ß^'n, -*—
Unb plö|lid^ in ber 9lunbe ringsum
SBarb aUc8 jiiU unb aHcö fhtmm,
©aö .^crj im 8cibc bebte nu^. "'
— 150 —I
3)a regte b{c ©d^legel ber Slambour,
. SBir flie|cn l&eraue unb ^urttg l^tnauf,
SBa6 l^inberte noii^ bc8 SKut^igen Sauf?
aOBae ©äfarpfä^lc^en, »a8 ^aUffaben,
gltnl an bie ©^anjen, i^r Äamcrabcn!
S)a flnlt ber Hauptmann tobt jurücf. —©er geufnant ^ält bie ga^ne, baS ®Iu(f,
SBir ftürmen aUe bie (B^an^t f)inan,
Sßi(i^t8 pit un0 luxM auf ber ©iejceba^n
—
.^err Sott, ba fSUt au^ ber Seutenant;
3)er gä!^nri^ nimmt bie ga^n' in bie .^anb
Unb f(!^retfli(!^er no^ entbrennt bie SD3ut^,
SBir rennen i^inan mit 88tt)enmutl^.
Ob mir bie ^gel bixx^i) ben SKantel bringt,
Ob re(i^te, ob linlö ber greunb ^inflnft,
SBir M'n auf ber ©(i^ani', ^urra^, ^urra^!
SBir ^abcn jeflegt, SJictoria !—
Unb frSgt mi<3& einer, bei meiner Sreu,
5lm a^tjel^nten »ar ii) m(i) babci. — ;
S am b u r. SBu8 fuU ber baberju no^ foan ?
S5cr gujfjiger famcn l^alt m6) broan.
® efreiter. 9lo^ feemol foam ber nic^ jum fc^tffen,
Unb an eenj'gen noa^m ber erf^te gefangen.
SBarum f ün8 ober aua 'm SBäge gegangen
Unb für ün8 gerannt fein, »är'n fe »uU »iffen.
©enn fu»iel i^8 jujiement belannt,
%wc eu^ bo ^ielt ber gcinb bod^ ©tanb;
Rotten fe ober oo unö o(f gehurt,
^U toit befäffen rannten fe fürt.
®ic^V& »ieber lu3, bier »ern'ö i'n betoeifen,
S3er ^tx6)tm üne m6) üur'm banif^en @ifen,
5116 xok be Sömen fampf ber ftiä^er,
©ruf gie^' ber geiöiep wie ber S3oater SBlüc^cr.
— 151 —^ufar. SBc^re ®o^t e^3 ba^'r greebc obgcfc^Ioffc,
Dnb'ö »erb !a ^etce^r me^ pbgcfd^offc.
S a nt b Ur (fielet leintet ber ©cene SDläbd^en).
©efreiter, luf btc lü^nen ©ebanfen,
©efd^ Iiet>cr[(!^t burte no^ ba ©(i^latt!cn.
® c fr c i t c r. S)ic fummcn öom SJiorftc auö .^obro ! ,
(winft ii^neit gu)
9ia fummt od, tr 2Jiäbet, hiev fein fd^unt bo.
Samt) cur (gul)em®arbijienunb^ufoten).
3tt/ i^i/ et^ fcttn otcng Äummrob [(^au,
©itt bar a TtaM, bcr Settoel trau,
2)0 {1^8 a jum Äiffen ood^ bcrect,
3" t>Ar Slrbt nimmt a ftc^ immer 3eet-
® e fr c i t c r. S<^ Kcö^ niemals ni^ im Äricgc
9Rit fener fd^mudcn banöfer ^ige,
^uXDoai oo(^ l^ätten bc 9Ääbel bc kippen,
SBenn ma nie ten .^onig bcrüo bürft' nippen.
SRäbd^cn mit ^anbförben (treten auf).
(5)ie f?reu§en fatten üter bfe 5Dläbd§en 5er unb lüften fte, bie 5IRäbd&en fträu'ben
fi^ gwar, loffen fte a'feer bo^ geworren.)
Ätinc. ©atanö ^reifer. — |5u, Ioä oner*).
©efreiter. ©eutfc^ fpred)en muft be, — (er fap p« *ei feer j&onb)
na bo htmm' odE pr,
5)enn bicr öcrfii^n no^ nifd^te po bonsk«). .
^ 1 1 n f. ®fl jcg fflrstofler tifm tkke flonsk ').
©efreitcr. @^b tpirsk, e^b ianak, boaö i^8 mir cegoal,
Äumm l^ar; oerfuc^'ö nnb füff mid^ amoal,
55u toirji'ö ju fä^n, a ^olbf^oof ^ffc,
5)ie f^mecEen aUc brei|ig füffe.
((£r lüft fle ganj tout.) ,
^tinc. .^ul^a! ^fuÜ! -
©efreiter. S^u crf<!^t nid^ afu, "
3)a rut^cn Sippen lup i^ nid^ 3lu^. — ^;^' ;
1) D, lof fein. «) Sluf bänife&. 3) Unb it^ uerjiel^e bi^ o«(^ ni(!§t ganj.
— 152 —(3um Samtour.) ;--'i^<.«>
?)o^ SBcttcr, Sambour, unb [picl* mcr ee'e,
S)e ^uljfc^u^ brcng' i^ ia piflen ei ©^wecp. ''
•
'
*
©er 9lefrut mit einigen 5lnbern (tritt auf, er tommt mt btm^ouf« jurüd),
9i e f r u t. SaSenn'S gie^t nxm Zania, bo t^u' id^ miet,
ptg«, fumm' ^ar, mcr [a^n, wic'ö gie^t.
S a m b u r. 9lu fäl^t mer od a ©eltenfru^,
Äummt bar uff ämol aud^ bcrju, !- ••
• • ''
SBort, ttjort, tii) tt>ar ber be 8uft sjcrtreeben, ^
©ic^ »ar'ö ber 5lnnc=9tufd^e f^reeben.
(2)er Som'bour trommelt, ein Stnberer Uäfl ^iccoto utib ein JDtitter fleigt.
S)ie Solboten tanstn.)
DerJBauer ^fn», 5)ater ber SKäb^en unb Ouartierwirt^ ber
©Olbaten (tritt auf, eine bäuif*e Seitung in ber ^onb).
|f ns. Ufltr föo flolj, Urfuffftt, loli pigm*),
/0tbi <r Vaabmklang 0g llrigm.
(3u beni ^ufaren) i'
. .
Stf| Pr«U(ffr, f« (er reidjt i^m bie Seitung ^l«)-
^ufar. 3«fl tkhe forettto«*).
® efreiter. SBoö tt>i^l ber |tn« mit ber ßeitung bo?
I f ns. Pft fr nu /rcb 3) (tnbem er bie ©teUe in ber Seitung jeigt). •
:
S am b u r. ©ööbe griebe feen ? -
'
9lefrut. SBcnn'ö eemol jti^t ei ber 3eitung brinne,
8üga »er'n bo brinne ne fle^'n,
5lfu 'ne 3citung i^ö nod^ mem @innc, f;
C3tt3ens) - i j' ''
SRu i^ö finö ge^ulfa otta beeben.
$tne. © fmuhKf IPrtilfft', je0 el6ktr/rrt<n*).
1) geib fo flut, il^r ?reufen, lo^ bie 3Rabe&en,
3tt gnbe ijl'9 mit ajaffentlang unb Krieg,
®iel&', Sreu^e, fle^'.
2) 5Da8 Berfle'^' ii!^ ni^t.
») Sä ift ffriebe.
4) 3d> liete ben ^rieben,
— 153 —®efrciter (bet fie^ lange baSSeltungSMattMe^en^ot, jemift e8 «nb giett
bem SSauet eltit Mftige Tiavl\i^tVit).
8ügcn jit^n et ber Bettung, i^ fcnn'e. .'
I
(9lo(i& beut €^Iafle.)
2)oaS ^ccf bcr Ärieg unb boaö mcrF bcr'6, Sc^ö.
^f118 (fcferdt laut auO. .,: : ^ , ; ; S«; " ;
^Vi au! leg fkfll gane ttl captainen ^tahs i).
® c f r e 1 1 e r, ^olH SWaul, fufi frig|l bc glci noä) cn ^ajc. —(5)fr Soutt ge^t at, fi^ bie SBange l^oltenb.)
5Som Äriegc tpult bcr bo^ oo^ woaS ^oan,
S3tcr guffjiger »or'n no(i^ nie nic^ broan.
9lcf tut. SOicn 9iu^m gab i(^ ju garnc brcin,
SBcnn orf fd^unt griebe mß^tc fem.
©Cfrciter (jum Jamtour).
<BpitV mikv, Sambour, iä) tanj' no^ a tt>ing.
9ia fumm orf, ©ttne, bu fd^natff^cö 5)ing.
(3njn)if4en fiitbet ber befreite eine ©(i^Iafmüle tn bem Xotbt ©tinen'ä, jireut Wltffl
hinein unb fefet fie bem Sleftuten ouf ; ber Sanj wirb fortgefeft, ba ruft)
1. © Ib a t. ^ürt uf, ^ürt uf, ber ^^cx^6)ante fümmt.
(SlHe eilen an i^re Urtett.)
9i e f r U t (mit ber S(!^Iofmü|e tritt »orn ^in unb wiä)^ einen Stiefel).
9ht rs>axn mer etgef^Ioppt befiimmt.
3ö iciba »irb eem bo(^ goar ju fc^ttär,
€i(^, ttjenn bo(^ bale griebe tt>ax\*
3)er ©ergcant (tritt auf).
(Sergeant, ^etft baö bie 3eit mit SSerftanbe bcnu|t?
^ei^t baö gef(!^uftet, gebimpt unb gepiu^t?
IBefoIgt i^r fo bie SSefe^Ie ^ier?
S)ad iji mir ein [aubereS, netteö Duartier.
Äreujbonnerftetter! voiU fetner melbcn?
® cfr eiter. ©aö Ouartier ifi belegt
©ergeant. SJiit faubem gelben."
I) 3(^ wer^e ftratfd jum ^au^tmann ge^'n.
— 154 —Sluf bic ©ettc [(ä^Sr' ^x \i6^ auf bcr BttUe. —
.
3^ Urne i^n, gro^mäurger ©cfeHc,
Slnfiatt baö ßeug in Orbnung a" bringen,
S^ut i^r lieber tanjen «nb [pringen.
©tatt,eu<!^ jur 5Wu|i'rung ootjubcrciten,
Saft if)T tviä) lieber jur gaul^eit üerleiten. —©aö Sobbern ging im Kriege »o^l an,
gür ben griebcn »erlang' lau ben <)roprcn SEJiann.
^d) ^ab'e euc^ gelobt, ^ab'ö t\i6) oerfproc^en,
S)er 3w9 «twf lieber hinein in bieÄnod^en. —©em Hauptmann mclb' i^ tni) f)mtt no^Unb morgen fpajiert i^r aUc tn'3 8o(i^.
(@r Witt oBge^tn, ba irttt o«f)
S)er gelbtt»cbel.
(Un i§n tritt §eran mititärifc^ jtromm bn)
©crgeant. 3d^ melbc ge^orfamfl
gclbmebel. Siic^t ^eut, ni(^t ^eut,
3«»« ©trafen iji je|t niil)t me^r 3eit. —Äinber, ic^ bring' euc^ fro^e ^nbc,©efommen ifi bic erfe^nte ©tunbc,
^i(i)t SBaffenru^e, nt(^t ^rieben me^r, c
3)er Ärieg ge^t »eiter ernji wnb f^wer.
2){c er|lc unb jwcitc Äompagnie!
fRMtn auö f^on morgen frü^.
©Ott gebe aud^ unfern SBaffen @ieg.
.g)urra^, in ben Ärieg, ^urra^ in ben Ärieg!
3llle. ^urra^!
Stelrut (im Sltge^en immtr no(!^ ben ©tiefti wicfefenb).
®o l^oa i6) gebatt nu 2:a^g unb 3la^t,
5ln ®oot l^oat bo* lieber ^rtcg gemad^t,
2Boö tt)i^l iä) ma(^a, iä) ftnb' mi(^ brein. —3)erft' i<^ otf nee afu furd)tfum fein. j^j)
® e f r ei t e r. ®ott fei'ö gebanft, nu loan i6) miet.
3)c ©anölcr patf' ber, wenn'ö ^olbig gie^t.
; 1 ,)-
— 155 —3?enn flegen muß htv, fümmt'6 jum Äräd^,
Un6 fül^rt iu bcr Hauptmann ©^luttcrbad^.
(Eintet bet €cene ertönt baS @tgna(: SDangiren.
^(t f^elbwefeel fttütM tnitten tintn ble ©olbattn, jie'^t feinen S)egen, bie eotbaten
ben ®äitl, fo fingen fie :)
^eraue je^t aue bcr ©(i^efbe,
©en Wanfcn ©ta^I mad^t frei.' -
©ie 3ett ber SBajfcnru^c,
5)c6 .^atrcnö ifl öorbct.
3e§t brauf unb bran, t^r SSrüber,
©dalagt fro^ unb fräfttg brein.
Se|t foU eö unfcr fein,
ßinff wat'0 ein ^offmingöf^immer,
©er uns jum Äami>f kfeelt,
3e|t wirb eö wa^r für immer:
llp «totfl un0rt(«lt.
Uns fü^rt ein .^oi^cniollem/
^rinj griebri(!^ Äarl, ber ^elb,
S)er weiß ben gcinb ju f^lagcn, ^
SBir folgen fro^ in'3 gelb.
SSor i^m oom gclS jum SWeerc
glicgt ^od^ ber ^reußen=Slar,
©Ott f^irmc bi^ unb fd^ü^e, \ : ;
?D?ein Preußen, immerbar.
6in|i war'ö ein ^offnungöfd^immcr,
35er uns jum Äampf befeejt,
®u mai)^ ee wa^r für immer:
Up (tnitfi ung(ti»lt.
- (S>er »ot^Kino fSnt.)
— 156 —
Jweiler Znfjng.
gtlbrea^e. Solbaten lagern auf bet Scene, im ^interfltunbe flehen ble ©ewfl^re
jHfanimengefjet. ©er Soften „»or beut ®ewe^r" gel^t auf unb at.
«Sergeant, Samfcour, Siefrut.
©ergcant. 2Bcr [einen Sabal noc^ n^t erhalten,
©er melbe f!d^ unb trete oor, ö'
51 ud^ Äaffce empfängt ie|t tt)ieber ba^ßorpe.
SKit bem 9laud^en bleibt eö leibcr beim Sllten.
5)a3 gefällt mir nid), ic^ gcfie^' eö frei.
2; a m b u r. Uen6, ^err ©^erf^antc, befio mei^.'
(Sergeant. Stue SSredlau jlnb ^ier, tüie i^r öcrnommcn,
3win ®ef(i^cn! Sigarren angefommen,
©rei ©tüdf erplt »ortäupg ber SJiann.
2;ambour. 3J?el^r n)ar'n fe tt)uü annc meil^ nol^ gal^n?
<S e r g e a n t. giur feine Uebergriffe Qixna^t,
®ebt bei ber Sertl^eilung ein wenig 3l^t.
»^ier ifi att^ nod^ ein gelbpojlbrief
:
' 9J?it bem ©elbftücf geregelt, bic Slbreffe fc^ief
:
mm„2ln ben 9ie!rut Äarl ©eltenfro^, i
Stuf bem ^tltt ber @^rc in ^obro,
3u Suttlanb bei ben mRblirten 2:ruppen,
Stbfenberin: Slnna 9(iojlne ©c^ruppcn."
®er ©eltenfro^, iji er mit? 3« leiber.
(a)er 5R«frut f(i^Iäft, auf einer SErommtt fi^enb.)
2; am b u r. ©a^n fe, a pgt fi^ be folen ©leiber,
Uf ber ©rummol mad^t a jid>'6 bcquämc
Unb benft, a fl^t bee a ©^oofen berl^eeme.
(Der SamBour gic^t bem SRefruten bieSrommel unter bem ©eföf l^eruor, fo baf er,
fo lang er i|l, ouf bie Srbe fättt.)
5R e l r u t. ^ilfe, ^ilfc, fe ^oan mi6) gef(^uffd
!
— 157 —Tambour (feint Sjjrae^e na(^a'^raenb).
Ueno t^ata fc j|u|i oo len ^uffa.
«Sergeant, ©tili ba unb feinen 8arm gemad^t.
^ ^ier ifl ein SSricf ! Unb auf bcr SBa^t
SBtrb ni^t gcfd^lafen, ücrjie^t 6r nti^?
Slefrut. Söto^mol ber^ölt ma fi^ ^alt ni^.
—
2)0 l^oat [c werllic^, ^oat [e gefc^rieba.
(Seit, ©ruber Sambour, bu Upt mcr a für?
©enn id^ !oon'8 boc^ nee.
Sambour. ^^ 'y..t:::, :U-.:<._K,:i- 3Ru bo fer mir.
(®t ttiihwt unb ttitiiit bcn S3rief.)
j^ürt l^ar, el^r anbern, mac^t'^ eud^ SBergnügcn,
©u|i benft a »crlcd^t, ic^ tocöU' ei^n belügen.
(!pie iSoIbaten f^Ue^en einen J^ciS nin ben Sam'bonr, bet Iie|l :)
(3)er Srief üo ber Siebjien.)
„^ärjoUerliebjier meincö SabenS,
Snbcm i6) bc gaber bergreifa t^u,
3)0 benf ic^, 'g i^ö t»uU f^unt öergabcnö,
Ober'f^ ^arjc lä^t mer ^alt feenc dtix^.
„5Bon »ager im-®elbe, bo t^oat iä^ furga,
^ aßen le|ta S:^oater lä id^ ber bei,
Dd lufi ber a ja ni(i^ ernb obburga,
@i'd ^ofafutter nä^ ber a ei.''
1. ©olbat. S<^ brau(^* bei ®elb ni^. - "
2. ©olbat. *; SBi^Igube gieren
SSo fem Äu^fiallmenfd^c tt)i^I i(i^ fe ^üren.
2; am b u r. 5)e 5lnne=9iuf(!^e i^6 urntlic^ f(!^nippf^,
®at cuü) ju gutte! 9iu fümmt'g orfd^t l^übfct»:
/
„©0^ bi^d^ bc ©änen balc berf^uffa,
©oaö foan »uU bluö an Sßerttejclic^c fein,
— 158 —I
Äem SWcnf(!^a t^ufl bu tüoae jum 9)ujfa,
SBoö fäUt t>enn bo ba Äarlan ein^
„S)c Äliepla, [(^reibfi be, t^un bcr fä^la?
Srüji' bi(j^, bte af td^ fcr bid^ mtet,^
"
©0 brau(^Ji bu bid^ ni^ crfii^t j« quäla,
'Sße SWanbel atoing' i^ [c^unt, »enn'ö gte^t."
Sambour. gett loirji be berbecn' ni »erben.
(Sergeant, ©d^afft i^r baö feine SDf^agenbefc^werbcn ?
9t e f r u t. Oä) nee, »ie bie'ö ernt groabc mad^t,
gur ju oiel nimmt fe fi^ [c^unt in Sld^t.
3: am b u r. „^erjliebfier Äorle, i^6) mvü)^ fc^Iiffa,
21 fli^t mi6) goar ju Pr bcr Surf.
S^iie^m'd od nii) übel, ber luffa bi^ grüffa,
Sin fumm od halt »ieber jurudE.
, ,1-,
.- -
„2ln e^b be lümmfi, bo t^u uft f^reiba,
Sin beinc 9lufe, boaö bi^n \\)^.
mti 2Jtu[(^Ie=S&icr [uUjl bu »erbleiba,
Äee anber S^ier na^m i^ mcr vd^."
1. @ Ib a t. ©oaö re|tc SBort, boaö läft il(^ ^üren,
2. © 1 b a t. ©ie ^alt bic goarbe boc^ ei 3^ren.
£ am b u r. „®ottlieb'8 fei SKenfc^ \)oat luffa tcefa,
©oaö füg' id^ ^ie al8 Sloaci^fd^rift ei.
3«^ ^ürt'g erfc^t ge|lern ^urt' x(i)'^ beim @c^tt>eefa,
.^ä? tt)orfc^t be bei S)ät>pel ood^ berbci?"
(€AaUenb(3 &eläc^tec ber anbetn.)
1. ©olbat. ©ae i^d 'ne ©enjiffenefroage, na gelt?
2. © 1 b a t. ©är l^oat [i6) nie nid& bluö gefteUt.
9t e f r u t. ^ai()t immerju, booS rü^rt mid} nee,
S)enn woaö fc fci^reibt, ge^t euc^ nifc^t oan,
— 159 —Unb lumm' i^ cu^ groo6, bo »)5rt i'rf^ ^oan.
(Bi)lat arnt fcr euä) if)v ^ärje, l^ä?
S am b u r. 5Ru fatt otf, wie ber Sflefrute M,S)u8 mad^t'« l^alt, »eil ber ©cfretc weg.
©cit bat mit ber irfd^ten ^mpanic3^8 gegen bie 2)an8fer auSgcntdt,
SSraud^t ünfer ©d^afer fei 3J?oP ballte,
Unb fufiet ^oat a bod^ faum gemucft.
© e r g e an t. £)en ©eftenfro^, i^ mu^ i^n beloben,
^<xp er fid^ enblic^ jetgt alö SCiann,
©rjl mu^ flc^ feber felbfl erproben,
®cr 3Jiut^ na(i^ aufen ftnbet jld^ bann.
S)cr ^rinj ©ugeniuö, ^ab' fd^ gelefcn,
©rjittertc aud^ cor jebcm ©ewitter,
Unb »aö für ein SSJiann i|i ber gewefen!
Si^oc^ ^eute ^eipt er ber cblc Sflitter.
^ßr', <Seltenfro^, bu hi^ nod^ Stelrut,
, S)a3 ifl »0^1 tt>a^r, unb aud^ nod^ jung,
SBeit i|i'0 nic^t ^cr mit beinern 5Kut^,
gurd^t jeigil bu ntel^r nod^ als genung,
4>ciV bid^ im ^erbfl erfi audejcercirt
Unb in ber Äricgöfunjt infiruirt.
Ttb^tt gern »aö au8 bir mad^en,
^oltjt rein unb proper jietö bie ©ad^en,
®e^fi rid^tig um mit ^Im unb ®e»e^r,
5)rum folge mir unb bead^te bie 8e^r'
:
fRimm bid^ jufammen unb fajfc SKut^,
Sm Äampfe wirf ^erau« bie ^rufl,
©u bijl ein junges f^leilf(^e8 33lut,
©ein «jerbe beö SSaterlanbeS bewufit.
©aö ®lüdf begegnet mand^em auf (grben;
©efreiter fannfi bu aud^ nod^ werben.
Sflun, ^afi bu 8uft?
91 c f ru t. 3« S3cf5^l, ^err ©(^arf(^nt.
Sa mb our (fieifeit) 8u|i ^ot a freilid^, ocE Icn SSerflanb.
— 160 —(loHt) SDerja^l'n fe ünö ad Heber a»ing J
. 330 bcr ^atruUjc, tom i^ö '« fer a ©ing?
3)enn ^ür' hex ernt e bet gerne [Riffen, :
3Bue 'e bebcuten fo^I, buö inß^t' mer boj[(I> »iffen.
Sergeant, ©te 3)anen fic^'n, fo»tet mi befannt,
(Seit baf tt)tr 9lalborg aufgegeben,
©teptö bee giorb'8, um auf Sob unb Sebcn
3u behaupten nod^ baS nßrblic^e 8anb.
3u »iffen, wie tocit fie na(!^ ©üben gebrungen,
3fi unfrcr Patrouille ^md unb 3tel.
©obalb un0 baö erfi re(!^t gelungen,
3{t öicl erreicht int Äriegeöfpiel.
Unb ifi und befannt bann @tärfc unb ^a\)l,
2ßtr rürfen oor jum jtöeiten Ttal.
Ueberfc^ritten tt)irb ber 8imfiorb, ;. -
9ia^ 9iorben ge^t eä weiter fort,
S3iö t»ir an ©fagen'ö SSranbung fie^'n,
Unb fein ©äne flc^ »agt auf baö gcfilanb me^r,
3)ann foll »on beö Scu^tt^urmö »inbigen .^ö^'n
@c^tt)ari=tt)eiß ^inflattern jum blauen aJieer.
Unb »eit l^inauö üor unfern ©legen
(SoU ^reu^cnö fioljer Slbler fliegen. •
9i c f r u t. '© njirb Änuc^a fujta bei'm morf^ircn.
2:ambour. SBier muffen fd^au be güffe rühren,
ger tt)u3 \i)i Ärieg, boa3 ^ilft f^au nif^t,
S3ier guffjiger l^on'3 l^alt weiber beraifc^t.
9iefrut. ©er ©efrcitc i^e am glürfli^jta broan,
S)ar tt)irb'd fct>unt jeiga, teoö a foan.^
1. ©olbat (melbct bem gergeonten:) ^!-
'© lümmt anne 5Welbung »o 5Rummer brei.
9i c f r u t. SBenn afu »oaö fümmt, i^ bi^n neuf^ierig.
ein Soften (tritt auf).
©ergeant. 9lur nä^cr ^eran, i(i^ bin begierig. ;o c
^opcn. aj^elbung oom S;uppel|>uflen brei. .- ; ,n31 fioarfea Schiffen, nu ie'ö ourbei,
— 161 —S)oa8 l^oa Her bccbc äbcu ücrnummen,
©urt aue fcrr 9lid&tung f^tctt'3 ju fummen,
(Sergeant. SKir fclfejl au^ !am eS faji fo üor,
2)0^ ba fl^ ber (S^att fo \6)ntVi öcrlor,
9ia^m ic^'ä für 'nc Säufc^ung an.
Snbe^ gel^ auf ben ^ojien retour,
: Unb mcrfji bu baoon no6) eine @^>ur,
S)ann melbc, tt>te bu'ä je^t gctl^an.
SSiel beffer einmal ju Bicl gemelb't,
Sllö alleg Söielben einge|ieat. . .
;rv - (Rollen aB.)
3;amb*our. 6^ ^ott' a Ißrautcn fd^au gero(i^cn. '^
9ief rut. 2)cr Stciwel fßnnbc tt>ua SKelba to^a.
© e r g e a n t. '9le §)atrouiUe wiU t^ Inbe^ abfd^icEen. — ' w
©eltcnfro^, ^oF bein ®e»»el^r,
SSrtng'e bcm Äamerabctt glcii^ auc^ mit ^er.
(@t mtlnt ben iweiten ©olbatett.)
^f)xbexbtn Qt% ie<i) nii)t iVL wtit.'
©cltenfrol^, ic|t fann bir'S glürfctt,
3uot ®<^«ffc ^«Kct i'ie S3ü^[cn bereit.
©u(i^t fleißig ab baö näd^fie Serrain,
Unb fiopt i^r babei auf irgenbwcn, -
9hir immer glet^ mit ^cr gebra(!^t,
©enn bap flnb tcir auf ber äßac^t.
2. © 1 b a t. SBcnn'3 gie^t, bo fumm' ber m6) aUcenc,
^6) fletle im ^iegc oo(i^ men SKoan,
aj?it bam bo (auf ©eitenfro^) fumm' i^ f(!^unt ei'0 Sleenc.
• ®er grefft et ber 9lut^ getuiep mit oan.
Sltging ünö »aö, bo3 tt)ar"nc ©(i^anbe.
SÄcIrut. Sin t^^r<»fw ^^H^ »^te'ö rot^fcm i^ö, . . ^©d^iffa t^u i(!^ bo ganj gettJicß, :];;
©enn meine SSüd^fcl^oa i(i^ im ©tanbc.
(Selbe o6.)
2; a m b ur. 5)er glint' »ertraut a mci^ wie fci^,
SQBue aber ma^' ee ber 9laut^ benn et(^?
11
^ 16Ö —(gm fuld^cn tH)kn ©anöfcrflcgol j
•
SBi^ tiä) im bejien goßc bc (S^Ießol.
'© e^ö eemol t»o^r unb bu8 blcefet oa. afau,
©er ^crrgot ^ot cc bcifen ©tunben
Ueno Sambourmenf^cn l^oat a berfunbcn,
Unb bc öcrwünf^tc ©rummol bcrjou.
©tott'ö uf am getnbc, unb bu8 i^ö [(i^limm,
^au' i(^ ji§' uf 'm gallc tum.
(hinten :^Drt man rufen:)j
9(le!rut. ^alt, werba! •- i ;
(@8 fättt ein ©d^u^)
Samiour. D, ^err Scctcrfd^, fc fc^iffen,
©e jiau^en getücip uf ^ingerniffc.
(Sergeant. „5ln bie (SJewe^re !" Seber ©olbat . •
SJiac^t fld^ jum Äampfe je^t parat,
@tc fc^ie^en ntd^t umfonfi bie bciben.
(^linter bet ©cene)
9te!rut. SSormärtö mit ünö jur SBad^e ii|unber.
2. ©olb at. S3er »er'n ber 'ö ©pionircn üerleiben,
©e Äutte tutt bei unö fee SBunber.
5)er Pfarrer (tritt auf, geführt »om SReltuttn unb bem ©olbaten.)
Pfarrer. €irer*) fmucKe .^err, moUt'g gnabtg malen
!
^adft mtc^ fo fefl ni^ in bae 9lafen.
9! e f r u t. ^icn jum ©c^erfc^anta.
((gt bringt i^n »or ben ©ergeanten.)
^ie i^3 a ©pion,
0iu, ©^»ortörucf, leeffi bc ünö nimmc bcrüon.
© e r g e a n t. SBaS f)at if)n eu^ »erbä^tig gcmad^t ?
2. @ r b a t. 21 \6)Ue^ fl^ afu ücrjio^len unb fa^t
Uem ünfe ^uftenfc^ecne rüm.
9lef rut. 5)0 fc^mief iä) be Sluga rüm unb nüm,
21 tt)ie t(^ a foag, men ^crrn ^atron,
®ki^ rief a auö an »uUbc bcröon, , .: t;
1) 3§r.
— 163 —S^<ä^ öabcr fd^rtc glctc^ : „^nba" \)ien,
Unt) tt)ie ^'8 ruffe jum brttta SWuU,
Unb a wtcl^l berno(^ert no^ nee ptcl^'n,
©0 benF {^, bop b^ ber Seittjcl ^uU',
©^i(f i'm annood^ annc blooe ^iUe,
©tc {^3 i'tn bur(i^ a Slermel gefiffa,
©0 bcr[(i^roag a nee ^^Ud)t, an bo jiunb a fülle,
31 {^6 ünö nimme auSgefntffa.
S am b u r. S)u bifl ju a SWurtögeift, ©eltcnfru^.
Sicfrut. S3i^n ni^ afu feeg, tt)tc t(!^ auöfa^n t^u! — "
(3um (Sergeanten.)
^it i^ö ood^ nod^ bc ©d^retbcrei,
©tc fd^mie^ a fltn! et bc S3ad^e nei.
2. ©olbat. ®oar mü^furn l^oa ber [e rauögepf(!^t,
Unb a SSogel fommfi a gSbern bcrnsifd^t.
(Sergeant (unterfuc^t Me »rieftofc^e).
6in S3rtcf an ben ©eneral ^egermannV
Unb unfre (Stellung babei int ^lan?
<Bä)ort gut, — n)a9 ^aft bu no(^ ju fagen?
Pfarrer. ^otstaaet titm tkke i).
JR e f ru t. '<B fein lauter Süga.
@ e r g e a n t. S3raud^ft feine unnü|e ©orge tragen,
Hilfsmittel follfi bu jum Semen ifriegen.
- ((gr geigt i^m ®ä6et unb ©ewcl^r.)
Hier tfi ®rammatif unb 8ejcifon,
©rauö lernte man(!^er baö 5)cutfd^e f(!^on,
-SBiUfl bu ben (Spra(!^meijier a\x^ nod^ fe^n?
f{®r äeigt i^m eine Patrone.)
9iun, tt)ie ijt'ä, fannft bu je^t beutfd^ öerfte^n?
Pfarrer. ^t$ taltt tpüBke flonshe soTj^).
Herr, (jjflp') mir to6) auö biefeö g^otb.
1) «erjte^'Sienld^t. ^•
; ;.
2) 3a toä), iä) fvrec^e ganj gut beMtfefe.
— 164 —©crgcant. 5)a f)'M, voit gut er auf einmal fptid^t
!
O ein bän'fc^cr ^aUunfc betrügt mid^ nici^t.
^ [ a r r e r (leife a«TO €eraeonten).
Vatr fao floiji), ^err (Sontmanbirf^crfd^ant,
Uotr ftto jol», 0fl loö mid^ tt)iebcr frei.
(Sr bräit i'^m @elb in bie ^anb.)
©crgeant. SKit ber S5efie(!^ung ifi eö S5orbei. , 1--i
9lur ber e^rlici^e gilt bei unö ju 8anb.
Slu3 unfern .g>anbcn ifi fein ©ntrinnen, ...
©u lommjt nid^t ungefd^oren »on Rinnen. ,. .,. '-
,
Stefrut. 2)06 war au grobe, a fümmt nee lue,
'(& 33efie fer ban voax nood^ a ©(i^u^p.
Sambour. S)u mupt e^m nie fau bange mo(i^en, i
51 fun ünö lieber an ^rabjd^ ^aln,. V J;
S)ie t^itt uns fau f(!^au lange fa^l'n.
Suttt »enigjien l^oa ber boffS) »uö jum lad^en. \ -
(Sergeant. '<B iji au(i^ roa^x, ba^ ifi 'ne Sbee,.;
SBirji bu 'ne ^räbtg toagen, ^e?
©d^intpf unö einmal rec^t tüchtig aue,
(Srjä^le unö unfere 50iiffetl^aten,
3)ann foHji bu unocrfe^rt nad^ ^auö. v-t; ^
SKit ben anbern (a«f bt« ©oibaten geigenb) ^ab' ic^ mic^
fd^on berat^en.
Pfarrer, ©enft i^r maaekt^), 16} fürd^f mid^ »or eudb,
2)en ©lauben bttaßtt je« s) eud^ alfoglcid^,
^Tstt ^konlie oj*) ©ünbe roiU. i6) cu^ fagen,
2)ann mögt i^r mid^ btnben unb jic^n unb flagen.
^aö fagt i^r, i^r .^errcn, noai ^ab' id^ isernommcn?
3^r mollt ju mir in bit ^räbigt lommen? : [
,
3fl ba& euer d^rtfilid^ e^rlic^ S3ege^r ? -;
Unb feib bo(^ an d^riftlid^er Siebe fo leer,
©em ^immel foU i6) m6) übermitteln?
3Bill eud^ jur ^ßUe herunter capittcln.•
'
1) 3(i^ Bitte fc^ön. 2) etroa. 3) Unt'^m \<i). 4) gu« ©d>anbe unb.
— 165 —Sa feib i^r geloramen in'i banefc 8aub,
'
^abt gctoäljt bcn Äriegeäbranb
SSott bcr @lct biö hinauf jum Simftorb, '..
Unb raubt imb morbet no^ immctfort.
Unb bei aUctt bem, foöiel i^ erfal^ren, - >©eib il^t Qcbilbct unb feine S3arbarcn,,
3^r tl^ut ni^ts^el^len unb ni<ift^ anrühren, i@tcl^t eu<i^ öiel beffer mit bem Slequirircn,
S^ut ani) fein SDiäb^cn gcroaltfam berütfcn,
6ö fd^eint eixi) mit 8i|i oicl let(^ter ju glüdcn.
©etb gar ju mäpig int ©enie^cn, ,
SBoataaeSageOcbratcncöfpifmt). "^
3)cn beficn SBcin ftcltt i^r jurüde,
Uor Ofl fmoget liem IjfUer tkhf 2).
@in ^ul^n im Sopf reijt cu(^ öicl mel^r,
5ltö brei, bic nod^ rennen im .^ofe uml^cr.
Unb ber ©finfen, gefto^Icn auö ftci^'rem ©rein,
©medt beffer, ale »enn er nod^ ft^t am ©wein.
2Bir [eiber motten bahti ocrl^ungern,
Unb bürfen faum na^ ben 9lcPen lungern.
3^r pflegt eu(i^ aber unb »erbet fett,
©mei^t un8 l^erauö auö bem eignen S5ett,
3^r wa^lt eu^ fietö ba6 aUerbefr . ;
Sragt aUee fort, tt)aö nid^t nagelfcft.
3^r laft nur liegen, wai ni^t ju beifen,
Unb nennt euÄbabei bie e^rli(^en ^rei^en
!
©ie e^rli^en ^eifti^r eu(i^ unb bie frommen,
SDiiß^tet gern in ben Fimmel fommen,
©0^ baraue h)irb ni^tö, baö fag i<i) cud^ fd^on,
©enn broben ber auf bem .^immeBtl^ron i
, Vot ictttf gammd, tjan»hc 3) .^errgott
^kttl (Iden eud^ allen bie ©tt>erenot^.
I) fpeifeti.
a) Unfer Sier fc^meät eud& crjl rec^t niii^t.
3} ttn{et guter, alter.
— 166 —(S,Vi^ flrfcn ba^in, xoo grlotbtii *) brennt.
S)cnn pfuft i^m »er in fein Slegimcnt,
Sem mag er tkkc *) in tiefem geben,
3m Sobc ni6)t oerjeil^'n unb »ergeben. ).
©ein ifi btc .^errfinb nur allein.
SBaö mift i^r ^reifer eu^ ba ein? — ''.
©Icötoig unb ^oipein woUt i^r befrein? —SBoHt jic ju tvieke ^roütnjen mafen? —©ae ifi fa eitel 8üge unb ©'ein,
S3erflingett wirb fle ber ttfUekt 9lafcn.
SBaö ^aben ftc benn bei unö gelitten? '-
SBaö ^abcn tt)tr ni^t alle^ get^an?
gür fte gefämpft, für jie gefhritten,
SBir peuten feine Opfer, fa^cn'g ni6)t an.
(Elia ©le0tt)ig=^ol|iein fiammöcrtoanbt
' (Er 00 bliBtr') ein bonskt 8anb.
©'eert euc^ tii fjavotUn*), lapt'ö unfer fein,
^ier giebt'ö für eu^ ni(!^te ju befrei'n. —
2)od^ »ae ^at eu^ geführt fo tt5cit?
SBar'ö ettta eure Sapferfeit?!
2Bär' m6)t itn toppr« Sanbfolbat
2luö freien ©türfen jurücfgegangen,
3^r fafet in ber Äafematt
®il iRjobfntjöun*) nu alle gefangen.
9lu merlt ouf'6 @nbc meiner SRcbe:i
JJlniifn wanbte fi(i^ oUerrt««)^
@3 beginnt in ponmork tt)icber ju tagen:
©er ©türm oon Sllfen ifi abgefd^lagen. —
a) ni(^t.
») ijl unb tleitt.
4) jum Seufel.
e) ©aä aSlatt »anbtejfic^ tereitä.
— 167 —©crgeant. SBae fagfl bu ba, elenbet SBid^t, i
©ic g)reu^cn Ratten SUfcn nfi^t?
Pfarrer. Sluf ber ^rt\tl jic^t Den r>ans\\t .^ccr,
©ie ^rcu^er fönnen nt^t übct'ö SWeer,
Unb ber Ucbcrgang foU aixä) nie gelingen.
Tambour, ^^alt'ö 5Df?ol, .^aöunle,
9icf tut. Set jic^'n be klingen
Pfarrer. Sa, bae gefällt eu^ nid^t, il^r greifen,
SÖBcnn i^r einmal in'd ®rae [oUt beiden!
SSon folc^en wunberbaren ®ef(i^id^tcn
Äann id^ eu(i^ noc^ bie neu'fie berieten:
©ie ^atrouiUc, bie jüngji abgegangen,
®ie fi|t in Slalborg fcfjon gefangen
!
SSci gunbb^ ttjar ein furje6 ®cfe^t,
5)ie ^nfjigcr fd^lugcn fl(^ fur(i^tfam unb f^le(I)t.
©ergcant. ©aö l^aji bu gelogen, fd^njarjrßdftger Sümmel
!
Sambour. 9io a SBurt, eid^ ^o beic^, bo^ be a .^immol
Urnar fer an ©ubelfadE oaftft.
Pfarrer. £) bu f^limnter gottlöfer ©i^rifi!
Äann nur berichten, wae id» ttjeiß,
Unb eure ©ro^ung ma6)t mir ni^t l^eip.
1 . @ 1 b a t. ©0 fümmt jum @lücf ber Urbnanj .^ufar.
«Sergeant, ©er »irb ben lofen 9J?unb beö Pfaffen
Stuf fvi\6)(x 2;i^at f(!^on ^ügen ftrafen.
5«un, mi giebt'ö ««eueö? 3jt e6 »a^r ?
©er ^u\ax (tritt ouf). - -,
.^ufar. ©ie Ztpt\if, if)x SSriber, i6 oungefomma,
£)lfa l^u^n fe mct ©tormgenomma; -
9lu e^e ganj ©(|leött)ig ei onfer .^anb,
®anj @^leö»ig=.^olfieen pm\if^ä)ti 8anb,
©c ^reifa ^u^n ft(^ bei Siabel onb Slad^t
@i lauter <S(l^iffa jld^ nebcrgemad^t.
—. 168 —
gri§ Äorl ^o^t falberf(i^t fommanbirt, - ; u ., -j ., . •> i
gri^ ^orl ba^r ^ot fe nrf>crgcfi^rt.(f I
•' i
üDa^n lo^ iö'r latoa, ba^m jie^n tt)'t bc 3ßt^, m - f 'i
^urra^, grt| Äorl ! SJiwat Äorl gri| !—
mu. Ißiffato!
©er ©cfrcitc(ttitt auf uiib üfcerfc^reit bie 3lnbern, trofibent er ganj aufer Slt^em anfommt).
©efreiter. ^urra^, SSiftoria, SStffato
!
S am b u r. ^crr Seemerfd^, ©efreitcr, biji bu bo ?'
- .
® cfreitcr. 35er ^oan fc bcrtcufd^t unb 'e tarn jum ^xa6),
25oa6 tt)oar ju gunbb^ ^ingcr'm Äniffc,
S)urt broaci^ ber .g)aitptmann @c{)luttcrba(^
©u mand^em ©anöfcr broa^ a '6 ©enirfe,
9Zu foam' bier ^jfjtger enbltji^ broan,
2Bo0 tnöglid^ »oar, boa6 ^oan ber get^oan.
9iefrut (änbemfJfamt). ...
SBart, bu öerloiner ^aHunfe bu!
©efrctter. Dc^ luf t mcr boc^ ba ^forrn gur 9iul^.
«Sergeant, ©o tcaren toit bo^ nic^t umfonfi int Kriege. —^oä) fc^neß, erjä^Ie oon unferem ©iege.
(öefeci^tM 8unbt^, 3. Snii.)i
©efreiter. S3er l^ottcn alfo gefiern ju Sfiad^t '
. .
*-.
($i ©unb'rup l^ott' ber Quortter gemeint, ; :•
Unb ber bud^ten, »erledit afu frü^ im fieben
SSürb' ber n>teber tretter [(i^ieben,
Ober '^i) foam ganj anberf^ ; benn frü^ um brei
Söiorfc^irt ber f^unt »teber franf unb frei.
Unb boaS rcat gutt, bo^ ber raue au'm ?u^c,
©enn war' ber nid^ jeitli^ »eggegangen, .;rV;,'
(Se Ratten ünö im @arfe gefangen,
©ie 5)an6fer, fe woar'n f^unt uf ber ©ud^e.
©u morfd^irt' ber lu|iig unb foangen bcrju:
„©er .Hauptmann, er labe" (i^r fennt ju baö Sieb,
SBie'd eem burd^ oUe ©lieber jie^t).
3« Sunbb^ mad^t' ber a aianbewu.
— 169 —S)oü) iDic bcr faum a ^oar SKinutcn
©ort l^inger ber ©^eitnc loagen unb rul^tcrt i>
Unb bcnfcn prcude uf ^obro, '/?
©0 ^ccft'e uf cemol: „ber gcinb tji bo."
S3cr burftcn Ie«'6 ni^ toctter froogen,
5)cnn fecr [oagcn fc fd^unt mit ccgcnen £)ogcn.
31 brci üier .^unbert aber brübcr
®u(ft'n t'r'r über a S3argel rüber,
S)op ünö ber Stffen im SKaute berfioarb,
Unb be 8ufi am 9tanbett)u »erboarb.
©er Hauptmann fe^t fxä) flinf uf'8 'gärb,
„3ln bie ©etee^re !" ^i|«« itnb „fä^rt!"
Sm ©roabc ging'ö, bod^ ei grüftcr 9tu^
©urd^'8 S)urf jurrudE, uf be ©anSIer ju,
®^b bie nod^ red^t t»or'n rüber gefummen,
^ott bicr fd^unt ^ofltion genummcn.
IBer loagcn l^inger em Äniffe gebedft,
gur bie meejicn Äugeln gutt oer^edft. —Äaum ober, bop ber burte liegen,
©0 fummen fe runbcr ei ganjen ^ü^tn,
Unb ladfien unb fd^rei'n: ^urrä^, l^unä^ !—
©od^ bär il^r ©elad^c tooax niä) gel^cuer,
©enn »ie ber fe, bop ber fc rcd^t ei ber 910^',
Äummanbirt ber «Hauptmann uf eemol: „geuer!"
Unb jebc Äugel troaf i^ren 50?oan,
©0 loagen fc bo al0 »ie gefönt;
^06) nä^nber ober jiürmtcn fc oan,
©0 loagcn fe bo al6 toic gemäht.
S3er jicltcn gutt unb troafcn rcd^t,
'@ 3ünbnulba'®ctt)c^r i^i goar nid^ fd^lcd^t,
'@ bcpe ©ewe^r in et ber SBclt,
93ci gunbb^ ^oat fid^'ö rau6gefteltt. —^otf bier boae ©d^iffen no^ toetter getrieben,.
'© tt)är' rid^tig !enncr nid^ übrig geblieben,
©enn ber Äricg ^oat feine cegnen ©cfd^idEc,
©u tear'd ju 8unbb9 l^inger 'm Äniffc.
— 170 —i
Siefrut. ©ttrt lümmt [d^unt toicber an SKcIbung oan.
2; am b u r. '@ wirb bod^ nid^ arnt a Unglücf gan ?
©efreitcr. Sl Unglütf ^cutc? t^ ba^tc gar,;
fSteti) bu mir lieber ben ©ta^rfaf ^ar. ,
9t e f r u t. ^ie trinic, SSrubcr, unb t^u nee fecge
,
'@ l^oat brinne no' an \<i)ient 9leegc.
Unt^roffijier (tritt o«f). i
(®efe^t Äei gübef^ranberä, 3. Suli.)
Unteroffijier.
SUo @übcr=S;ranbcr0 fomm' i^i^ jurrcdfe,
©att ^pan m'r gcftegt, on batt ^ott' m'r ©ledfe.
'@ wie SSortrupp Qinä) m'r »anna tueg,
©är MnfotDfirßm, bar jeid^t onö a äßäg,
• On miet onö woar a .:^efPa .C)u[ar'n,
'© ging roaönig rofd), (mcr torfc^ta ne nta^r'n,)
(£i yunbb^ bor^ on off Sranberö ju.
©att, boo(|)t m'r, l^ätt m'r 9ianbett)u;
Quorf[pe§a!'2Bic m'rfc^ fullba fricc^a,
©oad) m'r groab' an gelbwa^e liec^a.
'© löorn pun ©anäfer, i>it bo fioanba,
Ober bale, wie m'r fc foanba,
(Se t^oata nee fc^Ie^t jufommaparfa. —3)e S3eene noabma [c ei a 9iada '
On prefd^ta on \cd)ta a gru^f @tede, -,
S3ie fe 'ö S)örPa ^otta eim 9ie(fe.
On lie^ a nee lurfer mit Slenna on i^offa,
Siö boH' en .^übel oagetroffa. - ^. . .!.<
S)att blien [c fiie^n, bat ma^t a fc ^alt,
©att hitit)t m'r bie ÄaUa ei be ®e»alt. ^
©cnn mir worn l^enb'arn l^ar gerannt,
Oi ptt' m'r onö be ©ol^la oerbrannt,
On »ic fc nu oagegrcffa man,
mu^ta fe fi^i) uff be 8e§te b'rgan. *
— 171 —51 cenjig aRol od t^oata fc [(J^tfia;
©0 l^oat a ^ufar f)oat blutta müjfa.
©ujic ober foam m'r gledfl^ b'reon,
0(f btc ©anefcr mu^ta ^oarc Ion.
So fcitt i'r wiöoel fein fr't gcblicwa,
£)tc anbern ^oan m'r goar jlatig getriewa,
5)ic brcnd^ m'r miete, bie ^ocut m'r gefanga.
—
Slfu i^ onö ^oite bei SranberS b'rganga.
©ergeant. ©timmt ein, e3 gilt bcn fü^nen Saaten
!
.^urra^ ! bcn tapfern ^ameraben!
©cfreiter. S^r brandet ni(^t goar afu jl^r ju f(i^rei'n,
@e tt)er'n »uU nic^ me^ lange fein.
©l^Or ber ©Olbaten (^intetberScene).
©er Hauptmann, er lebe,'
@r gel^t uns tü^n öoran,
SBir folgen i^m mut^ig
5luf blut'ger ©iegcöba^n.
(Sr fü^rt' uns ^eut ju Äampf imb (Sieg ^inaue,
(£r fü^rt uns einft, i^r IBrüber, in'& SSater^auö.
(!Di( matf(^ictnbett Snt))^en fomuten imuter na^et, bet ®efang wirb immer lauter.)
Sambour. S)ue fein fe f(]^au.
® e fr e i t e r. '© i^3 ünfc Sieb,
SBie'e ccm burc^ SKorfö unb S3ecnc gie^t.
9lelrut (na(i^f))re*enb).
er fü^rt unö einft, i^r S5rüber, in'ö §Bater^au6.
S)it (Sieger »on Sunbb^(marfciiren auf, gef^tnüA mit grüntn Steifern; wä^renb fte i:^r Sieb »ieberl^oleit,
werben fte »on ben llnwefenben Begrübt unb (efllüdwünf^t S>ai Qtäftfttt i\t fc^on
mit pianissimo eingefallen unb f))ielt fe^t in vollem (S^or bie !Dt<lobie mit. ^intet
ben Souliffen werben bengalifc^e glammen a'bgetrannt, ba eS injwif^en UittA
geworben. 9taä) 8eenbigung beS @^ore3 fingt ber)
©efreiter: 93er ftonben wie SSrüber,
55er hielten topper au«.
172
9Jo^ lange öo bam ©trauS.
Unb bof i'rfc^ ottc tofßt unb fenni «nb nennt:
»ei 8uttbbi5> flegte '3 ftffaig^c Slegimcnt.
6^0r (wieber^olt ben Äefrate).
gelbweb et. Unb ruft un8 ber Äßnig ^'
f 3uni,Äampf für'« SSaterlanb,
2Bir folgen i^m freubig,"'
SBir galten »arfer ©tanb.' S)enn i^m gehört bee ÄriegerS .^crj ynb ^anb.
@tetg gilt'e: gür Äöntg unb sßatcrlanb. ^
(Ser »otJttttB faßt.)
<Diu£ uon Siubttt 92t[^toio3fQ in !6teelau.
tU'iÜif^i
5PS>fi-
% M6n mmxh UtmtM m
»on
gioBert 3iB|Xet.
ictm. »(jant buWti. $tris: 2 M. 3& i).
tJKlYEBSITV «>frLL^miS
Mn pultet, bem bic ©ebid^tc gctüibmct finb, f^rieb
t^bc,tt SJerfaffer nad^ Uebcrfenbung ht^ !mUta1atm^%eraplareg u. a.: „@ic ftettcti ate SKöttö' tri^S
. SStcftfatt: ,bo^ auf bcrSBeft tn(||t^ Aber @a|feftett
ge]^e!' — Sn gettJtffem @tnne fög td| ba^fetbe; fürmsi), für -tttettt innerftcä emgcBoiJettcS^i^ty jft^f
W>tx toaS ber ©d^Iefter Sefcn mh Sl^tt Jfeisp,
tote e8 fld^ in neuerer 3cit senjenbet l^at -^ btt »m|man, fo balb öon ^oeftc unb Silerotur u»b b«*ngöybcrmia bie 3iebe ift, fejr öarft(|% Ä ÖM|
^ »öÄ^e Äcn nid^t gu, »ra @ie ja lange @^tt(b
i'j^oBen folfen, tute id^; unb tdg fürd^e aa^m^b^^'"^
J3f|nen mit :g]^ren aUerUebftcn @d^&^^#«8tt1Bcr*
— 172 —®c ©anöfcr bcrjä^lcn
^oä} lange öo bam ©trauS.
Unb bop i'rfc^ oßc töi^t imb fennt unb nennt:
Sei 8unbb9 fiegte 'ö fuffjtgfic Stegiment. '
(5^0r (wieber^ott ben Kefrain).
gelbwebel. Unb ruft ung ber Äßnig
3um^amp[ für'ö 5Saterlanb,
SBir folgen i^m freubig,
3Bir l^alten marfer ©tanb.
©enn ü)m gehört beö Äriegerö .g>erj unb |)anb.
©tetö gilfö: pr Äßnig unb «Baterlanb.
(3)er »oi^auö fäat.)
5)iU(i üon 9iübert 9?if(^toi»8fi) in SJreolau.
--*"***S)ft*«*"
Verlag udn ^Mari» ^xmtM in '^xtBlm.
S)ürd| atte S3uc!^|anbtungen ju Begiel^en:
Jluö ^rieg uttb gfriebeii.
t)on
fftobert Siötler.
man. €lc0aut brorjl)irl. g5rei§: 2 M. 25 4.
Carl tJon j^oltei, bem bte ©ebid^te getoibmet finb, fd^rieb
dtt ben SSerfaffer nad^ lleberfenbung be§ ^ebtcatton§=
©jemptareä u. a.: „@ie ftetlen at§ 9Kotto auf§Xttelblatt: ,ba§ auf ber SBelt ni(f)t§ über (Sd)Ie[ten
gel^e!' — Sn getüiffem (Sinne fag id^ ba§je(be; für
ntic^, für mein innerfteS eingeborenes ©efüi^I, \a\
Slber tt)o§ ber ©d^Iefier SSefen unb X^un betrifft,
' tt)ie e§ fic^ in neuerer ßdt gewenbet ^at — ha mu§tttott, fo bolb üon ^oefie unb ßiterotur unb beren
görberung bie 9Jebe ift, fel^r öorfiditig. fein. Sd^mut()e S^nen nic^t p, ba| @ie fo lange ©ebutbl^aben folten, tok ic^; unb id^ fürd^te anä) nid^t, ba^
e§ :3i§nen ntitS^ren aUerliebften @d|(efifc^en SSer^«
fd^dn fo fd^ted^t gel^t tote tttir, her gtoottäigc Solare
toartett tnu^te, m§ ttt ©dtileftett jetttotib 9^otij t)oit
tttir ttal^tti — itur bitten tüill id^ ©ie, tiid^t bett
3Äut^ ju üerlierett, toeittt'S ttid^t fo rafd^ tttit ber
SSerbreituttg ge^t, toie toir beibe ^offeit. 9Son mir
aug foK tti(^t§ utiterbteiben gur ^örberuttg."
Clttttö 05rotl), ktfl: „Scfi fageS^ttett gertt, oudö öffettt-
lid^, bo^ S^re ©ebid^te ttt ^(llefiper 9Kuttbttrt tnir
5U bett erfreulid^ftett ©rfdieinuttgett ber tttuttb
artigett Siteratur gel^öreit. — Sir (@cftle§tt)iger) öer=
ftel^ett bett 2)ic^ter »oUfottttttett, tt?ettit er tnit ^umorfid^ über ßriegSleibett uttb ©ittbe^ruttgett f)ittttjegfe|t
j. S5. 8. 12. ©. 18: bie l^errüd^ett „S)rei S^age".
©. 23: „51 treues SSie^cfiet". Merliebft ift ©. 46:
„%ieg, @ieg uttb Slnuection". ®a^ bie ©ebid^te:
„Sttt ^rieben" tiefer au§ ber (Sigentputtid)!eit S^re§SouböoIfeS fjerauggel^ott finb, nterft utau gteid) an
ber t)ie( reid^er tnunbartig enttt)idEeIten @:prad^e, bie
felbft ntir mitunter ougenblicflic^ ein Slöt^fet oufgiebt,
gieic^ „3)e ßaberttje^fa" jeigt eS. 2)er |)umor fte^t
ä^nen trefftid^ gu ©efi^te. — 3titn heften gel^ört
ba§ „3)erJ)eeme" unb ba§ ©c^önfte ift ber „geier-
obenb". — Unter ben Siebern fitib fd^öne,Socken;
löftlic^ ber feine §umor @. 115: ,/§ ifs^olt 'ne
eegne ®aä)t", ftimmung§t)oö ®. 117: „@ S3örnel
im ßJrunbe". SSortrefftidt) finb bie „STfc^enfd^ertiebla",
„^rmfe" unb „5De brafi^en ©tubenten". Sie foUten
einmal ein größeres er§äf)Ienbe§ ©ebid^t mad^en."
Ixm} tJön ^obili, illünd)en: ,.^öB ^iß Si^^fi^ -r^w^
bem Äriege" unb mond^e anbere @ebid£)te, mie „93ibe(=
tjerfc^e", „Äee 3^er!e bi^n id^ nic^", „tretet" u. a.
fic^ ^reunbe ertt)orben t)aben, bejtneifle id^ nid^t,
Iv'xt Heutcr, (Etfenaii) : S3ei ber 9lid§tung, hk iä) in ber
Literatur eingefc^Iagen i^abe, tt)erben Sie e0 gan§
notürtid^ finben, bo^ mid^ S§re ©ebic^te in fc^tefifd()er
URunbart ongefprodien l^aben; fie finb fc^ön öerfi*
— 3 —
icirt unb ertnctngettt nie einer braftifc^en ^ointe, hix^,
fie erinnern mid) lebhaft an bie beften ©ebic^te öon)oItei, öon benen id^ nod^ einzelne, tok g. 95. „^er>erte I)ot gebtofen". unb ha^ ßiebUd^e „S nun mein
lott, fu gäme" auStoenbig töei^.
Carl lÄ)nnl)Dlb, Atel fber erfte Kenner unfereS 2)iatect§):
,,^6) l^abe S^re @ebid)te mit großem i^ntereffe ge*
lefen, ha mir, n)ie @ie niiffen, ber 2)ialect meines
^eimattonbeg wert unb aniS) oI§ tuiffenfci^aftlic^eS
Object angiel^enb ift @(^on früher finb mir einige
Sfirer ^oefien ju ©efi^t ge!ommen, bie mid^ ju ber
Erwartung, ein frifd^eS Potent für biefe 2)ic^tung§art
in S^nen ju begrüben, berechtigten. @ie l^aben einen
glüdfidjen ^umor, lennen boS fd^tefijd^e SJotf unb
feine 9)bnbart unb l^oben oud^ an ^oltei oufmerffam
ftubiert. ^ebidöte niie „S3(üd^er unb ber Sflecrute",
„Sefe^I öom gri^ torl", ,,@enerol »Itfe", „^er0luPoom!roufe", „'§ Ie|te Duottier" ^eic^ne id^ na=
menttic^ au§." — Heber bie „(5cbt(t)tc an0 krC5ttnthfr|laM" (93re§tau, @!utfc^. Wt-Slu^age M^^. l^fd^örner in ©triegau.) fd^reibt berfclbe hemSßerfaffer: „(Sie ^aben mit gtümi^er ^anb mtS ber
grof^n ^rie^gjeit i^xm Stoff genommen unb ben=
felben mit t^ren beneiberi§mert|en §umor in ed^t
jc^Ieftfc^e^orm gebrad^t."
-frielir. (Siel)ne, Wim (Herausgeber ber „®eutfd|. 9Jlunb=
orten"): rrSn S^re fd)tefifc^en ©ebic^te mu^te id^
midt) erft ijineinftubiren ; aber je öfter id^ log, befto
me!^r befreunbete ic^ mi^ mit ber fd^Iefifd^en ^rt
unb SBeife. SJion fagt, einem gut getroffenen S5i(b*
niffe fel^e man bieS an, menn man oud^ boS Original
nid^t fenne; fo füllte idö oud^ ouS Sl)rer S)id^tung
bie S^oturttjo^r^eit ber äuge l^erouS, meldte p=fommengefo^t ein 6^ara!terbilb be§ fd^Iefifdgen S^olfS*
ftommeS ergeben. «Sobotb meine „^eutfd^en 3Äunb=
orten" in gttieiter Stuflage erfd^einen, fo werbe id^,
wenn Sie e8 geftatten, ha^ 93nc^ mit einigen tßroBen
3^rer ©ebid^te ju Bereidfiern, tt)Oäu id^ etwa wäHenmöchte: „SSibelöerfc^e", „2;rumf au§", „2öie id^ bil^n
ne S5rout wnrn", „St Baierfc^er Sßi^ nnb ünjer
fjril" :c."
Heue JJwu^ifdie Jeitunj. „Xiefe§ ®efüf)t für'S SSaterlanb,
für tomerabfc^oft, greunbjd^aft äußert fic^ in ben=
jelben. ^er edite SSoI!§= nnb ©olbatenton Hingt
ans biefen @ebi(|ten toaf)x nnb nnöerfolfd^t wieber.
2!)er 3)ialect ift in ben tierfd^iebenen Manciernngen,
njeld^e er in ©d^Iefien l^at, mit ber größten SErene
wiebergegeben."
<S(t)le|tfihe Leitung giebt eine ^robe au§ benfelben: ,/§
Ie|teOnottier" nnb föfirt fort: „ß^igt biefe tnrge ^robcba§ @emät^ be§ ^id^terS, fo belunben oiele ontere
feinen _§nmor nnb feine Sänne, öor altem aber finb
es „TOelöerfd^e", „S)er 9^u§poomfraufe" unb bie
ben fübbentfcgen ©d^nabal^üpfeln nac^gebitbeten fc^te=
fifd^en Xfc^enfd^ertieber: „^irm^" nnb „2)e braf(|en
@tnbenten". — 5lis gan§ befonberS gelungen
finb l|ert)orju|eben bie beiben ib^IIifd^ getialtenen
©ebid^te „^er^eeme" nnb „^eierobenb". 3^ ^^^
beften ber Sammlung get)ören ferner noc^ P „St 93e=
fel^t üom gri^ Äort'', „®e ad^ten ^^rogoner bei
^a(i)oh", „®er ©enerat SJ^oItfe bei töniggrä^", —— — Unb fo em^fel^ten mir benn bie SSerfe nnfereS
jungen 3)id^ter§, ben mir gn erneuten ©d^affen er-
muntern, fernen SanbSleuten/'
j8re0ltttter Leitung, ©in SSort aufrichtiger Stnerfennung
gotlen mir gern ben fd^tefifc^en ^riegStiebern üonDr. 'gl. Unfer SanbSmann — — t)ot bie berbe
9latürlid^leit be§ fc^Iefifd^en S^arafterS oon Sugenbauf rid^tig erfaßt, feine ©pratfiftnbien befö^igten il^n,
in feinen ®ebic|ten mit berben SBi|reid[jt|nm, 2öol|r*
f)eit unb gebiegene (Sprad^barfteHung gu öereinen." —(3n einer frül^eren SRummer ^ei^t e§) „Ober mo märe ed|t
V"^!»»*^
fd)reftfc|e§ SBSefen bennt reuer, tebenbiger, reinerunb ^uqUio) n)a!§rt)aft ergö^ndjer bargefteUt
toorben, aU e§ j. 35. in ,/§> te^te Ouottier", „®eSobertüepa", bor aüem aBerin„^erl^eeme"unb„5eier==
obenb", fo mie in „SBie id) bi^n ne Sraut iDurn"
gefc^efien ift. @eib un§ nur immer mißfommen, it)r
löftlid^en Silber, in benen un§ jener einfädle biebere
gtunbefirtid^e (Sinn, jenes grunbe^rtid^e @emüt§, jene
Siebe gu |)ou§ unb ^oniilie unb jene oft unter
raufiefter gorm fid) oei-bergeube ©entimentoKtät, jene
oft jettfam Quftreteube geinfüf)Iig!eit unb auc^" Ujo^l
jene 9}JeIand)o(ie fid) entgegenftellen, hk mx fo oft
aU e(i)t fd)Iefifdje§ Sßefen befonberS in läublid^en
Greifen gefdm^t unb bemunbert l^aben. 1872. SSir
muffen gefielen, ba^ ©ebic^te, mie „S)er de @cl^er^
fc^Qut" unb „5luf S3efe^t be§ ÄaiferS'' ben ^ottei'f^en
minbeftenS an bie ®eiie geftettt »erben !önnen.
<S(l)lfrtft^C jDrcfff. SSor oKem toiEfommen ift ber breite
pnfel, mit tt)e(c^em ^o§fer nid^t nur in ben ^ieg§=liebem, fonbern aud^ in einigen g^riebenSliebern ba§
Seben beg ^orfeg fc^ilbert. S3efonber§ t)ierbei fet)lt
e§ nic^t an berbften unb 5. ^^. gelungenften ^umor.(Sine tüaifve ^er(e ift bo§ gro^e ©ebidöt
„^erl^eeme''. S3einat)e nod^ fc^öner ift boS äd^t
t)0l!§tf)ümlid)e ©emälbe be§ länblic^en ©ttlltebenS im^titxabtxit), 3ßa§ mir aber oor Willem l^od^ anfdjiagen,
ba§ finb bie ^rieg§= unb (Solbatentieber unb bie
männiid^ berbe 3Beife, meldte au§ alten fprid^t, gleid)=
biet ob fie blo^e ©otbatenfd^erje ober ben pdiften
©ruft bel)anbeln. Sn biefer Söegie^ung finb nn§ bie
©ebid^te bie milttommenfte (3dbe für ba^ gonge
beutfd)e SSoÖ, befonberS für bie SKütter bel^uf§ @r=
§ie^ung eineg monn^aften !riegerif(|en 9^od)tt)ud)fe§.
@ine0 ber fc^önften Sieber ift mol^i; „^a§ (Siferne
teug". — ©in pröd^tige§ Ieben§üotte§ @d|{ad)ten=
bitb: „S)e achten Dragoner bei S'lad^ob". SfJic^t an=
- 6 - -i .::.
"
!
ber§ ift e§ mit bem t)eiteren Siebe: „ÜKpttfe bei
Ä'öni^grö^" 2C. äKögeu red^t öiele Sefer bog ganje
Originat lefen.*) Dr. ^Srnfl '^ejofb, '^Sunr^en.
^rijUrtftDf Jlroöinjialblättfr (Dr. -gluboff prcft^cr) :-
— 5Die '^o^fer'fd^en ©ebid^te finb ein fe^r erfreu-
lidper S3eitrog ^u unferer öoIf§tpnttid)en ßiterotur.
^ie SRe^rjQ^I tft aU gelungen, einzelne jogox aUmeifterl^aft ^u bejeic^nen. Slni beften gelingen ibmbie reimlofen Qb^IIen. ©ine wa^re $er(e unter biefen
ift ha^ ©ebic^t mit bem STitet „S)er(}eeme'\ in beut
bie SSorgänge am früf)en äRorgen be§ Ofter^^eiligen'
tageg in einer 93auernfamitie fo treffenb, (eben§njal)r
unb bobei öon einem poetifc^en §au(^ umfloffen oe-
jd^itbert ujerben, njie e§ eben nur einem ^id^ter mögud^
tft, ber mitten unter ber Sanbbeöi)I!erung aufgettjattjfen
ift. — ©erabe^u ergreifenb ift ba§ (Sebid^t:
„'§ te^te Ouottier". 2(ud^ bie ©ebidfjte fomifd^ »ir
fenben ;5n^alt§ finb aU tiortreffüd^ gelungen p ^^'
jeic^nen, j. 35. „9)ler!ft a ©c^eunbel?", „2)e Sober*
tt)e|!a" unb mand^e anbere. ic.
föujcnber^er Blatt. ®iefe ©ebic^te reiben fid; mürbig an
biejenigen unfere§ großen Slttmeifterä ßarl t). ^oltei.
©ie enthalten ©c^ilberungen unb ©cenen au§ bemSanbleben in ber urfprünglic^en ^rifc^e ber @raj)fin'
bung unb in fo Iebt)often ^<ii^ben, ha^ »ir jebe§
einzelne immer mieber mit ber größten SSefriebigung
lafen. Slbgebrudt ift: ,,'g SSeib oom Sanbtoe^r
monne".
jßreslttuer ltttd|ntl)tcn. "glö^fer'g S3eitröge (ju „3lu§ ber
@ünt|erftaDt'0 fpiegetn in gtüdlid^er ^^aro!teriftif
bie ©igenort be§ fd)Iefifd^en @runbmefen§ ab; ferne
Saune ift frifd^ unb ^efunb unb t)oIl öon einer berben
Urfprüngtid)!eit, bie fic^ öortrefftic^ obl^ebt gegen ben
*) 3luS allen l^ier angeführten ©ebid^ten finb Slu^jüge abgebrucft,
— 7, — ':'-::'
gefud^ten unb gemachten ^umor öieter äl^nliij^er ^ro*buctionen| bie burdifd^immernbe ^otie aller feiner
Sieber, ein n)arme§, ^atriotifc^e§ ©efüi^l nnb ein
inniges, ec^t bentfd^eS @emüt§, njobnrc^ ben ^icl^=
tungen faft bnrdjttjeg ein etl^ifc^er ^ern öerliefien
wirb. Seugnen tä^t ]x6) nic^t, ba^ wir oft einem
t)oI!§tf)üniIic|en ^ion in biefen Siebern begegnen, ber
jnmat bei l^umoriftifd^en «Sd^ilberungen gor er^^
frifd^enb an nnfer D^r fd^Iägt. W. A.
3ntun$ für Hb l)öl)rre linterrtt^temefen D(utf(l)Und0.
^ößfer, ber firf) fc^on früher bnrd^ eine (Sammtung
fd^iefif^er ©ebid^te rü^müc^ft begannt gemad^t, bietet
un§ l^ier (©ünt^erftabt) mel^rere anmutl^ige klänge
au§ ber großen 3^^* (1870/71) in ber 0emütl^öoU=
berben ÜJZunbart ®^(efien§. SSieöeid&t ift e§ nn§bemnäc^ft möglid^, in bem SSeibtatt linferer ^^i^^ng
ein ^tö^en ntitjutfieilen.
Strif0aucr jßiätter. ®ie ©ebic^te in fd^tefifd^er SJJunbart
(öont ^erfaffer felbft üorgetragen) erl^eiterten oft bi§
ju 3:^ränen bnrd^ i^re SSa^rt)eit. — (S« einer fpö*
terett Siummer): Wlit größtem 2)an!e na^m bie S5er^
fomntinng ben SSortrag gweier ©ebic^te in fd^lefifd^er
SJJunbart: „^e 2abertt)e|!a'' nnb „t)er Siiul^Poont^
fronfe" auS be§ ^ntor§ eigenem SKnnbe, ber be*
fonnttid^ barin mit §oItei wetteifert, ouf.
'^ö^fer'fc^e @ebi(f)te in jd^lefifdljer SJJnnbort fonben
«. a. in folgenben @d£)tefifc^en ^ßlättern Stufnal^me:
©c^Iefifd^e 3fi*u«p- S3re§laner ^^iti^i^Ö- @d6tefifd^e
treffe. ^rooin5iat=3^^t"^9- ©^(efifc^e SRor^en^
Leitung, ^roüin^iatblätter {dtvibeiai)l)/ ©c^teftfc^e
@d^ut:=3fitw"n- 9^ieberfct)lefifd^e B^^^^Ö (®örtt|).
^eii^enbac^er Sßoc^enbtatt. SonbeStinter Sßod^enblatt«
— 8 — v•-
«Striegmier 93(ätter. @otb6erger %ama, SöttJenBergi
SÖIatt 2C. 2C,
3n auätüävtigen Sournaten: Oftbeutfd^e ßettung (^ofengliegenbe 33tätter (SJJünc^en). ^^^^utig für ba§ ^öl^ei
Ünterric^tgttjefen (Setpgtg). (Saton (Seipjig). S)td^te:
l^aöe (Setp^ig). ©otbatenfreunb (S3er(tn). vlt\
^reupc^e Leitung (SSerlin) :c. :c.i
-.
«Ißroöe be§ 'glo^fcr'fc^en ®tarect§.
Unb lup a Äupp ntd^ i^angen, '-:-";;;,-, •
mit i^§ be aSelt fee ©toorf^auö ntd^,;
Jr-'^^r.
31 $arabie§ oUengen-i) .,>UV;2äSHV t^ i^M
§eut fd^eint bc ©unnc wunberfd^ieii,
IXub'g ©elb boa§ flingt im Seite!, i
2Bäm gi^t'g bo öeffer iDutt, luie mir? '•
Äummt pr, trinft miet, i^r Seitel.•'
Unb treef^t'§2) amol unb ftürmt'g uub fdjncit'S,
SBär'ld^ it)ivflt4 ni^ jum Sachen,3)0 Iä|t'ä nur fd^ien, jum liefen ©pielSiedet gube 3Kiene mo^en.
S)rüm gil^t mir'fd^ gutt, bo frei ic^ mid^;3Qßär ^oat'g, rate i^d^ uf Sterben?
Unb gil^t mir'fd^ f^led^t, ic^ 'fetf mir ce§;'© mufi ju bod^ ßeffer loärben.
33i^§ luftig mit mir, Sruberl^erg|
Unb mad^ erfdEit fee ©peränjel,^)
$oat'§ 2)oret bir a Soofpofe 'gan,
2)0 tofd^per*) mit em gränjel.
2ßoö nu^t benn bei ©eflenne, l^ä?
21 jung Äert toar nid; nlt fein.'
^.
Suj, teeb'gö) uub lad)] mie lange taurt'§,
2)0 wirfte ftiU unb falt fein?! :
1) üUxaU. 2) vegnet'ö ftavf. 3) leine Umftänbe. 4) fcfe. r.) fei luftig.
jDvurf Den $1^. Sf^iJrner in Stviegau.