Doradztwo i transfer wiedzy na przykładzie
Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego
w Lubaniu
Andrzej Dolny
Dyrektor PODR w Lubaniu
Stare Pole, 17-18 września 2019 r.
Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
w Lubaniu
Doradcy terenowi - 95
Specjaliści zakładowi - 51
LUBAŃ
Stare Pole
Uwarunkowania prowadzenia
produkcji rolnej w woj. pomorskim
Uwarunkowania środowiskowe produkcji rolnej
Zasoby ziemi rolniczej
Struktura agrarna gospodarstw
Specjalizacja produkcyjna gospodarstw
Struktura produkcji rolnej
Uwarunkowania środowiskowe produkcji rolnej
Udział gleb najlepszych i bardzo dobrych (klasy I i II)
najwyższy jest w powiatach: nowodworskim (36% użytków
rolnych), malborskim (31%) i gdańskim (11%).
Gleby słabe i bardzo słabe (kl. V i VI) dominują w powiatach:
kartuskim (76%), kościerskim (71%) i bytowskim (55%).
Powoduje to konieczność odmiennego podejścia do
planowania rozwoju gospodarstw w poszczególnych
rejonach.
Struktura użytków rolnych
Zasoby ziemi rolniczej Wyszczególnienie 2005 2010 2016
% przyrostu
2016 do
2010
% przyrostu
2016 do
2005
Razem Grunty
zabudowane i
zurbanizowane 86203 91282 97220 106,51% 112,78%
tereny
mieszkaniowe 16169 17782 20768 116,79% 128,44%
tereny
przemysłowe 4348 5219 5790 110,94% 133,16%
tereny inne
zabudowane 4573 7226 8899 123,15% 194,60%
tereny
zurbanizowane
niezabudowane 5983 5733 5609 97,84% 93,75%
tereny rekreacji i
wypoczynku 3641 3605 3684 102,19% 101,18%
tereny
komunikacyjne 50722 50941 51760 101,61% 102,05%
Grunty zabudowane i zurbanizowane
Procesy suburbanizacji:
- mieszkaniowej
- gospodarczej:
– funkcje handlowa,
przemysłowa,
magazynowa
1 831,03 1 831,03 1 831,03 1 831,03 1 831,03 1 831,03
929,23 927,06 924,74 922,61 921,48 920,24
42,15 41,95 41,85 41,65 41,62 41,59
-
300,00
600,00
900,00
1 200,00
1 500,00
1 800,00
2 100,00
2010 2011 2012 2013 2014 2015
Użytki rolne oraz nieużytki w województwie
pomorskim w latach 2010-2015 (tys. ha)
Pow. ogółem UR ogółem Nieużytki og.
Struktura agrarna gospodarstw
1,8%
12,6%
9,6%
12,0%
21,2%
15,1%
8,2%
7,9%
5,9% 3,5% 2,2%
Struktura gospodarstw rolnych ogółem wg grup obszarowych UR w województwie pomorskim
do 1 ha
1,01 - 1,99
2,00 - 2,99
3,00 - 4,99
5,00 - 9,99
10,00 - 14,99
15,00 - 19,99
20,00 - 29,99
30,00 - 49,99
50,00 - 99,99
100 ha i więcej
Ponad 72%
stanowią
gospodarstwa
do 15 ha UR
Ok. 5,6%
stanowią
gospodarstwa
pow. 50 ha UR –
obejmują 46,7%
powierzchni UR
Pomorskie
średnia pow.
UR 19,42 ha
Polska
Średnia pow.
UR 10,81 ha
Struktura gospodarstw rolnych wg. grup obszarowych
Specjalizacja produkcyjna gospodarstw
51,6
1,5 0,8
8,8
2,3 1,3
8,4
23,6
1,9
0
10
20
30
40
50
60
specj. sięw upra-
wachpolowych
specj. sięw upra-
wach ogrod-niczych
specj. sięw upra-
wachtrwałych
specj. sięw chowiezwierząt
żywionychpaszamiobjęto-
ściowymi
specj. sięw chowiezwierząt
żywionychpaszami
treściwymi
mieszane- różneuprawy
mieszane- różne
zwierzęta
mieszane- różneuprawy
i zwierzęta
niesklasy-fikowane
%
Struktura gospodarstw rolnych o powierzchni powyżej 1 ha UR, wg typów rolniczych w woj. pomorskim
Wśród gospodarstw o powierzchni powyżej
1 ha użytków rolnych dominują, podobnie jak
w kraju, gospodarstwa rolne specjalizujące się
w uprawach polowych – 51,6%.
Drugą pod względem liczebności grupę
stanowią gospodarstwa niewyspecjalizowane
33,3%
Na trzecim miejscu znalazła się grupa
gospodarstw specjalizujących się w chowie
zwierząt żywionych paszami objętościowymi –
8,8%.
Gospodarstwa wyspecjalizowane w chowie
zwierząt żywionych paszami treściwymi stanowią
2,3 % gospodarstw.
Struktura produkcji rolnej
65,5
68,9
0,8
0,3
3,0
3,4
14,7
13,5
14,4
12,2
1,6
1,7
0 10 20 30 40 50 60 70 80
2015
2016
%
Struktura zasiewów wg grup ziemiopłodów w województwie pomorskim w latach 2015-2016
Pozostałe Pastewne Przemysłowe Ziemniaki Strączkowe Zboża
W latach 2005-2016 mieliśmy do czynienia z
drastycznym spadkiem pogłowia trzody chlewnej.
Stan tuczników w tym okresie zmalał o ok. 300 tys. szt.
- z 1,049 mln do 749 tys. szt. tj. o 28,6%.
W roku 2016 pogłowie bydła w województwie
pomorskim wynosiło 205,6 tys. szt. i było większe o
ponad 17 tys. szt. od notowanego w 2005 r.
(ponad 9%). W przypadku krów stan z roku 2016
(68 tys. szt.) był o prawie 8,8 tys. (ponad 11%)
niższy niż w 2005 r.
15,0
7,5 4,9 3,3 1,2 2,3 4,6
29,7
15,1 13,1
2,9 0,4 0
5
10
15
20
25
30
35
zbo
ża
prz
em
ysło
we
ziem
nia
ki
war
zyw
a
ow
oce
po
zost
ałe
żyw
iec
wo
łow
y
żyw
iec
wie
prz
ow
y
dró
b
mle
ko k
row
ie
jaja
ku
rze
po
zost
ałe
Produkcja roślinna w tym Produkcja zwierzęca w tym
%
Struktura towarowej produkcji rolniczej województwa pomorskiego w 2015 r.
Wyzwania i współpraca
Działajmy razem
Uspołecznienie programowania działalności
Transfer wiedzy i innowacji
Dywersyfikacja i dodatkowe źródła dochodu
Cyfryzacja i media,
Promocja
- targi, wystawy (współpraca ze związkami producentów)
- konkursy (współpraca z KGW, instytucjami i organizacjami
rolników)
niska dochodowość działalności rolniczej
wpływ rolnictwa na środowisko naturalne i klimat
0,00
20 000,00
40 000,00
60 000,00
80 000,00
100 000,00
120 000,00
140 000,00
160 000,00
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Dochód rolniczy na osobę pełnozatrudnioną PLN
Małe (5<ha<=10) Średnio-małe (10<ha<=20) Średnio-duże (20<ha<=30)
Duże (30<ha<=50) Bardzo duże (ha>50) Płaca netto
Dochodowość gospodarstw rolnych PL FADN – 602 gospodarstwa
1. Działalność rolnicza w bardzo dużym stopniu podlega zmianom koniunkturalnym wpływającym
na kształtowanie się dochodów osób prowadzących gospodarstwa rolne.
2. Dochód rolniczy na osobę pełnozatrudnioną w wysokości wyższej od przeciętnej płacy osób
zatrudnionych na umowę o pracę, przy typowej produkcji rolniczej, zapewniają jedynie
gospodarstwa duże, o powierzchni użytków rolnym na poziomie przekraczającym 50 ha.
3. Systematycznie wzrasta udział dotacji do działalności operacyjnej w kształtowaniu się dochodu
osób prowadzących gospodarstwa rolne. W niektórych latach dekoniunktury sięga on w
gospodarstwach do 50 ha użytków rolnych, poziomu 90-100%, czyli praktycznie całość
dochodu osiąganego przez rolników zależy od czynników pozarynkowych.
4. Udział dotacji w dochodzie rolniczym gospodarstw w grupie bardzo duże, w której średnia
powierzchnia użytków rolnych przekracza 100 ha, oscyluje w zależności od koniunktury rolnej w
danym roku, między 50 a 70%. Jedynie gospodarstwa z tej grupy obszarowej mogłyby bez
uwzględniania dotacji, w okresie ostatnich 15 lat, wypracowywać dochód rolniczy na poziomie
i powyżej przeciętnej płacy netto osób zatrudnionych na umowę o pracę w działach
pozarolniczych
5. Dane rachunkowe wskazują, że w okresie analizowanych 15 lat, znacznie lepszą strategią
zarządzania gospodarstwem była specjalizacja w kierunku produkcji mleka krowiego lub
produkcji zwierząt ziarnożernych. Gospodarstwa wyspecjalizowane w tych kierunkach produkcji
osiągały w ramach określonych parametrów obszarowych gospodarstwa, znacząco wyższe
dochody od niewyspecjalizowanych.
zanieczyszczenie wód azotanami pochodzenia rolniczego,
zanieczyszczenie środowiska ściekami komunalnymi,
problem z zagospodarowaniem odpadów organicznych
pochodzenia rolniczego (gnojowica) i przetwórczego (odpady
poubojowe),
eutrofizacja wód Morza Bałtyckiego.
Niekorzystny wpływ rolnictwa
i obszarów wiejskich na środowisko
Uspołecznienie procesu
programowania działalności
Zespół ds. programowania działalności PODR,
Badania ankietowe potrzeb doradczych rolników,
Priorytety MRiRW,
Konsultacje z samorządem wojewódzkim,
Rada Społeczna Doradztwa Rolniczego działająca przy PODR
w Lubaniu.
Transfer wiedzy i innowacji
Doroczne konferencje
buraczane
Krajowy dzień pola
w Krajowej Spółce
Cukrowej
Partnerzy:
- Związek Plantatorów Buraków
Cukrowych w Malborku
- Związek Plantatorów Buraków
Cukrowych w Malborku
- Krajowa Spółka Cukrowa
- Cukrownia Malbork
- Przedstawiciele nauki
- firmy komercyjne
Transfer wiedzy i innowacji – Wołowina szansą
dla Pomorza
Partnerzy: Polski Związek
Hodowców i Producentów
Bydła Mięsnego, firmy
komercyjne
Transfer wiedzy i innowacji –
Pomorskie Forum Drobiarskie
Partnerzy: Pomorskie Zrzeszenie
Hodowców Drobiu
i Producentów Jaj, Krajowa
Federacja Hodowców Drobiu
i Producentów Jaj,
przedsiębiorcy
Porejestrowe doświadczalnictwo odmianowe
Wyszczególnienie Liczba
doświadczeń
Ogólna liczba
powtórzeń
jęczmień jary 24 96
jęczmień ozimy 11 44
pszenżyto jare 7 28
pszenżyto ozime 23 92
owies 10 30
żyto ozime 23 92
ziemniaki 44 132
W porozumieniu z Centralnym Ośrodkiem Badania
Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej
(COBORU),
Wystawy zwierząt hodowlanych w Lubaniu i Starym Polu
Współpraca ze związkami
hodowców zwierząt,
KSOW, PIR, ARiMR, KOWR,
PIWet
Dywersyfikacja i dodatkowe źródła dochodu
Specjalizacja gospodarstw agroturystycznych (jeździectwo, edukacja,
opieka),
Przetwórstwo w ramach MLO (działalność marginalna, lokalna i
ograniczona), RHD (rolniczy handel detaliczny),
Pozostałe branże (duża różnorodność podejmowanych działalności)
Dywersyfikacja i dodatkowe źródła dochodu
Wspólnie z
uczelniami, KGW,
mediami, LGD,
podmiotami
kontrolującymi i in.
Strefa inspiracji dla małych i średnich wytwórców żywności
Współpraca
z KOWR, KGW
Rolnictwo ekologiczne
Pomorski Ekofestiwal
Wojewódzki konkurs na najlepsze
gospodarstwo ekologiczne
Partner:
Cyfryzacja i media
Doradztwo w integrowanej ochronie roślin - obecnie
Sieć stacji meteo
Cyfryzacja i media
Doradztwo w integrowanej ochronie roślin - przyszłość
Koordynator
Projektu Systemy wspomagania
decyzji, projekt, pilotaż,
testy
Koordynator naukowy
projektu Metodyki ochrony roślin, projekt, testy
Technologia Nauka ICT
Projekt i system IT
Koordynator organizacyjny projektu Projekt organizacyjny, wdrażanie, szkolenia
Pilotaże, testy
Stacje meteo
Internetowa Platforma Doradztwa i Wspomagania
Decyzji w Integrowanej Ochronie Roślin
strefa.agro.pl
Wideoporady
Nasz miesięcznik Stały udział: PIR, ARiMR, KOWR,
przedstawiciele nauki
Promocja
Promocja - Pomorski Stół Wielkanocny
Współpraca z KGW,
samorządami lokalnymi,
KOWR, ARiMR, PIR,
RZRKiOR, szkołami
Promocja - Pomorski Stół Bożonarodzeniowy
Promocja - Turniej KGW Województwa Pomorskiego
Partnerzy:
WZRKiOR w Gdańsku,
Gmina Żukowo, KOWR,
media, sponsorzy
Wojewódzka Olimpiada Młodych Producentów Rolnych
Współorganizatorzy:
Państwowa Inspekcja
Pracy, KRUS
Podsumowanie
Sprostanie wyzwaniom stojącym przed rolnictwem i obszarami
wiejskimi Pomorza wymaga współpracy wielu podmiotów.
Działalność Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Lubaniu
opiera się na współpracy z wieloma partnerami, począwszy od planowania działalności, po realizację zadań.
Głównym celem współpracy jest skuteczny przepływ wiedzy i
innowacji z nauki do praktyki rolniczej.
Dziękuję za uwagę i zapraszam do współpracy!