T.C.
KAHRAMANMARAS SÜTÇÜ IMAM ÜNIVERSITESI
ORTA VE YUKARI CEYHAN HAVZASI BALIK FAUNASI VE
BÖLGESEL DAGILIMI
ARASTIRMA PROJELERI
YÖNETIM BIRIMI BASKANLIGI
MAYIS 2004
KAHRAMANMARAS
T.C.
KAHRAMANMARAS SÜTÇÜ IMAM ÜNIVERSITESI
ORTA VE YUKARI CEYHAN HAVZASI BALIK FAUNASI VE
BÖLGESEL DAGILIMI
-Proje No: 2001-5/9
Proje Yöneticisi: Yrd. Doç. Dr. Cemil KARA
(KSÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü)
Proje Personeli : Yrd. Doç. Dr.Ahmet ALP
(KSÜ Ziraat Fakültesi Su Ürünleri Bö lümü)
Yük.Müh. Mesut ERER
(KSÜ Ziraat Fakültesi Su Ürünleri Bölümü)
MAYIS 2004
KAHRAMANMARAS
ÖNSÖZ
Ceyhan Nehri, Elbistan, Afsin ve Göksun ilçelerinden dogar ve çok sayida akarsu ile
beslenir. Bunun yaninda orta Ceyhan Havzasindan da önemli sayida dere ve çaylar Ceyhan
Nehrine karisarak Akdeniz’e dökülür. Hiç süphesiz bu kadar iç su potansiyelinin oldugu bir
bölgede sucul canli çesitliligide oldukça fazla olacaktir. Ancak ne yazikki ülkemizin hemen
her kösesinde balik çesitliligi ile ilgili çalismalar bulunmasina ragmen orta ve yukari Ceyhan
Havzasi’na ait su ana kadar kapsamli bir çalismaya rastlanmamistir. Oysaki söz konusu
nehir sistemi üzrinde onlarca baraj, gölet ve santral yapilmis ve yapilmakta olup dogal balik
çesitliligi daha tanimlanmadan degisiklige ugramakta yada yok olmaktadir.
Bölgede bulunan üniversitenin iligili elemanlari olarak, bu tür çalismalari bir sekilde
baslatma gayreti ile, söz konusu bu proje gerçeklestirilmis ve proje kapsaminda orta ve
yukari Ceyhan Havzasi’nin balik faunasi arastirilarak bölgesel dagilimi ortaya konulmustur.
Ilgili proje Kahramanmaras Sütçü Imam Üniversitesi Arastirma Fonu tarafindan
desteklenmistir Bu nedenle projeye destek saglayan Kahramanmaras Sütçü Imam Üniversitesi
Rektörü sayin Prof. Dr. Nafi BAYTORUN’a, Arastirma Fonu Baskani Prof. Dr. Cafer
MART’a ve Fen-Edebiyat Fakültesi Dekani sayin Prof.Dr. Ali DOGAN beylere proje
çalisanlari olarak tesekkür ederiz.
Yrd. Doç. Dr. Cemil KARA
Bu Çalisma KSÜ Arastirma Fonu tarafindan desteklenmistir.
Proje no. 2001-5/9
Bu arastirmanin tüm haklari sakli olup 5846 sayili yasanin hükümlerine göre, bu çalismanin tamami ya da bir kismi yazarin izni olmaksizin elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayit sistemi ile çogaltilamaz veya yayinlanamaz.
ÖZET
Orta ve Yukari Ceyhan Havzasi Balik Faunasi ve Bölgesel Dagilimi
Bu arastirma, orta ve yukari Ceyhan Havzasi’na ait tatlisu baliklarinin sistematik özellikleri
ve bölgesel dagilimlarini ortaya koymak amaciyla Ceyhan Nehri ve kollarinda, baraj gölleri
ile dogal göllerde gerçeklestirilmistir.
Mayis 2001- Nisan 2004 tarihleri arasinda yapilan bu çalismada, Anguilla anguilla, Salmo
trutta macrostigma, Cyprinus carpio, Achanthobrama marmid, Alburnus orontis ,Phoxinellus
sp., Leuciscus cephalus, Garra rufa, Chondrostoma regium, Barbus rajanorum, Capoeta
capoeta angorae (? Capoeta damascinus),Capoeta barroisi, Cabitis sp., Nemacheilus
angorae, Nemacheilus sp., Silurus glanis, Clarias lazera, Aphanius cypris, Aphanius mento,
Gambusia affinis, Salaria fluviatilis(= Blennius fluviatilis ASSO, 1801) türleri tespit
edilmistir. Yukari Ceyhan Havzasi’nda baskin tür yukari bölgelerde Salmo trutta
macrostigma ve Orta Ceyhan Havzasi’nda ise Capoeta capoeta angorae ve Garra rufa
oldugu saptanmistir. Balik türlerinin sistematik karakterleri belirlenerek daha önceki yapilan
çalismalarla karsilastirmalari yapilmis ve bölgesel dagilimlari ortaya konulmustur.
Anahtar Kelimeler: Orta ve Yukari Ceyhan Havzasi, Ceyhan Nehri, Osteichtyes,Taksonomi,
Dagilim, Fauna.
SUMMARY
Distribution of Fish Fauna on Upper and Middle River Basin in Ceyhan Region
This study has been conducted around Ceyhan River and its surroundings including dams,and
ponds in order to show the systematic features of freshwater’s fishes belonged to middle and
upper Ceyhan Basin in the Mediterranian region.
During the study between May 2001 and April 2004, the species of Anguilla anguilla, Salmo
trutta macrostigma, Cyprinus carpio, Achanthobrama marmid, Alburnus orontis ,Phoxinellus
sp., Leuciscus cephalus, Garra rufa, Chondrostoma regium, Barbus rajanorum, Capoeta
capoeta angorae (? Capoeta damascinus),Capoeta barroisi, Cabitis sp., Nemacheilus
angorae, Nemacheilus sp., Silurus glanis, Clarias lazera, Aphanius cypris, Aphanius mento,
Gambusia affinis, Salaria fluviatilis(= Blennius fluviatilis ASSO, 1801) were found. The
dominant fish species in the upper river basin of Ceyhan was Salmo trutta macrostigma while
it is Capoeta capoeta angorae and Garra rufa in the middle Ceyhan basin.The systematic
characteristics of fish species have been categorized. These characteristics have been then
compared with the results of previous studies and with that of their regional distribution.
Key words: Middle and upper Ceyhan Basin, River Ceyhan, Ostecihtyes, Taxonomy,
Distribution, Fauna.
IÇINDEKILER DIZINI
ÖNSÖZ..................................................................................................................... 3
ÖZET......................................................................................................................... 4
SUMMARY.............................................................................................................. 5
1. GIRIS VE ÖNCEKI ÇALISMALAR.................................................................. 16
2.MATERYAL VE METOD................................................................................... 22
2.1. Çlisma Alani....................................................................................................... 22
2.2.Arastirma Materyali........................................................................................... 27
3.BULGULAR VE TARTISMA............................................................................. 29
3.1. Balik Türleri...................................................................................................... 29
3.1.1. Anguillidae...................................................................................................... 30
3.1.1.1. Anguilla anguilla LINNEAUS 1766............................................................ 30
3.1.2. Salmonidae..................................................................................................... 32
3.1.2.1.Salmo trutta macrostigma DUMERIL 1858............................................. 32
3.1.3. Cyprinidae.................................................................................................... 39
3.1.3.1.Cyprinus carpio LINNAEUS 1758............................................................ 39
3.1.3.2. Achanthobrama marmid HECKEL 1843.............................................. 43
3.1.3.3. Alburnus orontis SAUVAGE 1882..................................................... 46
3.1.3.4. Phoxinellus sp. HECKEL 1843......................................................... 52
3.1.3.5.Leuciscus cephalus LINNAEUS 1758............................................... 58
3.1.3.6.Garra rufa HECKEL. 1843................................................................ 61
3.1.3.7.Chondrostoma regium HECKEL 1843............................................... 69
3.1.3.8.Barbus rajonarum HECKEL 1843..................................................... 73
3.1.3.9.Capoeta capoeta angorae HANKO 1924........................................... 77
3.1.3.10.Capoeta barroisi LORTET 1894................................................... 85
3.1.4. Cobitidae....................................................................................................... 90
3.1.4.1.Cobitis sp.............................................................................................. 90
3.1.4.2.Nemacheilus angorae STEINDACHNER 1897 .................................. 94
3.1.5. Siluridae.......................................................................................................... 97
3.1.5.1.Silurus glanis LINNAEUS 1766 ......................................................... 97
3.1.6. Claridae....................................................................................................... 99
3.1.6.1.Clarias lazera VALENCIENNES 1840................................................ 99
3.1.7. Cyprinodontidae.......................................................................................... 102
3.1.7.1.Aphanius cypris HECKEL 1843 ......................................................... 102
3.1.7.2. Aphanius mento HECKEL 1843......................................................... 106
3.1.8. Poecilidae..................................................................................................... 109
3.1.8.1.Gambusia affinis BAIRD ve GIRARD 1853.................................... 109
3.1.9. Blennidae..................................................................................................... 112
3.1.9.1.Salaria fluviatilis ASSO 1801.............................................................. 112
KAYNAKLAR...................................................................................................... 117
EKLER................................................................................................................... 126
SEKILLER DIZINI Sayfa
Sekil 2.1. Arastirma bölgesinin haritasi.................................................................... 23
Sekil 2.2. Incelenen örneklerde yapilan biometrik ölçümler ve sematik görünümleri 28
Sekil 3. 1.1.1. Anguilla anguilla örnegi....................................................................... 30
Sekil 3. 1.2.1.Terbüzek Çayi’ndan yakalanmis bir alabalik örnegi............................. 32
Sekil 3.1.3.1.Sir Baraj Gölü’nde yasayan Cyprinus carpio örnegi............................ 39
Sekil 3.1.3.2. Sir Baraj Gölü’nden yakalanmis olan Achanthobrama marmid örnegi 43
Sekil 3.1.3.3. Körsulu Çayi’da yakalanmis bir Alburnus orontis örnegi.................... 46
Sekil 3.1.3.4. Hamus Çayi’da yakalanmis bir Phxinellus sp. örnegi.......................... 52
Sekil 3.1.3.5.Sir Baraj Gölü’nde yasayan Leuciscus cephalus örnegi....................... 58
Sekil 3.1.3.6. Aksu Çayi’ndan yakalanan bir Garra rufa örnegi............................... 61
Sekil 3.1.3.7. Sir Baraj Gölü’nde Chondrostoma regium örnegi............................... 69
Sekil 3.1.3.8. Zeytin Çayi’ndan yakalanmis bir Barbus rajonarum örnegi............... 73
Sekil 3.1.3.9. Firniz Çayi’nda yakalanmis Capoeta capoeta angorae örnegi............ 77
Sekil 3.1.3.10. Zeytin Çayi’nda yakalanmis bir Capoeta barroisi örnegi................ 85
Sekil 3.1.4.1.Ceyhan Nehri (Yukari Ceyhan)’de bulunan bir Cobitis sp. örnegi...... 90
Sekil 3.1.4.2. Savrun Çayi’nda yasayan Nemacheilus angorae örnegi...................... 94
Sekil.3.1.5.1. Menzelet Baraj Gölü’nden yakalanmis Silurus glanis örnegi............... 97
Sekil 3.1.7.1.1.a)Kumasir Gölü’nde yasayan erkek Aphanius cypris örnegi............. 102
Sekil 3.1.7.1.2.b) Kumasir Gölü’nde yasayan disi Aphanius cypris örnegi................ 102
Sekil 3.1.7.2.1.a.)Ceyhan Nehiri (Yukari Ceyhan) Ceyhan-Afsin Yazidere Köyü
civarinda yakalanan erkek Aphanius mento örnegi ..................................................
106
Sekil 3.1.7.2.2.b)Ceyhan Havzasi Ceyhan-Afsin Yazidere Köyü civarinda
yakalanan disi Aphanius mento örnegi ..................................................................
106
Sekil 3.1.8.1. Gavur Gölü’nden bir Gambusia affinis örnegi..................................... 109
Sekil 3.1.9.1.Tekir Çayi’nda yasayan bir Salaria fluviatilis örnegi.......................... 112
TABLOLAR DIZINI Sayfa
Tablo 3.1.Ceyhan Nehri Hemidiye sulama kanali’nda yakalanan Anguilla anguilla
örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler..........................................................
31
Tablo 3.1.2.1.Ceyhan Havzasi’ndan yakalanan S. t. macrostigma bireylerinin
cografik dagilimlari ve istasyonlara göre incelenen örnek sayilari.............................
33
Tablo 3.1.2.2..Salmo trutta macrostigma örneklerinde sistemlere göre
morfometrik karakterler ve istatistiksel karsilastirilmalar........................................
34
Tablo 3.1.2.3. Salmo trutta macrostigma bireylerinin bazi morfolojik
karakterlerinin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve
korelasyon katsayilari.................................................................................................
35
Tablo 3.1.2.4. Arastirma kapd,saminda incelenen Salmo trutta macrostigma
örneklerinde saylabilir morfolojik özellikler..............................................................
36
Tablo 3.1.2.5.Yukari Ceyhan Havzasindan yakalanan Salmo trutta macrostigma
örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler............................................................
38
Tablo 3.1.3.1. Arastirmada inceslenen Cyprinus carpio örneklerinde ölçülebilir
morfolojik özellikler...................................................................................................
40
Tablo 3.1.3.2. Gavur Gölü, Sir ve Menzelet Baraj göllerinde yakalanan C. carpio
örneklerinde saylabilir morfolojik özellikler..............................................................
41
Tablo 3.1.3.3. C. carpio örneklerinde sistemlere göre morfometrik karakterler ve
istatistiksel karsilastirilmalar.....................................................................................
41
Tablo 3.1.3.4. C. carpio’nun morfometrik karakterleri ile total boylari arasinda
linear iliskiler...........................................................................................................
42
Tablo 3.1.3.1.1.Sir Baraj Gölü’nde yakalanan Achanthobrama marmid
örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler..........................................................
44
Tablo 3.1.3.1.2.Sir Baraj Gölü’nde yakalanan Achanthobrama marmid
örneklerinde sayilabilir morfolojik özellikler...........................................................
45
Tablo 3.1.3.1.3. Achanthobrama marmid örneklerinde morfometrik karakterler ile
total boy arasindaki korelasyon..............................................................................
45
Tablo 3.1.3.3.1.Alburnus orontis ’in bulundugu akarsularin cografik konumlari ve
örnek sayilari. ............................................................................................................
47
Tablo 3.1.3.3.2.Orta ve Yukari Ceyhan Havzasindan yakalanan Alburnus orontis
örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler.............................................................
48
Tablo 3.1.3.3.3.Alburnus orontis örneklerinde sistemlere göre morfometrik
karakterler ve istatistiksel karsilastirilmalar...............................................................
49
Tablo 3.1.3.3.4. Orta ve Yukari Ceyhan Havzasindan yakalanan Alburnus orontis
örneklerinde bazi morfolojik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait
matematiksel esitlikler ve korelasyon katsayilari......................................................
50
Tablo 3.1.3.3.5.Orta ve Yukari Ceyhan Havzasindan yakalanan Alburnus orontis
örneklerinde sayilabilir morfolojik özellikler............................................................
50
Tablo 3.1.3.4.1 Phxinellus sp. ’in bulundugu akarsularin cografik konumlari ve
örnek sayilari.............................................................................................................
53
Tablo 3.1.3.4.2. Orta ve Yukari Ceyhan Havzasina ait Phxinellus sp örneklerinde
ölçülebilir morfolojik özellikler.................................................................................
54
Tablo 3.1.3.4.3. Orta ve Yukari Ceyhan Havzasi’nda yakalanan Phxinellus sp.
örneklerinde saylabilir morfolojik özellikler.............................................................
55
Tablo 3.1.3.4.4. Phxinellus sp. örneklerinde sistemlere göre morfometrik
karakterler ve istatistiksel karsilastirilmalar.............................................................
56
Tablo 3.1.3.4.5. Morfolojik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait
matematiksel esitlikler ve korelasyon katsayilari.....................................................
57
Tablo 3.1.3.5. Menzelet ve Sir Baraj Gölü’nden yakalanan Leuciscus cephalus
örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler...........................................................
59
Tablo 3.1.3.5.1.Leuciscus cephalus örneklerinde sistemlere göre sayilabilir
morfolojik özellikler..................................................................................................
60
Tablo 3.1.3.5.2.Leuciscus cephalus örneklerinde morfometrik karakterler ve
istatistiksel karsilastirilmalar.......................................................................................
60
Tablo 3.1.3.6.1.Garra rufa’nin bulundugu akarsularin cografik konumlari ve örnek
sayilari. ....................................................................................................................
62
Tablo 3.1.3.6.2. Orta ve Yukari Ceyhan Havzasindan yakalanan Garra rufa
örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler............................................................
63
Tablo 3.1.3.6.3. Garra rufa örneklerinde sistemlere göre morfometrik karakterler
ve istatistiksel karsilastirilmalar.................................................................................
64
Tablo 3.1.3.6.4. Garra rufa bireyleri morfolojik karakterlerin TL ile olan
logaritmik iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve korelasyon katsayilari...............
65
Tablo 3.1.3.6.5. Orta ve Yukari Ceyhan Havzasi’nda belirtilen akarsu sistemlerinde
yakalanan Garra rufa örneklerinde sayilabilir morfolojik özellikler.......................
67
Tablo 3.1.3.7.1.Incelenen Chondrostoma regium örneklerinde ölçülebilir
morfolojik özellikler...................................................................................................
70
Tablo 3.1.3.7.2.Chondrostoma regium örneklerinde sistemlere göre morfometrik
karakterler ve istatistiksel karsilastirilmalar................................................................
71
Tablo 3.1.3.7.3.Chondrostoma regium örneklerinde sistemlere göre bazi
morfolojik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait matematiksel
esitlikler ve korelasyon katsayilari.............................................................................
71
Tablo 3.1.3.7.4. Chondrostoma regium örneklerinde sayilabilir morfolojik
özellikler.....................................................................................................................
72
Tablo 3.1.3.8.1.Orta ve Yukari Ceyhan Havzasindan yakalanan Barbus rajonarum
örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler............................................................
74
Tablo 3.1.3.8.2. Barbus rajonarum örneklerinde sistemlere göre morfometrik
karakterler ve istatistiksel karsilastirilmalar...............................................................
75
Tablo 3.1.3.8.3. Barbus rajonarum’un bazi morfolojik karakterlerin TL ile olan
logaritmik iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve korelasyon katsayilari.............
76
Tablo 3.1.3.8.4. Barbus rajonarum örneklerinde sistemlere göre sayilabilir
morfolojik özellikler.................................................................................................
76
Tablo 3.1.3.9.1.Capoeta capoeta angorae’nin bulundugu akarsularin cografik
konumlari ve örnek sayilari........................................................................................
78
Tablo. 3.1.3.9.2. Orta ve Yukari Ceyhan Havzasindan yakalanan Capoeta capoeta
angorae örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler..............................................
79
Tablo 3.1.3.9.3 C.c. angorae örneklerinde sistemlere göre morfometrik karakterler
ve istatistiksel karsilastirilmalar..................................................................................
Tablo 3.1.3.9.4. Bazi morfolojik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait
matematiksel esitlikler ve korelasyon katsayilari.....................................................
80
81
Tablo 3.1.3.9.5. Capoeta capoeta angorae örneklerinde sayilabilir morfolojik
özellikler.....................................................................................................................
83
Tablo 3.1.3.10.1. Capoeta barroisi örneklerinde sistemlere göre morfometrik
karakterler ve istatistiksel karsilastirilmalar................................................................
86
Tablo 3.1.3.10.2.Capoeta barroisi örneklerinde sistemlere göre bazi morfolojik
karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve
korelasyon katsayilari................................................................................................
87
Tablo 3.1.3.10.3. Orta ve Yukari Ceyhan Havzasi’na ait Capoeta barroisi
örneklerinde sayilabilir morfolojik özellikler...........................................................
88
Tablo 3.1.3.10.4.Orta ve Yukari Ceyhan Havzasindan yakalanan Capoeta barroisi
örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler..........................................................
89
Tablo 3.1.4.1.Orta ve Yukari Ceyhan Havzasindan yakalanan Cobitis sp.
örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler.........................................................
91
Tablo 3.1.4.2.Cobitis sp. örneklerinde sistemlere göre morfometrik karakterler ve
istatistiksel karsilastirilmalar....................................................................................
92
Tablo 3.1.4.3. Orta ve Yukari Ceyhan Havzasindan yakalanan Cobitis sp.
örneklerinde sayilabilir morfolojik özellikler...........................................................
92
Tablo 3.1.4.4.Ceyhan -Yazidere mevkii ile Ceyhan- Hemite Suyu’nda tespit edilen
Cobitis sp. örneklerinde bazi morfolojik karakterlerin TL ile olan logaritmik
iliskilerine ait matematiksel esitlikle r ve korelasyon katsayilari...............................
93
Tablo 3.1.4.2.1.Nemacheilus angorae örneklerinin ölçülebilir morfolojik
özellikleri..................................................................................................................
95
Tablo 3.1.4.2.2. Savrun, Törbüzek, Firniz ve Körsulu Çaylari’ndan yakalanan
Nemacheilus angorae örneklerinde sayilabilir morfolojik özellikler.........................
95
Tablo 3.1.4.2.3.Nemacheilus angorae örneklerinde sistemlere göre morfometrik
karakterler ve istatistiksel karsilastirilmalar............................................................
96
Tablo 3.1.4.2.4.Savrun, Törbüzek, Firniz ve Körsulu Çaylari’ndan yakalanan
Nemacheilus angorae örneklerinde bazi morfolojik karakterlerin TL ile olan
logaritmik iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve korelasyon katsayilari..............
96
Tablo 3.1.5.1.Menzelet ve Sir Baraj Göl ü’nde yakalanan Silurus glanis
örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler.......................................................
98
Tablo 3.1.5.2.Sir Baraj Gölü’nde yakalanan örneklerinde Total boy(mm) ile Total
Agirlik (g) iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve korelasyon katsayilari...............
98
Tablo 3.1.6.1. Gavur Gölü ve Kumasir Gölü’nde yakalanan Clarias lazera
örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler..........................................................
100
Tablo 3.1.6.2. Clarias lazera örneklerinde sistemlere göre sayilabilir morfolojik
özellikler....................................................................................................................
100
Tablo 3.1.6.3.Clarias lazera örneklerinde sistemlere göre morfometrik karakterler
ve istatistiksel karsilastirilmalar..........................................................................
101
Tablo 3.1.6.4.Bazi morfolojik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait
matematiksel esitlikler ve korelasyon katsayilari..................................................
101
Tablo 3.1.7.1.1.Gavur ve Kumasir Gölleri ile Ceyhan(Hemite Suyu)’dan yakalanan
Aphanius cypris örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler..................................
103
Tablo 3.1.7.1.2. Aphanius cypris örneklerinde sistemlere göre morfometrik
karakterler ve istatistiksel karsilastirilmalar...............................................................
104
Tablo 3.1.7.1.3.Gavur ve Kumasir Gölleri ile Ceyhan (Hemite Suyu)’ndan
yakalanan Aphanius cypris örneklerinde saylabilir morfolojik özellikler..................
105
Tablo 3.1.7.1.4.Gavur ve Kumasir Gölleri ile Ceyhan (Hemite Suyu)’dan
yakalanan Aphanius cypris örneklerinde bazi morfolojik karakterlerin TL ile olan
logaritmik iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve korelasyon katsayilari............
105
Tablo 3.1.7.2.1.Yukari Ceyhan Havzasi. Ceyhan-Afsin Yazidere Köyü civarinda
yakalanan Aphanius mento örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler...............
107
Tablo 3.1.7.2.2. Yukari Ceyhan Havzasi, Ceyhan-Afsin Yazidere Köyü civarinda
yakalanan Aphanius mento örneklerinde saylabilir morfolojik özellikler...................
108
Tablo 3.1.8.1.1. Gavur ve Kumasir Gölleri ile Karaçay’da yakalanan Gambusia
affinis örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler.................................................
110
Tablo3.1.8.1.2.Gavur ve Kumasir Gölleri ile Karaçay’da yakalanan Gambusia
affinis örneklerinde saylabilir morfolojik özellikler..................................................
110
Tablo 3.1.8.1.3. Gambusia affinis örneklerinde sistemlere göre morfometrik
karakterler ve istatistiksel karsilastirilmalar...............................................................
111
Tablo 3.1.8.1.4. Gavur ve Kumasir Gölleri ile Karaçay’da yakalanan Gambusia
affinis örneklerinde bazi morfolojik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine
ait matematiksel esitlikler ve korelasyon katsayilari................................................
111
Tablo 3.1.9.1.1. Incelenen Blennius fluviatilis örneklerinde saylabilir morfolojik
özellikler....................................................................................................................
114
Tablo 3.1.9.1.2 Incelenen Blennius fluviatilis örneklerinde ölçülebilir morfolojik
özellikler...................................................................................................................
114
Tablo 3.1.9.1.3. Erkek ve disi bireylerde tespit edilen meristik özellikler............... 115
Tablo 3.1.9.1.4. B. fluviatilis örneklerinde esey gruplarina göre morfometrik
karakterler ve istatistiksel karsilastirilmalar..............................................................
116
Tablo 3.1.9.1.5. Bazi morfolojik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait
matematiksel esitlikler ve korelasyon katsayilari.................................................
117
1.GIRIS VE ÖNCEKI ÇALISMALAR
Ülkemiz tatlisu baliklarinin sistematigi üzerine ilk çalisma 1835 yilinda Abbott tarafindan
yapilmistir. Bu çalismada Dogu Anadolu ve Dogu Karadeniz bölgelerindeki alabaliklardan
söz edilmistir. Deyrolle (1872) ise Van Gölü’nde Alburnus tarichi türünden, Gaillard (1895),
ise Yozgat ve civarindaki kaynaklarda iki Cyprinodon tütründen (Cyprinodon souphiae ve
Cyprinodon chantrei) bahsetmislerdir. Kurtulus Savasi’ndan sonra ise Hanko(1924),
Anadolu’nun çesitli bölgelerinden toplanan 27 balik türü bildirmistir. Ülkemizdeki balikçilik
çalismalarini basalatan önderlerden olan Kosswig (1939) ise Türkiye’nin çesitli bölgelerinde
gerçeklestirmis oldugu çalismalarda, tatlisu baliklari hakkinda genis bilgiler vermistir. 1940
yilindan itibaren günümüze kadar gerek yerli gerekse yabanci arastiricilar tarafindan Türkiye
tatlisu baliklarinin dagilimi ve sistematigi ile ilgili çok sayida arastirmalar yapilmistir. Bu
çalismalarin baslica olanlari asagidaki gibidir:
Aksun, F.Y., (1981). Aphanius chantrei (Gaillard. 1895) Alttürleri Üzerinde
Kemotaksonomik Arastirmalar. – M. S. Thesis Hacettepe Üniv. Ankara.
Aksun, F.Y., 1984. Aphanius chantrei parvus ve Aphanius chantrei font inalis (Pisces:
Cyprinodontidae) alttürlerinin bazi morfolojik ve biyokimyasal özellikleri üzerine
karsilastirmali bir arastirma.– Doga Bilim Derg.. Ser. A. 8:155 – 161.
Aksiray, F., (1948). Türkische Cyprinodontiden. I. II.- Istanbul Üniv. Fen Fak. Mecm.. Ser. B.
13: 97 – 142. 280 – 310.
Aksiray, F., (1961 a). Bazi Türkiye Göllerine Asilanan Sudak. Lucioperca lucioperca L.
Baliklari hakkinda. - Istanbul Üniv. Fen Fak. Hidrobiol. Aras. Enst. Mecm.. Ser. A. 5.
H. 1 – 2.
Aksiray, F., (1961 b). About sudak (Lucioperca sandra Cuv. And Val.) introduced into some
of the lakes of Turkey. – Proc. Tech. Pap. Gen. Fish. Counc. Mediterr. 6: 335 – 343.
Aksiray, F., (1979). The experimental stocking of Lake Iznik (Turkey) with Coregonidae
(Salmonidae). – Bamidgeh 31 (1): 9 – 13.
Aksiray, F.,(1982). Die Umweltfaktoren. die die Verbreitung und Entwicklung von
Chalcalburnus tarichi (Pall. 1881) (Pisces: Cyprinidae) in Burdur-See begrenzen. –
Water Research 16(7): 1107 – 1112.
Aras, S., (1974). Çoruh ve Aras havzasi Alabaliklari üzerinde Biyo-Ekolojik Arastirmalar. 81
pp.. Diss. Atatürk Üniv. Erzurum.
Aras, S., Karaca. O. Yanar. M.. (1986). Aras Nehri’nin kaynak kollarindan Madrek
Deresi’nde yasayan alabaliklarin (Salmo trutta L.) biyoekolojileri üzerine arastirmalar.
A. Üniversitesi Zir. Fak. Der. Cilt:17 Sayi: 1-4. 69-77.
Aras, S., Çetinkaya. O.. Karatas. M.. (1997). Anadolu alabaligi (Salmo trutta macrostigma
Dum.. 1858)’ nin Türkiye’deki bugünkü durumu. Akdeniz Balikçilik Kongresi. 9-11
Nisan. Izmir. 605-613.
Balik, S., (1974). Bati Anadolu Tatlisu Baliklarinin Taksonomisi ve Ekolojik Özellikleri
üzerine Arastirmalar.– Ege Üniv. Fen Fak. Ilmi Raporlar Ser. 236: 1 – 61.
Balik, S., (1977). Bati Anadolu Baliklarinin Taksonomik Durumu ve bu Formlarin Bölgedeki
Cografik Dagilimi.– V. Bilim Kongr. Ankara 1975. Mat.. Fiz. Biyol. Aras. Grubu
Tebligleri (Biyol. Seks.). TÜBITAK Yay. 339: 299 – 313.
Balik, S., (1979). Güney Anadolu Tatlisu Baliklarinin Taksonomik Revizyonu.. TÜBITAK.
TBAG – 276. 87 pp.].
Balik, S., (1984 a). Trakya Bölgesi Tatlisu Baliklarinin Bugünkü Durumu ve Taksonomik
Revizyonu. TÜBITAK Temel Bilimler Arastirma Grubu. Proje No: TBAG-526 (73
pp.).
Balik, S., (1984 b). Recherches sur les populations de truites de la région Thracienne. – 3.
Internat. Congr. Zoogeography and Ecology of Greece and Adjacent Regions.
Balik, S., (1984 c). Recherces sur les populations de Truites de La Region Thracienne. Ege
University Faculty of Sciences Journal Series B. VII –1. 129-138.
Balik, S., (1988). Systematic and zoogeographic investigations on inland water fishes of the
Mediterranean Region of Turkey. Turkish Journal of Zoology D 12:2. 156-179. (in
Turkish)
Banarescu, P., (1960). Einige Fragen zur Herkunft und Verbreitung der Süßwasserfichfauna
der europaisch-mediterranen Umterregion. – Arch. Hydrobiol. 57: 16 – 134.
Banarescu, P., (1961). Wetere Studien über die Gattung Gobio (Pisces. Cyprinidae)
insbesondere im Donaubecken. – Vest. csl. Spol. Zool. 25:318 – 346.
Banarescu, P., (1964 a). Fauna Republicii Populare Romine. Pisces-Osteichthyes (Pesti
Ganoizi si Ososi). Vol. XIII. – 959 pp.. Acad. Rep. Pop. Romine. Bucuresti.
Banarescu, P., (1964 b). Sübwasserfiche der Türkei. 2. Teil. Cobitidae. – Mitt. hamb. zool.
Mus. Inst. 61:159 – 201.
Banarescu, P.,(1968). Süßwasserfiche der Türkei. Erganzende Angaben zu Teil 2: Cobitidae.
– Mitt. hamb. zool. Mus. Inst. 65: 353 – 356.
Banarescu, P., (1973). Some reconsiderations on the zoogeography of the Euro-Mediterranean
freshwater fish fauna. – Rev. Roum. Biol. (Zool.) 18: 257 – 264.
Banarescu, P., Nalbant. T.T.. Balik. S.. (1978). Süßwasserfiche der Türkei. II. Teil. Die
Gattung Orthrias in der Türkei und in Südbulgarien (Pisces. Cobitidae.
Noemachilinae). – Mitt. hamb. zool. Mus. Inst. 75: 225 – 266.
Banister, K. E., (1980). The fishes of the Tigris and Euphrates rivers. p. 95 – 108. In: J.
Rzoska. Euphrates and Tigris. Mesopotamian ecology and destiny. – Monographiae
biol. 38: 122 pp.
Bardakçi, F., Tanyolaç, J., Akpinar, M.A.,(1994). Morphological Comparison of trout (Salmio
trutta L.. 1766) Populations Caught from Stream in Sivas. Turkish Journal of Zoology.
18. 1-6. (in Turkish).
Battalgazi, F., (1944). Türkiye’de yeni ve az taninmis baliklar. – Istanbul Üniv. Fen Fak.
Mecm.. Ser. B. 9: 299 – 303.
Battalgil, F., (1940). Yeni Cyprinid nev’i.– Istanbul Üniv. Fen Fak. Mecm.. Ser. B. 5: 76 – 77.
Battalgil, F., (1941). Türkiye’nin tatli su baliklari hakkinda.– Istanbul Üniv. Fen Fak. Mecm..
Ser. B. 6: 170 – 186.
Battalgil, F., (1942). Contribution à la connaissance des poissons des euux douces de la
Turquie. – Istanbul Üniv. Fen Fak. Mecm.. Ser. B. 7: 287 – 306.
Berker, A. Çolak, A., (1979). Keban Baraj Gölü’nde Bulunan Sazangiller Cyprinidae
Familyasina Ait Bazi Türlerin Besinsel Analizleri Üzerine Arastirmalar. –– Türk Vet.
Hek. Derg. 49 : 45 – 48.
Crisp, D.T., (1994). Reproductive investment of female brown trout. Salmo trutta L.. in a
stream and reservoir system in northern England. Journal of Fish Biology. 44. 343-
349.
Crisp, D.T., Mann, R.H.K., Cubby, P.R., Robson, S., (1990). Effects of impoundment upon
trout (Salmo trutta) in the basin of Cow Green resevoir. Journal of Applied Ecology
27. 1020-1041.
Crisp, D.T., Mann, R.H.K., McCormack, Jean. C., (1974). The populations of fish at Crow
Green. upper Teesdale. before impoundment. Journal of Applied Ecology 11. 969-996.
Çetinkaya, O., (1999). Investigations of some biological proporties of brown trout (Salmo
trutta macrostigma Dum.. 1858) living the Çatak Stream (Tigris River. Turkey).
Istanbul University Journal of Aquatic Products. 9:13. 111-122. (in Turkish)
Çolak, A., (1976). Yilan Baliklarinin Türkiye’deki Dagilimi. – Türk. Vet. Hek. Derg. 46: 5 –
7.
Çolak, A., (1981). Keban BarajGölü’nde Bulunan Balik Türleri. – Ankara Üniv. Vet. Fak.
Derg. 28: 167 – 181.
Ekingen, G., (1976). Morphological characters of some Turkish trouts. – Firat Üniv. Vet. Fak.
Derg. 3: 98 – 104.
Erdemli, A. Ü., (1978). Beysehir Gölü Baliklari.– M. S. Thesis. Selçuk Üniv. Konya.
Erdemli. A.Ü., (1982). The fish species of Beysehir Lake. – Selçuk Üniv. Fen Fak. Derg.. Ser.
B. 2 : 131 – 142.
Erençin, Z.,Baran, I., Ergüven, H., (1971). Dogu Anadolu’da Bodur Yayin (Ameiurus
nebolosus (sic) Le Sueur. 1890).– Ankara Üniv. Vet. Fak. Derg. 18 : 214 – 218.
Erk’akan, F., (1981). Sakarya Havzasi Baliklarinin (Pisces) Sistematigi ve Biyo-Ekolojik
Iliskileri Üzerine Arastirmalar. Diss. Hacettepe Üniv. Ankara.
Erk’akan, F., Kuru. M.. (1982). Systematical researchs on the Sakarya basin fishes (Pisces). –
Hacettepe Bull. nat. Sci. Eng. 11 : 15 – 24.
Erk’akan, F., (1983 a). The fish species of the Sakarya Basin and their abundance. –
Hacettepe Bull. nat. Sci. Eng. 12 : 21 – 38.
Erk’akan, F., (1983 b). The fishes of the Thrace region. – Hacettepe Bull. nat. Sci. Eng. 12 :
39 – 48.
Erk’akan, F., (1983 c). Skaraya Havzasi Baliklarinin Sistematigi ve Biyo-Ekolojisi Üzerine
Arastirmalar. – Doga Bilim Derg.. Ser. A. 7 : 141 – 154.
Erk’akan, F., (1984). Trakya Bölgesinden Türkiye için yeni kayit olan bir balik türü.
Pseudorasbora parva (Pisces-Cyprinidae).– Doga Bilim Der.. Ser. A2. 8 : 350 – 351.
Fausch, K.D., Nakano, S., Kitano, S., (1997). Experimentally induced foraging mode shift by
sympatric charrs in a Japanese mountain stream. Behavioural Ecology 8. 414-420.
Forrester, G.E., Chace. J.G., McCarthy. W.. (1994). Diel and density-related changes in food
consumption and prey selection by brook charr in a New Hampshire stream.
Environmental Biology of Fish 39. 301-311.
Geldiay, R., Balik. S., (1974). Nif çayi ve kollarinda yasayan tatli su baliklarinin sistematik ve
ekolojik özellikleri üzerine arastirmalar.– IV. Bilim Kongr. Ankara 1973. Zooloji
Seks. Tebligleri. TÜBITAK Yay. 213.
Geldiay, R., Balik. S., (1988). Türkiye Tatlisu Baliklari. Ege Ünv. Fen Fak. Kitaplar Serisi
No: 97. Ege Ünv. Basimevi 519 s.. Izmir.
Hernandez, R., Lacomba, R.T., Uvinas, Y.N., Oltra, R., (2000). Distribution pattern of river
blennies in the Jucar River basin (eastern Spain). Journal of Fish Biolgy. 57. 250-254.
Kalkan, E. & Erdemli, A.Ü., (1994). A taxonomic study on the fishes of Sultansuyu Stream.
XII. Turkish National Biology Congree Hydrobiology section. 256-262.
Karaman, M., (1966). Beitrag zur Kenntnis der Salmoniden Südeuropas. – Hydrobiologia 28 :
1 – 48.
Karaman, M., (1969). Süßwasserfische der Türkei. 7. Teil. – Revision der kleinasiatischen
und vorderasiatischen Arten des Genus Capoeta (Varicorhinus. partim). – Mitt. Hamb.
Zool. Mus. Inst. 66 : 17 – 54.
Karaman, M., (1971). Süßwasserfische der Türkei. 9. Revision der Barben Europas.
Vorderasiens und Nordafrikas. – Mitt. Hamb. Zool. Mus. Inst. 67 : 175 – 254.
Karaman, M., (1972). Süßwasserfische der Türkei. 9. Revision einiger kleinwüchsiger
Cyprinidengattungen Phoxinellus. Leucaspius. Acanthobrama usw. Aus Südeuropa.
Kleinasien. Vorder-Asien und Nordafrika. – Mitt. Hamb. Zool. Mus. Inst. 69 : 115 –
155.
Kelle, A., (1978). Dicle Nehri ve Kollarinda Yasayan Baliklar Üzerinde Taksonomik ve
Ekolojik Arastirmalar.– Diss. Dicle Üniv. Diyarbakir.
Konuralp, N., (1955). A study of the gonad morpohology of Anatolian Cyprinodontidae. –
Istanbul Üniv. Fen Fak. Mecm.. Ser. B. 20 : 175 – 198.
Kosswing, C., (1954 ) : Türkiye Tatlisu Baliklarinin Zoocografyasi.– Istanbul Univ. Fen Fak.
Hidrobiol. Aras. Enst. Mecm.. Ser. A. 2 : 1 – 19.
Kuru, M., (1975). Dicle-Firat. Kura-Aras Van Gölü ve Karadeniz Havzasi tatli sularinda
yasayan (Pisces) balilarin sistematik ve zoocografik yönden incelenmesi. (Doçentlik
tezi) Atatürk Üniversitesi Fen Fakültesi Zooloji Bölümü.
Ladiges, W., (1960). Süsswasserfische der Türkei. 1. Teil. Cyprinidae. Mitt. Hamburg Zool.
Mus. Inst. Band 58. 105-150.
Ladiges, W., (1964). Süsswasserfische der Türkei. 3. Teil. Restliche Gruppen. Mitt. Hamburg
Zool. Mus. Inst. Band 61. 203-220.
Ladiges, W., (1971). Süsswasserfische der Türkei. 8. Teil. Mitt. Hamburg Zool. Mus. Inst.
Band 67. 175-254.
Lagarrigue, T., Cereghino, R., Lim. P.. Reyes-Marchant. P.. Chappaz. R.. Lavandier. P..
Belaud. A.. (2002). Diel and seasonal variations in brown trout (Salmo trutta) feeding
patterns and relationship with invertebrate drift under natural and hydropeaking
conditions in a mountain stream. Aquatic Living Resources 15. 129-137.
Lehane, B.M., Walsh, B., Giller, P.S., O’Halloran, J., (2001). The influence of small-scale
variation in habitat on winter trout distribution and diet in an afforested catchment.
Aquatic Ecology 61: 61-71.
Kahrananmaras bölge olarak Akdeniz, Güneydogu Anadolu, Dogu Anadolu ve Iç Anadolu
bölgeleri arasinda bir geçis bölgesinde ve Anadolu Diagonali (Davis, 1988) üzerinde yer alir.
Bu nedenle balik çesitliligi bakimindan ilginç bir özellik gösterebilir. Ancak ne yazik ki su
ana kadar Orta ve Yukari Ceyhan Havzasi’nda yasayan balik faunasi ve dagilimi ile ilgili
kapsamli bir arastirma yapilmamistir. Bu amaçla söz konusu bu çalisma ile Orta ve Yukari
Ceyhan Havzasi’ndaki balik çesitliligi ve dagiliminin arastirilarak söz konusu literatür
eksiginin kapatilmasi amaçlanmistir.
2. MATERYAL VE METOD
2.1. Çalisma Alani
Proje kapsaminda Sekil 2.1’de görülen istasyonlardan balik örnekleri temin edilmis olup
söz konusu istasyonlarin bulundugu sucul sistemlerin kisa özellikleri asagidaki verilmistir.
Ceyhan Nehri
Ceyhan nehri ilk kaynaklarini Elbistan ovasi etrafindaki daglardan ve Elbistan ilçe
merkezinden çikan Pinarbasi kaynagindan alir. Pinarbasi-Kaynarca bölgesindeki debisi 5
m3/sn dir. Orta ToroslParda Nurhak Dagindan Sögütlü deresi adi ile çikan kaynak ise Eibistan
ilçesinde Ceyhanla birlesir. Ayrica Sivas yakinlarinda dogan ve Afsin ilçe yakinindan geçen
Hurman Çayi ve Göksun ilçesinden dogan Terbüzek ve Kömür çaylari Göksun Çayi adi
altinda Ceyhan ile birlesir. Ceyhan Nehri daha sonraki serüveninde Engizek ve Ahir
daglarindaki bogazlardan geçerek, K. Maras yakinlarinda Çaglayancerit ilçesinden dogan
Aksu Çayi ile birleserek Çukurova’ya girer ve Iskenderun körfezine dökülür. Uzunlugu 509
km. dir.
Hurman Çayi
Afsin’in Karakuz Akdere mevkiinden dogar, Tanir Kasabasindan ve Güvercinlik’ten
geçtikten sonra Afsin’in güney kisminda Ceyhan Nehri’ne kavusur. Uzunlugu 74 km olup
debisi 8,737 m3 /sn’dir. Hurman çayi son derece berraktir ve etrafi sögüt ve kavak agaçlari ile
çevrilidir.
Sögütlü Deresi
Elbistan’nin Tapkiran köyü yakinlarindan, kaynaklanmaktadir. Genellikle çayin etrafinda
Sögüt ve Kavak agaçlari yogun olarak bulunmaktadir. Karahasanusagi, Kantarma ve
Demircilik Köyü yakinlarindan geçerek Ceyhan Nehrine kavusur. Uzunlugu 58 km’dir.
Debisi 1,282 m3 /sn’dir.
Kömür Suyu
Göksun ilçesinde bulunan Kömür suyu, Tozlu Daglarindan çikmaktadir. Bu bölgeye
“Kömürün Gözü” adi verilmektedir. Daha sonra su güneye dogru dik olarak inerek derin
bogazlar içerisinden akarak Göksun ovasina iner ve Törbüzek çayi ile birleserek Ceyhan
Nehri’ne karisir.
Dere ve Istasyonlar:
1. Sögütlü Çayi I. istasyon 2. Sögütlü Çayi II. istasyon 3. Hurman Çayi I. istasyon 4.Hurman Çayi II. istasyon 5. Nergele Çayi 6. Kömür Çayi 7. Terbüzek Çayi 8. Tekir Çayi I. istasyon 9. Tekir Çayi II. istasyon 10. Firniz Çayi I. istasyon 11. Firniz Çayi II. istasyon 12. Aksu Çayi I. istasyon 13. Aksu Çayi II. istasyon 14. Zeytin Çayi 15. Körsulu Çayi 16. Sabun Deresi 17. Hamus Çayi 18. Yarpuz Çayi 19. Karasu 20. Savrun Çayi
Barajlar:
1B.Adatepe Baraji 2B. Menzelet Baraji 3B. Suçati Baraji 4B. Kilavuzlu Baraji 5B. Sir Baraji 6B. Kartalkaya Baraji 7B. Berke Baraji 8B. Aslantas Baraji
Sekil 2.1. Arastirma bölgesinin haritasi
A
A
Negele Çayi
Kahramanmaras’a 200 km’lik mesafededir. Ekinözü ilçesinin Asagi Içme Topalyusuflar
mevkiinden dogar. Topalyusuflar ve Asagi içme altindan geçerek Ceyhan Nehri’ne kavusur.
Uzunlugu 58 km, debisi ise 1,910 m3 /sn’dir.
Andirin Suyu
Kahramanmaras’a 100 km’lik bir mesafede yer almaktadir. Ortalama debisi 3,260 m3 /
sn’dir. Ceyhan nehrine karismaktadir.
Gavur Gölü
K. Marasa 15 km lik bir mesafede bulunan bu dogal göl bölge için önemli bir sulak alan
olmasina ragmen DSI tarafinda kurutulmus ve 52000 dekarlik tarim arazisi açilmistir. Ancak
ne yazikki son yillarda söz konusu arazinin yeteri derecede verimli olamadigi analasilmis ve
gerek göçmen ku
slarin dinlenme ve barinma yeri olan gerekse biyolojik çesitlilik açisindan önem arz eden
söz konusu sulak alan önemli ölçüde yok edilmistir (Gürbüz ve ark., 2003; Yarar ve Magnin,
1997)
Kumasir Gölü
Kahramanmaras’in Aksu kasabasina bagli Hacimustafa Çiftligi Köyü yakininda 9 hektarlik
bir alana sahip küçük bir göldür. Gölün etrafinda saz ve kamis yer almaktadir. Gölde
balikçilik rekrasyon amaçli olarak yapilmaktadir. Ayrica göl etrafinda çok sayida çinar
agaçlari da bulunmaktadir.
Aksu Çayi
Ceyhan Nehrinin en güçlü kollarindan biri olup Engizek Dagi'nin eteklerinden dogar.
Küçükcerit Köyü'nün hemen dogusundan çok güçlü bir pinardan çikan Aksu Çayi, eskiden
Agasuyu ya da Aksugüzü adiyla bilinirdi. Aksu Büyükcerit yönünden gelen sularla da
beslenir ve oldukça güçlü bir çay durumuna gelir. Aksu Vadisi, Pazarcik yakinlarinda genisler
ve Narli Ovasi'na açilir. Bu ovada önce güneybati yönünde akan, sonra kuzeybati, daha sonra
da kuzeye yönelen Aksu çayi daha ileride yan derelerden gelen sulari da toplayarak
Kahramanmaras’in güney batisinda Sir Barajina dökülür. Debisi 3,698 m3 /sn’dir.
Firniz Çayi
Firniz Çayi 37o 45’ N ve 36o 39’ E koordinatlarinda olup, Kahramanmaras’a 50 km lik bir
mesafededir. Söz konusu çayin ortalama genisligi 4 - 5 m ve ortalama debisi ise 3349 lt / sn
dir. Firniz Köyü ve Kumarli köyü yakinlarindan çikan kaynak sularina sahiptir. Firniz
Çayi’nin toplam yagis havzasi 178,5 km2 olup, debisi 5500 lt / sn e kadar çikabilir. Uzunlugu
12 km olup, Su Çati Baraji’na ve burdan çikan sular ise 1 km sonra Menzelet Baraj Gölü’ne
dökülür. Kaynaklarin bulundugu bölge 750 m rakimda, Su Çati Baraji’na döküldügü bölge ise
730 rakimda olup yaklasik % 0,17 lik bir egime sahiptir. Firniz Vadisi K.Maras’in önemli bir
rekresyon alanidir (Sekil 2). Firniz Çayi Tekir Çayi’na göre çok daha temiz olup herhangi bir
kirletici unsur bulunmamaktadir. Ancak özellikle derenin asagi kesimlerinden her yil kum
alinmasi su yataginin sürekli degismesine neden olmakta ve sucul canlilar için bir olumsuzluk
teskil etmektedir. Bunun yaninda son yillarda Firniz Çayi üzerinde de küçük bir baraj
yapilmasi düsünülmektedir ki bu gerçeklestigi taktirde havzanin ekolojik yapisi ve biyolojik
çesitliligi degisecektir (Alp ve ark. 2002)
Zeytin Çayi
Berit Dagi eteklerinden dogar. Süleymanli Vadisi’nden geçerek Menzelet baraj Gölü’ne
dökülür. Uzunlugu 26 km olup debisi 1,576 m3/sn’dir.
Tekir Çayi
Tekir Çayi’nin kaynagi Kahramanmaras’a 60 km lik bir mesafede bulunan Tekir
Beldesi’ndedir. Söz konusu çayin toplam yagis havzasi 207.5 km2 olup, 5 adet kaynaga
sahiptir. Bu kaynaklardan Yesilgöz çikis yerinde küçük ve derin bir göl olusturduktan sonra
akar su haline gelir ve 1 km sonra ise yukari gözlerden gelen dere ile birlesir. Tekir Çayi
Kisik Obasi civarinda batar ve Döngel Magaralari’ndan tekrar çikar. Buradaki dogal yapi
yapilan bir hidroelektrik santrali nedeniyle bozulmus ve suyun akis rejimi günlük olarak bile
degisken hale gelmistir. Dönge l Magaralari’na gelmeden önce Tekir suyunun yönü
degistirilerek hidroelektrik santraline verilmistir. Kahramanmaras-Kayseri yoluna çok yakin
bir mesafeden geçen Tekir Çayi 27 km uzunlugunda, ortalama genisligi 6 m olup toplam
debisi 5200 l / s dir. Kaynaklarin bulundugu bölgenin rakimi 1200 m ve 15 km sonra Firniz
Çayi ile birlestigi bölgenin rakimi ise 730 m olup yaklasik % 3 lük bir egime sahiptir. Tekir
Çayi’nin çiktigi iki kaynakdan biri olan Yukari Göz ‘ün 100 m altinda yillik 150 ton kapasiteli
bir alabalik isletmesi bulunmaktadir. Bu isletmenin Tekir Çayi’na vermis oldugu atik sularin
çayin su kalitesini etkiledigi kesin olmakla birlikte bu etkilerin arastirilmasi ayri bir arastirma
konusunu kapsamaktadir. Ayrica Tekir Çayi boyunca bir çok mesire yeri ve lokanta mevcut
olup söz konusu çay için en önemli kirlilik kaynaklaridir. Özellikle lokantalar günlük olarak
kestikleri hayvanlarin tüm atiklarini Tekir Çayina vermekte olup kirlilige sebep olmaktadirlar.
Bunun disinda bölgede endüstriyel bir kirlilik söz konusu olmamakla birlikte evsel atiklarida
kirletici unsurlar arasinda saymak yerinde olacaktir(Alp ve ark., 2002).
Karaçay:Aksu Çayi’nin bir kolu olup Karacasu Köyü ile Kahramanmaras sanayi bölgesi
yakinindan geçerek Aksu Çayi’na karisarak Sir Ba raj Gölü’ne dökülmektedir.
Savrun Çayi: Ceyhan Nehri’nin bir kolu olup Kadirli ilçesi geçmektetedir. Bu bölgelerde
özellikle sehir yerlesiminden dolayi kirlilik baskisi altindadir.
Ceyhan (Asagi kol):Cevdidiye kasabasi yakinlarindan geçmekte olup debisi oldukça
yüksektir.Cevdediye kasabasi civarinda ise nehir üzerinde bentler yapilmistir. Buda özellikle
göç eden baliklar için son derece önemli bir engel teskil etmektedir.
Hamus Çayi:Osmaniye-Düziçi civarindan geçmekte olup Ceyhan Nehri’ne karismaktadir.
Yarpuz Çayi :Osmayiye sehir yerlesimine yaklasik olarak 15 km’lik bir mesafeden
geçmekte olup sehrin evsel ve endüstriyel atiklarindan önemli derecede etkilenmekte olan bir
çaydir.
Sabun Deresi: Haruniye ilçesi yakinlarindan geçen ve özellikle yaz aylarinda suyu önemli
derece azalamakta ve Ceyhan Nehri’ne karismaktadir.
Karasu:Osmaniye ilini çevreleyen daglardan kaynaklanmakta olup üzerinde enerji amaçli
bir elektrik santrali bulunmaktadir. Osmaniye iline yakin geçtigi yerler mesire alanlaridir.
Menzelet Baraj Gölü:Menzelet Baraji Kahramanmaras'in 26 km. kuzeybatisinda Ceyhan
Irmagi üzerinde kurulmustur. Kaya dolgu tipindeki Menzelet Baraji enerji ve taskin amaçli
kurulmustur. Menzelet Baraj Gölü havzasinda su an için herhamgi bir endüstriyel kirletici
kaynak bulunmamaktadir
Sir Baraj Gölü
Sir Baraji Kahramanmaras'in 33 km. batisinda Ceyhan Nehri üzerinde kurulmustur. Beton
kemer tipinde kurulan Sir Baraji enerji amaçlidir. Söz konusu baraj gölünde yöre halki
tarafindan balikçilik yapilmakta olup bir adet balikçilik kooperetifi bulunmaktadir. Sir baraj
gölü özellikle gerek evsel ve gerekse de endüstiyel atiklar dolayisiyla son yillarda kirlenme
baskisi altindadir( Kara, 1999; Çömlekçioglu, 2003).
Körsulu Çayi
Körsulu Çayi, Andirin ilçesine yakin Gökgedik ve Torlar Köyü’ndeki çok sayida
kaynaklarla beslenerek Sir baraj Gölü’ne karismaktadir. Debisi 2,312 m3 /sn olup uzunlugu 60
km’dir.
Kahramanmaras Belediyesi söz konusu çayin kaynagindan itibaren 1200 l/sn lik bir
bölümünü K. Marasa içme suyu almak için ihale etmis ve bu projenin tamamlanmasi ile
birlikte söz konusu su kaynagindaki balik populasyonlari ve sucul yasam olumsuz yönde
etkilenecektir. Ayrica Körsuslu Çayi ayni zamanda Sir Baraj Gölü’nü besleyen öenmli bir
kaynak oldugundan debisinin azalmasi durumunda Sir Baraj Gölündeki kirlilik
konsantrasyonu da artacaktir.
2.2. Arastirma Materyali
Arastirma kapsaminda dere ve çaylar ile Kumasir Gölü ve Gavur Gölü’nde balik avciligi
elektosoker kullanilarak, Menzelet ve Sir baraj göllerinde ise degisik göz açikliginda fanyali
aglar kullanilarak yapilmistir. Yakalanan balik örnekleri içerisinde % 4’lük formaldehid
solusyonu bulunan plastik kavanozlarla üniversitemiz Biyoloji Bölümü Arastirma
laboratuvarina getirilerek sistematik degerlendirmeleri yapilmistir.
2.3 Örneklerin Degerlendirilmesi
Laboratuvara getirilen balik örneklerinin her biri üzerinde asagidaki islemler yapilmistir:
- Örnekler henüz taze iken vücut renkleri ile desenleri, benekleri ve bantlari not edilmistir.
- Total agirliklar ölçüldükten sonra, Sekil 2.2.’de belirtilen morfometrik ve meristik
ölçümler yapilmistir.
- Pul sayilari ve yüzgeç isinlari çiplak gözle yada mikroskop altinda belirlenmistir.
- Cyprinidae ve Cobitidae familyalarina ait türlerin teshisinde önemli olan farinks disleri
çikarilarak dis formülleri not edilmistir.
- Her tür ve alt türe ait bireylerden 8-10 adet seçilerek %70 lik alkol içeren pet siselere
yerlestirilmis ve K Maras Bölgesi için ileride olusturulacak bir balik müzesinin ilk
basamagini teskil etmek üzere arsiv edilmistir.
Sekil 2.2. Incelenen örneklerde yapilan biometrik ölçümler ve sematik görünümleri.1:
Total boy; 2: Çatal boy; 3: Standart boy; 4: Predorsal; 5: Postdorsal; 6: Vücut yüksekligi; 7:
Kuyruk sapi yüksekligi; 8: Bas yüksekligi; 9: Dorsal yüzgeç uzunlugu; 10: Biyik uzunlugu;
11: Dorsal yüzgeç yüksekligi; 12: Göz çapi; 13: Bas boyu; 14: Burun uzunlugu (Alp ve ark.,
2002’den alinmistir).
3.BULGULAR VE TARTISMA
3.1. Balik Türleri
Arastirma bölgesinde Anguillidae, Salmonidae, Cyprinidae, Cobitidae, Siluridae, Claridae,
Cyprinodontidae, Poecilidae ve Blennidae (=Salaridae) familyalarina ait 21 adet balik türü
tespit edilmistir. En çok tür Cyprinidae familyasinda olup Anguillidae, Salmonidae, Siluridaei
Claridae, Poecilidae ve Blennidae (=Salaridae) familyalari sadece birer türle temsil
edilmislerdir. Söz konusu familyalar ve balik türleri asagida verilmistir:
Familya: Anguillidae
Anguilla anguilla LINNEAUS, 1766
Familya: Salmonidae
Salmo trutta macrostigma DUMERIL, 1858
Familya: Cyprinidae
Cyprinus carpio LINNEAUS, 1758
Achanthobrama marmid HECKEL, 1843
Alburnus orontis SAUVAGE, 1882
Phoxinellus sp.
Leuciscus cephalus LINNEAUS, 1758
Garra rufa HECKEL, 1843
Chondrostoma regium HECKEL, 1843
Barbus rajanorum HECKEL, 1843
Capoeta capoeta angorae HANKO, 1924(? Capoeta damascinus)
Capoeta barroisi ZORTET, 1894
Familya: Cobitidae
Cabitis sp.
Nemacheilus angorae STEINDACHNER, 1897
Nemacheilus sp.
Familya: Siluridae
Silurus glanis LINNEAUS, 1766
Familya: Clariidae
Clarias lazera VALENCIENNES, 1840
Familya: Cyprinodontidae
Aphanius cypris HECKEL, 1843
Aphanius mento.( RUSSEGER, 1843
Familya: Poecilidae
Gambusia affinis (BAIRDve GIRARD, 1853
Familya: Blennidae (=Salaridae)
Salaria fluviatilis ASSO, 1801(= Blennius fluviatilis ASSO, 1801)
3.1.1. Anguillidae
3.1.1.1.Bilimsel adi : Anguilla anguilla LINNEAUS, 1766
Türkçe adi : Yilan baligi
Yerel adi : Yilan baligi
Sekil 3. 1.1.1..Anguilla anguilla örnegi
Vücutlari ince uzun yapida olup, yilan seklindedir. Bu nedenle yilan baligi olarak
isimlendirilmistir (Sekil 3.1.1.1). Ömürlerinin büyük bir kismini nehirlerde geçerler. Üreme
zamani nehirlerden çikarak Saragosa körfezine dogru göç etmeye baslarlar (Kuru, 1987). Son
yillarda yurdumuzdaki nehirler üzerinde kurulu barajlarda balik geçitlerinin olmamasi
nedeniyle nehir sis temlerindeki sayilari giderek azalmistir. Sir ve Menzelet Baraj göllerinde
1996 yilina kadar çok azda olsa yilan baligi avlaniyordu. Ancak sonraki yillarda bölgede yilan
baliginin nesli tükenmistir. Bunun nedeni ise Ceyhan Nehir sisteminde pes pese zincirleme
olarak kurulan baraj göllerinin hiç birinde balik geçidi bulunmayisidir. Dolayisiyla söz
konusu baliklar üreme göçünü yapamadiklarindan ve barajlarda kalanlarda zamanla
avlandigindan bölge sularinda yok olmuslardir.
Arastirma kapsaminda asagi Ceyhan havzasina yakin Cevdediye Kasabasi civarindaki
Hamidiye sulama kanalinda 3 adet yilan baligi yakalanmis ve bu örneklere ait morfometrik
özellikler Tablo 3.1’te verilmistir.
Tablo 3.1.Ceyhan Nehri Hemidiye sulama kanali’nda yakalanan Anguilla anguilla
örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler.
N Ortalama Min Mak SD
W (g) 3 147.93 53.2 334.0 161.147
TL (mm) 3 374.06 227.9 564.0 172.271
SL (mm) 3 367 221 552.0 168.911
Vüvut yüksekligi (mm) 3 22.74 15.82 34.47 10.213
Bas boyu (mm) 3 49.41 36.42 72.96 20.431
Bas yüksekligi (mm) 3 19.1 14 23.0 26.87
Göz çapi (mm) 3 5.513 3.96 7.9 2.098
Burun uzunlugu (mm) 3 8.713 6.98 11.12 2.193
Dorsal yüzgeç uzunlugu (mm) 3 290.33 236 392.0 88.115
Dorsal yüzgeç yüksekligi (mm) 3 7.66 4.32 13.91 5.411
Predorsal (mm) 3 109.68 83.24 159.05 42.789
SL / Vücut yüksekligi 3 16.09 13.969 18.293 2.162
SL / Bas boyu 3 7.358 6.068 8.442 1.200
SL / Bas yüksekligi 3 18.77 15.530 20.543 2.812
SL / Burun uzunlugu 3 40.71 31.661 49.373 8.862
SL / Dorsal yüzgeç uzunlugu 3 1.23 0.936 1.408 0.257
SL / Predorsal 3 3.30 2.654 3.78 0.581
Bas boyu / Bas yüksekligi 3 2.55 2.398 2.715 0.158
Bas boyu / Burun uzunlugu 3 5.53 4.868 6.525 0.873
Bas boyu / Göz çapi 3 8.91 8.301 9.295 0.528
Anguilla anguilla bireyinin total boylari 227.9 mm ile 564.0 mm arasinda olup, ortalama
boylari 374.06 mm ve ortalama agirliklari ise 147.93 g’dir. Ortalama bas boyu 49.41 mm
olup, standart boyun yaklasik 1/7’si kadardir. Bas yüksekligi ise standart boyun yaklasik
olarak 1/19’u kadardir. Predorsal ortalama olarak 109.68 olarak bulunmus olup standart boy,
predorsal’in yaklasik 3.5 kati kadardir.
3.1.2. Salmonidae
3.1.2.1.Bilimsel adi : Salmo trutta macrostigma DUMERIL, 1858
Türkçe adi : Dag Alabaligi, Dere Alabaligi, Dogal Alabalik
Yerel adi : Kirmizi Benekli Alabalik, Mercan Alabaligi
Sekil 3. 1.2.1. Terbüzek Çayi’ndan yakalanmis bir alabalik örnegi.
S. t. macrostigma’nin vücudu mekik seklinde olup, üzeri küçük cycloid pullarla kaplidir.
Renk dorsal bölgede açik kahverengi, zeytuni, yanal çizgiye dogru ise biraz daha açik
tondadir. Karin bölgesi sarimtirak beyazdir. Operkulum üzerinde büyük bir siyah benek
bulunmakta olup vücudun diger bölgelerinde kirmizi ve siyah benekler yer alir (Sekil 3.1.2.1).
Yüzgeçler kahverengi turuncu renkte, adipoz yüzgecin üst kenari ise kirmizi bir bantla
çevrilidir. Ayrica dorsal yüzgeç üzerinde kirmizi noktalar yer almaktadir.
Salmo trutta macrostigma, Türkiye’de ilk olarak Ege Hasvzasi’nda bildirilmistir
(Tortonese, 1954, Ladiges ve Vogt, 1979, Geldiay ve Ba lik, 1988, Çelikkale, 1994). S. t.
macrostigma’nin kuzey kaynakli oldugu, glasiyal dönemle birkikte Akdeniz’e ve Akdeniz’e
sahil veren ülkelere ve Anadolu içsularina geçtigi bildirilmektedir (Tortonase, 1954, Geldiay,
1968). Ceyhan Nehir sisteminde Firniz, Terbüzek, Kömür, Hurman, Sögütlü, Nergele ve Aksu
çaylarinda rapor edilmistir (Alp ve ark., 2003). Bu arastirmada Ceyhan Nehir sistemindeki S.
t. macrostigma’nin cografik dagilimi ve morfometrik karakterleri incelenmistir (Tablo 3.1.2.1,
Tablo 3.1.2.2, Tablo 3.1.2.3, Tablo 3.1.2.4, Tablo 3.1.2.5).
Tablo 3.1.2.1.Ceyhan Havzasi’ndan yakalanan S. t. macrostigma bireylerinin cografik
dagilimlari ve istasyonlara göre incelenen örnek sayilari.
Akarsu N Örnekleme
sayisi
Rakim
(m)
Enlem Boylam
Sögütlü Çayi I. ist. 12 1 1475 38o 07’ 37o 38’
Sögütlü Çayi II. ist. 0 1 1350
Hurman Çayi I. ist. 17 3 1258 38o 26’ 36o 54’
Hurman Çayi II.ist. 0 3 1145
Nergele Çayi 9 1 1326 38o 00’ 37o 13’
Kömür Çayi 11 3 1550
Terbüzek Çayi 9 3 1390
Firniz Çayi I. ist. 41 2 756 37o 45’ 36o 39’
Firniz Çayi II. ist. 0
Aksu Çayi 9 1
Tablo 3.1.2.1.’de görüldügü gibi, Salmo trutta macrostigma bireylerinin özellikle
akarsularin kaynaga yakin üst kesimlerini, tabani çakilli, akis hizi yüksek, sulari soguk olan
zonlari tercih etmektedirler.
Salmo trutta macrostigma bireylerinin morfometrik karakterleri sistemlere göre istatistiksel
olarak karsilastirilmis ve Tablo 3.1.2.2’te verilmistir. Morfometrik karakterlerin TL nin
yüzdesi degerlerine bakildiginda habitatlarin bir çogunda benzer oldugu
görülmektedir(Tablo 3.1.2.2 ).
Tablo 3.1.2.2..Salmo trutta macrostigma örneklerinde sistemlere göre morfometrik
karakterler ve istatistiksel karsilastirilmalar. (TL orijinal ortalama deger olup (mm) digerleri
TL’nin yüzdesi olarak verilmistir. Rakamlar üzerinde bulunan ‘’a,b,c,d,e,f,g’’ isaretleri Tukey
HSD test sonuçlari olup ayni satirdaki benzer olan isaretler aradaki farkin önemsiz oldugunu,
farkli isaretler ise farkliligin önemli oldugunu göstermektedir.).
Firniz Kömür Terbüzek Hurman Sögütlü Nergele Aksu
TL 162.45abc 169.35abcde 87.60abcd 179.8efg 184.73ab 164.59bcdef 211.13abcde
ÇB 95.20abc 95.46abcde 96.05abcd 94.65defg 96.02ab 97.71bcdefg 96.69abcdef
SL 87.77ab 88.87ab 87.90ab 89.65a 91.37ab 82,89b 88.29ab
PD 39.12ab 42.33abc 40.57ab 41.01ab 40.48ab 39.97bcd 39.33ab
DYU 12.79ab 12.58abc 11.80ab 11.10ab 11.54a 12.39bcd 12.29abc
BU 5.68bc 6.27abc 6.12abc 5.32a 5.66ab 6.11cd 6.93cd
GÇ 4.97ab 4.87abc 4.71a 5.11ab 4.95abc 5.50abc 4.37bcde
BB 22.80abc 23.48abcd 21.67abc 21.58abc 22.89ab 23.92bcde 22.97abcd
BY 15.01a 15.21ab 12.62a 13.67a 14.50a 14.65bcd 16.06de
VY 21.80ab 23.60abcd 21.51abc 21.42abc 20.78abc 21.60cde 23.01abc
KSY 10.22abc 9.97abcd 9.39abcd 9.35abc 9.29ab 10.01def 10.25abcd
KSU 18.76abcd 17.47abcd 17.05abc 18.30ab 18.75def 18.14abcd
DYY 15.78a 15.14a 14.41a 13.80a 14.50a 15.36a 15.47a
PD ve DYU degerleri Firniz Çayi, Törbüzek Çayi ve Hurman Çayi’nda ayni iken diger
sistemlerde farklilik göstermektedir. Göz çapi degerleri Kömür Suyu, Sögütlü Deresi, Göksu
ve Nergele Çayi’nda ayni iken (Kömür Suyuabc, Sögütlü Deresiabc, Göksuabc, Nergele Çayiabc)
diger sistemlerde farkliliklar göstermektedir. Göksu, Nergele Çayi, Aksu Çayi ve Kömür
Suyu hariç BY degerlerinin benzer oldugu görülmüstür (Firniz Çayia, Törbüzek Çayia,
Sögütlü Deresia, Hurman Çayiab). DYY degerlerinin ise tüm sistemler arasinda farklilik
göstermedigi belirlenmistir.
Morfometrik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve
korelasyon katsayilari Tablo 3.1.2.3.’te verilmistir. Total boy ile morfolojik karakterler
arsinda pozitif bir korelasyon olup korelasyon katsayilari oldukça yüksek bulunmustur.
Tablo 3.1.2.3. Salmo trutta macrostigma bireylerinin bazi morfolojik karakterlerinin TL ile
olan logaritmik iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve korelasyon katsayilari. A) BY, VY
ve BB’nun TL ile olan logaritmik iliskisi, B) ÇB, SB ve PD’nin TL ile logaritmik iliskisi ve
C) DYU, DYY ve W ‘nin TL ile logaritmik iliskisi .
A) BY=a+b*TL R2 VY=a+b*TL R2 BB=a+b*TL R2
Firniz BY=0.168-2.633*TL 0.927 VY=0.241-3.424*TL 0.976 BB=0.208+3.150*TL 0.980
Kömür BY=0.099+9.292*TL 0.929 VY=0.204+5.252*TL 0.945 BB=0.249-2.608*TL 0.967
Terbüzek BY=0.089+9.448*TL 0.548 VY=0.199+2.867*TL 0.738 BB=0.203+2.550*TL 0.622
Hurman BY=0.129+1.300*TL 0.956 VY=0.232-3.107*TL 0.8909 BB=0.232-2.720*TL 0.925
Sögütlü BY=0.186-9.054*TL 0.787 VY=0.205+0.902*TL 0.987 BB=0.216+1.993*TL 0.994
Nergele BY=0.155-1.310*TL 0.743 VY=0.254-6.191*TL 0.788 BB=0.226+2.250*TL 0.904
Aksu BY=0.101+12.335*TL 0.637 VY=0.195+7.247*TL 0.925 BB=0.226+0.773*TL 0.956
B) ÇB=a+b*TL R2 SB=a+b*TL R2 PD=a+b*TL R2
Firniz ÇB=0.977-3.831*TL 0.998 SB=0.902-3.704*TL 0.996 PD=0.395-0.554*TL 0.994
Kömür ÇB=0.953+0.218*TL 0.993 SB=0.908-3.111*TL 0.990 PD=0.372+8.309*TL 0.948
Terbüzek ÇB=1.003-7.685*TL 0.991 SB=0.841+6.933*TL 0.870 PD=0.352+9.797*TL 0.777
Hurman ÇB=0.955-1.499*TL 0.965 SB=0.526+56.404*TL 0.466 PD=0.435-4.361*TL 0.962
Sögütlü ÇB=0.993-5.358*TL 0.998 SB=0.942-9.838*TL 0.997 PD=0.383+3.275*TL 0.990
Nergele ÇB=0.802+28.631*TL 0.891 SB=0.843+7.196*TL 0.959 PD=0.421-3.512*TL 0.888
Aksu ÇB=1.005-8.001*TL 0.995 SB=0.955-14.977*TL 0.975 PD=0.397-0.987*TL 0.987
C) DYU=a+b*TL R2 DYY=a+b*TL R2 W=a+b*TL R2
Firniz DYU=0.122+0.934*TL 0.966 DYY=0.112+6.938*TL 0.926 W=1.32-140.5*TL 0.949
Kömür DYU=0.131-0.987*TL 0.955 DYY=0.167-2.497*TL 0.932 W=1.21-121.1*TL 0.906
Terbüzek DYU=0.083+6.516*TL 0.635 DYY=0.096+8.769*TL 0.600 W= 1.38-168.7*TL 0.799
Hurman DYU=0.114-0.571*TL 0.892 DYY=0.113+1.179*TL 0.894 W=1.50-192.4*TL 0.960
Sögütlü DYU=0.113+0.357*TL 0.982 DYY=0.128+2.524*TL 0.971 W=1.72-201.4*TL 0.842
Nergele DYU=0.124+0.005*TL 0.793 DYY=0.152+0.337*TL 0.214 W=1.24-138.5*TL 0.965
Aksu DYU=0.152-6.085*TL 0.966 DYY=0.160-1.009*TL 0.764 W=1.94-268.3*TL 0.982
Yurdumuzdaki Salmo trutta macrostigma populasonlarinda dorsal yüzgeç isin sayisinin
III-IV 9-12; anal yüzgeç isin sayisinin III-IV 7-9, yanal çizgideki pul sayisinin 98-137;
solungaç diken sayisinin 11-18; omur sayisinin 54-58; pilorik çekum sayisinin ise 21-41
arasinda degistigi bildirilmektedir (Aras ve ark, 1997). Bu çalismada incelenen Salmo trutta
macrostigma bireylerinde dorsal yüzgeç isin sayilari (Tablo 3.1.2.4) Sögütlü, Kömür,
Nergele, ve Aksu Çaylari’nda II 9-11 arasinda degisirken, Firniz, Terbüzek ve Hurman
Çaylari’nda ise ortalama dorsal yüzgeç isin sayisi III 9-11 olarak tespit edilmistir.
Anal yüzgeç isin sayisi, Firniz, Aksu, Nergele, Hurman çylarinda II-8, Sögütlü ve Kömür
Çaylarinda ise II 8-9 olarak bulunmustur. Ventral yüzgeç isin sayilarinin Firniz ve Kömür
Çaylarinda I 8-9, Törbüzek Çayi’nda I-II 7-8, Hurman Çayi’nda I-8, Sögütlü Çayi’nda II-8,
Nergele ve Aksu Çay’larinda ise I-8 olarak bulunmustur. Pektoral yüzgeç isin sayilari ise
Firniz Çayi’nda I-II 9-10 , Kömür, Hurman, Nergele ve Aksu Çaylarinda ise I-12 olarak,
Törbüzek Çayi’nda I-II 9-12, Sögütlü Çayi’nda I-II 9-10 olarak bulnmustur.
Linea lateraldeki ortalama pul sayilari, Firniz Çayi’nda 118, Kömür Çayi’nda 116,
Törbüzek Çayi’nda 117, Hurman Çayi’nda 116, Sögütlü Çayi’nda 117, Nergele Çayi’nda 116,
Aksu Çayi’nda ise 117 adet olarak bulunmustur. Bu degerler Aras ve ark. 1997 belirtmis
oldugu degere uyum göstermektedir.
Tablo 3.1.2.4. Arastirma kapsaminda incelenen Salmo trutta macrostigma örneklerinde
saylabilir morfolojik özellikler. A) Firniz ve Kömür çayi populasyonu, B) Terbüzek ve
Hurman populasyonu, C) Sögütlü ve Nergele populasyonu ve D) Aksu Çayi populasyonu.
A) Firniz Çayi Kömür Çayi
N X Min Mak SD N X Min Mak SD
D 41 II10-11 III 10 III11 11 II 9-10
A 41 II 8 11 II 8-9
V 41 I 8-9 I-8 I-9 11 I 8- 9 I-8 I-9
P 41 I-II 9-10 I-9 II-10 11 I -12
L. lat. pul say. 32 117.687 108 126 3.719 11 116.09 112 120 2.547
L.lat.dorsal pul sayisi 24 27.583 25 32 1.815 11 27.636 24 31 2.013
L.lat. ventral pul sayisi 10 19.4 17 22 1.776 8 18.875 18 20 0.640
Plorik çeka 41 28.825 26 33 1.852 11 30.636 26 34 2.377
Solungaç diken sayisi 20 19 18 20 0.725 11 18.545 16 20 1.128
Tablo 3.1.2.4 (devami)
B) Törbüzek Çayi Hurman Çayi
N X Min Mak SD N X Min Mak SD
D 19 III 9-11 II 9 II 11 17 III 9-11
A 19 II –III 7-9 II-7 III–9 17 II 8
V 19 I-II 7-8 I-7 I-8 17 I 8
P 19 I-II 9-12 I 9 II 12 17 I 12
L. lat. pul say. 19 116.8 110 126 3.708 17 115.941 112 118 1.983
L.lat.dorsal pul sayisi 18 27.944 21 33 3.019 17 24.294 20 27 1.723
L.lat. ventral pul sayisi 13 19.846 18 26 2.303 14 20.857 18 27 2.957
Plorik çeka 19 27.105 22 32 3.298 17 31.117 26 42 3.982
Solungaç diken sayisi 19 18.789 17 20 0.630 17 18.647 16 19 0.861
C) Sögütlü Çayi N ergele Çayi
N X Min Mak SD N X Min Mak SD
D 12 II 9-10 II 9 II 10 9 II 10-11 II-10 II-11
A 12 II 8-9 II 8 II 9 9 II 8
V 12 II 8 9 I 8
P 12 I–II 9-10 I 9 II 10 9 I 12
L. lat. pul say. 12 116.777 114 119 1.855 9 116.11 112 120 2.976
L.lat.dorsal pul sayis i 12 26.583 24 29 1.676 9 26 24 29 1.732
L.lat. ventral pul sayisi 10 19.1 18 21 0.994 9 20.888 18 24 2.472
Omur sayisi 9 29.888 26 34 2.758
Plorik çeka 12 29.916 27 32 1.621 9 18.888 17 20 0.781
Solungaç diken sayisi 12 18.75 18 20 0.621
D) Aksu Çayi
N X Min Mak SD
D 9 II 10-11 II-10 II-11
A 9 II 8
V 9 I 8
P 9 I 12
L. lat. pul say. 9 117.444 116 120 1.333
L.lat.dorsal pul sayisi 9 24.916 23 28 1,975
L.lat. ventral pul sayisi 9 20 18 24 2.179
Plorik çeka 9 29.222 26 34 2.635
Solungaç diken sayisi 9 18.666 17 19 0.707
Plorik çekum sayilari ortalama olarak Aksu ve Firniz çaylarinda 29, Hurman ve Kömür
çayilarinda 31, Sögütü ve Törbüzek çaylarinda 27 ve Nergele Çayi’nda ise 30 adet olarak
bulunmustur. Solungaç diken sayisi ise tüm sistemlerde ortalama olarak 19 adet olarak
bulunmustur.
Standart boy, vücut yüksekligi ve bas boyunun yaklasik olarak 4 kati, predorsal’in ise 2.33
kati kadardir. Kuyruk yüzgeci derin çatalli degildir. Kuyruk sapi uzunlugu standart boyda
5.5-6 defa bulunur. Bas boyu / burun uzunlugu orani 3.83, bas boyu / göz çapi orani ise 4.61
olarak bulunmustur (Tablo 3.1.2.5).
Tablo 3.1.2.5.Yukari Ceyhan Havzasindan yakalanan Salmo trutta macrostigma
örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler
N Ortalama Min Mak SD
W (g) 118 86.018 3.722 548 65.795
TL (mm) 118 176.107 69.43 373 41.869
LF (mm) 118 168.798 66.97 369 41.255
SL (mm) 118 154.333 56.26 343 37.801
Vüvut yüksekligi (mm) 118 38.343 12.97 62.2 9.049
Bas boyu (mm) 118 39.331 16.45 62.48 8.469
Bas yüksekligi (mm) 118 25.564 8.95 40.89 6.011
Göz çapi (mm) 118 8.479 4.46 13.39 1.337
Burun uzunlugu (mm) 118 10.379 3.83 20.39 2.597
Dorsal yüzgeç uzunlugu (mm) 118 21.179 7.76 35.19 4.165
Dorsal yüzgeç yüksekligi (mm) 118 26.046 10.91 40.7 5.188
Predorsal (mm) 118 69.929 28.87 113.75 15.75
Kuyruk sapi uzunlugu (mm) 118 28.389 9.54 76.46 12.208
Kuyruk sapi yüksekligi (mm) 88 32.364 11.49 47.64 6.540
SL / Vücut yüksekligi 117 4.299 1.292 10.923 1.575
SL / Bas boyu 117 4.146 1.227 8.783 1.449
SL / Bas yüksekligi 114 6.446 1.898 16.158 2.370
SL / Burun uzunlugu 118 15.88 4.638 36.992 5.967
SL / Dorsal yüzgeç uzunlugu 117 7.712 2.312 18.257 2.706
SL / Predorsal 117 2.333 0.693 5.218 0.806
SL / Kuyruk sapi uzunlugu 88 5.175 1.717 12.330 1.707
Bas boyu / Bas yüksekligi 117 1.691 0.502 3.063 0.467
Bas boyu / Burun uzunlugu 117 3.839 2.210 4.709 0.378
Bas boyu / Göz çapi 117 4.615 2.774 5.930 0.534
Kuyruk sapi uzunlugu / K. Sapi yüksek. 88 1.859 1.276 2.311 0.159
3.1.3. Cyprinidae
3.1.3.1.Bilimsel adi : Cyprinus carpio (Linnaeus, 1758)
Türkçe adi : Sazan, Pullu sazan
Yerel adi : Pullu sazan, Üretim
Sekil 3.1.3.1.Sir Baraj Gölü’nde yasayan Cyprinus carpio örnegi.
Bu türün balik yetistiriciliginde önemli yer tutmasi nedeniyle pek çok ükede üretimi
yapilmaktadir. Yurdumuzun dogal sularinda bulunan ve çok genis dagilim gösteren bu tür
fazla soguk olan yüksek dag gölleri disindaki birçok göl ve baraj gölü ile bazi büyük
nehirlerin durgun akan derin zonlarinda yasarlar (Geldiay ve Balik, 1988). Arastirma
bölgesinin orijinal balik türü olmayip bölgede baraj ve göletlerin yapilmasindan sonra DSI ve
Tarim Bakanligi temsilcileri tarafindan baraj gölü ve göletlere asilanmistir. Yukari Ceyhan
Havzasi’nda Gavur Gölü, Sir Baraj Gölü ve Menzelet Baraj Gölü disindaki istasyonlarda
bulunamamistir. Söz konusu türün diger bir formu olan aynali sazanla birlikte Menzelet ve Sir
baraj gölleri ile Gavur Gölü’nde tespit edilmistir. Barajlarda ticari olarak yogun sekilde
avciligi yapilmaktadir.
Vücut genellikle büyük pullarla örtülüdür. Agiz nispeten küçük ve uç kisminda yer
almaktadir. Dudaklar iyi gelismis ve etlidir ( Sekil 3.1.3.1). Agiz etrafinda üst dudak
üzerinden çikan ve fazla uzun olmayan iki çift biyik bulunur. Alt dudaktaki biyik uzunlugu,
üst dudaktaki biyiktan daha uzun olup alt biyik uzunlugu/üst biyik uzunlugu orani 1.98 olarak
bulunmustur (Tablo 3.1.3.1). Standart boy vücut yüksekliginin yaklasik olarak 2.5-3 kati
kadardir. Bas boyu standart boyda yaklasik olarak 3.18 defa bulunur. Standart boy
predorsal’in 1.91’i kadardir. Vücut yüksekligi standart boyda 2.8-3 defa bulunur.
Tablo 3.1.3.1. Arastirmada inceslenen Cyprinus carpio örneklerinde ölçülebilir morfolo jik
özellikler
N Ortalama Min Mak SD
W (g) 17 42.11 9.47 74.92 26.00
TL (mm) 17 126.99 84.98 157.84 30.80
LF (mm) 17 116.84 77.19 148.7 29.30
SL (mm) 17 108.15 71.59 136.49 27.11
Vüvut yüksekligi (mm) 17 38.46 25.98 49.32 9.10
Bas boyu (mm) 17 33.99 22.41 42.67 8.61
Bas yüksekligi (mm) 13 26.32 15.94 30.04 5.24
Göz çapi (mm) 17 6.08 4.69 7.12 0.90
Burun uzunlugu (mm) 17 11.88 6.9 15.1 3.15
Dorsal yüzgeç uzunlugu (mm) 17 35.32 18.03 48.83 11.57
Dorsal yüzgeç yüksekligi (mm) 17 17.31 4.99 22.21 5.56
Üst Biyik Uzunlugu (mm) 16 2.79 1.12 4.53 1.21
Alt Biyik uzunlugu (mm) 17 4.94 3.04 6.63 1.50
Predorsal (mm) 17 56.31 36.05 72.35 13.85
Kuyruk sapi uzunlugu (mm) 17 20.67 13 27.18 5.29
Kuyruk sapi yüksekligi (mm) 17 14.26 9.1 18.74 3.68
SL / Vücut yüksekligi 17 2.80 2.64 2.91 0.08
SL / Bas boyu 17 3.18 3.06 3.27 0.07
SL / Bas yüksekligi 13 4.48 4.29 4.63 0.12
SL / Burun uzunlugu 17 9.16 8.49 10.37 0.52
SL / Dorsal yüzgeç uzunlugu 17 3.29 2.55 6.20 1.28
SL / Predorsal 17 1.91 1.84 1.99 0.04
SL / Kuyruk sapi uzunlugu 17 5.24 4.74 6.23 0.33
Bas boyu / Bas yüksekligi 13 1.41 1.31 1.45 0.03
Bas boyu / Burun uzunlugu 13 2.83 2.69 2.97 0.09
Bas boyu / Göz çapi 13 5.70 4.37 6.17 0.64
Alt Biyik uzunlugu / Üst Biyik Uzunlugu 16 1.98 1.33 2.81 0.54
Dorsal ve anal yüzgeçlerinin III. basit isinlarinin arka kenarlari testere disi gibi tirtiklidir.
Yapilan çalisma sonucunda Sir ve Menzelet Baraj Gölü’ndeki C. carpio bireylerinde dorsal
yüzgeç isin sayisi III-18, Gavur Gölü’nden yakalanan bireylerde ise III 18-19 arasinda tespit
edilmistir. Tablo 3’te görüldügü gibi anal ve kaudal yüzgeç isinlari her üç sistemdede ayni
sayidadir. Pektoral yüzgeç isin sayisi Sir ve Menzelet Baraj Gölü’nde I 18-20 iken Gavur
Gölü’nde I 16-20 arasinda olmustur (Tablo 3.1.3.2).
Tablo 3.1.3.2. Gavur Gölü, Sir ve Menzelet Baraj göllerinde yakalanan C. carpio
örneklerinde saylabilir morfolojik özellikler.
Gavur Gölü Sir Baraj Gölü Menzelet Baraj Gölü
N X Min Mak N X Min Mak N X Min Mak
D 11 III 18-19 III 18 III 19 3 III 18 3 III 18
A 11 II 5 3 II 5 3 II 5
C 11 24 20 26 3 24 20 26 3 24
V 11 I 8 3 I 8 3 I 8
P 11 I 16-20 I 16 I 18 3 I 18-20 I 18 I 20 3 I 18-20 I 18 I 20
L. lat. pul say. 11 38.66 38 40 3 38 3 38 38
Farinks dis say. 11 1.1.3 3 1.1.3 3 1.1.3
Morfolojik karakterler TL’nin yüzdesi olarak verilmis olup (Tablo 3.1.3.3) tüm karakterler
için sistemler arasindaki fark istatistiksel açidan önemsiz bulunmustur (p>0.05 ve p>0.001).
Tablo 3.1.3.3. C. carpio örneklerinde sistemlere göre morfometrik karakterler ve
istatistiksel karsilastirilmalar. (TL orijinal ortalama deger olup digerleri TL’nin yüzdesi olarak
verilmistir. Rakamlar üzerinde bulunan isaretleri Tukey HSD test sonuçlaridir)
Gavur Gölü Sir Baraji Menzelet Baraji P
TL (mm) 114.522 155.757 143.983 0.059
ÇB(%TL) 91.525 95.204 92.613 0.061
SL ( % TL ) 84.727 87.387 85.532 0.132
PD ( % TL ) 13.016 14.112 14.318 0.060
DYU ( % TL ) 9.162 9.384 9.755 0.071
BU ( % TL ) 9.162 9.384 9.755 0.049
GÇ ( % TL ) 5.116 4.411 4.696 0.044
BB ( % TL ) 26.518 26.900 27.156 0.053
BY ( % TL ) 16.133 19.046 19.098 0.047
VY ( % TL ) 30.533 29.960 30.160 0.069
Gavur Gölü’nden yakalanan 11 adet C. carpio’nun morfometrik karakterleri ile total
boylari arasinda linear bir iliski bulunmus olup söz konusu korelasyon denklemleri asagidaki
Tablo 3.1.3.4 verilmistir:
Tablo 3.1.3.4. C. carpio’nun morfometrik karakterleri ile total boylari arasinda linear
iliskiler
ÇB = 0.942 - 2.921 * TL R2= 0.996
VY = 0.291 + 1.557 * TL R2= 0.982
BB = 0.275 - 1.044 * TL R2= 0.994
GÇ = 0.028 + 2.498 * TL R2= 0.934
SB = 0.879 - 3.399 * TL R2= 0.998
PD = 0.444 - 0.137 * TL R2= 0.987
3.1.3.2.Bilimsel adi : Achanthobrama marmid HECKEL, 1843
Türkçe adi : Tahta baligi
Yerel adi : Tatli su çipurasi
Sekil 3.1.3. 2. Sir Baraj Gölü’nden yakalanmis olan Achanthobrama marmid örnegi
Bas ve vücut yanlardan yassilasmistir. Agiz küçük ve terminal konumlu olup dudak ve
biyiklari yoktur. Dorsal ve anal yüzgeçlerin serbest kenari içeriye dogru hafif girintilidir.
Kuyruk yüzgeci derin lopludur ve loplarinin uçlari sivridir. Vücut, ense bölgesinden
baslayarak dorsal yüzgecin önüne kadar egik bir sekilde yükselir. Vücudun genel rengi
gümüsü renktedir (Sekil 3.1.3.2).
Tablo 3.1.3.1.1.Sir Baraj Gölü’nde yakalanan Achanthobrama marmid örneklerinde
ölçülebilir morfolojik özellikler.
N Ortalama Min Mak SD
W (g) 18 32.05 20 74 13.34
TL (mm) 18 152.37 139.5 191.16 13.58
FL (mm 18 137.71 124.81 171.36 12.17
SL (mm) 18 126.72 114.69 158.51 11.37
Vüvut yüksekligi (mm) 18 33.16 27.88 46.09 4.93
Bas boyu (mm) 18 31.91 23.01 40.08 3.54
Bas yüksekligi (mm) 18 15.75 13.12 19.69 1.75
Göz çapi (mm) 18 8.98 7.7 10.38 0.59
Burun uzunlugu (mm) 18 5.24 3.71 6.31 0.702
Dorsal yüzgeç uzunlugu (mm) 18 14.77 11.89 20.44 1.97
Dorsal yüzgeç yüksekligi (mm) 18 24.02 20.27 27.55 2.13
Predorsal (mm) 18 67.98 59.24 87.47 6.96
Kuyruk sapi uzunlugu (mm) 18 26.30 22.53 35.1 3.52
Kuyruk sapi yüksekligi (mm) 18 11.18 9.35 14.19 1.17
SL / Vücut yüksekligi 18 3.85 3.26 4.52 0.33
SL / Bas boyu 18 3.99 3.66 5.66 0.37
SL / Bas yüksekligi 18 8.07 7.52 9.73 0.49
SL / Dorsal yüzgeç uzunlugu 18 8.63 7.75 10.73 0.67
SL / Dorsal yüzgeç yüksekligi 18 5.28 4.71 5.96 0.36
SL / Predorsal 18 1.86 1.75 1.93 0.04
SL / Kuyruk sapi uzunlugu 18 4.85 3.63 5.36 0.36
SL / Kuyruk sapi yüksekligi 18 11.36 10.50 12.65 0.62
Bas boyu / Bas yüksekligi 18 2.03 1.52 2.25 0.15
Bas boyu / Göz çapi 18 3.55 2.64 3.97 0.31
Dicle, Firat, Seyhan ve Asi Nehir sistemleri ile Berdan Suyu’nda rapor edilmistir (Gelidiay
ve Balik 1988; Ünlü ve ark., 1994; Aydin ve Sen, 1995). Söz konusu türün Ceyhan Nehir
sisteminde kaydina rastlanilmamistir. Sir Baraj Gölü’nde bulunmus olmasi Gavur Gölü’nün
kurutulmasindan önceki yillarda Asi Nehri’nin kollari yoluyla Gavur Gölü ve bu göle bagli
olan Aksu Çayi yolu ile gerçeklesmis olabilir. Ancak yapilan arazi çalismalarinda gerek
Gavur Gölü gerekse de Aksu Çayi’nda örneklerine rastlanilmamasi bu türün barajlar
yapildiktan sonra bölge sularina sonradan asilandigi tezini desteklemektedir.
Achanthobrama marmid’in standart boyu vücut yüksekliginin yaklasik 3.5-4 kati kadardir.
Bas boyu, vücut yüksekliginin yarisi kadar olup kuyruk sapi yüksekligi, standart boyun 1/11’i
kadardir. Bas boyu, bas yüksekliginin yaklasik 2 katidir. Gözler büyük olup bas boyu/göz çapi
orani 3.55 olarak bulunmustur (Tablo 3.1.3.1.1). Sir Baraj Gölü’nden yakalanan
Achanthobrama marmid bireylerinin Tablo 1’de görüldügü gibi ortalama agirliklari yaklasik
olarak 32 g olup, ortalama total boylari ise 152.37 mm olarak bulunmustur.
Achanthobrama marmid’in dorsal yüzgeç isin sayilari II-9, anal yüzgeç isin sayisi II-16,
ventral yüzgeç isinlari I-9, pektoral yüzgeç isinlari ise I-13 olarak bulunmustur. Linea lateral
pul sayisi 70-74 arasinda degismekte ve ortalama 72 adet olarak bulunmustur. Linea lateral
dorsal pul sayisi ortalama 13, linea lateral ventral pul sayisi ise ortalama 7 olarak
bulunmustur. Solungaç diken sayisi ise ortalama 24 adettir (Tablo 3.1.3.1.2).
Tablo 3.1.3.1.2. Sir Baraj Gölü’nde yakalanan Achanthobrama marmid örneklerinde
sayilabilir morfolojik özellikler.
N X Min Mak SD
Dorsal 18 II 9
Aanal 18 II 16
Kaudal 18 24
Ventral 18 I-9
Pektoral 18 I 13
L. lat. pul say. 18 72.38 70 74 1.195
L. lat. dorsal pul say. 18 13.22 12 14 0.80
L. lat. vent. Pul say. 18 6.5 6 7 0.51
Solungaç diken sayisi 18 23.55 23 24 0.51
Farinks dis sayisi 18 5-5
Incelenen morfometrik karakterler total boy arasinda bir korelasyon söz konusu bu linear
iliskiler asagidaki Tablo 3.1.3.1.3.’te verilmistir:
Tablo 3.1.3.1.3. Achanthobrama marmid örneklerinde morfometrik karakterler ile total boy
arasindaki korelasyon
W = 0.952 * TL - 112.9 R2= 0.940
VY = 0.310 * TL - 14.14 R2= 0.730
PD = 0.497 * TL – 7.802 R2= 0.941
3.1.3.3.Bilimsel adi : Alburnus orontis SAUVAGE, 1882
Türkçe adi : Inci baligi
Yerel adi : Gümüs baligi
Sekil 3.1.3.3. Körsulu Çayi’da yakalanmis bir Alburnus orontis örnegi.
Bu tür Seyhan, Ceyhan, Sakarya, Kizilirmak havzalarinda ve Suriye’de bulunmaktadir
(Geldiay veBalik 1988). Ceyhan Nehir sisteminde çalismanin yürütüldügü istasyonlarin
7’sinde Alburnus orontis tespit edilmistir. Arastirma kapsaminda Alburnus orontis’in
bulundugu istasyonlar, cografik konumlari ve yakalanan örnek miktari ile örnekleme sayilari
Tablo 3.1.3.3.1.’te verilmistir. Bu tür Ceyhan Nehir Havzasi’nda 120 m rakimdan 1400 m
rakima kadar degisen habitatlarda dagilim göstermektedir.
Vücut yanlardan hafif yassilasmis ve ortalama vücut yüksekligi 22.18 mm’dir. Maksimum
vücut yüksekligi standart boyda 3.5-4 defa bulunur. Bas boyu standart boyda ortalama olarak
3.5-4 defa bulunur. Gözler genelde iri olup göz çapi, bas boyunun yaklasik olarak 1/4’ü
kadardir. Agiz yukari dogru yönelmistir. Alt çene üst çeneden daha uzundur. Dorsal ve anal
yüzgecin serbest kenari düzdür. Kuyruk yüzgeci derin çatalli ve loplarinin ucu sivridir.
Kuyruk sapi uzunlugu / kuyruk sapi yüksekligi orani 2.63’tür. Ortalama agirlik 16-17 g
kadardir. Total boylari ise 114-115 mm kadardir. Predorsal, standart boyun 1/1.9’u kadardir.
Burun uzunlugu ise standart boyun yaklasik olarak 1/20’sini olusturmaktadir(Tablo 3.1.3.3.2).
Tablo 3.1.3.3.1.Alburnus orontis ’in bulundugu akarsularin cografik konumlari ve örnek
sayilari.
Sistemler N Örnekleme sayisi Rakim Enlem Boylam
Sögütlü Çayi I. ist. 0 1 1475 38o 07’ 37o 38’
Sögütlü Çayi II. ist. 10 1 1350
Tekir Çayi I. ist. 0 9 1125
Tekir Çayi II. ist. 5 3 750 37o 48’ 36o 48’
Firniz Çayi I. ist. 3 920
Firniz Çayi II. ist. 10 3 690 37o 45’ 36o 41’
Aksu Çayi I. ist. 0 1 1125
Aksu Çayi II. ist. 8 1 464 37o 10’ 36o 54’
Körsulu Çayi 7 1 560
Sabun Deresi 8 1 223 37o 16’ 36o 27’
Karasu Çayi 4 2 127 37o 02’ 36o 17’
Vücut rengi sirtta gri-yesil, karin tarafinda gümüs beyazidir. Vücudun yan taraflarinda az
çok belirli sekilde görülebilen çelik mavisi renk ve boyuna birer bant uzanmaktadir. Balikçilik
açisindan bölgede fazla bir ekonomik önemi yoktur.
Standart boy (SL), TL’nin yaklasik %80’ine esit olup sistemler arasindaki fark Sabun
Deresi ve Körsulu Çayi hariç önemsiz bulunmustur (p>0.05). Diger morfolojik karakterlerin
TL’nin yüzdesi olarak ortalama degerleri Tablo 3.1.3.3.3’te verilmis ve tüm karakterler için
sistemler arasindaki fark istatistiksel açidan önemli bulunmustur (p<0.05 ve p<0.001).
Firniz ve Sögütlü Çaylari’ndaki populasyonlarda Predorsal (PD) farksiz iken
(Firniz Çayi abc, Sögütlü Çayi abc), diger sistemlerde (Tekir Çayi ab, Aksu Çayicd, Karasubcd,
Sabun Deresid, Körsulu Çayia) farkli bulunmustur. Tekir, Aksu, Karsu (Tekir Çayi ab, Aksu
Çayi ab, Karsu ab) ve Körsulu ile Sögütlü çaylarindaki dorsal yüzgeç uzunluklari benzer iken
(Körsulu Çayibcd, Sögütlü Deresi bcd) Sabun Deresi’ndeki populasyon digerlerinden farklilik
göstermistir (Sabun Deresia) bulunmustur.
Tablo 3.1.3.3.2.Orta ve Yukari Ceyhan Havzasindan yakalanan Alburnus orontis
örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler
N Ortalama Min Mak SD
W (g) 52 16.727 5.874 44.992 9.125
TL (mm) 52 114.224 46.66 159.19 21.31
LF (mm) 52 103.473 34.65 143.35 19.537
SL (mm) 52 95.151 11.3 135.63 20.267
Vüvut yüksekligi (mm) 52 22.188 14.53 33.2 4.382
Bas boyu (mm) 52 23.003 17.95 30.04 3.123
Bas yüksekligi (mm) 49 13.306 10.15 19.47 1.754
Göz çapi (mm) 50 5.994 3.71 7.56 0.796
Burun uzunlugu (mm) 50 5.165 2.66 8.37 1.476
Dorsal yüzgeç uzunlugu (mm) 50 10.310 6.41 15.24 1.872
Dorsal yüzgeç yüksekligi (mm) 50 17.440 12.24 22.97 2.473
Predorsal (mm) 50 50.542 38.55 69.81 8.497
Kuyruk sapi uzunlugu (mm) 50 24.251 17.86 34.36 3.862
Kuyruk sapi yüksekligi (mm) 50 9.247 6.84 13.24 1.633
SL / Vücut yüksekligi 52 4.339 0.419 5.250 0.655
SL / Bas boyu 52 4.131 0.430 4.604 0.568
SL / Bas yüksekligi 49 7.186 0.948 12.362 1.788
SL / Burun uzunlugu 50 20.205 3.174 43.054 8.791
SL / Dorsal yüzgeç uzunlugu 49 9.470 1.031 15.085 2.427
SL / Predorsal 50 1.901 0.253 3.057 0.430
SL / Kuyruk sapi uzunlugu 50 3.964 0.515 5.904 0.884
Bas boyu / Bas yüksekligi 49 1.751 1.135 2.732 0.325
Bas boyu / Burun uzunlugu 49 4.854 2.661 9.517 1.860
Bas boyu / Göz çapi 49 3.887 2.831 5.846 0.708
Kuyruk sapi uzunlugu / K. Sapi yüksek. 50 2.638 2.230 3.184 0.228
Morfometrik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve
korelasyon katsayilari Tablo 3.1.3.3.4’te verilmis olup total boy ile morfolojik karakterler
arsinda pozitif bir korelasyon oldugu ve söz konusu korelasyon katsayilarinin oldukça yüksek
bulundugu görülmektedir.
Tablo 3.1.3.3.3..Alburnus orontis örneklerinde sistemlere göre morfometrik karakterler ve
istatistiksel karsilastirilmalar (TL orijinal ortalama deger olup digerleri TL’nin yüzdesi olarak
verilmistir. Rakamlar üzerinde bulunan ‘’a,b,c,d’’ isaretleri Tukey HSD test sonuçlari olup ayni
satirdaki benzer olan isaretler aradaki farkin önemsiz oldugunu, farkli isaretler ise farkliligin
önemli oldugunu göstermektedir).
Tekir Firniz Aksu Karasu Sabun Sögütlü Körsulu P
TL (mm) 129.07ab 121.35abc 98.19cd 105.00bcd 88.11d 116.81abc 133.54a 0.000
SL ( % TL ) 84.16ab 83.92ab 83.12ab 85.48ab 78.42b 78.88ab 84.70a 0.002
PD ( % TL ) 43.36ab 43.71abc 44.43cd 44.35bcd 40.34d 45.26abc 44.12a 0.000
DYU(%TL) 8.89ab 8.78abc 9.07ab 8.50ab 8.88a 9.41bcd 8.89bcd 0.000
BU (% TL ) 5.58a 3.70abc 5.83abc 5.74ab 6.03a 3.13cd 3.12cd 0.000
GÇ (% TL ) 5.32a 4.68ab 5.98b 5.77ab 5.71b 4.81ab 4.91a 0.000
BB ( % TL ) 19.56a 19.84ab 20.57b 20.34ab 20.04b 20.14ab 19.06a 0.000
BY( % TL ) 12.35a 9.44b 13.15b 13.13ab 12.87b 10.47b 10.25ab 0.013
VY( % TL ) 18.79ab 18.91ab 20.00bc 18.81bc 15.81c 19.95ab 20.57a 0.000
KSY(%TL ) 8.22ab 7.72bcd 8.24cd 7.79cd 7.39d 8.16abc 8.45a 0.000
DYY (%TL) 15.18a 15.21ab 15.74b 15.50ab 15.08b 14.91ab 14.51a 0.000
Dorsal yüzgeç isinlari II 8-9 arasinda. anal yüzgeçisinlarinin ise II 10-13 ve III-13 arasinda
degistigi bulunmustur.Kaudal yüzgeci isin sayisinin Tekir Çayi. Firniz Çayi ve Aksu Çayi’nda
23 adet. Karasu’da 22 adet ve Sabun Deresi’nde 26 adet Sögütlü ve Körsulu Çay’larinda ise
24 adet olarak bulunmustur.
Pektoral yüzgeç isin sayisi tüm sistemlerde I 11-16 arasinda degismistir. Linea lateral pul
sayisi ortalama olarak, Firniz , Aksu ve Körsulu çaylarinda 53 adet, Tekir Çayi’nda 51
Karasu’da 50, Sabun Deresi’nde 52 ve Sögütlü Çayi’nda ise 48 adet olarak hesaplanmisir.
Linea lateral- dorsal pul sayisi Firniz ve Karasu’da 10 adet, Aksu Çayi’nda 11 adet diger
sistemlerde ise ise 9 adet olarak bulunmustur. Linea lateral ventral pul sayisi ise ortalama
olarak Aksu Çayi ve Karasu’da 6 adet diger sistemlerde ise 4’er adet olarak bulunmustur.
Incelenen populasyonlarda soloungaç diken sayilari Tekir Çayi’nda 16 adet, Firniz
Çayi’nda 13 adet, Karasu’da 15 ve diger sistemlerde 14 adet olarak
hesaplanmistir (Tablo 3.1.3.3.5)
Tablo 3.1.3.3.4. Orta ve Yukari Ceyhan Havzasindan yakalanan Alburnus orontis
örneklerinde bazi morfolojik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait matematiksel
esitlikler ve korelasyon katsayilari. A) BY, VY ve BB’nun TL ile olan logaritmik iliskisi, B)
SB ve PD’nin TL ile logaritmik iliskisi.
A) BY=a+b*TL R2 VY=a+b*TL R2 BB=a+b*TL R2
Tekir BY=0.146-2.817*TL 0.994 VY=0.194-0.778*TL 0.995 BB=0.192+0.451*TL 0.985
Firniz BY=- 0.608+14.1*TL 0.008 VY=0.223-4.1813*TL 0.846 BB=0.166+4.212*TL 0.926
Aksu BY=0.077+5.420*TL 0.236 VY=0.127+7.355*TL 0.356 BB=0.163+4.359*TL 0.695
Karasu BY=0.089+5.153*TL 0.360 VY=0.162+2.706*TL 0.628 BB=0.1400+6.625*TL 0.704
Sabun BY=0.019+11.22*TL 0.147 VY=0.029+13.16*TL 0.159 BB=0.047+15.701*TL 0.231
Sögütlü BY=0.073+3.717*TL 0.947 VY=0.160+4.677*TL 0.806 BB=0.158+4.979*TL 0.988
Körsulu BY=0.078+3.107*TL 0.847 VY=0.221-1.971*TL 0.837 BB=0.182+1.086*TL 0.964
B) SB=a+b*TL R2 PD=a+b*TL R2
Tekir SB=0.968-16.16*TL 0.993 PD=0.507-9.422*TL 0.992
Firniz SB=0.899-7.565*TL 0.994 PD=0.502-7.531*TL 0.990
Aksu SB=0.896-6.273*TL 0.980 PD=0.369+7.408*TL 0.683
Karasu SB=0.813+4.416*TL 0.994 PD=0.434+1.047*TL 0.959
Sabun SB=0.099+69.86*TL 0.123 PD=0.051+35.96*TL 0.160
Sögütlü SB=0.858-0.590*TL 0.999 PD=0.414+4.302*TL 0.993
Körsulu SB=0.831+2.103*TL 0.987 PD=0.444-1.196*TL 0.962
Tablo 3.1.3.3.5.Orta ve Yukari Ceyhan Havzasindan yakalanan Alburnus orontis
örneklerinde sayilabilir morfolojik özellikler
Tekir Çayi Firniz Çayi
N X Min Mak SD N X Min Mak SD
Dorsal 5 II-8 10 II 8-9 II 8 II 9
Anal 5 III 13 10 II 10-13 II 10 II 13
Kaudal 5 22.8 22 24 0989 10 23.333 22 24 0981
Ventral 5 I 8 10 I 8
Pektoral 5 I 13-15 I 13 I 15 10 I 14-15 I-14 I-15
L. lat. pul say. 5 51.2 50 52 0.989 10 52.8 50 56 1.818
L.lat.dorsal pul sayisi 5 9.4 9 11 0.905 10 9.7 9 10 0.471
L.lat. ventral pul sayisi 5 4.2 4 5 0.452 10 4.2 4 5 0.433
Omur sayisi 5 40.4 40 42 0.905 10 40
Farinks disi 5 5.2 10 5.2
Solungaç diken sayisi 5 15.5 14 16 0.944 10 13.3 13 14 0.471
Tablo 3.1.3.3.5.’in devami.
Aksu Çayi Karasu
N X Min Mak SD N X Min Mak SD
Dorsal 8 II 8 4 II 8
Anal 8 II 11 4 II 11
Kaudal 8 22.75 22 24 0.979 4 22
Ventral 8 I 7- 8 I-7 I-8 4 I-8
Pektoral 8 I 11-16 I 11 I 16 4 I 14
L. lat. pul say. 8 53 50 55 1.700 4 50
L.lat.dorsal pul sayisi 8 10.5 10 11 0.400 4 10
L.lat. ventral pul sayisi 8 6 5 7 0.744 4 6
Omur sayisi 8 40 4 40
Farinks disi 8 5.2 4 5.2
Solungaç diken sayisi 8 14 4 14.66 14 16 0.032
Sabun Deresi Sögütlü Deresi
N X Min Mak SD N X Min Mak SD
Dorsal 8 II 8 10 II –9
Anal 8 II 11 10 II 11
Kaudal 8 26 10 24
Ventral 8 I-8 10 I-7
Pektoral 8 I 11-13 I 11 I 13 10 I-13
L. lat. pul say. 8 52.166 48 56 2.786 10 47.428 46 52 2.507
L.lat.dorsal pul sayisi 8 9.166 7 10 1.169 10 9
L.lat. ventral pul sayisi 8 3.666 3 4 0.516 10 4
Omur sayisi 8 40 10 40
Farinks disi 8 5.2 10 5.2
Solungaç diken sayisi 8 14 10 14
Körsulu Çayi
N X Min Mak SD
Dorsal 7 II 8
Anal 7 II 11
Kaudal 7 23.5 22 24 0.755
Ventral 7 I-8
Pektoral 7 I 14
L. lat. pul say. 7 53
L.lat.dorsal pul sayisi 7 9
L.lat. ventral pul sayisi 7 4
Omur sayisi 7 40
Farinks disi 7 5.2
Solungaç diken sayisi 7 14
3.1.3.4.Bilimsel adi : Phoxinellus sp. HECKEL. 1843
Türkçe adi : Ot baligi
Yerel adi : Gümüs
Sekil 3.1.3.4. Hamus Çayi’da yakalanmis bir Phxinellus sp. örnegi.
Ladiges (1960), Kahramanmaras Bölgesinde ve Ceyhan Nehri’nde Phoxinellus kervillei
STEINITZ 1951 türünü rapor etmistir. Geldiay ve Balik (1988) ise bu türü Phoxinellus zeregii
kervillei PELLEGRIN 1911 olarak bildirmekte olup Israil, Ürdün, Lübnan, Suriye, Anadolu
ve Azerbeycan’da genis bir dagilim gösterdigini belirtmektedir. Bu çalismada ise çalismanin
yürütüldügü istasyonlardan 7’sinde Phoxinellus sp tespit edilmistir. Tablo 3.1.3.4.1’de
Phoxinellus sp’in bulundugu istasyonlar. cografik konumlari ve yakalanan örnek miktari ile
örnekleme sayilari verilmistir. Tablo 3.1.3.4.1 incelendiginde Phoxinellus sp’in Ceyhan
Nehir Havzasi’nda 120 m rakimdan 750 m rakimlara kadar degisen akarsularda dagilim
göstermekte oldugu tespit edilmistir.
Tablo 3.1.3.4.1 Phxinellus sp. ’in bulundugu akarsularin cografik konumlari ve örnek
sayilari. (Isaret bulunan rakimlar Phxinellus sp.’in bulundugu istasyonlari göstermektedir).
Sistemler N Örnekleme sayisi Rakim Enlem Boylam
Sögütlü Çayi I. ist. 0 1 1475
Sögütlü Çayi II. ist. 0 1 1350
Hurman Çayi I. ist. 0 3 1258
Hurman Çayi II.ist. 0 3 1145
Nergele Çayi 0 1 1213
Kömür Çayi 0 3 1417
Terbüzek Çayi 0 3 1390
Tekir Çayi I. ist. 0 9 1125
Tekir Çayi II. ist. 149 9 750* 37o 48’ 36o 48’
Zeytin Çayi 14 1 698* 37o 48’ 36o 47’
Körsulu Çayi 12 1 560*
Sabun Çayi 15 1 223* 37o 16’ 36o 27’
Hamus Çayi 10 1 264* 37o 10’ 36o 24’
Yarpuz Çayi 22 1 126* 37o 07’ 36o 18’
Orta ve Yukari Ceyhan Havzasi’na ait 45 adet Phxinellus sp. örneklerinin ortalama
agirliklari yaklasik olarak 18 g ve total boylari ise yaklasik olarak 12 cm kadardir. Standart
boy, vücut yüksekligi ve bas boyunun 4 kati kadardir. Vücutlari ig seklinde yuvarlak, kuyruk
sapi uzunlugu kuyruk sapi yüksekliginin 2.5 kati kadardir. Pullari küçüktür. Genelde
sediment yapisi kumlu ve çakilli nehirleri ve dereleri tercih ederler. Dorsal yüzgeç uzunlugu.
standart boyun yaklasik 1/9.2’si. kuyruk sapi uzzunlugu ise standart boyun 1 /4.3’ü kadardir.
Bas boyu / Bas yüksekligi orani 1.75, bas boyu / göz çapi orani ise 3.66 olarak hesaplanmistir
(Tablo 3.1.3.4.2).
Phxinellus sp.’nin dorsal yüzgeç isin sayisi II 8-9, anal yüzgec isin sayisi II 10-12 arasinda
degismistir. Kaudal yüzgecin isin sayisi ise tüm sistemlerde 22 adet olarak bulunmustur.
Ventral yüzgeç isin sayisi I 8-9, pektoral yüzgeç isin sayisi ise I 10-12 arasinda degismistir.
Line lateraldeki pul sayisi Karaçay’da 53, Menzelet Baraji’nda 51, Törbüzek Çayi’nda 52,
Savrun Çayi’nda 50, Yarpuz Çayi’nda 47, Tekir Çayi’nda 51 ve Hamus Çayi’da ise ortalama
olarak 52 adet olarak hesaplanmistir (Tablo 3.1.3.4.3).
Tablo 3.1.3.4.2. Orta ve Yukari Ceyhan Havzasina ait Phxinellus sp örneklerinde
ölçülebilir morfolojik özellikler.
N Ortalama Min Mak SD
W (g) 45 18.14 2.542 58 14.534
TL (mm) 45 111.828 58.34 169.78 30.690
LF (mm) 45 103.127 55.2 154.82 28.107
SL (mm) 45 94.773 49.03 140.76 25.971
Vüvut yüksekligi (mm) 45 23.151 10.38 41.02 7.807
Bas boyu (mm) 45 22.322 10.51 33.53 5.553
Bas yüksekligi (mm) 45 12.695 8.54 18.81 2.568
Göz çapi (mm) 45 6.137 4.06 9.98 1.441
Burun uzunlugu (mm) 45 4.276 2.13 7.6 1.396
Dorsal yüzgeç uzunlugu (mm) 45 10.242 4.99 15.86 2.644
Dorsal yüzgeç yüksekligi (mm) 45 17.006 10.26 25.07 4.183
Predorsal (mm) 45 48.846 13.3 76.62 14.996
Kuyruk sapi uzunlugu (mm) 45 22.793 5.61 35.66 7.629
Kuyruk sapi yüksekligi (mm) 45 9.227 5.54 14.53 2.613
SL / Vücut yüksekligi 45 4.189 3.352 6.360 0.485
SL / Bas boyu 45 4.234 3.524 5.724 0.356
SL / Bas yüksekligi 45 7.406 5.496 9.387 1.051
SL / Burun uzunlugu 45 23.140 13.357 34.155 5.545
SL / Dorsal yüzgeç uzunlugu 45 9.282 6.472 12.951 1.168
SL / Predorsal 45 2.018 1.777 4.991 0.537
SL / Kuyruk sapi uzunlugu 45 4.396 3.338 10.987 1.284
Bas boyu / Bas yüksekligi 45 1.750 1.038 2.129 0.207
Bas boyu / Göz çapi 45 3.660 2.106 6.706 0.657
Phxinellus sp.’nin standart boyu (SL) TL’nin yaklasik %84’üne esittir. Diger morfolojik
karakterler ise TL’nin yüzdesi olarak verilmis ve Tablo 3.1.3.4.4’ te sunulmustur.
Tablo 3.1.3.4.3. Orta ve Yukari Ceyhan Havzasi’nda yakalanan Phxinellus sp. örneklerinde
saylabilir morfolojik özellikler.
Karaçay Menzelet Bara ji N X Min Ma
k SD N X Min Mak SD
Dorsal 5 II 9 10 II 9 Anal 5 II 11 10 II 11-12 II 11 II-12 Kaudal 5 22 10 22 Ventral 5 I 8 10 I 9 Pektoral 5 I 14 10 I 14-15 I-14 I-15 L. lat. pul say. 5 53.2 52 55 1.303 10 51.2 50 55 2.097 L.lat.dorsal pul sayisi 5 8.4 8 9 0.547 10 9 L.lat. ventral pul sayisi 5 5 10 5 Farinks disi 5 5.5 10 5.5 Törbüzek Çayi Savrun Çayi N X Min Mak SD N X Min Mak SD Dorsal 7 II 8 6 II 9 Anal 7 II 10 6 II 11-12 II 11 II-12 Kaudal 7 22 6 22 Ventral 7 I 8 6 I 8 Pektoral 7 I 12 6 I 10-13 I-10 I-13 L. lat. pul say. 7 52 6 50 46 52 2.683 L.lat.dorsal pul sayisi 7 8 6 8 L.lat. ventral pul sayisi 7 4 6 3 Farinks disi 7 5.5 6 5.5 Yarpuz Çayi Tekir Çayi N X Min Mak SD N X Min Mak SD Dorsal 4 II 8-9 II-8 II-9 6 II-9 Anal 4 II 11-12 II 11 II-12 6 II 10 Kaudal 4 22 6 22 Ventral 4 I 8 6 I-9 Pektoral 4 I 10-12 I-10 I-12 6 I 11-12 I-11 I-12 L. lat. pul say. 4 47 46 48 0.816 6 50.883 50 52 0.752 L.lat.dorsal pul sayisi 4 8 6 10.333 10 11 0.516 L.lat. ventral pul say. 4 3 6 4.666 4 5 0.510 Farinks disi 4 5.5 6 5.5 Hamus Çayi N X Min Mak SD Dorsal 7 II-9 Anal 7 II 10 Kaudal 7 22 Ventral 7 I-9 Pektoral 7 I 11-12 I-11 I-12 L. lat. pul say. 7 52.01 52 53 0.124 L.lat.dorsal pul sayisi 7 8 L.lat. ventral pul sayisi 7 4 Farinks disi 7 5.5
Tablo 3.1.3.4.4. Phxinellus sp. örneklerinde sistemlere göre morfometrik karakterler ve
istatistiksel karsilastirilmalar. (TL orijinal ortalama deger olup digerleri TL’nin yüzdesi olarak
verilmistir. Rakamlar üzerinde bulunan ‘’a.b.c.d.e.f.g’’ isaretleri Tukey HSD test sonuçlari olup
ayni satirdaki benzer olan isaretler aradaki farkin önemsiz oldugunu. farkli isaretler ise
farkliligin önemli oldugunu göstermektedir.).
Tekir Hamus Karaçay Menzelet Törbüzek Savrun Yarpuz P
TL (mm) 84.95bcdef 90.787bcdef 100.556abc 158.21abcde 108.874abcd 119.58efg 80.637ab 0.000
SL (%TL) 83.322b 84.626b 84.753ab 84.472ab 86.341ab 85.041a 84.318ab 0.132
PD (%TL) 45.480bc 37.201bcd 44.334ab 44.391abc 45.117ab 43.682ab 43.692ab 0.000
DYU (%TL) 9.286bc 10.746bc 9.120bc 8.776a 9.066bc 8.929b 8.865c 0.000
BU (%TL) 3.518bcd 3.314cd 3.840bc 3.308abc 3.357abc 5.446a 5.695ab 0.000
GÇ (%TL) 6.675b 6.187b 5.593b 4.933a 5.098b 5.761ab 6.507b 0.000
BB (%TL) 20.58bcde 21.102bcde 20.481abc 19.004bcd 19.438abc 21.062abc 19.948ab 0.000
BY (%TL) 12.600abcd 12.542bcd 10.696a 9.675ab 11.294a 12.970a 13.567a 0.000
VY (%TL) 18.769bcde 18.848cde 19.977ab 22.313abcd 22.258abc 19.617abc 19.908abc 0.000
KSY(%TL) 8.240d 8.488e 7.923abc 8.288abcd 8.131abcd 8.357abc 8.369ab 0.000
DYY(%TL) 16.249cd 16.498cd 15.528bc 14.670a 14.654bc 15.611b 14.637d 0.000
Morfometrik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve
korelasyon katsayilari Tablo 3.1.3.4.5’te verilmistir. Total boy ile morfolojik karakterler
arsinda pozitif bir korelasyon olup korelasyon katsayilari genelde yüksek bulunmustur.
Tablo 3.1.3.4.5. Morfolojik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait
matematiksel esitlikler ve korelasyon katsayilari. A) BY, VY ve BB’nun TL ile olan
logaritmik iliskisi, B) ÇB, SB ve PD’nin TL ile logaritmik iliskisi.
A) BY=a+b*TL R2 VY=a+b*TL R2 BB=a+b*TL R2
Karaçay BY=0.042+6.499*TL 0.224 VY=0.186+1.312*TL 0.853 BB=0.182+2.211*TL 0.982
Menzelet BY=0.354-41.188*TL 0.943 VY=0.117+16.19*TL 0.098 BB=0.358-26.917*TL 0.924
Terbüzek BY=0.154-4.451*TL 0.660 VY=0.3088-9.853*TL 0.561 BB=0.174+2.323*TL 0.625
Savrun BY=0.042+10.519*TL 0.231 VY=0.110+10.191*TL 0.745 BB=0.164+5.355*TL 0.937
Yarpuz BY=0.133+0.204*TL 0.989 VY=0.207-0.598*TL 0.998 BB=0.303-8.210*TL 0.732
Tekir BY=0.081+3.853*TL 0.664 VY=0.130+5.888*TL 0.830 BB=0.217-0.977*TL 0.884
Hamus BY=0.0982+3.881*TL 0.946 VY=0.179+0.553*TL 0.940 BB=0.170+3.845*TL 0.965
B) ÇB=a+b*TL R2 SB=a+b*TL R2 PD=a+b*TL R2
Karaçay ÇB=0.790+13.760*TL 0.953 SB=0.745+10.266*TL 0.962 PD=0.286+15.648*TL 0.770
Menzelet ÇB=0.722+30.066*TL 0.735 SB=0.731+17.529*TL 0.807 PD=0.535-14.55*TL 0.691
Terbüzek ÇB=0.844+9.091*TL 0.973 SB=0.711+16.915*TL 0.969 PD=0.356+10.281*TL 0.394
Savrun ÇB=0.879+4.609*TL 0.990 SB=0.813+4.071*TL 0.980 PD=0.467-4.164*TL 0.983
Yarpuz ÇB=0.1022-8.909*TL 0.993 SB=0.948-8.269*TL 0.998 PD=0.470-2.579*TL 0.988
Tekir ÇB=0.934-0.034*TL 0.987 SB=0.775+5.143*TL 0.983 PD=0.462-0.571*TL 0.989
Hamus ÇB=0.901+2.147*TL 0.998 SB=0.867-1.416*TL 0.998 PD=0.429+1.301*TL 0.993
3.1.3.5.Bilimsel adi : Leuciscus cephalus LINNAEUS. 1758
Türkçe adi : Tatli su kefali
Yerel adi : Kefal
Sekil 3.1.3.5.Sir Baraj Gölü’nde yasayan Leuciscus cephalus örnegi.
Bu tür Avrupa, Hazar Deniz Havzasi, Akdeniz Havzasi, Kafkasya ve Anadoluda dagilim
göstermektedir (Geldiay ve Balik 1988). Durgun sularda ve nispeten hizli akan derelerde
yasamaktadir. Bu çalismadaki 26 istasyondan 2’sinde (Menzelet ve Sir Baraj Gölleri)
Leuciscus cephalus tespit edilmistir. Ceyhan Nehir Havzasi’nda daha çok baraj göllerinde
yasamaktadir.
Orta ve Yukari Ceyhan Havzasi’na ait 7 adet Leuciscus cephalus bireyinin ortalama
agirliklari yaklasik olarak 96 g ve total boylari ise 200 mm kadardir. Maksimal vücut
yüksekligi standart boyda 3.5-4 defa vardir. Bas büyük ve genis olup standart boyda 8.17 defa
bulunur. Standart boy vücut yüksekliginin yaklasik olarak 4 kati bas boyunun ise 3.61 kati
kadardir. Dorsal yüzgeç uzunlugu standart boyda yaklasik 8.60 defa bulunur. Biyiklari
yoktur. Bas yüksekiligi bas boyunda 2.27 defa, burun uzunlugu ise bas boyunda 5.43 defa
bulunur. Bas boyu/göz çapi orani ise 5.69 olarak bulunmustur (Tablo 3.1.3.5).
Tablo 3.1.3.5. Menzelet ve Sir Baraj Gölü’nden yakalanan Leuciscus cephalus
örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler.
N Ortalama Min Mak SD
W (g) 5 95.57 22 131 41.704
TL (mm) 5 200.24 113.84 231.32 45.378
LF (mm) 5 182.43 110.56 206.32 37.299
SL (mm) 5 170.57 100.36 196.87 37.105
Vüvut yüksekligi (mm) 5 43.78 22.64 54.21 12.154
Bas boyu (mm) 5 47.74 25.32 56.24 12.22
Bas yüksekligi (mm) 5 20.70 14.2 25.21 3.496
Göz çapi (mm) 5 8.31 5.15 10.13 1.896
Burun uzunlugu (mm) 5 8.82 4.98 11.25 2.324
Dorsal yüzgeç uzunlugu (mm) 5 19.83 11.65 24.12 4.317
Dorsal yüzgeç yüksekligi (mm) 5 29.50 20.8 33.26 4.23
Predorsal (mm) 5 93.01 51.05 110.15 23.31
Kuyruk sapi uzunlugu (mm) 5 35.45 22.43 42.15 6.669
Kuyruk sapi yüksekligi (mm) 5 17.36 10.48 20.15 3.41
SL / Vücut yüksekligi 5 3.97 3.63 4.47 0.33
SL / Bas boyu 5 3.61 3.31 3.96 0.244
SL / Bas yüksekligi 5 8.17 7.06 8.82 0.70
SL / Burun uzunlugu 5 19.58 17.49 22.03 1.59
SL / Dorsal yüzgeç uzunlugu 5 8.60 8.162 9.16 0.36
SL / Predorsal 5 1.85 1.78 1.98 0.08
Bas boyu / Bas yüksekligi 5 2.27 1.78 2.61 0.30
Bas boyu / Burun uzunlugu 5 5.43 4.99 6.54 0.61
Bas boyu / Göz çapi 5 5.69 4.91 6.02 0.38
Vücut iri yapili olup yanlardan hafif basiktir. Agiz genis ve hafif egik yapida olup arka
kismi gözlerin anterior kenarina kadar uzanir. Dorsal yüzgecin serbest kenari düz veya çok
hafif yuvarlaktir. Anal yüzgeç kuyruga kadar uzanmaz. Renkleri vücudun sirt kisminda koyu
olup mavi-yesil renkte metalik yansimalar gösterir. Bu koyu renk yan taraflara dogru gittikçe
açilir ve karin kisminda sari-beyaz bir görünüm kazanir. Ventral ve anal yüzgeçler portakal
sarisidir. Sirt ve basin üst kismi yesilimsi, yan taraflari ise gümüsi renktedir ( Sekil 3.1.7.1).
Dorsalde III 8-9, analda III 8-9, ventralde II-8 ve pektoralde ise I 16-17 yüzgeç isini bulunur.
Kuyruk yüzgecinde 20 adet isin ve linea lateralde 43 adet pul tespit edilmistir. Farinks disleri
iki sirali olup 5.2 seklinde siralanmistir (Tablo 3.1.3.5.1). Iki baraj gölündeki populasyonlarin
morfolojik özellikleri arasinda herhangi bir farklilik yoktur (Tablo3.1.3.5.2).
Tablo 3.1.3.5.1.Leuciscus cephalus örneklerinde sistemlere göre sayilabilir morfolojik
özellikler
Menzelet Baraji Sir Baraji
N X Min Mak SD N X Min Mak SD
Dorsal 3 III-8 2 III 8-9 III-8 III-9
Anal 3 III-8 2 III-8
Kaudal 3 20 2 20
Ventral 3 II-8 2 II-8
Pektoral 3 I-16-17 I-16 I-17 2 I-16-17 I-16 I-17
L. lat. pul say. 3 43.3 42 44 0.942 2 43 42 44 1.414
Farinks disi 3 5.2 2 5.2
Tablo 3.1.3.5.2.Leuciscus cephalus örneklerinde morfometrik karakterler ve istatistiksel
karsilastirilmalar. (TL orijinal deger olup digerleri TL’nin yüzdesi olarak verilmistir).
Sir Baraji Menzelet Baraji p
TL (mm) 224.475 227.43 0.010
ÇB(%TL) 90.725 89.71 0.010
SL ( % TL ) 84.762 84.727 0.011
PD ( % TL ) 47.217 46.930 0.006
DYU ( % TL ) 9.560 9.915 0.044
BU ( % TL ) 4.240 4.561 0.043
GÇ ( % TL ) 4.050 4.237 0.004
BB ( % TL ) 24.175 24.308 0.004
BY ( % TL ) 9.795 10.075 0.054
VY ( % TL ) 22.085 22.640 0.06
KSY ( % TL ) 8.481 8.482 0.048
KSU (%TL) 16.901 17.190 0.134
DYY ( % TL ) 14.057 14.039 0.055
3.1.3.6.Bilimsel adi : Garra rufa HECKEL. 1843
Türkçe adi : Vantuzlu balik, kaya baligi
Yerel adi : Kaya baligi
Sekil 3.1.3.6. Aksu Çayi’ndan yakalanan bir Garra rufa örnegi
Seyhan, Ceyhan, Dicle ve Firat Nehir havzalari ile Suriye iç sularinda dagilim
göstermektedir (Geldiay ve Balik, 1988). Ceyhan Nehir Sistemi’nde çalismanin yürütüldügü
25 istasyondan 16’sinda Garra rufa bireyleri tespit edilmistir (Sekil 3.1.8.1).
Tablo 3.1.3.6.1’de Garra rufa’nin bulundugu istasyonlar ve bu istasyonlarin cografik
konumlari ile yakalanan örnek sayilari verilmistir. Söz konusu tablo incelendiginde Garra
rufa’nin Ceyhan Nehir Havzasi’nda yaklasik 1000 m rakimin altindaki habitatlarda
bulundugu daha yükseklerde ise yasamadigi görülmektedir. Ancak rakim yogunluk üzerinde
etkili olmayip yogunluk daha çok habitatlarin morfolojik yapilari ile ilgili oldugu
sanilmaktadir.
Tablo 3.1.3.6.1.Garra rufa’nin bulundugu akarsularin cografik konumlari ve örnek
sayilari.
Bulundugu sistem N Örnekleme sayisi Rakim Enlem Boylam
Tekir Çayi II. ist. 149 9 750 37o 48’ 36o 48’
Firniz Çayi II. ist. 12 9 690 37o 45’ 36o 41’
Aksu Çayi II. ist. 24 1 464 37o 10’ 36o 54’
Zeytin Çayi 14 1 698 37o 48’ 36o 47’
Körsulu Çayi 12 1 560
Sabun Çayi 15 1 223 37o 16’ 36o 27’
Hamus Çayi 10 1 264 37o 10’ 36o 24’
Yarpuz Çayi 22 1 126 37o 07’ 36o 18’
Karasu Çayi 7 1 127 37o 35’ 36o 17’
Savrun Çayi 10 1 295 37o 35’ 36o 53’
Garra rufa bireylerinin vücutlari nispeten ince uzun, silindirik yapida ve iri pullarla
örtülüdür. Burun ucu küttür ve üzerinde kabarciklar bulunur. Agiz ventral konumlu ve hilal
seklindedir. Agiz etrafinda iki çift kisa biyik bulunur. Dorsal yüzgeç ventral yüzgeçlerin
önünden baslar ve sert kenari düzdür. Standart boy vücut yüksekliginin yaklasik olarak 4.5 -5
kati kadardir. Burun uzunlugu standart boyun 1/12’si kadardir. Dorsal yüzgeç uzunlugu
standart boyda 6.11 defa bulunur. Standart boy predorsalin 2 kat, kuyruk sapi uzunlugunun ise
yaklasik 4 kati kadardir. Burun uzunlugu bas boyunda 2.82. göz çapi ise bas boyunda ise 5-6
defa bulunur. Biyik uzunlugu standart boyun yaklasik olarak 1/34.5’i kadardir. Kuyruk sapi
uzunlugu / Kuyruk sapi yükseksekligi orani 2.3 ve bas boyu/ biyik uzunlugu orani ise yaklasik
olarak 8 olarak bulunmustur (Tablo 3.1.6.2). Renkleri bütün vücutta ayni olup genellikle açik
kahve rengidir. Ancak özellikle sonbahar ve kis aylarinda renkler bütün vücutta ayni
olmadigi ve vücuda düzensiz bir seklide dagilmis siyah lekelerin bulundugu belirlenmistir..
Garra rufa bireylerinin sistemlere göre morfometrik karakterleri istatistiksel olarak
karsilastirilmistir. Buna göre standart boy (SL). TL’nin yaklasik %85’ine esit olup esey
gruplari arasindaki fark önemsiz(p>0.05, p>0.001) bulunmustur (Savrun Çayiab,
Imali Deresi ab, Tekir Çayiab, Firniz Çayiab, Zeytin Çayiab, Aksu Çayiab, Körsulu Çayia,
Karasub, Sabun Deresib, Yarpuz Çayib, Ceyhan Nehrib, Hamus Çayib, Ceyhan Nehri (Hemite
suyu)b, Karaçayb) Diger morfolojik karakterlerin TL’nin yüzdesi olarak ortalama degerleri
Tablo 3.1.3.6.3’de verilmis ve DYY hariç diger tüm karakterler için esey gruplari arasindaki
fark istatistiksel açidan önemli bulunmustur (p<0.05 ve p<0.001).
Tablo 3.1.3.6.2. Orta ve Yukari Ceyhan Havzasindan yakalanan Garra rufa örneklerinde
ölçülebilir morfolojik özellikler
N Ortalama Min Mak SD
W (g) 135 15.631 1.105 39.11 9.037
TL (mm) 130 99.106 45.43 130.4 20.987
LF (mm) 129 92.204 11.6 120.7 21.248
SL (mm) 130 83.569 11.5 110.8 19.286
Vüvut yüksekligi (mm) 130 18.077 5.88 27.65 4.328
Bas boyu (mm) 130 19.375 6.47 27.87 4.36
Göz çapi (mm) 130 3.829 2.13 5.65 0.738
Burun uzunlugu (mm) 130 7.232 1.82 11.89 2.213
Dorsal yüzgeç uzunlugu (mm) 130 13.841 4.54 20.19 3.328
Dorsal yüzgeç yüksekligi (mm) 130 17.809 7.39 27.56 4.616
Biyik uzunlugu (mm) 118 2.589 0.85 4.51 0.680
Predorsal (mm) 130 39.073 15.73 55.57 8.400
Kuyruk sapi uzunlugu (mm) 130 23.338 5.97 41.19 9.560
Kuyruk sapi yüksekligi (mm) 129 10.379 4.03 22.12 2.659
SL / Vücut yüksekligi 130 4.685 0.462 6.422 0.593
SL / Bas boyu 130 4.357 0.414 12.442 0.836
SL / Burun uzunlugu 130 12.164 1.096 29.730 2.831
SL / Dorsal yüzgeç uzunlugu 130 6.117 0.687 8.319 0.769
SL / Predorsal 130 2.146 0.208 2.939 0.208
SL / Kuyruk sapi uzunlugu 130 4.035 0.313 7.864 1.300
Bas boyu / Burun uzunlugu 130 2.823 1.151 5.988 0.627
Bas boyu / Göz çapi 130 5.077 1.578 7.15 0.649
Kuyruk sapi uzunlugu / K. Sapi yüksek. 129 2.304 0.488 7.826 0.958
SL/ Biyik uzunlugu 121 34.589 3.538 63.189 10.751
Bas boyu / Biyik uzunlugu 121 8.014 3.497 14.379 2.385
Tablo 3.1.3.6.3. Garra rufa örneklerinde sistemlere göre morfometrik karakterler ve
istatistiksel karsilastirilmalar. (TL orijinal ortalama deger olup digerleri TL’nin yüzdesi olarak
verilmistir. Rakamlar üzerinde bulunan isaretleri Tukey HSD test sonuçlari olup ayni satirdaki
benzer olan isaretler aradaki farkin önemsiz oldugunu, farkli isaretler ise farkliligin önemli
oldugunu göstermekedir).
Tekir Firniz Zeytin Körsulu Aksu P
TL (mm) 114.66a 115.548a 103.509abcd 108.073abc 107.674abc 0.000
ÇB(%TL) 94.205a 94.013a 93.532abcd 92.292defg 93.072ab 0.000
SL ( % TL ) 86.064ab 86.409ab 85.605ab 82.988a 84.514ab 0.132
PD ( % TL ) 38.294ab 38.320abc 36.308ab 40.435ab 39.367ab 0.000
DYU ( % TL ) 14.314ab 14.786abc 14.053ab 14.191ab 14.002a 0.000
BU ( % TL ) 8.635bc 7.119abc 6.493abc 6.943a 9.629ab 0.000
GÇ ( % TL ) 3.816ab 3.689abc 3.784a 3.953ab 3.930abc 0.000
BB ( % TL ) 17.502abc 19.514bcd 19.135abc 19.708abc 18.915ab 0.000
KSU ( % TL ) 23.198a 28.441ab 36.308a 40.435a 39.367a 0.000
VY ( % TL ) 17.207ab 19.205abcd 17.784abc 19.617abc 16.953abc 0.000
KSY ( % TL ) 9.983abc 12.958abcd 12.915abcd 12.988abc 11.635ab 0.000
DYY ( % TL ) 18.868a 19.340a 19.397a 18.397a 17.001a 0.630
Karasu Sabun Savrun Yarpuz Ceyhan P
TL (mm) 92.386abcd 99.906abcd 111.711abc 112.198ab 79.910cd 0.000
ÇB(%TL) 93.576abcdef 93.751bcdefg 92.347abcdef 93.995a 93.466abcdef 0.000
SL ( % TL ) 85.598b 85.718b 84.284ab 85.856b 85.784b 0.132
PD ( % TL ) 40.172bc 39.134bcd 38.395ab 40.393bcd 39.447bc 0.000
DYU( % TL ) 13.195bcd 13.614d 13.846abc 14.822cd 13.921abc 0.000
BU ( % TL ) 9.519bcd 8.806cd 7.580cd 6.842de 7.319cd 0.000
GÇ ( % TL ) 3.938abc 3.855abc 3.629cde 3.500bcde 4.204bcde 0.000
BB ( % TL ) 19.410bcde 20.200cde 19.590abcd 19.867cde 20.194de 0.000
KSU( % TL ) 40.172abcd 39.134bcd 38.395a 40.393abc 39.447abc 0.000
VY ( % TL ) 18.989bcde 16.003cde 16.165bc 18.827bcde 17.805bcde 0.000
KSY ( % TL ) 11.272bcdef 12.068def 12.607abcd 12.449def 12.987bcde 0.000
DYY( % TL ) 17.309a 17.538a 18.279a 17.907a 16.892a 0.630
Tablo 3.1.3.6.3.(devami)
Hamus Ceyhan(Hemite) Karaçay(km) Imali P
TL (mm) 73.49d 81.613bcd 72.66d 96.9885abcd 0.000
ÇB(%TL) 92.358g 93.482bcdefg 94.659cdefg 91.379a 0.000
SL ( % TL ) 82.983b 84.495b 84.063b 84.063ab 0.132
PD ( % TL ) 38.629d 39.435bcd 39.660bcd 39.573a 0.000
DYU ( % TL ) 12.831d 14.230bcd 13.161bcd 13.325a 0.000
BU ( % TL ) 5.552f 6.551ef 6.030ef 7.694d 0.000
GÇ ( % TL ) 3.647f 4.462ef 4.517bcdef 3.571bcd 0.000
BB ( % TL ) 19.950e 20.480bcde 17.727cde 18.966a 0.000
KSU ( % TL ) 38.629d 39.435cd 39.660bcd 39.573ab 0.000
VY ( % TL ) 16.999f 18.015bcde 17.707abcde 187.341a 0.000
KSY ( % TL ) 11.599g 12.056cdef 12.105bcdef 11.2308a 0.000
DYY ( % TL ) 17.674a 18.953a 18.806a 15.994a 0.630
Morfolojik karakterlerin total boy (TL) ile olan logaritmik iliskilerine ait matematiksel
esitlikler ve korelasyon katsayilari Tablo 3.1.3.6.4’te verilmistir. Populasyonlarda total boy ile
morfolojik karakterler arsinda pozitif bir korelasyon tespit edilmistir.
Tablo 3.1.3.6.4. Garra rufa bireyleri morfolojik karakterlerin TL ile olan logaritmik
iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve korelasyon katsayilari. A) ÇB, VY ve BB’nun TL ile
olan logaritmik iliskisi, B) SB ve PD’nin TL ile logaritmik iliskisi.
A) ÇB=a+b*TL R2 VY=a+b*TL R2 BB=a+b*TL R2
Tekir ÇB=0.857+9.721*TL 0.935 VY=0.875-80.571*TL 0.908 BB=0.038+15.827*TL 0.586
Firniz ÇB=0.956-1.809*TL 0.983 VY=0.150+3.769*TL 0.666 BB=0.147+5.549*TL 0.702
Zeytin ÇB=0.919+1.855*TL 0.994 VY=0.976-0.065*TL 0.944 BB=0.173+1.834*TL 0.965
Körsulu ÇB=0.835+9.283*TL 0.446 VY=0.179+1.761*TL 0.897 BB=0.189+0.823*TL 0.673
Aksu ÇB=0.972-4.353*TL 0.985 VY=0.109+6.478*TL 0.641 BB=0.169+2.133*TL 0.920
Karasu ÇB=0.924+1.100*TL 0.997 VY=0.138+4.629*TL 0.740 BB=0.191+0.320*TL 0.951
Sabun ÇB=1.070-13.130*TL 0.984 VY=0.154+0.650*TL 0.733 BB=0.212-1.018*TL 0.965
Savrun ÇB=0.929-0.572*TL 0.994 VY=0.134+3.063*TL 0.599 BB=0.205-1.027*TL 0.916
Yaruz ÇB=0.872+7.535*TL 0.988 VY=0.139+5.559*TL 0.363 BB=0.204-0.543*TL 0.738
Ceyhan ÇB=0.952-1.370*TL 0.992 VY=0.164+1.080*TL 0.647 BB=0.165+2.876*TL 0.670
Hamus ÇB=0.913+0.793*TL 0.984 VY=0.175-0.345*TL 0.931 BB=0.203-0.227*TL 0.970
Hamide ÇB=0.959-1.750*TL 0.990 VY=0.209-1.967*TL 0.997 BB=0.190+1.0144*TL 0.995
Karaçay ÇB=0.946+0.178*TL 0.973 VY=0.269-6.142*TL 0.996 BB=0.152+3.104*TL 0.839
Imali ÇB=1.116-19.393*TL 0.927 VY=0.058+12.057*TL 0.494 BB=0.159+2.917*TL 0.889
Tablo 3.1.3.6.4 (devami)
B) SB=a+b*TL R2 PD=a+b*TL R2
Tekir SB=0.714+16.85*TL 0.827 PD=0.405-2.570*TL 0.415
Firniz SB=0.809+6.334*TL 0.971 PD=0.3164+7.670*TL 0.944
Zeytin SB=0.891-3.104*TL 0.996 PD=0.322+5.349*TL 0.766
Körsulu SB=0.682+15.550*TL 0.366 PD=0.389+1.582*TL 0.928
Aksu SB=0.815+3.261*TL 0.990 PD=0.328+7.154*TL 0.887
Karasu SB=0.848+0.6584*TL 0.993 PD=0.373+2.593*TL 0.942
Sabun SB=1.000-14.247*TL 0.985 PD=0.378+1.306*TL 0.966
Savrun SB=0.762+9.015*TL 0.969 PD=0.382+0.243*TL 0.907
Yaruz SB=0.848+0.6584*TL 0.993 PD=0.284+13.38*TL 0.8793
Ceyhan SB=0.872-1.109*TL 0.977 PD=0.371+1.852*TL 0.982
Hamus SB=0.859-2.146*TL 0.994 PD=0.405-1.355*TL 0.963
Hamide SB=0.878-2.362*TL 0.985 PD=0.397-0.171*TL 0.999
Karaçay SB=0.834+0.489*TL 0.979 PD=0.462-4.316*TL 0.991
Imali SB=0.741+11.346*TL 0.900 PD=0423-2.623*TL 0.925
Tablo 3.1.3.6.5’te Orta ve Yukari Ceyhan Havzasi’nda yakalanan Garra rufa örneklerinde
sayilabilir morfolojik özellikler verilmistir. Buna göre dorsal yüzgeç isin sayisi Tekir
Çayi’nda III-7, Firniz, Zeytin ve Hamus çaylarinda II-8, Körsulu Çayi’nda II 7-9, Imali
Deresi’nde II 5-8, Aksu Çay,. Sabun Deresi, Savrun Çayi, Yarpuz Çayi veCeyhan (Hamite
Suyu)’nda II-8-9, Ceyhan ve Karasu’da II-9 ve Karaçay’da ise II 5-7 olarak bulunmustur.
Anal yüzgeç isin sayisi ise Aksu Çayi ve Imali Deresi hariç diger sistemlerde II-5 olarak
bulunmustur. Kuyruk yüzgeci isin sayisi ise Tekir ve Firniz Çayi’nda 20 adet. Zeytin Çayi.
Körsulu Çayi. Sabun deresi. Savrun Çayi. Yarpuz. Ceyhan. Hamus Çayi ve Ceyhan(Hemite
Suyu)’nda 22 adet olarak. Aksu Çayi ve Karasu’da 24 adet, Karaçay’da 21, Imali Deresi’nde
ise 23 adet olarak tespit edilmistir. Ventral yüzgeç isin sayisi Tekir Çayi, Sabun Deresi ve
Savrun Çayi hariç diger sistemlerde I-8 olarak bulunmustur. Pektoral yüzgeç isin sayilarinin
ise tüm sistemlerde I 11-14 arasinda degistigi bulunmustur. Line lateral pul sayisi 35-36
arasinda olup line lateral- dorsal pul sayisi 3-5 ve line lateral- ventral pul sayisi ise 3-4
arasinda bulunmustur. Söz konusu mofoloijk degerler Geldiay ve Balik (1988)’in belirtmis
oldugu degerler ile benzerlik göstermektedir.
Tablo 3.1.3.6.5. Orta ve Yukari Ceyhan Havzasi’nda belirtilen akarsu sistemlerinde
yakalanan Garra rufa örneklerinde sayilabilir morfolojik özellikler
Tekir Çayi Firniz Çayi N X Min Mak SD N X Min Mak SD Dorsal 3 III 7 6 II 8
Anal 3 II 5 6 II 5
Kaudal 3 20.333 20 21 0.577 6 20
Ventral 3 I 7-8 I-7 I-8 6 I 8
Pektoral 3 I 11-12 I 11 I 12 6 I 11-12
L. lat. pul say. 3 36.66 36 37 0.577 6 35.66 35 36 0.516
L.lat.dorsal pul sayisi 3 4 6 4.833 4 5 0.408
L.lat. ventral pul sayisi 3 3 6 4
Zeytin Çayi Körsulu Çayi N X Min Mak SD N X Min Mak SD Dorsal 11 II 8 41 II 7-9
Anal 11 II 5 41 II 5
Kaudal 11 21.636 20 22 0.809 41 21.292 18 23 1.078
Ventral 11 I 8 41 I 7-8 I 7 I 8
Pektoral 11 I 12 -13 I 12 I 13 41 I 11-13 I 11 I 13
L. lat. pul say. 11 35.636 35 36 0.504 41 36 33 36 0.223
L.lat.dorsal pul sayisi 11 5 41 5
L.lat. ventral pul sayisi 11 4 41 4
Aksu Çayi Karasu N X Min Mak SD N X Min Mak SD Dorsal 8 II 8-9 II 9 II 10 5 II 9
Anal 8 II 4-5 II 4 II 5 5 II 6
Kaudal 8 24 5 24
Ventral 8 I 7-8 I-7 I-8 5 I 8
Pektoral 8 I 12-14 I 12 I 14 5 I 12
L. lat. pul say. 8 36 5 36
L.lat.dorsal pul sayisi 8 3.875 3 4 0.353 5 4
L.lat. ventral pul sayisi 8 3 5 3
Sabun Deresi Savrun Çayi N X Min Mak SD N X Min Mak SD Dorsal 5 II 8-9 II-8 II-9 8 II 8-9 II-8 II-9
Anal 5 II 5 8 II-5
Kaudal 5 21.6 20 22 0.894 8 22
Ventral 5 I 7-8 I-7 I-8 8 I 7-8 I-7 I-8
Pektoral 5 I 11-12 I-11 I-12 8 I 11-12 I-11 I-12
L. lat. pul say. 5 33.4 33 35 0.894 8 33.25 33 35 0.707
L.lat.dorsal pul sayisi 5 3.2 3 4 0.447 8 3.125 3 4
L.lat. ventral pul sayisi 5 3 8 3
Tablo 3.1.3.6.5.(devami)
Yarpuz Çayi Ceyhan (Afsin) N X Min Mak SD N X Min Mak SD Dorsal 4 II 8-9 II-8 II-9 13 II –9
Anal 4 II 5 13 II-5
Kaudal 4 21.5 20 22 1 13 22
Ventral 4 I 7-8 I-7 I-8 13 I-8
Pektoral 4 I 11-12 I-11 I-12 13 I-12
L. lat. pul say. 4 34.846 34 35 0.554 13 34.846 34 36 0.554
L.lat.dorsal pul sayisi 4 3.25 3 4 0.5 13 4
L.lat. ventral pul sayisi 4 3 13 3
Hamus Çayi Ceyhan(Hemite Suyu)
N X Min Mak SD N X Min Mak SD
Dorsal 10 II 8 6 II 8-9
Anal 10 II –5 6 II-5
Kaudal 10 21.8 20 22 0.632 6 22
Ventral 10 I-8 6 I-8
Pektoral 10 I 12 6 I-12
L. lat. pul say. 10 35.1 35 36 0.567 6 36
L.lat.dorsal pul sayisi 10 4 6 4.5 4 5 0.547
L.lat. ventral pul sayisi 10 3 6 3.5 3 4 0.547
Karaçay Imali Deresi
N X Min Mak SD N X Min Mak SD
Dorsal 5 II 5-7 5 II 5-8
Anal 5 II-5 5 II 4-5
Kaudal 5 20.8 20 22 1.095 5 23.2 22 24 1.095
Ventral 5 I-8 5 I-8
Pektoral 5 I 12-13 5 I-12
L. lat. pul say. 5 36 5 35.8 35 36 0.447
L.lat.dorsal pul sayisi 5 4.2 3 5 1.095 5 3.6 3 4 0.547
L.lat. ventral pul sayisi 5 3 5 3
3.1.3.7.Bilimsel adi : Chondrostoma regium HECKEL 1843
Türkçe adi : Kababurun
Yerel adi : Kizil kanat
Sekil 3.1.3.7. Sir Baraj Gölü’nde Chondrostoma regium örnegi
Bu türün Kuzeybati ve Trakya hariç bütün Anadolu’da, Dicle, Firat, Ceyhan, Seyhan,
Göksu, Kizilirmak ve Beysehir Gölü’nde yasadigi bildirmektedir (Geldiay ve Balik, 1988).
Ceyhan Nehir sisteminde Sir Baraj Gölü’nde ve Cevdediye Kasabasi Köprü civarindan
yakalanmistir.
Ince uzun bir vücut sekli olup rengi sirt tarafinda yesilimsi kahve rengi ve isikta mavimsi
yansimalar gösterir. Yan taraflar, karin tarafi ve kuyruk yüzgeçleri portakal sarisi rengindedir
(Sekil 3.1.3.7.1). Vücut yüksekligi. standart boyda 4-4.8 defa vardir. Vücut yüksekligi
(35.25 mm), bas boyundan (31.87 mm) daha fazladir. Dorsal yüzgeç uzuznlugu(DYU)
standart boyda yaklasik olarak 7.37 defa bulunur. Biyiklari yoktur. Bas yüksekligi standart
boyun 1/ 9.65’i kadar ve predorsal ise standart boyun 1/1.94’ü kadardir. Bas boyu/ bas
yüksekligi orani 2.02, bas boyu/ burun uzunlugu orani 5.46, kuyruk sapi uzunlugu / kuyruk
sapi yüksekligi orani ise 2.24 olarak bulunmustur. Kuyruk yüzgeci derin çatalli ve loplarinin
ucu sivridir. Sir Baraj Gölü ve Ceyhan (Hemite Suyu) Nehri’nde yakalanan Chondrostoma
regium bireylerinin ortalama boylari 181.08 mm. ortalama agirliklari ise 51.20 g olarak
bulunmustur (Tablo 3.1.3.7.1).
Tablo 3.1.3.7.1.Incelenen Chondrostoma regium örneklerinde ölçülebilir morfolojik
özellikler
N Ortalama Min Mak SD
W (g) 9 51.202 24 118 30.314
TL (mm) 9 181.081 151.72 253.83 30.430
LF (mm) 9 164.54 138.29 228.85 27.012
SL (mm) 9 152.46 126.9 214.28 26.152
Vüvut yüksekligi (mm) 9 35.256 29.28 51.54 6.514
Bas boyu (mm) 9 31.87 27.06 42.61 4.834
Bas yüksekligi (mm) 9 15.842 13.73 20.74 2.718
Göz çapi (mm) 9 7.218 6.76 8.4 0.579
Burun uzunlugu (mm) 9 5.922 4.28 8.86 1.336
Dorsal yüzgeç uzunlugu (mm) 9 16.806 12.61 23.79 3.048
Dorsal yüzgeç yüksekligi (mm) 9 25.235 21.23 32.03 3.155
Predorsal (mm) 9 78.227 66.55 109.71 13.391
Kuyruk sapi uzunlugu (mm) 9 31.436 23.19 50.03 8.086
Kuyruk sapi yüksekligi (mm) 9 13.902 11.9 19.96 2.461
SL / Vücut yüksekligi 9 4.337 4.042 4.762 0.270
SL / Bas boyu 9 4.775 4.513 5.028 0.134
SL / Bas yüksekligi 9 9.659 8.177 10.550 0.822
SL / Burun uzunlugu 9 26.068 23.43 29.649 2.391
SL / Dorsal yüzgeç uzunlugu 9 9.120 8.099 10.063 0.802
SL / Predorsal 9 1.948 1.906 1.973 0.025
SL / Kuyruk sapi uzunlugu 9 4.970 4.283 6.257 0.781
SL / Kuyruk sapi yüksekligi 9 10.972 10.663 11.284 0.237
Bas boyu / Bas yüksekligi 9 2.023 1.720 2.295 0.175
Bas boyu / Burun uzunlugu 9 5.467 4.809 6.322 0.579
Kuyruk sapi uzunlugu / kuyruk sapi yüksekligi 9 2.246 1.803 2.506 0.282
Standart boy (SL) total boyun (TL) yaklasik %84’üne esittir. Morfolojik karakterler
TL’nin yüzdesi olarak Tablo 3.1.3.7.2’de verilmis olup TL orijinal total boy degerlerini
gösterirken diger morfometrik karakterlser TL nin yüzdesi olarak ifade edilmistir. Sir Baraj
Gölü ve Hamidiye suyundan yakalanan örneklerin morfolojik karakterleri arasinda herhangi
bir farklilik tespit edilememistir.
Tablo 3.1.3.7.2.Chondrostoma regium örneklerinde sistemlere göre morfometrik
karakterler ve istatistiksel karsilastirilmalar.
Hemite Suyu Sir Baraji P
TL (mm) 178.117 182.563 0.853
ÇB (%TL) 91.131a 90.842a 0.625
SL ( % TL ) 84.193a 84.146a 0.607
PD ( % TL ) 43.061a 43.250a 0.524
DYU ( % TL ) 9.179a 9.351a 0.774
BU ( % TL ) 3.381a 3.192ab 0.722
GÇ ( % TL ) 3.962a 4.081a 0.879
BB ( % TL ) 17.58a 17.664a 0.689
BY ( % TL ) 9.253a 8.541a 0.542
VY ( % TL ) 18.929b 19.748b 0.574
KSY ( % TL ) 7.600a 8.863a 0.574
KSU (%TL) 16.772a 17.542a 0.511
DYY ( % TL ) 14.225a 13.909a 0.684
Morfometrik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve
korelasyon katsayilari ise Tablo 3.1.3.7.3’te verilmistir. Total boy ile morfolojik karakterler
arsinda pozitif bir korelasyon mevcuttur.
Tablo 3.1.3.7.3.Chondrostoma regium örneklerinde sistemlere göre bazi morfolojik
karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve korelasyon
katsayilari.
Ceyhan Nehiri (Hemite Suyu) Sir Baraji
Y=a+b*TL R2 Y=a+b*TL R2
BY=0.1606-12.034*TL 0.6904 BY=0.00006+14.73*TL 5E-05
VY=0.062+22.506*TL 0.3257 VY=0.0838+19.664*TL 0.0845
BB=0.2012-4.4992*TL 0.9595 BB=0.1826-1.1047*TL 0.8914
ÇB=0.8995+2.0572*TL 0.9007 ÇB=0.6539+44.402*TL 0.7182
SB=0.9177-13.401*TL 0.9686 SB=0.8345+1.6337*TL 0.9324
PD=0.5091-13.88*TL 0.9721 PD=0.4389-1.6883*TL 0.969
KSU=0.1086+10.42*TL 0.1193 KSU=-0.2449+69.927 0.2807
KSY=0.072+0.6969*TL 0.885 KSY=-0.056+3.5221 0.6259
Chondrostoma regium bireylerinde dorsal yüzgeç isin sayisinin II 8-10, anal yüzgeç isin
sayisi ise Ceyhan Nehiri (Hemite Suyu)’inde I-II 8-10 iken Sir Baraj Gölü’nde II-10 olarak
tespit edilmistir. Diger yüzgeç isin sayilari her iki sistemde de ayni bulunmustur (Tablo
3.1.9.3). Linea lateraldeki pul sayisi 63 adet olup, line lateral-dorsal pul sayisi ise 9 adet
olarak bulunmustur. Farinks disleri tek sira halinde olup Ceyhan Nehiri’nde (Hemite Suyu) 7
adet, Sir Baraj Gölü’nde ise 6 adet olarak bulunmustur (Tablo 3.1.3.7.4). Söz konusu
sayilabilir morfolojik özellikler Gelidiay ve Balik (1988)’in belirtmis oldugu özellikler ile
benzerlik göstermektedir.
Tablo 3.1.3.7.4. Chondrostoma regium örneklerinde sayilabilir morfolojik özellikler
Ceyhan Nehri (Hemite Suyu) Sir Baraji
N X Min Mak SD N X Min Mak SD
Dorsal 3 II 8-10 II-8 II-10 6 II 8-10 II-8 II-10
Anal 3 I-II 8-10 6 II-10
Kaudal 3 26 6 26
Ventral 3 I-8 6 I-8
Pektoral 3 I 12-13 I-12 I-12 6 I 12-13 I-12 I-12
L. lat. pul say. 3 63.333 62 65 1.527 6 63.166 60 65 1.940
L.lat.dorsal pul sayisi 3 9.333 9 10 0.577 6 9.5 9 10 0.547
L.lat. ventral pul sayisi 3 6 6 6.166 6 7 0.408
Farinks disi 3 7 6 7
3.1.3.8.Bilimsel adi: Barbus rajonarum HECKEL 1843
Türkçe adi : Biykli balik
Yerel adi : Sivri sazan
Sekil 3.1.3.8. Zeytin Çayi’ndan yakalanmis bir Barbus rajonarum örnegi
Dicle, Firat ve Ceyhan Nehirleri ile Antakya içsularinda varligi bildirilmektedir (Geldiay
ve Balik. 1988). Bu çalismada Barbus rajonarum’un Orta Ceyhan Havzasi’nda mevcut iken
Yukari Ceyhan Havzasi’nda bulunmadigi görülmüstür. Arastirma kapsaminda Zeytin Çayi,
Aksu Çaynin asagi kesimleri, Menzelet Baraj Gölü ve Sir Baraj Gölü’nde tespit edilmistir.
Barbus rajonarum bireylerinin vücutlari yanlardan basik ve iri pullarla örtülüdür. Agiz
ventral konumlu olup etli dudaklarla çevrilmistir. Iki çift biyiktan bir çifti uzundur. Üst biyik
uzunlugu standart boyun yaklasik 1/14’ü kadardir. Standart boy vücut yüksekliginin yaklasik
olarak 4 katidir. Bas yüksek ve burun sivridir. Bas yüksekligi ortalama olarak 25.81 mm olup
standart boyda 7.46 defa bulunur. Bas boyu bas yüksekliginin yaklasik olarak 2 kati, göz
çapinin ise 7 kati kadardir (Tablo 3.13.8.1). Gözler iri olup bas boyunda 5.5-7 defa vardir.
Prerdorsal standart boyun yaklasik yarisi kadardir. Dorsal yüzgecin serbest kenari içeri dogru
kavisli olup posterior kenarinda kuvvetli discikler bulunur. Anal ve Pektoral yüzgeçlerin
serbest uçlari sivridir. Ekonomik önemi olan bir baliktir.
Tablo 3.1.3.8.1.Orta ve Yukari Ceyhan Havzasindan yakalanan Barbus rajonarum
örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler
N Ortalama Min Mak SD
W (g) 11 109.89 86.42 142.46 21.31 TL (mm) 11 221.46 129.43 261.76 36.82 LF (mm) 11 203.04 177.07 230.56 17.99 SL (mm) 11 185.82 164.14 205.1 13.66 Vüvut yüksekligi (mm) 11 43.07 37.42 48.28 4.01 Bas boyu (mm) 11 51.35 46.39 60.42 4.30 Bas yüksekligi (mm) 11 25.81 19.37 34.01 4.96 Göz çapi (mm) 11 7.71 7.18 8.81 0.55 Burun uzunlugu (mm) 11 17.29 10.73 25.63 4.79 Dorsal yüzgeç u zunlugu (mm) 11 23.75 21.27 27.56 1.81 Dorsal yüzgeç yüksekligi (mm) 11 33.91 29.2 37.77 2.65 Üst biyik uzunlugu (mm) 11 13.46 10.43 18.87 2.48 Alt biyik uzunlugu (mm) 11 13.61 11.3 15.3 1.66 Predorsal (mm) 11 94.53 81.45 108.87 7.75 Kuyruk sapi uzunlugu (mm) 11 37.44 33.64 40.97 2.57 Kuyruk sapi yüksekligi (mm) 11 19.99 18.22 22.97 1.59 SL / Vücut yüksekligi 11 4.32 3.94 4.65 0.25 SL / Bas boyu 11 3.62 3.25 3.92 0.24 SL / Bas yüksekligi 11 7.46 5.85 9.55 1.64 SL / Burun uzunlugu 11 11.56 7.76 17.13 3.48 SL / Dorsal yüzgeç uzunlugu 11 7.83 7.22 8.74 0.43 SL / Predorsal 11 1.96 1.88 2.02 0.03 SL / Kuyruk sapi uzunlugu 11 4.96 4.60 5.20 0.15 Bas boyu / Bas yüksekligi 11 2.04 1.72 2.46 0.32 Bas boyu / Burun uzunlugu 11 3.14 2.3 4.36 0.74 Bas boyu / Göz çapi 11 6.67 5.31 7.23 0.56 SL/ Üst Biyik uzunlugu 11 14.18 10.86 19.06 2.63 SL/Alt Biyik uzunlugu 11 13.84 10.87 17.29 2.07
Barbus rajonarum bireylerinde standart boy (SL) total boyun (TL) yaklasik %85’i
civarindadir. Diger morfolojik karakterlerin TL’nin yüzdesi olarak ortalama degerleri
Tablo 3.1.3.8.2’te verilmis ve bir çok morfolojik kaarkterler tüm sistemlerde istatistiksel
açidan benzer bulunmustur.
Tablo 3.1.3.8.2. Barbus rajonarum örneklerinde sistemlere göre morfometrik karakterler
ve istatistiksel karsilastirilmalar. (TL orijinal ortalama deger olup digerleri TL’nin yüzdesi
olarak verilmistir. Rakamlar üzerinde bulunan ‘’a.b’’ isaretleri Tukey HSD test sonuçlari olup
ayni satirdaki benzer olan isaretler aradaki farkin önemsiz oldugunu. farkli isaretler ise
farkliligin önemli oldugunu göstermektedir.).
Zeytin Çayi Aksu Çayi Menzelet Baraji P
TL (mm) 227.623a 207.775a 222.016a 0.853
ÇB(%TL) 87.873a 88.74a 101.50a 0.143
SL ( % TL ) 80.511a 82.606a 92.504a 0.121
PD ( % TL ) 40.834a 41.458a 47.337a 0.095
DYU ( % TL ) 10.647a 11.116a 11.294a 0.774
BU ( % TL ) 9.723a 8.731ab 6.098b 0.000
GÇ ( % TL ) 3.413a 3.637a 3.812a 0.879
BB ( % TL ) 23.913a 23.174a 23.915a 0.184
BY ( % TL ) 13.414a 13.385a 10.079b 0.05
VY ( % TL ) 17.711b 19.368b 22.283a 0.008
KSY ( % TL ) 8.658a 8.863a 9.994a 0.137
KSU (%TL) 16.093a 17.139a 18.579a 0.794
DYY ( % TL ) 15.603a 15.960a 15.911a 0.423
Üst Biyik Uz.(%TL) 5.815a 6.083a 6.845a 0.794
Alt Biyik Uz. (%TL) 6.254a 6.355a 6.496a 0.533
Morfometrik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve
korelasyon katsayilari Tablo 3.1.3.8.3’te verilmistir. Total boy ile morfolojik karakterler
arsinda pozitif bir korelasyon olup özellikle Zeytin Çay’nda yakalanan bireylerin korelasyon
katsayilari oldukça yüksek bulunmustur. Aksu Çayi’nda 2 adet birey yakalandigindan söz
konusu bireylerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve korelasyon
katsayilari hesaplanmamistir.
Tablo 3.1.3.8.3. Barbus rajonarum’un bazi morfolojik karakterlerin TL ile olan logaritmik
iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve korelasyon katsayilari. A) ÇB, VY ve BB’nun TL ile
olan logaritmik iliskisi, B) SB ve PD’nin TL ile logaritmik iliskisi.
Zeytin Çayi Menzelet Baraji
Y=a+b*TL R2 Y=a+b*TL R2
BY=0.129+1.098*TL 0.870 BY=0.028+15.382*TL 0.528
VY=0.123+12.194*TL 0.887 VY=0.020+41.820*TL 0.322
BB=0.205+7.713*TL 0.804 BB=0.045+40.285*TL 0.605
ÇB=0.885-1.308*TL 0.987 ÇB=0.170+175.060*TL 0.460
SB=0.636+38.294*TL 0.875 SB=0.124+165.770*TL 0.570
PD=0.298+24.892*TL 0.977 PD=0.080+81.737*TL 0.445
KSU=0.140+4.695*TL 0.991 KSU=0.020+34.031*TL 0.454
KSY=0.076+2.391*TL 0.887 KSY=0.013+18.066*TL 0.342
Line lateraldeki pul sayisi her üç sistemde de ortalama 52, linea lateral- dorsal pul sayisi
9-10 ve linea lateral -ventral pul sayisinin ise 6-7 adet olarak bulunmustur. Farinks disleri üç
sirali ve 4.3.2 seklindedir. Solungaç diken sayisi ise 14 adet olarak bulunmustur(Tablo
3.1.3.8.4).
Tablo 3.1.3.8.4. Barbus rajonarum örneklerinde sistemlere göre sayilabilir morfolojik
özellikler
Zeytin Çayi Aksu Çayi N X Min Mak SD N X Min Mak SD Dorsal 4 II-8 2 II 7-8 II-7 II-8 Anal 4 II-5 2 II-5 Kaudal 4 25 24 26 1.1547 2 25 24 26 1.414 Ventral 4 I-8 2 I-8 Pektoral 4 II-16 2 II-14 L. lat. pul say. 4 51.75 50 54 1.707 2 51.5 51 52 0.707 L.lat.dorsal pul sayisi 4 9.5 9 10 0.577 2 9.5 9 10 0.707 L.lat. ventral pul sayisi 4 6.25 6 7 0.5 2 7 Farinks disi 4 4.3.2 2 4.3.2 Solungaç diken sayisi 4 14.25 13 16 1.258 2 14 Menzelet Baraji N X Min Mak SD Dorsal 5 II-9 Anal 5 II-6 Kaudal 5 24 Ventral 5 I-8 Pektoral 5 I-17-18 I-17 I-18 L. lat. pul say. 5 52.6 52 54 0.894 L.lat.dorsal pul sayisi 5 9 L.lat. ventral pul sayisi 5 6 Farinks disi 5 4.3.2 Solungaç diken sayisi 5 14.4 14 16 0.894
Barbus rajonarum bireylerinin line lateral pul sayisi 49-60, linea lateral - dorsal pul sayisi
10-13, linea lateral- ventral pul sayisi ise 6-8 adet olarak, farink dislerinin 4.3.2 ve solungaç
diken sayisi ise 13-14 olarak bildirilmistir (Geldiay ve Balik 1988). Bu proje çalismasinda
tespit edilen degerler söz konusu çalisma ile uyum göstermektedir.
3.1.3.9.Bilimsel adi : Capoeta capoeta angorae HANKO 1924
Türkçe adi : Siraz
Yerel adi : Sari balik
Sekil 3.1.3.9. Firniz Çayi’nda yakalanmis Capoeta capoeta angorae örnegi
Vücut yuvarlagimsi ve ig seklinde olup pullarla örtülüdür. Pullarin büyüklügü fazla
degildir. Vücut rengi sirtta gri kahverengi, karin bölgesi ve yan taraflarda ise sarimsi beyazdir
(Sekil 3.1.3.9). Bundan dolayi bölgede “Sari Balik” olarak bilinir ve ekonomik degeri olan bir
türdür.
Çalismanin yürütüldügü istasyondan 16’sinda Capoeta capoeta angorae örnekleri tespit
edilmistir. Tablo 3.1.3.9.1’te Capoeta capoeta angorae bireylerinin Orta veYukari Ceyhan
Havzasi’ndaki cografik konumlari ve yakalanan örnek sayilari ile örnekleme sayilari
verilmistir. Buna göre çok genis bir dagilim gösteren Capoeta capoeta angorae bireyleri
derelerin yukari bölgelerindeki alabalik zonlarina kadar dagilim gösterdikleri gibi çok daha
asagi kesimlerde ve ilik sularda da yasarlar.
Tablo 3.1.3.9.1.Capoeta capoeta angorae’nin bulundugu akarsularin cografik konumlari
ve örnek sayilari.
Sistemler N Örnekleme sayisi Rakim Enlem Boylam
Sögütlü Çayi II. ist. 4 1 1350
Tekir Çayi II. ist. 20 3 750 37o 48’ 36o 48’
Firniz Çayi II. ist. 8 3 690 37o 45’ 36o 41’
Aksu Çayi II. ist. 7 1 464 37o 10’ 36o 54’
Zeytin Çayi 8 1 698 37o 48’ 36o 47’
Körsulu Çayi 26 1 560
Sabun Deresi 7 1 223 37o 16’ 36o 27’
Hamus Çayi 4 1 264 37o 10’ 36o 24’
Yarpuz Çayi 5 1 126 37o 07’ 36o 18’
Karasu Çayi 10 2 127 37o 02’ 36o 17’
Savrun Çayi 10 1 295 37o 35’ 36o 53’
Andirin Suyu 4
Imali Deresi 8 630 37 o 20’ 36 o 46’
Ceyhan 4 1233 38 o 08’ 37 o 00’
Sariz Suyu 4 1778 38 o 38’ 36 o 26’
Menzelet Baraji 8 612
Capoeta capoeta angorae’nin standart boyu vücut yüksekliginin yaklasik 4 katidir. Bas
boyu hemen hemen vücut yüksekligi ile aynidir. Bas genis burun küt ve agiz ventral
konumludur. Bas boyu burun uzunlugunun 2 kati kadar olup standart boyun 1/4’ünü
olsturmaktadir. Bir çift biyik olup biyik uzunlugu standart boyun yaklasik 1/26’si, bas
boyunun ise 1/6’si kadardir. Gözler küçük olup çapi bas uzunlugundan 5.5 defa
bulunmaktadir. Kuyruk yüzgeci derin çatalli ve loplarinin ucu sivridir. Kuyruk sapi
uzunlugu/ Kuyruk sapi yüksekligi 1.93 olarak bulunmustur (Tablo 3.1.3.9.2).
Tablo 3.1.3.9.2’te C.c. angorae örneklerinin sistemlere göre morfometrik karakterleri
verilmis ve populasyonlar arasindaki fark istatistiki olarak karsilastirilmistir.
Tablo 3.1.3.9.2’de standart boy (SL) total boyun (TL) yaklasik %85’ine esit olup sistemler
arasindaki fark önemsiz bulunmustur (p>0.001). Diger morfolojik karakterlerin TL’nin
yüzdesi olarak ortalama degerleri ayni tabloda verilmistir.
Tablo. 3.1.3.9.2. Orta ve Yukari Ceyhan Havzasindan yakalanan Capoeta capoeta angorae
örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler.
N Ortalama Min Mak SD
W (g) 167 48.214 2.916 207.9 39.780
TL (mm) 140 158.307 66.78 270.8 38.159
LF (mm) 140 143.418 64.06 250.1 34.873
SL (mm) 140 130.983 22.2 230.4 32.846
Vüvut yüksekligi (mm) 140 31.756 10.68 51.77 7.302
Bas boyu (mm) 140 31.567 12.26 52.07 7.414
Bas yüksekligi (mm) 140 19.590 9.16 33.48 5.146
Göz çapi (mm) 140 5.885 3.31 12.87 1.08
Burun uzunlugu (mm) 140 10.449 4.09 18.74 3.295
Dorsal yüzgeç uzunlugu (mm) 128 25.370 11.29 39.13 5.298
Dorsal yüzgeç yüksekligi (mm) 140 25.508 11.29 45.55 5.719
Biyik uzunlugu (mm) 124 5.367 2.59 9.94 1.286
Predorsal (mm) 140 62.773 27.73 106.63 14.433
Kuyruk sapi uzunlugu (mm) 140 28.389 9.54 76.46 12.208
Kuyruk sapi yüksekligi (mm) 138 14.879 5.39 23.26 3.698
SL / Vücut yüksekligi 140 4.372 0.475 13.929 1.735
SL / Bas boyu 140 4.305 1.810 11.117 1.342
SL / Bas yüksekligi 137 7.108 0.910 13.524 2.077
SL / Burun uzunlugu 124 25.815 4.683 58.117 7.903
SL / Dorsal yüzgeç uzunlugu 128 25.370 11.29 39.13 5.298
SL / Predorsal 140 2.196 0.380 5.741 0.800
SL / Kuyruk sapi uzunlugu 140 5.117 0.499 14.071 1.933
Bas boyu / Bas yüksekligi 137 1.691 0.502 3.063 0.467
Bas boyu / Burun uzunlugu 140 2.275 0.883 3.754 0.534
Bas boyu / Göz çapi 140 5.522 1.983 10.882 1.656
Kuyruk sapi uzunlugu / K. Sapi yüksek. 137 1.933 0.809 4.793 0.642
SL/ Biyik uzunlugu 124 26.137 4.683 59.708 8.450
Bas boyu / biyik uzunlugu 124 6.114 2.496 13.955 1.842
Predorsal (PD) Körsulu, Aksu, Andirin, Zeytin ve Savrun Çaylari’nda benzerlik
gösterirken, Tekir Çayi, Karasu, Sabun Deresi, Yarpuz Çayi, Ceyhan (Poskof), Hamus, Firniz,
Sögütlü, Menzelet Baraji, Sariz Suyu ve Imali Dere’lerinde farkli bulunmustur. Dorsal yüzgeç
yüksekligi (DYY) tüm sistemlerdeki C.c. angorae bireylerinde aynidir(Tablo 3.1.3.9.3).
Dorsal yüzgeç uzunlugu (DYU), Körsulu , Aksu, ve Andirin Suyu’nda benzer, ayni sekilde
Karasu Sabun Deresi, Yarpuz Çayi, Firniz Çayi ve Sögütlü Çayinda kendi arasinda dorsal
yüzgeç uzuznlugu bakimindan benzer iken diger sistemlerde farklidir (Körsulu Çayiab, Aksu
Çayiab ve Andirin Suyuab, Karasubcd, Sabun Dresibcd, Yarpuz Çayibcd, Firniz Çayibcd, Sögütlü
Çayibcd, Zeytin Çayia, Savrun Çayiabc, Hamus Çayid, Menzelet Barajicd, Imali Deresia).
Tablo 3.1.3.9.3 C.c. angorae örneklerinde sistemlere göre morfometrik karakterler ve
istatistiksel karsilastirilmalar. (TL orijinal ortalama deger olup digerleri TL’nin yüzdesi olarak
verilmistir. Rakamlar üzerinde bulunan ‘’a.b.c.d.e.f.g’’ isaretleri Tukey HSD test sonuçlari olup
ayni satirdaki benzer olan isaretler aradaki farkin önemsiz oldugunu. farkli isaretler ise
farkliligin önemli oldugunu göstermektedir.).
Körsulu Tekir Aksu Andirin Zeytin P TL (mm) 196.733abc 165.105abcde 182.323abcd 187.333efg 191.434ab 0.000 ÇB(%TL) 90.659abc 90.102abcde 90.158abcd 90.452defg 89.436ab 0.000 SL ( % TL ) 83.712ab 83.285ab 83.534ab 84.148a 82.194ab 0.132 PD ( % TL ) 39.005ab 38.886abc 39.675ab 38.600ab 37.700ab 0.000 DYU ( % TL ) 11.622ab 11.435abc 11.203ab 10.891ab 12.000a 0.000 BU ( % TL ) 6.755bc 7.448abc 7.467abc 7.724a 7.450ab 0.000 GÇ ( % TL ) 3.510ab 3.702abc 4.217a 3.546ab 3.352abc 0.000 BB ( % TL ) 19.446abc 19.977abcd 20.077abc 19.499abc 19.657ab 0.000 BY ( % TL ) 12.714a 12.545ab 12.710a 12.113
a 12.816a 0.000
VY ( % TL ) 20.013ab 20.133abcd 19.475abc 19.108abc 18.109abc 0.000 KSY ( % TL ) 9.471abc 9.480abcd 9.046abcd 9.323abc 9.269ab 0.000 DYY (%TL) 16.069a 16.691a 16.145a 16.647a 16.403a 0.630
Karasu Sabun Savrun Yarpuz Ceyhan P TL (mm) 143.239bcdef 140.904bcdef 161.243abcde 140.512bcdef 150.98abcdef 0.000 ÇB(%TL) 90.498abcdef 90.759bcdefg 91.927abcdef 90.289bcdefg 90.9709abcdef 0.000 SL ( % TL ) 83.541b 82.849b 85.324ab 82.879b 83.867b 0.132 PD ( % TL ) 40.693bc 39.535bcd 40.356ab 38.758bcd 39.419bc 0.000 DYU( % TL ) 11.419bcd 11.433bcd 11.224abc 11.047bcd 11.806abc 0.000 BU ( % TL ) 7.819bcd 7.636cd 6.922cd 6.295de 7.248cd 0.000 GÇ ( % TL ) 4.233abc 4.426abc 3.578bcde 4.058bcde 3.841bcde 0.000 BB ( % TL ) 20.359bcde 20.694bcde 20.030abcd 18.408cde 16.977de 0.000 BY ( % TL ) 11.293abcd 12.889bcd 12.042a 13.149abc 12.590abc 0.000 VY ( % TL ) 19.549bcde 18.248cde 21.519abc 22.836abcde 20.421abcde 0.000 KSY ( % TL ) 9.144bcdef 8.588def 9.301abcd 8.820def 9.629bcde 0.000 DYY( % TL ) 16.317a 15.194a 15.057a 16.071a 16.577a 0.630 Hamus Firniz Sögütlü Menzelet Sariz Imali P TL (mm) 84.945g 138.416cdef 130.77efg 107.458fg 113.449fg 199.205a 0.000 ÇB(%TL) 93.049g 91.346bcdefg 91.956cdefg 91.841fg 88.827efg 89.151a 0.000 SL ( % TL ) 83.340b 83.649b 84.176b 83.807b 83.560b 84.793ab 0.132 PD ( % TL ) 42.144d 40.278bcd 42.766bcd 41.242cd 39.201c d 41.022a 0.000 DYU ( % TL ) 11.671d 11.369bcd 12.507bcd 12.063cd 11.751cd 11.514a 0.000 BU ( % TL ) 5.806f 4.707ef 4.553ef 5.301f 4.729f 5.509cd 0.000 GÇ ( % TL ) 4.895f 3.192ef 4.274bcdef 4.550cdef 3.981def 3.008bcd 0.000 BB ( % TL ) 22.442e 20.224bcde 21.124bcde 22.141de 20.594de 20.240a 0.000 BY ( % TL ) 14.021d 10.005cd 11.621bcd 9.764cd 10.977cd 10.776ab 0.000 VY ( % TL ) 17.986f 20.568bcde 22.858abcde 21.822def 19.316ef 19.465a 0.000 KSY ( % TL ) 8.209g 9.758cdef 10.253bcdef 8.917fg 8.710efg 9.858a 0.000 DYY ( % TL ) 16.023a 16.058a 16.792a 16.681a 16.946a 15.113a 0.630
Morfometrik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve
korelasyon katsayilari ise Tablo 3.1.3.9.4’te verilmistir. Buna göre total boy ile morfolojik
karakterler arsinda pozitif bir korelasyon olup korelasyon katsayilari oldukça yüksek
bulunmustur.
Tablo 3.1.3.9.4. Bazi morfolojik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait
matematiksel esitlikler ve korelasyon katsayilari. A) ÇB, VY ve BB’nun TL ile olan
logaritmik iliskisi, B) SB ve PD’nin TL ile logaritmik iliskisi.
A) BY=a+b*TL R2 VY=a+b*TL R2 BB=a+b*TL R2 Körsulu BY=0.086+1.644*TL 0.894 VY=0.180+3.579*TL 0.933 BB=0.201-1.170*TL 0.773 Tekir BY=0.109+2.678*TL 0.743 VY=0.191+1.713*TL 0.764 BB=0.182+2.936*TL 0.920 Aksu BY=0.133-1.031*TL 0.982 VY=0.210-2.745*TL 0.974 BB=0.203-0.476*TL 0.985 Andirin BY=0.097+4.282*TL 0.963 VY=0.119+12.927*TL 0.975 BB=0.139+10.03*TL 0.996 Zeytin BY=0.141-2.427*TL 0.862 VY=0.149+6.183*TL 0.615 BB=0.1560+6.9429*TL 0.877 Karaçay BY=0.106+2.734*TL 0.839 VY=0.266-9.941*TL 0.844 BB=0.188+2.202*TL 0.977 Sabun BY=0.072+7.925*TL 0.667 VY=0.103+11.128*TL 0.416 BB=0.161+6.437*TL 0.987 Savrun BY=0.117+3.133*TL 0.963 VY=0.199+2.380*TL 0.975 BB=0.182+2.763*TL 0.987 Yarpuz BY=0.145-1.885*TL 0.947 VY=0.035+26.897TL 0.118 BB=0.391-28.777*TL 0.905 Ceyhan BY=0.054+10.609*TL 0.705 VY=0.211-0.989*TL 0.883 BB=0.080+15.659*TL 0.117 Hamus BY=0.201+1.907*TL 0.996 VY=0.224-3.561*TL 0.973 BB=0.201+1.907*TL 0.996 Firniz BY=0.108-1.144*TL 0.835 VY=0.187+2.515*TL 0.818 BB=0.157+6.1804*TL 0.855 Sögütlü BY=0.018+12.852*TL 0.077 VY=0.124+13.683 0.331 BB=0.19+2.762*TL 0.733 Menzelet BY=0.106+1.7198*TL 0.891 VY=0.349-13.977*TL 0.795 BB=0.197+2.591*TL 0.854 Sariz BY=0.122-1.367*TL 0.657 VY=0.250-6.375*TL 0.901 BB=0.192+1.564*TL 0.980 Imali BY=0.097+2.127*TL 0.891 VY=0.174+4.073*TL 0.943 BB=0.152+9.925*TL 0.892 B) ÇY=a+b*TL R2 SB=a+b*TL R2 PD=a+b*TL R2 Körsulu ÇB=0.957-9.049*TL 0.989 SB=0.865-5.037*TL 0.987 PD=0.394- 0.733*TL 0.982 Tekir ÇB=0.863+6.248*TL 0.982 SB=0.802+5.135*TL 0.973 PD=0.375+2.227*TL 0.932 Aksu ÇB=0.886+2.776*TL 0.999 SB=0.803+5.715*TL 0.996 PD=0.398-0.165*TL 0.991 Andirin ÇB=0.956-9.9108*TL 0.996 SB=0.852-1.830*TL 0.997 PD=0.391-0.950*TL 0.999 Zeytin ÇB=0.878+3.163*TL 0.926 SB=0.829-1.358*TL 0.927 PD=0.336+7.795*TL 0.944 Karaçay ÇB=0.893+1.779*TL 0.972 SB=0.848+1.693*TL 0.978 PD=0.341+9.316*TL 0.940 Sabun ÇB=0.980-10.710*TL 0.983 SB=0.955-17.679*TL 0.969 PD=0.386+1.291*TL 0.969 Savrun ÇB=0.877+6.577*TL 0.992 SB=0.842+1.792*TL 0.990 PD=0.392+1.754*TL 0.981 Yarpuz ÇB=0.931-3.881*TL 0.986 SB=0.826+0.457*TL 0.992 PD=0.494-14.727*TL 0.992 Ceyhan ÇB=0.842+10.127*TL 0.998 SB=0.760+11.663*TL 0.992 PD=0.339+8.226*TL 0.999 Hamus ÇB=0.880+4.147*TL 0.996 SB=0.883-4.085*TL 0.999 PD=0.474-4.317*TL 0.967 Firniz ÇB=0.951-5.125*TL 0.995 SB=0.890-7.3140*TL 0.985 PD=0.415-1.714*TL 0.987 Tablo 3.1.11.4’in devami. Sögütlü ÇB=0.991-9.419*TL 0.936 SB=0.914-9.390*TL 0.959 PD=0.324+13.434*TL 0.751 Menzelet ÇB=0.884+3.712*TL 0.975 SB=0.809+3.159*TL 0.982 PD=0.460-5.024*TL 0.979 Sariz ÇB=0.911-2.5162*TL 0.910 SB=0.833+0.294*TL 0.882 PD=0.442-5.593*TL 0.965 Imali ÇB=1.027-26.680*TL 0.786 SB=0.865-3.256*TL 0.997 PD=0.366+8.561*TL 0.989
C.c. angorae örneklerinde sistemlere göre sayilabilir morfolojik karakterleri ise
Tablo 3.1.3.9.5’te verilmistir. Dorsal yüzgeç isin sayisi Sabun Deresi, Yarpuz Çayi ve Hamus
Çaylarinda II-9, Savrun Çayi’nda II 8-10 ve diger sistemlerde ise II 9-10 arasinda
bulunmustur. Anal yüzgeç isin (A) sayisi Körsulu Çayi ve Aksu Çayi’nda II 4-6, Tekir Çayi,
Andirin Suyu ve Karasu’da II 5-6 ve Zeytin Çayi’nda II-5 iken diger tünm sistemlerde II 4-6
olarak bulunmustur. Kaudal yüzgeç isin (C) sayisi Karasu, Tekir Çayi, Aksu Çayi, Andirin
Suyu ve Zeytin Çaylari’nda 24 adety olup diger sistemlerde 22 adettir. Ventral yüzgeç (V)
isin sayisi Karasu ve Aksu Çayi’nda II 8-10, Tekir Çayi ve Andirin Suyu’nda I 9-10, Sabun
Deresi, Hamus Çayi, Yarpuz çayi, Sögütül Deresi ve Sariz Suyu’nda ise II 9, Ceyhan, Firniz
Çayi, Menzelet Baraji ve Imali Deresi’nde ise II 8-9 olarak bulunmustur.
Capoeta capoeta angorae örneklerinde, dorsal yüzgeç isin sayisi Sabun Deresi, Yarpuz Çayi,
Hamus Çaylarinda II-9, Savrun Çayi’nda II 8-10 iken diger sistemlerde II 9-10 arasinda
bulunmustur. Anal yüzgeç isin (A) sayisi, Körsulu Çayi ve Aksu Çayi’nda II 4-6, Tekir Çayi,
Andirin Suyu, Karasu’da II 5-6, Zeytin Çayi’nda II-5 olup diger sistemlerde II 4-6 olarak
bulunmustur. Kaudal yüzgeç isin (C) sayisi, Karasu, Tekir Çayi, Aksu Çayi, Andirin Suyu ve
Zeytin Çaylari’nda 24 adet olup diger sistemlerde 22 olarak bulunmustur. Ventral yüzgeç (V) isin
sayisi, Karasu ve Aksu Çayi’nda II 8-10, Tekir Çayi ve Andirin Suyu’nda I 9-10, Sabun Deresi,
Hamus Çayi, Yarpuz çayi, Sögütül Deresi ve Sariz Suyu’nda II 9, Ceyhan, Firniz Çayi, Menzelet
Baraji ve Imali Deresi’nde ise II 8-9 olarak bulunmustur.
Pektoral yüzgeç isin (P) sayisi, Körsulu Çayi’nda I 16-20, Tekir Çayi’nda I 17-20, Aksu
Çayi’nda I 16-18, Andirin Suyu’nda I 17-19, Zeytin Çayi’nda I 17-18, Karasu ve Savrun Çayi’nda
I 16-19 olarak bulunurken, Sabun deresi, Yarpuz Çayi, Ceyhan (Poskof), Hamus Çayi’nda I-19,
Firniz Çayi, Sögütlü Deresi, Menzelet Baraji, Sariz Suyu ve Imali Deresi’nde ise I 18-19 olarak
bulunmustur.
Capoeta capoeta angorae örneklerinde line lateral pul sayisi, Körsulu ve Tekir Çaylari’nda 70
adet, Aksu Çayi, Firniz Çayi, Sögütlü Deresi, Sariz Suyu, Imali Deresi ve Menzelet Baraji’nda 69
adet, Andirin Suyu, Ceyhan ve Hamus Çayi’nda 67 adet, Karasu, Sabun Deresi ve Yarpuz
Çayi’nda 66 ve Savrun Çayi’nda ise 65 olarak bulunmustur.
Capoeta capoeta angorae örneklerinde linea lateral - dorsal pul sayilari, Savrun, Tekir, Aksu
Ceyhan, Hamus, Firniz, Sögütlü, Sariz, Imali çaylari ve Menzelet Barajinda 12 adet, Andirin Suyu,
Sabun Deresi ve Yarpuz Çayi’nda 11, Körsulu Çayi’nda 13 ve Karasu’da ise 14 olarak
bulunmustur.
Capoeta capoeta angorae örneklerinde linea lateral - ventral pul sayilari, Körsulu Çayi’nda 11,
Karasu’da 8 olarak bulunurken diger sistemlerde 9 olarak bulunmustur. Omur sayilari 46 adet;
farinks dis saysi ve sirasi ise 4.3.2 olarak bulunmustur. Solungaç diken sayisi, Tekir Çayi’nda 20,
Zeytin Çayi’nda 21, Yarpuz Çayi ve Menzelet Baraji’nda 22 olarak bulunurken, Körsulu Çayi,
Aksu Çayi, Andirin Suyu, Karasu, Savrun Çayi, Ceyhan, Hamus Çayi, Firniz Çayi, Sögütlü Deresi,
Sariz Suyu ve Imali Deresi’sinde ise 23 adet olarak belirlenmistir.
Tablo 3.1.3.9.5. Capoeta capoeta angorae örneklerinde sayilabilir morfolojik özellikler
Körsulu Çayi Tekir Çayi N X Min Mak SD N X Min Mak SD Dorsal 26 II 9-10 II 9 II 10 20 II 9-10 Anal 26 II 4-6 II-4 II–6 20 II 5-6 Kaudal 26 24 20 26 0.532 20 24.2 24 26 0.630 Ventral 26 II 8-10 II-8 II-10 20 I 9-10 Pektoral 26 I 16-20 I 16 I 20 20 I 17-20 L. lat. pul say. 26 69.9 64 75 3.319 20 69.68 64 75 3.621 L.lat.dorsal pul sayisi 26 12.99 12 15 0.999 20 11.974 10 13 0.911 L.lat. ventral pul sayisi 26 11.42 8 13 1.390 20 9.315 9 10 0.475 Omur sayisi 26 46 20 46 Farinks disi 26 4.3.2 20 4.3.2 Solungaç diken sayisi 26 22.7 18 24 1.896 20 20.15 16 20 1.067 Aksu Çayi Andirin Suyu N X Min Mak SD N X Min Mak SD Dorsal 7 II 9-10 II 9 II 10 4 II 9-10 Anal 7 II 4-6 II-4 II–6 4 II 5-6 Kaudal 7 24 20 26 0.741 4 24 Ventral 7 II 8-10 II-8 II-10 4 I 9-10 Pektoral 7 I 16-18 I 16 I 20 4 I 17-19 L. lat. pul say. 7 68.571 67 71 1.511 4 67.25 66 69 1.5 L.lat.dorsal pul sayisi 7 11.571 10 13 0.975 4 10.75 10 12 0.957 L.lat. ventral pul sayisi 7 9 7 10 1 4 8.75 8 9 0.5 Omur sayisi 7 46 4 46 Farinks disi 7 4.3.2 4 4.3.2 Solungaç diken sayisi 7 23 20 24 1.214 4 23 Zeytin Çayi Karasu N X Min Mak SD N X Min Mak SD D 8 II 9-10 II 9 II 10 10 II 9-10 A 8 II 5 II-5 II–5 10 II 5-6 C 8 23.75 22 26 1.281 10 22 V 8 II 9-10 II-8 II-10 10 II 9-10 P 8 I 17-18 I 17 I 19 10 I 16-19 L. lat. pul say. 8 69 64 73 3.854 10 65.3 64 67 0.948 L.lat.dorsal pul sayisi 8 13 11 13 0.755 10 14 L.lat. ventral pul sayisi 8 8.875 8 10 0.640 10 8.2 8 10 0.632 Omur sayisi 8 46 10 46 Farinks disi 8 4.3.2 10 4.3.2 Solungaç diken sayisi 8 21.25 17 25 2.815 10 23
Sabun Deresi Savrun Çayi
N X Min Mak SD N X Min Mak SD Dorsal 7 II 9 10 II 8-10 Anal 7 II 6 10 II-6 Kaudal 7 22 10 22 Ventral 7 II 9 10 II 9-10 Pektoral 7 I 19 10 I 16-19 L. lat. pul say. 7 66.42 65 68 0.975 10 64.25 57 67 4.200 L.lat.dorsal pul sayisi 7 11.142 11 12 0.377 10 12 L.lat. ventral pul sayisi 7 9 10 9 Omur sayisi 7 46 10 46 Farinks disi 7 4.3.2 10 4.3.2 Solungaç diken sayisi 7 22.42 17 28 3.552 10 23
Tablo 3.1.3.9.5. (devami)
Yarpuz Çayi Ceyhan N X Min Mak SD N X Min Mak SD Dorsal 5 II 9 4 II 9-10 Anal 5 II 6 4 II-6 Kaudal 5 22 4 22 Ventral 5 II 9 4 II 8-9 Pektoral 5 I 19 4 I 19 L. lat. pul say. 5 66.42 65 68 0.975 4 66.6 66 67 0.547 L.lat.dorsal pul sayisi 5 11.142 11 12 0.377 4 12 L.lat. ventral pul sayisi 5 9 4 9 Omur sayisi 5 46 4 46 Farinks disi 5 4.3.2 4 4.3.2 Solungaç diken sayisi 5 22.42 17 28 3.552 4 23.2 23 24 0.447 Hamus Çayi Firniz Çayi N X Min Mak SD N X Min Mak SD Dorsal 4 II 9 8 II 9-10 Anal 4 II 6 8 II-6 Kaudal 4 22 8 22 Ventral 4 II 9 8 II 8-9 Pektoral 4 I 19 8 I 18-19 L. lat. pul say. 4 66.75 66 67 0.5 8 69.375 68 71 1.187 L.lat.dorsal pul sayisi 4 12 8 12 L.lat. ventral pul sayisi 4 9 8 9 Omur sayisi 4 46 8 46 Farinks disi 4 4.3.2 8 4.3.2 Solungaç diken sayisi 4 23.25 23 24 0.5 8 22.5 17 28 3.295 Sögütlü Çayi Menzelet Baraji N X Min Mak SD N X Min Mak SD Dorsal 4 II 9-10 II-9 II-10 8 II 9-10 Anal 4 II 6 8 II-6 Kaudal 4 22 8 22 Ventral 4 II 9 8 II 8-9 Pektoral 4 I18- 19 8 I 18-19 L. lat. pul say. 4 68.636 65 71 1.747 8 69.4 68 71 1.341 L.lat.dorsal pul sayisi 4 12 8 12 L.lat. ventral pul sayisi 4 9 8 11 Omur sayisi 4 46 8 46 Farinks disi 4 4.3.2 8 4.3.2 Solungaç diken sayisi 4 22.636 17 28 3.009 8 22 22 24 0.707 Sariz Suyu Imali deresi N X Min Mak SD N X Min Mak SD Dorsal 4 II 9-10 II-9 II-10 8 II 9-10 Anal 4 II 6 8 II-6 Kaudal 4 22 8 22 Ventral 4 II 9 8 II 8-9 Pektoral 4 I 18- 19 8 I 18-19 L. lat. pul say. 4 68.636 65 71 1.747 8 69.2 68 71 1.253 L.lat.dorsal pul sayisi 4 12 8 12 L.lat. ventral pul sayisi 4 9 8 11 Omur sayisi 4 46 8 46 Farinks disi 4 4.3.2 8 4.3.2 Solungaç diken sayisi 4 22.636 17 28 3.009 8 22.857 22 24 0.690
3.1.3.10.Bilimsel adi : Capoeta barroisi LORTET 1894
Türkçe adi : Siraz
Yerel adi : Mil baligi
Sekil 3.1.3.10. Zeytin Çayi’nda yakalanmis bir Capoeta barroisi örnegi
Capoeta barroisi bireyleri Tekir, Zeytin ve Savrun çaylari ile Menzelet ve Sir Baraj
göllerinde tespit edilmistir. Ceyhan nehir havzasinda Capoeta capoeta angorae bireylerine
göre daha dar bir bölgede dagilim gösterirler. Vücut yanlardan hafifçe basilmis ve yüksek
yapili olup çok sayida pullarla örtülüdür. Dorsal yüzgeçr ile bas ve vücudun yan taraflari
üzerinde çok sayida siyah lekeler bulunur (Sekil 3.1.3.10). Agiz büyük ve ventral konumlu
olup, köselerinde bir çift kisa biyik vardir. Biyik uzunlugu standart boyun yaklasik olarak
1/33.76’si kadardir. Bas boyu ise biyik uzunlugunun 7.88 kati kadardir. Bas boyu/Burun
uzunlugu orani 3.81 olarak bulunmustur (Tablo 3.1.3.10.4). Alt dudak iyi gelismistir. Dorsal
yüzgecin sonuncu basit isini kuvvetli gelismis olup posterior kenarinin kaideden itibaren 3/4’e
yakin kisminda testere seklinde titiklar bulunur. Kuyruk yüzgeci derin çatalli ve loplarinin ucu
sivridir.
Capoeta barroisi bireylerinde standart boy (SL), total boyun (TL) yaklasik %82’sine esit
olup Menzelet ve Sir Baraji’ndan yakalanan bireylerde total boy Tekir, Zeytin ve Savrun
çaylarindan yakalananlardan daha büyüktür. Diger morfolojik karakterlerin TL’nin yüzdesi
olarak ortalama degerleri Tablo 3.1.3.10.1.’de verilmis ve DYY, BY ve BU karakterleri hariç,
sistemler arasindaki fark istatistiksel açidan önemli bulunmustur (p<0.05 ve p<0.001).
Tablo 3.1.3.10.1. Capoeta barroisi örneklerinde sistemlere göre morfometrik karakterler
ve istatistiksel karsilastirilmalar. (TL orijinal ortalama deger olup digerleri TL’nin yüzdesi
olarak verilmistir. Rakamlar üzerinde bulunan ‘’a.b.c’’ isaretleri Tukey HSD test sonuçlari olup
ayni satirdaki benzer olan isaretler aradaki farkin önemsiz oldugunu. farkli isaretler ise
farkliligin önemli oldugunu göstermektedir.).
Tekir Çayi Zeytin Çayi Savrun Çayi Menzelet
Baraji
Sir Baraji P
TL (mm) 142.128b 135.615b 113.908b 224.78a 228.983a 0.000
SL ( % TL ) 82.459b 82.821b 83.759b 81.016a 81.341a 0.000
PD ( % TL ) 38.681b 40.377b 41.139b 39.929a 38.975a 0.000
DYU ( % TL ) 12.142ab 13.073ab 12.381b 15.383a 11.820ab 0.006
BU ( % TL ) 7.432a 6.934ab 6.957b 3.629ab 4.129ab 0.015
GÇ ( % TL ) 3.731c 4.212bc 4.429c 3.389a 3.072ab 0.000
BB ( % TL ) 20.687b 20.081b 20.337b 18.351a 18.397a 0.000
BY ( % TL ) 12.972a 13.755a 14.062a 9.268a 8.878a 0.292
VY ( % TL ) 20.395ab 21.826ab 22.630b 20.917abc 21.349abc 0.000
KSY ( % TL ) 9.319b 9.372b 9.416b 8.769a 8.409a 0.000
DYY ( % TL ) 16.880bc 16.593bc 17.261bc 14.026bc 14.803bc 0.630
Biyik Uz.(%TL) 3.577a 3.234ab 2.605b 2.166a 1.876ab 0.002
Bas yüksekligi (BY) ile DYY degerleri tüm sistemlerde benzer olup (p>0.05), diger
karakterler ise sistemlere göre farklilik göstermektedir (p<0.05 ve p<0.001).
Morfometrik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve
korelasyon katsayilari ise Tablo 3.1.3.10.2’de verilmistir. Total boy ile morfolojik karakterler
arsinda pozitif bir korelasyon olup korelasyon katsayilari oldukça yüksek bulunmustur.
Burada Zeytin Çayi’ndaki birey sayisinin az (N=2) olmasi dolayisiyla degerlenmdirme
yapilamamistir.
Tablo 3.1.3.10.2.Capoeta barroisi örneklerinde sistemlere göre bazi morfolojik
karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve korelasyon
katsayilari. A) BY, BB ve ÇB’nin TL ile olan logaritmik iliskisi, B) SB ve PD’nin TL ile
logaritmik iliskisi.
A) BY=a+b*TL R2 BB=a+b*TL R2 ÇB=a+b*TL R2
Tekir BY=0.153-3.285*TL 0.999 BB=0.266-2.699*TL 0.943 ÇB=0.850+7.607*TL 0.957
Savrun BY=0.137+0.340*TL 0.990 BB=0.183+2.151*TL 0.985 ÇB=0.946-2.997*TL 0.999
Menzelet BY=0.074+4.159*TL 0.723 BB=0.173+2.424*TL 0.976 ÇB=0.859+6.865*TL 0.924
Sir BY=0.030+13.305*TL 0.487 BB=0.135+11.175*TL 0.885 ÇB=0.615+62.118*TL 0.965
B) SB=a+b*TL R2 PD=a+b*TL R2
Tekir SB=0.819+0.7679*TL 0.9913 PD=0.4176-4.348*TL 0.954
Savrun SB=0.8807-4.6061*TL 0.9999 PD=0.4233-1.2755*TL 0.9984
Menzelet SB=0.7899+4.5299*TL 0.9642 SB=0.5504+59.748*TL 0.9913
Sir PD=0.4213-4.9304*TL 0.9982 PD=0.2802+24.895*TL 0.9766
Sayilabilir morfolojik özelliklere göre; Capoeta barroisi bireylerinin dorsal yüzgeç isin
sayisi Savrun Çayi’nda II-8 olarak bulunurken, diger sistemlerde II-9 olarak bulunmustur.
Anal yüzgeç isin sayisi Tekir ve Savun Çayi’nda II-5 olarak, Zeytin Çayi, Menzelet Baraji ve
Sir Baraji’da ise II-6 oldugu bulunmustur (Tablo 3.1.3.10.3). Linea lateral pul sayisi ortalama
olarak Tekir Çayi’nda 71, Zeytin Çayi’nda 66, Savrun Çayi’nda 65, Menzelet Baraji’nda 74
ve Sir Baraj Gölü’nde ise 72 adet olarak bulunmustur. Linea lateral-dorsal pul sayisi Tekir ve
Zeytin Çaylari’nda 13, Savrun Çayi’nda 12, Menzelet Baraji’nda 11 ve Sir Baraj Gölü’nde
ise 16 adet olarak bulunmustur. Linea lateral-ventral pul sayisi Tekir ve Zeytin Çaylari’nda 11
adet olarak, Savrun Çayi ve Sir Baraj Gölü’nde ise 9 adet olarak, Menzelet Baraj Gölü’nde ise
10 adet olarak bulunmustur. Solungaç diken sayisi Tekir Çayi’nda 22, Zeytin Çayi’nda 20,
Savrun Çayi’nda 27, Menzelet Baraji’nda 25, Sir Baraj Gölü’nde ise 24 adet olarak
bulunmustur. Farinks disleri ise 3 sirali olup 4.3.2 seklinde siralanmislardir.
Tablo 3.1.3.10.3. Orta ve Yukari Ceyhan Havzasi’na ait Capoeta barroisi örneklerinde
sayilabilir morfolojik özellikler
Tekir Çayi Zeytin Çayi N X Min Mak SD N X Min Mak SD Dorsal 4 II-9 2 II-9 Anal 4 II-5 2 II-6 Kaudal 4 26 2 26 Ventral 4 I 8-9 I-8 I-9 2 I 6-7 I-6 I-7 Pektoral 4 I15-18 I-15 I-18 2 I 15-18 I-15 I-18 L. lat. pul say. 4 71 70 72 1.154 2 68.5 67 70 2.121 L.lat.dorsal pul sayisi 4 13 12 14 0.816 2 12.5 13 13 0.707 L.lat. ventral pul sayisi 4 11 10 13 1.414 2 10.5 9 12 2.121 Farinks disi 4 4.3.2 2 4.3.2 Solungaç diken sayisi 4 21.75 20 24 1.707 20 16 24 5.656 Savrun Çayi Menzelet Baraji N X Min Mak SD N X Min Mak SD Dorsal 4 II-8 5 II-9 Anal 4 II-5 5 II-6 Kaudal 4 22 5 26 Ventral 4 I-7 5 I-7 Pektoral 4 I-14 5 I-15 L. lat. pul say. 4 65 64 66 0.816 5 73.8 73 75 0.836 L.lat.dorsal pul sayisi 4 11.5 11 12 0.577 5 11 L.lat. ventral pul sayisi 4 9 5 10 Farinks disi 4 4.3.2 5 4.3.2 Solungaç diken sayisi 4 27 5 24.6 23 26 1.341 Sir Baraji N X Min Mak SD Dorsal 3 II-9 Anal 3 II-6 Kaudal 3 26 Ventral 3 I 7 Pektoral 3 I-15 L. lat. pul say. 3 72 70 73 1.732 L.lat.dorsal pul sayisi 3 16 L.lat. ventral pul sayisi 3 9 Farinks disi 3 4.3.2 Solungaç diken sayisi 3 24.33 23 26 1.527
Kaudal yüzgeç isin sayisi Savrun Çayi’nda 22, diger sistemlerde ise 26 olarak
bulunmustur. Ventral yüzgeç isin sayisi Tekir Çayi’nda I 8-9, Zeytin Çayi’nda I 6-7 olarak
bulunurken deger sistemlerde I-7 olarak bulunmustur. Pektoral yüzgeç isin sayisi Tekir ve
Zeytin Çaylarinda I 15-18 olarak, Savrun Çayi’nda I-14, Menzelet Baraji ve Sir Baraj
Gölü’ndeki Capoeta barroisi bireylerinde ise I-15 olarak bulunmustur. Tablo 3.1.3.10.4’e
göre standart boy vücut yüksekliginin yaklasik 4 katidir. Bas boyu standart boy’da 4.25 defa
bulunur. Standart boy predorsal’in yaklasik olarak 2 kati kadardir. Göz çapi bas boyunda 5.5-
6 defa bulunur.
Tablo 3.1.3.10.4.Orta ve Yukari Ceyhan Havzasindan yakalanan Capoeta barroisi
örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler
N Ortalama Min Mak SD
W (g) 18 65.15 10.855 150 45.736 TL (mm) 18 172.56 94.34 253.4 55.045 LF (mm) 18 154.33 85.95 221.7 47.283 SL (mm) 18 141.23 78.13 205.1 43.294 Vüvut yüksekligi (mm) 18 35.43 20.51 56.4 11.522 Bas boyu (mm) 18 33.00 18.85 46.09 8.838 Bas yüksekligi (mm) 18 18.75 12.57 23.71 3.156 Göz çapi (mm) 18 6.14 4.35 8.1 1.234 Burun uzunlugu (mm) 18 8.89 6.78 11.48 1.457 Dorsal yüzgeç uzunlugu (mm) 18 22.56 11.55 52.28 9.742 Dorsal yüzgeç yüksekligi (mm) 18 26.04 16.83 37.14 6.296 Biyik uzunlugu (mm) 18 4.31 2.53 5.84 1.020 Predorsal (mm) 18 68.66 38.53 100.96 21.577 Kuyruk sapi uzunlugu (mm) 18 28.50 14.42 42.02 9.279 Kuyruk sapi yüksekligi (mm) 18 15.31 8.53 22.07 4.321 SL / Vücut yüksekligi 18 4.048 3.517 7.357 0.844 SL / Bas boyu 18 4.25 3.883 4.608 0.234 SL / Bas yüksekligi 18 7.49 5.706 9.691 1.502 SL / Burun uzunlugu 18 16.41 10.349 26.015 5.310 SL / Dorsal yüzgeç uzunlugu 18 6.46 3.448 7.169 0.810 SL / Predorsal 18 2.05 1.948 2.163 0.055 SL / Kuyruk sapi uzunlugu 18 4.96 4.708 5.418 0.200 Bas boyu / Bas yüksekligi 18 1.75 1.387 2.251 0.281 Bas boyu / Burun uzunlugu 18 3.81 2.539 5.984 1.097 Bas boyu / Göz çapi 18 5.30 4.004 6.464 0.644 Kuyruk sapi uzunlugu / K. Sapi yüksek. 18 1.85 1.582 2.138 0.138 SL/ Biyik uzunlugu 18 33.76 21 48.805 8.873 Bas boyu / biyik uzunlugu 18 7.88 5.339 11.194 1.826
3.1.4. Cobitidae
3.1.4.1.Bilimsel adi : Cobitis sp.
Türkçe adi :
Yerel adi : Kaya baligi
Sekil 3.1.4.1.Ceyhan Nehri (Yukari Ceyhan)’de bulunan bir Cobitis sp. örnegi
Avrupa, Asya, Afrika ve Anadolu’da genis bir yayilis gösterir (Geldiay ve Balik, 1988).
Vücut uzun ve yan taraflardan yassilasmis olup ince yapili küçük pullarla örtülüdür. Alt
dudak orta kisminda hilal seklinde bir girinti meydana getirmistir. Agiz etrafinda üç çift biyik
vardir. Burun üzerinden çikan biyiklardan anteriörde bulunanlarin boyu göz çapindan biraz
daha küçük, posreriördekilerin boyu ise hemen hemen göz çapi kadardir. Ventral yüzgeçler
dorsal yüzgecin alt ortasindan baslarlar. Standart boy vücut yüksekliginin yaklasik olarak 7
kati, bas boyunun ise 5.43 kati kadardir. Kuyruk yüzgeci tek loplu ve serbest kenari hafif
yuvarlaktir. Vücut rengi sarimsi-gri, yan taraflar ve karin kismi ise bazen beyaz, bazen de kirli
saridir. Vücudun yan taraflarinda sayilari 13-18 arasinda degisen ve boyuna iki sira halinde
uzanan siyah renkli benekler vardir. Dorsal ve kaudal yüzgeçler üzerinde düzenli ve enine
siralar halinde dizilmis siyah renkli küçük benekler bulunur (Sekil 3.1.4.1).
Vücut yuvarlak ve uzundur. Vucudun yan tarafinda özellikle enine siyah çizgiler görülür.
Dorsal yüzgeç uzunlugu standart boyda yaklasik olarak 11.74 defa bulunur. Kuyruk sapi
uzunlugu standart boyun yaklasik 1/6.43’ü kadardir. Gözler küçük olup göz çapi bas boyunda
6-7 defa bulunur. Kuyruk sapi uzunlugu/Kuyruk sapi yüksekligi 1.90 civarindadir
(Tablo 3.1.4.1)
Tablo 3.1.4.1.Orta ve Yukari Ceyhan Havzasindan yakalanan Cobitis sp. örneklerinde
ölçülebilir morfolojik özellikler
N Ortalama Min Mak SD
W (g) 16 8.06 1.15 16.324 5.251 TL (mm) 16 103.47 52.78 179.84 37.065 SL (mm) 16 90.47 46.12 167.7 33.407 Vüvut yüksekligi (mm) 16 13.15 7.48 18.4 3.541 Bas boyu (mm) 16 16.45 8.79 21.94 4.413 Bas yüksekligi (mm) 16 8.99 4.96 12.99 2.918 Göz çapi (mm) 16 2.60 1.48 3.51 0.722 Dorsal yüzgeç uzunlugu (mm) 16 7.84 3.65 12.12 2.896 Dorsal yüzgeç yüksekligi (mm) 16 12.72 7.5 17.36 3.323 Predorsal (mm) 16 46.45 23.76 83.78 16.404 Kuyruk sapi uzunlugu (mm) 16 15.27 6.19 41.94 8.460 Kuyruk sapi yüksekligi (mm) 16 8.02 4.77 17.38 3.138 SL / Vücut yüksekligi 16 6.81 3.287 10.932 1.763 SL / Bas boyu 16 5.43 3.625 8.887 1.138 SL / Bas yüksekligi 14 9.69 7.726 15.495 2.390 SL / Dorsal yüzgeç uzunlugu 16 11.74 9.113 17.288 2.225 SL / Predorsal 16 1.96 1.285 3.2336 0.378 SL / Kuyruk sapi uzunlugu 16 6.43 2.567 9.807 1.481 Bas boyu / Bas yüksekligi 16 1.81 1.197 2.806 0.391 Bas boyu / Göz çapi 16 6.37 5.295 7.920 0.762 Kuyruk sapi uzunlugu / K. Sapi yüksek. 16 1.90 1.060 4.438 0.798
Yapilan çalismalarda Orta ve Yukari Ceyhan Hazasi’ndaki akarsu sistemlerinden, Savrun
Çayi, Ceyhan Nehri, Hemite Çayi ve Terbüzek Çayi’nda Cobitis sp. bireyleri tespit edilmistir.
Bu arastirmada tespit edilen Cobitis sp.bireyleri Ceyhan Nehir sistemi için ilk kayittir. Cobitis
sp.’in sistemlere göre morfometrik karakterleri ve istatistiksel karsilastirilmalari ise
Tablo 3.1.4.2’de verilmistir.
Tablo 3.1.4.2.Cobitis sp. örneklerinde sistemlere göre morfometrik karakterler ve
istatistiksel karsilastirilmalar (TL orijinal ortalama deger olup digerleri TL’nin yüzdesi olarak
verilmistir.)
Savrun Çayi Ceyhan (Yazidere) Ceyhan(Hemite Suyu) Törbüzek Çayi P
TL (mm) 83.67 123.794 54.802 115.18 0.131
SL ( % TL ) 87.725 87.509 87.209 86.681 0.171
PD ( % TL ) 46.444 45.291 45.92 47.317 0.193
DYU ( % TL ) 5.485 8.027 7.387 6.936 0.051
BU ( % TL ) 5.306 4.971 5.217 0.068
GÇ ( % TL ) 2.677 2.495 2.820 3.047 0.010
BB ( % TL ) 16.720 16.017 18.056 16.495 0.398
BY ( % TL ) 11.354 7.091 9.732 9.763 0.090
VY ( % TL ) 15.644 12.083 10.549 12.519 0.014
KSY ( % TL ) 10.170 7.497 9.151 7.371 0.212
KSU ( % TL ) 13.672 15.588 12.278 15.341 0.237
DYY ( % TL ) 13.840 12.133 14.607 11.877 0.018
Tablo 3.1.4.2’te görüldügü gibi standart boy (SL), total boyun (TL) yaklasik %87’sine
esit tir. Diger morfolojik karakterler TL’nin yüzdesi olarak verilmis olup tüm karakterler için
sistemler arasindaki fark istatistiksel açidan önemsiz bulunmustur (p>0.05 ve p>0.001).
Cobitis sp. örneklerinin sayilabilir morfolojik özellikleri ise Tablo 3.1.4.3’te verilmistir.
Burada dorsal yüzgeç isin sayisinin Savrun Çayi ve Hemite Suyu’nda I-6, Ceyhan Nehri’nde I
6-7 ve Törbüzek Çayi’nda ise I-7 olarak bulunmustur. Anal yüzgeç isin sayisi Savrun Çayi ve
Hemite Suyu’nda I-6, Ceyhan Nehri ve Törbüzek Çayi’nda ise I-5 dir. Pektoral yüzgeç isinlari
Savrun ve Ceyhan Nehri’nde I 6-7, Hemite Suyu’nda I-7 ve Törbüzek Çayi’nda ise I-6 olarak
bulunmustur (Tablo 3.1.4.3).
Tablo 3.1.4.3. Orta ve Yukari Ceyhan Havzasindan yakalanan Cobitis sp. örneklerinde
sayilabilir morfolojik özellikler.
Savrun Çayi Ceyhan Nehri (Yazidere) N X Min Mak SD N X Min Mak SD Dorsal 1 I-6 10 I 6-7 I-6 I-7 Anal 1 I-6 10 I-5 Ventral 1 I-4 10 I 4-5 I-4 I-5 Pektoral 1 I 6-7 I-6 I-7 10 I 6-7 I-6 I-7 Ceyhan Nehiri(Hemite Suyu) Törbüzek Çayi N X Min Mak SD N X Min Mak SD Dorsal 4 I-6 1 I -7 Anal 4 I-6 1 I-5 Ventral 4 I-4 1 I 4-5 I-4 I-5 Pektoral 4 I -7 1 I 6
Morfometrik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve
korelasyon katsayilari Tablo 3.1.4.4’te verilmistir.
Tablo 3.1.4.4. Ceyhan -Yazidere mevkii ile Ceyhan- Hemite Suyu’nda tespit edilen
Cobitis sp. örneklerinde bazi morfolojik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait
matematiksel esitlikler ve korelasyon katsayilari:
Ceyhan (Yzazidere) Ceyhan (Hemite Suyu)
Y=a+b*TL R2 Y=a+b*TL R2
SB=0.910-4.3969*TL 0.9149 SB=0.7513+6.611*TL 0.8939
VY=0.048+8.625*TL 0.2342 KSU=0.1394-0.9121*TL 0.5183
BB=0.0163+17.053*TL 0.046 BB=0.289-5.9843*TL 0.5683
DYU=0.0311+5.868*TL 0.286 DYY=0.177-1.7083*TL 0.7403
PD=0.158+35.267*TL 0.1187 PD=0.3922+3.6656*TL 0.7849
Total boy ile morfolojik karakterler arasinda pozitif bir korelasyon olup korelasyon
katsayilari oldukça yüksek bulunmustur. Savrun Çayi ve Törbüzek Çay’larinda ancak birer
örnek oldugundan morfolojik karakterlere ait matematiksel esitlikler ve korelasyon
katsayilari hesaplanmamistir.
3.1.4.2.Bilimsel adi : Nemacheilus angorae STEINDACHNER 1897
Türkçe adi : Çöpçü baligi
Yerel adi : Çöpçü
Sekil 3.1.4.2. Savrun Çayi’nda yasayan Nemacheilus angorae örnegi.
Dogu ve Güneydogu Anadolu’nun küçük bir bölümü hariç bütün Anadolu’ya yayilmis
olup (Geldiay ve Balik,1998) Orta ve Yukari Ceyhan Havzasi’nda Terbüzek Çayi, Firniz
Çayi, Körsulu ve Savrun çaylarinda tespit edilmistir. Nemacheilus angorae Ceyhan Nehir
Havzasi’nda 120 m rakimdan 750 m rakima kadarki akarsularda mevcuttur.
Vücut silindirik sekilde olup, çok küçük pullarla örtülüdür. Renkleri çok degisken olup
genellikle gri-sari görünüstedir. Vücudun sirt ve yan taraflarinda çesitli büyüklükte ve
gelisigüzel dagilmis olan kahverengi-esmer benekler bulunur. Dorsal ve kaudal yüzgeçler
çogu zaman düzenli seriler halinde düzenli ve küçük kahverengi noktalardan meydana gelmis
enine bantlarla süslenmistir (Sekil. 3.1.4.2). Standart boy vücut yüksekliginin yaklasik 5 kati,
bas boyunun ise 3.82 kati kadardir. Kuyruk sapi uzunlugu standart boyun yaklasik 1/5’i kadar
olup, bas yüksekligi bas boyunda 1.5-2 dafa, burun uzunlugunda ise 3.5-4 defa bulunur.
Standart boy/ predorsal orani ise 2.14 olarak bulunmustur (Tablo 3.1.4.2.1).
Tablo 3.1.4.2.1. Nemacheilus angorae örneklerinin ölçülebilir morfolojik özellikleri.
N Ortalama Min Mak SD
W (g) 14 3.226 1.38 4 1.17 TL (mm) 14 60.23 50.92 66.5 5.82 ÇB(mm) 14 57.89 48.01 63.24 6.21 SL (mm) 14 50.54 43.01 54.16 4.89 Vüvut yüksekligi (mm) 14 10.84 7.59 12.24 1.93 Bas boyu (mm) 14 13.16 11.02 14.19 1.14 Bas yüksekligi (mm) 14 7.15 5.32 8.96 0.98 Göz çapi (mm) 14 2.52 1.62 2.99 0.51 Burun uzunlugu (mm) 14 3.37 3.01 4.34 0.45 Dorsal yüzgeç uzunlugu (mm) 14 6.45 6.12 7.74 0.43 Dorsal yüzgeç yüksekligi (mm) 14 15.71 7.89 11.2 3.98 Predorsal (mm) 14 24.83 10.02 28.95 5.10 Kuyruk sapi uzunlugu (mm) 14 10.42 8.83 11.86 1.01 Kuyruk sapi yüksekligi (mm) 14 5.97 4.71 7.02 0.73 SL / Vücut yüksekligi 14 4.78 4.24 5.66 0.50 SL / Bas boyu 14 3.82 3.38 3.97 0.14 SL / Bas yüksekligi 14 7.24 6.27 8.27 0.51 SL / Burun uzunlugu 14 15.48 12.98 17.86 2.20 SL / Dorsal yüzgeç uzunlugu 14 7.97 6.38 8.65 0.97 SL / Predorsal 14 2.14 1.57 4.39 0.69 SL / Kuyruk sapi uzunlugu 14 4.93 4.20 5.99 0.64 Bas boyu / Bas yüksekligi 14 1.85 1.40 2.21 0.17 Bas boyu / Burun uzunlugu 14 3.96 2.91 4.63 0.64
N. angorae bireylerinin dorsal, anal, ventral ve pektoral yüzgeç isin sayilari tüm
sistemlerde benzer olup sirasiytla dorsal II-8, anal II-5, ventral I-6 ve pektoral ise I-9 isina
sahiptir (Tablo 3.1.4.2.2).
Tablo 3.1.4.2.2. Savrun, Törbüzek, Firniz ve Körsulu Çaylari’ndan yakalanan Nemacheilus
angorae örneklerinde sayilabilir morfolojik özellikler.
Savrun Çayi Törbüzek Çayi N X Min Mak SD N X Min Mak SD Dorsal 4 II-8 4 II-8 Anal 4 II-5 4 II-5 Ventral 4 I-6 4 I-6 Pektoral 4 I-9 4 I-9 Firniz Çayi Körsulu Çayi N X Min Mak SD N X Min Mak SD Dorsal 3 II-8 3 II-8 Anal 3 II-5 3 II-5 Ventral 3 I-6 3 I-6 Pektoral 3 I-9 3 I-9
Nemacheilus angorae bireylerinin standart boyu (SL), total boyun (TL) yaklasik %80’nine
esittir. Diger morfolojik karakterler TL’nin yüzdesi olarak Tablo 3.1.4.2.3’te verilmis olup,
tüm karakterler için sistemler arasindaki fark istatistiksel açidan önemsiz bulunmustur.
Tablo 3.1.4.2.3.Nemacheilus angorae örneklerinde sistemlere göre morfometrik
karakterler ve istatistiksel karsilastirilmala r (TL orijinal ortalama deger olup digerleri TL’nin
yüzdesi olarak verilmistir).
Savrun Çayi Törbüzek Çayi Firniz Çayi Körsulu Çayi P TL (mm) 61.29 60.23 52.08 59.45 0.981 SL ( % TL ) 63.43 84.63 84.47 84.61 0.998 PD ( % TL ) 39.97 42.63 34.20 47.69 0.415 DYU ( % TL ) 15.79 15.00 15.55 15.23 0.402 DYY( % TL ) 11.10 11.39 10.92 10.04 0.605 BU ( % TL ) 6.01 5.47 5.81 5.15 0.314 GÇ ( % TL ) 3.90 4.16 4.19 4.41 0.959 BB ( % TL ) 21.02 21.80 22.16 22.93 0.914 BY ( % TL ) 12.20 11.58 11.44 12.12 0.861 VY ( % TL ) 17.83 18.10 17.78 17.63 0.993 KSU( % TL) 17.29 17.19 16.96 18.35 0.825 KSY( % TL) 9.92 9.71 9.71 1.33 0.945
Morfometrik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve
korelasyon katsayilari ise Tablo 3.1.4.2.4’te verilmistir. Total boy ile morfolojik karakterler
arsinda pozitif bir korelasyon olup Savrun Çayi ve Körsulu Çayi’ndaki PD degerlerinin
korelasyon katsayilari oldukça düsük bulunmustur.
Tablo 3.1.4.2.4.Savrun, Törbüzek, Firniz ve Körsulu Çaylari’ndan yakalanan Nemacheilus
angorae örneklerinde bazi morfolojik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait
matematiksel esitlikler ve korelasyon katsayilari. A) BY, VY ve BB’nin TL ile olan
logaritmik iliskisi, B) SB ve PD’nin TL ile logaritmik iliskisi.
A) BY=a+b*TL R2 VY=a+b*TL R2 BB=a+b*TL R2
Savrun BY=0.189-4.10*TL 0.891 VY=0.305-7.730*TL 0.958 BB=0.116+2.890*TL 0.595
Terbüzek BY=0.151-2.110*TL 0.894 VY=0.320-8.310*TL 0.999 BB=0.220-0.690*TL 0.992
Firniz BY=0.200-5.070*TL 0.946 VY=0.352-10.280*TL 0.990 BB=0.190+1.850*TL 0.984
Körsulu BY=0.037+4.94*TL 0.760 VY=0.350-10.630*TL 0.990 BB=0.104+2.370*TL 0.950
B) SB=a+b*TL R2 PD=a+b*TL R2
Savrun SB=0.830+0.850*TL 0.990 PD=0.229-10.320*TL 0.221
Terbüzek SB=0.848-0.132TL 0.999 PD=0.442-0.970*TL 0.664
Firniz SB=0.844-0.001*TL 0.999 PD=1.470-67.130*TL 0.970
Körsulu SB=0.865-1.124*TL 0.999 PD=0.096+22.360*TL 0.587
3.1.5. Siluridae
3.1.5.1.Bilimsel adi : Silurus glanis LINNAEUS, 1766
Türkçe adi : Yayin baligi
Yerel adi : Et baligi, Yayin baligi
Sekil.3.1.5.1. Menzelet Baraj Gölü’nden yakalanmis Silurus glanis örnegi.
Bütün Avrupa’da yaygin olan bu türün Trakya üzerinden yurdumuza girdigi ve Dogu ve
Güneydogu Anadolu Bölgesi hariç bütün yurdumuzda bulundugu bildirilmektedir (Gelidiay
ve Balik, 1988). Yapilan arazi çalismalarinda akarsu sistemlerinde örneklerine
rastlanilmamistir. Ceyhan Nehir sisteminde özellikle baraj göllerinde bulunmaktadirlar.
Vücut uzun, bas kuvvetli ve genistir. Agiz açikligi oldukça büyük ve etrafinda üç çift uzun
biyik bulunur. Biyiklardan iki çifti alt çenede, bir çifti ise üst çenede bulunur. Üst çenedeki
biyiklar gayet saglam ve uzun yapili olup geriye dogru yatirildiginda asagi dogru pektorallerin
sonuna kadar uzanabilir. Üst çene kenarlari intermaxiller kemiklerden meydana gelmistir.
Pektoral yüzgeçlerde kuvvetli bir diken radius bulunur. Anal yüzgeç çok uzamistir ve 90
civarinda yumusak isin tasir. Dorsal yüzgeç ise çok küçük olup basa yakin konumda yer alir.
Vücut iri yapili olup özellikle Menzelet Baraj gölünde 180 cm boyunda 50 kg agirliginda
bireyler tespit edilmistir. Vücudu çiplak olup, yumusak ve viskos karakterli bir deri ile
örtülüdür. Bas dorso-ventral olarak hafifce yassilasmistir. Çenede gayet iyi gelismis disler
bulunur. Kuyruk yüzgeci tek loplu ve serbest kenari yuvarlaktir. Vücut rengi çok degisken
olup, genellikle sirti siyahimsi gri veya kül rengi, karin tarafi ise kirli beyaz veya sarimtraktir
(Sekil 3.1.5.1).
Menzelet Baraj Gölü’ndeki Silurus glanis örneklerinde total boylarin 33.4 cm ile 187 cm.
ortalama agirligin ise 220 g ile 42500 g arasinda degistigi. Sir Baraj Gölü’ndeki Silurus
glanis bireylerinde ise total boylarin 35 cm ile 100 cm agirlik degerlerinin ise 220 g ile 6900
g arasinda degistigi tespit edilmistir (Tablo 3.1.5.1).
Tablo 3.1.5.1.Menzelet ve Sir Baraj Göl ü’nde yakalanan Silurus glanis örneklerinde
ölçülebilir morfolojik özellikler
Menzelet Baraji Sir Baraji
TL (cm) SL (cm) W (g) TL (cm) SL (cm) W (g)
Ort. 99.25 92.77 8076.40 57.2 54.34 1561
Min 33.4 23.69 220 35 32.5 220
Mak. 187 30.5 42500 100 91.5 6900
SD 24.97 179 6556.38 20.024 18.95 1988.50
N 231 231 231 14 14 14
Morfometrik karakterlerin W (agirlik) ile olan logaritmik iliskilerine ait matematiksel
esitlikler ve korelasyon katsayilari Tablo 3.1.5.2’de verilmistir.
Tablo 3.1.5.2.Sir Baraj Gölü’nde yakalanan örneklerinde Total boy(mm) ile Total Agirlik
(g) iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve korelasyon katsayilari.
Menzelet Baraji Sir Baraji
Y=a+b*W R2 Y=a+b*W R2
SL=255.36-15615*W 0.8519 SL=100.68-3820.1*W 0.8754
TL=242.65-16006*W 0.8543 TL=93.66-3796.6*W 0.8896
Total agirlik ile morfolojik karakterler arsinda pozitif bir korelasyon olup korelasyon
katsayilari oldukça yüksek bulunmustur.
Etleri çok lezzetli ve fazla kilçigi bulunmayan kaliteli tatlisu baliklarindandir. Ancak
balikçilarla yapilan görüsmelere göre son yillarda Sir Baraj Gölü’nde yakalanan yayin baligi
miktarinda oldukça azalma oldugu belirtilmektedir. Bu durum K.Maras sanayinin ve evsel
atiklarinin Sir Baraj Gölü’ne akitilmasindan ve asiri avciliktan kaynaklanimis olabilir.
3.1.6. Claridae
3.1.6.1.Bilimsel adi : Clarias lazera VALENCIENNES 1840
Türkçe adi : Kara balik
Yerel adi : Kara balik, Sekiz biyik
Çalisma bölgesinde Clarias lazera örnekleri Gavur Gölü ve Kumasir Gölü’nden
yakalanabilmistir. Özellikle Suriye, Filistin ve Misir civarinda yaygin olan bu tür, Hatay
bölgesinde, Asi Nehri yoluyla yurdumuza girmis olup buradan Gavur Gölü kurutulmadan
önce Asi Nehri ile Gavur Gölü ve Kumasir Gölü’ne ulasmis olabilir.
Bas dorso-ventral olarak yassilasmis olup agiz ventral konumludur. Vucutlarinda pul
yoktur ve saglam yapili bir deri ile kaplidir. Agiz etrafindaki biyiklarin bir çifti üst çeneden,
üç çifti ise alt çeneden çikar. Dorsal yüzgeç, pektorallerin biraz gerisinden basalar ve kuyruk
yüzgecine kadar uzanir. Pektoral yüzgecin I. sert isini oldukça kuvvetli ve testere disi gibi
tirtiklidir. Basin üst kisminda belirgin sekilde görülen çok sayida granüller bulunur. Gözler
küçüktür. Anal yüzgeç kuyruk yüzgecinin çok yakinina kadar uzanir. Kuyruk yüzgeci tek
loplu ve serbest kenari yuvarlaktir. Vücut rengi sirt tarafinda genellikle kahve rengi veya
esmer yesil, karin bölgesi ise kirli beyazdir. Bazen vücudun posterior kisminda ve kuyruk
yüzgeci üzerinde daginik sekilde siyah renk li benekler bulunur.
Standart boy, vücut yüksekliginin yaklasik olarak 6 kati, bas boyunun ise 4.35 kati
kadardir. Dorsal yüzgeç uzunlugu, standart boyun yaklasik olarak 1/2’si; predorsal’in ise
2.88’i kadardir. Bas boyu ile bas yüksekligi, burun uzunlugu ve göz çapi oranlari ise sirasiyla
3.60. 11.94 ve 10.84 olarak bulunmustur. Gözler genelde küçük olup, ortalama olarak göz
çapi bas boyunun 1/10.84’ü kadardir (Tablo 3.1.6.1).
Tablo 3.1.6.1. Gavur Gölü ve Kumasir Gölü’nde yakalanan Clarias lazera örneklerinde
ölçülebilir morfolojik özellikler
N Ortalama Min Mak SD
W (g) 7 155.42 42 314 92.81 TL (mm) 7 241.23 128.8 344.32 72.54 SL (mm) 7 228.42 149.86 322.12 55.06 Vüvut yüksekligi (mm) 7 37.052 26.03 47.54 7.54 Bas boyu (mm) 7 52.29 34.85 69.93 11.29 Bas yüksekligi (mm) 7 14.56 11.05 21.61 3.43 Göz çapi (mm) 7 4.78 4.13 5.65 0.52 Burun uzunlugu (mm) 7 5.00 3.11 12.21 3.214 Dorsal yüzgeç uzunlugu (mm) 7 125.70 41.25 180.03 43.94 Dorsal yüzgeç yüksekligi (mm) 7 11.59 7.79 16.58 3.83 Predorsal (mm) 7 79.06 51.82 106.24 18.72 Kuyruk sapi uzunlugu (mm) 7 8.47 4.81 12.75 3.1 Kuyruk sapi yüksekligi (mm) 7 18.36 11.49 23.54 3.80 SL / Vücut yüksekligi 7 6.14 5.45 7.08 0.57 SL / Bas boyu 7 4.35 3.93 4.6 0.20 SL / Burun uzunlugu 7 51.78 26.40 68.68 13.39 SL / Dorsal yüzgeç uzunlugu 7 2.28 1.49 6.60 1.90 SL / Predorsal 7 2.88 2.71 3.03 0.09 SL / Kuyruk sapi uzunlugu 7 28.75 16.75 41.58 7.32 Bas boyu / Bas yüksekligi 7 3.60 3.15 3.88 0.30 Bas boyu / Göz çapi 7 10.84 8.43 12.37 1.35
Dorsal’de 72 adet, analde 48 adet yumusak yüzgeç isini bulunurken, pektoral’de iki adet
sert isin bulunmakta olup ventral yüzgeç isin sayisi ise I 7-8 olarak tespit
edilmistir (Tablo 3.1.6.2).
Tablo 3.1.6.2. Clarias lazera örneklerinde sistemlere göre sayilabilir morfolojik özellikler.
Gavur Gölü Kumasir Gölü
N X Min Mak SD N X Min Mak SD
Dorsal 3 74 4 74
Anal 3 52 4 53
Ventral 3 I-8 4 I-8
Pektoral 3 I-II 4 I-II
Clarias lazera örneklerinde sistemlere göre morfometrik karakterler istatistiksel olarak
karsilastirilmistir. Total boy (TL) orijinal ortalama deger olup digerleri TL’nin yüzdesi olarak
verilmistir. Gavur Gölü ve Kumasir Gölü’ndeki C. lazera bireyleri arasinda Tablo 3.1.6.3’te
belirtilen morfometrik karakterler bakimindan önemli bir farkin olmadigi görrülmüstür
(p>0.05). Standart boy (SL) ise, TL’nin yaklasik %90’nina esit olup sistemler arasindaki
fark önemsiz bulunmustur (p>0.05).
Tablo 3.1.6.3.Clarias lazera örneklerinde sistemlere göre morfometrik karakterler ve
istatistiksel karsilastirilmalar.
Gavur Gölü Kumasir Gölü T- Test
TL (mm) 213.61 149.86 0.467
SL ( % TL ) 89.97 110.32 0.02
PD ( % TL ) 31.27 37.96 0.62
DYU ( % TL ) 45.08 52.79 0.523
DYY ( % TL ) 5.09 4.66 0.421
BU ( % TL ) 2.01 2.13 0.675
GÇ ( % TL ) 1.79 2.55 0.631
BB ( % TL ) 20.79 25.14 0.458
BY ( % TL ) 5.71 7.15 0.478
VY ( % TL ) 14.88 17.80 0.371
KSY(%TL) 7.16 9.06 0.714
Morfometrik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve
korelasyon katsayilari Tablo 3.1.6.4’te verilmistir. Özellikle Gavur Gölü’ndeki C. lazera
bireylerinin total boyu ile morfolojik karakterler arsinda pozitif bir korelasyon olup
korelasyon katsayilari oldukça yüksek bulunmustur. Etlerinin lezzetli ve az kilçikli olmasi
nedeniyle ekonomik önemleri fazladir.
Tablo 3.1.6.4.Bazi morfolojik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait
matematiksel esitlikler ve korelasyon katsayilari.
Gavur Gölü Kumasir Gölü
Y=a+b*TL R2 Y=a+b*TL R2
BY=0.077-5.600*TL 0.9552 BY=0.008+10.88*TL 0.2075
BB=0.187+5.572*TL 0.9455 BB=0.069+30.88*TL 0.311
VY=0.096+14.38*TL 0.6362 VY=0.027+25.69*TL 0.188
SB=0.1.107-57.29*TL 0.997 SB=0.323+132.52*TL 0.289
PD=0.345-8.996*TL 0.915 PD=0.120+43.98*TL 0.343
DYU=0.186+72.4*TL 0.022 DYU=0.0068+6.83*TL 0.8738
3.1.7. Cyprinodontidae
3.1.7.1.Bilimsel adi : Aphanius cypris HECKEL, 1843
Türkçe adi : Disli sazancik
Yerel adi :
Sekil 3.1.7.1.1.a)Kumasir Gölü’nde yasayan erkek Aphanius cypris örnegi
Sekil 3.1.7.1.2.b) Kumasir Gölü’nde yasayan disi Aphanius cypris örnegi
Vücudun üzeri tamamen pullarla kaplidir. Agiz terminal konumlu olup yukariya dogru
yöneliktir. Maksimal vücut yüksekligi standart boyda 3.8-4 defadir. Bas boyu yaklasik olarak
vücut yüksekligine esittir. Bas boyu ile bas yüksekligi orani ise 1.79’dir. Gözler nispeten iri
olup, göz çapi bas boyunda 4.0-4.5 defa bulunur. Linea lateral belirgin degildir. Kuyruk sapi
uzunlugu, yaklasik olarak vücut yüksekligine esittir. Toplam 18 bireyin ortalama agirliklari
1.03 g, ortalama boylari ise 38.39 mm olarak bulunmustur (Tablo 3.1.7.1.1).
Tablo 3.1.7.1.1.Gavur ve Kumasir Gölleri ile Ceyhan( Hemite Suyu)’dan yakalanan
Aphanius cypris örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler.
N Ortalama Min Mak SD
W (g) 18 1.039 0.474 1.776 0.341 TL (mm) 18 38.39 30.22 45.05 4.015 SL (mm) 18 32.95 25.77 38.25 3.312 Vüvut yüksekligi (mm) 18 8.84 6.35 13.56 2.092 Bas boyu (mm) 18 9.54 7.64 11.84 1.205 Bas yüksekligi (mm) 18 5.38 3.65 8.39 1.096 Göz çapi (mm) 18 2.39 1.42 3.23 0.533 Dorsal yüzgeç uzunlugu (mm) 18 5.58 3.83 7.4 1.019 Dorsal yüzgeç yüksekligi (mm) 18 7.88 5.3 13.36 2.502 Predorsal (mm) 18 17.74 13.61 21.64 2.202 Kuyruk sapi uzunlugu (mm) 18 7.66 4.82 10.2 1.649 Kuyruk sapi yüksekligi (mm) 18 4.74 3.16 7.18 0.957 SL / Vücut yüksekligi 18 3.85 2.571 5 0.638 SL / Bas boyu 18 3.47 2.933 3.762 0.278 SL / Bas yüksekligi 18 6.25 4.139 7.857 0.826 SL / Dorsal yüzgeç uzunlugu 18 6.03 4.466 7.539 0.909 SL / Predorsal 18 1.86 1.738 2.054 0.083 SL / Kuyruk sapi uzunlugu 18 4.52 3.610 7.234 1.270 Bas boyu / Bas yüksekligi 18 1.79 1.411 2.093 0.150 Bas boyu / Göz çapi 18 4.11 2.915 5.746 0.752
Dorsal yüzgeçin serbest kenari yuvarlaktir. Kuyruk yüzgeci tek loplu olup serbest kenari
hafif yuvarlaktir. Erkek ve disiler arasinda eseysel dimorfizm görülür.
Erkek bireyler: Vücudun genel rengi çogunlukla koyu kahverengi ise de esmer veya gri-
sari renklenmeler de görülür. Vücudun yan taraflarinda beyaz noktalardan olusmus ve 4-6
arasinda degisen enine bantlar bulunur. Kuyruk. dorsal ve anal yüzgeçlerde gümüs-beyazi
noktalardan olusan 2-3 adet bant bulunur (Sekil 3.1.7.11..a ).
Disi bireyler: Vücudun genel rengi genel olarak açik kahverengi olup yan taraflarinda
düzensiz dagilmis kahverengi ve gümüs beyazi beneklenmeler bulunur. Karin bölgesi gümüs
beyazidir (Sekil. Sekil 3.1.7.1.2.b).
Özellikle Suriye ve Ürdün taraflarinda yaygin olan bu tür yurdumuza bu bölgelerden
girmis olup Güney ve Güneydogu bölgelerinde yayilis göstermektedir (Geldiay ve Balik.
1988). Aksiray(1948) Aphanius cypris orontis Aksiray, 1948 bireylerinin Amik Gölü’ünün
kiyi kesimlerinde. Aphanius cypris boulengeri Aksiray 1948 bireylerine ise Gölbasi Gölü ile
bu bölgeye yakin üç ayri küçük gölden varligini bildirmektedir. Orta ve Yukari Ceyhan
Havzasi’nda Gavur Gölü, Kumasir Gölü ve Ceyhan (Hemite suyu)’nda tespit edilmistir.
Aphanius cypris bireyleri daha çok göllerde bulunmaktadir. Ceyhan (Hemite Suyu)’da
bulunan bireyler ise genelde suyun akinti hizinin yavas oldugu ve etrafinda sucul bitrkilerin
fazla oldugu kesimlerden belirlenmistir.
Aphanius cypris bireylerinin standart boyu (SL), total boyun (TL) yaklasik %85’ine esittir.
Morfolojik karakterler TL’nin yüzdesi olarak Tablo 3.1.7.1.2’te verilmistir.
Tablo 3.1.7.1.2. Aphanius cypris örneklerinde sistemlere göre morfometrik karakterler ve
istatistiksel karsilastirilmalar. (TL orijinal ortalama deger olup digerleri TL’nin yüzdesi olarak
verilmistir. Rakamlar üzerinde bulunan isaretleri Tukey HSD test sonuçlari olup ayni satirdaki
benzer olan isaretler aradaki farkin önemsiz oldugunu. farkli isaretler ise farkliligin önemli
oldugunu göstermektedir.).
Gavur Gölü Ceyhan (Hemite Suyu) Kumasir Gölü P
TL (mm) 27.899a 37.812a 38.15a 0.629
SL ( % TL ) 85.933a 86.492a 85.153a 0.594
PD ( % TL ) 46.001a 47.146a 45.078a 0.664
DYU ( % TL ) 13.573a 14.363a 15.189a 0.676
DYY( % TL ) 21.921a 17.184a 23.205a 0.545
BU ( % TL ) 0.444 - -
GÇ ( % TL ) 5.519b 5.373b 7.670a 0.001
BB ( % TL ) 25.068a 23.478a 26.394a 0.108
BY ( % TL ) 16.035a 12.604b 14.665ab 0.044
VY ( % TL ) 27.899a 19.855b 24.298ab 0.011
KSU( % TL) 15.933a 19.150a 22.843a 0.071
KSY( % TL) 13.264a 11.152a 13.295a 0.085
Göz çapi ve vücut yüksekligi hariç diger morfolojik karakterler tüm sistemlerde benzer
bulunmustur. Göz çapi (GÇ), Gavur Gölü ve Ceyhan (Hemite Suyu)’daki bireylerde ayni iken
(Gavur Gölüa. Hemite Suyua), Kumasir Gölü A. cypris bireylerinde farkli (Kumasir Gölüb)
bulunmustur. Ayrica vücut yüksekligi (VY) ve bas yüksekligi (BY) her üç sistemde de farkli
(Gavur Gölüa ve Hemite Suyub. Kumasir Gölüab) iken diger morfometrik karakterler sistemler
arasinda farksiz oldugu bulunmustur.
Gavur Gölü ve Ceyhan (Hemite Suyu)’nda dorsal yüzgeç isin sayisi II-7 olarak, Kumasir
Gölü’nde ise II-10 olarak bulunurken anal yüzgeç isin sayisi Gavur Gölü ve Ceyhan (Hemite
Suyu)’da I-10, Kumasir Gölü’nde ise I 10-11olarak bulunmustur. Kaudal, ventral ve pektoral
yüzgeç isinlari her üç sistem de de ayni bulunurken, line larteral pul sayisi Gavur Gölü ve
Ceyhan (Hemite Suyu)’da 26 adet, Kumasir Gölü A. cypris bireylerinde ise 28 adet olarak
bulunmustur(Tablo 3.1.7.1.3).
Tablo 3.1.7.1.3.Gavur ve Kumasir Gölleri ile Ceyhan (Hemite Suyu)’ndan yakalanan
Aphanius cypris örneklerinde saylabilir morfolojik özellikler.
Gavur Gölü Ceyhan (Hemite Suyu)) N X Min Mak SD N X Min Mak SD Dorsal 3 II-7 8 II-7 Anal 3 I-10 8 I-10 Kaudal 3 26 8 26 Ventral 3 I-3 8 I-3 Pektoral 3 I-12 8 I-12 L. lat. pul say. 3 26 8 26 Kumasir Gölü N X Min Mak SD Dorsal 7 II-10 Anal 7 I-10-11 I-10 I-11 Kaudal 7 26 Ventral 7 I-3 Pektoral 7 I-12 L. lat. pul say. 7 27.428 26 28 0.7868
Morfometrik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve
korelasyon katsayilari Tablo 3.1.7.1.4’te verilmistir.
Tablo 3.1.7.1.4.Gavur ve Kumasir Gölleri ile Ceyhan (Hemite Suyu)’dan yakalanan
Aphanius cypris örneklerinde bazi morfolojik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine
ait matematiksel esitlikler ve korelasyon katsayilari.
Gavur Gölü Hemite Suyu Kumasir Gölü
Y=a+b*TL R2 Y=a+b*TL R2 Y=a+b*TL R2
TW=0.2822-10.245*TL 0.24 TW=0.0795-2.001*TL 0.9271 TW=0.0805-2.0549*TL 0.9345
BY=-1.1909+54.72*TL 0.104 BY=0.1597-1.2621*TL 0.8309 BY=0.1571-0.3932*TL 0.7991
BB=-1.598+74.88*TL 0.241 BB=0.237-0.0814*TL 0.9674 BB=0.2234+1.5163*TL 0.9371
VY=-5.516+234.71*TL 0.9155 VY=0.1877+0.4083*TL 0.6079 VY=0.3465-3.8747*TL 0.9606
SB=-0.0064+35.079*TL 0.002 SB=0.8466+0.6891*TL 0.967 SB=0.8018+1.8619*TL 0.9904
PD=0.2844+7.1098*TL 0.9084 PD=0.6245-5.7508*TL 0.8891 PD=0.4902-1.4791*TL 0.9735
DYU=-0.064+8.087*TL 0.158 DYU= -0.094+8.95*TL 0.1254 DYU=0.2039-2.3648*TL 0.5587
KSU=-2.745+117.62*TL 0.2023 KSU=0.0416+5.628*TL 0.0153 KSU=0.2149+0.5065*TL 0.9595
Total boy ile morfolojik karakterler arsinda Gavur Gölü’nde VY (vücut yüksekligi) ve PD
(predorsal) hariç diger belirtilen karekterler bakimindan zayif bir korelasyon oldugu
bulunmustur. Hemite Irmagi’nda ise DYU (dorsal yüzgeç uzunlugu) ve KSU (kuyruk sapi
uzunlugu) ile ilgili korelasyonlar zayif. diger özellikler bakimindan pozitif bir koelasyon
oldugu bulunmustur. Kumasir Gölü’neki A. cypris bireylerinde ise DYU (dorsal yüzgeç
uzunlugu) hariç diger morfolojik karakterler bakimindan pozitif bir korelasyon oldugu tespit
edilmistir.
3.1.7.2.Bilimsel adi : Aphanius mento HECKEL, 1843
Türkçe adi : Disli sazancik
Yerel adi :
Sekil 3.1.7.2.1.a.)Ceyhan Nehiri (Yukari Ceyhan) Ceyhan-Afsin Yazidere Köyü civarinda
yakalanan erkek Aphanius mento örnegi
Sekil 3.1.7.2.2.b)Ceyhan Havzasi Ceyhan-Afsin Yazidere Köyü civarinda yakalanan disi
Aphanius mento örnegi
Bitkisel vejetasyonun bol oldugu küçük göller ve irmaklarda koloniler olusturarak yasarlar
(Wildekamp ve ark, 1999).Vücutlari tamamen pullarla kaplidir. Asi, Ceyhan, Seyhan, Göksu
Nehir sistemleri ile Aksu Çayi (Antalya)’nda yayilis gösterir (Wildekamp ve ark, 1999). Orta
ve Yukari Ceyhan Havzasi’nda gerçeklestirilen bu arastirmada ise Ceyhan Nehri Afsin
Yazidere Köyü.-köprü civari sucul bitkilerin yogun oldugu bölgelerde N 380 08’87’’ ve E 370
00’ 03” koordinatlarinda tespit edilmistir.
Aphanius mento’nun erkek ve disiler arasinda eseysel dimorfizm görülmektedir. Buna
göre;
Erkek bireyler: Tüm vücut gri-kahverengi ve karin tarafi önemli derecede siyahimsi-açik
kahverengidir. Vücuttaki pullar gümüsi beneklidir. Vüvuttaki bütün isinlar renklidir (Sekil.
3.1.7.2.1).
Disi bireyler: Vücut rengi koyu mavi-siyah. karin kismi soluk kahve rengidir. Vücudun
yan taraflarinda çok sayida parlak mavi ve gümüsi benekler mevcuttur. Dorsal ve anal
isinlarda bir egri olusturacak sekilde mavi-siyah bantlar bulunur. Kuyruk isinlari da ayni
sekilde renklidir ve gümüsi–mavi renkler düzensiz bir egri olusturur. Bogaz bölgesindeki
solungaçlarin kenari portakal kirmizisidir. Yavrular koyu gri-kahverengi renktedirler
(Sekil 3.1.7.2.2).
Tablo 3.1.7.2.1.Yukari Ceyhan Havzasi. Ceyhan-Afsin Yazidere Köyü civarinda yakalanan
Aphanius mento örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler.
N Ortalama Min Mak SD
W (g) 12 1.722 0.339 5.799 1.588 TL (mm) 12 41.942 27.95 66.95 12.406 SL (mm) 12 36.660 24.83 59.77 11.114 Vüvut yüksekligi (mm) 12 10.353 6.49 16.39 3.152 Bas boyu (mm) 12 11.132 7.72 17.08 2.972 Bas yüksekligi (mm) 12 7.822 4.14 12.89 2.752 Göz çapi (mm) 12 3.163 2.15 4.25 0.667 Dorsal yüzgeç uzunlugu (mm) 12 6.716 3.61 10.7 1.746 Dorsal yüzgeç yüksekligi (mm) 12 8.917 3.78 14.74 2.978 Predorsal (mm) 12 19.712 12.78 32 6.062 Kuyruk sapi uzunlugu (mm) 12 9.25 5.35 14.41 3.021 Kuyruk sapi yüksekligi (mm) 12 5.765 3.5 9.71 1.837 SL / Vücut yüksekligi 12 3.562 3.088 3.825 0.276 SL / Bas boyu 12 3.270 2.880 3.690 0.221 SL / Bas yüksekligi 12 4.841 3.710 7.306 0.865 SL / Dorsal yüzgeç uzunlugu 12 5.489 4.207 7.102 0.964 SL / Dorsal yüzgeç yüksekligi 12 4.486 3.229 11.312 2.227 SL / Predorsal 12 1.864 1.760 1.942 0.056 SL / Kuyruk sapi uzunlugu 12 4.023 3.456 4.775 0.451 SL / Kuyruk sapi yüksekligi 12 6.416 5.548 7.325 0.546 Bas boyu / Bas yüksekligi 12 1.483 1.111 2.106 0.257 Bas boyu / Göz çapi 12 3.505 2.946 4.139 0.418
Vücudun üzeri tamamen pullarla kaplidir. Agiz terminal konumlu olup yukariya dogru
yöneliktir. Maksimal vücut yüksekligi standart boyda 3.5-4 defa bulunur. Bas boyu vücut
yüksekliginden fazla degildir. Bas boyu / bas yüksekligi orani 1/1.48 olarak bulunmustur.
Linea lateral belirgin degildir. Gözler nispeten iri olup, göz çapi bas boyunda 3.5-4 defa
bulunur. Yakalanan A. mento örneklerininTablo 3.1.7.2.1’de görüldügü gibi ortalama
agirliklari 1.72 g. total boylarinin ise ortalama olarak 41.94 mm’dir.
A. mento örneklerinde dorsalde ortalama I-8-12, anal’da I 7-12, pektoral’de ise I-10-14
yügeç isini bulunmaktadir.Linea lateral’de 26 adet pul vardir. Ayrica linea lateralis- dorsal’de
3, line lateralis -ventral pul sayisi ise 5 adettir (Tablo 3.1.7.2.2).
Tablo 3.1.7.2.2. Yukari Ceyhan Havzasi, Ceyhan-Afsin Yazidere Köyü civarinda
yakalanan Aphanius mento örneklerinde saylabilir morfolojik özellikler.
N X Min Mak SD Dorsal 12 I 8-12 I-8 I-12 Aanal 12 I 7-12 I-7 I-12 Kaudal 12 24 22 26 2.088 Ventral 12 I-5 Pektoral 12 I 10-14 I-10 I-14 L. lat. pul say. 12 25.5 23 28 1.507 L. lat. dorsal pul say. 12 3 L. lat. vent. pul say. 12 5.33 5 6 0.492
3.1.8. Poecilidae
3.1.8.1.Bilimsel adi : Gambusia affinis BAIRD ve GIRARD, 1853
Türkçe adi : Sivri sinek baligi
Yerel adi : Sivri sinek baligi
Sekil 3.1.8.1. Gavur Gölü’nden bir Gambusia affinis örnegi.
Erkek ve disi bireyler arasinda morfolojik olarak çok büyük farkliliklar görülür. Erkek
bireyler disi bireylere göre daha küçük olup anal yüzgeçleri farklilasarak gonopodium denilen
kopulasyon organi seklini almistir (Geldiay ve Balik. 1988). Vücutlari genellikle ig seklinde
ve iri pullarla örtülüdür. Agiz terminalde olup yukariya dogru yöneliktir. Alt çene üst çeneden
daha uzundur. Vücudun gögüs bölgesi genis ve yuvarlak, kuyruk kismi ise daha incedir.
Dorsal yüzgeç vücudun gerisinde olup, anal’in baslangicinin biraz arkasinda yer alir ve
serbest kenari yuvarlaktir. Anal yüzgeç erkeklerde biraz daha degiserek ince uzun sekil
almistir. Kuyruk yüzgeci tek loplu ve serbest kenari yuvarlaktir. Vücut rengi gri kahverengidir
ve sirt tarafinda çogu kez mavi-yesil yansimalar görülür. Dorsal ve kavdal yüzgeçler üzerinde
küçük siyah benekler bulunur (Sekil 3.1.8.1). Vücut yüksekligi. bas boyu ile ayni olup
standart boyda yaklasik olarak 3-3.5 defa bulunur. Burun uzunlugu standart boyun yaklasik
olarak 1/11’i. dorsal yüzgeç uzunlugu ise standart boyun yaklasik 1/10’u kadardir. Bas boyu
burun uzunlugun 3 kati kadardir. Bas boyu/göz çapi orani yaklasik olarak 3.5-4 olarak
bulunmustur (Tablo 3.1.8.1.1).
Tablo 3.1.8.1.1. Gavur ve Kumasir Gölleri ile Karaçay’da yakalanan Gambusia affinis
örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler.
N Ortalama Min Mak SD
W (g) 9 0.940 0.178 2.256 0.707 TL (mm) 9 40.231 26.62 55.2 10.807 SL (mm) 9 27.97 23.22 45.98 7.449 Vüvut yüksekligi (mm) 9 9.457 4.18 14.97 3.261 Bas boyu (mm) 9 8.583 5.66 11.35 2.265 Bas yüksekligi (mm) 9 4.79 3.02 6.24 1.298 Göz çapi (mm) 9 2.40 1.74 3.17 0.434 Burun uzunlugu (mm) 9 2.668 1.95 3.76 0.736 Dorsal yüzgeç uzunlugu (mm) 9 2.924 2.05 3.97 0.671 Dorsal yüzgeç yüksekligi (mm) 9 6.4181 3.94 8.69 1.901 Predorsal (mm) 9 21.216 14.09 30.64 6.455 Kuyruk sapi uzunlugu (mm) 9 13.088 7.4 19.1 4.364 Kuyruk sapi yüksekligi (mm) 9 4.575 2.74 6.19 1.433 SL / Vücut yüksekligi 9 3.225 2.071 5.555 1.145 SL / Bas boyu 9 3.401 2.275 4.569 0.911 SL / Bas yüksekligi 9 6.220 4.031 10.977 2.260 SL / Burun uzunlugu 9 11.068 6.433 15.458 3.393 SL / Dorsal yüzgeç uzunlugu 9 9.785 7.308 12.463 2.195 SL / Predorsal 9 1.389 0.913 1.731 0.362 SL / Kuyruk sapi uzunlugu 9 2.300 1.432 3.295 0.698 Bas boyu / Bas yüksekligi 9 1.912 0.96 3.519 0.755 Bas boyu / Burun uzunlugu 9 3.237 2.769 3.793 0.410 Bas boyu / Göz çapi 9 3.559 2.482 4.303 0.657
Tablo 3.1.8.1.2’te görüldügü gibi her üç sistemdeki Gambusia affinis örneklerinin benzer
sayilabilir morfolojik karakterde oldugu ve dorsalde II 6-7, anal’de III-7, pektoral’de III-9,
ventral’de II-5 ve kuyrukta ise 20 adet yüzgeç isini bulunmaktadir. Solungaç diken sayisinin
12-13, linea lateral pul sayisinin ise 29-32 arasinda oldugu bulunmustur.
Tablo3.1.8.1.2.Gavur ve Kumasir Gölleri ile Karaçay’da yakalanan Gambusia affinis
örneklerinde saylabilir morfolojik özellikler.
Gavur Gölü Kumasir Gölü N X Min Mak SD N X Min Mak SD Dorsal 4 II-6-7 II-6 II-7 2 II-6 Anal 4 III-7 2 III-7 Kaudal 4 20 2 20 Ventral 4 II-5 2 II-5 Pektoral 4 III –9 2 III-9 L. lat. pul say. 4 32 2 30 Solungaç diken sayisi 4 12 2 12 Karaçay N X Min Mak SD Dorsal 4 II-6 Anal 4 III-7 Kaudal 4 20 Ventral 4 II-5 Pektoral 4 III-9 L. lat. pul say. 4 29
Solungaç diken sayisi 4 13
Gambusia affinis’in standart boy (SL)’u, total boyun (TL) yaklasik %70’ine esittir. Diger
morfolojik karakter TL’nin yüzdesi olarak Tablo 3.1.8.1.3 te verilmistir.
Tablo 3.1.8.1.3. Gambusia affinis örneklerinde sistemlere göre morfometrik karakterler ve
istatistiksel karsilastirilmalar.
Gavur Gölü Kumasir Gölü Karaçay P
TL (mm) 40.252 44.805 37.153 0.791
SL ( % TL ) 77.343 66.307 69.476 0.681
PD ( % TL ) 53.221 53.198 50.476 0.754
DYU ( % TL ) 7.190 7.411 7.631 0.728
DYY( % TL ) 16.738 15.214 16.001 0.906
BU ( % TL ) 7.032 5.797 6.853 0.961
GÇ ( % TL ) 6.439 6.001 6.000 0.536
BB ( % TL ) 23.268 21.037 19.480 0.569
BY ( % TL ) 13.610 11.121 10.612 0.518
VY ( % TL ) 26.271 21.731 20.390 0.623
KSU( % TL) 32.106 31.815 32.038 0.877
KSY( % TL) 11.303 11.827 10.769 0.708
Morfometrik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve
korelasyon katsayilari Tablo 3.1.8.1.4’te verilmistir. Total boy ile morfolojik karakterler
arsinda pozitif bir korelasyon olup Karaçay bireylerinde DYU hariç diger morfolojik
karakterlerde korelasyon katsayilari oldukça yüksek bulunmustur. Kumasir Gölü’ndeki birey
sayisini az olmasi dolayisiyla matematiksel esitlikler ve korelasyon katsayilari
hesaplanmamistir.
Tablo 3.1.8.1.4. Gavur ve Kumasir Gölleri ile Karaçay’da yakalanan Gambusia affinis
örneklerinde bazi morfolojik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait matematiksel
esitlikler ve korelasyon katsayilari.
Gavur Gölü Karaçay
Y=a+b*TL R2 Y=a+b*TL R2
BY=0.0717+2.355*TL 0.9796 BY=0.0.157-1.809*TL 0.967
BB=0.1558+2.805*TL 0.9595 BB=0.261-2.377*TL 0.9687
VY=0.245+0.6298*TL 0.9515 VY=0.3373-4.694*TL 0.921
PD=0.5825-1.8537*TL 0.997 PD=0.616-3.937*TL 0.9979
DYU=0.0653+0.237*TL 0.9691 DYU=0.0386+1.327*TL 0.550
KSU=0.4-2.8775*TL 0.9967 KSU=0.404-2.9548*TL 0.9963
Asil vatani Amerika olmakla beraber dünyanin degisik ülkelerine çesitli amaçlar için
tasinmislardir. Özellikle su filminde asili duran sivrisinek larvalari ve küçük Crustacea’lar ile
beslenirler. Bu nedenle sivrisineklerin yogun oldugu aci ve tatlisu batakliklarina asilanarak
biyolojik mücadelede kullanilmistir. Bu amaçla yurdumuza ilk defa 1912 yilinda Fransizlar
tarafindan getirilerek Amik Gölü ve Gavur Gölü batakliklarina asilanarak Sitma ile
mücadelede kullanilmistir (Geldiay ve Balik. 1988). Bu arastirmada ise Gambusia affinis
bireylerinin Gavur Gölü, Kumasir Gölkü ve Karaçay’da mevcut oldugu tespit edilmistir.
Ancak son yillarda yapilan arastirmalarda ekzoitik olan bu türün sivrisinek larvalarini besin
olarak pek de tercih etmediklerini akarsu ve göllerde bulunusunun faydasindan çok zararinin
oldugu belirtilmektedir (Aldemir ve ark.. 2003).
3.1.9. Blennidae
3.1.9.1.Bilimsel adi : Salaria fluviatilis ASSO, 1801
Türkçe adi : Horozbina
Yerel adi :
Sekil 3.1.9.1.Tekir Çayi’nda yasayan bir Salaria fluviatilis örnegi
Denizlerde bulunan Blenniidae familyasina ait olan Salaria fluviatilis Akdenize dökülen
dereler ve göllerde bulunur (Changeux & Pont. 1995; Cote et al. 1999; Neat et. al.. 2003).
Zemini siltli olmayan. daha çok çakilli ve taslik olan. genisligi 2-5 m. derinligi fazla olmayan.
nehirlerin az akiskanli düz bölgelerinde lokal ve yogun populasyonlar olusturur (Bianco.
1995; Elvira.1995; Freeman et al.. 1990; Cote et al.. 1999). Özellikle küçük taslarin altlarina
yuva yapar ve erkekler yuvada bekçilik görevi yaparlar (Cote et al.. 1999; Neta et al.. 2003).
Bu türün ekonomik önemi olmamasina karsin akvaryum balikçiligi ve biyolojik çesitlilik
açisindan önemlidir. Habitatlarin yok olmasi yada bozulmasindan dolayi nesli giderek
azalmaktadir (Cote et al. 1999).
Kuzey Akdeniz ülkelerinden Ispanya (Freeman et al.. 1990; Elvira. 1995; Cote et al..
1999; Hernandez et al.. 2000). Fransa (Changeux & Pont. 1995). Italya (Bianco. 1995) ve
Yunanistan’daki (Neat et al.. 2003) S. fluviatilis populasyonlari ile ilgili çalismalar olmasina
karsin Türkiye’deki S. fluviatilis populayonlari ve biyolojik özellikleri konusunda yeterli
bilgi mevcut degildir.
Bu çalisma ile; Akdeniz kökenli bir tür olan S. fluviatilis’in Ceyhan Nehir Sistemi’ndeki
dagilimi, morfolojik özellikleri gibi özellikleri ortaya konulmustur.
Vücudu pulsuz olup yapiskan bir deri ile kaplidir. Vücudun yan taraflarinda koyu ve
düzensiz benekler bulunur. Vücut anteriorda yuvarlagimsi ve posteriora dogru yanlardan hafif
yassilasmaktadir (Sekil 3.1.9.1). Yapilan çalismalarda Orta ve Yukari Ceyhan Hazasi’nda
Blennius fluviatilis’in bulundugu akarsu sistemleri yaklanan birey sayisi (N). yakalanan yerin
koordinati ve tarihleri asagidaki gibidir; Blennidae familyasinin tatli sulara adapte olmus bir
üyesi olup genellikle deniz sahiline yakin göllerde ve az derin akarsularda yasar(Gelidiay ve
Balik 1988). Orta ve Yukari Ceyhan Havzasinda 750 m rakimin altindaki derelerde
bulunmaktadir.
Dorsal yüzgeç oldukça uzun olup total boyda yaklasik 1.7 defa bulunur. Dorsal yüzgeç
yüksekligi uzunlugunun yaklasik 1/10 kadar olup anteriordan posteriora dogru yüksekligi
giderek artar. Gözler büyük olup göz çapi bas boyunun yaklasik 1/4 ü. bas yüksekliginin ise
1/3.5 i kadardir. Linea lateralis anterior bölgede belirgin bir kavis yapar. Anal yüzgeç dorsal
yüzgecin yaklasik yarisi kadardir. Erkek bireylerin anal yüzgecinin önünde beyaz bir çikinti
yer alir. Ventral yüzgeç çok dar olup 3 adet isina sahiptir. Üst çenenin iki tarafinda iki adet iyi
gelismis köpek disi ve bunlarin arasinda ise daha küçük 16-20 adet kesici disler yer almistir.
Alt çenede ise iki yanda ik i adet iyi gelismis köpek disleri ve aralarinda ise 14-16 adet kesici
disler bulunur. Incelenen Blennius fluviatilis örneklerine ait ölçülebilir ve sayilabilir
morfolojik özellikleri Tablo 3.1.9.1.1. ve Tablo 3.1.9.1.2.’te verilmistir.
Tablo 3.1.9.1.1. Incelenen Blennius fluviatilis örneklerinde saylabilir morfolojik özellikler
DISI ERKEK
N X SD N X SD
P0.05
Dorsal 74 27.13 1.785 57 27.18 1.478 P>
Anal 74 16.84 1.111 58 17.98 0.908 P<
Kaudal 74 10.24 0.679 57 10.23 0.682 p>
Ventral 74 2.82 0.428 58 2.86 0.437 P>
Pektoral 74 12.91 0.338 57 12.91 0.434 P>
Omur sayisi 17 31.47 0.800 25 31.64 0.638 P>
Dis sayisi 17 (16-20/2) / (14-16 / 2) 25 (16-20/2) / (14-16 / 2) P>
Tablo 3.1.9.1.2 Incelenen Blennius fluviatilis örneklerinde ölçülebilir morfolojik özellikler
DISI ERKEK
N X Min Mak SD N X Min Mak SD
P0.0
5
Total agirlik (g) 86 4.26 0.41 9.98 1.936 58 9.54 5.16 16.61 2.833 P<
Total boy (mm) 86 68.1 34.4 92.5 11.17 58 87.60 74.83 105.0 6.840 P<
Standart boy (mm) 86 58.1 29.49 78.60 9.918 58 74.96 62.67 89.88 5.839 P<
Vücut yüksekligi (mm) 86 13.2 6.26 20.23 3.145 58 18.59 14.11 25.46 2.707 P<
Bas boyu (mm) 86 15.1 6.61 23.4 2.872 57 20.55 15.84 81.87 2.319 P<
Bas yüksekligi (mm) 5 13.6 1.279 6 18.59 2.005 P<
Göz çapi (mm) 86 3.82 2.22 5.73 0.599 58 4.14 3.07 5.55 0.564 P<
Burun uzunlugu (mm) 81 4.32 2.49 6.69 1.010 53 6.01 4.34 8.87 0.850 P<
Dorsal yüz. uzun.(mm) 86 40.0 18.93 98.90 7.288 58 51.45 40.63 64.05 4.889 P<
Dorsal yüz. yük. (mm) 83 3.92 1.24 14.11 1.226 57 6.16 3.51 16.23 1.271 P<
Predorsal (mm) 86 15.7 8.25 21.76 2.786 58 21.89 17.30 26.47 1.969 P<
Kuyruk sapi uzu. (mm) 79 2.26 0.73 12.08 1.059 46 3.37 1.02 15.68 1.365 P<
Kuyruk sapi yük. (mm) 86 5.23 2.78 11.89 1.198 58 7.39 5.96 12.13 1.017 P<
Total boy / Dor. Yüz. u. 86 1.71 1.44 1.90 0.079 58 1.71 1.54 1.92 0.071 P>
Total boy / Predorsal 85 4.34 3.33 5.37 0.357 57 4.00 3.47 4.41 0.206 P<
Bas boyu / Bas yük. 5 1.31 0.048 6 1.22 0.055 P>
Ceyhan Nehir Havzasi’nda 15 akarsuya ait 20 istasyondan toplanan 275 adet B. fluviatilis
örneginin 32’i immature. 144’ü disi ve 99’u erkek bireylerden olusmaktadir. Erkek: Disi orani
0.688:1.000 olup. bu dogada oldugu varsayilan 1.000:1.000 oranindan istatistiksel açidan
farkli bulunmustur (X2=4.167>X
2(1.0.05)=3.84; p<0.05).
Tablo 3.1.9.1.3. Erkek ve disi bireylerde tespit edilen meristik özellikler
Esey N Ortalama Min. Mak. SE Erkek 37 28 23 44 0.773 Dorsal yüzgeç isin sayisi Disi 52 28 23 40 0.411 Erkek 41 18 15 26 0.294 Anal yüzgeç isin sayisi Disi 58 17 14 19 0.149 Erkek 41 11 9 12 0.144 Kuyruk yüzgeci isin sayisi Disi 58 11 9 12 0.124 Erkek 41 3 3 3 0.000 Ventral yüzgec isin sayisi Disi 58 3 3 3 0.000 Erkek 41 13 12 14 0.059 Pectoral yüzgec isin sayisi Disi 58 13 11 14 0.080 Erkek 25 32 0.638 Omur sayisi Disi 17 32 0.800 Erkek 25 (15 - 20) : 2 / ( 14 – 16 ) : 2 Dis sayisi (Üst çene / Alt çene)
(kesici dis): köpek disi / (kesici dis): köpek disi Disi 17 (15 - 20) : 2 / ( 14 – 16 ) : 2
Disi ve erkek bireylere ait meristik özellikler Tablo 3.1.9.1.3’te verilmis olup erkek ve disi
arasinda sadece anal yüzgeç isin sayilari farkli bulunmustur. Bu ise erkeklerde anal yüzgecin
önünde bulunan beyaz bir genital çikintinin da yüzgeç isini gibi sayilmasindan
kaynaklanmistir. Söz konusu bu çikinti disi bireylerde bulunmamaktadir.
B. fluviatilis’in üst çenesinde 15-20 adet kesici dis ve 2 adet köpek disi. alt çenesinde ise
14-16 adet kesici ve 2 adet köpek disleri bulunmaktadir. Her iki esey grubunda da ortalama 32
adet omur tespit edilmistir.
Total boyun ölçülen orijinal degerleri verilirken digerleri TL’nin yüzdesi olarak ifade
edilmistir. Esey gruplari arasinda total boy farkliliklari önemli bulunmus (F(2. 272)= 231.64.
p<0.05) ve Tukey testi sonucunda farklilik her üç gruptan kaynaklanmistir (Tablo 3.1.9.1.4).
Tablo 3.1.9.1.4. B. fluviatilis örneklerinde esey gruplarina göre morfometrik karakterler ve
istatistiksel karsilastirilmalar. (TL orijinal ortalama deger olup digerleri TL’nin yüzdesi olarak
verilmistir. Rakamlar üzerinde bulunan ‘’a.b ve c’’ isaretleri Tukey HSD test sonuçlari olup
ayni satirdaki benzer olan isaretler aradaki farkin önemsiz oldugunu. farkli isaretler ise
farkliligin önemli oldugunu göstermektedir.).
Immature Disi Erkek d.f. F P
TL (mm) 39.20a 67.79b 84.67c 2. 272 231.64 0.000
SL ( % TL ) 85.38 85.23 85.68 2. 272 1.124 0.326
PD ( % TL ) 22.60a 23.46b 25.13c 2. 272 40.03 0.000
DYU ( % TL ) 54.17a 58.71b 58.09b 2. 272 27.71 0.000
BU ( % TL ) 4.32a 6.55b 7.10c 2. 272 118.56 0.000
GÇ ( % TL ) 5.75a 5.66a 4.85b 2. 272 52.40 0.000
BB ( % TL ) 22.96a 22.62a 23.95b 2. 272 15.54 0.000
BY ( % TL ) 14.92a 16.70b 20.71c 2. 77 48.22 0.000
VY ( % TL ) 17.13a 19.29b 21.04c 2. 272 41.69 0.000
KSY ( % TL ) 7.17a 7.58b 6.42c 2. 188 38.35 0.000
DYY ( % TL ) 6.12a 5.82a 7.16b 2. 270 33.42 0.000
Standart boy (SL). TL’nin yaklasik %85’ine esit olup esey gruplari arasindaki fark
önemsiz bulunmustur (F(2.272)=1.124. p>0.05). Diger morfolojik karakterlerin TL’nin yüzdesi
olarak ortalama degerleri Tablo 3 de verilmis ve tüm karakterler için esey gruplari arasindaki
fark istatistiksel açidan önemli bulunmustur (p<0.05 ve p<0.001). PD. BU. BY. VY ve KSY
degerleri esey gruplarinin üçünde farkli iken (immaturea. disib ve erkekc). DYU erkek ve
disilerde farksiz olup immature bireylerde farklidir (immaturea. disib ve erkekb). GÇ. BB ve
DYY oranlari ise disi ve immaturelerde benzer olup. farklilik erkeklerden kaynaklanmaktadir
(immaturea. disia ve erkekb). SL ve DYU haricindeki tüm karakterler erkek ve disilerde
birbirinden farkli olup B. fluviaitlis’te eseysel dimorfizm söz konusudur.
Morfometrik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait matematiksel esitlikler ve
korelasyon katsayilari Tablo 3.1.9.1.5.’te verilmistir. Total boy ile morfolojik karakterler
arsinda pozitif bir korelasyon olup korelasyon katsayilari oldukça yüksek bulunmustur.
Tablo 3.1.9.1.5. Bazi morfolojik karakterlerin TL ile olan logaritmik iliskilerine ait
matematiksel esitlikler ve korelasyon katsayilari.
Immature Disi Erkek
Y=a+b*TL R Y=a+b*TL r Y=a+b*TL r
BY=0.984+1.245*TL 0.987 BY=0.984+1.245*TL 0.987 BY=0.984+1.245*TL 0.987
VY=0.984+1.245*TL VY=0.984+1.245*TL VY=0.984+1.245*TL
BB=0.984+1.245*TL BB=0.984+1.245*TL BB=0.984+1.245*TL
DYY=0.984+1.245*TL DYY=0.984+1.245*TL DYY=0.984+1.245*TL
DYU=0.984+1.245*TL DYU=0.984+1.245*TL DYU=0.984+1.245*TL
KSY=0.984+1.245*TL KSY=0.984+1.245*TL KSY=0.984+1.245*TL
Sonuç olarak S. fluviatilis’in esey gruplari arasinda morfolojik farkliliklar olup erkeklerin
daha iri oldugu ve Ceyhan Nehir sisteminde 750 m rakimin altindaki derelerde yasadigi tespit
edilmistir.
Biyolojik çesitlilik ve akvaryum balikçiligi açisindan potansiyel önemi olan bu türün
Habitatlarin bozulmasindan dolayi neslinin giderek azaldigi rapor edilmistir (Cote et al..
1999). Ceyhan Nehri’nde kurulan barajlar. ve habitatlarin bozulmasi gibi nedenlerden dolayi
bu türün olumsuz yönde etkilendigi düsünülmektedir. Bu nedenle ülke genelinde
populasyonlarin incelenmesi ve özellikle üreme ve beslenme biyolojilerinin arastirilmasi
koruma statülerinin gelistirilmesi bakimindan önemlidir.
KAYNAKLAR
Abbott. K.E..(1835).Latter accompanying a Collection from Trebizond and Erzeroun.Proc.
Zool. Soc. London, 3, 89-92 (vgl. Bennet 1835).
Alp ve ark..(2002).Tekir ve Firniz Çaylari’nda (Kahramanmaras) Yasayan Balik
populasyonlari ve Biyolojik Özellikleri, Proje Sonuç Raporu, Proje No: 1999/7-1-1,
Kahramanmaras.
Alp. A.. Kara. C.. (2003).Büyükçapar, H. “Reproductive biology of brown trout, Salmo trutta
macrostigma Dumeril 1858, in a tributary of the Ceyhan River which flows into the
eastern Mediterranean Sea”, J. Appl. Ichtiology,19,346-351.
Aksun. F.Y..(1981). Aphanius chantrei (Gaillard. 1895) Alttürleri Üzerinde Kemotaksonomik
Arastirmalar. – M. S. Thesis Hacettepe Üniv. Ankara.
Aksun. F.Y..(1984). Aphanius chantrei parvus ve Aphanius chantrei fontinalis (Pisces:
Cyprinodontidae) alttürlerinin bazi morfolojik ve biyokimyasal özellikleri üzerine
karsilastirmali bir arastirma.– Doga Bilim Derg.. Ser. A. 8:155 – 161.
Aksiray. F.. (1948). Türkische Cyprinodontiden. I. II.- Istanbul Üniv. Fen Fak. Mecm.. Ser. B.
13: 97 – 142. 280 – 310.
Aksiray. F.. (1961 a). Bazi Türkiye Göllerine Asilanan Sudak. Lucioperca lucioperca L.
Baliklari hakkinda. - Istanbul Üniv. Fen Fak. Hidrobiol. Aras. Enst. Mecm.. Ser. A. 5.
H. 1 – 2.
Aksiray. F.. (1961 b). About sudak (Lucioperca sandra Cuv. And Val.) introduced into some
of the lakes of Turkey. – Proc. Tech. Pap. Gen. Fish. Counc. Mediterr. 6: 335 – 343.
Aksiray. F.. (1979). The experimental stocking of Lake Iznik (Turkey) with Coregonidae
(Salmonidae). – Bamidgeh 31 (1): 9 – 13.
Aksiray. F..(1982). Die Umweltfaktoren. die die Verbreitung und Entwicklung von
Chalcalburnus tarichi (Pall. 1881) (Pisces: Cyprinidae) in Burdur-See begrenzen. –
Water Research 16(7): 1107 – 1112.
Aras. S.. (1974). Çoruh ve Aras havzasi Alabaliklari üzerinde Biyo-Ekolojik Arastirmalar. 81
pp.. Diss. Atatürk Üniv. Erzurum.
Aras. S.. Karaca. O.. Yanar. M.. (1986). Aras Nehri’nin kaynak kollarindan Madrek
Deresi’nde yasayan alabaliklarin (Salmo trutta L.) biyoekolojileri üzerine arastirmalar.
A. Üniversitesi Zir. Fak. Der. Cilt:17 Sayi: 1-4. 69-77.
Aras. S.. Çetinkaya. O.. Karatas. M.. (1997). Anadolu alabaligi (Salmo trutta macrostigma
Dum.. 1858)’ nin Türkiye’deki bugünkü durumu. Akdeniz Balikçilik Kongresi. 9-11
Nisan. Izmir. 605-613.
Aldemir. A.. Ege. M.. Savci. A.. (2003).Gambusia affinis. BAIRD VE GIRARD.
1853(Sivrisinek Baligi)’in sivrisinek mücadelesindeki rolü ve sucul fauna üzerine
etkisi. Türk Sucul Yasam Dergisi. 1(1). 7-15.
Aydin. R.. Sen. B.. (1995). Keban Baraj Gölü Ova Bölgesi Baliklarindan Acanthobrama
marmid Heckel. 1843 in Biyolojik Özelliklerinin Incelenmesi. Firat Ünv. Fen ve Müh.
Bilimleri Dergisi. 7(1). 11-13. Elazig.
Balik. S.. (1974). Bati Anadolu Tatlisu Baliklarinin Taksonomisi ve Ekolojik Özellikleri
üzerine Arastirmalar.– Ege Üniv. Fen Fak. Ilmi Raporlar Ser. 236: 1 – 61.
Balik. S.. (1977). Bati Anadolu Baliklarinin Taksonomik Durumu ve bu Formlarin Bölgedeki
Cografik Dagilimi.– V. Bilim Kongr. Ankara 1975. Mat.. Fiz. Biyol. Aras. Grubu
Tebligleri (Biyol. Seks.). TÜBITAK Yay. 339: 299 – 313.
Balik. S.. (1979). Güney Anadolu Tatlisu Baliklarinin Taksonomik Revizyonu.. TÜBITAK.
TBAG – 276. 87 pp.].
Balik. S.. (1984 a). Trakya Bölgesi Tatlisu Baliklarinin Bugünkü Durumu ve Taksonomik
Revizyonu. TÜBITAK Temel Bilimler Arastirma Grubu. Proje No: TBAG-526 (73
pp.).
Balik. S.. (1984 b). Recherches sur les populations de truites de la région Thracienne. – 3.
Internat. Congr. Zoogeography and Ecology of Greece and Adjacent Regions.
Balik. S.. (1984 c). Recherces sur les populations de Truites de La Region Thracienne. Ege
University Faculty of Sciences Journal Series B. VII –1. 129-138.
Balik. S.. (1988). Systematic and zoogeographic investigations on inland water fishes of the
Mediterranean Region of Turkey. Turkish Journal of Zoology D 12:2. 156-179. (in
Turkish)
Banarescu. P.. (1960). Einige Fragen zur Herkunft und Verbreitung der Süßwasserfichfauna
der europaisch-mediterranen Umterregion. – Arch. Hydrobiol. 57: 16 – 134.
Banarescu. P.. (1961). Wetere Studien über die Gattung Gobio (Pisces. Cyprinidae)
insbesondere im Donaubecken. – Vest. csl. Spol. Zool. 25:318 – 346.
Banarescu. P.. (1964 a). Fauna Republicii Populare Romine. Pisces-Osteichthyes (Pesti
Ganoizi si Ososi). Vol. XIII. – 959 pp.. Acad. Rep. Pop. Romine. Bucuresti.
Banarescu. P.. (1964 b). Sübwasserfiche der Türkei. 2. Teil. Cobitidae. – Mitt. hamb. zool.
Mus. Inst. 61:159 – 201.
Banarescu. P.. (1968). Süßwasserfiche der Türkei. Erganzende Angaben zu Teil 2: Cobitidae.
– Mitt. hamb. zool. Mus. Inst. 65: 353 – 356.
Banarescu. P.. (1973). Some reconsiderations on the zoogeography of the Euro-Mediterranean
freshwater fish fauna. – Rev. Roum. Biol. (Zool.) 18: 257 – 264.
Banarescu. P.. Nalbant. T.T.. Balik. S.. (1978). Süßwasserfiche der Türkei. II. Teil. Die
Gattung Orthrias in der Türkei und in Südbulgarien (Pisces. Cobitidae.
Noemachilinae). – Mitt. hamb. zool. Mus. Inst. 75: 225 – 266.
Banister. K. E.. (1980). The fishes of the Tigris and Euphrates rivers. p. 95 – 108. In: J.
Rzoska. Euphrates and Tigris. Mesopotamian ecology and destiny. – Monographiae
biol. 38: 122 pp.
Bardakçi. F.. Tanyolaç. J.. Akpinar. M.A.. (1994). Morphological Comparison of trout
(Salmio trutta L.. 1766) Populations Caught from Stream in Sivas. Turkish Journal of
Zoology. 18. 1-6. (in Turkish).
Battalgazi. F.. (1944). Türkiye’de yeni ve az taninmis baliklar. – Istanbul Üniv. Fen Fak.
Mecm.. Ser. B. 9: 299 – 303.
Battalgil. F.. (1940). Yeni Cyprinid nev’i.– Istanbul Üniv. Fen Fak. Mecm.. Ser. B. 5: 76 – 77.
Battalgil. F.. (1941). Türkiye’nin tatli su baliklari hakkinda.– Istanbul Üniv. Fen Fak. Mecm..
Ser. B. 6: 170 – 186.
Battalgil. F.. (1942). Contribution à la connaissance des poissons des euux douces de la
Turquie. – Istanbul Üniv. Fen Fak. Mecm.. Ser. B. 7: 287 – 306.
Berker. A.. Çolak. A.. (1979). Keban Baraj Gölü’nde Bulunan Sazangiller Cyprinidae
Familyasina Ait Bazi Türlerin Besinsel Analizleri Üzerine Arastirmalar. –– Türk Vet.
Hek. Derg. 49 : 45 – 48.
Bianco. P.G.. 1995: Mediterranean endemic freshwater fishes of Italy. Biological
Conservation 72. 159-170.
Crisp. D.T.. (1994). Reproductive investment of female brown trout. Salmo trutta L.. in a
stream and reservoir system in northern England. Journal of Fish Biology. 44. 343-
349.
Crisp. D.T.. Mann. R.H.K.. Cubby. P.R.. Robson. S.. (1990). Effects of impoundment upon
trout (Salmo trutta) in the basin of Cow Green resevoir. Journal of Applied Ecology
27. 1020-1041.
Crisp. D.T.. Mann. R.H.K.. McCormack. Jean. C.. (1974). The populations of fish at Crow
Green. upper Teesdale. before impoundment. Journal of Applied Ecology 11. 969-996.
Çetinkaya. O.. (1999). Investigations of some biological proporties of brown trout (Salmo
trutta macrostigma Dum.. 1858) living the Çatak Stream (Tigris River. Turkey).
Istanbul University Journal of Aquatic Products. 9:13. 111-122. (in Turkish)
Changeux. T.. Pont. D.. (1995). Current status of the riverine fishes in the French
Mediterranean basin. Biological Conservation 72. 137-158.
Cote. I.M.. Vinyoles. D.. Reynolds. J.D.. Doadrio. I.. Perdices. A.. (1999): Potential impacts
of gravel extraction on Spanish populations of river blennies Salaria fluviatilis (Pisces.
Blenniidae). Biological Conservation 87. 359-367.
Çelikkale. M.S.. (1994). Içsu Baliklari ve Yetistiriciligi. Cilt I. II. Baski.K.T.Ü Sürmene
Deniz Bilimleri Fakültesi Yayinlari No.2. K.T.Ü. Basimevi. 419 s. Trabzon.
Çolak. A.. (1976). Yilan Baliklarinin Türkiye’deki Dagilimi. – Türk. Vet. Hek. Derg. 46:5 - 7.
Çolak. A.. (1981). Keban BarajGölü’nde Bulunan Balik Türleri. – Ankara Üniv. Vet. Fak.
Derg. 28: 167 – 181.
Çömlekçioglu. U..(2003).Sir Baraj Gölü Kirliliginin Fizikokimyasal Parametrelerle
Incelenmesi, KSÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaras.
Davis. P.H.. (1988). Flora of Turkey and the East Aegean Islands, vol. 1-10, Edinburg Unv.
Press. Edinburgh.
Delling. B.. Crivelli. A.J.. Rubin. J.F.. Berrebi. P.. (2000). Morphological variation in hybrids
between Salmo marmoratus and alien Salmo species in the Volarja stream. Soca River
basin. Slovenia. Journal of Fish Biology. 57. 1199-1212.
Deyrolle. M.. (1872). Notice sur une espece remarquable de poisson qui vit dans les eaux du
lac de Van. Rev. Mag. Zool. 2,23, 401-405.
Ekingen. G.. (1976). Morpho logical characters of some Turkish trouts. – Firat Üniv. Vet. Fak.
Derg. 3: 98 – 104.
Erdemli. A. Ü.. (1978). Beysehir Gölü Baliklari.– M. S. Thesis. Selçuk Üniv. Konya.
Erdemli. A.Ü.. (1982). The fish species of Beysehir Lake. – Selçuk Üniv. Fen Fak. Derg.. Ser.
B. 2 : 131 – 142.
Erençin. Z.. Baran. I.. Ergüven. H.. (1971). Dogu Anadolu’da Bodur Yayin (Ameiurus
nebolosus (sic) Le Sueur. 1890).– Ankara Üniv. Vet. Fak. Derg. 18 : 214 – 218.
Elvira. B.. (1995). Conservation status of endemic freshwater fish in Spain. Biological
Conservation 72. 129-136.
Erk’akan. F.. (1981). Sakarya Havzasi Baliklarinin (Pisces) Sistematigi ve Biyo-Ekolojik
Iliskileri Üzerine Arastirmalar. Diss. Hacettepe Üniv. Ankara.
Erk’akan. F.. Kuru. M.. (1982). Systematical researchs on the Sakarya basin fishes (Pisces). –
Hacettepe Bull. nat. Sci. Eng. 11 : 15 – 24.
Erk’akan. F.. (1983 a). The fish species of the Sakarya Basin and their abundance. –
Hacettepe Bull. nat. Sci. Eng. 12 : 21 – 38.
Erk’akan. F.. (1983 b). The fishes of the Thrace region. – Hacettepe Bull. nat. Sci. Eng. 12 :
39 – 48.
Erk’akan. F.. (1983 c). Skaraya Havzasi Baliklarinin Sistematigi ve Biyo-Ekolojisi Üzerine
Arastirmalar. – Doga Bilim Derg.. Ser. A. 7 : 141 – 154.
Erk’akan. F.. (1984).Trakya Bölgesinden Türkiye için yeni kayit olan bir balik türü.
Pseudorasbora parva (Pisces-Cyprinidae).– Doga Bilim Der.. Ser. A2. 8 : 350 – 351.
Fausch. K.D.. Nakano. S.. Kitano. S.. (1997). Experimentally induced foraging mode shift by
sympatric charrs in a Japanese mountain stream. Behavioural Ecology 8. 414-420.
Forrester. G.E.. Chace. J.G.. McCarthy. W.. (1994). Diel and density-related changes in food
consumption and prey selection by brook charr in a New Hampshire stream.
Environmental Biology of Fish 39. 301-311.
Freeman. M.C.. Vinyoles. D.. Grossman. G.D.. Desostoa. A..(1990). Microhabitat use by
Salaria fluviatilis in the Rio Matarrana. Spain. Freshwater Biology 24. 335-345.
Gaillard, C., (1895).Notes sur quelques especes de Cyrinodon de 1’Asie- Mineure et da la
Syrie. Arch. Mus. Hist. Lyon,6, 1-5.
Geldiay. R.. Balik. S.. (1974). Nif çayi ve kollarinda yasayan tatli su baliklarinin sistematik ve
ekolojik özellikleri üzerine arastirmalar.– IV. Bilim Kongr. Ankara 1973. Zooloji
Seks. Tebligleri. TÜBITAK Yay. 213.
Geldiay. R..(1968). Kazdagi silsilesi Derelerinde Yasayan Alabalik (Salmo trutta L.)
Populasyonlari Hakkinda . VI. Milli Türk Biyoloji Kongresi Tebligleri. 65-77.
Geldiay. R.. Balik. S.. (1988). Türkiye Tatlisu Baliklari. Ege Ünv. Fen Fak. Kitaplar Serisi
No: 97. Ege Ünv. Basimevi 519 s.. Izmir.
Gürbüz ve ark.. (2003).Gavur Gölü Batakligi Cografik Özellikleri ve Rehabilitasyon Plani, Il
Çevre Müd. Yayinlari, No:1, Kahramanmaras.
Hanko. B.. (1924). Fische aus Klein-Asien., Mus.Nat. Hung., 21, 137-158.
Hernandez. R.. Lacomba. R.T.. Uvinas. Y.N.. Oltra. R.. (2000). Distribution pattern of river
blennies in the Jucar River basin (eastern Spain). Journal of Fish Biolgy. 57. 250-254
Kalkan. E. & Erdemli. A.Ü.. (1994). A taxonomic study on the fishes of Sultansuyu Stream.
XII. Turkish National Biology Congree Hydrobiology section. 256-262.
Karaman. M.. (1966). Beitrag zur Kenntnis der Salmoniden Südeuropas. – Hydrobiologia 28 :
1 – 48.
Karaman. M.. (1969). Süßwasserfische der Türkei. 7. Teil. – Revision der kleinasiatischen
und vorderasiatischen Arten des Genus Capoeta (Varicorhinus. partim). – Mitt. Hamb.
Zool. Mus. Inst. 66 : 17 – 54.
Karaman. M.. (1971). Süßwasserfische der Türkei. 9. Revision der Barben Europas.
Vorderasiens und Nordafrikas. – Mitt. Hamb. Zool. Mus. Inst. 67 : 175 – 254.
Karaman. M.. (1972). Süßwasserfische der Türkei. 9. Revision einiger kleinwüchsiger
Cyprinidengattungen Phoxinellus. Leucaspius. Acanthobrama usw. Aus Südeuropa.
Kleinasien. Vorder-Asien und Nordafrika. – Mitt. Hamb. Zool. Mus.Inst. 69:115- 155.
Kara. C..(1999). Sir Baraj Gölü’nde Yasayan Chondrostoma regium (Heckel, 1843) ve
Leuciscus cephalus (Linn. 1758)’un Bazi Biyolojik Özellikleri, Gazi Ünv. Fen Bil.
Enst., Doktora Tezi, Ankara.
Kosswig. C.. (1939). Faunengeschichte der Bosphorus region. Cr. Ann. Et. Arch. Soc. Turque
Sci. Phys. Et. Nat., VII.
Kosswing. C.. (1954 ) : Türkiye Tatlisu Baliklarinin Zoocografyasi.– Istanbul Univ. Fen Fak.
Hidrobiol. Aras. Enst. Mecm.. Ser. A. 2 : 1 – 19.
Kuru. M.. (1987). Omurgali Hayvanlar, sf. 193-194, Atatürk Ünv. Kazim Karabekir egitim
Fak. Yayinlari, Yayin No:3, Erzurum..
Kuru. M.. (1975). Dicle-Firat. Kura-Aras Van Gölü ve Karadeniz Havzasi tatli sularinda
yasayan (Pisces) balilarin sistematik ve zoocografik yönden incelenmesi. (Doçentlik
tezi) Atatürk Üniversitesi Fen Fakültesi Zooloji Bölümü.
Kelle. A.. (1978). Dicle Nehri ve Kollarinda Yasayan Baliklar Üzerinde Taksonomik ve
Ekolojik Arastirmalar.– Diss. Dicle Üniv. Diyarbakir.
Konuralp. N.. (1955). A study of the gonad morpohology of Anatolian Cyprinodontidae,
Istanbul Üniv. Fen Fak. Mecm.. Ser. B. 20 : 175 – 198.
Ladiges. W.. (1960). Süsswasserfische der Türkei. 1. Teil. Cyprinidae. Mitt. Hamburg Zool.
Mus. Inst. Band 58. 105-150.
Ladiges. W.. (1964). Süsswasserfische der Türkei. 3. Teil. Restliche Gruppen. Mitt. Hamburg
Zool. Mus. Inst. Band 61. 203-220.
Ladiges. W.. (1971). Süsswasserfische der Türkei. 8. Teil. Mitt. Hamburg Zool. Mus. Inst.
Band 67. 175-254.
Ladiges. W.. Vogt. D.. (1979).Die Süsswasserfische Euro. Paul Parey. 299p.. Hamburg.
Berlin.
Lagarrigue. T.. Cereghino. R.. Lim. P.. Reyes-Marchant. P.. Chappaz. R.. Lavandier. P..
Belaud. A.. (2002). Diel and seasonal variations in brown trout (Salmo trutta) feeding
patterns and relationship with invertebrate drift under natural and hydropeaking
conditions in a mountain stream. Aquatic Living Resources 15. 129-137.
Lehane. B.M.. Walsh. B.. Giller. P.S.. O’Halloran. J.. (2001). The influence of small-scale
variation in habitat on winter trout distribution and diet in an afforested catchment.
Aquatic Ecology 61: 61-71.
Neat. F.C.. Lengkeek. W.. Westerbeek. E.P.. Laarhoven. B.. Videler. J.J.. 2003: Behavioural
and morphological differences between lake and river populations of Salaria
fluviatilis. Journal of Fish Biology 63. 374-387.
Tortonese. E.. (1954). The Trouts of Asiatic Turkey. Istanbul Üniversitesi Fen Fakültesi
Hidrobiolji Enstitüsü Dergisi Seri B 2(1). 1-26.
Ünlü. E.. Balci. K.. Akbayin. H.. (1994) Some Biological characteristics of the
Acanthobrama marmid Heckel. 1843 in the Tigris River (Turkey). Tr. Journal of
Zoology. 18. 131-139. Tübitak.
Wildekamp. R.. Küçük. F.. Ünlüsayin. M.. Neer. W.. (1999). Species and Subspecies of the
Genus Aphanius Nardo 1897 (Pisces: Cyprinodontidae) in Turkey. Tr. Journal of
Zoology 23. 23-24. Tübitak.
Yarar. M.. Magnin. G..(1997).Türkiye’nin Önemli Kus Alanlari, sf. 216-217, Dogal Hayati
Koruma Dernegi, Istanbul.
EKLER
Arazi çalismalarindan görünümler.
Balik göçlerini engelleyen sette (Ceyhan- Hemite Suyu).
Menzelet Baraji’na bakan tepelerde orman tahribati.
Firniz Çayi’ndan bir görünüm
Zeytin Çayi’ndan bir görünüm
Tekir Çayi’ndan bir görünüm.
Sögütlü Çayi’ndan bir görünüm
Hamus Çayi’ndan bir görünüm
Ceyhan (Yukari Ceyhan-Yazidere) civarindan bir görünüm
Menzelet Baraj Gölü’nden bir görünüm
Körsulu Çayi’ndan bir görünüm