Download - Anne sütü ve beslenme(fazlası için )
ANNE SÜTÜ ve BESLENME
BESLENME
Temel amacı
1. Büyümeyi sağlamak
2. Eksikliğinde oluşacak bozuklukları önlemek1. Akut ve kronik hastalığın önlenmesi
2. Fiziksel ve zihinsel potansiyelin gelişmesi
3. Stres durumları için rezerv
Süt Çocuğunda Beslenme
Yaşamın ilk iki yılı büyüme ve gelişmenin en hızlı olduğu dönemdir.
WHO anne sütü ile beslenmeyi 2 yaşına kadar önermektedir. Bir bebeğe yaşam pasaportu verilmek isteniyorsa o bebek anne
sütü ile beslenmelidir. Anne sütü 0-6 ay arasındaki süt çocuğunun ihtiyacı olan kalori
ve besinlerin %100’ünü karşılayabilir. 6-12 ay arasında %35’ini karşılayabilmektedir ve bu nedenle
6. ayda ek besinlere geçilir. İlk 6 ayda su dahil hiçbir ek besin verilmemesi önerilmektedir
(Doğal beslenme).
Doğumdan itibaren anne ve bebek ilk beslenme deneyimlerine başlarlar (doğumdan sonraki ilk yarım saat).
Beslenme pratiğinin tatmin edici oluşu, hoşnut etmesi, rahatlığın sağlanması anne ve bebek arasında duygusal iyi ilişkiyi başlatır.
Beslenme saatleri anne ve çocuğu hoşnut etmelidir.
Gergin, endişeli, duygusal olarak labil annelerde süt verme güçlükleri ortaya çıkar.
Süt Çocuğunda Beslenme
BAŞARILI EMZİRME İLE İLGİLİ 10 ÖNERİ: Emzirmeye ilişkin yazılı politika Tüm sağlık personelinin eğitimi Gebe eğitimi İlk yarım saat içinde emzirme ANNELERE EMZİRMEYİ GÖSTERME Anne sütünden başka besleyici vermemek 24 saat birliktelik –rooming in Bebek her istediğinde emzirilmeli Emzik verilmemeli Destek grupları oluşturulmalı
Doğal Beslenme:
Sağlıklı bir annenin günlük süt üretimi ne kadardır?– 750-1000 cc, ortalama 850 cc
Bebek hangi sıklıkla emzirilmelidir?– İlk 2 hafta süt az gelebilir. Yarım saatte bir
emzirilmelidir.– İlk 6 hafta her istediğinde meme almalıdır.– 6 haftadan sonra 1-4 saatte bir (kendisi düzenler).
Bir meme ne kadar sürede boşalır?– Term bebek 10-15 dakikada boşaltır.
Anne sütü bebeğe yetiyor mu?– Günde en az 5-6 kez idrar yapıyorsa,– 10-15. günde doğum kilosuna ulaşmışsa,– Aylık ağırlık artışı 600-900 gr arasında ise
yeter.(20-30 gr/gün)
Emzirmeden evvel temizlik yapılmalı mı?– Meme için gerekmez– Eller mutlaka sabun ile yıkanmalıdır.
Doğal Beslenme:
Anne sütü nasıl saklanmalıdır?– Temiz cam kapta (şişe ve kapak 5-15 dk. kaynamış)
– Oda ısısında 4 saat
– Buzdolabında taze ise 72 saat, eritilmişse 24 saat
– Derin dondurucuda 6 ay (hücreler ölür)
– Ben-mari yöntemi ile ılıtılmalı
Doğal Beslenme:
Anne Sütü ve Doğal Beslenme
1. Bebek sağlığı yönünden anne sütü ile beslenmenin avantajları
İshal Solunum yolları enfeksiyonları,otitis media İdrar yolu enfeksiyonları Nekrotizan enterokolit (6 kat) Yenidoğan sepsisi, bakteriyemi ve menenjit Mekonyum ileusu Ani bebek ölümü sendromu
2. Anne sağlığı yönünden Uterus toparlanmasına bağlı kanama
azalmaktadır (aneminin önlenmesi) Kemik mineralizasyonunda gelişme
(osteoporoz önlenmesi) Kanserlere karşı koruyucu (meme, uterus) Doğum öncesi kiloya daha kolay erişme
Anne Sütü ve Doğal Beslenme
3. Besin içeriği ve beslenme avantajları Anne sütünün biyolojik yapısındaki üstünlükler Düşük böbrek solit yükü Sindirim kolaylığı
4. İmmünolojik avantajlar Antimikrobial ajanlar Antiinflamatuar ajanlar İmmünomodülatörler
Anne Sütü ve Doğal Beslenme
5. Gelişimle ilgili avantajları Anne-bebek arasındaki duygusal yaklaşım Kognitif gelişme ve yeteneklerde, okul başarısı, zeka düzeyinde
6. Ekonomik avantajlar Bebek beslenmesinde en ucuz yöntem Toplum sağlığı maliyetinde azalma
7. Çevresel avantajlar Atık azaldığı için çevre dostu
Anne Sütü ve Doğal Beslenme
8. Erişkin sağlığına etkisi Büyüme – gelişme Şişmanlığın önlenmesi Kalb hastalıklarının önlenmesi Diş sağlığı, çene-ağız gelişmesi Otitis medianın azalması Atopik hastalıklarda azalma Malign hast., çöliak, ülseratif kolit
Anne Sütü ve Doğal Beslenme
Süt Salgılanmasının Evreleri Kolostrum
– 0-5 gün– Protein, Ig, laktoferrin çok yüksek, kolesterol yüksek, yağ
düşük– Fonksiyonu: Hızlı büyüme, GIS korunması, LBBF
gelişmesini sağlamak Geçiş sütü
– 6-15 gün– Ig düşer, laktoz, yağ, vitamin düzeyi artar
Olgun süt– 15. günden sonra– Sulu, ince– İlk 1/3’ünde yağ az, son 2/3’ü yağdan zengin
Süt Salgılanmasının Özelliği
Anne sütünün bileşimi– Gün boyunca ve– Laktasyon akışına göre– Ve ekolojik ortama göre değişkenlik gösterir.
Çocuğun ihtiyacına ve yaşına göre– Emzirmenin başında ve sonundaki yağ içeriği
ve– Gece sütünün yağ içeriği değişir.
Anne Sütünün Bileşimi
100 ml anne sütünde
Su (ml) 87,6
Kalori (kcal) 74
Laktoz (gr) 7.1
Yağ (gr) 3,9
Protein (gr) 1,06
Böbrek solit yükü (m.osm) 91
Oral solit yükü 286
Anne Sütündeki Besinler
Karbonhidratlar (KH) Sütteki enerjinin %40-50’si KH kaynaklıdır. Laktoz
– Primer KH – (glukoz+galaktoz)-golgi cisimlerinde Laktaz sentetaz– Laktoz düzeyi gün boyu sabit, maternal diyet ile
değişmez– Ca emilimini artırır– L.bifidus’un çoğalmasına yardım eder.– Galaktoz beyin gelişmesi için gereklidir.
Glikolipid, glikoprotein, oligosakkaritler
Proteinler Annenin beslenmesi sütün protein dağılımını
etkiler. Malnutrisyonlu annede total protein,C,C4,IgA, IgG düşük.
Protein, preterm bebeğin anne sütünde term bebeğin anne sütündekine oranla daha fazladır.
İki grup protein mevcuttur.1. Whey proteinleri
2. Kazein
Anne Sütündeki Besinler
Anne sütündeki proteinler-2
Görevleri: Besleyiciİmmun
Vitamin taşıyanlarHormonlar,
enzimler,biyoaktif prot Nonprotein nitrojenler:Karnitin,
taurin ,nükleotidler
1. Whey proteinleri (süt serumu proteinleri)– Proteinlerin %60-80’ini oluşturur. 5 gruptur.
Alfalaktalbumin (inek sütünde betalaktoglobulin) İmmünproteinler (sindirim enzimlerine, pH’a dirençli)
Laktoferrin İmmünoglobulinler (IgA) Lizozim
Serum albumini
Anne Sütündeki Proteinler-3
2. Kazein Dört fraksiyonu mevcut Proteinlerin %30-40’ı Ca ve P ile miçeller oluşturur. İnsan sütünde beta kazein, inek sütünde ise alfa
kazein vardır. Anne sütünde whey/kazein: 60/40 İnek sütünde whey/kazein: 20/80 İnek sütündeki bu oran formulalarda da mevcut
Yüksek kolesterol düzeyi oluşturur.
Anne Sütündeki Proteinler-4
Anne sütündeki proteinler-5
Taurin mevcut ( büyüme düzenleyici, SSS ve retina gelişmesi,membran stabilitesi, safra tuzlarının sentezi )
Fenilalanin, tirozin düzeyi düşük, Karnitinden zengin Sistin/metionin oranı yüksek
Nükleotidler Diyette aa yetersiz ise protein ve
nonesansiyel aa sentezinde kullanılır. Protein kullanımını artırırlar İmmün sistem modülasyonunda rol oynarlar
(hem. İnf. B, difteri) Pediatrics 1998, 101(2):242
Demir absorbsiyonunu artırırlar (inozin fosfat)
Anne Sütündeki Proteinler-6
Lipidler Kalorinin %50’si lipidlerden sağlanır Annenin beslenmesi yağ dağılımını değiştirir.Kötü
beslenen annesütünde KISA ZİNCİRLİ yağlar artar.
Yağ kompozisyonu annenin diyeti ve laktasyon dönemlerine göre belirgin değişir (öğleden sonra, gece, emzirme sonunda)
Preterm bebeklerin annelerinde kolesterol, fosfolipid ve yağ asidi miktarı fazladır.
Anne Sütündeki Besinler
Anne sütü uzun zincirli yağlar ve çoklu doymamış yağlardan (LC-PUFA), palmitik asitten zengindir– Retina, SSS gelişmesi ve miyelin kalitesi için
gereklidir HDL kolesterolden zengin
– Erişkin yaşa adaptasyon Doymuş yağların doymamışlara oranı Ca++
absorbsiyonu için ideal (0.3/0.4)
Anne Sütündeki Yağlar-2
Fetüs ve süt çocuğunda önemi– AA üretiminin düzenlenmesi– Sinir dokusu ve iletimi– Retina ve beyin gelişmesi üzerine etkilidir.
Besinlerle alınan omega-6 (linoleik asit) / omega-3(linolenik asit) oranı 4-6/1 olmalıdır.
Erişkin için önemi – Ω6 LDL kolesterolü düşürmede– Ω3 trigliserid düzeyini düşürmede rol oynar
Esansiyel Yağ Asitleri
Omega 6 ve omega 3 yağ asidinden zengin ve uygun oranda (LC-PUFA prekürsörleri)– <1500 gr olup sadece anne sütü alan bebeklerde
yüksek IQ değerleri LC- PUFA’ya bağlandı Anne sütü alan bebekte IQ düzeyi niçin
daha yüksek ?– Galaktoz – Taurin– LC-PUFA ve yağ kompozisyonuna bağlı
Anne Sütündeki Yağlar-3
Mineraller ve eser elementlerDiyet ile değişmez. İyonlar intraselüler sıvılarla aynı Ca/P: 2/1 (Ca absorbsiyonu için ideal)
– Kalsiyumun %55’i emilir, inek sütünde ise Ca fazla ancak emilimi az.
Fe düşük, ancak– Biyoyararlılık yüksek (%50-60 emilim)– Diğer besinlerde demir emilimi %5-10
Flor: 0,02 ppm. – Su kaynağında flor <0,2 ppm ise 6.aydan sonra
desteklenmelidir.
Anne Sütündeki Besinler
VitaminlerK ve D vitamini dışındakiler yeterli.Suda eriyenler yakın
diyetle, yağda eriyenler depolarla ilgili. Kvit trpls geçmez. Doğumda K vitamini (IM. 0,5-1 mg) D vitamini 22 IU/L (25 OH vit D aktivitesinde oluşu
önemli, hepatik hidroksilasyona ihtiyaç olmaz)
Vitamin D için FNB önerisi (2004-Nelson)– Minimum 200 Ü vit D– Maksimum 500 Ü Vit D/gün
Vejeteryen annelerin çocuklarında vit B12 eksikliğine bağlı megaloblastik anemi gözlenmiştir.
Anne Sütündeki Vitaminler
Enzimler Süt bezlerinde ve sindirimde rol oynayan
20’nin üzerinde enzim var.– Lipaz
• Pankreatik lipaz olgunlaşıncaya kadar önemli
– Amilaz– Proteaz
Anne Sütündeki biyoaktif maddeler-1
Büyüme modülatörleri1. Büyüme faktörleri
– LBBGF (laktobasillus BGF)– EGF (epidermal GF)– NTF (nerve tissue F)
2. Hormonlar (insülin, prolaktin, endorfin)3. Taşıyıcı proteinler (laktobasillus, transferrin,
kazein)4. Besin ögeleri (AA, lipidler, mineraller,
vitaminler)
Anne Sütündeki biyoaktif maddeler-2
Prostoglandinler Plazmadakinin 100 katı
– Ekstrauterin adaptasyonda– Sıvı-elektrolit transportunda– Enzim ve salgıların fonksiyonunda rol alırlar
Anne Sütündeki biyoaktif maddeler-3
Anne Sütündeki İmmünolojik Yapı
1. Laktoferrin– Bakterinin Fe kullanımını önler– E.coli ve Staf. için bakteriostatik
2. İmmunoglobulinler– Hepsi mevcut olmakla beraber en fazla sIgA– Bakteri ve virusların mukozaya adheransını önler– Bebek anne sütü ile replasman Ig tedavi dozundan yüksek
Ig almaktadır.– Preterm annenin üstünde sIgA daha yüksek– Çevresel patojenlere karşı anne sütünde sekretuar antikor
yapılır.• Enteromammarik immün yol• Bronkomammarik immün yol
3. Hücreler T ve B hücreleri Nötrofil, monosit, makrofaj
4. Lizozim Hücre duvarı lizisi Nonspesifik 5- SİTOKİNLER (TNF, IL 1, 6, 8, 10 )9
Anne Sütündeki İmmünolojik Yapı-2
1-Oligosakkaridler : Epitel yüzeylerindeki karbonhidrat reseptör analogları
(çözünür reseptörler)– 100’den fazla.– Barsaktan emilir, idrarla atılırlar. – İdrar yolu enfeksiyonlarında E.coli reseptörlerini kapatır.– Bakterilerin epitele adezyonunu önler– LBBGF gibi etki eden tipi mevcut.
– Pnömokok – H.influenza– E.coli– V.cholerae, Rotavirus
Bu mikroorganizmaların mukozaya tutunmasını önleyen tipleri tanımlandı
Anne Sütündeki nonimmün koruyucular-1
Anne Sütünün Önerilmediği Durumlar -1 Yarar zarar ilişkisi her bebek için ayrı
değerlendirilmelidir:
Kafein, Nikotin, alkol, kokain, marijuana alan anneler Kanser kemoterapisi veya antimetabolit alan anneler HIV (gelişmemiş ülkeler dışında)-Pastörizasyon HTLV-1 ile infekte anneler-Derin dondurucu Galaktozemi –hafif olgularda kontrollü verilebilir Maternal Wilson tedavisinde. Penisilamin-Cu, Mg, Fe.
Anne sütünün önerilmediği durumlar -2 Maternal akut enfeksiyonlar:
Aktif Tbc:Anneye iki hafta tedaviden sonra bebek
emzirilir. Bu sürede anne sütü sağılarak verilebilir. Annede CMV: Bebek preterm veya immün
yetmezlikli ise verilmez. Septisemi, çok bulaşıcı ve virulan enf. da kısa süreli
kesilir... Meme ca, apse, memede HSV, VZV, Llyme hast. da
tedaviden sonra verilir.
6-12 Ay Arası Beslenme
Ek besinlere geçiş dönemi. Neden ?– Enerji ihtiyacı– Demir ve mineral ihtiyacı– Değişik tat, kıvama alışma– Çiğneme, ısırma becerilerine yardım
Nasıl başlanmalı ?– Az az, kaşık veya fincanla veya biberonla– Aç iken, öğlen öğününde– İki yeni besin en az 3-7 gün arayla– Tuz-baharat yok– Reddedilen besin 15 gün sonra tekrarlanmalı– İlk yaşta aşırı lifli besinler önerilmez.– Beslenme uygulamaları çok değişken...– Demir, Çinko, Flor ilave edilmeli.
6-12 Ay Arası Beslenme
Neler verilmeli ?– İlk verilenler
• Meyva püresi• Muhallebi• Yoğurt• Sebze püresi
– İnek sütü: – Amerika’da ilk yılda önerilmemekle beraber ekonomik
sorun varsa 6-12. Aylar arasında homojenize veya yağı azaltılmış olarak kullanılabileceği vurgulanmakta.( Na yüksek, LC-PUFA düşük, demir kaybı vb. ) 2004-Nel.
• Sonra verilenler• Yumurta• Ekmek• Et-balık• Peynir• Sebze çorbası
6-12 Ay Arası Beslenme
1-2 yaş arası beslenme
Anne sütü– Besin gereksiniminin 1/3’ü anne sütünden
Diğerleri– Süt ve süt ürünleri– Et-balık-baklagiller– Ekmek-diğer tahıllar-patates– Sebze ve meyvalar
SONUÇ:
Anne sütü kimyasal olarak taklit edilse de biyolojik üstünlükleri taklit edilememiş bir besindir.
Bebeğin yaşaması, optimal fiziksel ve zihinsel gelişimi, hastalıklardan korunması, ruh sağlığı, annenin sağlığı, ailenin ve toplumun ekonomik gelişmesi, çevre sağlığı açısından anne sütü ile beslenme desteklenmeli ve teşvik edilmelidir.