17/07/56
Komsan Kiriwongwattana: v1.3 1
อ.คมสน ครวงศวฒนาภาควชาภมศาสตร คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากรวทยาเขตพระราชวงสนามจนทร จงหวดนครปฐม
อเมล: [email protected]
Blog: Hnumap50.wordpress.com
416201:Hydro-Geography
อทก-ภมศาสตรEvapotranspiration : การคายระเหย
เนอหา
การคายนา
การระเหยนา
การคายระเหยนา
ปจจยทมอทธพลตอการคายระเหยนา
อทธพลของดนพชตอการคายระเหยนา
วธการประเมนการคายระเหยนา
การคายนา+การระเหยนา+การคายระเหยนา
การคายนา เกดจากพช
การระเหยนา เกดจากผวนา พนดน
การคายระเหยนา เปนกระบวนการรวมระหวางการคายนาของ
พชและการระเหยนาจากสวนทเปนพนนาและนาในดน
การคายนา+การระเหยนา+การคายระเหยนา
การคายนา+การระเหยนา+การคายระเหยนา การคายนา+การระเหยนา+การคายระเหยนา
ปรมาณการใชนาของพช (Consumptive use) เปนปรมาณนาทงหมดทสญเสย
ไปเนองจากสาเหตสาคญ 2 ประการ คอ
การระเหย (Evaporation) คอปรมาณนาทระเหยจากผวดนรอบ ๆ ตนพช จาก
ผวนาในขณะททาการใหหรอในขณะทมนาขงอย รวมถงจากนาทเกาะอยตามใบ
เนองจากฝนหรอการใหนา
การคายนา (Transpiration) คอปรมาณนาทพชดดไปจากดนเพอนาไปใชใน
การสรางเซลลและเนอเยอ แลวคายออกทางใบสบรรยากาศ
17/07/56
Komsan Kiriwongwattana: v1.3 2
การคายนา+การระเหยนา+การคายระเหยนา
ปจจยทมอทธพลตอการคายระเหยนา
ปรมาณความรอนทไดรบเพอทาใหเกดกระบวนการระเหย เชน ปรมาณรงสสทธ
และ อณหภม
ความสามารถในการพาปรมาณไอนาทระเหยออกจากผวหนาการระเหย เชน ลม
และความชนสมพทธ ปรมาณนาทมอยอยางเพยงพอตอกระบวนการระเหย เชน ปรมาณนาในดน
ปรมาณนาในแหลงนาตาง ๆ
การะเหยนาสงสด (Potential evaporation) หมายถง กระบวนการระเหยนา
เมอมปรมาณนาใหระเหยอยางไมจากด
การคายนา+การระเหยนา+การคายระเหยนา
พช
ชนดพชจะเปนตวกาหนดปรมาณการใชนา
ของพช สรระของพช อตราการเปดปดปากใบ
ของพช
รอยละ 95 ของนาทพชดดขนไปใชจะถก
ขบออกมาในรปของไอนาผานกระบวนการการคายนา รอยละ 5 เทานน ทถกใชเพอสรางมวล
ชวภาพของพช
ดน
ชนดดนจะเปนตวกาหนดเนอดน ปรมาณ
ชองวางในดน ปรมาณความชนในดน
การคายนา+การระเหยนา+การคายระเหยนา
การคายนาของพช (Transpiration)
การทนาสญเสยออกมาจากพชโดยออกมาทางใบในรปของไอนาสบรรยากาศ
ประมาณรอยละ 95 ของนาทงหมดทพชดดขนมาจากดนและมนาสวนนอยมากท
พชนาไปใชในกระบวนการเมแทบอลซม
ระเหยเปนไอนาออกมาทางปากใบ ทางผวใบดานลาง จงเปนแหลงคายนาได
มากถงรอยละ 80 - 90
ระเหยตามสวนอน ๆ ของลาตนไดอก เชน ทางผวของใบ ทางเลนทเซล ซงม
ปรมาณนอย เพราะทาไดเฉพาะพชทมเลนทเซลเทานน
กตเตชน (Guttation) เกดเมออากาศมความชนมาก พชบางชนดจะกาจดนา
ออกมาในรปของหยดนา ทางรเปดเลก ๆ ตามปลายของเสนใบ (ไฮดาโทด
:hydathod) เราจะพบปรากฏการณนในธรรมชาตไดอยางชดเจนในตอนเชาท
อากาศมความชนมาก ๆ
การคายนา+การระเหยนา+การคายระเหยนา
การคายนา+การระเหยนา+การคายระเหยนา
การปด-เปดของปากใบเสมอนประตคอยควบคมปรมาณภายในตนพช พชจงม
กลไกบางประการทจะคอยควบคมปรมาณนาภายในลาตนพชไมใหมมากเกนไป และ
ยงคอยทรกษานาเอาไวไดเมออยในสภาพแหงแลง เพอใหสภาวะภายในพชมความชม
ชนใหพอเหมาะเสมอ
การปด-เปดของปากใบนน จะชาหรอเรว มากหรอนอย ขนอยกบสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกหลายประการ สภาพแวดลอมภายนอก เชน แสงสวาง แกส
คารบอนไดออกไซด อณหภม ลม และสภาพของดน เปนตน
การคายนา+การระเหยนา+การคายระเหยนา
17/07/56
Komsan Kiriwongwattana: v1.3 3
เครองมอตรวจวดคาการคายระเหยนา เครองมอตรวจวดคาการคายระเหยนา
เครองมอตรวจวดคาการคายระเหยนา วธการประเมนคาการคายระเหยนา
เครองมอตรวจวดคาการคายระเหยนา วธการประเมนคาการคายระเหยนา
Coupling of energy balance and water balance equations
Water balance method
Energy balance method (e.g., bowen ratio - energy balance)
Eddy covariance method
Scintillometry method
Aerodynamic method Combination approach (energy balance + aerodynamic)
Penman-Monteith equation
17/07/56
Komsan Kiriwongwattana: v1.3 4
วธการประเมนคาการคายระเหยนา
วธการสมดลยของนา (Water Balance Approach)
การประเมนการคายระเหยนาดวยวธการสมดลยของนาทาไดโดยการใช
สมการสมดลยของนามาทาการคานวณปรมาณนาทศนยเสยไปจากการระเหยนา
ET :
ET = evaporation and transpiration (mm)
P = Precipitation (mm)
Q = Stream flow (mm)
ΔS = watershed storage variation (mm): Send–S beginning
ΔD = Seepage out – seepage in (mm)
ET = P – Q – ΔS - ΔD
วธการประเมนคาการระเหยนา
The Penman-Monteith form of the combination equation is
ETo reference evapotranspiration [mm day-1],
Rn net radiation at the crop surface [MJ m-2 day-1],
G soil heat flux density [MJ m-2 day-1],T air temperature at 2 m height [°C],
u2 wind speed at 2 m height [m s-1],
es saturation vapour pressure [kPa],
ea actual vapour pressure [kPa],
es - ea saturation vapour pressure deficit [kPa],D slope vapour pressure curve [kPa °C-1],
g psychrometric constant [kPa °C-1].
วธการประเมนคาการระเหยนา วธการประเมนคาการระเหยนา
วธการประเมนคาการระเหยนา
ENERGY BALANCE EQUATION
ΔET = R n - G – H
R n :Net radiation (W/m2)
H :Sensible heat flux (W/m2)
G :Soil heat flux (W/m2)
ΔET :Latent heat flux (W/m2)
วธการประเมนคาการระเหยนา
Energy Balance Equation with Remote Sensing
ΔET = Rn - G – HR n = (1- a) RS + RL - RL - (1- e0) RL
17/07/56
Komsan Kiriwongwattana: v1.3 5
วธการประเมนคาการระเหยนา วธการประเมนคาการระเหยนา
การคายระเหยนาสงสด (Potential Evapotranspiration : ET0) คอ การ
คายระเหยนาสงสดเทาทจะเปนไปได ตราบใดทมปรมาณนาเพยงพอตอการระเหย
การคายระเหยนาจรง (Actual Evapotranspiration : ETc) คอ การระเหยนา
จรง คามสภาพของการใชทดน ชนดดน และปรมาณนาในขณะนนของพนทตาง ๆ
คาถาม? ปรมาณการคายระเหยใดมคามากกวากน
