dokuzuncu kalkınma planı ve teknoloji politikalarına eleştirel bir bakış

Dokuzuncu Kalkınma Planı ve Teknoloji Politikalarına

Eleştirel Bir Bakış

Meltem KURTOĞLUS. Sadi SEFEROĞLUHacettepe Üniversitesi, Eğitim FakültesiBilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü, Ankara

XIII.Akademik Bilişim Kongresi, 2-4 Şubat 2011, İnönü Üniversitesi, Malatya 2

Çalışmanın Amacı

Dokuzuncu kalkınma planında yer alan teknoloji politikalarına yönelik olarak, Ar-Ge ve Yenilikçiliğin Geliştirilmesi, Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Yaygınlaştırılması ve e-Devlet Uygulamalarının Yaygınlaştırılması ve Etkinleştirilmesi başlıkları altında yer alan hedefler ve uygulanabilirliği eleştirel bir bakış açısı ile incelenerek tartışılmasıdır.


Bilim ve Teknoloji Politikaları ve Kalkınma

Türkiye’de bilim ve teknoloji konusunda politikaların belirlenmesi ve bu politikaların belirli bir plan çerçevesinde izlenmesi anlayışı planlı kalkınma dönemine geçişle birlikte işlevsellik kazanmıştır.

İlk kez 1960lı yıllarda hazırlanmaya başlanan Kalkınma Planları ülkenin tamamı veya belirli bölgeleri için belirlenmiş olan kalkınma hedefleri doğrultusunda iktisadi, sosyal, bilimsel ve teknolojik hedeflere ulaşmak amacıyla yol gösterici olan planlardır.


Dokuzuncu Kalkınma Planı

Şu anda, 2007-2013 yılları arasını kapsayan ve yeniliği benimsemiş ve bilgi toplumuna dönüşmüş bir Türkiye’nin hedeflendiği Dokuzuncu Kalkınma Planı yürürlüktedir.


Dokuzuncu Kalkınma Planı (2)

Küreselleşmenin her alanda etkili olduğu, bireyler, kurumlar ve uluslar için fırsat ve risklerin arttığı bir

dönemde Türkiye için kalkınmanın temelini oluşturan bir strateji dokümanı

olarak adlandırılmaktadır...


Dokuzuncu Kalkınma Planı (3)

Kamu, özel kesim, üniversite ve sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin katılımı ile oluşturulan Özel İhtisas Komisyonları, bu planın hazırlıklarında son derece önemli bir işleve sahiptirler.

Dokuzuncu Kalkınma planı oluşturulan diğer kalkınma planlarının aksine 5 yılı kapsayan değil 7 yılı kapsayan bir plan olarak hazırlanmıştır.

6


Dokuzuncu Kalkınma Planının Vizyonu

Dokuzuncu Kalkınma Planı, “İstikrar içinde büyüyen, gelirini daha adil paylaşan, küresel ölçekte rekabet gücüne sahip, bilgi toplumuna dönüşen ve AB’ye uyum sürecini tamamlamış bir Türkiye” vizyonunu temel alarak hazırlanmıştır.


Dokuzuncu Kalkınma Planındaki Temel İlkeler

Ekonomik, sosyal ve kültürel alanlara bütüncül yaklaşımın olması,

Toplumsal diyalog ve katılımcılığın güçlendirilmesi, İnsan odaklı gelişme ve yönetimin baz alınması, Rekabetçi bir piyasa, etkin bir kamu yönetimi ve

demokratik bir sivil toplumun gelişme sürecinde birbirini tamamlayıcı kurumlar olması

8


Dokuzuncu Kalkınma Planındaki Temel İlkeler (2)

Kamusal hizmet sunumunda şeffaflık, hesap verilebilirlik, katılımcılık, verimlilik ve vatandaş memnuniyetinin ön plana alınması,

Uygulamanın vatandaşa en yakın birimlerce yapılması,Toplumsal yapımızın ve bütünlüğümüzün ortak miras ve

paylaşılan değerler çerçevesinde güçlendirilmesi

9


10


Çalışma Kapsamında İncelenecek Başlıklar

Ar-Ge ve Yenilikçiliğin GeliştirilmesiBilgi ve İletişim Teknolojilerinin Yaygınlaştırılmasıe-Devlet uygulamalarının Yaygınlaştırılması ve

Etkinleştirilmesi

11


Ar-Ge ve Yenilikçiliğin Geliştirilmesi

Ülkemizde Ar-Ge altyapısı büyük oranda üniversiteler ve kamu araştırma kurumlarında bulunmaktadır ve araştırma faaliyetlerinin çoğunluğu bu kurumlarda gerçekleştirilmektedir.

12


Ar-Ge ve Yenilikçiliğin Geliştirilmesi (2)

Ar-Ge faaliyetlerinin sonuçlarının uygulamaya geçirilememesinin ya da yapılan araştırmaların genellikle sanayinin ihtiyaç ve talebinden uzak olmasının nedenleri; Ar-Ge faaliyetlerini gerçekleştiren, bu faaliyetlere destek sağlayan ve bu faaliyetlerin sonucunda ortaya çıkan

bilgi ve teknolojiyi kullanan kurumlar arasında güçlü bir bağ kurulamamış olmasıdır.


Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Yaygınlaştırılması

Elektronik haberleşme Sayısal yayıncılık e-Dönüşüm Türkiye Bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımı

yaygınlaşmış, vatandaş ve işletmelerin teknoloji konusunda farkındalığı ve hizmet taleplerinde önemli gelişmeler yaşanmıştır.


e-Devlet Uygulamalarının Yaygınlaştırılması ve Etkinleştirilmesi

Kamu kurum ve kuruluşları tarafından yürütülen e-Devlet çalışmaları,

2003 yılında başlatılan e-Dönüşüm Türkiye Projesi

ile tek çatı altında toplanmış ve bütünlük içerisinde yürütülmeye başlanmıştır. elektronik ortamda etkin bilgi paylaşımının

sağlanması hukuki altyapının oluşturulmasına özel önem

verilmiş, e-imza ve bilgi edinme hakkına ilişkin hususları

düzenleyen yasalar hayata geçirilmiştir.


Ar-Ge ve Yenilikçiliğin Gelişmesine Yönelik Hedefler

özel sektörün yenilik yaratma yeteneğinin artırılmasıdır.

16

özel sektörün belirlenen öncelikli alanlarda araştırma enstitüleri ve/veya merkezleri kurması teşvik edilecektir.

özel sektör başta olmak üzere, toplumun her kesiminde bilim, teknoloji ve yenilik kültürünün ve farkındalığının artırılması için bilinçlendirme çalışmalarının artırılması

Bilim ve teknoloji politikasının temel amacı

ve özel sektörde araştırmacı istihdamı teşvik edilecektir


Ar-Ge ve Yenilikçiliğin Gelişmesine Yönelik

Hedefler (2)

Kurumlar arası işbirliği artırılacak ve desteklenecektir.

17 Bilimsel yayın dışındaki patent ve benzeri sonuçlarının da akademik yükselmede dikkate alınması sağlanacaktır.

Üniversite-sanayi işbirliği geliştirilecektir. Üniversitelerdeki Ar-Ge insan

gücü ve altyapısının özel sektör tarafından kullanılması desteklenecektir.

Üniversiteler ile özel sektörü bir araya getiren Teknoloji Geliştirme Bölgeleri kurulacaktır.



Hedefler (3)

Geleceğe yönelik olarak nanoteknoloji, biyoteknoloji,

yeni nesil nükleer teknolojiler ile hidrojen ve yakıt pili teknolojileri;

sanayi politikasının öncelik vereceği sektörlerdeki araştırmalar; yerli kaynakların katma değere dönüştürülmesini amaçlayan

Ar-Ge faaliyetleri; aşı ve anti-serum başta olmak üzere yaşam kalitesinin

yükseltilmesine yönelik sağlık araştırmaları; bilgi ve iletişim teknolojileri ile savunma ve uzay teknolojileri

öncelikli alanlar olarak desteklenecektir.



Hedefler (4)

Ar-Ge faaliyetleri sonucunda oluşan bilginin sanayiye ve üretime aktarılmasında görev yapacak Teknoloji Transfer Merkezleri kurulacaktır.

19 Ayrıca teknoloji seçimi, transferi, yönetimi gibi konularda danışmanlık yapmak üzere bazı kuruluşlar özel sektör ve sivil toplum kuruluşları desteklenecektir.

Kamusal alanlar, Ar-Ge çalışmaları ve yerli teknoloji geliştirilmesini destekleyen bir yapıya kavuşturulacaktır.

Diğer ülkeler ile bilgi ve teknoloji transferi amaçlı işbirliği faaliyetleri yürütülecektir.


Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Yaygınlaştırılmasına Yönelik

Hedefler Bilgi ve iletişim teknolojileri

altyapısı geliştirilecektir.

20 Elektronik haberleşme sektöründe rekabet artırılacak

Bilgiye etkin, hızlı, güvenli ve uygun maliyetlerle yaygın erişim sağlanacak

Yüksek vergi yükü, bilgi toplumuna dönüşüm sürecini hızlandırmak üzere makul seviyelere çekilecektir.

Genişbant iletişim altyapıları yaygınlaştırılacaktır.

İşletmelerin, vatandaşların ve kurumların bilgi ve iletişim teknolojilerini yaygın kullanımı sağlanacaktır.



Hedefler (2)

Numara taşınabilirliğine ilişkin düzenlemeler tamamlanacak

21

Düzenleme ve yetkilendirmeler güncel ekonomik ve teknolojik gelişmeler doğrultusunda gözden geçirilerek uyumlu hale getirilecek

Pazar potansiyeli yüksek yeni teknolojiler yakından takip edilerek bu teknolojilerin ülkemizde kullanımı konusunda proaktif bir yaklaşım benimsenecek

Ülkemizin uydu teknolojilerini üretme yetkinlikleri geliştirilecek, bu teknolojileri araştırmak üzere bir merkez kurulacaktır.



Hedefler (3)

Kamunun genişbant iletişim ihtiyaçları toplulaştırılarak temin edilecek, bu yolla hizmetin kamuya maliyetinin azaltılması ve genişbant iletişim altyapılarının geliştirilmesi sağlanacaktır.

22 Kamunun alıcı rolü, bilgi ve

iletişim teknolojileri altyapısının geliştirilmesini destekleyecek bir politika aracı olarak kullanılacaktır.

Kamu yayın hizmeti, bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler de dikkate alınarak geliştirilecek, toplumun farklı kesimlerinin ihtiyaçlarına cevap verecek ve seçme hakkı tanıyacak bir içeriğe kavuşturulacaktır.

Nitelikli insan gücü yetiştirilecek ve Eğitim programlarıyla teknoloji üretimine ve Ar-Ge’ye yatkın işgücü yetiştirilmesi sağlanacaktır.


e-Devlet Uygulamalarının Yaygınlaştırılması ve

Gerçekleştirilmesine Yönelik Hedefler Kamu hizmetleri; iş süreçleri, vatandaş

ve iş dünyasının ihtiyaçları doğrultusunda yeniden tasarlanarak ve bilgi ve iletişim teknolojilerinden en üst düzeyde faydalanılarak, etkin, şeffaf, sürekli, güvenilir, tek kapıdan ve farklı platformlardan bütünleşik şekilde sunulacaktır.

23 e-Devlet, kamunun yeniden yapılandırılmasında etkin bir araç olarak kullanılacak, yerel yönetimler de dahil olmak üzere, esnek, kaliteli, etkili, hızlı ve birlikte çalışabilir nitelikte hizmet sunabilen, iyi yönetişim ilkelerinin benimsendiği kamu yönetimi yapısının oluşmasına destek olunacaktır.

Kamu hizmet sunumunda temel bilgi altyapılarının oluşturulması sağlanacak; bu kapsamda gerçek kişilerde olduğu gibi tüzel kişiler için de tek numaraya dayalı bilgi sistemi ile adres ve gayrimenkul bilgi sistemleri geliştirilecektir.

Gerçek ve tüzel kişilere ait temel bilgilerin ortak veri tabanlarından, belirli yetki ve sorumluluk ilkeleri çerçevesinde, ilgili kamu kuruluşları arasında elektronik ortamda etkin paylaşımı sağlanacaktır.

e-Devlet hizmetlerinin gerektirdiği kurumlar arası bilgi paylaşımında, kişisel bilgilerin mahremiyeti ilkesinin gözetilmesi esas olacaktır.



Gerçekleştirilmesine Yönelik Hedefler (2) Kullanımı yoğun ve getirisi yüksek hizmetlere ilişkin e-devlet

yatırımlarına öncelik verilecektir. Kamu bilgi teknolojileri yatırımlarında belirlenen ortak

standartlar ve bu teknolojilerin bilgi paylaşımında sağladığı olanaklarla gerçekleştirilecek ortak hizmet sunumuyla kamu kaynaklarının etkin kullanımı sağlanacaktır.

Kimlik belirleme, elektronik ödeme ve benzeri ortak işlemler tek kapıdan yürütülerek, hizmetlere erişim kolaylaşacak ve iş süreçleri hızlanacaktır.

Bilgi güvenliğinin sağlanmasına yönelik yasal düzenlemeler yapılacak, güvenli kamu ağı oluşturulacak ve olağanüstü durum merkezi kurulacaktır.



Gerçekleştirilmesine Yönelik Hedefler (2) Kamuda e-imza kullanımı yaygınlaştırılacaktır.

Yerel yönetimlerce elektronik ortamda sunulan hizmetler geliştirilecek, bunlara ilişkin standartlar oluşturulacak ve veri paylaşımı sağlanacaktır.

Bu hizmetlerin sunumunda sinerji fırsatları ortaya çıkarılacak, bilgi ve iletişim teknolojilerinin sağladığı imkanlardan faydalanılarak halkın yönetime etkin katılımı için ortam sağlanacaktır.

AB’nin elektronik kamu hizmetleri sunumunun geliştirilmesine ilişkin program ve girişimleri yakından izlenecek, belirlenen hedeflere uyum için gerekli önlemler alınacaktır.


Sonuçlar ve Tartışma(Ar-Ge ve Yenilikçiliğin Gelişmesine Yönelik

Sonuçlar)Ar-Ge ve Yenilikçiliğin Gelişmesine Yönelik hedeflerdeki

vurgular: özel sektörün geliştirilmesi, ve teknoloji politikasın temel amacının özel sektörün yenilik

yaratma yeteneğinin artırılması yönünde belirlenmesi, Üniversite-sanayi ve üniversite-özel sektör ilişkisinin

düzenlenmesi.


Sonuçlar ve Tartışma (Ar-Ge ve Yenilikçiliğin Gelişmesine Yönelik

Sonuçlar) (2)TÜİK tarafından yapılan Ar-Ge Faaliyetleri Araştırması ile

Sanayi ve Hizmet Sektöründe Yenilik Anketi sonuçlarından görüldüğü üzere 2008 yılı itibariyle Ar-Ge harcamaları içerisinde özel sektörün payı giderek artmaktadır.

Hedefe ulaşıldı mı???

27


Ar-Ge Faaliyetleri Araştırması ile Sanayi ve Hizmet Sektöründe Yenilik Anketi (TÜİK,

2008)


Sonuçlar ve Tartışma (Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin

Yaygınlaştırılmasına Yönelik Sonuçlar)Bilgi ve iletişim teknolojilerinin toplumda ve kamu kurum

ve kuruluşlarında kullanımının yaygınlaştırılması ön plana çıkmaktadır.

TÜİK tarafından 2009 yılında yapılan araştırmada, bilgisayar ve internet kullanım oranında yıllara göre artış olduğu görülmektedir.

Hedefe ulaşıldı mı?? Peki ya sayısal uçurum???

29


Kaynak:TÜİK, 2009 Hane Halkı BT Kullanım Araştırması Sonuçları

30


Sonuçlar ve Tartışma (e-Devlet Uygulamalarının Yaygınlaştırılması

ve Gerçekleştirilmesine Yönelik Sonuçlar)

Hedefler incelendiğinde e-devlet uygulamalarında hedeflenen noktaya henüz ulaşılmasa

da toplumun bu konudaki farkındalığı gün geçtikçe artmış olsa da, e-Devlet uygulamaları kullanımında birtakım engellerin olduğu

gözlenmektedir.

31


Bireylerin e-Devlet Hizmetlerini Kullanımının Önündeki Engeller

Kaynak: DPT (2009). Bilgi toplumu istatistikleri.


Sonuçlar ve Tartışma…Kalkınma planları, toplumun refah içerisinde yaşaması

için geleceğe yön veren çerçeve planlar olarak hazırlanmış planlardır.

Ancak, planlar kamu sektörü için emredici ve özel sektör için yol gösterici olma niteliğindedir.

Bu bağlamda, plan hazırlanırken özel sektör ve kamu sektörü arasındaki ilişkiyi güçlendirici nitelikte olmasına daha fazla özen gösterilebilir.

Asıl iş, öncelikle planı uygulamaya geçirecek olan kurumlara, kuruluşlara ve bireylere düşmektedir.


Sonuçlar ve TartışmaToplumdaki bireyler için görünen koşulların eşit olması,

görünmeyen koşulların da eşit olması anlamına gelmemektedir.

Teknolojik donanıma ulaşım açısından eşitlik varmış gibi görünmesi bireylerin eşit olduğu anlamına gelmemektedir.

Bireylerin beklenti, istek ve ihtiyaçları farklı olacaktır ve aynı ortamdan aynı düzeyde faydalanamayacaklardır.

Bu bağlamda bütün bireylere ulaşılmaya çalışılarak “sayısal uçurum” engelinin önüne geçilmeye çalışılmalıdır.


Teşekkürler!

Kurtoğlu, M. ve Seferoğlu, S. S. (2011). Dokuzuncu kalkınma planı ve teknoloji politikalarına eleştirel bir bakış. XIII.

Akademik Bilişim Konferansı (AB11), 2-4 Şubat 2011, İnönü Üniversitesi, Malatya.

Kurtoğlu, M., & Seferoğlu, S. S. (2011). A critical view on technology policies and ninth development plan (in Turkish). XIII. Academic Informatics Conference (AB11), February 2-4 2011, Inonu University, Malatya.

dokuzuncu kalkınma planı ve teknoloji politikalarına eleştirel bir bakış

Documents