Doktorat honoris causa JM Rektora UR – prof. dr hab. Janusza ŻmijiNitra, 15 października 2009 r.

Prof. Janusz Żmija – doktor honoris causa Słowackiego Uniwersytetu Rolniczego w Nitrze

Doktorzy honoris causa Słowackiego Uniwersytetu Rolniczego w NitrzeOd lewej: prof. Jaroslaw Hlubek, CSc., prof. László Villányi, prof. Janusz Żmija

spis treści

3

RedakcjaSzymon Sikorski – redaktor naczelnyMonika MarszalikJoanna Roczniewska

Adres RedakcjiBiuro RektoraUniwersytetu Rolniczego w KrakowieAl. Mickiewicza 2131-120 Krakówtel. (+48) 12 662 44 36fax: (+48) 12 633 62 45e-mail: rector@ur.krakow.pl

WydawcaUniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie

Fotografie:Gabriel WojcieszekAdam MrózAndrzej OwsińskiJoanna Roczniewska

Projekt okładkiopracowanie graficzne: Barbara Widłakzdjęcie: Piotr Siwek

Redakcja zastrzega sobie prawodo dokonywania skrótów i zmian redakcyjnychw nadesłanych tekstach

ISSN: 1899-7775Nakład: 1000 egz.

Biuletyn Informacyjny Uniwersytetu Rolniczegoim. Hugona Kołłątaja w Krakowiedostępny jest w wersji elektronicznejna stronie internetowej uczelni www.ur.krakow.pl

Skład, łamanie, druk:Drukarnia Ekodrukul. Powstańców Wielkopolskich 330-553 Kraków

z życia UczelniRektor uhonorowany przez Słowacki Uniwersytet Rolniczy w Nitrze 4Doktorat honoris causa prof. Wacława Leszczyńskiego 935-lecie Oddziału i Wydziału Technologii Żywności 16Nominacje Profesorskie 19Wspomnienia o zmarłych 26Z prac Senatu 30

konferencje…Konferencje, seminaria, warsztaty 32

sukcesy pracowników Dofinansowanie projektu „Dydaktyka i badania (…)” 54Parówki z owsem – nowość w branży mięsnej 55UR sygnatariuszem kodeksu zawodowej etyki w rachunkowości 55

nie tylko naukaDni Jana Pawła II 56Spotkanie z okazji Dnia Edukacji Narodowej 60Spotkanie z jubilatami 61Wyprawa Koła Naukowego Leśników na Syberię Wschodnią, część II 62Udojowe stanowisko badawcze 69Wystawa bożonarodzeniowa 71Spotkanie przedświąteczne pracowników i studentów UR 72Turniej pokoleń w siatkówce 76Wydawnictwo UR poleca 77KONKURS NA OKŁADKĘ BIULETYNU 78

wywiad numeruPamiętajcie o naturze… rozmowa z prof. Kazimierzem Wiechem 80

studenci Stypendia Fundacji im. Zofii i Władysława Pokusów 84Stypendia Fundacji Uniwersytetu Rolniczego 86Młodzież – Edukacja – Unia Europejska 87Działalność Klubu Akademickiego „Arka” 88Zintegrowany System Bezpieczeństwa na Uczelni 90Absolwentka Biotechnologii laureatką Nagrody Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa 91

piszą o nasUczelnia w mediach 92

Pogodnych Świąt Bożego Narodzeniaoraz samych sukcesów w nadchodzącym Nowym Roku 2010

życzy

prof. dr hab. Janusz ŻmijaRektor Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie

4

JM Rektor Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie doktorem honoris causa Słowackiego Uniwersytetu Rolniczego w NitrzeNitra, 15 października 2009 r.

Podczas uroczystości tytuł doktora honoris causa Słowackiego UniwersytetuRolniczego w Nitrze otrzymali: Prof. Ing. Jaroslaw Hlubek, CSc. – rektor Mende-lowskiego Uniwersytetu Rolniczego i Leśnego w Brnie, Prof. Dr. László Villányi –dziekan Wydziału Ekonomii i Nauk Społecznych Uniwersytetu Szent Istvánw Gödöllő oraz prof. dr hab. Janusz Żmija – rektor Uniwersytetu Rolniczegoim. Hugona Kołłątaja w Krakowie. W auli Słowackiego Uniwersytetu Rolniczegozgromadzili się licznie przybyli goście, bliscy oraz współpracownicy profesorów.

Uhonorowani profesorzy, od lewej: Jaroslaw Hlubek, László Villányi, Janusz Żmija

z życia Uczelni

5

Laudacja prof. dr hab. Janusza Żmiji wygłoszona przez dr. h. c. prof. Ing. Petera Bielika, PhD. – dziekana Wydziału Ekonomii i Zarządzania Słowackiego Uniwersytetu Rolniczego w Nitrze1

Vaše Magnificencie, spectábiles, honorábiles, Vážení členovia vedeckých rád, ctení hostia.

Milá povinnosť, ktorá mi dnes na tomtoslávnostnom zasadnutí pripadla, je určite úlo-hou čestnou. Jej splnenie ma však stavia predotázku, aké hľadať vhodné slova, ktoré by čonajvýstižnejšie vyjadrili podstatu významnejosobnosti, pracovitého a usilovného človeka,ktorý svojími prežitými rokmi dozrel k profe-sionálnej dokonalosti. Pomôžem si výrokomFridricha Schillera,“ keď chceš spoznať člo-veka, pozri sa na jeho prácu“. Vážené slávnostné zasadnutie, dovoľte mipredstaviť životnú dráhu a vedecko pedago-gickú prácu dvoch významých osobnosti,ktoré sa dlhé obdobie podielajú na rozvojivzájomne prospešnej spolupráce naších inšti-túcii a ktoré svojím osobným príkladom a en-tuziazmom stáli pri zrode mnohých význam-ných aktivít, ktorých svedkami sú nielensúčastníci ale aj generácie našich predchodcov.Vedecké rady FEM a FESRR navrhli udeliťvýznamné ocenenie Dr.h.c našej univerzity zarozvoj vzdelávacej ako aj vedecko-výskumnejčinnosti v oblasti ekonomiky poľnohospodár-stva, agropodnikania, regionálneho rozvojapanovi Prof.dr.hab. Januszovi Żmijovi, rekto-rovi Poľnohospodárskej univerzity HugonaKołłątaja v Krakove, vedúcemu Katedry pod-nikania a marketingu v agrosektore a emerit-nému dekanovi Fakulty poľnohospodárstva aekonomiky, pri príležitosti jeho významnéhoživotného jubilea, šesťdesiatich narodenín. Všetci tu prítomní sa určite zhodneme v tom,že základným zmyslom a poslaním nás učite-ľov v oblasti vzdelávania a vedy je hľadániepravdy, ktoré je spojené s nádherným dobrodružstvom poznávania nepoznaného

JM Rektor wpisuje się do księgi pamiątkowej

Władze Słowackiego Uniwersytetu Rolniczego z doktorami honoris causa

1) Oryginalna laudacja dotyczyła również Prof. Dr. László Villányi

6

meranej na problematiku aplikovanej ekonó-mie a manažmentu a vytvára permanentnýpriestor pre mobility učiteľov a študentov. Prof. Zmija aktívne podporil snahu FEM ovytvorenie intenzívneho programu ERA-ZMUS v oblasti ekonomických vzťahov, so-ciálnych vied a európskeho občanstva, tiežpodporil snahu Fakulty európskych štúdií aregionálneho rozvoja v Nitre o podanie spo-ločného návrhu s Fakultou poľnohospodár-stva a ekonomiky PU v Krakowe na spoločnýprojekt vedecko-technickej spolupráce medzipracoviskami Slovenskej republiky a Poľskana roky 2010 – 2011 zameraný na rozvoj vi-dieckych regiónov. Prof. Janusz Zmija publikoval viac ako 200vedeckých prác, z toho mnohé v jazyku an-glickom a nemeckom, a je autorom viacerýchvedeckých prác publikovaných aj na Sloven-sku. Je uznávaným odborníkom v oblastiekonomických poľnohospodárskych vied takna národnej ako aj medzinárodnej úrovni. Jenositeľom vícerých vyznamenaní, napr. Strie-borného kríža Poľskej republiky za zásluhy,ocenila ho aj Slovenská akadémia pôdoho-spodárských vied za jeho prínos pre rozvojvedy, je nositeľom viacerých ocenení FEM aFEŠRR a patrí mu aj uznanie za jeho podielna rozvoji vzťahov medzi našími univerzi-tami a fakultami SPU.Zaslúžil sa o rozvoj ekonomických odborovna pôvodnej poľnohospodárskej fakulte , pri-spel k rozvíjaniu vedecko - výskumnej činno-sti a zahraničnej spolupráce Krakovskej po-ľnohospodárskej univerzity. Ako podpred-seda rektorskej konferencie v Polsku mámožnosť aktívne ovplyvňovať internacionali-záciu vzdelávania v Polsku a medzinárodnúspoluprácu univerzít v rámci EÚ. Medzi jehopedagogické priority patrí aj všestrannásnaha pripraviť študentom univerzity, kto-rým venoval prevážnú čásť svojho plodnéhoživota prostredie, v ktorom by mohli efek-tívne rozvinúť svoje schopnosti a získavaťplnohodnotné vzdelanie v poľnohospodár-skych, ekonomických, technických a príro-dovedných štúdijných odboroch.

Ako rektor univerzity, je nositeľom úzkejspolupráce aj s našou univerzitou, konkrétnes pánom rektorom prof. Látečkom, s panidekankou prof. Bandlerovou, s dekanmi fa-kúlt, prof. Bullom, prof. Bírom, prof. Kro-čkom, doc. Kalúzom a radou ďalších, s kto-rými rozvíjal nielen odborné ale aj priateľskévzťahy. Radí sa medzi ních prof. Kuzma,prof. Huska, prof. Podolák, prof. Višňovský,doc. Faziková, doc. Zentková, doc. Belajová ainí. Nadovšetko si váži priateľstvo a vo svo-jom živote sa riadi Verichovým výrokom, žemať ľudí rád a milovať ich, je celé tajomstvo asnáť jediný recept na šťastie.

Vážené slavnostné zhromaždenie.Čo povedať na záver?

Máme pred sebou osobnosti mimoriadneupracovité a výnimočné, ako z pohľadu od-borného tak i po stránke ľudskej. Vedeckárada Slovenskej poľnohospodárskej unive-rzity, na návrh vedeckých rád Fakulty ekono-miky a manažmentu a FESRR rozhodla, žeich životné dielo i morálne hodnoty súhodné úcty a nespornými dôvodmi pre ude-lenie čestného doktorátu. Ich dlhoročné avzájomne plodné väzby k našej alma mátterzároveň dosvedčujú, že sa jedná o akt uváženýa spoločensky prospešný. I keď nám príroda dala krátky život, nech ichplodný a pracovitý život zostane nám v pa-mäti aj prostredníctvom dnes udelenej čest-nej hodnosti Dr.h.causa našej alma máter.Preto celý tento slávnostný promočný obrad,ktorý je navonok doprevádzaný leskom ta-lárov a akademických insignií, nech je vyja-drením hlbokej vážnosti k vedeckej, výskum-nej a pedagogickej práci pána profesora Janu-sza Zmiju a prof. Lászla Villanyiho. Vzdajmepreto česť a úctu poctivej práci, ktorá jev súlade s Magnou chartou európských uni-verzít základom rozvoja každej civilizovanejspoločnosti.

Ctené slávnostné zhromaždenie, dakujemVám za vašu pozornost.

a objavovaním neobjaveného. Účasť natomto procese je podľa Alberta Einsteinazákladný motív, ktorý stojí u kolísky pravéhoumenia vzdelávania a vedeckého poznania. Je mi cťou a potešením, že tomuto slávnost-nému auditóriu môžem bližšie predstaviťpána profesora Janusza Zmiju, který sa naro-dil v roku 1949 v Rudne, v Poľsku, v pro-stredí, ktoré ho naučilo vážiť si základné ľud-ské hodnoty, akými sú rodina, priateľstvoa vzájomná spolupatričnosť.Spolupráca s prof. Dr.hab. Januszom Žmijomsa rozvíjala od roku 1974 a týkala sa vzdeláva-cej ako aj vedecko-výskumnej činnosti v obla-sti ekonomiky poľnohospodárstva, agropod-nikania a regionálneho rozvoja. Spolupráca sazintenzívnila počas jeho pôsobenia vo funkciidekana a neskôr vo funkcii rektora Poľnoho-spodárskej univerzity v Krakowe. Ako rektorvšestranne rozvíja spoluprácu s SPU v Nitreprostredníctvom aktívnej participácie na me-dzinárodných projektoch a konferenciách, or-ganizovaných fakultami SPU v Nitre.Počas uplynulých desaťročí jeho angažovanejspolupráce existuje veľa konkrétných iniciativ,pod ktorými je rukopis pana prof. Zmiju. Jedným z výsledkov spolupráce v oblasti vyso-koškolského vzdelávania je organizovanie medzinárodného inžinierskeho štúdia v an-glickom jazyku krajín V4, na ekonomicko-manažérskych fakultách v Nitre, vo Varšavea Krakowe, v Prahe a v Gödöllő. Trvalá jevýmena skúseností s výučbou predmetu Eko-nomika poľnohospodárstva, výmena skúseno -stí z tvorby učebných textov, tak po obsahovejako aj metodologickej stránke. V súčasnosti jepredmetom nášho rokovania možnosť spolo-čného štúdia v rámci vybraných študijnýchprogramov oboch univerzít, udeľovania dvo-jitých diplomov a vytvárania medzinárod-ných autorských tímov pri tvorbe spoločnýchučebníc a monografií.Aktívny je aj jeho podiel na organizovaní spo-ločných medzinárodných vedeckých podujatív rámci krajín V4, z jeho iniciativy sa Poľno-hospodárska univerzita v Krakowe stala ak-tívnym členom spoločnej siete CEEPUS, za-

z życia Uczelni

7

Wystąpienieprof. dr hab. Janusza Żmiji doktora honoris causa Słowackiego Uniwersytetu Rolniczego w Nitrze

Dear Rector, Honorable Members of the Senate, Dear Dean prof. Bielik, Dear Faculty Board of Economics and Mana-gement of the Slovak University of Agriculturein Nitra.

I would like to thank you for granting me thehighest academic rank which is the title ofDoctor Honoris Causa. I am overcome withjoy and happiness because I received it fromthe best Slovak University, one of the bestagricultural universities in Europe. It is im-portant for me to be receiving this title in thecountry of our friends and neighbors. I treat

the title of Doctor Honoris Causa as a moti-vating force for further cooperation betweenour Universities and countries.The cooperation between our Universitiesstarted over 40 years ago. In 1963 an officialagreement was signed, which stands validuntil today; an agreement regarding scientificcooperation and exchange of students. Toge-ther we have organized mutual conferencesand scientific research programs. Anotherexample of this cooperation is the PHARE-TEMPUS program. Additionally, we have astudent and academic staff exchange withinthe ERASMUS program – in the area ofagriculture and economics of agriculture and

also within the CEEPUS program– in thearea of agribusiness and economics of agri-culture. Also, we have had an academic te-achers exchange within the Leonardo daVinci program. We can say that the coopera-tion has been going on at many fields of mu-tual interest. Cooperation is run by five faculties of ourUniversity. Mutual scientific research hasbeen performed in the following fields:• regional development with special empha-

sis on borderland regions• effectivity of using EU resources• methods of economic assessment of com-

panies and farms

Pamiątkowe zdjęcie po uroczystości

8

• management and marketing in food industry• grass ecosystems• cultivation of land and plants• fertilizing problems• heavy metals in natural environment• physiology and endocrinology of animals• optimization of animal food production• ecological meat and milk production • zoo hygiene • shaping and protection of natural environ-

ment• energy consumption of chosen branches in

farm and food industry• unconventional sources of energy in agri-

cultureThese are only some fields of our long-stan-ding cooperation. Therefore, we may say thatthe cooperation between Slovak University ofAgriculture in Nitra and University of Agri-culture in Cracow is active in many fields.

I am very grateful to our former Universityauthorities for starting our collaborationforty six years ago; a collaboration which nowhas changed into a large network of multidi-mensional cooperation in academic and di-dactic fields and exchange of scientific resear-

chers and students. Only due to the mutualunderstanding and deep involvement of bothSlovak and Polish sides can we be proud ofour various projects today. Personally, I would like to emphasize the co-operation with the staff of Faculty of Econo-mics and Management with whom I havebeen working for 35 years. A few times I hadmy scientific internship in Nitra where I hadthe chance to get to know your methods ofscientific research. Together with professorHelena Belajova, we ran an internationalscientific project concerning economic effec-tivity of milk production in the farms of Slo-vakia and southern Poland. The results of mycooperation were published in scientific pa-pers. Overall, within the program of coope-ration with the University in Nitra I publi-shed 22 scientific papers. Professors of SlovakUniversity of Agriculture in Nitra publishedtheir numerous papers in Cracow. I also cooperated with such scientific resear-chers of Slovak University of Agriculture inNitra as: prof. Spyrka, prof. Sevicik, prof. Visnovsky,prof. Podolak, prof. Repka, doc. Belajova,prof. Kuzma, prof. Gozora, doc. Horska and

prof. Bielik who supported me with theirexperience and methodology of research inthe beginning of my studies of economics inCracow, for which I am deeply grateful, notonly as a Rector of University of Agriculturein Cracow but also as a professor of econo-mics and a member of the Faculty of Agricul-ture and Economics.The cooperation with professors of SlovakUniversity of Agriculture in Nitra has greatlyimproved the quality of student and engine-ering staff teaching in Poland. I have also hadthe possibility to broaden my methodologyof research in Nitra.I do sincerely believe that the cooperationbetween our universities will flourish for ourmutual benefits and for the good of farmingin Slovakia and Poland. I trust that in futureit will grow even further to the advantage ofour student and academic researchers.On behalf of the University of Agriculture inCracow I would like to thank you for themultidimensional cooperation and for gran-ting me the title of Doctor Honoris Causa ofthe Slovak University of Agriculture in Nitra.

Zdjęcia: Lujza Záhoráková

Uhonorowani profesorowie

z życia Uczelni

9

Prof. dr hab. Wacław Leszczyński doktoremhonoris causa Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w KrakowieKraków, 23 października 2009 r.

Uroczystość nadania tytułu doktora honoris causaUniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątajaw Krakowie odbyła się 23 października 2009 r. pod-czas obchodów 35-lecia Wydziału Technologii Żyw-ności. W auli Centrum Kongresowego UniwersytetuRol niczego zgromadzili się licznie przybyli goście, bli-scy profesora oraz pracownicy i studenci naszejUczelni.

Prof. Wacław Leszczyński

Nadanie tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie prof. dr hab. Wacławowi Leszczyńskiemu

10

Laudacjawygłoszona przez prof. dr hab. Teresę Fortunę – dziekana Wydziału Technologii Żywności

Magnificencjo Rektorze,Wysoki Senacie, Wysoka Rado Wydziału Technologii Żywności,Dostojni Goście!

Przypadł mi w udziale ogromny zaszczyti przyjemność przedstawienia Państwu osią-gnięć profesora Wacława Leszczyńskiego,któremu Senat Uniwersytetu Rolniczegow Krakowie, w dniu 29 maja 2009 roku nadałnajwyższą godność akademicką – tytuł dok-tora honoris causa. Dla społeczności naszegoWydziału jest to doniosłe wydarzenie, a zara-zem – radosna uroczystość. Pragnę podziękować Jego Magnificencji Rek-torowi Uniwersytetu Rolniczego w Krakowieprofesorowi Januszowi Żmiji, a także Wyso-kiemu Senatowi za poparcie wniosku RadyWydziału Technologii Żywności o nadanietytułu doktora h.c. naszej Uczelni profeso-rowi Wacławowi Leszczyńskiemu z Uniwer-sytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Dziękuję również recenzentom – prof. drhab. Łucji Fornal z Uniwersytetu Warmiń-sko-Mazurskiego w Olsztynie oraz prof. dr.hab. dr. h.c. Adolfowi Horubale ze SzkołyGłównej Gospodarstwa Wiejskiego w War-szawie za rzeczowe i wnikliwe oceny doko-nań prof. W. Leszczyńskiego. Wielu z obecnych doskonale zna działalnośćProfesora, obchodzącego w tym roku jubile-usz 50-lecia swojej pracy naukowo-badawczej,jednak pozwolę sobie w skrócie przypomniećnajważniejsze fakty z Jego życia zawodowego.

Wacław Leszczyński urodził się 11 kwietnia1936 roku w Warszawie. Studia wyższe ukoń-czył na Wydziale Rolniczym Wyższej SzkołyRolniczej we Wrocławiu, uzyskując w 1957

roku tytuł inżyniera rolnictwa w zakresieagronomii. Korzystając ze Stypendium Na-ukowego im. Benedykta Dybowskiego, wyko-nał pracę magisterską z zakresu browarnictwapod kierunkiem prof. dr. hab. AleksandraTychowskiego i w 1959 roku otrzymał sto-pień magistra inżyniera rolnictwa w zakresietechnologii rolnej. W 1969 roku Rada Wydziału RolniczegoWSR we Wrocławiu nadała Mu stopień dok-tora nauk rolniczych, a w 1977 roku, w opar-ciu o rozprawę habilitacyjną oraz o ocenę dorobku naukowo-dydaktycznego i organiza-cyjnego, uzyskał On stopień doktora habilito-wanego nauk rolniczych w zakresie technolo-gii rolnej. Tytuł naukowy profesora otrzymałw 1987 roku, a w 1996 roku został powołanyna stanowisko profesora zwyczajnego.Bezpośrednio po ukończeniu studiów w 1959roku prof. Wacław Leszczyński rozpocząłpracę zawodową jako nauczyciel akademickiw Wyższej Szkole Rolniczej we Wrocławiu.Pracę kontynuował na kolejnych stanowi-skach w tej samej Uczelni, noszącej późniejnazwę Akademii Rolniczej, a obecnie – Uni-wersytetu Przyrodniczego. Od 1982 roku kie-rował Zakładem Technologii Węglowodanów,a następnie (od 1991 do 2006 roku) – Kate-drą Technologii Rolnej i PrzechowalnictwaAkademii Rolniczej we Wrocławiu. Profesor Leszczyński pełnił funkcję prodzie-kana Wydziału Technologii Żywności Aka-demii Rolniczej we Wrocławiu, a przez 4 ka-dencje piastował godność dziekana tego Wydziału. W 1990 roku został wybrany pro-rektorem ds. dydaktyki Wrocławskiej Akade-mii Rolniczej na kadencję 1990–1993. Poprzejściu na emeryturę nadal kontynuje ak-tywność zawodową.

Dorobek naukowy prof. Wacława Leszczyńskiego

Profesor Wacław Leszczyński jest wybitnymuczonym o poważnych osiągnięciach nau ko -wo-badawczych w zakresie technologii prze-mysłu ziemniaczanego i skrobiowego. Szerokiwachlarz Jego zainteresowań badawczych obej-muje m.in. następujące zagadnienia: • wpływ środowiska i czynników agrotech-

nicznych w okresie wegetacji ziemniakaoraz warunków przechowywania bulwna ich skład chemiczny i przydatność dlaprzetwórstwa,

• metodykę oceny jakości bulw ziemniakai właściwości funkcjonalnych otrzymanejz nich skrobi,

• fizyczne i chemiczne sposoby modyfika-cji skrobi oraz możliwości zastosowaniaotrzymanych produktów do celów spo-żywczych i nie żywnościowych.

Prowadzone przez Profesora badania dostar-czyły oryginalnych danych o zmianach jako-ści bulw ziemniaka i wyodrębnionej z nichskrobi, zachodzących pod wpływem różnychczynników agrotechnicznych, zwłaszcza środ-ków chemicznych stosowanych w uprawie ro-ślin. Wyniki tych badań stworzyły podstawędo opracowania rozwiązań praktycznychi wdrożenia ich w rolnictwie i przemyśleziemniaczanym. Rozległe badania, dotyczące fizycznych i che-micznych sposobów modyfikacji skrobi,m.in. działania wysoką temperaturą na tenpolisacharyd, traktowania go różnymi alko-holami, wysycania kwasu amylofosforowegokationami oraz estryfikacji skrobi kwasamitłuszczowymi, doprowadziły Autora do uzy-skania preparatów skrobiowych stanowią-cych komponent tworzyw biodegradowal-nych, a także będących skrobią oporną ważną

z życia Uczelni

11

w dietetyce. Ta dziedzina badań nie tylkoniesie duży ładunek naukowo-poznawczy, alema również poważne znaczenie gospodarcze. Dorobek naukowo-badawczy prof. Lesz-czyńskiego liczy 331 pozycji, w tym 80 ory-ginalnych prac twórczych, 13 książek i skryp-tów, 2 patenty, 4 zgłoszenia patentowe, 43 prace monograficzne i przeglądowe, 78komunikatów naukowych oraz 41 innych publikacji. Profesor Wacław Leszczyński opracował286 recenzji, w tym 60 na tytuły i stopnie nau kowe, ponadto oceniał liczne projektybadawcze w ramach prac sekcji Komitetu Badań Naukowych. Prof. dr hab. Wacław Leszczyński aktywnieuczestniczył w licznych międzynarodowychi krajowych konferencjach naukowych, wy-głaszając referaty plenarne i przedstawiająckomunikaty; niejednokrotnie przewodniczyłobradom sesji, wchodził również w skład ko-mitetów organizacyjnych i rad programo-wych. Odbył staż naukowy w Czechosłowa-cji i trzykrotnie misje naukowe do Niemieci na Litwę.

Działalność dydaktyczno-wychowawcza

W okresie wieloletniej pracy naukowo-ba-dawczej Profesorowi Leszczyńskiemu udałosię stworzyć zespół naukowy znany jakoWrocławska Szkoła Skrobiowa i wyposażyćgo w nowo czesną aparaturę badawczo-po-miaro wą, dzięki czemu ośrodek ten jest li-czącą się w Polsce placówką naukową z za-kresu badań skrobi. W ciągu 50 lat pracy w charakterze nauczy-ciela akademickiego prof. Wacław Leszczyń-ski prowadził i nadal prowadzi wiele zajęćdydaktycznych. Szczególnym osiągnięciem Profesora byłodoskonalenie programów studiów w zakresietechnologii żywności i żywienia człowieka naWydziale Technologii Żywności AR weWrocławiu, jak również utworzenie specjal-ności biotechnologia żywności, a następniepowołanie na tym Wydziale nowego kie-runku kształcenia – biotechnologii.

Prof. Wacław Leszczyński przyjmuje gratulacje i życzenia

12

Profesor dokonał wielu zmian organizacyj-nych i programowych, które zawsze miały je-den cel: lepiej kształcić studentów, rozwijaćnowatorskie programy naukowe i tworzyćwarunki do rozwoju kadr, dbając o zachowa-nie etyki w nauce oraz dobrych obyczajówakademickich. Profesor Leszczyński legitymuje się równieżpoważnymi osiągnięciami w kształceniu ka-dry naukowej. Pod Jego kierunkiem 9 osóbobroniło prace doktorskie, a w kierowanymprzez Niego zespole naukowym 18 współpra-cowników i 3 osoby spoza Uczelni uzyskałystopień doktora, pięciu współpracownikówuzyskało stopień doktora habilitowanego,a czterem nadano tytuł profesora. Prof. dr hab. Wacław Leszczyński był człon-kiem Zespołu Naukowo-Dydaktycznego przyMinistrze Edukacji Narodowej, członkiemRady Międzyuczelnianego Ośrodka Metody -cznego Akademii Rolniczych i czterokrotnieekspertem Państwowej Komisji Akredytacyj-nej powołanym do oceny poziomu realizacjiprocesu kształcenia na kierunku technologiażywności i żywienie człowieka.

Dorobek organizacyjny

Szerokim uznaniem cieszy się działalnośćprof. Wacława Leszczyńskiego na rzecz śro-dowiska akademickiego. Od ponad 20 lat jest

wybieralnym członkiem Komitetu Techno-logii i Chemii Żywności Polskiej AkademiiNauk, a po zmianie nazwy tego organu – od2007 roku jest członkiem honorowym Ko-mitetu Nauk o Żywności PAN. Był wiceprzewodniczącym Sekcji Węglowoda-nów i przewodniczącym Zespołu Chemiii Technologii Skrobi tego Komitetu. W ramachwspomnianego Zespołu zainicjował szkołyskrobiowe i zorganizował I Letnią SzkołęSkrobiową w 1989 roku, był także współorga-nizatorem kilku następnych. Z ramienia Ko-mitetu przewodniczył Zespołowi ds. ocenystanu i poziomu dyscypliny naukowej techno-logia żywności wraz z biotechnologią i fizykążywności oraz Komisji powołanej w celu usta-lenia priorytetów w nauce o żywności. Ogromna wiedza i doświadczenie Profesorasprawiły, że został powołany na recenzentaprogramów i projektów badawczych w kon-kur sach Komitetu Badań Naukowych i przez3 lata był członkiem, a następnie przewodni-czącym Sekcji PO6 – technologii żywnościi żywienia. Przez 7 lat był członkiem i wice-prze wodniczącym Rady Naukowej Central-nego Laboratorium Przemysłu Ziemniacza-nego w Poznaniu. Należał do członków zało-życieli Polskiego Towarzystwa TechnologówŻywności, a obecnie jest jego członkiem honorowym.

W ramach Sekcję Technologii Węglowoda-nów PTTŻ, zainicjował i współorganizuje –jako przewodniczący Rady Programowej –cykliczne konferencje naukowe z zakresuproblematyki ziemniaka, obejmujące zagad-nienia hodowli, uprawy, ochrony, przecho-walnictwa, ekonomiki i przetwarzania ziem-niaka oraz technologii skrobi, jak również se-minaria naukowe z zakresu cukiernictwa. W zakresie upowszechniania nauki i zastoso-wania prac badawczych w gospodarce należypodkreślić udział prof. Leszczyńskiego w ra-dach programowych takich krajowych czaso-pism, jak Ziemniak Polski, Przegląd Piekar-ski i Cukierniczy, Cukiernictwo oraz ZeszytyProblemowe Postępów Nauk Rolniczych, jakrównież członkostwo we Wrocławskim To-warzystwie Naukowym i w Komisji NaukRolniczych Oddziału Wrocławskiego PAN.

Współpraca z Uniwersytetem Rolniczym

w Krakowie

Związki prof. Wacława Leszczyńskiegoz naszą Uczelnią, a szczególnie z Oddziałemi Wydziałem Technologii Żywności oraz Katedrą Technologii Węglowodanów, mająponad 35-letnią historię. Krakowska i Wrocławska Szkoła Skrobiowamają swe korzenie na Politechnice Lwowskieji w Dublanach. Fakt ten sprawia, że oba teośrodki już od początku istnienia utrzymująścisłą współpracę. Profesor jest kontynuato-rem tradycyjnej więzi między ośrodkiemwrocławskim i krakowskim. Profesor Leszczyński ma szczególne zasługidla naszego Wydziału zwłaszcza w zakresierozwoju jego kadry naukowej, która wchodziw skład tzw. Krakowskiej Szkoły Skrobiowej. Recenzował wiele prac doktorskich i habili-tacyjnych oraz opiniował liczne wnioski nastopnie i tytuły naukowe. Zawsze chętnie słu-żył konsultacjami i udostępniał unikatowąaparaturę do prac badawczych wykonywa-nych na naszym Wydziale. Recenzował wiele publikacji naukowych,podręczników i skryptów, opracował recen-zję planów inwestycji nowego budynku

Dostojni goście z JM Rektorem Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu – prof. Romanem Kołaczem na czele

z życia Uczelni

13

Wydziału. Pracownicy z naszego Wydziałuuczestniczyli w szkołach skrobiowych, konfe-rencjach naukowych i seminariach organizo-wanych przez prof. Leszczyńskiego i Jegowspółpracowników. Prof. dr hab. Wacław Leszczyński nadalwspółpracuje z Wydziałem Technologii Żyw-ności UR w Krakowie, nigdy nie odmówiłpomocy, jest stale gotów do dzielenia sięz nami swoją wiedzą i doświadczeniem.

Odznaczenia i nagrody

Za wybitne osiągnięcia naukowe, dydakty -czne i organizacyjne prof. Wacław Leszczyń-ski został wyróżniony licznymi odznacze-niami państwowymi i resortowymi, w tymm.in. Krzyżem Oficerskim i Krzyżem Kawa-lerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotymi Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem Ko-misji Edukacji Narodowej, Medalem im. Mi-chała Oczapowskiego i Medalem za Zasługidla Akademii Rolniczej we Wrocławiu, oraznagrodami: Ministra Szkolnictwa Wyższegoi Techniki, Ministra Edukacji Narodoweji Rektora Akademii Rolniczej we Wrocławiu.Doceniając wszechstronną aktywność Profe-sora, macierzysty Uniwersytet Przyrodniczywe Wrocławiu nadał Mu w 2007 roku tytułdoktora honoris causa.

Szanowny Panie Profesorze,

Czcigodny Doktorancie!

W imieniu całej społeczności akademickiejWydziału Technologii Żywności Uniwersy-tetu Rolniczego w Krakowie składam PanuProfesorowi wyrazy szczególnego uznaniai podziękowania za dotychczasową współ-pracę. Proszę o przyjęcie serdecznych życzeńzdrowia i wszelkiej pomyślności osobistej.Przekazuję także najlepsze życzenia najbliż-szej Pana rodzinie. Niech ta dzisiejsza uroczystość będzie wyra-zem trwałej więzi między Krakowską SzkołąSkrobiową, kierowaną przez Pana ProfesoraMieczysława Pałasińskiego i WrocławskąSzkołą Skrobiową, kierowaną przez Dostoj-nego Nominata.

Magnificencjo Rektorze i Wysoki Senacie Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, Szanowna Pani Dziekan i Dostojna Rado Wydziału Technologii Żywności!

Na początku swego wystąpienia chciałbymserdecznie podziękować za nadanie mi naj-wyższej godności akademickiej jaką stanowidoktorat honoris causa. Jest ona dla mnie,jako nauczyciela akademickiego szczególnymwyróżnieniem zwłaszcza, że otrzymuję je oduczelni rolniczej, jak to wynika z jej nazwy.Choć od kilkudziesięciu lat przedmiotemmojej pracy badawczej i zajęć dydaktycznychjest technologia żywności, to jednak jestemabsolwentem kierunku kształcenia rolnictwoi jestem z tego dumny i zadowolony. Znajo-mość problematyki rolniczej pomagała miw badaniach oraz we współpracy z przedsta-wicielami nauki i praktyki rolniczej. Za nadanie mi tego zaszczytnego wyróżnieniawielce wdzięczny jestem Pani dziekan prof.

Teresie Fortunie i Radzie Wydziału Techno-logii Żywności uczelni Krakowskiej. Wydziałten jest mi szczególnie bliski, gdyż jest onzwiązany z moim Wydziałem Nauk o Żywno-ści wspólnymi tradycjami lwowskiego ośrodkanaukowego technologii żywności z czasówprzed II Wojną Światową. Serdecznie dziękujęMagnificencji Rektorowi prof. JanuszowiŻmiji oraz Wysokiemu Senatowi za akcepta-cję wniosku Wydziału Technologii Żywnościi pozytywne jego rozpatrzenie. Równocześniewyrażam wdzięczność recenzentom postępo-wania w mojej sprawie, pani prof. Łucji For-nal i panu prof. Adolfowi Horubale za wielcepochlebne recenzje dotyczące mojego do-robku i osiągnięć.Magnificencjo Rektorze, Wysoki Senacie,Szanowna Pani Dziekan, Czcigodna RadoWydziału Technologii Żywności, Magnifi-cencjo Rektorze mojej Uczelni, Najdostoj-niejszy Księże Biskupie, Szanowny PanieDziekanie mego Wydziału, Panie i Panowie

Wykład prof. dr hab. Wacława Leszczyńskiegona temat skrobi opornej

Wykład prof. Wacława Leszczyńskiego

14

Profesorowie Drodzy Koledzy, Moja kochanaRodzino, Szanowni Państwo. Jak wcześniejwspomniałem, od lat zajmuję się technologiążywności, czyli przemysłowym przetwarza-niem produktów rolniczych. W swojej pracybadawczej staram się, aby wyniki naszych pracmogły zostać zastosowane w praktyce przy-nosząc korzyści społeczeństwu i indywidual-nym ludziom.Zgodnie z akademicką tradycją, nowo miano-wany doktor honoris causa powinien wygło-sić wykład naukowy z dziedziny jaką się zaj-muje w swych badaniach. Głównym obiek-tem moich zainteresowań naukowych jestskrobia, zwłaszcza ziemniaczana oraz jej prze-twarzanie i zastosowanie. Wiele z tych badańzapewne nie wzbudziłoby państwa zaintere-sowania, jako zbyt specjalistyczne. Jest jednakjeden temat z obszaru badania skrobi, doty-czący wszystkich ludzi, którzy spożywają pro-dukty skrobiowe w jakiejkolwiek postaci –pieczywa, ziemniaków, kasz, makaronów, czypłatków i chrupek. Tematem tym zajmujemysię w naszej katedrze od około 10 lat, a doty-czy on skrobi opornej.

Skrobia oporna

Skrobia jest jednym z głównych składnikówcodziennej diety człowieka. Zbudowana jestz łańcuchów cząsteczek reszt glukozowych.Spożyta skrobia, w przewodzie pokarmo-wym pod działaniem enzymów amylolitycz-nych ulega hydrolizie do glukozy, która jestwchłaniana w dwunastnicy, a zwłaszcza w je-licie cienkim i przechodzi do krwioobiegu.Wchłonięta glukoza jest jedynym źródłemenergii dla centralnego układu nerwowegoi krwinek czerwonych. Jest też niezbędnaw procesie utleniania w organizmie kwasówtłuszczowych oraz do syntezy aminokwasów.W wyniku procesów enzymatycznych utle-niania glukozy, z każdego grama organizmuzyskuje ok. 4 kcal (16,7 kJ) niezbędnej dożycia energii. Zapotrzebowanie organizmuna energię pokrywane jest w 50 do 60 proc.przez węglowodany, głównie przez skrobię.Oczywiście nadmierne spożywanie węglowo-

danów może prowadzić do otyłości i skut-ków z nią związanych.Do niedawna skrobia uchodziła za związekcałkowicie trawiony, gdyż nie znajdywano jejw odchodach. Jak się jednak okazało, w pełnitrawiona jest skrobia poddanej obróbce hy-dro termicznej (czyli w postaci skleikowanej),spożyta zaraz po przygotowaniu. Równieżsurowa skrobia z pewnych rodzajów roślin(np. zbóż), może ulegać całkowitemu, cho-ciaż powolnemu strawieniu. Pewna ilość spożywanej skrobi może być jed-nak niecałkowicie strawiona i w formie nie-naruszonej, lub w postaci produktów jej nie-całkowitej hydrolizy (nie do glukozy) prze-chodzi przez jelito cienkie do jelita grubego.Ta część skrobi została nazwana „skrobiąoporną” (resistant starch - RS). Stanowi onaróżnicę między ilością skrobi spożytej, a ilo-ścią skrobi rozłożonej przez enzymy do glu-kozy, która przez jelito cienkie dostała się dokrwioobiegu. Skrobią oporną nazywamywięc sumę skrobi i produktów jej rozkładuniewchłanianej w jelicie cienkim zdrowegoczłowieka. Wyróżnia się cztery formy skrobi opornej: RS 1 – fizycznie niedostępna, RS 2 – skrobia surowych (nieskleikowanych)gałeczek niektórych gatunków roślin, RS 3 – skrobia zretrogradowana,RS 4 – skrobia chemicznie lub fizyczniezmodyfikowana.

Skrobię oporną, typu 1 (RS 1), stanowi skro-bia zawarta w komórkach roślinnych o nie-uszkodzonych ścianach komórkowych, np.w ziarnie zbóż nie w pełni zmielonym. Jestona niedostępna dla enzymów amylolitycz-nych, gdyż w przewodzie pokarmowym czło-wieka brak jest enzymów zdolnych do rozło-żenia składników ścian komórek roślinnych.Skrobia ta wraz z fragmentem tkanki roślin-nej przechodzi przez jelito cienkie w stanienienaruszonym.Skrobia oporna, typu 2 (RS 2), to gałeczki su-rowej skrobi niektórych gatunków roślin, np.ziemniaka, czy banana. Oporność surowej

skrobi ziemniaczanej na działanie enzymówamylolitycznych po raz pierwszy ogłosiłw swej pracy doktorskiej obronionej w Poli-technice Lwowskiej w 1937 r. Franciszek No-wotny, twórca technologii żywności w Krako-wie. Stwierdził on, że surowa skrobia ziemnia-czana w odróżnieniu od skrobi z innychgatunków roślin w bardzo małym stopniuulega hydrolizie enzymatycznej. Pracą Fran-ciszka Nowotnego opiekował się jegozwierzchnik Aleksander Tychowski w Kate-drze Technologii Rolniczej w Dublanach bę-dącej jednostką organizacyjną PolitechnikiLwowskiej. Po II wojnie światowej prof. Ty-chowski był twórcą technologii żywności weWrocławiu. Dopiero 40 lat później, bo w la-tach siedemdziesiątych XX wieku podobnewyniki co Franciszek Nowotny uzyskali bada-cze japońscy - Fuwa w 1977 r. i Sugimotow 1980 r., a potem również i inni. Skrobię oporną typu 3 (RS 3) stanowi sub-stancja wytrącona z kleiku, lub żelu skrobio-wego w procesie retrogradacji. Roztwór kolo-idalny skrobi powstały w czasie jej kleikowa-nia, po obniżeniu temperatury żeluje.W wyniku tego stała faza skrobiowa tworzystrukturę siateczki, wiążącą w oczkach fazęwodną. Ułożone równolegle podwójne helisyłańcuchów skrobi podczas przechowywaniażelu ulegają agregacji tworząc termostabilnestruktury krystaliczne, przejawiające opornośćna działanie enzymów amylolitycznych. Skro-bia taka powstaje w czasie czerstwienia pie-czywa, w schłodzonych ziemniakach po ugo-towaniu i w innych produktach skrobiowych.Skrobię oporną typu 4 (RS 4) stanowi skro-bia zmodyfikowana chemicznie lub fizycznie(głównie termicznie), względnie przy zasto-sowaniu obu tych procesów. Wprowadzeniepodczas modyfikacji chemicznej do łańcu-chów skrobi różnych podstawników, którewiążą się z resztami glukozowymi i związanez tym zmiany przestrzenne struktury łańcu-chów skrobi, utrudnia normalne działanieenzymów. Hydroksypropylowy fosforandwuskrobiowy wykazuje dwukrotnie niższąpodatność na działanie amylazy niż skrobia

z życia Uczelni

15

naturalna. Właściwości skrobi opornej wyka-zuje fosforan monoskrobiowy skrobi natural-nej i rozpuszczalnej oraz produkty poddawa-nia go działania pola mikrofalowego, a takżeinne skrobie chemicznie i fizycznie modyfi-kowane. Znaczną opornością (40-50 proc.)na działanie amylaz odznaczają się preparatyskrobi retrogradowanej, a następnie modyfi-kowanej chemicznie. Aby uzyskać jak największą ilość energii z po-traw bogatych w węglowodany należy je spo-żywać bezpośrednio po obróbce termicznej,powodującej skleikowanie w nich skrobi, a coza tym idzie całkowite jej strawienie. Podczasprzechowywania takich produktów, ze wzglę-dów sanitarnych w warunkach chłodniczych,zachodzi proces retrogradacji skrobi. Procesten zmniejsza ilość skrobi ulegającej strawie-niu, powoduje więc obniżenie wartości kalo-rycznej produktu. W myśl obecnych poglą-dów na sposób odżywiania się, dąży się doograniczenia kaloryczności posiłków, więctaki proces można uznać jako korzystny.Równocześnie przy wzroście spożycia żywno-ści wysoko przetworzonej, nastąpiło znaczneograniczenie w diecie ilości błonnika pokar-mowego, niezbędnego do prawidłowegofunkcjonowania organizmu. Rolę błonnikapokarmowego może odgrywać skrobiaoporna, będąca naturalnym składnikiem żyw-ności zwiększającym jej masę, bez podwyższe-nia jej kaloryczności.Spożywanie skrobi częściowo nietrawionejw jelicie cienkim (opornej), powoduje obniże-nie poziomu glukozy we krwi i zapotrzebowa-nia na niezbędną do jej metabolizowania insu-linę. Skrobia oporna wypełnia przewód pokar-mowy w większym stopniu, niż wchłanianaw większości w jelicie cienkim normalna skro-bia i obniża wartość energetyczną diety. Efek-tem tego jest mniejszy przyrost ciała, a zwłasz-cza tkanki tłuszczowej. Doświadczenie zezwierzętami laboratoryjnymi wykazało, że za-stąpienie w diecie skrobi, skrobią oporną po-wodowało zahamowanie przyrostu masy ichciała w takim samym stopniu, jak przy zastą-pieniu skrobi krzemionką. Zwierzęta doświad-

czalne żywione dietą z dodatkiem skrobiopornej odznaczały się obniżonymi przyro-stami masy ciała i mniejszą ilością tłuszczupodskórnego, niż karmione normalną dietą.Skrobia oporna po przejściu przez jelito cien-kie trafia do jelita grubego, gdzie ulega fer-mentacji przez znajdującą się tam mikrofloręjelitową. Fermentację prowadzą głównie bak-terie z rodzaju Bifidobacterium i Lactobaci-lus, które dzięki swej działalności uważane sąza mikroorganizmy prozdrowotne i nazy-wane probiotykami. W wyniku procesówfermentacji powstają związki lotne – metani wodór oraz krótko łańcuchowe kwasy tłusz-czowe, głównie octowy, propionowy i masło -wy. Stężenie tych kwasów jest znacznie więk-sza, niż przy stosowaniu diety bez skrobiopornej. W wyniku tego, treść jelita grubegoodznacza się obniżonym pH, niższym, niżw przypadku stosowania diety bez skrobiopornej. Pod wpływem niskiego pH i działa-nia tworzących się kwasów następuje selekcjamikroflory jelitowej. Powstałe warunki sty-mulują rozwój korzystnych dla organizmugrup bakterii, zwłaszcza wspomnianych Bifi-dobacterium i Lactobacillus oraz hamująwzględnie ograniczają rozwój drobnoustro-jów niekorzystnych, w tym patogennych, na-mnażających się intensywnie w środowiskuobojętnym i zasadowym.Powstałe kwasy tłuszczowe biorą udziałw metabolizmie organizmu, wpływając naprzemiany związków lipidowych, zwłaszczacholesterolu i trójglicerydów. We krwi zwie-rząt doświadczalnych żywionych dietą z do-datkiem skrobi opornej stwierdzono znacz-nie niższy poziom cholesterolu i trójglicery-dów, zwłaszcza ich lekkiej („złej”) frakcji,w porównaniu ze zwierzętami karmionymipaszą bez skrobi opornej. Skrobia oporna wy-wołuje również obniżenie zawartości chole-sterolu w wątrobie. Przypuszcza się, żezmniejszanie się zawartości cholesterolu wekrwi w wyniku spożywania skrobi opornejpowodowane jest wywołanymi przez tozmianami w składzie kwasów żółciowych wy-dzielanych do jelita grubego. Skrobia oporna

powoduje także zmniejszenie stężenia mocz-nika we krwi. Powstający w wyniku fermen-tacji skrobi opornej kwas masłowy w końco-wym odcinku przewodu pokarmowego od-grywa ważną rolę w zapobieganiu tworzeniasię raka jelita grubego i odbytu. Stwierdzono,że kwasu tego więcej się tworzy w wynikufermentacji skrobi opornej niż polisachary-dów nieskrobiowych. Zaobserwowane teżlepsze wchłanianie magnezu i wapnia z po-karmu, przy stosowaniu w diecie dodatkuskrobi opornej, wynika przypuszczalnie zewzrostu kwasowości treści jelitowej będącejwynikiem wspomnianej fermentacji skrobiopornej. Przedstawione dane wskazują na to,że skrobia oporna wykazuje działanie pro-zdrowotne i jako pożywka dla bakterii pro-biotycznych odgrywa rolę prebiotyku.Produkty spożywcze można wzbogacić przezdodatek preparatów skrobi opornej jako do-mieszki do surowców w procesie technolo-gicznym. Preparaty takie poza opornością nadziałanie enzymów amylolitycznych musząodznaczać się dobrymi właściwościami funk-cjonalnymi (odpowiednie temperatury kle-ikowania gałeczek, wysoka wodochłonność,duża lepkość kleików itp.). Preparaty skro-biowe o wysokiej zawartości skrobi opornejprodukowane są różnymi metodami i zali-czają się do różnych typów skrobi opornej.Można stosować skrobię oporną, typu RS 1,istnieją też handlowe preparaty wysokoamy-lozowej skrobi kukurydzianej typu RS 2.Również w handlu znajdują się preparatyskrobi opornej typu RS 3. Skrobia oporna,typu RS 4 reprezentowana jest jak dotądtylko przez jeden japoński preparat handlo -wy będący zmodyfikowana dekstryną.W ośrodku wrocławskim otrzymano prepa-raty skrobi opornej typu RS 4 wytworzonez krajowej skrobi ziemniaczanej zarówno na-turalnej, jak i rozpuszczalnej. Charakteryzująsię one wysoką opornością na działanie amy-laz, dobrymi właściwościami funkcjonalnymioraz potwierdzonym na zwierzętach do-świad czalnych korzystnym działaniem pro -zdrowotnym.

16

Jubileusz 35-lecia Oddziału i Wydziału Technologii ŻywnościKraków, 23 października 2009 r.

23 października 2009 r. Wydział TechnologiiŻywności Uniwersytetu Rolniczego im. Hu-gona Kołłątaja w Krakowie obchodził Jubile-usz 35-lecia utworzenia studiów z zakresutechnologii żywności. Uroczystości rozpo-częto koncelebrowaną Mszą Świętą w Kolegia-cie Św. Anny, odprawioną przez ks. prałata M.Turka, w intencji: pracowników, absolwentówi studentów Wydziału Technologii Żywnościoraz profesora Wacława Leszczyńskiego.Następnie w Centrum Kształcenia Ustawicz-nego Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie,przy al. 29 Listopada 46, odbyła się uroczy-stość nadania tytułu doktora honoris causaUniwersytetu Rolniczego w Krakowie Profe-sorowi Wacławowi Leszczyńskiemu z Uni-wersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu.

Oficjalna część uroczystości jubileuszowychodbyła się w obiektach Wydziału Technolo-gii Żywności przy ulicy Balickiej 122, na

którą przybyły władze Uczelni – JM RektorUR prof. Janusz Żmija, Prorektor ds. Naukii Współpracy Międzynarodowej prof. Kry-styna Koziec, Prorektor ds. OrganizacjiUczelni i Współpracy z Gospodarką prof.Zenon Pijanowski i Prorektor ds. Dydak-tycznych i Studenckich prof. WłodzimierzSady. Uroczystość zaszczyciło swoją obecno-ścią także dwóch byłych rektorów, prof. Ka-zimierz Kosiniak-Kamysz i prof. ZbigniewŚlipek. W obchodach jubileuszu uczestni-czyli dziekani innych wydziałów naszejUczelni oraz dziekani bratnich wydziałówz Polski. Wśród dostojnych gości obecni byli– prof. dr hab. Jan Kisza i prof. dr hab. Wa-cław Leszczyński – doktorzy honoris causanaszej Uczelni, a także pracownicy naukiz całego kraju, przedstawiciele zakładówprzemysłu spożywczego, wielce zasłużeniemerytowani pracownicy naszego Wydziałuoraz absolwenci.

Rys historyczny

Obchody jubileuszowe otworzyła dziekanWydziału prof. Teresa Fortuna. W krótkimwystąpieniu przypomniała historię nauczaniaprzedmiotów związanych z przetwórstwemżywności w Krakowie, która sięga tradycjamido Uniwersytetu Jagiellońskiego, kiedy tow 1946 roku, Rada Wydziału Rolniczego UJpowierzyła prof. dr hab. Franciszkowi No-wotnemu kierownictwo Katedry ChemiiOgólnej. Było to początkiem tworzenia pla-cówki naukowo-badawczej i dydaktycznejz zakresu technologii przemysłu rolno-spo-żywczego na naszej Uczelni. Niestety, przed-wczesna śmierć Profesora Nowotnego unie-możliwiła realizację Jego planów, zmierzają-cych do utworzenia Wydziału Technologii

Dziekan WTŻ prof. Teresa Fortuna otwiera uroczystość

Dostojni goście podczas uroczystości jubileuszowych

z życia Uczelni

17

Żywności w Krakowie. Inicjatywę tę konty-nuował prof. Mieczysław Pałasiński, najbliż-szy współpracownik Profesora i wieloletniprodziekan Oddziału Technologii Żywnościprzy Wydziale Rolniczym.Jednak dopiero w 1974 roku zorganizowanoi powołano Oddział Technologii Żywnościprzy Wydziale Rolniczym Akademii Rolni-czej w Krakowie, który w 1994 roku prze-kształcono w samodzielny Wydział z peł-nymi uprawnieniami akademickimi do nada-wania stopni naukowych doktora i doktorahabilitowanego w zakresie technologii żyw-ności i żywienia.

Wydział Technologii Żywności – dziś

Wydział Technologii Żywności, najmłodszyWydział naszego Uniwersytetu w minionych35-latach rozwijał się bardzo dynamicznie.Kadra Wydziału licząca obecnie 137 osób,w tym 24 pracowników samodzielnych, pro-wadzi działalność naukowo-badawczą w 9 ka-tedrach oraz w Małopolskim Centrum Moni-toringu i Atestacji Żywności. Realizowaneprace naukowo-badawcze dotyczą przetwór-stwa surowców pochodzenia roślinnegoi zwierzęcego, technicznych oraz technolo-gicznych aspektów produkcji żywności, hi-gieny żywności, żywienia człowieka i wielu in-nych dyscyplin naukowych. Na Wydziale istnieją dwa kierunki studiów:technologia żywności i żywienie człowiekaoraz towaroznawstwo, na których kształci sięponad 1800 studentów. Pracownicy Wydzia -łu uczestniczą również w procesie dydaktycz-nym na Biotechnologii – Studiach Między-wydziałowych. Oferta kształcenia stale jestposzerzana poprzez tworzenie nowych spe-cjalności oraz studiów podyplomowychi kursów specjalistycznych.

Wydział prowadzi współpracę naukową i dy-daktyczną z wieloma ośrodkami zagranicz-nymi m. in. w Austrii, Belgii, Czechach, Da-nii, Francji, Hiszpanii, Niemczech, Słowacjii Turcji oraz realizuje projekty badawcze finansowane ze środków europejskich.

Wspólnie z innymi krakowskimi uczelniami,m.in. z Uniwersytetem Jagiellońskim, Akade-mią Górniczo-Hutniczą i Politechniką Kra-kowską realizuje granty badawcze. Rozwijateż współpracę z ośrodkami naukowymiw Polsce takimi jak: Uniwersytet Przyrodni-czy w Poznaniu, Wrocławiu i Lublinie, Uni-wersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie,Politechnika Łódzka i Szkoła Główna Go-spodarstwa Wiejskiego w Warszawie.

Pracownicy Wydziału są aktywni w środowi-sku naukowym i pełnią odpowiedzialne funk-cje w organizacjach naukowych, komitetachi komisjach Polskiej Akademii Nauk, PolskiejAkademii Umiejętności, Polskiego Towarzy-stwa Technologów Żywności i Stowarzysze-nia Naukowo-Technicznego Inżynierów i Te-ch ników Przemysłu Spożywczego.

Wydział Technologii Żywności może poszczy -cić się znacznymi osiągnięciami w zakresie upo-wszechniania nauki, w tym organizacją sympo - zjów i konferencji naukowych o zasięgu re gio -nalnym, ogólnopolskim i międzynarodowym. Na zakończenie swego wystąpienia Pani Dzie-kan złożyła podziękowania szczególnie wła-dzom Uczelni oraz wszystkim osobom, któreprzyczynili się dla rozwoju Oddziału i Wy-działu Technologii Żywności w Krakowie.

Dziekan WTŻ prof. Teresa Fortuna wręcza medale im. Profesora Franciszka Nowotnego„Za zasługi dla Wydziału Technologii Żywności UR w Krakowie”

Wykład prof. Tadeusza Tuszyńskiego

18

Z Jubileuszem 35-lecia Oddziału i WydziałuTechnologii Żywności w Krakowie zbiegły sięrocznice urodzin: 85 prof. Mieczysława Pała-sińskiego i 70 prof. Waldemara Kmiecika.Dziekan Wydziału prof. Teresa Fortunaw krótkiej formie przedstawiła sylwetki obuwielce zasłużonych Jubilatów. W imieniu spo-łeczności Wydziału przekazała wyrazy najwyż-szego uznania i podziękowania za wieloletniąpracę naukową, dydaktyczną i organizacyjną. W imieniu władz Uczelni okazjonalne gratu-lacje i życzenia dla Wydziału przekazał JMRektor prof. Janusz Żmija.

Medale imienia Profesora

Franciszka Nowotnego

Z okazji tej uroczystości kolegium dziekań-skie wręczyło 25 osobom medale im. Profe-sora Franciszka Nowotnego „Za zasługi dlaWydziału Technologii Żywności Uniwersy-tetu Rolniczego w Krakowie”, przyznaneprzez Radę Wydziału. W imieniu odznaczo-nych zabrał głos Profesor Antoni Rutkow-ski członek rzeczywisty PAN, który w swoimwystąpieniu przypomniał czasy związanez tworzeniem studiów z zakresu technologiiżywności w Krakowie.

Część naukowa

Ważnym punktem uroczystości były referatyokolicznościowe wygłoszone przez prof. dr

hab. dr h.c. Mieczysława Pałasińskiego –Początki nauczania technologii żywnościw Krakowie oraz przez prof. Tadeusza Tu-szyńskiego – Rozwój Wydziału TechnologiiŻywności w Krakowie. Wystąpienia te szcze-gółowo przedstawiły historię studiów z za-kresu technologii żywności oraz tworzenieOddziału i Wydziału Technologii Żywnościw Krakowie, jak również dokonania organi-zacyjne i wyposażeniowe, które miały miejscew kolejnych etapach realizacji obiektów Wy-działu w Mydlnikach. Każdy jubileusz skłania do refleksji nad prze-szłością, teraźniejszością i przyszłością, copodkreślali w swych wystąpieniach przedsta-wiciele absolwentów: mgr inż. Jacek Hyla,mgr inż. Barbara Wałaszek i mgr inż. Ry-szard Malinowski. W dalszej części uroczystości na ręce dziekanWydziału przekazano listy gratulacyjne i ży-czenia, za które Pani Dziekan złożyła pięknepodziękowania.

Dobra zabawa w dobrym towarzystwie

Uroczystościom jubileuszowym towarzyszyławystawa w holu budynku Wydziału, prezen-tująca na posterach działalność poszczegól-nych katedr i jednostek Wydziału. Po zakoń-czeniu oficjalnej uroczystości uczestnicy mo-gli się spotkać z Jubilatami w sali posiedzeńRady Wydziału oraz z pracownikami wewszystkich jednostkach Wydziału.Na zakończenie uroczystości jubileuszowychodbyło się spotkanie towarzyskie pracowni-ków, absolwentów i zaproszonych gości, w któ-rym wzięło udział około 300 osób. Spotkanieto uatrakcyjnił występ Jana Pietrzaka z kaba-retu Elita. Zabawa choć trwała do rana, jak za-wsze była dla uczestników zbyt krótka.

Pragnę złożyć serdeczne podziękowaniaSponsorom oraz wszystkim osobom zaan-gażowanym w przygotowanie Jubi le uszu35-lecia Oddziału i Wydziału TechnologiiŻywności w Krakowie.

prof. dr hab. Teresa Fortuna

Dziekan WTŻ wręcza medal prof. A. Rutkowskiemu, dr h. c. multi

Władze WTŻ rozpoczynają bal

Wszyscy świetnie się bawili

Władze dziekańskie Uczelni podczas balu

z życia Uczelni

19

NOMIMACJE PROFESORSKIEProf. dr hab. inż. Krzysztof LipkaKatedra Rekultywacji Gleb i Ochrony Torfowisk, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji

Krzysztof Lipka urodził się 18 kwietnia1939 roku w Lublinie. W roku 1957 ukoń-czył V Liceum Ogólnokształcące im. Augu-sta Witkowskiego w Krakowie. Studia odbyłw latach 1960–1965 na Wydziale MelioracjiWodnych Wyższej Szkoły Rolniczej w Kra-ko wie. Będąc jeszcze studentem (1964)uczestniczył w badaniach gleboznawczych naterenie Karkonoszy prowadzonych przez Ka-tedrę Gleboznawstwa WSR w Krakowie podkierunkiem prof. Tomasza Komornickiegoi prof. Bolesława Adamczyka. Tematem jegopracy dyplomowej był Wpływ zabiegów me-lioracyjnych na osiadanie torfowiska, na przy-kładzie złoża torfowego „Błoto” w Puszczy Nie-połomickiej. Dyplom magistra inżyniera melio-racji wodnych uzyskał 25 czerwca 1965 roku.

Przebieg pracy zawodowej

W październiku 1965 roku podjął pracę jakostażysta w Katedrze Torfoznawstwa WSRw Krakowie. Po roku pracy na stanowisku sta-żysty, od 1966 roku został zatrudniony jakoasystent (1968) w wymienionej Katedrze(w roku 1970 od dnia 1 października KatedraTorfoznawstwa między innymi jako ZespółTorfoznawstwa wchodzi w skład powołanegoInstytutu Melioracji Rolnych i Leśnych naWydziale Melioracji Wodnych). W roku1972 uzyskał stopień doktora nauk technicz-nych. Tematem jego pracy doktorskiej byłoZanikanie torfowisk dawno zmeliorowanychw okolicach Rudnika nad Sanem, Leżajskai Przeworska w woj. rzeszowskim. W tym rokuotrzymał również etat adiunkta.

Od roku 1976 do roku 1994 był kierowni-kiem Zespołu Torfoznawstwa w Katedrze

Melioracji Rolnych i Leśnych, która od roku1972 działa w strukturze Akademii Rolniczejw Krakowie.

W roku 1994 przeszedł do nowo powstałejKatedry Rekultywacji Gleb i Ochrony Torfo-wisk, Wydziału Inżynierii Środowiska i Geo-dezji, w której pracuje do chwili obecnej.Rozprawa habilitacyjna Torfowiska w dorze-czu Wisły jako element środowiska przyrodni-czego, została opublikowana w czerwcu 2000roku. Stanowi ona obszerną monografię tor-fowisk dorzecza Wisły, ze szczególnymuwzględnieniem ich wpływu na stan środo-wiska przyrodniczego i gospodarkę wodnązlewni hydrologicznych. Po habilitacji reali-zuje badania w zakresie stratygrafii złóż tor-fo wych, rekultywacji i renaturyzacji terenówpoeksploatacyjnych na torfowiskach, głów-nie o alimentacji fluwiogenicznej, soligenicz -no-fluwiogenicznej i ombrogenicznej. Pozatym prowadzi badania dotyczące dynamikiprocesu torfotwórczego torfowisk wysokich,ochrony mokradeł leśnych i śródleśnych,wpływem użytkowania na zanikanie gleb torfowo-murszowych i przepuszczalnościąwodną tych gleb oraz waloryzacją przyrodni-czą zrekultywowanych terenów pogórni-czych, alimentacją torfowisk a także sukcesjąroślinną na trenach poeksploatacyjnych i po-żarzyskach. 12 stycznia 2001 roku zdał z wy-różnieniem kolokwium habilitacyjne przedRadą Wydziału Inżynierii Środowiska i Geo-dezji Akademii Rolniczej w Krakowie i uzy-skał stopień doktora habilitowanego naukrolniczych w zakresie kształtowania środowi-ska – melioracji i torfoznawstwa. 1 maja2004 roku został powołany na stanowisko

Prof. dr hab. Krzysztof Lipka

20

profesora nadzwyczajnego Akademii Rolni-czej w Krakowie.W roku 2009 roku otrzymał od PrezydentaRzeczpospolitej Polski tytuł profesora naukrolniczych.

Zainteresowania naukowo-badawcze

i dorobek naukowy

Tematyka jego prac koncentruje się główniena zagadnieniach dotyczących problematykigleb organicznych, szaty roślinnej torfowiski innych mokradeł, użytkowania torfowiskoraz badań stratygraficznych złóż torfowychi ich dokumentowaniem praktycznie na tere-nie całego kraju. Zajmuje się także wielo-funkcyjnym znaczeniem torfowisk w środo-wisku przyrodniczym i potrzebą ich ochronyprzed degradacją. Badania ukierunkowujetakże na ocenę roli torfowisk w kształtowa-niu bilansu wodnego dolin rzecznych, jakrównież na zmiany właściwości fizycznychi wodnych gleb organicznych.W pracach prowadzonych na licznych torfo-wiskach w kraju wykonywanych także narzecz gospodarki narodowej można wyróżnićnastępujące osiągnięcia:• określenie wypływalności torfu w złożach

znajdujących się w czaszy zbiornika wod-nego i jego przydatności do celów rolni-czych. Wyniki tej pracy uwiarygodniły sięw praktyce, gdyż nie zastosowanie się wy-konawcy inwestycji do zaleceń postulowa-nych przez autorów badań spowodowałowypłynięcie torfu na powierzchnię w trak-cie eksploatacji zbiornika,

• wykonanie pierwszej w kraju inwentaryza-cji torfowisk w Polsce opartej na materia-łach dokumentacyjnych (1970 – 1980),

• wykazanie możliwości wykorzystania torfudo rekultywacji wyeksploatowanych osad-ników w Krakowskich Zakładach Sodo-wych „Solvay”,

• zwrócenie uwagi na negatywne skutki pla-nowanego wyeksploatowania pięciu torfo-wisk w rejonie Czarnego Dunajca, w zwią -zku z budową dużego zbiornika wodnegona Dunajcu,

• określenie stopnia podatności na pożarytorfowisk dawno odwodnionych orazzmian w szacie roślinnej i strat material-nych spowodowanych pożarami złóż tor-fowych; w pracach tej grupy wykazał, że:a) największą podatnością na pożary odzna-czają się okresowo posuszne oraz okresowosuche i suche gleby murszowo-torfowe,b) spowodowany pożarem średni ubytekmiąższości złoża w skali rocznej jest czte-rokrotnie wyższy niż jego zanikanie wsku-tek odwodnienia,c) pionierskim gatunkiem roślin wkracza-jącym na wypalone torfowisko już w dru-gim roku po pożarze jest topola osika i to-pola biała,

• wykazanie, że zawartość metali ciężkichw złożach torfowych położonych na tere-nie miasta Krakowa i Puszczy Niepołomic-kiej będących w strefie oddziaływaniaHuty im. T. Sendzimira i CementowniNowa Huta, a także w torfowisku położo-nym przy trasie drogi Tarnów – Pilzno,a więc blisko źródła emisji, było kilkakrot-nie wyższe w porównaniu z torfowiskamiw Kotlinie Orawsko–Nowotarskiej i Pusz-czy Sandomierskiej, a równocześnie zbli-żone do skażenia gleb mineralnych w tychrejonach,

• stwierdzenie, że ruchy pulsacyjne dawnoodwodnionego torfowiska, zachodzącepod wpływem zmian poziomu wody grun-towej, kształtują się na poziomie kilkuna-stu centymetrów,

• kształtowanie i ochrona środowiska przy-rodniczego na obszarach występowaniatorfowisk,

• podanie naukowych podstaw i praktycz-nych zaleceń, niezbędnych do optymaliza-cji gospodarowania zasobami wodnymiw zlewniach posiadających złoża torfowe.

Jego osiągnięcia badawcze mają pokaźne zna-czenie dla ochrony środowiska naturalnegotorfowisk i ich rekultywacji. Ukazują i po-twierdzają dużą, a nawet unikalną rolę mo-kradeł w funkcjonowaniu ekosystemów silnie

uwilgotnionych. Znaczenie tych ekosyste-mów może być jednak łatwo naruszone, przeznierozważne działanie człowieka w środowi-sku, na co w swoich pracach zwracał uwagę.

Po podjęciu pracy (1965 r. stażysta – asy-stent), a także w kolejnych latach uczestni-czył (poza zajęciami dydaktycznymi) w pra-cach naukowo-badawczych zlecanych Kate-drze Torfoznawstwa, a później InstytutowiMelioracji Rolnych i Leśnych przez Mini-sterstwo Rolnictwa w Warszawie dotyczą-cych wykonywania dokumentacji torfowi-skowych w różnych regionach Polski. Łącz-nie jako współautor i autor (w latach1965 – 1983) wykonał 29 dokumentacji torfowiskowych. W latach 1966–1980 kie-rował tzw. tematem rządowym nr R-19(04.2.04.01.03.02) dotyczącym inwentaryza-cji torfowisk Polski. Wykonując ten tematkierował zespołem, który liczył 54 osoby.Praca ta wykonywana była przy współpracyz IMUZ w Falentach WSR w Szczecinie,WSR Wrocław i NOT w Bydgoszczy. Była topierwsza inwentaryzacja torfowisk w Polsceoparta na dokumentacjach i syntezach torfo-wiskowych oraz badaniach uzupełniającychwłasnych. Dzięki tym badaniom w latach1980-1984 uczestniczył w pracach KomitetuPrzestrzennego Zagospodarowania KrajuPAN w Warszawie kierowanego przez prof.Stefana Kozłowskiego. W tym czasie opu-blikował pracę: Ocena gospodarcza złóż torfowych w Polsce. Pokazał w niej rozmiesz-czenie torfowisk na terenie Polski w poszcze-gólnych makroregionach gospodarczych, ta-belaryczne dane liczbowe dotyczące zasobówtorfu, powierzchni, liczby torfowisk, i ichużytkowanie w odniesieniu do poszczegól-nych typów złóż torfowych we wszystkichmakroregionach gospodarczych na tereniekraju oraz 47 województwach. Zwrócił szcze-gólną uwagę na konieczność ochrony torfo-wisk w Polsce, pielęgnację łąk torfowych,zwiększenie liczby rezerwatów torfowisko-wych oraz jak najszybsze utworzenie Bie-brzańskiego Parku Narodowego.

z życia Uczelni

21

Kontynuuje nadal badania stratygraficzne,szczególnie w odniesieniu do złóż torfowycho alimentacji soligenicznej i topogenicznejoraz gytiowisk w dolinie rzeki Niedzicy (woj.świętokrzyskie).

Kolejnym zagadnieniem naukowym, którymsię zajmuje w szerszym zakresie, to oddziały-wanie złóż torfowych na wybrane elementyinfrastruktury oraz waloryzacja terenów zde-gradowanych w wyniku eksploatacji torfo-wisk. Poza tym dynamiką procesu torfotwór-czego torfowisk wysokich, ochroną mokradełleśnych, przepuszczalnością wodną gleb tor-fowo-murszowych, wpływem użytkowaniana zanikanie torfowisk oraz alimentacją złóżtorfowych, waloryzacją i sukcesją roślinną natrenach poeksploatacyjnych.

Po uzyskaniu stopnia doktora habilitowa-nego realizuje główne badania w kilku gru-pach zagadnień:1. Geologia złóż torfowych i alimentacja.2. Wielofunkcyjne znaczenie torfowisk

i ochrona mokradeł.3. Renaturyzacja mokradeł i dynamika pro-

cesu torfotwórczego torfowisk typu wy-sokiego.

4. Wpływ użytkowania na zanikanie glebtorfowo-murszowych i sukcesja roślinnana torfowiskach.

5. Przepuszczalność wodna gleb torfowo-murszowych w Polsce południowej.

6. Technologia pomiarów obliczeń objęto-ści warstw osadów dennych w zbiorni-kach wodnych.

7. Efekty rekultywacji i degradacja hydrolo-giczna gleb na obszarach pogórniczych.

Dorobek naukowy to 167 prac, w tym 80opublikowanych, poza tym 29 prac nau -kowo-badawczych o charakterze dokumenta-cyjnym (dokumentacje torfowiskowe). Pozo-stałe to prace studialne, projektowe, eksper-tyzy i sprawozdania końcowe z wieloletnichbadań. Spośród wszystkich jego prac 48 wy-korzystano w praktyce.

Współpraca z krajowymi i zagranicznymi

placówkami naukowymi

Prof. Krzysztof Lipka uczestniczył w zakoń-czonym projekcie badawczym, finansowa-nym przez KBN w Instytucie Archeologiii Etnografii PAN w Krakowie. W ramachwspółpracy z Uniwersytetem w Wageningen(prof. Van der Schaff) uczestniczył w opra-cowaniu dwóch projektów badawczychKBN. Projekty dotyczyły badań nad dyna-miką procesu torfotwórczego na kopułachtorfowisk wysokich w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej oraz na torfowisku kontynen-talnym w Biebrzańskim Parku Narodowym.

Działalność dydaktyczna

W zakresie pracy dydaktycznej prowadzi wykłady i ćwiczenia na kierunku studiów Inżynieria Środowiska: „Gleboznawstwoi torfoznawstwo”, „Ochrona gleb”, „Rekulty-wacja i ochrona torfowisk”, „Geobotanikamokradeł”, „Torfoznawstwo w praktyce inży-nierskiej” oraz „Torfoznawstwo i ochronatorfowisk” na kierunku Ochrona środowiska,Wydziału Rolniczo-Ekonomicznego, a także„Torfoznawstwo i ochrona mokradeł leś -nych” na Wydziale Leśnym. Kontynuujetakże współpracę w aspekcie ochrony torfo-wisk z nadleśnictwem w Torzymiu, woj. lu-buskie oraz władzami administracyjno-sa-morządowymi w województwach: małopol-skim, świętokrzyskim i podkarpackim. Prowadzi wykłady i ćwiczenia na studiachstacjonarnych i niestacjonarnych, a także seminaria dyplomowe na studiach magister-skich.Jest współautorem podręcznika dla studen-tów Wydziału Geologii AGH w Krakowie.Wykonał zestawy stałych preparatów porów-nawczych do oznaczania szczątków roślin-nych w torfie do celów naukowych i dydak-tycznych. Również miał udział w wykonaniudo celów dydaktycznych zielników roślinno-ści bagiennej i łąkowej. Pod jego opieką studenci wykonali 67 pracmagisterskich i 6 inżynierskich (w tym 2prace na AGH). Opracował oceny 98 prac

magisterskich i 14 inżynierskich. Był takżepromotorem dwóch zakończonych przewo-dów doktorskich. Obecnie jest promotoremdwóch otwartych przez Radę Wydziału Inży-nierii Środowiska i Geodezji UR w Krakowieprzewodów doktorskich, których obrony od-będą się w styczniu i lutym 2010 roku. Re-cenzował również 5 prac doktorskich. Opra-cował dwie recenzje dorobku naukowegoi prac habilitacyjnych. Wykonywał także re-cenzje wniosków do projektów badawczychKBN i szeregu artykułów naukowych.W latach 2004-2006 był opiekunem stu-denckich obozów naukowych w Krynicy, Bu-kowinie Tatrzańskiej oraz Puszczy Lubuskiej.Uczestnicy obozów naukowych na sesjachKół Naukowych zdobyli wysokie miejsca naskalę ogólnopolską.

W ostatnich latach był członkiem KomisjiWydziałowej ds. dydaktycznych oraz wcho-dził w skład Wydziałowej Komisji Rekruta-cyjnej. Od wielu lat jest członkiem komisjiegzaminacyjnych dla dyplomantów studiówstacjonarnych i zaocznych.

W pierwszych latach pracy na Uczelni, kiedyjeszcze był stażystą, asystentem i starszym asy-stentem prowadził na studiach stacjonarnychi niestacjonarnych na byłym Wydziale Melio-racji Wodnych ćwiczenia z przedmiotu „Torfo-znawstwo” (ćwiczenia laboratoryjne i tereno -we). Był również opiekunem prac magister-skich. Po uzyskaniu stopnia doktora jakoadiunkt prowadził na studiach stacjonar nychi niestacjonarnych ćwiczenia z przedmiotów„Torfoznawstwo” oraz „Glebo znaw stwo”, a pó-ź niej z przedmiotu „Gleboznawstwo i Torfo-znawstwo”. Również w tym okresie opiekowałsię magistrantami. W roku 1990 będąc na Uni-wersytecie w Wageningen wygło sił wykład dlastudentów pt. „Aktualna i przyszłościowa pro-blematyka użytkowania torfowisk w Polsce.”Po habilitacji prowadził ćwiczenia i wykłady(w tym także ćwiczenia terenowe) z przedmio-tów: „Gleboznawstwo i torfoznawstwo” (naI roku) oraz „Rekultywacja gleb i ochrona

22

torfowisk” (na III roku studiów stacjonarnychi niestacjonarnych) – na dwóch kierunkach:Kształtowanie i Ochro na Środowiska i Inży-nieria Wodna. Poza tym prowadził zajęcia dlastudentów niestacjonar nych w Trzcianie kołoRzeszowa. W ostatnich latach prowadził wykłady i ćwi-czenia z takich przedmiotów jak: „Ochronatorfowisk” (studia niestacjonarne), „Ochro nagleb”, „Geobotanika mokradeł”, „Renaturyza-cja i ochrona torfowisk” i „Torfoznawstwow praktyce inżynierskiej”. Dla studentów sta-cjonarnych prowadzi seminaria dyplomowena Wydziałach Inżynierii Środowiska i Geo-dezji oraz Rolniczo-Ekonomicznym. Na tymostatnim prowadzi również zajęcia z przed-miotu „Torfoznawstwo i ochrona torfowisk”,na kierunku Ochrona Środowiska. W okresie swojej pracy był członkiem Komi-sji ds. Dydaktycznych oraz Komisji Egzami-nacyjnych na egzaminach dyplomowych.

Prof. Krzysztof Lipka aktualnie piszeksiążkę o torfowiskach Polski. Na podstawiewyników badań geologicznych torfowiskombrogenicznych w Bieszczadach Zachod-

nich udowodnił szczególną odrębność mor-fologiczną i rozwojową w porównaniu do in-nych torfowisk typu wysokiego w Polsce.Kierując się wynikami tych badań zapropo-nował uzupełnienie klasyfikacji stratygraficz-nej złóż torfowych na terenie naszego kraju.Poza tym jego prace badawcze dotyczyły ba-dań laboratoryjnych nad pęcznieniem torfówzdegradowanych w wyniku antropopresji.Prowadząc badania nad zanikaniem torfo-wisk w wyniku odwodnienia określił szyb-kość zmniejszania się ich miąższości i po-wierzchni wykazując, że udział mineralizacjiw ubytku masy organicznej był czterokrotniewyższy niż udział kurczliwości. Wyniki tychbadań referowane były na kilku konferen-cjach naukowych.

Przyznane ważniejsze odznaczenia i nagrody

Za całokształt działalności pracy naukoweji dydaktyczno-wychowawczej na naszejUczelni został odznaczony Złotym KrzyżemZasługi. Poza tym za osiągnięcia w dziedzinienaukowo-badawczej szereg razy był wyróż-niany indywidualnymi nagrodami JM Rek-tora UR w Krakowie.

Działalność organizacyjna

W roku 1992 był głównym inicjatorem i za-łożycielem Towarzystwa Ochrony Torfowiskw Polsce przy AR w Krakowie, gdzie pełniłfunkcję przewodniczącego. Od roku 2004 dochwili obecnej pełni funkcję zastępcy prze-wodniczącego (II kadencja) Komitetu Naro-dowego ds. Współpracy z Międzynarodo-wym Stowarzyszeniem Torfowym (IPS) przyPAN w Warszawie.Od wielu lat do chwili obecnej pełni funkcjeprezesa Sekcji Wędkarskiej Koła PolskiegoZwiązku Wędkarskiego Kleparz, będąc rów-nocześnie członkiem zarządu w tym Kole.Poza tym jest sekretarzem w kole myśliwskimPolskiego związku Łowieckiego „SYLWAN”przy UR w Krakowie.

Zainteresowania pozanaukowe

Jego zainteresowania pozazawodowe to hi-storia Polski, sport, wędkarstwo, łowiectwoi turystyka. W latach 1956–1976 uprawiałczynnie szermierkę (floret, szabla)oraz wio-ślarstwo jako zawodnik AZS, Cracovii, KKS.W latach 1995–1996 zdobył wicemistrzo-stwo Polski Oldboy’ów w szpadzie.

Fot. Jacek Mąka

z życia Uczelni

23

NOMIMACJE PROFESORSKIEProf. dr hab. Marcin RapaczKatedra Fizjologii Roślin, Wydział Rolniczo-Ekonomiczny

Marcin Rapacz – profesor nauk biologicz-nych w zakresie biologii. Urodził się 12 grud-nia 1968 roku w Krakowie.

Wykształcenie, stopnie i tytuły naukowe

Marcin Rapacz jest absolwentem V LiceumOgólnokształcącego im. Augusta Witkowskie -go w Krakowie, które ukończył z wyróżnie-niem w roku 1987, po czym rozpoczął studiarolnicze na Wydziale Rolniczym z OddziałemTechnologii Żywności Akademii Rolniczejw Krakowie. W tym samym czasie w ramachindywidualnego toku nau czania studiowałrównież biologię molekularną na WydzialeBiologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Jagiel-lońskiego. Dyplom magistra inżyniera rolnic-twa otrzymał w 1992 r. na podstawie pracymagisterskiej zatytułowanej: Porównanie stop-nia ozimości i mrozoodporności wyprowadzo-nych z podwojonych haplo idów linii rzepakuozimego, wykonanej w Katedrze Fizjologii Ro-ślin AR pod kierunkiem prof. dr Adama Mar-kowskiego. Stopień doktora nauk rolniczychw zakresie agrotechniki/fizjologii roślin uzyskałw 1996 r. na Wydziale Rolniczym AR w Kra-kowie na podstawie rozprawy doktorskiej pt.:Fizjologiczne podstawy oceny odporności na mrózrzepaku ozimego, której promotorem był prof.dr Adam Markowski. Na tym samym Wydzialeuzyskał w roku 2003 stopień doktora habilito-wanego nauk rolniczych w zakresie agrono-mii, specjalność fizjologia roślin, na podstawierozprawy pt. Studia na udziałem aparatu foto-syntetycznego i procesów wzrostowych w kształ-towaniu mrozoodporności roślin rzepaku.

Przebieg pracy zawodowej

W 1991 roku, jeszcze podczas studiów, zostałzatrudniony w Katedrze Fizjologii Roślin

Wydziału Rolniczo-Ekonomicznego w cha-rakterze asystenta stażysty. Po otrzymaniuodpowiednich stopni naukowych uzyskałtam kolejno stanowiska asystenta (w 1992 r.)i adiunkta (w 1997 r.). Od 1 stycznia 2009 r.zatrudniony był na stanowisku profesoranadzwyczajnego UR.

25 września 2009 roku Prezydent Rzeczpo-spolitej Polskiej w wyniku postępowania prze-prowadzonego przez Radę Wydziału NaukBiologicznych Uniwersytetu Wrocławskiegonadał Marcinowi Rapaczowi tytuł naukowyprofesora nauk biologicznych.

Zainteresowania naukowo-badawcze

i dorobek naukowy

Podstawowym przedmiotem zainteresowańnaukowych Profesora Rapacza są mechani-zmy zaangażowane w regulacyjną rolę niskiejtemperatury w procesach odpowiedzialnychza różnice i sezonowe zmiany odporności namróz i zimotrwałości roślin zielnych, zeszczególnym uwzględnieniem udziału w nichaparatu fotosyntetycznego. Głównym obiek-tem jego badań przed habilitacją był rzepak,a po habilitacji – również wybrane gatunkii genotypy roślin jednoliściennych.Podstawowe kierunki działalności naukowejprof. dr hab. Marcina Rapacza to: 1) Rola fotosystemu II jako potencjalnego

receptora regulującego odporność roślinna mróz.

2) Fizjologiczne i molekularne podstawy in-trogresji podwyższonej zimotrwałości z ko-strzew (Festuca sp.) do życic (Lolium sp.).

3) Związek pomiędzy odpornością roślin namróz i odpornością na indukowaną chło-dem fotoinhibicję fotosyntezy.

Prof. dr hab. Marcin Rapacz

24

4) Wykorzystanie pomiarów fluorescencjichlorofilu do oceny stopnia uszkodzeńmrozowych.

5) Molekularne i fizjologiczne markery zi-motrwałości jęczmienia.

6) Molekularne podstawy odporności roślinna suszę.

7) Czynniki wpływające na ekspresję genówregulujących przebieg procesu hartowa-nia na mróz.

Dorobek publikacyjny prof. Marcina Rapa-cza obejmuje 127 pozycji, w tym 65 orygi-nalnych prac twórczych (34 w czasopismachposiadających Impact Factor), 2 prace prze-glądowe, 54 doniesienia przedstawione namiędzynarodowych i krajowych konferen-cjach naukowych oraz 6 opublikowanych re-cenzji i opracowań dotyczących upowszech-niania wiedzy. Brał również udział w edycjikilku wydawnictw książkowych. Warto do-dać, że łączny Impact Factor (IF) dotychcza-sowych prac wynosi 56,97. Prof. M. Rapaczjest cenionym w kraju i za granicą specjalistąw zakresie odporności roślin na abiotyczneczynniki środowiska, a przede wszystkim zimotrwałości roślin. Jego prace są szerokocytowane (222 cytowania o łącznym IF po-nad 405) nie tylko w najwyżej notowanychczasopismach z dziedziny biologii roślin(Plant Journal, Plant Physiology, New Phy-tologist, Plant Cell and Environment), aleteż genetyki (Evolution), ochrony środowi-ska (Atmospheric Environment, Ecotoxyco-logy and Environmental Safety), czy techno-logii żywności (Food Research International).Świadczy to o przydatności jego dorobkuw wielu dziedzinach nauki. Profesor Rapaczwykonał ponad 100 recenzji artykułów nau -kowych m.in. dla czasopism tak renomowa-nych jak New Phytologist (IF 5,178 – 7 re-cenzji), czy Physiologia Plantarum (IF 2,334– 5 recenzji) oraz wiele recenzji krajowychi zagranicznych projektów badawczych. Najważniejsze publikacje:Rapacz M., 2002a. Regulation of frost resi-stance during cold deacclimation and reaccli-

mation in oilseed rape. A possible role of PSIIredox state. Physiol. Plant., 115: 236-243.Rapacz M., 2002b. Cold-deacclimation of oil-seed rape (Brassica napus var. oleifera) in re-sponse to fluctuating temperatures and photo-period. Ann. Bot. 89: 543-549.Rapacz M., Gąsior D., Zwierzykowski Z.,Leśniewska-Bocianowska A., HumphreysM.W., Gay A.P., 2004. Changes in cold tole-rance and the mechanisms of acclimation ofphotosystem II to cold hardening generated beanther culture of Festuca pratensis ī Loliummultiflorum cultivars. New Phytol. 161(4):105-114.Kosmala A., Zwierzykowski Z., Gąsior D.,Rapacz M., Zwierzykowska E., HumphreysM.W., 2006. GISH/FISH mapping of genesfor freezing tolerance transferred from Festucapratensis to Lolium multiflorum. Heredity 96,243–251.Rapacz M., Wolanin B., Hura K., Tyrka M.,2008. The effect of cold acclimation on photo-synthetic apparatus and the expression ofCOR14b in four genotypes of barley (Hor-deum vulgare) contrasting in their tolerance tofreezing and high light treatment in cold. Ann.Bot. 101: 689–699.Rapacz M., Woźniczka A., 2008. A selectiontool for freezing tolerance in common wheatusing the fast chlorophyll a fluorescence tran-sient. Plant Breed 128: 227–234.Kosmala A., Bocian A., Rapacz M., JurczykB., Zwierzykowski Z., 2009. Identification ofleaf proteins differentially accumulated duringcold acclimation between Festuca pratensisplants with distinct levels of frost tolerance.J. Exp. Bot. 60: 3595–3609.Rapacz M., Kościelniak J., Jurczyk B.,Adamska A., Wójcik M., 2009. Different pat-terns of physiological and molecular response todrought in seedlings of malt- and feed-type bar-leys (Hordeum vulgare). J. Agron. Crop. Sci.,doi:10.1111/j.1439-037X.2009.00389.x.

Działalność dydaktyczna

Prof. Marcin Rapacz prowadzi zajęcia dy-daktyczne na kierunkach Biotechnologia,

Rolnictwo, głównie dla specjalności Agro-biologia, oraz Ochrona Środowiska. Jegodziałalność dydaktyczna obejmuje wykładyi ćwiczenia głównie w zakresie biochemii,biologii molekularnej roślin, biologii stresu,biologii adaptacji roślin, fitotroniki i biofi-zyki. Jest współautorem przewodnika do ćwi-czeń z fizjologii i biochemii roślin.

Prof. Marcin Rapacz posiada znaczą cy doro-bek w zakresie kształcenia młodej kadry. Byłpromotorem w dwóch zakończonych prze-wodach doktorskich oraz jest opiekunemdwóch kolejnych. Był recenzentem trzechrozpraw doktorskich i recenzentem wydawni-czym rozprawy habilitacyjnej. Dodatkowobył i jest konsultantem prac doktorskich pro-wadzonych w macierzystej Katedrze lub w in-nych współpracujących z nim jednostkachPAN oraz Uniwersytetu Nauk Przyrodni-czych w Aas (Norwegia). Był lub jest opieku-nem 44 prac magisterskich, 7 inżynierskichoraz recenzentem 18 prac magisterskich.Sprawował też opiekę nad sześcio ma studen-tami studiującymi indywidualnie. Wielu spośród jego byłych magistrantów i studen-tów indywidualnych kontynuuje kariery naukowe.

Od początku swojej pracy zawodowej był ani-matorem studenckiego ruchu naukowego bę-dąc najpierw opiekunem sekcji Fizjologii Ro-ślin Koła Naukowego Rolników, potem opie-kunem tego Koła, ponownie opiekunemSekcji, a od 2007 roku sprawuje opieką nadKołem Naukowym Biotechnologów „Helisa”.

Współpraca z krajowymi i zagranicznymi

placówkami naukowymi

Prof. Marcin Rapacz legitymuje się znaczą-cym doświadczeniem we współpracy z zagra-nicznymi i krajowymi ośrodkami nauko-wymi. W wyniku nawiązanej współpracy na-ukowej uczestniczył w międzynarodowychprogramach badawczych takich jak 5. Pro-gram Ramowy Unii Europejskiej SAGES(2001-2003), a także British-Polish Research

z życia Uczelni

25

Partnership Programme. Najściślejsze kon-takty naukowe wiążą go z Uniwersytetemw Aberystwyth (Institute of Biological, Envi-ronmental and Rural Sciences, dawniej samo -dzielny instytut IGER) oraz dwiema instytu-cjami norweskimi – instytutem Bioforsk orazNorweskim Uniwersytetem Nauk Przyrodni-czych w Aas. W Norwegii uczestniczył jakowykonawca, lub konsultant w czterech pro-jektach badawczych, prowadzi też seminariadla doktorantów oraz szkolenia.

W kraju, najważniejszymi współpracowni-kami są pracownicy Instytutu Genetyki Ro-ślin PAN w Poznaniu (m.in. prof. ZbigniewZwierzykowski, dr Arkadiusz Kosmala), aleteż Politechniki Rzeszowskiej i Instytutu Ho-dowli i Aklimatyzacji Roślin. Podobnie jakw przypadku partnerów zagranicznych w ra-mach współpracy realizowane są projekty badawcze owocujące licznymi wspólnymi publikacjami.

Zagraniczne staże naukowe

Bezpośrednio po ukończeniu studiów odbyłdwumiesięczny staż w niemieckiej firmie ho-dowlanej Novartis Seeds (wówczas GebrüderDippe Gmbh). W roku 2002 przebywał z wi-zytą naukową w Norwegii, gdzie zapoznawałsię z funkcjonowaniem placówek instytutubadawczego Bioforsk. W latach 2003 i 2005podczas kilkutygodniowych pobytów reali-zo wał projekty naukowe w IGER (Abery-stwyth, Walia) i Aas (Norwegia).

Przyznane granty

Prof. Marcin Rapacz uczestniczył lubuczestniczy w realizacji 23 projektów badaw-czych, z czego w 14 był lub jest kierownikiemprojektu lub zadań badawczych realizowa-nych w UR. Projekty te realizowane są za-równo w kraju, jak i we współpracującychjednostkach zagranicznych (5) i finansowanez różnych źródeł krajowych (KBN/MNiSW;Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa,MRiRW, NCBiR – granty zamawiane), jaki zagranicznych (5 Program Ramowy UE,

British Council, Norwegian Research Coun-cil). Obecnie rozpoczyna jako kierownik za-dania bądź wykonawca realizację dwóch pro-jektów w ramach Działania 1.3, Poddziałania1.3.1., Programu Operacyjnego InnowacyjnaGospodarka.

Współpraca z praktyką

Prof. M. Rapacz od wielu lat współpracujez firmami hodowlano-nasiennymi, głównieHR Szelejewo i Danko w Choryni. Na zlece-nie hodowców opracował metodykę ocenyzimo trwałości festulolium i pszenicy przyużyciu techniki pomiarów fluorescencji chlo-rofilu. Jest także współtwórcą metod selekcjiw kierunku odporności na suszę i zimotrwa-łości z użyciem markerów molekularnych.Niektóre proponowane przez niego technikiselekcyjne zostały zastosowane w praktyce.

Przynależność do krajowych towarzystw

naukowych

Prof. M. Rapacz jest członkiem Polskiego To-warzystwa Biologii Eksperymentalnej Roślin.

Działalność organizacyjna

Już od czasów studenckich był nieprzerwanieczłonkiem Wydziałowej Komisji Dydaktycz-nej na Wydziale Rolniczo-Ekonomicznym,jednym z organizatorów, a potem przewodni-czącym Rady Specjalności Agrobiologia.Przez wiele lat zajmował się też układaniemharmonogramów zajęć dla studentów kie-runku Rolnictwo. Był współorganizatoremkilku krajowych i międzynarodowych konfe-rencji i warsztatów naukowych. W swojej Katedrze zorganizował w latach2000-2002 pracownię pomiarów fluorescen-cji chlorofilu i wymiany gazowej metodą po-miarów zmian stężenia tlenu, a w latach2005-2007 pracownię biologii molekularnej.Wyposażenie pracowni umożliwia ilościowebadania zmian poziomu transkryptu (Real-time PCR) oraz produktów translacji (we-stern-blotting). Obecnie jest członkiem Rady Międzywy-działowego Kierunku Studiów „Biotechno-

logia”. Był pierwszym uczelnianym koordy-natorem programu Erasmus, a obecnie pełnifunkcję koordynatora tego programu dla kie-runku „Biotechnologia”. Jest pełnomocni-kiem kierownika Biotechnologii – StudiówMiędzywydziałowych ds. organizacji Festi-walu Nauki. Jest członkiem Senackiej Komi-sji ds. Oceny Samodzielnych PracownikówNaukowych i Uczelnianej Komisji Rekruta-cyjnej. Ponadto jest redaktorem prowadzą-cym w czasopiśmie z listy filadelfijskiej (ActaPhysiologiae Plantarum) oraz członkiemRady Naukowej Instytutu Fizjologii RoślinPAN.

Od 1 września 2009 roku pełni funkcję Kie-rownika Katedry Fizjologii Roślin.

Przyznane ważniejsze odznaczenia i nagrody

Różne aspekty pracy Profesora Rapacza byływielokrotnie nagradzane. Za działalność naukową został pięciokrotnie wyróżnionyNagrodą Rektora UR w Krakowie oraz, ze-społowo, dyplomem uznania Sekretarza Na-ukowego PAN. Był również dwukrotnymstypendystą Rektora UR, oraz laureatem na-grody Rektora UR za działalność organiza-cyjną. Został również wyróżniony przez stu-dentów w konkursie na najlepszego wykła-dowcę Wydziału Rolniczo-Ekonomicznego(Top Doktor).

Najwyższym zdobytym przez niego wyróż-nieniem jest Srebrny Krzyż Zasługi.

Zainteresowania pozanaukowe

Jego największą pasją są podróże i górskie wę-drówki – zarówno bardzo dalekie, jak i tebliższe, zwłaszcza w ukochane Bieszczady.Fotografuje. Jest autorem dwóch zbiorówpoezji wydanych w okresie, gdy należał dogrupy poetyckiej, której twórcą i mistrzembył Jerzy Harasymowicz. Bardzo lubi słu-chać muzyki, szczególnie klasycznego rocka,bluesa i punka. W wolnych chwilach czytaksiążki historyczne, lub spędza czas z przyja-ciółmi w ulubionym pubie.

26

Wspomnienie o prof. dr hab. Pawle Michale Pisulewskim(1945–2009)

Prof. dr hab. Paweł Michał Pisulewskizmarł 30 października 2009 r. w Krakowie.Uroczystości pogrzebowe, z udziałem rodzi -ny, licznych przyjaciół i współpracowników,odbyły się 9 listopada 2009 r. na CmentarzuRakowickim.W imieniu społeczności akademickiej Uniwer-sytetu Rolniczego zmarłego pożegnali: JMRektor UR, prof. dr hab. Janusz Żmija, Pro-dziekan Wydziału Technologii Żywności, prof.dr hab. Marek Sikora oraz w imieniu KatedryŻywienia Człowieka WTŻ, dr inż. Jerzy Pała-siński. W imieniu dyrekcji i pracowników In-stytutu Zootechniki w Krakowie zmarłego po-żegnał prof. dr hab. Eugeniusz Herbut.Paweł Michał Pisulewski urodził się 25stycznia 1945 r. w Krakowie. Studia na Wy-dziale Rolniczym Wyższej Szkoły Rolniczejw Krakowie ukończył w 1968 r. Stopień dok-tora nauk rolniczych w zakresie żywieniazwierząt, uzyskał na Wydziale Zootechnicz-nym AR w Krakowie, w roku 1974. Stopieńdoktora habilitowanego nauk rolniczychw zakresie żywienia zwierząt uzyskał w Insty-

tucie Zootechniki w Krakowie w 1982 r., napodstawie rozprawy pt. Stopień pokrycia po-trzeb aminokwasowych owiec w warunkachżywienia mocznikiem. W 1994 r. otrzymał ty-tuł naukowy profesora nauk rolniczych. Przebywał kilkakrotnie na zagranicznych sta-żach naukowych, m.in. w: University of Not-tingham (1977-1979, 1983-1984), InstitutNational de la Recherche Agronomique,Centre de Rennes (1991-1993, 1994). W 1971 r. został zatrudniony w InstytucieZootechniki w Krakowie, pełniąc w latach1980-1988 funkcję kierownika PracowniBiochemii Stosowanej w Zakładzie ŻywieniaZwierząt. Przez rok pracował w SGGW, a na-stępnie powrócił na stanowisko docentaw Zakładzie Żywienia Zwierząt IZ.W 1995 r. podjął pracę w Katedrze ŻywieniaCzłowieka Wydziału Technologii ŻywnościAR w Krakowie. Od 1997 r., do ostatnichswoich dni, piastował stanowisko kierownikatej Katedry. W latach 1999-2002 był pro-dziekanem, a w latach 2005-2008 dziekanemWydziału Technologii Żywności. Pełniłw Uczelni liczne funkcje, m.in.: Pełnomoc-nika Rektora ds. Integracji Europejskiej(1997-2000) oraz Członka Rady Programo-wej Studium Doktoranckiego (2002-2008).Był Członkiem wielu prestiżowych organizacjinaukowych, m.in.: Komisji Nauk Rolniczychi Leśnych PAN (Oddział w Krakowie), Komi-sji Nauk Rolniczych PAU w Krakowie, Pol-skiego Towarzystwa Technologów Żywności(Oddziału Małopolskiego), Polskiego Towa-rzystwa Badań nad Miażdżycą, a także Asso-ciation Europeenne de Recherche sur les Prote-agineux-AEP, International Union of Nutri-tion Society, Rady Naukowej InstytutuFizjologii i Żywienia Zwierząt PAN w Jabłon-

nej, jak również Recenzentem Państwowej Ko-misji Akredytacyjnej (2002-2006) oraz Kon-sultantem FAO UN ds. światowych zasobówpasz lignocelulozowych i ich wykorzystania.Podczas wieloletniej działalności dydaktycz-nej na Wydziale Technologii Żywności zaj-mował się zagadnieniami żywienia człowiekaoraz nauki o żywności. Problematyka badawcza dotyczyła główniewpływu warunków produkcyjnych, lub pro-cesów przetwórczych na skład chemiczny,wartość odżywczą i właściwości funkcjo-nalne produktów spożywczych pochodzeniaroślinnego i zwierzęcego.Opublikował ponad 200 prac naukowychw renomowanych czasopismach, zarównokrajowych, jak i zagranicznych. Za osiągnięcia naukowe został wyróżnionylicznymi nagrodami, odznaczeniami i meda-lami, m.in.: Krzyżem Kawalerskim OrderuOdrodzenia Polski, Medalem Komisji Edu-kacji Narodowej oraz Medalem im. ProfesoraFranciszka Nowotnego za Zasługi dla Wy-działu Technologii Żywności UniwersytetuRolniczego w Krakowie.Niezwykłe cechy osobowe Profesora PawłaMichała Pisulewskiego – dar zjednywania lu-dzi, serdeczność, życzliwość, wewnętrzny spo-kój, takt oraz poczucie humoru sprawiły, iż Ka-tedra Żywienia Człowieka stała się harmonij-nie i sprawnie działającym zespołem, a pracanie tylko obowiązkiem ale i przyjemnością. Byłjednocześnie przełożonym i przyjacielem, ma-jącym zawsze szacunek dla innych.Odszedł od nas wyjątkowy, wspaniały i sza-nowany Człowiek, Nauczyciel i Wycho-wawca licznego grona studentów.

dr hab. inż. Teresa Leszczyńska, prof. UR

z życia Uczelni

27

Wspomnienieo dr hab. Janie Barteczko, prof. UR (1944-2009)JAN BARTECZKO – dr hab. nauk zootech-nicznych, profesor Uniwersytetu Rolniczego

6 listopada 2009 r. na Cmentarzu Parafial-nym w Krakowie-Mydlnikach, rodzina, spo-łeczność akademicka, a także liczne grono ko-legów i przyjaciół pożegnało zmarłego 1 listo-pada 2009 r., naszego Kolegę, długoletniegopracownika Katedry Żywienia Zwierząt i Pa-szoznawstwa, Jana Barteczko.

Jan Barteczko urodził się 11.06.1944 r.w Tarnowskich Górach. Tam również ukoń-czył szkołę podstawową, a następnie Techni-kum Rolnicze w Nakle Śląskim. Ze środowi-skiem akademickim w Krakowie był zwią-zany od 1964 roku, kiedy to został przyjętyna I rok Wydziału Zootechnicznego ówcze-snej Wyższej Szkoły Rolniczej w Krakowie.Okres studiów śp. Jana Barteczki należyuznać za bardzo owocny. Potrafił godzić na-ukę, osiągając bardzo dobre wyniki, z pracąna rzecz środowiska studenckiego. Był staro-stą, organizował wiele imprez kulturalnychi turystycznych, w tym współorganizowałsłynne w owym czasie złazy zootechnika, bę-dące świętem Wydziału. Brali w nich udziałniemal wszyscy studenci i liczni pracownicy.Aktywnie działał w Wydziałowej RadzieZrzeszenia Studentów Polskich oraz w zna-nym, całemu środowisku krakowskiemu, Stu-denckim Klubie „Buda”, w którym pełniłfunkcję kierownika.

Studia ukończył w 1969 roku, broniąc pracęmagisterską na jedynej wówczas w Polsce spe-cjalizacji „Biologia rozrodu zwierząt” (tytułpracy Aktywność aminopeptydaz w osoczu na-sienia tryków żywionych dawkami o zróżnico-

wanym poziomie białka). W tym samym rokupodjął pracę jako asystent-stażysta w KatedrzeŻywienia Zwierząt kierowanej przez profe-sora Stanisława Trelę. Jego zainteresowaniabadawcze w tym czasie skupiały się wokół ży-wienia mięsożernych zwierząt futerkowych.Współpracował z Krajowym i WojewódzkimZwiązkiem Hodowli Zwierząt Futerkowych,a także z licznymi fermami prowadzącymihodowlę tych zwierząt, odbywając m.in. stażprodukcyjny w tym zakresie. Efektem tejwspółpracy i realizowanych badań utylitar-nych była praca doktorska pt.: Wpływ żywie-nia dawkami pasz o różnej zawartości i stopniuzjełczenia tłuszczu na wykorzystanie składni-ków pokarmowych i płodność u norek, obro-niona z wyróżnieniem w 1976 roku.

W kolejnych latach praca naukowo-dydak-tyczna dr hab. Jana Barteczki, prof. UR sku-piała się na zagadnieniach związanych z kon-serwacją zielonek i wilgotnego ziarna zbóż.W tym też czasie jego zainteresowania ba-dawcze przesunęły się na ocenę wartości ener-getycznej i potrzeb białkowych u zwierzątmonogastrycznych. Budując swój warsztatbadawczy odbył liczne staże naukowe w reno-mowanych ośrodkach zagranicznych, m.in.na Politechnice w Zurychu (20 mies.), w Nie-mieckiej Akademii Nauk (3 mies.), WyższejSzkole Weterynaryjnej w Hanowerze (4 mies.).Łącznie odbył 5 staży długoterminowych i 5krótkoterminowych, co pozwoliło na wdroże-nie do naszych badań wielu nowatorskichrozwiązań i wprowadzenie nowych metod badawczych w zakresie przemiany materiiu zwierząt monogastrycznych. Konsekwent-nie rozwijał ten kierunek badań, co znalazłoswój wydźwięk w pracy habilitacyjnej,

Dr hab. Jan Barteczko, prof. UR

28

pt.: Badania nad metabolizmem energii u kur-cząt brojlerów, zakończonej kolokwium habi-litacyjnym w 2003 roku. Poza wymienioną wyżej rozległą tematykąbadawczą należy zwrócić uwagę na kolejnezainteresowania śp. Jana Barteczki, któredotyczyły:– wpływu poziomu włókna surowego i do-

datku różnego rodzaju tłuszczu paszo-wego na wartość energetyczną mieszanekoraz efektywność żywienia drobiu,

– wpływu dodatku różnych pasz na pro-dukcję gazów jelitowych u psów oraz do-boru komponentów paszowych do pro-dukcji karmy dla psów i kotów, ptakówozdobnych i gryzoni,

– modyfikacji składu chemicznego i właści-wości sensorycznych mięsa drobiowegoi wieprzowego.

Dorobek naukowo-badawczy dr hab. JanaBarteczki, prof. UR obejmuje ponad 200 po-zycji. Na podkreślenie zasługuje autorstwoi współautorstwo 7 rozdziałów, ciągle aktual-nego i cieszącego się dużym zainteresowaniemszerokiego kręgu odbiorców (studentówi praktyków), 3-tomowego podręcznika „Ży-wienie zwierząt i paszoznawstwo”, autorstwonorm żywienia brojlerów oraz czynny udziałw ponad 100 konferencjach naukowych,w tym 30 zagranicznych, gdzie prezentowałwyniki swoich nowatorskich badań. Ukorono-waniem tego dorobku było powołanie w 2007roku dr hab. Jana Barteczki na stanowiskoprofesora AR. W bieżącym roku przygotowy-wał dokumentację do wniosku o tytuł profe-sora, mając w swoim dorobku 2 doktorantów,w tym jednego po obronie i jedną osobę z go-tową pracą doktorską, a także wspomnianywcześniej bardzo duży dorobek naukowy orazdydaktyczny i organizacyjny. Niestety, nieule-czalna choroba przeszkodziła naszemu Kole-dze w realizacji tych ambitnych celów. Przyszłaniespodziewanie, niwecząc wszelkie Jego planyi pozostawiając nas w głębokim smutku i żalu.Odszedł przedwcześnie w dniu Jubileuszu 40-lecia swojej pracy zawodowej.

Wspominając dr hab. Jana Barteczkę, prof.UR nie sposób pominąć Jego olbrzymiego za-angażowania w życie Uczelni, Wydziału i na-szej Katedry na wszystkich odcinkach karierynau kowej, dydaktycznej oraz organizacyjnej.Był niekwestionowanym, uznanym autoryte-tem w zakresie żywienia drobiu, a także psów,kotów i zwierząt amatorskich. Będąc wspa-niałym nauczycielem akademickim prowa-dził, w wymiarze przekraczającym pensum,rozliczne zajęcia dydaktyczne, w tym wykła -dy, pracownię magisterską i elektywy z za-kresu żywienia zwierząt i paszoznawstwa nastudiach stacjonarnych i zaocznych WydziałuHodowli i Biologii Zwierząt oraz WydziałuRolniczego. Prowadził ponadto autorskieelektywy z „Metod badań żywieniowych”oraz „Żywienia zwierząt amatorskich i labora-toryjnych”, a także wykłady z „Żywienia psówi kotów”. Opracował autorski program i pro-wadził zajęcia z przedmiotu „Żywienie rybakwariowych” na kierunku Rybactwo.

Był opiekunem ponad 80 prac dyplomo-wych, w tym wielu wyróżnionych w konkur-sach. Stworzył „własną szkołę” dydaktyczną.Wielu wychowanków i magistrantów Profe-sora to dzisiaj samodzielni pracownicyuczelni i instytutów badawczych. Przekazu-jąc im swoją wiedzę i doświadczenie uczył nietylko spraw fachowych, ale też był wzoremzachowania, kultury osobistej i mądrości ży-ciowej. Jego zajęcia dydaktyczne były nietylko interesujące, nowatorskie i unikalne, aletakże wesołe i dlatego dla wielu niezapo-mniane. Jako Jego koledzy możemy stwier-dzić, że dla młodzieży, studentów i naswszystkich był niedoścignionym wzorem.

Wiele swojego czasu Profesor poświęcał spra-wom organizacyjnym, przygotowując i biorącod 30 lat udział w Okręgowych OlimpiadachWiedzy i Umiejętności Rolniczych, jakoprzewodniczący jury bloku Produkcja Zwie-rzęca. Był członkiem Senatu i pracowałw wielu senackich komisjach. Szczególnie cenił sobie pracę, ze względu na możliwość

pomocy innym, w Uczelnianej Komisji So-cjalnej oraz Rektorskiej Komisji ds. FunduszuStypendialnego, gdzie pełnił funkcję prze-wodniczącego. Był członkiem zarządu Kra-kowskiego Koła PTZ, a następnie członkiemKomisji Rewizyjnej Zarządu Głównego PTZ.Pracował także w wielu komisjach PAN.

Za działalność naukową, dydaktyczną i orga-nizacyjną Jan Barteczko został odznaczonyMedalem Komisji Edukacji Narodowej, Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi, Złotąi Srebrną Odznaką Miasta Krakowa, a takżeodznaczeniami resortowymi. Był ponadtowyróżniony 2-krotnie nagrodami MinistraNauki i Szkolnictwa Wyższego oraz licznyminagrodami Rektora Uniwersytetu Rolniczegow Krakowie.

Odejście Jana Barteczki jest dla nas, jak i za-pewne dla całej społeczności akademickiejUR, niepowetowaną stratą. Zabrakło takniespodziewanie naszego wspaniałego Kolegii Przyjaciela. Starsi z nas zapamiętają Go jakoaktywnego uczestnika życia towarzyskiego,pełniącego ostatnio funkcję Prezesa Stowa-rzyszenia Przyjaciół Klubu „Buda”. Wszyst-kim zaś pracownikom Katedry trudno bę-dzie wyobrazić sobie nasze Wigilie, spotka-nia towarzyskie, wyjazdy na narty, czy sesjenaukowe, bez udziału Profesora. To On,dzięki swojemu stylowi bycia, poczuciu humoru i braku dystansu do siebie, stwarzał atmosferę godną każdego spotkania, nieza-leżnie od wieku zebranych, czy posiadanychtytułów naukowych.

Dla wszystkich, z którymi się spotykał, byłżyczliwym kolegą i niezawodnym przyjacie-lem. W odczuciu koleżanek i kolegów, nietylko naszej Katedry, ale także dla całego śro-dowiska Uniwersytetu Rolniczego w Krako-wie, pozostanie w naszej pamięci jako wspa-niały człowiek i wychowawca młodzieży.

dr Krzysztof Furgał oraz koleżanki i koledzyz Katedry Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa

z życia Uczelni

29

Wspomnienie o mgr inż. Julianie Frydzie (1950-2009)2 listopada 2009 r. zmarł nagle mgr inż. Ju-lian Fryda – zastępca dyrektora Leśnego Za-kładu Doświadczalnego w Krynicy. Uroczyst-szości pożegnalne odbyły się 5 listopada2009 r. na cmentarzu w Krynicy–Słotwinach,w obecności rodziny i bardzo licznego gronawspółpracowników, leśników i mieszkańcówKrynicy. W imieniu społeczności akademic-kiej Uniwersytetu Rolniczego w Krakowiezmarłego pożegnał JM Rektor prof. dr hab.Janusz Żmija, w imieniu współpracownikówdyrektor Leśnego Zakładu Doświadczalnegow Krynicy Józef Bogacz, w imieniu władzrządowych wiceminister Obrony NarodowejZenon Kosiniak-Kamysz, w imieniu kole-gów leśników dyrektor Regionalnej DyrekcjiLasów Państwowych w Katowicach dr inż.Kazimierz Szabla oraz w imieniu myśliwychprezes Koła Łowieckiego „Leśnik” dr inż. Ta-deusz Kubacki. Na zakończenie uroczystościpogrzebowych hejnaliści myśliwscy odegralisygnał „Ostatnie pożegnanie”.Julian Fryda urodził się 8 stycznia 1950 r.w Bereście koło Krynicy w rodzinie chłop-skiej. W 1957 r. rozpoczął naukę w szkolepodstawowej w Bereście. Po jej ukończeniuw 1964 r. został przyjęty do Liceum Ogólno-kształcącego w Krynicy. W roku 1968 uzy-skał świadectwo dojrzałości i po zdaniu egza-minów wstępnych został przyjęty na I rokstudiów na Wydziale Leśnym Wyższej SzkołyRolniczej w Krakowie. W 1973 r. obroniłpracę magisterską z gleboznawstwa leśnegoi uzyskał tytuł naukowy magistra inżynieraleśnictwa. W 1974 r. został powołany do od-bycia służby wojskowej w ramach obowiąz-kowego szkolenia studentów. Służbę wojsko -wą zakończył w listopadzie i uzyskał stopieńwojskowy podporucznika rezerwy.

Pracę zawodową rozpoczął 1 stycznia 1975 r.w Leśnym Zakładzie Doświadczalnym w Kry- nicy zajmując kolejno następujące stanowiska:specjalisty technicznego w Stacji TerenowejInstytutu Ekonomiki Leśnictwa i OrganizacjiGospodarstwa Leśnego (1975-1977), adiun -kta (1977-1984), nadleśniczego (1984-1986)i zastępcy dyrektora (1986-1991). W latach1988-1989 w ramach umowy między LZDKrynica i Naftobudową Kraków przebywał nakontrakcie leśnym w RFN. W roku 1991 za-trudnił się w firmie „KRAKSERVIS” –Przed siębiorstwo Współpracy GospodarczejBiuro Eksportu Kraków. W latach 1991-1996przebywał na kontrakcie zagranicznym i zaj-mował stanowiska specjalisty ds. leśnych orazzastępcy dyrektora. Ponownie został zatrud-niony w LZD Krynica 1 kwietnia 1996 r. nastanowisku głównego inżyniera a następnie nastanowisku zastępcy dyrektora.

W czasie długoletniej pracy w Leśnym Za-kładzie Doświadczalnym wykazał się bardzodużym zaangażowaniem w jego rozwój i pra-widłowe funkcjonowanie. Wiele czasu po-święcił rozbudowie infrastruktury leśnej, ho-dowli lasu – szczególnie przebudowie drze-wostanów przedplonowych i zamierającychświerczyn – oraz zagospodarowaniu łowiec-kiemu lasów. Był organizatorem i kierowni-kiem Ośrodka Hodowli Zwierzyny w LZDoraz doskonałym myśliwym. Kultywowałdawne obyczaje łowieckie i propagował jewśród młodych adeptów myślistwa.Dużo czasu poświęcał pracy społecznej. Byłczłonkiem Rady Miasta i Gminy Krynica,w której zabiegał o poprawę warunków życio-wych stałych mieszkańców Krynicy-Zdroju.Przez wiele lat był przewodniczącym Komi-

tetu Budowy Kościoła i Rady Parafialnejw Krynicy–Słotwinach. Aktywnie uczestniczyłw gazyfikacji i kanalizacji Mochnaczki Wyżneji Niżnej. Pomagał wielu ludziom w rozwiązaniurożnych problemów zawodowych i życiowych.Za zaangażowanie w prace i działalność spo-łeczną został odznaczony Srebrnym KrzyżemZasługi oraz licznymi odznaczeniami łowiec-kimi.

Julian Fryda był bardzo dobrym leśnikiem,który większość swojego życia poświęcił kry-nickim lasom. W dniu swojej niespodziewa-nej śmierci dopinał szczegóły organizacyjnepolowania hubertowskiego odbywającego sięw dniu święta patrona myśliwych św. Hu-berta. W następnym dniu miał prowadzić topolowanie.W pamięci współpracowników pozostaniena zawsze skromnym, uczciwym, pracowitymi życzliwym człowiekiem.

Marian Łuszczak

Mgr inż. Julian Fryda

30

Z prac Senatu

Informacja z przebiegu obrad Senatu UR w dniu 13 listopada 2009 r.

Rektor poinformował, że w ostatnim czasie zmarli: mgr Jerzy Korfel – emerytowany pracownik Wydziału Ogrodniczego, inż. Marek Uhl –emerytowany pracownik Działu Praktyk, prof. dr hab. Paweł Pisulewski – dziekan Wydziału Technologii Żywności (2005-2008), prodziekands. Nauki i Współpracy WTŻ (1999-2002) oraz kierownik Katedry Żywienia Człowieka, dr hab. Jan Barteczko, prof. UR – pracownik Kate-dry Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa Wydziału Hodowli i Biologii Zwierząt oraz mgr inż. Julian Fryda – zastępca dyrektora Leśnego Zakładu Doświadczalnego w Krynicy-Zdroju. Senat uczcił ich pamięć chwilą ciszy.

Rektor wręczył list gratulacyjny Marcinowi Rapaczowi, który otrzymał tytuł profesora nauk biologicznych. Poinformował, że Krzysztof Lipkaotrzymał tytuł profesora nauk rolniczych.

Senat pozytywnie zaopiniował zatrudnienie dr hab. inż. Jana Radonia na stanowisku profesora nadzwyczajnego UR w Katedrze BudownictwaWiejskiego.

Senat utworzył specjalność „Enologia” w ramach kierunku Technologia Żywności i Żywienie Człowieka na Wydziale Technologii Żywności naI stopniu studiów niestacjonarnych, od roku akademickiego 2010/2011.

Senat zatwierdził:• sprawozdanie z realizacji planu rzeczowo-finansowego za 9 miesięcy 2009 r.,• korektę planu rzeczowo-finansowego na 2009 r.

Senat wyraził zgodę na:• ustanowienie służebności przesyłu na działce nr 60/7 obr. 23 Kraków-Śródmieście na rzecz Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Ka-

nalizacji S. A. w Krakowie,• sprzedaż lokali mieszkalnych wraz z ułamkową częścią prawa własności gruntu, tj. działki ewidencyjnej nr 159/3 o pow. 0,1356 ha obr. 51

Kraków-Krowodrza położonej w Krakowie przy ul. Korzeniaka 61,• sprzedaż udziału w wys. 4/10 w działce nr 159/2 obr. 51 Kraków-Krowodrza położonej przy ul. Korzeniaka 61,• sprzedaż działki nr 883/10 o pow. 1,3158 ha położonej w Porębie Spytkowskiej, gm. Brzesko,• zamianę z Gminą Krynica – Zdrój nieruchomości położonych w Krynicy-Zdroju (według załączników) oraz ustanowienie na rzecz Gminy

Krynica – Zdrój służebności drogowej na działkach nr 1013, 1037, 159 położonych w Krynicy-Zdroju oraz działce nr 572/4 położonejw Mochnaczce Niżnej,

• sprzedaż działki nr 240/5 o pow. 0,0452 ha położonej w Prusach, gm. Kocmyrzów-Luborzyca.

Senat wyraził zgodę na zawarcie przez Rektora na okres trzech lat tj. do 30 września 2012 roku umowy-porozumienia o współpracy z PołtawskąPaństwową Akademią Rolniczą (Ukraina) w dziedzinie badań naukowych i kształcenia, w tym wymianę pracowników naukowych.

z życia Uczelni

31

Informacja z przebiegu obrad Senatu UR w dniu 18 grudnia 2009 r.

Rektor poinformował, że w ostatnim czasie zmarli: Jan Karwacki – emerytowany pracownik Wydziału Ogrodniczego oraz prof. dr hab. Ro-man Krzeszewski – emerytowany pracownik Wydziału Inżynierii Produkcji i Energetyki. Senat uczcił ich pamięć chwilą ciszy.

Senat pozytywnie zaopiniował zatrudnienie: • prof. dr hab. Bogusława Barabasza na stanowisku profesora zwyczajnego w Katedrze Hodowli Drobiu, Zwierząt Futerkowych i Zoohigieny,• prof. dr hab. Stanisława Kokoszki na stanowisku profesora zwyczajnego w Instytucie Inżynierii Rolniczej i Informatyki,• prof. dr hab. Janusza Kolowcy na stanowisku profesora zwyczajnego w Katedrze Inżynierii Mechanicznej i Agrofizyki.

Senat pozytywnie zaopiniował podjęcie prac zmierzających do utworzenia w Uczelni w 2010 r. rolniczego gospodarstwa doświadczalnego jakoogólnouczelnianej jednostki organizacyjnej w pionie Rektora mającej na celu prowadzenie wzorcowego gospodarstwa rolnego, wdrażanie dogospodarki rolnej wyników badań naukowych, a także tworzenie dla jednostek naukowo-dydaktycznych Uczelni bazy doświadczalnej dla reali-zacji prac naukowo-badawczych.

Senat zatwierdził:• sprawozdanie z działalności Wydawnictwa UR za lata 2006-2009.• założenia do planu rzeczowo-finansowego na 2010 r.

Senat upoważnił Rektora do wprowadzenia zmian w planie rzeczowo-finansowym na 2009 r.

Senat zatwierdził plan remontów na 2010 r.

Senat wyraził zgodę na zawarcie przez Rektora umów-porozumień z: • University of Skövde (Szwecja) w dziedzinie badań naukowych i kształcenia, w tym wymianę pracowników naukowych i studentów;• Państwowym Federalnym Urzędem Edukacyjnym Wyższego Szkolnictwa Zawodowego „Moskiewska Narodowa Akademia Medycyny Wete-

rynaryjnej i Biotechnologii im. K. I. Skriabina” (Rosja) w dziedzinie badań naukowych.

Oryginały protokołów wraz z załącznikami znajdują się w Biurze Rektora Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie

Opracowanie: Monika Marszalik

32

XXIX Ogólnopolska Szkoła Hydrauliki Współczesne problemy hydrauliki korytotwartych w nawiązaniu do Ramowej Dyrektywy WodnejJałowcowa Góra – Dobczyce, 22-25 września 2009 r.

Tegoroczna Szkoła Hydrauliki była pierwsząod 2004 roku Szkołą organizowaną w językupolskim. Historia Szkoły sięga roku 1981,w którym została powołana przez InstytutBudownictwa Wodnego PAN w Gdańsku.Kierownikiem naukowym został WojciechMajewski, ówczesny docent IBW PAN. Odroku 2006, na mocy decyzji Komitetu Go-spodarki Wodnej, organizatorem Szkoły zo-stał Instytut Geofizyki PAN w Warszawie,a kierownikiem naukowym – prof. PawełRowiński. W roku 2008 Szkoła została zor-ganizowana pod auspicjami IAHR.

XXIX Szkoła Hydrauliki została zorganizo-wana przez Katedrę Inżynierii Wodneji Geotechniki UR w Krakowie, pod patrona-

tem Marszałka Województwa Małopolskiegoi RZGW w Krakowie, Rektora UniwersytetuRolniczego w Krakowie i Regionalnego Za-rządu Gospodarki Wodnej w Krakowie.Przewodniczącym Komitetu ProgramowegoSzkoły jest prof. Wojciech Bartnik. Powrótdo języka polskiego (w cyklu dwuletnim) sta-nowił odpowiedź na zapotrzebowanie środo-wiska naukowego młodych nau kow ców, któ-rzy z większą swobodą mogą przedstawiaći konsultować swoje prace badawcze oraztezy prac doktorskich. Tegoroczna Szkoła obejmowała tematy:1. RDW i DP w zlewniach rzek nizinnych

i górskich– eksploatacja i zarządzanie dużymi bu-dowlami wodnymi

2. Zastosowanie hydroinformatyki w in-żynierii rzecznej– modelowanie przepływu wód powo-dziowych– zastosowanie narzędzi GIS– ocena zagrożenia powodziowego– zarządzanie powodzią

3. Badania laboratoryjne i modele fizy cz nekoryt otwartych

Ogółem podczas Szkoły wygłoszono 39 refe-ratów w tym 8 zamawianych.

Na uroczystym otwarciu gościł między in-nymi Burmistrz Gminy i Miasta Dobczyce –Marcin Pawlak, który zapoznał uczestnikówz kulisami powodzi, jaka miała miejscew centrum Dobczyc wiosną tego roku. Pootwarciu Szkoły przez prof. Wojciecha Bart-nika zostały wygłoszone referaty zamawiane;dr inż. Jerzy Grela – Ocena planów gospo-darki wodnej w obszarze działania RZGW,prof. Elżbieta Nachlik (PK) – Miejsce hy-dra uliki w harmonizacji działań dla zabezpie-czenia przed powodzią z ochroną ekosystemówwodnych, prof. Mariana Mokwy (UP Wro-cław) – Obliczenia hydrauliczne przepławekdla ryb. Sesję pierwszą otworzył prof. Artur Ra-decki-Pawlik (UR Kraków) referatem: Wy-znaczenie przepływu brzegowego w koryciecieku, a zakończył dr hab. inż. Zbigniew Po-pek (SGGW) – Charakterystyka ruchu wle-czonego rumowiska piaszczystego. Ponadtow tej sesji zaprezentowano jeszcze dwa refe-raty zamawiane: Rozkłady prędkości wody

konferencje

33

w korytach otwartych z roślinnością – prof. Ja-nusza Kubraka, i Wpływ akumulacji rumowi-ska i roślinności terenów zalewowych na stanzagrożenia powodziowego w obszarze cofko-wym zbiornika Jeziorsko, autorstwa prof. Bo-gusława Przedwojskiego (UP Poznań). SesjęIV otworzył referat dr Jacka Bonenberga(PROECO Warszawa) – Kryteria oceny użyt-kowania zlewni rzecznych w planowaniu go-spodarowania wodami.

W poszczególnych sesjach swoje prace ba-dawcze zaprezentowali naukowcy z ośrodkówz całej Polski m.in. z: Instytutu GeofizykiPAN w Warszawie, Uniwersytetu Przyrodni-czego we Wrocławiu, Uniwersytetu Przyrod-niczego w Poznaniu, Szkoły Głównej Gospo-darstwa Wiejskiego, Uniwersytetu Rolni-czego w Krakowie, Politechniki Krakowskiej,Politechniki Wrocławskiej, UniwersytetuWarszawskiego, Regionalnego Zarządu Go-spodarki Wodnej w Szczecinie, RegionalnegoZarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie,Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnejw Krakowie. Na Seminarium Młodej Kadry Naukowejtezy swoich prac doktorskich zaprezento-wali: mgr inż. Maciej Wyrębek, mgr inż.Mateusz Strutyński, mgr inż. Anna Poło-ska-Wróbel i mgr inż. Tomasz Klaja.

Treść i merytoryczna wartość zaprezentowa-nych referatów została oceniona podczas dys-kusji zamykających poszczególne sesje. Jakpoprzednie Szkoły i ta zaowocowała licznymikontaktami wśród młodych naukowcówi pozwoliła na spotkania z gronem profeso-rów zajmujących się różnymi zagadnieniaminauk hydrauliki wody. Podczas Szkoły zorga-nizowany został również wyjazd studialny nastopień wodny Kościuszko. Materiały prze-sła ne przez uczestników Szkoły zostaną opu-blikowane w recenzowanym czasopiśmie naukowym Acta Scientiarum Polonorumw roku 2009.

Tekst i zdjęcie: dr inż. Andrzej Strużyński

COST 928 3rd Annual WorkshopKraków, 23-25 września 2009 r.

Od 23 do 25 września 2009 r. w CentrumKształcenia Ustawicznego Uniwersytetu Rol-niczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie od-były się trzecie doroczne warsztaty akcjiCOST 928 pod hasłem „Bioprocesy w żyw-ności” (Food Bioprocessing). Krakowskie spo-tkanie zorganizowała Katedra BiotechnologiiŻywności UR (prof. Krzysztof Żyła), Kate-dra Chłodnictwa i Koncentratów Spożyw-czych UR (prof. Krzysztof Surówka), Insty-tut Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewi-cach (dr Dorota Konopacka) oraz OddziałMałopolski Polskiego Towarzystwa Technolo-gów Żywności (dr inż. Maria Walczycka).

W spotkaniu wzięło udział 56 uczestnikówz 19 państw Unii Europejskiej i Turcji, sygna-tariuszy akcji COST 928 (Rysunek 1). Przed-stawiono 48 prezentacji w tym 28 referatówprzydzielonych do sekcji „Składniki żywnościfunkcjonalnej”, „Bioprzetwórstwo żywności”i „Enzymologia”. W sekcji „KrótkoterminowaWymiana Naukowa” (Short Term ScientificMission) wystąpiło 5 doktorantów.

W sekcji STSM, której przewodniczył profe-sor Craig Faulds, koordynator programu wy-miany doktorantów, zaprezentowano min.wyniki najnowszych badań nad zastosowa-niem enzymów do usuwania alergenóworzeszków ziemnych i mleka, systemem nad-produkcji beta-galaktozydaz w Lactococcuslactis oraz modelowaniem inaktywacji oksy-daz polifenolowych. Doniesienia w sekcji„Składniki żywności funkcjonalnej” doty-czyły enzymatycznej modyfikacji pektyn i mi-krobiologicznych polisacharydów, fruktooli-gosacharydów, bakteriocyn z Lactobacillusrhamnosus, kwasu ferulowego, hydrolizatów

białkowych, włókna pokarmowego otrzyma-nego z odpadu po produkcji mleczka sojo-wego, czy modyfikowanych transglutaminaząjadalnych osłonek białkowych. ProfesorGökman z Turcji przewodniczył sesji na te-mat bioprzetwarzania żywności, w którejprzedstawiono min. enzymatyczną modyfika-cję technologii piekarskiej litewskiego chlebażytniego, mikrobiologiczno-enzymatycznąredukcję ilości białek alergizujących podczasfermentacji pieczywa pszennego, zastosowa-nie enzymów w produkcji pieczywa bezglute-nowego oraz wykorzystanie pulp warzywnychdo wzbogacania niskotłuszczowych wędlin.Sesja piątkowa, której przewodniczył profe-sor Henk Schols dotyczyła zagadnień sze-roko rozumianej enzymologii. W referatach

Uczestnicy 3rd Annual Workshop

Przerwa kawowa

34

przedstawiono nowy system ekspresji laktazyw Aspergillus niger, biosyntezę tannazy w Lac-tobacillus plantarum, technologiczne aspektyaktywności esterazy pektynianowej. Przed-stawiono również systemy z unieruchomio-nymi biokatalizatorami min. beta galaktozy-dazy z Lactobacillus bulgaricus oraz lipazyz Pseudomonas aeruginosa. Zaprezentowanotakże możliwości pełnej hydrolizy arabinia-

nów buraka cukrowego przez arabinazyz Chrysosporium lucknowense. Podobnie jak w Wiedniu i Stambule (gdzieodbywały się pierwsze i drugie dorocznewarsztaty akcji COST 928) także w spotka-niu krakowskim każdej prezentacji towarzy-szyła bardzo ożywiona, autentyczna dyskusjanaukowa, co wydaje się istotną wartościątego typu międzynarodowych spotkań dok-

torantów i doświadczonych badaczy. Dysku-towano także, choć tylko kuluarowo, o pro-blemach przedstawionych na 19 doniesie-niach posterowych. Mimo ambitnego i napiętego harmono-gramu sesji uczestnicy konferencji podczasspotkania powitalnego wysłuchali zespołu„Skalni”, w drugim dniu sesji zwiedzili wzgó-rze wawelskie, a także restaurację, w którejuroczysta kolacja zakończyła się tuż przedopuszczeniem bron w zamkowych bramach.Kolejne spotkanie uczestników akcji COST928 odbędzie się w 2010 roku w Neapolu.

Organizatorzy konferencji składają serdecz -ne podziękowania Dziekan Wydziału Tech-nologii Żywności UR prof. Teresie Fortunieza uroczyste otwarcie konferencji, pracowni-kom CKU UR oraz Stołówki UR przyul. Klemensiewicza za życzliwą i profesjo-nalną obsługę oraz wszystkim, którzy pomo-gli w zorganizowaniu i sprawnym przepro-wadzeniu tego spotkania.

prof. dr hab. Krzysztof ŻyłaRysunek 1: Podział uczestników spotkania wg narodowości

Pamiątkowe zdjęcie uczestników warsztatów

konferencje

35

Międzynarodowa Konferencja Naukowapt. „Osiągnięcia naukowe a praktyka zootechniczna”Kraków, 17 października 2009 r.

17 października 2009 roku na Wydziale Ho-dowli i Biologii Zwierząt odbyła się między-narodowa konferencja naukowa, pt.: Osią-gnięcia naukowe a praktyka zootechniczna po-święcona prezentacji wyników najnowszychbadań z zakresu badań na zwierzętach. Zanimprzystąpiono do obrad plenarnych, dziekanWydziału Hodowli i Biologii Zwierząt, prof.dr hab. lek. wet. Jerzy Niedziółka udekoro-wał pana prof. dr hab. Edwarda WierzchosiaOdznaką Honorową „Za zasługi dla Wy-działu Hodowli i Biologii Zwierząt Uniwer-sytetu Rolniczego im. H. Kołłątaja w Krako-wie przyznaną przez Radę Wydziału HiBZ.

Tegoroczne obrady podzielone na 3 sesje ple-narne, połączone były z Jubileuszem 80-leciaurodzin dwóch emerytowanych profesorówWydziału Hodowli i Biologii Zwierząt, prof.dr hab. Juliana Kamińskiego oraz prof. drhab. Jana Kaczmarczyka.Podczas I i III sesji przedstawiono 12 donie-sień naukowych obejmujących szerokie spek-trum zagadnień i ukazujących aktualne pro-blemy badawcze, pozostałe prace zaprezento-wano w formie posterów. Niezwykle podniosła była II sesja plenarnapoświęcona wymienionym już Jubilatom.Prof. dr hab. Franciszek Borowiec w refera-cie Działalność naukowa, dydaktyczna i orga-nizacyjna prof. dr hab. Juliana Kamińskiego.Podsumowanie w 80 rocznicę urodzin przed-stawił sylwetkę i dokonania Jubilata,a obecny kierownik Katedry Żywienia Zwie-rząt i Paszoznawstwa, prof. dr hab. MaciejZ. Kowalski wygłosił referat pt.: Współczesnekierunki badań w dziedzinie żywienia zwie-rząt. Okolicznościowy referat, pt.: Działal-

ność naukowa, dydaktyczna i organizacyjnaprof. dr hab. Jana Kaczmarczyka. Podsumo-wanie na 80-lecie urodzin zaprezentowałprof. Czesław Klocek. Ostatni referat, pt.:Aktualne kierunki badań w hodowli i chowietrzody chlewne – przedstawił dr inż. TomaszSchwarz. Jubilaci otrzymali liczne gratulacjei życzenia, w tym od władz Uniwersytetui Wydziału HiBZ oraz od środowiska nauko-wego zootechników w Polsce, w imieniu któ-rego wystąpiła prof. Dorota Jamróz, prze-wodnicząca Komitetu Nauk Zoo technicz-nych PAN. W konferencji wzięło udział 85osób z kraju i zagranicy.Niezależnie od referatów i doniesień przed-stawionych na żywo, w holu Budynku Jubile-uszowego, gdzie prowadzono obrady, zorga-nizowano sesję plakatową, na której zaprezen-towano łącznie 53 prace z 6 uczelni wyższychi ośrodków naukowo-badawczych: InstytutuBiologii Zwierząt (Ukraina), UniwersytetuPrzyrodniczy we Wrocławiu, Uniwersytet

Otwarcie konferencji

Dziekan WHiBZ wręcza listy gratulacyjne jubilatom

Uczestnicy konferencji

36

Przyrodniczy w Poznaniu, Uniwersytetu Ja-giellońskiego w Krakowie, Instytutu Zoo-techniki – PIB w Balicach k. Krakowa orazUniwersytetu Rolniczego im. H. Kołłątajaw Krakowie. Najliczniej reprezentowany był Wydział Ho-dowli i Biologii Zwierząt, którego pracownicyprzedstawili 33 prace, na drugim miejscu,z 15 pracami, znalazł się Instytut Zootechniki– Państwowy Instytut Badawczy w Balicach.Prace prezentowane podczas sesji plakatowej(w nawiasach podano liczbę doniesień) obej-mowały następującą tematykę badawczą: pa-szoznawstwo i żywienie zwierząt (4), paso-żyty wewnętrzne u zwierząt gospodarskich(3), chów i hodowla bydła (1), chów i ho-dowla owiec i kóz (9), hodowla i użytkowa-

nie koni (5), hodowla i użytkowanie trzodychlewnej (10), hodowla drobiu (8), chówi hodowla zwierząt futerkowych (9), ho-dowla psów (2). Należy dodać, że tematyka badawcza sesjiplakatowej obejmowała także zagadnieniawpływu skażenia środowiska na organizmczłowieka, czego przykładem jest doniesienieA. K. Wójtowicz i in., pt.: DDT i jego meta-bolit DDE hamują aktywność enzymuCYP1A1 w komórkach łożyska ludzkiego.

Podsumowując sesję plakatową, należy pod-kreślić wysoki poziom prezentowanych prac,obejmujących większość gatunków zwierzątgospodarskich, w aspekcie ich żywienia,zdrowotności, reprodukcji oraz użytkowości

produkcyjnej. Ponadto, liczne prace doty-czyły hodowli zachowawczej różnych gatun-ków zwierząt gospodarskich (konie hucul-skie, polska owca górska, zielononóżka kuro-patwiana). Na szczególne podkreślenie zasługuje bardzoduży udział w obradach oraz zaangażowaniemłodych pracowników nauki z WydziałuHodowli i Biologii Zwierząt w przygotowa-nie Konferencji oraz prezentację posterów. Streszczenia (polskie i angielskie) wszystkichwystąpień plenarnych oraz plakatów za-miesz czono w starannie wydanych materia-łach konferencyjnych

prof. dr hab. Czesław Klocekdr hab. Józef Bieniek, prof. UR

PONIŻEJ ZAMIESZCZAMY TEKSTY WYSTĄPIEŃ POŚWIĘCONE JUBILATOM

Jubileusz 80-lecia prof. zw. dr. hab.

Juliana Kamińskiego

Spotykamy się dzisiaj, aby świętować pięknyJubileusz 80-lecia urodzin dostojnego profe-sora Juliana Kamińskiego oraz 55-lecie Jegopracy naukowej i dydaktycznej. Ten dzieńjest wielkim świętem dla Katedry, szczegól-nie dla nas, wychowanków Profesora, orazcałej społeczności akademickiej.Profesor J. Kamiński całe swoje życie zawo-dowe związał z naszym Wydziałem, na któ-rym ukończył studia i wykonał pracę magi-sterską. Była to praca pionierska, na oweczasy, a dotyczyła możliwości wykorzystaniamocznika w żywieniu przeżuwaczy.Po ukończeniu studiów Jubilat odbywa 3-miesięczny kurs, organizowany przez PAN,dotyczący zastosowania izotopów w biologiii rolnictwie. Równocześnie włącza się w nurtbadań prowadzonych przez Katedrę Fizjolo-gii Zwierząt naszego Wydziału. Opanowaniewielu metod badawczych i przeprowadzeniebadań, nadaje młodemu adeptowi nauki ukie-runkowanie badawcze. Prowadzi badania podkierunkiem prof. Zygmunta Ewy’ego, doty-

czące czynności tarczycy w rejonach wolo-twórczych. Uzyskane wyniki przedstawiaw pracy doktorskiej. Po uzyskaniu stopniadoktora podejmuje pracę na stanowisku ad-iunkta w Katedrze Żywienia Zwierząt, kiero-wanej przez prof. Stanisława Trelę. Włączasię w nurt badań prowadzonych w Katedrze,pogłębia wiedzę z zakresu badań fizjolo-giczno-żywieniowych i doświadczalnictwazootechnicznego, doskonali swój warsztat badawczy. W tym zakresie odbywa 6-mie-sięczny staż naukowy w Katedrze ŻywieniaZwierząt WSR we Wrocławiu. Po odbyciustażu podejmuje samodzielne badania, o du-żym znaczeniu tak poznawczym jak i utylitar-nym. Badania dotyczą mechanizmu działanianiektórych dodatków antybiotykowych w ży-wieniu brojlerów i ich wpływu na wskaźnikiprodukcyjne i zdrowotne ptaków.W dalszych etapach badań, prowadzonychprzy współpracy z Instytutem Zootechnikii Katedrą Mikrobiologii naszej Uczelni, Jubi-lat, rozwiązuje problemy dotyczące wpływuantybiotyków na mikroflorę przewodu po-karmowego kurcząt oraz na strawność tłusz-czu i magazynowanie witaminy A i B12 w wą-

trobie tych ptaków. Badania obejmują rów-nież wskaźniki produkcyjne brojlerów, po-brania i wykorzystania paszy. Z tego zakresuzostała przygotowana praca habilitacyjna, napodstawie której Rada Wydziału Zootech-nicznego nadała Jubilatowi stopień doktorahabilitowanego nauk rolniczych w roku1969. Były to badania bardzo istotne, nowa-torskie, o szerokim aspekcie praktycznym.W dalszej pracy naukowej Jubilat rozszerzabadania na kurczętach. Bada wpływ poziomuwłókna w mieszankach treściwych na straw-ność, wykorzystanie składników pokarmo-wych oraz na mikroflorę przewodu pokar-mowego. Wyniki z tych badań zostały wyko-rzystane przez fermy drobiu rzeźnego. Ważnym i owocnym etapem rozwoju nauko-wego Jubilata był okres związany z 14-mie-sięcznym pobytem na stażu w UniwersytecieStanowym w Illinois w USA. To okres bar-dzo twórczy, interesujący, a prowadzone ze-społowe badania, w których aktywnie uczest-niczył, były nowatorskie, a nawet odkrywcze.Wykazano bowiem, że pierwszymi limitują-cymi aminokwasami u młodych przeżuwaczysą: metionina, lizyna, treonina i tryptofan.

konferencje

37

To pozwoliło na opracowanie pełnego zapo-trzebowania na aminokwasy u rosnącychowiec. Badania te są nadal aktualne, a dodat-kowo rozszerzone na bydło. Stosowany obec-nie w Polsce system wartościowania i normo-wania pasz ujmuje zapotrzebowanie przeżu-waczy na lizynę i metioninę.Po odbytym stażu i powrocie do kraju, jakosamodzielny pracownik, zostaje zatrudnionyw Instytucie Stosowanej Fizjologii Zwierząt,pełniąc równocześnie funkcję wicedyrektoratego Instytutu. Zmiana w zatrudnieniu wyni-kała z reorganizacji jednostek naukowych naUczelni. Po objęciu tego stanowiska podej-muje trud zorganizowania w Instytucie Ze-społu Biochemii Zwierząt, którym kierujeprzez 12 lat, prowadząc badania z zakresu fizjologii zwierząt i biochemii oraz wykładyi seminaria dla studentów i doktorantówz zakresu biochemii.Prowadzone badania, w tym okresie, wpisująsię w zakres problematyki realizowanej w czo-łowych ośrodkach naukowych w kraju i świe-

cie. Były to badania wyprzedzające i perspek-tywiczne, mające znaczenie poznawcze i utyli-tarne w chwili obecnej. Dotyczyły one pro-blematyki obejmującej strukturę i funkcjęfrakcji lipoproteinowych i cholesterolu w su-rowicy krwi oraz odkładanie się cholesteroluw jajach kur i mięsie kurcząt. Z tego zakresuopublikowano kilka prac w renomowanychczasopismach naukowych oraz przedsta-wiono wyniki na wielu konferencjach i sym-pozjach krajowych i zagranicznych.

Uwieńczeniem dorobku naukowego, dydak-tycznego i organizacyjnego, Jubilata, byłonadanie, przez Radę Państwa, tytułu profe-sora na wniosek Rady Wydziału Zootech-nicznego AR w Krakowie w 1978 r.Ze względu na ponowną reorganizację jed-nostek naukowych w Akademii Rolniczej,Profesor Kamiński przechodzi do KatedryŻywienia Zwierząt w 1981 roku, i obejmujefunkcję kierownika Katedry. Tę funkcję peł-nił do 1999 roku.

Dysponując dużą wiedzą i doświadczeniemz zakresu badań fizjologicznych zwierząti biochemii, profesor, włącza się aktywniew nurt badań żywieniowych i żywieniowo-fi-zjologicznych realizowanych w Katedrze, do-tyczących zarówno badań prowadzonych nanieprzeżuwaczach jak i przeżuwaczach. Te-ma tyka ta jest realizowana w ramach central-nego programu badań podstawowych i roz-wojowych oraz programie międzyresortowm,a także projektach badawczych. Były to bada-

Od lewej: prof. J. Kaczmarczyk, prof. J. Kamiński, prof. J. Niedziółka

Jubilaci przyjmują gratulacje

38

nia wielokierunkowe, kompleksowe o róż-nych aspektach poznawczych i aplikacyj-nych. Do najważniejszych należy zaliczyć ba-dania zmierzające do zwiększenia wartościodżywczej i prozdrowotnej produktów zwie-rzęcych w oparciu o czynniki żywieniowe,u różnych gatunkach zwierząt. Z tych badańopublikowano wiele prac naukowych w cza-sopismach z IF, a część wyników wdrożonodo praktyki zootechnicznej. Kolejnym ważnym zagadnieniem, którymkierował Profesor Kamiński, były badaniarealizowane w ramach grantu finansowanegoprzez KBN, a dotyczące adaptacji systemuINRA w warunkach polskich. Badania wykazały, że system ten przewyższa systemtradycyjny i w pełni się sprawdza w naszychwarunkach produkcyjnych, przy wyższychwydajnościach krów mlecznych. Opraco-wano wiele pasz polskich w miernikach sys-temu INRA, które zostały uwzględnionew Normach Żywienia Zwierząt.Katedra, którą kierował Profesor Kamiński,była prekursorem wprowadzania tego sys-temu w Polsce, a system wartościowania paszi normowania dla przeżuwaczy nadal funk-cjonuje w praktycznym ich żywieniu. Za osiągnięcia uzyskane w badaniach, zespółbadawczy pod kierownictwem Jubilata, byłwielokrotnie nagradzany nagrodami i wyróż-nieniami, w tym nagrodą IIº Ministra Naukii Szkolnictwa Wyższego.Dzięki staraniom Profesora Kamińskiego,Katedra prowadziła ożywione kontakty z wie-loma ośrodkami krajowymi i zagranicznymi,niektóre z nich są nadal kontynuo wane.Współpraca obejmowała, zarów no wspólnebadania, wzajemną wymianę pracowników,doświadczeń badawczych i metod analitycz-nych, czy wymianę literatury. Działalność na-ukowa, w tym zakresie, obejmowała ośrodkizagraniczne, tj.: Francję, Włochy, Kanadę,Niemcy, Czechy, Słowację i Izrael oraz ośrodkikrajowe: we Wrocławiu, Instytut Fizjologiii Żywienia Zwierząt PAN w Jabłonnie, Pozna-niu, Olsztynie, Lublinie, Bydgoszczy, Szczeci-nie oraz Instytut Zootechniki-PIB.

Profesora Kamińskiego cechowała duża tro-ska o rozwój młodej kadry naukowej. Był pro-motorem 5 prac doktorskich, 95 prac magi-sterskich oraz opiekunem 5 przewodów habi-litacyjnych. Profesor ma również duży udziałw rozwoju kadry naukowej w innych ośrod-kach naukowych w kraju. Świadczy o tym wy-konanie 20 recenzji rozpraw doktorskich,w tym 3 po przejściu na emeryturę, 24 ocenydorobku naukowego i prac habilitacyjnych(2 po przejściu na emeryturę), zaopiniowanie23 wniosków na stanowisko profesora zwy-czajnego i tytuł profesora nadzwyczajnego(3 jako senior), 4 kandydatów na członka ko-respondenta PAN oraz przygotowanie opiniina tytuł doktora honoris causa. Wykonał 306recenzji różnego rodzaju prac naukowych,wniosków grantowych i sprawozdań z gran-tów (w tym 56 jako senior). Dorobek nau ko -wy Profesora, ze względu na objętość, zasłu-guje na uznanie. Obejmuje on około 200 pozycji, w tym rozdziały w ogólnopolskimpodręczniku akademickim z zakresu żywieniazwierząt i paszoznawstwa, skrypty dla studen-tów, prace naukowe oryginalne, artykuły po-pularno-naukowe, referaty i doniesienia nakonferencje krajowe i zagraniczne. Z tegoprzeglądu dorobku naukowego jasno wynika,że Jubilat pomimo przejścia na emeryturę jestnadal aktywnym pracownikiem naukowym.Przez cały okres pracy zawodowej (45 lat),Profesor z wielkim zaangażowaniem realizo-wał program dydaktyczno-wychowawczy. Za-wsze w pełnym wymiarze pensum dydaktycz-nego, prowadził wykłady, seminaria, ćwiczeniadla studentów i doktorantów z zakre su fizjolo-gii zwierząt, biochemii oraz żywienia zwierząti paszoznawstwa. Jako prodziekan aktywniepracował nad unowocześnieniem i rozszerze-niem programu studiów. Był inicjatorem indy-widualnego toku studiów oraz włączenia stu-dentów w prace naukowe w Katedrach, w ra-mach studenckich kół naukowych. Ruch tenbardzo prężnie pracuje i rozwija się na naszymWydziale do chwili obecnej.Jubilat po przejściu na emeryturę nadal utrzy-muje ożywione kontakty ze studentami, bo-

wiem przez okres ostatnich 10 lat prowadziłseminaria i wykłady dla studentów naszegowydziału i wydziału rolniczo-ekonomicznego.Prof. J. Kamiński to wielki przyjaciel i auto-rytet dla studentów. Jego partnerskie trakto-wanie studentów wzbudza powszechne uzna-nie i szacunek dla profesora i wychowawcy.Owocem tego było przyznanie prof. Kamiń-skiemu, na wniosek organizacji młodzieżo-wych, nagrody IIº Ministra Nauki i Szkolnic-twa Wyższego.Prof. Kamiński wiele czasu i sił poświęcałszeroko rozumianej działalności organizacyj-nej i społecznej na Wydziale i Uczelni orazw kraju. Nie sposób wymienić wszystkichfunkcji i zasług profesora Kamińskiego natym polu. Najważniejsze to:– 2 kadencje prodziekana ds. studenckich,– 2 kadencje dziekana,– 2 kadencje prorektora ds. studenckich,– przez 3 miesiące pełnił funkcję rektora AR,– przez 32 lata przewodniczył Komitetowi

Okręgowemu Olimpiady Wiedzy i Umie-jętności Rolniczych, a od 2008 r. jestczłonkiem Komitetu Głównego Olim-piady Wiedzy i Umiejętności Rolniczych,

– członek Komisji Żywienia Zwierząt KNZPAN i wieloletni jej przewodniczący,

– obecnie Honorowy Członek KNZ PAN,– członek Rady Naukowej IZ, przewodni-

czący Rady Naukowej Instytutu Fizjologiii Żywienia Zwierząt PAN,

– wiceprzewodniczący Komisji Rolniczo-Leśnej Krakowskiego Oddziału PAN.

Za zasługi i osiągnięcia w działalności nauko-wej, dydaktycznej i organizacyjnej przyznanoProf. Kamińskiemu wysokie odznaczeniapaństwowe:– Krzyż Oficerski Odrodzenia Polski,– Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia

Polski,– Medal Edukacji Narodowej oraz odzna-

czenia resortowe i lokalne.Przedstawiony dorobek, we wszystkich ob-sza rach działalności stawia Jubilata w szereguwybitnych praco wników nauki i wychowaw-ców młodzieży. Wyjątkowa kultura osobista,

konferencje

39

wyrozumiałość, świetna współpraca z mło-dzieżą akademicką, sprawia, że prof. J. Ka-miński cieszy się wielkim szacunkiem i uzna-niem wśród społeczności akademickiej.Szczególnie ceni dobrą atmosferę w miejscupracy, o którą ciągle zabiega i wspiera. Od-zwierciedleniem tego są uroczyste i serdecz nespotkania pracowników Katedry z okazji świątBożego Narodzenia, czy świąt Wielkanocnychoraz innych uroczystości Katedry. Profesor Kamiński jest wielkim miłośnikiemi orędownikiem przyrody. Jest organizatoremsłynnych, i cieszących się wielkim powodze-niem, pieszych rajdów górskich, grzybobraniaoraz spędzania czasu, w okresie zimowym, naróżnego rodzaju imprezach narciarskich.Uprawia czynnie narciarstwo zjazdowe.Interesuje się malarstwem, literaturą i poezją,również tą satyryczną, jest autorem wielu li-meryków.

Gorąco dziękujemy, wielce szanownemui drogiemu Profesorowi, za jego opiekęw okresie kierowania Katedrą, za wspaniałąatmosferę stworzoną w pracy, za życzliwośći troskę o dobro każdego z nas. Dziękujemy,że do chwili obecnej nadal żywo interesuje sięwszystkimi sprawami dotyczącymi Katedry,za wsparcie i udzielanie rad w trudnych chwi-lach, za radość okazywaną, kiedy pracownicyKatedry odnoszą sukces, za codzienną obec-ność w Katedrze.

Z całego serca Dziękujemy!!

W imieniu pracowników Katedry pragnęprzekazać Panu Profesorowi życzenia: długich lat życia w dobrym zdrowiu i samo-poczuciu, wiele pomyślności w życiu osobi-stym i zadowolenia z realizacji wszystkich zamierzeń.

Panie Profesorze pracownicy z otwartymi rękoma zawsze oczekują Pana w Katedrze.

prof. dr hab. Franciszek Borowiec Katedra Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa

Działalność naukowa prof. dr hab.

Jana Kaczmarczyka w 80-tą rocznicę urodzin

Jan Kaczmarczyk urodził się 6 maja 1929 r.w Łąkcie Górnej. W roku 1953 ukończył stu-dia na Wydziale Rolniczo-Leśnym Uniwer-sytetu Jagiellońskiego i został zatrudnionyw Katedrze Szczegółowej Hodowli ZwierzątWyższej Szkoły Rolniczej. W 1963 r. otrzy-mał stopień doktora nauk rolniczych na pod-stawie pracy Obserwacje nad cyklem płciowymmacior ze szczególnym uwzględnieniem zmiancytologicznych w ich drogach rodnych,a w 1973 r. stopień doktora habilitowanegona podstawie rozprawy Wpływ poziomu białkaw dawkach pokarmowych dla loch prośnychrasy polskie białej zwisłouchej na ich ciężar, reten -cję azotu, liczbę i jakość potomstwa. W 1983 r.otrzymał tytuł profesora nadzwyczaj nego,a w roku 1989 profesora zwyczajnego.

W latach 1974-1992 był kierownikiem Za-kładu Hodowli Trzody Chlewnej, a następ-nie do 1998 r. Katedry Hodowli TrzodyChlewnej Akademii Rolniczej w Krakowie.Jest członkiem Komisji Nauk Zootechnicz-nych PAN i Polskiego Towarzystwa Zoo-technicznego. Prof. Jan Kaczmarczyk odbyłstaże naukowe w renomowanych zagranicz-nych placówkach naukowych: InstytucieHodowli Zwierząt w Kopenhadze, Uniwer-sytecie Humboldta w Berlinie, WyższejSzkole Pedagogicznej w Nitrze, Uniwersyte-cie Rolniczym w Keszthely, oraz na Uniwer-sytecie w Lublanie.

Na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdzie-siątych Jego działalność naukowa koncentro-wała się wokół problematyki oceny efektyw-ności użycia świń Svenska Landrace do po-prawy cech mięsnych pogłowia świń na tzw.zapleczu surowcowym przemysłu bekono-wego. Pierwsze próby dolewu krwi Sv. Lan-drace do populacji świń zwisłouchych na tere-nie województw krakowskiego i rzeszow-skiego dały dobre rezultaty, co spowodowałowzrost ekspansywności świń rasy zwisłouchej

kosztem rasy wbp. W badaniach porównaw-czych wykazano między innymi, że korzystnywpływ Sv. Landrace na użytkowość rozpło-dową, tuczną i rzeźną świń zwisłouchych niepowinien przyczynić się do eliminacji rasywielkiej białej polskiej. Wnioskowano więcutrzymanie obu ras na terenie woj. krakow-skiego i rzeszowskiego, co z perspektywy kil-kudziesięciu lat okazało się w pełni słuszne.

W działalności naukowej prof. Jana Kacz-marczyka i kierowanej przez niego Katedry,problematyka rozrodu świń stanowiła ważnykierunek badań. Wzrost zainteresowania hodowców świń możliwością zastosowaniaw praktyce unasieniania loch, jak równieżmożliwość ścisłej współpracy z Katedrą Fi-zjo logii Rozrodu Wyższej Szkoły Rolniczejw Krakowie, kierowanej wówczas przez prof.Władysława Bielańskiego, były inspiracją dopodejmowania prac mających na celu pozna-nie przebiegu cyklu rujowego loch rasy pbzprzy wykorzystaniu cytogramu pochwowegoi zachowania loch. W pracy pt:. Obserwacjenad cyklem płciowym macior ze szczególnymuwzględnieniem zmian cytologicznych w ich

Wystąpienie prof. Franciszka Borowca

40

drogach rodnych nie potwierdzono celowościwykorzystania cytogramu pochwowego lochdo wykrywania poszczególnych faz cyklupłciowego, dzięki któremu możliwe jest roz-poznanie tylko fazy estralnej i lutealnej jajni-ków. Natomiast znacznie większą wartośćdiagnostyczną mają zmiany zewnętrznychczęści narządów rodnych i zachowanie loch.Profesor Jan Kaczmarczyk, jako jedenz pierwszych w kraju (1962 r.) uzyskał pro-sięta urodzone po sztucznym unasienianiu.

Rozwinięciem problematyki związków po-między cechami rozpłodowymi i warunkamichowu były badania podejmowane przezdr Annę Branny i prof. Jana Kaczmarczyka,w których dokonano oceny stanu narządówrozrodczych loszek z tuczu przemysłowego(fermy typu Kołbacz) i tradycyjnego (z go-spodarstw drobnotowarowych). Wykazanoistotne różnice w masie macicy i jajników nakorzyść loszek odchowanych w gospodar-stwach drobnotowarowych, żywionych utrzy- mywanych w tradycyjnych warunkach,a także co szczególnie istotne, że zdolnościrozrodcze loszek są kształtowane między in-nymi przez warunki wychowu. Wyniki tychbadań potwierdziły między innymi słusznośćzmiany stosowanej wcześniej organizacji pro-dukcji materiału remontowego dla ferm wiel-kotowarowych. Funkcję produkcji materiałuremontowego (loszek hodowlanych) przejęłytzw. fermy satelitarne.

Żywienie świń, a szczególnie loszek hodowla-nych i loch to problem wiodący w działalno-ści naukowej Jubilata. W początkowym okre-sie badania te miały na celu określenie po-ziomu białka w dawkach pokarmowych lochprośnych na masę ciała, zużycie paszy, stratymasy ciała podczas laktacji, bilans azotu, gru-bość słoniny grzbietowej (pomiar przyży-ciowy przy użyciu aparatury ultradźwięko-wej) i użytkowość rozpłodową. Natomiast odroku 1975 (wspólnie z prof. J. Koczanow-skim i później z prof. W. Migdałem) do we-ryfikacji poziomu żywienia loszek i loch włą-

czono także badania uwzględniające poziomi źródła energii (tłuszczu) przy wykorzysta-niu nie stosowanych dotychczas w kraju kry-teriów takich jak; rozwój narządów rozrod-czych loszek, wielkość owulacji, ilość i jakośćsiary oraz mleka. Stosunkowo liczny zestawpublikacji na temat wykorzystania tłuszczówroślinnych i zwierzęcych (łój, smalec, tran)należy zaliczyć do oryginalnych i cennych takz poznawczego, jak i praktycznego punktuwidzenia. Wyniki tych badań zostały przeka-zane do wdrożenia w produkcji jako zalece-nia odnośnie wykorzystania w żywieniu lochwysokoprośnych i karmiących (do 21 dnialaktacji) oleju rzepakowego z odmian uszla-chetnionych i odpadowych tłuszczów zwie-rzęcych.

Tematykę badawczą z zakresu technologiiprodukcji i systemów utrzymania świń Jubi-lat podjął wraz z zespołem pracowników jużw latach 60-tych. W sumie wykonano ponad40 opracowań. Rezultatem podjętych badańbyło opracowanie i wdrożenie technologiichowu loch luźnych i prośnych w kojcach in-dywidualnych o ograniczonej powierzchni.Do podstawowych zalet indywidualnegoutrzymania świń zaliczono: wzrost wykorzy-stania powierz chni produkcyjnej budynków,zastosowanie indywidualnego, a tym samymw pełni dostosowanego do potrzeb zwierząt,żywienia. Zaś za wady uznano: brak możli-wości swobodnego poruszania się, wzrost na-kładów robocizny związanej z bezpośredniąobsługą loch, oraz wydłużenie czasu trwaniaporodu u loch ze wszystkimi konsekwen-cjami takimi jak wzrost zagrożenia infekcyj-nego układu rodnego, a w szczególności za-burzenie produkcji siary i inne. Pomimo tychniedogodności indywidualny system chowuloch luźnych i prośnych uznano wówczas zaprawidłowy i możliwy do szerszego zastoso-wania pod warunkiem: kontrolowanego, do-stosowanego do potrzeb żywienia, zaostrze-nie selekcji na sprawność układu ruchu i silnąkonstytucję, zapewnienie możliwości ruchuna wybiegach.

Zainteresowanie problematyką z zakresu sys-temów utrzymania i żywienia loszek oraz lochjak również wynikami badań wykazywali i wy-kazują hodowcy krajowi i zagraniczni (z Wę-gier, Niemiec i krajów bałkańskich). Badanianad oddziaływaniem warunków utrzymanialoch w okresie ,,odpoczynku” i ciąży na śmier-telność płodów oraz straty prosiąt w okresieokołoporodowym są kontynuowane takżeobecnie. Wszystkie uznane za ważniejsze wy-niki badań były referowane na konferencjachkrajowych i zagranicznych (PTZ, PTNW,Uniwersytet Humboldta w Berlinie, Uniwer-sytet Karola Marksa w Lipsku, VSP w Nitrze,EAAP w Budapeszcie, Berlinie, Warszawiei Wiedniu).

Prof. J. Kaczmarczyk był opiekunem 130studenckich prac dyplomowych, promoto-rem 8 rozpraw doktorskich. Jest autoremi współautorem 210 prac naukowych i popu-larnonaukowych. Wykonał ponad 20 ocendorobku naukowego stanowiącego podstawędo ubiegania się o tytuł naukowy profesora,10 recenzji habilitacyjnych i 22 recenzje dok-torskie, ocenił 21 wniosków badawczych Ko-mitetu Badań Naukowych, oraz 240 recenzjiwydawniczych. Za działalność naukową i dydaktyczną otrzy-mał Nagrodę Ministra Edukacji Narodowej(IIIº w 1972 r. i 1978 r.; IIº w 1987 r.). Zostałrównież odznaczony Krzyżem KawalerskimOrderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Oficer-skim Orderu Odrodzenia Polski, MedalemKomisji Edukacji Narodowej, Medalem Za-służony dla Rolnictwa Polskiego.Jego działalność naukowa, dydaktyczna i or-ganizacyjna stanowi znaczący wkład w roz-wój tak ważnej dyscypliny naukowej, jaką jesthodowla świń.

Szanowny Panie Profesorze!Wszystkiego najlepszego!

prof. dr hab. Czesław Klocek Katedra Hodowli Trzody Chlewnej

i Małych Przeżuwaczy

konferencje

41

Współpraca z Instytutem Biologii RAN w Pietrozawodsku (Karelia, Rosja)

Instytut Biologii Rosyjskiej Akademii Nauk(IB RAN) w Pietrozawodsku wchodzi w składKarelskiego Centrum Naukowego RosyjskiejAkademii Nauk, którego podstawowym zada-niem jest badanie przyrody Karelii, subark-tycznego regionu Europy.Pod względem geograficznym, Karelia jestkrainą położoną u podstawy półwyspu Skan-dynawskiego i rozciągającą się pomiędzy Mo-rzem Białym a Zatoką Fińską. Jej krajobrazjest równinny, łagodnie pofałdowany; lasystanowią 49 proc. areału, a wody – 25 proc.Łącznie znajduje się tam około 66 tys. jezior,wiele rzek i strumieni, bagien i torfowisk.Atrakcją Karelii są walory przyrodniczo-kraj -obrazowe, w znacznym stopniu nieskażonewpływem cywilizacji oraz zabytki architek-tury drewnianej. Przyroda tego regionu jestrzeczywiście piękna. W lasach dominują so-sny i świerki, występuje też kilka gatunkówbrzozy, osika oraz liczne rośliny o jadalnychowocach. Żyje tam wiele gatunków dzikichzwierząt, dużo z nich jest zapisanych w Czer-wonej Księdze; oprócz zwierząt futerkowych,takich jak: bobry, piżmaki, norki amerykań-skie czy jenoty, spotyka się dziki, łosie i reni-fery, także niedźwiedzie, wilki, rysie i borsuki.Natomiast pod względem administracyjnymKarelia jest autonomiczną republiką, pozo-stającą w składzie Federacji Rosyjskiej, zajmując powierzchnię 180.500 km2. Stolicątej republiki jest Pietrozawodsk, w którymżyje około 280 tys. mieszkańców, co stanowi40 proc. wszystkich obywateli Karelii.

Podstawowymi zagadnieniami, na którychkoncentrują się prowadzone w Instytucie Bio-logii badania to: biologia populacyjna, różno-rodność biologiczna, ekofizjologia roślin

i zwierząt, biochemia i biofizyka, genetyka,biologia molekularna i immunologia. NaszaUczelnia już od wielu lat utrzymuje ścisłekontakty naukowe z wchodzącym w skład In-stytutu Laboratorium Ekologicznej FizjologiiZwierząt. Inicjatorem współpracy i jej koor-dynatorem z ramienia Uniwersytetu Rolni-czego w Krakowie jest prof. Bogusław Bara-basz, który już w 1985 roku jako pracownikKatedry Hodowli Zwierząt Futerkowych(obecnie Katedrą Hodowli Drobiu, ZwierzątFuterkowych i Zoohigieny) nawiązał znajo-mość z prof. Nikołajem Tjutjunnikiemz Pietrozawodska. Współpraca ta, począ tko -wo nieformalna, nabrała oficjalnej formyw latach 1995-1997, a po prolongowaniuumowy w 1998-2000, weszła w zakres oficjal-nej Umowy, realizowanej w ramach Porozu-mienia między Rządem RP a Rządem Federa-cji Rosyjskiej o współpracy w dziedzinie na-uki i techniki (Warszawa, 25.08.1993). Jejefektem są liczne prace badawcze publiko-wane w czasopismach krajowych i zagranicz-nych oraz prezentowane na konferencjach naukowych w Polsce i w Rosji; trwa także wy-miana pracowników naukowych. Realizowa -ny w ramach współpracy temat dotyczy Fizjo-logiczno-biochemicznych podstaw adapta cjissaków do czynników otaczającego środowiska.Badania prowadzone są na zwierzętach futer-kowych należących do rzędu Carnivora orazRodentia. W większości przypadków są to ga-tunki wprowadzone do środowiska hodowla-nego około 100 lat temu, a więc będące nawczesnym etapie domestykacji. Pozwala to nazbadania granic możliwości przystosowaw-czych organizmów oraz mechanizmów decy-dujących o odporności na czynniki środowi-skowe u przedstawicieli tego samego gatunku

Prof. Bogusław Barabasz w trakcie prezentacji

Z prof. N. Tjutjunnikiem i prof. Balakiriewemna sympozjum

Uczestnicy sympozjum

42

żyjących na wolności i w niewoli w różnychstrefach klimatycznych (Europa Północnai Środkowa).Zarówno w Polsce, jak i w Rosji, po kilku la-tach stagnacji, obserwuje się olbrzymi wzrostskali produkcji zwierząt futerkowych. Jednakwarunkiem dalszego rozwijania tej hodowlioraz otrzymywania satysfakcjonujących wyni-ków produkcyjnych musi być lepsze poznaniefizjologicznych i biochemicznych procesówadaptacyjnych tych zwierząt. Zdobyta wiedzapomoże w optymalizacji warunków utrzyma-nia na fermie i poprawie dobrostanu. Ze

strony polskiej głównym przedmiotem badańsą wskaźniki fizjologiczne i biochemiczne od-zwierciedlające siłę oddziaływania czynnikówśrodowiskowych na organizm roślinożernychzwierząt futerkowych utrzymywanych na fer-mach w Polsce (szynszyle, nutrie oraz króliki).Warto wspomnieć, że w ramach wymianypracowników dr inż. Stanisław Łapiński zo-stał zaproszony do Instytutu Biologii w Pie-trozawodsku, na krótkoterminowy staż nau -kowy. Była to doskonała okazja, aby bliżej po-znać warsztat pracy znanych już wcześniejpracowników laboratorium, którzy w ostat-nich latach niemal corocznie wizytują nasząKatedrę w Krakowie. W doskonale wyposa-żonym w aparaturę laboratorium prowadzonesą kompleksowe badania nad mechanizmamizachowania homeostazy organizmów zeszczególnym uwzględnieniem aktywności enzymów katalizujących reakcje utlenianiai redukcji, aktywność systemu antyoksydacyj-nego limfocytów i ich zmian morfologicz-nych w różnych warunkach środowiskowych,wpływ witaminowych i mineralnych suple-mentów diety na wskaźniki morfologicznei biochemiczne krwi i narządów.Zarówno emerytowany kierownik laborato-rium prof. Nikołaj Tjutjunnik, jak i aktualnykierownik prof. Wiktor Iljuha – poświęcilikoledze z Polski wyjątkowo dużo czasu.

Dzięki ich życzliwości miał on okazję nietylko zapoznać się z tematyką prowadzonychbadań naukowych, ale również z rosyjską kul-turą, i miejscowymi zwyczajami, zabyt kamii historią Pietrozawodska. Miasto powstało w 1703 roku z inicjatywycara Piotra I, który założył tu olbrzymie zakłady metalurgiczne produkujące główniearmaty i inny ciężki sprzęt. Aktualnie jest tostolica Autonomicznej Republiki Karelii, cen-trum naukowe, kulturowe i turystyczne regionu. Dr inż. S. Łapiński miał też okazjępoznać okolice Pietrozawodska, m.in. naj-mniejszy rezerwat przyrody w Rosji – Ki-wacz, który wziął swoją nazwę od przepięk-nego 11 m wodospadu. Ciekawym miejscemjest też oddalony o 60 km od Pietrozawodska,oryginalny zookompleks „Tri Medwedja”. Zo-stał on utworzony w lesie nad jeziorem Samo-zero, przez zapaleńca, któremu przyświecałaidea zgodnej koegzystencji człowieka ze zwie-rzęciem. Zgromadził on w swoim zwierzyńcum.in. niedźwiedzie, łosie, szopy pracze, tchó-rze, wilki, rysie i jenoty. Na uwagę zasługujeteż karelska architektura drewniana, którejprzykładem może być piękna cerkiew Zaśnię-cia NMP w Kondopodze.W roku bieżącym Instytut Biologii organizo-wał kolejne, już IV Międzynarodowe Sympo-zjum, nt. Współczesne problemy i metody ekologicznej fizjologii i patologii ssaków wprowa-dzonych do zookultury, stanowiące rodzaj pod-sumowania współpracy za miniony okres.Z naszej Uczelni, z Katedry Hodowli Drobiu,Zwierząt Futerkowych i Zoohigieny, na konfe-rencję pojechali: prof. dr hab. Jerzy Nie-dziółka, prof. dr hab. Bogusław Barabaszoraz dr inż. Marcin Lis, dołączając do odbywa-jącego staż dr inż. Stanisława Łapińskiego.Przedstawione zostały następujące doniesienia: [1] Niedziółka J., Lis M.: The main epizooticproblems in Poland (Podstawowe problemyepizootyczne w Polsce).[2] Barabasz B., Łapiński S.: Estimation thelenght of inter-oestrus periods in chinchilla(Szacowanie zmian w długości okresów mię-dzyrujowych u szynszyli).

Dr inż. Stanisław Łapiński z szopem praczem

Rezerwat i wodospad „Kiwacz”

konferencje

43

[3] Łapiński S., Barabasz B., Bzymek J., Nie-dbała P.: The influence of temperament type offinnraccoon (Nyctereutes procyonoides) femaleson reproduction parameters (Wpływ tempera-mentu na parametry rozrodu samic jenotów).[4] Lis M., Niedziółka J.: Termography beingused in animal science (Wykorzystanie pomia-rów termografii w naukach o zwierzętach).W Sympozjum uczestniczyli naukowcyz wielu rejonów Rosji, z Finlandii, Niemieci Polski. Stwarzało to doskonałą okazję dowzajemnego poznania się, dyskusji a nawetplanowania wspólnych badań. Pod naszymkierunkiem wysunięto propozycję dalszegorozwijania istniejącej współpracy, do którejzostanie włączony MTT Agricultural Rese-arch Centre z Finlandii, reprezentowanyprzez pracowników z Fur Farming ResearchStation w Kannus. W ramach konferencji od-była się wycieczka na fermę mięsożernychzwierząt futerkowych (norek, lisów polarnychi lisów pospolitych) „Priażinskij zwierosow-choz” leżącej około 40 km na północ od Pie-trozawodska. Ferma jednak nie zachwyciłazwiedzających. Zabudowania fermowe były

już stare, wyposażenie nienajlepsze, ferma bo-ryka się z problemami paszowymi, co odbijasię na wyrostowości zwierząt. Kierownictwofermy przyjęło nas z nadzwyczajną gościnno-ścią i otwartością w dyskusji i prezentacji pro-blemów z którymi spotyka się na co dzień. Zaszczególnie dotkliwe uważano słaby rozwójinnych hodowli w tym rejonie (bydła, świń,drobiu) i przetwórstwa na miejscu (rzeźnie,ubojnie drobiu), co skutkuje brakiem odpa-dów mięsnych, które mogłyby być wykorzy-stane na paszę dla utrzymywanych na fermiezwierząt mięsożernych. Dużym utrudnieniemdla fermy jest także sprzedaż wyprodukowa-nych skór futerkowych, które z trudem i nie-drogo sprzedawane są zaledwie na wewnętrz-nym rosyjskim rynku. Mimo wszystko wyjazdpoza miasto, w przepiękne rejony Kareliiw okresie złotej jesieni – pozostawił niezapo-mniane wrażenie.Pobyt w Karelii był nie tylko owocny w kon-takty naukowe, ale również pozwolił na lepszepoznanie uroków tego odległego zakątka Eu-ropy. Trzeba tu podkreślić niezwykłą serdecz-ność, z jaką gospodarze konferencji starali się

zadbać o swoich gości. Jedną ze zorganizowa-nych przez nich atrakcji był rejs statkiem powodach zatoki Pietrozawodskiej jeziora One-skiego. Była to jednostka typu kocz,o wdzięcznej nazwie „Swiatitiel Nikołaj” zbu-dowana na wzór dawnych statków żaglowych.Tradycje żeglarskie w tym rejonie są duże,gdyż miejscowi od wieków pływali po wo-dach jeziora Oneskiego i Ładożskiego, dalejprzez Morza Bałtyckie czy Białe docierającnawet w odległe rejony świata. W czasie rejsuorganizatorzy zafundowali wspaniały bufet,wystrzały armatnie, rejs pod pełnymi żaglami.Nie sposób było w czasie krótkiego pobytu od-wiedzić wszystkich atrakcyjnych zakątków Ka-relii, a są to: jedyny w swoim rodzaju skansenetnograficzny na wyspie Kiżi jeziora Onega, sanatoria i źródła wody mineralnej „Marsjal-nyje Wody”, zespół klasztorny na wyspie Wa-laam na jeziorze Ładoga czy neolityczne na-skalne rysunki – petroglify. Niezaliczoneatrakcje pozostawiono do następnego razu.

dr inż. Stanisław Łapińskidr inż. Marcin Lis

Uczestnicy konferencji na żaglowcu „Swiatitiel Nikołaj”

44

Seminarium wyjazdowe studentów Wydziału Hodowli i Biologii ZwierzątNitra, 20-22 listopada 2009 r.

Od 20 do 22 listopada 2009 roku w Nitrze,na południu Słowacji, miała miejsce XXVIEuropejska Wystawa Zwierząt. Ze względuna jej bogaty i atrakcyjny program, uznano,że jest to doskonała okazja dla studentówWydziału Hodowli i Biologii Zwierząt, zain-teresowanych hodowlą zwierząt futerkowychi ptactwa, do zapoznania się z nowościamiw tym zakresie.

Przygotowano wyjazd – autobus i noclegiw Nitrze oraz ciekawy program dla uczestni-ków, traktując go jako seminarium wyjaz-dowe z zakresu hodowli drobnego inwenta-rza. Przed wyjazdem uczestnicy otrzymalispecjalnie opracowany przez mgr inż. Łuka-sza Migdała przewodnik z programem semi-narium wyjazdowego. W wyjeździe uczestni-czyło 40 studentów oraz 7 pracowników na-ukowych. Opiekunami i organizatoramiwyjazdu byli: prof. dr hab. Bogusław Bara-basz, dr hab. Józef Bieniek, prof. UR orazmgr inż. Łukasz Migdał (doktorant KatedryHodowli Drobiu, Zwierząt Futerkowychi Zoohigieny).

Wystawa zachwyciła wszystkich bez wyjątku.Na terenach wystawowych „Agrokompleksu”,położonych niemal w centrum Nitry, zapre-zentowano ogromną kolekcję zwierząt zali-czanych do tzw. drobnego inwentarza, a więc:króliki, świnki morskie, drób grzebiący (kury)i pływający (gęsi, kaczki), perliczki, indyki,ptaki ozdobne i gołębie.

Szczególnie ciekawa ekspozycja królików –

na wystawie zgromadzono 7108 sztuk

Prezentowały one niemal wszystkie po-wszech nie znane rasy, a więc olbrzymy, rasy

Królik hotot

Widok jednej z hal

konferencje

45

średnie, rasy długowłose, krótkowłose reksyoraz zminiaturyzowane. Spośród ras dużych,a więc olbrzymów niemieckich, srokaczy i ba-ranów francuskich za nowość uznać należyniemal pełną kolekcję barwną baranów fran-cuskich, były bowiem barany szare, białe czer-wonookie, żelaziste, czarne, niebieskie, mada-gaskarskie, havana, żółte i aguti. Z imponują-cej różnorodnością i liczebnością, kolekcji rasśrednich, z powodzeniem wykorzystywanychostatnio do mięsnych krzyżówek tzw. broile-rowych, wystawiono: nowozelandzkie, kali-fornijskie białe i czerwone, burgundzkie, wie-deńskie niebieskie i białe, a także rzadziej spo-tykane, jak: nitrzańskie, zoborskie, srokaczeczeskie czarne i trójbarwne, hototy, kuny.Rasy długowłose reprezentowało kilka zaled-wie z nich, ale za to bardzo oryginalnych: an-goskich – białych i rosyjskich. Cennychi atrakcyjnych królików krótkowłosych róż-nych odmian, zwanych reksami, było na wy-stawie ponad 730. Oprócz powszechnie zna-nych kastoreksów były niemal wszystkie ichodmiany barwne, m.in. reksy szynszylowe,reksy trójbarwne srokacze, białe, czarne pod-palane, dalmatyńskie srokacze czarne, brą-zowe i niebieskie, reksy rysie, żółto-srebrzyste,wszystkie odmiany reksów kun (jasnychi ciemnych brązowych i niebieskich), reksyreńskie, zemplińskie, słowackie siwo-niebie-skie i słowackie pastelowe. Za szczególnąatrakcję w tej grupie uznać należy wielką ko-lekcję reksów miniaturowych – niemalwszystkich wyżej wymienionych odmian.Szczególną nowością tej wysta wy, podobniezresztą jak i innych wystaw króliczychw ostatnich latach, były króliki zminiaturyzo-wane prezentujące niemal wszy stkie znanerasy i odmiany królików. Te warianty odmia-nowe i rasowe wykorzystywane są dla celówhobbystycznych, dlatego wymaga się od nich,aby były piękne i oryginalne. Pod tym wzglę-dem zachwycała szczególnie miniaturka ba-rana francuskiego z długimi zwisającymiuszami, z egzotyczną „lwią” grzywą oraz bar-dzo owłosione malutkie angory, barwne krót-kowłose reksy czy polskie karzełki zwane Świnka morska

Uczestnicy Seminarium

46

hermelinami. Do innych „ciekawostek” tejwystawy zaliczyć należy także rzadko pokazy-wane zajęczaki i króliki japońskie.

Świnki morskie i gołębie

Bardzo oryginalna była także ekspozycja świ-nek morskich; łącznie zaprezentowano ich290 sztuk, a wśród nich były takie oryginalneodmiany jak: gładkowłose aguti (złocistei srebrzyste), holenderskie, himalajskie, krót-kowłose – satynowe złociste, reksy czerwono-białe, U.S. Teddy (kremowe), abisyńskie,szwajcarskie oraz długowłose – peruwiańskie,Alpaka, Merino, Sheltie, Coronet, Lunkarija.Olbrzymia, licząca 7356 sztuk, była takżekolekcja gołębi. Prezentowały one większośćtypów powszechnie uznanych w hodowli.Szczególnie imponująca, wręcz rewelacyjnai warta obejrzenia, była grupa gołębi dętych;przedstawiały ją garłacze odmiany: pomor-ski, górnośląski koroniasty, śląski stawak,brneński, angielski: klasyczny i miniaturowy,czeski siodłaty, worburski. Grupę gołębistrukturalnych prezentowały: czajka wiedeń-ska, turkot, swift egipski, koszua, szczygiełduński, Lahore, gigant Homer oraz bardzoładne, rzadko spotykane na wystawach pa-wiki. Z grupy kuraków na wystawie były:kingi, modena (biała, czarna i szara, angiel-ska, niemiecka), strassery. Grupę mewek pre-zentowały tylko polskie, egipskie i satynety.

Najwięcej było gołębi z grupy lotnych, wartotutaj wymienić te najpiękniejsze: deresz wę-gierski, czajka wiedeńska, budapeszteńskiwysokolotny i krótkodzioby, wiedeński wy-sokolotny, zamojskie, lentacz żarowy i lentacztulski, barwnogłówka królewiecka, motylwarszawski, rosyjski tarczowy, sroczka polskakrótkodzioba, gąska wiedeńska, wołżańskiczerwonopierśny, czylig rostowski, tipler an-gielski, zakonniczka niemiecka oraz niezwy-kle rzadki wywrotek chiński. Słabo nato-miast była reprezentowana grupa brodawcza-ków, a brodawczaków polskich w ogóle niebyło; zobaczyć można było jedynie: bogdetęczeską, niemiecką, norymberską i ostrawską.

Garłacz norwicz

Perliczka

konferencje

47

Eksponaty drobiowe

Drób reprezentowały najliczniej kury i ko-guty niemal wszystkich ras użytkowychi rzadkich amatorskich. Wystawiano takżeindyki (14 szt.), perliczki (9 szt.), gęsi (118szt.) i kaczki (331 szt.). Na wystawie było3624 okazy kur, które najogólniej możnabyło podzielić na: 1. kury lekkie – nieśne; z nich prezento-

wane były leghorny, włoszki, zielono-nóżka kuropatwiana, gołoszyjka lubel-ska, minorka czarna, reńska i złota czeskakropenka,

2. ogólnoużytkowe; ten typ prezentowały:orawskie, New Hampshire, Rhode IslandRed, Wyandotten, Plymouth Rock, Su-sex, Australorp i Barnevelder,

3. rasy ciężkie-mięsne przedstawiała: Co-chin, Brahma, Orpington, Cornish, Ho-udan i Dorkin,

4. bojowce – prezentowane były m.in.przez liczną grupę bojowców Schamo,bojowców malajskich, staro- i nowoan-gielskich, indyjskich i madraskich,

5. ozdobne – były tu Padewskie, Feniksyoraz kury jedwabiste (silki)

6. miniatury ras użytkowych i ras bojow-ców; przedstawiały je karzełki większościznanych ras, m.in. karzełek Brahma, ka-rzełek Cochin oraz Chabo,

7. bantamki – prezentowane były tylkobantamka jedwabista, sebrytka, ban-tamka padeńska i bantamka holenderska.

Olbrzymią atrakcją dla zwiedzających byłakura rasy Ayam cemani – wywodząca się z re-jonu Indonezji, a dokładniej z wyspy Suma-tra. Charakteryzuje się ona całkowicie czar-nym upierzeniem, czarnym grzebieniemi dzwonkami oraz czarnym mięsem i krwią.Cena takiej sztuki to ok 100 €.

Praktyka ponad teorią

Różnorodność obserwowanych kształtów budowy, odmian barwnych, form upierzenia,czy okrywy futerkowej była zadziwiająca.Z tego też względu udział naszych studentów

Kurak modeński

Przed pomnikiem Konstantyna i Metodego

48

i pracowników w wystawie dostarczył nietylko wielu wrażeń, ale miał także wielkiaspekt dydaktyczny i naukowy. Uczestnicy„Seminarium” mogli się przekonać jak wielkipostęp nastąpił w tworzeniu nowych ras i od-mian znanych gatunków zwierząt. O tym nieda się przeczytać w żadnej książce akademic-kiej, ani usłyszeć w czasie zajęć, takie nowościogląda się tylko na specjalnie organizowa-nych wystawach, a wysta wa w Nitrze do ta-kich właśnie należała. Praktyka hodowlana,idąc za modą lub konkretnym zapotrzebowa-niem rynku, tworzy stale nowe odmiany,a już istniejące – dowolnie przekształca.

Zmianie ulega nie tylko kolor upierzenia czysierści, ale także ich struktura (np.: jedwabi-ste upierzenie kur silek, krótkowłosowatośćczy długowłosowatość u świnek morskich,czy królików, wręcz gołe formy królików,świnek morskich, kotów, szczurów i myszy);miniaturyzuje się zwierzęta, zmienia kształtich tułowia, nóg, dziobów.

Zwiedzanie miasta

Będąc w Nitrze trudno było się oprzeć poku-sie, aby nie pospacerować po starym mieście,popatrzeć na miejsca gdzie przed wiekamibywali książęta: Pribina, Światopełek, Rasti-

slav – który zaprosił tu braci z Sołunu Cyrylai Metodego, wspiąć się na zamek z XVIwieku, odwiedzić klasztor i kościół św. Eme-rama, zrobić pamiątkowe zdjęcie przy rzeźbieAtlanta zwanego Corgoniem, wykorzysta-nym na logo znanego słowackiego piwa„Corgoń”. Zwiedzenie starego i nowego mia-sta dodało dodatkowego uroku wyjazdowi,który na pewno mile będzie wspominanyprzez jego uczestników.

prof. dr hab. Bogusław Barabaszdr hab. Józef Bieniek prof. UR

mgr inż. Łukasz Migdał

Uczestnicy wyjazdowego seminarium przed kościołem pod wezwaniem św. Emmana

konferencje

49

Erasmus otwiera drzwi, Debata na temat mobilności Kraków, 16 listopada 2009 r.

Program Erasmus, od ponad 20 lat, stwarzastudentom możliwości zaliczenia części stu-diów w uczelni zagranicznej, a nauczycielomprzeprowadzenie zajęć dydaktycznychw uczel ni partnerskiej. Od roku akademic-kiego 2007/2008 studenci mogą także otrzy-mać stypendia w celu wyjazdu na praktykęzawodową w zakładach pracy, instytutach ba-dawczych i uczelniach.

Chcąc podsumować okres realizacji pro-gramu, a także poznać opinie jego uczestni-ków, Fundacja Rozwoju Systemu Edukacjipełniąca funkcję Narodowej Agencji Pro-gramu LLP-Erasmus postanowiła poświęcićrok 2009 dialogowi ze społecznością akade-micką na temat mobilności. Debaty z udzia-łem byłych beneficjentów programu orazwszystkich zainteresowanych uczestnictwemw Erasmusie odbyły się na uczelniach w kilkumiastach Polski.

Otwórz się na świat

16 listopada 2009 r. Uniwersytet Rolniczygościł uczestników „Debaty na temat mobil-ności”. Na spotkanie przybyło ponad 100osób ze wszystkich uczelni Krakowa: koordy-natorzy programu, nauczyciele i studenci –beneficjenci Programu i kandydaci zaintere-sowani wyjazdem w ramach Erasmusa.W programie debaty odtworzone zostały wy-stąpienia Jana Figela – Komisarza ds. Eduka-cji i Kultury Młodzieży UE oraz prof. Barbary Kudryckiej – Minister Edukacjii Szkolnictwa Wyższego, którzy podkreśliliznaczenie mobilności w wykształceniu mło-dych ludzi zachęcając studentów do korzy-stania z możliwości oferowanych przez program.

To był najważniejszy rok w życiu

O prawach i obowiązkach wynikającychz Karty Studenta Erasmusa mówiły przedsta-wicielki Narodowej Agencji Programu. Niezabrakło wspomnień byłych beneficjentów.Zobaczyliśmy również dwie ciekawe i barwneprezentacje.Studentka Biotechnologii Uniwersytetu Rol-niczego podzieliła się wrażeniami ze studióww Universität für Bodenkultur (BOKU)w Wiedniu, a o roku spędzonym w Uniwer-sytecie w Pizie we Włoszech opowiedziałastudentka Akademii Górniczo-Hutniczej.Obydwie uznały rok spędzony w uczelni za-granicznej za najważniejszy w życiu. Studiazagraniczne nie tylko pozwoliły im znacznieposzerzyć wiedzę fachową i udoskonalić zna-jomość języka obcego, ale też spotkać wielunowych przyjaciół, dużo zwiedzić i nauczyćsię żyć w wielokulturowym środowisku.

Prorektor ds. Nauki i Współpracy Międzyna-rodowej prof. Krystyna Koziec

Głos w debacie dr inż. Ewy Tyran

Tematyka spotkania mobilizowała do dyskusji

50

Semestr mobilności

O tym jak ważny jest okres studiów zaliczonypoza uczelnią macierzystą mówił w swoimwystąpieniu Ekspert Boloński dr hab. MarekFrankowicz z Uniwersytetu Jagiellońskiego.Podkreślił, że wyjazd na studia w ramachprogramu winien być traktowany jako częśćprocesu dydaktycznego, a nie jego „nakład -ka”. Student musi być w pełni świadomy poco wyjeżdża na studia do innej uczelnii czego on sam i jego uczelnia oczekują odtego wyjazdu. Dlatego tak ważne jest ustale-nie programu zajęć w uczelni zagranicznejoraz sposobu zaliczenia okresu zajęć za gra-nicą przez uczelnie macierzystą. Dr hab. M.Frankowicz podkreślił także, że studiowaniew obcym języku, często wymagające znajo-mości fachowego słownictwa wymaga wielewysiłku ze strony studenta, toteż kompeten-cje i wiedza tam zdobyte powinny być doce-nione po jego powrocie. Powracający stu-denci powinni mieć możliwość podzieleniasię wrażeniami, a także przygotowania pre-zentacji w zakresie swojego kierunku na se-minarium w języku angielskim.Prelegent wspomniał o planach utworzeniatzw. „semestru mobilności”, czyli semestruwpisanego w program studiów, który student

byłby zobowiązany zaliczyć poza uczelniąmacierzystą, najlepiej za granicą. Byłby tookres bez przypisanych kursów, student mu-siałby zdecydować (pod nadzorem koordy-natora) jakie przedmioty chce zaliczyć w in-nej uczelni. Inicjatywa ma na celu zwiększe-nie mobilności studentów i uatrakcyjnienieoferty dydaktycznej uczelni. Innym sposo-bem zaliczenia tego okresu jest tzw. mobil-ność wirtualna, czyli uczestnictwo w zaję-ciach prowadzonych w systemie e-learning,bez konieczności podróżowania. Obecnietrwają prace zespołu ds. ogólnej charaktery-styki stopni i studiów zmierzające do opraco-wania ogólnych standardów nauczania dlapierwszego i drugiego stopnia studiów.Członkowie zespołu pracujący w 9 grupachprogramowych (z udziałem przedstawicieliPaństwowej Komisji Akredytacyjnej) przy-gotowują charakterystykę obszaru kształce-nia pozwalającą uczelniom na tworzenie wła-snych programów nauczania sprzyjającychzwiększonej mobilności studentów .W podsumowaniu dr hab. M. Frankowiczstwierdził, że chociaż wymiana akademickastudentów wymaga wielu starań ze strony beneficjentów oraz osób zaangażowanychw realizację programu: kadry dydaktycznej

i administracji uczelni, jest niezbędna do wy-kształcenia absolwentów, którzy z powodze-niem będą konkurować na europejskimrynku pracy.

Są jeszcze pewne trudności

W drugiej części debaty uczestnicy mieliokazję wyrazić swoje opinie na temat progra -mu. Mówili o trudnościach występującychjeszcze przed wyjazdem – przygotowaniuprogramu zajęć, który i tak po przyjeździe namiejsce trzeba zmieniać, gdyż nie zawsze aktualny katalog przedmiotów jest dostępnyna stronie internetowej wybranej uczelni,o kłopotach z uznaniem przedmiotów zali-czonych za granicą w świetle standardów na-u czania obowiązujących w Polsce, o trudno-ściach związanych z zaliczeniem przedmio-tów za 30 ECTS za semestr.

Uczestnicy debaty porównywali studiowaniew Polsce i za granicą. Beneficjenci Erasmusapodkreślali konieczność biegłej znajomościjęzyka (z czego wielu kandydatów nie zdajesobie do końca sprawy) znakomitą opiekęnad studentami w uczelniach zagranicznych,„zajęcia adaptacyjne”, czy sprawną obsługęadministracyjną studentów zagranicznych. Była mowa o funduszach – zawsze zbyt ma-łych, a szczególnie niskich w roku akademic-kim 2009/2010, co znacznie obniżyło skalęwyjazdów. Jest to zjawisko o tyle niepoko-jące, że malejąca liczba wyjazdów oznaczaw przyszłości coraz mniejszą kwotę dotacjiprzyznawanej właśnie na podstawie liczbyzrealizowanych wyjazdów. Były i głosyo mniejszym zainteresowaniu wyjazdami powprowadzeniu studiów dwustopniowych, comoże ulec radykalnej zmianie jeżeli uda sięwprowadzić tzw. semestr mobilny.

W podsumowaniu uczestnicy debaty zgo-dzili się co do jednego: pomimo trudnościi niskich stypendiów, program Erasmusotwiera drzwi do Europy.

Elżbieta Kugiel

Rejestracja uczestników

konferencje

51

Projekt „Dyrektywa INSPIRE jako nowe wyzwanie dla nowoczesnego kształcenia akademickiego w zakresie geodezji” realizowany w ramach programu Leonardo da Vinci

Kraków, 7 grudnia 2009 r.

Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji zre-alizował w bieżącym roku wspólnie z Minister-stwem Rolnictwa Turyngii kolejny projektw ramach programu UE Leonardo da Vinci.Jest on częścią programu edukacyjnego UniiEuropejskiej „Uczenie się przez całe życie” (Li-felong Learning Programme).Głównym celem projektu był wkład w udo-skonalenie jakości kształcenia na WIŚiG(Kierunek Geodezja i Kartografia) zarównona studiach stacjonarnych, jak i niestacjonar-nych, na wszystkich poziomach studiów.Istotnym celem projektu było utrzymaniei rozwój kontaktów międzynarodowych Wy-działu, z niemieckimi uczelniami, instytu-cjami, przedsiębiorstwami i organizacjamipozarządowymi.Od 4 do 10 października 2009 r. odbył sięw ramach projektu wyjazd studialny do Tu-ryngii, który miał na celu umożliwienieuczestnikom rozszerzenie wiedzy dotyczącejrozwiązań technologicznych stosowanychw nowoczesnej geodezji, kartografii i telede-tekcji w Niemczech. Uczestnikami wyjazdubyli przedstawiciele wszystkich Katedr Kie-runku Geodezja i Kartografia WIŚiG, jakrównież przedstawiciele Katedry Inżynierii

Wodnej i Geotechniki oraz Katedry Meliora-cji i Kształtowania Środowiska.Istotnym elementem wyjazdu było zapozna-nie się z nowoczesnymi rozwiązaniami stoso-wanymi w Niemczech oraz uregulowaniamiprawnymi, związanymi z unijną dyrektywąINSPIRE, co pozwoli uczestnikom rozsze-rzyć ofertę dydaktyczną związaną z tymi za-gadnieniami. Uczestnicy projektu zapoznalisię również z ofertą edukacyjną i metodamikształcenia Politechniki w Dreźnie. W nowym gmachu WIŚiG przy ul. Balickiejw Krakowie, 7 grudnia 2009 r., odbyła się pod-sumowująca konferencja regionalna z zakresunowoczesnych technologii geodezyjnych,zgodnych z Dyrektywą INSPIRE. Ze stronypolskiej udział wzięły władze Wydzia łu,uczestnicy projektu, przedstawiciele samo-rządu województwa małopolskiego i samorzą-dów terytorialnych naszego wojewódz twa, instytucji branżowych oraz doradztwa zawo-dowego, a także kadry naukowo-dydaktycznejinnych uczelni wyższych. Ze strony niemiec-kiej w spotkaniu uczestniczyli przedstawicieleMinisterstwa Rolnictwa Turyngii w Erfurcieoraz Urzędu ds. Rozwoju Obszarów Wiejskichi Urządzeń Rolnychw Meiningen. Konferen-

cję otworzyli prof. Jan Pawełek – dziekan Wy-działu Inżynierii Środowiska i Geodezji, drhab. inż. Krzysztof Gawroński, prof. UR –prodziekan Wydzia łu ds. Kierunku Geodezjai Kartografia oraz dr hab. inż. Urszula Litwin,prof. UR – kierownik Geodezji Rolnej, Kata-stru i Fotogrametrii. Prezentacje przygotowaneprzez prelegentów dotyczyły korzyści wynika-jących z wdrożenia Dyrektywy INSPIRE,które gwarantują nowe rozwiązania i stają sięplatformą współpracy pomiędzy instytucjamii firmami branżowymi a światem nuki.W trakcie konferencji nastapiło oficjalnewręczenie stosownych certyfikatów uczestni-kom projektu. Projekt wymiany finansowany był w całościprzez Fundację Rozwoju Systemu Edukacji,która patronuje programowi „Uczenie sięprzez całe życie” Leonardo da Vinci.

dr inż. Jacek M. Pijanowski – kierownik projektu

mgr Anna Kolano-Kapłańska – sekretarz projektu

Zbiorowe zdjęcie uczestników

52

Seminarium ekonomistów rolnych pt. „Kondycja ekonomiczna polskich gospodarstw rolnych”Kraków, 9 grudnia 2009 r.

9 grudnia 2009 r. odbyło się w UniwersytecieRolniczym w Krakowie pierwsze międzywy-działowe seminarium naukowe ekonomistówrolnictwa zajmujących się ekonomiką gospo-darstw. Tematem wiodącym seminarium był:Kondycja ekonomiczna polskich gospodarstwrolnych

Organizatorem Seminarium był InstytutEkonomiczno-Społeczny Uniwersytetu Rol-niczego w Krakowie – Zakład Ekonomikii Organizacji Rolnictwa oraz Instytut Ekono-miki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej– Państwowy Instytut Badawczy – ZakładEkonomiki Gospodarstw Rolnych. W Semi-narium wzięli także udział pracownicy Zakła-dów należących do Instytutu Ekonomicz no-Społecznego, pracownicy Katedry StatystykiMatematycznej oraz Katedry Zarządzaniai Marketingu w Agrobiznesie, jak równieżinni zainteresowani tą problematyką przed-stawiciele katedr technologicznych.

Inicjatywa zorganizowania seminarium po-wstała z potrzeby nawiązania współpracy i wy-miany doświadczeń przez pracowników Insty-tutu Ekonomiki Rolnictwa i GospodarkiŻywnościowej oraz Uniwersytetu Rolniczegow Krakowie. Celem seminarium było zapre-zentowanie wyników badań naukowych pro-wadzonych w obu jednostkach. Tematykaobejmowała zagadnienia dotyczące kondycjiekonomicznej polskich gospodarstw rolnychz uwzględnieniem zmian zachodzącychw otoczeniu rolnictwa i agrobiznesu.

Otwarcia seminarium dokonał dr hab. Wie-sław Musiał, prof. UR dyrektor Instytutu

Ekonomicznego-Społecznego UR w Krako-wie. Przywitał przybyłych gości oraz krótkoscharakteryzował badania prowadzone w In-stytucie, Zakładzie Ekonomiki i OrganizacjiRolnictwa. Następnie głos zabrał prof. Woj-ciech Józwiak kierownik Zakładu EkonomikiGospodarstw Rolnych IERiGŻ – PIB, któryprzedstawił historię powstania Instytutu orazjego strukturę. Szczególną uwagę poświęciłomówieniu realizowanego od roku 2005 pro-gra mu wieloletniego, w ramach któregoMRiRW finansuje badania naukowe instytu-tów branżowych. Podczas seminarium głoszabrał również JM Rektor Uniwersytetu Rol-niczego w Krakowie prof. Janusz Żmija,a także dziekan Wydziału Rolniczo-Ekono-micznego prof. Teofil Łabza. Wyrazili Onizadowolenie z racji podjęcia współpracy in-stytutów ekonomicznych oraz zapewnilio poparciu tego typu inicjatyw. Obrady, któ-rym przewodniczył prodziekan ds. Kierun-ków Zarządzanie i Ekonomia dr hab. JózefKania, prof. UR miały charakter moderowa-nych dyskusji odbywających się po każdymz referatów.

Seminarium zostało podzielone na dwie czę-ści. Referat wprowadzający do problematykibędącej przedmiotem seminarium wygłosiłprof. Wojciech Józwiak. Tematem Jego wy-stąpienia były kierunki zmian Wspólnej Poli-tyki Rolnej ze szczególnym uwzględnieniemgospodarstw towarowych. Kolejnym referują-cym był dr hab. Wiesław Musiał, prof. UR,który przedstawił bariery rozwoju rolnictwai gospodarstw rolnych w mezoregionie Karpat Polskich. W pierwszej części obradwystąpił również mgr inż. Marek ZielińskiPolska w obiektywie

konferencje

53

(IERiGŻ), a tematem referatu była konkuren-cyjność polskich gospodarstw rolnych w wa-runkach kryzysu. W trakcie dyskusji szcze-gólną uwagę zwrócono na trudną sytuację rol-nictwa Karpat Polskich oraz przewidywanyzakres i formy wsparcia rolnictwa i obszarówwiejskich po roku 2013. Zwrócono takżeuwagę na toczącą się dyskusję wokół projekcjizmian w WPR jaka będzie mieć miejsce poroku 2013.

W drugiej części obrad referat wygłosił dr inż.Tomasz Wojewodzic, który skupił się na rece-sywnych zachowaniach gospodarstw rolnychna obszarach rozdrobnionych agrarnie. Kolej-nym referującym był mgr Tomasz Czekaj (IE-RiGŻ), który przedstawił dochodowość mate-rialnych czynników produkcji gospodarstww regionie Małopolski i Pogórza. Ostatni refe-rat wygłoszony przez mgr inż. WojciechaSrokę dotyczył oceny rozwoju przodującychgospodarstw rolnych w Karpatach Polskich.

Dyskusję zdominowała głównie problema-tyka dezagraryzacji wsi karpackiej. Ponadtoprzedstawiciele obydwu ośrodków nauko-wych poruszali kwestie opłacalności produk-cji rolniczej na obszarach rozdrobnionychagrarnie, w gospodarstwach o małej skaliprodukcji oraz na obszarach upośledzonychprzyrodniczo i ekonomicznie (ONW). Se-minarium w opinii uczestników odbyło sięna wysokim poziomie, a przedstawione pracewzbudziły duże zainteresowanie.

Zamknięcia obrad w imieniu gospodarzyi organizatorów dokonał dr hab. Józef Ka-nia, prof. UR, który podziękował wszystkimuczestnikom za przybycie oraz wskazał napotrzebę dalszych spotkań seminaryjnychi rozwijania kontaktów naukowych pomię-dzy instytutami ekonomiczno-rolnymi War-szawy i Krakowa.

mgr inż. Wojciech SrokaZdjęcia: dr inż Mariusz Dacko

oraz J. Pająk, S. Królikowski Polskie pejzaże

54

Uniwersytet Rolniczy dofinansowany z MRPO4 listopada 2009 r. w Uniwersytecie Rolni-czym w Krakowie Członek Zarządu Woje-wództwa Małopolskiego Wojciech Kozaki Rektor prof. dr hab. Janusz Żmija podpi-sali umowę o dofinansowanie. Projekt „Dy-daktyka i Badania – unowocześnienie bazymaterialnej Uniwersytetu Rolniczegow Krakowie służącej efektywnemu naucza-niu” otrzymał ponad 9 milionów złotychz Małopolskiego Regionalnego ProgramuOperacyjnego.Dofinansowanie Projektu zostało przyznanew ramach Osi Priorytetowej 1. Warunki dlarozwoju społeczeństwa opartego na wiedzyMałopolskiego Regionalnego ProgramuOperacyjnego na lata 2007-2013, Działanie1.1. Poprawa jakości usług edukacyjnych,Schemat A: Rozwój infrastruktury dydak-tycznej szkolnictwa wyższego, współfinanso-wanego z Europejskiego Funduszu RozwojuRegionalnego.

Celem ogólnym Projektu jest uczynieniez Uniwersytetu Rolniczego nowoczesnegoośrodka pod względem oferty dydaktycznejoraz naukowo-badawczej. Kształcić sięw nim będą studenci na potrzeby regionalnejgospodarki i rynku pracy. Posłuży temuwzmocnienie bazy materialnej i wykorzysta-nie potencjału kadrowego Uniwersytetu. Programowo Projekt obejmuje modernizację,adaptację oraz specjalistyczne wyposażenie ist-niejących obiektów dydaktyczno-laboratoryj-nych na cele Centrum Edukacji Gleboznaw-czej – CEG, laboratoriów naukowo – badaw-czych, sztuki ogrodowej oraz pozostałejdydaktyki prowadzonej w ramach WydziałuLeśnego – WL i Ogrodniczego – WO URw Krakowie. Na cele realizacji Projektu zosta-nie wykonana modernizacja pięciu sal wykła-dowych, dostosowanie dwóch laboratoriówdo kształcenia studentów i wymogów praw-nych, umożliwiających prowadzenie badań

naukowych. Ponadto przeprowadzi się robotybudowlano – montażowe tak, aby przystoso-wać pomieszczenia do celów Centrum Eduka-cji Gleboznawczej oraz sztuki ogrodowej.Rezultatem Projektu będzie m.in. wzrostliczby studentów, powstanie nowych publi-kacji naukowych, prac dyplomowych orazgrantów badawczych. Będzie to odpowiedziąna przewidywalny wzrost zatrudnienia w fir-mach w grupie tzw. „ogrodników terenówzieleni”, w rolnictwie, łowiectwie i leśnictwie. Uniwersytet Rolniczy w wyniku realizacjiProjektu gwarantuje m.in. dostęp mieszkań-ców Małopolski do sal wykładowych na spo-tkania, zjazdy, nieodpłatne konferencje. La-boratoria będą okazjonalnie udostępnianegrupom uczniów oraz wizytującym nauczy-cielom.

Katarzyna Krupazdjęcie: Agata Złonkiewicz

Członek Zarządu Województwa Małopolskiego W. Kozak i JM Rektor Uniwersytetu Rolniczego prof. J. Żmija podpisują umowę o dofinansowaniu

sukcesy pracowników

55

Parówki z owsem – nowość w branży mięsnej

Dzięki inicjatywie i pracy zespołu naukow-ców z Katedry Przetwórstwa ProduktówZwierzęcych Wydziału Technologii Żywno-ści opracowano technologię mogącą wpłynąćna obecne trendy w produkcji wędlin, a do-kładnie parówek. Efektem prac jest porozu-mienie zawarte 30 listopada 2009 r. pomię-dzy Uczelnią z Zakładami Mięsnymi Wolas& Kastelik w Wadowicach.Szczegóły tego przedsięwzięcia objęte są ta-jemnicą, nie jest nią jednak fakt, że ZakładyMięsne zainteresował oryginalny dodatekjaki ma być stosowany w produkcji parówek– owies. Zboże to, tak niedoceniane przeznas i kojarzone raczej z paszą dla zwierząt,podbija obecnie rynek amerykański i skandy-nawski. Nie bez przyczyny, gdyż jego właści-wości prozdrowotne są niezaprzeczalne. Doszerokiego spektrum jego właściwości należąm.in. obniżanie poziomu cholesterolu, dzia-łanie antyspazmatyczne, przeciwnowotwo-rowe, moczopędne, wzmacnianie odpornościi układu nerwowego. Przede wszystkim jed-nak owies zawiera antyoksydanty, które hamują negatywne działanie wolnych rodni-

ków w naszym organizmie. Bardzo istotnąjest więc rola owsa jako składnika żywnościfunkcjonalnej. To ogólne stwierdzenie spro-wadza się do szeroko rozumianej poprawystanu zdrowia, samopoczucia, a nawetzmniejszenia ryzyka chorób o podłożu kar-dio logicznym.Wracając do tematu parówek, dodatekowsiany pozwoli obniżyć zawartość tłuszczunawet do 20 proc., zaś soli do ok. 1,5 proc.Uczestnicy zorganizowanego panelu konsu-menckiego ocenili, że smak parówek z owsemnie różni się znacznie od produktu tradycyj-nego, charakteryzuje się on mniejszą słono-ścią i większą twardością. Zakłady Mięsne w Wadowicach przewidująwykorzystanie tego dodatku także w przypadkuinnych wędlin, wytwarzanych z mięsa czerwo-nego. Brane jest też pod uwagę dalsze rozszerza-nie współpracy z Uczelnią w przypadku opra-cowania nowych technologii wyrobu wędlinz dodatkami pochodzenia roślinnego.

Joanna RoczniewskaBiuro Informacji i Promocji

Uniwersytet Rolniczy Sygnatariuszem Kodeksu Zawodowej Etyki w Rachunkowości

W roku 2009 Uniwersytet Rolniczy im. Hu-gona Kołłątaja w Krakowie został Sygnata-riuszem Kodeksu Zawodowej Etyki w Ra-chunkowości.

Uczelnia, jako Sygnatariusz została wpisanana listę, która jest prowadzona w Biurze Za-rządu Głównego Stowarzyszenia Księgowychw Polsce pod Patronatem Komisji Etyki.Uczelnia została zarejestrowana pod nume-rem ewidencyjnym A-104.

Wyróżnienie to jest wyrazem uznania dlaUczelni za zastosowanie zasad rzetelnegoi etycznego prowadzenia ewidencji księgo-wej. Ocena taka została sporządzona na pod-stawie kontroli jednostek do tego upoważ-nionych oraz dyplomowanych biegłych księ-gowych

mgr Jan Przeniosło, Kwestor UR

JM Rektor prof. Janusz Żmija i Maciej Kastelik – prezes Zarządu Zakładów Mięsnych w Wado-wicach podpisują porozumienie

56

IV DNI JANA PAWŁA II – 2009Warsztaty naukowe WIARA – NAUKAKraków, 5 listopada 2009 roku

Terminy wiara i nauka są wieloznaczne.Pierwszy z nich jest używany zwykle w zna-czeniach: (1) wiara konkretnego człowieka,(2) wiara jako fenomen społeczny (=religia)lub (3) wiara jako przyjmowanie czegoś bezdowodu (=wiedza a priori).Równie wieloznaczny jest termin drugi. Wy-stępuje on w takich znaczeniach jak: (1) na-uka jako aktywność poznawcza, (2) naukajako proces badania, (3) nauka jako procesuczenia się, (4) nauka jako system wiedzy(uporządkowane uniwersum wytworów czyn-ności badawczych), czy też (5) nauka jako in-stytucja. Termin nauka może być też specyfi-kowany z uwagi na przedmiot czy metodę.Samo zestawienie wiara – nauka wskazuje napewien potencjalny przynajmniej konfliktmiędzy co najmniej dwoma źródłami wiedzy,co jest lepiej wyrażone przez: wiara i rozum(fides et ratio1) czy teologia a matematyczneprzyrodoznastwo, jak również – teologia a na-uki przyrodnicze.2 Termin nauka został tu do-precyzowany, gdyż chodzi tu o nauki empi-ryczne jako system wiedzy. One to generująproblemy i rozwiązania, które konfrontowa -ne są z innym systemem wiedzy – teologią,która jest sformułowaniem credo danej religii.Tam gdzie mamy do czynienia z wystąpie-niem niespójności (czy wręcz sprzeczności)między dwoma systemami wiedzy to wiążesię to ze zjawiskiem dysonansu poznawczego.3 Rozwiązanie tego problemu (lub próba roz-wiązania) może przebiegać na dwóch pozio-mach – osobowym i ponadosobowym.

(1) w przypadku pierwszym, powyższa nie-spójność, zrelatywizowana do wiedzyokreślonej jednostki ludzkiej (świadomejtej niespójności), generuje poczucie dys-komfortu i uruchamia mechanizm rozła-dowania powstałego napięcia – w zgo-dzie z psychologiczną teorią dysonansupoznawczego. Można ująć to krótko tak:jest to problem danego człowieka i możerozwiązać go sam, w tym sensie, że znie-sie towarzyszący temu stan dysonansupoznawczego i problem dla niego pry-watnie przestaje istnieć.

(2) w przypadku drugim chodzi o globalnerozwiązanie tej kwestii. Rozwiązanie ta-kie ma charakter filozoficzny. Abstrahujesię tu od konkretnego podmiotu po-znawczego i idzie się w kierunku general-nego rozwiązania problemu, tak by oso-bowe ujęcie tego problemu nie genero-wało nieprzyjemnego stanu dysonansupoznawczego.

Interesuje nas tu to drugie podejście do tegoproblemu. Podejście to jest implicite zakła-dane w dyskusjach na te tematy.Nasz problem, z uwagi na to co wyżej powie-dziano jest ujmowany zwykle jako problemT-S (skrót od theology i science). Jest to jednakuproszczenie. Zapomina się tu o roli filozofii(dokładniej filozofii przyrody), która się turównież zaznacza. Nasz problem ma zatemschemat: T-P-S, gdzie filozofia/philosophy(filozofia przyrody/philosophy of nature pełnirolę „teoretycznego bufora”).

Wykład dr hab. EugeniuszaWojciechowskiego (Kate-dra Dziedzictwa Przyrodni-czo-Kulturowego, EkologiiZwierząt i Łowiectwa wydziału Leśnego) pt. „Wiara – nauka”

1) Tak nazywa się jedna z encyklik Jana Pawła II: Fides et Ratio. Fragmenty w: Breviarium Fidei, s. 680 nn.

2) W literaturze anglosaskiej jest to oddawane słowem science.

3) Zob. w tej sprawie: Aronson E., Człowiek istota społeczna, s. 170 nn.

Dr hab. Eugeniusz Wojciechowski

Ks. Ryszard Honkisz

nie tylko nauka

57

Z historii rozwiązań problemu

Posługując się literackimi określeniami źró-deł wiedzy: księgi biblii (KB) i księgi przyrody(KP)4, obecnych w problemie T-P-S, mamyw myśli średniowiecznej dwa interesującerozwiązania:1. Rozwiązanie św. Augustyna: w przy-

padku konfliktu między odczytaniem5KB a odczytaniem KP, należy przyjąć od-czytanie z KP. Odczytanie KB należyw tym kontekście traktować alegorycz-nie. Posługując się skrótami„[_]”,”[_]symb”,”≏” czytanymi odpowied-nio: „odczytanie _” („niesprzeczne od-czytanie _”), ”odczytanie symboliczne _”(”niesprzeczne odczytanie symboliczne_”) i „wynika”, możemy rozwiązanie Au-gustyna tego problemu zapisać tak6:

[KB]≏ α,[KP]≏ ∼α / [KB]symb�[KP]≏ ∼α

Zaproponowanie takiego rozwiązania jestwyrazem nie tyle uznania, zrozumienia czykrokiem w kierunku „wyzwolenia nauki”,lecz raczej troski o właściwe odczytanieksięgi biblii.7

2. Rozwiązanie św. Tomasza: w przypadkukonfliktu między (niesprzecznym) od-czy taniem KB a (niesprzecznym) odczy-taniem KP, należy przyjąć odczytaniez KB. Odczytania obu ksiąg znaczą tujednak: interpretację teologiczną odczy-

tania KB i interpretację filozoficzną od-czytania KP, co można zapisać krócej:

[KB]≏ α,[KP]≏ ∼α / [KB]teol�[KP]fil≏ α

Interpretacja filozoficzna odczytania KPsprowadza się do arystotelesowskiej filo-zofii przyrody (AFP), bo Tomasz zaadop -tował filozofię Arystotelesa i na niej zbu-dował system teologiczny.8 Sprzecznościmiędzy nimi być nie może, bo Akwinatazadbał o wyraźne odseparowanie teologiiod filozofii. Powyższy schemat można zastąpić sche-matem:

[KB]≏ α,[KP]≏ ∼α / [KB]teol�AFP≏ α

Tomasz przyjmując to rozwiązanie miał nauwadze uniknięcie rozwiązania konkurencyj-nego, w duchu awerroistycznej interpretacjiarystotelizmu, przyjmującej koncepcję dwóchprawd zgodnie z którą, tezy teologiczne sąprawdami nadnaturalnymi a tezy filozoficzne(jak również nauk przyrodniczych) są praw-dami naturalnymi. Zwolennicy awerroizmutomaszowy schemat tego rozwiązania zastą-piliby podwójnym schematem:

[KB]≏ α,[KP]≏ ∼α / [KB]teol�[KP]f il ≏1 α

[KB]≏ α,[KP]≏ ∼α / [KB]teol�[KP]f il ≏2 ∼α,gdzie ≏1 i ≏2 znaczą odpowiednio: wynikajako prawda nadnaturalna oraz wynika jakoprawda naturalna.9

4) Określenia te pochodzą od Galileusza.

5) Termin odczytanie znaczy tu niesprzeczne odczytanie, bo gdybyśmy dopuścili sprzeczne odczytania to nasz problem stałby się pseudo-problemem – skoro np.

z odczytania KB wynikałyby zdania sprzeczne ze sobą.

6) Posłużymy się schematem X≏ α,Y≏ β / Z≏ γ, który czytamy: „Jeżeli z X wynika α i z Y wynika β, to z Z wynika γ”. X jest (wiedzą będącą) odczytaniem

KB, Y jest (wiedzą będącą) odczytaniem KP a Z jest wiedzą uzgodnioną (uzgodnieniem obu odczytań).

7) Do Soboru Trydenckiego (1545-1563) nie było ustalonego kanonu Pisma św. Było też bardzo wiele apokryfów. Augustyn mógł bać się wielości odczytań

księgi biblii, groźnych w konfrontacji z odczytaniem księgi przyrody (choć tych potencjalnie mogłoby być równie wiele). Przejawia się w tym niewątpliwie

mądrość biskupa z Hippony.

8) Filozoficzne odczytanie KP (=AFP) znaczy również to, że czyniący to odwołują się do autorytetu Arystotelesa. Takie czytanie KP przypomina raczej czyta-

nie bajki przez trzyletnie dziecko, które nie znając liter zdane jest na autorytet kogoś dorosłego, który wcześniej mu tę bajkę przeczytał.

9) Negacja prawdy nadnaturalnej/naturalnej daje odpowiednio fałsz nadnaturalny/naturalny.

10) Ta filozofia przyrody była właściwie filozoficznym uogólnieniem naukowego odczytania KP, tj. NAFP=[KP]fil=[[KP]science]fil

11) Galileusz jest tego świadom. Wyraża to w Liście do Księżnej Krystyny, zawierającym pewne postulaty rozwiązania interesującego nas tu problemu.

Zob. F. Krauze, Jedna prawda dwie księgi, s. 122

W czasach nowożytnych mamy do czynieniaz wyzwoleniem fizyki z arystotelesowskiej filozofii przyrody i związanej z nią kosmolo-gii, co jest zasługą przede wszystkim Galile-usza i Newtona. Wiąże się to z jej matematy-zacją i umiejętnością „zadawanie przyrodziepytań” poprzez eksperyment. Z historycz-nego punktu widzenia jest to powrót/nawią-zanie do archimedesowskiego sposobu upra-wiania nauki. Rewizja arystotelesowskiej filo-zofii przyrody pociąga za sobą równieżrewizję tomaszowego schematu interesują-cego nas tu problemu T-P-S:

3. Rozwiązanie Galileusza: w przypadkukonfliktu między odczytaniem KB a od-czytaniem KP, należy przyjąć odczytaniez KP. Odczytania obu ksiąg znaczą tujednak: interpretację teologiczną (nie-sprzecznego) odczytania KB z wyłącze-niem z niej treści przyrodniczych([KB]teol*) oraz interpretację filozoficzną(niesprzecznego) odczytania KP, w du-chu nowej niearystotelesowskiej filozofiiprzyrody (NAFP10), co zapiszemy nastę-pująco:

[KB]≏ α,[KP]≏ ∼α / [KB]teol*�[KP]fil≏ ∼α

Rozwiązanie jest podobne (co do formy)z rozwiązaniem św. Augustyna11

58

Zastąpienie AFP przez NAFP=[KP]fil wiążesię przede wszystkim z zastąpieniem klasycz-nego, geocentrycznego modelu świata mode-lem heliocentrycznym. Te „pouczenia” teolo-gów ze strony fizyka12 były dla nich trudnedo przyjęcia mimo, że Galileusz miał rów-nież na uwadze dobro samej teologii. Na kar-cie tytułowej egzemplarza swojej książki zna-leziono taką jego notatkę13:Baczcie, Teologowie, byście pragnąc uczynićsprawą wiary hipotezy dotyczące ruchu i nie-ruchomości Słońca oraz Ziemi, nie narazili sięz czasem na niebezpieczeństwo, iż trzeba bę-dzie potępić jako heretyków tych, którzy twier-dzą, iż Ziemia tkwi nieruchomo, Słońce zaś sięrusza; albowiem przyjdzie czas, gdy w sposóbkonieczny i dostępny zmysłom zostanie dowie-dzione, iż to Ziemia porusza się, a Słońce po-zostaje nieruchome.

Pod galileuszowski schemat podpada późniejrozwiązanie problemu T-P-S po pojawieniusię dzieła Darwina O pochodzeniu gatunków(1859) z przedstawioną tam teorią ewolucji.Sama teoria ewolucji również „ewoluowała”zarówno w jej sformułowaniu jako teorii naukowej jak też w ujęciach nadbudowanejnad nią filozofii przyrody. W jej sformułowa-niach jako nauki, obserwujemy przechodze-nie ze schematów typu walki o byt na rzeczgenetycznych ujęć typu przekazywania pro-gramów genetycznych, z podkreśleniem rolizjawiska mutacji.14 Niezmiennikiem jest todobór naturalny, tj. naturalna preferencjaosobników lepiej przystosowanych do da-nego środowiska. Można traktować filozofięprzyrody towarzyszącą pierwszemu Darwi-nowskiemu sformułowaniu tej koncepcjijako bezpośredniego jej filozoficznego uogól-

nienia (podobnie jak było w przypadku Gali-leusza). Później rola filozofii przyrody wzrasta.Należy do niej stosunkowo szybko uświado-miona sobie przez przyrodników unifikującafunkcja teorii ewolucji wobec nagromadzeniawielu faktów biologicznych, które wymykałysię wcześniej wszelkim próbom ich uporząd-kowania, jak również z tendencją uzgadnia-nia z nią innych koncepcji biologicznych.Prowadzi to w rezultacie do wzrostu siły wy-jaśniającej kolejnych sformułowań teoriiewolucji. Temu wzrostowi roli teorii ewolucji towarzy-szy wzrost jej akceptacji wśród badaczy, a coza tym idzie – wzrost akceptacji galileuszow-skiego schematu problemu T-P-S.Znajduje to również wyraz w encyklikachkolejnych papieży.

W encyklice Providentissimus Deus LeonaXIII (1838; 35 lat po ogłoszenia dzieła Dar-wina) czytamy15:Nie może być żadnej prawdziwej niezgodymiędzy teologiem a przyrodnikiem, o ile każdyz nich będzie się trzymał swoich granic i prze-strzegał za radą św. Augustyna, „aby niczegonie twierdzić lekkomyślnie i gdy coś jest nie-pewne, nie głosić tego za pewne” (św. Augu-styn, De Genesi ad litteram imperfectus liber IXn. 30). Jeżeliby zaś zdarzył się konflikt, to we-dług tego samego doktora, reguła postępowa-nia dla teologa ma być następująca: „Wszystkoto, mówił, co uczeni, posługując się poważ-nymi dowodami, zdołaliby wykazać o naturzerzeczy, wykażmy, że nie sprzeciwia się PismuŚwiętemu; gdyby zaś przedstawili w swychdziełach rzeczy sprzeczne z Pismem Świętym,to jest z wiarą katolicką, wtedy, jeżeli możemy,udowodnijmy albo wierzmy bez żadnego wa-

hania, że te poglądy są błędne” (św. Augustyn,De genesi ad litteram I, 21, n. 41).

Z kolei, w encyklice Humani generis PiusaXII (1950; 90 lat po pojawieniu się dziełaDarwina mamy16:Nie zakazuje więc Nauczycielski Urząd Ko-ścioła, by teoria „ewolucjonizmu”, o ile badaczy ciało pierwszego człowieka powstałoz istniejącej poprzednio, żywej materii – żebowiem dusze stwarzane są bezpośrednioprzez Boga, tego niewątpliwie uczy nas wiarakatolicka – stała się przedmiotem dociekańi dyskusji uczonych obu obozów, zgodniez obecnym stanem nauk ludzkich i świętejteologicznej wiedzy. Te dyskusje jednak po-winny być tak prowadzone, żeby racje oby-dwu stron, tak zwolenników, jak i przeciwni-ków ewolucjonizmu, były roztrząsane i oce-niane poważnie, z miarą i umiarkowanie […]. Są jednak tacy, co niestety tej swobody dys-kusji nierozważnie i zbyt śmiało nadużywają,przemawiając takim tonem, jakby dotychcza-sowe odkrycia i oparte na nich rozumowaniadawały już zupełną pewność, że ciało ludzkiew swym pierwszym początku wyszło z istnie-jącej uprzednio i żywej materii, i jakby źródłaBożego objawienia niczego nie zawierały, cow tej zwłaszcza kwestii jak największej do-maga ostrożności i umiarkowania. W odniesieniu do hipotezy, tzw. poligeni-zmu, synom Kościoła wspomniana wyżejswoboda bynajmniej już nie przysługuje.W przesłaniu Jana Pawła II do członków Papie-skiej Akademii Nauk (X 1996) znajdujemy17:4. Encyklika Humani generis, uwzględniającstan badań naukowych swojej epoki, a zara-zem wymogi stawiane przez teologię, uzna-wała doktrynę ,,ewolucjonizmu” za poważną

12) Sam Galileusz cieszył się jako uczony dużym autorytetem, ale tu występuje przeciwko innym autorytetom – autorytetom teologicznym. Tak zwana sprawaGalileusza była przedmiotem wielu badań, które nas tu nie interesują. Zob. w tej sprawie: F.Krauze, Ibidem, s. 114 nn.

13) Zob. F.Krauze, Jedna prawda dwie księgi, s.134.

14) Zob. np. J.Kozłowski, Teoria ewolucji…, s.52 nn.

15) Zob. Breviarium Fidei, s. 300 n.

16) Zob. Breviarium Fidei, s. 408 n.

17) L'Osservatore Romano, 1(1997), s.18-19. Zob. strona www.jezuici.krakow.pl.

nie tylko nauka

59

hipotezę, godną rozważenia i pogłębionej re-fleksji na równi z hipotezą przeciwną. PiusXII sformułował przy tym dwa warunki na-tury metodologicznej: nie należy przyjmo-wać tej tezy w taki sposób, jak gdyby była tojuż doktryna pewna i udowodniona oraz jakgdyby można było zupełnie abstrahować odtego, co mówi na ten temat Objawienie. […].

Dzisiaj, prawie pół wieku po publikacji ency-kliki, nowe zdobycze nauki każą nam uznać,że teoria ewolucji jest czymś więcej niż hipo-tezą. Zwraca uwagę fakt, że teoria ta zyski-wała stopniowo coraz większe uznanie na-ukowców w związku z kolejnymi odkryciamidokonywanymi w różnych dziedzinach na-uki. Zbieżność wyników niezależnych badań– bynajmniej nie zamierzona i nie prowoko-wana – sama w sobie stanowi znaczący argu-ment na poparcie tej teorii. Jaki zasięg ma ta teoria? Kwestia ta należy dodziedziny epistemologii. Teoria jest kon-strukcją metanaukową, odrębną od rezulta-tów obserwacji, ale zgodną z nimi. Dziękiteorii można połączyć w całość pewien zbiórniezależnych od siebie danych i faktów i wy-jaśnić je w ramach jednolitej interpretacji.Teoria okazuje się słuszna w takiej mierze,w jakiej pozwala się zweryfikować; jest nie-ustannie oceniana w świetle faktów; kiedyprzestaje uwzględniać fakty, ujawnia swojeograniczenia i nieprzydatność. Wymagawówczas ponownego przemyślenia. Ponadto sformułowanie teorii takiej jak ewo-lucjonizm wymaga nie tylko przestrzeganiazgodności z danymi uzyskanymi z obserwa-cji, ale także zapożyczenia pewnych pojęćz filozofii przyrody. W rzeczywistości należy mówić nie tyleo teorii, co raczej o teoriach ewolucji. Ichwielość wynika z jednej strony z różnych spo-

sobów wyjaśniania mechanizmu ewolucji,a z drugiej – z różnych filozofii, które stano-wią ich punkt odniesienia. Istnieją mianowi-cie interpretacje materialistyczne i redukcjo-nistyczne, a także interpretacje spirytuali-styczne. Ich ocena należy do kompetencjifilozofii, a dalej – do kompetencji teologii.

Stanowisko Kościoła w sprawie ewolucjoni-zmu zmienia się: od postawy dystansu z na-stawieniem na obronę teologii (Leon XIII),poprzez częściową akceptację przy traktowa-niu ewolucjonizmu biologicznego jako hipo-tezy (Pius XII) do przyznania mu statusuteorii z przeniesieniem dyskusji na jego inter-pretacje filozoficzne ( Jan Paweł II).Ostatni akapit przesłania Jana Pawła IImożna, przy pewnych zmianach terminolo-gicznych wyrazić inaczej. Można mówić całyczas o teorii ewolucji, traktując termin teoriaewolucji jako termin odnoszący się do róż-nych sformułowań pewnej konstrukcji teore-tycznej, zależnych od ogólnego stanu wie-dzy.18 Ocena nadbudowanych nad nią kon-cepcji filozoficznych należy niewątpliwie do

18) Podobnie jak w fizyce używa się terminów mechanika klasyczna (czy prawo Ohma) do teorii (praw)

o różnych sformułowaniach, w zależności od stanu wiedzy fizykalnej, aparatury pojęciowej jak też na-

rzędzi matematycznych użytych w ich wyrażeniu.

19) Zob. w tej sprawie E.Gilson,T.Langan i A.A.Maurer, Historia filozofii współczesnej, s. 393 nn.

20) Zob. M.Heller, J.Życiński, Dylematy ewolucji, s.179.

filozofów (w tym również filozofujących teo-logów i przyrodników). Udział teologów jestistotny szczególnie wtedy, gdy dana koncep-cja filozoficzna wkracza na teren teologii.Rozwój filozofii przyrody nadbudowanej nadteorią ewolucji jest sam w sobie interesujący.Można mówić nawet o powstaniu filozofiiewolucji (Spencer, Morgan, Alexander)w klasycznej filozofii angielskiej.19 Niektórez następnych konstrukcji filozoficznych szływ kierunku uzgodnienia filozofii ewolucjiz chrześcijańską wizją świata (Teilhard deChardin, Whitehead, Harsthorne).20

Literatura

E. Aronson, Człowiek istota społeczna, PWN,Warszawa 2001.Breviarium Fidei. Kodeks doktrynalnych wy-powiedzi Kościoła, Księgarnia Św. Wojciecha,wyd. 3, Poznań 2007.E. Gilson, T. Langan, A.A.Maurer, Historiafilozofii współczesnej, PAX, Warszawa 1977.M. Heller, J. Życiński, Dylematy ewolucji,PTT, Kraków 1990.Jan Paweł II, Encyklika Fides et Ratio, Tar-nów 1998.J. Kozłowski, Teoria ewolucji: czy konfliktmiędzy nauką i wiarą jest nieunikniony?, Nauka, 3(2005), s.49-62.F. Krauze, Jedna prawda dwie księgi, Wydaw-nictwo WAM, Kraków 2008.

Od lewej: prof. Z. Pijanowski, dr hab. E. Wojciechowski, prof. W. Migdał, ks. R. Honkisz

60

Dzień Edukacji Narodowej

Już tradycyjnie, z inicjatywy Prezes ZwiązkuNauczycielstwa Polskiego UniwersytetuRolniczego w Krakowie – dr hab. BarbaryŚcigalskiej, prof. UR, w Dniu Edukacji Na-rodowej obchodzony był Dzień Nauczyciela. Spotkanie okolicznościowe zorganizował Za-rząd Uczelniany ZNP dla swoich członkówi zaproszonych gości w dniu 9 październikabr. przy grillu, na terenie Wydziału InżynieriiProdukcji i Energetyki w Mydlnikach, dziękiuprzejmości dziekana Wydziału – prof. Ta-deusza Juliszewskiego.

Z okazji Dnia Nauczyciela, Prezes ZU ZNPprzekazała życzenia dla wszystkich pracowni-ków zrzeszonych i nie zrzeszonych zatrud-nionych w naszej Uczelni, którzy tworzą spo-

łeczność akademicką. W swoim wystąpieniupodkreśliła wielką rolę integracji grup pra-cowniczych, życząc wszystkim pracownikomdużo zdrowia, wzajemnego zrozumienia i siłdo wykonywania swoich obowiązków w bie-żącym roku.

Podkreślając rolę integracji społeczności aka-demickiej, Prezes ZNP zacytowała słowa Er-nesta Hemingwaya, który powiedział: Praw-dziwa miłość powstaje wtedy, gdy ludzie są natyle różni, by się rozumieć i na tyle podobni, bysię tolerować.

W spotkaniu uczestniczyli licznie członko-wie ZNP (ponad 100 osób) oraz zaproszenigoście. Obecni byli: JM Rektor UR – prof.

Janusz Żmija, prorektorzy: prof. Włodzi-mierz Sady, prof. Zenon Pijanowski, dzie-kani i prodziekani oraz kanclerz UR.Spotkanie trwało do późnych godzin wie-czornych przy dobrym poczęstunku.Imprezę uświetnił występ Zespołu Biesiadapod kiero wnictwem dr Bronisława Kosow-skiego.

Za umożliwienie zorganizowania spotkaniana terenie swojego Wydziału, serdeczniedziękujemy Dziekanowi – prof. TadeuszowiJuliszewskiemu, a także dr Piotrowi Antkie-wiczowi za coroczne sponsorowanie „imprezyprzy grillu” .

dr hab. Barbara Ścigalska, prof. URPrezes ZU ZNP

Zespół Biesiada Uczestnicy spotkania przy grillu

nie tylko nauka

61

Spotkanie z jubilatamiKraków, 30 października 2009 r.

Uroczyste spotkanie z władzami Uczelnioraz Jubilatami odchodzącymi na emeryturę,odbyło się 30 października 2009 roku w SaliSenackiej Collegium Godlewskiego UR.

Wykaz osób odchodzących na emeryturę w roku

akademickim 2008/2009

Wydział Rolniczo-Ekonomiczny

Prof. dr hab. Antoni Kożuch – Zakład Eko-nomiki i Organizacji Rolnictwa, InstytutEkonomiczno-Społeczny

Wydział Leśny

Dr inż. Kazimierz Majerczyk – KatedraSzczegółowej Hodowli LasuProf. dr hab. inż. Krystyna Przybylska –Katedra Urządzania LasuDr hab. inż. Ewa Sikorska – Katedra Glebo-znawstwa Leśnego

Wydział Hodowli i Biologii Zwierząt

Prof. dr hab. Edward Wierzchoś – KatedraHodowli Trzody Chlewnej i Małych Przeżu-waczy

Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji

Prof. dr hab. inż. Krzysztof Lipka – Kate-dra Rekultywacji Gleb i Ochrony Torfowisk

Wydział Ogrodniczy

Prof. dr hab. Jan Ben – Katedra Sadownic-twa i PszczelnictwaProf. dr hab. Jan Kućmierz – KatedraOchrony RoślinDr inż. Stanisław Porębski – Katedra Sa-downictwa i Pszczelnictwa

Wydział Inżynierii Produkcji i Energetyki

Prof. dr hab. Czesław Rycąbel – Instytut In-żynierii Rolniczej i Informatyki

Wydział Technologii Żywności

Prof. dr hab. Waldemar Kmiecik – KatedraSurowców i Przetwórstwa Owocowo-Wa-rzywnego

Studium Wychowania Fizycznego

Mgr Barbara Dobrowolska

Pracownicy techniczni

Julia Antuszewicz – Katedra Ochrony RoślinAnna Balinka – Katedra Hodowli TrzodyChlewnej i Małych PrzeżuwaczyHalina Borczyk – Katedra ŁąkarstwaTeresa Kargol – Instytut Eksploatacji Ma-szyn, Ergonomii i Procesów ProdukcyjnychMgr inż. Rozalia Kirsz – Katedra Zarządza-nia i Marketingu w AgrobiznesieDr Ewa Marosz – Katedra Ichtiobiologiii Rybactwa

Władze Uczelni podczas spotkania z jubilatami odchodzącymi na emeryturę

Prof. W. Sady dziękuje dr hab. inż. Ewie Sikorskiej

JM Rektor dziękuje prof. K. Przybylskiej za aktywną pracę na rzecz Uczelni

62

Mgr inż. Anna Mucha – Katedra Geodezji Mgr inż. Ewa Soboń – Katedra ŻywieniaZwierząt i PaszoznawstwaMgr inż. Stanisława Stępień-Olkuśnik –Katedra Chemii Rolnej i ŚrodowiskowejMgr inż. Zbigniew Zawodny – KatedraEkologii Lasu

Biblioteka Główna

Mgr Jan OzgaMgr inż. Grażyna PajaMgr inż. Maria PolokMgr inż. Renata Rakoczy

Administracja

Inż. Alina BaniaInż. Maria ŚlipekMaria Szlucha

Obsługa

Kazimierz AugustynekAdam Baj Anna Konieczna Władysław LebiestJózef Siemieniec Józefa TaborBronisława Zawadzka

JM Retor wręcza list gratulacyjny Julii Antuszewicz

Prof. Marek Sikora i prof. Waldemar Kmiecik

Relacja z letniej wyprawyStudenckiego Koła Naukowego Leśników na Syberię WschodniąCzęść druga: „Jezioro Bajkał”

Po przebyciu blisko siedmiu tysięcy kilome-trów i pięciu dobach spędzonych w pociągudotarliśmy wreszcie do Irkucka. Pierwsze od-czucia są jednak mieszane. Budynek dwor-cowy jest wprawdzie starannie odnowionyi architektonicznie dość ciekawy, lecz w jegootoczeniu panuje nieco nieprzyjemny klimat.Trudno zorientować się gdzie parking,a gdzie ulica i czy jest tutaj w ogóle jakieśprzejście dla pieszych. Na nierównym asfalciekłębią się samochody, nie zwracając na niko -go uwagi. Po drugiej stronie ulicy wyrastawysoka, zadarniona skarpa, pod którą wci-śnięto zwarty szereg niskich, klockowatychbudynków. Nigdzie nie widać, ani zabytków,ani nowoczesnych biurowców. Wszystko tonieodparcie kojarzy się z szarą socrealistycznąprzeszłością. Z tą nieciekawą scenerią kontra-stują jednak oblicza przechodniów. Wieluspośród nich odznacza się egzotycznymi, nie-mal indiańskimi rysami. Czyżby to AmerykaPołudniowa?

Kolejna przesiadka - autokar

Na szczęście okoliczne sklepy są nieźle zaopa-trzone (można w nich kupić nawet kiełbasękrakowską). Dzięki temu szybko uzupełnia -my prowiant i pakujemy się do wynajętegoautokaru. Kierunek – jezioro Bajkał. Prze-mierzamy skrzyżowanie za skrzyżowaniem.Autokar skręca, to w prawo, to w lewo, klu-cząc wśród wzgórz okalających ujście Irkutudo Angary, na których rozsiadł się Irkuck(miasto ma wielkość zbliżoną do Krakowa).

Po chwili obieramy nareszcie jakiś ustabilizo-wany kurs. Mkniemy szeroką asfaltową drogąwiodącą w głąb tajgi. Dzień jest bardzo ciepły(około 30°C). W letnim słońcu płonie czer-wień starych sosen, z którą kontrastujeśnieżna biel brzóz. Często mijamy staro-drzewy, lecz nigdzie nie widać obumarłychdrzew (las sprawia wrażenie zagospodarowa-nego). Od czasu do czasu pomiędzy wzgó-rzami ukazują się malownicze zatoki. To jesz-cze nie Bajkał, lecz sztuczny zalew na Anga-rze (niestety budowa zapory, obok zalaniadoliny rzeki, spowodowała również podnie-sienie lustra Bajkału, co zagroziło specyficz-nym siedliskom przyrodniczym na jegobrzegu). Bardzo chciałem zobaczyć „źródła”Angary. Jednak to szczególne miejsce (jest tojedyna rzeka wypływająca z Bajkału) nie byłozbyt dobrze widoczne z naszej trasy. Zresztą,latem nie jest ono tak niezwykłe jak zimą(woda nigdy tutaj nie zamarza). Po chwilipojawiają się pierwsze zabudowania Listwian -ki (to bardzo znana miejscowość letniskowa,położona w odległości zaledwie 70 km od Irkucka). Jeszcze moment i… nasze włosysmaga chłodna bryza, a uszy napełniająokrzyki mew. Przed oczyma rozpościerają sięlazurowe odmęty „Morza Syberii” zlewającsię w dali z popielatą poświatą horyzontu.Majaczą w niej jakieś ciemne kształty, leczniewiadomo, czy to grzbiety gór Chamar-Daban na wschodnim brzegu jeziora, czytylko cienie kłębiastych chmur. To dziwneuczucie „być już u celu”.

nie tylko nauka

63

To dziwne uczucie „być już u celu”

Dosyć tego dumania. Czas na pierwszy pla-nowy punkt pobytu – zwiedzanie MuzeumPrzyrodniczego w Listwiance. Można w nimzobaczyć na żywo bajkalskie endemity,a w szczególności nerpę (jedyny na świeciesłodkowodny gatunek foki), różne gatunkiryb z omulem (rodzina: łososiowate) na czeleoraz gąbki i skorupiaki (zwierzęta odpowie-dzialne za niemal magiczny mechanizm samooczyszczania jeziora). W formie sprepa-rowanej prezentowana jest fauna głębinowa,w tym oczywiście gołomianka (mała rybkastanowiąca jeden z symboli Bajkału). Ponad -to za pomocą plansz i gipsowych modeliprzedstawiono informacje na temat orografiidna, jego budowy geologicznej i aktywnościsejsmicznej (jezioro leży w nieustannie po-szerzającej się dolinie ryftowej).

Przesiadamy się na kuter. To jedyny środektransportu, którym można dostać się do wio-ski Bolszoje Koty, gdzie znajduje się Stacja Terenowa Wydziału Biologii UniwersytetuIrkuckiego – nasza pierwsza baza. Woda w je-ziorze jest rzeczywiście czysta, a słonecz neświatło niknie w szmaragdowo-zielonej głębi-nie. Jednakże, na próżno wypatrujemy gąbek,które miały, na kształt raf koralowych, pokry-wać dno. Płyniemy na północ w odległościkilkuset metrów od brzegu. W podró ży towa-rzyszy nam Primorskij Hrebiet – południowepasmo Gór Nadbajkalskich. Bardzo stromestoki wyrastają wprost z jeziora, a wierzchoł -ki, choć nie sięgają nadzwyczaj wysoko (nie-wiele ponad 1000 m n.p.m.), zdają się rzucaćwyzwanie niebu. Często pojawiające się wy-chodnie skał i erozyjne żleby, wespół z głę-boko wcinającymi się dolinami czynią terentrudno dostępnym. W tej pięknej, lecz suro-wej krainie znalazła swe siedlisko sosnowatajga, która subtelnymi odcieniami szarzejącejzieleni zapisuje swą historię na górskich zbo-czach. Te odcienie to różne fazy rozwojowelasu, związane z wiekiem drzew. Gdzienieg-dzie ukazują się całe połacie obumarłych pni,znamienne dla fazy rozpadu.

W stacji badawczej

Nagle w jednej z dolin pojawiają się zabudo-wania. Kuter przybija do drewnianego pomo -stu. Po chwili podążamy kamienistą dróżkąw kierunku naszej kwatery. Wieś jest znaczniewiększa niż się spodziewaliśmy (jeden z kole-gów naliczył ponoć blisko 70 budynków) i za-mieszkana przez Rosjan (nie ma tutaj rdzennejludności). Znajdują się w niej również trzyniewielkie sklepiki (m.in. z pierożkami).Wchodzimy na teren stacji badawczej. W jejotoczeniu próżno szukać wypielęgnowanegoogródka i strzyżonych trawników. W zamian,na rosnących przy płocie baldaszkowatych(rodzina roślin zielnych) odnajdujemy niemaltropikalną różnorodność kózek i żuków (ro-dziny owadów z rzędu chrząszczy). To chyba„entomologiczny raj”. Naszym gospodarzemjest starszy pan – profesor ekotoksykologiiDeward Stom. Pomijając kurtuazyjne powita-nia, instruuje nas na temat zasad współżyciaspołecznego na terenie bazy, a okazuje się, żedzielimy ją z grupą studentów biologii z Ir-kucka odbywających praktyki dyplomowe,kilkoma rosyjskimi rodzinami zażywającymiwakacyjnego wypoczynku oraz dużą grupą tu-rystów z Kirgizji. Piętrowe drewniane budyn -ki robią dość przyzwoite wrażenie. W środkuznajdują się łóżka, a na nich czyste śpiwory.Woda ze studni czerpana jest do odpowied-nich naczyń za pomocą pompy (nie trzeba pićwody z Bajkału). Nieco gorzej z myciem. Co-dzienna toaleta odbywa się na podwórzu przyużyciu zimnej wody, którą nalewa się do pla-stikowych pojemników przymocowanych dodrewnianego stojaka. W dnie pojemnika znaj-duje się otwór blokowany przez ruchomy ko-łek. Wystarczy go podnieść i już mamy bieżącąwodę. „Gorąca kąpiel” jest możliwa co jakieśtrzy dni, dzięki tzw. banii (sauna plus umywal-nia z miednicą i odpływem w podłodze –swoją drogą, fantastyczna rzecz). Największychprzeżyć dostarcza jednak wizyta w drewnia-nym, suchym sanitariacie, gdzie nie ma naczym usiąść (też idzie przywyknąć). Koszt za-kwaterowania – podobnie jak w Polsce (300rubli, czyli 30 złotych).

Buriackie miejsce kultu na wyspie Olchon

Jedna z „ciepłych” zatoczek „Małego Morza”

Wybrzeże klifowe na Olchonie

Tajga pokrywająca szczytowe partie Bajkalskiego Hrebietu

64

Ale dość już narzekań, bo oto płonie ognisko,a gospodarz zaprasza na prawdziwy rosyj skibarszcz. Po jakimś czasie ognisko zostaje prze-niesione nad brzeg Bajkału. Mamy już no-wych rosyjskich przyjaciół, a ich liczba syste-matycznie rośnie. Chyba wygraliśmy na lote-rii, rodząc się nad Wisłą. W pewnymmomencie nasi przyjaciele odśpiewują swójhymn narodowy (zwyczaj ten wydał nam sięnieco dziwny). Chyba musimy zrobić tosamo. W tle szumi Bajkał, a z naszych gardełrozbrzmiewa Mazurek Dąbrowskiego. Wśródowacji na stojąco kończy się pierwszy dzieńpobytu.

Wykłady w terenie

Zmianę strefy czasowej znosimy dość dobrze(różnica czasu pomiędzy Obwodem Irkuc-kim, a Polską wynosi aż siedem godzin)i przed południem jesteśmy już po śniadaniu.To dobrze się składa, gdyż właśnie oczekujena nas profesor botaniki – Andriej Lisztwa,który wygłosi wykład na temat roślinnościtajgi. Ku naszej uciesze prelekcja odbędzie sięw terenie. Podążamy, zatem leśną drogą wio-dącą w głąb doliny Bolszej Kalinki, pośródsprawiających swojskie wrażenie brzozowo-sosnowych drągowin. Gdzie podziały się wie-kowe drzewa i charakterystyczna dla natural-nych lasów nekromasa? Otóż otacza nas „se-condary forest” (wykład odbywa się w językuangielskim), który powstał zaledwie kilka-dziesiąt lat temu w wyniku sukcesji wtórnej.Wcześniej dolina „tętniła życiem”, stanowiącmiejsce intensywnego wydobycia złota. Nie-mniej jednak można tutaj znaleźć większośćcharakterystycznych gatunków tajgi jasnej.Część z nich spotykamy na co dzień w na-szych lasach. Inne należą do bardzo podob-nych, pokrewnych gatunków. Nie brakujejednak elementów zupełnie dla nas nowych.Przyznam, że średnio ucieszyła mnie infor-macja, iż obok pospolitej u nas brzozy bro-dawkowatej i omszonej rośnie tu jeszczebrzoza szerokolistna („konia z rzędem” temu,kto je wszystkie rozróżni w trakcie pomia-rów), a modrzewiowi syberyjskiemu towa-

rzyszy (na szczęście rzadko) bardzo doń po-dobny modrzew daurski (gatunek daleko-wschodni). Bardziej martwi mnie jednak, żew całej okolicy tajga była, mniej lub bardziejintensywnie, użytkowana (szukamy przecieżpierwotnego lasu), a i zanieczyszczenia prze-mysłowe co nieco wpływają na jej kondycję.Po dwóch godzinach marszu docieramy dopolanki, gdzie stoi solidny słup, a na nim ta-blica z napisem „Zapowiednaja Zona” (od-powiednik naszego rezerwatu ścisłego). Da-lej, wstęp wzbroniony. Prawdziwej tajgi dziśnie zobaczymy. W trakcie postoju każdegoz nas otacza brzęcząca aureola. Jednakw większości składa się ona z nieszkodliwychmuszek, a ze strony komarów możemy liczyćna, co najwyżej, umiarkowane zainteresowa-nie. Kleszcze… tego lata chyba poszczą. Akcjaszczepień, litry repelentów i przemyślne mo-skitiery – to chyba falstart. Wracamy do wio-ski, gdzie wieczorem czeka nas jeszcze wizytaw laboratorium, na nieoficjalne zaproszeniestudentów z Irkucka. Wykonują oni mikro-biologiczne badania próbek wody z jeziora,co służy ustaleniu wpływu, jaki na ekosystemBajkału wywiera papiernia zlokalizowana najego południowym krańcu (na szczęściedzieli nas od tego miejsca około 100 km).

Mikrokosmos „Zapowiedniej Zony”

Następny dzień jest już ostatnim, jaki spędzi -my w Górach Nadbajkalskich, co niechybnieoznacza, że musimy „na zapalenie płuc” ze-brać jakiś sensowny materiał dotyczący struk-tury drzewostanu tajgi jasnej. Istnieje tylkojedno rozwiązanie – trzeba wejść do „Zapo-wiedniej Zony”. Rzeczywiście, natychmiastpo przekroczeniu jej granic pojawiają sięgrubsze drzewa, znikają zaś pniaki i stertyśmieci, niewątpliwe oznaki częstego bytowa-nia człowieka rozumnego. Pomimo tego, so-snowy las porastający górskie zbocza nie robiszczególnego wrażenia, nieodparcie kojarzącsię z karpackimi przedplonami. Prawdziwymikrokosmos kryje się jednak w mozaiceruna, ścielącego się u naszych stóp. Po wzo-rzystym kobiercu mchów, borówek i gruszy-

Primorskij Hrebiet – góry wyrastające z jeziora

Badacz kontynentalnej granicy lasu w akcji

Piaszczyste wydmy zajmujące część wybrzeżaOlchonu

nie tylko nauka

65

czek pełzają puszyste kłosy widłaków. Z ichmroczną zielenią kontrastują oszklone po-ranną rosą, mięsiste, seledynowe liście jakiejśnieznanej nam rośliny. Nad wszystkim zaś,swe ażurowe baldachimy roztaczają rododen-drony i kamczackie jagody (gatunek sucho-drzewu) ze swymi atramentowymi owocami.Ostatnią nutę tej kompozycji tworzą kwit-nące krzewinki bagna (roślina ta rośnie tupomimo stosunkowo suchych siedlisk).Można pozazdrościć miejscowym krasnalom.Przez chwilę wspinamy się po stromym stokunieświadomi, iż na najbliższym grzbiecikuczai się ciekawostka. Zjawiają się stare, maje-statyczne sosny otoczone wiankiem młodegopokolenia. Powstało ono pod okapem drzewmatecznych bez udziału procesów wielkopo-wierzchniowego rozpadu. Zupełnie przypad-kowo natrafiliśmy na obraz burzący po-wszech ne przekonania dotyczące cyklu roz-wojowego tajgi jasnej. Do bazy wracamypóźnym wieczorem. Okazuje się, że w mię-dzyczasie minęły nas nie lada atrakcje. Irek(organizator wyprawy) z częścią uczestnikówurządzili sobie wycieczkę na Skriepier (pobli-ski szczyt), z którego roztaczają się cudownewidoki na Bajkał i otaczające góry. Natomiastpo południu odbył się wykład naszego Go-spodarza na temat ekologii jeziora, na którąto okazję zaangażowano dwie atrakcyjne (jakwynika z relacji męskiej części audytorium)tłumaczki (Profesor nie mówi po angielsku,a nasza młodzież nie rozumie rosyjskiego).

W drodze na wyspę Olchon

Rankiem na pokładzie kutra opuszczamyBolszoje Koty. Jezioro spowija mleczno-białamgła. Woda wydaje się jakaś gęsta. Jej nieru-choma tafla lśni stalowym odcieniem, spodktórego wyziera groźna czerń. Z otaczającejmgły wynurzają się jakieś cienie, by po chwiliznów się w niej rozpłynąć. To stadka mewbiałogłowych i trudnych do zidentyfikowa-nia azjatyckich kaczek. Wracamy tą samądrogą do Irkucka, by następnie obrać kurs napółnoc. Celem jest odległy o około 300 kmOlchon – największa z bajkalskich wysp,

leżąca w połowie długości jeziora w pobliżuzachodniego brzegu. Droga wiedzie przezrozległy płaskowyż, wśród pastwisk i psze-nicznych pól, przecinając niekiedy płytkiedoliny małych rzeczułek. Co kilka kilome-trów autokar musi zwalniać niemal do zera,z uwagi na towarzystwo krów, które zwykłybeztrosko przechadzać się po jezdni. Niemaljak w Indiach. Niektórymi stadami opiekująsię autochtoniczni „kowboje”. Noszą oni ka-pelusze, lecz jeżdżą na oklep. To Buriaci – ludspokrewniony z Mongołami (należą do nichwidziani w Irkucku „Indianie”). Większośćstad pozostaje jednak bez trwałej opieki. NaSyberii krowy, konie i psy mogą zażywać wol-ności włócząc się do woli po polach, stepach,lasach i bagnach. Po chwili pojawia się jakaśosada, a w niej murowany (co jest tutaj rzad-kością) kompleks przydrożnych barów. Możnaw nich kupić nieźle smakujące buriackie po-tra wy – pozy (trochę podobne jak nasze pyzy)i czeburieki (wariant naleśników z mięsem).Podróż trochę się dłuży, a brzuchy mamypełne, więc atmosfera staje się senna. Gapiącsię w szybę powoli zapadam w letarg. Nagledo mojej świadomości dociera, że otacza nasprawdziwa dzikość. Aż po horyzont rozpo-ściera się naturalna modrzewiowa tajga z do-mieszką brzóz i pojedynczych sosen. Pośród

Primorskij Hrebiet – strome zbocza i głębokiedoliny stanowiące siedlisko sosnowej tajgi

„Szamanka” – święta skała Buriatów

Grupa ekspedycyjna u wrót rezerwatu ścisłego w dolinie Bolszej Katinki

66

zielonego morza, niczym maszty, stoją pniestarych obumarłych modrzewi. W wielumiejscach piętrzą się sterty pogiętych i poła-manych drzew. Jakby wszystkie żywioły –ogień i wiatr, śnieg i mróz zawarły jakiś ta-jemny pakt, by dokonać dzieła zniszczenia.Jednak wśród szalejącej śmierci bujnie roz-kwita życie, nieustannie zalewając ziemię zie-lenią młodych drzewek. Tak bije sercewschodniosyberyjskiej tajgi. Po kilkudziesię-ciu kilometrach las niespodziewanie znikaz krajobrazu, podobnie jak asfalt z drogi. Ota-czające wzgórza pokrywa spalony słońcemsłomkowo-żółty step, pośród którego, tui ówdzie wyrastają skalne ostańce. Z niskichtraw ciekawsko wyglądają susły, co wywołujefalę ekscytacji w naszym autokarze. Wzgórzarosną i zmieniają się w góry, coraz śmielejukazując swe skalne tworzywo. Wreszcie, nietylko niebo, ale i ziemię pokrywa nieskazi-telny błękit. Wróciliśmy nad Bajkał.Docieramy do miejsca, w którym odbywa sięprzeprawa promowa na Olchon. Wokół roz-kwita handel pamiątkami. Szczególnym zain-teresowaniem cieszą się ozdoby i biżuteria,wykonane z miejscowych półszlachetnychkamieni. Niestety, ich złoża są już na wyczer-paniu. Moją uwagę przykuwa jednak meta-lowy barak, stanowiący punkt koordynacyjnyakcji odśmiecania „Morza Syberii”. Możnatutaj wymienić zebrane śmieci na stosownegadżety. Jednakże, czas na przeprawę. Promprzemierza kilkusetmetrową cieśninę oddzie-lającą zachodni brzeg jeziora od południo -wo-zachodniego krańca wyspy. Linia brzego -wa jest po obu stronach urozmaicona, two-rząc kilka zatok. Po naszej prawej burcie,w najwęższym miejscu cieśniny, skaliste klifytworzą coś na kształt mistycznej bramy, zaktórą z oślepiającym blaskiem otwiera się ta-fla południowego Bajkału. W tym właśniemiejscu ktoś dostrzega, unoszącą się na wo-dzie, brązową kulę. To nerpa! Nareszcieudało się spotkać dziką bajkalską fokę (a mia-łem nadzieję zobaczyć całe stada). Zwierzęjednak szybko chowa się pod powierzchnią.Przybijamy do brzegu.

Wioska z „dzikiego zachodu” i Żółte Jezioro

W głąb wyspy prowadzi szeroka bita droga,której towarzyszy monstrualna linia energe-tyczna. Trochę to zaskakujące, gdyż spodzie-waliśmy się dzikiego zakątka na końcu świata.Podążamy na północ wśród wzgórz pokry-tych stepem. Ich łagodne zbocza spływają kuwijącemu się wybrzeżu, przeglądając się w błę-kitnych lustrach urokliwych zatoczek. Pokilku kilometrach na wierzchowinach znowuczerni się las. Tymczasem zachodni brzeg je-ziora zdołał się oddalić na dobrych kilka kilo-metrów, tworząc miejsce dla „Małego Morza”(jak nazywana jest część Bajkału położona nazachód od Olchonu). Po przebyciu 40 km(wyspa ma aż 80 km długości i 15 km szero-kości) dojeżdżamy do miejscowości Chużyr,największej spośród kilku istniejących tuosad. Sprawia ona wrażenie przeniesionejwprost z „dzikiego zachodu”. Ulice mają wy-gląd klepiska, a wśród gęstej, drewnianej za-budowy nie brakuje sklepów (w tym niemalluksusowych) i barów. Jednak rumaki zostałyzastąpione przez stada krów, a rewolwerowcyprzez tabuny turystów. Miasteczko zamiesz-kują zarówno Rosjanie, jak i Buriaci. Czasempod jednym dachem, czego przykładem jestnasza kwatera.Następnego dnia „zajęcia” odbywają sięw podgrupach. Jedna penetruje sklepy i ka-wiarnie. Druga zażywa uroków piaszczystejplaży (Bolszoje Koty oferowały jedynie wersjękamienistą) oraz kąpieli w Bajkale („MałeMorze” jest jego najcieplejszą częścią – tem-peratura wody sięga tu 18°C). Inni wybrali się„pomoczyć kije” (to był chyba najmniej trafnywybór). Na mnie zaś spoczywała realizacjaprogramu naukowego pt.: „kontynentalnagranica lasu”. Aby połączyć przyjemne z poży-tecznym, sam dołączyłem do dwóch kolegówpodążających nad Żółte Jezioro. Jest to słonejeziorko położone w górach południowej czę-ści wyspy, stanowiące jedyny tu zbiornikwody powierzchniowej (na Olchonie nie mażadnych rzek). Obraliśmy możliwie najkrót-szą trasę na przełaj. Mijamy stary, dostojny so-snowy las (w którym urządzono komunalne

Ołtarzyk „obo” – miejsce samotnej modlitwyBuriata

Sielankowy żywot wolnych syberyjskich koni

Poranne mgły tańczące na zaklętej w bezruchutafli jeziora

Spalony słońcem lasostep na zachodnimbrzegu jeziora Bajkał

nie tylko nauka

67

wysypisko śmieci) oraz zarastającą piaszczystąwydmę, by po chwili piąć się po stepowymzboczu. Zewsząd otacza nas terkocząco-grze-chocząca krzątanina. Dźwięk ten wydają ko-lorowe skrzydła trajkotek (krewniacy naszychpasikoników), które jednym skokiem wzbijająsię w powietrze, po czym kołują nad naszymigłowami, by w końcu ponownie opaść na zie-mię. Po kilku sekundach numer się powtarza,ożywiając powietrze niemal wszystkimi kolo-rami tęczy (czerwony, zielony, niebieski, żółtyi brązowy). To druga już odsłona „entomolo-gicznego raju”. Stąpamy ostrożnie, by nie na-depnąć jakiegoś szczytomordnika (jadowitywąż spokrewniony z grzechotnikiem). Wszy -stkie się jednak gdzieś pochowały. Być możez powodu upału. Temperatura sięga 35°C, potzalewa oczy, a słońce bezlitośnie smaży skórę.Po jakimś czasie mogę już uchodzić za Buria -ta. Słońce daje się we znaki również roślinom(aby zobaczyć soczyście zielony, kwitnącystep, trzeba tu przyjechać wiosną). Pomimotego bez większego trudu odnajdujemy jesz-cze, kwitnące na niebiesko, czerwono i żółtorośliny z rodziny goryczkowatych, goździko-watych i astrowatych. Często spotykamy kępyszarotek (u nas to rzadkość), a gdzieniegdzieswe, jakby plecione na specjalną okazję, kłosyukazuje królowa stepowych traw – ostnica.W końcu docieramy do upragnionej ścianylasu, gdzie w cieniu modrzewi i sosen możnatrochę odsapnąć (kontynentalne powietrzepomimo wysokiej temperatury nie jest parnei całkiem dobrze nadaje się do oddychania).Drzewa przy granicy ze stepem są nieco ra-chityczne, ale już 30 metrów dalej sprawiajądość okazałe wrażenie. Granica lasu i stepuma, zatem charakter ostry (brak strefy przej-ściowej), bądź została antropogenicznie pod-wyższona. Dalej podążamy już krętą dróżkąprzez las. Dość często napotykamy stare, oka-załe sosny, a w lukach drzewostanu bujnierozwija się ich młode pokolenie. Jednak odczasu do czasu można również dostrzec nie-mal świeże pniaki (to szkoda, gdyż znajdu-jemy się na terenie parku narodowego). Nig-dzie natomiast nie mogę dostrzec, powszech-

nej we wszystkich dotychczasowych typachtajgi, bieli brzozowych pni. Mija już piąta go-dzina marszu, a jeziora wciąż nie widać. Na-gle w niewielkiej trawiastej dolinie pojawiasię coś na kształt wielkiej kałuży. Mamy śro-dek lata i jezioro jest na wpół wyschnięte. Pochwili słychać piski, chichoty i okrzyki. Pełnotu turystów, których przywiozły stojące nabrzegu marszrutki (14-osobowa wersja zna-nego samochodu terenowego UAZ). Poza ję-zykiem rosyjskim, rozbrzmiewa również an-gielski i… polski. Główną tutejszą atrakcjąjest tarzanie się w błocie wyścielającym dnojeziorka (posiada ono właściwości lecznicze),co wybitnie ułatwia płytka, nieprzyzwoicieciepła woda (co najmniej 25°C). Także po-stanowiliśmy trochę się pomoczyć.Droga powrotna mija jakby szybciej i wkrótceznów stąpamy po stepowych trawach. Spie-szymy na lokalny szczycik, na którym przy-cupnęło kilka skalnych bloków. Rozciąga sięstąd widok na taflę „Małego Morza”, gdziewłaśnie toczy się gra kolorów. Ledwie słońcezdoła wygładzić fale, zdobiąc je szlachetnymbłękitem i głębokim szmaragdem, a już wiatrburzy to misterne dzieło, rozlewając sine i sta-lowe plamy. Zmaganiom tym, gdzieś z prze-stworzy przygląda się krążący orzeł i tylko

Bolszoje Koty (prawie) z lotu ptaka

Wnętrze banii

Białe piargi osypujące się wprost w odmęty jeziora

68

Szamanka (święta skała Buriatów) trwa w wy-niosłej obojętności na brzegu jeziora. Na kwa-terze czekają na nas bajkalskie przysmaki.Wprawdzie zajadanie „uchy” wymaga niecowysublimowanego smaku (do zupy dostają sięryby wraz z płetwami, głowami, oczami i czę-ścią łusek), lecz na widok wędzonych omulii filetów w cieście ślinka cieknie (omul to napewno jeden z najsmaczniejszych endemitówna świecie). Po kolacji, wraz z zapadającymzmrokiem, nadciągają burzowe chmury i roz-poczyna się festiwal błyskawic. Niebo iskrzysię wszędzie dookoła, jakby ognisty pomostrozpościerał się nad Olchonem, by połączyćprzeciwległe brzegi Bajkału. Deszcz jednakpadać nie ma zamiaru (burze pozbawionedeszczu to częste w tych stronach zjawisko).

Nieopodal najgłębszego miejsca Bajkału

Nazajutrz czeka nas zwiedzanie północnejczęści wyspy. Wynajętą marszrutką podążamyjedną z gruntowych dróg (a jest ich tutaj nie-

mało) prowadzącą wzdłuż wybrzeża, mijającsosnowe starodrzewy przeplatane stepem.Samo wybrzeże jest początkowo dość płaskie.Urozmaicają je jedynie niewielkie zwydmie-nia. Inny krajobraz panuje po przeciwnejstronie „Małego Morza”, gdzie wznosi się Baj-kalskij Hrebiet (główny łańcuch Gór Nadbaj-kalskich). Nadbrzeżne pasmo wydaje się nie-mal pozbawione roślinności, jakby polukro-wane białymi piargami, osypującymi sięwprost w błękitną toń jeziora. Dopierow drugim szeregu wyrastają wyższe szczytyodziane w ciemną szatę tajgi. Wokół jednegoz nich wije się sino-popielaty szal. Tajgę trawipożar. To któraś z nocnych błyskawic powo-łała go do istnienia. Zbliżamy się do północ-nego przylądka wyspy. Brzeg nagle podnosisię tworząc urwiste klify. Wychodnie ciem-nych skał wżynają się w trzewia jeziora budu-jąc malownicze półwyspy. Ich pionowe, po-nad 200-metrowe ściany spadają do fiordo-wych zatoczek, których strzegą, wyrastającez głębin, skalne iglice. Pod naszymi stopamikrążą mewy, a płuca wypełnia północny wiatr.Klify te zajmują szczególne miejsce w tradycjiBuriatów (nie zawsze chlubnej z punktu wi-dzenia naszych standardów kulturowych)i przyciągają turystów. Najbardziej znaną jestskała, z której, jako bezużyteczne, zrzucanodo wody bezpłodne kobiety. Jeszcze kilka ki-lometrów i już stoimy na skałach wieńczącychprzylądek. Niemal dookoła rozpościera się„Morze Syberii”, lecz wzrok ucieka ku pół-nocy. Z lewej strony bielą się piargi Bajkal-skiego Hrebietu, po prawej zaś majaczy Pół-wysep Święty Nos. Między nimi zionie cze-luść, w której oko próżno szuka oparcia,błądząc w sinej nicości. Jakby przestrzeń roz-łupać na dwoje. To północny Bajkał. Jednakto jeszcze nie koniec wrażeń. Czeka nas, bo-wiem wizyta nad „Wielkim Morzem” (jak na-zywana jest część jeziora położona na wschódod Olchonu). Po kilkunastu kilometrach do-jeżdżamy do maleńkiej osady położonej tużnad brzegiem jeziora, u wylotu urokliwej do-linki, w cieniu Żimy (najwyższy szczyt na wy-spie, pokryty reliktową tajgą świerkową, gdzie

na wieczny spoczynek udają się buriaccy sza-mani). Na kamienistej plaży nie brakuje tury-stów, lecz kąpieli w lodowatej wodzie (nie-wiele ponad 5°C) zażywają tylko Buriaci.Nieopodal brzegu (kilometr, może dwa) znaj-duje się największa słodkowodna głębia naszejplanety (ponad 1600 m – trudno to sobie wy-obrazić). Wracamy do Chużyru.

Noc pod gołym niebem

Po dokonaniu rekonesansu, kolejny dzieńtrzeba poświęcić na zebranie materiału ba-dawczego. Musimy pobrać nawierty ze sta-rych sosen rosnących w pobliżu klimatycznej,kontynentalnej granicy lasu. Tak się składa, żedo tego celu nieźle nadaje się pobliski las są-siadujący z plażą. Wśród wielu sędziwychdrzew i bujnych odnowień naturalnych napo-tykamy pełno pniaków i śmieci (miła scene-ria, jak na park narodowy). Wieczorem przy-jeżdża autokar, który powiezie nas w Sajany.Niespodziewanie jednak spóźniamy się naostatni kurs promu i przez całą (wyjątkowochłodną) noc możemy wsłuchiwać się w szumBajkału. Antidotum na chłód stanowi grzanepiwo (jak się okazało, miejscowi nie znajątego specyfiku). Tak oto żegnamy „Morze Syberii”.

Tekst: dr inż. Leszek BartkowiczZdjęcia: Roman Pasionek

Uczestnicy wyprawy pragną serdecznie po-dziękować wszystkim osobom, które wsparłyjej organizację. Szczególną wdzięczność winnijesteśmy JM Rektorowi Uniwersytetu Rolni-czego prof. Januszowi Żmiji, który objął na-sze przedsięwzięcie patronatem oraz udzieliłnam znaczącego wsparcia finansowego. Go-rące podziękowania składamy również pro-rektorowi ds. Dydaktycznych i Studenckichprof. Włodzimierzowi Sady, dziekanowiWydziału Leśnego prof. Stanisławowi Or-łowi oraz Regionalnej Dyrekcji Lasów Pań-stwowych w Krakowie za dofinansowaniewyprawy. Zaszczytem był także dla nas patro-nat Dziekana Wydziału Leśnego UR.

Główna ulica Chużyru – największej osady naOlchonie

Słone mokradło w pobliżu skąpanej w słońcupiaszczystej plaży

nie tylko nauka

69

UDOJOWE STANOWISKO BADAWCZE

Katedra Energetyki i Automatyzacji Proce-sów Rolniczych na Wydziale Inżynierii Pro-dukcji i Energetyki wzbogaciła się o stanowi-sko badawcze służące do realizacji prac nau -kowych nad automatyzacją i robotyzacjądoju krów. Stanowisko to zlokalizowanow nowopowstałym Laboratorium Robotyza-cji Procesów Technologicznych.

Konstrukcję tego stanowiska wykonała DeLa-val Sp. z o..o. z wykorzystaniem najnowszychurządzeń stosowanych w instalacjach udojo-wych (ryc. 1.). Jest to efekt zawartej wielolet-niej umowy o współpracy z naszym Uniwersy-tetem w dniu 3.08.2009 r. Od dłuższego czasuw katedrze trwają prace badawcze nad auto-matycznie sterowanym aparatem udojowym,którego parametry pracy odzwierciedlałybynaturalny proces doju krowy. Problem ten za-mierza się rozwiązać z wykorzystaniem sztucz-nej inteligencji realizując projekt badawczywłasny finansowany przez Ministerstwo Na-uki i Szkolnictwa Wyższego pod numerem re-jestracyjnym NN 313 154435.

Podstawowym urządzeniem, odpowiedzial-nym za parametry doju maszynowego krówjest kontroler MP 700 (ryc. 2). Kontroler tenna bieżąco informuje dojarza o przebiegudoju (czas trwania, udój i in.).

Dane są automatycznie uaktualniane w pro-gramie zarządzającym stadem. Istnieje możli-wość sterowania bramkami rozdzielającymikrowy po ich wydojeniu. Kontroler automa-tycznie zdejmuje aparat udojowy w momencie,kiedy zanika wypływ mleka ze strzyka. Urzą-dzenie informuje o natężeniu wypływu mlekaz aparatu udojowego (opcja z MM25) (ryc. 3).

Ryc.1. Udojowe stanowisko badawcze w Laboratorium Robotyzacji Procesów Technologicznychw Katedrze Energetyki i Automatyzacji Procesów Rolniczych

Ryc. 2. Kontroler MP 700 z procesorem MPC II Ryc. 3. Widok miernika MM 25

70

Miernik mleka MM25 spełnia międzynaro-dowe normy ICAR dotyczące rejestrowaniapoziomu wydajności oraz pobierania próbekmleka. Gromadzone informacje w tym mier-niku umożliwiają ustalanie indywidualnychdawek pokarmowych dla krów. Niezwykle istotnym z punktu widzenia zdro-wotności wymienia u krów jest stabilne pod-ciśnienie dostarczane do komór podstrzyko-wych kubków udojowych. Stąd prezentowanestanowisko wyposażono w najnowocześniej-szy z oferowanych system podciśnieniowyDVP-F z falownikiem (ryc.4.).

Sterowania podciśnieniem dokonuje stero -wnik z zaimplementowanym algorytmem re-gulatora PID (ryc. 5.).

Przy pomocy klawiatury można zmieniać usta-wienia sterownika (wartość zadaną). Regulacjapracy pompy próżniowej powoduje zmniejsze-nie poziomu hałasu i pobór mocy. Testy pro-wadzone przez producenta wykazały oszczęd-ność energii na poziomie 30-65%. Dla zwięk-szenia poziomu bezpieczeństwa instalacjęwyposażono w zawór bezpieczeństwa, którydodatkowo stabilizuje podciśnienie – nie do-puszczając do przekraczania wartości zadanej.Kolejnym urządzeniem udojowego stanowi-ska badawczego jest jednostka końcowa SRwyposażona w pływakowy czujnik poziomumleka, który steruje pompą przesyłającąmleko do zbiornika schładzalnika (ryc. 6.).

Prezentowane stanowisko będzie również wy-korzystane w procesie dydaktycznym Katedry,tak by naszego absolwenta przygotować doprogramowania działania nowoczesnych urzą-dzeń sterujących procesami produkcyjnymi.

prof. dr hab. inż. Henryk Juszkadr inż. Marcin Tomasik

dr inż. Stanisław Lismgr inż. Tomasz Kapłon

Katedra Energetyki i Automatyzacji Procesów Rolniczych

Wydział Inżynierii Produkcji i Energetyki

Ryc. 4. System podciśnieniowy DVP-F

Ryc. 6. Jednostka końcowa SR

Ryc. 5. Sterownik pompy podciśnienia

nie tylko nauka

71

Dekoracje na Boże NarodzenieKraków, 6-7 grudnia 2009 r.

Na Wydziale Ogrodniczym UR w Krakowieodbyła się wystawa kompozycji roślinnychwykonanych przez studentów studiów pody-plomowych Florystyka. Kierunek ten działaw naszej Uczelni od października 2009 roku.Pokazano także prace studentów studiówstacjonarnych Ogrodnictwa, którzy progra-mowo realizują przedmiot „dekoracje ro-ślinne”.Na wystawie prezentowano różne formy deko-racji na Boże Narodzenie. Najbardziej trady-cyjną, a zarazem zapomnianą już była podłaź-niczka, którą ogłoszono „królową wystawy”.Pokazano różne formy choinek, od klasycz-nych po nowoczesne, a także niewielkie formyinspirowane choinką – rodzaj stroików domniejszych wnętrz. Dużym powodzeniem cie-szyły się wieńce bożonarodzeniowe, któremożna powiesić na drzwiach, a także typowewieńce adwentowe z czterema świecami. Pro-pozycją do dużych wnętrz była precyzyjnie wy-

pleciona girlanda, a także wspaniałe wiklinowekule i gwiazdy, które budziły powszechny za-chwyt. Pokazano też ciekawe sposoby zdobie-nia doniczkowej poinsecji.Twórcy kompozycji posługiwali się nowocze-snym warsztatem florystycznym, wykorzystu-jąc materiały tradycyjne (słoma, siano) i pozy-skane z warunków naturalnych (borowina,mech, szyszki). Nie zabrakło oczywiście zielo-nych gałęzi jodły, świerka, żywotnika, jałowca,sosny, ostrokrzewu oraz nieulistnionych pę-dów o ciekawych barwach i kształtach.Dopełnienie stanowiły kolorowe bombki,łańcuchy, gwiazdy, dzwoneczki i inne ozdoby,a także suszony materiał roślinny krajowy i za-graniczny.Prawie wszystkie prezentowane prace zostałysprzedane, a dochód przekazano na Hospi-cjum św. Łazarza w Krakowie.

dr inż. Bożena Pawłowska

Prodziekan WO dr hab. Edward Kunicki, prof. UR i dr inż. Bożena Pawłowska otwierają wystawę Świąteczne dekoracje

72

Spotkanie przedświąteczne pracownikówi studentów Uniwersytetu RolniczegoKraków, 16 grudnia 2009 r.

Otwierając spotkanie, Jego MagnificencjaRektor Uniwersytetu Rolniczego w Krako-wie prof. dr hab. Janusz Żmija podkreślił, żetradycją stało się już coroczne spotkanieprzedświąteczne pracowników i studentów,organizowane z myślą o integracji środowiskaakademickiego naszej Uczelni. Z roku na rokcieszy się ono coraz większą popularnościąrównież w środowisku krakowskim. Przyby-wają także nowi artyści, którzy swoimi wystę-pami uświetniają ten szczególny wieczór,a przede wszystkim dostojni Goście, wśródktórych, najważniejszą dla nas, tu zgroma-dzonych, jest obecność Jego Eminencji Księ-dza Kardynała Franciszka Macharskiego,który będąc z nami, nadaje uroczystości wy-miar duchowy. Są także i inni wspaniali Go-ście – Przyjaciele naszej Uczelni, których wi-tam z radością i których coraz liczniejsza

obecność cieszy całe środowisko Uniwersy-tetu Rolniczego im. Hugona Kołłątajaw Krakowie. Wszystkich serdecznie witamyw naszym gronie!!!

Sygnałami myśliwskimi rozpoczął uroczy-stość Zespół Sygnalistów Myśliwskich „Ha-gard”, a następnie JM Rektor powitał zebra-nych na uroczystości gości.

Spotkanie, podobnie jak w poprzednich la-tach poprowadził prof. dr hab. KazimierzWiech wprowadzając świąteczny nastrój sło-wami Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego: Jest cicho. Choinka płonie. Na szczycie cheru-bin fruwa. Na oknach pelargonie. Blask świe-czek złotem zasnuwa, a z kąta, z ust brata pły-nie Kolęda na okarynie. Lulajże, Jezuniu, Moja perełko, Lulajże, Jezuniu Me pieścidełko…

Chwila wspomnień

Profesor K. Wiech ze wzruszeniem przywołałwspomnienia z dzieciństwa: Zamykam oczyi widzę ciemny pokój, kształt wielkiej (tak mi sięwtedy czteroletniemu chłopcu wydawało) cho-inki, cień ojca próbującego gdzieś pod sufitemzawiesić na szczycie drzewka srebrną gwiazdę,którą sam wyciął z papieru. Widzę cień mamy,która uwija się wokół drzewka zawieszając wie-lometrowy łańcuch, obsypując gałązki srebremanielskich włosów. Kolorowe bańki odbijająświatło ulicznej lampy. Aniołowie bezszelestnieunoszą się wśród jodłowych gałęzi. Zapach lasu,żar kaflowego pieca, zapach pieczonego ciastaz kuchni, w której uwija się babcia Oleńka. Towszystko dla mnie? Nie, to dla tradycji – bo tak

Słowo i błogosławieństwo chleba ks. kardynałaFranciszka Macharskiego

Dzielenie chlebem, od lewej Rektor UJ prof. K. Musioł, ks. kardynał F. Macharski, Rektor URprof. J. Żmija, Członek Zarządu Województwa Małopolskiego W. Kozak

nie tylko nauka

73

było w Kowlu, bo tak było we Lwowie, bo takbyło w Krakowie sto, dwieście, trzysta lat temu– także w zeszłym roku, w tym samym miejscu,w obecności tych samych dostojnych gości, wielutych samych osób, które widzę na Sali, kilku,niestety już nie ma.Księże Kardynale!: Nad bochnem chleba, modlitwa, i wyciągniętedłonie,skupiona twarz i oczy od tylu lat wpatrzone,w to, co ukryte w największej z tajemnic i słowa, wypowiadane z serca z natchnieniem, których nigdy dosyć.

Pobłogosławienie chleba

Jego Eminencja ks. Kardynał FranciszekMacharski powiedział, że na UniwersytecieRolniczym już nie opłatek, który jest słabiut-kim znakiem chleba, ale sam bochen chlebajest łamany. To misterium Bożego Narodzeniastało się ciałem, domem Boga, przymierzemi przyjęło bliskość modlitwy przy żłóbku. Mi-sterium Narodzenia Pańskiego, a więc nowo-narodzonego dziecka, nie brzmi obco, nie psujenastroju, wręcz przeciwnie, pokazuje, że jest tosprawa, która decyduje o wszystkim, bo tooznacza nie nienawiść a miłość. Pracowitą mi-łość, która dzieli się z innymi mocą pracy.Chleb to jest jednak owoc pracy ludzkiej, pracyumysłu, pracy dłoni, jak to brzmi tutaj w na-szym Uniwersytecie. Jego Eminencja ks. Kar-dynał Franciszek Macharski pobłogosławiłchleb słowami: proszę miłujcie tego Boga żebyzechciał przyjąć ten dar jakim jest miłość.Niech wszechmoc Boga zechce przyjąć nasPanu, żebyśmy podjęli to co najpiękniejszei najważniejsze, żeby trwać w miłości Pana.Przyjmij Panie ten chleb, który przynieśliśmyw darze. Jest on owocem pracy rąk i umysłów,rozdzielmy go, aby nie było głodu. PrzyjmijPanie i zechciej pobłogosławić nas wszystkichi naucz nas jak miłować Ciebie i każdego czło-wieka który stał się bliskim. Niech Was Błogo-sławi Bóg wszechmogący, Ojciec i Syn i DuchŚwięty. I zabrzmiały słowa wspólnej modlitwy Ojczenasz któryś jest w niebie…

Magia kolędowania

Chór Uniwersytetu Rolniczego pod dyrekcjąJoanny Gutowskiej-Kuźmicz zaśpiewałwszystkim znane kolędy: Cicha noc, MizernaCicha, Kołysanka Marii oraz Gdy ślicznaPanna. Warto przypomnieć, że mają one wie-lowiekową tradycję. Przecież pierwsza znanakolęda pt. Zdrów bądź, Królu Anielski pocho-dzi z 1424 roku, a inna równie stara pt. Chry-stus się nam narodził sprzed 1435 roku. Stolat później – w XVI wieku, znanych już byłookoło 100 kolęd, a wśród nich jedna z najbar-dziej znanych i śpiewanych do dzisiaj: „Aniołpasterzom mówił, Chrystus się nam narodził,w Betlejem, nie bardzo podłym mieście, naro-dził się w ubóstwie Pan wszego stworzenia”.Tak jak my, teraz, w ten sam sposób śpiewaliprzez prawie 600 lat, najpierw po łacinie,a potem po polsku, ci sami ludzie, mieszkańcytej naszej polskiej ziemi. „Przybieżeli do Betle-jem” brzmiało w kościołach i w domach jużw XVI wieku, „Gdy się Chrystus rodzi” po-wstało w epoce baroku – jak zresztą wiele do-tąd śpiewanych kolęd, a „W żłobie leży” – toprzecież utwór o wybitnie szlacheckim rodo-wodzie, napisany przez Piotra Skargę i był toprawdopodobnie polonez tańczony na dwo-rze króla Władysława IV! „Pójdźmy wszyscydo stajenki” to wszak wspaniały, radosnymarsz, a „W dzień Bożego narodzenia” toż to…mazur, o ludowym rodowodzie. I wreszcie„Bóg się rodzi” – jedna z najbardziej uroczy-stych kolęd, śpiewanych w czasie pasterki jużw XVIII wieku – autorem słów jest Franci-szek Karpiński, a wyczuwalny jest w niejtakże rytm poloneza.

Kolędy w wykonaniu Chóru UniwersytetuRolniczego wprowadziły uczestniczącychw spotkaniu w prawdziwie Bożonarodze-niowy nastrój – zostały wykonane precyzyj-nie i subtelnie z wielką emocją, a równocze-śnie lekkością i radością z kolędowania.

Chór wystąpił w 65-osobowym składzie da-jąc kolejny raz dowód, że 6-letnia, wytrwałapraca nie idzie na marne!

Zespół Sygnalistów Mysliwskich „Hagard”

Licznie zebrani uczestnicy spotkania przedświątecznego

Chór Uniwersytetu Rolniczego

Studencki Zespół Góralski „Skalni”

74

Wycieczka do Ziemi Świętej

Nie każdy miał szczęście być w Ziemi Świę-tej, stąpać po miejscach świętych, po śladachChrystusa, Apostołów, Pierwszych Chrześci-jan, Męczenników. Nie każdy mógł oddychaćtym samym powietrzem, dotykać kamieniwygładzonych dłońmi wiernych, pokrytychpocałunkami i łzami, napełnionych miłością,życzeniami i prośbami. Ta „pielgrzymka”była możliwa, bo… na parę minut przenieśli-śmy się do tego cudownego miejsca, gdzie„WSZYSTKO” miało swój początek, ogląda-jąc fragmenty filmu pt. W cieniu Bożychskrzydeł (cz. III), nakręconego ponad 2 latatemu przez Jerzego Charuzę (Firma StageArt), i słuchając słów biblisty – księdza Ro-mana Bogacza.

Góralskie kolędowanie

Powodów wspólnego kolędowania jest wiele– kolędy „żyją” – żyją w śpiewie Polaków odz górą 500 lat. Gdyby je policzyć to wraz z pa-storałkami jest ich ponad 500. W języku pol-skim kolęda oznaczała kiedyś podarunek, któ-rym wzajemnie – w kościołach i w domachobdarzali się ludzie wierni tradycji religijneji świeckiej. Może polskie kolędy nie są takznane na świecie, ale są piękne – wiążą nas zestaropolskim językiem, z ginącym już światemwspólnego muzykowania i podśpiewywania.Jest taka piękna kolęda rzadko już śpiewana,którą warto przypomnieć, bo roi się w niej odtak bliskich nam, pracownikom tego Uniwer-sytetu, przyrodniczych akcentów:

Dziwna na świecie stała się odmiana Że nazarejski kwiat wrzucon do siana O siano siano, co to tobie było Że będąc sianem w kwiat-eś się zmieniło Szczęśliwa łąko, któraś temu sianu Stać się kazała za pościółkę Panu O siano siano, wszystek kwiat różany Przechodzisz dzisiaj narcyz w tulipany Szczęśliwa kosa co to siano ścięła Że Jezusowi na łoże stanęła O siano siano zapach w tobie zdrowy Przechodzisz bowiem i kwiat lilijowy

W ten zaczarowany świat ludowej tradycji,w którym miejsce narodzenia Chrystusaprzeniesiono z Ziemi Świętej do Polski, gdziepasterzom zaczęto nadawać polskie imiona:Bartuś, Maciek, Waluś, gdzie pojawiły się lu-dowe instrumenty – dudy, piszczałki, cym-bały, a całość zawierała opisy obyczajów pa-nujących na wsi przeniósł nas zespół „Skalni”,który jak żaden inny, potrafi przekazać duchaludowych kolęd, mających swoje źródłow XVII-wiecznym baroku. Studencki ZespółGóralski „Skalni” UR zaśpiewał kolędy pogóralsku, jak zwykle z ogromnym tempera-mentem, a także przedstawił zabawne jasełkaw strojach kolędników z Podhala. Uczestnicyopłatkowego spotkania nagrodzili zespółgromkimi brawami za wspaniałe i brawurowewykonanie programu.

Po ludowości czas na współczesność

Na każdym spotkaniu opłatkowym przedsta-wiamy nam nowy zespół, który powstał naUniwersytecie Rolniczym. W tym roku byłto Teatr Zorganizowanych Studentów URzałożony przez Annę Hostyńską (kiedyś stu-dentkę, a obecnie doktorantkę w KatedrzeBotaniki UR), który przedstawił specjalnieprzygotowanym na spotkanie świątecznemini-spektakl pt. Do Betlejem nie jest tak da-leko… Zespół, pomimo debiutanckiej tremy,zaprezentował się bardzo dobrze, a wzrusza-jący tekst celnie oddał problemy współcze-snego społeczeństwa, często zapominającegoo podstawowych prawdach.

Słowa wieszcza

Adam Mickiewicz, w czasie wykładu na te-mat literatury słowiańskiej w 1841 roku po-wiedział: Nie wiem, czy jaki inny kraj może się pochlubićzbiorem podobnym do tego, który posiada Pol-ska. Uczucia w nich wypowiedziane, uczuciaMacierzyńskie, gorliwej czci najświętszejPanny dla Boskiego Dzieciątka są tak deli-katne i święte, że tłumaczenie prozą mogłoby jespospolitować. Trudno znaleźć w jakiejkolwiekinnej poezji wyrażenia tak czyste, o takiej sło-

Męski Chór Środowiska Akademickiego

Teatr Zorganizowanych Studentów UR

Prof. Kazimierz Wiech

Jasełka w wykonaniu „Skalnych”

nie tylko nauka

75

dyczy i takiej delikatności. Podobny ton ude-rza w opinii prof. Stanisława Dobrzyckiego:Chyba nigdzie pieśni na Boże Narodzenie niestały się czymś tak bardzo narodowym, takdziwnie przez cały naród ukochanym i pielę-gnowanym tak jak w Polsce.

I jeszcze jedna refleksja

Gdybym był Chopinem, gdybym był daleko,gdybym tęsknił i płakał to pewnie łzy spadającena pięciolinię ułożyłyby same to, co zapisane w duszy – scherco, wyniesione z domu, usłyszane na łące, w lesie, w tańcu weselnym, w kościelnym śpiewie, nad grobem i przy żłóbku.

Gdybym był Chopinem,gdybym patrzył z góry, z chmur szczęściai uśmiechu,to pewnie krople deszczu spadające na skiby zaoranego pola tworzyłyby same, melodię polskiego serca Polskiej kolędy,Mizernej, cichej śpiewanej wśród nocnej ciszy,przy żłobie,w którym Jezus leży wśród pasterzy i owiec.

Gdybym był Chopinem…

Wśród kolęd, które za chwilę usłyszymyw wykonaniu Męskiego Chóru ŚrodowiskaAkademickiego Krakowa przy UniwersytecieRolniczym, jest także najbardziej znana naświecie spośród polskich kolęd: „Lulajże Je-zuniu”, której melodia przewija się w Schercoh-moll Fryderyka Chopina, napisanymgdzieś z dala od kraju, do którego tak tęsknił,a do którego już nie powrócil. Męski Chór Środowiska Akademickiego Kra-kowa, pracujący pod dyrekcją Joanny Gutow-skiej-Kuźmicz ma już prawie trzy lata, a two-rzą go w dużej części byli członkowie Krakow-skiego Chóru Akademickiego UJ, pracownicyUR oraz innych uczelni Krakowa.W ostatnim punkcie programu wystąpiło„kilkupokoleniowe” trio w składzie:

Joanna Gutowska-Kuźmicz, Maria Mycz-kowska oraz Kazimierz Wiech, śpiewającprzy akompaniamencie muzyki wzruszającąkolędę: „Witaj gwiazdko złota”.

Muzyka tej samej kolędy była tłem dla słów,które, na zakończenie spotkania powiedziałprowadzący wieczór:Każdy nosi w sercu kolędę, ukrytą we wspo-mnieniach, nuconą w drodze do pracy, śpie-waną głośną w domu, z którego odeszły dzieci,uleciały dusze…Na granatowym niebie, gdzieś pośród gwiazdmiliona, Stoi Panna Najświętsza, tuli w swoich ramionach Dobroć i miłość.A obok Józef stary, spogląda z góry na ziemię Uśmiecha się, oparty na lasce słucha Słów uwielbieniaA aniołowie w locie, pył złoty rozsiewają. Trzymają się za ręce, tańczą, głośno śpiewają Gloria, gloria Wychodzą z lasu zwierzęta, lśni sierść, świecą oczy Na śniegu zostawiają ślad tego, co przemija Ziemskiego życia A u nas, przy choince nad wielkim bochnemchleba

Przystanie każdy, któremu bliska jest chwila Miłości i przebaczenia

Dziękujemy JM Rektorowi UR za zorgani-zowanie spotkania, Jego Eminencji Kardy-nałowi Franciszkowi Macharskiemu zasłowo i błogosławieństwo, Joannie Gutow-skiej-Kuźmicz za przygotowanie muzycznei muzyczną oprawę spotkania, Zespołom„Hagard” i „Skalni” pod kierunkiem Brzu-chacza, Chórowi UR oraz Męskiemu Chó-rowi Środowiska Akademickiego zawspólne kolędowanie.

Szczególne podziękowania dla debiutan-tów – Teatru Zorganizowanych StudentówUR pod kierunkiem Anny Hostyńskiejoraz solistkom Marysi Myczkowskiej i Ewe-linie Amrożkiewicz.

Spotkanie zakończyło tradycyjne „dzieleniesię chlebem”, pobłogosławionym przez JegoEminencję Kardynała, roznoszonym wśródzebranych przez studentów z życzeniami ra-dości i zdrowia, sukcesów i poczucia, że ży-jemy w środowisku bliskich sobie ludzi.

prof. dr hab. Kazimierz Wiech

Wspólna Wigilia

76

„13” NIE BYŁA PECHOWAKraków, 21 listopada 2009 r.

21 listopada 2009 r. w sali gimnastycznejStudium Wychowania Fizycznego, został ro-zegrany XIII Turniej Pokoleń w Siatkówce.

W turnieju wzięły udział cztery zespoły mę-skie: studenci AZS i 3 zespoły absolwentówpodzielonych na grupy wiekowe. Do turniejupań zgłosiły się 2 zespoły studentek AZSoraz 2 drużyny absolwentek.

W obu grupach zwyciężyły zespoły studen-tów AZS. Na boisku można było oglądaćpracowników UR i byłych zawodników sek-cji siatkówki.

Wiele udanych zagrań zaprezentowali prof.J. Starzyk, dr hab. K. Januszek i dr J. Socha.Zawody cieszyły się dużą frekwencją. Ponad

100 zawodników i zawodniczek zaprezento-wało wysoki poziom sportowy i ambitną postawę.

Po turnieju uczestnicy przenieśli się doKlubu „Arka” gdzie przy dźwiękach muzykii poczęstunku w miłej atmosferze integro-wały się pokolenia siatkarskie. Wspomnie-niom i żartom nie było końca. Uczestnicy zo-bowiązali organizatora do rozegrania XIVTurnieju za rok.

Turniej zorganizowali: Studium WychowaniaFizycznego pod kierownictwem mgr JanuszaZachary oraz Klub Uczelniany AZS UR.

Organizator: mgr Zbigniew Mickiewicz

Turniej pokoleń w siatkówce

nie tylko nauka

77

Wydawnictwo UR poleca

Leśnictwo w górach i regionach przemysłowych. Monografia wydana z okazji 60-lecia powołania

Wydziału Leśnego Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie

Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, Kraków 2009wyd. I, 184 s., nakład 300 egz., format B5, oprawa miękkaISBN 978-83-60633-27-4

Autorami rozpraw składających się na tę monografię są profesorowie obchodzącego jubileuszWydziału Leśnego: Stanisław Brożek, Andrzej Jaworski, Wojciech Krzaklewski, KrystynaPrzybylska, Janusz Sabor, Janusz M. Sowa, Józef Walczyk i Wojciech Ząbecki, przy czym tomotwiera tekst autorstwa dyrektora Lasów Państwowych Mariana Pigana prezentujący wyzwa-nia, jakie stoją przed tym przedsiębiorstwem na obszarach górskich i w regionach przemysło-wych. Pozostałe tematy poruszane w opracowaniu to: różnorodność siedliskowa lasu, hodowlalasu bliska naturze, wybrane problemy rekultywacji leśnej, gospodarowanie zasobami leśnymiw świetle idei leśnictwa wielofunkcyjnego, biotechnologia w leśnictwie praktycznym, współcze-sne pożytki z lasu, oferta techniki wobec leśnictwa oraz rola ochrony lasu w utrzymaniu stabil-ności ekosystemów leśnych. Książka jest bogato ilustrowana, zawiera m.in. ponad 40 koloro-wych fotografii.

Prawda, dobro i piękno w naukach rolniczych.

Referaty wygłoszone podczas dni Jana Pawła II w latach 2006–2008

Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, Kraków 2009wyd. I, 128 s., nakład 150 egz., format B5, oprawa miękkaISBN 978-83-60633-31-1

Dni Jana Pawła II organizowane są przez polskie środowiska naukowe dla uczczenia pamięciWielkiego Rodaka i wykazania, że jego idee stanowią żywe źródło inspiracji dla twórców nauki.Autorami referatów zamieszczonych w prezentowanym tomie są profesorowie UniwersytetuRolniczego w Krakowie: Józef Bieniek, Halina Gambuś, Magdalena Jaworska, Maria Klein,Kazimierz Klima i Władysław Migdał, oraz dr Jerzy Brusiło ofmconv. z Papieskiej AkademiiTeologicznej w Krakowie. Książka dzieli się na trzy części. Część pierwsza, „Wielowymiarowośćprawdy” (referaty z roku 2006), przedstawia rozważania wokół problematyki prawdy w naukachrolniczych oraz wypowiedzi dotyczące szeroko dyskutowanego zagadnienia żywności i organi-zmów modyfikowanych genetycznie. Przedmiotem tekstów części drugiej, „Dobro” (referatyz roku 2007), jest chleb ujmowany m.in. w aspekcie historycznym, socjologicznym i medyczno-dietetycznym. W części trzeciej, „Piękno” znajdzie Czytelnik szkic (z roku 2008) poświęconypięknu w człowieku i jego odpowiedzialności za otaczającą go przyrodę. W prezentacji podejmo-wanych przez siebie zagadnień Autorzy nawiązują do nauk Jana Pawła II.

Opracowanie: Wojciech Adamski

78

KONKURSna najlepsze zdjęcie na okładkę Biuletynu Informacyjnego Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie

Regulamin konkursu fotograficznego

na zdjęcie na okładkę Biuletynu Informacyjnego

Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja

w Krakowie

1. Organizatorem konkursu jest RedakcjaBiuletynu Informacyjnego UR.

2. Przedmiotem konkursu jest fotografiaelementu przyrodniczego (mała formaprzyrodnicza) – dopuszcza się makrofo-tografię. Motyw główny musi być zacho-wany w całości – bez przycinania orazbez ingerencji w programach graficznych(wycinanie tła, dodawanie cieni, zmianybarw itp). Minimalna rozdzielczość foto-grafii 300, minimalny rozmiar fotografii1 Mb lub 15x21cm.

3. W konkursie może wziąć udział każdaosoba zainteresowana.

4. Uczestnik konkursu może zgłosić nakonkurs nie więcej niż 5 fotografii.

5. Uczestnik konkursu winien złożyć wrazz fotografią kartę zgłoszeniową (do-stępną w Biurze Rektora).

6. Fotografie w wersji elektronicznej naCD wraz z wypełnioną i podpisaną kartązgłoszeniową winny być złożone w Biu-rze Rektora UR – al. Mickiewicza 21(pok. 109) do dnia 19 lutego 2010roku.

7. Organizator konkursu zastrzega sobieprawo do nieodpłatnego wykorzystaniawszystkich nadesłanych fotografii w pu-blikacji Biuletynu Informacyjnego Uni-wersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłą-taja w Krakowie i ewentualnych wysta-wach związanych z konkursem, a takżew celach promocyjnych, umieszczającpod fotografiami nazwiska autorów.

8. Uczestnik konkursu składając fotografięwraz z wypełnioną i podpisaną kartązgłoszeniową, oświadcza, że:

a. posiada pełnię praw autorskich do zgło-szonych fotografii i wyraża zgodę na wy-korzystanie ich zgodnie z punktem 7 Re-gulaminu;

b. nie narusza praw autorskich osób trze-cich;

c. nie narusza dóbr osobistych osób przed-stawionych na zgłoszonych fotografiachoraz innych dóbr prawnie chronionych;

d. zgłoszone fotografie nie zostały uprzed-nio nigdzie publikowane;

e. wyraża zgodę na przetwarzanie i udo-stępnianie danych osobowych: imię, na-zwisko, adres zamieszkania zgodniez ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 rokuo ochronie danych osobowych (Dz. U. nr133, poz. 833, z późn. zm.).

9. Wypełniona i podpisana karta zgłosze-niowa jest dowodem na zapoznanie sięz Regulaminem konkursu i jego zaakcep-towanie.

nie tylko nauka

79

10. Fotografie złożone po dniu 19 lutego2010 roku nie będą zakwalifikowane doudziału w konkursie.

11. Rozstrzygniecie konkursu nastąpi w dniu23 lutego 2010 roku.

12. Fotografie oceniać będzie powołaneprzez Organizatora Jury, które zadecy-duje o przyznaniu nagród oraz wytypujefotografię na okładkę Biuletynu Informa-cyjnego Uniwersytetu Rolniczego im.

Hugona Kołłątaja w Krakowie. DecyzjeJury będą ostateczne i prawnie wiążącedla wszystkich uczestników konkursu.

13. Laureaci powiadomieni zostaną o wyni-kach konkursu, terminie i miejscu wrę-czenia nagród drogą e-mailową.

14. Autor wytypowanej na okładkę BiuletynuInformacyjnego Uniwersytetu Rolniczegoim. Hugona Kołłątaja w Krakowie foto-grafii otrzyma nagrodę książkową.

15. W przypadku dużego zainteresowaniakonkursem, Jury podejmie decyzję o wy-łonieniu fotografii, które zostaną opubli-kowane na okładkach kolejnych numerówBiuletynu Informacyjnego UniwersytetuRolniczego im. Hugona Kołłątaja w Kra-kowie. Autorzy zostaną powiadomienidrogą e-mailową o wynikach konkursu,terminie i miejscu wręczenia nagród.

Karta zgłoszeniowa uczestnictwa w konkursie fotograficznymna zdjęcie na okładkę Biuletynu Informacyjnego Uniwersytetu Rolniczego

im. Hugona Kołłątaja w Krakowie

Imię i nazwisko: _____________________________________________________________________________________________

Adres:_____________________________________________________________________________________________________

Telefon: ___________________________________________________________________________________________________

Adres e-mail:________________________________________________________________________________________________

1. Oświadczam, że zapoznałam/em się z regulaminem konkursu fotograficznego na zdjęcie na okładkę Biuletynu Informacyjnego Uniwersytetu

Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie i akceptuję jego treść.

2. Wyrażam zgodę na przetwarzanie i udostępnianie swoich danych osobowych: imię, nazwisko, adres zamieszkania zgodnie z ustawą

z dnia 29 sierpnia 1997 roku o ochronie danych osobowych (Dz. U. Nr 133, poz. 833, z późn. zm.).

_________________________________

(data i podpis autora fotografii)

80

Pamiętajcie o Naturze…O pasjach życia, misji Uniwersytetu i filozofii z profesorem Kazimierzem Wiechem z Katedry Ochrony Roślin, rozmawia Szymon Sikorski

Jaka jest według Pana misja Uniwersytetu?

Uniwersytet to nie tylko sale wykładowe, la-boratoria i stacje doświadczalne – to przedewszystkim ludzie tam pracujący i studiujący.A samo studiowanie to nie tylko uczęszcza-nie na wykłady i ćwiczenia, ale przedewszystkim kontakt z kompetentnymi nauczy-cielami. Uniwersytet i studiowanie nie możesię ograniczać do czterech ścian takiego, czyinnego instytutu i rozmów, lub dyskusji natematy wyłącznie naukowe. Uniwersytetmusi stwarzać studentom możliwość posze-rzenia horyzontów. Może się zdarzyć, że ktośstudiując pozna wyłącznie kompetentnychludzi będących świetnymi fachowcamiw swojej dziedzinie, lecz nie wychodzącymipoza nią. A przecież każdy z nauczycieli po-siada oprócz fachowej wiedzy także własnepasje, jest osobowością, której częścią powi-nien podzielić się ze studentami. Wedługmnie, studiowanie powinno polegać na poj-mowaniu świata poprzez pryzmat wielu dys-cyplin, niekoniecznie tych, które są przed-miotem studiów, ale które otworzą przedstudentem szeroką przestrzeń powiązań z in-nymi obszarami wiedzy, także tymi dotyczą-cymi kultury, historii, życia w społeczeń-stwie. Dla mnie, nauczyciela akademickiegoUniwersytetu Rolniczego, najważniejszymcelem jest pokazanie naszych wspólnych po-wiązań z Naturą, czyli z tym co nas otacza,z tym co jest doskonałe i czego jesteśmy nie-zbędną częścią. Chcę nie tylko uczyć, leczi wychowywać studentów. Najgorszą rzecząjest coś, co u wielu dostrzegam, a nazywamdydaktycznym egoizmem, czyli ukrywaniemzdobytego doświadczenia i wiedzy o świeciewyłącznie dla siebie.

Jest Pan człowiekiem wielu pasji, z czego trzy

są największe: muzyka, dawne polskie kresy

(szczególnie Lwów i Czarnohora) i owady.

Z czego one się zrodziły?

Tych pasji, a właściwie pozanaukowych zain-teresowań jest znacznie więcej. Na pewnokażdy z moich Kolegów jakieś posiada. Mojerodziły się stopniowo, a wszystko zaczęło sięjeszcze w studenckich czasach. Wtedy to nieskupiałem się wyłącznie na studiowaniu, za-cząłem m.in. śpiewać w Krakowskim ChórzeAkademickim UJ. Śpiewałem obok prof. JanaPocieja co mi szczególnie imponowało: „stu-dent obok profesora!”. Chór był dla mnie lek-cją współżycia z innymi członkami zespołui lekcją odpowiedzialności za innych. Jeżeliktoś występuje w takim, czy w innym zespole,nie może myśleć wyłącznie o sobie, zachwycaćsię swoim głosem, ale musi przede wszystkimsłuchać kolegi śpiewającego obok, tworzyćwraz z nim czysto brzmiące akordy, musi siępoddać muzycznej interpretacji i autoryte-towi dyrygenta, a także na równo z innymiczłonkami chóru czuć się odpowiedzialny zacały zespół. Czy to nie jest lekcja demokracji,praktyczna lekcja współodpowiedzialności,a także nauka współrządzenia poprzez demo-kratycznie wybierane struktury. Przecież to sąuniwersalne wartości wychowawcze. Brako-wało mi chóru przez niemal dwadzieścia lat.Wydawało mi się, że już z „tego wyrosłem”.Ale w końcu – może z tęsknoty za śpiewa-niem, a może za namową studentów, postano-wiłem włączyć chór do naszej uniwersyteckiejdziałalności dydaktycznej. Nie spodziewałemsię, że po tylu latach przerwy, dzięki przychyl-ności obecnych władz rektorskich, powstanienie tylko chór mieszany, ale również

Prof. dr hab. Kazimierz Wiech

nie tylko nauka

81

i męski. A samo stworzenie chóru nie byłowcale trudne – mamy przecież tylu zdolnychstudentów. Takich jak te, czy też inne zespołymoże powstać na naszym Uniwersytecieznacznie więcej – potrzebny jest tylko pomysłi ktoś, „kto to wszystko pociągnie!” A o studen-tów się nie martwmy, oni zawsze „pomogą!”

Jest Pan także poetą…

To za duże słowo. Czytam chętnie poezję, po-dziwiam poetów. Poezja to siostra muzyki,prozy, to sposób na wyrażanie siebie, swoichmyśli, odczuć. Pamiętam wielu Profesorów,którzy przekazywali wiedzę wykorzystującróżne środki wyrazu. Dla mnie takimi Mi-strzami byli Profesorowie: Leszek Czuchajow-ski, Franciszek Nowotny, Tadeusz Wojtaszekczy Zbigniew Pindel. Każdy z nich przekazy-wał wiedzę w inny sposób – nie chcę powie-dzieć, że była to poezja w potocznym rozu-mieniu tego słowa, ale oni pokazywali siebie,swoje wnętrze, dzielili się z uczniami częściąswojej osobowości. Ich wykłady nasycone byłyemocją, a słowa układały się w logiczne frazy,które trafiały do naszych otwartych na wiedzęumysłów. Byli wyjątkowymi artystami – każdyw swojej dziedzinie. Ja tak właśnie rozumiempoezję na naszym uniwersyteckim podwórku.Oczywiście wykorzystuję wiersze – większośćwykładów kończę poetyckimi entomo-stro-fami stworzonymi przez Alicję Ziębę. Napisa-liśmy wspólnie książkę pt. „Na sześciu nogach– czyli entomologia na wesoło”. Kilka latprzed założeniem chórów stworzyliśmywspólnie grupę poetycko-muzyczną „Odczasu do czasu”. Z tego zespołu, który co rokuprzygotowuje nowy program kabaretowy pre-zentowany przy okazji Dni Owada, wyrosławspaniała animatorka naszego uniwersytec-kiego teatru Ania Hostyńska, absolwentkaWydziału Ogrodniczego, która co jakiś czasw klubie studenckim „Arka” przygotowujekolejne premiery sztuk teatralnych.

Jakim głosem Pan śpiewa?

W chórze mieszanym śpiewam basem,a w męskim barytonem.

A jakiej muzyki słucha Pan najczęściej?

Z pewnością chóralnej, tej, do której zachęcanas Joanna Gutowska-Kuźmicz – dyrygentkanaszych chórów. Ale jadąc do pracy słuchamtylko RMF Classic. Muzyka towarzyszy mizawsze, gdy chcę odpocząć, czy mówiąc ottak, całkiem górnolotnie powrócić do stanurównowagi psychicznej. Wówczas włączamdobrą muzykę – najczęściej klasyczną.

Jakich ma Pan ulubionych klasyków?

Zdecydowanie Mozarta, Beethovena i Vival-diego.

A jakie utwory?

U Mozarta, to aż strach powiedzieć, najchęt-niej słucham „Requiem”, śpiewamy też w chó-rze jedną z jego najwspanialszych kompozycji– „Ave Verum”. Mogę słuchać bez końca sym-fonii Beethovena, a z Vivaldiego w różnychwersjach „Cztery pory roku”. To przecież mu-zyczny obraz Natury. Utwór ten brzmi wyjąt-kowo w wykonaniu Nigela Kennedy’ego, któ-rego podziwiam za wszechstronność i łatwośćnawiązywania kontaktu ze słuchaczem. Kie-dyś, nie tak dawno słuchałem w krakowskiejFilharmonii orkiestry z La Scali, która grałautwór Piazzolli oparty na „Czterech porachroku” – wówczas wręcz nie mogłem ukryć zachwytu.

Gdzie słyszy Pan muzykę?

Wszędzie. Gdyby jej nie było ten świat byłbypusty. Muzyka jest czystością dźwięków, har-monią, która jest wokół nas. Przyroda jestdoskonałą harmonią, ponieważ mamy w niejwspółbrzmienie barw, kształtów, funkcji, czydźwięków Natury. W końcu nie ma nic pięk-niejszego i doskonalszego od muzyki łąki.

Jak opisać muzykę łąki?

Muzykę łąki podkreśla szelest traw, trzepotskrzydeł ptaka, uderzenia skrzydeł pszczoły,czy trzmiela. Jednak paradoksalnie najpięk-niejszą częścią muzyki przyrody jest jej cisza.Będąc na łące my w niej tkwimy, jesteśmyw niej zanurzeni, słyszymy ją poprzez delikat-

ność dźwięków będących jej podkreśleniem.Z tej harmonii Natury wyrasta – rodzi sięmuzyka stworzona przez człowieka, powstająnajpiękniejsze dzieła malarstwa, czy fotogra-fii, które są niczym innym, jak właśnie próbąartystycznego przetworzenia przyrody wewłasnym umyśle wraz z osobistym ładunkiememocjonalnym, nadającym dziełu jego wyjąt-kowy charakter. Niestety często w ten ładprzyrody wdzieramy się sami z hałasem, dyso-nansami silników samochodowych, quadów,telefonów komórkowych, z tym całym cywili-zacyjnym zgiełkiem.

Więc to z tego zamiłowania do ciszy i przyrody

zrodziły się Pańskie wyjazdy na Wschód?

Tak. Z tego poszukiwania zrodziła moja ko-lejna pasja – ucieczka w Czarnohorę. Prze-dłużeniem dydaktyki były i są, bo pewnie donich wrócę, Polsko-Ukraińskie obozy nau -kowe na Huculszczyźnie. Do tej pory zorga-nizowałem ich sześć. Na początku chyba jakzawsze było to z mojej strony nieco ego-istyczne działanie – chciałem „czegoś no-wego” doświadczyć najpierw sam. Ale gdy jużwybrałem się na Huculszczyznę po raz pierw-szy i zobaczyłem, jak piękna jest ta, niegdyśpolska kraina, pozbawiona zgiełku turystycz-nego, pełna naturalności i nie zniszczonejjeszcze przyrody – to postanowiłem tam wra-cać jak najczęściej, ale już nie sam. Przekona-łem się, że tamte góry nadal cechuje wspania łaroślinność. Znaleźć tam można elemen typierwotnego lasu, spotkać zabytki architek-tury i Huculskiej kultury, których nie znisz-czył czas i ludzi, którzy myślą tak, jak kiedyś.Dlatego postanowiłem tam przyjeżdżać wrazze studentami, aby zobaczyli inny kraj, innąkulturę. Kraj, który kiedyś należał do Polski,a dziś jest częścią Ukrainy. Przepięknie opisałgo Stanisław Vincenz w książce „Na wysokiejPołoninie”. Takiego opisu nasi zakopiańscygórale jeszcze się nie doczekali. Czytając tenutwór, będąc tam, patrząc na krajobrazy, narośliny, możemy się nauczyć botaniki i zoolo-gii od ich praktycznej strony, czerpiąc równo-cześnie z ludowej wiedzy. Jest to jeszcze jedno

82

potwierdzenie myśli, którą już wcześniej wy-raziłem, że chcąc uczyć innych, pokazując imszeroki kontekst przyrody i kultury, musimywyjść poza mury uczelni, bo prawdziwe źró-dła inspiracji naukowej są właśnie tam, na zewnątrz. Obozy na Huculszczyznie były suk-cesem, gdyż brały w nich udział osoby kom-petentne, naukowcy z różnych katedr, insty-tutów, uczelni, nauczyciele i studenci. Moglioni mówić i dyskutować o roślinach, glebiei zwierzętach gdyż mieli to wszystko na wy-ciągniecie ręki, a pod pachą klucze do ozna-czania, czerpaki, botanizery i… „Na wysokiejpołoninie” Stanisława Vincenza.

Ale wyjazdy te to nie tylko nauka biologii.

Oczywiście, że nie tylko. Wieczorem spoty-kaliśmy się, aby dzielić się refleksjami i zdo-bytą wiedzą, aby planować dzień następnyi czytać Stanisława Vincenza. W czasie tychspotkań przybliżaliśmy sobie także kulturęHuculską i historię wschodnich krańcówniegdysiejszego państwa polskiego. To byłacała ta wielokierunkowość, uniwersyteckośćwe właściwym rozumieniu tego słowa. Opie-raliśmy proces dydaktyczny, na tym co pro-ponuje nam przyroda, a czego niekiedy wręczcelowo unikamy.

Panie profesorze, skoro już jesteśmy na Wscho-

dzie to logiczną kontynuacją będzie zapytanie

o Lwów.

Lwów to moje związki rodzinne. Chociażurodziłem się w Krakowie, to mam korzenielwowskie, a szerzej mówiąc kresowe, stądprzecież pochodzą moi rodzice i dziadkowie,tam pracowała i mieszkała cała nasza rodzina.Dziadek zginął w Katyniu, a część rodzinymusiała opuścić Lwów, praktycznie niczegoz sobą nie zabierając. Tam został nie tylko ma-terialny majątek rodziny, lecz przede wszyst-kim wspomnienia, serce i groby najbliższychna Cmentarzu Łyczakowskim. Czuję się zwią-zany z tym miejscem, gdyż w domu rodzin-nym słyszałem piosenki lwowskie, ten lwow-ski bałak, słuchałem wieczorami opowiadańo tym, jak mieszkało się na ulicy Sodowej, czy

studiowało na Politechnice przy ulicy Sa-piehy, gdzie uczęszczał mój dziadek, czy teżo tym jak było w niedzielę w kościele MariiMagdaleny, gdzie brali ślub Dziadkowie. Gdyzmieniły się czasy, a wyjazdy na Wschód stałysię możliwe, zacząłem podróżować doLwowa. Staram się przypominać obecnymmieszkańcom Lwowa naszą wspólną polskąprzeszłość i kulturę, i to jak wiele rzeczy nasłączy. Natomiast dzięki obozom naukowymchcę pokazać studentom, jakie są i były nie-zwykłe koleje historii. My jej już nie możemyzmienić. Ale ona w jakieś mierze, powstajei kształtuje się z naszym udziałem i do nas na-leży tworzenie nowych wzajemnych relacji.Historię powinniśmy bardzo dobrze znaći z niej czerpać, a wzajemne relacje tworzyćwłaśnie na płaszczyźnie naukowej, studenc-kiej, towarzyskiej – budować na nowo, na za-sadach przyjaźni, wzajemnego szacunku.W te działania wpisuje się koncepcja polsko-ukraińskich obozów naukowych, budowyprzez nasz chór „mostów kulturowych”,a także wspaniała inicjatywa prof. KazimierzaKosiniaka-Kamysza, pomysłodawcy koncer-tów ekumenicznych. Pierwszy odbył się weLwowie, teraz czas na Krynicę. Staram się za-szczepić naszym studentom, poszanowaniedla każdej kultury. Aby pogłębić te związkiwybrałem się kilka lat temu do Lwowa wrazz grupą poetycko-muzyczną „Od czasu doczasu”. Zaprezentowaliśmy program o Stani-sławie Vincenzie i Huculszczyźnie, a także„Bliżej Natury”, które zostały gorąco przyjęteprzez ukraińskich odbiorców.

Jaka część Lwowa wywiera na panu

największe wrażenie?

Cmentarz Łyczakowski, który jest księgą hi-storii Lwowa zapisaną w kamieniach. Pocho-wani są na nim najwięksi Lwowianie okresuostatnich 200 lat. Jest to jedna z najstarszychpolskich nekropolii założona, gdy Austriacydokonali kasacji cmentarzy przykościelnych.To również swoista galeria rzeźby stworzonejprzez całą plejadę artystów począwszy odHartmana Witwera, braci Antona, Jana i Le-

ona Schimserów, Pawła Eutele, Cypriana Go-debskiego, Tadeusza Barącza, Parysa Filip-piego, czy Juliana Markowskiego. To właśniedlatego Cmentarz Łyczakowski uważam zapomnik historii Polski i historii sztuki wyku-tej w kamieniu.

Jest Pan zatem swoistym „kronikarzem” Lwowa.

Kronikarzem??? Raczej kimś, kto chciałby za-pisać na zdjęciach coś, co przemija. Ja nie pi-szę kroniki, tworzę bardzo osobistą doku-mentację. Zacząłem fotografować Lwów jużwiele lat temu. Powstały w ten sposób trzywystawy dotyczące tego miasta. Pierwsza to„Spacer po Lwowie”, druga „Kościoły Lwowa”,a trzecia – „Cmentarz Łyczakowski”. Kolekcjete pokazywałem już wielokrotnie w Polsce, naUkrainie, w Niemczech, a niektóre fragmentywystawy dotyczącej szerszego kręgu kulturo-wego Huculszczyzny, prezentowałem w tymroku na Węgrzech. Robię to, aby spłacić pe-wien dług wobec Lwowian. Jestem synemlwowianina. Profesor Stanisław Nicieja, któryw swojej pracy habilitacyjnej tak wspanialeopisał Cmentarz Łyczakowski, napisał wewstępie, że chociaż nie urodził się we Lwowie,ani tych lwowskich korzeni nie posiadał, tojednak czuł się „adoptowanym dzieckiem”lwowskim. Ja tym bardziej mogę tak właśniesię czuć. Te zdjęcia robię nie tylko dla pokole-nia lwowian, które wraz z upływem lat stop-niowo odchodzi. Zdjęcia są odzwierciedle-niem obecnej chwili, a dla młodego pokole-nia, takim podarunkiem, aby nie zapomniało,że te kościoły, kamienne pomniki, KopiecUnii Lubelskiej, a nawet groby na Łyczakowiesą dziełem Polaków, którzy tam mieszkalii tworzyli. Oczywiście jest to także z mojejstrony przejaw pewnego sentymentalizmu, aleprzede wszystkim hołdu.

I tak oto doszliśmy do kolejnej wielkiej Pańskiej

pasji. Do owadów. Patrząc na Pana zaangażo-

wanie w organizację „Dni Owada” nasuwa się

pytanie, czy owady można polubić?

A jak można nie lubić?! Jedynie 10 proc. społeczeństwa cierpi na entomofobię, czyli

nie tylko nauka

83

strach przed owadami, a nieco więcej naarachnofobię, czyli strach przed pajęczakami.Owady są piękne i różnorodne i można jepolubić. Wystarczy wspomnieć, że na „DniOwada” przychodzi z roku na rok coraz wię-cej osób, i są to osoby coraz młodsze. Ostat-nią wystawę odwiedziło ponad 5 tys. gości,z których prawie każdy chciał dotknąć tychżywych cudów „inżynierii przyrody”.

Organizacja tej ekspozycji wymaga współpracy

wielu osób. Czy łatwo pozyskać do współpracy

studentów?

Oczywiście, przecież większość osób pracują-cych i przygotowujących „Dni Owada” tostudenci. Co więcej, goście odwiedzający na-szą uczelnię zawsze są pod ogromnym wraże-niem ich wiedzy i kompetencji. Do pracyprzy tym happeningu nie można nikogo zmu-sić, to musi być pasja, którą oni przenosząrównież na innych. W ich obecności wieleosób nie boi się dotknąć nawet dużego pa-jąka, czy „popatrzeć w oczy” owadowi. Stop-niowo, ludzie odkrywają nowy dla siebieświat – świat owadów.

Czy istotnie świat owadów to mikrokosmos?

Opisanych gatunków owadów jest ponad mi-lion. Niektórzy naukowcy uważają, że wszyst-kich gatunków może być ponad dwadzieściamilionów. Zatem, na jednego człowieka przy-padają miliardy sztuk owadów. Wobec takichproporcji warto postawić tezę, że to my, lu-dzie, żyjemy koło owadów, a nie na odwrót.

Wspomniał Pan, że są one cudami inżynierii

Natury.

Może lepiej powiedzieć, że są najlepiej przy-stosowaną do życia na ziemi grupą zwierząt.W końcu opanowały wszystkie środowiskażycia z wyjątkiem oceanów. A że ich budowafascynuje każdego? – wystarczy im się przyj-rzeć z bliska. Przecież już Leonardo da Vincipatrząc na ważkę zaprojektował helikopter.Wystarczy spróbować w palcach ścisnąć

chrząszcza – rozpucza lepiężnikowca, abyprzekonać się, jak wytrzymała jest to kon-strukcja i jakim wspaniałym inżynierem jestsama Natura. Owady mają różnorodne tech-niki przemieszczania się: skakanie, latanie,zakopywanie się w ziemię. Ponadto, są tożywe laboratoria chemiczne najwyższej klasy.Tworzą miód, barwniki i feromony, któresłużą im jako język do porozumiewania sięi przekazywania sygnałów w społecznościachos, pszczół, czy ślepych termitów. Niestety,chociaż są one tak pasjonujące, to i tak nacałą tę grupę patrzymy przez pryzmat koma -ra, stonki ziemniaczanej, czy bielinka kapust-nika, czyli ogólnie rzecz biorąc tych spośródsześcionogów, które nam dokuczają.

Z czego wynika nasz lęk przed owadami?

Z niewiedzy! – co do ich zachowań, a takżez ich nieprzewidywalności. Nie wiemy, co tenowad może nam zrobić, a stąd już bardzo bli-sko do powszechnego odruchu zadeptania,unicestwienia. Powodem niechęci do owa-dów jest także ich wygląd. Nie wszyscy lu-bimy szybko poruszające się organizmy. Jed-nak ich wygląd nie jest przypadkowy. Każdyszczegół budowy owada, nawet ta pozorna(dla niektórych z nas) brzydota, to efekt mi-lionów lat ewolucji. Jeżeli tak spojrzymy nate drobne zwierzęta, to wówczas znacznie ła-twiej nam będzie je zaakceptować.

Dlaczego komarzyce, osy, czy szerszenie

nas gryzą?

Samice komarów kłują nas, aby pobrać krew,w celu wytworzenia odpowiedniej liczby jaj.

Ale dlaczego akurat z taką lubością piją one

naszą krew?

To także kwestia ewolucji i przystosowania.Kiedyś meszki i komary atakowały głównieinne zwierzęta, teraz dokuczają ludziom, jed-nak nie ze złośliwości, lecz po to, aby prze-trwać. Natomiast osy, pszczoły, czy szerszeniesą dla nas niebezpieczne jedynie w przy-

padku, gdy w zagrożeniu muszą się bronić.One nigdy nie atakują pierwsze. Pamiętajmyo tym.

Dziś jako naukowiec i pasjonat jest Pan autory-

tetem dla wielu studentów. Jakich Pan miał

mistrzów? Kto dla studenta Wiecha był

autorytetem?

Było ich wielu. Jeszcze raz przypominamprof. Tadeusza Wojtaszka, który był i pozo-stanie dla mnie wielkim Mistrzem. On poka-zywał mi jak można poświęcić się bez resztyszlachetnej i dobrej idei, wyraźnie określo-nemu celowi. Przecież wybudowanie tej czę-ści uczelni, w której teraz rozmawiamy, towłaśnie jego zasługa. Drugą osobą był profe-sor Leszek Czuchajowski, wspaniały chemik.Jego wykłady były poezją, bo sam był poetą.Kolejny mistrz to profesor Franciszek No-wotny – biochemik, który jak nikt inny, ge-stykulacją rąk, wyrazem twarzy i słowami po-trafił wyjaśnić zjawiska, które dla innych byłyczarną magią. Pragnę wspomnieć także paniąprofesor Jadwigę Opyrchałową z Wrocławia,która kiedyś pokazała mi gdzie, tak naprawdęjest moje miejsce. Zostałem kiedyś przez niąskarcony. Wiele lat temu siedzieliśmy przedjej domem w Drogini koło Myślenic, podstarą gruszą, której pąki, w dużej części opa-nował kwieciak gruszowiec. Patrząc na „tenobraz zniszczenia” powiedziałem: przecieżtak łatwo można kwieciaka wyeliminować –wystarczy jeden zabieg chemiczny. Pani Profesor popatrzyła na mnie zdumionai z wyrzutem w głosie powiedziała: Kaziu,zastanów się, po co ci ta chemia? Popatrz, tychgruszek wystarczy i dla mnie i dla kwieciaka,i dla ptaków i dla ciebie. Narwij sobie ilechcesz. Wówczas zrozumiałem jej sposób myślenia. Dziś myślę podobnie do Pani Profesor, po-nieważ wiem, że jesteśmy tylko cząstką Na-tury – niezwykłej mozaiki – puzzli o nie-skoń czonej liczbie elementów i nie powinni-śmy niszczyć jej harmonijnej równowagi.

84

Stypendia Fundacji im. Zofii i WładysławaPokusów – Szansa dla młodychKraków, 1 grudnia 2009 r.

Uniwersytet Rolniczy gościł w swoich murachprzedstawicieli Fundacji im. Zofii i Włady-sława Pokusów, którzy wręczyli studentomuczelni krakowskich stypendia na kolejny rokakademicki. Uroczystość odbyła się w DworkuUR przy ul. Balickiej i była niezwykle wzru-szająca. Stypendyści mogli poczuć się wyjąt-kowo, gdyż poza wsparciem materialnym, ja-kie uzyskali, podkreślano jak wielkie znaczeniemają w oczach Fundacji. Prezes Stefan Ra-chwalski w swoim przemówieniu podkreślił,że tylko Najlepsi mogą być uhonorowanii tylko w Najlepszych jest nadzieja, że w przy-szłości dzięki m.in. wsparciu uzyskanym w po-staci stypendium będą rozwijać się i działać narzecz środowiska wiejskiego. Na dowód tegoprzytoczył list dziękczynny, w którym jeden zestypendystów, obecny doktor nauk humani-stycznych, załączył wyrazy wdzięcznościi uznania skierowane do Zarzą du Fundacjipodkreślając, że otrzymane środki stały się dlaniego impulsem do dalszego rozwoju. Uczelnię reprezentowali: JM Rektor prof. drhab. Janusz Żmija, prof. dr hab. Krystyna

Koziec – Prorektor ds. Nauki i WspółpracyMiędzynarodowej i prof. dr hab. Włodzi-mierz Sady – Prorektor ds. Dydaktycznychi Studenckich. W uroczystości wzięli takżeudział przedstawiciele władz samorządowych.

Fundacja jest organizacją pożytku publicz-nego, działa społecznie już od 11 lat. Pomy-słodawcą i fundatorem był Władysław Po-kusa i jego małżonka Zofia. Oboje aktywnidziałacze w środowisku polonijnym w Kana-dzie, w 1999 r. powołali do życia Fundacjęprzekazując na ten cel wszystkie prywatneśrodki finansowe. Głównym jej zadaniembyło niesienie pomocy uzdolnionej mło-dzieży z terenów wsi i małych miasteczek. Odpoczątku istnienia przyznano 360 rocznychstypendiów. Fundacja partycypuje w remon-tach szkół wiejskich, wspiera biblioteki, dzia-łalność kulturalną. Szkoła Podstawowa w Ob-lekoniu (miejsce kształcenia Donatora) dziękipomocy fundacji uniknęła likwidacji, obecniema nowy plac zabaw, boisko i dobrze wyposa-żone sale komputerowe. Działalność zarówno

Fundatorów jak i obecnego prezesa zostałaniejednokrotnie doceniona. Za całokształtdziałalności na rzecz Ojczyzny Prezydent RPprzyznał Władysławowi Pokusie OficerskiKrzyż Orderu Odrodzenia Polski. Pani Zofiajest laureatką nagrody im. Oskara Kolberga.Została odznaczona również: Złotym Krzy-żem Zasługi RP i Krzyżem Oficerskim Or-deru Odrodzenia Polski. Prezydent RP przy-znał także Krzyż Oficerski Orderu Odrodze-nia Polski dla Stefana Rachwalskiego –prezesa Fundacji i Józefa Górskiego –Członka Rady Fundacji za wybitne zasługiw działalności na rzecz pomocy dzieciomi młodzieży ze środowiska wiejskiego.Stypendia przyznawane są studentom, którzypochodzą ze wsi bądź małych miasteczek,osiągają odpowiednie wyniki w nauce, aleprzede wszystkim przejawiają szerokorozu-mianą aktywność społeczną np. działając w or-ganizacjach pozarządowych. Średnia wyso-kość stypendium to 300-400 zł miesięcznie.W tym roku do Fundacji spłynęło około 180podań z których rozpatrzono pozyty wnie 35.

Zbiorowe zdjęcie władz Uczelni, Fundacji im. Zofii i Władysława Pokusów oraz stypendystów

studenci

85

Tegoroczni stypendyści, lista alfabetyczna:

Baciak Jan – Akademia Muzyczna w KrakowieBryś Małgorzata – Uniwersytet Rolniczy w KrakowieBrzezińska Klaudia – Akademia Górniczo - HutniczaCygan Agata – Uniwersytet Humanistyczno - Przyrodniczy w KielcachCzajkowska Magdalena – Uniwersytet JagiellońskiDoktór Monika – Uniwersytet Pedagogiczny w KrakowieGabryś Grażyna – Krakowska Szkoła Wyższa im. A.F. ModrzewskiegoGruchała Katarzyna – Warszawski Uniwersytet MedycznyHampel Marek – Akademia Muzyczna w Krakowie Janica Radosław – Uniwersytet JagiellońskiKołodziej Sylwia – Uniwersytet Pedagogiczny w KrakowieKoper Beata – Wyższa Szkoła Bankowa w PoznaniuKornalska Elżbieta – Uniwersytet RolniczyKrzak Anna – Uniwersytet Medyczny w LublinieLelek Łukasz - Akademia Muzyczna w KrakowieŁyduch Katarzyna – Uniwersytet RolniczyMadejczuk Ilona – Uniwersytet Marii Curie - Skłodowskiej w LublinieMalinowska Agnieszka - Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w TarnowieMierzwa Monika – Uniwersytet RolniczyOlszowska Magdalena – Uniwersytet Medyczny w LubliniePietrzak Tomasz – Politechnika KrakowskaPruś Aneta – Uniwersytet RolniczyRak Krystian – Akademia Górniczo-HutniczaReguła Tomasz – Uniwersytet RolniczyRoj Anna – Akademia Muzyczna w KrakowieSondecki Mariusz – Politechnika KoszalińskaStachura Tomasz – Uniwersytet RolniczySzcześniak Marcin – Politechnika KrakowskaSzwed Martyna – Uniwersytet JagiellońskiSzymańska Katarzyna – Uniwersytet Medyczny w LublinieŚliwa Aneta – Uniwersytet RolniczyTurczyński Konrad – Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości w KrakowieWałkowska Joanna – Akademia Muzyczna w KrakowieZajdel Mirosław – Akademia Górniczo-HutniczaZiętarska Paulina – Politechnika Krakowska

Joanna RoczniewskaBiuro Informacji i Promocji

Od lewej JM Rektor prof. Janusz Żmija, Prorektor ds. Dydaktycz-nych i Studenckich prof. Włodzimierz Sady, prezes Fundacji im.Zofii i Władysława Pokusów Stefan Rachwalski

Tomasz Reguła doktorant Wydziału Inżynierii Produkcji i Energetyki odbiera stypendium z rąk Prezesa Fundacji Stefana Rachwalskiego

86

Stypendia dla studentów Uniwersytetu Rolniczego

W ramach działalności statutowej od mo-mentu powołania w 2006 r. Fundacja Uni-wersytetu Rolniczego prowadzi działaniaw zakresie pomocy finansowej studentomUniwersytetu Rolniczego w Krakowie. Dotej pory przyznano w sumie 38 stypendiów,18 stypendiów ze środków własnych fundacjioraz 20 stypendiów dofinansowanych przezWojewództwo Małopolskie w ramach otwar-tego konkursu ofert pn. „Regionalny Pro-gram Stypendialny”. W sumie fundacja odpoczątku swojej działalności wypłaciła sty-pendia na łączną kwotę prawie 120 000 zł.

Nie tylko stypendia

Jedną z form działalności statutowej obokwspierania finansowego studentów jest dzia-łalność wspomagająca edukację. W roku2008 fundacja wsparła organizowany przezCentrum Kształcenia Ustawicznego UR,

cykl szkoleń i wykładów dla młodzieży zeszkół ponadgimnazjalnych realizowanychw formie „Uniwersytetu dla młodzieży”. Pozaszkolne formy edukacji realizowane byłyrównież we współpracy z Biurem Karier URoraz Uczelnianą Radą Samorządu Studentówjako szkolenia dla studentów UniwersytetuRolniczego z zakresu rozwoju osobistego.

Nasz 1%

W listopadzie 2008 r. fundacja uzyskała sta-tus organizacji pożytku publicznego. Statusten umożliwia przekazywanie na działalnośćfundacji środków w ramach odpisu podatko-wego tzw. „1%”.

Pragniemy przekazać serdeczne podziękowa-nia wszystkim pracownikom UR, którzyprzekazali 1% podatku na rzecz Fundacjiw roku 2009. Niestety nie wszyscy praco -

wnicy wyrazili zgodę na przekazanie przezUrzędy Skarbowe informacji na temat ich da-nych osobowych i nie do wszystkich możemyzwrócić się z osobistymi podziękowaniami.Dzięki hojności osób prywatnych udało sięuzyskać kwotę wystarczającą do wypłaty ko-lejnych stypendiów.

W nowym roku kalendarzowym zwracamysię ponownie z prośbą o wsparcie fundacjioraz przekazanie 1% podatku na działalnośćstatutową.

Kto może przekazać 1% podatku?

• podatnicy opodatkowani ryczałtem odprzy chodów ewidencjonowanych (PIT-28),

• podatnicy podatku dochodowego odosób fizycznych (PIT-36 i PIT-37),

• podatnicy prowadzący jednoosobowądziałalność gospodarczą i korzystającyz liniowej, 19-procentowej stawki po-datku (PIT-36L),

• podatnicy uzyskujący niektóre dochodykapitałowe (PIT-38).

Jak przekazać 1 % podatku dla naszej Fundacji?

W zeznaniu podajemy nazwę organizacji„Fundacja Uniwersytetu Rolniczego im. Hu-gona Kołłątaja w Krakowie” oraz numer jejwpisu do Krajowego Rejestru Sądowego:0000264847.

Prosimy o wpisanie swoich danych (imię,nazwisko, adres firmy lub miejsca zamiesz-kania, telefon, faks, e-mail) w wypełnio-nym formularzu PIT, pozycja INFORMA-CJE UZUPEŁNIAJĄCE, byśmy moglizłożyć Państwu wyrazy wdzięczności.

Fot. Małgorzata Kózka

studenci

87

„Młodzież – Edukacja – Unia Europejska”Kraków, 8 grudnia 2009 r.

To już piąte z kolei spotkanie, zorganizowanedzięki inicjatywie dr Czesława Siekierskiego– posła do Parlamentu Europejskiego przywspółpracy z władzami Uniwersytetu, naktórym młodzież szkół średnich mogła, pozasporą dawką wiedzy o Unii Europejskiej, za-poznać się z naszą Uczelnią. Odpowied-niemu klimatowi spotkania sprzyjało miej-sce. Dzięki uprzejmości kierownictwa klubuakademickiego spotkanie odbyło się w mu-rach „Arki”. Gości przybyłych do nas m.in.z Czernichowa, Książa Wielkiego, Mie-chowa, Starego Sącza, Limanowej, Giebuł-towa, Piotrkowic Małych powitali uroczyścieRektor Uniwersytetu Rolniczego prof. drhab. Janusz Żmija, Prorektor ds. Dydak-tycznych i Studenckich prof. dr hab. Wło-dzimierz Sady oraz Poseł do ParlamentuEuropejskiego dr Czesław Siekierski. Ce-lem spotkania była promocja edukacji euro-pejskiej wśród młodzieży. W programie zna-lazły się m.in. tematy z zakresu znaczenia

traktatu lizbońskiego, prezentacje progra-mów edukacyjnych Unii Europejskiej. Licz-nie przybyli wysłuchali także wykładu pro-mującego naszą Uczelnię. Złożyły się na towystąpienia przedstawicieli poszczególnychWydziałów (Rolniczo-Ekonomicznego, Leś -nego, Hodowli i Biologii Zwierząt, InżynieriiŚrodowiska i Geodezji, Ogrodniczego, Inży-nierii Produkcji i Energetyki oraz Technolo-gii Żywności). Młodzież miała okazję zaopatrzyć się w uczelniane materiały infor-macyjne.Do Krakowa przyjechali przede wszystkimuczniowie klas maturalnych z około piętna-stu szkół o profilu ekonomicznym, rolni-czym, spożywczym, geodezyjno-drogowym,chemicznym, czy inżynierii środowiska. Materiał o spotkaniu przygotował Krakow-ski Oddział Telewizji Kraków.

Tekst: Joanna RoczniewskaBiuro Informacji i Promocji

Pierwsi goście

Poseł dr Czesław Siekierski wita przybyłych

W trakcie wykładówPrzedstawiciele Wydziałów Uniwersytetu wśród młodzieży

Rektor Uniwersytetu Rolniczego otwiera Konferencję

88

Działalność Klubu Akademickiego „Arka”

Ostatni rok był dla Klubu Akademickiego„Arka” bardzo pracowity. Rozpoczął się po-wolny, ale wytrwale prowadzony proces prze-miany wizerunku i także, w pewnej mierze,funkcji klubu. W naszym zamierzeniu„Arka” ma być instytucją kulturową z praw-dziwego zdarzenia – miejscem, gdzie każdystudent będzie mógł znaleźć coś dla siebie.Staramy się promować rozrywkę na wysokimpoziomie, nie rezygnując także z organizowa-nia imprez cieszących się największą popular-nością wśród studentów. Ta swoista ewolucjamusi przebiegać jakby na dwóch różnychpłaszczyznach.

Loże to dopiero początek zmian

Wiemy, że poprawie musi ulec cała infra-struktura klubu, jednak z zadowoleniem i ra-dością możemy oznajmić, iż w ostatnim czasiesporo w tej materii dokonano. Rozpoczęliśmybudowę specjalnych lóż dla studentów – mająone stanowić jeden z elementów wystro ju,który swoim klimatem konkurować z najpo-pularniejszymi klubami i kawiarniami w Kra-kowie. Zdecydowaliśmy się także wyremon-tować część pomieszczeń użytkowych, dziękiczemu powstała na przykład w pełni profesjo-nalna garderoba. Urządzono także nowebiuro dla Rady Programowej klubu, aby w od-powiednich warunkach, mogła ona planowaćdalszą działalność kulturową „Arki”.

Będzie jeszcze bezpieczniej

Najważniejszym i priorytetowym zadaniemjest dla nas wszystkich poprawa poziomubezpieczeństwa. Z tego względu wymienili-śmy zewnętrzne drzwi, które aktualnie speł-niają wszystkie obowiązujące przepisy i stan-dardy ochrony przeciwpożarowej. W przy-

szłości planujemy dalsze zmiany w wyglądziei poprawy bezpieczeństwa klubu, któreobejmą: budowę dodatkowych trzech lóż,wymianę kolejnych zdewastowanych i znisz-czonych drzwi, dalszy remont holu i koryta-rza w części biurowej.

Naprzeciw oczekiwaniom

Imprezy, które organizujemy, można podzie-lić na te odbywające się cyklicznie oraz takie,które są świeżymi pomysłami Rady Progra-mowej. Do tych pierwszych na pewnomożna zaliczyć dyskoteki, które co jakiś czasodbywają się w „Arce”. Staramy się odejść odstereotypowego podejścia do tego typu wy-darzenia, organizując dyskoteki o charakterzetematycznym, na przykład rockotekę czy im-prezę w stylu reagee. Cieszą się one wielkimpowodzeniem wśród studentów nie tylko na-szej uczelni, co jest niewątpliwą zasługą RadyProgramowej „Arki”.

Raz w miesiącu organizowane są w „Arce”dni podróżnika. Zaproszeni studenci i innigoście, opowiadają zebranym swoje wrażeniaz różnych wypraw do bardzo odległych i eg-zotycznych krajów. Towarzyszą temu inneatrakcje, takie jak prezentacje zdjęć, czy teżdegustacje potraw związanych z opisywanymimiejscami. Już wkrótce, 29 stycznia gościem„Arki” będzie Wojciech Cejrowski, jedenz najpopularniejszych polskich podróżników. Nasz klub bierze aktywny udział także w kra-kowskich Juwenaliach. To właśnie w „Arce”odbywają się m.in. wybory Super Studenta.Organizowane są tutaj również imprezy ad-resowane wyłącznie dla studentów Uniwersy-tetu Rolniczego: Bal Beana, który jest okazjądo integracji i wesołych „otrzęsin” dla stu-

Członkowie Rady programowej KA „Arka”

Dzień Dziecka

Impreza Andrzejkowa

studenci

89

dentów I roku. Co roku odbywa się takżenajbardziej rozpoznawalna impreza, a mia-nowicie Międzywydziałowy Turniej Artysty -czny, który jeszcze w tym roku pragniemyposzerzyć na Ogólnouczelniany Przegląd Ka-baretowy „Klamka”. Prawdziwym hitem sąniewątpliwie organizowane w naszym klubieAndrzejki. Jest to impreza z prawdziwegozdarzenia: z wróżeniem, występami tanecz-nymi, czy możliwością zrobienia sobie tatu-ażu z henny. To z pewnością kolejny wielkisukces Rady Programowej. Poza tymw „Arce” mają także miejsce różnego rodzajubale uczelniane, półmetki czy też przeróżnejubileusze. Wymienione imprezy i przedsię-wzięcia to tylko kropla w morzu kulturytego, czego nie jestem wstanie opisać.

Co trzy miesiące w naszym klubie odbywa sięrównież zbiórka krwi organizowana przezKlub Honorowych Dawców Krwi naszejuczelni. Także w „Arce” mają miejsce próbyi występy Teatru Zorganizowanych Studen-tów UR.

W tym roku, po raz pierwszy, w klubie stu-denckim „Arka” została zorganizowana im-preza z okazji Dnia Dziecka. Dużym wyda-rzeniem, które odbiło się szerokich echemw życiu studenckim, były również Akademic-kie Mistrzostwa Polski w Kulturystyce. Oprócz tego „Arka” wynajmuje swoje usługiwielu innym podmiotom. Studenci cenią so-bie przede wszystkim kawiarnię, w którejmogą się odprężyć po codziennej dawce nauki.W klubie odbywają się różne zajęcia organizo-wane przez Studium Wychowania Fizycz-nego. Od ponad roku ma tu także swoją sie-dzibę Studencki Zespół „Skalni”, który jestwspółgospodarzem klubu i chętnie bierzeudział w różnych przedsięwzięciach kultural-nych klubu, za co im serdecznie dziękujemy.

Czekamy na Wasze propozycje

Myślę, że Rada Programowa „Arki”, a takżewszystkie osoby związane z naszym klubemmogą uznać ostatni czas za jak najbardziej

udany. Ważne i dobrze rokujące na przyszłośćjest to, iż wciąż pojawiają się nowe inicjatywyi pomysły na dalszą działalność klubu. Oczy-wiście nie można realizować wszystkiego odrazu, potrzeba czasu, niekiedy także pienię-dzy. Nie zmienia to jednak faktu, iż „Arka” jasno obrała kurs, który jeszcze mocniejugruntuje ją w krakowskim środowisku.

Nie udałoby się dokonać tego wszystkiegogdyby nie życzliwe zainteresowanie i pomoc,której udzieliły nam władze UniwersytetuRolniczego, za co serdecznie dziękujemy.

mgr inż. Michał Szanduła

Wróżenie z kart podczas imprezy Andrzejkowej

Kabaret z Wydziału HiBZ

Wybory Super Studenta podczas Juwenaliów 2009

Występ zespołu Iglika podczas Spotkań Podróżniczych – BAŁKANY

90

Zintegrowany System Bezpieczeństwa na Uczelni

7 listopada 2008 roku JM Rektor prof. JanuszŻmija, podpisał porozumienie z KomendąMiejską Policji w Krakowie. Zaowocowało toszeregiem zdarzeń wpływających na poprawę bezpieczeństwa studentów naszej Uczelni.Pierwszym krokiem było przeprowadzenieszkolenia dla studentów pierwszego roku.Spotkania z policją odbyły się na wszystkichwydziałach naszej Uczelni i miały na celu za-poznanie studentów z problemami i zagroże-niami na jakie mogą napotkać na Uczelni, jaki w samym Krakowie. W perspektywie kolej-nych lat studiów uchroni ich to przed zagroże-niami i problemami różnego rodzaju prze-stępstw. Zajęcia odbywały się w sposób bardzoprofesjonalny; poruszały tematy najbardziejaktualne takie jak: bezpieczne korzystaniez bankomatów i kart płatniczych, unikaniemiejsc najbardziej niebezpiecznych w Krako-wie, problem narkotyków i tzw. „pigułkigwałtu”, zachowanie w momencie zagrożeniażycia i mienia, jak i całej proceduru powiada-miania odpowiednich służb o dokonaniuprzestępstwa lub wykroczenia.W sam projekt bardzo zaangażowali się samistudenci i to dzięki nim Uczelnia mogła do-strzec wiele problemów i zagrożeń, które

wcześniej nie były nam znane. Przy pomocypracowników naukowych: dr MagdalenyKowalskiej i dr Wioletty Knapik z ZakładuSocjologii i Rozwoju Wsi Instytutu Ekono-miczno-Społecznego pod kierownictwemdr hab. inż. Andrzeja Kotali, prof. UR spo-rządzono ankiety na temat bezpieczeństwadla studentów I, IV i V roku wszystkich Wy-działów. Wyniki ankiet pozwoliły poznać su-biektywne oceny, poczucie bezpieczeństwastudentów, określenie z jakiego rodzaju prze-stępstwami, wykroczeniami czy problemami(np. komunikacyjnymi) zetknęli się oni naterenie Uczelni lub w jej okolicy. Określonotakże jakie działania powinny zostać podjętew celu poprawy bezpieczeństwa w obiektachUR. Przeważająca większość studentów oce-niła stan bezpie czeństwa w obiektach Uni-wersytetu Rolniczego na poziomie dobrymi bardzo dobrym. Respondenci pozytywnieocenili swoją Uczelnię, a większość ankieto-wanych nigdy nie znalazła się w sytuacji,w której ich poczucie bezpieczeństwa byłozagrożone. Wszystkie te działania zaowoco-wały podpisaniem kolejnego porozumieniaw sprawie: „Współdziałania w zakresie za-pewnienia porządku i bezpieczeństwa na

terenie Uniwersytetu Rolniczego im. Hu-gona Kołłątaja w Krakowie”. 30 paździer-nika 2009 roku w obecności JM Rektoraprof. Janusza Żmiji, Komendanta MiejskimPolicji w Krakowie insp. mgr Wacława Or-lickiego, nadkomisarz Małgorzaty Ciesiel-skiej z Komendy Miejskiej Policji, Prorektorads. Studenckich prof. Włodzimierza Sady,Kanclerza Uniwersytetu Rolniczego mgrinż. Krzysztofa Ziółkowskiego oraz przed-stawicieli samorządu studenckiego UR pod-pisano to porozumienie.W październiku i listopadzie 2009 r. odbyłysię kolejne szkolenia dla studentów I rokuUniwersytetu Rolniczego z zakresu zintegro-wanego systemu bezpieczeństwa.Kolejnym krokiem poprawy bezpieczeństwastudentów było spotkanie w Klubie Akade-mickim „Arka” – 26 listopada 2009 roku,pod patronatem Prorektora ds. Dydaktycz-nych i Studenckich prof. WłodzimierzaSady i Kanclerza Uniwersytetu Rolniczegomgr inż. Krzysztofa Ziółkowskiego. Zapro-szono na nie przedstawicieli Komendy Woje-wódzkiej Policji i Komendy Miejskiej Policjiw Krakowie, Straży Miejskiej, MPK, Za-rządu Infrastruktury Komunalnej i Trans-portu w Krakowie. Przedstawiono wyniki ba-dań ankietowych naszych studentów i zapro-szono do dalszej współpracy w celupoprawienia warunków bezpieczeństwa na-szych studentów. Mamy nadzieję, że dalszaścisła współpraca z powyżej wymienionymiinstytucjami w znacznym stopniu poprawiąpoziom i bezpieczeństwo studiowania na na-szej Uczelni.

mgr inż. Rafał Ludwikowskikierownik Straży URKomendant Miejski Policji w Krakowie z JM Rektorem Uniwersytetu Rolniczego

studenci

91

Małgorzata Gierada absolwentka Biotechnologii Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie wśród laureatów Nagrody Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa AD 2009

10 listopada 2009 r. w sali obrad Rady MiastaKrakowa im. Stanisława Wyspiańskiego od-była się podniosła uroczystość wręczenia Na-gród Stołecznego Królewskiego Miasta Kra-kowa za działalność w dziedzinach naukii techniki, kultury i sztuki oraz sportu. Wy-boru laureatów dokonała Komisja Nagródpowoływana corocznie przez Prezydenta Kra-kowa, w skład której weszli wybitni nau kowcykrakowskich uczelni pod przewodnictwemprof. dr hab. Andrzeja Białasa, prezesa Pol-skiej Akademii Umiejętności. Wśród uhono-rowanych osób znaleźli się wybitni twórcyi naukowcy działający na rzecz społecznościmiasta Krakowa tacy jak: Stanisław Bryndza-Stabro, Krzysztof Globisz, Zdzisław Noga,Ryszard Tadeusiewicz i Franciszek Ziejka. Przyznano także nagrody za prace dyplo-mowe, których tematyka była ściśle związanaz Krakowem. Otrzymało je sześciu młodychnaukowców, wśród których znalazła się mgrinż. Małgorzata Gierada, absolwentka Bio-technologii Uniwersytetu Rolniczego im.H. Kołłątaja w Krakowie. Wyróżniona zo-stała jej praca magisterska pt.: Mykoflora wy-stępująca na ścianach kaplic i w powietrzu atmosferycznym w zabytkowej Bazylice Ma-riackiej w Krakowie wykonana pod kierun-kiem prof. dr hab. Wiesława Barabasza.Obiektem badań w pracy magisterskiej wy-konanej przez naszą studentkę była BazylikaMariacka w Krakowie, jeden z najpiękniej-szych zabytków sakralnych Polski i miejsceżywego kultu religijnego. Jej zabytkowe wnę-trze jest narażone na niszczące działanie śro-dowiska, tak czynników fizycznych, jak i mi-krobiologicznych. W związku z tym badanomykoflorę występującą w tym obiekcie, gdyżzazwyczaj rozwój grzybów najbardziej zagra -

ża zabytkom, a ich nadmierne występowanie,może być także szkodliwe dla ludzi. Małgo-rzata Gierada w okresie od IV do XII 2007 r.pobierała próbki powietrza (5 miejsc pomia-rowych) i wymazy ze ścian (10 miejsc) BazylikiMariackiej. Na podstawie przeprowadzonychbadań stwierdziła, że nie ma ponadnorma-tywnej liczby grzybów zarówno w powietrzu,jak i na przegrodach budowlanych. Myko-flora powietrza zmieniała się sezonowo, z naj -wyższą liczebnością grzybów latem. Najczę-ściej występowały grzyby z rodzajów: Alter-naria, Aspergillus, Cladosporium, Penicillium.

Autorka zbadała także wrażliwość wyizolo-wanych grzybów na trzy fungicydy dostępnew handlu, stosowane do ich zwalczania.Stwierdziła, że wszystkie badane środki wy-kazują działanie grzybobójcze w stosunku dooznaczonych grzybów, niektóre nawet w stu-krotnych rozcieńczeniach. W uroczystości nasz Uniwersytet, obok lau-reatki, reprezentowali JM Rektor prof. drhab. Janusz Żmija, prof. dr hab. WiesławBarabasz oraz prof. dr hab. Maria Klein.

prof. dr hab. Maria Klein

Prof. M. Klein, M. Gierada, prof. W. Barabasz Laureaci nagród

Od lewej JM Rektor prof. J. Żmija, M. Gierada, prof. M. Klein, prof. W. Barabasz

92

UCZELNIA W MEDIACHOD 20 PAŹDZIERNIKA 2009 r. DO 15 GRUDNIA 2009 r.

DZIENNIK POLSKI 20.10.2009 r.Zmiany na uczelniach

Podczas październikowej dwudniowej Konfe-rencji Rektorów Akademickich Szkół Pol-skich dyskutowano w obecności minister Bar-bary Kudryckiej o zmianach, jakie czekają pol-skie uczelnie. Przekształceniom ma ulecprzede wszystkim system finansowania. Naszkolnictwo wyższe przekazywane ma być niemniej niż 2,5 proc. PKB, zaś fundusz projako-ściowy ma wspierać tzw. wzorowe kierunkistudiów, które otrzymały ocenę wyróżniającąPaństwowej Komisji Akredytacyjnej. Dodat-kowe dotacje pojawić się mają także z racji za-liczenia uczelni do Krajowego Ośrodka Wio-dącego, wyłonienie następować będzie w każ-dym kolejnym roku akademickim. Ma siętakże nieco poprawić sytuacja części dokto-rantów, którzy mogą liczyć na stypendiummin. 2 tys. zł. Przewiduje się także zakończe-nie problemu wieloetatowości – zjawiska takpowszechnego na uczelniach. Naukowiec niebędzie już mógł pracować na więcej niż dwóchetatach. Stypendia naukowe planuje się zamie-nić nagrodami Rektora, byłyby one niecowyższe, kosztem przydzielenia mniejszej gru-pie studentów. Z kolei problem płatności zadrugi kierunek nie dotknie tylko 10 proc. naj-lepszych studentów danej uczelni. Wedługśrodowiska rektorskiego zabrakło tym razempostulatu o przechodzeniu nauczycieli akade-mickich z tytułem profesora w stan spoczynkupo osiągnięciu wieku emerytalnego. Zaapelo-wał o to m.in. Rektor UR prof. dr hab. JanuszŻmija, tłumacząc, iż „środowisko to jest je-dyną nominowaną przez prezydenta grupąwyłączoną z systemu emerytalnego”. Proponowane przez resort zmiany miałybywejść od roku akademickiego 2010/2011.

GAZETA KRAKOWSKA 04.11.2009 r.Pieniądze na dydaktykę

www.wrotamalopolski.pl 5.11.2009 r.Uniwersytet Rolniczy w Krakowie otrzyma9 milionów zł na dofinansowanie projektu „Dy-daktyka i badania – unowocześnienie bazy ma-terialnej”. Umowa została podpisana przez Woj-ciecha Kozaka, członka zarządu województwamałopolskiego z Rektorem UR prof. JanuszemŻmiją. Inwestycja powstała w ramach Małopol-skiego Regionalnego Programu Operacyjnego.Projekt dotyczy modernizacji, adaptacji i wypo-sażenia istniejących obiektów uczelni na celeCentrum Edukacji Gleboznawczej oraz labora-toriów Wydziału Leśnego i Ogrodniczego. In-westycja pozwoli na zwiększenie potencjału na-ukowo-dydaktycznego uczelni.

GAZETA KRAKOWSKA 04.11.2009 r.Matematykę wystarczy zrozumieć, a potem

ćwiczyć, ćwiczyć i jeszcze raz…

Wywiad z prof. dr hab. Markiem Ptakiemz Katedry Zastosowań Matematyki URw Krakowie, który podkreśla, iż matematykaszkolna nie jest trudna, a uczy ścisłego myśle-nia, jasności sformułowań oraz zwraca uwagęna niesprzeczność proponowanych teorii.Większość otaczającej nas rzeczywistościdziała na podstawie praw matematycznych.Swoisty lęk przed matematyką może pojawićsię z braku systematyczności i przerywanianauki. Najprostszym przykładem była decy-zja o zniesieniu matematyki jako przedmiotuobowiązkowego na maturze. W konsekwen-cji młodzi ludzie nie mieli motywacji do rze-telnej nauki. Trafiając na studia okazywałosię, że jest to istotny przedmiot na ich kie-runku, a prowadzący tę wiedzę egzekwują.Ponieważ elementy matematyki, czy logiki są

obecne na ok. 80 proc. studiów dobrze sięstało, że matematyka powraca na maturę jakoprzedmiot obowiązkowy.

GAZETA WYBORCZA 9-10.11.2009 r.Wara wam od weterynarii

Od przyszłego roku akademickiego wydziaływeterynarii zamierzają otworzyć trzy uczel-nie w tym Uniwersytet Jagielloński razemz Uniwersytetem Rolniczym. Obecnie w Pol-sce na tym kierunku można się kształcićw czterech uczelniach we Wrocławiu, Lubli-nie, Olsztynie i Warszawie. Dziekani tychżewydziałów skierowali do minister BarbaryKudryckiej list z prośbą by nie wyraziłazgody na zamierzenia kolejnych uczelni go-towych otworzyć weterynarię. Tłumaczą toi tak już nasyconym rynkiem lekarzy specjali-stów w tej dziedzinie. Podkreślają, że wetery-naria nie może być sposobem na rozwiązanieproblemu malejącej liczby chętnych do stu-diowania kierunków rolniczych. Ogranicze-nia hodowli zwierząt, zamykanie przychodniweterynaryjnych, emigracje lekarzy to wy-brane argumenty przeciwników tegoż przed-sięwzięcia. Prof. Jerzy Niedziółka z URw Krakowie twierdzi, że Uczelnia bierze poduwagę sytuację demograficzną oraz zaintere-sowania kandydatów. Plany powołania kie-runku biorą się m. in. z szerokiego zaintere-sowania specjalizacją weterynaryjną. Jeśliw Państwowej Inspekcji Weterynaryjnej zatrudniają absolwentów po zootechniceoznacza to, że tym bardziej znajdą tam za-trudnienie absolwenci weterynarii. Osta-teczna decyzja podjęta zostanie na szczebluministerialnym. Wiceminister Grażyna Pa-welska-Skrzypek komentując problem pod-kreśliła, że jeśli uczelnia spełnia wymogi

piszą o nas

93

formalne do prowadzenia studiów, a decyzjęswą tłumaczy zapotrzebowaniem na rynkunie widzi powodu by takie plany hamować.

DZIENNIK POLSKI 13.11.2009 r.W Krakowie będą studiować weterynarię

W Krakowie trwają prace związane z próbąotwarcia kierunku weterynaria. UniwersytetRolniczy podkreśla, że ma wyspecjalizowanąkadrę i wspólnie z Uniwersytetem Jagiellon-skim nawiązał kontakt z zagranicznymi uni-wersytetami, które mogłyby zasilić kadręw Krakowie (m. in. w Belgii, Szwecji, Skan-dynawii). Obecnie szukani są sponsorzy, któ-rzy wsparliby budowę specjalistycznych kli-nik i laboratoriów. Zainteresowanie wetery-narią jest duże, a Kraków jako silny ośrodekedukacyjny taki kierunek również powinienprzyszłym studentom zapewnić. Rektor UJprof. Karol Musioł podkreślił, że weterynariajest dziedziną, która zajmować będzie corazważniejsze miejsce i nie powinna się kojarzyćtylko z leczeniem zwierząt, ale też bezpie-czeństwem żywności.

DZIENNIK POLSKI

www.erasmus.wsiz.rzeszow.pl

www.krakow.studia.net 17.11.2009 r.„Erasmus” coraz modniejszy

Gwałtownie przybywa studentów zaintereso-wanych wyjazdem zagranicznym, jednak często po powrocie muszą stawić czoła pro-blemom formalnym jak np. powtarzanie nie-których przedmiotów. Kraj cieszący się naj-większym zainteresowaniem to Hiszpania.Na krakowskich uczelniach z roku na roktrend jest rosnący. Wyjeżdżający mają na-dzieję przede wszystkim na podszlifowaniejęzyka, a także na zdobycie cennego doświad-czenia i większej pewności siebie. W końcujadąc do obcego kraju, często bardzo różnią-cego się od Polski student jest zdany tylko naswoją zaradność i przedsiębiorczość. Wraże-nia ogólne są również uzależnione od tegojak dana uczelnia ma rozbudowany systeminformacyjny dla tego typu studentów. Jednezapewniają pełne wsparcie informacyjne

i socjalne, na innych student musi przejawićwiększą samodzielność w dotarciu do tegożzaplecza. W Polsce trwa obecnie debata narzecz mobilności studentów. Jedną z nichzorganizowano na Uniwersytecie Rolniczymw Krakowie. Tematem, który często się poja-wiał w dyskusji był problem z zaliczeniemprzez polskie uczelnie okresu studiów zagra-nicznych. Niejednokrotnie w tej kwestii winęponoszą studenci nie informując do końcao tym, że wybrali na docelowej uczelniprzedmiot spoza programu studiów. Może tobyć także nieprzychylność wykładowcy, acz-kolwiek z każdym rokiem wido czny jest po-zytywny progres. Niewątpliwie niezwykleważnym jest uważne zapoznanie się z zapi-sem umowy pomiędzy uczelnią macierzystąi przyjmującą stypendystę. W sytuacji pro-blemowej to może być dowodem dochodze-nia swoich praw.

DZIENNIK POLSKI 24.11.2009 r.Mniejsze dotacje dla uczelni

Studenci niektórych małopolskich szkół wyż-szych dostaną w tym roku niższe stypendia.Uniwersytet Jagielloński w porównaniu z 2008rokiem otrzymał dotację na pomoc materialnądla studentów mniejszą o 4 mln zł. Na Uniwer-sytecie Pedagogicznym stawki nie zmieniły się,stypendia opiewają na kwoty 80-300 zł, a sty-pendium naukowe może zaś wynieść 125-400zł. Podobnie na Uniwersytecie Rolniczym nieprzewiduje się zmian w wysokościach, i tak sty-pendium naukowe zamyka się w kwotach 200-300 zł a naukowe od 310-470 zł. Podniesieniekwot planuje za to AGH, która uruchamiawłasne środki oraz Uniwersytet Ekonomiczny.Stypendia przyznawane są dla uczelni na jed-nakowych zasadach, proporcjonalnie do liczbystudentów. Resort nauki informuje, iż w 2008r. część uczelni na kontach funduszów pomocymaterialnej miała oszczędności rzędu 300 mlnzł. Uczelnie zostały wtedy zobligowane do roz-dysponowania tych środków, zaś te, któreotrzymały mniejsze dotacje mają prawo wnio-skować o ich zwiększenie.

GAZETA WYBORCZA 27.11.2009Uniwersytet Rolniczy w Krakowie współpra-cuje z Sekretariatem Regionalnym KrajowejSieci Obszarów Wiejskich WojewództwaMałopolskiego. Uczelnia ma istotny po-średni i bezpośredni wpływ na rozwój obsza-rów wiejskich w Małopolsce. Przykłademmogą być np. badania związane z określe-niem zasobów odnawialnych źródeł energii,szkolenia w zakresie zarządzania zmianamina obszarach wiejskich oraz zasad tworzeniazespołów ludzkich (grup producenckich, Lo-kalnych Grup Działania). Dzięki współpracyz Uniwersytetem w Nitrze możliwe jest prze-noszenie praktyk dotyczących rozwoju ob-szarów wiejskich. Obecność Centrum Trans-feru Technologii daje możliwość wdrożeniawyników badań do praktyki gospodarczej wsii rolnictwa. Badania jakości prowadzoneprzez Wydział Technologii Żywności orazMałopolskie Centrum Monitoringu i Atesta-cji Żywności mogą przyczynić się do promo-cji najsmaczniejszych produktów tradycyj-nych z Małopolski. Niezmiernie istotnym za-daniem jest jednak kształcenie studentów,którzy mogą pracować w przyszłości na rzeczrozwoju wsi. Poprzez inicjatywy takie jakGiełda Agroturystyczna propaguje się tury-stykę na obszarach wiejskich. W ramach Kra-jowej Sieci Obszarów Wiejskich Uniwersytetoferuję pracę na rzecz identyfikacji i rozwią-zywania problemów rozwoju społeczno-go-spodarczego.

DZIENNIK POLSKI 2.12.2009 r.Stypendia dla najzdolniejszych

35 najzdolniejszych studentów z terenówwiejskich otrzymało stypendia naukowe pod-czas gali na Uniwersytecie Rolniczym. Wielumłodych ludzi nie może studiować tylko dla-tego, że pochodzą z biednych terenów wiej-skich i wydatki na kształcenie w mieście prze-kraczałyby możliwości finansowe ich ro-dziny. Fundacja, która przyznaje stypendiadziała już jedenasty rok.

94

DZIENNIK POLSKI 3.12.2009 r.Damy indeks, ale za pieniądze

2,5 tys. zł – tyle zdaniem polskich rektorówpowinni płacić studenci za rok nauki w uczel-niach publicznych. Jest to jednak kontrower-syjny pomysł zdaniem rektora UniwersytetuRolniczgo prof. Janusza Żmiji, wiceprzewod-niczącego Konferencji Rektorów Akademic-kich Szkół Polskich. Podczas ostatniego spotkania KRASP została zaprezentowanastrategia szkolnictwa wyższego na lata 2010-2020. Zdaniem rektorów jednym z poważniej-szych problemów jest niedostateczny poziomfinansowania szkolnictwa wyższego. Receptąwedług nich jest to, aby od 2015 wszyscy stu-denci płacili za naukę. Wprowadzenie czesnegopowiązane jest także z planem udogodnieńw pozyskiwaniu pomocy finansowej w postacipożyczek i kredytów studenckich. RektorWSZiB w Krakowie nie ukrywa, że z punktuwidzenia uczelni prywatnych pomysł ten jestkorzystny. Studenci niepublicznych uczelni zaniewiele większą opłatą (rocznie czesne wynosiok. 4000) otrzymaliby towar lepszy jako-ściowo. Rzecz jasna nie wszyscy są zwolenni-kami wprowadzenia odpłatności, według rek-tora UR polskie społeczeństwo jest zbytbiedne i rodzi to obawy, że spora część w ogólenie podejmie studiów nie mając możliwościspłacenia pożyczki. Przedstawione pomysły tona razie jedynie założenia do szerszej dyskusji.Wszyscy są zgodni jednak z tym, że odpłatnośćwcześniej czy później zawita na uczelnie pu-bliczne. Powodem jest tego niewystarczającypoziom dotacji, jakie otrzymują.

DZIENNIK POLSKI

GAZETA WYBORCZA

www.krakow.studia.net 4-7.12.2009 r.Dekoracje świąteczne

Zapowiedź cyklu warsztatów tworzenia deko-racji bożonarodzeniowych, a także ich wysta-wie przygotowanych przez studentów kie-runku Ogrodnictwo oraz słuchaczy studiówpodyplomowych Florystyka, które miałymiejsce w dniach 4 do 7 grudnia na terenieWydziału Ogrodniczego.

DZIENNIK POLSKI 11.12.2009 r.Uniwersytet dla Młodzieży

Zapowiedź cyklu wykładów w ramach inicja-tywy Uniwersytetu Rolniczego skierowanychdo młodzieży szkół średnich, którzy odwie-dzą uczelnię przyjeżdżając z mniej lub bar-dziej odległych zakątków Małopolski.

DZIENNIK POLSKI 15.12.2009 r.Młodzi chcą być inżynierami

Na studiach technicznych w końcu drgnęło.Młodzi, którzy do tej pory najchętniej wybie-rali prawo, psychologię, zarządzanie corazchętniej decydują się na studia techniczne.W ubiegłym roku na listę najpopularniej-szych kierunków budownictwo awansowałoz jedenastego na piąte! Ten rok był pierw-szym, podczas którego udało się zatrzymaćspadek liczby studentów na kierunkach tech-nicznych. Zmiana ta jest najwyraźniej odpo-wiedzią na program „kierunki zamawiane”.

Dotyczy on kierunków matematycznych,technicznych i przyrodniczych. Uczelnie,które zaliczyły się do pilotujących dostająokoło 14 tys. zł na jednego studenta. W ra-mach tego muszą one podnosić atrakcyjnośćkształcenia w postaci obozów naukowych,kursów dających dodatkowe kwalifikacje, ko-repetycji z matematyki i fizyki. Zaś połowienajlepszych studentów oferują stypendiaw wysokości 1 tys. zł. Zajęcia te prawdopo-dobnie przyczyniły się do mniejszego odsetkaosób, które nie zaliczyły sesji po pierwszymroku. Władze Uniwersytetu Rolniczego, któryprowadzi zamawiane kształcenie na inżynieriiśrodowiska i biotechnologii zauważają, żedzięki dodatkowym zajęciom z matematykiodsiew studentów pierwszego roku nie jest takwyraźny jak na innych kierunkach.

Opracowanie: Joanna RoczniewskaBiuro Informacji i Promocji

Doktorat honoris causa profesora Władysława LeszczyńskiegoKraków, 23 października 2009 r.

Prof. dr hab. Wacław Leszczyński podczas uroczystości nadania tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie

Wspierając naszą Fundację wspierasz młodzież studiującą na naszej Uczelni

Przekaż 1% Twojego podatku za 2009 rok dla Fundacji Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie

Jak przekazać 1% podatku dla naszej Fundacji?W zeznaniu podajemy nazwę organizacji „Fundacja Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja

w Krakowie” oraz numer jej wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego: 0000264847.

Chcemy podziękować Państwu za hojność prosimy o wpisanie swoich danych osobowych (imię, nazwisko, adres firmy lub miejsca zamieszkania, telefon, faks, e-mail) w wypełnionym

formularzu PIT, pozycja INFORMACJE UZUPEŁNIAJĄCE.