dizel motorlarda turbo şarj

8/8/2019 Dizel motorlarda turbo şarj

http://slidepdf.com/reader/full/dizel-motorlarda-turbo-sarj 1/31

MAK NA E T M UBE MÜDÜRLÜ Ü MAK NA E T M UBE MÜDÜRLÜ Ü

Yücel KILIÇKAPLANYücel KILIÇKAPLAN

MAK NA MALAT VE DONATIM DA RES BA KANLIMAK NA MALAT VE DONATIM DA RES BA KANLI



TURBO ARJ



Turbo arj, motorun gücünü artt rmak amac ileyap lm bir hava körü üdür. Motorlarda bo a gideneksoz gazlar n n enerjisiyle çal maktad r.

Eksoz gaz n n bas nç, s ve h z eklinde bo a gidenbu enerjisinden faydalan lm olup tabii emi limotorlar a r doldurma fikri 1930·lu y llarda yararabalar nda kullan lmaya ba lam ve günümüzmotorlar nda yayg n olarak kullan lmaktad r.



Eksoz gazlar ile tahrik edilen bir hava körü ü olupsilindirlere a r hava doldurmaktad r.

Motorlarda güç silindirlere al nan hava vepüskürtülen yak t n miktar na ba l oldu undan,silindirlere a r doldurma yapmak motor gücünü

yakla k % 30-40 artt r r ve ayn zamanda motorun;Yüksek rak mda güç kayb n önler Yüksek motor torkuSessiz çal maDaha iyi yanmaDaha az hava kirlili i



Turbo arj, motor eksoz manifoldu üzerineyerle tirilmi olup hareketini, eksoz gaz n n

enerjisinden alarak çal r.



EksozEksoz manifoldundanmanifoldundan ç kanç kan eksozeksoz gazlargazlar turbo arj nturbo arj ntürbintürbin çark nçark n çevirir çevirir. . TürbindeTürbinde aynayn milemile ba lba lbulunanbulunan kompresör kompresör çark nçark n çevirir çevirir veve bir bir vantilatör vantilatör gibigibi görevgörev yapanyapan kompresör kompresör motorunmotorun silindirlerinesilindirlerinedahadaha fazlafazla havahava basar basar. .



Bas lan bu fazla hava daha çok miktardaki yak t nverimli bir ekilde yanmas n sa lamakta ve böylecetabii emi li motora nazaran daha fazla güç elde

edilmektedir. Türbinin devri motor devri ve yükü ilekontrol edilir.



Atmosfer bas nc deniz seviyesinde normal s cakl kta1.033 kg/cm 2 dir. Ancak atmosfer bas nc denizseviyesinden yukar lara ç k ld kça azal r (10.000 m·de

0.35 kg/cm2).

Türbin devri, deniz seviyesinden itibaren her 300metrelik rak m (irtifa) art için 1400 d/d artar.Günümüzde kullan lan turbo arj devirleri yakla k50.000 ile 130.000 d/d aras ndad r.



Turbo arj, türbin, yatak kutusu ve kompresör olmaküzere üç k s mdan meydana gelir. Yatak kutusununbir yan nda kompresör, di er taraf nda türbin vard r.Türbin ve kompresör çark ayn mile ba l d r. Yatak

kutusunda bulunan yataklar burçlu olup motor yaile ya lan rlar.

TURBO ARJIN YAPISI VE PARÇALARI



Türbin : Eksoz gaz ile kar la an ve eksoz manifolduüzerine ba lanan bölüm olup muhafazas pik

dökümdür. Türbin kanatlar volfram dan yap lm t r.Türbin mili, türbin çark ile yekpare olup, hassasi lenerek balanslanm t r.



K ompresör K ompresör: : K ompresör K ompresör çark ,çark , alüminyum·alüminyum· dandanyap lmyap lm olupolup türbintürbin milinemiline somunsomun ileile ba l d r ba l d r.. HassasHassas

i lenereki lenerek balanslanmbalanslanm olupolup muhafazasmuhafazas alüminyumalüminyumdandan yap lm t r yap lm t r..



Yatak kutusu : Türbin milinin yataklanmas n sa lar ve türbin muhafazas ile kompresör muhafazas nbirbirine ba lar. K ullan lan yataklar metal olupyüzücü tiptir. Radyal ve aksiyal hareketlerle çal rlar.Ayr ca metal s zd rmazl k segmanlar da kullan l r.Yataklar n ya lanmas bas nçl motor ya ile olupya dönü ü karteredir.



Motor çal maya ba lar ba lamaz, eksozmanifoldundaki eksoz gazlar turbo arj içindekitürbine sevk edilir.

Türbin kanatlar aras ndan geçerek eksozsisteminden d ar ç kan eksoz gazlar nda bulunanenerji türbini döndürmeye ba lar. K ompresör kanatlar türbin ile ayn mil üzerinde ba l oldu uiçin kompresörün kanatlar da dönmeye ba lar.



K ompresör kanatlar havay merkezden al p çevredenverdi i için emme manifoldunda bir bas nçyükselmesi meydana gelir. Hava ² yak t kar m na

daha fazla yak t ilave edilince eksoz gazlar na dahafazla enerji verilmi olur. Eksoz gazlar ndaki artanenerji sebebi ile türbinin dönü h z artar vekompresör kanatlar n n dönü h z da artm olur.K ompresör dönü h z n n artmas ise motora dahafazla hava verilmesini sa lar.



Motorun yükü artt zamanda eksoz gazlar yinedaha fazla enerji kazanm olaca için türbin vekompresör kanatlar n n da h z artar.

Motor yükü azal nca veya motor devri dü tü ü zamaneksoz gazlar n n enerjisi azalaca için kompresör

kanatlar motora daha az hava gönderir.



De i ken zamanl turbo (VTG) teknolojisi



De i ken zamanl turbolarda yüksek bas nçl eksozgazlar , yönlendirici kanatlar (flap) sayesindemotorun devir gücüne ba lant l olarak turbinpervanelerine yönlendirilmektedir. Di er bir deyi leflaplar sayesinde turbin içindeki bas nç azalt l pço alt lmaktad r. Örne in dü ük motor devirlerindeflaplar kapanmakta ve yüksek bas nçta eksoz gazlarturbin pervanesinin merkezine yönlendirilmektedir.



Böylelikle alçak devirlerde turbo bas nc artmakta veyüksek tork elde edilmektedir. Motor devri artt kçaflaplar aç lmakta ve bu sefer eksoz gazlar n n turbinpervanesinin merkezinde d ar ya do ru üflemesinisa lamaktad r. Böylelikle turbonun bas nc de i kenzamanl flaplar sayesinde art yor ve turbodanistenilen performans fazlas yla al narak yan nda

yüksek yak t ekonomisi sa lanmaktad r.



De i ken zamanl turbolarda (VTG) teknoloji çokyüksek olup zamanlama ayar u an için vakumkontrollü alg lay c lar sayesinde yap lmaktad r.

Ancak ileride zaman ayarlay c lar n tamamenelektronik kontrollü olmas için çal lmaktad r.Günümüzde ilk olarak binek arabalar nda kullan lanVTG teknolojisi yeni yeni a r dizellerde ba ar lolarak kullan lmakta ve çok iyi neticeler vermektedir.



ACTUATÖR / WESTEGATE



Turbo arj n So utulmas



Manifold Bas nc n n Ölçülmesi

dizel motorlarda turbo şarj

Documents