dizel motorlarda soğutma sistemleri

8/3/2019 Dizel Motorlarda Soutma Sistemleri

1/60

MAKNE SOUTMAMAKNE SOUTMASSTEMLERSSTEMLER


2/60

Soutma Sisteminin Gerei ve nemi:Soutma Sisteminin Gerei ve nemi: Motorlar s enerjisini mekanik enerjiye evirirken ayn zamandaMotorlar s enerjisini mekanik enerjiye evirirken ayn zamanda

okok snrlar.snrlar.

zamannda yanma odasndaki scaklk 2000 zamannda yanma odasndaki scaklk 2000 -- 2500 C a kadar2500 C a kadarular.Baz motor paralarnn 800 C snmalarna sebep olur.ular.Baz motor paralarnn 800 C snmalarna sebep olur.Motor paralar soutulmad taktirde;Motor paralar soutulmad taktirde;

a.a. Paralarn mekanik dayanm zayflar.Paralarn mekanik dayanm zayflar. b.b. Paralar zerinde ar genlemeler meydana gelir veParalar zerinde ar genlemeler meydana gelir ve

hareketli paralar arasnda bulunan ya boluu sfra iner.hareketli paralar arasnda bulunan ya boluu sfra iner.

Yalanamayan paralar kuru srtnme sonucu oluan snn daYalanamayan paralar kuru srtnme sonucu oluan snn daetkisiyle birbirine kaynar veya skr kalr.etkisiyle birbirine kaynar veya skr kalr. (Pistonun silindirde skmas ve yatak sarma gibi olaylar.)(Pistonun silindirde skmas ve yatak sarma gibi olaylar.) c.c. Motor ya, yalama zelliini kaybederek greviniMotor ya, yalama zelliini kaybederek grevini

yapamaz.yapamaz.

Yukarda aklanan olumsuz etkileri ortadan kaldrmak iin,Yukarda aklanan olumsuz etkileri ortadan kaldrmak iin,motorun tamamen soutulmas da zm deildir. nk, motormotorun tamamen soutulmas da zm deildir. nk, motoralma scaklna ulamadan istenilen gc veremez. O hldealma scaklna ulamadan istenilen gc veremez. O hldesoutma sisteminin grevi; motor paralarnn, motor yann asoutma sisteminin grevi; motor paralarnn, motor yann arrsnmasn nlemek ve motorun tam g verecek ekilde almasnmasn nlemek ve motorun tam g verecek ekilde almascaklnda kalmasn salamaktr.scaklnda kalmasn salamaktr.


3/60

SOUTMA SSTEMLERSOUTMA SSTEMLER

Sv ile soutmaSv ile soutma-- Ak devrelerAk devreler

--Kapal devrelerKapal devrelerHava ile soutmaHava ile soutma

--Dorudan hava ileDorudan hava ile--Radyatrl sistemRadyatrl sistem


4/60

SIVI ve HAVA LE SOUTMASIVI ve HAVA LE SOUTMAFARKIFARKI

Dizel makineleriDizel makineleri

silindirlerinin yanmasilindirlerinin yanmaodalarnda yaktnodalarnda yaktnyanmasylayanmasyla

oluturulan s miktaroluturulan s miktaryaklak olarak 1250yaklak olarak 1250--22002200 kcalkcal//bhpbhp--saatsaat

dedeerleri araserleri arasndadndadr.r.Denemeler;Denemeler;

Su ile soutmada buSu ile soutmada bu

snn %28_%33snn %28_%33

Hava ile soutmadaHava ile soutmadabu snn %15_%25ibu snn %15_%25i

makine dnamakine dnatandntandngstermektedirgstermektedir


5/60

Ak soutma sistemiAk soutma sistemi--11


6/60

Ak soutma sistemiAk soutma sistemi--22


7/60

deniz suyupompalar

deniz

suyu k

deniz suyugirileri

yalama ya soutucusu

Silindir gmlek soutucusu

Sprme havas

soutucusu


8/60

Ak Soutma SistemiAk Soutma Sistemi--33


9/60

Kapal soutmaKapal soutma --11


10/60

Kapal sistemKapal sistem--22


11/60



12/60



13/60

Kapal sistem(Kapal sistem(keelkeel)omurga sistemi)omurga sistemi


14/60

HAVALI SOUTMA SSTEMHAVALI SOUTMA SSTEM


15/60


16/60


17/60

RADYATRL SOUTMARADYATRL SOUTMA

SSTEMSSTEM


18/60


19/60


20/60

PSTON SOUTMA DEVRELERPSTON SOUTMA DEVRELER Yksek gl ve arYksek gl ve ar

devirli gemidevirli gemimakinelerinde pistonmakinelerinde pistonsoutma suyunun miktarsoutma suyunun miktarbeygir gc banabeygir gc bana0,65litre kadardr.0,65litre kadardr.

Bu suyunBu suyunmanifoldlardakimanifoldlardaki girigiriscakl 50scakl 50C veC ve

mmsaade edilensaade edilenmaksimummaksimum kk sscaklcaklise 55ise 55C dolaylarC dolaylarndadndadr.r.

1_elektro-pomp 5_k manifoldu2_termostatik val 6_toplama tank 3_kuler

7_basl hava fleme donanm 4_k manifoldlarna


21/60

SilindirSilindir kaverlerininkaverlerinin soutulmassoutulmas


22/60


23/60


24/60


25/60


26/60


27/60


28/60


29/60

Soutma suyu dolamSoutma suyu dolam

Suyun miktar;Suyun miktar;

--suyun girisuyun girive k scaklnave k scaklna

--ykselmesiykselmesingrlen scaklangrlen scaklabaldrbaldr

Kk ve orta gl makinelerde giriKk ve orta gl makinelerde girive k scaklklar arasndaki farkve k scaklklar arasndaki fark77C olmalC olmal

BByyk makinelerde ise biraz daha azk makinelerde ise biraz daha azolmalolmalddr.r.

AAk devrelerdek devrelerde kk suyu ssuyu scaklcaklnnnn6060CC zerinezerine karkarlmamallmamal

KapalKapal devrelerdedevrelerde maxmax.. kk suyusuyusscaklcakl 6565C_82C_82C deC deerlerierleriarasarasndadndadr.r.


30/60

Sert ve kaba sularla soutulan makineSert ve kaba sularla soutulan makine

soutma suyu scaklklar;soutma suyu scaklklar;Suyun metal tuzlar ve yabancSuyun metal tuzlar ve yabanc

maddeler bulundurmas ve kerek krmaddeler bulundurmas ve kerek krkatman oluturmas nlemek iin kkatman oluturmas nlemek iin ksuyu scaklnn 43suyu scaklnn 43CC--4646CC yiyi

gegememesi gerekirmemesi gerekir


31/60

Uyar !!Uyar !! k suyu scakln drmek adna; normalden dahak suyu scakln drmek adna; normalden daha

fazla miktarda souk suyun dolatrlmas yanltr.fazla miktarda souk suyun dolatrlmas yanltr.

Byle bir uygulama makinenin zgl yakt sarfiyatnByle bir uygulama makinenin zgl yakt sarfiyatn

artrr ve yararlartrr ve yararl gg azalr.azalr.Dk soutma suyu yanDk soutma suyu yan vizkozitesinivizkozitesini oaltr veoaltr ve

pistonun srtnmesini artrr.pistonun srtnmesini artrr.

Silindir ceket scaklklar arasndaki srtnmeSilindir ceket scaklklar arasndaki srtnme

kayplar;kayplar;

----Piston byk ve ar ise gcn %8 iPiston byk ve ar ise gcn %8 i

----Piston hafif ve silindire dokunan yzeyi kkPiston hafif ve silindire dokunan yzeyi kk

ise %4 kadardr.ise %4 kadardr.


32/60

KULER (SOUTUCU)KULER (SOUTUCU) --Borulu SoutucularBorulu Soutucular

--PleytPleyt(dzlem) Tr Soutucular(dzlem) Tr Soutucular --Soutma Kuleleri ( kara tesislerindeSoutma Kuleleri ( kara tesislerinde

kullanlr)kullanlr)a)Atmosferik Soutma Kuleleria)Atmosferik Soutma Kuleleri

b)Mekanik ekimli(b)Mekanik ekimli(DraflDrafl)Soutucular)Soutucular

Is deitirgelerinin konstrksiyona gre


33/60

Is deitirgelerinin konstrksiyona gresnflandrlmasnda, borulu s deitiricipratikte ok rastlanr.


34/60

Yalama ya basnc > (byktr) Denizsuyu basnc


35/60

Tatl su basnc > (byktr) deniz suyu basnndan


36/60

Kalitesiz suyun motor elemanlarKalitesiz suyun motor elemanlar

zerinde meydana getirdii kire szerinde meydana getirdii kire sgeirgenliini azaltr.geirgenliini azaltr.

( 1 mm kire tabakas, 10 mm( 1 mm kire tabakas, 10 mm

kalnlndaki metalin s geirgenliinekalnlndaki metalin s geirgenliineeittir)eittir)

Pl (d l ) i


37/60

PleytPleyt(dzlem)tip soutucu(dzlem)tip soutucu


38/60


39/60


40/60


41/60


42/60


43/60


44/60

Borulu soutucularn yararlarBorulu soutucularn yararlar

** Kk** Kk capcap ve et kalnlklarnda boruve et kalnlklarnda boru

kullanlmas nedeniyle iyi s transferikullanlmas nedeniyle iyi s transferi** Kk hacimli olduklarndan** Kk hacimli olduklarndan

istenilen yere yerletirilebiliristenilen yere yerletirilebilir** Borularn i ve d yerleri** Borularn i ve d yerleri

temizlenmesi kolaydrtemizlenmesi kolaydr

B l t l k lB l t l k l


45/60

Borulu soutucularn sakncalarBorulu soutucularn sakncalar

** Korozyona dayanabilmek iin pahal** Korozyona dayanabilmek iin pahalmalzeme (bakr ve bakr alamlar)malzeme (bakr ve bakr alamlar)kullanlmalar gerekir.kullanlmalar gerekir.

** Borularn deniz suyu tarafndan** Borularn deniz suyu tarafndantanan(balk, kum ve dier organiktanan(balk, kum ve dier organik

olmayan yabanc maddelerle tkanmas veolmayan yabanc maddelerle tkanmas vetemizleme ihtiyactemizleme ihtiyac

** Organizmalarn borularn iinde ve** Organizmalarn borularn iinde ve

dnda yaam mahalli bularakdnda yaam mahalli bularak tlamastlamas veves transferini bozmass transferini bozmas

EKSPENIN TANKEKSPENIN TANK


46/60

EKSPENIN TANKEKSPENIN TANKEkspennEkspenn tanklarn hacmi , toplam su hacminin % 5 inden kktanklarn hacmi , toplam su hacminin % 5 inden kkolmamaldr.olmamaldr.

Pompa boazlarndan, boru flenclerinden kanlmaz kaaklarve buharlama nedeniyle azalan suyuda karlamak zere ekspenn

tanklarn hacmi tm soutma sistemi hacmi % 10 u olarak datlenmektedir


47/60

Paslanmay nlemek iin elik saclardan yaplmalarPaslanmay nlemek iin elik saclardan yaplmalar

tavsiye edilirtavsiye edilir


48/60


49/60


50/60

Su pompalar (Su pompalar (serkleytinserkleytin pomppomp))


51/60


52/60


53/60


54/60


55/60

SOUTMA SSTEM TECRBESSOUTMA SSTEM TECRBES


56/60

SOUTMA SSTEM TECRBESSOUTMA SSTEM TECRBES

ve KONTROLve KONTROLPiston Soutucusunun Ar IsnmasPiston Soutucusunun Ar Isnmas

Piston yala soutulan makinelerde, soutma yann arPiston yala soutulan makinelerde, soutma yann arsnmasnn olas nedenleri unlardr;snmasnn olas nedenleri unlardr;

a)Piston kafasnn atlamas nedeniyle,kzgn ve basnl ea)Piston kafasnn atlamas nedeniyle,kzgn ve basnl egzozgzozgazlarnn veya kzgn havann piston yana karmasgazlarnn veya kzgn havann piston yana karmas

b)Silindir gmlei duvarlarnn trl nedenlerle soutulmamb)Silindir gmlei duvarlarnn trl nedenlerle soutulmamasasmakine ve pistonlarn ar snmasna neden olur.Dolaysylamakine ve pistonlarn ar snmasna neden olur.Dolaysylasoutucu ya,pistondan ald s ile nemli ekilde snr.soutucu ya,pistondan ald s ile nemli ekilde snr.

c)Yalama yac)Yalama yakulerlerikulerleri borularn tkanmas veya ok saydaborularn tkanmas veya ok saydakapal boru bulunmas ya da soutucunun deniz suyu tarafndakapal boru bulunmas ya da soutucunun deniz suyu tarafndadeniz canllarnn oaltlmas veya soutucu boru yzeylerinindeniz canllarnn oaltlmas veya soutucu boru yzeylerinin camcamsertliinde ve yaltkan bir karbon katmanyla kaplanmas nedeniysertliinde ve yaltkan bir karbon katmanyla kaplanmas nedeniyleles transferlerinin bozulmas sonucu, soutma yann ar sns transferlerinin bozulmas sonucu, soutma yann ar snmasmas

d)Yalama ya,dolam pompasnn az ya basmas ved)Yalama ya,dolam pompasnn az ya basmas vealmamasdralmamasdr

almakta olan bir makine ar snyor isealmakta olan bir makine ar snyor ise;; Soutma devresinde dolatrlan su miktarnn yeterli olmamas BSoutma devresinde dolatrlan su miktarnn yeterli olmamas Buu


57/60

Soutma devresinde dolatrlan su miktarnn yeterli olmamas.BSoutma devresinde dolatrlan su miktarnn yeterli olmamas.Buugibi durumlarda,dolam suyu miktarnn oaltlmas gereklidir.gibi durumlarda,dolam suyu miktarnn oaltlmas gereklidir.EerEerdolam pompas,kk,gl makinelerde olduu gibi,makineden "dolam pompas,kk,gl makinelerde olduu gibi,makineden "V kay" ile hareket ediyorsa,kaynn kayarak yerindenV kay" ile hareket ediyorsa,kaynn kayarak yerindenkmas,gevemesi olmas veya kopmas olasdr.kmas,gevemesi olmas veya kopmas olasdr.

Silindir ceketleri ve balklarndan kr katmannn olumas.SSilindir ceketleri ve balklarndan kr katmannn olumas.Suuceketlerinin temizlenmesi gerekirceketlerinin temizlenmesi gerekir

Silindirlerin yeterli olmayan yalanmas,Yadanlklarn ayar geSilindirlerin yeterli olmayan yalanmas,Yadanlklarn ayar gerekir.rekir. Yalama ya zayf zelliklerde,kirli veya yakt tarafndanYalama ya zayf zelliklerde,kirli veya yakt tarafndan

kirletiliyor.yan deitirilmesi gerekir.Ancak makineyi imal edkirletiliyor.yan deitirilmesi gerekir.Ancak makineyi imal edenenfirmann bu konudaki talimat gz nnde bulundurulmaldr.firmann bu konudaki talimat gz nnde bulundurulmaldr.

Yalama ya filtrelerinin tkal olmas.Filtrelerin temizlenmesYalama ya filtrelerinin tkal olmas.Filtrelerin temizlenmesi vei veyeniden doldurularak devreye alnmalar gerekir.yeniden doldurularak devreye alnmalar gerekir.

Yalama ya pompasnn nemli bir ekilde anmYalama ya pompasnn nemli bir ekilde anmolmas.Pompann gzden geirilerek,yapmc firma iletme kitabnolmas.Pompann gzden geirilerek,yapmc firma iletme kitabnaagre onarlmas gerekir.gre onarlmas gerekir.

Yk Gstergesinin Pozisyonu DeimediiYk Gstergesinin Pozisyonu Deimedii


58/60

HaldeHalde ManifoldManifold Borularndan EgzozBorularndan Egzoz

Scaklnn ArtmasScaklnn Artmas

Olas nedenler aadakilerden biri veya birOlas nedenler aadakilerden biri veya birka olabilir;ka olabilir;

a)Makine s olarak ykselmitir.a)Makine s olarak ykselmitir.

b)Makine silindirlerinb)Makine silindirlerin portlarportlar kirlenmitir.kirlenmitir.

c)Arzal veya kirlic)Arzal veya kirli trboajertrboajer veya havaveya havakulerlerikulerleri nedeniyle makine koruyucu zgaralarnedeniyle makine koruyucu zgaralarkirlenmitirkirlenmitir

d)Sprge havas blmnded)Sprge havas blmnde skavenskavenyangn vardryangn vardr

Soutma Suyu Basncnn AzalpSoutma Suyu Basncnn Azalp l


59/60

oalmasoalmas

a)letme srasnda yeterli olmayana)letme srasnda yeterli olmayanhavaszlandrmahavaszlandrma ve imla nedeniyleve imla nedeniyle

soutma hcrelerinde havann birikmesisoutma hcrelerinde havann birikmesi b)Silindirb)Silindir kaverindekikaverindeki soutma suyusoutma suyuklarnnklarnn havaszlandrmahavaszlandrma valflarnnvalflarnn

kapal oluukapal oluuc)Soutma suyu sistemine giren gaznc)Soutma suyu sistemine giren gazn

arzalara neden olmasarzalara neden olmas

d)Soutma suyu borular tkanm,ayard)Soutma suyu borular tkanm,ayarvalflar arzal veya hemen hemen kapalvalflar arzal veya hemen hemen kapal

Silindirin Birinde Soutucu k ScaklnnSilindirin Birinde Soutucu k Scaklnn


60/60

YkselmesiYkselmesi

a)Sorun oluturan silindir ar yktea)Sorun oluturan silindir ar yktealmaktadr.almaktadr.

b)Silindir g pistonu kzgn almakta veyab)Silindir g pistonu kzgn almakta veyaarzaldr.arzaldr.

c)Soutma hcresi yeterli bir ekildec)Soutma hcresi yeterli bir ekildehavaszlandrlmamhavaszlandrlmam. Bunun denetimi. Bunun denetimi

yaplmaldr.yaplmaldr.d)Silindir zerindeki kapald)Silindir zerindeki kapal valflervalfler kazara kapalkazara kapal

braklm veya arzal olmasdr.braklm veya arzal olmasdr.

e)Soutma suyu borular veya hcreleri tkale)Soutma suyu borular veya hcreleri tkal f)Arza nedeniyle soutma suyuna gazlarnf)Arza nedeniyle soutma suyuna gazlarn

girmesigirmesi

dizel motorlarda soğutma sistemleri

Documents