DIVLJA PATKA (PATKA GLUHARA)Anas platyrhynchos Linnaeus, 1758.Razmnoavanje: gnijezdi se na zemlji, u visokoj travi i ipraju blizu vode. Jedanput godinje, od marta do aprila, snese 8-14 sivih, sivo-zelenih ili bijelih jaja na kojima enka sjedi 24-26 dana. Mladi su potrkue, a osamostaljuju se nakon 52-56 dana.Predatori: prirodni neprijatelji (predatori) su im lisice, kune, tvorovi, vidre, jastrebovi i druge grabljivice. Privredni znaaj: divlja patka ima vrlo ukusno i cijenjeno meso, a perje se dosta upotrebljava u pamunoj industriji. Status populacije i mjere zatite: u posljednjih nekoliko godina brojnost populacije divlje patke na prostoru BiH se poveava. Spada u zatienu lovnu divlja. Prema pravilniku o vremenu lova zatiene divljai Zakona o lovstvu F BiH mujaka i enku divlje patke dozvoljeno je loviti u vremenu od 1. septembra do 1. marta.DIVLJA GUSKAAnser anser (Linnaeus, 1758)Razmnoavanje: gnijezdi se na teko pristupanim mjestima u ai i trsci, oko bara, movara i ribnjaka. Od marta do aprila, jednom godinje, snese 6-10 relativno krupnih prljavo-bijelih jaja na kojima enka lei 28-29 dana. O mladima se brinu oba roditelja. Prvo polijetanje mladunci imaju nakon 50-60 dana. Predatori: neprijatelji ove ptice su jastrebovi, orlovi, lisice, kune i druge grabljivice.Privredni znaaj: meso divlje guske je vrlo ukusno. Smatra se veoma znaajnom lovnom divljai (tamo gdje je ima). Status populacije i mjere zatite: populacija divlje guske na naim prostorima nije brojna. Spada u zatienu lovnu divlja. Prema pravilniku o vremenu lova zatiene divljai Zakona o lovstvu F BiH mujaka i enku divlje guske dozvoljeno je loviti u vremenu od 1. septembra do 31. januara.CRVENOKLJUNI LABUDCygnus olor (Gmelin, 1789)Razmnoavanje: gnijezdi se na obali, na otocima i drugim nepristupanim i skrovitim mjestima. Monogamna je ptica. Od aprila do maja snese 6-8 krupnih jaja, na kojima enka lei 35 dana. Oba roditelja se brinu o mladuncima, koji se osamostaljuju nakon 135-140 dana. Predatori: prirodni neprijatelji crvenokljunog labuda su orlovi, te lisice, kune i ostale dlakave grabljivice.Privredni znaaj: esto se uzgaja kao ukrasna ptica u parkovskim jezerima. Status populacije i mjere zatite: populacija mu je u Evropi veoma prorijeena, zbog ega je i trajno zatien. Nalazi se na Crvenom popisu. Meunarodno je zatien Bernskom konvencijom, Evropskom direktivom o zatiti stanita i direktivom o zatiti divljih ptica.UTOKLJUNI LABUDCygnus cygnus (Linnaeus, 1758)Razmnoavanje: na malim otocima ili kakvim drugim skrovitim mjestima pravi plitka gnijezda, u koja (od maja do juna) polae 4-6 bjelkastih, do uto-smeih jaja. Na njima lei enka 35-40 dana. Mladi o kojima se brinu oba roditelja, osamostaljiju se nakon 60 dana.Predatori: prirodni neprijatelji (predatori) su isti kao i za crvenokljunog labuda.Privredni znaaj: esto se uzgaja kao ukrasna ptica u parkovskim jezerima.Status populacije i mjere zatite: populacija mu je u Evropi veoma prorijeena, zbog ega je i trajno zatien. Nalazi se na Crvenom popisu. Meunarodno je zatien Bernskom konvencijom, Evropskom direktivom o zatiti stanita i direktivom o zatiti divljih ptica.Red grabljivice-FalconiformesPorodica jastrebovi-AccipitridaeSURI ORAOAquila chrysaetos (Linnaeus, 1758)Razmnoavanje: gnijezdi se na nepristupanim liticama i stijenama. Gnijezdo pravi od granja i iblja koje oblae zeljastim biljkama, mahovinom i liajevima. Od marta do aprila enka snese 2 hrapava, prljavobijela jaja, sa tamnim pjegama. Na jajima lee oba roditelja, nekada samo enka. Inkubacija traje 44-45 dana. Mladi su uavci, a o njima se brinu oba roditelja. Osamostaljuju se nakon 75-80 dana.Privredni znaaj: suri orao znaajan je kao genetiki resurs. Status populacije i mjere zatite: danas se smatra jednom od najugroenih vrsta ptica u Evropi, zbog ega je trajno zatien. Meunarodno je zatien Bernskom konvencijom, Evropskom direktivom o zatiti stanita i direktivom o zatiti divljih ptica.ORAO KRSTAAquila heliaca (Savigni, 1809)Razmnoavanje: gnijezdi se na drveu, a u nekim stepskim podrujima i na zemlji. Visoko gnijezdo pravi od granja, a unutra ga oblae sitnim granicama i zeljastim biljem. U martu ili aprilu snese 2-3 bijela, ljubiasta ili svjetlosmea isprskana jaja, na kojima, prema neprovjerenim podacima, sjedi 28-30 dana. O mladima (uavcima) brinu se i mujak i enka, a osamostaljuju se nakon 2 mjeseca. Privredni znaaj: orao krsta znaajan je kao genetiki resurs. Status populacije i mjere zatite: i on je, kao i suri orao, veoma prorijeen i smatra se ugroenom vrstom. Meunarodno je zatien Bernskom konvencijom, Evropskom direktivom o zatiti stanita i direktivom o zatiti divljih ptica.ORAO TEKAVAC, BJELOREPAN Haliaeetus albicilla (Linnaeus, 1758)Razmnoavanje: gnijezdi se na velikim stablima. Gnijezdo pravi od granja i iblja, a unutranjost oblae zeljastim biljem. Od februara do aprila (jednom godinje) polae dva bijela jajeta, na kojima oba roditelja sjede 35-45 dana. Mladi nakon 70 dana naputaju gnijezdo, ali se jo neko vrijeme vraaju roditeljima da ih hrane.Privredni znaaj: orao tekavac ili bjelorepan znaajan je kao genetiki resurs. Status populacije i mjere zatite: veoma prorijeen i smatra se ugroenom vrstom. Meunarodno je zatien Bernskom konvencijom, Evropskom direktivom o zatiti stanita i direktivom o zatiti divljih ptica.BJELOGLAVI SUPGyps fulvus (Hablizi, 1783.)Razmnoavanje: na nepristupanim liticama ili u pukotinama stijena pravi gnijezdo, od malo iblja i perja u koje enka tokom februara snese 1-2 prljavobijela jajeta sa crvenim pjegama. Na jajima lee oba roditelja 48-50 dana. Mladi se osamostaljuju nakon 70 dana. Privredni znaaj: interesantan je za nauku kao genetiki resurs. Status populacije i mjere zatite: u podruju Hercegovine tanije u Blagaju ova vrsta je istrebljena tako to je krajem 80-ih godina XX vijeka ova vrsta ptica otrovana. Nakon 1996. godine na podruju Blagaja je introdukovano 6 pari ove vrste ptice iz panije od kojih je jedan par prebaen u zooloki vrt u Sarajevu. Bjeloglavi sup je meunarodno zatiena lovna divlja.KANJAC MIARButeo buteo (Linnaeus, 1758)Razmnoavanje: gnijezdi se na drveu, najee uz rubove uma. Gnijezdo pravi od granica, trave i dlake. Od marta do juna (jednom godinje) snese 3-4 bijela jaja sa plavo-sivim, ruiastim ili smeim mrljama. Na jajima lee i mujak i enka 28-32 dana. Mladi se osamostaljuju nakon 42-45 dana.Privredni znaaj: interesantan je za nauku kao genetiki resurs. Status populacije i mjere zatite: spada u zatienu lovnu divlja.JASTREB KOKOARAccipiter gentilis (Linnaeus, 1758)Razmnoavanje: gradi plitko, iroko gnijezdo na drveu, a koristi i gnijezda drugih ptica. Gnijezdo oblae mladim, zelenim granicama. Gnijezdi se jednom godinje, od aprila do maja. Snese 3-4 zelenkasto-bijela jajeta, najee bez ikakvih pijega. I mujak i enka na jajima lee 25-40 dana, koliko traje inkubacija. O mladima (uavcima), koji naputaju gnijezdo nakon 36-40 dana, brinu se oba roditelja.Privredni znaaj: interesantan je za nauku kao genetiki resurs. Status populacije i mjere zatite: spada u zatienu lovnu divlja.KOBAC PTIARAccipiter nisus (Linnaeus, 1758)Razmnoavanje: kobac ptiar se gnijezdi na drveu. Gnijezdo pravi od granica, obino uz stablo. esto koristi naputena gnijezda drugih ptica (golubova, vrana i sl.). Od maja do juna (jednom godinje) snese 4-6 okruglastih, zelenkasto-bijelih jaja sa tamnim mrljama. enka lei na jajima 32-38 dana, a mujak joj za to vrijeme donosi hranu. O mladima se brinu i mujak i enka. Sa napunjenih 25-30 dana, mladi izlijeu iz gnijezda, ali se esto vraaju, da bi nakon 40 dana potpuno napustili gnijezdo.Privredni znaaj: interesantan je za nauku kao genetiki resurs. Status populacije i mjere zatite: spada u zatienu lovnu divlja.Porodica sokolovi-Falconidae VJETRUAFalco tinnunculus (Linnaeus, 1758)Razmnoavanje: gnijezdi se po peinama, tornjevima, razvalinama, ponekad i na stablima. Ne pravi vlastita gnijezda, ve koristi naputena, preteno golubija i gnijezda vrane. Od aprila do maja (jednom godinje) snese 5-6 (rijetko vie) bijelih jaja sa tamnim mrljama. Na njima lee mujak i enka 27-32 dana koliko traje inkubacija. Mladi su uavci. Osamostaljuju se nakon 30-34 dana.Privredni znaaj: interesantna je za nauku kao genetiki resurs. Status populacije i mjere zatite: spada u zatienu lovnu divlja.SOKO SIVIFalco peregrinus Tunstall, 1771Razmnoavanje: gnijezdi se na nepristupanim stijenama i visokom drveu, ponekad i po starim zidovima i ruevinama. Jednom godinje, od marta do maja, enka snese 3-4 (2-6) blijedoutih jaja sa tamnim mrljama. Na jajima oba roditelja lee 28-31 dan i nakon izlijeganja brinu se za mlade (uavce), koji prvi put izlaze iz gnijezda nakon 28-30 dana. Samostalni su nakon 35-40 dana.Privredni znaaj: interesantan je za nauku kao genetiki resurs. Status populacije i mjere zatite: spada u zatienu lovnu divlja.SOKO KRAGULJACFalco biarmicus Temmnick, 1825Razmnoavanje: gnijezdo pravi na izboinama stijena, rijee na drveu. U nizinama se ponekad gnijezdi na zemlji. Gnijezdi se jednom godinje. Snese 2 jajeta, na kojima lee i mujak i enka. Mladi (uavci) se izlegu nakon 28-30 dana; potpuno se osamostaljuju nakon 35-40 dana.Privredni znaaj: interesantan je za nauku kao genetiki resurs. Status populacije i mjere zatite: spada u zatienu lovnu divlja.HRASTA LUNJAMilvus milvus (Linnaeus, 1758)Razmnoavanje: hrasta lunja se gnijezdi u kronjama visokog drvea. Gnijezda gradi od iblja, trave, krpa, papira i drugih otpadaka. U aprilu ili maju snese 2-3 plavo-bijela jajeta sa smeim pjegama. Na jajima lei samo enka, a mujak je za to vrijeme hrani. Inkubacija traje 28 dana. O mladima se brinu oba roditelja. Nakon 40-50 dana mladunci naputaju gnijezdo i potpuno se osamostaljuju.Privredni znaaj: interesantna je za nauku kao genetiki resurs. Status populacije i mjere zatite: spada u zatienu lovnu divlja.