239

Diversaj sportoj 123

240

124 Karnavalo

1-43 maskobalo; maskofesto; kostumbalo

1 balsalono; festsalono; balejo2 dancorkestro3 muzikisto4 papera lampiono5 festono; girlando

6-43 maskeradoj; maskovestoj; maskeradaj kostumoj; alivestaĵoj

6 sorĉistino7 masko8 peltĉasisto9 pierotino

10 duonmasko; okulmasko11 diablo12 muskolulo;

muskolmontremulo13 havajanino14 florgirlando15 basta jupeto; pajla jupo

16 pieroto17 kolkrispo18 midineto*; laŭmoda

virineto; pariza kudristino19 bidermajra* robo20 velŝipeca ĉapelo21 dekoltaĵo kun muŝo (mal­

granda rondo el tafto aŭ silko)22 bajadero23 hispana grandsinjoro24 kolombino (hispana

kolombino)25 maharaĝo26 mandareno; ĉina nobelo27 vakero (simile: gaŭĉo)28 dando29 balrozeto; balkokardo30 arlekeno31 ciganino32 koketulino; monduma

putino; duonmondulino33 strigospegulo; burleskulo

34 tintilĉapo; bufonĉapo; nanoĉapo

35 sonoriletbastono; klakileto36 harema sklavino; odalisko37 pufpantalono38 pirato39 tatuaĵo (vera aŭ gluita)40 papera ĉapo41 kartona nazo; moknazo;

klaŭnonazo42 knarilo; klakilaro43 karnavala klakbatilo ;

karnavalestra klakfrapilo

44 piroteĥnikaĵoj45 knalfolieto46 knalbombono; petardo47 knalpizo48 knalrano49 kanonpetardo50 raketo; raketpetardo51 paperbulo (por tablofajraĵo)

F 796 Kol

ora

bild

o p.

795

241

52 karnavala sekvantaro; karnavala procesio; karnavala rondiro

53 karnavala ĉaro54 karnavalprinco; karnavalestro 55 karnavalestra sceptro56 karnavalmedalo57 karnavalprincino58 konfetoj59 emblema figuro60 giganta mokbalono; giganta balonfiguro

Karnavalo 124

61 belecreĝino62 fabelfiguro63 paperserpentoj64 kapegulo; kapegfiguro65 gvardianino66 karnavalprinca gvardio 67 klaŭno; burleskulo68 tamburistaro; marŝo de tamburistoj69 marŝtamburo; profunda tamburo70 publiko; spektantaro

242

125 Cirko

1 cirkotendo, kvarmasta tendo2 tendomasto3 lumĵetilo4 lumigisto5 ripoztrapezo6 trapezo7 trapezisto; aerakrobato8 ŝnureskalo9 muzikista tribuno; orkestrejo

10 muzikistaro; cirka orkestro11 arena enirejo12 apogstango (tendostango)13 saltoreto; sekureca reto14 spektantejo15 cirka loĝio16 cirka direktoro; cirkestro17 enirejo de spektantoj

18 suprenirejo19 areno20 arena barilo21 klaŭno; burleskulo22 balonetoj23 komika sceno; komika programero24 rajdakrobatoj25 arenservisto, cirka servisto26 hompiramido27 subportanto; piramidbazulo

28, 29 libera dresado28 baŭmigo de cirka ĉevalo, figuro levado29 dresisto, ŝtalestro30 ekvilibristino31 ĵonglisto32 ĵongloklaboj33 blanka klaŭno; pieroto

F 796 Kol

ora

bild

o p.

795

243

Cirko 125

34 klarneto35 cirka loĝveturilo; rulhejmo36 elefanto37 bestosidilo; bestopodio38 rulbalanciĝo39 rulbaskulo40 ponardoĵetisto41 ponardoj42 asistantino43 ŝnurdancistino44 streĉita ŝnuro; dancoŝnuro45 ekvilibrigilo; ekvilibriga stango46 tendaro47 kaĝovagono

48 dresado de rabobestoj (49­56)49 rabobesta kaĝo, rondkaĝo50 krado51 kradita pasejo52 dresisto; cirka dresisto 53 dresista vipo54 ŝirmoforko55 tigro, rabobesto56 cirka piedestalo57 saltringego; saltoringo58 rulglobo

244

126 Kermeso, kermesa amuzejo

1-57 kermeso; jara foiro

1 kermesejo; festejo; foirejo2 refreŝiga budo; trinkejo; trinkaĵbudo3 krano por trinkaĵoj4 glasoj5 krad­rostejo; kradrostaĵa budo6 mustardujo7 keĉupujo8 kradrostilo; turnrostilo; stangorostilo9 rostataj kokidoj; rostaĵoj

10 fervoja tobogano; ondofervojo11 vagono12 trako13 enirejo14 kaso

15 infankaruselo; karuselo16 ligna ĉevalo17 infano18 ĉenkaruselo; flugfotela karuselo19 pendsidilo20 boatpendolo; boatbalancilo21 pendolboato; svingboato22 kolizaŭto23 dinamometro; fortometro24 martelego25 kermesisto

F 797 Kol

ora

bild

o p.

796

245

Kermeso, kermesa amuzejo 126

26 giganta rado; radego (27, 28)27 nacelo28 kaso; kasbudo29 celĵetado al skatoloj30 pendolkaruselo; balanckaruselo31 tentakla karuselo; la granda oktopodo; polpa

karuselo32 nacelo; gondolo

33 stilzanto; stilziranto34 kaŝitaj stilzoj; kovritaj stilzoj35 marioneto; fadenpupo

36 glaciaĵvendisto (37, 38)37 glaciaĵĉareto38 ĉartendo; tolmarkezo39 gurdisto; gurdomuzikisto40 gurdo41 simieto42 ĉapeleto, por monkolektado

43 kolportisto44 surventra vendokesto; kolportista vendokesto45 sandviĉoj

46 lotumejo; lotuma budo kun premioj (47­50)

47 ludurso, premio48 loto49 sengajna loto50 gajna loto51 mielkuka koro52 baloneto53 sukervato; sukernubo; sukerŝpinaĵo54 sukerstango55 glaciaĵo; glaciaĵkonuso; glaciaĵkorno56 glaciaĵbulo57 lukumo;turka nugato

F 797 Kol

ora

bild

o p.

797

246

127 Pulbazaro

1 bazarvizitanto; bazarvizitantino

2 bazaristo; bazaristino3 pedala kudromaŝino4 florvazo5 murspegulo

6 cilindra forno (7­10)7 forna fumtubo8 tubokubuto; fumtuba kubuto9 fornopordo

10 fornoŝirmilo; ekrano11 karbujo; karboenŝutilo 12 lignokorbo13 pupo14 pluŝurso; ludurso; ursopupo15 gurdo; ĉaretgurdo16 muzikaŭtomato;

muzikskatolo17 truita metaldisko; notodisko

18 valva radioaparato (19­24)

19 fronto de radioaparato: sonpanelo

20 magia okulo, agorda tubo21 sonfendoj22 staciobutonoj23 agordbutono24 stacioplato25 detektilo; kristalricevilo;

kristalradio26 kapaŭdilo

27 klapfotilo; balgofotilo (28­30)

28 balgo29 kovrilo; klapfermilo 30 risorta malklapilo31 skatolfotilo

32 gramofono (33­36)33 disko; gramofondisko;

ŝelaka disko34 gramofonkesto kun

sononadlo35 gramofonfunelo; sonfunelo36 gramofonskatolo;

gramofonkesto37 diskujo; diskorako38 valizmagnetofono, portebla

magnetofono39 fulmilo; fotofulmilo40 fulmolampo

41 elektronika fulmilo42 lampovergo43 bateriujo; baterisako;

bateriteko

44 lumbilda projekciilo; diaskopo (45, 46)

45 (lum)bildoŝovilo

247

Pulbazaro 127

46 lampujo47 kandelingo48 konko de Sankta Jakobo

(pilgrimokonko)49 manĝilaro50 memoraĵtelero51 sekigorako por fotoplatoj52 fotoplato53 memferma ŝaltilo;

eksponprokrastilo54 stanaj soldatoj55 bierkruĉo56 trumpeto57 brokantaj libroj; brokantaĵoj

58 kestohorloĝo (59­62)59 horloĝokesto60 horloĝopendolo61 pendolpezaĵo62 sonilpezaĵo63 lulseĝo; balancoseĝo

64-67 brokantaj vestaĵoj; uzitaj vestaĵoj

64 matrosa kostumo65 matrosa ĉapo; matrosa

bereto66 ĝisgenua pantalono;

pufpantalono67 subjupo; pufiga subjupo68 ardeza tabulo69 grifelujo; ujo por

ardezokrajonoj

70 sumigilo (adiciilo) (71, 72)71 paperorulaĵo72 ciferklavoj73 abako74 klapkovrila inkujo;

klapinkujo75 skribmaŝino

76 meĥanika kalkulilo (77-79)77 turnokranko78 sumiga meĥanismo;

sumigilo79 turnokalkula meĥanismo;

turnokalkulilo80 kuireja pesilo

81 lavilaro (82­84)82 lavopelvo; lavujo83 akvokruĉo84 lavujstablo85 lavaĵbatilo; lavbatilo;

lavfrapilo86 tolaĵlavujo87 lavtabulo88 zumturbo89 kradoĉareto; tirĉareto90 murhorloĝo91 metala varmobotelo; metala

varmodisko; litvarmigilo92 laktujo; laktobotelego

248

128 Taŭrobatalo, toreado, rodeo1-32 taŭrobatalo; taŭroludo; toreado

1 ekzercareno; lernareno2 torelernanto3 taŭrosurogato; taŭrimitaĵo4 bandilista lernanto

5 toreejo [skemo]6 ĉefenirejo7 loĝioj8 sidlokoj9 areno

10 enirejo de toreistoj11 enirejo de taŭroj12 elirejo por mortigitaj taŭroj13 buĉejo14 taŭrostaloj15 ĉevalejo; ĉevalstaloj

16-29 toreistoj

16 pikadoro, surĉevala toreisto17 lanco18 kirasita ĉevalo19 ŝtala krurkiraso20 ronda pikadorĉapelo

21 banderilisto22 banderiloj kun kontraŭhokoj23 zono; ĉirkaŭventra bandaĝo

24 matadoro, la toreisto kiu mortigas la taŭron25 harplektaĵo, klasindiko de matadoroj26 muletao27 toreista ĉapo28 taŭro; virbovo29 lanco

30 mortiga spadopiko31 spado32 muletao, ruĝa tuko ligita al bastono

33 rodeo34 juntaŭro35 vakero36 vakera ĉapelo37 koltuko38 rodeisto39 lazo; kaptoŝnuro40 rodeoĉevalo41 barilo de rode­ejo

249

Taŭrobatalo, toreado, rodeo 128

250

129 Diskodancejo, diskoteko

1 trinkbufedo2 kranoj por biero kaj aliaj trinkaĵoj 3 glasorako4 botelrako5 bufedistino 6 bufeda tabureto; altsidilo7 plasta palmo8 lumorgeno9 lumĵetilo; reflektoro

10 plafonornamaĵoj; plafondekoracio11 brilglobo; fulmoglobo; scintilglobo12 ekrano por projekciado13 ledfotelo14 dekoracia kolono15 metaltegaĵo16 podia ŝtupo17 dancpodio

18 dancanto19 dancparo20 longa koktelo21 bierglaso22 diskoknabo; diskoknabino23 diskoaparato24 monitoro25 mikstabulo26 mikrofono

27 stereoaparataro; mikstabulo28 diskilo29 sondisko 30 laŭtparolilo; laŭtparolila skatolo

251

Nokta amuzejo 130

1-41 nokta distrejo; noktoklubo1 enirejo2 pordisto; pordogardisto; cerbero

3 bufedejo (4­6)4 bufedisto; bufedmastro5 alkoholaĵoj6 bufedo; trinkbufedo7 (bufedeja) fotelo8 freŝigujo por ŝaŭmvino 9 ĉampanbotelo

10 glacikubetoj11 ĉampanglasoj12 kluba kunulino; amuzfraŭlino; klubkuniklo13 retikulo; mansaketo; vespersaketo; kondomujo14 plafonlumo; plafonlampo15 plafonreflektoro; lumfasko16 dekoracia spegulo17 brillobo; scintililo18 stango (rektigilo kaj apogo por ebriuloj)19 stangodancistino20 mamzoneto

21 kalsoneto; strikalsoneto (fam: piĉkovro­ŝnureto); tangao*

22 ledaj botoj23 vizitanto; kliento; amuzemulo; gasto24 monbileto; aprezbileto25 striptizistino, nudrivela senvestiĝa dancistino26 ganto; longa ganto27 ornamaj plumoj28 cicosteloj29 scenejo; podio30 parapeto; rondbarilo

31 noktokluba bando (32­39)32 gitaristo33 elektra gitaro34 sintezilo 35 sintezilisto 36 kantistino37 drumisto 38 drumo 39 mikrofono40 miksotabulo41 laŭtparolila skatolo

252

131 Filmo I (filmado)

1 kinourbo; filmofabriko2 subĉiela filmadejo3 kopiejo4 muntejo5 administrejo6 filmarĥivo7 laborejoj8 muntitaj filmdekoracioj9 teĥnikaj laboratorioj

10 filmstudio11 muzikstudio12 baseno por akvoscenoj13 panoramo 14 horizonta monteto

15-60 filmado

15 subĉiela filmado ĉe konforme konstruita dekoracio

16 dekoracio (kulisoj)17 apogtrabo

18 kamerao19 kameraisto20 reĝisorino21 mikrofonasistanto22 sonteĥnikisto23 portebla sonregistrilo24 mikrofonvergo25 mikrofono

26-60 filmado en filmstudio26 produktadestro; direktoro de produktado27 filmaktorino (filmstelulino; kinostelulino) en

la ina ĉefrolo28 filmaktoro (filmstelulo; kinostelulo) en la

vira ĉefrolo29 figuranto; statisto30 mikrofonaranĝo por stereo­ kaj sonefekta

registrado31 studia mikrofono32 mikrofonkablo33 filmkuliso34 klakisto

253

Filmo I (filmado) - 131

35 sinkroniga klaktabulo kun filmtitolo, sceno­ kaj ripetnumero

36 maskistino37 ĉeflumigisto38 difuzilo39 scenara skribistino, sekretariino de

filmreĝisoro40 reĝisoro41 kameraisto42 helpkameraisto43 dekoraciestro; filmarĥitekto44 direktoro de fotado 45 scenaro46 reĝisora asistanto47 kamerao48 sonizola kovraĵo

49 dolio (grudolio), movebla stativo50 pneŭmata stativo51 lumsorba plato, por ŝirmi kontraŭ mislumo52 stativa lumĵetilo; stativa reflektoro (spoto)53 gantra lumĵetilo; gantra reflektoro 54 lumĵetila gantro; reflektora gantro55 studia sonregistrejo56 sonregistristo 57 mikspupitro58 sonteĥnika asistanto59 sonregistra aparato60 sonefektiloj

254

132 Filmo II (sonfilmproduktado)

1-23 sonregistrado

1 magneta sonregistrilo2 filmbobeno3 magnetkapingo4 ŝaltilaro5 registra kaj aŭdiga amplifiloj6 kapingo por registra, aŭdiga kaj viŝa kapoj7 pelrado8 sinkroniga filtrilo

9 fotoson-registrilo10 tagluma kasedo11 fako de regiloj kaj kontroliloj12 okulario por optike kontroli fotoson­

registradon13 transmisiilo14 amplifiloj kaj nutrilo

15 sonregistra ŝaltpupitro16 kontrola laŭtparolilo17 indikiloj de registronivelo18 kontrolinstrumentaro19 konektiga panelo20 ŝaltilaro21 potenciometroj22 ekvaliziloj23 magnetofono

24 postsinkronigo en sinkronigejo25 sinkroniga reĝisoro26 sinkroniga aktorino27 ĝirafmikrofono28 scenaro de sinkroniga teksto29 rivelmaŝinoj en kopiejo

255

Filmo II (sonfilmproduktado) - 132

30 sonmiksado en sonmiksejo31 mikspanelo; mikspupitro32 sonreĝisoro

33 programaro por cifereca postsonigo34 sekvencindikilo35 laŭtecoregiloj en markita zono36 korektofiltriloj37 frekvenckonvertoro

38 muntado39 muntotablo40 muntisto41 bobendisko por bildo­ kaj sonstrioj;

filmospindelo42 projekciado

43 cifereca videomuntado44 ekstera regilo por indiko de muntloko pere

de komputilo45 registrilo por filmkasedo46 monitoro por sonprilaboro47 monitoro por kontroldatenoj48 monitoro por spektado de filmoj49 klavaro50 (komputil)muso51 muntistino

256

133 Filmo III (filmoprezentado)

1-23 filmoprezentado

1 kinejo (filmoteatro; kinoteatro)2 kaso; giĉeto 3 bileto4 lokmontristino5 spektanto kaj spektantino6 sekureca lumigo7 savelirejo8 kineja scenejo9 sidlokoj

10 kurteno11 ekrano

12 projekciejo13 maldekstra projekciilo; maldekstra

projekciatoro14 dekstra projekciilo; dekstra projekciatoro15 projekciaj kaj observaj fenestroj16 filmujo; filmtamburo17 salonaj lumregiloj18 (elektra) rektifilo19 amplifilo20 projekciisto21 transbobeniga stablo22 filmgluo23 lumbilda projekciilo por reklamaj

diapozitivoj

257

Filmo III (filmoprezentado) - 133

24 filmprojekciilo (25­44)

25-38 movmeĥanismo de filmo25 brulimuna filmujo kun olecirkula malvarmigo26 antaŭvolva rulo27 postvolva rulo28 sonaparato (specoj: lumlega, magneta)29 gvidrulo kun bendalĝustigo30 maŝformilo por kvietigi la bildosekvencon31 glitvojo32 filmbobeno33 filmvolvaĵo; filmrulaĵo34 filmaperturo kun ventolilo35 projekcia objektivo36 malvolva akso37 volva akso38 maltakruca meĥanismo ; movo­erigilo (trans­

formas la daŭran fluan movadon de la filmben­do en serion de sinsekvaj senmovaj bildoj)

39-44 lampujo kun lumfonto 39 konkava spegulo

40 pozitiva karboelektrodo41 negativa karboelektrodo42 lumarko43 elektrodingo44 karbokratero

45 fotoelektra sonreproduktilo (46­49)46 sonlega optikaĵo47 fotosoniga kapo48 sonlampo en lampujo49 fotoĉelo en kava akso50 magnetofono51 magnetofona kapo52 portebla mallarĝfilma projekciilo por migra

kinejo

53 cifereca projekciilo54 projekciila kapo55 ŝanĝeblaj objektivoj56 lampujo57 regpanelo; regtabulo58 formatŝanĝilo

258

134 Filmo IV (kameraoj)

1 tridek-kvin-milimetra kamerao; normformata kamerao

2 objektivo3 sunŝirmilo kun filtril­ kaj

maskingo4 masko5 lumŝirma balgo6 celilo7 fiksebla okulario8 regilo de aperturo por

sektora diafragmo9 filmkasedujo

10 lumŝirmila relo 11 stirbrako12 klina ŝraŭbo13 stativo14 limbo

15 sonizola kovraĵo16 supra parto de sonizolujo

17 suba parto de sonizolujo18 malklapita vando de

sonizolujo19 kamerao

20 malpeza kamerao21 anso; mantenilo22 zomregilo23 zomobjektivo (variofokusa

objektivo) kun kontinua fokusŝanĝo

24 mantenilo kun eksponilo25 fermoklapo

26 bild-son-kamerao (reportera kamerao)

27 sonizola kovraĵo28 kontrolfenestro por

kadronumeroj kaj funkciskaloj

29 sinkroniga kablo30 sonimpulsilo

31 dek-ses-milimetra kamerao; mallarĝfilma kamerao

32 objektivorevolvero33 sekureca fermilo de

kameraujo34 celilkonko

35 cifereca videokamerao por filmproduktado

36 bildosensilo por kalkulado de bilderoj

37 memorkarto38 memorkarto­legilo39 LCD­indikilo (LCD:

likvakristala)

259

Baleto 135

1-6 piedopozoj; piedopo-zicioj

1 unua pozicio2 dua pozicio3 tria pozicio4 malferma kvara pozicio5 kruca kvara pozicio 6 kvina pozicio

7-12 brakpozicioj7 unua pozicio8 dua pozicio9 tria pozicio

10 kvara pozicio11 kvina pozicio12 pozicio brakoj malsupren13 transpezado [degagé] al la

kvara pozicio antaŭen14 transpezado [degagé] al la

kvara pozicio malantaŭen

15 oblikva pozicio [effacé]16 piedkole [sur le cou­de­pied]17 disgambe [écarté]18 gambokruce [croisé]19 alteniĝo [attitude]20 arabesko21 surfingrado22 spagato23 kapriolo24 krurkruca salto [entrechat]25 preparpaŝo al pirueto26 pirueto27 baletistaro; baleta trupo28 baletistino29 baleta manrelo

30, 31 pardanco; dudanco30 ĉefbaletistino (unua

soldancistino, unua solistino)31 ĉefbaletisto (unua

soldancisto)32 mallonga baletjupo

(gazjupeto; baletjupeto)33 baletŝuo (pintoŝuo)34 baletjupo

260

1-4 kurtenleviĝoj1 greka levado2 itala levado3 germana levado4 kombinita levado (greka­germana)

5 vestgardeja halo6 vestgardejo7 vestgardistino8 vestgardeja bileto; kontrolbileto9 teatra spektantino

10 teatra binoklo11 biletkontrolisto12 teatra bileto

13 promensalono; fojero14 lokmontristo15 programo; programkajero; programlibreto

16 interno de teatro; teatra ĉambrego17 scenejo18 antaŭscenejo; proscenio

19-23 spektejo19 supra galerio; pulbalkono20 dua balkono21 unua balkono22 partero23 sidloko; teatra brakseĝo

24-30 provo (ĉi tie: operprovo)24 opera koruso; opera ĥoro25 operkantisto26 operkantistino27 orkestrejo; orkestra kavo28 orkestro29 direktisto; dirigento; orkestrestro30 taktobastono (taktovergo)

136 Teatro kaj opero I31 dekorista laborejo32 sceneja laboristo33 laborplatformo; laborponto34 elemento de dekoracio; kuliso35 firmigaj trabetoj; apogtraboj36 tridimensia dekoro; reliefdekoro 37 dekora fontolo38 portebla farbujkesto39 dekorpentristo; dekorfarbisto40 farbĉaro; rulpaletro41 dekordezajnisto; dekorplanisto42 kostumplanisto; kostumdezajnisto43 kostumplano; kostumdezajno44 kostumskizo45 sceneja modelo46 dekorplano

47 aktora vestoŝanĝejo; aktora tualetejo48 ŝminkospegulo49 ŝminkotuko50 ŝminkotablo51 ŝminkokrajono52 ĉefŝminkisto; ŝminkestro53 teatra perukisto; teatra frizisto54 peruko55 rekvizitoj56 sceneja kostumo57 voklampo; inspektora lampo (voko fare de

inspektoro)

261

Teatro kaj opero I - 136

262

137 Teatro kaj opero II1-60 scenejo kun supra kaj malsupra

maŝinaro

1 regejo (2, 3)2 regpupitro (lumrega instalaĵo) kun eblo

memori lumaranĝojn3 lumiga scenaro4 ŝnurarplafono5 laborgalerio (laborponto) 6 asperga instalaĵo (kontraŭ incendio)7 supersceneja dekorestro8 ŝnurtakeloj9 friso; teatra ĉielo; ĉieltolo

10 fon­tolo11 arkforma toldekoro12 plafondekoro13 supraj lumigaj kestoj14 superscenejaj pendolampoj15 horizontlumigiloj16 turneblaj scenejaj spotoj17 lumbild­projekciiloj18 akvoŝprucigilo; akvokanono19 movebla lumiga platformo20 lumigisto21 proscenia lumĵetilo22 movebla kadrokurteno23 kurteno24 fera kurteno25 rivalto26 planka lamparo27 suflorkesto; suflorejo 28 suflor(in)o29 inspektorejo30 inspektoro31 rotacia scenejo32 liftoŝakto33 liftoplatformo34 liftpodio35 dekorpecoj; dekoracio

36 scenejo (37­39)37 aktoro (prezentisto)38 aktorino (prezentistino)39 figurantoj; statistoj40 reĝisoro41 reĝisora libro42 reĝisora tablo43 reĝisora asistanto44 scenaro45 scenejestro46 sceneja laboristo47 dekorpeco; kuliso

48 spegullensa spoto49 ŝanĝilo de kolorfiltriloj kun kolordiskoj

50 hidraŭla* instalaĵo51 akvujo52 suĉdukto53 hidraŭla* prempumpilo54 premdukto55 premkaldrono56 kontaktmanometro57 indikilo de akvonivelo58 regostango59 liftmeĥanikisto60 hidraŭlaj* piŝtoj

263

Teatro kaj opero II - 137

264

138 Muziknotacio I1-2 historiaj notoj1 kvadrata (proporcia) notacio2 mezurnotacio

3-7 noto; muziknoto3 kapo4 tigo5 libera vosto 6 ligita vosto 7 plilongiga punkto

8-11 kleoj8 violona kleo; sol­kleo; G­kleo9 basa kleo; fa­kleo; F­kleo

10 alda do­kleo; aldviolona kleo; C­kleo11 tenora do­kleo; violonĉela kleo; C­kleo

12-19 notspecoj12 duoblo; duobla noto13 pleno; plena noto14 duono; duona noto15 kvarono; kvarona noto16 okono; okona noto17 deksesono; deksesona noto18 tridekduono; tridekduona noto19 sesdekkvarono; sesdekkvarona noto

20-27 silentosignoj20 duobla silento21 plennota silento; silentopleno22 duona silento23 kvarona silento24 okona silento25 deksesona silento26 tridekduona silento27 sesdekkvarona silento

28-41 taktosignoj28 du­okona takto29 du­kvarona takto30 du­duona takto31 kvar­okona takto32 kvar­kvarona takto33 kvar­duona takto

34 ses­okona takto35 ses­kvarona takto36 tri­okona takto37 tri­kvarona takto38 tri­duona takto39 naŭ­okona takto40 naŭ­kvarona takto41 kvin­kvarona takto

42-44 linisistemo de notliniaro42 taktostreko43 linio44 interspaco

45-49 modernaj modaloj45 C­maĵora gamo; Do­maĵora gamo46 natura a­minora gamo; natura la­minora

gamo47 harmonia a­minora gamo kun toniko Gis48 melodia a­minora gamo kun Fis kaj Gis ĉe

altiĝanta melodio49 kromata gamo; duonduta gamo

50-54 kromsignoj; aliigiloj50 dieso51 dudieso, tonaltigo je du duondutoj52 bemolo, tonmalaltigo je duonduto53 dubemolo, tonmalaltigo je du duondutoj54 naturigilo; bekvadrato

55-68 tonaloj; gamoj (maĵoroj kaj paralelaj minoroj kun respondaj tonikoj)

55 C­maĵoro aŭ a­minoro56 G­maĵoro aŭ e­minoro57 D­maĵoro aŭ b­minoro58 A­maĵoro aŭ fis­minoro59 E­maĵoro aŭ cis­minoro60 B­maĵoro aŭ gis­minoro61 Fis­maĵoro aŭ dis­minoro62 C­maĵoro aŭ a­minoro63 F­maĵoro aŭ d­minoro64 B­maĵoro aŭ g­minoro65 Es­maĵoro aŭ c­minoro66 As­maĵoro aŭ f­minoro67 Des­maĵoro aŭ b­minoro68 Ges­maĵoro aŭ es­minoro

265

Muziknotacio I - 138

266

139 Muziknotacio II1-5 akordoj1 akordo maĵora; maĵora triado2 akordo minora; minora triado3 akordo de la minimuma kvinto; minimuma

triado4 akordo de la maksimuma kvinto;

maksimuma triado5 dominanta septakordo (kvarnota akordo)

6-13 intervaloj6 unuto7 duto maĵora8 trito; tercio maĵora9 kvarto perfekta

10 kvinto perfekta11 sesto granda; sesto maĵora12 septo granda; septimo maĵora13 okto perfekta; oktavo perfekta

14-22 ornamaĵoj14 apoĝaturo15 aĉakaturo 16 glito; duobla aĉakaturo17 trilo sen turno18 trilo kun turno19 mordanto supra; trileto20 mordanto suba21 turno normala 22 arpeĝo 23 triolo (simile: duolo, kvarolo, kvinolo,

sesolo, sepolo)24 ligaturo (kunliga signo); arko25 fermato (daŭriga signo)26 ripetsigno

27-41 interpretindikoj27 emfazosigno; akcentosigno 28 preste (rapide)29 duonstakate30 tenate31 kresĉende32 malkresĉende33 glate kunligate34 stakate35 mallaŭte36 tre mallaŭte37 kiel eble plej mallaŭte38 laŭte39 tre laŭte40 kiel eble plej laŭte41 laŭte (kaj tuj) mallaŭte

42-50 disdivido de tonamplekso42 unua okto (subkontraŭ­okto)43 dua okto (kontraŭ­okto)44 tria okto (grandokto)45 kvara okto (malgrandokto)46 kvina okto (unulini­okto)47 sesa okto (dulini­okto)48 sepa okto (trilini­okto)49 oka okto (kvarlini­okto)50 naŭa okto (kvinlini­okto)

267

Muziknotacio II - 139

268

140 Muzikinstrumentoj I1 prakorno (bronzepoka trumpeto) 2 pajnoŝalmo; pajnofluto; paŝtista fluto

3 helena duobla praŝalmo (4, 5)4 ŝalmo5 tubligilo; buŝpeco6 kurba korno; kurbokorno (mezepoka

anĉinstrumento) 7 bekfluto

8 sakŝalmo; sakfajfilo; kornemuzo (9­11)9 ventsako; aersako; felsako

10 melodia fajfilo11 bordunaj fajfiloj; burdaj fajfiloj12 klariono13 serpento14 ŝalmo; prahobojo (simile: bombardo;

pomero)

15 citro (pli malgranda: liro) (16­19)16 jugbrako17 ponteto18 sonujo; sonkesto19 plektro20 poŝviolono; violoneto21 sitro*, plukinstrumento 22 sontruo23 gambovjolo; basvjolo24 arĉo

25 pragurdo; radviolono; vjelo26 frotrado27 ŝirmobendo28 klavaro29 sonujo; sonkesto30 melodia kordo31 borduna kordo

32 zimbalono (frapataj kordoj) (33­35)33 framo34 frapilo por valisa zimbalono [Wallis]35 frapilo por apencela zimbalono [Appenzell]

36 klavikordo37 klavikorda meĥanismo38 klavo39 meza klavsubtenilo40 tenono; gvidpinglo; gvidpeco41 mortezo42 kordflanka klavsubtenilo43 sonigilo; plektro44 kordo

45 klaviceno (plukinstrumento kun sonkesto)46 supra klavaro47 malsupra klavaro

48 klavicena meĥanismo49 klavo50 saltilo51 saltilrako52 langeto53 plektro54 mutigilo; dampilo; ponto55 kordo

56 portebla orgeno57 fajfilo; tubo58 balga blovilo

269

Muzikinstrumentoj I - 140

270

141 Muzikinstrumentoj II1-64 orkestraj instrumentoj

1-27 arĉinstrumentoj1 violono2 kolo de violono3 violonkorpo; sonkesto4 flanko de violono kun ripoj5 ponteto6 sontruo; f­forma truo; f­truo7 kordankro; finpeco8 (ĉe)mentona apogilo; mentonapogilo9 kordoj: G, D, A, E­kordo

10 dampilo; sordino11 kolofono; rezinaĵo

12 violonarĉo13 (streĉ)bloketo14 arĉstango15 haregfasketo; ĉevalhara fasko

16 violonĉelo17 voluto; spiralo18 agordkejlo19 kejlingo20 selo21 fingroplato22 apogilo; pikilo

23 kontrabaso (24­26)24 sonplato25 flanko26 listelo27 aldo; aldoviolono

28-40 lignaj blovinstrumentoj

28 fagoto (29, 30)29 S­forma metala blovtubeto: blovotubo30 surmetita duobla anĉo31 fluteto; fifro, malgranda kverfluto

32 fluto; granda fluto; kverfluto33 klavo; klapo34 fingrotruo; sontruo35 triparta cilindra tubo

36 klarneto (37­39)37 klavo; klapo38 buŝpeco39 funelo40 hobojo (simile: hobojo de Amoro; angla

korno)

41-50 latunaj blovinstrumentoj41 tenora korno; sakskorno42 valva korno; kromata korno; ĉaskorno43 valvo44 funelo45 trumpeto; korneto (pli granda: bastrumpeto)46 bastubjo; bombardono*47 poleksringo

48 trombono, ŝovtrombono49 glitpeco50 kloŝo

51-61 frapinstrumentoj51 triangulo52 cimbalo

53-61 membranaj frapinstrumentoj

53 milita tamburo; koksa tamburo; malgranda tamburo (54­56)

54 membrano55 tensialĝustiga ŝraŭbo; membranstreĉa ŝraŭbo56 frapilo57 bastamburo; tamburego; turka tamburo58 frapilo

59 timbalo; timpano; kaldrontimbalo; ŝraŭbotimbalo

60 membrano61 agordŝraŭbo

62 pedalharpo; koncertharpo63 kordoj64 pedaloj

271

Muzikinstrumentoj II - 141

272

142 Muzikinstrumentoj III

1-31 pinĉinstrumentoj; plukmuzikiloj

1 liuto (pli granda: teorbo; pli malgranda: mandolo)

2 sonujo; liutkorpo3 sontabulo4 ponteto; kordotenilo5 sontruo; sonrozo6 katgutaj kordoj; ĥoro (serio

da duope samsonaj kordoj)7 kolo8 fretplato; fingroplato9 freto

10 anguleca kejlingo11 kejlo

12 gitaro13 kordankro14 kordo; metala kordo15 sonujo; sonskatolo

16 mandolino17 kordokovrilo; manikŝirmilo18 kolo19 kejloplato20 plektro; pinĉilo; plukilo

21 alpa citro (22­27)22 stiftingo23 agordostifto24 akompanaj kordoj; liberaj

kordoj; senfretaj kordoj25 melodikordoj; fretaj kordoj26 konveksaĵo de sonskatolo 27 citroplektro; ringa plektro28 balalajko

29 banĝo30 tamburinforma korpo (el

streĉita pergameno)31 membrano

32 okarino (33, 34)33 buŝpeco34 fingrotruo; sontruo35 buŝharmoniko

36 akordiono; tirharmoniko (kun pianoklavaro; kun butonklavaro) (37­44)

37 balgo38 balgofiksilo39 melodia flanko; diskanta

flanko40 klavaro (piano­ aŭ

butonklavaro)41 registro por melodia flanko42 registroŝaltiloj43 basaj butonoj44 basregistro45 tamburino46 kastanjetoj

47-78 ĵaz- kaj rokinstrumen-toj

47-59 perkutinstrumentoj; frapmuzikiloj

47 drumo (48­55)48 bastamburo; tamburego49 tamo 50 tamego 51 ĉarlestono 52 fiksita cimbalo53 cimbalstango54 drata broso; ĵazbroso55 pedala meĥanismo56 kongao*; kongatamburo* 57 streĉringo58 ĵaztimbaloj59 bongoj60 marakoj* 61 krotaleto; multripa

klakraspilo (produktas klaketan sonon se oni pasigas bastoneton sur ĝi); guiro*

62 ksilofono; (simile: marimbo)63 ligna stango; ligna klavo64 sonskatolo; resoniga kesto65 frapilo; maleo

66 vibrafono67 metala framo68 metala klavo; metala

lameno69 metalaj resonigaj tuboj

70 ĵaztrumpeto71 valvo; perinea valvo

[Périnet]72 fingrohoko73 dampilo

74 saksofono75 funelo 76 buŝpectubo (buŝtubo)77 buŝpeco

78 ĵazgitaro; duonakustika gitaro; Havaja gitaro; ŝtalgitaro

79 konkavaĵo (por faciligi la fingradon)

80 frapoplato

273

Muzikinstrumentoj III - 142

274

143 Muzikinstrumentoj IV1 piano; klavarinstrumento (2­18)2 fera framo3 (piano)martelo; martelaro4, 5 klavaro4 blanka klavo; ebura klavo5 nigra klavo; ebona klavo6 pianokesto7 kordoj; kordaro8, 9 pedaloj8 dekstra pedalo; sondaŭriga pedalo;

maldampa pedalo 9 maldekstra pedalo; mallaŭtiga pedalo;

dampopedalo10 sopranaj kordoj (triopaj nur ŝtalaj kordoj)11 soprankorda ponto (por transdoni la vibradon

al la sontabulo)12 basaj kordoj (duopaj aŭ unuopaj el ŝtalo kun

kuprodrata volvaĵo)13 baskorda ponto14 kroĉostifto15 apoglato por martelaro16 meĥanikovango17 agordstifto18 stiftotabulo19 metronomo20 agordilo21 agordokojno

22-39 pianmeĥaniko22 trabo de meĥaniko23 dampilolevilo24 martelkapo (kovrita per malmola felto)25 martelstangeto26 apoglato por martelaro27 kaptilo 28 kaptilfelto29 kaptildrato30 puŝilo31 kontraŭkaptilo32 vekto33 piloto34 pilotodrato35 bridodrato

36 brido, brideto 37 dampilo 38 kordo39 dampilbrako40 haltiga lato de dampilo

41 koncertpiano; horizontala piano (pli malgranda: salonpiano)

42 dekstra pedalo por ĉesigi dampadon43 maldekstra pedalo por dampado44 pedaloliro

45 harmoniumo; lamenorgeno46 registra tirbutono47 genua ŝvelklapo48 balgopedaloj49 harmoniuma kesto50 klavaro

Vidu ankaŭ PIV2005: mekaniko

275

Muzikinstrumentoj IV - 143

276

144 Muzikinstrumentoj V

1-53 Preĝeja orgeno; tuborgeno

1-5 orgenfasado

1-3 fasada tubaro1 ĉefsekcio; ĉefpozitivo; ĉefa suborgeno2 supra sekcio; supra pozitivo; supra

suborgeno3 pedalsekcio; pedalpozitivo 4 pedaltuba turo5 dorsa sekcio; dorspozitivo; dorsa suborgeno

6-16 meĥanika traktilaro 6 registra tirbutono7 registroŝablono8 klavo9 tirlato

10 ludvalvo 11 ventkanalo

12-14 ventokesto12 ventkamero13 ventkamera kanalo14 tuboplanka kanalo15 tuboplanko16 tubo de registro

17-35 tubaro; fajfilaro

17-22 metala anĉotubo17 tubopiedo18 tubogorĝo 19 anĉo; langeto20 plumba bloko; ŝtopilo21 agordodrato 22 tubokorpo

23-30 metala malfermita liptubo, salikofluto23 tubopiedo 24 kernfendo25 buŝo

277

Muzikinstrumentoj V - 144

26 malsupra lipo27 supra lipo28 kerno29 tubokorpo30 agordfendo kun metala langeto

31-33 malfermita ligna liptubo, principalo*31 lipoplato32 barbo33 agordfendo kun glitpeco34 fermita liptubo35 metala ĉapo

36-52 ludotablo de elektra orgeno36 notopupitro37 indikilo de kresĉenda rulo38 voltmetro39 registroklavo40 butono por libera kombinado41 nuligiloj por anĉoj, kupliloj ktp.42 klavaro por dorspozitivo43 klavaro por ĉefpozitivo 44 klavaro por supra pozitivo45 klavaro por ŝvelpozitivo46 puŝbutonoj kaj kombinbutonoj por mana

registrado47 ŝaltiloj por vento kaj elektro48 piedaj kupliloj

278

145 Figuroj el fabeloj kaj mitoj1-66 fabelaj estaĵoj, mitaj bestoj kaj figuroj

1 drako2 serpenta korpo3 ungegoj; krifoj4 vesperta flugilo5 dulanga buŝo6 fendita lango

7 unikorno; unukornulo8 ĉevala korpo9 spirale tordita korno

10 fenikso11 birdo12 flamo, el kiu fenikso renaskiĝas

13 grifo14 agla kapo15 grifa ungego16 leona korpo17 flugilo

18 ĥimero19 leona kapo20 kapra kapo21 serpenta kapo

22 sfinkso23 homa kapo24 leona trunko

25 niksino; marvirineto26 virina korpo27 fiŝa vosto

28 Pegazo29 ĉevala korpo30 flugilo

31 Cerbero32 trikapa hunda korpo33 serpenta vosto

34 Hidro de Lerno35 multkapa monstro36 serpenta korpo

37 bazilisko38 koka kapo39 draka korpo

40 giganto; titano41 giganta korpo42 rokbloko43 serpenta piedo

44 Tritono, mardio45 konka korno46 ĉevala piedo47 fiŝa vosto

48 hipokampo49 ĉevala trunko50 fiŝa vosto

51 martaŭro, marmonstro52 bova korpo53 fiŝa vosto

54 drako de Apokalipso55 sep kapoj56 flugilo

57 centaŭro; ĉevalviro58 homa korpo kun pafarko kaj sago59 ĉevala korpo

60 harpio61 virina kapo62 birda korpo

63 sireno64 virina korpo65 flugilo66 birdaj ungegoj

279

Figuroj el fabeloj kaj mitoj 145

F 798 Kol

ora

bild

o p.

797

280

146 Prahistorio1-40 prahistoriaj trovaĵoj; artefaktoj

1-9 paleolitiko kaj mezolitiko1 bifaco (ŝtona ilo)2 osta pinto de ĵetlanco3 harpuno (el osto)4 sagopinto5 lancoĵetilo el rangifera kornaro; propulsilo el

rangifera korno6 pentrita siliko7 ĉevala kapo (skulptaĵo)8 paleolitika idolo (statueto el eburo)9 bizono (surroka kaverna pentraĵo)

10-20 neolitiko10 amforo (ŝnurceramika kulturo) 11 vazo (hinkelŝtejna kulturo) [Hinkelstein]12 koluma botelo el la funelvaza kulturo

(megalita ceramikaĵo)13 vazo kun spiralornamo el la rubandceramika

kulturo14 kloŝforma vazo el la kloŝvaza kulturo15 palafito, surfosta domo16 dolmeno (megalita tombo) (cetere:

hinkelŝtejna tombo)17 kaŭrtombo, ŝtonĉerka tombo kun skeleto en

kaŭropozicio18 menhiro (Hinkelŝtejno), monolito19 boatforma hakilo, ŝtona batalhakilo20 idolo, homfiguro el bakita argilo

21-40 bronzepoko kaj ferepoko21 bronza lancpinto22 bronza ponardo kun masiva tenilo23 hakilo kun tenilingo, bronza hakilo24 ornama zondisko 25 kolumo26 ora kolringo27 arĉa fibolo28 serpenta fibolo29 rondkapa pinglo, bronza pinglo30 duspirala fibolo31 bronza tranĉilo kun masiva tenilo32 fera ŝlosilo33 soko (plugbeko)34 sitelo el bronza lado, akompanaĵo de

mortinto35 kruĉo kun entranĉa ornamo36 miniatura kultĉaro37 kelta arĝenta monero38 vizaĝa urno, cindrourno39 urna tombo kun ŝtona garnaĵo40 urno kun cilindra kolo

281

Prahistorio 146

282

147 Kavalirismo1 burgo (kavalira kastelo,

fortikaĵo)2 kastelkorto3 akvoputo kun vinĉo,

vinĉoputo4 ĉefturo5 ublieto; forgeskelo6 krenela mursupro; krenelaro7 murdento8 ĉeftura platformo9 gvatisto; turgardisto

10 virinejo; virindomo11 lukarno*12 balkono13 provizejo14 angulturo; gvatoturo15 ringmurego16 bastiono17 gardoturo18 embrazuro19 ŝildmuro20 parapeta (tegmentita)

rondirejo21 parapeto

22 pordega turo (23­25)23 peĉnazo (korbelfenestro

por verŝi peĉon); ŝutotruo; ŝutkorbelo

24 herso25 levoponto26 murapogilo27 mastruma domo28 murtureto; gvatoturo29 kastela kapelo30 palaco (rezidejo de la

kastelestro)31 antaŭkastelo32 kastelpordego33 pordega foso34 alirvojo35 gardoturo36 palisaro37 ĉirkaŭfoso

38 armaĵo de kavaliro (39­65)

39-42 helmo39 helmokloŝo40 viziero41 mentonpeco42 gorĝoŝirmilo

43-55 kiraso43 kolŝirmilo44 kiraskolumo45 ŝultropeco46 brustkiraso47 brakkiraso (ŝirmilo de brako

kaj antaŭbrako)48 kubuta peco49 ventrokiraso50 kirasganto; ferganto51 maŝkuto52 femurŝirmilo53 genupeco54 kruroŝirmilo55 kirasŝuo; ferŝuo56 longa ŝildo

57, 58 ronda ŝildo58 ŝildodorno59 fera ĉapelo60 krestokasko61 kloŝokasko

62 kirasspecoj63 maŝkiraso64 skvamkiraso65 lamenkiraso

66 kavaliriga ceremonio67 feŭdmastro; feŭdestro;

suzereno68 varleto; ŝildoknabo69 vinverŝisto; vinisto70 trubaduro; trobadoro;

amkantisto

71 turniro72 kruckavaliro73 templokavaliro; templano74 ĉabrako75 heroldo

76 turnira armaĵo77 turnirhelmo78 plumtufo79 turnirŝildo80 lancingo81 turnirlanco82 manŝirmilo

83-88 ĉevala kiraso83 kolŝirmilo84 kapopeco85 brustopeco86 flankokiraso87 turnirselo88 gropkiraso

283

Kavalirismo 147

284

148 Preĝejo I1-30 diservo en luterana preĝejo1 altarejo2 ambono; legopupitro3 altartapiŝo

4 altaro (5­12)5 altarŝtupoj6 altartuko7 altarkandelo8 hostiskatolo; hostiujo9 pateno; hostitelero

10 kaliko11 Biblio; Sankta Skribo12 altarkruco13 altarbildo; bildo de Kristo14 preĝeja fenestro15 survitra pentraĵo; vitralo16 murkandelaro17 sakristia pordo18 predikeja ŝtuparo19 predikseĝo; katedro 20 predikseĝa antaŭtuko21 baldakeno de predikseĝo22 pastoro, evangelia pastro ĉe predikado 23 ornato24 himnotabulo25 galerio26 preĝeja servisto; pedelo; sakristiano27 centra irejo28 preĝeja benko29 preĝeja vizitanto; paroĥano (ĉiuj kune:

preĝeja komunumo)30 himnaro; kantaro; kantolibro

31-62 meso en katolika preĝejo31 altarŝtupoj32 altarejo; sanktejo33 altaro; ĉefaltaro34 altarkandeloj35 krucifikso36 altartuko37 ambono; ĥorpupitro; legopupitro38 meslibro; misalo39 sacerdoto; celebranto; pastro40 akolito; mesoservanto; mesknabo41 pastraj sidiloj; ĥorseĝoj42 tabernaklo43 steleo44 paska kandelo45 paska kandelingo46 sakristia sonorilo47 procesia kruco48 altarornamaĵoj49 eŭkaristia lucerno 50 altarbildo51 statuo de la Dipatrino52 oferkandela tablo53 oferkandeloj54 krucvojo; kalvaria vojo (krucvojaj stacioj,

kalvariaj stacioj)55 almozkesto56 broŝurstablo57 broŝuroj; libretoj58 sakristiano; pedelo59 almozsaketo; almozburso60 almozo61 kredanto ĉe preĝado62 preĝolibro; preĝaro

285

Preĝejo I - 148

286

149 Preĝejo II1 preĝejo2 preĝeja turo (se aparta konstruaĵo:

kampanilo)3 ventokoko4 ventoflago5 turpinta globo; turbutono; spajrobutono6 turpinto7 turhorloĝo8 sonfenestro; sonaperturo; turfenestro9 preĝeja sonorilo

10 surfirsta kruco; firstokruco11 preĝeja tegmento12 memorkapelo; vota kapelo13 sakristio; sakristia alkonstruaĵo14 memorplato; epitafo15 flanka enirejo16 preĝeja portalo; preĝeja pordo17 preĝejovizitanto18 pastra domo; pastrejo

19-41 tombejo19 tombeja muro20 tombeja pordo21 kadavrejo; mortintejo; kapelo por mortintoj22 tombofosisto; entombigisto

23 tombo (24­27)24 tomba altaĵo25 tombokruco26 tomboŝtono; tomba monumento27 familia tombo28 tombeja kapelo29 infantombo30 urnotombo31 urno32 tombo de soldato; soldata tombo

33-41 entombigo; enterigo; sepulto33 funebrantoj; funebrantaro34 tombofoso35 ĉerko36 fosilo37 celebranto; pastro38 postrestantoj; vidvo; vidvino39 funebra vualo; vidvina vualo40 ĉerkoportanto41 ĉerkoportilo

42-51 procesio42 procesia kruco43 krucoportanto44 procesia standardo; preĝeja standardo45 akolito; mesknabo46 baldakenportanto47 pastro; sacerdoto48 monstranco; hostimontrilo49 baldakeno50 monaĥinoj51 procesiantoj

52-61 monaĥejo52 klostro; galerio53 monaĥeja ĝardeno; monaĥeja korto54 monaĥo55 froko56 kapuĉo57 tonsuro58 breviero

59 skribejo; skriboĉelo60 skribopupitro61 manskribaĵo; manuskripto

62 katakombo (frukristana subtera koridorsistemo kaj tombejo)

63 tomboniĉo64 ŝtonslabo

287

Preĝejo II - 149

288

150 Preĝejo III1 kristana bapto2 baptejo; baptokapelo3 pastro (ĉi tie: evangelia pastoro en ornato)4 talaro5 pastora kravato6 pastora kolumo7 baptato; baptoinfano8 bapta vesto9 baptujkolono

10 baptopelvo11 bapta akvo; sanktakvo12 baptogepatroj

13 eklezia nuptoceremonio; eklezia geedziga ceremonio

14 geedziĝantoj; gefianĉoj; nuptoparo15 edziĝantino16 edziĝanto17 fianĉina bukedo; nuptobukedo18 nuptokrono (el mirt­ aŭ oranĝfloroj)19 nuptovualo20 mirtobranĉo en butontruo21 oficanto22 nuptoatestantino23 nuptoatestanto24 vualporta knabineto; nuptoknabino25 preĝbenko

26 eŭkaristio (ĉe katolikoj: komunio, ĉe protestantoj: sankta manĝo)

27 komuniantoj28 hostio; oblato29 eŭkaristia kaliko

30 rozario31 patronia­globeto32 saluton­maria­globeto33 krucifikso

34-54 liturgia ilaro

34 monstranco; hostimontrilo35 konsekrita hostio (Plej Sankta Eŭkaristio)36 hostiingo; hostiluneto37 radiara krono

38 incensilo (por liturgia prifumado)39 incensila ĉeno40 incenskovrilo41 incensila pelvo kun fajrujeto42 incensujo43 incenskulereto

44 mesilaro; mesgarnituro45 akvokruĉeto46 vinkruĉeto47 sanktakvujo48 ciborio; hostivazo49 kaliko50 aspergilo51 hostiujo; hostiskatolo52 altarsonorileto; altartintilo53 hostikaliko54 pateno

55 formoj de kristanaj krucoj56 latina kruco; kruco de pasiono57 greka kruco58 rusa kruco59 kruco de Sankta Petro; petra kruco60 egipta kruco; kruco de Sankta Antonio;

antonia kruco; taŭ­kruco61 kruco de Sankta Andreo; andrea kruco; iks­

kruco62 forkokruco; latronkruco; jansenisma kruco;

ipsilon­kruco63 lorena kruco64 egipta kruco kun anso; ansokruco65 duobla kruco; ĉefepiskopa kruco66 kardinala kruco; patriarka kruco67 papa kruco68 kruco de Konstanteno; konstantena kruco

kun monogramo de Kristo69 rekrucita kruco70 ankra kruco71 lambastona kruco72 trifolia kruco; kruco de Sankta Lazaro;

lazara kruco73 jerusalema kruco; kruco de la Sankta Tombo74 kelta kruco

Vidu ankaŭ PIV2005: kruco.

289

Preĝejo III - 150

290

151 Preĝejo IV (sakralaj konstruaĵoj)1-10 budhisma templokonstruado1 pagodo2 ŝtuptegmento3 budho­statuo4 stupao; hinda pagodo; kupolkonstruaĵo5 ombrelo6 ŝtonbarilo7 enirpordego8 bodisatvo­statuo9 stupahalo

10 malgranda stupao

11-13 hindua templokonstruado11 templokomplekso12 temploturo13 dancanta Ŝivao

14-17 ŝintoa templokonstruado14 ŝintoa sanktejo; jaŝiro15 sonorilturo; kampanilo16 sonorilstablo17 torijo, pordego al jaŝiro

18-22 islamaj sakralaj konstruaĵoj18 moskeo19 minareto (turo por alvoko al preĝado)20 preĝoniĉo; ĥorniĉo; mihrabo21 predikseĝo22 granda islama maŭzoleo

23 sinagogo, juda sakrala konstruaĵo24 tora­ambono; toraolegejo25 toraŝranko26 okbraka ĥanuka­kandelabro

291

Preĝejo IV (sakralaj konstruaĵoj) - 151

292

152 Arto I1-18 egipta arto

1 piramido, monumenta reĝa tombo2 granda tombokamero kun sarkofago3 malgranda tombokamero4 aerumo ŝakto5 subtera tombokamero

6 la piramidokomplekso (7­10)7 templo de mortintoj8 valtemplo9 pilono

10 obeliskoj11 egipta sfinkso12 flugilhava sundisko13 lotusa kolono14 lotusburĝona kapitelo15 papirusa kolono16 kalika kapitelo17 palma kolono18 kolono figurornamita

19, 20 babilona arto19 babilona friso20 glazurita reliefbriko; kahelmozaiko

21-28 persa arto21 turtombo22 ŝtupa piramido

23 virbova kolono24 pendanta foliaro25 palmfolia kapitelo26 voluto27 fusto28 virbova kapitelo

29-36 asiria arto

29 palaco de Sargono (29­36)30 urbomurego31 palacmuro32 zigurato (ŝtuparforma temploturo)33 ekstermurega ŝtuparo34 ĉefportalo 35 portalornamaĵo36 portalfiguro37 malgrand­azia roktombo

293

Arto I - 152

294

153 Arto II1-62 helena arto

1 Akropolo (alte super urbo situanta fortikaĵo kun templokomplekso)

2 Partenono, dorika templo3 peristilo4 frontono kun timpano

(fasada triangulo)5 subkonstruaĵo de templo6 statuo7 ĉirkaŭmuro8 propileo, pordokonstruaĵo

kun antaŭhalo

9 dorika kolonordo10 cimatio11 kronlistelo12 gutoplato; modilono13 triglifo14 metopo15 gutolistelo16 arĥitravo

17-19 dorika kapitelo17 abako18 eĥino19 kolonkolo20 kolonfusto21 kaneloj kun akraj eĝoj

22 ionika kolonordo23 cimatio24 kronlistelo25 dentlistelo26 cimatio; ovolistelo27 arĥitravo

28-30 ionika kapitelo28 abako29 voluto30 volutkuseno31 kolonfusto32 kaneloj kun plataj eĝoj

33-36 bazo de ionika kolono33 toro34 konkava modluro 35 baza toro36 plinto37 stilobato

38 korintika kolonordo

39-41 korintika kapitelo39 abako40 voluto41 folikrono42 kolonfusto43 kaneloj kun plataj eĝoj

44-46 bazo de korintika kolono

44 toro45 konkava modluro46 baza toro 47 steleo48 akrotero49 hermo; hermesbusto50 kariatido

51 greka vazo (kun survaza pentraĵo kaj grekaj ornamaĵoj)

52 perlobendo53 ondobendo54 foliobendo55 palmofolio56 ovobendo57 meandro

58 helena teatro59 scenejdomo60 proscenio; antaŭscenejo61 orkestro; ĥorejo62 oferaltaro

63-66 etruska arto

63 etruska templo64 portiko65 ĉefhalo66 trabaro; ĉеvro*

67-74 romia arto67 akvedukto68 akvokanalo

69 rondbaza konstruaĵo (70­72)

70 portiko71 kornica listelo72 kupolo73 triumfarko74 atiko

75-85 frukristana arto

75 baziliko76 ĉefnavo77 flanknavo78 absido79 kampanilo80 atrio81 klostro82 lavofontano83 altaro84 lumfenestraro85 triumfarko

86-90 bizanca arto

86 kupolaro87 ĉefkupolo88 duonkupolo89 pendentivo90 okulo; lumluko

295

Arto II - 153

296

154 Arto III1-21 romanika arto; romaniko

1-13 romanika preĝejo1 ĉefnavo2 flanknavo3 transepto4 ĥorejo5 absido

6 transepta turo (7, 8)7 piramida turtegmento8 nanarkado9 arkofriso

10 blinda arkado11 lizeno*, vertikala murbendo12 ronda fenestro; bovokulo13 flanka portalo14 kuba kapitelo

15 romanika volbosistemo16 kverarko; transversa arko17 laŭlonga arko18 pilastro

19-21 romanikaj ornamaĵoj19 kvadratara ornamaĵo; ŝaktabula ornamaĵo20 skvamornamaĵo21 zigzagornamaĵo; hundodenta ornamaĵo

22-41 gotika arto (gotiko)

22 ornamita gablo23 krucofloro24 rampofloro; rampofolio

25-27 ŝtonpunta fenestro

25, 26 ŝtonpunto 25 kvarloba ŝtonpunto26 kvinloba ŝtonpunto27 ŝtonpuntaj kolonoj

28-41 gotika preĝejo

28-36 gotika konstrusistemo

28-30 murapoga sistemo; murapoga konstrukto*

28 apogpiliero29 apogarko30 pinaklo31 gargojlo

32, 33 krucvolbo32 volboripo33 ŝlosilŝtono34 triforio35 plurobla piliero36 murkolono

37 okcidenta fasado38 rozo; rozofenestro39 ĉefportalo40 arĥivolto41 timpano

42-45 renesanca arto

42 renesanca preĝejo43 pavilono 44 tamburo45 lanterno46 pilastro

47 renesanca palaco (48­52)48 kronkornico; ĉefkornico49 timpanfrontona fenestro50 arkofrontona fenestro51 rustika boso52 interetaĝa kornico; zona kornico53 sarkofago54 girlando; festono

Vidu ankaŭ PIV2005: volbo (gotika)

297

Arto III - 154

298

155 Arto IV1-8 baroka arto

1 baroka preĝejo (2­6)2 bovokulo3 lanterna kupolo4 kupollukarno*5 arka frontono 6 ĝemelaj kolonoj7 kartuŝo8 kartuŝvoluto

9-13 rokoka arto

9 riĉe ornamita muro (10­12)10 konkava modluro11 volvotiga ornamaĵo12 impoŝto 13 rokajlo*, rokoka ornamaĵo14 tablo en stilo de Ludoviko la deksesa 15 klasikisma portalo16 empira tablo17 bidermajra* sofo18 fotelo de novarta stilo

19 arko; murarko20 abutmento21 impoŝto22 unua volboŝtono23 ŝlosilŝtono; ŝlosilo24 frontfaco de abutmento25 intradoso26 ekstradoso

27-37 arkoformoj27 duoncirkla arko28 korbansa arko29 parabola arko30 hufofera arko; hufa arko31 pintarko; ogivo32 trifolia arko33 ŝultra arko34 konveks­konkava arko35 lobara arko36 kilforma arko; azendorsa arko37 tudora arko [Tudor]

38-50 volboformoj38 barelvolbo39 volbokapo40 volbovango41 klostrovolbo42 krucvolbo43 krucripa volbo44 stelvolbo45 retvolbo46 funelvolbo47 troga volbo48 trogo49 plattroga volbo50 trogoplato

299

Arto IV - 155

300

156 Arto V1-7 ĉina arto1 porcelana vazo2 gravurlakaĵo 3 globforma arĝenta ujo kun kovrilo, parte

orumita kaj ĉizelita4 arka anso5 senbake kolorigita argilfiguro6 drako el jado7 liberstara honorpordego

8-12 japana arto8 ceramika tebovlo9 ligna masko

10 klingo de mallonga ŝtala glavo11 grejsa akvujo12 kakemono, surpentrita papera pendorulaĵo

13-18 islama arto13 ŝtala spegulo kun ora enskribaĵo kaj arĝenta

inkrustaĵo14 pilgrima botelo el bronzo kun arĝenta

inkrustaĵo15 latuna oleolampo16 ebura ŝranketo kun ciferseruro kaj orumitaj

ornamaĵoj17 stalaktita volbo; pendguta volbo18 araba kapitelo

19-22 indonezia arto19 skulptita pragepatra figuro el la insulo

Sumatro20 plektita korbo el rotano de la insulo Borneo

21, 22 balia arto21 skulptita apogsoklo22 fenestro kun ornamaj lignoskulptaĵoj

301

Arto V - 156

302

157 Belarto I (pentro- kaj desegnoateliero)

1 ateliera fenestro2 pentristo, belartisto3 ateliera stablo4 kretoskizo kun bild­

komponaĵo5 desegnokreto

6-19 pentrista ilaro6 plata peniko7 harpeniko8 ronda peniko9 fonpeniko

10 farbokesto (11, 12)11 farbotubo kun oleofarbo12 verniso13 diluanto; diluenzo*14 farbotruleto15 farbospatelo16 desegnobraĝo;

desegnokarbo; karbokrajono

17 temperofarbo (guaŝo)18 akvarelfarbo; akvofarbo19 paŝtelo20 streĉkadro kun kejloj21 pentrotolo22 pentrokartono kun preparita

surfaco23 lignoplato24 fibroplato25 pentrotableto;

pentrotabureto26 portebla pentrostablo27 muta naturo

28 paletro (29)29 paletrofiksebla farbujo30 podio31 manekeno32 pozistino; modelino33 drapiraĵo

34 desegnostablo35 desegnobloko36 oleofarba etudo37 mozaiko38 mozaikfiguro39 mozaikŝtonetoj; mozaikeroj40 fresko (murpentraĵo)41 grafitio; stukoskrapaĵo42 puco*43 projektoskizo

303

Belarto II (skulptista ateliero) - 158

1-38 ateliero

1 skulptisto2 proporciocirkelo3 palpcirkelo4 gipsmodelo; gipsmuldaĵo5 ŝtonbloko; neprilaborita ŝtono; kruda ŝtono6 argilmodlisto7 argilfiguro, torso8 modla argilrulo, modlomaterialo9 stablo de modlisto; modlostablo

10 ligna modlilo11 dratmaŝa modlilo12 frapetmodlilo13 dentita skrapilo14 plata ŝtonĉizilo15 pinta ĉizilo16 fera martelo17 guĝo; foldoĉizilo18 kurba ĉizilo, fleksita ĉizilo

19 bevela ĉizilo20 angula guĝo21 ligna martelo

22 armaturo (23­25)23 soklo24 stativo25 skeleto26 vaksmodelo27 lignobloko28 lignoskulptisto; lignoĉizisto29 sako kun gipspulvoro30 kesto kun argilo31 modla argilo32 statuo; skulptaĵo

33 bareliefo (34, 35)34 modlotabulo35 dratarmaturo; dratplektaĵo36 ronda medaliono37 masko38 memorplato

304

159 Grafiko

1-13 lignogravuro; ksilografio, reliefpresa procedo

1 kontraŭfibre tranĉita plato por lignogravuro, kverligno

2 laŭfibre tranĉita plato por lignogravuro, longlignaĵo (3, 4)

3 pozitiva gravuraĵo4 laŭfibra tranĉo5 konturgrifelo6 ronda guĝo7 plata gravurilo8 guĝo9 angula guĝo

10 konturtranĉilo11 broso12 gelatenrulo13 frotilo

14-24 kuprogravuro, kavopresa procedo (specoj: akvaforto, mezotinto, akvatinto, kretomaniero)

14 martelo por punktado15 punktostampilo16 gravurnadlo17 polurilo kun skrapilo18 rulpunktilo19 balancpunktilo20 rondkapa grifelo21 oleoŝtono22 inkofungo (por disŝmiri la inkon)23 inkorulo24 inkaspergilo

25, 26 litografio, platpresa procedo25 spongo por malsekigi litografian ŝtonon26 litografia kreto (grasa kreto)

305

Grafiko 159

27-64 grafika presejo27 unuflanka presaĵo28 kolorpresaĵo; ĥromo­

litografiaĵo, plurkolora presaĵo

29 permana platina presilo (30­34)

30 genuartiko31 platino; presplato32 presformo33 tratira kranko34 alprema kranko35 presisto

36 kuprogravura presilo (37­42)

37 kartona intermetaĵo38 premregilo39 stelrado40 presrulo

41 slabo42 feltotuko43 presprovaĵo44 kuprogravuristo

45 litografisto poluranta ŝtonon (46­48)

46 polurdisko47 grajneca surfaco48 vitrosablo49 gumsolvaĵo50 platprena tenajlo51 acidbano por mordi

kuproplaton52 zinkoplato53 polurita kuproplato54 retgravuraĵo55 mordita surfaco56 maska tavolo

57 litografia ŝtono (58, 59)58 alĝustigaj signoj; markoj59 bildsurfaco; bilda faco

60 litografia presilo61 prembrako62 premregilo63 frotligno64 slabo

306

160 Etnografio I1-19 kulturo de indianoj1 totemfosto2 totemfiguro3 preri­indiano4 mustango, preriĉevalo5 lazo6 kalumeto; pacpipo

7 vigvamo (8, 9)8 tendostango9 fumoklapo

10 indianino

11 indiana tribestro (12­18)12 pluma kapornamaĵo13 batalŝminko14 kolĉeno el ursungoj15 skalpo, deŝirita hara kaphaŭto de malamiko,

trofeo16 tomahoko; milithakilo17 ledaj tibiumoj18 mokaseno, malalta duonŝuo el ledo19 kanuo de arbaraj indianoj

20-33 kulturo de sud-amerikaj indianoj20 majaa templo, ŝtupa piramido21 mumio22 altlanda indiano23 ponĉo24 indiano de tropikaj arbaroj25 blovpafilo26 sagujo27 sago28 sagopinto29 ŝrumpigita kapo, trofeo30 ĵetkaptilo; bolao*31 ŝtona aŭ metala globo ledkovrita32 palafito33 nodita ŝnuro; kipuo*, noda skribaĵo de la

inkaoj

34-40 kulturo de la praloĝantaro de Aŭstralio kaj Oceanio

34 Dukduk­dancisto, ano de sekreta vira societo35 katamarano, pirogo kun balanciero36 balanciero; apogflosilo

37 aborigeno, praloĝanto de Aŭstralio38 zontuko el homaj haroj39 bumerango, ligna ĵetarmilo40 lancoĵetilo kun lancoj

307

Etnografio I - 160

308

161 Etnografio II1 eskimo; inuito2 sledohundo, polusa hundo3 hundosledo

4 iglo, kupolforma neĝdometo (5, 6)5 neĝbloko6 enirtunelo7 balenolea lampo8 lancoĵetilo; harpunĵetilo 9 lancharpuno

10 harpuno11 buo el felo

12 kajako, malpeza unupersona boato13 framo (el ligno aŭ ostoj, kovrita per fokfeloj)14 pagajo

15 jurto, tendo de okcident­ kaj mez­aziaj nomadoj

16 felta tegmento17 fumaperturo18 kirgizo19 ĉapo el ŝafofelo

20 rangifera sledo21 rangifero; boaco; norda cervo22 ostjako23 seĝosledo

24 ŝamano25 franĝornamaĵo26 kadrotamburo

27 tibetano (28­30)28 apogforka pafilo29 turnopreĝilo30 feltaj botoj31 sampano, orient­azia loĝboato32 ĵonko, ĉina velŝipo33 velo el pajlomatoj; matvelo34 rikiŝo35 rikiŝisto36 ĉina lampiono

37 samurajo38 vatita kiraso

39 gejŝo (40­42)40 kimono41 obio, kimona zono42 ventumilo43 kulio44 kriso; malaja ponardo

45 psilo; serpentoĵonglisto46 turbano47 fluto48 kobro, dancanta serpento

309

Etnografio II - 161

310

162 Etnografio III1 kamelkaravano (2, 3)2 rajdbesto3 ŝarĝbesto4 oazo5 palmaro6 bedueno7 burnuso

8 masaja* batalisto (9­12)9 hararanĝo

10 ŝildo11 farbita bovofelo12 lanco kun longa klingo13 afrika tamburisto14 danctamburo15 ĵethakilo16 ligna masko17 idolo de prapatro18 signaltamburo19 tamburbastono20 pirogo, boato el kavigita arbotrunko21 konustegmenta kabano22 negrino ĉe muelado23 lipdisko24 muelŝtono

25 hererino* (26, 27)26 leda ĉapo27 kalabaso28 abelujoforma kabano

29 boŝmano (30­33)30 orelstangeto31 zontuko32 pafarko33 klabo34 boŝmano ĉe frotfajrigo35 ventŝirmilo

36 zuluo en danckostumo (37, 38)37 dancbastono38 kruroringo39 batalkorno el eburo40 ĉeno el amuletoj, amuletĉeno41 pigmeo42 sorĉfajfilo por alvoki spiritojn43 fetiĉo

311

Etnografio III - 162

312

163 Skribo I1-20 skribsistemoj (skribsignoj)1 malnov­egiptaj hieroglifoj (ideografia

sistemo)2 araba skribo3 armena skribo4 kartvela skribo5 ĉina skribo (unua linio: klasika skribo; dua

linio: simpligita skribo ­ sama teksto)6 japana skribo (unu kanĝia kaj du hiraganaj

signoj)7 hebrea skribo8 kojnoskribo9 nagario, sanskrita skribo

10 siama skribo11 tamula skribo12 tibeta skribo13 sinaja skribo14 fenica skribo15 greka skribo16 malnov­romia monumenta skribo17 uncialo, majuskla skribo18 karolida minuskla skribo19 runa skribo; runoj20 cirila skribo

21-26 antikvaj skribiloj21 hinda ŝtalgrifelo (skrapilo por skribi sur

palmopapero)22 malnov­egipta skribilo, junka paniklo23 kana plumo24 skribopeniko25 romia metalplumo26 ansera plumo

313

Skribo I - 163

314

164 Skribo II1-15 skriboj1 gotika skribo2 ŝvabaĥa skribo; ŝvabaĥaĵo [Schwabach]3 frakturo4 renesanca Antikvo [Antiqua]5 baroka Antikvo6 prestipo klasika Antikvo7 Senserifa; Grotesko8 Egipta [Egyptienne]9 Skribmaŝina

10 angla manskribo11 germana manskribo12 latina manskribo13 stenografaĵo14 fonetika skribo (fonetika transskribo)15 blindula skribo (brajlo)16 levita litero17 mallevita litero

18-49 interpunkciaj kaj specialaj signoj18 punkto19 dupunkto20 komo21 punktokomo22 demandosigno; ĉu­signo23 krisigno24 apostrofo25 superpunkto26 dividostreko27 haltostreko28 longa haltostreko29 substreko30 superstreko31 suprenstreko; dekstra oblikvo32 malsuprenstreko; maldekstra oblikvo33 rondaj krampoj34 rektaj krampoj

35 kunigaj krampoj36 citiloj37 angulaj citiloj38 tripunkto39 paragrafsigno40 kopirajtsigno41 signo de registrita varmarko42 signo de neregistrita varmarko 43 kaj­signo44 numersigno; dieso45 po­signo; volvita a; heliko; ĉe­signo

46-49 specialaj signoj en tekstprilaborado46 kondiĉa dividostreko47 alinesigno48 kuntena dividostreko49 signo de nerompebla spaceto

50-56 diakritaj signoj; diakritoj; kromsignoj 50 akuta supersigno; dekstra korno (a­akuto)51 malakuta supersigno; maldekstra korno (a­

malakuto)52 cirkumflekso (a­cirkumflekso); ĉapelo; pinta

hoketo53 cedilo (co­cedilo); subhoko54 dierezo (se silabiga); tremao; superdupunkto;

umlaŭtsigno (e­tremao)55 tildo (no­tildo); ondosigno56 haĉeko (co­haĉeko); vo­hoketo

57-61 genealogiaj signoj 57 naskita ...58 mortinta ...59 edz(in)igita ...60 heredulo61 heredulino

315

Skribo II - 164

316

165 Ĵurnalo1-37 ĵurnalo; taggazeto1 ĵurnalpaĝo2 frontpaĝo3 tipografia formo; tipografia aranĝo4 gazetkapo5 kaplinio; kaplimo6 subtitolo7 eldondato8 poŝta registronumero9 fraplinio

10 kolumno11 intertitolo12 kolumna linio13 ĉefartikolo14 enhava resumo; referaj indikoj15 mallonga novaĵo16 politika rubriko17 paĝotitolo18 karikaturo19 raporto de korespondanto

20 signo de agentejo; mallongigo de presagenteja nomo

21 reklamo22 sporta rubriko23 gazetara foto24 fotosubskribo; fotokomento25 sporta raportaĵo26 sporta novaĵo 27 en­ kaj eksterlandaj novaĵoj28 miksitaj novaĵoj29 televidprogramo30 veterprognozo31 vetermapo32 horoskopo33 kolofono34 felietono35 mortanonco; nekrologo36 anoncoj37 laborproponoj

317

Ĵurnalo 165

318

166 Koloroj1-9 buntaj koloroj1 ruĝa2 flava3 blua4 rozkolora5 bruna6 malhelblua; ĉielblua; lazura7 oranĝ(kolor)a8 verda9 viol(kolor)a

10, 11 malbuntaj koloroj10 blanka11 nigra

12 adicia kolormikso13 bazkoloro ruĝa14 bazkoloro verda15 bazkoloro blua16 flava, mikskoloro el ruĝa kaj verda,

komplementa koloro de blua17 cejana, mikskoloro el blua kaj verda,

komplementa koloro de ruĝa18 malva, mikskoloro el ruĝa kaj blua,

komplementa koloro de verda

19 subtraha kolormikso (20­25)20 malva bazkoloro21 cejana bazkoloro22 flava bazkoloro23 blua, mikskoloro el malva kaj cejana,

komplementa koloro de flava24 verda, mikskoloro el flava kaj cejana,

komplementa koloro de malva25 ruĝa, mikskoloro el malva kaj flava,

komplementa koloro de cejana26 la sunspektro (koloroj de la ĉielarko)27 grizoskalo; skalo de la grizoj28 inkandeskaj koloroj

319

Koloroj 166K

olor

a bi

ldo

p. 7

98

320

167 Matematiko I

1-8 nombroj kaj ciferoj1 romiaj ciferoj2 arabaj ciferoj3 abstrakta (senunita) kvarcifera nombro (8 en

la loko de unuoj, 5 en la loko de dekoj, 6 en la loko de centoj, 9 en la loko de miloj)

4 nombro kun unito; fizika grando, konsistanta el nombrovaloro kaj unito

Vidu ankaŭ PIV2005: operacio

5 kardinala nombro6 vicmontra nombro laŭ germana kutima

skribo, en aliaj lingvoj plej ofte nombro kun sekva superskribo, ekz. 2de

7 pozitiva nombro, kun pozitiva signumo (aŭ sen antaŭsigno)

8 negativa nombro, kun negativa signumo

321

Matematiko I - 167

9-26 aritmetiko9 ĝeneralaj nombrosimboloj

(algebraj simboloj) (variabloj)

10 miksa frakcio [3: natura entjero; 1/3: propra frakcio]

11 paraj nombroj12 neparaj nombroj13 primoj14 kompleksa nombro [3: reela

parto, reelo; 2: imaginara parto, reelo; i: imaginara unuo kun i 2 = ­1]

15 propra frakcio [2: dividato aŭ numeratoro; frakcistreko; 3: dividanto aŭ

denominatoro]16 nepropra frakcio (ĉi tie:

inverso de 15) [3: nume­ratoro; frakcistreko; 2: denominatoro]

17 duobla frakcio18 ŝajna frakcio (reduktita ĝi

donas entjeron) 19 malsamnomaj frakcioj

[3 kaj 7: malsamnomaj denominatoroj; 35: komuna denominatoro]

20 finia decimala frakcio kun komo kaj decimalaj ciferoj [3: dekonoj, 5: centonoj, 7: milonoj]

21 nefinia perioda decimala frakcio

22 periodsigno (trabo)

23-26 bazaj kalkuloperacioj23 adicio (aldono) [3 kaj

2: sumeroj, termoj aŭ adiciatoj, +: plussigno; =: egalecosigno; 5: sumo]

24 subtraho (depreno) [3: unua termo aŭ malpliigato; ­: minussigno, 2: subtrahato aŭ dua termo; 1: diferenco]

25 multipliko (obligo) [3: multiplikato; 2: multiplikanto; 3 kaj 2: faktoroj; punkto aŭ x: multiplikaj signoj; 6: produto]

26 divido (onigo) [6: dividato; : aŭ /: dividosigno; 2: dividanto; 3: kvociento]

322

168 Matematiko II

1-14 aritmetiko1 potenckalkulo (potencigo) [3 alt 2 egalas al

9; 3: bazo aŭ potencigato 2: potenciganto aŭ eksponento; 9: potencvaloro]

2 radikkalkulo (radikigo) [la 3­a radiko de 8 estas 2; 8: radikigato; 3: radikindico, 3a radiko, kuba radiko;√: radikilo aŭ radiksigno; 2: radikvaloro]

3 kvadrata radiko (radiko, 2a radiko)4 unuagrada ekvacio kun unu nekonato [3 kaj

2: koeficientoj; x: nekonato]

5 identa ekvacio; identaĵo [a, b, c: literaj simboloj reprezentantaj ĝeneralajn nombrojn, variablojn]

6 logaritma kalkulo; logaritmado [log aŭ lg (10­uma): logaritma signo; 3: kontraŭlogaritmo; 0: karakteristiko; 4771: mantiso; 0,4771: logaritmo]

7 interezokalkulo [K: kapitalo, baza valoro; p: procento; t: tempo; Z: interezo (sen akumulita interezo); %: procentsigno]

323

Matematiko II - 168

8-10 regulo de tri8 rilatigo kun nekonato x9 rilatpara ekvacio (unuagrada ekvacio kun unu

nekonato)11 aritmetika vico; aritmetika progresio kun la

formulo an = a0 + n x d [ĉi tie: a0 = 2; d = 2]10 solvo11 aritmetika vico; aritmetika progresio kun la

formulo an = a0 + n x d [ĉi tie: a0 = 2; d = 2]12 geometria vico; geometria progresio kun la

formulo an = a0 x qn [ĉi tie: a0 = 2; q = 2]

13, 14 infinitezima kalkulo13 diferenciala kvociento [dx kaj dy:

diferencialoj; d: diferencialsigno]14 integrala kalkulo; integralado; integrado

[x: variablo; C: integrala konstanto; ∫: integralsigno, dx: diferencialo]

15-24 matematikaj simboloj15 nefinia; infinita; senfina16 identa al (signo de identeco)17 proksimume egala al (signo de

proksimumeco)18 neegala al (signo de neegaleco) 19 pli ol (signo de pligrandeco)20 malpli ol (signo de malpligrandeco)

21-24 geometriaj simboloj21 paralela al (signo de paraleleco)22 simila al (signo de simileco)23 signo de angulo24 signo de triangulo

324

1-58 planimetrio; dudimensia geometrio

1-15 rektoj kaj anguloj1­3 rekto g2 1 punkto dissekcanta g2 en du

duonrektojn, sekcopunkto de g1 kaj g2, vertico de 8

2 duonrekto de g2 kun komenca punkto 1

3 al 2 kontraŭa duonrekto de g2 kun komencpunkto 1

4 paralelo al g2 5 distanco inter la rektoj g2

kaj g36 duonrekto g2, duonrekto (g4)7 duonrekto de g1 kun

komenca punkto 18 angulo kun lateroj 7 kaj 3,

akuta angulo [< 90°]9 rektangulo; ortangulo [90°]

10 angulo alterna kun 8

169 Matematiko III (geometrio I)

11 angulo responda al 8, obtuza angulo [> 90° kaj < 180°]

12 akuta angulo responda al 8 [sumo de 13 kaj 14: streĉita angulo (180º)]

13 kontraŭangulo al 814 angulo apuda al 13 [sumo

de 13 kaj 14: streĉita angulo (180º)]

15 komplementa angulo al 8

16 streko AB (17, 18)17 finpunkto A18 finpunkto B19 radiofasko; fasko de

duonrektoj20 radio (duonrekto)

21 kurba linio; kurbo22 radiuso de kurbo23 centro de kurbo

24-58 ebenaj surfacoj24 aksosimetria figuro25 simetriakso

26-32 trianguloj26 egallatera triangulo; regula

triangulo [A, B, C: verticoj; a, b, c: samlongaj lateroj; α (alfa), β (beta), γ (gama): egalaj internaj anguloj (60°); α’, β’, γ’: eksteraj anguloj; S: pezocentro]

27 simetria triangulo; izocela triangulo (a, b: egalaj lateroj; c: bazo aŭ bazolatero; h: alto sur c (akso)]

28 akutangula triangulo kun mezortantoj [M: sekcopunkto de mezortantoj kaj centro de ĉirkaŭcirklo]

325

Matematiko III (geometrio I) - 169

29 ĉirkaŭcirklo; ĉirkaŭskribita cirklo

30 obtuzangula triangulo kun dusekcantoj

31 encirklo; enskribita cirklo32 ortangula triangulo kaj

trigonometriaj funkcioj [a, b: katetoj; c: hipotenuzo; γ: ortangulo; a : c = sin α (sinuso de α); b : c = kos α (kosinuso de α); a : b = tg α (tangento de α); b : a = ktg α (kotangento de α)]

33-39 kvaranguloj33 kvadrato, orta kvarangulo

kun kvar samlongaj lateroj [d: diagonalo]

34 rektangulo; ortangulo, paralelogramo kun kvar ortaj anguloj

35 rombo, paralelogramo kun kvar samlongaj lateroj

36 paralelogramo, kvar­angulo kun samlongaj kontraŭlateroj

37 trapezo, kvarangulo kun du paralelaj lateroj

38 deltoido*; kvarlatero kun je du samlongaj najbaraj lateroj

39 neregula kvarangulo; malregula kvarangulo

40 malregula plurangulo; malregula plurlatero; malregula poligono

41 regula plurangulo; regula plurlatero; regula poligono

42 cirklo43 centro44 cirkonferenco; ĉirkaŭrando

(periferio) [ĉirkaŭlongo, perimetro]

45 diametro46 duoncirklo47 radiuso

48 tanĝanto49 tanĝopunkto50 sekcanto51 kordo AB52 segmento de cirklo53 arko, parto de cirkonferenco54 sektoro de cirklo55 centra angulo56 periferia angulo; randangulo57 ebena ringo58 du samcentraj cirkloj

326

170 Matematiko IV (geometrio II)1 orta koordinatsistemo en ebeno; kartezia

koordinatsistemo

2-7 aksokruco2 x­akso; abscisa akso 3 y­akso; ordinata akso4 origino (koordinata nulpunkto)5 kvadranto [I­IV: unua ĝis kvara kvadranto]6 pozitiva direkto7 negativa direkto

8-10 punktoj en la koordinatsistemo8 punkto [P1 kun koordinatoj (x1; y1); P2 kun

koordinatoj( x2; y2)9 abscisoj [x1 ; x2]

10 ordinatoj [y1 ; y2]

11 kurboj en la koordinatsistemo (12­29)12 lineara kurbo; grafo de funkcio y = ax + b

[a: ascendo; b: sekcopunkto kun ordinata akso; c: radikpunkto]

13 nelineara kurbo

14 parabolo, kurbo de dua grado, koniko15 branĉo de parabolo16 vertico de parabolo17 akso de parabolo

18 triagrada kurbo19 maksimumpunkto de kurbo (kurbomaksimumo)20 minimumpunkto de kurbo (kurbominimumo)21 infleksopunkto

22 elipso, fermita kurbo, koniko23 granda akso24 malgranda akso25 fokusoj de elipso [F1; F2]

26 hiperbolo; koniko27 fokusoj de hiperbolo [F1; F2]28 verticoj de hiperbolo [S1; S2]29 asimptotoj de hiperbolo [a; b]

30-46 geometriaj solidoj

30 kubo (31­33)31 kvadrata faco32 eĝo33 vertico34 kvadrata prismo; kvarangula prismo35 kvadrata bazo36 kvadro; ortepipedo; orta paralelepipedo37 triangula prismo

38 cilindro (orta cirkla cilindro) (39, 40)39 bazo; cirkla edro40 flanko; mantelo41 sfero42 elipsoido43 konuso44 alto de konuso45 paralele trunkita konuso46 piramido kun kvarangula bazo; kvarflanka

piramido

327

Matematiko IV (geometrio II) - 170

328

171 Matematiko V (aroj)

1 aro A; aro {a, b, c, d, e ,f , g}2 elementoj de aro A3 aro B, aro {f , g, h, i, j, k, l}4 kunaĵo de aroj A kaj B: A ∩ B = {f,g}5 komunaĵo de la aroj A kaj B A U B = {a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l}6 kunigaĵo de la aroj A kaj C A U C = {a, b, c, d, e, f, g, u, v, w, x, y, z}7 diferenco inter A kaj B, A \ B = {a, b, c, d, e}8 diferenco inter B kaj A, B \ A = {h, i, j, k, l}

9-11 bildigoj9 bildigo de la aro M al la aro N

10 bildigo de la aro M en aro N11 inversigeble unusenca bildigo de aro M al

aro N

Vidu ankaŭ PIV2005: simbolo2; matematikaj simboloj.

329

1 U­tubo

2 apartiga funelo (3, 4)3 okangula ŝlifita ŝtopilo4 krano5 helictuba kondensilo6 sekuriga valvotubo (serpentotubo)7 ŝprucflakono8 pistujo9 pistilo

10 funelo de Buĥnero [Büchner]; buĥnera funelo; suĉfiltrilo; nuĉo*

11 filtropapero12 retorto

13 akvobano (14­16)14 tripiedo15 indikilo de akvonivelo16 akvobanaj ringoj17 kirlilo; agitilo18 diferencmanometro

19 flintotuba vakumanometro (por mezuri malaltajn premojn) (20­22)

20 suĉtubo21 krano22 ŝovebla skalo23 pesujo

24 analiza pesilo25 pesila vitrino26 antaǔa vitro (supren ŝovebla)27 triŝraǔba horizontaligilo28 vektokolono29 vekto30 relo por rajdanto31 tenilo por rajdantoj32 rajdanto; glitpezilo33 montrilo34 skalo35 pesiltaso; pesiltelero36 blokilo37 blokilbutono

Ĥemio I - 172

330

173 Ĥemio II1 bunseno; brulilo de Bunseno (Bunsen­

brulilo) [Bunsen] 2 brulgasaldukto3 aerreguligilo

4 brulilo de Teklu (Teklu-brulilo) [Teclu]5 brulgaskonektilo (gaskonekta tubo)6 gaskrano7 flamtubo8 aerreguligilo

9 blovbrulilo (10­13)10 mantelo11 oksigenaldukto12 hidrogenaldukto13 ajuto por oksigeno; oksigenajuto 14 tripiedo15 stativa ringo16 funelo17 porcelana triangulo18 dratreto; flamreto19 asbesta dratreto20 laboratoria glaso21 bureto (por titrado)22 buretstativo23 buretkrampo24 skalohava pipeto; mezurpipeto25 ampola pipeto26 mezurcilindro27 mezurflakono 28 miksbalono 29 kapsulo; vaporigujo; vaporiga pelvo30 hosklemo (pinĉkrano) 31 porcelana aŭ ŝamota (fajrargila) fandujo kun

kovrilo; krisolo; fandvazo 32 krisolprenilo33 krampo

34 provtubo35 rako por provtuboj36 platfunda balono37 ŝlifita ŝtopilingo (balonkolo)38 rondfunda balono39 konusa flakono, flakono de Erlenmejero

[Erlenmeyer]40 filtra flakono 41 faldita filtropapero42 unuvoja krano43 sekŝirma tubo; kontraŭhumida tubo44 kranŝtopilo45 vitrocilindro

46 distilaparato (47­49)47 distila balono48 kondensilo49 duvoja krano50 Klejsen­balono [Claisen], distilbalono

51 sekigujo (52, 53)52 kovrilo de sekigujo 53 krano 54 sekiga rako el porcelano 55 trikola balono56 Y­peco; ipsilon­tubo57 trikola botelo58 botelo por gaslavado (gaslava botelo)

59 Kip-aparato [Kipp]; gasprodukta aparato (60­63)

60 superfluujo61 solidujo62 acidujo63 gaseldukto kun krano64 ŝirmokulvitroj

331

Ĥemio II - 173

332

174 Kristaloj, kristalografio1-26 kristalstrukturoj

1-17 kuba kristalsistemo1 kvaredro; tetraedro

2 sesedro; heksaedro (kubo), holoedro (3­5) 3 simetricentro (kristalcentro)4 rotaci­akso; simetria akso5 spegulebeno; simetria ebeno6 okedro; oktaedro7 rombo­dekduedro; rombo­dodekaedro

8 kvinangula dekduedro; pentagono-dodekaedro

9 kvinangulo; pentagono10 piramido­okedro; piramido­oktaedro; trigon­

trioktaedro11 dudekedro; ikozaedro; regula pluredro12 tetrakozanaedro; dudekvaredro13

kvardekokedro; heksaoktaedro

14 okedro kun kubo; oktaedro kun kubo15 sesangulo; heksagono

16 kubo kun okedro; kubo kun oktaedro17 okangulo; ditetragono

18, 19 tetragona kristalsistemo18 tetragona dupiramido; tetragona dipiramido19 tetragona prismo kun dupiramido;

protoprismo kun protopiramido

20-22 sesangula kristalsistemo; heksagona kristalsistemo

20 sesangula prismo kun dupiramido paralele trunkita

21 sesangula prismo; heksagona prismo22 sesangula prismo kun romboedro 23 romba piramido

24, 25 monoklina kristalsistemo24 monoklina prismo kun klinopinakoido kaj

duonpiramido25 ortopinakoido (hirundvosta ĝemelkristalo)26 triklina kristalsistemo kun pinakoidoj

27-33 kristalometrio; kristalmezurado27 kontakto­goniometro

28 reflekto-goniometro29 kristalo30 kolimatilo31 lorno32 skalcirklo; limbo33 lupeo por legi la rotaciangulon

Vidu ankaŭ PIV2005: kristalo, kristalsistemo.