dinding ventrolateral abdomen & peritoneum
DESCRIPTION
DINDING VENTROLATERAL ABDOMEN & PERITONEUM. dr. Ayly Soekanto. M . Kes. Laboratorium Anatomi FK UWKS. Pendahuluan. Abdomen : bagian dari truncus yang terletak di antara thorax & pelvis. Cavum abdominopelvicus : rongga abdomen + pelvis Batas cavum abdominis : - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
DINDING VENTROLATERAL ABDOMEN &
PERITONEUM
dr. Ayly Soekanto. M.Kes.Laboratorium Anatomi
FK UWKS
Pendahuluan
• Abdomen : bagian dari truncus yang terletak di antara thorax & pelvis
Cavum abdominopelvicus : rongga abdomen + pelvis
Batas cavum abdominis :- Dg cavum thoracis : diaphragma- Dg cavum pelvis : bidang datar yg meliputi
apertura pelvis superior (aditus pelvis) & pelvis sendiri
• Isi cavum abdominis :- Alat-alat tractus digestivus- Sebagian alat-alat tractus urogenitalis- Lien- Glandula suprarenalis- Plexus nervosus sistem otonom
• Struktur pada dinding abdomen :- Arcus costarum- Umbilicus- Striae albicantes- Lig.inguinale
• Peritoneum parietale : melapisi dinding dalam cavum abdomen
• Peritoneum viscerale : melapisi permukaan luar organ viscera
}Diantaranya :
cavum abdominis peritonei
Dinding abdomen tdd :1. Dinding Ventral Abdomen
2. Dinding Lateral Abdomen
3. Dinding dorsal abdomen
- Diaphragma
Regio pada Dinding Abdomen
- Untuk proyeksi viscera ke dinding ventrolateral abdomen untuk proses diagnosa
- Regio berdasarkan 4 bidang imajiner : Horizontal :
1. Planum transpylorum
2. Planum transtuberculare
Vertical :3. Mid inguinal/mid clavicular dextra
4. Mid inguinal/mid clavicular sinistra
Hypochondrica D
Epigastrica Hypochondrica S
Lumbalis D Umbilicalis Lumbalis S
Iliaca D HypogastricaIliaca S
• Susunan dinding ventrolateral abdomen (superfisial-profundus) :- Kulit/ cutis- Fascia subcutan
a. Fascia superficial (fascia dari Camper)
b. Fascia profundus (fascia dari Scarpa)
Dinding Abdomen Ventro lateral
- Musculature :1. Lateral :
a.M.obliquus externus abdominis
b.M.obliquus internus abdominis
c.M.transversus abdominis
2. Ventral/anterior :a.M.rectus
abdominisb.M.pyramidalis
- Fascia transversa abdominis
- Peritoneum parietale
Lapisan Otot Dinding Abdomen Bagian Ventrolateral
• Otot bagian ventrolateral :
- M. Obliquus Externus Abdominis (1 pasang)
- M. Obliquus Internus Abdominis (1 pasang)
- M. Rectus Abdominis (1 pasang)
- M. Transversus Abdominis (1 pasang)
- M. Pyramidalis (1 pasang)
1.M.obliquus externus abdominis
• Origo : Tepi external 8 costae terakhir, (selang seling dg origo m.serratus anterior & m.latissimus dorsi)
• Insertio :- labium ext.crista iliaca- Line alba- Lig.inguinalis
• Serat berjalan Serong: craniolateral-caudomedial
• Ke bawah labium externa crista iliaca .
Ke medial menjadi aponeurotik, berhubungan dg aponeurosis kontralateral ke linea alba.
Menjadi lig.inguinalis (Poupart) dari SIAS-tuberculum pubicum.
Pd lig.inguinalis melekat fascia lata, fascia iliaca & arcus/lig.iliopectinea melekat pd eminentia iliopectinea. Di ujung medial terdapat lanjutan lig.inguinalis yg melengkung ke superior & posterior lig.lacunare (Gimbernant) ke lateral sp eminentia iliopectinea sebagai lig.pectineum
Mendekati tuberculum pubicum, aponeurosis m.obliquus ext.abdominis pecah jadi 2 : crura lateralis (inferior), & crura medialis (superior). Di ujung2 medial crura terdapat serat2 kolagen lig.reflexum (Colles). Crus lateral menyatu dg lig.inguinalis bag.medial.
Fascia & aponeurosis m.obliquus ext.abdominis melanjutkan diri sbg tunica vaginalis communis/fascia spermatica ext pd funiculus spermaticus
Tepi posterior overlapping (jadi 1) dg tepi lateral m.latissimus dorsi.
Aponeurosis m.obliquus ext.abdominis ikut membentuk lamina anterior vagina m.recti abdominis
Tepi posterior bag.inferior ikut menjadi batas ‘trigonum lumbalis’
Trigonum lumbalis :Batas anterior : m.obliquus
ext.abdominis
Batas posterior : m.latissimus dorsi
Batas inferior : crista iliaca
Dasar : m.obliquus int.abdominis
• Inervasi :
- n. Intercostalis V-XII (subcostalis)
- n. ilioinguinalis
- n. Iliohypogastricus (segmen Th.V - L.I)
2. M.obliquus internus abdominis
Origo : - Fascia
lumbodorsalis- Labium internus
crista iliaca - Lig.inguinale
bag.lateral- Fascia iliaca
Insertio :- Permukaan dalam
3 costae terbawah- Rectus sheath- Os pubis
• Serat :- superior 3 costae
terbawah bersatu dg m.intercostalis internus (3 terbawah)
- Medial (anterior) app. lamina ant. & post. Vagina m.recti (rectus sheath)
- Bawah :• Melekat di tuberculum pubicum
& linea pectinea• Terbawah membentuk
m.cremaster (+fasciafascia cremasterica) membungkus funiculus spermaticus & testis
Inervasi :
-n. Intercostalis X - XII
-n. ilioinguinalis
-n. Iliohypogastricus
-n. spermatica externa (r. genitalis n.genitofemoralis)
3. M.transversus abdominis
Origo : - Fascia iliaca- Lig.inguinale bag.lateral - Crista iliaca (labium
internus)- Fascia lumbodorsalis- Facies interna cartilago
costae (6 terbawah) selang-seling dg diafragma
Insertio :- linea alba- Os pubis
• Serat :
- ± Horizontal app. lamina post rectus sheath insertio : linea alba
- Terbawah ke inferior os pubis & linea pectinea
• Inervasi :Nn. Intercostalis V - XII
4.M.Rectus abdominis
Origo :- Processus
xyphoideus- Cartilago costae V -
VII Insertio :
- Symphysis pubis- Pecten ossis pubis
• Terdapat 3-5 buah inscriptiones tendinei arah transversal melekat pd lamina ant.vagina m.recti
• Inervasi :Nn. Intercostalis V
- XII
5.M. Pyramidalis
Bentuk segitiga Sering mengecil
atau tidak ada Letak :
antara lamina anterior rectus sheath & m.rectus abdominis
Origo : crista pubica Insertio : linea alba Inervasi :
Nn. Intercostalis XII
• Fungsi otot dinding abdomen :- Menggerakkan truncus - Ekspirasi depresi costae- Melindungi viscera- Meningkatkan tekanan intra abdomen
u/ mictie, defecation, partus, vomitus, batuk
Struktur Khusus Dinding Abdomen
1. Vagina m.recti (Rectus Sheath)
Adalah : selongsong/pembungkus m.rectus abdominis
Dibentuk oleh aponeurosis dari 3 otot lateral abdomen
Isi : - m.rectus abdominis- Vasa epigastrica superior & inferior- M.pyramidalis
1. Lamina anterior :- 2/3 bag.atas :
• aponeurosis m.obliquus ext.abdominis
• aponeurosis m.obliquus int.abdominis
- 1/3 bag.bwh :• aponeurosis m.obliquus
ext.abdominis
• aponeurosis m.obliquus int.abdominis
• aponeurosis m.transversus abdominis
2. Lamina posterior:a. 2/3 bag.atas :
• aponeurosis m.obliquus int.abdominis
• aponeurosis m.transversus abdominis
• Fascia transversalis abdominis
b. 1/3 bag.bwh : fascia
transversalis abdominis
2. Linea semilunaris (Spigel) : tepi lateral m.rectus abdominis
3. Linea alba : persatuan lapisan anterior & posterior aponeurosis pd garis medioanterior, terdapat antara processus xyphoideus & symphysis pubis
4. Linea semicircularis (Douglasi) / linea arcuata : batas caudal lamina posterior rectus sheath
Canalis Inguinalis• Celah memanjang
pd dinding ventrolateral abdomen
• Serong• Letak di cranial dr
lig.inguinale• Diantara anulus
inguinalis subcutaneus – anulus inguinalis preperitonealis
• ± 3-5 cm
• Pria : dilalui o/ funiculus spermaticus & n.ilioinguinalis
• Wanita : dilalui o/ lig.teres uteri & n.ilioinguinalis
• Pria locus minoris resistentiae
• Batas :- Anterior :
• Aponeurosis m.obliquus ext.abdominis
• Aponeurosis m.obliquus int.abdominis
- Posterior :• Fascia transversa
abdominis• Lig.reflexum• Conjoint tendon
- Inferior : • lig. Inguinale• Lig.lacunare
- Cranial : busur otot • m.obliquus int.abdominis• M.transversus abdominis
• Anulus inguinalis externa/subcutaneus :- Celah pd aponeurosis
m.obliquus ext.abdominis- Letak : subcutan &
cranial dr tuberculum pubicum
- Batas :• Lateral : crus lat./inf.
aponeurosis m.obliquus ext.abdominis
• Medial : crus med./sup. aponeurosis m.obliquus ext.abdominis
• Superior : fibrae intercruralis
• Inferior : bagian medial lig.inguinale
• Anulus inguinalis.interna/ preperitonealis :- celah di pertengahan
lig.inguinale- Di lateral dr vasa epigastrica
inf.- Batas :
• m.transversus abdominis• Lig.interfoveolare
Hesselbach refleksi dr fascia transversa menjadi fascia spermatica int.
Funiculus Spermaticus
Berasal dr jar.ikat preperitoneal & extraperitoneal
Masuk melalui anulus preperitonealis ke cranialis testis
• Pembungkus
3 lapis :- Fascia spermatica
interna (dr.fascia transversa abdominis)
- Fascia cremasterica / m.cremaster (dr.apponeurose m.obliquus int. abdominis)
- Fascia spermatica externa (dr.apponeurose m.obliquus ext.abdominis)
• Isi :1.ductus defferens2. a. spermatica interna &
externa3. a.ductus defferens4. Plexus pampiniformis5. Pembuluh limfe6. Plexus nervosus
Conjoint tendon Di dorsal dr anulus
inguinalis externa Dibentuk o/
penggabungan :- Aponeurosis
m.obliquus int.abdominis bagian medial/inferior
- Aponeurosis m.transversus abdominis bagian medial/inferior
M. Cremaster• Otot tipis• Derivat dr.m.obliquus
int.abdominis bag.inferolateral
• Membungkus funiculus spermaticus sp ke testis makin tipis
• Fungsi : mengangkat testis ke superior mendekati tubuh & menggantung testis
• Inervasi : r.genitalis n.genitofemoralis
Hernia: benjolan abnormal yg terdapat pd dinding ventrolateral abdomen, berisi
viscera, yg dibungkus oleh membrana serosa (peritoneum)(prolapsus : tanpa peritoneum)
- Terjadi pd locus minoris resistentiae :• Umbilicus (H.umbilicalis)• Linea alba (H.linea alba)• Trigonum lumbalis (H.trigonum lumbalis)• Inguinal (H.inguinalis)• Anulus femoralis (H.femoralis)
- Faktor penyebab : • Gangguan pembentukan dinding ventrolateral abdomen• Kelemahan dinding abdomen
Hernia Inguinalis• Terbagi :
- Indirect (Congenital) ok. penutupan dinding ventral abdomen yg kurang sempurna patent processus vaginalis peritonei
- Direct (Acquisita) ok. kelemahan dinding abdomen (misalnya pd usia lanjut) + adanya faktor2 yg mempermudah.
Hernia inguinalis indirecta (congenital)- Processus vaginalis peritonei terisi oleh
viscera/intestinum- Indirect melalui anulus inguinalis lat.- Kantong hernia melalui canalis inguinalis,
dapat sampai ke scrotum- Jika obliterasi hanya pd bagian
proximal/distal processus vaginalis peritonei terjadi hydrocele bisa hydrocele funiculi,testis, atau kombinasi dg hernia indirecta
- Sering pd pria
Hernia inguinalis directa (acquisita)- Terjadi krn kelemahan dinding abdomen
(terutama dinding dorsal canalis inguinalis) pd fovea inguinalis medialis
- Kantong hernia langsung menonjol melalui anulus inguinalis subcutaneus (tanpa melalui canalis inguinalis)
Hernia Femoralis
• Jarang lebih >> pd wanita mungkin krn anulus femoralis lebih luas
• Kantong hernia melalui anulus femoralis
• Hernia dapat melalui fossa ovalis (di pangkal paha sebelah dalam) bahkan sp fossa poplitea (H.poplitea)
Vascularisasi & Inervasi Dinding Ventral Abdomen
• Arteri- a.circumflexa ilium superficialis (cabang subcutan
a.femoralis)- a.epigastrica sup.- a.epigastrica inf.- a.musculophrenica- a.intercostalis- a.lumbalis- a.circumflexa ilium profundus
• Vena1. Daerah di bawah umbilicus : v.epigastrica inf. v.saphena magna
v.femoralis
2. Daerah di atas umbilicus : v.thoracoepigastrica v.thoracica lat. v.axillaris
3. Sekitar umbilicus : v.paraumbilicalis v.porta
• Lymphe :- Daerah di bawah umbilicus : lnn.subinguinalis
superficialis tractus horizontalis- Daerah di atas umbilicus : lnn.axillaris
superficialis
• Inervasi :- Nn.intercostales VI-XII (berjalan
inferoanteromedial diantara m.transversus abdominis & m.o.i.a
- n.iliohypogastricus- N.ilioinguinalis (segmen L-I)
yaitu: membran serous yg terdiri dari stratum mesothelium selapis & jar.ikat kolagen/elastis
• Fungsi peritoneum :- mengurangi pergeseran antar organ visceral- Tempat menyimpan lemak- Melokalisir proses infeksi- Absorpsi bahan2 terlarut >> injeksi ip
kecepatannya ~ iv
Peritoneum
• Cavum peritonei- normal : isi << cairan- Patologis : cairan >> ascites- Laki2 : merupakan rongga yg utuh / tertutup- Wanita : Punya 2 lubang pada bagian
caudal/inferior pd ujung2 bebas tuba uterina ostium tuba uterina (D) dan (S)
• Peritoneum parietalis • Cavum Peritonei : Rongga diantara kedua
Peritoneum
Terdiri dari :• Greater sac ( Cavum perit.generalis./ Saccus
major) ventral gaster • Lesser sac ( Bursa Omentalis / Saccus minor)
dorsal gaster• Keduanya dihubungkan oleh Foramen epiploicum
Winslowi
• Peritoneum visceralis
• Berdasar peritoneumnya, organ dibagi :
1. Organ Retroperitoneal di dorsal peritoneum, < dari ½ bagian yg dilekati peritoneumEx. Ginjal, colon asc, colon desc
2. Organ Intraperitoneal > dari ½ bagian dibungkus o/ peritoneumEx. Colon sigmoid
• Inervasi peritoneum :- P. parietal sensoris & vasomotoris
sesuai dinding abdomen yang dilekati- P. visceral tidak peka nyeri
(inervasi otonom)
Greater sac
• Batas :- cranial : diaphragma- Caudal : aditus pelvis- Ventral : dinding
ventrolateral abdomen- Dorsal : dinding dorsal
abdomen
• Diliputi oleh peritoneum parietale
• Dinding caudal terbuka hubungannya dg.cavum pelvis peritonei
Lesser sac• Batas :
- ventral : peritoneum yg meliputi ddg dorsal gaster,omentum minus & lobus caudatus hepatis (omentum minus lap.dorsal)
- Dorsal : peritoneum yg meliputi omentum majus (lap.dorsal), diaphragma,pancreas,ren & gld.suprarenalis (S), dan mesocolon transversum
- Lateral : • Kanan : foramen epiploicum• Kiri : hilus lienalis, lig.phrenicolienalis,
lig.gastrolienalis
Foramen epiploicum (Winslowi)• Lobang yg menghubungkan
greater sac & lesser sac• Batas :
- ventral : omentum minus / lig.hepatoduodenale
- Dorsal : peritoneum yg menutupi v.cava inf.
- Cranial : lobus caudatus hepar
- Caudal : pars cranialis duodeni