Objekti i mjekësisë moderne është i lidhur me jeten aktive te njeriut te shëndoshë

Mr.Nevruz Zogu

Mr.Nevruz Zogu

Mr.Nevruz Zogu

Mr.Nevruz Zogu

Mr.Nevruz Zogu

Si dege e mjekesise, duke i sherbyer ketij objektivi ka per qellim

Ushqimin e ekuilibruar në kalori te njeriut të shëndoshë, i cili përbën bazën e profilaksisë për mënjanimin e sëmundjes, rritjen e rezistencës së organizmit, rendimentin në punë, zgjatjen e jetës .

Jeta dhe shëndeti, kushtëzohen nga qëndrushmëria në norma fiziologjike e të gjithë elementëve që hyjnë në organizëm . Çregullimet e këtyre elementëve, nga vlerat e tyre normale nuk janë pa rrezik për jetën .

Mr.Nevruz Zogu

Të ralla janë sëmundjet që nuk kanë lidhje me ushqimin. psh:

Nga përdorimi i alkoolit krijohet ciroza e mëlçisë,nga marrja në sasi të tepruar e ushqimeve krijohet obeziteti ( dhjamosja ) që çon në diabet,arteriosklerozë etj…

Mr.Nevruz Zogu

DIETOTERAPIA është degë e saj :

Qellimi i saj mbështetet në :Ndryshimin e përbërjes kimike dhe fizike të ushqimeve që këshillohen ose ndalohen si rezultat: i fiziopatologjive, dhe ndryshimeve biokimike që ndodhin në organizëm.

Koncepti i shëndetshëm ka ndryshuar ; më parë bazohej në menunë e ushqimeve në sasi të bollshme dhe të shijshme, që të jepë forcë fizike dhe kënaqesi .

Gjellët te shijojnë me shumë yndyrë, ëmbëlsirat pëlqehen të konsumohen me tepricë .

Pijet alkoolike konsumohen në sasi të moderuar . Në ditët tona këto '' tradita '' bien ndesh me konceptin “kalori në ditë ''

Mr.Nevruz Zogu

Çdo njeri është mirë të kontrollojë me vullnetin e tij, sasitë e moderuara te yndyrnave dhe të ëmbëlsirave, të dijë dëmet e alkoolit, duhanit dhe pasojat e tyre.

Nga ana tjetër duhet kujdes te mos behemi, ”pre” e të kundërtës, '' modernes”, e konceptit '' manjak” të dietës, qe çdo ushqim ta marim të llogaritur në peshë, kjo tek njeriu i shëndetshëm nuk ka vënd

Mr.Nevruz Zogu

Sasia e ushqimit duhet të merret në mënyrë të tillë që te mbahet pesha e dëshirushme, të parandalohet obeziteti,të kufizohen yndyrnat dhe sheqernat, të cilat favorizojnë arteriosklerozën, ka rëndësi përdorimi i ushqimeve me origjinë bimore,pergjithesisht ushqimi të jetë i plotë, me kalori,i ekuilibruar ne permbajtje, me cilësi e pa teprime .

Sot në shumë vende të botës këmbngulet në '' dietën vegjetarjane '' kjo nga ana shkencore është një sakrificë e kotë, duke përdorur një ushqim monoton, por edhe të kufizuar me mungesë të proteinave shtazore .

Mr.Nevruz Zogu

Përdorimi i ushqimit pa përmbajtje të aminoacideve thelbësore të cilat meren nga proteinat shtatzore, nuk ka vlerë dhe nuk mund të gëzojë shëndet të mirë, dhe të mbijetojë gjatë.

Shembull : Veza përmban proteina me vlera të domosdoshme për të sëmurët që vuajnë nga sëmundjet e veshkave ( këta të sëmurë kanë humbje të mëdha në albuminë ) pa baza shkencore në praktikën e përditshme u ndalohet dhe të sëmurve nga mëlcia ose të sëmurve me hipertension.

Mr.Nevruz Zogu

Aminoacidet janë njësi themelore të molekulave proteinike

Shembull “profan'' për përdorimin e spinaqit. Hekuri është i nevojshëm në organizëm 12–14mg në ditë ( mendimi në popull se spinaqi siguron nevojën për hekur ) sot është jo i drejtë duke argumentuar si më poshtë :

për 100 gr - Spinaqi ka 3,6 mg Fe për 100 gr - Mish i freskët 3 mg FeDomatja & Lakra - 0,4 mg Fe në 100 gr Por spinaqi përmban oxalate që precipitojnë

në zorrë dhe e bëjnë atë të pathithshëm . Kështu që domatja megjithese ka rreth 9 herë më pak Fe, funizon organizmin më me shumë Fe ( hekur )

Mr.Nevruz Zogu

Mendime '' profane '' thonë se mjalti mund të meret nga diabetikët pa shqetësime, ose se mjalti ka shumë vitaminë C, meqënse bleta ushqehet me nektarin e luleve të pasura me vitamina. Mjalti është një element shumë i ushqyshëm sepse përmban sheqer, por ka pak vitamina psh :

100 gr mjalt ka 4 mg vitamin C100 gr lakër ka 55 mg vitamin C.

Mendim tjetër ''profane ''eshte, se vaji i ullirit mund të meret esëll dhe ka efekt të mire në mëlçi, përkundrazi shton yndyrnat në gjak dhe jep obezitet (steatozë në mëlçi).Mund të përdoret vetëm si laksativ në kapsllëk .

Mr.Nevruz Zogu

Pa baza shkencore është dhe mendimi se peshku nuk mund të merret njëkohësisht me produktet e qumshtit

Është detyrë e personelit mjekësor që përballë mendimeve profane, të vëjë konceptin bashkëkohor të mjekësisë duke patur gjithmonë objekt profilaksinë dhe parandalimin e sëmundjeve.

Sigurisht është shërbim i madh të kthesh të shëruar në familje njeriun e saj të sëmurë , por të ndikosh që njerzit të ruajnë shëndetin e tyre dhe të mos sëmuren është një objektiv shumë më me leverdi dhe shumë i rendësishëm për shoqërinë .

Mr.Nevruz Zogu

Shkëmbimi i energjisë në organizëm

Për të mbajtur një ekuiliber te qëndrueshme , marrja e energjisë të organizmit duhet të jetë e barabartë me konsumin e saj, Konsumi ndahet në dy pjesë :

Metabolizmi bazal . Metabolizmi i lidhur me veprimtarinë Fjala ''METABOLIZEM'' vjen nga (greq. μεταβολή, metavoli = shkëmbim) apo

shkëmbimi i lëndëve, është tërësia e reaksioneve kimike dhe fizike që ndodhin në një gjallesë,si dhe shndërrimin e lendëve komplekse në elemente të thjeshta.

Këto procese prodhojnë nxehtësi dhe ushqimet ndikojnë fuqimisht në shëndetin tonë .

Mr.Nevruz Zogu

Hipokrati që është njohur si babai i mjekësisë, duke njohur ndikimin e ushqimit tek shëndeti thotë se

“Njeriu duhet të përdorë ushqimin për

kurimin e tij”

Kur katabolizmi është më i madh se anabolizmin (gjatë proceseve të ndryshme ) organizmi konsumon dhe indet e tij , bëhet ulje në peshë . Proceset jetësore të organizmit janë të vazhdueshme(zemra punon pa ndërprerje, veshkat po ashtu , frymëmarja nuk ndërpritet).Energjia për kryerjen e këtyre proceseve meret nga ushqimi .

Mr.Nevruz Zogu

Lind pyetja : nga e marrin energjinë ushqimet ?

Burim drite është dielli, nxehtësinë bimët në fletët e tyre e shndërojnë në energji rezerve . Me energji + lagështirën e ajrit sintetizohen karbohidratet ( që janë forma kryesore e rezerves së tyre në gjethe )

Mr.Nevruz Zogu

katabolizëm nënkuptojmë të gjitha reaksionet kimike në qelizë , të cilat shpërbëjnë materiet e përbëra në ato të thjeshta dhe lirohet

Anabolizmi është proces biokimik gjatë të cilit prej substancave të thjeshta krijohen substanca me strukturë të përbërë

Mr.Nevruz Zogu

Energjia ne organizem eshte e perdorshme ne menyre direkte, ne formen e ATP, e cila depozitohet ne inde ne sasi te vogel. ATP eshte burim energjie.

ATP- adenosine triphosphate thelbi energjisë së përdorur në frymëmarrje

qelizore.

Mr.Nevruz Zogu

Vlerat kalorike të një ushqimi maten me : Kalorimetër .

Mënyra e matjes : Një sasi e caktuar ushqimi vendoset brenda në oksigjen.Kjo sasi ushqimi e futur në aparat digjet me një atmosferë me një numër kalorish.

Pergjithesisht 1g e seciles nga 3 lendet ushqyese te matura ne kalorimeter jep kalorite e meposhtme.

1g karbohidrate --- 4.30C 1g yndyrna ---- 9.45C 1g proteina ---- 5.65C 1g alkool ---- 7.00C

Mr.Nevruz Zogu

Trupi i njeriut nuk eshte i njejte me kalorimetrin. Se pari trupi i njeriut nuk mund te thithe plotesisht gjithe ushqimin, qe konsumon. Vetem 97% te hidrokarbureve, 95% te yndyrnave dhe 92% te proteinave,qe konsumojne nga ushqimi thithen ne organizem.

Si udhezues praktik marrim vlerat:

Mr.Nevruz Zogu

Metabolizmi : Matet tek njeriu pas zgjimit nga gjumi . Matet në

mënyrë indirekte me aparatura speciale të frymëmarjes në kushte qetësie krevati ( jo në gjumë ) 12 orë pa ngrënë.

Rezultati matet me kalorimetër / m2 ( sipërfaqe e trupit ) .

Faktorët që ndikojnë në shifrat e Metabolizmit bazal :

Gjinia ( gratë e kanë M.B. 6 – 10 % më të ulët

se burrat sepse, kane më shumë ind dhjamor ) .

Indi dhjamor ( me rritjen e tij ulet metabolizmi ) .

Mosha ( M.B. është më i lartë në rritje, ulet në pleqeri ) .

Gjëndrat endokrine ( tiroidet, hipofiza, mbiveshkoret ) .

Mr.Nevruz Zogu

Psh :Hipertireoidizmi shton M.B. e kundërta ndodh në hipotireoidizëm zvoglohet, sëmundjet dhe temperature e lartë e trupit, shtojnë shifrat e M.B .

Klima ( nevojat kalorike rriten në të ftohtë dhe ulen në nxehtësi ).

Veprimtaria fizike në punët e rënda fizike nevojiten 4800 – 5000 Kal

e normalisht nevojiten 2400 - 2500 Kal )

Mr.Nevruz Zogu

Me kalimin e moshës veprimtaria fizike e njeriut ulet, prandaj duhet të ulet ushqimi në mënyrë të tillë që kaloritë që merren të jenë të përshtatshme për të ruajtur peshën aktuale .

Këshillohet që sasia e Kalorazhit ( Kal ) të reduktohet. psh :

5 % për çdo 10 vjeçar nga 35 – 55 vjeç 8 % për çdo 10 vjeçar nga 55 – 75 vjeç10 % nga 75 vjeç e lartë

Mr.Nevruz Zogu

Në disa veprimtari të ndryshme harxhohen mesatarisht për çdo kg ?

Gjatë gjumit : 0,93 Kal Zgjuar në pozicionin ulur : 1,43 Kal Qëndrimin në këmbë i relaksuar : 1,50 Kal Kur shkruan me makinë shkrimi : 2,2 Kal Kur fshin dyshemenë : 2,41 Kal Shëtitje e ngadalshme : 2,86 Kal Gjatë notit : 7,14 Kal

Mr.Nevruz Zogu

Nevojat e të ushqyerit Lëndët ushqyese thelbësore dhe pragjet e tyre (

nevojat, racionet, dhe tolerimet ) . Trupi i njeriut përmban mijëra molekula organike, për

të patur një shëndet të mirë, mjaftojnë 23 përbërje organike të ndryshme përveç, burimit të energjisë :

9 aminoacide thelbësore, 1 acid yndyror, 13 vitamina dhe ujë .

Pjesa dërmuese e molekulave organike të ushqimit megjithëse metabolizohen nga organizmi nuk janë '' thelbësore '' për të, në kuptimin që heqja e tyre nga racioni ushqimor nuk shkakton sëmundje.

Mr.Nevruz Zogu

Nga numri i vogël i përbërjeve inorganike që gjenden në ushqim duket se 15 elemente janë thelbësore :

Kalciumi, fosfori, jodi, hekuri, magnezi, zinku, bakri, kaliumi, kobalti, seleni etj…..

Në të rriturit me shëndet të mirë mund të përcaktohen nevojat ditore minimale në proteina dhe aminoacide .

Bilanci ditor për çdo element është i barabartë me sasinë që merret me ushqime dhe duke zbritur atë që jashtiqitet ( urine + feces ) .

Mr.Nevruz Zogu

Tek të porsalindurit dhe fëmijët qe kane nevoja në rritje për kalori, dhe sasia më e vogël e tyre, jep ritëm të mire rritjeje .

Një regjim ushqimi fiziologjik siguron marrjen në sasi ndërmjet dy pragjeve:

Nevojës minimale & tolerances

maksimale,është veçanërisht me rendësi të njihet tejkalimi i mundshëm i pragut të tolerances gjatë të ushqyerit parenteral , në këtë rast nuk ndihmojnë mekanizmat gastrointestinale

(të vjellat, thithja jo tërësore, diareja ) që mbrojnë zakonisht njeriun në çastin mbiushqyerjes

Mr.Nevruz Zogu

Faktorët që çregullojnë pragjet e të ushqyerit :

Shpejtësia e rritjes, mosha, ushtrimet, shtatzania, ushqimi në gji i fëmijës, përbërja e ushqimit që merret, sëmundjet, barnat .

Kur sigurohet '' largësia '' ndërmjet nevojës dhe tolerances, rregullat e të ushqyerit në të sëmurët bëhen më te vështira psh : sasia e proteinave që duhet të marre një i sëmurë i cili vuan nga një dobësi e madhe trupore, te encefalopatia ose ciroza eshte e ndryshe.

Faktori fiziologjik : Nevojat për energji pakësohen me kalimin e moshës

për shkak të veprimtarisë me pak aktive, dhe te proceseve biologjike,qe kane intensitet te ulur

Mr.Nevruz Zogu

BAZAT E KOMPONENTEVE USHQIMORE PROTEINAT : Janë elemente kryesore (protos:e para – nga

greqishtja) të formuara nga karboni, O2 dhe H2 përmbajnë gjithashtu dhe azot, squfur, dhe fosfor. Njësia formuese e proteinave janë aminoacidet :

Çdo proteinë ka 20 – 32 aminoacide .

Aminoacidet gjenden në perime, drithëra, mish, veze, peshk, qumësht, kos, djath .

Aminoacidet e pazëvëndësueshme për jetën quhen thelbësore dhe janë

: leucina, izoleucina, metionina, triptofani, valina.

Gjysëm thelbësore : histidina & arginina

Mr.Nevruz Zogu

Në qoftëse se organizmi konsumon më tepër sesa duhet proteina duhet të shtohet sasia e tyre në ushqimet. Gjatë periudhës së rritjes nevojat janë të mëdha sepse tek fëmijët proteinat, perveç rolit te tyre , sherbejne dhe si materiali plastik , shume i nevojshëm për rritjen e organeve .

Gratë gjatë shtatzanisë kur kanë femijë në gji, kane nevoje per teprice proteinike.

Nevojat e përditshme për aminoacide thelbësore janë më të mëdha tek fëmijët në krahasim me të rriturit

Mr.Nevruz Zogu

Shenjat që lidhen me pamjaftushmërinë e proteinave në ushqimet

Mungesa e aminoacideve esenciale ne organizem shprehet me anoreksi të thellë dhe shenja të nervozizmit. Dhënia e aminoacideve i zhduk këto shenja .

Çdo sëmundje, por sidomos temperatura e lartë, diegiet, plagët e qelbëzuara të kockave dhe të gjitha plagët e rënda aksidentale, helmimet nga ushqimet, shtojnë proçeset metabolike të proteinave në organizëm .

Në këto raste dieta duhet të jetë e pasur me proteina, me vlere të lartë biologjike që të sëmurit ti shtohet rezistenca e organizmit, dhe të zhvillohen me shpejtësi kundërtrupa, shërimi arrihet më shpejt

Mr.Nevruz Zogu

Yndyrnat ( lyrat ) :

Përmbledhin grupin e lendëve organike të pashkrira në ujë, ku hyjnë : vaji, dhjami, gjalpi etj.

Ato janë burim energjik shumë i

rendësishëm, plotësojnë 30 – 40 % të kalorive të përgjithshme . Lyrat merren nëpërmjet ushqimeve shtatzore dhe bimore . Për tu thither duhet të hidrolizohen më pare në zorrë ne acide yndyror dhe glycerol .

Mr.Nevruz Zogu

YndyrnatJanë bazë në shumë procese të organizmit dhe janë një formë e përqendruar e energjisë. Marrja e tepruar e yndyrnave mund të çojë në dhjamosje.

Mishi, djathi, vaji i palmës, vaji i arrës së kokosit, dhjamërat e kafshëve, vezët, peshqit, arrat, kanë yndyrna të tretshme.

Fibrat luajnë një rol të rëndësishëm në një dietë të shëndetshme, ndihmojnë lëvizjen e ushqimit në aparatin e tretës, ndalojnë kapsllëkun, ndihmojnë funksionimin e zorrëve (parandalojnë shqetësimet në to)apendesitin, sëmundjet e zemrës

Mr.Nevruz Zogu

Acidet lyrore :

Cilësitë fizike dhe kimke të dhjamrave dhe vajrave bimore natyrore që përdoren për ushqim varen nga karakteristikat e acideve lyrore që përmbajnë

Acidet lyrore të pangopura ( thelbësore ): acidi oleik nuk sintetizohen në organizëm, janë të nevojshëm për rritjen merren të përgatitur nga ushqimet.

Përmbajtja e ulët e tyre shkakton në ushqim evaporimin

(avullimin e tepërt të lëkurës ).

Mr.Nevruz Zogu

Disa yndyrna kanë funksion të vaçantë, të tilla janë :

Fosfolipidet që prodhohen në të gjitha qelizat e organizmit, por shumica e fosfolipideve që qarkullojnë në gjak e kanë origjinën nga qeliza e mëlçisë, dhe mukoza e zorrëve.

Ushqimet që përmbajne më shumë fosfolipide janë : e verdha e vezës, mëlçia e bagëtive dhe vaji i misrit

Mr.Nevruz Zogu

KOLESTEROLI :

Gjendet vetëm në indet shtatzore ( është ester ) në dhjamrat . Kolesteroli është i rendësishëm në përbërjen e trurit dhe indin nervor .

Fraksioni eksogjen merret nga ushqimet. Fraksioni endogjen formohet në organizëm .

Sintetizohet në mëlçi, merr pjese në formimin e kriprave biliare, të cilat me anë të biles derdhen në zorrë . Mëlçia ruan një fare ekuilibri të kolesterolit në gjak .

Ushqimet që përmbajnë më shumë kolesterol janë e verdha e vezës, mëlçia, trutë, veshkat, vezët e peshkut, dhjami, gjalpi.

Nuk përmbajnë kolesterol :frutat, perimet, drithërat, peshku etj

Mr.Nevruz Zogu

2/3 e kolesterolit kanë origjinë endogjene, sasia e kolesterolit eksogjen nuk është dhe aq përgjegjse për rritjen e Kolesterolemisë .

Shifrat e larta të kolesterolit në gjak konsiderohen faktor patollogjik i rendësishëm, predispozues për dëmtime kardiovaskulare të hershme. Disa here rritja e kolesterolemisë dhe dëmtimet e enëve të gjakut kanë lidhje me sëmundjet metabolike psh : Obeziteti, Diabeti, por ka dhe raste të hiperkolesterolemisë familjare ku etiologjia mbetet e paqartë

Mr.Nevruz Zogu

Funksioni i yndyrnave : Yndyrnat janë burim i rendësishëm i kalorive, plotësojnë nevojat energjitike dhe termike ……. 1 gr yndyrë përmban 9 Kal……

Të gjitha qelizat e organizmit shfrytëzojnë si burim energjie yndyrnat(përveç qelizave nervore që shfrytëzojnë karbohidratet si burim energjie ) .

INSULINA shton depozitat e indit dhjamor në trup

ADRENALINA ( emocionet, streset rritet sekretimi i saj ) . Po ashtu hormoni i TIROIDES i ulur, rrit indin

dhjamor . Alkooli shton yndyrnat në gjak .

Mr.Nevruz Zogu

Tretja & thithja e yndyrnave Fillon në duoden, ku bila dhe lëngu

pankreatik bie në kontakt me to, dhe i shndërojnë në grimca të vogla.

Tretja vazhdon në zorrë nën veprimin e lipazës pankreatike dhe lipazës së zorrëve. Yndyrnat në organet e ndryshme oksidohen dhe prodhojnë energji. Sasitë e yndyrnave që prodhohen në indin dhjamor janë në varësi të sasisë të kalorive dhe sidomos të karbohidrateve që merren me ushqimet.

Mr.Nevruz Zogu

Në të njëjtën kohë pakësohen rezervat e yndyrnave nga indi dhjamor për shkak të lipolizës që ndodh nën ndikimin e fermentit lipaze, për ti hedhur në gjak, si glycerol dhe acide të lartë yndyrorë, një sasi tjetër depozitohet : pra indi dhjamor është një ind aktiv dhe riformohet në mënyrë të vazhdueshme .

Kur njeriu bënë dietë urie ose sasia e karbohidrateve në ushqim është e pamjaftueshme, organizmi e siguron energjinë nga rezervat e Indit dhjamor . Parim baze i dietave, per trajtimin e obezitetit.

Mr.Nevruz Zogu

Karbohidratet : Sasinë më të madhe të kalorisë tek njeriu e

sigurojnë karbohidratet .

Më tepër karbohidrate përmbajnë : buka, drithërat, ëmbëlsirat, fasulet, patatet, frutat, në sasi të pakët perimet, kurse mishi, veza, djathi nuk përmbajnë .

Karbohidratet janë lendë organike që përmbajnë C, O2, H2 dhe O2 janë në raport 2:1 ashtu si tek ( H2O ) kur karbohidratet digjen ( oksidohen ), mënjanohet karboni, prandaj janë quajtur edhe karbohidrate .

Mr.Nevruz Zogu

Karbohidratet ndahen në :

MONOSAHARIDE ( glukoza, sheqeri i rrushit, fruktoza – tek frutat, glaktoza – tek qumeshti ) .

DISAHARIDET ( sakaroza – panxhar sheqeri , maltozi nuk gjendet i lire në natyrë , ferment i zorrës së trashë ) .

POLISAHARIDE ( amidoni , rezervon karbohidratet në bimët, në drithëra, perime ) .

GLIKOGJENI ( rezerva të sheqerit tek shtazet dhe tek njerzit ) . Vihet re kur ulet sasia e sheqerit në gjak, depozita e glikogjenit të mëlçisë hidhet në qarkullim.

Teprica që nuk shpenzohet për nevoja energjitike shndërohet në ind dhjamor

Mr.Nevruz Zogu

CELULOZAT ( janë fibra ) që shërbejnë si skelet i bimëve . Tek njerzit ndihmojnë në veprimtarinë e zorrëve për

funksionin e jashtëqitjes .

Thithja e sheqernave bëhet në zorrën e hollë . Mbajtja kontrollohet nga disa hormone si :

Insulina : që prodhohet nga qeliza të pankreasit .

Glikogjeni : që prodhohet nga qelizat e pankreasit, ngre shifrat e glicemisë .

Adrenalina : e ngre gliceminë por për një kohë të shkurtër .

Kortizoli : e ngre gliceminë .

Hormoni i rritjes : është antagonist i insulinës, ngre gliceminë, lidhur me sasinë e glicemisë në gjak

Mr.Nevruz Zogu

Hypoglicemia, shenjat: ndjenja e urisë, dridhje duarsh, hutim deri në humbje të vetëdijes dhe çfaqje të konvulsioneve.

Hypoglicemia mund të ndodh ndonjëherë edhe tek njerzit e shëndoshë, tek diabetikët që kanë marrë një sasi të madhe medikamentesh anti diabet(insuline apo tab.), ose kur kane pasur “stress”.

Hipoglicemia e përkohshme shton prodhimin e insulinës e cila vepron për një kohë relativisht të zgjatur e pas normalizimit të glicemisë duke e ulur atë nën shifrat fiziologjike .

Një hypoglicemi mund të ndodh edhe në punë të rënda fizike nga oksidimi i një sasie të madhe glukozi që konsumohet nga indi muskulor. Hypoglicemia mund të jetë e lidhur me ndonjë patologji të pankreasit

Mr.Nevruz Zogu

V I T A M I N A T Janë lendë të domosdoshme për jetën . Ato nuk

përmbajnë kalori por kanë funksione shume të rendësishme .

Vitaminat janë përbërse të shumë enzimave , ndihmojnë në biosintezën e hormoneve , në kontrollin e përshkushmërisë qelizore dhe në zhvillimin normal të embriogjenezës : në formimin e gjakut, në rezistencën e kapilareve, në tretjen e ushqimeve, dhe në përbërjen e skeletit .

Sasia e vitaminave që merren me anë të frutave thuhet e përcaktuar në vlera mesatare, pasi me saktësi nuk mund të thuhet sepse varet nga klima e vëndit ku ato rriten, nga shkalla e pjekurisë së tyre etj ...

Mr.Nevruz Zogu

Me konservimin e tyre ushqimet humbasin një pjesë të madhe ose krejt vitaminat. Industria farmaceutike pregatit vitamina sintetike të cilat janë shumë të nevojshme, kur këto elemente i duhen organizmit gjatë sëmundjeve metabolike apo në periudhën e rritjes.

Në ditët tona veprimtaria intelektuale kërkon një marje të shtuar të vitaminave si rezultat i konsumit më të madh, sidomos të vitaminave të kompleksit B.

Përdorimi në masë i antibiotikëve, analgjezikëve, kortikoideve dhe diuretikëve të ndryshëm, kanë ndikuar që nevojat për vitamina të bëhen më të ndjeshme dhe me doza më të mëdha

Mr.Nevruz Zogu

Vitaminat B kompleks : Prodhohen nga industria farmaceutike, njihen vitamina

B1 ( tiamina ), vit. B2 ( riboflavina ) vit. B6 ( piridoxina ),

Acidi nikotik, vit. B12 ( cyancobalamina ), Folacina ( acidi folik ) acidi Pantotenik, Biotina, acidi Para-amino-benzoik, Inozitoli, Kolina.

Vitaminat e kompleksit B luajnë rol të rëndësishëm në proceset metabolike të qelizave të ndryshme në organizëm, në formimin e shumë enzimave dhe hormoneve, në rezistencën e organizmit kundrejt infeksioneve. . Këshillohet në rast mungese të një vitamine të këtij grupi të jepet e shoqëruar me të gjitha vitaminat e tjera, kuptohet vlera e saj që mungon të jetë më e moderuar.

Mr.Nevruz Zogu

Vitamina B1 : (TIAMINA)

Ka erë karakteristike,(ngjan me atë të arrës ). Nuk grumbullohet në organizëm edhe në rast kur meret në sasi, nxirret jashtë nga organizmi . Mund të japë reaksion anafilaktik në rrugë parenterale, nuk këshillohet bërja në venë .

Depozitohet në leukocite, sasia në organizëm është rreth 25 gr. Nga pamjaftueshmëria e marrjes së saj ka lodhje e shpejtë, humbje të oreksit, nervozizëm ose depresion nervor.

Kjo gjëndje mund të shkaktohet në pamjaftueshmërinë e vitaminës B1 në ushqim, në mosthithjen e saj të mjaftueshme nga zorrët (diaretë e gjata etj... )

Mr.Nevruz Zogu

Vitamina B2 : (RIBOFLAVINA)

Ndodhet në përmbajtjen e majasë së birrës, tek qumshti, veza, spinaqi, drithërat. Karakteristikë është që kjo vitaminë shkatërohet në prezencën e rrezeve ultraviolet psh : qumeshti i mbajtur në shishe në dritë varfërohet nga përmbajtja e vit. B2 .

Është vitaminë e domosdoshme për rritjen. Çregullimet dhe simptomat e mangësisë së saj janë: stomatite anësore ( ose cikatrice ) të anëve të buzëve, gjuhë si ngjyrë manushaqe, atrofi e papilave të gjuhës, vaskularizim i kornese, blefarit angular , dysebacia (dermatozë e organeve genitale të femrat )

Vitamina B2 thithet lehtë nga zorrët dhe shkon në organe të ndryshme, kryesisht në mëlci, nuk ndodhin kurrë dukuri toksike prej saj

Mr.Nevruz Zogu

Vitamina B6 (PYRIDOXINA) Sigurohet me anë të ushqimeve, gjenden në organet e

brëndshme të bagëtive, në drithra, fruta.

Mungesa e saj çon në rritje të vonuar tek fëmijët, sëmundje të lëkurës, të vjedha, pengon nxjerrjen e oksalateve nga veshkat ( favorizon krijimin e gurëve në rrugët urinare ), heqje barku e shpeshtë .

Të sëmurët me TBC që përdorin izoniazidin ( ka efekt të kundërt me vit. B6 ) shkaktohen neurite periferike e konfuzion mendor .Neuroleptikët kanë gjithashtu veprim të kundërt me vit.B6 . Për të parandaluar këto në mjekimet e mësipërme japim 50 – 100 mg në ditë vit. B6 për kohën që vazhdon mjekimi .

Vitamina B6 ka efekt shumë të mirë kundër të vjellve në shtatzani si dhe në kohën e ushqimit me gji pasi ndikon në formimin e antitrupave

Mr.Nevruz Zogu

Vitamina P P ( acidi Nikotinik ) :

Burim kryesor është : mishi i bagëtive dhe shpendëve, ka rol të rëndësishëm në metabolizmin e karbohidrateve. Pamjaftueshmëria e saj jep dobësi muskulare të theksuar, të dridhura, të skuqura, të dhimbshme. Bëhet e rëndësishme sepse është paraardhëse e triptofanit ( aminoacid thelbësor ).

Mungesa e saj e shoqëruar dhe nga vitaminat e tjera të kompleksit B, shkakton Pelagren ( dermatit me shenja të skuqjes së erët të lëkurës së ekspozuar në diell, në qafë '' gjerdani i Kasolit '', dhe në duar heqje barku , turbullim nervor, lodhje e tepruar, dhe etje për ujë .

Mjekimi : 50 – 400 mg vit. PP me efekt të mirë të shoqëruar me vit. B6, acid folik, Riboflabinë . Përmbajtja ushqimore me vit. PP të lartë është : mishi ( vici, dashi,kahu, lepuri i butë ), qumshti, djathi, drithërat, kërpullat ( sasia më e madhe e vit. PP ) frutat, lajthia, bajamja.

Mr.Nevruz Zogu

Biotina ose ( vit. H, ose vit. B8 )

Gjendet në produktet shtatzore, shalqi . E bardha e vezës ( ka adivina ) kur kombinohet me biotinën, jep një produkt të pathithshëm, kështu biotina humb aktivitetin e saj n.q.s merret

75 – 80 mg e bardha e vezës për disa ditë vihet re : zbehje e lëkurës, deskuamim i mukozave me ngjyrë të errët, dhimbje muskulare, alopeci , anoreksi , anemi, këto shqetësime quhen :

'' Sëmundje nga faktori dëmtues i të bardhës së vezës '' .

Mr.Nevruz Zogu

Vitamina B12 ( kobalamina )

Quhet kështu sepse ka përmbajtje të lartë kobalti . Burimi kryesor janë produktet shtatzore . Përmbajtje të lartë ka : mishi i bagëtisë, peshku, vezët, qumeshti, pra një dietë e ekuilibruar ditore siguron nevojat ditore 35 mikrogram B12 në ditë . Për thithjen e vit. B12 nga zorrët është e domosdoshme prania në stomak e faktorit '' KASTLE '' .

Ky kombinim kalon në gjak, transportohet në qelizat e indeve të ndryshëm dhe kryesisht në indin nervor . Kur mungon faktori kastle vit. B12 nuk thithet nga zorrët dhe çfaqet anemia pernicioze ( ndodh në shumicën e rasteve në njerzit me stomak të operuar ) . Ka rendësi për rritjen dhe metabolizmin Mr.Nevruz Zogu

Vitamina C ( acidi askorbik )

Vitamina C gjendet në fruta dhe perimet e freskëta, sidomos në agrume. Nga perimet më të pasura me vit. C janë : majdanozi, speci, domate, lakra, qepë e njomë .

Mungesa e vit. C është vënë re tek marinarët që ushqehen me brumëra dhe konserva .

Shenjat e mangësisë janë : nervozizëm, lodhje, dhimbje të kyçeve , gjakderdhje dhe ulçeracione të mishrave të dhëmbëve . Vlerat e vit. C prishen kur ziejmë frutat . Vit. C ka shumë funksione në organizëm veçanërisht në oksidimin e aminoacideve, është provuar in vitro se vit. C mund të ndalojë shokun anafilaktik, ndihmon në thithjen e hekurit në formë ferroze, përmirson përshkushmërinë e kapilarve të gjakut.

Nevojat e organizmit për vit. C rriten në dëmtimet e lëkurës, në sëmundjet infektive dhe të kockave . Marrja e aspirinës për një kohë të gjatë varfëron përmbajtjen e vit. C

Mr.Nevruz Zogu

Vitamina A :

Nevojat e përditshme për vit. A duhet : 400 – 500 mg.Vit. A është e nevojshme për

zhvillimin normal, mungesa e saj shkakton '' KERATINIZMIN '' Keratin është materiali kryesore strukturore që përbëjnë shtresën e jashtme e lëkurës njerëzore. Kjo është edhe komponenta kryesore strukturore të flokëve dhe thonjve.

Ca pulmonare ( kancer i mushkrive ) tek ata që pijnë duhan . Mungesa e vit. A jep keratinizim të cipave të syrit, ulceracion të kornesë deri në verbim të plotë . Përmirsohet me marrje të saj 20.000 UI / 24 h .

Marrja e saj në mbidozë për një kohë të gjatë jep dukuri toksike si : dhimbje barku, të vjella, dhimbje koke,rënie floku etj

Mr.Nevruz Zogu

Vitamina E ( tokoferoli )

Gjendet në embrionin e misrit, në të verdhën e vezës, gjalp, në ajkën e qumeshtit, tek arrat, në vajrat bimore ( misri, soja, pambuku ).

Ka rol të rendësishëm në fekondimin dhe veprim kundër dështimeve. Rrit rolin e vit. A.

Thithet në zorrë, e tretshme në lyra. Ekspozimi në diell si dhe prania e O2 dëmtojnë vit. E. Depozitohet në indin dhjamor, jo në mëlçi si vitaminat e tjera .

Mr.Nevruz Zogu

Vitamina D : Burimi i vit. D është ushqimi dhe ekspozimi në

diell, sasi më të madhe ka : vaji i peshkut ( merluci ) por edhe gjalpi, mëlcitë, e verdha e

vezës . Vit. D është e domosdoshme tek fëmijët për skeletin dhe dhëmbët e tyre. Luajnë rol në ekuilibrin e Ca dhe P në gjak. Mungesa e saj shkakton rakitin tek fëmijët dhe tek të rriturit '' OSTEOMALACIA '' .

Shenjat e mungesës së tyre bazohen në të dhënat biokimike : ulje e Ca, ulje e P, rritje e fosfatazës alkaline. Përmirsimi i këtyre dhe lehtësimi i dhimbjeve të kockave dhe kyceve arrihet në mjekimin me vit. D. Hiperdozimi i vit. D jep : dhimbje barku, të vjedha, prerje fuqie etj... Nganjëherë mund të vihet re formimi i gurëve në veshka si dhe hiperkalcifikimi në kocka

Mr.Nevruz Zogu

ANOREKSIA NERVORE & BULIMIA :

Anoreksia dhe bulimia janë çregullime të të ngrënit te grate e reja fillimisht të shëndetshme por që kane ndjenjën e frikës se mos dhjamosen .

Disa autorë e konsiderojnë anoreksinë nervore

dhe bulimine si sëmundje të veçanta , disa të tjerë si variante të njëra tjetrës, është e qartë që anoreksia nervore mund të jetë sjellje bulimike, ndërkohë që të sëmurët nga bulimia shpesh kalojnë në një fazë anoreksie, të dyja në thelb janë çregullime psikologjike parësore të fobisë per shtimin në peshë .

Anoreksia nervore fillon tek vajzat rreth 20 vjeç dobësimi është jashtzakonisht i madh, megjithë dobësinë e madhe, pacientët e mohojnë dobësinë ose lodhjen, janë aktiv fizikisht, gjithmonë shoqërohen me amenorea .

Mr.Nevruz Zogu

Në rastet e avancuara ka bradikardi, hipotermi dhe hypotension .

Dhjami i trupit pothuajse mungon, dhe kockat shfaqen mbi lëkurë. Zakonisht janë njerëz që nuk kanë ndonjë problem tjetër, megjithatë humbin vazhdimisht në peshë, mungesa e ndonjë çregullimi tjetër të njohur psikiatrikisht, në laborator vihet re: anemi, leukopeni, hipokalemi dhe hipoalbuminemi.

Mr.Nevruz Zogu

Bulemia është ngrënja e rastësishme e sasive të mëdha ushqimi në mënyrë të pakontrollueshme duke qënë i vetëdijshëm pacienti se mënyra e të ngrënit të tij është jonormale, shoqërohet me frikë se ky të ngrënë shton në peshë, në mënyrë të vetëdijshme shkon dhe i vjell, bie ne gjëndje depresioni, kur mbaron ky akt .

Të gjithë njerzit bulemik kanë një frikë se mos dhjamosen, ndodhitë e të ngrënit të tepërt, pasohen nga vjellje të vullnetshme.

Shoqërohen me ose pa marrje të mëdha të laksative, fillimisht të vjellat shkaktohen duke futur një furçë dhëmbësh ose gishtat në fyt, por nga një here shumë pacientë fillojnë të vjellin në mënyrë reflektore .

Mr.Nevruz Zogu

Anomalia laboratorike më e zakonshme është hipokalemia me alkalozë metabolike të shkaktuar nga të vjellat dhe nga përdorimi i laksatileve

Mjekimi :

Psikoterapia e forte, dieta, gjellët përgatiten me një sasi kalorike të caktuar dhe shoqërimi i të sëmurit gjatë të ngrënit është përbërës i rendësishëm i mjekimit kur dobësimi kërcënon jetën, mund të jetë i nevojshëm të ushqyerit parenteral ( me tub )

Mr.Nevruz Zogu

Infermieri eshte njohesi me i mire i problemeve mjekesore ne pergjithesi dhe te veçanta qe ka ç’do pacient. Njohja me problemet e te ushqyerit eshte nje nga perparesite e punes se tij.

Ne diagnozen infermierore ai paraqet llojin e ushqimit,sipas grup-problemet qe kane te semuret,(p.sh te gjithe te semuret qe vuajne nga HTA vihen ne diete pa kripe,nje i semure qe paraqet dhe hiperlepidemi vihet nje diete me e veçante hipolepidemike) si edhe secili ne menyre specifike.

Mr.Nevruz Zogu

Infermieri eshte njohesi me i mire i problemeve mjekesore ne pergjithesi dhe te veçanta qe ka ç’do pacient. Njohja me problemet e te ushqyerit eshte nje nga perparesite e punes se tij.

Ne diagnozen infermierore ai paraqet llojin e ushqimit,sipas grup-problemet qe kane te semuret,(p.sh te gjithe te semuret qe vuajne nga HTA vihen ne diete pa kripe,nje i semure qe paraqet dhe hiperlepidemi vihet nje diete me e veçante hipolepidemike) si edhe secili ne menyre specifike.

Mr.Nevruz Zogu

Mr.Nevruz Zogu

TE USHQYERIT PARENTERAL

Ne rastet kur, per shkak të çrregullimeve të traktit gastrointestinal, të sëmurët nuk mund të ushqehen me dietën normale, nuk thithin në menyrë të efektshme ushqimin e marrë nga goja ose keqësohen klinikisht nga të ushqyerit nga goja, është i nevojshëm të ushqyerit e plote ose i pjesshëm me rrugë parenterale per periudha të ndryshme kohe që zgjasin nga disa ditë deri me vite.

Kombinimi i veçantë i ushqyesve dhe rruga e futjes se tyre ndryshojnë sipas nevojave të të sëmurit dhe zgjatjes së kohës se përdorimit

Mr.Nevruz Zogu

INDIKIMET PER TE USHQYERIT PARENTERAL TF PLOTE.

Indikimet per të ushqyerit parenteral të plotë (UPP) perfshijne gjendjet e me poshtme: 1. Të sëmurët e kequshqyer, të cilët jane të paaftë per të ngrënë ose per të thithur një dietë nga goja.

Ne këta të sëmurë diagnoza e kequshqyerjes mund të bazohet në një numër faktorësh që përfshihn ne anamnezen dietetike të meparshme, të dhënat e humbjes se masës muskulore, hipoalbuminemine, edemën. pakesimin e trashësisë së pales së lëkurës dhe humbjen e peshës së trupit.

Per vënien e diagnozës se kequshqyerjes vetëm pesha është e pamjaftueshme, sepse edema ose dhjamësia e meparshme mund të maskojnë shkallën e pakesimit faktik të azotit.

Mr.Nevruz Zogu

Rastet kur kërkohet qetësia e zorrës në të sëmurët me sëmundjen Kron (Crohn- është një sëmundje inflamatore të zorrëve që mund të prekë çdo pjesë të traktit gastrointestinal nga goja në

anus), me fistulë të zorrës dhe pankreasit.

Ne këta të sëmurë ngrenia e ushqimit shpie shpeshherë në acarimin e simptomave me shtimin e inflamacionit dhe me daljen e madhe të përmbajtjeve të fistulave, që pengojne.

Kur këta të sëmurë nuk marrin asgjë nga goja dhe perdorin UPP, ata permirësohen shpejt, fistulat sherohen pa nderhyrje kirurgjikale dhe mbahet gjendja ushqyese e organizmit

Mr.Nevruz Zogu

Koma e zgjatur, ku ushqimi me sondë eshte i pamundur. 5. Ushqimi plotesues ne te semuret me hiperkatabolizem te shprehur, ne raste te tilla si p.sh. me trauma dhe djegie te renda, madje dhe ne ato raste kur këta te sëmure mund te hanë diçka.

6. Ushqimi plotesues gjate mjekimit te semundjeve malinje. Ne shume të semure me tumore malinje humbja e peshës eshte shenje dalluese dhe theksohet me teper nga operacioni, procedurat rrezatuese dhe kimioterapia. Ne menyre te veçantë kimioterapia ka prirje qe te shkaktoje anoreksi dhe inflamacion te mukozes, te cilat kufizojne se tepermi ringrenien e ushqimit. UPP i dhene para ose gjate kimioterapise con ne permirésimin e gjendjes ushqyese te ketyre te semureve.

7. Per qellime profilaktike ne te semuret e kequshqyer sidomos ne ata qe mund t’i nenshtrohen kirurgjise

Mr.Nevruz Zogu

Obeziteti është një problem në mjekësinë e sotme, jo vetëm në planin individual, por edhe në atë shoqëror, pasi me ndërlikimet e tij shkaktohen një numër i madh sëmundjesh ( me pa aftësi për punë ), bëhet shkak i shkurtimit mesatares së jetës .

Të tilla janë : psh ; sëmundjet kardio-vaskulare, hipertensioni, steatoza e mëlçisë, sëmundjet artikulare, problemet psikotike ( shumë të shpeshta ) etj

Mr.Nevruz Zogu

Mr.Nevruz Zogu

Pesha e trupit të një njeriu normal përmban rreth 13 % dhjamë ; tek njeriu që ka mbipeshë, përmbajtja e dhjamit është në përqindje shumë më të madhe .

Nuk është gjithnjë e lehtë që të përcaktohet në praktikë sasia e dhjamit që një njeri mban në trup, për të thenë është ose jo obez

Në shumicën e rasteve, kur depozita e dhjamit në organizëm është shumë e madhe, bie në sy menjëherë dhe diagnoza bëhet lehtë. Por ka raste kur njeriu nuk është i bindur për mbipeshën e tij, për tepricën e dhjamit që ka

Mr.Nevruz Zogu

Një përcaktim i grades së obezitetit është i nevojshëm të saktësohet nga mjeku, i cili duke ditur masën e peshës që duhet të ketë pacienti, cakton dhe dietën hipokalorike.

Një mënyrë orientuese është t`i këshillohet obezit të arrijë peshën që ka pasur kur ka qënë 20 vjeç. Që prej asaj moshe gjatësia e trupit dhe gjerësia e skeletit të tij pothuajse nuk ka ndryshuar.

Kështu që pesha e shtuar prej asaj kohe, përbëhet nga depozitimi në trup i dhjamit të tepërt

Mr.Nevruz Zogu

Megjithatë kthimi në peshën e moshës 20 – vjeçare mund të mos jetë gjithmonë i vlefshëm, pasi mund të ketë prej atyre që kanë pasur mbipeshë qysh në atë kohë. Veç asaj, shumë njerëz nuk e mbajnë mend peshën që kanë pasur në atë moshë

Një orientim më i drejtë për të përcaktuar sasinë e tepërt të dhjamit, mund të nxirret duke matur trashësinë e pales së lëkurës, me anë të një kompasi të posacëm, në 4 pika të caktuara

Mr.Nevruz Zogu

Thyesa e mësipërme quhet tregues i masës së trupit ( BODY mass indeks BMI )

Diskutohet të tregojë saktësisht masën e indit lipoid & nivelin e dhjamësisë .

Në njerëz të caktuar ( atlet etj… ) lidhja mund zvogëlohet si rezultat i masës muskulore . Si normë merret 20.0 – 25.0 , ndërsa 25.1 – 29.9 tek njerzit e shëndosh (mbipeshe).

Niveli i parë i dhjamosjes 30.0 – 39.9 tek njerzit e dhjamosur .

Niveli i dytë i dhjamosjes dhe 40.0 ( e lartë ) tek njerzit shumë të dhjamosur ,niveli i tretë i dhjamosjes . Shumë studiues diskutojnë si nivel të ulët BMI 18.5 & 20.0 . Përvec shtesës së përgjithshme të ndryshimeve që vërejmë në BMI , dhjamëzimi ndahet në dy tipa në lidhje me vendosjen në trup të yndyrësMr.Nevruz Zogu

Tipi qëndror : mashkullor ose në pjesën abdominale karakterizohet shtimi i dhjamit në pjesën e brëndshme të barkut .

Tipi periferik : depozitimi i dhjamit në muskuj , gluteal & kofshë .

Ka metoda të sakta për përcaktimin e dhjamit të barkut , për diagnozën e tipit të dhjamëzimit

( Skaneri , Rezonanca magnetike )

Përcaktimi i shpeshtësisë të dhjamëzimit , vecanërisht në popullatë ndryshon se në disa raste tek të dhjamëzuarit futen dhe''MBIPESHAT ‘’

Shpeshtësia e dhjamëzimit në perëndim po shtohet dhjetëvjecarin e fundit

Mr.Nevruz Zogu

Mr.Nevruz Zogu

Faktorët që ndikojnë në shpeshtësinë e dhjamëzimit janë ?

MOSHA : dhjamëzimi te burrat rritet në moshën deri

në 60 vjeç, kurse tek gratë rritet me kalimin e moshës .

RACA & VENDI : tek Kaukazianët e SHBA-së obeziteti përbën rreth 20 % të tyre, ndërsa në Kaukazianët e Europës janë të prekur rreth 40 % të tyre, në Kongo 12 % në Kinë 7.2 % në Indi 35 % .

Gjëndja EKONOMIKO-SHOQERORE : në vëndet e zhvilluara me të ardhura të mira ekonomike shpeshtësia e obezitetit është shumë e madhe , martesa është parë si faktor për shtimin në peshë . '' Zakone të ndryshme , mungesa e ushtrimeve muskulore, përdorimi i pijeve alkolike, përdorimi i duhanit ''.

Mr.Nevruz Zogu

Skaqet e OBEZITETIT : marrja më e madhe e energjisë nga ushqimet në krahasim me ata që kanë konsum më të madh d.m.th. rriten kaloritë ushqimet e ndryshme janë të shishme më shumë, kështu rritet sasia e yndyrnave .

Faktorët GJENETIK : në shumicën e rasteve me obezitet, të paktën njëri nga prindërit ka qënë obez .

Dëmtimet ENDOKRINE : obeziteti në shumicën e rasteve shoqërohet nga : Hiperinsulinemia .

Mr.Nevruz Zogu

Mbi bazën e ndarjes anatomike obeziteti ndahet në :

Qëndror ose tip mashkullor ose shenja e mollës ose i organeve të barkut ;

Periferik ose tipi femëror ose shenja e dardhës .

Në rastin e parë dhjami depozitohet kryesisht në trup dhe në bark, ndërsa në rastin e dytë mbizotëron më shumë depozitimi në kofshë dhe në të ndenjura.

Mr.Nevruz Zogu

Nëse bën një jetë të shëndetshme, zbaton me përpikmëri rregullat më të domosdoshme për organizmin, mundësitë për të jetuar plot 100 vite janë të mëdha.

Pas një kërkimi disavjeçar studiuesit në Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë mundur të përgatisin një paketë me mënyrat dhe sugjerimet për një jetëgjatësi deri në 100 vjet. Shkencëtarët theksojnë se, të gjitha udhëzimet janë shpallur si rezultat i një kërkimi disavjeçar në këtë fushë dhe çfarë është më e rëndësishme, mbi këtë studim është punuar për rreth 30 vjet.

Janë testuar shumë njerëz dhe të kategorive të ndryshme. Sugjerimet që jepen këtu mund t'i zbatoni në jetën tuaj të përditshme pa asnjë dyshim, sepse ato nuk shfaqin as probleme e as efekte anësore. Mbi të gjitha ato bazohen në ligje të natyrës Mr.Nevruz Zogu

Drithërat Drithërat janë shumë të pasura me fibra. Vitaminat dhe kripërat minerale e ndihmojnë trupin të ruajë formën e mirë. Një dietë e mirë duhet të sigurojë të gjitha vitaminat dhe kripërat minerale, që janë shumë të nevojshme për organizmin.

Megjithëse duhen vetëm sasi të vogla, ato janë të pazëvendësueshme. Vitaminat dhe kripërat minerale veprojnë së bashku. Kripërat minerale ndikojnë në strukturat kockore, krijimin e një ekuilibri të sistemit ujor të organizmit, nervat dhe reagimet muskulore. Minerale të rëndësishme janë kalciumi, fosfori, magnezi, hekuri, sulfuri, sodiumi, potasi dhe zinku.

Disa vitamina si A, D, E, K, mund të magazinohen, kurse vitaminat C dhe B kompleks duhen marrë rregullisht

Nëse frutat dhe perimet gatuhen, vitaminat dhe kripërat minerale humbasin shumë nga cilësitë e tyre

Mr.Nevruz Zogu

Dështimi veshkave është humbje të tërësishme ose të pjesshme të funksionit të veshkave.

Mund të ndodhë akut ose kronik. Funksioni kryesor i veshkave është që të "sqaruar" nga gjaku i produkteve të metabolizmit dhe në fund të rregulluar volumin e lëngjeve të trupit.

Përfshin një ndryshim në rregulloren e mjedisit të brendshëm, veçanërisht me mbajtjen e lëngjeve dhe mineraleve, dhe një grumbullim të produkteve të mbeturinave (, ure kreatininës, urinës ...). produkteve të azotit janë nxjerrë kryesisht nga metabolizmin e proteinave.

I referohemi dietë e dështimit kronike të veshkave dhe dështimi akute renale se është arritur kryesisht në spital.

Dështimi kronik i veshkave manifestuar nga sindromi i ashtu-quajtur uremic që manifestohet në të gjitha nivelet e trupit

Mr.Nevruz Zogu

Si mund të ndikojnë në dietë në dështim kronike të veshkave?

Trajtim dietik është një element thelbësor në menaxhimin konservatore e sëmundjeve të veshkave.

Ndërsa kufizimi proteinave mund të ngadalshëm progresion dhe minimizuar sindromi uremic, një shtet i kequshqyerjes do të jetë një parashikues i rëndësishëm i komplikimeve dhe vdekjeve.

Kequshqyerja mund të kushtëzohet me ndryshimet anoreksi dhe shije, dietat monoton shumë e kufizuar, dhe prania e komplikimeve metabolike që shoqërojnë dështim i veshkave.

Mr.Nevruz Zogu

Yndyrnat dhe karbohidratet.

Në qoftë se kjo është e rëndësishme të arrihet një sasi të mjaftueshme të proteinave, kështu që është kërkesë e domosdoshme për të arritur fuqi për të parandaluar kequshqyerja kalori, përmes yndyrë dhe karbohidratet.

Si karbohidratet të sigurojë rreth 45-55% të kalorive totale në dietë, duke i dhënë përparësi të karbohidrateve komplekse, yndyrna rreth 35-45% të kalorive totale, më të pangopura.

Shfaqja e lipideve në gjak parregullt, mund të kërkojë reduktimin e yndyrë për 30% të vlerës kalori të reduktuara dietë me ngopura konsum acid yndyror dhe sasinë e kolesterolit (300 mg / ditë) .

Mendoni se në dështim i veshkave janë në rrezik të lartë atherosclerosis dhe vdekjes nga sëmundje kardiovaskulare, kështu që është e rëndësishme për të kontrolluar këtë faktor të rrezikut.

Mr.Nevruz Zogu

Natriumi duhet të kufizohet në nivelet që të parandaluar fillimin e mbajtjes fluide ose hipertension, por jo të kufizohet shumë, si dehidrimi është më e rrezikshme se sa një mbajtje të butë fluide. Natriumi është i pranishëm kryesisht në kripë e përbashkët dhe ushqime të lartë në kripë ose preservatives të caktuara: proshutë, proshutë, proshutë, sallam, të thata, peshk, mish i kripur, deti, supave të përgatitur, lëngje të konservuara, ...

- Dhe me kalium?Sa për kalium, aftësinë për të hequr atë ul në fazat e terminalit të dështimit kronike të veshkave, kështu që ju duhet të kufizojë futje dietike e tyre. Përgjithësisht theksojnë frutave dhe perimeve. Gjithashtu disa manovra kuzhinës mund të ulet ushqime të kaliumit (zien, njomje, etj).

Mr.Nevruz Zogu

-Kalcium, fosfor, vitaminë DËshtë e rëndësishme për të kufizuar futje e fosforit, duke pasur parasysh se me uljen e proteinave dhe duke e zvogëluar furnizimin e fosfor. zvogëlon ngritur fosfor, kalcium dhe gjithashtu për shkak se ajo është e zhytur në sasi të vogla në zorrë të (për shkak të dështimit të vitaminës D, e cila duhet të aktivizohet në veshka).

Kur funksioni i veshkave është minimal, kripëra të kalciumit janë përdorur si shtesë për sigurimin e kalciumit, "fix" të ndeshjes dhe për të mbajtur atë nga të zhytur.

Minerale dhe vitamina të tjera

Hekuri mund të jetë e nevojshme për të plotësuar atë, sepse ajo është e pranishme kryesisht në ushqime proteinike, por ne duhet të dalloj, si kalcium.

Kur marrjes proteinave është i ulët (<0.6 g / kg të peshës trupore në ditë.) dietë ofron shumë më pak e disa llojeve të vitaminave të tretshme në ujë: thiamine, riboflavin, niacin dhe acid folik janë këshilluar që

Mr.Nevruz Zogu

1- Konsumoni më pak ushqim sesa jeni të uritur. Eksperimentet e realizuara kanë treguar se jeta e një personi, i cili ushqehet normalisht dhe pa e tepruar, duke reduktuar njërin nga vaktet në 40 për qind, dyfishohet.

2- Natyra na ka bërë shumë dhurata të arta. Shega përmban minerale shumë të rëndësishme dhe vitamina të domosdoshme për trupin tonë.

3- Mjalti i luleve është po ashtu një dhuratë e mrekullueshme e natyrës për të cilin organizmi ynë ka nevojë.

4- Lëngu i arrave të kokosit, sidomos i arrës së gjelbër të kokosit, është nektari më i pasur me vitamina për trupin e njeriut.

Mr.Nevruz Zogu

5- Shumë vitamina esenciale gjenden në fruta të tjera dhe ndihmojnë në mënyrë të pazëvendësueshme në kurimin dhe luftimin e sëmundjeve të zëmrës apo edhe shumë shqetësimeve të tjera. 6- (Beli frut i veçantë në Angli), është dhurata më madhështore e natyrës është e dobishme për luftimin e shumë sëmundjeve të stomakut apo të sistemit që mbron tretjen e ushqimit. 7- Konsumoni produkte vegjetariane dhe ushqime me fibra. Në këtë kategori përfshihen të gjitha perimet dhe frutat, duke shmangur ushqimet e skuqura dhe të yndyrshme. 8- Konsumoni të paktën dy vakte në ditë, veçanërisht pas përëndimit të diellit apo një ditë të lodhshme pune. 9- Ushqimet cilësore me përmbajtje të lartë vitaminash dhe lëndë të tjera ushqyese mbrojnë shëndetin tuaj dhe zgjasin jetën

Mr.Nevruz Zogu

10- Kujdesuni për veten duke përfshirë dhe dietën tuaj ditore: Perime të ndryshme, fruta, shegë, mollë, limon, portokall, arra, lajthi, bajame, kungull, etj. 11- Çdo ditë është e këshillueshme që të konsumohen në të paktën një vakt produkte të freskëta të gjelbra si: Spinaq, lakër, sallatë jeshile, etj. Ato ndihmojnë në normalizimin e qarkullimit të gjakut dhe në rregullimin e normalizimin e tensionit të gjakut. Shumë njerëz ruajnë shikim të mprehtë deri në moshë të thyer në sajë të konsumimit të vazhdueshëm të këtyre ushqimeve. 12- Kungulli i verdhë dhe i pjekur mirë përmban beta karoten, e cila gjendet edhe te karotat dhe i jep energji të vazhdueshme zemrës

Mr.Nevruz Zogu

13- Shmangni kafen dhe çajin. Ato përmbajnë substanca toksike, të cilat dëmtojnë inde të ndryshme të organizmit dhe sjellin mundësitë për vdekje të hershme. Çajit i nevojiten rreth 6 orë për të shkatërruar metabolizmin e trupit dhe për të shfaqur shqetësime të ndryshme për organizmin. Konsumimi i vazhdueshëm i çajit dhe kafes thuhet se dëmton qelizat e gjakut, koagulimin e tyre në raste plagosjesh, dobëson nervat dhe shfaq gjendje të shpeshta nervoziteti, si dhe dobëson kontrollimin nga truri të shumë funksioneve që ndodhin në trupin e njeriut.

14- Shmangni përdorimin e sheqerit sa më shumë të jetë e mundur, sepse përdorimi i tij sjell aciditet, mbingopje të trupit me karbohidrate dhe sheqerna, si dhe shëndoshje dhe kalim në mbipeshë

Mr.Nevruz Zogu

15- Mundohuni që të paktën një ditë në javë të konsumoni vetëm fruta, në mënyrë që t'i bëni një "shpëlarje" sistemit tuaj të tretjes.

16- Po ashtu një ditë në javë konsumoni ujë më tepër se zakonisht.17- Një ditë në muaj mundohuni të mos konsumoni fare ujë.18- Herë pas here në vend të kafes që ju dëmton, pini ujë të ngrohtë. 19- Mbani gjithmonë të njëjtën masë të gotës me të cilën pini ujë, në mënyrë që t'i jepni organizmit tuaj çdo herë ujë në të njëjtën sasi. 20- Është mirë që uji të mos të pihet menjëherë, por pak nga pak, me pushime të vogla.

Mr.Nevruz Zogu

21- Po ashtu, tri herë në javë pini lëngje frutash të shtrydhura, si lëng limoni, portokalli, pjeshke, rrushi, karote etj. 22- Ndërroni vajin që përdorni për gatim nëse e vini re se ai nuk përmban lëndët e nevojshme ushqyese. 23- Mos konsumoni kripë me shumicë. Përdoreni atë sa më pak të jetë e mundur. Mos harroni se çdo produkt i krijuar nga natyra nuk është i kripur në shijen e tij, ai është zakonisht i ëmbël ose i athët. Po ashtu kripa gjendet te uji i detit i cili nuk rekomandohet të pihet veç rasteve kur personi është i etur dhe nuk ka si të veprojë ndryshe

Mr.Nevruz Zogu

24- Shtoni lakrat në dietën tuaj ditore.25- Konsumoni gjethet jeshile të spinaqit, sallatës; për sëmundjet e zemrës dhe diabetit. 26- Thjerrëzat po ashtu janë të pasura me lëndë ushqyese si dhe përbërës tonikë të domosdoshme për organizmin. 27- Bërthamat e ndryshme të frutave janë të dobishme për forcën muskulore dhe luftimin e diabetit. 28- Soja përmban 9 lloje vitaminash.29- Produktet e drithërave dhe veçanërisht gruri, produkte të cilat përmbajnë vitaminën E dhe zgjasin jetën. 30- Produktet e konservuara përmbajnë lëndë të ndryshme ushqyese, të cilat janë të rekomanduara për të ruajtur në normë presionin e gjakut si dhe çrregullime të tjera që mund të ndodhin në organizmin tonë

Mr.Nevruz Zogu

1- Vitamina komplekse B është nga më të përdorshmet dhe efektive në dietën suplementare dhe duhet të merret nga ushqimi juaj i përditshëm. Ajo gjendet më shumë tek farat e lakrave të kuqe.2- Biokimiket në kombinim - nr 28, përmbajnë të 12 llojet e kripërave që merren nga trupi gjithmonë. Është një forcues i përgjithshëm dhe duhet të merret pas ushqimit.3- Marrja e përditshme e vitaminës C rrit veprimtarinë dhe jetëgjatësinë e trupit.4- Pjesa e të gjithave produkteve dietike shkakton në disa raste sëmundje, prandaj përpiquni t'i shmangni ato.5- Pjesa e të gjithave llojeve të produkteve të erëzave mund të shkaktojë sëmundje të sistemit kardiovaskular

Mr.Nevruz Zogu

1. Speci i Kuq Zile

Keto perime te shijshme jane gjithashtu burim shume i mire i vitamines C dhe Vitamines A, e gjithashtu edhe vitamines b6, acidit folik dhe fibres. Specat e kuq jane te mire sepse permbajne licopene, nje antioksidant qe na mbron nga disa lloje kanceri. Me se miri eshte qe ky spec te hahet ashtu si eshte ose te piqet pak por jo shume. Mund te perzihet edhe me sallate e ushqime tjera sipas deshires.

Mr.Nevruz Zogu

Lakra

Lakra eshte perplot me fitokemikale, perzierje kemikale qe gjenden ne fruta dhe perime e qe zberthejne radikalet e lire para se ata te bejne demin. Shume nga keto fitokemikale jane te njohura si mbrojtes kunder kancerit e gjithashtu promovojne shendetin kardiovaskular. Sulforafane, nje fitokemikal qe gjenden ne perimet si lakra, mund te parandaloje apo ndaloje zhvillimin e qelizave kancerogjene, ne mushkeri, zorre, gji, fshikez te urines, prostate dhe vezore. Me sasi te larte te vitamines K, Vitamine C dhe fiber, lakra eshte gjithashtu nje burim i mire i vitamines B6 dhe acidit folik.

Me sasi te vogel te potases dhe çmim te lire, lakra eshte nje super ushqim qe mund ta shtosh ne dieten per veshka.

Mr.Nevruz Zogu

Lulelakra

Edhe lulelakra eshte gjithashtu e pasur me vitamine C dhe nje burim shume i mire i fibres dhe folates. Gjithashtu eshte e mbushur me perzierje qe i ndihmojne melçise te neutralizoje substancat toksike qe mund te demtojne membranen e qelizave dhe ADN-ne. Me te mira jane kur sherbehen ashtu si jane ose te avullohen apo te perzihen me perime te tjera ne sallata te ndryshme.

Hudhra Hudhrat ndihmojne ne parandalimin e formimit te

pllakave ne dhembe, ulin kolesterinen dhe zvogelojne inflamacionin. Bleji te fresketa, te grira apo si pluhur dhe shtojani mishit, perimeve, pastave apo edhe kosit. Hudhra u jep nje shije shume te mire ushqimeve dhe hudhra pluhur mund te perdoret ne vend te kripes se zakonshme per paciente me dializeMr.Nevruz Zogu

Qepet Qepa permban perzierje te sulfurit dhe kjo eshte ajo qe na

ben te qajme kur e qerojme. Por perveç se te bene te qash, qepa eshte gjithashtu e pasur me flavonoid, veçanerisht quercitin, nje antioksidant i fuqishem qe funksionon ne zvogelimin e semundjes se zemres dhe na mbron kunder shume llojeve te kancerit. Qepet jane me pak potas dhe nje burim i mire i kromit, nje mineral qe na ndihmon ne metabolizmin e yndyrave, proteinave dhe karbohidrateve.

Molla Mollet njihen qe zvogelojne kolesterinen, parandalojne

kapsllekun, na mbrojne nga semundja e zemres dhe zvogelojne rrezikun e kancerit. Me shume fiber dhe perzirje anti-inflamacion, nje molle ne dite vertet ju ndihmon. Lajm i mire gjithashtu edhe per ata me semundje te veshkave te cilet veç kane vizituar mjekun deri tani. Keshtu qe mos harroni te hani mollen dhe ate me gjithe fara. Ju gjithashtu mund pini edhe leng molle apo te gatuani nje pite me molle

Mr.Nevruz Zogu

Dietary fibër (ose fije dietetike)

Jane te vendosur të atyre karbohidratet komplekse (polysaccharides, celulozë, hemicellulose, lignin, silicë, inulin, oligosaccharides) dhe të tjera jo-tretshëm nga njerëzit dhe për këtë arsye nuk asimilohet nga trupi menjëherë.

Për thjeshtësi, ne shpesh e quajmë "fibra" është gjithashtu substanca jo-ushqimore fijor çakëll (pektin p.sh.)

Ndërsa nuk mund të konsiderohet një lëndë ushqyese, fije dietetike ushtron një efektet funksionale dhe metabolike që sugjerojnë një komponent i rëndësishëm i dietës njerëzore.

Përveç ngopje rritjen dhe përmirësimin e funksionit të zorrëve dhe të çrregullimeve të tij lidhur (kapsllëk, diverticulosis), futja e fibër me ushqim ka qenë e lidhur me rrezik të reduktuar për sëmundjet kronike të mëdha

Mr.Nevruz Zogu

Në tumore të veçantë të diabetit zorrës së trashë dhe rektumit (pjesërisht shpjegohet me pakësimin e carcinogens potenciale dhe reduktimin e kohës së tyre kontakt me mukozën e), dhe sëmundjet kardiovaskulare (në pjesë në një reduktim të kolesterolit të gjakut) (të dhëna nga Këshilli Kombëtar i Shkencës, 1989).

Duke pasur parasysh rëndësinë e njohurive të përmbajtjes në fije dietetike dhe komponentët e tij shpjegueshëm dhe i pazgjidhshëm për vlerësimin e diferencuar për efektin e tyre biologjike dhe ndoshta për finalizimin e përdorimit të tyre të mundshme, vëmendje e veçantë duhet t'i kushtohet metodave analitike të përdorura për vlerësimin e Përmbajtja fije në ushqime.

Ka një fije të tretshme (të tilla si kënaqur, soje, pektin, mishrat, glucomannan) dhe i pazgjidhshëm (grurë dhe oriz)

Mr.Nevruz Zogu

Mr.Nevruz Zogu

Universiteti “Kristal”

Faliminderit per vemendje

Mr.Nevruz Zogu