Diet of Amphibians at Hill Evergreen Forest inDoi Suthep-Pui National Park, Chiang Mai Province

Diet of Amphibians at Hill Evergreen Forest inDoi Suthep-Pui National Park, Chiang Mai Province

นางสาวยุวดี พลพทิกัษ์นิสิตปริญญาโท ภาควชิาชีววทิยาป่าไม้

คณะวนศาสตร์ มหาวทิยาลยัเกษตรศาสตร์

นางสาวยุวดี พลพทิกัษ์นิสิตปริญญาโท ภาควชิาชีววทิยาป่าไม้

คณะวนศาสตร์ มหาวทิยาลยัเกษตรศาสตร์

หัวข้อการนําเสนอบทนําบทนํา

วตัถุประสงค์วตัถุประสงค์

อุปกรณ์และวธีิการอุปกรณ์และวธีิการ

ระยะเวลาศึกษาระยะเวลาศึกษา

บทนํา

เป็นผู้บรโิภคถา่ยทอดพลงังานในระบบสายใยอาหาร

สัตว์สะเทนิน้ํา

สะเทนิบก เป็นผู้บรโิภค

ถา่ยทอดพลงังานในระบบสายใยอาหาร

เป็นดชันีชีว้ดัการเปลีย่นแปลงสภาพภมูอิากาศได้

การทาํลายถิน่ที่อยูอ่าศัยและทาํให้เกดิมลพษิทางน้ํา

สาเหตุทีท่าํให้ประชากรลดจาํนวนลงการลา่ของ

มนุษย์การทาํลายถิน่ที่อยูอ่าศัยและทาํให้เกดิมลพษิทางน้ํา

การเกดิเชือ้รา

การเปลีย่นแปลงสภาพภูมอิากาศ

การจัดหมวดหมู่ทางอนุกรมวธิาน (Frost et al., 2013)Kingdom : Animalia

Phylum : ChordataSubphylum : Vertebrata

Class : AmphibiaSubphylum : Vertebrata

Class : Amphibia

6,200 สัตวส์ะเทนิน้ําสะเทนิบก

ทัว่โลกพบจาํนวน 7,044 ชนิด(Frost, 2013)

652 192

165 สัตวส์ะเทนิน้ําสะเทนิบก

ในประเทศไทยพบจาํนวน 172 ชนิด (ยอดชายและจนัทรท์พิย,์ 2555)

1 6

1.อนัดบักบ(Order Anura)มี 7 วงศ์ (Family) พบ

จาํนวน 165 ชนิดวงศ์กบ

(Dicroglossidae)วงศ์ปาด

(Rhacophoridae)วงศ์อึง่อา่ง

(Microhylidae)

วงศ์คางคก(Bufonidae)

วงศ์เขยีด(Ranidae)

วงศ์อึง่กราย(Megophyidae)

วงศ์ปาดเมอืงจนี(Hylidae)

2.อนัดบัซาลามานเดอร์ (OrderCaudata)มี 1 วงศ์ พบ 1 ชนิด คอื วงศ์

ซาลามานเดอร์ (Salamandridae)

3.อนัดบัเขยีดงู (OrderGymnophiona)

มี 1 วงศ์ คอื วงศ์เขยีดงู (Ichthyophiidae) พบ 6 ชนิด

อุทยานแห่งชาตดิอยสุเทพ-ปุย พบ 28 ชนิด (จารุจินต์, 2530)

วงศ์กบ (Dicroglossidae) 9ชนิด

วงศ์ปาด(Rhacophoridae) 4ชนิด

(Megophyidae) 5ชนิด

วงศ์กบ (Dicroglossidae) 9ชนิด

(Microhylidae) 7ชนิด

วงศ์คางคก (Bufonidae) 1ชนิด

วงศ์ วงศ์ซาลามานเดอร์(Salamandridae) 1 ชนิด

วงศ์เขียดงู(Ichthyophiidae) 1 ชนิด

ในอเมริกาใต้ ศึกษาการกนิอาหารของคางคก โดยการผ่ากระเพาะอาหาร(Clarke 1974)

กลุ่มมด(Formicidae)

กลุ่มมด(Formicidae)

กลุ่มด้วง(Coleoptera)

สกลุ Bufo

ในป่าอะเมซอน ศึกษาการกนิอาหารของกบ โดยการผ่ากระเพาะอาหาร (Sluys V.M. and C.F.D. Rocha, 1998)

Hyla minuta- กลุ่มมวน (Hemiptera)

Pseudopaludicula sp.

- กลุ่มแมลงวนั (Diptera)

- กลุ่มแมลงวนั (Diptera)

ทวปีแอฟริกา ในประเทศคาเมรูน ศึกษาการกนิอาหารของกบ โดยการผ่ากระเพาะอาหาร(Allingham S.M. and M. Harvey, 2011)

(Orthoptera)(Orthoptera)(Orthoptera)(Orthoptera)

กลุ่มมวน (Hemiptera)กบชนิด Kassina senegalensis

ทวปีเอเชีย ใน Ranaจากการผ่ากระเพาะอาหาร (Hirai and Matsui 1999 – 2000)

Rana nigromaculata

Rana rugosa(กบนา)

Rana limnocharis (กบหนอง)

กลุ่มมด(Formicidae)

ในประเทศไทย ศึกษาการกนิอาหารของกบ โดยการผ่ากระเพาะอาหาร (Mcleod, 2551)

กลุ่มมด (Formicidae)

กลุ่มด้วง (Coleoptera)

กบปากกว้าง (Limnonectes megastomias)

อช.ทองผาภูมิ จ.กาญจนบุรี ศึกษาการกนิอาหารของกบ โดยการใช้มือ

จากกระเพาะ (ปิยนุช 2554)

กลุ่มด้วง (Coleoptera)

กลุ่มมด (Formicidae)

กบห้วยขาปุ่ม (Limnonectes kuhlii)

จากการศึกษาทีก่ลา่วมา ศึกษาจากการผา่กระเพาะอาหารและการใช้มอืดนักระเพาะอาหารให้ขึน้มาอยูท่ีค่อหอย

กระเพาะอาหาร

ซึ่งเป็นการทารุณสัตวแ์ละทาํให้สัตว์ตายเป็นจาํนวนมาก

กระเพาะอาหาร

สถานีวจิยัวนเกษตรตราด จ.(Kalophrynus interlineatus) โดยวธีิการเกบ็มูล (Chuaynkern et al. 2551)

กลุ่มมด (Formicidae)กลุ่มมด (Formicidae)

กลุ่มด้วง(Coleoptera)

(Kalophrynus interlineatus)

กบอ่องเลก็ซาลามานเดอร์ปาดตนีเหลอืง

1.วธีิการผ่ากระเพาะอาหาร2.วธีิใช้มอืดนักระเพาะอาหาร

3.วธีิการศึกษาจากมูล

1.วธีิการผ่ากระเพาะอาหาร2.วธีิใช้มอืดนักระเพาะอาหาร

3.วธีิการศึกษาจากมูล

ปาดตีนเหลอืง

กบอ่องเลก็1.วธีิการผ่ากระเพาะอาหาร2.วธีิใช้มอืดนักระเพาะอาหาร

3.วธีิการศึกษาจากมูล

1.วธีิการผ่ากระเพาะอาหาร2.วธีิใช้มอืดนักระเพาะอาหาร

3.วธีิการศึกษาจากมูล

วตัถุประสงค์

สัตว์บก

สะเทนิบกระหว่างชนิดและฤดูกาล

อุทยานแห่งชาติดอยสุเทพ-ปุย

เขตสงวนชวีมณฑลห้วยคอกม้า

อุปกรณ์และวธีิการอุปกรณ์ภาคสนาม

อุปกรณ์หลุม บกเส้นผ่าศูนย์กลาง 30 ซม.

ลกึ 40 ซม.

อุปกรณ์หลุมดกัชนิดอาหาร

ยาว 180 ซม.

ลกึ 40 ซม.กว้าง 30 ซม.

ยาว 150 ซม.

เส้นผ่าศูนย์กลาง 7 ซม.ลกึ12 ซม.

แอลกอฮอล์

อุปกรณจ์บัเวลากลางคนืไฟฉาย

16x26

อุปกรณบ์นัทกึข้อมลู

อุปกรณเ์ก็บตวัอยา่งมลู

อุปกรณว์ดัขนาดและชัง่น้ําหนกัสัตว์

ปากคบี ขนาด 1.5 มลิลลิติร

อุปกรณบ์นัทกึข้อมลู

อุปกรณว์ดัขนาดและชัง่น้ําหนกัสัตว์

เวอร์เนียคาลปิเปอร์

1. การวางหลุมกบัดกั1. การวางหลุมกบัดกั400 เมตร

400เมตร

จาํนวน 49 หลุม X 4 วนั X 12 เดอืน = 2,352 trap nights/ปี

400เมตร

50 เมตร

50เมต

ร

จบักบ

แยกกบแตล่ะตวัใส่ถุง ทาํถุงให้พอง

2. การจบัโดยตรง2. การจบัโดยตรง

แยกกบแตล่ะตวัใส่ถุง ทาํถุงให้พอง

มดัปากถุง

พองๆแบบนี้

กองไว้รวมกนั

มลู มลูสัตวส์ะเทนิน้ําสะเทนิบก

การเก็บมลู

ความกว้างปาก

ความยาวลาํตวั

ชัง่น้ําหนกั

วดัขนาดและชัง่น้ําหนกั

400 เมตร

400เมตร

100เมต

ร

1. วางกบัดักแบบเส้นตรงภายในแปลงสํารวจ

การวางกบัดกั

วางจาํนวน 16 หลมุ x 4 วนั x 3 = 192 trap nights/ปี

100 เมตร

100เมต

ร

2. วางตามแนวลาํธารภายในแปลงสํารวจ

2 ข้าง เส้นละ 10 2 เส้น เป็นจาํนวน 20 หลมุX 4 วนั X 3 = 240 trap nights/ ปี

= 432 trap nights/ ปี

การเก็บหลมุดกัสัตวท์ีเ่ป็นอาหารทางธรรมชาติ

นํากลบัไปจาํแนกในห้องปฏบิตักิารตอ่ไป

กลอ้งสเตอรโิอไมโครสโคปกาํลงัขยาย 40เทา่

อุปกรณใ์นห้องปฏบิตักิาร

จานแก้ว(Petri dish)

ปากคบี

แอลกอฮอล์

กลอ้งสเตอรโิอไมโครสโคปกาํลงัขยาย 40เทา่

การจาํแนกชนิดอาหารจากชิน้ส่วนทีพ่บในมลูภายในห้องปฏบิตักิาร

จาํแนกชนิดอาหารภายใต้กลอ้งสเตอรโิอไมโครสโคป

www. antbase.netAnopolepis gracilipes

ดว้งดว้ง

ตวัเต็มวยัชิน้ส่วนจากมลู

ดว้ง

1. สัมพทัธ์ของชนิดอาหาร (Relative frequency: FD) โดยใช้สูตร(Hwang et al., 2002)

N =

2. การปรากฏ (frequency of occurrence : FO)คาํนวณหา (McAney et al., 1991) โดยใช้สูตร

- คือพบมค่ีามากกว่า 75%- ระดบัมาก คอืพบมีค่ามากกว่า 50 – 75 %- ระดบัน้อย คือพบมีค่ามากกว่า 25 - 50 %- ระดบัน้อยมาก คอืพบมีค่าน้อยกว่าหรือน้อยกว่า 25 %

3. Ovoid-spheroid bodies (Dunham, 1983)

Prey Volume = ปริมาตรของชนิดอาหาร (ลูกบาศก์มิลลเิมตร)Length = ความยาวของลาํตวัชนิดอาหารในระยะตวัเตม็วัยWidth = ความกว้างของลาํตวัชนิดอาหารในระยะตวัเตม็วัย

4. ค่าดชันีความหลากหลายของแมลงสะเทนิบก โดยใช้สูตร Shannon-Wiener index: H’ (Krebs, 1989)

H’ = ดชันีความหลากหลายของแมลง สะเทนิบกS = จํานวนแมลงPi =

(i = 1, 2, 3,...s)

5. ค่า โดยใช้สูตรJacobs’ index: D (Hayward, 2006)

D = -1 ถึง 1D เข้าใกล้ 1D เข้าใกล้ -1D เข้าใกล้ 0R =P =

ระยะเวลาศึกษาสํารวจและเก็บตวัอยา่งมลูสัตวส์ะเทนิน้ําสะเทนิบก เป็นระยะเวลา 1 ปี ตัง้แตเ่ดอืนมกราคม - ธนัวาคม 2556

2. ใช้เป็นข้อมูลวดัผลภายในปัจจุบันและอนาคตได้

2. ใช้เป็นข้อมูลวดัผลภายในปัจจุบันและอนาคตได้

1. กนิอาหารเฉพาะอย่าง ชนิดอาหารจะระบุการแพร่กระจาย

2. ใช้เป็นข้อมูลวดัผลภายในปัจจุบันและอนาคตได้

2. ใช้เป็นข้อมูลวดัผลภายในปัจจุบันและอนาคตได้

3.3.

ผศ.ดร.วฒันชัย ตาเสนหลกั

อ.ดร.ประทีป ด้วงแคร่วม

อ.ดร.ยอดชาย ช่วยเงนิอาจารย์ ผศ.ดร.อุทยัวรรณ แสงวณชิอาจารย์ผู้ควบคุมสัมมนา แหล่งทุน สภาวจิยัแห่งชาติ

ขอขอบคุณ

ผศ.ดร.วฒันชัย ตาเสนหลกั

อ.ดร.ประทีป ด้วงแคร่วม

อ.ดร.ยอดชาย ช่วยเงนิอาจารย์ ผศ.ดร.อุทยัวรรณ แสงวณชิอาจารย์ผู้ควบคุมสัมมนา แหล่งทุน สภาวจิยัแห่งชาติ ขอบคุณค่ะ

เอกสารอ้างองิยอดชาย ช่วยเงิน และ จนัทร์ทิพย ์ช่วยเงิน. 2555. . วารสาร

สตัวป่์าเมืองไทย. 19(1): 163-211.

Allingham, S. M. and M.Harvey. 2011. Feeding Ecology of Kassina senegalensis in Cameroon(Amphibia, Anura, Hyperoliidae). Current Herpetology 30(2): 137-143.

ปิยนุช ทรงเจริญ, 2544. (Limnonectes kuhliiTschudi, 1838) วิทยาศาสตร์บณัฑิต สาขาสตัววิทยา ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลยั.

Frost, D.R. 2013. Amphibian Species of the World: an Online Reference. ElectronicDatabase http://research.amnh.org/herpetology/amphibia/index.html. January 9, 2013.

Clarke, R.D. 1974. Food Habits of Toads, Genus Bufo (Amphibia: Bufonidae). American MidlandNaturalist Vol. 91 (1974): 140-147.

Sluys,V. M., and C. F. D. Rocha. 1998. Feeding habits and microhabitat utilization by two syntopicBrazilian Amazonian froge (Hyla minuta and Pseudopaludicula sp.) Revista Brasileira deBiologia 58(4): 559-562.

Chuaynkern, Y., P. Duengkae, A. Wongwai and S. Hasin. 2008. Herpetological Review40(2): 205-206.