diễn đàn văn nghệ việt nam - số 2-2015

1DIEÃN ÑAØN VAÊN NGHEÄ VIEÄT NAM (241) - 2 / 2015

DIEÃN ÑAØN VAÊN NGHEÄ VIEÄT NAM (241) - 2 / 20152

T OÅNG KEÁT COÂNG TAÙC VHNT NAÊM 2014 VAØ TRIEÅN KHAI COÂNG TAÙC NAÊM 2015

Saùng ngaøy 27/01/2015,taïi Haø Noäi, Ñoaøn Chuûtòch UBTQ Lieân hieäp

caùc Hoäi VHNT Vieät Nam ñaõchuû trì toå chöùc Hoäi nghò toångkeát coâng taùc naêm 2014 vaøtrieån khai caùc nhieäm vuï VHNTnaêm 2015.

Ñeán döï Hoäi nghò coù ñaïidieän Laõnh ñaïo caùc Boä, Ban,Ngaønh vaø toå chöùc höõu quan.Caùc vaên ngheä só laø thaønh vieânUBTQ Lieân hieäp caùc HoäiVHNT Vieät Nam, Chuû tòch 10Hoäi VHNT chuyeân ngaønh TÖ,Chuû tòch 63 Hoäi VHNT tænh,thaønh phoá cuøng caùc ñoàng chílaø Chaùnh Vaên phoøng, ToångBieân taäp baùo, taïp chí caùc Hoäinoùi treân ñaõ veà döï ñoâng ñuû.(AÛnh 2).

Nhaø thô Höõu Thænh, Chuûtòch Lieân hieäp caùc Hoäi VHNTVieät Nam, Bí thö Ñaûng ñoaøn Lieân hieäp, thaymaët Ñoaøn Chuû tòch Hoäi nghò phaùt bieåu khaimaïc. (AÛnh 1).

Nhaø vaên Ñoã Kim Cuoâng, Phoù Chuû tòchthöôøng tröïc Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT VieätNam thay maët thöôøng tröïc Ñoaøn Chuû tòchLieân hieäp trình baøy Baùo caùo toång keát coângtaùc VHNT naêm 2014 vaø trieån khai coâng taùc

VHNT naêm 2015 cuûa Lieân hieäp caùc HoäiVHNT Vieät Nam.

Ñaùnh giaù chung veà caùc hoaït ñoäng VHNTnaêm 2014 treân 7 lónh vöïc lôùn trong naêm coùnhieàu söï kieän lòch söû quan troïng, veà hoaïtñoäng cuûa Ñoaøn Chuû tòch Lieân hieäp vaø moätsoá hoaït ñoäng chính cuûa caùc Hoäi VHNTchuyeân ngaønh TÖ vaø caùc tænh, thaønh phoá,

Hoäi nghò Toång keát coâng taùc VHNT naêm 2014vaø trieån khai coâng taùc naêm 2015 cuûaLieân hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam

DIEÃN ÑAØN VAÊN NGHEÄ VIEÄT NAM (241) - 2 / 2015 3

Baùo caùo nhaän ñònh:Veà saùng taùc: maëc duø coøn khoâng ít trôû ngaïi, khoù khaên veà hoaït ñoäng, nhöng ñöôïc söï quan

taâm cuûa Ñaûng, söï hoã trôï kinh phí cuûa Nhaø nöôùc, cuøng vôùi söï noã löïc cuûa caùc Hoäi vaên hoïcngheä thuaät, cuõng nhö cuûa töøng caù nhaân vaên ngheä só; tình hình saùng taùc vaên hoïc, ngheäthuaät cuûa caû nöôùc vaãn coù söï phaùt trieån tích cöïc. Soá löôïng caùc taùc phaåm vaên hoïc, ngheäthuaät nhieàu gaáp boäi. Xuaát hieän moät soá taùc phaåm coù chieàu saâu veà tö töôûng vaø ngheä thuaät.Khoâng gian suy nghó, caûm höùng, phöông phaùp saùng taïo ñöôïc roäng môû. Nhöõng quan nieäm,nhaän thöùc goø boù, chaät heïp cuõng ñöôïc thaùo gôõ. Vaên ngheä só töï tin, naêng ñoäng, tieàm naêngsaùng taïo cuûa ngöôøi ngheä só ñöôïc giaûi phoùng. Böùc tranh vaên ngheä trôû neân phong phuù, soángñoäng nhieàu maøu saéc. Vaên hoïc ngheä thuaät ñang vöôn leân, ñaùp öùng nhu caàu höôûng thuï vaênhoùa ña daïng vaø ngaøy caøng cao cuûa nhaân daân.

Nhieàu taùc giaû, taùc phaåm vaãn tieáp tuïc khai thaùc caùc chuû ñeà: - Trôû veà vôùi lòch söû, truyeànthoáng döïng nöôùc vaø giöõ nöôùc cuûa daân toäc; - Taùi hieän moät caùch coâng phu, saâu saéc, xuùcñoäng veà hai cuoäc khaùng chieán vó ñaïi cuûa daân toäc; - Moät soá taùc phaåm ñaõ ñeà caäp tôùi cuoäcsoáng, con ngöôøi, hieän thöïc cuûa ñaát nöôùc trong coâng cuoäc ñoåi môùi hoâm nay, ngoaøi vieäcphaùt hieän nhaân toá môùi nhöng ñoàng thôøi cuõng caûnh baùo, pheâ phaùn quyeát lieät nhöõng sasuùt veà ñaïo ñöùc, loái soáng; pheâ phaùn caùi xaáu, caùi aùc... ; khaúng ñònh caùc giaù trò nhaân vaên,ñaïo lyù truyeàn thoáng cuûa daân toäc; - Chuû ñeà bieån ñaûo, xaây döïng vaø baûo veä Toå quoác cuõngñöôïc moät soá caùc Hoäi Trung öông vaø ñòa phöông ñaëc bieät chuù troïng. Thoâng qua caùc taùcphaåm, khaúng ñònh chuû quyeàn, tình yeâu thieân nhieân, ñaát nöôùc vôùi loøng töï haøo daân toäc cuûangöôøi Vieät Nam.

Veà coâng taùc lyù luaän pheâ bình: naêm 2014 trong toaøn khoái coù moät söï ñoät phaù. Hoäi ñoàngLyù luaän pheâ bình Vaên hoïc Ngheä thuaät cuûa Lieân hieäp caùc Hoäi vaên hoïc ngheä thuaät Vieät Namñöôïc thaønh laäp vôùi 30 thaønh vieân. Ngay sau khi ra maét, Hoäi ñoàng ñaõ phoái hôïp vôùi caùc Hoäivaên hoïc ngheä thuaät chuyeân ngaønh Trung öông vaø caùc Hoäi vaên hoïc ngheä thuaät tænh, thaønhphoá toå chöùc Hoäi thaûo “Xaây döïng con ngöôøi Vieät Nam vaø traùch nhieäm cuûa vaên hoïc ngheäthuaät Vieät Nam hoâm nay”. Ñaây laø moät hoäi thaûo lôùn, môû ñaàu cho vieäc ñöa Nghò quyeát Trungöông 9 (khoùa XI) vaøo ñôøi soáng, vôùi nhieàu tham luaän coù chaát löôïng, ñöôïc dö luaän trong nöôùcchuù yù. Hoäi Nhaø vaên Vieät Nam coù Hoäi thaûo “Theá heä caùc nhaø vaên trong khaùng chieán choángMyõ cöùu nöôùc”. Hoäi Kieán truùc sö Vieät Nam, Hoäi Myõ thuaät Vieät Nam, Hoäi Ngheä só Saân khaáuVieät Nam, Hoäi Nhaïc só Vieät Nam, Hoäi Ngheä só Muùa Vieät Nam, Hoäi Ñieän aûnh Vieät Nam, HoäiVaên hoïc ngheä thuaät caùc Daân toäc thieåu soá Vieät Nam vaø moät soá Hoäi vaên hoïc ngheä thuaät tænh,thaønh phoá, moät soá caùc Hoäi trong khu vöïc ñeàu coù nhöõng cuoäc hoäi thaûo chuyeân ngaønh,chuyeân ñeà taïo neân moät khoâng khí sinh hoaït ngheà nghieäp boå ích vaø thieát thöïc.

Baùo caùo cuõng thaúng thaén chæ ra nhöõng haïn cheá, yeáu keùm baát caäp coøn toàn taïi (veà taùcphaåm môùi coù chaát löôïng, taïo thaønh söï kieän lôùn trong ñôøi soáng VHNT coøn hieám; tình traïngnghieäp dö hoùa vaãn chöa ñöôïc khaéc phuïc; quaûng baù taùc phaåm theo doøng chuû löu chöa ñöôïcroäng raõi; cheá ñoä nhuaän buùt coøn thaáp, cô sôû vaät chaát cho hoaït ñoäng VHNT coøn thieáu thoán;chaäm ban haønh caùc vaên baûn höôùng daãn thöïc hieän caùc cô cheá, chính saùch ñaõ ñöôïc theå hieän


TOÅNG KEÁT COÂNG TAÙC VHNT NAÊM 2014 VAØ TRIEÅN KHAI COÂNG TAÙC NAÊM 2015

trong Nghò quyeát 23 cuûa Boä Chính trò, moät soá ñeà xuaát, kieán nghò bò rôi vaøo queân laõng; vieäcgiôùi thieäu taùc phaåm VHNT ra nöôùc ngoaøi raát haïn cheá do khoâng coù ñuû kinh phí; heä thoáng toåchöùc caùc Hoäi chöa thoáng nhaát trong toaøn quoác…. )

Baùo caùo ñeà xuaát phöông höôùng vaø nhieäm vuï coâng taùc VHNT naêm 2015 taäp trung vaøo6 lónh vöïc:

1. Tieáp tuïc ñaåy maïnh saùng taùc, nghieân cöùu, pheâ bình, phaán ñaáu coù nhieàu taùc phaåm ñaïtchaát löôïng cao, gaén keát vôùi thöïc hieän Nghò quyeát TÖ 9 khoùa XI, vaø caùc nhieäm vuï chính trò,kinh teá, xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc trong naêm 2015, thöïc hieän muïc tieâu xaây döïng vaø baûo veä Toåquoác, phaùt trieån beàn vöõng ñaát nöôùc.

2. Phoái hôïp vôùi caùc cô quan höõu quan thöïc hieän caùc giaûi phaùp veà cô cheá, chính saùch,thaùo gôõ nhöõng khoù khaên ñöa VHNT phaùt trieån.

Thöïc hieän coù hieäu quaû söï toång keát, trao giaûi thöôûng ñoái vôùi 2 cuoäc vaän ñoäng saùng taùclôùn Veà ñeà taøi chieán tranh caùch maïng vaø khaùng chieán; veà Hoïc taäp vaø laøm theo taám göôngñaïo ñöùc Hoà Chí Minh.

3. Toå chöùc toát caùc hoaït ñoäng chuyeân moân: Hoäi thaûo, ñi thöïc teá, thi saùng taùc, môû Traïisaùng taùc, Lôùp taäp huaán (veà lyù luaän pheâ bình; veà coâng taùc vaên phoøng, keá toaùn Hoäi)

4. Hoaøn thieän, trình leân Chính phuû pheâ duyeät Ñeà aùn Hoã trôï saùng taùc cho saùng taïo VHNT;hoã trôï cho baùo chí VHNT giai ñoaïn 2016 – 2020

5. Laõnh ñaïo toå chöùc thaønh coâng Ñaïi hoäi 6 hoäi chuyeân ngaønh: AÂm nhaïc, Ñieän aûnh, Kieántruùc, Muùa, Vaên ngheä daân gian, Nhaø vaên Vieät Nam vaø Ñaïi hoäi Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT VieätNam, Ñaïi hoäi cuûa moät soá Hoäi VHNT ñòa phöông, treân tinh thaàn ñoaøn keát, daân chuû, ñoåi môùi,saùng taïo, ñuùng quy ñònh vaø höôùng daãn cuûa caùc caáp Chæ ñaïo

6. Trieån khai caùc coâng vieäc xung quanh thöïc hieän Döï aùn söûa chöõa, xaây döïng truï sôû laømvieäc cuûa Lieân hieäp taïi 51 Traàn Höng Ñaïo – Haø Noäi.

Sau khi nghe trình baøy Döï thaûo Baùo caùo cuûa Ñoaøn Chuû tòch Lieân hieäp, PGS. TS.Nguyeãn Theá Kyû, Phoù Tröôûng Ban Tuyeân giaùo TÖ ñaõ phaùt bieåu veà vieäc trieån khaicoâng taùc naêm 2015 cuûa Lieân hieäp caàn ñaûm baûo söï ñoàng boä, nhòp nhaøng, phoái hôïpchaët cheõ, hieäu quaû cao. Caùc ñaïi bieåu töø caùc Hoäi TÖ vaø ñòa phöông soâi noåi boå sungyù kieán nhaèm hoaøn chænh Baùo caùo, tìm toøi caùc giaûi phaùp thöïc hieän toát chöông trìnhcoâng taùc 6 ñieåm

Chuû tòch Höõu Thænh toång keát Hoäi thaûo, nhaán maïnh caùc nhieäm vuï troïng taâm cuûa naêm2015, naêm kyû nieäm chaün nhieàu söï kieän lòch söû troïng ñaïi cuûa ñaát nöôùc, ñöôïc söï quan taâmlaõnh ñaïo cuûa Ñaûng vaø söï hoã trôï kòp thôøi cuûa Nhaø nöôùc, yeâu caàu vaên ngheä só vaø toå chöùcHoäi caùc caáp caàn phaùt huy trí tueä vaø taøi naêng, taâm huyeát vaø naêng ñoäng saùng taïo ñeå hoaønthaønh nhieäm vuï cuûa nhöõng chieán só vaên hoùa - vaên ngheä, cuûa toå chöùc chính trò – xaõ hoäi –ngheà nghieäp ñaëc thuø, goùp phaàn xöùng ñaùng vaøo thöïc hieän chieán löôïc xaây döïng neàn vaên hoùadaân toäc, nhaân caùch con ngöôøi môùi, boài ñaép neàn taûng tinh thaàn - ñaïo ñöùc toát ñeïp vaø laønhmaïnh cuûa moät xaõ hoäi phaùt trieån beàn vöõng, daân chuû vaø nhaân ñaïo.

Tin vaø aûnh: THEÁ UAÅN – ÑAÏI MINH



I. ÑAÙNH GIAÙ CHUNG VEÀCAÙC HOAÏT ÑOÄNG VAÊN HOÏCNGHEÄ THUAÄT NAÊM 2014

* Naêm 2014, maëc duø tình hìnhkinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi coøn gaëpnhieàu thaùch thöùc, khoù khaên;chính trò, an ninh quoác phoøngtreân maët traän baûo veä toå quoác coùnhöõng bieán ñoäng, song vôùi söï chæñaïo cuûa Ñaûng, chính phuû, nhaândaân vaø ñaát nöôùc ta ñaõ vöôït qua,ñaït ñöôïc nhöõng chæ tieâu quantroïng veà maët kinh teá, ñaõ ñöôïcQuoác hoäi thoâng qua. Ñôøi soángchính trò giöõ ñöôïc söï oån ñònh, taïo ñöôïc nieàm tincuûa ngöôøi daân vôùi Ñaûng. Caùc quyeát saùch kinhteá vó moâ cuûa Chính phuû, coù taùc ñoäng to lôùn tôùisöï phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc trong quaù trình hoäinhaäp ngaøy caøng saâu, roäng. Ñaáu tranh beàn bæ,kieân quyeát vôùi caùc theá löïc xaáu laøm toån haïi tôùichuû quyeàn vaø phaù hoaïi quaù trình ñoåi môùi cuûañaát nöôùc ta.

Trong boái caûnh aáy, Ñaûng vaø chính quyeàncaùc caáp, caùc ngaønh toång keát 15 naêm thöïc hieänNghò quyeát Trung öông 5 (khoùa VIII), 5 naêmthöïc hieän Nghò quyeát 23 cuûa Boä Chính trò veàcoâng taùc vaên hoùa, vaên ngheä vaø ñoàng thôøi banhaønh Nghò quyeát Trung öông 9 (khoùa XI) veà“Xaây döïng vaø phaùt trieån vaên hoùa, con ngöôøiVieät Nam ñaùp öùng vôùi yeâu caàu phaùt trieån beànvöõng cuûa ñaát nöôùc”. Ñaây laø moät nghò quyeátquan troïng cuûa Ñaûng veà phaùt trieån vaên hoùa,vaên hoïc ngheä thuaät cho thôøi kyø môùi. Nhieàu yù

kieán saâu saéc, thieát thöïc cuûa vaên ngheä só ôû caùcHoäi vaên hoïc ngheä thuaät chuyeân ngaønh Trungöông vaø cuûa 63 Hoäi vaên hoïc ngheä thuaät caùctænh, thaønh phoá ñaõ ñöôïc tieáp thu vaø ñöa vaøoNghò quyeát môùi cuûa Ñaûng. Trong ñoù vaán ñeàxaây döïng “Con ngöôøi Vieät Nam” thoâng qua caùchoaït ñoäng saùng taïo vaên hoïc, ngheä thuaät, ñöavaên hoïc, ngheä thuaät ñeán vôùi coâng chuùng… trôûthaønh moät trong nhöõng nhieäm vuï, giaûi phaùpquan troïng cuûa Nghò quyeát.

* Vôùi moät tinh thaàn chuû ñoäng tích cöïc ngaytöø nhöõng thaùng ñaàu naêm 2014, Lieân hieäp caùcHoäi vaên hoïc ngheä thuaät Vieät Nam, caùc Hoäi vaênhoïc ngheä thuaät chuyeân ngaønh Trung öông vaø63 Hoäi vaên hoïc ngheä thuaät caùc tænh, thaønh phoáñaõ coù chöông trình keá hoaïch hoaït ñoäng cuûañôn vò mình. Vieäc Boä Taøi chính vaø caùc Sôû Taøichính tænh, thaønh phoá phaân boå ngaân saùch kòpthôøi ngay töø ñaàu naêm, trong ñoù coù caû nguoàn

Baùo caùo Toång keát coâng taùc VHNT naêm2014 vaø trieån khai coâng taùc naêm 2015 cuûaLieân hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam (Trích)(Do nhaø vaên ÑOÃ KIM CUOÂNG – Phoù Chuû tòch thöôøng tröïc Lieân hieäp caùc Hoäi Vaên hoïc ngheäthuaät Vieät Nam trình baøy)



kinh phí hoã trôï, saùng taïo vaên hoïc ngheä thuaätnaêm 2014 ñaõ goùp phaàn taïo ñieàu kieän cho caùcHoäi toå chöùc nhieàu hoaït ñoäng vaên hoïc, ngheäthuaät coù yù nghóa nhö toå chöùc ngaøy thô VieätNam, toå chöùc trieån laõmMyõ thuaät, nhieáp aûnh, ñithöïc teá saùng taùc, ñaàu tö cho caùc taùc giaû, toåchöùc caùc hoäi thaûo choïn loïc theo chuyeân ñeà,theo khu vöïc. Moät soá Hoäi toå chöùc caùc Lieânhoan aâm nhaïc, saân khaáu, muùa, toå chöùc caùc lôùptaäp huaán nghieäp vuï chuyeân moân. Coù nhöõngLieân hoan ngheä thuaät mang tính quoác gia,quoác teá ñöôïc dö luaän trong nöôùc vaø quoác teáquan taâm: Lieân hoan aâm nhaïc AÙ-AÂu, Lieânhoan phim Quoác teá, kieán truùc vaø nhieáp aûnh…

* Naêm 2014 coù nhieàu söï kieän chính trò cuûañaát nöôùc gaén vôùi caùc hoaït ñoäng vaên hoïc, ngheäthuaät cuûa caû nöôùc.

- Ngay töø ñaàu naêm, Lieân hieäp caùc Hoäi vaênhoïc ngheä thuaät Vieät Nam phoái hôïp vôùi Hoäi Nhaøvaên Vieät Nam, Hoäi Nhaïc só Vieät Nam, Ñoaøn camuùa Toång cuïc Chính trò vaø caùc Hoäi vaên hoïcngheä thuaät tænh Ñieän Bieân, Sôn La, Hoøa Bìnhtoå chöùc “Chöông trình Haønh höông ngheä thuaätveà Ñieän Bieân Phuû” kyû nieäm 60 naêm ngaøy chieánthaéng lòch söû Ñieän Bieân Phuû (7/5/1954 -7/5/2014), vôùi 150 vaên ngheä só cuûa Trungöông vaø haøng traêm vaên ngheä só cuûa caùc ñòaphöông tham gia.

- Khi Nghò quyeát Trung öông 9 (khoùa XI)cuûa Ñaûng veà “Xaây döïng vaø phaùt trieån vaên hoùacon ngöôøi Vieät Nam ñaùp öùng vôùi yeâu caàu phaùttrieån beàn vöõng ñaát nöôùc” ñöôïc ban haønh döôùisöï chæ ñaïo cuûa Ban Tuyeân giaùo caùc caáp ñaõ tíchcöïc toå chöùc quaùn trieät cho vaên ngheä só ôû caùcHoäi vaên hoïc ngheä thuaät Trung öông vaø ôû 63Hoäi vaên hoïc ngheä thuaät tænh, thaønh phoá trongcaû nöôùc. Caùc Hoäi ñeàu coù caùc hoaït ñoäng vaênhoïc, ngheä thuaät cuï theå. Rieâng vieäc nghieân cöùuvaø hoïc taäp Nghò quyeát ñaõ coù 2 lôùp taäp huaán.

400 vaên ngheä só ôû Trung öông vaø Haø Noäi,250 vaên ngheä só ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh vaømoät soá tænh phía nam ñaõ ñöôïc toå chöùc hoïc taäpvaø nghieân cöùu.

Taïi 63 tænh, thaønh phoá, Ban Tuyeân giaùo

phoái hôïp vôùi caùc Hoäi vaên hoïc ngheä thuaät toåchöùc cho vaên ngheä só taïi ñòa phöông nghieâncöùu vaø hoïc taäp.

- Ñaàu thaùng 5/2014 ñeán nay, tröôùc haønhñoäng ngang ngöôïc cuûa Trung Quoác ñöa daønkhoan Haûi Döông 981 xaâm phaïm vuøng theàmluïc ñòa, ñaëc quyeàn cuûa Vieät Nam, gaây laøn soùngphaãn noä trong nhaân daân vaø trong giôùi vaênngheä só, Lieân hieäp caùc Hoäi vaên hoïc ngheä thuaätVieät Nam ñaõ kòp thôøi ra “tuyeân boá” phaûn ñoái.Chuû tòch Hoäi Nhaø vaên Vieät Nam, nhaø thô HöõuThænh ñaõ coù “thö ngoû” göûi nhaø vaên Thieát Ngöng- Chuû tòch Hoäi Nhaø vaên Trung Quoác. Hoäi Kieántruùc sö Vieät Nam, Hoäi Ñieän aûnh Vieät Nam, HoäiNhaïc só Vieät Nam, Hoäi Myõ thuaät Vieät Nam, HoäiNgheä só Saân khaáu Vieät Nam vaø moät soá Hoäi vaênngheä ñòa phöông cuõng ra tuyeân boá toû roõ thaùi ñoäcuûa caùc vaên ngheä só phaûn ñoái haønh ñoäng saitraùi treân cuûa phía Trung Quoác.

Nhìn chung, thaùi ñoä cuûa vaên ngheä só laøphaãn noä, nhöng khoâng manh ñoäng, theå hieänloøng yeâu nöôùc, cuøng vôùi Ñaûng, nhaø nöôùc vaønhaân daân quyeát taâm baûo veä chuû quyeàn vaø toaønveïn laõnh thoå, baèng haønh ñoäng thieát thöïc, cuïtheå trong lao ñoäng, saùng taïo. Moät soá Hoäi vaênhoïc ngheä thuaät toå chöùc caùc chöông trình camuùa nhaïc, trieån laõm aûnh, hoäi hoïa veà chuû ñeà“bieån ñaûo”, toå chöùc quyeân goùp göûi cho boä ñoäiTröôøng Sa.

Tröôùc söï xuaát hieän cuûa toå chöùc “Vaên ñoaønñoäc laäp”, coù söï tham gia cuûa moät soá nhaø vaên,vaên ngheä só ñang sinh hoaït taïi caùc Hoäi, caùcñoàng chí laõnh ñaïo caùc Hoäi ñaõ tröïc tieáp gaëp caùcñoái töôïng vaø thuyeát phuïc. Moät soá ngöôøi ñaõnhaän ra vaán ñeà sai traùi vaø ruùt khoûi danh saùch.

Lieân hieäp caùc Hoäi vaên hoïc ngheä thuaät VieätNam ñoùng goùp yù kieán cho Ban soaïn thaûo ñeàaùn “Hoäi quaàn chuùng”, khoâng taùn thaønh vieäckhoâng xaùc ñònh ñuùng vai troø, vò trí vaø chöùcnaêng cuûa toå chöùc chính trò - xaõ hoäi - ngheànghieäp, ñaõ ñöôïc nghò quyeát cuûa Ñaûng xaùc laäp.Ñoàng thôøi ñaõ coù vaên baûn göûi Boä Noäi vuï veà vieäcgiaûi quyeát hoã trôï 25% löông traùch nhieäm chosoá caùn boä, coâng chöùc ñang coâng taùc taïi caùc



Hoäi vaên hoïc ngheä thuaät Trung öông vaø ñòaphöông.

* Naêm 2014, Boä Vaên hoùa, Theå thao vaø Dulòch tieáp tuïc hoã trôï tích cöïc cho caùc hoaït ñoängvaên hoïc, ngheä thuaät. Caùc Hoäi ñaõ phoái hôïp vôùicaùc Boä ngaønh, Vuï cuïc chöùc naêng toå chöùcnhieàu hoaït ñoäng saân khaáu, bieåu dieãn, ca muùanhaïc. Nhaø saùng taùc cuûa Boä ñaõ toå chöùc treân 70traïi saùng taùc taïi caùc nhaø saùng taùc do Boä quaûnlyù thu huùt gaàn 1000 vaên ngheä só veà aên ôû taäptrung vaø saùng taùc.

Boä Vaên hoùa, Theå thao vaø Du lòch phoái hôïpvôùi Boä Taøi chính, Lieân hieäp caùc Hoäi vaên hoïcngheä thuaät Vieät Nam vaø caùc Hoäi: Hoäi Nhaø vaênVieät Nam, Hoäi Myõ thuaät Vieät Nam, Hoäi Ngheä sóSaân khaáu Vieät Nam, Hoäi Nhaïc só Vieät Nam,Hoäi Ngheä só Muùa Vieät Nam, Hoäi Ngheä só Nhieápaûnh Vieät Nam vaø Hoäi Vaên hoïc ngheä thuaät caùcDaân toäc thieåu soá Vieät Nam toå chöùc thaønh coângCuoäc thi vaø ñaët haøng cho caùc taùc giaû coù taùcphaåm tham gia cuoäc vaän ñoäng saùng taùc theoQuyeát ñònh 844 cuûa Thuû töôùngChính phuû phaùtñoäng veà “Hai cuoäc khaùng chieán choáng thöïcdaân Phaùp vaø choáng Myõ cöùu nöôùc, giaûi phoùngdaân toäc, thoáng nhaát ñaát nöôùc”. Cho ñeán nay ñaõcoù 06 Hoäi chaám xong chung khaûo, moät soá taùcgiaû ñöôïc nhaø nöôùc ñaët haøng nhö kòch baûnphim, kòch baûn saân khaáu, kòch baûn muùa... ñaõñöôïc nghieäm thu vaø toå chöùc daøn döïng.

Nhaø thô Höõu Thænh, Chuû tòch Hoäi ñoàngChung khaûo cuûa cuoäc thi qua caùc ñôït xeùtchung khaûo ñaõ coù nhaän xeùt chung:

Cuoäc thi cuõng nhö vieäc ñaët haøng caùc taùcphaåm veà ñeà taøi caùchmaïng vaø khaùng chieán giaiñoaïn 1930 - 1975, cho ñeán nay vaãn thu huùtñöôïc moät soá löôïng ñoâng ñaûo vaên ngheä só thamgia, nhaát laø soá taùc giaû ñaõ töøng ñi qua hai cuoäckhaùng chieán cuûa daân toäc. Coù nhieàu taùc phaåmñaït chaát löôïng xuaát saéc veà noäi dung vaø ngheäthuaät, ñaây laø moät tín hieän ñaùng möøng trongsaùng taùc vieát veà ñeà taøi chieán tranh caùch maïngcuûa daân toäc.

Naêm 2014 cuõng laø naêm cuoái keát thuùc cuoäcvaän ñoäng saùng taùc veà chuû ñeà “Hoïc taäp vaø laøm

theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh” do BanBí thö Trung öông phaùt ñoäng.

Ñaëc ñieåm chung cuûa caû 2 cuoäc thi naøy laøngoaøi caùc taùc giaû ôû caùc Hoäi vaên hoïc ngheä thuaätchuyeân ngaønh Trung öông tham gia, coøn coùraát ñoâng caùc taùc giaû ñang sinh hoaït ôû caùc Hoäivaên hoïc ngheä thuaät caùc tænh, thaønh phoá. Nhieàutaùc giaû ñaõ ñoaït giaûi cao.

* Trong naêm 2014, Lieân hieäp ñaõ toå chöùcñöôïc moät soá traïi cho anh chò em vaên ngheä só ôû63 tænh, thaønh phoá; trong ñoù coù moät traïi daønhrieâng cho lyù luaän pheâ bình vaên hoïc ngheä thuaät.Vöøa qua, ñaõ toå chöùc chaám vaø trao giaûi vaên hoïcngheä thuaät cho 67 taùc giaû, thuoäc caùc Hoäi vaênhoïc ngheä thuaät Trung öông vaø ñòa phöông.Theo ñaùnh giaù cuûa nhaø vaên Tuøng Ñieån -Tröôûng Ban Toå chöùc giaûi laø coù nhieàu taùc phaåmvaên hoïc ngheä thuaät khaù hôn nhöõng naêm tröôùc.

Coâng taùc hoã trôï saùng taïo vaên hoïc ngheäthuaät cho vaên ngheä só ôû caùc Hoäi Trung öông vaøcaùc Hoäi tænh, thaønh phoá ñöôïc ñaûm baûo ñuùngthoâng tö höôùng daãn cuûa Boä Taøi chính. Moät soátænh, thaønh phoá coøn caáp theâm kinh phí cho caùcHoäi toå chöùc caùc hoaït ñoäng vaên hoïc, ngheä thuaätphuïc vuï cho nhieäm vuï chính trò cuûa ñòaphöông.

II. HOAÏT ÑOÄNG CUÛA ÑOAØN CHUÛ TÒCHNAÊM 2014

Ñaûng ñoaøn, Ñaûng boä vaø Ñoaøn Chuû tòchñaõ phoái hôïp vôùi caùc Ban cuûa Ñaûng, caùcBoä ngaønh toå chöùc thöïc hieän caùc hoaïtñoäng sau ñaây:

- Toå chöùc cuoäc gaëp maët vaên ngheä só vôùithöôøng tröïc Ban Bí thö vaøo dòp ñaàu xuaân. Taïicuoäc gaëp maët naøy, nhaø thô Höõu Thænh, thaymaët anh chò em vaên ngheä só caû nöôùc baùo caùovôùi Ñaûng vaø Chính phuû tình hình vaên hoïc,ngheä thuaät vaø nhöõng ñeà xuaát, kieán nghò, mongmuoán cuûa vaên ngheä só ñöa Nghò quyeát cuûaÑaûng veà vaên hoïc ngheä thuaät vaøo cuoäc soáng.

- Toå chöùc cho vaên ngheä só ôû 2 khu vöïc phíaBaéc vaø phia Nam, quaùn trieát Nghò quyeát Trungöông 9 (khoùa XI) cuûa Ñaûng veà “Xaây döïng vaøphaùt trieån vaên hoùa, con ngöôøi Vieät Nam, ñaùp



öùng vôùi yeâu caàu phaùt trieån beàn vöõng ñaát nöôùc”vôùi hôn 400 vaên ngheä só tham gia (2 khu vöïc).

- Tieáp tuïc ñeà nghò Ban Toå chöùc Trung öôngvaø Boä Taøi chính thöïc hieän Quyeát ñònh cuûa BanBí thö Trung öông, tieáp tuïc hoã trôï 2014 cho268 vaên ngheä só, NSND, NSÖT coù giaûi thöôûngHoà Chí Minh, giaûi thöôûng nhaø nöôùc gaëp khoùkhaên trong ñôøi soáng. Chuû tröông naøy ñöôïcñoâng ñaûo vaên ngheä só ñoàng tình, uûng hoä. Soálöôïng naøy naêm 2015 seõ coøn taêng hôn nöõa.

- Chæ ñaïo caùc Hoäi vaên hoïc ngheä thuaätchuyeân ngaønh Trung öông toå chöùc chaám caùctaùc phaåm vaên hoïc ngheä thuaät tham gia saùngtaùc veà ñeà taøi caùch maïng vaø khaùng chieán (1930- 1975), ñeán nay ñaõ coù keùt quaû chung khaûocuûa 6 chuyeân ngaønh laø: Saân khaáu, Myõ thuaät,Ñieän aûnh, Muùa, Vaên hoïc vaø Nhieáp aûnh. Toåchöùc chaám keát quaû Cuoäc thi saùng taùc vaên hoïcngheä thuaät veà chuû ñeà “Hoïc taäp vaø laøm theotaám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh”.

- Coù yù kieán vôùi Ban Bí thö Trung öông vaøThuû töôùng Chính phuû veà döï thaûo Nghò ñònh veàHoäi, khoâng phuø hôïp vôùi tính chaát cuûa caùc Hoäivaên hoïc ngheä thuaät laø moät toå chöùc chính trò - xaõhoäi - ngheà nghieäp.

Tieáp tuïc ñeà nghò vôùi Boä Noäi vuï giaûi quyeátcho khoái vaên ngheä só ñang coâng taùc ôû caùc côquan Hoäi ñöôïc höôûng 25% tieàn coâng vuï nhöcaùc cô quan haønh chính.

Tieáp tuïc thöïc hieän Keát luaän cuûa ñoàng chíToång Bí thö vôùi Lieân hieäp caùc Hoäi vaên hoïcngheä thuaät Vieät Nam vaøo thaùng 9/2013, töøthaùng 6/2014 ñeán nay, Ñoaøn Chuû tòch ñaõ trieånkhai caùc ñeà aùn veà vaên hoïc, ngheä thuaät vaøchuaån bò noäi dung ñeå laøm vieäc vôùi Thuû töôùngChính phuû. Cuï theå laø:

- Môùi ñaây, Thuû töôùng Chính phuû vaø caùc Boängaønh lieân quan ñaõ pheâ duyeät vaø caáp kinh phíñeå caûi taïo, xaây döïng truï sôû Lieân hieäp caùc Hoäivaên hoïc ngheä thuaät Vieät Nam taïi 51 Traàn HöngÑaïo, Haø Noäi.

- Phoái hôïp vôùi Hoäi Nhaø baùo Vieät Nam ñangsöûa chöõa, hoaøn thaønh ñeà aùn “Hoã trôï caùc coângtrình saùng taïo vaên hoïc ngheä thuaät vaø baùo chí

Vaên ngheä” giai ñoaïn 2016 - 2020.- Xin vôùi Thuû töôùng Chính phuû giao cho

Lieân hieäp caùc Hoäi vaên hoïc ngheä thuaät VieätNam laø cô quan chuû trì xaây döïng ñeà aùn “Chieánlöôïc phaùt trieån vaên hoïc ngheä thuaät Vieät Nam töønay ñeán naêm 2020, taàm nhìn 2030”.

Ñeà aùn naøy neáu ñöôïc thöïc hieän seõ goùp phaànhoaøn thieän heä thoáng toå chöùc vaên hoïc ngheäthuaät trong caû nöôùc (ñònh höôùng noäi dung, côcaáu toå chöùc, cô cheá chính saùch…) ñaùp öùng vôùiquy ñònh cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta veà “xaâydöïng vaø phaùt trieån vaên hoïc ngheä thuaät ñaùp öùngvôùi yeâu caàu phaùt trieån beàn vöõng ñaát nöôùc”.

Ñaåy maïnh caùc hoaït ñoäng lyù luaän pheâbình vaên hoïc ngheä thuaät vaø ñaáu tranhchoáng dieãn bieán hoøa bình taïi maët traän vaênhoïc ngheä thuaät.

Cuøng vôùi vieäc ñoäng vieân vaên ngheä só thuùcñaåy saùng taùc naêm 2014, Ñoaøn Chuû tòch ñaõ chuûtröông ñaåy maïnh coâng taùc lyù luaän pheâ bìnhvaên hoïc ngheä thuaät vaø kieân quyeát ñaáu tranhchoáng dieãn bieán hoøa bình treân lónh vöïc vaênhoïc, ngheä thuaät. Toû roõ thaùi ñoä baûo veä chuûquyeàn cuûa ñaát nöôùc, veà bieån ñaûo, thöïc hieänmuïc tieâu baûo veä vaø xaây döïng ñaát nöôùc thoângqua caùc hoaït ñoäng vaên hoïc, ngheä thuaät.

- Vaøo thaùng 9/2014, sau khi Nghò quyeátTrung öông 9 (khoùa XI) ñöôïc trieån khai, ÑoaønChuû tòch ñaõ quyeát ñònh thaønh laäp Hoäi ñoàng Lyùluaän pheâ bình Vaên hoïc ngheä thuaät do Lieân hieäpcaùc Hoäi vaên hoïc ngheä thuaät Vieät Nam quaûn lyù.Hoäi ñoàng coù 30 thaønh vieân do GS.TSKH. ToâNgoïc Thanh laøm Chuû tòch, Nhaø thô Höõu Thænh- Chuû tòch Lieân hieäp caùc Hoäi vaên hoïc ngheäthuaät Vieät Nam, Chuû tòch Hoäi Nhaø vaên VieätNam laø Phoù Chuû tòch Thöôøng tröïc Hoäi ñoàng.Hoaït ñoäng môû ñaàu cuûa Hoäi ñoàng laø toå chöùcthaønh coâng Hoäi thaûo Lyù luaän pheâ bình “Xaâydöïng con ngöôøi Vieät Nam hoâm nay vaø traùchnhieäm cuûa Vaên hoïc ngheä thuaät”. Ñaây laø cuoächoäi thaûo raát coù yù nghóa, vôùi 150 ñaïi bieåu thamdöï. Vôùi hôn 40 baûn tham luaän saâu saéc, maïnhmeõ, quyeát lieät, ñaày traùch nhieäm cuûa caùc nhaøkhoa hoïc, nhaø vaên tröôùc xaõ hoäi, tröôùc Ñaûng vaø



Nhaø nöôùc ñöôïc nhieàu ngöôøi quan taâm.Cuøng vôùi Hoäi thaûo naøy, caùc Hoäi vaên hoïc

ngheä thuaät chuyeân ngaønh Trung öông, Lieânhieäp caùc Hoäi vaên hoïc ngheä thuaät Haø Noäi, thaønhphoá Hoà Chí Minh vaø moät soá Hoäi thuoäc caùc tænh,thaønh phoá ñaõ coù nhöõng hoäi thaûo chuyeân ñeà.

- Kieân quyeát ñaåy luøi caùc hoaït ñoäng vaênhoïc, ngheä thuaät traùi vôùi quan ñieåm, ñöôøngloái cuûa Ñaûng vaø caùc Hoäi chính trò - xaõ hoäi -ngheà nghieäp nhö “Vaên ñoaøn ñoäc laäp”, “HoäiNhaø baùo ñoäc laäp”. Khi caùc toå chöùc naøymaïnh nha vaän ñoäng thaønh laäp, Ñaûng ñoaønvaø Ñoaøn Chuû tòch phoái hôïp vôùi Hoäi Nhaø vaênVieät Nam, chæ ñaïo caùc Hoäi vaên hoïc ngheäthuaät kieân quyeát ñaáu tranh vôùi nhöõng caùnhaân, taäp theå coù quan ñieåm sai traùi.

- Töø haønh ñoäng ñöa daøn khoan 981 HaûiDöông cuûa Trung Quoác xaâm phaïm vuøng laõnhthoå ñaëc quyeàn cuûa nöôùc ta, haûi quaân TrungQuoác ñaõ coù nhöõng haønh ñoäng khieâu khích;thoâng qua “Tuyeân boá” cuûa toaøn theå vaên ngheäsó Vieät Nam, caùc Hoäi vaên hoïc ngheä thuaätchuyeân ngaønh Trung öông vaø caùc tænh, thaønhphoá ñaõ daáy leân phong traøo saùng taùc, bieåu dieãnveà chuû ñeà “bieån ñaûo”, khôi daäy loøng yeâu nöôùcvaø nieàm töï haøo daân toäc trong vieäc baûo veä ñaátnöôùc, ñaõ coù taùc ñoäng saâu roäng tôùi nhaân daântrong caû nöôùc.

Chöông trình vaên ngheä só cuøng chung tayquyeân goùp, ñaõ ñöôïc nhieàu Hoäi vaên hoïc ngheäthuaät tích cöïc höôûng öùng, ñoùng goùp cho Maëttraän Toå quoác Vieät Nam, uûng hoä boä ñoäi TröôøngSa, boä ñoäi ngoaøi bieân cöông haûi ñaûo.

Hoaït ñoäng cuûa Vaên phoøng Lieân hieäp caùcHoäi VHNT Vieät Nam vaø taïp chí Dieãn ñaøn Vaênngheä Vieät Nam.

Naêm 2014, Vaên phoøng cô quan Lieân hieäpcaùc Hoäi vaên hoïc ngheä thuaät Vieät Nam coùnhöõng thay ñoåi. Ñoàng chí Chaùnh Vaên phoøngLeâ Minh Tieán nghæ höu theo cheá ñoä, ñoàng chíThS. Ñoaøn Thanh Noâ veà ñaûm nhieäm chöùc vuïChaùnh Vaên phoøng. Trong 6 thaùng cuoái naêm,Vaên phoøng ñaõ giuùp cho Thöôøng tröïc ÑoaønChuû tòch ñöôïc nhieàu vieäc lôùn trong ñoái ngoaïi,

giaûi quyeát kinh phí xaây döïng vaø caûi taïo truï sôû51 Traàn Höng Ñaïo, Haø Noäi.

Cô quan Vaên phoøng Lieân hieäp hình thaønhmoät soá cô quan caáp 2: Ban Taøi chính; khoâiphuïc vaø ñi vaøo hoaït ñoäng coù hieäu quaû Quyõ hoãtrôï saùng taïo VHNT ñöôïc Chính phuû thaønh laäp.Trong chæ ñaïo, Vaên phoøng Lieân hieäp ñaõ phoáihôïp vôùi 10 Vaên phoøng cuûa caùc Hoäi chuyeânngaønh ñeå giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà coù lieânquan trong hoaït ñoäng chuyeân moân, nghieäp vuïvaø sinh hoaït.

Taïp chí Dieãn ñaøn Vaên ngheä Vieät Nam rañeàu kyø, tuy soá löôïng khoâng nhieàu nhöng ñaõphaûn aùnh khaù ñaày ñuû tình hình saùng taùc, lyùluaän pheâ bình vaø ñaëc bieät laø caùc söï kieän chínhtrò cuûa Ñaûng, Nhaø nöôùc vaø Ñoaøn Chuû tòch, lieânquan tôùi caùc hoaït ñoäng vaên hoïc, ngheä thuaät.

Döï kieán naêm 2015, Ñoaøn Chuû tòch vaø Vaênphoøng Lieân hieäp seõ coù moät lôùp taäp huaánnghieäp vuï cho caùc Chaùnh Vaên phoøng, Taøi vuïnhaèm höôùng daãn nhöõng quy ñònh môùi trongchi tieâu ngaân saùch, cuõng nhö Hoã trôï saùng taïo…

(...)IV. PHÖÔNG HÖÔÙNG VAØ NHIEÄM VUÏ

COÂNG TAÙC VHNT NAÊM 2015Naêm 2015 laø moät naêm troïng ñieåm cuûa ñaát

nöôùc, dieãn ra nhieàu söï kieán chính trò, kinh teá,vaên hoùa, xaõ hoäi. Kyû nieäm “85 naêm ngaøy thaønhlaäp Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam (1930 - 2015)”,kyû nieäm “125 naêm ngaøy sinh Chuû tòch Hoà ChíMinh (1890 - 2015)”, kyû nieäm “40 naêm giaûiphoùng mieàn Nam, thoáng nhaát ñaát nöôùc (1975 -2015)”, kyû nieäm “70 naêm ngaøy Caùch maïngthaùng 8 vaø Quoác khaùnh 2/9 (1945 - 2015)”,“Naêm Ñaïi hoäi Ñaûng caùc caáp tieán tôùi Ñaïi hoäi XIIcuûa Ñaûng (2016)” .

Trong khoái Lieân hieäp caùc Hoäi vaên hoïc ngheäthuaät Vieät Nam, töø Trung öông ñeán ñòaphöông seõ dieãn ra nhieàu Ñaïi hoäi keát thuùcnhieäm kyø. Trong keát luaänmôùi ñaây cuûa ñoàng chíHöõu Thænh - Bí thö Ñaûng ñoaøn, Chuû tòch Lieânhieäp caùc Hoäi vaên hoïc ngheä thuaät Vieät Nam ñaõxaùc ñònh:

Ñoäng vieân ñoäi nguõ vaên ngheä só caû nöôùc tieáp



tuïc ñaåy maïnh saùng taùc, nghieân cöùu caùc coângtrình lyù luaän pheâ bình, quaûng baù caùc taùc phaåmvaên hoïc ngheä thuaät, phaán ñaáu coù nhieàu taùcphaåm ñaït chaát löôïng cao caû veà noäi dung laãnngheä thuaät, thieát thöïc ñöa Nghò quyeát Trungöông 9 (khoùa XI) veà “xaây döïng vaø phaùt trieånvaên hoùa, con ngöôøi Vieät Nam ñaùp öùng vôùiyeâu caàu phaùt trieån beàn vöõng ñaát nöôùc”, gaénkeát caùc hoaït ñoäng saùng taïo vôùi caùc nhieämvuï chính trò, kinh teá, xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùctrong naêm 2015, thöïc hieän muïc tieâu xaâydöïng vaø baûo veä toå quoác.

Lieân hieäp caùc Hoäi vaên hoïc ngheä thuaät VieätNam, caùc Hoäi vaên hoïc ngheä thuaät chuyeânngaønh Trung öông phoái hôïp vôùi Boä Vaên hoùa,Theå thao vaø Du lòch, cuøng caùc Boä ngaønh lieânquan thöïc hieän caùc giaûi phaùp veà cô cheá, chínhsaùch, thaùo gôõ nhöõng khoù khaên cho caùc hoaïtñoäng vaên hoïc, ngheä thuaät hieän nay; ñöa vaênhoïc, ngheä thuaät phaùt trieån.

Thöïc hieän coù hieäu quaû Quyeát ñònh 844/TTgcuûa Thuû töôùng Chính phuû, toång keát, quaûng baùcaùc taùc phaåm ñaët haøng vaø tham döï Cuoäc thisaùng taùc veà ñeà taøi “Caùch maïng vaø 2 cuoäckhaùng chieán choáng Phaùp vaø choáng Myõ cöùunöôùc, giaûi phoùng daân toäc, thoáng nhaát ñaátnöôùc”. Döï kieán leã toång keát vaø trao giaûi Cuoäc thivaøo dòp kyû nieäm “70 naêm Caùch maïng thaùng 8vaø Quoác khaùnh 2/9”.

Tham gia vôùi Ban Tuyeân giaùo Trung öông,chaám vaø trao giaûi Cuoäc thi saùng taùc caùc taùcphaåm vaên hoïc ngheä thuaät chuû ñeà “Hoïc taäp vaølaøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh” vaøodòp 19/5. Hieän nay, caùc Hoäi vaên hoïc ngheäthuaät chuyeân ngaønh Trung öông vaø 63 tænh,thaønh phoá ñang löïa choïn caùc taùc phaåm veà döïtrao giaûi.

Toå chöùc toát caùc hoaït ñoäng chuyeân moân: hoäithaûo, ñöa hoäi vieân ñi thöïc teá taïi caùc troïng ñieåmkinh teá cuûa ñaát nöôùc; toå chöùc caùc cuoäc thi saùngtaùc vaø caùc traïi saùng taùc.

Rieâng Lieân hieäp caùc Hoäi vaên hoïc ngheäthuaät Vieät Nam naêm 2015 döï kieán toå chöùc moätsoá traïi, lôùp taäp huaán; trong ñoù coù traïi saùng taùc,

taäp huaán daønh rieâng cho nhöõng ngöôøi laømcoâng taùc lyù luaän pheâ bình, lôùp taäp huaán chocaùc ñoàng chí Chaùnh Vaên phoøng, Keá toaùn…

Hieän nay Thöôøng tröïc Ñoaøn Chuû tòch ñangphoái hôïp vôùi Hoäi Nhaø baùo Vieät Nam tieáp tuïchoaøn thieän ñeà aùn “Hoã trôï saùng taïo cho caùccoâng trình, taùc phaåm vaên hoïc ngheä thuaät; hoãtrôï Baùo chí vaên hoïc ngheä thuaät cuûa caùc Hoäivaên hoïc ngheä thuaät chuyeân ngaønh Trung öôngvaø caùc Hoäi vaên hoïc ngheä thuaät caùc tænh, thaønhphoá (giai ñoaïn 2016 - 2020”

Lieân hieäp caùc Hoäi vaên hoïc ngheä thuaät VieätNam vaø 6 Hoäi chuyeân ngaønh Trung öông Ñaïihoäi vaøo naêm 2015. Moät soá caùc Hoäi vaên hoïcngheä thuaät caùc tænh, thaønh phoá cuõng toå chöùcÑaïi hoäi, caàn thöïc hieän ñuùng höôùng daãn cuûaBan Chæ ñaïo, Ban Tuyeân giaùo Trung öông vaøtænh uûy, thaønh uûy caùc ñòa phöông. Ñaûm baûocaùc Ñaïi hoäi dieãn ra ñoaøn keát, daân chuû, ñoåi môùi,saùng taïo.

Caùc Hoäi vaên hoïc ngheä thuaät caùc tænh, thaønhphoá coá gaéng taïo ñieàu kieän ñeå caùc hoäi vieân taïiñòa baøn toå chöùc toát Ñaïi hoäi cô sôû vaø veà döï Ñaïihoäi ñaïi bieåu ôû Haø Noäi chu ñaùo, ñaày ñuû.

Naêm 2015, cô quan Vaên phoøng Lieân hieäpcaùc Hoäi vaên hoïc ngheä thuaät Vieät Nam vaø côquan Vaên phoøng cuûa caùc Hoäi: Hoäi Nhaïc sóVieät Nam, Hoäi Ñieän aûnh Vieät Nam, Hoäi Saânkhaáu Vieät Nam, Hoäi Myõ thuaät Vieät Nam vaøHoäi Ngheä só Nhieáp aûnh Vieät Nam phaûichuyeån ñòa ñieåm ñeå Ban Quaûn lyù döï aùn söûachöõa, xaây döïng truï sôû laøm vieäc taïi 51 TraànHöng Ñaïo, Haø Noäi. Coâng vieäc naøy seõ tieánhaønh khaån tröông, do ñoù raát mong caùc Hoäiphoái hôïp chaët cheõ, tích cöïc vôùi cô quan Lieânhieäp caùc Hoäi vaên hoïc ngheä thuaät Vieät Namthöïc hieän toát nhieäm vuï naøy.

Naêm 2015, Ñaûng boä Lieân hieäp caùc Hoäivaên hoïc ngheä thuaät Vieät Nam cuõng seõ tieánhaønh Ñaïi hoäi. Ñaây laø moät hoaït ñoäng chính tròraát quan troïng cuûa Ñaûng. Ñaûng uûy Lieân hieäpcaùc Hoäi vaên hoïc ngheä thuaät Vieät Nam seõ coùhöôùng daãn, chæ ñaïo cuï theå ñoái vôùi cô sôûÑaûng (…) �



Toâi xin caûm ôn Ñoaøn Chuû tòch Hoäi nghòñaõ daønh cho toâi ñöôïc phaùt bieåu veà tìnhhình baùo chí vaên ngheä naêm 2014

trong khoái Lieân hieäp VHNT cuûa chuùng ta.I. Veà öu ñieåmTröôùc heát toâi taùn thaønh vôùi Döï thaûo Baùo

caùo cuûa Ñoaøn Chuû tòch veà coâng taùc VHNTnaêm 2014, trong ñoù coù nhöõng hoaït ñoäng lieânquan ñeán baùo chí. Baùo chí vaên ngheä cuûa caùcHoäi TÖ vaø ñòa phöông naêm qua ñaõ coá gaénggoùp phaàn:

1. Coù tieáng noùi caäp nhaät, kòp thôøi veà caùcvaán ñeà chính trò - xaõ hoäi noùng boûng theå hieän

choã ñöùng chính danh cuûa vaên ngheä só -nhöõng nhaø hoaït ñoäng VHNT khoâng taùch rôøikhoûi boái caûnh ñôøi soáng chính trò - xaõ hoäiñöông thôøi cuûa ñaát nöôùc, cuûa theá giôùi cuønglaø vò trí cuûa Hoäi VHNT xeùt ôû phöông dieän töcaùch chính trò - xaõ hoäi. Ñoù laø caùc vaán ñeà:

- Baûo veä chuû quyeàn toaøn veïn laõnh haûi ôûBieån Ñoâng, phaûn ñoái haønh ñoäng vi phaïmngang ngöôïc cuûa nhaø caàm quyeàn TrungQuoác haï ñaët giaøn khoan traùi pheùp treân vuøngbieån chuû quyeàn Vieät Nam;

- Xaùc ñònh traùch nhieäm to lôùn cuûa VHNTñoái vôùi xaây döïng vaên hoùa môùi, con ngöôøi môùi

Ñeå Baùo chí vaên ngheä khoái Lieân hieäp caùcHoäi Vaên hoïc ngheä thuaät Vieät Nam ñaûm baûotính chuyeân nghieäp, luoân hay vaø ñeïpPGS. TS. NGUYEÃN NGOÏC THIEÄNLieân hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam



vaø kieán taïo ñôøi soáng tinh thaàn, neàn taûng ñaïoñöùc cuûa xaõ hoäi;

- Quaùn trieät hoïc taäp vaø laøm theo taámgöông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh;

- Khaúng ñònh chính nghóa vaø thaéng lôïi tolôùn cuûa chieán tranh caùch maïng baûo veä Toåquoác vaø giaûi phoùng ñaát nöôùc qua 2 cuoäckhaùng chieán choáng Phaùp vaø choáng Myõ cuønglaø vai troø quan troïng cuûa löïc löôïng vuõ trangnhaân daân trong 70 naêm qua, yù nghóa daân toäcvaø thôøi ñaïi cuûa chieán thaéng Ñieän Bieân Phuûoanh lieät caùch nay 60 naêm.

Tröôùc caùc söï kieän chính trò - xaõ hoäi noùitreân cuûa naêm 2014, baùo chí vaên ngheä ñaõ kòpthôøi baùm saùt, vaøo cuoäc, coù tieáng noùi chínhluaän, baøi vôû, taùc phaåm thuoäc caùc theå loaïi,baøy toû söï höôûng öùng cuûa vaên ngheä só -nhöõng coâng daân chaân chính, yeâu nöôùc ñoáivôùi caùc chính saùch, chuû tröông, ñöôøng loái ñoáingoaïi vaø ñoái noäi cuûa Ñaûng, Nhaø nöôùc, söïnhaát trí vôùi söï chæ ñaïo cuûa Ñoaøn Chuû tòchUBTQ Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam.

2. Veà phöông dieän söï nghieäp, baùo chí vaênngheä thuoäc caùc loaïi baùo chí chuyeân ngaønhñaëc thuø cuûa caùc Hoäi ñaõ goùp phaàn quaûng baùroäng raõi caùc thaønh töïu saùng taùc, coâng trìnhnghieân cöùu, söu taàm, lyù luaän – pheâ bình cuûavaên ngheä só caùc chuyeân ngaønh, cho thaáy moätphaàn keát quaû coù choïn loïc, phaûn aùnh noã löïcsaùng taïo bôûi taøi naêng vaø taâm huyeát cuûa ñoângñaûo caùc theá heä vaên ngheä só, caàn traân troïnglöu giöõ, ñeán ñöôïc vôùi coâng chuùng tieáp nhaän.

3. Phaàn lôùn caùc baùo chí vaên ngheä ñaõ duytrì ñeàu ñaën chuyeân muïc: Nghieân cöùu - lyùluaän; Trao ñoåi - pheâ bình vaø Vaên ngheä nöôùcngoaøi. Qua ñoù baùo chí ñaõ tích cöïc tham giañaáu tranh, trao ñoåi ñoái thoaïi vôùi nhöõng quanñieåm höõu khuynh, sai traùi cuûa nhöõng ngöôøiñeà xöôùng vaø ghi teân thaønh laäp caùi goïi laø “Vaên

ñoaøn Vieät Nam ñoäc laäp”, “Hoäi Nhaø baùo ñoäclaäp”; tieáp tuïc pheâ phaùn söï phaûn vaên hoùa,nguïy hoïc thuaät cuûa Luaän vaên thaïc só Ñoã ThòThoan/ Nhaõ Thuyeân, taùn thaønh söï thu hoàivaên baèng ñaõ caáp cho hoïc vieân naøy; pheâphaùn söï khoâi phuïc vò trí cuûa caùc taùc giaû vaênhoïc coâng khai ôû ñoâ thò mieàn Nam 1954 -1975 töøng boäc loä tö töôûng thuø ñòch caùchmaïng, khoâng taùn thaønh ñaáu tranh thoáng nhaátñaát nöôùc (tröôøng hôïp Voõ Phieán, Du Töû Leâ)

Ñoàng thôøi moät soá baùo chí ñaõ chuù troïngñaêng caùc tieåu luaän, pheâ bình, yù kieán trao ñoåicuûa caùc nhaø nghieân cöùu lyù luaän, pheâ bình,vaên ngheä só baøn veà moät soá vaán ñeà böùc xuùcñaët ra töø thöïc tieãn saùng taïo, tieáp nhaän VHNTñöông thôøi, veà nhöõng caùi môùi trong sinh hoaïtvaên ngheä ñaát nöôùc hieän dieän qua caùc göôngmaët vaên ngheä só treû vaø taùc phaåm môùi meû,qua caùc coâng trình, lyù thuyeát - vaên ngheänöôùc ngoaøi ñöôïc theá giôùi ñeà caäp maø ta caàndòch tham khaûo ñeå môû roäng taàm nhìn, sosaùnh vaø ñoái thoaïi daân chuû, hoäi nhaäp.

4. Veà vieäc xuaát baûn vaø phaùt haønh baùo chívaên ngheä

Maëc daàu kinh phí daønh cho baùo chí ôû moätsoá Hoäi khoâng coøn ñöôïc duy trì nhö nhöõngnaêm tröôùc, nhöng caùc Hoäi naøy vaãn coá gaéngñaûm baûo, taïp chí ra ñeàu kyø, duø phaûi taùi caáutruùc toå hôïp cô quan baùo chí (taïp chí Nhaø vaênvaø taùc phaåm) duø phaûi goäp soá (2 thaùng/1 kyø)hoaëc giaûm soá löôïng trang cuûa moãi kyø (SoângChaâu, Non nöôùc Cao Baèng).

Khoâng coù tình traïng baùo chí phaûi taïmngöøng xuaát baûn do ñeå xaûy ra thieáu soùt lôùn,phaûi chaán chænh laïi boä maùy toå chöùc vaø quycheá laøm vieäc nhö hieän töôïng ñaõ xaûy ra beânngaønh xuaát baûn saùch.

Trong khi ñoù, moät soá baùo chí do ñöôïc söïquan taâm hoã trôï cuûa chính quyeàn UBND



tænh, thaønh phoá ñaõ taêng kyø ra baùo (Vaên ngheäThaùi Nguyeân töø 1 thaùng/ 2 kyø thaønh tuaànbaùo, 12 trang khoå lôùn), taêng trang (Suoái Reo,Ngöôøi Kinh Baéc, Vaên ngheä Haûi Döông), taêngnhuaän buùt (Vaên ngheä Ninh Bình, Vaên ngheäYeân Baùi).

5. Veà phöông dieän aán loaùt, myõ thuaät baùochí

- Nhieàu baùo, taïp chí ñaõ chuù yù thay ñoåikhuoân khoå taïp chí cho phuø hôïp khi löu haønh,thay ñoåi trang bìa vôùi maêng seùc môùi, logomôùi, coù ñaày ñuû caùc thoâng tin veà thaâm nieânbaùo, soá thöù töï cuûa kyø baùo, baùo ra vaøo thaùngmaáy cuûa naêm…

- Trang bìa 1 (maøu) thöôøng choïn ñaêng 1aûnh hoaëc 1 tranh cuûa vaên ngheä só ñòaphöông toái thieåu vôùi khoå côõ 13 x 18cm, löu yùcaùc chuû ñeà chính cuûa soá baùo ñoù. Caùc trangbìa khaùc 2, 3, 4 in maøu öu tieân giôùi thieäutranh, aûnh, nhaïc phaåm cuûa vaên ngheä só ñòaphöông thuoäc chuyeân ngaønh (cuûa moät haynhoùm taùc giaû cuûa theå loaïi). Vôùi vaên ngheä sóthaønh danh ñöôïc öu tieân giôùi thieäu troïn veïn1 trang: nhö trang bìa 2 cuûa Soâng Höông laànlöôït giôùi thieäu taùc phaåm cuûa töøng hoïa só ñòaphöông naøy vôùi lôøi bình nhaän xeùt ngaén goïn;nhö chuyeân trang saùng taùc vaên hoïc cuûa Taïpchí moät soá Hoäi thöôøng giôùi thieäu chuøm thôcuûa moät taùc giaû.

- Ñaëc bieät veà vieäc misse caùc trang ruoät (1maøu hoaëc 2 maøu) cuõng ñöôïc moät soá Taïp chílöu taâm: chia coät trang sao cho phuø hôïp vôùitrình baøy vaên baûn taùc phaåm; choïn löïa caùc cochöõ, kieåu chöõ, khi trình baøy teân chuyeân muïc,teân taùc giaû, tít baøi vaø tieåu muïc sao cho thoángnhaát, khoâng trình baøy theo kieåu haøng xeùn,tuøy tieän theo thoùi quen cuûa ngöôøi ñaùnh maùynon tay ngheà. Caù bieät coù moät soá baùo, taïp chímaïnh daïn thöïc hieän taát caû caùc tít baøi trong

soá baùo, taïp chí ñeàu choïn caùc kieåu font chöõloaïi in thöôøng (coù phaân bieät chöõ thöôøng vaøchöõ vieát hoa trong tít baøi) laøm nhö vaäy seõñaûm baûo söï thoâng tin chính xaùc nghóa cuûatöøng töø cuûa tít baøi (caùc baùo Vaên ngheä Thaønhphoá Hoà Chí Minh, Vaên ngheä Thaùi Nguyeân,caùc taïp chí: Nhaø vaên vaø taùc phaåm, Cöûa Bieån,Non Nöôùc, Ñaát Quaûng, Vaên ngheä Bình Ñònh,Vaên ngheä Haøm Luoâng, Thaát Sôn, Dieãn ñaønVaên ngheä Vieät Nam…)

- ÔÛ trang Muïc luïc caùc Taïp chí hoaëc trang1 caùc tôø baùo, vieäc ghi soá trang töông öùng vôùiteân baøi cuûa taùc giaû ñaõ ñöôïc chuù yù ñaûm baûo,tieän cho vieäc tra cöùu khi tìm ñoïc cuûa ngöôøiñoïc. ÔÛ caùc trang ruoät khaùc ñaõ chuù yù ghi teâncaùc chuyeân muïc (thay ñoåi qua caùc trang),teân baùo, soá thöù töï vaø kyø ra baùo thöù maáy naêmnaøo.

- Nhìn chung aûnh chuïp caùc taùc phaåmthuoäc caùc loaïi hình ngheä thuaät khoâng gian,thôøi gian hay söï bieåu dieãn caùc taùc phaåm aáy(muùa, ñieän aûnh, nhieáp aûnh, saân khaáu, myõthuaät, aâm nhaïc, kieán truùc) ñeàu ñöôïc thöïchieän bôûi caùc tay maùy chuyeân nghieäp, aûnhñaûm baûo neùt, ñeïp, truyeàn caûm… Ñaëc bieätTaïp chí Nhieáp aûnh, Kieán truùc coù nhieàu aûnhtheå hieän trình ñoä tay ngheà vöõng vaøng, xuaátsaéc.

Nhöõng ñoåi môùi lieät keâ ôû treân, coù ngöôøixem laø nhoû moïn, nhöng toâi nghó ñaây laïi laønhöõng chi tieát theo goùc nhìn ngheä thuaät taïohình, cho thaáy baùo chí chuùng ta ñang töøngngaøy vöôn leân ñeå trôû thaønh nhöõng aán phaåmchuyeân nghieäp, hoaøn haûo, ñaùp öùng tieâuchuaån quoác gia veà bieân taäp vaø trình baøyñoàng thôøi caû veà noäi dung caû veà myõ thuaät.Vaán ñeà ôû ñaây khoâng phaûi laø ñoåi môùi veà hìnhthöùc thuaàn tuùy, laø “veõ chuyeän”. Hình thöùc giôøñaây ñöôïc xem troïng, vì theo quan nieäm hieän



ñaïi, hình thöùc naøy ñaõ chöùa ñöïng noäi dung ôûbeân trong, coøn goïi laø hình thöùc coù tính noäidung hay noùi caùch khaùc khoâng theå xem nheïmaët nghóa, noäi dung cuûa hình thöùc aán phaåmbaùo chí.

Bôûi vaäy, chuùng toâi vui möøng ghi nhaännhöõng thaønh töïu, öu ñieåm vaø ñoåi môùi töøngböôùc trong trình baøy noäi dung vaø myõ thuaätcuûa baùo chí naêm 2014 vöøa qua, theå hieän söïnoã löïc beàn bæ cuûa nhöõng ngöôøi laøm baùo vaênngheä trong khoái Lieân hieäp.

II. Moät soá goùp yù, kieán nghò ñeå naâng caotính chuyeân nghieäp, tính thaåm myõ cuûabaùo chí vaên ngheä.

1. Caên cöù vaøo Nghò quyeát Hoäi nghò BanChaáp haønh TÖ Ñaûng laàn thöù 10 (khoùa XI)vöøa qua veà Quy hoaïch phaùt trieån vaø quaûn lyùbaùo chí toaøn quoác ñeán naêm 2025, chuùng tacaàn raø soaùt laïi toå chöùc, boä maùy nhaân söï;quaûn lyù chaët cheõ coù kieåm tra thöôøng xuyeânphöông thöùc hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan baùochí vaên ngheä (baùo in, baùo ñieän töû), xaây döïngnhöõng cô quan baùo chí chuû löïc ña phöôngtieän laøm noøng coát trong toaøn khoái Lieân hieäp

Phuø hôïp vôùi chuû tröông caûi caùch haønhchính, tinh giaûn bieân cheá cuûa Nhaø nöôùc,chuùng ta caàn löïa choïn ñoäi nguõ caùn boä laømbaùo theo tinh thaàn “quyù hoà tinh, baát quyù hoàña”, trong ñoù nhöõng cöông vò then choát nhö:Toång Bieân taäp, Tröôûng Ban bieân taäp, Thö kyùtoøa soaïn, ngöôøi phuï traùch kyõ thuaät vi tính,myõ thuaät… caàn laø nhöõng ngöôøi taâm huyeát vôùingheà, coù trình ñoä tay ngheà chuyeân nghieäpcao. Töøng ngöôøi, treân cöông vò ñaûm nhieäm,phaûi gaéng söùc hoaøn thaønh nhieäm vuï ñöôïcgiao phoù, xem laøm baùo cuõng nhaèm thöïc hieänkeá saùch “möu phaït taâm coâng” nhö ngaøytröôùc Nguyeãn Traõi ñaõ thi haønh, ñaùp öùng yeâucaàu ngaøy caøng cao veà chaát löôïng noäi dung

vaø trình ñoä thaåm myõ maø ngöôøi ñoïc, ngöôøixem ñoøi hoûi.

Sôùm chaám döùt tình traïng laøm baùo vaênngheä kieâm nhieäm tay ngang, mieãn cöôõng,khi naêng löïc chuyeân moân coøn yeáu laïi taéctraùch, töï thò, khoâng taän tuïy heát mình vì söùmeänh cao ñeïp cuûa baùo chí, söï tieáp nhaän ñoøihoûi ngaøy caøng cao cuûa ngöôøi ñoïc. Theothieån nghó cuûa toâi, söï hieän dieän taùc phaåm cuûavaên ngheä só treân maët baùo chí phaûi laø nhöõnghaøng hoùa tinh thaàn chính hieäu chöù khoângphaûi haøng chôï, troâi noåi vaø ngheà baùo khoângphaûi laø caùi caàn caâu côm thöïc duïng chæ nhaèmmuïc ñích thöông maïi (!)

2. Thöïc hieän ñoàng boä taát caû caùc khaâu cuûatrình baøy aán phaåm baùo chí sao cho chuaånmöïc, chuyeân nghieäp, tinh teá, haøi hoøa, vöøa ñuûñoä chín, khoâng thieáu khoâng thöøa. Moãi baùo,taïp chí caàn phaán ñaáu hình thaønh baûn saéc vaø“gu” thaåm myõ, sôû tröôøng veà noäi dung baøi vôû,ñeå ngöôøi ñoïc khi caàm treân tay tôø baùo, taïp chíbaát kyø nhaän ra ngay “baûn lai dieän muïc” cuûaaán phaåm ñoù thuoäc Hoäi naøo, do Toøa soaïngoàm nhöõng caùn boä chuû choát naøo ñieàu haønhvaø thöïc thi.

3. Moät soá thieáu soùt, “haït saïn” caàn söûangay, vì ñoù laø nhöõng loãi thuoäc loaïi “khoângsaïch nöôùc caûn” veà ngheà nghieäp, chæ caàn löuyù vaø tæ mæ, chòu khoù laø khaéc phuïc ñöôïc:

a. Ñeå loãi chính taû trong baøi vôû, do bieân taäpkhoâng phaùt hieän maø söûa laïi loãi cuûa baûn goác,khoâng chòu tra Töø ñieån chính taû ñeå chænh söûaloãi khi baøi leân khuoân in (loãi phuï aâm ñaàu, phuïaâm cuoái cuûa töø, vieát hoa hay khoâng, in nghieânghay in thöôøng, söû duïng caùc kyù töï daáu…)

b. Moät soá baùo chí aåu trong soaïn Muïc luïc,phaûn aùnh khoâng ñaày ñuû, tuøy tieän söï hieändieän caùc loaïi hình baøi vôû, khoâng coù soá trangtöông öùng vôùi teân baøi vaø taùc giaû cuûa noù,



khieán ñoäc giaû phaûi moø maãm tra cöùu raát laâukhi tìm ñoïc töøng baøi.

c. Chöa coi troïng thoâng tin trong caùc chuùthích aûnh, tranh, baøi nghieân cöùu – lyù luaänpheâ bình, tin töùc – hoaït ñoäng.

Chuù thích coøn röôøm raø, thöøa hoaëc thieáu,chaúng haïn veà tranh khoâng coù caùc thoâng tinveà chaát lieäu cuûa tranh, kích thöôùc vaø naêmsaùng taùc.

Chuù thích caàn söû duïng loaïi chöõ in thöôøngphuø hôïp, ñuùng vò trí, coù höôùng daãn chieàu ñoïctöông öùng vôùi tranh, aûnh hoaëc maõ soá thöù töïcuûa tranh, aûnh.

Moät soá tin töùc vieát voäi vaøng, khoâng raønh reõnghieäp vuï baùo chí, hoaëc coäc loác hoaëc daøidoøng leâ theâ, lan man.

d. Chaêm soùc hôn nöõa khi misse caùc trangruoät ñeå baøi leân khuoân vöøa vaën vôùi trang hoaëccoät cuûa trang, khoâng ñeå tình traïng phaûi ñoïctieáp phaàn cuoái cuûa baøi ôû trang khaùc khoânglieàn keà.

Moãi trang ruoät ñeàu phaûi coù thoâng tin ñaàyñuû ôû vò trí quy ñònh veà teân chuyeân muïc, teânbaùo, taïp chí, soá thöù töï xuaát baûn, kyø ra thaùngnaøo cuûa naêm.

Khoâng theå ñeå trang ruoät cuûa taïp chí trongsuoát caû naêm, suoát nhieàu naêm, trang naøocuõng chæ trô troïi moãi treân cuûa baùo, taïp chí maøthoâi, khoâng phaân bieät ñöôïc chính xaùc thôøigian xuaát baûn cuûa soá taïp chí, baùo ñoù.

e. Choïn font chöõ, co chöõ baùo oån ñònh khisöû duïng, môøi hoïa só trình baøy myõ thuaät, veõtranh minh hoïa coù taøi ñeå hình thaønh daáu aánphong caùch rieâng cuûa baùo, taïp chí khi theåhieän caùc loaïi baøi vôû.

g. Caàn ñaêng Theå leä göûi baøi ñeå coäng taùcvieân ñaùp öùng theo caùc quy ñònh cuûa Taïp chí,phuø hôïp vôùi caùc chuaån möïc quoác gia hieänhaønh ñoái vôùi baùo chí in. Ñoái vôùi caùc Chuù thích

trong caùc baøi nghieân cöùu, pheâ bình lyù luaän,caàn thöïc hieän coâng phu theo caùc quy ñònhNhaø nöôùc aùp duïng khi trình baøy moät vaên baûnkhoa hoïc vaø ngheä thuaät.

Khoâng nhaän caùc tranh, aûnh, nhaïc ñöôïcphotocopy ñeå in laïi treân baùo chí maø yeâu caàutaùc giaû phaûi göûi aûnh thaät + file ñieän töû cuûaaûnh, tranh, baûn nhaïc ñeå Taïp chí ñöa in ñaïtchuaån kyõ thuaät ñoøi hoûi….

III. Keát luaänVui möøng vì söï tieán boä vaø nhöõng chuyeån

ñoäng tích cöïc trong hoaït ñoäng cuûa baùo chínaêm qua, toâi maïnh daïn goùp yù vaø kieán nghònhö treân, nhaèm khaéc phuïc tình traïng coønnghieäp dö cuûa moät soá aán phaåm baùo chí, nhöBaùo caùo cuûa Ñoaøn Chuû tòch Lieân hieäp ñaõ chæra; theå hieän söï quyù troïng vaên ngheä só ñaõ tincaäy göûi gaém baøi vôû, toân troïng ngöôøi ñoïc khitieáp nhaän taùc phaåm VHNT qua vaên baûn chægoàm coù chöõ vaø hình chuïp, hình veõ.

Mong baùo chí vaên ngheä ñöôïc söï quantaâm cuûa Nhaø nöôùc (qua Döï aùn hoã trôï kinhphí baùo chí vaên ngheä cho caùc Hoäi giai ñoaïn2016 - 2020 seõ trình Chính phuû pheâ duyeät),ñöôïc laõnh ñaïo Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT VieätNam, caùc Hoäi chuû quaûn quan taâm laõnh ñaïosaùt sao, baùo chí vaên ngheä seõ theâm nhieàuthöông hieäu “ñöùng” trong loøng ngöôøi ñoïc,theâm nhieàu söï kieän lôùn, ñaùng keå vôùi aántöôïng toát ñeïp maø baùo chí seõ taïo ñöôïc, löu laïikhoù phai môø trong taâm trí ngöôøi ñoïc qua thöûthaùch cuûa thôøi gian.

Traân troïng caûm ôn söï theo doõi vaø trao ñoåiyù kieán cuûa Quyù vò Laõnh ñaïo caùc Hoäi, caùc vaênngheä só vaø nhaø baùo (*)

(*) Tham luaän taïi Hoäi nghò Toång keát coâng taùc VHNTnaêm 2014 vaø trieån khai coâng taùc naêm 2015 cuûa Lieânhieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam, toå chöùc taïi Haø Noäi ngaøy27/01/2015 .



G IAÛI THÖÔÛNG VHNT NAÊM 2014 CUÛA LIEÂN HIEÄP CAÙC HOÄI VHNT VIEÄT NAM

Saùng 23/1/2015, taïitruï sôû Lieân hieäp caùcHoäi VHNT Vieät

Nam, 51 Traàn Höng Ñaïo,Haø Noäi, Ñoaøn Chuû tòchUBTQ Lieân hieäp caùc HoäiVHNT Vieät Nam ñaõ chuû trìtoå chöùc leã trao Giaûi thöôûngVHNT naêm 2014.

Ñeán döï leã coù: Ñaïi dieänLaõnh ñaïo Boä Vaên hoùa -Thoâng tin, Hoäi Nhaø vaênVieät Nam, Vuï Vaên hoùa -Vaên ngheä Ban Tuyeân giaùoTÖ; caùc vaên ngheä só laõnh ñaïo: Thöôøng tröïc Ñoaøn Chuû tòch Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT VieätNam; Chuû tòch caùc Hoäi VHNT chuyeân ngaønh TÖ.; Chuû tòch caùc Hoäi VHNT tænh, thaønh phoácoù taùc phaåm – taùc giaû ñoaït giaûi. Hoäi ñoàng giaùm khaûo (sô khaûo vaø chung khaûo) xeùt thöôûngcuøng caùc vaên ngheä só ñoaït giaûi coù ñieàu kieän veà döï tröïc tieáp nhaän Giaûi thöôûng ñeàu coù maëttrong Leã trao giaûi.

Nhaø vaên Tuøng Ñieån, Phoù Chuû tòch Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam thay maët Hoäiñoàng Giaùm khaûo ñoïc Baùo caùo toång keát veà Giaûi thöôûng VHNT naêm 2014 cuûa Lieân hieäp caùcHoäi VHNT Vieät Nam.

Theo Baùo caùo, naêm nay, Ban toå chöùc ñaõ nhaän ñöôïc 07 taùc phaåm ñöùng ñaàu cuûa 07 HoäiVHNT chuyeân ngaønh TÖ.; 364 taùc phaåm cuûa caùc taùc giaû, nhoùm taùc giaû thuoäc 61 Hoäi VHNTtænh, thaønh phoá göûi xeùt giaûi thöôûng. Nhö vaäy, soá löôïng caùc Hoäi VHNT tænh, thaønh phoá thamgia xeùt giaûi thöôûng ñoâng nhaát töø tröôùc ñeán nay.

Sau khi caùc Hoäi ñoàng giaùm khaûo chuyeân ngaønh (sô khaûo vaø chung khaûo) laøm vieäc qua2 voøng, Thöôøng tröïc Ñoaøn Chuû tòch quyeát ñònh keát quaû Giaûi thöôûng nhö sau:

Coù 67 taùc phaåm ñoaït giaûi, goàm 07 taùc phaåm thuoäc caùc taùc phaåm ñöùng ñaàu cuûa 7Hoäi chuyeân ngaønh (Vaên hoïc, AÂm nhaïc, Ñieän aûnh, Muùa, Nhieáp aûnh, Vaên ngheä caùc Daântoäc thieåu soá, Saân khaáu) vaø 60 taùc phaåm thuoäc 35 Hoäi VHNT tænh thaønh phoá (trong ñoù03 giaûi A, 12 giaûi B, 21 giaûi C, 18 Giaûi Khuyeán khích vaø 06 giaûi daønh cho taùc giaû treû).Moät soá Hoäi VHNT tænh, thaønh phoá coù nhieàu taùc phaåm ñoaït giaûi laø: Ñaø Naüng, Thöøa

Leã trao Giaûi thöôûng Vaên hoïc ngheä thuaätnaêm 2014 cuûa Lieân hieäp caùc Hoäi Vaên hoïcngheä thuaät Vieät Nam


Thieân – Hueá, Laïng Sôn.Neáu xeùt theo caùc chuyeân ngaønh thì 67 taùc phaåm ñoaït giaûi thöôûng ñöôïc phaân boå nhö

sau: Vaên xuoâi: 13 taùc phaåm; Thô: 08 taùc phaåm; Lyù luaän – Pheâ bình vaên hoïc : 02 taùcphaåm; Myõ thuaät: 13 taùc phaåm; AÂm nhaïc : 07 taùc phaåm; Ñieän aûnh : 03 taùc phaåm; Nhieápaûnh : 12 taùc phaåm; Muùa : 12 taùc phaåm; Vaên ngheä daân gian : 09 taùc phaåm; Saân khaáu: 03 taùc phaåm; Vaên ngheä caùc Daân toäc thieåu soá : 01 taùc phaåm.

Naêm nay chuyeân ngaønh Kieán truùc khoâng coù taùc phaåm göûi xeùt taëng Giaûi thöôûng.Veà chaát löôïng Giaûi thöôûng naêm nay, Baùo caùo toång keát nhaän ñònh: Giaûi thöôûng ñaõ löïa

choïn ñöôïc nhöõng taùc phaåm xuaát saéc nhaát trong naêm, ñaõ ñöôïc xuaát baûn, coâng boá, trìnhdieãn, ñöôïc coâng chuùng meán moä, baùo chí ñeà caäp ñeán. Giaûi thöôûng cho thaáy caùc taùc giaûvaãn duy trì vaø ñi theo khuynh höôùng truyeàn thoáng, caùc taùc giaû treû trong theå hieän coù tìmtoøi, ñoåi môùi nhöng noäi dung, chuû ñeà vaãn baùm saùt ñôøi soáng vaø truyeàn thoáng, ñaïo lyù cuûadaân toäc. Ñaëc bieät nhieàu taùc phaåm ñi vaøo ñeà taøi thôøi söï cuûa ñaát nöôùc nhö vaán ñeà baûo veächuû quyeàn bieân giôùi, bieån ñaûo.

Ban toå chöùc Giaûi thöôûng mong muoán naêm 2015 seõ nhaän ñöôïc ñaày ñuû taùc phaåm thamdöï vaø nhaän giaûi cuûa 10 Hoäi chuyeân ngaønh TÖ. vaø 63 Hoäi VHNT tænh, thaønh phoá trong caûnöôùc.

Nhaø vaên Ñoã Kim Cuoâng, Phoù Chuû tòch Thöôøng tröïc Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT VieätNam cuøng caùc vaên ngheä só trong Ñoaøn Chuû tòch Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam ñaõtraân troïng trao taëng, chia vui cuøng caùc taùc giaû ñoaït giaûi Phaàn thöôûng vaø Baèng ghi nhaänGiaûi thöôûng quyù baùu maø caùc taùc giaû xöùng ñaùng vaø vinh döï ñöôïc höôûng (AÛnh).

Tin vaø aûnh: THEÁ UAÅN – ÑAÏI MINH


GIAÛI THÖÔÛNG VHNT NAÊM 2014 CUÛA LIEÂN HIEÄP CAÙC HOÄI VHNT VIEÄT NAM

Baùo caùo toång keát Giaûi thöôûng VHNTnaêm 2014 cuûa Lieân hieäp caùc HoäiVHNT Vieät Nam(Do nhaø vaên TUØNG ÑIEÅN, Phoù Chuû tòch Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam thay maët Hoäiñoàng Giaûi thöôûng Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam naêm 2014 trình baøy)

Suốt hai mươi năm qua, chưa nămnào số lượng các Hội Văn học nghệthuật địa phương gửi tác phẩm về

Liên hiêp các hội Văn học nghệ thuật ViệtNam tham dự Giải thưởng nhiều như năm2014. Với 61/63 Hội Văn học nghệ thuậttỉnh, thành phố, có thể nói gần như đầy đủlực lượng sáng tạo Văn học nghệ thuật cảnước hưởng ứng tham dự giải thưởnghàng năm của Liên hiệp các Hội Văn họcnghệ thuật Việt Nam. Cùng với các tácphẩm có chất lượng cao nhất của các HộiVăn học nghệ thuật chuyên ngành Trungương tham dự và nhận giải đã làm nên mộtdiên mạo thực sự của Giải thưởng Liênhiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam– xứng đáng là đơn vị đứng đầu nhằm tập

hợp, đoàn kết, sáng tạo vănhọc nghệ thuật cả nước.

Để Giải thưởng Văn họcnghệ thuật của Liên hiệp hàngnăm ngày càng được mở rộngvề quy mô, tập hợp được sựtham gia của đông đảo vănnghệ sỹ trên cả nước, ngàycàng có sự lựa chọn, hội tụcao nhất, chính xác về chấtlượng, Thường trực Đoàn Chủtịch đã ban hành Quy chế (sửađổi) Giải thưởng Liên hiệp Vănhọc nghệ thuật Việt Nam năm

2011. Với Quy chế (sửa đổi) này, Hội đồngGiải thưởng của mỗi Hội Văn học nghệthuật địa phương càng khẳng định vai tròvà trách nhiệm trước hội viên của Hội mình,thông qua việc xét chọn tác phẩm đòi hỏimỗi hội viên địa phương phải nâng cao tínhchuyên nghiệp trong sáng tạo, nghiên cứu,sưu tầm văn học nghệ thuật. Theo Quychế, Hội đồng Giải thưởng Liên hiệp cácHội Văn học nghệ thuật Việt Nam có thểlựa chọn được những tác phẩm cao nhấtvề nội dung và nghệ thuật, đồng thời vẫnđảm bảo được tính chất tập hợp đội ngũ,phát hiện, bồi dưỡng lực lượng trẻ qua mỗilần trao giải.

Tính đến ngày 30/10/2014, Ban tổ chứcđã nhận được 07 tác phẩm đứng đầu của



07 Hội VHNT chuyên ngành Trung ương;nhận được 364 tác phẩm của các tác giả,nhóm tác giả thuộc 61 Hội VHNT tỉnh,thành phố gửi xét giải thưởng.

Số tác giả, tác phẩm dự giải của 61 HộiVHNT tỉnh, thành phố được phân ra cácchuyên ngành như sau: Thơ (49 tác phẩm),Văn xuôi (58 tác phẩm), Lý luận phê bìnhvăn học (10 tác phẩm), Mỹ thuật (110 tácphẩm), Nhiếp ảnh (73 tác phẩm), Điện ảnh(04 tác phẩm), Âm nhạc (49 tác phẩm),Sân khấu (04 tác phẩm), Múa (02 tácphẩm), Văn nghệ dân gian (05 tác phẩm).

Sau khi có thông báo tổng hợp số tácphẩm dự giải, Thường trực Đoàn Chủ tịchđã có công văn gửi Chủ tịch các Hội VHNTchuyên ngành Trung ương đề nghị thànhlập Hội đồng giám khảo chuyên ngành vàchủ trì việc xét giải năm 2014 của Liên hiệpcác hội Văn học nghệ thuật Việt Nam thuộcchuyên ngành mình phụ trách, đảm bảotiến độ thời gian theo quy định và chấtlượng giải thưởng.

Hội đồng Giám khảo các chuyên ngànhgồm có:

Chuyên ngành Văn học có 3 bộ môn:Văn xuôi, Thơ và Lý luận phê bình Văn học.Từ kinh nghiệm xét giải những năm trước,được sự đồng ý của nhà thơ Hữu Thỉnh -Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệthuật Việt Nam, Chủ tịch Hội Nhà văn ViệtNam, Thường trực Đoàn Chủ tịch chỉ địnhHội đồng Giám khảo để chấm 2 vòng Sơkhảo và Chung khảo.

Ban Sơ khảo chuyên ngành Văn họcgồm các thành viên:

Nhà văn Tùng Điển - Phó Chủ tịch Liênhiệp - Trưởng Ban; Nhà văn Đỗ Kim Cuông- Phó Chủ tịch Thường trực Liên hiệp - Uỷviên; Nhà văn Nguyễn Khắc Trường - Uỷviên; Nhà văn Trung Trung Đỉnh - Uỷ viên;

Nhà thơ Nguyễn Đức Mậu - Uỷ viên; Nhàthơ Mai Liễu - Uỷ viên; Nhà LLPB Văn họcNguyễn Ngọc Thiện - Uỷ viên; Nhà LLPBVăn học Đinh Quang Tốn - Uỷ viên;

Ban Chung khảo chuyên ngành Văn họcgồm các thành viên:

Nhà thơ Hữu Thỉnh - Chủ tịch Liên hiệpcác Hội VHNT Việt Nam, Chủ tịch Hội Nhàvăn Việt Nam - Trưởng Ban; Nhà văn ĐỗKim Cuông - Phó Chủ tịch Thường trực Liênhiệp - Uỷ viên; Nhà văn Tùng Điển - PhóChủ tịch Liên hiệp - Uỷ viên; Nhà văn MaVăn Kháng - Uỷ viên; Nhà thơ Mai Liễu - Uỷviên; Nhà thơ Nguyễn Đức Mậu - Uỷ viên.

Chuyên ngành Âm nhạc:Nhạc sỹ Đỗ Hồng Quân - Chủ tịch Hội

Nhạc sỹ Việt Nam – Chủ tịch HĐ; Nhạc sỹVũ Duy Cương - Chánh Văn phòng Hội -Uỷ viên; Nhạc sỹ Cát Vận - Uỷ viên.

Chuyên ngành Mỹ thuật:Hoạ sỹ Trần Khánh Chương - Chủ tịch

Hội Mỹ thuật Việt Nam – Chủ tịch HĐ; Hoạsỹ Vi Kiến Thành – Phó Chủ tịch Hội Mỹthuật Việt Nam - Uỷ viên; Hoạ sỹ LươngXuân Đoàn – UV BTV Hội Mỹ thuật ViệtNam - Uỷ viên; Nhà điêu khắc Hoa BíchĐào – Uỷ viên HĐNT Điêu khắc - Uỷ viên;Nhà PBMT Mai Thị Ngọc Oanh - UV HĐNTPBMT - Uỷ viên.

Chuyên ngành Điện ảnh:Đạo diễn, NSND Đặng Xuân Hải – Chủ

tịch Hội Điện ảnh VN - Trưởng ban; Đạodiễn, NSƯT Nguyễn Hữu Phần - Uỷ viên;Ông Nguyễn Văn Tân - Chánh văn phòngHội , Uỷ viên .

Chuyên ngành Nhiếp ảnh:NSNA Vũ Quốc Khánh - Chủ tịch Hội

NSNA Việt Nam – Chủ tịch HĐ; NSNAĐặng Ngọc Thái – Phó Chủ tịch HĐNT -Thành viên; NSNA Nguyễn Dần – Uỷ viênHĐNT - Thành viên.



Chuyên ngành Sân khấu:NSND Lê Tiến Thọ - Chủ tịch Hội NSSK

Việt Nam – Chủ tịch HĐ; NSUT Lê Chức –Phó Chủ tịch Hội - Uỷ viên;Nhà viết kịch VănSử - Phó trưởng Ban sáng tác - Uỷ viên.

Chuyên ngành Văn nghệ dân gian:GS,TSKH. Tô Ngọc Thanh – Chủ tịch

Hội VNDG Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng;GS.TS Nguyễn Xuân Kính – Phó Chủ tịchHĐ; PGS.TS Lê Hồng Lý - Uỷ viên.

Chuyên ngành Múa:NSND Chu Thuý Quỳnh - Chủ tịch Hội

NS Múa Việt Nam - CTHĐ; NSND Lê NgọcCường - Phó Chủ tịch TT - Uỷ viên; NSƯTTrần Ngọc Hiển - UV BCH - Uỷ viên.

Theo Quy chế (sửa đổi) Giải thưởngLiên hiệp năm 2011, mỗi Hội chuyên ngànhTrung ương được gửi 01 tác phẩm trongnhững tác phẩm hàng đầu của Hội mình đềnghị Hội đồng Giải thưởng của Ủy ban toànquốc Liên hiệp các Hội VHNT Việt Namtrao giải. Hết thời gian quy định, Ban tổchức nhận được 07 tác phẩm của 07 Hộichuyên ngành Trung ương (Hội Điện ảnhViệt Nam, Hội Nghệ sỹ Múa Việt Nam, HộiNghệ sỹ Sân khấu Việt Nam, Hội VHNTcác DTTS Việt Nam, Hội Nhà văn ViệtNam, Hội Nhạc sỹ Việt Nam, Hội Nghệ sỹNhiếp ảnh Việt Nam). 07 tác phẩm này đãđược Hội đồng giải thưởng Liên hiệp cáchội VHNT Việt Nam trao giải thưởng chuy-ên ngành.

Với 364 tác phẩm của 61 Hội Văn họcnghệ thuật tỉnh, thành phố tham dự giải, kếtquả có 35 Hội có giải. Có 60 tác phẩm đoạtgiải (03 giải A, 12 giải B, 21 giải C, 18 giải KKvà 06 giải dành cho Tác giả Trẻ).

Như vậy, tổng hợp kết quả Giải thưởngVHNT năm 2013 của Liên hiệp các HộiVHNT Việt Nam là 67 giải.

Giải thưởng phân bố trong các chuyên

ngành như sau: Văn xuôi (12 tác phẩm),Thơ (09 tác phẩm), LLPB Văn học (02 tácphẩm), Mỹ thuật (13 tác phẩm), Âm nhạc(06 tác phẩm), Điện ảnh (02 tác phẩm),Nhiếp ảnh (11 tác phẩm), Múa (01 tácphẩm), Văn nghệ dân gian (03 tác phẩm),Sân khấu (02 tác phẩm). Một số Hội VHNTtỉnh, thành phố có nhiều tác phẩm đoạt giải:Hội VHNT Đà Nẵng, Hội Liên hiệp VHNTThừa Thiên Huế, Hội VHNT Lạng Sơn (04tác phẩm).

Qua việc xét giải thưởng của Liên hiệpcác Hội VHNT Việt Nam năm 2014, Ban tổchức có một số nhận xét:

1. Về tổ chức chọn gửi tác phẩm dự giải:- Các Hội VHNT chuyên ngành Trung

ương và các Hội VHNT tỉnh, thành phố saukhi nhận được Quy chế (sửa đổi) năm 2011của Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam, Hộiđồng giải thưởng của Hội đã sàng lọc tácphẩm ngay từ cơ sở, chỉ gửi những tácphẩm có chất lượng tham dự giải. Sốlượng Hội VHNT tỉnh, thành phố tham gianăm nay đạt cao nhất so với 20 năm qua.

- Với cách làm này, chất lượng giải củaLiên hiệp các Hội VHNT Việt Nam đã ngàycàng được nâng cao, thực sự đại diện chotoàn thể giới văn học nghệ thuật: vừa thểhiện chất lượng vừa mang tính chất củaLiên hiệp: tập hợp, đoàn kết văn nghệ sỹ,phát hiện bồi dưỡng tài năng trẻ, kế cận độingũ lao động sáng tạo VHNT trong cả nước.

- Không chỉ Hội đồng giải thưởng cácHội VHNT chuyên ngành Trung ương khókhăn trong việc lựa chọn tác phẩm dự giảimà hội đồng Giải thưởng của các HộiVHNT tỉnh, thành phố cũng đã rất công phutrong việc lựa chọn tác phẩm. Năm nay lànăm thứ 4 thực hiện theo Quy chế (sửađổi), một số Hội đã thực hiện nghiêm túctheo đúng Quy chế, tuy nhiên, một số Hội



vẫn còn giới thiệu tác giả không đúng đốitượng, gửi quá số lượng tác phẩm, thờigian lưu chiểu của tác phẩm...

2. Về chất lượng Giải thưởng VHNT năm2014

- Giải thưởng Liên hiệp các Hội văn họcnghệ thuật Việt Nam năm 2014 đã lựa chọnđược những tác phẩm xuất sắc nhất trongnăm. Các Hội VHNT chuyên ngành Trungương và các hội VHNT tỉnh, thành phố đãgửi về dự giải những tác phẩm xuất sắcnhất của Hội mình. Những tác phẩm này đãđược xuất bản, tham gia triển lãm hoặcđược công bố, trình diễn, được công chúngmến mộ và báo chí đề cập đến.

- Giải thưởng đã phản ánh khách quancác tác phẩm VHNT của các tác giả là hộiviên của các Hội VHNT tỉnh, thành phố vẫnduy trì và đi theo khuynh hướng truyềnthống, các tác giả trẻ trong thể hiện có tìmtòi, đổi mới nhưng nội dung, chủ đề vẫnbám sát đời sống và truyền thống đạo lí củadân tộc. Đặc biệt, nhiều tác phẩm đi vào đềtài thời sự của đất nước như vấn đề bảo vệchủ quyền biên giới và hải đảo.

Mỗi chuyên ngành VHNT có đặc thùriêng, chất lượng giải thưởng các chuyênngành năm 2014 cũng thể hiện ít nhiều tínhriêng biệt đó.

a) Văn h+c+ Về Văn xuôi: Các tác giả được trao

giải đều hướng tới việc phản ánh cuộc sốngđa dạng, nhiều chiều, đặt trong mối quan hệphức tạp giữa cá nhân với cộng đồng, giữaquá khứ và hiện tại, giữa hiện tại và xuhướng phát triển... Đề tài chiến tranh cáchmạng vẫn được nhiều tác giả quan tâm thểhiện có chiều sâu, cô đọng, gây được ấntượng khá đậm nét về những hi sinh mấtmát trong chiến tranh. Đặc biệt mảng viết vềđời sống thường ngày được nhiều tác giả

quan tâm đề cập đến. Đó là quan hệ conngười trong công việc, là tình bạn, tình yêu,mối quan hệ trong gia đình được thể hiệnsâu sắc, tinh tế như tập truyện ngắn Nẵngvỡ (Lê Thanh Kỳ - Hà Nam), hoặc là sự cảmthông da diết với số phận những ngườinghèo khổ như tập truyện ngắn Đêm SàiGòn đầy gió (Ngô Thị Thu Vân – Bến Tre).Có những tập truyện ký bám sát đời sốngthể hiện sự vươn lên làm giàu, thoát khỏikhó khăn của đồng bào vùng cao (Hoaxương rồng trên cao nguyên Sín Chải,Nguyễn Đức Lợi – Điện Biên) hoặc vùng đấtcát ven biển Tây Nam bộ (Biển trời no gió,Thanh Chí – Bạc Liêu). Đặc biệt tập truyệnký Biển trời no gió đã có bài đề cập đến mộtngành công nghiệp hiện đại, đầy tiềm năng,khai thác điện gió của vùng Nam Trung bộvà Tây Nam bộ với cách nhìn mới mẻ đượcviết thoáng, hấp dẫn. Đề tài lịch sử cũngđược nhiều tác giả quan tâm. Tiểu thuyếtlịch sử Trầm tích sông Thao (Triệu Hồng –Phú Thọ), Người cận vệ (Trần Thanh Hà –Đồng Tháp) khai thác đề tài lịch sử chủ yếuca ngợi sự bền bỉ lao động dựng nước, giữnước của cha ông, là tấm gương lớn chođời nay noi theo.

Một số tập truyện ngắn đi sâu vào đề tàinông thôn, nông nghiệp và cuộc sống củangười nông dân hôm nay, đề cập đến hiệnthực cuộc sống ở nông thôn, miền núi,vùng dân tộc khá đa dạng, nhiều trăn trở,bức xúc, lo toan trong cơ chế thị trường vàtrong thời kì công nghiệp hóa, đô thị hóadiễn ra khá ồn ào, sôi động hiện nay. Mộtsố tập truyện đề cập về đề tài tình yêu vàcác vấn đề xã hội phức tạp, giúp người đọcnhận ra được những trăn trở của cuộcsống trong vận động phát triển, làm chongười đọc thêm tin yêu cuộc sống dẫu cònnhiều tiêu cực. Chất lượng truyện ngắn ở



một số tác giả chưa đều tay. Có truyệnngắn có cốt truyện hay nhưng thiếu sự tìmtòi công phu trong xây dựng nhân vật vàcòn đơn giản trong thể hiện.

+ Về Thơ: Dự giải thưởng năm 2014 cógần 50 tập thơ được các Hội Văn học nghệthuật tỉnh, thành phố chọn gửi dự xét giải.Hầu hết các tác giả thơ từ các vùng miềnđất nước vẫn lựa chọn phong cách sángtác thơ truyền thống. Cá biệt có tác giả theođuổi lối viết hậu hiện đại, tân hình thức nhưlà thể nghiệm mang tính hình thức. Các tậpthơ dự xét giải năm nay nổi trội nhất thuộcvề các tác giả khu vực Trung Trung bộ vàĐồng bằng sông Cửu Long.

Đề tài chiến tranh và sự khốc liệt củacuộc chiến vẫn tiềm ẩn trong đời sống xãhội sau mấy chục năm đất nước hòa bình.Bên cạnh đó, các mảng đề tài về quêhương, đất nước, tình yêu, đạo đức xã hội,thế sự... cũng được nhiều tác giả ấp ủ vàdành nhiều tâm huyết sáng tạo với nhiềugóc nhìn đa dạng, nhiều chiều.

Tác giả Phạm Phát (Đà Nẵng) với tậpthơ Một giọt thể hiện sự chắt lọc và tinh tế.Những câu thơ của ông như chạm khắcvào số phận và tư thế của dân tộc và thờiđại trong chiến tranh. Tác giả đã vẽ đượcdiện mạo tâm hồn lớn lao, vĩ đại và cảmđộng về bà mẹ Việt Nam anh hùng, về sựhi sinh của đồng chí, đồng đội; về tình bạn,tình yêu trong chiến tranh; về quê hương,đất nước... Người đọc không khỏi ngạcnhiên về một giọng điệu trẻ trung, mới mẻvà hiện đại trong cấu tứ và ngôn từ, điềmtĩnh mà ám ảnh, giản dị mà sắc sảo; kiệmlời, dồn nén mà lan tỏa, xúc động của tácgiả ngoài 80 tuổi. Và đây là tập thơ đầu taycủa ông!

Tôi về bên sông của Văn Triều (TràVinh) có lối viết phóng khoáng, giàu suy

tưởng, có dấu ấn và phong vị Nam bộ kháđậm nét. Cuộc sống nơi miền quê sôngnước thấm đậm trong thơ Văn Triều vừalấm láp, xô bồ vừa gần gũi, ấm áp là cảmxúc quán xuyến suốt tập thơ cho ta thấy nộilực thơ tiềm ẩn trong ngòi bút của một tácgiả mới vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Thiên di của Nguyễn Minh Hùng (ĐàNẵng) là dòng triết luận bằng hình ảnh vàngôn ngữ thi ca về cuộc sống và sáng tạothơ ca thông qua hành động thiên di củaloài chim di trú. Sau chặng đường dài dặcthiên di đầy khổ ải, cách bức và rơi rụng,đàn chim di trú vẫn đến đích sinh tồn, nhưcuộc đời vẫn cần một hướng đích ấm no,hạnh phúc trong một xã hội hoàn thiện,nhân văn. Và thi ca hướng tới sự khai mởvà sáng tạo.

Người đàn bà nhóm bếp của Thái Hải(Quảng Bình), Mùa lau trắng tuổi củaNguyễn Thiền Nghi (Thừa Thiên – Huế)nhiều ám ảnh về ký ức chiến tranh, kí ứctuổi thơ, tuổi trẻ và những hoài niệm, chiasẻ trong đời sống thường nhật.

Khi chúng ta già của Nguyễn Thị ViệtHà (Cà Mau), Nước măt tôi là cát của ĐinhThanh Huyền (Lạng Sơn) là hai tác giử nữở hai tỉnh cực Bắc và cực Nam của Tổ quốccó cùng một đề tài về tình yêu với nhiềurung cảm đầy nữ tính, sâu sắc và xúc động.Thơ các chị đều chú ý cách lập tứ, khéo vềbố cục và tạo dựng hình tượng thơ.

Trần Sang (An Giang) với Sông muônđời vẫn thế là tác giả Đồng bằng sông CửuLong khá nhuần nhuyễn trong lối viết, thểhiện tình cảm sâu nặng với miền quê sôngnước mà tuổi thơ tác giả có nhiều gắn bó.Tuy nhiên thơ Trần Sang cần sự suy tưởngnhiều hơn là kỉ niệm. Đây cũng là một tácgiả trẻ có triển vọng của Đồng bằng sôngCửu Long.



b) V) M, thu'tDo đặc thù của Mỹ thuật, tác giả không

có điều kiện vận chuyển tranh đến Hà Nộinộp cho Ban tổ chức, Hội Mỹ thuật ViệtNam đã kết hợp xét sơ khảo tại triển lãm 8khu vực để chọn tác phẩm dự triển lãmtoàn quốc. Có 110 tác phẩm dự giải trêntổng số 121 tác phẩm được Hội đồng cơ sởgiới thiệu từ 835 tác phẩm trưng bày tạiTriển lãm Mỹ thuật khu vực năm 2014.

Nhìn tổng thể, Giải thưởng của Liên hiệpcác Hội VHNT Việt Nam được hội viên mỹthuật các vùng, miền tham dự rất đông đảonhờ sự giúp đỡ và bảo trợ của Hội Mỹ thuậtViệt Nam. Có thể nói, mỗi triển lãm khu vựclà ngày hội của tác giả Mỹ thuật các khuvực. Các cuộc triển lãm được tổ chức khábề thế, nhiều tác phẩm được lựa chọntrưng bày, thu hút đông đảo người yêu mếnbộ môn tạo hình. Hội đồng nghệ thuật HộiMỹ thuật Việt Nam làm việc nghiêm túc vàchu đáo.

Giải thưởng chuyên ngành Mỹ thuậtnăm nay phát hiện nhiều tác giả mới, trìnhđộ sáng tạo nghệ thuật giữa Trung ương vàđịa phương từng bước được thu hẹp vềkhoảng cách do công tác đào tạo đại học,cao học được mở rộng và nâng cao hơn.Tuy nhiên, có thể thấy các tác giả vẫn theođuổi một số đề tài quen thuộc, bố cục cũngkhông mới; tính chuyên nghiệp ở một sốđông tác giả còn hạn chế, tay nghề chưađiêu luyện. Sự đồng đều về trình độ củacác tác giả còn nhiều chênh lệch.

c) V) Âm nh$cThể loại chủ yếu vẫn là ca khúc với các

chủ đề về quê hương, đất nước, biển đảo,Bác Hồ, tình yêu với Tổ quốc, lời ru củamẹ... Về ngôn ngữ âm nhạc, các tác phẩmđều dựa vào chất liệu âm nhạc H’Mông,Kinh, Nghệ Tĩnh, Tây Nguyên, xoan ghẹo...

Cấu trúc ngắn gọn, dễ phổ biến. Tuy nhiên,đa số các tác phẩm còn chưa tìm ra đượcđiểm đặc sắc, nổi trội cả về chủ đề, nộidung lẫn ngôn ngữ âm nhạc. Chất lượngthu âm nhiều bài chưa tốt, chỉ đạt mức bảnnháp, demo; Thiếu mảng ca khúc cộngđồng, hành khúc và ca khúc cho thiếu nhi.

d) V) Văn ngh* dân gianSố lượng tác giả dự giải năm nay không

nhiều (05 tác phẩm), Hội đồng trao giải Bcho công trình nghiên cứu Tiếp cận vănhóa H’Mông (chuyên luận, nghiên cứu) củatác giả Mã A Lềnh – Từ Ngọc Vụ.

e) V) Nhi(p %nhTác phẩm Tuổi thơ vùng cao của tác giả

Nguyễn Thị Duyên (Bình Thuận) được Hộiđồng giải thưởng Hội Nghệ sỹ Nhiếp ảnhViệt Nam trao giải A. Tác phẩm Hoàng Sa– Trường Sa biển đảo Việt Nam của tác giảNguyễn Á là tác phẩm xuất sắc nhất củaHội nghệ sỹ Nhiếp ảnh Việt Nam đề nghịLiên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật ViệtNam trao giải. Các tác phẩm được giải lànhững tác phẩm có giá trị cao về nội dungtư tưởng, mang đậm bản sắc văn hoá dântộc, phản ánh chân thực mọi mặt đời sốngcon người, quê hương đất nước trong côngcuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thời kìđẩy mạnh công nghiệp hoá – hiện đại hoáđất nước, có tính giáo dục, thuyết phục,động viên, khích lệ hoạt động sáng tạoVHNT; phục vụ nhiệm vụ chính trị, pháttriển kinh tế.

f) Các chuyên ngành: Đi*n %nh, Sânkh&u, Múa.

Chúng ta đã biết, thành tựu nghệ thuậtcủa các lĩnh vực điện ảnh, sân khấu, múa,trong những năm qua là khá ấn tượng vớinhiều tác phẩm ra đời được quần chúngmến mộ và giới chuyên môn đánh giá cao.

Do đặc thù nghề nghiệp, các chuyên



ngành trên đòi hỏi tính chuyên nghiệp,chuyên môn cao, các tác giả hội viên chuy-ên ngành ở các Hội VHNT địa phương trìnhđộ và năng lực sáng tạo còn hạn chế nênhàng năm có ít tác giả có tác phẩm dự xétgiải, có Hội không tìm được tác phẩm xuấtsắc nào để gửi xét giải hoặc có giải thưởngcũng chỉ mang tính động viên phong trào ởđịa phương, tác phẩm dự xét giải ít nhiềucòn chưa vượt khỏi tính nghiệp dư.

- Năm nay, Hội nghệ sỹ Sân khấu ViệtNam đề nghị Liên hiệp trao giải cho tácphẩm xuất sắc nhất của Hội là Cây bàngvuông (Tác giả: Trần Kim Khôi, Đạo diễn:NSUT Hoa Hạ, Đơn vị nghệ thuật: Nhà hátkịch Sân khấu nhỏ Hội Sân khấu TP. HồChí Minh).

- Hội Điện ảnh Việt Nam trao giải B chotác phẩm Hướng về đất mẹ (Phim tài liệu –đạo diễn Đặng Quốc Phồn – Đà Nẵng) nóivề Tiến sỹ Trần Thắng – một Việt kiều yêunước ở Mỹ. Với tấm lòng luôn hướng về Tổquốc, anh đã dầy công sưu tầm khắp nơitrên thế giới với hơn 100 tấm bản đồ cổxuất bản ở Trung Quốc, Hông Kông, Anh,Tây Ban Nha, Đức, Pháp... trong đó đềuxác định các quần đảo Trường Sa vàHoàng Sa thuộc Việt Nam. Những tấm bảnđồ đó đã cung cấp cho đất nước nhữngchứng cứ lịch sử và pháp lý vững chắcphục vụ cuộc đấu tranh bảo vệ chủ quyềnlãnh hải Việt Nam. Phim giàu tính thế sự,cấu tứ chặt chẽ, hình ảnh quay tốt, cácđoạn phỏng vấn gắn nối bởi ý tưởng chủđạo của phim.

Hội Điện ảnh Việt Nam cũng đã giớithiệu tác phẩm xuất sắc nhất của Hội đềnghị Liên hiệp trao giải là Phim Tài liệu truy-ền hình Những cột mốc người của Đạodiễn – NSUT Minh Chuyên. Phim nói vềcác thế hệ người Việt Nam giữ đảo Hoàng

Sa qua những thời kỳ lịch sử trước và saunăm 1975. Với tinh thần kiên cường bảo vệchủ quyền biển đảo của đất nước, nhiềungười con của dân tộc Việt đã anh dũng hisinh khi làm nhiệm vụ.

Riêng Kiến trúc, năm nào cũng có tácphẩm đoạt giải của Hội Kiến trúc sư ViệtNam, giải thưởng quốc tế nhưng tham dựGiải của Liên hiệp không nhiều. Sau hainăm 2012 và 2013 có 1,2 tác phẩm tham dựthì năm nay lại không có tác phẩm nào củacác Hội VHNT tỉnh, thành phố gửi dự thi.

Trên đây là một số nét tổng kết về Giảithưởng năm 2014 của Liên hiệp các HộiVăn học nghệ thuật Việt Nam. Thay mặtHội đồng Giải thưởng, chúng tôi xin trântrọng cảm ơn các tác giả, các Hội VHNTchuyên ngành TW và các Hội VHNT tỉnh,thành phố cả nước đã tín nhiệm và gửi tácphẩm tham dự giải thưởng của Liên hiệpcác Hội VHNT Việt Nam. Cảm ơn các vănnghệ sĩ tham gia các Hội đồng Giám khảochuyên ngành đã làm việc công tâm, tráchnhiệm trong việc thẩm định, định giá tácphẩm, giúp cho Thường trực Đoàn Chủ tịchra quyết định trao Giải thưởng Văn họcnghệ thuật Liên hiệp các Hội Văn học nghệthuật năm 2014.

Ban Tổ chức Giải thưởng Liên hiệp cácHội VHNT Việt Nam mong muốn năm 2015sẽ nhận được đầy đủ tác phẩm tham dự vànhận giải của 10 Hội chuyên ngành TW vàtác phẩm của cả 63 Hội VHNT tỉnh, thànhphố trong cả nước.

Chúng tôi cũng xin trân trọng cảm ơncác cơ quan truyền thông đã kịp thời đưatin tuyên truyền cho Giải thưởng Liên hiệpcác Hội VHNT Việt Nam năm 2014, gópphần quảng bá thành quả một năm hoạtđộng sáng tạo của văn nghệ sĩ trên cảnước. �



Danh saùch taùc giaû, taùc phaåmñoaït Giaûi thöôûng VHNT naêm 2014cuûa Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam(Keøm theo Quyeát ñònh soá 455/QÑ-UB ngaøy 22/12/2014)

A. GIAÛI THÖÔÛNG CHO TAÙC GIAÛ LAØ HOÄI VIEÂN CAÙC HOÄI CHUYEÂN NGAØNH TRUNG ÖÔNG (07 taùc phaåm)

1. TRAÀN GIA THAÙI - Kyù öùc khaùt (taäp thô) -Hoäi Nhaø vaên Vieät Nam

2. Nhaïc só ÑOÃ HOÀNG QUAÂN/ ÑOÃ BAÛO/ÑAËNG HUØNG - Khoaûnh khaéc baát töû(AÂm nhaïc) - Hoäi Nhaïc só Vieät Nam;

3. ÑD, NSÖT. NGUYEÃN MINH CHUYEÂN -Nhöõng coät moác ngöôøi (Phim taøi lieäu truyeànhình) - Hoäi Ñieän aûnh Vieät Nam;

4. Kòch baûn NGUYEÃN THÒ TUYEÁT MINH;TÑD: NSND. PHAÏM ANH PHÖÔNG;ÑVBD: NHAØ HAÙT NHAÏC VUÕ KÒCH VIEÄTNAM - Khoaûnh khaéc baát töû (Kòch muùa)

- Hoäi Ngheä só Muùa Vieät Nam;5. NGUYEÃN AÙ - Hoaøng Sa - Tröôøng Sabieån ñaûo Vieät Nam - Hoäi Ngheä só Nhieápaûnh Vieät Nam;

6. KRAJAN DICK - Chö Yang Sing - HoäiVHNT caùc Daân toäc thieåu soá Vieät Nam;

7. Taùc giaû: TRAÀN KIM KHOÂI; Ñaïo dieãn:NSÖT. HOA HAÏ; ÑVNT: NHAØ HAÙT KÒCHSAÂN KHAÁU NHOÛ HOÄI SAÂN KHAÁU TP.HOÀ CHÍ MINH - Caây baøng vuoâng (Kòchnoùi) - Hoäi Ngheä só Saân khaáu Vieät Nam;

B. GIAÛI THÖÔÛNG CHO TAÙC GIAÛ LAØ HOÄI VIEÂN CAÙC HOÄI VHNT ÑÒA PHÖÔNG (60 taùc phaåm)

GIAÛI A (03 TAÙC PHAÅM)

1. PHAÏM PHAÙT - Moät gioït (Taäp thô) - Vaênhoïc - Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT TP. Ñaø Naüng;

2. LEÂ ÑÌNH CHINH - Soáng trong loøng phoácoå (Sônmaøi)-Myõ thuaät -HoäiVHNTQuaûngNam;

3. NGUYEÃN THÒ DUYEÂN - Tuoåi thô vuøngcao - Nhieáp aûnh - Hoäi VHNT Bình Thuaän.

GIAÛI B (12 TAÙC PHAÅM)

1. VUÕ BÌNH LUÏC - Thaùnh thô Cao Baù Quaùt(Tinh tuyeån, dòch thô vaø bình giaûi) - Vaênhoïc - Hoäi Lieân hieäp VHNT Haø Noäi;

2. LEÂ THANH KYØ - Naéng vôõ (Taäp truyeänngaén) - Vaên hoïc - Hoäi VHNT Haø Nam;

3. VAÊN TRIEÀU - Toâi veà beân soâng (Taäp thô)- Vaên hoïc - Hoäi VHNT Traø Vinh;

4. VAÊNHAÛI -Huyeàn thoaïi ñöôøng HồChí Minh

treân bieån (Ca khuùc) - AÂm nhaïc - HoäiLieân hieäp VHNT Ngheä An;

5. XUAÂN BAØO - Nhong nhong quaùn doác(Ca khuùc) - AÂm nhaïc - Hoäi Lieân hieäpVHNT Haø Noäi;

6. PHAÏM VAÊN THUAÄN - Nhöõng coät moácnôi ñaàu soùng (Khaéc goã moäc baûn) - Myõthuaät - Hoäi Lieân hieäp VHNT TP. Haûi Phoøng;



GIAÛI B (12 TAÙC PHAÅM)

7. ÑAËNG QUOÁC PHOÀN - Höôùng veà ñaát meï(Phim Taøi lieäu) - Ñieän aûnh - Lieân hieäp caùcHoäi VHNT Thaønh phoá Ñaø Naüng;

8. LEÂ QUANG KHAÛI - Leã hoäi ñaàu xuaân -Nhieáp aûnh - Hoäi VHNT Ñaêk Laêk;

9. PHAN QUANG PHONG - Cöùu ñeâ -Nhieápaûnh - Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT Caàn Thô;

10. MAÕ A LEÀNH, TÖØ NGOÏC VUÏ - Tieáp caän

vaên hoùa H’Moâng (Chuyeân luaän - nghieâncöùu) - VNDG - Hoäi VHNT Laøo Cai;

11. ÑOÃ TRUNG HUØNG - Vöôït soùng (Cakòch) - Saân khaáu - Lieân hieäp caùcHoäi VHNTThöøa Thieân - Hueá;

12. TRÒNH THANH LÖÔNG - Vaønh traêngkhuyeát (Tuyeån taäp Cheøo ) -Saân khaáu -Hoäi VHNT Haø Nam.

GIAÛI C (21 TAÙC PHAÅM)

1. NGUYEÃN THÒ BÌNH - Doøng soâng thaothieát (Tieåu luaän, pheâ bình Vaên hoïc) - Vaênhoïc - Hoäi VHNT Ninh Bình;

2. NGUYEÃN THÒ ANH ÑAØO - Naøng ôû coångtrôøi (Taäp truyeän ngaén) - Vaên hoïc - Lieânhieäp caùc Hoäi VHNT TP. Ñaø Naüng;

3. LEÂ MINH NHÖÏT - Gia toäc aên ñaát (Taäptruyeän ngaén) - Vaên hoïc - Hoäi VHNTCaø Mau;

4. PHAÏM XUAÂN HIEÁU - Caây ñeøn gia baûo(Taäp truyeän ngaén) - Vaên hoïc - Hoäi Lieânhieäp VHNT Thaønh phoá Haûi Phoøng;

5. NGUYEÃN ANH DUÕNG (DU AN) - Loânggaø vaø laù chuoái (Taäp truyeän ngaén) - Vaênhoïc - Hoäi VHNT Ñieän Bieân;

6. THANH CHÍ (TRAÀN CHÍ THAØNH) - Bieåntrôøi no gioù (Taäp truyeän kyù) - Vaên hoïc -Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT tænh Baïc Lieâu;

7. TRIEÄU HOÀNG - Traàm tích soâng Thao(Tieåu thuyeát lòch söû) - Vaên hoïc - Hoäi Lieânhieäp VHNT Phuù Thoï;

8. TRAÀN THANH HAØ - Ngöôøi caän veä(Tieåu thuyeát lòch söû) - Vaên hoïc - HoäiVHNT Ñoàng Thaùp;

9. NGUYEÃN MINH HUØNG - Thieân di (Taäpthô) - Vaên hoïc - Lieân hieäp caùc Hoäi VHNTTP. Ñaø Naüng;

10. NGUYEÃN THÒ VIEÄT HAØ - Khi chuùng tagiaø (Taäp thô) - Vaênhoïc - HoäiVHNTCaøMau;

11. Nhaïc THANH LIEÂM/ Thô LINH NGOÏC -Doøng soâng noãi nhôù (Ca khuùc) AÂm nhaïc- Hoäi VHNT Quaûng Trò;

12. NGUYEÃN ANH DUÕNG - Ru con (Cakhuùc) - AÂm nhaïc - Hoäi Lieân hieäp VHNTPhuù Thoï;

13. ÑOAØN QUANG TRUNG - Noàng naønTaây Nguyeân (Ca khuùc) - AÂm nhaïc - HoäiVHNT Ñoàng Nai;

14. NGUYEÃN AÙNH DÖÔNG - Quaø cuûabieån (Sôn daàu) - Myõ thuaät - Lieân hieäpcaùc Hoäi VHNT Thöøa Thieân - Hueá;

15. NGUYEÃN VAÊN ÑIEÀU - Voi (Saét haøn) -Myõ thuaät - Hoäi VHNT Höng Yeân;

16. TRAÀN HÖÔÙNG - Ñaïi taù Nguyeãn Ñoân -chaân dung ngöôøi lính Cuï Hoà (Phim taøilieäu)-Ñieänaûnh -HoäiLieânhieäpVHNTHaø Tónh;

17. LEÂ TROÏNGKHANG - Thaùp coå ngaøy möa- Nhieáp aûnh - Hoäi VHNT Quaûng Nam;

18. TRAÀN BAÛO HOØA - Hoäi An ngaøy veà -Nhieáp aûnh - Hoäi VHNT Ñaêk Laêk;

19. NGUYEÃN VAÊN VÖÔÏNG - Neùt thôøi gian- Nhieáp aûnh - Hoäi VHNT Vónh Phuùc;

20. HOÄI VHNT BAÉC NINH - Vaên ngheä daânBaéc Ninh (Taäp 2) - VNDG - Hoäi VHNTBaéc Ninh;

21. LAÂM BAÛO ÑAÏI - Bieån goïi - Muùa - HoäiVHNT Ñoàng Nai;



GIAÛI KHUYEÁN KHÍCH (18 TAÙC PHAÅM)

1. LEÂ TIEÁN THÖÙC - Phöông Baéc hoang daõ(Tieåu thuyeát) - Vaênhoïc - HoäiVHNTLaïngSôn;

2. NGUYEÃN ÑÖÙC LÔÏI - Hoa xöông roàngtreân cao nguyeân Sín Chaûi (Taäp buùt kyù)- Vaên hoïc - Hoäi VHNT Ñieän Bieân;

3. NGOÂ THÒ THU VAÂN - Ñeâm Saøi Goøn ñaàygioù (Taäp truyeän ngaén) - Vaên hoïc - HoäiVHNT Beán Tre;

4. THAÙI HAÛI - Ngöôøi ñaøn baø nhoùm beáp(Taäp thô) - Vaênhoïc - Hoäi VHNTQuaûngBình;

5. ÑINHTHANHHUYEÀN -Nöôùcmaét toâi laø caùt(Taäp thô) - Vaên hoïc - Hoäi VHNT Laïng Sôn;

6. NGUYEÃN THIEÀN NGHI - Muøa lau traéngtuoåi (Taäp thô) - Vaên hoïc - Lieân hieäp caùcHoäi Thöøa Thieân - Hueá;

7. HOAØNG VAÊN THAÙI - Khuùc haùt vôùiñaûo xa (Ca khuùc) - AÂm nhaïc - Hoäi VHNTLaïng Sôn;

8. LEÂ THANH TUØNG - Gang taác (Ñoàng) -Myõ thuaät - Hoäi VHNT Bình Döông;;

9. LÖU THÒ THU THUÛY - Xoay goám (Sônmaøi) - Myõ thuaät - Hoäi VHNT Ñoàng Nai;

10.LEÂ THÒ LÖÔÏNG - Hoa bieån (Luïa) -

Myõ thuaät - Hoäi VHNT Haø Nam;11. TRÖÔNG MAÏNH SAÙNG - Giöõ gìn baûnsaéc truyeàn thoáng daân toäc (Acrylic - tranhboä 8 böùc) - Myõ thuaät - Hoäi VHNT Baéc Kaïn;

12. TRAÀN NGOÏC BAÛY - Soùng (Acrylic) -Myõ thuaät - Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT ThöøaThieân - Hueá;

13. NGUYEÃN HÖÕU HOÀNG - Ñöôøng ñua --Nhieáp aûnh - Lieân hieäp caùc Hoäi VHNTCaàn Thô;

14. ÑAËNG VAÊN NÔÛ - Quyeát taâm baùm bieån- Nhieáp aûnh - Lieân hieäp caùc Hoäi VHNTTP. Ñaø Naüng;

15. VAÊN ÑÖÙC THAØNH - Ñöôøng ñeán tröôøng- Nhieáp aûnh - Hoäi VHNT Ñieän Bieân;

16. NGUYEÃN VAØNG LOÄC - Ñöa ñieän vaøovuøng saâu, vuøng xa - Nhieáp aûnh - HoäiVHNT Laïng Sôn;

17. MAI QUOÁC CAÙCH - Xaâm thöïc - Nhieápaûnh - Hoäi VHNT Nam Ñònh;

18. VI VAÊN MOÂN - Caèm Ñaây - Song ngöõTaøy - Vieät (Söu taàm vaø dòch) - VHND -Hoäi VHNT Haø Giang

GIAÛI TAÙC GIAÛ TREÛ (06 TAÙC PHAÅM)

1. TRAÙC DIEÃM - Hoàn lau traéng (Tieåuthuyeát) - Vaên hoïc - Hoäi VHNTQuaûng Bình;

2. TRAÀN SANG - Soâng muoân ñôøi vaãn theá(Taäp thô) - Vaên hoïc - Hoäi Lieân VHNTAn Giang;

3. NGUYEÃN VAÊN CHUNG - Söùc soáng ñaïingaøn (Khaéc goã) - Myõ thuaät - Hoäi VHNTGia Lai;

4. TRAÀN NGUYEÂN THEÁ - No ñuû (Sôn daàu)- Myõ thuaät - Hoäi Vaên hoïc ngheä thuaätHaø Giang;

5. LÖÔØNG VAÊN HOÏC - Ngaøy laøm (Luïa) -Myõ thuaät - Hoäi VHNT Baéc Kaïn;

6. NGUYEÃN THAÙNH - Choáng luõ (Khaéc goã)- Myõ thuaät - Hoäi Vaên hoïc ngheä thuaätKieân Giang.



T AÙC PHAÅM ÑOAÏT GIAÛI THÖÔÛNG VHNT NAÊM 2014 CUÛA LIEÂN HIEÄP CAÙC HOÄI VHNT VIEÄT NAM

PHAÏM PHAÙT(Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT TP. Ñaø Naüng)

Haït gaïo

TRAÀN SANG(Hoäi Lieân hieäp VHNT tænh An Giang)

Soâng muoân ñôøivaãn theáÑeå ngöôøi cheát soáng theâm moät kieáp nöõa

Gaïo baûy/ chín haït ngaäm theo

Coù moät ngöôøi cheát döôùi moät tuùp leàuVì soáng khoâng kieám ñuû gaïoNgöôøi lieäm khoâng caïy ñöôïc raêng

ñeå nheùt gaïo vaøoCoù veû nhö anh khoâng muoán:Leõ coâng baèng ñeán vôùi anh quaù muoän?

Coù moät ngöôøi khoâng coù noåi tuùp leàuPhaûi cheát döôùi ñeâm laïnhVì boù voäi ngöôøi ta queân cho gaïo theoÑeå anh phaûi ñoùi theâm moät kieáp nöõa

Coù moät ngöôøi soáng trong laàu sonCheát vì thöøa thaõiNgöôøi nhaø choïn maõiMôùi ñöôïc baûy haït gaïoThaät trôn

Thaät traéngVaø anh ta ngaäm gaïo ra ñiNhö ngaäm baûy haït ñaéng

OÂi nhöõng ñaéng ngoït coõi ngöôøiHaït gaïo.

Trong : PHAÏM PHAÙT – Moät gioït (taäp thô), Nxb. ÑaøNaüng, TP. Ñaø Naüng, 2014, 132 tr. - Giaûi A.

Toâi veà laïi queâ höôngsau bao naêm phieâu baïtcon ñöôøng vaãn thaân quenmaø böôùc chaân ñaõ laïc

Giöõa boän beà cuoäc soángtoâi veà beân beán soângtöï döng maø muoán khoùcnöôùc maét chaûy vaøo trong

Xin moät laàn tìm laïituoåi thô toâi dòu daønglôùn leân theo con soùngchôû phuø sa lang thang...

Xin moät laàn ñöôïc taémtrong loøng soâng queâ höôngaáp iu vaø ñaèm thaémmoät thôøi toâi yeâu thöông

Soâng muoân ñôøi vaãn chaûykhaéc khoaûi bao kieáp ngöôøiGiöõa ñuïc trong soá phaänCoù coøn doøng soâng queâ ?

Soâng muoân ñôøi vaãn theáai troùt mang lôû boàilaïc mình vaøo con nöôùcñeå suoát ñôøi noåi troâi...

Trong : TRAÀN SANG – Soâng muoân ñôøi vaãn theá (taäpthô), Nxb. Hoäi Nhaø vaên, Hoäi Lieân hieäp VHNT An Giangxuaát baûn, H., 2014, 84 tr. - Giaûi Taùc giaû treû


NGUYEÃN THIEÀN NGHI(Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT Thöøa Thieân - Hueá)

Muøa lau traéng tuoåi

ÑINH THANH HUYEÀN(Hoäi VHNT Laïng Sôn)

Doøng soângtuoåi traêng toâi

Quaån quanh trong chieác voû oácLaûo ñaûo töøng böôùc chaân ñi tìm an vuiNhaøo chuïp töøng moác thôøi gianDöï tröõ nieàm tin bieán thaønh

loâng vuõ söôûi mìnhKhi veát caét aâu lo maõi ñang ræ gioït

Nhaët maûnh vôõ moãi ngaøyKhaâu chaép vaây che choã

ñau thöông hoùa seïoNôi yeâu thöông coøn ñaâm nhaùnhÑöùc tin coøn daãn daétÑi qua beá taéc cuûa tröôùc vaø sau

Maëc nhöõng gì coù theå vaø khoâng coù theåTöï doã daønh mình baèng nöôùc maétBaèng lôøi thaùnh thieän cuoái ngaøyAÙp baøn tay vaøo khoaûng khoâng tröôùc maétCaûm nhaän ñöôïc söï rung ñoäng trôøi ñaátAÙnh saùng aám aùp töø vuõ truïÑeå bieát mình coøn...Coøn coù ngaøy mai

Ñaäp vôõ moïi caùi voû boïcÑeå troáng tieáng ngöôøiBôi trong môù hoãn loaïn oàn aøoTìm kieám söï tænh thöùcGiöõa taâm mình muøa lau traéng tuoåi.

Trong: NGUYEÃN THIEÀN NGHI – Muøa lau traéng tuoåi(Taäp thô), Nxb. Thuaän Hoùa, Hueá, 2014, 80tr. -Giaûi Khuyeán khích.

Toâi trôû veà gaëp laïi tuoåi traêng xöaDoøng soâng vaéng bôø tre giaø u uaånMaây vaãn traéng trôøi vaãn xanh voâ taänMaáy möôi naêm maø ngôõ môùi hoâm naøo

Tuoåi traêng toâi nhö moät nhaønh coû maätHöông daäy thì nao nöùc döôùi söông maiThoaét laëng leõ thoaét xoân xao soùng daäyTay maûnh mai oâm mô öôùc troøn ñaày

Toâi trôû veà gaëp laïi tuoåi traêng xöaXanh noõn theá moät caùnh ñoàng con gaùiChôït ngôõ ngaøng khi em ngoaûnh laïiMoät tuoåi traêng xa laï bieát nhöôøng naøo

Maây cöù traéng trôøi cöù xanh nhö theáSoâng ñaõ mang tuoåi traêng toâi veà ñaâuTieáng ai goïi treân beán soâng thao thieátMaø böôùc chaân toâi ñaõ lôõ qua caàu.

Trong: ÑINH THANH HUYEÀN – Nöôùc maét toâi laø caùt(Taäp thô), Nxb. Hoäi Nhaø vaên – Hoäi VHNT Laïng Sônxuaát baûn, H., 2013, 64tr. - Giaûi Khuyeán khích


TAÙC PHAÅM ÑOAÏT GIAÛI THÖÔÛNG VHNT NAÊM 2014 CUÛA LIEÂN HIEÄP CAÙC HOÄI VHNT VIEÄT NAM

Caây ña laøng reàu raùc vöông ñænh ñaàulaù traéng phôù maét ngöôøi traéng phôùñoâi bôø soâng doïc ngang saït lôûmaùi ñình xöa buøn goäi maøy Ngaøi

Caùnh ñoàng mai baïc pheáchcaùnh ñoàng chieàu ñoû quaïchnhaø khoâng vaùch maùi khoâng tranhneàn trôû ñaát tuùp leàu nghieâng vaéng khoùi

Con choù nhaø ai maát vía suûa ngöôøi thaân,ñaàu cô nghieäp cuûa laøng theo nhau

troâi veà bieånñeå laïi daây thöøng chuû buoäc löng quaànmuïc ñoàng mô ñeâm traêng ngheù oï

Baùt chaùo em thô thoùc gioáng naûy maàmLaõo noâng ngöûa hoá maét nhìn trôøi cao roängbaõo choàng luõ theo soâng veà ñaâubaøn thô döïng beân leàu tranh laáp löûng

Quan taøi ñaët giöõa neàn nhaø khoâng coätsau luõ nöôùc maét laën saâu vaøo ñaátaån vaøo lôøi ru xa ngaùi voïng veà“ñi moâ cho thieáp theo cuøng...”

Laøng raùch töø gaáu ñeán vaihình haøi ñaép neân tinh thaàn toå tieân

bieán daïngchæ coøn lôøi ca dao chaúng laãn vaøo ñaâu giöõa

ñaát nöôùc roäng daøi“nhieãu ñieàu phuû laáy giaù göông...”

Vaïn taám loøng thaûo thômvaïn tia naéng ban mai

chieáu roïi nhöõng baøn tay ngaû ra bôït traénggiöõa nöôùc maét – nuï cöôøi vôi ñaày

khoaûng laëngkeû nhaän ngöôøi cho maùu chaûy ruoät meàm

Maét ngöôøi giaø thaâm quaàng ngaán luõdaêm ba nhaø döïng taïm laù thaâm naâuvöôøn ai thu veà hoa queân nôûñoït bí ngoïn khoai tím taùi nöôùc pheøncon treû ngaäp ngöøng chôø aùo môùi

Cha vaùc cuoác loäi ñoàngmeï boàng con lôøi ru ñaãm öôùt“coøn da loâng moïc...”laøng ôi...

Trong : THAÙI HAÛI – Ngöôøi daøn baø nhoùm beáp (taäp thô),Nxb. Hoäi Nhaø vaên, H., 2014, 104tr. – Giaûi Khuyeán khích.

THAÙI HAÛI(Hoäi VHNT Quaûng Bình)

Thöông lôøi haùt ru“Chieàu chieàu ra ñöùng bôø aonhìn veà queâ ngoaïi loøng nao nao buoàn”



Xoay goám (Sôn maøi - 80 x 115cm) - Giaûi Khuyeán khíchLÖU THÒ THU THUÛY

Ngai ngaùi trong loøng maûnh ñaát cuø laoChaúng giaáu tình em, anh troàng leân noãi nhôùHoâm xuoâi ñoø veà qua beân aáyCöù noân nao hoaøi, ai nhaéc tieáng “cuø lao”...

Raëng baàn xanh ñong ñöa hoa tim tímGioù soâng Tieàn loàng loäng khaùt ñeâm thaâu,Vò nhaõn chín ngay vaønh moâi, ngoït lòmÑoâi maét troøn ai mang thaép ôû treân caây.

Maøu laù môùi nhö maét xanh con gaùiNhöõng taøn caây loang loå nuùi ñoài caoTieáng chim traûo nghe ngoït ngaøo traùi chínDoøng söõa phuø sa ngaàu beán nöôùc xoân xao

Maùi ngoùi ñoû nhö maøu choâm choâm ñoûChieác caàu caây nho nhoû, nöôùc xanh xanhMoà hoâi chaûy, toùc meàm beát traùnEm gaùi laøm vöôøn maét saùng long lanh...

Cöù ngôõ ñaát cuø lao veà theo goùt deùpCoù ngôø ñaâu laàn aáyTraùi tim anh mang noãi nhôù vónh haèng!

Trong : VAÊN TRIEÀU – Toâi veà beân soâng (taäp thô), Nxb.Hoäi Nhaø vaên, H., 2014, 140tr. – Giaûi B

Muøa vaøng meï gaët cuoái thaùng Ba naêm aáychaâu chaáu bay xanh bieác caû chieàu xuaânmaëc goác raï xoùc vaøo löng rôùm maùutoâi nguû queântreân caùnh ñoàng laøng

Phuø sa Soâng Thu maáy muøa thôm ngaùtñaát queâ coøn deûo quaùnh côn möachieác coái xay naén noùt töø ñaáttrong giaác môgaïo traéng chôït tuoân veà

Hoa ngaøy tha phöông nhieàu saéc laïvaãn nhaéc nhau veà söï khaùc bieät nhaucon soâng oaèn mình khoâng chaûy noåibaøn chaân traànbieát xuoâi ngöôïc nôi ñaâu

Môùi chôùm ñoâng ñaõ xaïc xaøo voã caùnhbaàu trôøi nghieâng chim laïc loái ñoå veàchuùng nhaû voäi chuùt yeán non nôùt tuoåirôi ruïng ñoät nhieântheo raùng chieàu taän phía man kheâ

Töø daïo aáy gioït maét rôi voâ duyeân côùnhöõng côn mô hi höõu giöõa trieàn soângMuøa vaøng thöïc söï ra ñi ngaøy thaùng ñoùkhi chuùng tagiaõ bieät caùnh ñoàng...

Trong: NGUYEÃN MINH HUØNG – Thieân di - (Taäp thô),Nxb. Hoäi Nhaø vaên, H., 2014, 96tr. – Giaûi C

VAÊN TRIEÀU(Hoäi VHNT Traø Vinh)

Nhôù ñaát cuø lao

NGUYEÃN MINH HUØNG(Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT Ñaø Naüng)

Muøa vaøng



33DIEÃN ÑAØN VAÊN NGHEÄ VIEÄT NAM (241) - 2 / 2015

Möôøi chöõ ñaàu moät baûn nhaïc cuûanhaïc só Phaïm Duy ñöôïc moätdoanh nghieäp mua moät traêm trieäu

ñoàng, coøn baøi thô cuûa chò Minh chæ ñöôïcmua vôùi giaù naêm trieäu ñoàng. Soá tieàn cheânhleäch khaù lôùn nhöng khoâng vì theá maø chòMinh buoàn. Bôûi trong khi nhaïc só Phaïm Duy“tieáng taêm löøng laãy” caû nöôùc thì nhieàungöôøi trong giôùi vaên ngheä ôû caùi tænh xa xoâinaøy coøn chöa nghe teân chò. Ñoái vôùi chòMinh, naêm trieäu ñoàng aáy laø caùi giaù quaù caomaø chò chöa bao giôø nghó ñeán. Thaät ra thìkhoâng phaûi rieâng chò maø coù leõ haøng traêmhaøng ngaøn ngöôøi laøm thô khaùc xöa naychöa bao giôø mô öôùc laø thô cuûa mình coùngaøy ñöôïc giaù nhö theá. Taïp chí Vaên ngheätænh traû nhuaän buùt moãi baøi thô ñöôïc ñaêng laømoät traêm ngaøn ñoàng ñaõ “khoe” raèng baèngnhuaän buùt cuûa baùo trung öông, coøn so vôùinhuaän buùt cuûa nhieàu baùo, taïp chí ñòaphöông khaùc thì gaáp ñoâi gaáp ba. Maø ñaâuphaûi thô naøo gôûi ñeán baùo chí ñeàu ñöôïcñaêng. Ban bieân taäp chæ choïn ñaêng naêm baûybaøi theo hoï laø hay nhaát töø soá haøng traêm baøithô ñöôïc gôûi ñeán toøa soaïn. Coù nôi coøn öutieân cho taùc giaû quen, nhöõng caùi teân “xa xoâimuø mòt” khaùc ñöøng hoøng chieám choã. ChòMinh chöa heà gôûi thô ñeán baùo naøo, keå caûtaïp chí Vaên ngheä tænh khoâng phaûi vì chòkhoâng tin maáy oâng bieân taäp maø chæ vì ngaïi

raèng thô mình laø thô nghieäp dö, coù hay hogì ñaâu. Sau khi saùng taùc roài söûa chöõa ñoâilaàn, chò naén noùt cheùp laïi thô vaøo soå tay –moät thoùi quen ñaõ coù töø khi hoïc caáp ba. Thôcöù caát vaøo soå tay nhö theá cho ñeán moäthoâm, moät chò baïn thaân thieát cuûa chò ruû thamgia Caâu laïc boä Thô thò xaõ, töø ñoù, môùi coùtheâm nhieàu ngöôøi bieát ñeán thô cuûa chò, tuyvaäy, ñoù cuõng chæ laø nhöõng ngöôøi loanhquanh trong thò xaõ...

*

BB aaøøii tthh ôô ““nn aaêêmm ttrr iieeääuu ””THANH CHÍ(Lieân hieäp Hoäi VHNT Baïc Lieâu)


Buoåi sinh hoaït Caâu laïc boä Thô kyø naøyñöôïc toå chöùc khaù raàm roä. Tröôùc ñaây, banchuû nhieäm chæ möôïn moät hoäi tröôøng nhonhoû cuûa cô quan naøo ñoù roài ñeán ñoïc chonhau nghe nhöõng baøi thô môùi saùng taùc,ngöôøi coù gioïng ngaâm toát thì ngaâm cho xoâmhôn. Nay caû caâu laïc boä “keùo quaân” ra saânkhaáu ngoaøi trôøi cuûa moät nhaø haøng khaùchsaïn noåi tieáng nhaát ôû thò xaõ, môøi nhieàu quankhaùch ñeán döï, coøn khaùn giaû, ai muoán xemthì xem, xem mieãn phí, baøn gheá saép saünñaøng hoaøng, chæ yeâu caàu khi keâu nöôùcuoáng thì traû tieàn cho nhaø haøng vôùi giaù caûvaãn bình thöôøng nhö moïi khi. Ñaøi truyeànhình tænh cho bieát laø ngoaøi vieäc cöû phoùngvieân ñeán laøm tin thôøi söï coøn cho vaøi cameraquay ñeå sau naøy giôùi thieäu treân chuyeânmuïc vaên ngheä. Cuõng vì theá maø ban chuûnhieäm ñaõ phaûi chuaån bò saân khaáu, ñeønñuoác, aâm thanh coâng phu, coù caùi cuûa nhaøhaøng, coù caùi phaûi möôïn theâm cuûa Trungtaâm vaên hoùa tænh.

Chò Minh thì Ngaân ñaõ bieát nhöng moät baátngôø xaûy ra laø Ngaân ñaõ gaëp “ñoái taùc” muathô cuûa chò Minh taïi buoåi sinh hoaït thô aáy.Hoâm ñoù, chò ngaâm baøi thô “naêm trieäu”.Nhieàu ngöôøi leân saân khaáu taëng hoa cho chò,trong ñoù coù caû anh Saùu – ngöôøi “mua” baøithô aáy. Tieáng laø “mua” nhöng thöïc ra anhchöa heà duøng caùi ñoäng töø “mua” ñoái vôùi baøithô aáy bao giôø. Caû chò Minh cuõng caû quyeátraèng mình chöa heà noùi ñeán caùi tieáng ngheraát “kinh teá thò tröôøng” ñoù. Duøng chöõ “mua”ñoái vôùi thô coù veû laøm cho ngöôøi laøm thô bòxuùc phaïm bôûi coù maáy ai laøm thô baùn thômaø soáng. Sau khi chò Minh ñoïc cho anhnghe baøi thô aáy, anh Saùu lieàn keâu thuû quyõ

xuaát naêm trieäu ñoàng thöôûng noùng cho chò,gaàn baèng soá tieàn chò ñöôïc thöôûng sau moãivuï thu hoaïch toâm. Roài anh Saùu ra thò xaõ,thueâ hoïa só caét ñeà can baøi thô aáy daùn leâncaùi baûng mi ca khung nhoâm ñeå ñem veà treoleân ôû cô sôû nuoâi toâm cuûa anh. Nhieàu ngöôøimôùi ñeán troâng qua caùi baûng mica aáy töôûnglaø baûng höôùng daãn kyõ thuaät nuoâi toâm nhöngsau khi xem kyõ, taám taéc khen oâng chuû nuoâitoâm naày vaên ngheä quaù.

Keå töø khi boû ruoäng chuyeån sang nuoâitoâm ñeán nay môùi saùu naêm, anh Saùu quenbieát nhieàu ñeán giôùi baùo chí vaø vaên ngheä.Trong nhaø, baùo chí in baøi, in hình anh caûxaáp. Ban ñaàu môùi coù naêm ba baøi baùo, anhcaét ra daùn vaøo album laøm kyû nieäm, saunhieàu quaù, boû ñoáng, khoâng coøn sieâng ñeåsaép xeáp cho coù thöù töï ngaøy giôø. Coøn aûnhchuïp thì caøng nhieàu nöõa, maáy cuoán albumkhoâng ñuû, ai toø moø môû ra xem, thaáy aûnhnaøo coù anh Saùu thì thaáy coù töø anh thö kyù aápcho ñeán Chuû tòch tænh. Sau khi nghe anhSaùu “mua” thô, coù khoâng ít ngöôøi cho raènganh chôi troäi, heát baùo chí ñeán vaên ngheä,khoâng chöøng anh seõ “taøi trôï” in ñoâi ba taäpthô vieát veà cô sôû nuoâi toâm cuûa anh nhö moätsoá haõng baùnh bao, baùnh ñaäu xanh ñaõ töønglaøm khoâng chöøng. Nghe vaäy, anh noùi, öø,chaéc cuõng seõ taøi trôï. Ngaân thì bieát anh Saùunoùi nhö vaäy laø chöa heát yù. Anh Saùu seõ taøitrôï in vaøi taäp thô nhöng ñoù laø thô cuûa nhieàutaùc giaû vaø ñeà taøi khoâng phaûi vieát veà cô sôûnuoâi toâm cuûa anh, caû baøi thô cuûa chò Minhmaø anh “traû” naêm trieäu ñoàng cuõng khoângñöôïc in trong ñoù.

*Gioù thoåi loàng loäng. Baàu trôøi muø mòt.



Khoâng gian troáng traûi töø bieån khôi tieáp noáivaøo ñaát lieàn laø ñoàng troáng chaúng coù caây coáigì caøng laøm cho gioù thoåi maïnh theâm. Gioù ñeønghieán nhöõng caên choøi nuoâi toâm, ruù rít nhömuoán aên töôi nuoát soáng. Nhöõng caên choøinuoâi toâm ôû giöõa ñoàng, chæ ñöôïc caát taïm bôïbaèng caây laù voán ñaõ thaáp leø teø, troâng caøngthaáp hôn. Chuùng run raåy, lom khom traùnhgioù. Treân nhöõng ao ñaàm, gioù voã nöôùc, nöôùcvoã bôø raàm raäp töôûng nhö tieáng ñoäng cuûamoät baày ñaïi baøng ñoå boä xuoáng luøng suïckieám aên. ÔÛ nhöõng ao toâm ñang nuoâi, toâmco ruùt laån troán trong nhöõng hang hoác gaànnhaát hoaëc sôï haõi daùn mình döôùi ñaùy vuoânglaïnh leõo. Ñeøn ñieän taét ngoùm, khoâng roõ dodaây ñieän bò ñöùt hay do ñieän löïc caét ñeå traùnhmaát ñieän. Vaäy maø anh Saùu vaãn khoaùc aùomöa ra vuoâng. Ngaân caûn anh: “Gioù gheâquaù, ñôïi dòu dòu chuùt haún ñi!”. Anh noùi:“Khoâng ñöôïc, chöa möa neân phaûi tranh thuûra xem tình hình ra sao. Ñôïi tôùi möa xuoáng,coù beà gì trôû tay khoâng kòp aø!”. Ngaân laïnhrun nhöng cuõng phaûi truøm caùi aùo möa ñitheo anh. Anh khoâng cho. Ngaân noùi anh ñiñöôïc thì toâi ñi ñöôïc chôù gì vôùi laïi coù ñi thìmôùi vieát ñöôïc chôù. Roát cuoäc thì sau ñoù caûhai ngöôøi ñeàu böôùc ra khoûi choøi, moãi ngöôøicaàm theo caây ñeøn pin saïc ñieän, rieâng anhSaùu thì caàm theo caùi xeûng. Môùi ra khoûi choøiñaõ thaáy möa tôùi laát phaát. Caøng ñi xa, möacaøng naëng haït vaø khi chuùng toâi ñeán moätmieäng coáng thì trôøi ñaõ möa to. AÙnh ñieännhaáp nhaùy caû caùnh ñoàng. Thì ra ai cuõngphaûi ñoäi möa gioù ra thaêm coáng boïng.Thoâng thöôøng thì coáng ñoùng. Nhöng neáu vôõcoáng hoaëc coáng khoâng kòp thoaùt nöôùc thìbao nhieâu tieàn baïc trong ao ñeàu ñoå soâng ñoå

bieån heát. Ngaân chæ ôû vôùi anh Saùu moät ñeâm maø ñaõ

thaáy cöïc nhö vaäy, huoáng gì anh ôû naêm naøythaùng noï. Moãi laàn xuoáng toâm, töø khi laø contoâm post nhoû nhö caây kim, caùi kieán cho ñeánlaàn xoå toâm sau cuøng, toâm xeáp loaïi moät loaïihai, con toâm baèng ngoùn chaân caùi, phaûi maátnaêm saùu thaùng, coù nghóa laø roøng raõ moättraêm taùm möôi ngaøy, ngaøy naøo ñeâm naøoñeàu phaûi tröïc chieán treân vuoâng. Neáu khoângcoù anh thì coù vôï anh, con anh. Maø thaät rachaúng coù vôï choàng con caùi naøo maø lo chonoåi. Ai nuoâi toâm ñeàu phaûi möôùn theâm baïn,neáu nhö khoâng coù baø con thaân thích. Sôû dógoïi laø baïn bôûi vì ngoaøi ngöôøi thaân ra, chæ coùbaïn vaø laø baïn chí coát môùi coù theå lo chu ñaùocho nhau. Caùi khaét khe cuûa ngöôøi nuoâi toâmlaø ôû choã ñoù. Laøm coâng aên löông nhöngngöôøi laøm thueâ phaûi bieát lo toan nhö chuû,khoâng troán vieäc, khoâng laøm qua quít. Ñoåilaïi, chuû coi ngöôøi laøm thueâ nhö baïn, aênuoáng cuøng maâm, coù gì aên naáy, ñoâi ba böõanhaân coâng laïi coù röôïu uoáng… Chuû vaø ngöôøilaøm thueâ cöïc nhö nhau. Chuû maø coù nöôùcda bò naéng aên thì chæ môùi coù moät tuaàn xuoángtoâm thì da ñaõ ñen nheûm. Anh Saùu tuy da ñaõsaïm ñen nhöng cuõng khoâng ñen nhö chuùUÙt – nguyeân moät caùn boä laõnh ñaïo tænh nayveà höu, ra nuoâi toâm. Tröôùc ñaây, thôøi gian ôûtrong phoøng maùy laïnh thì nhieàu, nay nuoâitoâm, suoát ngaøy phôi mình ngoaøi naéng gioù,da chuù UÙt voán ñen laïi caøng ñen theâm, taychaân saàn suøi, chai ngaét, troâng ñeán toäi.

Ngaân mong seõ coù nhieàu ngöôøi thaønh ñaïtnhö anh Saùu, vôùi ñieàu kieän phaûi bieát lotoan, bieát naéng söông möa gioù. Anh Saùunoùi, tay ngang khoâng theå nuoâi toâm ñöôïc,



noâng daân troàng luùa coù theå phuù cho trôøicuõng coù aên nhöng daân nuoâi toâm thì khoângtheå vaäy, phaûi lo laéng ñuû ñieàu, doát khoângñöôïc. Coøn raát nhieàu ngöôøi ñang mô moänglaøm giaøu nhö anh. Maø ñaâu phaûi chæ coù ôû caùixöù bieån naøy. Haøng traêm kí loâ meùt bôø bieånkeùo daøi töø Goø Coâng xuoáng Traø Vinh, BeánTre, Soùc Traêng cho ñeán tít muõi Caø Mau roàivoøng qua bôø bieån phía Taây ñeán Raïch Giaù,Haø Tieân ñeàu coù chung moät loaïi thoå nhöôõngvaø ñeàu coù theå nuoâi toâm ñöôïc. Chæ caàn chaïyxe doïc theo tuyeán loä Vónh Chaâu ñi SoùcTraêng, ñaõ thaáy “maùt con maét” vôùi nhöõngvuoâng nuoâi toâm lieàn keà, xa quaït gioù xanhxanh ñoû ñoû, löôùi bao traéng xoùa, ngaøy caøngnhieàu nhaø töôøng moïc leân, bieät thöï coù cuõngkhoâng ít, ngaøy nhö ñeâm, treân phoá döôùivuoâng ñeàu ñoâng vui, ñöôøng ngang ngoõ taét,trôøi naéng raùo, xe Honda chaïy moät maïch töøthò xaõ ñeán choøi coi vuoâng. Neáu ai cuõngtruùng toâm nhö anh Saùu thì tieàn khoâng bieátñeå ñaâu cho heát. Vaø chaéc chaén ñoù cuõng laønôi ñeå cho thô ca noùi rieâng, caùc loaïi hìnhvaên hoïc, ngheä thuaät khaùc sinh soâi naûy nôûmaø giaù trò cuûa noù khoâng theå tính baèng tieànbaèng vaøng.

*Ngaân voäi voäi vaøng vaøng chaïy ra baét tay

anh Saùu, heïn ôû laïi aên chaùo roài haõy veà. Anhnoùi khoâng ñöôïc vì coøn phaûi chaïy ra vuoângcoi nöôùc. Maáy hoâm raøy möa nhieàu, nöôùc bòlaïnh, phaûi troâng chöøng. Nuoâi toâm maø meâchôi quaù khoâng ñöôïc. Ngaân noùi vui: “Vaäythì ñeå tui ñöa chò Minh veà aø!”. Anh Saùucöôøi: “Anh ñöa thì ñöa, coù maéc môù gì tuiñaâu! Toái nay coå veà nhaø coå coøn tui ra bieån,tui gôûi coå cho anh ñoù!”. Ngaân khoâng daùm

nhaän söï gôûi gaém cuûa anh Saùu nhöng quaûthaät thì Ngaân cuõng coøn phaûi ñöa ñoùn, gaëpgôõ chò Minh nhieàu laàn nöõa. Ngay baây giôø,Ngaân phaûi xin chò Minh moät baûn baøi thô“naêm trieäu”, coøn sau ñoù thì xin ñoïc taäp thôcaû traêm baøi cuûa chò. Chaéc chaén trong ñoù seõcoù nhöõng vieân ngoïc trai laáp laùnh.

Coù moät nghòch lyù laø tuy hieän traïng thôlaøm cho nhieàu bi quan nhöng khoâng vì theámaø thô bò laõng queân. Thô vaãn soáng, vaãnphaùt trieån ngay trong cuoäc soáng ñaày aépnhöõng lo toan veà caùi aên caùi ôû, ñaày aépnhöõng con soá khoâ khan tính baèng trieäubaèng tyû. Nhöng chaéc chaúng coù ai nghóraèng saùng taùc thô ñeå baùn. Treân ñôøi naøy coùnhaïc chaïy soâ, vaên chaïy soâ, saân khaáuchaïy soâ, ñieän aûnh chaïy soâ, daïy hoïc chaïysoâ, khaùm beänh chaïy soâ nhöng haàu nhöchöa coù thô chaïy soâ. Thô vaãn coøn giöõñöôïc taám loøng trinh baïch cuûa mình nhömoät coâ thoân nöõ chaát phaùc ñang laïc loõnggiöõa chôï ñôøi. Chò Minh chöa töøng nghóraèng mình saùng taùc baøi thô aáy laø ñeå baùn,nhaát laø ñeå baùn cho anh Saùu bao giôø. Thöïcteá cuoäc soáng ñaõ thuùc giuïc chò laøm thô.Söùc soáng cuûa con toâm treân vuøng ñaát venbieån ñaõ thuùc giuïc chò laøm thô. May sao baøithô aáy cuõng coù giaù nhö chính nhöõng contoâm cuûa anh Saùu.

*Chuyeän moät baøi thô coù giaù naêm trieäu

nhö treân theo Ngaân chæ laø chuyeän caù bieät.Xin ai ñöøng vì muoán coù naêm trieäu ñoàng maøcoá “ñeû” ra thô(*)…

(*) Trong: THANH CHÍ – Bieån trôøi no gioù (Taäp truyeänkyù), Nxb. Hoäi Nhaø vaên, H., 2014, 208 tr. – Giaûi C



Khí theá - töï haøo

Huyeàn thoaïi Ñöôøng Hoà Chí Minh treân bieån

Nhaïc vaø lôøi: VAÊN HAÛI(Hoäi VHNT Ngheä An - Giaûi B)



Phong noùi, tao seõ mua moät mieáng ñaát ôûqueâ. Caát moät ngoâi nhaø coù cöûa toaønbaèng goã. Troàng caây daâm buït laøm haøng

raøo bao xung quanh saân. Côõ naøo cuõng phaûilaøm moät caùi chaùi lôïp laù, keâ boä vaùn, theâm caùibeáp cuûi. Chieàu chieàu raûnh roãi, chaïy veà ñoùnhen laù döøa chuïm löûa naáu côm, nhìn khoùi baytreân maùi laù cho ñaõ con maét. Xung quanh nhaøthì troàng chuoái, vaøi goác caây aên traùi, nuoâi moätbaày gaø…Quan troïng laø phía sau caùi chaùi lôïp laùñoù, coù goác vuù söõa taøn rôïp maùt, luûng laúng haicaùi loàng cu. Tröa naéng maø giaêng voõng naèmdöôùi goác vuù söõa maùt röôïi, lim dim nghe tieáng

cu guø thì baûo ñaûm ruoät gan teâ taùi.Thì cuõng cöõ chieàu chieàu ñoù, maøy pha aám

traø quaïu ñeå treân boä vaùn. Trong luùc ñôïi traø thìmaøy choáng gaäy ñi töøng böôùc qua ra ngoaøiñöôøng. Baéc loa tay la laøng: Bôù ngöôøi ta, coù aiôû gaàn tui khoâng, qua uoáng traø cho vui neø!

Maéc gì pha traø? Maéc gì choáng gaäy? Phongtrôïn maét.

Thì nghe caùi “seõ” cuûa maøy laøm tao nhôù oângnoäi cuûa tao quaù. Khung caûnh ñoù cuõng y heät.Maø maøy coøn thieáu moät ñoaïn nöõa, ñeå tao theâmvoâ cho hoaøn chænh: Khi maøy choáng gaäy rangoaøi ñöôøng thì phía sau nhaø, trong maøn khoùimuø mòt, moät muï giaø vöøa nhen löûa vöøa ho saëcsuïa, caøm raøm: Ñoà giaø dòch, coù beáp ga maøkhoâng cho xaøi, baét xaøi ba caùi beáp cuûi. Böõa naøocuõng traø laù, xong cuõng khoâng chòu doïn deïp,chæ gioûi ñaøy ñoïa caùi thaân con naøy. Sao tui khoåvaäy haû trôøi! Bieát muï giaø ñoù laø ai khoâng? Vôïcuûa maøy ñoù!

Moät laàn khaùc, cuõng ñeán töø Phong nhöngvieãn caûnh nghe coù veû hieän ñaïi vaø huy hoaønghôn. Coù maát ñoàng xu caéc baïc naøo ñaâu, ñaõ öôùcmô thì öôùc mô cho noù xöùng ñaùng…tinh thaàn!

Moãi naêm, ít nhaát tao seõ ñi du lòch moät laàn.Beøo gì cuõng laøm moät tua voøng quanh Chaâu AÙ.Löông moãi thaùng côõ vaøi ngaøn thoâi – Hai maétPhong saùng röïc, gioïng nhaán maïnh ngay haichöõ “vaøi ngaøn” – Daønh duïm ñöôïc nhieàu thì ñiChaâu AÂu. Khoûi xaây caát nhaø cöûa chi cho toántieàn, maéc coâng cöïc nhoïc söûa sang queùt doïn,cöù thueâ nhaø troï maø ôû. Ñuû tieàn laø ñi du lòch nhötuïi Taây tuïi Myõ, ñi cho ñaàu oùc môû mang, maét

CC hhuu yyeeäänn cchhaaúúnn gg ññ ii ññeeáánn ññ aaââuuTruyeän ngaén

LEÂ MINH NHÖÏT(Hoäi VHNT tænh Caø Mau)



muõi cuõng saùng suoát. Tieàn baïc chaúng laø caùi khækhoâ gì, kieám coù thì cöù xaøi cho heát roài laïi kieámtieáp.

Noùi ñeán ñoaïn naøy, Phong ngaû löng ra saugheá, maét lim dim nhìn leân voøm caây. Cöù nhö löõkhaùch vöøa veà laïi queâ nhaø sau thôøi gian choànchaân moûi goái qua bao nhieâu vuøng ñaát laï.Chieác gheá naøy, voøm caây naøy chính laø thöù ñaàutieân cuûa queâ höông xöù sôû chaøo ñoùn löõ khaùchvaøo ngaøy trôû veà. Môøi löõ khaùch ngoài xuoáng, thöthaû oân chuyeän ñöôøng xa thieân lyù.

Khi Phong “theo chaân moät ñoaøn thaùmhieåm tôùi Baéc Cöïc taän maét chieâm ngöôõng tuïigaáu tuyeát ñang giaønh nhau nhöõng con caù hoài”thì trôøi ñoå möa. Chæ trong phuùt choác, chieác gheáñaù ban naõy coøn treân bôø giôø ñaõ loït thoûm döôùimeù kinh. Beân kia, döôùi taøn caây tröùng caù coù haioâng giaø chôi côø töôùng vaãn ngoài im nhö hai photöôïng.

Tao thích côø vua hôn côø töôùng! Phong ñoätngoät chuyeån ñeà taøi – Vì coù nhieàu cô hoäi, keå caûñoái vôùi ngöôøi chôi dôû. Toát coù theå thaønh baát cöùcon naøo khaùc neáu nhaäp thaønh.

Nhöng chaúng bao giôø thaønh vua ñöôïc!ÖØ, thì khoâng. Nhöng duø sao noù cuõng coù

cô hoäi, coøn hôn suoát ñôøi laøm con toát ôû moâncôø töôùng – Gioïng Phong trôû neân quyeát lieät –Coù laàn tao neän luoân baøn côø töôùng leân ñaàuthaèng kia vì noù thaû xe qua baét heát maáy contoát cuûa tao. Tröôùc khi loaïi keû yeáu ra khoûicuoäc chôi thì ít ra cuõng phaûi cho noù moät côhoäi chöù!

Phong nhaû nhöõng chöõ cuoái ra khoûi mieängmoät caùch khoù nhoïc cöù nhö ñang nuoát moùnkhoai luoäc vaøo böõa saùng sôùm maø chaúng coùñöôïc moät coác nöôùc thaám gioïng. Naêm laàntrong thaùng naøy, Phong nhaän ñöôïc ñieänthoaïi töø choái hoà sô xin vieäc chæ vôùi lyù do: öùngvieân tuy ñaïi hoïc chính quy loaïi gioûi nhöngkhoâng coù kinh nghieäm thöïc teá. Gaàn ñaâynhaát laø ngaøy hoâm qua, môùi naêm giôø saùng laø

Phong ñaõ loàm coàm tung meàn thöùc daäy, baûolaø laïi ñi xin vieäc. Xin vieäc nhöng maëc chæ boäñoà cuõ nhaên nheo, cuõng chaúng mang theo boähoà sô xin vieäc naøo. Ñeán chaïng vaïng thì vaùcboä maët gay gaét naéng gay gaét giaän döõ veà,chöûi ñoång: Meï noù, xin ñi laøm phuï hoà maøcuõng bò hoûi laø hoài ñoù tôùi giôø coù töøng laømchöa. Tao traû lôøi: maáy caùi cao oác ôû thaønhphoá naøy caùi naøo cuõng coù caû lít moà hoâi troänhoà cuûa tao. Tôùi chieàu traû tieàn coâng thì bòthaèng cai bôùt laïi hai chuïc, lyù do laø thôï thöûvieäc.

Baøn côø töôùng phía beân kia chôït coùchuyeån ñoäng. OÂng giaø beân phaûi caàm concôø, nhoùn tay veà phía ñoái thuû ñònh ñi nöôùcquyeát ñònh. OÂng giaø beân traùi ñöa tay ngaênlaïi, chaéc laø xin hoaõn laïi moät nöôùc ñeå gôõ theábí. OÂng giaø beân phaûi khoâng ruùt tay laïi maø cöùgiöõ nguyeân tö theá aáy ñeå chôø oâng baïn cuûamình. OÂng giaø beân traùi, maét thì cöù chaêmchaêm nhìn vaøo baøn côø nhöng tay vaãn cöùngaùng ñöôøng. Nöôùc möa töø raâu toùc cöù theánhoû roøng roøng xuoáng baøn côø. Phía beân kia,thôøi gian ñaõ ngöøng troâi.

Boán chaân cuûa chieác gheá ñaù ñaõ ngaäp döôùidoøng kinh. Sau traän möa naøy, chaéc phaûi ñeáncaû tuaàn leã sau noù môùi ñoùn nhaän ñöôïc löôïtkhaùch ñaàu tieân ñeán ngoài. Phong nhìn raát laâuvaøo thaønh gheá, roài cheùp mieäng nhö tieác reû caùichoã ngoài quen thuoäc cuûa mình. Döôùi maët kinh,ñaùm rau muoáng daäp deành theo côn möa. Maáycaùi boâng maøu tím phôùt nhanh choùng raõ rôøi.Ñaùm rau muoáng naøy, maáy ngaøy tröôùc, Phongñaõ haùi caû oâm ñoït non veà laøm döa ñeå daønh aêndaøi ngaøy. Coù khi suoát caû tuaàn leã chæ laø moùndöa rau muoáng chaám vôùi noài caù kho chæ coønlaïi bôøi rôøi vaøi chieác xöông vaø nöôùc maém saùnhñaëc. Thænh thoaûng cuõng caâu ñöôïc vaøi con caùroâ deïp leùp troán döôùi ñaùm rau muoáng hoaëc moäthai con caù loùc vôùi chieác ñaàu quaù khoå so vôùithaân hình. Nhöõng luùc aáy, chuyeán vieãn du voøng



quanh theá giôùi hoaëc nhöõng döï ñònh ñaäm muøiqueâ xöù laën maát bieät, nhöôøng choã cho tieángdao thôùt, muøi haønh ngoø tieâu toûi vaø chieác buïngreùo uøng uïc nhö nöôùc ñang soâi.

Söï thuùc giuïc cuûa caùi daï daøy, phaàn naøocuõng goùp phaàn haïn cheá soá löôïng cuûa caùcthieân taøi treân traùi ñaát! Phong döù döù chaân xuacon giaùn ñang raùng boø leân baäc theàm choã mìnhñang ñöùng. Con giaùn laïi rôi xuoáng doøng nöôùcñang troâi tuoät tröôùc maët.

YÙ maøy muoán noùi laø, tuïi mình coù theå trôûthaønh thieân taøi tuoát neáu khoâng bò ñoùi?

Khoâng ñoù laø moät yù nghó ngoâng cuoàng! Vìtao vaø maøy chaúng thaèng naøo chòu noåi cônhaønh haï cuûa caùi ñoùi. Tao ñoaùn chaéc laø moïithieân taøi treân theá giôùi naøy ñeàu coù khaû naêngnhòn ñoùi ñaùng neå, chæ khi ñoùi ngöôøi ta môùi coùnhöõng saùng kieán, phaùt minh ñeå ñôøi. Söï no neâlaøm con ngöôøi ta trì treä laïi, chæ muoán ñi nguûcho xong!

Doøng nöôùc tröôùc maët ngaøy caøng chaûy xieát.Raùc röôûi treân theá gian naøy hình nhö ñeàu taäptrung ñoå veà con keânh tröôùc maët, vuøn vuït troâiqua nhö treâu ngöôi. Coù caû nhöõng ñuïn raùc tongheãu ngheän ñuû maøu saéc, treân ñoù coøn troângthaáy caû moät con chuoät nhaét mình maåy öôùtmem, giöông ñoâi maét nhìn doøng nöôùc moätcaùch hoaûng loaïn. Troû veà phía ñoáng raùc ñangtroâi nhanh, Phong uaát öùc: Nhöõng thöù ñoù, thôøiñaïi cuûa chuùng ta! Roài thoaét caùi, Phong laïi trôûveà caùi thôøi con soâng vaét ngang tröôùc cöûa nhaømình hoài naêm moät ngaøn chín traêm hoài ñoù. Thôøiñoù, cöù vaøo muøa möa laø nöôùc soâng laïi ngoïttrieàn mieân trong saùu thaùng roøng. Saùu thaùngnöôùc soâng trôû ngoït laø Phong laïi tuï taäp cuøng tuïibaïn trong xoùm côûi truoàng daàm mình taémsoâng. Chuyeän ñi taém soâng veà boû queân quaànñaâu ñoù treân nhaùnh baàn nhaùnh ñöôùc ngoaøisoâng bò meï ñaùnh nhöø hai moâng ñít laø chuyeäncôm böõa ñoái vôùi tuïi con nít ôû xoùm cuûa Phongthuôû ñoù. Saùu thaùng muøa khoâ laø saùu thaùng

nöôùc maën roøng raõ. Khoâng coøn caùi thuù côûitruoàng taém soâng, tuïi con nít trong xoùm laïi nghóra troø khaùc: chuùng thì thuïp döôùi baõi sình nhaõonhoeït moãi khi nöôùc roøng ñeå ñaët caù thoøi loøibaèng chieác xaø vy laù döøa nöôùc hay laàn moøtrong töøng buïi döøa nöôùc ñeå baét nhöõng con caùboáng ñen boùng nguû queân ôû giöõa caùc beï döøa.

Ñoái vôùi tao, nhöõng troø ñoù laø nhöõng troø haynhaát treân ñôøi. Nhöng baây giôø thì coøn ñaâu nöõa– Gioïng Phong laïi chuyeån sang töùc töôûi, cöùnhö vöøa ñöôïc caàm trong tay moät vaät gì quyùgiaù, thoaét caùi ñaõ boác hôi bieán maát.

Ai ñaõ ñaùnh caép nhöõng thöù aáy? Phong gaøo to leân moät caùch giaän döõ. Hai

oâng giaø phía beân kia boãng oâm baøn côø töôùngñi nhanh vaøo nhaø, tuoàng nhö hoï sôï lôùp treûbaây giôø deã kích ñoäng, baát thaàn gaây neânnhöõng chuyeän kinh thieân ñoäng ñòa, keå caûmaùu me.

Phong bò ñaùnh caép nhieàu thöù, khoâng chælaø troø taém soâng, baét caù boáng döøa…maø hìnhnhö taát caû moïi thöù Phong töøng caàm naém, híthaø ñeàu boãng döng tan bieán. Laøm nhö xungquanh Phong luoân thöôøng tröïc moät keû coùnaêng löïc phi thöôøng nhöng laïi hoaøn toaøn voâhình chæ laêm le ñaùnh caép thöù maø Phong sôûhöõu. Ñaùng sôï nhaát laø keû aáy laïi coù theå ñaùnhcaép ñöôïc caû nhöõng thöù maø Phong caát giöõ voâcuøng caån thaän trong caùi keùt coù teân kyù öùc.Bôûi theá, ñaõ coù laàn Phong daäm caúng keâu trôøikhi veà thaêm nhaø, phaùt hieän ra ngoâi ñình coåmaáy traêm naêm tuoåi cuûa queâ mình bò loät saïchtöø maùi ngoùi ñeán töøng chieác coät, rui meø,hoaønh phi, caâu ñoái… ñeå thay vaøo ñoù moätkieán truùc dò hôïm nöûa taøu nöûa taây. Thöù quaùithai thôøi ñaïi ñoù, dó nhieân, phaûi ñöôïc xuaátphaùt töø nhöõng caùi ñaàu beänh hoaïn baäc thaày!– Phong keát thuùc söï giaän döõ cuûa mình baèngmoät tieáng thôû daøi baát löïc.

Côn möa cuoái cuøng cuõng ngöng. Maâyvaãn coøn naëng tróu ôû phía chaân trôøi, vaøi tieáng



saám laïi reàn vang ñaâu ñoù nhö lôøi nhaéc nhôûcuûa keû ñang ôû treân kia: muøa möa ôû caùi xöùsôû nhieät ñôùi naøy chæ môùi vöøa baét ñaàu! Keû ôûdöôùi naøy, khi thaáy khoâng coøn gioït nöôùc naøotöø treân cao rôi xuoáng nöõa laïi baét ñaàu tieáp tuïcnhöõng cuoäc haønh trình cuûa mình. Töø moïingoùc ngaùch, hoï toûa ra theo haøng chuïc roàihaèng traêm höôùng khaùc nhau vaø cuøng chenchuùc giaønh giaät nhau töøng xaêng ti meùt loái ñi,töøng khoaûng troáng nhoû nhoi ñeå hít thôû khítrôøi. Ñoaïn kinh tröôùc maët Phong cuõng vaäy.Thieân haï ñaõ nhoán nhaùo chen nhau ñeå ñöôïclaø keû böùt phaù leân tröôùc chuyeán haønh trình

hoãn loaïn. Nöôùc baén tung toùe leân moïi ngöôøixung quanh moãi khi coù keû ngoã ngöôïc ruù gaphoùng xe vöôït leân.

AØ queân, ñoù chæ laø con kinh cuûa rieângPhong maø thoâi chöù thöïc ra laø moät conñöôøng tröôùc maët khu nhaø troï trieàn mieânngaäp nöôùc moãi khi coù möa hoaëc trieàucöôøng. Phong goïi noù moät caùch “ñieân khuøng”nhö vaäy ñeå doã daønh noãi nhôù veà moät con kinhnaøo ñoù töøng ôû trong kyù öùc töø xa laéc.(*)

(*) Trong: LEÂ MINH NHÖÏT – Gia toäc aên ñaátù (Taäp truyeänngaén), Nxb. TP. Hoà Chí Minh, H., 2014, 108 tr. – Giaûi C


Cöûa bieån, nhöõng ngoïn soùng khoâng tuoåiin daáu chaân ngö phuû trong muøa ra khôi

ngaäp gioùgioït moà hoâi chaïm löôùi cong mình.

Chaân traàn, nhöõng ngöôøi ñaøn oâng, ñaøn baønôi cöûa bieån theo loái ñaát ñeû röøng sinhgieo haït, döïng cöûa, döïng nhaøbieån phuø sachieác laù töø chaân trôøi môùi ruïngthôøi gian moøn veït nhöõng thaân taøu

Caùnh haûi aâuBay qua giaác mô ñeâm, bieån keå chuyeänthuyeàn nghengaøn naêm cha Laïc Long Quaân xaây ñaûogom nhôù thöông meï AÂu Cô doàn thaønh

töøng vieân ñaùkeát san hoâ daâng ñaûo noåi, ñaûo chìm

Nhöõng ngöôøi con cöûa bieån muøi gioù maënaùm thò phoá khoâng chaïm tôùi nôi naøychôùp maétaùnh haûi ñaêng daãn loáihaønh trình bình minh

Laõo ngö phuû giaø tay gaân guoác nhö thôù traøm,thôù ñöôùc

ñeàu voøng xoay thuyeàn löôùt treân bieån Toå quoác mìnhmieàn ñaát chín cöûa soâng roàng gaëp bieånñaùnh daáu chaân trôøi baèng tieáng meï ñeû

yeâu thöôngÑaát nöôùc mang eo thon meï AÂu Cô

thuôû tröôùcCha daïy con hoïc doøng nöôùc maø ñiTreân vai truøng döông ngöôøi trai treû

chaïm caùnhthieân diVoøng xoay cuûa maët trôøi theo

phuø sa roäng lôùn.

Trong: NGUYEÃN THÒ VIEÄT HAØ – Khi chuùng ta giaø...(Taäp thô), Nxb. Vaên hoïc, H., 2014, 224 tr. – Giaûi C

NGUYEÃN THÒ VIEÄT HAØ(Hoäi VHNT Caø Mau)

Tieáng haùt cöûa bieån


SSaa hhaaøønnhh ññooaaûûnn ccaa ccuuûûaa CCaaoo BB aaùù QQuu aaùùttVUÕ BÌNH LUÏC(Hoäi Lieân hieäp VHNT Haø Noäi)

Baûn dòch thô cuûa Vuõ Bình Luïc:Baõi caùt daøi, laïi baõi caùt daøi,/ Ñi moät böôùc,

nhö luøi moät böôùc./ Maët trôøi taét, maø ta vaãn ñi,/Khaùch treân ñöôøng chan chan nöôùc maét./ Saokhoâng hoïc Tieân OÂng pheùp nguû,/ Cöù treøo nonloäi suoái keâu hoaøi?/ Treân ñöôøng danh lôïi nhöõngai/ Long ñong theá maõi ôû ngoaøi daëm xa?/ Coùmuøi röôïu nôi ñaàu ngoïn gioù,/ Tænh nhieàu ñaâu,voâ soá keû say./ Caùt daøi, bieát tính sao ñaây?/Ñöôøng baèng thì ít, choâng gai laïi nhieàu./ Ngheta ca ñöôøng cuøng khuùc haùt,/ Phía Baéc kia, nuùiBaéc muoân truøng./ Bieån Nam muoân ñôït soùnglöøng,/ Ñöùng treân baõi caùt ngaäp ngöøng laøm chi?

Cao Baù Quaùt vieát hay ôû nhieàu theå loaïi thôca. ÔÛ thô luaät Ñöôøng, ôû Coå phong…Tuy nhieân,coù leõ chæ ôû theå “ca”, caùc baøi ca, môùi laø nôi coùtheå oâm chöùa ñaày ñuû taàm voùc taâm hoàn vaø coátcaùch thi nhaân. Sa haønh ñoaûn ca laø moät baøi catieâu bieåu trong caùc baøi “ca” cuûa Thi ThaùnhCao Baù Quaùt.

Boán caâu ñaàu, mieâu taû cuoäc haønh trình treânbaõi caùt daøi. Khoâng phaûi moät baõi caùt, maø lieântieáp nhöõng baõi caùt daøi, meânh moâng baát taän:Baõi caùt daøi, laïi baõi caùt daøi. Coøn ngöôøi ñi treânbaõi caùt thì sao? Ñi moät böôùc, nhö luøi moät böôùc.Ñi, maø nhö khoâng theå naøo tieán leân ñöôïc! Vaøineùt chaám phaù, khieán ta hình dung thaáy ñaày ñuûsöï gian truaân, vaát vaû nhö theá naøo cuûa keû löõhaønh. Maø ngaøy ñaõ caïn, moà hoâi döôøng ñaõ kieät,söùc ñaõ taøn, beán bôø chöa tôùi. Chöa tôùi, neânchöa theå döøng ñöôïc, khoâng theå naøo döøng laïinghæ ngôi ñöôïc, neân chi: Löõ khaùch treân ñöôøngnöôùc maét rôi…

Chæ vôùi boán caâu thô ngaén goïn, maø khaùiquaùt ñaày ñuû veà moät thieân nhieân khaéc nghieät vaømoät con ngöôøi coâ ñôn baát haïnh. Khoâng gianroäng lôùn, choaùng ngôïp, cuøng vôùi thôøi giannghieät ngaõ, nhö buûa vaây, nhö boùp ngheït conngöôøi nhoû nhoi toäi nghieäp, ñaùng thöông.

Boán caâu tieáp theo, coù veû nhö khoâng dínhdaùng gì vôùi boán caâu ñaàu. Ñoù laø nhöõng suy tötraên trôû veà leõ ñôøi vaø boäc baïch taâm traïng:Khoâng hoïc ñöôïc Tieân OÂng pheùp nguû/ Treøonon, loäi suoái, giaän khoân vôi!/ Xöa nay phöôøngdanh lôïi/ Taát taû treân ñöôøng ñôøi…

Tuù Xöông töøng chaùn naûn, phaãn uaát keâuleân: “Nguû quaùch söï ñôøi, thaây keû thöùc”! CaoChu Thaàn töï traùch mình khoâng hoïc ñöôïc Tieân



OÂng pheùp nguû… Nguû ñeå queân ñi caùi söï ñôøi thaätñaùng giaän, giaän khoân vôi! Maø giaän ai kia chöù?Coù leõ nhaø thô giaän chính mình, tröôùc heát.Chieác muõ nhaø Nho nhö chieác voøng kim coâ,buoäc thaét moät trí tueä, troùi chaët moät taâm hoànkhoaùng ñaït, khao khaùt töï do, khoâng phaûi chæ laøtöï do cho rieâng mình. Nhaø thô laàm lôõ theothieân haï böôùc chaân vaøo voøng danh lôïi maøkhoâng theå naøo, hoaëc chöa coù caùch gì thoaùt rañöôïc, phaûi treøo non loäi suoái, phaûi taát taû laän ñaäntreân ñöôøng ñôøi, giaän naøy bieát bao giôø vôi! CaoBaù Quaùt giaän ñôøi, nhöng ôû ñaây taùc giaû giaänmình, töï giaøy voø mình laø chính, vì nhöõng laàmlôõ, uoång phí caû moät ñôøi trai treû taøi hoa. Ñoùchính laø bi kòch xoùt xa cuûa keû syõ chaân chính,khoâng gaëp thôøi.

Baøi ca tieáp noái baèng moät caâu hieän thöïc,nhöng laïi ñöôïc khaùi quaùt nhö moät trieát lyù veàthoùi ñôøi, veà söï say söï tænh: (Heã) quaùn röôïu ôûñaàu gioù röôïu ngon / (Thì) ngöôøi tænh thöôøng ítmaø ngöôøi say voâ soá! Khoâng haún laø moät quaùnröôïu coù thaät., bôûi vì taùc giaû chæ möôïn muøi menthôm noàng quyeán ruõ, ñeå luaän veà moät caùi “say”caùi “tænh” voâ hình voâ aûnh ôû ñôøi. Thôøi coå ñaïiTrung Hoa, Khuaát Nguyeân cuõng ñaõ töøng noùiraèng thieân haï “say” heát, chæ mình oâng “tænh”.Thieân haï “ñuïc” heát, chæ mình oâng “trong”.Nguyeãn Traõi cuõng ñaõ nhieàu laàn than thôû nhötheá…Ñoù laø söï thaät, moät söï thaät ôû thôøi naøo cuõngthaáy, nhö moät caên beänh xaõ hoäi traàm kha,chaúng phaûi ñaùng buoàn laém sao?…

Roài thi nhaân laïi caát leân tieáng hoûi, nhö laø moättieáng keâu chôùi vôùi, thaát voïng, hoang mang vaøbeá taéc: Baõi caùt daøi, baõi caùt daøi ôi! / Tính saoñaây?…Bieát tính sao ñaây, khi maø Ñöôøng baèngmôø mòt / Ñöôøng gheâ sôï coøn nhieàu ! Hoûi trôøi ñaátvaø hoûi chính mình, day döùt, hoaøi nghi. Moät caâuhoûi lôùn khoâng lôøi ñaùp. Nhöng tröôùc maét vaãn laømuoân truøng trôû ngaïi, thì haõy caát leân tieáng ca biphaãn: Haõy nghe ta haùt khuùc “ñöôøng cuøng”/Phía Baéc nuùi Baéc, nuùi muoân truøng/ Phía Nambieån Nam, soùng daøo daït/ Anh ñöùng laøm chi

treân baõi caùt?Quaû laø töù phía ñieäp truøng buûa vaây, nhöõng

nuùi Nam nuùi Baéc vaø meânh moâng bieån caû soùngcoàn. Con ngöôøi nhoû beù bò keït giöõa thieân nhieântrôøi ñaát voâ cuøng, môø mòt, coøn bieát ñöùng laøm chitreân baõi caùt cuoäc ñôøi, maø khoâng ñau ñôùn caleân khuùc ca “ñöôøng cuøng” ?

Moät baøi ca ngaén (ñoaûn ca), treân baõi caùt daøi,maø tình ñieäu thì voâ cuøng voâ taän. Ñoù chính laøtieáng loøng chöùa chaát bao noãi nieàm bi phaãn, beátaéc cuûa Cao Chu Thaàn tröôùc baõi caùt cuoäc ñôøitrôù treâu, maø ñöôøng baèng môø mòt, ñöôøng gheâsôï thì nhieàu. Vaø moät caâu hoûi lôùn, khaéc khoaûikhoân vôi, nhö baùo hieäu moät côn gioâng ñangnhoùm leân ôû phía chaân trôøi…

Nhìn toång theå, Sa haønh ñoaûn ca laø moät aånduï toaøn baøi. Nhöõng hình aûnh hieän thöïc, chæ laønhöõng tieát ñieäu nhaán nhaù cho moät haøm aån ñataàng, ñaày vôi giaèng xeù taâm traïng. Theå ca nhötaám aùo choaøng, khoaùc leân hình haøi moät taâmhoàn loäng gioù boán phöông.

Coù theå öôùc ñoaùn Cao Baù Quaùt vieát Sa haønhñoaûn ca khi oâng trôû veà sau chuyeán “Döôngtrình hieäu löïc”, boán naêm sau (1847) thì laïi bòphaùt phoái, löu ñaøy ñi Ñaø Naüng vaø moät soá tænhmieàn Trung, nhö Quaûng Nam, Quaûng Ngaõi. ÔÛñaây, Cao Baù Quaùt vieát nhöõng baøi thô noåi tieáng,nhö Sa haønh ñoaûn ca, Traø Giang thu nguyeätca, Cuøng Buøi Nhò Minh Troïng, ñeâm ñaäu thuyeànbeân soâng Traø…Töø khi bò maéc vaøo löôùi ñôøi, laâmvaøo caûnh tuø nguïc, Cao Baù Quaùt caûm thaáy conñöôøng chính trò cuûa oâng töø ñaây xem nhö chaámdöùt, khoâng coøn cô hoäi ngoùc ñaàu leân ñöôïc. Conñöôøng coâng danh trôû neân u aùm, toái taêm vaø beátaéc. Moãi böôùc ñi treân baõi caùt daøi, chính laø moãiböôùc khoå aûi treân con ñöôøng danh ñaày choânggai, ñaày gheâ sôï! Sa haønh ñoaûn ca, chính laøtaâm söï cay ñaéng cuûa keû só cuøng ñöôøng, chöùachaát muoân nghìn bi phaãn! (*)

(*) Trong: VUÕ BÌNH LUÏC – Thaùnh thô Cao Baù Quaùt (Tinhtuyeån, dòch thô vaø bình giaûi) Nxb. Hoäi Nhaø vaên, H., 2014,744 tr. Giaûi B.



Nheï nhaøng - Thieát tha ( = 58)

C G/B Am Fm6/Ab C/G Fmaj 7 C/E

Ru conNhaïc vaø lôøi: NGUYEÃN ANH DUÕNG(Hoäi Lieân hieäp VHNT Phuù Thoï - Giaûi C)



Truyeän Haøng xoùm cuûa Phaïm ThòDuyeân (Taïp chí Vaên ngheä Ninh Bìnhsoá 77+ 78, 2010/ Dieãn ñaøn Vaên ngheä

Vieät Nam soá 04, 2011) ñöôïc laáy boái caûnh töømoät ñaùm cöôùi. Töø khoâng gian ngheä thuaätñoù, caùc moái quan heä, caùc tính caùch cuõng

nhö nhöõng vui buoàn trong cuoäc soáng cuûanhöõng con ngöôøi trong xoùm nhoû ôû moät vuøngqueâ voán yeân bình ñöôïc boäc loä.

Tröôùc heát laø moái quan heä haøng xoùm ñöôïctheå hieän khaù toát ñeïp nhö noù voán coù töø baoñôøi cuûa nhöõng ngöôøi daân queâ. Nhö moät quyöôùc baát thaønh vaên, moãi khi nhaø ai coù vieäc,moïi ngöôøi trong xoùm ñeàu nhieät tình vaø coùtraùch nhieäm. Ñaùm cöôùi nhaø oâng Daàn cuõngkhoâng ngoaïi leä. Haøng xoùm moãi ngöôøi moãivieäc, ai cuõng muoán ñoùng goùp coâng söùc nhoûbeù cuûa mình cho haïnh phuùc cuûa gia chuû. Töøxöa ñeán nay, ngöôøi queâ voán troïng tình caûm,ôû caùi xoùm nhoû beù naøy cuõng theá, hoï ñau khoåbuoàn naûn, thaát voïng vì tình caûm nhieàu hônlaø tieàn baïc. Nhöõng neùt ñeïp trong tình ngöôøiaáy coøn theå hieän ôû chi tieát keå veà söï nhieät tìnhcuûa Höông: “OÂng baø Daàn chæ laø quen sô sôthoâi maø chò cuõng boû maáy ngaøy nghæ Teát ñaàmaám beân choàng con ñeå veà möøng”. Hoaëc chitieát keå veà laõo Saán- moät ngöôøi chæ thích gheïoñaøn baø goaù vaø gaùi chöa choàng cho neâncaùnh ñaøn baø con gaùi trong xoùm luoân luoânphaûi caûnh giaùc vôùi laõo. Nhöng ñöôïc caùi laõoraát nhieät tình vaø khoâng neà haø coâng xaù gì. Bôûivaäy, khi bieát laõo bò tröôït chaân ngaõ xuoáng nuùithì moïi ngöôøi trong xoùm xoân xao ruû nhau ñithaêm. Nhöõng chi tieát ñaày aép tình ngöôøi nhö

TThhôôøø ii ggii aa nn vv aaøø kk hhooâânngg gg ii aann nngg hheeää tthhuu aaäätttt rr oonngg ttrr uuyy eeää nn HHaaøønngg xxooùùmm cc uuûûaa PPhhaa ïïmm TThhòò DDuuyy ee âânnNGUYEÃN THÒ BÌNH(Hoäi VHNT Ninh Bình)



theá ta vaãn baét gaëp ñaâu ñoù trong cuoäc soángthöôøng ngaøy ôû caùc laøng queâ, ngoõ xoùm. Noùchính laø neùt vaên hoaù ñeïp caàn ñöôïc baûo toànvaø phaùt huy. Nhöng ñoù chæ laø moät phaàn yùnghóa cuûa caâu chuyeän. Töø chuyeän tình laøngnghóa xoùm naøy, taùc giaû muoán ñeà caäp ñeánmoät giaù trò khaùc, thieát thöïc hôn cuûa cuoäcsoáng.

Ngay töø ñaàu truyeän, ta thaáy khoâng gianhieän thöïc cuûa caâu chuyeän ñöôïc thu goïn laïitrong gia ñình oâng Daàn ngaøy toå chöùc ñaùmcöôùi cho con gaùi. Khoâng gian aáy ñöôïc taùcgiaû löïa choïn ñeå laøm neàn cho nhöõng quan heäkhoâng ñôn giaûn cuûa nhöõng ngöôøi haøng xoùm.Taát caû döôøng nhö ñöôïc thu heïp, doàn neùnbôûi khoâng gian taâm traïng cuûa nhaân vaätLoan. Loan laø moät phuï nöõ ñaõ coù choàng vaøluoân ao öôùc coù moät gia ñình haïnh phuùc.Döôùi maét Loan, caùc quan heä gia ñình, quanheä tình caûm ôû caùi xoùm nhoû naøy ñöôïc doàn tuïlaïi trong maáy gia ñình treû: gia ñình chòHöông, gia ñình Loan vaø gia ñình töông laicuûa Giang nöõa…Taát caû döôøng nhö khoângbình laëng nhö caùi veû beân ngoaøi cuûa noù.

Baét ñaàu töø vôï choàng Höông, môùi ñoù thoâigia ñình hoï töøng laø mô öôùc cuûa Loan: ñi ñaâuhoï cuõng ñaém ñuoái nhö sam coù ñoâi. Theoquan saùt cuûa Loan, ngöôøi choàng cuûa Höôngluoân coù yù thöùc vun ñaép cho tình yeâu vaøchaêm chuùt cho gia ñình. Vaäy maø giôø ñaây, hoïñaõ ñöa ñôn ra toaø ly dò, chæ vì choàng Höôngluoân oâm aáp moái tình xöa, khoâng queân ñöôïcngöôøi yeâu cuõ…Ngay chính gia ñình Loancuõng ñang baùo hieäu nguy cô raïn vôõ, khi voâtình coâ phaùt hieän ra quaù khöù giöõa Giang vaøchoàng coâ. Vaø cuoäc soáng cuûa Giang sau naøynöõa, cuõng ñaõ coù daâu hieäu cuûa moät keát cuïcseõ khoâng toát ñeïp khi ngaøy cöôùi maø Giangvaãn ngaäp traøn nöôùc maét ngoùng chôø moät

ngöôøi maø voâ voïng… Thôøi gian hieän thöïc xaûy ra caâu chuyeän

chæ xoay quanh moät ngaøy vaø moät buoåi toáichuaån bò cho ñaùm cöôùi Giang- con gaùi oângDaàn. Nhöng töø thôøi gian hieän thöïc aáy, caâuchuyeän ñöa ngöôøi ñoïc trôû veà thôøi gian quaùkhöù- moät quaù khöù chöùa ñieàu bí maät cuûa Haûi-choàng Loan vôùi Giang. AÁy laø khi coâ phaùthieän bí maät töø chieác voøng inox- kæ vaät cuûamoái tình xöa maø Giang voâ cuøng traân troïng.Loan nhôù laïi ngaøy cöôùi cuûa mình, Haûi-choàng coâ ñaõ lau moà hoâi baèng chieác khaên coùtheâu hai chöõ caùi H vaø G loàng vaøo nhau vaøcoâ cuõng ñaõ hieåu taïi sao ngaøy cöôùi coâ Giangkhoâng coù maët vaø khi cöôùi Giang, Haûi cuõngkieám côù vaéng nhaø? Caùi quaù khöù chöùa ñaàygioâng baõo aáy ñaõ ñem ñeán cho Loan, choGiang vaø caû cho Haûi bieát bao phieàn toaùi. Vaølieäu hoï coù thoaùt ra ñöôïc caùc moái quan heäphöùc taïp naøy khoâng?

Töø thôøi gian quaù khöù quanh quaån ñoù, caâuchuyeän cuõng thaáp thoaùng thôøi gian töônglai. Moät töông lai döï baùo ñaày baát traéc khiLoan ñaõ baét ñaàu nhaän roõ ñöôïc tình caûm thaätcuûa Haûi vôùi mình, vaø nhaát laø khi coâ nhôù laïilôøi noùi ñaày aån yù cuûa Haûi: “Coù moät thöù ñôngiaûn ôû caùi xoùm nhoû maø baây giôø anh môùi caûmnhaän ñöôïc laø nieàm vui cuøng taän höôûng coønnoãi ñau phaûi neùn xuoáng”. Xaâu chuoãi laïi caùcsöï kieän, caùc quan heä trong cuoäc soáng vôïchoàng, ñieàu Loan sôï nhaát laø mình khoâng töïthoaùt ra khoûi noãi aùm aûnh vaø seõ daãm laïi veátxe ñoå cuûa Höông. Coù theå baát haïnh cuûaHöông seõ ñöôïc laëp laïi ôû Loan? Caâu chuyeänkeát thuùc trong taâm traïng roái bôøi cuûa Loan veàmoät döï caûm khoâng toát ñeïp cho haïnh phuùcraát mong manh maø mình ñang coù.

Chuyeän ñöôïc keå töø ñieåm nhìn cuûa nhaânvaät Loan. Töø ñieåm nhìn naøy moät maët ngöôøi



ñoïc cuõng thaáy ñöôïc nhöõng neùt ñeïp caàn löugiöõ cuûa tình laøng nghóa xoùm “taét löûa toái ñeøncoù nhau”. Maët khaùc ta cuõng thaáy ñöôïcnhöõng haäu quaû taát yeáu cuûa loái soáng hieän ñaïithoâng qua moái quan heä phöùc taïp cuûa caùcgia ñình treû thôøi hieän ñaïi. Qua taâm traïng ñaàyaép öu tö daèn vaët vaø aêm aép noãi buoàn cuûaLoan, truyeän cuõng heù môû nhöõng lôùp langkhaùc khieán cho ñoäc giaû phaûi döøng laïi suyngaãm veà nhöõng giaù trò coù khi laø raát ñoãi bìnhthöôøng nhöng voâ cuøng quyù giaù cuûa cuoäcsoáng gia ñình vaø xaõ hoäi hieän nay. Vieát veàmoät ñaùm cöôùi nhöng caâu chuyeän laïi mangaâm ñieäu buoàn- noãi buoàn trôù treâu cuûa soáphaän. Keå caû khi nhöõng ca töø ñöôïc caát leân thìñoù cuõng laø nhöõng ca töø buoàn nhuoám ñaàytaâm traïng. Theá neân, noù khoâng xua ñöôïc noãi

buoàn ñang ñeo ñaúng laáy Loan, Giang,Höông…Moãi ngöôøi ñeàu coù moät noãi nieàmrieâng khoâng ai gioáng ai nhöng hoï laïi coù moätñieåm chung raát gioáng nhau ñoù laø noãi thaápthoûm veà moät tình yeâu vaø haïnh phuùc khoângtroøn ñaày.

Vôùi gioïng keå nheï nhaøng, tình caûm,truyeän Haøng xoùm cuûa caây buùt treû Phaïm ThòDuyeân ôû moät goùc ñoä naøo ñoù ñaõ ñem ñeáncho ngöôøi ñoïc nhöõng traûi nghieäm vaø suyngaãm veà giaù trò cuûa haïnh phuùc. Haïnh phuùcthaät ñôn giaûn nhöng khoâng giaûn ñôn. Moãingöôøi phaûi bieát traân troïng naâng niu vaø gìngiöõ… (*)

(*) Trong: NGUYEÃN THÒ BÌNH – Doøng soâng thao thieát(Tieåu luaän - pheâ bình vaên hoïc), Nxb. Vaên hoïc, H., 2013, 180 tr. - Giaûi C


Vöøa qua, Toaø soaïn DÑVNVN ñaõ nhaän ñöôïc saùch bieáu cuûa caùc taùc giaû, Nhaø xuaát baûn:- PHAÏM ÑOÂNG HÖNG – Tieáng Sao Mai (Taäp thô), Nxb. Hoäi Nhaø vaên, H., 2014, 124tr.- NGUYEÃN LONG - Tình yeâu bieån ñaûo (Taäp thô) Nxb. Hoäi Nhaø vaên H., 2014, 120tr.- NGUYEÃN MINH KHIEÂM – Cuïng ly (Taäp thô luïc baùt), Nxb. Hoäi Nhaø vaên, H., 2014, 164tr.- NGUYEÃN THÒ MYÕ DUNG – Traêng haï huyeàn (Taäp thô), Nxb. Vaên hoïc, H., 2014, 440tr.- NGUYEÃN THEÁ VINH – Bieån vöøa ñuû nhoù (Taäp thô), Nxb. Hoäi Nhaø vaên, H., 2014, 120tr.- ANH ÑOÄNG - Nhöõng baøi thô dôû (Taäp thô), Nxb. Treû, TP. Hoà Chí Minh, H., 2014, 76tr.- PHAÏM QUANG LONG - Nôï non soâng (Taäp kòch baûn vaên hoïc), Nxb. Ñaïi hoïc Quoác gia,

H., 2014, 492tr.- NGUYEÃN DIEÄU LINH - Theo nhöõng trang thô (Pheâ bình, tieåu luaän), Nxb. Hoäi Nhaø vaên,

H., 2014, 24tr.- THUÙY TOAØN - Söùc lan toûa cuûa thi ca vaø cuoäc ñôøi Hoà Chí Minh (Tieåu luaän, pheâ bình

& dòch), Nxb. Vaên hoïc H., 2014, 280tr.- THAØNH DUY - Vaên hoùa laõnh ñaïo - trieát lyù phaùt trieån beàn vöõng trong tö duy Vaên hoùa

Hoà Chí Minh (Chuyeân luaän; Nxb. Vaên hoùa - Thoâng tin, H., 2014, 320tr.)- TRAÀN THÒ TRAÂM - AÅn saâu töøng con chöõ (Tieåu luaän, pheâ bình), Nxb. Vaên hoïc,

H., 2014, 416tr.- HOÀ SÓ VÒNH - Trieát hoïc vaên hoùa trong ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh (Chuyeân luaän),

Nxb. Daân Trí, H., 2014, 112tr.

Traân troïng caûm ôn. Xin giôùi thieäu cuøng Quyù vò baïn ñoïc.DÑVNVN

SAÙCH BIEÁU


Tình caûm

Noàng naøn Taây Nguyeân

Nhaïc vaø lôøi: ÑOAØN QUANG TRUNG(Hoäi VHNT Ñoàng Nai - Giaûi C)



Hoaøi böôùc chaân vaøo nhaø roài ñoùng xaàmcöûa laïi. Ñaây laø nhaø cuûa coâ. Coâ môùimua. Caên hoä roäng 3m x 5m ñoàng

daïng vôùi caùi hoäp dieâm. Coù moät caùi hoäp nhö theáchung töôøng vôùi caùi hoäp cuûa coâ nhöng laïi quaysang moät tuyeán phoá khaùc. Môùi ñaàu mua ñöôïccaùi nhaø naøy, Hoaøi söôùng thít caû ngöôøi. Hai oângbaø giaùo cuøng hoï laø Ñoã Thanh vaø Ñoã Thuyù,ñoàng nghieäp cuûa coâ, bieát coâ coù yù ñònh mua nhaølieàn ræ raû: “Hay laø coâ laáy nhaø cuûa chuùng toâi ñi.Tuy beù moät tyù nhöng chæ coù moät mình coâ ôû thìroäng quaù. Sau naøy coù choàng con leân theâm

taàng ba nöõa, ôû cuõng chaû heát”. Roài baø giaùo coønbaûo toâi vôùi oâng aáy chæ vaøi thaùng nöõa laø nghæhöu. OÂng giaùo nhaø toâi laïi laø ngöôøi ñoäc ñinhtrong hoï. Gôùm, vöøa môùi nghe tin chuùng toâi veàqueâ ôû, caû hoï möøng.

Hoaøi cuõng thaáy hôïp lyù. Luùc giao tieàn baø giaùora voán haún cho coâ moät trieäu, ñieàu naøy khaùc haúnvôùi tính caùch cuûa baø – Ñuùng laø trí thöùc coù khaùc,roäng raõi quaù! Ban ñaàu luùc doïn nhaø, Hoaøi thaätsöï haøi loøng, ñi ñaâu cuõng chæ mong sao chochoùng veà ñeán nhaø mình laø nôi caát giöõ caùi haøinhi ñaõ 35 tuoåi, baûo hieåm chaéc chaén trong caùihoäp beâ toâng – Caûm giaùc thaät thoaûi maùi vaø antoaøn. Maáy ngaøy ñaàu coâ khoâng heà ñeå yù gì ñeáncaên hoä chung vaùch phía beân kia. Cöù ñi laøm veàlaø hoï laïi caõi nhau, xem ra caõi nhau môùi laønguoàn soáng chính chöù khoâng phaûi côm gaïo.Maø chuyeän gì hoï cuõng caõi nhau ñöôïc. Töøchuyeän vaät chaát nhoû nhö caùi kim, ñeán chuyeänxaõ hoäi to lôùn nhö baøn ngaøy taän theá cuûa loaøingöôøi. Coâ vôï chaéc ñi chôï veà, choàng hoûi muarau ôû ñaâu? Mua sieâu thò chöù mua ôû ñaâu. Tinlaøm sao ñöôïc caùi sieâu thò. Theá khoâng tin thì tinai? Khoâng caõi nhau khoâng chòu ñöôïc. Choàngmua chieác tuû laïnh, nhöng tuû gì laïi khoâng bieátlaøm ñaù. Vôï hoûi mua ôû ñaâu? Haøng giaûm giaù nhôøngöôøi quen mua hoä. Caøng quen caøng leøn choñau. Anh choàng töùc laém. Thôøi buoåi baây giôøquen ñöôïc ngöôøi ñaâu coù deã daøng gì. Phaûi nhötheá naøo thì ngöôøi ta môùi cho gaàn chöù. Moãingöôøi daân laø moät an ninh. Troâng con ngöôøi chaûbieát ñaâu laø löông thieän, ñaâu laø toäi phaïm.

Hoaøi naèm beân naøy coøn nghe roõ tieáng thôûdaøi vaø caùi gioïng kim cuûa coâ vôï. Toâi khieáp víacaùi ngöôøi quen laém roài. Boá con trong nhaø coønchaû tin nhau. Ñaáy, nhö caùi thaèng X ôû nhaø oângY ñaáy. Noù chaû löøa caû hoï coøn gì? Ñaáy, tin ñi!Quen gì maø tuû laïnh hoùa thaønh caùi traïn theá?Anh choàng ruùt ñieän thoaïi ra goïi: aloá! chò Minh

NN aaéénn gg vvôô õõ(Truyeän ngaén)

LEÂ THANH KYØ(Hoäi VHNT Haø Nam)



aø, chò mua giuùp cho em chieác tuû laïnh ôû ñaâuvaäy? Luùc sau nghe tieáng coâ vôï hoûi ngöôøi quenanh baûo sao? Baø aáy baûo nhôø coâ baïn thaân beâncoâng ty Ñaàu tö maïo hieåm mua cho. Tieáng coâvôï giaãy leân nhö bò choïc tieát: toâi ñaõ baûo maø, thôøibuoåi naøy caøng quen caøng thieät ñeán thaân. Quenñaõ thua thieät laïi coøn laø baïn beø nöõa chöù! Baïn thìcaøng khoâng theå tin ñöôïc? Theá khoâng tin baïnthì tin ai? Laïi caõi nhau…caõi nhau caû nhöõng vieäctaän ñaåu taän ñaâu. Anh choàng ñem chuyeän moätoâng toång thoáng ñöa vôï ñi ñeû, maø ñeû sinh boánnhôù! Tieáng coâ vôï: khieáp! Ñeû nhö choù ñeû. AØ maøtin aáy ôû ñaâu vaäy? Thì baùo ñöa tin chöù ai. OÂigiôøi! Nhaø baùo chæ coù noùi pheùt theá maø cuõng tin.Theá khoâng tin baùo thì tin ai? Roát cuoäc laïi laên xaûvaøo nhau. Chuyeän chaû coù gì lieân quan ñeán giañình boãng choác trôû neân to chuyeän…ngaøy naøocuõng theá, cöù heã hôû ra laø caõi nhau nhöng ñeánñeâm Hoaøi laïi nghe thaáy tieáng ruùc rích eâm aùilaøm coâ giaän soâi caû tieát. Thaät khoâng taøi naøo tinnoåi! Ñeán phöôøng cheøo cuõng khoâng ñeán löôïtngöõ aáy. Luùc chieàu coâ nhìn thaáy hai con choùnhaø haøng xoùm caõi nhau. Moät luùc ñaõ thaáy conñöïc ngöûi vaøo ñít con caùi. Coâ noùi chuyeän vôùimoät coâ baïn. Baïn coâ hích hích xong coøn baûoñaáy laø cô cheá töï nhieân. Töï nhieân môùi laø thöùchaân thaønh. Nhöng Hoaøi khoâng chòu ñöôïc caùisöï “chaân thaønh” aáy. Coâ muoán chaïy leân taàngthöôïng, laàn sang maùi beân kia, laät taám toân leânroài thaû moät quaû löïu ñaïn chaøy vaøo trong aáy. Coâbaét ñaàu ngaùn ñeán taän coå. Ñaàu tieân coâ traùch vôïchoàng oâng baø giaùo, sau traùch caùi teân kyõ sö xaâydöïng thieát keá nhöõng ngoâi nhaø quaùi gôû chungtöôøng chung moùng. Haøng ngaøy ñi laøm coâ phaùtchaùn nhöõng khuoân maët hoái haû, chaïy xe nhöchoù daïi, heã cöù coù khoûang troáng laø cheøn vaøo, coánhoi leân treân ngöôøi khaùc. Toái naøo cuõng ñöôïcnghe haøi kòch nieàm tin. Nhöng maø ñaây laø nhaøcoâ cô maø? Tieàn mua nhaø do coâ kieám ñöôïc töø

nhöõng coâng ty thueâ beân ngoaøi laøm. Theá thìvieäc gì coâ phaûi ñi ñaâu? Vôï choàng oâng baø giaùosoáng gaàn heát caû ñôøi ngöôøi ñeán taän luùc veà höu,veà queâ coøn ñöôïc. Soáng chung vôùi luõ thì ñaõ sao,sau naøy coù tieàn ñaäp ra xaây laïi khoâng kheùo laïitheøm nghe tieáng caõi nhau. Nhöng maø taïngngöôøi nhö coâ tính traàm, loái soáng 1 + 1 = 2 cöùheã nghó ñeán chuyeän laáy choàng khoâng khaùc gìcaàm tôø giaáy ñi thuï aùn. Nhöng hieän taïi coâ chöaquen, vaäy neân cöù phaûi nuùt hai tai baèng chieácmaùy nghe nhaïc. Naáu côm, veä sinh, chaám baøi,laøm baùo caùo thueá, queùt nhaø, röûa baùt, uoángnöôùc, xæa raêng, ñöùng, ngoài, naèm, thöùc, nguû, keåcaû lim dim ñeàu phaûi nghe nhaïc. Coù nghóachieác tai nghe khoâng ñöôïc pheùp rôøi khoûi tai luùccoâ veà nhaø nhö ñaàu khoâng ñöôïc rôøi khoûi coå, timkhoâng ñöôïc ra khoûi loàng ngöïc, tay khoâng theårôøi thaân, ruoät thöøa khoâng ñöôïc rôøi khoûi ñaïitraøng beân phaûi…

Hoaøi laø giaùo vieân daïy toaùn, laïi coù vaên baèngkeá toaùn doanh nghieäp. Coù haøng chuïc coâng tythueâ coâ laøm keá toaùn. Moät laàn coâ ñi ñeán coâng tyBình Minh laáy chöùng töø keâ khai thueá thì baét gaëpvôï choàng oâng giaùo. Coâ thaät ngaïc nhieân thaáy baøgiaùo ñang chæ huy toaùn nhaân vieân cuûa moät cöûahaøng aên ñaëc saûn, khaùch ra vaøo ñoâng nhö kieán.Töôûng coâ laø khaùch, baø giaùo ñon ñaû chaïy ra.May maø baø coøn nhaän ra coâ. Hoaøi hoûi thaêm:“Em töôûng thaày coâ chuyeån veà queâ ôû?”. Baø giaùotrôïn maét leân, tay quay quay nhö kieåu ngöôøi tañoát vía: “Ñieân aø! Veà queâ thì coù maø ñieân aø? Theáñöùa naøo noùi vôùi coâ nhö vaäy, ñeåu theá?”. Coâ lí nhíchaøo baø giaùo roài phoùng raát nhanh nhö vöøachoâm ñöôïc chieác xe maùy. Neáu ôû laïi coâ sôï seõraéc caùt vaøo moàm baø giaùo maát. Hoaøi nhôù ra caùimoät trieäu ñoàng baø giaùo döùt ruoät bôùt cho coâ hoaùra noù laø tieàn theá maïng. Laàn coâ baøn chuyeänmua nhaø baø giaùo vôùi Thô, giaùo vieân cuøng boämoân. Khoâng caàn ngaâm ngôïi gì nhieàu, Thô noùi



luoân: “Chò phaûi caûnh giaùc vôùi hai con chim giaønaøy, moït laém! Loõi saét laém! Theá chò coù bieát ÑoãNhò Tinh laø ai khoâng?” – Khoâng – Laø hai nhaøgiaùo hoï Ñoã tröôøng ta ñaáy! Cheát, chò maø daâyvaøo hoï laø raùch tuùi ñaáy. Cuûa thì ít maø suyùt ranhieàu. Em nghe noùi coù haøng taù ngöôøi ñeán hoûimua nhaø ñeàu laéc ñaàu, leø luôõi. Ñaây naøy, chaû noùiñaâu xa. Tuaàn tröôùc baø giaùo ñem caùi com pa goãcuûa oâng giaùo ra khoe baûo ñaáy laø chieác com pado Boä tröôûng Boä Y teá taëng. Giôø chuaån bò veàhöu chaû coøn bieát duøng laøm gì nöõa. Toâi baøn vôùioâng aáy ñem taëng boä moân laøm kyû nieäm. OÂng aáybaûo baây giôø ai ngöôøi ta coøn xuùc ñoäng vôùi ñoà löunieäm nöõa. Chuùng mình chaúng phaûi ñaõ laø haønglöu nieäm roài ñaáy sao? Thoâi cöù ñem baùn. Baâygiôø caùi gì maø chaû ñem ra rao baùn. May maøhoâm aáy chò ñi vaéng chöù khoâng thì chò em mìnhseõ laø ñoái thuû caïnh tranh maát. Nghe noùi ñeán kyûvaät neân ai cuõng muoán coù, theá laø moïi ngöôøiquyeát ñònh laäp saøn ñaáu giaù. Em ra giaù caonhaát, traû caùi com pa aáy hai traêm ngaøn ñoàng.Sau hoûi ra môùi bieát tröôùc ñaây oâng giaùo cöù laáygiaûi duùt ñeå veõ ñöôøng troøn. Trong moät laàn döïgiôø, Giaùm ñoác Sôû ra leänh töø nay neáu thaáy oânggiaùo coøn laáy daây duùt veõ ñöôøng troøn thì seõ raquyeát ñònh maát daïy! Theá oâng giaùo môùi chòu boûtieàn ra mua chieác com pa naøy ñaáy. Mua ôûngay hieäu saùch chöù ôû ñaâu. Cöùt saét laém! Hoaøitöï an uûi: thoâi cuûa ñi thay ngöôøi vaäy. Nhöng thaàysoá baûo hai naêm nöõa coâ môùi chòu haïn. Hay môùilaø taïm öùng haïn ñaây? Laøm cho coâ laïi phaûi theâmmoät moái lo. Thoâi thì laïi tìm caùch baùn quaùch caùitoå chim yeán naøy ñi. Giôø coâ thaáy gheùt caùi nhaøcuûa mình quaù! Ñaõ ñeán giôø phaûi ñeo tai nghevaøo thì coù tieáng goõ cöûa. Tuyeát, moät coâ giaùo môùira tröôøng vaø môùi nhaäp moân chöa laâu. Hoaøi vöøamôû cöûa, Tuyeát ñaõ aøo vaøo ríu rít nhö con chim .Tuoåi treû coù khaùc! Coâ vöøa ñi vöøa ngaém caên hoä,moàm noùi, maét noùi, laïi bieát caû noùi ngoïng: “OÂi,

chò oâi! Chò söôùng thaät ñaáy! Caùc chò trong boä moân ai cuõng khen chò quaù gioû giaêng,ai cuõng baûo khoâng theå tin ñöôïc moätcoâ Raùo ñoäc thaân laøm giaàu khoâng phaûi baèngngheà cuûa mình, chaû theøm thaäm thuït daïytheâm daïy leám, coi quy ñònh cuûa Boä chaûkhaùc laøo nhö moät ñöùa treû con! Chò nhæ?” Roàicoâ voøng quanh beân trong caùi hoâp 3 x 5 moätlöôït, lieân tuïc phaûi traùnh caùc chöôùng ngaïi vaätnaøo laø giöôøng caù nhaân Haøn Quoác, tuû quaàn aùoJa Pan, baøn trang ñieåm Ñaøi Baéc, baøn maùy tínhHoaø Phaùt, boä Minh Ñaøo mi ni…gaëp vaät gì laïiqueät tay moät caùi laáy khöôùc. Ngöôøi Tuyeát löôïntraùnh caùc ñoà vaät meàm nhö caùi laït: “Chò oâi! Emöôùc ñöôïc nhö chò quaù! Ñeán kieáp naøo em môùiñöôïc nhö chò. Chò thoâng caûm cho em nhaù, emvöøa môùi ñi hoïc luyeän aâm maát moät thaùng neânkhoâng ñeán thaêm nhaø chò ñöôïc. Nhöng maø chòcoù tin khoâng! Thaày giaùo daïy chuùng em khoângngôø phaùt aâm thì chuaån nhöng vieát laïi sai chínhtaû choe choeùt ra. Cuoái cuøng thaày troø chuùng emquay sang hoïc ñoåi coâng ñaáy chò aï. Hí hí…Thoâihoâm nay ñeán thaêm chò, mai em phaûi vaøo traänngay! Em xaùc ñònh roài, phaûi eùp xaùc, phaûi caøynhö ñieân, phaûi ñaûo tung caùi traät töï naøy leân”.Tuyeát söïc nhôù ra: “Chò laøy. Hoâm qua em ñeánnhaø chò Thô. Chò bieát khoâng, thaät khoâng theå tinnoåi! Hai anh chò aáy caøy nhö ñieân! Chò coù nhôùcaùi nhaø hai taàng ôû maët phoá Khai Trí khoâng?Khoâng phaûi thueâ nhö reâu rao ñaâu, mua roài ñaáy!Chò coù tin khoâng? Anh daïy treân taàng, haiphoøng -Hai maâm. Chò taàng treät cuõng hai maâm,doïn caùi beáp laøm theâm moät maâm nöõa laø ba.Chò maø nhìn thaáy cuõng söôùng meâ tôi”. MoàmTuyeát khoâng cöôøi nöõa nhöng maét vaãn cöôøi: “Chò oâi, Caùi thôøi buoåi laøy thaät khoù tin chò nhæ?Chaû bieát Quoác hoïc coù ñaäp cheát hoïc buïi haykhoâng? Nhöng maø em vöøa thaáy buoàn laïi vöøathaáy theâm ñoäng löïc ñeå kieám Xieàn. Chò coù tin



khoâng? Ñaûo loän heát caû giaù trò, chò nhæ? Thoâi keänoù ñi! Caû boä moân mình, caû tröôøng mình, caû caùiBoä mình ñaùnh maát giaù trò cuûa mình roài. Buoànmaø vui. Cöù buoàn buoàn, vui vui. Chò nhæ? Thoâi,keä noù ñi!” Vöøa vaën löôïn heát moät voøng quanhcaùi hoäp dieâm, ñeán cöûa ra vaøo laø Tuyeát ruùt lui:“Thoâi chò nhaù! Ñeán thaêm chò moät laùt thoâi em veàñaây keûo taéc ñöôøng. Ñöôøng vôùi xaù thaät khoângtheå tin noåi! AØ, chò ôi! Ngöôøi ta cöù goïi laø taécñöôøng nhöng maø em chæ thaáy taéc ngöôøi. Ngöôøitaéc ngöôøi. Chò aï. Chò coù tin khoâng?” Hoaøi nhìntheo Tuyeát nhí nhaûnh nhaåy nhoùt treân töøng baäcthang. Coâ gioáng nhö con chim non ñang taäpchuyeàn, chuyeàn töø ñoaïn ngaén ñeán ñoaïn daøi.Roài ñeán moät ngaøy naøo ñoù Tuyeát vuït bay cao,bay xa. Nhöng nhôõ ra trong luùc taäpchuyeàn…nhôõ ra…nhôõ ra. Thaät khoâng theå tin noåi!Hoaøi chaû daùm nghó nöõa. Coâ ñeo chaët tai ngheroài baät maùy tính, vaøo email vaø giôû thö ra xem.Ngöôøi baïn môùi quen, hoâm nay göûi keøm theoaûnh. Troâng töï tin. Ñeïp trai. Mieäng cöôøi aám. Haihaøm raêng traéng muoát, goùc chuïp toát, aùnh saùngtoát. Naéng ñaäu treân raêng phaûn chieáu toeù ratroâng nhö aûnh ngheä thuaät. Ñính theo baøithô Neáu tin anh taëng coâ, keøm maáy caâu ñeàtaëng vuïng veà. Hoaøi mæm cöôøi. Nieàm vui ñeánraâm ran nhö roâm caén. Daïo naøy caùi hoäp beânhaøng xoùm cuûa coâ töï nhieân vaéng laëng nhö caûnhtaïm ñình chieán roài boãng choác laïi oàn leân tieángñaäp phaù. Thì ra beân aáy hoï ñang laøm nhaø. OÂiChuùa ôi, laïy Chuùa töø bi!!! OÂng baø giaùo nhaãn naïicaû ñôøi maø chaû ñöôïc höôûng phuùc. Mình thaät laømay maén. Trong giaáy tôø nhaø ñaát, hoà sô tríchluïc keøm theo coù daáu coâng chöùng nhaø nöôùchaún hoi “moät hoaëc caû hai beân ñeàu coù quyeànxaây döïng nhaø mình maø khoâng phaûi hoûi yù kieánngöôøi lieân quan. Nhöng phaàn töôøng chung seõthuoäc veø ngöôøi xaây sau”. Hoaøi möøng rôn, mìnhvôù bôû roài, ñoâi vôï choàng phöôøng cheøo haøo

phoùng quaù. Mình theá laø ñöôïc lôøi maáy phaântöôøng roài. Taác ñaát taác vaøng, chæ caàn to baèng haïtñoã cuõng bao nhieâu laø tieàn. Thaät khoâng theå tinñöôïc! Sao giôø vaãn coøn coù ngöôøi roäng raõi, sôûi lôûitheá khoâng bieát! Coâ söûa laïi tai nghe, rung ñuøi goõnhòp theo töøng giai ñieäu baøi haùt töø chieác maùynghe nhaïc. Coâ ngaém maõi ngöôøi ñaøn oâng treânmaøn hình. Ngöôøi maø baáy laâu nay luoân ñem laïinieàm tin cho coâ. Anh aáy noùi mình yeâu naéng, tinnaéng thaûo naøo chuïp aûnh ñeå naéng ñaäu treânraêng. Thaät laø laõng maïn. Anh aáy ñaây aø? Ñöôïcñaáy chöù! Nhoùm baïn hoïc cuûa coâ laäp ra moät Blocñeå haøng ngaøy tin töùc cuøng chia seû vôùi nhau.Roài ñoät nhieân anh chaøng xuaát hieän mangnhieàu ñieàu môùi meû ñeán cho caùc coâ. Hoaøi thíchcaùi suy nghó cuûa anh ta, noù cöù na naù gioáng coânhö töø trong coâ ñi ra vaäy. Coøn Loan, coâ baïn kyõsö Ñòa chaát thì ñaày ngôø vöïc. Coâ hoûi anh ta:“Anh laø ai? Coù phaûi thôï saên khoâng?”- “Khoâng!Toâi chæ laø ngoïn gioù lang thang.” – “Ngoïn gioù aáytöø ñaâu tôùi?” – “Noù ôû khaép moïi nôi”. Loankhuyeán caùo caùc baïn laäp trang khaùc ñi. Moïingöôøi phaûn ñoái: “Cöù ñeå xem anh ta laøm ñöôïcgì”. Loan coâng khai treân Bloc: “Tôù xin ruùt lui.Nhaø toaøn baø coâ, coù moät oâng maõnh taát nhieânñöôïc chieàu roâi. Caån thaän ñaáy! Keûo laïi ñem“caùo cho gaø”. Hoaøi cuõng beânh: “Anh ta laø nhaøthô ñaáy! Vöøa vaên hoïc laïi vöøa khoa hoïc, laõngmaïn kinh ñieån. Cöù ñeå ngoïn gioù langthang laøm khaùch nhaø mình thì ñaõ sao?”. Hoaøiñoïc thô: Anh chaúng theå tin ai / Chæ coøn tin vaøoNaéng/ Gioït Naéng voâ tình/ Ñaäu vaøo maét/ Em/Thô ngaây.

Ngoïn gioù lang thang laáy ñòa chæ töø Bloc roàigöûi rieâng cho Hoaøi, keøm theo maáy doøng: anhnhö ngoïn gioù muoán vaøo röøng caây. Theâm maáydoøng noái buùt: Luõ baïn em nhö Taøo A Man. Anhcuõng xin lieàu maïng laøm quen vôùi em. Chæ coùmaáy vaàn thô laøm quaø (Thô anh laøm laø thô xòn



ñaáy, anh ñoå moà hoâi thaät ñaáy! Anh tin vaø quyùmeán em thaät ñaáy!). Hoaøi mæm cöôøi. Coâ thaáy aámloøng vaø tin töôûng nhöõng ñieàu anh göûi gaém. Coâxeùt thaáy anh cuõng thô ngaây ñaáy chöù! Cuõngtaâm traïng ñaáy chöù! Taâm tình cuõng nhö ngoïngioù lang thang chaû bieát ñi ñaâu, veà ñaâu. Ñaâucuõng muoán ñeán maø böôùc chaân boái roái, ñaày sôïhaõi. Mình laø gì treân theá gian naøy? Moät caùi xaùcñang daàn ñoå boùng. Caû caùi traàn gian naøy ñangtaû tôi trong voäi vaõ, trong tìm kieám. Trong côntuyeät cuøng vaãn khoâng theå nhaän ra mình ñangôû ñaâu trong hieän taïi? Cöù baûo soáng cho mìnhmaø nhö soáng cho ai, cöù thöïc thöïc hö hö duøngcaùi giaû ñeå che ñaäy caùi thaät, laáy caùi ñeïp ñuøm caùixaáu beân trong. Khoâng daùm noùi thaät, khoângdaùm soáng thaät. Thaät laø thöù xa xæ nhaát treân theágian naøy.

Moät ngaøy chuû nhaät Hoaøi bò ñaùnh thöùc bôûitieáng goõ coâng coác. Coâ daäy vaø ñi ra môû cöûa.Moät ngöôøi ñaøn oâng chöøng saùu möôi tuoåi troângtöøa töïa nhö moät coâng chöùc ñaõ veà höu. OÂng tagiôùi thieäu: “ Toâi laø Quyeàn. Toå tröôûng daân phoá toå12A” Thaáy Hoaøi ngaån maët ra, oâng toå tröôûnggiaûi thích: “ Chaéc coâ khoâng bieát toå 12A ôû ñaâu?Xin giôùi thieäu laø toå 12A naèm song song vôùiñöôøng phoá beân naøy, dính löng vaøo vôùi nhauneân coâ khoâng bieát cuõng chaû sao”. Coâ gaät ñaàu.OÂng toå tröôûng mæm cöôøi: “Gôùm, gaëp ñöôïc coâcoøn khoù hôn gaëp ngaøi thuû töôùng” – “ Baùc coùchuyeän gì?” – “ Vôï choàng nhaø anh Só Thieän ôûtoå beân kia, coù chung böùc töôøng vôùi nhaø coâ. Caùiböùc töôøng lòch söû ñeå laïi aáy maø! Vôï choàng nhaøanh Só Thieän vöøa qua coù laøm ñôn ñeà nghò xinxaây döïng laïi caên nhaø cho noù khang trang. Xaâyba beà ñaõ xong roài nhöng vì coøn vöôùng ñöôøngbieân giôùi chung giöõa hai nöôùc (AØ, hai hoä) neânanh chò syõ Thieän nhôø beân chính quyeàn sangxin pheùp coâ kyù nhaän vaøo caùi ñôn cuûa ngöôøi ta”.Coù tieáng ruùc rích phía beân kia töôøng voïng

sang: oâng baø Syõ Thieän thueâ chính quyeàn thìcoù, chöù laøm sao maø nhôø ñöôïc chính quyeàn. Coùvieäc gì thì cöù laøm caùi ñôn, ñoùng phí vaøo roàichính quyeàn “giuùp” cho”. Hoaøi coá nghe giaûithích. Coâ nhìn beân döôùi caàu thang coøn coù moätngöôøi ñaøn oâng nöõa ñang nghieâng ñaàu ngheñieän thoaïi. Coâ baûo vôùi oâng toå tröôûng daân phoá:“Trong hoà sô ñaát ñaõ ghi roõ hoä naøo laøm tröôùc thìcöù vieäc xaây nhöng phaûi ñeå laïi böùc töôøng cuõ chohaøng xoùm maø” – “AÁy cheát! Giaáy thì ghi nhö theánhöng ai laïi tin tôø giaáy haû coâ? Caùi daáu aáy laø cuûaNhaø nöôùc thaät nhöng maø tin caùi ngöôøi ñoùngdaáu laøm sao ñöôïc. OÂng Syõ Thieän sang baønthoáng nhaát vôùi coâ sau khi phaù böùc töôøng naøyra, oâng baø Syõ Thieän laáy ñuû phaàn ñaát cuûa mình.Ngoaøi ra oâng baø aáy chòu thieät thoøi laø boû tieàn raxaây traû laïi böùc töôøng cho coâ”. Hoaøi ngaån ngöôøi,roài maët coâ boãng ñoû böøng caû leân: “Tuyø caùc oâng,caùc oâng muoán xaây caùi gì thì xaây, khoâng caànphaûi baøn, toâi khoâng thaéc maéc gì caû” – “Thì coâcöù cho toâi xin moät chöõ vaøo ñaây chöù coâ noùi theátin laøm sao ñöôïc!”. Hoaøi voâ cuøng böïc mình. Coâmöôïn caùi buùt cuûa oâng toå tröôûng ñònh kyù moätnhaùt cho xong. OÂng toå tröôûng vaãy tay goïi ngöôøiñaøn oâng beân döôùi: “Anh Syõ Thieän, Syõ Thieännhanh leân. Caû ñoâi cuøng kyù coù söï chöùng kieán ôûgiöõa. Nhanh!”. Hoaøi vöøa kyù vöøa nghe tieánggiaøy kin kít chaïy leân. Coâ ngaång maët leân nhìn,haù hoác mieäng, ñaùnh rôi caây buùt xuoáng chaân.Khoâng theå tin noåi ngöôøi ñaøn oâng ñang ñöùngtröôùc maët coâ, ñang nôû nuï cöôøi ngoaïi giao.Naéng ban mai ñaäu vaøo haøm raêng traéng tinh,ñeàu taêm taép. Anh ta chính laø Ngoïn gioù langthang – Ñeâm ñeâm vaãn thöôøng chít chaùt vôùi coâ.Coâ quay maët ñi vaø nhaän ra nhöõng gioït naéng vôõvuïn treân caùi haøm raêng traéng muoát. (*)

(*) Trong: LEÂ THANH KYØ – Naéng vôõ (taäp truyeän ngaén),Nxb. Vaên hoïc, H., 2013, 250 tr. Giaûi B



=130

Nhong nhong quaùn doác

Nhaïc vaø lôøi: XUAÂN BAØO(Hoäi Lieân hieäp VHNT Haø Noäi - Giaûi B)



Loan xoay caønh ñaøo höôùng nuï hoa chichít ra cöûa, tæa nhöõng laù giaø gioïng nheïnhaøng:

- Anh mua caønh naøy bao nhieâu? Naêm nayñaøo ñaét hay reû?

Haûi aâu yeám nhìn vôï naâng nhöõng nhaùnh ñaøoñoû thaém lung linh döôùi aùnh ñeøn maàu nhaápnhaùy:

- Chaû ñaét chaû reû, chæ bieát laõi to.Loan ñong ñöa aùnh maét, duùi naém laù vaøo tay

choàng:

- Anh baûo laõi gì?Haûi tuûm tæm:- Laõi caønh cuûi khoâ!Loan cöôøi, ñaám nheï löng choàng:- Anh thuø dai laém!- Haûi boû naém laù giaø vaøo tuùi ni lon:- Ai laïi thuø vôï mình! Loan nuõng nòu:- Chaû thuø maø laïi noùi vaäy! Em khoâng thích

anh nhaéc laïi chuyeän cuõ. - Theá thì nhaø mình khoâng chôi ñaøo, em

thaáy theá naøo?Loan löôøm Haûi: - Buoàn cheát! Ñaøo hoa laø bieåu töôïng ngaøy xuaân, laø söùc

soáng cuûa naêm môùi, khoâng coù ñaøo, khoâng coùhoa khoâng ra ngaøy Teát. Bao naêm chôi ñaøo, vôïchoàng Loan ñaõ coù nhieàu kinh nghieäm choïncaønh, choïn nuï. Ngaøy xuaân khoâng theå thieáu saécthaém hoa ñaøo: moãi naêm moät caønh, moãi caønhmoät theá, moät maøu hoa, moät caâu chuyeän vui,buoàn trong moãi gia ñình.

*Teát tröôùc, Haûi kheânh caønh ñaøo veà döïa

ngoaøi cöûa, ngoù tìm sôïi daây buoäc taïm vaøo goáccaây, goïi Loan chuaån bò chieác loï caém ñaøo. Loantöø döôùi beáp chaïy ra nhìn caønh ñaøo, ñi quanhmoät voøng, ngaém treân nhìn döôùi, hai tay choángnaùch, gioïng laïnh luøng:

- Anh mang traû ngay caønh ñaøo naøy, anhmua cuûa ai?

Haûi ngôõ ngaøng khoâng hieåu sao Loan laïi coù

ÑÑaaøø oo ññiieeáácc(Truyeän ngaén)

PHAÏM XUAÂN HIEÁU(Hoäi Lieân hieäp VHNT Haûi Phoøng)



phaûn öùng nhö vaäy, ñöùng taàn ngaàn ngaém caønhñaøo xem coù gì khieám khuyeát. Moät luùc sau,gioïng Haûi buoàn buoàn:

- Toâi maët muõi naøo maø mang traû ngöôøi ta.Thaät laï ñôøi, mua hoa veà chôi roài laïi ñoøi traû laïi,treân ñôøi naøy coù coâ laø moät.

Loan nghieán raêng, giaäm chaân, muùa tay nhökieán boø trong ngöôøi:

- Toâi khoâng thích caønh ñaøo naøy! Anh coùmang traû khoâng thì baûo?

Bieát tính vôï nhöng traû laïi hoa, coù ai laøm theáneân Haûi coá thuyeát phuïc:

- Em baûo noù laøm sao? Naêm nay nhaø mìnhmua ñaøo sôùm, coøn hôn tuaàn nöõa môùi ñoùn giaothöøa. Caønh nuï naøy nôû hoa laø vöøa ñeïp. Anh ñaõtính kyõ roài. Em nhìn laïi xem?

Loan bóu moâi: - Coù moàm anh nôû chöù nuï naøy maø nôû em

chui ñaàu xuoáng ñaát. Ñuùng vaäy, caønh ñaøo naøy chöa coù hoa, môùi

chôùm ít nuï, chöa theå noùi laø ñeïp. Nhöõng ngöôøikhoâng saønh chôi ñaøo laøm sao nhìn ra ñöôïc theádaùng nuï hoa. Moïi naêm hai taùm, hai chín TeátHaûi môùi ñi chôï hoa, mua caønh ñaøo ñaõ nôû röïcrôõ, khoâng nhö caønh naøy. Naêm nay thôøi tieátnoùng mua ñaøo sôùm phaûi tính khoaûng thôøi gianñaøo nôû neân Haûi choïn caønh chöa nuï, chöa hoa,chæ coù nhöõng laù giaø vaø maàm non nhu nhuù. Hôntuaàn nöõa hoa nôû laø vöøa ñoùn Teát sang Xuaân.Loan khoâng hieåu yù choàng, khoâng hieåu quy luaätphaùt trieån cuûa ñaøo. Chæ nhìn caønh khoâng nuï,khoâng hoa laø khoâng thích. Haûi bieát tính vôï thieåncaän coá giaûi thích theá naøo Loan cuõng khoângnghe. Vôï choàng tranh caõi nhau hoaøi. Choàng coùlyù cuûa choàng, vôï coù lyù cuûa vôï, khoâng ai chòu ai.Ñeå eâm thaám gia ñình, Haûi laúng laëng goïi xemang caønh ñaøo ñi, boû böõa côm tröa.

Maáy ngaøy, vôï choàng Loan côm chaúngngon, canh chaúng ngoït ñöa ñaåy nhau ñi mua

ñaøo. Haûi döùt khoaùt khoâng ñi, vôùi lyù do: chôø ñicoâng taùc, khoâng bieát choïn ñaøo. Haûi noùi vaäykhoâng phaûi coá chaáp vôùi vôï maø muoán ñeå Loannhaân dòp naøy coù moät baøi hoïc, boû bôùt tính kieâungaïo, hoà ñoà bao laâu khoâng chòu nghe ai goùp yù.Loan töôûng choàng ñuoái lyù, bóu moâi:

- Anh khoâng ñi mua thì toâi ñi, cöù coù tieàn laømua ñöôïc heát, thieáu gì ñaøo, chæ thieáu tieàn. Anhtöôûng chæ coù anh môùi bieát mua ñaøo.

Döùt lôøi Loan vuøng vaèng daét xe ra ngoõ, Haûituûm tæm cöôøi goïi vôùi:

- Em ñi mua caån thaän, khoân ngoan ñöøngröôùc raøo veà nheù!

Tính Loan hieàn laønh, thaät thaø, caû tin ít vachaïm, nhöõng vieäc gì khoù thaáy khaû naêng vôïkhoâng laøm ñöôïc laø Haûi tranh laáy phaàn hay canngaên baèng ñöôïc. Hoâm nay, Loan hung haêngñoøi ñi chôï mua ñaøo laø tieàn leä chöa töøng coù,vöôït khaû naêng cuûa Loan. Bieát vaäy, khoâng hieåusao Haûi vaãn taëc löôõi: ñi cho bieát, khoâng thíchmua caønh khaùc, coù leõ Haûi muoán thöû taøi cuûa vôï.Loan ñi chôï mua hoa thì Haûi nhaän ñöôïc ñieänñi coâng taùc.

Caû ngaøy, Loan lang thang caùc chôï ñaøo,chaân choàn, moûi goái, nhìn caønh naøo cuõng ñeïp,caønh naøo cuõng xaáu, giaù cao, giaù thaáp loaïn caûñaàu, hoa caû maét khoâng bieát choïn caønh naøo. Xeáchieàu, Loan reõ vaøo quaùn giaûi khaùt ngoài nghæ,goïi coác nöôùc cam. Thaám meät, buïng daï boànchoàn, baây giôø Loan môùi hieåu ñi chôï mua ñaøokhoâng ñôn giaûn nhö ñi mua môù rau, con caù,mieáng thòt. Loan töï traùch mình chæ ñöôïc caùi giaømoàm, ñöôïc ñaèng chaân laân ñaèng ñaàu, ñaõ choùtnhaän ñi mua phaûi mua baèng ñöôïc. Baây giôø maøveà tay khoâng hoùa ra mình thöøa nhaän laø ngöôøicoù loãi, laàn sau anh aáy coi thöôøng.

Uoáng xong coác nöôùc, Loan ñöùng leân ñi rachôï ñaøo quyeát mua moät caønh ñeïp cho choàngbieát maët. Nhöng Loan khoâng coù kinh nghieäm



choïn ñaøo, khoâng hieåu quy luaät chôi hoa, chæthaáy hoa nôû loeø loeït laø thích. Bieát sao ñöôïc thôïbuoân ñaøo thôøi ñieän töû ma quaùi, khoân löôøng.Loan chöa coù kieán thöùc nhaän ra theá ñeïp bí aåncuûa caønh ñaøo, söï thieån caän chæ thaáy baét maét laøkhen, aâu cuõng laø quan nieäm cuûa nhieàu ngöôøichöa phaûi laø chôi, chæ bieát mua ñaøo cho ñöôïc.

Giôùi saønh chôi thöôøng choïn nhöõng caønhñaøo coù daùng theá töï nhieân, thaân moác saàn suøi, nuïto saéc hoàng chi chít. Coù tieàn coøn phaûi coù kinhnghieäm môùi mua ñöôïc caønh ñaøo nhö yù. Choïnñaøo ñaâu phaûi deã, nhaát laø ñaøo giaø, ñaøo ñaù thieânnhieân, moãi maàu hoa moät vuøng, moãi maàu datroàng treân moät loaïi ñaát. Moãi caønh moät theá, moãitheá phaûi ñaët ôû khoâng gian phuø hôïp môùi toân veûñeïp cuûa theá ñaøo. Vaø giaù ñaét reû cuõng tuyø thuoäctöøng loaïi: ñaøo töï nhieân moïc treân nuùi, treân ñoàibao giôø cuõng ñaét hôn nhieàu laàn ñaøo vöôøn coùdaùng theá caàu kyø myõ thuaät tæa toùt coâng phu…

Loan lô mô chaép vaù nhöõng khaùi nieäm chôiñaøo caâu ñöôïc, caâu chaêng cuûa du khaùch ñi chôï,ngaém hoa xem ñaøo. Baây giôø muoán mua nhöngkhoâng bieát choïn caønh naøo? Khoù thaät, chaû nheõlaïi veà, maø veà thì noùi vôùi anh aáy theá naøo.

Loan ñi quanh chôï hoa heát voøng naøy laïiñeán voøng khaùc. Daãy hoa hoàng ñoû thaém, hoacuùc traéng vaøng rung rinh, hoa hueä ngan ngaùtmuøi höông lan toaû sang daãy ñaøo thaúng taép röïcrôõ nuï hoa. Ngöôøi mua, ngöôøi baùn taáp naäpngöôïc xuoâi. Loan ñöùng hoài laâu theo doõi caønhñaøo nhieàu hoa, nhieàu nuï ñoâng ngöôøi xem, maëccaû giaù. Ngöôøi thôï baùn ñaøo töø xa ñaõ nhaän ra moätbaø chuû ñi xem hoa, anh nhaùy maáy coø hoa xuùmvaøo bình taùn caønh ñaøo nghe nhö hoùt nhaïc vaøotai. Taát nhieân Loan ñöùng ñoù nghe ñuû, thaàmnhôù töøng lôøi, chôø nhöõng ngöôøi khaùch khoângmua ñöôïc caønh ñaøo ñi xa lieàn ñeán beân ngöôøichuû baùn ñaøo:

- Anh baùn bao nhieâu caønh ñaøo naøy?

Ngöôøi chuû bieát caù to ñaõ caén caâu nhöng vaãnñong ñöa:

- Chò nghe roõ caû roài ñoù, hoï traû möôøi trieäu,baùn laøm sao ñöôïc caønh ñaøo nhieàu nuï, nhieàuhoa ñeïp theá naøy.

Haén noùi möôøi trieäu, ñaét gaáp maáy laàn laø coùlyù vì ngöôøi ñaøn baø naøy coù tieàn, ñi mua ñaøobaèng tai chöù khoâng phaûi mua ñaøo baèng maét,toäi gì chaû noùi ñaét, maáy khi môùi gaëp ñöôïc ngöôøikhaùch soäp. Ñuùng vaäy, caâu noùi baâng quônhöng vöøa ñuû ñeå baø khaùch son phaán loeø loeït,voøng nhaãn ñeo ñaày tay suy tính. Loan nhíu ñoâiloâng maøy tæa toùt coâng phu thaàm khen caønh ñaøoñeïp nhöng giaù ñaét quaù so vôùi maáy caønh buoäctreân xe thoà, xe ba gaùc. Thaáy khaùch phaân vaânchuû ñaøo ñon ñaû ra theâm ñoøn:

- Chò khoâng mua caønh naøy coøn mua caønhnaøo? Ñaét xaét ra mieáng. Chò mang caønh naøy veà,caû nhaø baùi phuïc, baùi phuïc. Neáu chò thaät loøngthích, em chæ xin theâm hai traêm ngaøn ñoàng,baùn cho ngöôøi phuï nöõ bieát chôi nhö chò reûcuõng khoâng tieác. Ñöôïc lôøi khen, giaûi toaû böùcxuùc, Loan gaät ñaàu vui veû ruùt tieàn:

- Toâi ñaët anh hai trieäu, anh chôû veà nhaø toâitraû noát.

Ñuùng keá saùch, anh baùn ñaøo voàn vaõ: - Chò yeân taâm em coù traùch nhieäm mang

caønh ñaøo naøy khoâng ruïng moät laù veà taän nhaøñaët choã vöøa yù cho chò khoâng laáy tieàn coâng. Neáuchò thueâ boïn xe oâm noù chôû maát hai traêm laø caùichaéc.

- Caûm ôn chuù. Maáy ngaøy sau, Haûi ñi coâng taùc veà, nhìn

thoaùng caønh ñaøo buïng thaàmbaûo daï: ñöôïc ñaáy.Nhöng sau böõa côm, ngoài uoáng traø ngaém ñaøo,Haûi giaät mình thaáy nhöõng boâng hoa maøu saéckhaùc thöôøng voäi ñöùng leân naâng nheï moät vaøicaùnh. Haûi giaät mình:

- Trôøi ôi! Nuï, hoa ñeàu giaû.



Caùi giaù phaûi traû quaù ñaét cho ñeâm giao thöøanaêm nay nhöng bieát laøm theá naøo? Chôï ñaõtan, thôøi gian ñaõ heát. Noùi hay khoâng chuyeäncaønh ñaøo choät, nuï hoa giaû naøy. Haûi ñöùng cheátlaëng. Loan töôûng choàng ñöùng ngaém caønhñaøo ñeïp taâm phuïc lieàn ñi ñeán beân:

- Anh töôûng em khoâng bieát mua ñaøochaéc? Anh xem ñi, caønh naøy ñeïp hôn caønhanh mua nhieàu.

Maët Haûi tai taùi, khoâng noùi, khoâng raèng laúnglaëng ñi ra gheá ngoài vì bieát loãi naøy cuõng coùphaàn traùch nhieäm cuûa mình. Chæ coøn maáy giôønöõa laø ñoùn giao thöøa, caû nhaø ñang chuaån bòñi xem baén phaùo hoa. Baây giôø bôùi chuyeänñaøo ra laø maát Teát. Haûi giaän mình, giaän vôï neùnbuoàn, coá göôïng cöôøi khen:

- Tuyeät! Caønh ñaøo naøy chôi ñöôïc maáynaêm!

Haûi noùi boùng gioù, Loan töôûng choàng khenthaät leân gioïng:

- Töø nay, anh ñeå em ñi mua ñaøo, anh khoûibaän taâm.

Haûi gaät ñaàu; - Thì em cöù ñi mua, anh khoâng tranh phaàn

cuûa em. Theá nheù, ñöôïc chöa?Maáy ngaøy Teát Loan ra söùc roùt nöôùc aám,

cho theâm thuoác b1 vaøo goác maø caønh ñaøo vaãntrô trô khoâng nôû theâm hoa, khoâng naåy theâmnuï. Haûi nhìn xoùt xa thöông vôï, giaän mình ñònhgiaûi thích cho vôï bieát nhöng laïi sôï ñaàu naêmgia ñình maát vui. Cuoái cuøng Loan cuõng khoângkìm neùn ñöôïc thaéc maéc trong loøng, ñaønhxuoáng gioïng hoûi choàng:

- Em thaáy caønh ñaøo töø hoâm mua veà: nuïkhoâng nôû, hoa khoâng taøn, anh xem taïi sao?

Haûi nhìn vôï göôïng cöôøi:- Ñeán hoâm nay em môùi nhaän ra aø. Loan quay laïi gaëng hoûi:- Anh baûo laøm sao?

Haûi thaét chieác caø vaït, khoaùc boä complekeùo tay Loan:

- Em chuaån bò leân xe anh ñöa ñi chuùc Teát,queân chuyeän caønh ñaøo ñi. Khi naøo vöùt rañöôøng em nhôù haùi maáy caùnh hoa xem kyõkhaéc bieát.

Hai vôï choàng ñi ñeán nhaø ngöôøi baïn, vöøaböôùc vaøo cöûa, Loan choaùng ngôïp caønh ñaøonuï hoa röïc rôõ ño röïc caû moät goùc phoøng ñaäpvaøo maét khieán Loan khoâng kìm ñöôïc caûmxuùc:

- OÂi ! Caønh ñaøo ñeïp quaù. Haûi cuõng thaàm khen caønh ñaøo nhieàu nuï,

nhieàu hoa. Thaáy khaùch, vôï choàng ngöôøi baïnñon ñaû môøi vaøo baøn röôïu. Loan ngoài xuoángbeân choàng nghe nhaïc, ngaém ñaøo. Naøng ngôøngôï nhaän ra theá ñaøo quen quen khoâng bieátnhìn thaáy ôû ñaâu? Nghó maõi, Loan chôït nhôù ra:

- Ñuùng roài! Caây taàm göûi laù nhoû ly ti boø lanbeân ba chaïc. Toå ong treân ngoïn thì thuït maáycon ra vaøo, mình giaäm chaân muùa tay sôï noùñoát… Caønh ñaøo nhaø mình. Sao noù laïi ôû ñaây?Anh aáy khoâng mang ra traû.

Nhaän ra sai laàm cuûa mình, Loan laám leùtnhìn choàng, nhìn caønh ñaøo cuùi maët thôû daøi.Maëc! Gian phoøng oàn aøo tieáng noùi, tieángcöôøi, tieáng ly chuïm nhau theo ñieäu nhaïcPaso roän raøng. Khoâng ai ñeå yù ñeán noãi buoàncuûa Loan. Loan ngoài moät mình baàn thaànkhoâng coøn caûm höùng cuoäc vui cuøng caùcbaïn. Tay vôùi ly röôïu Sampanh uoáng moäthôi, coå hoïng ñau raùt, ñaéng ngaét. Haûi ñöùngleân nheï nhaøng dìu Loan ra saøn khieâu vuõ.Döôùi aùnh ñeøn maøu nhaáp nhaùy, vuõ ñieäuValse quay troøn vaán vít quanh caønh ñaøo röïcrôõ nuï hoa. (*)

(*) Trong: PHAÏM XUAÂN HIEÁU – Caây ñeøn gia baûo (Taäptruyeän ngaén), Nxb. Hoäi Nhaø vaên, H., 2014, 252 tr. Giaûi C



Töï do

Doøng soâng noãi nhôùNhaïc :LINH NGOÏCLôøi: THANH LIEÂM

(Hoäi VHNT Quaûng Trò - Giaûi C)



Nhòp vöøa - töôi vui, khoûe khoaén

Khuùc haùt vôùi ñaûo xa

Nhaïc vaø lôøi: HOAØNG THAÙI(Hoäi VHNT Laïng Sôn - Giaûi Khuyeán khích)



D IEÃN ÑAØN

Boán möôi naêm ñaõ troâi qua, keå töø khi keátthuùc cuoäc khaùng chieán choáng Myõ cöùunöôùc cuûa daân toäc (30-4-1975), ñaõ coù

nhieàu vaên ngheä syõ töøng tham gia hai cuoäckhaùng chieán choáng Phaùp, choáng Myõ ñaõkhoâng coøn nöõa. Vaø, cuõng coù moät giai ñoaïnnhöõng naêm ñaàu ñaát nöôùc thöïc hieän coâng cuoäcñoåi môùi, caû xaõ hoäi baän maûi vôùi vieäc taùi thieát ñaátnöôùc, chieán ñaáu baûo veä bieân cöông bôø coõitröôùc naïn ngoaïi xaâm quaáy phaù, caùc taùc phaåmvaên hoïc ngheä thuaät vieát veà ñeà taøi caùch maïngvaø hai cuoäc khaùng chieán veä quoác cuûa daân toäc(1945 – 1975), ít ñöôïc quan taâm. Ñaõ coù nhieàubaïn ñoïc cho raèng: “Vieát veà chieán tranh caùchmaïng, vieát veà ngöôøi lính nhöõng naêm choángPhaùp, choáng Myõ baây giôø ai in? Ai ñoïc? – Thôøibaây giôø phaûi vieát veà tham nhuõng, vieát choángtieâu cöïc, vieát veà caùi xaáu, caùi aùc vaø cuoäc ñaáutranh choáng laïi noù…Neáu khoâng thì phaûi vieátchuyeän tình, chuyeän vuï aùn…hoïa coù may ra…”.

Nhöõng yù kieán aáy khoâng phaûi khoâng coù lyù leõ.Coù moät thöïc teá laø, khoâng ít ngöôøi ñoïc keå caûbaïn ñoïc treû ngaøy nay ngaïi ñoïc caùc taùc phaåmvaên hoïc veà ñeà taøi chieán tranh, ngaïi nghe haùtveà caùc ca khuùc caùch maïng. Hoï baûo raèng ñoïcmaõi, nghe maõi nhöõng taùc phaåm aáy, ñeà taøi aáy,quen quaù, khoâng coù gì môùi!

Daãu vaäy naêm thaùng cöù qua ñi, moät soá caùctaùc giaû vaãn kieân trì beàn bæ vieát veà ñeà taøi caùchmaïng vaø hai cuoäc khaùng chieán veä quoác vó ñaïicuûa daân toäc. Ñaõ coù nhieàu taùc phaåm môùi vieátveà cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp vaø choángMyõ cöùu nöôùc thaønh coâng, taïo aán töôïng maïnhmeõ trong baïn ñoïc. Môùi ñaây kyû nieäm 60 naêmthaønh laäp Quaân ñoäi Nhaân daân Vieät Nam, HoäiNhaø vaên Vieät Nam ñaõ toå chöùc hoäi thaûo “Theáheä caùc nhaø vaên choáng Myõ cöùu nöôùc”, HoäiNhaïc syõ Vieät Nam trong dòp ñoù cuõng vinh döïñöôïc nhaän danh hieäu Anh huøng löïc löôïng vuõtrang trong thôøi kyø khaùng chieán choáng Myõ cöùunöôùc. Nhìn laïi ñoäi nguõ caùc nhaø vaên, nhaïc syõ,ca syõ tröôûng thaønh trong chieán tranh thaáykhoâng coøn nhieàu nöõa. Ñoäi nguõ vaên ngheä syõ ôûcaùc chuyeân ngaønh khaùc nhö hoäi hoïa, kieántruùc, muùa, nhieáp aûnh, ñieän aûnh, saânkhaáu…nhöõng ngöôøi töøng coù nhöõng taùc phaåmnoåi tieáng trong nhöõng naêm khaùng chieán cuõngthöa vaéng daàn.

Vaøo naêm 2013, Thuû töôùng Chính phuû ñaõñoàng yù toå chöùc moät cuoäc thi saùng taùc vaø ñaëthaøng cho caùc taùc giaû vieát veà ñeà taøi “Caùchmaïng vaø hai cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp,choáng Myõ, giaûi phoùng daân toäc thoáng nhaátñaát nöôùc”(1930 – 1975).

Caùch maïng vaø hai cuoäc khaùng chieánchoáng Phaùp, choáng Myõ cöùu nöôùc -nguoàn caûm höùng cuûa ngöôøi ngheä sóNhaø vaên ÑOÃ KIM CUOÂNG


Chæ chöa ñaày hai naêm Lieân hieäp caùc HoäiVHNT Vieät Nam phoái hôïp vôùi Boä Vaên hoùa,Theå thao vaø Du lòch toå chöùc cuoäc thi veà ñeà taøitreân ñaõ ñöôïc ñoâng ñaûo ñoäi nguõ vaên ngheä syõcaû nöôùc höôûng öùng tham gia. Hoäi Ngheä syõnhieáp aûnh Vieät Nam ñaõ söu taàm vaø tuyeånchoïn ñöôïc 834 taùc phaåm aûnh quyù hieám veà haicuoäc khaùng chieán. Hoäi Nhaø vaên Vieät Namnhaän ñöôïc 97 tieåu thuyeát, hoài kyù vaên hoïc vaøtröôøng ca; chöa keå coøn coù haøng ngaøn truyeänngaén, baøi thô, buùt kyù, hoài öùc cuõng veà ñeà taøinaøy nhöng khoâng naèm trong quy cheá tham döïcuoäc thi. Hoäi Ñieän aûnh Vieät Nam tieáp nhaänñöôïc hôn 100 kòch baûn phim truyeän, phimtruyeàn hình daøi taäp, phim taøi lieäu, phim hoaïthình. Hoäi Ngheä syõ saân khaáu Vieät Nam coù ñöôïchôn 50 taùc phaåm kòch baûn saân khaáu tuoàng,cheøo, kòch noùi…Hoäi Myõ thuaät Vieät Nam tieápnhaän hôn 350 taùc phaåm tranh, ñieâu khaéc. HoäiNgheä syõ Muùa Vieät Nam coù treân 40 kòch baûn vaøkòch muùa ñöôïc daøn döïng. Hai loaïi hình ñöôïcñoâng ñaûo ngöôøi tham gia laø aâm nhaïc vaø caùctaùc phaåm vaên hoïc ngheä thuaät caùc daân toäcthieåu soá cuõng coù nhieàu taùc giaû tham gia. Nhìnvaøo soá löôïng taùc phaåm vaên hoïc ngheä thuaättham döï cuoäc thi cuøng vôùi gaàn 60 taùc phaåmvaên hoïc ngheä thuaät do Boä Vaên hoùa, Theå thaovaø Du lòch ñaët haøng tröïc tieáp cho caùc taùc giaû,chuùng ta coù theå keát luaän: ñeà taøi caùch maïng vaøhai cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp, choáng Myõcöùu nöôùc cuûa daân toäc cho ñeán nay vaãn coøn coùsöùc cuoán huùt lôùn vôùi nhieàu taùc giaû. Hoï xem ñoùlaø nguoàn caûm höùng saùng taïo, nhaát laø nhöõngnhaø vaên, ngheä syõ ñaõ moät thôøi töøng gaén boù vôùinhöõng thaêng traàm lòch söû cuûa ñaát nöôùc trongchieán tranh.

Ñoïc kyõ caùc taùc phaåm ngöôøi ta cuõng nhaänra ñieàu quan troïng ôû caùc taùc phaåm vaên hoïcngheä thuaät vieát veà ñeà taøi caùch maïng vaø hai

cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp vaø choáng Myõcöùu nöôùc laàn naøy laø chaát löôïng noäi dung vaøhình thöùc theå hieän ñaõ coù nhöõng thay ñoåi hônso vôùi tröôùc. Döôøng nhö nhöõng naêm thaùngchieán tranh caøng luøi xa, ôû töøng taùc giaû theå hieänqua caùc taùc phaåm cuûa mình ñaõ coù ñöôïc moätcaùi nhìn môùi hôn, saâu saéc hôn, toaøn dieän hônveà hieän thöïc vaø con ngöôøi trong khoâng gianthôøi chieán maø trong nhöõng taùc phaåm tröôùcñaây caùc taùc giaû chöa coù ñieàu kieän theå hieän.Chieán tranh theo suy nghó cuûa nhieàu taùc giaûñöôïc soi chieáu nhieàu chieàu, khoâng phieán dieän,khoâng thoâ cöùng veà nhaän thöùc, tö töôûng. Conngöôøi duø ôû phía naøo, duø ôû giai taàng naøo cuõngñöôï caùc taùc giaû theå hieän chaân thöïc, giaøu chaátnhaân vaên. Ñieàu ñoù chæ caøng naâng cao theâmgiaù trò cuûa taùc phaåm, khaúng ñònh caùc giaù trò tötöôûng, ñaïo ñöùc, nhaân phaåm cuûa con ngöôøiVieät Nam thoâng qua caùc hình töôïng vaên hoïcngheä thuaät.

ÔÛ loaïi hình ñieän aûnh, nhaø vaên Chu Lai coùkòch baûn phim Möa ñoû. Thaønh coå Quaûng Tròvaø chieán coâng 81 ngaøy ñeâm chieán ñaáu cuûaquaân daân ta trong Thaønh coå ñaõ töøng ñi vaøothô ca, tieåu thuyeát, phim Coû Lau. Nhaø vaênChu Lai tieáp tuïc khai thaùc nhöng vôùi moät goùcnhìn môùi döõ doäi, quyeát lieät vaø toaøn dieän hônqua kòch baûn phim Möa ñoû. Chieán tröôøngQuaûng Trò, vôùi nhaø vaên Chu Lai khoâng chæ laømaùu, laø cheát choùc, laø ñænh cao cuûa chuû nghóaanh huøng caùch maïng Vieät Nam, cuûa theá heätreû maø thoâng qua töøng soá phaän ngöôøi lính coøntheå hieän nhöõng giaù trò nhaân vaên. Chuùng tathaéng ñòch khoâng chæ baèng loøng duõng caûm,maø coøn baèng vuõ khí chính trò, ngoaïi giao.

Nhieàu chi tieát, söï kieän, nhöõng caâu chuyeänvui buoàn trong chieán tranh, keå caû nhöõng ñieàusaâu kín trong taâm hoàn con ngöôøi Vieät Nam,nhaát laø nhöõng ngöôøi lính giaûi phoùng do moät


DIEÃN ÑAØN

ñieàu kieän hoaøn caûnh nhaát ñònh caùc taùc giaûchöa theå hieän ñöôïc tröôùc ñaây, trong caùc taùcphaåm laàn naøy ñeàu ñöôïc caùc taùc giaû phôi baøymaïnh meõ ñaày saùng taïo, haáp daãn nhö trongnhöõng cuoán tieåu thuyeát: Trong côn loác xoaùycuûa nhaø vaên Traàm Höông, Baõo khoâng ñeán töøbieån tröôøng ca cuûa Traàn Anh Thaùi, Nhieäm vuïhoaøn thaønh kòch baûn saâu khaáu cuûa Xuaân Ñöùc,Ngöôøi thaû hoa treân soâng kòch baûn muùa cuûaNSND ÖÙng Duy Thònh, Khoaûnh khaéc baát töûkòch baûn muùa cuûa Nguyeãn Thò Tuyeát Minh –Anh Phöông. NSNA Chu Chí Thaønh coù boäaûnh 10 taùc phaåm ghi daáu laïi toäi aùc chieán tranhcuûa ñeá quoác Myõ trong chieán tranh phaù hoaïilaàn ñaàu ñöôïc coâng boá. Taùc phaåm aûnh cuûaXuaân Lieãu, Hoaøng Kim Ñaùng chuïp ôû QuaûngTrò ngoùt nöûa theá kyû vaãn coøn töôi nguyeânkhoâng khí cuûa nhöõng ngöôøi lính ra traän naêmnaøo. Coù nhieàu taùc phaåm khoâng phaûi chæ môùivieát nhöõng naêm gaàn ñaây döôøng nhö ñaõ ñöôïccaùc taùc giaû chuaån bò töø haøng chuïc naêm tröôùc.Ñaáy laø tröôøng hôïp tieåu thuyeát Trong côn loácxoaùy cuûa nhaø vaên Traàm Höông. Nhieàu naêmnay chò ñaõ aâm thaàm ghi laïi nhöõng caâu chuyeän,nhöõng hoài öùc cuûa moät nöõ chieán syõ caùch maïngVieät kieàu ôû Phaùp vôùi nhöõng ngöôøi lính Phaùp.Ñoù coøn laø nhöõng trang hoài kyù giaøu chaát lieäusoáng, chaân thöïc, caûm ñoäng cuûa quaân daânvuøng Ñaát Muõi xa xoâi trong kyù öùc cuûa nhaø vaênAnh Ñoäng. Ñoïc nhöõng trang hoài kyù cuûa AnhÑoäng ngöôøi ñoïc nhö caûm nhaän theâm moät laànlòch söû cuûa vuøng ñaát phía Nam cuûa Toå quoác ñaõñöôïc oâng chaét loïc trong con maét cuûa moät nhaøvaên. Ñoù coøn laø nhöõng taùc phaåm myõ thuaät veà ñeàtaøi Ñieän Bieân, hình töôïng Meï vaø ngöôøi lính,doøng soâng Thaïch Haõn (1972)…cuûa taùc giaû treûTrònh Hoaèng Taân (Quaûng Trò), Ñoã Ñöùc Khaûi(Haø Noäi), Nguyeãn Höõu Song, Quaùch VaênPhoøng (TP Hoà Chí Minh)…Caùc taùc phaåm theå

hieän vôùi moät söï saùng taïo, ñoät phaù trong thuûphaùp ngheä thuaät, taïo aán töôïng cho ngöôøi xem.

Coù nhaø pheâ bình baûo raèng: 50 naêm sau,100 naêm sau saùng taïo vaên hoïc ngheä thuaätveà ñeà taøi chieán tranh caùch maïng, phaûn aùnhhai cuoäc khaùng choáng Phaùp, choáng Myõ cöùunöôùc vaø caû cuoäc chieán ñaáu baûo veä vuøng ñaátbieân cöông, bieån ñaûo cuûa Toå quoác vaãn vaømaõi maõi seõ coøn ñöôïc ngöôøi ngheä syõ tieáp tuïckhai thaùc. Duø theá giôùi vaø ñaát nöôùc naøy seõcoù nhieàu thay ñoåi nhöng vaãn coøn coù nhöõngnhaø vaên vaø nhöõng ngöôøi ngheä syõ ñeán vôùiñeà taøi naøy.

Töø cuoäc vaän ñoäng saùng taùc vaø ñaët haøngcho caùc taùc giaû vieát veà ñeà taøi caùch maïng vaøhai cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp vaø choángMyõ cöùu nöôùc, giaûi phoùng daân toäc, thoángnhaát ñaát nöôùc (1930 – 1975) laàn naøy, vôùi söïtham gia haøo höùng vaø nhieät tình cuûa caùc taùcgiaû, caøng khaúng ñònh maûng ñeà taøi chieántranh caùch maïng vaø baûo veä Toå quoác vaãn raátcaàn cho ñôøi soáng vaên ngheä hoâm nay. Ñoùcuõng laø nhieäm vuï quan troïng cuûa ngöôøingheä syõ khi maø ñaát nöôùc ta trong quaù trìnhhoäi nhaäp vaø phaùt trieån, xaây döïng kinh teá laøtroïng yeáu, oån ñònh chính trò vaø an ninh xaõhoäi laø caàn thieát, nhöng nhieäm vuï baûo veä Toåquoác vaãn canh caùnh beân loøng. Töø cuoäc thilaàn naøy chuùng ta coù ñöôïc haøng traêm taùcphaåm coù chaát löôïng cao veà noäi dung vaøngheä thuaät veà ñeà taøi caùch maïng vaø hai cuoäckhaùng chieán laø moät daáu hieäu ñaùng möøng.Nhöõng taùc phaåm vaên hoïc ngheä thuaät vieát veàcaùch maïng vaø hai cuoäc khaùng choáng Phaùp,choáng Myõ hoâm nay caøng laøm phong phuùtheâm truyeàn thoáng yeâu nöôùc cuûa daân toäc ta,ñoùng goùp cho neàn vaên hoïc ngheä thuaät VieätNam nhöõng taùc phaåm môùi veà chieán tranhcaùch maïng. �


DIEÃN ÑAØN

NN ggoo âânn nn ggööõõ ttrr aa àànn tthh uuaa äätt ttrr oo nngg hh oo ààii kkyy ùù TToo ââ HHoo aaøø iiLEÂ THÒ LEÄ THUÛY(Thaùi Nguyeân)

Ngoân ngöõ laø coâng cuï, laø chaát lieäu côbaûn cuûa vaên hoïc. M.Gorki khaúngñònh “Ngoân ngöõ laø yeáu toá thöù nhaát

cuûa vaên hoïc”. Coù nghóa laø khoâng coù ngoânngöõ thì khoâng theå coù taùc phaåm vaên hoïc.Nhôø coù ngoân ngöõ, maø theá giôùi nhaân vaäthieän ra soáng ñoäng tröôùc maét ngöôøi ñoïc.Qua ñoù, ñoäc giaû môùi coù theå hieåu ñöôïcnhöõng noäi dung tö töôûng, chuû ñeà taùc phaåmñöôïc göûi gaém ñaèng sau hình töôïng aáy.

Nghieân cöùu veà hoài kyù cuûa Toâ Hoaøi thìchuùng ta khoâng theå khoâng tìm hieåu ngheäthuaät ngoân ngöõ cuûa oâng, ñaëc bieät laø ngoânngöõ traàn thuaät. Trong baøi vieát “Toâ Hoaøisinh ra ñeå vieát”, Nguyeãn Ñaêng Ñieäp choraèng : “Noùi ñeán Toâ Hoaøi khoâng theå khoângnoùi ñeán taøi naêng söû duïng ngoân ngöõ cuûaoâng. Toâ Hoaøi raát ít khi duøng thöù ngoân ngöõoùng aû, saëc muøi saùch vôû. Chöõ nghóa cuûaoâng caát leân töø ñôøi soáng. Nhöng ñoù laø thöùngoân ngöõ chaét loïc.” [1, tr 121]; “ngoân ngöõcuûa oâng meàm maïi, tung taåy, naãu nuïc chaátdaân gian. Ñoù laø söï tinh teá cuûa moät caây buùtcao tay, laø yù thöùc ñaït tôùi söï giaûn dò cuûamoät söï kheùo leùo lôùn. Chính vì theá maø vaênToâ Hoaøi khoâng moøn cuõ theo thôøi gian” [1,tr 115]

Traàn thuaät laø söï taïo hình theá giôùi ngheäthuaät, ñoàng thôøi cuõng laø bieän phaùp cô baûn

nhaát ñeå taïo thaønh vaên baûn vaên hoïc. TheoTöø ñieån thuaät ngöõ vaên hoïc, “thaønh phaàncuûa traàn thuaät khoâng chæ laø lôøi thuaät, chöùcnaêng cuûa noù khoâng chæ laø keå chuyeän”(2).Traàn thuaät cho ngöôøi ñoïc bieát ai, xuaát hieänôû ñaâu, khi naøo, laøm vieäc gì, trong tìnhhuoáng naøo… Veà baûn chaát, traàn thuaät laøhaønh vi ngoân ngöõ nhaèm keå, thuaät, mieâu taû,cung caáp thoâng tin veà söï kieän, nhaân vaättheo moät thöù töï nhaát ñònh trong khoânggian, thôøi gian vaø veà yù nghóa.

Traàn thuaät ñoøi hoûi phaûi coù ngöôøi keå,ngöôøi thoå loä. Ngöôøi keå vaø chuoãi ngoân töø laøhai yeáu toá quy ñònh traàn thuaät. Töø ngöôøi keåchuyeän ta coù ngoâi traàn thuaät, lôøi traàn thuaät,ñieåm nhìn traàn thuaät. Töø chuoãi ngoân töø tacoù theå keå ñeùn caùc yeáu toá : löôïc thuaät, döïngcaûnh, phaân tích bình luaän, gioïng ñieäu.Ngheä thuaät traàn thuaät ñaõ ñöôïc Toâ Hoaøi theåhieän ñaëc saéc vôùi nhieàu neùt ñoät phaù trongcaùc hoài kyù cuûa oâng.

Toâ Hoaøi laø ngöôøi sinh ra ñeå vieát. Vaø ñeåvieát ñöôïc, oâng laø ngöôøi khoâng ngöøng ñi vaønghó. Nhaø vaên Nguyeãn Tuaân, ngöôøi ñöùngñaàu cuûa “tröôøng phaùi xeâ dòch”, ñaõ töøngthoát leân: Toâ Hoaøi môùi laø anh ñi nhieàu, ñithaät, coøn toâi laø anh ñi chôi!

Thôøi nieân thieáu, nhaø vaên Toâ Hoaøi ñaõtöøng laøm nhieàu ngheà khaùc nhau ñeå kieám

N GHIEÂN CÖÙU - PHEÂ BÌNH


soáng nhö daïy hoïc, baùn haøng, keá toaùn hieäubuoân... vaø cuõng coù nhieàu quaõng thôøi gianbò thaát nghieäp. Tuy nhieân, khi ñeán vôùi vaênchöông, oâng nhanh choùng gaët haùi thaønhcoâng vaø ñöôïc nhieàu ngöôøi yeâu meán. Trongsuoát söï nghieäp caàm buùt cuûa mình, nhaø vaênToâ Hoaøi ñaõ mieät maøi saùng taùc caùc taùcphaåm thuoäc ñuû theå loaïi: töø tieåu thuyeát,truyeän vöøa, buùt kyù, kyù söï, truyeän ngaén, hoàikyù, töï truyeän, tieåu luaän pheâ bình, truyeänvieát cho thieáu nhi, cho ñeán caû caùc baøi baùongaén. Vôùi hôn 200 ñaàu saùch ñaõ xuaát baûn,coù theå noùi, Toâ Hoaøi laø moät trong nhöõngnhaø vaên Vieät Nam coù nhieàu ñaàu saùch nhaáttöø xöa ñeán nay.

Nghieân cöùu vaên chöông vaø phong caùchngheä thuaät Toâ Hoaøi khoâng theå khoângnghieân cöùu maûng hoài kyù cuûa oâng. Trongsaùng taùc cuûa mình, Toâ Hoaøi luoân giöõ moätthaùi ñoä khaùch quan ñoái vôùi con ngöôøi cuõngnhö cuoäc soáng. Taùc giaû ít khi ñeå cho tìnhcaûm caù nhaân chi phoái ñeán hieän thöïc cuoäcsoáng. Tình caûm cuûa taùc giaû ñeàu bò chekhuaát sau böùc tranh hieän thöïc. Khoâng chæôû taäp hoài kyù Coû daïi, keå caû Töï truyeän, Caùtbuïi chaân ai, Chieàu chieàu, ngöôøi ñoïc khoùthaáy tình caûm chuû quan cuûa taùc giaû loädieän, tình caûm nhaø vaên bò chìm laáp trongboän beà, ngoån ngang cuûa söï kieän, cuûa chitieát, cuûa tình huoáng. Vì theá, khi ñoïc nhöõngtrang hoài kyù cuûa oâng, ta nhö ñöôïc chöùngkieán taän maét nhöõng vieäc ñang dieãn ra,nhöõng söï kieän ñöôïc khaùch quan hoaù coùñaày ñuû caùi toát, caùi xaáu, caùi thoâ raùp nhöcuoäc soáng haøng ngaøy.

ÔÛ caùc taùc phaåm hoài kyù cuûa mình ToâHoaøi vieát theo moät söï saùng taïo môùi, caâuvaên ít chuaån möïc hôn, lôøi vaên coù xu höôùngngaén laïi, nhieàu khi rôøi ñoaïn, laém bieán taáu.Ñaây chính laø söï saùng taïo, bieán taáu phuø

hôïp vôùi moät hieän thöïc phöùc taïp nhieàu goùccaïnh. Töø caùi nhìn cuûa “ngöôøi trong cuoäc”daãn ñeán caùch vieát nhö ñang taùi hieän veàhình aûnh chaân dung baïn beø ñoàng nghieäp,ngoân ngöõ cuûa oâng gaàn vôùi tieáng noùi thoângthöôøng haøng ngaøy vaø caøng ñoïc nhöõngtrang hoài kyù sau naøy, ngöôøi ñoïc caøng caûmnhaän, caøng veà giaø nhaø vaên caøng giaøu coùveà chöõ nghóa. Trong hoài kyù cuûa Toâ Hoaøitaäp hôïp ñoâng ñaûo theá giôùi nhaân vaät vaø moãinhaân vaät mang khaåu khí rieâng taïo neân neùtkhaùc nhau cuûa töøng nhaân vaät, ñieàu ñoùchöùng toû taøi naêng trong vieäc söû duïng töøngöõ trong “kho töø vöïng” cuûa rieâng oâng.

Moät trong nhöõng phöông dieän laøm neânsöï ñoäc ñaùo trong ngheä thuaät traàn thuaät cuûaToâ Hoaøi laø ngoân ngöõ traàn thuaät. Laø nhaøvaên coù tay ngheà, Toâ Hoaøi luoân coù yù thöùctrong lao ñoäng chöõ nghóa. OÂng ñaõ choïncaùch vieát dung dò, töï nhieân vôùi vieäc söûduïng ngoân ngöõ giaøu hình aûnh mang ñaämtính khaåu ngöõ ñôøi thöôøng maø vaãn giaàu söùcbieåu caûm, keát hôïp haøi hoaø giöõa ngoân ngöõkeå vaø taû, laøm noåi baät neùt rieâng cuaû ngoânngöõ ngöôøi keå chuyeän cuõng nhö taïo ñöôïcsöï caù theå hoaù trong ngoân ngöõ nhaân vaät. ToâHoaøi ñaõ thu vaøo caû moät theá giôùi ñôøi soángbình thöôøng vôùi nhöõng loái dieãn ñaït raátrieâng cuûa moãi kieåu loaïi nhaân vaät, laøm neâncaùi “duyeân” rieâng cuûa ngoân ngöõ traàn thuaättrong hoài kyù Toâ Hoaøi. ÔÛ Toâ Hoaøi, ngoân ngöõtraàn thuaät cuûa oâng ñöôïc nhaán maïnh quaba neùt chính theå hieän söï ñoäc ñaùo trongngheä thuaät traàn thuaät cuûa Toâ Hoaøi:

1. Ngoân ngöõ ngöôøi keå chuyeän laø lôøi taùcgiaû (trong vai ngöôøi keå chuyeän) ñöùng ratraàn thuaät, mieâu taû bình luaän veà nhöõngvieäc maø taùc giaû ñöa vaøo caâu chuyeän. Nhövaäy ngoân ngöõ ngöôøi keå chuyeän ñöôïc taïothaønh töø ba phöông thöùc: traàn thuaät (hay


NGHIEÂN CÖÙU - PHEÂ BÌNH

töôøng thuaät), mieâu taû, bình luaän (hay tröõtình ngoaïi ñeà). Traàn thuaät laø phöông thöùcquaùn xuyeán trong vaên xuoâi. Toaøn boä taùcphaåm coù theå ñöôïc coi laø moät truyeän keå noùbao quaùt cuûa moät quaù trình vaän ñoäng.Mieâu taû laø söï taùi hieän theá giôùi vaät theå trongdaïng tónh taïi, cuõng laø söï taùi hieän baèng lôøicaùc söï kieän, söï vieäc xaûy ra ñeàu ñaën.Nhöõng chi tieát ñeà caäp trong traàn thuaät vaømieâu taû naèm trong coát truyeän. Bình luaän(hay tröõ tình ngoaïi ñeà) thöôøng laø nhöõng lôøibình giaøu suy nghó khaùi quaùt mang trieát lyù,tuy nhieân khoâng lieân quan tôùi söï phaùt trieåncuûa coát truyeän. Ba phöông thöùc traàn thuaät,mieâu taû, bình luaän keát hôïp luaân phieân linhñoäng taïo neân maïch ngoân ngöõ ngöôøi keåchuyeän.

ÔÛ Coû daïi vaø Töï truyeän ngöôøi keå chuyeänñöùng ôû ngoâi thöù nhaát keå chuyeän tröïc tieápbaèng quan ñieåm traàn thuaät tham döï laø chuûyeáu. Neân nhaân vaät ngöôøi keå chuyeän tröïctieáp xöng “toâi”. Caâu chuyeän ñöôïc taùi döïngqua doøng hoài töôûng veà tuoåi thô, gia ñình vaølaøng queâ cuûa mình. Nhòp ñieäu traàn thuaät ôûhai cuoán hoài kyù khoan thai chaäm raõi.

Nhöng ñeán Caùt buïi chaân ai - Chieàuchieàu nhòp ñieäu traàn thuaät nhanh hôn, gaáphôn khi ngöôøi keå chuyeän luaân chuyeån caùcquan ñieåm traàn thuaät, nhaân vaät vaø söï kieäntheo doøng hoài töôûng lieân tieáp ñöôïc hieän raneân ngoân ngöõ ngöôøi keå chuyeän: “khoângñoâng cöùng” maø luoân hoaùn ñoåi vò theá laømcho hoài kyù cuûa nhaø vaên ñaäm chaát truyeänhôn, sinh ñoäng hôn; ñieàu ñoù cho thaáy baûnlónh taøi naêng vaø loøng traân troïng cuûa ToâHoaøi vôùi nhöõng gì ñaõ traûi nghieäm vaø soángqua. Tö chaát ñoù cho pheùp nhaø vaên hieåusaâu saéc nhöõng khuùc quanh trong cuoäc ñôøivaø thaân phaän con ngöôøi. Chaúng theá nhaânvaät “toâi” nhaän xeùt moät caùch tinh teá maø

chính xaùc con ngöôøi cuõng nhö caù tính cuûaNguyeãn Tuaân: “Ngoân ngöõ khaùc ngöôøi trongloái soáng, nhöng teá nhò, kieåu caùch maø khoângoàn aøo. Caû trong Nguyeãn Tuaân cuõng theá, töøtrieát lyù ñeán moãi caâu, moãi chöõ. Ngoân ngöõngöôøi coù traùch nhieäm ñaõ boû coâng soi moùibeû haønh beû toûi chæ laø goø yù vaø tròch thöôïngxem laïi nhöõng buùt kyù Phôû - Tình röøng - TôøHoa, coù theå ñoïc moät laàn roài ñoïc laïi laàn nöõakhoâng phaûi vì thích thuù maø vì ngaïc nhieân...”[3; 65]. “OÂng töï traøo theá chöù oâng cuõngkhoâng phaûi laø ngöôøi ña ngoân. Cuõng nhö ôûnhöõng thoùi quen khaùc, caùi noåi vaãn laø moätmình moät tính. Khi böïc boäi chaúng keå tonhoû, caùi gì cuõng “caëc”, ñuoåi moät ngöôøi goõnhaàm cöûa. Döûng döng tröôùc moät ngöôøi vaøkhoâng öa duø ngöôøi ta giô tay ñònh baét tay”[3; 68].

2. Hoài kyù Toâ Hoaøi keát hôïp nhuaànnhuyeãn giöõa ngoân ngöõ taû vaø keå. Trong hoàikyù vai troø cuûa chuû theå saùng taïo - nhaân vaätxöng “toâi” - “taùc giaû” töø kyù öùc, quaù khöù cuûanhaø vaên ñöôïc nôùi roäng nhaân leân caû moätböùc tranh ñôøi soáng ñöôïc taùi hieän roõ neùt. Vìtheá ngoân ngöõ keå seõ ñoùng vai troø ngoân ngöõchuû ñaïo trong hoài kyù cuûa Toâ Hoaøi.

ÔÛ hoài kyù Toâ Hoaøi ñoäc giaû ñöôïc “heù môû”nhieàu goùc khuaát taâm hoàn soá phaän, veà sôûthích, veà thoùi quen, töøng kyû nieäm veà moãingöôøi baïn cuûa mình. OÂng cöù nhaån nha keåtöø chuyeän naøy sang chuyeän khaùc, töø ngöôøinaøy sang ngöôøi khaùc töôûng chöøng nhökhoâng caàn lieàn maïch, khoâng caàn heä thoángbôûi söï keå chuyeän taït ngang ñaày ngaãuhöùng ñoù laø söï caùch taân trong ngheä thuaätkeå chuyeän cuûa nhaø vaên. Phaûi noùi raèng ToâHoaøi ñaõ keát hôïp taøi tình giöõa ngoân ngöõ keåvaø taû. Caùc söï kieän cöù xoâ boà, goái leân nhaunhö nhöõng trang ñaëc taû veà gia ñình, ngöôøithaân, baïn beø vaø thieân nhieân nôi oâng töøng



soáng ñeå laïi bao kyû nieäm, dö aâm, khaéckhoaûi, nhö ñöôïc “chöng caát” trong taâmkhaûm nhaø vaên. Coù theå noùi thieân nhieân laønôi boäc loä taøi naêng sôû tröôøng cuûa taùc giaû,neân beân caïnh vieäc taùi hieän chaân dungnhaân vaät vaø söï kieän, thieân nhieân chieám vòtrí lôùn trong taùc phaåm, töø Coû daïi ñeán Chieàuchieàu laø söï khoaûng caùch giaùn ñoaïn veà thôøigian cuõng nhö khoâng gian, töø khung caûnhtrong gia ñình - nôùi roäng ra Keû Chôï - nhaânroäng ôû caùc mieàn ñaát maø taùc giaû töøng ñaëtchaân, töøng soáng, khoâng chæ ôû ñaát nöôùcVieät Nam maø traûi roäng sang caùc nöôùcngoaøi.

Ñoù laø khung caûnh ôû vöôøn nhaø cu Böôûitaäp hôïp thaønh “theá giôùi bí maät cuûa caây vaøchim...” [4; 6]. Coøn ñaây laø caûnh ñeâm möathieân nhieân; cuøng laø nhöõng “côn sungsöôùng, quaèn quaïi, quaán quyùt” - ñaày khoaùilaïc ma quaùi; côn möa ôû Yeân Daõ töøng gaénvôùi bao vui buoàn kæ nieäm giöõa nhaø thôXuaân Dieäu vaø Toâ Hoaøi: “Trong thung luõngcoù khi côn nöôùc muø mòt traéng xoaù caû ngaøy.ÔÛ Yeân Daõ ñi chôï Luïc Ba, Kyù Phuù nhôõ gaëpphaûi côn luõ leân phaûi nguû nhôø qua ñeâm beânnaøy suoái. Heát möa raøo xoái xaû ñeán möadaàm taû tôi, coøn buoàn hôn. Chieàu Tam Ñaûocao ngang ñaàu ñoå boùng xuoáng toái saàm.Nöôùc möa gioït ngaén gioït daøi, ñeâm ngaøymaùi nöôùc raû rích khoâng luùc naøo döùt haït” [3;169].

Döôùi ngoøi buùt cuûa Toâ Hoaøi khoâng chæhieän ra nhöõng böùc tranh thieân nhieân soángñoäng ñaày neùt taïo hình maø treân neàn thieânnhieân coøn laø chaân dung nhöõng con ngöôøivôùi nhöõng neùt ñaëc taû veà ngoaïi hình vaøtraïng thaùi taâm linh, taâm theá laøm noåi baät caùtính cuûa moãi ngöôøi. Ñoù laø ngöôøi oâng vôùiñaëc ñieåm nhaân daïng “maù traùi coù noát ruoàimoïc ra maáy sôïi raâu daøi môø nhö cöôùc” “maét

thì lôø ñôø” “baép thòt nhaõo” “da teo laïi töôûngcoù theå keùo chun” vaø baø laø ngöôøi “gioángngöôøi coå” baøn chaân “kyø quaùi” “goùt beø ra neûkhía töøng muùi caø baùt... ngoùn chaân to baèngmöôøi ngoùn chaân toâi chaëp laïi”. Coøn ñaây laøNguyeãn Tuaân khoâng theå laãn vôùi ai “khaênlöôït voá, aùo gaám traàn, tay choáng doïc chieácquaït thöôùc thay ba toong, chaân bít taát daängiaøy moõm nhaùi Nam Ñònh”

Nhö vaäy nhìn moät caùch toång quaùt tathaáy ngoân ngöõ keå laø ngoân ngöõ chuû ñaïochieám tæ leä cao trong hoài kyù cuûa Toâ Hoaøi,tuy nhieân nhaø vaên ñaõ keát hôïp moät caùchuyeån chuyeån nhuaàn nhò giöõa ngoân ngöõ taûvaø keå taïo neân böùc tranh thieân nhieân haycon ngöôøi hoaøn mó nhaát. ÔÛ ñoù ngoân ngöõ keåhay taû khoâng khoâ cöùng, khoâng “ñoùngbaêng” maø ñaày goùc caïnh saéc saûo, khoângchæ ñôn thuaàn “thuaät” laïi caùc söï kieän maø tathaáy Toâ Hoaøi söû duïng toái ña, trieät ñeå töø caâuvaên, ñoaïn vaên, ñeán loái duøng töø ñeå bieåuñaït moät caùch toái öu nhaát, truyeàn caûm nhaát,taùc ñoäng maïnh nhaát ñeán tri giaùc ngöôøiñoïc. Vì vaäy trong nhöõng trang hoài kyùcuûaToâ Hoaøi hieän thöïc ñöôïc phaûn aùnh moätcaùch traàn truïi, soá phaän vaø tính caùch conngöôøi ñöôïc “tröng baøy” moät caùch chaânthaønh, chaân xaùc maø vaãn thaám ñöôïm chaáttröõ tình, chaát ñôøi thöôøng.

3. Ngoân ngöõ nhaân vaät boäc loä saéc neùtbaûn chaát, coù theå noùi ñoù laø maët maïnh tronghoài kyù Toâ Hoaøi. Chæ caàn vaøi neùt phaùc hoaï,vaøi caâu noùi, vaøi doøng hoài töôûng ñaõ khieáncho ngöôøi ñoïc hình dung ngay ñöôïc conngöôøi baèng xöông baèng thòt ñang noùi cöôøi,vui hay buoàn, uaát öùc giaän döõ hay ñau khoå.Ngoân ngöõ nhaân vaät giuùp cho ngöôøi ñoïcthaáy ñöôïc “con ngöôøi beân trong” “conngöôøi tö töôûng” cuûa nhaân vaät cuõng nhöthaùi ñoä cuûa nhaân vaät ñoái vôùi cuoäc soáng.



Ngoân ngöõ nhaân vaät trong hoài kyù cuûa Toâ Hoaøilaø ngoân ngöõ ñôøi thöôøng laø lôøi aên tieáng noùihaøng ngaøy cuûa nhaân daân, trong quaù trìnhxaây döïng chaân dung caùc nhaân vaät vaø phaûnaùnh caùc söï kieän trong hoài kyù cuûa mình.

Ñoù laø nhöõng hình aûnh nhöõng ngöôøi thaânyeâu, trong gia ñình cu Böôûi - ñoù laø gioïngcuûa ngöôøi oâng mang noåi buoàn löu cöõu “vìkhoâng coù con trai” maø sinh ra chöûi bôùi suoátngaøy ngaäp traøn trong men röôïu “oâng toâichöûi baø toâi raèng: chæ vì con meï trôøi ñaùnhkia” maø oâng khoâng coù con trai laàn naøocuõng moät caâu ruûa raùy aáy” [4; 150]. Ngöôøioâng luùc naøo khoâng “laàm lì” thì “quaùt thaùo”coøn baø thì dòu daøng; cu Böôûi tìm ñöôïc nôi“truù aån” cuûa yeâu thöông voã veà... “Baø ñöachaùu leân tröôøng nheù, lau nöôùc maét ñi hoïctroø hoïc choeït roài chaû ngöôøi ta cöôøi cho” [4;42]. “Nín ñi, nín haún ñi hoïc troø maø khoùc thìvaøo tröôøng thaày giaùo cöôøi ñaáy” [4; 42].

Ñoù laø chaân dung Nguyeãn Tuaân trongCaùt buïi chaân ai ñöôïc Toâ Hoaøi boäc loä roõ,saéc neùt töø con ngöôøi, tính caùch, loái soáng vaøthuù vui qua “khaåu khí” cuûa chính nhaân vaät- ñoù laø caùi “toâi” taøi hoa cuûa nhaø vaên lôùn,Nguyeãn Tuaân khaúng khaùi tuyeân boá: “Khi tacheát ñi da ta thuoäc laøm va ly”, coù luùc oângböïc töùc vôùi chính mình: “keå ra mình cuõngcoù toäi, caùi toäi noùi boâ boâ khoâng kín voõ ñöôïcnhö caäu. Maø tôù chaúng coù voõ gì caû. Cuõngkhoâng bieát bôi, khoâng bieát cöôõi ngöïa. Bôûitheá môùi sinh chuyeän. Nhöng cuõng khoângböïc mình vì moïi thöù ngöôøi ta ñoå leân ñaàu,mình khoâng noùi thì thaèng khaùc cuõng noùi”[3; 68]. Hay “mình laø caùi choù gì maø coùthaèng cuõng baét chöôùc caùi toùc, caùi raâu, caùiba toong kheänh khaïng vaøo nhaø haùt, leânmaùy bay... OÂi vui quaù, caùu nhieàu quaù böïcmình quaù” [3; 69]

Toâ Hoaøi luoân luoân quan taâm tôùi vieäc tìm

toøi saùng taïo, trau doài buùt phaùp vaên phongñeå phuø hôïp vôùi noäi dung bieåu hieän. Baïnñoïc baét gaëp ôû ñaây moät caùch keå chuyeänlinh hoaït, söï luaân phieân chuyeån dòch caùcñieåm nhìn taïo neân “cöï ly” nhìn ñoái töôïng,söï kieän nhieàu chieàu. Trong hoài kyù cuûaoâng khoâng thuaàn nhaát moät gioïng maø laøñan xen caùc saéc thaùi gioïng ñieäu taïo neânkhuùc hoaø taáu phöùc ñieäu veà cuoäc ñôøi vaøcon ngöôøi. Vaên Toâ Hoaøi vieát töï nhieân,giaøu tính ñuùc keát vaø suy ngaãm, ngoân töøvöøa giaûn dò môùi meû laïi vöøa saéc saûo mangtính khu bieät cao. Hôn nöõa Toâ Hoaøi vieáthoài kyù baèng moät yù thöùc, moät taâm theá löutröõ tö lieäu cho ñôøi sau

Nhö nhieàu ngöôøi nhaän xeùt Toâ Hoaøi vieátcaùi gì cuõng ra hoài kí. Trong nhöõng naêmgaàn ñaây theå hoài kyù leân ngoâi, nhöng khoângphaûi hoài kyù naøo cuõng ñaït ñöôïc chuaån möïcvaø caùc giaù trò mang tính vaên hoïc veà noäidung laãn hình thöùc theå hieän nhö hoài kyù cuûaToâ Hoaøi. Vaø moät trong nhöõng yeáu toá laømneân thaønh töïu cuûa hoài kyù Toâ Hoaøi laø ngheäthuaät traàn thuaät vôùi caùch keå chuyeän ñoäcñaùo, khoâng chæ baèng söï minh maãn cuûa boänhôù maø coøn baèng söï nhaïy caûm cuûa contim. Vôùi Coû Daïi, Töï truyeän, Caùt buïi chaânai, Chieàu chieàu, Toâ Hoaøi ñaõ ñöa theå hoài kyùleân taàm cao môùi, coù moät vò trí xöùng ñaùngtrong ñôøi soáng theå loaïi, goùp phaàn hieän ñaïihoaù neàn vaên xuoâi Vieät Nam ñöông ñaïi

(1) NGUYEÃN ÑAÊNG ÑIEÄP, “Toâ Hoaøi sinh ra ñeå vieát”,Nghieân cöùu vaên hoïc soá 9, Vieän Vaên hoïc , naêm 2004,(2). LEÂ BAÙ HAÙN - TRAÀN ÑÌNH SÖÛ - NGUYEÃN KHAÉC PHI(ñoàng chuû bieân), Töø Ñieån Thuaät ngöõ Vaên hoïc, NXBGiaùo Duïc, 20073. TOÂ HOAØI (1992), - Caùt buïi chaân ai (Hoài kyù), Nxb. HoäiNhaø vaên, Haø Noäi.4. TOÂ HOAØI (1985), Töï truyeän (Hoài kyù), Nxb. Vaên hoïc, Haø Noäi.



Trong lòch söû thi ca daân toäc Vieät Nam,ngay döôùi cheá ñoä phong kieán, khi quannieäm troïng nam khinh nöõ coøn naëng neà,

ñaõ xuaát hieän moät lôùp caùc nhaø thô nöõ leân tieángbeânh vöïc ngöôøi phuï nöõ. Nhöõng trang vieát cuûahoï ñaõ coù nhieàu ñoùng goùp cho neàn vaênchöông nöôùc nhaø, ñeå laïi nhieàu teân tuoåi lôùn.Böôùc sang thôøi kyø vaên hoïc hieän ñaïi, moät löïclöôïng ñoâng ñaûo caùc caây buùt nöõ xuaát hieän.Nhöõng saùng taùc cuûa hoï ñaõ goùp phaàn taïo neânsöï phong phuù ña daïng cho söï phaùt trieån cuûaneàn thô ca Vieät Nam. Thô cuûa hoï ñaõ gaây aántöôïng cho ngöôøi ñoïc, ñöôïc dö luaän khaúngñònh vaø ñaõ ñöôïc giôùi thieäu ra nhieàu nöôùc treântheá giôùi.

Thô cuûa caùc caây buùt nöõ treû xuaát hieän töøkhoaûng 10 naêm trôû laïi ñaây chòu söï aûnh höôûngcuûa nhöõng maïch nguoàn thô nöõ tröôùc ñoù, töøtheá heä caùc taùc giaû tröôûng thaønh trong chieántranh nhö Xuaân Quyønh, YÙ Nhi, Phan ThòThanh Nhaøn, Ñoaøn Thò Lam Luyeán, NguyeãnThò Hoàng Ngaùt, Laâm Thò Myõ Daï, Thuùy Baéc,Leâ Thò Maây... cho ñeán Thu Nguyeät, TuyeátNga, Leâ Thò Kim, Ñoã Baïch Mai, ThaûoPhöông, Phi Tuyeát Ba, Nguyeãn Thò ThuùyQuyønh, Ñoaøn Ngoïc Thu, Ñaëng Thò ThanhHöông... Cuøng vôùi vieäc tieáp tuïc khai thaùchöôùng ñeà taøi cuõ noùi veà thaân phaän ngöôøi ñaønbaø, veà tình yeâu veà loøng thuûy chung son saét,tình meï con, baàu baïn, nhöõng taùc giaû thô nöõ

treû ñi saâu khai phaù nhöõng ñeà taøi môùi ñaàynhöõng bieán ñoäng cuûa ñôøi soáng, nhöõng va ñaäpcuûa ñôøi thöôøng, nieàm khaùt khao maõnh lieäthöôùng tôùi nhöõng caùi môùi, nhöõng chaân trôøi laïlaãm. Hoï chòu ñi tieân phong trong söï caùch taânñoåi môùi cuûa vaên hoïc ngheä thuaät hoøa cuøngcoâng cuoäc ñoåi môùi cuûa ñaát nöôùc. Thô cuûa theáheä môùi beân caïnh nhöõng ñeà taøi cuõ, theå loaïi cuõ,hoï ñi saâu khai thaùc baûn theå, khaùm phaù nhöõngchuyeån ñoäng cuûa baûn theå caêng phoàng söïsoáng, khaùm phaù tình yeâu, nhuïc caûm, caùi toâicaù nhaân bí aån vaø ñaày baát traéc. Tieáng thô cuûahoï beân caïnh nhöõng khaùt khao yeâu thöông, seûchia, buø ñaép, nhöõng khaùt khao choàng vôï, toåaám gia ñình haïnh phuùc, coøn xuaát hieän moätcaûm höùng môùi raát hieän ñaïi mang ñaày baûnnaêng trong ngoân töø, caûm xuùc: tính nhuïc caûm.Coù moät theá heä môùi ñaõ xuaát hieän nhö Vi ThuøyLinh, Ly Hoaøng Ly, Phan Huyeàn Thö, TraànHoaøng Thieân Kim, Bình Nguyeân Trang, DaïThaûo Phöông, Ñöôøng Haûi Yeán, Nguyeãn ThuùyHaèng, Tröông Queá Chi, Phaïm Vaân Anh, NgoâThò Haïnh, Ngoâ Thanh Vaân, Lynh Bacardy,Nguyeät Phaïm, Thanh Xuaân, Phöông Lan,Khöông Haø, Leâ Myõ YÙ, Traàn Leâ Sôn YÙ, TruôngGia Hoøa, Tuù Trinh... Hoï laø nhöõng caây buùt treûthuoäc theá heä 7X, 8X, chòu aûnh höôûng cuûanhieàu luoàng vaên hoïc treân theá giôùi, coù nhöõngneùt phaù caùch vaø coù nhieàu theå nghieäm môùimeû. Cuøng vôùi haønh trình tìm cho mình nhöõng

TT hhôô nnööõõ ttrree ûû VV ii eeää tt NN aamm ññööôônngg ññaa ïïii :: nnhh ööõõnngg ggii aaùù ttrròò tt hhööôôøø nngg hhaaèè nngg .... ..TRAÀN HOAØNG THIEÂN KIM(Haø Noäi)



phong caùch thô môùi ñònh hình, thô nöõ treûñang coù nhöõng cöïa quaäy, nhöõng ñoät phaù môùi.Beân caïnh ñoù, hoï vaãn höôùng tôùi nhöõng giaù tròvónh cöûu cuûa ngöôøi phuï nöõ Vieät Nam.

1. Haïnh phuùc ñöôïc laøm meï, laøm vôïMoãi ngöôøi phuï nöõ sau nhöõng oàn aøo cuûa

moät ngaøy baän roän laø nhöõng giaây phuùt trôû veàvôùi gia ñình. OÂng cha ta vaãn noùi “Ñaøn oâng xaâynhaø, ñaøn baø xaây toå aám” chính vì theá thô nöõluoân höôùng tôùi ñôøi soáng gia ñình, noãi khaùtkhao laøm vôï laøm meï. Ñoù laø thieân chöùc trôøiban.

Tröôùc ñaây, nöõ syõ Xuaân Quyønh laø ngöôøi coùnhöõng trang vieát veà con giaûn dò maø saâu saéc,thaãm ñaãm tình yeâu thöông cuûa tình maãu töû.AÅn chöùa trong moãi lôøi thô cuûa chò laø söï chôûche, bao boïc cho ñöùa con yeâu daáu. Caûnhöõng aâu lo laãn vôùi nieàm laïc quan trongnhöõng ngaøy thaùng ñaïn bom loaïn laïc: “Tuoåithô con coù nhöõng gì/ Coù con cöôøi vôùi maét tretrong haàm/ Coù laøn gioù sôùm vaøo thaêm/ Coù oângtraêng raèm sô taùn cuøng con”(Tuoåi thô cuûa con)

Noái tieáp truyeàn thoáng cuûa nhöõng nhaø thôñaøn chò ñi tröôùc, thô nöõ treû ñöông ñaïi cuõng ñaõdaønh moät maûng lôùn ñeå vieát veà ñôøi thöôøng.Trong ñoù, nhöõng trang vieát ñaày tình yeâuthöông vaãn daønh cho con, nhöõng thieân thaànbeù nhoû cuûa cuoäc ñôøi mình, laø beán bôø chongöôøi meï göûi gaém nieàm öôùc mô, nguoàn soángtöông lai. Moãi trang vieát veà con laø baáy nhieâunoãi nieàm bao dung, bao ñoåi thay lôùn lao trongtaâm thöùc vaø myõ caûm vaên hoïc cuûa nhöõng caâybuùt nöõ. Thieân tính nöõ ñaõ ñöa hoï trôû veà vôùimaïch nguoàn trong treûo, dòu daøng cuûa nhöõngaùnh maét, nuï cöôøi con thô. Thô hoï duø coù phaùcaùch ñeán bao nhieâu ñi chaêng nöõa, thì trongnhöõng trang vieát veà con, hoï vaãn laø nhöõngngöôøi meï Vieät Nam vôùi nhöõng neùt thuaàn haäunhaát, ñaém say nhaát. Chín thaùng möôøi ngaøycöu mang laø chín thaùng möôøi ngaøy ngöôøi meï

laéng nghe nhöõng chuyeån ñoäng cuûa ñöùa conhieän höõu trong cô theå mình. Caûm nhaän noù lôùnleân töøng ngaøy, töøng ngaøy. Chôø ñôïi töø caùi maùytay ñaàu tieân cuûa con, roài con ñaïp, con cöïaquaäy, ngöôøi meï haïnh phuùc bieát bao khi ñöùacon lôùn leân baèng nguoàn thöùc aên cuûa mình,hình thaønh nhaân caùch baét ñaàu ngay töø trongbaøo thai mình cöu mang: “Con ñang ôû ñaâutrong töøng chuyeån ñoäng/ Trong töøng nhòp thôûphaäp phoàng/ Töøng cuù quaãy nheï teânh nhö moätchuù caù baûy maàu/ Ræa ngoùn tay cuûa meï thôøithô aáu/ Con ñang ôû ñaâu khi buïng meï nhaápnhoâ töøng ñôït/ Vaø ngoùn chaân nhoû troøn nhö moätquaû ping poâng? (Naøy con, con ôû ñaâu – TraànLeâ Sôn YÙ). Con laø aùnh saùng cuûa cuoäc ñôøi,thaép saùng nhöõng nieàm mong cuûa meï, xuatan nhöõng muoän phieàn vaø nöôùc maét, ñeå meïlaïi ñöôïc khaùt voïng nhöõng öôùc mô thaàm kín“Ruùt khoûi ñaàu taám voan aûm ñaïm / vaét noãibuoàn meï leân caønh traêng non / Laäp Duy / Voãcaùnh / Goùt chaân hoàng lanh canh / tieáng cöôøibi ve oâm maët trôøi nhoài boâng / mô meï / Beânkia beán nguû / ngöôïng nguøng giaáu con / khaùtvoïng meï / thanh xuaân thao thöùc / Nöôùc maétnaøy hai baàu tinh khieát / nguyeân veïn cho con/ Caïn hai baàu vuù / con bay / Ngaøy mai /ñieàmtónh laïi meï seõ taäp ñi baèng aùnh saùng Laäp Duy”(Laäp Duy – Phan Huyeàn Thö). Ñöùa con laø caûmoät nieàm mô öôùc lôùn lao ñang ñöôïc hoài sinhtrong loøng nhöõng ngöôøi meï cöu mang chínthaùng möôøi ngaøy, ngöôøi meï göûi gaém nhöõngöôùc voïng lôùn lao vaøo hình haøi beù nhoû kia.Ngöôøi meï muoán chôû che caû nhöõng nieàm ñaumai sau maø chaéc chaéc baát cöù moät phaänngöôøi naøo cuõng phaûi traûi qua trong cuoäc soángnaøy. Vaø cuõng chính coù con, ngöôøi meï bieátcaùch vöôït qua taát caû, ñeå tröôùc heát, laøm moätngöôøi ñaøn baø bình thöôøng, coù moïi buoàn vuicuûa ñôøi soáng, moïi aâu lo vaët vaõnh, moïi thöûthaùch gian truaân:” Con trai ôi! Con ñaõ cho meï



moät sinh löïc phi thöôøng/ Ñeå bieát im laëng vaønhaãn naïi/ Ñeå laøm vieäc baèng hai ba/ Ñeå ñeánngaøy ñöôïc laøm ngöôøi ñaøn baø bình thöôøngnhaát (Ñoàng töû - Vi Thuøy Linh). Trong nieàm vuilôùn lao vì söï hieän dieän cuûa ñöùa con thô daïi,ngöôøi meï boãng caûm giaùc theøm mong theá giôùihoøa bình ñeå ñöùa con beù boûng cuûa mình lôùnleân an laønh. Ngöôøi meï caàu mong moïi söï thieätthoøi haõy ñoå heát leân ñaàu meï, ñeå ñöùa con cuûamình theânh thang böôùc ñi treân con ñöôøng raûithaûm. Nhöõng baø meï treû ñaõ trôû veà baûn ngaõcuûa tình maãu töû ñeå giaõi baøy tieáng noùi yeâuthöông nhaân aùi: “Say giaác ñi con vôùi gioïng rukyù öùc/ Gaùc troï ruøng mình luùc bình minh/ Nuùmcao su coâ ñoäc/ Meï theøm cuoän trong taõ loùtcon. (Lôøi cho beù yeâu – Lynh Barcadi). Vaøcuõng laø noãi ñau cuûa ngöôøi meï khi khoâng theåcoù ñöôïc ñöùa con yeâu daáu mình haèng mongñôïi: “Meï öôùc/ Con laø cuûa meï/ Khoâng phaûi cuûanhöõng caùt buïi hoâm qua/ Meï öôùc/ Öôùc mô cuûangöôøi ñaøn baø bình dò/ Maø noãi ñau trong mìnhñaõ chaïm ñeán bieån khôi/ Bieån khoâng coù gioù /Bieån khoâng coøn caùt/ Con nôi naøo meï theùt gaøoñôùn ñau run raåy (Soùng cheát – Ngoâ Thò Haïnh)

Vaán ñeà bình ñaúng giôùi ngaøy nay ñangñöôïc xaõ hoäi quan taâm nhieàu hôn. Tuy nhieânngöôøi phuï nöõ hieän ñaïi cuõng vì theá maø chòunhieàu aùp löïc hôn giöõa coâng vieäc thöôøng ngaøyvôùi cuoäc soáng gia ñình. Hoï vaãn laøm toát chöùctraùch nôi coâng sôû, thaêng tieán trong söï nghieäp,maø vaãn ñaûm baûo ñöôïc gia ñình haïnh phuùc,côm ngon canh ngoït, beáp löûa aám noàng.Nhöng cuõng chính trong thôøi khaéc ñoù, laém luùcngöôøi phuï nöõ caûm thaáy aùp löïc naëng neà cuûañôøi soáng ñang ñeø leân vai mình. Trong söï boänbeà cuûa ñôøi soáng, trong nhöõng giaây phuùt thaênghoa cuûa töù thô, vaãn aån chöùa moät noãi nieàmñaøn baø khoâng nguoâi queân boån phaän nhöngcuõng khoâng theå khoâng nghó tôùi nhöõng nhoïcnhaèn cuûa thieân chöùc laøm meï: “Töø luùc coù con,

giaác nguû khoâng bao giôø nheï nhaøng vôùi meï/Trôøi luùc naøo cuõng noùng/ Vaø baøn chaân luùc naøocuõng naëng neà/ Toùc meï ñaõ ngaén ñi nhieàu,ngaén ñi daàn/ Nhöõng chieác aùo, voøng tay/ Voøngngöïc coå röïc rôõ cuõng khoâng coøn vöøa vôùi meï(Traàn Leâ Sôn YÙ).

Nhaø thô Walt Whitman noùi: Vaø toâi baûokhoâng coù gì vó ñaïi hôn laøm meï nhöõng conngöôøi. Thô nöõ treû ñöông ñaïi beân caïnh caùi döõdoäi, laø moät noát laëng trôû veà khao khaùt theá giôùithöïc taïi bình yeân, trôû veà vôùi thieân tính nöõ, söïyeáu meàm caàn chôû che, bao boïc. Hoï laø nhöõngtaâm hoàn quaù yeáu meàm, khaùt khao yeâu, khaùtkhao daâng hieán, khaùt khao laøm meï, khaùtkhao yeân aám trong voøng tay gia ñình. Hoï laønhöõng tieáng noùi ñöông ñaïi vôùi neùt traàm saâulaéng, cuõng coù moät haønh trình gian truaân khoåaûi ñeå ñeán ñöôïc beán bôø haïnh phuùc. Hoï ñaõ vaøñang goùp phaàn laøm cho hình aûnh ngöôøi phuïnöõ Vieät Nam trong vaên chöông kim coå trôûthaønh moät bieåu töôïng ñeïp ñeõ veà tình yeâuthöông, söï thuûy chung vaø loøng nhaân aùi.

2. Noãi coâ ñôn cuûa taâm hoàn thô nöõCoâ ñôn laø moät traïng thaùi tình caûm cuûa con

ngöôøi. Luùc coâ ñôn laø luùc con ngöôøi buoàn baõ.Vôùi nhöõng ngheä syõ, caùi toâi coâ ñôn thaêng hoathöôøng saùng taïo neân nhöõng taùc phaåm coù giaùtrò. Coâ ñôn laø giaây phuùt cuûa saùng taïo. BaøHuyeän Thanh Quan töùc caûnh sinh tình tröôùcÑeøo Ngang hun huùt chieàu taø hoaøng hoân, khinoãi nhôù nhaø, thöông nöôùc uøa veà da dieát, ñeåroài “Döøng chaân ñöùng laïi trôøi non nöôùc/ Moätmaûnh tình rieâng ta vôùi ta”. Baø chuùa thô NoâmHoà Xuaân Höông, tieáng laø maïnh meõ, khinhbaïc theá, nhöng kieáp ñaøn baø laém heä luïy, baøvaãn coù luùc phaûi than raèng “Keû ñaép chaên boângkeû laïnh luøng/ Cheùm cha caùi kieáp laáy choàngchung”. Nöõ thi syõ Xuaân Quyønh, ngöôøi ñaøn baøcuûa nhöõng yeâu thöông vaø ñaém say, ngöôøiluoân phaáp phoûng aâu lo tröôùc haïnh phuùc



mong manh cuûa tình yeâu vaø ñònh meänh, ñaõvieát nhöõng caâu thô goïi leân nhöõng döï caûm kieápsoáng: “Em lo aâu tröôùc xa taép ñöôøng mình /Traùi tim ñaäp nhöõng ñieàu khoâng theå noùi / Traùitim ñaäp coàn caøo côn ñoùi/ Ngoïn löûa naøo le loùigiöõa coâ ñôn…(Töï haùt – Xuaân Quyønh)

Neáu nhö caùc nhaø thô nöõ theá heä tröôùc,thöôøng dieãn taû noãi coâ ñôn baèng moät bieåutöôïng naøo ñoù, hoaëc noùi moät caùch xa vôøi, yù taïingoân ngoaïi... thì thô nöõ theá heä treû aêm aép noãicoâ ñôn trong töøng trang vieát, noãi coâ ñôn, buoànbaõ tröïc dieän vaø doàn daäp. Döôøng nhö, ñoù laømoät yeáu toá khoâng theå thieáu thöôøng song haønhcuõng ñôøi soáng voán baän roän vaø laém lo toan cuûahoï. Döôøng nhö, beân caïnh ñôøi soáng oàn aõ, taápnaäp ngoaøi kia, bao giôø cuõng coù choã cho noãicoâ ñôn troáng vaéng trong goùc khuaát cuûa taâmhoàn. Thô hoï laø ñeå theå hieän, laø giaûi toûa noãibuoàn, coâ ñôn aêm aép caû lyù tính vaø xuùc caûm,ñoâi khi buoàn maø khoâng theå caét nghóa noåi noãibuoàn aáy.

Moät trong nhöõng caùi toâi coâ ñôn trong thônöõ treû ñöông ñaïi laø caùi toâi thieáu huït tình caûm,thieáu vaéng söï seû chia, noãi khao khaùt hoaønthieän baûn thaân, khao khaùt tìm ñöôïc söï ñoàngñieäu, cuï theå ôû ñaây laø “Anh”: “Noãi coâ ñôn aäpvaøo söï chòu ñöïng cuûa em - con ñeâ muoán vôõ/Maây nhö quaàng maét ngöôøi maát nguû/ Hai vìsao tìm ñeán nhau buoát saùng/ Bao giôø anhñeán? Bao giôø anh ñeán? (Baøi ca soá phaän – ViThuøy Linh). Thô treû ñöông ñaïi thöôøng tìm chomình moät loái thoaùt sau noãi coâ ñôn, noãi buoàntraøn ngaäp, moät tieáng reo vui khi traùi tim ñöôïcgiaûi thoaùt khoûi nhöõng ñôïi mong, nhöõng thoånthöùc. Nhöng, tieáng noùi thô nöõ ñöông ñaïi khaùctröôùc ôû choã, hoï luoân döï caûm mong manhtröôùc nieàm vui taïm thôøi ñoù. Phía sau nieàm vuilaø noãi lo laéng môùi, nieàm lo laéng thöôøng tröïc vaøkhoù xua tan. Xaõ hoäi hieän ñaïi luoân keùo theo noùnhöõng baát oån khoâng deã gì bieát tröôùc ñöôïc,

con ngöôøi luoân phaûi ñuoåi theo noù ñeán taäncuøng, cöù phaûi lo laéng, cöù phaûi tìm kieám, cöùphaûi yù thöùc noãi buoàn, noãi coâ ñôn luoân thöôøngtröïc, bao giôø cuõng coù treân ñöôøng chaïy cuûamình: “Noãi coâ ñoäc moïc daïi nguùt ngaøn ñöôøngchaïy/Khoâng hieåu sao laïi khoùc nhieàu ñeán theá?/Khoâng hieåu sao laïi buoàn nhieàu ñeán theá? (Vieátcho ngaøy sinh nhaät 10.10.2003 – TröôngQueá Chi)

Cuoäc ñôøi tröôùc maét nhö moät daáu hoûi lôùn.Caùc ngaû ñöôøng nhö moät daáu hoûi lôùn. Tröôùcvoâ vaøn neûo ñöôøng töông lai, ñoâi khi con ngöôøiphaûi löïa choïn thaät nhieàu, hoang mang thaätnhieàu. Cuõng töø ñoù con ngöôøi thaáy coâ ñoäctröôùc söï ñoâng ñuùc cuûa nhöõng choïn löïa. Thônöõ ñöông ñaïi, nhöõng coâ gaùi ñöông ñaïi vieát veànhöõng vaán ñeà ñöông ñaïi luoân caûm thaáy tröôùcmaét mình nhieàu ngaû reõ, nhieàu noãi coâ ñôn,nhieàu noãi buoàn. Coù moät thöïc taïi nghieät ngaõ,vaø ngöôïc chieàu nhau, khi cuoäc soáng caøngbaän roän, caøng ít thôøi gian daønh cho mình, conngöôøi laïi caûm thaáy coâ ñôn ngay trong söï baänroän ñoù. Nhöõng giôø phuùt hieám hoi daønh ñeåchaêm soùc baûn thaân mình, cuõng laø luùc nhöõngcoâ gaùi caûm thaáy baát löïc tröôùc con chöõ, tröôùctrang thô. Ngoån ngang noãi buoàn thieâu ñoáttöøng vi maïch. Trang thô töï caét nghóa noãi buoànmaø khoâng lyù giaûi noåi: “Thaät ra noãi buoàn ñaâucoù maøu saéc gì/ Chæ laø maøu vaøng cuûa aùnh ñeønvaøng ñeâm ñeâm soi vaøo maét coâ gaùi treû ñeå tìmcho ra noãi buoàn coù maøu saéc gì/ Nhöng maétquaù trong/ Khoaéng leân cuõng voâ ích (Loâ loâ – LyHoaøng Ly). Ngaøy ñaõ taét naéng, ngoïn löûa chaùybuøng leân treân khoâng trung trong ñeâm, giöõamaët ñaát, nhöng noãi buoàn khoâng vôi ñi maø bònhaân leân gaáp boäi. Ñoâi khi noãi buoàn daøi daëckeùo leâ cuoäc soáng voâ vò, thaønh noãi coâ ñôn daidaúng vaø khoù döùt:”Em ñaõ coâ ñôn nhöõng ngaøykhoâng baïn beø/ Khoâng phoá xaù vaø anh khoângñeán nöõa/ Muøa ñaõ môùi maø noãi buoàn vaãn cuõ/



Loøng tan hoang nhö oâ cöûa gioù luøa” (Moät ñoùahoa vaøng – Bình Nguyeân Trang). Noãi buoàncöù theá lan ra, ñoâi khi cöù maëc noù tuoân chaûytrong taâm khaûm, trong trí nhôù, trong tieàmthöùc. Chuùng ta coù caûm giaùc raèng, noãi buoàn,noãi coâ ñôn nhö moät thöù gia vò cuûa cuoäc soánghieän ñaïi “toâi coøn buoàn laø toâi coøn soáng”(Inrasara) neân cöù ñeå keä noù cuoán troâi, cuoántroâi caûm giaùc cuûa mình ñi. Thô nöõ treû ñöôngñaïi theå hieän baûn theå coâ ñôn ñaùu ñaùu vaø tröïcdieän, nhö laø töï söï vôùi chính baûn thaân mình, töïsöï vôùi trang giaáy traéng ngoån ngang. Ñoâi luùccaùi toâi coâ ñôn oøa vôõ vaø nhaän thaáy söï phuø ducuûa kieáp ngöôøi: “Nhieàu khi ñôn ñoäc/ Muoánthöùc daäy ôû coõi khaùc/ Hình dung moät nuï cöôøi/Ñöa sôïi toùc leân ngaäm mieäng/ Cuõng ñôõ nhôùnieàm vui...” (Buoåi saùng – Phan Huyeàn Thö).Tuy nhieân, noãi coâ ñôn nhö moät con dao hailöôõi, mình bieát cheá ngöï noù, thì mình vöôït qua,nhöng mình bò noù cheá ngöï thì mình trôû thaønhnoâ leä. Caùi toâi coâ ñôn, buoàn baõ mang tính tieâucöïc seõ bieåu hieän moät quan nieäm leäch laïc:“Chaúng bieát coù ñeâm naøo nhö ñeâm nay/ Baèngmoät noãi coâ ñôn hoaøn haûo/ Toâi thaáy mình cheáttrong khoaûng khaéc khi nhìn vaøo göông soi(Laån thaån – Khöông Haø). Chaúng theå coù moätnoãi coâ ñôn hoaøn haûo, neáu noù hoaøn haûo, noù seõlaïi nguyeân veïn. Cuõng nhö khoâng theå bieán noãicoâ ñôn trôû thaønh caùi cheát voâ nghóa. Noãi coâñôn phaûi laøm cho ngöôøi ta giaøu hôn leân trongtaâm hoàn, giaøu hôn khaùt voïng soáng, khaùt voïngyeâu. Cuõng khoâng theå ñeå noù trieät tieâu cuûachuùng ta nhöõng ñam meâ vaø söùc löïc: “Noãibuoàn gaëm nhaám con ngöôøi töøng ngaøy/ Noùngoán cuûa chuùng ta söùc löïc” (Moät ngaøy chöacoù trong söï thaät – Vi Thuøy Linh)

Khoâng theå ñeå noãi buoàn röùt, ræa mình nhömoät thöù moài ngon. Tuoåi treû bieát buoàn bieát coâñôn nhöng phaûi vöïc daäy ñeå tieán kòp ñôøi soángnhö vuõ baõo tính baèng giaây ñang qua ñi treân

theá giôùi. Cuõng khoâng theå “khai töû” mình khoûivuõ truï “Buoàn taäp teãnh/ Veà aên gioã mình” (PhanHuyeàn Thö) ñöôïc. Ñoù laø noãi buoàn, noãi coâ ñônaûo naõo töï huûy hoaïi. Thô nöõ treû ñang laïmduïng söï phaùt ngoân veà noãi coâ ñôn, buoàn chaùntrong thô. Töôûng nhö theá giôùi bò noãi buoànxaâm chieám vaø chæ caàn moät rung ñoäng nheïthoâi noù cuõng ngaân leân nhöõng baøi ca veà noãibuoàn, noãi coâ ñôn nhoû beù, vuïn vaët, voâ tích söï.Döôøng nhö hoï nghó raèng, khoâng coù cuïm töøbuoàn, cuïm töø coâ ñôn trong trang vieát thì thôkhoâng lay ñoäng ñöôïc traùi tim ngöôøi ñoïc.

Maëc daàu coù nhöõng haïn cheá nhoû khi boäc loäcaùi toâi caù nhaân coâ ñôn, buoàn baõ, nhöng thônöõ treû ñöông ñaïi ñaõ coù nhöõng khoaûnh khaécthaêng hoa cuûa caùi toâi coâ ñôn. Hoï traû laïi chothi ca veû ñeïp cuûa caùi toâi coâ ñôn buoàn baõ traønsöùc soáng maø moät thôøi khoâng ñöôïc pheùp ñaùnhthöùc. Hoï trôû veà ñuùng nghóa vôùi chính mình, laøcaùi toâi caàn seû chia, caàn buø ñaép. Nhöõng noãi coâñôn maën maø caàn moät bôø vai roäng chôû che,yeâu thöông. Laø söï khao khaùt tình yeâu, khaokhaùt ngöôøi yeâu nhöõng luùc vaéng xa caùch trôû...Caùi toâi coâ ñôn bieát naâng niu tình yeâu vaø haïnhphuùc, laøm ñeïp hôn cho ñôøi nhöõng giaây phuùttrôû veà vôùi nguoàn coäi cuûa taâm hoàn, moät taâmhoàn nöõ yeáu ñuoái, vò tha vaø giaøu loøng traéc aån.

Nhö vaäy, trong moät khuoân khoå nhaát ñònh,thô nöõ treû ñöông ñaïi ñaõ coù nhöõng thaønh töïuñaùng ghi nhaän ban ñaàu. Hoï ñang coù tieàn ñeàthuaän lôïi caû veà chuû quan laãn khaùch quan ñeåböùt phaù trong chaëng ñöôøng tieáp theo. Neáunhö hoï khoâng yeân phaän vôùi caùi toâi baûn theåñang troãi daäy ñaày thaùch thöùc vôùi cuoäc ñôøi,maø coù nhöõng moái quan taâm ñeán coäng ñoàngroäng lôùn, thì “nguoàn soáng môùi” cuûa hoï seõmang moät “taàm voùc” môùi. Hoï seõ xöùng ñaùnghôn vôùi noäi löïc thô treû ñang coù nhieàu caùchtaân thöû nghieäm ñeå hoøa vaøo laøn soùng ñöôngñaïi theá giôùi. �



Lòch söû laâu daøi cuûa daân toäc ta laø lòchsöû ñaáu tranh choáng ngoaïi xaâm vaø söïnghieäp lao ñoäng caàn cuø saùng taïo ñeå

taïo döïng neân Toå quoác Vieät Nam traûi daøi töøñænh Luõng Cuù Haø Giang ñeán muõi Caø Mau,nhìn ra bieån Ñoâng truøng truøng soùng voã!

Trong tieán trình lòch söû aáy, trieàu ñaïi nhaøTraàn tuy chæ toàn taïi gaàn 2 theá kyû nhöngthöïc söï laø moät thôøi kyø röïc rôõ vôùi haøo khíÑoâng A laøm neân chieán coâng hieån haùch balaàn ñaïi thaéng quaân xaâm löôïc Nguyeân -Moâng vaø söï nghieäp xaây döïng moät nhaønöôùc Ñaïi Vieät cöôøng thònh maø vaên hieán,vöøa noåi baät bôûi voõ coâng oanh lieät vöøa coùneàn vaên trò huy hoaøng.

Lòch söû haøo huøng maø ñau thöông aáymaõi maõi laø nguoàn caûm höùng daït daøo vaønguoàn chaát lieäu quyù giaù phong phuù ñeán voâtaän, cung caáp cho moïi loaïi hình vaên hoïcngheä thuaät, khai thaùc bieåu hieän baèng ñaëctröng rieâng cuûa ngoân ngöõ ngheä thuaät vaøbaèng baûn lónh rieâng, phong caùch rieâng cuûangöôøi ngheä só saùng taïo.

Chuùng ta bieát raèng, ñaát Thieân Tröôøngxöa, baây giôø thuoäc ñòa giôùi tænh Nam Ñònh

laø vuøng ñaát truyeàn thoáng, ñòa linh nhaânkieät, ñöôïc ghi nhaän laø caùi noâi phaùt tíchnhaø Traàn beân caïnh Thaùi Bình, QuaûngNinh, ñoàng thôøi ñöôïc meänh danh laø kinhñoâ thöù hai, sau kinh ñoâ Thaêng Long cuûaquoác gia Ñaïi Vieät.

Chính maûnh ñaát phía Nam chaâu thoåsoâng Hoàng naøy ñöôïc goïi laø Sôn Nam Haïvöøa thuoäc vuøng cöûa soâng, vöøa ven bieån ñaõlaø nôi sinh cô laäp nghieäp cuûa nhieàu taànglôùp daân cö, doøng hoï keát tinh neân nhöõnganh huøng, haøo kieät, danh nhaân noåi tieángmaø ñaùng chuù yù laø nhöõng nhaân vaät lòch söûthuoäc trieàu ñaïi nhaø Traàn vôùi nhöõng kyø tíchlôùn lao caû treân ba phöông dieän laäp coâng,laäp ñöùc, laäp ngoân ñeå laïi cho haäu theá nhöõnggiaù trò lôùn lao, beàn vöõng.

Noùi ñeán nhöõng nhaân vaät trieàu ñaïi nhaøTraàn ñaõ ñi vaøo söû saùch, khoâng theå khoângnhaéc ñeán caùc vò hoaøng ñeá anh minh nhöTraàn Thaùi Toâng, Traàn Thaùnh Toâng, TraànAnh Toâng, Traàn Minh Toâng… cuøng caùcdanh töôùng, löông thaàn taøi ñöùc song toaønnhö Höng Ñaïo Ñaïi Vöông Traàn QuoácTuaán ñaõ ñöôïc tín ngöôõng daân gian toân

SSööïï ddii ee ããnn ttaa ûû,, hhii eeäänn tt hhööïïcc ll òò cchh ssööûû cc aaùù ccnnhhaa âânn vvaaää tt ttrr iiee ààuu ññaa ïïii nnhhaaøø TT rraa àànn ttrr eeââ nnssaa âânn kkhhaaááuu NN aamm ÑÑ òò nnhhNSÖT. Ñaïo dieãn ÑAØO QUANG(Chuû tòch Hoäi VHNT Nam Ñònh)



thaønh Ñöùc Thaùnh Traàn ñeå theá heä haäu sinhbaùi voïng, roài laàn löôït nhöõng teân tuoåi khoùqueân khaùc nhö Traàn Thuû Ñoä, Traàn Tung,Traàn Quang Khaûi, Traàn Nhaät Duaät, TraànBình Troïng, Traàn Quoác Toaûn …. Beân caïnhñoù laø nhöõng baäc khoa baûng taøi cao hoïcroäng xuaát thaân laø Traïng Nguyeân khai khoatrieàu Traàn nhö Nguyeãn Hieàn hoaëc Ñaøo SöTích…

Nam Ñònh ñöôïc dö luaän chung nhìnnhaän laø moät trong nhöõng vuøng saân khaáumaïnh cuûa caû nöôùc. ÔÛ ñaây, ngheä thuaät saânkhaáu thöïc söï coù moät truyeàn thoáng laâu ñôøi,trôû thaønh moät moùn aên tinh thaàn khoâng theåthieáu ñöôïc cuûa moïi taàng lôùp nhaân daânvuøng Sôn Nam Haï, ñöôïc coi laø caùi noâi phaùttích cuûa cheøo thuaàn Vieät. Ñaëc bieät hìnhthöùc haùt vaên haàu ñoàng töù phuû, nhaèm toânvinh thaùnh maãu Lieãu Haïnh – moät trong töùbaát töû cuûa tín ngöôõng Vieät Nam. Ñaây cuõngcoøn laø ñòa phöông tieáp nhaän vaø nuoâi döôõngloaïi hình caûi löông töø Nam Boä lan toaû ramieàn Baéc, cuõng laø nôi ñoùng vai troø haäuthuaãn cho hình thöùc kòch noùi coù goác gaùcngoaïi sinh du nhaäp vaøo nöôùc ta ñaàu theákyû XX.

Do nhöõng ñaëc ñieåm nhö vaäy, saân khaáuNam Ñònh luoân gaén boù vôùi ñôøi soáng soâiñoäng tröôùc maét. Nhìn laïi heä thoáng kòchmuïc cuûa caùc ñoaøn ngheä thuaät chuyeânnghieäp Nam Ñònh trong quaõng thôøi giangaàn 50 naêm qua coù theå nhaän ra raèng ñeà taøihieän ñaïi chieám moät tyû troïng ñaùng keå vaøsong haønh vôùi noù laø maûng ñeà taøi lòch söû.Ñi saâu hôn coù theå thaáy theâm raèng, do ñaëcñieåm, ñaëc tröng vaø sôû tröôøng sôû ñoaûn cuûacaùc boä moân saân khaáu maø ñeà taøi lòch söû

gaàn nhö laø ñaát duïng voõ thích hôïp vôùi kòchhaùt nhö cheøo, caûi löông. Trong khi ñoù kòchnoùi Nam Ñònh nhanh nhaïy ñoàng haønh vôùinhòp vaän haønh hoái haû cuûa cuoäc soángñöông ñaïi.

Rieâng maûng ñeà taøi lòch söû thì hai boämoân kòch haùt, cheøo vaø caûi löông ôû NamÑònh ñoù taäp trung vaøo khai thaùc söï nghieäpcuûa caùc nhaân vaät lòch söû trieàu ñaïi nhaø Traànvoán raát gaàn guõi vôùi coâng chuùng ôû ñaây.

Ñoù laø nhöõng vôû caûi löông nhö Traàn BìnhTroïng, Linh hoàn Ñaïi Vieät, Tình söû vöôngtrieàu hoaëc nhöõng vôû cheøo nhö Traàn QuoácToaûn ra quaân, Soi boùng ngöôøi xöa, TraànAnh Toâng…

Baøn luaän veà saân khaáu vôùi ñeà taøi lòch söû,laâu nay töø giôùi saùng taùc ñeán coâng taùc lyùluaän pheâ bình vaø caû dö luaän khaùn giaûthöôøng hay nhaéc ñeán moái quan heä giöõachaân thöïc lòch söû vaø hö caáu ngheä thuaät. Töøñoù maø luoân taäp trung chuù yù ñeán vieäc caùcvôû dieãn ñeà taøi lòch söû ñaõ baûo ñaûm tínhchaân thöïc lòch söû nhö theá naøo, ngöôïc laïicuõng khoâng queân xem xeùt kyõ löôõng nhöõnggì maø caùc taùc giaû saân khaáu töôûng töôïng,theâm thaét vaøo caùc söï kieän lòch söû, nhaânvaät lòch söû coù thuyeát phuïc coâng chuùngroäng raõi hay khoâng? Ñieàu naøy raát caàn thieáttaïo ra cô sôû cho söï nhìn nhaän ñuùng ñaén veàthaønh coâng vaø haïn cheá cuûa moät taùc phaåmsaân khaáu veà ñeà taøi lòch söû. Nhöng theothieát nghó cuûa toâi, ngoaøi moái quan heä giöõatính chaân thaät lòch söû vôùi hö caáu ngheäthuaät coøn caàn phaûi löu taâm hôn nöõa ñeánvaán ñeà tính thôøi ñaïi vaø tính haáp daãn cuûanhöõng vôû dieãn saân khaáu veà ñeà taøi lòch söû.

Bôûi noùi gì thì noùi moät taùc phaåm saân



khaáu veà ñeà taøi lòch söû khoâng theå boû queânba yeâu caàu thieát coát vaø taát yeáu ñaët ra chonoù. Thöù nhaát: phaûi ñaûm baûo tính chaân thöïclòch söû khi mieâu taû söï kieän, nhaân vaät lòchsöû. Thöù hai: ñoøi hoûi phaûi bieát nhìn laïi lòchsöû töø choã ñöùng vaø quan ñieåm cuûa thôøi ñaïihoâm nay. Thöù ba: phaûi coù ñöôïc tính sinhñoäng vaø haáp daãn nhö thuoäc tính maëcnhieân cuûa moät taùc phaåm ngheä thuaät.

Toùm laïi moät taùc phaåm vaên hoïc ngheäthuaät veà ñeà taøi lòch söû noùi chung, moät vôûdieãn saân khaáu noùi rieâng phaûi cuøng luùc thoaûmaõn ñöôïc caû ba yeâu caàu ñoù môùi ñaït tôùimoät chaát löôïng cao veà noäi dung tö töôûngcuõng nhö tính hoaøn myõ veà hình thöùc ngheäthuaät, theo toâi, döïa treân cô sôû lyù luaän nhötheá, ñi vaøo saùng taùc hay nhaän thöùc ñaùnhgiaù veà taùc phaåm ngheä thuaät veà ñeà taøi lòchsöû chuùng ta môùi coù nhöõng ñieåm töïa chaécchaén vaø traùnh ñöôïc nhöõng tranh caõi khoù ñiñeán thuyeát phuïc, vì chæ caên cöù vaøo yù muoánvaø ñònh kieán caù nhaân.

Töø nhaän thöùc nhö vaäy, chuùng ta trôû veàvôùi hai vôû cheøo cuøng khai thaùc moät nhaânvaät lòch söû noåi tieáng laø Traàn Quoác Toaûn.Vôû cheøo Traàn Quoác Toaûn ra quaân taùc giaûHoaøi Giao ñoaøn cheøo Nam Ñònh vaø vôûcheøo Taám voùc ñaïi hoàng taùc giaû TruùcÑöôøng ñöôïc daøn döïng töø maáy chuïc naêmtröôùc ñaõ ñaït ñöôïc thaønh coâng nhaát ñònh.Chaúng haïn caû hai vôû cheøo naøy ñeàu coágaéng taùi hieän laïi moät caùch trung thaønh vôùihieän thöïc lòch söû duø coù hö caáu vaøo dieãnbieán kòch moät soá chi tieát nhöng coù theåchaáp nhaän ñöôïc. Ñaùng chuù yù laø caùc taùcgiaû cuûa hai taùc phaåm kòch haùt naøy ñaõ coù söïkhai thaùc vaø toâ ñaäm vaøi khía caïnh khaùc

nhau cuûa Traàn Quoác Toaûn neân ñaõ taïo rañöôïc maàu saéc thaåm myõ khoâng gioáng nhau.Vôû Taám voùc ñaïi hoàng ñaët nhaân vaät trungtaâm Traàn Quoác Toaûn vaøo nhieàu moái quanheä khaùc nhau nhö vôùi meï ñeû, vôùi ñöùc vuaTraàn Nhaân Toâng ñöôïc meänh danh laø Phaäthoaøng vôùi taàm nhìn cao roäng vaø ñöùc khoandung hieám coù, roài vôùi töôùng quaân PhaïmNguõ Laõo goác gaùc bình daân vaø caû vôùi TraànÍch Taéc moät hoaøng thaân heøn nhaùt, thamsinh uyù töû raép taâm ñaàu haøng quaân xaâmlöôïc ñeå laøm saùng leân hình töôïng ngöôøi anhhuøng tuoåi treû chí lôùn ñaõ keát hôïp ñöôïc tínhchaát tröõ tình vôùi söï gia taêng nhaân toá kòchtính. Trong khi ñoù vôû Traàn Quoác Toaûn raquaân ñaëc taû vaøo nhaân vaät trung taâm, toâñaäm ñöôïc neùt treû thô hoàn nhieân, boàng boätcuûa ngöôøi thieáu nieân sôùm mang baàu maùunoùng cuûa tinh thaàn yeâu nöôùc vaø yù chí quaätcöôøng choáng giaëc ngoaïi xaâm duø chuùngnhaát thôøi raát maïnh veà tieàm löïc quaân söï,ñoàng thôùi bieát phaùt huy khaû naêng sôûtröôøng cuûa cheøo laø tính haøi höôùc hoùm hænhkhi dieãn taû nhaân vaät phaûn dieän. Coù theå noùihai vôû cheøo naøy ñaõ ñaùp öùng ñöôïc ôû moätmöùc ñoä nhaát ñònh yeâu caàu toân troïng söïthaät lòch söû vaø taïo neân söï sinh ñoäng vaøhaáp daãn, nhöng laïi chöa laøm thoûa maõnchuùng ta ôû phöông dieän phaû vaøo nhaân vaätlòch söû tinh thaàn cuûa thôøi ñaïi hoâm naybaèng caùch nhìn môùi coù tính phaùt hieän.Chính vì theá, khi hai vôû dieãn môùi ra ñôøi,giöõa hoaøn caûnh böøng böøng cuûa cuoäckhaùng chieán choáng Myõ cöùu nöôùc vôùiphong traøo toøng quaân ra traän ñaày khí theácuûa thanh nieân thôøi chieán, hai vôû dieãn ñaõñöôïc dö luaän taùn thöôûng. Nhöng sau ñoù,



khi yeáu toá thôøi söï qua ñi, hai vôû dieãnkhoâng coøn khaû naêng thu huùt khaùn giaû nhötröôùc nöõa. Thaät ñaùng tieác vì tính minh hoaïlòch söû ñaõ kìm giöõ noù laïi.

Vôùi tröôøng hôïp vôû dieãn Tình söû vöôngtrieàu maø ñoaøn caûi löông Nam Ñònh daøndöïng coâng dieãn, thì nhaân toá gaây taïo tínhhaáp daãn laïi noåi leân nhö laø duïng yù quantroïng nhaát laán aùt hai yeáu toá tính chaânthöïc lòch söû vaø tính thôøi ñaïi. Vôû dieãn coùphaàn nghieâng veà chieàu höôùng ñi saâu vaøosöï laõng maïn cuûa tình yeâu, nhöõng eùo letraéc trôû cuûa nhaân vaät Lyù Chieâu Hoaøng,Thuaän Thieân, Traàn Caûnh, Leâ Ñoä trongcaùc tình theá trôù treâu, vôùi moâ típ tình yeâutay ba ñeå taïo neân yeáu toá haáp daãn ñoái vôùikhaùn giaû.

Vôû dieãn Linh hoàn Ñaïi Vieät veà ñeà taøi hieänthöïc lòch söû trieàu ñaïi ñôøi Traàn ñaõ ñaùp öùngñöôïc loøng mong ñôïi cuûa coâng chuùng ñaõhieän dieän treân saøn dieãn caûi löông NamÑònh, vì ñaõ khaéc phuïc ñöôïc nhöõng haïncheá khoù traùnh. Vôû dieãn Linh hoàn Ñaïi Vieätcuûa taùc giaû kieâm ñaïo dieãn NSND DoaõnHoaøng Giang, moät laàn nöõa trôû laïi khaéc hoaïñöôïc söï nghieäp anh huøng cuûa Traàn HöngÑaïo vôùi nhöõng tìm toøi coâng phu caû veà noäidung laãn ngheä thuaät. Hình töôïng nhaân vaätlòch söû quaù quen thuoäc naøy hieän ra ôû caûphaàn ñôøi coâng cuûa moät ñaïi töôùng quaân,thoáng lónh ba quaân vôùi bao nhieâu lo toanboän beà laãn phaàn ñôøi rieâng vôùi nhöõng moáiquan heä choàng cheùo phöùc taïp, taïo ra dieänmaïo nhaân vaät, vöøa coù tính chaân thaät lòchsöû, vöøa mang tính sinh ñoäng, haáp daãn.

Hôn theá tính thôøi ñaïi toaùt leân thaám thía,töï nhieân khoâng aùp ñaët göôïng eùp coøn ñem

vaøo vôû dieãn moät chieàu saâu, moät yù nghóathôøi ñaïi ñaùng chuù yù, ñoù laø baøi hoïc veà tinhthaàn traùch nhieäm cao cuûa moät ngöôøi laõnhñaïo quoác gia tröôùc thöû thaùch soáng coøn cuûavaän meänh daân toäc vaø baøi hoïc bieát deïpsang moät beân nhöõng baát hoaø rieâng tö trongquaù khöù ñeå höôùng vaøo söï nghieäp chung,vaøo ñaïi cuoäc laø gìn giöõ neàn ñoäc laäp daân toäctröôùc nguy cô xaâm löôïc. Vôû dieãn coù ñöôïcsöï aên yù haøi hoaø giöõa noäi dung vaø hình thöùcbieåu hieän, söï keát hôïp caùc ngheä thuaät phuøtrôï ñeå coäng höôûng thaønh ruoät vôû dieãnmang söùc maïnh ngheä thuaät toång theå, töø xöûlyø tieát taáu, daøn caûnh, nhaát löôùt cuûa ñaïodieãn ñeán söï coâng phu vaø ñeïp maét cuûakhaâu thieát keá myõ thuaät, bieân ñaïo, nhaát laøñoùng goùp coù hieäu quaû cuûa aâm nhaïc vôùinhöõng maïnh daïn ñöôïc ñöa baøi ca môùisong ñoâi vôùi nhöõng laøn ñieäu quen thuoäccuûa caûi löông, coù theå coøn gaây tranh caõi.

Chuùng ta ñaõ cuøng ñieåm laïi moät soá vôûdieãn lòch söû theå hieän hình töôïng nhaân vaätñôøi Traàn treân saân khaáu caûi löông vaø cheøoNam Ñònh, qua ñoù ruùt ra nhöõng baøi hoïcboå ích veà thaønh coâng vaø haïn cheá. Saânkhaáu theå hieän ñeà taøi lòch söû, ñeå ñaït ñöôïcthaønh coâng nhaát ñònh, ñoøi hoûi moät söï taâmhuyeát vôùi lòch söû oâng cha vôùi thôøi ñaïi hieännay vaø ñoàng thôøi cuõng ñoøi hoûi nhaân toá taøinaêng vaø baûn lónh ngheà nghieäp, höôùng tôùitính haáp daãn laønh maïnh. Nhö theá saùngtaùc vaø bieåu dieãn veà ñeà taøi lòch söû laø moätsöï coâng phu lao ñoäng vaø saùng taïo beàn bæ,khoâng heà deã daøng nhö coù ngöôøi laàmtöôûng cho raèng khi beá taéc trong theå hieän,hieän thöïc ñöông ñaïi thì quay veà nhaámnhaùp chuyeän xöa tích cuõ. �



S AÙNG TAÙC

HUY CAÄN

Moãi cuoäc ñôøi mang thaàm

LEÂ CHÖÙC

Gioù baácHaø Noäi.Haøng SaáuXaø cöø.Baèng laêngSöa ….Trôøi caùnh laù. Muoân muoân tay vaãy. Reo.Gioù baác veà.Vôøi vôïi nhöõng chaân böôùc ñam meâNhöõng thoaùng nghó tìm nôi aám söôûiGaëp gioù treân ñöôøngAÙo vaûi ngaén taySe se da thòtCaûm giaùc sayLaàn ñaàu bieát Em gioù baác cuõng veàCaùi laïnh keùo caùi nhìn gaàn laïiLinh giaùc ñaém ñuoáiNgoïn löûa ñaùy maétChaùy linh thieângEm ñeán. Roài ñi.Chaân trôøi xa gaàn nguùt ngaùtBôø vöïc Noãi nieàmAnh hoùa thu loâiNhaän vaøo mình löûa seùtThaønh than giaác môÑaâu giaän ñöôïc Em giöõa bieån ñôøi caïn nhôùÑaâu traùch ñöôïc Em luùc thaûng thoát thu hìnhEm boãng li tiCoát hoàn taát caûÑeå hoâm nay … baát chôït. Em veà!Chôït Hoaøi nieämChôït ngoõChôït nhaøChôït sôûn daAnh ñeå nguyeân giöõ nguyeân. Thaám thía.Daâng mình vaøo bieån laùQueân tuoåi Meï choNgaây thô .. Reo!

Moãi cuoäc ñôøi mang thaàm bao nhieâu chuyeänChaïm noåi chaïm chìm trong thòt trong xöôngBao löûa chaùy röïc hoàn nhöõng buoåiBao möa phuøn nhöõng böôùc laày trôn,Nhöõng giôø say cuûa muøa haï chínVôùi nuï cöôøi soùng traêngVôùi caùt vaøng vuïn naéngGiöõa bieån vaø trôøi bieân giôùi laø hoàn ta.Moãi cuoäc ñôøi ñi treân daây xieácChieác oâ giöõ caân baèng laø voøm bieác trôøi xanhÑi treân daây cuûa nhöõng thuûy trieàu maõnh lieätMoät muùi daây treo vaøo maët traêngMoät muùi daây kia quaán buoäc loøng mìnhMoãi cuoäc ñôøi noùi sao cho heátTöø bình minh möaÑeán hoaøng hoân ngoïc bieác - Moãi cuoäc ñôøi laø moät ngoâi sao baêngÑaõ coï xaùt muoân nghìn theá giôùiCho thieân haï moïi phaàn saùng choùiPhaûi chaêng giöõ laïi cho mình taøn luïi tro ñeâmTa seõ taét theo gioùTa seõ khuyeát theo traêngNhöng nöôùc maën ñôøi ta seõ trôû veà keát tuûaTheo muoái treân neà nhöõng tröa naéng

choùi chang -Moãi cuoäc ñôøi khoâng soáng heát ñôøi thaàm laëngRoài theo göông bieån laïi sôùm chieàu dai daúngDaâng ngoïn trieàu noùi vôùi voâ bieânMoãi cuoäc ñôøi vôùi kích thöôùc thaàm rieâng(*)

(*) Ruùt trong Di caûo cuûa nhaø thô HUY CAÄN do baøquaû phuï Traàn Leä Thu göûi Toøa soaïn DÑVNVN


LEÂ HUY QUANG(Hoäi Nhaø vaên Vieät Nam)

Xuaân veà ñaát nöôùc Trieäu Voi

TRAÀN ÑÖÙC CHÍNH(Haø Noäi)

Lieãu ruû beân hoà

Chuøa

Soâng

Khoâng khoùi höông, khoâng ai ñoát tieàn, hoùa maõÑaäm neùt hoa vaên neân nhôù gioït chuoâng chieàuCaùc nhaø sö chaép tay ñoùn môøi khaùch laïBoùng aùo vaøng theo boùng thaùp phieâu dieâu.

Xanh xanh moät daûi beân hoàToùc maây lieãu ruû lô thô buoâng maønh

Caønh meàm lôi laû ñieäu ñaøngÑeâm ñeâm loàng boùng traéng vaøng ñu ñöa

Rung rinh vôøn gioù say söaNgaû nghieâng, nghieâng ngaû ñoùn choø ban mai

Canh thaâu cho ñeán ngaøy daøiLieãu gaày nguyeän daán thaân ngoaøi naéng möa

Boùng raâm che caùi naéng tröaMaùt trôøi noåi nhaïc vi vu eâm ñeàm

Buoàn rôi gioït leä höõu tình (*)

Tha thöôùt daùng hình caûnh ñeïp thieân nhieân!

Caûnh mai phaän lieãu yeáu meàmYeâu caây ta ngaém ta nhìn cho vui

Xin ai ñöøng nôõ daäp vuøi!

(*) Ñaây laø caây Leä lieãu, laù ruû nhö gioït nöôùc maét.

Meâ Koâng troâi phaúng lì, taám göông toûa saùngPhöôïng vó ñaàu heø nhuoám ñoû aùnh hoaøng hoânThoát noát thaúng trôøi cao, nghieâng mình

ñoå boùngBaâng khuaâng thuyeàn troâi chôït nhôù soùng

soâng Hoàng

ChôïHaøng hoùa chaúng phaûi troâng coi, keû mua,

ngöôøi baùnNoùi thaùch ít thoâi, ñaét hay reû vaãn cöôøi töôiHaøng ñeå qua ñeâm, taát caû ñeàu nguyeân veïnThanh toaùn tieàn Vieät, tieàn Laøo, tìm chaïy

khaép nôi

PhoáQua khuya, nhöng vaãn coøn ñeøn ñoûDaãu mình em, phoá vaéng ngaõ töDöøng xe, khoâng boùng ngöôøi caûnh saùtMoät neùt ñôøi thöôøng, nghe nhö mô


SAÙNG TAÙC

ÑOÃ THAÛO(Vónh Phuùc)

Muøa thu nay

VOÕ THÒ HOÀNG TÔ(Phan Thieát)

Göûi anh, ngöôøi línhbieân phoøng

Veät naéng dòu daøng rôøi khoûi vai emNuoái tieác boùng ngaøy troâi nhanh ra cöûaMaùt meû nhöõng nhoùm maøu cuøng trang löùaRoän raøng oâm caëp ñi veà ngaøy thu.

Gioù möa thu laù ruïng ñaày saânÑoùa cuùc vaøng xoøe buùp tay vaãy naéngHeo may ñaõ veà, chuoàn chuoàn ñi vaéngVaàng traêng thu chia seû nhôù nhung.

Muøa thu, höông queâ quaán quít ñeøn traêngNhöõng buùp beâ beân coã troâng traêng muùa haùtCaây traùi cuûa đôøi chaêm lo töø haïtLôùn leân nhieàu hoaøi nieäm muøa thu.

Thu xöa nhaân loaïi vónh bieät moät thieân taøiNöôùc maét traàn gian hoøa möa thu

nhieàu ngaøy thöông caûmThu nay nhaân daân vónh bieät moät töôùng taøiLôùp lôùp ñoàng baøo nguøi nguøi

tieãn ñöa ngaøn daëm!

Tieát thu se laïnh, tình xa maïnh meõChia ly hoäi tuï thieát tha boài hoài.Hieàn taøi ôû trong lôøi ru cuûa meïTrong gioù thu veà töø thuôû naèm noâi!

Thaùng 10/2013

Naéng haûi ñaûoPhai aùo ngöôøi chieán sóReùt bieân cöôngMöa tuyeát traéng chaân ñeøo

Yeâu Toå quoácAnh ñi khoâng bieát moûiGiöõ cho loøng ñaát meï aám tình yeâu

Cho ngoïn coûNôi ñöôøng bieân ñaát nöôùcMaõi xanh meàmNhö ñieäu haùt daân ca

Moät tieáng saùoGoïi tình anh lính treûCuõng aám loøng Paù Meá baûn möôøng xa

Ñeâm canh bieånSoùng gaàm quanh ñaûo nhoûGöûi theo traêngChuùt gioù taëng ñaát lieàn

Yeâu Toå quoácLöng cong hình daùng meïYeâu tieáng gaø gaùy roä cuoái ñöôøng bieân.


SAÙNG TAÙC

CAO HOÀNG(Hoäi Nhaø vaên Vieät Nam)

Gaëp con taøu sau cuoäc chieán(Kính taëng caùc chieán só taøu HQ635, KN951)

Xuaân veà, thö cho em

Gaëp caùc anh treân con taøu haèn saâu veát thöông sau cuoäc chieán laëng leõ nhìn hoá ñen thaêm thaúm giöõa

thaân taøu … bieån caû theùt gaøo… baõo toá…xoùt xa baàm maùu veát thöông…coù phaûi taøu cuõng aâm thaàm khoùc ???nhöõng caây baøng vuoâng xanh töôi

xoa dòu noãi ñau naøy???

Gaëp caùc anh treân con taøu kyø dieäuleânh ñeânh giöõa ñaïi döông khoâng laïc loái

bao giôønhöõng lính thuûy queâ moïi mieàn nöôùc Vieätnuï cöôøi hieàn vaø gioïng noùi thaät deã thöông…

Ngaém trôøi sao lung linh treân boong taøu sau cuoäc chieán

cuøng caùc anh moät böõa côm aám aùp chaân tình

nghe lính ñaûo haùt tình ca trong baõoboãng thaáy mình nhoû beù laøm sao…

Gaëp gôõ baát ngôø nhö giaác chieâm baonhöõng ngöôøi lính mang taâm hoàn bieån caû…ñeå mang veà maën moøi muoân noãi nhôù soùng yeâu thöông daøo daït… phía chaân trôøi…

Xuaân laïi ñeán roài maø khoâng theå beân em Taøu neo ñaäu nôi ñaïi döông xa thaúmChæ coù soùng vaø boán beà maây traéngCaùnh Haûi AÂu laáp loùa giöõa ngaøn truøng…

Bieát ôû nhaø em vaø Meï chôø troângCon baäp beï goïi tieáng Ba tha thieátÑaøo ñaàu ngoõ loäc ngaùt höông ngoùng ñôïiHaûi ñöôøng buoàn khaéc khoaûi moãi chieàu hoâm…

Ñaát nöôùc goïi teân, em ôi khoâng theå khaùc!Hoâm nay xa ñeå gaàn guõi ngaøy maiCuoäc tröôøng chinh noái daøi bao theá heäBieån maën ñaéng roài, khoâng theå ñeå

maën theâm…

Xuaân laïi veà maø anh phaûi xa em…Ñoàng ñoäi beân nhau khuùc quaân haønh

vang voïngPhuùt Giao thöøa, coàn caøo muoân soùng voãNghe thieâng lieâng tieáng voïng töï queâ nhaø...


SAÙNG TAÙC

NGUYEÃN LONG(Hoäi VHNT Thaùi Nguyeân)

Muøa xuaân Taây Baéc

Xuaân veà trong baûn nhoû

Toùc ai daøi xoõa boùng Ngoøi ThiaHoa ban tím Möôøng Loø duyeân daùngÑieäu xoøe thöông daët dìu naêm thaùngXuaân traûi loøng höông neáp non cao.

Khau Phaï xanh suoái baïc rì raøoThoâng soi boùng Naäm Kim thöông nhôùCaønh sôn tra níu aùo ai bôõ ngôõThieáu nöõ Moâng thôm nuï cöôøi xuaân.

Coù ai leân Traïm Taáu gian truaân Coù ai tôùi Taân Uyeân, Phong ThoåSoùng Naäm Na tróu cong noãi nhôùÑieåm tröôøng xa baûn traéng söông môø.

Ñoàn bieân phoøng ñaøo keát thaønh thôSoùng bieån ñaûo rì raøo rung vaùch nöùaMoác chuû quyeàn saùng böøng tröôùc cöûaÑieäu kheøn tình chen quan hoï trao duyeân…

Caùc cuï giaø treû laïi söùc traùng nieânVui keå chuyeän ñöôøng xöa keùo phaùo Quaû pao vuùt trong tieáng reo huyeân naùoNgôõ tieáng hoø daäy ñaát Möôøng Thanh.

Thuûy ñieän mieàn Taây ñang veõ tieáp böùc tranhNôi soâng nuùi truøng truøng,

maét nhìn khoâng chaùn…Quyùt moïng ñoû, ngoït buøi maêng traùmGoã traéng ñöôøng giuïc caây lôùn theâm nhanh.

Chieác khaên pieâu coâ gaùi Thaùi trao anhGoùi troïn veïn nghóa tình Taây BaécÑeå xuaân nay nhôù veà mieàn xa laécLaïi mô mình ñang vöôït doác ñeøo cao.

Nguû qua caû muøa ñoângBoãng saùng nay böøng nôûAÙnh saùng xuaân röïc rôõSoi töøng caùnh ñaøo xinh.

Nhöõng gioït s öông lung linhNhaùy hoaøi ñaàu ngoïn coûMaï non theo chieàu gioùNhö laøn soùng bieác xanh.

Doøng suoái nhoû troâi nhanhChôû nieàm vui ñi maõiCaây neâu vöøa döïng laïiDuyeân daùng khoe saéc maøu.

Saân roäng coøn vuùt caoTieáng cöôøi vang khaép baûnÑu quay troøn, loang loaùngCaùc em möøng, vaãy tay

Maøu aùo laãn saéc caâyYeâu sao anh boä ñoäiSuùng chaéc nôi bieân giôùiGiöõ veïn muøa xuaân töôi

Bö ôùc leân saøn cao roängNaâng cheùn r öôïu ñaàu xuaânGaïo töø ñoàng gioù loängDeûo thôm mieáng baùnh chö ng.

Giöõa nhaø saùng aûnh BaùcMaét dòu hieàn, thieát thaCaâu ñoái töôi töøng neùtMöøng ñaát nöôùc ñôm hoa.

Ñoùn xuaân trong baûn nhoûVui nieàm vui baây giôøNghó ngaøy mai ñang tôùiLoøng traøn ñaày öôùc mô ...


SAÙNG TAÙC

NGUYEÃN HÖNG HAÛI(Hoäi Lieân hieäp VHNT Phuù Thoï)

Teát ôû Tröôøng SaTeát ñeán Tröôøng Sa sôùm hôn ôû ñaát lieànCuõng thòt môõ, döa haønh, caâu ñoái ñoûCoù theâm moät caønh ñaøo, moät laù thö cuûa vôïMoät taám aûnh cuûa con vaø noãi nhôù coàn caøo

Chuùng toâi phaân coâng nhauÑöùa nhoùm löûa coï noài, ñöùa saép maâm coã cuùngKhoâng gioù baác möa phuøn nhöng nhôù laémNhöõng ngoâi moä oâng baø höông khoùi

cuõng lieâu xieâu

Teát ôû Tröôøng Sa chæ saùch baùo laø nhieàuÑöùa chöa coù ngöôøi yeâu cuõng nhö thaèng

vöøa cöôùi vôïÑoïc saùch baùo ñeå vôi ñi noãi nhôùBieát Teát naøy cha meï coù vui khoâng?

Thaû voøng hoa cho ñaâu ñoù ñôõ ñau loøngBieån boãng choàm leân con soùng traéngBaïn toâi cheát coøn mang theo mô moängXuaát nguõ veà seõ ñi hoïc vieát vaên

Teát ôû Tröôøng Sa khoâng ñöôïc ñöùa naøo naèmNaèm laø khoùc, chuùng toâi ra baõi ñaùNôi con taøu vöøa mang ra taát caûLeäch moät phía bôø thöông nhôù laém queâ höông

Lo cho Tröôøng Sa vui ñoùn Teát sôùm hônChuùng toâi bieát ñaát lieàn ñang vaøo muøa caáy veùtNhö caây luùa ñöôïc meï lo choáng reùtChuùng toâi toát töôi treân ñaûo ñaù khoâ caèn

Quaø Teát cuûa chuùng toâi neáu coù göûi veà cho nhöõng ngöôøi thaân

Vaãn chæ laø moät quaû baøng vuoâng, moät ñoùa san hoâ, moät con oác bieån

Nhöõng caâu thô baùo töôøng vieát baèng noãi nhôù thöông seõ coù theâm kyû nieäm

Teát ñeán Tröôøng Sa sôùm hôn ôû ñaát lieàn.

PHAÏM VAÊN ÑOAN(Hoäi Nhaø vaên Vieät Nam)

Chieàu xöaTieáng möa nheï nhaøng nhö thoåiÑaäu meàm vaït coû beân theàmTieáng ai thì thaàm nhö hoûiLay veà ñoäng thuôû chieàu eâm...

Chieàu xöa ôi! Chieàu ñaõ quaÑöa ta voøng veà dó vaõngMöa xuaân giaêng ñaày trôøi vaéngNuï hoa chöa kòp dòu daøng

Chieàu xöa ôi! Chieàu chöa xaVaãn coøn nguyeân ta moät thuôûHoàn nhieân nhö khoâng nhö coùChoài xanh chôùm ñoä daäy thì

Chieàu xöa ôi! Chieàu ñaõ vaéngThaät roài hoang traéng taâm töTieáng thaàm thoaûng trong hôi gioùChieàu nay chaúng coù möa veà

Nhö coøn vöông vaát ñaâu ñaâyLôøi xöa chen vaøo noãi nhôùHeïn chöa maø nhö ñaõ lôõVoïng veà thaêm thaúm chieàu xöa!


SAÙNG TAÙC

Di chuùc Baùc Hoà -ngoïn ñuoác soi ñöôøng

Nhaïc vaø lôøi: BAÙ ÑAÏTModerato Töï haøo Tin töôûng


SAÙNG TAÙC

Xuaân treû maõi

Vöøa phaûi - Vui phaán khôûi

Nhaïc : MAI KIEÂNThô : NGUYEÃN VAÊN TUÙY


SAÙNG TAÙC

Nhöõng ngaøy ñi tourTöø Seattle phía Baéc bôø Taây, toâi sang

Washingtôn D.C phía Baéc bôø Ñoâng maát saùutieáng bay ñeå noái vaøo tua du lòch. Ñaây laø coângty cuûa ngöôøi Hoa neân phaàn lôùn khaùch du lòchlaø ngöôøi Taøu, coù moät gia ñình ngöôøi Meâhico,hai caëp ngöôøi Nhaät Baûn, boán ngöôøi Vieät Namvaø toâi... Höôùng daãn vieân laø moät caäu thanhnieân ngöôøi Hoa, noùi tieáng Baéc Kinh vaø tieángAnh gioïng Myõ (toâi gaëp khoù khaên khi nghegioïng Myõ neân coù luùc phaûi nhôø ngöôøi ñoái thoaïi

ñaùnh vaàn hoaëc vieát ra giaáy ñeå hieåu cho chaéc).ÔÛ Washington chuùng toâi ñeán xem nhaø

quoác hoäi. Ñoù laø moät coâng trình kieán truùc tuyeätvôøi, sang troïng vaø tinh teá, chaân ñoài vaø xungquanh laø caây, laø hoa. Chuùng toâi coù ít thôøi gianneân khoâng vaøo thaêm beân trong. Ñoái dieänkhoaûng xa phía chaân toøa nhaø laø töôïng ñaøiWashington. Thaáy moät caûnh saùt da maøu treûtuoåi cao to nhö böùc töôïng hoä phaùp, toâi noùi vôùianh ta cho mình ñöùng caïnh ñeå chuïp aûnh.O.K. anh ta ñoàng yù, coøn khoaùc tay leân vai toâi,roài caûm ôn vaø chaøo taïm bieät. Toâi coù böùc aûnhnhö yù. Toâi voán chaúng thaáp beù gì maø bò luùt ñibeân caïnh anh ta. Moãi khi nhìn laïi böùc aûnh toâilaïi mæm cöôøi thuù vò.

Khoâng xa ñoài Capitol phía beân phaûi laø toøanhaø töôûng nieäm Toång thoáng Lincoln ñöôïcxaây vuoâng vöùc uy nghi nhöng toâi khoâng thaáyñeïp, gaàn ñoù laø khu töôûng nieäm chieán tranhVieät Nam.

Nhaø Traéng ñaày quyeàn löïc hieän ra tröôùcmaét toâi trong veû giaûn dò, eâm aû (AÛnh). Ñoáidieän khu nhaø caùch moät quaûng tröôøng laø moätcoâng vieân nhieàu caây coå thuï vaø nhieàu töôïngñeïp. Nhieàu ngöôøi ñöùng baùm vaøo haøng raøoñeå chuïp aûnh.

Cuoái chieàu, xe ñöa chuùng toâi ñeán moät khuthöông maïi nhoû ñeå aên toái. Coù moät cöûa haøngSushi nhöng toâi khoâng aên ñöôïc moùn naøy neântìm vaøo sieâu thò thöïc phaåm. Toâi mua moätchieác baùnh myø Phaùp, moät chuøm chuoái tieâu(tính ra tieàn Vieät moãi quaû hôn hai möôi nghìn)vaø moät tuùi anh ñaøo. Ñang muøa anh ñaøo neân

Hai thaùng heø ôû Myõ(Ghi cheùp, trích)

NGUYEÃN THÒ NAM


SAÙNG TAÙC

raát reû, khoaûng chín chuïc nghìn moät kiloâ so vôùiboán naêm traêm nghìn moät kiloâ ôû nhaø neân toâi aênxaû laùng. Ngoài beân deä coû aên baùnh myø vôùi anhñaøo, toâi thaáy ñaây laø böõa aên chay ngon ñaëcbieät khoù queân. Caùch choã toâi ngoài maáy böôùccoù hai caëp ngöôøi Meâhico ñaõ ñöùng tuoåi cuõngñang ngoài aên. Hoï tôùi hoûi chuyeän toâi töø ñaâuñeán, ñi du lòch aø?, coù moät mình aø?... Roàimang nöôùc anh ñaøo öôùp ñaù sang môøi. Giöõabuoåi chieàu noùng nhö ôû Haø Noäi (bình thöôøngtrôøi maùt dòu nhö muøa thu ôû nhaø), uoáng coácnöôùc quaû vöøa ngon vöøa maùt. Thaáy toâi uoángngon laønh hoï laïi ñöa tieáp cho. Tröôùc khi ra veàhoï tôùi baét tay, chuùc toâi coù chuyeán ñi maymaén. Toâi nghe ngöôøi ta noùi ngöôøi Meâhicoâ tínhtình noàng nhieät, côûi môû, giôø toâi ñaõ ñöôïcchöùng thöïc. Ñoù laø moät kyû nieäm vui cuûa toâi.

Saùng hoâm sau, xe ñi moät chaëng ñöôøng daøitôùi thaùc Niagara noåi tieáng naèm ôû bieân giôùiHoa Kyø Canaña. Phaàn lôùn thaùc naèm beânphía Canaña, choã chuùng toâi ñöùng xem thaùchôi bò leäch nhöng cuõng ñuû thaáy veû traùng leäcuûa noù. Toâi ñöùng caùch xa thaùc vaøi ba traêmmeùt maø buïi nöôùc vaãn bay vaøo maët. Luùc sauvaøo xem moät boä phim taøi lieäu veà thaùc Niagaratoâi môùi thaáy heát veû ñeïp hoaønh traùng cuûa noù,do nhöõng ngöôøi laøm phim ñaõ quay thaät ñeïp,thaät aán töôïng.

Treân ñöôøng töø Niagara ñi Boston chuùngtoâi gheù vaøo thaêm Old Fort Niagara, phaùo ñaøicoå do ngöôøi Phaùp xaây döïng töø 1726, ñeán nayvaãn giöõ nguyeân daïng vôùi con haøo bao quanh,caây caàu baéc qua ñoù coù theå keùo leân ñoùng aäpvaøo coång phaùo ñaøi. Beân trong vaø raûi raùc ôû saâncoù nhöõng khaåu thaàn coâng, phía löng cuûaphaùo ñaøi laø bieån. Coù maáy ngöôøi aên maëc kieåusó quan Phaùp theá kyû XVIII bieåu dieãn caùchnhoài thuoác suùng vaø baén khaåu suùng tröôøng thoâsô. Nhieàu khaùch du lòch chuïp aûnh vôùi maáyanh lính giaû naøy. Saân raát roäng cuûa phaùo ñaøi

coù maáy daõy nhaø ngang laøm baèng goã. Toøa nhaøchính xaây hai taàng. Caên buoàng giöõa coù böùctranh veõ vua Louis XV, hai buoàng hai beânbaøy nhöõng taám loâng haûi ly ñeïp meâ hoàn.

Ñeán Boston vaøo cuoái giôø chieàu, chuùng toâiñi vaøo China Town (khu phoá Taøu) ñeå aên toái.Phaàn lôùn thöïc khaùch laø ngöôøi Taøu vaø ngöôøiVieät, thænh thoaûng cuõng coù khaùch ngöôøi Myõ.Toâi choïn moùn myø xaøo boø suùplô xanh. Hoïmang ra moät ñóa to vaät, thaáy toâi aên khoâng heát,coâ boài baøn ñònh goùi cho mang veà. Roài coâ aáyroùt cho toâi moät coác traø noùng, coù giaáy uû caånthaän. Ra vaøo phoá naøy phaûi qua moät chieáccoång ghi chöõ Haùn, troâng cöù nhö moät laõnh ñòa.

Ngöôøi Trung Hoa ôû Myõ raát ñoâng. Thaønhphoá naøo cuõng coù phoá Taøu, chôï Taøu, coù leõngöôøi Myõ khoâng theå phaân bieät ñöôïc caùc daântoäc AÙ ñoâng neân ai hoï cuõng nghó laø ngöôøi Taøu,bôûi vaäy toâi gaëp moät chuyeän cöôøi.

ÔÛ moät coång soaùt veù, hai coâ caäu ngöôøi Myõhoûi toâi :

- Xieâ xieâ hay xieá xieá (caûm ôn, tieáng Hoa)Nghe tôùi laàn thöù hai toâi môùi hieåu hoï hoûi gì.

- Nhöng toâi laø ngöôøi Vieät Nam Theá laø caû ba chuùng toâi phaù leân cöôøi.ÔÛ Boston chuùng toâi ñeán thaêm Ñaïi hoïc

Harvard danh tieáng. Nhöõng toøa nhaø khoângcao theo kieán truùc coå thaáp thoaùng döôùi nhöõngtaùn caây coå thuï, xung quanh coù nhieàu luoánghoa caùc loaïi. ÔÛ Seattle toâi ñaõ ñeán Ñaïi hoïcWashington vaø ñaõ thích thuù ngaém nhaø kieåucoå, caây coái, vöôøn hoa, chim thieân nga nôi ñaøiphun nöôùc. Khoâng coù coång vaø cuõng khoângtöôøng raøo nhö ôû Harvard. Coù leõ vieäc xaâythoaùng ñaõng nhö theá, ra vaøo töï do nhö theámang tính bieåu töôïng veà söï töï do tö duy, töïdo treân con ñöôøng chinh phuïc trí thöùc.

Giöõa saân tröôøng quay löng vaøo toøa nhaøchính laø töôïng John Harvard ngöôøi saùng laäpngoâi tröôøng, treân ñuøi coù cuoán saùch to roäng


SAÙNG TAÙC

môû. Ngöôøi ta noùi khoâng coù aûnh hoaëc tranhhình Harvard neân ñoù chæ laø khuoân maët töôïngtröng.

Luùc ñi chôi phoá coå vaø chôï ôû Boston, toâingoài chuïp aûnh beân caïnh töôïng Larry Birdngöôøi coù coâng phaùt trieån moân boùng roå. Khiñöùng ôû caûng gaëp trôøi möa toâi laáy tay cheñaàu thì moät ngöôøi ñaøn oâng ñöùng gaàn ñoù ruùttuùi ra chieác aùo möa giaáy saûn xuaát taïi TrungHoa ñöa cho toâi. Qua vaøi ñoái thoaïi, oâng aáybieát toâi töø ñaâu tôùi vaø laøm gì vaø cho toâi bieátmình laø nhaân vieân an ninh cuûa Caûng.

Töø Boston chuùng toâi ñi New York. Ñieåmtham quan ñaàu tieân laø phoá Wall. Ñaây nhö laømoät khu phoá coå vôùi nhöõng toøa nhaø khoângcao, maøu sôn chuû yeáu ôû toâng be - naâu nhaõnhaën ngöôïc vôùi söï taùc oai taùc quaùi cuûa noùtreân thò tröôøng taøi chính. Giöõa loøng ñöôøngchoân moät doïc caùc phieán ñaù xanh coù khaécnhöõng nieân bieåu töø theá kyû XVII. Vì khoângñoïc töø ñaàu neân toâi khoâng bieát nhöõng con soáñoù noùi veà caùi gì nhöng vaãn thaáy hay khichuùng nhaéc con ngöôøi veà lòch söû cuûa moätvaán ñeà gì ñoù.

Toâi raát thích thuù vaøo xem Theùatre deMadame Toussain. Ñoù laø nôi tröng baøytöôïng nhöõng ngöôøi noåi tieáng, töø caùc chínhkhaùch nhö Madela, oâng baø Clinton, Obama,oâng Bush… ñeán caùc dieãn vieân nhö vôï choàngAngela Jolie, ñaïo dieãn Alen, maáy ban nhaïc,coâ con gaùi nhaø Williams… Toâi khoaùc tay böùctöôïng Jacki Chan chuïp moät böùc hình. Hoïlaøm töôïng gioáng vaø raát sinh ñoäng neân coù luùctoâi bò “löøa”. Thaáy moät coâ gaùi ñang khomngöôøi chuïp aûnh, toâi döøng laïi chôø, laùt sau môùibieát ñoù laø töôïng moät nhieáp aûnh gia noåi tieáng.

Sau khi leân taàng 84 cuûa toøa nhaø hôn moättraêm taàng cao nhaát nhaát New York, nhìn toaøncaûnh thaønh phoá töø treân cao, chuùng toâi xuoángtaøu ñi ngaém töôïng Nöõ Thaàn Töï Do. Cuõng ôû

chuyeán du ngoaïn treân soâng naøy, toâi thaáyñöôïc veû ñeïp cuûa nhaø cao taàng cuûa New Yorkñöùng laáp laùnh beân bôø soâng, kieán truùc ña daïngvaø ñeïp.

Ñieåm tham quan cuoái cuøng cuûa chuùng toâiôû New York laø Baûo taøng Intrepid (veà bieån,haøng khoâng vaø vuõ truï) tröng baøy treân moätchieác haøng khoâng maãu haïm cuõ. ÔÛ taàng saøncoù maáy chuïc chieác maùy bay caùc kieåu, caùcñôøi, coù khu vöïc giôùi thieäu veà du haønh vuõ truï(ôû loái ñi vaøo ngöôøi ta döïng nhöõng boä caùnhcuûa caùc phi haønh gia ñeå ai thích thì ñöùngphía sau thoø ñaàu leân chuïp aûnh giaû laøm phihaønh gia vöøa hoaøn thaønh chuyeán bay).Ñöôøng saøn daøi hun huùt, toâi chæ thaêm ba taàngcoù thang maùy. Hai taàng treân vöøa cao vöøaphaûi ñi thang boä neân toâi ngaïi. Toâi chui vaøobuïng chieán maãu haïm khoång loà aên böõa tröaôû cöûa haøng aên nhanh.

Keát thuùc tua ôû New York toâi baét maùy bayñi Los Angeles thaêm kinh ñoâ ñieän aûnh. ÔÛphoøng chôø, moät phuï nöõ Myõ ñaõ ñöùng tuoåimæm cöôøi chaøo toâi vaø hoûi chuyeän. Bieát toâi laøkhaùch du lòch laàn ñaàu tieân ñi ñeán Myõ laøngöôøi Vieät Nam, baø hoûi toâi xem chuyeán ñi coùvui khoâng, roài noùi:

- Sau khi chieán tranh keát thuùc chuùng toâi ñaõmuoán ñeán Vieät Nam maø chöa ñi ñöôïc.

Toâi noùi:- Phong caûnh nöôùc toâi ñeïp, ngöôøi nöôùc toâi

nieàm nôû côûi môû. Baø neân ñeán thaêm.Roài baø quay laïi giôùi thieäu vôùi choàng veà toâi

vaø cuoäc troø chuyeän cuûa chuùng toâi.Vaøi ba caâu troø chuyeän ngaén nhö theá treân

ñöôøng ñi cuøng laøm cho toâi caûm thaáy ngöôøi Myõñôõ xa laï vôùi mình.

Ngaøy ñaàu tieân ôû Los Angeles ngöôøi tañöa chuùng toâi ñi thaêm Hollywood, tröôùc tieânlaø quaûng tröôøng Ngoâi Sao – ghi teân vaø daáuvaân tay, daáu chaân caùc nhaân vaät teân tuoåi cuûa


SAÙNG TAÙC

ñieän aûnh treân nhöõng ngoâi sao gaén ôû neànñöôøng. Toâi chuïp aûnh buùt tích cuûa nöõ ngheä sóYÙ Sophia Loren ngöôøi maø toâi yeâu thích töø veûñeïp hoang daõ vaø daøi laâu ñeán ngheä thuaätdieãn xuaát tuyeät vôøi. Sau ñoù xe ñöa chuùng toâiñi voøng quanh qua nhöõng ñieåm lòch söû cuûañieän aûnh Hoa Kyø, choã naøy quay phim gì, choãkia dieãn vieân X ngoài uoáng caø pheâ… Ngöôøihöôùng daãn noùi tieáng Anh, maùy nghe phaùtnhieàu thöù tieáng, khoâng coù tieáng Vieät, toâichoïn tieáng Phaùp cho thuaän tieän. Nghe xongroài queân luoân. Maø nhôù ñeå laøm gì.

Saùng hoâm sau toâi ñi thaêm phim tröôøngUniversal Studios. Ngöôøi ñi laïi taáp naäpnhö ñi hoäi. Ngoaøi vieäc tham quan, hoï coønmua saém, aên uoáng, chôi troø chôi, xemphim kinh dò…

Vì ba giôø chieàu phaûi ra saân bay veàSeattle neân toâi chæ theo hai tua chính. Ñaàutieân leân xe ñieän ñi chaàm chaäm nhìn ngaémcaùc boái caûnh: laøng queâ, khu phoá coå, quaùnröôïu mieàn Taây… Coâ thuyeát minh giôùi thieäuchoã noï quay phim gì, choã kia ai dieãn vai gì…hai beân töôøng baøy ñaïo cuï: xe hoûng, xe caùcñôøi coå… Hoï laøm cho chuùng toâi xem caùc xaûothuaät xe chaùy, xe ñoå, baõo toá, luõ luït, saámchôùp, boïn khuûng long ñi laïi… Khi xe ñieänchui vaøo moät caùi haàm toái, ñeo kính, xemphim noåi khaùch nhìn thaáy nhöõng conkhuûng long ñi laïi, giô nanh giô vuoát… coùcaûm giaùc mình ñang soáng ôû theá giôùi khuûnglong.

Ñeå thaêm Coâng vieân kyû Jura, chuùng toâixuoáng moät caùi xuoàng , khaùch ngoài haøngngang, coù moät thanh goã baûo hieåm chaén tröôùcngöïc. Luùc ñaàu xuoàng leo doác ngöôïc leân, ñiqua con suoái hai bôø nhöõng chuù khuûng longnhoû thaáp thoù giöõa luøm caây, nhöõng con lôùnhôn thænh thoaûng phun nöôùc vaøo ñaàu khaùch.Ñeán moät ñoaïn haàm, vôùi caëp kính xem phim

noåi toâi thaáy coù nhöõng con khuûng long khoångloà ñöa coå ñe doïa khaùch. Ñuùng luùc coù caûmgiaùc noù saép ngoaïm truùng ñaàu mình thì caùixuoàng tuït haãng xuoáng vaø nöôùc phun xoái xaûvaøo ñaàu cuøng tieáng ñoäng aàm ó noåi leân. Khaùchvöøa ruù leân sôï haõi xong laïi cöôøi saèng saëc khoaùichí. Ñuùng laø moät söï phoái hôïp aên yù taïo caûmgiaùc maïnh.

Sau khi thaêm phim tröôøng cuûa Hollywood, toâi nghó ñeán chuyeän ôû Vieät Nam coù yù kieányeâu caàu xaây döïng hai ba phim tröôøng maøthaáy sôï. Sôï cho vieäc phaûi chi nhöõng moùn tieànkhoång loà, sôï cho khaû naêng söû duïng vaø khaithaùc nhöõng cô sôû vaät chaát toán keùm ñoù. Vieäcthöïc hieän chaéc chaén khoâng deã daøng nhöngöôøi ta nghó.

Treân maùy bay töø Los Angeles veà Seattletoâi ngoài caïnh moät caëp thanh nieân. Chaøng traicoù goùt vaø baøn chaân traùi bò neïp, phaûi duøngnaïng. Toâi hoûi thaêm, coâ baïn gaùi cuûa anh traû lôøilaø anh bò tai naïn khi chôi boùng roå.

- Boùng roå ö? Hoài ôû trung hoïc vaø ñaïi hoïc toâicuõng chôi boùng roå. Toâi chôi tay traùi toát hôntay phaûi.

Roài toâi noùi toâi raát thích xem caùc traän boùngroå Myõ.

- Nhöng toâi khoâng phaûi laø caàu thuû chuyeânnghieäp - Chaøng trai noùi.

Chuùng toâi troø chuyeän ñôn giaûn thoâi vìphuï thuoäc trình ñoä Anh ngöõ cuûa toâi. Chaøngtrai noùi raèng anh coù nhöõng ngöôøi baïn VieätNam ôû Seattle, raèng anh thích phôû nhaáttrong caùc moùn aên Vieät Nam. Taát nhieân anhta phaùt aâm khoâng ñuùng vì töø “phôû”. Toâi söûalaïi, coâ gaùi noùi raèng tieáng Vieät raát khoù. Toâiñoàng yù laø phaùt aâm khoù roài toâi ñöa ra moät thíduï ñieån hình, töø “ma” vôùi saùu thanh taïonghóa khaùc nhau…

Luùc rôøi maùy bay, coâ gaùi nhaác caùi tuùi xaùchnaëng chòch cuûa toâi, xaùch hoä vaø daãn toâi ra


SAÙNG TAÙC

theo ñöôøng taét. Anh thanh nieân hoûi toâi xemcoù ngöôøi ñoùn khoâng, hoûi soá ñieän thoaïi cuûaHuy roài baám maùy goïi ñeå Huy bieát choã toâiñöùng. Khi chia tay hoï hoân maù toâi nhö vôùinhöõng ngöôøi baïn. Nhöõng ngöôøi baïn trongnhöõng cuoäc gaëp gôõ ngaén nguûi nhö theá naøyñeå laïi trong toâi ít nhieàu caûm tình vôùi ngöôøiMyõ trong nhöõng ngaøy soáng treân ñaát nöôùccuûa hoï.

*Toâi ñaõ qua hai thaùng nghæ heø thôøi tieát dòu

daøng, ñaày aép nieàm vui vaø kyû nieäm cuõng nhönhöõng ghi nhaän thöïc teá. Toâi ñaõ ñi nhieàu nôi(kyø nghæ cuoái tuaàn tröôùc khi veà nöôùc chuùng

toâi ñeán tænh Richland (vuøng ñaát giaøu coù) beânbôø soâng Columbia thô moäng, qua caùc caùnhñoàng baït ngaøn troàng leâ, taùo, ñaøo, nho, maän,ñang vaøo muøa haùi quaû, thaêm nôi laøm röôïuvang, ñöôïc môøi haùi ñaøo mieãn phí trong moättrang traïi), ñaõ tham döï hoaëc chöùng kieánnhöõng sinh hoaït coäng ñoàng cuûa ñôøi soángthöôøng ngaøy, ñaõ hieåu theâm veà nöôùc Myõ vaøcaùch soáng cuûa ngöôøi Myõ qua caùc cuoäcchuyeän troø vôùi Chi vaø Huy…

Nhöng khi maáy ngöôøi Myõ vaø ngöôøi Vieätñònh cö ôû Myõ hoûi toâi caûm töôûng veà nöôùc Myõ,toâi chæ coù theå traû lôøi ñôn giaûn “Nöôùc Myõ roänglôùn vaø raát quy cuû”. �


SAÙNG TAÙC

* Saùng ngaøy 2.2.215, Hoäi Nhaø vaên Vieät Nam ñaõ toå chöùc hoïp baùo veà Hoäi nghò Quoácteá quaûng baù Vaên hoïc Vieät Nam laàn thöù III; Lieân hoan Thô Chaâu AÙ – Thaùi Bình Döônglaàn thöù II vaø Ngaøy thô Vieät Nam laàn thöù XIII

Nhaø thô Höõu Thænh - Chuû tòch Lieân hieäp caùc Hoäi VHNT Vieät Nam, Chuû tòch Hoäi Nhaøvaên Vieät Nam, chuû trì cuoäc hoïp baùo.

Caùc söï kieän noùi treân seõ ñöôïc toå chöùc, dieãn ra lieân tuïc töø ngaøy 1 ñeán 7.3.2015 taïicaùc ñòa ñieåm: Thuû ñoâ Haø Noäi, Vònh Haï Long - Quaûng Ninh, thaønh phoá Baéc Ninh.

Vieäc toå chöùc Hoäi nghò Quoác teá quaûng baù Vaên hoïc Vieät Nam laàn thöù III; Lieân hoanThô Chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông laàn thöù II ñaõ ñöôïc Ban Bí thö TW Ñaûng ñoàng yù veà chuûtröông vaø ra Quyeát ñònh trieån khai thöïc hieän, trong ñoù Hoäi Nhaø vaên Vieät Nam ñöôïc giaonhieäm vuï chuû trì toå chöùc coù söï phoái hôïp vôùi caùc Boä, Ban ngaønh, ñòa phöông lieân quan,nhaèm muïc ñích quaûng baù maïnh meõ vaø roäng raõi caùc thaønh töïu, giaù trò, baûn saéc daân toäcñoäc ñaùo cuûa Vaên hoïc Vieät Nam; taêng cöôøng caùc hoaït ñoäng giôùi thieäu, kyù keát hôïp ñoàngxuaát baûn Vaên hoïc Vieät Nam taïi caùc quoác gia treân theá giôùi; tranh thuû söï ñoàng tình cuûabaïn beø quoác teá ñoái vôùi söï nghieäp xaây döïng vaø baûo veä Toå Quoác cuûa nhaân daân ta.

Hoäi nghò Quoác teá vaø Lieân hoan Thô, Ngaøy thô Vieät Nam seõ thu huùt 150 ñeán 200 nhaøthô, nhaø vaên, dòch giaû, ñaïi dieän nhaø xuaát baûn töø hôn 100 quoác gia treân theá giôùi cuøngcaùc toå chöùc vaên hoïc cuûa khu vöïc vaø quoác teá ñeán döï. Veà phía Vieät Nam, caùc ñoàng chíñaïi dieän laõnh ñaïo Ñaûng, Nhaø nöôùc, caùc Boä, Ban ngaønh höõu quan cuøng ñoâng ñaûo caùcnhaø vaên, nhaø thô, dòch giaû (hôn 500 ngöôøi) seõ tham döï Leã khai maïc vaø caùc hoaït ñoängcuûa chöông trình.

Ngaøy thô Vieät Nam laàn thöù XIII naêm nay toå chöùc taïi Vaên Mieáu - Quoác Töû Giaùm, HaøNoäi vaøo ñuùng Raèm thaùng Gieâng AÁt Muøi vôùi caùc Saân thô truyeàn thoáng, Saân thô voøngtay baïn beø, Trieån laõm thô vaø giao löu vaên hoïc quoác teá, caùc khu phoá ngheä thuaät, thöphaùp, vieát caâu ñoái, xuaát baûn saùch….

Tin THIEÂN NAÊNG

V AÊN HOÙA - TRUYEÀN THOÁNG VAØ PHAÙT TRIEÅN

Chuøa Phaä t Tích vaø vuøng du lòchtaâm linh ñaëc saécNGUYEÃN COÂNG HAÛO(Hoäi VHNT Baéc Ninh)

Söøng söõng photöôïng A Di Ñaø lôùn nhaátÑoâng Nam AÙ

Cuoái naêm 2008,chuøa Phaät Tích ñöôïctruøng tu vaø khôûi coângxaây döïng pho töôïng ADi Ñaø khoång loà lôùn nhaátÑoâng Nam AÙ söøng söõngtreân ñænh nuùi Laïn Kha invaøo neàn trôøi xanh thaúm,töø xa treân caàu Thanh Trì(Haø Noäi), caùch khoaûng20km ñaõ nhìn thaáy photöôïng vaø caû ngoïn thaùp ñoà soä. Khu Thöôïngñieän cuõng ñöôïc truøng tu. Khi ñaøo moùngtruøng tu chuøa ñuùng vaøo chaân toøa thaùp coå.Taïi ñaây ñaõ tìm ñöôïc gaïch xaây moùng ñeàu laønhöõng vieân gaïch coå coù chöõ “Lyù Gia ñeä tamñeá Long Thuïy Thaùi Bình töù nieân taïo” (Vuathöù ba ñôøi Lyù). Caùc nhaø khoa hoïc ñaõ khaúngñònh ñaây chính laø moät trong nhöõng ngoâi baûothaùp löøng danh do nhaø Lyù xaây döïng vôùiphaàn moùng thaùp daøi 9,1m; roäng 2,4m; caokhoaûng 42m. Ñaëc bieät laø tìm thaáy böùc töôïngnguyeân maãu Baûo töôïng A Di Ñaø baèng ñaùthôøi Lyù (moät trong boán baûo vaät quoác gia taïitænh Baéc Ninh). Ñeán nay ngoâi Thöôïng ÑieänChuøa ñaõ ñöôïc truøng tu theo ñuùng kieán truùc

thôøi Leâ Trung Höng, keâ cao phía treân moùngthaùp thôøi Lyù ñaõ khaùnh thaønh xong vaøothaùng 9/2010. Ngoâi Ñaïi Phaät thaønh photöôïng A Di Ñaø cao 90m so vôùi maët ñaát döôùichaân nuùi; phuïc döïng theo ñuùng nguyeânmaãu cuûa nhaø Lyù, chæ khaùc loaïi ñaù (do caùcnhaø khoa hoïc chöa keát luaän ñöôïc pho A DiÑaø nhaø Lyù ñöôïc taïc baèng loaïi ñaù gì, khaithaùc ôû vuøng naøo nöôùc ta; hieän ñaët taïiThöôïng ñieän cuûa Chuøa). Töôïng treân nuùiLaïn Kha ñöôïc choïn laø ñaù xanh Thanh Hoùacoù chieàu cao 28,1m bao goàm: Thaân töôïngcao 16,1m; ñaøi sen cao 4,5m vaø ñeá baùtgiaùc cao 7,5m; chieàu ngang ôû phaàn ñeá choãroäng nhaát laø 26m. Vieäc thi coâng daøn döïng


pho töôïng cuõng thaät laø kyø tích: Khoâng coùñöôøng cho cô giôùi leân, khoâng ñöôïc söûduïng mìn phaù ñaù, trong khi söôøn nuùi thicoâng doác, qua taàng ñaù soûi 7m môùi coù neànñaù khoái ñeå ñaët moùng. Hôn 70 coâng nhaândaøo moùng maát 4 thaùng môùi xong. Hôn 200phieán ñaù lôùn hình hoäp coù kích thöôùc töø1,2m - 2m ñöôïc chôû töø Thanh Hoùa veà, phaûixaây döïng moät ñöôøng ray daøi gaàn 300m,duøng daây caùp loaïi phi 24 noái qua roøng roïcñeå tôøi töøng khoái ñaù leân. Laép caùc phieán ñaùlaïi vaøo thaân töôïng ñaøi xong môùi taïc daànthaønh taùc phaåm. Thôøi gian thi coâng ñaïitöôïng roøng raõ töø 5/2007 ñeán 5/2010 vöøakòp cho leã khai tröông Töôïng vaøo dòp Ñaïi leã1000 naêm Thaêng Long - Haø Noäi.

Moät vuøng Du lòch taâm linh ñaëc saécVôùi khoâng gian kieán truùc truøng tu chuøa

Phaät Tích môùi hieän nay so vôùi nguyeân baûnthôøi Lyù - Traàn khoâng theå nhö cuõ, song quaûthöïc cuõng heát söùc haáp daãn du khaùch thaäpphöông. Tröôùc heát laø moät truïc taâm linhxuyeân suoát coõi ngöôøi - coõi tieân - coõi Phaät.Con ñöôøng Töø Thöùc côûi aùo ñeàn cho chuøa ñeåcöùu naøng Tieân nöõ Giaùng Höông cuûa ngaøyHoäi Hoa Maãu ñôn ngaøy naøo. Roài caâuchuyeän anh chaøng Tieàu phu Vöông Chaátxem Tieân ñaùnh côø ñeán noãi tan cuoäc côø, giaätmình nhôù ñeán vieäc ñi laáy cuûi thì oâi thoâi caùnRìu ñaõ muïc ñeå thaønh teân nuùi Laïn Kha (CaùnRìu muïc) ngaøy nay… Roài nhöõng caûnh ñeïphieám coù cuûa chuøa Phaät Tích maø caùc thôøi kyøphong kieán coù nhieàu danh nhaân cuûa ñaátnöôùc ñeán vaõn caûnh chuøa ñaõ töùc caûnh sinhtình, saùng taùc nhieàu baøi thô hay ñeå ngöôøiñôøi sau coøn truyeàn tuïng.

ÔÛ ñaây coøn coù tuïc thi thô nhaân Hoäi Khaùnhoa ngaøy muøng 4 thaùng Gieâng haøng naêm töølaâu ñôøi. Naêm 1948, chuøa Phaät Tích bò phaù

huûy hoaøn toaøn, thaät laø tieác cho moät coângtrình ñoäc nhaát voâ nhò xöù Kinh Baéc. Tuynhieân, vôùi söï truøng tu nhö hieän nay vaø ñöôïcbieát ñaõ coù quy hoaïch cuûa cuïm Di tích: Cuïmñaù Maøo Phöôïng; khu vöïc Thaùp coå; QuanAÂm ñieän; Trung taâm tu taäp Phaät Tích; ñöôøngleân hang tieân… ñaõ vaø töông lai seõ môû ra moätkhu du lòch haáp daãn. Hieän nay ñaõ khai thoângcon ñöôøng töø Thò xaõ Töø Sôn qua chuøa PhaätTích ñeán Quoác loä 38, du khaùch seõ ñöôïchöôûng moät tua du lòch taâm linh hoaøn haûo:Ñeán Ñeàn Ñoâ (phöôøng Ñình Baûng - Thò xaõ TöøSôn) thaép höông töôûng nhôù caùc vò vua nhaøLyù khai saùng neàn vaên minh Ñaïi Vieät; quaPhaät Tích tìm hieåu nhöõng truyeàn thuyeáthuyeàn thoaïi veà nuùi Tieân Du coù Vöông Chaátgaëp Tieân; chuyeän tình Töø Thöùc gaëp GiaùngHöông,… thöôûng ngoaïn thaéng tích chuøaPhaät Tích xöa vaø nay; caûnh quan khu vöïcnuùi Tieân Du (chuøa Phaät Tích) coøn coù daõyNguyeät Haèng (nuùi Cheø) coù söï tích baø Toà Coâ(meï cuûa caùc Vua Baø Quan hoï), daõy nuùiNguyeät Haèng laø thaân hình khoûa thaân cuûa BaøToà Coâ; daõy nuùi Phöôïng Hoaøng, Long Khaùm;chuøa Baùch Moân;… heát söùc huøng vó. Treânñænh nuùi Phaät Tích coù baøn côø Tieân, beân caïnhñoù hieän nay coù Pho töôïng A Di Ñaø lôùn nhaátÑoâng Nam AÙ. ÔÛ treân cao naøy, du khaùch coùñuû ñieàu kieän chieâm ngöôõng moät daûi ñoàngbaèng xanh möôùt luùa, ngoâ; coù doøng ThieânÑöùc uoán löôïn nhö moät daûi luïa hoàng. Trongtöông lai khoâng xa, du khaùch seõ ñöôïc ngoàitreân chieác xe ñieän (coù caû xe ngöïa nöõa) töøcoång chuøa Phaät Tích dong thaúng gaàn 1kmra beán soâng Soäp (xaõ Caûnh Höng, huyeänTieân Du) roài leân thuyeàn roàng thaû troâi theodoøng Thieân Ñöùc nghe moät canh haùt Quanhoï thaém ñöôïm tröõ tình. Chæ 30 phuùt thoâicuõng laø vöøa nghe xong canh haùt laø du khaùch


SAÙNG TAÙC

ñaõ ñeán Laêng Kinh Döông Vöông thuûy toå ñaátVieät (oâng noäi Vua Huøng, treân bôø Nam soângThieân Ñöùc, thuoäc xaõ Ñaïi Ñoàng Thaønh,huyeän Thuaän Thaønh) ñeå thaép neùn höôngthôm nhôù veà coäi nguoàn ñaát toå. Du khaùch laïingöôïc doøng Thieân Ñöùc khoaûng 3km ñeánmoät Di saûn xöù Kinh Baéc ñöôïc nhaø nöôùc xeáphaïng di tích Quoác gia ñaëc bieät ñoù laø chuøaBuùt Thaùp (thuoäc xaõ Ñình Toå, huyeän ThuaänThaønh) ñöôïc ví nhö böùc tranh queâ, laø coângtrình kieán truùc ngheä thuaät ñieâu khaéc ñaëcsaéc cuûa thôøi Leâ Trung Höng (theá kyû XVII).Nôi ñaây coù coå vaät Quoác gia ñoù laø Phaät Baønghìn maét nghìn tay, coù gaùc chuoâng 2 taàng;sau toøa Tam theá coù maät ñoäng coù cöûa ra vaøoraát heïp chæ moät ngöôøi laùch nghieâng môùi loït.Nôi ñaây coøn coù caàu voàng ñaù, qua ñoù dukhaùch ñöôïc chieâm ngöôõng toøa coái Kinh Baùtgiaùc ñeïp nhaát nöôùc Vieät Nam… vaø coønnhieàu ñieàu haáp daãn ôû chuøa Buùt Thaùp. Dukhaùch coù theå tieáp tuïc leân xe xuoâi phía Nam(khoaûng 7km) thaêm chuøa Daâu (thuoäc xaõThanh Khöông, huyeän Thuaän Thaønh) laøchoán toå Phaät giaùo ñaàu tieân cuûa Vieät Namcuõng laø di tích Quoác gia ñaëc bieät; thaêmthaønh coå Luy Laâu; ñeàn thôø Nam Giao Toåhoïc; nhaø thôø danh nhaân vaên hoùa NguyeãnGia Thieàu;… (Neáu khoâng coøn thôøi gian thaêmchuøa Daâu, du khaùch coù theå rôøi chuøa BuùtThaùp thaû troâi thuyeàn trôû veà, laïi nghe tieápmoät canh Quan hoï ñeán heïn laïi leân ñeå trôû veàsaân chuøa Phaät Tích).

Töø chuøa Phaät Tích ngöôïc veà phía Baécchæ 3km, du khaùch seõ ñeán vôùi chuøa BaùchMoân, moät trong nhöõng ngoâi chuøa ñoäc ñaùonhaát Ñoâng Döông nhö caùc nhaø nghieân cöùucuûa Phaùp tröôùc ñaây vaø caùc nhaø khoa hoïcVieät Nam hieän nay ñaùnh giaù. Chuøa cuõtröôùc ñaây coù 100 cöûa, 100 coät, caùc coät ôû

chuøa coù neùt ñoäc ñaùo rieâng ñöôïc sôn maøutía, khaùc vôùi caùc chuøa thöôøng sôn maøu ñoû.Maøu tía theo truyeàn thuyeát AÂm - Döôngchính laø haønh thuûy. Thuûy laø nöôùc vaø con soá100 cöûa cuûa chuøa gôïi cho chuùng ta nhôùñeán coäi nguoàn ñaát Vieät ñeàu laø con Roàngchaùu Tieân vôùi caâu chuyeän truyeàn thuyeátLaïc Long Quaân - AÂu Cô ñeû ra moät boïctraêm tröùng, nôû ra traêm ngöôøi con. Ñoù cuõngchính laø thoâng ñieäp cuûa ngöôøi xöa ñeå laïicho muoân ñôøi: Vaên hoùa coäi nguoàn ñaát Vieätgaén vôùi trieát lyù taâm linh phaät giaùo. Vaên hoùalaø thöïc, taâm linh laø hö. Thaät laø “quyeàn bieán,hö voâ” giaùo duïc con ngöôøi töø suy nghó ñeánhaønh ñoäng phaûi trong saùng höôùng ñeán giaùtrò Chaân, Thieän, Myõ. Ñoù chính laø vaên hoùaVieät.

Ñeán chuøa Baùch Moân du khaùch ngoaøi vieäcnghieân cöùu veà khoâng gian kieán truùc ñoäc ñaùocuûa chuøa, du khaùch coøn ñöôïc chieâmngöôõng 5 ngoïn nuùi sôn thuûy höõu tình vôùihuyeàn thoaïi “Nguõ linh tranh ngoïc”. Naêmngoïn nuùi mang hình 5 linh vaät: Roàng,Phöôïng, Maõng Xaø, Traên, Raén uoán löôïntröôùc maët tieàn (phía Nam) cuûa chuøa. Khuvöïc quanh chuøa coù baõi lim coå hieän coøn 13caây coù nieân ñaïi haøng traêm tuoåi. Gaàn ñoù coùcaùc laøng Quan hoï noåi tieáng: Ngang Noäi,Ngang Khaùm (Hieân Vaân); Hoaøi Thöôïng,Hoaøi Thò, Bòu Sim (xaõ Lieân Baõo) du khaùchcoù theå ñeán vôùi caùc ngheä nhaân ôû caùc laøng ñeånghe moät canh Quan hoï coå…

Thaät laø haáp daãn! Cha oâng ta töøng noùi: “Ñimoät ngaøy ñaøng, hoïc moät saøng khoân” chaécchaén du khaùch seõ khaùm phaù ñöôïc nhieàuñieàu thuù vò veà con ngöôøi, ngheä thuaät kieántruùc xöa vaø nay, nhöõng trieát lyù cuûa Phaätphaùp,… ñeå tích luõy, laøm giaøu cho trí tueä cuûamình. �


SAÙNG TAÙC

Ñ OÏC SAÙCH

Ngöôøi tieâu bieåu cho neàn hoïc thuaätcuûa cheá ñoä môùi(Ñoïc NHIEÀU TAÙC GIAÛ - Giaùo sö Ñinh Gia Khaùnh - nhaø giaùo, nhaø khoa hoïc tieân phongNxb. Thanh Nieân, H., 2014, 523tr.)

TRAÀN THIEÄN KHANH


Giaùo sö Ñinh Gia Khaùnh laø ngöôøiñaët neàn moùng cho ngaønh vaênhoïc daân gian, vaên hoïc trung ñaïi,

vaên hoùa daân gian Vieät Nam; baäc thaày cuûatheá heä caùc nhaø nghieân cöùu khai sôn phaùthaïch; taám göông tieâu bieåu cuûa neàn hoïcthuaät cheá ñoä môùi. Nhaân kyû nieäm 90 naêmngaøy sinh Giaùo sö Ñinh Gia Khaùnh(1924-2014), Vieän Vaên hoïc keát hôïp cuøngTröôøng Ñaïi hoïc Saøi Goøn ñaõ cho ra maétcuoán saùch naøy. AÁn phaåm laø “söï tri aân cuûagiôùi khoa hoïc xaõ hoäi vaø nhaân vaên, ñoái vôùivò giaùo sö ñaùng kính cuûa neàn vaên hoùa,vaên hoïc Vieät Nam” (Lôøi giôùi thieäu).

Ngoaøi nhöõng baøi vieát laø hoài öùc, kæ nieämcuûa caùc theá heä hoïc troø veà moät ngöôøi thaàyñaùng kính, noäi dung cuoán saùch taäp trungkhaúng ñònh, toân vinh nhöõng coáng hieán tolôùn cuûa Giaùo sö Ñinh Gia Khaùnh tronglónh vöïc nghieân cöùu vaø ñaøo taïo veà vaênhoïc daân gian, vaên hoïc trung ñaïi, vaên hoùadaân gian... Cuoán saùch laø söï tieáp noái cuûanhieàu ñieåm nhìn, ghi laïi nhöõng xuùc caûmchaân thaønh, theå hieän söï töôûng nhôù tri aâncuûa nhieàu taùc giaû trong nhieàu thôøi ñieåmkhaùc nhau, keå töø khi giaùo sö Ñinh Gia

Khaùnh coøn ôû döông theá. Ñaëc bieät, cuoánsaùch khoâng chæ döøng ôû vieäc döïng laïichaân dung hoïc thuaät Giaùo sö Ñinh GiaKhaùnh, maø coøn höôùng ñeán minh ñònh,toång keát, ñuùc keát nhöõng vaán ñeà lyù luaänvaø phöông phaùp luaän ñaõ ñöôïc ñaët ra vaøtrieån khai nhaát quaùn trong nhieàu coângtrình noåi tieáng cuûa Giaùo sö Ñinh GiaKhaùnh nhö Sô boä tìm hieåu truyeän coå tíchqua truyeän Taám Caùm, Vaên hoïc daân gianVieät Nam, Vaên hoïc Vieät Nam theá kæ X ñeánnöûa ñaàu theá kæ XVIII, Treân ñöôøng tìm hieåuvaên hoùa daân gian, Vaên hoùa daân gian VieätNam trong boái caûnh Ñoâng Nam AÙ, Vaênhoùa daân gian Vieät Nam vôùi söï phaùt trieåncuûa xaõ hoäi Vieät Nam… - nhöõng coâng trìnhñeán nay vaãn coøn giaù trò tham khaûo vaøñònh höôùng ñoái vôùi ngöôøi nghieân cöùu.

Coù theå xem nhöõng baøi hoài öùc, töôûngnieäm laø moät caùch döïng chaân dung ôû cöï ligaàn, moät kieåu chaân dung nhìn töø ñôøi tö,in ñaäm daáu aán caûm nhaän, caûm xuùc cuûarieâng töøng ngöôøi vaø baèng caùch naøy chaândung cuûa ñoái töôïng seõ hieän leân ña daïng,sinh ñoäng, gaàn guõi vôùi moãi ngöôøi vieát,thuoäc veà moãi ngöôøi vieát trong töøng

khoaûnh khaéc maø kí öùc uøa veà. Coù baonhieâu baøi vieát hoài öùc, töôûng nieäm thì coùbaáy nhieâu chaân dung. Chaân dung naøocuõng laø moät baøi hoïc nhaân sinh saâu saéc.Ñoái vôùi nhaø Trung Quoác hoïc Döông DanhDy, Giaùo sö Ñinh Gia Khaùnh laø moät taámgöông saùng töï hoïc vaø say meâ ngheànghieäp; ñoái vôùi PGS.TS. Leâ Chí Duõng,thaày Ñinh Gia Khaùnh laø moät trí thöùc ñíchthöïc, moät nhaø khoa hoïc maãu möïc, coù tötöôûng ñoäc laäp, moät ngöôøi thaày vöøakhuyeán khích ñoái thoaïi hoïc thuaät vöøaluoân baûo veä chaân lyù vaø söï thaät ôû conngöôøi, choáng chuû nghóa giaùo ñieàu; ñoái vôùiGS. NGND Traàn Thanh Ñaïm, thaàyKhaùnh laø moät “Ngöôøi Hieàn” coù “taám loøngnhaân haäu lôùn”, söùc laøm vieäc hieám coù; ñoáivôùi GS. Haø Minh Ñöùc, trong söï nghieäpgiaûng daïy vaø nghieân cöùu khoa hoïc, giaùosö Ñinh Gia Khaùnh coù nhieàu böùt phaùngoaïn muïc so vôùi nhieàu thaày giaùo cuøngtrang löùa, ôû giaùo sö loái soáng daân giangiaûn dò chan hoøa vôùi loái soáng ñoåi môùihieän ñaïi. Theo caùc nhaø giaùo, nhaø khoahoïc khaùc, giaùo sö Ñinh Gia Khaùnh laø“baäc nho quaân töû hieän ñaïi”, “saün saøngñoái thoaïi côûi môû vaø chaáp nhaän yù kieánkhaùc mình”, “ngöôøi laõnh traùch nhieäm môûñöôøng vaø taïo ra ñöôøng cho caùc theá heäsau”; ngöôøi thaày cuûa nhöõng khôûi ñaàu, coùtri thöùc taàm baùch khoa, “nhaø khoa hoïctrung thöïc, khoâng luøi böôùc tröôùc khoùkhaên”, “moät con ngöôøi giaûn dò vaø chaântình”, “ngöôøi luùc naøo cuõng laïc quan ñeáncuoái ñôøi”, taám göông saùng - röïc rôõ taänhieán cho khoa hoïc ngöõ vaên; “ngöôøi baûoveä nhaân taøi, goùp phaàn heát söùc quan troïng

trong vieäc xaây döïng ñöôïc moät ñoäi nguõcoäng söï - hoïc troø saùng giaù”…. Moãi baøi vieátghi laïi hoài öùc trong cuoán saùch Giaùo söÑinh Gia Khaùnh - Nhaø giaùo, nhaø khoa hoïctieân phong laø moät phaùc thaûo chaân dung,nhöõng maûnh gheùp veà chaân dung moät baäcthaày, nhöõng aán töôïng, kæ nieäm rieâng coù,ñoàng thôøi cuõng laø nhöõng baøi hoïc quyù baùuñöôïc ruùt ra töø cuoäc ñôøi, söï nghieäp cuûamoät nhaø khoa hoïc, ñeå theá heä sau hoïc taäpvaø noi göông.

Coâng trình Giaùo sö Ñinh Gia Khaùnh -nhaø giaùo, nhaø khoa hoïc tieân phong laø taäphôïp nhöõng ñaùnh giaù, ghi nhaän, toân vinhcuûa moät coäng ñoàng khoa hoïc veà nhöõngñoùng goùp xuaát saéc, to lôùn cuûa Giaùo söÑinh Gia Khaùnh ñoái vôùi ngaønh vaên hoïcdaân gian, vaên hoïc trung ñaïi, vaên hoùa daângian Vieät Nam. PGS. Chu Xuaân Dieännhaän ñònh: “Giaùo sö Ñinh Gia Khaùnh -ngöôøi ñaët neàn moùng cho khoa nghieâncöùu vaên hoïc daân gian Vieät Nam”;PGS.TS. Vuõ Thanh khaúng ñònh: “GS.Ñinh Gia Khaùnh “ñaët neàn moùng chonghieân cöùu vaø giaûng daïy vaên hoïc trungñaïi Vieät Nam”, GS.TS. Ngoâ Ñöùc Thònhghi nhaän: “Vôùi boä moân vaên hoaù daân gianôû nöôùc ta, xeùt ôû caû goùc ñoä nghieân cöùu,giaûng daïy, quaûn lyù, GS. Ñinh Gia Khaùnhlaø ngöôøi môû ñöôøng, ñònh höôùng vaø ñaëtneàn moùng cho boä moân khoa non treûnaøy”, GS.TSKH. Phan Ñaêng Nhaät boåsung moät ñoùng goùp khaùc: “Giaùo sö ÑinhGia Khaùnh - ngöôøi saùng laäp ngaønh vaênhoùa daân gian vaø Vieän Vaên hoùa daângian”; töø nhöõng vaán ñeà cuï theå PGS.TS.Traàn Thò An chæ ra “yù nghóa khai phaù cuûa


ÑOÏC SAÙCH

caùc coâng trình nghieân cöùu vaên hoïc - vaênhoùa daân gian cuûa GS. Ñinh Gia Khaùnh”,GS.TS. Vuõ Anh Tuaán nhaán maïnh “khoavaên hoïc daân gian Vieät Nam coù moät söïñoät phaù toaøn cuïc baét ñaàu töø moät khaùinieäm môùi cuûa GS. Ñinh Gia Khaùnh”;PGS. TS. Nguyeãn Thò Hueá, PGS.TS. LeâLöu Oanh, PGS.TS. Haø Coâng Taøi phaântích nhöõng ñoùng goùp quan troïng cuûa GS.Ñinh Gia Khaùnh ñoái vôùi theå loaïi truyeäncoå tích, söû thi; trong khi ñoù PGS. TS.Phan Troïng Thöôûng ghi nhaän nhöõngñoùng goùp coù tính quyeát ñònh cuûa giaùo söKhaùnh ñoái vôùi boä Toång taäp vaên hoïc VieätNam “… GS. Ñinh Gia Khaùnh, vôùi cöôngvò Chuû tòch Hoäi ñoàng bieân taäp, tröïc tieápvieát Toång luaän cho boä Toång taäp vaên hoïcVieät Nam, ngöôøi thieát keá vaø chæ ñaïonhieàu boä saùch lôùn, trong ñoù coù boä Toångtaäp vaên hoïc… coù vai troø raát lôùn. OÂngkhoâng chæ göûi gaém trong boä Toång taäpnhöõng tö töôûng khoa hoïc lôùn maø coønthoåi vaøo ñoù moät linh hoàn. Trong taäp ñaïithaønh vaên hoïc daân toäc naøy coù teân tuoåi vaøcoát caùch cuûa oâng”, PGS.TS. NguyeãnNgoïc Thieän ruùt ra baøi hoïc veà tö duy thöïcchöùng vaø ñoái thoaïi trong nghieân cöùu vaênhoïc… vaø Giaùo sö Traàn Ñình Söû khaùiquaùt: “Giaùo sö Ñinh Gia Khaùnh laø “ngöôøitieâu bieåu cho neàn hoïc thuaät cuûa cheá ñoämôùi”. Nhìn chung, nhöõng yù kieán ñaùnh giaùveà vò trí vaên hoïc söû, ghi nhaän veà tötöôûng, ñoùng goùp hoïc thuaät cuûa Giaùo söÑinh Gia Khaùnh trong cuoán saùch naøy laøcoâng baèng, khaùch quan, chính xaùc.

Trong boái caûnh hieän nay, moät coângtrình taäp hôïp ñöôïc moät coäng ñoàng khoa

hoïc vôùi nhöõng yù kieán ñaùnh giaù thoángnhaát, toaøn dieän, saâu saéc nhö treân khoângphaûi laø nhieàu. Giaùo sö Ñinh Gia Khaùnh -nhaø giaùo, nhaø khoa hoïc tieân phong laøcoâng trình coù yù nghóa veà nhieàu maët, vöøadöïng chaân dung hoïc thuaät, vöøa chæ ramoät con ñöôøng hình thaønh taøi naêng, nhaâncaùch cuûa moät trong nhöõng hoïc giaû thuoäctheá heä vaøng cuûa lòch söû - theá heä ñaët neànmoùng vaø coù nhieàu ñoùng goùp phaùt trieån heäthoáng hoïc thuaät ôû Ñaïi hoïc vaø caùc Vieännghieân cöùu xaõ hoäi vaø nhaân vaên cuûa VieätNam. Ñaây cuõng laø coâng trình khaùm phaùsöï hình thaønh vaø quy phaïm hoùa moät heähình nghieân cöùu vaên hoïc daân gian, vaênhoïc trung ñaïi, vaên hoùa daân gian quatröôøng hôïp Ñinh Gia Khaùnh vaø caùc theáheä hoïc troø, ñoàng nghieäp cuûa oâng. �


ÑOÏC SAÙCH

diễn đàn văn nghệ việt nam - số 2-2015

News & Politics