1

DIAKONIA RUCHU ŚWIATŁO-ŻYCIE NA RZECZ ODNOWY PARAFII –

WSPÓLNOTY WSPÓLNOT, JAKO FORMY REALIZOWANIA SIĘ KOŚCIOŁA

LOKALNEGO – CEL PLANU AD CHRISTUM REDEMPTOREM 2

Dokument skierowany przede wszystkim do diecezjalnych, rejonowych i parafialnych

Diakonii Jedności, jako pomoc w urzeczywistnianiu wizji parafii jako wspólnoty wspólnot.

1. Wstęp W dokumentach Vaticanum II wyraźnie zarysowuje się znów eklezjologia Kościoła lokal-

nego, której głównymi elementami są biskup i Eucharystia. Zarysowuje się ona już wyraźnie

w Konstytucji o świętej liturgii (KL 26, 41), szczególnie w KL 42: Ponieważ biskup w swoim

Kościele nie może osobiście i wszędzie przewodniczyć całej owczarni, dlatego powinien ko-

niecznie utworzyć grupy wiernych. Najważniejsze z nich to parafie, lokalnie zorganizowane

pod przewodnictwem duszpasterza, zastępującego biskupa. (…) Powyższy tekst wraz z wielu

innymi, daje podstawę do konstruowania teologii Kościoła lokalnego jako znaku oraz sposobu

obecności i urzeczywistniania się Kościoła powszechnego. W oparciu o te wypowiedzi można

obecnie mówić nie tylko o teologii Kościoła lokalnego sensu stricte, tj. diecezji z biskupem, ale

także o teologii parafii i mniejszych wspólnot (ks. F. Blachnicki, „Istotne cechy ruchu eklezjal-

nego” w: Charyzmat „Światło-Życie”).

Ruch Światło-Życie formuje swoich członków do dojrzałego życia chrześcijańskiego

przejawiającego się między innymi we współodpowiedzialności za Kościół lokalny. Pojęcie

„Kościół lokalny” ma podwójne znaczenie: Kościołem lokalnym jest diecezja, ale możemy

tak określić także parafię, jako miejsce codziennego, egzystencjalnego doświadczania Koś-

cioła diecezjalnego. Jednym z najważniejszych zadań Ruchu na dziś jest budzenie wśród osób

do niego należących świadomości odpowiedzialności za swoją parafię, diecezję i Kościół

Powszechny oraz przypominanie, że jednym z celów Ruchu jest podejmowanie przez jego

członków posługi (diakonii) w Kościele lokalnym.

Charyzmat Światło-Życie (zwłaszcza katechumenatu i odnowy liturgii) i wynikające

z niego programy działania powinny być przedstawiane biskupowi i diecezji jako dar, który

Ruch ma do zaoferowania w służbie odnowy Kościoła lokalnego.

VI Kongregacja Diakonii, rozeznając znaki czasu, przypomina o zadaniach Ruchu

w parafii i pragnie pokazać narzędzia służące odnowie parafii, którymi Ruch dysponuje.

Część tych narzędzi można wykorzystać do pracy z różnymi grupami istniejącymi w parafii,

nie tylko we wspólnotach Ruchu Światło-Życie. Ważne jest, byśmy jako członkowie Ruchu

Światło-Życie nosili w sercu pragnienie zrealizowania wizji parafii – wspólnoty wspólnot

i starali się zachwycić nią innych. Dokument ten powinien stać się podstawą refleksji diece-

zjalnych, rejonowych i parafialnych diakonii jedności, byśmy rozeznawali, jakie działania

możemy podejmować w naszych parafiach. Zachęcamy odpowiedzialnych Ruchu, moderato-

rów i animatorów, najpierw do podzielenia się treścią niniejszego dokumentu z proboszczami

i wikariuszami parafii, aby podejmowana służba zawsze była świadectwem jedności

z Kościołem lokalnym.

2. Czym jest parafia w rozumieniu Kościoła i jakie zadania przed nią stoją?

Definicję i zadania parafii precyzują dokumenty Kościoła. Warto do nich sięgać szukając

odpowiedzi na pytania o zaangażowanie Ruchu i każdego z jego członków w parafii oraz

konfrontując własną wizję z oczekiwaniami Kościoła.

2

Parafia jest określoną wspólnotą wiernych, utworzoną na sposób stały w Kościele party-

kularnym, nad którą pasterską pieczę, pod władzą biskupa diecezjalnego, powierza się probosz-

czowi jako jej własnemu pasterzowi (KPK kan. 515 par. 1).

Parafia dostarcza wyraźnego przykładu wspólnotowego apostolstwa, gromadząc w jedno

wszelką występującą w niej różnoraką aktywność ludzką i wszczepiając ją w powszechność

Kościoła. Niech świeccy przyzwyczajają się działać w parafii w ścisłej jedności ze swoimi ka-

płanami, przedkładając wspólnocie kościelnej problemy własne i świata oraz sprawy dotyczące

zbawienia, celem wspólnego ich omówienia i rozwiązania, a także w miarę sił brać udział we

wszelkich inicjatywach apostolskich i misyjnych swojej kościelnej rodziny.

Niech ustawicznie pielęgnują poczucie przynależności do diecezji, której parafia jest jakby

komórką, gotowi zawsze na wezwanie swego biskupa zaangażować własne siły

w przedsięwzięcia diecezjalne. Co więcej, by odpowiedzieć na potrzeby miast i okręgów wiej-

skich, niech nie zacieśniają współpracy do granic parafii lub diecezji, ale niech starają się roz-

szerzyć ją na tereny międzyparafialne, międzydiecezjalne, narodowe i międzynarodowe, tym

bardziej że nasilające się migracje ludności, wzrost wzajemnych powiązań, łatwość wymiany

informacji sprawiają, że już żadna część społeczności nie pozostaje w izolacji (Dekret

o apostolstwie świeckich Apostolicam actuositatem, 10).

Chociaż wspólnota kościelna zawsze posiada wymiar powszechny, to jednak swój najbar-

dziej bezpośredni i widzialny wyraz znajduje w życiu parafii. Parafia jest niejako ostatecznym

umiejscowieniem Kościoła, a poniekąd samym Kościołem zamieszkującym pośród swych synów

i córek.

Wszyscy powinniśmy odkryć, poprzez wiarę, prawdziwe oblicze parafii, czyli samą «ta-

jemnicę» Kościoła, który właśnie w niej istnieje i działa. Ona bowiem, choć czasem bywa

uboga w ludzi i środki, niekiedy rozproszona na rozległych obszarach albo zagubiona

w ludnych, pełnych chaosu dzielnicach wielkich metropolii, nigdy nie jest po prostu strukturą,

terytorium, budynkiem, ale raczej «rodziną Bożą jako braci ożywionych duchem jedności»,

«domem rodzinnym, braterskim i gościnnym», «wspólnotą wiernych». Parafia wreszcie jest

zbudowana na gruncie rzeczywistości teologicznej, bowiem jest ona wspólnotą eucharystyczną,

czyli wspólnotą zdolną do sprawowania Eucharystii, będącej żywym źródłem jej wzrostu

i sakramentalnym węzłem doskonałej komunii z całym Kościołem. Ta zdolność wynika z tego, że

parafia jest wspólnotą wiary oraz wspólnotą organiczną, czyli taką, która składa się

z wyświęconych kapłanów i z innych chrześcijan, i w której proboszcz, reprezentujący biskupa

diecezji, jest hierarchicznym ogniwem łączącym parafię z całym Kościołem partykularnym

(Christifideles laici, 26).

(…) Jest ona [parafia] miejscem, gdzie wszyscy wierni mogą się zgromadzić na niedzielną

celebrację Eucharystii. Parafia wprowadza lud chrześcijański do uczestniczenia w życiu litur-

gicznym i gromadzi go podczas tej celebracji; głosi zbawczą naukę Chrystusa; praktykuje mi-

łość Pana w dobrych i braterskich uczynkach (Katechizm Kościoła Katolickiego, 2179).

Wiele miejsca poświęcił parafii II Polski Synod Plenarny (1991-1999).

Należy usilnie starać się o kształtowanie modelu parafii jako wspólnoty wspólnot. Synod

zaprasza każdą wspólnotę parafialną, a zwłaszcza księży proboszczów i ich najbliższych współ-

pracowników1, do przeprowadzenia synodalnego rachunku sumienia: Czy nasza parafia, to pira-

mida – hierarchiczna organizacja, na czele której stoi proboszcz, myślący, decydujący

i pracujący za wszystkich, czy też – wspólnota wspólnot skoncentrowanych wokół duszpaste-

rza, będącego jej animatorem? Czy staramy się zarówno o budowanie wspólnoty z Bogiem, wy-

rażającej się poprzez modlitwę, w szczególności modlitwę liturgiczną, jak i o wspólnotę między

ludźmi, znajdującą swój wyraz w realnie działających grupach i wspólnotach oraz w ich współ-

1 W myśl Kan 545 § 1. pierwszymi współpracownikami proboszcza są wikariusze parafialni, którzy „wspólną

z proboszczem radą i gorliwością oraz pod jego władzą wykonują dzieło pasterskiej posługi”. Zob. też Kan. 519.

3

działaniu dla wspólnego dobra? Co czynimy, aby ludzie mogli poczuć się odpowiedzialni za

swój Kościół; egzystencjalnie doświadczyć, że czeka na nich sam Pan Bóg? Czy – jako duszpa-

sterze – dajemy czytelne sygnały wiernym, że liczymy na ich współpracę w dziele ewangeliza-

cji, że są potrzebni i mogą coś sensownego zrobić? Czy – jako świeccy katolicy – jesteśmy

świadomi swego zaszczytnego miejsca w Kościele, występujemy sami z inicjatywami ewange-

lizacyjnymi i odpowiadamy na zaproszenie swoich duszpasterzy? („Potrzeby i zadania nowej

ewangelizacji na przełomie II i III tysiąclecia chrześcijaństwa”, 43).

Synod dziękuje wszystkim świeckim, członkom instytutów życia konsekrowanego

i księżom diecezjalnym zaangażowanym w rady, wspólnoty, stowarzyszenia i ruchy religijne za

ich świadectwo wiary i służby na rzecz komunii kościelnej. Apeluje do nich jednocześnie

o wzmożenie tego świadectwa, a szczególnie o przekraczanie barier oddzielających wspólnoty

od «zwykłych» parafian. Są one bowiem przejawem nowego Zesłania Ducha Świętego, drogą

odnowy całego Kościoła, a nie tylko swoich członków. Dlatego nie mogą ograniczać się do sa-

mych siebie, stawać się «pięknymi enklawami» oderwanymi od całego organizmu Kościoła.

Muszą przeciwstawiać się elitarności, starać się o zakorzenienie w parafii, wciąż na nowo przy-

pominać sobie o swoich zadaniach apostolskich i pełnić rolę ewangelicznego zaczynu („Po-

trzeby i zadania…”, 47).

Parafia powinna być podstawowym miejscem formacji i działania laikatu, a także katechi-

zacji dorosłych i katechezy dzieci, uzupełniającej szkolne lekcje religii. Parafia może także

kształtować umiejętności społeczne i postawy obywatelskie poprzez naukę współpracy

w grupach i wspólnotach parafialnych, szkoły parafialne, przedszkola, biblioteki, wideoteki,

kawiarenki, kluby sportowe, centra młodzieżowe i kluby «trzeciego wieku». Miłość duszpaster-

ska i wyobraźnia wiary winny wciąż podpowiadać duszpasterzom i świeckim zadania, które

wspólnota parafialna powinna podejmować w służbie rodzinie, dzieciom i młodzieży, ludziom

cierpiącym, bezrobotnym, rozmaitym środowiskom zawodowym, a także wobec społeczności

lokalnej i świecie kultury („Potrzeby i zadania…”, 48)

Tematykę parafii podjęto również na Synodzie Biskupów „Nowa ewangelizacja dla prze-

kazu wiary chrześcijańskiej” w 2012 r.:

Wiele oczekuje się od parafii, postrzeganej jako najbardziej kapilarny dostęp do wiary

chrześcijańskiej i doświadczenia kościelnego. Obok tego, że są one miejscem zwyczajnego

duszpasterstwa, celebracji liturgicznych, sprawowania sakramentów, katechizacji

i katechumenatu, mają za zadanie stać się prawdziwymi ośrodkami promieniowania

i świadectwa doświadczenia chrześcijańskiego, strażnikami zdolnymi słuchać ludzi i otworzyć

się na ich potrzeby. Są one miejscami, gdzie wychowuje się do poszukiwania prawdy, karmi się

i umacnia własną wiarę, punktami przekazu przesłania chrześcijańskiego, Bożego zamysłu

o człowieku i świecie, pierwszymi wspólnotami, w których doświadcza się radości z bycia

zgromadzonymi przez Ducha i przygotowanymi do urzeczywistniania własnego zadania misyj-

nego (Instrumentum Laboris, 81).

Jak już mogliśmy podkreślić, głoszenie Ewangelii i przekaz wiary mogą się stać pozytyw-

nym bodźcem przemian, które dotyczą bezpośrednio wspólnot parafialnych. Odpowiedzi2 pro-

szą, aby w centrum nowej ewangelizacji znalazła się parafia, wspólnota wspólnot, nie tylko ad-

ministrator usług religijnych, ale miejsce spotkania dla rodzin, wsparcie dla grup czytania

Słowa i nowego zaangażowania świeckich, miejsce prawdziwego doświadczenia Kościoła,

dzięki czynnościom sakramentalnym, przeżywanym w swym najbardziej autentycznym znacze-

niu. Ojcowie Synodalni powinni rozważyć takie powołanie parafii, będącej punktem odniesie-

nia i koordynacji szerokiej gamy doświadczeń i inicjatyw duszpasterskich (Instrumentum

Laboris, 107).

2 Chodzi o listy nadesłane z diecezji do Rzymu w ramach przygotowania do Synodu.

4

Parafia jest zatem formą urzeczywistnienia się Kościoła powszechnego, tajemnicą Koś-

cioła, samym Kościołem. Jednocześnie jest (powinna być) wspólnotą, w wielowarstwowym

rozumieniu tego słowa: wspólnotą wiary, wspólnotą eucharystyczną, wspólnotą wspólnot.

Zadaniem parafii jest głoszenie nauki Chrystusa i jednoczenie wiernych z Chrystusem. Przy

czym nie wolno zapominać, że parafia ma wymiar apostolski: praktykuje miłość Pana po-

przez uczynki, posyła na świat. Parafia jest w Kościele rzeczywistością stałą, troskę pasterską

sprawuje nad nią powołany przez biskupa proboszcz.

Jest to najważniejsza kwestia, nad którą powinni podjąć refleksję członkowie Ruchu

Światło-Życie. Parafia ma bowiem w tym ujęciu bardzo konkretne zadania. Choć nasze para-

fie spełniają wielokrotnie ważne role społeczne, często organizując w najrozmaitszy sposób

życie mieszkańców, nie wolno nigdy tracić z oczu wymiaru ewangelizacyjnego

i apostolskiego.

3. Parafia w ujęciu ks. Blachnickiego – zadanie dla Ruchu Światło-Życie

Ks. Franciszek Blachnicki opracował całościową koncepcję struktury i działania odno-

wionej parafii, wychodząc z założenia, że parafia rzeczywiście może i powinna być urzeczy-

wistnieniem Kościoła lokalnego. Jako punkt wyjścia wskazywał „przeżywanie w Duchu

Świętym bezpośredniej relacji «ja-ty» w odniesieniu do Chrystusa”, co jest fundamentem

każdej wspólnoty. Ten wertykalny wymiar wspólnoty jest warunkiem i jednocześnie w natu-

ralny sposób prowadzi do zaistnienia wspólnoty w wymiarze horyzontalnym. Widzialnym

znakiem wspólnoty jest Zgromadzenie Eucharystyczne, które jednocześnie jest źródłem

i szczytem życia Kościoła. Ks. Blachnicki podkreślał wyraźnie, że zadaniem Ruchu jest od-

nowa parafii, dlatego diakonie Ruchu są ostatecznie ukierunkowane na parafię – wspólnotę

lokalną. Choć pod wieloma względami obecna sytuacja Kościoła jest inna niż w czasie, kiedy

ks. Blachnicki formułował swą kompleksową wizję parafii jako wspólnoty wspólnot, podsta-

wowe zadania Ruchu w parafii – prowadzenie formacji katechumenalnej i odnowa liturgii –

pozostają niezmienne.

Ruch Światło-Życie wypracował model parafii wspólnotowej oparty na eklezjologii So-

boru Watykańskiego. Diakonia Ruchu na rzecz wspólnoty lokalnej polega więc najpierw na

tym, że Ruch rozpowszechnia znajomość tego modelu parafii, ukazując go na tle krytycznej

analizy modelu tradycyjnego, potrydenckiego i budząc świadomość potrzeby odnowy parafii

oraz sugerując konkretne rozwiązania. (…) Diakonia Ruchu na rzecz parafii wyraża się także

w tym, że Ruch przygotowuje i formuje ludzi, którzy mogliby w parafii przejąć różnego rodzaju

diakonie, funkcje dla zapewnienia jej żywotności i rozwoju. (…)

Kościół musi się stać widzialny jako wspólnota w konkretnej formie parafii. Jeżeli parafia

jest tak wielka i liczna, że faktycznie nie jest dla nikogo znakiem wspólnoty, to właściwie traci

ona rację bytu, bo parafię tworzy się po to, by Kościół mógł się objawić światu jako Kościół lo-

kalny w znaku tej wspólnoty. Parafia wielkomiejska, która liczy 80-100 tys. ludzi, nie może być

w żaden sposób widzialnym, doświadczalnym, konkretnym znakiem Kościoła jako wspólnoty.

Parafia rozproszona, składająca się z jednostek, które są może ujęte w kartotece parafialnej, ale

nie gromadzą się razem, nie widzą siebie w jedności, jest także zaprzeczeniem istotnej racji

bytu parafii. Parafia, która nie ukazuje światu Kościoła jako widzialnej wspólnoty, traci rację

bytu, bo parafia jest po prostu szansą a zarazem wezwaniem do budowania wspólnoty. Parafie

muszą dążyć do tego, żeby stawały się wspólnotami, bo wtedy dopiero realizują istotną rację

swojego istnienia. (…)

Obecnie w świetle nowej świadomości Kościoła, która znalazła wyraz na II Soborze Waty-

kańskim (…) parafia musi być pojęta jako miejsce i jako szansa urzeczywistniania się Kościoła

lokalnego we wspólnocie, ze wszystkimi elementami, które należą do konstytutywnych cech

Kościoła.

5

W jaki sposób zrealizować ten postulat? Przez wspólnoty w parafii. Parafię można prze-

kształcać we wspólnotę tylko przez tworzenie w niej małych wspólnot i za pośrednictwem ma-

łych wspólnot. Oznacza to, że nie ma jakiejś drogi bezpośredniej do przekształcenia masy

członków parafii we wspólnotę, nie wystarczy np. że duszpasterz wygłosi cykl kazań, aby uza-

sadnić, że parafia powinna być wspólnotą, że ukaże wszystkie elementy życia wspólnego; nie

może się spodziewać, że samo jego słowo będzie miało moc przekształcania tej społeczności

ludzi we wspólnotę w sensie eklezjalnym. Wspólnota bowiem jest organizmem złożonym

z żywych komórek, a żywe komórki to właśnie małe wspólnoty. W tym sensie parafia jest także

wspólnotą wspólnot, tak jak cały Kościół jest dziś pojmowany w świetle II Soboru Watykań-

skiego jako wspólnota wspólnot. (Oaza Rekolekcyjna Diakonii Ruchu Światło-Życie. Podręcz-

nik)

Ks. Blachnicki podkreśla, co jego zdaniem stanowi fundament życia parafii. Zwróćmy

uwagę, że w tym ujęciu funkcja organizacyjna i informacyjna parafii zdecydowanie przesuwa

się na dalszy plan.

Model parafii wspólnoty charakteryzują postawy, które wyrażają pojęcia: świadectwo

i partycypacja. Partycypacja, czyli uczestnictwo w życiu Bożym w Duchu Świętym. Dopiero

to uczestnictwo sprawia, że odkrywamy w sobie świadomość, która się wyraża w mówieniu,

myśleniu i w odczuwaniu w kategoriach «my». To jest wynik partycypacji, uczestnictwa

w życiu Bożym przez Jezusa Chrystusa w Duchu Świętym, w tej właśnie konkretnej między-

ludzkiej wspólnocie. Wtedy to, co mówimy, co czynimy, jest świadectwem, które dopiero ma

moc pociągania i zarażania. Tu jest właściwy klucz do duszpasterstwa. Odnowa soborowa tak

długo będzie fikcją, jak długo nie zejdzie na płaszczyznę parafii, jak długo nie wypracujemy

modelu posoborowego duszpasterstwa parafialnego. Coraz więcej trzeba sobie uświadamiać

potrzebę takiego modelu. Pierwszym etapem zrealizowania go jest tworzenie małych wspólnot;

nie obok parafii, nie poza parafią, lecz w jej ramach. Te małe wspólnoty są żywymi komór-

kami, które wszczepiamy w organizm parafialny. Z drugiej strony – każda mała wspólnota musi się znaleźć w kontekście większej wspól-

noty, w jakimś Kościele lokalnym (nie koniecznie w parafii, bo są też inne formy Kościoła lo-

kalnego). Mała wspólnota musi mieć postawę diakonijną w stosunku do większej wspól-

noty, bo wtedy dopiero będzie elementem jej wzrostu w Jezusie Chrystusie i Duchu Świętym3

(Oaza Rekolekcyjna Diakonii Ruchu Światło-Życie. Podręcznik).

4. Czy dzisiaj już można mówić o parafii jako wspólnocie wspólnot?

W przeciwieństwie do okresu krótko po soborze, kiedy ks. Blachnicki formułował wizję

odnowionej parafii, w wielu miejscach wizja parafii jako wspólnoty wspólnot staje się coraz

bardziej obecna, choć niewątpliwie w różnych parafiach wygląda to różnie. Szczególnie

w miastach coraz bardziej powszechna jest w parafiach obecność nie tylko tradycyjnych grup

gromadzących wiernych (żywy różaniec, ministranci, grupy charytatywne, inne tradycyjne

bractwa czy stowarzyszenia), ale i najrozmaitszych wspólnot i ruchów formacyjnych

(o zasięgu międzynarodowym bądź ogólnopolskim albo ściśle lokalnym – z danej diecezji czy

parafii) oraz różnego rodzaju stowarzyszeń, jak Akcja Katolicka czy Rodzina Radia Maryja.

Niestety często tam, gdzie stolica diecezji jest dużym miastem, można zauważyć, że działal-

ność ruchów (w tym również Ruchu Światło-Życie) skupia się w miastach i silnych ośrod-

kach. Z drugiej strony wielu wiernych z różnych względów nie odnajduje swego miejsca

w swojej parafii zamieszkania i szuka go w innych parafiach lub duszpasterstwach

zakonnych, niezwiązanych z parafią. Pojawiają się też postulaty zmiany tradycyjnego

rozumienia parafii – przejście od parafii terytorialnej do parafii personalnej

3 W Załączniku 1 zamieszczony został rysunek przedstawiający schemat modelu parafii wspólnotowej,

(posoborowej) wraz z opisem.

6

Warto zauważyć, że obecnie interpretując definicję parafii jako wspólnoty wspólnot naj-

częściej myśli się o istnieniu w parafii najrozmaitszych grup. Niekoniecznie natomiast chodzi

w takim ujęciu o grupy czy ruchy prowadzące formację wiernych, w szczególności formację

typu katechumenalnego. Można odnieść czasem wrażenie, że większy nacisk kładzie się na

„znalezienie swojego miejsca” i „służbę parafii”, mniej wagi przywiązując do formacji

i wzrostu chrześcijańskiego. Uogólnienie to z całą pewnością nie dotyczy wszystkich

duszpasterzy i proboszczów, niemniej wydaje się, że Kościół ciągle szuka drogi przemiany

zewnętrznej religijności w praktykowanie żywej wiary.

Nie wystarczy, by parafia była jedynie zbiorem istniejących w niej wspólnot

i grup duszpasterskich. Budowanie parafii jako wspólnoty wspólnot musi być oparte o zasady

eklezjalne. Wydaje się, że nie tylko do Ruchu, ale i do parafii można zastosować to, co

ks. Blachnicki wymienił w referacie „Istotne cechy ruchu eklezjalnego”:

„a) Wspólnota eklezjalna w centrum swoich wysiłków i dążeń stawia sprawę communio

wertykalnej swoich członków – a więc ich wiary pojętej jako relacja osobowa do Chrystusa

w Duchu Świętym – stosując sobie właściwe metody rozbudzenia i pogłębienia tej wiary, po-

magając nimi swoim członkom. Inaczej mówiąc wspólnota eklezjalna musi być wspólnotą du-

chowości chrześcijańskiej, stawiającą zawsze w centrum sprawę osobistego stosunku do Boga.

b) Wspólnota eklezjalna musi się wyrażać w tworzeniu małych wspólnot, w których

członkowie w bezpośrednich międzyosobowych relacjach mogą mieć doświadczenie środowis-

ka wiary i wspólnoty chrześcijańskiej. Wspólnota eklezjalna nie jest więc sumą jednostek dzia-

łających na podstawie przyjętego statutu, ale zbudowana jest na zasadzie żywych komórek. Te

żywe komórki – jako communio horyzontalna – muszą być znakiem Kościoła, zawierając

w sobie, w swoim życiu istotne jego elementy.

c) Pierwszym z tych elementów jest słowo Boże przeżywane jako słowo życia. Wspólnoty

muszą mieć jakieś metody spotykania się ze słowem Bożym jako wezwaniem aktualnie do nich

skierowanym i normatywnym dla ich życia.

d) Wezwane słowem Bożym wspólnoty eklezjalne muszą stawać się podmiotami modli-

twy, będącej odpowiedzią na to słowo. Cechą wspólnot eklezjalnych jest więc również jakaś

forma wspólnej modlitwy, jako stały element ich życia.

e) Odpowiedzią na słowo Boże, uwidoczniającą się w życiu wspólnot, jest również

metanoia, przemiana życia jako stałe dążenie do życia według Ewangelii. Wspólnoty eklezjalne

muszą reprezentować ewangeliczny styl życia wyrażający się w uporządkowanej hierarchii

wartości. Ten styl życia jest zarazem podstawową formą świadectwa wspólnot eklezjalnych

wobec środowiska.

f) Wspólnoty eklezjalne muszą być dla swoich członków środowiskiem i miejscem doś-

wiadczenia ewangelicznej miłości agape, wyrażającej się we wzajemnym znoszeniu siebie

i przebaczaniu oraz w służeniu sobie i wspólnocie za pomocą otrzymanych darów, charyzma-

tów. Diakonia należy więc do istotnych cech wspólnoty eklezjalnej, która musi być także

wspólnotą służb i charyzmatów.

g) Również liturgia, zwłaszcza eucharystyczna, cechuje wspólnoty eklezjalne. Pielęgnują

one przeżycie liturgii, widząc w niej znak wyrażający ich istotę i skutecznie pomagający w jej

realizacji. Dlatego z jednej strony dąży się do sprawowania własnej liturgii eucharystycznej

jako znaku, sakramentu jedności, z drugiej strony – do ożywienia liturgii wspólnot lokalnych

przez aktywne uczestnictwo w niej.

h) Wspólnoty eklezjalne starając się o wierność wobec własnego charyzmatu są otwarte ku

jedności z innymi ruchami i wspólnotami oraz „w górę”, ku nadrzędnym wspólnotom eklezjal-

nym, zwłaszcza ku jedności we wspólnocie lokalnej – parafii czy diecezji. To dążenie ku jedno-

ści jest szczególnym dowodem charyzmatycznej, czyli pochodzącej od Ducha Świętego, inspi-

racji danej wspólnoty. Duch Święty, sprawca wielości darów jest równocześnie sprawcą jedno-

ści.

i) Wreszcie cechą wspólnoty eklezjalnej jest uczestnictwo w misyjnej, ewangelizacyjnej

świadomości Kościoła, wyrażającej się w poczuciu odpowiedzialności za zbawienie świata

7

i w podejmowaniu różnych inicjatyw ewangelizacyjnych. W charyzmacie ruchu czy wspólnoty

aktualizuje się Kościół, który jest misyjny z natury swojej i we wszystkich swoich członkach”.

Należy również pamiętać, że za funkcjonowanie parafii ostatecznie odpowiedzialny jest

powołany przez biskupa proboszcz. Wszelkie działania w parafii muszą więc dokonywać się

w jedności z nim. Wiąże się z tym potrzeba właściwie rozumianego posłuszeństwa probosz-

czowi, wykluczającego wszelkie działanie wbrew jego osobie. Posłuszeństwo to obejmuje nie

tylko współpracę i pomoc, ale zakłada również wychodzenie z inicjatywą na rzecz realizacji

wspólnotowego modelu parafii.

5. Wspólnota Ruchu w parafii

A. Kształt wspólnoty

Ks. Franciszek Blachnicki pozostawił wizję parafii jako wspólnoty wspólnot, chociaż nie

uszczegółowił wizji funkcjonowania wspólnoty Ruchu w parafii. Rozwój Ruchu, jaki nastąpił

po śmierci Założyciela, pozwala jednak sformułować pewne kierunki pracy w tej dziedzinie.

Przede wszystkim wspólnota Ruchu Światło-Życie w parafii powinna być znakiem Kościoła.

Warto więc dążyć do tego, by była to – zgodnie z założeniem ks. Blachnickiego – wspólnota

na wskroś eklezjalna, gromadząca osoby różnych stanów i w różnym wieku (kręgi DK, grupy

ODB, OND, ONŻ i deuterokatechumenalne grupy dorosłych, grupy formacji permanentnej,

których członkowie podejmują konkretne diakonie). Wspólnota Ruchu w parafii powinna

więc być pierwszym miejscem, w którym będą wyraźnie realizowane przytoczone wyżej za-

sady eklezjalności. Konieczne są znaki i miejsca, w których najpierw urzeczywistnia się ta

wspólnota jako całość i jedność: Eucharystia, jeden moderator odpowiedzialny za cały Ruchu

w parafii, Diakonia jedności Ruchu w parafii, parafialne Dni Wspólnoty i spotkania modli-

tewne jednoczące wszystkich członków Ruchu. W takiej wspólnocie uczestnicy formacji

w poszczególnych gałęziach Ruchu czują się za siebie nawzajem odpowiedzialni, są dla siebie

świadectwem i wsparciem w najrozmaitszych wymiarach. W szczególności odpowiedzialność

za wspólnotę spoczywa w znacznej mierze na świeckich osobach dorosłych – pozwala to uni-

kać częstych obecnie sytuacji zanikania grup w parafii wraz ze zmianami wikariuszy. Prze-

żywanie formacji w wielopokoleniowej wspólnocie jasno pokazuje, że formacja Ruchu Świa-

tło-Życie nie jest propozycją na krótki okres życia ani nie jest jakąś formą duszpasterstwa

stanowego. Miejsce w niej mogą znaleźć różne osoby, niekoniecznie dające się przypisać do

„duszpasterstw stanowych”. Rzeczą oczywistą staje się wspólne podejmowanie diakonii na

rzecz wspólnoty i na rzecz parafii, a także współpraca z innymi ruchami i wspólnotami obec-

nymi w parafii. Taka wspólnota najpełniej może też realizować w praktyce wizję Kościoła

jako wspólnoty wspólnot. Siła oddziaływania dużej, zdrowej wspólnoty jest też niepomiernie

większa niż w przypadku pojedynczych grup. Należy mieć jednocześnie świadomość, że ist-

nienie tego typu wspólnoty, wychodzącej poza ramy tradycyjnego „duszpasterstwa stano-

wego”, będzie sporym wyzwaniem dla członków Ruchu, ale także wymagać będzie często

zmiany myślenia u posługujących w niej kapłanów.

B. Posługa Ruchu Światło-Życie na rzecz parafii

Warto więc uświadomić sobie, że odpowiedzialność za upowszechnianie wizji odnowio-

nej parafii spoczywa zarówno na prezbiterach, jak i świeckich i nikt z członków Ruchu nie

może czuć się zwolniony z tej odpowiedzialności.

W wielu parafiach częściowo realizowane są przez członków Ruchu elementy odnowy

parafii zgodne z celami zakreślonymi przez Założyciela. Przede wszystkim dotyczy to prowa-

8

dzenia formacji na wszystkich etapach rozwoju duchowego parafian (najmniej rozwinięte są

grupy formacyjne dorosłych poza Domowym Kościołem). W niektórych środowiskach regu-

larnie prowadzone są rekolekcje ewangelizacyjne. W bardzo wielu miejscach członkowie

Ruchu włączają się czynnie w odnowę liturgiczną, nie tylko formalną, ale przede wszystkim

opartą na pogłębionym przeżywaniu liturgii, uczestniczą w pracach parafialnych rad duszpa-

sterskich i włączają się w najrozmaitsze dzieła apostolskie prowadzone przez parafie. Z całą

pewnością potrzebny jest jednak ciągły rachunek sumienia i nieustanne pytanie, na ile rze-

czywiście zgodnie z wolą Bożą podejmujemy wobec parafii i jako członkowie parafii zadania,

do których jesteśmy powołani.

Drogę realizacji tych zadań należy na pewno dostosować do sytuacji konkretnej parafii.

Inaczej będzie wyglądać praca w parafii wiejskiej, inaczej w wielkomiejskiej, inaczej

w małym mieście. Inaczej będą wyglądać działania ewangelizacyjne w młodej parafii,

w której mieszka wiele małżeństw z dziećmi, inaczej w parafii starzejącej się, w której jest

więcej pogrzebów niż chrztów. Można uznać te stwierdzenia za oczywiste, należy jednak

pamiętać, że ani wielkość parafii, ani jej struktura demograficzna nie zwalnia z szukania spo-

sobów zrealizowania posoborowej wizji parafii jako wspólnoty wspólnot.

Wydaje się potrzebne ukazanie na nowo narzędzi, którymi dysponuje Ruch Światło-Ży-

cie dla służby w parafii. Założyciel dał jasną odpowiedź na pytanie, które sam postawił: „Co

trzeba robić, jeżeli chcemy podjąć wysiłek odnowy życia parafialnego, przełamania procesów

dechrystianizacyjnych, budowania żywych parafii? Odpowiedź na te pytania jest prosta:

trzeba zacząć od ewangelizacji. Trzeba przeprowadzić parafialną ewangelizację”

(ks. F. Blachnicki, Charyzmat „Światło-Życie”). Pierwszym podstawowym narzędziem są

rekolekcje ewangelizacyjne z całym programem przygotowawczym i pracą porekolekcyjną.

Należy więc dołożyć wszelkich starań, aby takie rekolekcje były prowadzone najpierw

wszędzie tam, gdzie istnieją wspólnoty Ruchu, a potem we wszystkich parafiach. Celem

ewangelizacji w parafii nie jest nabór nowych członków dla Ruchu czy poszczególnych jego

gałęzi, ale doprowadzenie każdego człowieka do osobistego spotkania z Chrystusem. Drugim

narzędziem jest program formacji deuterokatechumenalnej, który po odpowiednim

dostosowaniu może być również zastosowany do formacji katechumenalnej. Na tym

fundamencie rozwija się formację specyficzną dla danego stanu i powołania: małżeństwa,

kapłani, osoby konsekrowane, i inni. Trzecim narzędziem jest program formacji służby

liturgicznej, który domaga się przepracowania i uaktualnienia oraz opracowania części dla

dziewcząt. W swojej koncepcji i układzie oraz podziale na poszczególne stopnie pozostaje do

dzisiaj najbardziej przejrzystym i odpowiadającym zarówno duchowi liturgii, jak i zasadom

pedagogiki. Kolejnym narzędziem są rekolekcje specjalistyczne: KAMUZO, rekolekcje

wyzwolenia, ORDW, KODAL, KODA-DM, ORDŻ itd. Należy więc dołożyć wszelkich

starań, aby takie rekolekcje były prowadzone najpierw wszędzie tam, gdzie istnieją wspólnoty

Ruchu, a potem we wszystkich parafiach.

Warto proponować parafiom korzystanie z opracowanych przez Ruch Światło-Życie po-

mocy, takich jak: Katechizm służby liturgicznej, Triduum Paschalne. Podręcznik dla duszpa-

sterzy i dla służby liturgicznej, Liturgia Godzin na Triduum z opracowanymi melodiami,

śpiewnik Exsultate Deo, notatnik wielkopostny Zawieram z wami Przymierze, Kręgi litur-

giczne, podręczniki do rekolekcji ewangelizacyjnych, konspekty do spotkań w małych gru-

pach.

Ruch Światło-Życie co roku organizuje dla proboszczów sympozjum Koininia, które

przybliża wizję parafii wspólnoty wspólnot i jest okazją do dzielenia się przykładami realiza-

cji tej wizji.

9

C. Relacja z innymi ruchami i wspólnotami w parafii

W Kościele jest miejsce dla wielu charyzmatów. Czymś niewłaściwym byłaby dla

członka Ruchu Światło-Życie postawa wywyższania się i brak poszanowania dla innych spo-

sobów realizowania drogi za Chrystusem. W parafii każda z grup ma swoje niepowtarzalne

miejsce i zadania. Służba członków Ruchu w parafii powinna być jednak podejmowana zaw-

sze z zachowaniem własnej tożsamości. Ruch Światło-Życie będzie służyć swoim charyzma-

tem parafii tylko wtedy, jeśli zachowa ten charyzmat, tak więc w punkcie wyjścia na pewno

musi być solidne poznanie własnej tożsamości. W szczególności należy w tym miejscu przy-

pomnieć dziesięć charyzmatów wymienionych przez ks. Franciszka Blachnickiego w „Liście

z Boliwii” (w: ks. F. Blachnicki, Charyzmat i wierność). Są to:

1. Charyzmat Światło-Życie, czyli: charyzmat metody owocnego działania.

2. Charyzmat ewangelizacji, czyli: odkrycie źródła i fundamentu.

3. Charyzmat ewangelii wyzwolenia, czyli: charyzmat głoszenia Ewangelii z mocą.

4. Charyzmat katechumenatu, czyli: odkrycie drogi formacji autentycznych chrześcijan

i uczniów Pana we wspólnocie lokalnej.

5. Charyzmat liturgii, czyli: odkrycie źródła i szczytu życia Kościoła.

6. Charyzmat Chrystusa Sługi i diakonii, czyli: odkrycie drogi do budowania Kościoła-

wspólnoty i jedności wszystkich chrześcijan.

7. Charyzmat domowego Kościoła, czyli: odnowy rodzinnego katechumenatu i rodziny

jako eklezjoli.

8. Charyzmat Żywego Kościoła, czyli: odkrycie communio jako syntezy eklezjologii

Vaticanum II.

9. Charyzmat Niepokalanej, Matki Kościoła, czyli: odkrycie tajemnicy głębi –

w Chrystusie i Kościele.

10. Charyzmat jedności, czyli: odkrycie tajemnicy Ducha Świętego.

Jeśli wychodzimy do innych, chcemy z nimi coś budować, musimy znać własny charyz-

mat, mieć przekonanie co do jego osadzenia w Kościele, w parafii, przekonanie, że określo-

nymi metodami (np. przez pracę formacyjną z małymi grupami), w uznany przez Kościół

sposób, chcemy służyć wspólnocie parafialnej. Należy przy tym pamiętać nieustannie o celu

formacji Ruchu, którym jest podejmowanie diakonii w Kościele. „Zaangażowanie w diakonię

Ruchu powinno być naturalną konsekwencją formacji. (…) Członkowie Ruchu podejmują

również bezpośrednio służbę na rzecz Kościoła lub świata. Realizuje się ona w szczególny

sposób w parafii, której odnowa jest jednym z podstawowych celów Ruchu. Ideałem, do któ-

rego dążymy, jest zaistnienie diakonii na poziomie parafii, według wizji parafii wspólnoty

wspólnot” (Dokument V KD „Diakonia miejscem formacji i posługi w Ruchu Światło-Życie

i poprzez Ruch Światło-Życie”, 2010). Miarą dojrzałości konkretnej wspólnoty Ruchu jest jej

zaangażowanie w parafii. Podstawową formą tego zaangażowania będzie świadectwo życia

charyzmatem Ruchu na co dzień i w każdym podejmowanym działaniu. Pierwszym etapem

rozwoju diakoni specjalistycznych Ruchu jest zazwyczaj ich powstawanie na szczeblu diece-

zjalnym, ale nie wolno na tym poprzestać. Ruch powinien tworzyć jak najwięcej diakonii na

poziomie parafii – w sposób oczywisty podejmując współpracę z członkami innych wspólnot

formacyjnych czy innych dzieł w Kościele. Niezastąpiona może tu również być rola grup

formacyjnych czy animatorów Ruchu proponujących pogłębianie duchowości i formację

chrześcijańską parafianom podejmującym konkretne posługi. Nie zawsze będzie to związane

z włączaniem się tych osób od razu w grupy deuterokatechumenalne; mogą być to małe grupy

innego typu, podejmujące elementy pogłębionej formacji chrześcijańskiej czy modlitewnej.

Ważne jest żywe uczestnictwo członków wspólnoty parafialnej Ruchu w życiu parafii

oraz wspólne omawianie i rozwiązywanie problemów duszpasterskich (por. CHL 27). Okazją

10

ku temu mogą być np. spotkania parafialnych rad duszpasterskich, które mogą zrzeszać

przedstawicieli rozmaitych wspólnot i grup działających w parafii. Można przez analogię

powiedzieć, że takie rady są swoistą diakonią jedności w parafii. Jako dobry przykład można

wskazać współpracę w różnych podobnych dziełach. Na przykład: troska o ubogich może

połączyć w działaniu diakonię miłosierdzia Ruchu Światło-Życie, grupy charytatywne, koła

Caritas itp. W życiu każdej parafii są wydarzenia, które zwyczajowo łączą zaangażowanie

różnych wspólnot i grup (np. Triduum Paschalne i inne obchody związane z rokiem liturgicz-

nym, odpust, misje parafialne, rekolekcje, nabożeństwa, procesje, organizacja wypoczynku

dzieci i młodzieży, opieka nad potrzebującymi, parafialne festyny, kwestie porządkowe, de-

koracja kościoła itp.). Zachęcamy członków Ruchu Światło-Życie, aby w podejmowanych

w parafii zaangażowaniach myśleli też w jakich sytuacjach i do jakich dzieł mogą zaprosić in-

nych, aby jeszcze mocniej objawiało się bogactwo charyzmatów i służb.

6. Znaki czasu – Ruch w parafii AD 2013

Relacja Ruch Światło-Życie a parafia wygląda rozmaicie w różnych parafiach

i diecezjach. W niektórych diecezjach Ruch jest po prostu liczny i obecny w wielu czy nawet

bardzo wielu albo niemal wszystkich parafiach. W innych diecezjach Ruch jest mało liczny,

obecny tylko w niektórych parafiach. Bywa tak, że nawet w jednym mieście działa kilka

prężnych wspólnot, bywa i tak, że trudno znaleźć choćby jedną wspólnotę w diecezji. Często

praca Ruchu zamyka się głównie w obrębie dużego miasta (dużych miast), a zamiera

w mniejszych miejscowościach i na wsiach, choć oczywiście są diecezje, w których praca

w mniejszych miejscowościach jest bardzo intensywna. Dodatkowo w różny sposób, często

ze względów w pełni zrozumiałych, rozkłada się istnienie w parafiach różnych gałęzi Ruchu

(kręgi Domowego Kościoła, dzieci, młodzież, dorośli). Zdarza się, że w parafii istnieje kilka

kręgów rodzin, ale nie ma grup młodzieżowych czy dziecięcych lub odwrotnie. Ciągle rzad-

kością są grupy czy wspólnoty dorosłych.

Można wyliczyć szereg konkretnych wyzwań, przed którymi stają oazowicze pragnący

realizować powołanie do zaangażowania w swojej parafii:

częste przeprowadzki rodzin (kręgi międzyparafialne). Doświadczenie pokazuje, że

w części parafii wielkomiejskich nawet kręgi Domowego Kościoła powstające jako

ściśle parafialne po jakimś czasie stają się międzyparafialnymi,

wyjazdy młodzieży na naukę lub w poszukiwaniu pracy do dużych miast,

brak kręgów w poszczególnych parafiach (kręgi międzyparafialne),

brak wspólnot w parafiach oraz brak odpowiedniej liczby animatorów, czego skutkiem

jest konieczność podejmowania formacji deuterokatechumenalnej poza własną parafią,

brak kapłanów zaangażowanych w formację Ruchu i prowadzenie wspólnot (zarówno

kapłanów, którzy przeżyli formację Ruchu, jak i kapłanów rozumiejących czy chcą-

cych poznać charyzmat Ruchu),

istnienie w parafii tylko jednej grupy formacyjnej,

brak (lub zbyt mało) wspólnot parafialnych Ruchu Światło-Życie łączących różne

„stany” dzieci, młodzież, dorosłych, małżonków itd.,

niewłączanie rejonów Domowego Kościoła w struktury rejonów całego Ruchu Świa-

tło-Życie,

rozmaite postawy związane z wchodzeniem młodych małżeństw po formacji

deuterokatechumenalnej, które wchodzą do Domowego Kościoła (z jednej strony nie-

uszanowanie przebytej formacji, z drugiej – brak pokory),

brak przechodzenia młodych małżeństw po formacji deuterokatechumenalnej do krę-

gów Domowego Kościoła,

11

podziały większych parafii na mniejsze, zmiany granic parafii (szczególnie na nowych

osiedlach i na obrzeżach miast),

podejmowanie posługi w Kościele poza strukturami Ruchu Światło-Życie,

niepodejmowanie posługi przez osoby od lat uczestniczące w spotkaniach Ruchu.

W opisanych sytuacjach nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania. Wydaje się, że na-

leży zawsze szukać opcji zapewniającej ciągłość formacji i unikać rozwiązań, które mogą być

postrzegane jako siłowe. Decyzje powinny być podejmowane z miłością, po modlitewnym

rozeznaniu, zawsze w jedności z moderatorem odpowiadającym za dany rejon bądź modera-

torem diecezjalnym. W sytuacjach zmiany diecezji zamieszkania (studenci) warto nawiązy-

wać i inicjować współpracę między diecezjami.

Wyzwania stające przed wspólnotami Ruchu i całym Ruchem mogą się zmieniać

z upływem lat, będą dochodzić też nowe. Odpowiedzialni Ruchu w diecezjach i parafiach

powinni wciąż na nowo rozeznawać problemy stające przed konkretnymi wspólnotami

i grupami i szukać najlepszych dróg ich rozwiązywania.

7. Ad Christum Redemptorem 2

Szczególne zadanie dla wspólnot Ruchu Światło-Życie określa wprowadzany stopniowo

program Ad Christum Redemptorem 2. W swej nazwie nawiązuje do programu wielkiej

ewangelizacji Ad Christum Redemptorem, opracowanego stopniowo przez ks. Blachnickiego

na przełomie lat 70. i 80. XX w. Celem tamtego programu było dotarcie z przesłaniem Ewan-

gelii do każdego człowieka w Polsce w ciągu około dwóch lat. Plan ten w ogólnopolskim

wymiarze z różnych powodów nie został zrealizowany.

W ostatnich latach nakreślony został plan ACR2 jako przygotowanie Ruchu Światło-Ży-

cie do Jubileuszu Roku 2033 – 2000-lecia Odkupienia. Ma to być wielka mobilizacja człon-

ków Ruchu Światło-Życie do ewangelizacji oraz służby w Kościele według otrzymanych od

Boga charyzmatów. We wszystkich krajach, w których są wspólnoty Ruchu Światło-Życie,

członkowie naszego Ruchu powinni zastosować się do słów św. Pawła, skierowanych do jego

umiłowanego ucznia Tymoteusza (2 Tm 2, 2). Adresatami tych słów są wszyscy należący do

Ruchu Światło-Życie i formujący się w nim, czyli: prezbiterzy, diakoni, alumni, osoby konse-

krowane, małżonkowie z Domowego Kościoła, dorośli ze wspólnot dorosłych, dzieci

i młodzież!

Pierwszy cel ACR2 to doprowadzenie do roku 2033 jak największej liczby ludzi do oso-

bowej wiary w Jezusa Chrystusa i zaangażowanego życia w Kościele. Cel ten ma być reali-

zowany najpierw przez budowanie w członkach i uczestnikach Ruchu żywej wiary, prowa-

dzącej do ewangelizacji oraz budowanie świadomości katechumenalnej. Ewangelizacja po-

winna stać się stylem życia, częścią naszej codzienności, a nie tylko specjalnie zorganizowaną

akcją.

Osobiste nawrócenie i ciągłe nawracanie się zaowocować winno zapałem w realizowaniu

drugiego celu ACR2, którym jest przygotowanie parafii do świętowania Jubileuszu Odkupie-

nia przez jej odnowę w duchu Soboru Watykańskiego II. Cel ten powinien być realizowany

najpierw poprzez podejmowanie ewangelizacji na co dzień.

Oczywistym narzędziem odnowy parafii są wypracowane w naszym Ruchu rekolekcje

ewangelizacyjne wraz z programem pracy poewangelizacyjnej. Konieczne jest, aby po takich

rekolekcjach zawsze zaprosić osoby uczestniczące w nich do włączenia się do grup formacyj-

nych poewagelizacyjnych. W porozumieniu z pracującymi w parafii kapłanami warto propo-

nować spotkania ewangelizacyjne (np. z filmem) w ramach katechezy dla chrzestnych, w ra-

mach spotkań dla rodziców dzieci przygotowujących się do Pierwszej Komunii, dla mło-

dzieży przygotowującej się do sakramentu bierzmowania czy jej rodziców itp. Otwiera się tu

szerokie pole posługi dla osób, które przeszły formację deuterokatechumenalną w Ruchu

12

Światło-Życie. Warto podkreślić, że niezastąpione będzie w wielu miejscach świadectwo

małżonków z Domowego Kościoła.

Nasilająca się dechrystianizacja społeczeństwa wymaga działań na różnych płaszczyz-

nach: preewangelizacji (czyli rozmaitych działań poprzedzających właściwą ewangelizację,

np. organizacja zawodów sportowych, koncertów, pomoc potrzebującym itp.), ewangelizacji

(rozumianej jako missio ad gentes – głoszenie prawdy o zbawieniu osobom nieznającym

Chrystusa) oraz nowej ewangelizacji skierowanej do tych, którzy choć ochrzczeni, nie rozpo-

częli jeszcze budowania osobistej relacji z Chrystusem. Nie można więc patrzeć na działania

preewangelizacyjne i ewangelizacyjne jako środek do pomnożenia liczby członków danej

grupy czy wspólnoty – celem jest zawsze pomnożenie liczby uczniów Chrystusa, czyli tych,

którzy podejmą decyzję wiary, zapragną odpowiedzieć życiem na skierowaną ku nim miłość

Boga.

Niezmiernie ważna jest realnie podejmowana współpraca rozmaitych ruchów i grup po-

dejmujących dzieło ewangelizacji. W codziennej praktyce życia parafialnego może przeja-

wiać się to we wspólnie ukierunkowanej modlitwie (np. modlimy się w swoich wspólnotach

w tej samej intencji), współpracy, zwłaszcza ze strony odpowiedzialnych wspólnot, a także

konkretnym współdziałaniu w jakimś dziele (okazją ku temu mogą być właśnie rekolekcje

ewangelizacyjne, spotkania dla kandydatów do bierzmowania, wieczory ewangelizacyjne,

marsze itp.).

Rekolekcje ewangelizacyjne, jak już zostało wcześniej wspomniane, są szczególnym na-

rzędziem dla odnowy parafii. Warto postarać się o to, aby rzeczywiście każda wspólnota para-

fialna miała udział w ich przygotowywaniu i przebiegu. Poza posługami wprost związanymi

z przekazywaniem kerygmatu, na pewno będą potrzebne posługi związane ze śpiewami, mo-

dlitwą, obsługą techniczną itp.

Kwestią oczywistą jest, że nie powinno być mowy o jakiejkolwiek rywalizacji w tym

względzie; natomiast wspólne podejmowanie działań preewangelizacyjnych

i ewangelizacyjnych będzie dobrym świadectwem dla całej wspólnoty parafialnej.

W wielu miejscach współpraca taka ma już miejsce, warto ją pielęgnować i rozwijać, za-

chowując charyzmat każdej z grup. Warto również podejmować w tym względzie

z roztropnością współpracę z chrześcijanami z innych Kościołów.

8. Podsumowanie

Delegaci zgromadzeni na VI Kongregacji Diakonii zachęcają wszystkich członków Ru-

chu Światło-Życie do gorliwego poznawania charyzmatu Ruchu i podejmowania służby na

rzecz swoich parafii. Na ile to możliwe, zawsze w ścisłej współpracy z księżmi proboszczami,

realizujmy zadania, do którym nas powołuje Pan Bóg, w szczególności starając się, aby ekle-

zjalne wspólnoty Ruchu stawały się w naszych parafiach rzeczywistością dającą świadectwo

wzajemnej miłości i służby na wzór Chrystusa Sługi.

Wszelka działalność grup oazowych musi mieć charakter diakonijny na rzecz wspólnoty

lokalnej. Jeżeli będziemy przestrzegali tej linii, to unikniemy niebezpieczeństwa tworzenia cze-

goś na marginesie Kościoła. Kościół bowiem urzeczywistnia się w konkretnych wspólnotach

lokalnych (parafiach). Unikniemy wtedy niebezpieczeństwa tworzenia ruchu, który sam dla sie-

bie byłby celem (ks. Franciszek Blachnicki, I KKO 1976, sesja I).

Warszawa, 3 maja 2013 r.

13

Załącznik 1

Model parafii wspólnotowej (posoborowej)

14

Jeżeli model parafii tradycyjnej można określić za pomocą zaimków „ja” i „oni”, to nowy

model parafii określa – i to precyzyjnie – jeden zaimek: „my”. Pełniejsze określenie może być

oddane w trzech zaimkach: „ja”, „ty”, „my” – bo ze spotkania „ja – ty” wyrasta dopiero „my”.

Krótko można mówić: model „my”.

Istnieją w niej również tzw. dusze martwe – chrześcijanie niepraktykujący, niewierzący,

ale nie są wyłączeni ze wspólnoty, bo wszyscy żywi członkowie parafii w świadomości swej

obejmują również ich, chwilowo nieobecnych. Dlatego też krąg najbardziej peryferyjny należy

do parafii, bo wszyscy obejmują go swoją modlitwą, troską, swoim apostolstwem. Parafię taką

charakteryzuje świadomość misyjna, dynamiczna.

Potem trzeba wyodrębnić w parafii krąg wiernych praktykujących, którzy są w Kościele,

ale jeszcze na zasadzie relacji „ja – oni”. Dla nich Kościół, parafia, to jest punkt usługowy,

gdzie się świadczy usługi religijne dla ludności, do którego się przychodzi, kiedy jest potrzebny

Chrzest, ślub czy pogrzeb. Ci ludzie nie mają jeszcze świadomości wspólnotowej, dlatego sta-

nowią również krąg misyjny, „teren” pracy wychowawczej.

Następny krąg, trzeci, to już krąg formacyjny – katechumenacki lub deuterokatechume-

nacki. Żeby ludzie od tej tradycyjnej postawy religijnej mogli przejść do nowej, określonej już

przez świadomość eklezjalną, aby mogli świadomie żyć słowem Bożym, liturgią, modlitwą

osobistą, miłością, świadectwem, muszą przejść przez formację, która uzupełni tradycyjną for-

mację religijną (w której z dawnego katechumenatu zachowały się tylko szczątki – przekazywa-

nie wiedzy religijnej). Nie ma w dzisiejszej katechizacji ani też w życiu rodzinnym elementów

katechumenatu, czyli inicjacji, wdrażania do życia we wspólnocie chrześcijańskiej, a to znaczy:

do życia słowem Bożym, modlitwą, do życia sakramentalno-liturgicznego, do życia we wspól-

nocie, gdzie się wypełnia swoją diakonię, posługę oraz do dawania świadectwa. Ten brak musi

być uzupełniony, dlatego małe wspólnoty, których tak wiele dzisiaj powstaje, są w dużej mierze

i bardzo często wspólnotami formacyjnymi, spełniającymi rolę katechumenatu czy deuterokate-

chumenatu w każdej wspólnocie lokalnej. W nich dopiero dokonuje się proces dojrzewania

eklezjalnej świadomości „my”. One są żywymi komórkami, które oddziałują na całość parafii

w celu budowania jej we wspólnotę.

Z grup katechumenalnych wyrastają grupy zaangażowane apostolsko, które przejmują

odpowiedzialność za jakieś środowisko, np. za zakład pracy, blok mieszkalny, dzielnicę czy ja-

kiś „przysiółek” w parafii wiejskiej. W środowisku istnieje żywa grupa chrześcijan, którzy czują

się odpowiedzialni za wzrost życia chrześcijańskiego ludzi w tym swoim środowisku.

Potrzebne są też i powstają grupy apostolskie wyspecjalizowane, które przejmują odpo-

wiedzialność za pewne funkcje życiowe Kościoła, które muszą być realizowane w każdej

wspólnocie lokalnej, np. krąg do spraw liturgii, do spraw charytatywnych, do spraw katechu-

menatu, do spraw rodziny itd.

Wreszcie w samym centrum parafii jako wspólnoty musi być także żywa komórka. Nie

proboszcz jako jedyny podmiot, który ma do pomocy urzędników, wykonujących jego dyrek-

tywy, ale grupa ludzi, również intensywnie przeżywających świadomość „my” w relacji do całej

wspólnoty lokalnej, za którą czują się szczególnie odpowiedzialni. Grupa ta powinna razem się

modlić, razem omawiać działanie. Ta grupa musi dawać świadectwo. Sama musi być dla całej

parafii znakiem tego, do czego cała parafia ma się rozwijać. Istnienie takiej grupy czyni wiary-

godnym całe to przedsięwzięcie. Jeżeli natomiast duszpasterz będzie mówił ciągle o wspól-

nocie, a sam nie spotka się nawet przy wspólnym stole ze swoim wikarym – to jak może jego

parafia stać się wspólnotą? W centrum parafii musi być mała, żywa komórka najbliższych

współpracowników, i to nie tylko księży, ale i sióstr zakonnych, i ludzi świeckich. Ta ko-

mórka, to stała diakonia wspólnoty lokalnej.

(Wizja ks. Franciszka Blachnickiego szerzej opisana jest w pod-

ręczniku Oazy Rekolekcyjnej Diakonii)

.

15

Załącznik 2

BIBLIOGRAFIA

Katechizm Kościoła Katolickiego, (wyd. II poprawione), Pallottinum, Poznań 2009.

Kodeks prawa kanonicznego, Pallottinum, Poznań 1984.

Dekret o apostolstwie świeckich „Apostolicam Actuositatem” w: Sobór Watykański II.

Konstytucje, dekrety, deklaracje, Pallottinum, Poznań 2002.

Jan Paweł II, Posynodalna adhortacja apostolska "Christifideles laici" (O powołaniu i

misji świeckich w Kościele i w świecie dwadzieścia lat po Soborze Watykańskim II)

http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/adhortacje/christifideles.html

II Polski Synod Plenarny (1991-1999). Dokumenty. Pallottinum, Poznań–Warszawa

2001.

Nowa ewangelizacja dla przekazu wiary chrześcijańskiej. Instrumentum Laboris.

Watykan 2012.

http://www.vatican.va/roman_curia/synod/documents/rc_synod_doc_20120619_instru

mentum-xiii_pl.pdf

Oaza Rekolekcyjna Diakonii Ruchu Światło-Życie. Podręcznik. [S. l.], Światło-Życie

1995.

Ks. F. Blachnicki, Charyzmat „Światło-Życie”, Wydawnictwo Światło-Życie, Kraków

2010.

Ks. F. Blachnicki, Charyzmat i wierność, Wydawnictwo Światło-Życie, Kraków 2012.

Ks. F. Blachnicki, Wypowiedź z I Krajowej Kongregacji Odpowiedzialnych, 1976, se-

sja I w: Domowy Kościół. List do wspólnot rodzinnych, nr 97, I–IV 2005.

Diakonia miejscem formacji i posługi w Ruchu Światło-Życie i poprzez Ruch Światło-

Życie. Dokument przyjęty na V Kongregacji Diakonii, 24 października 2010 r.