dare media exposure may 2011 - july 2013

REACHING BEYOND

PROJECTSTRATOS.NL

50 KM

Stratos II

DAREMedia exposure

May 2011 - June 2013

Contact information

Foundation Students to SpaceStevinweg 12628CN DelftThe [email protected]

Document date

7th of August 2013

Contents

Launch of the Stratos II concept launcher.2011-05-10 TU Delft website 12011-05-12 AD - Haagsche Courant 22011-05-13 Astroblogs.nl 32011-05-13 De Stentor 42011-05-13 Hart van Nederland 52011-05-13 NU.nl 62011-05-13 Omroep Gelderland 72011-05-14 De Volkskrant 82011-05-14 Reformatorisch Dagblad 92011-05-15 Studenten.nl 102011-05-16 Omroep West 11

Opening of the museum exhibition featuring the IAC 2011 CanSat rocket.2012-02-25 De Telegraaf 122012-02-26 Delft op Zondag 132012-02-29 Delftse Post 142012-04-14 Maxwell 17

General2012-03-01 TU Delta 152013-02-20 UKSEDS website 182013-03-22 Leonardo Times 192013-05 NVR magazine 202013-05-08 Space safety magazine 212013-06 ETV Maxwell 22

First full scale tests of the Stratos II hybrid engine at TNO2013-06-18 Scientias.nl 232013-06-18 TU Delft public Facebook page 242013-06-19 NewSpaceWatch.com 252013-06-20 Dumpert.nl 262013-06-22 De Telegraaf 282013-06-23 Reddit.com 272013-06-24 GeekWeek Poland 29

Delft Aerospace Rocket Engineering III

Source TU Delft websiteDate 10 th of May 2011Type News section of the website of Delft University of Technology.Occasion Launch of the Stratos II concept launcher on a launch day in the Netherlands.

Delft Aerospace Rocket Engineering 1

Source Algemeen Dagblad - Haagsche CourantDate 12 th of May 2011Type Dutch national newspaper.Occasion Launch of the Stratos II concept launcher on a launch day in the Netherlands.

2 Delft Aerospace Rocket Engineering

Source Astroblogs.nlDate 13 th of May 2011Type Dutch website on astronomic and science related news.Occasion Launch of the Stratos II concept launcher on a launch day in the Netherlands.


Source Website De StentorDate 13 th of May 2011Type Website of a Dutch newspaper.Occasion Launch of the Stratos II concept launcher on a launch day in the Netherlands.


Source Website Hart van NederlandDate 13 th of May 2011Type Website of a popular Dutch television news show.Occasion Launch of the Stratos II concept launcher on a launch day in the Netherlands.


Source NU.nlDate 13 th of May 2011Type Popular Dutch news website.Occasion Launch of the Stratos II concept launcher on a launch day in the Netherlands.


Source NU.nlDate 13 th of May 2011Type Omroep Gelderland website.Occasion Launch of the Stratos II concept launcher on a launch day in the Netherlands.


Source De VolkskrantDate 14 th of May 2011Type Page-wide article in a Dutch national newspaper.Occasion Launch of the Stratos II concept launcher on a launch day in the Netherlands.


Source Reformatorisch dagbladDate 14 th of May 2011Type Dutch regional newspaper.Occasion Launch of the Stratos II concept launcher on a launch day in the Netherlands.


Source Studenten.nlDate 15 th of May 2011Type Website aimed for Dutch students.Occasion Launch of the Stratos II concept launcher on a launch day in the Netherlands.


Source Omroep WestDate 16 th of May 2011Type Website of a Dutch regional newspaper and television network.Occasion Launch of the Stratos II concept launcher on a launch day in the Netherlands.


Source De TelegraafDate 25 th of February 2012Type Column of a Dutch space expert in a national newspaper.Occasion Opening of the museum exhibition including the CanSat rocket launched at the

International Astronautical Congress in South Africa 2011.


Source Delft op ZondagDate 26 th of February 2012Type Website of a news organization aimed at the city of Delft and surrounding area.Occasion Opening of the museum exhibition including the CanSat rocket launched at the



Source Delftse PostDate 29 th of February 2012Type Website of a news organization aimed at the city of Delft and surrounding area.Occasion Opening of the museum exhibition including the CanSat rocket launched at the



Source TU DeltaDate 1 st of March 2012Type News magazine of Delft University of Technology.Occasion Update on the Stratos II project.


Source TU DeltaDate 15 th of March 2012Type News magazine of Delft University of Technology.Occasion Opening of the museum exhibition including the CanSat rocket launched at the



Source MaxwellDate 15 th of March 2012Type Magazine of the TU Delft faculty of Electrical Engineering, Mathematics and

Computer Sciences.Occasion Launch of the CanSat rocket at the International Astronautical Congress in South

Africa 2011.

February 2011 Maxwell 15.2 1716 Maxwell 15.2 February 2011

FotopaginaCanSat in Zuid-Afrika

Auteur: Rob Hermsen

Op een open vlakte in het

zuidelijkste puntje van Afrika,

waar struisvogels en zebra’s vrij

rondlopen en je op moet pas-

sen voor pofadders en Kaapse

cobra’s, zijn Delftse studenten

bezig één van hun raketten te

prepareren voor de eerste Can-

Sat lancering op het Afrikaanse

continent. Afgelopen september

waren een aantal studenten van

Delft Aerospace Rocket Engi-

neering (DARE) aanwezig bij

het International Astronautical

Congress in Zuid-Afrika en daar

hebben zij hun CanSat raket,

met aan boord verschillende

Zuid-Afrikaanse ‘satellieten in

een blikje’ (CanSat’s) naar 1km

hoogte gelanceerd.


Source UKSEDS websiteDate 20 th of February 2013Type Website of the organization “UK Students for the Exploration and Development

of Space” (UKSEDS).Occasion Attendance of DARE at the yearly national congress of UKSEDS.


Source Leonardo TimesDate 22 th of March 2013Type Magazine of the TU Delft Aerospace Engineering faculty.Occasion Update on the progress of Project Stratos II. (Only the first page from the four

paged article is included in this document.)

38 Leonardo Times MARCH 2013

PROJECT STRATOS

Stratos I that flew in Kiruna, Sweden in 2009 was the first rocket designed and produced by DARE capable of reaching the stratosphere. Stratos I flew on an in-house developed solid rocket fuel com-bination of KNO3 and industrial sugar. According to radar and telemetry data, the rocket reached a height of 12.3km, whilst also collecting scientific data using electronics situated in the nose cone. This meant that Stratos I broke the European Amateur Rocket Altitude record [1]. Rem-nants of the flight capsule are still being displayed in the hall of the Electrical Engi-neering, Mathematics and Computer Sci-

ence (EWI) faculty at TU Delft.After the successful launch, the team was in a euphoric state. Straight after the flight capsule was retrieved and returned to Delft, the team started discussing a fol-low-up project. The team members knew that they had the capability to design, manufacture and launch rockets to ex-treme heights (on an international level), and this gave them such a confidence that DARE came up with a new and even big-ger challenge: becoming the first student team ever to reach space. A preliminary study concluded that with a higher specif-ic impulse and an increased performance of the propulsion system, it was possible

to reach the Kármán line – the boundary of space – at 100km altitude. Additional calculations showed that the solid rocket fuel used in Stratos I (Isp=120s) needed to make way for a type of fuel with a specific impulse of above 180s. Thus developing a new propulsion system and a new type of rocket fuel was essential.

It became clear that redeveloping a pro-pulsion system and reaching an altitude of 100km was more feasible if done step-wise. The team decided that the most reliable way to reach space was to first develop a new propulsion system and fly this system on a rocket half-way to space

Reaching space with a student-built rocket

In the spring of 2009 a team of 15 TU Delft students travelled to Kiruna, Sweden with

only one goal: to launch the rocket Stratos I they had been working on for 2 years to

an altitude of over 12km, thereby claiming the European Amateur Rocket Altitude

record. These students were part of Delft Aerospace Rocket Engineering (DARE), a

Dream Team of the TU Delft involved in research, development, manufacturing and

launching of rockets. However, this record-breaking launch was not a single project;

it was the first part of a larger endeavour of which the primary goal was to become

the first student team in the world to reach space with a student-built rocket.

TEXT Maarten Haneveer, BSc Student Aerospace Engineering

PROJECT STRATOS

Student project


Source NVRDate May 2013Type Magazine of the NVR.Occasion Project Stratos and the Aurora DHX-200 engine. (Only the first page from the

four paged article is included in this document.)


Source Space safety magazineDate 8 th May 2013Type Space safety online magazineOccasion DARE organisation in general with focus on the ensurance of safety within the

team.


Source MaxwellDate June 2013Type Magazine of the TU Delft faculty of Electrical Engineering, Mathematics and

Computer Sciences.Occasion Article on the development of electronics within DARE, both for CanSat and

Stratos II. (Only the first page of the article is shown here.)

2 Maxwell 15.4 June 20122 Maxwell 16.3 April 2013

Dream teamDare - Stratos II

All of the electronics used to control the Stratos II rocket, as

well as all other DARE rockets, are fully developed and built

by DARE members. The basic functionality required to con-

trol a rocket could be summarized as a straight forward set of

steps: igniting the engines, detecting launch and deploying a

parachute. One could achieve these functions using a simple

timer based controller. For most rockets however this method

would not suffice.

A significant challenge arises from making the electronics com-

pliant with the extreme forces and vibrations associated with

the launch of the rocket. An extra challenge for the electronics

in the Stratos II rocket results from the space-like conditions

at 50 kilometers altitude. In order to improve mission perfor-

mance, an event driven system is more suitable than a simple

timer based system. The Stratos II electronics are also to power

the various payloads on board, store generated payload data and

transmit telemetry data back to the ground station in real time.

The Stratos II flight computer will be equipped with a sensor kit

containing an inertial measurement unit, magnetic field sen-

sors, pressure sensors and temperature sensors. These sensors

Geert Henk Visser en Christ Akkermans

Delft Aerospace Rocket Engineering (DARE) is a student organization at the TU Delft which focuses on

the design and production of rockets. The largest project within DARE is called Project Stratos. Within

this project, students aim to design, build and launch a rocket to at least 50 kilometers altitude, whilst

also servicing a multitude of payloads. After reaching the maximum altitude, the nosecone harboring all

of the electronics and payloads is to descend back to Earth using a parachute. This Stratos II rocket is

the successor to DARE’s Stratos I rocket, launched in 2009, which set the European altitude record for

amateur rocketry at 12.3 kilometer.

Figure 1: Stratos payload controller


Source ScientiasDate 18 th of June 2013Type Popular Dutch scientific news website.Occasion Text and video regarding the first full scale test of the Aurora DHX-200 hybrid

rocket engine for Stratos II performed at TNO Rijswijk.


Source TU Delft FacebookDate 18 th of June 2013Type Public Facebook page of Delft University of Technology.Occasion Text and video regarding the first full scale test of the Aurora DHX-200 hybrid



Source NewSpaceWatchDate 19 th of June 2013Type International space news website.Occasion Text and video regarding the first full scale test of the Aurora DHX-200 hybrid



Source DumpertDate 20 th of June 2013Type Popular Dutch media website.Occasion Video regarding the first full scale test of the Aurora DHX-200 hybrid rocket

engine for Stratos II performed at TNO Rijswijk.


Source RedditDate 20 th of June 2013Type Internationally popular news website.Occasion Video regarding the first full scale test of the Aurora DHX-200 hybrid rocket

engine for Stratos II performed at TNO Rijswijk.


Source TelegraafDate 22 th of June 2013Type Major Dutch newspaper.Occasion Article regarding the first full scale test of the Aurora DHX-200 hybrid rocket

engine for Stratos II performed at TNO Rijswijk and the project in general.

Lancering vanafEsrange (Zweden)

tank met oxidator N2O (lachgas)

brandstofinjectie

ontsteking

verbrandingskamer

straalpijp De straalpijp is op een draaibank gemaakt uit een blok grafiet.

HYBRIDEBRANDSTOFMOTORVAN DE STRATOS II

BRON: DELFT AEROSPACE ROCKET ENGINEERING illustratie: WILLIAM PENNING

550 cm

20 cm

Met een mix van kaarsvet,koffiezoetjes, aluminium-poeder en lachgas als nogalongebruikelijk stuwstof ho-pen studenten van de TU-Delft dit najaar de STRA-

TOS II-raket naar een recordhoogte van 50 kilo-meter te brengen. Het relaas van een jongens-droom die werkelijkheid lijkt te worden.

Bouw je eigen raket

Voor de 22-jarige Rob Herm-sen, vierdejaars studentLucht- en Ruimtevaart, staathet al maanden vast: het oudeEuropese record van 12,5 kilo-meter van de STRATOS Iwordt verpulverd. Rob is’Head of Operations’ van de ra-ketvereniging DARE. De ne-gen leden zijn behoorlijk ze-ker van hun zaak. Afgelopenweek heeft de DHX-200 - desterkste raketmotor ooit ge-bouwd bij de TUDelft – een be-langrijke test in de TNO-bun-ker in Rijswijk doorstaan.

STRATOS II is in alle op-zichten een uniek project. Hetis de eerste raket die een we-tenschappelijke lading rich-ting stratopauze vervoert, eenGeigerteller die ruimtestra-ling meet en een antenne diede ESA wil gebruiken voor een– ooit - te bouwen Maanlander.

Maar vooral opmerkelijk isde ontwikkeling van een revo-lutionaire nieuwe brandstofvoor deze zes meter grote ’hy-bride’-raket. Hermsen:„Vloeibare brandstof, zoals deSpaceshuttle gebruikte, vielaf. Dat vergt uiterst gecompli-ceerde systemen. In ’86 faaldedit bij de Challenger met desa-streuze gevolgen. Vaste brand-stof was ook geen optie. Zo’nraket is feitelijk niets andersdan een kolossale vuurpijl. Nalancering ben je alle controlekwijt. Daarom een vaste stuw-stof, bestaande uit sorbitol, pa-raffine en aluminiumpoedermet 80 liter lachgas (N2O) alsoxidator. De SpaceShipTwovan Richard Branson en deDream Chaser die astronautennaar ISS moet brengen makenook gebruik van hybride aan-drijving. Maar er is een groot

team tegenaan loopt zijn legio.„Het is geen conceptcar diekun stilzetten om processen tetweaken, bij een raket moetenalle systemen vanaf het mo-ment van ontsteking feillooswerken. Omdat het een hybri-de is kunnen we de vlucht wel-iswaar in de lucht afbrekenmaar dan houd je niet meerover dan een berg metaal waaralleen de schroothandelaarnog een paar centen voorgeeft. En dan heb je over deeindfase van het project. Wezijn vanaf nul begonnen, meteen aluminium straalpijp diebij de eerste test onmiddellijksmolt. In onze zoektocht naareen hittebestendig alternatiefkwamen we uiteindelijk uit inPolen. Daar vonden we een be-drijf dat blokken grafiet le-vert. Op de draaibank hebbenwe uit zo’n brok een zelf ont-worpen straalpijp getoverd.Ook de software, lanceerin-richting en de tank voor hetlachgas - die bestand moestzijn tegen een druk van 100 at-mosfeer - en de verstuiver heb-ben we zelf ontworpen."

De test in de TNO-bunkerheeft wel een belangrijke pro-ductiefout aan het licht ge-bracht. Tijdens de 15 secondenbrandertest – op drie secondena de totale brandertijd - ont-stond een scheur in de mantelvan de verbrandingskamer(zie video). Na onderzoekbleek dat dit werd veroorzaaktdoordat bij de productie luchtwas opgesloten in de vastestuwstof. Dit gaf ruimte voorde hete gassen om een gat in demantel te branden.

Als dit probleem in getac-

verschil in de stuwstof-samen-stelling. Wij zijn er van over-tuigd dat ons ’recept’ een be-duidend hoger rendementgeeft. De STRATOS II isenorm krachtig en acceleertvan 0 tot 100 kilometer per uurin 0,7 seconden. Daarom heb-ben we bij de TUDelft ook alvoorzichtig aangegeven dat werichtting thermosfeer willen,100 kilometer moet lukken."

De uitdagingen waar het

MARK VELDKAMP

■ VASTEBRANDSTOFMOTORNiet veel meer daneen dikke hollebuis, gevuld meteen brandstof eneen oxidator. Naontsteking brandtde buis van binnen-

■ VLOEIBAREBRANDSTOFMOTORWerkt door de vloei-bare brandstof enoxidator apart in deverbrandingskamerte spuiten. Dezemotor kun je zachteren uit zetten. Grotenadeel is de com-plexiteit. Je hebt

keld volgen nog twee uitdagin-gen. „De eerste is het vindenvan een lanceerbasis. Hopelijkwordt dat Esrange in Zweden.Dat ligt in een dunbevolkt ge-bied, 200 kilometer boven depoolcirkel. De laatste uitda-ging is de douane. Zie maareens een zes meter grote raketde grens over te krijgen…

Zie de test van de raketmotorbij TNO op: http://projectstra-tos.nl/

■ HYBRIDEDe tussenvariant. Bestaat netals de vastebrandstofraket uiteen holle buis met daarin devaste brandstof. Alleen wordtde oxidator vanuit een apartetank door de holle buis metbrandstof gespoten. Hetsysteem is bijna net zo simpelals een vastebrandstofmotor,maar de stuwkracht is welregelbaar. Veel hybride motoren gebrui-ken lachgas (N2O)als oxida-tor. De brandstof in een hy-bride motor brandt met eenfactor 10 langzamer weg danin een vastebrandstofmotor.Dat is een probleem als demotor een hoge stuwkrachtmoet leveren.

enorme turbopom-pen nodig om allebrandstof en oxida-tor in de verbran-dingskamer te spui-ten. De turbopompvan de Space Shuttledraaide 37.000toeren per minuut

en kon een Olym-pisch zwembad in25 seconden leeg-trekken. Daarbij zijnde vloeistoffencryogeen, ofwelalleen vloeibaar opextreem lage tem-peratuur.

uit leeg en de heteuitlaatgassen stu-wen de raket om-hoog. Een uitermatesimpel systeemwaarmee extreemhoge stuwkrachten

te halen zijn. En eris maar een stand:vol gas. De boostersvan de Spaceshuttleverbrandden zo elk5000 kg (!) brand-stof per seconde.

Aanval van studenten TU Delft ophoogterecord

Meer over deze onderwerpen enander wetenschapsnieuws opWWW.KENNISLINK.NL

WETENSCHAP

WET

ENSC

HA

P@

TELE

GR

AA

F.N

L

De laatste jaren zien weeen aanzienlijke afname vande files. Dit heeft verschil-lende oorzaken, waaronderde aanleg van spitsstroken,wegverbredingen en ver-keersmanagement. Daar-naast is er sprake van afvlak-king in de groei in de auto-mobiliteit, die deels ver-klaard wordt door deeconomische crisis, maardeels structureel van aardlijkt.

De vraag is of kleinere au-to’s daar ook aan bijdragen.De verkeersstroomtheoriebiedt handvatten, maar laatook zien dat het antwoordniet zo triviaal is als je mis-schien zou denken. Aan deene kant hebben we de leng-te van de file, die wordt beïn-vloed door de lengte van eenvoertuig. De mate waarinvalt overigens best tegen: alsje in de file 30 kilometer peruur rijdt is de afstand tussende voertuigen twee tot driekeer zo groot als de lengtevan het voertuig zelf. Dit be-tekent dat indien alle voer-tuigen in de file 1 meter kor-ter zouden worden, een filemaar 5% korter wordt.

Kijken we echter naar hoesnel zo’n file opbouwten oplost, dan wordtdit bepaald door de ca-paciteit van de weg,die vooral wordt be-paald door de opvolg-tijd waarmee mensen

de file uitrijden. De-ze capaciteit blijktnog minder gevoe-

lig voor de voertuig-lengte: bij een gemid-delde afname in devoertuiglengte van 1meter wordt de capa-citeit van de wegslechts 2% groter. Bo-vendien is een afname

van de gemiddelde voertuig-lengte met 1 meter niet ergreëel: ondanks de groei inhet aandeel compacte voer-tuigen (van 12% in 2010 tot14% in 2012) is de gemiddeldevoertuiglengte waarschijn-lijk slechts met 10 tot 20 cmgedaald de afgelopen jaren,wat een verwaarloosbarewinst in de wegcapaciteit op-levert (zo’n 0,3%). Automati-sering van de rijtaak door detoepassing van ICT zal waar-schijnlijk een veel groter ef-fect hebben, maar daar moe-ten we nog even op wachten.

Prof.dr.ir. S.P. Hoogen-doorn

Civiele Techniek en Ge-owetenschappen

Transport en PlanningTUDelft

Heeft u ook een vraag opwetenschappelijk gebied,dan kunt u deze sturen [email protected].

VERKORT EEN KLEINE AUTO LENGTE FILE?VRAAGHeeft de trend naar kleinerepersonenauto’s minder files totgevolg?ANTWOORD

VRAA

G H

ET T

U D

ELFT

ARNOLD VAN VLIETNATUUR

Een midzomervaartochtover de ReeuwijksePlassen, ravotten in een

van de vele speelbossen vanStaatsbosbeheer of een prik-kelende distelexcursie doorde Zwaakse Weel. Vandaag isdé dag om de natuur in tetrekken. Voor deze dag vande natuur zijn er honderdennatuuractiviteiten aangemeldop 24uurnatuur.nl.

Ook al heb je geen tijd omer vandaag op uit te gaan dankan ik aanraden om even tienminuten op een plek in hetgroen in stilte je zintuigen devrije loop te laten.

Helemaal mooi als je van-daag ook de natuur een hel-pende hand kunt bieden.Door in een houtblok eenpaar gaten te boren en deze inje tuin of balkon te leggencreëer je al een bijenhotelwaar solitaire bijen en metsel-wespen dankbaar gebruik van

zullen maken om daar huneitjes in af te zetten. Zo’nbijenhotel trekt niet alleenbijen aan maar ook beestendie de bijen parasiteren zoalsde muurrouwzwever dieopvallend vaak in stedenvoorkomt vooral op zonbe-

schenen muren en schuttin-gen. De muurrouwzweverlegt haar eitje in het nest vande bij of wesp voordat hetnest wordt afgesloten. Delarve van de zwever eet ver-volgens de larve van de bij ofwesp op.

Er dienen zich ook regelma-tig nieuwe kansen aan voorhet creëren van natuur opgrote schaal in een stedelijkeomgeving. Op diverse plaat-sen worden door De Vlinder-stichting honingweiden aan-gelegd op wachtlanden.Wachtlanden zijn braaklig-gende terreinen waar wonin-gen of bedrijventerreinengepland waren maar die van-wege de crisis (nog) niet gere-aliseerd worden. Door diewachtlanden in te zaaien meteen grote diversiteit aan wil-de bloemen wordt zo’n gebiedeen waar eldorado voor vlin-ders, bijen en honderden

andere insecten. Hier profite-ren vervolgens weer allerleiandere beesten van. De enor-me bloemenrijkdom ziet ernog fantastisch uit ook al

realiseer ik me wel dat ergenoeg mensen zullen zijn diehet een verwilderde rotzooizullen vinden.

Naast de braakliggende

terreinen is er een meer voorde hand liggende plaats omhet aantal bloemen te latentoenemen: de wei. Vogelbe-scherming Nederland is decampagne ‘Red de rijke wei’begonnen en heeft als doelom in 2020 200.000 hectaregrasland om te vormen totbloemrijke weiden. Dit isruim een vijfde van het totaleoppervlak aan weiland in onsland. Belangrijk is wel dat deboeren dan meer geld perliter melk gaan krijgen. Over-igens zullen niet alleen deweidevogels profiteren. Koei-en zullen ook gezonder zijnbij een gevarieerder dieet.Biologische boerderijen zoalsDe Groote Voort in Lunterenmaken duidelijk dat samen-werken met de natuur grotekansen biedt.

Arnold van VlietWageningen University /

Natuurbericht.nl

Door langdurig braakliggende terreinen in te zaaien ontstaat een eldora-do voor insecten. FOTO: JOS SCHUURMANS

Nieuwe functie voor wachtlanden

Google heeft 30 ballonnen destratosfeer in gestuurd om men-sen in afgelegen gebieden tevoorzien van internet. ‘ProjectLoon’ moet in de toekomst inter-net beschikbaar maken voor állewereldbewoners. Bovendienzouden de ballonnen mensensnel weer toegang kunnen ge-ven tot het web na een ramp. Deballonnen zweven op 20 kmhoogte en worden door de windmeegenomen over de hele aard-bol. Mensen kunnen een inter-netverbinding opzetten doormiddel van een speciale anten-ne. Het signaal gaat dan van bal-lon naar ballon tot het op aardeneerkomt.

BALLONNEN VOOR WEB

Bio-informaticus AlexanderKrasnitz van het Cold SpringHarbor Laboratory in deVerenigdeStaten ont-dekte metzijn teameen wiskun-dig modelom kanker-onderzoeksneller enmakkelijker te maken. Zijbedachten een algoritmedat bepaalde patronenherkent in de genenvolgor-de. Tumoren laten namelijkvaak een afwijkend enherkenbaar patroon zien.Met het wiskundige modelkunnen de genen van eentumor snel herkend worden,waardoor de ziekte snelleren dus effectiever bestredenkan worden.

TUMOR METWISKUNDEOPSPOREN

De meeste delinquenten hande-len vanuit het korte termijnden-ken. Ze zoeken bijvoorbeeld‘snel’ geld, status, of seksuelebevrediging en denken vervol-gens niet of nauwelijks na overde mogelijke gevolgen van hungedrag. Uit onderzoek van Jean-Louis van Gelder, Hal Hershfielden Loran Nordgren blijkt dat de-ze neiging gepaard kan gaanmet een beperkt vermogen zich-zelf voor te stellen in de toe-komst. Mensen die dat wel kun-nen blijken ook minder geneigdtot het vertonen van delinquentgedrag. Deze bevindingen kun-nen mogelijk ook bijdragen aande ontwikkeling van effectieverepreventie- en interventiepro-gramma’s.

VISUALISERENVERMINDERT CRIMINALITEIT

Wetenschappers aan deUTwente hebben eendriedimensionale nano-structuur gemaakt met deeigenschap-pen van eenfractal.Fractals zijneindelooszichzelfherhalendewiskundigepatronen en worden metname gebruikt om chaoti-sche systemen te beschrij-ven. „Onze fractals bevat-ten veel gaatjes van dezelf-de grootte. Ze kunnengebruikt worden voor hetfilteren van vloeistoffen enhet katalyseren van chemi-sche reacties”, aldus nano-technoloog Henri Jansen.„Denk aan een lab-on-a-chip, waarbij reacties ineen klein volume bij eenlage temperatuur toch snelmoeten verlopen.”

FRACTAL ALSNANOFILTER

OLEDs bestaan al enigetijd, vooral in de nieuw-ste generatie televisies

worden ze gebruikt. Het pro-bleem bij OLEDs als specifie-ke verlichting was echter datnooit precies van te voren konworden berekend welke kleurlicht de gestapelde ultradunnemolecule lagen - op basis vankoolwaterstofverbindingen -geven.

Onderzoekers van onder-meer de Technische Universi-teit Eindhoven, Philips Re-

search en de Technische Uni-versität Dresden hebben nueen hulpmiddel ontwikkeldwaarmee ze heel precies kun-nen berekenen welk licht eenOLED-ontwerp gaat opleve-ren.

„We dachten vooraf dat hetnooit mogelijk zou zijn”, aldusonderzoeker Peter Bobbertvan de TU Eindhoven. „Demoeilijkheidsgraad zat ervooral in dat elke elektrischeladingsverandering alle ande-re ladingen beïnvloedt, waar-

door de simulatie enorm com-plex wordt."

Bobbert en zijn team model-leerden de complexe proces-sen in OLEDs op moleculaireschaal. Hierdoor kunnen fa-brikanten veel gerichter engoedkoper OLEDs gaan ont-werpen en kan de energie-effi-ciëntie en levensduur verderomhoog.

OLEDs - organic light emit-ting diodes – gaan waarschijn-lijk een revolutie in de verlich-tingswereld veroorzaken. Hetzijn lichtgevende vlakken vaneen millimeter dikte en pretti-gere lichtbronnen dan punt-bronnen zoals een peertje ofeen normale LED. Daarnaastkunnen ze flexibel en door-zichtig zijn, wat allerlei nieu-we mogelijkheden biedt. Zokan het worden ingebouwd ingordijnen en glas, waardoorhet raam licht geeft, maar ookin meubels.

Ook de auto-industrie kanvan de nieuwe technologieprofiteren. In het front endashboard van voertuigenneemt het aanzienlijk minderruimte in dan alle tot dusvergebruikte lichtbronnen. Bin-

nen tien jaar komt er verf opde markt waarin OLED ver-werkt zit, zodat een hele muurkan oplichten, zo is de ver-wachting. En in tegenstellingtot normale LEDs wordenOLEDs gemaakt van zeer

goedkope materialen. De ver-wachting is dan ook dat OLEDsbij massaproductie goedkoopgaan worden.

Zie voor OLED-toepassingende video op: http://goo.gl/un-koO

BELANGRIJKE DOORBRAAK OLED-VERLICHTINGDunne, lichtgevende vlak-ken zijn de lichtbronnen vande toekomst. Geen peertjemeer aan het plafond maarOLED-vlakken als sfeerver-lichting. Nu er volledig be-grip is van het werkingspro-ces lijkt een definitievedoorbraak op handen.

Eindelijkinzicht inelektronische processen

Duidelijk iste zien hoeOLEDtransfor-meert vantranspa-rant naarondoor-zichtig enlichtge-vend. FOTO: PHILIPS

RESEARCH

TA4 zaterdag 22 juni 2013DE TELEGRAAF


Source GeekWeek PolandDate 24 th of June 2013Type Polish scientific news website.Occasion Article regarding the first full scale test of the Aurora DHX-200 hybrid rocket

engine for Stratos II performed at TNO Rijswijk and the project in general.


dare media exposure may 2011 - july 2013

Documents

occasion launch

launch day

type website

concept launcher

type dutch website

type omroep gelderland

cansat rocket

type dutch national