Dariusz Śmiechowski

Czy w Polsce można niedrogo budować efektywne energetycznie

budynki?

Konferencja WWF

Efektywność energetyczna w budownictwieNowe prawo UE a przyszłość praktyki architektonicznej

SARP 14 czerwca 2010 r.

Spis treści:

- czy energooszczędne budowanie może wynikaćz polityki architektonicznej państwa?

- potrzeba zmiany podejścia do projektowania i budowania

- dlaczego budowanie oszczędzające zasoby naturalnez reguły jest droższe i co z tym się wiąże?

- kilka obserwacji z rynku budowlanego- kilka postulatów- skąd czerpać wiedzę i inspiracje?

Kraje członkowskie Unii Europejskiej wdrażają ideę ładuprzestrzennego poprzez swoje „polityki architektoniczne”. Stanowisko Unii Europejskiej w dziedzinie zasad kształtowaniaśrodowiska przestrzennego zostało sformułowane w kilkudokumentach, m.in.:

11. . IDEA IDEA ŁŁADU PRZESTRZENNEGO ELEMENTEM ADU PRZESTRZENNEGO ELEMENTEM KULTURY EUROPEJSKIEJKULTURY EUROPEJSKIEJ

Europejska Konwencja Krajobrazowa (20 X 2000),

Strategia Zrównoważonego Rozwoju (16 VI 2006),

Karta Lipska (24 V 2007),

Konkluzja Rady Unii Europejskiej na temat architektury: udział kultury w zrównoważonym rozwoju (20 XI 2008).

*

Polska Polityka ArchitektonicznaPolska Polityka Architektoniczna

• Polska Polityka Architektoniczna (PPA) dotyczy krajobrazu, przestrzenipublicznej, architektury. Porusza następujące problemy:

W kolejnych punktach sformułowano postulaty wynikające z diagnozy obecnejsytuacji, w ramach poszczególnych problemów.

*

1. Profesjonalne zarządzanie przestrzenią2. System planowania przestrzennego3. Zapewnienie warunków rozwoju zrównoważonego4. Ochrona dziedzictwa kulturowego5. Ochrona i kształtowanie krajobrazu6. System zamówień prac projektowych i realizacyjnych7. Zintegrowane projekty urbanistyczno-architektoniczne,

w odniesieniu do partnerstwa publiczno-prywatnego

9. Rola organizacji zawodowych i organizacji pozarządowych

8. Promocja edukacji architektonicznej, kultury przestrzeni

Istotne znaczenie mają:

1. Układ sieci osadniczej, czyli wielkość i sposób rozmieszczenia zespołów zurbanizowanych.

2. Struktura przestrzenno - funkcjonalna obszarów urbanizacji.

33..ZAPEWNIENIE WARUNKZAPEWNIENIE WARUNKÓÓW ROZWOJU ZRW ROZWOJU ZRÓÓWNOWAWNOWAŻŻONEGOONEGO

3. Struktura terenów rolniczych i rekreacyjnych.

4. Sposób rozmieszczenia, wzajemne relacje i układy wewnętrzne zespołów zabudowy mieszkaniowej, dzielnic centralnych, koncentracji zatrudnienia i usług, terenów otwartych i zieleni, układów komunikacji i infrastruktury technicznej.

5. Funkcjonalna i techniczna struktura budynków oraz zagospodarowanieich otoczenia.

3.1. Struktura zagospodarowania przestrzennego i zabudowy powinna byćpowiązana z jakością środowiska, krajobrazem kulturowym, ekonomiązasobów i kosztami funkcjonowania infrastruktury.

Diagnoza: Obecna praktyka zarządzania przestrzenią nie stanowi inspiracji dla innowacyjności w architekturze i urbanistyce. Znaczenie ładu przestrzennego i jakości architektury, jako koniecznych warunków rozwoju zrównoważonego, nie jest powszechnie uświadomione, a w konsekwencji nie znajduje odbicia w kształtowaniu i użytkowaniu zabudowy

Na każdym z wyżej wymienionych pól konieczna jest:

1. Realizacja zasad polityki przestrzennej zgodnych z wymogami ochrony podstawowych zasobów, jakimi są grunty, energia, woda, powietrze oraz niepoliczalne wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego.

33..ZAPEWNIENIE WARUNKZAPEWNIENIE WARUNKÓÓW ROZWOJU ZRW ROZWOJU ZRÓÓWNOWAWNOWAŻŻONEGOONEGO

2. Doskonalenie i realizacja regulacji prawnych, organizacyjnych i ekonomicznych (a w tym podatkowych) niezbędnych dla racjonalności procesów inwestycyjnych z punktu widzenia rozwoju zrównoważonego.

*

3.2. Planowanie przestrzenne i projektowanie architektury oparte o system współzależności.

Rada Ministrów przyjęła dokument "Polityka energetyczna Polski do 2030 r.", nad którym prace trwały od wielu miesięcy.

Priorytetowo traktowana jest kwestia poprawy efektywności energetycznej. Postęp w tej dziedzinie ma być kluczowy dla realizacji wszystkich jej założeń. Cele główne, jakie się wytycza w tym zakresie to: dążenie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego oraz konsekwentne zmniejszanie energochłonności polskiej gospodarki do poziomu UE-15.

Ministerstwo Gospodarki przygotuje ustawę o efektywności energetycznej, która wdroży system wsparcia w postaci białych certyfikatów, gwarantujących korzyści finansowe dla podmiotów dokonujących największych oszczędności energii. Resort będzie teżstymulować rozwój wysokosprawnej kogeneracji, wspieraćinwestycje w oszczędzanie energii i badania naukowe. Prowadzone będą również kampanie informacyjne i edukacyjne promujące efektywne wykorzystanie energii.

…Trzecim kierunkiem jest dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej - głównie przez wprowadzenie energetyki jądrowej. W dokumencie resort gospodarki stworzył również podstawy do przygotowania programu polskiej energetyki jądrowej. Wskazane zostały działania, jakie należy podjąć w najbliższych latach, aby możliwie szybko uruchomić w Polsce pierwsze instalacje tego typu. Chodzi tu o przygotowanie odpowiedniej infrastruktury prawnej i organizacyjnej oraz zapewnienie warunków do wybudowania i uruchomienia elektrowni jądrowych w oparciu o sprawdzone, bezpieczne technologie.

Kolejnym kierunkiem jest rozwój wykorzystania odnawialnych źródełenergii (OZE) i rozwoju tej energetyki. Najważniejszym przedsięwzięciem w tym obszarze będzie wypracowanie ścieżki dochodzenia do realizacji celów zawartych w pakiecie klimatycznym, w podziale na poszczególne rodzaje OZE i związane z nimi technologie.…„Rząd przyjął "Politykę energetyczną Polski do roku 2030”(http://energetyka.wnp.pl)

Rada Ministrów przyjęła "Politykę ekologiczną Państwa w latach 2009-2012, z perspektywą do roku 2016". Kierunki działań w latach 2009-2012:…- zastosowanie systemu „zielonych zamówień” w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego organizowanych przezwszystkie instytucje korzystające ze środków publicznych;

- eliminacja z rynku wyrobów szkodliwych dla środowiska;- promocja tworzenia „zielonych miejsc pracy” z wykorzystaniemfunduszy Unii Europejskiej;

- promocja transferu do Polski najnowszych technologii służącychochronie środowiska przez finansowanie projektów w ramachprogramów unijnych;

- wykonanie analizy dotyczącej możliwości wprowadzenia w Polsce „zielonej” reformy podatkowej;

- przeprowadzenie ogólnopolskiej kampanii społecznej kształtującejzrównoważone wzorce konsumpcji;

- wprowadzenie etykiet informujących o produktach ekologicznych i ich promocja wśród społeczeństwa;

…(http://wiadomosci.ekologia.pl)

BEZPOWROTNE ZUŻYCIE

ŚWIEŻE POWIETRZE

ENERGIA

WODA

MATERIAŁY

ZUŻYTE POWIETRZE

STRATY CIEPŁA

ŚCIEKI

ODPADY

DOM LINEARNY

NIE WYKORZYSTANE ZASOBY NATURALNE

WCENTRUMCZŁOWIEK

DOM ZAMKNIĘTEGO OBIEGU

WYKORZYSTANIE ZASOBÓW NATURALNYCH

rys. Anna Wróbel, wg Frederica Miller, Alice Reite „Levende hus” („Żyjący dom”), TI-forlaget, Oslo 1993

Przykład budynku, w którym w ramach symulowanego kosztu konwencjonalnej instalacji c.o. zrealizowane zostały panele izolacyjno grzewcze i lokalne rekuperatory.Architektura, a w tym usytuowanie, pełni tu zasadniczą rolę.

Eksperymentalny dom dwumieszkaniowy, Warszawa – Włochy; Masa-Therm Polska; 2000 Eugeniusz Rylewski, Dariusz Smiechowski, DJiO

Popyt na architekturęzrównoważoną staje się

prawdziwy i rośnie; podażrośnie słabo

i często jest nieprawdziwa

Brak argumentacji:Pewna część społeczeństwa

nie widzi potrzeby, tak jak „nie wierzy” w zmiany

klimatyczne, a tym bardziej w globalne ocieplenie

powodowane m.in. wzrostem emisji gazów cieplarnianych (?)

Wielu użytkowników nadal uważa, że nie trzeba chronić

zasobów naturalnych (w tym –oszczędzać energii), gdyż na wyższe opłaty „ich stać” (tak jak na paliwo do samochodu o dużej pojemności silnika)

Stosowanie rozwiązańenergooszczędnych i wykorzystywanie

odnawialnych źródeł energii traktowane są jako luksus,

gadżet lub chwyt reklamowy

Istnieje pogląd, że nie ma różnicy pomiędzy podejściem

do projektowania i budowania

standardowym (spełnienie przepisów)

a pro-ekologicznym

(energooszczędnym, itp.)

Istnieje przekonanie, że deweloperzy są

zainteresowani tylko zyskiem kosztem oszczędności na

kliencie (on ponosić będzie koszty eksploatacji)

Istnieje opinia, że domy energooszczędne są brzydkie

Wśród projektantów istnieje obawa, że pro-ekologiczne

ambicje ograniczają swobodętwórczą, wprowadzają nowe

komplikacje i zwiększająkoszty projektowania

Budując dla siebie budujemy lepiej

Skoro prawie każdy budynek (szczególnie jednorodzinny) jest eksperymentem, niech

będzie to eksperyment zmierzający do poprawy warunków życia (ochrony życia) i oszczędzania zasobów naturalnych

Autonomiczność– powinna obowiązywać dla

domów zlokalizowanych poza terenami zurbanizowanymi?

Skąd architekci, urbaniści, planiści, … nabywają wiedzę?

Fot.: Park Naukowo-Technologiczny Euro-CentrumPierwszy na Śląsku biurowiec pasywny powstanie w Katowicach We wrześniu 2010 r. rozpocznie się budowa pierwszego na Śląsku biurowca pasywnego. Powstanie on na terenie Parku Naukowo-Technologicznego Euro-Centrum w Katowicach. Będzie przeznaczonyprzede wszystkim dla firm technologicznych, skupionych wokół poszanowania energii.Budynek został zaprojektowany przez Sławomira Kostura z pracowni Projekt Grupa, przy współpracy z prof. Walterem Brownem - autorem największego w Europie biurowca pasywnego Luteco w Ludwigshafen.Budynek pasywny to budynek o minimalnym zapotrzebowaniu na energię do ogrzania wnętrza 15 kWh/mkw./rok (czyli 1,5 l oleju opałowego lub 1,5 mkw. gazu ziemnego na mkw.) – w porównaniu z 120 kWh/mkw./rok w budynku konwencjonalnym. (Standardy ustalone przez niemiecki Instytut Budownictwa Pasywnego w Darmstadt) (www.muratorplus.pl)

Wille miejskie, Malmö, Cord Siegel, Pontus Carlsson

„Architektura i Polityka – Polityka Architektoniczna Szwecji na lata 2010 – 2015”z rozdziału „Budownictwo zrównoważone”: „…o co walczymy, to podejście holistyczne……lepiej zbudować dobrze od razu, niż dziesięć razy przerabiać (zbudowane tanio, drogie w eksploatacji – nie tędy droga; właściwszy jest wybór odwrotny)……uczmy się od Niemców, Austriaków, Szwajcarów – tam są zachęty finansowe, nie tylko rygorystyczne przepisy budowlane……istotne są uwarunkowania miejsca (dostępność materiałów, warunki klimatyczne)…”

Warto zwrócić uwagę na tendencję projektowania placówek oświatowych zgodnie z zasadami zrównoważonego budownictwa.

Kladden kanvas barnehage; Molden arkitekter AS; Godvik, Norwegia 2006Przykład norweskiego projektu przedszkola publikowanego przez NAL ECOBOXwww.arkitektur.no

Fjell barnehage; Fjell, Norwegia 2010; Code arkitektur AS (NAL - ECOBOX, fot. Silje Kolltveit); budynek w standardzie pasywnym www.arkitektur.no

Fjell barnehage; Fjell, Norwegia 2010; Code arkitektur AS www.arkitektur.no

Svartlamoen barnehage; Brendeland & Kristoffersen arkitekter AS; Trondheim, 2007 Przykład norweskiego projektu przedszkola publikowanego przez NAL ECOBOXfot. Geir Brendeland www.arkitektur.no

Svartlamoen barnehage;

Brendeland & Kristoffersen arkitekter AS; fot. David Grandorgehttp://www.arkitektur.no/?nid=183383&pid0=84639&type=136123&pid2=84682

Projekt Svartlamoen barnehage w Trondheim (Brendeland & Kristoffersen arkitekterAS) to adaptacja salonu samochodowego na przedszkole; program użytkowy przygotowany został wspólnie z użytkownikami i okolicznymi mieszkańcami fot. David Grandorge www.arkitektur.no

Svartlamoen barnehage (Brendeland & Kristoffersen arkitekter AS)fot. Geir Brendeland www.arkitektur.no

Svartlamoen barnehage (Brendeland & Kristoffersen arkitekter AS); wnętrza ukształtowane zgodnie z uzgodnionym w procesie konsultacji programem; okładziny wewnętrzne z drewna litego; wyeksponowane elementy pierwotnej konstrukcjifot. David Grandorge www.arkitektur.no