Contents/ Inhoud

DEAR MUSEUM FRIENDS….....................................................................2

BRIEWE AAN DIE REDAKTEUR.............................................................5

CHILDHOOD MEMORIES OF GRAAFF-REINET................................7

MOOI IS DIE LEWE EN DIE DOOD IS MOOI........................................9

ON A LIGHTER NOTE..............................................................................15

AANKONDIGINGS….................................................................................16

WORDS TO PONDER…............................................................................16

Redaksie / Editorial Staff

ARTIKELS / ARTICLES:ANZISKE KAYSTER & WALDTRAUT OELLERMANN (NEÈ EISELE)

REDIGERING / EDITING:

PETER WHITLOCK, HERMI BAARTMAN & LOUISE LIPSHITZ

DRUKWERK EN PRODUKSIE / PRINTING & PRODUCTION:

DENISE VAN WYK, KATRIENA BOOYSEN & CHERÉ WILLIAMS

VERSPREIDING/ DISTRIBUTION:

JAMES VAN RHYNERS & ZENEVIN ISAKS

1

Dear

Museum Friends,I love my job, I love the pay.I love it more and more each day.I love my boss; he is the best.I love his boss and all the rest.

I love my office and its location.I hate to have to go on vacation.I love my furniture, drab and gray,And the paper that piles up every day.

I love my job-I'll say it again.I even love these friendly men,These men who've come to visit todayIn lovely white coats to take me away. From the The Lost Dr. Seuss Book: I Love My Job

There is no doubt in my mind that I love my job more than anything in the world. I am so thankful for all my co-workers, especially those who are responsible for the twinkle in my eye and those who regularly drive me up the walls. I love my office, the surroundings and my boss, although most certainly not on a Monday morning. It is the visitor to our humble institution, however, that is the biggest source of

enjoyment and who motivates us to get up and go in the mornings.

I am sure none of you get to play The Weakest Link with some members of the public as often as we do or are more prone to meet cheapskates (I think tightwad sounds more decent) from whom you actually have to beg and then weal and deal admission money. The first group, fondly and in my opinion, aptly referred to as quizzers are those who question us closely or repeatedly, who interrogate us sometimes aggressively or who test our knowledge and our patience continuously.

www.linux.bideford.sch.uk

The quizzers, however, keep us on our toes although none of us have a wish to cross swords with a quizzer unless high on caffeine.

The Honeymooners take pictures in all the bedrooms and pose on all the beds, unless carefully observed.

2

They are very easy to identify, since they show off their wedding bands, giggle a lot and find it difficult to look you in the eye, as opposed to looking each other in the eye.

www.cruisingplus.co.au

The young brides are obviously ecstatic and we share in their happiness. Unfortunately the shared feelings come to an abrupt end when they leave bright red lipstick kisses on the snout of the poor Bull Terrier painted as backdrop in the Withond exhibition.

Families are always very welcome, sulking teenagers and over-excited toddlers and all. Presumptuous little ones are the most daunting and the kind of questions that one has to field range from your weight, to your hair, to your English accent to the ugly woman on the wall and why they cannot go down the staircase to see the ‘dollies down there’.

www.exercisetheeasyway.com

Fortunately all of us are mothers or fathers of children and our attempts at diplomacy often deserve a medal. During the festive season we get all geared up to receive families. Not only are they our favourite museum visitors, but are responsible for the boost in visitor figures and much-needed revenue. Incidentally, more than 3000 people visited the museum over the December/January holidays.

During the festive season we afford much of our time and energy to the genealogist, people who are very proud of their mile-long family trees and often are quite obsessed with finding out more. We completely understand this obsession and will always go the extra mile to help them with all their requests and queries. It however, leaves us in a very dark place if they try to put the archive in their bags and try to leave through the back door with our property. Not every genealogist

3

displays such atrocious behaviour and they often are great sources of new information, assisting with expanding our archive or providing interesting anecdotes for The Hourglass. Some became firm friends of the Museum and I would not have it any other way.

www.harlanfamily.org

Strange things happen at the Museum. This was once again confirmed when we discovered that a lowlife had urinated in the commode in the girls’ room at Reinet House. This, of course is one of the reasons we do not allow animals in the Museum. “The Animal” does all kinds of surprisingly ugly things: leaves beer cans on exhibitions, harasses the staff and walks around the premises hours after closing time, insisting that because the admission fee was paid, he should be accommodated. We are quite scared of “The Animal” and sometimes cluster together with the firm belief that our

strength lies in numbers. It is very difficult not to lose our tempers and to turn our backs as the customer is always right. In my opinion the customer must DO right and keep in mind that although we serve, we are not slaves. We adhere to common courtesy, mutual respect, irrespective of personal belief and opinion.

We are all in agreement. We cannot do without our visitors. If I visit any museum I will surely be classified as a quizzer, not because I am a know-all, but because I am genuinely interested in museums and their exhibitions. I am also always on the look-out for ways and means to save a buck or two (cheapskate???). My children will surely drive the staff out of their minds with their boisterous behaviour!

And that is just how people are. Different. Our simple classification system allows us to give you the best possible service and shows that we have come to accept the differences in all of us.

We like you just the way you are.

-Anziske4

Briewe aan die Redakteur:

Hallo Anziske My hele lessenaar lê vol papiere wat aandag nodig het, want die posbus is leeggemaak na die vakansie..... maar die bruin koevert van die museum is heel eerste oopgemaak en gelees!!!!!  Baie dankie, daar is mense wat reikhalsend uitsien  na die volgende Uurglas.Groete Anneli MyburghBeste Anneli, Ai, ek hoop al die lesers wat Die Uurglas ego jou sentimente! Baie Dankie,. Red

-------------------------------------------------

Geagte Mev Kayster,

Baie van die emigrante Boere (“uitgewekene Boeren” sien De Zuid-Afrikaan van Kaapstad in die periode van 1836 af; hulle het nie toe bekend gestaan as “Voortrekkers” nie. Dit is ‘n

Broederbond versinsel) was van Graaff-Reinette afkomstig.

My oupa-grootjie aan vaderskant, Jan Jacobsz te Graaff-Reinet gebore in 1812, het op die suidhang van Tafelkop buitekant die huidige Senekal op 17-jarige gevestig in 1829. Die eerste mense wat in die familiebegraafplaas op die plaas, Gevelkrans, begrawe is, was ‘n Boervrou en haar pasgebore baba. Jan Jacobsz het die strafveldtog teen die Zoeloes as vrywilliger meegedoen.

Neem asseblief kennis van die spelling van ons van – dit eindig met ‘n “z” na die “s”.

Jan Gerritze Bantjes was my groot oupa-grootjie aan moederskant. Hy is in 1817 te Graaff-Reinet gebore. Daar’s ‘n Voortrekker op ons stoep... in die vlugskrif op julle webblad.

Die bewering dat Bantjes ‘n kleurling was, is onsin. ‘n Ander argument wat gebruik word om die bewering te “bewys” is dat Hilletje Agnita Jacobsz van “der Caab”, en daarom ‘n slaaf was. Dieselfde rekord sê dat haar eggenoot, Jan Gerrit Bantjes, van Greuningen, Nederland was.

5

As hierdie argument korrek is dan was daar nie blankes in die Kaap nie, net “bruin” slawe.

Kleurlinge het toe nog onder ons mense bekend gestaan as “basterds”. Vandaar die Rehoboth Basters – en moenie die fout maak om een van hulle ‘n kleurling te noem nie; dit sal jou suur berou. Altans, so is ek gewaarsku toe ek in 1980 ‘n regie vir SWARUK gaan doen het. In Kaapstad was daar alreeds ‘n neiging in die koerant om nie meer die woord “basterd” te gebruik nie, maar “kleurling”, vandaar dat dié woord in die gepubliseerde joernaal gebruik word.

Maak nie saak hoeveel “bruin” nasate Bantjes mag hê nie – as hy een blanke nasaat gehad het dan was hy blank. Ek kan u verseker ek is blank.

Buitendien, hy was nie opgekommandeer nie, maar het die strafveldtog as vyrilliger meegedoen om die doen en late van die kommando op te teken.

Een van sy take was om ‘n ordonnansie uit te skryf wat Pretorius ontwerp het “ter voorkoming van die aanranding van die ses vrye kleurlinge” wat die

kommando vergesel het. As hy self ‘n kleurling was, was hy ‘n merkwaardige man wat vrywillig ‘n strafveldtog deur ‘n klomp wiites ondersteun terwyl hy gevaar loop om deur hulle aangerand te word!

Ondat hy pasgetroud was, is hy in gehoorsaamheid aan ‘n obkure gebod in Deuteronómium 24:5 nie opgekommandeer nie. Sal hulle nou willens en wetens die gebod van Deut 23: 2 verontagsaam? Louter onsin!

Die ander gebrek in die geskiedskrywing oor daardie strafveldtog teen Dingaan en sy Zoeloes is dat dit uitsluitlik aan die slag van Bloedrivier gekoppel word.

Die slag van Bloedrivier, die eerste van twee veldslae, is gelewer op 16 Desember 1838 en in werklikheid ongeveer 65 kilometer, soos die kraai vlieg, suidoos van die huidige terrein. Die tweede veldslag 11 dae later op 27 Desember, bekend as die slag van die Opatikloof, het gestrek oor nege uur al langs die Wit Umfoloosrivier op. Die Boere kommando van 300 man te perd onder leiding van die tweede in bevel, kommandant Landman, het onder in die kloof in ‘n lokval

6

beland omsingel deur ongeveer 5,000 Zoeloes. Teen die einde van die dag het ‘n klompie man in die laaste drif in welsand vasgeval en 11 man het gesneuwel: 1 Engelsman Biggar, 5 van sy Zoeloes en 5 Boere – hulle name is genotuleer in die joernaal.

Nou is hier ‘n merkwaardige toevalligheid: 155 jaar later, in 1993, sluit ‘n blanke parlement vir oulaas vir die Kersreses.

Sonder die oorwinning op 27 Desember sou die wins van 16 Desember tot niet gewees het – maar niemand is eens bewus van dierdie veldslag wat twee keer langer geduur het as die slag van Bloedrivier met groter gevaar vir die stryders nie.

Ek vermoed baie van die geskiedskrywing in hierdie land is gedoen deur studente met ‘n bottel lekker Kaapse rooiwyn byderhand.

Groete Schalk W Jacobsz

Beste Mnr. Jacobsz,

Ek het dood seker gemaak van die spelling van die van en sal in ons volgende nuusbrief pertinent noem dat u van verkeerd gespel is.  Baie dankie vir u kommentaar. Ek vind u

kommentaar oor u voorvader soos gelees op Reggie Nel se webbladsy besonder interessant en sal graag ook u e-pos met die die handvol lesers van ons nuusbrief en vriende van die Museum wou deel.  Sal u omgee as ek dit in die volgende uitgawe van Die Uurglas plaas? Ek hoor graag van u. (Oorspronklike brief geplaas) Red.

CHILDHOOD MEMORIES OF GRAAFF-REINET

If I close my eyes and let my thoughts wander back to my childhood in Graaff-Reinet, the colours, tastes and smells crowd into my senses: red-flowering hibiscus, the abundance of fruit, the heavy aroma of drying figs, grapes, quinces, peaches, dates; the public swimming pool where Mr Basson kept a watchful eye on swimmers, the Sundays River in which we paddled and played; the lovely old church; my skipping along and counting the paving stones on the sidewalk in the

7

city centre; playing in Donkin Street with the neighbours’ children till after dark fell – Blik Aspaai and Hide-and-Seek between and behind the huge Oak tree trunks. My father, Ludwig Eisele, came to Graaff- Reinet in 1935, accompanied by his wife Marie and daughters Sigrid and Hildegard. He was a watchmaker and goldsmith; born in Pforzheim, Germany, but had immigrated to South Africa. He opened shop in the main street; his shop assistant was a Miss Hechter. I, the third daughter, was born 4th November 1935 in a house on Market Square which was later to house a bioscope.. The family moved to Rothman Street when I was 2 years old. My sisters and I would walk down the hill, traversing Bottle Neck Corner, to dad’s jewellery shop and ask for a penny each to buy ice cream in cones. Our father loved us dearly and was full of fun

e.g. crawling on all fours at night with 3 hats perched on his head.My father played bowls at the Bowling Club every Saturday afternoon and mom walked us down to meet him or to swing in the children’s playground at the Club before heading for home with dad. He was the champion bowler of the Graaff-Reinet team.He was a prime shot and hunter, dedicated to the controlled culling of game and enjoying the veld and its treasures. Once he found an orphaned duikertjie in the veld while on a hunting trip near Kendrew. We 3 children took turns to bottle feed it. Kendrew was a meeting venue for us with friends. We sat on the spacious veranda of the only hotel.Sundays my father painted. Many of his reproductions in oil of Spandau’s Kop, Tandjies Berg and wild animals are to be seen in the homes of his daughters and

8

grandchildren. He liked to climb Spandau’s Kop with his eldest daughter Sigrid.Many a Sunday saw our family, together with our friends, the Setzkorn’s, on the farm of good friends Willie and Annie Kühne. I was the proud owner of one of her first Reinet dolls and still appreciate a painting of hers which was a gift to my mother. Her son Willem, then a teenager, used to tell us fantastic stories about fairies, elves, little animals and insects of the veld. He became the known author of the much-loved children’s books: Die Huppelkind Reeks.The 2nd World War changed our lives dramatically. Friends in the police secret service warned my father that it was becoming more and more difficult to ward off rumours and accusations against him, one being that dad was in radio contact with Germany by means of a hidden device in the church

tower under the pretext that he was repairing the clock. In the winter of 1942 he was interned and spent the next 4 years in Baviaanspoort in the then Transvaal. Mom told us little ones that he had gone on a hunting trip in a far land.We (Mom and 3 daughters) moved into a home in Donkin Street. The long narrow garden with the abundance of fruit trees stretched across to the street parallel to Donkin. Our shop was closed down and our Packard stored on blocks in our garage. We children left Union High School due to harassment by fellow pupils and went to Die Hoër Volkskool.I am extremely proud of my mother who carried all the weight of family responsibilities on her shoulders. She was pregnant with her 4th daughter who was born in February 1943. She had to raise us on ₤9 sterling which she received

9

as an allowance from the government. Wartime sadly changes many people! She had to bear the brunt of many taunts and sarcastic remarks by a few English speaking inhabitants but went her way head held high, smiling and confident.Mom, assisted by our faithful and honest gardener Demos and wife Meraaia, planted vegetables and dried fruits in the sheds. Kind neighbours often provided us with a small tin pail of milk and many a morning we found a carton or box containing food on our front doorstep.Thanks to our Lord who held his hand over us for we were healthy and sheltered, happy and never knew the pains of hunger.One of South Africa’s outstanding musicians was the composer S. le Roux Marais, my first piano teacher. I remember him sitting wrapped up in a blanket on cold days. He was

a kind and patient teacher and instilled in me a love of music and piano playing.Waldtraut Oellermann (neè Eisele)

Mooi is die lewe en die dood is mooi…

Om te begrawe gaan nie net daaroor om die lewe van geliefdes te vier nie, dit gaan ook daaroor om die dooies in afsondering te hou – om hulle so te sê uit die ryk van die lewendes te hou. Dit is seker ook waar die term doderyk sy ontstaan vandaan gekry het. Begraafplase was nog altyd aan die buitewyke van dorpe geleë omdat ons die dooies seker net in die wêreld van die lewendes wil toelaat wanneer dit ons pas.

Die Cradockstraat begraafplaas was aanvanklik aan die buitewyke van die dorp geleë op grond wat eers uit vier groot erwe, vanaf Parkstraat (toe Birdstraat) en tussen Cradock en Stockenströmstraat, bestaan het. Die grond het aan G F Enslin behoort wat dit in 1823 in vrypag ontvang het. Op 26 Oktober 1841 is dit weer onderverdeel en die

10

begraafplaas is op die middelste deel van die vierde erf begin. Mettertyd het die grond in die middedorp min geword en het mense later die moed gehad om die erwe, waarop woonhuise gebou is, langs en om die begraafplaas te koop. In die meeste gevalle is grondaanvanklik aan spesifieke kerke toegeken, veral waar die kerk ‘n groot rol in die ontstaan van die dorp gespeel het. Cradockstraat is natuurlik die bekendste historiese begraafplaas in Graaff-Reinet wat deurgaans deur agtergeblewenes besoek word. Die begraafplaas by Tronkdrif, bekend as De Draai is egter nie opgeteken nie, maar nie minder histories van aard nie. Die ouers en ander familielede van Robert Sobukwe is daar begrawe. Volgens oorlewering is dit ook die laaste rusplek van die Mantatees, ’n Sotho vlugteling-stam wat in 1820 suid oor die Oranjerivier uitgewyk het.

Graaff-Reinet het egter vyf en twintig begraafplase waarvan slegs vier opgeteken is: die Cradockstraat begraafplaas, Die Anglikaanse begraafplaas, Die Joodse

begraafplaas en die begraafplaas vir die Vry-Protestante. Om al die begraafplase op te teken blyk ’n onmoontlike taak te wees. Nie net beskik ons nie oor die werkkrag nie, daar is eenvoudig nie fondse om die begraafplase te onderhou nie. Tog is kerke voortdurend op soek na begraafplaasgrond waar geliefdes onthou kan word. Begraafplaasgrond is ‘n skaars kommoditeit en die Camdeboo Munisipaliteit moet gedurig na versugtinge oor begraafplaasgrond luister. In die meeste gevalle word hierdie versoeke glad nie eers oorweeg nie. In 1999 het die Asiatiese gemeenskap van Graaff-Reinet ‘n dringende versoek om begraafplaasgrond ingedien. Dit was ‘n groot bron van kommer en senuwees indien die afgestorwene na Uitenhage gejaag moes word om voor sononder begrawe te word. Ons rekords wys dat hierdie versoek ook nie toegestaan is nie, want daar bestaan geen Asiatiese begraafplaas in die dorp nie. Begraafplase is gewyd, asof daar iets onverklaarbaars en bonatuurlik aan’t gebeure is. Mooi is die lewe

11

en die dood is mooi, sê N P van Wyk Louw so asof hy alreeds verstaan het waaroor die dood gaan. Begraafplase is nie plekke wat bang maak nie, inteendeel, dit is roerende, sinvolle plekke met ’n kragtige en positiewe betekenis vir almal wat reeds met die dood te doene gekry het. Dit is ‘n plek van stilte met treurwilgers, engeltjies en beenwit marmer waar die onbeskryflike hartseer, verlies en die onsekerheid in die hiernamaals in grafstene verwoord word. Die Dood is ’n teenwoordigheid, ‘n ewige rus. Grafte is beddens en selfs huisies en grafstene simbole van mense se geloof, tradisies en lewensuitkyk. Daar is doodskiste, uurglase, horlosies en klokke, wat alles dui op die verganklikheid van die mens. Ds. Andrew Murray en Van Lingen is in sulke beddens begrawe. Hierdie Europese tendens is tot selfs in die Kaap nageaap.

Iewers in die Cradockstraat-begraafplaas troon ‘n amper lewensgetroue beeld van iemand wat in die lewe ‘n mediese dokter was. Vandag is die marmer, dalk ingevoer van Italië, ’n goeie paar

duisende rande werd. Die Neo-Gotiese spitsboog, urn en pilare, die klimop asook die Christen-kruis en engele is volop en weerspieël Die Romantiek wat so gewild gedurende die laaste paar eeue was.

Elke mens het ’n diepgewortelde begeerte om eer aan afgestorwenes te betoon en die oprigting van ’n grafsteen word feitlik as n verpligting beskou. Selfs op reis was die oprigting van ‘n grafsteen as noodsaaklik beskou: ’n plat klip, ’n houtkruis of ’n stapel klippe en in tye van oorlog, die eenvoudige wit kruis vir ’n onbekende kryger.

Begraafplase is ’n onuitputlike bron van inligting: oor mense, tendense en selfs kognitiewe denke. En begrafnis-hou is ‘n duur storie. Nie net het die marmer en ontwerp van grafstene ’n astronomiese bedrag geld gekos nie, die bewoording, veral die lang beskrywings gevolg deur Bybelse aanhalings het verder tot die kostes bygedra. Gelukkig vir ons, wat gereeld grafte as bron van navorsing gebruik. Grafsteenmakers het dikwels hul voorletter of volle

12

name onderaan grafstene gegraveer. So byvoorbeeld was Bernhard Louis Bantjes ’n grafsteenmaker wat sy naam op die grafsteen aangebring het. Bantjes was natuurlik die oudste seun van Jan Gerritse Bantjes oor wie daar in ’n vorige Uurglas berig is en waaroor Mnr. Schalk Jacobsz kommentaar lewer in sy brief aan die redakteur.

Begraafplase is die verantwoordelikheid van die plaaslike Munisipaliteit, óf die kerk óf trust aan wie die grond behoort. Alle historiese grafte en vindplase waar mense begrawe is, word deur die Suid-Afrikaanse Erfenishulpbron Agentskap (SAHRA) as deel van Sui-Afrikaanse Erfenis beskou. Hierdie agentskap is ’n regeringsinstelling wat as waghond moet toesien dat die Wet op Nasionale Erfenishulpbronne No.25 van 1999 toegepas word.

Al die begraafplase in Graaff-Reinet loop voortdurend onder vandale deur. Die koperplaatjies word gesteel en verkoop, engeltjies en ander dekoratiewe element verwyder of sommer net vir die

pret daarvan stukkend gekap of omgegooi. In al die begraafplase word agteruitgang bespeur: die paadjies is oortrek van onkruid en duwweltjies, wind en weer knaag aan historiese grafte, omheining is vervalle, hekke mankoliekig en slotte verroes. Boonop is dit ’n kuierplek vir ongewenstes wat min of geen respek vir die dooies het.

Die Sobukwe-graf loop gereeld onder vandale deur en die grafsteen is in Maart 2012 ten duurste met ’n presiese replika vervang. Die beskadigde grafsteen is tans in besit van die Museum. Nie net loop die Sobukwe-graf in Santaville onder vandale deur nie, elke grafsteen is beskadig. Boonop is die begraafplaas van onkruid oorgroei wat ’n groot brandgevaar inhou. Ten spyte van die stewige ringmuur is dit nog steeds ’n kortpad vir voetgangers.

Al die elemente van ’n graf en grafsteen word deur die wet beskerm en sluit die grafsteen, die voetstukke, tralies, vase en dekoratiewe elemente soos blomme, engeltjies ensovoorts, in. Nie net is die beskadiging van grafte

13

’n oortreding van die die Wet op Nasionale Erfenisbronne nie, maar is dit ook ’n strafbare oortreding en kan oortreders swaar boetes opgelê word en selfs tronkstraf kry.

Enige begraafplaas het Vriende nodig. Bewusmaking is een van die maniere waarop begraafplase bewaar kan word en is dit een van die beste sekuriteitsmaatreëls. Die Cradockstraat-begraafplaas het alreeds ’n komitee wat spesifiek ontstaan het om na die restourasie en onderhoud van die begraafplaas om te sien. Die Restourasie-komitee het hulle ook den doel gestel om al die grafte op te teken vanuit registers wat deur die Munisipaliteit gehou is. Ongelukkig het die register van 1880-1910 verlore geraak en dus is 449 grafte van volwassenes en 655 kinders ongeïdentifiseerd en as onbekend aangeteken. Na 1960 is die begrafnisse nie meer in registers aangeteken nie.

Daar is aanduidinge dat daar talle lede van die publiek baie besorgd is oor die toestand van Graaff-Reinetse begraafplase. Die kinders van Spandau-koshuis het altyd met

kleur en geur vertel van die tyd toe dit verskriklik gereën het en die kiste en geraamtes in die dale net onderkant die koshuis verby gespoel het. Die grafte daar is nog steeds blootgestel aan die elemente met weinige lede van die publiek en gemeenskapsleiers wat hulle daaroor bekommer.

Ongelukkig kan ’n bekommerde drukgroep net soveel doen, indien dit nie die nodige ondersteuning van die plaaslike owerheid ontvang nie. Materiaal, toerusting, befondsing en selfs arbeidskrag om die swaar werk te doen, is altyd baie welkom. Periodieke skoonmaaksessie moet gereël word en selfs die plaaslike skole en hul leerders kan betrokke raak. Plaas gereeld ’n artikel in die koerant om hulp te vra of om net die publiek op hoogte van sake te hou. Indien ’n begraafplaas goed belig is, sal dit ongewenste elemente afskrik, wat dalk deur ’n ringmuur aangehelp kan word. Opsigters woon alreeds lank in die meeste Europese begraafplase en dalk is dit ‘n voorbeeld wat ons kan volg. Neem sake in eie hande: hoekom soveel

14

moeite doen om ’n geliefde te begrawe as daardie graf moontlik die fokus kan word van vandale, oningeligtes en agteruitgang? Elke begraafplaas moet deel word van die plaaslike polisiediens se patroleerprogram en elke lid van die publiek kan ’n waghond word en ons begraafplase beskerm.

Ek is van opinie dat ek hou van ’n plek waar ek en my kinders en kleinkinders en agterkleinkinders vir mekaar kan vertel, van die lewens wat gelei is, wat die mense gesê het en wat hulle vir ons beteken het. Dit is wat ’n begraafplaas vir my beteken. Die idee van verassing los ook ’n naar-kol op my maag en is heeltemal onaanvaarbaar vir my sensitiewe gees, maar dalk dwing die toekoms my om daaraan gewoond te raak. Rebecca Greenfield noem dat sy hou van die idee om weer een met die aarde te word en ek ook: -stof tot stof-, en om dalk voedsel te word vir ’n kaktus of twee. Ek wil graag aan ’n plek verbind word deur my oorskot en verstaan heeltemal dat dit nie vir altyd só kan wees nie.

Die Geskiedenis van Volkskuns in Suid-Afrika, J C Pretorius

Our First Public Parks: The Forgotten History of Cemeteries –Rebecca Greenfield

On a lighter note:

Commandment of Union High (Union High School Magazine, 1922)

And Mr Puttick spake all these word saying:I am the man, thy Principal, WHO hath brought thee out of the Church of St. James - out of the buildings of bondage.

Thou shalt have at examinations nothing before thee.

Thou shalt not make unto thee any copy or any likenesses of anything that is in thy Maths books, or that is in thy English books, or that is in thy Latin books.

Though shalt not cast down thy eyes on them nor read them

For I, the man, thy Principal, am a strict principal, visiting the iniquities of the dishonest with the cane unto

15

the third and fourth time upon them that disobey me.

And shewing mercy unto all them that obey me and keep my commandments.

Thou shalt not try the patience of me, the Principal, in vain, for I will not hold him guiltless that trieth my patience in vain.

Remember the playtime to keep it strictly. At home shalt thou labour and do all thy work.

But the playtime is given by me, thy Principal: in it thou shalt not do any work, thou, nor thy pen, nor thy pencil, nor thy rubber, NOR thy instruments, NOR thy friend that is within thy class:

For at home I go through thy books, and correct all that in them are, and rest at the playtime; wherefore I appointed the playtime and maintain it.

Honour thy teachers and thy prefects, that thy days may be long in the school in which I, thy Principal, commandeth thee.

Though shalt not fight.

Though shalt not trespass on the Tennis Court.Thou Shalt not stealThou shalt not bear false witness against thy teachers.Though shalt not covet thy neighbour’s desk, thou shalt not covet thy neighbour’s chum, NOR his belongings, NOR his knowledge, NOR his brains, NOR his marks, NOR anything that is thy neighbour’s.

(Ida Mills STD. X)

Aankondigings

Die Algemene Jaarvergadering van Die Graaff-Reinet Museum sal op Donderdag, 13 Junie 2013, om 12h00 gehou word. Dié wat die vorige AJV bygewoon het, sal onthou dat die formaat van die vergadering heeltemal verander het. Deesdae kuier ons lekker om die tafel, geniet sop en heerlike tuisgebakte brood en konfyt, terwyl daar na die gasspreker geluister word. The Graaff-Reinet Museum, together with the ACVV Protective Workplace, will be

16

hosting the first ever STRUT Trunk Show in Graaff-Reinet as a fundraising initiative. STRUT is a range of woman’s clothing designed specifically to enhance the way woman look and feel about themselves and their bodies. They will show you not only how to dress to create the perfect silhouette no matter what body shape; but will also enable you to look and feel confident, comfortable, stylish and classically alluring in what you wear! The Strut Clothing range is designed to fit sizes 32 to 44. We will be sending out invitations to all on our address list and if you know of someone who would like to be invited, please let us know. Diarize 19 July in the mean time.Die jaarlikse Dinee by die Museum sal op 4 Oktober gehou word. Na verlede jaar se suksesvolle ete is ons oorval met navrae, vandaar die idee om die ete ‘n jaarlikse instelling te maak. Kaartjies teen R150 per

persoon sal vanaf September beskikbaar wees. Bespreek asseblief vroegtydig om teleurstelling te voorkom.

Words to Ponder........

“I'm a greater believer in luck, and I find the harder I work the more I have of it.” ― Thomas Jefferson

17