cijfers en tendensen glassector
DESCRIPTION
ÂTRANSCRIPT
SECTORFOTO 2015
DE GLASSECTOR
Cijfers en tendensen
2
SECTORFOTO - ADDENDUM
SECTOR ............................................................................................................................................................. 3
Sectorcijfers ....................................................................................................................................... 3
Lijst van de 30 grootste bedrijven van de sector ................................................................... 8
TRENDS IN DE SECTOR ................................................................................................................................ 10
Verminderde activiteit in de sector .......................................................................................... 10
Concurrentiekracht van de sector ............................................................................................. 11
Technologische evoluties en nieuwe markten ...................................................................... 12
DE SECTOR IN DE TOEKOMST ..................................................................................................................... 13
Hernieuwbare energie................................................................................................................... 13
Slim glas ............................................................................................................................................ 13
OPLEIDINGEN ................................................................................................................................................. 15
BIBLIOGRAFIE ................................................................................................................................................ 16
Wetenschappelijke bronnen ........................................................................................................ 16
Internetbronnen ............................................................................................................................. 16
Kranten en tijdschriften ............................................................................................................... 16
3
SECTORFOTO - ADDENDUM
SECTOR
Sectorcijfers
De glassector telt 56 bedrijven en in totaal 2.217 bedienden. Sinds 2010 zien we een gestage
vermindering van het aantal bedrijven in de sector. In 4 jaar tijd zijn zo 20 bedrijven verdwenen.
Hetzelfde geldt voor het aantal bedienden in de sector. De daling is niet zo groot als die van het aantal
bedrijven, maar het aantal bedienden is toch met meer dan 5% gedaald (hetzij bijna 200 bedienden).
31% van de bedienden van de sector vallen onder het paritair comité 200, terwijl bijna 66% van de
bedrijven onder het APCB vallen.
4
SECTORFOTO - ADDENDUM
De sector is onderverdeeld in bedrijven met verschillende glasverwerkende activiteiten. Er zijn twee
hoofdcategorieën: de bedrijven die glas vervaardigen, en de bedrijven die glas bewerken en vormen.
De categorie bedrijven die glas vervaardigen omvat 26 bedrijven, waarvan de bedrijven die holglas
produceren het talrijkst zijn.
De bedrijven die glas bewerken vormen een meerderheid in de sector, er zijn er 30. Ze dekken zo
bijna 54% van de sector.
5
SECTORFOTO - ADDENDUM
Wat de geografische spreiding van de bedrijven betreft, bevindt bijna 63% ervan zich in Vlaanderen
en 32% in Wallonië.
De geografische spreiding van de bedienden komt overeen met die van de bedrijven. 66% van hen
werkt in Vlaanderen, terwijl bijna 28% in Wallonië werkt. Merk op dat het percentage bedrijven en
bedienden in Brussel laag ligt in vergelijking met de twee andere regio's.
6
SECTORFOTO - ADDENDUM
De glassector is een sector die hoofdzakelijk bestaat uit kleine en middelgrote bedrijven.
Het aandeel van de bedrijven met meer dan 50 werknemers vertegenwoordigt bijna 40% van de
bedrijven van de sector.
Het profiel van de bedienden van de sector ziet er als volgt uit: 68% van de bedienden zijn tussen
25 en 49 jaar oud, 73% zijn mannen en 87% werkt fulltime.
7
SECTORFOTO - ADDENDUM
De sector stelt meer bedienden die ouder zijn dan 50 jaar tewerk dan gemiddeld bij de bedrijven
van het APCB. Anderzijds is slechts 1,5% van de bedienden in de glassector jonger dan 25 jaar,
terwijl dat 5% is in de andere bedrijven van het APCB.
De glassector stelt een groter aantal mannen (73%) dan vrouwen (27%) tewerk, een tendens die
vergelijkbaar is met de andere bedrijven van het APCB (59%). De verhouding is echter meer
uitgesproken in de glassector.
Wat de tijdregeling betreft volgen de bedienden van de glassector globaal de trends die we ook in
de andere sectoren van het paritair comité 200 zien, de meerderheid van de bedienden werkt
namelijk fulltime.
8
SECTORFOTO - ADDENDUM
Lijst van de 30 grootste bedrijven van de sector
9
SECTORFOTO - ADDENDUM
De kaart hieronder duidt de locatie aan van de bedienden van de 30 grootste bedrijven van de sector.
De glassector wordt sinds 2010 geconfronteerd met een gestage vermindering van
het aantal bedrijven. Die vermindering van het aantal bedrijven vertaalt zich in een
verlies van banen in de sector. In vijf jaar tijd zijn bijna 200 banen verdwenen.
!
10
SECTORFOTO - ADDENDUM
TRENDS IN DE SECTOR
Verminderde activiteit in de sector
De vermindering van het aantal bedrijven is opvallend en kan worden verklaard door een
verminderde activiteit in de sector. Al jarenlang zijn de belangrijkste klanten van de glassector de
auto- en de bouwsector. Die twee sectoren hebben geleden onder de economische crisis van 2008.
Hun activiteiten zijn aanzienlijk verminderd, wat een rechtstreeks gevolg heeft voor de vraag naar
glasproductie. De productie van het aantal nieuwe wagens is de afgelopen jaren immers
verminderd, met als gevolg een vermindering in de productie van voorruiten. De bijdrage van de
glasproducenten werd er rechtstreeks door beïnvloed1.
Ook de bouwsector werd getroffen door de economische crisis2. Het aantal werven is verminderd, en de
renovatie van het Belgische gebouwenbestand is proces van heel lange duur. Bijgevolg is het volume dat
door de glasindustrie wordt verkocht gedaald ten opzichte van de gegevens van voor de crisis3.
Daarmee gaat een vermindering van de export in de sector samen die, zoals de grafiek hieronder
aangeeft, nochtans essentieel is voor de sector.
Bron: Sectormonografie 2015 van de glassector – VGI.
Die verminderde activiteit verandert de sector. Tot nu toe was de vervaardiging van vlakglas het
belangrijkst in België, maar er vindt een verschuiving plaats ten voordele van de
bewerkingsactiviteiten van vlakglas4, zoals blijkt uit onderstaande grafiek waarin de bewerking van
glas binnen de categorie 'andere producten' valt.
1 VERBOND VAN DE GLASINDUSTRIE (2015), "Activiteitenverslag 2014. Een glasheldere kijk op de Belgische glasindustrie", Brussel, p.9. 2 Ibid. 3 VERBOND VAN DE GLASINDUSTRIE (2015), "Activiteitenverslag 2014. Een glasheldere kijk op de Belgische glasindustrie", Brussel, p.11. 4 Ibid., p.12.
11
SECTORFOTO - ADDENDUM
Bron: Jaarverslag VGI
Concurrentiekracht van de sector
In de huidige maatschappij wordt glas steeds belangrijker. De bouwsector is een goed voorbeeld: in
woningen vertaalt de maximalisering van de ruimtes met daglicht zich in een stijging van het aantal
glazen wanden en grote ruimtes met glas. In kantoorgebouwen worden glazen deuren de norm en
vergaderzalen met glazen wanden worden schering en inslag. In winkels zijn ruimtes met glazen
wanden nog steeds belangrijk, of het nu om etalages of binnenmuren gaat.
De autosector is een tweede goed voorbeeld: hoeveel wagens worden er vandaag niet geproduceerd
met een panoramisch dak? We zien ook steeds meer verwarmde voorruiten verschijnen. Al die
elementen vormen uitdagingen voor de glassector. Merk ook op dat het dagelijks leven van de
gemiddelde Belg is gevuld met elementen uit de glassector: de computerschermen op het werk, de
flessen wijn die worden gedronken met vrienden of familie. Zo vinden we ook glazen oppervlakken
in "touch screens, hernieuwbare energie, OLED-verlichting."5
De uitdaging voor de bedrijven is dus om al die nieuwe trends te integreren, en concurrerend te
blijven in hun productie, en dat niet alleen ten opzichte van hun Europese concurrenten, maar ook
ten opzichte van hun concurrenten buiten Europa6. Onder die concurrenten is China de grootste
concurrent voor de Europese producenten.
Een van de belemmeringen voor het verbeteren van de concurrentiekracht in België is de hoge
energiekost7. De glasindustrie is immers een industrie met grote energiebehoeften.
De productieprocessen zijn van dien aard dat een verminderd energieverbruik tot een vermindering
van de activiteit zou leiden. Bovendien werden de afgelopen jaren en decennia al een aantal
maatregelen genomen om het energieverbruik zoveel mogelijk te verminderen.
Volgens het Europees Economisch en Sociaal Comité "[zijn] de mogelijkheden voor een verdere
vermindering van het energieverbruik bij glasvervaardiging [...] daarom zeer beperkt"8.
Een optie zou dus een daling van de energieprijs zijn, iets waarvoor het Verbond van de
Glasindustrie (VGI) actief pleit9. Die kost kan immers "tot 35% van de productieprijs van glas [...]
5 EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ (2015), "Advies van het Europees Economisch en Sociaal Comité over Een industriebeleid voor de Europese glasindustrie", Brussel, p.4. 6 Ibid., p.7. 7 VERBOND VAN DE GLASINDUSTRIE (2015), "Activiteitenverslag 2014. Een glasheldere kijk op de Belgische glasindustrie", Brussel, p.13. 8 EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ (2015), "Advies van het Europees Economisch en Sociaal Comité over Een industriebeleid voor de Europese glasindustrie", Brussel, p.9.
12
SECTORFOTO - ADDENDUM
uitmaken"10. Een besparing op het vlak van energie zou voor de sector een eerste stap kunnen zijn
naar een betere concurrentiekracht.
Technologische evoluties en nieuwe markten
Ondanks alles blijft de glassector een sector met toekomstmogelijkheden. Niet alleen strekt het
gebruik van glas zich uit tot touch screens, en vraagt dit bijgevolg een voortdurende investering in
innovatie, er ontwikkelen zich ook nieuwe markten die een impact zullen hebben op de glasproductie.
De markt van de postisolatie van woningen en gebouwen bijvoorbeeld, waarvoor glaswol nodig is, is
volop in ontwikkeling11. Dit type markt wordt ondersteund door de implementatie van regionale en
nationale beleidsmaatregelen om de kwaliteit van de isolatie van het Belgische gebouwenbestand te
verbeteren, en zo de ecologische voetafdruk van België te verminderen.
De banden met de ontwikkeling in de bouwsector blijven heel belangrijk. De isolatie is een
voorbeeld, maar niet het enige. De ontwikkeling van passiefhuizen, waarbij warmteverlies wordt
verminderd, is immers een grote uitdaging voor de glassector. Als de bouwmarkt uitgaat van dit
type investering, blijft het een feit dat die woningen moeten worden gebouwd in samenwerking met
de glassector: enerzijds voor de vensters, maar anderzijds ook voor de isolatie (glaswol en cellulair
glas). De uitdaging voor de glassector bestaat er dus in om samen te werken met de bouwsector om
dit type glas te ontwikkelen12.
Bepaalde bedrijven van de sector ontwikkelen al innoverende soorten glas, die beantwoorden aan de
uitdagingen en behoeften van de bouwsector. Een voorbeeld is glas dat elektrisch verduistert en zo
een volledige controle over lichtinval en warmtetoevoer in het gebouw mogelijk maakt13.
Ten slotte zien we tal van technologische evoluties in verschillende domeinen die een impact hebben
op de glassector. Enerzijds in de telecommunicatiesector waar de schermen steeds dunner worden
(flatscreens) en touchscreens de norm worden. Anderzijds in het opvangen van zonne-energie via
fotovoltaïsche innovaties14. Die technologische evoluties zijn de toekomst van de glassector.
9 VERBOND VAN DE GLASINDUSTRIE (2015), "Sectormonografie/UWE 2015", Brussel, p.3 10 VERBOND VAN DE GLASINDUSTRIE (2015), "Activiteitenverslag 2014. Een glasheldere kijk op de Belgische glasindustrie", Brussel, p.15. 11 VERBOND VAN DE GLASINDUSTRIE (2015), "Sectormonografie/UWE 2015", Brussel, p.2 12 Ibid., p.3. 13 PIGEOLET, François, "Saint-Gobain, une philosophie d’innovation - Smart cities pour les nuls", 3 februari 2016. 14 VERBOND VAN DE GLASINDUSTRIE (2015), "Sectormonografie/UWE 2015", Brussel, p.3
13
SECTORFOTO - ADDENDUM
DE SECTOR IN DE TOEKOMST
Hernieuwbare energie
De recyclingmogelijkheden maken van glas een heel ecologisch materiaal, want het is volledig
recycleerbaar, en dat tot in het oneindige. Elk glasproduct kan gerecycled en opnieuw bewerkt
worden. Dit recyclen gebeurt momenteel in grote mate voor huishoudelijk afval, maar nog weinig
voor vlakglas (bijvoorbeeld: het glas van de ramen van gerenoveerde woningen). We kunnen
verwachten dat in de toekomst ook het recyclen van dit materiaal de norm wordt in België.
Bovendien vergt de productie van glas, of het nu om vlakglas of holglas gaat, een zogenaamd
'warme' samensmelting. De verschillende grondstoffen worden samengesmolten in ovens waarvan
de temperaturen tot 1500°C kunnen stijgen. Wegens die erg hoge temperaturen blijft een groot deel
van die ovens continu werken15. Uit die ovens komt een erg grote warmte vrij, en die zou kunnen
worden omgezet naar elektriciteit via processen van hernieuwbare energie16. Momenteel is die
technologie echter nog niet geïmplementeerd in België (in tegenstelling tot in andere landen).
Waarschijnlijk zal in de toekomst dit soort valorisatie geleidelijk de regel worden. Dat zou niet
alleen een vooruitgang op het gebied van hernieuwbare energie betekenen, maar het zou de
Belgische glasindustrie ook helpen om de uitdaging wat betreft zijn concurrentiekracht het hoofd te
bieden. De kosten van het energieverbruik zouden op die manier deels verminderen omdat een deel
van die energie (de elektriciteit) in de glasfabrieken zelf zou worden geproduceerd.
Slim glas
Er onstaan geleidelijk nieuwe glastechnologieën. Een van die nieuwe technologieën is 'slim' glas. Met
slim glas kan energie worden opgewekt en gerecupereerd. Een eerste versie van dit glas werd in
2013 ontwikkeld door Chinese onderzoekers, en kan elektriciteit opwekken dankzij fotovoltaïsche
cellen in het glas.
In 2015 hebben Amerikaanse onderzoekers een ander type slim glas ontwikkeld dat energie kan
recupereren die afkomstig is van regenwater en wind17. Die onderzoekers vestigen zo de aandacht
op het tribo-elektrisch effect "of gewoon [het effect] van de uitwisseling van elektrische lading die
ontstaat wanneer twee materialen (in dit geval de wind of het regenwater en het glas) met elkaar in
contact komen"18.
15 VERBOND VAN DE GLASINDUSTRIE (2015), "Van zand tot glas" < http://www.vgi-fiv.be/nl/het-glas/van-zand-tot-glas/> ( pagina bezocht op 22/12/2015). 16 VERBOND VAN DE GLASINDUSTRIE (2015), "Activiteitenverslag 2014. Een glasheldere kijk op de Belgische glasindustrie", Brussel, p.15. 17 LEDUN, Camille (2015) "Des chercheurs créent un verre qui produit de l'électricité grâce au vent et à la pluie" in Le Vif < http://www.levif.be/actualite/sciences/des-chercheurs-creent-un-verre-qui-produit-de-l-electricite-grace-au-vent-et-a-la-pluie/article-normal-390685.html> ( pagina bezocht op 22/12/2015). 18 Ibid.
14
SECTORFOTO - ADDENDUM
De toekomst van de glassector is nauw verbonden met de technologische
evoluties op het vlak van energie-oogst. Elke vooruitgang in die richting
zal een positieve invloed op de sector hebben.
2020
15
SECTORFOTO - ADDENDUM
OPLEIDINGEN
Leiding geven voor teamleiders : basis 417NA
Leiding geven voor teamleiders : gevorderd 417NB
Leiding geven voor teamleiders : vervolmaking 417NC
Vergadertechnieken in de glasindustrie 418N
Glas en zijn specifieke aspecten 419N
Opleiding glaswerktuigkundige 420N
Kennismaking met glas(industrie) 421N
Allen bradley 422N
Industriële elektriciteit 423N
Elektriciteit in gebouwen 424N
Elektronica 425N
Metrologie 426N
Lassen 427N
Lassen : voorbereiding op keuring voor certificatie 428N
Opleiding onderhoudstechnieker glasindstrie 429N
Pneumatiek en hydraulica 430N
De onderdelen van machines 431N
Robot Kuka : basisopleiding bediening 432NA
Robot Kuka : bediening en programmering 432NB
Robot Kuka : onderhoud 432NC
PLC SIEMENS S7 niveau 1 433NA
PLC SIEMENS S7 niveau 2 433NB
PLC SIEMENS S7 niveau 3 433NC
Veiligheid voor productiewerknemer 434N
Veiligheid voor ploegleider 435N
Eerste Interventie Ploeglid (EIP) 436N
Besturen van machines voor de goederenverplaatsing 437N
Ergonomie : de handelingen en de lichaamshouding 438N
Succesvol objectieven bepalen en behalen 439N
Bedrijfscommunicatie (intra) 440N
Leiding geven voor teamleiders : basis 417NA
16
SECTORFOTO - ADDENDUM
BIBLIOGRAFIE
Wetenschappelijke bronnen
EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ (2015), "Advies van het Europees
Economisch en Sociaal Comité over Een industriebeleid voor de Europese glasindustrie",
Brussel, 10 pagina's.
VERBOND VAN DE GLASINDUSTRIE (2015), "Activiteitenverslag 2014. Een glasheldere kijk
op de Belgische glasindustrie", Brussel, 28 pagina's.
VERBOND VAN DE GLASINDUSTRIE (2015), "Sectormonografie/UWE 2015", Brussel,
7 pagina's.
Internetbronnen
VERBOND VAN DE GLASINDUSTRIE (2015), "Van zand tot glas" < http://www.vgi-
fiv.be/nl/het-glas/van-zand-tot-glas/> ( pagina bezocht op 22/12/2015).
PIGEOLET, François, "Saint-Gobain, une philosophie d’innovation - Smart cities pour les
nuls", <http://clusters.wallonie.be/cap2020-fr/smart-cities.html?IDC=6072> (pagina
bezocht op 3 februari 2016).
Kranten en tijdschriften
LEDUN, Camille (2015) "Des chercheurs créent un verre qui produit de l'électricité grâce au
vent et à la pluie" in Le Vif < http://www.levif.be/actualite/sciences/des-chercheurs-creent-
un-verre-qui-produit-de-l-electricite-grace-au-vent-et-a-la-pluie/article-normal-390685.html>
( pagina bezocht op 22/12/2015).