c:\fakepath\12 xvii m espainiako inperioaren krisialdia zs rg

$: C:\Fakepath\12 Xvii M Espainiako Inperioaren Krisialdia Zs Rg$
GEOGRAFIA ETA HISTORIA2. DBH 12. GAIA

ESPAINIAKO INPERIOAREN KRISIALDIA

XVII. mendea: Espainiar inperioaren krisia

GAIA

12



v x xv xx

Aro Modernoa – XVII. mendea

Non gaude ?

XVII. mendearen hasieran Espainiak munduko

inperiorik aberatsena eta boteretsuena zuen



Gaiaren mapa


Espainiako inperioaren krisialdia

Indar berriak

KRISIALDI POLITIKOA

EKONOMIA ETA GIZARTE

KRISIALDIA

FRANTZIAREN NAGUSITASUNA

INGALATERRA

PROBINTZIA BATUAK



Aro Modernoa – XVII. mendea



• 1598an tronura

• Gobernu lanak balido baten esku (Lermako Dukea)

• Kanpo politika bakezalea : aurreko denboretan ez bezala, gerretan ez sartzea zuen helburu.

• Baina arazo ekonomikoak ez ziren konpondu.

• Moriskoak kanporatu zituen 1609an. 275.000 pertsona.

Felipe III.aren erregealdia (1598 – 1621)

Morisko: jatorri musulmaneko biztanlea. Kistautasunera bihurtu ziren XVI. mendean, baina praktikan, bere hizkuntza eta ohitura islamdarrei eutsi zieten.

Lermako Dukea



• 1621an hartzen du tronua

• Aitak bezala balidoa zuen, Olivares-ko konde-dukea.

• Kanpo politika: 1621an flandestarren aurka gerra jarraitu zuen;

• 1618an Hogeita Hamar Urteetako Gerran aritu zen talde katolikoaren buru.

Felipe IV.aren erregealdia ( 1621 – 1665)

Olivaresko Dukea



Olivares barne-politika:

1- Gastu militarrak ordaintzeko Monarkia Hispanikoak zituen lurralde guztiei kobratzen die eta ez bakarrik Gaztelari

2 - Erregearen boterea indartu nahi du hainbat lurraldek zituen autonomiak murriztuz

Ondorena

-.... jaikialdiak: Kataluniakoa, Portugalekoa (independentzia lortu zuen)

-Kanpoko gerrak...




Hogeita Hamar Urteetako Gerra

1618-1648.

• Bohemiar protestanteekBohemiar protestanteek (gaur egungo (gaur egungo Txekiako zonaldea)Txekiako zonaldea) enperadore enperadore katolikoaren kontra katolikoaren kontra altxatualtxatu ziren. ziren.

• Honek Honek laguntza eskatulaguntza eskatu zien Espainiako zien Espainiako erregeari.erregeari.

• Baina Inperio Santuko eskualde Baina Inperio Santuko eskualde protestanteak bohemiar matxinatuen protestanteak bohemiar matxinatuen aldealde egin zuten. egin zuten.

• Inglaterra, Danimarka eta Suedia ere Inglaterra, Danimarka eta Suedia ere matxinatuen aldematxinatuen alde jarri ziren jarri ziren

• Azkenean Azkenean Frantzia ereFrantzia ere (katolikoa zen (katolikoa zen baina horrela Espainiaren interesak baina horrela Espainiaren interesak kaltetzen zituen) protestanteekin aliatu kaltetzen zituen) protestanteekin aliatu zen. zen. Westfaliako ItunaWestfaliako Ituna

• Gerra horren ondoren Espainiak Gerra horren ondoren Espainiak Europan zuen Europan zuen nagusitasuna amaitunagusitasuna amaitu egin egin zen.zen.

Bohemia




Carlos II.aren erregealdia (1665 - 1700)

• 4 urtekin hartu zuen tronua eta bere ama Maria Austriakoa erregeorde uzendatu zuten

•Bere erregetzaren lehen zatian krisia izan zuen, baina egoerak onera egin zuen 1680tik aurrera.

• Ez zuen izan seme-alabarik eta horrek erresumak ondorenak izaten zituen. Nor izango hurrengo erregea ?

• 1700an hil zenean, Austriako etxearen dinastia amaitu egin zen eta jatorriz Frantziakoa zen dinastia batek hartu zuen trinua, Borbon dinastiak.



Ekonomia eta gizarte-krisialdia

• XVII. mendean espainiar biztanleriak atzerakada izan zuten ondokoak zirela eta:

- uzta txarrak eta izurriak, - mairuak kanporatzea, - gerrak eta - Ameriketarako emigrazioa.



Ekonomiak atzera egin zuen sektore guztietan: nekazaritza, artisautza eta merkataritza. Porrotak ere ugariak izan ziren.

Balore nagusiek bizitza ez aktiboa bultzatzen zuten. Guztien ametsa errentengatik bizitzea zen eta lan egiten zutenak baztertzen ziren.

Ekonomia eta gizarte-krisialdia



Aro Modernoaren amaieran Mundua



Moriskoen kanporaketa



Lermako dukea, Rubensena Olivares konde-dukea, Velazquezena



Bredako errendizioa, Velazquezena

Kaskoa

Ezpata

Koraza

Pika edo lantza

Flandeseko tertzioetako pikaduna



Europa Westfaliako Itunaren ondoren



Testua: erreboltak Espainian

Erreboltak Espainian

Matxinada entzutetsuenak hiri handietan gertatu ziren, Granadan, 1648ko maiatzean, eta Kordoban eta Sevillan 1652ko maiatzean. Horiek guztiak krisi batek eragin zituen.

Granadako kaleak “Gora erregea eta hil bedi gobernua!” oihukatzen zuen jendeaz bete ziren, eta korrejidorea ordeztu behar izan zuten.

Kordoban matxinada hasi zen emakume txiro batek gosez hildako semea besoetan zeukala kalez kale ibiltzeari ekin zionean. Matxinatuek korrejidorearen etxea arpilatu zuten, laboreak metatu zituelako susmoa zeukaten etxeetan indarrez sartu ziren eta euren korrejidorea aukeratu zuten.

H. KAMEN, Una sociedad coflictiva: España 1469-1714, 1983



Erreboltak eta iraultzak XVII. mendean



Ostia Sakratuaren adorazioa,

Claudio Coellorena

Espainiako erregeek, eliza katolikoaren defentsan erlijio gerretan lehenak izan ziren.



Testua: pobrezia, delinkuentzia eta nagikeria

Zera esaten zidan aitak:

– Ene semea, lapurra izatea ez da eskuzko lana, lanbide bat baizik. Eta geroxeago, esan zuen:

– Munduan lapurreta egiten ez duena ez da bizi. Zergatik uste duzu, bada, gorrotatzen gaituztela hainbeste aguazilek eta epaileek? Batzuetan erbesteratu, beste batzuetan jipoitu eta beste batzuetan urkatu egiten gaituzte… Ez dutelako nahi eurak dauden lekuan bestelako lapurrik egotea, ez badira eurak eta euren laguntzaileak. Preso egon nintzen bideetan eskale ibiltzeagatik, eta urkamendian nire negozioak uzteko egon nintzen. Baina guztietatik onik atera nau aitortu ez izanak. Eta horrekin eta nire lanbidearekin zure ama ahalik eta zintzoen mantendu egin dut.

– Nola mantendu nauzula? –esan zuen berak haserre bizian–. Neuk mantendu zaitut zu, abileziaz espetxetik ateraz eta barruan diruarekin mantenduz. Ez zenuen aitortu zeure kemenagatik ala neuk ematen nizkizun edariengatik? Eskerrak nire potoei!

FRANCISCO DE QUEVEDO, Historia de la vida del Buscón. Egokitua



Sevilla, Espainiako hiri handia

Salgaien garraioaTxalupa zubia Katedrala Zilar dorrea Urre dorrea

Ontziolak Damak gurdian Triana auzoa Jendea paseatzen



Pobreen bizitza

Mutikoak meloia eta mahatsak jaten - Murillo Atsoa arrautzak frijitzen - Velazquez



Frantziaren nagusitasuna

Westfalia Ituna sinatu ondoren, Frantzia Europako potentzia nagusi bihurtu zen.

Une gorena Luis XIV.aren erresumarekin batera hasi zen, Frantziak Europan zituen mugak handitu baitzituen eta kolonia inperioa osatu baitzuen.

Erregeak monarkia absolutua ezarri zuen Frantzian: herrietako instituzioei boterea kendu zien, legeak eta zergak bateratu zituen, disidentzia erlijiosoa desagerrarazi zuen, noblezia menderatu zuen eta gortea Estatuko administrazioaren erdigune bilakarazi zuen.

Luis XIV.a saiatu zen ekonomia hobetzen estatu monopolioak sortzen, baina porrot egin zuen.



Luis XIV.a, Rigaudena



Errege absolutuaren boterea



Erregearen eta Legebiltzarraren arteko harremanak



Estatuaren antolaketa



Testua: erregea jainkoaren irudia da

Erregea Jainkoaren irudia da

Irudikatu ezazue printzea bere bulegoan.

Tronuan eserita natura osoa mugiarazten duen Jainkoaren irudia da. Azken finean, batu itzazue erregearen aginteaz esan ditugun gauza handi eta ohoragarri guztiak.

Ikus ezazue herri handi bat pertsona bakar batengan bilduta; ikus ezazue botere sakratu, aitatiar eta absolutua; ikus ezazue Estatuaren gorputz osoa gobernatzen duen arrazoi sekretua buru bakar batean sartuta: ikusten ari zarete Jainkoaren irudia erregearengan eta hortxe daukazue erregearen maiestatearen ideia.

BOSSUET, Política sacada de las Sagradas Escrituras, 1681



Versalles – Frantziako erregeen egoitza - Kanpoaldea eta barrualdea



Ingalaterra - Parlamentuko Komunen Ganberako saioa



Ingalaterrako sistema politikoa



Herrialde batuak - Amsterdam



Burgesiaren garrantzia: Haarlem umezurztegiko nagusiak, Jan de Bray-rena



Holandako kontsulatua Japonen

c:\fakepath\12 xvii m espainiako inperioaren krisialdia zs rg

Education