Çevre ve Şehİrcİlİk bakanliĞi - haliccevre.com · kloroflorokarbon (cfc)’ların alternatifi...

1

Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü İklim Değişikliği Daire Başkanlığı

Ozon Tabakasının Korunması Şube Müdürlüğü

Ozon Tabakasını İncelten Maddeler İle İlgili

Mevzuat ve Uygulamalar

ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI

Mehtap ÜNÜRLÜ Jeoloji Müh.

ANTALYA 20 Nisan 2012

2 2

GİRİŞ

31 Ekim 2009 tarih ve 27392 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının Resmi Gazete’de yayımlanmasının ardından İklim Değişikliği Daire Başkanlığı, 27 Ocak 2010 tarihli Oluru ile kurulmuştur.

1. Strateji ve Politika Geliştirme Şube Müdürlüğü

2. Sera Gazlarının İzlenmesi

ve Emisyon Ticareti Şube Müdürlüğü

3. Ozon Tabakasının Korunması

Şube Müdürlüğü

4. İklim Değişikliğine Uyum Şube Müdürlüğü

OZON TABAKASI

3

Ozon (O3), 3 oksijen atomundan oluşan molekülleriyle zehirli, renksiz bir gazdır ve atmosferin üst katmanlarında yer almaktadır ve yeryüzündeki tüm canlı varlıkları güneşin öldürücü morötesi ışınlarına karşı koruyan bir kalkan görevi görmektedir. Atmosferdeki ozonun yaklaşık %90'ı yeryüzünden itibaren 10-40 km. arası yükseklikte ve stratosfer tabakasında bulunur. Ozon yoğunluğunun ultraviole ışınlarını tutma görevini yapamayacak kadar azalması, "ozon tabakasının delinmesi" olarak adlandırılmaktadır. Bu tabakanın güneşten gelen zararlı ultraviyole ışınlarını (UV-B) yeterince tutamaması sonucunda bütün yaşayan organizmalar üzerinde zararlı etkiler meydana gelir; bitkilerin büyüme hızı azalır, insanlarda cilt kanserine sebep olur, göze zarar verir, bağışıklık sistemleri zarar gördüğü için bulaşıcı hastalıklara gibi yakalanma riskini artırır.

OZON TABAKASINI İNCELTEN MADDELER (OTİM) NELERDİR?

• Kloroflorokarbonlar (CFC) • Halonlar • Metil Kloroform • Karbon Tetraklorid • Hidrobromoflorokarbonlar (HBFC) • Hidrokloroflorokarbonlar (HCFC) • Metilbromid

4

OZON TABAKASINI İNCELTEN MADDELERİN (OTIM)KULLANIM ALANLARI

• Kloroflorokarbonlar (CFC): Soğutucular, araba klimaları, köpük ürünleri, yalıtım maddeleri, mikroçipler ve diğer elektronik aletleri temizlemek için çözücü, steril gaz karışımlarında bir bileşim maddesi, sprey kutularında ileri doğru itici gibi pekçok değişik ürün yelpazesinde,

• Halonlar: Yangın söndürücülerde, • Metil Kloroform: Endüstriyel çözücü olarak metal ve elektronik kısımları

temizlemekte, • Karbon Tetraklorür: Endüstriyel çözücü, tarımsal dezenfektan, böcek öldürücü

ilaçlar ile petrokimyasal inceleştirme de dahil pekçok diğer endüstriyel süreçlerde ve Doğu Avrupa'da hala kuru temizlemede,

• Hidrobromoflorokarbonlar (HBFC): İlaç hammadde üretiminde, • Hidrokloroflorokarbonlar (HCFC): Ticari ve endüstriyel buzdolapları, klimalar, ısı

pompaları, aerosol spreyler ve bazı köpük ürünlerinde, • Metilbromür: Örtü altı sebze ve süs bitkileri üretiminde, hastalık, zararlı ve yabancı

otların mücadelesinde, depolanmış ürünlerin fumigasyonunda, karantina amacıyla tarımsal ürünlerin ihraç-ithalatında ve taşıma araçlarının (tır, kamyon, gemi, tren vb.) steril edilmesi işleminde,

kullanılmaktadır.

5

ULUSLAR ARASI ANLAŞMALAR

Ozon Tabakasının Korunmasına Dair;

Viyana Sözleşmesi (1985) 1990’da taraf olduk Montreal Protokolü (1987) 1991’de taraf olduk

• Londra Değişiklikleri • Kopenhag Değişiklikleri • Montreal Değişiklikleri • Pekin Değişiklikleri Montreal Protokolü Birleşmiş Milletler şemsiyesi altında küresel çevre sorunlarının

çözümüne yönelik yapılan çalışmaların başlangıcını oluşturmuştur. 196 ülkenin taraf olduğu Montreal Protokolü, bugüne kadar ulaşılan en başarılı uluslararası

çevre anlaşması olarak kabul edilmektedir.

6

ULUSLAR ARASI ANLAŞMALAR

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı; 19 Aralık 1991 tarihinde taraf olduğu Montreal Protokolü ile ilgili;

– Ulusal ve uluslararası çalışmaların izlenmesi, – Koordinasyon, – Ozon Tabakasını İncelten Maddeler (OTİM) ile ilgili ulusal üretim

ve tüketimin kontrol altına alınması ve bir takvim çerçevesinde aşamalı olarak kullanımlarına son verilmesi,

konularından sorumlu olup, ülkemizin ulusal odak noktası görevini yürütmektedir.

Ülkemiz Montreal Protokolünün uygulanmasında en başarılı ülkeler arasında yer almaktadır.

7

http://www.fazakis-acupuncture.gr/EN/images/ozon.png�

8

ULUSAL MEVZUAT

Bakanlığımızın; - OZON TABAKASINI İNCELTEN MADDELERİN (OTİM)

AZALTILMASINA İLİŞKİN YÖNETMELİK - OZON TABAKASINI İNCELTEN MADDELERİN İTHALATI VE

KULLANIMI GENELGESİ Ekonomi Bakanlığı’nın; - OZON TABAKASINI İNCELTEN MADDELERİN İTHALİNE İLİŞKİN

TEBLİĞ - ÇEVRENİN KORUNMASI YÖNÜNDEN KONTROL ALTINDA TUTULAN KİMYASALLARIN İTHALAT DENETİMİ TEBLİĞİ

OZON TABAKASINI İNCELTEN MADDELERİN

AZALTILMASINA İLİŞKİN YÖNETMELİK

• 20/6/1990 tarihli Ozon Tabakasının Korunmasına Dair Viyana Sözleşmesi hükümleri ile 19/12/1991 tarihli Ozon Tabakasını İncelten Maddelere Dair Montreal Protokolüne ve Avrupa Komisyonunun 1005/2009/EC sayılı Ozon Tabakasını İncelten Maddelere İlişkin Tüzüğüne paralel olarak olarak Bakanlığımızca hazırlanmıştır.

• 23 Mayıs 2006 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Ozon Tabakasını İncelten Maddelerin Azaltılmasına İlişkin Yönetmelik; CFC grubu gazların alternatifi olan HCFC grubu gazların kullanımının son verilmesine yönelik hükümler içermemesi nedeniyle revize edilerek 12 Kasım 2008 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

9

OZON TABAKASINI İNCELTEN MADDELERİN AZALTILMASINA İLİŞKİN YÖNETMELİK

• Bu Yönetmeliğin amacı, ülkemizin taraf olduğu Ozon Tabakasını İncelten Maddelere Dair Montreal Protokolü ve değişiklikleri ile kontrol altına alınan maddelerin kullanılmasına ve bazılarının tüketiminin bir takvim çerçevesinde azaltılarak kullanımdan kaldırılmasına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

10

ULUSAL MEVZUAT KAPSAMINDA YAPILAN ÇALIŞMALAR

Kloroflorokarbon (CFC)’lar; Kloroflorokarbon (CFC) kullanımı 2006 itibarı ile sıfır

tona indirilmiştir. 01/01/2008 tarihinden itibaren zorunlu kullanım alanları da dahil olmak üzere tüm ithalatı yasaklanmıştır.

11


Halonlar; • Türkiye Halon Bankası (TÜHAB) tarafından rehabilite edilen

halonların kullanımı 31/12/2011 tarihine kadar serbesttir. • 31/12/2011 tarihinden itibaren rehabilite edilen halonların kullanımı

31/12/2015 tarihine kadar Ek-8’deki kullanım alanları ile sınırlıdır. • 1/1/2016 tarihinden itibaren halonların kullanımı tamamen yasaktır

(Türk Silahlı Kuvvetleri unsurları hariç)

• Halonların elde taşınabilen yangın söndürücü veya sabit yangın söndürme sistemlerinin test edilmesi ve personel eğitimi için kullanılması yasaktır.

12


Hidrokloroflorokarbon (HCFC)’lar; Ülkemiz; Kloroflorokarbon (CFC) grubu gazların kullanımına son

verilmesinde olduğu gibi, Hidrokloroflorokarbon (HCFC) grubu gazların da kullanımına son verecektir.

HCFC grubu gazların ithalatı 2007 yılı ithalat miktarları baz alınarak

1/1/2009’dan itibaren kotaya tabidir. Bu maddeler bir takvim çerçevesinde azaltılarak 1/1/2015 tarihinde

servis amaçlı kullanımları hariç ithalatına son verilecektir. CFC ve HCFC içeren saç spreyi, tıraş köpükleri, vücut spreyleri

vb.gibi ürünlerin ithalatı da yasaklanmıştır. 13

14

OTİM KOTA MİKTARLARI

GTİP

Eşyanın Tanımı

2010 Yılı İthalat Kota Miktarı

(Ton)


(Ton)


(Ton)

2903.71.00.00.00

Klorodiklorometan HCFC-22

4300 3.900 3.000

2903.73.00.00.00

1,1- Dikloro-1-floretan HCFC-141b

2.300 2.000 1.500

2903.73.00.00.00

Diklortrifloretan (tüm izomerleri)

HCFC-123

25 12 10

2903.79.11.00.17

Klortetrafloretan (tüm izomerleri)

HCFC-124

7 1 1

3824.74.00.00.12

HCFC 142B /HCFC-22 karışımı

2.700 1.300 500

OZON TABAKASINI İNCELTEN MADDELERİN AZALTILMASINA İLİŞKİN YÖNETMELİK

• Yönetmeliğin 7 inci maddesi kapsamında, Montreal Protokolü ile kontrol altına alınan ozon tabakasını incelten maddeleri ithal eden ithalatçı firmalara, Bakanlığımızca Kontrol Belgesi düzenlenmektedir.

15

OZON TABAKASINI İNCELTEN MADDELERİN İTHALATI VE KULLANIMI GENELGESİ

• Bakanlığımızın Ozon Tabakasını İncelten Maddelerin

İthalatı ve Kullanımı Genelgesinde (2012/2), ozon tabakasını incelten maddelerin ithalatından nihai son kullanımlarına kadar olan süreçteki ithalatçı, sanayici, dağıtıcı firmaların ve servis amaçlı son kullanıcıların uymaları zorunlu kurallar belirlenmiştir.

• Genelge her yıl yenilenmektedir.

16

EKONOMİ BAKANLIĞI TEBLİĞLERİ

• 2012/6 ÇEVRENİN KORUNMASI YÖNÜNDEN KONTROL ALTINDATUTULAN KİMYASALLARIN İTHALAT DENETİMİ TEBLİĞİ

Tebliğin amacı, OTIM’lerin ithalatında, çevrenin korunması yönünden uygunluk denetimine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. Her yıl revize edilmektedir.

• 2012/14 SAYILI OZON TABAKASINI İNCELTEN MADDELERİN İTHALİNE İLİŞKİN TEBLİĞ

Tebliğin amacı, OTIM’lerin Kopenhag ve Pekin Değişiklikleri çerçevesinde ithalatına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. Her yıl revize edilmektedir.

17


OZON TABAKASINI İNCELTEN MADDELER TAKİP SİSTEMİ

Ülkemizin taraf olduğu Ozon Tabakasını İncelten Maddelere Dair Montreal Protokolü ve değişiklikleri ile kontrol altına alınan maddelerin ithalat işlemlerinden tüketimine kadar olan süreçle ilgili olarak yapılan mevzuat düzenlemelerinin uygulanmasında kolaylık sağlanması ve yapılacak analizler için veri bankası özelliği taşıması amacıyla “Ozon Tabakasını İncelten Maddeler Takip Sistemi” programı hazırlanmıştır.

- Konu hakkında kullanıcıları bilgilendirmek amacıyla hazırlatılan (otim.cevreoman.gov.tr) internet sitesi 2008,

- “Ozon Tabakasını İncelten Maddeler Takip Sistemi” programı ilk olarak 2009 yılı Mart ayında, revize edilen versiyonu ise 01.01.2012 tarihinde kullanıma açılmıştır.

18

OZON-İKLİM İLİŞKİSİ

19

HCFC

CFC

HFC

*CO2 *152+DME vb.

GWP(KÜRESEL ISINMA

POTANSİYELİ)

ODP(OZON DELME POTANSİYELİ)

CFC 12 10.900 1

HCFC 22 1.810 0.05

HFC 134 1.300 0

CO2 1 0

OZON-İKLİM İLİŞKİSİ

Kloroflorokarbon (CFC)’ların alternatifi olan Hidrokloroflorokarbon

(HCFC)’lar ozon tahribatları düşük olmakla birlikte oldukça yüksek sera etkisine sahiptirler. 1/1/2015 tarihinde ithalatına son verilecek olup, ozon üzerinde tahrip edici etkisi olmayan Hidroflorokarbon (HFC)’lara veya diğer alternatif gazlara (karbon dioksit-CO2, 152+Dimetil eter-DME vb) geçilecektir.

20

21 21

BİTEN OTİM PROJELERİ Montreal Protokolü ile gelişmiş ülkelerin katkıları çerçevesinde oluşturulan "Çok Taraflı Fon (MLF)" 1990 yılında kurulmuştur. Gelişmekte olan ülkelerin endüstrisine; OTİM giderilmesine yönelik projelerde teknik uzmanlaşma, yeni teknolojiler ve ekipmanlar için kullandırılmaktadır. Türkiye, Protokol uyarınca gelişmekte olan bir ülkedir. Bu durum ülkemizin Çok Taraflı Fondan yararlanabilmesine olanak vermektedir.

22 22

BİTEN OTİM PROJELERİ

Bu kapsamda bugüne kadar projeler yürütülmüş, Kloroflorokarbon (CFC)’ ların servis amaçlı kullanım ithalatına son vermek amacıyla 2005 yılında Soğutucu Sektör Projesi yürütülmüş ve Türkiye Kloroflorokarbon (CFC) kullanımını 2006 yılında tamamen bitirmiştir. Yangın söndürücü olarak kullanılan, halon gazının kullanımdan kaldırılması amacıyla proje yürütülmüş, Halonların ithalatı ise 01/01/2008 tarihinden itibaren yasaklanmıştır.

23 23

Bakanlığımız ile Birleşmiş Milletler Sınaî Kalkınma Örgütü (UNIDO) ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) işbirliğinde, Montreal Protokolü çerçevesinde OTİM’lerin kullanımının sonlandırılmasına yönelik olarak; - HCFC Sonlandırma Yönetim Planının Hazırlanması Projesi UNIDO- 2009- 2013 - Kurumsal Kapasite Geliştirme Projesi (5. aşama) UNIDO 2011- 2013 - Ozon Tabakasını İncelten Maddelerin Bertarafı Pilot Projesi UNIDO- 2009- 2012 - Köpük Sektörüne Yönelik Pilot Proje UNDP- 2010- 2013 - HCFC Sonlandırma Yatırım Projesi Hazırlanması – Soğutucu İmalat Sektörü UNIDO - 2009-2012 - PU Sandviç Yalıtım Panelleri İmalatında Kullanılan PU Sert Köpük üretiminde HCFC-141b ile XPS Köpük Üretiminde HCFC 142b ve HCFC 22’nin sonlandırılması şemsiye projesi UNIDO -2011-2013

DEVAM EDEN OTİM PROJELERİ

HPMP (Yönetim Planı)

HPMP HCFC 'ların Sonlandırılması Yönetim Planı Hazırlanması

Projesi (UNIDO-2009-2013)

Köpük Sektöründe HCFC Gazlarının Sonlandırılması Şemsiye Projesi

(UNIDO- 2011-2013)

HCFC Sonlandırma Yatırım Projesi Hazırlanması –

Soğutucu İmalat Sektörü

(UNIDO- 2009-2012)

OTİM Bertarafı Projesi (UNIDO- 2009-2012)

IS Kurumsal Kapasite Geliştirilmesi Projesi

- ÇOB/Ozon birimi kapasite geliştirilmesi -Ulusal Mevzuat Geliştirme Çalışmaları -Kamuoyu Bilinçlendirme Faaliyetleri (UNIDO-2011-2013 )

Köpük Sektöründe Pilot Proje (UNDP- 2010-2012)

24

DEVAM EDEN PROJELER

PLANLANAN ÇALIŞMALAR

Avrupa Birliği (AB) ile müktesebat uyum

çalışmaları çerçevesinde ilgili AB direktifleri ile uyumlu Hidroflorokarbon (HFC)’ların ülke içindeki kullanımı ve raporlamasıyla ilgili Yönetmelik çalışmaları devam etmektedir.

25

.

Son verilere göre tüm önlemlerin eksiksiz yerine getirilmesi durumunda ozon tabakası 2060 ile 2075 yıllarında normal seviyesine dönebilecektir.

26

OZON TABAKASINI KORUMAK İÇİN BİREYSEL OLARAK NELER YAPABİLİRİZ?

27

Ozon tabakasına zarar veren kimyasal maddeleri içermeyen ozon dostu ürünler satın alın. Bir tüketici olarak gücünüzü kullanın!


28

CFC ve HCFC içeren spreyleri kesinlikle kullanmayın!


29

Buzdolaplarınızın, derin dondurucularınızın ve klimalarınızın düzenli servise tabi tutulmasına önem verin. Gaz değişimi sırasında gerekirse servis elemanını uyararak eski gazın atmosfere salınmasına izin vermeyin!


30

Otomobil klimaları soğutucu Gaz olarak ozon tabakasına Zarar veren maddeleri içerebilirler. Bu gazları içermeyen modelleri tercih edin!


31

Yalıtım malzemeleri ve ambalaj köpüklerinin de ozon tabakasına zarar veren kimyasal maddeler içerebileceğini unutmayın. Bu bilinçle, bu ürünleri gereksiz tüketmeyin!

.

TEŞEKKÜRLER…

[email protected]

32

Çevre ve Şehİrcİlİk bakanliĞi - haliccevre.com · kloroflorokarbon (cfc)’ların alternatifi...

Documents