CÁC MẶT CẮT CƠ BẢN TRONG SIÊU ÂM SẢN KHOA-SIÊU ÂM THAI QUÝ 2

Lớp siêu âm Sản Phụ khoa cơ bản 2016

Nguyễn Cảnh Chương

MỤC TIÊU KHẢO SÁT QUÝ 2 Tuổi thai (gestational age) (BPD: biparietal

diameter, HC: head circumference, AC: abdominal circumference).

Hoạt động tim thai, ngôi thai, số thai. Giải phẫu thai nhi:

Đầu và cổ: hình dáng hộp sọ, liềm não, đồi thị, vách trong suốt, não thất bên, đám rối mạch mạc, tiểu não, bể lớn. Đo bề dày da gáy (NF: nuchal fold, nuchal pad).

Ngực: khung xương, nhu mô phổi, mặt cắt 4 buồng tim, mặt cắt đáy tim.

Bụng: dạ dày, thận, thượng thận, bàng quang, gan, lách, vị trí của cuống rốn cắm vào thành bụng, số lượng mạch máu của cuống rốn (3).

MỤC TIÊU KHẢO SÁT QUÝ 2 Giải phẫu thai nhi:

Cột sống, tứ chi. Giới tính: đặc biệt lưu ý khi đa thai. Ước lượng cân nặng thai nhi.

Chỉ số ối (AFI: amniotic fluid index). Bánh nhau và cuống rốn. Tử cung và phần phụ của sản phụ.

CÁC MẶT CẮT CƠ BẢN Đường cắt ngang Đường cắt dọc Đường cắt trực diện Đầu: ngang, dọc, trực diện Ngực: ngang, dọc Bụng: ngang, dọc Chi: dọc Tử cung: ngang, dọc

CÁC MẶT CẮT CƠ BẢN Cắt dọc Cắt đứng ngang Cắt ngang

CÁC MẶT CẮT CƠ BẢN Mặt cắt ngang não

thất bên Mặt cắt ngang đồi

thị (não thất III) Mặt cắt ngang tiểu

não

CÁC MẶT CẮT CƠ BẢN

CÁC MẶT CẮT CƠ BẢN Bờ hộp sọ Vách trong suốt Đường giữa Não thất bên Đồi thị Đám rối mạch mạc Tiểu não Khe Sylvius

CÁC MẶT CẮT CƠ BẢN Mặt cắt đứng dọc

đầu

CÁC MẶT CẮT CƠ BẢN Mặt cắt trực diện:

mũi-cằm

CÁC MẶT CẮT CƠ BẢN Đường cắt ngang

lồng ngực

CÁC MẶT CẮT CƠ BẢN

CÁC MẶT CẮT CƠ BẢN Đường cắt ngang

bụng

CÁC MẶT CẮT CƠ BẢN Đường cắt dọc thân

thai

CÁC MẶT CẮT CƠ BẢN Đường cắt dọc lưng

thai Đường cắt trực diện

lưng thai

CÁC MẶT CẮT CƠ BẢN Đường cắt dọc chi

dưới

KHẢO SÁT SIÊU ÂM QUÝ 2: ĐẦU H×nh ¶nh cña x ¬ng

sä: H×nh trßn hoÆc h×nh

ovan X ¬ng sä ®Ëm ©m

vang Vßng x ¬ng sä ®Òu,

liªn tôc Ph¸t hiÖn c¸c dÞ d¹ng

cña x ¬ng sä: BÊt th êng vÒ h×nh th¸i

KHẢO SÁT SIÊU ÂM QUÝ 2: ĐẦU

H×nh th¸i cña ® êng gi÷a: V¸ch trong suèt, ®åi thÞ, cuèng n·o, tiÓu n·o.

H×nh th¸i vµ cÊu tróc cña hè sau

H×nh th¸i vµ sù ph¸t triÓn cña thung lòng Sylvius.

H×nh th¸i cña hÖ thèng n·o thÊt

KHẢO SÁT SIÊU ÂM QUÝ 2: ĐẦU H×nh th¸i vµ cÊu

tróc cña hè sau: - TiÓu n·o: Hai thuú - Thuú nhéng: H×nh

tam gi¸c - BÓ lín cña hè sau - N·o thÊt 4: Kh«ng

quan s¸t thÊy trong tr¹ng th¸i b×nh th êng

KHẢO SÁT SIÊU ÂM QUÝ 2: ĐẦU H×nh th¸i vµ sù ph¸t

triÓn cña thung lòng Sylvius.

Lµ r·nh bªn cña b¸n cÇu ®¹i n·o.

Thay ®æi h×nh th¸i theo sù ph¸t triÓn cña vá n·o

§¸nh gi¸ tuæi thai vµ sù ph¸t triÓn cña vá n·o

KHẢO SÁT SIÊU ÂM QUÝ 2: ĐẦU Thung lũng Sylvius

20w Thung lũng Sylvius

25w -31w

KHẢO SÁT SIÊU ÂM QUÝ 2: ĐẦU H×nh th¸i cña hÖ

thèng n·o thÊt: Hai n·o thÊt bªn: Ng·

t n·o thÊt N·o thÊt 3: Kh«ng

quan s¸t thÊy ë tr¹ng th¸i b×nh th êng

N·o thÊt 4: Kh«ng quan s¸t thÊy ë tr¹ng th¸i b×nh th êng

KHẢO SÁT SIÊU ÂM QUÝ 2: ĐO LĐ-CHU VI ĐẦU

Kü thuËt ®o § êng c¾t: c¾t ngang ®Çu

qua ®åi thÞ: ® êng c¾t ngang trung b×nh.

§Æt th íc ®o lªn b¶n x ¬ng. §o th¼ng gãc víi ® êng

gi÷a, qua ®åi thÞ Chu vi ®Çu ® îc ®o trªn

cïng ® êng c¾t nµy. Th íc ®o ®Æt trïng lªn x ¬ng sä

§K chÈm tr¸n: ®Æt th íc ®o theo ® êng gi÷a

ĐO LĐ-CHU VI ĐẦU §¸nh gi¸ sù ph¸t triÓn cña

thai TÝnh tuæi thai: ®Õn 27

tuÇn Ph¸t hiÖn mét sè dÞ d¹ng

vÕ sè ®o cña ®Çu: HC n·o bÐ

ChØ sè ®Çu CHERVENAK: L§/§KCT = 0,80 +/- 0,05

>0,85: §Çu dµi<0,75: §Çu ng¾n

13 - 16 SA : 3.9 mm/ tuÇn (4mm/tuÇn)

17 - 28 SA : 3.1 mm/ tuÇn (3 mm/tuÇn)

Tõ 29 SA : 1.1 mm/ tuÇn (1mm/tuÇn)

CÁC THÀNH PHẦN HỐ SAU KÝch th íc tiÓu n·o: b×nh

th êng kÝch th íc cña tiÓu n·o b»ng tuæi thai tõ 18-24 tuÇn.

- KÝch th íc bÓ lín: ®o gi÷a tiÓu n·o vµ x ¬ng sä: B×nh th êng kh«ng v ît qu¸ 10mm ë bÊt kú tuæi thai nµo

- §o bÒ réng cña tõng thuú cña tiÓu n·o: kh«ng cã ý nghÜa nhiÒu.

KÍCH THƯỚC CÁC NÃO THẤT

KÝch th íc cña n·o thÊt bªn: §o ng· t n·o thÊt § êng c¾t ngang ®Çu trªn

®åi thÞ: ng· t n·o thÊt cã thµnh song song víi nhau, h×nh ¶nh cña ®¸m rèi m¹ch m¹c

§o theo FILLY: §o gi÷a hai thµnh cña ng· t n·o thÊt ngay sau ®¸m rèi m¹ch m¹c: <10mm ë bÊt kú tuæi thai nµo.

§o theo MAHONY: §o gi÷a ®¸m rèi m¹ch m¹c vµ thµnh n·o thÊt <4mm

KÍCH THƯỚC CÁC NÃO THẤT

ThiÕt lËp ph©n sè: N·o thÊt/B¸n cÇu ®¹i

n·o: BT: 0,3 - 0,6 > 0,6: Gi·n n·o

thÊt §o gãc t¹o bëi ®¸m rèi

m¹ch m¹c vµ ® êng gi÷a:

16 - 22®é > 29 ®é: gi·n n·o thÊt

XƯƠNG MŨI, HÀM TRÊN, THỂ TRAI

Mặt cắt đứng dọc bên: thể trai

Mặt cắt đứng dọc giữa:Xương mũi: 7mm/22w

XƯƠNG MŨI, HÀM TRÊN, THỂ TRAI

Động mạch thể trai Mặt cắt đứng ngang: thể trai, não thất bên, rãnh não

LỒNG NGỰC: PHỔI Phæi: Phæi bao quanh

tim Phæi kh«ng ho¹t

®éng TÝnh chÊt ©m

vang cña phæi so víi tÝnh chÊt ©m vang cña gan.

LỒNG NGỰC: TIM Hình ảnh tim 4

buồng, định vị các buồng tim

Hình ảnh lỗ Botal, van Vieussen

Vách liên thất Động mạch chủ,

ĐM phổi

LỒNG NGỰC: TIM Lỗ Btal-van

Vieussen

ĐMC và quai ĐMC

LỒNG NGỰC: TIM Động mạch phổi ĐM phổi bắt chéo

ĐMC (cắt ngang qua đáy tim)

LỒNG NGỰC: TIM Xuất phát của ĐMC

BỤNG Quan sát trên các

mặt cắt ngang, dọc phải, dọc trái, trực diện

Khảo sát:-Thành bụng trước-Gan-Thận-Dạ dày-Bàng quang-Ruột non-Đại tràng-Cơ hoành

BỤNG: CẮT NGANG C¸c mèc: Cét sèng c¾t ngang Thµnh bông tr íc liªn tôc Mét vµi x ¬ng s ên côt Mét phÇn h×nh ¶nh

cña d¹ dµy TÜnh m¹ch rèn: Xoang

TM rèn TuyÕn th îng thËn, §MC

bông vµ TMC

BỤNG: CẮT NGANG Trªn ® êng c¾t

ngang bông trung b×nh ®o:

§ êng kÝnh ngang bông:®o vu«ng gãc víi cét sèng ®i qua d¹ dµy.

Chu vi bông: trªn cïng ® êng c¾t, th íc ®o ®Æt trïng lªn da thµnh bông

BỤNG: CẮT DỌC Cắt dọc phải: cơ

hoành, phổi, gan Cắt dọc trái: Tim và

dạ dày

BỤNG: HỆ TIẾT NIỆU H×nh ¶nh thËn: H×nh qu¶ ®Ëu. N»m c©n ®èi hai bªn

cét sèng Cã thÓ quan s¸t thÊy tõ

14 tuÇn Nh×n râ cÊu tróc tõ 25

tuÇn Quan s¸t trªn ® êng

c¾t däc hoÆc c¾t ngang bông.

H×nh ¶nh thËn: H×nh ¶nh vá thËn.

NÐt, ®Ëm ©m vang Nhu m« thËn: H×nh

¶nh biÖt ho¸ vá tuû: Th¸p Malpighi vµ trô Bertin.

BÓ thËn: < 7mm §o chiÒu thËn trªn ®

êng c¾t däc: Tuæi thai + 3-4.

BỤNG: HỆ TIẾT NIỆU Cắt dọc: hình ảnh

biệt hóa vỏ-tủy Cắt ngang: đo bể

thận

BỤNG: HỆ TIẾT NIỆU Niệu quản: Động mạch thận:

cắt trực diện

BỤNG: HỆ TIẾT NIỆU Bàng quang: Trong

ổ bụng Động mạch bàng

quang

CỘT SỐNG Nghiªn cøu h×nh th¸i cña

cét sống trªn ® êng c¾t däc,c¾t ngang qua từng ®èt sèng vµ c¾t trùc diÖn:

C¾t däc cét sèng: Da liªn tôc C¸c ®èt sèng ®Òu ®Æn Kh«ng thÊy h×nh ¶nh

biÕn d¹ng cét sèng C¾t ngang tõng ®èt

sèng: Cung sau b×nh th êng

CỘT SỐNG

Cắt ngang đốt sống: cung sau đóng kín

Cắt trực diện: các gai bên chạy song song, khoảng cách <6mm

CÁC CHI

Mặt cắt trực diện: Chi d íi: §ïi: 1 x ¬ng: x ¬ng

®ïi C¼ng ch©n: 2 x

¬ng, chiÒu dµi b»ng nhau

Bµn ch©n: cã 5 ngãn.

CÁC CHI Bµn ch©n cã 5 ngãn §o chiÒu dµi bµn

ch©n: §o ë mÆt gan bµn ch©n. ChiÒu dµi bµn ch©n =chiÒu dµi X®ïi.

Tû lÖ Bµn ch©n/X§ïi=1:

Tû lÖ nµy <0,8: X®ïi ng¾n

CÁC CHI Chi trªn

C¸nh tay: 1 x ¬ng C¼ng tay: 2 x ¬ng,

chiÒu dµi khong b»ng nhau

Bµn tay: 5 ngãn

PHẦN PHỤ: BÁNH RAU B¸nh rau

VÞ trÝ TÝnh chÊt ©m

vang §é dÇy C¸c h×nh ¶nh bÊt

th êng

KÝch th íc b¸nh rau kh«ng cã gi¸ trÞ nhiÒu trong thùc hµnh:

§ êng kÝnh b¸nh rau: 20cm

§é dµy: 35mm vµ kh«ng ® îc v ît qu¸ 50mm khi thai đủ th¸ng

DiÖn tÝch trao ®æi cña b¸nh rau:10m vu«ng

PHẦN PHỤ: BÁNH RAU B¸nh rau: Rau b¸m thÊp

Theo ®Þnh nghÜa rau b¸m thÊp lµ mÐp d íi b¸nh rau cach lç trong CTC d íi 10cm sau khi sæ rau

Theo siªu ©m: <1cm ë thai 5 th¸ng <2cm ë thai 7 th¸ng <3cm ë thai nh÷ng

th¸ng cuèi

BÁNH RAU: TIÊN LƯỢNG RTĐ DỰA VÀO BỜ TRÊN BÁNH RAU THEO DENHEZ

Bờ trên vượt qua điểm giữa đáy tử cung: không có nguy cơ rau tiền đạo. Bờ trên ở nửa trên thân tử cung: nguy cơ

rau tiền đạo < 10%.

Bờ trên ở nửa dưới thân tử cung: nguy cơ cao rau tiền đạo.

ĐỘ TRƯỞNG THÀNH CỦA BÁNH RAU THEO GRANNUM

Độ 0: Âm vang đồng dạng, bờ nhẵn

Độ 1: Âm vang thô, bờ gồ ghề

Độ 2: Vôi hóa ở đáy và các múi nhau

Độ 3: Vôi hóa nhiều và những vùng trống âm

PHẦN PHỤ: NƯỚC ỐI N íc èi: Sinh lý

S¶n sinh n íc èi:

-TiÕt niÖu: §©y lµ nguån s¶n xuÊt chñ yÕu cña n íc èi :800-1200ml/24h

-Sù bµi tiÕt cña ® êng h« hÊp: 20-30% l îng n íc èi:300-400ml/24h

N íc èi: Sinh lý

Tiªu thô n íc èi:

-Tiªu ho¸: Sù tiªu ho¸ ® îc b¾t ®Çu vµo 18-20 tuÇn vµ cã thÓ quan s¸t thÊy tõ 25 tuÇn: 500ml/24h ë thai ®ñ th¸ng

-C¸c mµng cña thai: Da, mµng èi tiªu thô kho¶ng 250ml/24h

-D©y rèn

PHẦN PHỤ: THỂ TÍCH NƯỚC ỐI Ph ¬ng ph¸p 4 gãc cña

Phelan va Rutherford IA: Chia tö cung lµm 4 phÇn sau ®ã ®o bÓ lín nhÊt cña mçi gãc vµ céng l¹i:

-<5 cm:thiÓu èi nÆng -5,1-8: èi trung b×nh -8,1-18: èi b×nh th êng -18,1-25: D èi >25: §a èi

- Khoang ối được đo ở vị tri lớn nhất ở mỗi goc, và tinh bằng đơn vị cm.

+ Khoang ối này phải co bề ngang tối thiểu 1cm.

+ Đo theo chiều dọc đứng.

+ Loại trừ cac phần nhỏ của thai nhi và day rốn.

PHẦN PHỤ: THỂ TÍCH NƯỚC ỐI

PHẦN PHỤ: THỂ TÍCH NƯỚC ỐI Chỉ số ối:

Chamberlain< 1 cm:thiÓu èi nÆng

1-2 cm: ThiÓu èi 2-8 cm: èi BT >8 cm: §a èi

TRÂN TRỌNG CẢM ƠN