CC BI N PHP GI M NG SU T V BI N D NG HN 1. Cc bi n php gi m ng su t khi hn - Trong h u h t tr ng h p th c t , ng su t ko d trong vng ng

su t tc ng t t i gi tr gi i h n ch y ch.- Do , cc bi n php tr c v trong khi hn, ngoi cc bi n php ko

s b ho c nung nng s b n nhi t cao, s khng lo i b c s su t hi n, cng nh khng gi m ng k c gi tr ng su t d do co d c.

- Tuy nhin, c th gi m c nhi u ng su t ngang do co ngang, t c l gi m tr ng thi ng su t hai chi u v ba chi u, v gi m bi n d ng d o ko khi m i hn ngu i i. i u ny m b o b n v kh nng lm vi c c a k t c u.

- C th chia cc bi n php thnh: Cc bi n php k t c u; Cc bi n php cng ngh trong khi hn.

1.1. Cc bi n php k t c u gi m ng su t khi hn. - Kim lo i c b n khng nn d b ti t i vng nh h ng nhi t khi

hn.- V t li u hn nn b o m kim lo i m i hn c d o khng th p

h n tnh d o c a kim lo i c b n. - Khng nn cc m i hn giao nhau nhi u trnh v gi m ng su t

nhi u chi u, c bi t v i cc k t c u ch u t i tr ng ng v va p. - Khng nn dng cc m i hn t o thnh cc bin d ng kn khng l n

(hn cc t m tng c ng..) v chng c th lm tng tr ng thi ng su t ph ng. - S l ng v kch th c m i hn ch nn v a , khng nn l n qu

m c c n thi t (trn c s tnh ton thi t k ).

Hnh 1-

1

- Cc gn c ng v ng nn c b tr sao cho khi hn kim lo i c b n c nung nng t i cng v tr, m b o gi m c co ngang t m vch ng ( Hnh 1- ).

- Nn u tin s d ng cc m i hn gip m i v chng c m c t p trung ng su t nh h n cc m i hn gc.

- Khi hn gip m i cc t m c chi u dy khc nhau, d m b o nung nng ng u, hn ng u cc mp v trnh m c t p trung ng su t cao, c n vt t m dy h n cho thch h p ( Hnh 1- ).

Hnh 1- - Khi thi t k cc k t c u hn tch h p, c n xem xt kh nng hn

chng d i d ng cc kh i ring r , sau m i hn chng l i thnh k t c u hon ch nh. i u ny lm gi m rng bu c ln co ngang m i hn v gi m tr ng thi ng su t ph ng.

- Cc k t c u hn c hnh d ng ph c t p nn dng cc chi ti t t thp t m d p v cc kh i thp c. Cc k t c u c hn v i cc k t c u khc lm nn cc k t c u hn hon ch nh.

- C n tnh n kh nng b o m vi c d dng vi c c gi i ho cng vi c hn (thng qua b tr cc m i hn).

- C n tng c ng s d ng g hn m b o chnh xc trong l p ghp v th c hi n ng trnh t hn.

1.2. Cc bi n php cng ngh gi m ng su t khi hn: Cc bi n php ny r t a d ng v ph thu c vo c tr ng v lo i k t

c u, ph ng php hn, ch hn, c tnh v thnh ph n ho h c c a kim lo i c b n. C th chia chng thnh hai lo i:

a) Cc bi n php cng ngh gi m ng su t, th c hi n trong qu trnh hn:

- Tng ch nhi t (nng l ng ng) khi hn cc chi ti t khng k p v thp d ti nh m trnh n t (lm tng th tch vng kim lo i c nung, gi m t c ngu i).

- Nung nng s b khi hn t m dy v thp d ti. - Gi m ch nhi t khi hn cc chi ti t c k p ch t nh m trnh n t.

2

- V i cc chi ti t c k p ch t v c chi u dy l n, nn hn nhi u l p. Kim lo i p nn c tnh d o cao.

- Trnh t hn nn m b o cho cc chi ti t tr ng thi t do, c bi t v i cc m i hn gip m i (c gi tr co ngang l n). Tr c tin hn cc m i hn gip m i, sau m i n cc m i hn gc. V i cc v t hn c d ng tr r ng, tr c h t hn cc m i hn d c tr c, sau n cc m i hn theo chu vi.

- M i m i hn nn th c hi n m t l t ho c th c hi n t gi a ra u. - Khng b tr cc m i hn nh t i ch cc m i hn giao nhau. - gi m nh h ng c a co ngang, c n gi m khe h hn c a cc m i

hn gip m i v hn ng u chn m i hn. - C n hn nhanh m b o kim lo i ngu i u theo chi u dy v

chi u di m i hn (hn t ng v bn t ng). b) Cc bi n php cng ngh gi m ng su t, th c hi n sau khi hn: V i cc k t c u quan tr ng, tng kh nng lm vi c c a chng,

ng i ta th ng ti n hnh kh ng su t ring sau khi hn, c bi t khi l thp h p kim hay thp c hm l ng cacbon trung bnh. Cc bi n php l:

- Ram cao ton ph n trong l. Nhi t ram 600 650C. Th i gian gi nhi t cao 3 pht/1mm chi u dy. Sau chi ti t c ngu i t do

trong l.- Ram c c b t i 600 C vng quanh m i hn b ng ph ng php nung

cao t n ho c m nung kh chy. Ph ng php ny khng lo i b hon ton nh ng lm gi m ng su t d .

- Kh ng su t d b ng ph ng php c h c nh ko k t c u t i gi i h n ch y, ho c dng rung ng phn b l i ng su t d .

2. Cc bi n php gi m bi n d ng khi hn. * S hnh thnh ng su t v bi n d ng d khi hn l do s tc ng c a

n i l c khi kim lo i c nung c c b . - Trong cc k t c u khng c hi n t ng vnh r r t, ng su t d ko

th ng t t i cc gi tr cao. - Ng c l i, trong cc k t c u b bi n d ng m nh sau khi hn, ng su t

d ko c th khng l n l m. - V v y, m t s bi n php gi m bi n d ng d s i ngh ch l i cc

bi n php gi m ng su t d .

3

* C th chia cc bi n php gi m bi n d ng d thnh ba lo i: Bi n php k t c u; Bi n php cng ngh trong qu trnh hn; Bi n php cng ngh sau khi hn

2.1. Cc bi n php k t c u gi m bi n d ng hn: - Khng thi t k ti t di n m i hn l n h n m c c n thi t (xu t pht t

kha c nh b n) v s lm tng vng ng su t tc ng v n i l c tc ng. - Phn b cc m i hn cng g n cc tr c i qua tr ng tm k t c u cng

t t, ho c ngay t i cc tr c gi m m men u n do n i l c tc ng gy ra.

- M i c p m i hn song song c n c b tr trn cng m t m t ph ng i qua tr c tr ng tm c a v t, sao cho m men c a cc n i l c tc ng c a cc m i hn cn b ng nhau v khng gy vnh k t c u so v i tr c .

- S l ng m i hn trong k t c u cng t cng t t gi m cc l c co tc ng ln k t c u.

- L ng d cho co m i hn ph i b o m sau khi hn, cc kch th c c a k t c u c nh thi t k .

- h n ch bi n d ng gc, c n gi m gc vt mp cc m i hn vt mp ch V, ho c dng cc m i hn vt mp ch X khi chi u dy chi ti t l n.

2.2. Cc bi n php cng ngh gi m bi n d ng trong khi hn: - Ch n ch hn sao cho chi u r ng vng ng su t tc ng l nh

nh t. nung u kim lo i theo chi u dy, c n tng m t dng i n hn hn ng u su.

+ Vi c hn ng u su cc m i hn gip bin v cc lin k t hn gip m i s cn b ng co ngang theo chi u dy m i hn v gi m bi n d ng gc.

+ Trong m t s tr ng h p, khi th c hi n m i hn th hai trong c p m i hn i x ng qua tr c c a v t hn, nn tng ch hn tng vng ng su t tc ng cho l c co c a m i hn ny kh hon ton vng d do m i hn th nh t gy ra.

- Trnh t th c hi n cc m i hn nn b o m cho bi n d ng c a m i hn tr c kh h t c bi n d ng c a m i hn sau (c h ng ng c l i).

Cc m i hn i x ng ho c song song nn c hn ng th i ho c hn theo th t t ng o n xen k .

- Ph ng php hn phn o n ngh ch t o bi n d ng nh h n. - Vi c rn cc m i hn trong qu trnh hn lm gi m ng k bi n d ng.

Sau khi hn l p trn cng th khng c n rn v c th gy n t b m t.

4

- Nung nng s b ton b v t hn s gi m ng su t v bi n d ng d . - C th u n ng c c c b gi m vng d . - Cc m i hn gip m i c a lin k t hn t m m ng cho cc b ch a nn

hn trn cc bn g t tnh (chng khng c n tr co ngang nh ng ngn c bi n d ng gc).

- Khi hn cc t m m ng theo bin d ng kn, trnh m t n nh t m do nn, c th nung c c b ph n gi a t m tr c khi hn

2.3. Cc bi n php cng ngh gi m bi n d ng sau khi hn: a) N n ngu i : D a trn c s ko cc o n k t c u b co, t i kch

th c v hnh d ng thi t k . - Cc o n v cc ch b co

trong k t c u hn: vng ng su t tc ng c a cc m i hn m t i sau khi hn su t hi n ng su t ko c gi tr ch (gi i h n ch y).

- Khi n n ngu i k t c u hn: x y ra gin d o cc vng ng su t tc ng m i hn.

Hnh 1-

- C th x y ra n t khi n n ngu i, lm nh h ng t i kh nng lm vi c c a k t c u.

- Ch c th gi m ng su t d khi n n ngu i n u k t c u hn c ko t i ng su t b ng gi i h n ch y ch. Tuy nhin khi lm tng bi n c ng kim lo i vng ng su t tc ng c a cc m i hn (c th gy n t).

y l qu trnh cng ngh kh th c hi n (c n c cc my p thu l c cng su t l n v g l n). Do kh nng ng d ng h n ch .

b) N n nng : L nung b ng i n ho c b ng ng n l a (c a m nung) v c s d ng r ng ri trong th c t .

5

Hnh 1- - B n ch t ph ng php: dng bi n php nung c c b lm co cc

o n, cc vng c a k t c u m t i chi u di c a chng l n h n chi u di vng ng su t tc ng c a cc m i hn t ng ng trong k t c u.

- T i cc ch c nung nng c a k t c u hn khi n n nng, cng nh khi hn, s hnh thnh bi n d ng d o nn. Khi ngu i sau , cc ch ny s co l i v cn b ng ch b bi n d ng.

- Do c i m n gi n, r ti n, d thao tc, ph ng php ny cho php n n m i lo i bi n d ng d . Vi c n n nng hi n nay ch y u d a vo cc nghin c u v s li u th c nghi m.

- C th s d ng m t cch c hi u qu kh ng su t d u n v n n th ng tr c tr ng tm k t c u hn (ho c cc kh i c a chng), kh cc hi n t ng lm, l n sng t i cc vng ch u nn c a cc ph n t d ng t m trong k t c u.

- kh vng d trong k t c u hn, c n t o ra m men u n ng cchi u b ng cch nung m t d i kim lo i d c ng mm ( Hnh 1- .a) ho c nung t m theo hnh nm ( Hnh 1- .b). Tr ng h p u s d ng co d c, tr ng h p th hai s d ng co ngang ch nung c c b .

Hnh 1- - Tr ng tm ti t di n ngang vng ng su t tc ng c a nung d c ph i

n m trong m t ph ng u n ( Hnh 1- .a).- Trong cc k t c u c ti t di n ngang khng i x ng, m t ph ng u n

i qua tr ng tm vng ng su t tc ng c a cc m i hn O a v tr ng tm ti t di n ngang k t c u O ( Hnh 1- .a v Hnh 1- .b ). N i i m O v i i m O a ta c ng OO a trn m t ph ng u n.

- Trn ta th y khi n n nng nn nung d i n m g n ra k t c u. - Cc tnh ton cho tr ng h p dng ph ng php trn:

6

1) Ti t di n c n thi t c a vng ng su t tc ng do nung c c b khi n n nng c xc nh xu t pht t m men u n M gy vng d sau khi hn

(M = Po*yo) ho c t vng d (f = M*l*l/8*E*J). 2) N i l c quy c ban u P on b o m vng ng su t tc ng c a

nung c c b khi n n (Hnh 6-5a v 6-5b) c xc nh t cng th c: Pon=M/yn (6.1)

Hnh 1- Trong yn l kho ng cch t tm ti t di n vng ng su t tc ng

nung khi n n O m n tr ng tm ti t di n ngang O c a k t c u. 3) Ti t di n vng ng su t tc ng khi n n nng F n :

Fn = Pon/on (6.2)

Trong on ng su t ban u c a vng ng su t tc ng nung khi n n nng, c coi nh g n b ng gi i h n ch y ch . Khi

Fn = Pon/ch = M/yn*ch (6.3)4) Chi u r ng vng ng su t tc ng b on s l:

bon=Fn/S (6.4)5) Cng su t h u ch c a ngu n nhi t nung khi n n nng (q),

c xc nh t cng th c tnh chi u r ng vng ng su t tc ng theo ph ng php tu n t x p x g n ng bi t:

q = (bn.v.So.ch.h)/9,86.(h - bn) (6-5)Trong :

bn: chi u r ng vng ng su t tc ng v m t bn tr c nung, v b ng 0,5b on

v: t c d ch chuy n c a ngu n nhi t nung, cm/s.

7