bu sayıda - turktox.org.trturktox.org.tr/public/upload/bulten/ttd_bulten_43_haziran2016.pdf ·...

Tuumlrk Toksikoloji Derneği Yayın OrganıHaziran 2016 Sayı 43

Goumlrsel Murat Bengisu Ayccediliccedilekleri Provence-Fransa

Bu Sayıda

wwwturktoxorgtr

2 BAŞKANDAN 2 EDITOumlRDEN 3 Eurotox2016

GUumlNCEL 4 BİLİNEN TEHLİKE KURŞUNUN CcedilOCUK

UumlRUumlNLERINDEKİ MİKTARI VE UumlLKEMİZDEKİ YASAL TEDBİRLER

5 TERAPOumlTİK İLACcedil İZLEMİNE GENEL BİR BAKIŞ 7 BİTKİSEL UumlRUumlNLER TARAFINDAN İNDUumlKLENEN

KARACİĞER HASARI

BİLİMSEL ETKİNLİKLERİN ARDINDAN 9 RİSK DEĞERLENDİRMESİ Oumlrnek Vaka

Uygulaması 9 ZEBRA BALIĞININ EMBRYOTOKSİSİTE VE

TERATOJENİTE TARAMA VE ARAŞTIRMALARINDA KULLANIMI

10 2nd International Congress of Forensic Toxicology 26-30 Mayıs 2016 Ankara Tuumlrkiye

BOumlLUumlM TANITIMLARI 10 İSTANBUL MEDİPOL UumlNİVERSİTESİ 11 GİRESUN UumlNİVERSİTESİ

12-13 AKADEMİK HABERLER 13-14 GERCcedilEKLEŞTİRİLECEK BİLİMSEL ETKİNLİKLER

Haziran 2016 | Sayı 43 | wwwturktoxorgtr2

Değerli okuyucularımız

Bilimsel makaleler akademik haberler ve du-yurular bulabileceğiniz yeni sayımızla hepinize guumlzel bir yaz diliyoruz

Her tuumlrluuml akademik haber guumlncel makale ta-nıtım ve duyuru iccedilin bize toksikolojibultenigmailcom adresine mail atarak ulaşabileceği-nizi luumltfen unutmayın

Buumllten kurulu olarak her tuumlrluuml katkıya ve eleş-tiriye accedilık olduğumuzu bir kere daha hatırlat-mak isteriz

Bir sonraki sayıda goumlruumlşmek uumlzere

Toksikoloji Buumllteni Yayın Kurulu

Başkanrsquodan

Sayın Uumlyeler

2016 yılının ilk 6 aylık doumlneminde derneğimiz ve Tuumlrk toksikolojisi accedilısından en oumlnemli olay kuşkusuz 52 EUROTOX Kongresirsquonin tarafımız-dan İstanbulrsquodan İspanyarsquonın Seville kentine alınması oldu 2001 yılında yine İstanbulda gerccedilekleştirilen ilkinden sonra uumlccedil Avrupa uumll-kesine karşı adaylığımızı koyarak kazanmamız uumlzerine uumllkemizde ikinci kez gerccedilekleştireceği-miz bu kongrenin hazırlıkları bildiğiniz gibi yo-ğun bir şekilde devam ediyordu Ancak 2013 yılından başlayarak Ortadoğursquoda hemen sınır-larımızda odaklanmış bir biccedilimde gittikccedile ar-

tan ve tuumlm duumlnyayı iccediline ccedileken savaş sorunu hazırlanmakta olduğumuz kongrenin başarılı ve Tuumlrk Toksikoloji Derneğirsquone yakışır bir şekil-de gerccedilekleştirilmesini tehdit etmeye başladı Kongrelerin başarısında en oumlnde gelen olmaz-sa olmaz koşul bildiğiniz uumlzere konuda ccedilalışan araştırıcıların katılımıdır Ne var ki bahsettiğim ccedilok uluslu ve kısmen vekalet savaşı şeklinde yuumlruumltuumllen ccedilatışmalar ve Avrupa kentleriyle birlikte coğrafi yakınlık nedeniyle uumllkemizi daha da fazla etkileyen teroumlr olayları bizlerle doğrudan ya da dolaylı iletişime geccedilen potan-siyel katılımcıların isteksizliğinin ve kongre ka-tılımının ccedilok duumlşuumlk olacağının sinyallerini ver-meye başladı Bu nedenlerden dolayı geccedilen Mart ayında Kuzey Amerikarsquonın New Orleans Kentinde gerccedilekleştirilen 55 SOT Kongresi sı-rasında Yerel Duumlzenleme Kurulu olarak kongre yerinin değişmesi kararımızı EUROTOX başka-nı ve diğer Youmlnetim Kurulu uumlyelerine ilettik Birkaccedil guumln boyunca yaptığımız goumlruumlşmeler analizler ve accedilıklamalar sonucunda TTD ve EUROTOXrsquoun başarısı ve prestiji accedilısından de-ğişikliğin kaccedilınılmaz olduğu goumlruumlşuumlmuumlz kabul goumlrduuml TTD tarafından duumlzenlenecek olan bu ikinci EUROTOX Kongresini uumllkemiz sınırları dı-şında yapmak her ne kadar uumlzuumlcuuml olsa da ger-ccedilekccedili davranmak ve her koşulda TTD Tuumlrk Tok-sikolojisi ve EUROTOXrsquoun başarısını olabilecek en uumlst duumlzeyde tutmak durumundayız TTD uumlyelerinden oluşan Duumlzenleme Kurulu olarak bu kararımızı anladığınızı ve desteklediğini-zi duumlşuumlnuumlyoruz Kongre yerinin değişmesine karşın şu ana kadar Tuumlrkiyersquoden katılımın ol-dukccedila yuumlksek olması bu oumlngoumlruumlmuumlzuuml destek-

leyen en oumlnemli somut goumlsterge Bu nedenle her birinize teşekkuumlr ediyor ve uumllke olarak ciddi ve sıkıntılı bir doumlnemden geccediltiğimiz bu guumlnleri atlatacağımızı ve geleceğin daha guumlzel olacağını umuyorum

Bir oumlnceki Ocak sayısında yer alan yazımda Al-man uumlniversitelerinde toksikoloji departman-larının sayısının sınırlandırılmasıazaltılması girişimine karşı Alman Toksikoloji Derneği Başkanı tarafından Archives of Toxicology der-gisinde yayımlanan makaleden bahsetmiştim (Gundert-Remy U et al Arch Toxicol 2015 DOI 101007s00204-015-1577-7) Her biri-mizin ccedileşitli şekillerde emek verdiği toksiko-loji alanında aslında tuumlm uumllkeleri ilgilendiren bu konu geccedilen aylarda EUROTOX Youmlnetim Kurulursquonda guumlndeme geldi ve devamında Youml-netim Kurulu uumlyeleri tarafından EUROTOXrsquoun resmi yayın organı olan Toxicology Letters dergisinde bir Pozisyon BelirlemeDurum De-ğerlendirme makalesi (position statement) yayınlandı Bu kısa ancak oumlnemli makaleyi okumanızı oumlneriyorum (Wallace H et al Toxi-cology as an academic discipline in European Universities Toxicol Lett 2016 Jul 825463 doi101016jtoxlet201604024 Epub 2016 Apr 30)

Toksikoloji dalında duumlnyadaki en oumlnemli birkaccedil kongreden birisi olan EUROTOX Kongresirsquonde buluşmak uumlzere sevgi ve saygılarımı sunarım

Prof Dr Hilmi OrhanTTD Başkanı

Editoumlrden

Haziran 2016 | Sayı 43 | wwwturktoxorgtr 3

Toksikoloji BuumllteniTuumlrk Toksikoloji Derneği Yayın Organı Buumllten Yayın Kurulu 2016| Sayı 43

Sahibi Prof Dr Binay Can EKEYazı İşleri Muumlduumlruuml Prof Dr Hilmi ORHANYazışma Adresi toksikolojibultenigmailcom

Doccedil Dr Suna SabuncuoğluDr Ecz Onur Kenan UlutaşUzm Ecz Sezen YılmazEcz Merve DemirbuumlgenEcz Eyuumlp Ccedilırak

Buumlltende yer alan yazıların sorumluluğu yazarlarına aittir 6 ayda bir yayınlanır Tuumlrk Toksikoloji Derneği uumlyelerine elektronik olarak goumlnderilir


Guumlnluumlk yaşantımızda farkında olmadan ma-ruz kaldığımız ksenobiyotiklerden biri olan kurşun doğada oldukccedila sık karşılaşılan toksik bir elementtir Kurşun zehirlenmesine bağ-lı oumlluumlmler tarihten guumlnuumlmuumlze devam eden toplumsal bir sağlık sorunudur Kurşun zehir-lenmesinin ilk mağdurları MOuml ikinci yuumlzyıl şarap tuumlketicilerine ve kurşun işccedililerine da-yanmaktadır Kurşun tatlı lezzeti nedeni ile uumlzuumlmdeki tannik asitin keskin tadını ortadan kaldırmak uumlzere yaklaşık 20 mgL konsant-rasyonda kullanılmıştır ve ldquoZengin sınıfrdquo Ro-marsquolıların diyetlerinin bir parccedilası olmuştur [12] Tarihsel kayıtlar da dikkate alınarak guuml-nuumlmuumlzde kurşun zehirlenmesi ile ilgili araştır-malar yapılmakta ve oumlnlemler alınmaktadır Ancak son yıllarda kurşun zehirlenmesinin yetişkin bireylerdeki yuumlksek seviyelerinden ziyade ccedilocuklardaki kurşun maruziyeti ccedilok daha fazla oumlnemsenmeye başlanmıştır En-duumlstriyel olarak yetişkin bireylerin kurşuna yuumlksek konsantrasyonda maruz kalmaları ko-nusu yerini daha genel bir biccedilimde oumlzellikle ccedilocukluk ccedilağından itibaren meydana gelen duumlşuumlk doz asemptomatik zehirlenmelere bı-rakmıştır Oumlyle ki ccedilocuklarda kronik kurşun zehirlenmesi ilk kez 1970rsquolerde hiccedilbir klinik toksisite belirtisi goumlstermeksizin IQ skorla-rında oumlğrenme ve dikkat becerilerinde azal-

ma olduğu tespit edilerek fark edilmiştir Ccedilo-cuklarda kurşunun hiccedilbir konsantrasyonunun guumlvenli olmadığı duumlşuumlnuumllmektedir ve kanda-ki kurşunun her 10 microgdL artışında IQ dere-cesinde duumlşuumlşe sebep olduğu bildirilmekte-dir [1-4] Ccedilocukluk ccedilağından itibaren kronik şekilde duumlşuumlk dozda kurşun maruziyeti her-hangi bir belirti goumlstermediği iccedilin anlaşılması ve tedbir alınması zordur Kurşun proteinle-rin suumllfidril gruplarına guumlccedilluuml şekilde bağlanan divalent bir katyondur Merkezi sinir sistemi kurşundan etkilenen sistemlerin en oumlnemlisi-dir Kurşun toksisitesi ccediloğunlukla enzimlerin ve yapısal proteinlerin bozulmasına dayanır Kalsiyumu taklit ettiği ve yerine geccedilebildiği iccedilin pek ccedilok toksik etki meydana getirebilme ve kemik dokuda birikme oumlzelliğine sahiptir Bir diğer oumlnemli etki mekanizması ise hem biyosentez yolağı uumlzerinedir kurşuna duyarlı delta-aminolevulinik asit dehidrataz enzimi kurşun ile inhibe olur ve dolaşımdaki amino-levulinik asit miktarı artar Bu da zayıf agonis-ti olduğu GABArsquonın presinaptik inhibisyonla salımını duumlşuumlrmenin yanı sıra anemiye de yol accedilar [13]

Kanda 20 microgdL konsantrasyonda kurşun bu-lunması yuumlksek dozda kurşun zehirlenmesinin goumlstergesidir ve noumlbet beyin boumlbrek hasarı koma oumlluumlm gibi sonuccedillara neden olabilmek-tedir Daha duumlşuumlk dozdaki kurşun seviyeleri ise oumlğrenme ve davranış becerilerinde guumlccedil-luumlğe yol accedilmakla birlikte erkeklerde ergenlik ccedilağında gecikmeye sebebiyet verir Ayrıca kol bacak ağrısı karın ağrısı kusma baş ağrısı kas guumlccedilsuumlzluumlğuuml iştah kaybı işitme kaybı ve uyku bozukluğu gibi belirtileri de vardır Kronik kur-şun birikimi olan gebelerde ise kemik dokuda biriken kurşun gebelik boyunca serbest hale gelerek kan dolaşımına girer ve plasentayı geccedilerek gelişmekte olan fetuumlsuuml etkileyebilir kan beyin bariyeri yapısında bozulmaya neden olabilir [1-3]

Kurşunun maruziyet kaynakları sanayileşme kuumlresel ticaret ve kentleşme genel tanımları adı altında duvar boyaları akaryakıtlar sera-mikler bataryalar ccedilevre kirliliği toprak su ve gıdalar olabilmekle birlikte oumlzellikle ccedilocuklar iccedilin kurşun iccedilerikli boya kalemleri oyuncaklar aksesuarlar ve kıyafetlerdir 1960rsaquolı yıllardan oumlnce inşa edilen binalar ccediloğunlukla kurşun bazlı boyalarla boyanmış ve iccedilme suları iccedilin kurşun borular doumlşenmiştir ayrıca kurşun iccedileren benzinler de ccedilevresel kurşun kaynağı olarak bilinen bir diğer problem olarak orta-ya ccedilıkmıştır Boumlylelikle havaya ve suya karışan kurşun toprağı da kirletmiştir [34]

Kurşun insan vuumlcuduna oral inhalasyon ve dermal yoldan girebilmektedir Giysilerin uumlzerlerindeki baskılarda ve dokumalarda kul-lanılan boyalar dermal yoldan ve oumlzellikle 0-2 yaş arasında oral doumlnemde olan bebeklerde

ağız yoluyla maruz kalma soumlz konusu olmak-tadır [34]

Tuumlrkiyersquode Guumlmruumlk ve Ticaret Bakanlığı ta-rafından ldquoBazı Tuumlketici Uumlruumlnlerinin Tehlikeli Kimyasal Madde İccedileriğine Youmlnelik Piyasa Gouml-zetimi ve Denetimine İlişkin Tebliğrdquo 14 Ocak 2015 tarihinde 29236 sayılı resmi gazetede yayımlanmıştır Bu tebliğin amacı piyasaya ni-hai uumlruumln olarak arz edilen bazı tuumlketici uumlruumlnle-rinde kullanılan tehlikeli kimyasal maddelerin kullanımının sınırlandırılmasına ilişkin usul ve esasları duumlzenlemek olarak bildirilmiştir An-cak bahsi geccedilen tehlikeli kimyasal maddeler arasında kurşunun henuumlz yer almadığı goumlruumll-muumlştuumlr

ABD Tuumlketici Uumlruumlnleri Guumlvenliği Komisyonu (CPSC- The United States Consumer Product Safety Commission) tarafından hazırlanan ldquoTuumlketici Uumlruumlnleri Guumlvenliğini Geliştirme Ka-nunurdquo [5] 14 Ağustos 2008 tarihinde onay-lanarak yuumlruumlrluumlğe girmiştir Kanuna goumlre ABDrsquonin ithalatında zorunlu uumlruumln guumlvenliği standartları getirilmiş ve firmaları buna uy-malarını sağlamak uumlzere organize etmiştir Yine yasa gereği ldquoCcedilocuk Uumlruumlnleri İccedilin Yeni Yasanın İccedilerdiği Zorunlu Standartlar ve Akre-dite Laboratuarlarca Yapılması Gereken Test-lerraquo arasında kurşun da yer almaktadır ve gerekli koşullar ile limitler aşağıdaki şekilde bildirilmektedir [5]

bull Kurşun İccedileren Ccedilocuk Uumlruumlnleri ndash12 yaş ve altında olan yaşlardaki ccedilocukların kulla-nımı iccedilin tasarlanan uumlruumlnlerdeki (oumlrneğin oyuncaklar ccedilocuk giysileri ve ayakkabıları ve bunların uumlzerinde yer alan duumlğmeler perccedilinler fermuarlar vb) kurşun miktarı bazı şartlar iccedilermekle birlikte 100 ppm (parts per million) ile sınırlandırılmıştır Aksi takdirde sorumlular iccedilin hukuksal suuml-reccedil başlatılacaktır [3]

bull Ccedilocuk uumlruumlnlerinde kullanılan boyalardaki kurşun oranı ndash Tuumlketici kullanımına youmlne-lik boya ve benzeri zemin kaplama ma-teryallerindeki kurşun miktarı 90 ppmrsquodir Ccedilocuk uumlruumlnlerinde kullanılan boyalardaki kurşun oranını goumlsteren testlerin akredi-te bir laboratuarca yapılması gerekmek-tedir Oumlrneğin oyuncaklar ccedilocuk giysileri ve ayakkabıları uumlzerindeki boyalı duumlğme-ler fermuarlar bu teste tabi tutulacaktır Ayrıca tekstil uumlruumlnleri uumlzerinde bulunan baskı ve resimler (oumlrneğin baskılı tişoumlrtler) kolayca kazınabiliyorlarsa zemin kaplama materyali olarak kabul edilecek ve tekstil uumlruumlnuumlnden ayrı olarak teste tabi tutula-caklardır [5]

Uumllkemizden ABDrsquoye yapılan ihracatlarda yu-karıda bahsi geccedilen youmlnetmeliğin belirlediği sı-nırlar dikkate alınmaktadır Bu limitler ABDrsquoye ihracat yapacak firmaların birincil olarak ilgi-

GUumlNCELBİLİNEN TEHLİKE KURŞUNUN CcedilOCUK UumlRUumlNLERINDEKİ MİKTARI VE UumlLKEMİZDEKİ YASAL TEDBİRLER

Selda MERCAN Zeynep TUumlRKMEN | İstanbul Uumlniversitesi Adli Tıp Enstituumlsuuml Adli Toksikoloji Laboratuarı 34303 Cerrahpaşa İstanbul mercanseldagmailcom

Kurşun insan vuumlcuduna oral inhalasyon ve dermal yoldan girebilmektedir Giysilerin uumlzerlerindeki baskılarda ve dokumalarda kullanılan boyalar dermal yoldan ve oumlzellikle 0-2 yaş arasında oral doumlnemde olan bebeklerde ağız yoluyla maruz kalma soumlz konusu olmaktadır

Tuumlrkiyersquode Guumlmruumlk ve Ticaret Bakanlığı tarafından ldquoBazı Tuumlketici Uumlruumlnlerinin Tehlikeli Kimyasal Madde İccedileriğine Youmlnelik Piyasa Goumlzetimi ve Denetimine İlişkin Tebliğrdquo 14 Ocak 2015 tarihinde 29236 sayılı resmi gazetede yayımlanmıştır


lendiği bir durum olmakla birlikte iccedil pazara sunulan uumlruumlnlerin guumlvenliği hususunda henuumlz net bir sınırlandırma bulunmamaktadır

Bu sınır değer (90 ppm) dikkate alınarak İstanbulrsquoun 4 ayrı semt pazarından alınmış 10rsquoar adet ccedilocuk tekstil uumlruumlnuuml (tişoumlrt panto-lon şort tulum vb) uumlzerindeki baskılı zemin kaplama boyalarının iccedileriğindeki kurşun mik-tarını belirlemeye youmlnelik gerccedilekleştirilen bir araştırmada iki ayrı analitik youmlntem valide edilerek karşılaştırılmıştır Yapılan araştırmada 40 adet tekstil uumlruumlnuuml uumlzerinde yer alan farklı renklerde toplam 198 adet ayrı baskılı boya materyali incelenmiş bunlardan 29rsquounun sı-nır değerin uumlzerinde olduğu ve genellikle sarı renk ve tonları olan turuncu kahverengi bej rengi boyalarda yuumlksek sonuccedillar elde edildiği dikkat ccedilekmiştir Ccedilalışmanın neticesinde top-lam 40 adet uumlruumlnuumln 16rsquosı 90 ppm (mgkg) sınır değerin uumlzerinde kalmıştır [6] Duumlnya genelin-de buna benzer ccedilalışmalar sayısı guumln geccediltikccedile artmakla birlikte yapılmaya devam etmek-tedir ve ccedilarpıcı sonuccedillarla karşılaşılmaktadır [7-9]

Son yıllarda kuumlresel ticaretin de artmasıyla birlikte uumllkemize giren veya uumllkemizde uumlreti-len pek ccedilok uumlruumlnuumln guumlvenliği hususunda kul-lanıcıların akıllarında soru işaretleri meydana gelmektedir Ancak yine de bireylerin geccedilmiş yıllardaki oumlrnekler ile karşılaştırıldığında halk sağlığı ve oumlzellikle ccedilocuk sağlığı-guumlvenliği hu-susunda daha bilinccedilli oldukları da bir gerccedilektir Kontrolsuumlz ve duumlşuumlk maliyetli uumlretimin neti-cesinde piyasaya sunulan oyuncak aksesuar boya kalemleri giysiler ve giysi aksesuarları gibi her tuumlrluuml ccedilocuk uumlruumlnuumlnde kurşunun yanı sıra kadmiyum antimon nikel azo-boyar maddeler ftalatlar gibi inorganik ve organik tehlikelerin de bulunabileceğine dikkat edil-mesi gerekmektedir Ulusal pazarda satılan ccedilocuk uumlruumlnlerinin kontroluumlnuumln yapılmaması ve tuumlketicilerin yoğunlukla semt pazarların-

dan alışveriş ettiği duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde bu du-rum uzun vadede uumllkemiz adına buumlyuumlk bir problemdir

Yuumlzyıllardır bilinen bir tehlike olan kurşun ele-mentinin uzun doumlnemde neden olduğu sağlık problemlerinin oumlnuumlne geccedililmek uumlzere alınacak yasal tedbirlerin yanı sıra bireylere de bazı gouml-revler duumlşmektedir Şoumlyle ki

Ailede mesleki olarak kurşun elementine ma-ruz kalan aile bireyleri olması durumunda duumlşuumlk doz kurşun zehirlenmesinin neden ol-duğu semptomlardan bir ya da birkaccedilı goumlruumll-duumlğuuml durumlarda (oumlrn oumlğrenme bozukluğu dikkat eksikliği) yaşanılan ev ve ccedilevresindeki binalar ccedilok eski yapılar olup iccedilme sularının kurşun borular ile taşındığı durumlarda ccedilo-cuklar muhakkak kurşun birikimi accedilısından klinik olarak takip edilmelidir Maruziyet kay-nakları uzaklaştırılmalıdır Ayrıca oumlzellikle 0-2 yaş arası bebeklerin kullandığı oyuncakların boya kalemlerinin giysilerin giysi uumlzerinde-ki kaplama boya materyallerinin guumlvenliğine dikkat edilmelidir Evlerde balık tutmada kul-lanılan olta kurşunu varsa kesinlikle ccedilocuklar tarafından ulaşılmayacak yerlere koyulmalıdır Boumlylelikle bireysel olarak başlayan bu tedbir-ler zamanla toplumsal bilinccedil haline doumlnuumlşe-bilir Oumlte yandan ticari uumlruumlnlerin iccedileriğindeki kurşun miktarının yasal sınıra uyumluluğunun uumlruumln etiketlerinde bildirilmesi hususunda ya-sal zorunluluk getirilmesi de bakanlıklar duumlze-yinde alınması gereken en etkili oumlnlem olarak duumlşuumlnuumllebilir

KAYNAKLAR1 Herbert Needleman (2004) Lead Poisoning Annu Rev

Med 55209ndash22

2 L Karalliedde and N Brooke Toxicity of Heavy Metals and Trace Elements in Essentials of Toxicology For He-alth Protection A Handbook For Field Professionals Ed David Baker (2012) pp 168-173

3 GG Rhoads Low level lead exposure harms children are new ed call for primary prevention Report of the Advisory Committee on Childhood Lead Poisoning Prevention 2012

4 LM Horton ME Mortensen Y Iossifova MM Wald P Burgess (2013) What do we know of childho-od exposures to metals (arsenic cadmium lead and mercury) in emerging market countries Int J Pediatr 1-13

5 CPSIA (USConsumer Product Safety Improvement Act) Web siteSection101 Childrenrsquos Products Con-taining Lead Lead Paint Rule (httpwwwcpscgovABOUTCpsiasect101html)

6 S Mercan S Z Ellez Z Tuumlrkmen M Yayla S Cengiz (2015) Quantitative lead determination in coating paint on childrenrsquos outwear by LA-ICP-MS A practical calibration strategy for solid samples Talanta 132 222ndash227

7 M Guney and G J Zagury (2014) Bioaccessibility of As Cd Cu Ni Pb and Sb in Toys and Low-Cost Jewelry Environ Sci Technol 48 (2) 1238ndash1246

8 S Saracoglu UDivrikli MSoylak LElci MDogan (2003) Determination of Trace Elements of Some Tex-tiles by Atomic Absorption Spectrometry JTrace Mic-roprobe Tech 21 389ndash396

9 M Tuzen AOnal MSoylak (2008) Determination of Trace Heavy Metals in Some Textile Products Produ-ced in Turkey Bull Chem Soc Ethiop 22(3) 379-384

GUumlNCELTERAPOumlTİK İLACcedil İZLEMİNE GENEL BİR BAKIŞ

Sinem ILGIN | Anadolu Uumlniversitesi Eczacılık Fakuumlltesi Farmasoumltik Toksikoloji Anabilim Dalı silginanadoluedutr

İlaccedilların terapoumltik ve advers etkileri bireyler arasında farklılık goumlstermektedir İlaccedil yanıt-larındaki bu ccedileşitlilikler bireyler arasındaki farmakokinetik ve farmakodinamik duumlzey-deki farklılıklardan kaynaklanmaktadır (1 2) Farmakokinetik duumlzeydeki farklılıklar yaş cinsiyet genetik sigara alkol ve bes-lenme alışkanlıkları hepatik ve renal has-talıklar gibi bireysel değişkenlerin ilaccedilların farmakokinetik profillerine yansımasının bir sonucu olarak meydana gelmektedir (3-5) Hastalarda ilaccedillara ait bu farklı farmako-kinetik profil benzer ilaccedil dozlarında tespit edilen farklı plazma konsantrasyonlarına neden olmaktadır Bireylerin farmakokinetik

fenotiplerini terapoumltik ilaccedil izlemi ile değer-lendirmek muumlmkuumlnduumlr (6 7)

Terapoumltik ilaccedil izlemi genellikle kan plazma ve serum olmak uumlzere ccedileşitli vuumlcut sıvıların-da ilaccedil duumlzeyinin oumllccediluumllmesi ile ilacın ve ilaccedil dozunun hastanın klinik durumuna goumlre bi-reyselleştirilmesi ve ilaccedil tedavisinin izlenmesi suumlrecidir (8-10) Terapoumltik ilaccedil izleniminin te-mel amacı ilaccedil advers etkisini azaltarak ilacın farmakolojik etkisini optimize etmek olarak oumlzetlenebilmektedir (11-13) Bu amaccedil doğ-rultusunda terapoumltik ilaccedil izlemi ilaccedil dozunun bireyselleştirilmesi ile advers ve toksik ilaccedil etkisinin oumlnlenmesine tedavi etkinliğinin ve yetmezliğinin tespitine (oumlzellikle antiepilep-

Terapoumltik ilaccedil izlemi genellikle kan plazma ve serum olmak uumlzere ccedileşitli vuumlcut sıvılarında ilaccedil duumlzeyinin oumllccediluumllmesi ile ilacın ve ilaccedil dozunun hastanın klinik durumuna goumlre bireyselleştirilmesi ve ilaccedil tedavisinin izlenmesi suumlrecidir

Kontrolsuumlz ve duumlşuumlk maliyetli uumlretimin neticesinde piyasaya sunulan oyuncak aksesuar boya kalemleri giysiler ve giysi aksesuarları gibi her tuumlrluuml ccedilocuk uumlruumlnuumlnde kurşunun yanı sıra kadmiyum antimon nikel azo-boyar maddeler ftalatlar gibi inorganik ve organik tehlikelerin de bulunabileceğine dikkat edilmesi gerekmektedir


tik ve immunsupresif tedavi suumlreccedillerinde) ve hastalarda klinik sonucun iyileştirilmesine olanak sağlamaktadır Ayrıca hasta uyuncu-nun değerlendirilmesinde ayırıcı herhangi bir klinik bulgu olmadığı durumlarda toksi-sitenin teşhisinde ve yuumlkleme dozunun de-ğerlendirilmesinde terapoumltik ilaccedil izleminden faydalanılmaktadır (10 12 14 15)

Terapoumltik ilaccedil izlemi suumlrecinde tanıya goumlre hastalarda ilaccedil tedavisine başlanmakta ve he-deflenen plazma konsantrasyonuna ulaşmak iccedilin doz uygulama zamanı belirlenmektedir İlacın kanda kararlı duruma ulaşmasını (ilacın yarılanma oumlmruumlnuumln 4-5 katı kadar) takiben hastada ilaccedil plazma konsantrasyonunun be-lirlenmesi ile birlikte hastanın klinik bulgu-ları da değerlendirilerek gerekli ise hastada doz ayarlaması yapılmaktadır Boumlylece ilacın dozunun bireyselleştirilmesi ile hastalarda tedavinin etkinliği arttırılarak ilaccedil ile induumlk-lenen advers veveya toksik etki riski azaltıl-maktadır (16)

Terapoumltik ilaccedil izleniminde oumlrnek alma zamanı ve analiz youmlnteminin seccedilimi oldukccedila oumlnemlidir (17) İlaccedil konsantrasyonunun belirlenmesinde uygun oumlrnek alma zamanı genellikle vadi (ccedilu-kur) konsantrasyonuna bir sonraki dozdan he-men oumlnceki zamana karşılık gelmektedir (10 18) Kromatografik youmlntemler ve immuumlnokim-yasal youmlntemler terapoumltik ilaccedil izleminde rutin olarak kullanılan tekniklerdir (19 20) Doğru oumlrnek alma zamanı ve uygun analitik youmlnte-min seccediliminden sonra laboratuvar oumllccediluumlmuuml gerccedilekleştirilmekte ve sonuccedillar klinik olarak yorumlanmaktadır İlaccedil duumlzeyinin hastalarda

doğru olarak yorumlanması iccedilin oumlrnek alma zamanı ilaccedil son dozunun alındığı zaman doz rejimi hastanın demografik oumlzellikleri hasta-da varolan hastalıklar ve hastanın kullandığı diğer ilaccedillar bilinmelidir (17 21)

Terapoumltik aralığı dar olan ilaccedillarda bireysel dozun klinik olarak belirlenemediği ilaccedillarda doz ve klinik sonuccedil arasında oumlngoumlruumllemeyen ilişki olan ilaccedillarda plazma konsantrasyonu ile terapoumltikadvers etki arasında ilişki olan ilaccedillarda ve plazma kararlı durum konsant-rasyonu bireyler arasında farklılık goumlsteren ilaccedillarda terapoumltik ilaccedil izleminin yapılması gerekmektedir (1 22) Sayılan bu kriterler doğrultusunda rutin olarak terapoumltik ilaccedil iz-lemi yapılması oumlnerilen ilaccedillar arasında anti-epileptik ilaccedillar immunsupresif ilaccedillar astım ilaccedilları antiretroviral ilaccedillar antipsikotik ilaccedil-lar antineoplastik ilaccedillar selektif serotonin geri alım inhibitoumlrleri lityum ve digoksin sa-yılmaktadır (23 24)

Sonuccedil olarak vuumlcut sıvılarında tespit edilen ilaccedil konsantrasyonlarının ilaccedilların terapoumltik ve advers etkilerinin değerlendirilmesinde tek başına klinik bulguların yerini almasa da klinik bulguların tamamlayıcısı olarak tedavide etkin bir role sahip olduğu soumlylenebilir Tedavide te-rapoumltik ilaccedil izlemi ile ilaccedil konsantrasyonunun belirlenmesi oumlzellikle ilaccedil ile ilişkili advers veveya toksik etkilerin oumlnlenmesinde faydalıdır Genetik farklılıkların ilaccedil yanıtına olan etkile-rinin daha da anlam kazandığı guumlnuumlmuumlzde terapoumltik ilaccedil izleminin tedavinin bireyselleşti-rilmesinde klinikte rutin olarak kullanımı her geccedilen guumln artmaktadır

KAYNAKLAR1 Birkett DJ Therapeutic drug monitoring Aust Prescr

1997209-112 Wilkinson GR Drug Metabolism and Variability

among Patients in Drug Response N Engl J Med 20053522211-2221

3 Spear BB Heath-Chiozzi M Jeffrey H Clinical applica-tion of pharmacogenetics Trends in Molecular Medi-cine 20017(5)201-204

4 Gundarapu V Manna PK Sharma S Therapeutic drug monitoring of tacrolimus and cyclosporine phenytoin and valproic acid International Research Journal of Pharmacy 20123(9)180-184

5 Galbraith A Bullock S Manias E Hunt B Richards A Fundamentals of Pharmacology an applied appro-ach for nursing and health Second edition England Pearson Education Limited 2013

6 Clarke W Dasgupta A Clinical Challenges in Therape-utic Drug Monitoring Special Populations Physiologi-cal Conditions and Pharmacogenomics Elsevier 2016 page 112

7 Pacia A Vealb G Bardinc C Levecircquee D Widmerf N Beijnenh J Astieri A Chatelutj E Review of therapeu-tic drug monitoring of anticancer drugs part 1 ndash Cyto-toxics European Journal of Cancer 201450(12)2010-2019

8 Suthakaran C Adithan C Therapeutic Drug Monito-ring ndash Concepts Methodology Clinical Applications and Limitations Health Administrator 20069(1)22-26 2006

9 Demirkan K Terapoumltik ilaccedil monitoumlrizasyonu Yoğun Ba-kım Dergisi 20087(3)365-369

10 Ghiculescu RA Therapeutic drug monitoring which drugs why when and how to do it Aust Prescr 20083142ndash4

11 Baumann P Hiemke C Ulrich S Gaertner I Rao ML Eckermann G Gerlach M Kuss HJ Laux G Oerlingha-usen BM Rieder P Zernig G Therapeutic Monitoring of Psychotropic Drugs An Outline of the AGNP-TDM Expert Group Consensus Guideline Ther Drug Monit 200426167-170

12 Dasgupta A Monitoring free drug concentration Handbook of Drug Monitoring Methods Humana Press New Jersey 200841-66

13 Podell M Antiepileptic Drug Therapy and Monitoring Companion Animal Medicine 201328(2)59-66

14 Patsalos PN Berry DJ Bourgeois BF Cloyd JC Glau-seri TA Johannessen SI Leppik IE Tomson T Peruc-ca E Antiepileptic drugs- best practice guidelines for therapeutic drug monitoring a position paper by the subcommission on therapeutic drug monitoring ILAE Commission on Therapeutic Strategies Epilepsia 200849(7)1239-1276

15 Andre P Novy J Decosterd LA Buclin T Rothuizen LA Therapeutic drug monitoring of antiepleptic drugs in the 21st century Epileptologia 20153278-84

16 Kang JS Lee MH Overview of Therapeutic Drug Moni-toring Korea The Korean Journal of Internal Medicine 200924(1)1-10

17 Bowers LD Analytical goals in therapeutic drug moni-toring Clin Chem 199844375-380

18 Ali AS Abdel-Rahman MS Rahman F Osman OH Ba-sic Principles of Therapeutic Drug Monitoring Journal of Applied Biopharmaceutics and Pharmacokinetics 2013187-95

19 Thomson T Johannessen SI Therapeutic monitoring of the new antiepileptic drugs Eur J Clin Pharmacol 200055697-705

20 Eliasson E Lindh JD Malmstroumlm RE Beck O Dahl ML Therapeutic drug monitoring for tomorrow Eur J Clin Pharmacol 2013125-32

21 Gross AS Best practice in therapeutic drug monito-ring Br J Clin Pharmacol 2001525-10

22 Jones D Therapeutic drug monitoring- a vital phar-macy role The British Journal of Clinical Pharmacy 20091171

23 Wahed A Dasgupta A Interferences in Therapeutic Drug Monitoring Clinical Chemistry Immunology and Laboratory Quality Control- A Comprehensive Review for Board Preparation Certification and Clinical Practi-ce Elsevier San Diego 2014275-287

24 Plesnicar BK Plesnicar A Therapeutic Drug Monito-ring and Pharmacogenetics Is This a Way Towards Creative Psychopharmacotherapy Psychiatr Danub 201426(2)96-99

Vuumlcut sıvılarında tespit edilen ilaccedil konsantrasyonlarının ilaccedilların terapoumltik ve advers etkilerinin değerlendirilmesinde tek başına klinik bulguların yerini almasa da klinik bulguların tamamlayıcısı olarak tedavide etkin bir role sahip olduğu soumlylenebilir

Terapoumltik ilaccedil izlemi suumlrecinde tanıya goumlre hastalarda ilaccedil tedavisine başlanmakta ve hedeflenen plazma konsantrasyonuna ulaşmak iccedilin doz uygulama zamanı belirlenmektedir

Tedavide terapoumltik ilaccedil izlemi ile ilaccedil konsantrasyonunun belirlenmesi oumlzellikle ilaccedil ile ilişkili advers veveya toksik etkilerin oumlnlenmesinde faydalıdır Genetik farklılıkların ilaccedil yanıtına olan etkilerinin daha da anlam kazandığı guumlnuumlmuumlzde terapoumltik ilaccedil izleminin tedavinin bireyselleştirilmesinde klinikte rutin olarak kullanımı her geccedilen guumln artmaktadır


Bitkisel uumlruumlnler vuumlcut geliştirme (30) kilo verme (19) anksiyete ve uykusuzluğu gider-me (4) eklemleri destekleme (2) gastro-intestinal bozuklukları tedavi etme (3) gibi birccedilok durumda yaygın olarak kullanılmakta-dır [1] Bitkisel uumlruumlnler bitkinin direkt etkisi ile olabileceği gibi alerjik reaksiyonlar iccedilerdikleri kontaminantlara bağlı etkiler ilaccedillar ve diğer bitkilerle etkileşim sonucu olabilecek etkiler şeklinde toksikolojik accedilıdan risk oluşturabilir-ler Bitkisel uumlruumlnlere bağlı en sık goumlruumllen cid-di etkiler sırasıyla karaciğer ve boumlbrek hasarı kolon perforasyonu karsinoma koma ve oumlluumlm olarak belirlenmiştir [2]

Bilindiği uumlzere kimyasalların metabolizması ve zararsızlaştırılmasında başlıca goumlrevi uumlstle-nen karaciğer kimyasallarca induumlklenen toksik reaksiyonlara yoğun şekilde maruz kalan en oumlnemli organdır Karaciğer toksisitesi serum karaciğer enzim duumlzeylerinin artmasından organ transplantasyonu gerektiren ağır kara-ciğer hasarına kadar varabilen geniş tablolar ile hastane yatışlarının en oumlnemli sebepleri arasındadır [3] Bitkisel ilaccedillar bitkisel gıda takviyeleri ve halk arasında kullanılan bitkile-rin neden olduğu karaciğer hasarları da sıklıkla karşılaşılan durumlardır Bitkilere bağlı karaci-ğer hasarı patojenezi direkt hepatotoksisite immunolojik hepatotoksisite ve idiyosenkratik hepatotoksisite olmak uumlzere uumlccedile ayrılır Bitki-lere bağlı gelişen toksisite reaksiyonları genel-likle idiyosenkratik tiptedir [4]

Liss ve Lewis tarafından [5] oumlzellikle kilo ver-meye youmlnelik bitkisel preparatların kullanımı-nın artmasıyla bitkisel preparatlar ile ilgili ka-raciğer hasarı vakalarının arttığı boğa dikeni gibi kronik karaciğer rahatsızlığında kullanılan bitkilerin de karaciğer hasarı oluşturduğu bil-dirilmiştir

Tayvanrsquodaki bir grup araştırmacı tarafından ulusal veri tabanındaki rastgele seccedililen 200 bin hastaya ait veriler incelendiğinde akut karaciğer inflamasyon tanısı konmuş hastala-rın hastaneye yatışlarından oumlnceki 30 guumlnluumlk suumlreccedil iccedilerisinde bitkisel uumlruumlnuuml kullandıkları ve bitkisel uumlruumln kullanımının hepatit riskini artır-dığı rapor edilmiştir [6] Modern ilaccedil ve tıbbi pratikleri kullanmadan yerine geleneksel teda-vileri koyarak sağlığı korumayı hedefleyen bir sistem olarak değerlendirilen alternatif tıbbın etkisiyle oumlzellikle Doğu uumllkelerinde Batı uumllke-lerinden farklı olarak bitkisel uumlruumln kullanımı-nın ccedilok fazla olduğu ve karaciğer hasarı vaka-larının buumlyuumlk bir boumlluumlmuumlnuuml bitkisel uumlruumlnlerin oluşturduğu rapor edilmiştir [78] Chalasani ve arkadaşları tarafından 2008 yılında yapılan bir ccedilalışmada karaciğer hasarlarının 73rsquouumlnuuml reccedileteli ilaccedilların 9rsquounu ccediloklu ajanlar ile te-davinin ve 9rsquounu ise gıda takviyeleri ve bitki-sel uumlruumlnlerin oluşturduğu ortaya konulmuştur [9] Amerikarsquoda akut karaciğer hasarı vakaları incelendiğinde 35rsquoinin bitkisel uumlruumlnler ve gıda takviyeleri ile bağlantılı olabileceği [10] Avruparsquoda yapılan bir ccedilalışmada ise karaciğer hasarlarının yaklaşık 5rsquoinin bitkisel uumlruumln kay-naklı olduğu bildirilmiştir [11] Benzer şekilde Korersquode uumllke genelinde yapılan epidemiyolojik bir ccedilalışmada karaciğer hasarı nedeniyle has-tane yatışlarının 706rsquosının bitkisel uumlruumlnler ile gıda takviyeleri ve halk arasında yaygın kulla-nılan bitkilere bağlı olduğu reccedileteli ve reccedilete-siz ilaccedillara bağlı hastane yatışlarının ise sadece 273 olduğu rapor edilmiştir [12] Tuumlrkiyersquode konu ile ilgili yeteri kadar veri bulunmamakla birlikte 2014 yılında yapılan retrospektif bir ccedilalışmada hepatoloji kliniğindeki bitkisel uumlruumln ve ilaca bağımlı hepatotoksisite tanısı konmuş hastalar incelendiğinde 122rsquosinin bitkisel uumlruumlnlerce induumlklenmiş olabileceği belirtilmiş-tir [13]

Amerikarsquoda en yaygın kullanılan bitkiler ara-sında ilk on sırada ekinezya sarımsak ginkgo biloba cuumlce palmiye ginseng uumlzuumlm ccedilekirdeği ekstraktı yeşil ccedilay sarı kantoron yaban mer-sini ve aloersquonin olduğu rapor edilmiştir [14] Avruparsquoda ise en sık kullanılan bitkiler yeşil ccedilay soya fasulyesi biberiye domates sa-rımsak keten tohumu ginkgo sarı kantaron ekinezya ginseng ve diyetsel fiberler olduğu bildirilmektedir [15] Uumllkemizde en yaygın kullanılan bitkileri ıhlamur nane kuşburnu limon adaccedilayı maydanoz sarımsak ısırgan kekik ve papatya olarak belirtebiliriz [16] Bu bitkilerin doğrudan kullanımları yanı sıra ccedilay veya kapsuumll şeklindeki ticari uumlruumlnleri de ol-dukccedila yaygındır Ayrıca internet uumlzerinden ilaccedil ve bitkisel uumlruumln satışı uumllkemizde de duumlnyada olduğu gibi guumlncel bir sorundur Belirtilen bitkiler dışında kayda alınamayan birccedilok bitki gayri resmi olarak kullanılmaktadır Son yıllar-da internet uumlzerinden satılan ilaccedil ve bitkisel

uumlruumlnler hakkında Tuumlrkiye İlaccedil ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK) oumlnemli ccedilalışmalar yuumlruumltmek-tedir TİTCK internetten ilaccedil satışını ve sağlık beyanı ile gıda takviyesi adı altında satılan za-yıflatıcı ve cinsel guumlcuuml artırıcı uumlruumlnlerin satışını engellemek iccedilin başlattığı bir ccedilalışmada son 5 ay iccedilinde 456 internet sitesine erişimi engelle-miştir Sağlık beyanı ile ldquogıda takviyesirdquo adı al-tında birccedilok uumlruumlnuumln tanıtım ve satışını yapan 5 ulusal ve yerel televizyon ve radyo kanalı hak-kında kapatılma kararı alınmıştır [1718] Gıda takviyeleri iccedilin oumlzel bir komisyon kurulup takip sistemi oluşturulması bakanlıklar tarafından planlanmaktadır [19] Bunun yanında TİTCK ruhsatlı uumlruumlnlerin satışa sunulmasını teşvik et-mek iccedilin geleneksel tıbbi uumlruumln başvuru uumlcret-lerini yeniden duumlzenlemiştir Boumlylece ruhsatlı ve guumlvenli uumlruumlnlerin kullanımının sağlanması-nın ve Tuumlrkiyersquonin tıbbi bitkilerinin değerlen-dirilip uumlruumlne doumlnuumlştuumlruumllmesini teşvik etmeyi amaccedillamışlardır [20]

Bitkiler genelde ham bitkinin kendisi veya kul-lanılan kısımlarının ektsrelerı şeklinde satıl-maktadır Suda alkolde veya diğer solvanlarda perkolasyon veya kaynatmayı iccedileren ekstraksi-yon işlemleri bitkiden biyolojik olarak aktif bile-şenlerin salınmasını sağlamakta ve bu ekstreler daha konsantre sıvı macun veya toz ektsreler elde etmek amacıyla ısıtılmakta veya kurutul-maktadır ki bitkisel uumlruumlnlerde ccediloğunlukla bu youmlntemler tercih edilmektedir Ham bitki veya ekstraktın başta organik yapılılar olmak uumlzere ccedilok sayıda kimyasalın karışımı olduğu duumlşuuml-nuumllduumlğuumlnde bitkinin hangi bileşeninin hangi etkiden sorumlu olduğunu belirlemek oldukccedila zordur Ayrıca toprak rakım mevsimsel ısı ve nem değişiklikleri guumln ışığının suumlresi coğrafi koşullar gibi etkiler yanı sıra bu ve benzeri iş-lemler suumlrecinde de bitkideki etkili bileşikler dolayısıyla bitkinin farmakolojik aktivite duumlzeyi

Son yıllarda internet uumlzerinden satılan ilaccedil ve bitkisel uumlruumlnler hakkında Tuumlrkiye İlaccedil ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK) oumlnemli ccedilalışmalar yuumlruumltmektedir TİTCK internetten ilaccedil satışını ve sağlık beyanı ile gıda takviyesi adı altında satılan zayıflatıcı ve cinsel guumlcuuml artırıcı uumlruumlnlerin satışını engellemek iccedilin başlattığı bir ccedilalışmada son 5 ay iccedilinde 456 internet sitesine erişimi engellemiştir

GUumlNCELBİTKİSEL UumlRUumlNLER TARAFINDAN İNDUumlKLENEN KARACİĞER HASARI

Bahar ULUS Guumll OumlZHAN | İstanbul Uumlniversitesi Eczacılık Fakuumlltesi Farmasoumltik Toksikoloji Anabilim Dalı baharuluseczhotmailcom

Tayvanrsquodaki bir grup araştırmacı tarafından ulusal veri tabanındaki rastgele seccedililen 200 bin hastaya ait veriler incelendiğinde akut karaciğer inflamasyon tanısı konmuş hastaların hastaneye yatışlarından oumlnceki 30 guumlnluumlk suumlreccedil iccedilerisinde bitkisel uumlruumlnuuml kullandıkları ve bitkisel uumlruumln kullanımının hepatit riskini artırdığı rapor edilmiştir


değişebilmektedir Enfeksiyonlar boumlcekler ekil-me sıklığı diğer bitki tuumlrleri ile yarışma ekilme zamanı ve genetik faktoumlrler tek tip bitkisel uumlruumln elde edilmesini etkileyen diğer oumlnemli faktoumlr-lerdir [14] Tuumlm bunlar duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde bitki-lerin standardizasyonunun oldukccedila zor olduğu goumlruumllebilmektedir Standardizasyonu sağlamak iccedilin harmanlama gibi youmlntemlerle bitkinin eks-tresindeki etkin madde miktarı sabit tutulmaya ccedilalışılsa da bitkinin iccedilerdiği diğer komponentle-rin durumu bilinmemektedir [14] Uumllkemizde endikasyonu belirtilen en az 15 yıldır kullanımı olan bitkisel uumlruumlnler 6 Ekim 2010 tarihinde ya-

yımlanan ldquoGeleneksel Bitkisel Tıbbi Uumlruumlnler Youml-netmeliğirdquo ile TİTCK tarafından ilaccedil kapsamında değerlendirilip ruhsatlandırılmaktadır Endikas-yonu olmayan sadece sağlıklı yaşamı guumlccedillendi-rici olarak kullanılan bitkiler ise ldquoGıda takviyesirdquo olarak Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ta-rafından ldquoTuumlrk Gıda Kodeksi Takviye Edici Gıda-lar Tebliğirdquo ccedilerccedilevesinde incelenmektedir [21]

Her ne kadar bitkisel uumlruumln kullanımı artsa da aynı zamanda her geccedilen guumln bitkisel uumlruumlnler gıda takviyeleri ve diğer reccediletesiz satılan tez-gah uumlstuuml ilaccedilların karaciğer hasarının oumlnemli birer sebebi olabileceği konusunda da farkın-dalık artmaktadır [9] Oumlrneğin ana bileşen olarak efedra iccedileren formuumllasyonların bazı Batı Avrupa uumllkelerinde piyasadan kaldırılma-sı Amerikan Farmakopesinin ana bileşen ola-rak kateşinleri iccedileren Ccedilin yeşil ccedilayı (Camellia sinensis) bitkisinin olası risklerini vurgulaması Alman Federal İlaccedil ve Medikal Cihaz Enstituuml-suuml ve Gıda ve İlaccedil Dairesi (FDA)rsquonin kava kava bitkisi ile goumlruumllen akut karaciğer hasarı uyarısı Favreau ve arkadaşlarının kilo vermek ama-cıyla kullanılan gıda takviyesi ile goumlruumllen he-patotoksisite bildirisi [9 14] Şemada bitkisel uumlruumlnler ile ilgili başlıca hepatotoksik riskler gouml-ruumllmekte olup alternatif tıp ve gıda takviyesi olarak halk arasında yaygın kullanılan bitkisel uumlruumlnlerin kullanımları esnasında toksisitesi iyi bilinen aktif maddeleri iccedilerebileceği ve doğal

olan zararsızdır duumlşuumlncesinin her zaman doğ-ru olmadığına dikkatlerin ccedilekilmesi hedeflen-miştir

KAYNAKLAR1 Maddukuri VC Bonkovsky HL (2014) Herbal and die-

tary supplement hepatotoxicity Clin Liver Dis 4(1)1-32 Posadzki P Watson LK Ernst E (2013) Adverse effects

of herbal medicines an overview of systematic revi-ews Clin Med 13(1) 7-12

3 McNally P F (2006) GILiver secrets with student consult Access Saint Louis CV Mosby 618-7

4 Chae HB Clinical features and diagnosis of drug indu-ced liver injury Korean J Hepatol 2004 10 (Suppl1) 7-18

5 Liss G Lewis JH (2009) Drug-induced liver injury what was new in 2008 Expert Opin Drug Metab Toxi-col 5(8)843-60

6 Lee CH Wang JD Chen PC (2008) Case-crossover study of hospitalization for acute hepatitis in Chinese herb users J Gastroenterol Hepatol 231549-55

7 Wai CT Tan BH Chan CL vd (2007) Drug-induced liver injury at an Asian center a prospective study Liver Int 27(4)465-74

8 Takikawa H Murata Y Horiike N vd (2009) Drug-in-duced liver injury in Japan An analysis of 1676 cases between 1997 and 2006 Hepatol Res 39(5)427-31

9 Chalasani N Fontana RJ Bonkovsky HL vd (2008) Ca-uses clinical features and outcomes from a prospec-tive study of drug-induced liver injury in the United States Gastroenterol 135(6)1924-34

10 Estes JD Stolpman D Olyaei A vd (2003) High preva-lence of potentially hepatotoxic herbal supplement use in patients with fulminant hepatic failure Arch Surg 138852-8

11 Douros A Bronder E Andersohn F Klimpel A Kreutz R Garbe E amp Bolbrinker J (2016) Herb-Induced Liver Injury in the Berlin Case-Control Surve-illance Study International journal of molecular scien-ces 17(1) 114

12 Suk KT Kim DJ Kim CH vd (2012) A prospective na-tionwide study of drug-induced liver injury in Ko-rea Am J Gastroenterol 107(9)1380-7

13 Dağ MS Aydınlı M Oztuumlrk ZA vd (2014) Drug-and herb-induced liver injury a case series from a single center Turk J Gastroenterol 25(1)41-5

14 Bent S Ko R (2004) Commonly used herbal medicines in the United States a review Am J Med 116(7)478-85

15 Başer K H C (2003) Industrial plants as sources of dietary supplementsDietary Supplements of Plant Origin London Taylor and Francis 31-42

16 Nur N (2010) Knowledge and behaviours related to herbal remedies a cross-sectional epidemiological study in adults in Middle Anatolia Turkey Health amp social care in the community 18(4) 389-395

17 ldquoİnternetten ilaccedil almayınrdquo Vatan Gazetesi httpwwwgazetevatancominternetten-ilac-almayin-949356-saglik| (erişim tarihi 26052016)

18 Sağlık Bakanlığı bu uumlruumlnlere savaş accediltırdquo Haber 7 httpwwwhaber7comgenel-saglikhaber1009796-saglik-bakanligi-bu-urunlere-savas-acti (erişim tarihi 03062016)

19 ldquoGıda takviyeleri iccedilin lsquoTakip Sistemirsquo başlıyorrdquo Haber 7 httpwwwhaber7comsaglikcihaber1021146-gida-takviyeleri-icin-takip-sistemi-basliyor (erişim ta-rihi 03062016)

20 ldquoBitkisel Uumlruumlnlere TİTCK Desteğirdquo Medimagazin httpwwwmedimagazincomtreczacisaglik-baktr-bitkisel-urunlere-titck-destegi-4-35-70075html (erişim tarihi 06052016)

21 Başaran AA (2012) Uumllkemizdeki bitkisel ilaccedillar ve uumlruumln-lerde yasal durum TEB MİSED 27-2822-6

22 LİVERTOX Clinical and Research Information on Drug-Induced Liver Injury DRUG RECORD JIN BU HUAN (LYCOPODIUM SERRATUM) 29052016 lthttpliver-toxnihgovJinBuHuanhtmgt

23 Lovejoy Jr F H Smith A L Bresnan M J Wood J N Victor D I amp Adams P C (1974) Clinical staging in Reye syndrome Archives of Pediatrics amp Adolescent Medicine 128(1) 36

24 Stickel F amp Shouval D (2015) Hepatotoxicity of her-bal and dietary supplements an update Archives of toxicology 89(6) 851-865

Şema Başlıca bitkisel uumlruumlnler ile ilgili hepatotoksik riskler [24]1 Jim Bu Huan Lycopodium serratum Panax ginseng Panax pseudoginseng Polygala chinensis ve Stephania familyası-

nın 2 tuumlruumlnuumln karışımıdır [22]2 Hepatik sinusoidal obstruumlksiyon sendromu3 İccedil organların yağlanması ile birlikte seyreden ensefalopati [23]

Her ne kadar bitkisel uumlruumln kullanımı artsa da aynı zamanda her geccedilen guumln bitkisel uumlruumlnler gıda takviyeleri ve diğer reccediletesiz satılan tezgah uumlstuuml ilaccedilların karaciğer hasarının oumlnemli birer sebebi olabileceği konusunda da farkındalık artmaktadır


Bu ileri kurs moduumlluumlnuumln temel amacı gerccedilek vaka oumlrnekleri ile risk değerlendirmesinin nasıl yapılacağını kursiyerlere oumlğretmekti Moduumll risk değerlendirmesinin temel 4 ele-mentinden oluşmuştu zararın belirlenmesi doz-cevabın belirlenmesi maruziyetin belir-lenmesi ve riskin karakterizasyonu Zararın belirlenmesinde mevcut olan verilerin guuml-venirliliklerine bağlı olarak (klimish scorersquona bağlı olarak Klimisch 1 ve 2 calışmalar) in vit-ro in vivo hayvan calışmaları (subkronik ve kronik toksisite) ve insan verileri kullanılmış-

tır Bu ccedilalışmaların araştırdıkları parametreler ve biyolojik etki sonuccedilları da goumlzoumlnuumlne alına-rak zararın belirlenmesi weight of evidence (buumltuumln verilerin birarada değerlendirilmesi) yaklaşımıyla yapılmıştır Aynı zamanda mode of action-doz ilişkisi incelenmiştir Doz-cevap ilişkisini saptamak icin başlangıccedil noktası olarak (point of departure) benchmark doz (BMD10) bulunmuştur BMD10 hem kanser olmayan değerler hem de bileşiklerin kanser potansiyelleri iccedilin bireyler arası tuumlrler arası toksikokinetik (bazal metabolizma) toksiko-

dinamik farklılıkları değerlendirerek hesap-lanmıştır Maruziyet maruziyeti oumllccedilmekte de kullanılan default faktoumlrler ve databasersquode bulunan biomonitoring veriler bir arada de-ğerlendirilerek belirlenmiştir Kullanılan far-makokinetik modelleme teknikleri sayesinde gerccedilek maruziyet belirlenmiştir Risk karakte-rizasyonu kontaminant duumlzeyindeki riski be-lirleyen metodların yanısıra iccedilme suyundan kontamine olma duumlzeyi referans değerleri kanser eğim faktoumlrleri goumlz oumlnuumlne alınarak he-saplanmıştır

Gelişim toksisitesi testleri geleneksel olarak memeli tuumlrlerinde in vivo yapılmaktadır ancak idari merciler tarafından yapılması zorunlu bu testlerin maliyet zaman test materyali oumlzel-likleri ve biyodeney ccedilıkan iş oranı (throughput) bakımından sınırlamaları vardır Hem 3R (Rep-lacement Reduction Refinment) prensibi hem de in vitro ve in vivo tarama biyodeney-leri ile gelişim toksisitesi deneyleri alternatif youmlntemler olarak geliştirilmektedir fare emb-ryonik koumlk huumlcre testi (ES) Xenopus kurbağa embryo teratogenez testi (FETAX) zebrabalığı gelişim testi (ZEDTA ZEBDET ZEC) rat veya tavşan tuumlm embryo kuumlltuumlruuml (WEC) testi ZED-TA uumlreyen ccediliftlerin temini ve yaşatılmasının basitliği hızlı organogenez embryoların şeffaf oluşu memeli embryo gelişim evrelerine ben-zerlik goumlstermesi (omurgalı tuumlrleri arasında

gelişim biyolojisi prosesi evrimsel olarak iyi ko-runmuştur) ile tercih edilen testler arasında-dır Replike standardlar ve logaritmik doz ara-lığında (01ndash1001113088M) memeli in vivo gelişimsel toksisite testleri ile teratojenez potansiyelinin tayininde yuumlksek uyumluluk goumlstermiştir Pro-tokol harmonizasyon ccedilalışmaları buumlyuumlk oumllccediluuml-de tamamlanmakla birlikte AB mevzuatında hayvan deneylerinin tam muadili olduğu hala yer almamaktadır SOT 2016 Kongresinde de toplam 23 sunum ve poster ile ccedilok guumlncel ve ilgi ccedileken bir konu olduğu goumlruumllmuumlştuumlr BASF ve PFIZER sponsorlu iki oturumda alternatif metodlar olarak zebrabalığı gelişim toksisitesi ve teratojenite testlerinin geccedilerlilik ve guumlve-nilirlikleri uumlzerine yapılan kapsamlı ccedilalışmalar anlatılmış ve in vivo sonuccedilları teratojenite in-deksi ile karşılamatahmin tutarlılığının gt75

olduğu bildirilmiştir Deneylerde morfolojik skorları değerlendirecek personelin tecruumlbesi ve eğitim seviyesinin oumlnemi vurgulanmıştır Kongre ToxExpo sergisinde ise ABD ve Avru-pa uumllkelerinden rutin zebrabalığı testi yapan firmaların standları olduğu dikkat ccedilekmiştir

KAYNAKLARBall JS Stedman DB Hillegass JM et al (2014) Tox

Sci 139 210-19Zhang C Ball J Panzica-Kelly J Augustine-Rauch K

(2016) Chem Res Toxicol 29 543-44Nishimura Y Inoue A Sasagawa S Koiwa J et al

(2016) Congenital Anomalies 56 18-27EU (2014) EURL ECVAM Recommendation on the zebrafish

embryo acute toxicity test method (ZFET) for acute aquatic toxicity testing JRC Science and Policy Re-ports Report EUR 26710 Ispra Italy

BİLİMSEL ETKİNLİKLERİN ARDINDAN55th Annual Meeting and ToxExpo (SOT) 13-17 Mart 2016 New Orleans ABD

Bu yıl SOT Kongresirsquone katılan dernek uumlyelerimizden Doccedil Dr Neslihan Ayguumln Kocabaş ve Prof Dr Figen Koccedil

birer bilimsel oturumu oumlzetlemişlerdir

BİLİMSEL ETKİNLİKLERİN ARDINDANRİSK DEĞERLENDİRMESİ Oumlrnek Vaka Uygulaması

Neslihan AYGUumlN KOCABAŞ | Saudi Basic Industries Corporation (SABIC) Specialist Global Toxicology Product Stewardship EHSS Europaboulevard 1 PO Box 5151 6130 PD Sittard The Netherlands

BİLİMSEL ETKİNLİKLERİN ARDINDANZEBRA BALIĞININ EMBRYOTOKSİSİTE VE TERATOJENİTE TARAMA VE ARAŞTIRMALARINDA KULLANIMI

Figen ERKOCcedil | Gazi Uumlniversitesi Fen Fakuumlltesi Biyoloji Boumlluumlmuuml Ankara


Bu yıl Ankara Uumlniversitesi De Montfort Uumlni-versitesi Ccedilalışma ve Sosyal Guumlvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi (CcedilASGEM) Adli Toksiko-loji Derneği Ankara Uumlniversitesi Adli Bilimler Enstituumlsuuml tarafından 2si duumlzenlenen Ulusla-rarası Adli Toksikoloji Kongresi 26-30 Mayıs 2016 tarihlerinde Ankara Uumlniversitesi Eczacılık Fakuumlltesirsquonde gerccedilekleştirilmiştir

Duumlnyanın farklı uumllkelerinden birccedilok bilim insa-nının bir araya gelmesine aracı olan kongrede sadece adli toksikoloji değil enduumlstriyel tok-sikoloji mesleki hastalıklarda toksikolojinin roluuml ağır metal maruziyetleri genetik toksiko-loji post-mortem toksikoloji klinik araştırma-lar guumlnluumlk yaşam ve toksikoloji ile ilgili etik ve yasal gereklilikleri de kapsayan birccedilok konu ele

alınmış ve bu başlıklar altında toplam 9 otu-rum duumlzenlenmiş 211 poster ve 50 kısa suumlreli soumlzluuml sunum gerccedilekleşmiştir

Kongrenin ilk guumlnuuml ldquoBiyolojik Materyallerde Enduumlksiyonla Ccediliftlenmiş Plazma ndashKuumltle Spekt-rometresi (ICP-MS) ve Atomik Absorpsiyon Spektrometresi (AAS) Kullanılarak Ağır Metal Analizlerirdquo konulu kurs Uzm Dr Asım HOCA-OĞLU ve Uzm Dr Ceylan BAL tarafından yuuml-ruumltuumllmuumlştuumlr

Kongrenin ikinci guumlnuuml Prof Dr Zeliha KA-YAALTI Engin TUTKUN Parvez I HARIS Ah-met AYDINrsquoın accedilılış konuşmalarıyla ile baş-lamıştır İlk oumlzel oturum ise Prof Dr Ali Esat KARAKAYArsquonın başkanlığında Prof Dr Miral DİZDAROĞLUrsquonun ldquoKanserde DNA hasarı ve

onarımırdquo başlıklı konuşması ile devam etmiş-tir Kanser tedavisinde yeni yaklaşımlar hak-kında da bilgi veren konuşma tuumlm katılımcıla-rın ilgisini ccedilekmiştir

Bilim insanları kongre suumlresince farklı uumllke-lerden ve farklı uzmanlık alanlarından ccedileşitli araştırmacılarla tanışma ve akademik bağ-lantılar kurma imkacircnı bulmuşlardır Farklı alanlardan konusunda uzman katılımcılarla toksikoloji hakkında guumlncel ve oumlnemli bilgile-rin paylaşılmasına olanak sağlayan kongre 29 Mayıs 2016 tarihindeki kapanış konuşmaları-nın ardından sonlandırılmıştır

30 Mayıs Pazartesi guumlnuuml keyifli Kapadokya turu ile kongre tamamlanmıştır

AKADEMİK PERSONEL

Prof Dr Guumllden Zehra OMURTAG (Dekan Yardımcısı Eczacılık Meslek Bilimleri Boumlluumlm Başkanı Farmasoumltik Toksikoloji Anabilim Dalı Başkanı)

OumlğrGoumlr Şuumlkran OumlZDATLI

CcedilALIŞMA KONULARI

1) Sitotoksisite

Genotoksisite (COMET ve AMES testleri ile)

Mukoz membran iritasyon testi

HETCAM testi

2) HPLC analizleri

3) ELISA youmlntemi

4) In vivo ve in vitro oksidatif stres yolağının oumllccediluumlmuuml ile toksisitenin değerlendirilmesi

MDA

SOD

CAT

GSHPx

5) Antioksidan kapasitenin in vitro youmlntem-lerle değerlendirerek serbest radikal tok-sisitesine karşı kullanılabilecek madde de-ğerlendirmeleri

DPPH radikal suumlpuumlruumlcuuml aktivite (radical scavenging activity)

Bakır indirgeyici antioksidan kapasite oumllccediluuml-muuml (cupric reducing antioxidant capacity)

Toplam antioksidan kapasite oumllccediluumlmuuml (to-tal antioxidant capacity)

6) İmha raporları

7) Yuumlruumltuumllmekte olan projeler

ldquoSıccedilanlarda Formaldehitin Oluşturduğu Toksik Etkiye Karşı Melatoninrsquoin Koruyucu Etkisinin İncelenmesirdquo Marmara Uumlniversi-

tesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyon Başkanlığı SAG-C-DR-110915-0414 Yuumlruuml-tuumlcuuml ProfDr Guumllden Z Omurtag

İLETİŞİM

Adres Kavacık Mah Ekinciler Cad

Kavacık Kampuumlsuuml No 19

Kavacık Kavşağı-Beykoz

34810 ndash İstanbul

Tel (0216) 6815189

BİLİMSEL ETKİNLİKLERİN ARDINDAN2nd International Congress of Forensic Toxicology 26-30 Mayıs 2016 Ankara Tuumlrkiye

Sezen YILMAZ SARIALTIN Merve DEMİRBUumlGEN | Ankara Uumlniversitesi Eczacılık Fakuumlltesi F Toksikoloji Anabilim Dalı

BOumlLUumlM TANITIMLARIİSTANBUL MEDİPOL UumlNİVERSİTESİ

Eczacılık Fakuumlltesi Farmasoumltik Toksikoloji Anabilim Dalı

BOumlLUumlM TANITIMLARIGİRESUN UumlNİVERSİTESİ

Muumlhendislik Fakuumlltesi Genetik ve Biyomuumlhendislik Boumlluumlmuuml


AKADEMİK PERSONELYrd Doccedil Dr Kadriye OumlZCAN (Boumlluumlm Başkanı)Doccedil Dr Eşref DEMİRYrd Doccedil Dr Evren ALTIOKYrd Doccedil Dr Cengiz CcedilORBACIYrd Doccedil Dr Ayfer CcedilALIŞYrd Doccedil Dr Yasemin CcedilAĞLARAraş Goumlr Halil ŞENOL

CcedilALIŞMA KONULARI1) Toksisite ve Genotoksisite Araştırmaları

bull Fare Lenfoma Testi (Mouse Lympho-ma Assay-MLA) ve mutasyonel spekt-rum analizleri

bull Farklı oumlkaryotik huumlcrelerde gerek in vivo gerekse in vitro koşullarda ccedilalışı-labilen COMET olarak da bilinen tek huumlcre alkali jel elektroforezi testi

bull Drosophila melanogaster somatik mutasyon ve rekombinasyon testi (SMART)

bull Gen ekspresyonu analizleribull Mikronuumlkleus (MN) testibull Soft agar koloni oluşturma testibull Apoptoz analizi (TUNEL)bull Ames mutajenite testibull Rat mikronuumlkleus testi ve Pig-a testibull Sitotoksisite testleri (oumlrneğin MTS

huumlcre ccediloğalma testi Laktat dehidro-genaz (LDH) testi ATP iccedilerik belirleme testi vb)

bull Kromojenik Limulus amebocyte lysate (LAL) endotoksin testi

2) HPLC ile yapılabilecek her tuumlrluuml analizler

3) ELISA youmlntemi kullanılarak toksisitenin molekuumller mekanizma araştırmaları

4) In vivo ve in vitro oksidatif stres analizleri

bull Glutatyon (GSH) lusiferaz testibull Sitokin ile ilgili inflamasyon analizleribull Reaktif oksijen tuumlrleri (ROS) tayinibull Malondialdehid (MDA) testibull Suumlperoksit dismutaz (SOD) testibull Katalaz (CAT) testi

5) Biyobozunur filmler

bull Fonksiyonel akıllı filmler ve gıda uygu-lamaları

bull Biyobozunma kinetiği modellemesi

bull Filmlerin fonksiyonel oumlzelliklerinin in-celenmesi

bull Film fiziksel oumlzelliklerinin (nem geccedilir-genlik O2 geccedilirgenlik) mekanik daya-nım testleri

6) Bitkisel mikrobiyel kaynaklı biyo-aktif bi-leşenlerin ekstraksiyonu tanımlanması saflaştırılmaları ve biyo-etkinlik analizleribull AdsorpsiyonDesorpsiyon ve modelle-

meleribull Kolon ayırımlarıbull Antioksidan etkinlik tayinleri (ABTS

DPPH CUPRAC FRAP vb)bull Antimikrobiyel etkinlik tayinleri (Disk

difuumlzyon kuyucuk difuumlzyonu MIC buuml-yuumlme eğrileri takibi vb)

bull MTT XTT analizleri7) Mikroenkapsuumllasyon ve kontrolluuml ilaccedil sa-

lımı kinetik incelemeleri optimizasyon ccedilalışmalarıbull Puumlskuumlrtmeli kurutucu ile mikroenkap-

suumllasyon verimlilik odaklı istatistiksel deneysel tasarım

bull Koaservasyon ile enkapsuumllasyonbull In vitro suumlrekli salım ccedilalışmaları

8) Ağır metal tayini iccedilin metot geliştirmebull Floresans spektroskopisi ile metot ge-

liştirmebull Uv-Vis spektroskopi ile metot geliştirme

9) Dispersifsıvı-sıvı mikroekstraksiyon ile me-tal tayini

10) Kemometri11) Ftalosiyanin bileşiklerinin sensoumlr oumlzellikle-

rinin incelenmesi12) Antimikrobiyal ccedilalışmalar13) Mikrobiyal analiz ccedilalışmaları14) Enduumlstriyel mikrobiyoloji ccedilalışmaları15) Doğal uumlruumln eldesi ccedilalışmaları16) Ccedilevre mikrobiyolojisi ccedilalışmaları17) Molekuumller mikrobiyoloji ccedilalışmaları

DEVAM ETMEKTE OLAN PROJELERbull TUumlBİTAK-3001-Başlangıccedil Ar-Ge Projeleri Des-

tekleme Programı Grafen ve Farklı Oumlzellik-lerdeki Ccedilok Duvarlı Karbon Nanotuumlplerinin Potansiyel Mutajenik Etkilerinin Gen Eks-presyon Değişikliğine Etkilerinin ve Mutas-yonel Spektrum Analizlerinin Fare Lenfoma Testi İle Değerlendirilmesi (2016-Devam)

bull TUumlBİTAK-1002-Hızlı Destek Programı Bor Nitruumlr Nanotuumlpleri ve Borrsquoun Başarılı Bir In Vivo Model Organizma Olan Drosophila melanogaster (Meyve Sineği)rsquode Antiok-sidan ve Antigenotoksik Oumlzelliklerinin ve Gen Ekspresyon Değişikliğine Etkilerinin Araştırılması (2016-Devam)

bull TUumlBİTAK-1002-Hızlı Destek Programı Fe(II) Ftalosiyanin ile Tuumlrevlendirildikten Sonra İyonik Sıvı Temelli DLLME Youmlntemi Kullanılarak Su Numunelerinde Hg(II) Ta-

yini İccedilin Yeni Bir Spektrofotometrik Meto-dun Geliştirilmesi (2015-Devam)

bull Giresun Uumlniversitesi Rektoumlrluumlğuuml Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi Proje No FEN-BAP-A-140316-18 Nanopar-tikuumlller Kullanılarak Hassasiyeti Arttırılmış ELISA Kiti Geliştirilmesi (2016-Devam)

bull Giresun Uumlniversitesi Rektoumlrluumlğuuml Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi Proje No FEN-BAP-A-140316-34 Yeni Bir Nikel(II) Ftalosiyanin Bileşiğinin Dispersif Sıvı-Sıvı Mikroekstraksiyon Youmlntemi ile Eser Element Analizinde Sensoumlr Olarak Kullanı-labilirliğinin İncelenmesi (2016-Devam)

bull Giresun Uumlniversitesi Rektoumlrluumlğuuml Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi Proje No FEN-BAP-A-140316-58 Farklı Nano-Boyut Formlarındaki Sentetik Amorf Silika Nanopartikuumlllerin Mutajenik Potan-siyellerinin Fare Lenfoma Testi İle Araştırıl-ması (2016-Devam)

bull Giresun Uumlniversitesi Rektoumlrluumlğuuml Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi Pro-je No FEN-BAP-A-140316-60 Fungal Tuumlrler Tarafından Terpenlerin Biyotransformasyonu Yoluyla Doğal Uumlruumln Eldesi (2016-Devam)

bull Giresun Uumlniversitesi Rektoumlrluumlğuuml Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi Proje No FEN-BAP-A-140316-76 Doğu Karadeniz Boumllgesinde Yayılım Goumlsteren Al-kanna Tinctoria Bitkisi Koumlkuumlnden AlkanninShikonin ve Tuumlrevlerinin Ekstraksiyonu ve Stabilitelerinin İncelenmesi (2016-Devam)

bull Giresun Uumlniversitesi Rektoumlrluumlğuuml Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi Proje No FEN-BAP-A-140316-79 Denizel Aktinomisetlerin Enduumlstriyel Enzim Uumlretim Kapasitelerinin Saptanması (2016-Devam)

bull Giresun Uumlniversitesi Rektoumlrluumlğuuml Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi Bir Rodanin Tuumlrevi ile Modifiye Edilmiş Ccedilok Duvarlı Karbon Nanotuumlp Sorbenti Kullanıla-rak Su Numunelerinde Spektrofotometrik Cu(II) Tayini İccedilin Yeni Bir Mikroekstraksiyon Youmlnteminin Geliştirilmesi (2015-Devam)

bull Giresun Uumlniversitesi Rektoumlrluumlğuuml Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi Aktif Ccedilamur Suumlreccedillerinde MWCNT Kulla-nımının Aktif Ccedilamur Kinetiğine Etkisi ve MWCNT Tayini (2015-Devam)

İLETİŞİM ADRESİGiresun Uumlniversitesi Muumlhendislik FakuumlltesiGuumlre Yerleşkesi-28200 GİRESUNTel 0 454 310 17 40Faks 0 454 310 17 49E-posta muhendislikgiresunedutr




DOCcedilENTLİK UumlNVANI ALANLAR

Doccedil Dr Oumlzge CEMİLOĞLU UumlLKER

Ankara Uumlniversitesi Eczacılık Fakuumlltesi Farmasoumltik Toksikoloji Anabilim Dalı

Doccedil Dr Sinem ILGIN

Anadolu Uumlniversitesi Eczacılık Fakuumlltesi Farmasoumltik Toksikoloji Anabilim Dalı

YARDIMCI DOCcedilENTLİK KADROSUNA ATANANLAR

Yard Doccedil Dr Eren OumlZCcedilAĞLI

İstanbul Uumlniversitesi Eczacılık Fakuumlltesi Farmasoumltik Toksikoloji Anabilim Dalı

ARAŞTIRMA GOumlREVLİSİ KADROSUNA ATANANLAR

Ecz Buumlşra DEMİR

Erzincan Uumlniversitesi Eczacılık Fakuumlltesi Farmasoumltik Toksikoloji Anabilim Dalı

Ecz Rengin REİS

Karadeniz Teknik Uumlniversitesi Eczacılık Fakuumlltesi Farmasoumltik Toksikoloji Anabilim Dalı

Ecz Sinem HELVACIOĞLU

Yeditepe Uumlniversitesi Eczacılık Fakuumlltesi Farmasoumltik Toksikoloji Anabilim Dalı

Bio Fuat KARAKUŞ

Van Yuumlzuumlncuuml Yıl Uumlniversitesi Eczacılık Fakuumlltesi Farmasoumltik Toksikoloji Anabilim Dalı

TAMAMLANAN DOKTORA TEZLERİ

Ezgi OumlZTAŞ

Tez Başlığı Streptozotosin İle Diyabet Oluşturulan Sıccedilanlarda Gliklazid Ve Atorvastatin Kombinasyon Tedavisinin Erkek Uumlreme Sistemi Uumlzerine Etkilerinin Araştırılması

Tez Danışmanı Prof Dr Guumll OumlZHAN

12012016

Mehtap KARA

Tez Başlığı Anabolik Androjenik Steroid Stanozololuumln Sıccedilan Kalp Dokusunda Apoptoz Mekanizması Uumlzerine Etkisi

Tez Danışmanı ProfDr Buket ALPERTUNGA

22012016

TAMAMLANAN YUumlKSEK LİSANS TEZLERİ

Eyuumlp CcedilIRAK

Tez Başlığı lsquoKadınlarda Accedilıklanamayan Primer İnfertilite İle Farklı Biyolojik Oumlrneklerdeki Metal Duumlzeyleri Arasındaki İlişkinin Toksikolojik Accedilıdan Değerlendirilmesirsquo

Tez Danışmanı Prof Dr Cemal AKAY

10062016

Vildan AKGUumlL

Tez Başlığı Study on the Polymorphism of the Cytochrome P450 2C9 Enzyme in Turkish Population

Tez Danışmanı Prof Dr Semra SARDAŞ

Şubat 2016

Adem KILINCcedil

Tez Başlığı Neonikotinoid Grubu İnsektisidlerin Sitotoksik Etkilerinin Araştırılması

Tez Danışmanı Doccedil Dr Sibel OumlZDEN

27012016

Arzu GERGİT

Tez Başlığı lsquoLinuronrsquoun Goumlkkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus Mykiss) Solungaccedil Ve Karaciğer Dokuları Uumlzerinde Histopatolojik Ve Biyokimyasal Etkilerinin Araştırılmasırsquo

Tez Danışmanı Doccedil Dr Ahmet TOPAL

11012016

Mine ŞENYILDIZ

Tez Başlığı Bisfenol Arsquonın Farklı Huumlcre Kuumlltuumlrlerinde DNA Metilasyonu ve Histon Modifikasyonları Uumlzerine Etkilerinin Araştırılması


04012016

Pınar TUZCUOĞLU

Tez Başlığı Bisfenol Arsquonın Toksisitesinde Epigenetik Mekanizmaların Roluuml


04012016

Gizem CcedilANAKLI

Tez Başlığı Tip 1 Diyabet İn Vitro Modelinde Cinnamomum Cassia Ekstrelerinin Etkilerinin Araştırılması

Tez Danışmanı Ferzan LERMİOĞLU ERCİYAS

12052016

CcedilEŞİTLİ ATAMALAR

bull Guumllhane Askeri Tıp Akademisi Toksiko-loji Anabilim Dalı başkanı Prof Dr Cemal AKAY Ocak 2016 tarihi itibari ile Eczacılık Bilimleri Merkezi Başkanı olarak atanmış-tır

bull Ankara Uumlniversitesi Eczacılık Fakuumlltesi Farmasoumltik Toksikoloji Anabilim Dalı oumlğre-tim uumlyelerinden Prof Dr H Sinan SUumlZEN Şubat 2016 tarihi itibari ile Ankara Uumlniver-sitesi Adli Bilimler Enstituuml Muumlduumlrluumlğuumlne atanmıştır

bull İstanbul Uumlniversitesi Eczacılık Fakuumlltesi Farmasoumltik Toksikoloji Anabilim Dalı oumlğre-tim uumlyelerinden Prof Dr Guumll OumlZHAN Mart 2016 tarihi itibari ile İstanbul Uumlniversitesi Eczacılık Fakuumlltesi dekan yardımcılığına atanmıştır

AKADEMİK HABERLER

GERCcedilEKLEŞTİRİLECEK BİLİMSEL ETKİNLİKLER


DİĞER HABERLER

bull Derneğimiz kurucu uumlyesi ve Marmara Uumlniversitesi Eczacılık Fakuumlltesi Farmasoumltik Toksikoloji Anabilim Dalı oumlğretim uumlyesi Prof Dr Semra Şardaş Marma-ra Uumlniversitesi Eczacılık Fakuumlltesi Dekanlığı tarafın-dan akademik ve bilimsel ccedilalışmaları ve Fakuumllte ve Uumlniversitersquonin başarılı paydaş temsiliyeti goumlz oumlnuumlnde bulundurularak ldquoUumlstuumln Başarı Oumlduumlluumlrdquone layık goumlruumll-muumlştuumlr Hocamızı tebrik eder başarılarının devamını dileriz

bull Dernek uumlyelerimizden Anadolu Uumlniversitesi Eczacılık Fakuumlltesi Farmasoumltik Toksikoloji Anabilim Dalı oumlğre-tim uumlyesi Yrd Doccedil Dr Oumlzlem Atlı 2016 Yılı ldquoAnadolu Uumlniversitesi Bilim ve Teşvik Oumlduumlluumlrdquonuuml kazanmıştır Hocamızı tebrik eder başarılarının devamını dileriz

DERMAKOZMETİKKOZMESOumlTİK UumlRUumlNLERİN GUumlVENLİĞİ

Tuumlrk Toksikoloji Derneğirsquonin ve Gazi Uumlniversitesi Eczacılık Fakuumlltesi F Toksikoloji Anabilim Dalırsquonın değerli oumlğretim uumlyeleri ProfDr Bensu Karahalil ve Doccedil Dr Ayşe Başak Engin Editoumlrluumlğuumlnuuml ProfDr Yasemin Yazanrsquoın yaptığı ve Nobel Tıp Kitapevinden ccedilıkan Dermakozmetik Kozmesoumltik Madde ve Uumlruumlnler isimli kitapta ldquoDermakozmetikKozmesoumltik Uumlruumlnlerin Guumlvenliğirdquo isimli kitap boumlluumlmuumlnuuml yazmış ve bilim duumlnyasına sunmuşlardır

Kitap boumlluumlmuumlnde dernek uumlyelerimiz ProfDr Karahalil ve DoccedilDr Engin Kozmetik Maddelerin Olası Toksik Etkilerini ayrıntılı bir şekilde değerlendirmişlerdir Ayrıca kitapta Hızlı Guumlvenlik Değerlendirmesi Yaklaşımı olan Toksikolojik Kaygı iccedilin Eşik Değeri (TTC) iccedilin de bir boumlluumlm ayrılmış ve okuyucuların bilgisine sunulmuştur

2016 Nobel Tıp Kitabevleri TicLtdŞti

DermakozmetikKozmesoumltik Madde ve Uumlruumlnler

Editoumlr ProfDr Yasemin Yazan

ISBN 978-605-335-198-6


American College of ToxicologymdashAdvanced Comprehensive Toxicology Course

8ndash12 Ağustos 2016 Gaithersburg Maryland USA

AĞUSTOS2016

American College of ToxicologymdashPractical Application of Toxicology in Drug Development Course

11ndash15 Temmuz 2016 Cambridge Birleşik Krallık

TEMMUZ2016

52nd Congress of the European Societies of Toxicology (EUROTOX 2016)

4ndash7 Eyluumll 2016 İstanbul Tuumlrkiye

EYLUumlL2016


Society of Toxicologyrsquos 57th Annual Meeting

11ndash15 Mart 2018 San Antonio Texas USA

MART2018

8th International Congress of ASIATOX (ASIATOX-VIII)

2018 Thailand

2018

53rd European Congress of the European Societies of Toxicology

10ndash13 Eyluumll 2017 Bratislava Slovakya

EYLUumlL2017

The XV International Congress of Toxicology (ICTXV)

15ndash18 Temmuz 2019 Honolulu Hawaii Hawaii Convention Center

TEMMUZ2019

54th European Congress of the European Societies of Toxicology

2ndash6 Eyluumll 2018 Brussels Belccedilika

EYLUumlL2018


10ndash14 Mart 2019 Baltimore Maryland USA

MART2019

American College of Toxicologyrsquos 37th Annual Meeting

6ndash9 Kasım 2016 Baltimore Marriott Waterfront Baltimore Maryland

KASIM2016

The XIV International Congress of Toxicology (ICTXIV)

6ndash10 Kasım 2016 Merida Mexico

KASIM2016

The XIV International Congress of Toxicology (ICTXV)

12-16 Mart 2017 Baltimore Maryland

MART2017



Değerli okuyucularımız

Bilimsel makaleler akademik haberler ve du-yurular bulabileceğiniz yeni sayımızla hepinize guumlzel bir yaz diliyoruz

Her tuumlrluuml akademik haber guumlncel makale ta-nıtım ve duyuru iccedilin bize toksikolojibultenigmailcom adresine mail atarak ulaşabileceği-nizi luumltfen unutmayın

Buumllten kurulu olarak her tuumlrluuml katkıya ve eleş-tiriye accedilık olduğumuzu bir kere daha hatırlat-mak isteriz

Bir sonraki sayıda goumlruumlşmek uumlzere

Toksikoloji Buumllteni Yayın Kurulu

Başkanrsquodan

Sayın Uumlyeler

2016 yılının ilk 6 aylık doumlneminde derneğimiz ve Tuumlrk toksikolojisi accedilısından en oumlnemli olay kuşkusuz 52 EUROTOX Kongresirsquonin tarafımız-dan İstanbulrsquodan İspanyarsquonın Seville kentine alınması oldu 2001 yılında yine İstanbulda gerccedilekleştirilen ilkinden sonra uumlccedil Avrupa uumll-kesine karşı adaylığımızı koyarak kazanmamız uumlzerine uumllkemizde ikinci kez gerccedilekleştireceği-miz bu kongrenin hazırlıkları bildiğiniz gibi yo-ğun bir şekilde devam ediyordu Ancak 2013 yılından başlayarak Ortadoğursquoda hemen sınır-larımızda odaklanmış bir biccedilimde gittikccedile ar-

tan ve tuumlm duumlnyayı iccediline ccedileken savaş sorunu hazırlanmakta olduğumuz kongrenin başarılı ve Tuumlrk Toksikoloji Derneğirsquone yakışır bir şekil-de gerccedilekleştirilmesini tehdit etmeye başladı Kongrelerin başarısında en oumlnde gelen olmaz-sa olmaz koşul bildiğiniz uumlzere konuda ccedilalışan araştırıcıların katılımıdır Ne var ki bahsettiğim ccedilok uluslu ve kısmen vekalet savaşı şeklinde yuumlruumltuumllen ccedilatışmalar ve Avrupa kentleriyle birlikte coğrafi yakınlık nedeniyle uumllkemizi daha da fazla etkileyen teroumlr olayları bizlerle doğrudan ya da dolaylı iletişime geccedilen potan-siyel katılımcıların isteksizliğinin ve kongre ka-tılımının ccedilok duumlşuumlk olacağının sinyallerini ver-meye başladı Bu nedenlerden dolayı geccedilen Mart ayında Kuzey Amerikarsquonın New Orleans Kentinde gerccedilekleştirilen 55 SOT Kongresi sı-rasında Yerel Duumlzenleme Kurulu olarak kongre yerinin değişmesi kararımızı EUROTOX başka-nı ve diğer Youmlnetim Kurulu uumlyelerine ilettik Birkaccedil guumln boyunca yaptığımız goumlruumlşmeler analizler ve accedilıklamalar sonucunda TTD ve EUROTOXrsquoun başarısı ve prestiji accedilısından de-ğişikliğin kaccedilınılmaz olduğu goumlruumlşuumlmuumlz kabul goumlrduuml TTD tarafından duumlzenlenecek olan bu ikinci EUROTOX Kongresini uumllkemiz sınırları dı-şında yapmak her ne kadar uumlzuumlcuuml olsa da ger-ccedilekccedili davranmak ve her koşulda TTD Tuumlrk Tok-sikolojisi ve EUROTOXrsquoun başarısını olabilecek en uumlst duumlzeyde tutmak durumundayız TTD uumlyelerinden oluşan Duumlzenleme Kurulu olarak bu kararımızı anladığınızı ve desteklediğini-zi duumlşuumlnuumlyoruz Kongre yerinin değişmesine karşın şu ana kadar Tuumlrkiyersquoden katılımın ol-dukccedila yuumlksek olması bu oumlngoumlruumlmuumlzuuml destek-

leyen en oumlnemli somut goumlsterge Bu nedenle her birinize teşekkuumlr ediyor ve uumllke olarak ciddi ve sıkıntılı bir doumlnemden geccediltiğimiz bu guumlnleri atlatacağımızı ve geleceğin daha guumlzel olacağını umuyorum

Bir oumlnceki Ocak sayısında yer alan yazımda Al-man uumlniversitelerinde toksikoloji departman-larının sayısının sınırlandırılmasıazaltılması girişimine karşı Alman Toksikoloji Derneği Başkanı tarafından Archives of Toxicology der-gisinde yayımlanan makaleden bahsetmiştim (Gundert-Remy U et al Arch Toxicol 2015 DOI 101007s00204-015-1577-7) Her biri-mizin ccedileşitli şekillerde emek verdiği toksiko-loji alanında aslında tuumlm uumllkeleri ilgilendiren bu konu geccedilen aylarda EUROTOX Youmlnetim Kurulursquonda guumlndeme geldi ve devamında Youml-netim Kurulu uumlyeleri tarafından EUROTOXrsquoun resmi yayın organı olan Toxicology Letters dergisinde bir Pozisyon BelirlemeDurum De-ğerlendirme makalesi (position statement) yayınlandı Bu kısa ancak oumlnemli makaleyi okumanızı oumlneriyorum (Wallace H et al Toxi-cology as an academic discipline in European Universities Toxicol Lett 2016 Jul 825463 doi101016jtoxlet201604024 Epub 2016 Apr 30)

Toksikoloji dalında duumlnyadaki en oumlnemli birkaccedil kongreden birisi olan EUROTOX Kongresirsquonde buluşmak uumlzere sevgi ve saygılarımı sunarım

Prof Dr Hilmi OrhanTTD Başkanı

Editoumlrden






























Med 55209ndash22




























































































































AKADEMİK PERSONEL




1) Sitotoksisite



HETCAM testi

2) HPLC analizleri

3) ELISA youmlntemi


MDA

SOD

CAT

GSHPx





6) İmha raporları




İLETİŞİM





Tel (0216) 6815189


































































Ecz Rengin REİS




Bio Fuat KARAKUŞ



Ezgi OumlZTAŞ



12012016

Mehtap KARA



22012016


Eyuumlp CcedilIRAK



10062016

Vildan AKGUumlL



Şubat 2016

Adem KILINCcedil



27012016

Arzu GERGİT



11012016

Mine ŞENYILDIZ



04012016

Pınar TUZCUOĞLU



04012016

Gizem CcedilANAKLI



12052016





AKADEMİK HABERLER



DİĞER HABERLER









ISBN 978-605-335-198-6




AĞUSTOS2016



TEMMUZ2016



EYLUumlL2016




MART2018


2018 Thailand

2018



EYLUumlL2017



TEMMUZ2019



EYLUumlL2018



MART2019



KASIM2016



KASIM2016



MART2017































Med 55209ndash22




























































































































AKADEMİK PERSONEL




1) Sitotoksisite



HETCAM testi

2) HPLC analizleri

3) ELISA youmlntemi


MDA

SOD

CAT

GSHPx





6) İmha raporları




İLETİŞİM





Tel (0216) 6815189


































































Ecz Rengin REİS




Bio Fuat KARAKUŞ



Ezgi OumlZTAŞ



12012016

Mehtap KARA



22012016


Eyuumlp CcedilIRAK



10062016

Vildan AKGUumlL



Şubat 2016

Adem KILINCcedil



27012016

Arzu GERGİT



11012016

Mine ŞENYILDIZ



04012016

Pınar TUZCUOĞLU



04012016

Gizem CcedilANAKLI



12052016





AKADEMİK HABERLER



DİĞER HABERLER









ISBN 978-605-335-198-6




AĞUSTOS2016



TEMMUZ2016



EYLUumlL2016




MART2018


2018 Thailand

2018



EYLUumlL2017



TEMMUZ2019



EYLUumlL2018



MART2019



KASIM2016



KASIM2016



MART2017














































































































AKADEMİK PERSONEL




1) Sitotoksisite



HETCAM testi

2) HPLC analizleri

3) ELISA youmlntemi


MDA

SOD

CAT

GSHPx





6) İmha raporları




İLETİŞİM





Tel (0216) 6815189


































































Ecz Rengin REİS




Bio Fuat KARAKUŞ



Ezgi OumlZTAŞ



12012016

Mehtap KARA



22012016


Eyuumlp CcedilIRAK



10062016

Vildan AKGUumlL



Şubat 2016

Adem KILINCcedil



27012016

Arzu GERGİT



11012016

Mine ŞENYILDIZ



04012016

Pınar TUZCUOĞLU



04012016

Gizem CcedilANAKLI



12052016





AKADEMİK HABERLER



DİĞER HABERLER









ISBN 978-605-335-198-6




AĞUSTOS2016



TEMMUZ2016



EYLUumlL2016




MART2018


2018 Thailand

2018



EYLUumlL2017



TEMMUZ2019



EYLUumlL2018



MART2019



KASIM2016



KASIM2016



MART2017





























































Ecz Rengin REİS




Bio Fuat KARAKUŞ



Ezgi OumlZTAŞ



12012016

Mehtap KARA



22012016


Eyuumlp CcedilIRAK



10062016

Vildan AKGUumlL



Şubat 2016

Adem KILINCcedil



27012016

Arzu GERGİT



11012016

Mine ŞENYILDIZ



04012016

Pınar TUZCUOĞLU



04012016

Gizem CcedilANAKLI



12052016





AKADEMİK HABERLER



DİĞER HABERLER









ISBN 978-605-335-198-6




AĞUSTOS2016



TEMMUZ2016



EYLUumlL2016




MART2018


2018 Thailand

2018



EYLUumlL2017



TEMMUZ2019



EYLUumlL2018



MART2019



KASIM2016



KASIM2016



MART2017



DİĞER HABERLER









ISBN 978-605-335-198-6




AĞUSTOS2016



TEMMUZ2016



EYLUumlL2016




MART2018


2018 Thailand

2018



EYLUumlL2017



TEMMUZ2019



EYLUumlL2018



MART2019



KASIM2016



KASIM2016



MART2017





MART2018


2018 Thailand

2018



EYLUumlL2017



TEMMUZ2019



EYLUumlL2018



MART2019



KASIM2016



KASIM2016



MART2017


bu sayıda - turktox.org.trturktox.org.tr/public/upload/bulten/ttd_bulten_43_haziran2016.pdf ·...

Documents