BOŞALTIM SİSTEMİBOŞALTIM SİSTEMİ1- Boşaltım Sistemi :1- Boşaltım Sistemi :

Canlıların yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek için dışarıdan Canlıların yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek için dışarıdan aldıkları besin içerikleri, vücutta enerji üretimi için, yapım ve aldıkları besin içerikleri, vücutta enerji üretimi için, yapım ve onarım için ve düzenleyici olarak kullanılır. Besin içeriklerinin onarım için ve düzenleyici olarak kullanılır. Besin içeriklerinin hücrelerde yaşamsal faaliyetlerde kullanılması (besin maddelerinin hücrelerde yaşamsal faaliyetlerde kullanılması (besin maddelerinin hücrelerde parçalanması) sonucu oluşan su, madensel tuzlar, hücrelerde parçalanması) sonucu oluşan su, madensel tuzlar, karbondioksit gazı, amonyak, üre, ürik asit gibi zararlı ve atık karbondioksit gazı, amonyak, üre, ürik asit gibi zararlı ve atık maddelerin vücut dışına atılmasına boşaltım denir. Boşaltım maddelerin vücut dışına atılmasına boşaltım denir. Boşaltım olayını gerçekleştiren sisteme boşaltım sistemi denir. Boşaltım olayını gerçekleştiren sisteme boşaltım sistemi denir. Boşaltım olayında, hücrelerde oluşan zararlı atık maddeler, vücuda olayında, hücrelerde oluşan zararlı atık maddeler, vücuda dışarıdan alınarak kana karışan zararlı maddeler ve vücudun dışarıdan alınarak kana karışan zararlı maddeler ve vücudun ihtiyacından fazla alınan yararlı maddeler dışarıya atılır.ihtiyacından fazla alınan yararlı maddeler dışarıya atılır.İnsanlarda boşaltım sistemini oluşturan organlar; böbrekler, idrar İnsanlarda boşaltım sistemini oluşturan organlar; böbrekler, idrar (sidik) borusu (kanalı) (üreter), idrar (sidik) torbası (kesesi) ve (sidik) borusu (kanalı) (üreter), idrar (sidik) torbası (kesesi) ve üretradır.üretradır.İnsanlarda deri, akciğerler ve kalın bağırsak ta boşaltım yapan İnsanlarda deri, akciğerler ve kalın bağırsak ta boşaltım yapan diğer organlardır. Ayrıca karaciğer de boşaltıma yardımcı organdır.diğer organlardır. Ayrıca karaciğer de boşaltıma yardımcı organdır.İnsanlarda boşaltım sistemi, solunum ve dolaşım sistemleri ile İnsanlarda boşaltım sistemi, solunum ve dolaşım sistemleri ile birlikte çalışır. birlikte çalışır.

SORU : 1- Nefron nedir?SORU : 1- Nefron nedir?2- Diyaliz nedir?2- Diyaliz nedir?3- Vücut, besin içeriklerini ne için 3- Vücut, besin içeriklerini ne için kullanır? (Enerji üretimi, yapım, kullanır? (Enerji üretimi, yapım, onarım ve düzenleyici olarak onarım ve düzenleyici olarak kullanır).kullanır).3- Besin içerikleri vücutta 3- Besin içerikleri vücutta kullanıldıktan sonra ne olur? (Atık kullanıldıktan sonra ne olur? (Atık maddeler oluşur). maddeler oluşur).

2- Boşaltım Sistemi 2- Boşaltım Sistemi Organları ve GörevleriOrganları ve Görevleri

İnsanlarda boşaltım İnsanlarda boşaltım sistemi; böbrekler, idrar sistemi; böbrekler, idrar borusu (kanalı) ve idrar borusu (kanalı) ve idrar torbası (kesesi) ve torbası (kesesi) ve üretradan oluşur. üretradan oluşur.

a) Böbreklera) BöbreklerBöbrekler, vücutta yaşamsal faaliyetler sonucu oluşan su, üre, ürik asit ve Böbrekler, vücutta yaşamsal faaliyetler sonucu oluşan su, üre, ürik asit ve

madensel tuzlardan oluşan atık maddelerin kandan süzülerek idrar şeklinde madensel tuzlardan oluşan atık maddelerin kandan süzülerek idrar şeklinde vücut dışına atılmasını sağlar. Yani insanlarda boşaltım olayını vücut dışına atılmasını sağlar. Yani insanlarda boşaltım olayını gerçekleştiren organ böbreklerdir. gerçekleştiren organ böbreklerdir. Böbrekler karın boşluğunun arkasında ve bel hizasında, bel omurlarının Böbrekler karın boşluğunun arkasında ve bel hizasında, bel omurlarının (omurganın) iki yanında biri sağda biri solda olmak üzere iki tane olan ve (omurganın) iki yanında biri sağda biri solda olmak üzere iki tane olan ve kuru fasulyeye benzeyen (10 cm uzunluğundaki) koyu kırmızı renkli kuru fasulyeye benzeyen (10 cm uzunluğundaki) koyu kırmızı renkli organlardır. Böbreklerin çukur olan orta kısımları birbirine dönüktür. organlardır. Böbreklerin çukur olan orta kısımları birbirine dönüktür. (Böbrekler, eller bele konduğunda, belin arkasında başparmakların geldiği (Böbrekler, eller bele konduğunda, belin arkasında başparmakların geldiği yerlerde bulunur).yerlerde bulunur).Böbreklerin üst kısımlarında hormon salgılayan böbrek üstü bezleri Böbreklerin üst kısımlarında hormon salgılayan böbrek üstü bezleri bulunur. Böbreklerin etrafında kalın yağ tabakası bulunur. Bu yağ tabakası bulunur. Böbreklerin etrafında kalın yağ tabakası bulunur. Bu yağ tabakası böbrekleri dış etkilere karşı korur. Böbreğin en dışında yer alan saydam, böbrekleri dış etkilere karşı korur. Böbreğin en dışında yer alan saydam, ince ve dayanıklı olan yapıya da böbrek zarı denir.ince ve dayanıklı olan yapıya da böbrek zarı denir.Böbreklerin birbirine bakan kısımları çukur olup, bu kısımlara göbek denir. Böbreklerin birbirine bakan kısımları çukur olup, bu kısımlara göbek denir. Böbreklerin çukur olan orta kısımlarına böbrek atardamarı, böbrek Böbreklerin çukur olan orta kısımlarına böbrek atardamarı, böbrek toplardamarı ve idrar borusu bağlıdır. (Aorttan ayrılarak, süzülecek kanı toplardamarı ve idrar borusu bağlıdır. (Aorttan ayrılarak, süzülecek kanı böbreğe getiren böbrek atardamarı göbeğe girer; böbrekten kan götüren böbreğe getiren böbrek atardamarı göbeğe girer; böbrekten kan götüren böbrek toplardamarı ve idrar kanalı göbekten çıkar).böbrek toplardamarı ve idrar kanalı göbekten çıkar).Böbrekler, kabuk bölgesi, öz bölgesi ve havuzcuk olmak üzere üç kısımdan Böbrekler, kabuk bölgesi, öz bölgesi ve havuzcuk olmak üzere üç kısımdan oluşur. oluşur.

1- Kabuk Bölgesi 1- Kabuk Bölgesi (Korteks)(Korteks)

Böbrek zarının hemen altında yer alan, toplu Böbrek zarının hemen altında yer alan, toplu iğne başı görünümündeki kırmız renkli iğne başı görünümündeki kırmız renkli taneciklerden oluşan kısımdır. Kabuk taneciklerden oluşan kısımdır. Kabuk bölgesine böbrek atardamarı bağlıdır. bölgesine böbrek atardamarı bağlıdır. Böbrek atardamarı ile gelen kandaki su, Böbrek atardamarı ile gelen kandaki su, üre, ürik asit ve madensel tuzlar gibi zararlı üre, ürik asit ve madensel tuzlar gibi zararlı ve atık maddelerin süzüldüğü yerdir.ve atık maddelerin süzüldüğü yerdir.Kabuk bölgesinde, kandaki atık maddeleri Kabuk bölgesinde, kandaki atık maddeleri süzen taneciklere (kısma) süzücü cisimcik süzen taneciklere (kısma) süzücü cisimcik veya nefron (malpighi tanecikleri) denir. veya nefron (malpighi tanecikleri) denir. Nefronlar, böbreğin en küçük görev Nefronlar, böbreğin en küçük görev birimidir. (Her böbrekte yaklaşık 1 milyon birimidir. (Her böbrekte yaklaşık 1 milyon nefron vardır). nefron vardır).

2- Öz (Medulla) Bölgesi2- Öz (Medulla) Bölgesi

Kabuk bölgesindeki nefronlar tarafından Kabuk bölgesindeki nefronlar tarafından kandan süzülen su, üre, ürik asit ve madensel kandan süzülen su, üre, ürik asit ve madensel tuzlar gibi zararlı ve atık maddelerin yani tuzlar gibi zararlı ve atık maddelerin yani süzüntünün yani idrarın havuzcuğa taşındığı süzüntünün yani idrarın havuzcuğa taşındığı yerdir. Atık maddeler yani idrar, öz yerdir. Atık maddeler yani idrar, öz bölgesindeki idrar kanalcıklarından geçerek bölgesindeki idrar kanalcıklarından geçerek havuzcuğa taşınırlar.havuzcuğa taşınırlar.Öz bölgesine böbrek toplardamarı bağlıdır. Öz bölgesine böbrek toplardamarı bağlıdır. Süzülen ve temizlenen kan, böbrek Süzülen ve temizlenen kan, böbrek toplardamarı ile alınarak böbreklerden toplardamarı ile alınarak böbreklerden uzaklaştırılır. uzaklaştırılır.

3- Havuzcuk (Pelvis) 3- Havuzcuk (Pelvis) BölgesiBölgesi

Böbreğin ortasında bulunan ve kandan Böbreğin ortasında bulunan ve kandan süzülen su, üre, ürik asit ve süzülen su, üre, ürik asit ve madensel tuzlardan oluşan idrarın madensel tuzlardan oluşan idrarın böbreklerde toplandığı yerdir. böbreklerde toplandığı yerdir. Havuzcuğa, idrar borusu (kanalı) Havuzcuğa, idrar borusu (kanalı) bağlıdır. (Sağlam bağ dokudan bağlıdır. (Sağlam bağ dokudan yapılmıştır). yapılmıştır).

b) Üreter (İdrar (Sidik) Borusu (Kanalı)) :b) Üreter (İdrar (Sidik) Borusu (Kanalı)) :Böbreğin havuzcuk kısmına bağlı olan ve Böbreğin havuzcuk kısmına bağlı olan ve havuzcukta toplanan idrarı, idrar torbasına havuzcukta toplanan idrarı, idrar torbasına (kesesine) taşıyan 22 – 25 cm uzunluğundaki (kesesine) taşıyan 22 – 25 cm uzunluğundaki borudur.borudur.

c) İdrar (Sidik) Torbası (Kesesi) (Mesane) :c) İdrar (Sidik) Torbası (Kesesi) (Mesane) :Üreter (idrar borusu) ile böbreklerden gelen Üreter (idrar borusu) ile böbreklerden gelen idrarın vücutta toplandığı yerdir. İdrar torbası idrarın vücutta toplandığı yerdir. İdrar torbası kuvvetli kaslardan yapılmıştır ve gerektiğinde kuvvetli kaslardan yapılmıştır ve gerektiğinde genişleyerek idrarı bir süre depolar. İdrar genişleyerek idrarı bir süre depolar. İdrar torbasında depolanan idrar, buraya bağlı olan torbasında depolanan idrar, buraya bağlı olan idrar yolundan (üretradan) ile vücut dışına atılır. idrar yolundan (üretradan) ile vücut dışına atılır.

3- Boşaltım Yapan Diğer 3- Boşaltım Yapan Diğer OrganlarOrganlar

İnsanlarda akciğerler, deri ve karaciğer İnsanlarda akciğerler, deri ve karaciğer boşaltım yapan diğer organlardır.boşaltım yapan diğer organlardır.

a) Akciğerler :a) Akciğerler :Hücrelerde solunum olayı sonucu Hücrelerde solunum olayı sonucu oluşan karbondioksit gazını ve su oluşan karbondioksit gazını ve su buharını, soluk verme yoluyla vücut buharını, soluk verme yoluyla vücut dışına atarak boşaltım yapar. dışına atarak boşaltım yapar.

b) Derib) Deri

Vücutta fazla olan su ve madensel Vücutta fazla olan su ve madensel tuzları terleme yoluyla vücut dışına tuzları terleme yoluyla vücut dışına atarak boşaltım yapar. Ayrıca atarak boşaltım yapar. Ayrıca terleme yoluyla (dışarı atılan su terleme yoluyla (dışarı atılan su molekülleri, ısı moleküllerini taşır) molekülleri, ısı moleküllerini taşır) vücudun ısı dengesi sağlanmış olur. vücudun ısı dengesi sağlanmış olur.

c) Karaciğerc) Karaciğer

Hücrelerde solunum olayında bazı Hücrelerde solunum olayında bazı besinler (proteinler) parçalandığında besinler (proteinler) parçalandığında amonyak denilen ve çok zehirli olan bir amonyak denilen ve çok zehirli olan bir sıvı oluşur. Karaciğer, çok zehirli olan sıvı oluşur. Karaciğer, çok zehirli olan amonyağı, daha az zehirli olan üre ve amonyağı, daha az zehirli olan üre ve ürik aside çevirerek boşaltıma yardımcı ürik aside çevirerek boşaltıma yardımcı olur.olur.Karaciğer, yaşlanmış alyuvarlar Karaciğer, yaşlanmış alyuvarlar hücrelerini parçalar ve oluşan atıklarını hücrelerini parçalar ve oluşan atıklarını safra sıvısı ile bağırsaklara göndererek safra sıvısı ile bağırsaklara göndererek boşaltım yapar. boşaltım yapar.

d) Kalın Bağırsakd) Kalın Bağırsak

Kalın bağırsak, ince bağırsaktan kana Kalın bağırsak, ince bağırsaktan kana geçemeyen besinler ile su, madensel geçemeyen besinler ile su, madensel tuzlar (mineraller), besin atıkları ile tuzlar (mineraller), besin atıkları ile safra sıvısının bir süre depolanmasını safra sıvısının bir süre depolanmasını ve sindirim sisteminin son bölümü ve sindirim sisteminin son bölümü olan anüse iletilip anüsten de dışkı olan anüse iletilip anüsten de dışkı yoluyla vücut dışına atılmasını sağlar. yoluyla vücut dışına atılmasını sağlar.

NOT : 1NOT : 1

Atık maddeleri vücuttan uzaklaştıran Atık maddeleri vücuttan uzaklaştıran organlar;organlar;• Böbrekler• Böbrekler• Akciğerler• Akciğerler• Deri• Deri• Kalın bağırsak• Kalın bağırsak• Karaciğer (Boşaltım yapmaz). • Karaciğer (Boşaltım yapmaz).

4- İnsanda Boşaltım 4- İnsanda Boşaltım Olayının GerçekleşmesiOlayının Gerçekleşmesi

Hücrelerde yaşamsal faaliyetler sonucu oluşan su, madensel tuzlar, karbondioksit Hücrelerde yaşamsal faaliyetler sonucu oluşan su, madensel tuzlar, karbondioksit gazı ve amonyak kana verilir ve toplardamarlar ile kalbe getirilir.gazı ve amonyak kana verilir ve toplardamarlar ile kalbe getirilir.Kalbe gelen kirli kan önce akciğer atardamarı ile akciğerler gönderilir ve Kalbe gelen kirli kan önce akciğer atardamarı ile akciğerler gönderilir ve içindeki karbondioksit gazı solunum sisteminden soluk verme yoluyla vücut içindeki karbondioksit gazı solunum sisteminden soluk verme yoluyla vücut dışına atılır. Temizlenen kan akciğer toplardamarı ile kalbe geri gelir. Kalbe dışına atılır. Temizlenen kan akciğer toplardamarı ile kalbe geri gelir. Kalbe gelen kan aort atardamarı ile vücuda pompalanır. Vücuda pompalanan kan, gelen kan aort atardamarı ile vücuda pompalanır. Vücuda pompalanan kan, karaciğere gelir ve kandaki amonyak, üre ve ürik aside çevrilir. Kan daha sonra karaciğere gelir ve kandaki amonyak, üre ve ürik aside çevrilir. Kan daha sonra böbrek atardamarı ile böbreklere gelir. (Böbrek atardamarı, aorttan ayrılan böbrek atardamarı ile böbreklere gelir. (Böbrek atardamarı, aorttan ayrılan damarlardan biridir.)damarlardan biridir.)Böbreklere gelen kirli kandaki su, üre, ürik asit ve madensel tuzlar, kabuk Böbreklere gelen kirli kandaki su, üre, ürik asit ve madensel tuzlar, kabuk bölgesindeki nefronlar tarafından süzülür. Süzülen ve temizlenen kan, böbrek bölgesindeki nefronlar tarafından süzülür. Süzülen ve temizlenen kan, böbrek toplardamarı ile böbreklerden uzaklaştırılır. (Böbreğe gelen kan oksijen toplardamarı ile böbreklerden uzaklaştırılır. (Böbreğe gelen kan oksijen yönünden, böbrek toplardamarı ile böbreklerden giden kan karbondioksit yönünden, böbrek toplardamarı ile böbreklerden giden kan karbondioksit yönünden zengindir. Böbrek toplardamarı, alt ana toplardamara bağlanır).yönünden zengindir. Böbrek toplardamarı, alt ana toplardamara bağlanır).Kabuk bölgesindeki nefronlar tarafından süzülen su, üre, ürik asit ve madensel Kabuk bölgesindeki nefronlar tarafından süzülen su, üre, ürik asit ve madensel tuzlardan oluşan süzüntü yani idrar, öz bölgesindeki idrar kanalcıklarından tuzlardan oluşan süzüntü yani idrar, öz bölgesindeki idrar kanalcıklarından geçerek havuzcukta toplanır. Havuzcuktaki idrar, idrar borusu ile idrar geçerek havuzcukta toplanır. Havuzcuktaki idrar, idrar borusu ile idrar torbasına taşınır ve idrar torbasından da idrar yoluyla vücut dışına atılır.torbasına taşınır ve idrar torbasından da idrar yoluyla vücut dışına atılır.(Süzüntüdeki suyun büyük bir bölümü, glikoz ve diğer besin maddeleri öz (Süzüntüdeki suyun büyük bir bölümü, glikoz ve diğer besin maddeleri öz bölgesindeki toplama kanalcıkları tarafından emilerek tekrar kana geçer. Bu bölgesindeki toplama kanalcıkları tarafından emilerek tekrar kana geçer. Bu olaya geri emilim denir. Böylece yararlı maddelerin vücut dışına atılması olaya geri emilim denir. Böylece yararlı maddelerin vücut dışına atılması engellenmiş olur. Süzüntüdeki su ve besinler emildikten sonra havuzcukta engellenmiş olur. Süzüntüdeki su ve besinler emildikten sonra havuzcukta kalan sıvıya idrar denir). kalan sıvıya idrar denir).

5- Boşaltım Sisteminde 5- Boşaltım Sisteminde (Böbreklerde) Görülen (Böbreklerde) Görülen

HastalıklarHastalıklarBoşaltım sisteminde; böbrek iltihabı, Boşaltım sisteminde; böbrek iltihabı,

böbrek taşı, böbrek yetmezliği, idrar böbrek taşı, böbrek yetmezliği, idrar torbası ve idrar yolu iltihabı, nefrit, torbası ve idrar yolu iltihabı, nefrit, üremi, albümin, sistit, şeker hastalığı üremi, albümin, sistit, şeker hastalığı ve yüksek tansiyona bağlı olan ve yüksek tansiyona bağlı olan böbrek rahatsızlıkları görülür. böbrek rahatsızlıkları görülür.

a) Böbrek İltihaplarıa) Böbrek İltihapları

Böbreğin öz bölgesinde veya Böbreğin öz bölgesinde veya havuzcuğunda görülür. İdrar havuzcuğunda görülür. İdrar tutamama, bel ağrısı, halsizlik, tutamama, bel ağrısı, halsizlik, üşüme, ateşlenme gibi belirtileri üşüme, ateşlenme gibi belirtileri vardır.vardır.

b) Böbrek Taşlarıb) Böbrek Taşları

İdrardaki madensel tuzların (kalsiyum tuzları, D İdrardaki madensel tuzların (kalsiyum tuzları, D vitamini ve azotlu bileşiklerin), idrar vitamini ve azotlu bileşiklerin), idrar kanalcıklarında veya havuzcukta veya idrar kanalcıklarında veya havuzcukta veya idrar borusunda birikmesi ile oluşur. Erkeklerde daha borusunda birikmesi ile oluşur. Erkeklerde daha fazla ortaya çıkar. Sancı ve idrarda kan görülmesi fazla ortaya çıkar. Sancı ve idrarda kan görülmesi gibi belirtileri vardır. (Taş oluşumunun önlenmesi gibi belirtileri vardır. (Taş oluşumunun önlenmesi için günde yeterince su içilmeli, süt ve süt için günde yeterince su içilmeli, süt ve süt ürünlerinin aşırı tüketiminden uzak durulmalıdır.)ürünlerinin aşırı tüketiminden uzak durulmalıdır.)Böbrek taşlarının tedavi yöntemlerinden biri taş Böbrek taşlarının tedavi yöntemlerinden biri taş kırmadır. Bunun için yüksek enerjili (ultrasonik) kırmadır. Bunun için yüksek enerjili (ultrasonik) ses dalgaları kullanılır ve ses dalgaları cilde ve ses dalgaları kullanılır ve ses dalgaları cilde ve böbreklere zarar vermeden taşları kırabilir. Kırılan böbreklere zarar vermeden taşları kırabilir. Kırılan taşlar idrarla dışarı atılır. Büyük ve kırılamayan taşlar idrarla dışarı atılır. Büyük ve kırılamayan taşlar ise ameliyatla alınabilir. taşlar ise ameliyatla alınabilir.

c) Böbrek Yetmezliğic) Böbrek Yetmezliği

Böbreklerin tamamen veya kısmen (%80) görevini Böbreklerin tamamen veya kısmen (%80) görevini yerine getirememesi hastalığıdır. Bu hastalığı taşıyan yerine getirememesi hastalığıdır. Bu hastalığı taşıyan insanların kanındaki su, üre, ürik asit ve madensel insanların kanındaki su, üre, ürik asit ve madensel tuzları temizlenmesi için DİYALİZ makinesine tuzları temizlenmesi için DİYALİZ makinesine bağlanması veya böbrek naklini yapılması gerekir. bağlanması veya böbrek naklini yapılması gerekir. Diyaliz makinesi, idrarla atılamayan su, üre, ürik asit Diyaliz makinesi, idrarla atılamayan su, üre, ürik asit ve madensel tuzların kandan süzülerek kanın ve madensel tuzların kandan süzülerek kanın temizlenmesini sağlar. Bu yöntem, kalıcı tedavi temizlenmesini sağlar. Bu yöntem, kalıcı tedavi sağlamaz. Kalıcı tedavi için böbrek naklinin yapılması sağlamaz. Kalıcı tedavi için böbrek naklinin yapılması gerekir.gerekir.Organ nakli, canlı bir kişinin bir böbreğini (sağlıklı bir Organ nakli, canlı bir kişinin bir böbreğini (sağlıklı bir kişi tek böbrekle de yaşayabilir ) ya da yeni ölmüş kişi tek böbrekle de yaşayabilir ) ya da yeni ölmüş ama organları hala canlı birinin böbreğini alarak ama organları hala canlı birinin böbreğini alarak yapılabilir. yapılabilir.

d) Nefrit :d) Nefrit :Nefronların iltihaplanması hastalığıdır. Yüz, göz ve Nefronların iltihaplanması hastalığıdır. Yüz, göz ve ayak bileklerinde şişme gibi belirtileri vardır. ayak bileklerinde şişme gibi belirtileri vardır. Bulaşıcı hastalıklar sonucu oluşur.Bulaşıcı hastalıklar sonucu oluşur.

e) Üremi :e) Üremi :Böbrek yetmezliği sonucu idrarla atılması gereken Böbrek yetmezliği sonucu idrarla atılması gereken zararlı ve atık maddelerin atılamayıp kanda zararlı ve atık maddelerin atılamayıp kanda (vücutta) birikmesi sonucu ortaya çıkan hastalıktır. (vücutta) birikmesi sonucu ortaya çıkan hastalıktır.

f) Albümin : f) Albümin : Nefronların görevini yapamaması sonucu, proteinli Nefronların görevini yapamaması sonucu, proteinli maddelerin idrara geçmesidir.maddelerin idrara geçmesidir.

g) Sistit : g) Sistit : Üreme organları veya kan yoluyla gelen Üreme organları veya kan yoluyla gelen mikropların, idrar yollarında oluşturduğu yanmadır. mikropların, idrar yollarında oluşturduğu yanmadır.

6- Boşaltım Sisteminin 6- Boşaltım Sisteminin Sağlığı ve KorunmasıSağlığı ve Korunması

1- Yeterli miktarda sıvı alınmalıdır. (Böbreklerin rahat 1- Yeterli miktarda sıvı alınmalıdır. (Böbreklerin rahat çalışması için bol sıvıya ihtiyacı vardır. Alınan sıvı miktarı çalışması için bol sıvıya ihtiyacı vardır. Alınan sıvı miktarı sıcak ve kuru havalarda arttırılmalıdır. Günlük en az 2 litre sıcak ve kuru havalarda arttırılmalıdır. Günlük en az 2 litre su alınmalıdır.)su alınmalıdır.)2- İdrar uzun süre tutulmamalıdır. (Böbrek taşları oluşabilir).2- İdrar uzun süre tutulmamalıdır. (Böbrek taşları oluşabilir).3- Böbrekler ve idrar yolları soğuktan korunmalıdır. (Böbrek 3- Böbrekler ve idrar yolları soğuktan korunmalıdır. (Böbrek sağlığı için).sağlığı için).4- Aşırı acı ve baharatlı yiyecekler yenilmemelidir.4- Aşırı acı ve baharatlı yiyecekler yenilmemelidir.5- Düzenli banyo yapılmalıdır. (Derideki gözeneklerin 5- Düzenli banyo yapılmalıdır. (Derideki gözeneklerin açılması için).açılması için).6- İçilen su ve yenilen besinler temiz olmalıdır.6- İçilen su ve yenilen besinler temiz olmalıdır.7- Böbrek iltihabı rahatsızlıklarında tedavi yarıda 7- Böbrek iltihabı rahatsızlıklarında tedavi yarıda kesilmemeli ve ilaçlar zamanında alınmalıdır.kesilmemeli ve ilaçlar zamanında alınmalıdır.8- Diş çürükleri ve boğaz iltihabı hemen tedavi ettirilmelidir. 8- Diş çürükleri ve boğaz iltihabı hemen tedavi ettirilmelidir. (Çürük veya iltihaba yol açan mikroorganizmalar, kalıcı (Çürük veya iltihaba yol açan mikroorganizmalar, kalıcı böbrek rahatsızlıklarına yol açabilir.)böbrek rahatsızlıklarına yol açabilir.)9- Kişisel temizliğe dikkat edilmelidir.9- Kişisel temizliğe dikkat edilmelidir.

Seri Notlar ;Seri Notlar ;

1- Boşaltım sistemi, solunum ve dolaşım sistemleri 1- Boşaltım sistemi, solunum ve dolaşım sistemleri ile birlikte çalışır.ile birlikte çalışır.2- İdrarda safra sıvısı olduğu için idrar sarı 2- İdrarda safra sıvısı olduğu için idrar sarı renklidir.renklidir.3- Kandan süzülen idrarda glikoz (şeker) varsa bu 3- Kandan süzülen idrarda glikoz (şeker) varsa bu kişi şeker hastasıdır.kişi şeker hastasıdır.4- Bel soğukluğu ve AİDS, cinsel yolla veya kan 4- Bel soğukluğu ve AİDS, cinsel yolla veya kan yoluyla bulaşan bulaşıcı hastalıklardır ve bu yoluyla bulaşan bulaşıcı hastalıklardır ve bu hastalıklar böbreklerin çalışmasını engellerler.hastalıklar böbreklerin çalışmasını engellerler.5- Böbreklerin en küçük görev birimi nefronlardır. 5- Böbreklerin en küçük görev birimi nefronlardır. Nefronlar, süzme ve geri emilme yoluyla çalışırlar. Nefronlar, süzme ve geri emilme yoluyla çalışırlar.

Seri Notlar ;Seri Notlar ;

6- • Her böbrekte yaklaşık 1 milyon tane nefron 6- • Her böbrekte yaklaşık 1 milyon tane nefron bulunur.bulunur.• Vücutta her 1 dakikada kanın 1 litresi • Vücutta her 1 dakikada kanın 1 litresi böbreklerden geçer. Günde ortalama 500 litre kan böbreklerden geçer. Günde ortalama 500 litre kan böbrekler tarafından süzülür.böbrekler tarafından süzülür.• Böbrekler her 10 – 20 dakikada bir vücuttaki • Böbrekler her 10 – 20 dakikada bir vücuttaki kanın tamamının süzülmesini sağlar. Bu işlem kanın tamamının süzülmesini sağlar. Bu işlem günde 100 – 150 kez tekrarlanır.günde 100 – 150 kez tekrarlanır.• Böbreklerde süzülen kanın %98–99’u geri • Böbreklerde süzülen kanın %98–99’u geri emilerek böbreklerden uzaklaştırılır.emilerek böbreklerden uzaklaştırılır.• Günde ortalama 1,5 – 2 litre idrar oluşur. (Hayat • Günde ortalama 1,5 – 2 litre idrar oluşur. (Hayat boyu yaklaşık 45.000 litre).boyu yaklaşık 45.000 litre).• İdrar kesesi, yetişkin insanlarda 600–700 mlt • İdrar kesesi, yetişkin insanlarda 600–700 mlt kadar, çocuklarda ise 500 mlt kadar idrar tutabilir. kadar, çocuklarda ise 500 mlt kadar idrar tutabilir. Çocuklarda idrar kesesinin ¼ ü dolunca çocuk idrar Çocuklarda idrar kesesinin ¼ ü dolunca çocuk idrar yapma ihtiyacı duyar. yapma ihtiyacı duyar.

Seri Notlar ;Seri Notlar ;7- Kalın bağırsak, boşaltım sistemi organı değildir, sindirim sistemi 7- Kalın bağırsak, boşaltım sistemi organı değildir, sindirim sistemi

organıdır. organıdır. 8- Böbrek atardamarı → Oksijeni bol, taşıdığı kanda zehirli atıklar 8- Böbrek atardamarı → Oksijeni bol, taşıdığı kanda zehirli atıklar fazla.fazla.Böbrek toplardamarı → Karbondioksiti bol, taşıdığı kan zararlı Böbrek toplardamarı → Karbondioksiti bol, taşıdığı kan zararlı maddelerden arındırılmış.maddelerden arındırılmış.9- Bir nefronun yapısı üç kısımdan oluşur:9- Bir nefronun yapısı üç kısımdan oluşur:1- Glomerül : Kılcal damarların oluşturduğu yumaktır.1- Glomerül : Kılcal damarların oluşturduğu yumaktır.2- Bowman Kapsülü : Kılcal damar yumağının ( glomerül’ün ) 2- Bowman Kapsülü : Kılcal damar yumağının ( glomerül’ün ) çevresini saran zarsı yapıdır.çevresini saran zarsı yapıdır.3- Boşaltım Kanalcıkları : Bowman kapsülünün devamıdır. 3- Boşaltım Kanalcıkları : Bowman kapsülünün devamıdır. Kanalcıklar kıvrımlı olup, yer yer ‘U’ görünümü alırlar.(U kısım Kanalcıklar kıvrımlı olup, yer yer ‘U’ görünümü alırlar.(U kısım kabuk bölgesinde değildir, öz bölgesine sarkmıştır.) Boşaltım kabuk bölgesinde değildir, öz bölgesine sarkmıştır.) Boşaltım kanalcıkları, böbreğin ortasına açılan toplama kanallarına kanalcıkları, böbreğin ortasına açılan toplama kanallarına uzanırlar. uzanırlar. 10- Öz bölgesinde taban kısmı kabuk bölgesine, tepe kısmı 10- Öz bölgesinde taban kısmı kabuk bölgesine, tepe kısmı havuzcuğa bakan, piramit şeklinde yapılar vardır. Bunlara malpighi havuzcuğa bakan, piramit şeklinde yapılar vardır. Bunlara malpighi piramitleri denir. Bu piramitler idrar toplama kanallarından oluşur. piramitleri denir. Bu piramitler idrar toplama kanallarından oluşur. Ayrıca boşaltım kanalcıklarının U kısmı da öz bölgesindedir.Ayrıca boşaltım kanalcıklarının U kısmı da öz bölgesindedir.Öz bölgesi süzülen sıvıdaki faydalı maddelerin geri emildiği yerdir. Öz bölgesi süzülen sıvıdaki faydalı maddelerin geri emildiği yerdir.

Seri Notlar ;Seri Notlar ;

11- İdrarın oluşması ve vücuttan atılması :11- İdrarın oluşması ve vücuttan atılması :• Kan, böbrek atardamarları yoluyla böbreklere gelir • Kan, böbrek atardamarları yoluyla böbreklere gelir ve nefronlarda süzülür. ve nefronlarda süzülür. • Kan içindeki yararlı maddeler, süzülme sırasında • Kan içindeki yararlı maddeler, süzülme sırasında nefronlarda emilir (geri emilim) ve tekrar kana nefronlarda emilir (geri emilim) ve tekrar kana geçer. geçer. • Süzülerek temizlenen bu kan, böbrek toplardamarı • Süzülerek temizlenen bu kan, böbrek toplardamarı ile böbreklerden çıkar.ile böbreklerden çıkar.• Süzülmeden sonra kalan tuzun ve suyun fazlası ile • Süzülmeden sonra kalan tuzun ve suyun fazlası ile üre idrarı oluşturur.üre idrarı oluşturur.• Oluşan idrar, üreterde ve idrar kesesinde toplanır. • Oluşan idrar, üreterde ve idrar kesesinde toplanır. • İdrar üretra ile vücuttan dışarı atılır.• İdrar üretra ile vücuttan dışarı atılır.12- Boşaltım sistemi hastalıklarını inceleyen bilim 12- Boşaltım sistemi hastalıklarını inceleyen bilim dalına nefroloji denir. dalına nefroloji denir.

Boşaltım SistemiBoşaltım Sistemi