book_2554_005

Spine Front CoverRear Cover

พษวทยาอาชพ

Occupational Toxicologyฉบบจดทำ พ.ศ. 2554

ววฒน เอกบรณะวฒน

สทธพฒน วงศวทยวโชต

บรรณาธการ

หนงสอชมรมสมมาอาชวะลำดบท 2554-005

เลขมาตรฐานสากลประจำหนงสอ (ISBN) 978-616-90900-2-1

หมวดหมหนงสอ 616.98

จดพมพขนสำหรบแจกฟรใหแกผทสนใจ หากผใดตองการรบหนงสอนเพมเตม กรณาตดตอ

นพ.ววฒน เอกบรณะวฒน หมายเลขโทรศพท 087-9792169 อเมล [email protected]

สถานททำงาน โรงพยาบาลสมตเวช ศรราชา เลขท 8 ซอยแหลมเกต ถนนเจมจอมพล ศรราชา ชลบร 20110

เนอหาในสวนทเปนลขสทธของคณะผเรยบเรยงนน หากไมมการบดเบอนเนอหาแลว อนญาตใหนำไปใชอางอง

ประกอบการเรยนการสอน ประกอบการทำงาน หรอจดพมพซำไดโดยไมสงวนลขสทธ

ทานสามารถดขอมลรายละเอยดเพมเตมเกยวกบชมรมสมมาอาชวะไดทางเวบไซตตอไปน

เวบไซตชมรมสมมาอาชวะ www.summacheeva.org

เวบไซตฐานขอมลการดแลผปวยทไดรบพษสารเคม www.thaitox.com

เวบบลอกรวบรวมความรทางดานอาชวเวชศาสตร www.wiwat.org

สนบสนนโดย


Occupational Toxicology

ฉบบจดทา พ.ศ. 2554


สทธพฒน วงศวทยวโชต บรรณาธการ

หนงสอทจดพมพโดยชมรมสมมาอาชวะลาดบท 2554-005

เลขมาตรฐานสากลประจาหนงสอ (ISBN) 978-616-90900-2-1

ขอมลบรรณานกรม

ววฒน เอกบรณะวฒน, สทธพฒน วงศวทยวโชต (บรรณาธการ). พษวทยาอาชพ.

ชลบร : สมมาอาชวะ, 2554.

109 หนา


จดพมพขนสาหรบแจกฟรใหแกผทสนใจ หากผใดตองการรบหนงสอเลมนเพมเตม กรณาตดตอ


สถานททางาน โรงพยาบาลสมตเวช ศรราชา เลขท 8 ซอยแหลมเกต ถนนเจมจอมพล ศรราชา ชลบร 20110

เนอหาในสวนทเปนลขสทธของคณะผเรยบเรยงนน หากไมมการบดเบอนเนอหาแลว

อนญาตใหนาไปใชอางอง ประกอบการเรยนการสอน การทางาน หรอจดพมพซาไดโดยไมสงวนลขสทธ

คาชแจง

*** กรณาอานกอนใชหนงสอเลมนเพอประโยชนของตวทานเอง ***

1. หนงสอ พษวทยาอาชพ (Occupational Toxicology) เลมน นาเนอหามาจากฐานขอมลการดแล

รกษาผปวยทไดรบสารพษ ThaiTox หรอชอเตมคอ Thailand’s Toxicological Profile Database

ซงเปนฐานขอมลออนไลน เปดใหบรการฟรทางเวบไซต www.thaitox.com เนอหาภายในหนงสอ

จะเปนการรวบรวมขอมลพษของสารเคมชนดตางๆ ทพบไดบอยในการประกอบอาชพ รวมถงวธ

การดแลรกษาผปวยทไดรบสารพษนน

2. วตถประสงคของหนงสอเพอตองการใหเปนขอมลสาหรบบคลากรทางดานสาธารณสข เชน แพทย

พยาบาล หมออนามย เจาหนาทความปลอดภย นกอาชวอนามย หนวยกชพ รวมถงบคคลทสนใจ

ไดใชในการดแลชวยเหลอผปวยทไดรบพษจากสารเคม

3. หนงสอเลมนจดพมพเผยแพรโดยชมรมสมมาอาชวะ โดยไดรบการสนบสนนขอมลและงบประมาณ

จาก โรงพยาบาลสมตเวช ศรราชา และ โรงพยาบาลระยอง

4. เนอหาภายในฐานขอมล จะเนนทอาการพษของสารเคมทจะเกดขนกบผปวย และวธการดแลรกษา

การลางตว การปฐมพยาบาล การใหยา รวมถงการใหสารตานพษแกผปวยเปนหลก รายละเอยด

เกยวกบคณสมบตทางเคมจะมการกลาวถงเฉพาะในเบองตนเทานน คณสมบตทางเคมบางอยาง

เชน จดหลอมเหลว จดวาบไฟ อาจไมไดแสดงไว รายละเอยดเกยวกบดานสงแวดลอม เชน อตรา

การกระจายตวในอากาศ คาครงชวตในดนและในนา ของสารเคมแตละตว จะมการกลาวถงเฉพาะ

ในสวนทเกยวของกบอาการเจบปวยเทานน ไมไดแสดงรายละเอยดไวทงหมดเชนกน

5. หากไมมการบดเบอนขอมลแลว อนญาตใหนาขอมลในหนงสอนไปใชประกอบการเรยน การสอน

การทางาน การจดนทรรศการ การอบรมใหความร หรอกจกรรมอนเปนประโยชนอนใดกได โดย

ไมสงวนลขสทธ

6. ฐานขอมลการดแลรกษาผปวยทไดรบสารพษ ThaiTox และหนงสอเลมน กาลงอยระหวางการ

พฒนาเนอหา ดงนน ขอมลในบางสวนอาจยงมความไมครบถวนในบางประเดน หากทานตองการ

สนบสนนใหมเนอหาทครบถวนสมบรณยงขน หรอตองการสนบสนนดานงบประมาณในการจดทา

กรณาตดตอ นพ.ววฒน เอกบรณะวฒน หมายเลขโทรศพท 087-9792169 หรอโอนเงนใหกบ

ชมรมสมมาอาชวะทางบญชออมทรพย ธนาคารกรงศรอยธยา สาขาศรราชา หมายเลขบญช 086-

1-59102-4 เพอสนบสนนในการจดทาโครงการ จกเปนพระคณอยางยง

7. เนองจากขอมลมเปนจานวนมาก แมวาจะไดมการตรวจสอบความถกตองของเนอหาแลวกตาม แต

เราไมสามารถรบประกนไดวาเนอหาจะมความถกตองสมบรณทงหมด ความผดพลาดระหวางการ

จดเตรยมตนฉบบและการเผยแพร มโอกาสเกดขนไดเสมอ ผใชขอมลควรตรวจสอบความถกตอง

ของขอมลในหนงสอเลมน โดยการเทยบเคยงกบแหลงขอมลอนๆ ดวย

8. ความรบผดชอบในการดแลรกษาผปวยทไดรบสารพษนน ขนอยกบแพทยเจาของไขทเปนผดแล

รกษาผปวยเปนหลก ขอมลในหนงสอเลมนเปนแตเพยงแหลงขอมลทจะชวยสนบสนนใหการดแล

รกษาเปนไปไดโดยสะดวกขนเทานน ชมรมสมมาอาชวะ คณะผเรยบเรยงเนอหา รวมถงองคกร

ผสนบสนน ไมรบผดชอบตอผลเสยใดๆ กตามทเกดขนกบผปวย จากการใชขอมลในหนงสอเลมน

ประกอบการดแลรกษา

คานา

จากการพฒนาทางวทยาศาสตรอยางไมหยดยง ทาใหปจจบน มนษยไดสกดสารเคมจากธรรมชาต

และผลตสงเคราะหสารเคมชนดตางๆ ขนมาใชมากมาย สารเคมเหลานถกนามาใชทงในโรงงานอตสาหกรรม

การทางาน และในชวตประจาวนของเรา ในแตละวนมนษยยคใหมตองสมผส สดดม กน ดม และใชสารเคมอย

แทบจะตลอดเวลา เมอมการใชสารเคมมากขน พษภยจากสารเคมจงเปนเรองสาคญทเราควรใสใจ

ในวงการอาชวเวชศาสตรนน ความสนใจในพษภยของสารเคมทพบจากการประกอบอาชพ เปนสง

สาคญอยางยง ผปวยทเปนโรคจากการทางานจานวนหนง มสาเหตการเจบปวยมาจากการทางานสมผสกบ

สารเคมเหลานนนเอง การใชสารเคมในโรงงานอตสาหกรรมนน สวนใหญมการใชในปรมาณมากกวาการใช

ตามบาน หากคนทางานตองสมผสสารเคมอนตรายโดยไมมการปองกนทด หรอหากเกดการรวไหลขน จะม

โอกาสเกดอนตรายตอสขภาพไดคอนขางสง ความรเทาทนถงพษภยของสารเคมชนดตางๆ จงเปนสวนหนงท

จะชวยใหบคลากรสาธารณสข สามารถดแลสขภาพของคนทางานไดอยางปลอดภย

จากแนวคดดงกลาว ทาใหหนงสอพษวทยาอาชพ (Occupational Toxicology) เลมน ไดถกเรยบ

เรยงขน เนอหาภายในหนงสอเปนการรวบรวมอาการพษของสารเคมชนดตางๆ ทมกพบมการใชบอยในการ

ประกอบอาชพ พรอมทงวธการดแลรกษาผปวยเมอไดรบพษจากสารเคมนน จานวนทงหมด 39 ชนดสารเคม

ผเรยบเรยงเปนคณะแพทยผเชยวชาญสาขาตางๆ ทง แพทยอาชวเวชศาสตร อายรแพทย และแพทยเวช

ศาสตรครอบครว รวมถงแพทยประจาบานสาขาอาชวเวชศาสตรดวย

เนอหาของหนงสอเลมน มาจากฐานขอมลการดแลรกษาผปวยทไดรบสารพษออนไลน ทมชอวา

ThaiTox (www.thaitox.com) ซงเปนฐานขอมลออนไลนทางการแพทยทไมสงวนลขสทธ เปดใหเขาชมไดเปน

การสาธารณะตงแตเดอน พฤษภาคม พ.ศ. 2554 ฐานขอมลนจดทาโดยชมรมสมมาอาชวะ โดยไดรบการ

สนบสนนขอมลและงบประมาณจาก โรงพยาบาลสมตเวช ศรราชา และ โรงพยาบาลระยอง

ในการททางชมรมสมมาอาชวะจะจดทาฐานขอมล ThaiTox และหนงสอเลมนสาเรจขนมาได ตอง

ขอขอบพระคณทานผมอปการคณหลายๆ ทาน ทตองกลาวถงเปนอนดบแรกคอคณอมรรตน สขปน พยาบาล

อาชวอนามย หวหนางานศนยรกษาพษและสารเคมอนตรายภาคตะวนออก โรงพยาบาลระยอง ทเปนผรเรม

แนวคดในการจดทาฐานขอมลสารพษและหนงสอเลมนขนมา ทานอาจารยนายแพทยภราดร กลเกลยง ผชวย

ผอานวยการฝายการแพทย โรงพยาบาลสมตเวช ศรราชา ทานอาจารยนายแพทยสนธร เหรยญภมการกจ

รองผอานวยการ และหวหนากลมงานอาชวเวชกรรม โรงพยาบาลระยอง ทง 2 ทาน ทไดชวยเหลอสนบสนน

ใหกาลงใจ พรอมทงใหคาแนะนาตลอดชวงเวลาทจดทา บคคลทสาคญอยางยงอก 2 ทานทชวยใหหนงสอเลม

นเกดขนไดคอ ทานอาจารยนายแพทยชยรตน บณฑรอมพร ผอานวยการโรงพยาบาลสมตเวช ศรราชา และ

ทานอาจารยนายแพทยนฤทธ อนพรอม ผอานวยการโรงพยาบาลระยอง ซงเปนผใหการชวยเหลอ สนบสนน

ทงขอมลในการเรยบเรยงและงบประมาณ

นอกจากนในนามของบรรณาธการ เราตองขอขอบพระคณคณะแพทยทกทาน ทไดอตสาหสละเวลา

อนมคามาชวยกนจดทาฐานขอมลสารพษและเรยบเรยงหนงสอเลมนขน หลายทานชวยเหลอเราอยางไมเหน

แกเหนดเหนอย เพองานอนเปนสาธารณะประโยชนครงน เปนทนาซาบซงใจอยางยง

แตอยางไรกตาม เนองจากสารเคมทพบไดในการประกอบอาชพนนมอยจานวนนบหมนนบแสน การ

เลอกสารเคมทพบบอยมาเพยงจานวนหนงเพอกลาวถงในรายละเอยด จงไมอาจครอบคลม หรอใชอางองใน

การดแลรกษาผปวยทไดรบพษของสารเคม “ทกชนด” ทมโอกาสพบได อกทงขอมลทใชในการเรยบเรยงนนม

อยจานวนมหาศาล การเรยบเรยงเนอหาหนงสอขนในชวงระยะเวลาจากด ดวยทรพยากรทจากด และจานวน

บคลากรทจากด จงทาใหหนงสอเลมนไมสามารถรบประกนความสมบรณของเนอหาได เราหวงวา การพฒนา

ไปอยางตอเนองในอนาคต จะชวยทาใหหนงสอเลมนสามารถใชประโยชนเปนแหลงขอมลอางอง ในการดแล

รกษาผปวยทไดรบสารพษไดมากยงขนตอไป

หวงเปนอยางยงวา หนงสอเลมน จะมสวนชวยใหบคลากรททางานทางดานสาธารณสข เชน แพทย

พยาบาล เจาหนาทความปลอดภย หมออนามย เวชกร เจาหนาทหนวยกภย หรอบคลากรทเกยวของทานใด

กตาม ไดรบประโยชนจากเนอหาของหนงสอ สามารถใชเปนสวนชวยเหลอในการดแลผปวยทไดรบพษจาก

สารเคมใหปลอดภยไดมากยงขน บญกศลจากการไดเปนสวนชวยเหลอผปวยใหรอดชวต ลดภาวะทพพลภาพ

ไปจนถงหายจากอาการพษไดอยางสมบรณกตาม ทงหมดขอใหตกเปนของผมสวนรวมพฒนางานดานความ

ปลอดภยและอาชวอนามยของประเทศทกทานโดยทวหนากน




กรกฎาคม พ.ศ. 2554

เกยวกบชมรมสมมาอาชวะ

ชมรมสมมาอาชวะ เปนชมรมทจดตงขน โดยมวตถประสงคเพอการพฒนางานดานอาชวเวชศาสตร

และทากจกรรมสงเสรมการทาความด กอตงขนในวนท 7 มกราคม พ.ศ. 2554 โดยกลมแพทย พยาบาล

และนกวชาการดานอาชวอนามย จากหลากหลายองค ทงภาครฐและเอกชน

ทตง ชมรมสมมาอาชวะ 800/3 ถนนสขมวท ตาบลแสนสข อาเภอเมอง จงหวดชลบร 20130

ขอมลพนฐานเกยวกบชมรม

คตพจนประจาชมรม “อาชวเวชศาสตรคศาสนา”

พทธศาสนสภาษตประจาชมรม “ธมเมน วตตเมเสยย” (บคคลพงหาเลยงชพ โดยทางชอบธรรม)

ตราสญลกษณเปนรป “ดอกบวพนนา” (หมายถงปณธานในการชวยเหลอคนใหพนทกข)

ชมรมสมมาอาชวะ ไดทากจกรรมสงเสรมงานทางดานอาชวเวชศาสตรอยางหลากหลาย หนงในนนกคอการ

ทาตาราวชาการทางดานอาชวเวชศาสตรออกแจกจายโดยไมคดมลคา หนงสอททานกาลงอานอยเลมน เปน

หนงในโครงการจดทาตาราทางดานอาชวเวชศาสตรของชมรมสมมาอาชวะ

ทานสามารถเขาดขอมลรายละเอยดเพมเตมของชมรมสมมาอาชวะไดทเวบไซต www.summacheeva.org

ดขอมลจากฐานขอมลการดแลรกษาผปวยทไดรบพษสารเคม (ThaiTox) ไดท www.thaitox.com

และเวบบลอกรวบรวมขอมลวชาการเกยวกบวชาอาชวเวชศาสตรไดท www.wiwat.org

คณะผเรยบเรยงเนอหา

เกศ สตยพงศ

แพทยอาชวเวชศาสตร โรงพยาบาลสมทรปราการ

คณากร สนธพพงศ

แพทยประจาบานสาขาอาชวเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

จฑารตน ฉตรวรยาวงศ

แพทยเวชศาสตรครอบครว โรงพยาบาลสมตเวช ศรราชา

ชลกร ธนธตกร

แพทยประจาบานสาขาอาชวเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ณรงฤทธ กตตกวน

แพทยประจาบานสาขาอาชวเวชศาสตร โรงพยาบาลนพรตนราชธาน กรมการแพทย

ดารกา วอทอง

แพทยประจาบานสาขาอาชวเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

ภวต วทยผโลทย

อายรแพทย โรงพยาบาลสมตเวช ศรราชา


แพทยอาชวเวชศาสตร โรงพยาบาลสมตเวช ศรราชา


แพทยอาชวเวชศาสตร คณะแพทยศาสตรวชรพยาบาล มหาวทยาลยกรงเทพมหานคร

อภญญา พนธจนดาทรพย

แพทยใชทน โรงพยาบาลมาบตาพด จงหวดระยอง

สารบญ

อธบายคายอทใชในหนงสอเลมน 1 ววฒน เอกบรณะวฒน

1,2 Dibromoethane 7 สทธพฒน วงศวทยวโชต

1,2 Dichloroethane 8 สทธพฒน วงศวทยวโชต

1,2 Dichloropropane 11 สทธพฒน วงศวทยวโชต

1,3 Butadiene 12 ววฒน เอกบรณะวฒน

1,4 Dichlorobenzene 15 สทธพฒน วงศวทยวโชต

1,4 Dioxane 16 สทธพฒน วงศวทยวโชต

Acetaldehyde 18 สทธพฒน วงศวทยวโชต

Acrolein 19 สทธพฒน วงศวทยวโชต

Acrylonitrile 21 สทธพฒน วงศวทยวโชต

Ammonia 23 ววฒน เอกบรณะวฒน

Arsenic 25 เกศ สตยพงศ

Benzene 29 ววฒน เอกบรณะวฒน

Bromomethane 32 สทธพฒน วงศวทยวโชต

Cadmium 34 คณากร สนธพพงศ

Carbon disulfide 36 ววฒน เอกบรณะวฒน

Carbon monoxide 37 ณรงฤทธ กตตกวน

Chlorine 39 ววฒน เอกบรณะวฒน

Chloroform 41 ววฒน เอกบรณะวฒน

Chromium 45 ชลกร ธนธตกร

Cyclohexane 48 ณรงฤทธ กตตกวน

Ethanol 49 ดารกา วอทอง

Hydrochloric acid 53 อภญญา พนธจนดาทรพย

Hydrofluoric acid 55 ววฒน เอกบรณะวฒน

Hydrogen sulfide 59 ววฒน เอกบรณะวฒน

Isopropyl alcohol 62 ววฒน เอกบรณะวฒน

Manganese 65 ววฒน เอกบรณะวฒน

Mercury 68 ววฒน เอกบรณะวฒน

Methanol 73 ภวต วทยผโลทย

Methyl Ethyl Ketone 75 เกศ สตยพงศ

n-Hexane 76 ณรงฤทธ กตตกวน

Phenol 78 เกศ สตยพงศ

Phosgene 80 ววฒน เอกบรณะวฒน

Phosphine 81 ววฒน เอกบรณะวฒน

Styrene 84 ววฒน เอกบรณะวฒน

Sulfuric acid 86 จฑารตน ฉตรวรยาวงศ

Toluene 89 ววฒน เอกบรณะวฒน

Trichloroethylene 91 ววฒน เอกบรณะวฒน

Vinyl chloride 95 สทธพฒน วงศวทยวโชต

Xylene 96 ววฒน เอกบรณะวฒน

1

นพ.ววฒน เอกบรณะวฒน

คาอธบายอกษรยอทใชในหนงสอเลมน

ACGIH

American Conference of Governmental Industrial Hygienist

องคกรนกสขศาสตรอตสาหกรรมภาครฐแหงประเทศอเมรกา เปนองคกรของนกสขศาสตรอตสาหกรรม ทม

ความนาเชอถอสงของประเทศอเมรกา วชาชพนกสขศาสตรอตสาหกรรมน เปนผเชยวชาญสาขาหนงซงม

ความรในดานการตรวจวดระดบสงคกคาม และ / หรอ สารเคมในสถานททางานโดยเฉพาะ องคกร ACGIH

เปนผกาหนดคามาตรฐานสารเคมในบรรยากาศการทางาน (TLV) และในรางกายคนงาน (BEI) รายหนงท

ไดรบความเชอถอสงจากทวโลก คามาตรฐานนจะจดทาเปนหนงสอออกปละครง

ACGIH TLV

ACGIH - Threshold Limit Values

คอคามาตรฐานของสารเคมในบรรยากาศการทางานซงกาหนดโดยองคกร ACGIH

ACGIH BEI

ACGIH – Biological Exposure Indices

คอคามาตรฐานตวบงชการสมผสสารเคม (biomarkers) สามารถตรวจไดในเลอด ปสสาวะ หรอในลมหายใจ

ออกของคนทางาน ซงกาหนดโดยองคกร ACGIH คามาตรฐานตวนจะมขอกาหนดเวลาในการเกบตวอยาง

ดวยคอ กอนเขางาน (Prior to shift หรอ PTS) ระหวางทางาน (During shift หรอ DS) หลงเลกงาน (End of

shift หรอ EOS) วนสดทายของสปดาห (End of workweek หรอ EWW) เวลาใดกได (Discretionary) การ

เกบตวอยางเลอด ปสสาวะ หรอลมหายใจออกของคนงาน ตองเกบตามเวลาทมาตรฐานกาหนดจงจะแปล

ผลไดอยางถกตอง

ACGIH Carcinogenicity

คอคาบงชการกอมะเรงของสารเคมซงกาหนดโดยองคกร ACGIH แบงเปน 5 ระดบ ดงน A1 (Confirmed

Human Carcinogen) คอยนยนเปนสารกอมะเรงในมนษยแนนอน A2 (Suspected Human Carcinogen) คอ

สงสยจะเปนสารกอมะเรงในมนษย เนองจากมขอมลจากการศกษาวาเปนสารกอมะเรงในสตวทดลอง แตขอ

มลการกอมะเรงในมนษยยงไมเพยงพอ A3 (Confirmed Animal Carcinogen with Unknown Relevance to

Humans) คอยนยนเปนสารกอมะเรงในสตวทดลอง แตไมทราบวาเปนสารกอมะเรงในมนษยหรอไม A4 (Not

Classifiable as a Human Carcinogen) คอไมสามารถจดกลมวาเปนสารกอมะเรงในมนษยได สารเคมทได

ระดบนเนองจากมขอมลบางอยางททาใหสงสยวาอาจจะเปนสารกอมะเรงในมนษย แตขอมลการศกษาทงใน

สตวทดลองและในมนษยยงมไมเพยงพอทจะบอกได A5 (Not Suspected as a Human Carcinogen) คอไม

นาสงสยวาจะเปนสารกอมะเรงในมนษย เนองจากมขอมลการศกษาเกยวกบสารน และขอมลทพบไมแสดงถง

ผลการกอมะเรงในมนษย

2

CAS Number

Chemical Abstracts Service (CAS) registry number

เปนหมายเลขรหสของสารเคมซงกาหนดโดยหนวยงาน American Chemical Society หมายเลขรหสนเปน

รหสสากลทไดรบความนยมสงในการกาหนดรหสสารเคมทวโลก รหสจะกาหนดใหกบสารเคมทกชนด ซงแต

ละชนดจะมเลขเฉพาะตว การกาหนดรหสจะไลเรยงกนไปเรอยๆ ทาใหจานวนตวเลขไมมความหมายอะไร

เปนพเศษ รหสจะประกอบไปดวยเลข 3 กลมคนดวยเครองหมายขด (-) ดงน XXXXXXX – XX – X (กลม

แรกสงสด 7 หลก กลมทสองสงสด 2 หลก และกลมสดทายจะเปนเลขหลกเดยวเสมอ) ตวอยางเชน CAS

Number ของนาคอ 7732 – 18 – 5 เปนตน

EPA

Environmental Protection Agency

คอหนวยงานของรฐบาลกลางประเทศสหรฐอเมรกา มหนาทดแลรกษาสงแวดลอม โดยการออกกฎหมายและ

ควบคมมาตรฐานทางดานสงแวดลอม

EPA NAAQS

EPA – National Ambient Air Quality Standards

คอคามาตรฐานระดบสารเคมมลพษในอากาศในสงแวดลอมทวไปของประเทศสหรฐอเมรกา กาหนดโดย EPA

ตามกฎหมาย Clean Air Act (1990) คามาตรฐานชดนจะม 2 ระดบคอ primary standard เปนมาตรฐานท

กาหนดเพอความปลอดภยของคนกลมไวรบ (sensitive) เชน เดก คนสงอาย คนเปนโรคหอบหด และ

secondary standard เปนมาตรฐานทกาหนดขนเพอความปลอดภยของสาธารณะ เชน รบกวนการมองเหน

ความปลอดภยตอสตวเลยง เปนตน คา primary standard จะตากวาคา secondary standard ในหนงสอเลม

นคา EPA NAAQS ทอางองจะหมายถงคา primary standard เสมอ

IARC

International Agency for Research on Cancer

คอองคกรหนวยยอยหนงของ World Health Organization (WHO) มสานกงานอยทเมองลยง ประเทศ

ฝรงเศส ทาหนาทหลกในการพฒนา สนบสนน การวจยเกยวกบโรคมะเรง องคกร IARC เปนผกาหนดการจด

กลมสารกอมะเรงทไดรบความเชอถอสงทสดในโลก โดยทางองคกรจะ พจารณา ทบทวน ขอมลงานวจยทว

โลกเกยวกบ สารเคม / เชอโรค / สภาพการณ ทกอใหเกดมะเรง แลวตพมพออกมาเปนหนงสอเรยกวา IARC

Monograph เลมหนงจะมการทบทวนขอมล สารเคม / เชอโรค / สภาพการณ ประมาณ 1 – 5 อยาง การ

แบงกลมสารกอมะเรงของ IARC เปนดงน Group 1 ยนยนวาเปนสารกอมะเรงในมนษย Group 2A นาจะเปน

สารกอมะเรงในมนษย Group 2B อาจจะเปนสารกอมะเรงในมนษย Group 3 ไมสามารถจดกลมไดวาเปนสาร

กอมะเรงในมนษย Group 4 นาจะไมเปนสารกอมะเรงในมนษย รายชอ สารเคม / เชอโรค / สภาพการณทได

ทาการจดกลมไวจะประกาศไวในเวบไซตขององคกร (http://monograph.iarc.fr)

IDLH

Immediately Dangerous to Life or Health

เปนคามาตรฐานระดบสารเคมทแสดงถง “ความเขมขนสงสดทหากตองสมผส ณ ทจดเกดเหตเปนเวลา 30

นาท เมอหลบหนออกมาจะยงไมมผลกระทบเรอรงเกดขนกบรางกาย” คามาตรฐานนกาหนดโดย NIOSH

3

รวมกบ OSHA วตถประสงคเพอใชกาหนดมาตรฐานของหนากากกรองสารเคม (respirator) องคกร NIOSH

จะทาการปรบปรงคามาตรฐานนเปนระยะ ในหนงสอเลมนนคา IDLH ทาการอางองมาจากหนงสอ NIOSH

Pocket guide to chemical hazards (2005)

N/A

None available

หมายถงองคกรทกลาวถงไมมการกาหนดคามาตรฐานของสารชนดนไว

NFPA Code

National Fire Protection Association 704 Code System

คอรหสบอกความรนแรงในการลกไหมของสารเคม กาหนดโดยสมาพนธปองกนอคคภยประเทศสหรฐอเมรกา

ชอเตมของระบบรหส NFPA 704 นคอ Standard System for the Identification of the Hazards of

Materials for Emergency Response กาหนดขนโดยมความมงหมายเพอใหหนวยกภยหรอพนกงาน

ดบเพลงไดรขอมลเบองตนของสารเคมทจะเขาไปทาการกภยหรอดบเพลง ตวรหสอยในเครองหมายรปเพชร

หรอรปสเหลยมขาวหลามตด (ดงภาพ) แบงพนทออกเปน 4 สวน คอ

สแดง (F)

• R4 ไวไฟมากทสด Flash point ตากวา 23 °C

บอกความไวไฟ (Flammability) โดย

• R3 ไวไฟมาก Flash point อยท 23 – 38 °C

• R2 ไวไฟปานกลาง Flash point อยท 38 – 93 °C

• R1 ไวไฟนอย Flash point มากกวา 93 °C

• R0 ไมตดไฟ

สนาเงน (H)

• H4 ผลรนแรงมาก สมผสไมนานทาใหตายหรอทพลภาพถาวรได

บอกผลตอสขภาพ (Health) โดย

• H3 ผลรนแรง สมผสไมนานทาใหเกดอาการรนแรงได

• H2 ผลปานกลาง สมผสตอเนองทาใหเกดอาการรนแรงได

• H1 ผลนอย ทาใหเกดระคายเคองหรออาการเลกนอย

• H0 ไมมผลตอสขภาพ

4

สเหลอง (R)

• R4 ความไมคงตวสงมาก ในอณหภมและความดนปกตกสามารถสลายตวหรอระเบดรนแรงไดเอง

บอกความไมคงตว / ความสามารถในการทาปฏกรยา (Instability / Reactivity) โดย

• R3 ความไมคงตวสง จะสลายตวหรอระเบดเมอไดรบความรอนและความดนสง หรอทาปฏกรยากบนา

ระเบดรนแรงได

• R2 ความไมคงตวปานกลาง มโอกาสสลายตวอยางรนแรง แตไมถงกบระเบดเมอไดรบความรอนและ

ความดนสง หรอทาปฏกรยากบนาเกดระเบดได

• R1 ปกตเสถยร แตอาจทาปฏกรยากบสารอนถาอณหภมสงหรอความดนสง หรอทาปฏกรยากบนาเกด

ความรอนขนได

• R0 สารเฉอย ไมทาปฏกรยากบสารอน

สขาว (W)

• สญลกษณพเศษ ความหมายดงน

W

• OX เปนสารออกซไดส คอทาปฏกรยากบออกซเจน

ทาปฏกรยากบนา

ในหนงสอเลมนคา NFPA จะอางองมาจากเอกสาร International Chemical Safety Cards (ICSCs) ของสาร

แตละชนดทกลาวถง

NIOSH

The National Institute for Occupational Safety and Health

หนวยงานของรฐบาลกลางสหรฐอเมรกา สงกดกระทรวงสาธารณสข ตงขนในป 1970 ทาหนาทดแล ใหความ

ร และสงเสรมสนบสนน การดาเนนการดานอาชวอนามยและความปลอดภยในสถานประกอบการในประเทศ

สหรฐอเมรกา

NIOSH Ca

NIOSH Recommends be treated as carcinogens

คอเครองหมายทระบวา สารเคมชนดน องคกร NIOSH แนะนาใหดาเนนการปองกนทางดานอาชวอนามย

โดยพจารณาไววาเปนสารกอมะเรง (องคกร NIOSH คาดการณวาสารนนาจะเปนสารกอมะเรง)

NIOSH REL

NIOSH Recommended Exposure Limit

คอคามาตรฐานของสารเคมในบรรยากาศการทางานซงแนะนาโดย NIOSH ในเอกสารชดนคา NIOSH REL

จะอางองมาจากหนงสอ NIOSH Pocket guide to chemical hazards (2005)

OSHA

Occupational Safety and Health Administration

หนวยงานของรฐบาลกลางสหรฐอเมรกา สงกดกระทรวงแรงงาน ตงขนในป 1970 เชนเดยวกบ NIOSH ทา

หนาทออกและบงคบใชกฎหมาย เกยวกบดานอาชวอนามยและความปลอดภยในสถานประกอบการในประ

เทศสหรฐอเมรกา กฎหมายท OSHA ออกกาหนดนรวมถงคา PEL ซงเปนคามาตรฐานของระดบสารเคมใน

บรรยากาศการทางานดวย

5

OSHA Ca

OSHA Regulated as carcinogens

คอสารเคมชนดน OSHA กาหนดใหเปนสารกอมะเรง ถา OSHA กาหนดสญลกษณนใหกบสารใดแลว มกจะ

มกฎหมายควบคมการดาเนนการทางดานอาชวอนามยสาหรบสารนกาหนดขนมาเปนพเศษ

OSHA PEL

OSHA Permissible Exposure Limit

คอคามาตรฐานของสารเคมในบรรยากาศการทางานซงกาหนดเปนกฎหมายควบคมโดย OSHA ในหนงสอ

เลมนคา OSHA PEL อางองมาจากหนงสอ NIOSH Pocket guide to chemical hazards (2005)

TWA – STEL – C

• Time-weighted Average (TWA) คาทกาหนดมาตรฐานเปน TWA นหมายความวาคนงานสามารถ

สมผสสารเคมในบรรยากาศการทางานทเทากบหรอตากวาระดบนแบบตอเนองเปนเวลา 8 ชวโมงตอวน

(เทากบ 1 กะปกตของคนงาน) หรอ 40 ชวโมงตอสปดาห ไดโดยจะไมเกดอาการผดปกตขน

• Short-term Exposure Limit (STEL) คาทกาหนดมาตรฐานเปน STEL หมายความวาคนงานตองไม

สมผสสารเคมระดบสงเกนคานเปนชวงนานเกน 15 นาท ถาสมผสตองไมเกน 4 ครงตอวน และระยะหาง

ระหวางแตละชวงการสมผสทเกนคา STEL ตองมากกวา 60 นาท คาทกาหนดนใหพจารณาปฏบตตาม

แมวาคาเฉลยโดยรวมทงวนระดบจะตากวา TWA กตาม การกาหนดคา STEL นมงหมายเพอลด

อนตรายจากสารทมพษเฉยบพลน หรอมแนวโนมวาคนงานจะตองสมผสเปนชวงสนๆ แตความเขมขนสง

ในเวลาทางาน คา STEL กาหนดขนเพอปองกนผล 4 อยางคอ 1) การระคายเคอง 2) การทาลายเนอเยอ

แบบถาวร 3) อาการพษเฉยบพลน และ 4) อาการงวงซมซงเปนเหตใหเกดอบตเหตไดงาย ไมสามารถ

ชวยตวเองไดเมอเกดเหตฉกเฉน หรอประสทธภาพการทางานลดลง คา STEL นสวนใหญกาหนดขน

เพอเสรมกบคา TWA

• Ceiling (C) คอคาเพดาน ซงคนงานตองไมสมผสสารเคมสงเกนระดบนเลยตลอดชวงเวลาทางาน

• คา TWA STEL และ C น ผใหนยามคอ ACGIH เพอใชบอกกากบคามาตรฐาน TLV (โดยเขยนเปน

TLV – TWA, TLV – STEL และ TLV – C ตามลาดบ) อยางไรกตามหลกการของคาเหลานสามารถ

นามาใชกบคา PEL ของ OSHA และคา REL ของ NIOSH ไดเชนเดยวกน คามาตรฐานระดบสารเคมใน

บรรยากาศการทางานเหลานรวมเรยกวาคา Occupational Exposure Limit (OEL) ซงในประเทศอน

นอกจากสหรฐอเมรกา คามาตรฐาน OEL อาจมชอเรยกเปนอยางอนตางออกไปได เชน ในองกฤษจะ

เรยกวาคา Occupational Exposure Standard (OES) ในเยอรมนจะเรยกวาคา Maximum Workplace

Concentration (MAK) แมชอเรยกจะตางกนไปในแตละประเทศ แตหลกการสวนใหญจะคลายคลงกนคอ

ตามหลกการของ ACGIH – TLV

UN Number

United Nations Number

คอเลขรหสสากลของสารเคมซงกาหนดโดยสหประชาชาต (United Nations) รหสนกาหนดขนเพอวตถประ

สงคดานความปลอดภยในการขนสง จงมกพบตดอยดานขางรถขนสารเคมเพอใหผทพบเหนสามารถทราบได

วาเปนรถขนสารอะไร เลขรหสจะเปนเลข 4 หลกเสมอ ปจจบนกาหนดไวตงแต 0001 ถงประมาณ 3500 โดย

รวบรวมไวในหนงสอ Recommendations on the transport of dangerous goods (orange book) เลขรหส

6

แตละหลกไมไดบงบอกความหมายใดไว จะทราบไดวารหสทพบคอรหสของสารเคมใดตองเปดดจากหนงสอ

เอา

กฎหมายแรงงานไทย

ในทนหมายถงกฎหมายกาหนดมาตรฐานระดบสารเคมในททางานสาหรบประเทศไทย ฉบบทใชอยในปจจบน

จะอางองมาจาก ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรองความปลอดภยในการทางานเกยวกบภาวะแวดลอม (สาร

เคม) พ.ศ. 2520 ซงเปนกฎหมายฉบบลาสดเทาทมของประเทศไทย (เนองจากกฎหมายออกมาตงแตยงไมม

การกอตงกระทรวงแรงงาน หนวยงานผออกกฎหมายขณะนนคอ กรมแรงงาน กระทรวงมหาดไทย ซงแยกตว

ออกมาเปนกระทรวงแรงงานในภายหลง ชอกฎหมายทออกจงเปนประกาศกระทรวงมหาดไทย ไมใชประกาศ

กระทรวงแรงงาน)

กฎหมายสงแวดลอมไทย

ในทนหมายถงกฎหมายมาตรฐานระดบสารเคมในสงแวดลอม (มาตรฐานในอากาศ) ตามกฎหมายสงแวดลอม

ของประเทศไทย ซงอางองมาจากกฎหมายสงแวดลอมหลายฉบบดงน

• มาตรฐานคณภาพอากาศในบรรยากาศทวไป อางองจาก ประกาศคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต

ฉบบท 10 (พ.ศ. 2538) ฉบบท 24 (พ.ศ. 2547) และฉบบท 28 (พ.ศ. 2550)

• มาตรฐานคาสารอนทรยระเหยงายในบรรยากาศทวไป อางองจากประกาศคณะกรรมการสงแวดลอม

แหงชาต ฉบบท 30 (พ.ศ. 2550)

• มาตรฐานอากาศเสยทระบายออกจากโรงงานอตสาหกรรม อางองจากประกาศกระทรวงทรพยากร

ธรรมชาตและสงแวดลอม เรองกาหนดมาตรฐานควบคมการปลอยทงอากาศเสยจากโรงงานอตสาหกรรม

(พ.ศ. 2549)

• มาตรฐานอากาศเสยทระบายออกจากเตาเผามลฝอยและเตาเผามลฝอยตดเชอ อางองจากประกาศ

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรองกาหนดมาตรฐานควบคมการปลอยทงอากาศเสยจาก

เตาเผามลฝอย (พ.ศ. 2540) และเตาเผามลฝอยตดเชอ (พ.ศ. 2546)

ดขอมลการดแลรกษาผปวยทไดรบสารพษออนไลนไดฟรทาง

7

นพ.สทธพฒน วงศวทยวโชต

1,2 Dibromoethane

ชอสาร 1,2 dibromoethane

ชอเรยกอน DBE, ethylene bromide, 1,2-ethylene dibromide (EDB), glycol dibromide

สตรเคม C2H4Br

CAS Number 106-93-4

2

UN Number 1605

ขนาดโมเลกล 188

ลกษณะทางกายภาพ ของเหลวขน ไมมส มกลนหอมหวาน คลาย Chloroform เกดไดเองตามธรรมชาต

เลกนอยในมหาสมทร ละลายไดในนาเลกนอย (0.4 %) แตละลายไดดในตวทาละลาย ไมตดไฟ และไมกอ

ประกายไฟ

อนตรายทางเคม ถาสมผสกบความรอนหรอแสงในสภาวะทมความชน จะเกดการ hydrolyse กลายเปน

hydrogen bromide ทอณหภมสงจะปลอย hydrogen bromide, bromide, carbon monoxide และ carbon

dioxide

การผลต 1,2 dibromoethane เปน halogenated aliphatic hydrocarbon ไดมาจากการทาปฏกรยาของ

ethylene และ bromide วธทนยม คอ liquid phase bromination ของ ethylene ทอณหภม 35 – 85 °C

หลงจากนนเตมกรดเพอปรบใหเปนกลาง และทาการกลน เ พอแยกใหบ รสท ธ อกวธคอการทาปฏกรยา

hydrobromination ของ acetylene และปฏกรยา 1,2 dibromoethane กบนา

การนาไปใช ใชเปนสารรมควน สารฆาแมลง (หยดการใชตงแตป 1984) สาร anti-knock ในนามนทมตะกว

เปนสวนผสม เปนสารกงกลาง (intermediate) ในการสงเคราะหสารประกอบโบรไมด ทใชเปนตวทาละลายใน

ส สารเคลอบเงา

การเขาสรางกาย ดดซมไดเรวทางปาก ทางผวหนง และการหายใจ

ผลระยะฉบพลน

• ถาสดดม จะมอาการหายใจขด หลอดลมตบ คอหอยบวม chemical pneumonitis และ pulmonary

edema ระคายเคองรนแรงตอเยอบ ดวงตา เยอบตาขาว แกวตาเปนแผล (corneal abrasion) และ

ผวหนง มความดนไอตาและคอนขางคงตวจงพบการเปนพษตอรางกายรนแรงคอนขางนอย อาการหลง

สมผสฉบพลน มอาการไดตงแต 24 – 48 ชวโมง ผปวยมกตายจาก pulmonary edema หรอ ปอด

อกเสบตามหลงจากภาวะเนอเยอปอดถกทาลาย

• หากกนเขาไปทาใหคลนไส อาเจยน ทองเสย ปวดบดทอง ออนแรง และปวดศรษะ เกดแผลพพองใน

กระพงแกม และระบบทางเดนอาหาร หวใจเตนเรว ความดนตา ปสสาวะออกนอย ตวเหลองตาเหลอง

หงดหงด สบสน delirium และ coma หากกนมากกวา 140 mg/นาหนกตวทาใหเสยชวต มรายงานวากน

เพยง 3 ml (6840 mg) กทาใหเสยชวตได [1] metabolic acidosis และ shock การทางานของตบและไต

ลมเหลว เกดขนภายใน 12 – 48 ชวโมง มรายงานการเกด cerebral edema และ intracerebral edema

• สมผสทางผวหนงเกดผนแดงแบบ exfoliation บวม เนอตาย แผลพพอง ตมนา burn ระดบ 1 – 2 ใน 24

ชวโมง อาจกดระบบประสาทสวนกลาง ไตและตบวาย กลามเนอลายตาย (skeletal muscle necrosis)

ผลระยะยาวหรอการไดรบซาๆ ทาใหเกดหลอดลมอกเสบ (bronchitis) หายใจสน pulmonary edema และ

pulmonary fibrosis

8

คามาตรฐาน

• IARC carcinogenic classification : group 2A (inadequate evidence of carcinogenicity in human,

sufficient evidence in animal) (IARC 1987)

• OSHA PEL – TWA (8 hr) 20 ppm (OSHA 1974),

Ceiling level (C) 30 ppm (OSHA 1974)

STEL (15 min) 0.5 ppm (EPA 1987)

• NIOSH REL – TWA (8 hr) 0.045 ppm (NIOSH 2005)

Ceiling level (15 min) 0.13 ppm (1 mg/m3

• คา ในส งแวดลอมประเทศไทย ตามประกาศกรมควบคมมล พษเ ร อง กาหนดคา เฝา ระ วง

สาหรบสารอนทรยระเหยงายในบรรยากาศโดยทวไปใน 24 ชวโมง กาหนดให 1,2 ไดโบรโมอเธน (1,2

dibromoethane) ตองไมเกน 370 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร (พ.ศ. 2552)

)

Biomarker ของการสมผส 1,2 dibromoethane ในเลอด และ ลมหายใจออก ดวยวธ gas chromatography

(GC) โดย flame ionization detector วธทวดปรมาณไดดคอ electron capture detector (ECD) หรอ Hall

electrolytic conductivity detector (HECD) สวนการตรวจ serum bromide ในเลอดนนไมจาเพาะกบการ

สมผส 1,2 dibromoethane เพยงอยางเดยว เนองจากสามารถตรวจพบไดถาสมผสกบสารเคมทม bromide

เปนสวนประกอบชนดอน

Biomarker ของผลตอสขภาพ มผลตอการทางานของ ตบ ไต และอณฑะ ||||| ตบ – ระดบเอนไซม AST,

ALT และ LDH สงขนเลกนอย ||||| ไต – ปสสาวะออกนอย (oliguria) หรอไมออกเลย (anuria) ระดบสาร

BUN, serum creatinine และ uric acid ในเลอดสงขน ||||| อณฑะ – ความเขมขนของนาอสจลดลง ปรมาณ

ของตวอสจทเคลอนไหวลดลง และรปรางของตวอสจผดปกตมากขน

การรกษา รกษาตามอาการไมมยาตานพษ (antidote) สาหรบสารน

เอกสารอางอง

1. Farrow C, Wheeler H, Bates N, Murray V. The chemical incident management handbook.

London: The Stationery Office 2000.

2. Olson KR, Anderson IB, Benowitz NL, Blanc PD, Clark RF, Kearney TE, et al. Poisoning & drug

overdose. the California Poison Control System. 5th ed. New York: McGraw-Hill 2004.

3. Agency for Toxicological Substance and Disease Registry. Toxicological profile for 1,2 dibromo

ethane. 1992 [cited 2010 2 January]; Available from: http://www.atsdr.cdc.gov/toxprofiles/tp37.html.

4. Ladou J. Current occupational & environmental medicine 4th ed. New York: McGraw-Hill 2007.


1,2 Dichloroethane

ชอสาร 1,2 dichloroethane

ชอเรยกอน ethylene dichloride, dichloroethylene, EDC, glycol dichloride

สตรเคม ClCH2CH2Cl หรอ C2H4Cl

CAS Number 107-06-2

2

UN Number 1184

http://www.atsdr.cdc.gov/toxprofiles/tp37.html�

9

ขนาดโมเลกล 98.96

ลกษณะทางกายภาพ ของเหลวขนไมมส ทอณหภมหองจะระเหยเปนไอไดเรว มกลนหอม รสหวาน ไอ

ระเหยหนกกวาอากาศ เผาไหมใหหมอกควน สามารถตดไฟได กอใหเกดประจไฟฟา จะเปลยนเปนสดาเมอ

โดนอากาศ แสง หรอความชน

อนตรายทางเคม ยอยสลายโดยความรอนให hydrogen chloride และ phosgene ทาปฏกรยารนแรงกบ

aluminium, alkali metals, alkali amides, ammonia, ดาง และสาร oxidants กดโลหะถาผสมนา กด

พลาสตก

การผลต เปนสารทสงเคราะหขน ไมพบเกดขนเองตามธรรมชาต ไดมาจากการทาปฏกรยา chlorination

โดยตรงของเหลก aluminum, copper, antimony chloride ในสภาวะทเปนของเหลวหรอไอทาปฏกรยาท

อณหภม 60 °C หรอ oxychlorination ในภาวะ fixed หรอ fluidized bed reactor ทอณหภม 220 °C โดยม

สารประกอบ chloride ทเหมาะสมทเปนของแขงเปนตวเรง

การนาไปใช ใชเปนสารตงตนในการผลต vinyl chloride เพอนาไปใชทาผลตภณฑ polyvinylchloride หรอ

PVC เชน ทอประปา วสดกอสราง ถงและบรรจภณฑ เฟอรนเจอร หมเบาะรถยนต เครองใชภายในบาน และ

ชนสวนรถยนต 1,2 dichloroethane ใชเปนตวทาละลายและเตมในนามนทมสารตะกวเพอกาจดสารตะกว ใน

อดตใชปรมาณนอยๆ ในอตสาหกรรม เชน ทาความสะอาดเสอผา ขจดคราบนามนทอยบนโลหะ ยอยสลาย

นามน ไข เรซน ยาง ใชเปนสวนประกอบในนายาทาความสะอาดในบาน ยาฆาแมลง กาวตางๆ เชน กาวตด

wall paper พรม สบางชนด นายาเคลอบเงา

การเขาสรางกาย โดยการดมนาทปนเปอน การหายใจสดดมอากาศใกลแหลงกาเนด และทางผวหนง

ผลระยะฉบพลน ไอระเหยกอใหเกดการระคายเคองตอตาและระบบทางเดนหายใจ คลนไส ทาใหหวใจเตน

ผดจงหวะ อาการทเกดขนจะมากนอยตามแตระยะเวลาทสมผส การดมแอลกอฮอลจะเพมความเปนพษของ

1,2 dichloroethane สารนดดซมทางผวหนงไดด ถาไดรบปรมาณมากจะทาลายระบบประสาท ตบ และไต แต

ไมทราบระดบปรมาณทเปนพษแนนอน ผลจากการกนทาใหเกด pulmonary edema และ bronchitis

ผลระยะยาวหรอการไดรบซาๆ มพษตอ ตบ ไต และจดเปนสารกอมะเรงในสตว (fibroma ของผวหนง และ

hemangiosarcoma ของตบและไตในสตวทดลอง) อาจจะเปนสารกอมะเรงในคน


• IARC carcinogenicity classification : group 2B (possible human carcinogen) (IARC 2001)

• WHO Inhalation carcinogenic potency (50,000 – fold less than the estimated carcinogenic

potential) 0.36–2.0 microgram/m3

• Drinking water (lifetime cancer risk of 10

(WHO 2001) -5

• OSHA PEL – TWA = 50 ppm, Ceiling = 100 ppm (OSHA 2001)

) 30 microgram/l (WHO 2001)

• ACGIH TLV – TWA = 10 ppm, Notation = A4 (ACGIH 2009)

• NIOSH REL – TWA = 1 ppm (4 mg/m3), STEL = 2 ppm (8 mg/m3

• Emergency Response Planning Guideline

), IDLH = 50 ppm, Possible

occupational carcinogen (NIOSH 2005)

ERPG1 50 ppm

ERPG2 200 ppm

ERPG3 200 ppm

10

• คาในสงแวดลอมประเทศไทย ตามประกาศกรมควบคมมลพษ เรอง กาหนดคาเฝาระวงสาหรบสาร

อนทรยระเหยงายในบรรยากาศโดยทวไปใน 24 ชวโมง กาหนดให 1,2 ไดคลอโรอเทน (1,2

dichloroethane) ตองไมเกน 48 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร (พ.ศ. 2552)

• EPA กาหนดคามาตรฐานในนาดมไมเกน 0.005 mg per liter (5 ppb) (EPA 2001)

ตวบงชทางชวภาพ (Biomarkers)

• สามารถตรวจ 1,2 dichloroethane ไดในเลอด ลมหายใจ ปสสาวะ วธการตรวจทางลมหายใจออกเปนวธ

ทงายจงนาจะเปนวธทตรวจวดในผท พงสมผส แตสารดงกลาวสลายตวเรว โดยปกตระดบของ

1,2 dichloroethane ในลมหายใจทตรวจวดไดอยในชวง trace – 0.2 ppb และในปสสาวะอยในชวง 50 –

140 ng/L ในผทมประวตการสมผส สามารถตรวจพบในนานมของผทสมผส แตไมมหลกฐานยนยนการ

กอใหเกดการพการแตกาเนด

• ตรวจ thioethers ในปสสาวะ โดยวธการตรวจดวย Gas Chromatography (GC) วดหลงจากสมผสเรว

ทสด และวดภายใน 48 ชวโมง แตถกรบกวนจากสารประกอบอนทรยตวอน การตรวจไมสามารถแยกกบ

สารอนทรยอนได ไมมความจาเพาะ โดย thioether ตวทไวตอ 1,2 dichloroethane คอ thidioglycolic

acid (sensitive marker)

• ตรวจผลกระทบกบรางกายโดยดในระบบประสาทสวนกลาง ตบ และไต บางครงอาจมผลตอระบบภมคม

กน การเปนพษของตบดไดจากการม alkylation ของ hepatocellular macromolecules การทตบม

นาหนกเพมขน เอนไซมตบ AST, ALT และ LDH สงขน ผลกระทบตอไตดไดจากการม macro-

molecules ใน renal cells ไตมนาหนกเพมขน มการขบ glomerular structural protein fibronectin

ออกมาทางปสสาวะเปนตวบอกถง glomerular involvement

ระดบความเปนพษ [1]

• ระดบ 0.05-0.15 mg/l ถาสมผสระยะยาวซาๆ กอใหเกดการเปลยนแปลงระบบประสาท เบออาหาร

ระคายเคองเยอบ เปนพษตอตบและไต

• ระดบ 6 ppm = เรมไดกลน

• ระดบ 356 mg/m3

• ระดบ 7 mg/l = Odor threshold in water

= Odor threshold in air

• ระดบ 40 ppm = ระบบประสาทสวนกลางผดปกต หงดหงด ทาใหโรคตบและถงนาดแยลง

• ระดบ 10 – 200 ppm = เบออาหาร เวยนศรษะ นอนไมหลบ อาเจยน นาตาไหล ทองผก ปวดใตลนป

ตบโตกดเจบ ความเขมขนของ urobilinogen สงขน


ขอมลดานสงแวดลอม ตกคางอยในสงแวดลอมได ในอากาศ ดน แหลงนา และแหลงนาใตดน มอายอยได

มากกวา 40 ป สารทอยในดนหรอแหลงนาจะระเหยสอากาศและทาปฏกรยากบแสงแดดโดยจะอยในอากาศ

ไดนาน 5 เดอนกวาจะสลายตวไป แตการสลายตวในนาจะใชเวลานานกวา


1. Agency for Toxicological Substance and Disease Registry. Toxicological profile for 1,2

dichloroethane .2001 [cited 2010 11 January]; Available from: http://www.atsdr.cdc.gov/toxprofiles/tp38.html.





11




1,2 Dichloropropane

ชอสาร 1,2 dichloropropane

ชอเรยกอน Propylene dichloride, propylene chloride, 2,3 dichloride propane

สตรเคม C3H6Cl

CAS Number 78-87-5

2

UN Number 1279


ลกษณะทางกายภาพ ของเหลวใส ไมมส จดอยในกลม สารเคมอนทรยระเหยงาย (volatile organic

compound) มกลนคลาย chloroform ใชเปนคณสมบตในการเตอนได [1] odor threshold ในอากาศเทากบ

0.25 ppm และ 50 – 90 % ของคนงานทราคาญจะไดกลนท 75 ppm [2] ระเหยเปนไอไดงายทอณหภมหอง

ไอหนกกวาอากาศและกอใหเกดประกายไฟไดงาย

อนตรายทางเคม ถาเผาไหมจะเกดไอ (fume) ทเปนพษ (hydrogen chloride) และมฤทธกดกรอน กด

aluminum alloy และพลาสตกบางชนด

การผลต เปนสารทมนษยสรางขนและเกดจากกจกรรมของมนษย ใชในการวจยและอตสาหกรรมเทานน เปน

สารกงกลางในการผลต perchloroethylene และสารประกอบ chlorinated เปนสารทไดจาก propylene

oxide โดยขบวนการ chlorohydr ins ไดมาจากการทาปฏกรยา chlorination ของ benzene หรอ

chlorobenzene โดยมตวเรง (มกเปน ferric oxide) ตามดวยการกลนแบบแยกสวนหรอการทาเปนผลกจาก

สวนผสมของ chlorinated benzene

การนาไปใช ใชเปนตวทาละลายในนามน ไขมน เรซน แวกซ และยาง ในการผลต toluene diisocyanate

การผลตฟลมถายภาพ กระดาษเคลอบ ตวเรงปฏกรยาในผลตภณฑปโตรเคม และกอนหนาป 1983 เคยใช

เปนสารรมควนใน สม สปปะรด ถวลสง ฝาย มะเขอเทศ และมนฝรง เคยใชเปนสารฟอกส สารเคลอบเงาแต

ถกยกเลกการใชไปแลวในประเทศสหรฐอเมรกา

การเขาสรางกาย การหายใจและการดมนาทปนเปอน

ผลระยะฉบพลน เวยนศรษะ ปวดหว คลนไส ระคายเคองตอตา ผวหนง และระบบทางเดนหายใจ อาจมผล

ตอระบบประสาทสวนกลาง มพษตออณฑะในสตวทดลอง

ผลระยะยาวหรอการไดรบซาๆ สงผลตอตบ ไต ทาใหซด และเสยชวตได


• IARC cancer classification – group 3 (IARC 1987)

• OSHA PEL – TWA 75 ppm, Ceiling 110 ppm (OSHA 1989)

• ACGIH TLV – TWA 10 ppm, STEL – Notation :SEN;A4 (ACGIH 2009)

• EPA cancer classification – group B2 (probable human carcinogen) (EPA 1987)

• NIOSH – IDLH 400 ppm (NIOSH 2005)

12

• คาในส งแวดลอมประเทศไทย ตามประกาศกรมควบคมมลพษ เรอง กาหนดคาเฝาระวงสาหรบ

สารอนทรยระเหยงายในบรรยากาศโดยทวไปใน 24 ชวโมง กาหนดให 1,2 ไดคลอโรโพรเพน

(1,2 dichloropropane) ตองไมเกน 82 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร (พ.ศ. 2552)

ตวบงชทางชวภาพ (Biomarker) ไมม biomarker แตตรวจระดบ 1,2 dichloropropane ไดในปสสาวะ และ

เลอด แตระดบไมใชตวบงบอกอาการ เพราะสามารถออกจากรางกายไดอยางรวดเรว โดยตองตรวจเรวทสด

หลงจากสมผส ตรวจโดยวธ gas chromatography หรอ high resolution gas chromatography ดวย halide

specific detector หรอ mass spectrometry [2]


ขอมลดานสงแวดลอม สามารถระเหยจากนาทงจากอตสาหกรรมได ในประเทศสหรฐอเมรกามคาความ

เขมขนเฉลยในอากาศอยท 22 parts per trillion (ppt) และจะเรมไดกลนท 0.25 parts per million (ppm)




2. Agency for Toxicological Substance and Disease Registry. Toxicological profile for 1,2

dichloropropane. 1989 [cited 2009 11 January]; Available from: http://www.atsdr.cdc.gov/toxprofiles/tp134.html.

3. Lauwerys RR, Hoet P. Industrial chemical exposure: Guidelines for biological monitoring 3rd ed.

Florida: CRC Press 2001.


1,3 Butadiene

ชอ 1,3-บวทาไดอน (1,3-Butadiene)

ชออน Biethylene, Bivinyl, Divinyl, Vinylethylene

สตรโมเลกล C4H6 หรอ CH2=(CH)2=CH2

นาหนกโมเลกล 54.1

CAS Number 106 – 99 – 0

UN Number 1010 (stabilized)

ลกษณะทางกายภาพ แกสไมมส มกลนเฉพาะ บางครงถกเกบไวในรปของเหลวในถงอดความดน

คาอธบาย 1,3-butadiene เปนแกสทมคณสมบตกอมะเรงเมดเลอดขาวและมะเรงนาเหลอง องคกร IARC ได

จดสารชนดนไวในกลม Carcinogen Group 1 คอมหลกฐานการกอมะเรงชดเจน สารชนดนเปนสารสงเคราะห

ทเกดขนในกระบวนการทางปโตรเคม ใชเปนสารตงตนในอตสาหกรรมผลตยางและพลาสตกสงเคราะห หากม

ผปวยไดรบสมผสสารชนดน นอกจากตองดแลการไดรบพษในระยะเฉยบพลนแลว ยงตองตรวจตดตามผลใน

ระยะยาวเพอเฝาระวงการเกดมะเรงดวย

คามาตรฐานในสถานททางาน ACGIH TLV – TWA 2 ppm ||||| NIOSH REL – Ca ||||| OSHA PEL –

TWA 1 ppm, STEL 5 ppm ||||| IDLH – 2000 ppm ||||| กฎหมายไทย N/A

คามาตรฐานในสงแวดลอม NAAQS – N/A ||||| กฎหมายสงแวดลอมไทย – ตามประกาศคณะกรรมการ

สงแวดลอมแหงชาตฉบบท 30 (พ.ศ. 2550) คาเฉลยในอากาศ 1 ปตองไมเกน 0.33 ug/m3


13

คามาตรฐานในรางกาย ACGIH BEI – 1,2 Dihydroxy-4-(N-acetylcysteinyl)-butane ในปสสาวะ หลงเลก

งาน 2.5 mg/L, Mixture of N-1 and N-2-(hydroxybutenyl)valine hemoglobin (Hb) adducts ในเลอด เจาะ

ตรวจเวลาใดกได 2.5 pmol/g Hb

คณสมบตกอมะเรง IARC Group 1 ||||| ACGIH A2 Carcinogenicity

แหลงทพบในธรรมชาต ไมพบในธรรมชาต เปนสารปโตรเคมทไดจากการสงเคราะห ในชวตประจาวนจะพบ

ในควนบหรไดดวย [1]

อตสาหกรรมทใช

• เปนผลผลตทเกดขนในโรงงานปโตรเคม เปนสารทไดระหวางการสงเคราะหแกสเอธลน (ethylene)

• ใชเปนสารต งตนในอตสาหกรรมยางสงเคราะหช นด styrene- bu tad iene rubber (SBR)

และ polybutadiene rubber

• ใชในการผลตพลาสตกทนความรอน Acrylonitrile-butadiene-styrene-copolymer (ABS)

กลไกการกอโรค การกอโรคในระยะยาวคอทาใหเกดมะเรงระบบเลอด (leukemia) และระบบนาเหลอง

(lymphoma) กลไกการกอโรคเชอวาเกดจากสารเมตาโบไลตกลม epoxide ทเกดขนในรางกาย [2]

การเตรยมตวเมอเกดเหตฉกเฉน

• นาผปวยออกจากจดเกดเหตใหเรวทสด หยดการรวไหลของสารเคม เนองจากสารชนดนเปนสารกอ

มะเรง ผทเขาไปทาการกภยควรใสชดปองกนทเหมาะสม ทดทสดคอชดปองกนชนดทมถงบรรจอากาศ

ในตว (Self-contained breathing apparatus, SCBA) และเนองจากสารนตดไฟงายมาก ชดกภยควร

เปนชดกนไฟดวย

• บคลากรทางสาธารณสขทดแลผปวยควรลดการสมผสตอตนเองใหมากทสด ทาการลางตวผปวยกอนให

การรกษา ควรทาทะเบยนผสมผสทงกลมผประสบภยและกลมบคลากรทเขาไปชวยเหลอเพอตดตามเฝา

ระวงในระยะยาว

อาการทางคลนก

• อาการเฉยบพลน ถาอยในรปของเหลวการสมผสกบผวหนงโดยตรงจะทาใหเนอตาย (frostbite) ถา

กระเดนเขาตาจะทาใหตาแดง อกเสบ มองภาพไมชด ถาอยในรปแกส การสดดมเขาไปจะทาใหเกด

อาการระคายคอ ไอ เจบคอ เวยนศรษะ ปวดศรษะ คลนไส ถาสดดมปรมาณมากอาจทาใหซมลง มอง

ภาพไมชด จนถงหมดสตได [3]

• อนตรายจากการระเบด นอกจากตวสารเองจะมพษแลว สารชนดนยงตดไฟไดงายมาก หนกกวา

อากาศ และเมอถกอากาศจะระเบดไดดวย (NFPA Code: H2 F4 R2) ดงนน ผประสบภยบางสวนอาจ

ไดรบอนตรายจากไฟไหมหรอแรงระเบดถาอยใกลกบจดกาเนดการรวไหล

• อาการระยะยาว พบวาการสมผสสารชนดนทาใหเกดมะเรงของระบบเลอดและระบบนาเหลองทงในหน

ทดลองและจากการศกษาทางระบาดวทยาในมนษย [4] การหลกเลยงการสมผสเปนสงทดทสด กรณ

รวไหลตองใหความสาคญกบการกาจดสารนออกจากสงแวดลอม (clean-up) มการตรวจวดระดบสารเคม

ในบรรยากาศหลงเกดเหตการณ และทางสขภาพตองตดตามโรคมะเรงในระยะยาวดวย

การตรวจทางหองปฏบตการ

• ขนกบอาการของผปวย กรณมอาการทางระบบหายใจควรถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

• การตรวจเลอดดความสมบรณของเมดเลอด (Complete blood count) ระดบนาตาลในเลอด (Blood

sugar) ระดบเกลอแรในเลอด (Blood electrolyte) ตรวจปสสาวะ (Urinalysis) ระดบแกสในเลอด (Blood

gas) หรอการตรวจอนๆ ใหขนอยกบอาการของผปวย

14

• การตรวจพสจนการสมผสแกส 1,3-butadiene ทาโดยการตรวจ 1,2 Dihydroxy-4-(N-acetylcysteinyl)-

butane ในปสสาวะ สามารถทาไดถามหองปฏบตการรองรบ [5]

การดแลรกษา

• ปฐมพยาบาล นาผปวยออกจากจดเกดเหตใหเรวทสด ใหอยในทอากาศถายเทด ทาการลางตว กรณถก

ของเหลวแลวมเนอตายไมควรถอดเสอผาผปวย เนอจะตดเสอผาออกมาได กรณกระเดนเขาตาใหถอด

คอนแทคเลนสออกถาทาได ลางตาดวยนาเปลา ระหวางลางตวดสญญาณชพ ชวยการหายใจและระบบ

ไหลเวยนโลหตถาพบมความผดปกต ใสทอชวยหายใจหากพบการหายใจลมเหลว

• การรกษาระยะเฉยบพลน การลางตวเพอลดการสมผสสาคญทสด ถาสารกระเดนเขาตาใหลางนาอยาง

นอย 15 นาท ลางบรเวณผวหนงทสมผสใหมากทสด ชวยการหายใจโดยใหออกซเจน กรณมแผลไฟไหม

บรเวณใบหนา หรอสดสาลกควนไฟ มความเสยงตอการบวมของทางเดนหายใจตองสงเกตการหายใจไว

ดวย ใหสารนาหากมปญหาระบบไหลเวยนโลหต อาการระคายคอ ไอ เจบคอ วงเวยนศรษะ ปวดศรษะ

คลนไส ใหรกษาตามอาการ

• การดแลระยะยาว ผทสมผสสารนมความเสยงในการเกดมะเรงในระยะยาว ตองทาการเฝาระวงมะเรง

ระบบเลอดและระบบนาเหลองทกราย

การเฝาระวง

1. สอสารความเสยงใหประชาชนเขาใจ

2. ทาทะเบยนผสมผสสารเคม บนทกรายชอและทอยของผทสมผสสารนทกคน ควรตรวจดความสมบรณ

ของเมดเลอด (complete blood count) เปนพนฐานไว การตรวจประเมนการสมผสระยะสนทาโดยตรวจ

1,2 Dihydroxy-4-(N-acetylcysteinyl)-butane ในปสสาวะ จะเหมาะสมกวาการตรวจ N-1 and N-2-

(hydroxybutenyl)valine hemoglobin adducts ในเลอด ซงเหมาะจะใชตรวจการสมผสสะสม การตรวจ

ทง 2 อยางนจะสามารถทาไดตองมหองปฏบตการรองรบ การแปลผลตองทาโดยผเชยวชาญเทานน และ

ตองระวงผลบวกลวงจากการสบบหร

3. การเฝาระวงในระยะยาว ทางคลนกทดทสดคอการซกประวตและตรวจรางกาย ตามอาการของโรคมะเรง

ระบบเลอดและนาเหลอง เชน ตรวจดความซด คลาตอมนาเหลอง ใหคาแนะนาเพอสงเกตอาการ แนะนา

เลกสบบหร ตรวจความสมบรณของเมดเลอด (complete blood count) เปนระยะ หากพบเซลลมะเรง

ตองรบสงตวไปรกษาตอทนท การตรวจตดตามควรทาอยางนอย 10 ปขนไป

4. การตรวจผลกระทบทางพนธกรรม เชน micronuclei, sister chromatid exchange, chromosomal

aberrations, ras oncoprotein level, hypoxanthine-guanine-phosphoribosyl transferase (HPRT)

mutation และการตรวจหา GSTT1 หรอ GSTM1 genotype สาหรบกรณการเกดมะเรงจากสาร 1,3-

butadiene แลวนน ทกลาวมาทงหมด ณ ปจจบนยงไมพบวามการตรวจใดสามารถนามาใชคนหาความ

เสยงของมะเรงในระยะเรมแรกได [6]


1. Hecht SS, Samet JM. Cigarette Smoking. In: Rom WN, Markovitz SB, eds. Environmental and

occupational medicine. 4th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins 2007:1522 - 51.

2. Melnick RL. Rubber industry: 1,3-Butadiene. In: Stellman JM, ed. ILO Encyclopaedia of

Occupational Health and Safety. 4th ed. Geneva: International Labour Office 1998.

3. International Programme on Chemical Safety. International Chemical Safety Cards (ICSCs): 1,3-

Butadiene. International Labour Office, 1998.

15

4. Delzell E, Sathiakumar N, Hovinga M, Macaluso M, Julian J, Larson R, et al. A follow-up study

of synthetic rubber workers. Toxicology. 1996;113:182-9.

5. American Conference of Governmental Industrial Hygienists (ACGIH). TLVs and BEIs.

Cincinnati: American Conference of Govermental Industrial Hygienists 2009.




1,4 Dichlorobenzene

ชอสาร 1,4 dichlorobenzene

ชอเรยกอน p-dichlorobenzene (p-DCB), p-chlorophenyl chloride (PDB), p-dichlorobenzol

สตรเคม C6H4Cl

CAS Number 106-46-7

2

UN Number 3077

ขนาดโมเลกล 147

ลกษณะทางกายภาพ ของแขงคลายครสตล ไมมสหรอมสขาว มกลนเฉพาะตวกลนเดยวกบยากาจดมอด

ระเหดกลายเปนไอไดงาย เรมไดกลนในอากาศและในนา เมอมความเขมขน 0.18 ppm (1.1 mg/m3

อนตรายทางเคม ถาเผาไหมจะเกดไอ (fume) ทเปนพษและมฤทธกดกรอน เชน ไฮโดรเจนคลอไรด

(hydrogen chloride) ทาปฏกรยารนแรงกบออกซเจน

) และ

0.011 mg/l ตามลาดบ ละลายนาไดนอย แตละลายไดดในแอลกอฮอล อเธอร อะซโตน และเบนซน

การผลต ไดมาจากการทาปฏกรยา chlorination ของ benzene หรอ chlorobenzene โดยมตวเรงมกเปน

ferric oxide ตามดวยการกลนแบบแยกสวนหรอการทาเปนผลกจากสวนผสมของ chlorinated benzene

การนาไปใช ยาดบกลนในถงขยะและในหองนา (ความเขมขนของ 1,4 dichlorobenzene ในบานและหองนา

สาธารณะอยท 0.291 – 272 ppb ของอากาศ) เปนสารรมควนเพอกาจดมอด เชอรา ใชในการผลต

polyphenylene sulfide (PPS) resin สารกงกลางในการผลต 1,2,4 trichlorobenzene นอกจากนยงใช

ควบคมแมลงทรบกวนพช มด และราสฟา ในเมลดใบยาสบ หนงสตว และผาขนสตว

การเขาสรางกาย การหายใจ ผวหนง และการกน

ผลระยะฉบพลน ระคายเคองตอตาและระบบทางเดนหายใจ ปวดศรษะ คลนไส อาเจยน ทองเสย มผลตอ

เมดเลอด ทาใหเกดภาวะซดจากเมดเลอดแดงสลายตว (hemolytic anemia) อาจมผลตอระบบประสาท

สวนกลาง

ผลระยะยาวหรอการไดรบซาๆ สงผลตอตบ ไต เมดเลอด อาจเปนสารกอมะเรงในมนษย


• IARC group 2B (possibly carcinogen to humans, liver & kidney cancer in mice) (IARC 1999)

• WHO กาหนดคามาตรฐานในนาดมทมผลกระทบตอสขภาพไมเกน 300 µg/l และขอบเขตการรบร

คณภาพกลนไมเกน 1 µg/l (WHO 2004)

• ACGIH TLV (8-hr TWA) = 10 ppm, ACGIH carcinogenicity classification = A3 (confirmed animal

carcinogen with unknown relevance to humans) (ACGIH 2009)

16

• EPA = EPA hazardous air pollutants (EPA 2004)

• NIOSH REL (10 hr-TWA) = carcinogen, IDLH = 150 ppm (NIOSH 2005)

• OSHA PEL (8 hr-TWA) for general industry, construction industry and shipyard industry = 75

ppm (450 mg/m3


สารอนทรยระเหยงายในบรรยากาศโดยทวไปใน 24 ชวโมง กาหนดให 1,4 ไดคลอโรเบนซน

(1,4 dichlorobenzene) ตองไมเกน 1,100 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร (พ.ศ. 2552)

) (OSHA 2004)

• EPA มาตรฐานในนาดมตองไมเกน 0.075 mg/l (EPA2004)

ตวบงชทางชวภาพของการสมผส (Biomarker of exposure)

• ตรวจ p-dichlorobenzene ในปสสาวะ เปนสวนทยงไมมการเปลยนแปลง และสามารถตรวจพบไดใน

เลอด และเนอเยอชนไขมน (adipose tissue)

• ตรวจ 2,5 dichlorophenol ในปสสาวะ ตรวจภายใน 1- 2 วนหลงสมผส (การตรวจนไมจาเพาะ เนองจาก

สารนพบเปน metabolite ของ lindane ในสตวทดลองดวย) คามาตรฐานของ 2,5 dichlorophenol ใน

ปสสาวะ (แนะนาโดย Deutsche Forschung Gemeinschaft 2000) คอ 150 mg/g creatinine (หลงเลก

กะ) และ 30 mg/g creatinine (กอนเขากะตอไป) [1]

ตวบงชทางชวภาพของผลตอสขภาพ (Biomarker of effect) ไต – พบม hyaline droplet formation และ

tubular degeneration ในหนทดลอง kidney-type α2μ-globulin (aG-K) ในหนทดลอง


ขอมลดานสงแวดลอม เปนพษตอสงมชวตในนา และสามารถเกดการสะสมทางชวภาพ (bioaccumulation)

ในปลาได




2. Agency for Toxicological Substance and Disease Registry. Toxicological profile for

dichlorobenzene. 2006 [cited 2010 11 January]; Available from: http://www.atsdr.cdc.gov/toxprofiles/tp10.html.







1,4 Dioxane

ชอสาร 1,4-dioxane

ชอเรยกอน 1,4-diethylene dioxide, 1,4-diethyleneoxide

สตรเคม C4H8O2


17

CAS Number 123-91-1

UN Number 1165


ลกษณะทางกายภาพ ของเหลวใส ไมมส มกลน จาเพาะ ละลายนาไดงาย ไอระเหยหนกกวาอากาศ

กอใหเกดประกายไฟ ตดไฟไดงาย

อนตรายทางเคม เปนสาร explosive peroxide ทาปฏกรยารนแรงกบสาร oxidant และกรดเขมขน ทา

ปฏกรยากบสารบางอยางกอใหเกดการระเบด เชน นกเกลทอณหภม 210°C กดพลาสตก

การผลต 1,2 dibromoethane เปน halogenated aliphatic hydrocarbon ไดมาจากการทาปฏกรยาของ

ethylene และ bromide วธทนยม คอ liquid phase bromination ของ ethylene ทอณหภม 35 – 85 °C

หลงจากนนเตมกรดเพอปรบใหเปนกลาง และทาการกลนเพอแยกใหบรสทธ อกวธคอการทาปฏกรยา

hydrobromination ของ acetylene และปฏกรยา 1,2 dibromoethane กบนา

การนาไปใช ใชเปนสารตวทาละลายในการผลตสารเคมอนในหองทดลอง อาจพบปนเปอนอยในเครองสาอาง

ผงซกฟอก และแชมพ ทมสวนประกอบของ polyethylene glycol (PEG), polyethylene, polyoxyethylene

แตปจจบนการผลตโดยโรงงานทมมาตรฐาน มกพยายามลดการปนเปอนของ 1,4-dioxane ลงในผลตภณฑ

ใหนอยทสด อาจพบใน กาว นายาทาความสะอาด นายาดบกลน สารเคลอบเงา แลคเกอร นายารกษาเนอไม

การเขาสรางกาย ดดซมจากการหายใจขณะอาบนา หรอใชชวตภายในอาคาร ทางผวหนง หากดมเครองดม

แอลกอฮอลจะทาใหมพษมากขน

ผลระยะฉบพลน ไอระคายเคองรนแรงตอเยอบจมก ดวงตา ทางเดนหายใจ ถาไดรบปรมาณมากมผลตอไต

และตบ ทาใหเสยชวตได

ผลระยะยาวหรอการไดรบซาๆ มการศกษาในสตวทดลอง ถาสดดมไอระเหย ดมนาทปนเปอน หรอสมผส

ทางผวหนง มผลตอการทางานของตบและไต ทาลายชนไขมนในผวหนง การศกษาในหนทดลองพบเปนสาร

กอมะเรงตบและมะเรงจมก สวนการศกษาในคนงานไมบงชวาเปนสาเหตการเกดมะเรง


• IARC carcinogenicity classification : group 2B (possibly carcinogenic to humans) (IARC 1999)

• OSHA PEL – TWA (8 hr) for general industry, construction, shipyard = 100 ppm (OSHA 2004)

• ACGIH TLV – TWA (8 hr) = 20 ppm, Notation-skin, carcinogenicity = A3 (ACGIH 2009)

• NIOSH REL – Ceiling (30 minute) 1 ppm, Notation Ca, IDLH 500 ppm (NIOSH 2005)

• EPA = EPA hazardous air pollutant (EPA 2004)

• EPA มาตรฐานในนาดมไมเกน 4 mg/l ใน 1 วนหรอ ไมเกน 0.4 mg/l ใน 10 วน ไมเกดผลตอสขภาพใน

เดก (EPA 2004)

• FDA – indirect food additive for use only as a component of adhesive กาหนดใหไมเกน 10 ppm

ในสารฆาเชออสจ N-9 ผลตภณฑคมกาเนด อาหารเสรม (US-FDA 2003)

• คาในสงแวดลอมประเทศไทย ตามประกาศกรมควบคมมลพษ เรอง กาหนดคาเฝาระวงสาหรบ

สารอนทรยระเหยงายในบรรยากาศโดยทวไปใน 24 ชวโมง กาหนดให 1,4 ไดออกเซน (1,4-dioxane)

ตองไมเกน 860 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร

ตวบงชทางชวภาพ (Biomarker)

• ตรวจ 1,4-dioxane ในเลอดหรอในปสสาวะ โดยตรวจเรวทสดหลงสมผส ภายใน 2 – 3 วน เนองจาก

สลายตวไดเรว การตรวจ 1,4-dioxane ในปสสาวะเปนการตรวจทจาเพาะ (specific biomarker) ตอการ

18

สมผส 1,4-dioxane [1]


หรอตรวจ metabolite คอ beta-hydoxy-ethoxyacetic acid (HEAA) ในปสสาวะ

แตพบในผสมผส 1,4-dioxane-2-one และ diethylene glycol ได ตรวจโดยวธ gas chromatography -

mass spectrometry (GC-MS) หรอ gas chromatography - flame ionization detector (GC-FID)

ขอมลดานสงแวดลอม อยในอากาศ ดน นา และนาใตดน ถาอยในนาจะเสถยรกวาในอากาศซงจะแตกตว

เปนสารประกอบหลายชนด ไมสามารถใชกลนเปนเครองเตอนอนตรายจากพษได


1. Agency for Toxicological Substance and Disease Registry. Toxicological profile for 1,4 dioxane.

2007 [cited 2010 2 January]; Available from: http://www.atsdr.cdc.gov/toxprofiles/tp187.html.






5. International safety cards (ICSCs), 1,4 dioxane. 1993.


Acetaldehyde

ชอสาร Acetaldehyde

ชอเรยกอน ethanal, ethyl aldehyde, aldehyde C, acetic aldehyde

สตรเคม CH3

CAS Number 75-07-0

CHO

UN Number 1089


ลกษณะทางกายภาพ ของเหลวไมมส ตดไฟได ละลายในนา มกลนฉนมากแตถาเจอจางลงจะมกลนเหมอน

ผลไม odor threshold อยท 0.05 ppm (0.09 mg/m3

อนตรายทางเคม ละลายไดในแอลกอฮอล ไวตอปฏกรยาสง มแนวโนมทจะเกดปฏกรยาโพลเมอร กอใหเกด

เปอรออกไซด อาจเกดปฏกรยาทรนแรง เปนอนตรายเมอทาปฏกรยากบพลาสตก ยาง สารเคมในสภาพท

เปนไอระเหยหรอแกส เมอผสมกบอากาศกอใหเกดการระเบดได

) ระเหยเปนไอทอณหภมหอง เกดในธรรมชาตอยใน

กาแฟ ขนมปง ผลไมสก และจากกระบวนการเผาผลาญอาหารของพช

การผลต ไดมาจากปฏกรยา oxidation ของ ethanol

การนาไปใช ใชเปนสารกงกลาง (intermediate) ของการผลตสารเคมอนหลายชนด เชน acetic acid, acetic

anhydride, cellulose acetate, vinyl acetate resins, acetate esters, pentaerythritol, การสงเคราะห

อนพนธของ pyridine, terephthalic acid และ peracetic acid ใชในการผลตนาหอม polyester resin สยอมท

เปนดาง ใชเปนสารกนบดในผลไมและเน อปลา ใชเปนสารแตงรสชาต เปล ยนโครงสรางโมเลกลของ

แอลกอฮอล เปนสวนประกอบของเชอเพลง ทาให gelatin แขงตว เปนตวทาละลายในอตสาหกรรมยาง ฟอก

หนง กระดาษ และทากระจกเงา


19

การเขาสรางกาย ในตบเอนไซม alcohol dehydrogenase จะเปลยน ethanol ใหเปน acetaldehyde และจะ

มเอนไซม acetaldehyde dehydrogenase ทเปลยน acetaldehyde ใหเปน acetic acid ในคนเอเชย

ตะวนออกจะมการกลายพนธของ gene ทสรางเอนไซม acetaldehyde dehydrogenase ทาใหเอนไซม

ทางานไดไมเตมท จงทาใหมอาการ alcohol flush reaction และเมาคางในกลมคนดงกลาว และ

acetaldehyde ยงพบเปนสวนประกอบในบหร โดยจะเสรมฤทธของ nicotine ทาใหตดบหร

ผลระยะฉบพลน ระคายเคองตอดวงตา ผวหนง และระบบทางเดนหายใจ ถาสดดมเขาไปปรมาณมากทาให

เกดปอดบวมนา (pulmonary edema) กดการหายใจ และความดนสงขนในสตวทดลอง ผลจากการหายใจม

โอกาสกอพษนอยกวาจากการกนหรอการสมผสทางผวหนง

ผลระยะยาวหรอการไดรบซาๆ อาการคลายคนตดสรา ทาใหเกดมะเรงทเยอบโพรงจมก (nasal mucosa)

และกลองเสยง (larynx) ในสตวทดลอง


• IARC carcinogenic class 2B

• OSHA PEL – TWA = 100 ppm (360 mg/m3

• ACGIH TLV - Ceiling = 25 ppm, Carcinogenicity = A3 (ACGIH 1992)

)

• NIOSH – IDLH = 2,000 ppm (3,600 mg/m3

• ERPG-1 10 ppm

) (NIOSH 2005)

• ERPG-2 200 ppm

• ERPG-3 1,000 ppm


สารอนทรยระเหยงายในบรรยากาศโดยทวไปใน 24 ชวโมง กาหนดให อะซทลดไฮด (acetaldehyde)

ตองไมเกน 860 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร (พ.ศ. 2552)

ตวบงชทางชวภาพ (Biomarker) ไมสามารถตรวจวดไดจากเลอดและทางลมหายใจ

การรกษา รกษาตามอาการ ไมมยาตานพษ (antidote) สาหรบสารน

ขอมลดานสงแวดลอม เปนพษตอสงมชวตในนา เปนอนตรายตอแหลงนาดม มแนวโนมในการสะสมทาง

ชวภาพตา


1. http://www.epa.gov/ttn/atw/hlthef/acetalde.html [cited 2010, 5 January].

2. http://msds.pcd.go.th/searchName.asp?vID=84 [cited 2010, 5 January].





Acrolein

ชอสาร Acrolein

ชอเรยกอน 2-propenol, acrylic aldehyde, 2-propane-1-al, acraldehyde, propylene aldehyde

http://www.epa.gov/ttn/atw/hlthef/acetalde.html�

http://msds.pcd.go.th/searchName.asp?vID=84�

20


CAS Number 107-02-8

=CHCHO

UN Number 1092


ลกษณะทางกายภาพ ของเหลวไมมสหรอมสเหลอง มกลนเหมนฉน เผาไหมไดงาย กลายเปนไอไดเรวกวา

นาทอณหภมหอง ไอระเหยหนกกวาอากาศ เกดขนไดเองตามธรรมชาตจากนามนทสกดมาจากตนไม เชน

โอก สน ไมผลดใบทขนอยบรเวณทราบสง

อนตรายทางเคม สามารถรวมกบสารอนจนตดไฟหรอระเบดได ขนกบการใหความรอน ทาปฏกรยากบกรด

ดาง สาร oxidant เปนสาเหตการเกดเพลงไหมหรอระเบดได เกดจากการเผาไหมของสารอนทรย เชน ตนไม

ยาสบ การเผาไหมเชอเพลง และนามน

การผลต ไดมาจากการผลต acrylic acid ผลตโดยขบวนการ air oxidation ของ propylene เดมใชการ

ควบแนนของ acetaldehyde และ formaldehyde

การนาไปใช

• ใชเปนสวนประกอบของสารเคมอนและสารฆาแมลง

• พบในอาหารสตว (ใชเปนกรดอะมโนในอาหารสตว)

• ใชฆาเชอราและวชพช ฆาสงมชวตในนาหลอเยนในระบบระบายอากาศ และระบบบาบดนาเสย

• ใชเปน slimicide ในอตสาหกรรมกระดาษ

• ฆาสงมชวตในบอนามนและเชอเพลงปโตรเคมเหลว

• ใชในการทา tissue fixation ในการตรวจชนเนอ

• เปนสารตงตนในการผลตฉนวนกนไฟฟา เปนสารก งกลาง (intermediate) ในการผลต methionine,

glutaraldehyde, allyl alcohol และ tetrahydrobenzaldehyde

• เปน copolymer กบ acrylic acid, acrylonitrile, และ acrylic esters

• ทาปฏกรยากบ formaldehyde, guanidine hydrochloride, ethylene diamine

• ใชเปนแกสพษในทางการทหาร

การเขาสรางกาย ดดซมทางการหายใจเอาไอระเหยเขาไป ทางผวหนง และทางการกน

ผลระยะฉบพลน นาตาไหล ระคายเคองอยางรนแรงตอดวงตา ผวหนง และระบบทางเดนหายใจ ถาสดดม

เขาไปปรมาณมากทาใหเกดปอดบวมนา (pulmonary edema) อาการอาจเกดภายหลงการสมผสไดหลายวน

ผลระยะยาวหรอการไดรบซาๆ ยงไมทราบขอมลแนชด

อาการทเกดขนเมอสมผสในระดบความเขมขนตางๆ [1]

• สมผสระยะสน (นอยกวาหรอเทากบ 14 วน) ระยะเวลาในการสมผส 40 นาท

ระดบความเขมขนในอากาศ 0.00005 ppm = ระดบความเสยงตาสดตอการเกดผลตอสขภาพ

ระดบความเขมขนในอากาศ 0.17 ppm = ระคายเคองตา

ระดบความเขมขนในอากาศ 0.26 ppm = ระคายเคองจมก

ระดบความเขมขนในอากาศ 0.43 ppm = ระคายเคองคอ

• สมผสระยะยาว (มากกวา 14 วน)

ระดบความเขมขนในอากาศ 0.000009 ppm = ระดบความเสยงตาสดตอการเกดผลตอสขภาพในสตวทดลอง

ผลระยะยาวจากการสดดมยงไมทราบ

21


• IARC carcinogenic group 3 (IARC 2004)

• OSHA PEL (8-hr TWA) for general, construction, shipyard industry = 0.1 ppm (0.25 mg/m3

• EPA = EPA hazard air pollutant

)

Highly hazardous chemical and threshold quantity = 150 pounds (OSHA 2005)

• Regulated toxic substance and threshold quantity for accidental release prevention = 5000

pounds

• Toxic end-point for accidental release prevention = 1.1x10-3

• ACGIH TLV – Ceiling = 0.1 ppm, Notation = skin, Carcinogenicity = A4 (ACGIH 1995)

mg/L (EPA 2005)

• NIOSH REL (10 hr-TWA) = 0.1 ppm, STEL = 0.3 ppm, IDLH = 2.0 ppm (NIOSH 2005)


สารอนทรยระเหยงายในบรรยากาศโดยทวไปใน 24 ชวโมง กาหนดให อะโครลน (acrolein) ตองไมเกน

0.55 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร (พ.ศ. 2552)


• ยงไมมการตรวจตวบงชทางชวภาพทเชอถอไดสาหรบ acrolein การตรวจ 3-hydroxypropylmercapturic

acid ในปสสาวะ ดวยวธ gas chromatography (GC) พอจะใชเปนตววดการสมผสได แตกตรวจพบได

ในผทกนยา cyclophosphamide เชนกน

• ตรวจวด acrolein-2,4-dinitrophenylhydrazine (DNP) ดวย High performance liquid chromatrography

(HPLC) และ UV absorbency

• กาลงมการศกษา ตรวจการจบกบ DNA ในเซลล ดวย antibody mediated assay

การรกษา รกษาตามอาการ ใหยาตานพษ (antidote) คอ physostigmine ถาม anticholinergic effect

ขอมลดานสงแวดลอม เปนพษรนแรงตอสงมชวตในนา


1. Agency for Toxicological Substance and Disease Registry. Toxicological profile for Acrolein.

2007 [cited 2010 2 January]; Available from: http://www.atsdr.cdc.gov/toxprofiles/tp 124.html





Acrylonitrile

ชอสาร Acrylonitrile

ชอเรยกอน acritet, acrylon, carbacryl, cyanoethylene, 2-propenenitrile, fumigrain, vinyl cyanide

สตรเคม CH2=CH-CN หรอ C3H3

CAS Number 107-13-71

N

UN Number 1093

http://www.atsdr.cdc.gov/toxprofiles/tp%20124.html�

22


ลกษณะทางกายภาพ ของเหลวไมมส ระเหยไดกลนฉนออนๆ กลนหอมคลายกระเทยม คอยๆ เปลยนเปนส

เหลองถาถกแสง ระเบดได ตดไฟได ไอระเหยหนกกวาอากาศและกระจายตามพนดน

อนตรายทางเคม เมอถกความรอนจะยอยสลายบางสวนให cyanide (hydrogen cyanide) และ nitrogen

oxide ทาปฏกรยารนแรงกบกรดเขมขนและสาร oxidants กดพลาสตกและยาง

การผลต ไดมาจากการทาปฏกรยา chlorination ของ benzene หรอ chlorobenzene โดยมตวเรงมกเปน

ferric oxide ตามดวยการกลนแบบแยกสวนหรอการทาเปนผลกจากสวนผสมของ chlorinated benzene

การนาไปใช ใชในการผลต acrylic และ modacrylic fibers ยาง nitrile และพลาสตก และใชเปนสารรมควน

ในการเกบเมลดพช

การเขาสรางกาย การสดดมไอระเหย ทางผวหนง และการกน

ผลระยะฉบพลน ลกษณะทางคลนกไมจาเพาะ

• ไอระเหยทาใหเกดอาการจาม เจบคอ เยอบอกเสบ หายใจลาบาก

• ผวหนงไหม แดง เปนตมนา ผวหนงอกเสบมกเปนหลงจากสมผสหลายชวโมง กอใหเกดผนภมแพได

(allergic contact dermatitis)

• ระคายเคองตอตา ตาแดง ปวดตา และนาตาไหล ระคายเคองทางเดนหายใจสวนลาง

• ปวดศรษะ เวยนหว คลนไส อาเจยน ทองเสย ออนเพลย และหวใจเตนเรว

• ตบทางานผดปกต ตวเหลอง เจบบรเวณตบ เบออาหาร

• สงผลตอระบบประสาทสวนกลาง

• ซด และไตทางานผดปกต

• ชก หยดหายใจ เสยชวต ในรายทอาการรนแรง

• มผลตอการเตบโตของทารกในครรภในสตวทดลองทความเขมขนสง

ผลระยะยาวหรอการไดรบซาๆ กอใหเกดมะเรงในสตวทดลอง เพมความเสยงการเปนมะเรงปอด


• IARC classification group 2A (probably carcinogenic to human) (IARC 1982)

• OSHA PEL – TWA = 2 ppm, Ceiling = 10 ppm (OSHA 1978)

• ACGIH TLV – TWA = 2 ppm (4.5 mg/m3

• NIOSH REL – TWA = 1 ppm, Ceiling (10 min) = 10 ppm, IDIH = 85 ppm, ERPG1 = 10 ppm,

ERPG2 = 35 ppm, ERPG3 = 75 ppm (NIOSH 2005)

), Notation = skin, Carcinogenicity = A3 (ACGIH 2009)


สารอนทรยระเหยงายในบรรยากาศโดยทวไปใน 24 ชวโมง กาหนดให อะครโลไนไตร (acrylonitrile)

ตองไมเกน 10 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร (พ.ศ.2552)


• ตรวจ Acrylonitrile ในเลอดและปสสาวะ หรอตรวจ thiocyanate ในปสสาวะ <6 mg/g creatinine ในผท

ไมสบบหร [1] การตรวจนไมจาเพาะ สามารถถกรบกวนจาก thiocyanate ในบหร ในอาหาร เชน การดม

นม thiocyanogenic glucosides จากการกนกะหลาปล มสตารด หรอ cyanogenic glucosides ในเนอใน

ของลกไมเปลอกแขง เมลดปอ ไผ หนอไม มนสาปะหลง และคนทกนยาพวก sodium nitroprusside

23

• วธการตรวจดวย gas chromatography โดยวธ nitrogen phosphorus detector (GC/NPD), gas

chromatography โดยวธ flame ionization detection (GC/FID), gas chromatography โดยวธ mass

spectroscopy (GC/MS) และ Infrared spectroscopy

• Acrylonitrile ในปสสาวะจะสงทสดเวลาเลกกะการทางานและลดลงเรอยๆ จนกลบเขากะทางานอกครง

• Cyanoethyl mercapturic acid (CEMA) มคาขจดออกจากรางกายครงชวตประมาณ 8 ชวโมง จงตอง

เกบในปสสาวะหลงจากเรมสมผส acrylonitrile 6 – 8 ชวโมง คาทไดคอนขางแตกตางกนในแตละบคคล

จงใชประเมนเปนรายบคคลไมได แตใชประเมนในลกษณะรายกลมได

• Active metabolite ของ acrylonitrile จะจบกบ hemoglobin ในเมดเลอดแดงเปน cyanoethyl adducts

ซงจานวนของ N-(2-cyanoethyl)valine adducts ทถกปลอยจาก hemoglobin สามารถใชเปนตวบงชการ

สมผส acrylonitrile ในผทไมสบบหรได แตจะพบสงในผทสบบหรตามปรมาณการสบตอวน

การรกษา รกษาเชนเดยวกบผปวยไดรบพษไซยาไนด (cyanide poisoning) รวมกบการให N-acetylcysteine

และ thiosulfate

ขอมลดานสงแวดลอม เปนพษตอสงมชวตในนา




2. Agency for Toxicological Substance and Disease Registry. Toxicological profile for acrylonitrile.

1990 [cited 2010 11 January]; Available from: http://www.atsdr.cdc.gov/toxprofiles/tp 125.html.







Ammonia

ชอ แอมโมเนย (Ammonia) ||||| ชออน Anhydrous ammonia

สตรโมเลกล NH3

ลกษณะทางกายภาพ ในบรรยากาศปกตจะมสถานะเปนแกส ไมมส มกลนฉนคลายกลนปสสาวะ หากเกบ

อยในถงอดความดนจะมสถานะเปนของเหลว

||||| นาหนกโมเลกล 17.03 ||||| CAS Number 7664-41-7 ||||| UN Number 1005

คาอธบาย แอมโมเนย เปนแกสทมการใชในอตสาหกรรมหลายประเภท ทพบไดบอยคอใชเปนสารทาความ

เยน (refrigerant) ในอตสาหกรรมหองเยน และโรงงานทานาแขง นอกจากนยงใชเปนสารตงตนในการผลตปย

สารทาความสะอาด และยงเปนสารตงตนในการผลตยาบา (methamphetamine) แอมโมเนยเปนแกสทไมมส

แตมกลนฉนแสบ มฤทธระคายเคองตอระบบทางเดนหายใจอยางรนแรง แกสมคณสมบตละลายนาไดดมาก

ทาใหออกฤทธไดอยางรวดเรวทนทหลงการสดดมเขาไป

คามาตรฐานในสถานททางาน ACGIH TLV (2011): TWA = 25 ppm, STEL = 35 ppm ||||| NIOSH

REL: TWA = 25 ppm (18 mg/m3), STEL = 35 ppm (27 mg/m3), IDLH = 300 ppm ||||| OSHA PEL:

http://www.atsdr.cdc.gov/toxprofiles/tp%20125.html�

24

TWA = 50 ppm (35 mg/m3) ||||| ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรองความปลอดภยในการทางานเกยวกบ

ภาวะแวดลอม (สารเคม) พ.ศ. 2520: TWA = 50 ppm (35 mg/m3

แหลงทพบ สามารถพบแอมโมเนยในระดบตาๆ เกดขนไดเองจากกระบวนการเนาเปอยยอยสลายของ ซาก

พช ซากสตว มลสตว และสงปฏกลตางๆ ตามธรรมชาต สาหรบการใชในอตสาหกรรมทพบไดบอยคอ ใชเปน

สารทาความเยน (refrigerant) ในอตสาหกรรมหองเยนและโรงงานทานาแขง ใชเปนสวนประกอบของปย อย

ในสตรนายาทาความสะอาดบางชนด และใชเปนสารตงตนในการลกลอบผลตยาบา (methamphetamine)

การสมผสแอมโมเนยในงานอตสาหกรรม หากเกดการรวไหลขน มโอกาสทจะไดรบแกสนในปรมาณความ

เขมขนสง และกอใหเกดอนตรายรนแรงได ในทางการแพทย ใชสารละลายแอมโมเนยความเขมขนตาๆ ผสม

กบสารมกลนอนๆ เพอใหผปวยดมแกวงเวยน (แอมโมเนยหอม) นอกจากแหลงทกลาวมาขางตนแลว ยงอาจ

พบแอมโมเนยความเขมขนตาๆ ไดในควนบหรอกดวย

)

กลไกการกอโรค แอมโมเนยละลายนาไดดมากและเรวมาก เมอสมผสกบนาทหลอเลยงเยอบสวนตางๆ ของ

รางกาย เชน เยอบตา เยอบจมก เยอบทางเดนหายใจ แอมโมเนย (NH3) จะทาปฏกรยากบนา (H2O) และได

สารทมฤทธเปนดางคอ แอมโมเนยมไฮดรอกไซด (NH4

การเตรยมตวเมอเกดเหตฉกเฉน เหตการณแกสแอมโมเนยรวพบไดบอย โดยเฉพาะจากโรงงานทานาแขง

และหองเยนตางๆ ผปฏบตงานทางการแพทยฉกเฉนควรเตรยมความพรอมรบมอเหตการณรวไหลของแกส

ชนดนไว แอมโมเนยเมอรวจะสงกลนฉนรนแรง ทาใหผประสบภยมกรตวไดเรว การระเบดในอากาศจะเกดได

กตอเมอความเขมขนของแกสในอากาศสงมาก จงมโอกาสเกดระเบดขนไดแตไมบอยนก หนวยกภยควรใสชด

ปองกนในระดบทเหมาะสม ถาการรวไหลในปรมาณสงแนะนาใหใสชดปองกนทมถงบรรจอากาศในตว

OH) ซงจะกดกรอนทาลายเนอเยอออนของรางกายได


• อาการเฉยบพลน การสดดมแกสแอมโมเนยเขาไปจะทาใหเนอเยอรางกายถกดางกดกรอน อาการมก

เกดขนทนททสมผส อาการทพบไดแก แสบตา แสบจมก แสบคอ ไอ แนนหนาอก หากสมผสในปรมาณ

สงจะทาใหทางเดนหายใจบวม เรมแรกจะมอาการเสยงแหบ ไอเสยงทม (croup-like cough) และฟงปอด

ไดเสยงทม (stidor) จากนนจะทาใหเกดการบวมและอดกนของทางเดนหายใจสวนบนได (upper airway

obstruction) ทางเดนหายใจสวนลางจะทาใหหลอดลมตบ (bronchospasm) ตรวจรางกายจะพบเสยงวด

(wheezing) หากสมผสในปรมาณสงมากๆ จะทาใหเกดภาวะปอดบวมนา (pulmonary edema) และถง

แกชวตได การสมผสทตาถาแกสมความเขมขนสงมากกอาจกดกรอนกระจกตาอยางรนแรง แตโอกาส

เกดนอยกวาการสมผสในรปสารละลาย การสมผสทผวหนงทาใหแสบไหมไดเชนกน

• อาการระยะยาว หากการสมผสในระยะเฉยบพลนนนรนแรง สมผสในปรมาณสงมาก จนเนอเยอปอด

ถกทาลายถาวรแลว กอาจทาใหผปวยเกดอาการหอบเหนอยจากปอดเปนพงผดในระยะยาวได การ

สมผสในปรมาณสงในครงเดยวอาจทาใหเกดเปนโรคหอบหดขน การสมผสทตาอาจกดกรอนกระจกตา

จนมปญหาการมองเหนในระยะยาว สวนพษในการกอมะเรงและการกอผลตอบตรในคนตงครรภนน ยง

ไมมขอมลชดเจน

การตรวจทางหองปฏบตการ การตรวจระดบแอมโมเนยในเลอดเพอยนยนการสมผส อาจพบระดบ

แอมโมเนยในเลอดทสงขนได (ระดบปกต 8 – 33 micromol/L) แตกไมไดเปนตวทานายระดบการเกดพษ

การวนจฉยโดยทวไปอาจไมจาเปนตองตรวจระดบแอมโมเนยในเลอด เนองจากหากมประวตการสมผสท

ชดเจน รวมกบมกลนแอมโมเนยซงเปนสารทมกลนเฉพาะตดมากบตวผปวย กสามารถวนจฉยไดคอนขางชด

แลว การตรวจอนๆ ทเปนประโยชนไดแกการตรวจ ระดบเกลอแรในเลอด (serum electrolyte) ระดบแกสใน

หลอดเลอดแดง (arterial blood gas) ระดบออกซเจนในเลอด (pulse oximetry) ควรตรวจถายภาพรงสทรวง

อก (chest X-ray) เพอคนหาภาวะปอดบวมนาเฉยบพลนดวย

25


• ปฐมพยาบาล นาผปวยออกจากจดเกดเหตใหเรวทสด ทาการลางตวดวยนาเปลาตามความเหมาะสม

สงเกตดปญหาการหายใจ หากเรมมปญหาการหายใจลมเหลว จากทางเดนหายใจตบแคบ ทมกชพอาจ

พจารณาใสทอชวยหายใจเพอรกษาชวต หากรสตดเพยงแตหายใจเรวควรใหออกซเจนเสรม หากมการ

สมผสทดวงตา มอาการแสบตามาก ควรรบลางตาดวยนาเปลาใหมากทสดกอนสงพบแพทย

• การรกษา อนดบแรกควรตรวจสอบระบบการหายใจของผปวยวาปกตหรอไม หากพบภาวะทางเดน

หายใจอดกนควรรบใสทอชวยหายใจเพอรกษาชวตของผปวย เยอบทางเดนหายใจสวนบนเมอเกด

อาการบวมมากแลวจะทาใหใสทอชวยหายใจไดยาก จงควรรบตรวจและตดสนใจดาเนนการ จากนนทา

การสงเกตอาการอยางตอเนอง ตรวจวดสญญาณชพ วดระดบออกซเจนในเลอด ใหออกซเจนเสรม ใหอย

ในทโลงอากาศถายเทด หากมอากาศหายใจมเสยงวด พจารณาใหยาขยายหลอดลม ตรวจรางกายและ

ถายภาพรงสทรวงอกเพอคนหาภาวะปอดบวมนา หากเกดขนใหทาการแกไข แอมโมเนยนนเปนแกสท

เกดพษเรว หากสมผสแลวเกดอาการกมกจะเกดภายในระยะเวลาไมนาน ผปวยควรไดรบการสงเกต

อาการระยะหนง หากมอาการไมมากนกอาจแนะนาใหกลบไปสงเกตอาการตอทบานได แตหากมอาการ

รนแรง เชน ปอดบวมนา ควรรบไวรกษาในโรงพยาบาล ไมมยาตานพษ (anti-dote) สาหรบแกส

แอมโมเนย การลางไต (dialysis) หรอวธการขจดพษวธอนๆ ยงไมมรายงานวามบทบาทในการรกษา

หากเกดอาการทางตาควรลางตาใหนานทสด ตรวจดวามการกดกรอนกระจกตาหรอเนอเยอของตาในชน

ลกกวานนเกดขนหรอไม หากไมแนใจ ผปวยมอาการแสบตามาก ควรปรกษาจกษแพทย เพอทาการ

ยอมกระจกตาดวยส fluoresceine ตรวจดรอยโรคใหชดเจนขน

การปองกนและเฝาระวง การปองกนทดทสดคอลดการสมผสตามหลกอาชวอนามย ใชระบบปด ควบคมท

แหลงกาเนด ใหความรแกพนกงานทตองทางานกบแกสชนดน หองเยนและโรงนาแขงควรตรวจสอบระบบทา

ความเยนใหอยในสภาพดอยางสมาเสมอ การเฝาระวงควรตรวจสขภาพโดยเนนดแลระบบทางเดนหายใจ




2. Farrow C, Wheeler H, Bates N, Murray V. Chemical Incident Management Handbook. London:

The Stationery Office 2000.

พญ.เกศ สตยพงศ

Arsenic

ชอ สารหน (arsenic) ||||| ชออน arsenic black, arsenic-75, colloidal arsenic, grey arsenic, metallic

arsenic ||||| แกสทเกดจากสารหน แกสอารซน (arsine gas; AsH3)

สญลกษณอะตอม As ||||| CAS Number 7440-38-2 ||||| UN Number 1558

ลกษณะทางกายภาพ สารหนในรปธาตบรสทธ (elemental form) เปนโลหะสเทาเงน มนวาว คอนขางเปราะ

สารประกอบของสารหน (amorphous form อาจมสเหลอง หรอดา) สวนใหญอยในรปผงหรอผลกซงไมมส ไม

มกลน ไมมรส บางครงอาจอยในรปผงสเทาดา ผวทมนวาวเมอสมผสกบออกซเจนจะเปนสดาดาน สวน

arsenic trichloride และ arsenic acid มลกษณะเปนของเหลวคลายนามน ความดนไอตามาก ประมาณ 1

26

mmHg (ทอณหภม 372 องศาเซลเซยส) นาหนกอะตอม 74.92 ม valency ทสาคญคอ 3 (trivalent arsenic,

As III) และ 5 (pentavalent arsenic, As V)

คาอธบาย สารหน พบไดในหลายรปแบบ ไดแก ในรปธาตบรสทธ (elemental arsenic) สารประกอบเกลอ

อนนทรยของสารหน (inorganic salts) และสารประกอบเกลออนทรยของสารหน (organic salts) สารหนใน

รปของธาตบรสทธ มความเปนพษนอยกวาในสารหนในรปสารประกอบ ความเปนพษเฉยบพลนยงขนกบ

วาเลนซอกดวย กลาวคอ สารหนวาเลนซ 3 มความเปนพษสงทสด สามารถละลายในไขมนไดด ดดซมผาน

ผวหนงไดดและจบกบ sulphydryl groups ไดด สวนสารหนวาเลนซ 5 แมมความเปนพษนอยกวา เพราะ

ความสามารถในการละลายตากวา แตเมอเขารางกายแลว จะถกเปลยนเปนสารหน วาเลนซ 3 และถกดดซม

ในทางเดนอาหารได

คามาตรฐานในสภาพแวดลอมการทางาน ACGIH TLV 8-hour TWA = 0.01 mg/m

คามาตรฐานสงสงตรวจทางชวภาพ ACGIH BEI (กรณวดการสมผส arsenic, elemental and soluble

inorganic compounds) รายการทสงตรวจคอ inorganic arsenic plus methylated metabolites in urine โดย

เกบวนสดทายของสปดาหการทางาน (end of workweek) คาทกาหนดคอ 35 µg As/L

3

การกอมะเรง IARC Classification = Group 1 (เปนสารทยนยนชดเจนวากอมะเรง) (skin, respiratory tract,

liver), ACGIH Carcinogenicity = A1 (confirmed human carcinogen), OSHA = CA, NIOSH = CA

แหลงทพบ ในสงแวดลอม สารหนอนนทรยทเกดจากอตสาหกรรม เหมองแร อาจปนเปอนในสงแวดลอมได

โดยสามารถสะสมในดน ตะกอนดน และนา ตลอดจนหวงโซอาหารสมนษย ตวอยางเชน การปนเปอนใน

แหลงนาบรโภคในภาคใตของประเทศไทย (อาเภอรอนพบลย จงหวดนครศรธรรมราช) นอกจากนมนษยอาจ

รบประทานพชผลทปนเปอนสารกาจดศตรพชทมสวนประกอบของสารหน หรอมสารหนปนเปอนในสารเตม

แตงในอาหารเลยงสตวประเภทหมและเปดไก สาหรบสารหนในอาหารทะเลนนเปนสารหนอนทรย ไมมพษตอ

มนษย นอกจากนยงมกรณผปวยทไดรบสารหนจากการกนยาตม ยาหมอ (ทงแผนไทยและแผนจน) ทมการ

ผสมสารหนลงไปในยาอกดวย

อตสาหกรรมทพบได พบไดมากในงานหลอมโลหะ หรอถลงแร เชนเหมองดบก อตสาหกรรมผลตสารเคม

กาจดศตรพชและสตวทใชสารหนเปนสวนผสม นอกจากน มการใชสารหนและสารประกอบของสารหน ในการ

ผลตอลลอยด (alloys) แบตเตอร ทหมสายเคเบล ผสมในส อตสาหกรรมแกว ใชในการฟอกหนง สารถนอม

ไมหรอรกษาเนอไม สวนแกสอารซน (arsine) ใชมากในอตสาหกรรมชนสวนอเลกทรอนกส

กลไกกอโรค สารหนอนนทรย วาเลนซ 3 เมอเขาสรางกายจะจบกบ sulfhydryls groups ภายในเซลล และ

กอใหเกดการยบยงเอนไซมตางๆ ในเซลล (ซงเกยวของในกระบวนการ cell respiration, glutathione

metabolism, การซอมแซม DNA) สวนสารหนอนนทรย วาเลนซ 5 และแกส arsine เมอเขาสรางกายจะ

กลายเปนวาเลนซ 3 ทาใหเกดผลตามกลไกดงกลาว จากนนสารหน วาเลนซ 3 จะถก metabolized

กลายเปน DMA (dimethylarsinic acid) และ MMA (monomethylarsonic acid) ซงถกขบออกทางปสสาวะ

อาการทางคลนก พษของสารหนอนนทรยจากการกน มกเปนชนดวาเลนซ 3 ซงละลายนาไดด เมอถกกรด

จะเกดเปนแกสพษอารซน (arsine) ซงระคายเคองมาก และทาใหอาการพษรนแรงขน สวนสารหนชนด

สารประกอบอนทรยซงอยในอาหารทะเล ไมถกดดซมเขาสรางกาย จะถกขบออกทางอจจาระ จงไมเกดพษ

อวยวะเปาหมายของสารหนคอ ทางเดนอาหาร หวใจ สมอง และไต รองลงมาคอ ไขกระดก มาม และระบบ

ประสาทสวนปลาย (peripheral nervous system)

27

พษเฉยบพลน

• หากรบสมผสทางการหายใจ จะทาใหระคายเคองเยอบทางเดนหายใจสวนตน อาจเรมจากอาการไอ เจบ

คอ หายใจลาบาก ในรายทเปนรนแรงอาจเกดคออกเสบ (pharyngitis) ปอดบวมนา (pulmonary edema)

อาจถงขนระบบหายใจลมเหลว (respiratory failure) นอกจากนยงเกดพษแบบ systemic ไดดวย

• หากรบสมผสทางผวหนง จะทาใหระคายเคอง และกดกรอนผวหนง เกดผนผวหนงอกเสบ (dermatitis)

กรณสารหน วาเลนซ 3 ซงละลายในไขมนไดด จะถกดดซมผานผวหนง ทาใหเกดพษแบบ systemic ได

ดวย

• หากสมผสถกตา จะทาใหระคายเคอง และกดกรอนอยางมาก ทาใหเกดเยอบตาอกเสบ (conjunctivitis)

มอาการคนตา แสบตา นาตาไหล อาจมอาการตาสแสงไมได หรอมองภาพไมชดตามมาได

• หากรบสมผสทางการกน จะเกดอาการแสบรมฝปาก ลมหายใจมกลนคลายกระเทยม รสกตบภายใน

ลาคอ กลนลาบาก ตอมามอาการปวดทอง คลนไส อาเจยนพง ถายอจจาระเปนเลอด หรอเปนสเหมอน

นาซาวขาว อาการดงกลาวเกดไดภายใน 30 นาท หรอเปนชวโมง นอกจากนยงเกดพษแบบ systemic

ไดดวย

• พษแบบ systemic ไดแก กลามเนอเปนตะครว ผวหนงเยนชน มอาการสญเสยนาและเกลอแร หรอ

สญเสยเลอด อาจถงขนชอกได เมอตรวจคลนไฟฟาหวใจ อาจพบลกษณะหวใจเตนเรว ventricular

fibrillation หรอ ventricular tachycardia อาจพบ QT prolong หรอ T-wave เปลยนแปลงได รายทเปน

รนแรง อาจโคมา ชก และเสยชวตไดภายใน 24 ชวโมง แตในรายทพนชวงวกฤต อาจมความผดปกต

ของเสนประสาทสวนปลาย (delayed peripheral neuropathy) เกดขนหลงจากนนหลายสปดาหได โดยม

ลกษณะชาสวนปลายแบบสมมาตร (symmetric distal sensory loss) มกเกดกบสวนขามากกวาแขน

• หากรบสมผสแกสอารซน (arsine) จะมอาการปวดศรษะ คลนไส แนนหนาอก มผลใหเมดเลอดแดงแตก

(intravascular hemolysis) อาจมปสสาวะเปนเลอด (hematuria) และภาวะไตวายเฉยบพลนแบบ acute

tubular necrosis หากมลกษณะครบ 3 อาการ (triad) ไดแก ปวดทอง ดซาน และปสสาวะออกนอย จะ

ยงบงชถงการสมผสแกสอารซนมากขน แกสอารซนในระดบความเขมขนเพยง 10 ppm สามารถทาให

เกดอาการสบสน (delirium) โคมา และเสยชวตได

พษเรอรง

• อาการทพบไดบอยคอ ผลตอระบบผวหนง ไดแก ผวหนงหนาแขง (hyperkeratosis) หรอมลกษณะ

raised punctuate หรอ verrucous มกพบทฝามอฝาเทา ซงเรยกวา “Arsenical keratoses” บางรายเกด

เปนแผลเรอรง หรอกอนทผวหนง ซงอาจเปนรอยโรคมะเรงผวหนงชนดตางๆได (เชน Bowen disease,

basal cell carcinoma, squamous cell carcinoma) นอกจากนยงพบลกษณะผวหนงสเขมขน

(hyperpigmentation) มกเหนเปนสคลายทองแดง (bronze) กระจายโดยทว สลบดวยหยอมของสผวท

ออนกวาปกต เลบอาจมลกษณะเปราะ และมขดขาวทเลบ (เรยกวา Mee’s line) อาจมผมรวงได

• ผลเฉพาะท ตอระบบทางเดนหายใจสวนตนคอ ทาใหเจบคอ ไอมเสมหะ และทาใหผนงกนโพรงจมกเปน

แผลหรอทะลได

• ผลตอระบบประสาท คอมอาการชาจากความผดปกตของเสนประสาท (peripheral neuritis and

neuropathy) ในรายทเปนมาก อาจมอาการกลามเนอออนแรงรวมดวย

• ผลตอระบบอนๆ ไดแก ตบโต ดซาน ไตวาย อาจทาใหกลามเนอหวใจอกเสบ (myocarditis) มผลตอ

ระบบโลหต โลหตจาง (เกดภาวะ pancytopenia, aplastic anemia, leukemia) นอกจากนมรายงานวา

28

ทาใหหลอดเลอดสวนปลายหดตว (vasospasm) และเนอตาย (gangrene) เรยกวา “black foot disease”

ซงเคยพบในผรบสมผสสารหนจากสงแวดลอม

• สารหนมคณสมบตเปนสารกอกลายพนธ สารกอลกวรป (fetotoxicity) และกอมะเรงผวหนง มะเรงปอด

มะเรงเมดเลอดขาว (leukemia) มะเรงตอมนาเหลอง (lymphoma) และมะเรงหลอดเลอดของตบ

(angiosarcoma of liver)

• สารหนสามารถผานรกได ทาใหเกดผลตอทารกในครรภ ทารกมภาวะนาหนกแรกคลอดนอย หรอเกด

ความผดปกตในครรภได (congenital abnormalities)

การสงตรวจทางหองปฏบตการ

• คาปกตของระดบสารหนในเลอด คอ 10 µg/L แตเนองจากสารหนในเลอดถกกาจดออกไดเรว จงนยม

ตรวจระดบสารหนในปสสาวะมากกวา (total urine arsenic level) ในคนทวไป สามารถตรวจพบระดบ

สารหนในปสสาวะ 24 ชวโมง ไดในปรมาณนอยกวา 10 µg/gCr (เนองจากเปน background exposure

จากอาหาร) ผทสมผสสารหนจากการทางานในปรมาณ 0.01 mg/m3 จะมคาระดบสารหนในปสสาวะ

ประมาณ 50 µg/gCr สวนรายทเปนพษเฉยบพลน มกมระดบสารหนสงกวา 1000 µg/gCr

• ขอควรระวงคอ การรบประทานอาหารทะเล อาจทาใหตรวจพบระดบสารหนโดยรวม (total arsenic)

สงขนได เนองจากมสารประกอบสารหนอนทรย (ซงไมมพษตอรางกาย) ปนอยในอาหารทะเลโดย

ธรรมชาต ในกรณทตองการเจาะจงตรวจระดบสารหนอนนทรย สามารถสงตรวจคา DMA, MMA (ซงเปน

metabolites ของสารหนอนนทรย) แทน total arsenic ได

• รายทเกดพษแบบ systemic โดยเฉพาะการรบสมผสสารหนทางการกน สามารถตรวจพบสารหนสะสม

ในเสนผมหรอเลบได

• CBC, blood smear (เพอด basophilic stripling), electrolytes, glucose, BUN, creatinine, liver

enzymes, CPK, UA, EKG, x-ray abdomen & chest, nerve-conduction studies, tissue biopsy (เพอ

ตรวจหามะเรง)


• กรณสมผสทางการสดหายใจ ให maintain airway ให oxygen และดแลการหายใจตามอาการและความ

รนแรง เฝาระวงการเกด chemical pneumonitis

• กรณสมผสทางผวหนงและเยอบตางๆ ใหถอดเครองนงหมทปนเปอนออกใหหมด และลางดวยนาสะอาด

หรอ normal saline ปรมาณมาก หากเกดแผลไหม ใหรกษาแบบเดยวกบแผลไฟไหม หากเขาตา เมอ

รกษาเบองตนแลว ควรสงตอใหจกษแพทยดแลรกษาตอ

• กรณกลนกน ใหทา gastric lavage ไดหากยงกนมายงไมเกน 1 ชวโมง

• นอกจากการดแลรกษาเฉพาะระบบแลว ควร monitor EKG และตดตามดการทางานของไตและตบ

รวมถง แกไขภาวะ electrolyte imbalance อาจสงตรวจระดบสารหนในเลอดหรอในปสสาวะเปนระยะ

• เมอระดบสารหนในปสสาวะสงกวา 200 µg/L ควรทาการ chelate

• DMPS เปน treatment of choice ขนาดทใหสาหรบภาวะพษเฉยบพลนคอ 100 – 300 mg กนทก 2

ชวโมง ในวนแรก จากนน 100 mg กนทก 4 – 8 ชวโมง หากใหแบบ intravenous ขนาดคอ 5 mg/kg

ทก 4 ชวโมงในชวง 24 ชวโมงแรก จากนนใหทงชวงเปนทก 6, 8, 12 ชวโมงโดยพจารณาตามอาการ

ของผปวย สาหรบกรณพษเรอรง ควรใหกน 100 mg วนละ 3 เวลา ทงนควรใหการ chelate ไปจนกวา

จะตรวจพบระดบสารหนในปสสาวะตากวา 200 µg/L

• สารอนๆทใช chelate ไดแก dimercaprol และ penicillamine

29

• ขนาดของ dimercaprol คอ 3 mg/kg ฉดเขากลาม (ควรฉด gluteal) ทก 4 ชวโมงในชวง 2 วนแรก

จากนนทก 12 ชวโมงไปอก 7 วนจนอาการปกตหรอจนระดบสารหนในปสสาวะ 24 ชวโมงตากวา 50

µg/L ทงน side effect ของ dimercaprl ทพบไดคอผน urticaria อาการแสบรมฝปากและในลาคอ ไข

ปวดศรษะ เยอบตาอกเสบ ตะครว ซงแกไขไดดวยการลดขนาดยา demercaprol ทให

• Penicillamine ม side effect นอยกวา (อาจเกด ไข, ผน, leukopenia, eosinophilia, thrombocytopenia)

มกใหรวมกบ dimercaprol ขนาดทใหคอ 500 mg กนทก 6 ชวโมง และสามารถใหซาไดอกหลงจาก 5

วน หากอาการมากขนหรอระดบสารหนสงขน






Benzene

ชอ เบนซน (Benzene)

ชออน Phenyl hydride, Benzohexatriene, Benzol, Pyrobenzole, Coal naphtha

สตรโมเลกล C6H6


CAS Number 71-43-2

UN Number 1114

ลกษณะทางกายภาพ ของเหลว ไมมส มกลนหอมอโรมาตก ระเหยเปนไอไดงาย

คาอธบาย เบนซน (benzene) เปนตวทาละลายกลมอโรมาตกชนดหนง ลกษณะใสไมมส ทความเขมขนตาๆ

จะมกลนหอม ในอดตนยมใชเปนตวทาละลายในอตสาหกรรมหลายชนด สารเบนซนมคณสมบตกดไขกระดก

และกอมะเรงเมดเลอดขาวในมนษย ปจจบนจงมการใชนอยลง แตยงสามารถพบไดในอตสาหกรรมบาง

ประเภท และการปนเปอนในสงแวดลอม

คามาตรฐานในสถานททางาน ACGIH TLV – TWA 0.5 ppm, STEL 2.5 ppm ||||| NIOSH REL – Ca,

TWA 0.1 ppm, STEL 1 ppm ||||| OSHA PEL – TWA 1 ppm, STEL 5 ppm ||||| IDLH 500 ppm |||||

กฎหมายแรงงานไทย TWA 10 ppm, Ceiling 25 ppm, Maximum 50 ppm in 10 minutes

คามาตรฐานในสงแวดลอม EPA NAAQS – N/A ||||| กฎหมายสงแวดลอมไทย – มาตรฐานคาสารอนทรย

ระเหยงายในบรรยากาศทวไปในเวลา 1 ป ตองไมเกน 1.7 ug/m3

คามาตรฐานในรางกาย ACGIH BEI – S-Phenylmercapturic acid ในปสสาวะหลงเลกงาน 25 ug/g Cr,

t,t-Muconic acid ในปสสาวะหลงเลกงาน 500 ug/g Cr


แหลงทพบในธรรมชาต

• โดยปกตไมพบในธรรมชาตท วไป เบนซนเปนสวนผสมหน งอย ในนา มนดบ เปนผลผลตทไดจาก

กระบวนการปโตรเคม แตอาจพบปนเปอนในธรรมชาตได [1]

• สามารถพบไดในมวนบหร [1]

30


• เปนสารทไดจากกระบวนการกลนนามน แกสธรรมชาต และนามนดน

• เปนสวนผสมอยในนามนแกสโซลน (gasoline)

• ในอดตเปนตวทาละลายทผสมอยในผลตภณฑหลายชนด เชน ส หมก ทนเนอร ยาฆาแมลง นายาลบส

แตเนอ งจาก มคณสมบตกอมะเ รง ทาใหปจจบนมการใชเบนซนเปนตวทาละลายในผลตภณฑตางๆ

นอยลง ผผลตสวนใหญจะเปลยนมาใชตวทาละลายตวอนทปลอดภยกวา เชน toluene หรอ xylene แทน

อยางไรกตามในผลตภณฑบางประเภทกยงอาจมการใชเปนสวนผสมอย (จะทราบไดตอ ง ดท ฉลาก

สวนผสมเปนสาคญ) โดยทวไปผลตภณฑทใชในครวเรอนหากผลตจากผผลตทมคณภาพจะไมมการใช

สารเบนซน [2] ในหลายประเทศมการออกกฎหมายหามใชเบนซนผสมในผลตภณฑทใชในครวเรอน [3]

• เปนสารตวกลาง (intermediate) ในการผลตสารเคมอนหลายชนด เชน styrene, phenol, cyclohexane,

สารเคมทใชในการผลตสารซกฟอก, ยาฆาแมลง, ยา, นาหอม, วตถระเบด และนายาลบส [1, 3]

• ในโรงงานอตสาหกรรมทไมมการดาเนนการดานสขภาพและความปลอดภยของพนกงาน หรอ

โรงงานขนาดเลกทไมมคณภาพ เรายงอาจพบมการใชผลตภณฑทมเบนซนผสมอยได เชน โรงงาน

รองเทาทใชกาวทมเบนซน กจการซกรดทใชนายาซกแหงทมเบนซน โรงงานเหลานหากมการพฒนา

คณภาพดานความปลอดภยของพนกงานแลว ในปจจบนมกจะเปลยนมาใชตวทาละลายอนทปลอดภย

กวาแทน เชน toluene, xylene, methyl ethyl ketone (MEK) เปนตน

• เนองจากเปนสวนผสมอยในนามนแกสโซลน ทาใหคนททางานเกยวของกบนามนและรถ เชน พนกงาน

โรงกลน เดกปม ชางซอมรถ ตารวจจราจร เสยงไดรบสมผสในการทางานไปดวย

• เบนซน (benzene) มกถกเรยกสบสนกบนามนเบนซน (benzine) สองอยางนมความแตกตางกน เบนซน

เปนตวทาละลายชนดหนงและเปนสวนผสมในนามน สวนเบนซนเปนชอของสตรนามน (เชนเดยวกบชอ

ดเซล แกสโซฮอล โซลา เหลานเปนตน)

กลไกการกอโรค ออกฤทธกดระบบประสาทเชนเดยวกบตวทาละลายกลมอโรมาตกตวอนๆ ทาใหหวใจเตน

ผดจงหวะ กลไกการกอมะเรงเชอวาเกดจากสารเมตาโบไลตทเปนพษของเบนซนคอ benzene epoxide [3]

การเตรยมตวเมอเกดเหตฉกเฉน เบนซนเปนสารไวไฟ ระเหยไดดมาก (NFPA Code: H2 F3 R0) เมอลก

ไหมอาจเกดการระเบดไดงาย ไอของสารนหนกกวาอากาศ การเขาไปกภยชดทใชตองทนไฟ และเนองจาก

เปนสารกอมะเรง ระดบของชดควรเปนชดปองกนชนดทมถงบรรจอากาศในตว (Self-contained breathing

apparatus, SCBA) เทานน


• อาการเฉยบพลน ทางเขาสรางกายของเบนซนนน สามารถเขาสรางกายไดทงทางการหายใจ ทางการ

กน และซมผานผวหนง หากไดรบเขาไปปรมาณมากจะมฤทธกดสมองอยางทนททนใด ทาใหปวดหว

คลนไส วงเวยน จนถงชก และโคมาได ฤทธระคายเคองเยอบจะทาใหเคองตา จมก คอ ไอ แนนหนาอก

และอาจมปอดบวมนา ฤทธกระตนกลามเนอหวใจทาใหหวใจเตนผดจงหวะ (ทาใหกลามเนอหวใจไวตอ

ฤทธของ catecholamine เพมขน) หวใจจงเตนเรวผดปกต การสมผสทางผวหนงทาใหผวหนงไหม เปน

ผนแดงอกเสบได

• อาการระยะยาว การสมผสในระยะยาวมผลกดไขกระดก ทาใหเกดความผดปกตทางระบบเลอดไดคอ

pancytopenia, aplastic anemia และทสาคญคอกอมะเรงเมดเลอดขาวชนด acute myelogenous

leukemia (AML) นอกจากนยงมรายงานพบความสมพนธกบการเกดมะเรงเมดเลอดขาวชนด chronic

myelogenous leukemia (CML), multiple myeloma (MM), Hodgkin’s disease และภาวะ paroxysmal

31

nocturnal hemoglobinuria อกดวย สวนการศกษาถงความสมพนธของการสมผสเบนซนกบมะเรงเมด

เลอดขาวชนด acute lymphoblastic leukemia (ALL), ภาวะ myelofibrosis และมะเรงนาเหลอง

(lymphoma) ยงไมมพบความสมพนธทชดเจน [2]


• การตรวจเพอยนยนการสมผสทาไดหลายอยาง คอ 1) ระดบ phenol ในปสสาวะ 2) ระดบ t,t-muconic

acid (TTMA) ในปสสาวะ 3) ระดบ s-phenylmercapturic acid (S-PMA) ในปสสาวะ และ 4) ระดบเบน

ซนในเลอด (blood benzene)

• การตรวจระดบ phenol ในปสสาวะเปนเมตาโบไลตทสามารถตรวจเพอบงชการสมผสเบนซนในระดบสง

ไดด (เมอระดบเบนซนในอากาศสงกวา 5 ppm) แตมปจจยรบกวนจาก 1) ผทสบบหร 2) ผททางาน

สมผสสาร phenol และ 3) การกนอาหารบางอยางทไดเมตาโบไลตเปน phenol เชน เนอรมควน ปลา

รมควน ในปจจบนนองคกร ACGIH ไดยกเลกการใช phenol ในปสสาวะเปนตวบงชการสมผสสาร

เบนซนแลว เนองจากเหตผลความจาเพาะตา และคามาตรฐานระดบเบนซนในอากาศของประเทศท

พฒนาแลวสวนใหญกลดลง (จนระดบเบนซนในอากาศมกจะตากวา 5 ppm) ผลจากการสมผสเบนซนใน

ระดบทตาลงทาใหคา background phenol ในปสสาวะคนทวไปสงกวาคา phenol ทเกดจากการสมผสใน

งาน ทาใหนามาแปลผลไมได อยางไรกตามหากพบสถานททางานใดทมระดบเบนซนในอากาศสงมาก

(มากกวา 5 ppm) กยงพอสามารถใหการตรวจนเปนตวบงชการสมผสเบนซนได [4]

• การตรวจ TTMA ในปสสาวะ ซงเปนการตรวจทจาเพาะมากขนจงเขามาแทนทการตรวจ phenol ใน

ปจจบน การตรวจ TTMA นเหมาะสาหรบบงชการสมผสเบนซนแมวาระดบเบนซนในอากาศจะตากตาม

แตอาจมผลบวกลวงไดจาก 1) ผทสบบหร 2) ผทกนอาหารทม sorbic acid เปนสารกนบด (มกพบใน

อาหารทตองการกนไมใหราขน เชน ชส นาเชอม เยลล เคก ผลไมอบแหง) อกทงมคาครงชวตในปสสาวะ

สนเพยง 5 ชวโมง จงตองระมดระวงในการแปลผล TTMA อยางมากเชนกน [4]

• การตรวจ S-PMA ในปสสาวะเปนการตรวจทจาเพาะขน เนองจากสารนไมเกดขนจากการกนอาหาร จง

ไมถกปจจยรบกวนจากการกนอาหารประเภทตางๆ แตยงอาจมผลบวกลวงไดในคนทสบบหรเชนกน คา

ครงชวตของสารนในปสสาวะเทากบ 9 ชวโมง ทาใหเหมาะทจะเกบตรวจหลงเลกกะ [4] อยางไรกตาม

ปจจบน (พ.ศ. 2554) ยงไมมหองปฏบตการทสามารถตรวจสารนไดในประเทศไทย

• การตรวจ blood benzene เปนการตรวจยนยนการสมผสทด เนองจากมความจาเพาะกบการสมผสสาร

เบนซนสงสด ถาใหไดผลดตองตรวจหลงการสมผสไมนานมาก เนองจากเบนซนคาครงชวตในเลอดเพยง

ประมาณ 8 ชวโมง อยางไรกตามยงอาจมผลบวกลวงจากการสบบหรไดเชนกน [4]

• กรณสงสยเปนโรคพษเบนซนเฉยบพลน การวนจฉยให ขนกบประวตและการตรวจรางกายเปน

สาคญ การตรวจเพอยนยนการสมผสทมประโยชนถาทาไดคอระดบเบนซนในเลอด (blood benzene) ซง

ตองเจาะตรวจหลงจากสมผสทนท แตมขอจากดคอพบผลบวกลวงในผทสบบหรจดได การตรวจทชวยใน

การรกษาอนๆ คอการตรวจคลนไฟฟาหวใจ (EKG) ภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray) ความสมบรณของ

เมดเลอด (CBC) ระดบเกลอแรในเลอด (electrolyte) การทางานของตบ (liver function test) และการ

ทางานของไต (BUN, creatinine) [2]

• การตรวจทชวยในการวนจฉยและรกษาในกรณพษเบนซนเรอรง คอการตรวจความสมบรณของเมดเลอด

(Complete blood count, CBC) ซงอาจพบคาระดบเมดเลอดทงเมดเลอดขาว เมดเลอดแดง และเกรด

เลอดสงขนกอนในระยะแรก กอนจะเกดภาวะ aplastic anemia ตามมา [2]

32


• ปฐมพยาบาล กรณสารเคมรวไหล นาผปวยออกจากจดเกดเหตใหเรวทสด ใหอยในทอากาศถายเท

ถอดเสอผาออก ลางตวดวยนาเปลาใหมากทสด ถาเขาตาใหลางตาดวย สงเกตสญญาณชพ ใสทอชวย

หายใจถาไมหายใจ ใหออกซเจนเสรม

• การรกษาระยะเฉยบพลน ทาการลางตว (decontamination) ทงทจดเกดเหตและทโรงพยาบาล ชวย

การหายใจ ใหออกซเจน ถามภาวะหวใจเตนผดจงหวะ โคมา หรอปอดบวมนา ใหรกษาตามอาการท

เกดขน หลกเลยงการใหยากลม adrenergic agents เชน epinephrine เพราะจะทาใหอาการหวใจเตน

เรวผดจงหวะแยลง ควรสงเกตอาการโดยเฉพาะเรองหวใจเตนผดจงหวะและปอดบวมนาอยางนอย 12 –

24 ชวโมงหลงการสมผสเบนซน ไมมยาตานพษ (antidote) สาหรบเบนซน

• การดแลระยะยาว เนองจากสารนเปนสารกอมะเรง จงตองดแลผทสมผสสารนในระยะยาวดวย โดยการ

รบจดทาทะเบยนผสมผส ใหความรถงอนตรายระยะยาวของสารนแกผสมผสทกคน รวมถงหนวยกภย

และบคลากรทางการแพทยทมแนวโนมปนเปอนการสมผสดวย

การเฝาระวง กรณอบตภยสารเคมตองรบทาทะเบยนผสมผสสารนใหครบถวน เนองจากเปนสารกอมะเรง

เมดเลอดขาว ควรทาการตรวจตดตามผสมผสสารเหลานไปอยางนอย 10 – 20 ป ทาการตรวจ complete

blood count (CBC) อยางนอยปละครง เพอดระดบและรปรางเมดเลอดขาวและเกรดเลอด ซกประวตความ

ผดปกตทางระบบเลอด เชน เลอดออกงาย จาเลอดตามตว ถาผดปกตตองรบสงไปตรวจวนจฉยยนยน






3. Stellman JM. ILO encyclopaedia of occupational health and safety. 4th ed. Geneva: International

Labour Office 1998.




Bromomethane

ชอสาร Bromomethane

ชอเรยกอน Methyl bromide, Monobromomethane, Methyl fume


CAS Number 74-83-9

Br

UN Number 1062


ลกษณะทางกายภาพ แกสไมมส ไมมกลน เกดไดเองตามธรรมชาตในมหาสมทรจากสาหรายหรอ kelp สวน

ใหญเกดจากการสงเคราะหโดยมนษย

33

การผลต bromomethane ไดมาจากการทาปฏกรยาของ methanol กบกรด hydrobromic ตามดวยการกลน

แยกสวน

การนาไปใช ใชเปนสารรมควน สารฆาแมลง เชอรา และสตวกดแทะ ใชเปนสารทเตมกล ม methyl

(methylating agent) ในปฏกรยาเคม ใชเปนตวสกดนามนจากถว เมลดพช และขนแกะ ใชเปนสารดบเพลงใน

ยโรปแตไมนยมในสหรฐอเมรกา

การเขาสรางกาย ดดซมทางการหายใจ และนอยมากทางการดมนาทปนเปอน

ผลระยะฉบพลน ถาสดดม จะมอาการปวดศรษะ ออนเพลย คลนไส เปนไดหลายชวโมง ถาสดเขาไป

ปรมาณมากจะทาใหหายใจลาบาก ปอดบวมนา (pulmonary edema) อาจมอาการเดนเซ เหนภาพซอน

กลามเนอสน (muscle tremor) หรอชก ทาใหเสยชวตได ถาสมผสทางผวหนงทาใหเปนผนแดง คน เปนตม

นาได

ผลระยะยาวหรอการไดรบซาๆ เปนพษตอไต


• IARC carcinogenicity classification = group 3 (IARC 1987)

• OSHA PEL – TWA = 5 ppm (20 mg/m3

• ACGIH TLV – TWA = 1 ppm, Notation = skin, Carcinogenicity = A4 (ACGIH 1994)

) (OSHA 1989)

• NIOSH REL = Ca (lowest feasible concentration), IDLH = Ca (250 ppm) (NIOSH 2005)


สารอนทรยระเหยงายในบรรยากาศโดยทวไปใน 24 ชวโมง กาหนดให โบรโมมเธน (bromomethane)

ตองไมเกน 190 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร (พ.ศ. 2552)


• ตรวจ bromomethane ในเลอดและในเนอเยอ (ลมหายใจออก) ดวยวธ gas chromatography (GC)

sensitivity จะสงขนถาใชวธ electron capture detector หรอ halide specific detector สวนวธ mass

spectrometric detector จะเพม specificity แตสลายตวไดเรว (คาครงชวต 15 – 30 นาทในสตวทดลอง)

• ในทางปฏบตจงวดระดบ serum bromide แทน และตองวดภายใน 1 – 2 วนหลงสมผส โดยระดบ

serum bromide พบไดในคนทวไป แตจะมระดบสงขนในผทสมผสตามปรมาณการสมผส ผทไมสมผสจะ

มคาระหวาง 5 – 15 ppm ถกรบกวนจากอาหารทกนทม bromide เปนสวนประกอบ เชน metylnitrosamine

การรกษา รกษาตามอาการไมม antidote การให sulfhydryl agents เชน dimercaprol เขากลามจะชวยเรง

การขบออกจากรางกาย การให N-acetylcysteine จะเปนสารตงตนในการสราง glutathione ในตบ ซงชวยลด

ความเปนพษของ bromomethane

ขอมลดานสงแวดลอม ตกคางในอากาศใชเวลายอยสลายประมาณ 11 เดอน


1. Agency for Toxicological Substance and Disease Registry. Toxicological profile for bromomethane. 1992

[cited 2010 11 January]; Available from: http://www.atsdr.cdc.gov/toxprofiles/tp27.html.





34

นพ.คณากร สนธพพงศ

Cadmium

ชอ แคดเมยม (Cadmium)

ชออน Colloidal cadmium

นาหนกอะตอม 112.411

CAS number 7440-43-9

UN number 2570

ลกษณะทางกายภาพ เปนแรโลหะสเงนขาว ออนตว เปนมนเงา หรอเปนผงเมดละเอยดสเทา

คาอธบาย แคดเมยมในธรรมชาตพบในรปแบบของสารประกอบซลไฟดซงจะพบรวมกบสงกะสและทองแดง

โดยทวไปไดรบเขาสรางกายในการทาเหมองแร และหลอมสงกะส ทองแดง และตะกว แคดเมยมถกใชในการ

ชบโลหะดวยคณสมบตตานทานการกดกรอนของมน เกลอโลหะของมนถกใชในการทาเมดสและการคง

รปพลาสตก แคดเมยมอลลอยดถกใชในการประสาน การเชอม และในแบตเตอรชนดนกเกล-แคดเมยม ตว

ประสานแคดเมยมในทอนาและเมดสแคดเมยมในเครองปนดนเผา สามารถเปนแหลงของการปนเปอนของนา

และอาหารทมความเปนกรด

คามาตรฐานในสถานททางาน ACGIH TLV – TWA 0.01 mg/m3 ||||| NIOSH REL – Ca ||||| OSHA PEL

– TWA 0.005 mg/m3 ||||| IDLH – 9 mg/m3 ||||| กฎหมายแรงงานไทย Cadmium fume TWA - 0.1 mg/m3,

Ceiling 0.3 mg/m3, Cadmium dust TWA – 0.2 mg/m3, Ceiling 0.6 mg/m

คามาตรฐานในรางกาย ACGIH (2007) BEI – Cadmium in urine = 5 ug/g creatinine ตรวจเวลาไหนก

ได (not critical for sampling time), Cadmium in blood = 5 ug/L ตรวจเวลาไหนกได (not critical for

sampling time)

3


แหลงทพบในธรรมชาต พบในนาและดนทมแรแคดเมยมอย


• การเชอมและประสานโลหะ

• การชบโลหะ

• การคงรปพลาสตก

• การทาเมดส

• การทาแบตเตอร

กลไกการกอโรค การหายใจเขาไปกอใหเกดพษอยางนอย 60 เทาของการกน ไอระเหยและฝนอาจจะ

กอใหเกดภาวะปอดอกเสบ (Delayed chemical pneumonitis) และเปนผลใหปอดบวมนาและเลอดออกใน

ปอด การกนเขาไปทาใหระคายเคองทางเดนอาหาร เมอมการดดซมแคดเมยมจะรวมตวกบ metallothionein

และกรองผานไตทซงจะเกดการทาลายทอไต

การเตรยมตวเมอเกดเหตฉกเฉน นาผปวยออกจากจดเกดเหต หยดการสมผสสาร โดยนาผปวยมาไวใน

จดทไมมการปนเปอน ผทเขาไปชวยเหลอผปวยควรไดรบการฝกเปนอยางดและไมทาใหตนเองอยในความ

เสยง ใสเครองปองกนอยางเหมาะสม หากเปนไปไดใหใชอปกรณชวยหายใจดวย SCBA – self contained

breathing apparatus

35


• การสมผสโดยตรง ทาใหเกดการระคายเคองผวหนงและตา ยงไมมขอมลเรองการดดซมแคดเมยมทาง

ผวหนงในมนษย

• อาการจากการหายใจอยางเฉยบพลน ทาใหไอ หายใจมเสยงวด (wheezing) ปวดศรษะ มไข และหาก

รนแรง ทาใหปอดอกเสบแบบ chemical pneumonitis และปอดบวมนาแบบ non-cardiogenic ภายใน

12 – 24 ชวโมงหลงจากสมผสโดยการหายใจ

• อาการจากการหายใจระยะยาวในปรมาณสงสมพนธกบการกอโรคมะเรงปอด

• อาการทเกดจากการกนแบบเฉยบพลน เกลอแคดเมยมทาใหเกดอาการเวยนศรษะ อาเจยน ปวดทอง

และถายเหลว บางค ร ง มเลอดปนในไมก นา ทห ลงจากทานเขาไป การตายหลงจากทานเขาไป

เกดจากภาวะชอกเนองจากขาดนาหรอเกดจากไตวายเฉยบพลน

• อาการจากการกนระยะยาว เปนผลใหเกดการสะสมของแคดเมยมในกระดก ทาใหเกดโรคอไตอไต

(Itai-itai) ซงทาใหกระดกเปราะหกจนเจบปวดอยางมาก และทาใหเกดโรคไตเสอม


• ขนกบประวตการสมผสและอาการของผปวยในขณะนน ทงอาการทางการหายใจ และอาการทางทางเดน

อาหาร

• การตรวจจาเพาะ ระดบแคดเมยมในเลอด (whole blood cadmium) ยนยนการสมผสสารคาปกตไมเกน

1 ug/L แคดเมยมปรมาณนอยมากจะถกขบมาในปสสาวะจนกวาแคดเมยมทถกจบ (โดย metallothionein)

ในไตจะเกนและเกดการทาลายไตเกดขน แคดเมยมในปสสาวะคาปกตไมเกน 1 ug/g Creatinine การ

ตรวจวดไมโครอลบมนในปสสาวะ (beta-microglobulin, retinol-binding protein, albumin, metallothionein)

ใชในการตดตามผลจากความเปนพษของแคดเมยมทไต

• การตรวจอนๆ เชน การตรวจความสมบรณของเมดเลอด (CBC), เกลอแรในเลอด (serum electrolyte),

glucose, BUN, creatinine, คาออกซเจนในเลอดแดง (arterial blood gas) หรอ oximetry และการตรวจ

ภาพรงสปอด (CXR) สงตรวจตามอาการ


• ปฐมพยาบาล นาผปวยออกจากจดเกดเหต ดแลเรองการทางานของระบบทสาคญ เชน ระบบหายใจ

ระบบการไหลเวยนโลหต ถาผปวยหมดสตควรทาใหทางเดนหายใจเปดโลงและใหออกซเจน 100 %

• การสมผสโดยการหายใจ ถาผปวยหยดหายใจใหเรมทาการชวยหายใจทนท ถาเปนไปไดใหใชหนากาก

(pocket mask) ทมวาวลทางเดยว (one way valve) ในการชวยหายใจ เพราะทางเดนหายใจและใบหนา

ของผชวยเหลออาจเกดการปนเปอนได

• การสมผสทางผวหนง ถอดเสอผาทปนเปอนออก ถาเปนไปไดใหทาขณะทมนาลางอยดวยแลวนาเสอผา

เกบไวในถงใสปดสนทสองชนและเขยนปายกากบไว เกบไวในทปลอดภยทหางจากผปวยและเจาหนาท

ลางผวหนงดวยนาปรมาณมากโดยใหนาไหลผาน

• การสมผสทางตา ลางตาดวยนาเกลอ (normal saline solution) อยางนอยเปนเวลา 15 นาท

• การสมผสทางการกน ใหผปวยรบประทานนา (ปรมาณไมเกน 50 - 100 มลลลตร)

การเฝาระวง

• สอสารความเสยงใหประชาชนเขาใจ

• การตรวจดระดบโปรตนในปสสาวะ (beta-microglobulin) เปนการตรวจทไวทสดของการเฝาระวงพษจาก

แคดเมยม

36


Carbon disulfide

ชอ คารบอนไดซลไฟด (Carbon disulfide) ||||| ชออน Carbon bisulfide, Carbon sulfide

สตรโมเลกล CS2

ลกษณะทางกายภาพ ของเหลว ใส ไมมส ถาบรสทธจะมกลนหอม แตถามไมบรสทธจะมกลนเหมน


คาอธบาย คารบอนไดซลไฟด เปนสารเคมทมลกษณะเปน ของเหลว ใส ไมมส ลกษณะทใชกนทวไปมกม

กลนเหมน พษของสารชนดนมลกษณะจาเพาะ คอจะมผลตอระบบประสาทสวนกลาง ทาใหเกดอาการทางจต

เชน อารมณแปรปรวน สบสน เพอคลง มอาการคลายคนเปนโรคจตหรอเปนบา พบการใชคารบอนไดซลไฟด

ไดมาก ในอตสาหกรรมทาเสนใยเรยอนและอตสาหกรรมยาง

คามาตรฐานในสถานททางาน ACGIH TLV (2005): TWA = 1 ppm, Carcinogenicity = A4 ||||| NIOSH

REL: TWA = 1 ppm, STEL = 10 ppm, IDLH = 500 ppm ||||| OSHA PEL: TWA = 20 ppm, Ceiling = 30

ppm ||||| ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรองความปลอดภยในการทางานเกยวกบภาวะแวดลอม (สารเคม)

พ.ศ. 2520: TWA = 20 ppm, STEL = 100 ppm

คามาตรฐานในรางกาย ACGIH BEI (2011): 2-Thioxothiazolidine-4-carboxylic acid (TTCA) in urine at

end of shift = 0.5 mg/g creatinine

แหลงทพบ คารบอนไดซลไฟดเปนสารตงตนสาคญในการผลตเสนใยเรยอน (rayon) ใชในอตสาหกรรมยาง

เคมภณฑ ใชเปนตวทาละลายในหองปฏบตการบางแหง ยารกษาอาการตดเหลากลมไดซลฟแรม (disulfiram)

เมอดดซมเขาสรางกาย จะมบางสวนเปลยนแปลงเปนคารบอนไดซลไฟดได ยาฆาแมลงชนดหนงชอ มแทม

โซเดยม (metam-sodium) เมอยอยสลายจะไดผลผลตเปนสารคารบอนไดซลไฟด

กลไกการกอโรค เชอวาคารบอนไดซลไฟด นาจะมความสามารถในการยบยงการทางานของเอนไซมหลาย

ชนดในรางกาย ทาใหระบบเมตาโบไลตของรางกายถกยบยง โดยเฉพาะเอนไซมกลมทสมพนธกบสารโดพา

มน (dopamine-dependent system) สงผลทาใหการทางานของระบบประสาทสวนกลางผดปกต


• อาการเฉยบพลน การสมผสในระยะเฉยบพลน จะทาใหเกดอาการระคายเคองตอดวงตา และผวหนง

การสมผสระดบสงเกนมาตรฐาน ในระยะเวลาหลายวนถงสปดาห จะทาใหเกดอาการทมลกษณะจาเพาะ

คอ ทาใหเกดอาการทางจต ซงมไดหลายรปแบบ ตงแตอารมณเปลยนแปลง (mood change) สบสน

(delirium) ไปจนถงอาการคลายคนเปนโรคจตหรอเปนบา (psychosis) หากระดบทสมผสสงมากๆ จะ

ออกฤทธกดสมอง (CNS depression) และทาใหหมดสตได

• อาการระยะยาว การสมผสระดบตาในระยะยาว สามารถทาใหเกดอาการทางระบบประสาทไดเชนกน

คอจะทาใหเกดอาการสนคลายคนเปนโรคพารกนสน (parkinsonism) หรออาจเกดอาการผดปกตทาง

สมองแบบอนๆ ทาใหเสนประสาทตาอกเสบ (optic neuritis) เสนประสาทสวนปลายเสยหาย (peripheral

neuropathy) หลอดเลอดแดงแขงตว (artherosclerosis) ผลตอบตรยงไมมขอมลทชดเจน แตการทดลอง

ในสตวพบวาอาจกอผลตอตวออนในครรภได ผลกอมะเรงยงไมมขอมลทชดเจน

การตรวจทางหองปฏบตการ ตวบงชทางชวภาพของคารบอนไดซลไฟดคอตรวจสาร TTCA ในปสสาวะ แต

หากการตรวจเพอยนยนการสมผสทาไดไมสะดวก การวนจฉยอาจใชการซกประวต และตรวจรางกาย ก

เพยงพอจะวนจฉยได ประวตอาชพทนาจะเกยวของ เชน ทางานในโรงงานทาเสนใยเรยอน รวมกบมอาการ

ทางจตรนแรง โดยไมเคยมประวตเปนโรคจตมากอน ชวยสนบสนนการวนจฉยพษจากคารบอนไดซลไฟด

37

หากมผลตรวจวดระดบสารเคมในโรงงานมาสนบสนน จะมนาหนกมากยงขน ควรตรวจภาพรงสของสมอง

เชน ภาพรงสคลนแมเหลกไฟฟา (MRI brain) หรอ ภาพรงสคอมพวเตอร (CT scan) รวมดวยทกครง ททา

การวนจฉย เพอตดปญหา (rule out) โรคทางสมองอนๆ ทอาจมอาการใกลเคยงกนออกไป ถามอาการทาง

เสนประสาทอาจสงตรวจการนาไฟฟาของเสนประสาท (nerve conduction velocity)


• ปฐมพยาบาล นาผปวยออกจากจดเกดเหตใหเรวทสด ทาการลางตวดวยนาเปลา ถาสมผสทดวงตา ให

ทาการลางตาดวย หากแนนหนาอกควรใหออกซเจนเสรม แลวรบสงพบแพทย

• การรกษา ในระยะเฉยบพลน ใหตรวจสอบการหายใจ ถาไมหายใจใหใสทอชวยหายใจเพอชวยชวต

ตรวจสอบความรสกตว ถาสมผสสารปรมาณมากอาจจะกดสมองจนผปวยไมรสกตวได ชวยหายใจ วด

สญญาณชพ ใหออกซเจนเสรม ใหสารนาตามความเหมาะสม ควรตรวจคลนไฟฟาหวใจ (EKG) ถาหอบ

ควรตรวจภาพรงสทรวงอก (CXR) วดระดบออกซเจน (pulse oximetry) รกษาประคบประคองอาการ ไม

มยาตานพษ (antidote) สาหรบคารบอนไดซลไฟด ถาสมผสโดยทางการกนและผปวยยงรสกตวด อาจ

พจารณาใหผงถานกมมนต (activated charcoal) เพอลดการดดซม ถากนมานานไมเกน 1 ชวโมง อาจ

พจารณาทาการลางทอง (gastric lavage) เพอลดปรมาณการดดซมเขาสรางกาย


แหลงกาเนด ใหความรแกพนกงานทตองทางานกบสารเคมชนดน โรงงานยาง และโรงงานทาเสนใยเรยอน

ควรตรวจสอบระบบเครองจกรใหอยในสภาพด การขนสงสารชนดนตองทาดวยความระมดระวง การเฝาระวง

ควรตรวจวดระดบสารเคมชนดนในโรงงานอยางสมาเสมอ ตรวจสขภาพโดยเนนดอาการทางระบบประสาท

อาการผดปกตทคลายอาการทางจต เปนสาคญ

นพ.ณรงฤทธ กตตกวน

Carbon monoxide

ชอ คารบอนมอนอกไซด (Carbon monoxide)

ชออน Carbon oxide, Carbonic oxide, Coal gas, Town gas, Flue gas

สตรโมเลกล CO


CAS Number 630 – 08 – 0

UN Number 1016

ลกษณะทางกายภาพ แกส ไมมส ไมมกลน ไมมรส

คาอธบาย คารบอนมอนอกไซด (Carbon monoxide) เปนแกสชนดหนง ลกษณะไมมส ไมมกลน เกดจาก

การเผาไหมของวตถทมสวนประกอบของคารบอนอยางไมสมบรณ

คามาตรฐานในสถานททางาน ACGIH TLV – TWA 25 ppm ||||| NIOSH REL – TWA 35 ppm, C 200

ppm ||||| OSHA PEL – TWA 50 ppm ||||| IDLH 1200 ppm

คามาตรฐานในสงแวดลอม EPA NAAQS – 9 ppm (8 hours), 35 ppm (1 hour)

คามาตรฐานในรางกาย ACGIH BEI – Carboxyhemoglobin ในเลอดหลงเลกงาน 3.5 % of hemoglobin,

Carbon monoxide ในลมหายใจออกหลงเลกงาน 20 ppm

คณสมบตกอมะเรง IARC Group N/A ||||| ACGIH Carcinogenicity N/A

38


• มกพบในควนไฟทเกดจากการเผาไหมสารอนทรยอยางไมสมบรณ [1]

• สามารถพบไดในควนบหร [2]


• ใชเปนสารรดวซ (Reducing agent) ทใชในกระบวนการถลงแรโลหะ เชน นกเกล (Mond process) [1]

• การสงเคราะหทางอนทรยของผลตภณฑปโตรเลยม (Fischer-Tropsch process) [1]

• ใชในขบวนการผลต Metal carbonyl (Oxo reaction) [1]

กลไกการกอโรค คารบอนมอนอกไซดจะจบกบสารทอยในเมดเลอดแดงทมชอวา Hemoglobin (Hb) ทาให

เกดสารประกอบ Carboxyhemoglobin (คารบอนมอนอกไซดสามารถจบกบ Hemoglobin ไดดกวา Oxygen

200 – 300 เทา) ซงจะมผลทาใหการนาพา Oxygen ไปสเนอเยอตางๆ ในรางกายทาไดลดลง [1]

การเตรยมตวเมอเกดเหตฉกเฉน กรณเกดการรวของแกสคารบอนมอนอกไซด ควรอยในบรเวณทม

ทศทางเหนอลมตอสถานททเกดการรว ควรสวมใสเสอผาปองกนอยางมดชดและมถงบรรจอากาศในตว (Self-

contained breathing apparatus; SCBA) รวมทงมเครองปองกนดวงตา


• อาการเฉยบพลน หากไดรบคารบอนมอนอกไซดจากการหายใจในระดบเลกนอยถงปานกลาง จะทาให

เกดอาการปวดศรษะ ออนเพลย คลนไส อาเจยน เวยนศรษะ กระสบกระสาย สบสน การมองเหน

ผดปกต ความดนโลหตตา หวใจเตนเรว และมการหายใจทเรวขน กรณไดรบเปนปรมาณมากๆ จะทาให

เกดภาวะหมดสต ชก ภาวะชอก กดการหายใจรวมทงระบบหวใจและหลอดเลอด ภาวะสมองบวม และ

อาจเสยชวตได ถาหากไมเสยชวตหลงจากทไดรบคารบอนมอนอกไซดปรมาณมากๆ แลวกมกจะเกด

ภาวะแทรกซอนของระบบประสาทตามมา เชน ภาวะหลงลม (dementia) จตเภท การเคลอนไหวท

ผดปกต ภาวะอารมณผดปกต บคลกภาพทเปลยนไป

• อาการระยะยาว การไดรบคารบอนมอนอกไซดในปรมาณตาๆ เปนระยะเวลานานจะทาใหมอาการ

อาเจยน ถายเหลว ปวดทอง ปวดศรษะ ออนเพลย เวยนศรษะ ใจสนได ซงเปนอาการทไมเฉพาะเจาะจง

แยกไดยากจากภาวะอาหารเปนพษหรอการตดเชอไวรส [1]


• กรณสงสยเปนโรคพษจากคารบอนมอนอกไซดเฉยบพลน การวนจฉยใหขนกบประวตและการตรวจ

รางกายเปนสาคญ การตรวจรางกายอาจจะพบลกษณะสผวทแดงแบบเชอร (cherry-red skin coloration)

การตรวจเพอยนยนการสมผสทาไดโดยตรวจระดบ carboxyhemoglobin ในเลอด

การตรวจทชวยในการรกษาอนๆ เชน การตรวจระดบ oxygen ในหลอดเลอดแดง (arterial blood gas)

การตรวจคลนไฟฟาหวใจ (EKG) ภาพรงสทรวงอก (chest X-ray) ระดบเกลอแรในเลอด (electrolyte)

การทางานของไต (BUN, creatinine) และการตรวจระดบเอนไซมหวใจ (cardiac enzyme)


• ปฐมพยาบาล กรณเกดแกสรวไหล นาผปวยออกจากจดเกดเหตใหเรวทสด ใหอยในทอากาศถายเท

ถอดเสอผาออก (กรณเกดภาวะ frostbite อาจจะใชนาอนลางบรเวณนนๆ กอนถอดและควรถอดดวย

ความระมดระวง) ลางตวดวยนาเปลาใหมากทสด ถาเขาตาใหลางตาดวย วดสญญาณชพ ดระดบความ

รสกตว ใสทอชวยหายใจถาไมหายใจ ใหออกซเจนเสรม

• การรกษาระยะเฉยบพลน ทาการลางตว (decontamination) ทงทจดเกดเหตและทโรงพยาบาล

ประเมนสภาวะการหายใจ ถาไมหายใจตองใสทอชวยหายใจและใหออกซเจน 100 % เพอทจะชวยใหการ

39

กาจด carboxyhemoglobin ทาไดดขน ระวงภาวะทางเดนหายใจอดกนและภาวะนาทวมปอดเนองจาก

การสดดมแกสพษชนดอนๆ ทมอยรวมดวย เชน ไซยาไนด (cyanide) หรอแกสทกอความระคายเคอง

(irritant gas) ถาเกดภาวะชกใหยาควบคมอาการชก เชน diazepam แตควรระวงผลขางเคยงจากยาทจะ

ทาใหเกดภาวะความดนโลหตตาดวย ถาหากพบวามความดนโลหตตาควรใหสารนาในหลอดเลอด

อยางเพยงพอ ควรมการตรวจตดตามคลนไฟฟาหวใจ (EKG) อยางตอเนอง

• Hyperbaric oxygen มขอบงช ใชรกษาในรายทมเกดอาการพษจากคารบอนมอนอกไซดอยางรนแรง

เชน (1) เกดภาวะสญเสยความรสกตว (loss of conscious) (2) มระดบ carboxyhemoglobin > 25 %

(3) อายมากกวา 50 ป (4) เกดภาวะ metabolic acidosis (5) เกดภาวะ cerebellar dysfunction

เนองจากในภาวะทมออกซเจนมากๆ จะชวยลด half-life ของ carboxyhemoglobin ได จงชวยใหการ

กาจดทาไดดขน (half-life ของ carboxyhemoglobin ในบรรยากาศปกต = 5 ชวโมง แตถาอยท

บรรยากาศออกซเจน 100 % ความดน 3 ATM จะเหลอเพยง 20 – 25 นาท)







Chlorine

ชอ คลอรน (Chlorine) ||||| ชออน Chlorine gas, Dichlorine

สตรโมเลกล Cl2

ลกษณะทางกายภาพ แกสสเหลอง มกลนเหมน หนกกวาอากาศ


คาอธบาย คลอรนในสถานะบรสทธเปนแกสสเหลอง (yellow) หรอเหลองอมเขยว (yellowish-green) มกลน

เหมนฉน และกอความระคายเคอง มนาหนกมากกวาอากาศ คลอรนถกใชในอตสาหกรรมทางเคมหลายอยาง

ใชเปนสารตงตนในการผลตสารฟอกขาว (bleaching agent) ในรปสารประกอบ hypochlorite ใชใสลงในสระ

วายนาและนาประปาเพอฆาเชอโรค สารประกอบ hypochlorite นเปนสารละลายทไดจากการเตมแกสคลอรน

ลงในนา ในสารฟอกขาวทใชตามบานหลายๆ สตรกจะม hypochlorite อยประมาณ 3 – 5 % แตหากเปนสาร

ฟอกขาวทใชในอตสาหกรรมมกเขมขนกวา อาจเขมขนถง 20 % หากเตมกรดลงในสารละลาย hypochlorite

จะไดแกสคลอรนกลบคนมา หากเตมแอมโมเนยลงในสารละลาย hypochlorite จะไดแกสทมชอวาคลอรามน

(chloramine) คลอรามนเปนแกสทมสมบตความเปนพษเหมอนกนกบแกสคลอรน

คามาตรฐานในสถานททางาน ACGIH TLV (2011): TWA = 0.5 ppm, STEL = 1 ppm ||||| NIOSH REL:

Ceiling = 0.5 ppm (1.45 mg/m3), IDLH = 10 ppm ||||| OSHA PEL: Ceiling = 1 ppm (3 mg/m3) |||||

ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรองความปลอดภยในการทางานเกยวกบภาวะแวดลอม (สารเคม) พ.ศ. 2520:

TWA = 1 ppm (3 mg/m3

คามาตรฐานในรางกาย ยงไมมองคกรใดกาหนดไว การตรวจระดบเกลอแรในเลอด (serum electrolyte)

เพอดระดบคลอไรดไอออน (Cl

)

-) ซงปกตมกเจาะตรวจรวมกบเกลอแรอน ไดแก โซเดยม (Na+) โปแตสเซยม

(K+) และ ไบคารบอเนต (CO3-) นน ไมสามารถบอกถงระดบการสมผสแกสคลอรนในอากาศของผปวยได จง

40

ไมสามารถใชเปนตวบงชทางชวภาพ (biomarker) ของการสมผสแกสหรอสารประกอบคลอรนได การตรวจ

ระดบคลอไรดไอออนในเลอดนน ใชดระดบความเปน กรด-ดาง ของเลอดจากการเจบปวยดวยโรคตางๆ โดย

ระดบคลอไรดไอออนจะสงขนเมอเลอดมภาวะเปนกรดเพมขน (คาปกตอยท 96 – 106 MEq/L) ไมสามารถ

นามาใชประเมนระดบการสมผสแกสคลอรนในอากาศได

แหลงทพบ แกสคลอรนระดบตาๆ พบไดจากการสลายตวของสารละลาย hypochlorite ทมอยในสารฟอกขาว

นายาทาความสะอาด นาในสระวายนา และนาประปาทเตมคลอรน การสดดมในระดบความเขมขนของ

ผลตภณฑทใชตามบานน มกไมทาใหเกดอนตรายแตอยางใด การสมผสในระดบสงมกพบในกรณรวไหล ของ

โรงงานอตสาหกรรมทมการใชแกสคลอรนในกระบวนการผลต การรวไหลระหวางการขนสงกเปนอกสาเหต

หนงทพบได โรงงานทมการใชสารฟอกขาวกลม hypochlorite จานวนมาก เชน โรงงานทานายาฟอกขาว

โรงงานทากระดาษ พนกงานกอาจมโอกาสสมผสแกสคลอรนไดเพมขนเชนกน กลนของแกสคลอรนนนเปน

กลนเฉพาะ (กลนเดยวกบคลอรนทเตมในสระวายนา) โดยทวไปคนทสมผสแกสนมกจะรตวได

กลไกการกอโรค แกสคลอรนทาปฏกรยากบนาจะไดกรดไฮโดรคลอรก (hydrochloric acid) และกรดไฮโป

คลอรส (hypochlorous acid) ซงมฤทธกดกรอน เมอแกสสมผสกบเนอเยอออนทมนาหลอเลยง เชน เยอบตา

เยอบจมก เยอบทางเดนหายใจ จงเกดการระคายเคองและกดกรอนเนอเยอขน คลอรนละลายนาไดคอนขาง

เรว เมอสมผสจงมกเกดอาการขนอยางรวดเรว สวนคลอรามนนนละลายนาไดชากวา เมอสมผสแลวจะเกด

อาการขนไดชากวาเลกนอย

การเตรยมตวเมอเกดเหตฉกเฉน แกสคลอรนจดวาเปนแกสทมอนตรายรายแรง นอกจากฤทธกดกรอน

เนอเยอแลว ยงทาปฏกรยากบสารเคมอนๆ ไดงาย แมตวแกสจะไมตดไฟ แตสามารถทาปฏกรยากบสารอน

ทาใหเกดความรอนและการระเบด และชวยสารอนในการตดไฟ อกทงยงหนกกวาอากาศจงไมลอยขนสง

โอกาสทรวไหลแลวจะเกดปญหารนแรงจงมมาก คลอรนมกลนเฉพาะตว (กลนเหมอนคลอรนในสระวายนา)

ทาใหผประสบภยมกรตวไดเรว เนองจากความเปนพษและอนตรายรนแรงทอาจเกดขนได ผเขาไปทาการ

กภยจงควรใสชดปองกนในระดบทเหมาะสม ถารวไหลในปรมาณสงแนะนาใหใสชดปองกนทมถงบรรจอากาศ

ในตวจะปลอดภยทสด


• อาการเฉยบพลน การสมผสแกสจะทาใหเกดอาการแสบเคองของเนอเยอ เนองจากแกสมฤทธกดกรอน

ระคายเคอง เมอสมผสเยอบตา จะทาใหเยอบตาอกเสบ แสบตา นาตาไหล หากแกสมความเขมขนสง

อาจถงกบทาใหเปนแผลทกระจกตาได การสมผสเยอบจมก จะทาใหแสบจมก นามกไหล การสมผสเยอบ

ทางเดนหายใจ จะทาใหแสบคอ ถาแกสมความเขมขนสง อาจทาใหทางเดนหายใจสวนบนบวม และเกด

การอดกน ทาใหหายใจไมออกได หากเกดปญหาทางเดนหายใจสวนบนอดกน อาการเรมแรกจะมเสยง

แหบ ไอเสยงทม (croupy cough) และหายใจมเสยงทม (stridor) ทางเดนหายใจสวนลางอาจเกดการตบ

ตว ทาใหหายใจเปนเสยงวด (wheezing) โดยเฉพาะในผทเปนโรคทางเดนหายใจอยกอนแลว เชน หอบ

หด ถงลมโปงพอง มโอกาสหายใจเกดเสยงวดไดมาก หากแกสมความเขมขนสงมากๆ จะทาใหเกดปอด

บวมนา (pulmonary edema) ปอดอกเสบ (chemical pneumonitis) หายใจลมเหลว และถงตายได การ

สมผสทผวหนงถาแกสมความเขมขนสงมากจะแสบระคายผวหนงได

• อาการระยะยาว หากการสมผสในระยะเฉยบพลนนนรนแรง สมผสในปรมาณสงมาก จนเนอเยอปอด

ถกทาลายถาวรแลว กอาจทาใหผปวยเกดอาการหอบเหนอยจากปอดเปนพงผดในระยะยาวได การ

สมผสในปรมาณสงในครงเดยวอาจทาใหเกดเปนโรคหอบหดขน การสมผสทตาอาจกดกรอนกระจกตา

จนมปญหาการมองเหนในระยะยาว สวนพษในการกอมะเรงและการกอผลตอบตรในหญงตงครรภนน ยง

ไมมขอมลชดเจน

41

การตรวจทางหองปฏบตการ การตรวจทางหองปฏบตการเพอชวยในการวนจฉยอาจไมจาเปนนก การ

วนจฉยสามารถทาไดจากการซกประวตการสมผสแกส กลนของแกสคลอรนซงมลกษณะเฉพาะตวทตดมากบ

ผปวย และอาการระคายเคองตอเยอบทเกดขน การตรวจระดบคลอไรดไอออน (Cl-


) ในเลอดไมไดชวยในการ

ประเมนระดบการสมผสแกสคลอรน การตรวจเพอชวยในการรกษาและประเมนอาการ ไดแก การตรวจระดบ

ออกซเจนในเลอด (pulse oximetry) การตรวจระดบแกสในหลอดเลอดแดง (arterial blood gas) เพอดภาวะ

ความเปน กรด-ดาง ของเลอด และการตรวจภาพรงสทรวงอก (chest X-ray) เพอดภาวะปอดบวมนา

• ปฐมพยาบาล นาผปวยออกจากจดเกดเหตใหเรวทสด ใหอยในทอากาศถายเทด ทาการลางตวดวย

นาเปลาเพอลดการปนเปอน สงเกตดปญหาการหายใจ หากเรมมปญหาการหายใจลมเหลว จากทางเดน

หายใจสวนบนอดกน ทมกชพอาจพจารณาใสทอชวยหายใจเพอรกษาชวต หากรสตดเพยงแตหายใจเรว

ควรใหออกซเจนเสรม หากมการสมผสทดวงตา มอาการแสบตามาก ควรรบลางตาดวยนาเปลาใหมาก

ทสดกอนสงพบแพทย

• การรกษา ตรวจดการหายใจ วามปญหาทางเดนหายใจอดกนหรอไม ถามควรพจารณาใสทอชวยหายใจ

เพอรกษาชวตผปวย ทางเดนหายใจสวนบนนนเมอบวมมากแลวจะใสทอชวยหายใจไดยาก ตรวจด

ระบบไหลเวยน ความรสต และสญญาณชพของผปวย เชนเดยวกบผปวยฉกเฉนในกรณอน ใหออกซเจน

เสรม ถาหายใจมเสยงวดพจารณาพนยาขยายหลอดลม เชน salbutamol ตามอาการ ตรวจฟงปอด และ

ถายภาพรงสทรวงอกดวามภาวะปอดบวมนาหรอไม ถามใหทาการรกษา และควรรบไวรกษาตวใน

โรงพยาบาล โดยทวไปแกสคลอรนออกฤทธเรว ภาวะปอดบวมนามกเกดขนทนทหรอภายใน 2 – 3

ชวโมงหลงการสมผส สวนแกสคลอรามนอาจใชเวลามากกวานน อยางไรกตามในผปวยทมอาการรนแรง

ภาวะปอดบวมนาอาจเกดขนชากวาปกตคอ 12 – 24 ชวโมง หลงการสมผสกได ดงนน ในผปวยทม

ประเมนดแลวมอาการคอนขางรนแรงจงควรรบไวสงเกตอาการทโรงพยาบาลทกราย หากเกดภาวะปอด

บวมนา หรอปอดอกเสบรนแรง หายใจลมเหลว ควรสงปรกษาใหอยในความดแลของอายรแพทย หาก

สมผสแกสทดวงตาในความเขมขนสง จนเกดแผลทกระจกตา ควรสงปรกษาใหอยในความดแลของจกษ

แพทย


แหลงกาเนด ใหความรแกพนกงานทตองทางานกบแกสชนดน โรงงานควรตรวจสอบทอและถงบรรจสารเคม

ใหอยในสภาพดอยางสมาเสมอ การเฝาระวงควรตรวจสขภาพโดยเนนดแลระบบทางเดนหายใจ







Chloroform

ชอ คลอโรฟอรม (Chloroform)

ชออน Trichloromethane, Methane trichloride, Formyl trichloride, Trichloroform

42

สตรโมเลกล CHCl3


CAS Number 67 – 66 – 3

UN Number 1888

ลกษณะทางกายภาพ ของเหลว ไมมส มกลน ระเหยเปนไอได

คาอธบาย คลอโรฟอรม (chloroform) เปนสารทาละลายชนดหนง จดอยในกลมสารประกอบไฮโดรคารบอน

ทมคลอรนอยในโมเลกล (chlorinated hydrocarbon) สารนมพษกดประสาทอยางรนแรง มพษตอตบและไต

อาจทาใหเกดวรป (teratogenic) การสมผสสารนพบไดทงในททางานและระดบตาๆ ในสงแวดลอมทวไปคอ

อยในนาประปาทเตมคลอรนและสระวายนา

คามาตรฐานในสถานททางาน ACGIH TLV – TWA 10 ppm ||||| NIOSH REL – Ca, STEL 2 ppm (9.78

mg/m3) ||||| OSHA PEL – C 50 ppm (240 mg/m3) ||||| IDLH 500 ppm ||||| กฎหมายแรงงานไทย TWA 50

ppm (240 mg/m3

คามาตรฐานในสงแวดลอม NAAQS – N/A ||||| กฎหมายสงแวดลอมไทย – ตามประกาศคณะกรรมการ

สงแวดลอมแหงชาตฉบบท 30 (พ.ศ. 2550) คาเฉลยในอากาศ 1 ปตองไมเกน 0.43 ug/m

)

3

คามาตรฐานในรางกาย ACGIH BEI - N/A

คณสมบตกอมะเรง IARC – Group 2B ||||| ACGIH Carcinogenicity – A3

แหลงทพบในธรรมชาต เกดขนไดเองจากการทาปฏกรยาของคลอรนในนาประปากบแกสมเทนในอากาศ

ในคนทวไปทใชนาประปาหรอวายนาในสระนาทเตมคลอรนจะไดรบสารนในระดบตาๆ อยแลว [1]


• ใชเปนตวทาละลายในสารเคมหลายประเภท เชน อยในสวนผสมของกาว ทนเนอร แลคเกอร นายาทา

ความสะอาด ยาฆาแมลง นายาฟอกขาว (bleaching agent) เปนตน

• ใชเปนสารตงตนในการผลตสารฟรออน (Freon) ซงใชในตเยน [2]

• ใชเปนสารสกด (extractors) ในกระบวนการผลตยา [2]

• ในอดตเคยใชเปนยาสลบ แตเนองจากภายหลงพบวามพษตอตบปจจบนจงเลกใชแลว [3]

• ในอดตเคยใชเปนน ายาซกแหง กาจดรอยดาบนเสอผา แตเนองจากพษตอตบปจจบนจงมกเลกใชใน

อตสาหกรรมนแลวเชนกน [3]

กลไกการกอโรค ออกฤทธกดสมอง (CNS depressant) อยางรนแรง ออกฤทธเปนพษตอตบและไต ทาให

หวใจเตนผดจงหวะ ทาใหเกดผนแพผวแหง อาจเปนสารททาใหเกดการวรป และอาจเปนสารกอมะเรงตบ [2]

กลไกการเกดพษทตบและไตนนเชอวาเกดจาก free radical intermediate คอสาร trichloromethyl radical ซง

เกดขนจากการทาปฏกรยากบเอนไซม cytochrome p-450 (CYP-450) ในตบ สาร free radical ทเกดขนน

สามารถจบกบโมเลกลของโปรตน ไขมน หรอ nucleic acid ในเซลล ทาใหเกด DNA adduct ขนไดและเซลล

ถกทาลายหรออาจเกดเปนมะเรงขนตอไป [4]

การเตรยมตวเมอเกดเหตฉกเฉน แมวาสารจะอยในรปของเหลว แตเนองจากระเหยไดงายโอกาสทจะ

รวไหลแลวฟงกระจายจงมไดเชนกน ผทเขาไปกภยจะตองใชชดปองกน ใสระดบใดขนกบความรนแรงของ

เหตการณ สารคลอโรฟอรมนหนกกวาอากาศ เมอถกความรอนจะกลายเปน กรดเกลอ (Hydrochloric acid)

แกสฟอสจน (phosgene) และแกสคลอรน (chlorine) ซงลวนแตมอนตรายรายแรงทงสน ดงนนในกรณท

รวไหลและเกดไฟไหมดวย หนวยก ภยตองใสชดปองกนชนดทมถงบรรจอากาศในตว (Self-contained

breathing apparatus, SCBA) เขาไปเทานน สารนเปนตวทาละลายจงซมผานวสดตางๆ ไดงายและรวดเรว

43

มาก เพอลดอนตรายตอผทเขาไปกภย ชนดเนอผาของชดกภยทใสจงควรดดวยวากนการรวซมของตวทา

ละลายชนดนไดนานเทาไร


• อาการเฉยบพลน คลอโรฟอรมดดซมเขาสรางกายไดดทงทางการกน ซมผานผวหนง และการสด

หายใจเอาไอระเหยเขาไป การกนในขนาดเพยง 10 ml อาจทาใหตายได แตในผปวยบางรายทกนถง

100 ml กเคยมรายงานวารอดชวตไดเชนกน [4] การสมผสทางผวหนงจะทาใหเกดผนแพผวหนงแหง

(defatting) ระคายเคอง อาจขนเปนรอยแดง ตมนา หรอลมพษได [3] ทงการกน การดดซมผานผวหนง

และการสดหายใจจะทาใหเกดอาการทางระบบ (systematic effects) คอ คลนไส อาเจยน ปวดศรษะ มน

งง ระคายเคองเยอบ ฤทธกดประสาทอยางรนแรงนนอาจทาใหหมดสตหรอโคมาไดในเวลาอนรวดเรวถา

ไดรบเขาไปปรมาณมาก อาจเกดภาวะหวใจเตนผดจงหวะ หรอหยดหายใจได พนจากระยะเฉยบพลน

แลวในเวลา 1 – 3 วนตอมา อาจเกดภาวะตบวายหรอไตวายขนภายหลง

• อาการระยะยาว เชนเดยวกบตวทาละลายชนดอน ๆ การสมผสคลอโรฟอรมระดบตาๆ ในระยะยาวจะ

ทาใหมนงง ออนเพลย งวงซม ความจาไมด การกนในขนาด 1.6 – 2.6 g/d เปนเวลา 10 ป พบวาทาให

ตบอกเสบและไตเสอมได [5] ตวอยางจากอาการของคนดมกาวทาใหคาดวาการสมผสในระยะเวลานาน

จะทาใหเกดอาการทางจตได (psychotic behavior)

• การกอวรปและการกอมะเรง การศกษาในสตวทดลองพบวาคลอโรฟอรมเปนสารกอวรปในตวออนหน

ทดลอง (teratogenic) หลากหลายรปแบบ เชน ทาใหกระดกไมเจรญ ตวเลก ไมมรทวาร เพดานโหว เปน

ตน [6] แตการกอวรปในตวออนของคนนนยงไมมขอมลทจะสรปไดเพยงพอ ในเรองการกอมะเรงพบ

ขอมลการกอมะเรงตบ ไต และลาไสใหญในหนทดลองหลายการศกษา สวนขอมลในคนนนยงไมม

หลกฐานยนยนทชดเจนพอจะบอกไดวาเปนสารกอมะเรง [6]


• การประเมนการสมผสคลอโรฟอรมนน ควรใชการตรวจวดระดบสารเคมในอากาศททางานจะดกวา

(environmental monitoring) ในสวนการตรวจตวบงชการสมผสในรางกาย (biomarker) ยงไมมองคกรท

นาเชอถอใดกาหนดคามาตรฐานไวชดเจน ไมมประโยชนในการดแลผปวยฉกเฉน [4] มประโยชนเฉพาะ

ในการประเมนคนทวไปทสมผสในสงแวดลอม ซงหากจะทาการตรวจตองแปลผลดวยความระมดระวง

หองปฏบตการทตรวจตองมการรบรองและนาเชอถอเพยงพอ [7]

• ตวอยางการตรวจตวบงชการสมผสททาไดนนคอการตรวจระดบในเลอดและในลมหายใจ การศกษาใน

นกวายนาซงวายนาในสระทมระดบคลอโรฟอรม 17 – 47 ug/l จานวน 127 คน พบระดบคลอโรฟอรมใน

เลอดเฉลย 0.89 ug/l (พสย 0.095 – 2.987 ug/l) [8] อกการศกษาหนงทาในนกวายนาอาชพจานวน 5

คน ตรวจระดบคลอโรฟอรมในลมหายใจออกกอนวายนาเฉลย 29.4 ug/m3 หลงวายนานาน 1 ชวโมง

เฉลย 75.6 ug/m3

• การตรวจทางหองปฏบตการเพอประเมนอาการในผปวยทเปนพษ ควรตรวจคลนไฟฟาหวใจ (EKG)

ระดบเกลอแรในเลอด (electrolyte) ระดบการทางานของตบ (liver function test) ระดบการทางานของ

ไต (BUN, creatinine) การแขงตวของเลอด (prothrombin time)

ระดบในเลอดเฉลย 1.4 ug/l [9] การตรวจคดกรองสารกลม chlorinated hydrocarbon

ในปสสาวะ (Fujiwara test) อาจใหผลบวกในกรณทตรวจหลงสมผสปรมาณสง [4]

44


• ปฐมพยาบาล นาผปวยออกจากจดเกดเหตใหเรวทสด ทาการลางตว (decontamination) ดวยนาเปลา

ใหมากทสดทงในทเกดเหตและเมอมาถงโรงพยาบาลแลว หากมปญหาการหายใจใหออกซเจนเสรม หาก

หยดหายใจใหใสทอชวยหายใจและทาการชวยฟนคนชพ

• การรกษาระยะเฉยบพลน รกษาตามอาการ ใหสารนาตามความเหมาะสม หากมอาการโคมาหรอหว

ใจเตนผดจงหวะใหทาการรกษา ในผใหญหากหวใจเตนเรว (tachyarrhythmia) รกษาดวย propanolol 1

– 2 mg ฉดเขาหลอดเลอดดา หลกเลยงการให adrenaline เพราะจะทาใหอาการหวใจเตนผดจงหวะ

รนแรงขน สงเกตอาการผปวยอยางนอย 4 – 6 ชวโมงหลงการสมผส แตถาผปวยมอาการพษเกดขนควร

สงเกตอาการนานกวานนเนองจากอาจมภาวะตบหรอไตวายภายใน 1 – 3 วนตอมาได การลางไต

(dialysis) และการฟอกเลอด (hemoperfusion) ไมมประโยชนในการชวยขจดสารออกจากรางกาย [4]

การใหยาตานพษนนโดยทฤษฎแลวยา N-acetylcysteine (NAC) นาจะออกฤทธลดการทาลายตบและไต

ได โดยการจบกบสารพษทเขามาในรางกาย (scavenging) อยางไรกตามยงไมมการศกษาเปรยบเทยบท

ชดเจนในมนษย มเพยงรายงานการรกษาทบอกวาไดผล [4] แมวายานจะมผลขางเคยงนอย แตหากจะ

ใหควรปรกษาผเชยวชาญกอน การใหใหเฉพาะในรายทมความเสยงตบหรอไตวายสงเทานน ใหภายใน

12 ชวโมงหลงการสมผสสาร ขนาดทให loading dose 140 mg/kg ในรปสารละลายดม (ผสมใหได

ประมาณ 200 ml) ตอดวย maintenance dose ขนาด 70 mg/kg ดมทก 4 ชวโมงอก 5 ครง (รวม 20

ชวโมง) [4]

• การดแลระยะยาว เนองจากมโอกาสทาใหเดกเกดภาวะวรปได กรณเกดอบตภยสารเคมผสมผสท

ตงครรภทงหมดจะตองทาทะเบยนไวและตรวจตดตามอยางใกลชดอยางนอยจนกระทงคลอดบตร พษตอ

ตบและไตใหตรวจตดตามระดบการทางานของตบ (liver function test) และไต (BUN, creatinine)

รวมกบการตรวจรางกาย ระยะเวลาทจะตดตามอาการใหขนอยกบความรนแรงในการสมผสและดลยพนจ

ของแพทย

การปองกนและเฝาระวง ในกรณของคนงานทสมผสสารคลอโรฟอรม การปองกนทดทสดคอลดการสมผส

ตามหลกอาชวอนามย ใชสารอนทมพษนอยกวาทดแทนถาทาได ใชระบบปด ควบคมทแหลงกาเนด และให

ความรแกพนกงานเพอลดการสมผส การประเมนการสมผสในททางานใหประเมนจากการตรวจวดระดบสาร

ในอากาศเปนหลก การตรวจสขภาพประจาปควรเนนทการซกประวตทางระบบประสาท ตรวจดผนแพ การได

กลน ระดบการทางานของตบและไต และประวตการเจรญพนธ สวนกรณของการสมผสคลอโรฟอรมใน

สงแวดลอมทวไป ในอากาศนนตองลดการปลอยจากโรงงานอตสาหกรรม เปนหนาทของหนวยงานควบคม

ทางดานสงแวดลอมทตองตรวจวดระดบในอากาศเปนระยะ การสมผสจากนาประปาผผลตนาประปาตอง

ควบคมการเตมคลอรนใหอยในเกณฑมาตรฐาน สาหรบในสระวายนาตองเปลยนนาเมอถงเวลาอนสมควร

และไมเตมคลอรนมากจนเกนไป


1. Nieuwenhuijsen MJ. Exposure assessment in occupational and environmental epidemiology.

Oxford: Oxford university press 2003.


Labour Office 1998.



45



5. Wallace CJ. Hepatitis and nephrosis due to cough syrup containing chloroform. Calif Med.

1950;73:442.

6. Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). Toxicological Profile for

Chloroform. U.S. Department of Health and Human Services, 1997.



8. Aggazoti G. Plasma chloroform concentrations in swimmers using indoor swimming pools. Arch

Environ Health. 1990;45:175.

9. Aggazoti G. Blood and breath analyses as biological indicators of exposure to trihalomethanes

in indoor swimming pools. Sci Total Environ. 1998;217(155).

พญ.ชลกร ธนธตกร

Chromium

ชอ โครเมยม (Chromium) ||||| สญลกษณอะตอม Cr ||||| นาหนกโมเลกล 51.9961

CAS number Chromium (elemental) = 7440-47-3 ||||| Chromium (III) oxide = 1308-38-9 |||||

Chromium (VI) oxide = 1333-82-0

UN number Chromium (VI) oxide = 1463

ลกษณะทางกายภาพ สถานะเปนของแขง เปนธาตในหม 6 ของตารางธาต มจดหลอมละลายสง สเงนมน

วาว ไมมกลน สามารถตขนรปได มสถานะออกซเดชนหลายสถานะทพบมากทสด คอ chromium (III) และ

chromium (VI) โดยท chromium (III) เปนสถานะทมความเสถยรมากทสด สวนสถานะ chromium (VI) ม

ความเปนพษสงสด

คาอธบาย การสมผสโครเมยมจะสามารถเขาสรางกายไดทาง การหายใจ การรบประทาน และทางผวหนง

ในสวนของ hexavalent chromium (VI) มรายงานการศกษาในสตวทดลองและการศกษาทางระบาดวทยา ใน

คนงานททางานสมผสกบ hexavalent chromium เปนเวลานาน ๆทสนบสนนวาเปนสารกอมะเรง จลนศาสตร

ของโครเมยมขนกบสถานะออกซเดชน สมบตทางกายภาพ และสมบตทางเคม ในคนทวไปมการประมาณวา

จะไดรบ trivalent chromium (III) จากอาหารทบรโภคประจาวน 50 - 200 ไมโครกรม และ 3 – 5 % ของ

อาหารทบรโภคจะถกดดซมเขาสรางกาย สวน hexavalent chromium จะถกดดซมจากระบบทางเดนอาหาร

ไดดกวา trivalent chromium ถง 3 – 5 เทา นอกจากน โครเมยมและสารประกอบโครเมยมสามารถเขาส

รางกายไดโดยการหายใจ ทงนขนกบปจจยหลายอยาง เชน สถานะออกซเดชน ความสามารถในการละลาย

นา ขนาดของอนภาค และยงพบวา hexavalent chromium จะถกดดซมจากระบบทางเดนหายใจไดดกวา

trivalent ดวย ซงคงเปนผลมาจากการท hexavalent chromium สามารถผาน cell membrane ไดด

คามาตรฐานในสงแวดลอมและสถานททางาน ACGIH (1991) TLV – Chromium and chromium (III)

compounds TWA = 0.5 mg/m3 (Notation = A4), Water soluble chromium (VI) compounds = 0.05

mg/m3 (Notation = A1), Insoluble chromium (VI) compounds = 0.01 mg/m3 (Notation = A1) |||||

NIOSH REL – Chromium (III) TWA = 0.5 mg/m3, Chromium (VI) TWA = 0.001 mg/m3 (Ca) ||||| OSHA

46

PEL - Chromium (III) TWA = 0.5 mg/m3, Chromium (VI) Ceiling = 1 mg/m3 ||||| กฎหมายแรงงานไทย

Chromium and chromium compounds TWA = 1 mg/m3

คามาตรฐานในรางกาย ACGIH BEI (2011) – Water soluble chromium (VI) fume สงตรวจ Total

chromium in urine at end of shift at end of workweek (EOS at EWW) ไมเกน = 25 ug/L หรอสงตรวจ

Total chromium in urine increase during shift ไมเกน = 10 ug/L

คณสมบตกอมะเรง chromium (VI) is carcinogenic to humans (IARC Group 1) เปนปจจยทสาคญใน

การเกดมะเรงปอด ซงพบคอนขางมากกวามะเรงชนดอน มรายงานการศกษาเกยวกบการเกดมะเรงปอดใน

คนงานทตองทางานสมผสกบ chromium (VI) เปนเวลามากกวา 30 ปขนไป จะมความเสยงสงกวาคนงานทม

อายงานนอยกวา elemental chromium and chromium (III) compounds are not classifiable as to their

carcinogenicity to humans (IARC Group 3)

แหลงทพบในธรรมชาต พบในหนตามธรรมชาต


• ในงานโลหะ ใชในการปองกนการกดกรอน และทาใหเกดความมนวาว

• ผสมเปนโลหะผสม เชน มดสแตนเลส

• การเคลอบโลหะ

• ใชในกระบวนการอะลมเนยมอะโนไดส (anodize) ทาใหพนผวของอะลมเนยมกลายเปนทบทม

• ในส

• โครเมยม (III) ออกไซด เปนผงขดโลหะ

• เกลอโครเมยมทาใหแกวมสเขยวมรกต

• โครเมยมทาใหทบทมมสแดง จงใชผลตทบทมเทยม

• ทาใหเกดสเหลองสาหรบทาส

• เปนสารคะตาลสต

• โครไมตใชทาแมพมพสาหรบการเผาอฐ

• เกลอโครเมยมใชในการฟอกหนง

• โปแตสเซยมไดโครเมต เปนสารทาปฏกรยา ใชในการทาความสะอาดเครองแกวในหองปฏบตการ

• โครเมยม (IV) ออกไซด (CrO2

• ใชปองกนการกดกรอนในการเจาะบอ

) ใชผลตเทปแมเหลก มประสทธภาพสงกวาเทปทผลตจากเหลกออกไซด

• ใชเปนอาหารเสรม หรอยาลดนาหนก สวนใหญเปน โครเมยม (III) คลอไรด

• โครเมยมเฮกซะคารบอนล (Cr(CO)6

• โครเมยมโบไรด (CrB) ใชเปนตวนาไฟฟาอณหภมสง

) ใชผสมลงในนามนเบนซน

• โครเมยม (III) ซลเฟต (Cr2(SO4)3

กลไกการกอโรค โครเมยมจะถกดดซมหลงจาก รบประทาน หายใจ หรอสมผส โดยโครเมยม เฮกซะวา

เลนซ จะเขาสเซลลและไปเปลยนเปน โครเมยม ไตรวาเลนซ หลงจากนนไตรวาเลนซจะจบกบโปรตนและกรด

นวคลอก โดยปกตโครเมยมจะไมสะสมในเนอเยอ นอกจากรปทไมละลายนาและไดจากทางการหายใจจะ

สามารถสะสมอยในปอดได การขบออกจากรางกายนนผานทางไต

) ใชเปนผงสเขยวในส เซรามก วารนช และหมก รวมทงการเคลอบ

โลหะ

การเตรยมตวเมอเกดเหตฉกเฉน หนากากทแนะนาควรจะเปนมาตรฐาน N95 หรอ P95 เปนอยางนอย

47

อาการทางคลนก ในกรณทรางกายไดรบโครเมยมในปรมาณทสงเกนกวาทรางกายจะรบได กจะกอใหเกด

ภาวะพษโครเมยมได ทงในลกษณะการเกดพษแบบเฉยบพลนและแบบเรอรง

• ความเปนพษแบบเฉยบพลน (acute toxicity) มกพบในกรณไดรบโดยการกน hexavalent chromium

เชน chromic acid จะทาใหเกด acute gastroenteritis รวมกบ yellow-green vomitus หรอ

hematemesis, hepatic necrosis, gastrointestinal hemorrhage, acute tubular necrosis และ renal

failure นอกจากน ในรายทกน hexavalent chromium ในปรมาณมากๆ จะทาใหม vertigo, thirst,

abdominal pain, bloody diarrhea ในรายทรนแรงอาจจะพบความผดปกตเหลานรวมดวย เชน

hepatorenal syndrome, severe coagulopathy, intravascular hemolysis และอาจเสยชวตได ปรมาณ

ททาใหเสยชวตไดในผใหญ คอ 1 – 3 กรม

• ความเปนพษแบบเรอรง (chronic toxicity) มกพบในคนงานทตองทางานสมผสกบโครเมยมเปน

เวลานานๆ โดยมรายละเอยดดงนคอ (1) ความเปนพษตอผวหนงและ mucous membrane มกมสาเหต

จากการสมผส hexavalent chromium เปนระยะเวลานานๆ จะเกดแผลบรเวณผวหนงทตองสมผส

โครเมยมเปนประจาทเรยกวา chrome hole หรอ chrome sore พบมากในคนงานทใช chromic acid,

ammonium dichromate, potassium chromate และ sodium dichromate ถาแผลไมลกมากเมอรกษา

ดวยยาประมาณ 3 อาทตยแผลจะหาย ในรายทรนแรงทาใหเกด allergic contact dermatitis ซงเปน

อาการผดปกตทเกดขนรวมกบ immune system จะพบ acute or chronic eczema และจดเปน

chromium sensitivity ชนด delayed-type (class IV) hypersensitivity reaction นอกจากนในราย

คนงานทตองสมผสกบ chromate dust จะพบ conjunctivitis, lacrimination, respiratory irritation,

rhinitis, epistaxis, และทพบบอยคอ ulceration หรอ perforation of nasal septum (2) ความเปนพษตอ

ระบบทางเดนหายใจ มกเกดจากการไดรบ hexavalent chromium นาไปส การเกด pulmonary

sensitization และหอบหด สดทายสามารถกอใหเกดมะเรงปอดได

การตรวจทางหองปฏบตการ การตรวจหาปรมาณสาร chromium สามารถตรวจโดยใช ใน whole blood

และปสสาวะของผปวยทไดรบ chromium หรอสงสยวามการสมผสสาร chromium ทเปนพษ เพอชวยในการ

ตดตามการรกษาของแพทย สงสาคญในการวเคราะหหาปรมาณโครเมยม คอการปนเปอนของโครเมยม ใน

ตวอยางเลอดและปสสาวะ รวมถงการเลอกใชเครองมอทมประสทธภาพในการวเคราะห เนองจากปรมาณ

โครเมยม ททาการตรวจวเคราะหมปรมาณนอยมาก ดงนนอปกรณทงหมดในการเกบตวอยางและในการ

วเคราะหตองผานการแชดวย 20 % nitric acid อยางนอย 1 วน แลวจงนามาลางดวยนาสะอาด (millipore

water) อก 2 – 3 ครงกอนนามาใช ตลอดจน สารเคมทใชจะตองเปน analytical grade ดวย ระดบ plasma

chromium จะบงบอกถงการไดรบโครเมยมทง trivalent chromium และ hexavalent chromium ในระยะเวลา

ไมนาน สวน intracellular chromium จะบงถง burden of hexavalent chromium ระดบโครเมยมในปสสาวะ

จะบงถง absorption of chromium ในระยะเวลา 1 – 2 วน โดยทวไปการตรวจวดในปสสาวะ ไมสามารถแยก

ระหวางการสมผส trivalent chromium กบ hexavalent chromium


• การรกษาในภาวะฉกเฉน (1) กรณไดรบโครเมยมทางการหายใจ เคลอนยายผปวยออกจากบรเวณนน

โดยเรวและดแลเรองระบบทางเดนหายใจ โดยใหออกซเจน และยาขยายหลอดลม ในรายทมเสยงวดของ

หลอดลมปอด ใหการดแลอยางใกลชดเฝาดอาการหลอดลมบวม ซงจะเกดขนไดภายใน 72 ชวโมงหลง

ไดรบกรดโครมก (2) กรณไดรบโครเมยมทางการกน ใหกนนาหรอนมเพอลดความเขมขน หามให

อาเจยนเพราะมคณสมบตในการกดกรอน ใหสารน าทเหมาะสมเพอรกษาภาวะไตวาย และหากม

เลอดออกในทางเดนอาหาร พจารณาทาการสองกลองเพอประเมนความรนแรงและบรเวณทไดรบ

48

อนตราย (3) กรณไดรบโครเมยมทางการสมผสทผวหนง ใหถอดเสอผาออกและลางดวยนาเปลาหรอสบ

การทา EDTA 10 % ointment อาจจะชวยในการกาจดโครเมต หรอ 10 % topical solution ของกรด

ascorbic ในการชวยเพมการเปลยน hexavalent chromium เปน trivalent chromium ซงอยในรปทเปน

พษนอยกวา

• ยาตานพษ ไมมยาตานพษ (antidote) สาหรบการรกษาพษจากโครเมยม และไมมหลกฐานยนยน

วา การเพมการขบออกจากรางกายโดยการทา dialysis และ hemoperfusion นนจะชวยในการรกษา






Cyclohexane

ชอ ไซโคลเฮกเซน (Cyclohexane)

ชออน Hexahydrobenzene, Hexamethylene, Hexanaphthene

สตรโมเลกล C6H

นาหนกโมเลกล 84.2 12

CAS Number 110–82–7

UN Number 1145

ลกษณะทางกายภาพ ของเหลว ใสไมมส

คาอธบาย ไซโคเฮกเซน (cyclohexane) เปนของเหลวชนดหนง ลกษณะใสไมมส พบไดในนามนดบ แกส

จากภเขาไฟ และควนบหร

กลนคลาย chloroform หรอ benzene ตดไฟได

คามาตรฐานในสถานททางาน ACGIH TLV – TWA 300 ppm ||||| NIOSH REL – TWA 300 ppm |||||

OSHA PEL – TWA 300 ppm

คามาตรฐานในสงแวดลอม EPA inhalation reference concentration (RfC) = 6 mg/m

คณสมบตกอมะเรง EPA not classifiable as to human carcinogenicity

3

แหลงทพบในธรรมชาต นามนดบ แกสจากภเขาไฟ และควนบหร


• อตสาหกรรมทผลต adipic acid และ caprolactam

• เปนสารเคมตงตนในการผลต nylon

• ใชผลต benzene, cyclohexanone และ nitrocyclohexane

• เปนสวนประกอบในผลตภณฑแลคเกอร เรซน สนามน และนายาทาความสะอาดส รวมทงสารฆาเชอรา

กลไกการกอโรค cyclohexane มฤทธระคายเคองตอตา และเยอบตางๆ ในรางกาย ถาไดรบสมผสปรมาณ

มากมฤทธกดระบบประสาทสวนกลางทาใหความรสกตวลดลง กรณรบสมผสซาๆ เปนเวลานานจะมผล

ตอผวหนงบรเวณสมผสทาใหเนอเยอผวหนงชนไขมนถกทาลาย

49

การเตรยมตวเมอเกดเหตฉกเฉน กรณเกดการรวของ cyclohexane ควรนาผบาดเจบออกจากทเกดเหตให

เรวทสด โดยผทเขาไปชวยเหลอตองสวมใสเครองปองกนสวนบคคล เชน หนากาก ถงมอ แวนตา และชด

ปองกน ควรหลกเลยงการใชอปกรณททาใหเกดประกายไฟ ความรอน เพราะอาจจะทาใหเกดการระเบดได

กรณมการรวไหลของไอระเหยอาจจะใชละอองนาพนเพอจากดการแพรกระจาย


• อาการเฉยบพลน กรณรบสมผสไอระเหยของสาร cyclohexane จะทาใหเกดการระคายเคองของตาและ

เยอบตางๆ ในรางกาย ถาไดรบปรมาณมากจะทาใหเกดอาการ คลนไส อาเจยน ควบคมการทรงตวไมได

หมดสตไมรตว

• อาการระยะยาว ผวหนงทไดรบสมผสเปนเวลานาน จะทาใหเกดผวหนงอกเสบ แหงเปนขย มรอยแดง

การตรวจทางหองปฏบตการ ยงไมสามารถตรวจสารทบงชถงการสมผส cyclohexane ในมนษยได


• ปฐมพยาบาล กรณเกดการรวไหล นาผปวยออกจากจดเกดเหตใหเรวทสด ใหอยในทอากาศถายเท

ถอดเสอผาออก ลางตวดวยนาเปลาใหมากทสด ถาเขาตาใหลางตาดวย สงเกตสญญาณชพ ระดบความ

รสกตว ใสทอชวยหายใจถาไมหายใจ

• การรกษาระยะเฉยบพลน ทาการลางตว (decontamination) ทงทจดเกดเหตและทโรงพยาบาล

ประเมนสภาวะการหายใจ ถาไมหายใจตองใสทอชวยหายใจและใหออกซเจน 100 % ประเมนระดบ

ความรสกตวและอาการทางระบบประสาท หลกเลยงการใหยาทมฤทธกดระบบประสาทเนองจากสาร

cyclohexane มผลตอระบบประสาทสวนกลางอยแลว

พญ.ดารกา วอทอง

Ethanol

ชอ เอทลแอลกอฮอล (Ethyl alcohol) ||||| ชออน Ethanol


ลกษณะทางกายภาพ ของเหลว ใส ไมมส มกลน ระเหยงาย

O ||||| นาหนกโมเลกล 46.07 ||||| CAS Number 64-17-5 ||||| UN Number 1170

คามาตรฐานในสถานททางาน ACGIH TLV (2008): STEL = 1,000 ppm, Carcinogenicity = A3 |||||

NIOSH REL: TWA = 1,000 ppm, IDLH = 3,300 ppm ||||| OSHA PEL: TWA = 1,000 ppm ||||| ประกาศ

กระทรวงมหาดไทย เรองความปลอดภยในการทางานเกยวกบภาวะแวดลอม (สารเคม) พ.ศ. 2520: TWA =

1,000 ppm

คณสมบตกอมะเรง IARC Classification (2011; Volume 100 in preparation) = Group 1

แหลงทพบ พบไดทวไปตามสนคาบรโภค เครองดม เชน เบยร ไวน บางครงกพบเอทานอลในนาหอม นายา

บวนปาก สารแตงกลนอาหารเชน วนลา อลมอนด มะนาวสกด เปนตน หรอพบเปนตวทาละลายในขนตอน

การเตรยมยา นอกจากนนยงพบเอทานอลไดตามผตภณฑอนๆทวไปไดอกดวย อาจพบวามการกน/ดมเอทา

นอลหรอแอลกอฮอล กอนทจะมการฆาตวตาย แตเอาทานอลกยงมประโยชนอยางมากในการเปนตวตานพษ

ของการไดรบเมทานอลและเอทลนไกลคอลทมากเกนไป

กลไกการกอโรค

1. การกดระบบประสาทสวนกลาง (CNS depressant) เปนกลไกหลกหลงจากการไดรบพษแบบเฉยบพลน

จากเอทานอล นอกจากนนเอทานอลเองยงเสรมฤทธใหเกดการตดยาของยาทกดประสาทเชน ยากนชก

50

บางตว (barbiturate, benzodiazepine) ยากลมโอพออยด (opioids) ยาตานซมเศรา (anti-depressants)

และยาตานโรคจตประสาท (anti-psychotics)

2. การเกดภาวะนาตาลตา (hypoglysemia) อาจเกดจากการลดลงของกระบวนการสรางกลโคส รวมกบการ

สะสมไกลโคเจนลดลง โดยเฉพาะอยางยงในเดกเลกๆ และผทมภาวะขาดอาหาร

3. การเปนพษของเอทานอล และผทตดสราเรอรง มแนวโนมทจะเกดอบตเหต เกดภาวะอณหภมรางกายตา

กวาปกตจากการทรางกายไมไดรบความอบอน เกดภาวะททางเดนอาหารและระบบประสาทถกทาลาย

จากผลของแอลกอฮอล เกดภาวะขาดสารอาหารและภาวะทระบบเผาผลาญมความผดปกต

4. เภสชจลนศาสตร เอทานอลมผลตอรางกายดงตอไปน เมอกนเอทานอลเขาไป จะไดรบการดดซมสงสด

30 – 120 นาท และแพรกระจายไปในสวนตางๆของรางกายมนาเปนสวนประกอบในอตรา 0.5 - 0.7

ลตรตอนาท หรอประมาณ50ลตรในผใหญทวไป (volume of distribution 0.5 - 0.7 L/kg or 50 L in

average adult) สวนการถกกาจดออกโดยหลกๆ จะอาศยปฏกรยา oxidation ทตบในผใหญทวๆ ไป

สามารถเผาผลาญไดในอตรา 7 – 10 กรมของแอลกอฮอลตอชวโมง หรอประมาณ 12 – 25 มลลกรมตอ

เดซลตรตอชวโมง ซงอตราการเผาผลาญนมความแตกตางกนในแตละบคคล จากความหลากหลายทาง

พนธศาสตรของเอนไซมชอแอลกอฮอลดไฮโรจเนส (alcohol dehydrogenase) และจากการทางานของ

การกาจดแอลกอฮอล

ปรมาณทกอใหเกดพษ โดยทวไปอยท 0.7 กรมตอกโลกรมในเอทานอลบรสทธ การดมประมาณ 3 – 4

ดรงค จะทาใหมความเขมขนของแอลกอฮอลในกระแสเลอดเปน 100 มลกรมตอเดซลตร (100 mg/dl or 0.1

g/dl) สวนในทางกฎหมายจะมการจากดคาการเกดพษแตกตางกนในแตละพนทโดยทวไปกฎหมายมกกาหนด

ท 0.08 - 0.1 กรมตอเดซลตร ทระดบความเขมขนในกระแสเลอด 100 มลกรมตอเดซลตร จะกอฤทธ ทาใหผ

ดมใชเวลาในการตดสนใจนานขน อาจเพยงพอทจะทาใหเกดการยบยงกระบวนการสรางกลโคสในเดกและใน

คนไขทเปนโรคตบเรอรง แตในระดบเทานยงไมกอใหเกดอาการโคมา สาหรบในระดบททาใหเกดอาการโคมา

หลบลก หรอถงขนกดการหายใจ จะเปนระดบทหลากหลายมาก ขนอยกบความทนไดตอเอทานอลของแตละ

บคคล เชน ในคนทไมเคยดมเลย จะเกดโคมาเมอดมจนมระดบเอทานอลในกระแสเลอดเปน 300 มลกรมตอ

เดซลตร สวนในคนไดรบเอทานอลอยางเรองรง ระดบเอทานอลในกระแสเลอดทจะทาใหเกดภาวะโคมาอาจสง

ถง 500 - 600 มลกรมตอเดซลตร และบางรายอาจมากกวานน

การเตรยมตวเมอเกดเหตฉกเฉน กรณเอทานอลรวไหล จะเปนไปในลกษณะของเหลวหกนองพน และยง

สามารถระเหยเปนไอขนมาทาใหเกดอาการมนงงไดดวย ตองระวงการลกตดไฟในการเขาไปชวยเหลอผปวย

เนองจากเอทานอลเปนสารไวไฟ


• อาการเฉยบพลน มดงน

1. เปนพษเลกนอยถงปานกลาง ผปวยจะกลาแสดงออกมากขน มอาการอารมณดอาจมการสบสน

เลกนอย เดนเซ ตากระตก การตดสนใจและระบบการตอบสนองอตโนมตลดลง ภาวการณรตวทาง

สงคมลดลง เอะอะโวยวาย กาวราว อาจมภาวะนาตาลในเลอดตาไดโดยเฉพาะในเดก และในคนท

เปนโรคตบหรอ มการสะสมของไกลโคเจนลดลง

2. เปนพษอยางรนแรง มอาการไมรสต หรอโคมา มการกดการหายใจ หายใจไมเปนจงหวะ มานตาเลก

ลงความดนโลหตตาลง อณหภมรางกายตาลง ชพจรตาลงกลามเนอลายสลายตวจากการทไมได

ขยบเขยอนอยางยาวนาน

51

• อาการระยะยาว อาการการตดเอทานอลอยางเรอรง จะตามมาดวยภาวะแทรกซอนมากมายดงเชน

1. การเปนพษตอตบ มภาวะไขมนเกาะตบ ตบอกเสบจากแอลกอฮอล และอาจกอใหเกดภาวะตบแขง

ตามมา ซงเมอตบแขงจะตามมาดวยความดนเลอดในระบบพอรทอลเพมสงขน (portal hypertention)

สงผลใหเกดภาวะหลอดเลอดขดตวมากผดปกตบรเวณหลอดอาหาร และทวารหนก เกดนาในชอง

ทอง ตามมาดวยตดเช อในชองทอง การสรางสารปองกนการแขงตวของเลอดลดลง เกดคาการ

แขงตวของเลอดเพมมากขน (prolong prothrombin time) การทางานของตบในเรองเมตาโบไลตยา

และสารพษภายในรางกายทาไดลดลง สงผลเสยตามมาคอเกดภาวะสมองเสอมเนองจากตบเสอม

(hepatic encephalopathy)

2. ภาวะเลอดออกในกระเพาะอาหารและลาไสเลกสวนตนจากเอทานอลเองกอใหเกด (alcohol induced

gastritis and duodenitis) นอกจากเหตน ถาหากพบวามเลอดออกในทางเดนอาหารสวนตนเปน

ปรมาณมากๆ ตองนกถงภาวะหลอดเลอดดาทหลอดอาหารโปงพอง (esophageal varices) แลว

แตก หรออาจเกดจากโรคหลอดอาหารฉกขาดทเรยกวา Mallory Weiss tear กเปนไปได

3. กลมอาการทางหวใจ เกดภาวะหวใจเตนผดจงหวะหลายๆ แบบ เชน ภาวะหวใจหองบนเตนแบบสน

พลว (atrial fibrillation) ซงเกดโดยสมพนธกบภาวะขาดแคลนเกลอแรโพแทสเซยมและแมกนเซยม

และการไดรบพลงงานนอยเกนไปเรยกวา “holiday heart” การดมเปนเวลานานยงทาใหเกดภาวะ

กลามเนอหวใจออนลา (cardiomyopathy) ไดดวย

4. การเปนพษตอระบบประสาท ดงเชน สมองสวนหนาฝอลบ (cerebral atrophy) การเสอมของสมอง

สวนหลง (cerebella degeneration) หรอปลายประสาทชาเปนลกษณะเหมอนชาบรเวณทสวมถง

เทา (peripheral stocking-glove sensory neuropathy) การขาดวตามนบ1 รวมดวยจะกอใหเกด

อาการทางประสาททเรยกวาโรค Wernicke’s encephalopathy และโรค Korsakoff’s psychosis

5. ภาวะคโตนคงจากแอลกอฮอล (alcoholic ketoacidosis) จะพบลกษณะเลอดเปนกรดแบบทมชวง

แอนไอออนกวาง (anion gap metabolic acidosis) และการเพมขนของสาร เบตาไฮดรอกซบว

ทาเรท (beta-hydroxybutarate) และการเพมขนของสาร อะซโตอะซเตต (acetoacetate) อก

เลกนอย ชวงออสโมล (osmolar gap) มโอกาสสงขน ทาใหอาจวนจฉยสบสนกบภาวะพษของเมทา

นอล หรอเอทลนไกลคอลได

• อาการการถอนเอทานอล มกเกดขนหลงจากทมการแอลกอฮอลมาอยางหนกและเรอรง แลวหยดดม

ทนททนใด มกมอาการเกดขนใน 6 - 12 ชวโมงหลงจากทมระดบแอลกอฮอลลดลง เชน ในเทศการ

เขาพรรษาทงดดมสรา ทงๆ ทกอนหนานมการดมสราอยางหนกและเรอรง ผปวยจะมอาการปวดศรษะ

ใจสน มอสน วตกกงวล นอนไมหลบ มอาการชกแบบเกรงกระตกทงตว (generalized seizure) กรณท

ระบบประสาทซมพาเทตก (sympathetic) ถกกระตนอยางมากมายจะทาใหเกดภาวะ delirium tremens

ขนมาไดซงเปนภาวะทตองการการชวยเหลออยางเรงดวน มเชนนนผ ปวยอาจมอาการถงแกชวตได

อาการไดแก หวใจเตนเรว เหงอแตก อณหภมกายสงขน เกดภาวะเพอ สบสน มกเกดในระยะเวลา 48 -

72 ชวโมงหลงจากหยดแอลกอฮอลหลงจากทดมมาอยางหนก

• อาการอนๆ พบไดในกลมผไดรบสารทเปนตวแทนของเอทานอล ทงโดยตงใจหรอไมตงใจ เชน ไอโซ

โพพลแอลกอฮอล (isopropyl alcohol) เมทานอล (methanol) เอทลนไกลคอล (ethylene glycol) เปนตน

ซ งกจะทาใหผ ปวยมอาการตามแบบของสารพษชนดน นๆ นอกจากนยงอาจพบวามการกนเอทานอล

รวมกบสารอนเพอฆาตวตาย เชน กนรวมกบไดซลฟแรม (disulfiram) ซงทาใหเกดอนตรายตอตวผกน

มากยงขน

52

การวนจฉย ไดจากการซกประวตเปนหลก นอกจากนนกไดกลนซงเปนเอกลกษณเฉพาะตว ตรวจรางกาย

พบตากระตก เดนเซ สบสน หรอดอาการแทรกซอนทอาจเกดขนจากการไดรบเอทานอล เชน ภาวะนาตาลตา

ปวดศรษะ อบตเหต เยอหมสมองอกเสบ Wernicke’s encephalopathy การเกดพษมากขนเมอใชรวมกบยา

อน


• การตรวจแบบจาเพาะ เจาะเลอดเพอหาระดบเอทานอลในเลอดซงคาทไดกขนกบวธทใชตรวจ โดยทวไป

แลวจะเปนการประเมนรวมกนของระดบเอทานอลในกระแสเลอด รวมกบอาการทางคลนก อยางไรกตาม

หากพบผปวยอาการโคมา แตมระดบเอทานอลในเลอดนอยกวา 300 mg/dl ควรหาสาเหตอนๆ ทจะทา

ใหเกดโคมาไดรวมดวย ในกรณทอยในททไมสามารถตรวจหาระดบของเอทานอลในเลอดไดนน อาจใช

วธการคานวณชวงออสโมล (osmolar gap) แทน

• การสงตรวจอนๆ ขนอยกบอาการ และภาวะแทรกซอนทนกถง เชน การสงหาระดบนาตาลในเลอด การ

ทางานของไต คาเกลอแรตางๆ คาการทางานของตบ คาออกซเจนในเลอดแดง เอกซเรยปอดในรายท

สงสยวามการสาลกรวมดวย สงเอกซเรยคอมพวเตอรสมองในกรณทสงสยการบาดเจบทสมอง และตรวจ

พบอาการผดปกตทางระบบประสาท


• การรกษาในภาวะฉกเฉนและการรกษาแบบประคบประคอง (emergency and supportive measure)

1. การเปนพษแบบเฉยบพลน (acute intoxication)

a) ควรระวงเรองทางเดนหายใจ ปองกนการสาลก ใสทอชวยหายใจ และใชเครองชวยหายใจ หาก

ผปวยมภาวะหายใจลมเหลว

b) ใหกลโคส 50 มลลกรม ทางหลอดเลอดดา และใหวตามนบ 1 ปรมาณ 100 มลลกรม 3 วน

c) รกษาภาวะชก หรอภาวะโคมา ถาหากมอาการดงกลาว

d) สวนใหญมกจะดขนภายใน 4 – 6 ชวโมง สงเกตอาการจนกระทงระดบแอลกอฮอลในเลอด

เหลอนอยกวา 50 mg/dl

2. ภาวะคโตนคงจากแอลกอฮอล (alcoholic ketoacidosis)

a) รกษาโดยการใหนาใหเพยงพอ

b) ใหกลโคส 50 มลลกรม ทางหลอดเลอดดา

c) ใหวตามนบ 1 ปรมาณ 100 มลลกรม ทางหลอดเลอดดา

3. การถอนแอลกอฮอล (alcohol withdrawal) รกษาโดยใหยา benzodiazepine (Diazepam) 2 -

10 มลลกรม ทางหลอดเลอดดา และใหซาไดตามอาการ

• การใหยาทจาเพาะและการใหยาตานพษ (specific drug and antidote) โดยปกตแลวไมมสารทเปนตว

ตานพษของเอทานอลไดโดยตรง

• การลดปรมาณพษ (decontamination) ดวยเหตทเอทานอลถกดดซมไดอยางรวดเรว การลางทองจงไม

คอยทา นอกจากจะมการกนยาอนเขาไปดวย หรอจะทาในกรณทกนเขาปรมาณมากและกนมาไมนาน

เพยงไมเกน 30 – 45 นาท

• การเรงการกาจดพษ (enhanced elimination) อตราการเมตาโบไลตของเอทานอลคอนขางคงท ทวไปจะ

อยทประมาณ 20 – 30 มลลกรม/เดซลตร/ชวโมง อตราการกาจดจะเพมขน ในกรณคนทรบสมผสเรอรง

และในกรณทไดรบสมผสมากจนระดบความเขมขนในเลอดมากกวา 300 มลลกรม/เดซลตร การฟอกไต

(hemodialysis) มประสทธภาพดในการชวยกาจดเอทานอล แตมกไมจาเปนตองทา เนองจากการรกษา

53

ประคบประคองทดกมกสามารถชวยผปวยไดแลว การใหยาขบปสสาวะ (diuretic) ไมมประโยชนในการ

ชวยเรงการกาจดพษเอทานอล

การปองกนและเฝาระวง การปองกนในกรณทใชเอทานอลในการทางาน ทดทสดคอการลดการสมผสตาม

หลกอาชวอนามย คนงานควรไดรบคาแนะนา เพอลดการดมแอลกอฮอลนอกเวลางานดวย การตรวจสขภาพ

ควรเนนการสอบถามอาการเมา หรอมนงงจากการสดดมไอของเอทานอล นาจะบงบอกถงการไดรบสมผสสาร

นไดดทสด ตรวจเลอดดระดบการทางานของตบ เพอชวยในการประเมนเฝาระวง

พญ.อภญญา พนธจนดาทรพย

Hydrochloric acid

ชอ กรดเกลอ (Hydrochloric acid) ||||| ชออน Muriatic acid, Spirits of salt, Chlorane, Anhydrous

hydrochloric acid, Aqueous hydrogen chloride ||||| สตรโมเลกล HCl ||||| นาหนกโมเลกล 36.46

CAS Number 7647-01-0 ||||| UN Number 1050 (anhydrous) ||||| 1789 (solution) ||||| 2186 (liquid)

ลกษณะทางกายภาพ ของเหลวใส ไมมส หากละลายในนาจะมสเหลองจางๆ มฤทธเปนกรดกดกรอน ไมตด

ไฟ ละลายนาไดด มกลนฉน

คาอธบาย กรดเกลอ หรอ กรดไฮโดรคลอรก (hydrochloric acid) น เปนกรดทใชในอตสาหกรรมเหลก ชบ

โลหะดวยไฟฟา อตสาหกรรมเคม อตสาหกรรมยา อตสาหกรรมนามนและแกส อตสาหกรรมอาหาร เปน

สวนประกอบในนายาความสะอาดภายในครวเรอน เชน นายาลางหองนา เปนตน สวนใหญในทางการคาจะ

ใชความเขมขนทรอยละ 38 หากทาปฏกรยากบอากาศจะเปนไอกรดทมฤทธกดกรอน กระจายตามอากาศและ

แพรตามระดบพนหองเพราะหนกกวาอากาศ ถอเปนกรดแกททาปฏกรยากดกรอนรนแรงตอโลหะได ทาให

เกดแกสไฮโดรเจนทตดไฟได และเกดแกสคลอรนทเปนแกสพษ

คามาตรฐานในสถานททางาน ACGIH TLV (2011) - TWA = 2 ppm, STEL = 5 ppm (7.6 mg/m3) |||||

OSHA PEL – TWA = 5 ppm (7 mg/m3) ||||| NIOSH REL – TWA = 5 ppm (7 mg/m3) ||||| IDLH = 50

ppm ||||| ประกาศกระทรวงมหาดไทยเรองความปลอดภยในการทางานเกยวกบภาวะแวดลอม (สารเคม)

พ.ศ. 2520 – TWA = 5 ppm (7 mg/m3

แหลงทพบ อตสาหกรรมชบโลหะ ทอง เงน นาก อตสาหกรรมเคม อตสาหกรรมนามนและแกส อตสาหกรรม

อาหาร นายาทาความสะอาดหองนา อตสาหกรรมยาง อตสาหกรรมทอผา หองปฏบตการเคม อตสาหกรรม

หนง อตสาหกรรมยา

)

กลไกการกอโรค กรดเกลอเปนกรดแกมฤทธกดกรอนหากสมผสทางการหายใจ การรบประทาน สมผสทาง

ตา ทางผวหนง ทางเดนหายใจ หากรบประทานจะระคายเคองทางเดนอาหารอยางมาก โดยเฉพาะสวน

pyloric ของกระเพาะอาหารและบรเวณลาไสจะเกดผลกระทบมากกวาหลอดอาหาร ความเขมขนท 1,500 -

2,000 ppm จะทาใหมนษยเสยชวตไดในระยะเวลาประมาณ 2 – 3 นาท ฤทธนอยทสดทมนษยสมผสไดอย

ระหวาง 3,000 ppm ใน 5 นาท ถง 1,300 ppm สาหรบ 30 และ 81 นาท อาการระคายเคองตาและทางเดน

หายใจจะเกดขนเมอความเขมขนของกรดเกลอใกลเคยงคา TLV ซงถอเปนสญญาณเตอนอยางหนง

การเตรยมตวเมอเกดเหตฉกเฉน ไอของกรดเกลอหนกกวาอากาศ สะสมในพนทตาและอากาศไมถายเท

หากพบการรวไหลจานวนมากควรอยเหนอลมและออกจากทตา ระบายอากาศ กรดเกลอมฤทธกดกรอนและ

ระคายเคองทางเดนหายใจ ตา ทางเดนอาหาร ผวหนง หากมการรวไหลจะมผลตอรางกายได หนวยกภยควร

ใสชดปองกนในระดบทเหมาะสม ปองกนตาและระบบหายใจ ถารวไหลมากแนะนาใหใสชดปองกนทมถงบรรจ

54

อากาศหายใจดวย (complete protective clothing including self contained breathing apparatus) ควร

เตรยมนาสะอาดไวชะลางหากมการสมผส เตรยมภาชนะททนตอการกดกรอนไดดเพอใสเสอผาและสงของทม

การปนเปอน


• อาการทางระบบหายใจ กรดเกลอจะระคายเคองตา (irritating) และทางเดนหายใจ ทาใหเกดอาการไอ

(coughing) แนนหนาอก (tight chest) สาลก (choking) ปวดศรษะ (headache) คลนไส (nausea)

หายใจขด (dyspnea) ตามมา เกดการอกเสบ (inflammation) และบางครงเกดแผล (ulceration) ท

บรเวณคอ (throat) จมก (nose) กลองเสยง (larynx) และหลอดลม (trachea) หากสมผสทนทอาจเกด

การหดเกรงของกลองเสยง (laryngeal spasm) และหลอดลม (bronchospasm) และปอดบวมนา (pulmonary

edema) ได

• อาการทางผวหนง หากสมผสเพยงเลกนอยในความเขมขนไมมากจะระคายเคอง (irritation) และแดง

(erythema) หากสมผสไอ (vapor) หรอของเหลว (liquid) จะระคายเคองและไหม (penetrating burn)

หากสมผสในรปสารละลาย (solution) จะทาใหเกดผวหนงไหมจากสารเคม (chemical burn) และเปน

แผลลก (deep ulcer) หากผวหนงเกดแผลไหมรนแรงจะเกดผวหนงตาย (necrosis) และเปนแผลเปน

(scarring) หากแผลไหมเปนบรเวณกวางจะกระทบระบบไหลเวยนโลหตทาใหชอกได (circulatory

collapse and shock)

• อาการทางตา กรดเกลอจะทาใหระคายเคอง (irritate) ตามากและเยอบตาอกเสบ (conjunctivitis) หาก

สมผสไอระเหยทมความเขมขนสงจะทาใหเกดการตายของกระจกตา (corneal necrosis) สญเสยการ

มองเหนได หากโดนสารละลาย (solution) โดยตรงทาใหเยอบตา (conjunctiva) แดง (redness) และ

ระคายเคอง (irritate) มาก ทาลายกระจกตาและเยอบตาขาว (white coagulation of cornea and

conjunctival epithelium) ทาใหกระจกตาขนขาวแขง (total corneal opacification) และสญเสยตา (eye

loss) หากทาลายเยอบตาขาวมกกลบเปนปกตหลงจากสมผส 2 – 3 วน

• อาการทางระบบทางเดนอาหาร หากรบประทานจานวนนอยจะทาใหเกดอาการปวดทอง (epigastric

pain) ระคายเคองเฉพาะท (local irritate) คลนไส (nausea) อาเจยน (vomiting) บางครงอาเจยนเปน

เลอดได (haematemesis) เกดแผลไหมรนแรงเปนบรเวณกวางทปาก หลอดอาหาร กระเพาะอาหาร

โดยเฉพาะบรเวณ pyloric จะเกดแผลดงรงรดตามมา (stricture) กรดเกลอจะทาใหเกดความเปนกรดใน

รางกาย (acidosis) มผลตอระบบไหลเวยนโลหต (shock and circulatory collapse) ในคนทรอดชวตจาก

การรบประทานกรดเกลอจะเกดการตบของกระเพาะอาหาร (pyloric stenosis) เปนเวลานานหลาย

สปดาหจนถงหลายป

• ผลตอรางกายในระยะยาว หากสมผสสารละลายกรดเกลอทความเขมขนตาๆ ในระยะยาวอาจเปนเหตให

ระคายเคอง ตา จมก กดกรอนฟน ลดสมรรถภาพความจปอด (pulmonary function) เกดการอกเสบของ

หลอดลมและทางเดนหายใจเรอรงตามมา (chronic bronchitis)

การตรวจทางหองปฏบตการ ไมมตรวจกรดเกลอทบงบอกการสมผสกรดเกลอไดโดยตรง แตสามารถ

ตรวจหาผลกระทบตอรางกาย เชน ตรวจภาพถายรงสทรวงอก กรณสดดมไอของกรดเกลอ เพราะทาใหเกด

การระคายเคองทางเดนหายใจ ตรวจภาพถายรงสชองทอง กรณรบประทานสารละลายกรดเกลอ เปนตน


• การปฐมพยาบาล รบนาผปวยออกจากการสมผสและตรวจรกษาสญญาณชพ ควรยายไปบรเวณทไมม

การปนเปอน ผชวยเหลอตองระวงตนเองไมใหเสยงตอการปนเปอน หากผปวยหมดสต ใหเปดทางเดน

หายใจและใหออกซเจน 100 % หากสดดมกรดเกลอและผปวยหยดหายใจ ควรชวยเปดทางเดนหายใจ

55

และใหการชวยเหลอดวยหนากากวาลวดานเดยว สงสาคญคอการปนเปอนบรเวณใบหนาผชวยเหลอควร

ปองกนทางเดนหายใจตนเองกอนดวย หากสมผสทางผวหนง ใหถอดเสอผา และลางตวเกบเสอผา

อปกรณทปนเปอนในถงใสปดสนทตดฉลากในพนทปลอดภย ลางผวหนงดวยนาจานวนมาก หากสมผส

ทางตา ใหลางผานนาหรอนาเกลออยางนอย 15 นาท หากรบประทานกรดเกลอใหรบประทานอาหาร

เหลวหามเกน 50 – 100 มลลลตร แตหามใหหากสงสยวาจะมการรวทะลของทางเดนอาหาร

• การดแลรกษาทางเดนหายใจ พยายามเปดทางเดนหายใจ (clear airway) และใหออกซเจน (humidified

oxygen and ventilate) สง film CXR หากมผลตอการหายใจมาก เพอหาการอกเสบของปอดจาก

สารเคม (chemical pneumonitis) พจารณาให steroids เพอลดปฏกรยาการอกเสบ รกษาปอดบวมนา

(pulmonary edema) โดยเครองชวยหายใจ PEEP หรอ CPAP รกษาตามอาการตอไป

• การดแลรกษาทางผวหนง กาจดกรดเกลอทตกคางตามผวหนงและเสอผา ใสในถงใสปดมดชดพรอมตด

ฉลาก เกบในพนทปลอดภย ชะลางดวยนาไหลผานบรเวณทสมผสกรดเกลอดวยนาจานวนมาก รกษา

เหมอนแผลไหมทวไป

• การดแลรกษาทางตา ชะลางดวยนาไหลผานหรอนาเกลอ (saline) เปนเวลาอยางนอย 15 นาท หรอ

อยางนอย 3 ลตรขนไป หยอดส fluorescein (ถาม) เพอประเมนบาดแผลทกระจกตา ปดตาแลวสงผปวย

พบจกษแพทยถามหรอสงสยวามแผลทกระจกตาเกดขน

• การดแลรกษาทางเดนอาหาร หามลางทอง (no gastric lavage) หรอทาใหอาเจยน (emetic) ใหเลอด

หรอพลาสมาหรอนาเกลอกรณชอก ใหยาระงบปวด พจารณาใหยา steroids เพอลดปฏกรยาการอกเสบ

ถายภาพรงสชองทองกรณสงสยการทะลของทางเดนอาหาร รกษาตามอาการ ใหรบประทานอาหารเหลว

ไดเฉพาะในกรณทไมมการทะลของทางเดนอาหารเทานน หากสงสยภาวะทะลของทางเดนอาหารใหงด

นาและอาหารไวกอน เปลยนมาใหสารนาทางหลอดเลอดแทน และรบสงตอไปพบแพทยผเชยวชาญดาน

ทางเดนอาหารเพอสองกลองตรวจหารอยทะล ควรทาการสองกลองทางเดนอาหาร (gastro-esophagoscopy)

เพอประเมนความรนแรงภายใน 12 ชวโมงหลงจากรบประทานกรดเกลอจะเปนการด

การปองกนและเฝาระวง ทาระบบปด (close system) ลดการสมผส เพมการระบายอากาศเฉพาะท(local

exhaust ventilation) ใหความรแกพนกงานทผลตและขนถายกรดเกลอ ตรวจสอบอปกรณ ซอมบารง

เครองจกรใหมสภาพด ไมประมาทในการถายเทกรดเกลอใสภาชนะอนๆ ตดฉลากทอานไดงายไว จดเกบให

ถกตองเปนระเบยบ เฝาระวงอาการทางตา ผวหนง ทางเดนหายใจ


1. Rosenstock L, Cullen MR, Brodkin CA, Redlich CA. Textbook of clinical occupational and

environmental medicine. 2nd ed. New York: Elsevier Saunders 2005.

2. Levy BS, Wegman DH, Baron SL, Sokas RK. Occupational and environmental health. 5th ed.

Philadelphia: LWW 2006.


Hydrofluoric acid

ชอ กรดกดแกว (Hydrofluoric acid) ||||| ชออน Hydrogen fluoride solution

สตรโมเลกล HF ||||| นาหนกโมเลกล 20.01 ||||| CAS Number 7664-39-3 ||||| UN Number 1052

ลกษณะทางกายภาพ ของเหลว ใส ไมมส มกลนฉน กอความระคายเคอง

56

คาอธบาย กรดกดแกว หรอ กรดไฮโดรฟลออรก (hydrofluoric acid) คอสารละลายของไฮโดรเจนฟลออไรด

(hydrogen fluoride) ในนา มลกษณะเปนของเหลว ใส มกลนฉนแสบ กรดชนดนนยมใชในการกดแกวหรอ

กระจกใหเปนลาย พษของกรดชนดน มความรนแรงและอนตรายอยางมาก เนองจากเมอหกรดใสผวหนงแลว

ไมเพยงแตทาลายเนอเยอสวนทสมผสเทานน แตยงซมลกลงไปกดกรอนถงกระดกไดดวย พษของกรดกด

แกว สามารถรกษาไดดวยยาตานพษคอแคลเซยมกลโคเนต (calcium gluconate)

คามาตรฐานในสถานททางาน ACGIH TLV (2004): TWA = 0.5 ppm, Ceiling = 2 ppm ||||| NIOSH

REL: TWA = 3 ppm, Ceiling = 6 ppm, IDLH = 30 ppm ||||| OSHA PEL: TWA = 3 ppm

คามาตรฐานในรางกาย ยงไมมการกาหนดคามาตรฐานในรางกาย หรอตวบงชทางชวภาพ (biomarkers)

สาหรบประเมนการสมผสกรดกดแกวทเปนมาตรฐานในปจจบน การศกษาบางสวนเชอวา การตรวจระดบ

ฟลออไรดในเลอดหรอในปสสาวะของคนททางานสมผสกรดกดแกว อาจพบชวยประเมนการสมผสทสงเกนไป

ได อยางไรกตาม ระดบฟลออไรดในเลอดและปสสาวะนนสามารถสงขนไดจากการกนอาหารหรอนาดมทม

ฟลออไรดสงไดดวย ผลการตรวจจงอาจแปรปรวนไดมาก ทาใหแปลผลยาก

แหลงทพบ กรดไฮโดรฟลออรก (hydrofluoric acid) หรอทนยมเรยกวา “กรดกดแกว” นน คอสารละลายใน

นาของไฮโดรเจนฟลออไรด (hydrogen fluoride) ในสภาวะบรสทธไฮโดรเจนฟลออไรดจะมสถานะเปนแกส ม

ฤทธกดกรอนได และนามาใชในอตสาหกรรมการผลตสารเคมบางชนด เชน ฟลออโรคารบอน (fluorocarbon)

และเทฟลอน (Teflon) หากนามาละลายในนาจะไดเปนกรดกดแกว ซงเปนกรดทถกนามาใชในอตสาหกรรม

หลายอยาง ทงใชกดแกวและกระจกใหมลวดลายสวยงาม ใชกดกาจดสนมออกจากโลหะ ใชในกระบวนการ

ผลตสารกงตวนาซลคอน (silicon semiconductor)

กลไกการกอโรค ความจรงแลวกรดกดแกวจดเปนกรดทมฤทธออน (weak acid) เมอเทยบกบกรดชนดอน

เชน กรดเกลอ แตพษของกรดกดแกวนน กลบทาใหเกดอาการรนแรงไดมาก และอาจทาใหเสยชวตไดถา

ไมไดรบการรกษาอยางถกตอง สาเหตเพราะนอกจากคณสมบตระคายเคองและการทาลายเนอเยอเฉพาะท

เหมอนอยางกรดชนดอนๆ แลว ฟลออไรดไอออน (F-) ทแตกตวออกมาจากกรดกดแกว ยงมความสามารถ

ซมลกเขาไปในเนอเยอและกระดกทอยดานลางไดด กอปฏกรยาทาใหเซลลแตก เนอเยอทตายจะหลอมเหลว

(liquefactive necrosis) ฟลออไรดไอออนทเปนอสระเหลานจะจบกบ แคลเซยม (Ca2+) และ แมกนเซยม

(Mg2+) ในกระดกและในเลอด ทาใหกระดกถกกดกรอน เกดอาการเจบปวดอยางรนแรง และระดบแคลเซยม

กบแมกนเซยมในเลอดลดตาลงได (hypocalcemia and hypomagnesemia) นอกจากนเซลลทแตกจานวน

มากอาจปลอยโพแทสเซยมไอออน (K+

การเตรยมตวเมอเกดเหตฉกเฉน การรวไหลของสารทฤทธกดกรอนนควรตองระมดระวงการระคายเคอง

ทางเดนหายใจ ดวงตา และผวหนง ของผทเขาไปกภยใหมาก กรณทรวไหลในรปของไฮโดรเจนฟลออไรด

แกสจะฟงกระจายไปในอากาศได สวนกรณทรวไหลในรปของกรดกดแกว จะเปนลกษณะของเหลวหกนองไป

กบพน แตกระเหยขนมาในอากาศไดเชนกน ชดทเขาไปกภยควรมคณสมบตปองกนการกดกรอนของกรดได

และปองกนการระคายเคองตอทางเดนหายใจกบดวงตาไดดวย

) ทอยภายในเซลลออกมา ทาใหเกดภาวะโพแทสเซยมในเลอดสง

(hyperkalemia) ภาวะเกลอแรผดปกตทเกดทงหมดน สามารถทาใหเกดภาวะหวใจเตนผดจงหวะ (cardiac

dysrhythmias) และอาจทาใหหวใจหยดเตน เสยชวตได นอกจากการสมผสทางผวหนง ซงเปนชองทางการ

เกดพษทพบบอยทสดของกรดกดแกวแลว การสดหายใจเอาไอกรดเขาไป การสมผสตอดวงตา และการกน

เขาไปโดยบงเอญ กเปนชองทางทจะทาใหเกดพษขนไดเชนกน


• อาการเฉยบพลน การสมผสโดยการสดดมแกสหรอไอระเหยของกรดกดแกวเขาไป จะทาใหเกดการ

ระคายเคองตอเยอบทางเดนหายใจ ไอ แสบจมก แสบคอ หลอดลมตบ ถาสดดมเขาไปปรมาณมาก อาจ

57

ทาใหเกดปอดบวมนา (pulmonary edema) และปอดอกเสบ (chemical pneumonitis) ได การสมผสตอ

ดวงตาถาสมผสไอกรดจะทาใหกระจกตาระคายเคองและอาจเปนแผล แตถาสมผสนากรดโดยตรงอาจกด

กรอนอยางรนแรง ทาใหกระจกตาทะล เนอเยอตาเสยหาย จนถงตาบอดได การสมผสทางผวหนงเกดขน

ไดบอยทสด ในการทางานกบนากรดบางครงเกดขนเนองจากถงมอขาด โดยอาจขาดเปนเพยงรเลกๆ ท

มองดวยตาเปลาแทบไมเหน นากรดกสามารถซมเขามาทาใหเกดอาการพษได อาการทเกดขนจะขนกบ

ความเขมขนของนากรดทใช ถาความเขมขนสงถง 50 – 70 % จะเกดอาการปวดแสบทนททสมผส ถา

ความเขมขนตาลงมาเปน 20 – 40 % จะทาใหแสบผวหนงเลกนอย ถาความเขมขนตาลงมาอกเปน 5 –

15 % อาจไมทาใหรสกแสบผวหนงเลย การทกรดความเขมขนตาไมทาใหปวดแสบผวหนงนเปนผลเสย

เพราะจะทาใหคนงานทสมผสกรดทนได หรออาจสมผสไปโดยไมรสกตวเปนเวลานาน แตเมอเวลาผาน

ไปหลายๆ ชวโมง ฟลออไรดไอออนทซมลกลงไปในเนอเยอใตผวหนงและกระดกจะออกฤทธ ทาใหเกด

อาการรนแรงขนตามมา การสมผสทผวหนงนนตาแหนงทเกดขนบอยทสดคอทนวมอ อาการทเกดขนคอ

จะทาให ผวหนงแดง รอน บวม ปวดแสบ นานไปผวหนงตรงทสมผสจะขาวซด เนอเยอทลกลงไปจะตาย

เมอเกดการกดกรอนถงกระดกทอยดานลาง จะทาใหเกดอาการปวดอยางรนแรง ปวดมากขนเรอยๆ และ

ปวดไมหาย เมอการทาลายเซลลเนอเยอและกระดกเกดมากขน อาจเกดภาวะผดปกตของเกลอแร เชน

แคลเซยมในเลอดตา (hypocalcemia) แมกนเซยมในเลอดตา (hypomagnesemia) และโพแทสเซยมใน

เลอดสง (hyperkalemia) ได ภาวะเกลอแรทผดปกตเหลานอาจทาใหเกดหวใจเตนผดจงหวะตามมา จง

ควรตรวจระดบเกลอแรและตรวจคลนไฟฟาหวใจ ในผปวยทรบสมผสกรดเกลอเปนปรมาณมากทกราย

ภาวะหวใจเตนผดจงหวะจากแคลเซยมและแมกนเซยมในเลอดตา ในระยะแรกอาจแสดงในคลนไฟฟา

หวใจเปนลกษณะการยาวขนของชวง QT (prolonged QT interval) หากปลอยไวนานอาจทาใหเกดภาวะ

ทรนแรงขน เชน Torsades de pointes ไปจนถงหวใจหยดเตนได สวนลกษณะคลนไฟฟาทอาจพบจาก

โพแทสเซยมในเลอดสงนน เรมแรกจะมลกษณะ T wave สงขน (peaked T) และ P wave ขนาดเลกลง

(small P) หากปลอยไวเปนเวลานาน อาจเกดการกวางขนของชวง QRS complex (widening of QRS)

และนาไปสการเสยชวตไดเชนกน การสมผสกรดกดแกวโดยทางการกนหรอดมนน กรดสามารถกดกรอน

เนอเยอทางเดนอาหาร ทงในปาก คอ หลอดอาหาร กระเพาะ และลาไสได หากรนแรงมากอาจทาใหเกด

การทะลของทางเดนอาหารขนได

• อาการระยะยาว ปจจบนยงไมมขอมลทชดเจนของการสมผสกรดกดแกวในระยะยาว ตอผลการกอ

โรคมะเรง หรอผลตอระบบสบพนธ

การตรวจทางหองปฏบตการ ในภาวะฉกเฉน ยงไมมการตรวจเพอยนยนการสมผสใดทมประโยชนในการ

วนจฉยหรอรกษาพษจากกรดกดแกว การซกประวตการสมผสรวมกบตรวจรางกาย สวนใหญจะเพยงพอทจะ

ทาใหวนจฉยโรคได การตรวจทชวยในการรกษาไดแก การตรวจระดบเกลอแร (electrolyte) ระดบแคลเซยม

ในเลอด (calcium) แมกนเซยมในเลอด (magnesium) ตรวจคลนไฟฟาหวใจ (EKG) โดยเฉพาะหากเกลอแร

ผดปกต ควรตรวจตดตามคลนไฟฟาหวใจอยางตอเนอง (monitor EKG) การตรวจภาพรงสทรวงอก (CXR)

การทางานของตบ (liver function test) การทางานของไต (BUN and creatinine) เปนตน


• ปฐมพยาบาล นาผปวยออกจากจดเกดเหตใหเรวทสด ผเขาไปชวยเหลอควรระวงฤทธกดกรอนของกรด

ดวย ใหผปวยอยในทอากาศถายเทด ถอดเสอผาออก ทาการลางตวดวยนาเปลาใหมากทสด ลางผวหนง

บรเวณทสมผสดวยนาเปลาใหนานๆ ถาเขาตาใหลางตานานอยางนอย 15 นาท หรอใชนาประมาณ 4 - 5

ลตรขนไป ในสถานประกอบการทตองใชกรดกดแกวเปนประจา อาจเตรยมเจลลของแคลเซยมกลโคเนต

(2.5 % calcium gluconate gel) ไวปฐมพยาบาลดวยกได หากมการเตรยมไว ใหทาไปทผวหนงตรงจดท

58

สมผสกรดเลยกอนนาสงพบแพทย จะชวยลดการทาลายเนอเยอของกรดลง กรณสดดมไอกรดเขาไป ให

ออกซเจนเสรม สงเกตการหายใจ ถาไมหายใจใหใสทอและชวยหายใจ กรณกลนหรอกนเขาไป ระวงการ

สาลก อาจใหกนนมกอนสงพบแพทย เนองจากเชอวานมมแคลเซยมสงนาจะชวยจบกบฟลออไรดไอออน

ทาใหอาการรนแรงนอยลงได อยางไรกตามหากบคลากรทางการแพทยฉกเฉนประเมนแลวไมแนใจ หรอ

สงสยวาจะเกดการทะลของเดนอาหารกไมควรใหกน แตควรรบสงพบแพทยทนท

• การรกษา ตรวจสอบระบบการหายใจของผปวย หากพบการหายใจลมเหลวใหใสทอและทาการชวย

หายใจ ใหออกซเจนเสรม ใหสารนาหากความดนโลหตตก ตรวจวดสญญาณชพ ตรวจคลนไฟฟาหวใจ

การสมผสทดวงตา ใหลางดวยนาอยางนอย 4 – 5 ลตร ถายงไมไดลางมา หากสงสยหรอตรวจพบกระจก

ตาเปนแผล หรอมการทาลายตอเนอเยอตา ใหสงปรกษาจกษแพทย การสดหายใจเอาไอกรดเขาไป ให

ถายภาพรงสทรวงอก สงเกตระบบการหายใจ เฝาระวงภาวะปอดบวมนาทอาจเกดขน ถาเกดภาวะปอด

บวมนาใหรบไวรกษาตวในโรงพยาบาล และทาการรกษาตอไป การสมผสทางผวหนง ใหลางผวหนงสวน

ทสมผสทดวยนา ใหยาตานพษ (antidote) ทจาเพาะตอพษของกรดกดแกวคอ แคลเซยม โดยถาสมผสท

ผวหนง ใหทาเจลลแคลเซยมกลโคเนต (calcium gluconate gel) ทผวหนงสวนทสมผส การเตรยมเจลล

ในความเขมขน 2.5 % นนทาไดโดย ผสมแคลเซยมกลโคเนต 1 กรม (ปกตจะเทากบ 1 แอมพล) ผสม

กบ เควายเจลล (K-Y Jelly) ปรมาณ 42 กรม (ปกตเทากบ 1 หลอดเลก) จะไดความเขมขนประมาณ

2.5 % พอด ในการรกษาพษจากกรดกดแกวนน ปกตจะเตรยมเจลลใหมความเขมขนประมาณ 2.5 –

33 % เมอทาเจลลแคลเซยมกลโคเนตแลว ควรปดแผลใหแนน (occlusive dressing) เพอใหเนอยาซมลง

ไปไดมากๆ หากเปนการสมผสทมอ อาจเทเจลลแคลเซยมกลโคเนตลงไปในถงมอยาง แลวใหผปวยสอด

มอลงไปแนนๆ แทนการปดแผลแนนไดเหมอนกน กรณทการรกษาดวยเจลลแคลเซยมกลโคเนตไดผล

ผปวยจะมอาการปวดกระดกลดลงทนทภายใน 30 – 60 นาท แตหากยงมอาการปวดรนแรง ตอง

เปลยนเปนการฉดเขาใตผวหนง (subcutaneous injection) หรอฉดเขาหลอดเลอดแดง (intra-arterial

injection) แทน การฉดเขาใตผวหนงนน ใหใชแคลเซยมกลโคเนตความเขมขน 5 – 10 % ฉดลงไปใต

ผวหนง ตรงทมอาการ ใชเขมเบอร 27 หรอ 30 gauge ฉด ปรมาณทฉดไมเกน 0.5 มลลลตรตอนว (0.5

ml/ 1 finger) หรอไมเกน 1 มลลลตรตอตารางเซนตเมตร (1 ml/cm2) ทผวหนงบรเวณอน สวนการฉด

เขาหลอดเลอดแดงนน ใชในกรณทมการสมผสบรเวณกวาง เชน โดนกรดหกใสหลายนวหรอทงมอ การ

ฉดควรทาโดยศลยแพทยหรอศลยแพทยโรคกระดก ไดจะเปนการด การฉดทาโดยผสม 10 % แคลเซยม

กลโคเนต 10 มลลลตร (ปกตจะเทากบ 1 แอมพล) เขากบสารละลาย 5 % เดกโตรสในนา (D5W)

ปรมาณ 50 มลลลตร หยดหรอฉดชาๆ (infusion) นาน 4 – 6 ชวโมง เขาทางสาย (catheter) ทใสผาน

หลอดเลอดแดงเรเดยล (radial artery) หรอเบรเคยล (brachial artery) กได ตองดอาการผปวยอยาง

ใกลชดในชวงทฉด และอยางนอยอก 4 – 6 ชวโมงถดมา ปกตถาไดผลอาการปวดจะหายไป ถาหลงฉดม

อาการปวดขนมาอก สามารถใหซาไดอกครงหนง นอกจากการฉดเขาทางหลอดเลอดแดงแลว การฉด

แคลเซยมกลโคเนตเขาทางหลอดเลอดดา โดยการทาเทคนคพเศษเรยกวาวธไบเออร (Bier block) กเชอ

วาไดผลดเชนกน (หมายเหต ในการฉดแคลเซยมเขาใตผวหนงและเขาหลอดเลอดแดงน อยาใช

แคลเซยมในรปแคลเซยมคลอไรดฉด เพราะจะทาใหเนอตายมากขน) สวนการรกษากรณทตรวจ

พบมภาวะเกลอแรผดปกตขน ถามภาวะแคลเซยมในเลอดตา หรอโพแทสเซยมในเลอดสง ใหฉด 10 %

แคลเซยมกลโคเนต (10 % calcium gluconate) ปรมาณ 0.2 – 0.4 มลลลตรตอกโลกรม (ml/kg) เขาทาง

หลอดเลอดดา หรออาจใช 10 % แคลเซยมคลอไรด (10 % calcium chloride) ปรมาณ 0.1 – 0.2

มลลลตรตอกโลกรม (ml/kg) เขาทางหลอดเลอดดากได ถามแมกนเซยมในเลอดตา ใหประเมนอาการ

ถามหวใจเตนผดจงหวะ โดยเฉพาะแบบ Torsades de pointes หรอมอาการหวใจหยดเตน หรอชก ให

59

ฉดแมกนเซยมซลเฟต (magnesium sulfate) 1 – 2 กรม เขาทางหลอดเลอดดา โดยฉดเขาภายในเวลา

5 – 20 นาท สาหรบการสมผสทางการกนนน ถาผปวยกนกรดกดแกวมา ใหประเมนไววาเปนภาวะ

อนตรายรายแรงถงชวตไดเสมอ ควรประเมนอาการดวา จะมภาวะทางเดนอาหารทะลหรอไม เชน ตรวจ

รางกายทางหนาทองผปวย ถายภาพรงสทองในทาตงเพอดเงาอากาศ (free air) ถามาเรวอาจใสทอเขา

ทางจมก (NG tube) แลวดดนาในกระเพาะออก ระวงอยาใหสาลก ไมใหผงถานกมมนต แตควรสง

ปรกษาศลยแพทย หรออายรแพทยโรคทางเดนอาหาร เพอมาประเมนอาการ และทาการสองกลองด

ภายในทางเดนอาหารตอไป ในกรณการกนกรดกดแกวน ตองระวงการเกดความผดปกตในเรองระดบ

เกลอแร และอาการหวใจเตนผดจงหวะเชนกน

การปองกนและเฝาระวง การปองกนทดทสดคอการปองกนตามหลกอาชวอนามย ถาสามารถใชสารเคมอน

แทนไดทปลอดภยกวาควรหามาใช ถาจาเปนตองใชกรดกดแกวทางานจรงๆ ควรใชระบบปด ลดการสมผส

พนกงานททางานตองมความร และปองกนตวเองเปนอยางด กจการทตองใชกรดกดแกวบอยๆ เชน งานฝมอ

กดแกวหรอกระจกเปนลวดลาย ตองใหความรแกพนกงาน อาจเตรยมยาตานพษ คอเจลลแคลเซยมกลโคเนต

ไวปฐมพยาบาลดวยกได การเฝาระวง แพทยอาชวเวชศาสตรควรตรวจสขภาพ โดยเนนการสอบถามอาการ

ระคายเคองทางเดนหายใจ ดวงตา และผวหนง รวมทงใหความรถงพษภยของกรดชนดนแกพนกงานดวย



overdose. California Poison Control System. 5th ed. New York: McGraw-Hill 2004.

2. Minnesota Poison Control System. Hydrofluoric acid (HF) Burns. [cited 4 Jul, 2011]; available

from: http://www.mnpoison.org


Hydrogen sulfide

ชอ แกสไขเนา (Hydrogen sulfide)

ชออน Sewer gas, Sour gas, Pit gas, Hydrosulfuric acid, Sulfuretted hydrogen, Sulfur hydride

สตรโมเลกล H2


S

CAS Number 7783 – 06 – 4

UN Number 1053

ลกษณะทางกายภาพ แกสไมมส มกลนเหมนคลายไขเนา หนกกวาอากาศ

คาอธบาย แกสไขเนาเปนแกสทมกลนเหมน เกดจากการยอยสลายของซากของเสยและสงมชวต แกสชนดน

เปนแกสสาลก (asphyxiant) ทมพษรนแรง ทาใหเกดการตายไดบอย โดยเฉพาะในกรณการลงสหลมบอทม

ลกษณะอบอากาศ เชน ใตทองเรอประมงทมซากปลาเนาหมกหมม บอเกบมลสตวทาปยคอก เปนตน

คามาตรฐานในสถานททางาน ACGIH TLV – TWA 10 ppm, STEL 15 ppm ||||| NIOSH REL – C 10

ppm (15 mg/m3

คามาตรฐานในสงแวดลอม NAAQS – N/A ||||| กฎหมายสงแวดลอมไทย – ตามประกาศกระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เลมท 123 ตอนท 50ง (พ.ศ. 2549) มาตรฐานอากาศเสยทระบายออก

) ||||| OSHA PEL – C 20 ppm, Maximum peak 50 ppm in 10 minutes ||||| IDLH 100

ppm ||||| กฎหมายแรงงานไทย C 20 ppm, Maximum peak 50 ppm in 10 minutes

60

จากปลองโรงงานอตสาหกรรม ตองไมเกน 100 ppm ในกระบวนการผลตทไมมการเผาไหมเชอเพลง และไม

เกน 80 ppm ในกระบวนการผลตทมการเผาไหมเชอเพลง


คณสมบตกอมะเรง IARC N/A ||||| ACGIH N/A

แหลงทพบในธรรมชาต แกสไขเนาพบไดทวไปในธรรมชาต แกสนเกดขนจากการยอยสลายของสารอนทรย

ทมธาตกามะถนเปนองคประกอบ เชน มลสตว ขยะของเสย ซากสงมชวต ในทะเลลกมแกสชนดนผสมอยดวย

เนองจากการยอยสลายของซากสงมชวตใตทะเล ในการเกดภเขาไฟระเบดกจะมการปลอยแกสชนดนออกมา

ดวย (Volcanic gas)

สถานประกอบการทมโอกาสพบแกสชนดน

• ในบอปยหมก ททาจากมลสตว เชน มลโค มลสกร ในฟารมเลยงสตว

• ในบอบาบดนาเสย งานลอกทอระบายนา งานบาบดนาเสย

• ใตทองเรอประมง ซงมชองเกบปลาอย ภายในมซากปลาเนาหมกหมม

• ในโรงสขาวหรอโรงเกบขาวโพดบางแหง ยงฉางจะมกลไกการขนขาวเขาภายในดวยสายพาน ซงใต

เครองจกรชนดนจะมชองขนาดเลกทมเศษขาวหรอขาวโพดตกลงไปหมกหมมอยได

• งานขดเจาะนามนและแกสธรรมชาตมความเสยงทจะสมผสสารนจากแหลงฟอสซลในทะเล รวมถงงาน

กลนนามนและแกสธรรมชาตดวย

• เหมองถานหนทอยใตดน

• ใชเปนสารนาอยางหนงในเครองปฏกรณนวเคลยร [1]

• ในบอนารอนบางแหลงทมกามะถนสง [2]

• เปนผลทเกดขนระหวางกระบวนการผลต (By product) ของ โรงฟอกหนง โรงทาเยอกระดาษ ไอรอน

ของยางมะตอย (asphalt fume) และโรงงานผลตคารบอนไดซลไฟด (carbon disulfide) [2]

กลไกการกอโรค เขาจบและยบยงการทางานของเอนไซม cytochrome oxidase ใน mitochondria ทาให

เซลลไมสามารถหายใจได (cellular asphyxiant) กลไกนเปนกลไกเดยวกบพษของไซยาไนด (cyanide)

นอกจากนยงมฤทธระคายเคองตอเยอบโดยตรง เชน ตา จมก หลอดลม ปอด ทาใหปอดบวมนาดวย


• สถานทเกดเหตการณไดรบสารพษชนดนทพบบอยทสดคอประสบเหตอยในทอบอากาศ ผทเขาไปกภย

จะตองมความรในเรองทอบอากาศ (Confined space) อยางดเพยงพอแลวเทานนจงจะเขาไปทาการกภย

ได การลงส ทอบอากาศจะตองใชอปกรณชวยหายใจชนดทมถงบรรจอากาศในตว (Self-contained

breathing apparatus, SCBA) เทานน และตองมทมงานคอยชวยเหลออยดานบนดวย

• แกสชนดนหนกกวาอากาศ มกลนฉนเหมนจด ระดบรบสมผสกลนอยทเพยง 0.025 ppm เทานน แกสตด

ไฟไดงาย และเกดการระเบดได (NFPA Code: H4 F4 R0) ทมกภยทเขาไปชวยเหลอไมควรกอประกาย

ไฟในบรเวณทเกดเหตเดดขาด [3]


• อาการเฉยบพลน ประกอบดวยอาการจากฤทธระคายเคองกบอาการจากฤทธยบยงการหายใจของเซลล

||||| อาการระคายเคองจะทาใหจมกไมไดกลน (Olfactory nerve paralysis) เกดไดทความเขมขน 100 –

150 ppm ซงทาใหสญเสยความสามารถในการระมดระวงตวไป อาการเคองตา จมก คอ หลอดลม แสบ

หนาอก หายใจเรว หายใจสน เกดขนไดบอย อาจพบมหนงตากระตก หรอผวหนงแสบรอนเกดขนได

อาการระคายเคองปอดจะทาใหปอดบวมนา (noncardiogenic pulmonary edema) เกดการอกเสบของ

61

เนอปอด (chemical pneumonitis) อาการเกดขนไดภายใน 2 – 3 ชวโมงหลงการสมผส ||||| สวนอาการ

จากฤทธยบยงการหายใจจะเกดไดเรวกวา เนองจากแกสทสดดมเขาไปสามารถดดซมเขาสรางกายไดด

มาก ทความเขมขน 600 – 800 ppm มกจะทาใหผทสดดมแกสหมดสตและเสยชวตไปในทนททนใด

(knockdown) อาการนเปนอาการทพบไดบอยมากสาหรบการประสบเหตจากแกสชนดน กรณอาการ

รนแรงนอยกวาจะพบ ปวดศรษะ คลนไส อาเจยน วงเวยน คลมคลง ชก และโคมาได

• อาการระยะยาว การสมผสปรมาณนอยๆ ในระยะยาว จะทาใหเกดระคายเคองตา กระจกตาเปนแผล

มนงง ออนเพลย คลนไส เมอไดรบกลนไปนานๆ จมกจะปรบตวทาใหไมไดกลนแกสน ซงเปนเหตใหไม

สามารถระมดระวงตวไดเมอแกสนมปรมาณสงผดปกตและมกลนฉนแรงขน [4] กรณผรอดชวตจากการ

สดดมแกสในปรมาณมาก อาจมอาการอารมณแปรปรวน บคลกภาพเปลยนแปลง การคดคานวณของ

สมองทาไดไมด และจมกไมไดกลน


• การตรวจวนจฉยพษจากแกสไขเนาใหใชประวตและการตรวจรางกายเปนหลก แกสชนดนไมมตวบงช

การสมผส (No biomarker) การตรวจระดบ sulfhemoglobin ไมไดชวยในการยนยนการสมผส [2]

• ประวตและอาการท สนบสนนคอ ประวตหมดสตลมลงไปในทนททได รบแกสพษ เพอนรวมงาน

หรอหนวยกภยไดกลนเหมนฉนในบรเวณเกดเหต เหรยญเงนหรอวตถทเปนเงนในตวผปวยเปลยนเปนส

ดา เนองจากทาปฏกรยากบแกสไขเนาเปลยนเปน Silver sulfide

• การตรวจอนๆ ทชวยในการรกษาคอ การตรวจภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray) ระดบแกสในเลอด

(blood gas) การตรวจตดตามระดบออกซเจน (pulse oxymetry) ระดบเกลอแรในเลอด (electrolyte)

และระดบนาตาลในเลอด (blood sugar) ทงนขนกบอาการของผปวยเปนสาคญ


• ปฐมพยาบาล นาผปวยออกจากจดเกดเหตใหเรวทสด กรณผปวยตดอยในทอบอากาศผทเขาไปชวย

ตองใส Self-contained breathing apparatus ลงไปเทานน

• การรกษา ระยะวกฤตใหดสญญาณชพ ชวยการหายใจ สงเกตระบบไหลเวยนโลหต ถามอาการชก

ความดนโลหตตา หรอไมรสกตว ใหทาการรกษา ||||| เมอพนระยะวกฤตแลวใหสงเกตอาการปอดบวมนา

และเนอปอดอกเสบ ซงอาจเกดขนไดภายใน 2 – 3 ชวโมงตอมา ||||| ยาตานพษนน โดยทฤษฎแลว

nitrite สามารถลดพษไดเชนเดยวกบกรณของ cyanide คอสราง methemoglobin จาก hemoglobin

จากนน methemoglobin ทเกดขนเชอวาจะชวยกระตนใหเปลยน sulfide ions เปน sulfhemoglobin ได

อยางไรกตามการ sulfhemoglobin ทเกดขนกอาจทาใหการขนสงออกซเจนแยลง การใหยาตานชนดนใน

ผปวยไดรบพษแกสไขเนายงไมมขอสรปทชดเจน ถาจะใหควรปรกษาผเชยวชาญ การใหยากรณหายใจ

ไดเองให amyl nitrite 1 – 2 ampules via ambulatory bag ทก 3 นาท สงสดได 6 ampules ถาผปวย

หมดสตหรอเปดเสนไดแลวเปลยนเปนให 3 % sodium nitrite 10 ml (300 mg) IV ฉดนาน 3 – 5 นาท

ใหยาชนดนแลวตองระวงความดนโลหตตาดวย [2, 4] ||||| มรายงานวาการใหออกซเจนความเขมขนสง

ในหองปรบความดนอากาศ (hyperbaric oxygen, HBO) อาจชวยใหผปวยดขนได อยางไรกตามไมมผล

การศกษายนยนทชดเจนในเรองน [2]

เมอนาผปวยขนมาใหอยในทอากาศถายเทด

ถอดเสอผาทคบแนนออก เปดทางเดนหายใจ ใสทอชวยหายใจถาไมหายใจ ใหออกซเจนเสรม ถาหวใจ

หยดเตนแลวใหรบทาการนวดหวใจชวยชวต (cardiopulmonary resuscitation, CPR) มรายงานวาถา

หวใจพงหยดเตนไปไมนาน ถานวดหวใจชวยขนมาไดผปวยมโอกาสกลบฟนคนสต [5]

62

การปองกน เนองจากพษของแกสไขเนามความรนแรงสงมาก กรณทอยในทอบอากาศอาการมกเกดขนทนท

และทาใหเสยชวตทนท การปองกนจงเปนสงจาเปนมากทสดในการลดการตายจากแกสชนดน การใหความร

แกผทตองปฏบตงานในทอบอากาศ การตรวจสขภาพกอนปฏบตงานเปนสงจาเปน ในโรงงานอตสาหกรรมท

มความเสยงควรตดตงเครองตรวจวดแกสชนดน และตดตงสญญาณเตอนภยเมอมการรวไหล [1]


1. Beckett WS. Chemical Asphyxiants. In: Rom WN, Markovitz SB, eds. Environmental and




3. International Programme on Chemical Safety. International Chemical Safety Cards (ICSCs):

Hydrogen sulfide. International Labour Office, 1998.



5. Wilkenfeld M. Simple Asphyxiants. In: Rom WN, Markovitz SB, eds. Environmental and



Isopropyl alcohol

ชอ ไอโซโพรพลแอลกอฮอล (Isopropyl alcohol)

ชออน Isopropanol, IPA, 2-Propanol, Propan-2-ol, Dimethyl carbinol, Rubbing alcohol


ลกษณะทางกายภาพ ของเหลว ใส ไมมส มกลนแอลกอฮอล ตดไฟได


คาอธบาย ไอโซโพรพลแอลกอฮอล (isopropyl alcohol) เปนแอลกอฮอลชนดหนง มราคาถก มคณสมบตฆา

เชอโรคได (disinfectant) จงถกใชในการทาความสะอาด บางครงอาจเรยกวา แอลกอฮอลเชดทาความสะอาด

(rubbing alcohol) กได สามารถพบไอโซโพรพลแอลกอฮอลในนายาทาความสะอาด นายาฆาเชอ สตรตางๆ

ทงทใชในโรงพยาบาล ตามบาน และตามโรงงานตางๆ โดยมกจะใชทความเขมขนประมาณ 70 % นอกจากน

ยงใชเปนตวทาละลาย (solvent) ในโรงงานอตสาหกรรมตางๆ อกดวย พษของแอลกอฮอลชนดนจะทาใหเกด

อาการเมาไดเหมอนพษของเอทลแอลกอฮอล สามารถกดสมองและกดการหายใจไดอยางรนแรง แตมกไมกอ

ภาวะเลอดเปนกรดอยางรนแรง (high gap metabolic acidosis) แบบเมทลแอลกอฮอล

คามาตรฐานในสถานททางาน ACGIH TLV (2001): TWA = 200 ppm, STEL = 400 ppm ||||| NIOSH

REL: TWA = 400 ppm (980 mg/m3), STEL = 500 ppm (1225 mg/m3), IDLH = 2000 ppm ||||| OSHA

PEL: TWA = 400 ppm (980 mg/m3

คามาตรฐานในรางกาย ACGIH BEI (2011): Acetone in urine (End of shift at end of workweek) = 40

mg/L

)

คณสมบตกอมะเรง IARC (1999): Group 3 ||||| ACGIH Carcinogenicity (2001): A4

แหลงทพบ ไอโซโพรพลแอลกอฮอล มกถกใชเปนแอลกอฮอลในการทาความสะอาดพนผว เฟอรนเจอร และ

สงของตางๆ บางครงจงอาจเรยกแอลกอฮอลชนดนอกชอหนงนวา แอลกอฮอลเชดทาความสะอาด (rubbing

63

alcohol) กได ในผลตภณฑทาความสะอาดทใชตามบานเรอน หลายสตรกอาจพบมแอลกอฮอลชนดนเปน

สวนผสม บางครงอาจพบมาในรปกระดาษหรอผาเชดทาความสะอาดสาเรจรปทชบแอลกอฮอลชนดน มา

(wiper) ตามโรงงานอตสาหกรรมตางๆ กนยมใชแอลกอฮอลชนดนในการลางคราบสกปรก คราบสารเคม ลาง

ถงบรรจสารเคม รวมถงใชเปนตวทาละลายดวย ไอโซโพรพลแอลกอฮอลทใชเชดทาความสะอาดตาม

โรงพยาบาลนน มกจะมความเขมขนอยทประมาณ 70 % เนองจากเปนความเขมขนทมคณสมบตฆาเชอโรค

ไดด และเพอปองกนการสบสนกบเอทลแอลกอฮอล ซงอาจจะทาใหมคนนาไปดมดวยความเขาใจผดได จงมก

มการผสมสฟา (brilliant blue) ลงไปเพอใหสแตกตางกน อยางไรกตามในปจจบนน แอลกอฮอลเชดทาความ

สะอาดตามโรงพยาบาลหลายสตร กปรบมาใชเอทลแอลกอฮอลแทนไอโซโพรพลแอลกอฮอล เพอความ

ปลอดภยทมากขนแลว แตธรรมเนยมการใสสฟาลงไปในแอลกอฮอลเชดทาความสะอาดกยงไดรบความนยม

อย

ทางเขาสรางกาย ดดซมเขาสรางกายไดอยางรวดเรวทางการกน (ingestion) และการหายใจเอาไอระเหยเขา

ไป (inhalation) การดดซมทางผวหนง (skin absorption) กสามารถเกดขนไดเชนกน หลงจากเขาสรางกาย

การดดซมเขาสกระแสจะเลอดเกดขนอยางรวดเรว ทาใหเกดอาการตามระบบ (systematic effect) กอนทจะ

ถกเปลยนแปลงเปนสารอะซโตน (acetone) โดยเอนไซมแอลกอฮอลดไฮโดรจเนส (alcohol dehydrogenase)

ไอโซโพรพลแอลกอฮอลมระยะเวลาครงชวตในรางกายประมาณ 3 – 7 ชวโมง [1] และเนองจากไอโซโพรพล

แอลกอฮอลจะถกเปลยนแปลงเปนอะซโตนในรางกาย ดวยเหตนการตรวจตวบงชทางชวภาพ (biological

marker) ของสารน จงตองใชการตรวจอะซโตนในปสสาวะเปนตวบงช

กลไกการกอโรค เชนเดยวกบแอลกอฮอลชนดอนๆ ไอโซโพรพลแอลกอฮอลสามารถออกฤทธกดประสาท

(CNS depressant) ได ฤทธในการกดประสาทน มความรนแรงกวาเอทลแอลกอฮอลถงประมาณ 2 – 3 เทา

[1] นอกจากนยงสามารถกดการหายใจ (respiratory depressant) ทาใหไมรสกตว (coma) และหยดหายใจ

(respiratory arrest) ได ไอโซโพรพลแอลกอฮอลเมอเขาสรางกาย จะถกเปลยนแปลงโดยเอนไซมแอลกอฮอล

ดไฮโดรจเนส (alcohol dehydrogenase) ไดเปนสารอะซโตน (acetone) ซงมฤทธกดประสาทเชนกน ทาให

การกดประสาทเกดตอเนองยาวนานขนอก สาหรบฤทธตอทางเดนอาหาร ไอโซโพรพลแอลกอฮอลทาใหเกด

การระคายเคองตอเยอบทางเดนอาหาร จงทาใหเกดกระเพาะอาหารอกเสบได หากไดรบไอโซโพรพล

แอลกอฮอลเขาไปปรมาณมาก จะทาใหเกดความดนโลหตตา (hypotension) เนองจากฤทธทาใหหลอดเลอด

ขยายตว (vasodilatation) และฤทธกดกลามเนอหวใจ (myocardial depression)

การเตรยมตวเมอเกดเหตฉกเฉน เนองจากเปนของเหลว หากรวไหลจงอาจเปนไปในลกษณะหกนองไป

ตามพนได ถาหกรดตวตองรบทาการลางตวใหผ ปวยอยางรวดเรวเนองจากอาจดดซมเขาสรางกายทาง

ผวหนงจนทาใหเกดอนตราย หากหกรดพนเปนปรมาณเลกนอย ควรรบทาการเชดทาความสะอาดอยาง

รวดเรว หากหกเปนปรมาณมาก เชนในกรณรถบรรทกสารนพลกควา ตองใชทมกภยในการกเกบ เนองจาก

สามารถระเหยเปนไอได หากรวไหลออกมาจานวนมากและปลอยทงไวเปนเวลานาน ไอระเหยทคอยๆ

เกดขน (การระเหยมกเกดขนชาๆ) อาจมความเขมขนสงและกออนตรายรนแรงแกผทเขาไปเกบกวาด และ

เนองจากสามารถตดไฟไดดมาก จงอาจทาใหเกดไฟลกไหมรวมถงการระเบดขนได ผทเขาไปกภยควร

ระมดระวงเปนอยางยง


• อาการเฉยบพลน การไดรบไอโซโพรพลแอลกอฮอลเขาไปในปรมาณมากจะทาใหเกดอาการเมา คลาย

คนทดมเอทลแอลกอฮอล ฤทธกดสมองจะทาใหการรสตลดนอยลง พดไมชด เดนเซ หากไดรบเขาไป

ปรมาณมากๆ จะทาใหโคมา หมดสต ความดนโลหตตก และหยดหายใจได ฤทธระคายเคองเยอบ

ทางเดนอาหาร อาจทาใหพบอาการปวดทอง คลนไส อาเจยน แผลทกระเพาะอาการ และอาเจยนเปน

64

เลอด ถาดมเขาไปในปรมาณมาก ตรวจเลอดจะพบภาวะเลอดเปนกรด (metabolic acidosis) ได แตมก

ไมรนแรงแบบพษของเมทลแอลกอฮอล อาจพบภาวะชวงออสโมลสงขน (elevated osmolar gap) และ

เนองจากไอโซโพรพลแอลกอฮอล จะถกเปลยนแปลงเปนสารอะซโตนในรางกาย ฤทธการกดสมองจะ

ยาวนาน เพราะอะซโตนกมฤทธกดสมองไดเชนกน ลมหายใจทมอะซโตนจะทาใหเกดกลนเฉพาะตวขน

การสมผสทางการหายใจ หากปรมาณไมมากนก จะทาใหระคายเคองเยอบตา จมก และคอได หาก

ปรมาณสงๆ สามารถทาใหเกดอาการตามระบบไดดงทกลาวมา การสมผสทผวหนง จะทาใหเกดการ

ระคายเคองผวหนง หากสมผสบอยๆ นานๆ จะทาใหเกดผวแตกลอก และผนแพ การสมผสทดวงตาทา

ใหเกดการระคายเคอง การระคายจนถงกบเปนแผลทกระจกตาพบไดแตไมบอยนก

• อาการระยะยาว ไอโซโพรพลแอลกอฮอลไมใชสารกอมะเรง การสมผสทางผวหนงบอยๆ นานๆ จะทา

ใหเกดการระคายเคอง ผวแตกลอก และผนแพ


• ตวบงชทางชวภาพ การตรวจเพอดการสมผสในการทางาน (occupational exposure) ตรวจไดโดยด

ระดบสารอะซโตนในปสสาวะ ซงเปนตวบงชทางชวภาพ (biological marker) มาตรฐานของไอโซโพรพล

แอลกอฮอล การเกบใหเกบหลงเลกกะในวนสดทายของสปดาหการทางาน (end of shift at end of

workweek) ถามระดบอะซโตนในปสสาวะเกน 40 mg/L ถอวามความเสยงจากการสมผสไอโซโพรพล

แอลกอฮอลเกนมาตรฐาน

• การตรวจเพอชวยในการรกษาผปวยทไดรบพษ การตรวจในผ ปวยทได รบพษเฉยบพลน อาจสง

ตรวจเลอดเพอดระดบไอโซโพรพลแอลกอฮอลและอะซโตน ถาสามารถหาหองปฏบตการสงตรวจได

อาจจะพบระดบไอโซโพรพลแอลกอฮอลและอะซโตนในเลอดสงขน การสงตรวจทางหองปฏบตการอนท

มประโยชน เชน ระดบเกลอแรในเลอด (serum electrolyte) ระดบออสโมล (serum osmol and osmolar

gap) ระดบแกสในเลอดแดง (arterial blood gas) ระดบออกซเจนในเลอด (pulse oximetry) การทางาน

ของตบ (liver function test) การทางานของไต (BUN and creatinine) ควรสงตรวจระดบนาตาลในเลอด

ดวย (serum glucose) เนองจากอาจพบภาวะนาตาลในเลอดตาในผปวยทไดรบพษได


• ปฐมพยาบาล นาผปวยออกจากจดเกดเหตใหเรวทสด ใหอยในทอากาศถายเทด หลกเลยงการกอ

ประกายไฟเนองจากเปนแอลกอฮอล จงสามารถตดไฟไดดมาก ทาการลางตวดวยนาเปลาเพอลดการ

ปนเปอน (decontamination) สงเกตดปญหาการหายใจ หากมอาการมากจะแสดงอาการเหมอนคนเมา

หรอหากรนแรงมากทสดจะถงกบหมดสต ถาเรมมปญหาการหายใจ ทมกชพอาจพจารณาใสทอชวย

หายใจเพอรกษาชวต หากมการสมผสทดวงตา ควรลางตาดวยนาเปลาใหมากทสดกอนสงพบแพทย

• การรกษา ตรวจดการหายใจ ถาไมหายใจใหใสทอชวยหายใจ และชวยการหายใจ ใหออกซเจน 100 %

เสรม ตรวจวดสญญาณชพ และระดบความรสกตวของผปวย ทาการรกษาถามภาวะโคมา ความดนโลหต

ตา และระดบนาตาลในเลอดตา หากมปญหาเรองระดบความรสต หรอมอาการมาก ควรใหสงเกตอาการ

และรบไวรกษาตวทโรงพยาบาล จะเปนการปลอดภยทสด การรกษาหลกคอการรกษาประคบประคอง

(supportive treatment) ไมมยาตานพษ (antidote) สาหรบไอโซโพรพลแอลกอฮอล การรกษาโดยการให

เอทานอล (ethanol therapy) แบบการรกษาพษเมทานอลนนไมจาเปนตองทา เพราะไอโซโพรพล

แอลกอฮอลไมไดทาใหเกดภาวะเลอดเปนกรดอยางรนแรงแบบเมทานอล หากผปวยกนไอโซโพรพล

แอลกอฮอลเขาไป จะดดซมเขาสรางกายผานทางเดนอาหารอยางรวดเรว ถามาพบแพทยเรวภายใน 30

นาท และกนเขาไปจานวนมาก การใสทอเขาไปในกระเพาะอาหาร (NG tube) แลวดดออก อาจได

ประโยชนบางเลกนอย แตถามาหลงจากนน มกไมทน เนองจากไอโซโพรพลแอลกอฮอลดดซมเขาส

65

กระแสเลอดไปแลว การใหผงถานกมมนต (activated charcoal) เพอลดการดดซมนนไมมประโยชน การ

ใหยาขบปสสาวะเพอหวงผลใหขบไอโซโพรพลแอลกอฮอลออกมา (force diuresis) นนไมมประโยชน

หลงจากรกษาแบบประคบประคองแลว ถาอาการยงหนก ไมรสต มไตวายเฉยบพลน ความดนโลหตตก

โดยไมตอบสนองตอการรกษาดวยสารนาและยาเพมความดน (ionotropic drug) หรอระดบไอโซโพรพล

แอลกอฮอลในเลอดสงมากเกน 500 mg/dL อาจพจารณาทาการลางไต (hemodialysis) ซงมกไดผลดใน

การกาจดไอโซโพรพลแอลกอฮอลออกจากกระแสเลอด

การปองกนและเฝาระวง การปองกน ทาตามหลกอาชวอนามย เพอลดการสมผสไอโซโพรพลแอลกอฮอล

ในการทางาน การใชสารเคมตองทาดวยความระมดระวง ตรวจสอบเครองจกรและถงบรรจสารเคม อยาง

สมาเสมอ เพอปองกนการรวไหล การเฝาระวงทาโดย ตรวจวดระดบสารเคมในอากาศททางาน ตรวจวด

ระดบอะซโตนในปสสาวะของพนกงาน เพอประเมนระดบการสมผส ตรวจรางกายดผนแพ สอบถามอาการ

ระคายเคอง ตา จมก ทางเดนหายใจ และตรวจระดบการทางานของตบ







Manganese

ชอ แมงกานส (Manganese)

สญลกษณอะตอม Mn

CAS Number 7439 – 96 – 5

UN Number N/A

ลกษณะทางกายภาพ ถาบรสทธจะเปนผงสเทาขาว

คาอธบาย แมงกานส (Manganese) เปนธาตโลหะชนดหนง พบไดมากมายตามธรรมชาต จดวาเปนแรธาต

ทจาเปนตอรางกาย (trace essential element) เนองจากเปนสวนประกอบของเอนไซมบางชนด ตวธาต

บรสทธจะมลกษณะเปนผงสเทา – ขาว แตสวนใหญทพบในชวตประจาวนมกพบในรปสารประกอบมากกวา

การเกดพษของแมงกานสจะเกดทระบบประสาทมากทสด คอทาใหมอาการสนคลายคนเปนโรคพารกนสน ซง

เราเรยกอาการสนชนดนวา manganism

คามาตรฐานในสถานททางาน ACGIH TLV TWA 0.2 mg/m3 ||||| NIOSH REL TWA 1 mg/m3, STEL 3

mg/m3 ||||| OSHA PEL C 5 mg/m3 ||||| IDLH 500 mg/m3 ||||| กฎหมายแรงงานไทย TWA 5 mg/m3

คามาตรฐานในสงแวดลอม NAAQS – N/A ||||| กฎหมายสงแวดลอมไทย – N/A


คณสมบตกอมะเรง IARC - N/A ||||| ACGIH Carcinogenicity - N/A

แหลงทพบในธรรมชาต อยในหน ทราย ตะกอนดน แหลงนา และสงมชวตทวไปตามธรรมชาต มกปะปนอย

กบสารประกอบกลมซลเกต (silicate) หรอคารบอเนต (carbonate) ซงพบอยในดน หน ทราย ทวๆ ไป โดย

ปกตคนจะไดรบแมงกานสจากธรรมชาตเปนประจาอยแลว ในอาหาร เชน ธญพชทไมขดส ผกใบเขยว ถว

66

และนาชา พบวามปรมาณแมงกานสอยมาก อาจทาใหตรวจพบระดบแมงกานสในรางกายสงได นาดมและ

อาหารเปนแหลงทมาของแมงกานสทคนทวไปจะไดรบเขาสรางกายมากทสด

สถานประกอบการทพบแมงกานสหรอสารประกอบของแมงกานสได

• การทาเหมองแรแมงกานส โดยแรแมงกานสทใชในอตสาหกรรมมกอยในรปสารประกอบไดออกไซด

(MnO2

• โรงงานผลตสารเคม เชน โรงงานทาดางทบทม (potassium permanganate)

) มลกษณะเปนผงสนาตาลหรอดา

• โรงงานถานไฟฉาย ใชเปนสวนประกอบในถานไฟฉาย

• โรงงานหลอมโลหะ เหลกกลา อลลอยด ใชแมงกานสเปนสารเรงปฏกรยา (reagent)

• อาจใชเคลอบหวเชอมโลหะ หวทเจาะหน รางรถไฟ

• ใชเปนสวนประกอบในอตสาหกรรมเซรามค ทาหวไมขดไฟ แกว สสงเคราะห

• ใชเปนสวนผสมในสารฟอกสเครองหนง ผา แกว

• ใชเปนสารอบแหงเมลดปอ (linseed)

• ใชเปนสวนประกอบในยาฆาเชอรา ชอ Maneb และ Mancozeb

• สารประกอบแมงกานสในรปสารอนทรยช อ methylcyclopentadienyl manganese tricarbonyl

(CH3C5H4Mn(CO)3

กลไกการกอโรค ปจจบนยงไมทราบกลไกการกอโรคทชดเจน

หรอเรยกยอๆ วา MMT ซงในอดตเคยใชเปนสารผสมในนามนแกสโซลน ดงนน

เครองจกรหรอยานพาหนะทใชนามนทมสวนผสมของสารนในอดต กจะมแมงกานสปนเปอนออกมาได


• อาการเฉยบพลน การสมผสในรปฟมของแมงกานสไดออกไซด เชนทพบจากการหลอหลอมโลหะ ทา

ใหเกดโรคไขไอโลหะ (metal fume fever) จะมอาการไขสง แนนหนาอก และหอบเหนอย การสมผสสาร

MMT ทผวหนงทาใหเกดอาการระคายเคองแสบรอน การสดดมไอสาร MMT ทาใหปวดศรษะ ลนรสกรส

โลหะ คลนไส หายใจขด เจบหนาอก หากสดดมสาร MMT ปรมาณมากอาจทาใหเกดปอดอกเสบ ตบ

อกเสบ และไตเสอม [1]

• อาการเรอรง ระบบทจะไดรบผลกระทบมากทสดสาหรบการสมผสเรอรงคอระบบประสาท สาร

แมงกานสจะเขาสะสมในสมองสวน globus pallidus ทาใหเกดอาการทางสมอง โดยอาการระยะแรกจะ

ออนเพลย ปวดศรษะ พฤตกรรมเปลยนแปลง เชน กระวนกระวาย พดมากผดปกต กระตนความรสกทาง

เพศ รวมเรยกวา manganese psychosis อาการทางจตน บางครงอาจทาใหสบสนกบคนเปนโรคจตเภท

(คนบา) ได ในระยะรนแรงจะมอาการคลายคนเปนโรคพารกนสน (parkinsonism) เรยกวากลมอาการ

manganism คอ พดชา (slow speech) หนาตาดไมมความรสก (mask faces) เคลอนไหวชาและกระตก

(brady kinesia) ทาเดนผดปกต (gait dysfunction) สวนอาการมอสน (tremor) ทพบไดบอยในคนเปน

โรคพารกนสนทวไปอาจจะพบไดนอยกวาในคนเปนโรคพษแมงกานส [1]


• กรณผปวยมอาการจากพษแมงกานส สงทสาคญและชวยในการวนจฉยอยางมากคอการซกประวตการ

ทางานอยางละเอยด เนองจากผปวยเหลานมกจะแสดงอาการคลายกบโรคจตหรอโรคพารกนสนเมอแรก

พบ หากซกประวตการทางานพบมความเสยงในการเปนพษแมงกานส จะนาไปสการตรวจวนจฉยท

ถกตอง และการรกษาทมประสทธภาพตอไป

• การตรวจระดบแมงกานสในเลอด เปนการตรวจเพอดการสมผสแมงกานสในระยะทผานมาไมนาน

(recent exposure) โดยประมาณคอภายใน 3 – 4 สปดาห [2] ระดบแมงกานสในเลอดไมมองคกรใด

67

กาหนดคามาตรฐานไวชดเจน เนองจากระดบทตรวจไดบงบอกวามการสมผส (exposed) แตอาจไม

สมพนธกบการปวยเปนโรคพษแมงกานส ในคนท วไปมกจะตรวจพบแมงกานสไดในเลอดอย แลว

เนองจากสารนเปนธาตจาเปน (essential trace element) ซงรางกายตองใชในการทางานของเอนไซม

โดยทวไปประมาณการวาคาแมงกานสในคนทวไปนาจะอยทไมเกน 1 ug/dl [2]

• การตรวจระดบแมงกานสในปสสาวะ เปนการตรวจดการสมผสในระยะทผานมาไมนานเชนกน (recent

exposure) การแปลผลตองทาดวยความระมดระวงเชนเดยวกบการตรวจในเลอด โดยประมาณการเรา

คาดวาคาแมงกานสในปสสาวะคนทวไปนาจะอยทไมเกน 2 ug/l [2]

• การตรวจภาพจากคลนแมเหลกไฟฟา (magnetic resonance imaging, MRI) แบบ T1 – weighted ของ

สมอง จะพบสญญาณภาพชดขนในบรเวณสมองสวน globus pallidus แสดงถงการสะสมของแมงกานสท

บรเวณสมองสวนน


• การรกษาในกรณไดรบพษเฉยบพลนจากการสดดม เชน กรณสดดมสาร MMT หรอสดดมฟมของ

แมงกานสไดออกไซดปรมาณมาก ตองนาผปวยออกมาจากบรเวณทมสารแมงกานสใหเรวทสด ใหอยใน

ทมอากาศถายเท ใหออกซเจนเสรม หากมอาการหลอดลมตบหรอปอดบวมนาใหรกษาตามอาการ [3]

• การรกษากรณพษเรอรง จะทาการรกษาเฉพาะเมอมอาการพษของแมงกานสเกดขน เชน อาการคลาย

โรคพารกนสน โดยการรกษาใชยาเดยวกบยาแกโรคพารกนสนทวไป เชน levo-dopa แตการตอบสนอง

ตอยาชนดนในผปวยพษแมงกานสอาจไมดเทาในผปวยพารกนสนทวไป [3] ขนาดทใหคอ 3.5 – 12

g/day [4]

• การรกษาโดยการใช Calcium EDTA หรอยา chelators ชนดอน เพอดงเอาแมงกานสออกจากรางกาย

ยงไมมขอบงชทชดเจน [3] เทาทมขอมลมเพยงรายงานหนงจากประเทศญปนททาการ chelation ใน

ผ สงอายสองรายท มอาการของโรค พษแมงกานสเกดข นพบวาอาการดข น [5 ] สวนการลด

ปรมาณแมงกานสในรางกายดวยการฟอกเลอดหรอลางไตนนยงไมมขอบงชในการทาเชนกน [3]

การปองกน การลดการสมผสสารแมงกานสในคนงานทมความเสยงเปนการปองกนทดทสด เชน การใช

ระบบปด (close system) การใชตวระบายอากาศเฉพาะท (local exhaust ventilation) การสวมใสหนากาก

กรองขณะทางาน (respirator) การตรวจประจาปในผททางานสมผสแมงกานสควรเนนทระบบประสาท และ

ระบบทางเดนหายใจเปนหลก









5. Nagatomo S, Umehara F, Hanada K, et al. Manganese intoxication during total parenteral

nutrition: report of two cases and review of the literature. J Neurol Sci. 1999;162:102-5.

68


Mercury

ชอ ปรอท (Mercury)

ชออน Quicksilver, Liquid silver

สตรโมเลกล Hg


UN Number 2809

ลกษณะทางกายภาพ ในรปโลหะบรสทธจะเปนของเหลว สเงนวาว มนาหนก กลงไปมาได ไมมกลน ไม

ระเบดตดไฟ

คาอธบาย ปรอทเปนโลหะเพยงชนดเดยวทในรปบรสทธจะอยในสถานะของเหลวทอณหภมหอง เมอเกดการ

หกรวไหลปรอทสามารถกลงไปมาและระเหยเปนไอไดงาย และเขาสรางกายทางการสดดม ปรอทบรสทธดด

ซมไดนอยมากทางการกน สวนการสมผสผานทางผวหนงทาใหเกดผนแพได นอกจากในรปโลหะบรสทธ

(Elemental mercury) ยงพบปรอทไดในรปปรอทอนนทรย (inorganic mercury) และปรอทอนทรย (organic

mercury) อกดวย อาการพษของปรอทแตละรปจะมความแตกตางกนไป

คามาตรฐานในสถานททางาน ACGIH TLV – Elemental and inorganic forms TWA 0.025 mg/m3,

Alkyl compounds TWA 0.01 mg/m3, STEL 0.03 mg/m3, Aryl compounds TWA 0.1 mg/m3 ||||| NIOSH

REL – Mercury vapor TWA 0.05 mg/m3, Other forms C 0.1 mg/m3 ||||| OSHA PEL – C 0.1 mg/m3 |||||

IDLH 10 mg/m3 ||||| กฎหมายแรงงานไทย Mercury Ceiling 0.05 mg/m3, Organo (alkyl) mercury TWA

0.01 mg/m3, Ceiling 0.04 mg/m

คามาตรฐานในสงแวดลอม NAAQS – N/A ||||| กฎหมายสงแวดลอมไทย – มาตรฐานการปลอยทงอากาศ

เสยจากเตาเผามลฝอยตดเชอ ปรอทตองไมเกน 0.05 mg/m

3

3

คามาตรฐานในรางกาย ACGIH BEI – Total inorganic mercury ในปสสาวะกอนเขางาน 35 ug/g Cr,

Total inorganic mercury ในเลอดหลงเลกงานวนสดทายของสปดาห 15 ug/L

ตามประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม เรองกาหนดมาตรฐานควบคมการปลอยทงอากาศเสยจากเตาเผามลฝอยตดเชอ (พ.ศ. 2546)

คณสมบตกอมะเรง IARC – Elemental and inorganic mercury Group 3, Methyl mercury compounds

Group 2B ||||| ACGIH Carcinogenicity – Elemental and inorganic mercury A4 Carcinogenicity


• ตวธาตจะพบในธรรมชาตในรปแร Cinnabar ore (HgS) เมอนามาสกดจะไดเปนโลหะปรอทซงม 3 รป

คอ 1) รปธาตบรสทธ (elemental mercury) จะเปนโลหะของเหลวสเงนวาว 2) รปสารประกอบปรอท

อนนทรย (inorganic mercury) เชน mercuric chloride (HgCl2) และ 3) รปสารประกอบปรอทอนทรย

(organic mercury คอ akyl & aryl mercury) เชน methylmercury (HgCH3

• เมอมนษยนาสายแรปรอทมาใชประโยชนกนมากขน ทาใหในธรรมชาตปจจบนมการปนเปอนของสาร

ปรอทในดนและนาทวไป ไอปรอทจากอตสาหกรรมจะลอยสในอากาศ เมอถกนาฝนตกชะลงมาจะตกลง

ในนาหรอลงดนโดยเฉพาะผวดนทอยตนๆ เมอธาตปรอท (elemental mercury) ปะปนอยในนาจะเกด

กระบวนการเปลยนแปลงกลายเปนปรอทอนทรย (biomethylated) โดยสตวนาขนาดเลก จากนนจะเขาส

หวงโซอาหาร จากในสตวนาขนาดเลก ไปสะสมในปลาเลก ในปลาใหญ โดยมความเขมขนมากขนเรอยๆ

) เปนตน สารปรอททง 3 รป

มกลไกเขาสรางกายและมพษแตกตางกน [1]

69

(bioaccumulation) ในปลาขนาดใหญบางชนด เชน ปลาปากดาบ (swordfish) ทกนปลาเลกอนๆ อาจ

สะสมสารปรอทเอาไวในเนอเยอในความเขมขนสงได [1] อนจะนาไปสการไดรบสารปรอทเมอมนษย

บรโภคปลาเหลานเขาไป ปญหาสารปรอทปนเปอนมากขนในสงแวดลอม ไมวาจะในอากาศ ดน นา หรอ

สตวนา กาลงเปนทสนใจกนอยทวโลก [2]

• นอกจากนการปลอยสารปรอทออกปนเปอนในสงแวดลอมโดยการกระทาของมนษยแลว การระเบดของ

ภเขาไฟยงเปนการปลอยสารปรอทออกมาสสงแวดลอมตามธรรมชาตไดอกทางหนงดวย [1]

• ปะปนอยในนามนดบและแกสธรรมชาตจากบางแหลง

สภาพการณหรออตสาหกรรมทพบสารปรอทได

• ปรอทบรสทธ (Elemental mercury) พบไดในปรอทวดไข เครองวดความดนโลหต สวตชไฟ ใชใสใน

หลอดฟลออเรสเซนตเพอชวยในการเรองแสง ใชในกระบวนการสงเคราะหแกสคลอรนและโซดาไฟ ใชใน

การแยกธาตทองคาออกจากธาตอน ใชผสมในวสดอดฟน (dental amalgam) ในยาสมนไพรพนบานบาง

ชนดอาจมปรอทผสมอย ในพธกรรมทางศาสนาบางอยางอาจมการใชปรอท เชน เผาแบงกกงเตก การ

ระเบดของภเขาไฟกจะมปรอทออกมาดวย

• ปรอทอนนทรย (Inorganic mercury) นามาใชดงน mercuric chloride ในอดตใชเปนนายาฆาเชอ

mercurous chloride ในอดตใชเปนยาถาย ยาถายพยาธ mercurochrome ใชในยาแดง thimerosal ใช

ผสมเปนยากนเสยในยาทา วคซน และยาหยอดตา mercuric sulfide และ mercuric oxide อาจพบใชใน

สบางชนด รวมถงอาจพบในสทใชในการสกลายทผวหนงดวย

• ปรอทอนทรย (Organic mercury) ทพบไดบอยคอ methylmercury จะพบปนเปอนในเนอเยอของสตว

นาตามธรรมชาต สาร dimethylmercury อาจใชในการทดสอบทางเคมบางอยาง ในอดต methylmercury

& ethylmercury ใชปองกนเมลดพชจากรา แตปจจบนเลกใชแลว ในอดตสาร phenylmercury ใชเปนสาร

ตานเชอราผสมในสทาบาน ปจจบนเลกใชแลวเชนกน

กลไกการกอโรค ปรอททาปฏกรยากบหม sulfhydryl (SH) ทาใหเกดการยบยงการทางานของเอนไซม และ

เปนผลใหเกดพยาธสภาพของเยอหมเซลล หากพจารณาแยกตามชนดแลวพบวา elemental mercury และ

methylmercury ทาใหเกดพษตอสมอง นอกจากน methylmercury ยงระคายเคองตอปอด ทาใหพฒนาการ

ทางสมองผดปกต สวน inorganic mercury ทาใหระคายเคองผวหนง ตา ทางเดนอาหาร และเปนพษตอไต

การจดการเมอเกดการรวไหล

• กรณของ organic mercury ไมนาจะมการรวไหลจากแหลงใดออกมาในปรมาณมาก สวน inorganic

mercury การรวไหลอาจพบไดไมบอยนก ทง 2 กรณจงขอไมกลาวถงในทน

• กรณของ elemental mercury การหกตกรวไหลถอวามความสาคญมาก การหกลงบนพนพรมแมใน

ปรมาณนอยมากเพยง 5 ml ถาไมเกบกวาดกเคยมรายงานวาทาใหเดกในบานเกดอาการพษอยางรนแรง

ไดแลว [3] การเกบกวาดกรณปรอทวดไขหรอทวดความดนตกแตก ถาเปนในโรงพยาบาลควรมการฝก

แมบานใหทาการเกบอยางถกตองไว ถาเปนในบานตองทาการเกบเองอยางเหมาะสม สาหรบพนพรม

การเกบจะยากกวาพนไมหรอกระเบองเพราะปรอทไหลแทรกซมอยไดมากกวา ว ธการเกบอยา

ใชเครองดดฝนดด เพราะจะทาใหไอปรอทระเหยออกมามากขน ควรใชกระดาษแขง 2 แผนปาดขนมา

(ใชกระดาษแผนหนงปาดหยดปรอทขนมาไวบนกระดาษอกแผนหนง) หรอใชขวดยาหยอดตาท

ใชหมดแลวดดขนมากได จากนนนาปรอททเกบขนมาใสในถงพลาสตก นาไปทงในถงขยะอนตรายตอไป

[4]

70


• ปรอทบรสทธ (Elemental mercury) ในรปของเหลวหากกนหรอกลนเขาไปจะดดซมเขาทางทางเดน

อาหารไดนอยมาก จงมกไมเกดพษขน แตในรปไอระเหยสามารถดดซมเขาทางปอดไดมากและรวดเรว

ทาใหเสยงตอความเปนพษสง อาการเฉยบพลนหากไดรบปรมาณสงกวา 1 mg/m3

• กรณของเดกทไดรบปรอทมานาน อาจเกดโรคทมลกษณะเฉพาะขนแตพบไดไมบอยนก คอ Acrodynia

หรอเรยกวา “pink disease” ซงจะมอาการปวดตามแขนขา รวมกบผวทแขนขาลอกและกลายเปนสชมพ

ความดนโลหตสง เหงอออกมาก เบออาหาร นอนไมหลบ และรองกวน

จะทาใหเกดปอด

อกเสบ (chemical pneumonitis) และปอดบวมนาอยางรนแรง อาการระยะยาวกรณรบสมผสในระดบตา

เปนเวลานานจะเกดกบระบบประสาทเปนหลก ระยะแรกทเกดคออาการสน (tremor) ตามดวยการ

เคลอนไหวแบบกระตกของแขนขา (choreiform movement) ตอมาเกดความเปลยนแปลงตอสภาพจต

คอ ออนเพลย นอนไมหลบ เบออาหาร ความจาไมด ปญหาทางอารมณทเกดขนคอ ขอาย ซมเศรา วตก

กงวล กระวนกระวายผดปกต หากอาการรนแรงอาจทาใหเพอคลง (hallucination) และความจาเสอม

(dementia) อาการอนๆ ทเกดขนไดคอเหงอกอกเสบ (gingivostomatitis) ซงจะพบเปนเสนสฟาปรากฏท

เหงอกและฟน อาการชาปลายมอปลายเทา (peripheral neuropathy) และไตเสอม (nephropathy)

• กรณของโลหะ amalgam ซงใชอดฟนกนอยางแพรหลายนน แมวาจะมสวนผสมของ elemental mercury

และอาจจะดดซมเขาสรางกายไดในระดบตาๆ ดวยนน แตผลจากการศกษาวจยในปจจบนสวนใหญสรป

ตรงกนวา ปรอททไดรบจาก amalgam จะไมสงถงขนาดทาใหเกดอาการพษแตอยางใด [5]

• ปรอทอนนทรย (Inorganic mercury) เนองจากสวนใหญอยในสารประกอบทเปนของเหลว ทางเขา

หลกของปรอทอนนทรยจงเปนการกนหรอกลน แมวาการเขาทางลมหายใจอาจมความเปนไปไดเชนกน

[1] เมอกลนสารกลมปรอทอนนทรยเขาไป โดยเฉพาะ mercuric chloride จะทาใหเกดอาการปวดทอง

อยางรนแรงทนท ทองเสยลาไสอกเสบมเลอดออก (hemorrhagic gastroenteritis) ถารนแรงจะทาให

ลาไสเนา (intestinal necrosis) ชอค และเสยชวตได นอกจากนยงมพษตอไตทาใหไตวายเฉยบพลนจาก

acute tubular necrosis ภายใน 2 – 3 วนหลงกนเขาไป ระดบททาใหเสยชวตหากกน mercuric

chloride เขาไปอยทเพยง 1 – 4 g เทานน การรบสมผสในระดบตาแบบเรอรงจะทาใหเกดอาการทาง

ระบบประสาทเชนเดยวกบกรณของปรอทบรสทธ

• ปรอทอนทรย (Organic mercury) โดยทวไปคนจะไดรบปรอทอนทรยมากสดจากทางการกนอาหารท

มปรอทปนเปอน เชน ปลา การดดซมในทางเดนอาหารของปรอทอนทรยจงจดวาเกดไดด สวนการดด

ซมผานทางการหายใจและผวหนงมโอกาสเกดนอยแตเปนไปไดเชนกน [1]

• อาการพษทเกดในสารกลมปรอทอนทรยแตละชนดจะแตกตางกนไป ทเคยเกดขนมากทสดคอพษจาก

methylmercury ซงจะทาใหเกดอาการทางระบบประสาทเปนหลก คอชาและเปนเหนบทปลายมอปลาย

เทาและรมฝปาก เดนเซ มอสน กลามเนอเกรงกระตก ปฏกรยารเฟลกซรนแรงขน (exaggerated deep

tendon reflex) พดไมชด การไดยนผดปกต (central hearing loss) ลานสายตาแคบลง (progressive

constriction of visual field) อาการทางจตจะทาใหพฤตกรรมเปลยนแปลง สตปญญาเสอม ผวหนงแดง

ลอก ไตเสอม หากอาการรนแรงจะถงขนเสยชวตได อาการพษเกดขนหลงจากไดรบ methylmercury

เพยง 2 – 3 สปดาหถงเดอน ในกรณของหญงตงครรภ เดกทคลอดออกมาจะไดรบผลกระทบทางระบบ

ประสาทคอจะทาใหเปนปญญาออนได (cerebral palsy)

• กรณของพษ methylmercury ทเคยเกดขนอยางรนแรงและมผปวยจานวนมากนนมกรณตวอยางท

ประเทศญปน ในป ค.ศ. 1956 ผลจากการปลอยของเสยทมสารปรอทจากโรงงานเคมลงสอาวมนามาตะ

71

(Minamata) ทาใหเกดการสะสมของ methylmercury ในปลาทะเล เมอคนในชมชนจบปลามากน ทาให

เกดอาการพษจาก methylmercury ขนจานวนมาก เดกทารกทคลอดออกมาจากมารดาทไดรบพษในชวง

นนจะปญญาออน เหตการณในครงนนรนแรงจนตองเรยกขานกนตอมาวา “Minamata disease” [2]

• พษจากปรอทอนทรยชนดอนๆ ซงคนทวไปมโอกาสสมผสนอยจะแตกตางกนไป ethylmercury ทาใหเกด

อาการทางระบบประสาท ทางเดนอาหาร และไตไดแตมกไมรนแรง phenylmercury ทาใหเกดอาการทาง

ระบบประสาทไดคลาย methylmercury เชนกน สวน dimethylmercury ซงใชในหองทดลองทางเคม

เทานนเปนของเหลวทมฤทธรนแรงมาก เพยงหยดลงบนผวหนง 2 – 3 หยดจะดดซมทาใหเกดอาการ

ทางสมอง (encephalopathy) รนแรงถงตายได [1]


• ปรอทบรสทธ (Elemental mercury) และปรอทอนนทรย (Inorganic mercury) การตรวจตวบงช

การสมผส (biomarker) สาหรบ elemental mercury และ inorganic mercury ทนยมคอตรวจระดบปรอท

ในเลอดและปรอทในปสสาวะ การตรวจในเลอดจะบงบอกการสมผสในระยะสน (recent exposure) สวน

การตรวจในปสสาวะจะบอกการสมผสในระยะยาว (long-term exposure) การตรวจในเลอดมคาครงชวต

ของการลดระดบในเลอดหลงการสมผสสองระยะ ชวงแรกคอหลงการสมผส 2 – 4 วน ระดบปรอทใน

เลอดจะลดลงอยางรวดเรว และคอยๆ ลดลงชาๆ ภายใน 15 – 20 วนตอมา [5] การตรวจในเลอดจง

เหมาะทจะใชดหลงการสมผสทนทหรออยางมากไมเกน 2 – 4 วน สาหรบการตรวจในปสสาวะจะบงบอก

การสมผสกรณสมผสในระยะยาวไดดกวา เนองจากคาครงชวตของการขบปรอทออกทางปสสาวะนนม

ระยะเวลาถง 40 วน [1] การตรวจจงเหมาะจะใชดในผทสมผสแบบเรอรงมานานแลว

• การใชโลหะอดฟนทเปน amalgam จะมผลทาใหระดบปรอททงในเลอดและในปสสาวะสงขนกวาคนท

ไมไดอดฟนดวยโลหะชนดน การกนปลาทม methylmercury ปนเปอน จะทาใหระดบปรอทในเลอดสงขน

แตจะไมรบกวนระดบปรอทในปสสาวะ การแปลผลเมอตรวจระดบปรอทจงควรตองสอบถามปจจย

รบกวนเหลานดวยเสมอ โดยทวไประดบปรอทในเลอดคนทวไปทไมไดทางานสมผสสารปรอท ไมมโลหะ

อดฟน และกนปลานอยกวา 3 ครง/เดอน จะอยท 2 ug/l สวนระดบปรอทในปสสาวะในคนทวไปทไมได

ทางานสมผสสารปรอท และไมมโลหะอดฟน จะอยท 1.4 ug/l (1 ug/g Cr) [5]

• ปรอทอนทรย (Organic mercury) การตรวจทชวยบงบอกการสมผสสารปรอทอนทรยคอ การตรวจ

ปรอทในเลอดและในเสนผม อาการพษเรอรงของปรอทอนดบแรกสดคออาการชา จะเกดขนเมอระดบ

ปรอทในเลอดเกน 200 ug/l และในเสนผมเกน 50 ug/g ดงนนจงมแนะนาวาระดบในเลอดทใชเฝาระวงผ

ทสมผสปรอทอนทรยนาจะไมควรเกน 10 ug/100 ml สวนการตรวจระดบปรอทในปสสาวะนนไมม

ประโยชนในการใชประเมนการสมผสปรอทอนทรย [5]

• การตรวจทางหองปฏบตการอน ทชวยในการประเมนผปวยกรณทเกดพษปรอทจากการสดดมแบบ

เฉยบพลนคอการตรวจภาพถายรงสทรวงอก (Chest X-ray) กรณเปนพษรนแรง ตรวจดการทางานของ

ไต (BUN, creatinine) การตรวจระดบเกลอแร (electrolyte) และการตรวจระดบแกสในเลอด (arterial

blood gas) กรณสมผสเรอรงและอาการเปนพษตอไตไมชดเจน อาจตรวจดระดบ β – 2 microglobulin

หรอ microalbuminuria เพอดความผดปกตของไตในระยะเรมแรกได กรณสมผสปรอทอนทรย ซงมฤทธ

ทาใหหหนวกและลานสายตาแคบลง ใหตรวจการไดยนและลานสายตาตามอาการของผปวย [1]


• ปรอทบรสทธ (Elemental mercury) กรณสดดมไอระเหย elemental mercury ใหรบนาผปวยออกมา

จากบรเวณทเกดเหต อยในทอากาศถายเทด ใหออกซเจนเสรม สงเกตการณหายใจเนองจากมความ

72

เสยงทจะเกดปอดอกเสบหรอปอดบวมนาได ใหการรกษาประคบประคองตามอาการ การใหยาขบปรอท

คอ succimer (meso-2,3-dimercartosuccinic acid, DMSA)ไดประโยชนทงในกรณการเปนพษแบบ

เฉยบพลนและเรอรง ใหโดยใหขนาด 10 mg/kg กนทก 8 ชวโมงนาน 5 วน จากนนใหขนาดเดมแตหาง

ขนเปนทก 12 ชวโมงใน 2 สปดาหตอมา [1]

• ปรอทอนนทรย (Inorganic mercury) กรณกน inorganic mercury โดยเฉพาะ mercuric chloride ให

คาดการณไวเลยวามโอกาสลาไสอกเสบ ถายทอง และชอคไดสงมาก ใหสารนาอยางพอเพยงในเบองตน

ไวกอน อยากระตนใหอาเจยนเนองจากสารนมฤทธกดกรอนสง จะทาใหทางเดนอาหารบาดเจบมากขน

ได ประเมนความรนแรงของบาดแผลในทางเดนอาหารไดโดยใชการสองกลองด (endoscopic

examination) สงเกตอาการไตวายทอาจจะเกดขนไดใน 2 – 3 วนตอมา ถาเกดขนอาจตองพจารณาฟอก

เลอด (hemodialysis) การใหยา succimer กนอาจไมไดผลดนกเนองจากพษของ mercuric chloride ทา

ใหทางเดนอาหารบาดเจบจนไมสามารถดดซมยาเขาไป ทแนะนาคอให BAL (British anti-Lewisite,

dimercaprol, 2,3-dimercaptopropanol) ฉดเขากลามเนอในขนาด 3 mg/kg ทก 4 – 6 ชวโมงเปนเวลา

2 วน จากนนใหฉดขนาดเดมตอทก 12 ชวโมงอกนาน 7 – 10 วนตอมา ถาคนไขยงมอาการรนแรงอาจ

พจารณาใหยาตอไปอก ในกรณทอาการแรกรบรนแรงมาก ใหยาครงแรกใหฉดขนาด 5 mg/kg ไปเลย ใน

กรณทผปวยอาการดขน รสกตว และคดวาสามารถดดซมยาทางการกนไดแลว อาจพจารณาเปลยนไป

ใหยา succimer แทนกได [1]

• ปรอทอนทรย (Organic mercury) โอกาสเกดพษแบบเฉยบพลนนอย การเกดพษเรอรงใหนาผปวย

ออกมาจากแหลงมลพษ ลดการสมผสโดยอาหารทกนตองไมปนเปอนปรอท รกษาประคบประคองตาม

อาการทเกดขนเปนหลก การใหยา succimer มขอมลวาชวยใหอาการผปวยดขน [1]

การปองกนและลดการสมผส สาหรบ Elemental mercury และ inorganic mercury นน การสมผสในงาน

สามารถลดลงไดดวยการควบคมทางดานอาชวอนามยคอ เลอกใชวสดทไมมปรอท เชน โรงพยาบาลเลอกใช

ทวดความดนแบบไมมปรอทแทนแบบเกาทมปรอท ถาเลยงไมไดตองลดการสมผส ใหความรแกพนกงาน ใช

อปกรณปองกนสวนบคคล เมอเกดการหกรวตองรบดาเนนการเกบกวาดอยางถกวธ ตรวจสขภาพประจาปใน

คนทสมผสสารปรอทควรจะเนนตรวจระบบประสาท การทางานของไต และระดบปรอทในปสสาวะ สวนกรณ

ของ organic mercury นนคนมกไดจากสงแวดลอม การปองกนคอควบคมโรงงานอตสาหกรรมไมใหปลอย

ปรอทออกสธรรมชาตมากเกนไป หนวยงานควบคมทางดานสงแวดลอมตองตรวจวดระดบปรอทในนาและ

อากาศอยางสมาเสมอ กรณทเกดปญหาปรอทปนเปอนตองงดใชนาจากแหลงทปนเปอน งดกนปลาและสตว

นาทจบมาจากแหลงนาทปนเปอน





3. von-Muhlendahl KE. Intoxication from mercury spilled on carpets. Lancet. 1990;336(8730):1578.





73

นพ.ภวต วทยผโลทย

Methanol

ชอ เมทานอล (Methanol)

ชออน Methyl alcohol, Wood alcohol, Carbinol

สตรโมเลกล CH4

ลกษณะทางกายภาพ ของเหลว ใส ไมมส ระเหยงาย มกลน ตดไฟได


คาอธบาย Methanol หรอ methyl alcohol หรอ wood alcohol เปนสารทใชเปนตวทาละลายในสารเคมและ

ผลตภณฑหลายชนดเชนเดยวกบ ethyl alcohol หรอ ethanol ซงปญหาทสาคญคอมผนา methanol มาผลต

เปนเหลาเถอนขาย กอใหเกดปญหาสขภาพถงแกพการหรอเสยชวตได เนองจาก methanol ทาใหเกดภาวะ

เลอดเปนกรด (metabolic acidosis) ทาใหตาบอด (blindness) และเสยชวตไดภายใน 6 - 30 ชวโมง

Mechanism of toxicity Methanol จะถก metabolized อยางชาๆโดยเอนไซม alcohol dehydrogenase

กลายเปน formaldehyde จากนนกถกเอนไซม aldehyde dehydrogenase ทาใหกลายเปน formic acid

(formate) ซงเปนสารททาใหเกดภาวะตาบอด(blindness) สาหรบเอนไซม alcohol dehydrogenase สามารถ

metabolized ไดทง ethanol และ methanol จงสามารถใช ethanol เปน antidote ของ methanol ได

Toxic dose ขนาดของ methanol ทางการกนหรอดม ททาใหเกดพษขนเฉลยประมาณ 30-240 ml (20 –

150 gm) หรอขนาดตาสดททาใหเกดพษประมาณ 100 mg/kg สวนขนาดของ methanol ทางการสดดม คา

มาตรฐานในงานอตสาหกรรมคอ 200 ppm ตอ 8 ชวโมงการทางาน (the ACGIH recommended workplace

exposure limit) และระดบทกอใหเกดอนตรายตอสขภาพไดคอ 6000 ppm (the level considered

immediately dangerous to life and health; IDLH) สาหรบการสมผสทางผวหนง โดยทวไปทาใหเกดการ

ระคายเคองทางผวหนง ทาใหผวแหง แดง มรายงานวามการเกดพษจากการดดซมทางผวหนงในเดกทารก

ในประเทศอยปตจากการใช alcohol ชวยลดไข ทาใหเกดอาการคลายทางการกน

Clinical presentation ในชวง 2 – 3 ชวโมงแรก หลงไดรบ methanol ทางการกน จะทาใหผปวยเกดอาการ

เมาเชนเดยวกบ ethanol และจะเกดอาการปวดทอง คลนไสได ในชวงแรกจะยงไมมภาวะเลอดเปนกรด

(metabolic acidosis) แตบางครงเราอาจพบไดวามคา osmolar gap สงขน จากนน 2 – 3 ชวโมงใหหลง จะ

เกดภาวะ severe metabolic acidosis, ภาวะตาบอดหรอปญหาทางสายตา, ภาวะชก, หมดสต, ภาวะไตวาย

และเสยชวตได สาหรบภาวะบกพรองทางสายตา พบวาจะการมองเหนไมชดคลายกบการยนอยบนทงหมะ

(standing in a snowfield) การตรวจตาดวย fundoscopic จะพบ optic disc hyperemia, venous

engorgement, peripapilledema, retinal and optic edema

Clinical Phases

• Central nervous system depression – Onset of 30 min – 2 hr; intoxication may be of shorter

duration and less pronounced than that arising from ethanol ingestion

• Asymptomatic latent period (following central depression) – This period of varying duration; may

last 8 – 24 hr following ingestion, but occasionally up to 48 hr. Patients describe no overt

symptoms or have signs during this period.

• Severe metabolic acidosis (occur after latent phase) – Nausea, vomiting and headache may

also occur and may be superimposed on the visual toxicity described below.

74

• Ocular toxicity (followed by blindness, coma and in extreme case, death) – Visual disturbances

generally develop 12 – 48 hr after ingestion and range from mild photophobia and misty or

blurred vision to markedly reduced visual acuity and complete blindness. Visual impairment

usually takes the form of central scotoma or complete blindness secondary to optic atrophy.

Diagnosis

• Serum methanol level มากกวา 20 mg/dL ในชวงแรก แตในชวงหลงจาก 2 – 3 ชวโมง คา serum

methanol level อาจจะลดตาลงได

• Serum formate เปนคาทดในการชวยวนจฉย และบอกถงความรนแรง แตการตรวจหา serum formate

อาจจะยงมทตรวจไดนอย

• การตรวจทางหองปฏบตการอนๆ ไดแก electrolyte ชวยคานวณคา anion gap, BUN, creatinine,

serum osmolality และ osmolar gap, arterial blood gas และ lactate level

Treatment

1. การดแลในกรณฉกเฉนและการรกษาตามอาการ (Emergency and supportive treatment)

• ดแลทางเดนหายใจในกรณทผปวยหมดสต

• รกษาภาวะชกหรอหมดสต ถามอาการ

• รกษาภาวะเลอดเปนกรด (metabolic acidosis)ดวย sodium bicarbonate โดยใชการเจาะ arterial

blood gas ประเมนการรกษา

2. Specific drug and antidote

• ให fomepizole หรอ ethanol เปน antidote แยงจบกบเอนไซม alcoholde hydrogenase เพอลด

การเปลยน methanol เปน toxic metabolites ขอบงชในการใหคอ (1) ผปวยทมประวตดมกน

methanol ชดเจน และไมสามารถตรวจหา serum methanol ไดทนทวงท และมคา osmolar gap

มากกวา 10 mOsm/L หรอ (2) มภาวะ metabolic acidosis (pH < 7.3, serum bicarbonate < 20

mEq/L)

• folic และ folinic acid จะชวยเพมการเปลยนกรด formic ใหกลายเปนคารบอนไดออกไซด และนา

โดยใหขนาด 1 mg/kg (up to 50mg) IV ทก 4 ชม.

3. Decontamination

• ทาใหอาเจยนเอา gastric content ออกถากนสารเขาไปไมเกน 30 – 60 นาท

• การให activated charcoal ไมคอยใหประโยชนเนองจาก methanol สามารถดดซมผานทางเดน

อาหารไดเรวมาก

4. Enhanced elimination การทา hemodialysis ชวยในการกาจดทง methanol และ formic acid ขอบงช

ในการทา hemodialysis คอ

• ผปวยทตองสงสยวาไดรบ methanol และมภาวะ metabolic acidosis อยางชดเจน

• ภาวะบกพรองทางสายตา

• ภาวะไตวาย

• คา osmolar gap > 10 mOsm/L หรอคา serum methanol > 50 mg/dL

การรกษาตางๆ ขางตนจะดาเนนการจนกระทงคา serum methanol ลดลงตากวา 20 mg/dL หรอพนจาก

ภาวะเลอดเปนกรด

75


Methyl ethyl ketone

ชอ เมทลเอทลคโตน (Methyl ethyl ketone หรอ MEK)

ชออน 2-Butanone


CAS Number 78-93-3

O

UN Number 1193

ลกษณะทางกายภาพ เปนของเหลวใส ไมมส กลนคลาย acetone (กลนของ acetone มลกษณะกลนหอม

ของสารเคม) ระเหยงายและตดไฟงาย ความดนไอ 77 mmHg (ทอณหภม 20 องศาเซลเซยส) นาหนก

โมเลกล 72.10 ตดไฟไดเองทอณหภม 515 องศาเซลเซยส ถาสมผสความรอนจะเปล ยนเปนแกส

คารบอนไดออกไซด และแกสคารบอนมอนนอกไซด สามารถละลายนาไดดและผสมกบสารตวทาละลายได

หลายชนด

คาอธบาย Methyl ethyl ketone หรอทนยมเรยกยอๆ วา MEK เปนสารในกลม ketone (คอมหม carbonyl

ตอกบ hydrocarbon 2 ขาง สารกลม ketone ทพบบอยทสดคอ acetone) เปนตวทาละลายทนยมนามาใชใน

ผลตภณฑหลายๆ อยางในปจจบน

คามาตรฐานในสภาพแวดลอมการทางาน ACGIH TLV 8-hour TWA = 200 ppm, STEL = 300 ppm

||||| NFPA code = H1 F3 R0

คามาตรฐานสงสงตรวจทางชวภาพ ACGIH BEI รายการสงตรวจคอ MEK ในปสสาวะ (MEK in urine)

โดยเกบทเวลาหลงเลกงาน (end of shift) คาทกาหนดคอไมเกน 2 mg/L

การกอมะเรง ยงไมมหลกฐานการกอมะเรง

อตสาหกรรมทพบได หลกๆคอถกนามาใชเปนตวทาละลายสาหรบ vinyl plastic ทใชในงานเคลอบผว

(coating) ใชในการหลอขนรป (molding articles) นอกจากน ยงใชเปนนามนเคลอบเงาหรอนามนชกเงา

(varnish) ใชลางคราบมนบนผวโลหะ (degreasing metal) ใชในอตสาหกรรมผลตเทปแมเหลก (magnetic

tape) หมก สสเปรย กาว smokeless powder และผลตภณฑอดรอยรว (sealers) และใชในการสกดวตถดบ

ประกอบอาหาร

กลไกกอโรค MEK มฤทธระคายเคองเปนหลก แตเมอเทยบกบสารตวทาละลายชนดอน นบวา MEK มพษ

นอยกวาและคอนขางปลอดภยกวา เมอเขาสรางกาย สวนใหญจะถกขบออกในรปเดม ทางปสสาวะและทาง

ลมหายใจออก

อาการพษเฉยบพลน

• หากรบสมผสไอระเหยทางการหายใจ จะทาใหระคายเคองจมกและภายในลาคอ และเกดอาการปวด

ศรษะ อาเจยน มนงง สบสน ชาตามแขนขา และอาจกดระบบประสาทสวนกลาง

• หากสมผสทางผวหนง จะทาใหระคายเคองผว ทาใหเกดผวแหง

• หากสมผสถกตา จะเกดการระคายเคองรนแรง ปวดตา นาตาไหลและทาใหตามวชวคราว

• หากสมผสทางการกน จะทาใหอาเจยน ซมลง โคมา ความดนตา หายใจหอบเรว และเกดภาวะ metabolic

acidosis ตามมาได

อาการพษเรอรง

76

• กดระบบประสาทสวนกลาง มผลตอระบบประสาทสวนปลาย และอาจทาใหเกด peripheral neuropathy

• หากสมผสทางผวหนงเปนเวลานาน ทาใหผวหนงอกเสบ ผนแดงและคน ผวหนงบางลง

การสงตรวจทางหองปฏบตการ ถายภาพรงสทรวงอก (chest x-ray) เพอดความผดปกตของเนอปอด ใน

กรณสมผสทางการหายใจ การสงตรวจอนใหสงตรวจตามอาการ เชน ระดบเกลอแรในเลอด (electrolyte)

ระดบแกสในหลอดเลอดแดง (arterial blood gas)


• กรณสมผสทางการสดหายใจ ใหดแลทางเดนหายใจเบองตน (maintain airway) ใหออกซเจน และดแล

การหายใจตามความรนแรง เฝาระวงการเกดภาวะปอดอกเสบจากสารเคม (chemical pneumonitis)


ปรมาณมาก หากเขาตา เมอรกษาเบองตนแลว ควรสงตอใหจกษแพทยดแลรกษาตอ

• กรณกลนกน พยายามใหผปวยดมนามากๆ หรอพจารณาทาการลางทอง (gastric lavage) ไดหากยงกน

มาไมเกน 1 ชวโมง

• นอกจากน ใหการรกษาตามอาการ ควรเจาะตรวจ arterial blood gas ดวย หากผปวยกน MEK เขาไป

ในปรมาณมาก


n-Hexane

ชอ เอนเฮกเซน หรอ นอรมลเฮกเซน (n-Hexane)

ชออน Normal hexane

สตรโมเลกล C6H


14

CAS Number 110–54–3

UN Number 1208

ลกษณะทางกายภาพ ของเหลว ใส ไมมส ระเหยไดงาย มกลนเฉพาะตวคลายนามนเชอเพลง ตดไฟไดงาย

และไอระเหยสามารถทาใหเกดการระเบดได

คาอธบาย เอนเฮกเซน (n-hexane) เปนของเหลวชนดหนง ลกษณะใสไมมส เกดจากการสกดนามนดบ เอน

เฮกเซนจดเปนสารตวทาละลาย (solvent) ชนดหนง

คามาตรฐานในสถานททางาน ACGIH TLV – TWA = 50 ppm (180 mg/m3) ||||| OSHA PEL – TWA =

500 ppm (1,800 mg/m3) ||||| NIOSH REL – TWA = 50 ppm (180 mg/m3

คามาตรฐานในสงแวดลอม EPA inhalation reference concentration (RfC) – 0.2 mg/m

) ||||| IDLH = 1,100 ppm

คามาตรฐานในรางกาย ACGIH BEI – 2,5-Hexanedion ในปสสาวะหลงเลกงานในวนทางานสดทายของ

สปดาห ไมเกน 200 mg/L

3

คณสมบตกอมะเรง IARC – N/A ||||| EPA Group D (not classifiable as to human carcinogenicity)

แหลงทพบในธรรมชาต สามารถสกดไดจากเมลดถวเหลอง


• ใชเปนสารทาความสะอาดในอตสาหกรรมพมพภาพ สงทอ ผลตเฟอรนเจอร และผลตรองเทา

77

• อยในสวนประกอบของกาวทใชในการตดตงหลงคา การทารองเทา และอตสาหกรรมเครองหนง

• เปนสวนประกอบในนามนเชอเพลง กาวประเภทแหงเรว และกาวยางนา (rubber cement)

กลไกการกอโรค n-hexane เปนสารทมพษตอระบบประสาท ทาใหเกดอาการกลมอาการทางเสนประสาท

(polyneuropathy) ไดหลายอยาง เชน เกดอาการชาบรเวณปลายมอปลายเทา อาการกลามเนอสวนปลาย

ออนแรงแบบสมมาตร (distal symmetrical motor weakness) เกดอาการมองเหนผดปกต กรณสมผสมากๆ

อาจมฤทธตอระบบประสาทสวนกลางทาใหเกดอาการปวดศรษะ มนงง อาเจยนได นอกจากนยงมฤทธทาให

เกดการระคายตอตา ทางเดนหายใจสวนบน และผวหนง

การเตรยมตวเมอเกดเหตฉกเฉน กรณเกดการรวของ n-hexane ควรนาผบาดเจบออกจากทเกดเหตใหเรว

ทสด โดยผทเขาไปชวยเหลอตองสวมใสเครองปองกนสวนบคคล เชน หนากาก ถงมอ แวนตา และชดปองกน

ควรหลกเลยงการใชอปกรณททาใหเกดประกายไฟ ความรอน เพราะอาจจะทาใหเกดการระเบดได กรณมการ

รวไหลของไอระเหยอาจจะใชละอองนามาพนเพอจากดการแพรกระจายได


• อาการเฉยบพลน ปวดศรษะ เวยนศรษะ อาเจยน มนงง สบสน ทาใหเกดการระคายตอตา ทางเดน

หายใจสวนบน และผวหนง เกดผนแดงหรอตมนาใสไดหลงจากสมผส

• อาการระยะยาว ทาใหเกดอาการทางระบบประสาท ความรสกบรเวณปลายมอ ปลายเทาลดลง เกด

อาการชา รสกเจบแปลบเหมอนถกเขมทม กลามเนอออนแรง กลามเนอลบ ความแขงแรงของกลามเนอ

ลดลง เกดอาการขอเทาตก (foot drop) สวนมากมกจะมอาการทง 2 ขางของอวยวะแบบสมมาตร

(symmetrical) ถาไดรบสมผส n-hexane เปนเวลานานอาจจะมผลตอการมองเหน ทาใหลานสายตา

(visual field) แคบลง เสนประสาทตาฝอ (optic nerve atrophy) ได


• ตรวจปสสาวะหลงจากเลกงานในวนทางานสดทายของสปดาหโดยตรวจดสาร 2,5-Hexanedion ซงจะบง

บอกถงการสมผส n-hexane

• การตรวจทางระบบประสาทจะพบการนากระแสประสาท ของเสนประสาททควบคมกลามเนอลดลง การ

ตดเนอเยอของเสนประสาทไปตรวจ จะพบวาเสนประสาทสวนปลายถกทาลายและมการบวม ปลอกหม

เสนประสาท (myelin sheath) จะบางลง


• ปฐมพยาบาล กรณเกดการรวไหล นาผปวยออกจากจดเกดเหตใหเรวทสด ใหอยในทอากาศถายเท

ถอดเสอผาออก ลางตวดวยนาเปลาใหมากทสด ถาเขาตาใหลางตาดวย สงเกตสญญาณชพ ระดบความ

รสกตว ใสทอชวยหายใจถาผปวยไมหายใจ

• การรกษาระยะเฉยบพลน ทาการลางตว (decontamination) ทงทจดเกดเหต และทโรงพยาบาล

ประเมนสภาวะการหายใจ ถาไมหายใจตองใสทอชวยหายใจและใหออกซเจน 100 % ประเ มนระดบ

ความรสกตว และอาการทางระบบประสาท หลกเลยงการใหยาทมฤทธกดระบบประสาท เนองจาก n-

hexane มผลตอระบบประสาทสวนกลางอยแลว

• การรกษาระยะยาว ผลของการสมผสสาร n-hexane ตอเสนประสาทจะยงคงอยแมวาจะหยดการสมผส

แลวกตาม สวนใหญกลมอาการทางเสนประสาทมกจะเปนมากขนใน 2 – 3 เดอนถดมา ในบางราย

อาจจะมอาการไดนานถง 2 ป จาเปนทจะตองทาการรกษา และตรวจตดตาม กบแพทยเฉพาะทางดาน

ระบบประสาทอยางตอเนอง รวมทงทากายภาพบาบดเพอฟนฟเสนประสาทและกลามเนอ

78


Phenol

ชอ ฟนอล (Phenol)

ชออน Carbolic acid, Hydroxybenzene, Phenyl alcohol, Phenylic acid


CAS Number 108-95-2

O

UN Number 1671 (solid) ||||| 2312 (molten) ||||| 2821 (solution)

ลกษณะทางกายภาพ มทงในรปผลก หรอของเหลว ไมมส หากผลกสมผสอากาศจะกลายเปนสชมพ กลนม

ลกษณะเฉพาะ เปนกลน เหมอนกรดหรอเปนกลนหอมหวาน (สามารถรบสมผสกลนไดตงแตระดบความ

เขมขนสารทตากวาคา TLV จงนบเปนคณสมบตเตอนทดของ phenol) ความดนไอ 0.36 mmHg (ทอณหภม

20 องศาเซลเซยส) นาหนกโมเลกล 94.11 ตดไฟไดงาย ละลายนาไดไมคอยดทอณหภมหอง แตละลายไดด

ในสารตวทาละลายหลายชนด

คาอธบาย phenol เปนสารกลม aromatic alcohol (คอมหม hydroxyl จบกบ benzene ring) สารอนๆใน

กลมนมอกหลายชนด แตกตางกนตรงจานวนและตาแหนงเกาะของหม hydroxyl เชน cresol (methyl

phenol), catechol (1,2-benzenediol), resorcinol (1,3-benzenediol), hydroquinone (1,4-benzenediol)

เหลานเปนตน

คามาตรฐานในสภาพแวดลอมการทางาน ACGIH TLV (1992) 8-hour TWA = 5 ppm, Notation = skin

||||| NFPA code = H4 F2 R0

คามาตรฐานสงสงตรวจทางชวภาพ ACGIH BEI รายการสงตรวจคอ ฟนอลในปสสาวะ (phenol in urine)

โดยเกบทเวลาหลงเลกงาน (end of shift) คาทกาหนดคอไมเกน 250 mg/g creatinine แตการตรวจนม

ขอจากดคอความไมเฉพาะเจาะจง เพราะการสมผสสารเคมชนดอน เชน เบนซน (benzene) กทาใหตรวจ

พบฟนอลในปสสาวะไดเชนกน

การกอมะเรง IARC = Group 3 ||||| ACGIH Carcinogenicity = A4

แหลงทพบในธรรมชาต ไมม

อตสาหกรรมทพบได โดยมากถกนามาใชเปนสารเคมขนกลาง (intermediates chemical) สาหรบการผลต

พลาสตกชนด phenolic resins และ epoxy resin และใชในการผลตสารเคมและยาตางๆ นอกจากนยงม

คณสมบตเปนสารทาความสะอาดหรอสารฆาเชอ (disinfectants) สารประกอบในกลม phenol ตวอนๆ ถก

นามาใชในงานตางๆ อกหลายอยาง เชน cresol ใชเปนสารฆาเชอ catechol ใชในงานภาพถาย ยอมขนสตว

และฟอกหนง resorcinol ใชเปนตวกลางในการผลตกาว สยอม และผลตภณฑเกยวกบยา hydroquinone ใช

ในงานภาพถาย ใชเปนสารตานอนมลอสระ (antioxidant) และเปนสารยบยงกระบวนการ polymerization

กลไกกอโรค phenol ทาใหเกดการเสอมสภาพของโปรตน (protein denature) ทาลายผนงเซลล และ

กอใหเกด coagulative tissue necrosis มฤทธกดกรอนเยอบ กลไกททาเกดภาวะ cardiac arrthymia และ

การกดระบบประสาทสวนกลางยงไมทราบแนชด สาหรบสารประกอบของ phenol บางชนด (dinitrophenol,

hydroquinone) สามารถทาใหเกดเมดเลอดแดงแตก (hemolysis) และเกดภาวะ methemoglobinemia ได

เมอเขาสรางกาย phenol จะถกกาจดออกไดเรวภายใน 16 ชวโมง โดยกลายเปน conjugated phenol ขบ

ออกทางปสสาวะ

79

อาการพษเฉยบพลน

• หากรบสมผสทางการหายใจ (ไอระเหย) อาจทาใหมอาการปวดหว คลนไส เวยนศรษะบานหมน และ

ระคายเคองทางเดนหายใจมาก

• หากรบสมผสทางผวหนง จะเกดรอยแผลไหมจากสารเคม มลกษณะเปนรอยเน อตาย (necrosis)

สนาตาล ซงมกไมมอาการปวด การสมผส phenol ทมความเขมขน 1 % หากสมผสเปนเวลานาน กอาจ

ทาใหเกดรอยแผลไหมจากสารเคมได แตหากมความเขมขนสง ถง 5 % จะเกดการรนแรงได

มาก นอกจากน phenol ยงถกดดซมผานผวหนงและทาใหเกดอาการแบบ systemic ไดรวดเรว ภายใน

ไมกชวโมง

• หากเขาตา จะเกดอาการปวดตารนแรง ตาสแสงไมได หากสมผส phenol ทเขมขนมาก สามารถทาให

เกดการกดกรอนรนแรงตอดวงตาได เกดรอยแผลทเยอบตา (epithelial ulceration) ทาใหกระจกตาและ

เลนสมว (stromal opacity) อาจถงกบสญเสยการมองเหนบางสวนหรอตาบอดสนทเลยกเปนได (partial

or total loss of vision)

• หากสมผสทางการกน จะเกดการระคายเคองเยอบทางเดนอาหาร กระเพาะ ลาไส หากกนในปรมาณมาก

สามารถทาใหรมฝปากเกดแผลไหมพพอง กลายเปนรอยเนอตายสขาวหรอน าตาล ทงในปากและ

ในหลอดอาหารได มอาการปวดทอง อาเจยนและเกดอาการแบบ systemic ตามมา

• อาการแบบ systemic ไดแก กดระบบประสาทสวนกลาง ซงมผลกดการหายใจ ตวเขยว หายใจลาบาก

เหงอแตก เกดภาวะชอก มภาวะปอดบวมนา (pulmonary edema) มผลกดการทางานของหวใจ เกด

ภาวะความดนตา และหวใจเตนผดจงหวะแบบ ventricular tachycardia อาจมอาการชก metabolic

acidosis, methemoglobinemia, ปสสาวะเปนสเขม อาจเกดภาวะแทรกซอน ทาใหไตวาย ตบถกทาลาย

สาเหตการเสยชวตมกเปนจากระบบไหลเวยนโลหตลมเหลว การหายใจและหวใจลมเหลว

อาการพษเรอรง

• ภาวะพษเรอรงจาก phenol พบไดนอย แตอาจพบไดจากการสมผสทางการแพทยและในการผาตด การ

สมผสปรมาณนอยเปนเวลานานทาใหเกดอาการอาเจยน กลนลาบาก นาลายออกมาก ทองเสย แขนขา

ออนแรง ปวดศรษะ มนงง อาจพบการทางานตบและไตลมเหลว ปวดกลามเนอ เบออาหาร นาหนกลด

ปสสาวะสเขม

• ผลตอระบบผวหนง อาจพบผน skin eruption ผนผวหนงอกเสบจากการสมผส (contact dermatitis) และ

สผวเปลยนแปลง

การสงตรวจทางหองปฏบตการ ความสมบรณของเมดเลอด (CBC) ระดบเกลอแรในเลอด (electrolytes)

ระดบนาตาลในเลอด (glucose) การทางานของไต (BUN and creatinine) คลนไฟฟาหวใจ (EKG) อาจสง

ตรวจระดบ methemoglobin ในผในสมผส hydroquinone ดวย



ปรมาณมาก หรอใช Polyethylene Glycol 300 หรอ mineral oil หรอ นามนมะกอก หรอ petroleum

jelly ในการลางผวหนงบรเวณทปนเปอน หากเขาตา เมอรกษาเบองตนแลว ควรสงตอใหจกษแพทยดแล

รกษาตอ

• กรณกลนกน หามกระตนผปวยใหอาเจยน พจารณาทาการลางทอง (gastric lavage) ไดหากกนมายงไม

เกน 1 ชวโมง ทงนจะทาไดเฉพาะกรณทผปวยไมมรอยไหมในปากและในลาคอเทานน พจารณาให

activated charcoal ทาง NG tube หรอใหกนได ถามนใจวาไมมรอยแผลหรอการทะลของทางเดนอาหาร

80

• นอกจากนตองเฝาระวงอาการแบบ systemic ทอาจเกดตามมาได โดย monitor EKG, pH, การทางาน

ของตบและไต และใหการดแลรกษาตามอาการ ไดแก การแกภาวะ dehydration ใหยากนชกหากม

อาการชก อาจตองพจารณาใหยา anti-arrhythmic เมอมขอบงช ให sodium bicarbonate หากมภาวะ

metabolic acidosis ควรรบผปวยไวดอาการในโรงพยาบาลอยางนอย 24 ชวโมง


Phosgene

ชอ ฟอสจน (Phosgene) ||||| ชออน Carbonyl chloride, Chloroformyl chloride

สตรโมเลกล COCl2

ลกษณะทางกายภาพ แกส ไมมส มกลนเหมน


คาอธบาย ฟอสจน (phosgene) หรอ คารบอนลคลอไรด (carbonyl chloride) เปนแกสพษชนดหนง ถก

สงเคราะหขนเพอใชเปนอาวธเคมในสงคราม นอกจากนน ยงสามารถพบการใชฟอสจนไดในอตสาหกรรม

ผลตส เรซน ยาปราบศตรพช และเปนผลผลตจากการเผาไหมสารเคมทมคลอรนเปนองคประกอบ แกสชนดน

มคณสมบตทาใหปอดบวมนา ทาลายระบบหายใจ หากสดดมเขาไปปรมาณมากจะทาใหเสยชวตได ฟอสจน

ละลายนาไดไมด จงทาใหออกฤทธชา ผปวยอาจสดดมเขาไปปรมาณมากโดยไมรตว กอนทจะเกดอาการพษ

ตอทางเดนหายใจขนมาอยางรนแรงในภายหลงได

คามาตรฐานในสถานททางาน ACGIH TLV (1992): TWA = 0.1 ppm ||||| NIOSH REL: TWA = 0.1

ppm, Ceiling = 0.2 ppm, IDLH = 2 ppm ||||| OSHA PEL: TWA = 0.1 ppm ||||| ประกาศ

กระทรวงมหาดไทย เรองความปลอดภยในการทางานเกยวกบภาวะแวดลอม (สารเคม) พ.ศ. 2520: TWA =

0.1 ppm

แหลงทพบ อาจพบมการใชเปนอาวธเคมในสงครามหรอการกอการราย ใชในอตสาหกรรมการผลตส (dye)

เรซน (resin) และยาปราบศตรพช (pesticide) เปนผลผลต (by-product) จากการเผาไหมสารเคมทมคลอรน

เปนองคประกอบ เชน ในกรณการเกดไฟไหมคลงเกบสารเคม เปนตน การขดหรอทาโลหะดวยตวทาละลายท

มคลอรนเปนองคประกอบ เชน ไตรคลอโรเอทลน เมอนาโลหะเหลานมาเชอมดวยความรอน กจะเกดไอควนท

มแกสฟอสจนขนไดเชนกน

กลไกการกอโรค เปนสารระคายเคอง ออกฤทธโดยการละลายนา ทหลออยตามเยอบทางเดนหายใจ ไดเปน

กรดไฮโดรคลอรก (hydrochloric acid) ซงมฤทธกดกรอนและระคายเคองทางเดนหายใจได แตเนองจากเปน

แกสทละลายนาชา การออกฤทธจงมกเกดขนชา หลงการสดดมไปแลวเปนเวลานาน

การเตรยมตวเมอเกดเหตฉกเฉน เนองจากเปนแกสพษทมระดบความเปนพษตามาก การสดดมเขาไปใน

ปรมาณเพยงเลกนอยกอาจถงแกชวตได กรณเกดการรวไหล เจาหนาทกภย และผปฏบตงานทางการแพทย

ฉกเฉน จงควรใสชดปองกนแบบทมถงบรรจอากาศในตว เขาไปดาเนนการกภยเทานน


• อาการเฉยบพลน ถาความเขมขนสงพอ จะกอใหเกดการระคายเคองตอเยอบ ตา จมก และคอ ทาใหม

อาการไอได หลงจากสดดมระยะแรกอาจจะไมมอาการอะไรเลย (asymptomatic) แตเมอเวลาผานไป 30

นาท จนถง 8 ชวโมง จะทาใหเกดอาการหอบเหนอย (dyspnea) แนนหนาอก (chest discomfort) ระดบ

ออกซเจนในเลอดตา (hypoxemia) อาการจะเรมเกดเรวชาเพยงใดนน ขนกบปรมาณแกสทไดรบ และ

81

ระยะเวลาการสดดมแกส ตอมาจะเกดภาวะปอดบวมนา (pulmonary edema) ซงอาจเกดขนชาถง 24

ชวโมงหลงการสดดมแกสกได ถาอาการหนกมาก อาจทาใหระบบหายใจลมเหลวและเสยชวต

• อาการระยะยาว ในบางรายทปอดถกทาลายมาก เมอหายจากระยะเฉยบพลนแลว อาจเกดผงพดทปอด

ทาใหมอาการหายใจหอบเหนอยเรอรงได

การตรวจทางหองปฏบตการ การวนจฉยใหขนกบประวตการสมผส และการตรวจรางกายเปนสาคญ ไมม

ตวบงชทางชวภาพทใชตรวจไดสาหรบฟอสจน การตรวจเพอชวยในการรกษา ไดแก การตรวจภาพรงสทรวง

อก (CXR) การตรวจระดบออกซเจน (pulse oximetry) การตรวจระดบแกสในหลอดเลอดแดง (arterial blood

gas) เหลานเปนตน


• ปฐมพยาบาล รบนาผ ปวยออกจากจดเกดเหตใหเ รวท สด การลางตวดวยนาเปลาใหทาตามความ

เหมาะสม หากผปวยมอาการระคายเคองตา ใหลางตาดวย ประเมนการหายใจ ถาไมหายใจใหรบเปด

ทางเดนหายใจและทาการชวยหายใจ ผทเขาไปชวยเหลอผปวยในพนทเกดเหต ตองใสชดปองกนแบบท

มถงบรรจอากาศในตว (SCBA) เทานน บคลากรทางการแพทยฉกเฉนทดแลผปวยตอ กตองใสหนากาก

ปองกนแกสดวย จากนนรบนาสงพบแพทย

• การรกษา ตรวจสอบระบบการหายใจของผปวยวาปกตหรอไม ถายงปกตดใหระลกไวในใจเสมอวาอาจ

เกดภาวะปอดบวมนาหลงจากเวลาผานไประยะหนงได จงตองใหผ ปวยอยสงเกตอาการทโรงพยาบาล

อยางนอย 12 – 24 ชวโมงทกราย ตองทาการตรวจภาพรงสทรวงอกทกราย หากระบบการหายใจไม

ปกต ใหใสทอและชวยการหายใจ วดสญญาณชพ ใหสารนาตามความเหมาะสม รกษาประคบประคอง

อาการ ควรระวงการปนเปอนของแกสมาสบคลากรทางการแพทยดวย เชน จากลมหายใจออกของผปวย

สงเกตอาการตอเนอง หากพบมอาการหอบเหนอยมากขน ใหสงสยภาวะปอดบวมนา (delayed-onset

pulmonary edema) ไวกอน ทาการตรวจภาพรงสซา สงปรกษาอายรแพทย และรกษาภาวะปอดบวมนา

ตอไป ไมมยาตานพษทจาเพาะสาหรบฟอสจน

การปองกนและเฝาระวง การปองกนทดทสดคอลดการสมผสตามหลกอาชวอนามย โรงงานทใชฟอสจนใน

การผลตตองใชระบบปด ควบคมทแหลงกาเนด ใหความรแกพนกงานทตองทางานกบแกสชนดน และตองขน

ทะเบยนกบกระทรวงอตสาหกรรมไว แกสฟอสจนทเกดจากเหตไฟไหม ปองกนไดดวยการตรวจสอบระบบ

ปองกนอคคภยอยางสมาเสมอ แกสฟอสจนทเกดจากเหตกอการราย หนวยงานความมนคงควรเตรยมการ

ซกซอมเพอรบมอไวหากเกดเหตการณขน การเฝาระวงสขภาพในคนททางานสมผสฟอสจน ควรเนนไปทการ

ควบคมระดบแกสชนดนในบรรยากาศการทางาน ตรวจสขภาพโดยเนนสอบถามอาการระคายเคองและอาการ

ของระบบทางเดนหายใจ


Phosphine

ชอ ฟอสฟน (Phosphine)

ชออน Phosphorus trihydride, Phosphorus hydride, Phosporated hydrogen, Hydrogen phosphide

สตรโมเลกล PH

นาหนกโมเลกล 34

3

CAS Number 7803 – 51 – 2

82

UN Number 2199

ลกษณะทางกายภาพ แกส ไมมส กลนฉนคลายกระเทยมหรอปลาเนา

คาอธบาย แกสฟอสฟน (phosphine) เปนแกสทเกดขนจากการทาปฏกรยาของสารอลมเนยมฟอสไฟด

(aluminium phosphide) หรอสารสงกะสฟอสไฟด (zinc phosphide) กบความชนในอากาศ โดยปกตสารทง 2

ชนดนจะอยในรปของแขง เมอทาปฏกรยากลายเปนแกส phosphine ใชเปนสารรมควน (fumigant) สาหรบฆา

หนในยงฉางเกบขาวหรอธญพชอนๆ สารชนดนมพษระคายเคองระบบทางเดนหายใจอยางรนแรง อาจทาใหผท

สดดมเขาไปปรมาณสงเสยชวตได

คามาตรฐานในสถานททางาน ACGIH TLV – TWA 0.3 ppm, STEL 1 ppm ||||| NIOSH REL – TWA

0.3 ppm (0.4 mg/m3), STEL 1 ppm (1 mg m3) ||||| OSHA PEL – TWA 0.3 ppm (0.4 mg/m3) ||||| IDLH

50 ppm ||||| กฎหมายแรงงานไทย TWA 0.3 ppm (0.4 mg/m3

คามาตรฐานในสงแวดลอม NAAQS – N/A ||||| กฎหมายสงแวดลอมไทย – N/A

)

คามาตรฐานในรางกาย ACGIH BEI – N/A

คณสมบตกอมะเรง IARC N/A ||||| ACGIH N/A

แหลงทพบในธรรมชาต เปนสารพษทเกดจากปฏกรยาทางเคม โดยทวไปไมพบในธรรมชาต


• ทพบบอยทสดคอใชในรป aluminium phosphide หรอ zinc phosphide สาหรบเปนสารรมควน

(fumigant) เพอใชฆาหน (rodenticide) ในยงฉางซงบรรจเมลดขาว ขาวโพด มนสาปะหลง ใบยาสบ หรอ

พชผลทางการเกษตรอน ๆ

• ในกระบวนการหลอมโลหะผสม (ferrosilicon) สามารถเกดแกส phosphine ขนได [1]

• ในกระบวนการผลตสารกงตวนา (semi-conductors) มการใช phosphine ในกระบวนการผลต ทงสารกง

ตวนาชนดททาจาก silicon (Si) และ gallium arsenide (GaAs) [2]

กลไกการกอโรค ยงไมทราบแนชด อวยวะทไดรบผลกระทบมกเปนอวยวะทใชออกซเจนมาก เชน ปอด

สมอง หวใจ ตบ ไต เชอวาการเกดพษนาจะเกดจากการยบยง electron transportation ใน mitochondria [3]


• นาผปวยออกจากจดเกดเหตใหเรวทสด หยดการรวไหลของสารเคม เนองจากสารชนดนมพษรนแรงตอ

ทางเดนหายใจ ผทเขาไปทาการกภยควรใสชดปองกนทเหมาะสม ทดทสดคอชดปองกนชนดทมถงบรรจ

อากาศในตว (self-contained breathing apparatus, SCBA) และเนองจากสารนตดไฟงายมาก ชดกภย

ควรเปนชดกนไฟดวย

• โดยทวไปความเสยงในการไดรบแกสมอสองจากลมหายใจออกของผปวยมคอนขางนอย [3] แตเนองจาก

แกสมพษตอทางเดนหายใจอยางรนแรง เพอความปลอดภยของบคลากรสาธารณสขทเขาไปกภย การ

ชวยฟนคนชวตใหหลกเลยงการเปาปากโดยตรง (mouth-to-mouth) อยางเดดขาด ถาจะชวยหายใจใหใช

หนากากชวยหายใจ (face mask with ambulatory bag) เทานน [4]

• กรณพบกอน aluminium phosphide ตดมากบเสอผาผปวยใหรบเอาออก กรณผปวยกนกอน aluminium

phosphide เขาไป ถาผปวยอาเจยนออกมาใหรบเกบทนท เนองจากกอน aluminium phosphide เหลาน

ยงสามารถปลอยแกส phosphine ออกมาได อาจเปนอนตรายตอบคลากรสาธารณสขทดแลหรอผปวยท

อยขางเคยง

83


• อาการทพบ มพษตอระบบหายใจอยางรนแรงเมอสดดม ทาใหไอ รสกแสบรอนคอ ปวดจกบรเวณ

หนาอก หายใจลาบาก หายใจเรว ปอดบวมนา มนาในเยอหมปอด จนถงหายใจลมเหลวได อาจเกดภาวะ

Adult respiratory distress syndrome (ARDS) ในผปวยทมอาการรนแรง อาการระบบประสาทคอ

วงเวยนศรษะ ปวดศรษะ มนศรษะ เดนเซ มอสน ถาไดรบสมผสมากๆ อาจทาให ชก หมดสต อาการ

ของหวใจคอ หวใจเตนผดจงหวะ ซงมทงแบบ ST-T wave changes, global hypokinesia หรอ atrial

and ventricular arrhythmias แบบอนๆ ระดบเอนไซมหวใจสงขน มนาในเยอหมหวใจ หวใจลมเหลว

กรณกนกอน aluminium phosphide เขาไปจะทาใหเกดอาการระบบทางเดนอาหารคอ คลนไส อาเจยน

ปวดทอง และทองเสย การไดรบปรมาณสงทาให การหายใจลมเหลว หวใจลมเหลว ชก ตบวาย ไตวาย

เฉยบพลน ตบออนอกเสบ ตอมหมวกไตวาย ความดนโลหตตา และเสยชวตได [5]

• อนตรายจากไฟไหมและการระเบด นอกจากตวสารเองจะมพษรนแรงตอทางเดนหายใจแลว แกสชนด

นยงตดไฟไดงายมาก หนกกวาอากาศ และเมอถกอากาศจะระเบดไดดวย (NFPA Code = H3 F4 R2)

ผประสบภยบางสวนอาจไดรบอนตรายจากไฟไหมหรอแรงระเบด ถาอยใกลกบจดกาเนดการรวไหล


• ไมมการตรวจใดทเปนตวบงชทางชวภาพ (biomarker) ของการสมผสสารน การวนจฉยใหขนกบประวต

และการตรวจรางกายผปวยเปนหลกเทานน

• รายทมอาการทางเดนหายใจควรตรวจภาพรงสทรวงอก (chest X-ray) ตดตามระดบออกซเจน (pulse

oxymetry) และระดบแกสในเลอด (blood gas) ตามความเหมาะสม

• ควรตรวจการทางานของตบ (transaminase level) การทางานของไต (BUN, creatinine level) และ

ระดบเกลอแรในเลอด (serum electrolyte) ดวย พจารณาตรวจคลนไฟฟาหวใจ (EKG) ตามอาการ


• ปฐมพยาบาล นาผปวยออกจากจดเกดเหตใหเรวทสด ใหอยในทอากาศถายเทด นอนหวสงเลกนอย

(half-upright position) ถอดเสอผาทคบแนนออกเพอใหหายใจไดสะดวก ทาการลางตว ดสญญาณชพ

โดยเฉพาะการหายใจ ใสทอชวยหายใจหากพบการหายใจลมเหลว

• การรกษา การรบไวในโรงพยาบาลเพอสงเกตการหายใจอยางนอย 24 – 48 ชวโมงจะตองทาทกรายท

สงสยสมผสสารน เนองจากเคยมรายงานวาอาการปอดบวมนาอาจเกดขนชาภายหลงการสมผสไปแลว

ชวงเวลาหนงได (delayed onset of pulmonary edema) [6] ||||| ในรายทมปญหาการหายใจ ควรสงเกต

อาการอยางใกลชด การใสทอชวยหายใจ การใช positive end-expiratory pressure (PEEP) จะชวยการ

หายใจในผปวยทมอาการรนแรง ใหออกซเจนเสรมทกราย พจารณาใหสารนาอยางเหมาะสม โดยเฉพาะ

ในรายทมภาวะปอดบวมนา การทา pulmonary artery canulation เพอวด wedge pressure อาจชวยให

ปรบปรมาณการใหสารนาไดอยางเหมาะสมขน ||||| ในรายทมอาการชกใหการรกษาดวย benzodiazepine

||||| ในรายทหวใจเตนผดจงหวะใหการรกษาดวย magnesium sulfate ฉดเขาหลอดเลอดดา ||||| ในรายท

กนเมด aluminium phosphide เขาไป ไมควรใหยากระตนอาเจยน แตพจารณาให activated charcoal

(1 g/kg) หากมาถงเรว โดยเฉพาะภายใน 1 ชวโมงหลงกนและกนเขาไปปรมาณมาก [6] ||||| รายทความ

ดนโลหตตาพจารณาให vasopressors ถาไมตอบสนองและสงสยภาวะตอมหมวกไตวาย อาจพจารณา

ให hydrocortisone ||||| การรกษาเนนตามอาการเปนหลก ไมมยาตานพษ การลางไตและการฟอกเลอด

ไมมหลกฐานยนยนวาชวยขบพษได [3]

84


1. Nordberg G, Langerd S, Sunderman FW, Stellman JM, Osinsky D, Markkanen P, et al. Metals:

Chemical Properties and Toxicity. In: Stellman JM, ed. ILO Encyclopaedia of Occupational

Health and Safety. 4th ed. Geneva: International Labour Office 1998.

2. Baldwin DG, Gerami A, Rubin JR. Microelectronics and semiconductors: III-V Semiconductor

manufacturing. In: Stellman JM, ed. ILO Encyclopaedia of Occupational Health and Safety. 4th

ed. Geneva: International Labour Office 1998.





5. International Programme on Chemical Safety. International Chemical Safety Cards (ICSCs):

Phosphine. International Labour Office, 1998.

6. Schenker MB, Offerman SR, Albertson TE. Pesticides. In: Rom WN, Markovitz SB, eds.

Environmental and occupational medicine. 4th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins

2007:1171 - 2.


Styrene

ชอ สไตรน (Styrene)

ชออน Vinylbenzene, Phenylethylene, Ethynylbenzene, Styrol, Styrene monomer

สตรโมเลกล C6H5CH=CH2 หรอ C8H8


CAS Number 100-42-5

UN Number 2055 (styrene monomer, inhibited)

ลกษณะทางกายภาพ ของเหลวคลายนามน ไมมสหรอสเหลองใส กลนหอม ระเหยเปนไอได

คาอธบาย สไตรน (styrene) เปนตวทาละลายอนทรยกลมอโรมาตกชนดหนงทมการใชในอตสาหกรรมตางๆ

อยางกวางขวาง เปนสวนผสมอยในนามนเตมรถยนต และยงเปนสารตงตนในกระบวนการโพลเมอรเพอผลต

โฟมและพลาสตกอกหลายชนดดวย ลกษณะเปนนามนเหลวใส ทความเขมขนตาๆ จะมกลนหอม ระเหยเปน

ไอไดด พษของสไตรนจะทาใหเกดการกดประสาท ระคายเคองเยอบ ระคายเคองทางเดนหายใจ

คามาตรฐานในสถานททางาน ACGIH TLV (1996) – TWA 20 ppm, STEL 40 ppm ||||| NIOSH REL –

TWA 50 ppm, STEL 100 ppm ||||| OSHA PEL – TWA 100 ppm, Ceiling 200 ppm, Maximum peak

600 ppm in 5 minutes in any 3 hours ||||| IDLH 700 ppm ||||| กฎหมายแรงงานไทย TWA 100 ppm,

Ceiling 200 ppm, Maximum peak 600 ppm in 5 minutes in any 3 hours

คามาตรฐานในสงแวดลอม EPA NAAQS – N/A ||||| กฎหมายสงแวดลอมไทย – N/A

คามาตรฐานในรางกาย ACGIH BEI (2009) – Mandelic acid plus phenylglyoxelic acid ในปสสาวะเกบ

หลงเลกงานไมเกน 400 mg/g Cr และ Styrene ในเลอดตรวจหลงเลกงานไมเกน 0.2 mg/L

85

คณสมบตกอมะเรง IARC Group 2B || ACGIH A4 Carcinogenicity


• สไตรนทใชในอตสาหกรรม สวนใหญเปนสารปโตรเคมทไดจากการขดเจาะนามนและแกสธรรมชาตจาก

ใตทะเล โดยทวไปจงไมพบอยในสภาพแวดลอมปกต อยางไรกตามในปจจบนอาจพบการปนเปอนออก

จากโรงงานอตสาหกรรมสสงแวดลอมทวไป เชน อากาศ ผวดน นา ไดในบางพนท [1]

• นอกจากนยงพบสไตรนทเกดขนตามธรรมชาตไดในนาเลยง (sap) ของพชตระกล Styrenaceous trees

เชน ตนไมกลม snow bell และ silver bell ไดเชนกน [1]



• ใชเปนสารโมโนเมอร (monomer) ในกระบวนการผลตโพลสไตรน (polystyrene) ซงเปนโฟมชนดหนงท

ใชกนอยางแพรหลาย เชน ใชทาจานขาว กลองขาว โฟมโพลสไตรนเปนของแขง ยอยสลายยาก แตไม

กอพษตอมนษยในสภาวะปกต นอกจากโฟมนนถกความรอนหรอไหมไฟจะกลบกลายเปนสไตรนดงเดม

และกอพษได

• ใชเปนตงตนหรอสารโมโนเมอร (monomer) ในกระบวนการผลตโคโพลเมอร (copolymer) เชน พลาสตก

ทนความรอน acrylonitrile – butadiene – stryrene (ABS) และ styrene – acrylonitrile copolymer

(SAN) และยางสงเคราะห styrene – butadiene rubber (SBR)

กลไกการกอโรค

• เชนเดยวกบตวทาละลายกลมอโรมาตกชนดอน สไตรนออกฤทธกดสมอง ทาใหระคายเคองเยอบ เชน

ตา จมก ทางเดนหายใจ ทาใหวงเวยนศรษะเหมอนคนเมา ออนเพลย มนงง

• เคยมรายงานวาสไตรนทาใหเกดหวใจเตนผดจงหวะไดในสตวทดลอง แตยงไมเคยเกดขนในคน [1]

• ผปวยพษจากการกนหรอดมสไตรนยงไมเคยมรายงานไว จากการทดลองในสตวพบวาสไตรนมฤทธ

ระคายเคองทางเดนอาหารในสตวทดลองได [1]

การเตรยมตวเมอเกดเหตฉกเฉน สไตรนตดไฟงาย (NFPA Code: H2 F3 R2) ในความเขมขนตากลนจะ

หอมจางๆ แตทความเขมขนสงกล นจะเขมขนมากจนกลายเปนฉนเหมน คณสมบตขอนมประโยชนมาก

ในการบอกถงระดบทเปนอนตรายตอสขภาพ ทาใหพนกงานรบรถงอนตรายได การเกบสไตรนโดยทวไปตอง

ใสตวหยดยงปฏกรยา (inhibitor) ดวย เนองจากเกดปฏกรยา polymerization ไดงายเมอถกความรอนและ

อาจเกดระเบดรนแรง [2]


• อาการเฉยบพลน ชองทางการดดซมสไตรนเขาสรางกายทสาคญทสดคอทางการหายใจ ทางผวหนง

สามารถดดซมไดเชนเดยวกบตวทาละลายอนทรยอนๆ สวนทางการกนกคาดวาดดซมไดด เชนกน

อาการแบบเฉยบพลนจากการสมผสไอระเหยของสไตรนความเขมขนสงคอ ระคายเคองตา จมก คอ

ทางเดนหายใจ ไอ แนนหนาอก ปอดบวมนา ฤทธกดสมองทาให มนงง ออนเพลย ซม ความรสกตว

ลดลง จนถงกบหมดสตได พษตอระบบประสาทการมองเหนอาจทาให เสนประสาทตาอกเสบ

(retrobulber optic neuritis) ภาพทมองเหนหายไปบางสวน (central scotoma) และตาบอดส (loss of

color vision) [1]

• อาการระยะยาว การสมผสทผวหนงในระยะยาวทาใหเกดผนแพ ผวแหงแตก คน การสดดมระยะยาว

ทาใหวงเวยน มนงง ออนเพลย คลนไส เบออาหาร เดนเซ ความจาไมด ชาปลายมอปลายเทา หวใจเตน

86

ผดจงหวะ เคยมรายงานวาอาจทาใหเกดโรคหอบหดจากการสดดมระยะยาวได [3] สมบตการกอมะเรงใน

มนษยนนยงไมชดเจน


• การตรวจเพอบงชการสมผสสไตรน ทาไดโดยการตรวจสารเมตาโบไลต (metabolites) ทจาเพาะกบ

สไตรนสองตวคอ mandelic acid (MA) และ phenylglyoxelic acid (PGA) ในปสสาวะ ซงสารทงสองชนด

นมความจาเพาะสง โดยทวไปจะไมพบในปสสาวะของผทไมไดสมผสสไตรนเลย ระยะเวลาครงชวตของ

MA และ PGA ในปสสาวะเทากบ 20 และ 10 ชวโมงตามลาดบ [4]

• นอกจากนยงอาจตรวจจากเมตาโบไลตในปสสาวะไดอกตวหนงคอ hippuric acid ได แตมขอจากดใน

การแปลผลมาก เนองจาก hippuric acid เกดขนเปนสดสวนนอยมากเมอเทยบกบ MA และ PGA อกทง

ยงไมจาเพาะตอการสมผสสไตรนเพยงอยางเดยว เพราะเกดจากการสมผสสารโทลอน (toluene) ได

เชนเดยวกน [4]

• การตรวจสไตรนในเลอด (blood styrene) นน เหมาะทจะใชตรวจยนยนการสมผสเชนกน แตมระยะเวลา

ครงชวตในเลอดเพยง 5 ชวโมง จงควรเจาะตรวจหลงสมผสมาไมนานจะดทสด [4]

• การตรวจทชวยในการรกษากรณเกดพษสไตรน เชน ตรวจภาพรงสทรวงอก (chest X-ray) ระดบเกลอ

แรในเลอด (electrolyte) คลนไฟฟาหวใจ (EKG) เปนตน [1]


• ปฐมพยาบาล รบนาผปวยออกจากการสมผสโดยเรวทสด ใหอยในทอากาศถายเทด ทาการลางตวดวย

นาเปลาใหมากทสด ถาเขาตาใหลางตาอยางนอย 2 – 3 นาท สงเกตสญญาณชพ ชวยการหายใจถาม

ปญหาการหายใจ ใหออกซเจนเสรม

• การรกษา หลงจากลางตวแลว ใหการรกษาตามอาการ สงเกตการหายใจและภาวะปอดบวมนาทอาจ

เกดขนไดใน 24 – 72 ชวโมง ถายภาพรงสปอดถาสงสยภาวะปอดบวมนา ใหออกซเจนเสรม ใหสารนา

กรณกนหรอกลนเขาไปอยาทาใหอาเจยน เนองจากจะสาลกและระคายเคองหลอดอาหารมากขนได

สงเกตอาการจนกวาผปวยจะดขน ไมมยาตานพษสาหรบสไตรน






3. Hayes JP, Lambourn L, Hopkirk JA, Durnham SR, Taylor AJ. Occupational asthma due to

styrene. Thorax. 1991;46(5):396 - 7.



พญ.จฑารตน ฉตรวรยาวงศ

Sulfuric acid

ชอ กรดซลฟรค (Sulfuric acid)

ชออน Hydrogen sulphate, Oil of vitriol, Oleum

87

สตรโมเลกล H2SO4



UN Number 1830

ลกษณะทางกายภาพ ของเหลวใส คลายนามน ไมตดไฟ ไมมกลน ไมมสเมอเปนกรดบรสทธ หากไมบรสทธ

จะเปลยนเปนสนาตาล เมอทาปฏกรยากบสารอนทรยอาจทาใหเกดเพลงไหมและระเบดได

การเกบรกษา

• เกบในภาชนะบรรจปดมดชด

• เกบในทเยนและแหง

• มการระบายอากาศเพยงพอ

• เกบหางจากแสง ไอนา ดางแก และสารประกอบอนทรย

• เกบภาชนะบรรจสารไวในบรเวณเกบสารเคมทเหมาะสม

• หลกเลยงการสดหายใจ และการสมผสถกผวหนงและตา

การนาไปใช ใชในอตสาหกรรมสยอม กระดาษหนง สวนประกอบอาหาร การชบโลหะดวยไฟฟา เปนนากรด

ในแบตเตอร

การเกดพษ

• จากการสดดม การกน สมผสทางผวหนง

• หากไดรบ 5 mg/m3

• ความเขมขน 80 mg/m

อาจทาใหเกดอาเจยน ไอ 3

• Occupational exposure standard: ACGIH TLV (2000) TWA = 0.2 mg/m

ทาใหเกดอนตรายตอชวตอยางเฉยบพลน 3

อาการระยะเฉยบพลน

, Notation = A2

ผลจากการสดดม

• อาการแรกเรมคอ คนจมก จาม เจบคอ แสบตา เปนมากจะ ไอ แนนหนาอก ปวดศรษะ เดนเซ สบสน

• อาจเกด หายใจลาบาก (dyspnea) หากสดดมไป 3 – 30 ชวโมง

• อาจเกด ภาวะขาดออกซเจน (hypoxia) และตวเขยว (cyanosis) ได

• หากสดดมกรดความเขมขนตา 0.35 – 5 mg/m3

• อาจเกด pneumonitis, pulmonary and laryngeal edema ได

จะกระตน reflex เกดหายใจเรวและตนได

• หากกรดความเขมขนสง ทาใหเกด pulmonary fibrosis, bronchitis และ emphysema

ผลตอผวหนง

• สมผสกรดเจอจางทาใหเกดระคายเคอง ผวหนงแดง

• สมผสกรดเขมขน เกดแผล thermal burn และ deep ulcers ได

• ทาใหเกดเนอตาย และ แผลเปน

• หากบรเวณท burn บรเวณกวางอาจทาใหชอกได

ผลตอตา

• ไอระเหย (vapor) และฟม (fume) สามารถทาใหเกดการระคายเคอง เยอบตาอกเสบ ม necrosis ของ

เยอบตา แมวาความเขมขนตา

88

• หากสมผสกรดทเปนของเหลวกระเดนเขาตา ทาใหเกดอาการปวดรนแรง corneal ulcer กระจกตามว

หรอเกดการ burn ของกระจกตาได

• หากสมผสตาโดยตรงทาใหลานสายตาลดลง หรอตาบอดได

• อาจเกดการทะล eye globe ม content ในตาไหลอออกมาได

• ทาใหเกด permanent damage การมองเหนถกทาลายถาวรได

ผลจากการกน

• หากกนปรมาณเลกนอยอาจทาใหระคายเคองเยอบทางเดนอาหาร ปวดทองบรเวณลนป คลนไสอาเจยน

• หากกนปรมาณมากทาใหกดหลอดอาหาร ทางเดนอาหารตบตน หรอทะล โดยทวไปมกมผลรนแรงตอ

กระเพาะอาหารและลาไสเลกมากกวาหลอดอาหาร

• เกด severe metabolic acidosis และ shock ได

• เกด pyloric stenosis ตามมา หลงกนไปนานหลายสปดาหหรอเปนป

อาการระยะยาว

• หากไดรบกรดซลฟรคทมความเขมขนนอยๆเปนเวลานาน ทาใหเกดการเปลยนแปลงของ pulmonary function

เกด chronic bronchitis, pulmonary fibrosis, emphysema, pneumonitis

• อาจมอาการคลายตดเชอทางเดนหายใจจากไวรส มอาการนามกไหล เยอบตาอกเสบ กระเพาะอาหาร

อกเสบ

• ฟนอาจเปลยนสไป และเกดการสกกรอน

• มหลกฐานบางชนบงชวาอาจทาใหเกดมะเรงของทางเดนหายใจได

การรกษา

ทางการสดดม

• Clear airway, ใหออกซเจน

• ประเมนการหายใจ อาจตองเอกซเรยปอดเพอประเมน pneumonitis

• On PEEP หรอ CPAP รกษา pulmonary edema

• รกษาตามอาการ

ทางการสมผสผวหนง

• ถอดเสอผาเปอนกรดซลฟรคออก ใสถงทาเครองหมายเกบใหหางจากผปวยและผชวยเหลอ

• ลางแผลดวยนาปรมาณมาก

• รกษาอาการ burn ตามอาการ

ทางการสมผสดวงตา

• Irrigate ดวย normal saline อยางนอย 15 นาท หรอ 3 ลตร

• ตรวจดวย fluorescein พจารณาสงตอจกษแพทย

ทางการกน

• หามทา gastric lavage หรอทาใหอาเจยน

• ใหดมนามากๆ ยกเวนถาสงสยมการทะลของทางเดนอาหาร

• รกษาการชอก โดยใหนาเกลอหรอเลอด และใหยาแกปวด

• พจารณา steroid เพอลดการอกเสบ

89

• เอกซเรย abdomen เพอประเมน perforation

• รกษาอาการอนๆ ตามอาการ

• พจารณาทา gastro-esophagoscope ภายใน 12 ชม เพอประเมนความรนแรง


Toluene

ชอ โทลอน (Toluene)

ชออน Methylbenzene, Methylbenzol, Phenylmethane, Toluol

สตรโมเลกล C6H5CH3 หรอ C7H8


CAS Number 108-88-3

UN Number 1294

ลกษณะทางกายภาพ ของเหลว ไมมส มกลนหอมอโรมาตก ระเหยเปนไอได

คาอธบาย โทลอนเปนตวทาละลายอนทรยกลมอโรมาตกทผสมอยในผลตภณฑตางๆ อยางมากมาย เชน ส

กาว ทนเนอร แลคเกอร หมกพมพ เปนตน ลกษณะทางกายภาพสารนเปนของเหลวใส ไมมส มกลนหอม

อโรมาตก เปนสารปโตรเคมทไดจากการกลนนามนและแกสธรรมชาต พษของโทลอนคอทาใหเกดการระคาย

เคองเยอบ กดประสาท ทาใหหวใจเตนผดจงหวะ เปนพษตอตบและไต

คามาตรฐานในสถานททางาน ACGIH TLV (2006) – TWA 20 ppm ||||| NIOSH REL – TWA 100 ppm

(375 mg/m3), STEL 150 ppm (560 mg/m3

คามาตรฐานในสงแวดลอม EPA NAAQS – N/A ||||| กฎหมายสงแวดลอมไทย – N/A

) ||||| OSHA PEL 200 ppm, Ceiling 300 ppm, maximum 500

ppm in 10 minutes ||||| IDLH – 500 ppm ||||| กฎหมายแรงงานไทย TWA 200 ppm, Ceiling 300 ppm,

Maximum 500 ppm in 10 minutes

คามาตรฐานในรางกาย ACGIH BEI (2009) – Hippuric acid ในปสสาวะหลงเลกงานไมเกน 1.6 g/g

creatinine, o-Cresol ในปสสาวะหลงเลกงานไมเกน 0.5 mg/L, Toluene ในเลอดกอนเขางานวนสดทายของ

สปดาหไมเกน 0.05 mg/L ||||| ACGIH BEI (2011) ไดยกเลกการกาหนดมาตรฐานการตรวจ Hippuric acid

ในปสสาวะหลงเลกงาน และเปลยนมาเปนการตรวจ Toluene ในปสสาวะหลงเลกงานแทน (คามาตรฐานไม

เกน 0.03 mg/L) สวนมาตรฐานการตรวจ o-Cresol ในปสสาวะ และ Toluene ในเลอด ยงคงเดม

คณสมบตกอมะเรง IARC = Group 3 ||||| ACGIH Carcinogenicity = A4

แหลงทพบในธรรมชาต โดยปกตไมพบในธรรมชาต เนองจากเปนสารสงเคราะหจากอตสาหกรรมปโตรเคม

แตอาจพบปนเปอนในธรรมชาตได


• เปนสารทไดจากกระบวนการกลนนามนและแกสธรรมชาต


• เปนตวทาละลายทผสมอยในผลตภณฑหลายชนด เชน ทนเนอร แลคเกอร กาว สทาบาน สวาดรป หมก

พมพ นามนวานช นามนเคลอบเงา ยาทาเลบ ยาลางเลบ นายาลบส นายาทาความสะอาด ยาฆาแมลง

90

นายาลางคราบมน (เนองจากผลตภณฑของแตละบรษทจะมสตรเฉพาะของตนเอง การทเราจะทราบได

วาผลตภณฑใดมสวนผสมของโทลอนอยบางนนตองอานจากฉลากบรรจผลตภณฑเปนหลก)

• อยในรปสารประกอบกบสาร isocyanate เชน 2,4-toluene diisocyanate (TDI) หรอ toluene 2,6-

diisocyanate ใชในการพนเคลอบสรถยนต เครองบน เครองเรอน พนไม [1]

กลไกการกอโรค ออกฤทธกดสมอง ทาใหมนงง ซม คลายคนเมา กระตนกลามเนอหวใจทาใหหวใจเตนผด

จงหวะ ระคายเคองตอเยอบ เชน ตา ชองปาก ทางเดนอาหาร เปนพษตอตบและไต

การเตรยมตวเมอเกดเหตฉกเฉน เชนเดยวกบตวทาละลายอนทรยอนๆ โทลอนตดไฟไดงาย (NFPA

Code: H2 F3 R0) ระเหยเปนไอไดดทาใหกระจายไปในอากาศไดมาก การเตรยมตวสาหรบหนวยกภยชดท

ใสตองเปนชดทนไฟ ระดบการปองกนจะใสชดระดบใดนนขนกบสถานการณ แตเนองจากเปนสารไวไฟ กรณ

ทมการรวไหลและมไฟไหมดวยแนะนาใหใสชดปองกนชนดทมถงบรรจอากาศในตว (Self-contained breathing

apparatus, SCBA) จะดทสด


• อาการเฉยบพลน โทลอนเขาสรางกายไดทงจากการหายใจ การกน และซมผานผวหนง ไอระเหยทาให

ระคายเค อง จม ก คอ ทางเด นหายใจ ไอ หลอดลมต บ แนนหนาอก และปอดบวมนา [2] การสมผสท

ผวหนงทาใหผวแหง แดง เกดผนแพ และตมนาขนได หากเขาตาจะทาใหระคายเคองตา ถาเปนมากอาจ

เกดเยอบตาขาวบวม (conjunctival hyperaemia) และกระจกตาบวมได (corneal edema) ฤทธตอ

กลามเนอหวใจทาใหหวใจเตนผดจงหวะ เปนเหตใหผ ทสมผสปรมาณสงอาจเสยชวตแบบฉบพลนได

(sudden death) ฤทธกดประสาททาให งวงซม มนงง คลนไส อาเจยน ความรสกตวลดลง ชก ความดน

ตก และหมดสตได [2] การศกษาทางระบาดวทยาพบวาการสมผสเสยงดงรวมกบโทลอน จะทาใหม

โอกาสเกดประสาทหเสอมจากเสยงดงไดมากขน [3]

• อาการระยะยาว การสมผสในระยะยาว เชน ในคนดมกาว หรอจากการทางานทไมมการควบคม

สภาพแวดลอมทดพอ จะทาใหมอาการมนเมา ออนเพลย ปวดหว วงเวยน เบออาหาร ความจาไมด

ความสามารถในการคดคานวณไมด อาการทางสมองนสามารถเปนอยางถาวรได กลามเนอออนแรง ตบ

เสอม ไตเสอม (renal tubular acidosis) ระดบเกลอแรในเลอดผดปกต (hypokalemia) การดมสรา (ethyl

alcohol) จะทาใหการกาจดโทลอนออกจากรางกายทาไดนอยลง ในคนงานททางานสมผสโทลอนจงไม

ควรดมสราจด เพราะจะเปนการเพมความเสยงในการเกดพษโทลอนได [2]


• การตรวจตวบงชการสมผสสารโทลอนทาไดหลายวธ ทนยมคอการตรวจ hippuric acid ในปสสาวะ, o-

cresol ในปสสาวะ และ toluene ในเลอด การตรวจ hippuric acid ในปสสาวะ เปนการตรวจทนยมอยาง

แพรหลาย สาร hippuric acid เปนเมตาโบไลตสาคญตวหนงทเกดขนเมอไดรบโทลอนเขาสรางกาย คา

ครงชวตของสารนในปสสาวะเทากบ 5 – 40 ชวโมง ขอควรระวงในการแปลผลการตรวจนคอ 1) hippuric

acid จะเกดขนไดจากการบรโภคอาหารทใช benzoic acid หรอเกลอ benzoate เชน sodium benzoate

เปนสารกนบดไดดวย สวนใหญอาหารกลมนจะเปนอาหารทมสภาวะเปนกรด รสเคมหรอเปรยว เชน นา

ผลไมกระปอง นาอดลม นาซา (sparkling) อาหารกระปองดอง (pickle) เปนตน 2) hippuric acid เกดขน

ไดจากการสมผส styrene เชนกน 3) การสมผสกบตวทาละลายตวอน เชน xylene หรอการดมสรา ethyl

alcohol จะลดประสทธภาพของการกาจดโทลอนออกจากรางกาย จงอาจตรวจ hippuric acid ในปสสาวะ

ไดตาแมวาจะสมผสโทลอนในปรมาณสง [4]

91

• การตรวจ o-cresol ในปสสาวะ มคาครงชวตประมาณ 5 – 40 ชวโมงเชนกน การแปลผลตองระวงใน

กรณทสมผสตวทาละลายหลายชนดพรอมกน และในคนทดมสราเชนกน แตมขอดกวาการตรวจ hippuric

acid คอไมถกรบกวนจากการกนอาหารทมสาร benzoic acid และ benzoate [4]

• การตรวจโทลอนในเลอด (toluene in blood) มคาครงชวตสนเพยงไมเกน 5 ชวโมง จงเหมาะจะใชตรวจ

เพอยนยนการสมผสและควรตรวจหลงการสมผสมาเปนเวลาไมนาน การแปลผลตองระวงในกรณทสมผส

ตวทาละลายหลายชนดพรอมกน และในคนทดมสราเชนกน [4]

• การตรวจโทลอนในปสสาวะ (toluene in urine) เปนมาตรฐานตวบงชทางชวภาพสาหรบการสมผสโทล

อนตวใหม ทองคกร ACGIH ไดกาหนดเพมเตมขนในป ค.ศ. 2011 (พ.ศ. 2554) มขอดคอมความจาเพาะ

มากกวาการตรวจ hippuric ในปสสาวะ สามารถสงตรวจไดหากมหองปฏบตการรองรบ

• การตรวจทชวยในการรกษากรณพษจากโทลอน ไดแก การตรวจคลนไฟฟาหวใจ (EKG) ระดบเอนไซม

กลามเนอหวใจ (cardiac enzyme) ภาพรงสทรวงอก (CXR) ระดบเกลอแรในเลอด (electrolyte) ระดบ

แกสในหลอดเลอดแดง (arterial blood gas) การทางานของตบ (liver function test) และการทางานของ

ไต (BUN, creatinine) [5]


• ปฐมพยาบาล กรณอบตเหตสารเคมรวไหลใหรบนาผปวยออกจากจดเกดเหตใหเรวทสด ทาการลางตว

ดวยนาเปลาใหมากทสด ถาเขาตาใหลางตาดวย สงเกตระบบหายใจ ใสทอชวยหายใจถาหยดหายใจ

• การรกษา ทาการลางตว ดสญญาณชพ ใหออกซเจนเสรม ใสทอชวยหายใจถาหยดหายใจ ตรวจ

คลนไฟฟาหวใจอยางรวดเรว ใหการรกษาถามหวใจเตนผดจงหวะ ถาเตนผดจงหวะแบบ tachyarrhythmia

ใหการรกษาดวย propanolol 1 – 2 mg IV สงเกตอาการปอดบวมนา รกษาตามอาการ ไมมยาตานพษ

สาหรบโทลอน



Labour Office 1998.



3. Morata TC, Dunn DE, Kretschmer LW, Lemasters GK, Keith RW. Effects of occupational

exposure to organic solvents and noise on hearing. Scand J Work Environ Health. 1993;19:245

- 54.






Trichloroethylene

ชอ ไตรคลอโรเอทลน (Trichloroethylene) ||||| ชออน Trichloroethene, Ethylene trichloride, Acethylene

trichloride, 1,1,2-Trichloroethylene, TCE, Trilene

92

สตรโมเลกล C2HCl3

ลกษณะทางกายภาพ ของเหลว ใส ไมมส ระเหยงาย มกลน


คาอธบาย ไตรคลอโรเอทลน เปนตวทาละลายชนดหนง ทมคลอรนเปนองคประกอบในโมเลกล สารเคมชนด

นถกใชในอตสาหกรรมหลายชนด ทพบบอยคอใชเปนนายาลางคราบมน (degreaser) และเปนสวนประกอบ

ของผลตภณฑตางๆ เชน นายาลบคาผด นายาทาความสะอาด ยาฆาแมลง รวมถงใชในกจการซกแหง ไตร

คลอโรเอทลนมฤทธกดสมอง ทาใหเมาเคลม มฤทธทาใหหวใจเตนผดจงหวะ ทาลายตบและไต ระคายผวหนง

ทาใหเสนประสาทเสอม นอกจากนยงทาใหเกดอาการแพ มผนขนทวตว รวมกบตบอกเสบเฉยบพลน ซงทา

ใหถงแกชวตได และคาดวานาจะเปนสารกอมะเรง

คามาตรฐานในสถานททางาน ACGIH TLV (2006): TWA = 10 ppm, STEL = 25 ppm, Carcinogenicity

= A2 ||||| NIOSH REL: Notation = Carcinogen, IDLH = Carcinogen ||||| OSHA PEL: TWA = 100 ppm,

Ceiling 200 ppm ||||| ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรองความปลอดภยในการทางานเกยวกบภาวะแวดลอม

(สารเคม) พ.ศ. 2520: TWA = 100 ppm, Ceiling 200 ppm

คามาตรฐานในรางกาย ACGIH BEI (2011): Trchloroacetic acid in urine at end of shift at end of

workweek = 15 mg/L, Trichloroethanol in blood at end of shift at end of workweek = 0.5 mg/L

คณสมบตกอมะเรง IARC Classification (1995) = Group 2A

แหลงทพบ ไตรคลอโรเอทลน เปนตวทาละลายทถกใชในอตสาหกรรมหลายอยาง เปนสวนผสมในผลตภณฑ

หลายชนด เชน นายาลบคาผด นายาลางฟลม ยาฆาแมลง นายาทาความสะอาด นายาซกแหง (ลบรอยเปอน

บนผา) กาว นายาลบส ในโรงงานอตสาหกรรมทเกยวกบโลหะ นยมใชไตรคลอโรเอทลนเปนสารลางคราบมน

(degreaser) เนองจากมคณสมบตลางคราบนามนออกจากโลหะไดเกลยงเกลา ทาใหโลหะเปนมนวาว จงถก

ใชในอตสาหกรรมโลหะหลายอยาง เชน โรงงานชนสวนนาฬกาโลหะ โรงงานทาชนสวนอเลกทรอนกส การ

ลางคราบมนน บางครงใชในรปของเหลวเชดลางโดยตรง บางครงกจะใชในรปไอระเหย (vapor degreasing)

โดยการอบชนสวนโลหะในตปด ทมไอระเหยเขมขนของไตรคลอโรเอทลนคละคลงอย ในกจการซกแหงบาง

แหง กอาจยงพบมการใชไตรคลอโรเอทลนเปนนายาซกแหงอย แมวาในปจจบน สวนใหญจะนยมเปลยนไปใช

สารอน เชน เตตราคลอโรเอทลน (tetrachloroethylene) แทนเปนสวนมากแลว และนอกจากนในอดต ยงม

การใชไตรคลอโรเอทลนเปนยาสลบสาหรบการผาตดดวย เพราะมฤทธกดสมองทรนแรง แตเนองจากเปนสาร

ทมอนตรายมากเกนไป ปจจบนจงเลกใชเปนยาสลบแลว

กลไกการกอโรค ไตรคลอโรเอทลนสามารถละลายในไขมนไดด ซมผานผนงกนหลอดเลอดสมอง (blood-

brain barrier) ไดอยางรวดเรว ออกฤทธกดสมองไดอยางรนแรงถาสดดมเขาไปปรมาณมาก ในกรณการออก

ฤทธกดสมองนน เชอวาอาจเกดจาก การทไตรคลอโรเอทลนไปรบกวนชองทางผานแคลเซยมทปลายเซลล

ประสาท (calcium channel blockage) หรออาจเกดจากการกระตนใหสมองหลงสารเคมออกมามากผดปกต

(GABA stimulation) ฤทธตอผวหนงทาใหเกดการระคายเคอง เนองจากคณสมบตการละลายในไขมนไดด ทา

ใหสามารถดดซมเขาทางผวหนงไดรวดเรว กอใหเกดผนแพได ฤทธตอกลามเนอหวใจ ทาใหเกดการกระตน

กลามเนอหวใจ ทาใหกลามเนอหวใจตอบสนองตอฮอรโมนกลมกระตนหวใจ (cathecolamine) เชน

อพเนฟรน (epinephrine) และ นอรอพเนฟรน (norepinephrine) มากขน หวใจจงเตนเรวและผดจงหวะ ฤทธ

ในการรบกวนกระบวนการเคมในรางกาย สามารถยบยงการทางานของเอนไซมชอ อะเซตาลดไฮดดไฮโดร

จเนส (acetaldehyde dehydrogenase) ทาใหกระบวนการเปลยนแปลงเอทานอลในรางกายถกยบยง เกดการ

คงของอะเซตาลดไฮด (acetaldehyde) ในเลอด ทาใหเกดภาวะตวแดงจากแอลกอฮอล (alcohol flush

reaction) ทมชอจาเพาะ เรยกวา ภาวะตวแดงในคนงานลางคราบมน (degreaser’s flush) เกดจากการดม

สรา แลวไปทางานสมผสไตรคลอโรเอทลน แลวเกดภาวะตวแดงขน สาหรบฤทธในการกอมะเรงนน เชอวา

93

อาจจะเปนสารกอมะเรงได แตกลไกยงไมสามารถระบไดชดเจน สวนฤทธการกออาการแพ (hypersensitivity)

เชอวาอาจสมพนธกบการไปกระตนภาวะตดเชอไวรสทซอนเรนใหเกดอาการขน (herpes virus 6 reactivation)

หรออาจสมพนธกบภาวะพนธกรรมบางอยาง

การเตรยมตวเมอเกดเหตฉกเฉน เนองจากเปนตวทาละลาย การรวไหลจะเปนไปในลกษณะหกนองกบพน

แตกสามารถระเหยเปนไอขนมาไดมาก ไอหนกกวาอากาศ ตดไฟไดงายมาก ตองระวงการลกตดไฟเปนอยาง

ยง เนองจากมธาตคลอรนเปนองคประกอบในโมเลกล หากเกดการเผาไหมแลวจะไดแกสฟอสจน (phosgene)

และกรดไฮโดรคลอรก (hydrogen chloride) ซงเปนสารอนตรายมากเชนกน การเขาไประงบเหต กรณทมการ

รวไหลปรมาณมาก ตองใสชดทนไฟและควรเปนชดทมถงบรรจอากาศในตว


• อาการเฉยบพลน หากไดรบสมผสในความเขมขนสงเขาไปปรมาณมาก จะกดสมองจนหมดสต เสยชวต

ได หรอหากไดรบปรมาณสงแลวมผลกระตนหวใจ จะทาใหหวใจเตนผดจงหวะ จนเปนเหตใหเสยชวตได

เชนกน หากไดรบปรมาณตาลงมา ไมถงกบทาใหเสยชวตทนท จะกอใหเกดอาการกดสมอง มนงง เวยน

ศรษะ ปวดศรษะ เคลมฝน เมา อารมณด อาการมากขนจะทาให เฉอยชา กระวนกระวาย สบสน เดนเซ

ชก หยดหายใจ และโคมา ความดนโลหตตก และหวใจเตนผดจงหวะ เกดขนไดถาสมผสปรมาณมาก

การสดดมไอระเหยทาใหระคายเคองทางเดนหายใจ คลนไส ไอ แนนหนาอก หายใจหอบ หลอดลมตบ

การทาลายตบ (liver injury) และทาลายไต (renal injury) อาจพบไดถาสมผสเขาไปมากพอ การกน ทา

ให คลนไส อาเจยน ปอดทอง ถาสาลกจะเกดปอดอกเสบ (chemical pneumonitis) ได การสมผสทาง

ผวหนง ทาใหระคายเคอง เกดผนแพสมผส การสมผสถกดวงตาทาใหระคายเคองกระจกตา การสมผสใน

ปรมาณทมากเพยงพออาจกอใหเกดผลตอเสนประสาทสมอง (cranial nerve) ซงมกเปนแบบทสามารถ

กลบฟนเปนปกตได (reversible) ทพบมรายงานคอ การชาของเสนประสาทใบหนา (trigeminal nerve

neuropathy) และการทาลายเสนประสาทตา (optic neuritis) เปนตน

• อาการระยะยาว ไตรคลอโรเอทลนสามารถผานรกไดด ผานออกจากรางกายแมไปสลกทางนานมได

แมวาจะยงไมมขอมลทชดเจนนก แตเชอวาไตรคลอโรเอทลนอาจมผลตอตวออนในครรภ ในดานการกอ

มะเรงกเชนกน แมขอมลจะไมถงระดบยนยนชดเจน แตกเชอวาไตรคลอโรเอทลนนาจะเปนสารกอมะเรง

ตบ (liver) มะเรงทอนาด (biliary tract) หรอมะเรงเมดเลอดบางชนด (non-Hodgkin’s lymphoma) ได

• อาการแพ นอกจากอาการพษทวไปแลว ยงอาจพบอาการผดปกตทเกดจากการสมผสไตรคลอโรเอทลน

ในลกษณะอาการแพ (hypersensitivity) ไดในคนบางกลมอกดวย กลมอาการแพไตรคลอโรเอทลนนน

มกเกดในผทสมผสสารชนดนภายในระยะเวลาประมาณ 1 สปดาห – 1 เดอน จะเกดอาการผนขนไดทว

ทงตว เปนผนแดง (erythematous rash) อาจมลกษณะเปนรปเปา (erythema multiforme) หากแพมาก

อาจเกดเปนกลมอาการสตเวน-จอหนสน (Steven-Johnson syndrome) ไปจนถงกลมอาการผนผวหนง

อกเสบตายรนแรง (toxic epidermal necrolysis; TEN) อาการทผวหนงจะเกดรวมกบ ภาวะตบอกเสบ

รนแรง (hepatitis) ซงเปนสาเหตทาใหเสยชวตได และมกพบ ภาวะไขสง (fever) ตวเหลอง (jaundice)

และระดบเมดเลอดขาวชนดอโอซโนฟลสง (eosinophilia) รวมดวย

การตรวจทางหองปฏบตการ การตรวจเพอยนยนการสมผส ทาไดโดยการตรวจหา กรดไตรคลอโรอะซตก

(trichloroacetic acid) ในปสสาวะ หรอ ไตรคลอโรเอทานอล (trichloroethanol) ในเลอด หลงเลกกะ ในวน

สดทายของสปดาหการทางาน การวนจฉยใชการซกประวตการสมผส รวมกบการตรวจรางกาย เพอชวยใน

การวนจฉย การตรวจทมประโยชนในการรกษาผปวยไดรบพษ ไดแก การตรวจคลนไฟฟาหวใจ (EKG) ระดบ

เกลอแรในเลอด (electrolyte) การทางานของตบ (liver function test) การทางานของไต (BUN & creatinine)

ถามอาการหอบเหนอย หรอกนแลวสาลก ตรวจภาพรงสทรวงอก (CXR) ถามอาการชาเสนประสาท ตรวจ

94

การนากระแสไฟฟาของเสนประสาท (nerve conduction velocity) ถาหอบเหนอยมาก ความรสตลดลง ตรวจ

ระดบออกซเจนในหลอดเลอดแดง (arterial blood gas)


• ปฐมพยาบาล นาผปวยออกจากจดเกดเหตใหเรวทสด ระวงเกดไฟไหม ถอดเสอผา ทาการลางตวดวย

นาเปลาใหมากทสดเพอลดการปนเปอน ถาเขาตาใหลางตาดวย ถามอาการมาก จนหมดสต หยดหายใจ

บคลากรทางการแพทยฉกเฉน ควรรบใสทอชวยหายใจใหผปวย ทาการชวยหายใจ รบสงพบแพทย

• การรกษา อนดบแรกควรประเมนการหายใจของผปวยวาปกตดหรอไม ถาหมดสต ไมหายใจ ใหใสทอ

ชวยหายใจ และทาการชวยหายใจ ประเมนความดนโลหต ระบบไหลเวยนโลหต ใหสารนาหากความดน

ตก ประเมนความรสต วดสญญาณชพ ใหออกซเจนเสรม รกษาตามอาการ ถามอาการเหลาน เชน ชก

(seizure) ปอดอกเสบ (chemical pneumonitis) โคมา (coma) ถาสมผสปรมาณมาก ตองทาการตรวจ

คลนไฟฟาหวใจดวยทกราย ถามอาการหวใจเตนผดจงหวะ (arrhythmia) แบบทหวใจเตนเรวขน ให

หลกเลยงการใชยากระตนหวใจ เชน อพเนฟรน (epinephrine) หรอนอรอพเนฟรน (norepinephrine) ให

รกษาอาการหวใจเตนผดจงหวะดวย โพรพาโนลอล (propanolol) ฉดทางหลอดเลอดดา 1 – 2 mg ควร

ใหผปวยอยสงเกตอาการอยางนอย 4 – 6 ชวโมง ในรายทมอาการมากๆ ควรใหนอนโรงพยาบาล กรณท

กนมา หากมาถงภายใน 30 นาท กนมาปรมาณมาก และผปวยรสกตวด อาจพจารณาใสทอทางจมกเขา

สกระเพาะอาหารและลางทอง (gastric lavage) แตหากกนมานานเกนกวานน การลางทองอาจไมไดชวย

ลดการดดซม การใหผงถานกมมนตเพอลดการดดซม ไมมขอมลถงประโยชนหรอประสทธภาพทชดเจน

โดยทวไปไมแนะนาใหให ถาถกผวหนงใหลางออกดวยนาเปลาใหมากทสด รกษาแผลไหมถาม ถาสมผส

ดวงตาใหลางดวยนา ถามแผลทกระจกตาเกดขน ใหสงปรกษาจกษแพทย ไมมยาตานพษ (antidote) ท

จาเพาะสาหรบการรกษาพษไตรคลอโรเอทลน การรกษาเนนประคบประคองอาการเปนหลก การรกษา

ในกรณแพ (hypersensitivity) ตอสารไตรคลอโรเอทลน คอการหยดการสมผส รกษาอาการผนอกเสบ

รนแรง และอาการตบอกเสบทเกดขน งดการใหยาฆาเชอ (antibiotic) ถาไมมหลกฐานการตดเชอท

ชดเจน การใหยาฆาเชอขนาดสงจะทาใหตบผปวยทางานมากขน เรงใหเกดตบวายและเสยชวตได อาจ

พจารณาใหยาเสตยรอยด (steroid) ทางระบบ (systemic administration) รวมดวย เพอลดอาการแพ

และการอกเสบ อยางไรกตามยงไมมขอมลทางวชาการ ทยนยนประสทธภาพของยาเสตยรอยดตอการ

รกษาภาวะนทชดเจนนก


แหลงกาเนด ใหความรแกพนกงาน กระบวนการทางาน ควรหลกเลยงการสมผสกบสารไตรคลอโรเอทลน

ทางผวหนงโดยตรง และหลกเลยงการสดดมไอระเหยของสารนดวย การใชควรใสภาชนะทมฝาปด หรอทา

ระบบปดใหเรยบรอย การเฝาระวงควรตรวจวดระดบสารเคมนในอากาศ อยางนอยปละครง การตรวจสขภาพ

ใหเนนท การสอบถามอาการระคายเคอง มนงง วงเวยนศรษะ ไอ หอบเหนอย และแนนหนาอก ตรวจรางกาย

ควรดผนแพทมอ ทผวหนง ตรวจระบบทางเดนหายใจ ควรตรวจเลอดดการทางานของตบ พนกงานททางาน

กบสารชนดนควรงดหรอลดการดมสรา สาหรบกรณอาการแพไตรคลอโรเอทลน ยงไมมการตรวจใดทจะทาให

รลวงหนาได วาใครจะแพสารน การปองกนทดทสดคอ เฝาระวงพนกงานทเขาใหมทกราย หากทางานกบ

สารเคมชนดนไป 1 สปดาห – ประมาณ 1 เดอน แลวเกดมผนแดงขน รวมกบตบอกเสบ ตวเหลอง ใหรบหยด

ทางานแลวสงตวมาพบแพทยเพอประเมนอาการทนท

95


Vinyl chloride

ชอสาร Vinyl chloride

ชอเรยกอน Chloroethene, Chloroethylene, Monochloroethylene, VC, VCM, Vinyl C monomer

สตรเคม C2H3

CAS # 75-01-4

Cl

UN # 1086


ลกษณะทางกายภาพ ในความดนและบรรยากาศปกต จะเปนแกสไมมส แตสวนใหญจะบรรจอยในรปของ

แกสทอดอยในรปของเหลว (compressed liquefied gas) มกลนหอมหวาน odor threshold อยท 3,000 ppm

ไมพบ vinyl chloride เกดขนตามธรรมชาต

การผลต ใชความรอนไปแตกโมเลกล (thermal cracking) ของ ethylene dichloride โดยมากกวา 95 % ของ

vinyl chloride ทวโลกผลตโดยวธน วธทใชกนนอยกวาคอ วธ hydrochlorination ของ acetylene

การนาไปใช มากกวา 95 % ของ vinyl chloride ใชเปนโมโนเมอร (monomer) ในการผลตพลาสตกโพลไว

นลคอลไรด (polyvinyl chloride หรอ PVC) ซงเปน 12 % ของพลาสตกทใชกนอยทวโลก โดยจะใชทาทอ

น าพลาสตกมากทสด นอกนนกใชทาวสดปพน ผลตภณฑอปโภคบรโภค อปกรณไฟฟา และอปกรณ

ในการขนสง สวนนอยใชในกระบวนการผลตตวทาละลายทมคลอรนเปนสวนประกอบ และผลต ethylene diamine

เพอใชผลตเรซนตอไป

การเขาสรางกาย

ผลระยะฉบพลน การสดดม vinyl chloride ในปรมาณตาๆ อาจทาให วงเวยนศรษะ งวงเคลม หากหายใจใน

ปรมาณทสงมาก อาจทาใหหมดสต และตายได การสมผสถกผวหนง ทาใหเกดผนแดง ชา และเปนตมนา

ผลระยะยาวหรอการไดรบซาๆ การสมผสเปนระยะเวลาหลายป อาจทาใหเกดตบเสอม ชาเสนประสาท

เกดความเปลยนแปลงของระบบภมคมกน สามารถทาใหเกดกลมอาการ Reynaud เนองจากรบกวนระบบ

การไหลเวยนทบรเวณปลายนว ทาใหเกดอาการเจบและปลายนวกลายเปนสขาว (white finger) เมอสมผสกบ

ความเยน หากอาการรนแรงอาจถงกบเกดเนอตายและการละลายของกระดกปลายนว (acroosteolysis of

distal phalanges of the fingers) นอกจากนยงอาจเกดลกษณะโรคหนงแขง (scleroderma-like changes)

ขนทมอและแขน ผลตอระบบสบพนธของ vinyl chloride นน ยงไมมขอมลทชดเจน การศกษาในสตวทดลอง

พบวาสารนสามารถทาลายสเปรมได และทาใหเกดความผดปกตในตวออน ผลในการกอมะเรงนน ไดรบการ

ยนยนแลววาเปนสารกอมะเรง โดยมกทาใหเกดมะเรงหลอดเลอดในตบ (angiosarcoma of liver)


• IARC carcinogenicity classification = group 1 โดยเปนสารกอมะเรงหลอดเลอดในตบ (angiosarcoma

of liver) และมะเรงตบ (hepatocellular carcinoma) (IARC 1994)

• OSHA PEL – TWA = 1 ppm, STEL = 5 ppm (OSHA 1996)

• ACGIH TLV – TWA = 1 ppm, Notation = A1 (ACGIH 1997)

• NIOSH REL – Ca (lowest reliability detectable concentration)

96


สารอนทรยระเหยงายในบรรยากาศโดยทวไปใน 24 ชวโมง กาหนดให ไวนลคลอไรด (vinyl chloride)

ตองไมเกน 20 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร

ตวบงชทางชวภาพ (Biomarker) วด vinyl chloride ในลมหายใจออก แตตองทาภายในเวลาไมนานหลงจาก

สมผส และการตรวจนไมไวพอสาหรบวดการสมผสในขนาดตาๆ ||||| การตรวจอนพนธของ vinyl chloride ใน

ปสสาวะ (thiodiacetic acid) ตองตรวจปสสาวะในเวลาไมนานหลงสมผส และระดบความเขมขนของสารนใน

ปสสาวะ กไมไดบงชถงระดบความเขมขนของการสมผส ยงไปกวานน การสมผสสารเคมอนกไดอนพนธตวน

เชนเดยวกน จงจดเปนการตรวจทไมมความจาเพาะ ||||| vinyl chloride สามารถจบกบหนวยพนธกรรมใน

รางกายเกดเปนสารประกอบ adducts สารประกอบเหลานอาจจะถกวดไดในเลอดและเนอเยอ ขอมลการวดน

จะชวยบอกวาไดสมผส vinyl chloride มา แตกไมไวพอทจะบอกถงการเปลยนแปลงหนวยพนธกรรม วาเปน

ผลมาจากการสมผส vinyl chloride ||||| กลาวโดยสรปคอการตรวจตวชวดทางชวภาพของ vinyl chloride ยง

มขอจากดอยมาก

การรกษา รกษาตาม อาการไมมยาตานพษ (antidote) สาหรบสารน




2. Agency for Toxicological Substance and Disease Registry. Toxicological profile for vinyl chloride.

1997 [cited 2010 11 January]; Available from: http://www.atsdr.cdc.gov/toxprofiles/tp20.







Xylene

ชอ ไซลน (Xylene)

ชออน Dimethylbenzene, Methyl toluene, Xylol

ไอโซเมอร ม 3 ไอโซเมอรคอ o-xylene, m-xylene และ p-xylene

ชออน o-xylene อาจเรยก o-methyltoluene, 1,2-dimethylbenzene ||||| m-xylene อาจเรยก m-methyltoluene,

1,3-dimethylbenzene ||||| p-xylene อาจเรยก p-methyltoluene, 1,4-dimethylbenzene

สตรโมเลกล C6H4(CH3)2 หรอ C8H


10

CAS Number xylene (mixed) 1330-20-7 ||||| o-xylene 95-47-6 ||||| m-xylene 108-38-3 ||||| p-xylene

106-42-3

UN Number xylene (mixed) N/A ||||| o-xylene 1307 ||||| m-xylene 1307 ||||| p-xylene 1307

ลกษณะทางกายภาพ ของเหลวใส ไมมส มกลนหอมอโรมาตกคลายกลนเบนซน ระเหยเปนไอได

http://www.atsdr.cdc.gov/toxprofiles/tp20�

97

คาอธบาย ไซลนเปนตวทาละลายในกลมอโรมาตกชนดหนง ระเหยไดในอณหภมหอง ใชในอตสาหกรรม

หลายชนด ไอระเหยของสารชนดนทาใหเกดอาการระคายเคองตา เยอบทางเดนหายใจ และกดระบบประสาท

ได การสมผสในรปของเหลวทาใหระคายเคองผวหนง การกนเขาไปทาใหระคายเคองทางเดนอาหาร

คามาตรฐานในสถานททางาน ACGIH TLV (1992) – TWA 100 ppm, STEL 150 ppm ||||| NIOSH REL

– TWA 100 ppm (435 mg/m3), STEL 150 ppm (655 mg/m3) ||||| OSHA PEL – TWA 100 ppm (435

mg/m3) ||||| IDLH 900 ppm ||||| กฎหมายแรงงานไทย TWA 100 ppm (435 mg/m3

คามาตรฐานในสงแวดลอม EPA NAAQS – N/A ||||| กฎหมายสงแวดลอมไทย – มาตรฐานอากาศเสยท

ระบายออกจากโรงงานอตสาหกรรม ตามประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม พ.ศ. 2549

ระดบ xylene ทปลอยจากกระบวนการผลตทวไปตองไมเกน 200 ppm

)

คามาตรฐานในรางกาย ACGIH BEI (2009) – Methylhippuric acid ในปสสาวะหลงเลกงาน 1.5 g/g Cr


แหลงทพบในธรรมชาต โดยปกตไมพบในธรรมชาต เนองจากเปนสารสงเคราะหจากอตสาหกรรมปโตรเคม

อาจพบปนเปอนในธรรมชาตได แตโอกาสสะสมในสงแวดลอมมไมมากนก เนองจากสลายตวในอากาศไดเรว

ภายใน 1 – 2 วน ไมละลายในนาและสลายตวในแหลงนาภายใน 3 ชวโมง การสะสมในสงมชวตเกดไดนอย

[1]


• เปนตวทาละลายทผสมอยในผลตภณฑหลายชนด เชน ทนเนอร แลคเกอร กาว สทาบาน สวาดรป หมก

พมพ นามนวานช นามนเคลอบเงา ยาทาเลบ ยาลางเลบ นายาลบส นายาทาความสะอาด ยาฆาแมลง

นายาลางคราบมน (เนองจากผลตภณฑของแตละบรษทจะมสตรเฉพาะของตนเอง การทเราจะทราบได

วาผลตภณฑใดมสวนผสมของไซลนอยบางนนตองอานจากฉลากบรรจผลตภณฑเปนหลก)

• เปนสารทเกดจากกระบวนการกลนน ามนและแกสธรรมชาต จงเปนสารตวกลาง (intermediate)

ในกระบวนการทางปโตรเคม ใชเปนสวนผสมในบางสตรของนามนเตมเครองบน [2]

• เปนสารตวกลาง (intermediate) ในกระบวนการสงเคราะหเสนใย Polyester [2]

กลไกการกอโรค ในการกลาวถงพษของไซลนนน จะกลาวรวมกนไปทง 3 ไอโซเมอรเนองจากทกไอโซเมอร

กอใหเกดอาการพษแบบเดยวกน ไซลนออกฤทธกดสมองไดเชนเดยวกบตวทาละลายกลมอโรมาตกตวอนๆ

ออกฤทธกระตนกลามเนอหวใจทาใหหวใจเตนผดจงหวะ ระคายเคองตอเยอบ เชน ตา ชองปาก และทางเดน

อาหาร การรบสมผสในปรมาณมากจะทาใหเปนพษตอตบและไต

การเตรยมตวเมอเกดเหตฉกเฉน ไอระเหยของไซลนหนกกวาอากาศและตดไฟงาย (NFPA Code: H2 F3

R0) ระดบเรมไดกลนของสารนอยท 1 ppm ซงตากวาระดบ ACGIH TLV ถง 100 เทา การไดกลนสารนจง

ไมไดจาเปนวาจะตองเปนพษเสมอไป แตถาไดกลนแรงขนกเปนเครองชวยเตอนถงอนตรายได [3] การเตรยม

ตวสาหรบหนวยกภยชดทใสตองเปนชดทนไฟ ระดบการปองกนจะใสชดระดบใดนน ข นกบสถานการณ

เนองจากเปนสารไวไฟ กรณทมการรวไหลและมไฟไหมดวยแนะนาใหใสชดปองกนชนดทมถงบรรจอากาศใน

ตว (Self-contained breathing apparatus, SCBA) จะดทสด


• อาการเฉยบพลน เนองจากเปนตวทาละลายทระเหยไดด การสมผสเขาสรางกายจงเกดไดดทงทางการ

กน ซมผานผวหนง และทางการหายใจ การกนเขาไปจะทาใหรสกแสบรอนในทางเดนอาหาร ระคายเคอง

ตอเยอบ การสมผสทางผวหนงทาใหเกดระคายเคองผวหนง เปนผนแพผวแหง (defatting) สมผสนาน ๆ

อาจทาใหเกดต มนาและเน อตายได การหายใจไอระเหยเขาไปในปรมาณสงทาใหระคายเคองทางเดน

98

หายใจ อาจทาใหปอดบวมนาภายใน 48 ชวโมงหลงการสมผส [1] ทงการกน การซมผานผวหนง และสด

หายใจเขาไปปรมาณมากๆ จะทาใหเกดอาการทางระบบ ทสาคญคอฤทธกดประสาท (CNS depression)

ซงถาสมผสเขาไปมากจะมอาการอยางรวดเรว ทาใหวงเวยน อาจกระวนกระวายหรอซมลง เดนเซ

ความจาไมด คลนไส ถารนแรงมากอาจกดการหายใจ สบสน และทาใหโคมาได อาจทาใหเกดภาวะ

metabolic acidosis, hypokalemia, hypobicarbonataemia หรอ hypophosphataemia อาจทาใหเกด

ภาวะหวใจเตนผดจงหวะอนจะนาไปสการเสยชวตได ทาใหตบอกเสบและไตวายเฉยบพลน [1]

• อาการระยะยาว การสมผสทผวหนงระยะยาวจะทาใหเกดผนแพ ตมนา ผวลอก และเนอตาย การสดดม

ระยะยาวจะทาใหเมา (อาการเหมอนคนดมกาว) คอ อารมณดผดปกต (euphoria) ความจาไมด อารมณ

แปรปรวน อาจระคายเคองทางเดนหายใจทาใหไอบอย หลอดลมอกเสบได หากไดรบไซลนรวมกบ

แอลกอฮอลการกาจดไซลนออกจากรางกายจะทาไดชาลง 50 % ดงนนในผททางานสมผสสารนจงไมควร

ดมสราเปนประจาจะทาใหมความเสยงตอการเปนพษไซลนมากขน


• การตรวจตวบงชการสมผส (biomarker) ทาไดโดยการตรวจสาร methylhippuric acid ในปสสาวะ ซง

สารนจะจาเพาะกบการสมผสไซลนมาก ไมมตวกวนจากการสมผสสารเคมอน จงบงบอกการสมผสไซลน

ไดคอนขางชดเจน ปรมาณของ methylhippuric acid ทตรวจพบในปสสาวะจะสมพนธกบปรมาณไซลนท

สมผสเขาไปคอนขางมาก (quantitative interpretation)

• กรณผปวยจากอบตภยสารเคม เมอเกดอาการพษควรตรวจคลนไฟฟาหวใจ (EKG) เอนไซมกลามเนอ

หวใจ (cardiac enzyme) ภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray) ระดบเกลอแรในเลอด (electrolyte) ระดบแกส

ในเลอด (blood gas) การทางานของตบ (liver function test) และการทางานของไต (BUN, creatinine)


• ปฐมพยาบาล กรณรวไหลตองรบนาผปวยออกจากบรเวณทสมผสสารใหเรวทสด ถอดเสอผา ทาการ

ลางตว (decontamination) ดวยนาสะอาดใหมากทสด ถาเขาตาตองลางนาอยางนอย 15 นาท ทาการ

ลางตวทงทจดเกดเหตและทโรงพยาบาล หากหยดหายใจใหใสทอชวยหายใจและทาการชวยหายใจ

• การรกษาระยะเฉยบพลน ดการหายใจ หากหยดหายใจใหใสทอชวยหายใจ ใหออกซเจนเสรม ตรวจ

ภาพรงสทรวงอกเพอประเมนภาวะปอดบวมนาทอาจเกดขนได หากกนเขาไปอยาทาใหอาเจยน จะสาลก

แลวทาใหปอดอกเสบรนแรงได รกษาตามอาการ ใหพก ตรวจดภาวะหวใจเตนผดจงหวะ ถามใหรบทา

การรกษา ถาเปนแบบหวใจเตนเรว (tachyarrhytmia) ใหการรกษาดวย propanolol 1 – 2 mg IV [3]

ตรวจดภาวะเกลอแรในเลอดผดปกต เฝาระวงภาวะตบอกเสบและไตวายทอาจเกดขนได ปจจบนยงไมม

ยาตานพษสาหรบสารไซลน [3]

• การดแลระยะยาว วธการรกษาผทเปนพษเรอรงจากสารไซลนทดทสดคอหยดหรอลดการสมผส ถาเปน

การสมผสในงานควรใหยายงาน อยางไรกตามอาการสมองเสอมคลายคนเมากาวอาจเปนอยางถาวรและ

ไมกลบมาเปนปกตไดอก ในคนงานททางานสมผสสารน ควรมการลดการสมผสตามหลกอาชวอนามย

ไมควรดมสราเปนประจาเพราะจะทาใหเสยงตอการเกดพษมากขน

การเฝาระวง การเฝาระวงกรณอบตภยสารเคมใหขนกบอาการพษทเปน ในกรณคนทางานสมผสสารไซลน

ควรเฝาระวงการสมผสโดยตรวจวดระดบไซลนในบรรยากาศการทางาน (environmental monitoring) เปน

หลก หากมระดบในบรรยากาศการทางานสงอาจตรวจตวบงชการสมผส (biomarker) รวมดวย ใหความรแก

คนงาน ดาเนนการตามหลกอาชวอนามย การตรวจสขภาพประจาปควรเนนทการตรวจระบบประสาท ตรวจ

ผนแพ และตรวจระดบการทางานของตบและไต

99





Labour Office 1998.



100

ถมนาลายรดฟา

คนยงใหญ ชอบแสดง ความยงใหญ ไมยงใหญ จรงหรอก จะบอกหนา

คนเกงกาจ อวดอาง ดวยวาจา ไมเกงกลา จรงหรอก จะบอกคณ

คนพาลพา หาเหต เบยดเบยนเขา ไมตองเดา กทราบหรอก ใจสถล

คนขโอ โกหก ยกตวดน ไมสรางบญ จงพกลม ชมตวเอง

คนหนาดาน เอาเปรยบ ทกคาเชา ไมนานเขา เพอนเหลอ เพยงโหรงเหรง

คนขฟอง จองใสราย ใจโคลงเคลง ไมกลาเกง จงตองแทง หลงราไป

คนคดโกง หลอกลวง และปลนปลอน ไมสงสอน กนแตเดก จงทาได

คนยแยง หมใหแตก ราวกนไกล ไมเหนภย จงชอบ ทาสปดน

คนเหลาน มาเบยดเบยน เราเมอไร จงนงไว ไมโตตอบ ทกแหงหน

จงหามใจ อดกลน และอดทน รอผานพน จะคอยคลาย ไมหนายใจ

เหมอนคนเลว ถมนาลาย รดทองฟา กโดนหนา ตวเอง เอาเขาให

เขาอยากถม เรานง ใหถมไป นาลายใคร กโดนหนา คนนนเอง

คนดจรง เขาไมคด จะโตตอบ ถาโตตอบ แคนฆาฟน กนโฉงเฉง

คนรจรง วากรรมม ไมหวนเกรง เขาจะเพง แตทาด ไมสนใจ

เพราะเขาร ทาอยางไร ไดอยางนน เบยดเบยนกน ถาอยากทา กทาได

แตเมอกรรม ตามตด ทนเมอไร กรบไป ดงนาลาย รดหนาตว

๐๐๐๐๐๐๐๐๐

Spine Front CoverRear Cover


Occupational Toxicologyฉบบจดทำ พ.ศ. 2554




หนงสอชมรมสมมาอาชวะลำดบท 2554-005

เลขมาตรฐานสากลประจำหนงสอ (ISBN) 978-616-90900-2-1


จดพมพขนสำหรบแจกฟรใหแกผทสนใจ หากผใดตองการรบหนงสอนเพมเตม กรณาตดตอ


สถานททำงาน โรงพยาบาลสมตเวช ศรราชา เลขท 8 ซอยแหลมเกต ถนนเจมจอมพล ศรราชา ชลบร 20110

เนอหาในสวนทเปนลขสทธของคณะผเรยบเรยงนน หากไมมการบดเบอนเนอหาแลว อนญาตใหนำไปใชอางอง

ประกอบการเรยนการสอน ประกอบการทำงาน หรอจดพมพซำไดโดยไมสงวนลขสทธ

ทานสามารถดขอมลรายละเอยดเพมเตมเกยวกบชมรมสมมาอาชวะไดทางเวบไซตตอไปน

เวบไซตชมรมสมมาอาชวะ www.summacheeva.org

เวบไซตฐานขอมลการดแลผปวยทไดรบพษสารเคม www.thaitox.com

เวบบลอกรวบรวมความรทางดานอาชวเวชศาสตร www.wiwat.org

สนบสนนโดย

book_2554_005

Documents

indoor swimming

contained

contained

lippincott

liver function

liver function

complete blood

industrial