21B_Nieuws 06 | january 07, 2008 | report

TNT PostPort betaaldPort PayéPays Bas01

Faculty of Architecture

monthly periodical | september 1, 2009

Delft University of Technology

B_NIEUWSInterviews with Wytze Patijn & Wil Zonneveld

Biennale RotterdamHarde Knip & BSA

en deze kleurplaat (niet alleen) voor eerstejaars...

2 B_Nieuws 01 | september 01, 2009 | interview

5 Streets of BK City Peter Smisek

12-13 Graduation project Jos de Krieger

2-4 It will be a good fight‘ interview with Wytze Patijn Ania Molenda

8-10 Harde Knip en het BSA Marcello Soeleman

6-7 Rotterdam Biennale interview with Tim Rieniets Peter Smisek

con-tent

14 Een rasonderzoeker bij Bouwkunde interview met Wil Zonneveld Daan de Leeuw

16-17 IFoU Summerschool Gabriela Semeco Marcello Fantuz

18-19 De zomer van Stylos

15 Randstad & Rio Dino Arcilla

21 Forum

20 Sasbe 2009 review Marcello Soeleman

11 Introduction graduation project

Robert Nottrot Andy van den Dobbelsteen

colofonB_Nieuws

is a monthly periodicalof the Faculty of Architecture

Faculty of Architecture - BK CityDelft University of Technology

Julianalaan 1342628 BL Delft

room BG.Oost.050 T 06 34744325

E b_nieuws@bk.tudelft.nlW bnieuws.wordpress.com

Editorial BoardDaan de Leeuw

Peter SmisekMarcello Soeleman

Editorial AdviceMarten Dashorst

Jeroen Borst Machiel van Dorst

Robert Nottrot

PrintDruk. Tan Heck, Delft

Cover IllustrationKleurplaat, Peter Smisek

ContributorsAnia Molenda, Dino Arcilla, Maarten Kempenaar

Robert Nottrot, BLouche, Gabriela Semeco, Marcello Fantuz, Andy van den Dobbelsteen, Daan van den Berg,

Danielle Brinkhuis, Jos de Krieger, Anne de Heij

Next deadline Wednesday September 23, 12.00 PM

B_Nieuws 02, 2009

Illustrations only in: *.tif- or *.eps format, min. 300 dpi

Unsolicited articles can have a maximum of 1000 words; announcements 100 words. The editorial board has

the right to shorten articles, or to refuse articles that have an insinuating, accusing or vindicatory character or contain unnecessary coarse language. The editorial

board informs the author(s) concerning the reason for its decision, directly after it has been made.

22 News

23 Behind Glass

3B_Nieuws 01 | semptember 01, 2009 | interview

Have you ever had doubts about coming back to the faculty?

Actually not coming back has never been an op-tion. It was both my personal wish and the wish of the University that I would return. In the beginning of January, when I returned from the hospital, I already worked together with the Arbo Arts (the doctor of the University) on a reintegration plan. I also followed a rehabilitation programme to be-come fit again, so I had no doubts about it.

For how long are you staying now?

I am now 62 years old and I am staying until my retirement, so still 3 years to go.

How does it feel to be back after a year of absence?

It feels like a warm bath. The fact that a lot of people told me they were happy to see me again made me feel very welcomed. I was also really touched by the attention people gave to me when-ever I visited the Faculty during my absence and by all the postcards and flowers I received. During the last few months there has been an excellent atmosphere at the Faculty. This makes me feel at home even more!

Did the things that happened affect the way you look at your job as a dean?

Yes, I am more relaxed. During my absence I ex-perienced that you can be missed. The world and the Faculty go on even when you are completely out of the picture. That is a very calming thought.

So learning that you are not indispensable was actually helpful…

Of course I realized that during my absence some decisions I took were abandoned by others, but that’s the way it is. Different people take different decisions. A lot of changes had to be made during the last year due to the financial situation of the Faculty and there is still a lot to be done. I am already working on a new policy for the future of the Faculty, which is different than last year, there

will be less money and more priorities.

Your absence had a big influence on the way you look at the situation of the Faculty. Were there other things that changed your way of thinking?

I am indeed more relaxed after my absence from the Faculty, but I am still thinking and going further from the point when I was forced to abandon the ship: the period just after the fire. At this moment the new building we are in is the most important thing for me. I think it is a great joy to be here in this bright space. We had big plans to modernize the old building at the Berlageweg, but we simply had no money to make changes anymore. In that sense the fire gave us the opportunity to create a new surrounding. I also see a kind of continu-ity from September last year, because we are still redefining the Faculty of Architecture. Not only re-defining the building, but also the ideas on how to conduct education and research. In a certain way I think the fire helped us to look more open minded towards the future.

After you made plans last year on how to restructure everything and how to organize the Faculty, was there something that sur-prised you after coming back?

No, because all the plans of the building were al-ready finished at the moment I had to leave the Faculty. In a certain way you can say this accident had a good timing. That was of course not valid for the difficult financial situation of the Faculty. But already in September last year I was aware of this situation, so I was not surprised about the numbers and the decisions taken about the budget later that year.

So it didn’t worsen to an extent that you were not expecting?

No, but our problems with the budget are not over yet, so we have to continue thinking about our future with less money. We have to keep on moving forward. With the new financial policy we will stop cutting everything back with the so-called kaasschaaf*method that gives everybody a little

bit less. In my opinion this isn’t the best for the Faculty, because it forces the new initiatives to drop out. I want to develop a new way of deal-ing with it by providing extra money to some places and less to other. Of course this method is more difficult than that of the kaasschaaf, but I think that in the end the Faculty is going to be more profitable in this way.

But this is not a very Dutch method. What I got used to in this country is that every-thing has to be equal. What you say is a completely different thing. In what sense do you think it might give better results?

Of course it will be more difficult and require much more discussion when some projects get less money than others. But I think this is crucial for the future. Personally I think of it as a challenge. It won’t be easy but I hope I can convince everybody that this is the way to deal with the problems we have at the moment. This is not because of my personal preferences but because I believe it will be better for the Faculty on the long term.

Do you think it is going to be possible to make people agree about this inequality that might emerge in financial handling of different departments? How are you go-ing to convince them?

That will be a fight, but a good fight. It won’t be a fight for the fight, it will be a fight for the future. I would like to do this in a good commu-nication with everybody, of course not with all the 3000, but with the chairman and the most important people of the Faculty. I am more con-vinced than before my illness that it is important to communicate about things. Very often we are afraid to talk about difficult issues and tend to let everything stay the same without discussion, but I think it is important to have integrated de-cisions, where everybody can take part in a deci-sion making process for the whole faculty. >b

“A fight for the future” an interview with Wytze Patijn

BY ANIA MOLENDA

Wytze Patijn has been the dean of The Faculty of Architecture at TU Delft since July 2006. On September 26th last year he went to the hospital for a scheduled operation to remove a lipoma on his back. By an unfortunate accident this easy procedure turned into a life threatening blood infection caused by a contaminated anaesthetic. Eventually he had to spend 3 months in the hospital and several more of rehabilitation to get back into shape. Now he is back after almost a year, with new energy and ideas on how to make the faculty more efficient and improves its quality.

“During my absence I experienced that you

can be missed.”

“It won’t be a fight for the fight, it will be a fight for the future.”

“I am more convinced than before my ill-

ness that it is impor-tant to communicate

about things. ”

4 B_Nieuws 01 | september 01, 2009 | interview

sive than making a new building.

I have the feeling that people would not feel very comfortable moving out of here...

I think so too. There are two very interesting things about the way we made this building. Firstly the great diversity of styles and places makes the building feel like a city. This makes it more flexible because it is not strange to alter it or add another extension. Secondly we learned something impor-tant while designing it and during the construction that had to take place in a very short time. The shortage of time brought better and more inte-grated decisions than in a normal building proc-ess. Usually in building management the control of money and time are considered as the main criteria of the process that result in the quality. In this case we had no time, because in two or three months we had to realise it. It is striking to see that it was possible to achieve this level of quality within such a limited amount of time.

You were already giving some hints about it, but can you summarize what do you think are the most important goals for you during the next year at the Faculty?

I already explained that we are working on a new policy about the education and research with less money and more quality. That’s a real challenge. We will have a lot of discussions about the priori-ties and perhaps we will also look for a new struc-ture, not in a total way but in an altered structure of the departments. At this moment the Depart-ment of Architecture is very big and we have some small groups next to it. This isn’t a good situation. The coming years we will have to focus a lot on the budget and we will have to decide on the future of this building. Are we going to make any extensions for example? But that’s a discussion on the level of the University.

I think this year is going to bring a lot of dis-cussion. Hopefully this fight you mentioned is also going to take place on B_Nieuws’ pages – in the open.

It should be very important that B_Nieuws can serve as a medium for everybody to get informed in the first place, and in the second place to make opinions and think about things that concern us all as a community. It’s a university and we are all intellectuals, so I think B_Nieuws should have a big role in this whole process.

Hopefully it will.

I hope so too. <b

*kaasschaaf is a cheese slicer

I suppose every department thinks that their work is very important and I am still wondering how you are going to convince them that some of them might need less money than other. Perhaps as you say looking at the bigger picture can be the way to find an agreement?

Yes, but I think it is not only my problem. This is everybody’s problem. We have to formulate the answers and develop this project together. We have to find out what kind of ideas are most crucial for society, and therefore for the future of the Faculty. If, for example, sustainability, land-scape, energy and environment are important issues for society they cannot be missed out at the Faculty of Architecture. This kind of dis-cussions I would like to have. It will be a good fight.

What we have experienced so far during the financial difficulties of the Faculty was that the number of researchers and guest teachers diminished, while the number of students did not. This brings up questions about the quality of education.

We are aiming for more efficiency in the educa-tional system. During a seminar with the teach-ers in June this year we found out something interesting: when you have less money you are forced to think about what is most important and be more conscious about your quality. I think it is necessary to direct the focus towards quality and to sometimes reinvent the education. But of course when we have more students we need more money, it is as simple as that. And this is not a question of being big or not. It doesn’t matter if we have 400, 500 or 600 first year stu-dents, we are still a big faculty. For me it is also a challenge to look for quality in a big organiza-tion. How can you make education and research better within a big bureaucracy?

Isn’t it a mission impossible: more quality with less money?

You have to realise that as an architect I have a lot of experience with money and buildings. Sometimes you have to cut a lot of things out of your own design. I have to say that for me the design always improved because of the lack of money. It might be strange to hear but this is how it worked. When you have less money you are forced to stay focused on the priorities.

Is there already an idea about what will the structure of the Faculty look like? Are there plans to significantly change it in terms of existing chairs and portfolios? There have been a lot of rumours about the fact that some of them might need to close or merge.

No, I must say that at this moment I am still

busy to orientate myself in the situation. Of course there are a lot of rumours and that’s always the case in a big organization, but any decisions about the structure haven’t been made yet. I like the small groups very much, there are new groups in the Faculty like RMIT, The Why Factory, Hyperbody and History. These groups are very important and at this moment we are working out how to give them a good place. The coming month decisions will be made, but I can’t say in which direction they will go. However, I have to say that I find the diversity very important for the Faculty. Students need to look at differences, different attitudes and different approaches. I think it’s important to have profiles of different groups as a laboratory for new developments.

Last year new rules for the Bachelor and the first year students have been introduced, such as Harde Knip and BSA. Does it mean that the Faculty is going to become more strict?

Yes, it will. On the recent conference about the education we decided together with the profes-sors that we have to be stricter - more clear about the qualities of students. We referred to the Dutch phrase ‘pappen en nathouden’. It doesn’t help when a teacher is too nice and ‘pampers’ the stu-dents too much. Because in the end, the students won’t know what their qualities are and whether they are improving or not. Instead of being severe we will be more clear in saying what is desirable and what is not. There are for example a lot of students who quit their studies at the very last mo-ment. With the new Bindend Studie Advies at the end of the first year we can give them advice on a much earlier stage.

During the discussion about ‘Building for Bouwkunde’ many people had a vision that the Faculty of Architecture could become a link within the whole TU Delft: a spot for interdisciplinary exchange. Are there any plans to engage this interaction with other faculties?

Yes, especially with the faculties that are concerned with design. Next year we are going to develop a more intense relationship with Civil Engineering & Geosciences and Industrial Design. Currently we are making plans to combine our Media depart-ment with the one at Industrial Design. I think we can learn a lot from them and hopefully they can also learn a lot from us.

From last semester on, it is possible to com-plete the BSc-5 with minors from other fac-ulties; do you think it will be possible in the future to make an interfacultary graduation lab?

I hope that it will be possible, I’d like that very much. Especially when you can combine it with

faculties like Civil Engineering or Aerospace Engi-neering. Their way of thinking and designing can be very interesting for us, especially concerning subjects like landscape and water systems in our country. This is a design problem and it is good to cooperate on that.

After the announcement of the results of the Ideas Competition the subject of the new building became rather absent. I would like to ask you if the works on the competition are still going on and at what stage they are right now?

At this moment and within the coming months the University will be looking for a new policy of their real estate. The Faculty of Architecture is now situ-ated in the old part and the Mekelweg lost a very important building – our old Faculty. Since Nature Science will also move to the southern part of the campus, there will be a big problem along the Me-kelpark. The University has to make new decisions and policies about our relation with the city of Delft and what kind of new buildings we will have in the future. You can say the University is struck by the results of the competition. There are multiple pos-sibilities: to build here, in the Mekelpark or on an-other location. But considering the current financial situation of the University it will be very difficult to make an entirely new building for the Faculty of Architecture.

I think now most of the people are quite content with this building and they like it here. Will Bouwkunde be able to stay at the Julianalaan?

Yes. You can say it disturbs a lot of ideas but at the same time it can be a starting point for new developments. But what we have to think about is rather the context we have here in the relation to the city and the structure of the campus as a whole. I hope that in the end it will have a more mixed atmosphere of functions - more like a city than it is now. At the same time the Faculty is look-ing for possible extensions. We are considering in-cluding other locations, such as Drebbelweg, but I think it would be much better to have it all here. In the Building for Bouwkunde competition there were some proposals to make extensions for this building and there are also ideas to use the build-ing on the other side of the Julianalaan. It could become a real BK City then.

I hope we will hear about it soon...

I hope so too, but you have to realise that in fact this is a temporary building. If we decide to stay here we will have to arrange it with the municipal-ity. This won’t be easy. But it is always less expen-

“When you have less money you are forced to stay focused on the

priorities.”

“Considering the cur-rent financial situation

of the University it will be very difficult to make an entirely new building for the Fac-ulty of Architecture.”

“The coming years we will have to focus a

lot on the budget and we will have to decide

on the future of this building.”

“Instead of being se-vere we will be more

clear in saying what is desirable and what is

not.”

5B_Nieuws 01 | september 01, 2009 | streets of BK City

Afscheid

Dit is mijn laatste B_Nieuws. Het is tijd om afscheid te nemen. Afscheid nemen is iets raars: sommigen hebben er moeite mee, anderen kijken zonder moeite nooit meer achterom. Marco Borsato houdt er ook een bijzondere tactiek op na; hij zingt namelijk dat afscheid nemen niet bestaat. Gewoon een kwestie van ontkennen.

Marco? Ja, Daan. Hoe was je afscheid? Hoe bedoel je afscheid? Nou, je weet wel, toen je voor de laatste keer optrad? Oh dat, dat bestaat helemaal niet. Oh ok, nee, ik dacht even, nee, laat maar, je zal wel gelijk hebben.

Zo kan het dus ook.

Jan Zandbergen heeft duidelijk meer moeite met afscheid nemen. Enkele maanden na de dood van Martin Bril uit hij in de HP/de Tijd van deze week zijn ongenoegen over het feit dat Bril de afgelopen maanden zo is opgehemeld. Onterecht volgens Zandber-gen, die daarmee voor mij de personificatie is geworden van ‘Nederland op z’n smalst’. Hoe weinig kun je elkaar gunnen, zelfs na iemands laatste afscheid?

De afgelopen maand heb ik afscheid moeten nemen van twee mensen die mij dierbaar waren. Tussen de manier waarop zij afscheid namen van het leven was geen groter contrast mogelijk. De eerste uitvaart was groots en tot in de puntjes geregi-seerd, met prachtige woorden van gedegen sprekers. De aanloop naar het afscheid was lang geweest. We keken uit over het water en brachten een laatste saluut. Iets meer dan een week later zat ik in de kapel van een begraafplaats in Barendrecht. De dood was hier plotseling ingetreden. Familieleden van de overledene probeerden zich één voor één sterk te houden achter het spreek-gestoelte. Het verdriet was nog vers, hier was duidelijk nog geen afscheid genomen.

Bij afscheid hoort altijd een nieuw begin, een nieuw avontuur. Ook de overledenen zijn aan een nieuw avontuur begonnen. Misschien is het er zwart als aarde of as, misschien is het er lichter dan het lichtste licht. Voor ons, de nabestaanden, begint een ander avontuur: een (over)leven zonder de ander. Iets minder dan een jaar geleden moesten wij bijna afscheid nemen van onze decaan, Wytze Patijn. Geluk-kig mogen wij hem nu weer heelhuids verwelkomen. Ook hij staat daarmee aan het begin van een nieuw avontuur. Deze B_Nieuws mag dan mijn laatste zijn, het is de eerste voor een lichting nieuwe redacteuren en een veel grotere lichting eerstejaars. Afscheid vormt altijd het begin van iets nieuws. Misschien heeft Marco toch gelijk?

Geniet!

Daan

edi-torialStreets of BK City: What advice would you give to the first-year students?

They shouldn’t be afraid to be creative. Many might be afraid to let themselves loose, because they think their designs will not be “good-looking”. If you try dif-ferent things and draw a lot, something beautiful will come out of it.

Bram Harding, MSc 1 RE&H

They should really use the new structure of the semes-ter in their education: half a semester for studying and acquiring knowledge and half a semester designing. When I did my first year, these processes ran simulta-neously, which was much more difficult.

Simone Bijlard, MSc 2 Architecture

I think they should read lots of books and magazines. In the first year it’s about the knowledge and vision and less about the technical stuff. It’s about what you believe and why, the technical stuff comes later almost by itself.

Chengzhi Ye, BSc 5

The study is very time consuming, understand-ing architecture takes some time. During my first year I sometimes had trouble with it, and the best thing is to just go and see it. You have to love it and it has to be a passion. So visit architecture if you get the chance, buy some books or borrow some from the library. Go see what the world has to show.

Erika Kauffmann, BSc 5

Attend the drawing classes, form-study, and IT classes. These are very impor-tant and more difficult to retake than a normal class for which you sit an exam. But even if you miss classes, make sure that you go through them as soon as you can.

Ernst-Jan van Prooye, MSc2 RE&H

Go visit projects by other architects, to learn as much from them as you can. And keep reading. I noticed in the past few years that students know a lot about the contemporary trends, but not about history. They don’t seem to be that involved with it. Especially the roots of architecture should be studied before we wish to build upon the knowledge.

Ferruccio Colautti, professor Architecture

I teach third-year students, and it often happens that they discover that the study is not suited for them. So make sure this is really what you want to do, look at the amount of work, and ask your-self whether you can keep this up and whether you like it. If you have any doubts, you should decide quickly whether you want to have a go at this.

Heidi Serbruyns, professor Interior

Your teacher is naturally very important, but do not be afraid to go your own way. The tutor might wish to send you in a given direction, but do not accept every-thing that you are told without thinking, as this might reflect on your grades. Many different people with many different opinions will teach you, so you need to have your own opinions as well.

Karin Hoekstra, MSc 4 Architectural Engineering

Talking is very important, especially talking to your teachers. Also use the library, there is a lot of information here. Don’t be afraid to ask if you don’t understand something. Don’t do something just because your teacher said so; stand by your own beliefs.

Peter Rosmulder, MSc 2 Urbanism

The theme of the 4th International Architec-ture Biennale Rotterdam (IABR) is the Open City. What do you mean by the Open City?

Cities are full of resources and opportunities. They are vast pools of knowledge, ideas, and information, they offer perspectives of person-al and collective visions, they allow for social encounter and they can give the freedom for emancipation and personal fulfillment. But in many places and for many urban inhabitants, these resources and opportunities are unevenly distributed or unattainable. Not all citizens can benefit from what their cities can offer, and in many places we can observe that this situation is steadily becoming worse.

If there was a city that could provide all of its inhabitants access to the multitude of opportu-nities they have at their disposal, we would call it an Open City. The Open City is thus a call to build our cities for the benefit of all, not for a few.

How did the situation where these vari-ous “resources” are not distributed equally develop? Is it perhaps because of the ar-chitects and planners, the governments or even the people themselves that make vari-ous clusters and prevent each other the ac-cess to these goods?

Inequality can appear in many different forms. But what is interesting for us, is the way in- equality is related to urban space. This is where architects and planners can play an important role, because they can lay down the spatial foundation for an Open City, but also for its opposite. In the end, the way we live togeth-er, the way we imagine our being together in a city is not just something that planners and architects are responsible for, but many disci-plines and everyone living in a city contrib-ute to. The Open City is a collective effort.

But the Open City must also depend on ex-ternal forces, such as the economic crisis that we are facing right now.

The Open City has a very ambiguous relation-ship to economic conditions. On one hand eco-nomic prosperity is of course a requirement to offer people a livelihood and to provide access to housing, social infrastructures and all the fa-cilities needed to provide a high standard of liv-ing. The economic crises shows this very clearly. Thousands of people are forced into unemploy-ment, social decline and even homelessness; and the economic situation of many cities has been damaged for years to come. On the other hand, economic wealth is no guarantee for an Open City; sometimes, urban developments associated with economic prosperity can even lead to opposite trends. Looking back on urban developments of the previous decades, we can see how the primacy of economic thinking and profit maximization have led to urban spaces that are more closed rather than open: to all kinds of privately owned and exclusive projects that are not designed for a wider public, but rather for specific target groups: shopping malls, theme parks, leisure districts, tourist resorts or gated communities and so forth.

However, the recent crisis can even generate new and unexpected appearances of the Open City. Just take a look at those suburban commu-nities in the United States, which are affected by the foreclosure crisis. In the beginning, much money has been invested into the development of these housing areas, and without doubt this real estate boom has provided a large share of population with high living standards, and with the fulfillment of their dreams. But what has been built on the sandy grounds of mortgages was in many respects the opposite of the Open City. These places were not designed to provide broad access and equity, but rather to create privacy and exclusiveness. However, if you look at these communities today, much of the invest-ments have been evaporated by the crisis and some communities have turned into real ghost towns. But at some places, people and activities are now entering these abandoned areas, which would not have had access before. Here, the tragedy of the foreclosure crisis has also pro-duced some appearances of the Open City. The Biennale will show examples of this unexpected

Tim Rieniets is the co-curator of the 4th edition of the International Archi-tecture Biennale Rotterdam (IABR), together with curator Kees Christiaanse. Tim Rieniets is senior lecturer at the ETH in Zurich. He is also involved with re-search on urbanism, being a co-author of ‘City of Collision - Jerusalem and the Principles of Conflict Urbanism’ and the ‘Atlas of Shrinking Cities’, both pub-lished in 2006. He also co-edited the book ‘Open City: Designing Coexistence’ which accompanies the Biennale and will be released in September 2009.

During our interview, we talked about the basic notion of the Open City, it am-biguous relationship with the economic crisis, the responsibilities of architects and planners in their particular professions, and the relevance of the Open City for sustainable urban developments.

Rotterdam Biennale:

B_Nieuws 01 | september 01, 2009 | interview6

transformation of American suburbs.

You just mentioned the American suburb, which is not ideal for the condition of Open City. Could the Open City be facilitated by what Jane Jacobs advocates in her book “Death and Life of Great American Cities”; that is a dense city with a mixture of activi-ties, populations and so on?

Jane Jacobs wrote her book in 1961 and her book is still a major source for discussions on the Open City. Richard Sennett suggested that she was the first to elaborate on the concept of the Open City; and to a certain degree, what she has proposed on urban density, mixed use, or porous urban structures is still relevant today. But of course our urban reality today is very dif-ferent from the conditions that Jane Jacobs ex-perienced in New York in the sixties. We cannot just apply her recipes to contemporary cities. Yet, it would be a very fruitful exercise to trans-late her claims into today’s urban conditions.

In the Jane Jacobs understanding of the Open City, there is a high urban density, a diversity of populations, and a variety of functions and programmes. Would it be fair to assume that the Open City has to be a city and not a smaller town?

Jane Jacobs’s ideas of an Open City are indeed rooted in the everyday life of the modern me-tropolis: in busy streets and small-scale retail, in local networks and communities. But living in an age of mass communication and mass mobility, when we are commuting and communicating at an amazing rate and covering ever-greater distances, the urban territory is not the only cat-egory we have to consider. Living in such condi-tions, we might even imagine an Open City that is free from the ties of space and from the obli-gations of territorial community. This Open City would not necessarily be related to the diverse and densely populated centers of the old mod-ern metropolis; it can also happen in a smaller town.

The Biennale focuses on the Open City, but there are six very different subthemes rang-ing from ‘Reciprocity’ that focuses on in-formal economy in Jakarta to ‘Community’, which focuses on the American suburbs. Would it have not been better had the bien-nale just one or two similar focal points?

The Open City is not a place that can be located on a map, it is rather an urban condition that can emerge in many places. Therefore we de-cided not to relate concrete places to the Open City. Instead we have chosen to focus on ur-banization processes that are shaping cities all over the world. We have chosen six of these

processes: Refuge, Community, Collective, Squat, Reciprocity and Maakbaarheid. These six themes are not representing particular places, but rather socio-spatial processes that you can find in almost any place in the world. And all of them are challenging the notion of the Open City, because all these processes have the ten-dency to produce urban spaces that are more closed than open. They are producing spatial fragmentation, segregation and forms of in-equality. For this reason they can be considered important testing grounds to work on the Open City and to find innovative design solutions.

So these themes were chosen first, and then were the places where the effects of these processes can be observed and not the oth-er way around?

Yes, we chose these themes and then invited six international teams of architects and planners and we asked them to work in these conditions where the Open City has been lost or where it has not yet developed. And we asked them to initiate and implement real projects. But we left it up to them to decide in which particular place they want to work in.

The Biennale this year is very diverse and encompasses many different aspects. There are the exhibitions by the different teams; there is a special exhibition in Amsterdam as well as a student exhibition on the RDM (Rotterdamse Droogdok Maatschappij) Campus and a series of TV programs. How important is it that the public is engaged with the message of the Biennale?

I think it would not be credible to dedicate the Rotterdam Biennale to the theme Open City while not trying to reach as broad a public as possible. For this reason we have tried to make this Biennale accessible to a wide audience and to make it visible at different places. Even the NAI, where the main exhibition takes place, will be interpreted in new ways. But you will see…

There is also the exhibition ‘Parallel Cases//IABR@RDM’ exhibition at the RDM campus, which is organized by the Rotterdam Acad-emy of Architecture and Urban Design and the Institute for Housing and Urban Devel-opment Studies (IHS), in which the themes investigated by the professionals are then also investigated by students. Is this in or-der to provide different ways of thinking, perhaps?

The Open City is not just a subject of profes-sionals and experts, and I do believe that stu-dents can make an important contribution to this Biennale. Compared to older generations,

students have an important advantage if we are talking about the Open City. They are more mobile, communicative and internationally net-worked than anybody else. Who else can devel-op innovative ideas for the Open City if not this generation? So what you will see in RDM are 45 contributions from the different parts of the world, which is really carrying the concept of the Open City as this exhibition presents projects not only from the well-known schools, but also from places you might not have heard of.

But there is another message this exhibition wants to raise. In an age where the image of our discipline is first and foremost represented by so-called star-architecture, it is really impor-tant to realize that we have a responsibility that goes beyond the design of bombastic buildings. Whatever we do as architects and whatever we build, will have an effect on the urban space and the way we live in our cities. I hope the exhibi-tion at the RDM campus will make this point, not only to the students who have participated, but also to those who will visit the exhibition.

The Biennale seems to focus more on the social side of architecture and urbanism, whereas nowadays there seems to be an almost fad-like focus on environmental and ecological sustainability. Is this because social sustainability is more difficult to “plan”?

I do not believe that ecological sustainability is easier to achieve than social sustainability, but apparently it is considered the most important issue for future urban developments. But with-out undermining the relevance of ecological sus-tainability, I am very skeptical about the empha-sis given to this task. We will not save the world just by reducing CO2 emissions. It sounds con-tradictory, but if we are focusing urban design only on ecological sustainability, we may even-tually build unsustainable cities. Just imagine a city that is exclusively designed on the primacy of CO2 reduction and renewable energy. Such cities are currently designed in China and the Gulf region. Are such designs capable to accom-modate the whole complexity of urban life? Or imagine an urban environment, where ecologi-cal sustainability would be a luxury good that is only available for those who can afford it. Would you consider this a sustainable city?

I don’t know if the Open City is CO2-efficient, but I am convinced the Open City can make a very relevant contribution if we are investigating sustainable urbanism. <b

For full schedule of all affiliated events and visitor information, go to www.iabr.nl.Foto: IABR

An interview with co-curator Tim RienietsBY PETER SMISEK

4th International Architecture Bien-nale Rotterdam (IABR)

This year’s edition of the biennale focuses on the Open City: Designing Coexistence. The Main exhibition of the Biennale is in the Nederlands Architectuurinstituut (NAi) in Rotterdam. The main exhibition focuses on six themes that challenge the notion of the Open City. The following themes are pre-sented and investigated:

MaakbaarheidFocuses on the “makeability” of a city and proposes projects that can help mend the fragmented city, yet allow for perspective in the future.

RefugeThis theme focuses on both the flight from violence, and escapism from reality (as in gated communities) and for different urban solutions.

ReciprocityFocuses on the informal economy (barter-ing) and its effects on the urban structure and vitality of Jakarta.

CommunityThis exhibition points out that there’s hope for the American Suburb. Things might not be as bleak when we employ the 101 weap-ons for or against the Open City.

SquatFocuses on the informal city - the slum. What are strategies for socially and ecologi-cally sustainable development in these set-tlements?

CollectiveInvestigates the standardized mass-produc-tion dwellings in the Soviet Union, and the crisis these housing estates (Microrayons) face due to the collapse of Communism. Can we mass-produce high-quality dwell-ings and public spaces?

IABR opens on 24 September and lasts until 10 January 2010.

Parallel Cases@RDM

In addition to the main programme, the Parallel Cases at the Rotterdam Droogdok Maatschappij (RDM) Campus gives the op-portunity for students to show their idea of social cohesion in the city. In total, 45 en-tries will be presented, from 28 different uni-versities from 20 different countries. At the opening ceremony, Liesbeth van der Pol will announce the winning team.

Parallel Cases opens on the 26 September and lasts until 13 December 2009.

Free State of Amsterdam

In the Tolhuistuin, visions of nine architec-tural offices on the future Metropolis of Am-sterdam are presented as large-scale mod-els, with the architects imaginations and ideas being free from constraints of rules and regulation.

Free State of Amsterdam opens on 27 Sep-tember and lasts until 11 November 2009.

the Open City

B_Nieuws 01 | september 01, 2009 | interview 7

co-lumnOproep tot onserieusheid

Dit gebouw aan de Julianalaan is serieus. De bureaucratie hier en het Individueel Stu-die Programma zijn serieus. De projecten zijn serieus. De studentenverenigingen zijn serieus. De feesten zijn serieus. De boeken zijn serieus en ook de tentamens. Architec-tuur is serieus. In de woorden van de Joker: Waarom zo serieus?Ik vind dat we met zijn allen wel wat min-der serieus mogen zijn. Ik vind dat een heleboel mensen zijn ver-geten dat ze maar mensen zijn; klungelige mensen; een samenraapseltje van cellen dat zich veel meer van zichzelf voorstelt. En dat is natuurlijk, maar ook gevaarlijk en saai.Daarom moeten zij die zich geroepen voe-len, onserieusheid injecteren waar het maar enigszins nodig is. Maak een mooie tekening en hang die over de serieuze reclameposters in de gangen. Neem je koelkastmagneten mee van huis en plak ze op de borden, vooral van die kleurige. Sorteer de stoelen op kleur. Maak een alternatief ontwerp dat de na-tuurwetten negeert. Zing voor iemand in de lift. Of zing voor de lift, zodat iedereen de trap neemt. 19 september: Officiële internationale “Talk like a pirate day” (Echt waar, kijk maar op internet). Aye Aye, Arrr, Ahoy, Savvy? Koop bij de Sodexo een soepje en een bal gehakt. Soep met bal! Yes. Zet je fiets in een plantenbak. Houd staarwedstrijden met onbekenden, of zwaai naar ze. Of lach in de gang, heel hard. Maak een gezellig praatje met de meisjes van de Espressobar, of met iemand anders. Stop een valentijnskaart in alle postvakjes, dat kan gewoon ook deze maand. Verspreid bloemetjes. Draag je kleding binnenstebuiten (Binnen-buiten broek voor extra punten). Neem je cavia mee en noem ‘m je muze. Vraag bij het servicepunt waar zich het Archigram departement bevind. Teken een poppetje of een zonnetje op alle whiteboards. Ga eens zitten breien of punniken tijdens een ontwerpbespreking (maar wel oplet-ten).

Neem een appel mee voor je docent.

Hang ook eens een poster op die nergens over gaat. Laat een afstudeerder struikelen in plaats van een eerstejaars. Introduceer een introduceer-je-introducee-dag. Kortom, doe dingen om bouwkunde minder serieus te maken.

Stuur je resultaten naar louche@mail.org. De onserieusigste krijgen een eervol plekje in de volgende column. Veel liefs, BLouche voor B_nieuws

De harde knip

Al vanaf de invoering van het Bachelor-Master-model in 2002 is de discussie gaande over de overgang tussen de Bachelor en de Master en de identiteit van de twee opleidingen. Het Angelsaksi-sche BaMa-model is ingevoerd nadat 29 Europese landen in juni 1999 de ‘Verklaring van Bologna’ on-dertekenden, waarin als doel werd gesteld om te komen tot een open en gemeenschappelijk Euro-pees hoger onderwijs, met onderling vergelijkbare diploma’s en betere internationale samenwerking. Hier zijn structurele hervormingen in het hoger onderwijs in heel Europa voor nodig; één van de resultaten is de invoering van het BaMa-model. Daarvóór duurde iedere opleiding in Nederland vier (of op de TU’s vijf) jaar (de doctoraalstudie), waarna je na het behalen van je diploma werd onderscheiden met de doctorandustitel, of in het geval van de TU, de ingenieurstitel.

Maar die tijd ligt ver achter ons. Het BaMa-model is nu een feit, maar de ontwikkeling van dat model is nog lang niet afgerond. De algemene perceptie was, en is dat nog steeds, dat op de universiteit de Bachelorfase de aanloop is naar de Masterfase, en niet dat de twee opleidingen zelfstandig zijn. Dit leidde tot de invoer van de doorstroommasters: elke Bacheloropleiding in Nederland heeft tenmin-ste één Masteropleiding die hier direct op aansluit. Als je nog vakken uit de Bachelor open had staan, kon je nog steeds zonder veel problemen door naar deze doorstroommaster, waardoor de opzet van vierjarige (en op de TU’s vijfjarige) opleidingen in essentie gewoon gehandhaafd bleef. Dit is bekend komen te staan als de ‘zachte knip’ (op Bouwkunde heet de doorstroommaster ‘Architecture, Urbansim & Building Siences’; hier vallen alle vier varianten (Architecture, Urbanism, Building Technology, Real Estate & Housing) onder). Heel anders werkt het in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten, waar het BaMa-model vandaan komt: daar is de Bachelor-opleiding een zelfstandige opleiding, waarna je na je diploma te hebben gehaald de arbeidsmarkt op

kan (als ‘undergraduate’). De Masteropleiding is al-leen voor de ambitieuze studenten die verder wil-len leren (de ‘graduates’).

In eerste instantie lijkt de harde knip dus een lo-gisch gevolg van de invoering van het BaMa-model. Om de Bacheloropleiding meer identiteit te geven als een volwaardige, aparte opleiding, zul je je Ba-chelordiploma nodig hebben als je een Masterop-leiding wilt volgen. Minister van Onderwijs Ronald Plasterk, een van de voorvechters voor de harde knip, argumenteerde echter anders. Hij wil vooral dat studenten een bewustere keuze gaan maken voor hun Masteropleiding, dat de overgang tussen Bachelor en Master merkbaar wordt en dat ze be-seffen dat je na je Bachelor niet automatisch met de aansluitende doorstroommaster door hoeft te gaan. De vraag of de Bacheloropleiding een aparte opleiding moet worden, beantwoordde hij niet: “Het is niet aan mij om te bepalen of de opleiding van waarde is op de arbeidsmarkt” (Het Financiee-le Dagblad, 09-12-2008). Ook wil hij niet, zoals de vereniging van universiteiten VSNU adviseerde, de doorstroommasters afschaffen (VolksKrant, 02-09-2008). Uiteindelijk wordt de grens tussen Bachelor en Master dus iets harder, maar echt aparte oplei-dingen worden het niet. BaMa-light, als het ware.

Ondertussen klinkt het protest en kritiek op de harde knip vanuit de studentenvakbonden en stu-dieverenigingen. De meeste verenigingen, studen-tenvakbond LSVb voorop, waren (en zijn) faliekant tegen de maatregel. Het grootste probleem ligt voor de hand: wat doe je als je je Bachelordiploma op één vak mist, maar als het volgende tentamen (of de volgende inleverdatum) voor dat vak op z’n vroegst over een jaar is? Precies, dan zit je een jaar in de wachtkamer. Een jaar waarin je wél door-gaat met je collegegeld betalen, je huur betalen en studiefinanciering krijgen (daar gaat een jaar van je prestatiebeurs…). Er zijn al vertragingen bekend op andere opleidingen, variërend van en-kele maanden tot, in het ergste geval, twee jaar. Bijkomend gevolg is ook dat studenten, uit angst

voor deze verloren tijd, minder activiteiten naast hun studie gaan doen om geen vertraging op te lopen. Althans, dit is de verwachting.

Verder is een kritiekpunt dat de harde knip niet doet wat hij belooft. De harde knip is één van de maatregelen die ervoor moeten zorgen dat soe-pele nationale en internationale uitwisseling van studenten wordt bevorderd. Toch valt er in Ne-derland nog altijd heel wat te verbeteren op de aansluiting tussen Bachelors en Masters van ver-schillende universiteiten. Wat belangrijker is: als je in het buitenland wilt gaan studeren, is een beetje studievertraging heel logisch. Er moet immers nog heel wat omheen geregeld worden (visum, studie-beurs, woonruimte, enzovoort). Hierdoor wordt de kans groter dat je uiteindelijk op een paar punten de Master gaat missen en tóch in de wacht wordt gezet – dit kan natuurlijk niet de bedoeling zijn.

Toch houdt Plasterk vast aan de harde knip. Op de TU Delft wordt de harde knip dit jaar bij alle oplei-dingen tegelijk ingevoerd. De TU heeft bij de invoe-ring ervan de argumentatie gebruikt dat studenten “schoon aan hun Masteropleiding beginnen en zo ook onbelast met Bachelorvakken aan hun Master kunnen werken. Zo wordt ook de instroomeis voor eigen studenten en voor studenten van buiten ge-lijk: eerst de Bacheloropleiding afgerond hebben, dan aan de Master beginnen.” Geheel in lijn met de visie van Plasterk dus, die van de overgang van de Bachelor naar de Master een merkbare overgang wil maken. Verder verwacht de TU dat “studenten hun Bacheloropleiding beter gaan plannen en dus eerder afronden. En ook dat studenten de Master-opleiding een stuk soepeler kunnen doorlopen.”

Harde knip: “Een student wordt pas toegelaten tot de Masteropleiding als de BSc is afgerond. ‘Hard’ wil zeggen dat er geen marge is: de BSc moet volledig afgerond zijn.” (www.tudelft.nl)

DE HARDE KNIP EN HET BSADOOR MARCELLO SOELEMAN

Minister Ronald Plasterk spreekt. Foto: Ministerie van OCW

B_Nieuws 01 | september 01, 2009 | harde knip / bsa8

Het bindend studieadvies

Deze maatregel staat al veel lan-ger in de plan-

ning dan de harde knip. Sterker nog,

op veel opleidingen in Nederland is ze al ingevoerd.

De Universiteit Leiden liep voorop: al in 1996 moesten alle Leidse opleidingen eraan geloven. De Universiteit Maastricht en de Universiteit Utrecht volgden eind jaren ’90 en begin jaren ’00, gevolgd door de andere universiteiten. De drie TU’s zijn de laatste die de regeling invoeren. Nu verschilt de regeling wel vaak per opleiding. In Utrecht hebben de meeste opleidingen bijvoorbeeld geen bindend studieadvies, maar een ‘dringend’ studieadvies; je hoeft het advies dus niet op te volgen. In Amster-dam en Tilburg is het BSA slechts op proef, en na twee jaar worden de resultaten geëvalueerd. Al-leen de Rijksuniversiteit Groningen, Radboud Uni-versiteit, Wageningen Universiteit en Open Univer-siteit kennen de regeling (nog) niet. De eisen lopen uiteen van 30 ECTS in o.a. Eindhoven tot 40 ECTS in o.a. Leiden, en sommige opleidingen hebben als

tweede stok achter de deur dat na twee jaar de propedeuse behaald moet zijn.

Het argument vóór het BSA is eenvoudig: alleen de eerstejaarsstudenten die

bewijzen dat ze het opleidingspro-gramma aankunnen en dat de

opleiding bij hen past, mo-gen doorstromen naar het tweede jaar. Als een stu-die je niet inspireert, of als je niet genoeg je best ervoor doet, ben je niet geschikt om het af te ma-

ken. Een opleiding is voor gemotiveerde studenten, de

universiteit – en de student zelf – heeft er niks aan als ze maar wat lopen

aan te modderen of als ze nooit komen opdagen. Bovendien is de verwachting dat op deze manier voorkomen wordt dat studenten die eigenlijk niet op hun plek zijn, toch jarenlang blijven plakken en uiteindelijk de opleiding niet afmaken. Het College van Bestuur van de TU Delft heeft het over ‘De student snel op de juiste plaats’ te krijgen, aldus het gelijknamige rapport van het CvB. Ook deze maatregel lijkt dus logisch, zeker voor populaire opleidingen als Bedrijfskunde, Psychologie… en Bouwkunde.

En ook hier protesteren de studentenvakbonden en studieverenigingen. Op de website van het LSVb regent het klachten van gedupeerde studenten, die onterecht zijn weggestuurd van hun opleiding omdat ze door persoonlijke omstandigheden niet aan de eisen konden voldoen, of omdat ze nooit begeleiding hebben gehad en dan toch opeens te horen krijgen dat ze worden weggestuurd. Verder is de regeling volgens de studentenvakbond weinig effectief. LSVb-voorzitter Noortje van der Meij in De VolksKrant: “Als je in Utrecht je studie fysiothe-rapie moet staken omdat je te weinig punten hebt, belet niets je een jaar later in Amsterdam weer te beginnen. Maar de student is dan wel een heel jaar

studiefinanciering kwijt” (VolksKrant, 11-07-2002).

Stylos en de Facultaire Studenten Raad zijn niet zo zeer tegen de invoering van een BSA, maar zijn wel kritisch tegenover de invoering in september 2009. In een brief aan de Onderwijscommissie van Bouwkunde spreken zij hun angst uit over het niet zorgvuldig invoeren van het BSA vanwege het kor-te tijdsbestek: “Wij hebben het vermoeden dat de faculteit niet aan voorgenoemde voorwaarden kan voldoen in zo een korte tijd. Met de invoering van de harde knip per september 2009 en de bezuini-gingsopgave ligt er veel druk op het administra-tieve personeel. (...) Wanneer het BSA in septem-ber 2010 ingevoerd wordt, zal dit een groot aantal organisatorische voordelen met zich meebrengen. In het curriculumbesluit 2009/2010 kan besloten worden om het kennis- en ontwerpkwartaal om te draaien. Hierdoor zullen het kennis- en ontwerp-kwartaal beiden nagekeken zijn bij het eerste ad-vies, waardoor dit voor studenten en voor docent een veel completer beeld geeft. Voordeel hierbij is dat studenten nog uit kunnen stromen voor 1 fe-bruari, waardoor nog geswitcht kan worden naar een andere studie.”

Een ander belangrijk argument tegen het BSA is dat studenten op de universiteit geacht moeten worden zelf verantwoordelijk te zijn voor de voort-gang van hun studie. Deze verantwoordelijkheid wordt door het BSA gevat in een regeling, waar-door hun zelfstandigheid wordt ingeperkt. Sterker nog, de Centrale Studentenraad TU Delft meent dat het BSA juist een verslechtering van de stu-dieresultaten tot gevolg kan hebben: “Een BSA zal de studenten een minimum opleggen. Het reële gevaar bestaat dat het minimum de norm wordt, waarnaar toe gestudeerd wordt. (…) Daarnaast is de norm enorm kwantitatief in plaats van kwalita-tief. Dit zal een zesjescultuur bevorderen en zorgt, zoals gezegd, dat studenten tot de norm zullen studeren. In dat geval betekent een invoering van een BSA zelfs een verergering van het probleem en is daardoor destructief voor de studiementaliteit.”

Eerstejaars opgelet! Jullie zullen de eerste lichting zijn waarvoor twee nieuwe regelingen gaan gelden: de harde knip en het bindend studieadvies. De afgelopen jaren is er heel veel te doen geweest rond deze regelingen. Onder andere de huidige Minister van Onderwijs Ronald Plasterk maakt zich hard voor de harde knip, en het bindend studieadvies is op andere opleidingen in Nederland al ingevoerd. De meeste studentenvakbonden, studieverenigingen en inspraakorganen zijn echter minder enthousiast.

Zo valt te lezen in een betoog tegen het BSA van de SR.

De cijfers lijken de critici te steunen. Nadat het BSA in Leiden werd geëvalueerd, was het op-vallendste resultaat dat studenten niet sneller afstuderen: het percentage studenten dat na zes jaar afstudeert blijft constant op ongeveer 40%, zowel voor als na invoering van het BSA. Ook het percentage studenten dat na twee jaar de propedeuse heeft blijft steken op ongeveer 65%. Wel is het percentage Leidse eerstejaars dat na één jaar 30 studiepunten of meer heeft (en dus voldoet aan de BSA-eis) gestegen van 60% naar 75% (Trouw, 26-05-2004 / Het Pa-rool, 08-06-2004).

Het eerder genoemde rapport van het CvB, ‘De student op de juiste plaats’, schermt met haar eigen cijfers. In haar onderzoek blijkt dat Bouw-kundestudenten gemiddeld 35 punten in hun eerste jaar halen, en dat van de lichting 2004 ca. 40% na één jaar minder dan 30 studiepun-ten haalde. Ook wordt duidelijk dat de groep studenten die na één jaar minder dan 30 punten hadden, het merendeel na 3,5 jaar nog altijd minder dan 90 ECTS had en ook de propedeu-se nog niet had; nog los van het grootste deel van die groep, dat al eerder was gestopt met de opleiding. Hier is het dus vooral om te doen: studenten die weinig punten halen in het eerste jaar blijken dus de hele studie flink achter te lo-pen. Het rapport benadrukt dat het BSA bedoeld is om te selecteren, niet om het rendement te verhogen. “Het is inderdaad niet zeker dat een BSA het rendement verhoogt. Een BSA is er op gericht om studenten met een grote kans op uitval of ernstige vertraging te verwijzen. Door die studenten snel een BSA te geven wordt een deel van de uitval naar voren gehaald. Het is dus geen middel om de uitval te verkleinen, of om de doorstroom te versnellen.” b>

Bindend studieadvies: “Een bindend studieadvies betekent dat je in het eerste studiejaar een minimum aantal studiepunten moet halen om je opleiding te mogen voortzetten.” (www.tudelft.nl)

DE HARDE KNIP EN HET BSA

B_Nieuws 01 | sepmtember 01, 2009 | harde knip / bsa 9

10 B_Nieuws 01 | september 01, 2009 | harde knip / bsa

De harde knip op Bouwkunde

Wat betekent de invoering van de harde knip voor Bouwkunde?Voor de nieuwe eerstejaars geldt de harde knip in ieder geval; zij kunnen het onderstaande dus verge-ten. De studenten die vorig jaar of eerder zijn begonnen op Bouwkunde volgen het schema hieronder. Hieruit kan je afleiden dat studenten die vóór 2006 zijn begonnen in ieder geval niet te maken krijgen met de harde knip. Voor de groep die in 2006 of later zijn begonnen geldt, als ze na september 2010 beginnen met de Master, de harde knip ook. De regel hierbij is dat als je voor 31 augustus 2010 voldoet aan de P+90 regel en je hierdoor dus door mag naar de Master, de harde knip niet meer voor jou zal gelden – zorg dus dat je voldoet aan de P+90 regel om latere moeilijkheden te voorkomen!

Het bindend studieadvies op Bouwkunde

Wat betekent de invoering van het bindend studieadvies voor Bouwkunde?Bouwkunde hanteert de eis dat je na het eerste jaar minstens 30 punten moet hebben gehaald. Zo niet, dan word je gesommeerd de opleiding te beëindigen, en mag je je vier jaar lang niet voor Bouwkunde aan de TU Delft inschrijven. Van der Valk Bouman: “In feite kan je Bouwkunde dan dus vergeten hier, en de enige optie is dan naar Eindhoven te gaan en opnieuw te beginnen. Dat is best een heftige maatregel dus, als het je overkomt. En ik wil benadrukken dat deze regeling alléén geldt voor de nieuwe eerstejaars, vanaf lichting 2009!”

Is er een verwachting over hoeveel studenten hierdoor zullen uitvallen?Onderwijscommissaris Krik van Ees: “In het eerste jaar van de Bacheloropleiding Bouwkunde valt ge-woonlijk ongeveer 25% uit; na twee jaar is dit in totaal ongeveer 35%. Dat is ook de verwachting bij het bindend studieadvies. Het is voor alle partijen beter dat de onvermijdelijke uitval al in het eerste jaar gebeurt. Het aantal laat zich overigens moeilijk voorspellen omdat er nu uiteraard meer druk komt om zo veel mogelijk onderdelen van de propedeuse af te ronden. Die druk bestond tot dusverre niet.”

Is geëvalueerd hoe het bindend studieadvies heeft gewerkt op andere opleidingen?“Er is wel enig onderzoek gedaan naar het bindend studieadvies in Nederland. Uit de evaluaties die her en der in Nederland zijn uitgevoerd komen geen overwegende bezwaren tegen invoering van een BSA naar voren, mits dit maar zorgvuldig gebeurt. De effecten zijn positief, waarbij niet zozeer het uiteindelijke rendement verhoogd wordt, maar wel het rendement na één en twee jaar en het studietempo in de be-ginfase van de studie. De uitval die plaatsvindt, vindt na invoering van het BSA sneller plaats. Bovendien, al na een half jaar valt redelijk te voorspellen welke studenten een BSA zullen krijgen,” aldus Van Ees.

Als deze maatregel wordt ingevoerd, zullen de eerstejaars goed begeleid moeten worden zodat ze weten waar ze aan toe zijn en hoe ze ervoor staan. Hoe wordt de studiebegeleiding aangepakt dit jaar?Van der Valk Bouman: “Wij zijn met een team van vier studieadviseurs. Je begrijpt, dat is niet genoeg om de ongeveer 700 ingeschreven eerstejaars allemaal individueel te begeleiden. Daarom zijn 70 vaste docenten van Bouwkunde aangesteld om op te treden als docentcoach. Zij krijgen elk een groep van ongeveer 10 eerstejaars, die ze vier keer per jaar zien om de voortgang te bespreken. Twee keer indivi-dueel, en twee keer in de groep. Deze docenten zijn in feite onze ogen en oren; zij zien het als eerste als bepaalde studenten het moeilijk hebben en kunnen die doorsturen naar ons. Maar het zijn zelf natuurlijk ook docenten, ook zij kunnen ze helpen om uit hun moeilijkheden te komen, kunnen ze inspireren en wijzen op bepaalde dingen. Het is best persoonlijk zo’n aanpak.”

“De begeleiding is ook een moment van reflectie. Je gaat nadenken of je echt op je plek bent hier. We gaan geen sancties opleggen als je niet komt, maar het wordt wel bijgehouden. Dan kan je later niet zeggen van ‘he ik heb nooit begeleiding gehad en nu word ik weggestuurd’. Waar ik me wel een beetje zorgen om maak, is hoe de eerstejaars tijdens de eerste maanden van hun studie omgaan met studen-tenverenigingen, feesten, enzovoort. Het is natuurlijk bloedlink als je het eerste half jaar niks doet en in januari denkt van ‘laat ik eens punten gaan halen’, omdat je in BSc-2 de kennis nodig hebt die je opdoet in BSc-1. Je moet wel beseffen dat het meteen goed aanpoten is.”

Wat gebeurt er met studenten met persoonlijke omstandigheden die hierdoor niet aan de eisen voor het bindend studieadvies kunnen voldoen?Voor studenten waarbij sprake is van bijzondere omstandigheden (zoals ziekte, handicap, persoonlijke of familieomstandigheden) kan een uitzondering worden gemaakt. Belangrijk is wel om dit altijd zo spoedig mogelijk te melden bij de studieadviseur (dus niet pas aan het eind van het studiejaar bijvoorbeeld).

Hoe zit het met de andere voortgangsre-gelingen zoals de X-2 en de P+90?Vergeet de X-2 regeling, die is de vorige inteken-periode al afgeschaft. Zoals gezegd moeten stu-denten die rond 2006 begonnen zijn het schema volgen om de regeling die voor hen geldt te weten te komen. Voor sommigen geldt dan de P+90 regel. Vanaf september 2010 wordt ook deze regeling afgeschaft, en gelden alleen de harde knip en het bindend studieadvies nog. Be-halve dan voor de studenten die vóór 2006 zijn begonnen, daarvoor geldt de harde knip in ie-der geval niet. Maar he, dan ben je op z’n minst zesdejaars, als je dan nog met de Master moet beginnen…

Uiteindelijk blijven er twee kanten aan het ver-

haal. Of je nou naar de BSA-eis toewerkt of dat je probeert je P in één jaar te halen; je je vol op de studie stort om niet op één vak geweigerd te worden voor de Master of dat je zoveel mogelijk ontplooiing naast je studie zoekt; is toch vooral je eigen verantwoordelijkheid. Toch hoort bij stude-ren nu eenmaal punten halen. Zeker in het eerste jaar is het belangrijk dat je een goed beeld krijgt wat de studie inhoudt, wat het voor jou betekent en hoe je ermee om kan gaan. Voor Bouwkunde lijkt het allemaal wel mee te vallen. Spookscena-rio’s als twee jaar in de wacht staan door de harde knip en zonder begeleiding weggestuurd worden na het eerste jaar lijken voorkomen te worden. Is het BSA een logische voortgangseis? Bevordert

het een zesjescultuur? Worden studenten onnodig gedupeerd door de harde knip? Eigenlijk is het te vroeg om hier definitieve conclusies aan te ver-binden. Principieel gezien valt natuurlijk wel op te merken dat dit soort maatregelen (zeker het BSA) neigen naar betutteling, dat de academicus vooral zichzelf moet aanspreken op zijn voortgang, en niet dat de universiteit dat moet doen. Maar als je deze redenering volgt, kan je elke studievoortgangseis wel de deur uit doen. Bovendien zullen er – helaas – altijd studenten blijven die zulke eisen gewoon nodig hebben. De discussie duurt voort…

Heb je zelf wat te zeggen over de harde knip, het bindend studieadvies of andere voortgangseisen? Aarzel niet, stuur het op naar b_nieuws@bk.tudelft.nl, en misschien zie je het in het volgende nummer terug! <b

Welke maatregelen zijn er om onnodige studievertraging te voorkomen? In feite is de boodschap die studieadviseur Milka van der Valk Bouman geeft: “plan je studie goed, zodat je niet onnodig lang in de wacht staat.” Op Bouwkunde hebben vrijwel alle Mastervarianten twee instroommomenten (in september en februari), tentamens worden twee of drie keer per jaar aangeboden, en de meeste inleverdata voor verslagen zijn ook minstens twee keer per jaar. Je zult dus – theoretisch gezien – in het slechtste geval een half jaar gedwongen niks moeten doen. Ook de angst dat door deze maatregel minder studenten voor bestuurlijke activiteiten gaan kiezen vindt Van der Valk Bouman niet geheel terecht: “Ook om voor deze besturen in aanmerking te komen zijn voortgangsei-sen; voor het Stylos-bestuur moet je dacht ik 70% van al je punten behaald hebben, dat is natuurlijk ook om ervoor te zorgen dat het met je studie wel goed zit als je zoiets gaat doen.” (Er is geen officiële voortgangseis voor Stylos, het heeft meer te maken met het aantal maanden studiebeurs dat je krijgt; dat vermindert als je minder dan 70% van je punten hebt, red.)

Wat gebeurt er met studenten met persoonlijke omstandigheden die hierdoor niet aan de harde knip kunnen voldoen?Natuurlijk zijn er altijd gevallen denkbaar waarin het door omstandigheden niet mogelijk is om te voldoen aan de harde knip. Dan kan je aanspraak maken op een hardheidsclausule, “bijvoorbeeld als iemands vader overlijdt, waardoor diegene net dat laatste tentamen niet kan doen, dan kunnen we die wel al naar de Master sturen en dan komt dat tentamen later wel.” Van der Valk Bouman benadrukt wel dat het hier om dit soort zwaarwegende redenen moet gaan, en dat je niet om de eerste de beste kater om een hardheidsclausule moet komen vragen. “De decaan beslist er uiteindelijk over, nadat wij hem erover hebben geadviseerd,” aldus de studieadviseur.

Startdatum BacheloropleidingVóór september 2006

Startdatum Masteropleiding Startdatum MasteropleidingSeptember 2009 Februari 2010

en laterSeptember 2010 en later

September 2009 of februari 2010

In en na september 2006

Maatregel: 150 studie- punten bij aanvang Mas-ter. Op moment van in-tekening ten minste 120 studiepunten behaald.

Maatregel: P+90. Propedeuse + 90 studiepunten aan Bachelorvakken be-haald bij aanvang Master. Op moment van intekening ten minste 120 studie-punten behaald.

Maatregel: Harde knip, dus gehele Bachelor behaald bij aanvang Master. Op moment van intekening ten minste P+90 studiepunten behaald.

11B_Nieuws 01 | september 01, 2009 | graduation project

BY ROBERT NOTTROTsupervisor for architecture

Jos de Krieger did his graduation in the Explore Lab. Important to know is that the Explore Lab is essentially different from other labs. Students enter the Explore Lab after an intake in which they are interviewed about their specific fascinations to work out in their research (MSc3) and their design task (MSc4). Without a strong fascination participation in the lab will be impossible. Subjects of fascination are often related to energy saving, sustainability, durability, conflict areas, third world countries, living on/with water, multi-sensorial experience of architecture, underground building and much more. If a subject is already dealt with in other labs the student will be refused in the Explore Lab and asked to participate in one of the other labs. Jos came with a clear interest for building by re-using materials. During his final project he worked for 2012Architecten, the office that was responsible for the design and execution of the espresso bars in our former and our new faculty building. During the research period he specifically focused on a system of harvesting materials that can be re-used. The system is similar to Google Earth and works with a set of icons representing location of materials, properties of materials, distance from the building location and ways of transport to be used. The system can be used by announcing a location for harvesting by placing photographs of the building and other information and for retrieving data about materials to be re-used.

The final design Jos made is strongly showing off its basic concept of re-using building materials. The façade walls consist of piled fragments of brick walls, therefore the building has an introvert look, underlined by the use of mainly small window openings. Specific beauty can be found in the fact that the piled walls grow thinner when the walls get higher, which is expressed very refined through

INTRODUCTIONby the tutors

The Board of Examiners of the Faculty of Architecture has decided to award Jos de Krieger with an honourable mention based on an exceptional result of the graduation project. “Remolishing” is the keyword for the re-use of materials, which are exposed by means of harvest maps of the close surroundings, depicted in a design for a pop centre, shops and dwellings. Fragments of old brick walls, superfluous car windows, steel beams from industrial objects, used window frames, demolished wood and tiles from sidewalks are re-assembled into powerful, appealing to the imagination, consistent architecture, justified to crown the head of the Müllerpier.

the vertical folding in the centre of the outside walls. In contrast with the outside of the building the inner courtyard is light and spatial and covered with a glass roof made off spare windows for cars. The glass panes are mounted like roof tiles and obviously add to the concept of re-use. The design carries the characteristics of a fortress, a stronghold at the very end of the Müllerpier, strong to protect the openness of the inside building and the basics of the idea beyond.

In contrast to the ‘normal’ process of designing, in which materials are chosen after plans and sections are drawn, Jos had to continuously adjust his design in relation to availability and properties of harvested materials. In order to use, for instance, car windows as a roof material, he could not rely on existing experience and detailing. Essential aspects like water and wind tightness had to be achieved through intense search for new details. The results are very interesting and bring in new characteristics. Because of handling this process consistently Jos created a building with a really original appearance.By using solar panels, rainwater collected from the big car window roof and water from the river Maas with a reasonably constant temperature for warming and cooling, the building can almost function autarkic.

Through students like Jos de Krieger, students who passionately work on their fascinations, the Explore Lab proofs the importance of its existence. I am a very happy teacher because of my tight connection to the Explore Lab and students like Jos have an important share in this happiness. To participate in processes which lead to such fresh results as the “Remolishing” project of Jos are a great stimulance to continue teaching and give a very hopeful perspective for the future of design in the Netherlands.

BY ANDY VAN DEN DOBBELSTEENsupervisor for building technology

Public attention for sustainability and sustainable building often seems to focus only on energy and climate-related problems, forgetting that building materials constitute 50% of the global flow of resources. In the Netherlands, annually, still some 140 mln tons of primary material is used in the building sector, whereas almost 30% of our total waste production (30 mln tons) comes from construction and demolition sites. Little of this amount is reused or recycled to building material again. One of the greatest challenges is to make waste material suited for use in the building industry, or to design qualitative buildings made of secondary material.

The latter is exactly what Jos de Krieger did in his graduation project. His endeavour started with the development of an interactive tool on the internet by means of which expected demolition projects can be localised, enabling the harvest of secondary building material. For his own design assignment, new accommodation in Rotterdam for the cultural centre called WORM, Jos did an inventory of all demolition sites within a radius of about 50km. These projects defined his basic material for the design. He located the new WORM at the end of the Müllerpier.

As is perfectly normal, Jos started his design layout through functional demands and relationships in WORM and incrementally built up a castle-like premise, constructed of old brickwork blocks, Stelcon plates and other waste material that others would have probably neglected. Special feature to his design was a huge glass rain shield over the building’s patio, consisting of old Volkswagen Golf windscreens. This is the type of window to be found most often in car dumps, thus providing a consistent roof design that played a role in the climatisation of the building complex and in the storm water effluent.

Jos managed to entirely build up his cultural centre from secondary material while staying focused on a stark architectural expression, a new design language. He therewith contributed to the modernisation of sustainable material use, which often remains in the area of either biological, ecologically responsible materials or high-tech solutions that support an energy-focused design.

I am sure that 2012Architecten, where Jos currently works, will profit a lot from his knowledge and creativity.

For more information or contact info check:2012architecten.nl, superuse.org & josdekrieger.nl

Remolishingas a design concept

by Jos de Krieger

12 B_Nieuws 01 | september 01, 2009 | graduation project

THE DESIGN PROCESS

Remolishing takes a radically different route than a normal design process. Usually the architect draws up a concept and designs the spatial layout accordingly. The spatial design is then a blank sheet on which various materials are tested until eye pleasing or cost effective results are found. In Remolishing this is reversed. First materials are scouted based on the location of the project. The characteristics of the found materials, like transparancy, dimensions and availabillity, are the first step towards detailing. All the details combined will lead to possible shapes for the design. This process is repeated until a final solution has been found.

THE TASK

Superuse, as developed by 2012Architecten, has so far resulted in small scale projects like houses and interiors. Remolishing explores the possibilities of Superuse on a large scale. This is done by design-ing a complex of over 10.000m², thirty times as large as the biggest Superuse project so far.The main partner is WORM, a cultural center in Rotterdam. Furthermore the program is made up of a shop for Brennels, a biological restaurant with herbs and vegetables harvested within the building, dwellings and offices. The complex is located at the head of the Müllerpier in Rotterdam, a vacant spot in a recently developed former harbour area.

THE HARVEST MAP

On waste.Treelz.com you can find an interactive harvest map which is developed during this project. New materials can be posted and materials that are no longer available can be removed.In the screenshot below you can see how the map works. In the right top there is an overview of all the main categories that are available right now: waste materials, waste processing and buildings marked for demolition. Since the Treelz.com system is a layover for Google Maps all the information is world wide accessible and applicable. This means that it does not matter where your project is, or where you are. Feel free to use this map for your own purposes.

13B_Nieuws 01 | september 01, 2009 | graduation project

THE EXTERIOR

The exterior façade is made of stacked slices of recycled brickwork. The walls slant inwards and have a fixed width at the top. Because of the varying height, the thickness of the walls varies vertically and horizontally. At the lower levels no insulation is needed and the bricks are visible, for example in the concert hall of WORM. When walls are thinner, an extra layer of insulation is added.All the window frames in the brickwork are custom designed and mass produced to repurpose the double glazing from one office building in Rotterdam. There are two sizes of ‘breathing windows’, suitable for natural ventilation. The smaller size is also available as a full glass panel.

THE INTERIOR

The complex is constructed around a courtyard. It is completely made of reused materials and materials that can be recycled. The load bearing construction is made from steel beams, found in the vicinity of any industrialized area. On top of the steel frame wooden beams are used for flooring. All flat roofs are accessible. The wooden beams are placed between the flanges, thus giving space to a 25cm layer of soil. The layer is thick enough for medium sized vegetation and levels out with the adjacent interior. All interior window frames are made from recycled floor beams, to create a mixture of glass and wood in the courtyard of the building.

THE COURTYARD

The courtyard is covered with a big glass roof made from car windows. The first sketches for this part of the design can be seen below. It is designed in such a way that all the rain-water is collected in the building and stored for later use. The most important decision was to drill four holes in the glass. This made the complex shape of the car window easier to handle and to detail, because of the 750x450mm grid.The big vertical façades in the north and south of the roof are made from ETFE foil which can be made fit to any size. On the south PV cells are integrated in the foil, as is the main roof in the ‘tower’, where WORM is located.

een interview met hoogleraar Wil ZonneveldOp 11 september houdt Zonneveld zijn in-treerede als hoogleraar Stedelijke en Regionale Ontwikkeling bij Bouwkunde. Hij blijft echter full-time gedetacheerd bij het interfacultaire onder-zoeksinstituut OTB als programmaleider van het onderzoeksprogramma Stedelijke en Regionale Ontwikkeling. Zonneveld is van huis uit planoloog waarbij hij vooral leerde om verbinding te leggen tussen ruimtelijke ontwikkelingen en beleid. In 1985 rondde hij zijn studie aan de Universiteit van Amsterdam af en begon hij op dezelfde universiteit een promotieonderzoek naar planconcepten in de Nederlandse ruimtelijke ordening. Na de afronding van zijn promotieonderzoek in 1991 kreeg hij de behoefte om een aantal jaren praktijkervaring op te doen. Hij ging werken voor een stedenbouw-kundig adviesbureau, dat inmiddels is opgegaan in Royal Haskoning, genaamd ‘Zandvoort - Orde-ning en Advies’. Daar werkte Zonneveld aan veel verschillende projecten, zoals structuurvisies en bestemmingsplannen. Na een paar jaar in de prak-tijk keerde hij terug naar de UvA om onderzoek te doen naar het toenemende belang van de Euro-pese Unie bij ruimtelijke ontwikkeling en ruimtelijk beleid. Sinds 2000 is hij werkzaam bij het onder-zoeksinstituut OTB.

Terugkijkend op zijn loopbaan wijst Zonneveld de twee jaar in de praktijk aan als een bijzondere en leerzame periode waarin hij leerde om project-matig te denken en te handelen: “Het was een ge-weldige uitdaging om vanuit een wetenschappelijk georiënteerde ziens-, schrijf- en werkwijze advies uit te brengen aan andere doelgroepen. Het was veel directer en meer gericht op oplossingen dan ik gewend was als promovendus. Daarnaast leek het toen ik promovendus was alsof de tijd onuitputte-lijk was, terwijl op het bureau de tijd en het budget meestal beperkt waren.” Tijdens zijn periode in de praktijk vond hij vooral de structuurvisies op regi-onaal niveau interessant. Het nadenken op deze schaal was op dat moment redelijk zeldzaam. Een mooi voorbeeld van een stuctuurvisie waar wel op regionale schaal werd gedacht was het gebied rond Leiden. Zonneveld: “De Provincie Zuid Hol-land wist niet goed waar men in dit gebied ruimte wilde geven aan woningbouw en vroeg ons om advies. Het was voor ons niet alleen op het gebied van onderzoek en ontwerp maar ook op het gebied van beleid een heel moeilijke opgave, met name omdat er in deze regio een historie was van allerlei gevechten tussen verschillende gemeenten.” Zon-neveld benadrukt het belang van het in de vingers hebben van dit politieke aspect van het ontwerp en onderzoek. Ondanks dat hij de afgelopen ja-ren een verbetering ziet op dit gebied is hij nog steeds van mening dat de moeilijke positie waarin de stedenbouw en de planalogie zich vandaag de dag bevinden mede veroorzaakt wordt door een gebrek aan politiek ‘fingerspitzengefühl’ bij veel ontwerpers en onderzoekers.

Zonneveld is volledig gedetacheerd bij het OTB, maar wat kunnen we van hem verwachten bij Bouwkunde? Zonneveld: “Ik werk binnen Bouw-kunde vooral samen met de vakgroep Strategische Ruimtelijke Planning die onder hoede staat van hoogleraar Vincent Nadin. Daarnaast is er sprake van een groeiend contact met andere vakgroe-pen en hoogleraren binnen de faculteit.” Op dit moment besteedt hij een halve dag per week aan zijn werk bij Bouwkunde: “Ik maak bijvoorbeeld onderdeel uit van de ‘Randstad Steering Group’, een initiatief van Vincent Nadin. Vorig jaar hebben we een internationale ontmoeting van experts ge-organiseerd over de structuurvisie Randstad 2040

Wat is het OTB?

Het OTB (ooit begonnen als Onderzoeksinstituut Technische Bestuurskunde) is een interfacultair onderzoeksinstituut dat onderzoek uitvoert dat aanvullend is ten opzichte van het onderzoek dat bij de faculteiten wordt gedaan. De betrok-ken faculteiten bij het OTB zijn: Civiele Techniek, Techniek Bestuur & Management en de faculteit Bouwkunde (vooral de afdelingen Urbanism en Real Estate & Housing). Er was lange tijd één hoogleraar verbonden aan het OTB: de oprichter van het instituut, professor Hugo Priemus. Het OTB heeft echter de ambitie om elk onderzoeksprogramma aan te laten sturen door een eigen hoogleraar. Aangezien een interfacultair instituut zoals het OTB geen eigen leerstoelen kan hebben zijn deze per definitie bij één van de faculteiten van de TU Delft ondergebracht. Om die reden is Wil Zon-neveld hoogleraar Stedelijke en Regionale Ontwikkeling bij Bouwkunde terwijl hij volledig gedetacheerd is bij het OTB.

Geldstromen uitgelegd

Onderzoek dat gefinancierd wordt uit de eerste geldstroom wordt ook wel fundamenteel onderzoek genoemd. Dit onderzoek wordt gefinancierd door de universiteit zelf en komt dus van het Ministerie van Onderwijs. Onderzoek uit de tweede geldstroom wordt gefinancierd door de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Onderzoek vanuit de derde geldstroom, ookwel contract-onderzoek genoemd, wordt gefinancierd door bedrijven, overheidsinstellingen of semi-overheidsinstellingen.

Intreerede Wil Zonneveld

datum: vrijdag 11 september 2009 om 15.00 uurlocatie: Aula van de TU Delft titel: ‘Fragmentatie en structuur; Uitdagingen voor ruimtelijk onderzoek en beleid’

Een rasonderzoeker bij Bouwkunde

DOOR DAAN DE LEEUW

Fiets, pont, trein, fiets. Elke dag reist Wil Zonneveld van zijn huis in Amsterdam-Noord naar het onderzoeksinstituut OTB aan de Jaffalaan in Delft. Een flinke tocht, die hij met genoegen aflegt om in het door hem geliefde Amsterdam-Noord te kunnen wonen. Dit in het verleden vaak verguisde deel van Amsterdam is voor hem een inspiratiebron voor het vakgebied waarbinnen hij sinds mei 2008 hoogleraar is: Stedelijke en Regionale Ontwikkeling. Zonneveld: “Amsterdam-Noord is verreweg het meest fascinerende stadsdeel van Amsterdam, er gebeurt op dit moment ontzettend veel. Het beschikt over een palet van alle stedenbouwkundige stromingen van de afgelopen eeuw. Elke honderd meter zie je een andere stijl, een andere structuur.”

en het is de bedoeling om met dergelijke ‘events’ door te gaan. Daarnaast ben ik in samenwerking met Vincent Nadin bezig met een boek over de Randstad.” Zonneveld zal niet veelvuldig in de col-legezalen verschijnen: hij heeft in principe geen onderwijstaakstelling, maar is natuurlijk wel be-schikbaar als begeleider van afstudeeropdrachten en promotieonderzoeken.

Als rasonderzoeker is Zonneveld zeer vertrouwd met onderzoek uit de derde geldstroom, ook wel contractonderzoek genoemd. Dit is een vorm van onderzoek die veel wordt toegepast bij het OTB. Onderzoek uit de derde geldstroom betekent dat het onderzoek wordt gefinancierd door bedrijven, overheidsinstellingen of semi-overheidsinstellin-gen. Ook bij Bouwkunde moet er de komende jaren meer onderzoek uit de derde geldstroom ko-men, omdat de eerste en de tweede geldstroom teruglopen. Dit heeft volgens Zonneveld niet alleen financiële voordelen: “De faculteit kan hier natuur-lijk geld mee verdienen, maar het is ook van groot belang om inhoudelijk een connectie aan te gaan met de praktijk en te kijken wat daar leeft aan kennisvragen.” Volgens Zonneveld wordt er ook vaak vergeten dat er door middel van contracton-derzoek kennis in huis kan worden gehaald, waar men zelfs via onderzoek uit de eerste geldstroom moeilijk achterkomt: “Men krijgt bijvoorbeeld toe-gang tot bepaalde beleidsprocessen bij ministeries, die anders heel moeilijk of niet te bereiken zijn. Een kijkje in de keuken, zou je kunnen zeggen. Op die manier onstaat er een beter begrip van wat er speelt in de maatschappij en kan de maatschap-pelijke relevantie van wetenschappelijk onderzoek worden vergroot.”

In zijn vrije tijd is Zonneveld naast een liefhebber van muziek sinds drie jaar een fanatiek hardloper: “De Dam tot Dam Loop komt voor mijn huis langs en op een gegeven moment besloot ik dat ik mee wilde doen.” Misschien is hij daarbij wel iets te fa-natiek: ‘Ik ben extreem gevoelig voor blessures. Bij hardlopen ga je toch een beetje de grenzen van het lichaam opzoeken.” Is er wat dat betreft een parallel te trekken met zijn werk? Zonneveld: “In-tellectueel zoek ik ook graag de grenzen op, maar hardlopen heeft toch een andere intensiteit.” <b

B_Nieuws 01 | september 01, 2009 | interview14

B_Nieuws 01 | september 01, 2009 | review 15

een interview met hoogleraar Wil Zonneveld

The Randstad is an agglomeration of the four biggest cities of the Netherlands (Amsterdam, Utrecht, Rotterdam and The Hague) and the areas surrounding those cities. Over 7,5 million people live in these cities and surrounding areas, forming the 6th largest metropolitan area of Europe. In the second half of the 20th century the concept of the Randstad was conceived to use it as a planning concept and to compete with other European re-gions. To compete with other European cities, the Randstad cities had to work together.

The Randstad is not just a concept. There are several spatial conditions that played a role in the development of the agglomeration. The delta of the rivers Rhine and Maas is part of the agglom-eration. This location forms a strategic position for trade and other businesses, but also it forms a danger of floods. Protection from the water was needed. The enhancement and enlarging of the network of dikes, dunes, and coastal defenses provided this protection. According to Balz, these

spatial conditions determined the character of the Dutch landscape and even the Dutch light that has been displayed in many Dutch landscape paint-ings. The light that is caught between the reflect-ing water and absorbing clouds can be considered as unique.

When people say where they are living, they never mention the Randstad. The Randstad is still a con-cept in the minds of the Dutch. It seems a mental border still has to be passed before the Randstad can function as one entity. To further increase the unity of the Randstad, the four cities came up with a new concept: the Deltametropolis. The Randstad was thought of to improve conditions inside of the region. The Deltametropolis has to compete with other regions in Europe.

On the other side of the equator, in Rio de Janeiro “they don’t do planning like this” remarked one Brazilian student. According to an other Brazilian student “things just happen” in the city of Rio de Janeiro. The city of Rio alone has over 7 million in-habitants. Unlike the Randstad, in which four cities grow towards each other, Rio grows from the old centre along the tentacles of her infrastructure.

On the 22nd of June a delegation of architecture and urbanism students from the Pontifical Catholic University of Rio de Janeiro (PUC-Rio) visited our faculty. The visit was a collaboration between the Chair of Spatial Planning and Design, Marketing and Communications and of course the PUC-Rio. On that day an inter-esting exchange of presentations took place in the Berlage Zaal. Assistant profes-sor Verena Balz (Chair of Regional and Metropolitan Design) presented the history of the Dutch metropolis; the Randstad. In exchange prof. Gabriel Duarte from the PUC-Rio presented a project about the favelas (large slum neighborhoods) in Rio de Janeiro. I tried to look for similarities, differences and finally I wondered what both cities could offer to each other.

BY DINO ARCILLA

In the Randstad the top-down planning (planning is initiated by the government) is dominant, in the favelas of Rio there is an opposite structure. The favelas grow from bottom-up initiatives. Accord-ing to one of the Brazilian students the bottom-up structure is so strong that: “The city grows in such a fast pace, that as soon as any plan has been ex-ecuted, the plan already got outdated.” The favelas settle down in areas that are not planned by the government. Usually these are the hillsides and mountain areas. The favelas take up a large part of Rio, but because they are informal, illegal settle-ments, they are not represented on the maps of Rio de Janeiro. A rigid distinction is made between the formal and informal city. Therefore the task for urban designers often lies in the re-urbanising and the re-integrating of these informal cities with the formal city. However, large-scale interventions (e.g. the Amsterdam Noord-Zuid As or the Seattle underground) that often are necessary to give the area certain stimuli, are simply not possible.

To handle these urban problems, other, more creative ideas have to be thought of. The design project prof. Gabriel Duarte presented, formed such a creative think-tank. The project concerned a favela in the Northern waterfront of Rio that is bigger than the old city centre of Amsterdam. An

interesting aspect of this project was the coop-eration with students from the National Superior School of Architecture of Versailles. Both classes formed groups together for the analysis of the area. After the analysis both schools split up and developed their own plans. Earlier in June, the two architecture schools met up again in Versailles and presented their plans to each oth-er. With the same analysis but different meth-ods of design, they could compare each other’s projects and enrich their think-tank.

The Brazilian urban planners developed and are still developing an expertise of such urban con-texts. The Randstad and Rio de Janeiro differ a lot from each other. But still I think the two me-tropolises can learn from each other. Eventually, the Randstad will get more densely populated and I think bottom-up structures will get a more important role in the future. The expertise Brazil has and is still developing can therefore be of value to the Randstad. Rio can also learn from the Randstad. I asked the students what the Randstad had to offer to Rio. They were very in-terested in the way the Dutch made use of water in the cities and the scale of planning in which the Randstad was erected surprised them.

It would be very interesting if a workshop be-tween TU Delft and PUC-Rio could be organized. It would be a meeting of the Dutch, who are used to a rigid, planned and regulated environ-ment and the Brazilian, who are known with spontaneous, bottom-up structures. The first steps to such collaboration were made during that day. Both sides invited each other to partici-pate in their academic urbanism programs. <b

“As soon as any plan is executed, it is already outdated”

“They don’t do planning like this”Delta metropool, OMA

Randstad & Rio

Analysis of the Northern waterfront in Rio de Janeiro. “Territorial Identity” by Maria Antunes, Felipe Caetano & Daniel Nascimento during the Rio de Janeiro-Versailles workshop.

B_Nieuws 01 | september 01, 2009 | ifou summer school16

t was the first time that the International Forum of Urbanism’s summer school took place in Delft. The title of the course was Metropolis in Transformation – The Rand-stad Challenge. International minds faced

a unique and typically Dutch “theme-based” ap-proach to urbanism.

The summer school began with a series of pre-paratory lectures followed by excursions in the first weekend. One of the visits explored the North Green Heart, Amsterdam-Almere and another went to the South Green Heart, Rotterdam and the Coast. Groups were formed by mixing disciplines and backgrounds.

Work began the following Monday with mentors aiding research and concepts at the TU. Each evening mentors gave lectures at the Scoutcen-trum Kruithuis on different metropolises in devel-opment as study cases. One night they focused on the city of Taipei, a polycentric model connected with fast rail infrastructure. The towns lacking indi-

sults in the end. In each case students were asked to consider local actors and their governing bod-ies working on a developing vision and operative strategy. Sub-centralities were explored in detail, emphasizing links between global and local actors. The endogenous forces inspire themes or identities while promoting bottom-up participatory develop-ment. The local and global forces were seen as interdependent, working together to achieve sta-bility, which usually fails in large models.

The pedagogical framework for the course was organized in themes designed to explore the poly-centric components with their varying scales and identities such as Synergy, Twin cities Amster-dam and Almere, The Green heart, the Coastal city of The Hague, and Bridging islands of Kop van Feijenoord. The differences were considered as strengths, which together could make Holland more competitive on an international platform.

On July 10th 2009, students from around the globe came together to answer a call for the International Forum of Urbanism’s annual summer school. The event was organized by the Delft University of Technology and the Dutch Ministry of Housing, Spatial planning, and Environment. Top students from Delft, Beijing, Hong Kong, Singapore, Taiwan, Taipei, and Barcelona gathered in the Glasshouse East to brainstorm new and untested ideas of architecture, urbanism and planning.

BY GABRIELA SEMECO AND MARCELLO FANTUZ

International Forum of Urbanism: Summer School

The Randstad SynergyThe Synergy theme merged regional character with global vision, creating opportunities out of current problems, searching for endogenous development in a global interaction scope. The identities of each city were seen as unique and non-competitive. The global city of Amsterdam, the port-city of Rot-terdam, the coastal city and international centre of The Hague had a different strength and character, which came together to form an internationally competitive city of 6 million inhabitants. The group even considers nature as a necessary component and an active actor for the cluster of cities, a network in it-self of water and greenery, which can then be integrated with all other functional networks in the city.

Twin city – AlmereThe study began with the question of how to unify the north-eastern extension of Amsterdam, Alm-ere, via the water. However, the group branched out, seeing Almere as more than just an exten-sion of Amsterdam, but a place of its own strength and enormous potential. They envisioned the city’s potential as a network connecting Amsterdam to Germany and other parts of the country.

vidual identity would compete against each other, sometimes causing deep divisions. Some areas were growing quickly while others were decaying. The growth is unstable. A final presentation was given in the end, a well-deserved party and finally an excursion to the centre of Delft.

What is the Randstad?

The Randstad is an urban agglomeration of the Netherlands encompassing the largest cities (Am-sterdam, Rotterdam, The Hague, and Utrecht). Alone they are small by international standards, but together the cities form a powerhouse of trade, governance, and culture, which competes on a glo-bal level. The goal of international competitiveness was juxtaposed with considerations of ecology and technology.

The Course

The starting concepts and evaluation criteria for each group was similar, but produced different re-

I

B_Nieuws 01 | september 01, 2009 | ifou summer school 17

International Forum of Urbanism: Summer School

The Green HeartThe Green Heart lies in the centre of the Randstad. It is the largest expanse of green space in the Neth-erlands with the most biodiversity. Students began by recognizing the state of the green heart, and how it is disappearing. They addressed the emergence of a new landscape, raising questions such as how to live with nature? And what are the implications on space, lifestyle, and housing style? What new landscape will emerge from people and their demands? How can the Dutch municipalities of housing, spatial planning, environment, transport, and water management facilitate?

The Hague The Hague’s coastal identity is compared to that of Barcelona. The group proposed a new longitudinal or-ganization of the dunes and beaches being schematically connected to the international identity of the city through a perpendicular network of roads, infrastructure and nature. It was a very concrete analysis.

Kop van Feijenoord In Kop van Feijenoord the approach was social, seeking more balanced development. Students use the theme bridging the islands as they explore the potentials of public space and people and their interac-tions. Determining concrete physical and functional connections, the North of Rotterdam is related to the South, the South to the city, and the city to the entire Randstad.

Findings

As many of us were fleeing campus in search of vacation, we had visitors who came together from around the world to work on an international theme, study in a multicultural context, explore different working ideas and proposals, and make friends. For a few days they had the opportunity to experience Dutch culture. They even slept at the first theme-based hostel of Europe, Room Rot-terdam, where every room offers a unique scene and experience.

Perhaps the conditions were intentionally made to play on the subconscious of these unsuspecting visitors? Whatever the intentions, they produced some interesting and unexpected results, especial-ly the case in which the Amsterdam-Almere twin study was presented. Initially professors thought the students would research how Amsterdam and Almere could work together. However the students focused much more on Almere, the excursion brought them to the city on a day where there

happened to be a Brazilian festival in the centre. The students saw a potential in Almere that no one else had, and argued that such a city should have its own identity and become something much more critical than an extension of Amsterdam.

In just ten intense days of work the students deliv-ered incredible presentations, thoughtful analysis, and images of their visions. They generated inter-esting discussions among academics, profession-als, and the Dutch representatives. The dialogue took place after a midterm and final presentation of findings, first involving municipal actors and in-habitants, and finally with representatives, practi-tioners and scholars from the Ministry of Housing, Spatial Planning and Environment. The event has been deemed a success. The group plans to pub-lish a book later on with a reflection of findings and excerpts from professors.

Pictures by IFoU

B_Nieuws 01 | september 01, 2009 | stylos18

Grote reis 2009 Helsinki – Sint Petersburg – Riga – TallinnEen fotoreportage door de Grote Reis commissie 2009

D e z o m e r v a n

Helsinki Studio Alvar AaltoToen zijn woonhuis te klein werd voor het groeiende bureau van Alvar Aalto werd het tijd om in de buurt een nieuwe studio te bouwen. Het atelier is nog steeds in gebruik voor onderzoek naar de grote architect. Het was erg interessant om te zien hoe Aalto oplossingen ontwierp voor zijn eigen leefsituatie, van keukenkast-jes die aan twee kanten openen tot een eigen privébioscoop in de tuin.

Sint Petersburg, Petrus en Paulus kathedraalDeze kathedraal staat in het gebied van het Petrus en Paulus fort. Speciaal gebouwd door de stichter van Sint Petersburg, Peter de Grote. Oud president Poetin heeft aan de stad goud gegeven om alle vergulde objecten te restau-reren. In deze kathedraal liggen ook de Romanovs vanaf Peter de Grote begraven.

Sint Petersburg, Moskovsky ProspektIn de Sovjetperiode was de algemene opinie dat een stad eigenlijk geen centrum kon hebben, dat zou betekenen dat de mensen in het centrum be-langrijker waren dan die erbuiten. Daarom werd besloten tot de aanleg van de Moskovsky Prospekt. Een 10 km lange straat door het centrum van Sint Petersburg met alle belangrijke gebouwen erlangs. Natuurlijk overweldigend om de grootsheid van de Sovjetrepubliek aan te tonen.

Helsinki Kiasma museumDit museum is gebouwd om de Finse mo-derne kunst beter onder de aandacht te brengen. En dit gebouw is het eerste pres-tigieuze gebouw wat is ontworpen door een buitenlandse architect, namelijk Ste-ven Holl, sinds Engel de witte kathedraal bouwde.

RigaOp deze foto is het grootste marktcomplex van Europa te zien. Een goed voorbeeld voor Nederland, een plek om elkaar te ontmoeten en superverse, lokale produc-ten te kopen. Verder op de foto is de Svedbank te zien. Het teken voor de moder-ne staat Letland met een voortvarende economie.

Sint Petersburg, faculteit BouwkundeDit was toch wel de schrik van de reis. Wij zijn nu gewend aan een gelikte faculteit met mooi Vitra meubilair, maar daar is alles zo ongeveer het tegenovergestelde. Een grotere bouwval hebben we niet bezocht, geen verlichting, per lokaal een stopcontact en geen internet. Toch bijzonder hoe de studenten nog aardige resultaten weten te behalen. De toelatingseisen zijn ook apart, van elke zeven studenten wordt er een aangenomen. Maar als je een jongen bent ben je toch in het voordeel, ze willen namelijk zoveel mogelijk jongens behoeden voor de diensplicht.

Sint Petersburg, HermitageNatuurlijk kon een bezoek aan de hermitage niet uitblijven. Na een uur in de rij mag je bij een van de twee(!) kassa’s jezelf melden en kan je de hele dag ronddwalen in dit immense ge-bouw. Jammer dat ze niet echt veel aandacht schenken aan de inrichting van de zalen en de conservering van de kunst. De Hermitage in Amsterdam is vele malen moderner.

TallinnTallinn is nog een echt oude middeleeuwse stad doordat de stad voor een lange tijd overheerst is ge-weest en in de tussentijd niet echt veranderd. Dat is wel anders aan de rand van de stad. Daar wordt in rap tempo moderne archi-tectuur neergezet. Het kan niet apart en “modern” genoeg, iets wat deze foto illustreert.

Kijk voor meer foto’s en informatie op www.stylos.nl, bekijk ook de pantheon//, de komende tentoonstel-ling en de napublicatie!

B_Nieuws 01 |september 01, 2009 | stylos 19

De Steeowee 2009

D e z o m e r v a n

ZaterdagFeesten in de Zuidserre; de silent disco was een groot succes!

VrijdagKnutselen in de Vormstudiehal

ZaterdagBestuursBBQ

VrijdagEr werd hard geknipt en geplakt...

ZaterdagOntbijt voor de ingang van Bouwkunde

In het weekend van 14 t/m 16 augustus vond de jaarlijkse ontvangst van Stylos voor aanstaande eerstejaarsstudenten Bouwkunde plaats. Maar liefst 300 nieuwe studenten kregen de kans om alvast kennis te maken met de faculteit en hun medestudenten.

Op vrijdagochtend werden ze ‘BKdent’ ontvangen door een enthousiaste SteeOweecommissie samen met het huidige en nieuwe bestuur van D.B.S.G. Stylos. Na een welkomstwoord van Maurits de Hoog (sectie Urbanism) en een origineel filmpje van de commissie zelf, werd de creativiteit van de deelnemers op de proef gesteld tijdens een leuke workshop, begeleid door de handtekendocenten. De aanstaande eer-stejaars maakten prachtige maskers, die ‘s avonds tentoon werden gesteld tijdens het gemaskerd bal in Speakers. Maar eerst zouden de deelnemers het echte studentenleven proe-ven tijdens een voedzame maaltijd bereid in de studenten-keukens bij de mentoren thuis. ‘s Avonds barstte het feest los in Speakers! Onherkenbaar door de prachtige maskers genoot iedereen van de vrolijke muziek en van elkaar. Moe maar voldaan keerde iedereen terug naar het Sportcentrum om daar dankbaar van hun nachtrust gebruik te maken.

Aan deze nachtrust kwam vroegtijdig een einde, want om half 8 stond het 116e bestuur van Stylos alweer klaar om iedereen uit het bed te lichten. Het ontbijt werd genuttigd aan lange tafels voor de faculteit en nadat de maagjes ge-vuld waren klommen de dappere deelnemers op de fiets om de vossen te vinden die zich in Rotterdam verschuild had-den. Dit leverde een aantal hilarische situaties op. Zo waren Pieter en Erik van bestuur 112 verkleed als voetbalhooligans en durfde niet iedereen te vragen of ze soms een aanwijzing voor ze hadden om de speurtocht voort te zetten. ‘s Mid-dags werd er genoten van de lunch onder de Euromast, in de stralende zon.

Na het succesvol afronden van de vossenjacht, kwam ieder-een weer samen bij Bouwkunde om een drankje te drinken en toe te kijken hoe het 116e bestuur de hamburgers en satéstokjes omdraaide op de barbecue. Met hun buikjes nog vol van het heerlijke voedsel kon er direct doorgegaan worden met feesten in de ‘silent disco’ in de Zuidserre van Bouwkunde. De door noodzaak gevonden oplossing om niet teveel geluidsoverlast in de omgeving te veroorzaken, bleek een groot succes en bezorgde iedereen een spetterend feest! Twee DJ’s waren tegelijk bezig met hun eigen repertoire en zo kon iedereen op zijn favoriete muziek losgaan. Na een vermoeiende maar gezellige dag vielen de aankomende eer-stejaars als roosjes in slaap.

De laatste dag van deze Steeowee stond in het teken van sport en spel op het Sportcentrum, en Bouwkundeliedjes zingen onder leiding van het 116e bestuur. Gelukkig bleef de voorspelde regen uit en werd het een mooie afsluiter van een geslaagd weekend. Dat zingen bleek niet voor niets te zijn geweest! Op maandagochtend vertrokken we met een grote stoet aanstaande Bouwko’s en hun mentoren hartstochtelijk zingend naar de circustent die was opgezet op een wel heel vertrouwde plek. In verband met het verbouwen van de aula was namelijk op het voormalige Bouwkundeterrein aan de Berlageweg een grote circustent opgezet om de studenten in te ontvangen. Alle meegenomen Strepsils kwamen goed van pas, want zelfs na al dat oefenen waren onze stemmen nog zo helder en zuiver dat we alle andere studies er uit hebben gezongen. “Bouwko dan he!”

We wensen alle nieuwe studenten van onze faculteit een succesvol en ‘BKdent’ jaar toe!

Alexandra de Jong en Janneke Rutgers115e bestuur D.B.S.G. Stylos

B_Nieuws 01 | september 01, 2009 | sasbe200920

co-lumn

The Prince of Orange took the time to look at the nominees of the Student Competition (a competi-tion in which students had to design solutions for sustainable living, beyond energy neutrality), after he turned his attention to the fifth Nuna team, who are flying off to Australia this winter to compete yet again in the World Solar Challenge – of course they hope to win, as they did the previous four edi-tions. Formula Zero was also present, developing race karts on fuel cells. The Prince proceeded to speech himself, in between other key figures in the sustainable debate: Dirk Sijmons, who pleaded for wind energy, and Ken Yeang, with a manifesto for green planning and design. Both Ken Yeang and the Prince of Orange emphasised an integrated approach to sustainability, on the areas of water management, climate regulation and sustainable energy systems.

The days were divided into two sections: in the morning, keynote speakers lectured about their viewpoints on sustainability, and after the lunch break, different parallel sessions treated different subjects in smaller groups; these sessions were more suitable for debate. Some of these sessions featured speakers as Jón Kristinsson, Nils Larsson, Thomas Rau and PhD researchers. The PhD candi-dates handed in their papers previous to the con-ference, and the best of them were also treated in the parallel sessions.

On Wednesday morning, the most prominent speakers made their stand. First up was Michael Braungart, one of the writers of the influential book ‘Cradle to Cradle: Remaking the Way We Make Things (2002)’. He supported his C2C-story with some practical examples, as well as being critical to the current sustainable developments. The next speaker was Wubbo Ockels, who held a passionate plea for the use of solar energy, supported by an impressive story of his space adventure in 1985.

Sir David King, the former Chief Scientific Advisor to the British government, was the last key note speaker of the day. Being one of the messengers for Al Gore’s notorious film ‘The 11th hour’, he of-fered a clear and convincing overview of the CO2 concentration in the air, and the relation of this concentration to the fluctuations in climate over time from a few hundred thousand years ago until now. Although the story is well known, the discus-sion that followed painfully pointed him to the fact that the British government didn’t really follow up on his advices.

In the afternoon, more parallel sessions followed. Several companies were invited to have some parallel sessions of their own. In the Auditorium, the Rotterdam Climate Session featured lectures by Sebastian Carney and Winy Maas, and several (international) working committees held meet-ings and workshops; for the students of the Fac-ulty, Stylos organised a workshop and there were presentations by a.o. architect Paul de Ruiter, Sander Mertens and Dominique Vosmaer. A busy programme, though unfortunately, there were not that many people to take part in all the activities.

The conference dinner that evening took place on the chic paddle steamer ‘De Majesteit’, where a biological meal was served while sailing over a part of the Rotterdam harbour, a fitting closure of a day filled with activities.

Thursday, the last key notes were sustainable wa-ter management and planning expert Ronald Wa-terman, who held a plea for ‘Building with Nature’, and the Dutch Chief Government Architect Liesbeth van der Pol. She lectured about urban intensifica-tion, architectural value and smart technology, ele-ments she considered a sustainable direction. Also, several awards were granted to the best paper, the best presentation, and of course, the winning

project of the student competition. Three students from Cambridge won the competition with the de-sign for a house, of which the energy is produced by photosynthesis of algae.

The venue was closed off that Thursday with fare-well drinks at the Glasshouse East of BK City. It was the last activity in the TU Aula, for on Friday the subscribers were taken on an architecture and urban planning excursion to Amsterdam, especially interesting for the international participants of the conference.

A relatively small but enthusiastic team of teachers of the Faculty of Architecture, students, research-ers and people from outside, led by Andy van der Dobbelsteen, organised the whole event. The names were prominent, the sessions interesting and for the most part, the event went according to plan. The biggest disappointment however, was the – relatively – low number of subscribers, and also eventually the number of people who actu-ally showed up. Maybe it was the price (€175 for students and €750 for professionals as the highest price), maybe it was the lovely weather outside, but it’s quite rare for so many prominent figures of the sustainable debate to show up in one event. Still, even though some of the messages were pretty old, many innovative and different looks on sustainability were presented. Because of this, the conference had the character of presenting pos-sible solutions, debating about them, without fall-ing into the trap of keeping on emphasising that sustainability is important – that is a message we know by now. Let’s hope that this conference also serves as an inspiration for more sustainable solu-tions, for the discussion is far from over. <b

Features texts from the SASBE-report by Andy van der Dobbelsteen

Photography by Michiel Fremouw

From Monday June 15 to Friday June 19, the TU Delft Aula was the location of the 3rd CIB International Conference on Smart and Sustainable Built Environments, or SASBE2009. Organised for the most part by a committee of the Faculty of Architecture, the conference had quite a few internationally renowned speakers, most notably Crown Prince Willem-Alexander of Orange.

BY MARCELLO SOELEMAN

Big names, small audiencethe SASBE2009 conference at the TU Aula

TU Delft Dean Jacob Fokkema and Prince of Orange Willem-Alexander watch Ken Yeang

Laboratorium

Als u deze zomer twee weken door mijn ogen had gekeken, dan was natuurlijk uw eigen zicht op de wereld even niet mogelijk geweest, maar wel: uw ogen hadden gedwaald door Trier (het Rome van het noorden in het huidige Duitsland), het Lago d’Iseo, Verona, Bevanga, Orvieto, Assisi, Perugia, Florence en Rome. Met geen mo-gelijkheid kan ik beschrijven of verbeelden wat ik gezien heb, gevoeld, gehoord of ge-roken. Geen reisverslag kan de gelijktijdige zintuiglijkheid, de sponskwaliteit van onze hersenen, tijdens de wandelingen door deze steden echt vastleggen. Elke zenuw van je lichaam wordt geprikkeld en stuurt gege-vens door naar je hersenen. Je voeten op het ongelijke eeuwenoude plaveisel, je huid die door de zon wordt bestookt en vochtig plakt aan je kleren, je handen die alles moeten aanraken, je oren die de brom-mende tonen van motoren en de snerpende tonen van cicaden moeten verdragen, terwijl ze flarden van gesprekken in een vreemde taal proberen te ontcijferen, je ogen die een constante film van groothoek tot macro proberen op te slaan, je neus die fijne en vieze geuren snuift, je mond die proeft en zich steeds gestreeld weet door eten en drankjes, je schouders die je cameratas moeten torsen, je ingewanden bezig met verteren, je longen pompend, je hart kloppend van inspanning, gretig-heid en geluk. De geest probeert thuis en werk te vergeten, analyseert de gegevens die de zintuigen doorgeven, maakt schat-tingen over grootte, hoogte en zwaarte, combineert verloren gewaande kennis van geschiedenis, geografie, stedebouw en architectuur met de nieuwe input en slaapt na een dag absorberen zonder dromen in. Steeds vraag ik mij af of mijn leeftijd, ken-nis en eerdere ervaringen noodzakelijk zijn om euforisch te worden over wat ik in het algemeen zie of deze zomer in het bijzon-der zag. Was ik jonger geweest, dan zou ik hetzelfde zien, maar er anders naar kijken, denk ik. Elke muur, elk raam, vloer of dak vertelt een roman, een historische roman, een detective of een thriller. De boeren zijn de kunstenaars van het land tussen de steden. De afwisseling van akkers, bomen, gaarden en bosjes is evenwichtig en groots vanaf hoge standpunten en divers en intiem op ooghoogte. Landschap, stad, kunst en architectuur, muziek en kookkunst, samen zijn zij caleidoscopisch, maar hecht. Iedere stad in Umbrië is een staalkaart van de opeenvolgende architectuurstijlen die de historie van de Etrusken tot nu verbeeldt. Vaak zijn op mijn foto’s meerdere of zelfs bijna alle mogelijke architectuurstijlen bin-nen één kader verenigd. Alle steden geven je het idee dat je in een sprookje verzeild bent geraakt en dat zij niet gebouwd zijn maar getoverd. Rome is het resultaat van de tovenaarsleerling die domweg alle spreuken tegelijk heeft uitgesproken.De inspanning die je levert om je omgeving te bewandelen en te begrijpen staat niet in verhouding tot de eeuwenlange men-senarbeid die noodzakelijk was om deze omgeving tot stand te brengen.Eens te meer begrijp ik dat gebouwenleer een wezenlijk onderdeel van de archi-tectuurstudie is, waaraan ik zou willen toevoegen dat gebouwanalyse niet alleen op tekening moet plaatsvinden, maar voornamelijk in een fysieke en geestelijke verhouding tot de echte gebouwen in hun echte context. Architecten, architectuurstudenten, de we-reld is ons laboratorium. Excursies zijn een verplicht deel van ons onderwijs en onze latere vorming. Ga steeds naar buiten, naar nieuwe en oude steden, naar nieuwe en oude gebouwen. Probeer te begrijpen wat je ziet, zodat je met begrip kan maken wat je zou willen zien.

Robert NottrotDelft, 9 augustus 2009

B_Nieuws 01 | september 01, 2009 | forum 21

FORUM Deep-rooted sentiments? Interesting views? Please use Forum as your dis-cussion platform! Articles and letters should be sent with the writer’s full name(s) and e-mail address, to b_nieuws@bk.tudelft.nl. Texts may be ed-ited for length or clarity.

Het nieuwe gebouw voor bouwkunde lijkt door iedereen goed te worden ontvangen. Het ge-bouw is onderdeel geworden van een breed gedragen discussie waarbinnen alle problemen oplosbaar lijken. Maar is er niet een tendens te zien die onafhankelijk van het gebouw zich lijkt te wortelen in bouwkunde? Of nog breder ge-zien in de hele samenleving! Een tendens die de schaal van het gebouw allang ontstegen is en zich heeft geworteld in de samenleving. Tijdens het debat na de Europese verkiezingsuitslagen werd pijnlijk duidelijk dat ook de politiek zich al-lang niet meer met de inhoud bezighoudt. Een tendens die ook naar bouwkunde lijkt over te waaien. Meer en meer raken de verschillende studio’s geïsoleerd waartussen juist een inhou-delijke discussie zou moeten zijn. Zijn er nog studenten die een keer niet precies doen wat hun docent hen opdringt? De gedweeë houding van de student maakt het onmogelijk om te debatteren over de vraagstukken die onze toe-komst zullen bepalen.

De huidige individualistische maatschappij lijkt op dit moment zijn eigen graf te graven. De maatschappelijke verschillen tussen verschil-lende bevolkingsgroepen worden onder een loep gelegd en als basis van alle problemen gestoeld. Er ontstaan zo eilanden waarbinnen de verschillende groepen acteren. Inhoudelijke discussie wordt er nauwelijks meer gevoerd, je zou bijna kunnen spreken van een soort Neo-Verzuiling. Dit is in onze ogen een ongewenst beeld wat ook steeds meer bouwkunde begint binnen te sijpelen. De verrijking van de cultuur in de samenleving als ook de verbreding binnen bouwkunde zou moeten leiden tot een einde-loos scala aan standpunten, overtuigen en belevingen.

Juist het aspect om een meerwaarde te be-reiken, de communicatie onderling, ontbreekt. Weten mensen nog wel iets van elkaar af? De eilanden van de verschillende studio’s maken het onmogelijk om met elkaar in discussie te gaan. Presentaties worden altijd gehouden bin-nen een vaste groep en op vaste tijden (slechts op 2 dagen in de week). De informatie die je als student wordt aangereikt, komt veelal van de-zelfde personen en laat weinig mogelijkheden open om een frisse kijk op zaken te genereren. Zo worden de ontwerpvakken aangeboden met bijbehorende, bijna besloten lezingen. Zou het niet een beter ideaal zijn als je kunt kijken naar presentaties van andere groepen en studio’s? Dat je tenminste ziet wat er in andere studio’s gebeurt. Dit zou kunnen als het aantal dagen waarop gepresenteerd wordt niet wordt beperkt tot 2 per kwartaal, en dit zou bovendien een

hoop rust geven aan de printers.

Ook binnen de verschillende studio’s bevinden zich eilandjes. Zelfs als meerdere ateliers in een-zelfde ruimte zitten, is vaak niet bekend waar de ander mee bezig is. De tijdsdruk maakt het onmogelijk om even naar elkaar te luisteren, wordt vaak als een excuus aangevoerd. Maar hoeveel moeite is het om 10 minuten naar het verhaal van een ander te luisteren? En kun je door goed te luisteren niet veel meer tijd voor jezelf besparen?

Hoe is het mogelijk om contact met de ‘buiten-wereld’ te leggen als er alleen maar docenten met een vaste aanstelling zitten? Hoe creëer je kwalitatief onderwijs met docenten die al jaren geen gebouw meer heb-ben gemaakt? Juist het contact met mensen die in de praktijk bezig zijn en zich op verschillende eilanden begeven, maakt de uitwisseling mo-gelijk. Sprekers van buitenaf komen sporadisch langs en worden steeds vaker vervangen door mensen intern. Bovendien als deze sprekers er al zijn, worden deze vaak niet aangekondigd. Misschien is de communicatie binnen onze faculteit wel het grootste probleem. Door de laptops hoeft niemand meer van zijn eiland af en is het directe contact en de discussie weg. Alleen koffie is dat wat mensen nog met elkaar verbindt (hoe ironisch is het dat het apparaat dat onze faculteit in as legde en ons ontheemde nu de nog enige bindende factor op de faculteit is). In de computerzalen van Broek en Bakema zaten alle studenten naast elkaar, waardoor onderling contact je verder kon helpen. Als er een ouderejaars naast je zat en je liep ergens tegenaan kon je dat altijd vragen, waarna vaak nog een inhoudelijke discussie over het gebouw volgde. Nu zitten de eerstejaars met zijn allen weggestopt op zolder.

In het gebouw vertaalt zich dit naar een hoop verschillende plekken waarbinnen iedere studio zijn eigen plek heeft. De gangen worden ge-bruikt als gangen in plaats van een plek om te zijn, wat overigens wel wordt beoogd afgaand op de vervreemde halve stoelen die uit de muur schieten. Het woord plek wordt hier alleen op een verkeerde manier geïnterpreteerd. Een plek wordt gekenmerkt door samenkomen[1] in plaats van divergeren. De ontmoeting moet centraal staan.

Ons voorstel is dan ook een debat te organise-ren waarbij meerdere convicties samenkomen, verbindend tussen de verschillende studio’s en verbindend tussen de jaren. Hierbij word je geacht je eigen kennis te exposeren en niet te

leunen op eenzijdige informatie die je wordt toegereikt. We willen de discussie leiden aan de hand van ingezonden al dan niet bewerkte afbeeldingen die een bepaalde positie in nemen en een discussie uitlokken. De afbeelding van Rem Koolhaas als Jezus en Le Corbusier als

god kijkend naar Manhattan kan hierbij als startpunt worden genomen. Wij wachten op reacties.

[1] Herman Herzberger

Afwezigheid kritische houding maakt debat onmogelijk

Door Albert Dijk en Rob Wesselink

B_Nieuws 01 | september 01, 2009 | news22

news

Become our friend and/or fan on facebook!the B_Nieuws editorial board

Kwaliteitszorg onderwijs

Wil jij je mening geven over onderwijs, of kijken hoe vakken beoordeeld zijn door studenten? Ga dan naar de site van de afdeling kwaliteitszorg onderwijs. Hierop zie je hoe studenten het on-derwijs hebben ervaren en welke eventuele ver-betermaatregelen genomen zijn naar aanleiding van de enquêtes en panelgesprekken. De website kun je vinden met onderstaande URL en je logt in met je Blackboard gegevens.

http://blackboard.tudelft.nl/bbcswebdav/institu-tion/Bouwkunde/kwaliteitszorg/

of via de TU Website, Studentportal, BK, Onder-wijsinfo, Onderwijsevaluaties

Ook willen we je aandacht vragen voor de eerstkomende evaluaties. Studenten kunnen hiervoor herinneringsmails verwachten voor de semesterscans en voor een aantal vakken van het afgelopen semester. Het aantal responden-ten is nog te laag, dus we ontvangen graag nog je mening over het semester van vóór de vakan-tie. Hoe hoger de respons op een enquête hoe betrouwbaarder de uitslag en hoe beter we het onderwijs kunnen vormgeven.

Dit is jouw kans om mee te helpen verbeteren!

Academic Research in Design Practice

Op 11 september organiseert de praktijkleerstoel Ruimtelijke Planning en Strategie een congres over de relatie tussen wetenschappelijk onderzoek en de ontwerppraktijk. Hiervoor zijn de volgende sprekers uitgenodigd: Professor Michael Biggs en dr. Daniela Buchler, University of Hertfordshire, Verenigd Koninkrijk.

Meer informatie: http://r2p.herts.ac.uk/index.htmlContactpersoon: Roberto Rocco r.c.rocco@tudelft.nl.

Complexity Theories of Cities have come of age

Van 24 t/m 27 september organiseert het U-Lab de internationale conferentie ‘Complexity Theo-ries have come of Age’. Het U-Lab is het on-derzoekscentrum van de TU Delft dat zich richt op alle aspecten van het stedenbouwkundig on-derzoek: stedelijk ontwerp, regionaal ontwerp, ruimtelijke planning, landschapsarchitectuur en omgevingsontwerp.

De conferentie richt zich – naast theoretische benaderingen - op thema’s die de hedendaagse stedenbouwkunde en architectuurpraktijk ra-ken. Tijdens de conferentie staan verschillende sprekers stil bij de ‘complexity theories of cities’ als één van de meest dominante theorieen over de ontwikkeling van steden.

www.complexitytheoriesofcities.com

Internationale Conferen-tie Changing Roles

Van 5 tot 9 oktober 2009 vindt op de ss Rot-terdam, afgemeerd in de haven van Rotterdam, de internationale conferentie Changing Roles plaats. De conferentie wordt georganiseerd in samenwerking met BOSS RE&H in het kader van de Dag van de ontwerp- en bouwmanage-mentindustrie.

De conferentie heeft als doel architecten, ver-tegenwoordigers van de bouwwereld, onder-zoekers en studenten bijeen te brengen om de veranderende rol van deze partijen en recente ontwikkelingen in de bouwsector vanuit een breed perspectief onder de loep te nemen.

Voor meer informatie zie: www.changingroles09.nl

‘Cultivating the city: London before and after 2012’

The Wouter Mikmak Foundation is proud to an-nounce the fourth Designers of the Future lecture by Bob Allies of Allies and Morrison Studios, Lon-don. Allies and Morrison are the master planners for the Olympic Games of 2012 in London. Title of the lecture is ‘Cultivating the city: London before and after 2012”. Bob Allies will address the poten-tialities and effects of large scale manifestations on cities, not only during, but especially after the event. He will discuss the importance of engaging with a variety of scale levels: from small to large, from building to city. Through a detailed analysis of recent work by Allies and Morrison Studios he will define some of the future challenges for architects and urban planners dealing with the changing ur-ban condition.

25.11.09 - 17.00 hrs - Room Awww.designersofthefuture.nl

Sustainablabla!?2009

Het belang van duurzaamheid is inmiddels alge-meen bekend en erkend. Haar waarde voor het verkleinen van de CO2-uitstoot van de bouw-sector staat buiten kijf. Over de toepassing van duurzaamheid binnen de bouw en de architectuur bestaat echter nog een hoop onenigheid en ondui-delijkheid. Vrijwel iedere architect die een groen dak ontwerpt, noemt zijn gebouw groen en duur-zaam. Maar zijn deze oplossingen daadwerkelijk duurzaam of zijn het enkel meelifters op de hype? Zijn de geopperde oplossingen wel zo duurzaam als ze lijken?

Sustainablabla!?2009 zal niet opnieuw het belang van duurzaamheid op zich ter discussie stellen. Deze conferentie is gericht op de daadwerkelijk duurzame oplossingen. Waar kan er veel resultaat geboekt worden? Aan de hand van de thema’s wa-ter, energie en materiaal wordt gekeken naar de duurzame oplossingen binnen dit gebied. De con-ferentie wordt ingevuld met lezingen en parallelle sessies waarbij dieper op een bepaald onderwerp in wordt gegaan. Er is ruimte voor debat tussen ar-chitecten, aannemers en bouwmanagers. De con-ferentie vindt plaats van woensdag 30 september tot en met vrijdag 2 oktober in de Berlagezaal en zal om 16:00 uur worden geopend worden door decaan Wytze Patijn. Tijdens de opening zullen ook de winnaars van de SASBE workshop bekend worden gemaakt. Op donderdag en vrijdag zullen lezingen verzorgd worden door o.a. Waterstudio, Bob Ursem en Anke van Hal. De conferentie wordt afgesloten met een debat tussen verschillende toonaangevende spelers binnen de Nederlandse architectuur. Sustainablabla!?2009, de duurzaam-heidsconferentie zonder blad voor de mond.

30 september - 2 oktober in de Berlagezaalwww.sustainablabla.stylos.nl

Symposium Pieterskerk: Voorbeeld voor de toekomst?

Op 9 september 2009 organiseert RMIT in samen-werking met de Pieterskerk en de Oudheidkundige Bond een symposium ter gelegenheid van haar 888-jarig bestaan en de afronding van de 8 jaar durende restauratie van de St. Pieterskerk te Lei-den. Tijdens het symposium staan de werkwijze, de materiaalkeuzes en de samenwerking tussen opdrachtgever, architect en aannemer centraal.

In 2001 is de Pieterskerk gestart met een grondige restauratie. Houtwerk, lood en leien, glas-in-lood werk en natuursteen zijn volledig aangepakt. In technisch opzicht is het gebouw toegerust voor eigentijds gebruik.

Tijdens deze restauratie bleef de kerk geopend: circa 200 dagen per jaar zijn er diverse evenemen-ten in de Pieterskerk geweest. Dit stelde speciale eisen aan het restauratieproces. Door een crea-tieve benadering van het totale restauratieproces, waarbij onconventionele oplossingen niet werden geschuwd, is een opmerkelijk resultaat behaald.

Het symposium is bedoeld voor iedereen die ge-interesseerd is in dit bijzondere restauratieproces. Na deze bijeenkomst bent u op de hoogte van de keuzes die er zijn gemaakt tijdens de restauratie. Vooral de werkwijze, de materiaalkeuzes en de samenwerking tussen opdrachtgever, architect en aannemer zijn zeer uniek en een voorbeeld voor andere grote restauratieprojecten.

Kosten voor deelname bedragen € 95,-Als u Vriend van de Pieterskerk of lid van de KNOB bent, betaalt u slechts € 40,-Studenten betalen € 20,-

09 september 2009 | 10:30 uur - 18:00 uurplaats: Pieterskerk Leiden

U kunt zich aanmelden via: www.knob.nl/studiedagen/studiedag-pieterskerk of via de symposiumbanner op www.pieterskerk.com

Oproep festival “Design in Delft”

Van donderdag 1 t/m zondag 4 oktober wordt voor de vijfde keer het festival “Design in Delft” geor-ganiseerd.

Ons programma start met de presentatie van een geheel nieuwe kaart van Groot Delft.Op vrijdag en zaterdag vervoeren we, samen met studenten van TU en Hogescholen én leerlingen van diverse scholen in de buurt, duurzame sloop-materialen uit de woningen rondom het station naar een mooie plek in de Buitenhof en bouwen daarmee samen een merkwaardig bouwsel: een ‘folie’ of ‘follie’. Op zaterdag is er een zeer bij-zondere éénmalige tentoonstelling in het nieuwe bouwkunde gebouw. Er is ook een speciale ‘basic design’ tentoonstelling in voorbereiding.

We zoeken mensen die:

• willen meewerken aan de opzet en productie van “een nieuwe kaart van Groot Delft”;• de tentoonstelling “Basic Design” willen inrichten • willen deelnemen aan het ontwerpteam Buiten-hof, samen met studenten van de Haagse Hoge-school.

Indien je in de maand september nog wat tijd zin-vol wilt besteden moet je contact opnemen met Stylos, Josiena Simonian.

Het ‘Design in Delft’ projectbureau is gevestigd :Hooikade 13, 2627 AB Delft. 0654254565

wamvetten@wirehub.nl www.designindelft.com

Bouwpub opent haar deuren! Na vele maanden rondrijden met ons mobiele bar aan de Julianalaan, zijn wij verheugd mee te mo-gen delen, dat we vanaf 1 september onze vaste plek hebben gekregen bij de Faculteit Bouwkunde. Stichting de Bouwpub is ondergebracht in ‘de Tem-pel’ (losstaand gebouwtje aan het Zuidplantsoen). Zoals u van ons gewend bent zijn wij geopend op dinsdagen van 17.00-20.00 uur en op donderda-gen van 16.00-20.00 uur. U kunt de Bouwpub ook huren voor feestjes, vergaderingen (met na afloop een borrel) of afstudeerpresentaties. Info hierover bij L.h.i.devos@tudelft.nl (015-2781008).

Op 17 september zal er een feestje worden ge-vierd bij de Bouwpub, u bent hiervoor van harte uitgenodigd vanaf 16.00 uur.

Boekpresentaties Landschapsarchitectuur

Op dinsdag 8 september worden om 15.00 uur na-bij kamer 520 (eerste etage – West) de twee nieu-we boeken: Dutch Lowlands door Saskia de Wit en LandinSight door Inge Bobbink gepresenteerd.

Aansluitend is er een fototentoonstelling. Geïnte-resseerden zijn van harte welkom.

behind glassIn Behind Glass we put someone in the spotlight. Someone who is normally behind glass. The same questions, different person. This time we present to you: Wim Prins.

Since three years I work at de Bouwshop and the technical book store Waltman in the city centre. I lived in Utrecht for five years, during mij study physiotherapy. After my graduation I worked as a physiotherapist for three years. Because I desired a new challenge and I was very attracted to the entrepreneurship I joined this com-pany. A beautiful and old firm what excists since 1863!

Wim Prins

If you could be the prime minister for one day, what would youchange? I would directly repeal inheritance tax. In my opinion it’s the worst method of levy taxes on someone.

What is your favourite toy?

The remote-control.

your favorite movie?Fear and Loathing in Las

Vegas. A tremendous movie with Johnny Depp and Benicio Del Toro.

Your favourite

book?Several parts of the writersduo Monaldi and Sorti: Imprimatur, Secretum and Veritas. Beautiful books that are totally based on the truth.

What does your house look like?

I bought a house in Emerald Delfgauw two months ago. Before that, I lived in Hof van Delft, in a house with beautiful detailing. These houses were build in the thirties, I

love the style of that period. The house where I moved to is only

10 years old. It’s build in an ecological neighbourhood, with lots of water aroud

and very near to het delftse hout. I love the idea of living spatial and at the same time,

living in the Randstad.

What is your best and worst quality? This is a difficult one. I believe it’s better if somebody else answers this question. Then you’ll be sure you get an honest reply. your

favourite way of traveling?

Despite the traffic-jams it’s the car. You always have a place to sit, music and an

airco. Disadvantage is the fortune you pay for parking nowadays.

what is the most beautiful buildingfor you? De Delftse Poort. The tallest skyscraper of the Netherlands.

Who or what do you dislike so much, that you would take a

detour? The market place. Too many people, and especially the stalls are way to

low for me.

what is your biggest irritation?

The driving behaviour of some people. Not only

motorists but also cyclists. They pay

attention to all kind of things

except the traffic itself.

Your favourite website?nu.nl I enjoy reading the news, and thats why I visit this website daily. It’s especcially easy to check the news during work. The only drawback is that sometimes I don’t read the newspaper

at home anymore, because I’m already informed.

BY MAARTEN KEMPENAAR

23B_Nieuws 01 | september 01, 2009 | behind glass

20 B_Nieuws 07 | april 06, 2009 | agenda24 B_Nieuws 01 | spetember 01, 2009 | agenda

2

presentationArnhemse Nieuwe 2009De nieuwe generatie ontwerptalenten presenteert zich!1900h / Showroom Arnhem / Arn-hem / € 10 (€ 5 voor studenten)www.o-p-a.nl

exhibitionVlaho BukovacDe tentoonstelling Vlaho Bukovac - Kosmopoliet uit Kroatië is georganiseerd in nauwe samenwerking met de Moderna Galerija in Zagreb, Kroatiet/m 10.01.2010 / Gemeentemuseum / Den Haag / € 9 (€ 5,50 voor studenten)www.gemeentemuseum.nl

deadlineB_Nieuws OctoberPlease send us all you want to be published in the next B_Nieuws.

symposiumToekomst = Nu x DuurzaamheidStaedion-symposium rond energiebesparing0930h - 1545h / Nieuwe Kerk / Den Haag / € 0 www.rosta.nl

exhibitionInternational Architectural Biennale RotterdamHet thema van de vierde IABR is: “Open City: De-signing Coexistence”t/m 10.01.2010 / NAi, RDM / Rot-terdam / Tolhiustuin aan het IJ / Amsterdam /€ 25 passepartout /

www.iabr.nl

symposiumComplexity theories of cities have come of ageThree decades of research have established the field of complexity theories of cities as a dominant ap-proach to cities.Friday, Saturday, Sunday / Ber-lagezalen / BK City / Delft / € 250 (€ 50 voor studenten) www.complexitytheoriesofcities.com

septemberMON 21.09 TUE 22.09 WED 23.09 FRI 25.09 SAT 26.09 / SUN 27.09

wee

k 39

21

theatreA Midsummer Night’s Dream by William Shakespeare1930h / Orangerie bij Kasteel Duivenvoorde / Voorschoten / RSVP / € 20www.theenglishtheatre.nl

symposiumUrban OrganismAlles in het teken van du-urzame stedenbouw, want daar ligt de oplossing voor de actuele mondiale opgaven op het gebied van economie, ruimte en milieu.1230h - 1850h / World Forum Convention Center / Den Haag / reserveren verplicht / € 295 (€ 50 voor studenten)www.urbanorganism.eu

open houseBlok 25 IJburg1530h - 1830h / IJburg, Amsterdam / reserveren: pr@faro.nl / € 0

www.arcam.nl

exhibition100X RIETVELDAn exhibition with a hun-dred pieces of furniture in scale by Gerrit Rietveld until 22.10.2009 / Openbare Bibliotheek / Expozaal / Amsterdam / € 0

www.arcam.nl

august/septemberlectureThe Dutch ExplainedWhy are Dutch so toler-ant? So open minded? Why do they seem so informal? Or is this merely appearance?2100h / Cultureel Centrum / TU Delft / € 0

www.sq.tudelft.nl

partyDance! TMF in the Mix0000h / Speakers / Delft / € 7

www.speakers.nl

partyDance! Attractiv Beatz05.09 / 0000h / Speakers / Delft / € 10 (€ 8 in voorverkoop)

www.speakers.nl

exhibitionStalen meubelenEen tentoonstelling over het Schiedamse bedrijf Fa-briek van Stalen Meubelen gebroeders De Witt/m 26.11 / Stedelijk Museum Schiedam / €5www.stedelijkmuseumschie-dam.nl

MON 31.09 TUE 01.09 WED 02.09 THU 03.09 FRI 04.09 SAT 05.09 / SUN 06.09

wee

k 36

31

book presentationBoekpresentatie Landschapsarchi-tectuurTwee nieuwe boeken: Dutch Lowlands door Sas-kia de Wit en LandinSight door Inge Bobbink1500h / nabij kamer 520 (eerste etage – West)/ BK City / Delft / € 0

open dayOpen MonumentendagThema: Op de kaart12.09 / Landelijks / € 0www.openmonumentendag.nl

lectureChicago aan de Maas?Spreker: Gererd Peet12.09 / 1930h / Informatiepunt Open Monumentendag, Goethe Institut / Rotterdam/ reservatie nodig / € 0www.airfoundation.nl

lecture/debateMonumentenlezingHans Kollhoff en Paul Meurs gaan in op de manieren waarop cultuurhistorie gebruikt wordt in het ontwerpproces.2000h / NAi / Rotterdam / reserveer / € 0www.nai.nl

symposiumPieterskerkVoorbeeld voor de toekomst? (door RMit) 1030h - 1800h / Pieterskerk / Leiden / € 20 voor studentenwww.pieterskerk.com

workshopOntspanning & MeditatieJe leert praktische ontspanningsoefeningen, gebaseerd op progressieve relaxatie. 1330h - 1500h / O&S / Delft / € 0

www.smartstudie.tudelft.nl

lectureIntreede W.A.M. ZonneveldIntreerede getiteld ‘Frag-mentatie en structuur; Uitdagingen voor ruimtel-ijk onderzoek en beleid’. 1500h - 1600h / Aula TU Delft / Delft/ € 0

septemberMON 07.09 TUE 08.09 WED 09.09 THU 10.09 FRI 11.09 SAT 12.09 / SUN 13.09

wee

k 37

7

lectureArmoede: noodlot of onrechtLezing door Henri van Rijn2000h - 2200h / DOK / Delft / reserveer / € 0 www.dok.info

exhibitionContinuity of the Avant-Garde - fragments of Croatian Architecture from modernism to 2009 19.09 until 07.11 / Architectuurcentrum Amsterdam / Amsterdam / € 6www.arcam.nl

debateNederland bouwt in baksteenSeakers: Paul Kahlfeldt (Kahlfeldt Architekten, Berlijn), Joris Molenaar (Molenaar & Van Winden architecten, Delft). The evening will be presentend in English.2000h / Zaal De Unie / Rotterdam / reserveren aanbevolen / € 0 www.airfoundation.nl

openingOpening BouwpubDe Bouwpub krijgt een vaste basis in de Tempel bij ingang Oost.BK City/ Bouwpub / Delft

symposiumSymposium Kroatische Architectuur en boekpresentatie Een symposium over Kroatische architectuur met onder anderen Andrija Rusan, Vedran Mimica, Vera Grimmer, Tadej Glazar and Maroje Mrduljas.1330h / Architectuurcentrum Amsterdam / Amsterdam / reserv-eren /€ 0

www.arcam.nl

septemberMON 14.09 TUE 15.09 WED 16.09 THU 17.09 FRI 18.09 SAT 19.09 / SUN 20.09

wee

k 38

14

exhi

biti

ons Coolpower, NAi, Rotterdam, t/m 13 september

Leonie Purchas - In the Shadow of Things, Foam, Amsterdam 11 september t/m 25 oktober

100x Rietveld, Openbare bibliotheek, Expozaal, Amsterdam, 3 september t/m 22 oktober

‘De Nieuwe Collectie’, Museum Boijmans van Beuningen, Rotterdam, t/m 11 oktober

Van Durer tot Kiefer, Kunsthal, Rotterdam, t/m 13 September

Brancusi en Co, Kröller-Müller Museum, Otterlo, t/m 11 oktober

De Schone Slaapster, Gemeentemuseum, Den Haag, t/m 20 September

WEEK 36 WEEK 37 WEEK 38 WEEK 39

IN THE SPOTLIGHT

International Architecture Biennale Rotterdam

24.09.2009 - 10.01.2010 Mai exhibition,NAi, Rotterdam

26.09.2009 - 13.12.2009Parallel Cases, RDM Rotterdam Campus

26.09.2009 - 8.11.2009Free State of Amsterdam, Tolhuistuin, A’dam

With three exhibitions, a unique colla-boration with a public broadcaster and an extensive side program of lectures, film screenings, debates, workshops, an international master class and other events, the fourth edition of the Inter-national Architecture Biennale Rotter-dam (IABR) embraces the theme of the Open City, a city that is diverse, lively and socially sustainable, where people can productively relate to each other cul-turally, socially, as well as economically.

More specifically, with the theme Open City: Designing Coexistence, the 4th IABR raises the question of social cohesion in the city from the point of view of its de-signer: how can architects and urbanists make realistic contributions to the sus-tainable quality of the urban condition.

from: www.iabr.nl

Alfred Stevens, Van Gogh Museum, vanaf 18.9.2009

THU 24.09

openingOpening CollegejaarDit jaar met het thema Unlimited Ambitions: ondernemen in een inter-nationale context. Meld je hier aan en vul ook me-teen je eigen grenzeloze ambitie in.1500h - 1700h / Aula / Delft / € 0 www.tudelft.nl/openingcollegejaar

workshopTraining: Constructive Thinking (EN)0930 - 1200h / Gebouw O&S, Zaal AO.020/ Delft / € 0www.smartstudie.tudelft.nl

lectureEmerging BrazilThe Ambassador of Brazil to the Netherlands will describe current economic and social policies in Brazil.2015h / Het Prinsenhof / Oude Delft 183 / Delft / € 0

www.sq.tudelft.nl