BIST SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ENDEKSİ

ARAŞTIRMA METODOLOJİSİ

Aralık 2015

© EIRIS 2

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ

ARAŞTIRMA METODOLOJİSİ

ÇEVRE

BİYOÇEŞİTLİLİK 13

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ 17

YÖNETİM KURULU YAPISI 24

RÜŞVETLE MÜCADELE 26

İNSAN HAKLARI 37

TEDARİK ZİNCİRİ 46

SAĞLIK VE GÜVENLİK 55

BANKACILIK KRİTERLERİ 56

EK 67

KAMUYU AYDINLATMA POLİTİKASI 67

© EIRIS 3

GİRİŞ

Bu kurallar seti, EIRIS’in araştırma yöntemi ve kapsamının yanı sıra farklı araştırma alanlarının konuyla

bağlantısına ilişkin ayrıntılı bilgi sunar. Bu doküman, şirketlerin BIST Sürdürülebilirlik Endeksine dahil

edilecek şirketleri belirlemek amacıyla yapılan değerlemeleri daha iyi anlamalarını sağlamak için pratik bir

rehber olarak hazırlanmıştır ve aşağıdaki bilgileri içerir:

Endeksin her bir değerleme alanı için geçerli göstergelerin listesi,

Göstergelerin ne anlama geldiği konusunda ayrıntılı açıklama veya tanımlamalar,

Göstergeye uygun kanıtlayıcı belgelere örnekler (Bu belgeler, EIRIS’in küresel faaliyetleri

çerçevesinde gerçekleştirdiği değerlemelerden alınmıştır).

Kurumsal şeffaflığın geliştirilmesi, bir şirketin sürdürülebilirlik performansını geliştirmenin anahtarlarından

biri olarak görüldüğünden, BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’yle ilgili araştırmalar sadece kamuya açık hale

getirilmiş bilgilere dayanır. “Kamuya açık bilgi”nin tanımı, bu dokümanın sonunda yer alan ekte verilmiştir.

Bu doküman, EIRIS tarafından, şirketlere BIST Sürdürülebilirlik Endeksi kapsamındaki araştırmayı daha iyi

anlamaları konusunda yardımcı olmak üzere ve sadece bu amaçla hazırlanmıştır. Aralık 2015’te Bankacılık

Kriteri eklenmiş olan bu metodoloji, ilk olarak Nisan 2014’te hazırlanmıştır. EIRIS metodolojiyi önceden

izin almaksızın değiştirme hakkına sahip olup;.metodolojinin yeni versiyonları BIST ile derhal

paylaşılacaktır.

Bu dokümansadece şirket içinde (ilgili bağlı kuruluş ve ortak girişimler de dahil olmak üzere), dokümanın

kapsadığı konularla ilgili çalışması veya bunları dikkate alması gereken personele dağıtılabilir. Bu

doküman ve içeriği, EIRIS’in açık yazılı izni olmaksızın kısmen veya tamamen değiştirilemez, satılamaz

veya şirket haricinde herhangi bir kişi veya şirketle başka bir şekilde paylaşılamaz.

© EIRIS 4

ARAŞTIRMA METODOLOJİSİ

ÇEVRE

Çevre Riski

Faaliyet alanına göre risk derecesi

Yüksek Tarım

Hava yolu ulaşımı

Havaalanları

İnşaat malzemesi (taş ocağı işletmesi dahil)

Kimyasallar ve ecza ürünleri

İnşaat

Fast food zincirleri

Gıda, içecek ve tütün

Ormancılık ve kağıt

Ana sistem mühendisliği

Madencilik ve metaller

Petrol ve gaz

Haşere kontrolü

Enerji üretimi

Yol yapımı ve gemi taşımacılığı

Süpermarketler

Araç üretimi

Atık

Su

© EIRIS 5

Orta DIY (do it yourself- kendin yap) ve inşaat teçhizatı

Elektronik ve elektrik ekipmanı

Enerji ve yakıt dağıtımı

Mühendislik ve makine

Başka bir grupta yer almayan finansal sektör şirketleri

Otel, lokanta ve ikram hizmetleri

Başka bir grupta yer almayan üreticiler

Limanlar

Baskı ve gazete yayını

Gayrimenkul geliştirme şirketleri

Toplu taşıma

Başka bir grupta yer almayan perakendeciler

Araç kiralama

Düşük Tüketici/ipotek finansmanı

Bilgi teknolojisi

Medya

Başka bir grupta yer almayan eğlence sektörü (spor ve oyun salonları)

Gayrimenkulyatırımcıları

Araştırma ve geliştirme

Destek hizmetleri

Telekom

Toptan satış dağıtım

© EIRIS 6

Çevre Politikası

Kılavuz

Göstergeler Göstergelerin Tanımı Örnekler

Temel Konular (1 Puan)

“Bazı temel konular”

Çevre politikası, şirketin birincil çevre

sektörüne ilişkin en az bir adet,

sektöre özgü konuya özel olarak

atıfta bulunmalıdır.

Bu konular şunlardır:

Enerji/iklim değişikliği

Hava emisyonları

Su emisyonları

Su kullanımı

Atık oluşumu/geri dönüşüm

“Enerji kullanımımızı,su tüketimimizi ve

çöplüğe gönderdiğimiz atıkları

azaltmayı amaçlıyoruz.”*

Bu örnek, Şirketin birincil sektörüne

ilişkin temel konuların tümünün

mevcut olmadığı durumda doğrudur.

(örneğin hava emisyonunun temel bir

konu olduğu, ancak yukarıdaki kanıtta

bulunmadığı durumda)

Temel Konular (2 Puan)

“Tüm temel konular”

Çevre politikası, şirketin birincil çevre

sektörüne ilişkin sektöre özgü tüm

temel konulara özel olarak atıfta

bulunmalıdır.

Bu konular şunlardır:

Enerji/iklim değişikliği

Hava emisyonları

Su emisyonları

Su kullanımı

Atık oluşumu/geri dönüşüm

“Enerji kullanımımızı, su tüketimimizi

ve çöplüğe gönderdiğimiz atıkları

azaltmayı amaçlıyoruz.”*

Bu örnek, Şirketin birincil sektörüne

ilişkin temel konuların tümünün

mevcut olduğu durumda doğrudur.

Sorumluluğun üst düzey

yönetimde olması–

“çevre yöneticisinin

düzeyi” (1 Puan)

Çevre politikasınınidaresinden

sorumlu yönetici, bir yönetim kurulu

üyesinden 3 raporlama düzeyi kadar

üsttedir ve bu konuya tahsis edilmiş

özel bir kaynak söz konusu değildir

(örneğin sürdürülebilirlik komitesi)

“İdareden sorumlu kişi, İnsan

Kaynaklarından Sorumlu Kıdemli

Başkan Yardımcısıdır.”*

*Ayrıca bu kişinin, çevre politikasının

idaresiyleilgili olarak, bir yönetim

kurulu üyesiyle açık bir

raporlama/iletişim hattı yoktur.

Derecelendirme Cetveli:

Yetersiz Zayıf Orta İyi Mükemmel

© EIRIS 7

Sorumluluğun üst düzey

yönetimde olması–

“yönetim kurulu veya

çevre departmanı

düzeyinde sorumluluk”

(2 Puan)

Çevre politikasının idaresinden

sorumlu yönetici, yönetim kurulu ile

arasında 3’ten az raporlama düzeyi

bulunan bir yönetim kurulu üyesi/

üst düzey yöneticidir, ancak bu

konuya tahsis edilmiş özel bir

kaynaklailgili bilgi sözkonusu değildir

(örneğin sürdürülebilirlik komitesi).

VEYA

Bu konuya tahsis edilmiş özel bir yapı

VARDIR (örneğin sürdürülebilirlik

komitesi), ancak bu yapının başındaki

kişi bir yönetim kurulu üyesinden 3

raporlama düzeyi üsttedir.

“Şirketin, çevre politikasını özel olarak

kontrol eden bir ‘Sağlık ve Güvenlik

Komitesi’ vardır (raporlama

düzeyleriyle ilgili bilgi/ kesinlik yoktur)

VEYA

“CEO şirketin çevre politikasının

idaresinden sorumludur” (ancak

örneğin bir sürdürülebilirlik komitesi

gibi, CEO’ya rapor veren özel bir

yapının bulunduğuna ilişkin herhangi

bir bilgi yoktur)

Sorumluluğun üst düzey

yönetimde olması –

“destekleyici kaynaklarla

birlikte, yönetim kurulu

düzeyinde sorumluluk”

(3 Puan)

Çevre politikasının idaresinden

sorumlu yönetici, Yönetim Kurulu ile

arasında 3’ten az raporlama düzeyi

bulunan bir yönetim kurulu üyesi/üst

düzey yöneticidir.

VE

Bu konuya tahsis edilmişözel bir yapı

VARDIR (örneğin sürdürülebilirlik

komitesi)

“Şirketin, doğrudan Genel Müdüre

raporlama yapan bir ‘Sağlık ve Güvenlik

Komitesi’ vardır. Şirketin aynı zamanda,

çevre konularını günlük olarak takip

etmekten sorumlu bir ‘Çevre Komitesi’

bulunmaktadır.”

Amaç ve Hedef Bazlı

Yaklaşım Taahhüdü–

“sürekli gelişme

taahhüdü” (1 Puan)

Sürekli gelişme taahhüdü “Çevre üzerinde yarattığımız olumsuz

etkileri azaltmayı taahhüt ediyoruz.”

Amaç ve HedefBazlı

Yaklaşım Taahhüdü–

“amaç ve hedef bazlı

yaklaşım yaklaşım “ (2

Puan)

Amaç ve hedef bazlı yaklaşım

taahhüdü

VE

TÜM temel konular ele alınır.

“Çevre üzerinde yarattığımız olumsuz

etkileri azaltmayı taahhüt ediyoruz.

Enerji tüketimimizi %5 oranında

azaltmayı; CO2 performansımızı sürekli

olarak geliştirmeyi(NİCEL HEDEF YOK),

su tüketimimizi %2, atıklarımızı %5 ve

hava emisyonumuzu %7 oranında

azaltmayı taahhüt ediyoruz.”

Amaç ve Hedef Bazlı

Yaklaşım Taahhüdü–

“tüm kilit alanlar için

nicel amaç ve hedefler

sunulması“ (3 Puan)

Amaç ve hedef bazlı yaklaşım

taahhüdü

VE

NİCEL AMAÇ VE HEDEFLER

“Çevre üzerinde yarattığımız olumsuz

etkileri azaltmayı taahhüt ediyoruz.

Enerji tüketimimizi %5; su tüketimimizi

%2, atıklarımızı %5 ve hava

emisyonumuzu %7 oranında azaltmayı

© EIRIS 8

VE

TÜM temel konular ele alınır

taahhüt ediyoruz.”

İzleme ve denetim

taahhüdü

İzleme taahhüdü aşağıdakilerden

HERHANGİ BİRİNİ içerir:

ÇYS’nin (Çevre Yönetim Sistemi)

bulunması

Çevre politikasını düzenli olarak

gözden geçirme taahhüdü,

Düzenli çevre izleme veya denetim

sistemi

“Çevre politikamızı düzenli olarak

gözden geçirmeyi taahhüt ediyoruz”.

Kamuyu aydınlatma

taahhüdü

Kamuyu aydınlatma taahhüdü

aşağıdakilerden HERHANGİ BİRİNİ

içerir:

- Çevre performansı konusunda

açıklık/şeffaflık taahhüdü

- Gelecek yıl raporlama yapma

taahhüdü

- Fiili raporlama (“Çevresel

Raporlama” bölümündeki 2

bileşenden daha büyüktür)

Çevreyle ilgili performans özellikleri

kamuya açıkladığı zaman

ödüllendirilebilir.

Küresel olarak

uygulanabilir kurumsal

çalışma standartları

Hukuken öngörülen minimum

standartların İLERİSİNDE çalışma

taahhüdü

Ortak küresel standartlara uyum

taahhüdü

İlgili sektörün en iyi uygulamalarına/

ilgili sektörün kabul görmüş en iyi

uygulama girişimlerine uyum

taahhüdü

“Sektörün en iyi uygulamalarına uygun

olarak çalışmayı taahhüt ediyoruz.

ICMM ilkelerini onaylıyoruz.”

Paydaş katılımını teşvik

etme taahhüdü

Faaliyetlerin çevresel etkisiyle ilgili

halkla ilişkiler

Paydaşlarla sürekli ilişki halinde

olmak için mekanizma

Çevreyle ilgili sivil toplum kuruluşu

ile yuvarlak masa toplantısı/

görüşmelere düzenli/yıllık katılım

“Şirketin, şirket faaliyetlerine ilişkin

çevre konularıyla ilgili olarak,

paydaşlarla yılda bir defa bir araya

gelen bir paydaşlarla ilişkiler görevlisi

bulunmaktadır.”

© EIRIS 9

Ürün veya hizmetin

etkilerini ele alma

taahhüdü

Ürün/hizmetin sunulmasının yarattığı

etkinin ayrıntılı incelemesi(i)

VEYA

Sürdürülebilir ürünler vasıtasıyla

taahhüdün ortaya konulması (ii)

VEYA

Dünya Sürdürülebilir Kalkınmaİş

Konseyi (WCBSD) üyeliği

“Yaşam döngüsünü tam olarak entegre

etmiş ve yaşam döngüsü analizi

yayınlamış çevre dostu ürünler

üretmeyi taahhüt ediyoruz.”

Sürdürülebilirliğe doğru

stratejik adımlar

Şirketlerin kendi sektörleriyle ilgili

uygulamaların çoğunu ya da tümünü

uygulaması gerekecektir. EIRIS’le

görüşerek daha ayrıntılı bilgi

alabilirsiniz.

Geçerli değil

ICC üyeliği ICC üyeliği Açık

CERES üyeliği CERES üyeliği Açık

Responsible Care Responsible Care üyeliği Açık

WBCSD üyeliği

WBCSD üyeliği Açık

UNEP Fin/ Ins üyeliği UNEP üyeliği Açık

Çevre Yönetimi Sistemleri

Kılavuz

Göstergeler Göstergelerin Tanımı Örnekler

Çevre Politikası Çevre Politikası vardır Açık

Önemli etkilerin

belirlenmesi

Tüm önemli etkilerin belirlenmesi: (i)

Tüm önemli etkilerin

değerlendirilmesi (ii) Tüm temel

“Şirket, Kurumsal Sosyal Sorumluluk

Raporu’nda enerji kullanımı, su

kullanımı, atık, su emisyonu ve hava

emisyonunu önemli etkiler olarak

Derecelendirme Cetveli:

Yetersiz Zayıf Orta İyi Mükemmel

© EIRIS 10

konulara ilişkin nicel veri sunar. tanımlamıştır.”

Amaç ve hedeflerin

belirlenmesi– “tüm kilit

alanlarda belgelenmiş

amaç ve hedefler (Y

Puan)

Tüm temel konular için amaç ve

hedefler

“Şirket, Kurumsal Sosyal Sorumluluk

Raporu’nda enerji kullanımı, su

kullanımı, atık, su emisyonu ve hava

emisyonunu önemli etkiler olarak

tanımlamıştır.”

Amaç ve hedeflerin

belirlenmesi– “tüm kilit

alanlarda nicel amaç ve

hedefler“ (Q)

Tüm temel konular için amaç ve

hedefler

VE

Tüm hedefler niceldir.

“Şirket, Kurumsal Sosyal Sorumluluk

Raporu’nda enerji kullanımı, su

kullanımı, atık, su emisyonu ve hava

emisyonuyla ilgili amaç ve hedefleri

önemli etkiler olarak tanımlamıştır.

Ayrıca, tüm hedefler niceldir.”

Süreçlerin ve

sorumlulukların özeti, el

kitapları, eylem planları,

prosedürlere sahip olma

Prosedürler ve sorumlukların yapısı:

(i) ÇYS’yi uygulamak için prosedürleri

ve sorumluluk yapıları vardır veya (ii)

prosedürleri ve sorumlulukları

belirleyen bir çevre el kitabı vardır.

“Şirketin çevre el kitabı, her bir şirket

mahallindeki çevre alt birimlerinden

yararlanarak departman müdürlerinin

çevre politikasını uygulamaya

koymasını öngörür. Bu alt birimler,

politikanın iletilmesini, eğitim

programlarını, iç denetimi ve çevreyle

ilgili hedeflerin belirlenmesini ve

performans takibini kolaylaştırır.”

İç sistem denetimleri ÇYS’nin etkinliğini değerlendiren iç

denetimler

“Şirketin Sürdürülebilirlik Komitesi,

şirketin ÇYS’sinin etkinliğini, her iş

yerindeki bölge yöneticilerinden bilgi

almak suretiyle yıllık olarak denetler.”

İç raporlama ve yönetim

değerlendirmesi

Yönetimin, ÇYS’nin etkililiği

konusundaki değerlendirmesi

“Şirket Çevre Politikasında, Çevre

Yöneticisinin ÇYS’nin etkinliğiyle ilgili

denetim verisi topladığını ve Yönetim

Kurulu’na bu konuda üç ayda bir rapor

verdiğini beyan eder.”

ISO 14001 veya EMAS

belgesi alma taahhüdü

ISO 14001 veya EMAS alma

taahhüdü

“2015 yılına kadar, tüm faaliyetlerimiz

için ISO 14001 sertifikası alacağız.”

Tüm projeler için

çevresel etki

değerlendirmesi (ÇED)

yapılması

Tüm projeler içinÇED yapılması “Şirketimiz, yeni faaliyet alanları

yaratılması öncesinde düzenli olarak

çevresel etki değerlendirmesi yapar.”

Tedarikçi Denetimleri

Tedarikçi Denetimleri

“Şirketimiz tedarikçileri, çevre

performanslarına göre dikkatle seçer.”

ISO 14001 sertifikasyonu Şirketin faaliyetleri, ISO 14001

standartlarına göre sertifika almıştır.

“24 tesisten 18’i ISO 14001 sertifikasına

sahiptir.”

© EIRIS 11

EMAS sertifikası Şirketin faaliyetleri, EMAS

standartlarına göre sertifika almıştır.

“24 tesisten 18’i EMAS sertifikasına

sahiptir.”

Çevresel Raporlama

Kılavuz

Göstergeler Göstergelerin Tanımı Örnekler

Çevre politikası metni Kamuya açıklanmış bir politika Şirketin, websitesinde kamuya

açıklanmış bir politikası vardır.

Başlıca etkilerin

tanımlanması

Kilit alanlardaki temel etkilerin

tanımlaması. Bunların neden önemli

olduğu veya belli bir şirket veya

sektörle ilişkine yönelik açıklama.

Örneğin bu, bir metnin bir parçası ya

da işin yaşam döngüsünün ve

sorunun/etkinin gerçekleştiği kısmın

şematik bir ifadesi olabilir.

Başka bir deyişle, sadece

tablo/grafikler değil, bunun neden

ölçüldüğü konusunda açıklama

gerekir.

Çevresel etkilerin kamuya açık olarak

tanımlanması.

Nicel veriler Kilit önemi olan tüm alanlarla ilgili

nicel verileri (yıl bazında veriler dahil

olmak üzere) tablo veya grafik

halinde sunar.

Verilerin önceki üç raporlama

dönemine ait olması gerekir (yıl

bazında).

“Kamuya açık çevresel performans

verileri; örneğin iklim değişikliği, atık,

hava emisyonları, su emisyonları ve su

tüketimi.”

Hedeflerle

karşılaştırmalı

performans ölçümü

Verilerin, en az BİR adet kilit önemi

haiz konuyu kapsayan mevcut bir

nicel hedef bağlamında raporlanması

Şirket CO2 verilerini rapor etmiştir.

Çevre yönetim

sisteminin özeti

Rapor, uygulanan çevre yönetim

sistemlerinin bir özetini (kısa tanım)

içerir.

Şirket, ÇYS’nin kapsamını ve takip

prosedürlerini kamuya açıklar.

Değerlendirme Cetveli: Yetersiz Zayıf Orta İyi Mükemmel

© EIRIS 12

Kurallara uymama,

davalar, cezalar, kazalar,

vb. ile ilgili ayrıntılar

Kurallara uymama, davalar, cezalar,

kazalar, vb. ile ilgili ayrıntıların

verilmesi ya da bunların hiçbirinin

bulunmadığı yönünde bir beyanda

bulunulması. Bunların çevreyle ilgili

olması gerektiğini not ediniz (sağlık

ve güvenlik, vb. olmamalıdır).

“Şirket, Faaliyet Raporu’nda, 2013

yılında çevreyle ilgili kural ihlallerinin

sözkonusu olmadığını bildirir.”

Mali boyutlar Mali boyutların dahil edilmesi-

örneğin:

Sermaye yatırımı/harcama

tasarruflar ve/veya sağlanan

ek gelir

çevreyle ilgili hükümler,

yükümlülükler veya risk

değerlendirmesi

“2013 yılında, şirketimiz çevreyle ilgili

konulara 13 milyon £ harcamıştır.”

Paydaşlarla ilişkiler Paydaşlarla ilişkiler veya paydaşların

katılımı: kanuni zorunluluk

olmaksızın oluşturulan inisiyatiflerin

ve yetkililerle kurulan ilişkilerin

ayrıntıları. Aynı zamanda, fikir beyan

etmek için bir platform ve görüşlerin

şirkete bildirilmesi için kolay bir yol.

Örneğin, raporlarda yorum/geri

bildirim kartları.

“2012 yılında, Şirketimiz biyoçeşitlilik

konularıyla ilgili olarak WWF ile işbirliği

yapmıştır.”

Sürdürülebilirlikle ilgili

konuların ele alınması

Çevresel sürdürülebilirlikle ve şirket

açısından anlamıyla ilgili genel

tartışma.

Açık

Dış onay Şirketin çevreyle ilgili verileri,

dışarıdan bir şirket tarafından

bağımsız olarak onaylanır (kamuya

açık bir beyanla)

VE

Tüm temel konular dış onayda yer

alır.

“Bureaus Veritas, 2013 raporundaki

tüm temel konular için çevre verilerinin

bağımsız olarak onaylandığını bir

sertifikayla belgeler.”

© EIRIS 13

BİYOÇEŞİTLİLİK

Biyoçeşitlilik Riski

Yüksek etki Faaliyetleri biyoçeşitliliği doğrudan etkileyen şirketler. Net etkinin negatif

olması muhtemeldir.

Orta derecede etki Biyoçeşitlilik üzerinde doğrudan etkisi olmayan, ancak tedarik zinciri yönetimi

veya geniş arazileri kontrol etmek suretiyle etkisi olabilecek şirketler. Ürün

sorumluluğunun biyoçeşitliliğe etkisini kapsamaz.

Biyoçeşitlilik açısından yüksek riskli faaliyetler

Yüksek risk İnşaat malzemesi (taş ocağı işletmesi dahil) İnşaat Elektrik santralleri Enerji ve yakıt dağıtımı Gıda, içecek ve tütün Ormancılık ve kağıt Madencilik ve metaller Petrol ve gaz Limanlar Yol yapımı ve gemi taşımacılığı Su Havalimanları

Orta derecede risk Hava taşımacılığı

Kimyasallar ve ecza ürünleri

DIY (do it yourself- kendin yap) ve inşaat teçhizatı

Fast food zincirleri

Toplu taşıma

Süpermarketler

Gayrimenkul geliştirme şirketleri

Biyoçeşitlilik açısından düşük etki düzeyindeki şirketler değerlendirmeye tabi tutulmamıştır.

© EIRIS 14

Biyoçeşitlilik Politikası

Kılavuz

Göstergeler Göstergelerin Tanımı Örnekler

Grup çapında veya yer

bazında Biyoçeşitlilik

Eylem Planı (BAP)

bulunması

Etkilerin biyoçeşitlilik açısından

değerlendirilmesi, etkilerin izlenmesi,

hedeflerin belirlenmesi, performans

göstergelerinin kullanımı, etkilerin

gözden geçirilmesi ve sonuçların

raporlanması da dahil olmak üzere,

çeşitli unsurlarla tanımlanabilir. Bir

Biyoçeşitlilik Eylem Planının

uygulanması, biyoçeşitliliğin şirketin

ÇYS’sine dahil edilmesini

gerektirebilir –dolayısıyla,

biyoçeşitlilik önemli bir unsur olarak

kabul edilir ve diğer unsurlar için de

uygun izleme sistemleri uygulanır.

“Şirket, 2012 Kurumsal Sosyal

Sorumluluk raporunda, geliştirme

arazilerindeki veya bunlara yakın

bölgelerdeki yerel vahşi yaşamın, bitki

örtüsünün ve faunanın korunmasının

öncelikli olduğunu beyan eder ve iç ve

dış uzmanlardan faydalanarak,

biyoçeşitlilikle ilgili meselelerin

tanımlanmasını ve uygun koruma

tedbirlerinin alınmasını sağlamak için

çevre değerlendirme çalışmaları yapar.

Şirket, vahşi yaşam, ekoloji, bitki

örtüsü, fauna, su yolları, ormanlık arazi

ve tarihi yapıları koruyacak, muhafaza

edecek ve zenginleştirecektir.

Biyoçeşitlilik Eylem

Planları veya başka

biyoçeşitlilik girişimleri

geliştirmek için sivil

toplum kuruluşları veya

diğer çevre koruma

örgütlerinin katılımı

/şirketin faaliyetlerinin

bir kısmı için yerel

ekosistemleri

geliştirmeye yönelik

eylemler geliştirilmesi

veya sponsorluk

alınması

Şirket yerel halkı eğitmek için

kuruluşlarla işbirliği yapmayı taahhüt

eder.

“Şirket; Kuş ve Habitat yönergesi

şartlarına uyum sağlamak için ilgili tüm

kuruluşlara danışacağını beyan eder.

Şirket, 2012 Kurumsal Sosyal

Sorumluluk raporunda, bazı projeler

için çeşitli konut birlikleriyle, Çevre

Ajansı’yla (EA), İnşaat Sektörü

Araştırma ve Enformasyon Kurumu

(CIRIA) ile, konseyler ve diğer kamu

kuruluşlarıyla ortaklaşa çalıştığını

belirtmiştir. Şirket 2013 raporunda,

“Kamuoyu yoklaması sonucu çevre

veya tasarımla ilgili endişeler olduğunu

gördüğümüz takdirde, genellikle,

kamuoyunun görüşlerini dikkate alarak

hareket ederek tekliflerimizi ona göre

değiştiririz” der.

Biyolojik Çeşitlilik

Sözleşmesine uygun bir

politika benimsenmiş

Devletlerin büyük bölümünün

imzaladığı bu sözleşme, ekonomik

kalkınma konusuyla ilgilenirken

“A Şirketinin yürüttüğü 1234 Projesiyle

ilgili uluslararası anlaşma ve

sözleşmeler. Bunların arasında, BM

Derecelendirme Cetveli:

Politika

mevcut

değildir veya

yetersizdir

Temel Orta İyi

© EIRIS 15

olması –temel ilkeler

arasında, korunan

alanlarda biyolojik

çeşitliliğin korunması ve

biyolojik kaynakların

sürdürülebilir kullanımı

vardır

dünyanın ekolojik temellerini koruma

taahhütlerini ortaya koyar. Sözleşme,

üç ana hedef belirler: biyolojik

çeşitliliğin korunması, bileşenlerinin

sürdürülebilir kullanımı ve genetik

kaynakların kullanımından doğan

faydaların adil ve eşit bir şekilde

paylaşımı. Şirketler bu sözleşmeyi

imzalamamakla birlikte, biyoçeşitlilik

politikalarının bir parçası olarak,

sözleşmenin amaçlarını destekleyen

bir beyanda bulunmaktadır. Bu

beyan özellikle, hassas

ekosistemlerde maden çıkaran

şirketler ve genetik kaynakların

kullanımıyla uğraşan eczacılık

şirketleri için geçerlidir.

(Rio) Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi

(Parlamento Kararı ile değiştirilmiş)

vardır.”

Etkilerin/geliştirme potansiyelinin değerlendirilmesi

Şirket, çevre yönetim sistemlerinin

bir parçası olarak, biyoçeşitlilik

etkilerinin ve/veya geliştirme

potansiyelinin düzenli olarak

değerlendirildiğini açıklamalıdır.

“A Şirketinin çalıştırdığı ve Hollanda’da,

Wadden deniz kıyısı çevresindeki

korunan bölgeyi ve Ameland adasını da

kapsayan bir bölgede gaz üreten bir

ortak girişimin, gaz üretiminden

kaynaklanan çökme etkilerinin

izlenmesi. Bu bölgede, gaz üretimi

çökmelere yol açmaktadır.

Şirket 1986 yılında beri Ameland çökme

izleme komitesi ile çalışmaktadır.

Şirket, izleme ile ilgili biyoçeşitlilik

araştırma programına mali destek

sağlamaktadır. Bu proje, çökmenin

etkileri konusunda, dünyanın en uzun

süreli entegre ekolojik araştırma

projesidir. Bu araştırma, deniz

seviyelerindeki yerel, hızlanmış

yükselmeyi (her yüzyılda bir 1,5 m)

açıklama konusunda önemli bilgiler

sağlamıştır.”

Biyoçeşitlilikle ilgili

gelişmelerin

ayrıntılarının rapor

edilmesi

Şirket, girişimlerinin sonucu olarak,

biyoçeşitlilikle ilgili kaydedilen

gelişmelerle ilgili nicel verileri

açıklamalıdır.

“Şirket, 2010 yılında Wessex Waters’ın

en iyi yerlerindeki vahşi yaşamı

desteklemeye yönelik yeni beş yıllık

projesinin başladığını rapor etmiştir. Bu

çalışma, iki önemli yaşam alanı ve ilgili

türlere, yani otlaklar ve omurgasızlara

(kelebekler, arılar ve diğer böcekler

dahil), kuş ve yarasalar için ormanlık

© EIRIS 16

alanlara ve tarlalara yoğunlaşır.”

Doğal kaynakların, bir

sertifikasyon programı

çerçevesinde (örneğin

FSC, MSC sertifikaları)

faaliyet gösteren

tedarikçilerden temin

edilmesi politikasının

uygulanması

Şirket, hammadde teminini, bir

sertifikasyon programı çerçevesinde

(örneğin FSC, MSC sertifikaları)

faaliyet gösteren tedarikçilerden

yaptığını beyan etmelidir.

“Şirket, tahta alımı politikasında,

şirketin ve şirket kaynaklarının kanuni

düzenlemelere uyduğunu ve

sürdürülebilir olmayan uygulamalar

nedeniyle kaybolma riskiyle karşı

karşıya olan ormanlık alanların

tahribatına sebep olmayacağını ve

bunu teşvik etmeyeceğini beyan eder.

Şirket ayrıca, biyoçeşitlilik açısından

sorunlu yerlerdeki veya önemli tropik

el değmemiş bölgelerdeki doğal

ormanlardan tahta, tahta lifi ve benzer

ürünleri hasat yoluyla elde

etmeyeceğini ve satın almayacağını da

beyan eder. Şirket, ABD’deki eski

ormanlardan tahta, tahta lifi ve benzeri

ürünleri hasat etmeyi veya satın

almayı, ayrıca yasal olmayan

tomruklamayı sınırlayan veya

yasaklayan ilkeler benimsemiştir.”

© EIRIS 17

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ

İklim Değişikliği Riski

İklim değişikliğinin, iş faaliyetlerine göre risk derecesi

Çok yüksek Tarım/ Havayolu ulaşımı / Çimento üretimi / Kömür madenciliği / Fosil

yakıtlardan elektrik üretimi / Metaller/ Madencilik/ Petrol ve gaz

Yüksek Uçak üretimi / Araba üretimi / Ticari binalar / Ticari kimyasallar/ Dağıtım

servisi/ Gıda üreticileri / Diğer inşaat malzemeleri / Konut inşaatı / İkamet

amaçlı binalar / Yol yapımı ve gemi taşımacılığı / Özel kimyasallar /

Süpermarketler/ Atık/ Su

Orta İçecekler/ Tüketici elektriği / Savunma/ Ormancılık/ Araç üretimi -diğer / Kağıt/

Ecza ürünleri / Gayrimenkul geliştirme şirketleri / Toplu taşıma / Tütün

İklim değişikliği açısından düşük risk düzeyindeki şirketler değerlendirmeye tabi tutulmamıştır.

İklim Değişikliği Yönetimi Cevabı

Kılavuz

Göstergeler Göstergelerin Tanımı Örnekler

İklim değişikliği ile ilgili

konular için

sorumluluğun üst düzey

yönetimde olması

İklim değişikliği ile ilgili konularda

Yönetim Kurulu düzeyinde (birey

veya komite) veya üst düzey yönetim

sorumluluğu (CEO’ya doğrudan bağlı

veya CEO’dan bir raporlama düzeyi

altta)

“Bu konudan Enerji/Karbon Alt

komitesi sorumludur ve bu Alt komite,

küresel CEO’dan bir düzey alttadır.”

İklim değişikliğiyle ilgili

taahhüt

Şirket iklim değişikliğiyle ilgili çalışma

ve/veya iklim değişikliği etkisini

asgariye indirme konusundaki

sorumluluğunu açıkça kabul eder.

“Orta düzey” için, bu taahhüt, aynı

zamanda enerji kullanımı/sera gazı

emisyonlarının azaltılmasına da atıfta

bulunabilir (iklim değişikliğinden

açıkça bahsedilmesi gerekli değildir),

ancak “iyi” ve “ileri” düzeylerde iklim

“Şirket, iklim değişikliği sorunuyla

mücadele etmeye devam etmesi

gerektiğinin farkındadır. Şirket, sera

gazı emisyonlarını sınırlamaya

çalışmaktadır.”

“Şirket, iklim değişikliğine bağlı

çevresel, ekonomik ve sosyal riskleri

kabul eder ve enerji verimliliği

sağlamak ve iklim değişikliği üzerindeki

etkilerini azaltmak için küresel bir

Derecelendirme Cetveli: Bilgi yok Sınırlı Orta İyi İleri

© EIRIS 18

değişikliğine atıf yapılmalıdır. strateji geliştirmektedir.”

“Şirket bir enerji tasarrufu politikasına

sahip olduğunu beyan eder.”

“Şirket sera gazı emisyonlarını asgariye

indirmeyi ve enerji verimliliğini azami

düzeye çıkarmayı taahhüt etmektedir.”

Ürünle ilgili iklim

değişikliği taahhüdü *

Şirket, ürünün iklim değişikliği

üzerindeki etkisiyle mücadele etme

ve/veya ürünün iklim değişikliği

etkisini asgariye indirmeye çalışma

sorumluluğunu açıkça kabul eder.

*Yalnızca, ürünleri iklim değişikliği

üzerinde önemli etkiye neden olacak

şirketler bu göstergeye göre

araştırılmalıdır.

“Binalar, dünyada kullanılan toplam

enerjinin aşağı yukarı %40’ını

kullanmaktadır. Yıllardır bu payı

azaltmak için çalışıyoruz. Şirket

sürdürülebilir inşaat veya yeşil bina

geleneğine sahiptir.Yenilenebilir

malzemelere dayalı yenilikçi enerji

yönetimi ve iş modelleri uygulayarak

sera gazı emisyonunu önlemeye

katkıda bulunuyor ve proje

maliyetlerini düşürüyoruz.”

“Şirket, daha temiz akaryakıt çözeltileri

üreterek trafik ve ulaşıma bağlı sera

gazı ve diğer emisyonları azaltmayı

amaçlamaktadır.”

“Şirket, ürettiği yakıt ve yağların genel

verimliliğini artırmak için araç ve

ekipman üreticileri ile ortak çalıştığını

beyan eder.”

Politika, ulusal veya

uluslararası hükümet

gündemini yansıtır

Politikanın çerçevesinin örneğin

uluslararası hedeflere ve

yönetmeliklere atıf yapılarak

açıklanması, iklim değişikliği

konusunda bilimsel konsensusun ve

bunun şirketle ilişkisinin net bir

şekilde ortaya konması.

“Şirket Avrupa Otomobil Üreticileri

Birliği’nin (ACEA) gönüllülük esasına

dayanan anlaşmalarının koyduğu

hedeflerin yanı sıra Kyoto Anlaşması ve

Avrupa Birliği hedeflerini de kabul

eder.”

“Şirket, Avrupa Birliği Emisyon Ticaret

Sistemini, Birleşmiş Milletler

ÇerçeveSözleşmesini, Birleşmiş

Milletler Cancun iklim değişikliği

konferansı ve Avrupa Birliği “20-20-20”

hedefini (sera gazı emisyonlarını %20

oranında azaltmak, enerji verimliliğini

%20 oranında artırmak ve yenilenebilir

malzemelerin enerji karışımındaki

payını %20 oranında artırmak) kabul

eder. Şirket, karbonun küresel

düzeydeki fiyatının belirlenmesi, düşük

© EIRIS 19

karbonlu teknolojiler için daha fazla fon

ayrılması, fosil yakıt sübvansiyonlarının

kaldırılması, Temiz Kalkınma

Mekanizmasının reforme edilmesi ve

yerel düzeyde harekete geçilmesi gibi

eylemler öngören Durban Genelgesini

imzalamıştır.”

Kamu politikası liderliği Sera gazı emisyonlarını uygun bir

süre içinde sürdürülebilir seviyelere

indirmek için, bağlayıcı ulusal ve

uluslararası hedefler de dahil olmak

üzere, gerekli kamu politikası

inisiyatiflerinin aktif olarak

desteklenmesi. Örnek olarak, İklim

Değişikliği Kurumsal Liderler Grubu

ve ABD İklim Eylem ortaklığını

verebiliriz.

“Şirket, Dünya Sürdürülebilir Kalkınma

İş Konseyi’ne (WBCSD), Avrupa kimya

endüstrisinin rekabet gücü için Üst

Düzey Gruba, Columbia Üniversitesi

Dünya Enstitüsü İklim Değişikliği

Küresel Yuvarlak Masa Toplantısına,

Dünya Bankası’nın Toplumsal Kalkınma

Karbon Fonu’na katılmaktadır. Dünya

Ekonomik Forumu’nun ve ABD’de İklim

ve Enerji Çözümleri Merkezi İş Çevre

Liderlik Konseyi’nin üyesidir. Şirket aynı

zamanda, “Seal the Deal” ve “Birleşmiş

Milletler Nairobi İş programı gibi

inisiyatiflere de katılmıştır.”

İklim değişikliği

performansına bağlı

ücretlendirme

Yönetim kurulu/üst yönetimin, sera

gazı emisyonlarının azaltılmasına

veya benzer stratejilere bağlı

ücretlendirilmesi.

“Çevre Yönetimi Ekibi’nin performansı,

sera gazı emisyonu hedeflerine göre

değerlendirilmektedir.”

Sera gazı emisyonunun

azaltılması konusunda

uzun vadeli (>=5 yıl)

stratejik amaç

Nicel sera gazı emisyonu/CO2

emisyonu azaltımlarına (referans

noktası dahil) bağlı emisyon

azaltımları (veya yoğunluk gelişimi)

için kamuya açıklanmış hedefler

“Sera gazı emisyonlarını, 2020 yılına

kadar, 2004’e göre %20 oranında

azaltmayı amaçlıyoruz.”

Sera gazı emisyonunun

azaltılması konusunda

kısa vadeli (<5 yıl)

yönetim hedefleri

Yukarıdakinin aynısı, ama kısa vadeli. “Şirketin 2015 Sağlıklı Gelecek amaçları

arasında, gönüllü karbon

denkleştirmesi dikkate alınmaksızın,

2020 yılına kadar, faaliyetlerin CO2

emisyonlarının 2010’a göre kesinlikle

%20 oranında azaltılması

bulunmaktadır.”

Ürünün iklim değişikliği

etkisini azaltma hedefi *

Ürünün iklim değişikliği etkisini

azaltma ve şirketin bunu nasıl

yapacağı konusunda kamuya

açıklanmış taahhüt/hedef. Bunun

nicel olması gerekmez.

*Sadece, ürünleri iklim değişikliği

“Şirket, 2015 yılına kadar alternatif ve

yenilenebilir enerji teknolojilerine 8

milyar $ yatırım yapmak suretiyle

düşük karbonlu enerji kaynakları

geliştirme taahhüdü vermiştir.”

© EIRIS 20

üzerinde yüksek etkiye neden olan

şirketler bu konuda araştırmaya tabi

tutulmalıdır.

Mutlak emisyonlar

CO2 veya sera gazı emisyonları (altı

ana sera gazından oluşan sepet:

Karbondioksit (CO2), Metan (CH4),

Azot oksit (N2O),

Hidroflorokarbonlar (HFC’ler),

Perflorokarbonlar (PFC’ler) ve

SülfürHexaflorid (SF6)) tonlarca

CO2’ye eşdeğerdir.

Yüksek etki düzeyindekişirketlerin

“mutlak emisyonlar” göstergesini

karşılamak için GHG/CO2

emisyonlarını açıklamaları gerekir.

Sadece Orta etki düzeyindeki

şirketler için geçerli olmak üzere,

“mutlak emisyonlar” göstergesini

karşılamak için enerji kullanım

rakamları verilebilir.

“2012 yılında, toplam CO2 emisyonu

1.176.000 tondu.”

Normalleştirilmiş

emisyonlar (veya uygun

payda)

Uygun paydalar (üretim hacmi veya

aynı kapsam için ciro) veya

normalleştirilmiş emisyon verileri

rapor edilir.

“2012 yılında, emisyonlar 6,57 tCO2-

e/KRW milyondu.”

Trend verileri Şirket en az üç yıllık verileri rapor

eder.

“Şirket 2010 ile 2012 yılları arasındaki

süre için sera gazı emisyonlarını

açıklar.”

*Ürün veya hizmetlerle

ilgili emisyonlar

Tedarik zincirinden, kullanımdan

ve/veya atıktan kaynaklanan tahmini

ürün emisyonları (veya tespit

edilecek, sektöre özgü

spesifikgösterge). Bir şirketin tahmini

toplam emisyonları, dünya çapındaki

tüm ürünleri için geçerlidir.

*Sadece iklim değişikliği üzerinde

yüksek etkiye neden olan şirketler bu

araştırmaya tabi tutulmalıdır.

“2012 yılında satılan petrol ve yağ

ürünlerinin yarattığı tahmini

emisyonlar, 267.327.268 ton

karbondioksite eşdeğerdi.”

“Müşterilerimiz tarafından

kullanıldığında sera gazı salan ürünlerin

emisyonları (örneğin gübre

uygulamalarında petrol ve gazın

yanması sonucu ortaya çıkan CO2gibi

ya da NO2 gibi) 2010 Kurumsal Karbon

Ayakizi için Sera Gazı protokolü Kapsam

3 Standardı uyarınca yaşam döngüsü

raporunda ilk defa şirketimiz tarafından

dikkate alınmıştır. Bu kapsam 3

emisyonları, websitesinde

© EIRIS 21

yayınlanmaktadır.”

Hedeflere göre

raporlama

Şirketin kendisinin koyduğu

hedeflere göre ya da ilgiliyse Avrupa

Birliği Emisyon Ticareti Sistemi

izinlerine göre raporlama (yani

performansın açıklanması)

“2012 Carbon Disclosure Project (CDP)

cevabında belirtildiği üzere, 2011 için

hedef, 82 CO2/kiloton eşdeğeriydi.

Şirket, bu hedefe karşılık, 2011 yılı için

fiili sonucun 95 CO2/kiloton eşdeğeri

olduğunu açıkladı.”

Verilerin kapsamı Kapsamın açıklanması “Şirketin sera gazı emisyonu azaltma

planı, tüm faaliyetlerimizi kapsar.”

“Şirket sera gazı protokolü Kapsam 1 ve

2 emisyonlarını açıkladı.”

Uygulanan metodoloji Şirketlerin emisyonları hesaplama

yöntemi

“Veriler sera gazı protokolüne uygun

olarak hesaplanmıştır.”

Onay Verilerin iç ve dış onayı “Sera gazı emisyonları Ernst &Young

tarafından doğrulanmıştır.”

Riskin kamuya

açıklanması

Şirketin iklim değişikliği sonucunda

karşı karşıya kaldığı mali, hukuki veya

fiziksel risk ve/veya fırsatların

değerlendirilmesi ve nicel olarak

ifade edilmesi

“Şirket, risk yönetimi sisteminin bir

parçası olarak, iklim değişikliğine bağlı

risk ve fırsatların tespitine yönelik, grup

çapında bir süreç oluşturmuştur. Bu

sürecin koordinasyonu ve sorumluluğu,

İklim Koruma Yetkilisine aittir. Şirket

2011 karbon raporunda, mevzuatta

yapılan değişikliklerin ve fiziksel iklim

parametrelerindeki değişikliklerin

yarattığı riskler ile iklimle ilgili diğer

değişikliklerin (tüketici davranışlarının

ve şirket imajının değişmesi) getirdiği

riskleri tespit etmiştir ve bunlarla ilgili

ayrıntıları ve mali sonuçları da raporda

sunmuştur. Örneğin şirket, kasırga, sel

veya susuzluk gibi istisnai iklim

koşullarından kaynaklanan sebeplerle

başlıca üretim yerlerinden birinde

üretiminiki hafta süreyle azalmasının,

faiz ve vergi öncesi karda 4 milyon Euro

kadar kayba neden olacağını öngörür.”

Operasyonel emisyonu

azaltma

İki yıl boyunca yıllık ortalama %2,5

oranında (önemli ilerleme) azalma

olmuştur. Hesaplama için lütfen

uygun paydalar kullanın (örneğin,

ofis işleri için personel sayısı, üretim

şirketleri için üretim hacmi ve eğer

“Şirketin 2012 yılı toplam sera gazı

emisyonları 68,2 milyon ton CO2’ye

eşdeğerdi (bu değer 2010 yılında 74,9

milyon ton CO2’ye eşdeğerdi. Bu,

toplam gelirin artmasına karşılık, yıllık

ortalama %15’lik bir azalma anlamına

© EIRIS 22

başka hiçbir şey yoksa ciro).

Operasyonel emisyonlar, kapsam 1

ve 2 emisyonlarını içerir. İdeal olarak,

trendin hesaplanması için, erişilen

toplam rakam girilmeden önce

ikisinin toplamı alınmalıdır. Ancak

örneğin, eğer sadece kapsam 1

emisyon verileri mevcutsa, trendin

hesaplanmasında sadece bu

kullanılabilir. Sadece kapsam 2

verileri mevcutsa, aynı yaklaşım

uygulanabilir.

gelmektedir.”

Operasyonel dönüşüm

girişimleri

Sera gazı emisyonlarının

azaltılmasına veya yenilenebilir

enerji/düşük karbon teknolojilerinin

ticarileştirilmesine önemli bir katkı

yapan stratejik girişim (doğrudan

veya daha geniş bir grup/sektör

girişimi ile). Bu gösterge, aşağıdaki

şartlardan en az birinin yerine

getirilmesi halinde karşılanmış olur.

• Mutlak emisyonların %10

azaltılmasını sağlayan

dönüştürücü girişimler.

• Enerji üretiminin % 100 (>95%)

yenilenebilir kaynaklardan

sağlanması (elektrik santralleri

için)

• Karbon Yakalama ve

Depolamasına doğrudan katılım

(sadece fon yaratma değil)

“Şirket, 2012 yılında, iklim koruma

ürünlerinin satışından 7,2 milyar Euro

gelir sağladığını, bunun da toplam XXX

olan satışının aşağı yukarı %9’una denk

geldiğini açıkladı. Şirketin hesaplarına

göre, şirketin iklim koruma ürünleri

sayesinde, 2012 yılında 320 milyon

tonluk karbondioksit emisyonunun

oluşması engellendi (%18’lik bir

azaltım). Bu da, toplam karbondioksit

emisyonu azaltımı için öngörülen

%10’un üzerindedir.”

Sektöre bağlı

operasyonel verimlilik

Çimento ve elektrik şirketleri için

sektör performans ölçümünde ilk

dörtte birlik dilimde olanlar.

“EIRIS, şirketin çimento üretim

sektörünün ilk dörtte birlik diliminde

olduğunu açıklamıştır. Şirket, 666

kg/tonluk çimento üretimiyle

operasyonel verimliliği göstermiştir.”

Ürün emisyonu azaltma* “Operasyonel emisyonu azaltma ”

gibi, ama ürünle bağlantılı.

*Sadece, ürünleri iklim değişikliği

üzerinde yüksek etkiye neden olan

şirketler bu göstergeye göre

araştırılmalıdır.

© EIRIS 23

Ürün dönüşümlü

girişimler

“Operasyonel dönüşüm girişimleri”

gibi, ama ürünle bağlantılı.

*Sadece, ürünleri iklim değişikliği

üzerinde yüksek etkiye neden olan

şirketler bu göstergeye göre

araştırılmalıdır.

*Ürünleri yüksek etkiye neden olan sektörler: Petrol ve gaz, kömür madenciliği, otomobil üretimi, uçak

üretimi, konut inşaatı, ticari binalar, tüketiciler için elektrikli ürünler, diğer araç üretimi, savunma,

gayrimenkul geliştirme şirketleri.

© EIRIS 24

YÖNETİM KURULU YAPISI

Yönetim Kurulu Yapısı

Kılavuz

Göstergeler Göstergelerin tanımı Örnekler

Yönetim Kurulu

Başkanlığı ile Genel

Müdürlük

pozisyonlarının

birbirinden ayrılması

Bu kriter, icra ile denetim görev ve

sorumluluklarının birbirinden net bir

şekilde ayrıldığını tespit etmeyi

amaçlar. Değerleme için icracı ve

bağımsız pozisyonlar arasında ayrım

yapmıyoruz, ancak bu bilgi, ek bilgi

olarak ilave ediliyor.

“Genel Müdür ve Yönetim Kurulu

Başkanının görevleri ayrıdır ve her ikisi

de Şirketi temsil eder.”

Yönetim Kurulunun

%33’ten fazlası icra

görevi olmayan,

bağımsız üyelerden

oluşur (11 üyeden 4’ü)

Bu kriter ile denetim komitesi üyeleri

ile ilgili olan kriter, özel dikkat

gösterilerek ele alınmalıdır. EIRIS,

yönetim kurulu üyelerinin

bağımsızlığını değerlendirmek için

özel göstergeler tanımlamıştır.

Bunun anlamı, EIRIS’in, bir şirketin

belli yönetim kurulu üyelerinin

bağımsızlığı iddiasını her zaman

kabul etmediğidir. EIRIS, aşağıdaki

durumlar SÖZKONUSU DEĞİLSE,

şirketlerin üyenin bağımsızlık

konusundaki açık beyanlarını kabul

eder:

•on yıl veya daha uzun süreyle

şirkette çalışmış olması,

•şirketin icracı yöneticileriyle yakın

akrabalık bağları olması,

•işveren temsilcisi olması,

•ana şirketin bağlı ortaklığının

yöneticisi olması,

•şirketin büyük ortaklarındanbiri

olması (şirketteki payı %3 veya daha

fazla olan)

•şirketle arasında tedarikçi, müşteri,

“Yönetim Kurulu üyelerinin

biyografileri.”

Derecelendirme Cetveli: Yok Bir Birkaç Tüm

© EIRIS 25

danışmanlık vb. ilişkisi ya da bu

konuda sözleşme bulunması,

•son üç yıl içinde, şirkette yönetici

olarak görev yapmış olması

Çoğunluğu icracı

olmayan, bağımsız

üyelerden oluşan bir

denetim komitesi

bulunması–dört üyenin

hepsi bağımsız, icracı

olmayan bağımsız

üyelerdir

Yönetim Kuruluüyelerinin

bağımsızlığı ile ilgili kriterler burada

da aynen geçerlidir. Burada da,

denetim komitesinin kaç üyesi

olduğu ve bunların kaçının bağımsız

olduğu konusunda ek bilgilerle

durum netleştirilmelidir. Şirketin

beyanı ile EIRIS’in değerlemesi

arasındaki tutarsızlıklar da

açıklanmalıdır. 2/4’ün çoğunluk

olmadığına dikkatinizi çekeriz.

%50’nin üzeri dikkate alınır

“Yönetim Kurulu üyelerinin

biyografileri.”

Şirket yöneticilerinin

ücretlerinin açıklanması

Ücretlerin kişi bazında açıklanıp

açıklanmadığı ve ücretlerle ilgili hangi

unsurların (nakit, hisse senedi, vb.)

açıklandığı konusunda ilave bilgi.

“Aşağıdaki tablo, Yönetim Kurulu

Üyelerine, Kanuni Denetçilere,

Operasyonlardan Sorumlu Yöneticilere

ödenen ücretlerle, stratejik

sorumlulukları olan diğer yöneticilere

ödenen ücretlerin toplamını kişilerin

isimleriyle birlikte göstermektedir.

İştirak ve bağlı ortaklıklardan alınan

ücretler ayrıca belirtilir. Yılın

tamamında değil bir kısmında da olsa

bu görevleri icra edenler tabloya dahil

edilir.”

© EIRIS 26

RÜŞVETLE MÜCADELE

Rüşvet Riskiyle Mücadele

Yüksek

Yüksek riskli iş alanlarında

faaliyet gösteren şirketler Yüksek riskli bir veya birden fazla ülkede

Devletle sözleşme yaparak veya devlet

tarafından verilmiş lisansla

Orta

Yüksek riskli iş alanlarında VEYA

faaliyet gösteren şirketler

Yüksek riskli bir veya birden fazla ülkede

VEYA

Yüksek riskli bir iş alanında ve yüksek riskli

bir veya birden fazla ülkede, devletle

sözleşme yapmadan

Düşük

Yüksek riskli bir iş alanında ve/veya

faaliyet göstermeyen şirketler Yüksek riskli bir veya birden fazla ülkede

Rüşvet açısından yüksek riskli iş alanları

Yüksek riskli sektör/faaliyet: Bu sektörün/iş alanının istisnaları

Bayındırlık işleri/inşaat ve bağlantılı mühendislik

işleri

Geçerli değil

Savunma sanayi üreticileri ve müteahhitleri Taşeronlar ve çift kullanımlı ürünlerle ilgili şirketler

Petrol ve Gaz Petrol teçhizatı ve hizmetleriyle ilgili şirketler

Madencilik Geçerli değil

Enerji ve Altyapı Hizmetleri Geçerli değil

Gayrimenkul geliştirme Gayrimenkul geliştirme ile ilgili olmayan şirketler

© EIRIS 27

Küresel otel zincirleri ve büyük oyun operatörleri Kumarla ilgili faaliyeti olmayan veya gayrimenkul

geliştirmeyle ilgisi olmayan şirketler

Telekomünikasyon Telefon cihazları, araçları ve operator cihazları

üreticileri, küçük perakende indirim mağazaları, vb.

Bilgi Sistemleri ve ilgili faaliyetler Geçerli değil

Ecza ürünleri Sadece Araştırma&Geliştirme ve Biyoteknoloji ile

ilgili şirketler

Çelik Sadece çelik depolamayla ilgili şirketler

Kimyasallar Geçerli değil

Rüşvet Açısından Endişe Verici Ülkeler

Afganistan, Arnavutluk, Cezayir, Angola, Arjantin, Ermenistan, Azerbaycan, Bangladeş, Beyaz Rusya, Belize,

Benin, Bolivya, Bosna Hersek, Brezilya, Bulgaristan, Burkina Faso, Burma, Burundi, Kamboçya, Kamerun,

Güney Afrika Cumhuriyeti, Çad, Çin, Kolombiya, Komor Adaları, Kongo (Brazzaville), Kongo Demokratik

Cumhuriyeti (eski Zaire), Cook Adaları, Fildişi Sahili, Cibuti, Dominik Cumhuriyeti, Ekvador, Mısır, El Salvador,

Ekvator Ginesi, Eritre, Etiyopya, Fiji, Gabon, Gambiya, Gürcistan, Gana, Yunanistan, Gutemala, Gine, Gine-

Bissau, Guyana, Haiti, Honduras, Hindistan, Endonezya, İran, Irak, Jamaika, Kazakistan, Kenya, Kiribati,

Kosovo, Kırgızistan, Laos, Lübnan, Lesoto, Liberya, Libya, Makedonya, Madagaskar, Malavi, Maldivler, Mali,

Marshall Adaları, Moritanya, Meksika, Mikronezya, Molodva, Moğolistan, Karadağ, Fas, Mozambik, Nepal,

Yeni Kaedonya, Nikaragua, Nijer, Nijerya, Niue, Kuzey Kore, Pakistan, Filistin Özerk Yönetimi, Panama,

Papua Yeni Gine, Palau, Paraguay, Peru, Filipinler, Romanya, Rusya, Sao Tome ve Principe, Suudi Arabistan,

Senegal, Sırbistan, Sierra Leone, Solomon Adaları, Somali, Sri Lanka, Güney Sudan, Sudan, Surinam,

Svaziland, Suriye, Tacikistan, Tanzanya, Tayland, Timor-Leste, Togo, Tonga, Trinidad ve Tobago, Tunus,

Türkmenistan, Tuvalu, Uganda, Ukrayna, Özbekistan, Vanuatu, Venezuela, Vietnam, Yemen, Zambiya,

Zimbabve.

Devletle Sözleşme Yapmanın Tarifi

Bu, şirketin hangi sektörde faaliyet gösterdiğine bağlıdır (örneğin devletin açtığı ihalelere katılmak ve devlet

lisansı için başvurmak). Rüşvet açısından endişe verici ülkelerde, devlete ait şirketlerle yapılacak mutabakat

zabıtları ve ortak girişimler de devletle sözleşme yapılarak faaliyet gösterilmesiyle eşdeğer kabul edilir. Aynı

şekilde, örneğin China Air veya Gazprom gibi devlete ait şirketlerle yapılan sözleşmeler de devletle sözleşme

yapılarak faaliyet gösterme kapsamında kabul edilir.

© EIRIS 28

Rüşvetle Mücadele Politikası

Kılavuz

Göstergeler Göstergelerin Tanımı Örnekler

Rüşvet alma ve

vermenin yasaklanması

Şirket, rüşvet almayı ve vermeyi

yasakladığını beyan etmelidir.

“Şirket, nakit, para, komisyon, kar ve

katkı adı altında, herhangi bir şekilde

rüşvet almayı ve vermeyi yasaklar.”

Kanun ve yönetmeliklere

uyum

Şirket, kanun ve yönetmeliklere

uyduğunu beyan etmelidir.

“Şirketin Etik Kurallarında, personel ve

müteahhitlerin kanun ve

yönetmeliklere uymak zorunda olduğu

belirtilir.”

İşleri kolaylaştırmak ve

hızlandırmak için ödeme

yapılmasının

sınırlandırılması

Şirket, işleri kolaylaştırmak ve

hızlandırmak için ödeme yapılmasını

sınırlandırdığını ve bunu nasıl

yaptığını beyan etmelidir.

“XX Şirketi ve tüm ülkelerdeki

personeli, ABD Yurtdışı Yolsuzluk

Faaliyetleri Kanunu’na uymalıdır.”

Hediye alma ve vermenin yasaklanması

Şirket, hediye almayı ve vermeyi

yasakladığını beyan etmelidir.

“Şirketin, hediye alma ve vermenin her

ikisini birden düzenleyen bir politikası

vardır veya şirketin hediye almayı ya da

hediye vermeyi düzenleyen bir

politikası vardır.”

Yönetim Kurulu

düzeyinde taahhüt

Şirketin genel etik kurallarına uyumu

konusunda yönetim kurulu

düzeyinde resmi bir belge mevcut

mudur? Yönetim kurulu veya ona

eşdeğer yapının uygulama

konusunda liderlik/kaynak/aktif

“Şirketin Yönetim Kurulu, rüşvetle

mücadele politikasının uygulanmasını

sağlamaktan sorumludur” veya

“Yönetim Kurulu, etik kurallarının,

rüşvet karşıtı politikanın uygulanmasını

desteklemeyi taahhüt eder.”

Değerlendirme Cetveli: Bilgi yok Sınırlı Orta İyi İleri

© EIRIS 29

destek sağlaması gerekir.

Siyasi bağışların

yasaklanması

Şirket her halükarda siyasi bağış

yapılmasını yasakladığını beyan

etmelidir.

“Şirket, faaliyet gösterdiği tüm

pazarlarda, siyasi bağış yapılmasını

yasaklayan bir politika benimsemiştir.

Buna, şirketin yaptığı mali ve ayni

katkılar dahildir.”

Siyasi bağışların şeffaflığı Şirket, siyasi bağışların kamuya

duyurulmasını da kapsayan bir

politikası olduğunu ve siyasi bağışlar

için bir yetkilendirme sürecinin

bulunduğunu belgeleyebiliyor mu?

Örneğin, siyasi bağışların yönetim

kurulunca onaylanması.

“XX Şirketi, şirketin siyasi ve kamuya

açık tüm politika faaliyetleriyle

bağlantılı, yürürlükteki tüm kanun ve

yönetmeliklere uyar. XX Şirketinin dahil

olduğu herhangi bir siyasi veya başka

bir kamu politikası faaliyeti, potansiyel

harcamalar da dahil olmak üzere,

şirketin tüm iç politika ve

prosedürlerine uygundur; yöneticilerin,

yetkililerin veya personelin kişisel

çıkarları için değil, sadece şirket ve

hissedarlarının çıkarları için

gerçekleştirilir.” veya “Şirket 2013

yılında, 50.000 $ tutarında siyasi

bağış/katkı yapmıştır.”

İş ortakları (müteahhitler, tedarikçiler, acenteler dahil olmak üzere) politikanın kapsamındadır.

Şirket, kuralların

acenteler/aracılar/tedarikçiler/

müteahhitler için geçerli olduğu

yönünde kanıt sunuyormu?

“XX Şirketi, Rüşvetle Mücadele

Politikasının tüm XX Şirketi çalışanları,

acenteleri, aracıları, danışmanları,

dağıtıcıları, tedarikçileri ve dünyanın

herhangi bir yerinde şirket adına

çalışan Ortak Girişim ortakları (“İş

Ortakları”) için zorunlu olduğunu beyan

eder.

Franchise ortaklarımızın da bu

politikada belirlenen standartlara

uygun bir şekilde hareket etmeleri

beklenmektedir.”

İşleri kolaylaştırmak ve

hızlandırmak için ödeme

yapılmasının

yasaklanması

Şirket, işleri kolaylaştırmak ve

hızlandırmak için ödeme yapılmasını

sadece sınırlandırmadığını, ayrıca

bunu yasakladığını beyan etmelidir.

“Şirket, işleri kolaylaştırmak ve

hızlandırmak için yapılacak her türlü

ödemeyi yasaklar.”

© EIRIS 30

Çalışanların rüşvet

vermeyi reddetmekten

dolayı zarar görmemesi

Şirketin, çalışanların rüşvet vermeyi

reddetmesi halinde tenzil-i rütbe,

ceza veya benzeri olumsuz sonuçlarla

karşı karşıya kalmayacağını açıkça

ifade eden bir politikası var mıdır?

Beyan edilen bir politikanın

görülmesi gerekir.

“Şirketin, rüşvet vermeyi reddeden

personeline misilleme yapılmayacağı

yönünde bir politikası vardır veya şirket

şu açıklamayı yapar: “Rüşvet vermeyi

reddeden personele ceza

verilmeyecektir.”

Rüşvetle Mücadele Sistemleri

Kılavuz

Göstergeler Göstergelerin Tanımı Örnekler

Politikaların personele

Bildirilmesi

Şirket, politikalarını personeline

bildirmelidir. Bu bildirimler personel

işe başlarken yapılacak açıklamalarla,

çalıştaylarla, personel el kitaplarıyla,

mektup, internet veya intranet

yoluyla yapılabilir.

“Rüşvetle mücadele politikamız tüm

personelimize çalıştaylar/eğitimler

yoluyla iletilmiştir. Rüşvetle mücadele

politikamız aynı zamanda, intranette de

yer almaktadır.”

Personel eğitimi Eğitilen personelle ilgili ayrıntılar

(örneğin yüksek riskli ülkelerde veya

faaliyet alanlarında), sayı, eğitim

özeti.

“2012 yılında, tüm personelimiz

rüşvetle mücadele politikası konusunda

eğitim alıyor” veya “2013 yılında, Şirket

rüşvetle ve yolsuzlukla mücadele

konusunda 12 tane eğitim

düzenlemiştir.”

Teminat, denetim, izleme, yönetim kurulu raporları, vb. detayları dahil uyum izleme

Aşağıdakilerden biriyle ilgili bilgiler:

- Teminat süreçlerinin tanımı

- İç ve/veya dış denetimlerin sıklığı

- Rüşvetle mücadele programlarının

değerlendirilmesi/gözden geçirilmesi

- Uyum raporları

- Yönetim Kurulu raporları

“Uyumla ilgili yöneticiler, Kurumsal

Uyum Komitesinde üç ayda bir defa bir

araya gelir ve ayrıca iç denetçiler yıllık

bazda rassal denetimler

gerçekleştirir.Fonksiyonların ayrılması

sayesinde şirketimiz yolsuzluk riski

taşıyan durumlardan kaçınılmasını

sağlar. Şirkette risk yönetimi sistemine

uyum kurumsal düzeyde Kurumsal

Uyum Komitesi tarafından kontrol ve

takip edilir. Komite, İcra Heyeti

üyelerinin katılımıyla düzenli olarak

toplanır.”

Derecelendirme Cetveli: Bilgi yok Sınırlı Orta İyi İleri

© EIRIS 31

Yolsuzlukları ihbar

prosedürü

Şirket içinde gerçekleşen kuşkulu

veya görevi kötüye kullanma

niteliğinde olduğunu düşündüğü

fiiller konusunda personelin

danışmanlık alabileceği ya da bunlara

dikkat çekebileceği, akabinde bu

personelin taciz, tenzil-i rütbe veya

işten atılma gibi sonuçlarla

karşılaşmayacağını garanti eden bir

politika şirket tarafından

oluşturulmalıdır.

“Potansiyel ihlaller, isimsiz telefon

hattından ihbar edilebilir. Şirket ayrıca,

görevi kötüye kullanma ihbarı yapan

personele misilleme yapılmayacağı

politikasını benimsemiştir.”

Yaptırım süreci Şirket, rüşvetle mücadele

politikasının çeşitli şekillerde ihlal

edilmesi halinde ayırt edici veya

uygun yaptırımlar uyguladığına dair

kanıtları ortaya koymalıdır.

“Rüşvet konusundaki politikamızın ihlal

edilmesi, iş sözleşmelerimizin feshine

neden olabilir.”

Risk bazlı değerlendirme Risk bazlı değerlendirme rüşvet

konusunda en büyük riskleri taşıyan

spesifik alanların analizine odaklanan

daha ayrıntılı bir analiz olabilir.

Alternatif olarak, daha geniş bir

kurumsal risk analizinin bir kısmını

oluşturan bir risk değerlendirmesi

olabilir.

“Şirket, işletmelerinin rüşveti ve

yolsuzluğu devam eden risk yönetimi

uygulamalarının bir parçası olarak

görmesini talep eder. Yüksek düzeyde

riskler tanımlandıysa, bunların şirketin

üst yönetiminin dikkatine sunulması

gerekir. Buna ilave olarak, şirket

personelinin daimi ve geçici görevleri

ile rüşvet açısından yüksek riskli

görevleri kapsamında yolsuzluk

risklerini değerlendirir. Rüşvet

açısından yüksek riskli görevler için

ilave eğitim şartı vardır.”

Politikaların

müteahhitlere,

tedarikçilere ve

acentelere bildirilmesi

Şirket, rüşvetle mücadele politikasını

müteahitlere, tedarikçilere ve

acentelere bildirmelidir. Bu

bildirimler personel işe başlarken

yapılacak açıklamalarla, çalıştaylarla,

personel el kitaplarıyla, mektup,

internet veya intranet yoluyla

yapılabilir.

“Tüm müteahhitlerimize,

tedarikçilerimize ve acentelerimize,

rüşvet konusundaki politikamızın bir

kopyası verilir. Şirketimiz ayrıca, iş

ortaklarına yönelik olarak, rüşvet

politikamız hakkında düzenli olarak

çalıştaylar düzenler” veya “Tedarikçi ve

müteahhitlerle yaptığımız

sözleşmelerde, rüşvetle mücadeleyle

ilgili maddeler vardır.”

Acentelerin atanması ve

acentelere ödeme

yapılması için uygun

sistemler

Şirket, acentelere ödemelerin

yalnızca uygun ve kanuni hizmetler

karşılığında yapılmasını sağlayacak

sistemler kurmuş olduğunu beyan

etmelidir.

“Acentelerin atanması ve acentelere

ödeme yapılması konusunda şirketin

bir politikası mevcuttur. Şirket,

acentelere ödemeleri yalnızca uygun ve

kanuni hizmetler karşılığında yapar.”

© EIRIS 32

Müteahhit ve

tedarikçilerin eğitimi

Şirket, rüşvetle mücadele politikası

konusunda müteahhit ve

tedarikçilerine eğitim verdiğini beyan

etmelidir.

“Müteahhitlerimiz ve tedarikçilerimiz

rüşvetle mücadele politikamızla ilgili

düzenli olarak eğitim görürler” veya

“2013 yılında, müteahhitlerimiz ve

tedarikçilerimize yönelik olarak üç

çalıştay gerçekleştirdik.”

Ortak girişimler

kurmadan ve/veya

müteahhit ve tedarikçi

adaylarını

değerlendirmeden önce

durum tespit çalışması

Şirket, bir ortak girişim kurmadan

önce ve/veya müteahhit ve tedarikçi

adaylarını değerlendirirken durum

tespit çalışması yapar.

“Herhangi bir iş ortaklığı kurmadan

önce, yolsuzlukla ilgili meseleler için

durum tespit çalışması yaparız.”

Rüşvetçileri belirleme

sistemi ve rüşvetçiler

için kara liste

Şirket, rüşvet verdiği bilinen

müteahhit ve tedarikçi adayları ile iş

yapmaktan kaçındığına dair kanıtlar

ortaya koyar.

“Kamu otoriteleri ile koordinasyon

yaparak, rüşvet verenleri içeren bir

kara liste oluşturduk.”

Denetim komitesinin

programı bağımsız

olarak değerlendirmesi

ve/veya

değerlendirmesini

faaliyet raporu veya

benzeri bir belgede

açıklaması

Şirket, Yönetim Kurulu Denetim

Komitesinin, rüşvetle mücadele

politikası ve/veya sistemlerinin

yeterliliği konusunda bağımsız bir

değerlendirme yaptığına dair kanıt

gösterir.

“Kurumsal yönetimimizin parçası

olarak, Şirketin Denetim Komitesi,

rüşvetle mücadele politikamız

konusunda bağımsız olarak rapor verir

ve geri bildirimde bulunur, gerekirse

değişiklik talep eder.”

Rüşvetle Mücadelenin Raporlaması

Kılavuz

Göstergeler Göstergelerin tanımı Örnekler

Rüşvetle mücadele

politikasının kapsamının

personele ve iş

ortaklarına iletilme

yöntemini rapor eder.

Rüşvetle mücadele politikasının

kapsamının personele ve iş

ortaklarına iletilme yöntemini rapor

eder, yani iletişimin sıklığı, iletişimde

kullanılan dil vb.

“Davranış kurallarımız ve ilgili

politikalarımız tüm çalışanlara, iş

ortaklarına iletilir. Davranış

kurallarımız, İngilizce, Çince,

İspanyolca, Fransızca ve Rusça olmak

üzere 15 farklı dile çevrilir.”

Personelin eğitimiyle

ilgili rapor sunar.

Personelin eğitimiyle ilgili raporlar,

yani bu eğitimlerin nasıl ele alındığı,

eğitimlerin sıklığı, eğitim gören

“Tüm çalışanlar, risk akreditasyonu

çerçevesinde rüşvetle mücadeleyi de

içeren zorunlu online eğitimi

Derecelendirme Cetveli: Bilgi yok Sınırlı Orta İyi İleri

© EIRIS 33

personel sayısı, vb.

tamamlamak zorundadır. Şirketin

“dolandırıcılık, rüşvet ve yolsuzluğu

önleme” dersi, tüm yeni başlayanlar

için zorunludur ve tüm personelin,

müteahhitlerin ve danışmanların her üç

yılda bir bu dersi tekrar alması gerekir.

2012 yılında, 30.000’in üzerinde şirket

çalışanı bu dersitamamlamıştır.”

Şirketin izleme ve

denetim sitemlerini

detaylı olarak rapor eder

İzleme ve denetim sonuçlarıyla ilgili

denetim komitesi

değerlendirmelerinin faaliyet

raporunda kamuya açıklanması

“Tüm ihlallerle ilgili kayıtlar merkezi bir

veritabanında tutulur. Performansla

ilgili düzenli güncellemeler üç ayda bir

İcra Heyetine rapor edilir ve

Operasyonel Risk Yönetim Komitesine

verilen düzenli risk raporlarının bir

bölümünü oluşturur. Şirket her yıl,

ihlalleri faaliyet raporuyla ve online

olarak kamuya duyurur.”

Uyum mekanizmalarının

ayrıntılarını rapor eder

Şirketlerin rüşvet sistemleri –örneğin

teminat, uyum konusunda yönetim

kurulu raporları, “kara liste sistemi”-

halka açık olmalıdır.

“Denetim komitesi en azından üç ayda

bir olmak üzere şirket yönetimin

önemli şikayetlerini veya şirketin etik

programı uyarınca gerçekleştirilen

teftişleri gözden geçirir. Denetim

komitesi aynı zamanda yönetim

kuruluna, şirketin etik programına

uyumunu denetleme konusunda

zaman zaman yardımcı olur. Bunun

yanısıra, Dürüst Çalışma programı, baş

hukuk müşaviri, mali işlerden sorumlu

başkan yardımcısı ve insan

kaynaklarından sorumlu başkan

yardımcısından oluşan, Şirketin uyum

komitesi tarafından denetlenir. Uyum

komitesi, çalışanların etik davranışla

ilgili beklentilere uymalarını sağlayacak

uygun politika ve prosedürlerin mevcut

olmasını sağlamaktan sorumludur. İç

Denetim Departmanı, kuralların olası

ihlalleriyle ilgili raporları uyum komitesi

adına gözden geçirir ve raporu teftiş

için ilgili departmana gönderir. İç

Denetim Departmanı tüm şikayet ve

endişeleri uyum komitesine rapor

eder.”

Risk değerlendirmeyle

ilgili ayrıntıları, zayıf

yanlarını belirterek

Şirketin zayıf yanlarıyla ilgili risk

değerlendirmesi–kamuya açıktır.

Şirket, “Yolsuzluk riski

değerlendirmeleri, Grup

prosedürlerinin olmazsa olmaz bir

© EIRIS 34

açıklar parçasıdır. Grubun iş birimleri ve

kurumsal fonksiyonları, şirket içinde

geliştirilen bir risk değerlendirme aracı

kullanılarak düzenli aralıklarla yolsuzluk

riski değerlendirmeleri yapılmasını

gerektirir. Bu değerlendirme aracı, bir

dizi soruyla, bir operasyonun yeri ve

yapısına bağlı iç ve dış riskleri ve ayrıca

tanımlanan riskleri yönetmek için

kullanılan iç kontrolleri değerlendirir.

Bir riskin kabul edilemez ölçüde yüksek

olduğunun tespit edilmesi halinde, riski

yönetmek için gerekli iç kontrolleri

güçlendirmek için bir eylem planı

geliştirilir.” şeklinde beyanda bulunur.

Paydaş diyaloğu/katılımı

sürecinin ayrıntılarını

açıklar

Şirket, rüşvetle mücadele

politikasının geliştirilmesinde

paydaşların nasıl bir rolü olduğunu

açıklar.

yani

•Politika belirleme forumu

•Rüşvetle mücadele

konusuyla ilgilenen bir sivil toplum

kuruluşunun (örneğin Transparency

International) müdahalesi veya

yorumu

“Yolsuzluğa karşı mücadeleler de dahil

olmak üzere, sürdürülebilirlik

yönetimimiz,çok paydaşlı bir danışma

grubu tarafından gözden

geçirilmektedir.”

Acentelerin atanması ve

acentelere ödeme

yapılmasını düzenleyen

sistemlerle ilgili raporlar

Acentelerin atanması ve acentelere

ödeme yapılmasını düzenleyen

sistemlerin uygulanmasıyla ilgili,

örneğin durum tespiti raporları,

onaylı listeler, sözleşme yapılan

acente sayısı gibi konularda kamuya

duyurular.

“Rüşvetle mücadele kurallarımıza göre,

iş ortaklarımız, sektörün, rüşvetle

mücadele konusundaki en iyi

uygulamalarına paralel olarak atanır.

Yolsuzlukla bağlantılı muhtemel ihlalleri

önlemek için her zaman iş

ortaklarımızla işbirliği yapıyoruz. Her iki

yılda bir, tedarikçilerimizin yolsuzlukla

ilgili performansını gözden geçiriyoruz

ve değerlendirmeyi bağımsız üçüncü

şahıslara yaptırıyoruz.”

Rüşvetle ilgili

performansı ve

kaydettiği ilerlemenin

ayrıntılarını sunar

İlerleme/performans ayrıntıları

Örneğin

•Politikanın gözden geçirilmesi

•Politikanın yeni piyasalara

“2013 yılında, şirketimiz yeni bir

rüşvetle mücadele politikası benimsedi.

Rüşvetle mücadele politikamızı düzenli

aralıklarla güncellemeyi hedefliyoruz”

veya “2013 yılında, şirket rüşvetle

mücadele politikasını, şikayet

© EIRIS 35

uygulanması prosedürlerini ve eğitim politikalarını

gözden geçirdi.”

Rüşvetle mücadele

politikasına uymama ve

politikanın ihlaliyle ilgili

ayrıntıları sunar

Rüşvetle mücadele politikasına

uymama ve politikanın ihlaliyle ilgili

ayrıntılar.

“2012 yılında, rüşvetle ilgili 1 adet ihlal

vakası gerçekleşmiştir.”

Tedarikçiler, ortak

girişimler ve acentelerin

rüşvet konusundaki

performansını ortaya

koyar

İş ortakları arasında, rüşvetle

mücadele politikasına uymama ve

politikanın ihlaliyle ilgili ayrıntılar

“2012 yılında, tedarikçilerimiz iki

yolsuzluk vakası olduğunu bildirdi”

veya “Şirket, yolsuzluğa

bulaştıklarından dolayı, tedarikçilerle

yapılmış iki sözleşmeyi feshetti.”

Rüşvet ihbar sistemi

konusunda nicel veriler

sunar

Şirket, rüşvet ve yolsuzlukla ilgili

ihbar prosedürlerinin etkinliği

konusunda nicel kanıtlar sunar.

Örnek kanıtlar:

Şikayet adedi

Disiplin cezasıyla sonuçlanan

şikayet adedi

“2013 yılında, Şirketin ihbar hattına 12

şikayet bildirildi; bunların 10’u rüşvetle

ilgiliydi. Yapılan teftiş sonrası, beş

personelin işine son verildi.”

İhtilaflı suçlamalara cevabını kamuya açıklar

Şirkete yolsuzlukla ilgili suçlamalar

yöneltilmiştir.

“Şirket suçlamalara verdiği cevabı

kamuya açıklamıştır.”

Raporu bağımsız bir

tarafça onaylanır

Şirket, paydaşların rüşvetle ilgili

raporlama mekanizmalarının ve yıllık

yayınlarının geliştirilmesi

konusundaki görüşlerini bildirir.

“Şirketin, rüşvetle bağlantılı bildirilmiş

ve doğrulanmış vakaları da kapsayan

Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporu

KPMG tarafından denetlenmiştir.”

Paydaşların raporlama

mekanizmalarının

geliştirilmesi

konusundaki görüşlerini

rapor eder

Şirket, rüşvet konusunda standart

raporlamanın ötesine geçer.

Örnekler arasında şunlar vardır:

Kamuya açık dokümanda, rüşvetle

ilgili zorluk ve sorunların ayrıntılı

haritası

Rüşvetle ilgili sivil toplum

kuruluşunun proaktif bağlantısıyla

ilgili bildirim

Raporlamada herhangi bir yenilikten

şüpheleniyorsanız lütfen rüşvet

konusunda uzman personelle

“Faaliyetlerimizde rüşvetle ilgili riskleri

belirlemek için Transparency

International ile çalışıyoruz.”

© EIRIS 36

görüşün.

Raporlama konusunda

yenilik/öncülük yapar

Şirket, rüşvetle ilgili konuların

raporlamasında yenilik/öncülük

yapar

“XXX, şirketlerin devletlere yaptığı

ödemeleri beyan ettiği Extractive

Industries Initiative (EITI)

destekleyicisidir.”

© EIRIS 37

İNSAN HAKLARI

İnsan Haklarıyla ilgili Riskler

Yüksek riskli ülkelerde yoğun faaliyet: =>1000 personel veya GBP =>100 milyon yıllık ciro GBP =>100 milyon

varlık

Yüksek riskli ülkelerde yoğun olmayan faaliyet: <1000 personel veya GBP <100 milyon yıllık ciro veya GBP

<100 milyon varlık

İnsan hakları bakımından yüksek risk taşıyan ülkeler†

Afganistan, Cezayir, Azerbaycan (Nagorno-Karabakh ile), Bayreyn, Beyaz Rusya, Burma/ Myanmar, Burundi,

Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti, Çad, Çin, Kolombiya, Kongo (Demokratik Cumhuriyeti), Küba, Mısır,

Eritre, Etiyopya, Ekvator Ginesi, Haiti, İran, Irak, Kazakistan, Laos, Libya, Nijerya, Kuzey Kore, Pakistan

(Keşmir), Rusya, Suudi Arabistan, Somali, Sri Lanka, Güney Sudan, Sudan, Svaziland, Suriye, Tacikistan,

Türkmenistan, Uganda, Özbekistan, Vietnam, Yemen ve Zimbabve

† petrol, gaz ve madencilik şirketleri için, OECD üyesi olmayan ülkelerdeki faaliyetler.

İnsan hakları konusunda düşük riskli olarak sınıflandırılan şirketler değerlendirmeye tabi tutulmamıştır.

© EIRIS 38

İnsan Hakları Politikası

Kılavuz

Göstergeler Göstergelerin Tanımı Örnekler

Ana çalışma

alanlarından en az ikisi

(Bunlar çocuk işçi

çalıştırma, zorla

çalıştırma, örgütlenme

özgürlüğü, toplu

sözleşme ve ayrımcılık

yapmamadır)

Dünya Çalışma Örgütü’nün (ILO)

çalışma alanlarından en az ikisini

kapsayan beyan. Şirketler çocuk işçi

çalıştırmayı, zorla çalıştırmayı

yasaklamalı; örgütlenme özgürlüğü,

toplu sözleşme yapma ve ayrımcılık

yapmamayı (örneğin fırsat eşitliği

politikası) desteklemelidir.

"Personelimizin temel insan haklarına

saygı gösteriyor, ILO’nun ayrımcılık

yapmama, çocuk işçi çalıştırma, zorla

çalıştırma, toplu sözleşme ve

örgütlenme özgürlüğü standartlarına

uyuyoruz.”

ILO’nun tüm ana

çalışma alanları (Bunlar

çocuk işçi çalıştırma,

zorla çalıştırma,

örgütlenme özgürlüğü,

toplu sözleşme ve

ayrımcılık yapmamadır)

ILO’nun çalışma alanlarının tümünü

içeren beyan. Şirketler çocuk işçi

çalıştırmayı, zorla çalıştırmayı

yasaklamalı ve örgütlenme

özgürlüğü, toplu sözleşme ve

ayrımcılık yapmamayı (örneğin fırsat

eşitliği politikası) desteklemelidir.

"Personelimizin temel insan haklarına

saygı gösteriyor, ILO’nun ayrımcılık

yapmama, çocuk işçi çalıştırma, zorla

çalıştırma, toplu sözleşme ve

örgütlenme özgürlüğü standartlarına

uyuyoruz.”

OECD’nin Çokuluslu

Şirketler için Rehber

İlkeler (bu da, ILO’nun

tüm ana çalışma

alanlarını kapsayan bir

politika benimseme

anlamına gelir)

Şirket, OECD’nin Çokuluslu Şirketler

için Rehber İlkelerini açıkça

destekler.

Açık

ILO’nun Çokuluslu

Şirketler ve Sosyal

Politika ile ilgili İlkeler

Üçlü Bildirgesi (bu da,

ILO’nun tüm ana

çalışma alanlarını

kapsayan bir politika

benimseme anlamına

gelir)

Şirket, OECD’nin Çokuluslu Şirketler

için Rehber İlkelerini açıkça

destekler.

Açık

Derecelendirme Cetveli: Bilgi yok Sınırlı Orta İyi İleri

© EIRIS 39

Daha geniş kapsamlı

temel insan haklarını

destekleyen bir

açıklama

Bir kamu şirketinin daha geniş

kapsamlı insan haklarını destekleyen

daha geniş beyanı VE/VEYA İnsan

Hakları Evrensel Bildirgesine açık

desteği de ihtiva eden, “insan

hakları” için destek beyanı.

"Grup, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları

Evrensel Bildirgesi ilkelerine uygun

olarak faaliyet göstermeye

çalışmaktadır.”

Silahlı koruma politikası

(yalnız petrol&gaz ve

madencilik şirketleri

için geçerli)

Şirketin, Birleşmiş Milletler Kuvvet ve

Ateşli Silah Kullanımına Dair Temel

İlkeleri’ni Kanun Uygulayıcı Yetkililer

ve Kanun Uygulayıcı Yetkililer için

Davranış Kuralları ile onayladığını

kamuya açık bir beyanla duyurması.

Şirketimiz Kuvvet ve Ateşli Silah

Kullanımına Dair Temel İlkeleri’ni Kanun

Uygulayıcı Yetkililer ve Kanun Uygulayıcı

Yetkililer için Davranış Kuralları ile

onaylar.

Yerli halkların haklarına

destek beyanı (yalnız

petrol & gaz ve

madencilik şirketleri

için geçerli)

Şirketin yerli halkların haklarını

desteklediği yönünde kamuya açık

bir beyan. Buna alternatif olarak,

şirket ILO’nun 169 no’lu

Konvansiyonu’nun veya Birleşmiş

Milletler Yerli Halkların Hakları

Bildirgesi’nin ilkelerini kamuya açık

şekilde onaylamalıdır.

"Yerli halkların haklarına saygı

gösteriyoruz. "

Şirket, Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi’ni imzalamıştır (bu da, ILO’nun tüm ana çalışma alanlarını kapsayan bir politika benimseme anlamına gelir)

Şirket, Birleşmiş Milletler Küresel

İlkeler Sözleşmesi’ni imzalamıştır.

Açık

Şirket, kendi faaliyetleri için SA8000’i imzalamıştır (bu da, ILO’nun tüm ana çalışma alanlarını kapsayan bir politika benimseme anlamına gelir)

Şirket, kendi faaliyetleri için SA8000’i

imzalamıştır.

Açık

Şirket, Güvenlik ve İnsan Hakları için Gönüllü İlkeleri imzalamıştır (bu, silahlı koruma politikası benimsemeyle aynıdır). Petrol ve madencilik

Şirket, Güvenlik ve İnsan Hakları için

Gönüllü İlkeleri imzalamıştır.

Açık

© EIRIS 40

sektörü için geçerlidir.

Sorumluluğu, bir

yönetim kurulu üyesine

veya doğrudan Genel

Müdüre bağlı üst düzey

bir yöneticiye vermiştir.

Sorumluluğun net bir şekilde,

yönetim kurulu üyesi, genel müdür

veya doğrudan genel müdüre bağlı

bir üst düzey yöneticiye verilmesi

gerekir. “Sorumluluk”la, insan hakları

politikasına atıf yapıldığı açıktır.

"Baş Hukuk Danışmanı, Grup İcra Heyeti

üyesidir ve doğrudan Genel Müdüre

bağlıdır”.

İnsan hakları

politikalarını küresel

olarak tüm personele

iletir.

Şirket politikasını küresel olarak tüm

personele iletmelidir. Bu politika,

ILO’nun en az iki ana çalışma alanını

kapsar.

“ Şirket, ILO’nun tüm ana çalışma

alanlarını kapsayan kurallarını tüm

personele yıllık eğitimler yoluyla

aktarır.”

İnsan haklarıyla ilgili

politikalarını, büyük

ortak veya tedarikçileri

ile yaptığı anlaşmalara

dahil etme taahhüdü

vardır.

Buradaki standart kanıt, şirketin

insan haklarıyla ilgili politikalarını,

büyük ortak, tedarikçiler ve üçüncü

şahıslarla yaptığı anlaşmalara dahil

ettiğini rapor etmesidir.

Şirket, müteahhitler ve tedarikçiler için

tarama mekanizmalarını da kapsayacak

olan İnsan Hakları Politikası için bir

çerçeve uygulama sürecinde olduğunu

beyan eder. Bu mekanizmalar,

2013/2014’te uygulanmaya

başlayacaktır. Bu göstergeyle ilgili

raporlamanın 2013/2014’te başlaması

planlanmaktadır. 2009 yılında,

Uluslararası ve Offshore iş birimi, Suriye

ve Libya gibi ülkelerde kullanılmak üzere

bir Müteahhit Davranış Kuralları Seti

geliştirmiştir. Bu doküman hazırlanmış,

kullanımı onaylanmıştır ve halihazırda

müteahhitlerle paylaşılmaktadır.”

İnsan haklarının şirket

faaliyetleri

çerçevesinde risk

altında olduğu

durumlarda insan

haklarını savunma

taahhüdü vardır.

Faaliyet gösterdikleri yerlerde insan

haklarının risk altında olması

durumunda, şirketlerin hükümet

yetkilileriyle temasa geçmesini

bekleriz.

"Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı

konusunda Türkiye, Gürcistan ve

Azerbaycan hükümetleri ile yapılan

yakın çalışmaların ardından, Şirket

Gürcistan ve Azerbaycan üst düzey

hükümet yetkilileriyle güvenlik ve insan

hakları konularında görüşmeye devam

etmiştir. Şirket Gürcistan hükümetiyle,

güvenlik istihdamı, eğitim, kuvvet

kullanımı ve izleme konularında ortak

taahhütlerini ortaya koyan bir

© EIRIS 41

anlaşmaya varmıştır.”

İnsan Hakları Sistemleri

Kılavuz

Göstergeler Göstergelerin Tanımı Örnekler

Karşı karşıya olduğu

önemli insan hakları

meselelerini belirlemiştir

İnsan Kaynakları politikası ILO’nun en az iki

ana çalışma alanını kapsıyorsa otomatikman

ödüllendirilir.

Geçerli değil

Tüm dünyadaki

personelini insan hakları

politikası konusunda

eğitir (Dünya Çalışma

Örgütü’nün en az iki ana

çalışma alanını kapsayan

politikayla bağlantı

kurarak)

Şirketin, ILO’nun en az iki ana çalışma alanını

kapsayan bir İnsan Kaynakları politikası

olmalıdır. Eğitimin TÜM personeli kapsadığı

belgelenmelidir. Eğitimin nasıl ve nerede

gerçekleştirildiği konusunda ayrıntılara

ihtiyacımız vardır.

“Şirket, tüm maaşlı

personeline (ve

acentelerine/müteahhitlerine)

, insan hakları politikaları

konusunda Standart Kurallar

El kitabı eğitim ve sertifikasını

yıllık olarak ve küresel çapta

(örneğin Rusça, Çince,

Rumence, Vietnamca, vb.

yerel dillere çevrilir) almayı

şart koşar.”

Endişe verici ülkelerde,

belirli bağımsız yerel

paydaşlara danışır

Danışma, insan haklarıyla ilgili konuları

kapsamalıdır (örneğin şirketin kendi

personeli için ana çalışma alanları, geçim

kaynakları dahil olmak üzere, yerel halk

üzerindeki etki). “Yerel”, “endişe verici

ülkelerden birinde yerleşik” anlamına gelir.

“Bağımsız”, “sivil toplum kuruluşları,

topluluklar, yerel halklar veya sendikalar”

anlamına gelir.

"Şirket, Vietnam’daki balıkçı

gruplarına, geçim kaynakları

üzerindeki potansiyel etkilerin

ayrıntıları konusunda danışmış

ve bunu ayrıntılı olarak

sunmuştur. Sivil toplum

kuruluşları arasında, Balıkçılık

Derneği Güney Bürosu

(Southern Office of the Fishing

Society) ve Deniz Ürünleri

Araştırma Enstitüsü (Research

Institute of Marine Products)

vardır.

Derecelendirme Cetveli: Bilgi yok Sınırlı Orta İyi İleri

© EIRIS 42

İnsan hakları politikasının

uygulamasını takip eder

İnsan Kaynakları politikasını uygulamaktan

sorumlu olanların bu politikayı nasıl ve hangi

sıklıkta takip ettiği ve politikaya uyum

konusunu üst düzey yönetime nasıl ve hangi

sıklıkta bildirdiği konusundaki detaylar.

"Politikanın uygulanması ve

politikaya uyum, iç denetçiler

tarafından düzenli olarak ve

net denetim talimatları

esasına göre izlenmektedir.”

İnsan kaynakları

politikasına (ILO’nun en

az iki ana çalışma alanını

kapsamalıdır)

uyulmaması durumunu

telafi edecek

prosedürlere sahiptir.

Bu prosedürler, şirketlerin insan kaynakları

politikasının ihlal edilmesi durumunda

aldıkları önlemlerle ilgilidir.

"İnsan hakları politikasına

uymamak, disiplin cezası veya

cezai uygulamayla

sonuçlanabilir.”

İnsan hakları konusu risk

faktörleri arasına

eklenmiştir.

İnsan Haklarıyla ilgili meseleler, risk

değerlendirme sürecinin bir parçası

olmalıdır.

"insan hakları risk

değerlendirmesi, iş riskleri

değerlendirmesinin bir

parçasıdır"

İnsan hakları politikasını

düzenli olarak gözden

geçirir

İnsan Kaynakları politikasının düzenli (en

fazla 2 yıllık aralıklarla) gözden geçirilmesi

"Şirket, İnsan Kaynakları

politikamızı düzenli olarak

gözden geçirmeyi amaçlar. "

İnsan hakları

politikası/sistemi için

hedefler koyar

Şirket, İnsan Kaynakları politikası için nicel

hedefler açıklamalıdır. Hedefi insan hakları

politikalarında sıfır ihlal olarak belirlemek

geçerli sayılmaz.

"Şirket, 2015 yılına kadar

İşyeri Hakları Politikasına %98

uyum hedefi koyduğunu

beyan eder.”

Endişe verici ülkelerde

insan hakları kapasite

geliştirme projelerini

destekler.

Burada, şirketin bu tür (hipotez aşamasında)

girişimleri desteklemeye hazır olduğu

şeklinde beyanda bulunmak yerine, yapılmış

olan şeylere örnek verilmelidir.

Bu şartı yerine getirmiş sayılmak için, bu tür

girişim veya projelerin, ilgili ülkenin kilit

önemi haiz veya en önemli İnsan Hakları

kapasite geliştirme çalışmalarını

şekillendirmesi gerekir.

"X Şirketi ile Birleşmiş

Milletler Eğitim ve Araştırma

Enstitüsü (UNITAR) arasında

imzalanan çok yıllıkanlaşmaya

göre, X Şirketi Burmalı

diplomat ve hükümet

görevlilerine yönelik bir eğitim

programını finanse edecektir.

Katılımcılar uluslararası insan

hakları hukuku, göçmenlik

hukuku, insan hakları, vb.

konularında eğitim

alacaklardır.”

© EIRIS 43

İnsan Hakları Konusunda Raporlama

Kılavuz

Göstergeler Göstergelerin Tanımı Örnekler

Politikasının personele

bildirildiğini rapor eder

(personele bildirim

yapıldığı yönünde açık

beyan)

İnsan Hakları politikasının kime, ne zaman,

nasıl bildirildiği konusunda ayrıntılar

gereklidir.

"Şirket, XXX el kitabının on

dilde mevcut olduğunu ve

şirkette dağıtımının yapıldığını

bildirir.” Alternatif olarak,

“şirket personeli, ilkelere ve

XXX’e uyma taahhütlerini

yenileyen bir anlaşmayı iki

yılda bir imzalar.”

İnsan hakları

politikasının

izleme/denetlemesini

rapor eder

Şirket faaliyetlerinde ILO ana çalışma

performansının izlendiğine dair kanıtlayıcı

belge. Ayrıntılar en az şu iki bilgiyi

kapsamalıdır: Ne? Nerede? Ne zaman?

"Şirket 2002 yılından beri, 35

etik değerlemesi de dahil

olmak üzere, Davranış

Kurallarının uygulamasını

değerlendirmek için Good

Corporation ile çalışmaktadır.”

Politikaya uymama

vakalarında izlenecek

prosedürü rapor eder

Bu genellikle, şirketin, ortaya çıkan ihlaller

karşısında nasıl hareket edeceği ve hangi

önlemleri alacağı konusunda bir beyandır.

"Mesele olabilecek konulardan

haberdar olmamız veya

şikayet almamız halinde,

bunlarla ilgileneceğiz, şirket

içinde teftişini sağlayacağız ve

gerekirse iç teftiş çalışmaları

için işbirliği yapacağız.”

Personelin eğitimiyle

ilgili rapor sunar

Eğitimin nasıl ve kime verildiği "Şirket, personelin “Çalışma

Kuralları Standartları” da dahil

olmak üzere, şirketin çeşitli

kuralları, yönetmelikleri ve

politikaları konusundaki

eğitimlere düzenli olarak

katılması gerektiğini bildirir.”

Risk/etki

değerlendirmelerinin

ayrıntılarını açıklar.

İnsan haklarıyla ilgili insan hakları risk

değerlendirmesinin ele alınma şekli veya

insan haklarıyla ilgili risk veya etkiler

konusunda vaka çalışmaları. Vaka çalışmaları,

gelişmekte olan ülkelerde gerçekleştirilen

faaliyetlerle ilgili olmalıdır.

"Şirket, Kolombiya’daki insan

haklarıyla ilgili meseleler ve

güvenlik görevlileri ile ilgili

olarak Uluslararası Af Örgütü

ile temas halindedir.”

Derecelendirme Cetveli: Bilgi yok Sınırlı Orta İyi İleri

© EIRIS 44

Paydaş diyaloğu/katılımı

sürecinin ayrıntılarını

açıklar.

Şirket, insan hakları ve işçi hakları

konularında çalışan sivil toplum kuruluşları ile

belirli konularda yapılan çalışmaların

ayrıntılarını açıklamalıdır. Şu ayrıntılar

gereklidir: sivil toplum kuruluşlarının adı,

toplantı konusunun ayrıntıları. Alternatif

olarak; şirketler, hükümetler ve sivil toplum

kuruluşlarının ortak girişimleri sayılır, ancak

bir sivil toplum kuruluşunun girişimini

imzalamak sayılmaz. Alternatif olarak; yerel

hükümetlerle yerel toplulukların insan

haklarıyla ilgili konulardaki çalışmaları

sayılabilir. Bunlar arazi haklarıyla ilgili olabilir

ancak yerel istihdam, çevre ve sosyal

kalkınma konularını kapsayamaz.

insan haklarıyla ilgili konularda (1) insan

hakları / işçi haklarıyla ilgili sivil toplum

kuruluşları ile; (2) hükümetlerle sivil toplum

örgütlerinin kurduğu girişimlere katılmak

suretiyle (3) yerel/ulusal hükümetler veya

yerel topluluklar ile çalışma.

“XX şirketi, dünyanın her

yerinde,insan haklarını ve

hukukun üstünlüğünü

desteklemek amacıyla,

Demokratik Değişim Ortakları

(Partners for Democratic

Change) gibi kilit önemdeki

kuruluşlarla ortaklaşa

çalışmalar yürüttüğünü beyan

eder. Partners for Democratic

Change (PDC), tüm dünyada

sivil toplumu ve demokrasiyi

güçlendirmek amacıyla,

değişimi ve ihtilaf yönetimini

kolaylaştıran kurumlar

kurmayı amaçlayan bir sivil

toplum kuruluşudur. XX

Şirketi, PDC’nin stratejilerine

odaklanmasına;

hükümetlerden, vakıflardan,

şirketlerden fon temin

etmesine ve aynı zamanda,

daha iyi bir iç yönetim tarzı ve

süreci geliştirmesine yönelik

etkinliğini artırmasına katkıda

bulunmuştur.”

Gelişmekte olan

dünyada ayrıntılı bir

insan hakları

performansı örneği

sunar

Gelişmekte olan dünyada insan hakları

performansını kanıtlayıcı belgeler. Ana

çalışma alanları, güvenlik görevlisi konuları ve

yerli halkla ilgili meseleleri kapsamalıdır.

Şirket 2001 yılından beri,

Tayland’daki otel personeline

yönelik olarak düzenlenen ve

otelin içinde ya da dışında bu

tür suistimallerle

karşılaşmaları halinde ne

şekilde davranacaklarını

öğretmeyi amaçlayan ECPAT

eğitimlerinde aktif olarak yer

almaktadır. Bu eğitimler 2003

yılında Endonezya, Laos ve

Komboçya’da düzenlenmiştir.

İnsan hakları politikasına

uyum/ihlallerin

ayrıntılarını içeren bir

beyan sunar

Bu, sıfır (“0”) ihlal vakası olduğu yönünde bir

beyan olabilir. Belli sayıda ihlal vakası

gerçekleştiği beyanı yapılabilir. Gelişmekte

olan ülkeler için, fırsat eşitliği tanınması

konusu sayılmaz.

“Çocuk işçi veya zorla

çalıştırma vakaları sözkonusu

değildir.”

© EIRIS 45

Eğer EIRIS tarafından

“yüksek riskli ülkelerde

yoğun faaliyet”olarak

sınıflandırılmışsa (petrol

ve madencilik için OECD

dışı tüm ülkeler) en az

bir endişe verici ülkeyle

ilgili rapor sunmuştur.

Sadece, A listesine dahil ülkelerde veya genel

ülke listesindeki ülkelerde yoğunfaaliyet

gösteren petrol & gaz ve madencilik şirketleri

için geçerlidir. Bu şirketler, “orta dereceden”

öteye geçebilmek için bu şirketlerin en az

biriyle ilgili rapor vermelidir.

“Şirket, Çin’de gerçekleştirdiği

faaliyetlerle ilgili bir rapor

sunar ve raporda, Çin’de karşı

karşıya kaldığı mesele ve

sorunlarla ilgili yorumlara yer

verir.”

Raporunda, insan

haklarıyla ilgili konuların

bağımsız bir tarafça

onaylandığını ortaya

koyar.

Güvence mektubu, şirketin insan hakları

raporunun bağımsız bir tarafça onaylandığını

açıkça beyan etmelidir.

"PWC, şirketin insan hakları

raporunun bağımsız olarak

onaylandığını teyid eder.”

Raporunun paydaşlar

tarafından onaylandığını

veya paydaşların

görüşlerinin rapor

yazımında etkili

olduğunu ortaya koyar

Şirket, insan hakları konusundaki

performansını geliştirmek için, insan hakları

meseleleriyle ilgili çalışan bağımsız

paydaşlarla bağlantı kurmalıdır.

“XX Şirketi, insan hakları

politikası ve raporlamasıyla

ilgili olarak, diğer kurumların

yanısıra, Uluslararası Af

Örgütü ve American Rights at

Work’le çalışmaktadır.”

Raporlama konusunda

yenilik/öncülük yapar

Şirket, etki değerlendirmelerinin sonuçlarını

yayınlamalıdır.

Şirket, Guatemala’daki XX

madeninde İnsan Haklarına

Etki Değerlendirmesi

konusunda Mayıs 2010’da bir

rapor ve özetini yayınlamıştır.

Şirket ayrıca 4 Mayıs 2011

tarihinde, XX madeniyle ilgili

Nihai Raporunu yayınlamıştır.

© EIRIS 46

TEDARİK ZİNCİRİ

Tedarik Zinciri Riski

Derecelendirme Düşük Orta Yüksek

Yüksek riskli ürünleri büyük ölçüde yüksek riskli ülkelerden temin eden şirketler, tedarik zinciri çalışma standardı problemleriyle karşılaşma açısından yüksek risk taşır. Yüksek riskli ürünler aşağıdaki şekilde tanımlanır:

Tarım ürünleri: şeker kamışı, kahve, çay, kakao, tropik meyveler, taze sebzeler, tütün ve çiçek

Tüketici ürünleri: konfeksiyon, ayakkabı, aksesuar, oyuncak

© EIRIS 47

Tüketici elektroniği veya ofis için elektronik teçhizat: televizyon, bilgisayar, müzik seti, cep telefonu, ofis tipi

yazıcı ve fotokopi makineleri, elektrikli el aletleri dahil.

Yüksek riskli ülkeler, yüksek gelir düzeyinde olmayan tüm OECD ülkeleridir. İstisnalar:

Yüksek Gelir Düzeyindeki OECD Ülkeleri: Avustralya, Avusturya, Belçika, Kanada, Danimarka, Finlandiya,

Fransa, Almanya, Yunanistan, İzlanda, İrlanda, İtalya, Japonya, Kore Cumhuriyeti, Lüksemburg, Hollanda,

Yeni Zelanda, Norveç, Portekiz, İspanya, İsveç, İsviçre, İngiltere, ABD.

Yüksek Gelir Düzeyindeki Diğer Ülkeler: Andorra, Aruba, Bahamalar, Bahreyn, Barbados, Bermuda, Brunei,

Cayman Adaları, Kanal Adaları, Kıbrıs, Faeroe Adaları, Fransız Polinezyası, Greenland, Guam, Hong Kong, Isle

of Man, İsrail, Kuveyt, Lihtenştayn, Macao, Malta, Monako, Hollanda Antilleri, Yeni Kaledonya, Porto Riko,

Katar, San Marino, Singapur, Slovenya, Tayvan, Birleşik Arap Emirlikleri, Virgin Adaları.

Tedarik zinciri açısından düşük riskli olarak sınıflandırılan ülkeler değerlendirmeye tabi tutulmamıştır.

© EIRIS 48

Tedarik Zinciri Politikası

Kılavuz

Göstergeler Göstergelerin Tanımı Örnekler

Tedarikçilerinin ve

taşeronlarının, ILO’nun

öngördüğü ana çalışma

alanları olan örgütlenme

özgürlüğü, toplu

sözleşme hakkı,

ayrımcılık yapmama,

çocuk işçi çalıştırma ve

zorla çalıştırma yasağına

uymasını şart koşar.

Şirketin tedarik zinciri politikası,

aşağıdakilerin bazılarını veya

tamamını destekler:

Çocuk işçi çalıştırma ve zorla

çalıştırma yasağı, ayrımcılık

yapmama, sendikal hakların

desteklenmesi (örgütlenme

özgürlüğü ve toplu sözleşme hakkı).

“Tedarik zincirimizde, çocuk işçi

çalıştırma, zorla çalıştırma ve ayrımcılığı

tolere etmeyiz. Tedarikçilerimizin de,

çalışanlarının örgütlenme özgürlüğünü

ve toplu sözleşme hakkına tam destek

vermesini bekleriz.”

Sağlık ve güvenlik,

çalışma saatleri, ücretler

ve disiplin uygulamaları

dahil olmak üzere diğer

çalışma standartlarına

uyar.

Şirketin tedarik zinciri politikası,

aşağıdakilerin bazılarını veya

tamamını destekler:

Sağlık ve güvenlik, çalışma saatleri ve

ücretler, disiplin uygulamaları.

“Yalnızca güvenli çalışma şartlarını

destekleyen tedarikçilerle çalışıyoruz.

Tedarikçilerin aynı zamanda, çalışma

saatleri ve uygun ücretlerle ilgili

uluslararası mevzuata da uyması

gerekir. Personeline karşı hukuka aykırı

disiplin uygulamaları olan tedarikçilerle

iş yapmaktan kaçınırız.”

Satın alma sürecine

açıkça entegre edilir.

Politikanın, satın alma sürecinin

ayrılmaz bir parçası olduğu açıktır,

örneğin satın alma ekiplerinin, hangi

tedarikçi ile çalışacaklarına karar

verirken politikayı ne şekilde dikkate

aldıkları belirtilir. Örneğin

fabrikalardan tedarik yapılması,

yalnızca şirketin politikasına

uyuyorlarsa onaylanır.

“Fabrikalardan tedarik yapılması,

yalnızca şirketin politikasına

uyuyorlarsa onaylanır.”

Şirketin, tedarik zinciri

çalışma standartlarıyla

ilgili bir girişime üyeliği

ile güçlendirilir.

Ethical Trading Initiative (Etik Ticaret

Girişimi-ETI), Fair Labour Association

(Adil Çalışma Derneği-FLA), Social

Accountability International

(Uluslararası Sosyal Hesap Verebilirlik

Derneği- SAI), Fair Wear Foundation

(Adil Giyim Vakfı) veya Elimination of

Child Labour in Tobacco Foundation

(Tütün Sektöründe Çocuk İşçiliğin

“Şirketimiz 2011’den beri ETI üyesidir”.

Derecelendirme Cetveli: Bilgi yok Sınırlı Orta İyi İleri

© EIRIS 49

Önlenmesi-ECLT) üyesi olan şirketler.

Tedarik Zinciri Sistemleri

Kılavuz

Göstergeler Göstergelerin Tanımı Örnekler

Politikasını

tedarikçilerine bildirir

Şirket, politikayı bazı tedarikçilere

bildirmelidir. Politikayı tedarikçilerle

yapılan anlaşmalara koymak da

dahildir.

“Tedarikçilerin politikayı bilmesini

sağlarız.”

“Politika, tedarikçilerle yapılan

anlaşmalara dahil edilir”

Politikasını tüm

dünyadaki

tedarikçilerine bildirir

Şirket, politikasını tüm dünyadaki

tedarikçilerine bildirmelidir. Politikayı

tüm tedarikçilerle yapılan

anlaşmalara koymak da dahildir.

“Politika, tedarikçilerle yapılan tüm

anlaşmalara dahil edilir.”

Politikasını

tedarikçilerinin

personeli de dahil olmak

üzere, küresel tüm

tedarikçilerine bildirir

Şirket, politikasını tedarikçilerinin

personeli de dahil olmak üzere,

küresel tüm tedarikçilerine

bildirmelidir. Politikayı tüm

tedarikçilerle yapılan anlaşmalara

koymak da dahildir.

Politikanın tedarikçi personeline

iletilmesiyle ilgili olarak, bu gösterge,

politikanın tedarikçilerin

fabrikalarında yerel dillerde

hazırlanacak posterlerle sunulmasını

gerektirebilir.

“Tüm tedarikçilerimiz için geçerli olmak

üzere, bir iş ilişkisi kurduğumuzda,

tedarik zinciri politikamızın bir kopyası

verilir. Anlaşmalarımızın bir gereği de,

Şirketin Tedarik Zinciri politikasını

personeline dağıtmasıdır.”

Tedarikçilerinin şirket

politikasına uyup

Şirket, yönetmeliklere uyup

uymadıklarını takip etmelidir.

Örneğin tedarikçilere öz-

“Tedarikçilerimizin politikamıza uyup

uymadıklarını, altı ayda bir öz-

değerlendirme anketleri göndermek

Derecelendirme Cetveli: Bilgi yok Sınırlı Orta İyi İleri

© EIRIS 50

uymadığını takip eder

değerlendirme anketleri

gönderilebilir.

suretiyle takip ederiz.”

Tedarikçilerinin şirket

politikasına uyup

uymadığını belirlemek

için tedarikçilerini

ziyaret eder/denetler

Şirket, kendisinin veya üçüncü bir

tarafın, tedarikçileri ziyaretlerle ya da

resmi denetim süreciyle

değerlendirdiğini kamuya

açıklamalıdır.

“2010 mali yılında, 329 fabrikada 349

teftiş gerçekleştirdik.”

Dış takipler de dahil

olmak üzere, tedarik

zincirinin kapsamlı bir

şekilde denetlendiğini ve

takip edildiğini ortaya

koyar

“Şirket, tedarikçilerinin üçte ikisinden

fazlasının her yıl izlendiğini/

denetimden geçtiğini ve dış takip

imkanlarını da kısmen kullandığını

açıklamalıdır. Dış takip, şirketler veya

sivil toplum kuruluşları tarafından

yapılabilir.”

“Konfeksiyon fabrikalarının

onaylanmasını takiben, onları en

azından yılda bir defa denetlemeye

çalışırız. Bir fabrikaya her yıl gitmemiz

mümkün olmayabilir. Bu durumda

üçüncü şahıs denetçilerle ve bağımsız

yerel dış kaynaklarla çalışırız.”

Politikaya uymama

vakalarını ele alma

prosedürleri vardır

Şirket, sorunu çözmek için

tedarikçiyle işbirliği yapmaya

çalıştığını açıklamalıdır ve fesih son

çare olmalıdır.

“Şirket, performanslarını devamlı

olarak geliştirmelerine yardımcı olmak

amacıyla, ‘uyumun derhal

sağlanamayabileceğini ancak tercihinin,

zaman içinde gelişmelerine yardımcı

olmak için, fabrikalarla birlikte

çalışmaya devam etmek olduğunu’

kabul eder. Maalesef, fabrikaların

standartlarımıza uymaya gönüllü

olmadığı ya da uyamadığı durumlar

bulunmaktadır. Bu tür durumlarda, iş

ilişkimizi sona erdirmeye kadar varan

önlemler alacağız.”

İlgili personele eğitim

sağlar

Şirketin kendisinin veya tedarikçisinin

personelini (ama her ikisini birden

değil) eğitmesi durumunda bu

göstergeyi karşıladığı kabul edilir.

Şirketin satın alma ekiplerinin tedarik

zinciri çalışma standardı konularında

eğitim aldığını veya şirket içi denetim

ekibine eğitim verildiğini açıklaması

durumunda göstergeyi karşıladığı

kabul edilir.

“satın alma ekibimiz, tedarik zinciri

çalışma standardı politikamız

konusunda eğitim görmüştür”

veya

“tedarikçilerimizin politikamızı

anlamasını sağlamak için düzenli

aralıklarla kapasite geliştirme

çalışmaları yaparız.”

© EIRIS 51

Hem kendi personeline

hem tedarikçilerinin

personeline eğitim verir

Şirketin hem kendisinin hem

tedarikçisinin personeline eğitim

vermesiyle göstergeyi karşıladığı

kabul edilir.

“Yeni vendorlara yönelik düzenlenen

toplantılarda ve mevcut tedarikçiler

için düzenlenen bölgesel eğitimlerde,

Vendor Davranış Kurallarımızda ve

kurumsal vendor el kitabımızda

özetlenen politikalarda.”

Tedarik zinciri çalışma

standartlarından

sorumlu, sorumluluğu

net olarak tanımlanmış

bir üst düzey yönetici

vardır

Bu konudan, bir üst düzey yönetici

sorumlu olmalıdır.

“Tedarik zinciri çalışma

standartlarımızdan nihai olarak, Genel

Müdürümüz sorumludur.”

Sistemlerinin, en yüksek

risk alanlarını

hedeflediğini ortaya

koyar

Şirketin izleme ve denetim

sistemlerinin risk düzeyi en yüksek

alanları hedeflediğini gösteren

kanıtlar olması halinde göstergeyi

karşıladığı kabul edilir. Sistemlerin en

riskli ülkeleri hedef alması gibi

“Sosyal denetimlerimizi, Bangladeş

dahil, çalışma standardı sorunlarının

mevcut olduğu ülkelere

yönlendiriyoruz.”

veya

“en yüksek risk arz eden tedarikçileri

belirledik ve bunların yıllık olarak

denetimden geçmesini sağlıyoruz.”

Yönetim sistemlerinin

kapsamlı bir şekilde

denetlendiğini ortaya

koyar

Şirketin tedarik zincirinin büyük

bölümünü düzenli olarak

denetlediğini gösteren kanıtlar

olması halinde göstergeyi karşıladığı

kabul edilir.

Şirket bu göstergeyi karşılıyorsa

‘Şirketin izleme ve denetim

sistemlerinin en yüksek riskli alanları

hedeflediğini göstermesini’ şart

koşmuyoruz çünkü tedarikçilerin

çoğunluğu denetleniyorsa, bu şartın

sağlandığı kabul edilir.

“Konfeksiyion fabrikalarının

onaylanmasını takiben, onları en

azından yılda bir defa denetlemeye

çalışırız. Bir fabrikaya her yıl gitmemiz

mümkün olmayabilir. Bu durumda

hedefe ulaşmak için üçüncü şahıs

denetçilerle ve bağımsız yerel dış

kaynaklarla çalışırız.”

Tedarik zinciri çalışma

standartları yönetim

sistemleri ile satın alma

yönetim sistemleri

arasında açık ve net bir

bağlantı olduğunu

ortaya koyar

Şirket, tedarik zinciri çalışma

standartları yönetim sistemlerinin

satın alma yönetim sistemlerinin bir

parçası olduğunu ortaya koymalıdır.

Tüm satın alma kararlarının çalışma

standadına uyum esasına dayalı

olduğunun net bir biçimde ortaya

konması ile göstergenin karşılandığı

kabul edilir.

“Tutarlı üretim siparişleri vermeye ve

tedarikçilere, bu işe uzun vadeli

baktığımız konusunda güvence

vermeye çalışıyoruz. Bu daha derin

ortaklıkların, giyim ürünlerimizi

piyasaya sunarken daha fazla hız ve

esnekliğin yanısıra, trendleri yakalama

imkanı sağladığına, bir yandan da

tedarikçilerimize, gelecek siparişlerin

© EIRIS 52

miktarıyla ilgili daha iyi fikir

vereceğinden daha iyi yönetme imkanı

sağladığına inanıyoruz.”

Tedarik Zinciri Hakkında Raporlama

Kılavuz

Göstergeler Göstergelerin Tanımı Örnekler

Politikasının tedarikçilere

bildirilmesini rapor eder

Şirketin tedarik zinciri politikasını

tedarikçilere ne şekilde bildirdiği

konusunda kamuya açık bilgi

“Müteahhit bu y bütün önemli iş

alanlarında, personelinin

dilinde/dillerinde yayınlayacaktır.”

Tedarikçileri

ziyaretleri/denetimlerini

rapor eder

Şirket tedarikçilere yapılan ziyaret ve

denetimlerin sayısını açıklamalıdır.

“Bu yıl, 1.161 denetim yaptık;

müteahhit fabrikaların %80’i

denetlendi.”

Politikaya uymama

vakalarını ele alma

prosedürlerini rapor eder

Şirket, problemi çözmek için

tedarikçiyle işbirliği yaptığınıve son

çare olarak feshe başvurduğunu

kamuya açıklamalıdır.

“Fabrika sürdürülebilirlik performansını

ölçmek için Satın Alma ve İmalat

Sürdürülebilirlik Endeksi. Fabrikalara

Altın, Gümüş, Bronz, Sarı ve Kırmızı

şeklinde dereceler verilir.”

İlgili personelin eğitimi

konusunda rapor verir

Şirket, personel eğitimi konusunda

bilgi vermelidir. Tedarik zinciri

standartları konusunda eğitilen

personel sayısı buna örnek olabilir.

“Son birkaç yılda, çok paydaşlı

çalıştayları birleştiren insan kaynakları

yönetimi programımızın en önemli

kısımlarından biri, fabrika yöneticileri

için verilen eğitimler ve işçilere anket

uygulanması olmuştur.”

İzlenen/denetlenen tesis

adedi konusunda rapor

verir

Şirket, denetlenen ve izlenen tesis

adedini açıklamalıdır.

“Bu yıl, 1.161 denetim yaptık.”

Tedarik zincirinin ne

kadarlık bir kısmının

izlendiğini/

denetlendiğini rapor eder

Şirket, izlenen veya takip edilen

tedarikçilerin oranını açıklamalıdır.

“2010 yılında, ana tedarikçilerimizin

%90’ını denetledik.”

Derecelendirme Cetveli: Bilgi yok Sınırlı Orta İyi İleri

© EIRIS 53

Risk

değerlendirmelerinin

ayrıntılarını açıklar

Şirket, risk değerlendirme yoluyla

hedef izleme konusunda rapor

vermelidir.

Tedarikçilerin %66’sının denetimden

geçmiş olması bu gösterge için

dikkate alınır.

“İmalat endeksi ölçülerimize göre, risk

endeksi düşük fabrika performansı

konusunda en yüksek riski ve en yüksek

potansiyeli taşıyan ülkeleri belirler.

Politik risk, sosyal/uyum riski,

ekonomik risk ve altyapı ve iklim riski

olarak, dört ana alanı değerlendirir.

Bunların her biri, %25’er olarak, eşit

ağırlıkla değerlendirilir.”

Paydaş diyaloğu/katılımı

sürecinin ayrıntılarını

açıklar

Şirket, çeşitli girişimlerle bağlantıları

konusunda rapor vermelidir.

Sözkonusu girişimler çok paydaşlı

olmalıdır, dolayısıyla sadece

şirketlerin üye olduğu girişimler

sayılmaz.

“Şirket, raporlama konusunda geri

bildirim almak için paydaşlarla resmi ve

gayriresmi olarak bağlantı kurduğunu

beyan eder. Şirket, bu bağlantılar için,

ilk taslaklarla ilgili geri bildirimde

bulunan ve raporlamamızla ilgili olarak

önem, bütünlük, konuyla bağlantı, ton,

performans, raporlamamızın geleceği

gibi konuları ele alacak bir uzmanlar

grubu kurmuştur.”

Dış kuruluşların tespit

ettiği uyumsuzluk

vakalarına cevap

vermiştir

Şirket, son bir yıl içinde, sivil toplum

kuruluşları gibi dış kuruluşların tespit

ettiği uyumsuzluk vakalarına verdiği

cevapların ayrıntılarını rapor

etmelidir.

“Şirket, sivil toplum kuruluşunun

iddialarını araştırmak için bağımsız bir

denetçi atamıştır.”

Tespit edilen

uyumsuzluklara örnek

verir

Şirket, izleme ve denetim sırasında

tespit edilen uyumsuzlukların türünü

ayrıntılı olarak rapor etmelidir. Sağlık

ve güvenlikle ilgili konular veya zorla

fazla mesai yaptırma gibi durumlar

buna örnek olabilir.

“2011 mali yılında denetlenen tesislerin

%81’inde sağlık ve güvenlik; %62’sinde

fazla mesai, %51’inde ise sosyal

yardımlarla ilgili eksikler tespit edildi.

Mevcut durumda, uyumsuzluk

vakalarını inceliyoruz.”

Tedarik zinciri

politikasına uymama

vakalarını rapor eder

Şirket, tespit edilen, politikaya

uymama vakalarını rapor etmelidir.

“Bu yıl, uyumsuzluk vakalarının %41’i

çalışma saatleriyle, %36’sı ücretlerle,

%1’i çalışan yaşıyla, %2’si örgütlenme

özgürlüğü ve %3’ü tacizle ilgiliydi.”

Tedarikçi performansı

konusunda veri sunar

Şirket, uyum sağlayan ve sağlamayan

tedarikçi sayısını rapor etmelidir.

“2011 yılında, 1. Derece tedarikçilerin

yaklaşık %53’ü kabul edilebilir uyum

düzeyleri tutturmuş; B+ veya A

derecelerini korumuştur.”

© EIRIS 54

Raporu bağımsız bir

tarafça onaylanır.

Şirket tedarik zinciri riskyönetiminin

bağımsız bir tarafça onaylandığını

ortaya koymalıdır.

“PricewaterhouseCoopers, X Şirketinin

2011 yılı Yıllık Entegre Raporunu

onaylamıştır. Bu onay, Şirketin tedarik

zinciri politikası, faaliyetleri ve

performansı konusunda rapor verdiği

Şirket X.SAFE bölümünü içerir.”

Raporunun paydaşlar

tarafından onaylandığını

veya paydaşların

görüşlerinin rapor

yazımında etkili

olduğunu ortaya koyar

Şirket, paydaşlarının şirket raporu ve

tedarik zinciri yönetimi sistemleri

konusundaki geri bildirimlerini/

yorumlarını sunmalıdır.

Şirket, alternatif olarak, çeşitli

paydaşlardan gelen yorumların

raporun içeriğini nasıl etkilediğini

ortaya koyabilmelidir.

“Şirket websitesinde, Etik Ticaret ve

Uluslararası Sosyal Hesap Verebilirlik

Girişimi’nin (Ethical Trading Initiative

and Social Accountability International)

görüşlerine yer vermiştir. Şirket, Sosyal

ve Etik Raporu’nda, Şirkete raporu

hazırlamasını tavsiye eden Kamuya Açık

Raporlama Çalışma Grubu’nun bir

beyanına yer vermiştir. Kamuya Açık

Raporlama Çalışma Grubu’nda, As You

Sow, the Center for Reflection,

Education and Action ve Interfaith

Center on Corporate Responsibility gibi

kuruluşlardan üyeler vardır.”

Raporlamada

yenilik/öncülük yapar

Şirket, tedarik zinciriyle ilgili,

şirketlerin daha önce bilgi vermediği

yönleri konusunda rapor vermelidir.

Bir şirket, bu konuda öncülük yapan

bir başkasını takip ederse, o da

sayılır.

“Şirket, uyumsuzluk vakalarının adedi

ve türü konusunda, X Şirketinin yaptığı

şekilde halka açık rapor verir.”

© EIRIS 55

SAĞLIK VE GÜVENLİK

Sağlık ve Güvenlik

Kılavuz

Göstergeler Göstergelerin Tanımı Örnekler

Kazanılan ödüllerin

ayrıntılarını sundu

Şirket, sağlık kuruluşlarından ödül aldığına

veya faaliyetlerinin OHSAS 18001 sertifikalı

olduğuna dair belge sunmalıdır.

“2005 yılından önce satın

alınan tüm arazilerimiz OHSAS

18001 sertifikalıdır.”

Sağlık ve güvenlik

eğitimiyle ilgili ayrıntıları

sundu

Şirket, sağlık ve emniyet eğitimi verdiğine

dair belge sunmalıdır.

“Tüm personelimiz sağlık ve

güvenlik konusunda her yıl

eğitim alır.”

Bir üst düzey yöneticinin

sağlık ve güvenlik

konularından sorumlu

olduğunu belirtmiştir

Şirket, sağlık ve güvenlik konularından

sorumlu bir üst düzey yöneticisi olduğuna

dair belge sunmalıdır.

“Şirketin Sağlık ve Güvenlik

Komitesi, Şirketin tüm

faaliyetleriyle ilgili olarak

sağlık ve güvenlikten

sorumludur.”

Sağlık ve güvenlik

siciliyle ilgili nicel veriler

sunmuştur.

Şirket örneğin tekrarlanma sıklığı, ölümlü

kaza sayısı gibi sağlık ve güvenlik

performansıyla ilgili bir veri açıklar.

“2011 yılında, iki ölümlü kaza

olmuştur.”

Sağlık ve güvenlik

siciliyle ilgili kapsamlı

nicel veriler sunmuştur.

Şirket örneğin tekrarlanma sıklığı, ölümlü

kaza sayısı gibi sağlık ve güvenlik

performansıyla ilgili en az iki veri açıklar.

“2011 yılında iki ölümlü kaza

olmuştur; Şirkette yaralanma

oranı 0,23 (2013) ve 0,13’tür

(2012)”.

Derecelendirme Cetveli: Az bilgi/hiç

bilgi yok Biraz Açık

© EIRIS 56

BANKACILIK KRİTERLERİ

Kurumsal Krediler

Şirket profilinde bir kayda yer verilebilmesi için bu kritere uyuma ilişkin yeterli kanıt olması gerekir.

Kredi faaliyetinden elde edilen gelire değil, kredi finansmanından kaynaklanan direkt riske bakılır. Şirket

profilinde bir kayda yer verilebilmesi için şirketin:

Toplam kurumsal kredi riskinin, önceki iki mali raporlama döneminde toplam finansal varlıklarının

%5’inden fazla olması

veya

Toplam kurumsal kredi riskinin, önceki iki mali raporlama döneminde 20 milyar Avro’dan fazla

olması gerekir.

Bu koşulun karşılanması halinde, şirket aşağıdaki derecelendirme cetveline ve metodoloji kriterlerine göre

değerlendirilecektir:

Kurumsal Krediler Politikası

Kılavuz

Göstergeler Göstergelerin Tanımı Örnekler

Özelikle BAZI Kurumsal

Krediler için, yasal

asgari gereklerin

üzerinde, çevresel ve

sosyal unsurları

kapsayacak şekilde

uygulanan, ESG

(Çevresel, Sosyal ve

Yönetişim) unsurlarını

kredi derecelendirme

ve kredi riski

süreçlerine dahil etme

taahhüdü.

Bu taahhüt, bir bankanın, sadece bazı

seçilmiş yüksek riskli sektörler için ESG

kriterlerini kullanma taahhüdüyle

birlikte kurumsal kredilerin ESG

entegrasyonuna ilişkin, sektör bazlı bir

yaklaşım uyguladığı durumlarla ilgilidir.

Ancak, bankanın tüm yüksek riskli

sektörleri yeterince kapsadığına dair

yeterli kanıt olmadığı takdirde bu kriter

karşılanmış sayılmaz.

Şirket şunları belirtmektedir:

“İşletme Bankacılığı, Servet, Kurumsal

ve Sermaye gruplarımız bünyesindeki

kredi politikaları, ilgili sosyal ve çevresel

risklerin hafifletilmesini sağlamak için,

yüksek etkiye sahip endüstrilere

odaklanan bir yaklaşımı içerecek

şekilde geliştirildi.” ve “*Grubun+ sosyal

ve çevresel politikaları, Sosyal ve

Çevresel Yönetim Sistemimiz (SEMS) ile

bağlantılıdır ve sistemi

desteklemektedir; ayrıca Grup Kredi

Politikasına entegre edilmiştir.”

Şirket, sektör bazında özel politikalarını

yayınlamaz.

Şirket, senelik Ekvator Prensipleri

Derecelendirme

Cetveli: Bilgi yok Sınırlı Düşük Orta Orta İyi

© EIRIS 57

Kabul Edilebilir Uygulamalar:

Uygulama 1: Yeni, projeye özgü

kredileri, genişletilmiş Ekvator

Prensipleri III gereksinimleriyle birlikte

değerlendirme taahhüdü.

Uygulama 2: Çevresel ve Sosyal

Sürdürülebilirliğe İlişkin IFC Performans

Standartları taahhüdü.

Bu taahhüt, finansal aracılar vasıtasıyla

sağlanan proje ve kurumsal

finansmanlar dahil olmak üzere,

doğrudan yatırımları kapsayan IFC

Performans Standartlarından

kaynaklanır.

raporu yayınlar. Rapor, Ekvator

Prensipleri imza durumuna uygun

olarak çevresel ve sosyal unsurları

kapsayan taahhütlerini kapsamlı bir

biçimde gösterir.

Şirket, Çevresel ve Sosyal

Sürdürülebilirliğe İlişkin IFC Performans

Standartlarını taahhüt etmektedir.

Özelikle yüksek riskli

sektörlerde TÜM

kurumsal krediler için,

yasal asgari gereklerin

üzerinde ve çevresel

ve sosyal unsurları

kapsayacak şekilde

uygulanan, ESG

unsurlarını kredi

derecelendirme ve

kredi riski süreçlerine

dahil etme taahhüdü.

ESG hususlarını kredi riski süreçlerine ve özellikle:

Yüksek riskli sektörlerdeki TÜM kurumsal kredilere ilişkin (minimum 4 sektör);

Yasal asgari gereklerin üzerinde uygulananlara ilişkin – örneğin, misket bombalarına ilişkin gereklilikler yasal uygunluğun gerektirdiği düzeyde uygulanırken, dağ dinamitleme işiyle iştigal eden şirketlere yatırım yapmama veya bu şirketleri finanse etmemeye yönelik yatırım politikası, yasal uygunluğu aşacak şekilde uygulanır.

Hem çevresel hem de sosyal unsurları kapsayanlara ilişkin

süreçlere dahil etme taahhüdü.

EIRIS, en az DÖRT yüksek riskli

sektörün, ilgili sektörlerdeki TÜM

KREDİ VERME uygulamalarını

kapsayacak şekilde özel politikalar

kapsamına alınmasını ve ilgili

politikalarda yasal asgari gereklerin

aşılmasını beklemektedir. EIRIS

aşağıdaki altı sektörü/alanı, en yüksek

Banka, ‘tüm kredi verme işlemlerinin,

belirtilen kredi verme politikasına

ilişkin sürdürülebilirlik riskine tabi

olduğunu’ ve ‘politikanın, banka ve tüm

iştirakleri, şubeleri, temsilcilikleri ve

kontrolü altındaki tüm tüzel kişiler için

geçerli olduğunu’ beyan eder. Banka,

tarım, enerji üretimi,

madencilik/maden çıkarma

endüstrileri, ormancılık ve balıkçılığa

ilişkin politikalarla, proje finansmanına

ilişkin bir takım sektöre özgü politikalar

belirlemiştir. Politikalar, yasal asgari

gereklerin yeterince üzerindedir ve

çevresel ve sosyal konuları

kapsamaktadır. Banka Ekvator

Prensiplerini imzalayanlar arasındadır.

© EIRIS 58

hassasiyet ve riske sahip alanlar olarak

tanımlamıştır (Banktrack1 kullanarak):

Tarım

Balıkçılık

Ormancılık

Madencilik

Petrol ve gaz

Enerji üretimi

Kabul Edilebilir Uygulamalar:

Uygulama 1: Banka, tüm yüksek riskli

sektörlerde kurumsal finansmanı

sınırlandıran “Evrensel taahhüde”

sahiptir (TÜM kurumsal krediler için

yasal asgari gerekleri aşan seviyede).

Bu kriterler, yasal asgari gerekleri aşan

ve çevresel ve sosyal unsurlar içeren

tüm kredilerin, finansman alabilmek

için, bankanın genel kredi verme

politikasına uymasını zorunlu tutan

Banka kanıtlarını kapsar.

Tüm kurumsal kredi faaliyeti, bankanın

Etik Politikasına tabidir. Etik Politikası,

çevresel ve sosyal unsurları kapsar,

asgari uyum gereklerini aşar ve

bankanın sunduğu tüm kredilerle

ilgilidir. Banka şu beyanda

bulunmaktadır: “Yalnızca Etik

Politikamıza hiçbir aykırılığın olmadığını

tespit ettiğimiz durumlarda işletme

bankacılığı kredileri vereceğiz.

işletmemizin potansiyel mali kazancı

hiçbir zaman bu kararda etken olmaz."

1www.banktrack.org/download/close_the_gap/close_the_gap.pdf

© EIRIS 59

–Kurumsal Kredi Sistemleri

Kılavuz

Göstergeler Göstergelerin Tanımı Örnekler

ESG unsurlarının kredi

derecelendirme ve

kredi riski süreçlerine

entegre edilmesine

ilişkin eksik

sistem/prosedürler

bulunduğuna dair

kanıt

Şirketin kurumsal kredi verirken

çevresel ve sosyal politikaları

uygulamaya yönelik sistemler

kurduğuna, ancak sistemlerin

yetersizliğinin tespit edildiğine dair

kanıtlarbu kriterle ilişkilidir.

Ayrıca, kurumsal kredilerin

verilmesinde mevcut çevresel ve sosyal

politikaları ihlal eden kurumsal

kredilerle ilgili bir başvuru sürecinin

olması ve başvuru sürecinin özel bir

komite/kurul/organ tarafından

yürütülmesi de bu kriterle ilişkilidir.

Eksiklik, süreç kapsamında, bir kredi /

işlem / müşteri talebinin potansiyel

olarak yasaklanmasına özel olarak

atıfta bulunmayan bir sistem yapısıyla

ilgilidir.

Şirket, risk yönetim süreçlerine ESG

entegrasyonunun kapsamını belirtir.

Daha yüksek bir değerlendirme

alabilmek için şirketin, finansmanın

çevresel ve sosyal risk politikası

kurallarını ihlal etme potansiyelinin

bulunduğu kapsamlı başvuru

süreçlerini açıklaması, süreçleri gözden

geçirmesi ve nihayetinde finansmanı

çevresel ve sosyal unsurlara dayanarak

reddetmesi gerekir.

ESG unsurlarının

sadece PROJE

FİNANSMANIYLA ilgili

kredi derecelendirme

ve kredi riski

süreçlerine entegre

edilmesine ilişkin

eksiksiz

sistemler/prosedürler

bulunduğuna dair

kanıt

Bu kriter, şirketin sunduğu kurumsal

kredilerde çevresel ve sosyal

politikalarını uygulamaya yönelik

sistemler kuran, ancak bu sistemleri

yetersiz olarak değerlendirilen

şirketlerle ilgilidir.

Ayrıca, kurumsal kredilerin

verilmesinde mevcut çevresel ve sosyal

politikaları ihlal eden kurumsal

kredilerle ilgili bir başvuru süreci

olduğunu ve başvuru sürecinin özel bir

komite/kurul/organ tarafından

yürütüldüğünü gösterebilir.

Eksiklik, açık politikalara uymamanın,

finansmanın reddi veya bir kredi /

işlem / müşteri talebinin

reddedilmesiyle sonuçlanacağını teyit

eden detaylar içermeyen bir sistem

Bankanın tarama yöntemi, “projeyle

ilgili kurumsal kredileri" içerir (toplam

işletim tutarı 100 milyon USD veya

üzeri ve her bir bankanın bireysel payı

en az 50 milyon USD olduğu sürece).

Banka, dahili süreçlerini EPIII

gereksinimlerini karşılayacak şekilde

uyarlamıştır.

Şirket, artan çevresel ve sosyal risk

nedeniyle başvuru detayları dahil

olmak üzere, senelik Ekvator

Prensipleri raporunda, Ekvator

Prensipleri ile ilgili detaylı sistem

sürecini yayınlamıştır.

© EIRIS 60

yapısı ile ilgilidir.

Örneğin, müteakip uygulama sürecini

anlatan, fakat potansiyel kredi reddinin

detaylarını belirtmeyen bir sistem eksik

sayılacaktır.

Diğer proje bazlı uygulamalar:

Bankanın kurumsal Kredi finansman

taleplerine DOĞAL SERMAYE

HESAPLAYICIYI uygulaması

Bankanın kurumsal kredi finansman

taleplerine KARBON RİSK

HESAPLAYICIYI uygulaması

PROJE

FİNANSMANININ DA

ÖTESİNDE, ESG

unsurlarının kredi

derecelendirme ve

kredi riski süreçlerine

entegre edilmesine

ilişkin eksiksiz

sistem/prosedürlerin

bulunduğuna dair

kanıt

Banka, sektöre özgü ESG kriterlerine

ilişkin potansiyel ihlallerin bir görüşme

sürecine yol açacağına, ESG

gereksinimlerinin karşılanmamasının,

finansmanın reddiyle sonuçlanacağına

dair kanıt sunmalıdır.

Sistem unsuru, yeterli sayıda sektörün

kapsandığına dair inceleme yapmaz.

Zira bu husus, politika göstergeleri

kapsamındadır.

Bu unsur, çevresel ve sosyal

entegrasyon sürecinin yalnızca SRI

veya ESG Fonlarına veya yalnızca proje

finansmanına uygulanmadığını, tüm

ilgili sektöre özgü kurumsal krediler

için ana kurumsal krediler / kredi riski

sürecine entegre edildiğini gösterir.

Yeterli bir sistem, bankanın çevresel ve

sosyal unsurları, başvurunun

alınmasından finansman teklifine kadar

kredi finansman sürecine nasıl

uyguladığını göstermelidir.

Alternatif olarak, bir banka, (i)

gelişmeye devam etmesi ve (ii)

politikalara uyması için tüm kredi

alanlarla ve finansman ortaklarıyla

finansman sonrasında aktif olarak

görüştüğünü gösterebilir.

Banka, kredi verme ile ilgili politikasının

özel bir alt bölümü ile, Sürdürülebilirlik

Riski Yönetim Çerçevesi (SRMF)

vasıtasıyla uygulanan şemsiye

Sürdürülebilirlik Riski Politikasına

sahiptir. SRMF, “üç savunma hattı”

prensibiyle çalışır ve şirketin Merkezi

Sürdürülebilirlik Departmanı, SRMF’nin

başlatılması, geliştirilmesi, gözden

geçirilmesi ve güncellenmesinden

sorumludur. Banka, kredi başvuru

prosedürleriyle ilgili kapsamlı detaylar

sağlamaktadır.

Banka, tüm vurgulanan sektörlerdeki

kredilerin asgari düzeyde ek

araştırmaya tabi tutulduğunu,

yüksek/hassas vakaların ise, İtibar Riski

Komitesine havale edildiğini teyit eder.

Banka, 2013 Sürdürülebilirlik

Raporunda kapsamlı sistem yapısını

tanımlar ve sürecin sonunu, nihai

karar/yasak ile kesin olarak belirtir.

© EIRIS 61

Kurumsal Kredi Raporlamaları

Kılavuz

Göstergeler Göstergelerin Tanımı Örnekler

Proje Finansmanının da

ötesinde Kurumsal

Finansmana ilişkin ESG

tarama seviyesi

hakkında HER TÜRLÜ

niceliksel raporlama

Açıklama gerektirmeyen , halka açık

veri bulunması gereklidir.

Şirket 2013 Faaliyet Raporunda 2013’te

21.39 milyar EUR Sürdürülebilir

Finansman sağladığını rapor

etmektedir.

Şirket, Kurumsal Krediler

Çevresel ve Sosyal

entegrasyon sürecine

tabi tutulmuş tüm

kurumsal kredilerin

(proje finansmanının

ötesinde) mutlak

tutarını (USD, GBP)

ve/veya yüzdesini rapor

eder.

Rakamsal veri sağlanmalıdır. Şirket 2013 Faaliyet Raporunda, özel

sektör kredilerinin toplam tutarını ve

aşağıdaki açılardan bu rakamın

dökümünü gösteren kapsamlı listeler

vermektedir:

Sektör ayrımı (gıda/tarım,

ticaret endüstri ve hizmetler

(TIS) ve özel şahıslar)

Grup kuruluşu (yurtiçi, toptan,

kiralama ve emlak)

Sektöre göre TIS Kredileri

Sektöre göre gıda/tarım

Şirket, tüm mevcut kredilerinin

politikalarına tabi olduğunu açıkça

beyan eder.

Yalnız proje

finansmanını kapsayan

kurumsal finansmana

ilişkin ESG tarama

seviyesi hakkında HER

TÜRLÜ rakamsal

raporlama

Rakamsal veri sağlanmalıdır. Şirket Ekvator Prensiplerini

imzalayanlar arasındadır ve EP

gereksinimlerine uygun olarak proje

finansmanlarının sayısına ilişkin verileri,

risk kategorisi bazında rapor eder.

Ayrıca, şirket 2014 yalında, 302

finansman talebinin ilgili Çevresel

Yönetim Ekibine havale edildiğini

belirtmektedir.

© EIRIS 62

NEGATİF TAVAN – Tartışmalı Projelere Katılım

Tartışmalı Projelere Katılım

Ek Gösterge - PERF1

Bir şirketin, birden fazla tartışmalı projeye finansman sağladığı veya en az bir projenin EIRIS tarafından

oldukça tartışmalı olarak değerlendirildiği tespit edilirse, skor, maksimum not ile SINIRLANDIRILMALIDIR.

Program, Banktrack (potansiyel tartışmalı projeleri tanımlamak için) ve EIRIS Convention Watch servisinin

bir kombinasyonunu kullanır.

Bir veya birden fazla tartışmalı projeye katılım söz konusu ise, maksimum not Ortadır. EIRIS, Convention

Watch’tan gelen verilerle birlikte üçüncü şahıs NGO veri denetimlerini kullanan bir süreci izleyecek ve ilgili

finansal desteğin hala verildiğinden emin olmak için şirket ile irtibat kuracaktır.

Finansmana doğrudan katılıma sahip şeklinde sınıflandırılmak için, Banktrack veritabanı, projeye her türlü

finansal katılımı, sahayı işleten ana şirket veya tüzel kişiyi tespit etmek amacıyla kullanılacaktır. “Doğrudan”

şeklinde değerlendirilen finansman türleri şunları içerir:

Proje ile ilgili proje finansmanı

Borç finansmanının ayarlanması dahil olmak üzere, proje ile ilgili danışmanlık hizmetleri

Projenin bir yönüyle doğrudan bağlantısı olan Kurumsal Krediler

Arsa karşılığı nakit

Doğrudan bağlantının bulunduğu hisse senedi/ tahvil aracısı veya yöneticisi

EIRIS, finansman düzenlemesi ve tartışmalı proje arasında açık, doğrudan bağlantıya dair yetersiz kanıt

bulunan hallerde, herhangi bir finansman düzenlemesini ilgili şeklinde değerlendirmeyecektir. Dahil

edilmeyen finansal katılım türleri şunlardır:

Bankanın proje için fizibilite çalışması yaptırdığı danışmanlık hizmetleri

Yöneten / işleten / mal sahibi şirkete genel kurumsal krediler

Yöneten / işleten / mal sahibi şirket adına, tartışmalı proje ile doğrudan bağlantısı olmadan tahvil

ihracı

Yöneten / işleten / mal sahibi şirket adına öz sermaye ihracı

Söz konusu proje ile doğrudan bağlantı kanıtı olmadan kredi verilmesi

Örnek:[Banka] birden fazla tartışmalı projeye doğrudan katılımı nedeniyle orta ile değerlendirilmiştir.

Projeler şunlardır:

Shwe gaz ve boru hattı projeleri Myanmar *Banktrack, 11/03/2015+ *Şirket katılımı, XX/XX/20XX+

© EIRIS 63

Perakende bankacılık

Sorumlu Kredilendirme ve Finansal Erişim

Şirketler, ancak şirketin önemli miktarda tüketici/perakende bankacılık faaliyetleri varsa Sorumlu

Kredilendirme ve Finansal Erişime yönelik yaklaşımları açısından değerlendirilirler.

Kılavuz

Sürecin ana hatları Göstergelerin Tanımı Örnekler

Şirketin önemli

miktarda bankacılık

faaliyetleri var mı?

Sadece HAYIR veya EVET olarak

yanıtlayınız. HAYIR ise, iş detayları not

alanını düzenleyiniz. EVET ise, sorumlu

kredi verme sorusunu oluşturunuz ve

değerlendirmeyi tamamlayınız.

'Önemli’ miktarda perakende

bankacılık faaliyetleri bulunan bir şirket

aşağıdaki koşullardan herhangi birini

karşılayan banka olarak tanımlanır:

(i) Senelik gelirinin %25’inden

fazlasını perakende

bankacılık faaliyetlerinden

sağlayan banka veya

(ii) Senelik gelirinin 1 milyar

EUR’dan fazlasını

perakende bankacılık

faaliyetlerinden sağlayan

banka

Veya (i) ve (ii)’nin her ikisi

Banka grubu, lider finansal hizmet

sağlayıcısıdır ve bölgesinin en

büyüklerinden biridir. Bir takım iş

birimi ve destek fonksiyonundan

oluşur.

Bireysel Bankacılık, bireysel ve özel

bankacılık müşterilerine hizmet verir.

Birim, günlük bankacılığı basitleştirmek

ve etkinleştirmek amacıyla yenilikçi

dijital çözümlerin sunulmasına ve

birden fazla karmaşık finansmana sahip

müşterilere proaktif danışmanlık

sağlanmasına odaklanır.

© EIRIS 64

Sorumlu Kredilendirme:

NOT: Bu araştırma alanı, sadece önemli perakende bankacılık faaliyetleri bulunan şirketler için geçerlidir.

* Aşağıdaki göstergelerden bazıları, birden fazla başarı seviyesine sahiptir.

Kılavuz

Göstergeler Göstergelerin Tanımı Örnekler

İzlenen unsurların en

fazla ikisini/izlenen

unsurların üç veya daha

fazlasını kapsayan,

sorumlu kredi vermeye

ilişkin politika veya

taahhüt

Aşağıdakilere dair kanıt bulunması:

Sorumlu tüketici kredileri

verilmesine ilişkin genel

taahhüt;

Kasıtlı satış istismarını

önlemeye yönelik taahhüt;

Yüksek faiz oranlı kredi

vermemeye yönelik taahhüt;

kredi vermeden önce

kredibilitenin kontrol

edilmesi;

Kredi verme süreç ve

uygulamalarında şeffaflık;

Sorumlu kredi verme

bağlamında müşterilere adil

davranma; borçluları

evlerinde tutmak için çaba

göstermeye yönelik taahhüt

(yani hacizden kaçınmak); vs.

Banka, yeni ve ek kredi başvurularıyla

ilgili hızlı ve sorumlu kredi verme

kararları alabilmek için, müşteri risk

derecesinin doğru bir

değerlendirmesini yapar. Müşterinin

davranış ve koşullarındaki değişikliklere

çabuk reaksiyon gösterebilmektedir.

Grup, sorumlu kredi verme

uygulamasını taahhüt etmektedir.

Müşteri ve toplumun beklentilerine

paralel olarak ürünleri sorumlu bir

şekilde pazarlama yükümlülüğünü

kabul etmektedir.

İzlenen unsurların en

fazla ikisini/ en az ikisini

kapsayan sorumlu kredi

verme sistemi

Aşağıdakilere dair kanıtlar:

Sorumlu kredi verme

eğitiminin verilmesi;

Uygunluğun izlenmesi; vs.

Gelişmiş Unsurlar:

İzleme sonuçlarının

açıklanması;

Şikayetleri en aza indirme

hedefleri (ve diğer ilgili

Şirket kredi onay yetkisini beceri ve

deneyime göre tahsis eder. İnsanların

eğitilmelerini ve rollerini

yürütebilmelerini sağlayacak ve kredi

onayın, satış ve ilişki yönetiminden

fonksiyonel olarak bağımsızlığını

sağlayacak şekilde kilit sorumlulukları

ayırır.

Derecelendirme

Cetveli: Bilgi yok Sınırlı Düşük Orta Orta İyi

İleri

© EIRIS 65

hedefler);

Satış ekibine yönelik

teşvikler;

Geri ödemelerini

geciktirenler için borçların

yeniden yapılandırılması;

Erken borç spiral uyarı

sistemi vs.

Sorumlu kredi verme

performansına ilişkin

niteliksel/niceliksel

verilerin sağlanması

Niceliksel ve niteliksel veri

sağlanmalıdır.

Sorumlu kredi verme bilgileri,

sorumlu kredi verme ile ilgili şikayet

verilerini; evlerin haczi (nden

kaçınma) ile ilgili verileri; PPI (ücret

koruma sigortası) sahtekarlıkları ile

ilgili finansal çıkarımları içerir.

Banka, müşterilere verilen krediler ile

ilgili verileri internet sitesinde

yayınlamış ve 2014 yılında bir takım

şikâyetler almıştır.

Son üç takvim yılının

herhangi birinde yüksek

maliyetli kredi ürünleri

sunulduğuna ilişkin

hiçbir iddia olmaması

Kendinden açıklayıcı Banka, 2013-2015 döneminde yüksek

maliyetli kredi ürünleri sunmamıştır.

Geçtiğimiz üç takvim

yılında sorumsuz kredi

verme uygulamalarına

dair iddialar olmaması

Kendinden açıklayıcı 2013-2015 döneminde bankanın

sorumsuz kredi verme uygulamalarında

bulunduğuna dair hiçbir iddia

olmamıştır.

© EIRIS 66

Finansal erişim:

Kılavuz

Göstergeler Göstergelerin Tanımı Örnekler

Banka hesapları ve kredi

verilmesi dahil olmak

üzere, finansal erişimi

artıran bir program veya

girişim

Şirketin, yurtiçi / ana piyasalarda

geleneksel olmayan müşterilere

yönelik finansal erişimi artırmak

amaçlı bir taahhüt, program veya

girişimi var mıdır?

Şirket, yerli topluluklara ait olanlar ve

65 yaşın üzerinde olanlar dahil olmak

üzere, düşük gelirli tüketicilere kredi

vermeyi taahhüt etmektedir.

Finansal erişimin artırılmasına yönelik niteliksel/niceliksel hedeflerin sağlanması

Şirketin, geleneksel olmayan

müşterilere yönelik finansal erişimi

artırma hedefi var mıdır?

Banka, 2017 sonunda geleneksel

olmayan müşterilere finansal erişimi

%25 artırma hedefine sahiptir.

Finansal erişime ilişkin niceliksel verilerin açıklanması

Şirket, geleneksel olmayan

müşteriler için açılan/aktif banka

hesabı sayısı, geleneksel olmayan

müşterilere verilen kredi miktarı gibi,

finansal erişim hakkında niceliksel

verileri rapor ediyor mu?

Şirket, 2015 yılında geleneksel olmayan müşteriler için 5,000’i aşkın yeni hesap açtığını rapor etmiştir.

Hedeflere ilişkin

raporlama

Kendinden açıklayıcı Banka, 2015 yılında finansal erişim

hedefinin %85’ine ulaşmıştır.

Finansal erişimi

artırmaya yönelik açık

kanıtlar

Şirketin geleneksel olmayan

müşterilere finansal erişimi, mutlak

tutar veya oran olarak önceki 12 aya

göre artmış mıdır (banka hesapları

veya verilen krediler açısından)?

Şirketin rakamları, geleneksel olmayan

müşterilerde 2014 yılına göre 2015’te

%5 artış olduğunu göstermektedir.

Derecelendirme

Cetveli: Bilgi yok Sınırlı Düşük Orta Orta İyi

İleri

© EIRIS 67

EK

BIST Sürdürülebilirlik Endeksi projesi kapsamında “kamuya açık bilgi”den kasıt

nedir?

Değerleme çalışmasında dikkate alınacak kaynakların türü:

Şirket yıllık mali rapor ve tabloları

Şirket Sürdürülebilirlik, Kurumsal Sosyal Sorumluluk Raporu, Çevresel, Sosyal ve Toplum türü raporlar

Şirket websitesi

Düzenleyiciler veya kamu kurumları tarafından hazırlanmış ve kamuoyunun veya paydaşların erişebildiği bilgiler (Örn. Mali yetkililer, çevre kurumları)

Kamuoyuna ve/veya paydaşlara açıklanmak üzere diğer üçüncü şahıslar tarafından hazırlanmış bilgiler (Örn. CDP-Carbon Disclosure Project)

Dahil edilmeyecek kaynaklar:

Şirket websitesinde yayınlanmayan ancak “talep üzerine iletilebilecek” bilgiler.

‘Gizli’ olarak adlandırılan kaynaklardan veya özel veya gayriresmi iletişim sonucu elde edilen verilerkabul edilemez.

Kamuyu aydınlatma yoluyla teyit edilemeyen anket verisi veya anket cevapları kullanılamaz.

Hazırlanmakta olan veya şirket tarafından onaylanmamış materyaller kamuya açıklanana kadar (Örn. Şirket websitesinde yayınlanana kadar) sayılamaz. (Bu durum her vesilede şirkete hatırlatılmalı!)

Belirli politikalar veya idare sistemlerinin vb. varlığına delil teşkil edebilecek ama gizli tutulması istenen işyeri personel talimatları (Şirketler bu kuraldan kaynaklanan kabul edilmeme durumuna itiraz ediyorlarsa, kendi web sitelerine özetleri koymaları için teşvik edilebilirler).

Uygulamada daha ileri değerlendirmeyi gerektirebilecek ayrıntılar ortaya çıkabilir, yukarıdakiler netliği

sağlamak ve daha kolay anlaşılabilirlik sağlamak maksadıyla üretilmiştir.

EIRIS

© EIRIS 68

EIRIS hakkında

EIRIS, bağımsız analizler ve bu analizlerden elde edilen bilgilerin yatırım kararlarına dahil edildiği araçlarla

sorumlu yatırımcıları güçlendiren; çevresel, sosyal ve yönetimsel (ESG) alanda araştırmalar yapan öncü bir

küresel kuruluştur. 30 yıllık sorumlu yatırım tecribesine sahip EIRIS, ESG konularındaki anlayışını, kurumsal

uygulamalar ve pratik çözümler konusundaki bilgi birikimiyle birleştirmektedir. Sorumlu yatırımcılara

yönelik araştırma servislerimiz, emeklilik ve ticari fon yöneticilerini, bankaları, varlık yöneticilerini, yardım

kuruluşlarını ve dini kuruluşları da kapsayan, Avrupa, ABD ve Asya’da bulunan 200’ün üzerinde müşteriyi

destekleyen geniş yelpazede sorumlu yatırım stratejileri sağlamaktadır. Londra, Paris ve Washington’daki

ofislere ek olarak, araştırma kapsamını genişletmek ve yerel düzeyde sorumlu yatırım konuları hakkında da

takipte kalmak amacıyla Avustralya, Brezilya, Almanya, İsrail, Meksika, Güney Kore ve İspanya’da da küresel

iş ortakları ağına sahiptir. EIRIS, Birleşmiş Milletler Sorumlu Yatırım İlkeleri (UNPRI) imzacısı bir kuruluştur.

13 Ekim 2015’te, Fransa ve Birleşik Krallık’ın iki köklü araştırma şirketi olan Vigeo ve EIRIS, global erişimli tek

bir Avrupa şirketi olmak üzere birleşeceklerini duyurmuşlardır.

EIRIS hizmet ve ürünleri hakkında daha fazla bilgi almak için lütfen aşağıdaki adresleri ziyaret ediniz.

www.eiris.org veya e-posta clients@eiris.org

Daha ayrıntılı bilgi için

Liliya Akhmadullina, Araştırma Analisti

EIRIS | Global research for responsible investors (Sorumlu yatırımcılar için küresel araştırma)

+44 (0)20 7840 5830 (direct) | +44 (0) 20 7840 5700 (switchboard)