birlik mi rekompozisyon mu?

7/31/2019 Birlik mi Rekompozisyon mu?

1/85

Demir

Kkaydn

Birlik

mi?Rekompozisyon

mu?Kurueme Sreci nin Deerlendirmesi ve Bildiriler

Yaynlar


2/85

8

Birlik mi?Rekompozisyon mu?

Kurueme Srecinin Deerlendirmesi ve Bildiriler

Demir Kkaydn

27 Haziran 2012 nc Srm

Yaynlar


3/85

9

indekiler

Birlik Tartmalar zerine Deerlendirmeler ................................................................ 11

Birlik = Blnme: Unutulan Bir Denklem........................................................................ 11

Kuruemenin Tarihteki Olas Yeri ............................................................................... 13

Kuruemenin Hayalleri ................................................................................................ 15

Parti Konusunda zerinde Dnlmesi Gereken Baz Sorular ....................................... 18

Sosyalistlerin Birlii Kimin in Gerekli? ..................................................................... 20

Avrupadaki Birlik Tartmalarnn Gayr Resmi ve znel Bir Tarihi .................... 22

Sunu ................................................................................................................................. 22

Toplantlarn Tarih ncesi ............................................................................................... 24

Frankfurt Toplants ........................................................................................................... 27

lk Bocholt Toplants........................................................................................................ 31

Avrupada Kadnlar ........................................................................................................... 36

Komisyon almalar ....................................................................................................... 38

Son Bocholt Toplants ...................................................................................................... 43

Hangi Konular, Nasl Bir ncelik Srasna Gre, Hangi Biimler Altnda EleAlnmal?.............................................................................................................................. 45

Program Anlaylar ........................................................................................................... 51

Marksizm ve Gnmz Dnyas ....................................................................................... 56

Gnmz ve Marksizm Konusunda Tebliler ve Tartmalar zerine BirDeerlendirme ..................................................................................................................... 62

Sunu ................................................................................................................................. 62

Gnmz Dnyas ve Marksizm likisi Hangi balamlarda Ele Alnabilir ..................... 63

Marksizm Nedir? i Hareketi ve/veya Sosyalizm mi? ................................................... 66

Marksizm, Hangi Marksizm? ............................................................................................ 67

Marksizmin Hangi Vehesi ............................................................................................... 70

Sosyalist Demokrasi Tartmalarnda Pek Tartlmayan Baz Sorunlar AmaDenemesi .............................................................................................................................. 75

Sunu ................................................................................................................................. 75

Sosyalist Demokrasi Tartmasnn Baz Metodolojik Sorunlar..................................... 76


4/85

10

Proletarya Diktatrl Deneylerinde Hangi Problemler zlmeye allmt?......... 80

Grlerin Semenler indeki Orannn Temsilcilere Yansmas ile Seilenlerin Her AnGeri Alnabilmesi Sorunlarnn elikisi .......................................................................... 81

Dier Emeki Tabakalarn Oy Haklar ve Arlklar Sorunu........................................... 82

Yerlerine Gre Sovyetler Gnmzde i Snfnn radesini Yanstmaya Ne ldeHizmet Eder? ..................................................................................................................... 83

Partiler Sorunu................................................................................................................... 84

Dier Bask Biimleri ve Sosyalist Demokrasi ................................................................. 85

Dorudan Demokrasi Olanaklar....................................................................................... 86

Sosyalist Demokrasinin lkesi ve Maddi Temeli ............................................................. 86

Kurueme Toplantlar Genel Kuruluna (Kuruemeye Mektup).......................... 90


5/85

11

Birlik Tartmalar zerine Deerlendirmeler

Birlik = Blnme: Unutulan Bir Denklem

Birlik!.. Son aylarn ve yllarn byl szc. Herkes birlikten yana. Peki, niin birliktenyana da blnmeden yana deil? Tartmalarn ad niin Blnme Tartmalar deil deBirlik Tartmalar? Ad Blnme Tartmalar olsa daha m yanl olurdu?

Burjuva aydnlanmaclar, soyut bir insan z anlayndan hareketle btn insanlarn iyi

doduunu ama onlarn bazlarn toplumun kt yaptn sylerlerdi; Hegel de, buyaklamn yanlln gstermek iin, btn insanlar kt doarlar, onlarn bir ksmn iyiyapan toplumdur gibilerden bir eyler sylemi. Aslnda bu nerme de, ayn yaklamerevesinde en azndan birincisi kadar dorudur; hatta birincisinin ve kendisinin samalngsterdii iin, birincisinden ok daha dorudur.

Benzer bir yaklam Birlik Tartmalar adna da uygulanabilir. Tartmalarn ad BlnmeTartmalar olsayd, en azndan Birlik Tartmalar kadar doru, hatta her birliin aslndabir blnme olduunu hatrlatt; sama bir birlikilik yarmas ve blclk sulamas

olanan ortadan kaldraca iin, yz kat daha doru olurdu.Evet, tekrar, o unutulmu, eski, diyalektii biraz hatrlamak gerekiyor.

Birlik kavram, kendisi ayn zamanda kendi ztt olan bir kavramdr, tpk retim gibi.retim, ayn zamanda tketimdir de. Herhangi bir rn retilirken, hammadde, enerji, i gctketilir. Ya da herhangi bir rn tketilirken, artklar, pler, igc retilir. Aslnda retimve tketim, bir ve ayn srecin iki yznden, hatta bak amza gre deien iki farkladlandrlndan baka bir anlam tamazlar. retim szcnn kullanld her yere, aynrahatlkla tketim szcn koyarak, ayn dorulukta nermeler elde edilebilir.

Soruna byle, artk unutulan diyalektik bir bak asyla baklnca, kimi ok parlak gibigrlen adlandrmalarn, aslnda hi bir eyi aklamadn daha ak grmek mmknolabilir. Tipik bir rnek: Tketim Toplumu kavram. Ayn topluma retim Toplumudendiinde hi de farkl bir ey sylenmi olmaz. Sadece ayn srece baka bir koordinatsisteminden bakarak bir isim verilmi olur. Bir eyin tketilmesi iin retilmi olmas gerekir.Tketim Toplumlar ayn zamanda retim Toplumlardr. Peki, o halde, niye retimToplumu denmiyor da Tketim Toplumu deniyor? Bunun nedeni, bilimsel deil, psikolojikya da ideolojik kayglarda bulunabilir.

Aslnda Tketim Toplumu kavramyla kastedilen, insann mutluluu ve yaamas iin hi de

gerekli olmayan eylerin bol miktarda retildii bir toplumdur. Fakat kastedilenin bu olmashalinde de, Tketim Toplumu (veya retim Toplumu) kavramlar ile aklanmak istenen


6/85

12

arasnda bir aklama ilikisi ortaya kmaz. nk retim veya tketim toplumu kavram,retilen veya tketilen eylerin niteliini deil, sadece niceliini bir l olarak ele alr.

Eer tarihte her toplumun ayn zamanda retim ve/veya tketim toplumu olduunu; buanlamda modern uygarln bir istisna oluturmadn; ama tketim toplumu derken,

rnein bol miktarda p reten bir toplum kastedildiini bilir; tketim toplumu kavramnnaslnda anlamsz ve yanl, hi bir aklayc deeri olmayan bir kavram olduunu bir an bileaklmzdan karmazsak; ve tketim szcnn retime gre daha pejoratif, ktleyici,aalayc bir anlam olduu iin, yani bilimsel deil; tarihsel, ideolojik veya psikolojiknedenlerle retim toplumu deil de tketim toplumu dediimizi unutmazsak;kastedilenin ksa bir ekilde ifadesini salad iin, tpk Avrupa Ekonomik Topluluu yerineAET denmesi gibi, bir kot olarak kullanmak ekonomi salayabilir.

Ayn iliki Birlik ve Blnme iin de geerlidir. Niin Birlik Tartmalar da BlnmeTartmalar deil veya niye Sosyalist Birlik diye bir dergi karlyor da SosyalistBlnme diye deil? Birincisi ikincisinden daha m doru? Hayr. Sadece psikolojik veideolojik bir avantaj salanyor. Blme ya da blnme olumsuz bir anlam tar.

Her birlik blnmedir. Blnmesiz birlik, birliksiz blnme mmkn deildir. nsanlarherhangi bir kritere gre blmek isteyin, onlar ayn zamanda birletirmi olursunuz.Kanarya sevenler dernei kurmak, kanarya sevenleri birletirmek istiyorsanz, kendinizikanarya sevmeyenlerle blmek, kanarya sevmeyenlerin birliin iinde yer alamayacanbelirtmek, en ak biimde blclk yapmak zorundasnzdr. Ama diyebilirsiniz ki, bizkanarya sevmeyenlerle de blnmek istemiyoruz, onlar da derneimize ye olabilirler. O

zaman da, kanarya sevmeyenlerin dernee ye alnmasn istemeyenlerle blnmolursunuz. Birliki olmann blc olmaktan baka bir yolu yoktur. Blc olmann dabirliki olmaktan baka yolu yoktur. Nasl her retim eylemi ayn zamanda tketim ise,nasl her temizleme eylemi ayn zamanda bir pisleme eylemi ise, her birlik eylemi de birblme eylemidir. Aslnda sorun hi bir zaman retimci ya da tketimci, temizliki ya dapisliki, blnmeci ya da birliki olmak deildir. Biri olduunuzda otomatikman onun ztt daolursunuz. Sorun neyin retilip neyin tketildiidir; neyin kirletilip neyin temizlendiidir;

neyle birleilip neyle blnlddr.

Btn Sosyalistler Birlesin, bunu istediimiz iin Birlik Tartmalar diyoruz mu

diyorsunuz? Ama o Btn Sosyalistler iinde Btn Sosyalistlerin birlemesinin ancakdevrimci bir program baznda olursa doru olacan dnenler de vardr.

Bunlarla blnmeden Btn Sosyalistler Birlesin tezinizi savunamazsnz. Demek kihedefiniz, o gzel btn sosyalistler deil, rnein en azndan, devrimci bir programgerekmeden birleebileceine inananlardr. O zaman da adnz, niye daha drste rneinbirlemenin ancak devrimci bir program temelinde olacan dnen sosyalistlerle blnensosyalistler olarak adlandrmyorsunuz? Bu daha m yanl olurdu? Hayr, aksine gerekliidaha ak ifade ettii iin bin kat daha doru olurdu.

Evet artk byle, provakatif adlandrmalara, insanlarn n yarglarna, psikolojilerine deil,zekalarna, dncelerine hitap eden adlandrmalara ve dile ihtiya var.


7/85

13

Artk Elbiselerimi, tabaklar ykyorum deil, Elbiselerim ve tabaklarla suyu kirletiyorumdemeliyiz. Bu ok daha dndrc ve uyarcdr. Artk rnein Sosyalist Birlik deil,Sosyalist Blnmeyi karmak gerekiyor. Sosyalist Birlik toplantlar deil Sosyalist

Blnme toplantlar rgtlemek gerekiyor. Bu isimlerin hi biri daha doru ya da daha

yanl deildir ama hi olmazsa an ihtiyalarna daha uygun, daha dndrcdrler.Birlik szc neyle birleilip neyle blnldn gizlemeye yarar, ama Blnmeszc tam da neyle blnld dolaysyla neyle birleildii sorusunu kkrtr. Soruudur: neyle birleiliyor, neyle blnlyor; neyle birlemek, neyle blnmek gerekir?

Kuruemenin Tarihteki Olas Yeri

Artk Kurueme Sreci diye adlandrlan Birlik Tartmalar Trkiye Solunun kendilleri ve tarihi asndan bakldnda, sadece var oluuyla bile bal bana bir baarolarak grlebilir. Bu tartmalar, Trkiyedeki Sosyalist kadrolarn gerek nitelik, gereksenicelike en nemli blmn kapsamtr. Trkiye ve Avrupada tartmalara katlan,bildiriler sunan isimlere bakldnda, 1960lardan beri mcadele iinde bulunmu ve halapolitik olarak aktif kadrolarn hemen hepsinin dorudan ya da dolayl olarak tartmalar iindeolduu grlr. 1960larda TP saflarnda mcadeleye balam; FKF ve DEV - GENdeneylerini yaam; 12 Mart hapiste ya da gizlilikte geirmi; 1974 sonrasnn muazzamkitleselleme dalgasnda genellikle bir rgtn ynetiminde bulunmu; 12 Eyll dnemini

yine hapis, srgn veya illegalite koullarnda geirmi kadrolarn, yani sol hareketin son 20 -30 yllk birikiminin byk blm bu tartmalarda dorudan veya dolayl yer ald. 1960larbir yana braklrsa son yirmi ylda ilk kez bylesine geni ve deiik evreleri iine ekebilenbir tartma yaand.

Teorik bakmdan da durum pek farkl deildir. zellikle Devrimci Blokun metinlerinebakldnda, savunulan teorik tezlerin genel ortalamalaryla Trkiye sol hareketinin son 30yllk tarihinde ulalan en ileri noktay temsil ettikleri kolaylkla grlebilir.

Bu isimler, ortaya kan metinler dnlnce sadece bu tartmalarn bile sosyalist harekete

muazzam bir itilim, bir dinamik kazandrmas umulurdu. Ama btn bu beklentilergereklememitir; umuttan ziyade bir bezginlik egemendir; kimse sonutan memnundeildir.

Aslnda Kuruemenin kahramanca diye nitelenebilecek bir yan da vardr. Trkiye veDnyada Marksizmin diskredite olduu bir dnemde, en azndan Devrimci Kanatnmetinleri bakmndan, devrimci sosyalizme doru, Marksizme doru, akntya kar birabadr da.

Fakat btn bu kahramanca yanna ramen, onun garip, ifadesi g, traji-komik denebilecekbir yan da vardr. Sanki btn o tartmalar bu dnyann dnda yaplyor gibidir.

Onun bu yan denebilir ki, sosyalizmin, Marksizmin trajedisinden, bu trajedinin sonularn


8/85

14

yaamasndan kaynaklanyor. Bir an iin, dnya tarihsel adan baktmzda, onungerekten ok ge kalm bir aba olduu grlyor. Hayat Trkiye Sosyalistlerinin teorikevriminden ok daha hzl evrilmitir.

Modern fizik evrenin oluumunun ilk dnemlerini anlayabilmek iin teleskoplarla daha

uzaa, labaratuarlarda daha scaa ulamaya alyor. Teleskoplar ne kadar ileriye bakarsazaman iinde o kadar geriyi gryor. Labaratuarlarda ne kadar yeni scaklklara ulalrsa okadar eski scaklklara ulalm oluyor.

Stalinizm denen o korkun, ve ok kullanld iin artk korkunluunun ap kavranlmazolan yozlama sonucunda dnyaya gzlerini Stalinist teoriyle am ve onu Marksizm sananMarksistler ne kadar ilerlerlerse o kadar geriye varyorlar ya da tersinden ifade edersek,Marksizmin tarihinde ne kadar geriye giderlerse o kadar ileriye ulam oluyorlar.

68 kuann teorik serveni bir bakma zaman iinde geriye doru bir yolculuktur, ama bu

geriye doru yolculuk aslnda onun kendi hareket noktasna gre ileriye doru bir gidianlamna gelmektedir.

Bizler nce metafizik burjuva sosyolojilerini Marksizm sanarak ie baladk; sonra Mao,Stalin, Politzerleri kefettik; onlardan rendiklerimizi Marksizm sandk. Birka on ylmzda onlarn Marksizminin Marksizm olmadn anlamakla kaybettik. Marks, Engels, Lenin,Troki, Luxemburglarn Marksizmine, yani suyun kaynana ulamamz; zaman iinde dahageriye gidiimiz; daima daha eski teorisyenleri buluumuz bizim kendi hareket noktamz

asndan hep bir ilerlemenin ifadesi oldu.

Btn bu teorik abann elbette bir tek hedefi vard, yaadmz an sorunlarn anlaypzebilmek iin daha salam ve gelikin bir teoriyle donanmak. te 68 kuann trajedisi bunoktada balyor. Tarih bizi beklemiyordu, o kendi yolundan muazzam bir hzla gidiyordu.Bizlerin aa yukar 30 yllk bir abamza mal olan, yaadmz dnyay aklayabilmekiin otantik ve devrimci Marksizmi yeniden kefediimiz sresinde, yaadmz dnyaylesine deimiti ki, biz onlar kefettiimiz sra, artk o aralar yaadmz dnyannsorularna cevap verme yeteneini yitirmiti. Btn hayatmz verdiimiz aba sonundaulatmzn birdenbire artk pek az ie yararln grmek; bunu kabullenmek gerektenkolay deil. oumuz bu gerei grmek istemiyoruz. Kolay deil, bir kuan en verimli

alarna mal olmu bir abann birden bire pek az ie yaradn grmek ve bunu kabullenipher eye yeniden balayabilmek. Gerek durumu kavrama cesaretini gsteremeyince,gerekleri bizlerin abasn anlaml klacak biimde grmeye alyoruz ve giderek bir hayalaleminde yaamaya balyoruz. Bu ise 68 kuann gelecek ykselilere bir solukverebilmesi, onlarn ufkunu aabilmesi olanan yok ediyor.

Olan bir bakma, bilgisayar alannda son yllarda ok sk rastland gibi, kimi keiflerin dahapiyasaya kmadan moral ypranmaya urayp deersizlemelerine benziyor. Uzun abalarsonucu, Stalinist dejenerasyondan azade Marksizmi kefeder gibi oluyoruz, ama bu aradatoplum yle deimi ki, bu kefettiimiz biimi ve problematikleriyle Marksizm artk o

toplumun sorunlarna pek az cevap veriyor. O sorunlar kavrayabilmek ve onlara cevapverebilecek bir ilerlemeyi Marksist teoride baarabilmek iin ne zamanmz ne de


9/85

15

birikimimiz var. Bylece dnyaya gzlerini o toplumun sorunlaryla am yeni kuaklarlaortak sorunlar tartma, bir ba kurma olanan yitiriyoruz. in ilginci, bizler iin muazzamabalara mal olmu sonular, yeni kuaklar iin kendiliinden yle. rnek mi? u sosyalistdemokrasi konusu. Bizlerin muazzam teorik ve pratik abalarla ulatmz sonular, yeni ve

hatta yenilerin apolitik kuaklar iin zaten kendiliinden yledir. Bunu birka yl nceFransada gerekleen renci hareketi kantlad. Kapitalizm kk burjuva hayalleridevrimci rgtlerin abasndan ok daha hzla ve byk llerde yok ediyor.

te artk Kurueme diye bilinen Birlik Tartmalar giriiminin trajedisi tam daburadadr. Trkiye solunun llerine ve hareket noktalarna gre, zellikle DevrimciKanatn kard rnler bakmndan gerekten muazzam bir ilerlemedir. Ama bumuazzam ilerleme, dnya tarihi bakmndan 1920lerin otantik Marksizminin ulatsonulara ulamaktan baka bir ey de deildir. Ama bu arada 70 yl gemitir ve bu 70 ylboyunca dnya yle deimitir ki, o sonular bu gnn dnyasnn sorunlarna cevap

veremez olmulardr; moral ypranmaya uramlardr.

Tarih Marksistlerden yeni sorular sormay bekliyor. Kurueme ise, eski sorulara yeni vebelki de en ileri cevaplar verebilmitir ama yeni soru soramamtr.

Kuruemenin btn zaaflar onun bu niteliinden kaynaklanmaktadr. Ne var ki, katlanlar,onu Trkiye sosyalist hareketinin kendi hareket noktalar ve sorunlar asndandeerlendirdikleri iin bu niteliini grmemekte, zaaf ve baarlarn baka yerlerdearamaktadrlar.

Onun temel zaaf 1920lerin devrimci Marksist pozisyonlaryla gnmz dnyasnn ve

Trkiyesinin sorunlarna cevap bulunabileceini dnmesindedir. Bu nedenledir ki teoriktartmalara yeni bir soluk, toplumun entelektel hayatna yeni bir canlanma getirebilmektenuzak kalmtr.

Tarih herhalde Kuruemeyi verdii cevaplardan dolay deil, sormad sorulardan dolaybir yerlere koyacaktr.

Kuruemenin Hayalleri

Kurueme herhangi bir grubun dorusal byme hayaline son vererek yola kmt, fakatzaten nceden pratik tarafndan son verilmi bu hayalin yerine yeni hayaller geirmektenbaka bir ey yapmad. Nedir bu yeni hayaller? Bir ka yle sralanabilir: Eskiparadigmalara blnm olanlarn birleebilecei hayali; rgtlerin bir birlemeyeekilebilecei ve rgtlerden ayrlanlarla birleebilecei hayali; birleilse bunun mcadeleyigelitirecei hayali. Aslnda bu hayal birbirine skca baldr ve srekli olarak birbirinidourur. Herhangi birinden hareketle dierleri retilebilir.

rgtlerden balayalm. Aslnda Kurueme yi balatan ar ve bu sre, sosyalistlerarasnda var olan, temeli olan bir srecin st yaps gibidir. Sosyalistlerin byk bir blm


10/85

16

iin rgtsel yaplarla kopuma ve Stalinizmle hesaplama birlikte geliiyordu. ter istemezher rgt iinde, rgtsel yaplar sorgulayanlarla eski biimleri ve teorik temelleri savunanlareklinde yatay bir blnme dalgas yaanyordu. Elbet bu blnmede, sorgulama ve rgtlerindna kay, tpk Narodniklerle Marksistlerin blnmesinde Narodnizmden kopmann bir

ksm Marksistler iin burjuva reformizmine kay anlamna gelmesi gibi, kimileri iindevrimci ve radikal pozisyonlarn terki anlamna da geliyordu.

Ancak, toplumsal llere gre bu saa kay, pekl hareketin kendi evrimi bakmndandevrimci biimler iinde olabilir ve iinde bulunulan momentte nemli olan bu yandr.rnein rgtlerde genellikle daha inanl ve militan tiplerin kalmas, politik olarak daharadikal olmalar onlarn hareketin geliiminin nnde bir engel olmalar gereinideitirmez. Bugn iin nemli olan, hareketin kendi geliimi asndan tutucu olannyenilgiye uratlmasdr.

rgtlerden kopu ve eletiri ylesine yaygnlam ve byk bir kitleyi kaplamt ki,rgtlerin dndaki eletirel kadrolar, rgtlerdeki kadrolardan daha byk bir nicelik venitelie ulamlard.

te bu nesnel geliimdir ki, her biri bu kategoriye uyan kiinin arsnn hemen hemenbtn solu iine alacak bir tartma platformu yaratmas sonucunu vermitir. Eer rgtlerhala eski glerini koruyor ve gelime potansiyeli gsteriyor olsalard; eer rgtlerindndaki eletirel sosyalist kadrolar, rgtlerin topundan dana byk bir nitelik ve nicelieulamam olsalard bu ar alayla karlanp, uzayn sar boluklarnda kaybolur giderdi.

Kurueme sreci bir bakma bu nesnel eilimin gelimesine hizmet eden bir biim, bir st

yap olmalyd. Ama o bu niteliini doru deerlendirmedi ve hayallerinin kurban oldu.rgtlerle rgt d kadrolar arasnda var olan atmay rtmeye, grmezden gelmeye altve kendi dayand temeli erozyona uratt.

Kurueme eski rgtsel yaplarn hepsine kar aktan bir tavr almal, onlar kendilerinidatmaya armalyd. Elbette hi bir rgt kendini datmayacakt, ama bylece tm o eskirgt ve yaplarla blnebilen; hepsinden daha byk bir nicelik ve nitelikteki kadrolarkapsayan deiik bir ayrm izgisi ortaya karlm olacak, bylece en ileri, gelecee ynelikunsurlarn mayalanabilmesi iin bir ortam salanm olacakt. Kurueme bu cesareti

gsteremedi.Kurueme hem rgtleri hem de rgtszleri birletirmeye kalkt. rgtlerin, rgtszlerinbu giriiminde kendilerine ynelik bir tehlike grdklerini ama gsz olduklar iin dilerinihenz gsteremediklerini anlamazlktan geldi. rgtler kaybedilmeden ve karya alnmadanrgt d olanlarn kazanlmas mmkn olamazd. rgtleri kazanmak isteyen de,rgtszleri kaybederdi. Kuruemenin bana gelen tam da bu oldu.

Bu tpk mcadelede hem liberal burjuvaziyi hem de rnein ulusal kurtulu hareketini aynbayrak altnda toplama abasna benzer. Dimitrovun faizme kar halk cephesi anlaynndayand bu mantk, kaba aritmetikten teye gemez; liberal burjuvazinin nndeki eksi

iaretini grmez. Onu kazanma abasnn devrimci kyll yitirme sonucu vereceini


11/85

17

grmezden gelir. Kurueme de tutucu ve reformist rgtlerle, devrimci, radikal rgtd unsurlar bir araya getirmeye alt. Sonuta yitirdii ve demoralize ettii radikal rgtd unsurlar oldu; glendirdii ise rgtler. Elbet burada tutuculuk, reformistlik ve radikallikhareketin kendi geliimi asndan sz konusudur, genel snfsal ve politik konum asndan

deil.Kurueme blnmeyi devrimci reformcu temelinde yapmaya kalkarak hi de devrimci gibidavranmamtr. Bugn, sosyalist hareketin rekompozisyon dneminde nemli olanprogramatik olarak devrimci ya da reformist olmak deildir; eski sorulara devrimci ya dareformist cevaplar vermek deildir; eski sorular, yaplar karsnda devrimci olmaktr. Budevrimci oluotomatik olarak politik devrimci konumlarla akmaz, hatta ok daha sasonular tayabilir. Ama bir rekompozisyon dneminde nemli olan politik reformizmdeildir. te Kurueme, politik olarak bir reformizm devrimcilik ayrm izgisi ekmeyekalkarak, hareketin geliimi karsnda engel olanlarla uzlamasn, devrimci olmayan

korkak davrann gizlemeye almtr. Byle yaparak da eski yaplara kar devrimcitavrda olanlar kaybetmi ve iin kts onlar TKP gibi reformistlerin demagojisine teslimetmitir.

Bir benzetmeyle bu tutuculuu aklamak denenebilir. Bir Kafka politik olarak hi de hi dedevrimci deildi, ama roman teknii bakmndan, modern dnyadaki yabanclamagerekliinin zn imgelerle verebilmek bakmndan gerekten byk bir devrimciydi.Buna karlk, Kafkann ada yzlerce solcu romanc vard, ama bunlarn hi biri deiikproblemlerin zn vermek gibi bir soruna sahip deillerdi ve romann kendi geliimibakmndan aslnda korkun tutucuydular. Romann geliimi, eski bukalarndan kurtulmasiin burada doru tavr, eski soru ve biimlerin erevesini aamayan solcu ve radikallerekar, eski soru ve biimlerin kabuunu paralayan ama politik olarak hi de devrimciolmayanlarla saf tutmaktan geerdi.

Benzer durum sol hareketin geliimi iin de geerlidir. Kurueme Kafka gibi hi dedevrimci olmayanlarla devrimcilere kar aktan cephe alabilecek devrimci cesaretigsterebilmeliydi. Bunu yapamad. Sol hareketin kendi geliimi asndan tutucularla, yanirgtlerle uzlamasn gizlemek iin politik olarak reformistlerde sahte bir dman yaratt vekendine sahte bir zafer bahetti. Sol hareketin geliiminin nndeki gerek engellerle,

tutucularla blnme cesaretini gsteremedii iin reformistlerle blnd. Blnme izgisinizor olandan deil kolay olandan ekmeye kalkt.

Aslnda bunu bilinli yapt da sylenemez, bunun ardnda o ocuksu birlik hayali yatar. Busolun birleebilecei hayali, en azndan radikal solun, rgtleriyle, kiileriyle birleebileceihayali hi de bir rgtn byyp dier rgtleri zmleyerek geliecei hayalinden dahaocuksu deildir. Bu hayalin ocuksuluunu da yine bir benzetmeyle anlatmaya alalm.

Bilinir, Muhammet ncesi dnemde, cahiliye devrinde, Arap airetleri arasnda sreklikavgalar olur, birlik teebbsleri de bunun yan sra hi bitmezdi. Hatta kimi konjonktrlerde

byk bir blm kapsayan birlikler de kurulabilirdi. Ama btn bunlarn hi birisi, kankardelii temeline gre blnm airetleri bir araya getirememiti, getirseydi bile, tarihe


12/85

18

muazzam bir atlm veren bir hareket yaratamazd.

Bunu Muhammet baarabildi, ama nasl? Hi de airetleri birletirmeye alarak deil, aksineonlar var eden paradigmay, kan ve soy kardeliini anlamszlatrarak, karya alarak.Btn o airetleri blen blnmeyle blnerek, kan kardelii yerine din kardeliini

geirerek. Din kardelii bayra altnda, kan kardelerini kan kardelerine kar, oullarbabalara kar savaa srebildi. nsanlar, din kardelii, kfir/Mslman ayrm temelinde,kan kardelii paradigmas temelinde hi bir zaman birleemeyecek unsurlar bir arayagetirilebildiler. Sadece bir araya gelmekle kalmadlar tarihi bir hareket yarattlar.

Trkiyenin sosyalist rgtleri, Muhammet ncesi airetlere benzetilebilir. Tpk Arabistannairet dzeninin sallanmaya balamas ve birok peygamber habercilerinin orada burada boygstermesi gibi, rgtlerin dzeni sallanyor ve insanlar rgtlerini terk ediyorlar. Byle birdurumda hala o airetlerin birlemesi hem da airet dna kayanlarla birlemesi iin almak:hem bir hayalin peinde komak, hem de gerek devrimcilikten Muhammet kadar olsunnasibini alamam olmak demektir. O rgtler birleemezler ve birleseler bile sosyalizmuruna mcadeleye yeni bir soluk vermekten ziyade daha byk bir engel olutururlar.Kuruemenin yapmas gereken Muhammedin yaptn yapmakt: rgtleri blenblnmelerle blnmek; yani reformizm devrimcilik tarznda deil, rnein, eskiparadigmalara gre olumu reformizm devrimcilik blnmesiyle blnmekti. Kuruemebunu yapamad ve sahte bir peygamber olmaktan teye gidemedi.

Airetlerin birleebilecei hayali; birletikleri takdirde mcadeleye yeni bir atlm ve solukverebilecekleri; an sorularna cevaplar getirebilecekleri hayali ve kan kardeliini kabul

edenlerle artk eski kan kardeleriyle pek bir kardelik duygusu kalmamlarnbirleebilecekleri hayali: Kurueme bu hayalleri gerekletirmek iin yaptklarndandolay deil; bu hayalleri ykmak iin yapmadklarndan dolay deerlendirilmelidir.

Tarih Kuruemeyi reformcu platformlara kar gerekten radikal ve devrimci platformlarkarabildii iin deil; eski sorunlar ve yaplar karsnda devrimci ve cesurdavranmad iin bir yerlere koyacaktr.

Parti Konusunda zerinde Dnlmesi Gereken Baz Sorular

Devrimci Marksist gelenek iinde devrimci bir ii partisinin ne zaman nasl kurulmasgerektii konusunda pek dikkati ekmemi iki deiik gelenek vardr aslnda. Bugeleneklerden birincisi esas ifadesini Marks ve Rosa Luxemburgda bulur. Buna gre,devrimci bir ii partisi mcadelenin ykseliine dayanmal; ykselen bir hareketin ifadesiolmaldr. Bir ykseliin olmad bir dnemde bu tr rgtleri kurmaya ya da yaatmayaalmak sonuta gelecek ykseliin sorunlarn kavramaktan uzak kk sektler retmeyeyarar.

Marksn pratik tavr da hep bu ynde olmutur. 1848 devrimi ncesinde ve ykselii


13/85

19

srasnda Komnistler Birliini kurmular, mcadele etmilerdir. Ancak devriminyenilgisinden sonra, ksa bir sre toparlanma denemelerinde bulunmularsa da, bir sre sonrakendilerine herhangi bir dernekte bile almay yasaklamlar; faaliyetlerine son vermilerdir.Yllarca enerjilerini kk bir sektin problemlerine harcamaktansa, gelecek bir ykseli iin

teorik hazrla ayrmlardr. Ne zaman ki ii hareketi yeniden ykseli belirtilerigstermeye balam, bu ykselile birlikte Birinci Enternasyonalin kuruluunagirimilerdir. Bu rgt ykselen bir ii hareketine dayanm ve onun ifadesi olmutur.Ancak 1871 Paris Komn yenilgisinden sonra, hareketin tekrar gerilemesi veEnternasyonalin de ister istemez tekrar sektlerin mcadele alan olmas eilimininbelirmesiyle birlikte bu rgt kapatmakta hi de tereddt etmemilerdir. Marks ve Engelsiin rgt kutsal, dokunulmaz bir tabu deil, bir aratr.

Dier gelenek en nde gelen savunucu ve uygulayclarn Lenin ve Trokide (zellikle1920lerden sonraki Trokide) bulur. Bu anlaya gre, bir gerileme dnemi dahi olsa, kk

bir ekirdei; bir organizmay yaatmak; gelecek ykselii hazrlkl karlayabilmek iinzorunludur. zellikle Troki, Ekim Devriminin baars ve Rosalarn baarszln byleaklar. Kendisi de daha sonra Drdnc Enternayonali, Leninden edindii bu derse gre,hi bir devrimci kitle hareketi ykseliinin olmad koullarda; an gece yarsnda aynnedenle rgtlemi ve onun bu abas karsnda, rnein saac Deutscher, Marksnpozisyonuna benzer bir tavr savunarak bu rgtn kurulmasna kar kmtr.

Tarih hangi tavrn daha doru olduuna henz bir cevap vermi deildir. Elbet her iki tavrnda kendine gre avantaj ve dezavantajlar bulunmaktadr. Aslnda Leninin rgt anlaynnyanl yorumlarla tabulatrlmas bu alanda yaplabilecek ok verimli aratrmalarn yolunutkam, tartmalar engellemitir de. rnein Leninin partisinin baars ne lde, nceden,ne pahasna olursa olsun bir ekirdek olmasyla aklanabilir? Bu konuda Trokinin yorumune lde dorudur? Aslnda 1907den sonraki yllarda fiilen rgt yoktur da; rgtncanlan ii hareketinin ykseliine rastlar. Bu iin bir yan. Bir de bu gne kadar gzlerdenkaan dier yan var: aslnda RSDPnin gerek yaam ve baars Marksn tavrn dorularniteliktedir. Ondokuzuncu Yzyln sonlarndan itibaren, dalga dalga ykselen, zaman zamanyenilgilerle ksa sreli gerilemelere urasa da srekli bir ykseli eilimi gsteren bir iihareketi vardr Rusyada. RSDP de bu ykseliin ifadesidir. Ykselen bu ii hareketiolmasayd, Leninin en yaratc teori ve taktikleri, tpk 1907-12 arasnda olduu gibi kkgruplarn atmalar iinde yiter gider, hi de devrime falan yol amazd. Keza, 1917 ylnda,uzun hazrlk dneminde yetitirilmi elemanlarn, ykselie en az ayak uydurabilenlerolmalar gerei de gzden uzak tutulmamaldr.

Ykselen bir yn ve ii hareketine dayanmadan, srf devrimci teorik pozisyonlarla uzungerileme dnemlerinde bir rgt ilerideki bir kabar iin hazr tutmaya almann nasltketici bir i olduunu ve ne lde ynlarn mcadelesini ykselttiini ya daykseltmediini en iyi Drdnc Enternasyonalin tarihinde grmek mmkndr. Sonu hide parlak deildir. Acaba bir rgt olmasayd, sonu bugn daha m kt olurdu? Buna

hemen bir cevap vermek kolay deildir.


14/85

20

Kald ki, Drdnc Enternasyonalin dayand Bolevik gelenek hala 1968lerin dnyasnnsorunlarna bile bir program sunabilen bir dzeye sahipti; henz olaylarca almamt. Bunedenle de 1968lerin dnyasnn devrimci kabarndan etkilenebilmi ve bu kabaretkileyebilmiti.

Trkiye ve Avrupada Birlik Tartmalarnn yrtlmesi srasnda hemen herkesLenin/Troki yaklamyla Birlik ve Parti sorununa yaklam, kimse bu yaklamsorgulamay aklndan bile geirmemitir.

rnein hi kimse ykselen bir ii ve kitle hareketinin olup olmad; varsa, bunun ne trdergtsel ve politik ihtiyalar olduu gibi bir analizden yola karak bir parti gerekipgerekmedii sorununu tartmamtr. Herkes iin bir aksiyom durumundadr ykselme olsada olmasa da bir partiyi el altnda bulundurmak. Bu varsaym da tartmak gerekiyor; hem debu gnn dnyasna 1968lerde Trokist gelenein sunduu kadar olsun bir program vesistemli teori sunamadmz gereiyle birlikte.

Sosyalistlerin Birlii Kimin in Gerekli?

Nesnel bir hareketin incelenmesiyle ne tr bir rgtlenmeye ihtiya olabilecei trnden birproblemin olmamas sadece rgt her koulda olmaldr anlayyla da aklanamaz, nkok nemli bir blm rgtlerin dndadr da. Burada sorunun insani ve psikolojik birboyutu da vardr.

Aslnda binlerce sosyalistin, devrimin ya da kitlelerin ihtiyalar asndan deil, sadecekendi alarndan bir rgte ihtiyalar vardr. Bir mcadeleye verilmi yllar; yapacak bakabir eyi olmama; siyaset dnda baka bir eyden anlamama; hayata anlam verecek bir abayaduyulan ihtiya vs.. Btn bu nedenlerle herkesin bir rgtlenmeye ihtiyac var. Hattayzlerce militan bir rgt aparat olmad takdirde u dnyada yaama ans bile olmayan birinsan durumundadr. Bu insanlar elbette yaamlarnn kayna olan bu yaplar ve anlaylardileriyle, trnaklaryla savunacaklardr. Btn bunlar insanca ve anlalabilir ihtiyalardr.Ama bizler sosyalist isek ne kendimizi ne de ynlar kandrmamamz gerekir. Aslnda

ynlarn, ykselen bir hareketin veya devrimin ihtiyac olup olmad iin deil, -nk bukonuyu bilimsel bir pheyle tartm deiliz-, kendi ihtiyacmz iin bir rgt, birlik veyaparti kurmak istediimizin bilincinde olmalyz. Bu ar bir yarg gibi grlebilir, ancakbirlik istemlerinin gerekeleri dikkatlice okunursa, ecaat arz eden merdi Kpti gibi,birliin tam bu nedenle istendii grlebilir. Bu durumun kavranamam olmas BirlikTartmalarnda garip sonular yaratm durumda.

Bir parti ykselen bir hareketin ifadesi olabilir. O takdirde programatik saflktan ziyade,hareketin canll ve dinamizmine baklr; onun iinde saf tutulur. 1960larn TPi byleydive rnein Dr. H.Kvlcml ona kar byle bir tavr iindeydi.

Ya da bir parti. bir program temelinde kurulabilir. Bu takdirde de inanlar ya da ideolojiler


15/85

21

deil, somut hedefler ve talepler birletirici unsur olutururlar. Bunun dnda moderntoplumda toplumu deitirecek bir g oluturmann yolu yoktur.

Halbuki birlik ya da legal parti tartmalarnda ne kitle hareketinden sz eden var ne de somuthedefler ve programdan. Hatta legal partiyi savununlar, program olmasa bile olabileceini

sylyorlar. Peki bu partinin ya da birliklerin ayrc kriteri ne olacaktr? Sosyalist olmak,kendine sosyalist demek. Bunlar ise inanca, ideolojiye dayanan tanmlamalardr. nsanlarideoloji ya da inanlarna gre birletirmenin gereksiz ve olanaksz olduu hala anlalmdeil demek.

Sorunun byle konulmu olmas, birliin sosyalistlerin bir ihtiyacna cevap verdiini gsterir;insanca bir ihtiyaca. Ama bunun iin parti kurmaya kendini ve bakalarn aldatmaya ne gerekvar. Sosyalistler dernei gibi bir ey de kurulabilir; parti namyla yaplabilecek her eyiyapabilir ve belki kamuoyunda sznn arl olan bir birlik olabilir.


16/85

22

Avrupadaki Birlik Tartmalarnn Gayr Resmi ve znel Bir Tarihi

Sunu

Trkiyede Kurueme Sreci ya da Birlik Tartmalar denen giriimin bir benzeri ya daparaleli Avrupada da yaand. Trkiyede bu sre iinde yaananlar iyi kt belgelenmi vekayda gemi durumda: dergi ve gazetelerde kan yazlar; Birlik Tartmalar serisibiiminde yaynlanan tebliler; toplantlarn video kaytlar, ilgi duyan herkesin kolaylklaulaabilecei kaynaklar.

Avrupadaki toplantlar szkonusu olunca durum tamamen baka. Toplantlarn bandasunulan teblilerin ve toplant zabtlarnn yaynlanmas ynnde karar alnmasna ramen bui yaplmad ve yaplmas iin de kimse zerine dmedi. Bunun nedeni ne toplantlarnsonularnn, etkisinin ne de bildirilerin ieriinin balangta umulan dzeyi tutturamamas,bildiri sahiplerinin bile kendi yazdklarndan pek memnun olmamalaryd.

Aslnda bildirilerin ve toplant protokollerinin yaynlanmam olmas bir kayp saylmaz.Yaynlansayd kimse okumuzd, kazara bu satrlarn yazar gibi enayiler kp ta yzlercesayfa bildiriyi keiboynuz yer gibi okumak zorunda olanlar ksayd okumasaydm bir eykaybetmi olmazdm diye dnrd. Yazlanlarn belki ilerde tarihiler iin bir belge deeri

olabilirdi, ama bu tr merakl arivci veya aratrmaclar iin de, teblilerin fotokopileri vekonumalarn teyp kaytlar biraz kafa yormakla ve birka ilikiyle kolaylkla elde edilebilirdurumdadr.

Birka arkada sunduumuz teblileri ve toplantlar sreci iinde veya ona bal olarakyazdmz yazlar hi olmazsa bir kitapk halinde yaynlamaya karar verdiimizdekitapn sadece tebli ve yazlarn bir derlemesini deil, Avrupadaki tartmalarn ksa birzetini de iermesinin iyi olacan dndk. Bandan beri btn toplantlara katldm;katldm btn toplantlar banta kaydettiim ve ayrca Hazrlk Komisyonunda yer aldmiin, i baa dt.

Pek az ii bu kadar skc ve motivasyondan yoksun bir ekilde yapmaya altmhatrlyorum. yle bir dnemde yayoruz ki, dnyada gelien olaylar izlemek ve neolduunu kavrayabilmek bile muazzam bir aba gerektiriyor. Her ey hzla eskiyor. Byle birdnemde, artk katlanlarnn bile hatrlamad bir toplantlar dizisini anlatmak insana samageliyor. Yazarna bile bir yk gibi gelen i okuyucuya kimbilir nasl gelir? Acaba kimse okurmu? Okusa da anlar m?

Bu ii hem kendim, hem de belki bir yerlerde hala bulunubilecek okuyucu iin dahaekilebilir, daha canl klabilmek iin objektif ve resmi bir protokolden ziyade sbjektif ve

gayr resmi bir denemenin tek k yolu olduu sonucuna ulatm. Bilmiyorum ne ldedoru bir sonu bu.


17/85

23

Aslnda anlatlacak eyin kendisi ve ierii deiik bir biimi zoruyor. Olayn traji komikboyutu ve yaanan yabanclamann ap ister istemez o z yanstabilecek deiik bir biimihtiyacn ortaya karyor. Bu zelliini Elif Gnl Tolon iyi tesbit etmi. yle yazyor:

Kurueme bir romana girmeli. almalar yrtecek kurulun ad bile tuhaf ve ironik bir

biimde Kafka tarafndan konmu gibidir:...tartmalar dzenleme kurulu.

Yahut da ehovun olaanst keskinlikteki o ahane hikayelerinden biri olabilirdi.ki taraf -

ya da bir ok taraf- tartr. Ama karsndaki onu anlamaz. Konumasn srdrr, bu kez

daha az anlalr. Bazan bireyler iletebilir, gel gr ki o da ters anlalmtr. Taraflar hangi

tarafta iseler, o tarafta durmaya ve konumaya devam ederler. Btn bu dikkate deer

abalardan yorulurlar. Souk ve brokratik odalarda ok fazla konumaktan sklrlar. Ciddi

ve zellikle kafaca megul bir pozda tavana, duvarlara, birbirlerinin suratna bakarlar. Sonra

oturup yazlar yazarlar. Bunlar daha nce dergilerinde yazdklar yazlarn tpksdr. Ama

zenle yeniden kaleme alnmtr. Bir cemile olarak birbirlerinin yazlarna imza atarlar.Taraflar pozisyonlarn bozmamaya devam ederler. Bu srada ilerinden biri, Vlademir

Petrovi Somov, sandalyesinden kayklr, salarn kartrr, iyi gidiyor, iyi gidiyor! diye

mrldanr.

Ama istersen yle de anlatabilirim; Sosyalistlere bildirgesi sosyalistlerin birliinin ve

buradan, sosyalist hareketle ii snfnn birliinin hayati bir nem tadn tesbit ediyordu.

Bu amala yrtecei faaliyetini sonu alncaya kadar srdreceini belirtiyordu. Bu keyifle

yola klnca, neredeyse bu bir yllk sre iinde, sanki Trkiye yokmu ve sanki siz

Trkiyede deilmisiniz de, ok nemli deiimler iinde bulunan bir dnyadaki Trkiyede

deilmisiniz de, ge asl yaltk bir platform zerindeymisiniz gibi davranabilir misiniz?Buzlu camdan bir kre iindeymisiniz gibi, birliin tarihsel ve teorik arka plann

tartmakla yetinebilir misiniz?...1

Kii olarak benzer bir yabanclamay ben de hissettim toplantlar boyunca, artan dozlarda, vegzmn nnden bir tablo hi gitmedi. Bu tabloyu grmedim, bir yerde byle bir tabloolduunu okumutum. Tablonun ad karusmu. Gneli bir gk, dalar, ovalar, alaninsanlar vs. btn tabloyu dolduruyormu. Tablonun bir yerinde, kk sinek boku kadar birleke varm. Dikkatlice baklnca bu leke gibi grlen yerde, karusun balmumundankanatlar erimi bir halde d grlyormu. Toplantlarda, Avrupann eitli yerlerindengelmi ve giderek says azalan bizlerin durumunu biraz bu karusa bentettim durdum.Bilmiyorum gerek yorum hangisidir, ama byle bir tablo bana iki trl yorumlanabilir gibigeliyor. Birincisi, gerek byk atlmlar yaplr ve denenirken kimsenin onlarn farkndaolmad; ikincisi, kimilerinin kendilerini adadklar ilerin gerek hayatla ilgisizlii; ya dagerek hayat iindeki yerinin bir sinek bokundan fazla olmad. Toplantlarn banda birinciyoruma elimliydim, sonuna doru ikinci yorum arlk kazand.

Ancak amacm roman yazmak deil. Avrupadaki tartmalarn nasl olduu hakknda ksaca

1 Elif Gnl Tolon, Kurueme Romana Girmeli "Sosyalist Birlik" Say:12, Nisan-Mays 1990, s. 54-56.


18/85

24

bilgi vermek. Bunu kendi znel yarglarmla yapacam.

Toplantlarn Tarih ncesi

u Birlik Tartmalarnn tarihi kadar bir tarih ncesi de vardr aslnda. Kkleri Nidecezaevinde kurulan Mahkum Sendikasna; Bamsz Sosyalist Adaylara, AvrupadaSosyalist Forum erevesinde tam da bugnk konseptle tartmalar yapma, ortak dergikarma nerilerine kadar gider.

Ksaca bu tarih ncesin en azndan Avrupa blmnden bahsetmeden Tarihi anlamak birazzor olabilir.

1980li yllarn ortasndan itibaren Avrupadaki mlteciler arasnda farkl dzeylerde ve ezamanl olmayan Stalinizmle hesaplamalar, rgtlerden kopmalar ve blnmeler yaanmaya

giderek rgt d ve eletirel unsurlarn arl artmaya balamt. O zamanlar henzTrkiyede Devrimcilerin ou cezaevlerindeydi ve pek bir yayn da yoktu.

Kurtulula blnmeden km olan Sosyalist i Avrupadaki militanlarnn teorikeitimleri iin belirli konular olan tartma toplantlar yapmaya balamt. Allmgelenein dnda, Stalinist yozlama ncesinin devrimci Marksizminin demokratikgeleneklerinden de esinlenerek bu toplantlara kendi rgtnden olmayan evreleri dearyor ve onlarn tartmalara aktif olarak katlmalarn tevik ediyorlard. Bu durum artanoranda tek tek bamsz unsurlarn ilgisini ekmeye devam ediyor ve ylda bir ke kez yaplanbu toplantlara giderek deiik evrelerden insanlar katlmaya balyorlard. Bu evre aynzamanda Sosyalist i adl derginin yan sra Sosyalist Tartma adl bir teorik dergi dekaryordu.

Bir dier evre, eski Vatan Partisi geleneinden gelen, bir ksm Drdnc Enternasyonalyesi, bir ksm Trokist olmasa bile en azndan onlara olumlu bakan kiilerden oluan veDevrimci Marksist Tartma Defterleri adl teorik dergiyi karan, dergi sayfalarnda eitlihareketlerden devrimcilerle rportajlar da yaynlayanlard.

Bunlardan baka bir de Devrimci Halkn Birlii, Halkn Kurtuluu gibi hareketlerdenkopmu kii ve cevrelerin stalinizmle hasaplama ve tartmalarn yrtlecei bir dergi

karma projesi vard.

Stalinizme kar eletirel ve devrimci Marksist pozisyonlar savunmaya, renmeye vetartmaya eilimli ayr derginin yaynlanmasndansa bu giriimin bir dergi karmalarekonomi ve yaygnlk salayabilirdi. Bylece bir ortak dergi karma projesi, SosyalistForumdaki tartmalarla i ie geti ve bu evreler ylda bir ka kez Sosyalist Forumerevesinde toplantlar yapmaya devam ettiler.

Bu arada Halkn Kurtuluunda yeni bir blnme olmu, 1968den kalan baz kadrolar daSosyalist Forumun srekli katlanlar arasna girmilerdi. Sosyalist Forum da artk sadece

Sosyalist inin bir giriimi olmaktan km, ortaklaa tertiplenen bir tartma forumuhaline gelmiti.


19/85

25

Bylece Sosyalist Forum evresinde Avrupada yaayan, politik olarak nisbeten aktif,Stalinizmden kopumu, genellikle Trokist de olmayan evre ve kiilerin en azndan yldabir ka kez bulutuklar ve tarttklar gruplama olmutu.

Bu gruplama elbette daha geni evreleri tartmalara ekebilmek iin bir ok giriimler

yapt. zellikle Kurtuluu da ekebilmek iin. Ama Kurtulu bu arlara evap vermeyebile gerek grmedi. Bunun bir ok nedeni vard. Birincisi, Kurtulu Trokistlerle bir aradatoplant yapar durumda olmak istemiyordu. Onlar karsnda hi bir zaman bir Dev-Yol veyaTKPli karsndra kurabildii teorik ve moral stnl kuramad; teorik eklektisizmi dahabir ortaya kt iin. Dier yandan bu evrelerin nicel gc ok deildi, onlarla birtoplantya katlmak ve rgtlemek ok daha gl ve Kurtuluun esas gznn olduu evreve rgtlerle ilikileri daha bozabilir, onlarla diyalog olanaklarn zedeleyebilirdi.

Kurtuluun bu gibi reflekslerle hareket edecei bilindiinden, sadece bir araya gelip bir

diyalog kurabilmek iin, isterse gayri resmi, rahat bir atmosferde oturup sohbet etmebiiminden, Kurtuluun toplanty rgtleyip bizleri de davet etmesine kadar btn olasbiimler nerilmi olmasna ramen bunlarn hepsi geri evrildi ya da cevap bile verilmedi.

Kurtuluun bile byle davrand arlar karsnda dier rgt ve evrelerin nasldavranaca tahmin edilebilir. ou cevap vermedi veya Trokistler bizimle bir arayagelerek merulamak istiyorlar trnden gerekelerle reddetti.

Ayn sralarda TKP ve TKPye yakn kimi evrelerde de daha eletirel tavrlar grlmeye,sesler duyulmaya balanmt. Bu evreleri de arma nerileri ise Sosyalist ininStalinist ve reformistlerle tartacak bir eyim yok vetolaryla geri evrildi2.

Bu arada ortak dergi projesi de yine Sosyalist inin raz gelmemesi yznden hi bir zamangndemden inmemesine ramen kabul edilmedi. Kabul edilmeyi gerekesi Kurtuluunbirlikte toplant yapmamasyla aynyd aslnda. Trokistlerle bir arada dergi karmak; onlarlabir arada grnmek istemiyorlard.3

Dergi projesiyle birlikte Sosyalist Forum toplantlarna artan ilgi, bu projenin gerievrildiinin aa kmasyla birlikte giderek azald ve daha seyrek ve cansz olarak srmeyedevam etti.

2 Ayn Sosyalist i bir ka yl sonra "Birlik Tartmalar"nda orada nerilen isimlerle tartyordu. Tarihingarip alaylar bunlar. nsan politikada byk lokma yemeli byk laf etmemeli.3 Bu, bu satrlarn yazarna bir hazrlk toplantsnda aka sylendi. Doan Tarkan'a "Doan bizleri birtr yk olarak gryorsun" dediimde "Evet yle" demiti. Bu tavr, yani "sizlerle bir arada bulunuyorsambuna minnettar olmalsnz, bunun benim iin ne kadar byk bir fedakarlk olduunu anlamalsnz" tavrile hala karlayoruz. Ayn tavr Kurtulu adna toplantlarda konuan Blent Uluer'in hemen hemenbtn konumalarnn mesajdr adeta. Aka sylenmese de hep u ima yaplmtr: "Dev yolcular, devsolcular ve dierleri bize niye u Trokistlerle, TKP'lilerle bir aradasnz diyip duruyorlar. Bu fedakarlklarakatlanp buraya gelmiiz. Sizleri adam yerine koyup oturmuuz, buna minnettar olacak yerde hala

problem karyorsunuz." Kurtulu ve Sosyalist i dman kardeler olmalarna ramen stillleri,yaklamlar ylesine birbirine benziyor ki insan arp kalyor.


20/85

26

Sosyalist Forum byle bir ini gsterirken, bu sefer TKP ve TSPte Sovyetlerde olanlarnetkisiyle ortaya kan deimeler sonucunda Kurtulu ve TKEPin de katlmyla ortaklaatartmalar ve ak oturumlar dzenlemeye balarlar. Neler yaptklar ve neler planladklaryaynlanan bir arda yle aklanyor:

13 - 14 Mays tarihinde dzenlenen hafta sonu seminerlerinde dile getirilen, sol iinde

bylesi tartma toplantlarnn srdrlmesi yolundaki ortak eilim dorultusunda, ikinci

toplantnn 8-9 Temmuz tarihlerinde dzenlenmesi kararlatrlmtr. Toplantnn

organizasyonu ile ilgili yaplan grmede, toplantlarda ele alnacak sorunlarn,

tartmalarn belli bir konuda younlamasna olanak verecek bir biimde belirlenmesi ve

toplantlara daha geni evrelerin katlmnn salanmas yolundaki neriler dikkate

alnmtr.

8 - 9 Temmuz tarihindeki toplantda lkemizde nasl bir sosyalizm? konusunun

tartlmasna karar verilmitir. Daha sonraki toplantlarda, Trkiye ve TrkiyeKrdistann gnmzde nasl deerlendiriyoruz? ve ardndan Nasl bir parti anlay?

sorunlarnn tartlmas dnlmektedir.

Toplantda deiik sol akmlarn temsilcilerinin 30 dakikalk tebliler sonmas ve daha

sonra tartmann, katlan herkesin katklarna ak olarak srdrlmesine karar verilmitir.

Toplantya daha geni bir evrenin katlmn salamak amacyla giriimler

srdrlecektir.4

Bu iyi niyetli ve masum bildirinin, yukarda anlatlan Tarih ncesi bilinirse pek yle masumolmad daha iyi grlr. Bildiriye gre bu toplantlara daha geni evrelerin katlmarzulanyor ve bu ynde giriimler yapld belirtiliyor. Ne yazk ki bu doru deildir.TKP ve TSPi bir yana brakabiliriz. Onlar ayr bir dnya ve evreden geliyorlar, gerektendedikleri gibi Avrupada belli evrelerin yllardr Sosyalist Forum diye tartma toplantlaryaptklarn ve hatta benzer konular tarttklarn bilmeyebilirler. Ancak Kurtulu bununvarln biliyordu, eitli defalar bu toplantlara devat edilmiler, beraber toplant rgtlemenerileri yaplmt. Ayrca birok Kurtuluunun Sosyalist Foruma katlan vetertipleyenlerle kiisel arkadalk ilikileri vard. Pekala bu iki evrenin birlikte tartmalarrgtlemesini dnebilirlerdi. Hadi diyelim bunu istemediler, ama en azndan bu tartmalaradinleyici olarak davet edebilirlerdi. Ama daha geni evreleri katma giriimlerinin srdiddialarna ragmen, Sosyalist Forum iinde yer alanlar toplantlara devat edilmemilerdir.Anlalan geni evre ile anlatlmak istenen trokizm zehirine bulamam evreler. Amabtn bunlar o bildiride gerein ifade edilmediini, u Sosyalist Forum evrelerinin ya daTrokistlerin bu tartmalardan olabildiince uzak kalmasnn en azndan tercih edildiinigsterir, dolaysyla bildirideki ifadelerin doru olmayan manplasyoncu niteliini.

te bu tavr, yani u Sosyalist Forum etrafnda toplanm, ilerinde Trokistler de olan amahaksz olarak adlar Trokiste km evreleri tartmalarn ve giriimlerin dnda ve

4

10.06.89 tarihli ve "Sayn ..."balkl davetiye. mzalar: Blent Uluer, Hasan ebi, lkay Demir, EnginErkiner, Erdal Talu.


21/85

27

uzanda brakma tavr Avrupadaki tartmalarn doutan gnahn oluturacak, hatta dahabanda tartmalar tehlikeye sokacaktr.

Frankfurt Toplants

Yukarda aktarlan bildiride nc toplantnn Frankfurtta Trkiye ve Trkiye Krdistanngnmzde nasl deerlendiriyoruz? bal altnda yaplaca belirtiliyordu. Toplantnntarihi 30 Eyll 1 Ekim olarak tesbit edilmitir. Daha nceki toplantlarda bir trl nedenseulalamam evrelere sihirli bir el demiesine hemen ulalmaya balanm ve herkes butartma toplantlarna davet edilmitir. Ancak davet edilen hi kimseye, bu toplantdaTrkiyede balayan birlik tartmalar konusunun da gndeme alnaca gibi bir eysylenmemitir. Herkes olaan bir hafta sonu seminerine davet edilmektedir.

Bu arada Nisan aynda Trkiyede Birlik Tartmalar balamtr. Avrupadaki srgnler debu tartmalar merak ve heyecanla izlemekte, benzer bir giriimin Avrupada dayaplabilecei; en azndan onu desteklemek yolunda bir eyler yapmak gerektii dncesiherkesin kafasndan gemektedir. nsanlar biraz da bu toplantnn bir buluma vesilesi olarakdeerlendirilebilecei ve Trkiyedeki giriime benzer ya da yardmc olmak iin neleryaplabilecei zerine yoklamalar ve danmalarda bulunabileceini dnerek gelmilerdir.5Toplant gerekten olduka yksek katlml (tahminen 200 - 300 kii) ve ok eitlievrelerden insanlarn bulunduu bir toplantdr. Sosyalist Foruma katlan evre de gelmitir.

Cuma akam kafeteryada oturulurken Sosyalist iden Doan Tarkan bu toplantnn

gndemine Trkiyedeki Birlik tartmalar ve Avrupada neler yaplabileceinin sokulmasgerektiini; herkesin bu beklentiyle geldiini ama toplanty tertipleyenlerin o ana kadar bylebir eiliminin grlmediini syler. Sosyalist Forumun mdavimleri arasnda olan dierleriise, yle olsa da, bunun gndemi belli bir toplant olduunu; adamlarn nezaket gsteripkendilerini davet etmi olduklarn; onlarn nceden belirlenmi bir programa greyrttkleri bir toplant olduunu, dolaysyla byle bir toplantnn gndemini deitirmeyekalkmann doru bir davran olamayacan; ancak aralarda zel olarak, insanlarn bir arayagelmi olmasndan yararlanarak Trkiyeye ilikin neler yaplabilecei grlebieceini;eer toplanty tertipleyenler byle bir konuyu gndeme almay zel konumalardan sonra

kabul ederlerse o koullarda konuulabiecei mealinde itirazlarda bulunurlar ve bunun zerineD. Tarkan da srarl olmaz ve o tavr benimser.

5 Bu toplant hakknda u dergilerde u yazlar kt: Taner Akam, "Frankfurt'ta man Tazelemesi -Sosyalist Terapi Toplants", Sokak, Say:8; mzasz, "Avrupa'da Solcular Toplanarak ElenmeyeBaladlar", Toplumsal Kurtulu, Say:27; smail Yldrm - Temel Demirer, "YurtdndakiSosyalistlerin Frankfurt Tartmalar", 10 Eyll, Say:3. Bu haberlerin hepsi gereklii tahrifetmektedir. Taner Akam sonraki hi bir toplantya katlmad. Toplumsal Kurtulu'tan bir temsilci sadeceilk Bocholz toplantsna katld. Ama 10 Eyll'deki yazy yazan ve yazda toplanty "uzatmal mltecilik

zmszlnn zorlama zm araylar" olarak niteliyen Temel Demirer hapsine katld. Hattaher konuda da bir tebli sundu. "Uzatmal mlteci zmszlne" zm bulabildi mi acaba?


22/85

28

Ertesi gn toplanty aan Aydn Engin, Tertipleyen Kurul adna, Trkiyedeki birliktartmalar dolaysyla ve baz arkadalarn ricasyla toplantnn ikinci gn ledensonrasnn Trkiyedeki gelimeye ilikin olarak Avrupada neler yaplabileceiningrlmesine ayrlmasnn dnldn, gelenlerin buna ne diyeceini sorar ve byk

ounluun onayyla konu pazar gn leden sonra iin gndeme alnr.Bundan sonra nceden tesbit edelmi konuda konumaclar szlerini sylerler. ouhazrlkszdr ve konumaclar arasna adn orada yazdrmtr. Ama nceden belirlenmihazrlkl konumaclar da aslnda kafalarndaki sorunlar, konuyla ilgili olsun olmasnsralamaktan baka bir ey yapmazlar.

kinci gn leden sonra esas konu geldiinde ne yaplacann grlmesi beklenirkenYurtdndaki Sosyalistlere ar balkl, tarihsiz ve altnda Oya Baydar, lkay Demir,Engin Erkiner, Ahmat Kamaz, Veysi Sarszen, Orhan Silier, Blent Uluer, Server

Tanillinin imzalar olan bildiri okunur.6

Bildiri ilk bakta bu giriimlerin tarih ncesini bilmeyenler iin masumane bir bildiri gibidir.Ancak insanlarn nne anszn bir bildiri getirilmitir. in ilginci Trkiyedeki tartmalaraaktif olarak katlan ve onlar destekleyen Sosyalist Forum evresindeki kii ve hareketlerinhibirisine byle bir bildirinin hazrland bile sylenmemitir. Bu uslup hi de Trkiyedekitartmalar balatan 18lerin uslubuna benzememektedir. Bildiri ok nceden hazrlanmidiyse, niin daha toplantya gelmeden bu konu ve bildirinin toplantnn gndemine alnacasylenmemiti? Eer son anda hazrlandysa, niin o toplantda iki gnden beri bulunaninsanlar yoktu bu toplanty dzenleyen evreler dnda. Kald ki, son anda aceleye getirip

byle bir bildiri sunmann ne gerei vard. Herkesin bulunduu toplantda ok geni birkatlmla tartlp destekleyen herkesin imzasnn bulunduu bir ar yapmak daha iyi olmazmyd? Oradakilerin hepsi byle eyleri akl edecek politik tecrbeye sahiptiler.Kurtuluularn7 ok sevdii deyimle her iin bir raconu vard, ama nedense bu seferraconuna uymayanlar onlard. Ak ki Kurtulu ve Dev Yol geleneinde bir uslup oluturmu;tipik kendini beenmi, stten bakan, Atatrkn komnizm gerekiyorsa onu da biz yaparzdiyen bakan gibi, gerekeni biz yaparz; biz yaparsak olur tavryd ortadaki. Akt ki, yineKurtuluun bir manplasyonu sz konusuydu, nasl bu tartma toplantlarna ncedenSosyalist Foruma katlan evreleri en azndan nermeyerek katmak istememi ise, simdi de

byle bir arnn imzaclar arasnda bulunmalarn istememiti. Avrupada Stalinizmle kareletirel evrelerin tartma yrtt tek forumu yok saymlard. Trkiyede bu evrelerinve anlaylarn paralelleri ary yapanlar arasndayken, burada ayn evreler anszn ortayakm bir bildiriyle darda braklyordu.

Sz aldm ve pek sert olmayan bir eletiriyle yetinerek, bu durumun ortadan kalkmas iin

6 Bu bildiri birok dergide yaynland daha sonra. rnein Sosyalist Birlik, Ekim 1989, Say:77 "Kurtuluular" dan ziyade Avrapa'daki Kurtuluular, hatta Mahir Sayn, Blent Uluer demek daha

doru olabilir belki. Btnyle o harekete hakszlk etmemek gerekir.


23/85

29

ortaya karlan bildirinin Trkiyedeki ilk kiinin ars gibi ele alnabileceini; imdinmzde onsekizlerin bildirisi olduunu; bylece olumsuzlua ksmen sonverilebileceini syledim. yle anlalyor ki kimse hassasiyeti anlamad ve aslnda btnylepolitik ve ideolojik anlam olan arnn teknik bir sorun olduu trnden szlerle

geitirilmeye alld. Bunu zerine Atilla Keskin, Doan Tarkan ve Yaln Cerit bu tavrok sert bir ekilde eletirdiler. zellikle Sosyalist Forum denen evrede bulunan gurup vekiilerin niye dlandn; niye byle aceleye getirildiini sordular.

Bu eletiriler8 karsndaki tavrlar olduka ilginti. Ahmet Kamaz, byle gruplarn olduunugerekten bilmediini, imzasn eletiren arkadalarn arasnda grmekle gurur duyacan;Oya Baydarn benzer sakncalar ileri srdn syledi ve bu szleriyle aslndaAvrupadaki Birlik Tartmalarnn daha domadan lmesini nlemi oldu belki de. Yaklakbir tavr Veysi Sarszen de sergiledi. Ama Mahir Saynn tavr mehur olmak isteyenlerimzalamaya o kadar meraklysalar imzalasnlar gibisinden aalayc ve hakaretamizdi.

Sadece eletiriciler iin de deil, oray imzalam olanlar iin de, nk orada kendisinin deil

8 M.Doyum, A.Keskin, D.Kkaydn, Doan Tarkan daha sonra yazdklar ama teknik bir aksaklknedeniyle yaynlanamayan daha sonra da olaylarca ald iin, yaynlanmas eski krgnlklar yenidenkkrtabilecei iin yaynlamak iin aba gstermedikleri bir "aklama"da tavrlarn yle aklyorlar:

"kinci gn leden sonra (...) Trkiye'deki ary destekleyen bir ar metni okundu ve toplantyakatlanlara datld. Bu arda imzas olan 8 arkada yaptklar aklamalarlaarnn sosyalist birarkadan insiyatifiyle gerekletirildiini, metnin bu 8 imza ile yaynlanmak iin Trkiye'deki baz yaynorganlarna da iletildiini, imzas olan 8 arkadan ise esas grevlerinin gelecekteki tartma

toplantlarnn teknik sorunlarn zmekle ykml olduklarn belirttiler."Bu aklamada imzas olan bizler ve toplantya katlan bir dizi baka sosyalist ise gelecekte yaplacaktartmalara en geni katlmn salanmas iin bu ardaki imzalarn yeterli olmadn, farklyaplanmalardan baka imzalarn da buna eklenmesi gerektiini belittik. arda imzas olan 8 arkadaa,bizlerin ve toplantya katlan veya ulaabildiimiz bir dizi baka sosyalistin de ary imzalamasnnyararl olacan belirttik.

"ary imzalayanlardan Ahmet Kamaz ve Veysi Sarszen bu dncemizi olumlu karlad, Enginerkiner arnn Trkiye'deki 37'lere paralel olmas gerektiini syledi, Orhan Silier ise bunun bir tekniksorun olduunu, geniletilmemesi gerektiini savundu. arya imza atanlardan Blent Uluer vetoplantya katlanlardan Mahir Sayn ise kanmzca olumsuz, toplanty gerginletirici ve bu abaybozucu birer konuma yaptlar. Bu iki konumadan sonra imza listesinin geniletilmesini doru

bulmamza ramen, konumalarn mahiyetleri nedeniyle ary imzalamaktan vazgetik. Ve ilk ar bu8 imza ile yaynlanm oldu.

"Bizler toplantda arya imza atmamakla birlikte ar dorultusunda yaplacak her giriime ortakolduumuzu ve bundan sonrdaki ortak tartma toplantlarnn dzenlenmesi, kapsam ve ierik olarakderinletirilmesi iin aba harcyacamz belirttik ve yle yapacaz.

"Bizler Trkiye'de olduu gibi yurtdnda da trkiye sosyalist hareketinin dnsel temelde bir berraklakavumas ve ayrlk ve birliklerin tm sosyalistlerin katlm ile netlik kazanmas iin yaplacak herabann iinde olacaz.

"Bu ilk arnn 8 imza ile kmak zorunda kalmas kanmzca olumsuz bir durumdur. Dileimiz henzbalangcnda olduumuz bu srecin bu tr hatalarla yeniden karartlmamasdr. Bu aklamay da

gelecekte yeni benzer durumlar engellemekte katk olur dncesiyle yapyoruz. Aklk bunugerektiriyordu."


24/85

30

Blent Uluerin imzas vard.

Aslnda eletiriler karsnda Kurtuluun gsterdii bu sert tepki ve eletiriler karsnda TKPTSP evrelerinin aknl Kurtuluun Sosyalist Forumda tartan evreleri en azndanbalangta uzak tutmak iin epey aba gsterdiinin kantlam; eletirilerin son derece hakl

olduunu gstermi oluyordu. Tabi anlayana ve anlamak isteyene.

Bildiri nasl m ortaya kmtr? Raviyan- ahbar ve muhaddisan Rzgar rivayet ederler ki:Trkiyedeki imzaclar arasnda bulunan Necmi Demir, Avrupaya geldiinde, benzerininAvrupada yaplmas gerektii konusundaki dncelerini tesadfen, yine o sralar ortaklaatartma toplantlar dzenleyen Kurtulu, TSP ve TKP evrelerine aar. Onlar da bunubenimserler ve zaten daha nceden planlam olduklar Frankfurtta yapacaklar toplantdakonuyu tartmaya amay benimserler. Bir ar yazmaya ve etkili olmas iin de bazisimlerle ilikiye gemeye karar verirler...

Bu resmi denebilecek aklamann garip elikileri vardr. Necmi Demir baka evrelerinSosyalist Forum adl bir toplantlar dizisi yaptn bilmektedir. Bunlara da gitmek gerektiininermemi midir? Kendisine sorulduunda nerdiini sylemektedir. Ama niye, kiminitirazlaryla, hangi gerekelerle dlandklar konusunda konumay reddetmektedir. Frankfurttoplantsndaki tepkiler de ortada olduuna gre, ortadaki taammden yaplm iin bir tekzanls vardr: Kurtulu!..

Burada Yaln Kk gibi bir paratez aarak Avrupadaki arnn bu tavrna karlkTrkiyedeki arnn tavrna deinmek gerekir ki kontras iyice grlebilsin.

Trkiye ve Avrupadaki giriimler, birbirlerinden sadece zaman sras bakmndan deil,yaklam ve stilleriyle de ayrlyorlar. En iyisi kyaslamaya batan balayalm.

Trkiyedeki arnn ncesinde 3 kiinin bir daveti bulunmaktadr: Erturul Krk, NailSatlgan ve Gencay Grsoy. Bu kiinin ortak nitelii: belli bir rgte bal olmamalar;bir bakma hareketler ve rgtler aras Niemandslandda bulunmalardr. Bu kii depolitik olarak yakn olduklar dergi veya rgtlerle ayn zamanda bir tr atma iinde debulunmaktadrlar.

Bu kiinin kiisel ilikileri, konumlar, gemileri, onlara herkes karsnda daha kabul

edilebilir bir durum salamaktadr. Bir bakma, bu kii, Kimyada bir reaksiyonungerekleebilmesi iin gerekli bir katalizr ya da maya rol grmeye uygundurlar. (Bu elbetteonlarn reaksiyonun iinde de olmalarn dlamyor.)

Dikkati eken ikinci nokta da u: bu kii, direk olarak kamuoyuna bir bildiriylekmyorlar; tanklklar, bilgileri, sezgileriyle ve anlald kadaryla ksmen krmama,atlamama kayglaryla da birtakm insanlar birlik konusunu, gayrresmi bir ortamda serbestbir biimde tartmak iin bir araya gelmeye aryorlar.

Tanklklar, bilgileri, sezgileriyle: Bidirinin sonundaki aklamada kiisel olarak grbeyan etmi olmak; kiisel olarak tanmak, daha nce gerekletirilmi birlik giriimlerini

yetersiz, sonusuz, ya da olumsuz bulmak gibi ortak noktalar, biraraya gelenlerin bileimini


25/85

31

belirledi deniyor.

Ve - ama ayn zamanda kimseyi darda brakmama, krmama, unutmama kayglaryla: nkbileimi oluturanlarn raslantsal niteliini vurgulayan yukardaki aktarma bu kaygnnifadesi. Gelmeyen ya da gelemeyenlerin en azndan bir ksmna kar itici, kprleri atc

olmamak iin yazlan: arlanlarn bir blm, eitli mazeretlerden tr toplantlarakatlmad ifadesi; arl olanlarn eksik ve yetersiz olduunu aranlar da arlmolanlar da peinen kabullendiler ifadesi; kiisel giriimlerine, birlik tartmalarna itilimvermenin tesinde bir anlam yklememe ifadesi... yani tmyle bildirinin altndaki o dip notbu kaygnn ifadesi.

Bir bakma, tartmalarn daha sonra girdii biimiyle, yani yani birlik tartmalargiriimi tartma birliine dnt iin -aslnda bilinli olarak yaplsa ok olumlu ve tekmmkn gelime - o dip not ve imzalarn kendisi bildirinin ieriinden milyon kez daha

nemli olmutur.mzalara gelince, imzalarda da ayn zellikleri grrz: imzaclar, eitli hareketlerintaraftarlar olsalar da, dnce ve davranlaryla, bir geliimin ancak ortak bir tartmaylasalanabilecei; bir hareketin dierlerini yere sererek, linear bir bymesiyle olamayacaanlayndaki kiilerdir. Dier bir ifadeyle, kendi hareket ve geleneklerindeki tutuculardanziyade; baka gelenek ve hareketlerdeki eletirel, yeniliki akm ve eilim veya kiilerikendilerine yakn grenlerdir.

Trkiyedeki birlik kartmalarnn daha batan krgnlklara yol amadan gelimesinde ve ilgitoplamasnda bu zelliklerin kesinlikle belirleyici, tayin edici bir bir fonksiyonu olmutur.

Avrupa giriiminde ise, ne Trkiyedeki imzaclarn nitelikleri, ne de stili ve uslubu ne yazkki grlmemektedir. Aslnda Blent Uluerin toplantlar boyunca aitli vesilelerle yaptkonumalara baknca Trkiyedeki stilden, tartanlarn niteliklerinden rahatsz olduu bilesylenebilir. Koskoca rgtler dururken bamsza m derdi bu i?

Avrupadaki birlik tartmalarnda bir daha hi bir zaman Frankfurttaki katlmn says vezenginlii salanamad. Bu gerilemede elbette Avrupadaki toplantlarn bu doutangnahnn da bir pay var. Ancak bu hatalar olmasayd bile ilginin srekli azalmasnn nnegeilebileceini sanmyorum. Ondan sonraki bir ka ay iinde yirminci yzyln btn

dengeleri alt st oldu, Ekim devriminden beri, belki de nmzdeki uzun yllar belirleyeceken byk deiiklikler yaand. Bir toplantda konumaclardan birinin byk bir safiyetleBu gn de hangi lke dt diye akamlar televizyona bakmaya korkuyorum dedirtendeiiklikler..

Bu doutan gnahlar ykselen bir hareketle birlemi olsayd ok vahim sonular olabilirdi.imdi ise, artk olup olmamalarnn bile bir nemleri yok gibi.

lk Bocholt Toplants


26/85

32

Frankfurt toplantsndan dndkten sonra toplantdaki sert tartmalarn etkisiyle olsun dahadeiik bir stil tutturulaca umuluyordu. Bu arada arclardan Orhan Silierden bir telefongelmiti, gndem ve toplantlarn biimi iin nerilerimi acele yazl olarak gndermemiistiyordu. Evet hala deien bir ey yoktu, en ze ilikin sorunlar birden bire bir teknik sorun

dzeyindeymi gibi ele alnyordu. Tesadfi sekiz kii simdi de gndem nerilerini istediinegre, gndemi de belirlemeye karar vermi demekti; ayn ekilde toplantya katlacaklar dabelirleyecekler demekti, nk isim nermemiz de istenmiti. Yine de talebi ciddiye alpHangi Konular, Nasl Bir ncelik Srasna Gre, Hangi Biimler Altnda le Alnmal?9balkl bir yazyla nerilerimi bildirdim. Savunduum temel fikir: arclarn gndemibelirlememesi; en geni katlmla yaplan toplantlarda gndemin belirlenmesi; 8 kiininkendilerini bu toplantnn hazrlyla grevli teknik bir komite olarak deerlendirmeleriydi.

Talebi ciddiye alp nerilerini iletenlerden biri de Sosyalist i olmu. Onlar da hazrladklarmetinde benzer bir eletiri ve neride bulunduktan sonra kendileri iin en nmli grdkleri

konular sralamlar. Szkonusu metnin hemen banda unlar aka sylyorlar:

Yurtdndaki sosyalistlerin tartma srecine ilikin konular, program ve bu tartmalarn

alaca biimin rgtlenmesini en geni katlmn salanaca bir veya hatta bir dizi

toplantda saptanmaldr. Toplantlarn konularnn ve biiminin saptanmas ne denli byk

bir katlmla yaplrsa elde edilecek sonular da o denli tatmin edici olacaktr. te yandan,

yaplacak btn dar toplantlar, bir yandan elitist, te yandan ise daima gerektii kadar

dar ya da gerektii kadar geni olamayacaktr.10

Bundan sonra ilk arc sekiz kii kendi aralarnda ne tartt ne grt bilmiyoruz. Ancak

elimizde Bocholtta yaplacak toplantya ilikin arnn metni var. Bu metin aynen yle:

Ekte verilen ary hazrlayan bizler (Frankfurtta okunan ar), bu arnn yurt

dndaki sosyalistlerin en geni katlmyla hayata geirilebilecei inancndayz. Bu nedenle

yurtiindeki giriimin gelime srecine paralel olarak yurtdndaki sosyalistleri temsil eden

bir toplant dzenlenmesini uygun bulduk. Amacmz, Birlik Tartmalar Dzenleme Giiriimi

tarafndan lkede balatlan almalarn yurt dndaki paralelinin bu toplantya katlacak

olanlarn ulbirliiyle gerekletirilmesi, bu konuda tmyle onlarn sz ve karar sahibi

olmalardr. Toplantda konunun her ynyle grlmesini ve almalarn yrtlmesine

bir zm getirilmesini ngryoruz.

nanyoruz ki, sizin katlmnzla toplant hem daha verimli ve baarl geecek, hem de

9 Bu yaz bu derlemenin iinde bulunuyor.10"Tartma Toplantlarin Konu nerileri"mza ve tarih yok.

Gndem konusunda bir de arclardan olan O.Silier bir metin sunmu. El yazsyla alt sayfa tutan bumetinin bal: "Tartma Konularnn, rgtlenme ve Gerekletirilme Biimlerinin ve ZamanlamasnnKarara Balanmasnalikin neriler". Balndan da anlalaca gibi O. Silier, arclarn gndemibelirlemesini pek sorun yapmamaktadr. arclarn tesbit edecei olduka dar bir evrenin konu vebiimleri belirlemesinden yanadr. nerileri eses olarak biime ilikin bir sr kurallardan olumaktadr.

Belki akademik bir almada ie yaryabilecek bu yntemlerin politik bakmdan hi ieyarayamayacan ve manplasyonlara ok ak olduunu anlamamak temel zaaflardr bu nerilerin.


27/85

33

yurtdndaki sosyalist potansiyelin temsili salanm olacaktr.

En iyi dileklerimizle.11

Bu aslnda tipik bir gei metni12, birbiriyle elien yaklamlar i ie. nce Biz uygun

bulduk, bizinancndayz

uslubuyla balyor ve yine o biz

in amac

n aklyor:toplantya katlacak olanlarn (...) sz ve karar sahibi olmalar. Yine o tipik Tandoanfelsefesi: toplantya katlacaklarn sz ve karar sahibi olmalarna yine o biz karar veriyor.Hatta o Sz ve karar sahibi olacaklarn kimler olacana da. (nk kimlerin katlaca 60kiilik bir listeyle belirlenmi.)13 Hatta toplantlarn paralel olup olmayaca bilebelirlenmi. yle bir metin ki, davete cevap vermesen ilk kez ortaya km bir olanan dahabatan dalmas tehlikesi ortaya kar, kabul edip gittiin takdirde, o bizin yukardan, seninkarar verenler arasnda olmana karar veren tavrn merulatrm olursun. Bizlerin kararvermesine karar veren siz kimsiniz acaba demeyi kklk sayarsn. Bover dersin, hadi

bunlar da problem etmeyelim. Yeter ki bireyler olsun ve gidersin.Bocholt, Hollanda hududunda snr ticaretinden epey kar ettii kendisine gre ok bykarsndan belli olan kk bir kasaba. Toplant ucuza geldii iin Europa Institut denilenbir yerde tertiplenmi.

ar yaplan 60 kiiden 32 kii gelmitir. A. Kamaz har zamanki ngiliz Centilmenitavryla, toplantnn eksikli bir giriim olduunun batan kabul edildiini, elbette sbjektifllere gre davranlm olacan, toplantnn bu hatalar giderebileceini syler. Yani birazst kapal bir zeletiri yapar; yetkilerin toplantya verildiini syler.

Sonra sz alan Blent Uluer ise eski stili srdrerek toplantnn aslnda fazla bir eyyapmayacan, teknik bir kurul oluturacan uygun grdklerini syler.

lk sekiz kiiye Frankfurtta itiraz edildiinde bunlarn teknik bir ii slendikleri, itirazlarnok abartl olduu sylenmiti. Sonra o sekiz kiinin belirledii altm kiiden gelen otuzuiin teknik ilerle grevli bir kurulu semek gibi yine teknik bir grev verilir, zaten seilecekkurul da teknik ilere bakacaktr. Bu teknik tekniiyle hi bir zaman teknik olmayan bir kurulya da bir sorun ortaya kmaz. Tabii btn bu konumada yine Ltfen problem karmaynana fikri.

Ne yazk ki biz o kadar gelimis teknikleri kullanamadmzdan u ana kadar yaplanlarbir deerlendirelim, gndemimizin ilk maddesi bu olsun diye bir neri yaparz. Yaplanlarndeerlendirmesinin gndeme alnp alnmayaca zerine tartma ve Frankfurttaki blnme

11 19 Ekim 1989 tarihli davetiye12 Bir gei metni nk, eski stili srdrse bile, Gndem'i belirlemi olmaktan vaz gemi olduugrlyor. Ama bu hakk kullanmayan yine o "biz".13 Aslnda bu tavrlarla srekli karlamak insanda srekli ifal olduu duygusunu uyandryor. "Amanproblem kmasn, aman datc olmayalm. Hadi bakalm bunu da anlamamazlktan gelip yutmu

olalm, belki ne yaptklarn anlarlar" diye dnp davrandka bu stil, bu yaklam sryor. Akaeletirince de "hret merakls" ya da mzk olunuyor.


28/85

34

tekrar ortaya kar. Kurtulu, buras nedir ne deildir tartmayalm, adap erkan zerinezaman kaybetmeyelim; deerlendirme geen seferkinin devam olur diye itiraz eder. Ancakbu sefer bir deerlendirme yapma ve bunun gndeme alnmas kabul edilir.

Aa yukar buraya kadar eletirdiimiz konularda eletiriler yaplr. 8 kii iinde iki u

olarak adlandrmak gerekirse bir yanda Kurtulutan arkadalarn deerlendirmeyi bilegereksiz gren; dier yanda A. Kamazn zeletirel tavr eklinde iki tavr grlr. Blnmebir bakma Sosyalist Forum evreleri ve Kurtulu gibidir.

Bu blnme izgisi iki konuda daha aynen srer. Bir dier tartma konusu: toplantlarnTrkiyeye baml m yoksa paralel mi olacadr. Kurtuluun gr, Trkiyedekigndemi aynen kabul etmektir. Somut olarak tartma Gnmz ve Marksizm konusunungndeme alnp alnmamasnda grlr ve gndeme alnma karar alnr. te yandanTrkiyedeki gndem eklektik ve sistemsiz olmasna ramen, bir paralellii tutturmak iin

aynen kabul edilir.Toplantnn dier nemli tartma konular, toplantlarn herkese ak m yoksa dar m olacaeklindedir. Ancak bu konularda farkl eilimler olmasna ramen biimi belirleyenAvrupann koullar, yani fiziki ve maddi snrlamalar olur. Bu bakmdan Trkiyedekindenolduka farkl bir biim tesbit edilir. Trkiyedeki tartmalara katlanlarn ok byk birblm stanbulda yaamaktadr. Avrupada ise adeta btn ktaya dalm bir toporafyavardr. Bu nedenle sk sk bir araya gelip toplant yapmak olanakszdr. te yandanmltecilerin zellikle younlat belli merkezler de vardr. Bu nedenle yle bir optimumzm bulunur: Tartma tplantlarnn bir banda bir de sonunda Avrupa apnda iki

toplant yaplacaktr. Bundan baka tesbit edilen sekiz merkezde, yine isteyenin katlabilecei,her birinde iki konu olmak zere mahalli toplantlar yaplmas benimsenir. Konulardakonumac olmak isteyenler nceden bir yazl metin hazrlamakla ve yeteri kadar nce bunuoaltp tartmaclara iletmek zere yollamakla grevlidir.

Bundan baka iki sorun tartma toplantlarnn teknik ilerini hazrlayacak kurulun bileimi,yetkileri ve toplant adna yaynlanacak bildirinin ierii zerine tartmalar olur.

Toplantlara katlm konusunda snrlama yapmama eilimi egemen olur. Herkestennerilerini bildirmesi bunlara ek olarak herkesin de yeni neriler yapma hakknn olmas

benimsenir. Ancak katlanlarn herhangi birisinin toplantlardan kmasna yol aacak birneri olma halinde, varolan kaybsetmektense olan korumann doru olaca kabul olunur,yani veto hakk tannm olur. Bu ksmen aralarnda ciddi atmalar olan, hatta fizikimcadeleye kadar gider gruplar dnlerek koyulmu olmakla birlikte, aslnda SosyalistPartinin toplantlara davet edilip edilmemesi noktasnda kmt. Kurtulu, onlar geldiitakdirde toplantya katlmayacan syleyerek dayatma yapt. Bir ok arkada bu tavrnonlar daha glendirdiini ifade etmeye altlar. ahsen ben, Kurtuluun bu tavrn dorubulmadm ama bir tercih karsnda brakldm, Kurtuluun da gitmesini istemediimi, uan bu dayatmaya boyun emek zorunda olduumuzu syledim.

Aslnda toplantnn uzun tartmalarla hazrlanm bildirisi dikkatli okunursa, bu bildirinin o


29/85

35

zamana kadarki stille kesin bir kopuma, kkl bir deiim gsterdii grlr.

Bildiriyi aynen aktaralm:

Yurtdndaki Sosyalistlere ar ile balayan giriimin arclar, 18-19 Kasm 1989

tarihinde F.Almanyann Bocholtehrinde, davetli 60 kiiden 34 ile arclarn 8inden7sinin katlmyla gerekleen bir toplant dzenlediler. Toplantnn balamasyla birlikte

ary yapan 8 kiinin grevi bitti, giriimin bundan sonraki gelime srecinin

ynlendirilmesi toplantya katlanlarn sorumluluuna geti.

Toplantda, sz konusu giriimin deerlendirilmesi yapld. Bu deerlendirme sonucunda,

arc 8 kiinin temsil niteliinin yeterli olmad -ki arclar bu eksiklie kendileri

parmak bastlar- bunun yan sra bu toplantda yer almas gereken ve katk getirici bir ksm

evre ve kiilerin davetliler arasnda bulunmad tesbit edildi.

Toplantya katlanlar yurtdndaki sol hareketin olabilecek maksimum dzeyde temsil

edilecei, almalara katkda bulunabilecek tm sosyalistlerin kendilerine katlmalar iin

aba sarfetmeye karar verdiler. Bu kapsamda kadnlarn katlmnn arttrlmas iin zen

gsterilmesi, bu amala kadn rgtleriyle temasa geilmesi ve Kuzey Krdistanl

sosyalistlere bu kurula katlmalar iin ar karlmas karar alnd.

Toplantda, yurtdnda yaplmas ngrlen almalarn gndemi grld, yurtta

yrtlen tartma konularnn aynen alnmalarna ve bunlara ek olarak Gnmz ve

Marksizm balkl bir konunun da tartma gndemine konulmasna karar verildi ve bu

tartmalarn soldaki birlik ve ayrma srelerine de hizmet edecei ortak sonucuna varld.

Daha sonra gndemin uygulanmasyla grevli bir Koordinasyon Komitesi oluturuldu.Yurtta srdrlen giriimin yurtdndaki paralelini organize etmekle ve yurt iiyle

koordinasyonu salamakla grevli kurula katlmanzla bir eksikliin giderilmi olacana,

bylece almalarn daha verimli olmasna ve alma srecine azami ynsal katlmn

salanmasna katk getireceinize inanyoruz.

En iyi dileklerimizle,

Bocholt toplantsna katlanlar adna


30/85

36

Avrupada Kadnlar

Frankfurt toplantsnda birka kadn vard. Bocholt da ise iki kadn. Kadnlara bu ilgisizlik vekadnlarn bu ilgisizlii biz sosyalistlerin eski strateji ve programlarmzn, anlaylarmzngnmzn dnyasnn znelerini kavramaktan; eitli bask biimlerine kar mcadeleleribirletirmekten ne kadar uzak, ne kadar gerilerde kaldmzn bir gstergesinden baka birey deildir.

Bu somut olarak bizzat yurtd tartma giriimlerinde de grld. Avrupann, Avrupadakimlteci ve iilerin son yllardaki en canl, en aktif, en radikal kesimini oluturan kadnlaryoktu.

O kadnlar ki, son yllarda tm solun aktivitesi azalrken artan bir aktivite gsteriyorlard. O

kadnlar ki en az iki yz kiinin katld ok canl toplantlar dzenliyorlard14. Ve butoplantda Sosyalist Feminist kadnlar hem organizatrler arasndaydlr, hem de en aktifkesimlerden birini oluturuyorlard. Avrupada sosyalistlere ar yapanlarn ise listelerindebu evrelerden bir kiinin bile ad yoktu. Aslnda kadnlar uzak tutmak iin bir abagsterilmedii rahatlkla sylenebilir. Ama bu daha da ktdr. Ciddiye alnan bir gc uzaktutma veya kazanma abas gsterilir, alnmayana ise hibiri. lk arclar arasnda rneinSosyalist Forum evrelerinin bata dlanmasn salayan Kurtulu evresinin hassasgrnd kadn sorununa uygun olarak bu dinamizmi olsun ekebilmek iin bir eyleryapmas beklenirdi. Ama anlalan ne kazanmaya ne de dta brakmaya demeyecek bir grup

olarak deerlendiriliyorlard.

Eer bu toplantlara katlan kimi sosyalist feminist kadnlar bu durumu protesto etmeseler veadeta kendilerini zorla davet ettirmeseler arclardan kimsenin aklna gelip de onlar dakatmak iin abalayaca yoktu.

Ancak kadnlar kendilerini zorla davet ettirdikten sonra gndeme bir de Kadnn Kurtuluuve Marksizm gibi bir konu alnabildi.

O ok az olan kadnlar arasnda bazlar protesto iin toplantlara bir daha katlmad;kendilerini zorla davet ettiren birka sosyalist feminist dnda toplantlar hep bir erkek

toplants oldu.

te o aklamadaki kadnlara ilikin zeletiri, kadnlarn bu eletirisinin etkisiyle orayagirmiti. Kadnlarn bu protesto bildirisini aktarmakta yarar var.

Deerli arkadalar,

14 Son yllarda dzenli olarak yaplan bu avrupa apndaki kadn toplantlarnn ortaya knn SosyalistForum'la yle bir balants vardr. Sosyalist Forum toplantlarnda da kadnlar genellikle bir elinparmaklarndan fazla olmuyordu. Bu toplantlara katlan baz kadn yoldalar bir araya gelerek kadnlar

olarak kendilerinin Avrupa apnda toplantlarn yapma karar alrlar. Umulmayan bir ilgi ve canllklayzlerce kiilik kadn toplantlar balar.


31/85

37

Bizler, 28 - 29 Eyllde yaplan Frankfurt toplantsna tesadfi olarak haberdar olup

katlm Sosyalist-Feminist kadnlarz. Bu toplantnn akabinde yaynlanan Yurtdndaki

Sosyalistlere ar metni ve toplantya arlanlarn listesine baktmzda dier

olumsuzluklarn yan sra dikkatimizi ilk eken listedeki kadn saysnn olaanst azlyd.

Dikkatimizi ilk eken ama, bizi pek te artmayan bir sonutu bu.

Trkiye sol hareketinde yllarca ierii boaltlarak tekrar edilen bir slogan vard:

Kadnlar katlmadan sosyalizm kurulmaz, sosyalizm kurulmadan kadnlar kurtulmaz! Ama

bu slogann kullanl nedeni de kadnlarn nfusun yzde ellisini oluturmalar gibi yalnzca

nicel bir ounluk olarak baklmasndand. Yoksa toplumun cinsiyeti esasa dayal

yaplanmasna kar ykseltilecek kadn kurtuluu mcadelesinin sosyalist harekete yepyeni

perspektifler kataca ve bugnden balayarak yeni yaplanmalara gidilmesinin gerekli

olduu mant deildi.

Oysaki kapitalist sistemdeki tek egemenlik biimi sermayenin emek zerindeki egemenliideildir. Bu egemenlik cinsiyete ve milliyetlere dayanan egemenlik biimleriyle de

eklemlenerek glenmitir. Bundan dolay karlkl olarak birbirlerini glendiren bu

egemenlik biimlerinden yalnzca birine kar verilecek mcadele de eksik kalacaktr.

80 ncesi Trkiye solunda her trl smr ve bask biiminin son bulaca dnlen

sosyalist toplumda kadnn da otomatikman kurtulaca gibi dz bir mantk yaygnd.

80 sonrasnda ise Trkiyede gelien kadn hareketinin kendini dayatmas sonucu Trkiye

solu Feminizmi gndemine almak zorunda kald. Tm sol yaynlarda bugne kadar hi

tartlmad boyutlarda kadnn kurtuluu zerine yazlar yaynland. Hatta bu yazlarn

birou hereyin en iyisini bilen erkekler tarafndan yazlm olmasna ramen,

Trkiyenin hala ok erkek olan sol politik arenasna baktmzda pek te fazla bir

deiiklik olduunu sylemek mmkn deil. Bunun en son rneini gerek Frankfurttaki 28 -

29 Eyllde yaplan toplantda, gerekse daha sonra yaynlanan Sosyalistlere ar

mektubunda bir kez daha grdk.

Frankfurt toplantsnda erkekler kadnlarrn cinsiyetlerinden dolay ezilmelerine kar

mcadele verilmedii srece, verilecek demokrasi mcadelesinin eksik kalacan

vurguladlar. Ve bugnden balayarak kadnlar da iine alacak yaplanmalarn gerekli

olduu tesbitini yapan Erkeklerin karlar ise evlerde oturup ocuklara bakyorlard.Frankfurt toplantsna iki elin parmaklaryla saylacak kadar az kadn katlrken,

Avrupadaki Trkiyeli kadnlarn yapt toplantlara 300e yakn kadnn katlmas,

kadnlarn genel olarak politikaya ilgisizliini deil, bugnk politik yaplanmalar iinde

kendilerini bulamaylarnn ve sol iindeki erkek egemenliine kar protestolarn bir

ifadesidir bizce.

Kadnlar sosyalistler aras birlik tartmalarnn dnda brakan ve bu tartmalar iinde

var olanlar da ikincil konuma sokan anlaylar iddetle protesto ediyoruz.

Toplantya katlan kadnlarn kadnlk bilinlerine seslenip. onlar bu protestomuzudesteklemeye ve tartmalara ok sayda kadnn katlmn salama yolunda daha aktif


32/85

38

davranmaya aryoruz.

KADINLAR DA VARDIR!..

Hamburg 15.11.1989

Nuran Sarca - Hlya Eralp - lk SarcaNot: Mektubumuzun bir kadn arkada tarafndan toplantya okunmasn diliyoruz.

Komisyon almalar

Eylem ayrntlarla ilgilenmeyi ngrr der bir yerde Hegel. Biraz da teknik ayrntlarailikin bilgiler.

Bocholtta, bildiriye de yansyan stil deiiklii ortaya ktktan sonra gerekten pratik ilerleuraacak, kelimenin tam anlamyla teknik bir komitenin alaca koullar ortaya kmt.Bu bakmdan koordinasyon komitesi ahenkli bir i birliinin srdrld, farklgeleneklerden gelen kii ve cevrelerin birbirini tand, pratik iler yapan bir organ oldu.Biraz da raslantsal olarak Komisyonda Avrupann hemen hemen her byk merkezindenbir kii yer alyordu. Ayn bileim toplantya katlan farkl eilimlere de denk dyor gibiydi.

Komitenin balangtaki abas toplantlara souk bakan hareket ve kiilere ulamak veonlar almalara katmann yollarn aramak oldu. Bu konuda son derece ak ve birliktartmalarnn ruhuna uygun davranld. Onore edilmesi gerekenler onore edildi, ayaklarna

gidildi, kimileri iin heyetler gnderildi. Bunlarn hi birinden olumlu bir cevap gelmedi.

Ama burada belirtilmesi gereken bir yan var. Bu toplantlarn btn teknik ilerininyapmnda binlerce sayfa tebli fotokopisi, zarflanmas, pullanmas, tek tek telefonlarla eitlikonularda koordinasyonun salanmas; toplantlarn teknik hazrlklar vs. gibi binlerce ayrntGlen ve Tayyar Tekinin emekleriyle baarlabildi.

Komisyonun almalar hakknda bir fikir edinmek iin en iyi are onun toplarttutanaklarndan birini buraya olduu gibi aktarmak olabilir:

B.Toplantsnda Yurtdnda Birlik Tartmalarn Dzenleme Giriimi tarafndan

oluturulan Koordinasyon komitesi, 5 Aralk 1989da Brkselde topland.

Toplantya btn koordinasyon Komitesi yeleri (Ahmat Kamaz, Atilla Keskin, Blent

Uluer, Doan Tarkan, Demir Kkaydn,lkay Demir, Orhan Silier, Veysi Sarszen, Yaln

Cerit, Ziya Orkunolu) katld.Toplantnn gndemi ayadaki gibi onayland.

1) Tartmann rgtlenmesi

-Biimi

-Zamanlamas

-Koordinasyonu

2). YBTDGne yeni katlm nerilerinin grlmesi


33/85

39

3) Tartmalarn rgtlenmesi iin mali olanaklarn aratrlmas.

Btn gndem maddelerini srasyla gren KK aadaki konularda gr birliinevard.

1) Biim, zamanlama ve yer bakmndan tartmalarn rgtlenmesi ekteki Aklamada

belirtildii gibi gerekleeceinden tutanaa Aklamann eklenmesiyle yetinilmitir. Buarada B. toplantsnda saptanan her bir tartma konusunda teblilerin toplanmas,

teblicilerin enforme edilmesi vs. koordinasyon sorunlarn zmekle aadaki KK yeleri

arasnda i blm yapld.

1) Ziya: Trkiyenin oplumsal Dinamikleri

2) Orhan: Gnmz ve Marksizm

3) Yaln: Ulusal Sorun

4) Demir: Enternasyonalizm

5) Blent: Sosyalist Demokrasi6) Veysi: Demokrasi ve Devrim

7) lkay: Birlik Dzlemleri

8) Doan: Program Anlaylar

Ayrca, tm bu koordinatrlerin almalar Ahmet Kamazn sorumluluunda bir

sekreterlie baland. Teblicilerin dorudan iletiim kuracaklar bu sekreterlik, edindii

bilgileri ilgili koordinatrlere aktaracak.

Ekte tartma takvimi verilmitir.

2) YBTDGye yeni katlm nerileri B. toplantsnda prensip olarak kabul gren ltlere

gre tartld. Tartmalarn sonucunda baz arkadalar, baz evrelerin nicel olarak fazla

sayda katldklarn dndkleri iin, almalar zorlatracak lde genilemeye yol

aacak nerilere itiraz etmekle birlikte, sonuta yaplan tm nerilerin kabul dorultusunda

genel bir konsenss olutu.

Ancak, toplantnn tavsiyesine uyarak V. Sarszen, B. Uluer, Y. Cerit, A. Kamaz

kendilerini ilgilendiren isim neri listelerini yeniden gzden geirmek zere geri aldlar.

Dier taraftanr B. toplantsna isim neri listesi sunan Krat istanbulluya da ayn

tavsiyenin yaplmasna karar verildi. TKEPden bu konudaki grnn istenmesine kararverildi.

Ayn zamanda, Ziya Orkunolu, katlmn dnd arkadalara dantktan sonra bir liste

halinde nerilerini sunacan belirtti. Onun talebi onayland.

Aadaki arkadalar, belirtilen rgt ve kiilerle dorudan temas kurmakla grevlendiler:

arlacak gruplar ve kimlerin iliki kuracan gsterir liste

Devrimci Partizan/Y.Cerit

Bolevik Partizan/Y.Cerit

DAB/Blent


34/85

40

Dev-Yol- Dev-i)/Blent-Ziya-Veysi

Dev-Sol/Blent-Ziya-Veysi

inin Sesi/lkay

TEVGER/Kamaz

Rzgari/Blent

Snf Bilinci/Doan

VP/Doan

Ekim/lkay

Dev-Sava/Demir

Emein Bayra/Blent-Yaln

TEP-Mihri Belli/Kamaz

SVP/Kamaz

3) B. toplantsnda her arkadan 100 DM tutarnda mali katkda bulunmas yolunda alnan

kararn uygulanmad grld. Gerekli abann harcanmas, sekreterliin konu hakkndaki

ilgili arkadalara bavurmas ile sorunun zlmesi dnld.

te yandan platformla u ya da bu ekilde iliki kuran btn partilere, hareket, grup ve

evrelere, platformun her ynden desteklenmesi, zellikle mali, teknik yardm yaplmas,

pratik iler iin kadro verilmesi ynnde bavuru yazs yazlmasna, bu yaznn sekreterlik

tarafndan gnderilmesine karar verildi.

liikte yer alan bir metin de toplantlarn nasl yaplaca hakknda u aklamalar yapyor:

almalara ilikin aklayc bilgi:

17-19 Kasm 1989 tarihli Yurtd Birlik Tartmalar Dzenleme Giriimi (YBTDG)

toplantsnda tartlmak zere 8 konu belirlendi. almalarn verimli olmasn salamak

amacyla isteyen herkesten konulara ilikin yazl tez alnmas iin aba gsterilmesi

kararlatrld. Buna gre, YBTDGde yer alanlar ve yeni arllar, ayrca bu kiilerin uygun

grecekleri ve eriebilecekleri herkes tartmalarda tartlmak zere yazl tez verebilir;

vermeye aba gstermelidirler.

Kitleye ak tartmalar, o konuda tez verenlerin sunucu olarak yer almalaryla ve

toplantya gelen herkesin tartmaya katlmalaryla gerekletirilecektir. Bu toplantlarn

ardarda drt hafta sonunda sekiz ehirde dzenlenmesi uygun grlmtr. Herehirde biri

Cumartesi teki Pazar gn olmak zere iki toplant yaplacaktr. Bu toplantlarda

tartlacak konular alma takviminde verilmitir.

Yuvarlak masa toplantlar ise YBTDG (mevcut ve yeni ar ile katlmay kabul edenler)

vastasyla yrtlecektir.

YBTDG toplantlar hafta sonlarn kapsayan ve ok sayda oturumu ihtiva edecekekilde

dzenlenecektir.

Tartma onularn ihtiva eden ekte her konunun sorumlusu belirtilmitir. Tez


35/85

41

hazrlamak isteyenlerin herhengi bir sorunlar olduunda bu kiilerle irtibat kurmalar

yerinde olacaktr. Ancak tezler kesinlikle KKsi Sekretarya adresine gnderilmelidir.

Hangi ehirlerde hangi konular tartld?

Londra24 ubat 1990 Ulusal Sorun

25 ubat 1990 Enternasyonalizm

Duisburg

25 ubat 1990 Gnmz ve Marksizm

17 Mart 1990 Ulusal Sorun

Berlin

3 Mart 1990 Sosyalist Demokrasi

4 Mart 1990 Trkiyenin Toplumsal DinamikleriParis

3 Mart 1990 Devrim ve Demokrasi

4 Mart 1990 Birlik Dzlemleri

Basel

10 Mart 1990 Birlik Dzlemleri

11 Mart 1990 Devrim ve Demokrasi

Amsterdam

10 Mart 1990 Kadnn Kurtuluu ve Marksizm

11 Mart 1990 Sosyalist Demokrasi

Hamburg

17 Mart 1990 Gnmz ve Marksizm

18 Mart 1990 Kadnn Kurtuluu ve Marksizm

Frankfurt

24 Mart 1990 Enternasyonalizm

25 Mart 1990 Trkiyenin Toplumsal Dinamikleri

Toplantlar boyunca 54 tebli sekreterlie ulat.

En ok tebliGnmz Marksizm ve ikinci olarak Birlik Dzlemleri konusunda en az iseEnternasyonalizm ve Program Anlaylar (iki veya er adet) sunulmutur.

Gerek ehirlerde yaplan gerek Avrupa apnda yaplan toplantlara katlm srekli bir dmeeilimi gstermitir. ok nadiren dinleyici says 100n zerinde olmutur. Bazen ise


36/85

birlik mi rekompozisyon mu?

Documents