biologia lana.pdf

7/29/2019 Biologia lana.pdf

1/13

Osteguna 2011/5/12a

Jon Ander eta Jon Benjamin

BIOLOGIA

ETA

GEOLOGIA

ITSASERTZEKO EKOSISTEMA:

BARINATXEKO HONDARTZA


2/13

2. Aurkibidea

1. Azala

2. Aurkibidea

3. Fitxa meteorologikoa

4. Hondartzako irudi eskematikoa

5. Jarduera geologikoa Barinatxeko hondartzan

6. Behatutako izaki bizidunak

7. Iritzi pertsonala


3/13

3. Fitxa meteorologikoa

Data:2011ko maiatzaren 4a

Hasiera ordua:10:20 Amaiera ordua:12:35

Zeruaren egoera:Oskarbia

Euriak: Ez

Haizearen norabidea: Ekialdea

Haizearen abiadura: 12 km/h

Ibilbideko 1. puntuko

tenperatura: 21 C

Tenperatura itsasertzean: 20 C

Hezetasuna: % 72

Itsasoaren egoera: Itsaskia

Itsasgora ordua: 05:50

Itsasbehera ordua: 11:50

Marearen zabaltasuna: 3,10 m

Uraren tenperatura: 16 C

Marearen egoera: Jaisten


4/13

4. Hondartzako irudi eskematikoa


5/13

5. Jarduera geologikoa

Barinatxeko hondartza Sopelako eta Getxokoudalerrietan dago, Bizkaiako lurralde historikoaren ipar-

mendebaldean. Atzeko aldean areazko duna bat dauka,

amilburuan gora egin eta landarediz betetzen hasia dena.

Amilburua nahiko berezia da estratuz osaturik dagoelako.

Paleozoikoaren hasieran itsasoak hartzen zituen gauregungo Barinatxeko hondartza baita inguruko lurraldea ere.

Aro honetan zehar urak zituen sedimentu guztiak jalki egin

zituen eta hondoan sedimentatuz joan ziren estratuak

eratuz. Gainera, paleozoikoan gertaturiko glaziazioek

itsasoaren maila jaitsi eta gaur egungo Bizkaia lurrazalatu

zen. Zenozoikoan, plaka litosferikoen mugimenduaren

eraginez estratuak tolestu egin ziren. Tolestura hauek failenantzekoak ziren, izan ere, lur bloke bat bestearen gainean

kokatzera pasatzen zelako lurraren barne indarren

ondorioz, eta horrela, amildegiak eratu ziren. Amildegi

hauek nahiko bereziak dira, izan ere Bizkaiako Sinklinala

deritzona eratzen dutelako. Bizkaiako Sinklinala Punta

Galeatik (Getxo) Plentziaraino doan egitura sinklinal berezia

da, Bizkaiako kostaldeko beste egitura guztiak antiklinalakdirelako.Sinklinal bat estratuen okerdura zentrurantz doan

tolestura sinforme bat da. Mozketa bat egiten denean

zentruan dauden estratuen adina gazteagoa da aldeetan

dagoenarena baino. Egitura sinklinal hau aurretik aipatutako

tolesturen ondorioa da. Erdialdean arroka gazteenak

aurkitzen ditugu, eta alboetan, indarraren bidez alboratuta,

arroka zaharrenak.


6/13

Bestalde, estratuen konpozizioa nahiko arrunta da, izan

ere, hainbat kaliza mota desberdinez osaturik dagoelako.

Arruntenak Kaltzio Karbonatoa eta margokaliza (hondakin

buztintsuak eta CaCO3) dira. Bigarren honek buztina duenez

kolore horixka edo laranja ematen dia askotan harriari eta

arez osatuta dagoela ematen du.

Baina garai hartako itsasertza ez zen gaur egungoa

bezalakoa. Itsasoko uraren indarra, mareak eta olatuak

eraginda, itsaslabarren oinarria zulatzen da pixkanaka-

pixkanaka. Denborarekin, egitura ezengonkortu eta erori

egiten da, eta atzera egiten du, beraz, itsaslabarrak, gaur

egungo itxura hartu arte. Bitartean higaturiko haitzetatik

sortutako sedimentuak marearekin garraiatzen dira eta

ibaietatik datozen sedimentuekin batera inguru lasaietan

jalkitzen dira, hondartzak sortuz.


7/13

6. Behatutako izaki bizidunak

Algak Knidarioak Oskoldunak Moluskuak ZelentereoakAnelidoak Ekinodermatuak


8/13

Algak

1. Itsas letxuga (Ulva lactuva)- Alga berde honek 3 zentimetroko tamaina du, etaizen hau hartzen du bere itxuragatik: letxuga baten antza du.

- Hondoan dago arroken artean sortzen direnputzuetan.

- Taldeka aurkitzen ohi da.- Rasa supralitoralean aurkitu genuen.

2. Alga gorri xartakaria (Lithothanium)- Alga txikia, pare bat zentimetro besterik ez, eta xafla gorriez osatuta

dago.

- Arroketan ageri dira itsatsita,arroken inguru hezeetan batez ere.

- Taldean bizi dira, hartzen dutenarroka erabat estaliz.

- Rasa intralitoralean aurkitugenituen, marea behera zegoelako.

Knidarioak1. Anemona (actiniaria)

- Anemonak gorputz biribila etaorlegia duten knidarioak dira, 8

zentimetroko diametroa eta uretan

badaude 6 zentimetroko harizpiak

agerian jartzen dira.

- Arroken artean dauden putzulasaietan ageri dira.

- Taldeka agertzen dira,elkarrengandik oso gertu multzo handietan.

- Rasa intralitoralean ageri dira batik bat.- Marea behera egitean urik gabe geratzean harizpiak gordetzendituzte eta gorputza txikiagoa ematen du.


9/13

Oskoldunak1. Karramarro ermitaria (Pagurus)

-Karramarro ermitaria tamaina txikikoa da 2

zentimetro ingurukoa oskolarekin ta 0,9

zentimetrokoa oskol barik.

- Rasa osoan ikusi genituen baina hartutakoa,

supralitoralean aurkitu genuen, normalean

uretan edo arroketatik ibiltzen egoten dira.

- Ikusi genuenez karramarro batzuek oskola galdu egin zuten eta oskol

barik ibiltzen ziren, suposatzen dugunez oskol baten bila.

2. Zapatari arraina (Pachygrapsus marmoratus)

- Zapatari arraina kolore gris-marroi nahasita dauka

bere oskolean, oso txikiak dira normalean,

gutxienez ikusitakoak, 1 cm ingurukoak.

- Bakartiak direla esango genuke, nahiz eta beste

zapatariz inguratuta egon ez ziren bata bestearijarraitzen.

- Aurkitutako zapatari arraina rasa supralitoralean zegoen, nahiez eta

beherago ere ikusi.

3. Karramaro antxarrama (Carcinus maenas)

- Aurkitutako karramarro antxarrama hilda zegoen,12 zentimetro

inguruko oskola zeukan.

- Ez dakigu zehatz-mehatz nola bizi diren, ez

genuelako bizirik ikusi, baina tamaina kontuan hartuta

eta beste karramarro motek nola bizi diren ikusita,

bakardadean bizi direla esango genuke.

- Rasa supralitoralean aurkitu genuen, baina hilda

zegoenez gero seguruenik mareak lekuz aldatuko

luke.


10/13

Moluskuak

1.Lapa (Patella)- Lapa honek gris kolorekoa da eta 3

zentimetro inguruko tamaina du. Kono

itxura dauka.

- Rasa supralitoralean aurkitzen da

arrokei itsatsita.

- Bakardadean bizi da, baina beste lapa

batzuetatik hurbil.

- Arrokari itsatsita es baldin badago, arriskua xumatzen.

2.Muskuilua (Mytillus edulis)- Muskuilu hau itxura obalatua eta

kolore grisekoa da.

- Muskuilua rasa intralitoralean

aurkitu genuen eta kolonietanbizitzen dira arrokei itsatsirik.

- Ikusi genuenez normalean algen

hurbil bizi dira.

3. Itsas marraskiloa (Nucella lapillus)

- 3 zentrimetrotako oskl biribildua baina goikaldean punta duena,kolore horixka du.

- Uretan flotatzen ikusi genuen, arroken artean dauden lekuestuetan.

- Talde txikietan bizi da, hiruzpalau banakokotaldeetan hain zuzen.

- Rasa supralitoralean aurkitu genituen.- Arriskua nabaritzean oskolaren barneko

aldera sartzen da eta ez da ateratzen.


11/13

Zelentereoak

1. Itsas tomatea (Actinia equina)- Esfera itxura duen izaki bizidun gorria

eta oso txikia da.

- Haitz batean ikusi genuen, uretik kanpo,eta beraz, harizpiak ez zituen aterata.

- Banaka bizi dira, bere espezieko bestebanakoen konpainia barik.

- Rasa intralitoralean zegoen, altuerahandiko haitz batean zegoen zulobatean.

Anelidoak1. Itsas barea- Zizare baten antza handia du, nahiko txikia da (ez da 4 zentimetrorik

gorakoa) eta kolore bitxiak ditu : horia eta urdina.

- Uretan dauden arroken aldeetan mugitzen dira, larruazala hezeegoteko.

- Banaka agertu zen, beraz ezomen da taldetan bizi.

- Rasa infralitoralean aurkitugenuen, itsasertzatik nahiko

urrun.

- Zerbait hurbiltzerakoanuzkurtu egiten da, defentsa

bezala.


12/13

Ekinodermatuak

1. Ikinua (Paracentrotus lividus)- Orratzez estalitako animali biribila da,

nahiko txikia, 5 zentimetroko

diametroa gutxi gorabehera, eta kolore

marroiduna.

- Arroken azpian dauden zuloetansartzen dira babesteko, beti hondoan,

eta orratzak ateratzen dituzte inork ez

dadin hurbildu.

- Lau banako taldean ikusi genituen,bakoitza arrokaren zulo batean

babestuta.

- Abrasio plataformaren goiko aldean edo rasa supralitoralean aurkidaitezke.

- Arriskuaren aurren ez dira mugitzen beharbada hain ondodaudelako babestuta, ezen ez duten ezta arriskua nabaritzen ere.

- Simetria pentarradiala du, baina gu ez genuen nabaritu ondoezkutatuta zegoelako.

2. Itsas izarra (Asterias rubens)- Izena dioen bezala izarra itxura du, kolore horixka nagusitzen da, eta

nahiko tamaina handikoa izan daiteke : guk ikusitakoa giza esku

baten tamaina zuen.

- Arroka batean zegoen itsatsita besoetako bentosez bidez, uretikkanpo.

- Banaka ikusi genituen bi itsasizarrak, beraz, banaka bizi direla

ondorioztatu genuen.

- Rasa intralitoralean aurkidaitezke, hau da, itsasoa

hondoagoa den aldeetan,

itsaslabarretik nahiko urrunduta.

- Simetria pentarradiala argi eta garbi antzematen da.


13/13

7. Iritzi pertsonalak

biologia lana.pdf

Documents