bilgisayar ağları ders notları.ppt

7/29/2019 bilgisayar alar ders notlar.ppt

1/61

Bilgisayar Alar


2/61

Bilgisayar A Nedir?

ki veya daha fazla bilgisayarn biraraya gelerek belirli bir protokol

altndailetiimde bulunduklaryapya bilgisayar a denir.

Protokol, a bileenlerinin birbiri ile

nasl iletiim kuracan belirleyenkurallar dizisidir.


3/61

Protokol

ki bilgisayar arasndaki iletiimi salamakamacyla fiziksel dzeyden uygulama dzeyinekadar birok protokol tanmlanmtr.

Popler iletiim protokolleri unlardr: ADSL, ISDN, Ethernet

802.11 WiFi, PPP

TCP/IP, IPX/SPX, UDP DNS, SOCKS

HTTP, FTP, DHCP


4/61

Bilgisayar Alarnn Snflandrlmas

Bilgisayar alar

1. Kapsadklar alana,

2. letiim teknolojilerine,

3. A yaplarna,

Gre snflandrlmaktadr.


5/61

1- Kapsadklar Alana GreBilgisayarlarn Snflandrlmas

Kapsadklar alana gre bilgisayar alarngenel olarak 3 snfa ayrmak mmkndr:

Yerel Alan A (Local Area Network: LAN)

PAN (Personal Area Network)

Kentsel Alan A (Metropolitan Area Network:MAN)

Geni Alan A (Wide Area Network: WAN) Uzak Balant (Remote Connection)


6/61

1-a) Yerel Alan A (LAN)

Yksek hzl ve genelde tek bir bina yada yerlekeierisinde (1-1000m arasndaki) kurulan alar tanmlar.

Ortak kullanlmas gereken uygulamalara ve cihazlara(yazc gibi) ulam ve kullanclar arasnda dosyaaktarm gibi eitli avantajlar salarlar.

A balants kablolu veya kablosuz olarak kurulabilir.

Bir oda yada bir ev iindeki eitli cihazlarn birbirleri ile

yada bir bilgisayar ile haberlemesini salayan kkapl LANlara PAN (Personal Area Network) ad verilir.


7/61

1-b) Kentsel Alan A (MAN)

Genellikle ehrin bir ksmn (1-10km)kapsayan yerlekeler aras veri alveriinisalayan alardr.

Mesafeye ve corafyaya gre kablolu yadakablosuz veri transferi seilebilir.

Aa bal her blge arasnda tam eriimgerekmediinden deiik donanm ve aktarmortamlar kullanlr.


8/61

1-c) Geni Alan A (WAN)

Bir lke ya da dnya apnda yzlerce veya binlercekilometre mesafeler arasnda iletiimi salayanalardr.

Corafi olarak birbirinden uzak yerlerdeki(ehirleraras/lkeleraras) bilgisayar sistemlerininveya yerel bilgisayar alarnn (LAN) birbirleri ilebalanmasyla oluturulur.

Genellikle kablo ya da uydular aracl ile uzakyerleimlerle iletiimin kurulduu bu alarda oksayda i istasyonu kullanlr.


9/61

2- letim Teknolojilerine Gre AlarnSnflandrlmas

Veri iletimi srasnda kulland teknolojiyegre deerlendirildiinde bilgisayar alar

a) Yayn alar ve

b) Anahtarlamal alar

olarak iki grupta toplanmaktadr.


10/61

2-a) Yayn alar (Broadcast Networks)

Yayn alarnda tek bir iletiim ortam aa baltm bilgisayarlar tarafndan paylalr.

Bir bilgisayarn yapt yayn, dier tmbilgisayarlar tarafndan dinlenir.

Yayn yapacak olan, ou zaman nce ortamdinler.

Baka yayn yapan yoksa gndermek istediibilgiyi paketler halinde iletiim ortamnaaktarr.


11/61

Yayn alar

Her bir pakette, gnderilmesi hedeflenenbilgisayar ya da bilgisayarlarn adresleri vardr.

lgili bilgisayarlar, iletiim ortamndankendilerine gelen paketi alrlarken, dierbilgisayarlar paketin adres ksmndaolmadklarn grdkten sonra paket iin baka

bir ilem yapmazlar.


12/61

Yayn alar

Bir paket ;

sadece bir bilgisayara gnderiliyorsa tekliyayn (unicasting)

birden ok bilgisayara gnderiliyorsa okluyayn (multicasting)

tm bilgisayarlara gnderiliyorsa genel yayn(boardcasting)

olarak adlandrlr.


13/61

Yayn alar

Yayn alarna rnekolarak paket radyo alarve uydu alar verilebilir.

Bu alarda bilgisayarlarbir anten aracl ileaktarm yapar ve tm

bilgisayarlar ayn kanalyada ayn radyofrekansn paylar.


14/61

Yayn alar

Genellikle birka kilometre apnda, tek birbina yada yerleke iindeki bilgisayarlarbirbirine balamak iin kullanlan LANlarda

yaygn olarak kullanlan teknoloji yayn atemeline dayanr.

Kullanlan yayn a veri yolu (bus) yada halka

(ring) trnde olabilir.


15/61

2-b) Anahtarlamal Alar (Switched Networks)

Anahtarlamal alar, yayn alarndan farkl birprensipte almaktadr.


16/61

Anahtarlamal Alar

Bu alarda veri, alc-verici bilgisayarlararasnda bir dizi dm ile iletilir.

Bir birimi aa balayan dmler genelliklenoktadan noktaya (peer to peer) zel(dedicated) balantlardr.

Dmler aras balantlar ise genellikle

oklayclar (TDM, FDM) aracl ile yaplr.


17/61

Anahtarlamal Alar

Alc ve verici dndaki dier dmler verininierii ile ilgilenmez.

Ama, iki nokta arasnda veriyi hedefe varanakadar bir dmden dierine aktararaktamaktr.


18/61

Anahtarlamal Alar

Bu alarda, kullanlan dmler arasnda birbalant kurulur.

Kurulan balantnn niteliine gre

anahtarlamal alar,i. Devre Anahtarlamal Alar ve

ii. Paket Anahtarlamal Alar

olmak zere ikiye ayrlr. Anahtarlamal alarn kullanld, bilinen bir

rnek Geni Alan Alar(GAA-WAN)dr.


19/61

2-b-i) Devre Anahtarlamal Alar

Bu alarda, iki bilgisayar arasndaki dmlerzerinden yalnz gnderilen verininkullanmna ayrlm bir iletiim yolu kurulur.

Bu yol (path), dmler arasndaki bir dizifiziksel ba (link) bir araya getirir.

Her linkteki bir mantksal kanal, kurulan

balant iin ayrlmaktadr.


20/61

Devre Anahtarlamal Alar

Kaynak bilgisayarn rettii veri , bu ayrlmyol zerinden hzl bir biimdegnderilmektedir.

Gelen veri dmlerde herhangi bir gecikmeolmakszn uygun kanala ynlendirilir yadaanahtarlanr.

Devre anahtarlamal alara rnek olaraktelefon alar verilebilir.


21/61

Devre Anahtarlamal Alar

Devre anahtarlamal alar 3 aamada kurulur

Devre kurulumu

Verinin iletimi ve ynlendirilmesi

Devre balantsnn kaldrlmas

Modem ile yaplan Dial-up balant devreanahtarlamal a yntemidir.


22/61

2-b-ii) Paket Anahtarlamal Alar

Paket anahtarlama yntemi mektuplarngndericiden alcya gnderilmesi mant ilealmaktadr.

Paket anahtarlamal alarda veri, paket olarakadlandrlan kk paralar halinde gnderilir.

Her bir paket kaynaktan hedefe varncaya

kadar dmden dme aktarlr.


23/61

Paket Anahtarlamal Alar

Her bir dmde paketin tamam alnr,depolanr ve tekrar aktarlr.

Birden fazla bilgisayar tarafndan ayn andagnderim yaplmasna izin verir.

Frame Relay ve X.25 paket anahtarlamakullanan WAN iletiim teknolojileridir (bak.

Kitap sayfa 150).


24/61

3- A Yaplarna (Topoloji) gre AlarnSnflandrlmas

Topoloji, bir adaki bilgisayarlarn naslyerleeceini, nasl balanacan, veriiletiminin nasl olacan belirleyen genel

yapdr.

Topoloji iki temel gruba ayrlr.

Fiziksel topoloji: An fiziksel olarak nasl

grneceini belirler (Fiziksel katman) Mantksal topoloji: Bir adaki veri aknn nasl

olacan belirler (Veri iletim katman)


25/61

Temel Topoloji Trleri

Dorusal (Bus Topology)

Halka (Ring Topology)

Yldz (Star Topology) Aa (Tree Topology)

rg (Mesh Topology)

LAN

WAN


26/61

Dorusal (Bus) Topoloji

Bu topolojide her dme bir adres verilir ve bu yapdaki birada veri herhangi iki dm arasnda iletilebilir.

Ancak iletiim, bir zaman biriminde yalnzca bir ift dmarasnda gerekleebilir.

letiimde bulunan dmler veri yolunu iletim sresince igaleder.

Bundan dolay her istasyon mesaj gndermeden nce veriyolunu kontrol ederek herhangi bir mesaj olup olmadnabakar.

Ayn iletiim ortam tm dmlerce paylald iin, mesajlargnderildii dmn adresiyle iletilir.

Veri yolunun balang ve bitii birbirine bal deildir.


27/61


28/61

Dorusal Topolojinin Avantajlar

Aa bir bilgisayar balamak olduka kolaydr.

Daha az uzunlukta kablo gerektirir.

Bir bilgisayarda oluacak hata tm a etkilemez.

Merkez birime ihtiya duyulmaz.


29/61

Dorusal Topolojinin Dezavantajlar

Kablonun ularnda sonlandrc olmas gerektiinden kablodabir bozulma veya kesilme olursa tm a balants kesilir.

Ada sorun olduunda sorunun nerden kaynaklandnbulmak zaman alc olabilir.

Maksimum 30 istasyon balanabilir ve an uzunluu incekoaksiyelde 185, kaln koaksiyelde 500 metreden fazla olmaz.


30/61


Bu topolojide yineleyici (repeater) gibi alana dmleri noktadan noktaya balantlarlaaa balanmlardr.

letiim yolunun balang ve bitileribirbirlerine balanmtr.

Veriler paket halinde gnderilir ve halka

boyunca tek ynde yada ift ynde iletilir. iftyn kullanlrsa bir ynde hata olmasdurumunda, dier yn kullanlabilir.


31/61


Yineleyici (repeater) hattn zerindeki veriyi bitbit alarak, bekletmeden dier tarafa iletir.

Her a dmnn her mesaj iletmesi butopolojinin potansiyel zayfl olmaklaberaber, kavram ve gerekletirim asndanolduka basittir.

Halka topolojisi optik lifli Yerel Alan alarndayineleyiciler ile birlikte ska kullanlr.


32/61


Halkay birok bilgisayar paylatndan hangibilgisayarn paketinin halka zerindeiletileceinin kontrol etmek amacyla

mekanizmalar gelitirilmitir. Buna rnek olarak jetonlu halka (token ring)

verilebilir.


33/61

Jetonlu Halka (Token Ring Topology)

Bu tip topolojide iletiim a ierisinde srekli dnen jeton(token) yardmyla yaplr.

Jeton zel iletiim kodu ile iletiimi dzenler.

Token (Jeton) (3 bytelk) dmler arasnda dolaan bilgidir.


34/61

Jetonlu Halka (Token Ring Topology)

letiime balamak isteyen dm nceliklejetonun kendisine ulamasn bekler veulatnda jetonu alr.

Artk jeton serbest dolamdan kullanmagemi olur. Bilgi, gnderildikten sonra alcyagidene kadar halka da onunla dolar.

Halka topoloji de genel yayn amal(broadcast) uygulamalar iin uygundur.


35/61

Halka Topolojinin Avantaj ve Dezavantajlar

Sinyaller her dmde glendirildiinden youn veritrafiindebaarm fazla dmez.

Bekleme sresi devredeki eleman saysna baldr.

Sistemin hz devreye eklenen her elemanla biraz daha azalr.

Her PC an bir eleman olduu iin bir PCde bir aksaklkolmas halinde a iletim yapamaz. Paralel bir ikinci hattn (bypass hatt) ekilmesiyle bu soruna zm bulmak mmkndr.

Maliyet bakmndan dier alardan biraz daha pahaldr.

letiim hzlar kablolama sistemine baldr.


36/61

Yldz (Star Topology)

Tm dmlerin ortak bir merkeze (rnein,hub, switch) balanmasdr.


37/61

Yldz (Star Topology)

A oluturan bilgisayarlar ana makinaya noktadannoktaya bir balant salarlar.

Merkezi bilgisayar a dmleri arasndaki veri

iletiimini koordine eder. Tm iletiim nce merkezi bilgisayara gider, merkezi

bilgisayar ilemleri ve bilgi paylamn kontrol eder.

Herhangi bir dm almaz hale gelirse, otomatikolarak devre d kalr.

En yaygn olarak kullanlan topolojidir.


38/61

Yldz Topolojinin Avantajlar

A kurmak kolaydr.

Bir bilgisayara bal kablo bozulduunda analmas etkilenmez.

Adaki sorunlar tespit etmek kolaydr.

Kurulum srasnda maliyet yksek, daha sonrageniletilmesi daha ekonomiktir.

letiim ortam olarak telefon hatlarndanyararlanlabilir.


39/61

Yldz Topolojinin Dezavantajlar

Aa balanan her cihaz iin bir kablo ekilmesigereklidir (maliyetli).

Servera yada huba bir ey olduunda tm a

almaz hale gelir.

An geniletilmesi servern yada hubnkapasitesine baldr.

Sistem performans da ana makine yadahubn veri yolu kapasitesine baldr.


40/61

Aa (Tree Topology)

Aa topolojisinin dier adhiyerarik topolojidir.

Aacn merkezinde sorumluluuen fazla olan bilgisayar bulunur.

Dallanma baladka sorumluluudaha az olan bilgisayarlaraulalr.

Bu topoloji ok byk alarn anaomurgalarn oluturmaktakullanlr.


41/61

Aa (Tree Topology)

Aa topolojisindeiletim Halkada olduu gibiadres ve kullanc bilgisini ieren paketlereklindendir.

Aa dzeni kablo ba (headend) olarakbilinen bir noktadan balar.

Herhangi bir istasyondan gelen iletim, ortamboyunca yaylr, dier tm istasyonlartarafndan alnabilir ve u noktalarda yokedilir.


42/61

Aa Topolojisinin Avantaj ve Dezavantajlar

Avantajlar: Her bir blme (segment) ulamak kolaydr

Bir ok alma grubu bir araya getirilebilir.

Dezavantajlar: Her bir blmn uzunluu kullanlan kablo ile

snrldr.

Omurga kablosu bozulduunda blmlerdeki atrafii etkilenir.

Kurulumu ve dzenlenmesi daha zordur.


43/61

rg (Mesh Topology)

rg topolojisi adaki tm birimler arasndautan uca balant ierir.

Adaki her birim dier tm birimler iin birer

balant gerektirdiinden, genellikle pratikbulunmaz.

Daha ok WANlarda kullanlr.


44/61

rg (Mesh Topology)

Tipik olarak mesh topolojisi en geni ya da en nemliyerlerin baland hibrid alarda kullanlr.

rnein bir kuruluun 4 veya 5 ana merkezi ile ok saydauzak ofisi olduunu varsayalm.

Her bir ana merkezde birer mainframe ve bumainframelerin datk bir veritaban idare etmek iiniletiim kurma zorunluluu olsun.

Mainframeler aras iletiimden emin olabilmek iinmerkezler arasnda artk hatlar ieren bir hybrid meshtopoloji kullanmak gerekir.


45/61

rg (Mesh Topology)

Gerek Mesh Topoloji Hibrid Mesh Topoloji


46/61

stemci/Sunucu Mimarisi

Sunucu (i istasyonu yada bilgisayar):

Pasif durumdadr

stekleri (request) bekler

stek olduunda bilgiyi hazrlar ve cevap yollar

stemci (bilgisayar yada mobil cihaz):

Aktif durumdadr

stekleri gnderir

Cevap dnene kadar bekler


47/61

P2P (Peer-to-Peer)

Utan-uca (peer-to-peer) iletiimde her katlmcbir sunucu-istemci yaps dnda dosyalarkarsndaki kullancyla paylaabilmektedir(Napster ve LimeWire servisleri gibi).

Edzeyli iletiim, her kullancnn kendiveritabann oluturmasn salayarak merkezi birveritaban ihtiyacn ortadan kaldrmaktadr.

ok-oyunculu oyunlar, internet telefonu, videotelefon, internet radyosu ve doas gerei e-postaedzeyli iletiimi kullanmaktadr.


48/61

Bant Genilii (letim Hz)

1 saniyede transfer edilen veri miktarn gsteren lbirimidir.

1 Kbit/s (Kbps) = 1.000 bit/s (1.024 bit/s)

1 Mbit/s = 1.000.000 bit/s = 125.000 byte/s

B ile b ayn deildir: Kbps : Kilobit per second

KBps : KiloByte per second

10001024 karmakln gidermek iin Kibi, Mebi,Gibi, kullanmlar tavsiye edilmektedir. (Bak.http://en.wikipedia.org/wiki/Data_rate_units)


49/61

A kart

Bir bilgisayar baka bir bilgisayara yada bir acihazna balamak iin kullanlan a kartlargenellikle ethernet protokoln kullandklar

iin ethernet kart olarak ta bilinirler.
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/92/10base2_t-piece.pnghttp://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9e/Network_card.jpghttp://en.wikipedia.org/wiki/File:Ethernet_RJ45_connector_p1160054.jpg


50/61

Hub

Hub veriyi sadece alcya gndermez,kendisine bal olan btn bilgisayarlaragnderir. Bilgisayarlar verinin kendilerine

gnderilip gnderilmediini tespit eder.

Hub ayn anda sadece 1iletim yapabilir. Bal olan

dier bilgisayarlar iletimiin beklemek zorundadr.


51/61

Switch (Anahtar)

Hub cihaznn gelimiidir.

Kendisine bal cihazlara ortak bir yol deilanahtarlamal bir yol sunar.

Dolaysyla ayn anda birden ok iletiimyaplmas olana vardr.

Bilgisayar says arttkaa trafii de artar vehub yerine switchkullanm tercih edilir.

Bak. http://www.mtuncel.com/switch.htm


52/61

Router (Ynlendirici)

Genel olarak LAN-WAN ve LAN-LANbalantlarnda kullanlr. zerinde LAN veWAN iin ayr portlar bulunur.

ADSLRouter


53/61

Modem (MOdulator/DEModulator)

Analog hat (telefon hatt gibi) zerindensaysal veri gnderimini salar.

Dial-up modemler en fazla 56 Kbit/s hznda

indirme (download) yapabilirken, ADSL2modemler ise 25 Mbit/s hza kadarkabilmektedir.

ADSL (A t i Di it l S b ib


54/61

ADSL (Asymmetric Digital SubscriberLine)

Asimetrik Saysal Abone Hatt, veri ve sesiletiminin ayn anda kullanlmasna olanaksalar (ayn anda internet eriimi ve telefon

grmesi). Ses ile veri ayr kanallardan gittii iin yksek

hzda kesintisiz internet eriimi salar. Mevcut telefon alt yapsn kullanyor olmas

nedeni ile alternatif eriim seeneklerine grekullanm maliyetinin olduka dk olmas sonyllarda yaygnlamasn salamtr.


55/61

A Geidi (Gateway)

A Geitleri farklprotokolleri kullananalarn birbiri ile

iletiimini salar. Genellikle bir LAN

zerinden nternetekmak iin router

cihaznn IP adresi geitolarak belirlenir.


56/61

nternet

60'l yllarda ABDde ARPANET ad altndabalatlan askeri bir iletiim projesi iken, 70'liyllarn banda Amerikan niversitelerine de bu

projeden yararlanma imkn verilmesininardndan yaygn olarak kullanlmaya balanan enbyk adr (genel a - kresel a).

nternet haberlemesinde TCP/IP (TransmissionControl Protocol/Internet Protocol) iletiimprotokol kullanlr (Bak. Kitap sayfa 152).


57/61

ntranet (zel A A)

Belirli bir kurulu iindeki TCP/IP tabanl bir asistemine verilen isimdir (irket ii nternet).

ntranet'ler a geitleri ile dier alara veyanternete balanabilir. nternet k genellikle

Firewallolarak bilinen her iki ynde de iletitrafiini kontrol eden bir gvenlik sistemizerinden salanmaktadr.

ntranette genellikle sanal IP kullanlr. Bylece

sadece nternet k iin tek bir gerek IPkullanlarak i adaki tm bilgisayarlara nterneteriimi verilebilir.


58/61

IPv4 & IPv6

Internete bal her bilgisayara yada iletiimcihazna bir adres verilmesi iin 4 adet 8 bitbyklnde (0-255 arasnda) saykullanlmaktadr. (rn: 193.255.140.17)

Bu adresleme yntemi ile teorik olarak en fazla232 = 4.3 milyar adres verilebilmektedir.

IPv6 olarak bilinen yeni adresleme yntemi ile

2128 = 3.4 x 1038adres verilebilecektir. IPv6 knca eski adresleme yntemi IPv4 olarak

isimlendirilmitir (bak. Kitap sayfa 155).


59/61

MAC Adresi

IP numaras verilebilen kablolu yada kablosuzher a kartnn 48 bitlik bir MAC adresibulunur.

rn: 00-23-C3-45-00-B3

A iletiiminde kullanlan ereveler gerektebu MAC adreslerini kullanarak iletim yaparlar.

IP adresleri OSI 3. katmanda, MAC adresleri 2.katmanda (OSI iin bak. Kitap sayfa 139)


60/61

DNS (Domain Name Server)

IP adreslerinin hatrlanmas zor olaca iinhttp://www.google.com gibi simgesel adresler(URL: Uniform Resource Locator) kullanlmaktadr.

Web adresi olarak ta bilinen bu simgeseladreslerin IP numaras karlklar DNS olarakisimlendirilen sunucularda tutulmaktadr.

Eer sistemimize bir DNS tanmlamazsak,istenilen WEB sayfasna erimek iin o sayfannsunucusunun IP adresini yazmamz gerekir.

DHCP (Dynamic Host Configuration
http://www.google.com/http://www.google.com/


61/61

DHCP (Dynamic Host ConfigurationProtocol)

Dinamik stemci Ayarlama Protokol, bir TCP/IPandaki makinelere IP adresi, a geidi veya DNSsunucusu gibi ayarlarn otomatik olarak yaplmasiin kullanlr.

Gnmzde neredeyse tm ev ve halka akalarda kullanlmaktadr, i veya daha kontrollbir balant salanan yerlerde ise statik IP adresi

tercih edilir. Detayl bilgi iin:

http://tr.wikipedia.org/wiki/DHCP

bilgisayar ağları ders notları.ppt

Documents