bİleŞİkler ve formÜllerİ
DESCRIPTION
BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ. BİLEŞİKLER İki ya da daha fazla maddenin belli oranda kimyasal olarak birleşmeleri sonucu oluşturdukları yeni, saf maddeye bileşik denir. ÖZELLİKLERİ:. 1. Yapılarında iki ya da daha fazla madde bulundururlar. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/1.jpg)
![Page 2: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/2.jpg)
BİLEŞİKLERİki ya da daha fazla maddenin belli oranda kimyasal olarak birleşmeleri sonucu oluşturdukları yeni, saf
maddeye bileşik denir.
![Page 3: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/3.jpg)
1. Yapılarında iki ya da daha fazla madde bulundururlar.Yukarıdaki örnekte de görüldüğü gibi, Karbon monoksit iki maddeden, karbon dioksit üç maddeden oluşmuştur.
Örnek:Co ve CO arasındaki farkları açıklayınız?Co = Kobalt elementini ifade eder. Tek bir atomdan oluştuğu için, elementtir. Co bir sembol dür.CO= Karbon monoksit bileşiğini ifade ediyor. C ve O2 elementlerinden meydana gelmiştir. Yani yapısında iki farklı madde bulundurduğu için, bilşiktir. CO bir formüldür.
ÖZELLİKLERİ:
![Page 4: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/4.jpg)
2. Belli oranda birleşirler.Yine yukarıdaki örnekten anlaşılacağı gibi bire bir birleşseler CO oluşması için, 1 C ve 1O atomu tepkimeye girmelidir. Bir CO2 molekülü oluşabilmesi için 1 C ve 2 O atomu gereklidir.Kısaca anlaşılacağı gibi bileşikleri oluşturan elementlerin kütleleri arasında belli bir oran olmak zorundadır.
![Page 5: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/5.jpg)
3. Kimyasal olarak birleşirler.Bir bileşik oluşurken atomlar ya elektron alırlar ya verirler ya da ortaklaşa kullanırlar.
Metal-ametal bileşiklerinde, metaller elektron verir, ametaller elektron alır.Ametal-ametal bileşiklerinde elektronlar ortaklaşa kullanılır.Metal-metal bileşik oluşturmazlar. Homojen olarak karışarak alaşımları oluştururlar.Kısaca bileşikler oluşurken kimyasal olay olmak zorundadır.
122( ) 2( ) 2 ( )g g SH O H O
![Page 6: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/6.jpg)
4.Kendini oluşturan maddelerin özelliklerini taşımazlar.Bileşikler kendini oluşturan elementlerden farklı özelliklere sahiptirler. Bunu hepimizin bildiği bir örnekle açıklayalım:
122( ) 2( ) 2 ( )g g SH O H O
Tepkimesinde; H2:Yanıcı O2:Yakıcı H2O: söndürücü özelliği gösterirler. Yani su elementlerinden farklı bir
özellik gösterir.
![Page 7: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/7.jpg)
5. Kendini oluşturan maddelere ancak kimyasal yöntemlerle ayrıştırıla bilirler.-Zayıf bağlı bileşikler ısı enerjisi yöntemiyle atomlarına ayrıştırıla bilirler.
-Kuvvetli bağlı bileşikler ise ancak elektrolizle bileşenlerine ayrıştırıla bilirler.
2 ( ) 2 21
2elektroliz
SH O H O
-Bazı bileşiklerde geri dönüşüm mümkün değildir.
2 2( ) ( )tümyöntem
g gCO CO
( ) ( ) 2( )
1
2k k gCuO Cu O
![Page 8: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/8.jpg)
6. Saftırlar.Tüm elementler olduğu gibi, tüm bileşiklerde saf maddelerdir.
7. Belli erime ve kaynama noktaları vardır.Tüm saf maddelerin belli bir erime ve kaynama noktaları vardır.
Sıcaklık (0oC)
Isı (kal)
E.N
K.N
I.Bölge
II.Bölge
III.Bölge
IV.Bölge
V.Bölge
![Page 9: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/9.jpg)
8.İyonik yapılı maddeler iyonlardan, kovalent yapılı maddeler moleküllerden oluşmuşlardır.Bu konu ileriki derslerde anlatılacaktır.
![Page 10: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/10.jpg)
9. Formüllerle gösterilirler.Tüm bileşikler, oluştuğu sembollerin yan yana yazılmasıyla,
oluşturulan formüllerle gösterilirler.Mesela:
X ve Y elementlerinden oluşmuş bir bileşiği XmYn gibi bir
formülle gösterirsek. Burada; m=X’in mol sayısı Ya da sayısı.n= Y’nin mol sayısı ya da sayısıdır.
Benzer biçimde;H2SO4 bileşiği: 2 tane H atomu, 1 tane S atomu,4 tane O atomundan oluşmuştur.
![Page 11: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/11.jpg)
Kütlenin Korunumu:Bileşiklerin, kimyasal bir olay sonucu oluştuğunu öğrenmiştik. Kimyasal tepkimelerde, tepkimeye giren maddelerin kütleleri toplamı, tepkime sonunda oluşan maddelerin kütleleri toplamına eşittir. Bu kurala; Kütlenin Korunumu Kanunu denir.
2 ( ) 2 21
2elektroliz
SH O H O
Örnekten de anlaşıldığı gibi, 18 gram suyu analiz ettiğimizde, 2 g hidrojenle, 16 g oksijen elde ederiz. Yani tepkimeye giren ve
çıkan maddelerin kütleleri eşit olacaktır.
18 g 2 g 16g
![Page 12: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/12.jpg)
Sabit Oranlar Korunumu:Bir bileşik hangi yolla elde edilirse edilsin, bileşiği oluşturan atomların kütleleri arasında basit tam sayılarla ifade edilen sabit bir oran vardır. Bu orana Sabit Oranlar ya da Belirli Ağırlık Oranı Kanunu denir.
Örnek:H2O bileşiğinde sabit oranları nedir ? H:1 O:16
mH
mO=
2
16=1
8
Yani su bileşiği oluşurken, 1 g H2 ile 8 g O2 tepkimeye girmektedir.
ÇÖZÜM:
![Page 13: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/13.jpg)
Katlı Oranlar Kanunu:İki element bir biriyle birden fazla bileşik oluşturuyorsa, bu elementlerden birinin sabit miktarına karşılık gelen diğer elementin değişen kütleleri arasında bait tam sayılarla ifade edilen sabit bir ora vardır. Bu orana Katlı Oranlar Kanunu denir.
ÖRNEK:NO2 - N2O Katlı oranı 4/1N2O - N2O3 Katlı oranı 1/3NO2 - N2O4 Kat.Or.Kan. UymazC2H4 - C3H6 Kat.Or.Kan. Uymaz NO2- H2O Kat.Or.Kan. Uymaz
![Page 14: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/14.jpg)
ÇÖZÜM:NO2-N2O bileşiğinde N’lar sabit alındığında; 2NO2-N2O olur. Oksijenlerin kütleleri arasındaki oran 4O/O olur. Sadeleştirirsek 4/1 olur.
N2O-N2O3 bileşiğinde N’lar sabit alındığında; N2O-N2O3 olur. Oksijenlerin kütleleri arasındaki oran O/3O olur. Sadeleştirirsek 1/3 olur.
NO2-N2O4 bileşiğinde N’lar sabit alındığında; 2NO2-N2O4 olur. Oksijenlerin kütleleri arasındaki oran 4O/4O olur. Sadeleştirirsek 1 olur. Dolayısıyla her iki bileşik aynı bileşik olduğundan katlı oranlar yasasına uymaz.
C2H4-C3H6 bileşiğinde C’lar sabit alındığında; 3C2H4-2C3H6olur. Hidrojenlerin kütleleri arasındaki oran 12/12 olur. Sadeleştirirsek 1 olur. Dolayısıyla her iki bileşik aynı bileşik olduğundan katlı oranlar yasasına uymaz.
NO2-H2O bileşiğinde iki değil üç farklı elementten oluştuğu için katlı oranlar yasasına uymaz.
![Page 15: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/15.jpg)
Formül :Bileşikleri kısaca ifade eden şekle, formül denir. Bileşiği oluşturan atomların sembollerinin yan yana yazılması ve kaçar tane atomdan oluştuğunu da, sağ alt köşesine yazılmasıyla oluşur.
ÖRNEK:C6H12O6 formülüyle gösterilen, çay şekeri;
1.C,H ve O atomlarından oluşmuştur.2. 1 molekülü, 6 tane C, 12 tane H ve 6 tane O atomu içerir.3. C/H =1/2 H/O=2
![Page 16: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/16.jpg)
Formüller 2 kısımda incelenir.1- Basit (Kaba Formül): Sadece bileşiği oluşturan atomların, cinsini ve bir birlerine oranını gösteren formüle denir.2-Gerçek (Molekül Formül): Bileşiği oluşturan atomların, cinsini, gerçek sayısını ve bir birlerine oranını gösteren formüle denir.
GERÇEK FORMÜL BASİT FORMÜL
C6H12O6 CH2O
C2H5OH C2H5OH
H2O H2O
H2SO4 H2SO4
NOT: Metal ametal bileşiklerinin, kaba ve molekül formülleri aynıdır.
![Page 17: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/17.jpg)
İYON-ANYON-KATYON-KÖK: + yada – yüklü atomlara İYON denir. + yüklü iyonlara KATYON, -yüklü iyonlara ANYON denir. Kimyasal tepkimelerde tek bir iyon gibi davranan atom gruplarına da KÖK diyoruz. ÖR: NH4+ bir köktür.
4
ÖNEMLİ KATYONLAR
+1 YÜKLÜ +2YÜKLÜ +3 YÜKLÜ
Li+1 Lityum
Na+1 Sodyum
K+1 Potasyum
Rb+1 Rubityum
Cs+1 Sezyum
Ag+1 Gümüş
Cu+1 Bakır (I)
Hg+1 Cıva (I)
NH4+1
Amonyum
Be+2 Berilyum
Mg+2 Magnezyum
Ba+2 Baryum
Zn+2 Çinko
Cu+2 Bakır(II)
Hg+2 Cıva (II)
Fe+2 Demir(II)
Cr+2 Krom (II) Pb+2 Kurşun (II)
Sn+4 Kalay (IV)
Pb+4 Kurş. (IV)
+4 YÜKLÜ
Al+3 Aleminyum
Fe+3 Demir(III)
Cr+3 Krom (III)
![Page 18: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/18.jpg)
ÖNEMLİ ANYONLAR
- 1 YÜKLÜ - 2YÜKLÜ - 3 YÜKLÜ
F-1 Florür
Cl-1 Klorür
Br-1 Bromür
I-1 Iyodür
OH-1 Hidrohsil
NO3-1
Nitrat CN-1
Siyanür HCO3
- 1 Bikarbonat
MnO4- 1 Pernanganat
O-2 Oksit
S-2 Sülfür
SO4-2
Sülfat SO3
-2 Sülfit
CO3-2
Karbonat C2O4
-2 Oksalat
CrO4-2 Kromat
Cr2O7- 2
Dikromat MnO4
-2 Manganat
N-3 Nitrür
P-3 Fosfür PO3
-3 Fosfit
PO4-3
Fosfat
![Page 19: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/19.jpg)
ÇAPRAZLAMA KURALIBileşiği oluşturan katyon ve anyonlar yan yana yazılır. Katyon ve anyonların yükleri diğerinin sağ alt köşesine gelecek şekilde çaprazlanır.
X+m Y-n Xm Yn
NOT: Bu kural, ametal-ametal bileşikleri için uygun değildir.
![Page 20: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/20.jpg)
ÖRNEK-1: Al+3 O-2 Al2 O3
Al+3 Cl-1 Al Cl3
Ca+2 O-2 Ca2O2 CaO
NOT: En sade biçimi molekülün formülünü verir. Bu sebeple, metal-ametal bileşiklerinde molekül formül, basit formül aynıdır.
NH4+1Cl-1 NH4
Cl
ÖRNEK-2:
ÖRNEK-3:
ÖRNEK-4:
![Page 21: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/21.jpg)
Bileşiklerin İsimlendirilmesi:1.METAL-AMETAL BİL. İSİMLENDİRİLMESİMETALİN ADI + AMETALİN ADI + ÜRÖRNEK:CaF2 : Kalsiyum FlorürNaCl : Sodyum KlorürAlBr3 : Alüminyum BromürMgI2 : Magnezyum İyodürEğer anyon halojen değilse, isimlendirme diğer anyonların ismiyle biter.CaH2 : Kalsiyum HidrürCa2C : Kalsiyum KarbürCa3N2 :Kalsiyum NitrürCa3P2 : Kalsiyum FosfürCaO : Kalsiyum OksitCaS : Kalsiyum SülfürEğer metal değişik değerlik alabiliyorsa;METALİN ADI +METALİN YÜKÜ+ AMETALİN ADI + ÜRCuCl : Bakır –I-klorürCuCl2 : Bakır –II-klorürFeO :Demir –II-oksitFe2O3 :Demir –III-oksit
![Page 22: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/22.jpg)
2.METAL-KÖK BİL. İSİMLENDİRİLMESİ
METALİN ADI + KÖKÜN ADI
ÖRNEK:CaSO4 : Kalsiyum SülfatNaNO3 : Sodyum NitratAlPO4 : Alüminyum FosfatMg(ClO3)2 : Magnezyum KloratCaCr2O7 : Kalsiyum di KromatCaCO3 : Kalsiyum Karbonat FeSO4 : Demir-II- SülfatFe2(SO4)3 : Demir-III- Sülfat
![Page 23: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/23.jpg)
3. KÖK–KÖK BİL. İSİMLENDİRİLMESİKÖKÜN ADI+ KÖKÜN ADI ÖRNEK:NH4NO3 : Amonyum Nitrat(NH4)3 PO4 : Amonyum Fosfat(NH4)2SO4 : Amonyum SülfatNH4ClO3 : Amonyum klorat
4. KÖK - AMETAL BİL. İSİMLENDİRİLMESİKÖKÜN ADI + AMETAL ADI ÖRNEK:NH4Cl : Amonyum Klorür(NH4 )2S : Amonyum Sülfür(NH4)3N : Amonyum Nitrür(NH4)3P : Amonyum Fosfür
![Page 24: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/24.jpg)
5. AMETAL -AMETAL BİL. İSİMLENDİRİLMESİSAYI EKİ + ELEMENT ADI + SAYI EKİ + ELEMENT ADI + ÜR
ÖRNEK:NO :Azot MonoksitN2O :Di Azot MonoksitNO2 : Azot Di OksitN2O4 : Di Azot Tetra OksitN2O5 : Di Azot Penta OksitOF2 : Oksijen Di FlorürSF6 : Kükürt Hekza FlorürClF7 : Klor Hepta Florür
1: Mono 2:Di 3:Tiri 4:Tetra 5:Penta 6:Hekza 7:Hepta 8:Okta 9: Nona 10:Deka
![Page 25: BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061412/5681350b550346895d9c5e87/html5/thumbnails/25.jpg)
6.HİDRATLI BİLEŞİKLERİN İSİMLENDİRİLMESİ:BİLEŞİĞİN ADI+ RAKAM+HİDRAT
ÖRNEK:Na2CO3 X 10 H2O : Sodyum karbonat deka hidratMgSO4 X 7 H2O : Magnezyum sülfat hapta hidrat CuSO4 X 4 H2O : Bakır sülfat tetra hidrat
6.ÖZEL ADLANDIRMA:Bazı bileşikler özel olarak adlandırılır.ÖRNEK:H2O : SuNH3 : AmonyakNaCl : Yemek tuzuCH4 : MetanH2SO4 : Sülfirik asitCaCO3 : Kireç taşıCaO : Sönmemiş kireç