biblia- quechua ayacucho

8/10/2019 BIBLIA- QUECHUA AYACUCHO

http://slidepdf.com/reader/full/biblia-quechua-ayacucho 1/457

CHUYA QELLQA

MOSOQ TESTAMENTO

El Nuevo Testamento

en Quechua Ayacuchano

Traducción directa de los textos originales: hebreo, arameo y griego



El Nuevo Testamento en Quechua AyacuchanoPrimer edición: © 1987, Sociedades Bíblicas Unidas (Lima)

Segunda edición digital: © 2011, Sociedad Bíblica Peruana

Sociedad Bíblica Peruana, A.C.

Av. Petit Thouars 991 - Lima, Perú

Tel. (511) 433-5815 / 433-0077 / 433-0232 FAX. (511) 433-6389

Casa de la Biblia

Av. Revolución Sector I grupo 15

mercado El Sol Tda. 290. Villa El Salvador

Tel. 292-9118 / 699-6539 Cel- 997423343

http:casadelabiblia.org

www.ScriptureEarth.org

Licencia Creative Commons

http: creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0



BIBLIAPI LIBROKUNA

ÑAWPAQ TESTAMENTO

MOSOQ TESTAMENTO

Génesis .....................Gn .................1Éxodo ........................Éxo .............81Levítico .....................Lev ............146Números ...................Núm .......... 191Deuteronomio ...........Deu ...........255Josué .........................Jos ............ 311Jueces .......................Jue ............348

Rut ............................Rut ............3891 Samuel ...................1 S ............3952 Samuel ...................2 S ............4491 Reyes .....................1 R ............4942 Reyes .....................2 R ............5421 Crónicas .................1 Cr ...........5932 Crónicas .................2 Cr ...........639Ezdras .......................Ezd............693Nehemías ..................Neh ...........709Ester .........................Est .............733Job ............................Job ............ 745Salmos ......................Sal.............841Proverbios .................Pro ..........1097

Eclesiastes ................Ecl .......... 1185Cantares ...................Cant ........1205Isaías.........................Is ............. 1219Jeremías ...................Jer ..........1366Lamentaciones ..........Lam ........ 1498Ezequíel ....................Ez ............ 1514Daniel .......................Dan .........1604

Oseas ........................Os ........... 1632Joel ...........................Jl.............1658Amós .........................Am ..........1669Abdías .......................Abd ......... 1686Jonás.........................Jon .......... 1690Miqueas ....................Miq .........1694Nahúm ......................Nah ......... 1709Habacuc ....................Hab ......... 1716Sofonías ....................Sof ..........1723Hageo .......................Hag ......... 1732Zacarías ....................Zac ..........1735Malaquías .................Mal ......... 1754

Mateo ........................Mt ........... 1760Marcos ......................Mr ........... 1818Lucas .........................Lc ............ 1857Juan ..........................Jn ............ 1916

Hechos ......................Hch ......... 1961Romanos ...................Rom ........ 20141 Corintios ................1 Co ........20382 Corintios ................2 Co ........2058Gálatas ......................Gá ...........2071Efesios.......................Ef ............2080Filipenses ..................Fil ...........2088Colosenses ................Col ..........20941 Tesalonicenses .......1 Te ......... 21002 Tesalonicenses .......2 Te ......... 2105

1 Timoteo .................1 Ti ......... 21082 Timoteo .................2 Ti ......... 2115Tito ...........................Tit ........... 2120Filemón .....................Flm .........2123

Hebreos.....................Heb .........2125Santiago ....................Stg .......... 21421 Pedro .....................1 Pe......... 21482 Pedro .....................2 Pe.........21551 Juan .......................1 Jn ......... 21592 Juan .......................2 Jn ......... 21653 Juan .......................3 Jn ......... 2167Judas ........................Jud .......... 2169Apocalipsis ...............Ap ...........2171

Sasa Palabrakuna Entiendena....................... Glosario................................2198Mapas ........................................................................................................2205

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-

http://-/?-



BIBLIAMANTABibliaqa chulla librollaman huñurusqa librokunam. Chay librokunaqa judiokunapaqpas

chaynataq Cristoman iñiqkunapaqpas ancha valorniyoqmi. Griego idiomapi “Biblia” ni-nanqa librochakuna ninanmi. Bibliapiqa tarikun achka librokunam. Cristoman iñiqkunapaleenan Bibliaqa iskay parteman rakisqam, chaytam sutichanku Ñawpaq Testamento hinas-pa Mosoq Testamento nispa. Judiokunapa leenan Bibliaqa Ñawpaq Testamentollam.

Bibliaqa willakun Diospuni runakunaman reqsichikusqanmantam. Bibliaqa willakuntaqmirunakunata imaynam Dios salvasqanmantapas. Chaypim qawanchik Diosqa atiyninwan runaku-

napa vidanpi imam rurasqankunata, tukuymanta llalliqtaqa qawanchik Israel casta runakunapavidanpi imam rurasqantam. Runakunaman reqsichikuspanqa Chuya Espiritupa yanapasqanrunakunamanmi reqsichikurqa. Biblia qellqaq runakunaqa chay tiempopi runamasinkuparimasqan idiomapim qellqarqaku. Chayraykum Ñawpaq Testamentopi librokunaqa ñawpaqta-qa qellqasqa karqa Hebreo simipi hinaspa Aram runakunapa rimayninpi. Mosoq Testamentopilibrokunañataqmi qellqasqa karqa Griego rimaq runakunapa rimayninpi. Chay ñawpaq idioma-kunapi qellqasqa kaqkunamantamá tukuy tiempopi tikrasqa karqa wakin idiomakunamanpas.

Bibliapi librokunataqa achka runakunam qellqarqaku yaqa waranqa soqta pachaknin watapi.Bibliapim tarinchik tukuy rikchaq takikunata, ñawpa tiempopi willakuykunata, hamuq tiempoku-napi sucedekunanmanta willakuykunata, rikchanachiykunata, imaynatam kawsanapaq leykunata,Dios adoranapaq leykunata, allinta otaq mana allinta reqsinapaq yachachikuykunata hinaspa Dios-

ta respetanapaq leykunata. Mosoq Testamentopipas tarinchiktaqmi Iglesiakunaman cartakunata.Bibliaqa Diospa palabran kasqanraykum ancha atiyniyoq sapa runapa vidanta tikranan-

paq. Vidanku tikrasqa runakunam willakunku Bibliaqa Diospa palabran kasqanta.Ñawpaq Testamentopas chaynataq Mosoq Testamentopas qellqasqanku tiempopiqa lees-

pa entiendenam karqa, leesqankuta uyariqkunapas entiendeqkutaqmi rimasqanku simipikasqanrayku. Chayna entiendesqa kananpaqmi kunan tiempokunapipas kay Bibliaqa runa-kunapa rimayninman tikrasqa kachkan.

Wakin palabrakunapa ñawpaqninpim kachkan kayna señal (*), chayna señalniyoqpalabrataqa maskana Bibliapa tukuyninpi kaq palabrakunapa imam ninan librochapim.Apurimac lawpi rimaykunapas chaypim tarikun.

Kachkantaqmi numerochakunawan churasqa notachakunapas, chayqa kachkan paginapauray lawninpim.

Kay Bibliataqa Sociedades Biblicasmi tikrachimun kunan tiempokunapi rimasqanchikman chay-napi Diospa Palabranqa llapallan runakunaman chayananpaq. Ñawpa Testamentotam tikrachimunHebreo hinaspa Arameo idiomamanta, Mosoq Testamentotañataqmi tikrachimun Griego idioma-manta. Chaynapi Quechuakunapas tukuy nacionkunapi runakuna hina kikinkupa rimayninkupiSeñorninchik Jesucristota yupaychanankupaq. Bibliam nin: “Chaymantam rikurqani achkallañarunakunata llapallan nacionkunamanta, ayllukunamanta, castakunamanta hinaspa tukuy rikchaq

rimayniyoqkunamanta. Paykunaqa sayachkasqaku hatun tiyanapa ñawpaqninpim hinaspa Carne-ropa qayllanpim. Achka-achkallaña kaptinkum mana pipas yupayta atirqachu. Yuraq pachawanpachasqakama kaspam sapakama hapirqaku palmerapa kallmanta.” Apocalipsis 7:9



MOSOQ TESTAMENTOMosoq Testamentoqa Señor Jesucristomanta willakuqmi. Mosoq Testamento ninanqa

“Runakunawan mosoq contratota Diospa rurasqan” ninanmi. Chay contratoman hinamDios prometekurqa Churin Jesucristo chaskiqkuna salvayta. Chay chaskikuq runakunaqaJesucristollamanña hapipakuspam payllataña kasukunanku.

Kay Mosoq Testamentopiqa kachkan iskay chunka qanchisniyoq librokunam qatinas-ninpi sutin-sutiyoqkama. Qallariyninpim kachkan EVANGELIOWAN SUTICHASQA TAWALIBROKUNA. Chaykunam willakun Jesucristopa vidanmanta, wañusqanmanta, waksari-musqanmanta, tukuy ima rurasqanmanta hinaspa yachachisqankunamanta.

Chay tawantin Evangelio sutiyoq librokunaman qatiqñataqmi kachkanAPOSTOLKUNAPA RURASQANMANTA SUTIYOQ LIBRO. Chay libropim tarinchik imay-nam Evangelioqa Jerusalenmanta Roma llaqtakama kimsa chunka watallapi mirarusqanta.

Apostolkunapa Rurasqanmanta willakuq libromanñataqmi qatichkan APOSTOLPABLOPA QELLQASQAN CARTAKUNA. Tukuy hinastinpi Señor Jesucristoman chayllaraqiñikuqkunatam cartanwan kallpancharqa, yachachirqa, anyarqa hinaspa yanapaypaq-ya-naparqa iñiyninkupi aswan-aswan wiñanankupaq.

Apostol Pablopa qellqasqan cartakunamanñataqmi qatichkan WAKINAPOSTOLKUNAPA QELLQASQAN PUSAQ CARTAKUNA. Wakinmi qellqasqa karqa tukuyhinastinpi iñiqkunaman, wakinñataq huñasqa iñiqkunamanwan wakin runakunaman.

Chay llapa librokunapa otaq Mosoq Testamentopa tukuyninpiñataqmi kachkanAPOCALIPSIS SUTIYOQ LIBRO. Chay librom willawanchik Señor Jesucristoqa imayna-tam hamuq tiempokunapi munaychakunanmanta.

Mosoq Testamentoqa qellqasqa karqa Griego idiomapim chaymi Sociedades Biblicas kayQuechua Mosoq Testamentota tikrachimun hina Griego idiomamanta. Chaynapi Quechuarimaqkunapas rimayninkupipuni Tayta Diospa palabranta chaskinankupaq. Diosmá munanQuechua rimaqkunapas Paypa munaychakusqanman yaykunankuta. Bibliam nin: “Kay pacha-pi gobiernokunaqa Cristopañam. Payñam gobiernanqa wiña-wiñaypaq.” Apocalipsis 11:15



1760

Jesucristopa ñawpaq abuelonkuna

(Lc 3:23-38)

1 1 Abrahampawan Davidpa mirayninmanta kaq Jesucristopa abuelonkunam kaykuna:

2 Abrahanmi karqa Isaacpa taytan, Isaacñataq Jacobpa taytan, Jacobpas karqa

Judapawan wawqenkunapa taytanmi. 3 Juda sutiyoq runam karqa Farespapiwan

Zarapa taytan, mamanñataqmi karqa Tamar. Fa resmi karqa Esrompa taytan, Esromña-taqmi Arampa taytan. 4

Aranmi karqa Aminadabpa taytan, Aminadabñataq Naasonpa

taytan, Naasonpas karqa Salmonpa taytanmi. 5 Salmonmi karqa Boozpa taytan, Ra-habñataqmi karqa maman. Boozmi karqa Obedpa taytan, Rutñataqmi karqa maman.

JESUCRISTOMANTAMATEOPA QELLQASQAN

Tawam karqaku Jesucristopa vidanmanta qellqaqkuna, paykunam karqa Mateo, Marcos,Lucas hinaspa Juan. Sapakamam qellqarqaku Jesuspa vidanmanta qawasqankuman hinachaynataq pikunam leenankupaq hina. Mateoqa tukuymanta llalliqtaqa qellqarqa judio-kunapaqmi, paykunamanmi willarqa Jesusqa paykunapa suyasqan Mesias kasqanmantachaynataq runakunapa salvaqnin kasqanmanta. Jesucristontakamam runakunaman Ñaw-

paq Testamentopi prometesqankunata Tayta Dios cumplirqa.Kay libroqa pichqa parteman rakisqam kanman:Punta kaq partem willakun Jesucristopa runa kayninpi ñawpaq abuelonkunamanta, maypim

nacesqanmanta hinaspa Jesuspa ñawpaqnintaraq nacemuq Bautizaq Juanmanta (1:1-3:12).Iskay kaq parteñataqmi willakun Jesuspa bautizasqa kasqanmanta hinaspa Diablopa

pruebasqan kasqanmanta (3:13-4:11).Kimsa kaq parteñataqmi willakun Galilea lawpi predicasqanmanta, yachachisqanmanta

hinaspa onqoqkuna sanoyachisqanmanta (4:12-18:35).Tawa kaq parteñataqmi willakun chulla kutillataña Jerusalen llaqtaman risqanmanta (19-20).Pichqa kaq parteñataqmi willakun Jerusalen llaqtapi semanallaña kachkaspan chay

punchawkunapi ñakarisqanmanta, chakatasqa kasqanmanta, wañusqanmanta, kawsaris-

qanmanta hinaspa discipulonkunaman rikurisqanmanta (21-28).Kay libroqa tukuykun Jesuspa kamachisqanta willakuspanmi. Paymi discipulonkunata

kamachirqa tukuy kay pachapi purispanku runakunata iñichinankupaq.Kay libropim tarikun pichqa clase yachachikuykuna:Moqopi Jesuspa yachachisqankuna (5-7). Chaypim nirqa Diospa gobiernasqan runakunaqa

imayna sonqoyoqmi kanankumanta, imakunam ruranankumanta hinaspa imakunawanmi Diospafavorecesqan kanankumanta. Kay yachachikuyninpim Jesusqa entiendechin Ñawpaq Testamentopikaq Diospa yachachikuyninkunamanta. Chunka iskayniyoq discipulonkunaman yachachisqan (10).Diospa gobiernonmanta rikchanachiykuna (13). Jesuspa discipulonkunaqa imaynam kawsananku-manta (18). Tiempo tukuruptin imaynam Diospa gobiernon kay pachapi kananmanta (24-25).



1761

Obedmi karqa Isaipa taytan. 6 Isaimi karqa Rey Davidpa taytan, Davidñataqmi karqa

Salomonpa taytan, Salomonpa mamanqa karqa wañukuq Uriaspa warminmi.7

Salomonmi karqa Roboampa taytan, Roboamñataq Abiaspa taytan, Abiasñataqmi karqaAsapa taytan. 8

Asam karqa Josafatpa taytan, Josafatñataq Jorampa taytan, Joramñataqmi

karqa Uziaspa taytan.9

Uziasmi karqa Jotampa taytan, Jotamñataq Acazpa taytan, Acaz-ñataqmi karqa Ezequiaspa taytan. 10 Ezequiasmi karqa Manasespa taytan, Manasesñataq

Amonpa taytan, Amonñataqmi karqa Josiaspa taytan. 11 Josiasmi karqa Jeconiaspapiwan

wawqenkunapa taytan Israel runakuna Babiloniaman preso pusasqa kasqanku tiempopi.12

Chay tiempomantañataqmi Jeconias karqa Salatielpa taytan, Salatielñataq Zoro-babelpa taytan. 13

Zorobabelmi karqa Abiudpa taytan, Abiudñataq Eliaquimpa taytan,Eliaquimñataqmi karqa Azorpa taytan. 14

Azormi karqa Sadocpa taytan, SadocñataqAquimpa taytan, Aquimñataqmi karqa Eliudpa taytan. 15

Eliudmi karqa Eleazarpa taytan,Eleazarñataq Matanpa taytan, Matanñataqmi karqa Jacobpa taytan. 16

Mariapa qosan Jo-seypa taytanmi karqa Jacob, Mariañataqmi karqa Cristowan sutichasqa Jesuspa maman.

17 Chaynaqariki Abrahanmanta Davidkama llapallan miraykunaqa karqachunka tawayoq miraykunam, Davidmanta Israel runakuna Babiloniaman presopusasqa kasqanku tiempomantañataqmi karqa chunka tawayoq miraykuna,chayna chunka tawayoq miraytaqmi karqa Babiloniaman Israel runakuna presopusasqa kasqanku tiempomanta Cristo nacenankamapas.

Jesucristopa nacekusqanmanta(Lc 2:1-7)

18 Jesucristopa nacekusqanqa kaynam karqa: Mariam Joseywan casarakunanpaq

rimapayasqaña karqa, manaraq kuska kachkaptinkum Maria wiksayakururqa ChuyaEspiritupa atiyninwan. 19 Joseymi justo runa kasqanrayku Mariata juicioman churayta

mana munarqachu, aswanqa upallallam rakikuruyta munarqa. 20 Chaynata piensach-

kaptinmi mosqoyninpi rikuriykurqa Señorpa angelnin hinaspam nirqa:—Davidpa miraynin Josey, ama manchakuychu Mariawan casarakuyta, payqa

wiksayakurun Chuya Espiritupa atiyninwanmi. 21 Qari wawatam wachakunqa,

paytam sutichanki Jesuswan, paymi runankunata salvanqa huchankumanta.22

Tukuy kaykunam pasakurqa Diosmanta willakuqpa kayna nisqan cumplikunanpaq:

23 Doncellam wiksayakuruspan wachakunqa qari wawata.

“Emanuel” nispam sutichanqaku chay wawata.Kayqa: “Diosmi ñoqanchikwan” ninanmi.

24 Puñusqanmanta rikcharispanmi Josey rurarqa angelpa kamachisqanta hina

hinaspam Mariawan casarakurqa. 25 Ichaqa manam kuskachu puñurqaku wawan

wachakunankama, wachakuruptinñam suticharqa Jesuswan.

Yachayniyoq runakunam Jesusta watukunku.

2

1 Herodes rey kachkaptinmi Jesus nacerqa Judea law Belen llaqtapi. Hi-

naptinmi yachayniyoq runakuna Jerusalenman chayaramurqaku intipaqespimunan lawmanta. 2 Hinaspam tapukurqaku:

—¿Maypitaq kachkan judiokunapa reynin nacemuq? Intipa qespimunan law-pim luceronta rikuramuniku chaymi hamuniku adoraqnin —nispa.

MATEO 1, 2



1762

3 Chayta Rey Herodes yacharuspanmi hukmanyarurqa Jerusalenpi llapallan

runakunapiwan. 4 Hinaptinmi Rey Herodes qayachirqa llapallan *sacerdotepa je-

fenkunatawan Diospa leynin yachachiqkunata hinaspam tapurqa maypim Cristonacenanmanta. 5

Paykunam nirqaku:

—Judea law Belen llaqtapim, Diosmanta willakuqmi kaynata qellqarqa:

6 Judeapi kaq yaw Belen llaqta,manapunim taksallaqa kawaqchuJudeapi gobiernaq llaqtakunamantaqa,qanmantam lloqsimunqa huk kamachikuq.Paymi Israel runaykunata michinqa.

7 Chaymi Herodes upallalla qayarachimurqa yachaqkunata hinaspam allinta ta-

purqa haykapim lucero rikurisqanmanta. 8 Paykunata Belenman kachaspanmi nirqa:

—Allinta maskamuychik, wawata tariruspaykichikñataqmi willaykachimuwan-kichik ñoqapas rispay adoraykamunaypaq —nispa.

9 Reypa nisqanman hinam paykuna pasarqaku. Ñanta richkaptinkuñataqmi

intipa qespimunan lawpi rikumusqanku lucero rikuriykamuspan ñawpaqnin-kuta rirqa wawapa maymi kasqanpi sayanankama. 10

Lucerota rikuruspankumyachaqkuna ancha-anchata kusikurqaku. 11

Wasiman yaykuykuspankuñataqmirikuykurqaku wawatawan maman Mariata hinaspam qonqorakuykuspanku wa-wata adorarqaku, baulchankuta kichaykuspankutaqmi qorqaku apasqanku qorita,inciensota hinaspa miski asnaq *mirrata. 12

Diosmi mosqoyninkupi willarqa:

—Amañam kutinkichikñachu Rey Herodesmanqa —nispa.Chaymi kutikurqaku huklaw ñannintaña.

Egipto nacionman Jesusta ayqechisqankumanta

13 Yachaqkuna ripukuptinmi Señorpa angelnin rikuriykurqa Joseyman mosqoy-

ninpi hinaspam nirqa:—Hatarispayki mamantinta wawata ayqechiy Egipto nacionman hinaspa chaypi kamuy

qamkunaman willamunaykama. Herodesmi maskachkan wawata wañuchinanpaq —nispa.14

Joseymi puñusqanmanta hatariruspan wawata mamantinta pusarikuspanchay tuta pasarqa Egipto nacionman. 15

Chaypim kamurqaku Herodes wañunan-

kama. Kaykunam pasakurqa Señormanta willakuqpa:—Churiytam Egipto nacionmanta qayamurqani —nisqan cumplikunanpaq.

Qari wawakunata wañuchinankupaq Herodespa kamachikusqanmanta

16 Herodesmi yachaqkunapa engañarusqanta yacharuspan llumpaysuta pi-

ñakururqa hinaspam soldadonkunawan wañurachirqa Belen llaqtapi hinaspamuyuriqninpi kaq qari wawakunata, iskay watayoqmanta uraymanmi wañura-chirqa yachaqkunapa tapukusqan tiempoman hina. 17

Chaynapim cumplikurqaDiosmanta willakuq Jeremiaspa qellqasqan, paymi nirqa:

18 Rama llaqtapim uyarikurqa,puraminti llakikuywan waqasqanmi uyarikurqa.Raquelmi wawankunamanta waqarqa.

MATEO 2



1763

Consuelasqa kaytapas manaña munaspanmi waqarqa,wawankuna manaña kasqanraykum waqarqa.

19 Herodes wañuruptinmi Señorpa angelnin Joseyman Egipto nacionpi mosqoy-

ninpi rikuriykurqa hinaspam nirqa:20 —Hatariy hinaspa mamantinta wawata pusarikuspa riy Israel nacionniki-

man, wañurunñam wawa wañuchiy munaqkunaqa —nispa.21

Rikchariruspanmi Josey pusarqa wawata mamantinta Israel nacionninman.22

Joseymi yacharurqa Arquelaoña Judea lawpiqa taytan Herodespa rantinpi gobier-nasqanta, chayraykum manchakuspan chaymanqa mana rirqachu, mosqoyninpiDios willaptinñam pasarqa Galilea lawmanqa. 23

Chayman chayaruspanñataqmirirqa Nazaret llaqtapi yachananpaq. Chaynam karqa Diosmanta willakuqkunapa“Nazaret llaqtayoqwanmi sutichanqaku” nisqanku cumplikunanpaq.

Bautizaq Juanmi purunpi willakun.

(Mr 1:1-8. Lc 3:1-9, 15-17. Jn 1:19-28)

3 1 Chay punchawkunapim Bautizaq Juan rirqa Judea law purunman kaynata

willakustin:2

—Wanakuychik huchaykichikmanta, Diospa munaychakunanmi hichpara-munña —nispa.

3 Diosmanta willakuq Isaiasmi Juanmanta kaynata qellqarqa:

Huk runam purunpi qaparispa rimachkan:“Señorpa hamunan ñanta allichaychik.Paypa purinankunata derechaychik.”

4 Juanpa pachanmi karqa *camellopa pelonmanta rurasqa, weqaw watakunña-

taqmi karqa qaramanta, mikunanñataqmi karqa aqarway urukunapiwan purunabe japa miskin. 5

Runakunam Jerusalenmanta rirqaku pay uyariq, rirqakutaqmilliw Judea lawmantapas hinaspa Jordan Mayupa lliw muyuriqninkunamantapas.6

Huchankuta reqsikuspa willakuptinkum Juan bautizarqa Jordan Mayupi.7

Achkallaña *fariseokunapiwan *saduceokuna bautizasqanman riptinmi Juan nirqa:—¡Culebrapa miraynin kaqlla runakuna! ¿Pitaq willasurqankichik hamuqcastigomanta ayqenaykichikpaq? 8

Huchaykichikmanta wanakuspayá qawachi-kuychik vidaykichik tikrasqa kasqanta. 9

Amayá niychikchu: “Ñoqaykuqa kanikuAbrahampa mirayninmi” nispaqa. Diosqa kay rumikunamantapas Abrahampamiraynintaqa hatarirachinmanmi. 10

Hachaqa listoñam kachkan sachakunata sa-pinmanta kuchunapaq. Mana allin ruruq llapallan sachaqa kuchuspam ninamanwischuna. 11

Huchaykichikmanta wanakuptikichikmi yakuwan bautizaykichik,qepay hamuqmi ichaqa Chuya Espirituwan bautizasunkichik ninawan hina.

Qepay hamuqqa ñoqamanta aswan atiyniyoqmi chaymi ñoqaqa *usutallantapasmana apaq hinachu kani. 12 Paymi trigo wayrachiq hina runakunata juzganqa,

wayrachinan palaqa makinpiñam kachkan pa jamanta trigota chuyananpaq, trigo-ta taqeman apaykuspanmi pa jatañataq kañanqa mana amachay atina ninapi.

MATEO 2, 3



1764

Jesus bautizasqa kasqanmanta(Mr 1:9-11. Lc 3:21-22)

13 Jesusmi rirqa Galilea lawmanta Jordan Mayuman chaypi Juanwan bautiza-

chikunanpaq.14

Juanñataqmi mana munaspan nirqa:—Ñoqam qampa bautizanaykiqa kani ¿hinaptinchu qamraq hamuwanki bauti-zanaypaq? —nispa.

15 Chaymi Jesusñataq nirqa:

—Ama harkakuwaychu, Diospa munasqanmi tukuy ima rurananchik —nispa.Chayñam Juan bautizarqa. 16

Jesusmi bautizarachikuspan yakumanta lloqsimurqahinaptinmi hanaq pacha qonqayta kicharikuykuptin Jesus rikururqa Diospa Espiritun-ta paloma hina payman uraykamuchkaqta. 17

Hinaptinmi hanaq pachamanta nimurqa:—Paymi kuyasqay Churiy. Payraykum kusisqa kachkani —nispa.

Jesusta diablo tentasqanmanta(Mr 1:12-13. Lc 4:1-13)

4 1 Hinaptinmi Jesusta Espiritu pusarurqa purunman diablo payta tentananpaq.

2 Chaypim karqa tawa chunka punchaw, tawa chunka tuta mana mikusqa, chay-

mantañam yarqarurqa. 3 Hinaptinmi Jesusta tentananpaq diablo asuykuspan nirqa:

—Diospa Churin kaspaykiqa kay rumikunatayá kamachiy tantayarunanpaq —nispa.4

Hinaptinmi Jesus nirqa:—Bibliam nin: “Runaqa kawsanqa manam mikuyllawanchu aswanqa Diospa

llapa rimasqankunawanmi” nispa.5

Hinaptinmi diablo pusarurqa Jerusalen chuya llaqtaman hinaspam templopahawanpi sayaykachispan 6 nirqa:

—Diospa Churin kaspaykiqa kaymantayá pawaykuy. Bibliam nin:

“Qamraykum Dios kamachinqa angelninkunata.Paykunam hapisunki rumiman chakikita mana takarunaykipaq.”

7 Jesusñataqmi nirqa:

—Bibliapiqa nichkantaqmi: “Amam pruebamanqa churankichu Señor Diosniki-taqa” nispa.

8 Yapatawanmi diablo pusarurqa alto-alto orqopa puntanman hinaspam qawa-chirqa kay pachapi llapallan nacionkunata, qawachirqataqmi chay nacionkunapasumaq kaynintapas. 9

Hinaspam nirqa:—Tukuy kaykunatam qosqayki qonqorakuykuspa adorawaptikiqa —nispa.10

Hinaptinmi Jesus nirqa:—Pasaway kaymanta *Satanas, Bibliam nin: “Señor Diosllaykitam adoranki,

payllatataqmi servinkipas” —nispa.11

Chaymi Jesusta diablo saqerurqa, angelkuna hamuruspanmi payta yanaparqa.

Galilea lawpi Jesus willaykuy qallarisqanmanta(Mr 1:14-15. Lc 4:14-15)

12 Juan carcelpi kasqanta Jesus yacharuspanmi pasakurqa Galilea lawman.

13 Nazaret llaqtamanta lloqsiruspanñataqmi qochapa patan Capernaum llaqtapi

MATEO 3, 4



1765

*yacharqa, chay llaqtaqa kachkan Zabulon hinaspa Neftaliy lawpim. 14 Pasakur-

qaqa Diosmanta willakuq Isaiaspa qellqasqan cumplikunanpaqmi, 15 paymi nirqa:

Jordan Mayupa waklawninpi,lamar qochapa hichpan ñanpi,

Zabulonpapiwan Neftaliypa allpanpim,Dios mana reqsiq runakunapa Galilea allpanpimkayna sucedekunqa:

16 Tutayaypi kawsaqkunam hatun achkiyta rikururqa,llumpay tutayaypi *yachaqkunamanmi achikyaykamurqa.

17 Chaymantam Jesus qallarirqa willakuyta:

—Wanakuychik huchaykichikmanta, Diospa munaychakunanmi hichparamun-ña —nispa.

Challwirukunata Jesus qayasqanmanta(Mr 1:16-20. Lc 5:1-11)

18 Galilea qochapa patanta richkaspam Jesus rikururqa Pedrowan sutichasqa

Simonta wawqen Andrestawan, paykunam challwiru kasqankurayku challwach-karqaku atarrayawan. 19

Paykunatam Jesus nirqa:—Qatiwaychik, challwachkaq hina runakunataña huñunaykichikpaqmi atiyta

qosqaykichik —nispa.20

Chaynata niykuptillanmi atarrayankuta saqeruspa Jesuswan pasarqaku.21

Waklawniqpiñataqmi Jesus rikururqa Zebedeopa churin Jacobota hinaspa

Juanta. Chay iskay wawqekunam taytan Zebedeopiwan botepi mallankuta alli-chachkarqaku chaymi Jesus paykunata qayarqa. 22 Hinaptinmi chaylla botetawan

taytankuta saqeruspa Jesustaña qatikurqaku.

Achkallaña runakunata Jesus yachachisqanmanta(Lc 6:17-19)

23 Jesusmi purirqa lliw Galilea law llaqtakunapi, *huñunakunanku wasikunapi Diospa

munaychakusqanmanta allin noticiata willakustin hinaspa tukuy rikchaq onqoyniyoq-kunata sanoyachistin. 24

Jesusmanta Siria lawpi llapallan kaqkuna yacharuspankumapamurqaku tukuy rikchaq onqoywan, nanaywan kaqkunata, demoniopa ñakarichisqan-

kunata, wañuy mañayoqkunata hinaspa suchukunata, paykunatam Jesus sanoyachirqa.25

Achkallaña runakunam qatirqa Galilea lawmanta, Decapolis lawmanta, Jerusalen llaq-tamanta, Judea lawmanta chaynataq Jordan Mayupa waklawninmantapas.

Orqopi tiyaykuspa Jesus yachachisqanmanta

5 1 Jesusmi llapa runakunata qawaykuspan rirqa orqopa waqtaman hinap-

tinmi chaypi tiyaykuptin puriqmasinkuna asuykurqa. 2 Hinaptinmi Jesus

yachachiyta qallaykurqa kaynata:3

—Mayna kusisqam “Diostam necesitani” niqkunaqa, paykunapamiki Diospa

munaychakusqanqa.4 —Mayna kusisqam llakisqakunaqa, paykunataqariki Diosmi consuelanqa.

5 —Mayna kusisqam llampu sonqoyoqkunaqa, paykunaqariki herenciapaqmi

kay pachata chaskinqa.

MATEO 4, 5



1766

6 —Mayna kusisqam yarqachikuchkaq hina hinaspa yakunayachikuchkaq hina

Diospa munasqan ruray munaqkunaqa, paykunaqa saksaykuchkaq hinam kanqaku.7

—Mayna kusisqam llakipayakuqkunaqa, paykunapas llakipayasqam kanqaku.8

—Mayna kusisqam limpio sonqoyoqkunaqa, paykunaqariki Diostam rikunqa.

9 —Mayna kusisqam amachakuqkunaqa, paykunaqariki Diospa churinwan suti-chasqam kanqaku.10

—Mayna kusisqam Diospa munasqanman hina rurasqankumanta ñakarichis-qakunaqa, paykunapamiki Diospa munaychakusqanqa.

11 —Mayna kusisqam kankichik ñoqarayku runakuna kamispa ñakarichisup-

tikichikqa hinaspa contraykichikpi llullakuspa tukuy imatapas nisuptikichikqa.12

Anchatayá kusikuychik, hatun premiotam chaskinkichik hanaq pachapi. Chay-natam ñakarichirqaku qamkunamanta ñawpaq kaq Diosmanta willakuqkunatapas.

Kachiwan hinaspa achkiywan tupachispa yachachisqanmanta(Mr 9:50. Lc 14:34-35)

13 —Qamkunaqa kay pachapi runakunapaqmi kachi hina kankichik. Kachi qam-

yayaruspaqa ¿imapaqtaq valenman? Manam imapaqpas servinñachu aswanqawischusqa kaptin runakuna sarutyanallanpaqñam.

14 —Qamkunaqa runakunapaqmi achkiy hina kankichik, orqopa puntanpi llaqtaqa

manam pakasqachu. 15 Mecherotaqa ratachina manam ca jonpa ukunman churarunapaq-

chu, aswanqa altomanmi churana wasipi llapallan kaqkunata achkinanpaq. 16 Chaynayá

qamkunapas achkichkaq mechero hina kaychik runakunapa qayllanpi chaynapi allin ruras-qaykichikta qawaspanku hanaq pachapi kaq Taytaykichikta paykunapas alabanankupaq.

Moisespa qellqasqan leymanta

17 —Creeychik: Manam ñoqaqa hamurqani Moisespa qellqasqan *ley chinkachinay-

paqchu nitaq Diosmanta willakuqkunapa yachachisqankunata chinkachinaypaqchuaswanqa cumplinaypaqmi. 18

Cheqaptapunim nikichik: Cielowan kay pacha kananka-maqa *leypaqa huk letrachallanpas nitaq huk puntochallanpas manam qechusqachukanqa lliw cumplikunankama. 19

Kay *leypi taksallan kaq kamachikuyllatapas manakasukuqkunaqa hinaspa runamasinmanpas chayna yachachiqkunaqa wakinkunamantamana valeqmi kanqa Diospa munaychakusqanpi. Allinta kasukuspa yachachiqkunam

ichaqa Diospa munaychakusqanpi allin reqsisqa kanqa. 20 Nikichikmi, sichum Diospaleynin yachachiqkunamantapas hinaspa *fariseokunamantapas aswan allinta mana ru-raspaykichikqa manam yaykunkichikchu Diospa munaychakusqanman.

Ama piñakunapaq yachachisqanmanta(Lc 12:57-59)

21 —Uyarirqankichikmi ñawpa runakunaman kayna nisqankuta: “Amam

pitapas wañuchinkichu, pipas wañuchiqqa wañunanpaq juzgasqam kanqa”nispa. 22

Nikichikmi, pipas wawqenpaq piñakuqqa juzgasqam kanqa, wawqen

insultaqñataqmi *cortepi juzgasqa kanqa, wawqenta mana valeq upallamanta ka-miqñataqmi kachkan wiñaypaq ninawan castigasqa kananpaqña.23

—Chaynaqa sichum ofrendaykita apamunki templopi *altarman hinaspaña-taq yuyariruwaq runamasiki imamantapas piñachisqaykita, 24

chayna kaptinqa

MATEO 5



1767

ofrendaykita altarpa ñawpaqninpi saqeykuspayá kutirispa paywan *allinyanaka-muy hinaspañayá qoy ofrendaykitaqa.

25 —Que jakuqnikiwan rispaqa ñanllapiraqyá allinyanakuruy chaynapi juez-

man ama entregasunaykipaq, guardiaman juez entregaykusuptikiqa carcelmanmi

aparusunkiman. 26 Cheqaptapunim niki: Chaymantaqa manam lloqsimunkichudebekusqaykita pasaypaq paganaykikama.

Hukwan pierdekuy huchamanta

27 —Uyarirqankichikmi “Amam hukwanqa pierdekunkichu” niyta. 28

Ñoqamichaqa nikichik: Pipas warmita munapayaspan qawaqqa sonqonpim hukwan pier-dekuy huchata rurarunña.

29 —Chaynaqa, sichu *alleq ñawiki huchallichisuptikiqa horqoruspayá wischuruy,

cuerpoykipa huknin partellan chinkaruyninmi allinqa enteron cuerpontin wiñaypaq

castigoman wischusqa kanaykimantaqa. 30 Sichu *alleq makiki huchallichisuptikiqaqoruruspayá wischuruy, cuerpoykipa huknin partellan chinkaruyninmi allinqa ente-ron cuerpontin wiñaypaq castigoman wischusqa kanaykimantaqa.

Casadokunaqa ama rakinakunankumanta

(Mt 19:9. Mr 10:11-12. Lc 16:18)

31 —Ñawpaqtam nirqakutaq: “Pipas warminmanta rakikuqqa qochun raki-

kusqanmanta papelta” nispa. 32 Ñoqam ichaqa nikichik: Huk qariwan mana

tupakuchkaptin warminmanta rakikuqqa chay warmin huchallikunanpaqmi saqe-

run, chay wischusqa warmiwan casarakuqpas huchallikuntaqmi.Ama juranapaq Jesuspa yachachisqanmanta

33 —Uyarirqankichiktaqmi ñawpa runakunaman kayna nisqankutapas: “Amam

yanqamantaqa jurankichu, cumplinkipunim Señorpa qayllanpi juraspa prometesqay-kitaqa” niqta. 34

Ñoqam ichaqa nikichik: Amam jurankichikchu imaraykupas, amam jurankichikchu hanaq pacharaykupas, hanaq pachaqa gobiernaspa Diospa tiyananmi.35

Amataqmi jurankichikchu kay pacharaykupas, kay pachaqa paypa sarunanmi, nitaqJerusalenraykupas, Jerusalenqa hatu-hatun Reypa llaqtanmi. 36

Amataqmi jurankichu

umaykiraykupas, qamqa manam huk chukchallatapas yuraqyachiyta nitaq yanayachiytaatiwaqchu. 37 Cheqap kaptinqa rimankichikqa “arí” nispam, mana cheqap kaptinñataqmi

ninkichik “manam” nispa, imatapas kayna rimayman yapaptikiqa diablomantam.

Ama vengakunapaq Jesuspa yachachisqanmanta

(Lc 6:29-30)

38 —Uyarirqankichiktaqmi: “Runaqa pagachun ñawinwanyá hukninpa ñawin-

manta, kirunwan hukninpa kirunmanta” nispa nisqankuta. 39 Ñoqam ichaqa

nikichik: Amayá harkakuychikchu mana allin runataqa, sichu pipas huknin

uyaykipi laqyarusuptikiqa qawachiytaqyá huklawnin uyaykitapas.40

Pipas que ja-kususpayki camisayki qechuyta munasuptikiqa qoykuyá punchuykitapas. 41 Pipas

huk hora puriyta carganta qepichisuptikiqa iskay hora puriytayá aparapuy. 42 Ma-

ñakuqnikimanqa qoykuyá, amataqyá negaychu prestakusuqnikitaqa.

MATEO 5



1768

Enemigonchikkunata kuyanapaq Jesuspa yachachisqanmanta(Lc 6:27-28, 32-36)

43 —Uyarirqankichiktaqmi: “Kuyankim amistadnikita, enemigoykitañataqmi

cheqninki” nispa nisqankuta.44

Ñoqam ichaqa nikichik: Kuyaychik enemigoy-kichikkunata, mañapuychiktaq ñakarichisuqnikichikkunapaqpas. 45 Chaynapim

qamkunaqa kankichik hanaq pachapi kaq Taytapa churinkuna, paymi intita-pas qespichimun allin otaq mana allin runakunapaqpas, paytaqmi parachimun justo runakunapaqpas chaynataq mana justo runakunapaqpas. 46

Sichum ku-yaqllaykichikta kuyaspaqa ¿ima premiotataq chaskiwaqchik? *impuesto cobraqhuchasapakunapas chaynataqa ruranmi. 47

Kuyanakuq puralla rimaykanakuspaqa¿ima allintataq rurachkankichik? Mana judio kaqkunapas chaynataqa ruranmi.48

Qamkunaqa hanaq pachapi kaq Taytaykichik hina alli-allin qespisqayá kaychik.

Jesusmi yachachin imaynam yanapanakunanchikmanta.

6 1 —Amayá allintaqa ruraychik runa qawanallanpaqchu, chayna kaptinqa hanaq

pachapi Taytaykichikqa manam premiota qosunkichikchu. 2 Wakchakunata yana-

paspaykiqa amayá corneta tocachkaq hinaqa willakachakuychu llapa runakunamanqa,iskay uyakunallam chaynataqa ruranku *huñunakuna wasikunapipas chaynataq calle-kunapipas, chaynataqa ruranku runakunapa alabasqan kanankupaqmi, cheqaptapunimnikichik: Chaywanqa ñam chaskirunkuña premionkuta. 3

Limosnata qoptikiqa amayápipas yachachunchu, nitaq kuyasqaykipas. 4

Pipapas mana yachasqallanta qoptikiqatukuy ima yachaq Taytaykim premioykita qosunki lliwpa yachasqanta.

Jesusmi yachachin imaynam mañakunanchikmanta.(Lc 11:2-4)

5 —Diosta mañakuspaykichikqa amam iskay uyakuna hinachu sayaykus-

pa mañakunkichik *huñunakuna wasikunapi hinaspa callepa esquinankunapi,chaynataqa ruranku runakuna qawanallanpaqmi. Cheqaptapunim nikichik:Chaywanqa ñam chaskirunkuña premionkuta. 6

Mañakuspaykiqa cuartoykimanyaykuykuspayá punkuta wichqaykuspa mañakuy mana rikuy atina Taytaykimanhinaptinqa runapa mana rikusqan qawaq Taytaykim premioykita qosunki.

7 —Mañakuspaykiqa amam mana judio kaqkuna hinachu hina nisqallaykita kutiris-

pa-kutirispa rimanki, paykunam piensan llumpayta rimasqankurayku Dios uyarisqanta.8

Amamá paykuna hinaqa kankichikchu, manaraqpas mañakuchkaptikichikmi Dios Tay-taykichikqa yachanña imam necesitasqaykichikta. 9

Qamkunaqa kaynatayá mañakuychik:Hanaq pachapi Taytayku,sutiki yupaychasqa kachun,

10 munaychakusqayki hamuchun.Munasqaykiyá rurasqa kachun kay pachapipashanaq pachapi hina.

11 Sapa punchaw mikunaykutayá kunan qowayku.

12

Ñoqaykupa huchaykutayá pampachawayku,ñoqaykupas mana allin rurawaqniykutapampachasqaykuman hina.

13 Amayá kachaykuwaykuchu pruebamanqa,

MATEO 5, 6



1769

aswanqa librawaykuyá diablomanta.(Qamqa wiñaypaqmi munaychakunki, hatun atiynikimantamwiña-wiñaypaq alabasqa kanki. Amen.)

14 —Huchallikusuqnikichik runakunata pampachaptikichikqa qamkunatapashanaq pachapi kaq Taytaykichikmi pampachasunkichik. 15

Runamasikichikkuna-ta mana pampachaptikichikqa Taytaykichikpas manam pampachasunkichikchumana allin rurasqaykichikkunamanta.

Jesusmi yachachin ayunomanta.

16 —Ayunaspaykichikqa amam iskay uyakuna hinachu llaki uyantin kankichik, chaynaqa

kanku runakuna ayunasqankuta yachananpaqmi. Cheqaptapunim nikichik, chaywan-qa ñam chaskirunkuña premionkuta. 17

Ichaqa qam ayunaspaykiqa uyaykita upakuspayásumaqta ñaqchakuy 18

chaynapi ayunasqaykita runakuna mana musyananpaq, chaynata

ruraptikiqa tukuy ima yachaq Taytaykim premioykita qosunki lliwpa yachasqanta.

Hanaq pachapi kapuqninchikmanta(Lc 12:33-34)

19 —Kay pachapiqa amayá qori-qollqetaqa huñukuychikchu, chaykunaqa

puyurachikuqllam hinaspa ismuruqllam, suwapapas wasita yaykuruspa suwa-runallanmi. 20

Qori-qollqetaqa huñukuychik hanaq pachapiyá. Chaypiqa manampuyurachikunmanchu nitaq ismurunmanchu, suwapas manam yaykunqachu nitaqapakunqachu. 21

Tukuy kapuqnikichikpa kasqanpim sonqoykichikpas kanqa.

Ñawinchikqa achkiy hina kasqanmanta(Lc 11:34-36)

22 —Ñawiqa cuerponchikpa achkiynin hinam. Ñawiki allinta qawakuptinqa

tukuy vidaykim kachkan achkiyniyoq. 23 Ñawiki mana allinta qawakuptinmi

ichaqa vidaykiqa kachkan pasaypaq tutayayllapi. Achkisuqniki tutayay hinallakaptinqa ¡mayna tutayayraq kachkan vidaykiqa!

Diostachu icha qollqetachu servinamanta(Lc 16:13)

24 —Manam pipas servinmanchu iskay patrontaqa, huknintach cheqninman,huknintañataqcha kuyanman, hukninman ratakuruspachá huknintañataq despre-cianman. Manam serviwaqchikchu Diostawan qollqetaqa.

Churinkunataqa Diospuni cuidawasqanchikmanta(Lc 12:22-31)

25 —Chaynaqa ñoqam nikichik, amayá afanakuychikchu mikunaykichikmantaqa,

tomanaykichikmantaqa hinaspa pachakunaykichikmantaqa. Mikuymantapas asta-wanqa valen vidaykichikmi, cuerpoykichiktaqmi pachamantapas astawanqa valen.26

Qawariychik alton pawaq urpikunata. Paykunaqa manam tarpunkuchu nitaqcosechankuchu, manataqmi taqemanpas imatapas huñunkuchu. Ichaqa hanaq pa-chapi kaq Taytanchikmi mikuchin. ¡Qamkunaqa urpikunamantapas aswan valeqmikankichik! 27

¿Mayqannikichiktaq afanakuspapas huk kuchusta wiñaruwaqchik?

MATEO 6



1770

28 —¿Imanasqataq afanakunkichik pachaykichikmanta? Qawariychik purun waytaku-

napa wiñasqanta. Manam llamkankuchu nitaq puchkankuchu. 29 Ichaqa nikichikmi, Rey

Salomonpas sumaqllawan pachakuq kachkaspapas manam huknin wayta hinallapaspachakurqachu. 30

Yaw pisi iñiyniyoq runakuna, purun waytakunaqa kunan sayachkas-

papas paqarinqa hornopim kañarachikun, waytakunatapas Dios pachachichkaspanqa¿manachum qamkunatapas pachachisunkichik? 31 Chaynaqa amayá afanakuychikchu:

“¿Imataraq mikusun? ¿Imataraq tomasun? ¿Imawanraq pachakusun?” nispaykichikqa.32

Dios mana adoraqkunam tukuy chaykunamantaqa afanakunku, qamkunapaqarikikachkanmi hanaq pachapi kaq Taytaykichik. Paymi yachan tukuy imapas pisipususqay-kichikta. 33

Puntataqa maskaychik Diospa munaychakusqantawan paypa munasqan allinruraytayá hinaptinqa qosunkichikmi tukuy ima pisipusuqnikichikta. 34

Amayá afana-kuychikchu hamuq punchawmantaqa. Qepa punchawkunaqa achka afanakuykunatamapamunqa, sapa punchawpaq sasachakuykunaqa amañayá hatunyachunchu.

Pitapas ama kaminamanta(Lc 6:37-38, 41-42)

7 1 —Amayá runamasikichiktaqa kamiychikchu chaynapi Dios mana juzgasu-

naykichikpaq. 2 Mana allin rimasqaykichikman hinam Diospas juzgasunkichik.

Imaynam rurasqaykichikman hinataqmi Diospas qankunawan ruranqa. 3 Wawqekipa

ñawinpi qopata rikuruchkaspaqa ¿imanasqamá manaqa rikunkichu ñawikipi kaspita-qa? 4

Ñawikipi kaspi kachkaptinqa ¿imaynataq niwaq wawqekitaqa: “Ñawikipi qopatahorqorusqayki” nispaqa? 5

¡Allin tukuq runa! Puntataqa ñawikipi kaspitaraqyá horqo-kuruy chaynapi allinta qawaspa runamasikipa ñawinmanta qopata horqonaykipaq.

6 —Diospa kaqninkunataqa amam qonkichikchu allqokunaman, yanqam ku-tiriykuspa llikiparusunkichikman. *Perlaskunatapas amataqmi qonkichikchu

kuchikunamanqa, yanqam sarutyarunman.

Mañakusqanchikqa uyarisqa kasqanmanta(Lc 11:9-13. 6:31)

7 —Mañakuptikichikqa Diosmi qosunkichik. Maskaychik, tarinkichikmi, qayay-

chik, kichasunkichikmi. 8 Mañakuqqa chaskinmi, maskaqqa tarinmi, qayakuqqa

kichaykachikunmi.9

—Churikichikmanqa ¿yaqachum rumita qoykuwaqchik tantata mañakusuptikichik10 otaq culebrata, challwata mañakusuptikichik? 11 Qamkunaqa mana allin runakunakachkaspam churikichikmanqa allin kaqkunata qon kichik ¿chaychu mañakuqkuna-manqa hanaq pachapi kaq Taytaykichik mana qosunkichikman allin kaqkunata?

12 —Chaynaqa runamasikichik qamkunapaq allin kaqkuna rurananta munas-

paqa qamkunapas paykunapaqyá allin kaqkunata ruraychik. Chaynatam Bibliakamachiwanchik.

Kichki punkumanta(Lc 13:24)

13

—Kichki punkuntayá yaykuychikqa, hatun punkunta hinaspa hatun ñannin-taqa richkanku inernomanmi, chaynintaqa achkallañam richkanku. 14 Kichki

punkunta hinaspa kichki ñannintaqa richkanku wiñay kawsaymanmi, aschallamchaynintaqa richkanku.

MATEO 6, 7



1771

Sachataqa rurunpi reqsinamanta(Lc 6:43-44)

15 —Cuidakuychik “Diosmantam willakuchkani” niq llulla runakunamanta.

Paykunaqa oveja hina rikchayniyoq hamuspapas sonqonkupiqa kachkan suwaatoqkuna hinam. 16 Qamkunaqa sachata hinam rurunpi reqsinkichik. Manam

uvastaqa pallachwanchu itanamantaqa nitaqmi higostapas pallachwanchu cardo-santomantaqa. 17

Allin sachaqa allintam rurun, mana allin sacham ichaqa rurunmana allinllata. 18

Allin sachaqa manam mana allintaqa rurunmanchu nitaqmimana valeq sachapas rurunmanchu allin rurutaqa. 19

Chusu ruruyoq mana valeqsachakunataqa yantaspam kañana. 20

Chaynaqa rurunpimá pitapas reqsinkichik.

Pikunam Diospa munaychakusqanman yaykunanmanta(Lc 13:25-27)

21 —Manam: “¡Señorlláy, Señorlláy!” nispa llapallan niwaqniykunachu Diospamunaychakusqanmanqa yaykunqa aswanqa hanaq pachapi kaq Taytaypa mu-nasqan ruraqllam. 22

Juicio punchaw chayaramuptinqa achkallañam niwanqaku:“Señorlláy, Señorlláy, ñoqaykuqa qamraykum willakurqaniku, qamraykum demo-niokunata qarqorqaniku, qamraykutaqmi achka *milagrokunatapas rurarqaniku”nispa. 23

Hinaptinmi nisaq: “Manam reqsikichikchu. ¡Qayllaymanta asuychikmana allin ruraqkuna!” nispa.

Iskay rikchaq cimientomanta(Mr 1:22. Lc 6:47-49)

24 —Nisqaykunata uyarispan ruraqqa taqra rumipa hawanpi wa sichakuq allin ya-

chayniyoq runamanmi rikchakun. 25 Para chayaramuptinmi lloqlla huntaramurqa,

nisyu wayram pukumurqa wasiman, ichaqa manam tuñirqachu taqra rumipi cimien-tasqa kasqanrayku. 26

Nisqayta uyarichkaspan mana kasukuqmi ichaqa rikchakunaqopa hawanpi wasichakuq mana umayoq runaman. 27

Para chayaramuptinmi lloqllahuntaramurqa, nisyu wayram pukumurqa wasiman, chaymi tuñirurqa pasaypaqta.

28 Rimayta Jesus tukuruptinmi runakuna admirasqallaña karqaku yachachikuy-

ninkunawan. 29 Atiywanmi yachachirqa, manam Diospa leynin yachachiqkuna

hinallachu.

Leprawan onqoq runata Jesus sanoyachisqanmanta(Mr 1:40-45. Lc 5:12-16)

8 1 Orqopa waqtanmanta Jesus uraykamuptinmi achka runakuna qatimur-

qaku. 2 Hinaptinmi Jesusman asuykurqa *leprawan onqoq runa hinaspam

qonqorakuykuspan nirqa:—Señorlláy, munaspaykiqa allinyaykachillawayá —nispa.3

Hinaptinmi Jesus llapchaykuspan nirqa:—Arí, munanim, allinyayña —nispa.

Hinaptinmi chaypunilla chay lepra onqoynin chinkarurqa.4

Chaymi Jesus nirqa:—Amam pimanpas willankichu, aswanqa riyá *sacerdoteman chaynapi paywanqawachikamunaykipaq. Sanoña kasqaykita yachanankupaqmi ofrendata qonkiMoisespa kamachisqanman hina —nispa.

MATEO 7, 8



1772

Capitanpa sirviententa Jesus sanoyachisqanmanta(Lc 7:1-10)

5 Capernaum llaqtaman Jesus chayaruptinmi soldadokunapa capitannin asuy-

kuspan kaynata ruegakurqa:6 —Señorlláy, sirvienteymi suchuyaruspan wasiypi llumpayta ñakarichkan —nispa.

7 Chaymi Jesus nirqa:

—Rispayá allinyarachimusaq —nispa.8

Hinaptinmi capitanñataq nirqa:—Señorlláy, pipaman hinaraqtaq wasiymanqa yaykuykuwaq, rimariykuptillaykim

sirvienteyqa allinyarunqa. 9 Ñoqapas kamachiwaqniykunatam kasukuni, soldadoyku-

napas kamachiptiyqa kasuwantaqmi. Hukninta: “Riy” niptinmi rin, huknintañataq:“Hamuy” niptiymi hamun, sirvienteypas: “Kayta ruray” niptiyqa rurantaqmi.

10 Chayna nisqanwan Jesus admirakuspam qatiqninkunata nirqa:

—Cheqaptapunim nikichik, *Israel runakunapipas manam kayna iñiyniyoq runata-qa tarirqanichu. 11

Nikichiktaqmi, achkaqmi hamunqaku tukuy hinastinmanta hinaspamAbrahanwan, Isaacwan hinaspa Jacobwan mikunankupaq tiyaykunqaku Diospa munay-chakusqanpi. 12

Hinaptinmi “Diospa munaychakusqanpaqñam kani” niqkunapas tutayaypakasqanman wischusqa kaspanku chaypi waqanqaku hinaspa kirunkuta kirichichichinqaku.

13 Capitantañataqmi Jesus nirqa:

—Kutikuyña, iñisqaykiman hinayá rurasqa kachun —nispa.Chay sirvientenmi chay horalla sanoyarurqa.

Pedropa suegranta Jesus sanoyachisqanmanta(Mr 1:29-31. Lc 4:38-39)

14 Pedropa wasinta Jesus rispanmi chaypi tariykurqa Pedropa suegran camapi

calenturawan kachkaqta. 15 Chaymi makinta llapchaykuptillan calentura chinka-

rurqa hinaptinmi hatariruspan paykunata atienderqa.

Achka onqoqkunata Jesus sanoyachisqanmanta(Mr 1:32-34. Lc 4:40-41)

16 Tutayaruptinmi Jesusman pusamurqaku demoniokunapa ñakarichisqan achka

runakunata hinaptinmi rimarispallan chay demoniokunata qarqorqa, sanoyachir-

qataqmi onqoqkunatapas. 17 Chaynapim cumplikurqa Diosmanta willakuq Isaiaspakayna nisqan: “Paymi nanayninchikwan ñakarirqa onqoyninchikkunatapas apaspa.”

Jesusta qatiy munaqkunamanta(Lc 9:57-62)

18 Jesusmi achkallaña runakuna muyuriqninpi kasqanta qawaykuspa, kamachir-

qa discipulonkunata lamar qochapa chimpanman pasanankupaq. 19 Hinaptinmi

Jesusman asuykuspa Diospa leynin yachachiq nirqa:—Yachachikuq, maytaña riptikipas qatisqaykim —nispa.20

Jesusñataqmi nirqa:—Kanmi atoqkunapa uchkun, kantaqmi alton pawaq urpikunapapas *qesan,*Diosmanta Hamuq Runapaqmi ichaqa mana kapuwanchu maypim puñuykunay-pas —nispa.

MATEO 8



1773

21 Huknin puriqmasinñataqmi nirqa:

—Señorlláy, qanwanmi risaq ichaqa de jaykuwayraq taytay wañukuptin pampa-ramunaykama —nispa.


—Qatiwaypuni, Diospaq wañusqakunayá wañuqkunataqa pampachunku —nispa.Wayratawan lamar qochata Jesus hawkayachisqanmanta

(Mr 4:35-41. Lc 8:22-25)

23 Jesus boteman yaykuruptinmi discipulonkunapas qatirqaku. 24

Richkaptin-kum qochapi nisyu-nisyu wayrawan *olakuna hatariramuspan botetapas yaqañataparurqa, Jesusñataqmi puñuchkarqa. 25

Hinaptinmi discipulonkuna asuykusparikchachirqaku:

—¡Señorlláy, salvawayku, chinkaykuchkanchikñam! —nispa.26

Chaymi payñataq nirqa:

—¡Pisi iñiyniyoq runakuna! ¿Imanasqataq manchakunkichik? —nispa.Hatariykuspataqmi qaqcharqa wayratawan lamar qochata hinaptinmi lliw haw-

kayarurqa. 27 Runakunañataqmi admirakurqaku:

—¿Ima runataq kayqa? Paytaqa wayrapas, lamar qochapas kasuqmi kasqa —nispa.

Demoniokunapa ñakarichisqan runakunamanta(Mr 5:1-20. Lc 8:26-39)

28 Lamar qochapa waklawnin Gadara llaqtaman Jesus chayaruptinmi pan-

teonmanta iskay runakuna payman hamurqa, iskayninkum karqa demoniopa

ñakarichisqan manchakuypaq runakuna chaymi mana pipas chay ñannintaqapasayta atiqkuchu. 29 Paykunam qaparirqaku:

—¿Imatataq ñoqaykuwan munanki Diospa Churin Jesus? ¿Manaraq tiempopi-chu hamurqanki ñakarichiqniyku? —nispa.

30 Waklawneqpim mikuchkarqa achkallaña kuchikuna. 31

Chaymi demoniokunaruegakurqa Jesusta:

—Qarqowaspaykikuqa de jaykuwaykuyá wak kuchikunaman yaykunaykupaq—nispa.

32 Hinaptinmi Jesus nirqa:

—Pasaychikyá —nispan.

Chaymi demoniokunaqa runakunamanta lloqsiruspa kuchikunaman ustururqa.Chay llapallan kuchikunam waqtanta kallpaspa qochaman wichiykuspa wañururqaku.

33 Kuchi michiqkunañataqmi llaqtaman ayqekuspanku willakurqaku demo-

niopa ñakarichisqan runakunawan imam pasakusqanta. 34 Chaymi chay llaqtapi

*yachaq llapallan runakuna hamurqaku Jesusman hinaspankum ruegakurqakullaqtankumanta huklawman pasakunanpaq.

Suchu runata Jesus sanoyachisqanmanta(Mr 2:1-12. Lc 5:17-26)

91

Jesusmi boteman yaykuykuspan pasarqa lamar qochapa chimpan-man hinaspam chayarurqa kikinpa llaqtanman. 2 Chaypi kachkaptinmi

wantumurqaku suchu runata chakanapi, chaymi Jesus paykunapa iñiyninta qa-waykuspa chay suchuta nirqa:

MATEO 8, 9



1774

—Kallpanchakuy tayta, huchaykikunatam pampachayki —nispa.3

Diospa leynin yachachiqkunamantam wakiqnin piensarqaku: “Kay runaqaDiostam piñachichkan” nispa. 4

Chaymi piensasqankuta Jesus yachaspan nirqa:—¿Imanasqataq mana allinkunata piensankichik? 5

¿Mayqan nisqaytaq facil

kanman: “Huchaykikunatam pampachayki” nisqaychu icha: “Hatarispayki puriy”nisqaychu? 6 Kunanmi yachankichik *Diosmanta Hamuq Runaqa huchakunata

pampachanaypaq kay pachapi atiyniyoq kasqayta.Chaynata niruspanmi suchuta nirqa:—Hatarispayki puñunaykita aparikuspa wasikiman ripukuy —nispa.7

Hinaptinmi suchu runaqa hatarispa wasinman ripukurqa. 8 Chayta qa-

waykuspankum runakuna mancharikurqaku hinaspam Diosta alabarqakusanoyachinanpaq runakunaman atiy qosqanmanta.

Discipulonpaq Mateota Jesus qayasqanmanta

(Mr 2:13-17. Lc 5:27-32)9

Chaymanta pasaspanmi Jesus rikururqa Mateo sutiyoq runata *impuesto co-brananpi tiyachkaqta, paytam nirqa:

—Qatiway —nispa.Hinaptinmi Mateo hatarispa paywan rirqa.10

Mateopa wasinpi Jesus mikuchkaptinmi hamurqa *impuesto cobraq achkarunakuna hinaspa huchasapakuna, paykunam mesapi tiyaykurqaku Jesuswanhinaspa discipulonkunawan. 11

Chayta *fariseokuna qawaykuspam Jesuspa disci-pulonkunata tapurqaku:

—¿Imanasqamá yachachisuqnikichikqa mikuchkan *impuesto cobraqkunawan-qa hinaspa huchasapakunawanqa? —nispa.12

Chayta uyariruspanmi Jesus nirqa:—Sano runakunaqa manam necesitankuchu medico hampinanta ichaqa

onqoqkunallam. 13 Yachamuychik Bibliapi Diospa kayna nisqanta: “Animalkuna wañu-

chipuwanaykichikmantapas aswanqa munani kuyapayakuq kanaykichiktam” nispa.Ñoqaqa hamurqani manam justo runakuna qayaqchu aswanqa huchasapakuna qayaqmi.

Ayunomanta Jesusta tapusqanmanta(Mr 2:18-22. Lc 5:33-39)

14 Bautizaq Juanpa discipulonkuna asuykuspam Jesusta tapurqaku:—*Fariseokunapiwan ñoqaykuqa sapa kutim ayunaniku. ¿Imanasqataq discipu-

loykikunaqa mana ayunankuchu? —nispa.15

Chaymi Jesusñataq nirqa:—¿Yaqachum casamientoman riq runakuna llakikunmanku paykunawan novio

kachkaptin? Novio paykunawan kanankamaqa manam ayunanmankuchu, hamuqpunchawkunapim ichaqa novio chinkaruptin ayunanqaku.

16 —Mawka pachataqa manam pipas remiendanmanchu mosoq latapawanqa. Chay

mosoq latapaqa chintiruspam mawka pachata astawan llikirunman. 17 Manataqmi

pipas manaraq poqosqa vinotaqa mawka odrekunamanqa churanmanchu. Chayvino poqoruspanmi mawka odreta toqyarachinman, hinaptinmi vinopas usunman,odrepas mana valeqñam kanman. Chaymi mana poqosqa vinotaqa mosoq odrepichurana chaynapi odre mana toqyarunanpaq nitaq vinopas usunanpaq.

MATEO 9



1775

Jairopa churin kawsarisqanmantawan onqoq warmipa sanoyasqanmanta

(Mr 5:21-43. Lc 8:40-56)

18 Jesus chaykunata nichkaptinmi judiokunapa huknin kamachikuq Jesuspa

qayllanpi qonqorakuykuspan nirqa:—Warmi churillaymi kunachallan wañukun, rispaykiyá payta hapiykapamu-

way kawsarinanpaq —nispa.19

Jesusmi paywan pasarqa discipulonkunapiwan kuska. 20 Hinaptinmi Jesusman

chunka iskayniyoq wataña u jowan onqoq warmi asuykuspan qepanmanta pachanpapatanta llapchaykurqa, 21

paymi piensarqa “Pachallantapas llapchaykuspayqa allinya-rusaqmi” nispa. 22

Chaymi Jesus muyuriykuspan payta qawarqa hinaspam nirqa:—Kallpanchakuy mamáy, iñisqaykiraykum allinyarunki —nispa.Hinaptinmi chaylla allinyarurqa.

23 Chay kamachikuqpa wasinta Jesus chayaruptinmi qena tocaqkunapaslistollaña kachkasqaku pampamunankupaq, chaynataqmi runakunapas qaparka-chachkasqaku. 24

Chaymi Jesus nirqa:—Lloqsiychik kaymanta, sipasqa manam wañusqachu kachkan aswanqa pu-

ñuchkanmi —nispa.Hinaptinmi runakuna asipayarqaku Jesusta. 25

Runakunata hawaman lloqsirachis-panñataqmi Jesus asuykurqa sipasman, makinmanta aysariykuptinmi hatarirurqa.26

Chaymi llapallan llaqtakunapi chay pasakusqanmanta lliw yacharurqaku.

Iskay ñawsakunata Jesus sanoyachisqanmanta

27 Chaymanta Jesus pasaptinmi iskay ñawsakuna qatirqa qayaykachakustin:

—Davidpa mirayninmanta hatun kamachikuq, llakipayariykullawayku —nispa.28

Wasiman Jesus yaykuruptinmi chay ñawsakuna asuykurqa hinaptinmi Jesus tapurqa:—¿Creenkichikchu munasqaykichik rurarunayta? —nispa.Chaymi nirqaku:—Arí, taytáy —nispa.29

Hinaptinmi ñawinkuta Jesus llapchaykuspan nirqa:—Iñisqaykichikman hinayá rurasqa kachun —nispa.30

Chaymi qawarikuruptinku Jesus avisarqa paykunata:—Amam pimanpas willankichikchu —nispa.31

Aswanqa paykuna lloqsiruspam tukuy chay llaqtakunapi willakururqaku Je-suspa rurasqanmanta.

Mana rimaq runata Jesus sanoyachisqanmanta

32 Ñawsamanta sanoyaq runakuna lloqsichkaptinñataqmi Jesusman pusara-

murqaku demoniopa ñakarichisqan mana rimaq runata. 33 Demoniota Jesus

qarqoruptinñataqmi chay runa rimarirurqa. Runakunañataqmi admirakurqaku:

—Kaynataqa manam haykapipas rikurqanikuchu Israel nacionpiqa —nispa.34 *Fariseokunañataqmi nirqaku:

—Kay runaqa demoniokunataqa qarqon demoniokuna kamachiqpa atiyninwan-mi —nispa.

MATEO 9



1776

Jesuspa llakipayarikusqanmanta

35 Jesusmi purirqa llapallam llaqtakunapi hinaspa llaqtachakunapipas *huñunaku-

nanku wasikunapi Diospa munaychakusqanmanta yachachistin, allin noticiakunata

willakustin chaynataq tukuy onqoqkunata hinaspa nanayniyoqkunata sanoyachistin.36 Runakunata qawaykuspanmi llakipayarikurqa wischusqa, cheqesqa hinaspa mana

michiqniyoq ove jakuna hina kasqankumanta. 37 Chaymi discipulonkunata nirqa:

—Achkallañam kachkan cosechanapaqqa, cosechaqkunam ichaqa aslla.38

Chaynaqa mañakuychikyá chakrayoqta cosechaqkunata kachananpaq.

Chunka iskayniyoq discipulonkunamanta(Mr 3:13-19. Lc 6:12-16)

10

1 Chaymantam Jesus qayarqa chunka iskaynintin discipulonkunata hinas-

pam atiyta qorqa demoniokunata qarqonankupaq chaynataq imaymana

rikchaq onqoyniyoqkunatapas hinaspa nanayniyoqkunatapas allinyachinankupaq.2

Chay chunka iskaynintin *apostolkunaqa kaykunam: punta qayasqan Simon,paypa huknin sutinmi Pedro, wawqen Andres, Zebedeopa churin Jacobowan Juan,3

Felipe, Bartolome, Tomas, *impuesto cobraq Mateo, Alfeopa churin Jacobo, Tadeo,4

*cananista partidomanta kaq Simon hinaspa Jesus traicionaq Judas Iscariote.

Willakamunankupaq discipulonkunata Jesus kachasqanmanta(Mr 6:7-13. Lc 9:1-6)

5 Kay chunka iskayniyoq discipulonkunatam Jesus kacharqa kaynata

kamachispan:—Amam rinkichikchu mana judio runakunapa llaqtanmanqa, amataqmi yay-kunkichikchu Samaria runakunapa llaqtanmanpas. 6

Puntataqa riychik chinkasqaove jakuna hina Israelpa miraynin runakunamanyá. 7

Rispayá willakamuychik: “Dios-pa munaychakunanmi hichparamunña” nispa. 8

Onqoqkunatayá allinyachimuychik,wañuqkunatayá kawsarichimuychik, *leprawan onqoqkunatayá allinyachimuychik,qarqomuychiktaqyá demoniokunatapas. Qamkunaqa mana imallawanmi chaskirqan-kichik kay atiyta, mana imallapaqtaqyá qamkunapas qomuychik.

9 —Illaspaykichikqa amam apankichikchu imayrikuq qollqetapas 10

nitaq qo-qawtapas nitaq mudakunapaq camisatapas, *usutatapas nitaq iskay tawnatapas.

Llamkasqaykichikmantaqa chaskinaykichikmi mikunaykichikta.11

—Maylaw llaqtamanpas otaq llaqtachamanpas chayaspaykichikqa maskaychikyáallin runa kaqta hinaspayá chaypi samaychik lloqsinaykichikkama. 12

Wasiman yay-kuspaqa: “Hawkalla kaychik” nispam rimaykunkichik. 13

Wasipi kaqkuna allin runakaptinqa, paykunapaqyá mañakuychik hawka kayta, chay wasipi runakuna manaallin kaptinqa, manam chaynachu kanqa. 14

Pipas mana chaskisuptikichikqa hinaspamana uyarisuptikichikqa chay wasimantayá otaq chay llaqtamantayá lloqsiychik, tas-piychikyá *usutaykichikpi allpatapas. 15

Cheqaptapunim nikichik, juicio punchawpiqachay llaqtam aswan castigasqa kanqa Sodoma hinaspa Gomorra llaqtakunamantapas.

Jesusrayku cheqnisqa kaymanta16

Atoqkunapa kasqanman ove jakunata kachachkaq hinam qamkunata kachachkay-kichik, chaynaqa culebra hina sacreyá kaychik ichaqa paloma hina mana imanakuq.

MATEO 9, 10



1778

38 Pipas ñoqarayku ñakaristin qatiwaqniyqa ñoqapaq hinam. 39

Pipas vidallan ku-yaqqa pierderunqam, pipas ñoqarayku wañuqmi ichaqa kawsanqa.

Premiokunamanta(Mr 9:41)

40 —Pipas qamkunata chaskiqnikichikqa ñoqatam chaskiwan, pipas ñoqata

chaskiwaqñataqmi kachamuwaqniy Taytayta chaskin. 41 Sichum pipas Diosman-

ta willakuqta chaskiykunqa paymanta willakuq kasqanrayku hinaspaqa kikinDiosmantam chay willakuqpa chaskinan premionta chaskinqa. Sichum pipas allinrunata chaskiykunqa allin runa kasqanrayku hinaspaqa kikin Diosmantam chayallin runapa chaskinan premionta chaskinqa. 42

Qatiqniy kasqanrayku mayqanhumilde iñiqniykunamanpas chiri yakullapas qoykuqqa premiontam chaskinqa.

Bautizaq Juanpa kachasqankunamanta

(Lc 7:18-35)

11 1 Jesusmi chunka iskayniyoq discipulonkunaman kamachiyta tukuruspan

pasarqa paykunapa llaqtankunapi yachachinanpaq hinaspa Diosmantawillakunanpaq.

2 Juanñataqmi carcelpi kachkaspa Cristopa rurasqankunata yacharuspan qatiq-

ninkunamanta iskayta kacharqa 3 Jesusta kaynata tapumunankupaq:

—¿Qamchu kanki Diosmanta hamuq icha huktachu suyasaqku? —nispa.4

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Kutispa Juanman willamuychik qawasqaykichiktawan uyarisqaykichikta.

5 Willamuychikyá: “Ñawsakunam qawakuchkanña, suchukunam purichkanña,*leprawan onqoqkunam sanoyachkanña, mana uyarikuqkunam uyarikuchkan-

ña, wañusqakunam kawsarichkanña chaynataqmi wakchakunapas allin noticiatauyarichkanña” nispa. 6

¡Mayna kusisqam ñoqamanta mana iskayrayaqkunaqa!7

Paykuna pasakuptinmi runakunaman rimapayaspan Juanmanta Jesus tapurqa:—¿Ima qawaqtaq rirqankichik purunta? ¿Wayrapa aytinyachisqan soqosta qawaqchu?

8 ¿Pi qawaqtaq rirqankichik? ¿Allin pachawan pachasqa runata qawaqchu? Allin pacha-

wan churakuqqa reykunapa wasillanpim kachkan. 9 Aswanqa ¿pi qawaqtaq rirqankichik?

¿Diosmanta willakuq runa qawaqchum? Arí, payqa Diosmanta willakuqkunamantapasaswan reqsisqaraqmi. 10

Diosqa Juanmantam Bibliapi willakurqaña kaynata:

“Ñoqam kachamusaq hamunaykipaqallichapusuqniki willakuqniyta” nispa.

11 Cheqaptapunim Bautizaq Juantaqa mana pipas igualanchu. Chaywanpas Diospa

munaychakusqanpi kaq humildellapas Juanmantaqa aswan reqsisqaraqmi.12

—Bautizaq Juanpa hamusqanmantapunim Diospa munaychakusqanta ata-cachkanku, chayqa paykunapa makinpiñam kachkan. 13

Diosmanta llapallanwillakuqkunam Moisespa qellqasqankunapiwan rimarqa Juan hamunankamaDiospa munaychakunanmanta. 14

Qamkuna creeyta munaptikichikqa, Juanmichay suyasqaykichik Elias. 15

Uyariwaqniykunaqa kasukuychikyá.16

—¿Pimantaq tupachiyman kunan tiempo runakunata? Paykunaqa rikchakunplazakunapi pukllaspa amigochankunawan qayaykachanakuq warmakunamanmi.17

Paykunam ninakunku: “Tocanikum qenata ichaqa manam tusunkichikchu, takinikumaya takita ichaqa manam waqankichikchu” nispa. 18

Bautizaq Juanmi aslla mikuq karqa,

MATEO 10, 11



1779

manataqmi vinotapas tomaqchu ichaqa paymantam ninku: “Payqa demonioyoqmi”nispa. 19

*Diosmanta Hamuq Runa mikuptiyñataqmi hinaspa vinota tomaptiyñataqminiwanku: “Qamqa mikuysapa vino upyakuqmi kanki hinaspapas qamqa kanki *impues-to cobraqkunapa hinaspa huchasapakunapa amistadninmi” nispa. Diospa munasqan

yachaqkunam ichaqa yachayniyoq kasqaykuta qawachikuniku rurasqaykuwan.Jesuspa ñakasqan llaqtakunamanta

(Lc 10:13-15)

20 Llaqtakunapi achkallaña *milagrokuna rurasqanwan runakuna mana wana-

kuptinmi Jesus nirqa:21

—¡Imaynaraq kanki Corazin llaqta! ¡Imaynaraq kanki Betsaida llaq-ta! Sichum Tiro llaqtapi hinaspa Sidon llaqtapi qamkunawan rurasqayta hinamilagrokunata rurayman karqa hinaptinqa unayñach sinchita llakikuspanku hu-chankumanta wanakunmanku karqa. 22

Chayraykum juicio punchawpiqa Tiropi

chaynataq Sidonpi *yachaqkunamantapas aswanraq castigasqa kankichik. 23 Ca-pernaum llaqta, ¿creenkichum hanaq pachaman hoqarisqa kayta? Uraykachisqamkanki uku pachakama. Sodoma llaqtapi kay milagrokuna rurasqayta ruraptiyqachay llaqtam kunankama kanman karqa. 24

Chayraykum juicio punchawpiqa So-domapi chaynataq Gomorrapi yachaqkunamantapas aswanraq castigasqa kanki.

Jesusllapi tarikuq samaymanta(Lc 10:21-22)

25 Chay tiempopi Jesus mañakuspanmi Taytanta nirqa:

—Hanaq pachapipas kay pachapipas munaychakuq Taytáy, kay yachaykuna-tam pakaykurqanki yachayniyoqkunamantawan entiendeqkunamanta hinaspamqawaykachinki pisi yachayniyoqkunamanña chayraykum alabayki. 26

Arí, Taytáy,qanmi munarqanki chaynata.

27 —Taytaymi qoykuwarqa tukuy imakunata. Ñoqa Churitaqa manam pipas reqsiwanchu

aswanqa Taytallaymi, manataqmi Taytaytaqa pipas reqsinchu aswanqa ñoqa Churillanmi,Churipa reqsichisqallantaqmi reqsin Taytataqa. 28

Hamuychik ñoqaman llapallan pisipas-qakuna hinaspa qepichkaq hina ñakariqkuna, ñoqam samachisqaykichik. 29

Llasawaqniyyugoyta apaspayá ñoqamanta yachaychik, ñoqaqa kani llampu sonqo humillakuqmi, chay-nata ruraspaqa tarinkichikmi samayta. 30

Yugoyqa facil apayllam, qepiypas sampallataqmi.

Samana punchawpi imam rurasqankumanta(Mr 2:23-28. Lc 6:1-5)

12 1 Jesusmi *samana punchawpi richkarqa tarpusqa chakrapa ukunta. Disci-

pulonkunañataqmi yarqarachikuspa trigopa espigan rachuyta qallaykuspamikurqaku. 2

*Fariseokunañataqmi chayta qawaykuspanku Jesusta nirqaku:—Discipuloykikunaqa rurachkanku samana punchawpi leypa harkakusqan ru-

raykunatam —nispa.3


—¿Manachum leerqankichik puriqmasinkunapiwan yarqaymanta kaspa Davidpaimam rurasqanta? 4 Davidmi Diospa wasinman yaykuruspa *sacerdotekunallapa miku-

nan *Diospa tantankunata mikururqa, mikuykachirqataqmi puriqmasinkunamanpas.5

Moisespa qellqasqanpiqa ¿manachum leerqankichik? Sacerdotekunam templopi samana

MATEO 11, 12



1780

punchawpi llamkaspa mana samarqakuchu ichaqa chaywanqa manam huchallikurqaku-chu. 6

Ñoqam nikichik, kaypiqa kachkan templomantapas aswan respetanaraqmi. 7 Bibliam

nin: “Animalkuna wañuchipuwanaykichikmantapas aswanqa munani kuyapayakuqkanaykichiktam” nispa. Kayta entiendespaykichikqa manam culpawaqchikchu mana hu-

chayoqkunata.8

Diosmanta Hamuq Runaqa munaychakunim samana punchawpipas.Chakisqa makiyoq runata Jesus allinyarachisqanmanta

(Mr 3:1-6. Lc 6:6-11)

9 Jesus chaymanta pasaspanñataqmi yaykururqa *huñunakunanku wasiman.

10 Chaypim kachkarqa chakisqa makiyoq runa hinaptinmi Jesusta imallamanta-

pas acusanankupaq tapurqaku:—¿Diospa leyninqa permitinchu *samana punchawpi onqoq sanoyachiyta? —nispa.11

Chaymi Jesusñataq nirqa:—¿Mayqannikichiktaq ove jaykichik uchkuman samana punchawpi

wichiykuptinqa mana horqowaqchikchu? 12 ¡Runakunaqa ancha valorniyoqmi ove- jakunamantapas! Chaynaqa leyqa permitinmi samana punchawpi allin ruraytaqa.

13 Chaymantam chay runata nirqa:

—Haywariy makikita —nispa.Haywariykuptillanmi makin sanoyarurqa huknin makin hina. 14

Chaymi *fari-seokuna lloqsiruspanku tanteanakurqaku Jesusta wañurachinankupaq.

Jesusqa Diospa serviqnin kasqanmanta

15 Jesusñataqmi chayta yachakuruspan pasakurqa chaymanta, achkallaña runa-

kuna qatiptinmi sanoyachirqa lliw onqoqkunata.16

Paykunatam nirqa:—Amam pimanpas willakunkichikchu pim kasqaytaqa —nispa.17

Chaynataqa nirqa Diosmanta willakuq Isaiaspa nisqan cumplikunanpaqmi.Paywanmi Dios kaynata nichirqa:

18 Paymi serviqniy, paytam ñoqaqa akllakurqani,paytam kuyani, payraykum kusisqa kachkani.Espirituywanmi paytaqa huntaykusaq,nacionkunamanmi allin arreglomanta willachisaq.

19 Manam peleanqachu. Manam qaparinqachu.

Manam pipas callekunapi qayakusqantapas uyarinqachu. 20 Allin arreglota ruraspa munaychakunankamam,

mana pakinqachu qewisqa soqosllatapas.Manam wañuchinqachu tumpalla rupaq mecherotapas.

21 Paypi conakuspam suyanqaku nacionkunapas.

Jesuspa contranpi rimasqankumanta(Mr 3:20-30. Lc 11:14-23, 12:10)

22 Chaymantam Jesusman aparamurqaku demonioyoq mana rimaq ñawsa ru-

nata. Jesus sanoyarachiptinmi chay runaqa qawarikuruspan rimarqa.23

Llaparunakunañataqmi admirakuspa nirqaku:—¿Kaychu kanman Davidpa mirayninmanta hatun kamachikuq? —nispa.24

*Fariseokunañataqmi chayta uyariruspanku nirqaku:

MATEO 12



1781

—Kay runaqa demoniokunataqa qarqon demoniokuna kamachiq Beelzebupaatiyninwanmi —nispa.

25 Piensasqankuta yacharuspanmi Jesus nirqa:

—Mayqan nacionpas chaqwallapi rakinasqa kaspaqa purmanqam, llaqtapas otaq fa-

miliapas rakinasqa kaspaqa manataqmi takyanchu.26

*Satanas kikillanta qarqokuptinqa¿imaynataq munaychakusqanqa takyanman? 27 Nisqaykichikpi hina Beelzebupa atiynin-

wan demoniokunata qarqoptiyqa ¿pipa atiyninwantaq qatiqnikichikqa demoniokunataqarqon? Chaynaqa paykunam juzgasunkichik. 28

Ñoqaqa demoniokunataqa qarqoni Dios-pa Espiritunwanmi, chaynaqa Diospa munaychakusqanqa chayaramusunkichikñam.

29 —Kallpasapa runapa wasinmantaqa manam pipas suwakuyta atinmanchu

manaraq puntata payta chaqnaruspaqa. Chayraqmi ichaqa imankunatapas wasin-manta apakunman.

30 —Pipas mana favorniypi kaqqa contraypim kachkan, cosechapi ñoqawan

mana huñuqñataqmi usuchichkan.31 —Chayraykum ñoqa nikichik: Diosqa pampachanqam llapallan huchalli-

kuqninkunata chaynataq kamiqninkunatapas, Chuya Espirituta kamiqkunatamichaqa mana haykapipas pampachanqachu. 32

Pipas Diosmanta Hamuq Runapacontraypi rimaqqa pampachasqam kanqa, Chuya Espiritupa contranpi rimaqmiichaqa mana pampachasqachu kanqa kay tiempopipas nitaq hamuq tiempopipas.

Sachaqa rurunwan reqsichikusqanmanta(Lc 6:43-45)

33 —Allin sachaqa allintam rurun, mana allin sachañataqmi mana allinllata rurun,

sachaqa rurunpim reqsichikun.34

¡Culebrapa castankuna! ¿Imaynamá allintaqaimatapas niwaqchik mana allin runa kachkaspaykichikqa? Runaqa riman sonqonpihuntallaña kaqkunamantam. 35

Allin runaqa sonqonpi kaq allin kapuqninkunamantahorqospanmi allinllata riman, mana allin runañataqmi mana allinllata riman manaallinkuna sonqonpi kasqanrayku. 36

Nikichikmi, juicio punchawpim llapallaykichikcuentata qonkichik tukuy mana allinkuna parlasqaykichikmanta. 37

Rimasqaykimanhinam Dios juzgasunki inocente kanaykipaqpas otaq culpasqa kanaykipaqpas.

Milagrota qawachinanpaq runakunapa mañakusqanmanta(Mr 8:12. Lc 11:29-32)

38 Chaymantam wakin *fariseokunapiwan Diospa leynin yachachiqkuna Jesusta nirqaku:—Yachachikuq, *milagrotayá qawachiwayku chaynapi Diosmanta kasqaykita

yachanaykupaq —nispa.39

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Yaw mana kasukuq mana allin casta runakuna, qamkunaqa milagrotaraqmi

mañawachkankichik. Manam qawachisqaykichikchu milagrotaqa, qawaspaqa-qawa-chisqaykichik Diosmanta willakuq Jonasta imam pasasqallantam. 40

Imaynam Jonashatun challwapa wiksanpi karqa kimsa punchaw kimsa tutan, chaynam *DiosmantaHamuq Runapas kasaq allpapa ukunpi kimsa punchaw kimsa tutan. 41

Ninive llaqtapi

runakunam kawsarimunqaku kay runakunapiwan kuska juicio punchawpi hinas-pam kay runakunata acusanqa. Paykunaqa huchankumantam wanakurqaku Jonaspawillakusqanwan, Jonasmantapas aswan allin willakuqmi kaypiqa kachkani. 42

Sabanacionniyoq reinapas juicio punchawpi kaypi kaq runakunapiwan kawsarimuspanmi

MATEO 12



1782

paykunata acusanqa. Payqa hamurqa karu-karu llaqtamantaraqmi Rey Salomonpayachaynin uyariq. Salomonmantapas aswan yachayniyoqmi kaypiqa kachkani.

Runaman demonio kutiykusqanmanta(Lc 11:24-26)

43 —Runamanta demonio lloqsiruspaqa qochqakunapim samananpaq maskastin purin,

mana tarispanñataqmi 44 nin: “Lloqsimusqay runamanyá kutikusaq” nispa. Kutirispanña-

taqmi chay runapa sonqonta tariykun chunnichkaqta, sumaq allichasqata hinaspa sumaqpichasqata. 45

Kutirispanmi pusaramun kikinmantapas peornin qanchis demoniokunataraqchaynapi chay runaman yaykuspa *yachanankupaq. Chaymi chay runaqa rikurirun ñaw-paq kasqanmantapas astawan peorña. Chaynam pasarunqa kay mana allin runakunatapas.

Mamanpiwan wawqenkuna Jesusta maskasqankumanta(Mr 3:31-35. Lc 8:19-21)

46 Runakunata Jesus rimapayachkaptinraqmi mamanpiwan wawqenkuna cha-yaramurqaku hinaspam hawallapi sayaykurqaku Jesuswan parlayta munaspanku.47

Chaymi huk kaqnin willarqa Jesusman:—Mamaykipiwan wawqekikunam sayachkanku hawapi qanwan parlaykuyta

munaspa —nispa.48

Hinaptinmi Jesusñataq chay willaqninman nirqa:—¿Pitaq mamayqa, pitaq wawqeykunaqa? —nispa.49

Chaymantañataqmi discipulonkunaman makinta haywarispa nirqa:—Paykunam mamaywan wawqe-paniykunaqa. 50

Pipas hanaq pachapi Taytaypa

munasqan ruraqmi wawqeyqa, paniyqa hinaspa mamayqa —nispa.Muhu tarpuqmanta(Mr 4:1-9. Lc 8:4-8)

13 1 Chay punchawmi Jesus wasimanta lloqsiruspan tiyaykurqa lamar qo-

chapa patanpi. 2 Achkallaña runakuna kaptinmi boteman yaykuspan

tiyaykurqa, lliw runakunañataqmi qocha patallanpi karqaku. 3 Chaymi Jesus

achka yachachikuykunata rimarirqa kayna rikchanachiykunawan:—Huk runam rirqa tarpukuq. 4

Muhuta maqchiptinmi wakin wichirqa ñan-man, chaytam kullkukuna hamuruspan mikururqa. 5

Wakinñataqmi wichiykurqa

ranraman hinaptinmi chay muhu chaylla wiñaramurqa as allpallapi kasqan-rayku. 6

Ichaqa inti rupariykamuptinmi mana sumaq sapichakusqa kasqanraykuchakirurqa. 7

Wakin muhuñataqmi wichiykurqa kichka-kichka ukuman hinaptin-mi kichkakuna wiñaruspa muhu wiñaqta eqoyarachirqa. 8

Wakinñataqmi allinallpaman wichiykusqanrayku wiñaruspan rururqa, wakinmi huk muhullamantarururqa pachakta, wakinñataq soqta chunkata, wakinñataq kimsa chunkata.

9 —Uyariwaqniykunaqa kasukuychikyá.

Rikchanachiykunaqa imapaqmi kasqanmanta(Mr 4:10-12. Lc 8:9-10)

10 Hinaptinmi discipulonkuna Jesusman asuykuspa tapurqaku:

—¿Imanasqataq runakunataqa rikchanachispa yachachinki? —nispa.11


MATEO 12, 13



1783

—Qamkunamanmi Diospa munaychakusqanmanta ñawpaq mana yachasqaykichik-kunata yachachikichik, wakin runakunamanmi ichaqa mana chaynatachu yachachini.12

Kapuqniyoqmanqa achkataraqmi yapasaq, aslla kapuqniyoqmantam ichaqa asllakapuqnintapas qechurusaq. 13

Chaymi paykunamanqa rikchanachispa rimapayani. Qa-

wakuchkaspapas manam rikunkuchu, uyarichkaspapas manataqmi entiendenkuchu.14 Chayraykum paykunapiqa cumplikun Diosmanta willakuq Isaiaspa nisqan. Paymi nirqa:

“Uyarispapas manam entiendenkichikchu,qawakuspapas manam cuentata qokunkichikchu.

15 Kay runakunapa sonqonqa rumiyarunmi.Paykunaqa rikurirun sasa uyarikuqmi.Qemchikurunkum mana rikukunankupaq.Upa tukurunkum mana uyarinankupaq

chaynapi tukuy sonqonkuwan mana entiendenankupaq,chaynapi mana kutirikamuwanankupaqchaynapi mana sanoyachinaypaq.”

16 —Mayna kusisqam kankichik kaykuna qawaqkunaqa hinaspa uyariqkunaqa.

17 Cheqaptapunim nikichik, Diosmanta willakuq achka runakunam justo kaq ru-

nakunapiwan rikusqaykichikta rikuyta munarqaku ichaqa manam rikurqakuchu,uyarisqaykichiktapas uyariytam munarqaku ichaqa manam uyarirqakuchu.

Rikchanachisqanpa imam ninanmanta

(Mr 4:13-20. Lc 8:11-15)

18 —Yachaychikyá tarpuqwan rikchanachisqaypa imam ninanta: 19

Diospa munay-chakusqanmanta willakuyta uyarichkaspan mana entiendeqqa ñanman wichiykuqmuhumanmi rikchakun, mana allin hamuruspanmi tarpusqa muhuta qechurun son-qonmanta. 20

Wakin runañataqmi rikchakun ranraman wichiykuq muhuman. Diospapalabranta uyarispam kusisqallaña chaskin. 21

Aswanqa mana sapichasqa kasqanraykummana unaytachu kawsan. Ñakarispa hinaspa Diospa palabranrayku cheqnisqa kasqanwanhukmanyaruspam chaylla urmarun. 22

Wakin runañataqmi rikchakun kichka-kich-ka ukuman wichiykuq muhuman. Diospa palabranta uyarichkaspanpas kay pachapi

kaqkunamanta sinchita preocupakuspanmi kusikuytapas tarin llapa kapuqninkunallapichaynapim payqa kikillanta engañakun. Tukuy kaykuna runapa sonqonman yaykuruptin-mi Diospa palabranqa mana yanapanñachu. 23

Wakin runakunam ichaqa rikchakun allinallpaman wichiykuq muhuman, paykunaqa Diospa palabranta uyarispam entiendenku,paykunaqa rikchakun allin cosecha qespiqmanmi. Wakinmi chulla granollamanta pachakruruq hina, wakinñataq soqta chunka ruruq hina, wakinñataq kimsa chunka ruruq hina.

Cebadillapiwan trigowan rikchanachisqanmanta

24 Jesusmi huk rikchanachiytawan nirqa:

—Diospa munaychakusqanqa rikchakun chakranpi allin muhu tarpuqman-mi. 25 Ichaqa puñuchkaptinkum trigo tarpusqanman enemigon chaqchuykurqa

cebadillata hinaspam pasakurqa. 26 Trigo wiñaramuspan ruruyta qallariptinmi

cebadillapas rikurirurqa. 27 Hinaptinmi runakuna patronninman willamurqaku:

MATEO 13



1784

—Señorllayku, chakrapiqariki tarpuchirqanki allin muhutam ¿maymantamáwiñaramun kay cebadillaqa? —nispa.

28 Chaymi payñataq nirqa:

—Enemigoymi kaytaqa rurarun —nispa.

Hinaptinmi runankunañataq tapurqaku:—¿Munankichu cebadilla qoraramunaykuta? —nispa.29

Chaymi payñataq nirqa:—Ama, yanqañataqmi trigontinta chutaramuwaqchik. 30

Kuskayá wiñachun cosecha-kama, chaypiñam llamkaqkunata kamachisaq cebadillata puntata ruturuspa watasqataramillan-ramillan kañanankupaq hinaspa trigotañataq taqeyman waqaychanankupaq.

Mostaza muhuwan rikchanachisqanmanta(Mr 4:30-32. Lc 13:18-19)


—Diospa munaychakusqanqa rikchakun huk runapa tarpusqan mostaza muhumanmi.32

Mostazaqa llapallan muhumantapas uchuychallam, wiñaruspam ichaqa wakin qoraku-natapas masyarunraq, monteyaruptinmi silguerokunapas kallmankunapi *qesachakun.

Qonchuwan rikchanachisqanmanta(Lc 13:20-21)


—Diospa munaychakusqanqa rikchakun huk warmi kimsa tupu harinata cha-puruptin poqorachiq qonchumanmi.

Imanasqam Jesusqa rikchanachiykunawan rimasqanmanta(Mr 4:33-34)

34 Jesusmi tukuy kaykunata runakunaman nirqa rikchanachiykunawan, mana

rikchanachispaqa manam imatapas rimarqachu. 35 Chaynapim Diosmanta willa-

kuqpa qellqasqan cumplikurqa, paymi nirqa:

Rikchanachiykunawanmi rimarisaq.Kay pachata Dios unanchasqanmantapunipakasqa kaqkunatam yachachisaq.

Cebadillawan rikchanachispa yachachisqanmanta

36 Runakunata aviaruspanmi Jesus wasiman yaykurqa, hinaptinmi discipulon-

kuna payman asuykuspa nirqaku:—Entiendeykachiwaykuyá chakrapi wiñaruq cebadillawan rikchanachisqaykita —nispa.37

Chaymi payñataq nirqa:—Chay allin muhu tarpuqqa Diosmanta Hamuq Runam. 38

Chakraqa kay pacham, allinmuhuñataqmi Diospa munaychakusqanpaq kaqkuna, cebadillañataqmi mana allinpaqkaqkuna. 39

Chay cebadilla tarpuq enemigoqa diablom, cosechaqa kay pachapa puchukay-

ninmi, cosechaqkunañataqmi angelkuna.40

Paykunapas kanqa cebadillata huñuspa ninapikañasqanku hinam kay pachapa puchukayninpi. 41 Diosmanta Hamuq Runam angelniy-

kunata kachamusaq munaychakusqaymanta llapa pantachikuqkunatawan mana allinruraqkunata huñuchispa 42

rupachkaq hornoman wischuchinaypaq. Chaypim waqayllawan-

MATEO 13



1785

ña kirunkutapas kirichichichinqaku. 43 Mana huchallikuqkunam ichaqa Dios Taytankupa

munaychakusqanpi inti hina kancharinqaku. Uyariwaqniykunaqa kasukuychikyá.

Pakawan rikchanachisqanmanta

44 —Diospa munaychakusqanqa rikchakun chakrapi pampasqa pakamanmi.Chaytam runa tariruspa aswanraq pakapaykun, kusisqallaña pasaspanmi tukuykapuqninta *rantikaramuspan rantirun chay chakrata.

Ancha precioyoq perlaswan rikchanachisqanmanta

45 —Diospa munaychakusqanqa rikchakun sumaq perlaskuna maskaq nego-

ciantemanmi. 46 Paymi ancha precioyoq perlasta tariruspan rirqa tukuy kapuqnin

*rantikuq hinaspam rantirurqa chay perlasta.

Challwana mallawan rikchanachisqanmanta

47 —Diospa munaychakusqanqa rikchakun tukuy rikchaq challwa hapiq ma-

llamanmi. 48 Mallaman challwakuna huntaruptinmi lamar qochapa patanman

aysanku hinaspam tiyaykuspa akllanku challwata, allinnintam hinanku ca-nastaman, mana valeqtañataqmi wischunku. 49

Chaynam kanqa kay pachapapuchukayninpipas, angelkuna hamuspam mana allin runakunata justo runakuna-manta rakinqa. 50

Mana allin runakunataqa wischunqa rupachkaq hornomanmi.Chaypim waqayllawanña kirunkutapas kirichichichinqaku.

Uyariqninkunata Jesus tapusqanmanta

51 Jesusmi tapurqa:—¿Entiendenkichikchu kaykunata? —nispa.Hinaptinmi paykunañataq nirqaku:—Arí, taytáy —nispa.52

Chaymi Jesusñataq yapatawan nirqa:—Diospa leynin yachachiqkunaqa Diospa munaychakusqanmantam sumaqlla-

taña yachanku chaymi paykunaqa rikchakun tukuy kapuqninmanta mawkapasotaq mosoqpas horqomuq wasiyoqman.

Llaqtan Nazaretpi Jesusta mana chaskisqankumanta(Mr 6:1-6. Lc 4:16-30)

53 Jesusmi kay rikchanachiykunata rimaruspan pasakurqa chaymanta. 54

Na-zaret llaqtanman chayaruspanñataqmi yachachirqa *huñunakunanku wasipihinaptinmi runakuna admirakuspa nirqaku:

—¿Imaynanpi yachayniyoq kaspamá kay runaqa tukuy *milagrokunataqaruran? 55

Kayqariki carpinteropa churinmi hinaspa Mariapa wawanmi, wawqen-kunañataqmi Jacobo, Josey, Simon hinaspa Judas. 56

Llapallan paninkunapas¿manachum llaqtamasinchik? ¿Imaynanpimá tukuy kaykunataqa ruran? —nispa.

57 Chayna piñasqa kaptinkum Jesus nirqa:—Diosmanta willakuqtaqa manam allintachu chaskinku ayllunkunapas nitaq

llaqtamasinkunapas, huklaw llaqtakunapim ichaqa allin chaskisqa —nispa.58

Chaymi llaqtanpiqa as *milagrollata rurarqa, mana paypi creesqankurayku.

MATEO 13



1786

Bautizaq Juanta Herodes wañurachisqanmanta(Mr 6:14-29. Lc 9:7-9)

14

1 Chay tiempopim Rey Herodes gobiernachkaspan Jesusmanta noticiata

uyarirurqa.2

Chaymi serviqninkunata nirqa:—Payqa Bautizaq Juanmi, kawsariramuspanmi kaynaña atiyniyoqqa —nispa.3

Herodesmi ñawpaqtaraq Juanta hapirachimuspan carcelman pusachirqa,chaypim cadenarachirqa Herodiasrayku. Herodiasqa Rey Herodespa wawqen Feli-pepa warminmi karqa. 4

Chayraykum Herodesta Juan nirqa:—Diospa leyninman hinaqa manam allinchu paywan casarakusqaykiqa —nispa.5

Chaymi Herodesqa Juan wañurachiyta munarqa aswanqa manchakurqam runa-kunata, paykunam Juantaqa Diosmanta willakuqpaq hapirqaku. 6

Herodespa santonchayaramuptinmi Herodiaspa warmi wawan tusurqa llapallanpa qayllanpi chaymillumpayta gustarurqa Herodesta. 7

Chaymi juramentowan prometekurqa imapas ma-

ñakusqanta qonanpaq. 8 Chaymi sipasñataq mamanpa umachasqan Herodesta nirqa:—Platopi qoykuway Bautizaq Juanpa umanta —nispa.9

Chaymi reyqa llakikururqa ichaqa juramentasqanrayku hinaspa convidasqan-kunapas uyarisqanraykum kamachirqa qonankupaq. 10

Juanpa umanta carcelpiqorumunankupaq kamaykachiptinmi 11

platopi apamuspanku haywaykurqakusipasman, payñataqmi aparurqa mamanman.

12 Hinaptinmi Juanpa discipulonkuna riruspa cuerponta aparqaku pampaq,

chaymantam rirqaku Jesusman willaq.

Pichqa waranqapaq mikuy mirachisqanmanta(Mr 6:30-44. Lc 9:10-17. Jn 6:1-14)

13 Jesusmi Juanpa wañukusqanta yacharuspan sapallan botepi pasakurqa mana

runapa kasqanman. Runakunañataqmi risqanta yacharuspanku llaqtankumantalloqsispa qatirqaku chakillawan. 14

Botemanta Jesus lloqsiruspanmi chay achka-llaña runakunata qawaykuspa llakipayarikurqa hinaspam sanoyachirqa paykunaukupi kaq onqoqkunata. 15

Tutaykuchkaptinñam Jesuspa *discipulonkuna paymanasuykuspa nirqaku:

—Ñam llumpay tardeña, kaypiqa manataqmi wasipas kanchu. Pasakuchunku-ñayá hichpa llaqtachakunaman rispa mikuyta rantimunankupaq —nispa.

16 Chaymi Jesusñataq nirqa:—Manam rinmankuchu, qamkunayá mikuykachiychik —nispa.17

Chaymi discipulonkunañataq nirqa:—Pichqa tantawan iskay challwa kankasqallam kaypiqa kachkan —nispa.18

Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:—Apamuwaychik —nispa.19

Runakunata pastopi tiyanankupaq kamachispanmi hapiykurqa pichqantantakunatawan iskaynin challwakunata hinaspam hanaq pachata qawarispanDiosman graciasta qorqa, tantakunata pakiykuspanmi discipulonkunaman qorqa,

paykunañataqmi runakunaman aypurqa.20

Llapallankum mikurqaku saksanan-kukama, chaymantam puchuq tantakunata huñurqaku chunka iskayniyoq canastahuntata. 21

Mikuqkunam karqaku pichqa waranqa qarikuna ichaqa manam war-mikunatawan wawakunataqa yuparqakuchu.

MATEO 14



1787

Qocha hawanta Jesuspa purisqanmanta(Mr 6:45-52. Jn 6:16-21)

22 Jesusmi discipulonkunata boteman yaykuchirqa puntaspa qochata chimpachka-

nankupaq, chaynapi llapa runakunata pay avianankama.23

Aviaruspanñataqmi Jesussapallan rirqa orqo lawman Diosta mañakunanpaq. Tutayaramuptinmi Jesus sapallankachkarqa. 24

Discipulonkunañataqmi botepi richkarqa karutaña, hatun olakunañataqmiboteta nisyullataña laqyarqa paykuna lawman llumpayta wayramuptin. 25

Hinaptinmiyaqa gallo waqaytaña Jesus paykunaman asuykurqa yaku hawanta puristin. 26

Discipu-lonkunañataqmi yaku hawanta puriqta rikuruspanku mancharisqallaña qaparirqaku:

—¡Wakqa manchachikum! —nispanku.27

Hinaptinmi chaypunilla Jesus nirqa:—¡Qarinchakuychik! Ñoqam kani, ama manchakuychikchu —nispa.28

Hinaptinmi Pedroñataq nirqa:

—Señorlláy, qam kaspaykiqa kamachimuwayá yakupa hawanta qanman hamu-naypaq —nispa.


—Hamuy —nispa.Chaymi Pedro uraykurqa botemanta hinaspam puriyta qallaykurqa yaku

hawanta Jesuspa ladonman rinanpaq. 30 Aswanqa sinchi wayrawan manchariku-

ruspanmi chinkaykuyta qallarispan qaparirqa:—¡Señorlláy, salvaykuway! —nispa.31

Chaymi Pedrota makinmanta hapiruspan Jesus nirqa:

—¡Pisi conanzayoq runa! ¿Imanasqataq iskayrayarqanki? —nispa.32 Paykuna boteman seqaruptinmi wayra tanirurqa. 33

Chaymi botepi kaqkunapaypa ñawpaqninpi qonqarakuykuspa nirqaku:

—Cheqaptapunim qamqa kasqanki Diospa Churin —nispa.

Genesaretpi onqoqkunata Jesus sanoyachisqanmanta(Mr 6:53-56)

34 Qochata chimparuspankum chayarurqaku Genesaret lawman. 35

Hinaptin-mi chay sitiopi llapallan runakuna Jesusta reqsiruspanku willanakururqakullapallan muyuriqnin llaqtakunapi chaymi payman apamurqaku llapallan onqoq-

kunata. 36 Hinaspam ruegakurqaku pachanpa patallantapas hapiykunankupaqchaymi llapallan hapiykuqkunaqa allinyarurqaku.

Runataqa imam huchallichisqanmanta(Mr 7:1-23)

15 1 Jerusalenmanta hamuspankum Diospa leynin yachachiqkunawan *fari-

seokuna Jesusman asuykuspa tapurqaku:2

—¿Imanasqataq discipuloykikunaqa ñawpa abuelonchikkunapa costumbrentaqamana kasunkuchu? Mikunankupaqmi makinkuta mana mayllakunkuchu —nispa.

3

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Qamkunapas ¿imanasqataq mana kasunkichikchu Diospa kamachikuyninta,ñawpaq costumbrekunalla ruranaykichikrayku? 4

Diosmi nirqa: “Tayta-mamaykitarespetay, pipas tayta-mamanta ñakaqqa wañunqam” nispa. 5

Aswanqa qamkunam

MATEO 14, 15



1788

ninkichik: “Huk runaqa tayta-mamanman ninmanmi ‘Taytáy, mamáy, manam ya-napaykimanchu, qamkunaman qonaytam Diosman qoykuni’ nispa.” 6

Pipas chaynaniqqa manañam tayta-mamanta yanapanñachu, chaynata yachachispam Diospa ka-machikuyninta yanqachankichik costumbrekichikkunallata ruraspaykichik. 7

¡Iskay

uyakuna! Allintam Diosmanta willakuq Isaias qamkunamanta kaynata qellqarqa:

8 “Simillanwanmi yupaychawan kay runakunaqa,ñoqamanta karupim kachkan sonqonkuqa.

9 Paykunaqa adorawankupas yanqapaqmi,yachachisqankupas runapa kamachisqallanmi.”

10 Runakunata qayaspanmi Jesus nirqa:

—Uyariwaspaykichikyá kaykunata entiendeychik. 11 Manam imapas mikusqanchu

runataqa huchallichin, runataqa huchallichin mana allinta piensaspa rimasqanmi.12 Chaymi discipulonkuna Jesusman asuykuspa nirqaku:

—¿Yachankichum nisqaykiwan *fariseokuna piñakurusqanta? —nispa.13

Chaymi payñataq nirqa:—Hanaq pacha Taytaypa mana tarpusqan plantaqa sapinmanta pilasqam kanqa.

14 Asurikuychik paykunamanta. Paykunaqa kachkan ñawsam hinaspapas ñawsamasin

pusaqkunam. Ñawsapura pusanakuspaqa iskayninkum uchkuman wichiykunqaku.15

Chaymi Pedroñataq nirqa:—Entiendeykachiwayku chay rikchanachiy rimasqaykita —nispa.16

Chaymi Jesus nirqa:

—¿Qamkunapas manachum entiendenkichik? 17 ¿Manachu entiendenkichikrunapa mikusqanqa wiksaman yaykuspa chaymanta lloqsisqanta? 18

Mana allinrimaymi ichaqa sonqonmanta lloqsispa huchallichin runata. 19-20

Sonqonmantalloqsiptinmi runaqa huchallikun tukuy mana allinkunata piensaspa, wañuchispa,hukwan pierdekuspa, huchapakuspa, suwakuspa, runamasinta tumpaspa hinaspakamispa. Makita mana mayllakuspa mikuyqa manam pitapas huchallichinchu.

Tiro llaqtayoq warmipa wawanta allinyachisqanmanta(Mr 7:24-30)

21 Chaymanta Jesus pasakuspanmi Tiro hinaspa Sidon lawman rirqa. 22 Hinap-tinmi chaypi *yachaq cananea warmi hamurqa Jesusman qayaykachakustin:

—¡Davidpa mirayninmanta hatun kamachikuq, kuyapayariykullaway! Wawa-llaytam demonio llumpayta ñakarichichkan —nispa.

23 Jesusñataqmi mana imatapas nirqachu. Chaymi discipulonkuna Jesusman

asuykuspa ruegarqaku:—Qepanchiktam wak warmi hamuchkan qayaykachakustin, mañakusqantayá

ruraykuy pasakunanpaq —nispa.24

Chaymi Jesus nirqa:

—Taytayqa kachamuwan Israel casta chinkasqa ove jakunallamanmi —nispa.25 Warmiñataqmi asuykuspan qonqorakuykurqa ñawpaqninpi:

—¡Taytáy, yanapaykullaway! —nispa.26

Jesusñataqmi nirqa:

MATEO 15



1789

—Manam allinchu warmakunamanta tantanta qechuruspa allqokunaman wis-chuykuyqa —nispa.

27 Hinaptinmi chay warmiñataq nirqa:

—Arí chaynam taytáy, ichaqariki allqokunapas dueñonpa mesanmanta wichiq-

taqa mikunmi —nispa.28 Chaymi Jesus nirqa:

—Mamáy ¡qamqa mayna iñiyniyoqmi kasqanki! Munasqaykiman hinayá ruras-qa kachun —nispa.

Hinaptinmi chaypunilla wawan allinyarurqa.

Achkallaña onqoqkunata Jesus sanoyachisqanmanta

29 Chaymanta Jesus lloqsispanmi Galilea qocha patanta pasarqa, orqoman seqaruspanmi

chaypi tiyaykurqa. 30 Payman achkallaña hamuqkunam pusamurqaku wistukunata, mana

valeq brazoyoqkunata, ñawsakunata, mana rimaqkunata chaynataq wakin onqoqkunata-

pas, Jesusman asuykachiptinkum sanoyachirqa. 31 Chaymi runakuna admirakurqaku manarimaqkuna rimaptin, mana valeq brazoyoqkuna sanoyaptin, wistukuna puriptin hinaspañawsakuna qawarikuptin. Chayraykum Israel nacionpa Diosninta alabarqaku.

Tawa waranqapaq mikuy mirachisqanmanta(Mr 8:1-10)

32 Discipulonkunata qayaspanmi Jesus nirqa:

—Kay runakunamantam llakipayarikuni, ñam kimsa punchawña ñoqawankachkanku, manam mikunankupaqqa imapas kanchu. Mana mikusqataqa manam

wasinkumanqa kutichiymanchu, yanqam ñanpi desmayarunmanku —nispa.33 Chaymi discipulonkunañataq nirqa:

—Kay achka runakunaman mikuchinanchikpaq haypaqtaqa ¿maypitaq tarich-wan tantata wasipas mana kachkaptinqa?

34 Hinaptinmi Jesus paykunata tapurqa:

—¿Haykataq tantaykichik kachkan? —nispa.Chaymi paykunañataq nirqaku:—Qanchisllam as challwa kankasqapiwan —nispa.35

Chaymi Jesus kamachirqa llapa runakunata pampapi tiyaykunankupaq.36

Qanchisnintin tantatawan kankasqa challwakunata hapiykuspam Diosman

graciasta qorqa, chaymantam partiruspan discipulonkunaman qorqa, paykuna-ñataqmi runakunaman aypurqa. 37

Llapallankum mikurqaku saksanankukamahinaptinmi puchuqtapas huñumurqaku qanchis canasta huntataraq. 38

Mikuqku-nam karqa tawa waranqa qarikuna, manam warmikunatawan wawakunataqayuparqakuchu. 39

Runakunata Jesus abyaruspanmi pasarqa Magadan lawman.

Milagrokuna Jesus rurananpaq mañakusqankumanta(Mr 8:11-13. Lc 12:54-56)

16

1 *Fariseokunapiwan *saduceokunam Jesusman rirqaku pruebaman chu-

rayta munaspanku, paykunam Jesusta mañakurqaku hanaq pachamantakaq *milagrota qawachinanpaq. 2 Chaymi payñataq nirqa:

—Tarden antaqamuptinmi qamkunaqa ninkichik: “Allin tiempom kanqa” nispa.3

Tempranon antaqaspa puyullaña kaptinñataqmi “Paranqam” ninkichik. ¡Iskay

MATEO 15, 16



1790

uyakuna! Qamkunaqa cielopi kaqkunata qawaspam imaynam tiempo kanantayachankichik, kunan tiempokunapi sucedekuqkunamantañataqmi mana cuenta-ta qokunkichikchu. 4

Yaw mana kasukuq mana allin casta runakuna, qamkunaqamilagrotaraqmi mañawachkankichik. Manam qawachisqaykichikchu milagrotaqa,

qawaspaqa-qawachisqaykichik Diosmanta willakuq Jonasta imam pasasqallantam.Jesus chaynata niruspanmi paykunata saqeruspa pasakurqa.

Qonchumanta(Mr 8:14-21)

5 Jesuspa discipulonkunam lamar-qochapa waklaw chimpanman chayaruspan-

ku yuyarirurqaku tanta mana apasqankuta. 6 Chaymi Jesus nirqa:

—*Fariseokunapa hinaspa *saduceokunapa qonchunmanta cuidakuychik —nispa.7

Chaymi discipulonkunañataq ninakurqaku:—Tantata mana apamuptinchikmi chaynataqa nichkan —nispa.8 Jesusñataqmi musyaruspan nirqa:—Yaw pisi iñiyniyoqkuna ¿imanasqataq rimachkankichik: “Manam tantanchik

kanchu” nispaqa? 9 ¿Manaraqchu yachankichik ni yuyankichik pichqa tantata pichqa

waranqa qarikunapaq haypachisqayta? ¿Hayka canastatataq puchuqninkunata hu-ñurqankichik? 10

¿Manataqchu yuyankichik qanchis tantata tawa waranqa runapaqmirachisqaytapas? ¿Hayka canasta huntatataq puchunta hoqarirqankichik? 11

“*Fari-seokunapa hinaspa *saduceokunapa qonchunmanta cuidakuychik” nispaqa manamtantamantachu rimarqani. ¿Imanasqamá manaqa entienderqankichikchu? —nispa.

12 Chayñam entienderqaku Jesusqa mana tantamanta nisqanta aswanqa *fariseo-

kunapa hinaspa *saduceokunapa yachachikuyninmanta cuidakunankupaq nisqanta.Jesusqa Cristopuni kasqanmanta

(Mr 8:27-30. Lc 9:18-21)

13 Jesusmi Felipepa gobiernasqan Cesarea lawman chayaruspan tapurqa

discipulonkunata:—¿Diosmanta hamuq Runamantaqa pim kasqaytataq runakuna rimanku? —nispa.14

Chaymi paykunañataq nirqaku:—Wakin runakunam nin Bautizaq Juan kasqaykita, wakinñataqmi nin Elias

kasqaykita, wakinñataqmi nin Jeremias otaq Diosmanta willakuq huk kaqnin kas-

qaykita —nispa.15

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Qamkunaqa ¿pim kasqaytataq ninkichik? —nispa.16

Hinaptinmi Simon Pedroñataq nirqa:—Qamqa kanki kawsaq Diospa Churin Cristom —nispa.17

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Jonaspa churin Simon, qamqa mayna kusisqam kanki, kaytaqa yachachisur-

qanki manam runachu aswanqa hanaq pachapi kaq Taytaymi. 18 Chaymi ñoqapas

niki, qamqa kanki Pedrom, kay hatun rumipa hawanpim iñiqniykunata hatari-

chisaq, paykunataqa manam wañuypa atiyninpas venceyta atinqachu.19

Ñoqamqosqayki Diospa munaychakusqanman yaykunapaq llavekunata, kay pachapi wa-tasqaykim hanaq pachapipas watasqa kanqa, kay pachapi kacharisqaykiñataqmihanaq pachapipas kacharisqa kanqa —nispa.

MATEO 16



1791

20 Chaynata niruspanmi discipulonkunata kamachirqa:

—Amam pimanpas Cristo kasqaytaqa willankichikchu —nispa.

Wañunanmanta Jesuspa willakusqanmanta(Mr 8:31-9:1. Lc 9:22-27)

21 Chay horamantapunim discipulonkunaman Jesus willakurqa Jerusalenman riptin

judiokunapa kamachiqninkuna, *sacerdotekunapa jefenkuna hinaspa Diospa leynin yacha-chiqkuna ñakarichinanmanta. Willakurqataqmi wañurachiptinku kimsa punchawninmankawsarimunanmantapas. 22

Chaymi Pedro huklawchaman pusaruspan Jesusta anyarqa:—Diospas amayá munachunchu chaykuna pasasunaykitaqa —nispa.23

Hinaptinmi Jesusñataq muyuriykuspan Pedrota nirqa:—¡Satanas, asuy ñawpaqniymanta! Qamqa pantachiwaypim richkanki, piensas-

qaykiqa manam Diospa piensasqan hinachu aswanqa runakunallapam —nispa.24

Chaymantam discipulonkunata nirqa:

—Pipas qatiwayta munaspaqa amaña kikillanpaq kawsaspayá ñakaristinpas qati-wachun. 25

Pipas kay pachapi vidallan cuidakuqqa wiñaypaqmi pierderunqa, pipasñoqarayku wañuqmi ichaqa kawsanqa. 26

Runaqa ¿imatataq horqokunman lliw kaypachapi kaqkunata ganaruspan vidantañataq pierderuspaqa? Runaqa ¿haykatataq pa-ganman vidanta salvananpaq? 27

Diosmanta hamuq Runam Taytaypa hatunchasqanangelniykunapiwan kutimuspay sapakamaman rurasqankuman hina qopusaq. 28

Cheqap-tapunim nikichik, kaypi kaqmantam wakinkuna mana wañunqakuchu chay punchawpiDiosmanta Hamuq Runata munaychakunaypaq hamuchkaqta rikuwanankukama.

Jesuspa rikchaynin tikrakurusqanmanta(Mr 9:2-13. Lc 9:28-36)

17 1 Soqta punchaw pasaruptinmi Jesus pusarqa Pedrota, Jacobota hinaspa

Jacobopa wawqen Juanta, paykunallawanmi rirqa orqoman. 2 Paykuna

qawachkaptinmi Jesuspa rikchaynin tikrakururqa. Uyanmi inti hina kancharirqa,pachanñataqmi achkiy hina yuraqyarurqa. 3

Hinaptinmi discipulonkuna rikururqa-ku Moisestawan Eliasta Jesuswan parlachkaqta. 4

Chaymi Pedroñataq Jesusta nirqa:—Señor ¡allinpaqchá kaypiqa kachkaniku! Munaptikiqa rurarusaqkuyá kimsa

ramadata, hukta qampaq, hukta Moisespaq, huktañataq Eliaspaq —nispa.5

Pedro rimachkaptinmi kancharichkaq puyu paykunata tapaykurqa hinaptinmi

puyumanta nimurqa kaynata:—Paymi kuyasqay Churiy, payraykum kusisqa kachkani. Payta uyariychik —nispa.6

Discipulonkunañataqmi chayta uyariruspanku qonqorakuykurqaku llumpaymancharisqallaña. 7

Hinaptinmi paykunata llapchaykuspan Jesus nirqa:—Hatariychik, ama manchakuychikchu —nispa.8

Muyuriqninkuta qawarispankuñataqmi manaña pitapas rikurqakuchu aswan-qa Jesusllatañam.

9 Orqomanta uraykamuchkaptinkuñam Jesus paykunata kamachirqa:

—Chay qawasqaykichiktaqa amaraqmi pimanpas willankichikraqchu Diosman-

ta Hamuq Runa kawsarimunaykama —nispa.10 Hinaptinmi discipulonkunañataq Jesusta tapurqa:

—Diospa leynin yachachiqkunaqa ¿imanasqataq ninku: “Cristomanta ñawpaq-taqa Eliasmi hamunqa” nispa?

MATEO 16, 17



1792


—Arí, cheqaptam Eliasqa puntamunan karqa tukuy imata allichananpaq.12

Ichaqa Eliasqa ñam hamurunña, judiokunañataqmi mana reqsirqakuchu,aswanmi payta tukuy munasqankuta rurarqaku, chaynam Diosmanta Hamuq Ru-

napas paykunapa makinpi ñakarisaq —nispa.13 Chaymi discipulonkuna cuentata qokururqaku Jesusqa Bautizaq Juanmanta

rimasqanta.

Wañuymañayoq warmata Jesus sanoyachisqanmanta(Mr 9:14-29. Lc 9:37-43)

14 Achka runakunapa kasqanman chayaruptinkum Jesusman asuykurqa huk

runa, paymi qonqorakuykuspa nirqa:15

—Señorlláy, kuyapayariykuy churillayta, wañuymaña hapiptinmillumpa-llumpayta ñakarin, ninamanwan yakumanmi wischuykarin. 16

Discipuloy-

kikunaman apamuptiymi mana sanoyachiyta atirqakuchu.17

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Mana allin ruraqkunapa castan yaw mana creeq runakuna ¿haykapikamataq qamku-

nawan kasaq? ¿Haykapikamataq aguantasqaykichik? Apamuychik chay warmata —nispa.18

Chaynata niruspam qaqcharurqa demoniota hinaptinmi chaypunilla warma-manta lloqsiruptin sanoyarurqa.

19 Chaymantam discipulonkuna Jesusman asuykuspa sapallankupi tapurqa:

—¿Imanasqataq ñoqaykuqa demoniota mana qarqoyta atirqanikuchu? —nispa.20

Chaymi Jesusñataq nirqa:

—Pisi iñiyniyoq kasqaykichikraykum. Cheqaptapunim nikichik, huk mostazapamuhun hinallapas iñiynikichik kaptinqa niwaqchikmi kay orqota: “Suchuy kaymantawaklawman” nispa, hinaptinqa pasanmanmi. Manam imapas sasaqa kanmanchu iñip-tikichikqa. ( 21

Kayna rikchaq demoniotaqa ayunowan mañakuspallam qarqowaqchik.)

Wañunanmanta Jesus huktawan willakusqanmanta(Mr 9:30-32. Lc 9:43-45)

22 Galileapi kachkaptinkum Jesus nirqa:

—Diosmanta Hamuq Runataqa runakunamanmi qoykuwanqaku 23 wañuchiwa-

nankupaq, ichaqa kimsa punchawmantam kawsarimusaq —nispa.

Kay nisqanwanmi discipulonkuna sinchita llakikururqa.

Templopaq impuestomanta

24 Capernaum llaqtaman chayaruptinkum Pedroman asuykamurqa templopaq

impuesto cobraqkuna hinaspam tapurqaku:—¿Manachum yachachiqnikichikqa pagan templopaq impuestota? —nispa.25

Chaymi Pedroñataq nirqa:—Payqa paganmi —nispa.Pedro wasiman yaykuruptinmi puntata parlapayaspa Jesus tapuykurqa:

—¿Imaninkitaq Simon? Kay pachapi reykunaqa ¿pikunamantataq cobranimpuestota? ¿churinkunamantachu icha sapaq runakunamantachu? —nispa.26

Hinaptinmi Pedroñataq nirqa:—Sapaq runakunamantam —nispa.

MATEO 17



1793

Jesusñataqmi nirqa:—Chaynaqa churinkunaqa manam pagananchu. 27

Chaywanpas ama pitapaspiñachinanchikpaqmi qochata riruspa *anzuelota wischumunki. Punta challwa hapis-qaykipa siminpim tarinki qollqeta, chaytam iskayninchikpaq pagaykamunki —nispa.

Pim punta kaq kasqanmanta(Mr 9:33-37. Lc 9:46-48)

18 1 Chay ratom discipulonkuna Jesusman asuykuspa tapurqaku:

—Diospa munaychakusqanpiqa ¿pitaq aswan reqsisqa kanman? —nispa.2

Chaymi huk warmachata qayaykuspan chawpinkupi sayaykachirqa 3 hinaspam

paykunata nirqa:—Warmakuna hina mana kaspaykichikqa cheqaptapunim mana yaykunkichik-

chu Diospa munaychakusqanman. 4 Chaynaqa kay warma hina humillakuqmi

Diospa munaychakusqanpiqa aswan allin reqsisqa kanqa. 5 Pipas ñoqapa sutiypi

kay warmata hina kuyakuywan chaskiqqa ñoqatam chaskiwan.

Pitapas huchallichiqqa sinchi castigasqa kananmanta(Mr 9:42-48. Lc 17:1-2)

6 —Ñoqapi iñiq kay taksachakunamanta hukninta pipas huchallichiqpaqqa allin-

chá kanman molino rumita kunkanman wataruptinku lamar qochaman wischusqakaynin. 7

¡Mayna llakikuypaqmi pipapas huchallichisqan runakunaqa! Kay pachapi hu-challichiqkunaqa kanqapunim ichaqa ¡imaynaraq kanqa huchaman urmachiq runaqa!

8 —Chaynaqa makiki otaq chakiki huchallichisuptikiqa qoruruspayá wischu-

ruy, allinraqmi kanman huknin makillañapas otaq qoru chakillañapas wiñaypaqkawsakuynikiqa chaynapi iskaynin makintin otaq iskaynin chakintin wiñaypaqrawrachkaq ninaman ama wischusqa kanaykipaq. 9

Sichu ñawiki huchallichisup-tikiqa, allinnikipaqchá horqoruwaq, allinraqmi kanman huknin ñawillañapaswiñaypaq kawsakuynikiqa chaynapi iskay ñawintin rawrachkaq wiñay castigo-man ama wischusqa kanaykipaq.

Chinkasqa ovejawan rikchanachisqanmanta(Lc 15:3-7)

10 —Kayna uchuychakunataqa amam hukllatapas despreciankichikchu. Hanaq

pachapiqa paykuna cuidaq angelkunam tukuy tiempo Taytaypa qayllanpi kach-kan. ( 11

Diosmanta Hamuq Runaqa chinkasqakuna salvaqmi hamurqani.)12

—Qamkunaqa ¿imaniwaqchiktaq? Pachak ove jayoq runapa huknin ove jan chulla-ruptinqa ¿manachum isqon chunka isqon niyoq ove jata saqeykuspan tarimunankamaorqokunapi maskamunqa? 13

Payqariki isqon chun ka isqonniyoq mana chullaruqove jakunamantapas mastaqa kusikunqa tarisqan kaqwanmi. 14

Hanaq pachapi kaqTaytaykichikpas manam munanchu hukllanpas kay uchuychakuna chinkananta.

Runamasinchik imaynam pampachanamanta(Lc 17:3)

15 —Runamasiki huchallikusuptikiqa sapanpiyá faltanmanta anyaykuy. Reqsi-

kuptinqa paywanmi kaq allinyanakurunki. 16 Mana kasusuptikiqa huk testigota

otaq iskayta pusay chaynapi iskay otaq kimsa testigowan asunto pruebanay-

MATEO 17, 18



1794

kichikpaq. 17 Paykunatapas mana kasuptinqa huñunakusqaykichikpiyá niykuy

llapallanman, paykunatapas mana kasuptinqa Diosta mana kasuqpaqñayá otaq*impuesto cobraq hina huchasapapaqñayá hapiychik.

18 —Cheqaptapunim nikichik, kay pachapi watasqaykichikqa hanaq pachapipas wa-

tasqam kanqa, kay pachapi kacharisqaykichikpas hanaq pachapim kacharisqa kanqa.19 —Nikichiktaqmi, sichum kay pachapi iskayllapas huk sonqolla imatapas Diosta

mañakuptikichikqa hanaq pachapi Taytaymi qamkunapaq ruranqa. 20 Maypipas iskay-

llapas otaq kimsallapas ñoqarayku huñunakuptinqa paykunapa chawpinpim kachkani.21

Hinaptinmi Pedroñataq Jesusman asuykuspan nirqa:—Señorlláy ¿hayka kutikamataq wawqey huchallikuwaptinqa pampachasaq?

¿qanchis kutikamachu? —nispa.22

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Manam qanchiskamallachu aswanqa qanchis chunka qanchiskamam —nispa.

Mana pampachay munaq sirvientemanta23

—Chayraykum Diospa munaychakusqanqa rikchakun sirvientekunamantacuenta mañaq reyman. 24

Cuenta mañayta qallarichkaptinmi payman pusa-murqaku achka-achka waranqa debeqnin runata. 25

Mana pagayta atiptinmipatronnin kamachikurqa chay debeqnintaqa tukuy imantinta, warmintinta,churintinta *rantikamunankupaq chaynapi debesqanta pagananpaq. 26

Chaymisirvienten patronninpa ñawpaqninpi qonqorakuykuspa ruegakurqa: “Taytalláy,pacienciaykullaway, lliwtam qopullasqayki” nispa. 27

Hinaptinmi patronnin llaki-payarikuspan debesqanmanta pampachaykurqa hinaspam kachaykurqa.

28 —Kay sirvienteñataqmi lloqsiruspan tuparurqa pachaklla debeqninsirvientemasinwan hinaspam kunkamanta hapiruspan *seqorqa: “Qopuway debe-

wasqaykita” nispa. 29 Chaymi sirvientemasinqa ñawpaqninpi qonqorakuykuspan

ruegakurqa: “Pacienciaykullaway, lliwtam qopullasqayki” nispa. 30 Payñataqmi

mana munaspan carcelman hinarachirqa debesqanta qopunankama. 31 Kayta qa-

waspankum sirvientemasinkuna sinchita llakikururqaku hinaspam rirqaku tukuypasasqanmanta patronninkuman willaq. 32

Chaymi patronnin qayarachimuspannirqa: “¡Mana allin runa! Ruegawaptikim pampacharqayki lliw debewasqaykita.33

Qampas llakipayarikuwaqchá karqa sirvientemasikimanta qanmantapas llaki-payarikusqayman hina” nispa. 34

Patronnin piñakuruspanmi kamachikurqa lliw

debesqanta pagapunankama castiganankupaq.35

—Chaynatam rurasunkichik hanaq pachapi kaq Taytaypas tukuy sonqoyki-chikwan runamasikichikta mana pampachaptikichikqa.

Casado kachkaspa rakinakuymanta(Mr 10:1-12. Lc 16:18)

19 1 Jesusmi kaykunata niruspan Galileamanta pasakurqa Judea lawman,

rirqataqmi Jordan Mayupa waklawninmanpas. 2 Achkallaña runakuna

qatiptinmi chaypi sanoyachirqa onqoqkunata.3

Chaymi *fariseokuna Jesusman asuykuspa pantarachinankupaq tapurqaku:—¿Diospa leyninpi permitinchu casado runa imamantapas tumpaykuspa war-minmanta rakikuyta? —nispa.

4 Chaymi payñataq nirqa:

MATEO 18, 19



1795

—¿Manachu Bibliapi leerqankichik kay pachapa qallariyninpi qaritawanwarmita unanchaqpa nisqanta? 5

Paymi nirqa: “Qarim tayta-mamanta saqespahukllawakunqa warminmanña chaymi iskayninku huk runa hinallaña kanqaku”nispa. 6

Chaynaqa manam iskayñachu kanqaku aswanqa hukllañam. Chayraykum

runaqa mana rakinmanchu Diospa kuskanchasqantaqa.7 Chaymi tapurqaku:

—Hinaptinqa ¿imanasqataq Moisesqa permitirqa papelta ruraykuspa qariqawarminmanta rakikunanpaq? —nispa.


—Rumi sonqo kasqaykichikraykum Moisesqa permitirqa papelta qoykuspa war-mikichikmanta rakikuytaqa, qallariyninpiqa manam chaynachu karqa. 9

Ñoqamichaqa nikichik, huk qariwan mana pierdekuchkaptin yanqamanta warminta wis-chuspan hukwan casarakuqqa hukwan pierdekuy huchapim kachkan —nispa.

10 Hinaptinmi discipulonkuna nirqaku:

—Casado runa warminwan chayna kaptinqa manam valenchu casarakuy —nispanku.11

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Manam llapallan runachu sapallanqa kanman aswanqa chaypaq kaqkuna-

llam. 12 Arí, kanmi nacesqanmantapuni chaypaq kaqkuna, wakinqa kachkan

runapa capasqanmi, wakinñataqmi mana casarakunkuchu Diosta servinankuray-ku. Pipas chaynata kawsay atiqqa nisqayman hinayá rurachun —nispa.

Wawakunata Jesus bendecisqanmanta(Mr 10:13-16. Lc 18:15-17)

13 Jesusmanmi pusamurqaku iskay-kimsa wawakunata chaynapi paykunatahapiykuspa Diosta mañapunanpaq. Discipulonkunañataqmi pusamuqkunata qaq-

charqa. 14 Hinaptinmi Jesus nirqa:

—Ama harkaychikchu wawakuna ñoqaman hamunanta, kay wawakuna hinakaqkunapaqmi Diospa munaychakusqanqa —nispa.

15 Chaynata niruspanmi wawakunapa hawanman makinta churaykuspan pasakurqa.

Jesuswan apu runapa parlasqanmanta(Mr 10:17-31. Lc 18:18-30)

16 Huk runam Jesusman asuykuspan tapurqa:

—Yachachikuq ¿ima allintataq rurasaq wiñay kawsanaypaq? —nispa.17

Chaymi payñataq nirqa:—¿Imanasqataq allin kaqmanta tapuwanki? Diosllam allinqa. Wiñay kawsayta

munaspaykiqa kasukuy Diospa kamachikuyninkunata —nispa.18

Hinaptinmi chay runañataq nirqa:—¿Mayqan kamachikuykunata? —nispa.Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:—Amam pitapas wañuchinkichu, amam hukwanqa pierdekunkichu, amam

suwakunkichu, amam pimantapas llullakunata rimankichu, 19 tayta-mamaykita

respetay, kuyankitaqmi runamasikitapas kikikita hina —nispa.20 Hinaptinmi chay runañataq nirqa:

—Lliwtam kasukurqani. ¿Imaraqtaq faltawan? —nispa.21

Chaymi Jesus nirqa:

MATEO 19



1796

—Cabal runa kayta munaspaykiqa tukuy imaykita *rantikamuspa chay qollqe-ta wakchakunaman qomuy, chaynapim kapuqnikikunaqa hanaq pachapi kanqa,chaymanta kutimuspañam ñoqawan rinki —nispa.

22 Chayta uyariykuspanmi llakisqa kutikurqa achka kapuqniyoq kasqanrayku.

23 Hinaptinmi Jesus nirqa discipulonkunata:—Cheqaptapunim nikichik, apuqa llumpay sasatam Diospa munaychakus-

qanman yaykunqa. 24 Apu runa Diospa munaychakusqanman yaykunanmantaqa

*camelloch yaqapas agu japa rinrinta usturunman —nispa.25

Kayta uyariykuspankum discipulonkuna aswanraq admirakuspa tapukurqaku:—¿Hinaptinqa pitaq salvakuytaqa atinman? —nispa.26

Jesusñataqmi paykunata qawarispan nirqa:—Runakunaqa manam atinmanchu, Diospaqmi ichaqa tukuy imapas atinallan.27

Hinaptinmi Pedroñataq nirqa:—Taytáy, ñoqaykuqa tukuy imata saqeruspam qanwan purichkaniku ¿imataq

ñoqaykupaqqa kanqa? —nispa.28

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Cheqaptapunim nikichik, tukuy imapas mosoqyanan tiempopi Diosmanta

hamuq Runa achkirichkaq tiyanaypi tiyaykuptiymi qatiqniykunapas tiyaykun-kichik chunka iskayniyoq hatun tiyanakunapi hinaspam juzgankichik chunkaiskayniyoq Israel ayllukunata. 29

Pipas wasinkunata, wawqe-paninkunata otaqturi-~nañankunata, tayta-mamankunata, churi-wawankunata, chakrankunatañoqarayku saqeqqa pachak kuti mastam chaskinqa, chaskinqataqmi wiñaypaqkawsaytapas. 30

Ichaqa ancha reqsisqa kaqkunamantam achkaq kanqaku pisi req-

sisqaña, pisi reqsisqa kaqkunamantañataqmi achkaq ancha reqsisqaña kanqaku.Uvas chakrapi llamkaqkunawan rikchanachisqanmanta

20 1 —Diospa munaychakusqanqa rikchakun uvas chakranpaq llamkaqkunata

contrataq tutapay lloqsiq haciendayoqmanmi. 2 Jornalninta pagananpaq llam-

kaqkunawan tanteanakuruspam paykunata kacharqa chakrapi llamkamunankupaq.3

Chunka horapaq huk hora faltachkaptinmi plazata rispan wakin llamkaqkunatapasrikururqa sayachkaqta 4

chaymi paykunatapas nirqa: “Qamkunapas riychikyá uvaschakraypi llamkamuq, imam kaqtam pagapusqaykichik” nispa. Chaymi pasarqaku.5

Hina chaynallatam rurarqa yaqa chawpi punchawta kutispanpas chaynataq las tresta

kutispanpas. 6 Tardenpas yaqa inti seqaykuytaña rispanmi plazapi tarirurqa hukkunatayanqa sayakuchkaqta hinaspam nirqa: “¿Imanasqataq qamkunaqa tukuy punchaw yanqakaypi kachkankichik?” nispa. 7

Chaymi paykunañataq nirqa: “Mana pipas contratawap-tinkum” nispa. Haciendayoqñataqmi nirqa: “Qamkunapas chakraytayá riychik llamkaq,imam kaqtam pagasqaykichik” nispa. 8

Tutaykuruptinmi caporalninta chay dueñon nirqa:“Qayamuy llamkaqkunata hinaspa pagapuy qepa yaykumuqkunamanta qallarispa puntayaykumuqkunapi tukunaykikama” nispa. 9

Chaymi yaqa inti seqaykuqtaña yaykumuq-kunapas wakinwan igualta jornalninta chaskirqaku. 10

Punta yaykumuqkunañataqmipiensarqaku mas chaskiyta, ichaqa paykunapas huk jornallankam chaskirqaku. 11

Chaymi

chaskiruspanku chakrayoqta reclamarqaku:12

“Kay qepa yaykumuqkunaqa huk horallamllamkarqaku, ichaqa paykunamanmi pagaykunki ñoqaykuman igualta, ñoqaykuqa tukuypunchawmi rupaypi llamkarqaniku” nispa. 13

Chaymi patronñataq hukninta nirqa: “Yawtayta, ñoqaqa pagachkayki rimasqanchikman hinam. ¿Manachum ñoqaqa huk jornalpaq

MATEO 19, 20



1797

contratarqayki? 14 Chaynaqa kay pagoykita apaspayá pasakuy, ñoqaqa munani kay qepa

yaykumuqkunamanpas qanman hina pagaytam. 15 ¿Manachum qollqeywanqa munasqay-

ta rurakuyman? ¿Icha envidiakunkichu allin runa kasqaywan?” nispa.16

Chay rikchanachiyta tukuykuspam Jesus nirqa:

—Punta kaqkunamantam achkaq qepanqaku, qepa kaqkunañataqmi puntanqa-ku. Achkam qayasqakunaqa kachkan, akllasqakunañataqmi aslla.

Wañunanmanta kimsa kaq kutipi Jesuspa willakusqanmanta

(Mr 10:32-34. Lc 18:31-34)

17 Jerusalenman Jesus richkaspanmi chunka iskayniyoq discipulonkunata huk-

lawman pusaspan nirqa:18

—Jerusalen llaqtamanmi richkanchik, chaypim Diosmanta Hamuq Runaentregasqa kasaq sacerdotekunapa jefenkunamanwan Diospa leynin yachachiq-

kunaman, paykunam wañunaypaq sentenciawaspanku 19 mana castanchik kaqrunakunaman entregawanqaku, burlakuwaspankum azotewanqaku, chaymantamcruzpi chakatawanqaku aswanqa kimsa punchawmantam kawsarimusaq —nispa.

Zebedeopa warmin mañakusqanmanta

(Mr 10:35-45)

20 Chaymantam Jesusman asuykurqa Zebedeopa warmin iskaynin wawan-

kunapiwan hinaspam Jesuspa ñawpaqninpi qonqorakuykurqa favornintamañakunanpaq. 21

Jesusmi tapurqa:

—¿Imatataq munanki? —nispa.Chaymi payñataq nirqa:—Munaychakuspaykiqa kamachiyá kay iskaynin wawaykuna huknin *alleq

lawnikipi hukninñataq *ichoq lawnikipi tiyanankupaq —nispa.22

Chaymi Jesus nirqa:—Manam yachankichikchu imam mañakusqaykichiktaqa. Nisqaypi hinam ño-

qaqa ñakarisaq. ¿Atiwaqchikchu ñoqa hina ñakariyta? —nispa.Hinaptinmi paykunañataq nirqa:—Arí, atisaqkum —nispa.23

Jesusñataqmi nirqa:—Arí, cheqaptapunim qamkunaqa ñoqa hina ñakarinkichik, aswanqa *alleq

lawniypi otaq *ichoq lawniypi tiyaykuyqa manam ñoqallamantachu, chayqakachkan Taytaypa akllasqankunapaqmi.

24 Kayta uyariruspankum wakin chunkantin discipulonkuna piñakururqaku chay

iskaynin wawqekunapa contranpi. 25 Chaymi Jesus paykunata qayaykuspan nirqa:

—Yachasqaykichikpi hinapas nacionkuna gobiernaqkunam runakunapi munay-chakunku hinaspam kamachispanku kasuchikunku. 26

Qamkunayá ichaqa ama

chaynachu kaychik, qamkunamanta pipas kamachikuyta munaspaqa wakintayáservichun. 27 Mayqannikichikpas allin reqsisqa kayta munaspaqa, qamkuna ukupi

sirvienteyá kachun. 28 Diosmanta Hamuq Runapas manam servichikunaypaqchu ha-

murqani aswanqa servinaypaqmi hinaspa achka runakunapa rantinpi wañunaypaqmi.

MATEO 20



1798

Iskay ñawsakunata Jesus sanoyachisqanmanta(Mr 10:46-52. Lc 18:35-43)

29 Jerico llaqtamanta lloqsimuchkaptinkum achkallaña runakuna Jesusta

qatirqa.30

Hinaptinmi ñanpa patanpi tiyaq iskay ñawsakuna Jesus pasasqantauyariruspanku qayaykachakurqaku:—Davidpa mirayninmanta hatun kamachikuq Señorllayku, llakipayariykulla-

waykuyá —nispa.31

Chaymi runakuna qaqcharqa upallanankupaq. Paykunañataqmi astawanraqqayaykachakurqaku:

—Davidpa mirayninmanta hatun kamachikuq Señorllayku, llakipayariykulla-waykuyá —nispa.

32 Hinaptinmi Jesus sayaykuspa qayarqa iskayninkuta hinaspam tapurqa:

—¿Imatataq munankichik qamkunapaq ruranayta? —nispa.33 Chaymi paykunañataq nirqa:—Taytáy, qawarikuytam munaniku —nispa.34

Hinaptinmi Jesus paykunata llakipayarispan ñawinkuta llapchaykurqa hinap-tinmi chaypunilla qawarikuruspa Jesusta qatirqaku.

Jerusalen llaqtaman Jesus yaykusqanmanta(Mr 11:1-11. Lc 19:28-40. Jn 12:12-19)

21 1 Jerusalen llaqtaman hichparamuspankum chayarurqaku Olivos Moqopa

hichpanpi kaq Betfage llaqtachaman. Jesusmi iskay discipulonkunata

kachaspan2

nirqa:—Riychik wak chimpa llaqtachata, wakpim tarimunkichik wawayoq watasqaasnota. Paskaramuspa aysaramuychik. 3

Pipas imatapas nisuptikichikqa: “Señorminecesitachkan, chayllam kutichipamusunki” ninkichikmi.

4 Chayqa pasakurqa Diosmanta willakuqpa qellqasqan cumplikunanpaqmi.

5 Paymi qellqarqa kaynata:

Niychik Sion llaqtapi *yachaqkunata:“Reynikichikqa qamkunamanmi hamuchkan,asnopi silladam humildella hamuchkan.Carga asnopa wawanpim hamuchkan” nispa.

6 Hinaptinmi discipulonkuna rispanku Jesuspa kamachisqanman hina rurarqa-

ku. 7 Aysamurqakum asnota wawantinta chaymi pachankuwan caronaruptinku

Jesus sillakuykurqa. 8 Hinaptinmi achkallaña runakuna ñanman pachankuta mas-

tarqaku. Wakinñataqmi sachapa kallmankunata kuchuspa churarqaku chaynintaJesus pasananpaq. 9

Ñawpaqnin riqwan qepan riq runakunañataqmi qaparirqaku:—¡Rey Davidpa mirayninqa yupaychasqayá kachun! ¡Señorpa sutinpi hamuqqa ha-

tunchasqayá kachun! ¡Hanaq pachapi kaqkunayá Diosta yupaychachunku! —nispa.

10 Jesus Jerusalenman chayaruptinñataqmi llapallan chaypi kaqkuna alborotaspanku:—¿Pitaq kayqa kanman? —nispa tapunakurqaku.11

Runakunam nirqa:—Payqariki Galilea law Nazaret llaqtamanta kaq Diosmanta willakuq Jesusmi —nispa.

MATEO 20, 21



1799

Templopi rantikuqkunata Jesus qarqosqanmanta(Mr 11:15-19. Lc 19:45-48. Jn 2:13-22)

12 Chaymantam Jesus yaykurqa temploman hinaspam qarqorqa chaypi *ranti-

kuqkunatawan rantiqkunata. Wikaparurqam qollqe cambiananku mesakunatapaschaynataq paloma rantikuqkunapa sillankunatapas. 13 Hinaspam nirqa:

—Bibliapim Dios nichkan: “Temployqa Mañakuwananku Wasiwan sutichasqamkanqa.” Qamkunam ichaqa suwakunapa machayninta hinaña rurarusqankichik —nispa.

14 Templopiraq kachkaptinmi Jesusman asuykamurqa ñawsakunapiwan wistu-

kuna hinaptinmi pay sanoyachirqa. 15 *Sacerdotekunapa jefenkunapiwan Diospa

leynin yachachiqkunam Jesuspa rurasqan *milagrokunata rikurqaku hinaspamuyarirqakutaq: “Rey Davidpa mirayninqa yupaychasqayá kachun” nispa warma-kunapa qayaykachakusqantapas chaymi piñakuruspa 16

Jesusta nirqaku:—¿Uyarichkankichu kaykunapa nisqanta? —nispa.

Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:—Arí, uyarichkanim. ¿Manachu Bibliapi leerqankichik: “Llapa wawakunapi-

wan ñuñuqraq wawakunawanmi alabaykachikunki” niqta?17

Chaymi paykunata saqeruspan Jerusalenmanta Betaniaman pasakurqa hinas-pam chaypi puñupakurqa.

Mana ruruq higos sachata Jesus ñakasqanmanta(Mr 11:12-14, 20-26)

18 Tutapayta Jerusalenman Jesus kutimuchkaspam yarqarachikurqa. 19

Ñanpa

patanpi higos sachata rikuruspanñataqmi asuykurqa pallananpaq. Ichaqa manam ta-rirqachu rurunta, chayqa kasqa llaqeyoqllam. Chayraykum chay higos sachata nirqa:—¡Kunanmantaqa manañam haykapipas rurunkiñachu! —nispa.Hinaptinmi sacha chakirurqa. 20

Kayta qawaykuspankum discipulonkuna admi-rakururqaku. Hinaspankum Jesusta tapurqaku:

—¿Imanasqataq kay sachaqa chaypunilla chakirun? —nispa.21

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Cheqaptapunim nikichik, mana iskayrayaspa iñiynikichik kaptinqa manam kay

higos sachawan rurasqayta hinallachu rurawaqchik aswanqa kay orqotapas niwaqchikmi:“Chaymanta suchuspa lamar qochaman wischukuy” nispa, hinaptinqa chaynam kanman.22 Conanzawan Diosta mañakuspaykichikqa tukuy mañakusqaykichiktam chaskinkichik.

Jesusqa kamachikunanpaq munayniyoq kasqanmanta(Mr 11:27-33. Lc 20:1-8)

23 Temploman yaykuruspa Jesus yachachichkaptinmi payman asuykurqa *sacer-

dotekunapa jefenkunapiwan judiokunapa kamachiqninkuna hinaspam tapurqaku:—¿Ima derechoykiwantaq chaykunataqa rurachkanki? ¿Pitaq autorizasurqan-

ki? —nispa.24


—Ñoqapas tapusqaykichikyá, kay tapusqayta contestawaptikichikqa ñoqapasnisqaykichikmi ima derechoywanmi kaykuna rurasqaytapas. 25 ¿Pitaq bautiza-

nanpaq Juanta kachamurqa, Dioschu icha runakunachu? —nispa.Chaynata Jesus tapuptinmi kikinkupura tanteanakurqaku:

MATEO 21



1800

—Sichum “Diosmi kachamurqa” niptinchikqa “¿Imanasqataq manaqa creer-qankichikchu?” niwasunchiki. 26

Manataqmi nichwanchu: “Runakunallamkachamurqa” nispaqa, chaynata niptinchikqa llapa runakunachiki imanaruwa-sunpas, Bautizaq Juantaqa hapinku Diosmanta willakuqpaqmi —nispa.

27 Chaymi Jesusta nirqaku:—Manam yachanikuchu —nispa.

Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:—Manam ñoqapas nisqaykichikchu ima derechoywanmi kaykuna rurasqaytapas.

Iskay churikunawan rikchanachiymanta

28 —¿Imaninkichiktaq? Huk runapam karqa iskay churinkuna. Paymi huknin

churinta nirqa: “Churilláy, riyá uvas chakranchikpi llamkamuq” nispa. 29 Hinaptin-

mi churinñataq nirqa: “Manam riymanchu” nispa. Ichaqa mana kasukusqanmantawanakuspanmi ratonman llamkaq pasarqa. 30

Huknin churinmanpas chay taytan

asuykuspanmi hina chaynallata nirqa hinaptinmi chay churinñataq nirqa: “Arí taytáy,risaqmi” nispa. Ichaqa manam rirqachu. 31

¿Mayqantaq taytanpa munasqanta rurarqa?Hinaptinmi chay runakunañataq nirqaku:—Punta kaqmi —nispa.Chaymi Jesusñataq nirqa:—Cheqaptaqa *impuesto cobraqkunawan chuchumikakunaraqmi qamkunamanta

puntataqa Diospa munaychakusqanman yaykuchkanku. 32 Bautizaq Juanmi hamurqa

allin kawsakuymanta yachachisunaykichikpaq hinaptinmi mana creerqankichikchu,impuesto cobraqkunapiwan chuchumikakunam ichaqa creerqaku. Qamkunam icha-

qa qawachkaspapas creenaykichikpaq mana wanakurqankichikchu.Mana allin llamkaqkunawan rikchanachisqanmanta

(Mr 12:1-12. Lc 20:9-19)

33 —Uyariychikyá huk tupanachisqaytawan:

Huk runam chakranpi uvasta plantaruspan muyuriqninta perqarachirqa, huk pozotataq-mi rurachirqa uvaspa rurunta sarunankupaq hinaspam markayoq chukllata rurarachirqachaymanta cuidanankupaq. Chaykunata rurarachispam chakranta llamkaqkunamanarriendakuruspa illarurqa. 34

Cosecha tiempo chayaramuptinmi runankunata chaychakrayoq kacharqa arriendaqninkunamanta tupaqninta mañamunankupaq. 35

Ichaqa

chay arriendaqkunam hapirurqaku chay runankunata hinaspam hukninta maqaparur-qaku, huknintañataqmi wañurachirqaku, huknintañataqmi rumiwan chamqaparurqaku.36

Hinaptinmi chay chakrayoqqa huktawan runankunata kacharqa, ñawpaq kachamusqan-mantapas achkataraq. Ichaqa chay llamkaqkunam wakinkunata hina rurarqaku.

37 —Qepatañataqmi churintaña kacharqa: “Churiytaqa respetanqakuch” nispa.

38 Ichaqa chay llamkaqkunam payta rikuruspanku ninakurqaku: “Paymi heren-

ciataqa chaskinqa, chaynaqa wañurachisunyá ñoqanchikña dueño kananchikpaq”nispa. 39

Chaymi chakramanta horqoruspanku wañurachirqaku.40

—Chaynaqa chakrayoq kutiramuspaqa ¿imatataq ruranqa llamkaqkunataqa?41

Chaymi uyariqninkunañataq Jesusta nirqaku:—Chay mana allin runakunataqa mana llakipayaspam wañurachinqa hinas-pam huk llamkaqkunamanña chakranta arriendakunqa chaynapi tiempollanpipayman tupaqnin cosechata qonankupaq —nispa.

MATEO 21



1801


¿Manachum Bibliapi leerqankichik:“Wasi perqaqkunapa wischupakusqanku rumiqa

cimientopi esquinan hapiq rumiñam rikurirurqa.Kaytaqa rurarun Señor Diosmi,kay qawasqanchikqa admirakuypaqmi”nispa nisqanta?

43 Chaymi nikichik, Diospa munaychakusqanmanqa manam yaykunkichikñachu,

chaymanqa yaykunqaku paypa munasqanman hina kawsaqkunañam. 44 Chay ru-

miman wichiqmi pakipasqa kanqa. Rumipa hapisqankunañataqmi ñutusqa kanqa.45

*Sacerdotekunapa jefenkunapiwan *fariseokunañataqmi Jesuspa rik-chanachisqanta uyariruspanku musyakururqaku paykunamanta rimasqanta.46

Hinaptinmi hapiruyta munarqaku ichaqa runakunata manchakuspankum manachaynatachu rurarqaku, runakunaqa Jesustam hapirqaku Diosmanta willakuqpaq.

Casamiento estawan rikchanachiymanta

22 1 Jesusmi huktawan rimarispan rikchanachiykunawan paykunata nirqa:

2 —Diospa munaychakusqanqa rikchakun churinta casarachiq reymanmi.

3 Paymi sirvientenkunata kacharqa convidoman qayachisqankunata pusamunankupaq,

qayachimusqankunam ichaqa manam hamuyta munarqakuchu. 4 Wakin sirvienten-kunataña kachaspanmi chay convidasqankunata nichimurqa: “Mikuyqa listoñamkachkan, ñam nakarachiniña wira toroykunatapas hinaspa wira animalniykunatapas,chaynaqa hamuychikñayá casamientoman” nispa. 5

Convidasqankunañataqmi manakasukuspa pasakurqaku, huknin chakranman, hukninñataq negocionman. 6

Wakinña-taqmi sirvientekunata hapiruspanku maqaparuspa wañurachirqaku. 7

Chaymi reyqallumpayta piñakuruspan soldadonkunata kacharqa chay wañuchiqkunata wañuchimu-nankupaq chaynataq llaqtankutapas kañamunankupaq. 8

Hinaspam sirvientenkunata

nirqa: “Tukuy imam listoña kachkan casamientopaq, convidasqaykunam ichaqamana kay estapaq hinachu karqaku. 9

Chaynaqa hatun esquinakunaman rispayácasamientopaq qayamuychik llapallan tarimusqaykichikta” nispa. 10

Chaymi paypasirvientenkuna rispa pusamurqaku llapallan tarisqankuta, pusamurqakumá allin ru-nakunatapas chaynataq mana allin runakunatapas. Chaymi wasiman huntaykurqaku.

11 —Convidasqankunata qawaykuq rey yaykuykuspanmi chaypi rikururqa huk

runata casamientopaq hina mana pachasqata. 12 Chaymi nirqa: “Tayta ¿imanasqataq

casamientopaq hina mana pachasqachu yaykumurqanki?” nispa. Hinaptinmi chay ru-nañataq mana imatapas nirqachu. 13

Chaymi reyñataq mesaman serviqkunata nirqa:“Chakinkunatawan makinkunata wataspa wischumuychik tutayaypa kasqanman.Chaypim waqanqaku, mana ima rurakuyta atispanmi kiruntapas kirichichichinqa”nispa. 14

Chaynaqa, achkam qayasqakunaqa kachkan, akllasqakunañataqmi aslla.

MATEO 21, 22



1802

Impuesto paganapaq tapukuymanta

(Mr 12:13-17. Lc 20:20-26)

15 *Fariseokunam pasaspa parlaramurqaku Jesusta imapas rimasqanwan pan-

tarachinankupaq. 16 Hinaspam fariseomasinkutawan Herodespa qatiqninkunatakacharqaku Jesusta kaynata nimunankupaq:

—Yachachikuq, yachanikum qamqa cheqap rimaq kasqaykita, yachanikutaq-mi runapa rimasqantapas mana kasuspa Diospa munasqanman hina kawsakuytacheqap yachachisqaykitapas, qamqariki manam runapa hawallantachu qawanki.17

¿Imaninkitaq, allinchu Rey Cesarman impuesto pagay icha manachu?18

Jesusñataqmi mana allin piensasqankuta yachaspan nirqa:—¡Iskay uyakuna! ¿Imanasqataq pantachiwaypi richkankichik? 19

Qawachiway-

chik impuesto paganaykichik qollqeta —nispa.Hinaptinmi haywaykurqaku qollqeta. 20 Qawaykuspanmi Jesus tapurqa:

—¿Pipa uyantaq hinaspa pipa sutintaq kay qollqepiqa kachkan? —nispa.21

Chaymi paykunañataq nirqaku:—Rey Cesarpam —nispa.Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:—Rey Cesarpa kaqtaqa paymanyá qoychik, Diosmanñataq paypa kaqta —nispa.22

Kayta uyarispankum admirasqallaña pasakurqaku.

Wañuqkunapa kawsarimunanmanta(Mr 12:18-27. Lc 20:27-40)

23 Chay punchawñataqmi Jesusman hamurqaku wakin *saduceokuna. Kay runaku-

nam creenku: Wañuqkunaqa manam kawsarinchu, nispa. Paykunam Jesusta nirqaku:24

—Yachachikuq, Moisesmi nirqa: “Casado runa mana churiyoq wañuruptinqawawqenmi casaranqa viudata chaynapi wañukuqpa miraynin kananpaq” nispa.25

Kaypim qanchis wawqentin qarikuna karqa. Mayor kaq casarakuspanmi wa-ñuruspan warminta mana wawayoqta saqerurqa, 26

chaynallam pasakurqa sullka

kaqwanpas, kimsa kaqwanpas qatinasninpi qanchis kutikama. 27 Hinaptinmiqepankuta warmipas wañururqa. 28

Chaynaqa wañuqkuna kawsarimuptinqa ¿may-qanpa warmintaq kanqa qanchisnintin paywan casarakuchkaptinqa? —nispa.


—Qamkunaqa pantaypim kachkankichik, Bibliapa nisqantapas chaynataq Diospaatiynintapas mana reqsisqaykichikrayku. 30

Llapa runakuna kawsarimuspankuqamanam casarakunqakuchu, manataqmi casarachinakunqakuchu, paykunaqa kanqahanaq pachapi *angelkuna hinañam. 31

Wañuqkunapa kawsarimunanmantaqa¿manachu leerqankichik Diospa nisusqaykichikta? 32

Paymi nirqa: “Ñoqaqa kaniAbrahampa, Isaacpa hinaspa Jacobpa Diosninmi” nispa. Chaynaqa Diosqa manamwañusqakunapa Diosninchu ichaqa kawsaqkunapa Diosninmi —nispa.

33 Runakuna chayta uyariruspam admirakurqaku yachachisqanwan.

MATEO 22



1803

Hatunnin kamachikuymanta(Mr 12:28-34)

34 *Saduceokunata Jesus upallarachiptinmi chayta qawaykuspa *fariseokuna

hukllaman huñunakururqaku.35

Hinaptinmi paykunawan kuska kaq leykuna ya-chaq runa pruebananpaq Jesusta tapurqa:36

—Yachachikuq, Diospa kamachikuyninkunamantaqa ¿mayqantaq hatunninkamachikuy? —nispa.


—“Señor Diosnikitam kuyanki tukuy sonqoykiwan, tukuy vidaykiwan hinaspa tukuyyuyaynikiwan” nispa. 38

Kaymi punta kaq hatun kamachikuy. 39 Qatiqninñataqmi nin:

“Kuyankim runamasikita kikikita hina” nispa. 40 Kay iskaynin kamachikuykunapim

Moisespa leyninpas chaynataq Diosmanta willakuqkunapa qellqasqanpas hukllawakun.

Cristoqa Rey Davidmantapas aswan hatun kasqanmanta(Mr 12:35-37. Lc 20:41-44)

41 *Fariseokuna huñunasqa kachkaptinraqmi paykunata Jesus tapurqa:

42 —¿Imaninkichiktaq Cristomanta? ¿Pipa miraynintaq? —nispa.

Chaymi paykunañataq nirqaku:—Davidpa mirayninmi —nispa.43

Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:—¿Imaynanpitaq Davidqa Chuya Espiritupa yachachisqan, Cristota Señorwan

suticharqa? Davidmi nirqa:

44

“Señor Diosmi Señorniyta nirqa:‘Enemigoykikunata vencenaykamayá*alleqniypi tiyaykuy,Enemigoykikunata saruchinaykamayáalleqniypi tiyaykuy’ nispa.”

45 ¿Imaynataq Cristoqa Davidpa mirayninqa kanman Davidpuni “Señorniy” nispa

Cristomanta rimachkaptinqa?46

Hinaptinmi pipas mana ima contestaytapas atirqachu. Chay punchawmanta-punim penqakuruspa manaña tapurqakuchu.

Fariseokunata Jesus qaqchasqanmanta(Mr 12:38-40. Lc 11:37-54. 20:45-47)

23 1 Jesusmi nirqa runakunatawan discipulonkunata:

2 —Diospa leynin yachachiqkunapiwan *fariseokunam derechoyoq kanku

Moisespa leynin yachachinankupaq. 3 Chaynaqa kasukuspayá ruraychik paykunapa

tukuy nisqanta. Ichaqa amam rurankichikchu paykunapa imam rurasqantaqa, paykunaqamanam yachachisqankuman hinachu ruranku. 4

Paykunaqa sasa kaqkunatam runakuna-man kamachin llasaq qepita qepichichkaq hina, ichaqa manam dedo puntallankuwanpasyanapaykunkuchu. 5

Llapa imatam ruranku runakuna qawanallanpaq. *Filacterio sutiyoq

ca jachakunatam hatunllataña churakunku. Santo tukuspam capankupa cantonkunapipashatun watukunatapas warkukurunku. 6 Convidokunapipas hinaspa huñunakunanku wa-

sipipas ñawpaqllapi tiyaytam munanku. 7 Munankutaqmi plazakunapi hatun respetowan

runakuna rimaykunantapas chaynataq “yachachikuq” nispa ninankutapas.

MATEO 22, 23



1804

8 —Qamkunayá ichaqa yachachikuqwanqa ama sutichachikuychikchu. Hukllam

yachachiqnikichikqa kani, qamkunaqa wawqentillanmi kankichik. 9 Amataqyá

pitapas kay pachapiqa taytawanqa sutichaychikchu, hukllam Taytaykichikqa,payqariki hanaq pachapim kachkan. 10

Amataqyá maestrowanpas sutichachi-

kuychikchu. Ñoqa Cristollam maestroykichikqa kani.11

Qamkuna ukupi aswanreqsisqaqa kanqa wakinkuna serviqmi. 12 Pipas hatunchakuqqa humillasqam

kanqa, pipas humillakuqñataqmi hatunchasqa kanqa.13

—¡Imaynaraq kankichik iskay uya *fariseokuna hinaspa Diospa leyninyachachiqkuna! Qamkunaqa Diospa munaychakusqanman yaykuqkunatamharkaypaq-harkachkankichik. Qamkunapas manam yaykunkichikchu nitaqmimunaqkunatapas yaykuchinkichikchu.

( 14 —¡Imaynaraq kankichik iskay uya fariseokuna hinaspa Diospa leynin yachachiqkuna!

Qamkunaqa viudakunapa imallankunatapas qechuruspam allin runa tukusparaq una-u-nayta Diosta mañakunkichik. Chayraykum qamkunaqa llumpay castigasqaraq kankichik.)

15 —¡Imaynaraq kankichik iskay uya *fariseokuna hinaspa Diospa leyninyachachiqkuna! Qamkunaqa tukuy hinastinpim purinkichik runakunata reli-gionnikichikman iñichinaykichikpaq. Iñirachispaykichikñataqmi tikrarunkichikqamkunamantapas aswan wiña-wiñay castigasqa kananpaqraq.

16 —¡Imaynaraq kankichik runakunata pusaq ñawsakuna! Qamkunam ninkichik:

“Templorayku juramentayqa manam imananchu. Chay templopi qorirayku juraspamichaqa cumplinanchik” nispa. 17

¡Mana yuyayniyoq ñawsakuna! ¿Mayqantaq aswanvalorniyoq, qorichu icha Diospaq qorita sapaqchaq templochu? 18

Ninkichiktaqmi:“*Altarrayku jurayqa manam imananchu, altarpa hawanpi ofrendarayku juraspam

ichaqa cumplinanchik” nispa.19

¡Mana yachayniyoq ñawsakuna! ¿Mayqantaq aswanvalorniyoq, ofrendachu icha Diospaq ofrendata sapaqchaq altarchu? 20 Pipas *altar-

rayku juramentaqqa manam altarllamantachu juramentachkan aswanqa altarpahawanpi kaqkunamantawanmi. 21

Pipas templorayku juraqqa manam chayllaman-tachu jurachkan aswanqa chaypi kaq Diosmantawanmi. 22

Chaynataqmi hanaqpacharayku juraqpas jurachkan Diospa tiyananmantawan chaypi tiyaq Diosmanta.

23 —¡Imaynaraq kankichik iskay uya *fariseokuna hinaspa Diospa leynin yachachiqku-

na! Qamkunam diezmota qonkichik yerba buenamanta, anismanta hinaspa cominomanta,aswanqa qonqarunkichikmi allin rurayta, kuyapayakuyta hinaspa iñiyniyoq kayta. Kayhatun kamachikuykunataqa kasukunaykichikmi diezmo qoytapas ama qonqaruspa. 24

¡Ru-

nakunata pusaq ñawsakuna! ¡Qamkunaqa tomanaykichikman wichiykuq chuspichatapassuysunkichikmi, *camello animaltam ichaqa enterollanta millpurunkichik!

25 —¡Imaynaraq kankichik iskay uya *fariseokuna hinaspa Diospa leynin yachachiqku-

na! Qamkunaqa vasotawan platotam hawallanta mayllankichik, sonqoykichikmi ichaqahuntasqa kachkan suwakuy munaywan hinaspa mana allin ruray munaywan. 26

¡Ñawsafariseo! Vasotaqa ukuntaraqyá mayllay puntata chaynapi hawanpas mayllasqa kananpaq.

27 —¡Imaynaraq kankichik iskay uya *fariseokuna hinaspa Diospa leynin ya-

chachiqkuna! Sepultura blanqueasqa hinam hawaykichikqa sumaqllaña kachkan,ukuykichikmi ichaqa wañusqakunapa tullunwan hinaspa qachakunawan huntas-

qa kachkan.28

Hawallaykichikpim runakunapaq allin ruraqman rikchakunkichik,sonqoykichikpim ichaqa iskay uya mana allin ruraq kankichik.29

—¡Imaynaraq kankichik iskay uya *fariseokuna hinaspa Diospa leynin ya-chachiqkuna! Qamkunaqa Diosmanta willakuqkunapaqmi hatun sepulturakunata

MATEO 23



1805

perqapunkichik, adornankichiktaqmi allin ruraq runakunapa sepulturankunatapas30

hinaspam ninkichik: “Abueloykupa tiemponpi kawsaspaqa manach paykunawankuskaqa wañuchiymankuchu karqa Diosmanta willakuqkunataqa” nispa. 31

Chaynatanispaykichikmi reqsichikunkichik Diosmanta willakuqkunata wañuchiq runakunapa

miraynin kasqaykichikta.32

¡Tukupaychikyá abueloykichikkunapa qallarisqanta!33 —¡Culebrakuna! ¡Maqta urupa castankuna! ¿Imaynataq lluptiwaqchik inernopi

wiñaypaq castigomantaqa? 34 Chayraykum kachamusqaykichik Diosmanta willakuqku-

nata, yuyayniyoqkunata hinaspa Diospa leynin yachachiqkunata, wakintam chakataspawañuchinkichik, wakintañataqmi huñunakunaykichik wasikunapi azotenkichik hi-naspam llaqtan-llaqtan qatikachankichik. 35

Chaynapim qamkunaman chayasunkichikllapallan justo runakunapa yawarnin, culpasqaqa kankichik allin ruraq Abelpa wa-ñusqanmanta Berequiaspa churin Zacarias wañusqankamam. Zacariasqa wañuchisqakarqa *altarmanta *santuarioman riqpa chawpinpim. 36

Cheqaptapunim nikichik, chayllapallan castigoqa kunan tiempopi kawsaq miraymanmi chayamusunkichik.

Jerusalenpi yachaqkunamanta Jesuspa waqasqanmanta(Lc 13:34-35)

37 —¡Jerusalen, Jerusalen! ¡Qamqa Diosmanta willakuqkunatam wañuchin-

ki! ¡Qanman kachamusqa runakunatam rumiwan chamqapanki! ¡Rapran ukupichiwchinkunata wallpa huñuykuq hinam achka kutita munarqani runaykiku-na huñuykuyta ichaqa manam munarqankichu! 38

Chayraykum wasikichikpaschunninqaña. 39

Manañam rikuwankichikñachu: “Señorpa sutinpi hamuqqa ha-tunchasqayá kachun” niwanaykichikkama.

Templo tuñichisqa kananmanta(Mr 13:1-2. Lc 21:5-6)

24 1 Templomanta lloqsiruspa Jesus richkaptinmi discipulonkuna asuykuspa chay

templopa sumaqllaña perqankunata qawachirqaku. 2 Chaymi Jesus nirqa:

—¿Kaykunatachu qawachkankichik? Cheqaptapunim nikichik, manam chullarumipas perqasqaqa puchunqachu, lliwmi tuñichisqa kanqa —nispa.

Jesus kutimunanpaq tukuy ima pasakunanmanta(Mr 13:3-23. Lc 21:7-24. 17:22-24)

3 Olivos Moqopiña Jesus tiyachkaptinmi discipulonkuna sapanpi tapuykurqaku:—Niykuwaykuyá ¿haykapitaq kay nisqaykikunaqa kanqa? ¿Imaynataq yacha-

saqku kutimunaykimantaqa hinaspa kay pacha puchukananmantaqa? —nispa.4

Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:—Allinta qawakuychik, yanqataq pipas pantachisunkichikman. 5

Achkaqmi ha-munqaku ñoqapa sutiypi: “Ñoqam kani Cristo” nispa. Chaynata rimaspankum achkarunakunata pantachinqaku. 6

Qamkunam uyarinkichik guerrakunamanta hinaspa guer-rakuna kananmanta, aswanqa amam manchakunkichikchu. Chaykunaqa sucedekunqamichaqa kay tiempoqa manam tukunqaraqchu. 7

Huk nacionmi peleanqa huklaw nacion-

wan chaynataq huk gobiernopas huklaw gobiernowan, kanqam muchuykuna chaynataqkaypi-chaypi terremotokunapas. 8 Lliw kaykunaqa ñakariykunapa qallariyllanraqmi.

9 —Hinaptinmi ñakarinaykichikpaq entregasqa kaspa wañuchisqa kanki-

chik, ñoqaraykum llapa runakuna cheqnisunkichik. 10 Chay tiempopiqa achka

MATEO 23, 24



1806

runakunam iñiyninkumanta penqakunqaku hinaspam cheqninakuspa traicio-nanakunqaku. 11

Achkallañam rikurimunqa Diosmanta willakuq tukuqkunahinaspam pantachinqaku achkaqta. 12

Tukuy mana allin ruraqkuna llumpaytamiraruptinmi achkaqpa kuyakuyninpas chiriyarunqa. 13

Ichaqa kay pachapa

tukupayninkama ñoqapi takyaqtam Diosqa salvanqa.14

Diospa munaychakus-qanmanta kay allin noticiam willakusqa kanqa enterollan kay pachapi chaynapillapallan nacionpi runakuna yachananpaq, chayñam kay tiempoqa tukunqa.

15 —Diosmanta willakuq Danielmi qellqarqa purmachiq millakuypaq kaqmanta. Pipas

kay leeqqa entiendechun. Templopi chayta rikuspaykichikqa, 16 Judea lawpi kaqkunaqa

orqokunamanyá ayqechunku. 17 Wasipa hawanpi kaqpas amañayá uraykamuchunchu

imanpas horqoq. 18 Chakrapi kaqpas amañayá pachan hoqariqqa kutichunchu. 19

¡Imay-naraq kanqaku chay punchawkunapi wiksayoq otaq ñuñuq wawayoq warmikunaqa!20

Diostayá mañakuychik ayqenaykichik punchawqa ama para tiempopi nitaq samanapunchawpi kananpaq. 21

Chay punchawkunaqa llumpa-llumpay ñakariy punchawkunam

kanqa, manam chaynaqa Dios kay pachata unanchasqanmantapunipas kunankama kar-qachu, manataqmi chaynaqa kanqachu qepa punchawkunapipas. 22

Sichum Dios manaasllayachinmanchu chay punchawkunata hinaptinqa, manach pipas librakunmanchuwañuymanta. Aswanqa akllasqankunaraykum asllayachinqa chay punchawkunata.

23 —Sichum pipas nisunkichik: “Qawaychik, kaypim kachkan Cristo” otaq “Wakpim

kachkan Cristo” nispa hinaptinqa, amam paykunata creenkichikchu. 24 Rikurimunqam

Cristo tukuq runakuna hinaspa Diosmanta willakuq tukuqkuna llapa runakunata engaña-nanpaq. Admirakuypaq milagrokunatapas rurasparaqmi Diospa akllasqan runakunatapasengañaypi rinqaku. 25

Qamkunamanqa nichkaykichik manaraq kaykuna pasakuchkap-

tinmi.26

“Purunpim kachkasqa” nisuptikichikqa amam lloqsinkichikchu qawaq otaq“Kaypim-wakpim kachkan” niptinkuqa amam creenkichikchu. 27 Imaynam llipyay

kancharin intipa qespimunan lawmanta intipa seqaykunan lawkama, chaynam hamusaqDiosmanta Hamuq Runapas. 28

Maypim ayapa kasqanpim ullachkukuna huñunakunqa.

Jesucristopa imaynam kutimunanmanta(Mr 13:24-37. Lc 21:25-33. 17:26-30, 34-36)

29 —Chay punchawkunapi ñakariy pasaruptillanmi inti tutayarunqa, killapas

manañam achkinqachu, lucerokunam wichirimunqa, cielokunapi tukuy ima kaq-kunapas katkatatanqam. 30

Hinaptinmi Diosmanta Hamuq Runapa señalniy puyupi

rikuriykamunqa chaymi kay pachapi llapa castakuna qaparkachaspa waqanqa-ku hinaspam rikuwanqaku puyupi tukuy atiyniywan hinaspa kanchariyniywanhamuchkaqta. 31

Angelniykunatam kamachisaq trompetata nisyuta tocastin akllas-qaykunata lliw nacionkunamanta hinaspa tukuy hinastinmanta huñumunankupaq.

32 —Higos sachawan rikchanachisqaytayá yachaychik: kallmankuna llullulla-

raq kaspa ikllimuptinmi, yachankichik poqoy hichpamusqanta. 33 Chaynaqa llapa

nisqaykuna sucedekuptinmi yachankichik tukupay tiempoqa hichpallaña kasqan-ta. 34

Cheqaptapunim nikichik, tukuy kaykunaqa cumplikunqa manaraqpas kaymiray runakuna chinkachkaptinmi. 35

Cielopi kaqkunapas chaynataq kay pacha-

pas chinkanqam, nisqaykunam ichaqa mana chinkanqachu.36 —Ichaqa manam pipas yachanchu ima punchawmi otaq imay horam ku-

timunaytaqa, hanaq pachapi angelkunapas manam yachanchu nitaqmi DiospaChurinpas yachanichu aswanqa Taytallaymi.

MATEO 24



1807

37 —Imaynam Noeypa tiemponpi sucedekurqa chaynam sucedekunqa Diosmanta

Hamuq Runa kutimuptiypas. 38 Chay tiempopim manaraq sinchi para chayamuchkap-

tin runakuna mikurqaku, upyarqaku, casarakurqaku hinaspa casarachinakurqakuNoey buqueman yaykunankama. 39

Manam musyakurqakuchu sinchi para chaya-

muspan llapallanta chinkarachinankama. Chaynam kanqa Diosmanta Hamuq Runakutimuptiypas. 40 Chay tiempopim iskay runakuna kachkanqa chakrapi, hukninmi

apasqa kanqa, hukninñataqmi saqesqa kanqa. 41 Iskay warmikunam huk marayllapi

kutakuchkanqaku, hukninmi apasqa kanqa, hukninñataqmi saqesqa kanqa.42

—Qawan-qawanllayá kaychik, manam yachankichikchu ima punchawmi Se-ñornikichik kutimunaytaqa. 43

Yachaychikyá kayta, sichum wasiyoq yachanmanimay hora suwa hamunanta hinaspaqa manach puñunmanchu chaynapi wasinmana suwasqa kananpaq. 44

Chaynaqa qamkunapas listollayá kaychik, DiosmantaHamuq Runaqa kutiramusaq mana piensasqaykichik horam.

Allin sirvientemantawan mana allin sirvientemanta(Lc 12:41-48)

45 —Qamkunaqa allin yuyayniyoq conanza sirviente hinayá kaychik, paytam

wasinpi patronnin churarqa sirvientemasinkunata imam horapi mikuchinanpaq.46

Ancha kusisqam chay runaqa sichum patronnin kutimuspa chayna rurachkaq-ta tariykamuptinqa. 47

Cheqaptapunim nikichik, patronninqa churaykunqa tukuykapuqninkunapiña nanachikunanpaqmi. 48

Ichaqa sichu mana allin sirvientekaspa ninman: “Patronniyqa unamunqaraqmi” nispa, 49

hinaspañataq sirviente-masinkunata maqayta qallarispa sinkakunawan mikuspa upyakunman. 50

Chayna

runapaqa patronninmi kutiramunqa mana suyasqan punchawpi hinaspa manayachasqan horapi. 51

Hinaspam sinchita castiganqa iskay uyakunatawan kuskata,chaypiqa kanqa llumpay waqayllañam hinaspa kiru kirichichichiyllañam.

Chunka doncellakunawan Jesuspa rikchanachisqanmanta

25 1 —Diospa munaychakusqanqa rikchakun chunka doncellakunamanmi.

Paykunam mecheronkuta aparikuspa novio taripaq lloqsirqaku. 2 Pichqa don-

cellakunam karqa mana umayoqkuna, wakin pichqañataqmi karqa allin yuyayniyoqwarmikuna. 3

Mana umayoq kaqkunam mecheronkuta apaspanku mana aparqakuchu

achkikuna aceiteta. 4 Allin yuyayniyoq warmikunañataqmi aysakuchankupi aparqakuaceiteta mecherotawan. 5

Novio manaña chayamuptinmi llapallanta puñuy aysaykuptinpuñururqaku. 6

Hinaptinmi chawpi tutata huk kaqnin qayarikurqa: “Novioqa hamuch-kanñam, lloqsiychik taripaq” nispa. 7

Chaymi llapallan doncellakuna hatariruspankumecheronkuta alistarqaku. 8

Hinaptinmi mana umayoq sipaskuna allin yuyayniyoqsipaskunata nirqaku: “Qoykuwayku aceiteta, mecheroykum wañuruchkanña” nispa.9

Chaymi allin yuyayniyoqkuna nirqaku: “Qamkunaman qoykuptiykuqa yanqam lla-panchikpaq pisirunman, chaynaqa *rantikuqkunamantayá rantiramuychik” nispa.10

Rantimunankukamam novio chayaramurqa chaymi listo kaq doncellakuna paywan

yaykururqaku casamientoman hinaptinmi punku wichqakururqa.11

Wakin donce-llakunapas chayaramuspanmi nirqaku: “¡Señor, señor, kichaykamuwayku!” nispa.12

Payñataqmi nirqa: “Qamkunataqa manapunim reqsikichikchu” nispa.13

Chay rikchanachiyta tukuruspam uyariqninkunata Jesus nirqa:

MATEO 24 , 25



1808

—Rikchan-rikchanllayá kaychik, manam yachankichikchu ima punchawmiotaq imay horam kutimunaytapas —nispa.

Serviqninkuman qollqeta saqeykuspan illaruq apumanta

14 —Diospa munaychakusqanqa rikchakun illananpaq sirvientenkunamanqollqen saqeykuq apumanmi. 15

Punta kaqmanmi qorqa pichqa wayqa qollqeta,hukninmanñataq iskay wayqa qollqeta, hukninmanñataq huk wayqallata. Sa-pakamaman atisqanman hina qoykuspanmi illarurqa. 16

Pichqa wayqa chaskiqsirvientem chay qollqewan negociaspan ganarurqa pichqa wayqatawan. 17

Chay-nataqmi iskay wayqa chaskiqpas ganarurqa iskay wayqatawan. 18

Huk wayqachaskiqñataqmi allpata toqoruspan chaypi pakarurqa patronninpa qollqenta.

19 —Chay sirvientekunapa patronnin kutiramuspanñataqmi paykunamanta cuentata

mañarqa. 20 Pichqa wayqa qollqe chaskiqmi pichqa wayqatawan apamuspa nirqa: “Señor,

pichqa wayqa qollqetam qowarqanki, kay pichqa wayqatawanmi ganaramuni” nispa. 21 Pa-

tronninmi nirqa: “Qamqa conanza allin sirvientem kasqanki, kay asllawanpas conanzakasqaykimantam achkataraq conasqayki, chaynaqa ñoqawanyá kusikuy” nispa. 22

Iskaywayqa qollqe chaskiqpas chayamuspanmi nirqa: “Señor, iskay wayqatam qowarqanki,kay iskay wayqatawanmi ganaramuni” nispa. 23

Patronninmi nirqa: “Qamqa conan-za allin sirvientem kasqanki, kay asllawanpas conanza kasqaykimantam achkataraqconasqayki, chaynaqa ñoqawanyá kusikuy” nispa. 24

Ichaqa huk wayqa qollqe chaskiqña-taqmi chayamuspan nirqa: “Señor, piña runa kaspayki mana tarpusqaykita cosechakuruqchaynataq mana wayrachisqaykita huñukuruq kasqaykita yachaspaymi 25

manchakuspayqollqekitaqa pakarurqani allpa ukupi, kayqayá qollqekiqa hina kaqlla” nispa. 26

Chaymi

patronninñataq nirqa: “Qella, mana allin sirviente, mana tarpusqay cosechaq hinas-pa mana wayrachisqay huñukuq kasqayta yachachkaspaykiqa 27 qollqeytam churawaq

karqa *bancoman hinaptinmi kutimuspay mirayniyoqta chaskikuyman karqa” nispan.28

Paymi runankunata kamachirqa: “Qechuychik chay qollqeta hinaspa qoychik chunkawayqa qollqeyoqman. 29

Kapuqniyoqkunaqa achkataraqmi chaskinqa, mana kapuqniyoq-kunamantam ichaqa aslla kapuqninpas qechusqa kanqa. 30

Chay mana valeq sirvientetaqawischuramuychik tutayaypa kasqanmanyá, chaypi waqaspanmi kirunta kirichichichinqa.”

Lliw nacionkunata Cristo juzgananmanta

31 —Diosmanta Hamuq Runa angelniykunawan hamuspay suma-sumaq tiyanaypi ti-

yaykuptiymi, 32 llapallan nacionkunamanta runakuna huñunakamunqa ñawpaqniy manhinaptinmi michiq rakichkaq hina rakisaq cabrakunamanta ove jakunata. 33

Ove jaku-natam rakisaq *alleqniy law man, cabrakunatañataq *ichoqniy lawman. 34

Ñoqa Reymialleqniypi kaqkunata nisaq: “Hamuychik Taytaypa favorecesqankuna, hinaspayá kaypacha unanchasqa kasqanmantapuni qamkunapaq alistasqa munaychakunaykichiktachaskiychik. 35

Yarqaymanta kaptiymi mikuykachiwarqankichik, yakumanta kaptiymiyakuta qoykuwarqankichik, forastero kaptiymi samaykachiwarqankichik. 36

Pachaymana kaptinmi pachaykachiwarqankichik, onqoruptiymi yanapaykuwarqankichik,preso kaptiytaqmi watukuykuwarqankichik.” 37

Hinaptinmi allin ruraqkuna niwanqa-

ku: “Señorlláy ¿haykapitaq yarqaymanta qawarqaykiku hinaspa mikuykachirqaykiku?¿Haykapitaq yakunayasqata rikuspayku yakuta qoykurqaykiku? 38 ¿Haykapitaq puriqta

rikuspayku samaykachirqaykiku? ¿Haykapitaq mana pachayoqta rikuspayku pachayka-chirqaykiku? 39

¿Haykapitaq onqoqta otaq carcelpi rikuspayku watukaykamurqaykiku?”

MATEO 25



1809

40 Hinaptinmi ñoqa Reyñataq nisaq: “Cheqaptapunipas huk kaqnin humilde wawqeyku-

napaq ruraspaykichikqa ñoqapaqmi rurarqankichik” nispay.41

—*Ichoqniypi kaqkunatañataqmi nisaq: “Yaw Diospa ñakasqankuna, qamkunaqapasawaychik diablopaqwan angelninkunapaq alistasqa wiña-wiñaypaq rupay-

manyá.42

Yarqaymanta kaptiymi mana mikuykachiwarqankichikchu, yakumantakaptiypas manam qoykuwarqankichikchu. 43 Forastero kaptiypas manam samayka-

chiwarqankichikchu, pachay mana kaptinpas manam pachaykachiwarqankichikchu,onqoptiypas hinaspa carcelpi kaptiypas manam watukuykuwarqankichikchu” nispay.44

Hinaptinmi paykunañataq niwanqaku: “Señor ¿haykapitaq rikurqaykiku yarqay-manta, yakunayasqata, forasterota, mana pachayoqta, onqosqata otaq carcelpi kaqtahinaspa mana yanaparqaykikuchu?” 45

Chaymi ñoqañataq nisaq: “Cheqaptapunipaskay humilde runakunata mana yanapaykuspaykichikqa ñoqapaqpas manam rurar-qankichikchu” nispa. 46

Paykunaqa wiña-wiñaypaq castigomanmi rinqaku, allinruraqkunañataqmi rinqa wiña-wiñaypaq kawsakuq.

Jesusta wañurachinankupaq tanteanakusqankumanta(Mr 14:1-2. Lc 22:1-2. Jn 11:45-53)

26 1 Kaykunata rimayta tukuruspanmi discipulonkunata Jesus nirqa:

2 —Yachasqaykichikpi hinam iskay punchawmanta *Pascua Fiesta

kanqa, Diosmanta Hamuq Runaqa chakatasqam kasaq —nispa.3

Llapa *sacerdotekunapa jefenkunam judiokunapa kamachiqninkunapiwanhuñunakururqaku sacerdotekunapa jefen Caifaspa palacionpa pationpi. 4

Chaypim ri-manakurqaku engañowan Jesusta hapiruspa wañurachinankupaq. 5

Ichaqa nirqakum:

—Fiestapiqa ama hapisunchu runakuna ama alborotanankupaq —nispa.Miski asnaq aceitewan Jesus tallisqa kasqanmanta

(Mr 14:3-9. Jn 12:1-8)

6 Jesusmi kachkarqa Betania llaqtachapi *lepra onqoymanta sanoyaq Simonpa

wasinpi. 7 Hinaptinmi Jesusman asuykamurqa huk warmi. Paymi niñu rumimanta

puyñuchapi miski asnaq aceiteta aparamurqa, chayqa achka qollqepa chaninmikarqa hinaspam talliykurqa Jesuspa umanman mesapi tiyachkaptin. 8

Chayta Je-suspa discipulonkuna rikuruspam piñasqallaña ninakurqaku:

—¿Imanasqataq waktaqa usuchichkan? 9 Achka qollqeman *rantikuruspan

wakchakunata yanapachwan karqa —nispa.10

Chay rimasqankuta Jesus musyaruspanmi nirqa:—¿Imanasqataq kay warmita llakichinkichik? Payqa allintam rurarun ño-

qapaq. 11 Wakcha runakunaqa qamkunawanmi haykapikamapas kanqa, ñoqam

ichaqa mana tukuy tiempochu qamkunawan kasaq. 12 Kay miski asnaq aceiteta

cuerpoyman tallispanqa pampakunaypaqmi alistawachkan. 13 Cheqaptapunim ni-

kichik, maypipas kay pachapi ñoqamanta allin noticiakuna willakusqa kaptinmikay warmipa rurasqantapas yuyarinankupaq willakunqaku.

Jesusta rantikurunanpaq Judaspa rimasqanmanta(Mr 14:10-11. Lc 22:3-6)

14 Chunka iskayniyoq discipulokunapa hukninmi karqa Judas Iscariote, paymi

*sacerdotekunapa jefenkunawan parlaq rispan 15 nirqa:

MATEO 25, 26



1811

—Cheqaptapunim niki, kunan tutam manaraqpas gallo waqachkaptin kimsakutikama negawanki —nispa.

35 Pedroñataqmi nirqa:

—Qanwan kuska wañunay kaptinpas manapunim negasqaykichu —nispa.

Chaynallatam llapallan discipulonkunapas nirqaku.Getsemani huertapi Jesus mañakusqanmanta

(Mr 14:32-42. Lc 22:39-46)

36 Getsemani huertaman chayaruptinkum Jesus nirqa:

—Kayllapi tiyachkaychik wakman rispa mañakamunaykama —nispa.37

Pedrotawan Zebedeopa iskaynin churinkunata pusarikuspanmi ancha-ancha-llataña llakirikurqa. 38

Chaymantam paykunata nirqa:—Sonqoymi ancha llakisqa kachkan wañukunaypaq hinaña, kaypi kaspayá rik-

chaysiwaychik —nispa.39 Waklawneqman pasaspanmi pampakama kurkukuykuspan Diosta mañakurqa:—Taytáy, atina kaptinqa ñoqamantayá asurichiy kay ñakariyta, ichaqa amayá

ñoqapa munasqaychu kachun aswanqa qampa munasqaykiyá —nispa.40

Discipulonkunapa kasqanman kutispanñataqmi puñukuchkaqta tariykurqa,chaymi Pedrota nirqa:

—¿Manachum rikchaysiwayta atirqankichik huk horallapas? 41 Rikchaspayá

Diosta mañakuychik ama tentasqa kanaykichikpaq. Allin rurayta munaptikichik-pas cuerpoqa mana kallpayoqmi kachkan —nispa.

42 Kasqallan rispanmi mañakurqa kaynata:

—Taytalláy, ñakarinay mana qechuy atina kaptinqa qampa munasqaykiyá ka-chun —nispa.43

Kutimuspanmi discipulonkunata huktawan puñuchkaqta tariykurqa, pu-ñuypa llumpay aysaykusqanmi kachkarqaku. 44

Chaymi paykunata saqeykuspanhuktawan pasarqa kimsa kutipiña hina chaynallata mañakuq. 45

Chaymanta kuti-ramuspanmi discipulonkunata nirqa:

—Kunanqa puñukuspayá samakuychikña, ñam hora chayaramunña, DiosmantaHamuq Runaqa huchasapakunapa makinman entregasqañam kasaq. 46

Hatariy-chik, hakuña. Hamuchkanñam traicionawaqniy —nispa.

Jesusta presochasqankumanta(Mr 14:43-50. Lc 22:47-53. Jn 18:2-11)

47 Jesus chaynata rimachkaptinraqmi Judas chayaramurqa. Payqa chunka

iskaynintin discipulonkunapa hukninmi karqa, paywanmi achkallaña runakunahamurqa espadayoq hinaspa kaspi aptarisqa. Chay runakunaqa karqa *sacerdo-tekunapa hinaspa kamachiqkunapa kachamusqanmi. 48

Chay traicionaq Judasmirunakunawan kaynata yachachinakuspa hamurqa:

—Ñoqapa muchaykusqaymi kanqa, paytam hapinkichik —nispa.49

Chaylla Jesusman asuykuspanmi:

—Yachachiqlláy ¡imaynataq kachkanki! —nispan muchaykurqa.50 Chaymi Jesusñataq nirqa:

—Yaw amigo ¿imamantaq hamuchkanki? —nispa.Chaymi runakuna asuykuspa Jesusta presocharurqaku.

MATEO 26



1812

51 Hinaptinmi Jesuspa huknin puriqmasin espadanta horqoykuspan *sacerdote-

kunapa jefenpa runanpa rinrinta qorururqa. 52 Hinaptinmi Jesus nirqa:

—Kutiykachiy espadaykita maymi kasqanman, espadawan llapa peleaqkunaqaespadawantaqmi wañunqa. 53

¿Manachum yachanki sichum Taytayta mañakuptiyqa

wara-waranqa angelkuna kachamuwananta?54

Aswanqa chayna kaptinqa manachi-ki Bibliapa nisqankunaqa cumplikunmanchu kayna kananmantaqa —nispa.55

Hinaspanmi chay ratopi llapa runakunata nirqa:—¿Suwatapas hapiq hinachum hamurqankichik espadayoq hinaspa kaspiyoq

presochawanaykichikpaq? Sapa punchawmi ñoqaqa qamkunawan karqani templo-pi yachachispay ichaqa manam presochawarqankichikchu. 56

Aswanqa kaykunaqapasakun Diosmanta willakuqkunapa qellqasqan cumplikunanpaqmi —nispa.

Hinaptinmi lliw discipulonkuna Jesusta sapallanta saqeruspa ayqekurqaku.

Jesus juzgasqa kasqanmanta

(Mr 14:53-65. Lc 22:54-55, 63-71. Jn 18:12-14, 19-24)57

Presocharuqninkunam Jesusta pusarqaku *sacerdotekunapa jefen Caifaspa wasin-man. Chaypim huñunakurqaku Diospa leynin yachachiqkuna hinaspa kamachiqkuna.58

Pedroñataqmi qatirqa karu qepallanta chay sacerdotekunapa jefenpa wasinpa pa-tionkama. Chaypim guardiakunawan tiyaykurqa imam pasasqan qawananpaq.

59 Sacerdotekunapa jefenkunam *cortepi kaqkunapiwan Jesuspa contranpi llulla

rimaykunata maskarqaku wañurachinankupaq. 60 Ichaqa manam ima pruebatapas

tarirqakuchu achka runakuna paypa contranpi llullakunata nichkaptinkupas. Qe-patañam hamurqa iskay llulla testigokuna, 61

paykunam nirqaku:

—Kay runam nirqa: “Ñoqaqa templota tuñirachispam kimsa punchawllapi kaq-llamanta hatarirachiyman” nispa.62

Hinaptinmi sacerdotekunapa jefen sayarispan Jesusta nirqa:—¿Manachu imallatapas rimarinki? ¿Imatataq rimachkanku qampa contrayki-

piqa? —nispa.63

Chaymi Jesus upallalla kaptin sacerdotekunapa jefen nirqa:—Kawsaq Diosraykum tapuyki. Niwayku: ¿Qamchu kanki Diospa Churin Cris-

to? —nispa.64

Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:—Arí, qampa nisqaykiman hinam. Diosmanta Hamuq Runatam rikuwankichik

atiyniyoq Diospa *alleqninpi tiyachkaqta hinaspa alto puyupi hamuchkaqta —nispa.65

Hinaptinmi sacerdotekunapa jefen rabiawan pachanta llikipaspan nirqa:—Kay runaqa Diostam insultachkan. ¿Imapaqñataq testigokunataqa munanchik?

Qamkunapas uyarirunkichikñam payqa Dios tukusqanta. 66 ¿Imaninkichiktaq? —nispa.

Chaymi paykunañataq nirqa:—¡Wañuchun! —nispa.67

Chaymi Jesuspa uyanman toqaspanku takarqaku, wakinñataqmi uyanpi laqe-chuspanku 68

nirqaku:—¡Cristolláy! Musyakuy ¿pitaq maqasuchkanki? —nispa.

Jesusta Pedro negasqanmanta(Mr 14:66-72. Lc 22:56-62. Jn 18:15-18, 25-27)

69 Hawa patiopi Pedro tiyachkaptinmi huk criada asuykuspan nirqa:

MATEO 26



1813

—Qampas Galilea lawmanta kaq Jesuswanmi purirqanki —nispa.70

Pedroñataqmi llapallanpa qayllanpi negakurqa:—Imamantachá rimapayawachkankipas —nispa.71

Pedro punkumanña richkaptinmi huk criadañataq rikuruspan nirqa chaypi

kaqkunaman:—Kay runapas Nazaret llaqtayoq Jesuswanmi purichkarqa —nispa.72

Payñataqmi kaqllamanta negakurqa juramentasparaq:—Manam reqsinichu chay runataqa —nispa.73

Ratollanmanmi chaypi runakuna Pedroman asuykuspa nirqaku:—Cheqaptapunim qampas paykunamanta kaq kanki, chayqaya rimasqaykipas

suti reqsiylla —nispa.74

Pedroñataqmi ñakaspanraq juramentarqa:—Manam chay runataqa reqsinichu —nispa.Rimayta tukuruptillanmi gallo waqaramurqa. 75

Chaymi Pedro yuyarirurqa:

“Manaraq gallo waqachkaptinmi kimsa kutikama negawanki” nispa Jesuspa nis-qanta. Chaymi hawaman lloqsiruspan aminankama waqakurqa.

Pilatopa qayllanman Jesusta pusasqankumanta(Mr 15:1. Lc 23:1-2. Jn 18:28-32)

27 1 Achikyaramuptinmi *sacerdotekunapa llapallan jefenkuna judiokuna-

pa kamachiqninkunawan tanteanakurqaku Jesusta wañurachinankupaq.2

Chaymi chaqnasqata pusaspanku prefecto Pilatoman entregaykurqaku.

Judaspa warkukurusqanmanta

3 Traicionaq Judasñataqmi Jesusqa wañunanpaq sentenciasqa kasqanta

qawaykuspan ñakakurqa chaymi chay kimsa chunka qollqeta kutiykachipurqa *sa-cerdotekunapa jefenkunaman hinaspa kamachikuqkunaman. 4

Paykunatam nirqa:—Huchallikurunim mana huchayoq runata wañuchinaykichikpaq qamkuna-

man *rantikuruspay —nispa.Chaymi paykunañataq nirqaku:—¿Imataq qokuwanku ñoqaykutaqa? ¡Chayqa qampa asuntoykim! —nispa.5

Chaymi Judasñataq templopi qollqeta choqaruspan pasaspan warkukaramurqa.6

*Sacerdotekunapa jefenkunañataqmi qollqeta hoqarimuspanku nirqaku:

—Kay qollqetaqa manam ofrendakunamanqa hukllawachwanchu, kayqa yawar-pa chaninmi —nispa.

7 Hinaspam tanteanakuruspanku chay qollqewan rantirurqaku manka ruraqpa

allpanta forasterokunata pampanankupaq. 8 Chaymi kay libro qellqasqa kasqan

punchawkama chay allpata sutichanku Yawar Chakrawan. 9 Chaynapim cumpli-

kurqa Diosmanta willakuq Jeremiaspa nisqan, paymi nirqa:—Israel runakunapa precio churasqan kimsa chunka qollqetam hapirqaku

10 hinaspam chaywan rantirqaku manka ruraqpa allpanta, chaynataqa rurarqaku

Señorpa kamachiwasqanman hinam —nispa.

Jesusta Pilato tapupayasqanmanta(Mr 15:2-5. Lc 23:3-5. Jn 13:33-38)

11 Pilatopa qayllanpi Jesus sayaykuptinmi tapurqa:

MATEO 26, 27



1814

—¿Qamchu kanki judiokunapa Reynin? —nispa.Chaymi Jesusñataq nirqa:—Arí, qampa nisqaykiman hinam —nispa.12

*Sacerdotekunapa jefenkunapiwan kamachikuqkunam Jesusta acusarqaku

chaymi Jesusñataq mana imatapas nirqachu.13

Chaymi Pilato nirqa:—¿Manachu uyarinki tukuy ima contraykipi nisqankuta? —nispa.14

Jesus mana imatapas niptinmi prefectoñataq llumpayta admirakurqa.

Jesusta wañunanpaq sentenciasqankumanta(Mr 15:6-20. Lc 23:13-25. Jn 18:38-19:16)

15 *Pascua Fiestapim watan-watan Pilato kachariq llapa runakunapa munasqan

huk presota. 16 Chay tiempopim lliwpa reqsisqan Barrabas carcelpi kachkarqa.

17 Llapa runakuna huñunasqa kachkaptinmi Pilato tapurqa:—¿Mayqantataq munankichik kacharinayta? ¿Barrabastachu icha Cristowan

sutichasqa Jesustachu? —nispa.18

Chaynataqa tapurqa Jesustaqa envidiallamanta entregasqankuta yachaspanmi.19

Pilato cortepi kachkaptinmi warmin willachimurqa:—Amam imanankipaschu chay allin ruraq runataqa. Chisim mosqoyniypi llum-

paysuta ñakarirqani paypa causanpi —nispa.20

*Sacerdotekunapa jefenkunapiwan kamachikuqkunañataqmi yacharachirqarunakunata Barrabasta mañakunankupaq chaynapi Jesusñataq wañuchisqa ka-nanpaq. 21

Prefecto Pilatom yapatawan tapurqa:—¿Mayqannintataq kacharinayta munankichik? —nispa.

Chaymi paykunañataq nirqaku:—Barrabasta —nispa.22

Pilatoñataqmi tapurqa:—Hinaptinqa ¿imatataq rurasaq Cristowan sutichasqa Jesustaqa? —nispa.Chaymi llapallanku nirqaku:—¡Chakatasqa kachun! —nispa.23

Hinaptinmi Pilato nirqa:—¿Ima mana allintañataq payqa rurarurqa? —nispa.Chaymi paykunañataq aswanraq qaparirqaku:—¡Chakatasqa kachun! —nispa.24 Hatun chaqwata qawaykuspanmi Pilato mana ima ruraytapas atirqachu.

Chaymi yakuta aparachimuspan runakuna qawachkaptin makinta mayllakururqahinaspam nirqa:

—Manam huchayoqchu kasaq kay runapa wañusqanmantaqa, qamkunañayáimaynapas kakuychik —nispa.

25 Hinaptinmi llapallan runakunañataq nirqaku:

—¡Paypa wañusqanmantaqa ñoqaykum huchayoq kasaqku mirayniykupiwan —nispa.26

Barrabasta Pilato kachaykachispanmi Jesustañataq azoteykachispa entregay-kurqa chakatasqa kananpaq.

27

Prefectopa soldadonkunam Jesusta palacioman pusaruspanku llapa tropatahuñururqaku. 28 Chaypi llatanaruspankum hinarachirqaku grosella pachawan. 29

Uman-manñataqmi churachirqaku kichkamanta simpasqa coronata. *Alleq makinmanñataqmihapichirqaku soqosta hinaspam ñawpaqninpi qonqorakuspanku burlakurqaku:

MATEO 27



1815

—¡Kawsachun Judiokunapa Reynin! —nispa.30

Toqasparaqmi umanpi chay soqoswan waqtarqaku. 31 Chaynata asipayarus-

pankum horqorurqaku chay grosella pachata hinaspankum kikinpa pachanwanchurarachispanku pusarqaku chakatanankupaq.

Jesus chakatasqa kasqanmanta(Mr 15:21-32. Lc 23:26-43. Jn 19:17-27)

32 Chaymanta lloqsichkaspam tuparurqaku Cirene llaqtayoq Simonwan, payta

hapiruspankum hombrochirqaku Jesuspa cruzninta.33

Chaynapim chayarurqaku Golgota Moqoman. Golgotaqa uma tullu ninanmi.34

Chaypim Jesusman tomachirqaku hayaqwan chaqrusqa vinota. Jesusñataqmimalliykuspan mana tomayta munarqachu.

35 Chakataruspankum Jesuspa pachankunatañataq soldadokuna sortearqaku

mayqanninmanpas tuparunanpaq. 36 Hinaspam tiyaykuspanku Jesusta cuidar-

qaku. 37 Cruzpa umanpiñataqmi qellqarqaku imamantam wañuchisqankumanta,chay qellqasqankum nirqa: “JUDIOKUNAPA REYNIN JESUS” nispa.

38 Jesustawan kuskatam chakatarqaku iskay suwakunata, hukninta *alleq

lawninpi, huknintañataq *ichoq lawninpi. 39 Chaynin pasaqkunañataqmi umanku-

tapas aywisparaq kamirqaku:40

—Qamqariki nirqanki: “Templota tuñirachispaymi kimsa punchawllapi hata-rirachisaq” nispam, chaynaqa Diospa Churin kaspaykiqa kikillayki librakuspayácruzmanta uraykamuy —nispa.

41 *Sacerdotekunapa jefenkunapas, Diospa leynin yachachiqkunapas chaynataq

judiokuna kamachiqkunapas Jesustam burlakurqaku kaynata:42 —Wakinkunatam librarqa ichaqa kikinqa manam librakuyta atinchu. Israelpa Rey-

nin kaspaqa uraykamuchunyá cruzmanta, chaymi iñisunchik. 43 Diospim conakurqa,

Diosyá kunan salvachun cheqapta kuyaspaqa “Diospa Churinmi kani” nichkaptinqa.44

Kamirqakutaqmi Jesuswan kuska chakatasqa suwakunapas.

Jesuspa wañukusqanmanta(Mr 15:33-41. Lc 23:44-49. Jn 19:28-30)

45 Kay pacham tutayarurqa chawpi punchawmanta las treskama. 46

Yaqa lastrestam Jesus qaparirqa:

—¡Elí, Elí! ¿Lama Sabactani? —nispa.Kayqa: “Diosnilláy, Diosnilláy ¿imanasqataq sapallaytaqa saqerullawanki?” ninanmi.47

Chaypi wakin kaqkunañataqmi uyariruspanku nirqaku:—Kay runaqa Diosmanta willakuq Eliastam qayakuchkan —nispanku.48

Chaymi hukninñataq kallpaykurqa espon jaman hinaspam vinagreman chall-puykuspan soqoswan Jesusman haywaspa soqochirqa. 49

Wakinñataqmi nirqa:—Suyaychik, qawasunchik Elias hamunqachus libraqnin —nispa.50

Huktawan Jesus qaparispam espiritunta Taytanman qospan wañukurqa. 51 Chay

ratollapim templopi *santuario rakiq rakta tela altomanta urayman iskayman llikiku-

rurqa. Allpapas kuyurirurqam, qaqakunapas raqrarurqam.52

Achka sepulturakunakicharikuruptinmi Diospi iñiqkunapa cuerponkuna kawsariramurqa. 53 Kaykunam

sepulturankumanta lloqsiramurqaku Jesuspa kawsarimusqanpa qepanta hinaspamyaykurqaku Jerusalen llaqtaman, chaytaqa achka runakunam rikurqaku.

MATEO 27



1816

54 Jesusta cuidaq capitanñataqmi wakin soldadokunapiwan temblorta hinaspa

tukuy imakuna pasasqanta qawaykuspa mancharikururqaku hinaspam nirqaku:—Cheqaptapunim payqa Diospa Churin kasqa —nispa.55

Chaypim kachkarqaku achka warmikuna karullamanta qawaspanku. Pay-

kunam Jesusta yanapastin qatimurqaku Galilea lawmanta.56

Paykunawanmikachkarqa Magdala llaqtayoq Mariapas chaynataq Jacobopapiwan Joseypamaman Mariapas chaynataq Zebedeopa warminpas.

Jesusta pampaykusqankumanta(Mr 15:42-47. Lc 23:50-56. Jn 19:38-42)

57 Tutaykuchkaptinñam Arimatea llaqtayoq Josey sutiyoq apu runa hamurqa.

Paypas karqa Jesuspa discipulonmi. 58 Paymi rirqa Pilatomanta Jesuspa cuerponta

mañaq. Hinaptinmi Pilato kamachirqa Jesuspa cuerponta qonankupaq. 59 Chaymi

Joseyqa Jesuspa cuerponta mosoq sabanaswan wankuykurqa. 60 Hinaspam qaqapi

kikinpaq toqochisqan mosoq sepulturaman churarqa, punkuntañataqmi taparqahatun rumita tanqamuspan hinaspam ripukurqa. 61

Chaypitaqmi kachkarqa Mag-dala llaqtayoq Mariawan huknin Mariapas sepulturapa chimpanpi tiyaspanku.

Jesuspa cuerponta sepulturapi cuidasqankumanta

62 Paqarinnintin samana punchaw tutaykuqtam *sacerdotekunapa jefenkunapi-

wan *fariseokuna Pilatoman rispanku 63 nirqaku:

—Señor Prefecto, yuyachkanikum, chay llulla runaqa kawsachkasparaqmi nirqa:“Wañuspayqa kimsa punchawmantam kawsariramusaq” nispa. 64

Chaynaqa kamachiyá

kimsa punchawkama sepultura seguranankupaq, yanqañataq discipulonkuna cuerpontatuta suwaruspanku runakunaman ninmanku: “Wañusqanmantam kawsarirun” nispan-ku, hinaptinmi chay llullaqa ñawpaq llullakusqanmantapas aswanraq karunman.

65 Chaymi pilatoñataq nirqa:

—Chayqayá soldadokunaqa. Rispaykichikyá yachasqaykichikman hina segura-muychik —nispa.

66 Chaymi pasaspanku sepulturata allinta seguramurqaku, punkupa tapaqnin

rumita sellaykuspankum cuidaq soldadokunata chaypi saqeykurqaku.

Jesuspa kawsarimusqanmanta

(Mr 16:1-8. Lc 24:1-12. Jn 20:1-10)

28 1 Samana punchaw pasaruptinmi domingo achikyaqman Magdala llaqta-

yoq Maria huknin Mariapiwan rirqaku sepultura qawaq. 2 Señorpa angelnin

hanaq pachamanta uraykamuptinmi hatun temblor karurqa. Paymi sepulturamanasuykuspan rumita asurirachirqa hinaspam chaypa hawanpi tiyaykurqa. 3

Payparikchayninmi karqa llipyay hina achkirichkaq, pachanñataq riti hina yuraq-yuraq.4

Soldadokuna qawaykuspankum manchakuymanta katkatatarqaku hinaspam wa-ñusqa hinaña rikurirurqaku. 5

Warmikunatam ichaqa chay angel nirqa:—Ama manchakuychikchu. Qamkunaqariki maskachkankichik chakatarusqan-

ku Jesustam.6

Manam kaypiñachu, payqariki nisqanman hinam kawsarirunña.Qawamuychik churasqanku sitiota. 7 Utqaymanyá nimuychik discipulonkunaman:

“Jesusqa kawsarirunmi, Galileamanmi ñawpachkan, chaypim tupankichik” nispa.Chayllam ninay karqa.

MATEO 27, 28



1817

8 Chaymi warmikuna utqayman pasarqaku sepulturamanta manchakuspanku-

pas hatun kusikuywan hinaspam kallparqaku Jesuspa discipulonkunaman willaq.9

Hinaptinmi Jesus paykunawan tuparuspan rimaykurqa. Chaymi paykunañataqasuykuspa Jesuspa chakinta abrazakuykuspa adorarqaku. 10

Chaymi pay nirqa:

—Ama manchakuychikchu, wawqeykunamanyá willamuychik Galilea lawmanrinankupaq, chaypiñam tupasaqku —nispa.

Soldadokunapa imam willakusqanmanta

11 Warmikuna richkaptinmi wakin soldadokuna rirqaku llaqtaman hinaspam

*sacerdotekunapa jefenkunaman willamurqaku tukuy ima pasasqanta. 12 Chay

jefekunañataqmi rirqaku judio kamachikuqkunawan tanteanakuq. Achka qollqetasoldadokunaman pagaruspankum 13

nirqaku:—Qamkunam ninkichik: “Tuta puñuchkaptiykum, discipulonkuna hamuruspa

Jesuspa cuerponta suwarusqaku” nispa. 14 Sichu prefecto chayta yacharunqa hinap-

tinqa ñoqaykum convencechisaqku chaynapim mana sasachakunkichikchu —nispa.15

Soldadokunam qollqeta chaskiruspanku paykunapa yachachisqanta hinallarurarqaku. Chaynatam judiokuna willakunku kunan punchawkama.

Discipulonkunaman Jesus kamachisqanmanta(Mr 16:14-18. Lc 24:36-49. Jn 20:19-23)

16 Chaynapim chunka hukniyoq discipulonkuna rirqaku Jesuspa kamachisqan

Galilea lawpi moqoman. 17 Hinaptinmi Jesusta rikuykuspanku adorarqaku, wa-

kinkunañataqmi iskayrayarqaku. 18 Chaymi Jesus paykunaman asuykuspan nirqa:

—Diosmi qowarqa tukuy atiyta hanaq pachapipas, kay pachapipas.19

Chaynaqallapallan nacionpi runakunaman rispayá willamuychik qatiqniykunaña kananku-paq hinaspayá bautizamuychik Taytapa, Churipa hinaspa Chuya Espiritupa sutinpi.20

Yachachimuychikyá qamkunaman tukuy ima kamachisqayta kasukunankupaq.Sapa punchawmi ñoqaqa qamkunawan kasaq kay pacha puchukanankama.

MATEO 28



1818

Bautizaq Juan purunpi willakusqanmanta

(Mt 3:1-12. Lc 3:1-9. 3:15-17. Jn 1:19-28)

1 1 Kunanmi qallariyninmanta willasqaykichik Diospa Churin Jesucristomanta

allin noticiakunata.

2 *Diosmanta willakuq Isaiasmi qellqarqa Jesusman Diospa kayna nisqanta:

Qanmanta puntatam kachasaq willakuqta.Paymi ñanta allichanqa hamunaykipaq.

3 Paymi purunpi qaparispa rimachkan:“Señorpa hamunan ñanta allichaychik,purinankunata derechaychik” nispa.

4 Juanmi runakunata purunpi bautizaspan kaynata nirqa:

—Huchaykichikmanta wanakuspayá bautizachikuychik chaynapi Dios pampa-chasunaykichikpaq —nispa.

JESUCRISTOMANTAMARCOSPA QELLQASQAN

Jesucristopa vidanmanta qellqaq Marcosqa Mateomantapas hinaspa Lucasmantapas aswan puntaqellqaqmi karqa. Mateowan Lucaspas reqsirqakum Marcostaqa, chayraykum paypa qellqasqantaqayacharqaku. Marcosqa wakinkunamantapas pisi rimayllapim Jesuspa vidanmanta qellqarqa.

Kay libroqa pichqa parteman rakisqam kanman:Punta kaq partem willakun Bautizaq Juanpa willakusqanmanta (1:1-18).

Iskay kaq parteñataqmi willakun Jesus bautizasqa karuspan Diablopa pruebasqan kas-qanmanta (1:9-13).Kimsa kaq parteñataqmi willakun Galilea lawpi Jesuspa rurasqankunamanta (1:14-9:50).Tawa kaq parteñataqmi willakun Galilea lawmanta Jerusalen llaqtaman risqanmanta (10).Pichqa kaq parteñataqmi willakun semanallaña Jerusalen llaqtapi kachkaspan ñakaris-

qanmanta, cruzpi wañusqanmanta hinaspa kawsarimusqanmanta.Marcosqa willakun Jesuspa rimasqankunamantapas mastaqa mana samaykuspa rurasqan-

kunamantam. Willakuntaqmi Dios kayninpi hatun munayniyoq kasqanmantapas, huchakunapampachananpaq atiyniyoq kasqanmantapas, runakunaman imam yachachisqanmantapas,Diospa kamachisqankuna yachachisqanmantapas chaynataq demoniokunapi munaychakus-qanmantapas. Kay libropitaqmi tarinchik Jesus kikinmanta rimaspan Diosmanta Hamuq

Runawan sutichakusqanta. Diosñataqmi suticharqa “Kuyasqay Churiy” nispa. Demoniokunapasreqsispankum nirqaku “Diospa Churin” nispa. Sacerdotekunapa jefenmi juzgaspan tapurqa:“¿Cheqapchu Diospa churin kanki?” nispa. Jesusmi contestarqa: “Arí, ñoqam kani” nispa.



1819

5 Judea lawmantam Jerusalen llaqtamantawan lliw runakuna rirqaku payta

uyariq hinaspam huchankuta reqsikuspanku willakurqaku chaymi Juan bautizar-qa Jordan Mayupi.

6 Juanpa pachanmi karqa *camellopa pelonmanta rurasqa, weqaw watakunan-

ñataqmi karqa qaramanta. Paypa mikunanmi karqa aqarway uruchakunapiwanpurun abe japa miskin. 7 Runakunamanmi willarqa:

—Ñoqamanta qepatam hamunqa ñoqamanta aswan atiyniyoq. Ñoqaqakurkuykuspa *usutanpa watullantapas manam paskaq hinachu kani. 8

Ñoqaqa ya-kullawanmi bautizarqaykichik, paymi ichaqa Chuya Espirituwan bautizasunkichik.

Jesuspa bautizakusqanmanta(Mt 3:13-17. Lc 3:21-22)

9 Chay punchawkunapim Jesus lloqsirqa Galilea lawpi Nazaret llaqtamanta

hinaptinmi Jesusta Juan bautizarqa Jordan Mayupi. 10 Yakumanta lloqsimuchkas-

panmi Jesus qonqayta rikururqa hanaq pacha kicharikuchkaqta hinaspa *DiospaEspiritunta paloma hina payman uraykamuchkaqta. 11

Hinaptinmi hanaq pacha-manta nimurqa:

—Qanmi kanki kuyasqay Churiy, qamraykum kusisqa kachkani —nispa.

Jesus tentasqa kasqanmanta(Mt 4:1-11. Lc 4:1-13)

12 Chaymantam *Diospa Espiritun Jesusta purunman pusarurqa 13

purunanimalkunapa kasqanman, chaypim karqa tawa chunka punchaw hinaptinmi

*Satanas payta tentarqa, angelkunañataqmi hamurqaku yanapaqnin.Jesuspa willakuy qallarisqanmanta

(Mt 4:12-17. Lc 4:14-15)

14 Juanta carcelaruptinkum Jesus Galilea lawman rirqa Diospa munaychakus-

qanmanta allin noticiakunata willakustin, paymi nirqa:15

—Tiempom chayaramunña. Diospa munaychakunan tiempom hichpara-munña. Huchaykichikmanta wanakuspaykichikyá chaskikuychik Diospa allinnoticianta —nispa.

Challwirukunata Jesus qayasqanmanta(Mt 4:18-22. Lc 5:1-11)

16 Galilea Qochapa patanpi purichkaspanmi Jesus rikururqa Simonta wawqen

Andrestawan. Paykunam challwiru kaspanku challwachkarqaku atarrayawan.17

Chaymi paykunata nirqa:—Qatiwaychik, challwachkaq hina runakunata huñunaykichikpaqmi atiyta

qosqaykichik —nispa.18

Niykuptillanmi atarrayankuta saqeruspa Jesuswan pasarqaku.19

Chaymanta pasarispanñataqmi Jesus rikururqa Zebedeopa churinkunata otaq

Jacobotawan Juanta botepi mallanku allichachkaqta20

chaymi paykunatapas nirqa:—Qatiwaychik —nispa.Chaymi taytan Zebedeota yanapaqninkunatawan botepi saqeruspanku Jesus-

wan pasarqaku.

MARCOS 1



1820

Demonioyoq runata Jesus sanoyachisqanmanta(Lc 4:31-37)

21 Capernaum llaqtaman chayaruptinkum *samana punchawpi Jesus yaykurqa

*huñunakunanku wasiman hinaspam yachachirqa.22

Runakunañataqmi Jesuspanisqanwan admirakurqaku Diospa leynin yachachiqkunamantapas atiywan-raq yachachisqanrayku. 23

Chaypim karqa demonioyoq runa. Paymi kaynataqaparirqa:

24 —Nazaret llaqtayoq Jesus ¿imatataq munanki ñoqaykuwan? ¿Ñakarichi-

wanaykikupaqchum hamurqanki? Ñoqaqa reqsikim pim kasqaykita, qamqaDiosmanta hamuq mana huchayoqmi kanki —nispa.

25 Jesusñataqmi demoniota qaqchaspan nirqa:

—¡Upallay hinaspa lloqsiy kay runamanta! —nispa.26

Chaymi runata demonio taspiparuspan qaparistin lloqsirurqa. 27 Lliw runaku-

nañataqmi admirasqallaña ninakurqaku:—¿Imataq kayqa? ¿Imatataq yachachiwanchik kaywanqa? ¡Mayna atiyniyoqña-

má kay runaqa demoniokunapas kasunanpaqqa! —nispa.28

Chayllam Jesusmanta yacharurqaku tukuy Galilea lawpi kaqkuna.

Pedropa suegranta Jesus sanoyachisqanmanta(Mt 8:14-15. Lc 4:38-39)

29 *Huñunakunanku wasimanta lloqsiruspam Jesus rirqa Jacobowan hinas-

pa Juanwan Simonpa hinaspa Andrespa wasinta. 30 Chaypim Simonpa suegran

camapi calenturawan kachkarqa hinaptinmi Jesusman willarqaku onqosqanman-ta. 31 Chaymi Jesus asuykuspan makinmanta hatarirachirqa hinaptinmi chaylla

calenturan chinkaruptin paykunata atienderqa.

Achka onqoqkunata Jesus sanoyachisqanmanta(Mt 8:16-17. Lc 4:40-41)

32 Inti seqaykuruptinñam Jesusman pusamurqaku llapa onqoqkunata demonio-

pa ñakarichisqankunatawan. 33 Llaqtapi lliw runakunañataqmi wasi punkuman

huñunakaramurqaku. 34 Chaymi Jesus imaymana rikchaq onqoyniyoq runakunata

sanoyachirqa, wakin runakunamantam demoniokunata qarqorqa. Ichaqa manam

de jarqachu demoniokuna paymanta rimananta pim kasqanta yachasqankurayku.

Galileapi willakustin Jesus purisqanmanta(Lc 4:42-44)

35 Paqarinnintin punchawtam manaraq achikyamuchkaptin, llaqtamanta Jesus

lloqsirqa chunniqman rispa Diosta mañakamunanpaq. 36 Chaymi Simon puriqma-

sinkunapiwan Jesusta maskaq rirqaku. 37 Tariruspankuñataqmi nirqaku:

—Llapa runakunam maskasuchkanki —nispa.38


—Hakuchik hichpapi llaqtachakunaman, chaykunapipas willakamunaypaqmihamurqani kay pachamanqa —nispa.39

Jesusmi puriq tukuy Galilea lawpi *huñunakunanku wasikunapi willakustinchaynataq demoniokunatapas runakunamanta qarqostin.

MARCOS 1



1821

Leprawan onqoq runata Jesus sanoyachisqanmanta

(Mt 8:1-4. Lc 5:12-16)

40 *Leprawan onqoq runam Jesusman asuykuspan qonqorakuykuspa nirqa:

—Munaspaykiqa allinyaykachillawayá —nispa.41

Chaymi Jesus paymanta llakipayarikuspa llapchaykurqa:—Arí, munanim, allinyayña —nispa.42

Chaynata rimaruptillanmi onqoynin chinkaruptin allinyarurqa. 43 Jesusña-

taqmi chay runata pasakunanpaq kachkaptinña sinchita avisaspa nirqa:44

—Amam pimanpas willankichu, Moisespa kamachikusqanman hinayá *sacer-dotewan qawachikamuy sanoña kasqaykita hinaspayá ofrendata Diosman qomuychaymi sanoña kasqaykitapas llapallanku yachanqa —nispa.

45 Payñataqmi pasaspan willakuyta qallaykurqa llapa runaman Jesuspa sano-yachisqanmanta chaymi Jesusqa maylaw llaqtamanpas mana rikuchikuspallaña

yaykuq, payqa chunniqllantañam puriq. Chaywanpas tukuy hinastinmantam ru-nakuna Jesusman hamurqaku.

Suchuta Jesus sanoyachisqanmanta

(Mt 9:1-8. Lc 5:17-26)

2 1 Iskay kimsa punchaw purimusqanmantam Jesus kutirqa Capernaum llaqtaman.

Chaymi wasipiña kasqanta yacharuspanku 2 llapa runakuna huñunakaramurqa-

ku punkupas manaña yaykuy atinankukama. Jesusñataqmi Diosmanta yachachirqa.3

Chaymanmi tawa runakuna chakanapi apamurqaku suchu runata. 4 Huntallaña kasqan-

raykum Jesuspa kasqankama mana chayayta atispanku wasipa hawanmanña seqarurqakuhinaspam Jesuspa kasqan law wasipa qatanta uchkuruspanku chayninta suchuta urayka-chirqaku. 5

Chay apamuqkunapa conakusqankuta Jesus yacharuspanmi suchuta nirqa:—Yaw Tayta, pampachaykim huchaykikunata —nispa.6

Chaypitaqmi tiyachkarqaku Diospa leynin wakin yachachiqkunapas, payku-nam piensachkarqaku:

7 —¿Imanasqataq kay runaqa chaynata riman? Diostam piñachichkan dios tu-kuspan, Diosllam huchayoqkunata pampachaqqa —nispa.

8 Jesus paykunapa piensasqankuta yachaspanmi nirqa:

—¿Imanasqataq piensankichik chaynakunata? 9 ¿Mayqan nisqaytaq facil kan-

man: Suchuta “Huchaykikunatam pampachayki” nisqaychu icha “Hatarispaykipuñunaykita hoqarispa puriy” nisqaychu? 10

Kunanmi yachankichik DiosmantaHamuq Runaqa huchakunata pampachanaypaq kay pachapi atiyniyoq kasqayta.

Chaynata niruspanmi suchuta nirqa:11

—Qamtam niki, hatariy, puñunaykita hoqarispa wasikiman ripukuy —nispa.12

Suchum chaylla hatariruspan puñunanta hoqariruspan pasakurqa lliw runa-kuna qawachkaptin. Llapallan runakunam admirakuspa Diosta alabarqaku:

—Manam haykapipas kaynataqa rikurqanchikchu —nispa.

MARCOS 1, 2



1822

Discipulonpaq Leviyta Jesus qayasqanmanta(Mt 9:9-13. Lc 5:27-32)

13 Chaymantam huktawan Jesus rirqa qochapa patanman, payman llapa runa-

kuna asuykuptinkum yachachirqa. 14 Chaymanta rispanñataqmi Jesus rikururqaAlfeopa churin Leviyta *impuesto cobrananpi tiyachkaqta, Jesusmi payta nirqa:—Qatiway —nispa.Chaymi Leviy hatarispan Jesuswan rirqa.15

Leviypa wa sinpim Jesus mikuchkarqa, *impuesto cobraq runakunapas wakinhuchasapa runakunapiwanmi Jesuswan hinaspa discipulonkunawan mikuchkarqa.Achkallañamá paytaqa qatiqku. 16

Hinaptinmi ley yachachiq fariseokuna rikururqakuJesusta paykunawan mikuchkaqta. Paykunam Jesuspa discipulonkunata tapurqaku:

—¿Imanasqataq payqa mikuchkan *impuesto cobraqkunawanqa hinaspa hu-

chasapa runakunawanqa? —nispa.17 Jesus chayta uyariruspanmi nirqa:

—Sano runakunaqa manam necesitanchu medico hampinanta, ichaqa onqoqkunallam.Ñoqaqa hamurqani manam justo runakuna qayaqchu aswanqa huchasapakuna qayaqmi.

Ayunomanta(Mt 9:14-17. Lc 5:33-39)

18 Bautizaq Juanpa discipulonkuna *fariseokunapa discipulonkunawan huk pun-

chaw ayunachkaptinkum Jesusman runakuna asuykuspanku tapurqaku:—Juanpa discipulonkunapas chaynataq fariseokunapa discipulonkunapas ayu-

nankum. ¿Imanasqataq discipuloykikunaqa mana ayunankuchu?19

Chaymi Jesusñataq nirqa:—¿Yaqachum casamientoman riq runakuna ayunanmanku paykunawan novio

kachkaptin? Chaypi novio kanankamaqa manam ayunanmankuchu. 20 Hamuq

punchawkunapim ichaqa novio chinkaruptin ayunanqaku.21

—Mawka pachataqa manam pipas siranmanchu mosoq latapawanqa. Chaymosoq latapaqa chintiruspam mawka pachata astawan llikirunman. 22

Chaynataqmimana pipas churanmanchu manaraq poqosqa vinotaqa mawka odrepiqa, chay vinopoqoruspanqa mawka odretam toqyarachinman hinaptinmi vinopas usunman, odre-

pas mana valeqñam kanman. Manaraq poqosqa vinotaqa mosoq odrepim churana.

Espigakunata samana punchawpi rachusqankumanta(Mt 12:1-8. Lc 6:1-5)

23 *Samana punchawmi Jesus richkarqa tarpusqa chakrapa ukunta, discipulonkuna-

ñataqmi ristin trigo rachuyta qallaykurqaku. 24 *Fariseokunañataqmi Jesusta nirqaku:

—¿Imanasqataq discipuloykikunaqa rurachkanku samana punchawpi leypaharkakusqanta?

25 Payñataqmi nirqa:

—¿Manachum leerqankichik puriqmasinkunapiwan yarqaymanta kaspa Da-vidpa imam rurasqanta? 26 Sacerdotekunapa jefen Abiatar kachkaptinmi David

yaykurqa Diospa wasinman hinaspam chay sacerdotekunallapa mikunan Diospatantankunata mikururqa, qoykurqataqmi puriqmasinkunamanpas.

MARCOS 2



1823

27 —Manam Diosqa runataqa unancharqa samana punchawraykuchu, chay

punchawtaqa Diosqa akllarqa runapa allinninpaqmi. 28 Chayraykum Diosmanta

Hamuq Runaqa munaychakuni samana punchawpipas.

Chakisqa makiyoq runata Jesus sanoyachisqanmanta(Mt 12:9-14. Lc 6:6-11)

3 1 Jesusmi yapamanta yaykurqa *huñunakunanku wasiman, chaypim kach-

karqa chakisqa makiyoq runa. 2 *Fariseokunañataqmi wateqachkarqaku

Jesusta *samana punchawpi sanoyachiptinqa chaymanta acusanankupaq. 3 Jesus-

mi chakisqa makiyoq runata nirqa:—Hatarispayki kay chawpipi sayay —nispa.4

Hinaspam runakunata tapurqa:—¿Imatataq ley permitiwanchik *samana punchawpi rurananchikpaq?

¿Runapa allinninpaq ruraytachu icha mana allinninpaq ruraytachu? ¿Runa kaw-sachiytachu icha wañurachiytachu? —nispa.Paykunañataqmi upallalla karqaku. 5

Hinaptinmi Jesus muyuriqninpi kaqkunata qa-warirqa piñakuywan. Rumi sonqo kasqankumanta llakikuspanmi, chay runata nirqa:

—Haywariy makikita —nispa.Haywariykuptillanmi makin sanoyarurqa. 6

Chaymi fariseokuna lloqsimuspan-ku Herodespa partidonkunawan tanteanakurqaku:

—¿Imaynatataq Jesusta wañurachichwanchik? —nispanku.

Achka runakuna Jesusta uyariq risqankumanta

7 Jesusñataqmi discipulonkunapiwan qochapa patanman pasakurqa hinaptinmiachka runakuna Jesusta qatirqaku Galilea lawmanta. 8

Jesuspa tukuy imakuna ru-rasqanta yacharuspankum rirqaku qawaq Judea lawmanta, Jerusalen llaqtamanta,Idumea lawmanta, Jordan Mayupa waklawninmanta. Rirqakutaqmi Tiro hinaspaSidon llaqtakunapa muyuriqninmantapas. 9

Achkallaña runakuna chaypi kasqan-raykum mana ñitirachikunanpaq discipulonkunata Jesus kamachirqa huk botetaalistanankupaq. 10

Jesus achka runata sanoyarachisqanraykum llapa onqosqa runaku-na payta llapchaykunankupaq ñitinakustin asuykurqaku. 11

DemonioyoqkunañataqmiJesusta rikuruspanku ñawpaqninpi qonqorakuykurqaku hinaspam qaparirqaku:

—Qamqa kanki Diospa Churinmi —nispanku.12

Jesusñataqmi paykunata sinchita kamachirqa:—Amam pimanpas willankichikchu pim kasqaytaqa —nispa.

Chunka iskayniyoq discipulonkunata Jesuspa akllasqanmanta(Mt 10:1-4. Lc 6:12-16)

13 Jesus orqo lawman rispanmi qayarqa akllasqankunallata chaymi paykuna Je-

susman asuykurqaku. 14 Akllarqam chunka iskayniyoq qarikunata paywan kuska

purinankupaq hinaspa Diospa munaychakusqanmanta willakamunankupaq.15

Kay akllasqankunamanmi atiyta qorqa demoniokunata qarqonankupaq.16 Chay chunka iskayniyoq discipulonkunam karqa: Simon, paytam suticharqa

Pedrowan, 17 Zebedeopa churin Jacobowan Juan, paykunatam suticharqa Boa-

nergeswan piñakuqllaña kasqankurayku. 18 Wakinñataqmi karqa Andres, Felipe,

MARCOS 2, 3



1824

Bartolome, Mateo, Tomas, Alfeopa churin Jacobo, Tadeo, *cananista partidoman-ta kaq Simon 19

hinaspa Judas Iscariote, paymi qepata Jesusta traicionarurqa.

Jesusta kamisqankumanta(Mt 12:22-32. Lc 11:14-23. 12:10)

20 Jesusmi discipulonkunawan kutimurqa wasiman hinaptinmi huktawan

achkallaña runakuna huñunakaramurqa chaymi paykunaqa manaña mikuytapasatirqakuchu. 21

Jesuspa ayllunkunam chaypi kasqanta yacharuspanku hamurqakupusanankupaq: “Locoyarunmi” nispa runakuna rimaptinku.

22 Diospa leynin yachachiqkunapas Jerusalen llaqtamanta hamuspankum nirqaku:

—Kay runaqa demoniokuna kamachiq Beelzebupa huntasqanmi kachkan chay-mi qarqon demoniokunata —nispanku.

23 Chaymi Jesus paykunata qayaspan nirqa:

—Kikintaqa *Satanasqa manam qarqokunmanchu —nispa.

Entiendenankupaqmi rikchanachirqa:24

—Sichu huk nacionpi runakuna chaqwallapi kawsaptinkuqa chayllam chay naciontukurunman. 25

Manataqmi rakinakusqa familiapas takyanmanchu. 26 Chaynataqmi *Sa-

tanaspas kikinpa contranpi hatarispaqa manaña takyanmanchu, chayllam tukurunman.27

—Kallpasapa runapa wasinmantaqa manam pipas suwakuyta atinmanchu manaraqpayta chaqnaruspaqa. Chaqnaruspam ichaqa imankunatapas chay suwaqa apakunman.

28 —Cheqaptam nikichik: Diosqa pampachanqam runakunapa tukuy huchanta-

pas chaynataq kikinta kamisqankutapas. 29 Chuya Espiritu kamiqkunatam ichaqa

mana haykapipas pampachanqachu, paykunaqa wiñaypaq huchayoqmi kanqaku.30

Chaytam Jesus nirqa runakunaman “Jesusqa demonioyoqmi” nisparimasqankurayku.

Wawqenkunam mamanpiwan Jesusta maskanku.(Mt 12:46-50. Lc 8:19-21)

31 Jesuspa kasqanmanmi chayarurqaku mamanwan wawqenkuna, hawallapi sa-

yaykuspam payta qayachirqaku. 32 Jesuspa muyuriqninpi tiyaqkunam nirqaku:

—Mamaykim wawqekikunapiwan qanmanta tapukuspanku hawapi kachkan-ku —nispa.

33 Jesusmi nirqa:

—¿Pitaq mamay, pitaq wawqeykuna? —nispa.34

Muyuriqninpi tiyaqkunata qawarispanmi nirqa:—Kay runakunam mamaywan wawqe-paniykunaqa. 35

Pipas Diospa munasqanruraqmi wawqeyqa, paniyqa hinaspa mamayqa.

Muhu tarpuqmanta(Mt 13:1-9. Lc 8:4-8)

4 1 Qochapa patanpi Jesus huktawan yachachiyta qallariptinmi llapa runa

chayman huñunakururqa. Achkallaña runakuna kaptinmi, Jesus qocha

ukupi boteman yaykuspan tiyaykurqa, llapa runañataqmi qocha patallanpi karqa.2 Chaymi Jesus rikchanachiykunawan achkallataña yachachirqa:

3 —Uyariychik: Huk runam rirqa tarpukuq. 4

Muhuta maqchiptinmi wakin wichirqañanman hinaptinmi kullkukuna mikururqa. 5

Wakinñataqmi wichiykurqa mana ancha

MARCOS 3, 4



1825

allpayoq ranraman hinaptinmi chay muhu chaylla wiñaramurqa as allpallapi kasqan-rayku. 6

Inti rupamuptinñataqmi mana sumaq sapichakusqa kasqanrayku chakirurqa.7

Wakin muhuñataqmi wichiykurqa kichka-kichka ukuman hinaptinmi kichkakunawiñaruspa muhu wiñaqta eqoyarachirqa chaymi manaña rururqachu. 8

Wakinñataqmi

allin allpaman wichiykurqa chaymi wiñamuspan rururqa, wakinmi huk mu hullaman-ta rururqa kimsa chunkata, wakinñataq soqta chunkata, wakinñataq pachakta.9

—¡Uyariwaqniykunaqa kasukuychikyá!

Rikchanachiykunaqa imapaqmi kasqanmanta(Mt 13:10-17. Lc 8:9-10)

10 Jesus sapallanña kachkaptinmi hichpanpi kaqkuna discipulonkunapiwan Je-

susta tapurqaku:—¿Imaninantaq chay rimasqayki rikchanachiykunaqa? —nispa.11

Jesusñataqmi paykunata nirqa:—Qamkunamanmi Diospa munaychakusqanmanta ñawpaq mana yachasqay-kichikkunata yachachikichik, wakin runakunamanmi ichaqa lliwta yachachinirikchanachiykunallawan 12

chaynapi qawakuspapas mana rikukunankupaq, uya-rispapas mana entiendenankupaq, Diosman mana kutirikunankupaq chaynataqhuchankumantapas mana pampachasqa kanankupaq —nispa.

Rikchanachisqanpa imam ninanmanta(Mt 13:18-23. Lc 8:11-15)

13 Jesusmi nirqa:

—¿Manachu qamkunapas entiendenkichik kay rikchanachisqayta? Hinaptinqa¿imaynamá entiendewaqchik wakintaqa? 14

Chay tarpuq runaqa Diospa palabranwillakuqmi. 15

Wakin runakunaqa rikchakun ñanman muhu wichiqmanmi. Diospapalabranta uyariruptinkum *Satanas chaylla hamuruspan horqorun sonqonpi tarpusqaDiospa palabranta. 16

Wakin runakunañataqmi rikchakun ranraman wichiykuq mu-human, Diospa palabranta uyarispankum kusisqallaña chaskinku, 17

aswanqa manasapichasqa kasqanraykum mana unaytachu kawsanku. Ñakarispa hinaspa Diospa pa-labranrayku cheqnisqa kasqankuwan hukmanyaruspam chaylla urmarunku. 18

Wakinrunakunañataqmi rikchakun kichka-kichka ukuman wichiykuq muhuman, payku-

nam Diospa palabranta uyarinku, 19 aswanqa kay pachapi kaqkunamanta sinchitapreocupakuspam kusikuyta tarinku llapa kapuqninkunallapi, engañasqa kaspankumaswan-aswanraq imakunatapas munanku. Tukuy kaykuna runapa sonqonman yayku-ruptinmi Diospa palabranqa mana yanapanñachu. 20

Wakin runakunam ichaqa allinallpaman muhu wichiq hina, Diospa palabranta uyarispankum kasukunku hinaspamallin cosecha qoq hina kanku, wakinmi chulla granollamanta kimsa chunka ruruqhina, wakinñataqmi soqta chunka ruruq hina, wakinñataqmi pachak ruruq hina.

Ratachkaq mecherowan rikchanachisqanmanta(Lc 8:16-18)

21 Jesusmi paykunata nirqa:

—¿Yaqachum ratachkaq mecherota churarunmanku cajon ukuman otaq kawituukuman? Manam, chaytaqa alto patakmanmi churana sumaqta kanchananpaq.

MARCOS 4



1826

22 Pakasqa kaqkunawan upallalla rimasqakunaqa qawachisqam kanqa. 23

Uyari-waqniykunaqa kasukuychikyá.

24 —Uyarisqaykichikpiyá yuyaymanaychik. Runakunapaq imam rurasqaykichikman

hinam Diospas aswanraq qamkunapaq ruranqa. 25 Kapuqniyoqmanqa aswanraqmi ya-

pasaq, aslla kapuqniyoqmantam ichaqa aslla kapuqnintapas qechurusaq.

Muhuwan rikchanachisqanmanta

26 Jesusmi nirqa:

—Diospa munaychakusqanqa kaynam: Huk runam chakrapi tarpusqanmanta27

samakuq ripukun. Chaymi punchawkuna pasan. Chay tarpusqan muhuñataqmiwiñamun, tarpuqmi ichaqa mana yachanchu imaynam wiñasqanta, 28

chaytaqaallpam kikillanmanta wiñachimun. Ñawin puntata wiñamuspanmi hatunyaspanespigamun. 29

Chaymi poqoruptinñataq rutunaña, chaynataqa rurana cosecha

chayaramusqanraykum.

Mostaza muhuwan rikchanachisqanmanta

(Mt 13:31-32. Lc 13:18-19)

30 Huktawanmi Jesus nirqa:

—¿Imawantaq tupachichwan Diospa munaychakusqanta? ¿Imaynataq chayqakanman? 31

Chayqa kanman allpapi tarpusqa mostaza hinam, chay muhuqarikiwakin muhukunamantapas taksacharaqmi, 32

wiñaruspanmi ichaqa lliw qoraku-namantapas aswan hatunraq, alton pawaq urpitukunapas chaypim llantukun.

33 Chayna rikchanachiykunawanmi runakunata Jesus yachachirqa entiendeyatinankukamalla. 34

Mana rikchanachispaqa manamá imatapas rimarqachu, disci-pulonkunamanmi ichaqa entiendechirqa lliw rimasqankunata.

Sinchi wayrata Jesus tanirachisqanmanta

(Mt 8:23-27. Lc 8:22-25)

35 Tutaykuqtañam discipulonkunata Jesus nirqa:

—Qochatayá chimpasun waklawman —nispa.36

Llapa runakunata saqeruptinkuñam discipulonkuna hina botepi kachkaqta

Jesusta aparqaku, paykunawantaqmi huk botekunapas rirqa.37

Sinchillataña way-ramuptinmi yakupas nisyu-nisyuta hoqarikururqa chaymi botemanpas yaqañahuntarurqa. 38

Jesusñataqmi qepa lawpi sawnakuykuspan puñukuchkarqa. Rik-chachispankum payta nirqaku:

—Yachachikuq ¿manachu imapas qokusunki? ¡Chinkaykuchkanchikñam! —nispa.39

Jesus hatarimuspanmi wayrata qaqcharqa. Qochatañataqmi:—Hawkayayña —nirqa.Chaymi wayra pasaruptin tukuy imapas hawkayarurqa. 40

Jesusmi discipulon-kunata nirqa:

—¿Imanasqataq kaynatañaqa mancharikunkichik? ¿Manachu Diospi cona-kunkichik? —nispa.41

Paykunañataqmi llumpay mancharisqallaña kikinkupura ninakurqaku:—¿Pimá kay runaqa wayrapas yakupas kasunanpaqqa? —nispa.

MARCOS 4



1827

Demoniokunapa ñakarichisqan runamanta(Mt 8:28-34. Lc 8:26-39)

5

1 Qochata chimparuspankum Gerasa llaqtaman chayarurqaku. 2

Jesus bote-

manta lloqsiruptinmi demoniokunapa ñakarichisqan runa payman hamurqapanteonmanta. 3 Chay runaqa *yacharqa panteonpim, paytaqa manam pipas

chaqnayta atiqkuchu erro cadenakunawanpas. 4 Achka kutipim chakintawan

makinta watarqaku erro cadenawan, ichaqa imatapas hinam tipiparuq chay-mi pipas mana harkayta atirqachu. 5

Payqa panteonkunapi hinaspa orqokunapimtuta punchaw puriq qaparkachastin hinaspa rumikunawan takakustin. 6

Jesustakarullamantaraq rikuruspanmi kallpaspa qonqorakuykurqa. 7-8

Hinaptinmi Jesusnirqa:

—Yaw demonio ¡kay runamanta lloqsiy! —nispa.Chaymi demonioñataq nirqa:

—Hanaq pachapi kaq Diospa Churin Jesus ¿imatataq munanki ñoqawan? Dios-pa sutinpim mañakuyki, amayá ñakarichiwaychu —nispa.

9 Jesusmi tapurqa:

—¿Imataq sutiki? —nispa.Chaymi payñataq nirqa:—Sutiyqa legionmi achkallaña kasqaykurayku —nispa.10

Jesustam llumpayta ruegakurqa:—Amayá llumpay karumanqa qarqoruwaykuchu —nispa.11

Orqopa waqtanpim achka-achka kuchikuna mikuchkarqa. 12 Chaymi Jesusta

demoniokuna ruegakurqa:—Kuchikunaman yaykunaykupaqyá kachaykuwayku —nispa.13

Jesus “arí” niykuptinmi demoniokunaqa runamanta lloqsiruspa kuchi-kunaman ustururqa. Chaypim kachkarqa yaqa iskay waranqa kuchikuna.Chay llapallan kuchikunam waqtanta kallpaspa qochaman wichiykuspaheqeparurqaku.

14 Hinaptinmi kuchi michiqkuna ayqekuspanku llaqtapipas hinaspa chakraku-

napipas willakurqaku chay pasakusqanmanta, chaymi runakuna kallpamurqakuchay pasakusqan qawaq. 15

Jesuspa kasqanman chayaramuspankum rikurur-qaku demoniokunapa ñawpaq ñakarichisqan runata, payqa tiyakuchkasqa

pachasqañam hinaspa yuyayninman kutisqañam, chaynata qawaykuspankummancharikururqaku. 16

Rikuqkunañataqmi paykunaman willarqaku demoniopañakarichisqan runataqa imam pasarusqanmanta chaynataq kuchikunamantapas.17

Chay llaqtayoq runakunam Jesusta ruegarqaku llaqtankumanta pasakunanpaq.18

Jesus botepiña kachkaptinmi chay demoniopa ñawpaq ñakarichisqan runaruegarqa:

—Qanwan riytam munani —nispa.19

Jesusñataqmi mana munaspan nirqa:—Wasikiman rispayki aylluykikunaman willamuy llakipayasuspayki Señor

Diospa imam rurasqanmanta —nispa.20 Chay runam pasaspan Decapolis sutiyoq chunkantin llaqtakunapi willakur-

qa paytaqa imaynatam Jesus sanoyarachisqanmanta, lliw uyariqninkunañataqmiadmirakurqaku.

MARCOS 5



1828

Jairopa churin kawsarisqanmantawan onqoq warmipa sanoyasqanmanta(Mt 9:18-26. Lc 8:40-56)

21 Jesus botepi kutiramuspan qochapa patanpiña kachkaptinmi llapa runaku-

na huñunakaramurqaku chayraykum, payqa hinallapi karqa. 22 Hinaptinmi Jairosutiyoq runa Jesuspa kasqanman hamuspa qonqorakuykurqa, payqa karqa *huñu-nakunanku wasipi kamachikuqmi. 23

Paymá Jesusta ruegakurqa:—Warmi churiymi wañuruchkanña, hakuchik wasiyman payta hapiykuptiki

sanoyaruspan kawsananpaq —nispa.24

Jairowan Jesus pasaptinmi achkallaña runakuna qatispa payta ñitirqa. 25 Pay-

kunawanmi kachkarqa onqoq warmi, payqa yaqa chunka iskayniyoq watañamu jowan ñakarichkarqa. 26

Achka medicokunawanmi hampichikurqa sanoyanan-paq ichaqa tukuy imantam yanqapaq gastarqa, chaywanpas payqa ñakarispanmi

peorchakuchkarqa.27-28

Kay warmim Jesusmanta uyariruspan paypa qepanmanasuykurqa runakunapa chawpinta, paymi piensarqa:—Pachallantapas hapiykuspayqa sanoyarusaqmi —nispa.Jesuspa pachanta hapiykuptinmi 29

u jon chaylla taniruptin sanoyarurqa.30

Jesusñataqmi musyarurqa huk kaqninta atiyninwan sanoyarachisqanta chaymiqepanta qawarispa tapurqa:

—¿Pitaq pachayta llapchaykaramun? —nispa.31

Jesuspa discipulonkunañataqmi nirqa:—Qawachkankitaq kaynaña runa ñitisusqaykitaqa. ¿Chaychu ninkiraq: “¿Pitaq

llapchaykaramuwan?” nispa?32 Chaymi Jesus muyuriqninta qawarqa llapchaykuqninta reqsinanpaq.

33 Sanoyarusqanta yachakuruspanmi chay warmi manchakuywan katkatatastin qon-

qorakuykuspan willakurqa imam pasakusqanta. 34 Jesusñataqmi chay warmita nirqa:

—Mamáy, iñisqaykiraykum allinyarunki, kunanqa hawkallaña pasakuy, mana-ñam kay onqoywanqa ñakarinkiñachu —nispa.

35 Jesus rimachkaptinraqmi Jairopa wasinmanta hamurqaku payman willaq:

—Churikiqa wañukunñam ¿imapaqñataq yachachikuqtaqa pusanki? —nispa.36

Jesusñataqmi mana caso-preciotapas churaspan Jairota nirqa:—Ama llakikuychu, conakuy ñoqapi —nispa.

37 Mana pipas qatinanta munaspanmi Jesusqa pusarqa Pedrotawan Jacobo-llata, pusarqataqmi Jacobopa wawqen Juantapas. 38

Chay kamachikuq Jairopawasinman chayaruspanmi Jesusqa rikurqa lliw runakunata waqayllawanña qa-parkachachkaqta, 39

yaykuspanmi paykunata nirqa:—¿Imanasqataq kayna waqayllawanñaqa qaparkachachkankichik? Warmaqa

manam wañusqachu kachkan aswanqa puñuchkanmi —nispa.40

Chaymi asipayarqaku Jesusta. Hinaptinmi Jesusqa lliw runakunata lloq-sirachispan yaykurqa warmapa kasqanman, chaymanqa yaykurqa warmapatayta-mamallanwanmi hinaspa chay pusasqankunallawanmi. 41

Sipaschapa ma-

kinta Jesus hapiykuspanmi arameo idiomapi nirqa:—Talita cumi —nispa. Chayqa: “Sipascha, qamtam niki ¡Hatariy!” ninanmi.42

Sipascha chaylla hatariramuspanmi puriyta qallaykurqa. Payqa chunka iskay-niyoq watanpiñam karqa. Chaypi kaqkunañataqmi admirakuspanku sasa-sasata

MARCOS 5



1829

creerqaku. 43 Chaymi Jesus paykunata kamachirqa ama pimanpas willakunanku-

paq, kamachirqataqmi sipaschaman mikuchinankupaqpas.

Llaqtan Nazaretpi Jesuspa kasqanmanta(Mt 13:53-58. Lc 4:16-30)

6 1 Jesus chaymanta pasakuspanmi llaqtanman kutirqa discipulonkunapiwan kuska.

2 *Samana punchaw chayaramuptinmi payqa *huñunakunanku wasiman yaykus-

pan yachachiyta qallaykurqa chaymi llapa runakuna admirakuspanku kaynata nirqaku:—¿Kay runaqa maypitaq yacharqa kaykunataqa? ¿Imaynataq chaskirqa kay

yachaytaqa? ¿Imaynataq *milagrokunataqa ruran? 3 ¿Manachum payqa Mariapa

wawan carpintero? Kay llaqtanchikpim *yachan paypa wawqen Jacobopas, Josey-pas, Judaspas, Simonpas chaynataq paninkunapas —nispa.

Chaynata nispamá Jesuspaq piñakururqaku.4

Jesusñataqmi nirqa:—Diosmanta willakuqkunataqa manam ayllunkunapas nitaq llaqtamasinkunapasallintaqa chaskinkuchu, huklaw llaqtakunapim ichaqa allin chaskisqa —nispa.

5 Chayraykum Jesusqa iskay-kimsa milagrokunallata ruraspan as runakunalla-

ta sanoyachirqa umankuman makinta churaykuspan. 6 Llaqtamasinkuna mana

creeptinkum Jesusqa hukmanyarurqa.

Willakamunankupaq discipulonkunata kachasqanmanta(Mt 10:5-15. Lc 9:1-6)

Hichpan llaqtakunapim Jesus yachachistin purimurqa. 7 Chunka iskayniyoq disci-

pulonkunata qayaykuspanmi iska-iskaymanta kacharqa, paykunamanmi atiyta qorqademoniokunata runakunamanta qarqomunankupaq. 8

Paykunatam kamachirqa:—Illaspaykichikqa amayá imatapas apaychikchu ni qoqawtapas ni tantatapas

ni qollqetapas, apaspaqa-apaychik tawnallatayá, 9 hinakuychikpas *usutallawan-

yá, pachakuychikpas huk muda pachallawantaqyá.10

—Wasiman yaykuspaykichikqa chayllapiyá samakuychik chay llaqtamantalloqsinaykichikkama. 11

May llaqtapipas mana chaskisuptikichikqa hinaspa manauyarisuptikichikqa chaymantayá lloqsiychik, *usutaykichikpi allpatapas taspiy-chikyá chaynapi mana kasukuq kasqankuta yachanankupaq.

12 Chaynata niruptinmi discipulonkunaqa lloqsispanku runakunaman willamurqaku:—Huchaykichikmanta wanakuychik —nispa.13

Paykunaqa demoniokunatapas runakunamantam qarqomurqaku hinaspamaceitewan untaspa onqoqkunatapas sanoyachirqaku.

Bautizaq Juanta wañuchisqankumanta(Mt 14:1-12. Lc 9:7-9)

14 Tukuy kaykunatam Rey Herodes uyarirqa Jesusmanta runakuna rimasqan-

rayku. Wakin runakunam nirqaku:

—Bautizaq Juanmi kawsariramuspan kaynaña atiyniyoqqa —nispa.15 Wakinñataqmi nirqaku:

—Diosmanta willakuq Eliasmi kayqa —nispa.Hukkunañataqmi nirqaku:

MARCOS 5, 6



1830

—Payqa Diosmanta willakuqmi, payqariki ñawpaq tiempopi hina Diosmantawillakuqmi.

16 Herodes chayta uyariruspanmi nirqa:

—Juanmi payqa, kunkan qorochisqay runam kawsariramusqa —nispa.17

Herodesmi ñawpaqtaraq Juanta hapirachimuspan carcelman pusachirqa,chaypim cadenarachirqa Herodiasrayku. Herodiasqa karqa Rey Herodespa waw-qen Felipepa warminmi ichaqa Herodesmi paywan casarakururqa. 18

ChayraykumHerodesta Juan nirqa:

—Diospa leyninman hinaqa manam allinchu wawqekipa warminwan casara-kusqaykiqa —nispa.

19 Herodiasqa Juanta cheqniruspanmi wañurachiyta munarqa ichaqa

manam atirqachu. 20 Rey Herodesmi yacharqa Juanqa Diosllapaqña kaw-

saq kasqanta hinaspa justo kasqanta chaymi payta manchakuspan warminHerodiasmanta waqaycharqa mana imatapas rurarunanpaq. Juanpa nisqan-

wan iskayrayachkaspapas Rey Herodesqa ganaswanmi uyarirqa. 21 Ichaqahuk punchawmi Herodias munasqanta tarirurqa. Rey Herodespa santonchayaramuptinmi convidopaq qayachirqa soldadokunapa kamachiqnin-kunata hinaspa gobiernaqkunata, qayachirqataqmi Gali lea lawpi allinreqsisqa runakunatapas. 22

Convidopi kachkaptinkum Herodiaspa warmiwawan yaykuruspan tusurqa, Rey Herodestawan mikuqmasinkunata chaysipaspa tususqan llumpayta gustaruptinmi Rey Herodes sipasta nirqa:

—Mañakuwaptikiqa imam munasqaykitam qosqayki —nispa.23

Juramentaspantaqmi nirqa:

—Imam mañakuwasqaykitam qosqayki, qoykuykimanmi gobiernasqay llaqta-kunapa partentapas —nispa.24

Chaymi sipasqa lloqsiramuspan mamanta tapurqa:—Mamáy ¿imatataq mañasaq? —nispa.Mamanñataqmi nirqa:—Bautizaq Juanpa umanta mañay —nispa.25

Sipasmi chaylla reypa kasqanman yaykuspan nirqa:—Kunachallan qoway huk platopi Bautizaq Juanpa umanta —nispa.26

Chaymi Rey Herodes llumpayta llakirikururqa, convidoman qayachisqan-kunapas juramentasqanta uyarisqankuraykum manaña negayta atirqachu.27 Chayllam soldadonta kamachirqa:

—Juanpa umanta aparamuy —nispa.Chaymi soldado carcelman pasaspa Juanpa umanta qoruramuspan 28

apa-ramurqa platopi, sipasman haywaykuptinmi payñataq mamanman qoykurqa.

29 Chayta Juanpa discipulonkuna yacharuspankum hamurqaku paypa cuerpon-

ta apaspa pampamunankupaq.

Pichqa waranqapaq mikuy mirachisqanmanta(Mt 14:13-21. Lc 9:10-17. Jn 6:1-14)

30

Jesuspa kachasqankuna iska-iskay risqankumanta kutiramuspankum paywanhuñunakurqaku, paykunam willarqaku tukuy ima ruramusqankuta hinaspa ya-chachimusqankuta. 31

Jesusñataqmi nirqa:—Hakuchik chunniqman chaypi samarimunaykichikpaq —nispa.

MARCOS 6



1831

Manañam mikunankupaqpas tiempo karqachu hukña-hukña runakuna hamus-qanrayku. 32

Chaymi Jesusqa discipulonkunallawan chunniqman pasakurqa hukbotepi. 33

Risqankuta rikuruspankum achka runakuna reqsirurqaku, llaqtakuna-manta kallpaspankum paykunamantapas puntataraq chayarurqaku. 34

Botemanta

Jesus lloqsiruspanmi chay achkallaña runakunata qawaykuspa llakipayarikur-qa paykunamanta mana michiqniyoq ove jakuna hina kaptinku chaymi willarqaachka yachachikuykunata. 35

Yaqa inti seqaykuytañam Jesuspa discipulonkunaasuykuspanku nirqaku:

—Ñam llumpay tardeña, Kaypiqa manam wasipas kanchu. 36 Ripukuchunku-

ñayá, Kaypiqa manam imapas mikunankupaq kanchu, hichpa llaqtachakunamanhinaspa chakrakunaman rispankuyá imallatapas rantichunku —nispa.


—Qamkunayá mikuykachiychik —nispa.Chaymi paykunañataq nirqa:

—¿Ñoqaykuchu risaqku iskay pachak jornalpa chanin qollqewan tanta rantiqhinaspachum paykunaman mikuchisaqchu? —nispa.

38 Jesusñataqmi tapurqa:

—¿Haykataq tantaykichik kachkan? Maskamuychik —nispa.Tariruspankum Jesusta nirqaku:—Pichqa tantawan, iskay challwa kankasqallam —nispa.39

Chaymi discipulonkunata Jesus kamachirqa llapa runakunata rakispankupastopi tiyachinankupaq. 40

Llapa runakunam tiyarqaku pachakman hinaspapichqa chunkaman rakinasqa. 41

Hinaptinmi Jesus chay pichqa tantatawan iskay

challwa kankasqata hapiykurqa hinaspam cielota qawarispan Diosman gracias-ta qorqa. Tantakunata pakiykuspanmi discipulonkunaman qorqa runakunamanaypunankupaq, aypuchirqataqmi challwakunatapas. 42

Llapallankum mikurqa-ku saksanankukama. 43

Tantapa hinaspa challwapa puchuqnintam huñururqakuchunka iskayniyoq canasta huntataraq. 44

Yuyayniyoq qarikunallata yupaptinkumchay mikuqkunaqa karqa pichqa waranqa.

Qocha hawanta Jesuspa purisqanmanta(Mt 14:22-27. Jn 6:16-21)

45 Chaymantam Jesusqa discipulonkunata boteman yaykuchirqa puntaspanku

qochata chimpanankupaq chaynapi llapa runakunata avianankama Betsaida llaqta-man rinankupaq. 46

Llapa runakuna pasakuptinkuñam Jesusqa orqo lawman rirqaDiosta mañakunanpaq. 47

Tutayaramuptinmi boteqa qochapa chawpintaña richkar-qa, Jesusñataqmi qocha patallanpiraq sapallan kachkarqa. 48

Discipulonkunatamrikururqa ñakariyllawanña yaku qachisqankuta, paykunaqa ñakarichkarqaku con-trankupi llumpayta wayramuptinmi. Yaqa gallo waqaytañam Jesus paykunamanasuykurqa yaku hawanta puristin puntarunanpaq hina. 49

Discipulonkunañataqmiyaku hawanta puriqta rikuruspanku manchachikupaq hapispanku qaparirqaku.

50 Llapallanku mancharikuptinkum Jesusñataq nirqa:

—¡Qarinchakuychik! Ñoqam kani, ama manchakuychikchu —nispa.51 Boteman Jesus seqaruptinmi wayra tanirurqa. Discipulonkunañataqmi

admirasqallaña qawanakurqaku. 52 Sonqonku rumiyaruptinmi paykunaqa mana

entienderqakuchu tantakunata mirachisqanwan Jesuspa imam yachachisqanta.

MARCOS 6



1832

Genesaret lawpi onqoqkunata sanoyachisqanmanta(Mt 14:34-36)

53 Qochata chimparuspankum Genesaret lawman chayarurqaku, chaypim

boteta watarqaku.54

Botemanta chayraq lloqsichkaptinkum runakuna Jesustareqsirurqaku. 55 Rikuqninkuna tukuy hinastinman kallpaspankum Jesuspa kas-

qanman llapa onqoqkunata chakanakunapi apamurqaku. 56 Llaqtakunamanwan

chakrakunaman Jesus riptinmi ñankunaman onqoqkunata apamuqku hinaspampayta ruegakurqaku pachanpa patallantapas hapiykunankupaq chaymi llapallanhapiykuqninkunaqa sanoyarurqaku.

Runataqa imam huchallichisqanmanta

7

1 Jerusalenmanta hamuspankum *fariseokuna Diospa leynin yachachiqku-

napiwan Jesusman asuykurqaku. 2 Paykunam rikururqaku Jesuspa wakin

discipulonkunata makinkuta mana mayllakuspa mikuchkaqta chaymi paykunamantarimarqaku. 3

Fariseokunawan wakin *judiokunaqa ñawpaq abuelonkupa costumbrentaqatispankum mana imatapas mikunkuchu manaraq allinta makinkuta mayllakuchkas-paqa. 4

Mercadomanta kutimuspankupas manataqmi mikunkuchu manaraq puntatamayllakuchkaspankuqa. Paykunaqa qatinkutaqmi ñawpaq wakin costumbrekunata-pas: Aywinkum vasokunata, jarrokunata, erro man kakunata hinaspa catrekunata.5

Fariseokunam Diospa leynin yachachiqkunapiwan Jesusta tapurqaku:—¿Imanasqataq discipuloykikunaqa mikunku mana makinkuta mayllakuspanku?

Paykunaqa abuelonchikkunapa costumbrentam mana kasukuchkankuchu —nispa.6

Chaymi Jesusñataq nirqa:—¡Iskay uyakuna! Allintam Diospa nisqanta ñawpaqtaraq Isaias qamkunaman-ta qellqarqa:

“Simillanwanmi yupaychawan kay runakunaqa.Ñoqamanta karupim kachkan sonqonkuqa.

7 Paykunaqa adorawankupas yanqapaqmi,yachachisqankupas runapa kamachisqallanmi.”

8 —Qamkunaqa Diospa kamachikuyninkunata qonqaruspaykichikmi runakuna-

pa costumbrenkunaman hinalla rurankichik.9

—Qamkunaqa Diospa kamachikuyninkunata mana kasuspam costumbrekichik-kunallata qatinkichik. 10

Moisesmi kaynata yachachirqa: “Tayta-mamaykita respetay,pipas tayta-mamanta ñakaqqa wañunqam” nispa. 11

Aswanqa qamkunam nin kichik:“Huk runaqa tayta-mamanman ninmanmi: ‘Taytáy, mamáy, manam yanapaykiman-chu. Qamkunaman qonaytam Diosman qoykuni Corban sutiyoq regalota’ nispa.”12

Chaynata nispam yachachinkichik manaña tayta-mamaykichikta yanapanaykichik-paq. 13

Ñawpaq costumbrekunata cumplinaykichikraykum Diospa kamachisqankunatayanqachankichik, chaynallatam rurankichik wakin costumbrekunatapas.

14

Chaymi Jesus mosoqmanta runakunata qayaykuspan kaynata yachachirqa:—Llapallaykichik uyarispayá kaykunata entiendeychik: 15 Manam imapas

mikusqanchu runataqa huchallichin, runataqa huchallichin sonqonmanta lloqsi-muqmi. ( 16

Uyariwaqniykunaqa kasukuychikyá.)

MARCOS 6, 7



1833

17 Runakunamanta karunchakuruspan wasimanña Jesus yaykuruptinmi disci-

pulonkuna tapurqa:—¿Imaninantaq chay yachachisqaykiqa? —nispa.18

Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:

—¿Qamkunapas manachu entiendenkichik? ¿Manachu yachankichik runapamikusqanqa mana huchallichisqanta? 19 Imam mikusqanqa manam runapa son-

qonmanchu yaykun, chayqa wiksanman yaykuspanmi cuerponmanta lloqsin.Chaynata nispanmi Jesusqa yachachirqa llapa mikuykuna allin kasqanta.

20-21 Payqa nirqataqmi:

—Sonqonmanta lloqsiptinmi runaqa huchallikun. Tukuy mana allinkunatapiensaspa, suwakuspa, runata wañuchispa, 22

hukwan pierdekuspa, runakunapaimankunatapas munapayaspa, mana allinkunata ruraspa, engañaspa, qanra vidapipurispa, envidiakuspa, kamispa, runa-tukuspa hinaspa loco hina ruraspa. 23

Kayimaymana huchakuna runapa sonqonmanta lloqsimuqmi runataqa huchallichin.

Tiro llaqtayoq warmipa wawanta sanoyachisqanmanta(Mt 15:21-28)

24 Jesusmi llaqtanmanta lloqsiruspan Tiro lawman rirqa. Chaypi kasqanta

mana pipas yachananta munaspam huk wasiman yaykururqa, chaywanpas llaparunakunaqa yacharurqakum chaypi kasqanta. 25

Chaypim kachkarqa demoniopañakarichisqan warmi warma, paypa mamanmi Jesuspa chayaramusqanta uya-riruspan chaypunilla hamurqa hinaspam Jesuspa chakinman qonqorakuykurqa.26

Chay warmiqa manam judiochu karqa aswanqa Siria hinaspa Fenicia nacionni-

yoq runakunapa castanmi. Chay warmim Jesusta ruegakurqa:—Wawallaymantayá demoniota qarqoruy —nispa.27

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Suyaykuy, puntataqa warmakunaraqyá saksaruchun, manam allinchu war-

makunamanta tantata qechuruspa allqokunaman wischuykuyqa —nispa.28

Hinaptinmi warmiñataq nirqa:—Arí chaynam taytáy, aswanqa mesapa ukunpi kaq allqokunapas mikunmi

warmakunapa wichichisqanta —nispa.29

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Allintam rimarunki, ripukuyña, demonioqa ñam wawaykimanta lloqsirunña —nispa.30 Wasinman chay warmi chayaruspanmi wawanta camapi tariykurqa sanotaña

hinaspa demoniopa mana ñakarichisqantaña.

Mana uyarikuq sasa rimaq runata sanoyachisqanmanta

31 Tiro lawmanta lloqsispam Jesus Sidon llaqtanta hinaspa Decapolis lawninta

rispa Galilea qochaman chayarqa. 32 Chaypim payman aparamurqaku sasa rimaq

mana uyarikuq runata hinaspam ruegakurqaku:—Kay runamanyá makikita churaykuy sanoyarunanpaq —nispa.33

Jesusmi chay runata sapallanta huklawman pusarurqa, dedonkunata chay

runapa rinrinkunaman hinaruspanmi toqayninwan qallunman tupaykachirqa.34 Altoman qawarispanmi sonqonpi llakirikuspan nirqa:—¡Efata! —nispa.Chayqa “¡Kicharikuy!” ninanmi.

MARCOS 7



1834

35 Chaypunillam chay runapa rinrinkuna kicharikururqa, qallunpas paskariku-

ruptinmi allintaña rimarqa. 36 Jesusmi chaypi kaqkunata kamachirqa:

—Kay rurasqaytaqa amam pimanpas willakunkichikchu —nispa.Chaynata Jesus kamachichkaptinpas aswanraqmi willakurqaku. 37

Chaymi ru-

nakuna admirakuspanku nirqaku:—Jesusqa tukuy allintam ruran, mana uyariqkunatam uyarichin, rimachintaq-mi mana rimaqkunatapas —nispanku.

Tawa waranqa runakunapaq mikuymanta(Mt 15:32-39)

8 1 Chay punchawkunapim kaqlla huñunakurqaku achkallaña runakuna.

Paykunapa mikunankupaq mana imapas kaptinmi Jesus discipulonkunataqayaspan kaynata nirqa:

2 —Kay runakunamantam llakipayarikuni, ñam kimsa punchawña ñoqawan kachkanku,

manam mikunankupaqqa imapas kanchu, 3 mana mikusqata wasinkuman kutichiptiyqaripuchkaspachá hukmanyarunqaku, wakinkuqa karumantaraqmi hamurqakupas.

4 Discipulonkunañataqmi nirqaku:

—Kay chunniqpiqa ¿ima tantawantaq saksachichwan kaynaña runataqa? —nispa.5

Jesusmi paykunata tapurqa:—¿Haykataq tantaykichik kachkan? —nispa.Chaymi paykunañataq nirqaku:—Qanchisllam —nispa.6

Jesusmi kamachirqa llapa runakunata pampapi tiyaykunankupaq, chay qanchis-

nintin tantakunata hapiykuspanmi Diosman graciasta qorqa hinaspam pakiykuspandiscipulonkunaman haywarqa aypunankupaq chaymi paykunañataq runakunamanaypurqaku. 7

Paykunapaqa karqataqmi iskay-kimsa kankasqa challwachankupaschaymi Diosman graciasta qospa chaykunatapas Jesus aypuchirqa. 8

Llapallankummikurqaku saksanankukama hinaptinmi puchunkunatapas huñumurqaku qanchiscanasta huntataraq. 9

Mikuqkunam karqaku yaqa tawa waranqa runakuna, mi-kuruptinkuñam Jesus runakunata wasinkuman kutichirqa. 10

Chaymantañataqmidiscipulonkunawan boteman seqaruspa Dalmanuta llaqta lawman pasakurqaku.

Fariseokunapa milagro mañakusqanmanta

(Mt 16:1-4. Lc 12:54-56)11

*Fariseokunam hamuspanku Jesuswan atipanakuyta qallaykurqaku. Prue-baman churayta munaspankum Jesusta mañarqaku cielomanta kaq *milagrotaqawachinanpaq. 12

Jesusñataqmi sonqonpi llakirikuspa llapallanta nirqa:—¿Imanasqataq kay runakunaqa mañawanku milagro qawachinayta? Cheqap-

tam nikichik, manam imatapas rurasaqchu qawanaykichikpaqqa.13

Chaynata Jesus niruspanmi chay runakunata saqeruspan boteman huktawanseqarurqa hinaspam pasakurqa qochapa huklaw patanman.

Fariseokunapa qonchunmanta(Mt 16:5-12)

14 Discipulonkunam tanta apayta qonqarurqaku, botenkupiqa karqa huk tanta-

llam. 15 Jesusmi discipulonkunata nirqa:

MARCOS 7, 8



1835

—Uyariychik, *fariseokunapa hinaspa Rey Herodespa qonchunmantayá cuida-kuychik —nispa.

16 Chaymi discipulonkuna ninakurqaku:

—Tantanchik mana kaptinmi nichkan chaynataqa —nispa.17

Jesusñataqmi musyaruspan nirqa:—¿Imanasqataq rimachkankichik: “Manam tantanchik kanchu” nispa? ¿Ma-naraqchu yachankichik ni entiendenkichik? ¿Sonqoykichikpas rumiyasqaraqchukachkan? 18

¿Mana rikukuqchum kankichik, mana uyariqchum kankichik? ¿Ma-nachum yuyankichik 19

chay pichqa tantata pakispa pichqa waranqa qarikunapaqhaypachisqayta? ¿Hayka canastatataq puchuqninta huñurqankichik?

Chaymi paykunañataq nirqaku:—Chunka iskayniyoq canastatam —nispa.20

—Qanchis tantamanta tawa waranqa runapaq mirachiptiyqa ¿hayka canastahuntatataq puchuqninta hoqarirqankichik?

Chaymi paykunañataq nirqaku:—Qanchis canastatam —nispa.21

Chaymi Jesus nirqa:—¿Chaynaqa manaraqchum entiendenkichik? Ñoqaqariki manam tantamantachu

rimachkani aswanqa Rey Herodespa hinaspa *fariseokunapa yachachisqanmantam.

Ñawsata Betsaida llaqtapi Jesus sanoyachisqanmanta

22 Betsaida llaqtaman chayaruptinkum ñawsa runata Jesusman pusamurqaku,

“Llapchaykuy sanoyananpaq” nispanku. 23 Chaymi ñawsata Jesus makinmanta

pusarurqa llaqtapa cantonman hinaspam toqayninwan ñawinta llusiykuspa hinas-pa makinta umanman churaykuspan tapurqa:—¿Yaqachum rikukunki? —nispa.24

Ñawsañataqmi qawaykacharikuspan nirqa:—Rikuchkanim runakunata sachakunata hina, ichaqa purichkaqta —nispa.25

Chaymi Jesus huktawan makinta churarqa paypa ñawinman hinaptinmi chay runa-qa Jesuspa nisqanman hina sumaqta qawarikururqa, sanoyaruspanmi allintaña rikurqallapa imakunatapas. 26

Wasinman ripunanpaq chay runata kachaspanmi Jesus nirqa:—Ama llaqtamanqa yaykuyñachu —nispa.

Jesusqa Cristopuni kasqanmanta(Mt 16:13-20. Lc 9:18-21)

27 Chaymantam Jesusqa discipulonkunapiwan rirqa Rey Felipepa gobiernasqan

Cesarea llaqta lawman. Ñanpiña kachkaptinkum Jesus tapurqa discipulonkunata:—¿Pi kasqaytataq runakunaqa ñoqamanta rimanku? —nispa.28

Chaymi paykunañataq nirqaku:—Wakin runakunam nin Bautizaq Juan kasqaykita, wakinñataqmi nin Elias kas-

qaykita, wakinñataqmi nin Diosmanta willakuq huk kaqnin kasqaykita —nispa.29

Chaymi Jesus tapurqa paykunata:

—Qamkunaqa ¿pim kasqaytataq ninkichik? —nispa.Hinaptinmi Pedro nirqa:—Qamqa Cristom kanki —nispa.30

Jesusmi paykunata avisarqa ama pimanpas paymanta willakunankupaq.

MARCOS 8



1836

Wañunanmanta Jesuspa willakusqan(Mt 16:21-28. Lc 9:22-27)

31 Chaymantam Jesus willakuyta qallarirqa kaynata:

—Diosmanta Hamuq Runam llumpayta ñakarisaq. Judiokunapa kamachiq-ninkunam, *sacerdotepa jefenkunam Diospa leynin yachachiqkunapiwancheqniwaspa wañuchiwanqaku aswanqa kimsa punchawmantam kawsarimusaq.

32 Chaykunataqa nirqa mana imatapas pakaspanmi. Chay nisqanmantam Pedro

huklawchaman pusarispan Jesusta anyarqa. 33 Jesusñataqmi discipulonkunaman

muyuriykamuspan Pedrota qaqchaparqa:—¡Satanas, Asuy ñawpaqniymanta! Piensasqaykiqa manam Diospa piensasqan

hinachu aswanqa runakunallapam —nispa.34

Hinaspanmi discipulonkunatawan runakunata qayaykuspan nirqa:

—Pipas qatiwayta munaspaqa amaña kikillanpaq kawsaspayá ñakaristinpas qa-tiwachun. 35 Pipas vidallan cuidakuqqa wiñaypaqmi pierderunqa. Pipas ñoqarayku

otaq Diosmanta allin noticiarayku wañuspanqa wiñaypaqmi salvakunqa. 36 Runa-

qa ¿imatataq horqokunman lliw kay pachapi kaqkunata ganaruspan vidantañataqpierderuspaqa? 37

Runaqa ¿haykatataq paganman vidanta salvananpaq? 38 Kay

mana kasukuq huchasapa runakunapa qayllanpi pipas ñoqamantawan rimasqay-kunamanta penqakuptinqa Diosmanta Hamuq Runapas paymantam penqakusaq.Chaynataqa rurasaq angelkunapiwan Dios Taytaypa hatunchasqan kutimuspaymi.

9

1 Cheqaptam nikichik, kaypi kaqkunamantam wakinkuna mana wañunqa-

chu atiywan Diospa munaychakusqan hamuqta rikunankukama.

Jesuspa rikchaynin tikrakurusqanmanta(Mt 17:1-13. Lc 9:28-36)

2 Soqta punchaw pasaruptinmi Jesus pusarqa Pedrota, Jacobota hinaspa Juanta, pay-

kunallawanmi rirqa orqoman. Chaypim paykuna qawachkaptinku Jesuspa rikchaynintikrakururqa, 3

pachanmi rikurirurqa riti hina yuraq-yuraq kancharichkaq, manam pipaskay pachapi maynataña taqsaspapas chayna yuraq-yuraqtaqa lloqsichinmanchu. 4

Payku-nam rikururqa Eliastawan Moisesta Jesuswan parlachkaqta. 5

Pedroñataqmi Jesusta nirqa:—¡Yachachikuq, allinpaqchá kaypiqa kachkaniku! Rurarusaqkuyá kimsa rama-

data, hukta qampaq, hukta Moisespaq, huktañataq Eliaspaq —nispa.6

Ancha mancharisqa kasqankuraykum Pedro chaynata rimarurqa mana musyakustin.7

Chaymi puyu uraykamuspa paykunata tapaykurqa hinaptinmi puyumanta nimurqa:—Paymi kuyasqay Churiy, payta uyariychik —nispa.8

Qonqayta muyuriqninkuta qawarispañataqmi manaña pitapas rikurqakuchuaswanqa Jesusllatañam.

9 Orqomanta uraykamuchkaptinkuñam Jesus paykunata kamachirqa:

—Chay qawasqaykichiktaqa amaraqmi pimanpas willankichikraqchu Diosman-ta Hamuq Runa kawsarimunaykama —nispa.

10 Chaymi paykunaqa mana pimanpas willakurqakuchu hinaspam kikinkupura-lla tapunakurqaku:

—¿Imataq wañuymanta kawsarimuyqa? —nispa.11

Chaymi Jesusta tapurqaku:

MARCOS 8, 9



1837

—Diospa leynin yachachiqkunaqa ¿imanasqataq ninku: “Cristomanta ñawpaq-taqa Eliasmi hamunqa” nispa?

12 Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:

—Arí Eliasmi puntamunan karqa tukuy imata allichananpaq. ¿Manachum

Diosmanta Hamuq Runamantaqa Biblia nin: “Ñakarispanmi pasaypaq despre-ciasqa kanqa” nispa? 13 Ichaqa ñoqam nikichik, Eliasqa ñam hamurunña chaymi

payta tukuy munasqankuta rurarqaku paymanta qellqasqaman hina.

Demonioyoq qari warmapa sanoyasqanmanta(Mt 17:14-21. Lc 9:37-43)

14 Wakin discipulonkunapa kasqanman chayaruspankum rikururqaku pay-

kunawan achkallaña runakunata, chaypitaqmi kachkasqa Diospa leyninyachachiqkunapas Jesuspa discipulonkunawan atipanakuspanku. 15

Chaypi kaq-kunañataqmi Jesusta qonqayta rikuruspanku admirasqallaña kallpaykurqaku

rimaykunankupaq. 16 Chaymi discipulonkunata Jesus tapurqa:—¿Imamantataq tapunakuchkarqankichik paykunawan? —nispa.17

Huk runañataqmi nirqa:—Yachachikuq, qanmanmi pusamurqani kay qari churiyta, paymi mana

rimayta atinchu demoniopa huntasqan kaspa. 18 Maypiña kaptinpas demo-

niom munarispanqa pampakunaman wischun chaymi pusoqollataña aqtuspankiruntapas kirichichichin, chaynapim payqa llumpaytaña eqoyachkan. Ñam disci-puloykikunata nirqaniña demoniota qarqonankupaq ichaqa manam atirqakuchu.

19 Jesusmi nirqa:

—Mana creey atiq runakuna ¿haykapikamataq qamkunawan kasaq? ¿Haykapi-kamataq aguantasqaykichik? Apamuychik chay warmata —nispa.20

Chayman pusaramuptinkum Jesusta demonio rikuruspan chay warmata ata-quewan hapirachirqa. Chaymi warmaqa pampaman wichiykuspan katkatataspanpusoqollataña aqturqa. 21

Jesusñataqmi chay warmapa taytanta tapurqa:—¿Hayka watañataq churikiqa kaynata hapichikun? —nispa.Chaymi payñataq nirqa:—Warmacha kasqanmantaraqmi. 22

Kay demonioqa achka kutipiñam nina-manpas yakumanpas wischuykuq wañurachinanpaq. Ima ruraytapas atispaykiqallakipayarikuspayá yanapaykullawayku —nispa.

23 Jesusñataqmi nirqa:—Creeptikiqa munasqaykitam rurasaq, creeqkunapaqqa manam imapas sasa-

chu —nispa.24

Hinaptinmi chay warmapa taytanñataq qaparispan nirqa:—¡Creenim, yanapaykuway aswanraq creenaypaq! —nispa.25

Runakuna aswanraq huñunakamusqanta Jesus rikuspanmi qaqcharqa chaydemoniota:

—Upayachispa mana rimachiq demonio, kamachikim, kay warmamanta lloq-siy, amañayá paymanqa kutiykuyñachu —nispa.

26

Chaymi demonio qaparispan huktawan chay warmata ataquewan hapirachirqa hinas-pam lloqsiruspan warmata wañusqata hina saqerurqa, runakunañataqmi “wañurunmi”nirqaku. 27

Chaymi Jesus makinmanta hapiykuspa aysariruptin warmaqa sayarirurqa.28

Jesus wasiman yaykuruptinmi discipulonkuna sapaqpi tapurqaku:

MARCOS 9



1838

a 9:29 Ñawpaq rikurimuq griego idioma copiakunapiqa manam rimanchu ayunomanta.

—¿Imanasqataq ñoqaykuqa mana atirqanikuchu chay demonio qarqoyta? —nispa.29

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Kayna demoniotaqa Diosta mañakuspallam qarqonkichik —nispa.

a

Wañunanmanta huktawan Jesuspa willakusqan(Mt 17:22-23. Lc 9:43-45)

30 Chaymanta lloqsispankum Galilea lawninta pasarqaku, Jesusmi mana mu-

narqachu ni pi yachanantapas. 31 Discipulonkunallata yachachispanmi nirqa:

—Diosmanta Hamuq Runaqa traicionasqam kasaq, wañuchiwaptinkum kimsapunchawmanta kawsarimusaq —nispa.

32 Discipulonkunam ichaqa mana entienderqakuchu chay nisqanta, manchakur-

qakutaqmi tapuykuytapas.

Allin reqsisqa kaqmanta

(Mt 18:1-5. Lc 9:46-48)33

Capernaum llaqtaman chayaruspanku wasipiña kachkaptinkum Jesus disci-pulonkunata tapurqa:

—¿Imamantataq atipanakurqankichik hamuptinchik? —nispa.34

Paykunam ichaqa upallalla karqaku, ñanpi kikinkupura pim aswan reqsisqakasqankumanta rimasqankurayku. 35

Chaymi Jesus tiyaykuspan chunka iskaynin-tin discipulonkunata qayaykuspan nirqa:

—Pipas allin reqsisqa kayta munaspaqa criado hina kaspayá llapanta servichun—nispa.

36 Chaymi huk warmachata chawpinkuman sayaykachirqa, payta marqakuykus-pam discipulonkunata nirqa:

37 —Pipas sutiypi kayna warmachata kuyakuywan chaskiykuqqa ñoqatam chaskiwan,

chaskiwanqa manam ñoqallatataqchu aswanqa kachamuqniy Taytaytawanmi —nispa.

Jesuspa favorninpi kaqkunamanta(Mt 10:42. Lc 9:49-50)

38 Juanmi Jesusta nirqa:

—Yachachikuq, huk runatam rikuramurqaniku qampa sutikipi demoniokunataqarqochkaqta. Hinaptinmi michakamurqaniku ñoqanchikwan mana purisqanray-

ku —nispa.39

Jesusñataqmi nirqa:—Ama michakuychikchu, pipas ñoqapa sutiypi *milagrota rurachkaspaqa

manam contraypiqa rimanmanchu. 40 Pipas mana contranchikpi kaspaqa favor-

ninchikpim kachkan. 41 Ñoqapa sutiypi Cristopa kasqaykichikrayku pipas huk

vaso yakullatapas qoykususpaykichikqa cheqaptapunim premionta chaskinqa.

Huchallichiqkunamanta(Mt 18:6-9. Lc 17:1-2)

42

—Ñoqapi iñiq kay taksachakunamanta hukninta pipas huchallichiqpaqqa allinchákanman molino rumita kunkanman wataruptinku lamar qochaman wischusqa kay-

MARCOS 9



1839

nin. 43 Sichu makiki huchallichisunki hinaptinqa allinnikipaqchá makikita qoruruwaq,

allinraqmi kanman huknin makiyoqllaña wiñaypaq kawsakuynikiqa chaynapi iskaymakintin inernoman mana yaykunaykipaq, chaypiqa ninapas mana amachay atinamkachkan. ( 44

Chaypiqa manamá aycha urupas nitaq ninapas wañunchu.) 45 Sichu chakiki

huchallichisunki hinaptinqa allinnikipaqchá chakikita qoruruwaq, allinraqmi kanmanqoru chakillaña wiñaypaq kawsakuynikiqa chaynapi iskay chakintin, inernoman manawischusqa kanaykipaq. ( 46

Chaypiqa manamá aycha urupas nitaq ninapas wañunchu.)47

Sichu ñawiki huchallichisunki hinaptinqa, allinnikipaqchá horqoruwaq, allinraqmi kan-man chullan ñawillaña wiñaypaq kawsakuynikiqa chaynapi iskay ñawintin inernomanmana wischusqa kanaykipaq. 48

Chaypiqa manamá aycha urupas nitaq ninapas wañunchu.49

—Lliwmi kachichasqa kanqa ninawan. 50 Kachiqa allinmi, ichaqa chullu-

ruspanqa ¿imapaqtaq valenman? Kikikichikpuni kachichasqa hina kaychikhinaspataq kawsaychik hawkalla wakinkunawan.

Casadokunaqa mana rakinakunankumanta(Mt 19:1-12. Lc 16:18)

10 1 Jesusmi Capernaum llaqtamanta lloqsispan rirqa Judea lawman rir-

qataqmi Jordan Mayupa waklawninmanpas. Chaypim llapa runakunakaqlla huñunakuyta qallaykurqaku hinaptinmi Jesus yachachirqa hina ruranan-man hina. 2

Chaymi wakin *fariseokuna Jesusman asuykurqaku tapukuykunawanpantarachinankupaq, paykunam tapurqaku:

—¿Diosqa leyninpi permitinchu casado runa warminmanta rakikunanta? —nispa.3

Payñataqmi tapurqa:

—¿Imatataq Moisesqa kamachisurqankichik? —nispa.4 Paykunam contestarqa:

—Moisesqa permitirqam papelta ruraykuspa warminmanta rakikunanpaq.5

Jesusñataqmi nirqa:—Chaynataqa kamachirqa rumi sonqo kaptikichikmi. 6

Qallariyninpi “Dios llapaimata unanchaspanqa qaritawan warmitam rurarqa. 7

Chayraykum qariqa tayta-mamanta saqespa hukllawakunqa warminmanña 8

chaymi iskayninku huk runahinallaña kanqaku.” Chaynaqa manam kanku iskayñachu aswanqa hukllañam.9

Chayraykum runaqa mana rakinmanchu Diospa kuskanchasqantaqa —nispa.10

Wasipiña kachkaptinkum Jesuspa discipulonkuna huktawan tapurqaku chay

rimasqankumanta. 11 Jesusmi paykunata nirqa:—Warminmanta rakikuruspan huk warmiwan casarakuq runaqa huchallikun-

mi punta kaq warminpa contranpi. 12 Warmipas huchallikuntaqmi qosanmanta

rakikuruspan huk qariwan casarakuspanqa.

Wawakunata Jesus bendecisqanmanta(Mt 19:13-15. Lc 18:15-17)

13 Wawakunatam pusamurqaku Jesus llachpaykunanpaq. Discipulonkunaña-

taqmi qaqcharqa chay wawakuna pusamuqkunata. 14 Jesusmi harkakusqankuta

rikururqa chaymi piñakuspan nirqa:—Ama harkaychikchu wawakuna ñoqaman hamunanta, kay wawakuna hina kaq-kunapaqmi Diospa munaychakusqanqa. 15

Cheqaptam nikichik, pipas wawakuna hinaDiospa munaychakusqanta mana chaskispaqa manapunim chaymanqa yaykunqachu.

MARCOS 9, 10



1840

16 Kaynata nispanmi Jesus wawakunata marqariykurqa, paykunapa hawanman

makinta churaykuspanmi paykunata bendecirqa.

Jesuswan apu joven parlasqanmanta(Mt 19:16-30. Lc 18:18-30)

17 Jesus richkaptinmi hamurqa huk runa kallpastin, paymi qonqorakuykuspan

nirqa:—Allin yachachikuq ¿imatataq rurasaq wiñay kawsanaypaq? —nispa.18

Jesusmi nirqa:—¿Imanasqataq “allin yachachikuq” niwanki? Diosllam allinqa. 19

Qamqa yachan-kim Diospa kamachikuyninkunata. Chay kamachikuykunam nin: “Amam hukwanqapierdekunkichu, amam pitapas wañuchinkichu, amam suwakunkichu, amam piman-tapas llullataqa rimankichu, amam engañankichu, tayta-mamaykita respetay” nispa.

20 Hinaptinmi chay runañataq nirqa:

—Yachachikuq, warma kasqaymantaraqmi chaykunataqa kasukurqani —nispa.21

Hinaptinmi Jesus kuyakuywan qawarispan payta nirqa:—Chaywanpas kayraqmi faltasunki, rispaykiyá *rantikaramuy tukuy kapuq-

nikita, hinaspayá chay qollqeta wakchakunaman qoykariy chaynapim hanaqpachapi kapuqnikikuna kanqa, chaymanta kutimuspañam ñoqawan rinki.

22 Runam chayta uyariruspan achka kapuqniyoq kasqanrayku llumpayta huk-

manyaruspan llakisqallaña pasakurqa.23

Jesusñataqmi muyuriqninpi runakunata qawarispan discipulonkunata nirqa:—Mayna sasatam apu runakunaqa yaykunqa Diospa munaychakusqanmanqa

—nispa.24 Discipulonkunam kayta uyariruspanku admirakurqaku. Chaymi Jesus hukta-

wan nirqa:—Kuyasqay qarikuna ¡mayna-mayna sasatam qori-qollqenkupi hapipakuq

runakunaqa Diospa munaychakusqanman yaykunqaku! 25 Apu runa Diospa

munaychakusqanman yaykunanmantaqa camelloch yaqapas agu japa rinrintausturunman —nispa.

26 Kayta uyariruspankum discipulokuna aswanraq admirakuspa tapunakurqaku:

—Hinaptinqa ¿pitaq salvakuytaqa atinman? —nispa.27

Jesusñataqmi paykunata qawarispan nirqa:

—Runakunaqa manam atinmanchu, Diosllam atinmanqa. Diospaqa tukuymiatinallan —nispa.

28 Hinaptinmi Pedroñataq nirqa:

—Ñoqaykuqa tukuy imata saqeruspam qanwan purichkaniku —nispa.29

Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:—Cheqaptapunim nikichik, pipas ñoqarayku hinaspa Diosmanta allin no-

ticiarayku saqenqa wasinta, wawqe-paninkunata, turi-~nañankunata otaqtayta-mamanta, warminta, churinkunata, chakrankunata 30

hinaspaqa chaskin-qam kay tiempopi pachak kuti masta wasikunata, wawqekunata, panikunata,

turi-~nañakunata, tayta-mamakunata, churikunata hinaspa chakrakunata, chas-kinqamá cheqnisqaña kaspapas, hamuq tiempopiñataqmi wiñaypaq kawsanqa.31

Ichaqa ancha reqsisqa kaqkunamantam achkaq kanqaku pisi reqsisqaña, pisireqsisqa kaqkunamantañataqmi achkaq ancha reqsisqaña kanqaku.

MARCOS 10



1841

Jesusmi huktawan willakun wañunanmanta(Mt 20:17-19. Lc 18:31-34)

32 Jerusalenman riptinkum Jesus discipulonkunapa puntanta rirqa. Chaymi

admirakurqaku mana manchakuspan riptin, paykunañataqmi mancharisqallañaqatirqaku. Chayraykum Jesus chunka iskaynintin discipulonkunata huklawmanqayaykuspa imam pasananmanta willayta qallaykurqa: 33

—Jerusalen llaqtamanmirichkanchik, chaypim Diosmanta Hamuq Runa entregasqa kasaq *sacerdotekunapa jefenkunamanwan Diospa leynin yachachiqkunaman, paykunam wañunay-paq sentenciawaspanku mana castanchik kaq runakunaman entregawanqaku.34

Burlakuwaspankum azotewanqaku hinaspa toqapayawanqaku chaymantam wa-ñurachiwanqaku aswanqa kimsa punchawmantam kawsarimusaq.

Jacobowan Juanpa mañakusqankumanta

(Mt 20:20-28)35

Zebedeopa churin Jacobowan Juanmi Jesusman asuykuspanku nirqaku:—Yachachikuq, anri niykuwayku kay mañakusqaykuta —nispa.36

Chaymi Jesus tapurqa:—¿Imatataq munankichik qamkunapaq ruranayta? —nispa.37

Hinaptinmi paykunañataq nirqaku:—Munaychakuspaykiqa tiyaykachiwaykuyá hukniykuta *alleq lawnikipi, huk-

niykutañataq *ichoq lawnikipi —nispa.38


—Manam yachankichikchu imam mañakusqaykichiktaqa. Nisqaypi hinam ñoqaqa ñaka-risaq. ¿Atiwaqchikchu ñoqa hina ñakariyta? ¿Atiwaqchikchu ñoqa hina wañuyta? —nispa.39

Chaymi paykunañataq nirqa:—Arí, atisaqkum —nispa.Jesusñataqmi nirqa:—Arí, cheqaptapunim qamkunaqa ñoqa hina ñakarinkichik hinaspa ñoqa

hina wañunkichik. 40 Aswanqa *alleq lawniypi otaq *ichoq lawniypi tiyaykuyqa

manam ñoqallamantachu, chayqa kachkan akllasqakunapaqmi —nispa.41

Wakin chunkantin discipulonkunam chayta uyariruspanku Jacobopa hinaspaJuanpa contranpi piñakururqaku. 42

Jesusñataqmi paykunata qayaykuspan nirqa:

—Yachasqaykichikpi hinapas nacionkuna gobiernaqkunam runakunapi munay-chakunku hinaspam kamachispanku kasuchikunku. 43

Qamkunayá ichaqa amachaynachu kaychik, qamkunamanta pipas kamachikuyta munaspaqa wakinkunatayáservichun. 44

Qamkunamanta pipas allin reqsisqa kayta munaspaqa llapanpa sirvien-tenyá kachun. 45

Diosmanta Hamuq Runaqa manam servichikunaypaqchu hamurqaniaswanqa servinaypaqmi hinaspa achka runakunapa rantinpi wañunaypaqmi.

Ñawsa Bartimeota Jesus sanoyachisqanmanta(Mt 20:29-34. Lc 18:35-43)

46

Chaymantam Jerico llaqtaman chayarurqaku. Chay llaqtamanta discipulonkuna-wan hinaspa achka runakunawan Jesus lloqsichkaptinmi ñanpa patanpi tiyachkasqalimosna mañakuq ñawsa runa. Payqa karqa Bartimeom otaq Timeopa churinmi. 47

Chayñawsam Nazaretmanta kaq Jesuspa hamusqanta uyariruspan qayaykachakurqa:

MARCOS 10



1842

—¡Davidpa mirayninmanta hatun kamachikuq Jesus, llakipayariykullawayá! —nispa.48

Chaymi runakuna ñawsata qaqcharqaku:—¡Upallay! —nispa.Payñataqmi aswanraq qaparirqa:

—¡Davidpa mirayninmanta hatun kamachikuq, llakipayariykullawayá! —nispa.49

Jesusñataqmi sayaykuspan nirqa:—Qayaramuychik —nispa.Paykunam ñawsata qayamuspanku nirqaku:—Kallpanchakuspayki hatariy, qayamusuchkankim —nispa.50

Chay ñawsañataqmi capanta wikutispan kallpaylla Jesusman asuykurqa.51

Jesusmi tapurqa:—¿Imatataq munanki qampaq ruranayta? —nispa.Chaymi ñawsañataq nirqa:

—Yachachikuq, qawarikuytam munani —nispa.52

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Pasakuyña, iñiynikim sanoyarachisunki —nispa.Chaylla qawarikuruspanmi Jesuswanña rirqa.

Jerusalenman Jesuspa yaykusqanmanta

(Mt 21:1-11. Lc 19:28-40. Jn 12:12-19)

11

1 Jerusalen llaqtaman hichparamuspankum chayarurqaku Olivos Mo-

qoman. Chay lawpim kachkan Betfage llaqtachawan Betania llaqtacha.

Jesusmi iskay discipulonkunata kachaspan 2 nirqa:—Riychik wak chimpa llaqtachata, chayman chayaruspaykichikmi tarinkichik

manaraq pipapas sillakusqan watasqa malta asnota, paskaramuspayá aysaramuy-chik. 3

Pipas: “¿Imapaqtaq paskachkankichik?” nispa tapusuptikichikqa qamkunamninkichik: “Señormi necesitachkan, chayllam kutichipamusunki” nispa.

4 Paykunam pasaspanku tarirurqaku asnota ñanpa patan wasipa punkunpi wa-

tasqata hinaspam paskarqaku.5

Wakin chaypi kaqkunañataqmi nirqaku:—¿Imatataq rurachkankichik? ¿Imapaqtaq paskachkankichik asnota? —nispa.6

Paykunañataqmi nirqaku Jesuspa nisqanman hina, chaymi manaña harkakup-tinku asnota aysamurqaku. 7

Jesusman asnota aysaramuspankum pachankuwancaronarqaku chaymi Jesusñataq sillakuykurqa. 8

Hinaptinmi achka runakunañanman pachankunata mastarqaku, wakinñataqmi sachapa kallmankunata ku-chuspanku ñanman churarqaku chayninta Jesus pasananpaq.

9 Puntapas qepapas riqkunañataqmi Jesusmanta qayaykachakurqaku:

—¡Yupaychasunchik! ¡Alabasqayá kachun Señorpa sutinpi hamuqqa! 10 ¡Ha-

tunchasqayá kachun ñawpa abuelonchik David hina gobiernananpaq hamuqqa!

¡Hanaq pachapi kaqkunayá Diosta yupaychachunku! —nispa.11 Jesusmi Jerusalen llaqtaman chayaruspan temploman yaykurqa, chaymi

tardeña kaptin lliwta qawarispalla Betania llaqtachaman pasakurqa chunkaiskaynintin discipulonkunapiwan.

MARCOS 10, 11



1843

Mana ruruq sachata Jesus ñakasqanmanta(Mt 21:18-19)

12 Paqarinnintinñataqmi lloqsirqaku Betaniamanta chaymi Jesus yarqarachi-

kuspan13

karumantaraq rikururqa llaqesapallaña higos sachata. Chaymi rirqaqawaq “Ichapas ruruchkan” nispan, aswanqa manam rurusqachu mana tiemponkasqanrayku, chayqa llaqeyoqllam kasqa. 14

Chay higos sachatam nirqa:—Kunanmantaqa manañam pipas ruruykitaqa mikunqañachu —nispa.Chay nisqantam discipulonkuna uyarirurqa.

Templopi rantikuqkunata Jesus qarqosqanmanta(Mt 21:12-17. Lc 19:45-48. Jn 2:13-22)

15 Chaymantam chayarqaku Jerusalen llaqtaman, temploman Jesus yaykurus-

panmi qallaykurqa qarqoyta chaypi llapa rantiqkunatawan *rantikuqkunata,

wikaparqam qollqe cambiananku mesakunatapas chaynataq paloma rantikuq-kunapa sillankunatapas. 16

Manataqmi de jarqachu templopa pationpi imakunaapakachanankutapas. 17

Chaypim Jesus yachachirqa:—¿Manachum Bibliapi Dios nichkan:

“Temployqa mañakuwananku wasiwan sutichasqam kanqa.Llapallan runakunapa mañakamuwananku wasim kanqa” nispa?

Qamkunam ichaqa suwakunapa machayninta hinaña rurarusqankichik.

18 Jesuspa nisqantam uyarirurqaku *sacerdotekunapa jefenkunawan Diospa

leynin yachachiqkuna, Jesusta manchakuspankum maskarqaku imayna forma-pipas wañurachinankupaq llapa runakuna Jesuspa yachachisqanta uyarispaadmirakuptinku. 19

Ichaqa Jesusmi discipulonkunawan llaqtamanta pasakurqatutayaruptinña.

Higos sachapa chakirusqanmanta(Mt 21:20-22)

20 Paqarinnintin richkaspankuñataqmi chay higos sachata rikururqaku sapin-

mantapuni chakisqataña. 21 Chaymi Pedro yuyariruspan Jesusta nirqa:—Yachachikuq qaway, qayna punchaw “amaña ruruychu” nisqayki higos sacha-

qa chakirusqañam.22

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Diospi conakuychik. 23

Cheqaptapunim pipas sonqonpi mana iskayrayaspakay orqota ninman: “Chaymanta suchuspa lamar-qochaman wischukuy” nispa,chay nisqan cumplikunanta creeptinqa nisqanpi hinam kanqa. 24

Chaymi nikichik:Diosmanta lliw mañakusqaykichikta chaskirusqaykichikpaqña creespaqa chas-kinkichikpunim. 25

Ichapas Diosta mañakuchkaspa qonqayta yuyariruwaqchik

piwanpas piñanasqa kasqaykichikta, chayna kaptinqa tukuy sonqoykichikwanyápampachaychik, chaynapi hanaq pachapi Dios Taytaykichikpas huchaykichiktapampachasunaykichikpaq. ( 26

Qamkuna mana pampachaptikichikqa hanaq pa-chapi kaq Dios Taytaykichikpas manam pampachasunkichikchu.)

MARCOS 11



1844

Jesusqa kamachikunanpaq munayniyoq kasqanmanta(Mt 21:23-27. Lc 20:1-8)

27 Jerusalenman huktawan kutiramuptinkum Jesus templopi purichkarqa.

Chaymi payman asuykurqaku *sacerdotekunapa jefenkuna, Diospa leynin yacha-chiqkuna hinaspa judiokunapa kamachiqninkuna. 28 Paykunam Jesusta tapurqaku:

—¿Ima derechoykiwantaq chaykunataqa rurachkanki? ¿pitaq autorizasurqan-ki? —nispa.


—Ñoqapas tapusqaykichikyá, kay tapusqayta contestawaptikichikqa ñoqapasnisqaykichikmi ima derechoywanmi kaykuna rurasqayta. 30

Niwaychikyá: ¿Pitaqbautizananpaq Juantaqa kachamurqa, Dioschu icha runakunachu? —nispa.

31 Chaynata Jesus tapuptinmi kikinkupura tanteanakurqaku:

—Sichum “Diosmi kachamurqa” niptinchikqa “¿Imanasqataq manaqa creerqankichik-

chu?” niwasunchiki. 32 Manataqmi nichwanchu “Runakunallam kachamurqa” nispaqa.Manamá contestayta atirqakuchu llapa runakunata manchakusqankurayku,

manchakurqakuqa Bautizaq Juanta cheqaptapuni Diosmanta willakuq kasqanpaqrunakuna hapiptinkum. 33

Chaymi Jesusta nirqaku:—Manam yachanikuchu —nispa.Jesusñataqmi nirqa:—Manataqmi ñoqapas nisqaykichikchu ima derechoywanmi kaykuna rurasqay-

taqa —nispa.

Mana allin llamkaqkunawan rikchanachisqanmanta(Mt 21:33-46. Lc 20:9-19)

12 1 Rikchanachiykunawan yachachispanmi Jesus nirqa:

—Huk runam chakranpi uvasta plantaruspa muyuriqninta perqara-chirqa, huk pozotataqmi rurachirqa uvaspa rurunta sarunankupaq, hinaspammarkayoq chukllata rurachirqa chaymanta cuidanankupaq. Chaykunata rurara-chispam chakranta llamkaqkunaman arriendakuruspa illarurqa. 2

Cosecha tiempochayaramuptinmi runanta chay dueño kacharqa arriendaqninkunamanta tupaqnin-ta mañamunanpaq. 3

Paykunañataqmi chay runata hapiruspanku maqaparurqakuhinaspam kutirichirqaku mana imayoqta. 4

Dueñoñataqmi huknin runantaña ka-

charqa, paytam umanta pakiruspanku penqaypaqta rurarqaku. 5 Huk runatawanraqkachaptinmi paytañataq wañurachirqaku. Chaywanpas huktawan-huktawanraqmikacharqa, paykunatam wakinta maqaparurqaku, wakintañataqmi wañurachirqaku.

6 —Chay dueñopaqa kuyasqan sapallan churillanñam puchururqa, paytam kacharqa:

“Churiytaqa respetanqakuch” nispa. 7 Ichaqa llamkaqkunam payta rikuruspanku nina-

kurqaku: “Paymi chaskinqa herenciataqa, paytaqa wañurachisunyá ñoqanchikña dueñokananchikpaq” nispa. 8

Chaymi wañurachispanku cuerponta chakramanta wischururqaku.9

Chaynaqa ¿imatataq ruranqa chakrayoqqa? Payqa kutiramuspanmi llamkaqkunata wañu-chispa chakranta hukkunamanña arriendakurunqa. 10

¡Manachum Bibliapi leerqankichik:

“Wasi perqaqkunapa wischupakusqanku rumiqacimientopi esquinan hapiq rumiñam rikurirurqa.

11 Kaytaqa rurarun Señor Diosmi.

MARCOS 11, 12



1845

Kay qawasqanchikqa ñoqanchikpaqqa ima admirakuypaqmi” nispa nisqanta.12

Hinaptinmi tapuqnin runakuna musyakururqaku Jesuspa rikchanachisqanqapaykunapa contranpi kasqanta chaymi hapiruyta munarqaku ichaqa llapa runa-kunata manchakuspankum mana ima rurayta atispa pasakurqaku.

Impuesto paganamanta(Mt 22:15-22. Lc 20:20-26)

13 Jesusmanmi kachamurqaku wakin *fariseokunatawan Rey Herodespa wakin

qatiqninkunata chaynapi Jesus imamantapas mana allinta rimaruptin acusanan-kupaq. 14

Paykuna hamuspankum Jesusta nirqaku:—Yachachikuq, yachanikum qamqa runakunata mana manchakuspayki cheqap

rimasqaykita. Qamqariki manam runapa hawallantachu qawanki, cheqaptam ya-chachinki Diospa munasqanman hina kawsananchikpaq. ¿Allinchu Rey Cesarmanimpuesto pagay icha manachu? ¿Pagachwanchu icha manachu? —nispa.

15 Jesusmi paykunaqa iskay uya kasqankuta yachaspan nirqa:—¿Imanasqataq pantachiwaypi richkankichik? Qollqeta apamuwaychik qawa-

naypaq —nispa.16

Aparamuptinkum Jesus paykunata tapurqa:—¿Pipa uyantaq hinaspa pipa sutintaq kay qollqepiqa kachkan? —nispa.Chaymi paykunañataq nirqa:—Rey Cesarpam —nispa.17

Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:—Rey Cesarpa kaqtaqa paymanyá qoychik, Diosmanñataq paypa kaqta —nispa.

Jesuspa chayna nisqanwanmi llumpayllataña admirakurqaku.Wañuqkunapa kawsarimunanmanta

(Mt 22:23-33. Lc 20:27-40)

18 Chaymantam Jesusman hamurqaku wakin *saduceokuna. Paykunaqa manam

creenkuchu wañuqkunapa kawsarimunanmanta chaymi Jesusta nirqaku:19

—Yachachikuq, Moisespa qellqasqanpim niwachkanchik: “Casado runa manawawayoqta warminta de jaruspa wañuruptinqa wawqenmi viudawan casarakunqa, hi-naptinmi churinpas wañukuqpa churin hinaña kanqa chaynapi wañukuqpa mirayninkananpaq” nispa. 20

Qanchis wawqentin qarikunam karqa. Piwi kaq casarakuspanmi

wañuruspan warminta mana wawayoqta saqerurqa. 21 Chaymantam sullkan casara-kururqa chay warmiwan, paypas mana churiyoqmi wañukurqa. Casarakurqataqmi,kimsa kaq qatiqninwanpas. 22

Chaynapim qanchisnintinpuni casarakururqaku chaywarmillawan. Hinaptinmi mana mayqanninpapas churinku karqachu. 23

Chaymantamwarmipas qepankuta wañururqa. Chay qanchisnintinwan casarakuchkaptinqa wañuq-kuna kawsarimuptinqa ¿mayqanninpamá warminqa kanqa?


—Qamkunaqa pantaypim kachkankichik Bibliapa nisqantapas chaynataq Diospaatiynintapas mana reqsispaykichik. 25

Llapa runakuna kawsarimuspankuqa manam

casarakunqakuchu manataqmi casarachinakunqakuchu, ichaqa hanaq pachapiangelkuna hinañam kanqaku. 26 Wañuqkuna kawsarimunanmantaqa ¿manachum

leerqankichik Moisespa libronpi rupachkaq tankar kichkamanta Diospa rima-payasqanta? Paymi nirqa: “Ñoqaqa kani Abrahampa, Isaacpa hinaspa Jacobpa

MARCOS 12



1846

Diosninmi” nispa. 27 Diosqa manam wañusqakunapa Diosninchu ichaqa kawsaqku-

napa Diosninmi. Chaynaqa qamkunaqa llumpay pantaypim kachkankichik.

Hatunnin kamachikuymanta(Mt 22:34-40)

28 Jesusmanmi asuykurqa Diospa leynin yachachiq runa. Paymi uyarirqa tapuq-

ninkunaman Jesuspa allin contestasqanta chaymi Jesusta tapurqa:—Yachachikuq ¿Diospa kamachikuyninkunamantaqa mayqantaq hatunnin ka-

machikuy? —nispa.29

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Tukuymanta kasukuna kamachikuyqa kaymi: “Israel runakuna, uyariychik:

Señor Diosninchikqa chullallam. 30 Señor Diosnikitam kuyanki tukuy sonqoyki-

wan, tukuy vidaykiwan, tukuy yuyaynikiwan hinaspa tukuy kallpaykiwan” nispa.31

Kay kaqlla qatiqninñataqmi nin: “Kuyankim runamasikita kikikita hina” nispa.

Kaykunam llapallan kamachikuykunamanta aswan hatun kamachikuykuna.32

Chaymi Diospa leynin yachachiq runa Jesusta nirqa:—Yachachikuq, allintam nirunki. Cheqaptam Diosqa chullalla, manataqmi huk

Diosqa kanchu paymantaqa. 33 Allinpunim tukuy sonqonchikwan, tukuy yuyaynin-

chikwan hinaspa tukuy kallpanchikwan Diosta kuyayqa, allintaqmi runamasinchiktakikinchikta hina kuyaypas. Chay ruraymá aswan allinqa Diospaq animalkunata lliwkañanamantapas chaynataq wakin ofrecena kaqkunamantapas —nispa.

34 Yachaywan rimaruptinmi Jesus nirqa:

—Manam llumpayñachu faltasunki Diospa munaychakusqanman yaykunayki-

paq —nispa.Tapukuyninkuwan Jesusta mana wichichiyta atiptinkum mayqanninkupas ma-naña ima tapuytapas munarqakuchu.

Davidpa mirayninmanta kaq Cristomanta(Mt 22:41-46. Lc 20:41-44)

35 Templopi Jesus yachachispanmi nirqa:

—¿Imaynanpitaq Diospa leynin yachachiqkunaqa “Cristoqa Davidpa miraynin-mi” nispa ninku? 36

Kikin Davidmi Chuya Espiritupa sonqochasqan nirqa:

“Señor Diosmi Señorniyta nirqa:‘Enemigoykikunata vencenaykamayá *alleqniypi tiyaykuy.Enemigoykikunata saruchinaykamayá alleqniypi tiyaykuy’ nispa.”

37 ¿Imaynataq Cristoqa Davidpa mirayninqa kanman Davidpuni “Señorniy” nispa

Cristomanta rimachkaptinqa?Llapa runakunañataqmi Jesusta ganasllawanña uyarirqaku.

Diospa leynin yachachiqkunapa huchanmanta(Mt 23:1-36. Lc 11:37-54. 20:45-47)

38

Jesusqa yachachispanmi nirqataq:—Amayá qatipakuychikchu Diospa leynin yachachiq runakunataqa, paykunaqa qoysupachawan puriytam gustanku, plazakunapipas respetollawanña rimaykunankutam mu-nanku, 39

huñunakunanku wasikunapipas hinaspa convidokunapipas ñawpaqllapi tiyaytam

MARCOS 12



1847

munanku. 40 Viudakunapa imallantapas qechuruspam allin runa tukuspa una-unayta Dios-

ta mañakunku, chayraykum paykunaqa wakinmantapas aswan castigasqaraq kanqaku.

Wakcha viudapa ofrenda qosqanmanta(Lc 21:1-4)

41 Jesusmi templopi tiyachkarqa ofrendakuna churananku baulpa chimpan-

pi, payqa qawachkarqa runakunapa qollqe churasqantam. 42 Huk wakcha viuda

chayaramuspanmi baulman hinaykurqa iskay qollqechata. 43 Chaymi discipulon-

kunata qayaykuspan Jesus nirqa:—Cheqaptapunim nikichik, wak wakcha viudam llapa apukunapa churasqanman-

tapas aswan achkataqa churaykun. 44 Apukunaqa puchuq qollqellankutam churarqa,

wak viudam ichaqa wakcha kayninpi mantienekunanpaq kaqta llapallanta qoykun.

Templo tuñichisqa kananmanta(Mt 24:1-2. Lc 21:5-6)

13 1 Templomanta lloqsichkaptinmi huknin discipulon Jesusta nirqa:

—Yachachikuq ¡qaway kay hatu-hatun rumikunata, qaway hatu-hatunkay templota!


—Arí, qawapaykuychik allinta, manam chulla rumipas perqasqaqa puchunqa-chu, lliwmi tuñichisqa kanqa.

Jesus kutimunanpaq tukuy ima pasakunanmanta

(Mt 24:3-28. Lc 21:7-24. 17:22-24)

3 Chaymantam rirqaku Olivos Moqoman, chay moqoqa templopa waklaw

chimpanpim kachkan. Jesus chaypi tiyachkaptinmi Pedro, Jacobo, Juan hinaspaAndres sapanpi tapurqaku:

4 —Yachachikuq willaykuwaykuyá ¿haykapitaq kay nisqaykikunaqa kanqa?

¿Imaynamá yachasaqku tukuy chaykuna cumplikunantaqa?5

Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:—Allinta qawakuychik yanqataq pipas pantachisunkichikman. 6

Achkaqmihamunqaku ñoqapa sutiypi “Ñoqam kani Cristo” nispa, chaynata rimaspankum

achka runata pantachinqaku.7

—Ichaqa guerrakunamanta otaq guerrakuna kananmanta parlaqta uyarispaykichikqaamam manchakunkichikchu, chaykunaqa sucedekunqam ichaqa manaraqmi kay tiempoqatukunqaraqchu. 8

Huk nacionmi peleanqa huklaw nacionwan, kanqataqmi kaypi-wakpi ter-remotokunapas chaynataq muchuykunapas, kaykunaqa ñakariykunapa qallariyllanraqmi.

9 —Qamkunaqa kikikichikyá cuidakuychik, qamkunaqa juzgadokunaman

entregasqam kankichik hinaspam *huñunakuna wasikunapi maqasqa kankichik. Go-biernaqkunapa, reykunapa ñawpaqninmanmi ñoqarayku pusasunkichik chaynapimpaykunamanpas willankichik ñoqamanta. 10

Manaraq kay tiempo tukuchkaptinmi

ñoqamanta allin noticia lliw nacionkunapi willakusqa kanqa.11

Autoridadkunamanapasuptikichikqa amam llakikunkichikchu imam rimanaykichikmantaqa, Diosmiyachachisunkichik chay ratopi imam rimanaykichiktaqa, manam kikillaykichikman-tachu rimankichikqa. Chuya Espiritum yachachisunkichik imam rimanaykichikta.

MARCOS 12, 13



1848

12 —Runakunam wawqenkuta traicionanqa wañuchinanpaq, taytapas chu-

rintam traicionanqa, chaynataqmi wawa-churinkunapas tayta-mamankupacontranpi hatarispa wañuchinqaku. 13

Ñoqaraykum llapa runakuna cheqnisunki-chik, ichaqa kay pachapa tukupayninkama ñoqapi takyaqtam Diosqa salvanqa.

14 —Diosmanta willakuq Danielmi qellqarqa purmachiq millakuypaq kaqmanta. Pipaskay leeqqa entiendechun. Templopi chayta rikuspaykichikqa Judeapi kaqkunayá ayqey-

chik orqokunaman. 15 Wasipa hawanpi kaqpas amañayá wasinmanqa imapas horqoq

yaykuchunchu. 16 Chakrapi kaqpas amaña pachan hoqariqqa kutichunchu. 17

¡Imaynaraqkanqaku chay punchawkunapi wiksayoq otaq ñuñuq wawayoq warmikunaqa! 18

Dios-tayá mañakuychik kaykunaqa para tiempopi ama kananpaq. 19

Chay punchawkunapiqallumpa-llumpay ñakariykunam kanqa, chayna ñakariyqa manam karqachu Dios kay pa-chata unanchasqanmantapunipas, manañataqmi kanqachu haykapipas. 20

Sichum Diosmana asllayachinmanchu chay punchawkunata hinaptinqa, manach pipas librakunman-chu wañuymanta. Aswanqa akllasqankunaraykum asllayachinqa chay punchawkunata.

21 —Sichum pipas nisunkichik: “Qawaychik, kaypim kachkan Cristo” otaq“Wakpim kachkan Cristo” nispa, hinaptinqa amam paykunata creenkichikchu.22

Rikurimunqam Cristo tukuq runakuna hinaspa Diosmanta willakuq tukuqkunachaynapi admirakuypaq milagrokunata ruraspa llapa runakunata engañananku-paq, engañaypim rinqaku Diospa akllasqan runakunatapas. 23

Cuidakuychikyá,qamkunamanqa lliwtam willaykuykichikña manaraq pasakuchkaptin.

Imaynam Jesucristopa kutimunanmanta(Mt 24:29-35, 42-44. Lc 21:25-36)

24 Jesusmi nirqa:—Chay punchawkunapi ñakariy tiempo pasaruptinmi inti tutayarunqa, ki-

llapas manañam achkinqachu, 25 lucerokunam wichimunqa, cielokunapi tukuy

ima kaqkunapas katkatatanqam. 26 Chaymi llapachallan runakuna Diosmanta

Hamuq Runata rikuwanqaku puyupi tukuy atiyniywan hinaspa kanchariyniywanhamuchkaqta. 27

Angelniykunatam kamachisaq kay pachapi kaq llapallan nacion-kunamanta may karupiña kaptinkupas akllasqaykunata huñumunankupaq.

28 —Higos sachawan rikchanachisqaytayá yachaychik: Kallmankuna llullu-

llaraq kaspa ikllirimuptinmi yachankichik poqoy hichpamusqanta. 29 Chaynaqa

llapa nisqaykuna sucedekuptinmi yachankichik tukupay tiempoqa hichpallaña

kasqanta. 30 Cheqaptapunim nikichik, tukuy kaykunaqa cumplikunqa manaraq-pas kay miray runakuna chinkachkaptinmi. 31

Cielopi kaqkunapas chaynataq kaypachapas chinkanqam, nisqaykunam ichaqa mana chinkanqachu.

32 —Ichaqa manam pipas yachanchu ima punchawmi otaq imay horam ku-

timunaytaqa, hanaq pachapi angelkunapas manam yachanchu nitaqmi DiospaChurinpas yachanichu aswanqa Taytallaymi.

33 —Chaynaqa qamkunayá cuidakuychik, Diosta mañakustinyá listolla suyawaychik

haykapi kutimunaytapas mana yachasqaykichikrayku. 34 Huk runa karuman illaruq

hinam kanqa. Manaraq illaruchkaspanmi runankunata kamachin wasinmanta na-

nachikunanpaq hinaspam sapakamaman imam rurananta qon. Punkupi cuidaqtapaskamachinmi rikchan-rikchanlla kananpaq. 35 Chaynayá qamkunapas wasiyoqpa imay

horam kutimunanta mana yachachkaspaqa listolla kaychik. Ichapas kutiramunqatutaykuqta otaq chawpi tutata otaq gallo waqayta otaq achikyamuqta. 36

Yanqañataq

MARCOS 13



1849

qonqaymanta chayaramuspay mana suyawachkaqta tariramuykichikman. 37 Qamku-

naman willasqaytaqa llapallanmanmi nini, chaynaqa listollayá suyawaychik.

Jesusta wañuchinankupaq rimanakusqankumanta(Mt 26:1-5. Lc 22:1-2. Jn 11:45-53)

141

Iskay punchawllañam faltarqa *Pascua Fiestapaq, chay punchawpimmana qonchuyoq tantata mikunku. *Sacerdotekunapa jefenkunam Diospa

leynin yachachiqkunapiwan tantearqaku engañowan Jesusta hapiruspa wañura-chinankupaq. 2

Chaymi nirqaku:—Fiestapiqa ama hapisunchu runakuna ama alborotanankupaq —nispa.

Miski asnaq aceitewan Jesus tallisqa kasqanmanta(Mt 26:6-13. Jn 12:1-8)

3 Jesusmi kachkarqa Betania llaqtachapi *lepra onqoymanta sanoyaq Simonpa

wasinpi. Chaypi mikuchkaptinkum chayaramurqa huk warmi. Paymi niño-rumi-manta puyñuchapi nardo waytamanta rurasqa miski asnaq aceiteta aparamurqa,chayqa achka qollqepa chaninmi karqa. Chay puyñuchata pakiruspanmi talliykurqaJesuspa umanman. 4

Chaypi wakin kaqkunañataqmi piñakuruspanku ninakurqa:—¿Imanasqataq kay achka qollqepa chanin miski asnaq aceitetaqa usurachin?

5 Wakchakunata yanapanapaqmi *rantikurunmanku karqa huk wata jornalpa cha-

nin qollqepi —nispa.Chay warmita qaqchapaptinkum 6

Jesusñataq nirqa:—Upallaychik. ¿Imanasqataq llakichinkichik kay warmita? Payqa allintam

rurarun ñoqapaq.7

Wakcha runakunaqa qamkunawanmi haykapikamapas kanqa,munarisqaykichik horam paykunataqa yanapawaqchik, ñoqam ichaqa manatukuy tiempochu qamkunawan kasaq. 8

Kay warmiqa tukuy atisqantam rurarun,kay miski asnaq aceitewan talliwaspanqa pampakunay punchawpaqmi cuerpoytaalistachkan. 9

Cheqaptapunim nikichik, kay pachapi tukuy hinastinpi Diosmantaallin noticiata willakuptinkum kay warmipa rurasqantapas yuyarinqaku.

Jesusta traicionananpaq Judaspa rimasqanmanta(Mt 26:14-16. Lc 22:3-6)

10 Chunka iskayniyoq discipulokunapa hukninmi karqa Judas Iscariote, paymi

*sacerdotekunapa jefenkunawan parlaq rirqa paykunaman Jesusta entregananpaq.11

Paykunam Judaspa nisqanta uyariruspanku kusisqallaña qollqeta paganankupaq pro-meterqaku. Chaymantapunim Judasqa tiempota maskarqa Jesusta traicionananpaq.

Discipulonkunawan Jesuspa cenasqanmanta(Mt 26:17-29. Lc 22:7-23. Jn 13:21-30. 1 Co 11:23-26)

12 Punta kaq punchawpim mana qonchuyoq tantata hinaspa *pascua carnerota

wañuchispanku mikunanku estapi Jesusta discipulonkuna tapurqaku:—¿Maypitaq alistamusaqku Pascua mikuyta cenananchikpaq? —nispa.13

Chaymi iskay discipulonta kamachirqa:—Llaqtaman rispaykichikmi puyñupi yaku apachkaq runawan tupanki-chik, paytam qatinkichik, 14

runapa yaykusqan wasipa dueñontam ninkichik:“Yachachikuqmi nin: ¿Mayqan cuartopitaq *pascua mikuyta cenasaq discipuloy-

MARCOS 13, 14



1850

kunawan?” nispa. 15 Chaymi qawachisunkichik hatun cuartota wasipa altosninpi

ña allichasqataña, chaypim mikunanchikpaq preparamunkichik.16

Iskayninku llaqtaman chayaruspankum lliwta tarirqaku Jesuspa nisqanmanhina, chaypim pascua mikuyta prepararqaku.

17 Tutaykamuchkaptinñam Jesus chayaramurqa chunka iskayniyoq discipulon-kunapiwan. 18

Mesapiña mikuchkaptinkum Jesus nirqa:—Cheqaptam nikichik, kaypi ñoqawan mikuqmantam huk kaqnikichik traicio-

nawanqa —nispa.19

Chaymi paykuna llakikuspanku sapakama tapukurqaku:—¿Ñoqachu? —nispanku.20

Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:—Qamkunamanta ñoqawan kuska medianoman tanta challpuqmi. 21

DiosmantaHamuq Runataqa Bibliapa nisqanman hinam sucedewachkan ichaqa ¡imaynaraqkanqa traicionawaqniy runaqa, amapas payqa nacenmanchu karqa!

22 Mikuchkaptinkum Jesus tantata hapiykuspan Diosman graciasta qorqa, chay-ta pakiykuspanmi paykunaman aypurqa:

—Chaskiychik. Kaymi cuerpoy —nispa.23

Vasotapas hoqarispanmi Diosman graciasta qorqa hinaspam paykunamanhaywarqa vasomanta tomanankupaq hinaptinmi llapallanku vasomanta tomay-kurqaku. 24

Chaymi Jesus nirqa:—Kaymi yawarniy, kay mosoq contrato cheqapyachiq yawarniytam chaqchusaq

achka runakunapaq. 25 Cheqaptapunim nikichik, manañam uvaspa rurunmantaqa

tomasaqñachu *Diospa munaychakusqanpiña mosoq vinota tomanaykama —nispa.

Jesusmi willakun Pedropa negananmanta.(Mt 26:30-35. Lc 22:31-34. Jn 13:36-38)

26 Yupaychanapaq takita takiruspankum Olivos Moqoman pasakurqaku.

27 Chaypim Jesus nirqa:—Llapallaykichikmi ñoqamanta penqakuwankichik, Bibliam nin: “Michiqtam

wañurachisaq hinaptinmi ove jakuna cheqerunqaku” nispa. 28 Aswanqa kawsarira-

muspaymi qamkunamanta puntataraq Galilea lawman risaq —nispa.29

Hinaptinmi Pedro nirqa:—Llapallanku qanmanta penqakuptinkupas ñoqaqa manam penqakusaqchu —nispa.30 Chaymi Jesus nirqa:—Cheqaptam niki, kunan tutapunim manaraqpas gallo iskay kutita waqach-

kaptin kimsa kutikama negawanki —nispa.31

Pedroñataqmi atipakuspan nirqa:—Qanwan kuska wañunay kaptinpas manapunim negasqaykichu —nispa.Chaynallatam llapallan discipulonkunapas nirqaku.

Getsemani huertapi Jesuspa mañakusqanmanta(Mt 26:36-46. Lc 22:39-46)

32

Getsemani huertaman chayaruptinkum Jesus nirqa discipulonkunata:—Kayllapi tiyachkaychik Taytayta mañakamunaykama —nispa.33

Pedrotawan Jacobota hinaspa Juanta pusarikuspanmi pensamientopa intus-qan llumpa-llumpayta llakirikurqa. 34

Hinaspam paykunata nirqa:

MARCOS 14



1851

—Sonqoymi ancha llakisqa kachkan wañukunaypaq hinaña, kayllapiyá kach-kaychik rikchaspa —nispa.

35 Waklawneqman riruspanmi qonqoranpa pampakama kumuykuspan Taytanta

mañakurqa, pay munaptinqa chay ñakarinan hora ama chayamunanpaq. 36 Maña-

kuspanmi nirqa:—Taytalláy, qamqa lliwtam imatapas atinki, kay ñakarinaymantayá libraykuway,

ichaqa amayá ñoqapa munasqaychu kachun aswanqa qampa munasqaykiyá —nispa.37

Discipulonkunapa kasqanman kutispanmi puñuchkaqta tariykurqa, chaymiSimon Pedrota nirqa:

—Simon ¿puñuchkankichu? ¿Manachum huk horallapas rikchayta atirqanki?38

Rikchaspayá Diosta mañakuychik ama tentasqa kanaykichikpaq. Allin ruraytamunaptikichikpas cuerpoqa mana kallpayoqmi kachkan —nispa.

39 Jesusmi huktawan rispan mañakurqa hina kaqllata. 40

Kutimuspanmi dis-cipulonkunata huktawan puñuchkaqta tariykurqa. Paykunata puñuy llumpaytaaysaykuptinmi penqakuspanku manaña ima niytapas atirqakuchu. 41

Kimsa kaqkutita mañakamuspanmi paykunaman kutimuspan nirqa:

—Kunanqa puñukuspayá samakuychikña. Diosmanta Hamuq Runapa horaymichayaramunña huchasapa runakunapa makinman churasqa kanaypaq. 42

Hatariy-chik, hakuña, hamuchkanñam traicionawaqniy —nispa.

Jesusta presochasqankumanta

(Mt 26:47-56. Lc 22:47-53. Jn 18:2-11)

43 Jesus rimachkaptinraqmi Judas chayaramurqa, payqa chunka iskayniyoq

discipulonkunapa hukninmi karqa. Paywanmi hamurqaku achkallaña runaku-na *espadakunata hinaspa kaspikunata aptarikuspanku. Paykunaqa hamurqaku*sacerdotekunapa, Diospa leynin yachachiqkunapa hinaspa kamachiqkunapa ka-chamusqanmi. 44

Traicionaq Judasmi kaynata yachachinakuspa hamurqa:—Ñoqapa muchaykusqaymi kanqa, paytam ama kacharispa apankichik —nispa.45

Judasmi chayaramuspallan Jesusman asuykuspan:—Yachachikuq —nispa muchaykurqa.46 Hinaptinmi hamuq runakuna Jesusta hapiruspan presocharurqaku.47

Jesuswan chaypi huk kaqmi espadanta horqoruspan *sacerdotekunapa jefen-pa runanpa rinrinta qorururqa. 48

Hinaptinmi Jesus chay runakunata nirqa:—¿Suwatapas hapiq hinachum hamurqankichik espadayoq hinaspa kaspiyoq

presochawanaykichikpaq? 49 Sapa punchawmi ñoqaqa qamkunawan karqani

templopi yachachispay ichaqa manam presochawarqankichikchu. Aswanqa kay-kunaqa pasakun Bibliapa nisqan cumplikunanpaqmi.

50 Hinaptinmi lliw discipulonkuna Jesusta sapallanta saqeruspa ayqekurqaku.

Huk mozopa lluptikusqanmanta

51 Huk mozom sabanasllawan wankikuykuspa Jesusta qatirqa hinaptinmi hapi-

rurqaku. 52 Ichaqa paymi sabanasta saqeruspan qalalla lluptikurqa.

MARCOS 14



1852

Jesusta cortepi tapupayasqankumanta(Mt 26:57-68. Lc 22:54-55, 63-71. Jn 18:12-14, 19-24)

53 Jesustam pusarurqaku *sacerdotekunapa jefenpa wasinman, chaypim huñunakurur-

qaku *sacerdotekunapa llapa jefenkuna, judio kamachikuqkuna hinaspa Diospa leyninyachachiqkuna. 54 Pedroñataqmi qatirqa karu qepallanta chay sacerdotekunapa jefenpa

wasinpa pationkama. Chaypim guardiakunawan kuska tiyaykurqa ninapi qonikuspan.55

Sacerdotekunapa jefenkunam *cortepi kaqkunapiwan Jesuspa contranpi imatapasmaskarqaku wañurachinankupaq ichaqa manam imatapas tarirqakuchu. 56

Achka runa-kunam paypa contranpi llullakuspa rimarqaku ichaqa paykunapa rimasqanqa manamtuparqachu. 57

Wakinkunam sayarispanku yanqamanta Jesusta acusarqaku kaynata:58

Paymi nirqa: “Ñoqam tuñirachisaq runakunapa rurasqan kay templota hinaspay-mi runapa mana rurasqanta huktawan kimsa punchawllapi hatarirachisaq” nispa.

59

Chaynata rimachkaptinkupas manam tuparqachu nisqankuqa.60 Hinaptinmi *sacerdotekunapa jefen chawpinkupi sayarispa Jesusta tapurqa:

—¿Manachu imallatapas rimarinki? ¿Imatataq rimachkanku qampa contrayki-piqa? —nispa.

61 Jesusmi ichaqa mana imatapas rimarispan upallalla karqa. Hinaptinmi chay

jefe huktawan tapurqa:—¿Qamchu kanki yupaychasqayku Diospa Churin Cristo? —nispa.62

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Arí, ñoqam kani, Diosmanta Hamuq Runatam rikuwankichik atiyniyoq Dios-

pa *alleqninpi tiyachkaqta hinaspa cielomanta puyukunawan hamuchkaqta.63 Hinaptinmi chay sacerdotekunapa jefen llumpay piñasqallaña pachankunata-

pas llikispan nirqa:—¿Imapaqñataq testigokunataqa munanchik? 64

Qamkunapas uyarirunkichik-ñam payqa Dios tukusqanta ¿ima ninkichiktaq? —nispa.

Chaymi llapallanku sentenciarqaku wañunanpaq.65

Hinaptinmi wakinku qallaykurqaku toqapayta, uyanta taparuspankum takas-panku nirqaku:

—Musyakuy ¿pitaq takasuchkanki? —nispa.Guardiakunañataqmi uyanpi maqarqaku.

Jesusta Pedro negasqanmanta(Mt 26:69-75. Lc 22:56-62. Jn 18:15-18, 25-29)

66 Uray patiopi Pedro kachkaptinmi *sacerdotekunapa jefenpa criadan hamurqa

hinaspanmi Pedrota rikururqa ninapi qonikuchkaqta. 67 Qawarayasqanmantam nirqa:

—Qampas Nazaretmanta kaq Jesuswanmi purirqanki —nispa.68

Pedroñataqmi nirqa:—Paytaqa manam reqsinichu. Imamantachá rimapayawachkankipas —nispa.Chaynata nispan hawa punkuman lloqsiruptinmi gallo waqaramurqa. 69

Hukta-

wan qawarispanmi chaypi kaqkunaman chay criada nirqa:—Kay runaqa Jesuspa puriqmasinmi —nispa.70

Ichaqa Pedrom huktawan negakurqa. Ratollanmanmi chaypi kaqkunapas Pe-drota nirqaku:

MARCOS 14



1853

—Cheqaptapunim qampas paykunamanta kaq kanki Galilea lawmanta kasqay-kirayku —nispa.

71 Chaymi Pedro ñakaspan juramentarqa:

—Manam reqsinichu chay rimasqaykichik runataqa —nispa.72

Chay ratollapi iskay kaq kutitaña gallo waqaramuptinmi Pedro yuyarirurqa:“Manaraqpas gallo iskay kutita waqachkaptinmi kimsa kutikama negawanki”nispa Jesuspa nisqanta. Chayta yuyariruspanmi waqakuyta qallaykurqa.

Prefecto Pilatopa ñawpaqninpi Jesus kasqanmanta(Mt 27:1-2, 11-14. Lc 23:1-5. Jn 18:28-38)

15 1 Achikyaruptinmi *sacerdotekunapa jefenkuna huñunakurqa kama-

chikuqkunawan, Diospa leynin yachachiqkunawan hinaspa *cortepillapallan kaqkunawan, paykunam Jesusta aparqaku chaqnasqata prefecto Pilato-man. 2

Chaymi Jesusta Pilato tapurqa:

—¿Qamchu kanki judiokunapa reynin? —nispa.Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:—Arí, qampa nisqaykiman hinam —nispa.3

Sacerdotekunapa jefenkunam Jesusta tukuy imamanta acusarqaku. 4 Chaymi

Pilato huktawan tapurqa Jesusta:—¿Manachu imallatapas rimarinki? Uyariy tukuy ima acusasusqaykita —nispa.5

Jesusqa mana imallatapas rimariptinmi Pilatoñataq admirakurqa.

Jesusta wañunanpaq sentenciasqankumanta(Mt 27:15-31. Lc 23:13-25. Jn 18:38-19:16)

6 *Pascua Fiestapim watan-watan Pilato huk presota kachariq llapa runakunapa maña-

kusqanta. 7 Carcelpim kachkarqa huk preso Barrabas sutiyoq, paymi wakin runakunapiwan

chaqwata ruraspa runakunata wañurachirqa. 8 Llapa runakuna hamuspankum Pilatota

mañakurqaku costumbrenman hina huk presota kacharinanpaq. 9 Chaymi Pilato tapurqa:

—¿Munankichikchu reynikichik kacharinayta? —nispa.10

Chaynataqa tapurqa *sacerdotekunapa jefenkuna Jesusta envidiallamantapayman entregasqankuta musyaspanmi. 11

Ichaqa sacerdotekunapa jefenkunamrunakunata alborotachirqa Pilatomanta Barrabasta mañanankupaq yachachis-panku. 12

Chaymi runakunata Pilato tapurqa:

—Hinaptinqa ¿imatataq rurasaq “judiokunapa reynin” nisqaykichik Jesustaqa? —nispa.13

Paykunam huktawan qaparirqaku:—Wañunanpaq ¡chakatay! —nispa.14

Chaymi Pilato nirqa:—¿Ima mana allintañataq payqa rurarurqa? —nispa.Ichaqa runakunam astawanraq qaparirqaku:—¡Wañunanpaq chakatay! —nispa.15

Pilatom llapa runakuna agradayta munaspan Barrabasta carcelmanta kachayka-chirqa Jesustañataqmi azoteykachispan chakataspa wañuchinankupaq entregaykurqa.

16

Chaymi soldadokuna palaciopa pationman pusaruspanku llapa tropata huñu-rurqaku. 17 Morado pachawan hinarachispankum umanmanñataq churarurqaku

kichkamanta simpasqa coronata. 18 Hinaspam asipayaspanku nirqaku:

—Kawsachun Judiokunapa Reynin —nispa.

MARCOS 14, 15



1854

19 Soqoswan umanpi waqtapaspankum toqaparqaku, qonqorakuspankutaqmi ado-

raq tukurqaku. 20 Chaynata asipayaruspankum horqorurqaku chay morado pachata

hinaspankum kikinpa pachanwan churarachispanku pusarqaku chakatanankupaq.

Jesusta chakatasqankumanta(Mt 27:32-44. Lc 23:26-43. Jn 19:17-27)

21 Cirene llaqtayoq Simonmi chakramanta hamuchkarqa, payqa karqa Ale jan-

dropa hinaspa Rufopa taytanmi. Simon chayninta pasachkaptinmi soldadokunahapiruspa Jesuspa cruzninta hombrochirqa.

22 Jesustam pusarqaku Golgota Moqoman, Golgotaqa uma tullo ninanmi. 23

Hi-naspankum qorqaku *mirra hampiwan chaqrusqa vinota, Jesusmi ichaqa manatomarqachu. 24

Chaymantam Jesusta chakatarqaku wañunanpaq. Jesuspa pachan-paqñataqmi soldadokuna sortearqaku mayqanninmanpas tuparunanpaq.

25

Las nuevetam Jesusta chakatarurqaku.26

Imamantam wañuchisqankutamletreropi qellqarqaku: “JUDIOKUNAPA REYNIN” niqta. 27 Jesustawan kuskatam

chakatarqaku iskay suwakunata, huknintam chakatarqaku *alleq lawninpi, huknin-tañataq *ichoq lawninpi. ( 28

Chaynapim Bibliapa nisqan cumplikurqa, Bibliam nin:—Mana kasukuq runakunaman hukllawasqam karqa —nispa.)29

Chaynin pasaqkunam umankutapas aywispa kamirqaku:—¡Ha! Qamqariki templotapas tuñichispam kimsa punchawllapi hatarichinki,

30 chaynaqa kikillayki librakuspaykiyá uraykamuy chay cruzmanta —nispa.31

*Sacerdotekunapa jefenkunapas chaynataq Diospa leynin yachachiqkunapasJesusmanta asikuspam ninakurqaku:

—Wakinkunatam librarqa ichaqa kikinqa manam librakuyta atinchu. 32 Israelpareynin Cristo kaspaqa kunanyá cruzmanta uraykamuchun. Chaynata ruraptinqapaymanmi iñisunchik —nispa.

Jesuswan kuska chakatasqa kaqkunapas paytam kamirqaku.

Jesuspa wañukusqanmanta(Mt 27:45-56. Lc 23:44-49. Jn 19:28-30)

33 Chawpi punchawña kachkaptinmi kay pacha tutayarurqa las treskama 34

hi-naptinmi chay horata Jesus qaparirqa:

—Eloi, Eloi ¿lama sabactani? Chaynata nispanqa nichkarqa: “Diosnilláy, Dios-nilláy ¿imanasqataq sapallaytaqa saqerullawanki?” nispanmi.

35 Chaypi wakin kaqkuna chayta uyarispankum nirqaku:

—Uyariychik Diosmanta willakuq Eliastam qayakuchkan —nispa.36

Hukninñataqmi kallpaykurqa espon jaman hinaspam vinagreman challpuy-kuspan soqoswan Jesusman haywarqa, soqoykachispanmi nirqa:

—Qawasunchikyá Elias hamunqachus uraykachinanpaq —nispa.37

Hinaptinmi Jesus qaparispan wañukurqa. 38 Templopi *santuario rakinaq rakta

telam altomanta urayman iskayman llikikururqa. 39 Soldadokunapa capitanninmi Je-

suspa chimpanpi sayachkarqa. Paymi imaynam Jesuspa wañusqanta qawaspan nirqa:—Cheqaptapunim kay runaqa Diospa Churin kasqa —nispa.40

Chaypitaqmi kachkarqa wakin warmikunapas karullamanta qawaspanku. Paykuna-wanmi kachkarqa: Magdala llaqtayoq Maria, sullka kaq Jacobopa hinaspa Joseypa maman

MARCOS 15



1855

Maria hinaspa Salomey. 41 Chay warmikunam Galilea lawpi puriptin Jesusta qatirqaku ya-

napastin. Chaypitaqmi kachkarqa Jerusalenman Jesuswan riq achka warmikunapas.

Jesusta pampasqankumanta(Mt 27:57-61. Lc 23:50-56. Jn 19:38-42)

42 Chaykunaqa sucedekurqa *samana punchawpaq preparakunanku viernespim.

Manaraq inti seqaykuchkaptinmi 43 Arimatea llaqtayoq Josey kallpanchakuspan

yaykurqa Pilatopa kasqanman Jesuspa cuerponta mañaq. Joseyqa karqa judioku-napa *cortenpi reqsisqa runam. Paypas suyachkarqam Diospa munaychakunanta.44

Pilatoñataqmi ña Jesus wañurusqanta uyariruspan admirakurqa chaymi solda-dokunapa capitanninta qayaspa tapurqa:

—¿Cheqaptachum wañurunña? —nispa.45

Jesus wañurusqantaña capitan willaykuptinmi Jesuspa cuerponta JoseymanPilato qoykachirqa. 46

Joseymi no sabanasta rantiramuspan cruzmanta Jesuspa

cuerponta uraykachispa chaywan wankukurqa. Qaqapi toqosqa sepulturamanchuraykuspanmi hatun rumita tanqaramuspa punkunta taparurqa. 47

Maypimpampasqankutam qawarqaku Magdala llaqtayoq Maria hinaspa Joseypa mamanMaria.

Jesuspa kawsarimusqanmanta(Mt 28:1-10. Lc 24:1-12. Jn 20:1-10)

16 1 *Samana punchaw pasaruptinmi Magdala llaqtayoq Maria, Jacobo-

pa maman Mariawan hinaspa Salomeypiwan rantirqaku miski asnaq

hampita, chaytaqa rantirqaku Jesuspa cuerponta untamunankupaqmi.2

Domin-go punchawtam inti qespiramuptillan chayarurqaku sepulturaman 3 kaynata

ninakuspanku:—¿Pitaq sepulturapa punkunpi rumitaqa tanqapuwasun? —nispa.4

Ichaqa chay sepultura tapaq hatun rumitam huklawpiña rikururqaku. 5 Sepultu-

raman yaykuruspankum rikururqaku huk joventa yuraq qoysu pachayoqta *alleqlawpi tiyachkaqta, payta rikuruspankum mancharikurqaku. 6

Ichaqa paymi nirqa:—Ama mancharikuychikchu, qamkunaqa chakatarusqanku Nazaretmanta kaq

Jesustam maskachkankichik, payqa kawsarirunñam, manam kaypiñachu. Qaway-chik churasqanku sitiota. 7

Rispaykichikyá willamuychik Pedromanwan wakin

discipulonkunaman, Jesusqa ñawpachkan Galilea lawmanmi, chaypim tupanki-chik paypa nisusqaykichikman hina —nispa.

8 Hinaptinmi warmikuna kallparqaku sepulturamanta manchakuymanta katka-

tatastin. Manam pimanpas imatapas nirqakuchu manchakusqankurayku.

Magdala llaqtayoq Mariaman Jesuspa rikurisqanmanta(Jn 20:11-18)

( 9 Domingo punchawtam Jesus kawsariruspan Magdala llaqtayoq Mariaman

puntata rikuriykurqa, ñawpaqtaraqmi Jesus paymanta qanchis demoniokunata

qarqorqa.10

Maria pasaspanmi Jesuspa puriqmasinkunata tariykurqa llakiman-ta waqachkaqta, chaymi paykunaman willarqa Jesuspa kawsarirusqanmanta.11

Paykunam ichaqa Mariapa willakusqanta uyarichkaspankupas manacreerqakuchu.

MARCOS 15, 16



1856

Iskay discipulonkunaman Jesuspa rikurisqanmanta(Lc 24:13-35)

12 Iskay discipulonkuna chakraman richkaptinmi Jesus rikuriykurqa huk rik-

chayniyoq.13

Paykunapas pasaspankum wakin discipulonkunaman willamurqakuJesuswan tuparamusqankumanta, ichaqa manam paykunatapas creerqakuchu.

Ripukunallanpaqña Jesuspa kamachikusqanmanta(Mt 28:16-20. Lc 24:36-49. Jn 20:19-23)

14 Chaymantam Jesus rikuriykurqa chunka hukniyoq discipulonkunaman mesapi

mikunankupaq tiyachkaptinku. Paykunatam mana creesqankumanta hinaspa rumisonqo kasqankumanta qaqcharqa. Paykunaqariki manam creerqakuchu Jesuspakawsarimusqan rikuqkunapa willakusqanta. 15

Chaymi paykunata Jesus nirqa:—Tukuy hinastinman rispayá llapa runakunaman kay allin noticiata willakamuy-

chik. 16 Pipas iñispa bautizakuqmi salvasqa kanqa, mana iñiqñataqmi castigopaqsentenciasqa kanqa. 17

Ñoqapi iñiqkunam kaykunata ruranqa: Sutiypim demonio-kunapa ñakarichisqankunata sanoyachinqaku, mana yachasqanku idiomakunatamrimanqaku, 18

culebrakunata hapiruptinkupas otaq imataña venenoyoqta tomaruptin-kupas manam imananqachu, onqoqkunaman makinkuta churaptinkum sanoyanqaku.

Hanaq Pachaman Jesuspa ripukusqanmanta(Lc 24:50-53)

19 Señor Jesusmi chaykunata discipulonkunaman rimaruspan hanaq pachaman

hoqarikururqa hinaspam Diospa *alleqninpi tiyaykurqa.20

Chaymi discipulonku-na rispanku tukuy hinastinpi Jesusmanta willakurqaku. Kikin Señormi paykunatayanaparqa willakusqankuta *milagrokunawan valechispan.)

MARCOS 16



1857

Libropa qallariyninmanta

1 1-3 Ancha kuyasqay Teolo, qallariyninmanta rikuq allin noticia willakuq-

kunam willakurqaku ñoqayku ukupi imakunam pasakusqanmanta. Chayimam pasakusqanmantaqa achkaqñam qatinasninpi qellqaypi rirqaku. Ñoqapasqallariyninmanta sumaqta yachaykuspaymi qellqamuyki 4

chaynapi uyarisqayki-kunaqa cheqap kasqanta astawanraq yachaykunaykipaq.

Zacariasman *Angel rikuriykusqanmanta

5 Judea lawpi Herodes rey kachkaptinmi *sacerdote karqa Abiaspa castanman-

ta Zacarias. Warmin Elisabetñataqmi karqa sacerdote Aaronpa mirayninmanta kaq.6

Warmi-qarim paykunaqa Diospa qayllanpi allin ruraq karqaku, Señorpa lliw kama-

JESUCRISTOMANTALUCASPA QELLQASQAN

Lucasqa Jesusmantaqa willakun manam Israelpa mirayninkunata salvananpaq hamusqa-llanmantachu aswanqa enteron kay pachapi runakunata salvananpaq hamusqanmantam.

Kay libroqa pusaq parteman rakisqam kanman:Punta kaq partem willakun Jesuspa vidanmanta Lucaspa tapukachakusqanmanta (1:1-4).Iskay kaq parteñataqmi willakun Bautizaq Juanpa nacesqanmanta, Jesuspa nacesqan-

manta hinaspa warma kasqanmanta (1:5-2:52).Kimsa kaq parteñataqmi willakun Bautizaq Juanpa imakunam rurasqanmanta (3:1-20).Tawa kaq parteñataqmi willakun Jesuspa bautizasqa kasqanmantawan Diablopa pruebas-

qan kasqanmanta (3:21-4:13).Pichqa kaq parteñataqmi willakun Galilea lawpi Jesuspa rimasqanmanta hinaspa ruras-

qankunamanta (4:14-9:50).Soqta kaq parteñataqmi willakun Galilea lawmanta Jerusalen llaqtaman chulla kutillata-

ña risqanmanta (9:51-19:27).Qanchis kaq parteñataqmi willakun semanallaña kawsaspan ñakarisqanmantawan wa-

ñukusqanmanta (19:28-23:56).Pusaq kaq parteñataqmi willakun kawsarimuspan discipulonkunaman rikurisqanmanta-

wan hanaq pachaman kutikusqanmanta (24).Kay libropiqa sutillam Jesuspa kuyakuynin wakchakunapaq, ñakariqkunapaq hinaspa desprecias-

qa runakunapaq. Willakuntaqmi runakuna kusikuy tarisqankumantapas. Kusikurqakum Jesuspanacesqanwan, wañukuspapas kawsarimusqanwan. Kay librollapim tarikun iskay sumaqllañarikchanachiykuna: Huknin rikchanachiymi willakun runamasinta Samaria llaqtayoq runa yanapay-kusqanmanta (10:25-37). Hukninñataqmi kachkan ripukuspapas taytanman kutikamuq churimanta(15:11-32). Kay libroqa willakuntaqmi imaynam Diosta mañakunamantapas, Chuya Espiritumanta-pas, huchakuna pampachanamantapas hinaspa Jesusta yanapaq warmikunamantapas.



1858

chikuyninkunatam leyninkunatawan kasukuqku. 7 Paykunaqa mana churi-wawayoqmi

karqaku Elisabet mana wachakuq kasqanrayku. Yuyaqkamañam paykunaqa karqaku.8

Huk punchawmi sacerdotekunapa rurananman hina Zacariasman tuparurqaTemplopi serviy. 9

Sacerdotekuna sortearuptinmi Zacariasman tuparurqa Señorpa

templonpi santuarioman yaykuspan incienso kañay. 10 Inciensota kañanankamañataq-mi hawapi runakuna Diosta mañakuchkarqaku. 11 Paymanmi rikuriykurqa Señorpa

angelnin incienso kañananku *altarpa *alleq lawninpi sayaykuspa. 12 Zacariasñataq-

mi mancharikuruspan mana imanakuytapas atirqachu. 13 Chaymi angelñataq nirqa:

—Ama manchakuychu Zacarias. Mañakusqaykitam Dios uyariykun, warmiki Elisabet-mi wachakunqa qari wawata, paytam Juanwan sutichanki. 14

Qamqa ancha-anchatamkusikunki. Paypa nacesqanwanqa achkaqtaqmi kusikunqaku. 15

Payqa Diospa qay-llanpipas reqsisqam kanqa. Amam vinotaqa nitaq ima poqosqa aqatapas mallinqachu.Nacesqanmantapunim payqa Chuya Espiritupa huntasqan kanqa. 16

Israelpa miraynin-

kunatam achkallataña Señor Diosninkuman kutirichinqa.17

Señorpa ñawpaqnintamrinqa Elias hina Diospa Espiritunwan chaynataq atiyninwan ruraspa chaynapi tayta-ma-makunata churi-wawankunawan allinyachinanpaq hinaspa mana kasukuqkunatapaskasukuyman churananpaq. Runakunapa sonqontam alistanqa Señorta chaskinankupaq.

18 Hinaptinmi Zacariasñataq angelta tapurqa:

—¿Nisqaykikuna cheqap kasqantaqa imaynatataq yachasaq? Ñoqaykuqa llum-pay yuyaqñam kaniku —nispa.

19 Chaymi angelñataq nirqa:

—Diospa qayllanpi servikuq Gabrielmi ñoqaqa kani, paymi kachamuwarqa allin noti-ciata qanman willanaypaq. 20

Nisqaykunata mana creesqaykiraykum kunanmanta mana

rimaq kanki churiki nacemunankama. Chay punchawpim kay nisqaykuna cumplikunqa.21

Runakunañataqmi extrañasqallaña hawa lawpi suyarqaku santuariomantamanaña lloqsirimuptin. 22

Unaymantaña lloqsiramuspan paykunata mana rimapa-yaptinmi musyarurqaku santuariopi revelacion chaskiramusqanmanta. Manañarimayta atispanmi señasllawanña paykunata entiendechirqa.

23 Templopi servikuynin tukuruptinmi wasinmanña kutikurqa. 24

Chaypunchawkuna pasaruptillanmi warmin Elisabet wiksayakuruspan manaña wasin-manta lloqsirqachu pichqa killakama, paymi nirqa:

25 —Kunanmi Señor kuyakuyninpi kaynata ruraruwan chaynapi runakuna ma-

naña despreciawananpaq —nispa.

Jesuspa nacenanmanta angelpa willakusqanmanta

26 Elisabet soqta killa wiksayakusqan hawañam Dios kacharqa angel Gabrielta Galilea

lawpi Nazaret llaqtaman 27 Chaynapi Maria sutiyoq doncella sipasta watukamunanpaq.

Paymi Joseywan casarakunanpaq rimanakusqaña karqa. Joseyqa Rey Davidpa miray-ninmanta kaqmi karqa. 28

Mariapa wasinman angel yaykuykuspanmi nirqa:—Rimaykullayki Diospa favorecesqan Maria, Señormi qanwan kachkan —nispa.29

Angelpa rimaykusqanta uyariykuspanmi mana imanakuytapas atispan sonqo-

llanpi tapukurqa chay rimaykusqanmanta.30

Angelñataqmi niykurqa:—Ama manchakuychu Maria, Diospa favorecesqanmi karunki. 31 Wiksayakus-

paykim wachakunki qari wawata, paytam sutichanki Jesuswan. 32 Ancha reqsisqa

kaspanmi hanaq pachapi Diospa Churinwan sutichasqa kanqa. Señor Diospunim

LUCAS 1



1859

rey kananpaq churanqa ñawpaq abuelon Davidta hina. 33 Israel naciontam wiñay-

paq gobiernanqa, gobiernonqa manam tukunqachu —nispa.34

Hinaptinmi Mariañataq tapurqa:—Manaraq qariwan kachkaspayqa ¿imaynataq wawayoqqa kayman? —nispa.35

Chaymi angelñataq nirqa:—Chuya Espiritu qanman hamuptinmi hanaq pachapi Diospa atiynin puyu hina pam-paykusunki. Chayraykum Diospa sapaqchasqan naceq wawapas sutichasqa kanqa DiospaChurinwan. 36

Qolloq nisqanku aylluyki Elisabetpas yuyaqña kachkaspapas soqta killa-ñam qari wawata wiksayakurun. 37

Diospaqqa manam imapas sasaqa kanchu —nispa.38

Mariañataqmi nirqa:—Nisqaykipi hinayá ñoqawan rurasqa kachun. Señorpa sirvientallanmi ñoqaqa

kani —nispa.Hinaptinmi angel pasakurqa.

Elizabetta Maria watukamusqanmanta39

Mariañataqmi chay punchawkunallapi chaylla rirqa Judea lawpa orqonpikaq llaqtaman. 40

Zacariaspa wasinman yaykuykuspanmi Elizabetta rimaykurqa.41

Rimaykusqanta uyariruptillanmi Elizabetpa wiksanpi wawa kuyurirurqa. Eliza-betman Chuya Espiritu huntaykuptinmi 42

kusikuymanta qaparispa Mariata nirqa:—Wakin warmikunamanta astawan favorecesqam qamqa kanki. Diospa fa-

vorecesqantaqmi wachakunayki wawapas. 43 ¿Pitaq ñoqaqa karqani Señorniypa

maman kachkaspayki watukamuwanaykipaqqa? 44 Rimaykuwasqaykita uyarirup-

tillaymi wiksaypi wawa kusikuymanta kuyurirurqa. 45 Creesqaykiraykum qamqa

ancha kusisqa kanki. Señormi nisqankunata ruranqa —nispa.46 Mariañataqmi nirqa:

Ukuymantam Señorta alabani. 47 Sonqoypas Salvaqniy Diosraykum

anchallataña kusikuchkan, 48 kay humilde sirvientan nanachikuwasqanmanta.

Kunanmantaqa runakunach ñoqamanta ninqa:“Mayna kusisqam payqa” nispa,

49 chaynataqa ninqaku atiyniyoq Dios

admirakuypaq kaqkunata rurapuwasqanraykum.Chuyay-chuyaymi payqa.

50 Payqa wiñaypaqmi kuyapayan respetaqninkunataqa. 51 Atiyninwanmi admirakuypaq kaqkunata rurarqa.

Orgulloso runakunatam yanqaman churarurqa. 52 Munaychakuqkunatam gobiernasqankumanta wischururqa.

Humillakuqkunatañataqmi hatuncharqa. 53 Yarqaymanta kaqkunatam saksaykachirqa.

Apukunatañataqmi mana imayoqta kutirichirqa.

54

Llakipayakuyninta mana qonqaruspanmiserviqnin Israel runakunata yanaparqa, 55 Chaynataqa rurarqa ñawpaq abuelonchik Abrahanman prometesqanman hinam

hinaspa mirayninkunamanpas wiñaypaq prometesqanman hinam.

LUCAS 1



1860

56 Mariam Elizabetwan yaqa kimsa killa karispan wasinman kutikurqa.

Bautizaq Juanpa nacesqanmanta

57 Wachakunan tiempo cumplikuruptinmi Elisabet wachakururqa qari wawanta.

58 Elisabetta Señor Dios favorecesqanta yacharuspankum vecinonkunawan ayllunkunakusikurqaku. 59

Pusaq punchawninpi wawata *señalachispankum taytan Zacariaspasutinwan sutichayta munarqaku. 60

Hinaptinmi chay wawapa maman nirqa:—Juanmi sutinqa kanqa —nispa.61

Chaymi payta nirqaku:—Aylluykikunapiqa manam pipas Juan sutiyoqqa kanchu —nispa.62

Wawata sutichananpaq taytanta señaschaspa tapuptinkuñataqmi 63 pizar-

rachata mañaykuspan qellqarqa “Juanmi sutinqa” niqta. Chaymi llapallankuadmirakurqaku. 64

Chay ratollapim Zacariaspas rimariruspan Diosta alabarqa.65

Chaykuna pasakusqanwanmi vecinonkuna llumpay mancharisqallaña karqaku.

Judea law orqokunapi kaqkunapas lliwmi willanakururqaku. 66 Chaykunata llapa-llan uyariqkunapas sonqollankupim yuyaymanarqaku:

—¿Imaraq kay wawaqa kanqa? —nispa.Chay wawataqa Señormá favorecerqa.

Diosta Zacarias alabasqanmanta

67 Juanpa taytan Zacariasman Chuya Espiritu huntaykuptinmi rimarirqa:

68 Israelpa Diosnin Señorqa alabasqayá kachun.

Payqa hamurqa runankunata salvaykunanpaqmi. 69 Atiyniyoq Salvaqninchiktam hatarirachinserviqnin Davidpa mirayninmanta.

70 Payqa hatarirachin payllapaqña sapaqchasqankunawanñawpaqmantaraq willachisqanpi hinam,

71 payqa hatarirachin enemigonchikkunamanta salvawananchikpaqmihinaspa llapallan cheqniqninchikkunamantawan salvawananchikpaqmi.

72 Chaynataqa rurachkan ñawpa abuelonchikkunata llakipayarikuspanmihinaspa paykunapa contrato rurasqanta yuyarispanmi.

73 Ñawpa abuelonchik Abrahanmanmi juraspan Dios prometerqa

74 enemigonchikkunamanta libraykuwananchikpaqchaynapi mana manchakuspa payta servinanchikpaq,

75 Diosllapaqña kawsaspa, paypaqayllanpi allinta ruraspasapa punchaw kawsananchikpaq.

76 Yaw wawa, qamñataqmi hanaq pachapi kaq Diosmanta willakuqwansutichasqa kanki.

Señorpa ñawpaqnintam rinkipaypa hamunan ñanta allichanaykipaq.

77

Rinkiqa runankunaman salvasqa kanankumanta willakunaykipaqmichaynapi huchankumanta pampachasqa kanankupaq. 78 Diosninchikmi kuyapayawaspanchik hinaspa llakipayawaspanchik

hanaq pachamanta qoykuwanchik mosoq punchawpi kanchariyta

LUCAS 1



1861

79 chaynapi tutayaypi kaqkunatawan, sinchi tutayaypi *yachaqkunatakanchariykunanpaq,

chaynapitaq ñoqanchiktapas hawkallata kawsachiwananchikpaq.

80 Juan wiñaptinmi yuyayninpas huntarqa, chunniqpim *yacharqa Israel runa-kunaman reqsichikunankama.

Jesuspa nacesqanmanta

(Mt 1:18-25)

2 1 Chay punchawkunapim Rey Cesar Augusto kamachikurqa llapallan llaqtakunapi

runakuna yupasqa kanankupaq. 2 Kay punta kaq censoqa karqa Siria lawpi Cirenio

prefecto kachkaptinmi. 3 Chayraykum sapakama rirqaku nacesqanku llaqtaman padro-

nachikunankupaq. 4 Chaymi Davidpa castanmanta kasqanrayku Josey rirqa Galilea lawpi

Nazaret llaqtamanta Judea lawpi Belen llaqtakama. Davidqa Belen llaqtayoqmi karqa.5

Joseyqa rirqa padronachikunankupaqmi warmin kananpaq rimapayasqaña Mariapiwan.Mariaqa wiksayoqñam kachkarqa. 6

Belenpi kachkaptinkum Mariapa wachakunan pun-chaw chayaramuptin 7

wachakururqa piwi qari wawanta. Samakuna wasipi mana campokaptinñataqmi pañalkunawan maytuykuspan animalman qarana artesapi siriykachirqa.

Michiqkunaman Angelkunapa willasqanmanta

8 Chay Belen llaqtapa hichpan purunpim karqa michiqkuna. Paykunam ove-

jankuta tuta cuidachkarqaku. 9 Paykunamanmi qonqaymanta Señorpa angelnin

rikuriykurqa muyuriqninkuta kancharistin. Michiqkuna anchallataña manchari-kuruptinmi 10

paykunata angel nirqa:—Ama manchakuychikchu, llapa runa kusikunaykichikpaqmi allin noticiata

apamuchkaykichik. 11 Salvaqnikichikmi nacerapusunkichik Davidpa llaqtanpi.

Payqariki Cristo Señormi. 12 Sutillam qellpusqa wawachata tariykunkichik ani-

malman qarana artesapi siriykachisqata.13

Angel rimayta tukuruptillanmi achkallaña angelkuna hanaq pachamanta ri-kuriykamurqa hinaspam Diosta alabaspa takirqaku:

14 ¡Diosyá hanaq pachapi alabasqa kachun!Kay pachapipas Diospa favorecesqan runakunapaqyá hawkayay kachun.

15 Angelkuna hanaq pachaman kutikuptinkum michiqkuna ninakurqa:

—Belen llaqtaman rispanchikyá yachamusunchik Señorpa imamwillachiwasqanchikmanta.

16 Chaylla pasaspankum tariykurqaku Mariatawan Joseyta chaynataq uywaman

qarana artesapi siriykachisqa wawatapas. 17 Qawaykuspankum willakurqaku wawaman-

ta angelpa tukuy nisqanta.18

Chaymi llapa uyariqkuna admirakurqaku michiqkunapawillakusqankuwan. 19 Mariañataqmi chaykunata sonqollanpi hatallispa yuyaymanarqa.

20 Michiqkunam uyarisqankuman hina tukuy ima pasakusqanta yachaykuspanku hinas-

pa qawaykuspanku kutikurqaku Diosta alabastin hinaspa hatunchastin.

LUCAS 1, 2



1862

Wawa Jesusta Diosman presentasqankumanta

21 Pusaq punchawninmanmi wawata *señalaspanku Jesuswan suticharqaku.

Chay sutitaqa angelmi Mariaman willarqa manaraqpas wiksayakuchkaptin.22

Moisespa kamachisqanman hina wachakuqkunapa limpiakunan punchawkunacumplikuruptinmi wawata Jerusalen llaqtaman aparqaku Señorman presentanankupaq.23

Señorpa leyninpim nichkan: “Punta naceq llapallan qari wawaqa Señorpaq sapaqchas-qam kanqa” nispa. 24

Rispankum animalta wañuchispanku Señorta adorarqaku. Paypaleyninpim iskay qoqñukuna otaq iskay mallqo palomakuna wañuchinankumanta nichkan.

25 Jerusalen llaqtapim *yacharqa Simeon sutiyoq runa, payqa Diosta adoraq kaspan-

mi allin ruraq karqa. Payqa Israel nacion librasqa kanantam suyachkarqa. Payqa ChuyaEspiritupa huntasqan runam karqa. 26

Paymanmi Chuya Espiritu revelarqa Señorpa ka-chamusqan Cristota rikuykuspaña wañukunanpaq. 27

Chuya Espiritupa kallpanchasqanmitemploman rirqa. Chaymanmi Jesuspa tayta-maman wawata aparqaku leyman hina pay-

paq ruranankupaq. 28 Hinaptinmi wawata Simeon marqarikuykuspan Diosta alabarqa:

29 Señorlláy, kunanqa hawkallayá wañukusaqña.Serviqnikiman prometewasqaykim cumplikurunña.

30 Salvaqniyku kachamusqaykitam rikuykuniña. 31 Paytam llapa runakunapa qayllanpi churaykunki. 32 Payqa kancharinqam mana Israel castamanta kaqkunatapas.

Payraykutaqmi hatunchasqa kanqa Israel runaykikunapas.

33 Wawa Jesusmanta Simeonpa tukuy nisqankunata uyariykuspam tayta-ma-man admirasqallaña karqaku. 34

Diospa bendicionninta Simeon mañakuspanmiJesuspa maman Mariata nirqa:

—Kay wawam Israel runakunapaq kanqa wakin urmananpaq wakinñataqsayarinanpaq. Diospa munasqanta qawachiptinmi paypa contranpi rimanqaku.35

Chaynapim achkaq runapa piensasqan yachasqa kanqa. Tukuy kaykunam espa-dapa tuksisqan hina sonqoykita nanachinqa.

36 Chaypitaqmi kachkarqa Aserpa mirayninmanta kaq Fanuelpa churin ancha yuyaq-

ña Anapas, payqa karqa Diosmanta willakuqmi. Sipas kayninpi casarakuspanmi qanchiswatalla qosanwan karqa. 37

Pusaq chunka tawayoq wataña viuda kaspanmi templomanta

mana lloqsiqchu, tuta punchaw Señorta servispanmi ayunaq hinaspa mañakuq. 38 Ana-pas chay horallapi rikuriykamuspanmi Diosta alabaspan wawa Jesusmanta willakuytaqallaykurqa Jerusalenpi libre kanankupaq llapallan suyaqkunaman.

Joseywan Maria Nazaret llaqtaman kutikusqankumanta

39 Señorpa leyninpi kamachisqankunata cumpliruspankum kutikurqaku Galilea

lawpi Nazaret llaqtankuman. 40 Chaypi wawa wiñaptinmi kallpanpas chaynataq

yachayninpas huntarqa. Diosmi paytaqa anchallataña favorecerqa.

Warma Jesus templopi tarikusqanmanta

41 Jerusalenpi Pascua Fiestamanmi watan-watan tayta-maman riqku. 42

Chunkaiskayniyoq watanpiña Jesus kaptinmi costumbrenkuman hina estaman Jerusalen-ta rirqaku. 43

Fiesta tukuyta kutichkaptinkuñam tayta-mamanpa mana yachasqanta

LUCAS 2



1863

warma Jesusqa qeparurqa Jerusalenpi. 44 Kutiqma sinkunawan risqanta creespankum

huk punchaw puriytaña rispanku tapukurqaku ayllunkunatawan reqsisqankunata.45

Mana tarispankuñataqmi Jerusalen llaqtaman kutirirqaku chaypi maskanankupaq.46

Kimsa punchawmantañam templopi tarirurqaku, Diospa leynin yacha-

chiqkunata uyarispan hinaspa tapuspan paykunawan tiyachkaqta.47

Llapauyariqninkunam admirakurqaku yachasqanwan hinaspa contestasqanwan. 48 Tay-

ta-maman qawaykuspanmi admirakurqaku. Chaymi maman nirqa:—Wawalláy ¿imanasqamá kaytaqa rurawankiku? Taytaykiwan ñoqam llakisqa-

llaña maskamuchkaykiku —nispa.49

Chaymi Jesusñataq nirqa:—¿Imanasqataq maskawarqankichik? ¿Manachu yacharqankichik Taytaypa

asuntonkunapi kanayta? —nispa.50

Chayna nisqantaqa manamá entienderqakuchu.51

Nazaretman paykunawan kutispanmi chaypi *yacharqa paykunata kasukuspan.

Mamanñataqmi tukuy chaykunataqa sonqollanpi yuyaymanarqa. 52 Jesusñataqmi yuyay-ninpipas hinaspa sayayninpipas wiñarqa Diostapas chaynataq runakunatapas agradastin.

Bautizaq Juanpa purunpi willakusqanmanta(Mt 3:1-12. Mr 1:1-8. Jn 1:19-28)

3 1 Rey Tiberio Cesar chunka pichqayoq wataña gobiernachkaptinmi prefec-

tokuna hina karqa Judea lawpi Poncio Pilato, Galilea lawpi Herodes, Itureahinaspa Traconite lawpi Herodespa wawqen Felipe, Abilinia lawpiñataq Lisanias.2

Anaspiwan Caifasñataqmi karqa *sacerdotekunapa jefenkuna, chay punchawkuna-

pim Zacariaspa churin Juanta purunpi kachkaptin Dios kamachirqa willakunanpaq.3 Juanmi Jordan Mayupa muyuriqninkunaman rispan runakunaman willarqa:

—Huchaykichikmanta wanakuspayá bautizachikuychik chaynapi Dios pampa-chasunaykichikpaq —nispa.

4 Kaykunaqa sucedekurqa Diosmanta willakuq Isaiaspa qellqasqanpi hinam.

Paymi qellqarqa:

Huk runam purunpi qaparispa rimachkan:“Señorpa hamunan ñanta allichaychik.Paypa purinanta derechaychik.

5 Llapa wayqokunam huntachisqa kanqa.Orqokunawan moqokunam pampayachisqa kanqa.Qewi-qewi ñankunam derechasqa kanqa.Ranra ñankunapas limpiasqataqmi kanqa.

6 Lliwmi rikunqa Diosmanta hamuq salvaqninchikta.”

7 Bautizachikunankupaq riq runakunatam Juan nirqa:

—Culebrapa miraynin kaqlla runakuna ¿pitaq willasurqankichik hamuqcastigomanta ayqenaykichikpaq? 8

Huchaykichikmanta wanakuspaykichikyá qawa-

chikuychik vidaykichik tikrasqa kasqanta. Amayá niychikchu: “Ñoqaykuqa kanikuAbrahampa mirayninmi” nispaqa. ¡Dios munaspanqa kay rumikunamantapas Abra-hampa miraynintaqa hatarichinmanmi! 9

Hachaqa listoñam kachkan sachakunatasapinmanta kuchunapaq. Mana allin ruruq sachataqa kuchuspam ninaman wischuna.

LUCAS 2, 3



1864

10 —Chaynaqa ¿imatataq rurasaqku? —nispa runakuna tapuptinmi 11

Juanñataqnirqa:

—Camisaykichik iskay kaptinqa huknintayá qoykuychik mana camisayoqman.Mikuynikichik kaptinpas chaynatayá ruraychik —nispa.

12 Bautizachikuy munaq *impuesto cobraqkunapas tapukurqakum:—Yachachikuq, ñoqaykuqa ¿imatataq rurasaqku? —nispa.

13 Juanmi nirqa:

—Leypa kamachisqallantayá cobraychik —nispa.14

Soldadokunapas tapuptinmi nirqa:—Amayá pitapas manchachispaqa nitaq yanqamanta tumpaspaqa imantapas

qechuychikchu. Pagasusqaykichikwanyá contentakuychik —nispa.15

Runakunam piensarqaku Bautizaq Juanqa Cristo kasqanta chaymi nirqaku:—¿Paychuch Cristo kanman? —nispa.16

Chaymi llapallankuman Juan nirqa:

—Ñoqaqa yakullawanmi bautizaykichik, qepay hamuqmi ichaqa Chuya Espirituwanbautizasunkichik ninawan hina. Payqa ancha atiyniyoqmi chaymi *usutanpa watullan-tapas mana paskaq hinachu kani. 17

Paymi trigo wayrachiq hina runakunata juzganqa,wayrachinan palaqa makinpiñam kachkan pa jamanta trigota chuyananpaq, trigontataqeman apaykuspanmi pa jantañataq kañanqa mana amachay atina ninapi —nispa.

18 Juanqa chayna palabrakunawan kallpanchaspanmá runakunaman allin

noticiata willarqa. 19 Rey Herodestapas qaqcharqam wawqen Felipepa warmin

Herodiaswan casarakusqanmanta hinaspa tukuy mana allin rurasqankunamanta.20

Herodesqa aswanraqmi mana allinta rurarqa Juanta carcelarachispa.

Jesusta Juan bautizasqanmanta(Mt 3:13-17. Mr 1:9-11)

21 Juan runakunata bautizachkaptinmi Jesuspas paywan bautizachikurqa. Chay rato-

pi Jesus mañakuchkaptinmi hanaq pacha kicharikuykuptin 22 Chuya Espiritu sutillata

paloma hina Jesuspa hawanman tiyaykurqa. Hinaptinmi hanaq pachamanta nimurqa:—Qanmi kanki kuyasqay Churiy, qamraykum kusisqa kachkani —nispa.

Jesuspa abuelonkunamanta(Mt 1:1-17)

23 Runakunaman yachachiyta Jesus qallaykuspanmi yaqa kimsa chunka watanpiñakarqa. Joseypa churin kasqantam creerqaku. Joseyqa Eliypa churinmi karqa. 24

EliyñataqMatatpa, Matatñataq Leviypa, Leviyñataq Melquipa, Melquiñataq Janapa, Janaña-taq Joseypa, 25

Joseyñataq Matatiaspa, Matatiasñataq Amospa, Amosñataq Nahumpa,Nahumñataq Eslipa, Esliñataq Naqaipa. 26

Nagaiñataq Maatpa, Maatñataq Matatiaspa,Matatiasñataq Semeipa, Semeiñataq Joseypa, Joseyñataq Judapa, 27

Judañataq Joanapa,Joanañataq Resapa, Resañataq Zorobabelpa, Zorobabelñataq Salatielpa, SalatielñataqNeripa, 28

Neriñataq Melquipa, Melquiñataq Adipa, Adiñataq Cosampa, Cosamñataq Elma-dampa, Elmadamñataq Erpa, 29

Erñataq Josueypa, Josueyñataq Eliezerpa, Eliezerñataq

Jorimpa, Jorimñataq Matatpa,30

Matatñataq Leviypa, Leviyñataq Simeonpa, SimeonñataqJudapa, Judañataq Joseypa, Joseyñataq Jonanpa, Jonanñataq Eliaquimpa, 31 Eliaquim-

ñataq Meleapa, Meleañataq Mainanpa, Mainanñataq Matatapa, Matatañataq Natanpa,32

Natanñataq Davidpa, Davidñataq Isaipa, Isaiñataq Obedpa, Obedñataq Boozpa, Boozña-

LUCAS 3



1865

taq Salapa, Salañataq Naasonpa, 33 Naasonñataq Aminadabpa, Aminadabñataq Arampa,

Aramñataq Esrompa, Esromñataq Farespa, Faresñataq Judapa. 34 Judañataq Jacobpa,

Jacobñataq Isaacpa, Isaacñataq Abrahampa, Abrahamñataq Tareypa, Tareyñataq Nacorpa,35

Nacorñataq Serugpa, Serugñataq Ragaupa, Ragauñataq Pelegpa, Pelegñataq Heberpa,

Heberñataq Salapa, 36 Salañataq Cainanpa, Cainanñataq Arfaxadpa, Arfaxadñataq Sempa,Semñataq Noeypa, Noeyñataq Lamecpa, 37

Lamecñataq Matusalenpa, MatusalenñataqEnocpa, Enocñataq Jaredpa, Jaredñataq Mahalaleelpa, Mahalaleelñataq Cainanpa, 38

Cai-nanñataq Enospa, Enosñataq Setpa, Setñataq Adanpa, Adanñataq Diospa unanchasqan.

Jesusta Diablo tentasqanmanta

(Mt 4:1-11. Mr 1:12-13)

4

1 Chuya Espiritupa huntasqan Jordan Mayumanta Jesus kutichkaptin-

mi payta Chuya Espiritu pusarurqa purunman. 2 Chaypim tawa chunka

punchawpuni diablopa tentasqan karqa, chay punchawkunapi mana imatapasmallisqanraykum yarqarachikurqa. 3

Chaymi diablo nirqa:—Diospa Churin kaspaykiqa kay rumitayá kamachiy tantayarunanpaq —nispa.4

Hinaptinmi Jesus nirqa:—Bibliam nin: “Runaqa kawsanqa manam mikuyllawanchu” nispa.5

Chaymi alto orqoman diablo pusaruspan ratochalla qawariykachirqa kay pa-chapi llapallan nacionkunata. 6

Hinaspam nirqa:—Ñoqam qosqayki atiyta kay nacionkunata gobiernanaykipaq chaynataq sumaqllaña

kaynintapas. Ñoqam chaskirqani kay atiytaqa, munasqaymantaqmi pimanpas ñoqaqaqoyman. 7 Tukuy kaykunaqa qampam kanqa ñawpaqniypi qonqorakuptikiqa —nispa.


—Bibliam nin: “Señor Diosllaykitam adoranki, payllatataqmi servinkipas” nispa.9

Jerusalenman diablo pusaruspanñataqmi templopa hawanpi sayaykachispan nirqa:—Diospa Churin kaspaykiqa kaymanta pawaykuy. 10

Bibliam nin:

“Qamraykum Dios kamachinqaangelninkunata waqaychaykusunaykipaq.

11 Paykunam hapisunki rumimanchakikita mana takakunaykipaq” nispa.


—Bibliam nin: “Amam pruebaman churankichu Señor Diosnikitaqa” nispa.13

Chaykunawan tentaruspanmi diablo asurikurqa huk punchawkama.

Galilea lawpi Jesus willakusqanmanta

(Mt 4:12-17. Mr 1:14-15)

14 Chuya Espiritupa kallpanchasqan Galilea lawman Jesus kutiruptinmi lliw

llaqtakunapi paymanta rimarqaku. 15 *Huñunakunanku wasipi yachachiptinmi

llapallanku alabaqku.

LUCAS 3, 4



1866

Nazaret llaqtapi Jesus yachachisqanmanta(Mt 13:53-58. Mr 6:1-6)

16 *Yachasqan Nazaret llaqtaman Jesus kutiruspanmi *samana punchawpi costumbren-

man hina *huñunakunanku wasiman yaykuykurqa. Bibliata leenanpaq sayariykuptinmi17 Diosmanta willakuq Isaiaspa libronta qoykurqaku chaymi kichaykuspa leerqa:

18 Señor Diospa Espiritunmi ñoqapi kachkan.Paymi aceitewan talliwaspan sapaqchawarqa.Wakchakunaman allin noticiata willanaypaqmi sapaqchawarqa.Presochasqa kaqkunaman willaspay libranaypaqmi kachamuwarqa.Ñawsakunata qawarichinaypaqmi kachamuwarqa.Ñakarichisqakunata libranaypaqmi kachamuwarqa

19 chaynapi Señor Diospa agradonpaq watamanta willakunaypaq.

20 Librota wichqaykuspan dirigeqman haywaykuspanñataqmi tiyaykurqa. Hu-

ñunakuqkuna qawarayaptinmi 21 paykunata nirqa:

—Uyarisqaykichikpi hinapas kunanmi kay palabrakuna cumplikurun —nispa.22

Sumaqllaña nisqankunata uyarispankum llapallanku admirasqallaña Jesus-manta allinta rimaspanku ninakurqaku:

—¿Payqa manachum Joseypa churin? —nispanku.23

Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:—Nisqankupi hinapas ichapas niwankichikman: “Yaw hampiq, kikikiraq ham-

pikaramuy, Capernaum llaqtapi rurasqaykita hinayá kay llaqtapipas ruray” nispa.24 —Cheqaptapunim nikichik, llaqtanpiqa manam allin chaskisqachu Diosmanta

willakuq runaqa. 25 Diosmanta willakuq Eliaspa punchawninkunapim mana pa-

raptin muchuy karqa kimsa wata parten. Chay watakunapi achkallaña viudakunaIsrael nacionpi kachkaptinpas, 26

manamá paykunamanchu Eliasqa kachasqa karqa,payqa kachasqa karqa Sidon law Sarepta llaqtapi *yachaq viudallamanmi. 27

Eliseopatiemponpi achkallaña *leprawan onqoqkuna Israel nacionpi kachkaptinpas, manampaykunachu sanoyachisqaqa karqaku aswanqa Siria nacionmanta kaq Naamanllam.

28 Chayta uyariruspankum *huñunakunanku wasipi lliw runakuna anchallataña

rabiarurqaku. 29 Hatariruspankum Jesusta aysarurqaku llaqtapa hawa lawninpi qaqa pa-

tankama chaymanta tanqaykunankupaq. 30 Payñataqmi chawpinkumanta pasakurqa.

Demonioyoq runata Jesus sanoyachisqanmanta(Mr 1:21-28)

31 Galilea lawpi Capernaum llaqtaman chayaruspanmi *huñunakunanku wasipi

yachachirqa *samana punchawpi. 32 Atiywan rimasqanta uyarispankum runaku-

na admirakurqaku.33

Huñunakunanku wasipim kachkarqa demonioyoq runa, paymi qaparispan nirqa:34

—Yaw Nazaret llaqtayoq Jesus ¿imatataq munanki ñoqaykuwan? ¿Ñakari-

chiwanaykikupaqchu hamurqanki? Ñoqaqa yachanim pim kasqaykita, qamqaDiosmanta hamuspa mana huchayoqmi kanki.35

Jesusñataqmi demoniota qaqchaspan nirqa:—Upallay hinaspa lloqsiy kay runamanta —nispa.

LUCAS 4



1867

Chaymi demonioñataq runakunapa chawpinman chay runata wikutiruspanmana imanaspalla lloqsirurqa. 36

Runakunañataqmi admirakuspanku ninakurqa:—¿Imataq kayqa? ¡Munayninwan hinaspa atiyninwan kamachiptinmi demonio-

kunapas lloqsin! —nispa.37

Hinaptinmi Capernaumpa muyuriqnin llaqtakunapi paymanta anchallataña rimaqku.Pedropa suegranta Jesus sanoyachisqanmanta

(Mt 8:14-15. Mr 1:29-31)

38 Jesusmi *huñunakunanku wasimanta lloqsispan Simonpa wasinman rirqa.

Chayman yaykuykuptinmi Simonpa suegran sinchi calenturawan kachkasqachaymi Jesusta ruegakurqaku. 39

Jesus asuykuspanmi calenturata qaqcharurqa hi-naptinmi calentura chinkarurqa. Chaypunilla hatariruspanmi paykunata servirqa.

Achka onqoqkunata Jesus sanoyachisqanmanta

(Mt 8:16-17. Mr 1:32-34)40

Inti seqaykuytaña tukuy rikchaq onqoyniyoqkunata Jesusman pusaramup-tinkum makinta sapakamaman churaykuspan sanoyarachirqa. 41

Achkaqmantamdemoniokunapas qaparillawanña lloqsirqa:

—Qamqa kanki Diospa Churinmi —nispanku.Jesusmi ichaqa demoniokunata qaqchaspa mana de jarqachu paymanta rima-

nankuta, paykunaqa yacharqam payqa Cristo kasqanta.

Galilea lawpi willakustin Jesus purisqanmanta(Mr 1:35-39)

42 Achikyaramuptinmi chunniqman Jesus pasakurqa hinaptinmi runakuna maskaspan-

ku tarirurqaku. Hinallapi kananpaq harkayta munaptinkum 43 paykunata Jesus nirqa:

—Diospa munaychakusqanmanta allin noticiataqa wakin llaqtakunapipas wi-llakunaymi, chaypaqmi ñoqataqa kachamuwarqa —nispa.

44 Chaymi Jesusqa judiokunapa huñunakunan wasikunapi willakustin purirqa.

Jesus kamachiptin achkallataña challwarusqankumanta(Mt 4:18-22. Mr 1:16-20)

51

Genesaret otaq Galilea Qochapa patanpi Jesus kachkaptinmi paytapas kichki-

chanankukama runakuna huñunakaramurqa Diospa palabranta uyarinankupaq.2

Jesusmi iskay botekunata qochapa patanpi rikururqa. Challwirukunam botenku-manta lloqsispa mallankuta mayllachkarqaku. 3

Jesusmi Simon Pedropa botenmanyaykuykuspan payta ruegakurqa uku lawman tanqariykunanpaq chaymi botepi tiyay-kuspan runakunata yachachirqa. 4

Rimayta tukuruspanñataqmi Simonta nirqa:—Uku lawman boteta yaykuchispa mallaykichikkunawan challwamuychik —nispa.5

Chaymi Simonñataq nirqa:—Señor, tukuy tutam challwarqaniku, manam chullallatapas hapirqanikuchu

ichaqa nisqaykiman hinayá mallata wischumusaq —nispa.6

Chaynata ruraspam achkallataña hapirurqaku mallankupas tipirinankama.7

Chaymipaykunata yanapananpaq huknin botepi challwaqmasinkunataña qayakurqaku hinaptin-mi paykuna asuykuptinña iskaynin boteman huntachirqaku yaqaña chinkaykunankama.8

Chayta Simon Pedro qawaykuspanmi Jesuspa ñawpaqninpi qonqorakuykuspa nirqa:

LUCAS 4, 5



1868

—Señor, asurikuy, ñoqaqa huchasapa runam kallani —nispa.9

Payqa chaypi llapallan kaqkunapiwanmi admirasqallaña kachkarqaku challwatahapirusqankuwan. 10

Admirakurqataqmi Zebedeopa churin Juanwan Jacobopas. Pay-kunapas karqa Simonpa challwaqmasinkunam. Chaymi Simonta Jesus nirqa:

—Ama manchakuychu, kunanmantaqa runakunatañam challwamunki —nispa.11 Qochapa patanman botekunata chayarachispankum chaypi tukuy imankuta

saqeruspa Jesuswan pasakurqaku.

Leprawan onqoqta Jesus sanoyachisqanmanta

(Mt 8:1-4. Mr 1:40-45)

12 Huk llaqtapi Jesus kachkaptinmi *leprawan onqoq runa payta rikuruspan

ñawpaqninpi qonqoranpa kumukuykurqa:—Señorlláy, munaspaykiqa allinyaykachillawayá —nispan.

13 Hinaptinmi Jesus llachpaykuspan nirqa:—Arí, munanim, allinyayña —nispa.Hinaptinmi chaypunilla chay lepra onqoynin chinkarurqa. 14

Chaymi Jesus nirqa:—Amam pimanpas willakunkichu, aswanqa riyá *sacerdoteman chaynapi

paywan qawachikamunaykipaq. Sanoña kasqaykita yachanankupaqmi ofrendataqonki Moisespa kamachisqanman hina.

15 Jesusmanta aswan-aswan rimaptinkum payta uyarinankupaq hinaspa allin-

yachisqa kanankupaq achkallaña runakuna huñunakamurqaku. 16 Jesusñataqmi

chunniqkunaman asurikuspan chaypi Diosta mañakuq.

Suchu runata Jesus sanoyachisqanmanta

(Mt 9:1-8. Mr 2:1-12)

17 Huk kutipi Jesus yachachichkaptinmi chaypi tiyachkarqaku *fariseokunawan Dios-

pa leynin yachachiqkuna, paykunaqa hamururqaku Galilea lawpi hinaspa Judea lawpillapallan llaqtachakunamantawan Jerusalenmantam, chaypim Señorpa atiynin Jesus-wan karqa onqoqkunata sanoyachinanpaq. 18

Suchu runata chakanapi wantumuqkunamJesuspa kasqan wasiman chayarachimuspanku paypa ñawpaqninman apaykuytamunarqaku. 19

Ichaqa runakuna ñitinakuptinmi mana apaykuyta atispanku wasipa

hawanmanña seqarurqaku. Chayta toqoruspam chakanapi uraykachirqaku Jesuspañawpaqninman. 20 Chaymi Jesus paykunapa iñiyninta qawaykuspa chay suchuta nirqa:

—Yaw tayta, huchaykikunamantam pampachayki —nispa.21

Diospa leynin yachachiqkunam *fariseokunapiwan piensachkarqaku: “¿Pitaqpayqa, kaykunata rimaspan Diosta piñachinanpaqqa? Diosllam huchayoqkunatapampachaqqa” nispa.

22 Chayna piensasqankuta Jesus yachaspanmi nirqa:

—¿Imanasqataq piensankichik chaynakunata? 23 ¿Mayqan nisqaytaq facil

kanman: Suchuta “huchaykikunamantam pampachayki” nisqaychu icha: “Hataris-

payki puriyña” nisqaychu?24

Kunanmi yachankichik Diosmanta Hamuq Runaqahuchakunata pampachanaypaq kay pachapi atiyniyoq kasqayta.Chaynata niruspanmi suchuta nirqa:—Qamtam niki, hatariy, puñunaykita hoqarispayki wasikiman ripukuy —nispa.

LUCAS 5



1869

25 Suchu llapankupa qayllanpi chaylla hatariruspanmi puñunanta hoqarispan

Diosta alabastin ripukurqa wasinman. 26 Chaypi kaqkunapas admirasqallañam

Diosta alabarqaku hinaspam ancha mancharisqallaña nirqaku:—Mana haykapipas rikusqanchikkunatam kunanqa rikuykunchik —nispanku.

Discipulonpaq Leviyta Jesus qayasqanmanta(Mt 9:9-13. Mr 2:13-17)

27 Chaymanta Jesus pasakuspanmi Leviy sutiyoq *impuesto cobraqta tariykurqa

cobrananpi tiyachkaqta, paytam nirqa:—Qatiway —nispa.28

Chaymi Leviy tukuy imantapas saqeruspan paywan rirqa.29

Paymi Jesuspaq hatun convidota wasinpi rurarqa. Mesapim mikurqa-ku achkallaña *impuesto cobraqkuna, paykunawantaqmi mikuchkarqa wakinrunakunapas. 30

Diospa leynin yachachiqkunam *fariseokunapiwan Jesuspa disci-

pulonkunapa contranpi rimaspanku nirqaku:—¿Imanasqataq qamkunaqa mikuchkankichik hinaspa upyachkankichik

impuesto cobraqkunapiwan huchasapakunawanqa? —nispa.31

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Sano runakunaqa manam necesitankuchu medico hampinanta ichaqa onqoq-

kunallam. 32 Ñoqaqa hamurqani manam justo runakuna qayaqchu aswanqa

wanakunankupaq huchasapakuna qayaqmi —nispa.

Ayunaymanta Jesusta tapusqankumanta(Mt 9:14-17. Mr 2:18-22)

33 Jesustam nirqaku:

—Bautizaq Juanpa chaynataq *fariseokunapa discipulonkunaqa anchallatañaayunaspam Diosta mañakunku. ¿Imanasqataq discipuloykikunaqa mikuyllapi hi-naspa upyayllapi kakuchkanku? —nispa.


—¿Yaqachum casamientoman riq runakunata ayunachiwaqchik paykunawan-raq novio kachkaptinqa? 35

Hamuq punchawkunapim ichaqa novio chinkaruptinayunanqaku —nispa.

36 Paykunamanqa nirqataqmi kay rikchanachiytapas:

—Manam pipas mosoq pachata llikispanqa mawka pachataqa remiendanmanchu.Chaynata ruraspanqa yanqapaqmi llikinman mosoq pachataqa, mawka pachamanserasqanpas manam tupanmanchu. 37

Manataqmi pipas churanmanchu manaraq po-qosqa vinotaqa mawka odrekunapiqa, chay vino poqoruspanqa mawka odrekunatamtoqyarachinman hinaptinmi vinopas usunman, odrekunapas mana valeqñam kanman.38

Manaraq poqosqa vinotaqa mosoq odrekunapim churana. 39 Pipas poqosqa vinota

mallichkaspan, mosoq vinota malliykuqqa “Poqosqa vinom aswan allinqa” ninqam.

Samana punchawpi espigakunata rachusqankumanta(Mt 12:1-8. Mr 2:23-28)

61

Jesusmi *samana punchawpi tarpusqa chakrapa ukunta richkarqa hi-naptinmi discipulonkunañataq espigakunata rachuspanku makinkupi

qaqoykuspa mikurqaku. 2 *Fariseokunañataqmi nirqaku:

LUCAS 5, 6



1870

—¿Imanasqataq qamkunaqa *samana punchawpi leypa harkakusqantaqa ru-rachkankichik? —nispa.


—¿Manachum leerqankichik puriqmasinkunapiwan yarqaymanta kaspa Da-

vidpa imam rurasqanta?4

Davidmi Diospa wasinman yaykuykuspan Diospatantankunata horqoykamuspan mikururqa, qoykurqataqmi puriqmasinkunaman-pas, chaykunaqa karqa *sacerdotekunallapa mikunanmi. 5

Diosmanta HamuqRunaqa munaychakunim *samana punchawpipas.

Makin mana kuyuchiq runata Jesus sanoyachisqanmanta(Mt 12:9-14. Mr 3:1-6)

6 Huk kutipipas *samana punchawpim *huñunakunanku wasiman yay-

kuspa Jesus yachachichkarqa, chaypim kachkarqa *alleq makin manakuyuchiq runa. 7

Diospa leynin yachachiqkunam *fariseokunapiwan

wateqachkarqaku *samana punchawpi pitapas Jesus sanoyarachiptinqachaymansumllalla acusanankupaq. 8

Chayna piensasqankuta Jesus yachas-panmi chakisqa makiyoq runata nirqa:

—Hatarispayki llapanpa chawpinpi sayay —nispa.Llapanpa chawpinpi sayaykuptinmi 9

chaypi kaqkunata Jesus nirqa:—Tapusqaykichikyá: ¿Imatataq ley permitiwanchik *samana punchawpi rura-

nanchikpaq? ¿Runapa allinninpaq ruraytachu icha mana allinninpaq ruraytachu?¿Runa kawsachiytachu icha wañurachiytachu? —nispa.

10 Chaymi muyuriqninpi runakunata qawarispan onqoqta kamachirqa:

—Makikita haywariy —nispa.Haywariykuptillanmi makin sanoyarurqa. 11 Qawaqninkunañataqmi rabiaspan-

ku Jesuspa contranpi imatapas rurarunankupaq rimanakurqaku.

Jesuspa chunka iskayniyoq apostolninkunamanta(Mt 10:1-4. Mr 3:13-19)

12 Chay punchawkunapim Taytanta mañakunanpaq Jesus rirqa orqoman,

chaypim tukuylla tuta mañakurqa. 13 Achikyaramuptinñataqmi qatiqninkunata

huñuykuspa paykunamanta chunka iskayniyoqta akllarqa. Paykunatam suti-charqa *apostolwan. 14

Paykunam karqa: Pedrowan sutichasqa Simon, Pedropa

wawqen Andres, Jacobo, Juan, Felipe, Bartolome, 15 Mateo, Tomas, Alfeopachurin Jacobo, *cananista partidomanta kaq Simon, 16

Jacobopa wawqen Judashinaspa Judas Iscariote. Kay Judasmi Jesusta traicionarqa.

Achkallaña runakunata Jesus yachachisqanmanta(Mt 4:23-25)

17 Discipulonkunawan Jesus orqomanta kutimuspanmi pampapi sayaykurqa.

Chaypim achka qatiqninkuna achkallaña runakunapiwan huñunakururqaku Judealawmanta, Jerusalen llaqtamanta hinaspa Tiro llaqtamantawan Sidon llaqtamanta,

chay iskay llaqtakunaqa kachkan lamar qochapa patanpim. Hamurqakuqa Jesuspayachachisqanta uyarinankupaqmi hinaspa onqoyninkumanta allinyanankupaq-mi. 18

Demoniokunapa ñakarichisqan runakunapas sanoyarqakum. 19 Atiyninwan

onqoqkunata sanoyachiptinmi llapa runakunañataq llachpaykuypi karqaku.

LUCAS 6



1871

¿Kusisqa kaqkunamantawan ñakasqa kaqkunamanta(Mt 5:1-12)

20 Discipulonkunata qawarispanmi Jesus nirqa:

—Mayna kusisqam wakchakunaqa kankichik, qamkunapamiki Diospamunaychakusqanqa.21

—Mayna kusisqam kankichik kunan yarqaymanta kaqkunaqa, qamkunaqasaksachisqam kankichik.

—Mayna kusisqam kankichik kunan waqaqkunaqa, chaymantañamasirikunkichik.

22 —Mayna kusisqam kankichik Diosmanta Hamuq Runarayku cheqni-

suptikichikqa, qamkunamanta rakikuptinkuqa hinaspa tratasuspaykichikñakasuptikichikqa. 23

Chaynata rurasuptikichikqa kusikunkichikmá. Kusikuy-mantayá pawaykachaychik, hatun premiotam chaskinkichik hanaq pachapi.

Ñakarichisuqnikichikkunapa abuelonkunapas chaynatam rurarqa Diosmantawillakuqkunata.

24 —Yaw apukuna, qamkunaqa ¡imaynaraq kankichik! Qamkunaqa apu kayniki-

chikwanmi kusikurunkichikña.25

—Yaw kunan saksasqa kaqkuna, qamkunaqa ¡imaynaraq kankichik! Yarqay-mantam qamkunapas kankichik.

—Yaw kunan asikuqkuna, qamkunaqa ¡imaynaraq kankichik! Llakikuymantamwaqankichik.

26 —Llapallan runakuna qamkunamanta allinllata rimaptinqa ¡imaynaraq

kankichik! chayna alabasuqnikichikpa abuelonkunapas chayna allinllatañam ri-maqku Diosmanta willakuq tukuqkunamanta.

Ama vengakunapaq Jesuspa yachachisqanmanta(Mt 5:38-48. 7:12)

27 Jesusmi nirqa:

—Qamkunatam nikichik: Enemigoykichikkunata kuyaspayá allintataq ruray-chik cheqnisuqnikichik runakunapaqpas. 28

Ñakasuqnikichik runakunapaqpasDiospa bendicionnintayá mañapuychik, mañapuychiktaqyá insultasuqnikichikrunakunapaqpas. 29

Sichu pipas huknin uyaykipi laqyarusuptikiqa qawachiytaqyá

huklawnin uyaykitapas. Pipas punchuykita qechurusuptikiqa amayá harka-kuychu camisaykitapas apananta. 30

Mañakuqnikimanqa qoykuyá, imaykitapasapakuptinqa amañayá mañaychu. 31

Runamasikichik qamkunapaq allin kaqkunarurananta munaspaqa qamkunapas paykunapaqyá allin kaqkunata ruraychik.

32 —¿Ima graciataq kuyasuqnikichikkunalla kuyaynikichikqa? Huchasapa-

kunapas chaytaqa ruranmi. 33 ¿Ima graciataq favorecesuqnikichikkunallata

kuyaynikichikqa? Huchasapakunapas chaytaqa ruranmi. 34 ¿Ima graciataq imapas

qosunaykichikraykulla qoynikichikqa? Huchasapakunapas chaytaqa ruranmi.35

Enemigoykichikkunata kuyaspayá paykunapaq allinta ruraychik. Qoychikpas

amataqyá imapas chaskirunaykichikraykullachu. Nisqayman hina ruraspay-kichikqa hanaq pachapi kaq Diospa churinmi kankichik, paymantam hatunpremiota chaskinkichik. Payqa kuyapayanmi mana reqsikuqninkunatapas chay-nataq huchasapakunatapas. 36

Dios Taytanchik hinayá kuyapayakuq kaychik.

LUCAS 6



1872

Pitapas ama kaminamanta(Mt 7:1-5)

37 —Amayá runamasikichiktaqa kamiychikchu chaynapi Dios mana juzgasunay-

kichikpaq. Amayá pitapas culpaychikchu chaynapi Dios mana culpasunaykichikpaq.Runamasikichiktaqa pampachaychikyá Diospas pampachasunaykichikpaq. 38 Qoy-

chikyá runamasikichikman chaynapi Dios qosunaykichikpaq. Qoptikichikqa chanintupupim ñiti-~nitirispa hinaspa taspi-taspirispa llimparichkaqta kutichipusunkichik.Runakunawan imapas rurasqaykichikman hinam Diospas qamkunawan ruranqa.

39 Chaynata niruspanmi kay rikchanachiyta nirqa:

—¿Ñawsa runaqa yaqachum ñawsamasinta pusanman? ¿Manachum iskayninkuuchkuman urmaykunqaku? 40

Manam pipas yachachiqninmanta aswan allin reqsis-qaqa kanmanchu. Chaywanpas astawan yachaspanqa yachachiqnin hinam kanqa.

41 —Wawqekipa ñawinpi qopata rikuruchkaspaqa ¿imanasqamá manaqa ri-

kunkichu ñawikipi kaspitaqa? 42 Ñawikipi kaspi kachkaptinqa ¿imaynataq niwaqwawqekitaqa: “Wawqéy, ñawikipi qopata horqorusqayki” nispa? ¡Allin tukuqruna! Puntataqa ñawikipi kaspitaraqyá horqokuruy chaynapi allinta qawaspa ru-namasikipa ñawinmanta qopata horqonaykipaq.

Sachataqa rurunpi reqsinamanta(Mt 7:17-20. 12:34-35)

43 —Allin sachaqa manam mana allintaqa rurunmanchu nitaqmi mana allin sa-

chapas allin rurutaqa rurunmanchu. 44 Sachaqa rurunpim reqsichikun. Kichkayoq

sachaqa manam higostaqa rurunmanchu, tankar kichkapas manataqmi uvastaqarurunmanchu. 45 Allin runaqa allin sonqoyoq kaspanmi allinta riman, mana allin

runañataqmi mana allin sonqoyoq kaspan mana allinta riman. Runaqa rimansonqonpi llimpariqmantam.

Iskay rikchaq cimientomanta(Mt 7:24-27)

46 —“Señorlláy, Señorlláy” niwachkaspaykichikqa ¿imanasqataq kamachisqay-

kunataqa mana rurankichikchu? 47 Ñoqaman hamuspan llapallan kasuwaqniy

runakunataqa tupanachiyman 48 taqra rumita tarinankama aspispan taqrapa

hawanpi wasi hatarichiqmanmi, lloqlla chayaramuspanpas chay wasitaqa manamtuñichinchu allin rurasqa kasqanrayku. 49

Nisqayta uyarichkaspan mana ruraq-ñataqmi rikchakun mana cimentasqa allpapa hawallanpi wasin hatarichiqman.Lloqlla chayaramuspanmi chaylla wasita tuñirachirqa hinaspa purmarachirqa.

Capitanpa sirviententa Jesus sanoyachisqanmanta(Mt 8:5-13)

7 1 Runakunaman willayta tukuruspanmi Jesus chayarurqa Capernaum llaq-

taman. 2 Chaypim capitanpa ancha kuyasqan sirviente onqoruspa wañuy

patanpiña kachkarqa.3

Jesusmanta rimasqankuta chay capitan uyariruspanmi judiokunapa kamachiqninkunata kacharqa chaynapi ruegakamuptinku hamuspanonqoq sirviententa sanoyaykachinanpaq. 4

Jesusta tariruspankum anchallatañaruegakuspanku nirqaku:

LUCAS 6, 7



1873

—Yanapaykunaykipaq hinam payqa. 5 Payqa nacionninchikta anchata kuyas-

panmi *huñunakuna wasitapas rurachipuwarqaku —nispa.6

Chaymi Jesus paykunawan rirqa. Wasinman chayaykuchkaptinkuñataqmichay capitanqa amistadninkunawan nichimurqa:

—Señorlláy, amañayá hamuyñachu, pipaman hinaraqtaq wasiymanqa yaykuyku-waq. 7 Chayraykum kikiypunipas mana taripaykamurqaykichu. Rimariykuptillaykim

sirvienteyqa allinyarunqa. 8 Ñoqapas kamachiwaqniykunatam kasuni, soldadoyku-

napas kamachiptiyqa kasuwantaqmi. Hukninta: “Riy” niptiymi rin, huknintañataq:“Hamuy” niptiymi hamun, sirvienteypas: “Kayta ruray” niptiyqa rurantaqmi.

9 Chayna nisqanwan Jesus admirakuspam qatiqninkunata qawarispan nirqa:

—Israel runakunapipas manam kayna iñiyniyoq runataqa tarirqanichu —nispa.10

Chaymi Jesusman taripaqkuna wasiman kutirispanku sirvientetaqa sanotañatariykurqaku.

Viudapa wawanta Jesus kawsarichisqanmanta11

Chaymantam Jesus pasarqa discipulonkunawan hinaspa achkallaña runakuna-wan Nain sutiyoq llaqtaman. 12

Llaqtapa punkunman chayaykuchkaptinkuñataqmipampaq apachkasqaku viudapa sapallan qari wawanta. Llaqta runakunapas achka-llañam viudawan richkasqa. 13

Viudata Señor qawarispanmi llakirikuspa nirqa:—Ama waqaychu —nispa.14

Chakanaman asuykuspa llachpaykuptinmi wantuqkuna sayarurqaku chaymiayata Jesus nirqa:

—Yaw joven, qamtam niki: ¡Hatariy! —nispa.15

Chaymi tiyariruspan parlakuytaña qallaykurqa chaymi joventaqa mamanmanñaqorqa. 16 Llapallan chaypi kaqkunañataqmi Diosta mancharisqallaña alabaspanku nirqaku:

—Ancha reqsisqa willakuqmi ñoqanchik ukupi rikurirun. Diosmi runankunatawatukaykamuwanchik —nispa.

17 Jesuspa kaykuna rurasqanmantam willakurqaku enteron Judea lawpi hinas-

pa llapallan llaqtachakunapi.

Bautizaq Juanpa kachasqankunamanta(Mt 11:2-19)

18 Jesuspa tukuy rurasqankunata Bautizaq Juanpa discipulonkuna yacharus-

panmi Juanman willarqaku. Juanñataqmi iskay discipulonkunata qayaykuspan19

Jesusta tapuchimurqa:—¿Qamchu kanki Diosmanta Hamuq icha huktachu suyasaqku? —nispa.20

Chaymi Jesuswan tuparuspanku nirqaku:—Bautizaq Juanmi kachamuwanku: “¿Qamchu kanki Diosmanta Hamuq icha

huktachu suyasaqku?” nispa.21

Chay ratollapim Jesus sanoyachirqa tukuy rikchaq onqoyniyoqkunata, ñakariqkunata,demonioyoqkunata hinaspa ñawsakunata. 22

Jesusmi Juanpa kachamusqankunata nirqa:—Kutispa Juanman willamuychik qawasqaykichiktawan uyarisqaykichikta.

Willamuychikyá: “Ñawsakunam qawakuchkanña, suchukunam purichkanña, *le-prawan onqoqkunam sanoyachkanña, mana uyarikuqkunam uyarikuchkankuña,wañusqakunam kawsarichkanña, wakchakunapas allin noticiatam uyarichkanku-ña” nispa. 23

Mayna kusisqam ñoqamanta mana iskayrayaqkunaqa.

LUCAS 7



1874

24 Juanpa kachamusqankuna kutiriptinmi Juanmanta rimaspa runakunata

Jesus tapurqa:—¿Ima qawamuqtaq qamkunaqa rirqankichik purunta? ¿Wayrapa aytinyachis-

qan soqosta qawaqchu? 25 ¿Pi qawaqtaq rirqankichik? ¿Allin pachawan pachasqa

runata qawaqchu? Allin pachawan churakuq estakunapi kakuqkunaqa reyku-napa wasillanpim kachkan. 26 Aswanqa ¿Pi qawaqtaq rirqankichik? ¿Diosmanta

willakuq runa qawaqchum? Arí, payqa Diosmanta willakuqkunamantapas aswanreqsisqaraqmi. 27

Diosqa Juanmantam Bibliapi willakurqaña kaynata:“Ñoqam kachamusaq hamunaykipaqallichapusuqniki willakuqniyta” nispa.

28 Cheqaptapunim Bautizaq Juantaqa mana pipas igualanchu. Chaywanpas Diospa

munaychakusqanpi kaq humildellapas Juanmantaqa aswan reqsisqaraqmi.29

Llapa runakunawan *impuesto cobraqkunam Jesuspa nisqanta uyarispanku ya-

charqaku Diosqa allin ruraq kasqanta. Chayraykum Juanwan bautizachikurqaku.30

*Fariseokunañataqmi Diospa leynin yachachiqkunapiwan paykunapaq Diospa imam mu-nasqanta wischupakuspanku Juanwan mana bautizachikurqakuchu. 31

Señorqa nirqataqmi:—¿Pimantaq tupachiyman kunan tiempo runakunata? ¿Imawantaq rikchanachiyman?

32 Paykunaqa rikchakun plazakunapi pukllaspan qayaykachanakuq warmakunamanmi.

Paykunam ninakunku: “Tocanikum qenata ichaqa manam tusunkichikchu, takinikumaya takita ichaqa manam waqankichikchu” nispa. 33

Bautizaq Juanmi aslla mikuq karqa,manataqmi vinotapas tomaqchu ichaqa paymantam ninkichik: “Payqa demonioyoqmi”nispa. 34

Diosmanta Hamuq Runa mikuptiyñataqmi hinaspa vinota tomaptiyñataqmi

niwankichik: “Qamqa kanki mikuysapa, vino upyakuqmi hinaspa *impuesto cobraqkuna-pa, huchasapakunapa amistadninmi” nispa. 35 Diospa munasqan llapallan yachaqkunam

ichaqa yachayniyoq kasqaykuta qawachikuniku rurasqaykuwan.

Miski asnaq aceitewan Jesus untasqa kasqanmanta

36 Huk kaqnin *fariseom Jesusta convidarqa wasinpi mikuykamunanpaq chaymi rispan

mesapi tiyaykurqa. 37 Llaqtapi kaq huchasapa warmiñataqmi chay wasipi Jesus kasqan-

ta yacharuspan niñu rumi pomopi miski asnaq aceiteta apamurqa. 38 Jesuspa tiyasqanpi

qonqorakuykuspanmi chakinta weqenwan mayllarqa hinaspam chukchanwanñataqchakichirqa. Chakinkunata muchaspanmi miski asnaq aceitewan untarqa. 39

Convidaqnin

*fariseoñataqmi qawarispan piensachkarqa: “Diosmanta willakuq kaspanqa yachanman-mi llachpaqnin warmiqa huchasapa kasqanta”. 40

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Ninaymi kachkan Simon —nispa.Chaymi Simonñataq nirqa:—Niwayá yachachiqlláy —nispa.41

Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:—Qollqe prestaq runatam iskay runakuna debekurqa. Hukninmi debekurqa

pichqa pachakta, hukninñataqmi debekurqa pichqa chunkallata. 42 Kutichipunan-

kupaq manaña kaptinñataqmi paykunataqa pampachaykurqaña. ¿Mayqannintaq

pampachaqnintaqa aswanraq kuyanqa? —nispa.43 Chaymi Simonñataq nirqa:

—Tanteayniymantaqa mastaqa kuyanman pichqa pachak qollqe debeqninmi —nispa.Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:

LUCAS 7



1875

—Allintam rimarunki —nispa.44

Warmita qawarispanñataqmi Simonta niykurqa:—Qaway kay warmita. Wasikiman yaykuykamuptiymi chakiyta mayllaku-

naypaq yakuta mana qoykuwarqankichu, kay warmim ichaqa weqenkunawan

chakiykunata mayllaykun hinaspam chukchanwanraq chakiykachinpas.45

Manammuchaykuwarqankichu, kay warmim ichaqa yaykuykamusqanmantapuni cha-kiykunata muchapayachkan. 46

Umaymanmi aceiteta mana tallirqankichu, kaywarmim ichaqa miski asnaq aceitewanraq chakiykunaman untaykun. 47

Chayminiki, achka-achka huchankunam pampachasqa, chayraykum payqa llumpayta ku-yawan. Pipas pisilla huchanmanta pampachasqam ichaqa pisillatataq kuyakunpas.

48 Chaynata niruspanmi warmitañataq nirqa:

—Huchaykikunaqa pampachasqañam —nispa.49

Mikuqmasinkunañataqmi ninakurqaku:—¿Pitaq kay runaqa huchakunatapas pampachananpaqqa?50 Jesusñataqmi warmita nirqa:—Iñiynikim salvarusunki, hawkaña pasakuy —nispa.

Jesusta yanapaq warmikunamanta

8 1 Jesusmi discipulonkunapiwan llaqtakunapi chaynataq llaqtachakunapipas Diospa

munaychakunanmanta willakustin purirqa. 2 Demoniokunamanta hinaspa onqoyku-

namantawan sanoyachisqan warmikunapas paywantaqmi rirqa. Paykunamantam karqaqanchis demoniokunamanta sanoyachisqan Magdala llaqtayoq Maria, 3

Herodespa ma-yordomon Chuzapa warmin Juana hinaspa Susana, paywantaqmi rirqa achkallaña sapaq

warmikunapas. Paykunam Jesustawan discipulonkunata kapuqninkuwan yanaparqaku.Muhu tarpuqmanta(Mt 13:1-9. Mr 4:1-9)

4 Llaqtakunamanta achkallaña runakuna Jesuspa kasqanman huñunakuruptin-

mi rikchanachispan nirqa:5

—Huk runam rirqa tarpukuq. Muhu maqchisqan ñanman wichiqkunatamsarutyarurqaku, chaytam kullkukuna hamuruspan mikururqa. 6

As allpayoq ru-miman wichiqñataqmi wiñaruspanpas chaki allpapi kaspan chakirurqa. 7

Wakinmuhuñataqmi wichiykurqa kichka-kichka ukuman chaymi kichkakunawan kuska

wiñamurqa, chayraykum eqoyarurqa. Wakin muhuñataqmi wichiykurqa 8 allinallpaman chaymi wiñamuspan sapa muhumanta pachakta rururqa.

Chaynata nispanmi qapariq hina nirqa:—Uyariwaqniykunaqa kasukuychikyá —nispa.

Rikchanachiykunaqa imapaqmi kasqanmanta(Mt 13:10-17. Mr 4:10-12)

9 Discipulonkunam tapurqaku rikchanachisqanpa imam ninanmanta 10

chaymiJesusñataq nirqa:

—Qamkunamanmi Diospa munaychakusqanmanta ñawpaq mana yachas-qaykichikkunata yachachikichik. Wakin runakunatam ichaqa rimapayanirikchanachiykunallawan chaynapi qawakuspapas mana rikukunankupaq, uyaris-papas mana entiendenankupaq —nispa.

LUCAS 7, 8



1876

Rikchanachisqanpa imam ninanmanta(Mt 13:18-23. Mr 4:13-20)

11 —Rikchanachisqaypa imam ninanqa kaymi: Muhuqa Diospa palabranmi. 12

Ñan-

man wichiq muhuñataqmi rikchakun Diospa palabran uyariq runakunaman. Paykunapasonqonmantam diablo horqorun uyarisqankuta chaynapi mana creenankupaq hinaspamana salvakunankupaq. 13

As allpayoq rumiman wichiq muhuñataqmi rikchakun Dios-pa palabranta kusisqallaña uyarispa chaskiqkunamam, paykunaqa chay rumi hawanpiwiñaq muhu hinam mana ancha sapiyoq kachkanku. Pisi tiempollapaq creeruspankumsasachakuy punchawkuna chayaramuptinqa urmarunku. 14

Kichkakunapa kasqanmanwichiq muhuñataqmi rikchakun uyariylla-uyariqkunaman, paykunaqa pasakuspankumqeqeparunku tukuy ima afanakusqankupi, qori-qollqenkupi hinaspa kay pachapi kaqkusikuykunapi, chaynapim paykunaqa mana ruruyoq planta hina kanku. 15

Allin allpa-man wichiq muhuñataqmi rikchakun, cheqap sonqowan Diospa palabranta uyarispa

mana qonqaq runakunaman, paykunaqa allimanta sumaq ruruq planta hinam kanku.

Ratachkaq mecherowan rikchanachisqanmanta(Mr 4:21-25)

16 —Mecherota ratachiq runaqa manam ratarachin imawanpas pakcharunan-

paqchu nitaqmi kawitupa ukunman churarunanpaqchu. Chaytaqa patakmanmichuranan wasiman yaykuqkuna rikunankupaq. 17

Pakasqa kaqkunaqa qawachis-qam kanqa chaynataqmi upallalla rimasqakunapas yachasqa kanqa.

18 —Chaynaqa sumaqtayá uyariychik: Kapuqniyoqmanqa aswanraqmi yapasaq,

aslla kapuqniyoqmantam ichaqa piensasqallanpi kapuqnintapas qechurusaq.Mamanpiwan wawqenkuna Jesusta maskasqankumanta

(Mt 12:46-50. Mr 3:31-35)

19 Jesuspa mamanmi wawqenkunapiwan maskaspanku tupaykuyta munarqaku,

aswanqa manam atirqakuchu runakuna achkallaña kasqanrayku. 20 Chaymi huk

kaqninña Jesusman willaykurqa:—Mamaykim wawqekikunapiwan hawapi sayachkanku qanwan tupaykuyta

munaspanku —nispa.21

Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:

—Diospa palabranta uyarispa kasukuqkunam mamaywan wawqeykunaqa —nispa.

Wayratawan lamar qochata Jesus hawkayachisqanmanta(Mt 8:23-27. Mr 4:35-41)

22 Huk kutipi discipulonkunawan boteman yaykuykuptinkum Jesus nirqa:

—Hakuchik waklaw chimpaman —nispa.23

Richkaptinkum Jesus puñururqa, hinaptinmi sinchi wayrawan hatun*olakuna hatariramurqa, botemanpas yaku huntaypaq-huntaptinmi yaqaña chin-kaykuchkarqaku. 24

Hinaptinmi Jesusman asuykuspanku rikchachirqaku:

—¡Señor, Señor, chinkaykuchkanchikñam! —nispa.Payñataqmi sayariykuspan wayratawan qochapa *olankunata qaqcharqa hinap-tinmi hawkayarurqaña. 25

Chaymantam paykunata nirqa:—¿Maytaq iñiynikichikqa? —nispa.

LUCAS 8



1877

Paykunañataqmi mancharisqallaña hinaspa admirasqallaña kaspanku nirqaku:—¿Pimá kay runaqa kamachiptin wayrapas yakupas kasukunanpaqqa? —nispanku.

Demoniokunapa ñakarichisqan runamanta(Mt 8:28-34. Mr 5:1-20)

26 Galilea lawmantam Gerasa lawman chayarurqaku, chayqa kachkan Galilea

qochapa chimpanpim. 27 Botemanta Jesus lloqsiykuptinmi llaqtamanta lloqsimuq

demonioyoq runa paywan tuparurqa. Unayñam qalalla karqa, wasipi manaña*yachaspanmi panteonllapiña yachakuq. 28

Jesusta rikuykuspanmi qaparirqa hi-naspam ñawpaqninpi qonqorakuykuspan nirqa:

—Hanaq pachapi kaq Diospa Churin Jesus ¿imatataq ñoqawan munanki? Rue-gakuykim ama ñakarichiwanaykipaq —nispa.

29 Paymanta demonio lloqsinanpaq Jesus kamachiptinmi chaynataqa qaparir-

qa. Paytaqa unayñam demonio munaychakurqa. Runakuna makinkunamantawanchakinkunamanta cadenaptinkupas tipiparuspanmi demoniopa kallpanchasqanchunniqman ayqekuq. 30

Jesusmi payta tapurqa:—¿Imataq sutiki? —nispa.Hinaptinmi payñataq nirqa.—Legionmi —nispa.Chaynataqa nirqa achkallaña demoniokuna paypi kasqanraykum. 31

PaykunamJesusta ruegakurqaku:

—Amayá uku pachamanqa wischuykuwaykuchu —nispa.32

Hichpanku orqopa waqtanpim achka-achka kuchikuna mikuchkarqa. Chaymi de-

moniokunañataq Jesusta ruegakurqaku chay animalkunaman yaykurunankupaq. Jesus“arí” niykuptinmi 33

demoniokunaqa runamanta lloqsiruspa kuchikunaman ustururqa.Chay kuchikunam waqtanta kallpaspa hinaspa qochaman wichiykuspa heqeparurqaku.

34 Kuchi michiqkunañataqmi chayta rikuruspanku ayqekurqaku hinaspam llaqtapi-

pas hinaspa chakrakunapipas willakurqaku chay pasasqanmanta. 35 Qawamunankupaq

riqkunam chayarurqaku Jesuspa kasqanman hinaspam tariykurqaku sanoyaruq runatapachasqataña hinaspa yuyayninpiña Jesuspa qayllanpi tiyachkaqta, chayta qawaykuspammancharikurqaku. 36

Rikuqkunam paykunaman willarqaku demoniokunapa ñakarichisqanrunaqa imaynam sanoyachisqa kasqanmanta. 37

Hinaptinmi Gerasa lawpi kaq lliw runaku-

nañataq manchakuspanku Jesusta ruegakurqaku paykunapa kasqanmanta pasakunanpaq.Chaymi Jesusqa boteman yaykuykuspan pasakurqa. 38

Manaraq richkaptinmi chay sanoyaqruna Jesusta ruegarqa qatinanpaq ichaqa Jesusmi mana munaspan aviarurqa:

39 —Aylluykikunaman kutispayá Diospa tukuy ima rurapususqaykimanta willa-

kamuy —nispa.Rispanmi llaqtapi lliw runakunaman willakurqa Jesuspa tukuy ima paypaq

rurasqanmanta.

Jairopa churin kawsarisqanmantawan onqoq warmipa sanoyasqanmanta(Mt 9:18-26. Mr 5:21-43)

40 Qochapa waklawninman Jesus kutiruptinmi llapallan runakuna kusikuy-

wan chaskiykurqaku. 41 *Huñunakunanku wasipi Jairo sutiyoq kamachikuqmi

hamuspan Jesuspa ñawpaqninpi qonqorakuykurqa hinaspam ruegakurqa wasin-

LUCAS 8



1878

man rinanpaq. 42 Yaqa chunka iskayniyoq watanpi kaq sapallan warmi churinmi

wañuy patanpiña kachkarqa. Riptinkum achkallaña runakuna Jesusta ñitirqa.43

Chay runakuna ukupim kachkarqa chunka iskayniyoq wataña u jowanonqoq warmi, kapuqninkunata *rantikuspan medicokunawan hampichikuspapas

manam sanoyarqachu.44

Jesuspa qepanta rispanmi pachanpa patanta llapchay-kuspallan sanoyarurqa ujo onqoyninmanta.45

Chaymi Jesus tapurqa:—¿Pitaq llapchaykaramuwan? —nispa.Llapallanku negakuptinñataqmi Pedro nirqa:—Señor, runakunam tanqanakuspan ñitimusuchkanki —nispa.46

Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:—Huk kaqnin llapchaykamuwaspan atiyniywan sanoyarusqantam musyaruni —nispa.47

Warmiñataqmi musyarachikusqanta yacharuspan katkatatastin Jesuspa ñaw-paqninpi qonqorakuykurqa, llapa runapa qayllanpim willakurqa imaynanpim

llapchaykuspallan sanoyarusqanmanta. 48 Chaymi Jesusñataq nirqa:—Mamáy, iñisqaykiraykum allinyarunki, hawkañayá pasakuy —nispa.49

Jesus rimachkaptinraqmi Jairopa wasinmanta huk kaqnin hamuruspan nirqa:—Churikiqa wañukunñam. Amañayá yachachikuqtaqa pusaychu —nispa.50

Chayta uyariruspanmi Jesusñataq nirqa:—Ama llakikuychu, ñoqapi conakuptikiqa churikiqa sanoyanqam —nispa.51

Jairopa wasinman chayaruspanñataqmi mana munarqachu paywan kuskayaykunanta, yaykuspaqa yaykuchirqa Pedrotawan Juanllatam hinaspa Jacobota-wan warmapa tayta-mamallantam. 52

Wañukuqmanta llapallanku qapa-qaparispa

waqaptinkuñataqmi Jesus nirqa:—Ama waqaychikchu. Warmaqa manam wañusqachu kachkan aswanqa pu-ñuchkanmi —nispa.

53 Ichaqa paykunam wañusqaña kasqanta yachaspanku Jesusta asipayarqaku.

54 Chaymi Jesusñataq warmata makinmanta aysarispan nirqa:—Warma, hatariy —nispa.55

Wañuqpa espiritun kutiykuptinmi chaylla sayarirurqa. Hinaptinmi chaypi kaq-kunata Jesus kamachirqa mikuyta qonankupaq. 56

Tayta-maman admirasqallañakaptinñataqmi paykunata Jesus kamachirqa chaytaqa pimanpas ama willakunankupaq.

Willakamunankupaq discipulonkunata Jesus kachasqanmanta(Mt 10:5-15. Mr 6:7-13)

9 1 Chunka iskayniyoq akllasqankunata qayaykuspanmi, runakunamanta demo-

niokunata qarqomunankupaq hinaspa onqoqkunata sanoyachimunankupaqatiyta qoykurqa. 2

Paykunatam kacharqa Diospa munaychakusqanmanta willaka-munankupaq hinaspa onqoqkunata sanoyachimunankupaq. 3

Paykunatam nirqa:—Illaspaykichikqa amam apankichikchu tawnatapas, qoqawtapas, qollqe-

tapas nitaq mudanaykichiktapas. 4 Wasiman yaykuspaykichikqa chayllapim

samakunkichik chay llaqtamanta lloqsinaykichikkama. 5 Maypipas mana chas-

kisuptikichikqa chay llaqtanmantayá lloqsiychik, *usutaykichikpi allpatapastaspiychikyá chaypi kaqkuna mana kasukuq kasqankuta yachanankupaq.6

Rispankumá llapallan llaqtachakunapi Diosmanta allin noticiata willakuspan-ku onqoqkunatapas sanoyachirqaku.

LUCAS 8, 9



1879

Bautizaq Juanta Herodes wañurachisqanmanta(Mt 14:1-12. Mr 6:14-29)

7 Herodes gobiernachkaspanmi Jesuspa tukuy ima rurasqanmanta yacharuspan

hukmanyarurqa. Wakinmi nirqa:—Bautizaq Juanmi kawsariramun —nispa.8

Wakinñataqmi nirqa:—Eliasmi rikuriramun otaq Diosmanta huk kaqnin willakuqmi kawsariramun

—nispa.9

Herodesñataqmi nirqa:—Juantaqa ñoqam kunkanta qorurachirqani, chaynaqa kaykuna ruraqqa ¿pitaq

kanman? —nispa.Chaymi reqsiykuyta munarqa.

Pichqa waranqapaq mikuy mirachisqanmanta(Mt 14:13-21. Mr 6:30-44. Jn 6:1-14)

10 Apostolkuna kutiruspankum willakurqaku tukuy imapas ruramusqankumanta.

Chaymi Jesus paykunallata pusarikuspan Betsaida llaqtaman pasakurqa. 11 Runa-

kunañataqmi risqanta yacharuspanku qatirqaku. Jesusmi paykunata chaskiykuspanDiospa munaychakusqanmanta yachachirqa, sanoyachirqataqmi onqoqkunatapas.

12 Tardeykuptinñataqmi chunka iskayniyoq discipulonkuna payman asuykus-

panku nirqaku:—Manam kaypiqa wasi kanchu. Runakunaqa pasakuchunñayá llaqtachakunamanwan

muyuriqninpi chakrakunaman, chaypi samakuspa mikuyta maskanankupaq —nispa.13 Chaymi Jesusñataq nirqa:

—Qamkunayá mikuykachiychik —nispa.Hinaptinmi paykunañataq nirqaku:—Pichqa tantawan iskay challwa kankasqallam kaypiqa kachkan. ¿Icha mikuy-

ta rantimuqchu risaqku kay llapa runapaq? —nispa.14

Chaypiqa yuyayniyoq qarikunallam yaqa pichqa waranqa karqaku. Jesusmidiscipulonkunata kamachirqa runakunata pichqa chunkatakama tiyachinankupaq.

15 Kamachisqanman hina ruraptinkum llapallanku tiyaykurqaku. 16

Chaymi pich-qan tantakunatawan iskaynin challwakunata Jesus hapiykuspan hanaq pachata

qawarispan Diosman graciasta qorqa, tantakunata pakiykuspanmi discipulonkuna-man qorqa runakunaman aypunanpaq. 17

Llapallankum mikurqaku saksanankukama.Chaymantam puchuqta huñurqaku chunka iskayniyoq canasta huntata.

Jesusqa Cristopuni kasqanmanta(Mt 16:13-19. Mr 8:27-29)

18 Sapaqpi Diosta Jesus mañakuptinmi discipulonkunapas chaypi kachkarqa.

Paykunatam Jesus tapurqa:—¿Pim kasqaytataq runakunaqa ñoqamanta rimanku? —nispa.19

Chaymi paykunañataq nirqaku:—Wakin runakunam nin Bautizaq Juan kasqaykita, wakinñataqmi nin Elias kasqayki-ta, wakinñataqmi nin: “Ñawpaq tiempopi willakuqmi huk kaqnin kawsariramun” nispa.


LUCAS 9



1880

—Qamkunaqa ¿pim kasqaytataq ninkichik? —nispa.Hinaptinmi Pedroñataq nirqa:—Qamqa kanki Diosmanta hamuq Cristom —nispa.

Wañunanmanta Jesuspa willakusqan(Mt 16:20-28. Mr 8:30-9:1)

21 Chayraykum paykunata avisaspa kamachirqa ama pimanpas willakunanku-

paq. 22 Paykunatam nirqa:

—Diosmanta Hamuq Runataqa judiokunapa kamachiqninkunam *sacerdotekunapa jefenkunapiwan hinaspa Diospa leynin yachachiqkunapiwan ñakarichispa qepancha-kuwanqaku, wañuchiwaptinkum kimsa punchawmanta kawsarimusaq —nispa.

23 Chaymantam llapanta nirqa:

—Pipas qatiwayta munaspaqa, amaña kikillanpaq kawsaspayá sapa punchaw

ñakaristinpas qatiwachun.24

Pipas vidallan cuidakuqqa pierderunqam, pipas ño-qarayku wañuqmi ichaqa salvakunqa. 25 Runaqa ¿imatataq horqokunman lliw kay

pachapi kaqkunata ganaruspan vidantañataq pierderuspaqa?26

—Diosmanta Hamuq Runa kanchariyniywan hinaspa Taytaypa chaynataqchuya angelkunapa kanchariyninwan kutimuspaymi penqakusaq ñoqamantapenqakuqkunamanta, penqakusaqtaqmi rimasqaykunamanta penqakuqkunaman-tapas. 27

Nikichikmi, wakin kaypi kaqkunamantam wakinkuna mana wañunqachuDiospa munaychakusqanta rikunankukama.

Jesuspa rikchaynin tikrakurusqanmanta

(Mt 17:1-8. Mr 9:2-8)

28 Chay rimarisqanmanta pusaq punchaw pasaruptinmi Jesus rirqa orqoman Diosta

mañakuq, Pedrota, Juanta hinaspa Jacobota pusarikuspan. 29 Mañakuchkaptinmi

uyanpa rikchaynin tikrakururqa, pachankunapas yuraqyaruspam llipipipirqa. 30 Iskay

runakuna rikuriykuspanmi paywan parlarqa. Paykunaqa karqa Moiseswan Elias-mi. 31

Achkirichkaq rikuriykuspam rimarqaku Jerusalenpi Jesuspa wañunanmanta.32

Pedroñataqmi wakinkunapiwan puñuywan aysachikuchkaspankupas rikchaspaqawarqaku Jesuspa hinaspa parlaqmasinkunapa achkiriyninta.

33 Chay iskay runakuna pasakuchkaptinñam rimasqantapas mana musyakustin

Jesusta Pedro nirqa:—Yachachikuq ¡allinpaqchá kaypiqa kachkaniku! Rurarusaqkuyá kimsa rama-

data, hukta qampaq, hukta Moisespaq, huktañataq Eliaspaq —nispa.34

Rimachkaptinraqmi puyu rikuriykamuspa paykunata tapaykurqa chaymimancharikururqaku. 35

Puyu ukumantañataqmi nimurqa:—Paymi akllasqay Churiy, paytayá uyariychik —nispa.36

Upallaruptillanmi Jesusllataña qawarirqaku, sonqollankupi chay rikusqanku-ta hatallispankum chay punchawkunapiqa mana pimanpas willakurqakuchu.

Wañuymañayoq warmata Jesus sanoyachisqanmanta(Mt 17:14-21. Mr 9:14-29)

37 Orqomanta paqarinnintinta uraykamuptinkuñataqmi achka-achka runa payku-

naman taripaykurqaku. 38 Paykunamanta lloqsiykuspanmi huknin runa qaparirqa:

LUCAS 9



1881

—Yachachikuq, ruegakuykim kay sapallan churiyta qawaykunaykipaq. 39 Payta

demonio hapiruspanmi qonqaymanta qaparkachachin, taspispanmi posoqollata-ña aqtuchin. Eqoyarachispanñam sasa-sasata kacharinpas. 40

Discipuloykikunataruegakuptiypas manam qarqoyta atirqakuchu —nispa.

41 Chaymi Jesusñataq nirqa:—Mana allin ruraqkunapa castan mana creeq runakuna ¿haykapikamataq qam-

kunawan kasaq kaykuna aguantanaypaq? Asuykachimuway chay churikita —nispa.42

Warma asuykuchkaptinmi demonio wikaparuspan puramenteta chutaykacha-chirqa. Demoniota Jesus qaqcharuptinmi warma sanoyarurqa, chayñam taytanmanqoykurqa. 43

Chaymi Diospa hatun atiyninmanta llapallan runakuna admirakurqaku.

Wañunanmanta Jesus huktawan willakusqanmanta(Mt 17:22-23. Mr 9:30-32)

Tukuy rurasqankunamanta llapallan runakuna admirasqallaña kachkaptinkum

discipulonkunata Jesus nirqa:44

—Allintayá uyariychik: Diosmanta Hamuq Runataqa runakunamanmi qoyku-wanqaku —nispa.

45 Discipulonkunam ichaqa mana entienderqakuchu pakasqa hina kasqanrayku,

manchakurqakutaqmi tapukuytapas.

Pim punta kaq kasqanmanta(Mt 18:1-5. Mr 9:33-37)

46 Jesuspa discipulokunam atipanakurqaku mayqanninmi aswan reqsisqa

kanankumanta.47

Paykunapa atipanakusqanta Jesus yacharuspanñataqmi war-machata ñawpaqninpi sayaykachispan nirqa:48

—Kay warmachata ñoqapa sutiypi pipas chaskiqqa ñoqatam chaskiwan, pipasñoqata chaskiwaqniyñataqmi kachamuwaqniy Taytayta chaskin. Qamkunamantamayqannikichikpas aswan humillakuqmi aswan reqsisqaqa kanqa.

Jesuspa favorninpi kaqkunamanta(Mr 9:38-40)

49 Juanñataqmi nirqa:

—Señor, huk runatam rikuramurqaniku qampa sutikipi demoniokunata qar-

qochkaqta hinaptinmi michakamurqaniku puriqmasinchik mana kasqanrayku.50

Jesusñataqmi nirqa:—Ama michakuychikchu, pipas mana contraykichikpi kaspaqa favornikichik-

pim kachkan —nispa.

Juantawan Jacobota Jesus qaqchasqanmanta

51 Hanaq pachaman kutinan tiempoña kaptinmi valorchakuykuspa Jerusalenman

Jesus pasarqa. 52 Ichaqa ñawpachirqam willakuqkunata. Paykunam Samaria lawpi

huk llaqtachaman chayaruspanku Jesusta samachinankupaq wasita maskarqaku.53

Chay llaqtachapi runakunam ichaqa mana samaykachirqakuchu Jerusalenman ris-qanta qawarispanku. 54 Discipulon Jacobopiwan Juanñataqmi uyariruspa nirqaku:

—Señorllayku, munaptikiqa cielomantayá ninata uraykarachimusun kay runa-kunata ruparunanpaq —nispa.

LUCAS 9



1882

55 Jesusñataqmi paykunata qaqchaspan 56

paykunawan huklaw llaqtachamanpasakurqa.

Jesus qatiy munaqkunamanta(Mt 8:19-22)

57 Ñanta richkaptinkum huk runa niykurqa:

—Maytaña riptikipas qatikusqaykim —nispa.58

Jesusñataqmi nirqa:—Kanmi atoqkunapa uchkun, kantaqmi alton pawaq urpikunapapas *qesan,

Diosmanta Hamuq Runapaqmi ichaqa mana kapuwanchu maypim puñuykunay-pas —nispa.

59 Huk runatapas nirqam:

—Qatiway —nispa.Chaymi payñataq nirqa:

—Señorlláy, qanwanmi risaq ichaqa de jaykuwayraq taytay wañukuptin pampa-ramunaykama —nispa.


—Diospaq wañusqakunayá wañuqkunataqa pampachunku. Qamyá ichaqa Dios-pa munaychakusqanmanta willakamuy —nispa.

61 Huk runapas nirqataqmi:

—Señor, ñoqapas qatisqaykim ichaqa wasiypi kaqkunamantaraqyá despedikay-kamusaq —nispa.


—Takllawan yapuchkaspan qepan qawariq runaqa manam Diospa munaycha-kusqanpaq hinachu.

Qanchis chunka iskayniyoq willakuqkunata Jesuspa kachasqanmanta

10 1 Señorqa akllaykurqataqmi qanchis chunka iskayniyoq runakunatapas, payku-

natam ñawpachirqa maymi rinan llaqtakunaman hinaspa llaqtachakunaman.2

Paykunatam nirqa:—Achkallañam kachkan cosechanapaqqa, cosechaqkunam ichaqa aslla, chaynaqa

mañakuychikyá chakrayoqta cosechaqkunata kachananpaq. 3 Riychikyá atoqkunapa

kasqanman, carnerokunata kachachkaq hinam qamkunata kachachkaykichik. 4 Amayá

apaychikchu qollqetaqa, wayqataqa hinaspa mudana *usutataqa, ñanpiqa amataqmipitapas rimaykunkichikchu. 5

Chayasqaykichik wasiman yaykuspaqa: “Hawkayay ka-chun kay wasipi” nispam rimakuykunkichik. 6

Wasipi kaqkuna allin runa kaptinqa chayrimaykusqaykichikmi takyanqa, mana chayna kaptinmi ichaqa rimaykusqaykichikpasmana takyanqachu. 7

Yaykusqaykichik wasillapim kankichik, imam qosusqallayki-chiktam mikunkichikpas hinaspa tomankichikpas. Llamkaqqa pagontam chaskinan.Amamá wasin-wasinqa purinkichikchu. 8

Chayasqaykichik llaqtapi chaskisuptikichikqaqosusqaykichiktam mikunkichik. 9

Chaypi onqoqkunata sanoyachispam willakunkichik:“Diospa munaychakusqanqa hichpallaykichikpiñam kachkan” nispa. 10

Chayasqaykichik

llaqtapi mana chaskisuptikichikñataqmi callenta rispa ninkichik:11

“*Usutaykupi kaqkay llaqtapa allpantam contraykichikpi taspiniku. Chaywanpas yachaychikyá, Diospamunaychakusqanqa hichpallaykichikpiñam kachkan” nispa. 12

Nikichikmi, juicio pun-chawpiqa Sodoma llaqtamantapas aswan castigasqaraqmi kanqa chay llaqtaqa.

LUCAS 9, 10



1883

Jesuspa ñakasqan llaqtakunamanta(Mt 11:20-24)

13 —¡Imaynaraq kanki Corazin llaqta! ¡Imaynaraq kanki Betsaida llaqta! Sichum

Tiro llaqtapi hinaspa Sidon llaqtapi qamkunawan rurasqayta hina *milagrokunatarurayman karqa hinaptinqa unayñach sinchita llakikuspanku huchankumanta wa-nakunmanku karqa. 14

Chayraykum juicio punchawpiqa Tiropi chaynataq Sidonpi*yachaqkunamantapas aswanraq castigasqa kankichik. 15

Capernaum llaqta ¿creen-kichum hanaq pachaman hoqarisqa kayta? Uraykachisqam kanki uku pachakama.

16 —Qamkunata kasuq runaqa ñoqatam kasuwan. Qamkunata despreciaqqa ño-

qatam despreciawan. Despreciawaqniyñataqmi kachamuwaqniyta desprecian.

Qanchis chunka iskayniyoq willakuqkunapa kutimusqanmanta

17 Qanchis chunka iskayniyoq runakunam kusisqallaña kutiramuspa willakurqaku:

—Señor, sutikipiqa demoniokunapas kasuwankum —nispa.18

Chaymi Señorñataq nirqa:—Arí, *Satanastam rikurqani rayo hina cielomanta wichimuqta. 19

Atiytamqoykichik culebrakunata hinaspa atoq-atoqkunata sarunaykichikpaq chaynataqenemigopa atiynin vencenaykichikpaqpas, manam imapas imanasunkichikchu.20

Amayá kusikuychikqa demoniokuna kasususqaykichikmantachu aswanqahanaq pachapi sutikichik qellqasqa kasqanmantayá.

Anchallataña Jesuspa kusikusqanmanta(Mt 11:25-27. 13:16-17)

21 Chay ratollapim Chuya Espiritupa yanapakuyninwan kusikuspan Jesus nirqa:

—Hanaq pachapipas, kay pachapipas munaychakuq Taytáy, kay yachaykuna-tam pakaykurqanki yachayniyoqkunamantawan entiendeqkunamanta hinaspamqawaykachinki pisi yachayniyoqkunamanña, chayraykum alabayki. Arí, Taytáy,qanmi munarqanki chaynata.

22 —Taytaymi qoykuwarqa tukuy imakunata. Ñoqa Churitaqa manam pipas req-

siwanchu aswanqa Taytallaymi. Manataqmi Taytaytaqa pipas reqsinchu aswanqañoqa Churillanmi, Churipa reqsichisqallantaqmi reqsin Taytataqa.

23 Discipulonkunaman asuykuspanmi paykunallaman nirqa:

—Mayna kusisqam kay qawasqaykichikta qawaqkunaqa. 24 Diosmanta achkaqwillakuqkunam reykunapiwan rikusqaykichikta rikuyta munarqaku, ichaqa manam ri-kurqakuchu, uyarisqaykichiktapas uyariytam munarqaku ichaqa manam uyarirqakuchu.

Samaria lawmanta kaq runapa allin rurasqanmanta

25 Diospa leynin yachachiq runam Jesusta pruebananpaq sayariykuspa tapurqa:

—Yachachikuq ¿imata ruraspaytaq wiñay kawsayta haypayman? —nispa.26

Chaymi Jesusñataq nirqa:—¿Ima nichkantaq leypiqa? ¿Ima niqtataq leenki? —nispa.27

Hinaptinmi chay runañataq nirqa:—“Señor Diosnikitam kuyanki tukuy sonqoykiwan, tukuy vidaykiwan, tukuy kallpay-kiwan hinaspa tukuy yuyaynikiwan, kuyankitaqmi runamasikitapas kikikita hina” nispa.


LUCAS 10



1884

—Allintam nirunki, chaynatayá ruray hinaspaqa wiñaypaqmi kawsanki —nispa.29

Payñataqmi pim runamasin kasqanta mana reqsiq tukuspan yapatawan tapurqa:—¿Pitaq runamasiyqa? —nispa.30


—Huk kutipim Jerusalenmanta Jerico llaqtaman huk runa richkarqa. Paytam suwa-kuna saltearuspa pachallantapas llatanarurqaku, maqaparuspam wañunayachkaqtañasaqerurqaku. 31

Chay ñanninta huk *sacerdote richkaspanmi chay runata rikurur-qa aswanqa qawariykuspallanmi karullanta pasarurqa. 32

Leviy casta runapas chaysitioman chayaruspanmi qawariykuspallan karullanta pasarurqa. 33

Chaynintataqmirichkarqa Samaria lawmanta kaq runapas, paymi ichaqa asuykuspan llakipayarikurqa.34

Asuykuspanmi aceitewan hinaspa vinowan heridankunata hampiykurqa. Sillakunananimalman churkuykuspanmi samakuna wasiman aparqa hinaspam chaypi atien-derqa. 35

Paqarinnintin pasakunanpaq kaspanñataqmi onqoqta atiendeykunanpaqwasiyoqman iskay jornalpa chanin qollqeta qoykurqa hinaspam ruegakurqa: “Atien-

deykapullawankimá, mastapas gastaptikiqa kutimuspaymi pagapullasqayki” nispa.36

Chaynata Jesus niruspanmi chay tapuqninta nirqa:—¿Chay kimsan runamantaqa, mayqannintaq salteasqapa runamasinqa? —nispa.37

Hinaptinmi Diospa leynin yachachiq runañataq nirqa:—Salteasqa runamanta kuyapayarikuqmi —nispa.Chaymi Jesusñataq nirqa:—Qampas chaynatayá ruramuy —nispa.

Mariapa hinaspa Martapa wasinpi Jesus tarikusqanmanta

38 Richkaspankum huk llaqtachaman chayarurqaku, chay llaqtapim Martasutiyoq warmi wasinpi samaykachirqa. 39

Martapa ñañan Mariañataqmi Jesuspañawpaqninpi tiyaykurqa rimasqanta uyarinanpaq. 40

Martañataqmi tukuy ima ru-raypa atipasqan kaspa Jesusman asuykuspa nirqa:

—Señor ¿manachum imapas qokusunki sapallay ruraqta ñañay qawakuwaptin?Niyá yanapawananpaq —nispa.

41 Chaymi Señorñataq nirqa:

—Marta, Marta, tukuy imapa atipasqanmi muspaypi hinaña kachkanki tukuyimawan. 42

Hukllam ruranaykiqa kachkan, chay allin kaqtam ñañayki Mariaqaakllakuykun, chaytaqa manam pipas qechunqachu.

Imaynam Diosta mañakunamanta(Mt 6:9-15. 7:7-11)

11 1 Huk sitiopim Jesus mañakuchkarqa chaymi tukuykuptin huknin disci-

pulon nirqa:—Señor, Bautizaq Juanqa yachachirqam discipulonkunata imaynam Dios ma-

ñakuyta, chaynaqa ñoqaykutapas yachaykachiwaykuyá —nispa.2

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Diosta mañakuspaqa kaynatam ninkichik:

“Taytayku, sutiki yupaychasqa kachun,munaychakusqayki hamuchun.

3 Sapa punchaw mikunaykutayá qowayku.

LUCAS 10, 11



1885

4 Ñoqaykupa huchaykutayá pampachawayku,ñoqaykupas mana allin rurawaqniykutam pampachaniku.Amayá kachaykuwaykuchu pruebamanqa.”

5 Jesusqa nirqataqmi:—Huk kaqnikichikpa amistadnikichik kaptinqa manachum chawpi tutaña

kaptinpas rispaykichik ruegakuwaqchik: “Vecino, ama hina kaspaykiyá kimsatantata prestaykullaway. 6

Amistadniy wasiyman samakaramuptinmi mikuykachi-naypaq imallaypas mana kanchu” nispa. 7

Hinaptin amistadnikiñataq ukumantanimunman: “¡Ama churmichawaychu! Punkuqa segurasqañam, warmachayku-napas ñoqawanmi puñuchkanña. Manam hatarimuymanchu mañawasqaykitaqoqnikiqa” nispa. 8

Chaynaqa amistadnin kasqanrayku manaña qospanpas, pun-kuta takapayaspan mañakusqanraykuchá hatarispan tukuy ima mañakusqantaqoykunqa. 9

Chaymi nikichik: Mañakuptikichikqa Diosqa qosunkichikmi. Mas-

kaychik, tarinkichikmi, qayaychik, kichasunkichikmi. 10 Mañakuqqa chaskinmi,maskaqqa tarinmi, qayakuqqa kichaykachikunmi.

11 —Churikichikmanqa ¿yaqachum culebrata qoykuwaqchik challwata mañaku-

suptikichik 12 otaq atoq-atoqta runtuta mañakusuptikichik? 13

Qamkunaqa manaallin runakuna kachkaspam churikichikmanqa allin kaqkunata qonkichik ¿chay-chu mañakuqkunamanqa hanaq pachapi kaq Taytaykichik mana qosunkichikmanChuya Espirituta?

Jesuspa contranpi rimasqankumanta(Mt 12:22-30. Mr 3:20-27)

14 Huk kutipim Jesus huk runamanta qarqorurqa mana rimachiq demoniota,

lloqsiruptillanmi runañataq rimarirurqa, chayta rikuqninkunam admirasqallañakarqaku. 15

Wakinmi nirqaku:—Kay runaqa demoniokunataqa qarqon demoniokuna kamachiq Beelzebupa

atiyninwanmi —nispa.16

Wakinñataqmi Jesusta pruebaman churayta munaspanku mañarqaku cielo-manta *milagrota qawachinanpaq. 17

Chaymi paykunapa piensasqanta yachaspanJesus nirqa:

—Mayqan nacionpas chaqwallapi rakinasqa kaspaqa purmanqam, familiapas

rakinasqa kaspaqa manataqmi takyanchu. 18 *Satanas kikinpa contrallanpi kap-tinqa ¿imaynataq munaychakusqanqa takyanman? Chaynataqa nichkaykichik:Demoniokunapa jefen Beelzebupa atiyninwanmi demoniokunataqa qarqonki, nispaniwasqaykichikraykum. 19

Nisqaykichikpi hina Beelzebupa atiyninwan demonio-kunata qarqoptiyqa ¿pipa atiyninwantaq qatiqnikichikqa demoniokunata qarqon?Chaynaqa paykunam juzgasunkichik. 20

Ñoqaqa demoniokunataqa qarqoni Diospaatiyninwanmi, chaynaqa Diospa munaychakusqanqa chayaramusunkichikñam.

21 —Tukuy rikchaq armayoq kallpasapa runa wasinpi imankunatapas wa-

qaychaptinqa tukuy imanqa allin waqaychasqam kachkan. 22 Ichaqa paymanta

aswanraq kallpasapa runa rikuriramuspanqa venceruspanmi armankunatapasqechurunman hinaspam imankunatapas aypukurunman.23

—Pipas mana favorniypi kaqqa contraypim kachkan. Cosechapi ñoqawanmana huñuqñataqmi usuchichkan.

LUCAS 11



1886

Runaman demonio kutiykusqanmanta(Mt 12:43-45)

24 —Runamanta demonio lloqsiruspaqa qochqakunapim samananpaq maskastin

purin, mana tarispanñataqmi nin: “Lloqsimusqay runamanyá kutikusaq” nispa.25 Kutirispanñataqmi chay runapa sonqonta tariykun sumaq allichasqata, sumaq

pichasqata. 26 Kutirispanmi pusaramun kikinmantapas peornin qanchis demo-

niokunataraq chaynapi chay runaman yaykuspa *yachanankupaq. Chaymi chayrunaqa rikurirun ñawpaq kasqanmantapas astawan peorña.

Cheqap kusisqa runakunamanta

27 Jesus chaynata rimachkaptinraqmi runakuna ukumanta huk warmi qaparimurqa:

—¡Mayna kusisqaraq wachakusuqniki hinaspa ñuñusuqniki warmiqa! —nispa.28


—Aswan kusisqaraqmi Diospa palabranta uyarispa kasukuqkunaqa —nispa.

Milagrota qawachinanpaq runakunapa mañakusqanmanta(Mt 12:38-42. Mr 8:12)

29 Jesuspa muyuriqninman runakuna qeminakamuptinmi paykunata nirqa:

—Mana allin casta runakunallam *milagro qawachinaytaqa mañakunku. Manamqawachisqaykichikchu milagrotaqa, qawaspaqa-qawachisqaykichik Diosmanta willa-kuq Jonasta imam pasasqallantam. 30

Ninive llaqtapi runakunapaqmi Jonasqa señalhina karqa, chaynam Diosmanta Hamuq Runapas señal kani. 31

*Saba nacionniyoq

reinapas juicio punchawpi kaypi kaq runakunapiwan kawsarimuspanmi paykunataacusanqa. Payqa hamurqa karu-karu llaqtamantaraqmi Rey Salomonpa yachayninuyariq. Salomonmantapas aswan mas yachayniyoqmi kaypiqa kachkani. 32

Ninivellaqtapi runakunam kawsarimunqaku kay runakunapiwan kuska juicio punchawpihinaspam kay runakunata acusanqa. Paykunaqa huchankumantam wanakurqakuJonaspa willakusqanwan, Jonasmantapas aswan allin willakuqmi kaypiqa kachkan.

Ñawinchikqa achkiy hina kasqanmanta(Mt 5:15. 6:22-23)

33 —Mecherotaqa ratachina manam pakarunapaqchu nitaq ca jonpa ukunman

churarunapaqchu aswanqa altomanmi churana wasiman yaykuqkuna rikunan-kupaq. 34

Ñawiqa cuerponchikpa achkiynin hinam. Ñawiki allinta qawakuptinqavidaykim kachkan achkiyniyoq. Ñawiki mana allinta qawakuptinmi ichaqavidaykiqa kachkan pasaypaq tutayayllapi. 35

Qampi achkiy kaqtaqa amayá tutayara-chiychu. 36

Chaynaqa qampi achkiy kaptin mana imaniraq tutayayniyoq kaspaykiqatukuy imatam sutillata rikunki imaynam mecherowan rikusqaykita hina.

Fariseokunata Jesus qaqchasqanmanta(Mt 23:1-36. Mr 12:38-40. Lc 20:45-47)

37

Rimayta Jesus tukuruptillanmi huk *fariseo runa convidarqa wasinpi mikuy-kunanpaq chaymi rispan mikunanpaq tiyaykurqa. 38 Paykunapa costumbrenman

hina Jesus makinta mana mayllakuptinmi convidaqnin extrañasqallaña qawara-yarqa. 39

Chaymi Señorñataq nirqa:

LUCAS 11



1887

—Yaw *fariseokuna, qamkunaqa vasotawan platotam hawallanta mayllanki-chik, sonqoykichikmi huntasqa kachkan suwakuy munaywan hinaspa mana allinruray munaywan. 40

¡Mana yachayniyoqkuna! ¿Manachum hawantawan ukuntaqaDiospuni rurarqa? 41

Kapusuqnikichikmantayá qoychik limosnata chaynapi tukuy

imapas limpio kapusunaykichikpaq.42 —¡Imaynaraq kankichik *fariseokuna! Qamkunam *diezmota qonkichik

yerba buenamanta, rudamanta hinaspa tukuy rikchaq yuyukunamanta. Aswanqaqonqarunkichikmi allin ruraytawan Diospa kuyapayakuynintaqa. Kaykunataqakasukunaykichikmi diezmo qoytapas ama qonqaspa.

43 —¡Imaynaraq kankichik *fariseokuna! Qamkunaqa *huñunakuna wasipipas

ñawpaqllapi tiyaytam munankichik, munankichiktaqmi plazakunapi hatun respe-towan rimaykusunaykichiktapas.

44 —¡Imaynaraq kankichik! ¡Qamkunaqa kachkankichik mana rikuriq sepultu-

rakuna hinam! Runakunam hawanta purin ukunpi kaqkunata mana yachastin.45 Hinaptinmi Diospa leynin yachachiqkunamanta huk kaqnin nirqa:—Yachachikuq, chaynata rimaspaykiqa ñoqaykutapas insultawachkankikum

—nispa.46

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Qamkunapas ¡imaynaraq kankichik Diospa leynin yachachiqkuna! Runa-

kunamanmi mana apay atinanku llasaq qepita churkuchkankichik, qamkunamichaqa llachpayllapas mana llachpaykunkichikchu.

47 —¡Imaynaraq kankichik! Qamkunaqa abueloykichikkunapa wañuchisqan willa-

kuqkunapa sepulturankunatam rurankichik. 48 Yachankichikmi abueloykichikkunapa

chay rurasqankunataqa, chayraykum paykunapa ruraqmasin kankichik. PaykunamDiosmanta willakuqkunata wañuchirqaku, qamkunañataqmi sepulturanta rurankichik.49

—Chayraykum Diosqa yachayninpi nirqaña: “Ñoqamanta willakuqkunatawan*apostolkunata kachamuptiymi wakinta wañuchispa wakintañataq ñakarichinkichik”nispa. 50

Kay uyariwaqniy runakunamantam Dios cuentata mañanqa qallariyninman-tapuni llapallan willakuqkunata wañuchisqankumanta, 51

Abel wañuchisqankumantaZacarias wañuchisqankukama. Zacariastam wañurachirqaku *altarmanta *santuario-man rinapi. Paykunapa yawarninmantamá Dios cuentata mañasunkichik.

52 —¡Imaynaraq kankichik Diospa leynin yachachiqkuna! Qamkunaqa reqsin-

kichikmi runakunaman imam yachachinaykichikta, qamkunam ichaqa mana

yachayta munankichikchu, yachay munaqkunatañataqmi harkakunkichik.53

Chaymanta Jesus lloqsiruptinmi Diospa leynin yachachiqkunawan *fa-riseokunapas piñakuruspanku tapupayarqaku 54

imapipas pantarachispankuchaymansumlla acusanankupaq.

Iskay uya kaymanta

12 1 Waranqantin-waranqantin runakuna tanqanakustin Jesuspa kasqanman

huñunakaramuptinmi puntataqa discipulonkunata nirqa:—Cuidakuychik *fariseokunapa qonchunmanta otaq iskay uya kayninkumanta.

2

Imapas pakasqa kaqkunaqa qawachisqam kanqa, chaynataqmi mana yachasqakaqkunapas yachasqataq kanqa. 3 Tutayaypi rimasqaykichikpas punchawpi uya-

risqam kanqa, wasi ukupi upallalla rimasqaykichikñataqmi wasipa altosninmantawillakusqa kanqa.

LUCAS 11, 12



1888

Cuerpo wañuchiqtaqa mana manchakunamanta

(Mt 10:28-31)

4 —Kuyasqallaykuna, amayá manchakuychikchu runa wañuchiqkunataqa,

almankutaqa manam imananmankuchu. 5 Ñoqam ichaqa nikichik pim manchaku-naykichikta. Manchakuychikqa wañurachispa wiñay castigoman wischuykuqtayá.

6 —¿Manachum pichqa pichinchurruchakunatapas *rantikunku as qollqella-

paq? Chaywanpas Diosqa mayqantapas manam qonqarunchu. 7 Qamkunapaqa

chukchaykichikpas llapallanmi yupasqa kachkan. Chaynaqa amayá manchakuy-chikchu, qamkunaqa pichinchurruchakunamantapas aswan valeqmi kankichik.

Jesuspa favorninpi rimaqkunamanta

(Mt 10:32-33. 12:32. 10:19-20)

8 —Uyariwaychik, runakunapa qayllanpi ñoqamanta willakuqtaqa, DiosmantaHamuq Runapas Diospa angelninkunapa qayllanpim willakusaq ñoqapa kasqanta.9

Runakunapa qayllanpi negaqniytaqa ñoqapas negasaqmi Diospa angelninkunapaqayllanpi.

10 —Pipas Diosmanta Hamuq Runapa contraypi rimaqqa pampachasqam kanqa,

Chuya Espiritupa contranpi rimaqmi ichaqa mana pampachasqachu kanqa.11

—Huñunakuna wasikunaman, juzgadokunaman hinaspa autoridadkunamanpusasuptikichikqa, amam llakikunkichikchu imam otaq imaynam rimanaykichikman-taqa. 12

Chay ratopi imam rimanaykichikmantaqa Chuya Espiritum yachachisunkichik.

Mana yuyayniyoq apu runamanta

13 Jesustam runakuna ukumanta huk kaqnin nirqa:

—Yachachikuq, wawqeytayá niykapuway herenciata ñoqawan rakinakunanpaq—nispa.


—Yaw runa ¿pitaq ñoqata churawarqa qamkunapa jueznikichik otaq partiqniki-chik kanaypaq?

15 Chaynata niruspanmi nirqataq:

—Cuidakuychikyá qollqella kuyaruymanta. Runaqa manam tukuy imayoq ka-runallanpaqchu kawsanan.

16 —Kay rikchanachiytayá nisqaykichik: Huk apu runam chakranmanta

sinchillataña cosecharurqa 17 chaymi tantearqa: “¿Maypiñataq churasaq kay cose-

chasqaytaqa?” 18 Kaynatayá rurasaq, kawsaykuna waqaychanay wasita paskaruspayá

aswan hatuntaña rurarusaq trigoytawan tukuy imaykunata chaypiña waqaycha-naypaq. 19

Hinaspam kikillayta nikusaq: Achkallañam tukuy imaykunapas unaywatakunapaq kapuwachkan. Kunanqa samakuspayá mikukusaq, upyakusaq hinaspa

kusikusaq, nispa.20

Ichaqa Diosmi payta nirqa: “Mana yuyayniyoq runa, kunan tuta-punim wañurunki. Chaynaqa waqaychasqaykiqa ¿pipaqtaq kanqa?” nispa.21

—Chaynam pasarunqa kikillanpaq maskaq runataqa, Diospa qayllanpiqakachkan pasaypaq mana imayoqmi.

LUCAS 12



1889

Churinkunataqa Diospuni cuidawasqanchikmanta(Mt 6:25-34)

22 Jesusmi discipulonkunata nirqa:

—Ñoqam nikichik, amayá afanakuychikchu mikunaykichikmantaqa hinaspapachakunaykichikmantaqa. 23 Mikuymantapas astawanqa valen vidaykichikmi cuer-

poykichiktaqmi pachamantapas astawanqa valen. 24 Qawariychik ullachkukunata.

Paykunaqa manam tarpunkuchu nitaq cosechankuchu, manataqmi tro jenku-pas nitaq taqenkupas kantaqchu. Chaywanpas paykunataqa Diosmi mikuchin.Qamkunaqa alton pawaq urpikunamantapas aswan valeqmi kankichik. 25

¿May-qannikichiktaq afanakuspaqa huk kuchusta wiñaruwaqchik? 26

Chayllatapas manarurayta atichkaspapas ¡wakin kaqkunamantaqa imapaqtaq llakikunkichik!

27 —Qawariychik waytakunapa wiñasqanta, manam llamkankuchu nitaq puch-

kankuchu. Ichaqa nikichikmi, Rey Salomonpas sumaqllawan pachakuq kachkaspapas

manam huknin wayta hinallapas pachakurqachu. 28 Yaw pisi iñiyniyoq runakuna,purunpi waytakunaqa kunan sayachkaspapas paqarinqa hornopim kañarachikun,waytakunatapas Dios pachachichkaspanqa ¿manachum qamkunatapas pachachisunki-chik? 29

Qamkunaqa amayá llakikuychikchu: “Imataraq mikusun, imataraq tomasun”nispaqa. Amataqyá ancha llakisqallañaqa puriychikchu. 30

Tukuy hinastinpi Dios manaadoraqkunam tukuy chaykunamantaqa afanakun. Qamkunapaqa kachkanmi Taytay-kichik, paymi yachan tukuy imapas pisipususqaykichiktaqa. 31

Maskaychikqa Diospamunaychakusqantayá hinaptinqa qosunkichikmi tukuy ima pisipusuqnikichikta.

Hanaq pachapim riquezataqa churana.(Mt 6:19-21)

32 —Ove jaykuna, amayá manchakuychikchu, aslla kaptikichikpas Dios Taytay-

kichikmi munaychakusqanta qoykusunkichik. 33 Kapuqnikichikta *rantikuspayá

mana imayoqkunaman qoychik. Chaynata ruraspaqa hanaq pachapim manamawkayaq wayqaman mana tukuq kapuqnikichikta huntachichkankichik.Chaypiqa manam pipas asuykunchu suwananpaq, manataqmi puyupas kanchu tu-kunanpaq. 34

Tukuy kapuqnikichikpa kasqanpim sonqoykichikpas kanqa.

Qawan-qawanlla Jesusta suyanamanta

35 —Listollayá kaychik mecheroykichiktapas ratachispa. 36 Casamientomanta patronnin-ku kutimunanta suyaq runakuna hinayá qamkunapas kaychik chaynapi chayaramuspanpunkuta takamuptin chaylla kichanaykichikpaq. 37

Mayna kusisqam rikchachkaqtapatronninpa tariykamusqan sirvientekunaqa. Cheqaptapunim nikichik, patronninkuallichakuykuspanmi paykunata mesapi tiyaykachispan kikinpuni servinqa. 38

Chawpitutataña otaq achikyaqtaña patron kutimuspan suyaqnin sirvientenkunata tariykuptinqaancha kusisqam kanqaku. 39

Yachaychikyá kayta, sichum wasiyoq yachanman imay horasuwa hamunanta hinaspaqa manachá suwachikunmanchu. 40

Chaynaqa qamkunapas lis-tollayá kaychik. Diosmanta Hamuq Runaqa kutiramusaq mana piensasqaykichik horam.

Allin sirvientemantawan mana allin sirvientemanta(Mt 24:45-51)

41 Pedrom tapukurqa:

LUCAS 12



1890

—Señor, kay rikchanachiy nisqaykiqa ¿ñoqallaykupaqchu icha llapallan runa-kunapaqwanchu? —nispa.

42 Chaymi Señorñataq nirqa:

—Qamkunaqa allin yuyayniyoq conanza mayordomo hinayá kaychik, paytam

wasinpi patronnin churarqa sirvientenmasinkunata imam horapi mikuchinanpaq.43

Ancha kusisqam chay runaqa sichum patronnin kutimuspa chayna rurachkaq-ta tariykamuptinqa. 44

Cheqaptapunim nikichik, patronninqa churaykunqa tukuykapuqninkunapiña nanachikunanpaqmi. 45

Ichaqa sichu mana allin sirviente kaspaninman: “Patronniyqa unamunqaraqmi” nispa hinaspañataq sirvientemasinkunatamaqayta qallarispa mikukunman upyakunman hinaspa sinkakunman. 46

Chaynarunapaqa patronninmi kutiramunqa mana suyasqan punchawpi hinaspa mana ya-chasqan horapi. Sinchitam castiganqa mana iñiyniyoqkunatawan kuskata.

47 —Patronninpa munasqanta yachachkaspan mana alistakuq hinaspa mana kasukuq

sirvienteqa sinchi castigasqam kanqa. 48 Patronninpa munasqanta mana yachachkaspan

imapipas faltakuruq sirvienteqa pisilla castigasqam kanqa. Achka chaskiqkunaqa achkamañasqam kanqaku. Achka conasqa runamantaqa achkatataqmi mañana.

Jesusqa runakuna rakinachiq hamusqanmanta

(Mt 10:34-36)

49 —Ñoqaqa ninatam kay pachaman apamurqani, chaynaqa maynatam mu-

nayman rupachkanantaña. 50 Ñakarinayraqmi kachkan. Chaymi hukmanyasqa

kachkani cumplikunankama. 51 ¿Creenkichikchu hamusqaywanqa hawkalla kanay-kichikta? Ñoqaqa rakinakuytam apamurqani. 52 Kunanmantapunim wasipi pichqa

kaqkuna rakinasqa kanqaku. Kimsam iskaypa contranpi kanqa, iskayñataqmikimsapa contranpi. 53

Taytam qari churinwan contranakunqa. Mamam warmi wa-wanwan contranakunqa chaynataqmi suegrapas llumchuyninwan contranakunqa.

Tiempokunapi pasakuqwan cuenta qokunamanta

(Mt 16:1-4. Mr 8:11-13)

54 Jesusmi runakunata nirqa:

—Intipa seqaykunan lawmanta puyu rikurimuptinmi “paramunqam” ninkichik,hinaptinmi chayman hina paramun. 55

Qechwa lawmanta wayramuptinñataqmi “rupa-munqam” ninkichik, hinaptinmi chayman hina rupamun. 56

¡Iskay uyakuna! Cielopipaschaynataq kay pachapipas kaqkunata qawaspam imaynam tiempo kananta yachanki-chik, kunan tiempopi pasakusqanmantam ichaqa mana cuentata qokunkichikchu.

Manaraq juzgadoman chayachkaspa allinyanakunamanta

(Mt 5:25-26)

57 —Kikillaykichikqa ¿manachu allin arregloman hina allichawaqchik? 58

Que- jakusuqnikiwan rispaqa ñanllapiraqyá allinyanakuruy chaynapi juezman amaentregasunaykipaq, guardiaman juez entregasuptikiqa carcelmanmi aparusunkiman.59

Chaymantaqa manam lloqsinkichu debekusqaykita pasaypaq paganaykikama.

LUCAS 12



1891

Huchamantaqa wanakunamanta

13 1 Chay punchawkunapim wakin runakuna Jesusman willarqaku:

—Galilea lawmanta kaqkunam animalkunata wañuchichkarqaku

Diospaq ofrecenankupaq hinaptinmi Pilatopa kamachisqan runakuna paykunatawañurachirqa —nispa.2

Chaymi Jesusñataq nirqa:—¿Creenkichikchu Galilea lawpi wakin runakunamantapas astawan huchasapa

kasqankurayku chayna wañuchisqa kasqankuta? 3 Nikichikmi manam chaynachu. Huchay-

kichikmanta mana wanakuspaqa qamkunapas chaynam wañunkichik. 4 ¿Siloe llaqtachapi

torrem tuñiykuspan chunka pusaqniyoq runakunata wañurachirqa? ¿Creenkichikchu Jeru-salenpi runakunamantapas paykunaqa aswan huchasapa kasqankuta? 5

Nikichikmi manamchaynachu. Huchaykichikmanta mana wanakuspaqa qamkunapas chaynam wañunkichik.

Mana ruruyoq higos sachamanta6

Jesusmi rikchanachispan nirqa:—Huk runapa uvas huertanpim higos sacha karqa. Rurunta maskaptinñataqmi mana

karqachu. 7 Chaymi huerta cuidaqta nirqa: “Kimsa watañam kay sachapa rurun maskas-

qay ichaqa manam kanchu. Kuchuruyña amaña kichkichakunanpaq” nispa. 8 Hinaptinmi

chay cuidaqñataq nirqa: “Señor, kay watatawanraqyá de jaykuy. Muyuriqninta aspirus-paymi wanuta hinarusaq. 9

Icharaqpas rurunman, mana chayqa kuchurachinkiñachiki.”

Onqoq warmita samana punchawpi Jesus sanoyarachisqanmanta

10 *Samana punchawpim *huñunakunanku wasipi Jesus yachachichkarqa.11

Chaypim kachkarqa chunka pusaqniyoq wataña onqoq warmi. Kurkunpallapuriqta demonio ruraruptinmi derecho puriytaqa mana atirqachu. 12

Payta Jesusrikuruspanmi qayaykuspa nirqa:

—Mamáy, sanoñam kanki —nispa.13

Makinta hawanman churaykuptillanmi derechakuruspan Diosta alabarqa. 14 *Huñuna-

kunanku wasipi jefeñataqmi *samana punchawpi Jesus sanoyarachiptin runakunata nirqa:—Soqta punchawmi llamkanapaq punchawkunaqa. Chay punchawkunapi ha-

muptikichikyá sanoyachisunkichik, ichaqa amayá samana punchawpichu —nispa.15

Hinaptinmi Señorñataq contestarqa:

—Iskay uya runakuna, qamkunapas *samana punchawpim buesnikichikta otaqasnoykichikta paskaspa yakuman pusankichik. 16

Abrahampa mirayninmanta kaqkay warmitam chunka pusaqniyoq wataña *Satanas ñakarichirqa. Chaychu sama-na punchawña kachkaptinpas mana sanoyaykachiyman.

17 Chaynata niptinmi lliw enemigonkuna penqaypi rikurirurqaku. Runakunaña-

taqmi admirakuypaq tukuy rurasqankunata qawaspanku anchallataña kusikurqaku.

Mostaza muhuwan rikchanachisqanmanta(Mt 13:31-32. Mr 4:30-32)

18

Jesusmi nirqa:—¿Imaynataq Diospa munaychakusqanqa? ¿imawantaq tupanachiyman? 19 Dios-

pa munaychakusqanqa rikchakun huk runapa tarpusqan mostaza muhumanmi,montearunankama wiñaruptinmi silguerokunapas kallmankunapi *qesachakun.

LUCAS 13



1892

Qonchuwan rikchanachisqanmanta(Mt 13:33)


—¿Imawantaq tupanachiyman Diospa munaychakusqantaqa?21

Rikchakunqahuk warmi kimsa tupu harinata chapuruptin poqorachiq qonchumanmi.

Kichki punkumanta(Mt 7:13-14, 21-23)

22 Jerusalenman Jesus rispanmi llaqtakunapi hinaspa llaqtachakunapi yacha-

chirqa. 23 Chaymi huk kaqnin tapurqa:

—Señor ¿asllachum salvakunqaku? —nispa.Chaymi payñataq nirqa:24

—Achkaqmi yaykuyta munanqaku aswanqa manam atinqakuchu, chaynaqa kich-

ki pun kun yaykuytayá procuraychik. 25 Punkuta wasiyoq wichqaruptinmi hawamantatakaspa: “Señor, kichaykamullawayku” ninkichik chaymi payñataq nimusunkichik:“Manam reqsikichikchu, maylawmanta kaqchá kankichikpas” nispa. 26

Hinaptin-mi qamkunañataq ninkichik: “Señor, qanwanmi mikurqanikupas, upyarqanikupas,plazaykupitaqmi yachachirqankipas” nispa. 27

Hinaptinmi payñataq nimusunkichik:“Manam reqsikichikchu, maylawmanta kaqchá kakunkichikpas, qayllaymanta asuy-chik mana allin ruraqkuna” nispa. 28

Hawaman qarqoramusuptikichikmi Abrahamta,Isaacta, Jacobta hinaspa willakuqkunata Diospa munaychakusqanpi qawarispa wa-qankichik. Mana ima rurayta atispam kiruykichiktapas kirichichichinkichik. 29

Diospa

munaychakusqanpi tiyaspa mikunankupaqmi hamunqaku tukuy hinastinmanta.30 Qepa kaqkunam puntanqaku, punta kaqkunañataqmi qepanqaku.

Jerusalenpi yachaqkunamanta Jesuspa waqasqanmanta(Mt 23:37-39)

31 *Fariseokunapas chay horallapim Jesusman chayaruspanku nirqaku:

—Herodesmi wañurachisunaykipaq munapayasuchkanki, pasakuy kaymanta —nispa.32

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Rispaykichik chay atoqta nimuychik: “Kay punchawkunapiraqmi demonio-

kunata qarqospay onqoqkunata sanoyachisaq. Kay-kay punchawkunañataqmi

ruranayta tukusaq.” 33 Kay punchawkunapiqa rinaypunim maymi rinayta. Dios-manta willakuqqa manam wañunmanchu Jerusalenmanta hawapiqa.

34 —¡Jerusalen, Jerusalen! ¡Qamqa Diosmanta willakuqkunatam wañuchinki! ¡Qan-

man kachamusqa runakunatam rumiwan chamqapanki! Rapran ukupi chiwchinkunatawallpa huñuykuq hinam achka kutita munarqani runaykikuna huñuykuyta ichaqa manammunarqankichu. 35

Chayraykum wasikichik chunninqa. Nikichikmá, manañam rikuwanki-chikñachu: “Alabasqayá kachun Señorpa sutinpi hamuqqa” nispa niwanaykichikkama.

Punkipakusqa runata Jesus sanoyachisqanmanta

141

Samana punchawpim *fariseokunapa jefenpa wasinman Jesus yay-kuykurqa chaypi mikunanpaq, hinaptinmi chaypi kaq *fariseokunawateqachkarqaku. 2

Punkipakusqa runa Jesusman asuykuptinmi 3 Diospa leynin

yachachiqkunatawan *fariseokunata tapurqa:

LUCAS 13, 14



1893

—¿Leyqa permitinchu *samana punchawpi sanoyachinata? —nispa.4

Paykuna mana imatapas rimariptinmi onqoqta sanoyarachispan pasakunan-paq kamachirqa. 5

Hinaptinmi chaypi kaqkunata Jesus nirqa:—Churikichikpas otaq bueyesnikichikpas uchkuman urmaykuptinqa ¿mana-

chum chaypunilla horqoruwaqchik samana punchaw kachkaptinpas? —nispa.6 Manam pipas imaniytapas atirqachu.

Casarakuyman convidasqakunamanta

7 Puntapi asientokuna akllasqankuta qawarispanmi rikchanachispan Jesus nirqa:

8 —Pipas casarachikuspan convidasuptikiqa amayá punta asientokunapiqa tiyaruychu.

Pipas qanmanta astawan reqsisqa kaq yaykuramuptinmi 9 convidasuqniki nisunkiman:

“Anchuriy, paymi kaypiqa tiyanqa” nispa hinaptinmi qamñataq qepa lawpi penqakuy-wan tiyawaq. 10

Convidasqa kaspaykiqa qepa lawpiyá tiyaykuy chaynapi convidasuqnikiyaykuykamuspan: “Taytáy, hamuy kay ñawpaqpi tiyaykuy” nisunaykipaq. Chayna

kaptinqa llapa convidasqapa qayllanpim ancha honrasqa kanki. 11 Pipas hatunchakuqqahumillasqam kanqa, pipas humillakuqñataqmi hatunchasqa kanqa.

12 Nirqataqmi convidaqnin *fariseo runatapas:

—Almuerzopaq otaq cenaypaq convidota ruraspaykiqa, amayá qayaykuy amistad-llaykitachu otaq wawqellaykitachu otaq ayllullaykitachu otaq apu vecinollaykitachu,chaynata ruraptikiqa paykunapas convidasuspaykim kutirachisunkiman. 13

Convidotaruraspaykiqa qayaykuy wakchakunatawan suchukunatayá hinaspa wistukunatawanñawsakunatayá. 14

Chaynata ruraptikiqa allin ruraqkuna kawsarimuptinmi Diosña kuti-chipusunki mana kutichiy atiqkuna convidasqaykimanta chaymi ancha kusisqa kanki.

Convido estawan Jesus rikchanachisqanmanta(Mt 22:1-10)

15 Jesuspa rimasqanta paywan mikuq runa uyariruspanmi Jesusta nirqa:

—Mayna kusisqam Diospa munaychakusqanpi mikuqkunaqa —nispa.16

Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:—Huk runam hatun convidota ruraspan achkaqman willachimurqa. 17

Mikuy horachayaramuptinmi convidasqankunata runanwan qayachimurqa: “Hamuychikña, lliw-ñam alistasqa kachkan” nispa. 18

Ichaqa llapallankum disculpakuyta qallaykurqaku.Punta kaqmi nirqa: “Disculpaykuway, rantisqay chakra qawaqraqmi rinay kach-kan” nispa. 19 Hukninñataqmi nirqa: “Disculpaykuway, pichqa pares yunta rantisqaypruebaqraqmi richkani” nispa. 20

Hukninñataqmi nirqa: “Chayraqmi casarakuruni,chayraykum mana riymanchu” nispa. 21

Convidasqakunata qayamuq runa kutiruspan-mi patronninman willamurqa chaymi payñataq anchallataña piñakuspan yapatawanrunanta kamachirqa: “Kallpaspayki plazakunamantawan callekunamanta pusaramuywakchakunata, suchukunata, ñawsakunata hinaspa wistukunata” nispa. 22

Hinaptinmirunanñataq nirqa: “Señor, kamachiwasqaykiman hina ruraruptiypas campoqa kach-kanraqmi” nispa. 23

Chaymi patronninñataq nirqa: “Rispaykiyá ñankunamantawanchakrakunamanta obligamuy wasiyman huntamunankupaq. 24

Yachaychikyá, punta

qayachimusqay runakunaqa manam mikunqakuchu convidoytaqa.”Jesustaqa tanteaspa qatinamanta

25 Achkallaña runakuna Jesuswan riptinmi paykuna lawman muyuriykuspan nirqa:

LUCAS 14



1894

26 —Pipas qatiwaqniyqa ñoqatam kuyawanan taytanmantapas, mamanmantapas,

warminmantapas mastaqa chaynataq churinkunamantapas, wawqenkunamantapas,paninkunamantapas hinaspa kikinpa vidanmantapas mastaqa. Mana chayna kaspaqamanam puriqmasiychu kanman. 27

Pipas ñoqarayku ñakaristin qatiwaqniyqa ñoqa-

paq hinam.28

Pipas torre hatarichiyta munaspaqa qespichinankama gastananpaqmipuntataqa tanteanqa. 29 Mana chayqa cimientaruspallan sayaruptinmi runakunapas

asipayaspan ninman: 30 “Kay runaqa torre hatarichiyta qallaykuspallanmi mana qes-

pichinchu” nispa. 31 Chaynataqmi chunka waranqa soldadoyoq reypas, iskay chunka

waranqa soldadoyoq reypa contranpi rinanpaqqa sumaqtaraq tanteanqa. 32 Mana atiq

hina kaspanqa karullataraq enemigon hamuchkaptinmi comisionta kachanqa manapeleaspalla hawkayayman yaykunankupaq. 33

Chaynaqa mayqannikichikmantapastukuy kapuqninta ñoqarayku mana saqeqqa, manam discipuloyqa kanmanchu.

Kachiwan tupachispa yachachisqanmanta

(Mt 5:13. Mr 9:50)34

—Kachiqa allinmi ichaqa qamyayaruspanqa ¿imapaqtaq valenman? 35 Chak-

rapaqpas nitaq wanupaqpas manañam valenñachu aswanqa wischunallapaqñam.Uyariwaqniykunaqa kasukuychikyá.

Chinkaruq ovejamanta(Mt 18:10-14)

15 1 Jesusta uyarinankupaq *impuesto cobraqkunawan huchasapakuna asuy-

kuptinmi 2 *fariseokunawan Diospa leynin yachachiqkuna nirqaku:

—Kay runaqa huchasapakunawan juntanakuspanmi paykunawan mikun —nispa.3 Chaymi Jesusñataq kay rikchanachiyta rimarirqa:

4 —Huk kaqnikichikpa pachak ove janmanta huknin chinkaruptinqa ¿ma-

nachum isqon chunka isqonniyoqta chunniqpi saqeykuspa tarimunankamamaskamunqa? 5

Tariramuspanñataqmi kusisqallaña hombrorikamunqa. 6 Wa-

sinman chayaruspanñataqmi amistadninkunatawan vecinonkunata huñuruspaninqa: “Kusiysiwaychik chinkasqa ove jaytam tariramuni” nispa. 7

Chaynam kanqahanaq pachapipas, isqon chunka isqonniyoq mana wanakuq justokunamantapasmastaqa kusikunqaku huchankunamanta wanakuqmantam.

Chinkarachisqa qollqemanta8

—Huk warmipam chunka qollqen kapurqa. Hukninta chinkarachispanqa¿manachum achkitapas rataykachisparaq wasinta pichaspan tarirunankamamaskanqa? 9

Tariruspanqa amistadninkunatawan vecinankunata huñuruspanmininqa: “Kusiysiwaychik, chinkarachisqay qollqetam tariruni” nispa. 10

ChaynatamDiospa angelninkunapas kusikun huchanmanta wanakuqmantaqa.

Chinkasqanmantaña rikuriramuq churimanta

11 Jesusmi nirqa:

—Huk runapam iskay churinkuna karqa.12

Sullka kaqmi taytanta nirqa: “Taytáy,herencia saqewanaykitaqa qoykuwayña” nispa. Chaymi taytanñataq qoykarirqa.13

Chay punchawkunallapim chay sullka kaq churinqa lliw kapuqninta aparikuspankaru llaqtaman ripukurqa. Chaypim mana allin kawsayman qokuruspan kapuqninta

LUCAS 14, 15



1895

tukururqa. 14 Mana imayoqña kachkaptinmi chay kasqan llaqtapi huk hatun muchuy

karurqa. Yarqaymanta kaspanmi 15 huk kaqnin wasiyoqtaña ruegakurqa imallapipas

llamkachinanpaq. Wasiyoqñataqmi chakraman aviarurqa kuchikuna michimunanpaq.16

Yarqaymanta kaspanmi kuchikunapa mikusqan algarrobotaña mikuykuyta munarqa

ichaqa manam pipas chayllatapas qoykurqachu. 17 Huk punchawmi yuyaymanaspanpiensarurqa: “Taytaypaq llamkaqkunaqa allin mikusqam kachkanku, ñoqañataqmikaypi yarqaymantapas wañuruchkaniña. 18

Taytayman kutispayá nimusaq: ‘Taytáy,huchallikurunim Diospa contranpi hinaspa qampa contraykipi. 19

Manañam churiyminiwanaykipaq hinañachu kallani, huk kaqnin llamkapusuqnikita hinallañayá chaskiy-kullaway’ nispay.” 20

Hatarispanmá Taytanpa kasqanman kutirqa.—Karumantaraq taytan rikuruspanmi kuyapayakuywan kallpaylla taripaykurqa

hinaspam abrazaykuspa muchaykurqa. 21 Hinaptinmi churinñataq nirqa: “Taytáy,

huchallikurunim Diospa contranpi hinaspa qampa contraykipi. Manañam ‘churiymi’

niwanaykipaq hinañachu kallani” nispa.22

Taytanñataqmi sirvientenkunata kama-chirqa: “Sumaqnin pachawan pachachiychik, dedonmanpas anillota churaspayá*usutaykachiychik. 23

Nakaychikyá wiran torotapas kusikuymanta mikunanchikpaq.24

Kay churiyqa wañusqam karqa, kunanmi ichaqa kawsariramun, chinkarusqan-mantam rikuriramun” nispa. Chaymi kusikuyllawanña esta rurayta qallarirqaku.

25 —Mayor churinñataqmi chakrapi llamkamusqanmanta wasiman chayaramuspan

musicatawan tusuqkunata uyarirurqa. 26 Runanta qayaykuspanmi tapurqa imaraykum

chaypiqa esta kasqanmanta. 27 Hinaptinmi runanñataq nirqa: “Wawqeki rikuriramup-

tinmi taytayki wiran torota nakarachin hinaspam estata rurachichkan sanollata hinaspaallinllata chaskiykusqanmanta” nispa. 28

Mayor wawqenñataqmi piñakuspan yaykuyta-

pas mana munarqachu. Chaymi taytanña lloqsiykuspan ruegarqa yaykunanpaq. 29 Ichaqataytantam nirqa: “Kaychika watañam tukuypi kasukuspay serviki, ichaqa manam qoy-kuwarqankichu cabrachallatapas amistadniykunawan kusirikunaypaq. 30

Chuchumikawarmikunawan kapuqniki tukuramuq churiki kutiramuptinmi ichaqa wiran animaltaraqnakarachipunki.” 31

Taytanñataqmi nirqa: “Churilláy, vida pasaqmasiymi qamqa kanki.Qampaqmi tukuy imaypas. 32

Wañusqanmanta kawsariramuq hinaspa chinkasqanmantarikuriramuq wawqekimantaqa kusikuspam estata rurananchik” nispa.

Mana conaykuna mayordomomanta

161 Jesusmi discipulonkunata nirqa:

—Apu runapam karqa mayordomon. Paypa contranpi mana allin rimayku-nata uyarispanmi 2

qayaykuspa tapurqa: “Mana allin rimaykunatam qanmanta uyarini.Cuentata qoway llamkasqaykimanta, manañam mayordomoyqa kawaqñachu” nispa.3

Chaymi mayordomoñataq piensarqa: “¿Imanaykusaqtaq patronniy manaña llamka-nayta munaptinqa? Chakrapi llamkaytaqa manam atiymanchu, limosna mañakuytapaspenqakunitaqmi. 4

Mayordomo kayniymanta wischuruwaptin amistadniykuna wasinpichaskiykuwanankupaqmi tantearuni imam rurayta.” 5

Patronnin debeqkunata qayaykus-panmi hukninta nirqa: “¿Haykataq debekunki patronniyta?” nispa. 6

Hinaptinmi chay

tapusqan runañataq nirqa: “Pachak barril aceitem” nispa. Chaymi mayordomoñataq nirqa:“Kayqa contrato rurasqayki papel. Kunallan pichqa chunkallamantaña mosoq documen-tota ruraykuway” nispa. 7

Nirqataqmi huknin debekuqnintapas: “¿Haykataq patronniytadebekunki?” nispa. Hinaptinmi payñataq nirqa: “Pachak tupu trigom” nispa. Chaymi pay-

LUCAS 15, 16



1896

tapas nirqa: “Kayqa papelniki. Pusaq chunkallamantaña documentota ruraykuway” nispa.8

Mana allin ruraq mayordomopa sacre kaywan rurasqantam patronnin alabarqa.—Runamasinkunawan imapas ruraypiqa Diospa churinkunamantapas aswan

sacreqa kay tiempopi kawsaq runakunam.9

—Chaymi nikichik: Mana allinkunapi gastanapaq qollqekichikwan amistadta ganay-chik chaynapi qollqekichik manaña kaptinpas hanaq pachapi chaskisunaykichikpaq.10

—Pisillapas conana runaqa achkapipas conanapaqmi. Pisillatapas yanqacharuqrunaqa, achka conaykusqatapas yanqacharunqam. 11

Mana allinkunallapi gastanaqollqepi mana conana kaptikichikqa ¿pitaq conasunkichikman cheqap kaqtaqa? 12

Ru-napa qollqenta gastakuruptikichikqa ¿kikikichikpa kaqtaqa pitaq qosunkichikman?

13 —Manam pipas servinmanchu iskay patrontaqa, huknintach cheqninman,

huknintañataqcha kuyanman, hukninman ratakuspachá huknintañataq despre-cianman. Manam serviwaqchikchu Diostawan qollqetaqa.

14 Qollqella kuyaq *fariseokuna Jesusta uyarispanku burlakuptinkum 15

paykunata nirqa:

—Qamkunaqa runa qawasunallaykichikpaqmi allin ruraq tukunkichik. Diosmiichaqa reqsisunkichik mana allin sonqoyoq kasqaykichikta. Runakunapaq sumaq-llaña rikchakusqanpas Diospaqqa millakuypaqmi.

Leymantawan Diospa munaychakusqanmanta

16 —Moisespa qellqasqan *leywan Diosmanta willakuqkunapa yachachisqanqa

Bautizaq Juanpa willakuy qallarisqankamallam karqa. Chaymantapunim Diospa mu-naychakusqanmanta willakuchkanku hinaptinmi llapallanku yaykuypi atipakuchkanku.

17 —Cielowan kay pachach facilta chinkarunman leypa puntochallanpas

chinkarunanmantaqa.Casadokunaqa mana rakinakunankumanta

(Mt 19:1-12. Mr 10:1-12)

18 —Warminmanta rakikuruspan huk warmiwan casarakuq runaqa huchalli-

kunmi. Huchallikuntaqmi qosanpa saqesqan warmiwan casarakuq runapas.

Inernopi tarikuq apumanta

19 Jesusmi nirqa:

—Huk apu runam grosella pachawan hinaspa linomanta no pachakunawan

churakuq hinaspam sapa punchaw ruraq admirakuypaq convidota. 20 Karqataq-mi limosna mañakuq Lazaro sutiyoq runapas, apupa punkunpim heridasapallañawischurayaq. 21

Paymi apupa mesanmanta wichimuqkunallawanpas saksaykuytamunaq. Heridankunatapas allqokunallañam asuykuspa llaqwaykuq. 22

Chaynakachkaspa limosna mañakuq runa wañukuptinmi almanta angelkuna aparurqaAbrahampa kasqanman. Aputapas wañukuptinmi pamparurqaku.

23 —Chay apu runam wañusqakunapa kasqanpi ñakarispan karumanta rikururqa

Lazarota Abrahanwan kachkaqta. 24 Chaymi qaparirqa: “Taytáy Abraham, kuyapayariy-

kullawaspaykiyá Lazarota kachamuway dedollanpipas yakuta apamuspan qallullaytapas

nuyuykachinanpaq, ñoqaqariki kay ninapim ñakarichkani” nispa.25

Abrahamñataqminimurqa: “Yuyariy churilláy, ñawpaq vidaykipiqa tukuy imayoqmi karqanki, Lazaromichaqa muchuyllapi karqa. Kunanmi ichaqa hawkaña kaypi tarikuchkan, qamñataqmichaypi ñakarichkanki. 26

Manataqmi kaylawmantaqa munaspankupas qamkuna lawman-

LUCAS 16



1897

qa pipas chimpamunmanchu nitaqmi ñoqayku lawmanpas pipas hamunmanchu uku-ukuwayqo rakiwasqanchikrayku” nispa. 27

Chaymi apuñataq nirqa: “Chaynaqa taytáyAbraham, ruegakusqaykiyá taytaypa wasinpi kaqkunaman willachimunaykipaq. 28

Kach-kanraqmi pichqa wawqeykuna, paykunaqa amañayá kaypi ñakariqqa hamuchunchu”

nispa.29

Hinaptinmi Abrahamñataq nirqa: “Chaypaqmi Moisespa hinaspa Diosmantawillakuqkunapa qellqasqanta hatallinku, chaytayá kasukuchunku.” 30 Hinaptinmi chay

apuñataq nirqa: “Taytáy Abraham, manam kasukunmankuchu. Aswanqa wañuqkuna-manta pillapas kutiruptinqa wanakunqakum” nispa. 31

Chaymi Abrahanñataq nirqa:“Moisespa hinaspa Diosmanta willakuqkunapa nisqankunata mana kasukuspankuqamanam creenmankuchu wañuqkunamanta huk kaqnin kawsarimuptinpas.”

Pitapas huchallichiqqa sinchi castigasqa kananmanta(Mt 18:6-7, 21-22. Mr 9:42)

171

Discipulonkunatam Jesus nirqa:

—Huchallichiqkunaqa kanqapunim. Ichaqa ¡imaynaraq kanqa hucha-man urmachiq runaqa! 2

Ñoqapi iñiq kay taksachakunamanta hukninta pipashuchallichiqpaqqa allinchá kanman molino rumita kunkanman wataruptinkulamar qochaman wischusqa kaynin. 3

Chaynaqa cuidakuychikyá.—Runamasiki huchallikusuptikiqa faltanmantayá anyaykuy. Faltanta reqsikup-

tinqa pampachaykuyá. 4 Huk punchawllapi qanchis kutita huchallikusuptikipas

qanchis kutitam pampachanki huchanta reqsikuptinqa.

Iñiypa atiyninmanta

5 Señortam *apostolninkuna mañakurqaku:—Yanapaykuwayku astawan iñiyniyoq kanaykupaq —nispa.

6 Hinaptinmi Señorñataq nirqa:

—Mostazapa muhun hinallapas iñiynikichik kaptinqa niwaqchikmi kay purunhigos sachata: “Sapikimanta pilakuspa lamar qochapiña sapichakuy” nispa hinap-tinqa kasusunkichikmanmi.

Sirvientepa imam rurananmanta

7 —Yapusqanmanta otaq animal michimusqanmanta sirvientekichik kutira-

muptinqa ¿yaqachum niwaqchik: “Mesapi tiyaykuspa mikukuy” nispa? 8 Manam,

aswanqa niwaqchikqa: “Cenayta preparapamuway, servimuwaptiki mikuruptiytomaruptiyñam qampas mikunki hinaspa tomanki” nispam. 9

Tanteayniymantaqakamachisqallan rurasqanmantaqa manam patronqa runantaqa agradecekunman-chu. 10

Qamkunapas tukuy kamachisusqaykichikta ruraruspayá niychik: “Manaimapaq valeqmi kanchik, deberllanchiktam rurarunchik” nispa.

Leprawan onqoqta Jesus sanoyachisqanmanta

11 Jerusalenman Jesus rispanmi, Galilea lawpa hinaspa Samaria lawpa colin-

danta pasarqa. 12 Chaypi huknin llaqtachaman chayaruptinmi *leprawan chunka

onqoqkuna taripaykurqaku. Karullapi sayaykuspankum13

qayakurqaku:—Señor Jesus, kuyapayariykullawayku —nispa.14

Paykunata Jesus qawarispanmi nirqa:—*Sacerdotekunawan qawachikamuychik —nispa.

LUCAS 16, 17



1898

Richkaspankuñataqmi sanoyarurqaku. 15 Chaymi paykunamanta huknin sanoyarus-

qanta qawakuykuspan kutirirqa qaparillawanña Diosta alabastin. 16 Jesuspa chakinman

qonqoranpa kumuykuspanmi graciasta qorqa. Payqa karqa Samaria lawmanta kaqmi.17

Jesusmi nirqa:

—¿Manachum chunka onqoqta sanoyachirqaniqa? ¿Maytaq wakin isqonqa?18 ¿Kay forastero runallachum kutimurqa Diosta alabananpaq?19

Chaynata niruspanmi chay runata nirqa:—Hatarispayki pasakuy, iñiynikim sanoyarachisunki —nispa.

Diospa munaychakusqanqa haykapim chayamunanmanta(Mt 24:23-28, 36-41)

20 Diospa munaychakusqanqa haykapim chayamunanmanta *fariseokuna tapup-

tinmi paykunata Jesus nirqa:—Diospa munaychakusqanqa manam suti reqsiyllachu hamunqa. 21

Manam

ninqakuchu: “Kaypim kachkan” otaq “wakpim kachkan” nispaqa. Diospa munay-chakusqanqa ñam qamkuna ukupiña kachkan —nispa.

22 Chaymantañataqmi discipulonkunata nirqa:

—Hamuq punchawkunapim Diosmanta Hamuqpa kutimusqay punchawta ri-kuykuyta munankichik ichaqa manam rikunkichikchu. 23

“Kaypim kachkan” otaq“Wakpim kachkan” nisuptikichikqa amam qatinkichikchu. 24

Imaynam llipyay tukuyhinastinman kancharin, chaynam Diosmanta Hamuq Runapa Punchawniypas kanqa.25

Ichaqa puntataqa anchataraqmi ñakarinay hinaspam uyariwaqniy runakunapanegasqan kanay. 26

Imaynam Noeypa tiemponpi sucedekurqa, chaynam sucedekunqa

Diosmanta Hamuq Runa kutimuptiypas.27

Noepa tiemponpim mikurqaku, upyarqaku,casarakurqaku hinaspa casarachinakurqaku Noey buqueman yaykunankama chaymipaykunataqa sinchi para chayaramuspa lliwta chinkarachirqa. 28

Lotpa punchawnin-kunapipas chaynam pasakurqa. Runakunam mikurqaku, upyarqaku, *rantikurqaku,tarpurqaku, wasikunata hatarichirqaku. 29

Sodoma llaqtamanta Lotpa lloqsisqanpunchawmi ichaqa cielomanta rupachkaq *azufre paraykamuspan llapallan runatachinkarachirqa. 30

Chaynam kanqa Diosmanta Hamuq Runa rikuriykamuptiypas.31

—Chay punchawpiqa wasinpa hawanpi kaqpas amañayá uraykamuchunchuimanpas horqoqqa. Chakrapi kaqpas amañayá qepamanqa qawarichunchu. 32

Yu-yaychikyá Lotpa warmintaqa imam sucedesqanta. 33

Pipas vidallan cuidakuqqa

pierderunqam, vidan pierderuqmi ichaqa waqaychanqa.34

—Chay tutapim iskay runakuna camapi kachkanqaku, hukninmi apasqakanqa, hukninñataq saqesqa. 35

Iskay warmikunam kutakuchkanqaku. Hukninmiapasqa kanqa, hukninñataq saqesqa. ( 36

Iskay runakunam chakrapi kachkanqaku,hukninmi apasqa kanqa hukninñataq saqesqa.)

37 Chaymi uyariqninkuna Jesusta tapurqaku:

—Señor ¿maypitaq chaykunaqa sucedekunqa? —nispa.Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:—Maypim ayapa kasqanpim ullachkukuna huñunakunqa —nispa.

Juezmantawan viudamanta

18 1 Mana pisipaspa tukuy tiempopi Diosta mañakunamantam rikchanachis-

pan Jesus nirqa:

LUCAS 17, 18



1899

2 —Huk llaqtapim karqa Diosta mana manchakuq hinaspa runakunatapas mana

respetaq juez. 3 Chay llaqtapi yachaq viudam payman rispa ruegakuq: “Contraypi kaq

runamanta justiciaykullaway” nispa. 4 Unayña viuda ripanyaptinmi arreglo rurayta

mana munachkaspanpas, tantearikuruspa nirqa: “Diosta mana manchakuspaypas

hinaspa runakunata mana respetachkaspaypas5

hamupayawasqanraykuyá arreglotaruraykapusaq mana chayqa, kutinyamuspanmi umayta nanachiwanman” nispa.6

Uyariychikyá chay mana allin juezpa nisqanta. 7 Chaynaqa ¿manachum Dios-

qa akllasqankunapa tuta punchaw qayakuyninta uyariykuspan allin arreglotaruranqa? 8

Nikichikmi, cheqaptapunipas payqa chayllam allin arreglota ruranqa.Diosmanta Hamuq Runa yapatawan kay pachaman kutimuspayqa ¿tarimusaqraq-chuch iñiyniyoq runakunata?

Fariseowan hinaspa impuesto cobraqwan rikchanachisqanmanta

9 Justo runakuna kasqankupaq hapikuspanku runamasinku despreciaqkunatam

Jesus rikchanachispan nirqa:10

—Iskay runakunam rirqaku temploman Diosta mañakunankupaq. Hukninmi karqa*fariseokunamanta hukninñataq *impuesto cobraqkunamanta. 11

Fariseom sayaykuspankikillanpaq kaynata mañakurqa: “Graciastam qoyki Diosnilláy. Ñoqaqa manam kanipimantapas qollqen qechuqchu nitaq mana allin ruraqchu nitaq hukwan pierdekuqchunitaq wak impuesto cobraq runa hinachu. 12

Ñoqaqa semanapim iskay kutita ayunani,ganasqaykunamantapas chunkamantam hukninta qomuyki” nispa. 13

Impuesto cobraq-ñataqmi karuneqpiraq sayaykuspa altotapas mana qawarispan qasqonta takakuspannirqa: “Dioslláy, huchasapam kallani, kuyapayariykullawayá” nispa. 14

Chaynaqa fariseo-

mantapas huchanmanta pampachasqaqa wasintaqa kutikurqa impuesto cobraqmi. Pipashatunchakuqqa humillasqam kanqa, pipas humillakuqñataqmi hatunchasqa kanqa.

Wawakunata Jesus bendecisqanmanta(Mt 19:13-15. Mr 10:13-16)

15 Wawakunatam pusamurqaku Jesus llachpaykunanpaq. Discipulonkunañataqmi chayta

qawaykuspa qaqcharqaku pusamuqkunata. 16 Jesusñataqmi paykunata qayaykuspan nirqa:

—Ama harkaychikchu wawakuna ñoqaman hamunanta. Kay wawakuna hina kaq-kunapaqmi Diospa munaychakusqanqa. 17

Cheqaptam nikichik, pipas wawakuna hinaDiospa munaychakusqanta mana chaskispaqa manapunim chaymanqa yaykunqachu.

Jesuswan apu joven parlasqanmanta(Mt 19:16-30. Mr 10:17-31)

18 Allin reqsisqa huk runam Jesusta tapurqa:

—Allin yachachikuq ¿imatataq rurasaq wiñay kawsanaypaq? —nispa.19

Chaymi Jesusñataq nirqa:—¿Imanasqataq “allin yachachikuq” niwanki? Diosllam allinqa. 20

Qamqa ya-chankim Diospa kamachikuyninkunata, chay kamachikuykunam nin: “Amamhukwanqa pierdekunkichu, amam pitapas wañuchinkichu, amam suwakunkichu,

amam pimantapas llullataqa rimankichu, tayta-mamaykita respetay” nispa.21 Hinaptinmi chay runañataq nirqa:

—Warma kasqaymantaraqmi chaykunataqa kasukurqani.22

Chayta uyarispanmi Jesus nirqa:

LUCAS 18



1900

—Chaywanpas kayraqmi faltasunki, rispaykiyá *rantikaramuy tukuy kapuq-nikita hinaspayá chay qollqeta wakchakunaman qoykariy, chaynapim hanaqpachapi kapuqnikikuna kanqa, chaymanta kutimuspañam ñoqawan rinki.

23 Chay runam chaynata uyariruspan llakikururqa apullaña kasqanrayku.

24 Chayna ancha llakisqata Jesus qawarispanmi nirqa:—¡Mayna sasatam apu runakunaqa yaykunqa Diospa munaychakusqanmanqa!

25 Apu runa Diospa munaychakusqanman yaykunanmantaqa, *camelloch yaqapas

agu japa rinrinta usturunman —nispa.26

Uyariqninkunañataqmi tapukurqaku:—Hinaptinqa ¿pitaq salvakuytaqa atinman? —nispa.27

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Runakunaqa manam atinmanchu, Diospaqmi ichaqa tukuy imapas atinallan —nispa.28

Hinaptinmi Pedroñataq nirqa:—Ñoqaykuqa imaykutapas saqeruspam qanwan purichkaniku.29 Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:—Cheqaptapunim nikichik, pipas Diospa munaychakusqanrayku saqenqa

wasinta, warminta, wawqe-paninkunata, turi-~nañankunata, tayta-mamanta,churinkunata 30

hinaspaqa kay pachapim chaskinqa llapa iman saqesqankuna-mantapas mastaraq, hamuq tiempopiñataqmi wiñaypaq kawsanqa.

Wañunanmanta kimsa kaq kutipi Jesuspa willakusqanmanta(Mt 20:17-19. Mr 10:32-34)

31 Chunka iskayniyoq akllasqankunata huklawman sapaqchaykuspanmi Jesus nirqa:

—Jerusalen llaqtamanmi richkanchik, chaypim Diosmanta Hamuq Runamanta wi-llakuqkunapa tukuy ima qellqasqan cumplikunqa. 32 Mana castanchik runakunaman

entregasqa kaptiymi burlakuwanqaku, kamiwaspankum toqawanqaku. 33 Azotewas-

pankum wañurachiwanqaku, ichaqa kimsa punchawmantam kawsarimusaq.34

Discipulonkunañataqmi imayrikuqtapas mana entienderqakuchu. Chay ri-masqanqa pakasqa hina kasqanraykum mana entienderqakuchu.

Huk ñawsata Jesus sanoyachisqanmanta(Mt 20:29-34. Mr 10:46-52)

35 Jerico llaqtaman Jesus hichpaykuchkaptinmi ñanpa patanpi limosnata ma-

ñakuspan ñawsa tiyachkarqa. 36 Achkallaña runakuna pasasqanta uyarispanmitapukurqa imam chayqa kasqanmanta. 37

Nazaretmanta kaq Jesus pasasqantawillaykuptinkum 38

qaparirqa:—Davidpa mirayninmanta hatun kamachikuq Jesus, llakipayariykullawayá —nispa.39

Jesuspa ñawpaqnin riqkunam qaqcharqaku upallananpaq, payñataqmiaswanraq qaparirqa:

—Davidpa mirayninmanta hatun kamachikuq Jesus, llakipayariykullaway —nispa.40

Hinaptinmi Jesus sayaykuspa payta pusachimurqa. Hichpamuptinmi tapurqa:41

—¿Imatataq munanki qampaq ruranayta? —nispa.

Chaymi ñawsañataq nirqa:—Señor, qawarikuytam munani —nispa.42

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Qawarikuy. Iñiynikim sanoyarachisunki —nispa.

LUCAS 18



1901

43 Chaypunilla qawarikuruspanmi Diosta alabastin Jesuswan pasakurqa. Llapa

runakunapas Diostam alabarqaku admirakuypaq rurasqankunata qawaykuspanku.

Jesusmantawan Zaqueomanta

191

Jerico llaqta ukunta Jesus pasachkaptinmi2

impuesto cobraq runakunapa jefenZaqueo sutiyoq apu runa 3 Jesus reqsiykuyta munarqa, ichaqa manam atirqachu

achkallaña runakuna kasqanrayku, payqa taksalla sayayniyoqmi karqa. 4 Kallpaylla ñaw-

paruspanmi purun higos sachaman seqarurqa chayninta Jesus pasaptin reqsiykunanpaq.5

Chay sitioman Jesus chayaruspanmi payta qawarispan sutinmanta qayaykurqa:—Zaqueo, chaylla uraykamuy, wasikipim kunan samasaq —nispa.6

Utqayman uraykamuspanmi kusisqallaña wasinman pusarqa. 7 Rikuqninkuna-

ñataqmi Jesuspa contranpi rimarqaku:—Huchasapa runapa wasinmanmi yaykurun samakunanpaq —nispa.8

Zaqueoñataqmi Señorpa qayllanpi sayaykuspa nirqa:

—Señor, kapuqniykunatam partenta wakchakunaman qosaq, engañaspay suwa-kusqaykunamanñataqmi tawa kuti mirayniyoqtaña kutichipusaq —nispa.


—Runakunapa salvaqninmi kay wasiman chayaramuni, kay runapas Abraham-pa mirayninmanta kaqmi. 10

Diosmanta Hamuq Runaqa chinkasqakunatamaskaspay salvaqmi hamurqani.

Serviqninkunaman qollqeta saqeykuspan illaruq apumanta

11 Jerusalenman Jesus hichpachkaptinmi payta uyariqkuna piensarqaku Diospa

munaychakusqanqa chay-chay punchawkunallapiña karunanmanta.12

Chayray-kum rikchanachispan paykunaman nirqa:—Reqsisqa ayllumanta kaq runam huklaw nacionta rirqa rey kananpaq nombramienton

chaskiq. 13 Manaraq richkaspanmi chunkantin serviqninkunata qayaykuspan sapaka-

maman waranqa qollqeta qoykarirqa: “Kutimunaykamam kaywan negociachkankichik”nispa. 14

Illaruq runapa enemigonkunañataqmi paypa qepallanta comisionta pasachirqaku:“Manam munanikuchu chay runaqa reyniyku kananta” nispa. 15

Rey kananpaq nom-brasqaña llaqtanman kutiruspanmi qollqe qosqan serviqninkunata qayachirqa chaynapisapakamapa qollqe mirachisqanta yachananpaq. 16

Punta kaq hamuruspanmi nirqa:“Señor, qollqekiqa huk chunka waranqatawanmi mirarun” nispa. 17

Chaymi reyñataq

nirqa: “Kusallañam, allin sirviente. Pisillapas saqesqaywan conanapaq kasqaykimantamchunka llaqtapa gobiernaqnin kanki” nispa. 18

Chaymantañataqmi huknin hamuq nirqa:“Señor, qollqekiqa pichqa waranqatawanmi mirarun” nispa. 19

Chaymi reyñataq nirqa:“Qampas pichqa llaqtatam gobiernanki” nispa. 20

Hukninñataqmi nirqa: “Señor, kayqaqollqeki. Kipuykuspaymi hinallata churapurqayki. 21

Manchakurqaykim qollqekitaqamana kachariq kasqaykirayku, qamqariki mana churasqaykitam apakunki, cosechakuy-kunkipas mana tarpusqaykitataqmi” nispa. 22

Chaymi reyñataq nirqa: “¡Mana imapaqvaleq sirviente! Simillaykim condenarusunki. Qollqeyta mana kachariq kachkaptiyqa,mana churasqayta apakuq kachkaptiyqa hinaspa mana tarpusqayta cosechakuykuq

kachkaptiyqa,23

qollqeytaqariki prestaqkunamanmi qoykuwaq karqa chaynapi mirayni-yoqtaña chaskikunaypaq.” 24 Chaynata niruspanmi chaypi kaqkunata kamachirqa: “Chay

runamanta qollqeta qechuspa chunka waranqa mirachiq runaman qoykuychik” nispa.25

Hinaptinmi paykunañataq nirqaku: “Señor, payqa kachkan chunka waranqa qollqeyoq-

LUCAS 18, 19



1902

ñam” nispa. 26 Chaymi reyñataq nirqa: “Kapuqniyoqqa astawanraqmi chaskinqa, mana

kapuqniyoqkunamantam ichaqa aslla kapuqninpas qechusqa kanqa. 27 Rey kanaypaq

mana munaq enemigoykunatapas pusamuspaykichikyá qayllaypi wañuchiychik.”

Jerusalen llaqtaman Jesus yaykusqanmanta(Mt 21:1-11. Mr 11:1-11. Jn 12:12-19)

28 Chay rikchanachiyta tukuruspanmi paykunapa ñawpaqninta Jerusalen llaq-

taman rirqa. 29 Olivos sutiyoq moqomanmi hichpaykurqa, chay lawpim kachkan

Betfage llaqtachawan Betania llaqtacha. Chaymanta iskay discipulonkunata Jesuskachaspanmi nirqa:

30 —Riychik wak chimpa llaqtachata, chayaruspaykichikmi tarinkichik mana-

raq pipapas sillakusqan watasqa malta asnota, paskaramuspayá aysaramuychik.31

Pipas: “¿Imapaqtaq paskankichik asnoyta?” nispa tapusuptikichikqa qamkunamninkichik: “Señormi necesitachkan” nispa.

32 Rispankum Jesuspa nisqanta hinalla tariykurqaku. 33 Asnoyoqkunañataqmipaskasqankuta rikuruspanku nirqaku:

—¿Imapaqtaq paskankichik asnoyta? —nispa.34

Chaymi paykunañataq nirqaku:—Señormi necesitachkan —nispa.35

Jesusman asnota aysaramuspankum pachankuwan caronarqaku chaymi Je-susñataq sillakuykurqa. 36

Riptinmi ñanman runakuna pachankuta mastarqaku.37

Olivos Moqomanta uraykuchkaptinkum llapallan qatiqninkuna kusikuymantaqaparispa Diosta alabarqaku milagrokuna rikusqankumanta. 38

Paykunam nirqaku:

—¡Alabasqayá kachun Señorpa sutinpi hamuq Reyqa! ¡Hawkayay kachun hanaqpachapi! ¡Alto-altopi kaqkunayá Diosta alabachunku! —nispa.39

Wakin *fariseokunañataqmi runakuna ukumanta lloqsiykuspanku Jesusta nirqaku:—Yachachikuq, upallachiy kay discipuloykikunata —nispa.40

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Paykuna upallaruptinqa rumikunañach qaparinman —nispa.41

Jerusalenman hichpaykuspanñataqmi llaqtata qawarispan waqarqa, 42 paymi nirqa:

—¡Ima allinraq kanman kay punchawnikipi hawkayaynikipaq kaqta entiendeykupti-kiqa! Kunanqariki qanmanta pakasqaraqmi kachkan. 43

Hamuchkanmi punchawkuna,enemigoykikuna muyuriqnikipi cercota hatarichiptinkum mana maynintapas lluptiyta

atinkichu. 44 Pampamanmi wischurusunki chaypi yachaqkunatawan, perqaykipi rumi-kunapas manañam kanqachu, watukamusuqniki Diosta mana reqsikusqaykirayku.

Templopi rantikuqkunata Jesus qarqosqanmanta(Mt 21:12-17. Mr 11:15-19. Jn 2:13-22)

45 Temploman Jesus yaykuykuspanmi, chaypi *rantikuqkunata qarqoyta qallay-

kurqa, paykunatam 46 nirqa:

—Bibliam nin: “Temployqa Mañakuwananku Wasiwan sutichasqam kanqa”nispa. Aswanqa qamkunaqa suwakunapa machayninta hinam rurarusqankichik.

47

Sapa punchaw Templopi Jesus yachachiptinmi *sacerdotekunapa jefenwanDiospa leynin yachachiqkuna hinaspa llaqtapi kamachikuqkuna wañurachiypirirqaku. 48

Ichaqa manam imanaytapas atirqakuchu payta uyarinankupaq chaypillapallan runakuna kasqankurayku.

LUCAS 19



1903

Jesusqa kamachikunanpaq munayniyoq kasqanmanta(Mt 21:23-27. Mr 11:27-33)

20

1 Huk punchawmi runakunata templopi Jesus yachachispan allin noticia-

ta willachkarqa, rimaptinmi *sacerdotekunapa jefenwan Diospa leyninyachachiqkuna hinaspa judiokunapa kamachiqninkuna chayaruspa 2 tapurqaku:

—Niwayku ¿ima derechoykiwantaq chaykunataqa rurachkanki? ¿Pitaq autori-zasurqanki? —nispanku.


—Ñoqapas tapusqaykichikyá: 4 ¿Pitaq bautizananpaq Juantaqa kachamurqa

Dioschu icha runakunachu? —nispa.5

Chaynata Jesus tapuptinmi kikinpura tanteanakurqaku:—“Sichum Diosmi kachamurqa” niptinchikqa, “¿Imanasqataq manaqa creer-

qankichikchu?” niwasunchiki. 6 Manataqmi nichwanchu “Runakunallam

kachamurqa” nispaqa, chaynata niptinchikqa llapa runakunam rumiwan chamqa-paruwachwan, Juantaqariki hapinku Diosmanta willakuqpaqmi —nispa.

7 Chaymi Jesusta nirqaku:

—Manam yachanikuchu pipa kachamusqantapas —nispa.8

Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:—Manataqmi ñoqapas nisqaykichikchu ima derechoywanmi kaykuna rurasqay-

tapas —nispa.

Mana allin llamkaqkunawan rikchanachisqanmanta(Mt 21:33-44. Mr 12:1-11)

9 Jesusmi rikchanachispan runakunata nirqa:

—Huk runam chakranpi uvasta plantarurqa hinaspam llamkaq runakunamanchakranta arriendakuruspan unaypaq illarurqa. 10

Uvas cosecha chayara-muptinmi runanta kacharqa llamkaqkunamanta tupaqninta mañamunanpaq.Paykunañataqmi runanta maqaparuspanku mana imayoqta kutirichirqaku. 11

Ya-patawanmi huknin runanta kacharqa, paytapas insultaspankum maqaparqakuhinaspam mana imayoqta kutirichirqaku. 12

Kimsa kaqpipas kacharqaraqmi huk-nin runanta, ichaqa paytapas maqaparuspankum chakranmanta wischururqaku.

13 —Chakrayoqmi tantearqa: “¿Imatañataq ruraykusaq? Chaynaqa, kuyasqay chu-

riytañayá kachasaq, paytaqa respetanqakuch” nispa. 14 Ichaqa chay llamkaqkuna paytarikuruspankum ninakurqaku: “Paymi chaskinqa herenciataqa, paytaqa wañurachisunyáñoqanchikña dueño kananchikpaq” nispa. 15

Chakramanta horqoruspam wañurachirqaku.Jesusmi paykunata tapurqa:—Chaynaqa ¿imatataq ruranqa chakrayoqqa? 16

Payqa kutiruspanmi llamkaq-kunata wañurachispan chakranta hukkunamanña arriendakunqa.

Jesuspa chayna nisqanta uyariruspankuñataqmi:—Amayá Diospas chaytaqa munachunchu —nirqaku.17

Paykunata qawarispanmi Jesus tapurqa:

—¿Ima ninantaq:“Wasi perqaqkunapa wischupakusqanku rumiqa,cimientopi esquinan hapiq rumiñam rikurirurqa”nispa Bibliapa nisqanqa?

LUCAS 20



1904

18 Chay rumiman wichiqkunam pakipasqa kanqaku, rumipa hapisqankunañataq-

mi ñutusqa kanqaku.

Impuesto paganapaq tapukuymanta(Mt 21:45-46, 22:15-22. Mr 12:12-17)

19 Diospa leynin yachachiqkunapiwan *sacerdotekunapa jefenkunam musyakururqaku

Jesuspa rikchanachisqanqa paykunapa contranpi kasqanta. Chay ratollapi presocharuytamunaspapas manam atirqakuchu runakunata manchakusqankurayku. 20

Chaymi justotukuq runakunataña kacharqaku imapipas pantarachimunankupaq chaynapi chayman-sumlla acusaspa prefectoman entreganankupaq. 21

Paykunam Jesusta nirqaku:—Yachachikuq, yachanikum qamqa imam kaqllata rimaspayki yachachis-

qaykita. Pimanpas mana sayapakuspaykim cheqapllata yachachinki Diospamunasqanman hina kawsananchikpaq. 22

Niykuwaykuyá: ¿Allinchu Rey Cesar-man *impuesto pagayninchik icha manachu? —nispa.

23 Llullawan tapusqankuta musyaruspanmi Jesus nirqa:24

—Qollqeta qawachiwaychik. Kay qollqepiqa ¿pipa uyanwan pipa sutintaqkachkan? —nispa.

Hinaptinmi paykunañataq nirqaku:—Rey Cesarpam —nispa.25

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Rey Cesarpa kaqtaqa paymanyá qoychik, Diosmanñataq paypa kaqta —nispa.26

Runakunapa qayllanpi mana pantaspa allinta contestaruptinmi admirasqalla-ña upallakururqaku.

Kawsarimuymantam tapunku.(Mt 22:23-33. Mr 12:18-27)

27 Wañuqkunapa kawsarimuynin negaq wakin *saduceokunam Jesusman asuy-

kuspan tapurqaku:28

—Yachachikuq, Moisespa qellqasqanpim niwachkanchik: “Casado runa mana churiyoqwañuruptinqa, wawqenmi viudawan casarakunqa hinaptinmi churinpas wañukuqpa chu-rin hinaña kanqa chaynapi wañukuqpa miraynin kananpaq” nispa. 29

Huk kutipim qanchiswawqekuna karqa. Mayor kaq casarakuruspanmi mana churiyoq wañukurqa. 30

Chaymiviudawanqa wañukuqpa sullkanña casarakururqa, ichaqa paypas mana churiyoqmi wañu-

kurqa. 31 Kimsa kaq wawqenpas viudawan casarakuruspanmi mana churiyoq wañukurqa.Chaynallatam rurarqa qanchisnintin sullkankunapas, ichaqa paykunapas mana churiyoqmiwañukurqa. 32

Chaymantam viudapas wañukurqa. 33 Chaynaqa wañuqkuna kawsarimup-

tinqa ¿mayqanpa warmintaq kanqa qanchisnintin paywan casarakuchkaptinqa? —nispa.34

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Kay pachapi runakunaqa casarakunkum, hinaspapas casarachinakunkum.

35 Hanaq pachaman chayaspa kawsarimunanpaq kaqkunaqa manañam casara-

kunkuchu nitaqmi casarachinakunkupaschu. 36 Kawsarimuspankuqa manam

wañunqakuñachu, paykunaqa angelkuna hinaña kaspam Diospa churin kanqaku.37

Wañuqkunapa kawsarimunanmantaqa Moisespas yachachirqam tankar kichkapiimam sucedekusqanwan. Señortam suticharqa Abrahampa Diosninwan, Isaacpa Dios-ninwan hinaspa Jacobpa Diosninwan. 38

Chaynaqa Diosqa manam wañusqakunapaDiosninchu ichaqa kawsaqkunapa Diosninmi, paypaqa llapallanmi kawsachkan.

LUCAS 20



1905

39 Chaynata Jesus niruptinmi Diospa leynin yachachiqkunamanta wakinnin nirqa:

—Yachachikuq, allintam rimarunki —nispa.40

Chayraykum manchakururqakuña tapukuytapas.

Cristoqa Rey Davidmantapas aswan hatun kasqanmanta(Mt 22:41-46. Mr 12:35-37)

41 Jesusmi paykunata tapurqa:

—¿Imaynanpitaq ninku Cristoqa Davidpa miraynin kasqanta? 42-43 Davidmi Sal-

mos libropi nichkan:

“Señor Diosmi Señorniyta nirqa:‘Enemigoykikunata vencenaykamayá*alleqniypi tiyay.

Enemigoykikunata saruchinaykamayáalleqniypi tiyaykuy’ nispa.”

44 ¿Imaynataq Cristoqa Davidpa mirayninqa kanman, Davidpuni “Señorniy” nispa

Cristomanta rimachkaptinqa?

Diospa leynin yachachiqkunata Jesus qaqchasqanmanta

(Mt 23:1-36. Mr 12:38-40. Lc 11:37-54)

45 Llapa runakuna uyarichkaptinmi discipulonkunata Jesus nirqa:

46 —Cuidakuychik Diospa leynin yachachiqkunamanta, paykunaqa qoysu pachawanpuriytam gustanku, plazakunapipas respetollawanña rimaykunatam munanku, huñu-nakunanku wasikunapipas hinaspa convidokunapipas ñawpaqllapi tiyaytam munanku.47

Viudakunapa imallantapas qechuruspam allin runa tukuspa una-unayta Diosta ma-ñakunku, chayraykum paykunaqa wakinmantapas aswan castigasqaraq kanqaku.

Wakcha viudapa ofrenda qosqanmanta

(Mr 12:41-44)

211

Jesusmi qawachkarqa ofrenda churananku baulman apukunapa ofrendachurasqanta. 2

Qawarirqataqmi iskay qollqechakuna churaq wakcha viu-datapas. 3

Chaymi nirqa:—Cheqaptapunim nikichik, wak wakcha viudam llapallan apukunapa churasqan-

mantapas aswan achkataqa churaykun. 4 Apukunaqa puchuq qollqellankutam churarqa,

wak viudam ichaqa wakcha kayninpi mantienekunanpaq kaqta llapallanta qoykun.

Templo tuñichisqa kananmanta

(Mt 24:1-2. Mr 13:1-2)

5

Kuyayllapaq rumikunawan hinaspa Diosman regalasqa sumaq adornokuna-wan allichasqa templomanta wakinkuna rimaptinkum Jesus nirqa:6

—Kay qawasqaykichikkunatam hamuq punchawkunapi tuñichinqaku, manamchulla rumipas perqasqaqa puchunqachu.

LUCAS 20, 21



1906

Jesus kutimunanpaq tukuy ima pasakunanmanta(Mt 24:3-28. Mr 13:3-23)

7 Jesustam tapuykurqaku:

—Yachachikuq ¿haykapitaq kay nisqaykikunaqa kanqa? ¿Ima señaltaq kanqamanaraq chaykuna pasakuchkaptinqa? —nispa.8

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Allinta qawakuychik, yanqataq pipas pantachisunkichikman. Achkaqmi

hamunqaku ñoqapa sutiypi: “Ñoqam kani Cristo, ñam tiempoqa chayaramunña”nispa. Ichaqa amam paykunawanqa rinkichikchu. 9

Guerrakunamanta hinaspachaqwakunamanta uyarispaykichikqa amam mancharikunkichikchu. Chaykuna-qa puntatam sucedekunan ichaqa kay tiempoqa manam tukunqaraqchu.

10 —Huk nacionmi peleanqa huklaw nacionwan chaynataq huk gobiernopas huklaw

gobiernowan. 11 Tukuy hinastinpim kanqa manchakuypaq terremotokuna, muchuyku-

na hinaspa onqoykuna. Cielokunapipas kanqam mancharikuypaq hatun señalkuna.12

—Ichaqa manaraq chaykuna pasakuchkaptinqa presochasqa hinaspañakarichisqam kankichik. *Huñunakunanku wasikunaman pusasqa kaspam car-celasqa kankichik. Ñoqaraykum juzgasqa kanaykichikpaq reykunaman hinaspagobiernaqkunaman pusasqa kankichik. 13

Chaykunaqa sucedesunkichik ñoqamanta wi-llakunaykichikpaqmi. 14

Amam yuyaymanankichikchu imam rimanaykichikmantaqa.15

Enemigoykichikkunata upallachinaykichikpaqmi hinaspa mana imanasunaykichik-paqmi yachaywan rimanaykichikpaq palabrakunata qosqaykichik. 16

Wakinnikichiktamtayta-mamallaykichik, wawqellaykichik, ayllullaykichik hinaspa amistadllaykichik trai-

cionarusunkichik chaymi wakinnikichikqa wañuchisqa kankichik.17

Ñoqaraykum llaparunakuna cheqnisunkichik. 18 Chaywanpas umaykichikpi chullalla chukchaykichikpas

manam chinkanqachu. 19 Pipas takyaqmi kawsayniyoqqa kanqa.

20 —Jerusalenpa muyuriqninpi tropakunata qawarispaqa, chay llaqta purma-

chinanku tiempo chayaramusqantam yachankichik. 21 Judea lawpi kaqkunaqa

orqokunamanyá ayqechunku, Jerusalen llaqtapa chawpinpi kaqkunapas lloqsi-chunkuyá. Chakrapi kaqkunapas amañayá llaqtamanqa kutiykuchunkuchu. 22

Chaypunchawkunaqa Diospa castiganan punchawkunam kanqa Bibliapi nisqankunacumplikunanpaq. 23

¡Imaynaraq kanqaku chay punchawkunapi wiksayoq otaqñuñuq wawayoq warmikunaqa! Dios kay llaqtakunata castigaptinmi llakikuyllaña

kanqa. 24 Espadawanmi wañuchinqaku, llapallan nacionkunamanmi presochasqatapusanqaku. Mana judio kaq runakunañam Jerusalen llaqtataqa munaychakunqaku,chaynaqa kanqa mana judio runakunapa munaychakusqan tiempo tukunankamam.

Jesucristopa imaynam kutimunanmanta(Mt 24:29-35, 42-44. Mr 13:24-37)

25 —Señalkunam kanqa intipi, killapi hinaspa lucerokunapi. Kay pachapipas nacion-

nintin runakunam mana ima rurakuytapas atispanku mancharisqallaña kanqaku lamarqochapa hinaspa *olakunapa qapariyninwan. 26

Runakunam wañuypa patanpi hinaña

kanqaku mancharikuymanta kay pachapi tukuy imapa pasananta suyaspa, cielokunapitukuy ima kaqkunapas katkatatanqam. 27 Hinaptinmi runakuna rikuwanqaku hatun

atiyniywan hinaspa kanchariyniywan puyupi hamuchkaqta. 28 Chaykuna pasakuptinqa

kallpanchakuspayá qawarikuychik, librasqa kanaykichikqa hichpamuchkanñam.

LUCAS 21



1907

29 Chaynata niruspanmi kay rikchanachiyta nirqa:

—Qawariychik higos sachatawan llapallan sachakunata. 30 Ikllirimuptinqa ya-

chankichikñam poqoy hichpamusqanta. 31 Chaynam nisqaykuna sucedekuptinqa

yachankichik Diospa munaychakunanqa hichpamusqantaña.32

—Cheqaptapunim nikichik, tukuy kaykunaqa cumplikunqa manaraqpas kaymiray runakuna chinkachkaptinmi. 33 Cielopi kaqkunapas chaynataq kay pacha-

pas chinkarunqam, nisqaykunam ichaqa mana chinkanqachu.34

—Allintayá qawakuychik, yanqañataqmi viciokunapi, machakuykunapihinaspa kay pachapi imapas kaqkunapi afanakuchkaqta qonqayllamanta chaypunchawkuna tariramusunkichikman. 35

Kay pachapi llapallan runakunataqatoqlla hinam qonqayllamanta hapiramunqa. 36

Listolla kaspayá tukuy tiempopiDiosta mañakuychik tukuy kaykuna hamuqmanta lluptinaykichikpaq chaynapiDiosmanta Hamuq Runapa qayllaypi kanaykichikpaqpas.

37 Jesusmi punchawpiqa templopi yachachiq, tutankunañataqmi Olivos Mo-

qoman riq chaypi samananpaq. 38 Sapa tempranonñataqmi runakuna riqkutemploman Jesuspa yachachisqanta uyarinankupaq.

Jesusta wañurachinankupaq tanteanakusqankumanta(Mt 26:1-5, 14-16. Mr 14:1-2, 10-11. Jn 11:45-53)

22 1 Mana Qonchuyoq Tanta Mikunanku otaq *Pascua Fiestam hichpamuchkarqa-

ña. 2 Hinaptinmi *sacerdotekunapa jefenkunawan Diospa leynin yachachiqkuna

runakunata manchakuspanku imaynam Jesus wañurachiyta maskarqaku.3

Chunka iskayniyoq discipulonkunamanta Iscariotewan sutichasqanku Judasman

*Satanas yaykuruptinmi4

pay rirqa sacerdotekunapa jefenkunawan hinaspa templo-pi guardiakunawan parlaq, rirqaqa Jesusta imaynam traicionananpaq rimanakuqmi.5

Chaymi kusisqallaña paganankupaq prometekurqaku. 6 Chaymi Judasñataq “allin-

mi” nispan runakunapa mana yachasqallanta maskarqa haykapim entregaykuyta.

Discipulonkunawan Jesus cenasqanmanta(Mt 26:17-29. Mr 14:12-25. Jn 13:21-30. 1 Co 11:23-26)

7 Mana Qonchuyoq Tanta Mikunanku otaq *Pascuapi Diospaq carnero wañuchinanku

punchawpim 8 Pedrotawan Juanta Jesus kacharqa pascua mikuyta alistamunankupaq.

9 Maypim mikunankupaq tapuptinkuñataqmi 10

Jesus nirqa:

—Llaqtaman yaykuchkaspam puyñupi yaku apachkaq runawan tupanki-chik, paytam qatinkichik yaykusqan wasikama. 11

Wasiyoqtam ninkichik:“Yachachikuqmi nimusunki: ‘¿Mayqan cuartopitaq *Pascua mikuyta cenasaqdiscipuloykunawan?’ nispa.” 12

Chaymi qawachisunkichik hatun cuartota wasipaaltosninpi ña allichasqataña, chaypiyá preparamuychik.

13 Rispankumá tariykurqaku Jesuspa nisqanman hina, chaypim *Pascua mikuy-

ta prepararqaku.14

Horaña karuptinmi *apostolninkunapiwan mikunanpaq tiyaykurqa. 15 Chay-

pim Jesus nirqa:

—Manaraq ñakarichkaspaymi anchallataña munarqani qamkunawan kaypascua carnero mikuykuyta. 16 Nikichikmi: Manañam mikusaqchu Diospa munay-

chakusqanpi cumplikunankama —nispa.17

Vinoyoq vasota hapiykuspanmi Diosman graciasta qoykuspan nirqa:

LUCAS 21, 22



1909

—Manam imapas pisiwarqakuchu —nispa.36

Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:—Kunanyá ichaqa qollqekichikpas chaynataq wayqaykichikpas kaptinqa apay-

chik. Espadaykichik mana kaptinqa pachaykichikta *rantikuspayá rantiychik.37

Nikichikmi, ñoqamanta Bibliapi qellqasqa kaqmi cumplikunan, chaypim nin:“Mana kasukuq runakunaman hukllawasqam karqa” nispa. Ñoqamanta qellqasqakaqkunaqa cumplikunqam.

38 Chaynata Jesus niruptinmi paykunañataq nirqaku:

—Señor, kayqa iskay espada —nispa.Jesusmi nirqa:—Chayllapaqñam —nispa.

Getsemani huertapi Jesus mañakusqanmanta(Mt 26:36-46. Mr 14:32-42)

39 Chaymanta lloqsiruspanmi hina rinan Olivos Moqoman Jesus pasakurqa, dis-cipulonkunapas paywanmi rirqaku. 40

Chayaruspanmi discipulonkunata nirqa:—Diosta mañakuychik ama tentasqa kanaykichikpaq —nispa.41

Hinaspam paykunapa tumpa waklawninman asuriruspan qonqorakuykuspanDiosta mañakurqa. 42

Chaymi Jesus nirqa:—Taytáy, munaspaykiqa kay ñakariymantayá libraykuway ichaqa amayá ñoqa-

pa munasqaychu kachun aswanqa qampa munasqaykiyá —nispa.( 43

Hinaptinmi hanaq pachamanta angel rikuriykurqa kallpanchaykunanpaq.44

Llumpay llakisqallaña kaspanmi tukuy kallpanwan Diosta mañakurqa. Chika-

chachaq yawar sutuq hinaraqmi sudorninpas pampaman suturqa.)45 Mañakusqanmanta Jesus hatarispanmi discipulonkunaman asuykurqa, pay-

kunatam tariykurqa llakimanta puñukuchkaqta. 46 Chaymi nirqa:

—¿Imanasqataq puñukuchkankichik? Hatarispayá Diosta mañakuychik amatentasqa kanaykichikpaq.

Jesusta presochasqankumanta(Mt 26:47-56. Mr 14:43-50. Jn 18:2-11)

47 Jesus chaynata rimachkaptinraqmi Judas sutiyoq runapa pusasqan achka-

llaña runakuna rikuriykamurqa. Judasqa chunka iskaynintin discipulonkunapa

hukninmi karqa. Jesusman asuykuspa muchaykuptinmi 48 Jesusñataq nirqa:—¿Judas, Diosmanta Hamuq Runatachum muchaykuspa traicionaruwanki? —nispa.49

Chaykuna pasasqanta qawaspankum discipulonkuna nirqaku:—Yachachikuq ¿peleasaqkuchu espadaykuwan? —nispa.50

Chaymi huknin discipulon sacerdotekunapa jefenpa runanpa *alleq rinrinta qorururqa.Chaymi Jesusñataq:51

—De jaychik —nispan chay runapa rinrinta llapchaykuspan sanoyarachirqa.52

Hinaspam *sacerdotekunapa jefenkunata, templopi guardiakunapa jefentahinaspa judiokunapa kamachiqninkunata nirqa:

—¿Suwatapas hapiq hinachum hamurqankichik espadayoq hinaspa kaspiyoq?53 Sapa punchawmi ñoqaqa qamkunawan karqani templopi, ichaqa manam preso-

chawarqankichikchu. Ñam qamkunapa ruranaykichik horaña, kunanqa tutayaypikamachikuqñam munaychakuchkan.

LUCAS 22



1910

Jesusta Pedro negasqanmanta(Mt 26:57-58, 69-75. Mr 14:53-54, 66-72. Jn 18:12-18, 25-27)

54 Jesusta presocharuspankum *sacerdotekunapa jefenpa wasinman pusarqaku.

Pedroñataqmi karu qepallanta qatirqa.55

Patiopi ninata ratachispanku tiyay-kuptinkum, Pedropas paykunawan kuska tiyaykurqa. 56 Ninapa achkiyninwan

Pedrota tiyachkaqta huk sirvienta qawarispanmi nirqa:—Kay runaqa Jesuspa puriqmasinmi —nispa.57

Chaymi Pedroñataq negakuspa nirqa:—Manam reqsinichu —nispa.58

Tumpa unayneqmantam hukpas rikuruspan nirqa:—Qampas paykunamanta kaqmi kanki —nispa.Hinaptinmi Pedroñataq nirqa:—Manam ñoqachu kani tayta —nispa.59 Huk horamanta hinañataqmi hukpas uyanpi niykurqa:—Cheqaptapunim kay runapas Jesuswan karqa, paypas Galilea lawmanta

kaqmi —nispa.60

Chaymi Pedroñataq nirqa:—Imatachá rimakunkipas tayta —nispa.Chaynata rimachkaptinraqmi gallo waqaramurqa. 61

Jesus muyuriykuspaPedrota qawariykuptinmi Pedro yuyarirurqa Señorpa nisqanta, paymi nirqa:“Kunanpunim manaraqpas gallo waqaramuchkaptin reqsiwasqaykita kimsakutikama negakunki” nispa. 62

Chaymi hawaman lloqsiruspan aminankama

waqakurqa.Jesusta burlakusqankumanta

(Mt 26:67-68. Mr 14:65)

63 Jesusta cuidaq runakunam paymanta burlakurqaku hinaspa waqtarqaku.

64 Ñawin watasqata uyanpi takaspankum nirqaku:—Musyakuy ¿pitaq maqasuchkanki? —nispa.65

Tukuyta nispankum insultarqaku.

Jesus juzgasqa kasqanmanta

(Mt 26:59-66. Mr 14:55-64. Jn 18:19-24)66

Punchawña karuptinmi judiokunapa kamachiqninkunawan *sacerdotekuna-pa jefenkuna hinaspa Diospa leynin yachachiqkuna huñunakuruspanku Jesustapusarqaku *corteman. Chaypim payta tapurqaku:

67 —Niwayku ¿qamchu kanki Cristo? —nispa.

Chaymi Jesusñataq nirqa:—“Arí” niptiyqa manam creewaqchikchu. 68

Qamkunata tapuptiyqa manamcontestawankichikchu. 69

Aswanqa, Diosmanta Hamuq Runam kunanmantapunitukuy atiyniyoq Diospa *alleqninpi tiyaykusaq.

70

Chaymi llapallanku nirqaku:—Chaynaqa ¿Diospa Churinchu kanki? —nispa.Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:—Arí ñoqam kani qamkunapa nisqaykichikpi hina —nispa.

LUCAS 22



1911

71 Chaymi paykunañataq nirqaku:

—Kayqaya kikinpuni rimarun ¿imapaqñataq testigotaqa munanchik? —nispa.

Pilatopa qayllanman Jesusta pusasqankumanta(Mt 27:1-2, 11-14. Mr 15:1-5. Jn 18:28-38)

231

Llapallankum Jesusta Pilatoman pasachirqaku. 2 Paykunam Jesusta

acusaspa nirqaku:—Kay runaqa nacionniykupi runakunatam umachachkan *impuestota Rey Cesar-

man amaña paganaykupaq. Payqa hapikuchkan Cristo otaq Rey kasqanpaqmi —nispa.3

Chaymi Pilato tapurqa:—¿Qamchu kanki judiokunapa reynin? —nispa.Chaymi Jesusñataq nirqa:—Arí, qampa nisqaykiman hinam —nispa.4

Hinaptinmi *sacerdotekunapa jefenkunatawan runakunata Pilato nirqa:

—Paypiqa manam imatapas tarinichu sentencianaypaq hinaqa —nispa.5

Paykunañataqmi qaparirqaku:—Chay runaqa Galilea lawpipas chaynataq Judea lawpipas kayman chayamu-

nankamaraqmi runakunata yachachichkan gobiernopa contranpi —nispa.

Rey Herodespa qayllanman Jesusta pusasqankumanta

6 Galileamanta rimasqankuta uyariruspanmi Pilato tapurqa cheqapchus Jesusqa Ga-

lileamanta kasqanta. 7 Herodespa gobiernasqanmanta kasqanta yacharuspanñataqmi

Herodesman pusachirqa. Payqa Galilea lawpi gobiernaq kachkaspanpas chay punchawku-

napiqa Jerusalenpim kachkarqa.8

Herodesmi Jesusta rikuykuspan anchallataña kusikurqa.Paymanta uyarispanmi unayña munarqa ima milagro rurasqanpas qawaykuyta. 9 Achka

kutita tapupayaptinpas Jesusqa manam imatapas rimarirqachu. 10 Chaypitaqmi kachkar-

qa *sacerdotekunapa jefenkunawan Diospa leynin yachachiqkunapas, paykunam Jesustauyanpipuni acusachkarqaku. 11

Herodesmi soldadonkunapiwan Jesusta despreciarqaku,burlakuspam suma-sumaq pachawan churaykachispa Pilatoman kutirichirqa. 12

Herodes-wan Pilato cheqninakusqa kachkaspankupas chay punchawpim amistarurqaku.

Jesusta wañunanpaq sentenciasqankumanta(Mt 27:15-26. Mr 15:6-15. Jn 18:39-19:16)

13 Pilatom huñurachimurqa *sacerdotekunapa jefenkunata, judiokunapa kama-chiqninkunata hinaspa wakin runakunata, 14

paykunatam nirqa:—Kay runatam pusamuwarqankichik: “Runakunatam hoqarin gobiernopa con-

tranpi” nispaykichik. Aswanqa qayllaykichikpi tapuspaymi acusasqaykichikmanhinaqa ima faltantapas mana tarinichu. 15

Mana huchayoq kasqanta yachaspanmiHerodespas kutirachimuwan. Qawasqaykichikpi hinapas manam imatapas rurar-qachu wañunanpaq hinaqa. 16

Azotechispaymi kachaykusaq —nispa.( 17

*Pascua Fiestapim watan-watan Pilato huk presota kacharinan karqa.)18

Aswanqa llapallankum qaparirqaku:

—Chay Jesusta wañuchispayki Barrabasta kachaykapuwayku —nispa.19 Chay Barrabasmi gobiernopa contranpi runakunata hatarirachisqanmanta hinas-

pa runa wañuchisqanmanta carcelpi kachkarqa. 20 Jesusta kachaykuyta munaspanmi

paykunata Pilato rimapayarqa. 21 Chaymi paykunañataq astawanraq qaparirqaku:

LUCAS 22, 23



1912

—¡Chakataruy! ¡Chakataruy! —nispa.22

Hinaptinmi Pilatoñataq kaywanqa kimsa kutitaña nirqa:—¿Ima mana allintañataq payqa rurarurqa? Wañunanpaq hinaqa manam ima

faltantapas tarinichu. Azoterachispaymi kachaykusaq —nispa.23

Chakatananpaq mañaspankum astawanraq qaparirqaku. Chaynapimárunakunapa mañakusqanman hina rurarqa. 24 Jesustamá wañunanpaq Pilato sen-

tenciaykurqa. 25 Runakunapa mañakusqanku Barrabastam ichaqa kachaykachirqa.

Paymá gobiernopa contranpi runakunata hatarichispan runatapas wañurachirqa.Jesustam ichaqa runakunaman entregaykurqa munasqankuta ruranankupaq.

Jesusta chakatasqankumanta(Mt 27:32-44. Mr 15:21-32. Jn 19:17-27)

26 Chakatanankupaq Jesusta pusaspankum chakramanta kutichkaptin Cirene llaqtayoq

Simonta hapirurqaku, paymanña cruzninta hombrochiptinkum Jesuspa qepanta rirqa.27 Paypa qepantam rirqa achkallaña runakuna, warmikunapas achkallañam rir-

qaku Jesusmanta qaparillawanña waqastin. 28 Paykunata qawarispanmi Jesus nirqa:

—Jerusalen llaqtayoq warmikuna, amayá ñoqamantaqa waqaychikchu, wa-qaspaqa-waqaychik kikikichikmantawan wawaykichikkunamantayá. 29

Hamuqpunchawkunapim ninqaku: “¡Mayna kusisqam mana wachakuqkunaqa hinaspamana wawa ñuñuq señorakunaqa!” nispa. 30

Runakunam orqokunata ninqaku:“Tuñiykamuy” nispa, moqokunatañataqmi ninqaku: “Pakaykuwayku” nispa.31

Kawsaq sachata kaynata ruraspankuqa ¿imananqakuraq chakisqa sachataqa?32

Pusarqakutaqmi mana allin ruraq iskay runakunatapas Jesuswan kuskata

wañuchinankupaq.33

Uma tullu sutiyoq moqoman chayaruspankum chakatar-qaku Jesusta, chakatarqakutaqmi mana allin ruraq iskaynin runakunatapas,huknintam chakatarqaku *alleq lawninpi, huknintañataqmi chakatarqaku *ichoqlawninpi. ( 34

Chakatachkaptinkum Jesus nirqa:—Taytáy, pampachaykuy, manam yachankuchu imam rurasqankuta —nispa.)Soldadokunañataqmi Jesuspa pachanta sortearqaku mayqanmanpas tuparu-

nanpaq. 35 Llapa runakunapas sayaykuspam qawachkarqaku imam pasakusqanta,

judiokunapa kamachiqninkunapas burlakuspam nirqaku:—Wakin runakunatam librarqa, chaynaqa kikinyá librakuchun Diospa akllas-

qan cheqap Cristo kaspanqa —nispa.36 Soldadokunapas asuykuspankum vinagreta mallichispanku burlakurqaku:37

—Judiokunapa reynin kaspaykiqa, kikillaykiyá librakuy —nispanku.38

Cruzninpa umanpim qellqasqa karqa: “KAYMI JUDIOKUNAPA REYNIN” niq.39

Chaypi warkusqa mana allin ruraq runapas Jesustam kamirqa:—Cristo kaspaykiqa librakuspayá ñoqaykutapas librawayku —nispa.40

Hukninñataqmi chay kamiq runata qaqcharqa:—¿Qampas wañunaykipaq sentenciasqa kachkaspaykichum Diosta mana

manchakunki? 41 Mana allin rurasqanchikmantam ñoqanchikqa kaypi ñakarich-

kanchik, paymi ichaqa ñakarichkan mana imamanta.42

Chaynata niruspanmi Jesusta niykurqa:—Jesus, munaychakusqaykiman chayamuspaykiqa yuyarillawankimá —nispa.43

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Cheqaptam niki, kunanpunim ñoqawan kanki *paraisopi —nispa.

LUCAS 23



1913

Jesusmi wañukun(Mt 27:45-56. Mr 15:33-41. Jn 19:28-30)

44 Kay pacham tutayarurqa yaqa chawpi punchawmanta las treskama. 45

Inti tutaya-

ruptinmi templopi santuario rakiq rakta telapas llikikururqa.46

Jesusñataqmi qaparirqa:—Taytáy, espirituytam qomuyki —nispa.Chaynata niruspanmi wañukurqa.47

Soldadokunapa capitanninmi chay pasasqankunata qawaspan Diosta alabarqa:—Cheqaptapunim kay runaqa mana huchayoq kasqa —nispa.48

Pasasqanta qawananpaq lliw huñunakuqkunam chayta qawaspanku qas-qonkuta takakustin asurikurqaku. 49

Jesuspa reqsinakusqankunañataqmi Galilealawmanta riq warmikunapiwan karullamanta qawachkarqaku.

Jesusta pampaykusqankumanta

(Mt 27:57-61. Mr 15:42-47. Jn 19:38-42)50-51

Karqam judiokunapa cortenpi conse jero Josey sutiyoq allin justo runa.Payqa karqa Judea lawpi kaq Arimatea llaqtayoqmi. Payqa manam hukllachu karqa*cortepi tanteasqankuwanpas nitaq rurasqankuwanpas, paypas Diospa munaycha-kusqantam suyachkarqa. 52

Paymi rirqa Pilatoman Jesuspa cuerponta mañaq.53

Cruzmanta uraykachispanmi no sabanaswan wankuykurqa hinaspampipapas manaraq pampakusqan qaqapi toqosqa sepulturaman churaykurqa.54

Chaykunaqa sucedekurqa *samana punchawpaq preparakunanku punchawpimotaq samana punchawpaq tumpallaña faltachkaptinmi.

55 Galilea lawmanta Jesuswan riq warmikunapas sepulturantaqa rikurqakum,rikurqakutaqmi imaynam cuerpon churasqankutapas. 56

Wasinkuman kutiruspan-kuñataqmi olorkunatawan miski asnaq hampita prepararqaku hinaspam leymanhina *samana punchawpi samarqaku.

Jesuspa kawsarimusqanmanta(Mt 28:1-10. Mr 16:1-8. Jn 20:1-10)

24 1 Chay warmikunam domingo tutapayta miski asnaq preparasqanku olor-

kunata aparikuspa sepulturaman rirqaku. 2 Sepultura punkupi rumitam

tarirurqaku asurichisqataña 3 chaymi yaykuspanku Señor Jesuspa cuerpontaqa

manaña tarirqakuchu. 4 Mana ima ruraytapas atichkaptinkum kancharichkaqpachayoq iskay runakuna paykunaman rikuriykurqa. 5

Mancharikuymanta pam-pakama kumukuykuptinkum chay runakuna nirqa:

—¿Imanasqataq kawsakuqtaqa wañusqakuna ukupi maskachkankichik?6

Payqa manam kaypiñachu kachkan, aswanqa kawsarirunmi. Yuyariychikyá,Galilea lawpi kachkaspanraqmi nisurqankichik: 7

“Diosmanta Hamuq Runataqahuchasapa runakunamanmi qoykuwanqaku chakatawanankupaq, ichaqa kimsapunchawmantam kawsarimusaq” nispa.

8 Hinaptinmi chayraq yuyarirurqaku Jesuspa chayna nisqanta. 9

Sepulturamanta kutirus-

pankuñataqmi willarqaku chunka hukniyoq *apostolkunamanwan wakinkunaman tukuychaykuna pasakusqanmanta. 10 Apostolkunaman willaqkunam karqa Magdala llaqtayoq

Maria, Juana, Jacobopa maman Maria hinaspa wakin warmikuna. 11 Chayta uyariqninku-

nam cuentopaq hapispanku mana creerqakuchu chay warmikunapa willakusqanta.

LUCAS 23, 24



1914

12 Pedrom ichaqa sepulturaman kallparqa, kumuykuspan sepulturata qa-

waykuptinmi sabanasllaña chaypiqa kachkasqa. Chaynata qawaykuspanmiadmirasqallaña kutirirqa.

Emaus llaqtaman riqkunaman Jesuspa rikuriykusqanmanta(Mr 16:12-13)

13 Jerusalenmanta iskay legua masninpi tarikuq Emaus llaqtachamanmi chay

domingo punchawpi richkarqaku Jesuspa iskay puriqmasinkuna. 14 Tukuy ima

sucedekusqanmanta parlastinmi richkarqaku. 15 Rimaspa hinaspa tapunakuspa

rimachkaptinkum paykunaman Jesus asuykuspan paykunawan rirqa. 16 Aswanqa

manam pay kasqanta reqsirqakuchu telawan hina ñawinku harkachisqa kasqanrayku.17

Jesusmi paykunata tapuykurqa:—¿Imamantataq puristin tapunakuchkankichik? —nispa.Chaymi llakisqallaña sayaykurqaku. 18

Hinaptinmi Cleofas sutiyoq runa payta

nirqa:—Jerusalenpi llapallan runakunam yachanku kay punchawkunapi tukuy ima

sucedekusqantaqa ¿hinaptinchum chaypi *yachachkaspaykipas qamlla chaytaqamana yachanki? —nispa.


—¿Imataq pasakurqa? —nispa.Hinaptinmi paykunañataq nirqaku:—Rimachkanikuqa Nazaret llaqtayoq Diosmanta willakuq Jesusmantam. Payqariki

Diospa qayllanpipas chaynataq runakunapa qayllanpipas atiywanmi milagrokunata

rurarqa chaynataq yachachirqapas.20

Ichaqa *sacerdotekunapa jefenkunam, kamachi-kuqkunapiwan wañunanpaq sentenciarurqaku hinaspam chakatarurqaku. 21 “Payqa

Israel naciontachiki libranqa” nispaykum ñoqaykuqa suyachkarqaniku. Kunanwan-qa kimsa punchawñam chaykunapa sucedekusqanqa. 22

Aswanqa admirasqataqmikachkaniku. Ñoqaykuwan kaq warmikunam sepulturanman rirqaku. 23

Paykunakutiramuspankum willawarqaku Jesuspa cuerpontaqa manaña tarimusqankuman-ta, paykunamansi angelkuna rikuriykuspa nisqa: “Jesusqa kawsachkanmi” nispa.24

Hinaptinmi ñoqaykuwan kaqkunamanta wakinkuna sepulturaman rispanku warmi-kunapa nisqanta hinalla tariykamurqaku, Jesuspa cuerponpas manas chaypiñachu.

25 Chaymi Jesus paykunata nirqa:

—Mana yuyayniyoq runakuna, qamkunaqa Diosmanta willakuqkunapa tukuyima nisqankutapas sasallaña creeqmi kankichik. 26

¿Hanaq pachaman kutinan-paqqa manachum Cristoqa chaykunata ñakarinan karqa? —nispa.

27 Moisespa qellqasqan librokunamanta qallarispam Diosmanta willakuqkunapa

libronkunapi tukunankama kikinmanta rimaqta entiendechirqa.28

Emaus llaqtachaman chayaruptinkum karutaraq richkaq hina ñanman chura-kuykuptin 29

paykunañataq harkarqaku:—Tardeñam, ñoqaykuwan kuskayá kaypi samakuy, tutaykamuchkanñam —nispa.Jesusmi paykunawan samananpaq yaykuykurqa. 30

Mesaman tiyaykuptinkuña-

taqmi tantata hapiykuspan graciasta qorqa. Pakiykuspanñataqmi paykunamanqoykarirqa. 31 Hinaptinmi chay ratollapi ñawinku mosoqmanta kicharikuruptin

payqa Jesus kasqanta reqsirurqaku. Payñataqmi chinkarurqa qawachkaptinku.32

Paykunañataqmi admirasqallaña ninakurqa:

LUCAS 24



1915

—¿Manachum sonqonchik ruparirqa ñanpi parlapayawaptinchik hinaspa Bi-bliamantapas entiendechiwaptinchik? —nispa.

33 Chay ratollapim Jerusalen llaqtaman kutirirqaku, chaypim tariykurqaku

huñunasqata chunka hukniyoq discipulokunata compañaqninkunatawan. 34 Pay-

kunam ninakuchkasqa:—Cheqaptapunim Señorqa kawsarirusqa. Pedromanpas rikuriykunñam —nispa.35

Hinaptinmi Emaus llaqtamanta kutiqkunapas willakurqaku imam ñanpi pa-sakuqmanta hinaspa mesapi tantata pakiptin reqsirusqankumanta.

Discipulonkunaman Jesuspa rikuriykusqanmanta(Mt 28:16-20. Mr 16:14-18. Jn 20:19-23)

36 Chaykunamanta rimachkaptinkuraqmi chawpinkupi Jesus rikuriykuspan nirqa:

—Hawkalla kaychik —nispa.37

Hinaptinmi paykunañataq qonqaymanta mancharikururqaku alma kasqanta

piensaspanku.38

Chaymi Jesusñataq nirqa:—¿Imanasqataq mancharisqallaña kachkankichik? ¿Imanasqataq ñoqa kas-

qaymanta iskayrayachkankichik? 39 Qawaychik makiykunatawan chakiykunata.

Munaspaykichikqa llachpaykuwaychik ñoqapuni kasqayta yachanaykichikpaq.Almaqa mana cuerpoyoqmi, mana tulluyoqmi, ñoqam ichaqa cuerpoyoq kachkani.

40 Chaynata nispanmi clavospa yaykusqan makinkunatawan chakinkunata

paykunaman qawaykachirqa. 41 Kusikuymantawan admirakuymanta manaraq

creeptinkum Jesus tapuykurqa:

—¿Imallaykichikpas kachkanchu kaypi mikuykunaypaq? —nispa.42 Hinaptinmi kankasqa challwapa partenta qoykuptinku 43

paykunapa qayllan-pi mikuykurqa.

44 Paykunatam nirqa:

—Kaykunaqa sucedekun Moisespa qellqasqankuna, Diosmanta willakuqkunapaqellqasqankuna hinaspa Salmos libropi qellqasqa kaqkuna cumplikunanpaqmi.Chaytaqa qamkunawan kachkaspayraqmi willarqaykichik.

45 Yuyayninkuta kichaykuptinmi chayraq entiendeykurqaku Bibliapa nisqanta.

46 Chaymi paykunata Jesus nirqa:—Qellqasqaman hinamá ñoqa Cristoqa ñakarispa hinaspa wañuspa kimsa pun-

chawninman kawsarimunay karqa 47 chaynapi Jerusalenpipas hinaspa tukuynacionkunapipas willakuptinku runakuna wanakuspa huchankumanta pampachasqakanankupaq. 48

Chaynaqa, kaykunamantaqa qamkunam testigo kankichik. 49 Qam-

kunamanmi kachamusaq Taytapa prometesqan Chuya Espirituta. Kay Jerusalenllaqtapim suyaykunkichik hanaq pachamanta hamuqpa atiynin chaskinaykichikkama.

Hanaq pachaman Jesuspa ripukusqanmanta(Mr 16:19-20)

50 Chaynata rimaruspanmi Betaniaman paykunata pusarqa. Chaypim makin-

kunata hoqariykuspan paykunata bendecirqa.51

Hinaspam altoman hoqarikuspapaykunamanta chinkarurqa hanaq pachaman apasqa kaspan. 52 Paykunañataqmi

adoraspanku sinchi kusisqallaña Jerusalenman kutirirqaku. 53 Tukuy tiempom

templopi kaspanku Diosta alabaqku.

LUCAS 24



1916

Diospa Siminmanta

11

Tukuy imapa qallariyninpiqa karqañam Simiqa, chay Simiqa karqa Dios-wanmi, chay Simiqa Diosmi. 2

Tukuy imapa qallariyninpiqa Dioswanmikarqa. 3

Diosmi paynintakama unancharqa tukuy imakunatapas, mana paywanunanchaptinqa tukuy imakunapas manam kanmanchu karqa. 4

Kawsaymi paypikarqa, chay kawsaytaqmi achkiy karqa runakunapaq. 5

Achkiymi kanchan tuta-yayta, tutayayñataqmi mana atirqachu chay achkiy wañurachiyta.

6 Juan sutiyoq runatam Dios kachamurqa. 7

Paymi hamurqa testigo hina achkiy-manta willakunanpaq chaynapi Juanpa nisqanwan runakuna iñinankupaq. 8

Juanqa

manam chay achkiychu karqa, payqa achkiymanta willakunanpaq kachamusqallamkarqa. 9

Cheqap achkiyqa llapa runakunatam achkirirqa kay pachaman hamuspa.

JESUCRISTOMANTAJUANPA QELLQASQAN

Jesuspa vidanmanta wakin willakuqkunapa unay qepantañam Juanpas kay librotaqellqarqa. Kay libroqa hukmanneqmi Mateopa, Marcospa, Lucaspa qellqasqan libro-kunamantaqa. Kay libropi tarikuq Jesuspa wakin rurasqankunaqa chaynataq wakinrimasqankunaqa manam tarikunchu chay wakin librokunapiqa.

Kay libroqa tawa parteman rakisqam kanman:

Punta kaq partem willakun Jesucristoqa Dios kachkaspanpas runayarusqanmanta, willa-kuntaqmi Bautizaq Juanpa willakusqankunamantapas (1).Iskay kaq parteñataqmi willakun Juda lawpi Jesuspa rurasqankunamanta, judiokunapa

Pascua Fiestanpi chaynataq wakin hatun estakunapipas Jesus rikurisqanmanta (2-12).Kimsa kaq parteñataqmi willakun semanallaña Jesus kawsaspan Jerusalenpi ñakarisqan-

mantawan wañukusqanmanta (13-19).Tawa kaq parteñataqmi willakun Jesus kawsariruspan Galilea lawpi discipulonkunaman

rikuriykusqanmantawan Apostol Pedrowan rimasqanmanta (20-21).Juanqa qellqarqa manam Jesuspa rurasqallanmantachu aswanqa Jesuspa pim kas-

qanmantawanmi. Jesusqa wiñaypaq Diospa Simin kachkaspam runayarurqa hinaspamrunakuna ukupi kawsarqa (1:1-18). Milagrokuna rurasqanmi qawachiwanchik payqa Dios

kasqanta. Jesusqa pim kasqantam reqsichikurqa yakuwan, kanchaywan hinaspa tantawanrikchanachispan. Paymi nirqa: “Ñoqam kani tanta, ñoqam kani kay pachapa kanchaynin,ñoqam kani oveja kanchapa punkun, ñoqam kani allin michiq, ñoqam kani kawsariy chay-nataq kawsaypas, ñoqam kani ñan, ñoqam kani cheqap uvas sacha” nispa.

Hina kay librom willakuntaq imapaqmi qellqasqa kasqanta: “Kaykunataqa qellqarqaniJesus Diospa Churin Cristo kasqan creenaykichikpaqmi, creespaykichikñataq payraykuwiñay kawsayniyoq kanaykichikpaq” (Jn. 20:31).



1917

10 Achkiy mi karqa kay pachapi, paywanmi Dios kay pachata rurarqa, runakunam

ichaqa mana reqsirqachu. 11 Simim hamurqa kikinpa kaqman, castamasinkunañataq-

mi mana chaskirqachu. 12 Payta chaskispa iñiqkunamanmi ichaqa qorqa derechonta

Diospa churinña kanankupaq. 13 Paykunaqa manam runapa churin hinachu kanku, ma-

nataqmi nacenkupas qaripa munasqanman hinachu aswanqa Diospa churinñam kanku.14 Chay Simim runayaruspan *yacharqa ñoqanchikwan Diospa cheqap kuyakuy-

ninta qawachiwaspanchik. Qawarqanikum achkiynintapas, paymi qawachiwarqakuTaytapa sapallan Churin kasqanta. 15

Juanmi paymanta willakuspan qaparirqa:—Paymi chay “Qepaytam hamuchkan” nisqayqa, qepay hamuq kachkaspapas

ñoqamantaqa atiyniyoqmi manaraqpas nacechkaptiy kasqanrayku —nispa.16

Diospa churinmantam llapallanchik chaskichkanchik achka-achka favor-ninta. 17

Leytaqa Diosmi qorqa Moisesnintakama, cheqap favorninñataqmihamuwanchik Jesucristontakama. taqmi hamuwanchik Jesucristontakama.18

Manam pipas Diostaqa rikurqachu haykapipas, Taytapa sapallan Churillanmipaytaqa rikurqa. Paymi Dioswan kuska *yachaspa willawanchik Diosmanta.

Bautizaq Juanpa willakusqanmanta(Mt 3:11-12. Mr 1:7-8. Lc 3:15-17)

19 Judiokunam Jerusalenmanta kacharqa *sacerdotekunata hinaspa *Leviy

casta runakunata:—¿Pitaq kanki? —nispa Juanta tapumunankupaq. 20

Juanmi willakurqa cheqapta:—Manam ñoqaqa Cristochu kani —nispa.21

Hinaptinmi tapurqaku:

—Chaynaqa ¿pitaq kanki icha *Diosmanta willakuq Eliaschu? —nispa.Juanñataqmi nirqa:—Manam ñoqaqa Eliaschu kani —nispa.Chaymi paykunañataq nirqaku:—Chaynaqa qamqariki kanki Moisespa nisqancha. Paymi nirqa: “Hamunqam

*Diosmanta willakuq” nispa.Chaymi Juanñataq nirqa:—Manam paychu kani —nispa.22

Chaymantam nirqaku:

—Chaynaqa ¿pitaq kanki? Kachamuwaqniykuman willamunaykupaqyá niway-ku, kikikiqa ¿imanikunkitaq? —nispa.

23 Juanmi nirqa:

—Ñoqaqa kani *Diosmanta willakuq Isaiaspa nisqanpi hina: “Señorpa hamu-nan ñanta derechaychik” nispa purunpi qayakuqmi.

24 Juanta tapuqkunaqa karqa *fariseokunapa kachamusqanmi. 25

Mosoqmantampaykuna tapurqa:

—Mana Cristochu nitaq Eliaschu nitaq Moisespa nisqan Diosmanta willakuq-chu kachkaspaykiqa ¿imanasqamá bautizankiqa?

26 Hinaptinmi Juanñataq nirqa:—Ñoqaqa bautizani yakullawanmi, qamkuna ukupi kaqtam ichaqa manaraq

reqsinkichikraqchu. 27 Paymi chay “Qepaytam hamunqa” nisqayqa, paypataqa

*usutanpa watullantapas manam paskanaypaq hinachu kani.

JUAN 1



1918

28 Chaykunaqa sucedekurqa Jordan Mayupa waklawnin Betania lawpim, chay-

pim Juan bautizachkarqa.

Diosmanta Hamuq Runamanta

29 Paqarinnintintam Juan rikururqa Jesus hamuqta chaymi nirqa:—Qawaychik, paymi *Diosmanta Hamuq Carneroqa, wañuspanmi runakunapahuchanta pampachanqa. 30

Paymi chay “qepaytam hamuchkan” nisqayqa. Qepayhamuq kachkaspapas ñoqamantaqa atiyniyoqmi manaraqpas nacechkaptiy kas-qanrayku. 31

Manam ñoqapas reqsirqanichu pay kasqantaqa, ichaqa yakuwanmibautizani Israel casta runakuna Jesusta reqsinankupaq —nispa.

32 Juanqa nirqataqmi:

—Ñoqam rikurqani Chuya Espiritu hanaq pachamanta paloma hina urayka-muspa Jesuspa hawanman tiyaykuqta. 33

Manamá paytaqa reqsirqanichu ichaqa

yakupi bautizanaypaq kachamuwaqniymi niwarqa: “Qawankim Espiritu uray-kamuspa runapa hawanman tiyaykuqta, paymi bautizanqa Chuya Espirituwan.”34

Paytaqa ñam rikurqaniña chaymi willakuni payqa Diospa Churin kasqanta.

Jesuspa punta kaq discipulonkunamanta

35 Bautizaq Juanmi paqarinnintinta sayachkarqa iskay discipulonkunawan.

36 Juanmi Jesusta richkaqta rikuruspa nirqa:—Qawaychik, paymi *Diosmanta Hamuq Carneroqa —nispa.37

Juanpa discipulonkunam chay nisqanta uyariruspanku Jesusta qatikurqaku.38

Jesus qepanta qawariykuptinmi paykuna hamuchkasqa, paykunatam Jesus nirqa:

—¿Imatataq munankichik? —nispa.Paykunañataqmi nirqa:—Yachachikuq ¿maypitaq *yachanki? —nispa.39

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Hakuwá qawamuychik —nispa.Rispankum qawamurqaku Jesuspa maypim *yachasqanta. Inti waqtaykuytaraq-

mi tuparqakuqa, chay horamantam paqarinnintinkama kuska karqaku.40

Iskayninmanta Juanpa nisqanta uyarispa Jesusta qatikuqmi karqa Andres, payqa karqaSimon Pedropa wawqenmi. 41

Puntata wawqen Simonta Andres maskaramuspanmi nirqa:

—Mesiastam tariramuniku —nispa.Mesiasqa Cristo ninanmi.42

Andresmi pusarqa Simonta Jesuspa kasqanman chaymi Simonta qawaykus-pan Jesus nirqa:

—Juanpa churin Simon, kunanmantaqa Cefasñam sutiki kanqa —nispa. Chaysutiqa Pedro ninanmi.

Felipetawan Natanaelta Jesuspa qayasqanmanta

43 Jesusmi paqarinnintinta Galilea lawman rinanpaq kachkaspa tuparurqa Feli-

pewan, paytam nirqa:—Hakuchik —nispa.44

Felipeqa karqa Betsaida llaqtayoqmi, llaqtamasintaqmi karqa Andreswan Pe-dropas. 45

Felipem Natanaelta maskamuspan nirqa:

JUAN 1



1919

—Tariramunikum huk runata, paymantam Moisespas chaynataq Diosmanta willa-kuqkunapas qellqarqa. Payqariki Joseypa churin Nazaret llaqtayoq Jesusmi —nispa.

46 Chaymi Natanael nirqa:

—Nazaret llaqtamantaqa ¿yaqachum ima allinpas lloqsimunman? —nispa.

Felipeñataqmi nirqa:—Hakuwá qawamunki —nispa.47

Jesusmi Natanaelta rikuruspan nirqa:—Kay hamuq runaqa cheqap Israel casta runam, payqa mana engañakuqmi —nispa.48

Natanaelñataqmi nirqa:—¿Maypitaq reqsiwarqanki? —nispa.Chaymi Jesusñataq nirqa:—Manaraqpas Felipe willasuchkaptikim higos sachapa sikinpi rikurqayki —nispa.49

Chaymi Natanael nirqa:—Yachachikuq, qamqa kanki Diospa Churinmi, qamqa kanki Israel runakunapa

reyninmi —nispa.50

Jesusmi nirqa:—¿“Higospa sikinpim rikurqayki” niptiychu creerunki? Chaymantapas aswan

mas hatun ruraykunatam rikunki.51

—Cheqaptapunim rikunkichik hanaq pachata kicharayaqta, Diosmanta HamuqRunatapas Diospa angelninkunawan hanaq pachawan comunicaqtam rikuwankichik.

Cana llaqtapi casarakuymanta

2

1 Kimsa punchaw pasaruptinmi Galilea law Cana llaqtapi karqa casamiento.

Chaypim karqa Jesus chaynataq mamanpas.2

Jesustam discipulonkunatawanqayachirqaku chay casamientoman. 3 Vino pisiruptinmi Jesusta maman nirqa:

—Vinom pisirun —nispa.4

Chaymi Jesus nirqa:—Mamay ¿imanasqataq niwanki chaynataqa? Manaraqmi tiempoy chayamun-

raqchu —nispa.5

Chaymi serviqkunata Maria nirqa:—Ruraychik Jesuspa imam kamachisusqaykichikta —nispa.6

Soqta urpukunam kachkarqa rumimanta rurasqa, chayna urpukunapim judio-kuna yakuta waqaychaq *chuyanchakunankupaq. Sapa urpumanmi yaku huntaq

iskay-kimsa puyñu. 7 Chaymi serviqkunata Jesus nirqa:—Hillpuychik yakuta kay urpukunaman —nispa.Chaymi hillpurqaku huntanankama. 8

Chaymi Jesus nirqa:—Wisispa apaychik mayordomoman —nispa.Chaymi kamachisqanman hina aparqaku. 9

Yakumanta vinoyaruqta mayordomomalliykuspanmi mana yacharqachu ni maypi waqaychasqankutapas, serviqkunallamyacharqa chay vinoqa yakumanta kasqanta. Mayordomom noviota qayaykuspan nirqa:

10 —Llapa runaqa puntataqa servinku allinnin vinotam, llumpayta tomaruptinkuñam

qamyantaqa qonku. Qamñataqmi allinninta waqaychasqanki qepapaqraq —nispa.11

Kay punta kaq *milagrotam Jesus rurarqa Galilea law Cana llaqtapi. Chay-wanmi qawachikurqa atiyninta hinaptinmi discipulonkuna iñirqa payman.12

Chaymantam rirqa Capernaum llaqtaman mamanwan, wawqenkunawan hi-naspa discipulonkunawan, chaypim *yacharqaku unayneq.

JUAN 1, 2



1920

Templomanta negociantekunata Jesus qarqosqanmanta(Mt 21:12-13. Mr 11:15-18. Lc 19:45-46)

13 Judiokunapa *Pascua Fiestanku hichpamuchkaptinmi Jesus rirqa Jerusa-

lenman.14

Templopim tarirurqa bueyeskuna, ove jakuna hinaspa palomakuna*rantikuq runakunata chaynataq qollqe cambiaqkunatapas. 15 Chaymi Jesus waska-

manta latigota rurakuykuspa templomanta lliwta qarqorurqa ove jantinta hinaspabueyesnintinta. Qollqe cambiaq runakunapa qollqentapas tallirurqam hinaspammesankutapas wikaparamurqa. 16

Palomakuna *rantikuqkunatañataqmi nirqa:—¡Kaykunata horqowaychik kaymanta! ¡Taytaypa wasintaqa amayá qatu wasi-

taqa ruraychikchu! —nispa.17

Hinaptinmi discipulonkuna yuyarirurqaku:—Sinchitam sientini Diospa wasinmantaqa —niq qellqasqata.18

Judiokunañataqmi nirqa:

—Kaykunata rurachkaspaykiqa ima *milagrollatapas qawachiwaykuyá dere-choyoq kasqaykita yachanaykupaq —nispa.


—Tuñirachiychik kay templota hinaptinmi kimsa punchawllapi hatarirachisaq —nispa.20

Judiokunañataqmi nirqa:—Kay temploqa rurasqa karqa tawa chunka soqtayoq watapim ¿hinaptinchu

qamqa kimsa punchawllapi hatarirachiwaq? —nispa.21

Templomanta rimaspanqa Jesusqa nichkarqa kikinpa cuerponmantam. 22 Jesus

wañukusqanmanta kawsarimuptinmi discipulonkuna yuyarirqaku chaynakuna

nisqanta hinaspam creerqaku Bibliapi chaynataq Jesuspa nisqankunapipas.Jesusqa llapallantam reqsin

23 Jerusalenpi kaspanmi *Pascua Fiestapi rurarqa achkaq *milagrokunata

chaymi achka runakuna iñirqaku Jesusman. 24 Ichaqa manam conakurqachu

runakunapiqa llapankuta reqsisqanrayku. 25 Manataqmi pitapas necesitarqachu pi

runamanta ima ninantapas, kikin Jesusmi reqsirqa sapakama runapa sonqontaqa.

Nicodemowan Jesuspa rimasqanmanta

31

Nicodemo sutiyoq *fariseom karqa judiokuna kamachikuq. 2 Paymi tutallan

Jesusman watukuq hamuspan nirqa:—Yachachikuq, yachanikum yachachiwanaykikupaq Dios kachamususqaykita,

manam pipas atinmanchu qam hina kay *milagrokuna ruraytaqa Dios paywanmana kaptinqa —nispa.

3 Jesusmi nirqa:

—Cheqaptapunim niki, pipas mana mosoqmanta nacespaqa manam rikunqachuDiospa munaychakusqanta —nispa.

4 Chaymi Nicodemo tapurqa:

—¿Imaynataq runaqa machuña kachkaspaqa mosoqmantaqa nacemunman?

¿Icha atinmanchu mamanpa wiksanman kutiykuspa kasqallan nacemuyta? —nispa.5 Jesusñataqmi nirqa:

—Cheqaptapunim niki, yakumantawan Espiritumanta pipas mana naceqqa Dios-pa munaychakusqanmanqa manam yaykunmanchu. 6

Runamanta nacemuqqa hina

JUAN 2, 3



1921

runallam, Espiritumanta nacemuqñataqmi espirituña. 7 Amayá admirakuychu “Mo-

soqmantam nacenayki” nisqaywanqa. 8 Wayraqa maylawmantapas wayramunmi

chaymi uyarinki qaparisqanta, ichaqa manam yachankichu maymanta hamusqanta-pas nitaq mayman ris qantapas, chaynam Espiritumanta llapallan nacemuqkunaqa.

9 Chaymi Nicodemo mosoqmanta nirqa:—¿Imaynataqcha chaykunaqa kanman? —nispa.


—Qamqa kanki Israel casta runakuna yachachiqmi ¿hinachkaspachumkaykunata mana yachanki? 11

Cheqaptapunim rimaniku yachasqaykumanta,willakunikuñataqmi rikusqaykumanta hinaptinmi qamkuna mana creenkichik-chu nisqaykuta. 12

Kay pachapi kaqkunallamanta niptiymi mana creenkichikchu,chaynaqa ¿imaynataq creewaqchik hanaq pachapi kaqkunamanta willaptiyqa?

13 —Manam pipas rirqachu hanaq pachataqa, ichaqa hanaq pachamanta uray-

kamuq Diosmanta Hamuq Runallam. 14 Chunniqpim broncemanta culebrata

ruraspa Moises sayarichirqa, chaynam Diosmanta Hamuq Runapas chakatasqakanqa 15

chaynapi pipas payman iñiqqa wiñaypaqña kawsananpaq.

Kay pachapi runakunata Dios kuyasqanmanta.

16 —Diosqa ancha-anchatam kuyarqa runakunata, chaymi sapallan Churin-

ta qomurqa pipas paypi iñiqqa manaña puchukaspa wiñaypaqña kawsananpaq.17

Diosqa kay pachamanqa kachamurqa sapallan Churintaqa manam runakunata juzgananpaqchu aswanqa salvananpaqmi.

18 —Diospa Churinpi iñiqqa manam juzgasqachu kanqa, mana iñiqmi ichaqa juz-

gasqaña Diospa sapallan Churinpi mana iñisqanrayku.19

Juzgasqaqa kachkanku, kaypachaman achkiy hamuptinpas tutayaytaraq gustarusqankuraykum. Tutayaytaqa gus-tarurqaku pakasqallapi tukuy ima rurasqanku mana allinlla kasqanraykum. 20

Llapamana allin ruraqkunaqa cheqninmi achkiytaqa chay mana allin rurasqankuta manarikuchikunankupaq. 21

Cheqapman hina ruraqkunam ichaqa asuykamun ku achkiymanrurasqankunaqa Diospa yanapakuyninwan rurasqa kasqanta qawachikunanpaq.

Jesusta Bautizaq Juan huktawan hatunchasqanmanta

22 Kaykunapa qepantam discipulonkunawan Jesus rirqa Judea lawman. Chaypi

unayneq kaspanmi bautizarqa. 23 Juanpas bautizarqataqmi Salim llaqtapa hichpan

Enon lawpi chaypi achka yaku kasqanrayku, runakunam chayman rispa bautiza-chikurqaku. 24

Chaykunaqa pasakurqa Juanta manaraq carcelachkaptinkum.25

Juanpa discipulonkunam churanakurqaku judiokunawan *chuyanchakuy cos-tumbremanta. 26

Chaymi Juanman rispa nirqaku:—Yachachikuq, Jordan Mayupa waklawninpi chay kuska kaqmasiki runaqa

bautizachkanmi, llapa runakunam payman richkan, paymantaqariki willawar-qankikuñam —nispa.

27 Juanñataqmi nirqa:

—Runaqa manam chaskinmanchu imatapas Dios mana qoptinqa. 28 Qamkunaqa

uyarirqankichikñam: “Ñoqaqa manam Cristochu kani” nisqayta. Diosmi kachamuwarqaCristopa puntanta. 29 Casamientopiqa, noviayoqqa noviollam. Noviopa amistadninñataq-

mi kusikun noviopa rimasqanta uyarispan, chaynam ñoqapas kunan kusikuni anchata.30

Cristoqa aswan-aswan reqsisqam kanan, ñoqañataqmi aswan-aswan taksayanay.

JUAN 3



1922

Hanaq pachamanta Hamuqmanta

31 Hanaq pachamanta Hamuqqa llapallanpi munaychakuqmi, kay pachaman-

ta kaqqa kay pachapi kaqllam, rimanpas kay pachapi kaqkunallamantam. Hanaq

pachamanta Hamuqmi ichaqa llapallanpi munaychakuq.32

Willakunpas imam ri-kusqanmantawan imam uya risqanmantam, ichaqa manam pipas chaskinchu paypawillakusqantaqa. 33

Pipas willakusqanta chaskiqmi ichaqa cheqappaqña hapin Diospanisqanta. 34

Diospa kachamusqanqa willakun Diosllamantam, Diosmi paymanqa qonEspiritunta mana tupusqata. 35

Taytaqa Churinta kuyaspanmi tukuy imata qorqa payñakamachikunanpaq. 36

Churipi iñiqqa wiñay kawsayniyoqmi, paypi mana iñiqmi ichaqamana wiñay kawsayniyoqchu, mana iñiqpaqqa Diospa sinchi piñakuyninmi kachkan.

Samaria law warmiwan Jesuspa rimasqanmanta

41

Jesusmi yacharurqa *fariseokunapa rimasqanta. Paykunam nirqa:

—Juanmantaqa Jesustam aswan achka runakuna qatichkan chaymimasta bautizachkan —nispa.

2 Manam Jesuschu bautizarqaqa aswanqa discipulonkunam. 3

Chay rimasqanku-ta yacharuspanmi Judea lawmanta Jesus kutikurqa Galileaman.

4 Kutispanmi Samaria lawninta pasanan karqa. 5

Chaymi chayarurqa Sicar su-tiyoq llaqtaman. Chaypim kachkarqa churin Joseyman qosqan Jacobpa chakran.6

Chaypim karqa Jacobpa pozon. Jesusmi richkaspan pisiparuspan tiyaykurqapozopa waqtanpi yaqa chawpi punchawta.

7 Samaria law warmi yaku horqoq hamuruptinmi Jesus nirqa:

—Yakullayki mamáy —nispan.8 Discipulonkunaqa manam chaypiñachu karqaku llaqtaman mikuy rantiq

risqankurayku.9

Chay Samaria law warmim Jesusta nirqa:—Judio kachkaspaykiqa ¿imanasqataq ñoqa samaritanataqa yakuta mañawan-

ki? —nispa.Judiokunaqa manam rimanakuqkuchu Samariapi kaqkunawanqa. 10

ChaymiJesus payta nirqa:

—Sichum reqsiwaq Diospa qokuyninta chaynataq pim yaku mañakusuqnikita hinaspa-qa ñoqatachá mañakuwankiman kawsachikuq yakuta hinaptinqa qoykimanmi —nispa.

11 Hinaptinmi chay warmiñataq nirqa:—Señor, manataq imaykipas kanchu yaku horqonaykipaqqa, pozopas ukuraqtaq.

¿Maymantataq qowankiman chay kawsachikuq yakutaqa? 12 Ñawpa abueloyku Jacobmi

saqewarqaku kay pozotaqa. Kay pozomantam tomaq kikinpas churinkunapas chaynataqanimalninkunapas. ¿Icha paymantapas aswan munayniyoqchu qamqa kanki? —nispa.


—Pipas kay yaku tomaqqa mosoqmantam yakunayachikunqa. 14 Ñoqapa yaku qos-

qay tomaqmi ichaqa haykapipas mana yakunayachikunqachu. Chay yaku qosqayqatoqyaq yaku hinam rikurinqa runapa ukunpi hinaspam qonqa wiñay kawsayta —nispa.

15

Chaymi warmiñataq nirqa:—Señor, qoykuwayá chay yakuta manaña yakunayachikunaypaq, chayna kap-tinqa manañach hamusaqchu yaku horqoq —nispa.


JUAN 3, 4



1923

—Qosaykita qayamuspayá hamuychik kuska —nispa.17

Chaymi warmiñataq nirqa:—Manam kanchu qosayqa —nispa.Chaymi Jesus nirqa:

—Arí, allintam ninki “Manam kanchu qosayqa” nispayki.18

Pichqañam karqa qo-saykiqa, kunan kaqwanñataqmi uywanakuchkanki, arí chay nis qaykiqa cheqapmi.19

Chaynata niptinmi warmiñataq nirqa:—Señor, Diosmanta willakuqchusmi qamqa kasqanki. 20

Ñawpaq abueloykumDiosta yupaycharqa kay moqopi, judiokunañataqmi ninkichik Jerusalenpim yu-paychanaqa —nispa.


—Creeway mamay, hamuq punchawpiqa Dios Taytataqa yupaychankichik manamkay moqopichu nitaq Jerusalenpichu. 22

Samaria law runakunaqa yupaychankichikmana yachastinmi, ñoqaykum ichaqa yupaychaniku reqsisqaykuta, salvakuq-

qa hamun judio casta runakunamantam. 23 Ichaqa hamuchkanmi punchaw, ñamchayamuchkanña, cheqap yupaychaqkunaqa Dios Taytatam cheqap espiritupi yupay-chanqaku. Paymi chaynata munan llapa yupaychaqninkuna rurananta. 24

DiosqaEspiritum, chaymi yupaychaqninkunapas yupaychananku cheqap espiritupi.

25 Chaymi warmiñataq nirqa:

—Yachanim Cristo nisqanku Mesias hamunanta, pay hamuspanmi lliwta willa-wanqaku —nispa.

26 Jesusmi nirqa:

—Kay rimapayaqnikim Mesiasqa kani —nispa.27

Chaynata rimachkaptinkum discipulonkuna chayaramurqaku hinaspamadmirakurqaku warmiwan rimaqta qawaykuspanku, ichaqa manam mayqan-ninkupas nirqakuchu: “¿Imatataq tapuchkanki?” nispaqa otaq “¿imanasqataqwarmiwanqa rimachkanki?” nispaqa.

28 Warmim puyñunta saqeruspan kutirirqa llaqtaman hinaspam willarqa runakunaman:

29 —Rispa qawamuychik, huk runam tukuy ima rurasqayta niykuwan, ichapas

payqa Cristo —nispa.30

Chaymi llaqtamanta runakuna rirqaku Jesuspa kasqanman. 31 Discipulonku-

nañataqmi ruegarqa Jesusta:—Mikuykuy —nispanku.32 Jesusñataqmi nirqa:—Ñoqapaqa kachkanñam mikunayqa qamkunapa mana yachasqaykichik —nispa.33

Discipulonkunañataqmi tapunakurqaku:—¿Pitaqcha aparamunman karqa mikuyta? —nispanku.34

Jesusmi nirqa:—Chaytaqa rurachkani kachamuwaqniypa munasqanta ruraspaymi hinaspa ka-

machisqanta tukuspaymi. 35 Qamkunam ninkichik: “tawa killaraqmi faltachkan

cosechapaq” nispa, ichaqa ñoqam nikichik, qawariychik tarpusqakunata, ñam kachkanpoqosqaña cosechanapaq. 36

Cosechapi llamkaqkunapas chaskinqañam pagonta, payku-

nam huñunqaku wiñay kawsaypaq cosechata chaymi kusikunqa tarpuqpas chaynataqrutuqpas. 37 Runakunaqa cheqaptam ninku: “Tarpuqqa hukmi, hukñataqmi cosechaq”

nispa. 38 Ñoqam kacharqaykichik mana llamkasqaykichik kaqta cosechanaykichikpaq,

hukkunamá llamkarqaqa, qamkunañataqmi paykunapa llamkasqanta tukupankichik.

JUAN 4



1924

39 Chay Samaria law runakunam achkaq iñirqaku Jesusman: “Tukuy ima

rurasqaytam niykuwan” nispa chay warmi nisqanrayku. 40 Samaria law runaku-

na hamuspanmi Jesusta ruegarqaku paykunawan qeparinanpaq, chaymi Jesuspaykunawan karqa iskay punchaw. 41

Jesuspa rimasqanta uyarispankum aswan

achkaraq iñirqaku.42

Chay warmitam nirqaku:—Manam qampa nisqallaykiwanñachu iñinikuqa aswanqa kikiykuñam uyariykuni-ku hinaspam yachaniku payqa cheqaptapuni kay pachapi runakuna salvaq kasqanta.

Rey yanapaqpa churinta Jesus sanoyachisqanmanta

43 Jesusmi Samaria lawpi iskay punchaw karuspan Galilea lawman rirqa. 44

Je-susmi niq:

—Diosmanta willakuqtaqa kikinpa llaqtanpiqa manam allintaqa chaskinman-kuchu —nispan.

45 Galilea lawman chayaruptinkum chaypi runakuna kusikuywan chaskirqaku.

Jerusalen *Pascua Fiestaman riqkunam rikumurqaku estapi Jesuspa tukuy ima-kunapas rurasqanta.

46 Jesusmi kutirqa Galilea lawpi kaq Cana llaqtaman, chay llaqtapim ñawpaqta

yakuta vinoyarachirqa. Capernaum llaqtapim karqa reyta yanapaq runa, paypachurinmi onqorqa. 47

Chaymi Judea lawmanta Galileaman Jesuspa chayaramus-qanta yacharuspan rirqa churin sanoyachinanpaq ruegakuq, chay onqoqqa ñamwañunayachkarqaña. 48

Jesusmi nirqa:—Qamkunaqa manam creewaqchikchu admirakuypaq milagrokunata mana

rikuspaykichikqa —nispa.49

Hinaptinmi reypa yanapaqninñataq nirqa:—Hakuchikyá manaraq churillay wañuruchkaptin —nispa.50

Jesusmi nirqa:—Ripukuyñayá, churikiqa sanoyarunñam —nispa.Chay runam Jesuspa nisqanta creespan ripukurqa. 51

Wasinman hichpaykuch-kaptinmi sirvientenkuna taripaykamuspan nirqa:

—Churikiqa sanoyarunñam —nispa.52

Chaymi tapurqa:—¿Imay horatataq sanoyarurqa? —nispa.Chaymi nirqaku:

—Qayna punchaw doce waqtaytam calenturan chinkarurqa —nispa.53

Chaymi taytan yuyarirurqa chay horatapuni Jesuspa nisqanta, paymi nirqa: “Chu-rikiqa sanoyarunñam” nispa. Chaymi payqa llapallan aylluntin Jesusman iñikurqa.

54 Kay iskay kaq milagrotaqa rurarqa Judeamanta Galileaman Jesus rispanmi.

Samana punchawpi onqoqta sanoyachisqanmanta

5 1 Chaykunapa qepantam karqa judiokunapa estan chaymi Jesus rirqa Jerusalen-

man. 2 Chay llaqtapim Oveja sutiyoq punkupa hichpanpi karqa pichqa portalniyoq

estanque, hebreo idiomapi chaypa sutinqa Betesdam. 3 Chaypim kaqku achkaq onqoqku-

na, ñawsakuna, wistukuna hinaspa suchukuna. (Paykunam suyaqku yaku kuyurinanta.)4 Angelmi estanqueman uraykamuspan kuyuchiq yakuta, pipas chayman puntata yay-

kuqmi sanoyaq ima onqoymantapas. 5 Chaypim kachkarqa kimsa chunka pusaqniyoq

wataña onqoq runa. 6 Unay wataña onqosqanta yachaspanmi Jesus nirqa:

JUAN 4, 5



1925

—¿Munankichu sanoyayta? —nispa.7

Onqoqmi nirqa:—Señor, manam piyniypas kanchu qocha kuyuriptin yakuman wischuykuqniy.

Yaykuy mana atinaykamam hukkuna puntata yaykurunku —nispa.8

Chaymi Jesus nirqa:—Hatariy, camaykita hoqarispa puriy —nispa.9

Chaynata niykuptinmi runa sanoyarurqa hinaspam camanta hoqariruspan pu-rirqa. Chay punchawmi karqa samana punchaw. 10

Chaymi wakin judiokuna chaysanoyaruq runata nirqa:

—Kunanqa samana punchawmi, camaykitaqa manam apawaqchu —nispanku.11

Chaymi sanoyaruq runañataq nirqa:—Sanoyachiqniymi niwarqa: “Camaykita hoqarispa puriy” nispa.12

Chaymi paykuna nirqa:—¿Pitaq nisurqanki: “Camaykita hoqarispa puriy” nispa?13 Chay sanoyaruqqa manam yacharqachu pim sanoyachisqantapas. Jesusqa

chinkarurqam chaypi achkallaña runa kaptin. 14 Jesusmi tumpa unaymanta chay

runata tarirurqa templopi hinaspam nirqa:—Sanoyaruchkaspaykiqa amañayá mastaqa huchallikuyñachu, yanqañataq

imapas aswanraq hamusunkiman —nispa.15

Hinaptinmi chay runaqa chay judiokunaman willamurqa:—Jesusmi kasqa sanoyachiqniyqa —nispa.16

Chaymi paykuna Jesusta perseguirqaku *samana punchawpi chaykuna ruras-qanmanta. 17

Chaymi Jesus nirqa:

—Taytayqa kunankamam llamkachkan llamkachkanitaqmi ñoqapas —nispa.18 Judiokunaqa wañurachiytaqa munarqaku manam *samana punchawpi imapas ru-

rasqallanmantachu, aswanqa “Diosqa Taytaymi” nispa Dioswan igualakusqanraykum.

Diospa Churinqa munayniyoq kasqanmanta

19 Jesusmi nirqa:

—Cheqaptapunim nikichik, Churiqa ima ruraytapas sapallanqa manam atin-manchu, ruraspaqa ruran Taytapa rurasqanta qawaspallanmi, Taytapa tukuyrurasqantam Churipas ruran pay hina. 20

Dios Taytaqa kuyanmi Churita hinas-pam qawachin tukuy ima rurasqanta, ichaqa qamkuna admirakunaykichikpaqmi

aswan hatun kaqkunataraq qawachinqa. 21 Dios Taytam wañuqkunata kawsari-chin, chaynam Churipas kawsarichin munasqankunata. 22

Taytaqa manam pitapas juzganchu, payqa Churinmanmi tukuy atiyta qoykurqa juzgananpaq 23

chaynapiTaytata yupaychasqankuta hina Churitapas llapallanku yupaychanankupaq. Chu-rita pipas mana yupaychaqqa manam yupaychanchu kachamuqnin Taytatapas.

24 —Cheqaptapunim nikichik, pipas nisqaykunata uyariqqa hinaspa kachamuwaq-

niypi iñiqqa wiñay kawsayniyoqñam kachkan. Payqa manam castigasqachu kanqa,aswanqa wañuymantam kawsaymanña pasarun. 25

Cheqaptapunim nikichik, hamuch-kanmi punchaw, ñam chayamuchkanña, wañuqkunam uyarinqa Diospa Churinpa

qayasqanta, uyariqninkunaqa kawsanqam.26

Dios Taytaqa kikinpi vidayoqmi, Churi-manpas qoykurqam kikinpi vidayoq kananpaq. 27 Runakunata juzgananpaqmi atiytapas

qoykurqa Diosmanta Hamuq kasqanrayku. 28 Kay nisqaymantaqa amayá admira-

kuychikchu, huk punchawmi Diospa Churinpa qayasqanta uyarispanku llapallan

JUAN 5



1926

wañuqkuna kawsarimunqaku. 29 Allin ruraqkunaqa wiñay kawsanankupaqmi kawsari-

munqaku, mana allin ruraqkunañataqmi kawsarimunqaku castigasqa kanankupaq.

Jesusqa munayniyoq kasqanmanta testigokuna

30 —Kikillayqa manam imatapas ruraymanchu. Ñoqaqa uyarisqayman hinam justicia-wan juzgani. Ñoqaqa rurani manam kikiypa munasqaytachu aswanqa kachamuwaqniypa

munasqantam. 31 Kikillaymanta willakuptiyqa manachá cheqapchu kanman. 32

Hukmiñoqamantaqa willakun, paypa willakusqanqa cheqapmi. 33

Qamkunam Juanta tapuchimur-qankichik, chaymi payqa cheqapta willakurqa. 34

Ñoqaqa pruebataqa manam maskanichurunakunamantaqa, kaykunataqa nikichik qamkuna salvakunaykichikpaqmi. 35

Juanqakarqa lampara hina rataspa achkiqmi, chaymi munarqankichik chay achkiywan as tiem-pollapas kusikuyta. 36

Ñoqapa testigoyqa Juanpa nisqanmantapas aswan conakunaraqmi.Taytaypa kamachiwasqantam ñoqaqa rurani, chay rurasqaykunam ñoqamanta willa-kun testigo hina, chay rurasqaykunawantaqmi yachanku Taytapa kachamuwasqantapas.37 Kachamuwaqniy Dios Taytam ñoqamanta willakun. Qamkunaqa manam haykapipasuyarirqankichikchu Taytapa rimasqantaqa, manataqmi rikurqankichikchu rikchaynintapas.38

Sonqoykichikpiqa manam paypa palabranpas kanchu ñoqapi mana iñisqaykichikrayku,ñoqataqariki paymi kachamuwarqa. 39

Wiñay kawsay tariyta munaspaqa Bibliatayá allintaestudiaychik. Bibliaqa ñoqamantam willakun testigo hina. 40

Wiñay kawsayniyoq kanayki-chikpaq qayachkaptiypas manam ñoqamanqa hamuyta munankichikchu.

41 —Runakunapa alabawasqantaqa manam chaskinichu. 42

Qamkunataqa reqsiki-chikmi chaymi yachani Dios mana kuyasqaykichikta. 43

Ñoqaqa hamurqani Taytaypasutinpim hinaptinmi mana chaskiwankichikchu, huk hamunman kikinpa sutillanpi

hinaptinmi ichaqa chaskiwaqchik.44

Kikikichikpuralla alabanakuchkaspaqa hinas-pa Diospa alabasunaykichikta mana maskachkaspaqa ¿imaynataq iñiyta atiwaqchik?45

Qamkunaqa amayá piensaychikchu Taytapa qayllanpi acusanaymantaqa, Moises-mi acusasunkichikqa payman hapipakusqaykichikrayku. 46

Moisespa nisqankunatacreechkaspaqa ñoqapipas creewaqchikchá, Moisesqa ñoqamantam qellqarqa. 47

Moi-sespa qellqasqanpi mana creespaqa ¿imaynataq creewaqchik ñoqapa nisqaykunataqa?

Pichqa waranqa runakunaman mikuchisqanmanta(Mt 14:13-21. Mr 6:30-44. Lc 9:10-17)

61

Chaymantam Jesus rirqa Galilea Qochapa waklawninman, chay qochapa

huknin sutinmi karqa Tiberias. 2 Jesustam qatirqaku achkallaña runakunaonqoqkuna sanoyachisqanta qawaspanku. 3

Jesusmi moqoman seqaruspa tiyaykur-qa discipulonkunawan. 4

Ñam hichpamuchkarqaña judiokunapa *Pascua Fiestan.5

Jesusmi achkallaña runakuna payman hamusqanta qawarispan Felipeta nirqa:—¿Maypitaq rantichwan mikuyta kaynaña runapaqqa? —nispa.6

Chaynataqa nirqa “Imaninqach Felipe” nispallanmi, Jesusqa ñam yacharqañaimam rurayta. 7

Chaymi Felipeñataq Jesusta nirqa:—Iskay pachak jornalpa chanin tantapas manach haypanmanchu sapakama

asninkallaña mikuptinkupas —nispa.8

Simon Pedropa wawqen Andresmi karqa huknin discipulon. Paymi nirqa:9 —Kaypi kaq warmapam kachkan cebadamanta pichqa tantan, kapuch-

kantaqmi kankasqa iskay challwapas. Chaywanpas chaychallaqa manacháhaypanmanchu kaynaña achka runamanqa.

JUAN 5, 6



1927

10 Jesusmi nirqa:

—Tiyachiychik llapa runakunata —nispa.Chay sitiopim karqa sumaqllaña pastokuna, chaypi tiyaqkunam karqa yaqa

pichqa waranqa qarikuna. 11 Jesusmi tantata hapiykuspan graciasta qorqa hinas-

pam tiyaqkunaman munasqankuman hina aypuchirqa tantatawan challwata.12 Saksaruptinkum nirqa discipulonkunata:—Hoqariychik puchuqkunata ama usunanpaq —nispa.13

Chaymi huñurqaku chunka iskayniyoq canasta huntata pichqa cebada tantaman-ta puchuqta. 14

Jesuspa *milagro rurasqanta qawaykuspankum llapa runakuna nirqa:—Payqa cheqappunim kay pachaman hamuq Diosmanta willakuq —nispa.15

Jesusñataqmi musyarurqa rey kananpaq hapiruspa churaruy munasqankutachaymi sapallan kutikurqa orqoman.

Qochapa hawanpi Jesus purisqanmanta

(Mt 14:22-27. Mr 6:45-52)16

Inti seqaykuruptinñam Jesuspa discipulonkuna uraykamurqaku qochaman.17

Boteman yaykuruspankum qochata pasayta qallarirqaku Capernaum llaqtamanchayanankupaq, tutaña kaptinpas Jesusqa manaraqmi kutimurqaraqchu orqomanta.18

Sinchita wayramuptinmi qochapa olan hoqarikaramurqa. 19 Yaqa huk leguatañam

botenkupi richkarqaku qachispanku, Jesustam rikururqaku yaku hawanta botemanhichpamuchkaqta chaymi mancharikururqaku. 20

Jesusñataqmi nirqa:—Ñoqam kani, ama manchakuychikchu —nispa.21

Chaymi paykuna kusikuywan seqachirqaku boteman hinaspam chaylla cha-

yarurqaku maymi risqankuman.Jesusta runakuna maskasqanmanta

22 Paqarinnintintam qochapa waklawninpi kaqkuna cuentata qokururqaku chulla

botellaña chaypiqa kasqanta, paykunaqa yacharqam Jesusqa discipulonkunawan bo-tepi mana chimpasqanta. 23

Chaymanmi Tiberias llaqtamanta botekuna chayarurqa,chaypim qayna punchaw Jesus graciasta qospa tantata runakunaman mikuchirqa.24

Runakunam Jesusta mana tarirqakuchu nitaq discipulonkunatapas, chaymi Jesus-ta maskamunankupaq botekunaman yaykuspa rirqaku Capernaum llaqtaman.

Kawsay qokuq tantamanta25

Runakuna chimparuspankum qochapa patanpi Jesusta tarirurqaku hinaspam nirqaku:—Yachachikuq ¿haykapitaq hamurqanki kaymanqa? —nispa.26

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Cheqaptapunim nikichik, qamkunaqa maskawachkankichik saksanayki-

chikkama mikurusqaykichikraykum, manam entiendenkichikchu milagrokunarurasqaytaqa. 27

Amayá llamkaychikchu tukuruqlla mikuypaqqa, qamkunaqa llam-kaychik wiñay kawsay qokuq mikuypaqyá. Chay mikuytaqa Diosmanta HamuqRunam qosqaykichik, ñoqatam Dios Tayta chaypaq apruebawarqa —nispa.

28

Runakunam nirqaku:—¿Imatataq rurasaqku Diospa munasqanta ruranaykupaqqa? —nispa.29

Chaymi Jesus nirqa:—Diospa munasqan rurayqa paypa kachamusqanpi iñiymi —nispa.

JUAN 6



1928

30 Hinaptinmi nirqaku:

—¿Ima milagrotataq qowanki chayta qawaspayku qanman iñinaykupaq?¿Imatataq ruranki? 31

Ñawpaq abueloykuqa chunniqpim mikurqaku Diospa apa-chimusqan mikuyta. Bibliam nin: “Diosmi cielomanta mikuyta qomurqa” nispa.

32 Chaymi Jesusñataq nirqa:—Cheqaptapunim nikichik, manam Moiseschu qosurqankichik chay mikuytaqa,

Taytaymi cheqap mikuytaqa qosuchkankichik hanaq pachamanta. 33 Diospa tantan-

qa hanaq pachamanta uraykamuspam kawsachin kay pachapi runakunata —nispa.34

Hinaptinmi chay runakunañataq nirqaku:—Señor, tukuy tiempoyá qowayku chay tantataqa —nispa.35

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Ñoqam kani runakunaman kawsay qoq tanta, pipas ñoqaman hamuqqa

manapunim yarqachikunqachu, pipas ñoqapi iñiqqa manataqmi haykapipas ya-kunayachikunqachu. 36

Ichaqa nisqaypi hinam rikuwachkaspaykichikpas mana

iñiwankichikchu. 37 Taytapa qowasqanqa llapallanmi hamunqa ñoqaman, ñoqamanhamuqtaqa manam hawamanqa wischusaqchu. 38

Hanaq pachamantaqa hamurqa-ni manam munasqallayta ruranaypaqchu aswanqa kachamuwaqniypa munasqantaruranaypaqmi. 39

Kachamuwaqniypa munasqanqa kaymi: Paypa qowasqantaqa mayqan-nintapas manam chinkachisaqchu aswanqa kawsarichimusaqmi tukupay punchawpi.40

Taytapa munasqanqa kaymi: Diospa Churinta rikuspa payman iñiqqa wiñay kawsayni-yoqñam, chayna iñiqtaqa ñoqam kawsarichimusaq tukupay punchawpi —nispa.

41 “Ñoqam kani hanaq pachamanta uraykamuq tanta” nispa Jesuspa nisqan-

mantam paypa contranpi judiokuna rimanakurqaku:42

—Payqa Joseypa churinmi, tayta-mamantaqa reqsinchikmi, chaynaqa payqa¿imaynanpimá nichkan “hanaq pachamantam uraykamurqani” nispaqa?43

Chaymi Jesus nirqa:—Amañayá wachachachaychikchu. 44

Manam pipas hamunmanchu ñoqamanqakachamuwaqniy Taytay ñoqaman mana pusamuptinqa, chay hamuqtaqa ñoqamkawsarichisaq tukupay punchawpi. 45

Diosmanta willakuqkunapa qellqasqanlibropim nichkan: “Diosmi yachachin llapallanta” nispa. Chaynaqa Taytata llapa-llan uyariqkunaqa hinaspa paymanta yachaqkunaqa hamunqa ñoqamanmi.

46 —Chaywanqa manam nichkani: “Taytatam huk kaqnin rikurun” nispachu.

Diosmanta hamuqllam rikurqani Taytataqa. 47 Cheqaptapunim nikichik, ñoqa-

man iñiq runaqa wiñay kawsayniyoqñam. 48 Ñoqam kani kawsay qokuq tanta.49

Abueloykichikkunam chunniqpi mikurqa Diospa apachimusqan mikuyta ichaqawañukurqakum. 50

Ñoqaqa rimachkani hanaq pachamanta hamuq tantamantam,pipas chay tanta mikuqqa manam wañunqachu. 51

Ñoqapunim kani hanaq pachaman-ta hamuq kawsay qokuq tantaqa, pipas chay tanta mikuqqa wiñaypaqmi kawsanqa.Chay tanta qosqayqa kikiypa cuerpoymi. Chaytaqa qosaq runakuna kawsananpaqmi.

52 Chaynata Jesus niptinmi judiokuna atipanakuspa ninakurqaku:

—¿Imaynataq payqa kikinpa cuerpontaqa mikuchiwachwan? —nispa.53

Jesusmi nirqa:

—Cheqaptapunim nikichik, Diosmanta Hamuq Runapa cuerpoyta mana mikuspayki-chikqa chaynataq yawarniytapas mana tomaspaykichikqa manapunim kawsankichikchu.54

Pipas cuerpoy mikuqqa chaynataq yawarniy tomaqqa wiñaypaqmi kawsanqa, kawsa-richimusaqtaqmi tukupay punchawpipas. 55

Cuerpoyqa cheqap mikuymi, yawarniypas

JUAN 6



1929

cheqap tomanam. 56 Cuerpoy mikuqqa hinaspa yawarniy tomaqqa hukllam kanqa ñoqa-

wan. 57 Kachamuwaqniy Taytaqa kawsachkanmi, chaynam ñoqapas payrayku kawsani,

ñoqapa cuerpoy mikuqpas ñoqaraykum kawsanqa. 58 Chaymá hanaq pachamanta hamuq

tantamanta rimasqayqa, manam abueloykichikkunapa mikusqan tanta hinachu. Payku-

naqa wañukurqakum, pipas kay tanta mikuqkunam ichaqa kawsanqaku wiñaypaq.59 Kaykunataqa rimarirqa Capernaum llaqtapi kaq *huñunakunanku wasipi

yachachispanmi.

Wiñay kawsaymanta

60 Kuska puriqmasinkunañataqmi achkaq nirqaku:

—Kaykuna rimasqanqa sasam. ¿Pitaq kaytaqa chaskinman? —nispa.61

Yanqakuna wachachachasqankuta Jesus musyaruspanmi paykunata tapurqa:—¿Kay nisqaykunawanchu hukmanyarunkichik? 62

Aswanqa ¿imaniwankichikya

Diosmanta Hamuq Runata ñawpaq kasqayman kutiqta rikuwaspaykichikqa?63

Espiri-tuqa kawsay qokuqmi, aychaman hina kawsaymi ichaqa mana valenchu imapaqpas.Kay rimapayasqaykunaqa espiritumanta cheqap kasqanraykum kawsayta qokun.64

Qamkunamantam ichaqa kachkanraq achkaq mana iñiy munaqkuna —nispa.Jesusqa ñawpaqmantaraqmi yacharqa pikunam payman mana iñinanta chay-

nataq pim traicionanantapas. 65 Chaymi nirqa:

—Qamkunaman nisqaypi hinapas, manam pipas hamunmanchu ñoqamanqaDios Tayta atiyta mana qoptinqa.

66 Chaymantapacham Jesuswan puriqkuna achkaq karunchakururqaku hi-

naspam paywanqa manaña purirqakuchu. 67 Hinaptinmi chunka iskayniyoq

discipulonkunata Jesus nirqa:—¿Qamkunapas pasakuytachu munankichik? —nispa.68

Hinaptinmi Simon Pedroñataq nirqa:—Señor ¿pimantaq riymanku? Qampa rimasqaykiqa wiñay kawsay qokuqmi.

69 Ñoqaykuqa ñam creenikuña hinaspam yachaniku Diosmanta Hamuqqa mana

huchayoq kasqaykita —nispa.70

Chaymi Jesusñataq nirqa:—¿Manachum ñoqaqa chunka iskayniyoqta akllakurqaykichik? Chaywanpas

huk kaqnikichikmi kachkan contraypi kaq diablo.

71 Chaynataqa nirqa Simon Iscariotepa churin Judasmantam. Paymi traiciona-nan karqa chunka iskayniyoq discipulokunapa huknin kachkaspapas.

Jesuspa wawqenkuna mana creesqanmanta

7 1 Chaykunapa qepantam Jesus purirqa Galilea lawpi, manañam Judea lawpi

kaytaqa munarqachu kamachikuq judiokuna wañurachiyta munasqanrayku.2

Judiokunapa Ramada Fiestan hichpamuptinmi 3 wawqenkuna nirqa:

—Riyá Judea lawman puriqmasikikuna rurasqaykikunata qawanankupaq.4

Manam pipas pakasqallapiqa imatapas ruranchu runakunapa reqsisqan kayta

munaspaqa, kaykunata rurachkaspaqa llapa runapa rikusqantayá ruray —nispa.5 Chaynataqa nirqaku Jesuspi mana creespankum. 6

Chaymi Jesus nirqa:—Ñoqapa tiempoyqa manaraqmi chayamunraqchu, qamkunapaqmi ichaqa ima

tiempopas allinlla. 7 Qamkunataqa runakunapas manam cheqnisunkichikchu, ñoqatam

JUAN 6, 7



1930

ichaqa cheqniwanku tukuy rurasqanku mana allin kasqanta willasqayrayku. 8 Qamku-

nallayá estamanqa riychik, manaraqmi ñoqapa tiempoyqa chayamunraqchu —nispa.9

Chaynata nispanmi hina Galilea lawllapi qeparurqa.

Ramada Fiestapi kasqanmanta

10 Wawqenkuna estaman pasaptinñam Jesuspas chayman rirqa pakakuspallan,

manam pimanpas ancha rikurirqachu. 11 Judiokunam estapi maskaspanku nirqaku:

—¿Maypitaqcha kachkan chay runaqa? —nispa.12

Jesusmantam runakuna anchata rimarqa. Wakinninmi nirqa:—Allin runam payqa —nispa.Wakinñataqmi nirqa:—Manam payqa allinchu, runakunatam engañan —nispa.13

Ichaqa manam pipas rimarqakuchu libretaqa kamachikuq judiokunatamanchakusqankurayku.

14 Fiesta chawpiña kachkaptinmi temploman yaykuspan Jesus yachachiyta qa-llarirqa. 15

Judiokunam admirakuspa nirqaku:—¿Imaynataq kay runaqa tukuy imata yachan mana estudiachkaspaqa? —nispa.16

Chaymi Jesus nirqa:—Kay yachachisqayqa manam ñoqallapachu aswanqa kachamuwaqniypam.

17 Pipas paypa munasqan ruray munaqqa yachanqam kay yachachisqayqa Dios-

manta kasqanta hinaspa kikillaymanta mana rimasqayta. 18 Pipas kikillanmanta

rimaqqa maskan kikin alabasqa kayllatam, aswanqa pipas kachamuqninta alabas-paqa payqa cheqaptam rimachkan, manamá llullakunchu.

19 —¿Manachu leytaqa Moises qosurqankichik? Chaytaqa manam mayqannikichik-pas cumplinkichikchu. Chaynaqa ¿imanasqamá wañuchiwaypiqa kachkankichik?

20 Chaymi runakunañataq nirqa:

—Qamqa demonioyoqmi kanki. ¿Pitaq wañuchiyta munasuchkanki? —nispa.21

Jesusñataqmi nirqa:—Huk ruraytam rurarqani *samana punchawpi hinaptinmi llapallaykichik admiras-

qallaña kachkankichik. 22 Moisesmi qosurqankichik kamachikuyta qari kaynikichikta

*señalachikunaykichikpaq. Kaykunaqa karqa ñawpaq abueloykichikmantaraqmi,manam Moisesllamantachu chaymi samana punchawpipas tuparamuptinqa wawataseñalankichikpuni. 23

Moisespa kamachikuyninta cumplinaykichikraykum *samana

punchawpipas qamkunaqa señalankichik. Chaynaqa ¿imanasqamá piñakunkichik *sa-mana punchawpi huk runata sumaqta sanoyaykachiptiyqa? 24

Amayá juzgaychikchuqawarispallaqa, juzgaychikqa allin arregloman hinayá.

Jesusmi riman maymantam hamusqanmanta

25 Jerusalenpi *yachaq runakunam nirqa:

—Payqa wañuchinankupaq maskasqanku runam. 26 Waqaya kunanqa libreña rimach-

kan, manañam pipas imatapas ninchu. Segurochá kamachikuqkunaqa yacharunkuñaCristo kasqanta. 27

Ñoqanchikmi ichaqa yachanchik maylaw runam kasqantapas, Cristo

hamuptinmi ichaqa maymanta hamusqantapas mana yachasunchikchu.28 Jesusmi templopi yachachichkaspan qayarikuq hina nirqa:

—Ñoqataqa reqsiwankichikmi maylawmantam kasqaytapas, ñoqaqa manamkikillaymantachu hamurqani, ñoqataqa hukmi kachamuwan. Payqa cheqapmi,

JUAN 7



1931

qamkunaqa manam reqsinkichikchu. 29 Ñoqam ichaqa reqsini paypa kasqanmanta

hamuspay. Paymi ñoqataqa kachamuwarqa.30

Chaynakunata niptinmi presocharuyta munarqaku ichaqa manam pipashapiyta atirqachu manaraq tiempon chayamusqanrayku. 31

Achkaq runakunam

payman iñirqaku hinaspam nirqaku:—Cristo hamuspanpas manachá kayna achkallaña milagrokunataqa ruranman-chu —nispa.

Jesusta presochay munasqankumanta

32 Fariseokunam runakunapa rimasqanta yacharuspanku sacerdotekunapa

jefenkunapiwan tanteanakurqaku hinaspam guardiakunata kacharqaku Jesustapresochamunankupaq. 33

Jesusñataqmi nirqa:—Pisi tiempollañam kasaq qamkunawan, ñam kutikusaqña kachamuwaqniy-

man. 34 Maskaspapas manam tariwankichikchu, ñoqapa kasqaymanqa manam

chayayta atiwaqchikchu —nispa.35

Hinaptinmi judiokuna kikinkupura tapunakurqaku:—Mana tariy atinapaqqa ¿maytaya kay runaqa rinqa? ¿Icha griegokunapa

kasqanpi cheqesqa judiokunamanchu rinqa griegokuna yachachiq? 36 ¿Imanich-

kantaq: “Maskaspapas manam tariwankichikchu, ñoqapa kasqaymanqa manamchayayta atiwaqchikchu” nispaqa?

Kawsachikuq yakumanta

37 Fiestapa tukunan punchawmi karqa hatun punchaw. Chaypim Jesus sayay-

kuspa qayarikuq hina nirqa:—Pipas yakunayachikuqqa ñoqaman hamuspayá tomachun. 38 Bibliam nin:

“Iñiqpa sonqonmantam pawanqa kawsay qokuq yaku” nispa.39

Jesusqa nichkarqa Chuya Espirituta llapa iñiqkuna chaskinanmantam. Jesushanaq pachaman manaraq kutisqanraykum Espirituqa manaraq hamurqaraqchu.

Jesusrayku runakuna rakinakusqankumanta

40 Wakin runakunam Jesuspa rimasqanta uyarispanku nirqaku:

—Cheqaptapunim kay runaqa Moisespa nisqan Diosmanta willakuq —nispa.41

Wakinninñataqmi nirqaku:

—Payqa Cristom —nispa.Wakinñataqmi nirqa:—¿Imaynataqsi Galilea lawmantaqa hamunman Cristoqa? 42

¿Manachu Biblia-qa nichkan: “Davidpa mirayninmantam Belen llaqtapi nacenqa Cristoqa” nispan?

43 Jesusraykum runakuna rakinakururqaku. 44

Wakinninmi Jesusta presochaytamunarqaku ichaqa manam pipas hapiyta atirqachu.

Kamachikuqkunapa mana creesqanmanta

45 Guardiakunam kutirqaku *fariseokunapa hinaspa sacerdotekunapa jefenpa

kasqanman, chaymi paykunata tapurqaku:—¿Imanasqataq manaqa pusamurqankichikchu? —nispa.46

Chaymi guardiakunañataq nirqa:—Manam pipas pay hinaqa rimarqachu —nispa.

JUAN 7



1932

47 Fariseokunañataqmi nirqaku:

—¿Qamkunapas engañarachikunkichikñachu? 48 ¿Iñirqachu payman huk kaq-

nin kamachikuqllapas otaq huk kaqnin fariseollapas? 49 Kay runakunaqa Diospa

leyninta mana yachaspam ñakasqa kachkanku —nispa.50

Nicodemom karqa *fariseokunapi huk kaqnin kamachikuq, paymi ñawpaqtaJesusman tutallan rirqa. Paymi nirqa:51

—Leyninchikman hinaqa manam culpachwanchu runataqa puntata imam nisqan-ta manaraq uyarichkaspaqa nitaq imam rurasqanta manaraq yachachkaspaqa —nispa.

52 Chaymi paykunañataq nirqaku:

—¿Qampas Galileapi kaqchu kanki? Bibliapi maskaspayá yachay, Galilea law-mantaqa manam haykapipas karqachu Diosmanta willakuqqa.

Pierdekuq warmimanta

53 Wasinkuman runakuna sapakama ripukuptinmi

81 Jesus rirqa Olivos moqoman. 2 Tutapaytañataqmi temploman kutimurqa.Llapa runakuna payman asuykuptinmi tiyaykuspa yachachirqa. 3

Diospaleynin yachachiqkunam fariseokunapiwan tarirurqaku warmita hukwan pierde-kuchkaqta chaymi llapa runapa chawpinman apaykuspanku 4

Jesusta nirqaku:—Yachachikuq, kay warmitam tariramuniku hukwan pierdekuchkaqta. 5

Moi-sespa qellqasqan Diospa leyninqa kamachikun kayna warmikunataqa rumiwanchamqapanapaqmi. ¿Qamqa imaninkitaq?

6 Chaynataqa nirqaku Jesusta pantarachispa chaykunawan acusanankupaqmi.

Jesusñataqmi kurkuykuspan allpapi qellqarqa dedonwan. 7 Ichaqa tapupayaptin-

kum Jesus sayariykuspa nirqa:—Mayqannikichikpas mana huchayoq kaqyá puntata chamqaychik kay warmita.8

Chaynata niruspanmi kasqallan kurkuykuspan qellqarqa allpapi. 9 Jesuspa nisqan-

ta uyarispankum chulla-chullallamanta asurikurqaku machukunamanta qallaykuspa,chaymi Jesusllaña warmiwan qeparurqa. 10

Jesusmi sayariykuspan warmita nirqa:—¿Maytaq acusaqnikikunaqa? ¿Manachum pipas condenasunki? —nispa.11

Warmiñataqmi nirqa:—Manam mayqanninpas Señor —nispa.Jesusñataqmi nirqa:—Ñoqapas manam sentenciaykichu, ripukuspayá amaña huchallikuyñachu —nispa.

Jesusqa runakunapa achkiynin kasqanmanta

12 Huktawanmi runakunata Jesus nirqa:

—Ñoqam kani runakunapa achkiynin, pipas qatiwaqniyqa manam tutayaypi-chu purinqa, payqa kanqa kawsay qokuq achkiyoqmi —nispa.

13 Chaymi *fariseokuna nirqa:

—Qamqa favornillaykipim rimachkanki, chayqa manam cheqapchu —nispa.14

Jesusñataqmi nirqa:—Favornillaypi rimaptiypas rimasqayqa cheqapmi, ñoqaqa yachanim maymantam

hamusqaytapas chaynataq maymanmi risqaytapas, qamkunam ichaqa mana yachan-kichikchu maymantam hamusqaytapas nitaq maymanmi risqaytapas. 15 Qamkunaqa

juzgankichik runakuna hinallam. Ñoqaqa manam pitapas juzganichu. 16 Juzgaptiyqa

cheqapcha kanman. Ñoqaqa manam sapallaychu kachkani aswanqa kachamuwaqniy

JUAN 7, 8



1933

Taytaypiwanmi. 17 Leynikichikpim nichkan “Iskay testigopa nisqanmi creenaqa” nispa.

18 Kikiymi kani huknin testigo, kachamuwaqniy Taytayñataqmi huknin kaq testigo.19

Hinaptinmi *fariseokuna nirqaku:—¿Maypitaq kachkan taytaykiqa? —nispa.

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Qamkunaqa manam reqsiwankichikchu nitaqmi Taytaytapas reqsinkichik-chu, ñoqata reqsiwaspaykichikqa Taytaytapas reqsiwaqchikmi —nispa.

20 Templopi yachachispanmi chaynataqa nirqa ofrenda chaskinankupa waqtan-

pi, manam pipas presochayta atirqachu manaraq tiempon chayamusqanrayku.

“Ñoqapa risqaytaqa manam riwaqchikchu” nispa Jesuspa nisqanmanta

21 Huktawanmi Jesus nirqa:

—Ñoqa pasakuptiymi qamkuna maskawankichik hinaspam huchaykichikpi wañun-kichik. Ñoqapa kasqaymanqa qamkunaqa manam chayayta atiwaqchikchu —nispa.

22 Judiokunañataqmi nirqaku:—¿Kikillanchu wañurachikunqa? ¿Chaychu nin: “Ñoqapa kasqaymanqa qam-

kunaqa manam chayayta atiwaqchikchu” nispa?23

Jesusmi nirqa:—Qamkunaqa kankichik kay pachallamantam, ñoqañataqmi kani hanaq pa-

chamanta. Qamkunaqa kankichik kay pachapi kaqmi, ñoqam ichaqa mana kaypachapi kaqchu kani. 24

Chaymi nirqaykichik “Huchaykichikpim wañunkichik”nispa. Pim kasqayta mana creespaykichikqa huchaykichikpim wañunkichik.

25 Hinaptinmi tapurqaku:

—Chaynaqa ¿pitaq qamqa kanki? —nispa.Jesusñataqmi nirqa:—Ñam nirqaykichikña puntamantaraq. 26

Achkam qamkunamanta ninay kach-kan juzganaypaq. Kachamuwaqniyqa cheqapmi chaymi paymanta uyarisqaytarunakunaman willani —nispa.

27 Paykunaqa manam entiendeyta atirqakuchu Taytanmanta nisqantaqa.

28 Chaymi Jesus nirqa:—Diosmanta Hamuq Runata chakataruwaspaykichikñam yachankichik pim kasqay-

ta. Tukuy imatapas manam kikillaymantachu rurani, Taytaypa yachachiwasqallantamñoqaqa willaykichik. 29

Kachamuwaqniyqa ñoqawanmi kachkan, Taytaqa manam sapa-

llaytachu saqeruwan chaymi ñoqaqa paypa agradonpaq tukuy tiempo rurani —nispa.30

Jesus chaynata niptinmi achkaq iñirqaku payman.

Cheqap librasqakunamanta

31 Jesusmi nirqa iñiqnin judiokunata:

—Sichu qamkuna seguinkichik nisqaykunata hinaspaqa cheqap discipu-loykunam kankichik. 32

Yachankichikmi cheqap kaqmanta, chay cheqapmilibreyachisunkichik —nispa.

33 Judiokunañataqmi nirqa:

—Ñoqaykuqa Abrahampa castanmi kaniku, manam haykapipas nitaq mayqan-niykupas sirvienteqa karqanikuchu. ¿Imaynanpitaq qamqa ninki: “Chay cheqapmilibreyachisunkichik” nispaqa?


JUAN 8



1934

—Cheqaptapunim nikichik, huchakuna ruraqqa huchapa sirvientenmi. 35 Sirvien-

teqa manam kanmanchu wasi familiaqa, churim ichaqa wasi familia. 36 Qamkunata

Diospa Churin libreta kachariptiyqa cheqaptapunim libre kankichik. 37 Arí, Abra-

hampa castanmi kankichik, ichaqa wañurachiwaytam munankichik nisqaykunata

mana chaskisqaykichikrayku.38

Ñoqaqa rimani Taytaypa kasqanpi rikusqaykuna-tam, qamkunapas rurankichikqa taytaykichikpa nisusqaykichiktam —nispa.39

Chaymi paykunañataq nirqa:—Taytaykuqa Abrahamllam —nispa.Jesusñataqmi nirqa:—Abrahampa miraynin kaspaqa paypa rurasqankunatachá rurawaqchik.

40 Wañurachiwaytam munachkankichik Diosmanta cheqap kaqta uyarispay

qamkunaman willasqayrayku. Abrahamqa manam chaynatachu rurarqa. 41 Qam-

kunaqa rurankichik taytaykichikpa rurasqallantam —nispa.Hinaptinmi paykunañataq nirqa:

—Ñoqaykuqa manam churyapakuychu kaniku, ñoqaykupa taytaykuqa Diosllam —nispa.42

Jesusñataqmi nirqa:—Dios kanman taytaykichik hinaptinqa kuyawankichikmanchá. Diosmanta hamus-

paymi kaypi kachkani. Ñoqaqa manam kikillaymantachu hamurqani aswanqa Taytamkachamuwarqa. 43

¿Imanasqamá manaqa entiendenkichikchu rimasqaykunataqa?Manam atinkichikchu rimasqay kasukuyta. 44

Qamkunapa taytaykichikqa diablom chay-mi paypa munasqallanta rurankichik. Qallariyninmantapuni runa wañuchiqmi chaydiabloqa, payqa llullalla rimaqmi mana cheqappi kasqanrayku. Llullakuspanqa kikin-mantam willakuchkan llulla kasqanrayku hinaspa llullakuqkunapa taytan kasqanrayku.45

Ñoqam ichaqa cheqapta nikichik aswanqa manam creenkichikchu.46

¿Mayqanniki-chiktaq huchayoq kasqayta pruebawankichikman? Cheqapta nichkaptiyqa ¿imanasqamámanaqa creewankichikchu? 47

Diospaq kaqkunaqa uyarinmi Diospa nisqankunata, qam-kunam ichaqa mana uyarinkichikchu Diosmanta mana kasqaykichikrayku.

Abrahanmantapas ñawpaqmantaraq Jesucristoqa kasqanmanta

48 Judiokunam Jesusta nirqa:

—Razontam nikiku “qamqa samaria law” runa kasqaykimanta hinaspa demo-nioyoq kasqaykimanta —nispa.

49 Jesusmi nirqa:

—Ñoqapiqa manam kanchu demonioqa, ñoqaqa hatunchani Taytaytam, qamkunamichaqa penqayman churawankichik. 50

Manam munanichu alabawanaykichiktaqa,Diosmi ichaqa munan alabawanaykichikta, paymi tukuy imataqa juzganqa. 51

Cheqap-tapunim nikichik, pipas nisqaykunata kasuspaqa manapunim wañunqachu —nispa.


—Kunanmi ichaqa yachaniku demonioyoq kasqaykita. Abrahampas chaynataqDiosmanta willakuqkunapas wañurqam, qamñataqmi ninki: “Ñoqapa nisqaykunakasukuqqa manapunim wañunqachu” nispa. 53

¿Icha qamqa mastachu kawsankiabuelonchik Abrahanmantapas? Payqa ñam wañukunña, wañukunñataqmi Dios-

manta willakuqkunapas. ¿Pi kasqaykipaqtaq qamqa creekunki? —nispa.54 Jesusmi nirqa:

—Kikillaypa alabakusqayqa manam valenchu. Alabawaqniyqa Taytaymi, paytamqamkuna ninkichik “Diosniykum” nispa. 55

Paytaqa manam reqsinkichikchu. Ñoqam

JUAN 8



1935

ichaqa reqsini. “Manam reqsinichu” nispayqa qamkuna hinachá llullakuyman. Ño-qaqa reqsinim, chayraykum ñoqaqa kasukuni paypa nisqankunata. 56

AbueloykichikAbrahamqa kusikurqam hamunay tiempota qawaspan. Rikuykuspamá kusikurqa.


—Manaraqtaq pichqa chunka watayoqpasraqchu kankiqa hinaspaqa ¿imayna-taq Abrahamtaqa rikuwaq karqa? —nispa.58

Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:—Cheqaptapunim nikichik, manaraqpas Abraham kachkaptinqa ñam karqani-

ña —nispa.59

Chaynata niptinmi rumiwan choqaparuyta munarqaku, Jesusñataqmi paka-kuruspa templomanta lloqsikaramurqa.

Ñawsa runata Jesus sanoyachisqanmanta

91

Richkaspanmi Jesus rikururqa nacekusqanmantapuni ñawsa runata.2

Hi-naptinmi discipulonkuna tapurqa:—Yachachikuq ¿imanasqataq wak runaqa nacerqa ñawsa? ¿Tayta-mamanpa hu-

chanmantachu icha kikinpa huchanmantachu? —nispa.3

Jesusñataqmi nirqa:—Manam kikinpa huchanmantachu nitaq tayta-mamanpa huchanmantachu,

kayqa karqa Diospa rurasqankuna qawanankupaqmi. 4 Punchawraq kachkaptinqa

llamkanaymi kachamuwaqniypa rurasqankunapi, tutayaramuptinmi ichaqa manañaatiymanñachu llamkayta. 5

Kay pachapiraq kanaykamaqa runakunatam achkisaq.6

Chaynata nispanmi allpaman toqaykuspan mituta rurarurqa hinaspam ñawsa-

pa ñawinman llusiykuspan 7 nirqa:—Rispayki mayllakaramuy Siloe estanquepi —nispa.Siloeqa “kachasqa” ninanmi.Chay runam rispan mayllakaramurqa hinaspam kutimurqa qawakustinña. 8

Ve-cinonkunawan limosnero kasqan rikuqkunam nirqaku:

—¿Kayqa tiyaykuspa limosna mañakuqchús? —nispa.9

Chaymi wakinñataq nirqaku:—Arí, paypunim —nispa.Wakinñataqmi nirqaku:

—Manam paychu, rikchayllam-rikchakun —nispanku.Hinaptinmi Kikinña nirqa:—Arí, ñoqam kani —nispa.10

Hinaptinmi tapurqaku:—¿Imaynamá qawarikururqankiqa? —nispa.11

Payñataqmi willakurqa:—Jesus sutiyoq runam mituta ruraykuspan ñawiyman llusiykuwarqa hinaspam

niwarqa: “Siloe *estanqueman rispayki mayllakaramuy” nispan. Rispaymi may-llakaramurqani hinaspam qawarikururqani —nispa.

12 Chaymi Paykunañataq nirqaku:—¿Maypitaq kachkan chay runaqa? —nispa.

Hinaptinmi chay runañataq nirqa:—Manam yachanichu —nispa.

JUAN 8, 9



1936

Qawarikuruq runata tapupayasqankumanta

13 Chay qawarikuq runatam *fariseokunaman pusarqaku. 14

Paytaqa Jesusmisanoyarachirqa *samana punchawpi mituta ruraykuspan. 15

Fariseokunam tapurqa

chay runata ñawsa kachkaspaqa imaynam sanoyarusqanmanta. Paymi willakurqa:—Mituta ruraykuspam ñawiyman llusiykuwarqa hinaptinmi mayllakuruspayqawarikururqani —nispa.

16 Wakinnin *fariseokunañataqmi nirqa:

—Chay sanoyarachisuqniki runaqa manam Diosmantachu samana punchawpimana samasqanrayku —nispa.

Wakinninñataqmi nirqaku:—Huchasapa runaqa ¿imaynataq ruranman milagrokunataqa? —nispanku.Chaynapim runakuna kikinkupura mana acuerdochu karqaku. 17

Mosoqmantamtapurqaku chay ñawpaq kaq ñawsata:

—Qamqa ¿imaninkitaq ñawiki qawarichisuqniki runamantaqa? —nispa.Hinaptinmi payñataq nirqa:—Payqa Diosmanta willakuqmi —nispa.18

*Judiokunañataqmi mana creerqachu ñawsa kaspan kunanñataq qawariku-rusqanta chaymi qayachimurqaku tayta-mamanta 19

hinaspam tapurqaku:—¿Kay runapa tayta-mamanchum kankichik, paychum nacesqanmantapuni

ñawsa nisqaykichik? ¿Imaynataq kunanqa qawakuchkanña? —nispa.20

Paykunañataqmi nirqaku:—Arí, ñoqaykum tayta-maman kaniku, yachanikum ñawsa nacesqantaqa. 21

Icha-

qa manam yachanikuchu imaynam qawarikusqantapas chaynataq pim ñawinsanoyachisqantapas. Tapuychik payta, yuyayniyoqñam, kikinmi willakunqa —nispa.22

Tayta-mamanqa chaynataqa nirqa *judiokunata manchakuspankum. Chay judiokunaqa ñam tanteanakururqakuña pipas: “Jesusqa Cristom” niptinqa *hu-ñunakuna wasimanta wischurunankupaq. 23

Chayraykum tayta-mamanqa nirqa:“Tapuychik payta, yuyayniyoqñam payqa” nispa.

24 *Judiokunam mosoqmanta qayachimurqa ñawpaq ñawsa kaqta hinaspam nirqaku:

—Cheqapta rimaspa Diosta alabay, ñoqaykuqa yachanikum chay runaqa hucha-sapa kasqanta —nispa.


—Ñoqaqa manam yachanichu huchasapa kasqantaqa, yachakunim ichaqa ñaw-paqtaqa ñawsa kachkaspaypas kunan qawakusqayta —nispa.

26 Chaymi mosoqmanta tapurqaku:

—¿Imanaykusurqankitaq? ¿Imatataq ruraykusurqanki ñawiki qawarikurunan-paq? —nispa.


—Ñam nirqaykichikña, ichaqa manam uyariwankichikchu. ¿Imapaqñataq munankichikyapatawan ninaytaqa? Seguroch qamkunapas puriqmasinña kayta munankichik —nispa.

28 Chaynata niptinmi insultaspanku nirqaku:

—Chay runataqa qanmi qatichkanki, ñoqaykuqa qatiniku Moisestam.29

Ño-qaykuqa yachanikum Diosqa Moiseswan rimasqanta. Jesusmantam ichaqa manayachanikuchu maymantam kasqantapas.

30 Chay runañataqmi nirqa:

JUAN 9



1937

—¡Admirakuypaqmi kayqa! Maylawmantam kasqanta mana yachachkaptiki-chikpas ñoqallaytam qawariykachiwan. 31

Yachasqanchikman hinapas Diosqamanam huchasapakunataqa uyarinchu aswanqa yupaychaqninkunallatam hinas-pa paypa munasqan ruraqkunallatam. 32

Kunankamam manaraq uyarikurqachu

nacesqanmantapuni ñawsata pipas qawarichisqanmantaqa.33

Sichu chay runaDiosmanta mana hamuspaqa manachá kaykunataqa ruranmanchu —nispa.34

Chaymi *judiokunañataq nirqaku:—Qamqa nacerqankipas huchapa huntasqanmi ¿hinachkaspachu yachachiway-

kutaraq munanki? —nispa.Chaynata niruspankum qarqorurqaku *huñunakunanku wasimanta.

Qawakuq ñawsakunamanta

35 Jesusmi yacharurqa chay runata *huñunakunanku wasimanta wischurusqan-

kuta, paywan tupaykuspanmi nirqa:

—¿Creenkichu Diosmanta Hamuq Runapi? —nispa.36

Chay runam nirqa:—Señorlláy ¿pitaq payqa payman iñikunaypaq? —nispa.37

Chaymi Jesusñataq nirqa:—Ñam rikuykunkiña, ñoqam kani qanwanmi rimachkani —nispa.38

Chaymi chay runa nirqa:—Iñinim Señor —nispa.Chaynata niykuspanmi qonqorakuykuspa adorarqa.39

Jesusñataqmi nirqa:

—Ñoqaqa kay pachamanqa hamurqani allin arreglo ruraqmi hinaspa ñawsa-kunapa ñawin kichaykuqmi chaynapi wakinkunañataq qawakuchkaspankupasmana rikukunankupaq —nispa.

40 Wakinnin *fariseokunañataqmi chayna nisqanta uyariruspanku nirqaku:

—Chaynaqa ñoqaykupas ñawsachiki kaniku —nispa.41

Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:—Ñawsa kaspaykichikqa mana huchayoqchá kawaqchik, ichaqa: “Qawakuni-

kum” nisqaykichikraykum huchayoq kankichik —nispa.

Allin michiqwan tupachisqanmanta

101 —Cheqaptapunim nikichik, pipas ove japa corralninman mana punkuntayaykuspa huklawnin yaykuqqa suwam hinaspa salteaqmi. 2

Punkun yay-kuqmi ichaqa ove jakunapa michiqnin. 3

Punku cuidaqpas kichanmi yaykunanpaqchaynataqmi ove jakunapas uyarintaq sutinmantakama qayaptin, chayñam qarqoncorralninmanta. 4

Ove jakunata kanchanmanta qarqospanmi puntanta rin, ove jaku-nañataqmi qayasqanta uyarispan qatin. 5

Mana reqsisqantaqa ove jakunaqa manamqatinchu, ayqekunmi chayna runamantaqa vozninta mana reqsisqanrayku.

6 Chay rikchanachiyta niptinpas paykunaqa manam entienderqakuchu.

Allin michiqqa Jesuslla kasqanmanta

7 Jesusmi huktawan nirqa:

—Cheqaptapunim nikichik, ñoqam kani ove jakunapa yaykunan punku. 8 Ñoqamanta

ñawpaq hamuqkunaqa karqa suwakunam hinaspa salteaqkunam chaymi ove jakunaqa

JUAN 9, 10



1938

mana kasurqachu. 9 Ñoqam punku kani, chayninta yaykuqqa salvakunqam. Payqa oveja

hinam yaykunqapas hinaspa lloqsimunqapas hinaspa pastotapas tarinqa.10

—Suwaqa yaykun suwakuruspa wañurachinallanpaqmi hinaspa purmachi-nanpaqmi. Ñoqam ichaqa hamurqani kawsanaykichikpaq hinaspa kawsaywan

huntasqa kanaykichikpaq.11

Ñoqaqa kani allin michiqmi. Allin michiqqa vidan-tam qon ove jankunarayku. 12 Pagollapaq michiqmi ichaqa atoq hamuptinpas

ove jakunata saqeruspan ayqekun, manamá payqa dueñochu nitaqmi ove jakuna-pas paypachu. Chaymi ove jakunatapas atoq hapiruspan cheqechin. 13

Pagollapaqmichipakusqanraykum ayqekun mana imapas qokuptin.

14-15 —Ñoqaqa kani allin michiqmi. Taytayqa reqsiwanmi, ñoqapas Taytayta-

qa reqsinim, reqsinitaqmi ove jaykunatapas hinaptinmi paykunapas reqsiwan.Chaymi vidayta qoni paykunarayku. 16

Kachkantaqmi sapaq ove jaykunapas kaycorralpi mana kaqkuna. Paykunatapas pusamuptiymi vozniyta uyarinqaku, chay-napim kanqa chulla kanchallaña hinaspa chulla michiqllaña.

17 —Vidaytam qoni kaq kawsarimunaypaq, chaymi Taytay kuyawan. 18 Manampipas vidaytaqa qechuwanmanchu, kikiymi qosaq vidaytaqa. Makillaypim kachkanqonaypaqpas chaynataq kawsarimunaypaqpas. Chaynatam kamachiwarqa Taytay.

19 Chay nisqanta uyariruspankum *judiokuna mana acuerdochu karqaku.

20 Achkaqmi nirqaku:—¿Imapaqmi uyarinkichik? Payqa demonioyoq locom —nispa.21

Wakinninñataqmi nirqaku:—Demoniopa huntasqanqa manam chayna sumaqllatañaqa rimanmanchu. De-

monioqa manam ñawsataqa qawarichinmanchu —nispa.

Jesusta Judiokuna qepanchakusqankumanta

22 Jerusalen llaqtapim para tiempopi Templo Dedicacion Fiesta karqa. 23

Jesusmipurichkarqa Salomonpa Portalninpi. 24

Chaymi *judiokuna muyuykuspa nirqaku:—¿Haykapikamataq iskayrayachiwankiku? Qam Cristo kaspaykiqa clarotayá

willawayku —nispa.25

Jesusñataqmi nirqa:—Ñam nirqaykichikña ichaqa manam creerqankichikchu, tukuy imatam rurani

Taytaypa atiy qowasqanwan, chaykunam ñoqamanta willakun. 26 Qamkunaqa

manam ove jaykunachu kankichik chaymi mana creenkichikchu. 27 Ove jaykunaqa

vozniytam uyarin, ñoqapas paykunataqa reqsinim, chaymi paykunaqa qatiwanku.28

Ñoqam paykunaman qoni wiñay kawsayta chaymi paykunaqa haykapipas manachinkanqachu, manataqmi pipas qechuwanqachu makiymantaqa. 29

Tukuy imaqoqniy Taytayqa llapanmantapas atiyniyoqmi chaymi mana pipas atinmanchuTaytaypa makinmanta qechuytaqa. 30

Taytaywanqa hukllam kaniku.31

*Judiokunañataqmi huktawan hatarirqaku rumiwan chamqanankupaq.32

Chaymi Jesus nirqa:—Achkatam rurarqani allin ruraykunata Taytaypa atiy qowasqanwan, chayna-

qa ¿mayqanninmantataq rumiwan chamqawayta munankichik? —nispa.33

Judiokunañataqmi nirqa:—Chamqapaytaqa munaykiku manam allin rurasqaykimantachu aswanqarimaspayki Diosta piñachisqaykimantam chaynataq runa kachkaspayki Dios tu-kusqaykimantam —nispa.

JUAN 10



1939


—Qamkunapa leynikichikpim qellqasqa kachkan: “Ñoqam nirqaykichik qam-kunaqa dioskuna kasqaykichikta” nispa niq. 35

Manam negachwanchu Bibliapanisqantaqa. Diosqa suticharqa dioskunawanqa willakusqankuna chaskiqkuna-

tam.36

Taytam sapaqchawaspan ñoqata kachamuwarqa kay pachaman, chaynaqa¿imanasqamá ninkichik: “Diostam insultan” nispaqa “Diospa churinmi kani” nis-qayraykuqa? 37

Taytapa ruranankunata mana ruraptiyqa amayá creewaychikchu.38

Ichaqa paypa rurananta ruraptiyqa manaña ñoqapi creespaykichikpas rurasqay-kunapiyá creeychik, chaynapim yachankichik Taytawanqa huklla kasqayta.

39 Huktawanmi Jesusta presochayta munarqaku ichaqa paykunamantam lluptirurqa.

40 Jesusmi kasqallan kutikurqa Jordan Mayupa waklawninman, chaypim

ñawpaqta Juan bautizarqa, chaypi Jesus kaptinmi 41 qawanankupaq achkallaña

runakuna rirqaku. Chayman rispankum ninakurqaku:—Juanqa manam ima *milagrotapas rurarqachu, Jesusmanta nisqanmi ichaqa

cheqap —nispa.42

Chaymi Jesuspi achkaq iñirqaku chay lugarpi.

Lazaropa wañukusqanmanta

11 1 Betania llaqtayoq Lazaro sutiyoq runam onqochkarqa, payqa *yacharqa panin

Mariawanmi hinaspa panin Martawanmi. 2 Onqoq Lazaropa panin Mariam huk

kutipi miski asnaq aceitewan untaykurqa Señor Jesuspa chakinman hinaspam chuk-chanwan chakichirqa. 3

Lazaropa paninkunam kacharqa Señor Jesusman willachiq:—Señorlláy, amistadniki Lazarom onqochkan —nispa.4

Jesusñataqmi chayta uyariruspan nirqa:—Chay onqoyqa manam wañuchinqachu aswanqa Dios hatunchanapaqmi, kayonqoywanqa Diospa Churinmi hatunchasqa kanqa.

5 Jesusqa sinchitam kuyarqa Lazarota, kuyarqataqmi Martatapas chaynataq

ñañantapas. 6 Chaymi “Lazaropa onqosqanmanta” uyariykuspan qeparurqa iskay

punchawtawanraq. 7 Chaymantañam nirqa discipulonkunata:

—Hakuchik kutisun Judea lawman —nispa.8

Discipulonkunañataqmi nirqaku:—Yachachikuq, qayninpallataq chay judiokunaqa rumiwan wañuchiyta muna-

surqanki ¿chaychu kutiytaraq munachkanki —nispa.9 Jesusñataqmi nirqa:—¿Punchawqa manachu chunka iskaynin horayoq? Pipas punchawpi purispa-

qa manam mitkanchu kay pachapi achkiywan qawakusqanrayku. 10 Tuta puriqmi

ichaqa mitkan tutayaypi kasqanrayku.11

Chaymantam Jesus nirqa:—Amistadninchik Lazaroqa puñuchkanmi, hakuchikyá rikchachimunaypaq —nispa.12

Discipulonkunañataqmi nirqa:—Señorllayku, puñuruspaqa sanoyanqachá —nispanku.13

Jesusqa nirqa chaynataqa “Lazaroqa wañukunñam” ninantam, discipulonkunañataqmi

piensarqaku “Puñusqanmantachiki nichkan” nispanku.14

Chaymi Jesus clarotaña nirqa:—Lazaroqa wañukunñam. 15 Qamkunaraykum kusikuni mana chaypi kasqay-

manta, chaynapi aswan mastaraq creenaykichikpaq. Hakuchikyá payman —nispa.16

Chaymi mellizowan sutichasqanku Tomas discipulomasinkunata nirqa:

JUAN 10, 11



1940

—Rispayá ñoqanchikpas yachachikuqwan wañumusunchik —nispan.

Kawsay qokuqqa Jesuslla kasqanmanta

17 Jesusmi chayaruspan Lazarota tarirurqa sepulturapi tawa punchaw pampas-

qataña. 18 Betania llaqtaqa karqa kimsa *kilometro hinallam Jerusalenmanta.19

Chaymi achkaq judiokuna rirqa Martapatawan Mariapata consuelaq turinku-manta llakisqa kaptinku. 20

Martam Jesuspa hamusqanta yacharuspan tariparqa,Mariañataqmi kachkarqa wasipi. 21

Martam nirqa Jesusta:—Señorlláy, qam kaypi kaptikiqa turillayqa manachá wañunmanchu karqa.

22 Aswanqa yachanim, Diosqa qosunkim tukuy ima mañakusqaykitaqa —nispa.23

Chaymi Jesus nirqa:—Turikiqa kawsarimunqam —nispa.24

Martañataqmi nirqa:

—Arí, wañuqkunapa kawsarimunan tukupay punchawpi kawsarimunantaqayachanim —nispa.


—Ñoqam kani kawsarichiqpas chaynataq kawsay qokuqpas. Pipas ñoqamaniñiqqa wañuspapas kawsarimunqam. 26

Pipas kawsachkaspallanraq ñoqaman iñiq-qa manam wiñaypaqchu wañunqa. ¿Creenkichu kayta Marta? —nispa.

27 Chaymi Martañataq nirqa:

—Arí Señorlláy, ñoqaqa creenim, qamqa kanki kay pachaman hamuq DiospaChurin Cristom —nispa.

Lazaropa sepulturanpi Jesuspa waqasqanmanta

28 Chaynata nispanmi Marta rirqa ñañan Maria qayaq, paytam upallallamanta nirqa:

—Yachachikuqqa kaypiñam kachkan, qayasuchkankim —nispa.29

Chaynata Marta niykuptinmi Maria chaylla hatarispa rirqa Jesuspa kasqanman.30

Jesusqa manaraqmi llaqtamanqa chayarqaraqchu, payqa kachkarqa Martawantupaykusqan sitiollapiraqmi. 31

Consuelaqnin judiokunañataqmi Maria chaylla hata-riruspan lloqsiramuptin qatimurqaku: “Sepulturatachiki richkan waqaq” nispanku.

32 Mariañataqmi Jesuspa kasqanman chayaruspan qonqorakuykurqa hinaspam nirqa:

—Señorlláy, kaypi kaptikiqa turillayqa manachá wañunmanchu karqa —nispa.33

Jesusñataqmi Mariapa waqasqantawan kuska hamuq judiokunapa waqasqan-ta qawaykuspan sonqonpi sinchita llakirikurqa. 34

Chaymi tapurqa:—¿Maypitaq pamparamunkichik? —nispa.Paykunañataqmi nirqaku:—Señor, hakuchikyá qawaykamunki —nispa.35

Chaymi Jesus waqarqa.36

Judiokunañataqmi ninakurqaku:

—Qawaychik maynatam kuyasqa —nispanku.37 Wakiqninñataqmi nirqaku:

—Payqa ñawsatapas qawarichirqam ¿manachum sanoyarachinman karqa chay-napi Lazaroqa mana wañukunanpaq? —nispa.

JUAN 11



1941

Lazaropa kawsarimusqanmanta

38 Jesusñataqmi sinchi llakisqa asuykurqa sepulturaman, chayqa karqa machay-

mi, punkunñataqmi karqa hatun rumiwan tapasqa. 39 Jesusmi nirqa:

—Horqoychik chay rumita —nispa.Hinaptinmi wañukuqpa panin Martañataq nirqa:—Señorlláy, ñachá asnarichkanña, tawa punchawñam wañukusqanqa —nispa.40

Jesusñataqmi nirqa:—¿Manachu nirqayki: “Creespaykiqa rikunkim Diospa atiyninta” nispay?41

Rumita horqoruptinkum Jesus hanaq pachata qawarispan nirqa:—Taytáy, graciastam qoyki uyariykuwasqaykimanta. 42

Qamqa siempremuyariwanki, chaymi kaykunata nichkayki muyuriqniypi kaq runakuna kachamu-wasqaykita creenankupaq.

43 Chaynata nispanmi nisyunneqta qayarqa:

—¡Lazaro, lloqsimuy! —nispa.44

Wañuqñataqmi lloqsiramurqa makin-chakin watasqa hinaspa uyanpas tela-wan wankusqa. Hinaptinmi Jesus nirqa:

—Purinanpaq paskaychik —nispa.

Jesuspa contranpi rimanakusqankumanta(Mt 26:1-5. Mr 14:1-2. Lc 22:1-2)

45 Mariawan riq achkaq judiokunañataqmi Lazaro kawsarirachisqanta qa-

waykuspanku Jesusman iñikuykurqaku. 46 Wakiqninñataqmi *fariseokunaman

willamurqaku Jesuspa rurasqanta.47

Hinaptinmi *sacerdotekunapa jefenkuna*cortepi huñunakurqa fariseokunawan hinaspam nirqaku:—¿Imatataq rurasun? Kay runaqa achkatañam *milagrokunata rurarun.

48 Mana harkaptinchikqa lliw runach payman iñirunqaku, hinaptinchá romanoku-

na hamuruspa purmarachinqaku templonchiktawan nacionninchikta.49

Caifas sutiyoqmi karqa *sacerdotekunapa jefen chay watapi, chaymi pay nirqa:50

—Qamkunaqa manam imatapas yachankichikchu nitaqmi cuentata qo-kunkichikchu. Aswan allinqa kanman huk runalla nacionninchikpa rantinpiwañuyninmi, enteron nacion puchukarunanmantaqa —nispa.

51 Caifasqa chaykunataqa nirqa manam kikillanmantachu, chay watapi sacerdo-

tekunapa jefen kasqanraykum Dios revelarqa, chaymi nirqa: “Jesusqa wañunanmi judiokunapa nacionninpa rantinpi” nispan. 52

Jesusqa wañunan karqa manampaykunapa rantillanpichu aswanqa Diospa cheqesqa churinkunata hukllaman huñu-nanpaqwanmi. 53

Chay punchawmantam judio autoridadkuna tanteanakurqaku Jesuswañurachinankupaq.

54 Chaymi Jesusqa purirqa pakakuspallaña judiokunapa qayllanpiqa. Judea-

manta lloqsispanmi rirqa chunniqpa hichpan Efrain sutiyoq llaqtaman, chaypim*yacharqa discipulonkunawan.

55 Judiokunapa *Pascua Fiestanmi ña hichpamuchkarqaña, chaymi llapa

runakuna enteron llaqtamanta rirqaku Jerusalenman Diosta adorananku-paq *chuyanchakuq. 56 Jesustam maskarqaku, temploman chayaruspam

ninakurqaku:—¿Imaninkichiktaq? ¿Hamunqachu estaman icha manachu? —nispa.

JUAN 11



1942

57 *Fariseokunapiwan *sacerdotekunapa jefenkunañataqmi kamachirqaku:

—Pipas yachanqa Jesuspa maypim kasqanta hinaspaqa willakamuchunyá pre-sochamunaykupaq —nispa.

Jesuspa chakinman aceite talliq warmimanta(Mt 26:6-13. Mr 14:3-9)

12 1 *Pascua Fiestapaq soqta punchawllaña faltachkaptinmi Jesus rirqa Lazaropa

*yachasqan Betania llaqtachaman. Paytam Jesus kawsarichirqa wañusqa-mantaña. 2

Jesuspaq convidota ruraptinkum Marta servirqa, Lazaroñataqmi mesapitiyachkarqa Jesuswan. 3

Mariañataqmi apamurqa sinchi precioyoq miski asnaq yaqa hukbotella aceiteta. Chayqa rurasqa karqa nardo sutiyoq sachamantam, chaywanmi Jesuspachakinman untaykurqa hinaspam chukchanwan chakichirqa. Chaymi wasi huntata mis-killataña asnarirqa. 4

Discipulonkunamanta traicionaqnin kaq Judas Iscariotem nirqa:5 —Huk wata jornalpa chanin kay miski asnaq aceitetaqa rantikuruchwanchiki

karqa, hinaspachiki chay qollqetaqa wakchakunaman qoykuchwan karqa —nispa.6

Judasqa nirqa chaynataqa manam wakchakunata kuyaspachu aswanqa suwa kaspan-mi, paymi qollqeta waqaycharqa, chaymi payqa horqokuq qollqe waqaychasqanmanta.


—Ama harkakuychu, kaytaqa waqaycharqa pampakunay punchawpaqmi.8

Wakchakunaqa qamkunawanmi haykapkamapas kanqa, ñoqam ichaqa manatukuy tiempochu qamkunawan kasaq.

Lazarota wañurachiy munasqankumanta9

Achkaq judiokunam yacharurqaku Betaniapi Jesus kasqanta hinaspam rirqakuJesustawan wañusqanmanta kawsarimuq Lazarota qawamunankupaq. 10-11

La-zarota rikuramuspankum achkaq judiokuna jefenkumanta karunchakururqakuhinaspam iñirqaku Jesusman.

Chaymi *sacerdotekunapa jefenkunañataq rimanakurqaku Lazarotawanñawañurachinankupaq.

Jerusalenman Jesuspa yaykusqanmanta

(Mt 21:1-11. Mr 11:1-11. Lc 19:28-40)

12 Paqarinnintintam *Pascua Fiestaman achkaq riqkuna yacharurqaku Jerusa-

lenman Jesuspa risqanta. 13 Paykunam kuchurqaku palmerapa kallmankunata

hinaspam rirqaku Jesus chaskiq kaynata qaparispanku:—¡Yupaychasunchik! ¡Alabasqayá kachun Señorpa sutinpi hamuq Israel casta-

kunapa Reyninqa! —nispa.14

Jesusmi asnochata tariramuspa sillakaramurqa Bibliapa nisqan cumplikunanpaq:

15

Sion llaqtapi yachaqkuna,ama manchakuychikchu.Reynikichikmi hamuchkan.Asnopi silladam hamuchkan.

JUAN 11, 12



1943

16 Discipulonkunaqa manaraqmi entienderqakuchu chaykunataqa. Jesus hanaq

pachaman kutikuptinñam yuyarirqaku chaykunaqa ñawpaqmantaraq qellqasqañakasqanta, yuyarirqakutaqmi Jesuspaq chaykuna rurasqankutapas.

17 Lazarota Jesus kawsarichisqanta rikuqkunam willakurqaku sepulturamanta

qayaykuspa kawsarirachisqanta. 18 Chayraykum runakuna tariparqa Jesusmanchay *milagro rurasqanta yachaspanku. 19 *Fariseokunañataqmi ninakurqaku:

—Manam ima ruraytapas atichwanchu, qawaychik llapa runakunam payta qa-tichkanku —nispa.

Jesusta Grecia nacionniyoq runakuna maskasqankumanta

20 Fiestapi adoranankupaq riqkunam karqa wakiqnin Grecia nacionmanta

kaqkuna. 21 Paykunam asuykurqaku Felipeman, Felipeqa *yacharqa Galilea law

Betsaida llaqtapim. Paytam ruegakurqaku:

—Señor, reqsiykuytam munaniku Jesusta —nispa.22 Felipeñataqmi rirqa Andresman willaq, iskayninkum rirqaku Jesusman wi-

llaq. 23 Jesusmi nirqa:

—Ñam tiempoña Diosmanta Hamuq Runaqa hatunchasqa kananpaq. 24 Cheqap-

tapunim nikichik, allpaman huk trigo wichispa mana wañuspanqa hina kaqllamkanqa, wañuspanmi ichaqa achkallataña rurunqa. 25

Pipas vidallan kuyaqqawiñaypaqmi pierdenqa, pipas kay pachapi vidan cheqniqñataqmi wiñay kawsa-nanpaq waqaychasqa kanqa. 26

Pipas serviwayta munaspaqa qatiwachunyá, payqañoqapa kasqaypim kanqa, serviwaqniytaqa Taytaymi ancha reqsisqata ruranqa.

Wañunanmanta Jesuspa willakusqanmanta27

—Kunanmi hukmanyasqa kachkani. Chaynaqa ¿imanisaqtaq? ¿Icha: “Taytáy,salvaykuway kunan rato imapas sucedewananmanta” nispachu nisaq? Ñoqaqariki kay-nata kunan ñakarinaypaqmi hamurqani. 28

Chaynaqa Taytáy, sutikitayá hatunchayña.Hinaptinmi hanaq pachamanta qayakamurqa:—Ñam hatuncharuniña, chaywanpas huktawanraqmi hatunchasaq —nispa.29

Chaypi kaq runakunañataqmi uyarispanku nirqaku:—Rayom toqyaramun —nispa.Wakiqninñataqmi nirqaku:

—Angelmi rimapayaykamun —nispa.30

Jesusñataqmi nirqa:—Kay qayakuytaqa uyarinkichik manam ñoqaraykuchu aswanqa qamkunaraykum.

31 Kunanmi kay pachapi kaqkuna juzgasqa kanqa, qarqosqataqmi kanqa kay pachapi

kamachiqkuq diablopas. 32 Chakatawaptinkum llapallanta pusamusaq kikiyman.

33 Kaynata nispanmi entiendechirqa imaynam wañukunanmanta. 34

Runakuna-ñataqmi nirqa:

—Leypiqa uyarirqaniku: “Cristoqa wiñaypaqmi kawsanqa” niqtam. ¿Imaynataqqamqa ninki: “Diosmanta Hamuq Runaqa cheqaptapunim chakatasqa wañunqa”

nispaykiqa? ¿Pitaq chay Diosmanta Hamuq Runaqa?35 Chaymi Jesusñataq nirqa:

—Pisi punchawllañam kasaq qamkunata achkinaypaq. Achkiypiyá puriychik qam-kunawanraq kachkaptiyqa chaynapi tutayay mana vencerusunaykichikpaq. Pipas

JUAN 12



1944

tutayaypi puriqqa manam yachakunchu mayman risqantapas. 36 Qamkunawanraq

achkiy kachkaptinqa achkiymanyá iñiychik, chaynapi achkiypi kanaykichikpaq.Kaykunata niruspanmi Jesus paykunamanta pakakururqa.

Jesusman mana iñiq judiokunamanta

37 Jesus achkallaña *milagrokunata rurachkaptinpas manam paypi iñirqakuchu.

38 Chaynapim cumplikurqa Diosmanta willakuq Isaiaspa nisqan. Paymi nirqa:

Señorlláy, willakusqaykutaqa creerqa ¿pitaqsi?Señorqa revelarqa atiynintaqa ¿pimantaqsi?

39 Manamá pipas creeyta atirqachu. Isaiasqa qellqarqataqmi:

40 Runakunatam Dios ñawsayarachirqa.Paykunapa sonqontam rumiyachirqa

chaynapi mana rikukunankupaq,chaynapi mana entiendenankupaq,chaynapi mana kutirikamuwanankupaq,chaynapi mana sanoyachinaypaq.

41 Isaiasqa nirqa chaynataqa Jesuspa kanchariyninta rikuspanmi chaymi rimarqa

paymanta.42

Chaywanpas achkaq kamachikuq judiokunam iñirqaku Jesusman. *Fariseo-kunaraykum mana libretachu willakuqku chaynapi *huñunakunanku wasimanta

mana wischusqa kanankupaq.43

Chay kamachikuq judiokunaqa munarqa runaku-napa alabanantam Diospa alabananmantapas.

Jesuspa rimasqanman hina runakuna juzgasqa kananmanta

44 Jesusmi qayakuq hina nirqa:

—Pipas ñoqaman iñiqqa manam ñoqallamanchu iñin aswanqa kachamuwaqniy Tay-taymanwanmi. 45

Ñoqa rikuwaqniyqa kachamuwaqniytapas rikunmi. 46 Ñoqaqa achkiy

hinam hamurqani kay pachamanqa, pipas ñoqapi iñiqqa manañam tutayaypiñachukanqa. 47

Pipas nisqaykunata uyarispan mana kasukuqtaqa manam ñoqachu condena-saq, ñoqaqa hamurqani manam runakunata condenaqchu aswanqa salvaqmi. 48

Pipas

despreciawaspan nisqaykunata mana kasukuqpaqa ñam kanña juzgaqnin, ñoqapanisqaykunam paytaqa tukupay punchawpi juzganqa. 49

Ñoqaqa manam kikillaymanta-chu rimani, kachamuwaqniy Taytaymi kamachiwarqa imam rimarinaytaqa chaynataqimam yachachinaytaqa. 50

Ñoqaqa yachanim, Taytaypa kamachikuyninqa wiñaypaqkawsay qokuqmi, ñoqapa nisqaykunaqa Taytaypa kamachiwasqanman hinam.

Discipulonkunapa chakinta Jesus mayllasqanmanta

13 1 *Pascua Fiestapa ñawpaqnintaraqmi Jesusqa yacharqaña kay

pachamanta Taytanpa kasqanman kutinanta. Kay pachapi kaqmasinku-

namanmi hatu-hatun kuyakuyninta qawachirqa.2 Jesusmi discipulonkunawan cenachkarqa, diabloqa Simon Iscariotepa churin

Judastam umacharurqaña Jesusta traicionananpaq. 3 Jesusqa yacharqam tukuy

imatapas Taytan payman qoykusqanta, yacharqataqmi paymanta hamuspa payman

JUAN 12, 13



1945

kasqallan kutinantapas. 4 Jesusmi cenasqanmanta hatariykuspan hawa pachanta

horqokuykurqa hinaspam pañowan weqawninta watakuykurqa. 5 Lavatoriopi yaku-

ta churaykuspanmi discipulonkunapa chakinta mayllarqa hinaspam weqawninpipañowan chakichirqa. 6

Simon Pedrota mayllananpaq kaptinñataqmi pay nirqa:

—Señorlláy ¿qamraqchu ñoqapa chakiyta mayllawankiman? —nispa.7 Jesusñataqmi nirqa:

—Kunanqa manaraqmi entiendenkichu kay rurasqaykunataqa, qepatañamchaytaqa entiendenki —nispa.

8 Chaymi Pedro nirqa:

—Chakiytaqa manapunim haykapipas mayllawaqchu —nispa.Jesusñataqmi nirqa:—Mana mayllaptiyqa manam ñoqapañachu kanki —nispa.9

Chaymi Simon Pedroñataq nirqa:—Amayá chakillaytañachu mayllawayqa, mayllaykuwayá makiykunatapas

chaynataq umaytapas —nispa.10

Jesusñataqmi nirqa:—Bañakuruspaqa manam necesitankichikñachu mayllanataqa, aswanqa chakillay-

kichiktañam, qamkunaqa limpioñam kachkankichik, ichaqa manam llapaykichikchu.11

Jesusqa yacharqam pim traicionananta chaymi nirqa: “Manam llapaykichik-chu kankichik limpioqa” nispa.

12 Discipulonkunapa chakinta mayllaruspanmi hawa pachanta churakuykuspa

kasqallan tiyaykurqa mesaman hinaspam nirqa:—¿Entiendenkichikchu qamkunawan kay rurasqayta? 13

Qamkunam niwankichik: “Se-

ñorlláy, Yachachikuq” nispa, chaytaqa allintam ninkichik, arí chaynamá kani.14

ÑoqamSeñornikichik hinaspa yachachiqnikichik kachkaspay chakikichikta mayllani, qamku-napas chaynayá chakikichikta mayllanakuychik. 15

Ejemplotam qamkunaman qoykichikqamkunawan rurasqayta hina qamkunapas ruranaykichikpaq. 16

Cheqaptapunim niki-chik, sirvienteqa manam maschu patronninmantaqa, manataqmi comision riqpas maschukachaqninmantaqa. 17

Kaykunata entienderuspa ruraspaykichikqa kusisqam kankichik.18

—Manam llapallaykichikmantachu ñoqaqa rimachkani, reqsinim pikunamakllasqaytaqa. Bibliapa: “Mikuqmasillaypas contrallaypim pawatyarqa” nisqan-mi cumplikun. 19

Manaraq imapas sucedekuchkaptinmi kunan nichkaykichik,ña sucedekuruptinmi ichaqa creenkichik rimapayasuqnikichikqa pim kasqayta.20 Cheqaptapunim nikichik, ñoqapa kachasqayta pipas chaskiqqa ñoqatapunimchaskiwan, ñoqa chaskiwaqniyñataqmi kachamuwaqniy Taytayta chaskin.

Judas traicionananmanta Jesuspa willakusqanmanta(Mt 26:20-25. Mr 14:17-21. Lc 22:21-23)

21 Kaykunata nispanmi Jesus hukmanyarurqa hinaspam nirqa:

—Cheqaptapunim qamkunamanta huknikichik traicionawanqa —nispa.22

Discipulonkunañataqmi qawanakurqa:—Mayqanninchikmantaraq nichkan —nispa.23

Huknin discipulonmi karqa Jesuspa llumpay kuyasqan, paymi waqtanpi kachkar-qa. 24 Paytam Simon Pedro señascharqa pimantas Jesus chayna nisqan tapunanpaq.

25 Jesuspa waqtanpi kaqñataqmi Jesus lawman aswanraq waqtapaykuspa tapurqa:

—Señorlláy ¿pitaq chay traicionasuqnikiqa? —nispa.

JUAN 13



1946


—Chay runaqa tantata mikuyman challpuykuspa qosqaymi —nispa.Tantata challpuykuspanmi qoykurqa Simon Iscariotepa churin Judasman.

27 Chayta mikuykuptillanmi Judasman *Satanas yaykururqa. Chaymi Jesus nirqa:

—Chay ruranaykita utqayman ruray —nispa.28 Mesapi mikuqkunaqa manam mayqanninpas entienderqachu Judasman nisqantaqa.

29 Qollqeta Judas waqaychasqanraykum wakiqnin piensarqa Jesusqa: “Rantipakaramuy

estapaq imapas necesitasqanchikta” otaq: “Qomuy imallatapas wakchakunaman” nispanisqanta. 30

Chay tantata mikuruspa Judas lloqsiruptinqa tutañam karqa.

Mosoq kamachikuymanta

31 Judas lloqsiramuptinmi Jesus nirqa:

—Kunanmi hatunchasqa kani Diosmanta Hamuq Runaqa, ñoqapitaqmi Diospashatunchakun. 32

Diosmi hatunchakun ñoqapi, hatunchawanqataqmi kikinpipas,

payqa chayllam hatunchawanqa. 33 Churillaykuna, manam unayñachu kasaqqamkunawanqa chaymi maskawankichik. Wakin judiokunaman nisqayta hina-llam nikichik qamkunatapas. Ñoqapa kasqaymanqa qamkunaqa manam chayaytaatiwaqchikchu. 34

Mosoq kamachikuytam qoykichik, kuyanakuychikyá. Imaynamñoqa kuyaykichik chaynayá qamkunapas kuyanakuychik. 35

Kuyanakuptikichikqallapallan runakunam yachanqa discipuloykuna kasqaykichikta.

Jesusmi willakun Pedropa negananmanta(Mt 26:31-35. Mr 14:27-31. Lc 22:31-34)

36 Simon Pedrom nirqa:—Señorlláy ¿maytataq rinkiqa? —nispa.

Jesusñataqmi nirqa:—Ñoqapa risqaytaqa manam kunanqa qatiwankimanchu, qatiwankiqa qepa

tiempokunapiñam —nispa.37

Chaymi Pedroñataq nirqa:—Señorlláy ¿imanasqataq kunanqa mana qatikimanchu? Vidaytapas qosaqmi

qamraykuqa —nispa.38

Jesusñataqmi nirqa:—¿Vidaykitachu qonki ñoqapaq? Cheqaptapunim niki, manaraqpas gallo wa-

qachkaptinmi kimsa kutikama negawanki.

Jesusqa Taytaman chayanapaq ñanmi.

14 1 —Qamkunaqa amayá hukmanyaychikchu. Diospiyá conakuychik, cona-

kuychiktaqyá ñoqapipas. 2 Taytapa kasqanpiqa achkam kachkan lugarkuna

*yachakunapaq, mana chayna kaptinqa manam rimariyllapas-rimariymanchu.Chaynaqa risaqmi qamkunapaq lugar allichamuq. 3

Allicharamuspaymi kutimu-saq qamkuna pusanaypaq chaynapi maymi kasqaypi qamkunapas kanaykichikpaq.4

Qamkunaqa yachankichikmi mayman risqaytapas, reqsinkichiktaqmi ñantapas.5

Tomasmi nirqa:—Señorlláy, manam yachanikuchu mayman risqaykitapas chaynaqa ¿imayna-taq reqsisaqku ñantaqa? —nispa.


JUAN 13, 14



1947

—Ñoqam kani ñan, cheqap kaqpas chaynataq kawsay qokuqpas. Taytaymanqamanam pipas chayanmanchu mana ñoqawanqa. 7

Reqsiwaspaykichikqa Taytayta-pas reqsinkichikmá, kunanmi reqsiykunkichik hinaspa rikuykunkichik —nispa.

8 Felipeñataqmi nirqa:

—Señorlláy, Taytatayá qawaykachiwayku, hinaptinqa chayllapaqñam kaniku.9 Jesusñataqmi nirqa:

—Felipe, unayñam qamkunawanqa kachkani. ¿Manaraqchu reqsiwanki?Ñoqata rikuqniyqa Taytatapas rikuykunñam. ¿Imanasqamá niwanki “Taytatarikuykachiwayku” nispaqa? 10

¿Manachu creenki Taytaywanqa huklla kasqayta?Imatapas nikichikqa manam kikillaymantachu, ñoqawan kaq Taytam kikinpa ru-ranantaqa ruran. 11

Creeychikyá, ñoqaqa kani hukllam Taytawanqa, mana chayqarurasqayraykuyá creeychik. 12

Cheqaptapunim nikichik, ñoqapi iñiqqa ruranqamñoqapa rurasqaykunata, payqa ñoqapa rurasqaymantapas mastaraqmi ruranqa,chaynataqa ruranqa Taytamanña risqayraykum. 13

Imatapas sutiypi mañakup-

tikichikqa rurasaqmi chaynapi Taytata Churin alabanaypaq. 14 Imatapas sutiypimañakuptikichikqa rurasaqmi.

Chuya Espirituta kachamunanpaq prometekusqanmanta

15 —Kuyawaspaykichikqa kasukuychikyá kamachikuyniykunata. 16

Mañakusaq-mi Taytata hinaptinmi kachamusunkichik huk Kallpanchaqnikichikta. Paymi kanqaqamkunawan tukuy tiempo. 17

Cheqap Espiritutaqa kay pachapi kaqkunaqa manamchaskinmanchu, paykunaqa manam rikunkuchu nitaqmi reqsinkuchu. Qamkunamichaqa reqsinkichik qamkunawan kasqanrayku, payqa qamkunapim kanqa. 18

Manam

sapallaykichiktachu saqerusqaykichik, kutimusaqmi qamkunaman.19

Asllatawan-qa runakunaqa manañam rikuwanqañachu, qamkunam ichaqa rikuwankichik,qamkunaqa kawsasqayraykum kawsankichik. 20

Chay punchawpim yachankichikTaytaywanqa huklla kasqayta, yachankichiktaqmi qamkunapas ñoqawan hukllakasqaykichikta. 21

Kamachikuyniykunata yachaspa kasukuq runaqa kuyawanmi, Tay-taypas kuyanqam chayna kuyaqniytaqa. Ñoqapas kuyaspaymi reqsichikusaq paywan.

22 Chaymi Judas (mana Iscariote kaqchu) nirqa:

—Señorlláy ¿imanasqataq ñoqaykumanqa reqsichikunki aswanqa mana wakinrunakunamanchu? —nispa.


—Kuyawaqniyqa kasukunmi nisqaykunata, paytaqa kuyanqam Taytaypas, Tay-taywan hamuspaymi *yachasaqku kuyawaqniywan. 24

Mana kuyaqniyqa manamkasukunchu nisqaykunata. Qamkunaman nisqayqa manam ñoqapachu aswanqakachamuwaqniy Taytaypam.

25 —Kaykunataqa nikichik qamkunawan kaspayraqmi. 26

Taytam Chuya Espiritu-ta ñoqapa sutiypi kachamunqa qamkunata kallpanchasunaykichikpaq, paymi tukuyimata yachachisuspaykichik yuyarichisunkichik qamkunaman tukuy ima nisqayta.

27 —Ñoqaraykum hawkalla kankichik, kay hawkayay qosqayqa manam runaku-

napa qosqan hinachu. Amayá hukmanyaychikchu nitaq manchakuychikpaschu.28

Ñam uyarirqankichikña: “Riruspaymi kasqallan kutimusaq” nisqayta. Che-qapta kuyawaspaykichikqa kusisqam kawaqchik Taytaman risqaywanqa, payqañoqamantaqa aswan atiyniyoqmi. 29

Kaykunataqa nikichik manaraq imapas suce-dekuchkaptinmi, sucedekuruptinqa creenkichikmi.

JUAN 14



1948

30 —Manañam unayñachu rimasaq qamkunawanqa, ñam hamuchkanña kay

pachapi kamachikuq diablo. Payqa manam imaniraqllatapas munaychakunchu ño-qamantaqa. 31

Aswanqa hinamá chayna kanan, chaymi runakuna yachanqa Taytakuyawasqanta, yachanqakutaqmi ñoqaqa paypa kamachiwasqanta rurasqaytapas.

Uvas plantamantawan kallmanmanta

15 Hatariychikyá, hakuchik kaymanta.1

—Ñoqam kani cheqap uvas planta, Taytayñataqmi llamkaq. 2 Mana

ruruptinqa paymi kuchun ñoqapi kaq kallmakunata, ruruq kallmatañataqmi raw-mapaykun aswanraq rurunanpaq. 3

Qamkunaqa rawmasqa hinañam kankichikrimapayasqaykunawan. 4

Ñoqapiyá takyaychik ñoqañataq qamkunapi. Kallmaqakikillanmantaqa manam rurunmanchu mana yuranpi kaspaqa, qamkunapas ma-nataqmi ruruwaqchikchu mana ñoqapi takyaspaqa.

5 —Ñoqam kani uvas planta, qamkunañataqmi kankichik kallmaykuna. Ño-

qapi takyaqqa achkatam rurunqa. Ñoqamanta sapaqchakuruspam ichaqa manaimatapas rurawaqchikchu. 6

Pipas ñoqapi mana takyaqqa qorusqa kallma hinamwischusqa kanqa, chakiruspanmi rupananpaq ninaman wischusqa kanqa.

7 —Ñoqapi takyaspaykichikqa chaynataq yachachisqaykunatapas mana qon-

qaspaykichikqa mañakuychikyá tukuy ima munasqaykichikta hinaptinqaqosunkichikmi. 8

Taytaqa hatunchasqam achkata ruruptikichikqa, chaynapimqamkunaqa cheqap discipuloykuna kankichik. 9

Imaynam Tayta ñoqata kuyawanchaynam ñoqapas qamkunata kuyaykichik, kuyakuyniypiyá takyaychik. 10

Taytapakamachikuyninkunata kasukuspaymi takyachkani paypa kuyakuyninpi, chaynayá

qamkunapas kamachikuyniykunata kasukuspa kuyakuyniypi takyaychik.11 —Kaykunataqa nikichik ñoqawan kusikunaykichikpaqmi, chaynapi cheqap kusi-

kuyniyoq kanaykichikpaq. 12 Kaymi kamachikuyniy: “Kuyanakuychikyá qamkunatapas

kuyasqayman hina.” 13 Hatu-hatun kuyakuyniyoqqa amistadninkunapa rantinpi wa-

ñuqmi. 14 Qamkunaqa kankichik amistadniykunam kamachisqayta ruraspaykichikqa.

15 Manam sirvientepaqñachu hapikichik, sirvienteqa manam yachanchu patronninpa ru-

rasqankunata. Qamkunaqa amistadniyñam kankichik chaymi Taytapa niwasqankunatayachachirqaykichik. 16

Manam qamkunachu ñoqataqa akllawarqankichik, ñoqam qamku-nataqa akllarqaykichik hinaspam churarqaykichik achkata rurunaykichikpaq chaynapirurusqaykichik takyananpaq. Chaynaqa Taytam qosunkichik ñoqapa sutiypi llapa ima

mañakusqaykichikta. 17 Kaykunatamá kamachikichik qamkuna kuyanakunaykichikpaq.

Jesustawan iñiqninkunata runakunapa cheqnisqanmanta

18 —Runakuna cheqnisuptikichikqa yuyariychikyá qamkunamantapas puntataqa

ñoqata cheqniwasqankuta. 19 Kay pachapaq kaptikichikqa runakunachá kuyasunki-

chikman kikinta hina, aswanqa ñoqam akllakurqaykichik kay pachamanta chaymirunakunaqa cheqnisunkichik manaña kay pachapaq kasqaykichikrayku. 20

Yuyariy-chikyá nisqaykunata. Sirvienteqa manam aswan munayniyoqchu patronninmantaqa.Ñoqatam perseguiwarqaku, chaynaqa qamkunatapas perseguisunkichikmi,

nisqaykunata kasukuspankuqa qamkunapa nisqaykichiktapas kasukunqakum.21

Ño-qaraykum chaynataqa rurasunkichik kachamuwaqniyta mana reqsisqankurayku.22

—Sichu mana hamuymanchu karqa nitaq willaymanchu karqa hinaptinqamana huchayoqchá kanmanku karqa, kunanmi ichaqa manaña imapas ninan-

JUAN 14, 15



1949

ku kanchu huchankumanta. 23 Ñoqata cheqniqniykunaqa Taytatapas cheqninmi.

24 Mana huchayoqqa kanmanku karqa paykuna ukupi mana pipapas rurasqanta

mana ruraptiychá, chay rurasqaykunata rikuchkaspankupas cheqniwankuraqmi,cheqninkutaqmi Taytaytapas. 25

Kaykunaqa sucedekuchkan leypi: “Yanqamantam

cheqniwarqaku” niq qellqasqa cumplikunanpaqmi.26 —Kallpanchasuqnikichik cheqap Espiritutam kachamusaq Taytaypa

partenmanta, payqa rimanqa ñoqamantam. 27 Qamkunapas ñoqamantam willa-

kunkichik, qamkunaqariki ñawpaqmantapunim ñoqawan karqankichik.

16 1 —Tukuy kaykunatam nikichik mana hukmanyanaykichikpaq. 2

Qarqo-musunkichikmi *huñunakuna wasimanta, pipas wañuchisuqnikichikmi

ninqa: “Kaykunata ruraspayqa Diostam servichkani” nispan. 3 Kaykunataqa ru-

ranqaku Taytatawan ñoqata mana reqsiwasqankuraykum. 4 Kaykunataqa nikichik

chay tiempokuna chayamuptin kay nisqaykunata yuyarinaykichikpaqmi.

Espiritupa rurasqanmanta—Ñawpaqmantaraq qamkunawan kasqayraykum kaykunataqa manaraq nirqay-

kichikchu. 5 Kunanmi ichaqa richkaniña kachamuwaqniywan kuska kamunaypaq.

Ichaqa manam mayqannikichikpas tapuwankichikchu: “¿Maytataq richkanki?” nis-paqa. 6

Kaykuna nisqaywanmi sinchi llakisqa kachkankichik. 7 Cheqaptam nikichik,

allinpunim ñoqapa rinayqa, mana riptiyqa manach hamunmanchu qamkuna Kallpan-chasuqnikichik, rispaymi ichaqa kachamusqaykichik. 8

Pay hamuspanmi runakunataconvencechinqa huchayoq kasqankumanta, Diospa munasqanman hina kawsanan-kumanta hinaspa juicio punchawmanta. 9

Ñoqapi mana creesqankuraykum huchayoq

kanku.10

Cuentatam qokunqaku Diospa munasqanman hina kawsanankumanta. Ñoqaqarichkani Taytapa kasqanmanmi, qamkunapas manañam rikuwankichikchu. 11 Cuenta-

tam qokunqaku juicio punchawmanta, kay pachapi kamachikuqqa ñam juzgasqaña.12

—Achkaraqmi ninay kachkan qamkunaman ichaqa manaraqmi entiende-waqchikchu. 13

Cheqap Espiritu hamuspanñam yachachisunkichik tukuy imapascheqap kaqkunataqa, payqa manam kikillanmantachu rimanqa aswanqa llapaimapas uyarisqanmantam hinaspam willasunkichik qepa tiempokunapi su-cedekunanmanta. 14

Payqa ñoqatam alabawanqa, ñoqamanta chaskispanmiwillasunkichik qamkunaman. 15

Taytapa kaqninkunaqa ñoqapam chaymi nirqay-kichik: Espirituqa ñoqamanta chaskispam willasunkichik qamkunaman, nispa.

Llakikuypas kusikuymanña tikrakunanmanta

16 —Asllamantam mana rikuwankichikñachu hinaspam asllatawanraq rikuwankichik.

17 Chaynata niptinmi wakin discipulonkuna tapunakurqaku:

—¿Imanichkantaq: “Asllamantam mana rikuwankichikñachu hinaspam aslla-tawanraq rikuwankichik, ñoqaqa richkaniñam Taytapa kasqanman” nispaqa?18

¿Imaninanmá chay asllamantaqa? Manam nisqantaqa entiendenchikchu.19

Jesusmi musyarurqa tapukuy munasqankuta hinaspam nirqa:—Nirqaykichikmi qamkunata: “Asllamantam mana rikuwankichikñachu

hinaspam asllatawanraq rikuwankichik” nispa.20

Cheqaptapunim nikichik, qam-kunam waqaspa llakikunkichik hinaptinmi runakunañataq kusikunqaku. Ichaqallakisqallaña kachkaspapas kusikunkichikmi. 21

Warmipa wachakunan tiempochayaramuptinmi payqa tarikun llakisqallaña, wawan naceramuptinñataqmi

JUAN 15, 16



1950

qonqarun llakinkunata, kay pachapi wawan nacerusqanraykum payqa kusikun.22

Chaynamá qamkunapas kunan llakisqa kachkankichik, ñoqa kutimuptiymiichaqa kusisqa kankichik, chay kusikuytaqa manam pipas qechusunkichikchu.

23 —Chay punchawpiqa manañam imamantapas tapuwankichikchu. Che-

qaptapunim nikichik, sutiypi mañakuptikichikqa taytaqa qosunkichikmi.24 Kunankamam sutiypiqa manaraq mañakurqankichikchu. Mañakuychikyá hi-

naspaqa chaskinkichikmi chaynapi cheqap kusikuyniyoq kanaykichikpaq.

Kay pachapi mana allinkunata Jesuspa vencesqanmanta

25 —Kaykunatam nikichik rikchanachiykunawan, hamuq punchawpiqa ma-

nañam rikchanachiykunawanñachu rimapayasqaykichik, aswanqa sutillatañamrimapayasqaykichik Taytaymanta. 26

Chay punchawmi Taytata mañakunkichikñoqapa sutiypi, manam ñoqañachu Taytataqa ruegapusqaykichik. 27

Taytayqa ku-

yasunkichikmi ñoqata kuyawasqaykichikrayku, qamkunaqariki creerqankichikmiDiosmanta hamusqayta. 28 Taytapa kasqanmantam hamurqani kay pachaman,

kunanñataqmi kay pachata saqespay kutisaq Taytayman.29

Discipulonkunañataqmi nirqa:—Kunanqa sutillatañam rimachkanki, manam rikchanachiykunawanñachu.

30 Kunanqa yachanikuñam tukuy ima yachaq kasqaykita, manañam pipas tapu-

sunkiñachu, chayraykum creeniku Diosmanta hamusqaykita —nispa.31

Jesusñataqmi nirqa:—¿Ñachu kunanqa creerunkichikña? 32

Ñam hora chayaramunña, sapaka-mam cheqerunkichik hinaspam sapallaytaña saqeruwankichik. Ichaqa manam

sapallaychu kachkani, Taytaymi ñoqawanqa kachkan. 33 Kaykunatam nikichik ya-napasqayrayku hawkalla kanaykichikpaq. Kay pachapiqa ñakarinkichikmi ichaqakallpanchakuychikyá, kay pachapi mana allinkunataqa venceruniñam.

Discipulokunapaq Jesuspa mañakusqanmanta

17 1 Chaykunata niruspanmi Jesus hanaq pachata qawarispan nirqa:

—Taytáy, ñam hora chayaramunña. Churikitaqa hatunchawayñayáchaynapi qamtapas kay Churiki hatunchanaypaq. 2

Churikimanmi qowarqanki lla-pallan runapi munaychakunaypaq chaynapi qowasqayki llapallan runakunaman

wiñay kawsay qonaypaq. 3 Chay wiñay kawsayniyoqqa kanku sapallan cheqapDios kasqaykita reqsiqkunam hinaspa kachamusqayki Jesucristota reqsiqkunam.

4 —Ñoqam hatuncharqayki kay pachapi, ñoqaqa tukuruniñam ruranaypaq

kamachiwasqaykita. 5 Taytáy, kunanyá hatunchaway ñawpaqnikipi, chayna ha-

tunchasqamá karqani manaraqpas kay pacha kachkaptin.6

—Kay pachamanta qowasqayki runakunamanqa ñam willaniña pim kasqaykita.Paykunaqa qampam karqa chaymi qowarqanki, paykunaqa palabraykitam kasukunku.7

Kunanqa yachankuñam tukuy ima qowasqaykiqa qampa kasqanta. 8 Ñam willaruniña

qowasqayki palabraykitaqa chaymi chaskiykurqaku, paykunaqa yachankuñam qan-

manta cheqaptapuni hamusqayta hinaspam creenku qampuni kachamuwasqaykita.9 —Paykunapaqmi ruegakuykiqa, manam kay pachapi wakin runakunapaqwanchu,

ruegakuykiqa qowasqallaykipaqmi, paykunaqa qampamá. 10 Tukuy ima kapuqniyqa

qampam, qampa kaqñataqmi ñoqapa, tukuy chaykunapim ñoqaqa hatunchasqa kani.

JUAN 16, 17



1951

11 —Manañam kay pachapiñachu kasaq, paykunam ichaqa kay pachapiraq

kanqaku, ñoqam ichaqa hamuchkaniña qanwan kuska kanaypaq. Chuya Taytáy,atiynikiwanyá waqaychaykuy qowasqaykikunata chaynapi ñoqanchik hina hukllakanankupaq. 12

Kay pachapiraq kaspayqa atiynikiwanmi nanachikurqani qowas-

qaykikunata, waqaycharqanimá, manam mayqanninpas chinkarqachu ichaqa ñachinkananpaq kaqllam chaynapi Bibliapa nisqan cumplikunanpaq.13

—Kunanqa hamuchkaniñam qampa kasqaykiman. Kay pachapiraqmi nichkanikaykunataqa ñoqapa kusikuyniywan huntasqa kanankupaq. 14

Ñoqaqa ñam palabraykitawillaruniña chaymi paykunaqa wakin runakunapa cheqnisqan kachkanku manaña kaypachallapaq kasqankurayku, ñoqapas manamá kay pachallapaqchu kani. 15

Mañakuykiqamanam kay pachamanta horqonaykipaqchu aswanqa diablomanta waqaychanaykipaq-mi. 16

Ñoqaqa manam kay pachallapaqchu kani chaynataqmi paykunapas mana kaypachallapaqtaqchu. 17

Kikikipaqyá chuyanchay cheqapwan, palabraykiqariki cheqapmi.18

Imaynam ñoqata kachamuwarqanki kay pachapi kaq runakunaman chaynataqmi

paykunatapas kachani kay pachapi kaq runakunaman. 19 Paykunaraykum kikiypuni chu-yanchakuni chaynapi paykunapas cheqap palabraykiwan chuyanchakunankupaq.

20 —Manataqmi ñoqaqa mañakuyki paykunallapaqchu aswanqa paykuna ñoqa-

manta willakuptin iñiqkunapaqwanmi. 21 Taytáy, mañakuchkaykiqa paykuna huklla

kanankupaqmi, imaynam qanwan huklla kasqanchikpi hinayá paykunapas hukllañoqanchikwan kachunku chaynapi qampa kachamuwasqaykita runakuna creenan-paq. 22

Hatunchawasqaykiman hinam ñoqapas paykunata hatuncharqani, chaynapiqanwan huklla kasqanchikpi hina paykunapas huklla kanankupaq. 23

Ñoqam kach-kani paykunapi, qamñataqmi kachkanki ñoqapi chaynapi paykunaqa chullallaña

kanankupaq, hinaptinmi runakuna yachanqaku qampuni kachamuwasqaykita,yachanqakutaqmi kuyawasqaykipi hina paykuna kuyasqaykitapas.24

—Taytáy, qanmi qowarqanki paykunata chaymi munani paykunapas ñoqapakasqaypi ñoqawan kanankuta chaynapi hatunchawasqaykita qawanankupaq. Mana-raqpas kay pacha unanchasqa kachkaptinmi qamqa kuyawarqanki. 25

Chuya Taytáy,kay pachapi kaq runakunaqa manam reqsisunkichu, ñoqam ichaqa reqsiki, qowas-qayki runakunapas yachantaqmi qam kachamuwasqaykitaqa. 26

Yachachirqanimpim kasqaykita, chaywanpas hinallaraqmi yachachisaq chaynapi kuyawasqaykimanhina paykunapas kuyanakunankupaq chaynataq ñoqapas paykunapi kanaypaq.

Jesusta presochasqankumanta(Mt 26:47-56. Mr 14:43-50. Lc 22:47-53)

18 1 Chaykunata niruspanmi Jesus lloqsirqa discipulonkunawan Cedron Wayqopa

waklawninman rinankupaq. Chaypi kaq huertamanmi Jesus yaykurqa disci-pulonkunapiwan. 2

Traicionaqnin Judaspas sumaqtam reqsirqa chay sitiotaqa, chaypiqaachka kutipim Jesus huñunakurqa discipulonkunawan. 3

Chaymanmi Judas chayara-murqa soldadokunawan hinaspa *sacerdotekunapa jefenkunapa hinaspa *fariseokunapakachasqan guardiakunawan. Paykunam rirqaku farolniyoq, mecheroyoq hinaspa arma-yoq. 4

Jesusqa yacharqañam tukuy ima sucedenanta chaymi asuykuspa tapurqa:

—¿Pitataq maskachkankichik? —nispa.5 Paykunañataqmi nirqa:

—Nazaretmanta kaq Jesustam —nispa.Jesusñataqmi nirqa:

JUAN 17, 18



1952

—Ñoqam kani —nispa.Traicionaqnin Judaspas paykunawanmi kachkarqa. 6

“Ñoqam kani” nispa Jesusniptinmi runakuna qepaman suchuriruspanku pampaman wichiykurqaku. 7

Je-susmi mosoqmanta tapurqa:

—¿Pitataq maskachkankichik? —nispa.Paykunañataqmi nirqa:—Nazaretmanta kaq Jesustam —nispanku.8

Jesusñataqmi nirqa:—Ñam nikichikña “Ñoqam kani” nispa. Ñoqata maskawaspaykichikqa payku-

nataqa de jaychikyá pasakunankupaq —nispa.9

Chaynapim cumplikurqa Jesuspa ñawpaq rimarisqan, paymi nirqa: “Tayta-pa qowasqankunataqa waqaycharqanim, manam mayqanninpas chinkarqachu”nispa. 10

Simon Pedroñataqmi espadayoq kasqanrayku chayta horqoykuspa Malcosutiyoq runapa *alleq rinrinta qorururqa. Payqa karqa *sacerdotekunapa jefenpa

runanmi. 11 Jesusñataqmi Pedrota nirqa:—Espadaykita kutiykachiy vainanman. ¿Taytaypa ñakarinaypaq qowasqantaqa

manachu chaskiyman? —nispa.

Anaspa wasinman Jesus pusasqa kasqanmanta(Mt 26:57-58. Mr 14:53-54. Lc 22:54)

12 Soldadokunam jefenkupiwan hinaspa judiokunamanta kaq guardiakunapi-

wan Jesusta hapiruspanku watarurqaku. 13 Hinaspam puntata pusarqaku Anaspa

wasinman. Anasqa karqa Caifaspa suegronmi. Chay watapim Caifasqa karqa *sa-

cerdotekunapa jefen.14

Manachum Caifasqa puntataraq judiokunata nirqa: “Aswanallinqa kanman huk runalla nacionninchikpa rantinpi wañuyninmi” nispa.

Jesusta Pedro negasqanmanta(Mt 26:69-70. Mr 14:66-68. Lc 22:55-57)

15 Simon Pedroñataqmi huk nin discipulomasinwan qatirqaku Jesusta, chay disci-

pulomasinqa karqa *sacerdotekunapa jefenpa reqsisqanmi, chaymi Jesuswan kuskayaykururqaku chay jefepa pationman. 16

Pedroñataqmi qeparurqa hawa law punkupawaqtallanpi chaymi sacerdotekunapa jefenpa reqsisqan discipulo lloqsiramuspan punkucuidaqta ruegakuspa Pedrota pusaykurqa. 17

Punku cuidaqñataqmi Pedrota nirqa:

—Qamqariki kachkanki kay runapa huknin discipulonmi —nispa.Pedroñataqmi nirqa:—Manam ñoqachu kani —nispa.18

Chirimuptinmi criadokunawan guardiakuna ninata sansarachispanku sayas-pa qonikuchkarqaku, chaypim Pedropas paykunawan qonikuchkarqa.

Jesusta sacerdotekunapa jefen tapusqanmanta(Mt 26:59-66. Mr 14:55-64. Lc 22:66-71)

19 *Sacerdotekunapa jefenmi tapurqa Jesusta pikunam discipulonkuna kasqan-

manta chaynataq imakunam yachachisqanmanta.20

Jesusmi nirqa:—Ñoqaqa libretam rimarqani llapa runakunamanqa. Tukuy tiempom yacha-chirqani *huñunakuna wasikunapipas chaynataq llapa judiokunapa huñunakunantemplopipas, manam pakasqapichu imatapas ñoqaqa rimarqani.

JUAN 18



1953

21 ¿Imanasqataq ñoqataqa tapuwanki? Tapuyqa uyariqniykunatayá, paykunayá

nichun imamantam rimasqaytapas. Paykunaqa yachanmi imam rimasqaytapas.22

Chaynata niptinmi chaypi sayaq huknin guardia Jesusta laqyarurqa uyanpihinaspam nirqa:

—¿Chaynatachu ninayki *sacerdotekunapa jefenta? —nispa.23 Chaymi Jesusñataq nirqa:

—Mana allinta rimaruptiyqa willakuyá mana allin rimasqaymanta. Ichaqa nis-qay allin kaptinqa ¿imanasqamá maqawankiqa? —nispa.

24 Anasmi watasqata Jesusta pusachirqa *sacerdotekunapa jefen Caifasman.

Jesusta Pedro huktawan negasqanmanta

(Mt 26:71-75. Mr 14:69-72. Lc 22:58-62)

25 Pedroqa hinallam sayaspa ninapi qonikuchkarqa hinaptinmi nirqaku:

—Qamqariki kanki kay runapa huknin discipulonmi —nispa.Pedroñataqmi negakuspan nirqa:—Manam ñoqachu kani —nispa.26

Chaymantam *sacerdotekunapa jefenpa sirvienten tapurqa, chay sirvienteqakarqa Pedrowan rinrin kuchurachikuq runapa ayllunmi, paymá nirqa:

—¿Manachu rikurqayki huertapi Jesuswan kuska kaqta? —nispa.27

Chaymi huktawan Pedro negakurqa hinaptinmi chaylla gallo waqaramurqa.

Pilatopa qayllanpi Jesus kasqanmanta

(Mt 27:1-2, 11-14. Mr 15:1-5. Lc 23:1-5)

28 Caifaspa wasinmantam Jesusta pusarqaku prefectopa palacionman. Ña

achikyaramuptinmi judiokunaqa manaña yaykurqakuchu palacioman. Chaymanyaykuspaqa manañam *Pascua carnero mikuyta atinmankuchu karqa. 29

ChaymiPilato hawaman lloqsimuspa paykunata nirqa:

—¿Imamantataq kay runata acusankichik? —nispa.30

Paykunañataqmi nirqaku:—Allin runa kaptinqa manachá entregaykikumanchu —nispa.31

Hinaptinmi Pilatoñataq nirqa:

—Pusaspaykichikyá juzgamuychik leynikichikman hina —nispa.Judiokunañataqmi nirqaku:—Qamkunapa leynikichikman hinaqa manam pitapas wañuchiymankuchu —nispa.32

Chaynapim imaynam cruzpi wañunanmanta Jesuspa nisqan cumplikurqa.33

Pilatom palacioman kutirispan Jesusta tapurqa:—¿Qamchu kanki judiokunapa reynin? —nispa.34

Chaymi Jesusñataq nirqa:—¿Chaynataqa niwanki kikillaykimantachu icha hukchu nisurqanki ñoqaman-

ta? —nispa.35

Pilatoñataqmi nirqa:—¿Judiochu ñoqaqa kani? Llaqtamasikikunawan *sacerdotekunapa jefenmiqamtaqa entregawarqa, chaynaqa ¿imatamá rurarunki? —nispa.


JUAN 18



1954

—Munaychakuyniyqa manam kay pachamantachu, kay pachallamanta kap-tinqa qatiwaqniykunachá peleanmanku judiokunapa jefenkunaman manaentregasqa kanaypaq. Munaychakuyniyqa manamá kay pachamantachu.

37 Hinaptinmi Pilato nirqa:

—Chaynaqa ¿reychu kanki? —nispa.Chaymi Jesusñataq nirqa:—Qanmi nichkanki rey kasqaytaqa. Chaypaqmi ñoqaqa nacerqani, chaypaq-

taqmi hamurqani kay pachamanpas chaynapi cheqapmanta rimanaypaq. Cheqapkasukuqkunaqa uyarinmi nisqaykunata.

38 Pilatom nirqa:

—¿Imataq chay cheqapqa? —nispa.

Wañunanpaq Jesus sentenciasqa kasqanmanta(Mt 27:15-31. Mr 15:6-20. Lc 23:13-25)

Chaynata tapuruspanmi Pilatoqa huktawan lloqsimurqa hinaspam judiokunaman nirqa:—Kay runapiqa manam imatapas tarinichu sentencianaypaq hinaqa. 39

Qamku-napa costumbrekichikman hinam *Pascua Fiestapi ñoqa kacharini huk presota.¿Chaynaqa judiokunapa reynin kacharinaytachu munankichik? —nispa.

40 Chaynata niptinmi llapallanku qaparirqaku:

—¡Ama paytaqa kachariychu, Barrabasta kachariyqa! —nispa.Barrabasqa karqa suwa runam.

19

1 Chaynata niptinkum Pilato azotechirqa Jesusta. 2

Soldadokunañataqmikichkamanta coronata simpaspanku Jesuspa umanman churarqaku, hi-

nachirqakutaqmi reypa hawa pachanwanpas. 3 Asuykuspankum nirqaku:—¡Kawsachun Judiokunapa reynin!Chaynata nispankum uyanpi laqechurqaku.4

Pilatom mosoqmanta lloqsimuspan nirqa:—Jesustam horqomuchkani, yachaychikyá, paypiqa manam imatapas tarinichu

sentencianaypaq hinaqa —nispa.5

Jesusmi lloqsimurqa hawaman kichkamanta coronayoq hinaspa reypa pachan-wan churakusqa. Chaymi Pilato nirqa:

—¡Kayqayá kay runaqa! —nispa.

6 *Sacerdotekunapa jefenkunañataqmi guardiakunapiwan Jesusta rikuykuspan-ku qaparirqaku:

—¡Chakataruy, chakataruy! —nispa.Pilatoñataqmi nirqa:—¡Qamkunayá chakatamuychik! Paypiqa manam imatapas tarinichu sentencia-

naypaq hinaqa —nispa.7

Judiokunañataqmi nirqa:—Kanmi ñoqaykupa leyniyku, chayman hinaqa wañunanmi yachakun “Diospa

Churinmi kani” nisqanrayku.8

Chay nisqankuta uyariruspanmi Pilatoqa astawanraq mancharikururqa.9

Pa-lacioman kutichispanmi Jesusta tapurqa:—¿Maymantamá qamqa kanki? —nispa.Jesusñataqmi mana imatapas nirqachu. 10

Chaymi Pilato nirqa:

JUAN 18, 19



1955

—¿Manachu contestawanki? ¿Manachum yachanki qamtaqa kacharinaypaqotaq chakatanaypaqpas atiyniyoq kasqayta? —nispa.


—Dios atiyta mana qosuptikiqa manam imanawankimanchu. Chaynaqa qampa

makikiman ñoqata churamuqmi qanmantapas aswan huchayoqqa —nispa.12 Chayta uyariruspanmi Pilatoqa astawan kachaykuyta munarqa chaymi judio-

kunañataq astawanraq qaparkacharqaku:—Payta kachaykuspaqa manam Rey Cesarpa amistadninchu kanki. Pipas rey-

paq hapikuqqa Cesarpa enemigonmi —nispa.13

Chaynata niptinkum hawaman Jesusta pusachimuspan sentencianan cortepi Pilatotiyaykurqa. Chay sitiopa sutinmi karqa Loza Pampa, hebreopiñataq Gabata. 14

*Pascua Fies-tapaq huk punchawllaña faltachkaptinmi yaqa chawpi punchawta judiokunata Pilato nirqa:

—Kayqayá reynikichikqa —nispa.15

Paykunañataqmi qaparkacharqaku:—¡Wañuchun, wañuchun! ¡Chakatay! —nispa.Pilatoñataqmi nirqa:—¿Reynikichiktachu chakatarusaq? —nispa.*Sacerdotekunapa jefenkunañataqmi nirqa:—Rey Cesarllam reyniykuqa, manam hukqa kanchu —nispa.16

Hinaptinmi Jesusta paykunaman Pilato entregaykurqa chakatanankupaq,chaymi Jesusta pasachirqaku.

Jesusta chakatasqankumanta

(Mt 27:32-44. Mr 15:21-32. Lc 23:26-43)

17 Jesusmi lloqsirqa cruzninta hombrokuykuspa Uma Tullu Pataman, hebreopi

sutinñataqmi Golgota. 18 Chaypim chakatarqaku Jesusta, paypa kaylaw-waklaw

waqtanpiñataqmi chakatarqaku iskay runata. 19 Pilatom cruzpa umanpi qellqa-

chirqa JUDIOKUNAPA REYNIN NAZARETMANTA KAQ JESUS niqta. 20 Chay

letrerotam achkaq judiokuna leerqaku. Jesus chakatasqanku lugarqa karqa llaq-tapa hichpallanpim. Chay letrerotaqa qellqachirqa kimsa idiomapim, hebreopi,latinpi hinaspa griegopi. 21

Chaymi *sacerdotekunapa jefenkuna Pilatota nirqaku:—Ama qellqaychu “judiokunapa Reyninmi” niqtaqa. Qellqaspaqa-qellqay: “Ju-

diokunapa Reyninmi kani” niqtayá.22

Pilatoñataqmi nirqa:—ñam qellqasqaña kachkan —nispa.23

Jesusta chakataruspankum soldadokuna paypa pachanta tawaman raki-nakururqaku. Jesuspaqa karqataqmi ukunakunan pachanpas mana sirasqakunkanmanta urayninman awasqa. 24

Chaymi soldadokuna ninakurqaku:—Ama llikispalla suertearusunchik mayqanninchikpaqpas kananpaq —nispa.Chaynapim cumplikurqa Bibliapi kayna niq:

Pachallaykunatam rakinakurqaku.Pachallaypaqmiki suertetaraq choqarqaku.

Chaynatamá rurarqaku soldadokuna.

JUAN 19



1956

25 Cruzpa hichpanpim kachkarqa Jesuspa maman, kachkarqataqmi mamanpa

ñañanpas, Cleofaspa warmin Mariapas chaynataq Magdala llaqtayoq Mariapas.26

Jesusmi mamantawan kuyasqan discipulonta rikuruspan mamanta nirqa:—Mamáy, chayqayá wawayki —nispa.

27 Discipulontañataqmi nirqa:—Chayqayá mamayki —nispa.Chay horamantam Jesuspa mamantaqa discipulonña wasinman pusarqa.

Jesuspa wañukusqanmanta

(Mt 27:45-56. Mr 15:33-41. Lc 23:44-49)

28 Kaykuna pasakuptinqa Jesusqa yacharqañam tukuy imapa cumplikusqanta,

chaymi Bibliapa nisqan cumplikunanpaq nirqa:—Yakunayaruwanmi —nispa.

29 Chaypim kachkarqa puyñupi vinagre, chaymi kaspipa puntanpi espon jata chapuykus-pa Jesusman haywarqaku. 30 Chaymi Jesusñataq vinagreta malliykuspan nirqa:

—¡Tukusqañam! —nispa.Hinaspam umanta kumuykachispa espiritunta Taytanman qoykuspa wañukurqa.

Jesuspa waqtanta soldado tuksirusqanmanta

31 *Pascua Fiestapaq huk punchawllaña faltaptinmi preparakusqankurayku

judiokuna mana munarqakuchu *samana punchawpi cruzpi wañusqakuna hina-lla kananta, chay samana punchawqa karqa hatun punchawmi. Chaymi Pilatota

mañakurqaku chakatasqakunapa piernan pakichimunanpaq hinaspa cuerponkutauraykachimunanpaq. 32 Soldadokuna rispanmi pakirqaku hukninpata chaynataq

iskay kaqpatapas. 33 Jesusman asuykuspa qawaykuptinkuñataqmi payqa wañurus-

qaña, chaymi paypa piernantaqa manaña pakirqakuchu.34

Huknin soldadom ichaqa Jesuspa waqtanta tuksirurqa lanzawan chaymi pawaramurqayawarwan yaku. 35

Tukuy chaykunata rikuqqa ñoqa Juanmi kani, chayraykum willakuni,ñoqaqa yachanim cheqap nisqayta chaynapi qamkunapas creenaykichikpaq. 36

Kaykunaqasucedekurqa Bibliapi: “Manam pakisqachu karqa tullunqa” niq cumplikunanpaqmi.

37 Huk partepipas nichkantaqmi:

“Paykunaqa tuksirusqankutam rikunqaku” nispa.Jesusta pampasqankumanta

38 Kaykunapa qepantam Arimatea llaqtapi kaq Josey ruegakurqa Pilatota Jesuspa

cuerponta qonanpaq. Joseyqa pakasqallapi Jesuspa qatiqninmi karqa, chaynaqa karqa judiokunata manchakusqanraykum. Pilato mana harkakuptinmi Joseyqa aparqa Jesuspacuerponta. 39

Jesusman puntata tutallan watukuq Nicodemopas rirqam yaqa pachak libramirrawan *aloes chaqrusqata aparikuspan. 40

Joseywan Nicodemom chay miski asnaqwanno sabanasta chapurqaku hinaspam Jesuspa cuerponta wankururqaku, chaynataqa ru-

rarqaku judiokunapa pampakunankuman hinam.41

Jesusta chakatasqanku sitiopim karqahuerta, chaypim karqa mosoq sepultura manaraq pipapas pampakusqan. 42 Chaypim Jesus-

pa cuerponta pamparurqaku hichpa kasqanrayku, ñam qallarichkarqaña *Pascua Fiestapaq judiokunapa preparakuynin.

JUAN 19



1957

Jesuspa kawsarimusqanmanta

(Mt 28:1-10. Mr 16:1-8. Lc 24:1-12)

201

Domingo punchawtam Magdala llaqtayoq Maria rirqa sepulturata

mana runa rikuy tutapaytaraq, paymi rikururqa sepultura tapasqankurumiqa suchurachisqa kasqanta. 2

Chaymi kallparqa Simon Pedropa kasqan-manwan Jesuspa kuyasqan discipulonpa kasqanman, paykunatam nirqa:

—Señortam aparusqaku sepulturanmanta, manam yachanikuchu mayman chu-rasqankutapas —nispa.

3 Pedrom huknin discipulopiwan rirqaku sepultura qawaq. 4

Iskayninkum rirqakukallpaylla, Pedromantapas apurawtaraq huknin kaq kallpaspanmi puntata chayarur-qa sepulturaman. 5

Kurkuykuspa qawaykuptinmi sabanaskunaqa churasqa kachkasqa,ichaqa manam yaykurqachu. 6

Simon Pedroñataqmi qepataña chayaramuspan

yaykururqa sepulturaman, paypas rikuykurqam sabanaskuna churarayaqta. 7 Rikur-qataqmi Jesuspa umanman watasqanku telatapas, chayqa sapaq lawpiñam patarasqakachkasqa, chayna sapaq lawpitaqmi kachkasqa sabanaspas. 8

Sepulturaman puntachayaq discipulopas yaykururqam, chaymi tukuy chaykunata qawaykuspan creerqa.9

Manaraqmi entienderqakuchu Jesuspa kawsarimunanmanta Bibliapa nisqantaqa.10

Hinaptinmi chay discipulokunaqa kutikurqaku maymi kasqankuman.

Magdala llaqtayoq Mariaman Jesuspa rikuriykusqanmanta

(Mr 16:9-11)

11 Mariañataqmi waqastin qeparurqa sepulturapa waqtanpi. Waqaspanmi kur-kuykuspa qawaykurqa sepulturapa ukunta. 12

Chaypim rikururqa yuraq pachayoqiskay angelkunata. Paykunam tiyachkasqa Jesuspa cuerponpa kasqanpi, huknin-mi kachkasqa sawnan lawpi hukninñataq chakin lawpi.

13 Mariatam tapurqaku:

—Señora ¿Imanasqataq waqachkanki? —nispa.Payñataqmi nirqa:—Señorniytam aparusqaku chaymi mana yachanichu mayman churasqankuta-

pas —nispa.14

Chaynata nispanmi muyuriykuspan rikururqa Jesusta chaypi sayachkaqta.Mariaqa manam yacharqachu Jesus kasqanta.15

Jesusmi tapurqa:—Señora ¿imanasqataq waqachkanki? ¿Pitataq maskachkanki? —nispan.Mariañataqmi piensarqa huerta cuidaq kasqanta chaymi nirqa:—Señor, qam aparuspaykiqa willaykuwayá maypim churaramusqaykita chay-

napi apakaramunaypaq —nispa.16

Jesusñataqmi nirqa:—¡Maria! —nispa.

Payñataqmi muyuriykuspan *hebreo idiomapi nirqa:—¡Raboni! —nispa.Chayqa “yachachikuq” ninanmi.17

Jesusmi nirqa:

JUAN 20



1958

—Amaraq hapiwaychu, manaraqmi Taytaymanqa riniraqchu. willamuyá waw-qeykunaman, richkanim Taytaypata, qamkunapapas Taytaykichikpata, ñoqapaDiosniyman, qamkunapapas Diosnikichikman.

18 Chaymi Magdala llaqtayoq Maria Señor rikusqanmanta willamurqa discipu-

lonkunaman, willamurqataqmi kikin Señorpa imakunam kunasqantapas.Discipulonkunaman Jesuspa rikurisqanmanta

(Mt 28:16-20. Mr 16:14-18. Lc 24:36-49)

19 Hina chay punchawllam domingo tutaykuqta discipulonkuna huñunakururqaku

punkuta wichqakuykuspa, chaynataqa rurarqaku judiokunata manchakusqankuray-kum. Jesusmi yaykuruspa discipulonkunapa chawpinpi sayaykuspa nirqa:

—Hawkallayá kaychik —nispa.20

Chaynata niykuspanmi qawachikurqa makinkunatawan waqtanta, paykuna-ñataqmi Señorta qawaykuspanku kusikurqaku. 21

Huktawanmi Jesus nirqa:

—Hawkallayá kaychik, imaynam Taytay kachamuwarqa, chaynam qamkunata-pas kachaykichik —nispa.

22 Chaynata niykuspanmi paykunaman pukuykurqa:

—Chaskiychik Chuya Espirituta. 23 Huchakuna pampachasqaykichikqa ñam

pampachasqaña, mana pampachasqaykichikñataqmi hina kaqlla kachkan —nispa.

Tomasman Jesuspa rikuriykusqanmanta

24 Tomasmi chunka iskayniyoqmanta huknin karqa mellizowan sutichasqa. Jesus

hamuptinqa payqa manam chaypichu karqa. 25 Wakinnin discipulonkunam willarqa:

—Rikuykunikum Señorta —nispa.Tomasñataqmi nirqa:—Mana rikusaqchu makinpi clavospa yaykusqanta hinaspataq dedoyta mana

hinasaqchu clavospa yaykusqanman chaynataq makiywan mana llapchasaqchuwaqtanpi tuksisqata, hinaspaqa manam creesaqchu —nispa.

26 Pusaq punchawmantam discipulonkuna mosoqmanta huñunakurqaku wasipi,

Tomaspas paykunawan kuskam kachkarqa. Punku wichqarayachkaptinmi Jesusyaykuykamurqa, paykunapa chawpinpi sayaykuspam nirqa:

—Hawkallayá kaychik —nispa.27

Hinaspam Tomasta nirqa:

—Dedoykita hinay kayman hinaspa qaway makiyta, makikita haywarimuspayáhinay waqtayman. Amaña iskayrayaspayá creey —nispa.

28 Tomasñataqmi nirqa:

—¡Señorlláy, Dioslláy! —nispa.29

Jesusmi nirqa:—Tomas, rikuykuwaspaykiñam creerunki ¡mayna kusisqam kanqa mana riku-

wachkaspan creeqkunaqa!

Kay libroqa imapaqmi qellqasqa kasqanmanta

30

Jesusqa achkaq *milagrokunataraqmi rurarqa discipulonkunapa qawasqan-ta. Chaykunaqa manam qellqasqachu kachkan kay libropiqa. 31 Kaykunataqa

qellqarqani Jesusqa Diospa Churin Cristo kasqan creenaykichikpaqmi, creespay-kichikñataq payrayku wiñay kawsayniyoq kanaykichikpaq.

JUAN 20



1959

Qanchis discipulonkunaman Jesuspa rikurisqanmanta

21 1 Kaykunapa qepantam Jesus huktawan rikurirqa discipulonkunaman

Tiberias Qochapa patanpi, kaynatamá rikurirqa: 2 Simon Pedrowanmi

kachkarqa mellizowan sutichasqa Tomas, Galilea law Cana llaqtayoq Natanael,Zebedeopa churinkuna hinaspa iskay discipulonkuna. 3 Simon Pedrom nirqa:

—Risaqyá challwakuq —nispa.Chaymi wakinninpas nirqa:—Hakuchik ñoqaykupiwan —nispa.Botepi rispankum chay tutaqa mana imaniraqtapas challwarqakuchu. 4

Achik-yamuqtam Jesus qochapa patanpi sayachkarqa, discipulonkunañataqmi manayacharqakuchu Jesus kasqanta. 5

Jesusmi nirqa:—Qarikuna ¿manachu challwa hapisqaykichik kan? —nispa.Paykunañataqmi nirqaku:

—Manam kanchu —nispanku.6

Chaymi Jesus nirqa:—Botepa *alleqnin lawman mallaykichikta wischuychik hinaspaqa hapinkichikmi.Nisqanta hina ruraspankum manaña malla chutaytapas atirqakuñachu achka-

llaña challwa kasqanrayku. 7 Jesuspa kuyasqan discipulonñataqmi Pedrota nirqa:

—Payqa Señormi —nispa.Simon Pedroñataqmi Señor kasqanta yacharuspan mana pachayoq kasqanrayku

huknin pachanta hinakuykuspan yakuman pawakaykamurqa. 8 Wakiqnin disci-

pulonkunañataqmi botewan yakupa patanman chayamurqaku challwata mallapi

aysamuspanku, yakupa patanmanqa karqa yaqa huk cuadrallañam.9

Qochapapatanman chayaramuspankum tarirurqaku nina sansata, chaypa hawanpiñataqchallwatawan tantata. 10

Jesusmi nirqa:—Challwa hapimusqaykichikta apamuychik —nispa.11

Simon Pedrom boteman yaykuspa qochapa patanman mallata chutamurqa huntachallwayoqta, chaymi karqa pachak pichqa chunkan kimsayoq hatun challwakuna,achkallaña challwa kachkaspapas manam mallataqa llikirurqachu. 12

Jesusmi nirqa:—Hamuychik mikusunchik —nispa.Manataqmi mayqan discipulonpas atirqachu: “¿Qamqa pitaq kanki?” niyta. Yacharqa-

kum payqa Señorpuni kasqanta. 13 Jesusmi asuykuspa qoykarirqa tantatawan challwata.

14 Kaywanqa kimsakamañam Jesusqa discipulonkunaman rikurirqa wañusqan-manta kawsarimuspan.

Simon Pedrowan Jesuspa rimasqanmanta

15 Mikuruptinkuñam Simon Pedrota Jesus tapurqa:

—Juanpa churin Simon ¿paykunamanta mastachu kuyawanki? —nispa.Pedroñataqmi nirqa:—Arí Señor, qanmi yachanki kuyasqayta —nispa.Chaymi Jesus nirqa:

—Chaynaqa ove jachaykunatayá michiy —nispa.16 Huktawanmi tapurqa:

—Juanpa churin Simon ¿kuyawankichu? —nispa.Pedroñataqmi nirqa:

JUAN 21



1960

—Arí Señor, qanmi yachanki kuyasqayta —nispa.Chaymi Jesus nirqa:—Chaynaqa ove jaykunatayá nanachikuy —nispa.17

Kimsakamaña tapuspanmi nirqa:

—Juanpa churin Simon ¿kuyawankichum? —nispa.Pedroñataqmi llakikururqa kimsa kutikamaña “Kuyawankichu” nispa tapuptin,chaymi nirqa:

—Señor, qamqa tukuy imatam yachanki, yachankim kuyasqaytapas.Chaymi Jesus nirqa:—Chaynaqa ove jaykunatayá michiy. 18

Cheqaptapunim niki, mozoraq kaspaykiqa we-qawnikita watakuykuspam riq kanki munasqaykiman, yuyaqña kaptikim ichaqa hukñawatasunki rikraykita hoqariptiki hinaspam pusasunki mana riy munasqaykikunaman.

19 Chaynata nispanmi Jesus entiendechirqa cruzpi wañuspa Pedroqa Diosta ala-

bananmanta, paytam nirqa:

—Qatiway —nispa.

Jesuspa kuyasqan discipulonmanta

20 Pedrom qepanta qawarispan rikururqa Jesuspa kuyasqan discipulon qati-

muchkaqta. Paymi *Pascuapi cenaptinku waqtanpi kaspa tapurqa: “Señorlláy¿mayqantaq traicionasunki?” nispa.

21 Payta rikuruspanmi Jesusta Pedro tapurqa:

—Señor, paytaqa ¿imataq sucedenqa? —nispa.22


—Munaptiyqa payqa kawsanmanmi kutimunaykamapas ¿imataq qamtaqa qo-kusunki? Qatiway —nispa.23

Chaymi iñiqkuna ukupi noticia karqa: “Chay discipuloqa manas wañunqa-chu” nispanku. Jesusqa nichkarqa manam mana wañunanmantachu, payqa nirqa:

“Munaptiyqa payqa kawsanmanmi kutimunaykamapas ¿imataq qamtaqa qoku-sunki?” nispam.

24 Chay discipulopunim kaykunata willakuchkan hinaspam qellqachkan. Chay-

mi yachanchik tukuy nisqanqa cheqap kasqanta.25

Achkallañam kachkan Jesuspa tukuy ima rurasqankunaqa, sichu sapa-kamamanta qellqaptinkuqa piensasqayman hinaqa manachá kay pachapas

haypanmanchu llapa libro churanapaq.

JUAN 21



1961

Chuya Espirituta kachamunanpaq Jesuspa prometesqanmanta

1 1-2 Teolo, punta kaq libroypim qellqamurqayki qallarisqanmantapuni hanaq

pachaman ripukunankama Jesuspa tukuy ima rurasqanmantawan yacha-chisqanmanta. Manaraq ripukuchkaspam akllasqan apostolninkunata ChuyaEspiritupa atiyninwan kamachirqa imam ruranankumanta. 3

Jesusmi kawsari-muspan tawa chunka punchawpuni rikurirqa *apostolninkunaman hinaspamDiospa munaychakusqanmanta yachachirqa. Achka-achka kutipi sutillata rikuris-qanraykum apostolkuna yacharqaku cheqaptapuni Jesuspa kawsarimusqanta.

4 Lliw apostolninkunawan kachkasparaqmi paykunata Jesus nirqa:

—Jerusalen llaqtamantaqa amaraqyá lloqsiychikraqchu, uyariwasqaykichikmanhinayá suyaychik Taytaypa promesan cumplikunanta. 5

Cheqaptam Juanqa yakuwanbautizarqa, aswanqa kay-kay punchawmi Chuya Espirituwan Dios bautizasunkichik.

Hanaq pachaman Jesuspa ripukusqanmanta

6 Huñunasqa kachkaptinkum apostolninkuna Jesusta tapurqaku:

—Señorllayku ¿kunanpunichu libranki Israel nacionta ñawpaq hina kananpaq? —nispa.7

Paymi nirqa:—Manam yachanaykichikchu imay tiempom otaq ima punchawmi kaykuna

kanantaqa, Dios Taytallam chay tiempotaqa akllanman. 8 Ichaqa Chuya Espiritu

APOSTOLKUNAPA RURASQAN

HECHOSKay libroqa Lucaspa qellqasqanmi karqa. Kay libropa qallariyninqa Lucaspa qellqas-

qan evangeliopa qatiqnillanmi. Kay libropim tarinchik Jesuspi punta iñiqkunaqa ChuyaEspiritupa yanapasqan kaspanku iñiyninkumanta hukkunamanpas willakusqankumanta.Chaytam rurarqaku Jerusalenmanta qallarispa huklaw nacionkunaman.

Kay libroqa kimsa parteman rakisqam kanman:Punta kaq partem willakun Jesucristopa hanaq pachaman hoqarikusqanmanta hinaspa

Jerusalenpi punta iñiqkunapa vidanmanta (1:1-8:3).Iskay kaq parteñataqmi willakun Palestina lawpi qallarispa huklaw nacionkunaman

Evangeliopa mirasqanmanta (8:4-12:25).Kimsa kaq parteñataqmi willakun Apostol Pablopa via jasqankunamanta (13-28): Punta

via jeman lloqsisqanmanta (13:1-14:28), Jerusalenpi Apostol Pablo ancianokunawan hu-ñunakusqanmanta (15:1-35), iskay kutipi via jeman lloqsisqanmanta (15:36-18:22), kimsakutipi via jeman risqanmanta (18:23-21:16) chaynataq Cesarea llaqtapi hinaspa Roma llaq-tapi Pablo preso kasqanmanta (21:17-28:31).



1962

qamkunaman hamuptinmi atiyta chaskinkichik. Chaymi ñoqamanta willakunkichikJerusalen llaqtapi, lliw Judea lawpi, Samaria lawpi hinaspa kay pachapa cantonkama.

9 Kaykunata niruptinñataqmi *apostolninkuna qawachkaptin Jesusta Dios hoqa-

rirurqa hanaq pachaman. Puyu ukuman Jesus chinkaykuptinmi apostolninkunaqa

manaña rikurqachu.10

Cieloman hoqarikusqanta qawachkaptinkuñataqmi payku-napa hichpanpi yuraq pachayoq iskay runakuna rikurirurqa, 11 paykunam nirqa:

—Galileamanta kaq qarikuna ¿imanasqataq cielota qawachkankichik? Jesusmichawpikichikmanta hanaq pachaman hoqarikuchkan, waknallam qawachkaptiki-chik kutimunqa.

Judaspa rantinpi Matiastaña akllasqankumanta

12 *Apostolkunam Olivos Moqomanta kutirqaku Jerusalen llaqtaman, chay moqoqa

Jerusalenpa hichpallanpi kasqanraykum yaqa huk *kilometro puriylla. 13 Llaqtaman

chayaramuspankum samasqanku wasipa altosninman seqarqaku. Paykunam karqaku:

Pedro, Jacobo, Juan, Andres, Felipe, Tomas, Bartolome, Mateo, Alfeopa churin Jacobo,*cananista partidomanta Simon hinaspa Jacobopa churin Judas. 14

Paykunam llapankuhuñunakuqku huk sonqolla Diosta mañakunankupaq. Chaypitaqmi kachkarqa Jesuspawawqenkunapas, Jesuspa maman Mariapas chaynataq wakin warmikunapas.

15 Huk punchaw yaqa pachak iskay chunkan iñiqkuna huñunasqa kachkaptinmi

Pedro sayariykuspa nirqa:16

—Wawqellaykuna, Chuya Espiritu yanapaptinmi Davidqa Judasmanta qellqar-qaña. Chay Judasmi soldadokunata pusaspan Jesusta presocharachirqa. 17

Judaspasñoqayku hina servikuqmi karqa. 18

Mana allin rurasqanmanta qollqe chaskisqan-

wanmi chakrata rantirurqa. Chaypi umanpa wichiykuptinmi wiksan llikiruptinllapa chunchulninpas taqtakururqa. 19 Jerusalenpi *yachaq runakuna chayta yacha-

ruspañataqmi chay chakrata suticharqaku Aceldamawan, paykunapa rimayninpiqa“Yawar Chakra” ninanmi. 20

Judasmantam Salmos libropi kaynata nin:

Wasinpas chunniruchunyá paypaqa.Amataqyá pipas *yachachunchu chaypiqa, nispa.

Chaypitaqmi nichkantaq:

Ocionmanpas huk runañayá yaykuchun, nispa.

21 —Kaypim ñoqanchikwan kachkan Jesucristowan puriqmasiyku. 22

Payku-nam Juanpa bautizay qallarisqanmantapuni ñoqaykuwan karqaku Jesus hanaqpachaman ripukunankama. Chaymi paykunamanta akllananchik huk kaqnintaJesucristopa kawsarimusqanmanta ñoqaykuwan kuska willakunanpaq.

23 Pedro chaynata rimaruptinmi akllarqaku iskay runata. Hukninmi karqa

Josey Barsabas, paypa huknin sutinmi karqa Justo, hukninñataqmi karqa Matias.24

Akllaruptinkum chaypi kaqkuna mañakurqaku kaynata:

—Señorllayku, qamllam yachanki lliw runapa sonqonta. Reqsiykachiwaykuyámayqanpas kay iskayninmanta akllasqaykita 25 chaynapi Judaspa truequenpi ño-

qaykuwan *apostol kananpaq. Judasqa apostol kayninta despreciaspanmi paypaqcitasqa castigomanña ripukun.

HECHOS 1



1963

26 Suerteaptinkum Matiasman suerte tuparurqa. Chaymi chunka hukniyoq

*apostolkunaman yapasqa karqa.

Chuya Espiritupa hamusqanmanta

21

*Pentecostes Fiesta chayaramuptinmi Jesucristoman lliw iñiqkuna huk wasi-llapi huñunasqa kachkarqaku. 2 Qonqayllamantam cielomanta qapariyllawanña

wayra hina hamuqta uyarirurqaku chaymi tiyasqanku wasitapas qapariyninwan hun-tariykurqa. 3

Hinaptinmi sapakamapaq nina hina lenguachkaq umankupa hawanpirikuriramurqa. 4

Llapallankuman Chuya Espiritu huntaykuptinmi mana yachasqankuidiomakunapi rimayta qallaykurqaku Chuya Espiritupa rimachisqanman hina.

5 Jerusalen llaqtapim kachkarqaku karumanta hamuq judio runakuna, payku-

nam lliw nacionkunamanta chayamurqaku Diosta yupaychanankupaq. 6 Chay

wayra hina qapariqta uyariruspankum lliw runakuna huñunakaramurqaku chaylugarman hinaspam sapakama rimayninkuta uyariruspanku mana ima niytapas

atirqakuchu. 7 Chaymi admirakuspanku nirqaku:—¿Kay rimaqkunaqa manachum lliwchanku Galilea law runakuna? 8

¿Imaynanpi-má sapakamapa rimayninchikpiqa rimaqta uyarinchik? 9

Kaypiqa kachkanchik achkanacionkunamantam: Partiamanta, Mediamanta, Elanmanta, Mesopotamiamanta, Ju-deamanta, Capadociamanta, Pontomanta, Asiamanta, 10

Frigiamanta, Panliamanta,Egiptomanta, Cirenepa waklawnin Africamanta. Kachkanchiktaqmi kaypi *yachaqRoma llaqtayoq runakunapas. Wakinmi nacesqankumanta judio kanku, wakinña-taqmi judiokunapa religionninman tikrakuqkuna. 11

Kachkankutaqmi Cretamantahinaspa Arabia lawmanta kaqkunapas. Kaynaña kachkaptinchikpas sapakamapa idio-

manchikpim Diospa admirakuypaq rurasqankunamanta uyarichkanchik.12 Llumpayta admirakuspankum ninakurqaku:

—¿Imaninantaq kayqa? —nispa.13

Wakinñataqmi asipayarqaku:—Sinkam kachkanku —nispa.

Pedropa puntallaraq willakusqanmanta

14 Pedrom chunka hukniyoq *apostolkunawan sayariykuspan qayakuq hina kay-

nata nirqa:

—Jerusalenpi *yachaqkuna chaynataq llapallan judiomasillaykuna, sumaqtayáuyariwaychik kay nisqayta yachanaykichikpaq. 15

Ñoqaykuqa manam qamkuna-pa nisqaykichikman hina sinkachu kaniku. Manaraqpas chunka horataqa manampipas sinkaqa kanmanchu. 16

Aswanqa kay uyarisqaykichikmantaqa ñam Dios-manta willakuq Joel qellqarqaña kaynata:

17 “Diosmi nin:‘Tukupay tiempokunapim chaqchurimuq hinalliw runakunaman kachamusaq Espirituyta.

Chaymi qari churikichikpas,warmi churikichikpas willakunqakupaykunaman nisqayta.Qamkunamanta kaq mozokunapas

HECHOS 1, 2



1964

revelasqaykunatam rikunqaku.Qamkunamanta kaq yuyaqkunapasmosqoy qosqaykunatam mosqonqaku.

18 Chay punchawkunapim Espirituyta kachamusaq.

Qarimanpas warmimanpas lliw serviwaqniykunamanmi kachamusaq.Paykunaman nisqayta willakunankupaqmi kachamusaq. 19 Cielopipas admirakuypaq kaqkunatam rurasaq.

Qawachisqaykichikmi kay pachapipas yawartawan ninatachaynataq suyullaña hoqarikuq qosniyta.

20 Manaraq Señorpa suma-sumaq punchawninchayamuchkaptinqa intipas tuta hinam yanayarunqa.killapas yawar hinam pukayarunqa.

21 Ichaqa, Señorlláy, nispa mañakuwaqniytam ñoqaqa salvaykusaq.' ''

22 —Israelpa mirayninmasillaykuna, uyariwaychikyá. Nazaretmanta kaq Jesus-tam cheqaptapuni Dios apruebarqa. Admirakuypaq *milagrokunata atiyninwanrurasqanraykum chaytaqa yachankichik. 23

Diosqa ñawpaqmantaraq yachasqan-man hinam hinaspa munasqanman hinam Jesusta qamkunapa makikichikmanchuraykurqa. Paytam qamkuna presocharurqankichik hinaspam chakataruspawañurachirqankichik mana allin runakunapa makinwan. 24

Aswanqa wiñaypaq-qa manam wañusqaqa kananchu karqa, chayraykum Dios Tayta kawsarichimurqawañuymanta libraruspan. 25

Ñawpaqtam David Jesusmanta rimaspan nirqa:

“Siemprem yuyachkani Señorniytaqa.*Alleqniy lawnillaypim kachkan payqa.Manam hukmanyasaqchu ñoqallayqa.

26 Sonqoywanmi kusikullachkani.Simiywanmi kusikullachkani.Conakuspam cuerpoy samaykunqa.

27 Cuerpoytaqariki manapunimsepulturapiqa saqenkichu.Sapaqchasqaykipa cuerpontaqamanataqmi ismurachinkichu.

28 Ñoqataqa reqsiykachiwankimimaynatam sumaq kawsakuyta.Qayllaykipim kusikuyllawanñatukuy sonqollayta huntaykunki.”

29 —Wawqellaykuna, clarotam willaykichik: Ñawpaq abuelonchik David wañuruspan-

mi pampasqa karqa, kunankamapas sepulturanqa hinallam kaypi kachkan. 30 Davidqa

Diosmanta willakuqmi karqa, chaymi payman juramentaspan Dios prometekusqan-rayku yacharqa paypa mirayninmanta Cristo hamunanta hinaspa David hina *Israel

nacion gobiernananta.31

Chaynapim Davidqa qawachkanmanpas hina ñawpaqmanta-raq rimarqaña Jesucristopa kawsarimunanmanta. Paymi nirqa: “Sepulturapiqa manamDiosqa saqenmanchu karqa nitaqmi cuerpon ismunantapas de janmanchu karqa” nispa.32

Diosmi kawsarichimurqa kikin Jesusta, cheqaptapunim kaykunataqa llapallayku

HECHOS 2



1965

rikurqaniku. 33 Chaynapim Jesusta Dios hoqarirqa ladonman, Diosmi prometekusqan-

man hina Chuya Espirituta Jesusman qorqa. Hinaptinmi Jesuspas chaqchurimuq hinaChuya Espirituta kachamurqa, chaytam qawachkankichik hinaspa uyarichkankichik.34-35

Manam Davidchu cieloman hoqarisqaqa karqa, chaywanpas paymi nirqa:

“Señor Diosmi Señorniyta nirqa:‘Enemigoykikunata vencenaykamayá*alleqniypi tiyaykuy.Enemigoykikunata saruchinaykamayáalleqniypi tiyaykuy’ nispa.”

36 —Israelpa llapallan mirayninkuna, yachaychikyá, qamkunapa chakatarusqay-

kichik Jesustam Israel nacionpi Cristo hinaspa Señor kananpaq Dios churaykun.37

Kaykunata uyariruspankuñataqmi sonqonkupi llumpayta llakikuruspanku

tapurqaku Pedrotawan wakin *apostolkunata:—Wawqekuna ¿imatataq rurallasaqku? —nispa.38

Chaymi Pedroñataq nirqa:—Huchaykichikmanta wanakuspaykichik Jesucristopa sutinpi bautizachikuychik

Dios pampachasunaykichikpaq, chaynapim Chuya Espiritutapas qosunkichik. 39 Kay

promesaqa qamkunapaqwan miraynikichikkunapaqmi chaynataq karupi lliw kaq-kunapaqwan Señor Diosninchikpa munasqanman hina lliw qayasqakunapaqmi.

40 Pedrom runakunata anchata rimapayaspan nirqa:

—Librakuychik kay huchallikuq runakunamanta —nispa.41

Pedropa nisqanta llapa kasukuqkunam bautizachikurqaku. Iñiqkunamanmi

chay punchaw yapakurqaku yaqa kimsa waranqa runakuna. 42 Chaymi paykuna*apostolkunapa yachachikuyninta chaskispanku huk sonqolla kaqku. Huñunakuy-ninkupiñataqmi Diosta mañakuqku hinaspam tantata partinakuqku.

Punta kaq iñiqkunapa kawsasqanmanta

43 *Apostolkunam Diospa atiyninta qawachispa admirakuypaq *milagrokunata ru-

rarqaku chaymi lliw runakuna admirasqallaña karqaku. 44 Jesucristoman llapallan

iñikuqkunam huk sonqolla karqaku, ima kapuqninkupas llapallanpaqmi karqa. 45 Chak-

rankutawan imapas kapuqninkutam *rantikuqku hinaspam qollqenkuta rakinakuqku

necesitasqankuman hina. 46 Sapa punchawmi templopi huk sonqolla huñunakuqku,wasin-wasin huñunakuspam tantata partinakuqku hinaspam hatun kusikuywan allinsonqolla kuska mikuqku. 47

Diosta yupaychaspam lliw runakunapa allin qawasqan kar-qaku. Señorñataqmi sapa punchaw paykunaman yaparqa salvasqa kaqkunata.

Suchu runapa sanoyasqanmanta

3 1 Huk punchawmi tardeykuq las tresta Dios mañakuy horata, Pedrowan

Juan temploman rirqaku. 2 Chaymanmi sapa punchaw runakuna apaqku

nacesqanmantapuni suchu runata. Sumaqwan sutichasqanku punkupi payta chu-

raykuptinkum yaykuq runakunamanta limosnata mañakuq.3

Pedrotawan Juantatemploman yaykuchkaqta chay suchu rikuruspanmi: “Limosnallayki” nispa maña-kurqa. 4

Chaymi paykuna suchuta qawarayarqaku hinaptinmi Pedro nirqa:—Qawawayku —nispa.

HECHOS 2, 3



1966

5 Suchuñataqmi paykunata qawarayarqa imallapas qoykunankuta suyaspan.

6 Pedroñataqmi nirqa:

—Manam kanchu qoriypas nitaq qollqeypas, aswanqa kapuqllaytam qoyki: Na-zaretmanta kaq Jesucristopa sutinpiyá puriy.

7 Chaynata nispa *alleq makinmanta hapiykuspa aysariruptillanmi chakinkunahinaspa chaki moqonkuna kallpanchakururqa. 8 Hinaptinmi chay runaqa hukta

pawarispalla qallaykurqa puriyta. Paykunawanmi temploman yaykurqa puristin,pawaykachastin hinaspa Diosta alabastin. 9

Chaymi lliw runakuna puriqtaña hinas-pa Dios alabaqtaña rikuspanku 10

reqsirurqaku imaynam chay runaqa Sumaqwansutichasqanku templopa punkunpi tiyaykuspan limosna mañakuq kasqanta. Limos-nerota puriqtaña rikuruspankum mana ima niytapas atispanku admirakurqaku.

Salomon sutiyoq hatun portalpi Pedropa rimasqanmanta

11

Chay sanoyaruq suchu runam Pedrotawan Juanta mana kacharispa qatikachar-qa. Hinaptinmi lliw runakuna admirakuspanku paykunaman huñunakururqakuSalomonpa Portalninpi. 12

Pedroñataqmi hamusqankuta qawarispan nirqa:—Israelpa mirayninmasillaykuna ¿imanasqataq admirakuchkankichik? ¿Imanas-

qataq ñoqaykutaqa qawarayawachkankiku? Manam kikillaykumantachu otaq Diosserviq kaspaykuchu kay runataqa purirachiniku. 13

Aswanqa ñawpaq abuelonchikAbrahampa, Isaacpa hinaspa Jacobpa yupaychasqan kikin Diosmi hatuncharqa ser-viqnin Jesusta. Paytam autoridadkunaman qoykurqankichik, prefecto Pilato libraytamunaptinpas harkakurqankichikmi. 14

Jesusqa mana huchayoq justo kachkaptinpasPilato libraykunantam harkakurqankichik hinaspam mañakurqankichik runa wa-

ñuchiqtaraq carcelmanta kacharinanpaq. 15 Chaynapim wañuchirqankichik kawsayqokuq Jesusta. Aswanqa Dios Taytam kawsarichimurqa chaymi Jesus kawsarimusqanrikusqaykumanta testigo kaniku. 16

Paypa sutinpim kay rikusqaykichik hinaspa reqsis-qaykichik suchu runa kallpanchakurun. Paypa sutinpim hinaspa paymanta chaskisqanconanzawanmi kay runaqa pasaypaqta sanoyarun kunan qawasqaykichikpi hinapas.

17 —Wawqeykuna, ñoqaqa sumaqtam yachani, qamkunaqa Jesus pim kasqanta mana

yachastinmi wañurachirqankichik autoridadninchikkunapiwan kuska. 18 Chaynapimá Dios

cumplichirqa ñawpaqmantaraq llapallan willakuqninkunapa nisqanman hina, paykuna-wanmi willachirqa Cristopa imaynam ñakarinanmanta. 19

Chaynaqa huchaykichikmanta

wanakuspayá Diosman kutirikuychik chaynapi tukuy huchaykichikta chinkachiptinhamuq punchawpi Señor hawkayaypi samarichisunaykichikpaq. 20

Chaynataqa ruranqaJesucristota kachamuspanmi. Payqariki ñawpaqmantaraqmi qamkunapaq akllasqa karqa.21

Jesucristoqa hanaq pachapiraqmi qepamunqa tukuy imakunatapas ñawpaqpi hina Diosallichanan tiempokama, kaytaqa nirqañam ñawpaq tiempopi sapaqchasqan willakuqnin-kunawan. 22

Abuelonchikkunamanmi Moisespas nirqa kaynata:—Señor Diosninchikmi castanchikmanta ñoqata hina rikurichipusunkichik huk

willakuqta. Chaynaqa kasukuychikyá chay willakuqpa lliw nisusqaykichikta. 23 Pipas

mana kasukuqtaqa Diosmi runankunamanta pasaypaqta chinkachinqa —nispa.24

—Diosmanta willakuqkunapas Samuelmanta qallaykuspam qatinasninpi rimarqa-ku kay punchawkunapi imam pasakunanmanta. 25 Qamkunaqa kankichik Diosmanta

willakuqkunapa castanmi, qamkunapaqmi Dios contratota rurarqa ñawpaq abuelonchikku-nawan, Abrahamtam nirqa: “Kay pachapi llapallan ayllukunam miraynikirayku bendecisqa

HECHOS 3



1967

kanqa” nispa. 26 Serviqninta Dios kawsarichimuspanmi puntataqa qamkunaman kachamur-

qa bendecisunaykichikpaq chaynapi sapakama huchaykichikmanta wanakunaykichikpaq.

Pedrowan Juan autoridadkunapa qayllanpi kasqanmanta

41 Pedrowan Juan runakunaman willachkaptinraqmi *sacerdotekuna hamu-rurqa templopi cuidaq guardiakunapa jefenwan hinaspa *saduceokunawan.

2 Paykunam llumpay piñasqa kachkarqaku Pedropa hinaspa Juanpa yachachis-

qanwan. Paykunam yachachichkarqa:—Jesucristom kawsarimurqa, chaynam kawsarimunqa lliw wañuqkunapas —nispa.3

Pedrotawan Juanta hapiruspankum tutaykuqña kaptin calabozollamanraqwichqarurqaku paqarinnintinkama. 4

Chaywanpas achkaq uyariqkunam iñikurqa-ku, qarikunallam karqa yaqa pichqa waranqa.

5 Paqarinnintinñataqmi Jerusalen llaqtapi huñunakururqaku judiokunapa jefen-

kuna, kamachikuqkuna, Diospa leynin yachachiqkuna. 6 Chaypitaqmi kachkarqaAnaspas, payqa karqa *sacerdotekunapa jefenmi, kachkarqataqmi Caifaspas,Juanpas, Ale jandropas chaynataq lliw sacerdotekunapa jefenkunapa ayllunkuna-pas. 7

Pedrotawan Juanta chay kasqankuman pusarachimuspankum tapurqaku:—¿Pi autorizasuptikichiktaq hinaspa pipa sutinpitaq kaykunata rurankichik? —nispa.8

Chaymi Pedroñataq Chuya Espiritupa huntaykusqan nirqa:—Runakunapa jefenkuna hinaspa lliw kamachikuqkuna: 9

Qamkunam tapuwach-kankiku onqoq runata allin rurasqaykumanta hinaspa imaynam sanoyarusqanmanta.10

Chaynaqa yachaychikyá, yachachuntaqyá Israel casta llapallan runakunapas, Nazaret-

manta kaq Jesucristopa sutinpim kay runaqa allinyarun hinaspam sanoña ladoykichikpisayachkan. Chay kikin Jesustam qamkuna chakatarurqankichik: aswanqa Diosmiwañusqanmanta kawsarirachimurqa. 11

Qamkunam wasi perqaqkuna hina wischupa-kurqankichik huk rumita, Jesusmi chay rumiqa. Paymi kunanqa wasipa cimientonpiesquinan hapiq rumiña rikurirun. 12

Jesusmanta hukqa manam pipas salvanmanchu, kaypachapiqa manataqmi pipas kanchu runakunata salvaqqa aswanqa Jesusllam.

13 Pedrowan Juan mana manchakuspa rimaptinmi llapa autoridadkuna uyarispanku

admirakurqaku, paykunaqa yacharqam Pedrowan Juanqa mana ancha educacionniyoqkasqankuta, chayraqmi musyarurqaku paykunaqa Jesuspa puriqmasinkuna kasqanku-

ta.14

Paykunawantaqmi sayachkarqa suchumanta sanoyaq runapas chaymi paykunapacontranpiqa mana ima niytapas atirqakuchu. 15 Chaymi Pedrotawan Juanta *corteman-

ta lloqsirachirqaku kikinkupurallapi rimanakunankupaq. 16 Paykunam ninakurqaku:

—¿Imatataq rurasun kay runakunawanqa? Jerusalen llaqtapi llapallan runaku-nam yachanku kay suchu runa sanoyarachisqankutaqa. Manam kaytaqa negaytaatichwanchu. 17

Wakin runakuna amaña yachanankupaqmi manchachisunchikkunanmantaqa amaña pimanpas Jesucristopa sutinpi rimanankupaq —nispa.

18 Hinaspam Pedrotawan Juanta huktawan qayaspanku, Jesucristopa sutinpi

amaña willakunankupaq hinaspa amaña yachachinankupaq avisarqaku. 19 Ichaqa

Pedrowan Juanmi nirqaku:—Kikikichikpuni tanteaspa niwayku: ¿Diospaq allinchu kanman payta manakasukuspa qamkunataña kasukuyniyku? 20

Ñoqaykuqa manam upallaymankuchurikusqaykumantawan uyarisqaykumanta willakuytaqa —nispa.

HECHOS 3, 4



1968

21 Chaykuna pasakusqanmanta llapa runakuna Diosta yupaychasqankuraykum Juan-

tawan Pedrota autoridadkuna mana imayna castigayta atispanku amenazaykuspallakachaykurqaku. 22

Chay sanoyaq suchu runaqa karqa tawa chunka mas watayoqñam.

Kallpanchananpaq Diosta mañakusqankumanta

23 Pedrowan Juanmi libreña karuspanku rirqaku wakin iñiqmasinkunapaman

hinaspam llapa *sacerdotekunapa jefenkunapa hinaspa judio kamachiqkunapatukuy ima nisqanta willakurqaku. 24

Chayta uyariykuspam llapallanku huk son-qolla Diosta mañakuspa nirqaku:

—Señorniyku, qanmi unancharqanki hanaq pachata, kay pachata, lamarqochata chaynataq chaykunapi tukuy imakunatapas. 25

Qanmi Chuya Espirituyki-wan serviqniki abueloyku Davidta nirqanki:

“¿Imanasqataq nacionkunaqa piñakuywanqa hatarinku?¿Imanasqataq runakunapas yanqakunata tantearunku? 26 Kay pachapiqariki reykunapas hukllatam hoqarikurunku.

Kamachikuqkunapas Señorpa contranpim rimanakurunku.Aceitewan tallispa nombrasqanpa contranpim rimanakurunku.”

27 —Cheqaptapunim kay llaqtapi Rey Herodeswan Poncio Pilato hukllawakururqa

huklaw nacionmanta hamuq runakunawan hinaspa Israel casta runakunawan qampa sa-paqchakusqayki serviqniki Jesuspa contranpi. 28

Chaynataqa rurarqaku ñawpaqmantaraqmunasqayki cumplikunanpaqmi. 29

Taytayku kunanqa qawayá imaynam amenazawas-

qankuta, hinaspayá serviqnikikunata kallpanchawayku mana manchakuspa qanmantarimanaykupaq. 30

Qawachiyá atiynikita llapa onqoqkunata sanoyachispayki hinaspaadmirakuypaq *milagrokunata sapaqchakusqayki serviqniki Jesuspa sutinpi ruraspayki.

31 Chaynata mañakuruptinkum chay huñunakusqanku wasi katkatatarurqa

hinaptinmi Chuya Espiritu lliwman huntaykurqa. Chaymi manaña manchakus-panku willakurqaku Diospa palabranta.

Ima kapuqninkupas lliwchankupaq kasqanmanta

32 Lliw iñiqkunam huk sonqolla kaspanku huk runa hinalla piensaqku, manam

pipas “ñoqallapam” niqchu ima kapuqninkutapas, aswanqa lliwchankupaqmi karqatukuy imankupas. 33

*Apostolkunam aswan atiywanraq willakurqaku Jesucristopakawsarimusqanmanta chaymi llapallankuta llumpayta Dios favorecerqa. 34

Paykunaukupiqa manam pipas pisichikuqchu. Kapuqniyoqkunam chakrankuta chaynataqwasinkuta *rantikuspanku qollqeta *apostolkunaman apamuqku, 35

paykunañataq-mi sapakamaman necesitasqankuman hina qoqku. 36

Chaynatam Joseypas rurarqa.Payqa Leviypa castanmanta Chipre lawpi nacekuqmi karqa. Paytataqmi apostol-kuna suticharqaku Bernabeywan, chay sutiqa “sonqo tiyachiq” ninanmi. 37

Paymi*rantikururqa chakranta, hinaspanmi chay qollqeta *apostolkunaman qorqa.

Ananiaspa hinaspa Sarapa huchallikusqanmanta

5 1 Ananias sutiyoq runam warmin Sarapiwan *rantikururqaku chakrankuta.

2 Paykunam wakin qollqeta rakikuykurqaku, Ananiasmi *apostolkunaman

HECHOS 4, 5



1969

aparqa wakillanta llapanta hina. Warminpas sumaqtam yacharqa kay engaño ru-rasqankutaqa. 3

Hinaptinmi Pedro nirqa:—Ananias ¿imanasqamá *Satanasqa tanqaypaq-tanqaykusurqanki chakramanta

pagasusqayki wakin qollqeta rakikuykuspayki Chuya Espirituta llullakunaykipaqqa?

4 ¿Manachum chakraykiqa qampa karqa? Ña *rantikuruptikiqa ¿manachum qampakarqa chay qollqeqa? Diostam llullakurunkiqa, manam runakunatachu —nispa.5

Kayta uyariruspanmi Ananias qonqayta pampaman wichiykuspa wañururqa.Chaymi llapallan yachaqkuna anchallataña mancharikururqaku. 6

Hinaptinmicuerponta wankuykuspanku jovenkuna wantururqaku pampamunankupaq.

7 Yaqa kimsa hora pasaruptinmi Ananiaspa warminpas hamurqa kay pasakus-

qanmanta mana imatapas yachastin. 8 Chaymi Pedro tapurqa:

—¿Chay precio nisqaykichikpichum *rantikurqankichik chakraykichikta? —nispa.Hinaptinmi Sara nirqa:

—Arí, chay preciopim —nispa.9 Pedroñataqmi nirqa:

—¿Imanasqamá tanteanakururqankichik Señorpa Espiritunta pruebanay-kichikpaqqa? Waqaya yaykumuchkankuña qosayki pampamuq runakuna,kunanñataqmi qamta apasunki —nispa.

10 Niruptillanmi Pedropa ñawpaqninman Sara wichiykuspan wañururqa.

Chaymi jovenkuna yaykuruspanku wañusqataña tariykuspanku aparqaku qo-sanpa waqtanpi pampamunankupaq. 11

Chaymi llapa iñiqkunawan lliw chaytallapallan yachaqkuna llumpayta mancharikurqaku.

Milagrokuna rurasqankumanta12

Llapa iñiqkunam huk sonqolla huñunakuqku templopi kaq Salomonpa Portal-ninpi, *apostolkunam Diospa atiyninwan admirakuypaq *milagrokunata runakunapiruraqku. 13

Wakin runa paykunaman asuykuyta manchakuptinpas runakunapahatunchasqanmi karqaku. 14

Achka runakunam qaripas-warmipas Señor Jesucristo-man iñikuspanku sapa punchaw miraqku. 15

Onqoqkunatam qatakunapi chaynataqchakanakunapi callekunaman horqomuqku: “Ichapas Pedro llantuykuspallanpassanoyarachinman” nispanku. 16

Chaynallataqmi huklaw llaqtakunamantapas hamuq-ku achka runakuna Jerusalenman onqoqninkuta hinaspa demoniopa ñakarichisqan

runakunata apamuspanku chaymi llapallanku sanoyaqku.

Pedrotawan Juanta presocharusqankumanta

17 *Sacerdotekunapa jefenkunam qatiqnin *saduceokunamanta kaqkunapiwan

llumpayta envidiakurqaku. 18 Hinaspam *apostolkunata hapiruspanku calabo-

zoman hinarurqaku. 19 Ichaqa chay tutam Señorpa angelnin hamuspan punkuta

kicharurqa. Paykunata horqoruspanmi nirqa:20

—Temploman rispaykichikyá runakunaman willakamuychik kay mosoq vida-manta tukuy kay yachachikuykunata —nispa.

21 Chaymi achikyaruptillan temploman rispanku yachachirqaku.*Sacerdotekunapa jefenkunañataqmi paywan kaqkunapiwan *cortepi huñu-

nakunankupaq qayachirqaku Israel casta runakunapi lliw kamachikuqkunata.Hinaspankum kacharqaku *apostolkunata calabozomanta pusamunankupaq.

HECHOS 5



1970

22 Guardiakuna calabozoman chayaruspañataqmi apostolkunataqa manaña tari-

murqakuchu chaymi kutirispanku willakurqaku:23

—Calabozotam tariramuniku hina wichqas qata, punkupi guardiakunapas hina-llam cuidachkan, kichaykuptiykuñataqmi ukupiqa manaña pipas kasqachu —nispa.

24 Templopi cuidaq guardiakunapa jefenwan *sacerdotekunapa jefen chaytauyariruspankum tapunakurqaku:

—¿Imaraqchá pasakunqapas? —nispanku.25

Chay ratollam huk runa hamuspan nirqa:—Chay calabozopi wichqasqaykichik runakunaqa templopim yachachichkan-

ku —nispa.26

Hinaptinmi guardiakuna jefenkupiwan rirqaku hinaspam runakuna rumiwanchoqaparunankuta manchakuspanku mana imanaspalla pusamurqaku. 27

Chayautoridadkunapa kasqanman pusaramuptinkum *sacerdotekunapa jefen nirqa:

28 —Ñam kamachirqaykikuña Jesusmantaqa ama yachachinaykichikpaq. Ichaqa

Jerusalenpi lliw runakunata yacharachispam ñoqaykuta culpawankiku chay Je-suspa wañusqanmanta.

29 Hinaptinmi wakin *apostolkunapiwan Pedro nirqa:

—Runakunamanta puntataqa Diostam kasukuna. 30 Qamkunam Jesusta cha-

kataruspaykichik wañurachirqankichik ichaqa abuelonchikkunapa Diosninmikawsarirachimurqa. 31

Paytam Dios hatunchaspa hoqarirun *alleq lawninman munay-chakunanpaq hinaspa salvaqninchik kananpaq chaynapi Israel castamasinchikkunahuchankumanta wanakuspa pampachasqa kanankupaq. 32

Kaykunamantaqa ñoqaykumtestigo kaniku, testigotaqmi kasukuqninkunaman Diospa qosqan Chuya Espiritupas.

33 Autoridadkunañataqmi kaykunata uyariruspanku llumpayta piñakururqakuhinaspam wañurachinankupaq rimanakurqaku. 34

Hina chay autoridadkunawan-mi kachkarqa huk *fariseo Gamaliel sutiyoq. Paymi karqa Diospa leyninmantayachachiq maestro. Paytam llapa runakuna llumpayta respetaqku. Paymi sayaris-pan kamachirqa *apostolkuna huklawman lloqsiykunankupaq. 35

Hinaspam llapaautoridadkunata nirqa:

—Israelpa miraynin masiykuna, allinta piensaychik imam kay runakunawanruranaykichikta. 36

Ñawpaq punchawkunapim Teudas hatarirurqa allin hatunreqsisqapaq hapikuspan. Paytam qatirqaku yaqa tawa pachak runakuna ichaqawañurachiptinkum qatiqninkunapas lliw cheqerurqaku, chaynapim yanqapaq

karqa. 37 Chaynallataqmi Galilea lawmanta kaq Judaspas censo punchawkunapillapa runakunata hatarirachirqa ichaqa paytapas wañurachirqakum hinaptin-mi qatiqninkunapas tukuy hinastinman cheqerurqaku. 38

Chaymi nikichik, amaimanaychikchu kay runakunataqa, paykunataqa hawkallatayá de jaychik. Sichu ya-chachisqanku otaq imam rurasqanku runakunallamanta kaptinqa chinkarunqam.39

Diosmanta kaptinmi ichaqa imayna puchukarachiytapas mana atiwaqchikchu.Cuidakuychik, yanqañataq Diospa contranpi peleachkawaqchik —nispa.

40 Chaymi lliwchanku paypa nisqanta kasuspanku *apostolkunata qayaykuspa

azoterqaku. Jesuspa sutinmanta amaña rimanankupaq kamachispallam kachay-

kurqaku.41

Chaymi *cortemanta apostolkuna lloqsirqaku llumpay kusisqallañaJesucristopa sutinmanta penqakuykunata ñakarinankupaq Diospa permetisqan-kurayku. 42

Mana samaykuspankum sapa punchaw templopi hinaspa wasikunapiyachachiqku hinaspa Jesucristomanta willakuqku.

HECHOS 5



1971

Diaconopaq qanchis runakunata akllasqankumanta

6 1 Chay punchawkunapim Cristoman iñikuqkuna aswan-aswan mirarqaku.

Chaymi *griego rimaq iñiqkuna que jakurqaku *hebreo rimaq iñiqkunamanta:

—Sapa punchaw mikuyta aypuptinkum ñoqaykumanta kaq viudakunata manaallintachu atiendenku —nispanku.2

Chaymi chunka iskaynintin *apostolkuna llapallan iñiqkunata huñuruspankunirqaku:

—Sichum Diospa palabran yachachiyta de jarusaqku mikuyta servinaykupaq hinap-tinqa manam allinchu kanman. 3

Chaynaqa wawqe-panillaykuna, qamkunamantayáakllaychik qanchis runakunata Chuya Espiritupa huntasqan yachayniyoqkunata,mikuy aypukuytaqa paykunapa makinmanñam churasaqku. 4

Ñoqaykuñataqmi Dios-ta chaylla-chaylla mañakuspa palabranta yachachisaqku —nispa.

5 Chaymi llapa huñunasqakuna “allinmi” nispanku akllarqaku Estebanta. Paymi karqa

Chuya Espiritupa huntasqan llumpay iñiyniyoq. Akllarqakutaqmi Felipeta, Procorota,Nicanorta, Timonta, Parmenasta hinaspa Nicolasta. Nicolasqa karqa judiokunapa religion-ninman tikrakuq Antioquia llaqtayoqmi. 6

Paykunatam *apostolkunaman pusamurqaku,apostolkunam paykunapa hawanman makinkuta churaykuspanku Diosta mañakurqaku.

7 Chaymi Diospa palabranta aswan-aswan willakuptinku llapa iñiqkuna aswan-aswan

mirarqa Jerusalen llaqtapi. Achkañam *sacerdotekunapas Jesusman iñikuykurqaku.

Estebanta presocharusqankumanta

8 Estebanmi Diospa ancha favorecesqan kaspa chaynataq Diospa atiyninwan hun-

tarisqa kaspan runakunapi admirakuypaq *milagrokunata ruraq.9

Jerusalenpimkarqa Librasqakunapa *Huñunakunanku Wasi. Chaypim huñunakuqku Cirenemanta,Ale jandriamanta, Ciliciamanta hinaspa Asiamanta kaq judiokuna. Huk punchawmipaykunamanta wakinkuna Estebanwan atipanakurqaku. 10

Paykunaqa manam Estebanupallachiyta atirqakuchu allin yachaywan hinaspa Chuya Espiritupa yanapakuyninwanrimasqanrayku. 11

Chaymi pagarurqaku huk runakunaman Estebanmanta llullakus-panku: “Ñoqaykum kay runata uyarirqaniku Moisespa hinaspa Diospa contranpi manaallin rimaqta” nispa rimanankupaq. 12

Chaynapim llapa runakunatawan judiokunapakamachiqninta chaynataq Diospa leynin yachachiqkunata hatarirachirqaku Esteban-pa contranpi. Qonqayta pawaykuspankum Estebanta hapiruspa *corteman aysarqaku.13 Chay pusasqanku llulla runakunam Estebanpa contranpi kaynata nirqaku:

—Kay runam mana upallaspa mana allin palabrakunata riman Diospaq sapaqchasqawasimantawan Diospa leyninmanta. 14

Paymi nirqa: “Nazaretmanta kaq Jesusmi templo-ta tuñichispan Moisespa kamachiwasqanchik costumbrenchikkunata cambianqa” nispa.

15 Hinaptinmi chay *cortepi llapallan tiyaqkuna Estebanta qawarispanku angel-

pa uyan hina uyayoqta rikururqaku.

Estebanpa willakusqanmanta

7

1 *Sacerdotekunapa jefenmi Estebanta tapurqa:

—¿Chaynatachu rimarqanki? —nispa.2 Chaymi Estebanñataq nirqa:

—Wawqellaykuna, taytakuna, uyariykuwaychik. Ñoqanchikpa kancharichkaq Dios-ninchikmi abuelonchik Abrahanman Mesopotamia lawpi rikuriykurqa manaraq Haran

HECHOS 6, 7



1972

llaqtaman ripukuchkaptin. 3 Paytam nirqa: “Llaqtaykimanta hinaspa aylluykimanta lloqsiy

qawachinay allpaman” nispa. 4 Chaymi Diospa nisqanman hina Abraham Caldea lawmanta

ripukuspan Haran llaqtapi *yacharqa. Chaypi taytan wañukuptinmi payta Dios pusamurqakay kasqanchik allpaman. 5

Diosqa manam ima herenciatapas kaypiqa qorqachu, ichaqa

manaraq churiyoq kachkaptinpas Diosmi prometekurqa tukuy kay allpataqa paymanwanmirayninkunaman qonanpaq. 6 Paytam nirqa: “Miraynikikunam runapa llaqtanpi forastero

hina *yachanqaku, ñakaristinmi sirviente kanqaku tawa pachak watapuni” nispa. 7 Diosqa

nirqataqmi: “Aswanqa servichikuqninku runakunatam castigasaq hinaptinmi miraynikiku-na chay nacionmanta lloqsimuspanku kaypi yupaychawanqaku” nispa. 8

Diosmi contratotarurarqa Abrahanwan hinaspam kamachirqa qari kayninkupi *señalasqa kanankupaq.Chaymi churin Isaac naceruptin pusaq punchawninman Abraham señalarqa: Isaacpas seña-larqam churin Jacobta, chaynatataqmi Jacobpas rurarqa chunka iskaynintin churinkunata.Kay chunka iskaynintinmi Israel nacionpa ayllunkunapa abuelonkuna karqa.

9 —Jacobpa churinkunam wawqenku Joseymanta envidiakuspanku *rantiku-

rurqaku Egipto nacionman apanankupaq. Ichaqa Diosmi Joseyta yanapaspan10

librarqa llapa ñakariyninkunamanta. Dios favoreceptinmi Joseyqa allin ya-chayniyoq karqa chaymi Rey Faraonpas allinta qawaspan Joseyta akllarqa Egiptonacionpi hinaspa kikin reypa wasinpi kamachikuq kananpaq.

11 —Llumpay yarqaymi karqa Egipto nacionpipas chaynataq Canaan lawpipas. Hinap-

tinmi abuelonchikkuna mana imatapas tarirqakuchu mikunankupaq. 12 Ichaqa Egipto

nacionpi trigo kasqanta Jacob yacharuspanmi churinkunata chayman punta via jepikacharqa. 13

Iskay kaq kutiyninkupiñam Joseyqa wawqenkunaman reqsiykachikurqa chay-mi Egipto nacionpa reyninpas yacharurqa pipa castanmi Joseyqa kasqanta. 14

Chaynapim

Joseyqa taytan Jacobta llapa aylluntinta Egipto nacionman qayachirqa, paykunaqa karqaqanchis chunka pichqayoq runakunam. 15 Chaynapimá Jacobqa Egipto nacionman ripu-

kurqa hinaspam chaypi wañukurqa, hina chaypitaqmi paypa churinkunapas wañukurqa.16

Chaymantañam paykunapa tullunkunata aparqaku Siquem llaqtaman chaypi pampa-nankupaq. Chay sepulturatam Abraham rantirqa qollqewan Hamorpa churinkunamanta.

17 —Abrahanman Diospa prometesqan cumplikuruchkaptinñam Israelpa llapa

mirayninkuna llumpa-llumpayta mirarurqa Egipto nacionpi. 18 Chaymantam Egipto

nacionpiqa munaychakurqa Joseyta mana reqsiq reyña. 19 Paymi engañaspa llumpayta

ñakarichirqa abuelonchikkunata, llullu wawakuna wañunankupaqmi wischunanku-paq obligarqaku. 20

Chay tiempopim Moisespas nacerqa. Paymi karqa Diospa kuyasqan

suma-sumaq wawa chaymi tayta-maman kimsa killa wasinkupi uywarqaku. 21 Tay-ta-mamanku wischuruptinmi Egipto nacion reypa warmi churin tarikuspan wawantahina uywakurqa. 22

Chaynapim Egiptopi tukuy yachaykunata yachachirqaku chaymiMoisesqa hatun reqsisqa runa karqa rimayninpipas chaynataq rurayninpipas.

23 —Moises tawa chunka watayoq karuspanñataqmi Israelpa mirayninmasinkunaman

watukuq rirqa. 24 Chaypim Egipto runata rikururqa Israelpa castan runata maqachkaq-

ta. Payta harkaspanmi maqaqnin Egipto runata vengakuspa wañurachirqa. 25 Paymi

piensarqa: “Castaykunaqa luegoch cuentata qokunqaku paykunataqa ñoqantakama Dioslibrananta” nispa, aswanqa paykunaqa manam entienderqakuchu. 26

Paqarinnintintaña-

taqmi Moises tarirurqa paypa castan iskay runakuna peleachkaqta, mana peleanankutamunaspanmi nirqa: “Qamkunaqa wawqentinmi kankichik ¿imanasqataq qamkunaqamaqanakuchkankichik?” nispa. 27

Hinaptinmi chay castamasin maqaq runa Moisestatanqarispa nirqa: “¿Pitaq qamtaqa churasurqanki ñoqaykupa jefeyku hinaspa juezniyku

HECHOS 7



1973

kanaykipaq. 28 ¿Qayna punchaw wañuchisqayki Egipto runata hinachu ñoqatapas wañura-

chiwayta munanki?” nispa. 29 Kayta uyariruspanmi Moises ayqekuspa ripukurqa Madian

lawman. Runapa llaqtanpi forastero *yachachkaptinmi iskay churinkuna nacerqa.30

—Tawa chunka wata pasaruptinñam Sinai chunniq orqopi angelta rikurur-

qa rupachkaq tankar kichkapi.31

Moisesñataqmi chayta rikuruspan admirakurqahinaspam sumaqta qawaykuyta munaspan asuykuspan uyarirqa Diospa kayna nis-qanta: 32

“Ñoqaqa kani abueloyki Abrahampa, Isaacpa hinaspa Jacobpa Diosninmi”nispa. Chaymi Moises mancharikuywan katkatatayta qallaykuspan ni qawariy-tapas atirqachu. 33

Chaymi Señor Dios nirqa: “*Usutaykita horqokuy, sarusqaykiallpaqa ñoqapaq sapaqchasqa allpam. 34

Qawachkanipunim Egipto nacionpi runay-kunapa ñakarisqanta, uyarichkanitaqmi waqasqankutapas. Chaymi uraykamunipaykunata libranaypaq. Riyá, ñoqam kachasqayki Egipto nacionman” nispa.

35 —Chaymi: “¿Pitaq qamtaqa churasurqanki ñoqaykupa jefeyku hinaspa juezniyku

kanaykipaq?” nispa despreciasqanku Moisesta tankar-kichkapi rikuriq angelninta-

kama Dios kamachirqa paykunapa libraqnin hinaspa jefen kananpaq. 36 ChaynapimáMoisesqa Egipto nacionmanta libramurqa llapa abuelonchikkunata, Diospa atiynintaqawachispam admirakuypaq *milagrokunata rurarqa Egipto nacionpi, Puka LamarQochapi chaynataq chunniqpipas tawa chunka watapuni. 37

Chay kikin Moisestaq-mi Israelpa miraynin masinchikkunatapas nirqa: “Diosmi castanchikmanta ñoqatahina rikurichipusunkichik huk willakuqta” nispa. 38

Chay Moisesmá karqa huñunasqallapa abuelonchikkunawan chunniqpi, paytaqmi karqa Sinai Orqopi rimapayaqninangelwanpas. Paytaqmi kawsananchikpaq palabrakunatapas chaskipuwarqanchik.

39 —Ichaqa chay abuelonchikkunam payta mana kasukuyta munarqakuchu hinas-

pam qepanchakuruspanku Egipto nacionman kutikuyta munaspa40

Aaronta nirqaku:“Rurapuwayku taytachakunata Dios hina pusawananchikpaq. Egipto nacionmantahorqomuwaqninchik chay Moisestaqa imach pasarun manam yachanchikchu” nispa.41

Chaymi rurarurqaku qorimanta malta torota hinaspam animalkunata wañuchis-pa chay taytachaman ofrecerqaku, makinkupa rurarusqanwanmá kusikurqaku.42

Chaynapim Diospas paykunata qepanchakuruspa saqerurqa lucerokunataña adora-nankupaq, Diosmanta willakuqkunapa qellqasqan libropim kaynata nichkan:

“Yaw Israel castakuna,chunniqpi tawa chunka wata kaspaykichikqa

animalkunatawan wakin ofrendakunataqamanam ofrecewarqankichikchu.

43 Aswanqa chay Moloc taytachaykichikpa karpantam aparqankichik.Renfan taytaykichikpa lucerontam aparqankichik.Chay taytachakunatam adoranaykichikpaq rurarqankichik.Chayraykum Babilonia llaqtapa waklawninman qarqosaykichik.”

44 —Chay chunniqpim ñawpa abuelonchikkuna huk karpapi waqaychaqku Diospa

kamachikuyninkunata. Chay karpataqa rurarqaku Moisesman Diospa qawachisqan-

pi hinam chaynataq kamachisqanpi hinam.45

Abuelonchikkunam chaskirqaku chaykarpata herenciata hina. Chay karpata apamuspankum Josueywan hamurqaku kayallpanchikman huk casta runakunata allpanmanta qarqoruspanku. Diosmi chayrunakunata qarqochirqa kay allpata abuelonchikkunaman qonanpaq. Karpallapimá

HECHOS 7



1974

Diosninchiktaqa adoraqku Rey Davidpa tiemponkama. 46 Davidta Dios favoreceptinmi

David templo rurayta munarqa abuelon Jacobpa Diosninpaq. 47 Ichaqa Davidpa churin

Salomonmi templota rurarqa. 48 Hanaq pachapi Diosqa manam runakunapa rurasqan

templokunapichu *yachan. Diosmanta willakuqpas Señorpa nisqantam kaynata nirqa:

49 “Hanaq pachaqa gobiernaspa tiyanaymi.Kay pachaqa ñoqapa sarunaymi.¿Imayna wasitataq rurapuwankichikman?¿Maypitaq sarunay sitiota rurapuwankichikman?

50 ¿Manachum atiywan rurarqani tukuy kay llapa imakunataqa?”

51 Estebanmi nirqataq:

—Qamkunaqa rumi sonqo runakunam kankichik. Dios mana reqsiq runapahinam rinrikichikpas, sonqoykichikpas kachkan. Qamkunaqa Chuya Espiritupa

contrallanpi kaspam, ñawpa abueloykichikkuna hinapuni kachkankichik. 52 ¿Dios-manta willakuqkunataqa manachum ñawpaq abueloykichikkuna llapallantañakarichirqaku? Diospa justo Churin hamunanmanta willakuqkunatapas wañuchir-qakum. Chay justotam traicionaspaykichik wañurachinkichik. 53

Qamkunamanmiangelninkunawan Dios qosurqankichik leyninta ichaqa manam kasukunkichikchu.

Esteban wañuchisqankumanta

54 Judio autoridadkuna kayta uyariruspankum llumpay rabiawan Estebanpa

contranpi kachupakurqaku. 55 Estebanñataqmi Chuya Espiritupa huntasqan, cie-

lota qawarispa rikururqa Diospa kanchayninta, rikururqataqmi JesucristotapasDiospa *alleq lawninpi sayachkaqta. 56

Chaymi Esteban nirqa:—¡Qawaychik! Kikin hanaq pachatam rikuchkani, Diospa alleq lawninpim

Diosmanta Hamuq Runa sayachkan —nispa.57

Chaymi paykuna mana uyariyta munaspanku rinrinkuta tapakururqaku hinaspamqaparispanku lliw waykarurqaku. 58

Hinaspam llaqtapa cantonman aysaruspanku rumiwanchoqaparurqaku. Esteban acusaq runakunam choqapanankukama pachankuta cuidachir-qaku Saulo sutiyoq jovenwan. 59

Rumiwan choqapachkaptinkum Esteban mañakurqa:—Señor Jesus almaytayá chaskiykuy —nispa.60

Hinaspanmi qonqorakuykuspan qaparirqa:—Señorlláy, amayá castigaychu kay hucha rurasqankumantaqa —nispa.Hinaspam wañukurqa.

Iñiqkunata Saulo ñakarichisqanmanta

8 1 Chaymi Saulo allinpaq hapirqa Esteban wañuchisqankuta. Hina chay

punchawllapim llapa iñiqkunata ñakarichinankupaq qatikachayta qa-llaykurqaku. Chaymi llapallan iñiqkuna cheqerurqaku Judea lawman hinaspa

Samaria lawman. *Apostolkunallañam Jerusalenpiqa qeparurqaku.2

HinaptinmiDios yupaychaq wakin runakuna pamparurqaku Estebanta, paymantam llum-payta waqarqaku. 3

Sauloñataqmi iñiqkunata chinkachinanpaq qatikacharqawasin-wasin hinaspam qaritapas warmitapas carcelman apaq.

HECHOS 7, 8



1975

Samaria llaqtapi willakusqankumanta

4 Aswanqa Jerusalenmanta cheqechisqakunam mayman rispankupas Jesucristo-

manta allin noticiakunata willakuqku. 5 Chaynapim Felipepas rirqa Samaria llaqtaman

hinaspam Jesucristomanta willakurqa.6

Chaymi llapa runakuna huñunakuspankuFelipepa nisqanta huk sonqolla uyarirqaku, rikurqakutaqmi *milagrokuna Felipeparurasqantapas. 7

Demoniopa ñakarichisqan runakunatapas sanoyachirqam, chay de-moniokunam runakunata qaparichistin lloqsiq. Sanoyaqtaqmi suchukunapas hinaspawistukunapas. 8

Chayraykum chay llaqtapi runakunaqa llumpay kusisqa karqaku.9

Samaria llaqtapim kachkarqa Simon sutiyoq brujo runa, paymi chay llaqtapillapa runakunata admirachiq: “Ñoqaqa ancha yachayniyoq runam kani” nispa.10

Paytam taksapas-hatunpas kasukuqku hinaspam paymanta niqku:—Kay runapiqa Diospa ancha atiyninmi kachkan —nispanku.11

Paytamá kasukuqku bru jerianwan unaysuña admirachiptin. 12 Aswanqa Diospa mu-

naychakusqanmanta hinaspa runakunata salvaq Jesucristopa sutinmanta Felipe rimaqtauyarispankum qaripas-warmipas iñikuspanku Felipewan bautizachikurqaku. 13

ChaymiSimonpas Jesucristoman iñikuspan bautizachikurqa hinaspam Felipewanña purirqa.Diospa atiyninwan *milagrokunata Felipepa rurasqanta qawaspanñataqmi admirakurqa.

14 Samaria llaqtapi runakuna Diospa palabran chaskisqankuta yacharuspan-

kuñataqmi Jerusalenpi *apostolkuna kacharqaku Pedrotawan Juanta. 15 Samaria

llaqtaman chayaruspankum Diosta mañakurqaku Samariapi iñiqkuna ChuyaEspirituta chaskinankupaq. 16

Jesuspa sutillanpiraq paykuna bautizachikuptinkumChuya Espirituqa manaraq mayqanmanpas hamurqaraqchu. 17

Chaymi Pedrowan

Juan iñiqkunaman makinkuta churaykuptinku chaskirqaku Chuya Espirituta.18 Iñiqkunaman *apostolkuna makinkuta churaptinmi paykunaman Chuya Espi-

ritu qomusqa karqa, chaytam Simon rikurqa chaymi apostolkunaman qollqetaqawachispan 19

nirqa:—Qoykuwaychik chay atiyta chaynapi pimanpas makiyta churaykuptiy Chuya

Espirituta chaskinankupaq —nispa.20

Chaymi Pedroñataq nirqa:—¡Qollqekiwan kuskayá chinkay Diospa qosqanta qollqewan rantiruy piensas-

qaykimanta! 21 Kay atiyqa manam qampaqchu, sonqoykipi munasqaykikunaqa

manam Diospaq hinachu. 22 Wanakuy chay llumpay mana allin ruray mu-

nasqaykimanta hinaspa Diosta mañakuy, ichapas chaynapi sonqoykipi chaypiensasqaykita pampachasunkiman. 23

Yachanim qamqa envidiosollaña kasqayki-ta hinaspa mana allin ruraykunawanpas watasqa kasqaykita.

24 Hinaptinmi Simonñataq nirqa:

—Señortayá mañapullawaychik nisqaykichikman hina imapas ama pasawanan-paq —nispa.

25 Jesucristomanta willaruspam Diospa palabranta *apostolkuna yachachirqa-

ku hinaspam kutirqaku Jerusalenman Samaria llaqtachakunapi Cristomanta allinnoticiakunata willakustin.

Etiopia nacionniyoq runawan Felipe tupasqanmanta

26 Chaymantam Felipeta Diospa angelnin kaynata kamachirqa:

—Kaymanta riy surlawman Jerusalenmanta Gaza llaqtaman riq ñanninta —nispa.

HECHOS 8



1976

Chayqa chunniq ñanmi. 27 Felipe rispanmi ñanpi tuparurqa Etiopia nacion-

pi kamachikuq runawan. Payqa karqa Etiopia nacionpi Candace sutiyoq reinapaqollqen waqaychaqmi. Paymi Jerusalenpi Dios adoraq risqanmanta kutichkarqa.28

Payqa caballopa aysasqan carretapim richkarqa llaqtan lawman Diosmanta wi-

llakuq Isaiaspa qellqasqan librota leestin.29

Chaymi Felipeta Chuya Espiritu nirqa:—Wak carretata haypaspayki asuykuy —nispa.30

Chaymi Felipe kallpaspan, Isaiaspa qellqasqan libro leesqanta uyarispan tapurqa:—¿Entiendenkichu chay leesqaykipa imam nisqanta? —nispa.31

Kamachikuqñataqmi nirqa:—¿Imaynataq entiendeyman mana pipas yachaykachiwaptinqa? —nispan.Chaymi Felipeta ruegarqa seqaspan waqtanpi tiyananpaq.32

Chay libropi leesqanmi kayna karqa:

Nakanankupaq ovejata hina pusaptinkum mana rimarirqachu.

Imaynam carnero kanman millwan rutuqninpa qayllanpi upallalla,chaynam paypas karqa ñakarichiqninkunapa qayllanpi upallalla.

33 Humillaykachispankum mana allin arreglotachu rurapurqaku.¿Pitaq willakunman mirayninmanta wañurachichkaptinkuqa?

34 Hinaptinmi chay kamachikuq tapurqa Felipeta:

—Niykuway ¿pimantataq kay willakuqqa rimachkan, kikinmantachu icha pi-mantataq? —nispa.

35 Chaymi leesqankumanta qallaykuspan Jesusmanta allin noticiakunata Felipe

willarqa. 36 Chaymi yakupa kasqanman chayaruptinku chay kamachikuq nirqa:

—Kayqaya kaypi kasqa yaku ¿imaraqtaq faltawan bautizawanaykipaq? —nispa.( 37 Chaymi Felipeñataq nirqa:

—Tukuy sonqoykiwan iñiptikiqa allinmi —nispa.Hinaptinmi chay kamachikuqñataq nirqa:—Creenim Jesucristoqa Diospa Churin kasqanta.)38

Chaynata niruspanmi carretata sayachinanpaq kamachirqa. Chaymi iskayninkuuraykurqaku yakuman hinaptinmi Felipe bautizarqa. 39

Yakumanta seqaruptin-kuñataqmi Señorpa Espiritun Felipeta huklawman aparurqa. Hinaptinmi chaykamachikuqqa manaña rikurqachu Felipeta, ichaqa kusisqallañam pasakurqa. 40

Feli-peñataqmi Azoto sutiyoq llaqtachapiña rikurirurqa hinaspanmi llaqtan-llaqtan rirqa

Jesusmanta allin noticiakunata willakustin Cesarea llaqtaman chayanankama.

Saulopa iñikusqanmanta(Hch 22:6-16. 26:12-18)

9 1 Sauloñataqmi Jesucristoman iñiqkunata wañuchinanpaq amenazarqa. Chay-

raykum *sacerdotekunapa jefenman pasarqa. 2 Ociokunatam mañakurqa

Damasco llaqtapi *huñunakunanku wasikunapi kamachikuqkunapaq chaynapiJesucristo qatiqkunata warmitapas-qaritapas presota Jerusalen llaqtaman pusamu-nanpaq. 3

Damasco llaqtaman chayaykuchkaptinñam qonqayllamanta huk llipyay

hina payta kanchaykurqa.4

Chaymi Saulo pampaman wichiykuspan uyarirqa:—Saulo, Saulo ¿imanasqataq ñakarichiwanaykipaq qatikachawanki? —niqta.5

Chaymi Saulo tapurqa:—¿Pitaq kanki Señor? —nispa.

HECHOS 8, 9



1977

Hinaptinmi nimurqa:—Ñoqaqa qatikachawasqayki Jesusmi kani. 6

Hatarispayki Damasco llaqtamanyaykuy, chaypim imam ruranaykita nisunki —nispa.

7 Saulowan riqkunam chay rimamusqanta uyarirqaku, ichaqa manam pitapas

rikurqakuchu. Chaymi admirasqallaña karqaku. 8 Sauloñataqmi pampamantahatarispan manaña imatapas rikurqachu ñawsayarusqanrayku. Chaymi makin-manta aysaspanku Damascoman pusaykurqaku. 9

Chaynapim kimsa punchawkarqa mana rikukuq, manam imatapas mikurqachu nitaq tomarqachu.

10 Chay Damasco llaqtapim *yacharqa Jesucristopi iñiq Ananias sutiyoq runa.

Paymanmi Señor rikuriykuspan nirqa:—Ananias —nispa.Chaymi pay nirqa:—¿Imata Señor? —nispa.

11 Chaymi Señor nirqa:—Hatarispayki riy Derecha sutiyoq calleman, hinaspayki Judaspa wasinpiTarso llaqtayoq Saulota maskamuy. Paymi Diosta mañakuspan 12

revelacionninpirikusurqanki paypa kasqanman yaykuchkaqta chaynapi paypa hawanman maki-kita churaptiki huktawan qawarikunanpaq.

13 Chaymi Ananiasñataq nirqa:

—Señorlláy, achkaq runakunam willawarqaku chay runamantaqa, payqa Jerusa-len llaqtapim qanman iñiqkunata ñakarichirqa. 14

Kunanñataqmi *sacerdotekunapa jefenpa kamachisqan hamurun qampa sutikipi mañakuqkunata presochananpaq.

15 Chaymi Señorñataq Ananiasta nirqa:—Pasaypuni, chay runataqa akllarqani huklaw nacionkunapi runakunaman,

reykunaman hinaspa Israelpa mirayninkunaman ñoqamanta willakunanpaqmi.16

Ñoqam payman yachachisaq ñoqarayku llumpay ñakarinanta.17

Chaymi Ananias pasarqa Saulopa kasqan wasiman hinaspam yaykuruspanSaulopa hawanman makinta churaykuspan nirqa:

—Wawqey Saulo, chay hamusqayki ñanpi rikurisuqniki Señor Jesusmi kachamuwar-qa qamta qawarichinaypaq hinaspa Chuya Espiritupa huntasqan kanaykipaq —nispa.

18 Hinaptinmi chaypunilla paypa ñawinmanta wichirurqa escama hina, hinaptinmi

qawakurqaña. Chaymi Saulo hatarispan bautizachikurqa.19

Mikuywan kallpancha-kuykuspanmi chay punchawkuna qeparqa Damasco llaqtapi iñiqkunawan.

Damasco llaqtapi Saulo willakusqanmanta

20 Saulom willakurqa *huñunakunanku wasikunapi: murallanta (Hch 9:25)

—Jesucristoqa Diospa Churinmi —nispa.21

Lliw uyariqkunañataqmi admirakuspanku kaynata ninakurqaku:—¿Manachu kay runaqa Jerusalen llaqtapi purirqa Jesucristopa sutinpi maña-

kuqkunata ñakarichistin? ¿Manachum kikinpuni kaymanpas hamurqa iñiqkunata

presocharuspan *sacerdotekunapa jefenkunaman apananpaq? —nispa.22 Ichaqa Saulom aswan-aswan kallpanchakuspan Jesusqa cheqaptapuni prome-

tesqa Cristo kasqanta willakurqa chaynapi Damascopi *yachaq judiokunapas imapiensaytapas mana atinankukama.

HECHOS 9



1978

Saulopa lluptikusqanmanta

23 Achka punchaw pasaruptinmi judiokuna yacharachinakurqaku Saulota wañura-

chinankupaq. 24 Ichaqa Saulom chayta yacharurqa. Chaymi paykuna tuta-punchaw

chay llaqtapa punkunkunapi suyaqku wañurachinankupaq.25

Aswanqa iñiqkunamhatun canastapi Saulota tutallan uraykarachirqaku chay llaqtapa muyuriqnin perqanta

Jerusalen llaqtapi Saulo tarikusqanmanta

26 Saulo Jerusalenman chayaruspanmi iñiqkunawan huñunakuyta munarqa, ichaqa

paykunam manchakurqaku Jesucristoman iñisqanta mana creespanku. 27 Aswan-

qa Bernabeymi Saulota pusarqa *apostolkunaman hinaspam willarqa Jesucristotañanpi Saulo rikumusqanmanta hinaspa paytapas Señor rimapayasqanmanta chayna-taq Damasco llaqtapi mana manchakuspa Jesucristopa sutinpi rimasqanmantapas.28

Chaymi Sauloqa Jerusalenpiña apostolkunawan puriq. 29 Mana manchakuspam

rimaq Señorpa sutinpi, atipanakuqtaqmi *griego rimaq judiokunawanpas, aswanqapaykunam wañurachiypi riqku. 30

Jesucristoman iñikuqkuna chayta musyaruspan-kum Saulota pusarurqaku Cesareaman hinaspam Tarso llaqtaman aviarurqaku.

31 Chaymi iñiqkunaqa tukuy Judea lawpipas, Galilea lawpipas hinaspa Samaria law-

pipas hawkaña karqaku. Iñiyninkupim wiñaqku hinaspam Señorta manchakuspankukawsaqku, Chuya Espiritupa kallpanchasqan kaspankum aswan-aswan miraqku.

Eneaspa sanoyasqanmanta

32 *Apostol Pedrom llapa iñiqkunata watukuspan Lida llaqtapi iñikuqkunaman-

pas chayarurqa.33

Chaypim tarirqa Eneas sutiyoq runata, paymi suchuyaruspanpusaq wataña camapi kachkarqa. 34 Hinaptinmi Pedro nirqa:

—Eneas, Jesucristom sanoyarachisunki, hatarispayki camaykita allichay —nispa.Chay ratollam Eneas hatarirurqa. 35

Lida llaqtapi hinaspa Saron llaqtapi lliw *ya-chaqkunam payta rikururqaku hinaspankum Señor Jesucristomanña iñikurqaku.

Dorcaspa kawsarirusqanmanta

36 Chay Jope llaqtachapim *yacharqa Jesucristopi iñikuq Tabita sutiyoq warmi,

paypa sutinmi griego rimaypi karqa Dorcas. Paymi achka allinkunata ruraqhinaspam wakchakunata yanapaq. 37

Chay punchawkunapi onqoruspanmi wañu-

kurqa chaymi cuerponta bañaruspanku wasipa altosninpi chutaykurqaku. 38 Lidallaqtam hichpalla karqa chay Jope llaqtamanta chaymi iñiqkuna chaypi Pedrokasqanta yacharuspanku iskay runakunawan nichimurqaku:

—Kunanpuni pasamuy Jope llaqtaman —nispa.39

Chaynata Pedroman willaykuptinkum pasarqa paykunawan. ChayaruptinñataqmiPedrota pusaykurqaku wañuqpa kasqan cuartoman. Pedroman llapa viudakuna asuy-kuspam waqastin qawachirqaku Dorcaspa rurasqan camisakunatawan walikunata.

40 Pedroñataqmi chaypi lliw kaqkunata lloqsirachispan qonqoranpa Diosta ma-

ñakurqa hinaspanmi chay wañusqa warmita qawarispan nirqa:

—Tabita, hatariy —nispa.Chaymi Tabita qawarikururqa, hinaspanmi Pedrota rikuruspan tiyarirurqa.41

Chaymi Pedro makinmanta hapiykuspan sayarichirqa. Iñiqkunatawan viuda-kunata qayaspanmi kawsachkaqtaña paykunaman qawachirqa. 42

Chaytam Jope

HECHOS 9



1979

llaqtapi llapa runakuna yacharurqaku, chaymi Señorman achkallaña iñikurqaku.43

Chay llaqtapim Pedro qeparqa achka punchaw suela ruraq Simonpa wasinpi.

Corneliopa wasinman Pedro risqanmanta

101

Cesarea llaqtapim *yacharqa Cornelio. Paymi karqa Italiano suti-yoq tropakunapi capitan. 2 Corneliom wasinpi llapallan kaqkunapiwan

Diosta manchakuspa serviqku, wakcha judiokunatam achka qollqewan yanapaqhinaspanmi tukuy tiempo Diosta mañakuq. 3

Huk punchawmi yaqa las tresta ma-ñakuchkaptin Dios payman rikuriykachirqa huk angelta:

—¡Cornelio! —nispa.4

Chaymi Cornelio llumpay mancharisqa qawarayaspan tapurqa:—¿Imata Señor? —nispa.Hinaptinmi chay angel nirqa:—Mañakusqaykitawan wakchakuna yanapasqaykitam Dios chaskiykun.

5 Kunanyá runakunata Jope llaqtaman kachay Simonwan sutichasqa Pedrota pu-samunankupaq. 6

Payqa samapakuchkan suela ruraq Simonpa wasinpim, chayqakachkan lamar qochapa patanpim —nispa.

7 Chay rimapayaqnin angel chinkaruptillanmi Cornelio qayarqa iskay ru-

nankunatawan Dios serviq soldadonta 8 hinaspam chay angelpa lliw nisqanta

paykunaman willaspan kacharqa Jope llaqtaman.9

Paqarinnintin Corneliopa runankuna Jope llaqtapa hichpallantaña rich-kaptinkum yaqa chawpi punchawta Pedro seqarqa wasipa altonman Diostamañakunanpaq. 10

Llumpayta yarqarachikuspanmi mikuyta munarqa. Ichaqa

mikuyta yanupunankukamam revelacionta chaskirqa.11

Paymi rikurqa hanaqpachamanta tawan puntanmanta warkusqa lliklla hina uraykamuqta. 12 Chay

llikllapim karqa tawa chakiyoq animalkuna, culebra hina qasqonpa puriqkunahinaspa alton pawaq animalkuna. 13

Hinaptinmi Pedro uyarirqa:—Hatariy Pedro, wañuchispa mikuy —niqta.14

Chaymi Pedroñataq nirqa:—Manapunim mikuymanchu Señor. ¡Ñoqaqa haykapipas manam mikurqanichu

mana mikuna kaqkunataqa! —nispa.15

Chaymi payta huktawan nimurqa:—“Mikunapaqmi” nispa Diospa nisqankunataqa amayá niychu: “Manapunim

mikuymanchu” nispaqa.16

Chaynallam pasakurqa kimsakama hinaptinmi chaykunaqa hanaq pachamankaqlla hoqarikururqa. 17

“Imaninantaq kayqa” nispa Pedro piensachkaptinraqmi,Corneliopa kachamusqankuna chayamuchkarqakuña. Paykunam Simonpa wasin-manta tapukuspanku punkupiña sayachkarqaku. 18

Hinaspam qayakurqaku:—¿Kaypichu Pedrowan sutichasqa Simon samakuchkan? —nispanku.19

Diospa revelasqanmanta Pedro piensachkaptinraqmi Chuya Espiritu payta nirqa:—Qawariy, kimsa runakunam maskasuchkanki. 20

Uraykuspayki paykunawanriy ama iskayrayaspayki, ñoqam paykunataqa kachamurqani —nispa.

21

Chaymi Corneliopa runankunaman uraykuspan Pedro nirqa:—Ñoqam kani qamkunapa maskasqaykichik. ¿Imamantaq hamurqankichik?—nispa.

22 Hinaptinmi paykunañataq nirqaku:

HECHOS 9, 10



1980

—Ñoqaykutaqa Capitan Corneliom kachamuwanku. Payqa Diosta mancha-kuq justo runam, paytaqa llapa judiokunapas allin runa kasqanpaqmi reqsinku.Diospa angelninmi payta kamachirqa wasinman qayachisuspayki qampa nisqay-kikunata uyarinanpaq —nispa.

23 Hinaptinmi Pedro chay wasiman paykunata yaykuykachispan samachirqa.Paqarintin punchawñataqmi Pedro paykunawan pasarqa, riysirqataqmi Jope llaq-

tapi *yachaq wakin iñiqkunapas.24

Paqarinnintintañam chayarurqaku Cesarea llaqtaman. Chaypim Cornelioayllunkunatawan kuyasqan amistadninkunata huñuruspan Pedrota suyachkasqa.25

Corneliopa wasinman Pedro yaykuchkaptinmi Cornelioñataq chaskispan Pedro-pa ñawpaqninman qonqorakuykurqa adorananpaq. 26

Ichaqa Pedrom sayarichirqa:—Sayariy, ñoqapas qam hina runallam kani —nispa.27

Paywan parlastin yaykuspanñataqmi wasi ukupi tariykurqa achka huñunasqarunakunata. 28

Chaymi Pedro nirqa:

—Yachasqaykichik hinam judiokunaqa mana judio kaqkunawanqa mana juntanakuymankuchu, manataqmi wasinmanpas yaykuymankuchu leyniykuharkawasqankurayku. Ichaqa Diosmi yachachiwarqa amaña pitapas “Chayqahuchasapa millakuypaq runam” nispay cheqninaypaq. 29

Chayraykum qayara-chimuwaptikichik chaypunilla pasamurqani mana iskayrayaspay. Yachaytammunani ¿imanasqataq qayachimuwarqanki? —nispa.

30 Chaymi Cornelioñataq nirqa:

—Tawa punchawñam kunan hina las tresta kay wasiypi Diosta mañakuchkaptiyrikuriykuwarqa suma-sumaq kanchachkaq pachayoq runa. 31

Hinaspam niwarqa:

“Cornelio, mañakusqaykikunatawan wakchakuna yanapasqaykitam Dios chaskiy-kun. 32 Kunanyá runakunata Jope llaqtaman kachay, Pedrowan sutichasqa Simonta

pusamunankupaq. Payqa samapakuchkan suela ruraq Simonpa wasinpim, chayqakachkan lamar qochapa patanpim” nispa. 33

Hinaptinmi chaypunilla kachamurqanimaskamusunaykipaq. Allinpaqmi hamurunkiqa. Diospa qawasqanmi kaypi lliwchay-ku huñunasqa kachkaniku, uyariytam munaniku Señorpa tukuy kamachisusqaykita.

Corneliopa wasinpi Pedropa willakusqanmanta

34 Hinaptinmi Pedro kaynata rimayta qallaykurqa:

—Kunanmi chayraq entiendeni, Diosqa manam pimanpas sayapakunchu, 35 payqa

chaskinmi lliw nacionkunapi payta kuyaspa manchakuywan allin ruraq runakunataqa.36

Diosmi Israelpa mirayninkunaman allin noticiata willachirqa Jesucristollawan imay-nam Dioswan allinyanakunanchikpaq, Jesucristoqa llapallanchikpa Señorninchikmi.37

Qamkunaqa yachankichikñam bautizasqanmanta Juan yacharachiptin Galilea law-manta qallaykuspan lliw Judea lawpipas tukuy ima pasakusqanta. 38

Diosmi huntarqaNazaretmanta kaq Jesucristoman Chuya Espiritupa atiyninwan hinaptinmi pay purirqaallinkunata rurastin chaynataq *Satanaspa llapa ñakarichisqan runakunata sanoyachis-tin, tukuy chaykunataqa rurarqa Dios paywan kasqanraykum. 39

Judea lawpi hinaspaJerusalen llaqtapi Jesucristopa imam rurasqanmantaqa ñoqaykum testigo kaniku. Paytam

wañurachirqaku cruzpi chakataruspanku.40

Ichaqa Diosmi payta kawsarichirqa kimsapunchaw wañusqanmanta hinaspam rikuriykachiwarqaku ñoqaykuman. 41 Manam llapa

runamanchu rikurirqaqa aswanqa ñoqallaykumanmi chaynapi Jesusmanta willakunay-kupaq ñawpaqmantaraq Diospa akllasqan kasqaykurayku. Kawsariramuptinmi Jesuswan

HECHOS 10



1981

kuska mikurqaniku. 42 Paymi kamachiwarqaku llapa runakunaman paymanta willa-

kunaykupaq, Jesucristotam Dios churarun wañuqkunatapas hinaspa kawsaqkunatapas juzgananpaq. 43

Diosmanta willakuqkunapas Jesusmantam kaynata nirqaku: “Paymanllapallan iñiqtaqa huchanmantam Dios pampachanqa” nispanku.

Mana judio kaqkunapas Chuya Espiritu chaskisqankumanta

44 Chaynata Pedro rimachkaptinraqmi Chuya Espiritu hamurqa lliw uyariqnin-

kunaman. 45 Hinaptinmi Pedrowan riq iñiq judiokuna llumpayta admirakurqaku

Pedropa uyariqninkunaman mana judio kachkaptinkupas Chuya Espirituta Diosqomusqanwan. 46

Paykunatam uyarirqaku mana yachasqanku idiomakunapi ri-maqta hinaspa Dios yupaychaqta. 47

Hinaptinmi Pedro nirqa:—Ñoqanchik hina paykunapas Chuya Espirituta chaskichkaptinkuqa ¿yaqa-

chum pipas harkakunman bautizasqa kanankuta —nispa.48

Pedrom kamachirqa Jesucristopa sutinpi bautizakunankupaq. Chaymantam

Pedrota ruegarqaku iskay-kimsa punchawllapas paykunawan karinanpaq.

Jerusalenpi kaq iñiqkunaman Pedropa willasqanmanta

11 1 Judeapi kaq iñiqkunam *apostolkunapiwan yacharurqaku mana judio

kaq runakunapas Diospa palabran chaskisqankuta. 2 Jerusalenman Pedro

kutiramuptinñataqmi iñiq judiokuna paywan atipanakuspanku 3 nirqaku:

—¿Imanasqataq qamqa rirqanki mana *señalasqa runakunapaman hinaspapaykunawanpas mikumurqanki? —nispa.

4 Chaymi Pedro qallariyninmanta imaynam pasakusqanta willakuspan nirqa:

5 —Jope llaqtapim Diosta mañakuchkarqani, chaymi revelacionta chaskispay rikurqanihanaq pachamanta tawan puntanmanta warkusqa hatun lliklla hina ñoqapa kasqayka-

ma uraykamuqta. 6 Chaypa ukunta sumaqta qawaykuspaymi rikurqani tawa chakiyoq

animalkunata, purun animalkunata, culebra hina qasqonpa puriqkunata hinaspa altonpawaq animalkunata. 7

Hinaspaymi uyarirqani: “Hatariy Pedro, wañuchispa mikuy” niqta.8

“Chaymi ñoqañataq nirqani: Manapunim mikuymanchu Señor ¡ñoqaqa haykapipasmanam mikurqanichu mana mikuna kaqkunataqa!” nispa. 9

Chaymi huktawan rimapa-yamuwarqa: “ ‘Mikunapaqmi’ nispa Diospa nisqankunataqa amayá niychu: ‘Manapunimmikuymanchu’ nispaqa.” 10

Chaynallam pasakurqa kimsakama, hinaptinmi chaykunaqahanaq pachaman kaqlla hoqarikururqa. 11

Chay ratollapim kimsa runakuna chayaramurqa

chay samakusqay wasiman Cesarea llaqtaman pusawananpaq. 12 Chaymi Chuya Espiritukamachiwarqa: “Paykunawan riy ama iskayrayaspayki” nispa. Ñoqawantaqmi rirqaku kaysoqta iñiqmasinchikkunapas, lliwmi yaykurqaniku chay runapa wasinman. 13

Chay runamwillawarqaku wasinpi sayachkaq angel rikuriykuspan kayna nisqanta: “Kunanyá runa-kunata Jope llaqtaman kachay Pedrowan sutichasqa Simonta pusamunankupaq. 14

Payminisunki imaynam qampas hinaspa aylluykikunapas salvasqa kanaykichikmanta” nispa.15

Paykunata rimapayachkaptiyraqmi ñoqanchikman ñawpaqta hamusqanpi hina ChuyaEspiritu paykunamanpas uraykamurqa. 16

Chaymi yuyarirurqani Señorninchik Jesucristo-pa nisqanta, paymi nirqa: “Cheqaptam Juanqa bautizarqa yakuwan, qamkunatañataqmi

Dios bautizasunkichik Chuya Espirituwan” nispa.17

Señor Jesucristopi iñiqkunaman ño-qanchikman hina Espiritunta Dios qoptinqa ¿pitaq ñoqaqa karqani Diosta harkakunaypaq?18

Chaynata Jerusalenpi kaq iñiqkuna uyariruspankum manaña Pedropa con-tranpichu karqaku hinaspam Diosta yupaycharqaku:

HECHOS 10, 11



1982

—Chaynaqa mana judio runakunamanpas Diosmi wanakuytaña qoykun wiñay-paq kawsanankupaq —nispa.

Antioquia llaqtapi iñiqkunamanta

19 Estebanta wañurachispankum wakin iñiqkunatapas ñakarichinankupaq qa-tikacharqaku, wakiqninmi ayqekurqaku Fenicia lawkama, wakinñataq Antioquia

llaqtaman. Chaykunapim judio runakunallaman Jesucristomanta willakurqaku.20

Ichaqa Chipre lawmantawan chaynataq Cirene llaqtamantam wakin iñiqkunachayarurqaku Antioquia llaqtaman, paykunam Señor Jesusmanta allin noticiatawillakurqaku mana judio kaq runakunaman. 21

Diosmi atiyninwan paykunata ya-naparqa chaymi achka runakuna Jesucristoman iñikurqaku.

22 Jerusalen llaqtapi iñiqkuna kaykunata yacharuspankum Bernabeyta kacharqaku

Antioquia llaqtakama. 23 Chayaruspanmi chay llaqtapi iñiqkunapaq Diospa favornin-

ta qawaykuspan llumpayta kusikurqa. Hinaspanmi paykunata kallpancharqa huk

sonqolla qaqa hina sayaspanku Señorta qatinankupaq. 24 Bernabeyqa Chuya Espiri-tupa huntasqan kaspanmi Diosman hapipakuq allin runa karqa. Chaynapim achkarunakuna yapakurqa Señorman iñispanku. 25

Chaymantam Bernabey pasarqa Tarsollaqtaman Saulo maskaq, tariruspanñataqmi pusarqa Antioquiaman. 26

Chaypim hukwatapuni iñiqkunawan karqaku achka runakunata yachachispanku. Chay Antioquiallaqtapim Jesucristoman iñiqkunata “cristianowan” sutichayta qallaykurqaku.

27 Chay punchawkunapim Diosmanta wakin willakuqkuna Jerusalenmanta rir-

qaku Antioquiaman. 28 Hukninpa sutinmi karqa Agabo. Paymi sayarispan Chuya

Espiritupa yanapakuyninwan iñiqkunata nirqa:

—Tukuy kay pachapim hatun yarqay kanqa —nispa.Chaymá cheqaptapuni pasakurqa Claudio sutiyoq reypa tiemponpi. 29 Hinap-

tinmi Antioquiapi iñiqkuna rimanakurqaku Judeapi iñiqkunaman atisqankumanhina yanapakuy apachinankupaq. 30

Chaynapim Bernabeywan hinaspa Saulowanapachirqaku yanapakuyninkuta Judeapi iñiqkunapa *ancianonkunaman.

Jacobota wañuchisqankumantawan Pedrota carcelasqankumanta

12 1 Chay tiempopim wakin iñiqkuna ñakarichiyta Rey Herodes qallaykurqa.

2 Juanpa wawqen Jacobotapas espadawan wañuchinankupaqmi kama-

chirqa. 3 Judiokunapa gustonpaq kasqanta qawaspanmi Pedrotapas presocharurqa.

Chayqa pasakurqa Mana Qonchuyoq Tanta Mikunanku Fiesta punchawpim. 4 Pe-drota presocharuspanmi carcelman hinachirqa hinaspam tawaman rakisqa chunkasoqtayoq soldadokunawan cuidachirqa. *Pascua Fiesta pasaruptinñam Pedrota juzgananpaq runakunapa qayllanman horqomuyta munarqa. 5

Pedrota carcelpi cui-dachiptinmi llapa iñiqkunañataq paypaq tukuy sonqonkuwan Diosta mañakurqaku.

Pedrota Dios librasqanmanta

6 Herodesmi nirqa:

—Paqarinmi Pedrota horqosaq llapa runakunaman —nispa.

Chay tutam Pedro puñuchkarqa iskay soldadokunapa chawpinpi iskay cadenawan watas-qa, wakin soldadokunañataqmi punkupi kachkarqaku carcelta cuidaspanku. 7 Hinaptinmi

qonqayllamanta Señorpa angelnin chaypi rikurirurqa chay carcelta kanchayninwan hun-taykuspa. Chay angelmi Pedrota waqtanpi laqyaykuspan rikcharichirqa hinaspanmi nirqa:

HECHOS 11, 12



1983

—Utqayman hatariy —nispa.Hinaptinmi Pedropa makinmanta cadenakuna wichirurqa. 8

Angelmi nirqa:—Weqawnikita sumaqta watakuspayki *usutaykiwan hinakuy —nispa.Chaynata Pedro ruraruptinmi angel nirqa:

—Capakuspayki qatiway —nispa.9 Lloqsiruspanmi angelpa qepanta rirqa, ichaqa manam yacharqachu angelpa

rurasqanqa cheqap kasqanta chaymi piensarqa revelacionlla kasqanta. 10 Ichaqa

iskay punkupi kaq soldadokunapa ñawpaqninta pasaruspankum calleman lloqsiqerro punkuman chayarurqaku hinaptinmi chay punku kikillanmanta kichakuy-kurqa. Lloqsiruspanku huk calletaña puriruptinkum qonqayta angel sapallantasaqerurqa. 11

Chayraq musyakuruspanmi Pedro nirqa:—Kunanmi ichaqa cheqappuni kasqanta yacharuni. Señormi kachamuwarqa angelnin-

ta Herodesmanta hinaspa llapa judiokunapa mana allin piensasqanmanta librawananpaq.12

Chaynata piensastinmi Pedro pasarqa Juan Marcospa maman Mariapa wasinta. Chay

wasipim achka runakuna huñunakuspanku Diosta mañakuchkarqaku. 13 Hawa punkutaPedro takaykuptinmi Rode sutiyoq sipascha rirqa qawamunanpaq. 14

Ichaqa Pedropa rimas-qanta reqsiruspanmi kusikuyllawanña mana punkutapas kichaspan kallparqa ukuman:

—Pedrom punkupi kachkan —nispan.15

Chaymi sipaschata nirqaku:—Icha locayarunki —nispa.Payñataqmi nirqa:—Pedropunim —nispa.Paykunañataqmi aswanraq nirqaku:

—Manam payqa kanmanchu, angelninchá —nispanku.16 Pedroñataqmi punkuta takay-takachkarqa hinaptinmi kichaykuptinku pay

kasqanta rikuykuspanku llumpayta admirakurqaku. 17 Chaymi makinwan upa-

llanankupaq señaschaspan paykunaman willarqa imaynatam carcelmanta Señorhorqoramusqanmanta. Nirqataqmi:

—Willaychik Jacobomanwan iñiqmasinchikkunaman —nispa.Chaymanta lloqsiruspanmi huklawman pasakurqa.18

Achikyaruptinñataqmi soldadokuna llumpay chaqwapi karqaku imaynanpimPedropa chinkarusqanta mana yachaspanku. 19

Pedrota Herodes maskachimup-tinmi mana tarimurqakuchu chaymi soldadokunata tapupaykuspan kamachirqa

paykunataña wañuchinankupaq. Chaypa qepantañam Herodes ripukurqa Judea-manta Cesarea llaqtapi yachananpaq.

Herodespa wañusqanmanta

20 Tiro llaqtapi kaq hinaspa Sidon llaqtapi kaq runakunam Herodespa llaqtanmanta kaw-

saykunata chaskiqku, ichaqa Herodesmi paykunawan piñakuruspa manaña apachirqachukawsaykunata chaymi paykuna tanteanakururqaku Herodeswan rimanankupaq. Chayray-kum amistadta rurarurqaku Rey Herodespa conanza serviqnin Blastowan chaynapi paypayanapakuyninwan Herodeswan kaqlla allinyanakunankupaq. 21

Chaymi Herodes paykuna-

ta citarurqa huk punchaw rimanakunankupaq. Chay punchaw chayaramuptinmi rey kananpachawan suma-sumaqta pachakururqa hinaspam sumaq tiyananpi tiyaykuspan llaparunakunaman rimarqa. 22

Hinaptinmi chay runakuna qaparispanku nirqaku:—¡Kayqa Diosmi, manam runachu! —nispa.

HECHOS 12



1984

23 Dios hina adorachikuspanmi mana nirqachu Diosta adoranankupaq. Hinap-

tinmi Herodesta Diospa angelnin chay ratolla onqorachirqa, chaymi urukunapamikusqan wañurqa.

24 Diospa palabranmi ichaqa tukuy hinastinpi willakuptinku mirarqa.

25 Bernabeywan Sauloñataqmi yanapakuyninkuta tukuruspanku Jerusalenman-ta kutikurqaku Marcoswan sutichasqa Juanta pusarikuspanku.

Bernabeywan Saulo willakuq lloqsisqankumanta

13 1 Antioquiapi iñiqkunawanmi kachkarqa Diosmanta willakuqkunawan

yachachiqkuna. Paykunam karqa Bernabey, Simon Negro, Cirenemantakaq Lucio, Manaen hinaspa Saulo. Manaenqa karqa Galilea lawpi munaychakuqHerodeswan warma kaspa kuska uywasqam. 2

Huk punchaw ayunaspanku Señor-ta adorachkaptinkum Chuya Espiritu nirqa:

—Bernabeytawan Saulota rakipuwaychik, paykunataqa qayarqani kamachis-

qayta ruranankupaqmi —nispa.3

Ayunaruspankum Diosta mañakurqaku hinaspam makinkuta paykunapa ha-wanman churaykuspanku aviarurqaku.

Chipre lawpi apostolkunapa willakusqanmanta

4 Chuya Espiritupa kachasqanmi Bernabeywan Saulo chayarurqaku Seleuciaman,

chaymantañataqmi buquepi rirqaku Chipre islaman. 5 Chay islapa patan Salamina

sutiyoq llaqtaman chayaruspankum Diospa palabranmanta willakurqaku judiokuna-pa *huñunakunanku wasikunapi. Paykunawantaqmi Juanpas rirqa yanapananpaq.6

Chay enteron islanta puriruspankum chayarurqaku Pafos llaqtaman. Chaypim tari-rurqaku Bar jesus sutiyoq judiokunamanta kaq bru jota. Paymi llullakuspan nirqa:—Diosmanta willakuqmi kani —nispa.7

Chay bru jom yanapaq allin yachayniyoq prefecto Sergio Pablota. Chay pre-fectom Diospa palabranta uyariyta munaspan qayachimurqa BernabeytawanSaulota. 8

Ichaqa Elimaswan sutichasqa chay bru jom paykunapa contranpi karqaprefecto Sergio ama iñinanpaq. 9

Aswanqa Pablowan sutichasqanku SaulomChuya Espiritupa huntasqan chay bru jota qawarayaruspan nirqa:

10 —¡Imaymana llullapa hinaspa tukuy mana allinta ruraspa allin kaqkunapa con-

tranpi sayariq Supaypa churin runa! ¿Imanasqataq mana samaspa Señorpa cheqap

ñanninkunapi kay munaqkunata pantachichkanki? 11 Kunanmi Señor castigasunki, ñaw-sayaruspaykim unay punchawkuna intipa kanchayninpas mana rikuq kanki —nispa.

Chayllapunim tutayaq qosnipi hina rikurirurqa, mana rikukuyta atispanmi tam-pikachaspan maskarqa pipas makinmanta pusarikunanpaq. 12

Kaykunata prefectorikuspanmi Señormanta Pablopa yachachisqanta uyarispan admirakuywan iñikurqa.

Pablowan Bernabey Pisidia law Antioquia llaqtapi willakusqankumanta

13 Pablom riqmasinkunapiwan Pafosmanta buquepi lloqsirqaku Panlia lawpi Perge

llaqtaman. Juanñataqmi paykunamanta rakikuruspan Jerusalenman kutikurqa. 14 Chay-

mantam Pablowan Bernabey Pergemanta rirqaku Pisidia lawpi Antioquia llaqtaman.Chaypim *samana punchawpi judiokunapa huñunakunan wasiman yaykuspanku tiyay-kurqaku. 15

Diospa leynintawan Diosmanta willakuqkunapa qellqasqanta leeruspankumchay huñunakusqankupi kamachikuqkuna Pablotawan Bernabeyta nichirqaku:

HECHOS 12, 13



1985

—Wawqeykuna, imallapas willarikunaykichik kaptinqa kunanyá willarikuy-chik —nispa.

16 Chaymi Pablo sayarispan makinwan upallanankupaq señaschaspan nirqa:

—Israelpa mirayninkuna chaynataq Diosta kuyaspaykichik manchakuqkuna,

uyariychik,17

Israel runakunapa Diosninchikmi ñawpaq abuelonchikkunata akllarqa hi-naspanmi achka-achkaman mirachirqa runapa llaqtan Egipto nacionpi *yachaptinkuraq,chay llaqtapi ñakarisqankumantam atiyninwan horqomurqa. 18

Tawa chunka watapu-nitaqmi mana kasukuchkaptinkupas chunniqpi paykunata Dios yanaparqa. 19

Canaanallpapi qanchis nacionkunata chinkachispam chay allpata ñawpaq abuelonchikkunamanqorqa. 20

Yaqa tawa pachak pichqa chunkan watapunim juezkunawan gobiernachirqaDiosmanta willakuq Samuelpa tiemponkama. 21

Abuelonchikkuna reyta mañakuptin-kum Dios qorqa Saulta paykunata tawa chunka wata gobiernananpaq, payqa Ben jaminpacastan Cispa churinmi karqa. 22

Payta rey kayninmanta wischuruspanñataqmi akllarqaDavidtaña abuelonchikkunapa reynin kananpaq, paymantam Dios nirqa: “Reqsinim

Isaipa churin Davidta, payqa agradoypaqmi, paymi ruranqa tukuy ima ñoqapa munas-qayta” nispa. 23

Kikin Davidpa mirayninmantam nacemurqa Jesus. Paytam Dios Taytakachamurqa Israelpa llapallan mirayninkunata salvananpaq ñawpaq abuelonchikkuna-man nisqanpi hina. 24

Manaraq Jesus yachachiyta qallaykuchkaptinmi Juan willakurqa:“Israelpa llapa mirayninkuna, huchaykichikmanta wanakuspa bautizakuychik” nispa.25

Wañukunanpaq hichpallaña kachkaptinmi nirqa: “Manam ñoqaqa kani qamkunapapiensasqaykichikchu, aswanqa ñoqamanta qepatam hamunqa huk hatun kamachikuq,paypataqa *usutallantapas manam paskanaypaq hinachu kani” nispa.

26 —Abrahampa mirayninmasillaykuna hinaspa Diosta kuyaspa manchakuq-

kuna, kay allin willakuykunatam Dios apamuwarqanchik salvakunanchikpaq.27 Jerusalenpi *yachaqkunam llapa jefenkunapiwan Jesus pim kasqanta mana

yachastin wañunanpaq sentenciarurqaku, chaynapim Diosmanta willakuqkunapanisqankunata cumplirqaku. Sapa *samana punchawpi leechkaspankupas manamentienderqakuchu. 28

Wañunanpaq hina mana huchayoqta tarichkaspankupas Pi-latotam mañakurqaku Jesusta wañuchinanpaq. 29

Bibliapi tukuy nisqanman hinacumplikuruptinmi cruzmanta uraykachispa pamparqaku. 30

Ichaqa Diosmi kawsari-chimurqa. 31

Chaymi achka punchaw rikurirqa Galileamanta Jerusalenman ñawpaqriqmasinkunaman. Paykunam Jesusmanta *willakunku Israelpa mirayninkunaman.

32 —Chaynapim ñoqaykupas qamkunaman willachkaykiku Diospa ñawpaq

abuelonchikkunaman allinninchikpaq prometesqanmanta. 33 Ñoqanchik payku-napa miraynin kaptinchikmi prometewasqanchikman hina Dios kawsarirachimunJesusta iskay kaq Salmopi kayna nisqanpi hinapas:

“Churiymi qamqa kapuwanki,kunan punchawmantapunimrikiñoqaqa kani Taytallayki.”

34 —Jesuspa cuerpon mana ismurunanpaq kawsarimunanmantam Dios kay-

nata nirqa: “Qamkunamanmi qosqaykichik Davidman prometekusqay ancha

allinkunata” nispa.35

Huk Salmopipas nichkanmi kaynata: “Sapaqchasqaykipacuerpontaqa manataqmi ismurachinkichu” nispa.36

—Cheqaptam Davidqa Diospa munasqanman hina wiñaymasinkunata ya-naparqa, abuelonkuna hina wañuruptinñataqmi cuerpon ismururqa. 37

Diospa

HECHOS 13



1986

kawsarichisqan Jesuspa cuerponmi ichaqa mana ismurqachu. 38 Yachaychikyá

wawqeykuna, Jesucristoman iñiptillaykichikmi huchaykichiktaqa Dios pampachan.39

Jesucristoman llapallan iñiqkunatam manaña huchayoqpaq Dios chaskin Moi-sespa lliw kamachikuyninkunata mana cumpliyta atiptinkupas. 40

Cuidakuychikyá

Diosmanta willakuqkunapa nisqan ama sucedesunaykichikpaq, paykunam nirqa:

41 “Uyariychik Diospa nisqanmanta asikuqkuna.Admirakuspayá chinkaychik.Tiempoykichikpim admirakuypaqta rurasaq.Willasuptikichikpas mana creenatam rurasaq.”

42 Chaynata rimaruspanmi Pabloqa riqmasinkunapiwan lloqsirqaku, chaymi

payta ruegakurqaku:—Huknin *samana punchawtawan yapamanta kaykunamanta willaykuwayku —nispa.43 Chay huñunakuyninku tukuruptinmi achka judio runakunapiwan Dios

adoraq runakuna qatirqaku Pablotawan Bernabeyta hinaptinmi paykuna yacha-chiqku Diospa favorecesqanmanta ama karunchakunankupaq.

44 Huknin *samana punchawpim huñunakurqaku llaqtapi yaqa lliw runakuna

Diospa palabranta uyarinankupaq. 45 Achka-achka runata judiokuna rikuruspan-

kuñataqmi envidiakuspanku Pablopa yachachisqanpa contranpiña rimarqaku.46

Chaymi Pablowan Bernabey mana manchakuspa nirqaku:—Diospa palabrantaqa qamkunamanmi puntataqa willanayku karqa. Ichaqa

mana chaskiyta munaptikichikqa hinaspa wiñay kawsaytapas mana chaskinayki-

chikpaq hina piensaptikichikqa mana judio runakunamanñam willakamusaqku.47 Señorqa kaynatam kamachiwarqaku:

“Achkiyta hinaraqmi churaruyki nacionkunapaq.Chaynapi tukuy hinastinpi kaqkunamansalvaq kasqaymanta willakunaykipaq” nispa.

48 Mana judio kaq runakunañataqmi kusikurqaku chaykunata uyarispanku, Señor-

tam palabranmanta alabarqaku chaymi wiñay kawsanankupaq lliw akllasqa kaqkunaiñikurqaku Jesucristoman. 49

Chaynapim Señorpa palabran mirarqa tukuy chay

lugarkunapi. 50 Ichaqa wakin judiokunam Dios adoraq reqsisqa warmikunatawan auto-ridadkunata umachaspanku Pablopa hinaspa Bernabeypa contranpi hatarirachirqakuhinaspam llaqtanku lawmanta qarqorurqaku. 51

Chaymi Pablowan Bernabey *usu-tankupi allpatapas taspirqaku chay runakunaña huchankuwan cuentallikunankupaq.Hinaspankum pasakurqaku Iconio llaqtaman. 52

Paykuna pasakuptinpas Antioquiallaqtapi iñiqkunaqa Chuya Espiritupa huntasqanmi kusisqallaña qeparqaku.

Pablowan Bernabey Iconio llaqtapi rimasqankumanta

14

1 Iconio llaqtapim Pablowan Bernabey yaykurqaku judiokunapa *huñunakunan-

ku wasiman, chaymi paykuna sumaqllataña willaykuptinku achka judiokunaJesucristoman iñikurqa, iñikurqataqmi mana judio kaqkunapas. 2 Ichaqa mana iñiq

judiokunam mana judio kaq runakunata umacharuspanku hatarirachirqaku iñiqkuna-pa contranpi. 3

Chaymi Pablowan Bernabey chay llaqtapi unay quedarqaku. Señorman

HECHOS 13, 14



1987

hapipakusqankuraykum mana manchakuspa Diospa kuyakuyninmanta willakuqku.Señorñataqmi creenankupaq hina rurarqa paymanta willakusqankuta, admirakuypaq*milagrokunata ruranankupaqmi paykunaman atiyta qorqa. 4

Chay llaqtapi runakunamiskayman rakinakururqaku, wakinmi judiokunapa favorninpi karqa wakinninñataq *apos-

tolkunapa favorninpi. 5 Mana judio kaqkunam judiokunawan hinaspa autoridadkunawanrimanakururqaku Pablotawan Bernabeyta maqaparunankupaq hinaspa rumikunawanchoqaparunankupaq. 6

Ichaqa Pablowan Bernabeymi yacharuspanku ayqekurqakuLicaonia lawpi Listra hinaspa Derbe llaqtakunaman hinaspa muyuriqninpi llaqtachakuna-manwan. 7

Tukuy chaykunapipas Jesucristomantam allin noticiata willakurqaku.

Listra llaqtapi Pablota rumiwan choqaparusqankumanta

8 Listra llaqtapim nacesqanmantapuni mana puriy atiq runa karqa. Chaypim

tiyachkarqa suchu kasqanrayku. 9 Rimasqanta chay runa uyarichkaptinmi Pablo

musyarurqa sanoyananpaq iñiyniyoq kasqanta.10

Chaymi Pablo qapariq hina nirqa:—¡Hatarispa sayay! —nispa.Hinaptinmi chay runa hukta pawarispa puriyta qallaykurqa. 11

Pablopa ruras-qanta llapa runakuna rikuruspankum, Licaonia idiomankupi qayaykachakurqaku:

—¡Dioskunam runayaruspa ñoqanchikman uraykaramun! —nispa.12

Paykunam Bernabeyta diosninku Jupiterwan suticharqaku, Pablotañataq-mi willakusqanrayku suticharqaku diosninku Mercuriowan. 13

Chay llaqtamanyaykuykunapim Jupiterpa templon kachkarqa hinaptinmi Jupiterpa sacerdotenapamurqa torokunatawan waytakunata llaqtapa punkunman. Paymi llapa runaku-napiwan torokunata wañuchispanku Bernabeytawan Pablota adorayta munarqaku.14 Chaymi *apostol Bernabeywan apostol Pablo chayta uyariruspanku pachankutallikiparqaku hinaspam llapa runakunaman taqrukuruspanku qaparirqaku:

15 —¡Runamasillaykuna! ¿Imatataq kaytaqa rurachkankichik? Ñoqaykuqa qamkuna

hina runallam kaniku, hamurqanikuqa cheqap kawsaq Diosmanta willakuqmi, chayna-pi kay mana valeqkunamanta wanakuspaykichik payllataña qatinaykichikpaq. Paymiunancharqa kay pachata, cielokunata lamar-qochata chaynataq chaykunapi tukuy imakaqkunatapas. 16

Ñawpaq tiempokunapim llapa runakunata kachaykurqa munasqanku-pi purikunankupaq. 17

Chaywanpas payqa reqsichikurqam runakunapaq imapas allintaruraspan. Paymi parachimun poqoy tiempokunapipas allinta ruruchispa, paytaqmi

mikunanchikpaqpas chani-chaninta qowanchik chaynapi kusisqa kawsananchikpaq.18

Chaynata nispankum ñaka-~nakayta harkakurqaku torota manawañuchipunankupaq.

19 Antioquia llaqtamantawan chaynataq Iconio llaqtamanta judiokuna chayarus-

pankum llapa runakunata umacharurqaku, Pablota rumiwan choqaparuspankum“wañurunñam” nispanku llaqtapa cantonman aysarurqaku. 20

Aswanqa iñiqmasin-kuna Pablopa muyuriqninpi huñunakuruptinkum hatarispan huktawan yaykurqachay llaqtaman. Paqarinnintinñataqmi Bernabeywan pasarqa Derbe llaqtaman.

21 Derbe llaqtapi Jesucristomanta allin noticiata willakuspankum achkallataña

iñichirqaku. Chaymantam kutirqaku Listra, Iconio hinaspa Antioquia llaqtakuna-man. 22 Chaykunapim iñikuqkunata imam creesqankupi qaqa hina sayanankupaq

kallpancharqaku:—Diospa munaychakusqanman yaykunapaqqa achka sasachakuytam ñakarina —nispa.

HECHOS 14



1988

23 Llapa iñiqkunamantam akllarqaku *ancianokunata huñunakuyninkupi kamachiku-

nanpaq. Ayunowan Diosta mañakuspankum iñisqanku Señorpa makinman churarqaku.

Siria law Antioquiaman Pablowan Bernabeypa kutisqanmanta

24 Pisidia lawninta pasaspankum chayarqaku Panlia lawman.

25 Perge llaqtapi Diospapalabranta willakuspankum rirqaku Atalia llaqtaman. 26

Chaypi buqueman seqaruspan-kum pasarqaku Antioquiaman. Chay llaqtamantam Diospa favorninta mañakuspa iñiqkunañawpaqta paykunata kacharqa willakuq rinankupaq. Hinaptinmi chay willakamusqanku-manta kutiramurqaku. 27

Chay llaqtaman chayaruspankum llapa iñiqkunata huñururqakuhinaspam paykunaman willarqaku Diospa tukuy ima ruramusqanmanta hinaspa mana judio kaq runakunamanpas imayna formapim iñikunankupaq Señorpa willachimusqan-manta. 28

Chaypim Pablowan Bernabey iñiqkunawan unay tiempo *yacharqaku.

Jerusalen llaqtapi huñunakusqankumanta

151 Chay punchawkunapim wakin runakuna Judeamanta Antioquiaman ris-panku yachachiyta qallaykurqaku llapa mana judio kaq iñiqkunata:

—Salvasqa kanaykichikpaqqa Moisespa kamachikusqanman hinam *señalasqakanaykichik —nispa.

2 Chaymi Pablowan Bernabey paykunawan llumpayta atipanakurqaku.

Hinaptinmi iñiqkuna akllarqa Pablotawan Bernabeyta Jerusalenman rispa *apos-tolkunawan hinaspa *ancianokunawan chay asuntomanta rimamunankupaq,akllarqakutaqmi paykunamanta wakin iñiqkunatapas.

3 Antioquia llaqtapi kaq iñiqkunapa kachasqanmá Jerusalen llaqtaman rirqaku,

ristinmi pasarqaku Fenicia lawninta hinaspa Samaria lawninta, chay lawkunapimwillakurqaku mana judio kaq runakunapas Diosmanña iñikusqankuta. Hinaptin-mi iñiqkunañataq llumpayta kusikuqku.

4 Pablowan Bernabey Jerusalenman chayaruptinkum llapallan iñiqkuna, *apos-

tolkuna hinaspa *ancianokuna allinta chaskirqaku, chaymi Pablowan Bernabeyqapaykunamanpas willarqaku paykunawan tukuy imata Diospa ruramusqanmanta.5

Ichaqa Jesucristoman iñiq wakin *fariseokunam sayarispanku nirqaku:—Mana judio kaq iñiqkunapas *señalasqam kananku hinaspam yachachina

Moisespa kamachikuyninkunata kasukunankupaq —nispa.6

Chaymi huñunakurqaku *apostolkuna, iñiqkuna hinaspa *ancianokuna chay

asuntomanta rimanankupaq. 7 Llumpayta atipanakuptinkum Pedro sayarispan nirqa:—Wawqeykuna, yachasqaykichikpi hinam qamkunamanta Dios akllawarqa

Jesucristomanta allin noticiata mana *judio kaqkunamanpas willakunaypaq chay-napi paykunapas iñikunankupaq. 8

Llapa runakunapa sonqon reqsiq Diosninchikmipaykunamanpas Chuya Espirituta qorqa ñoqanchikman hina, chaynapim qawachi-warqanchik paykunatapas chaskisqanta. 9

Diosqa manam ñoqanchikmanpas nitaqpaykunamanpas sayapakunchu aswanqa payman hapipakuptinkum sonqonkutachuyanchaykun. 10

¿Imanasqamá Diostaqa piñachichkankichik? Iñiqkunamanmillasaq qepita churkuchkankichik ñoqanchikpapas hinaspa abuelonchikkunapapas

mana apay atisqanchikta.11

Yachasqanchikman hinaqariki Señor Jesus favorece-waptillanchikmi Diosqa salvawanchik ñoqanchiktapas chaynataq paykunatapas.12

Chaynata Pedro rimaruptinmi lliw upallaruspanku Bernabeytawan Pablotauyarirqaku, paykunam willakurqaku Diospa qosqan atiywan mana judio kaqku-

HECHOS 14, 15



1989

napipas admirakuypaq *milagrokuna ruramusqankumanta. 13 Paykuna willakuyta

tukuruptinñataqmi Jacobo nirqa:—Wawqeykuna, uyariykuwaychik. 14

Simon Pedrom willaruwanchik mana judio kaqku-natapas Dios watukuykusqanta chaynapi paykunamantapas runankunata akllaykunanpaq.15

Chaykunaqa tupanpunim Diosmanta willakuqkunapa qellqasqanwan. Bibliam nin:

16 “Kaykuna pasaruptin kutimuspaymiDavidpa castanta huktawan sayarichisaq.Wasi tuñiruptin perqaq hinam huktawan rurasaq

17 chaynapi wakin runakunapashinaspa sutiywan sutichasqa mana judio kaqkunapasñoqa Señorta maskawanankupaq.

18 Ñoqa Diosmi ñawpaqmantapuni reqsichini kay rurasqaykunata.”

19 —Ñoqapa piensasqayman hinaqa Diosman iñikuq mana judio kaqkunataqaamañayá iskayrayachiychikchu. 20

Paykunamanqa qellqasunchik kaynatayá: “Amammikunkichikchu taytacha-mamachakunaman ofrecesqa aychataqa, amam huchapa-kunkichikchu, amam mikunkichikchu yawartaqa nitaq yawarpa pasasqan aychatapas”nispa. 21

Ñawpaq tiempokunamantaraqmi lliw llaqtakunapi Moisespa leynintaqa yacha-chinku sapa *samana punchawpi judiokuna *huñunakunanku wasikunapi leespanku.

Mana judio kaqkunaman cartasqankumanta

22 Chaynata Jacobo rimaruptinmi *apostolkunawan *ancianokuna hinaspa lliw

iñiqkuna “allinmi” nispa paykunamanta akllarqaku Barsabaswan sutichasqan-ku Judasta hinaspa Silasta chaynapi Pablowan hinaspa Bernabeywan kuskataAntioquia llaqtaman kachanankupaq. Judas Barsabaswan Silasqa iñiqkunapi diri-gentekunam karqaku. 23

Paykunawanmi apachirqaku kayna niq cartata:

*Apostolkunam iñiqmasinchik *ancianokunapiwan rimaykamuykiku Antioquiallaqtapi kaq, Siria lawpi kaq hinaspa Cilicia lawpi kaq mana judio kaq wawqe-panikunata. 24

Yachanikum ñoqaykuwan kaqkunamanta wakin runakuna manakamachichkaptiyku qamkunaman hamusqanta. Paykunam yachachikuyninkuwanpantachisuspaykichik iskayrayachisurqankichik: “*Señalachikuychik hinaspa

Moisespa kamachikusqankunata kasukuychik” nispanku. 25 Chaymi lliwchaykutanteanakuruspayku akllarqaniku runakunata chaynapi kuyasqanchik Bernabeywanhinaspa Pablowan qamkunaman hamunanpaq. 26

Paykunaqariki wañuytapas manamanchakuspam Señorninchik Jesucristota servinku. 27

Kachamusqayku JudaswanSilasmi qamkunaman qellqamusqaykuta willasunkichik. 28

Chuya Espiritupayanapakuyninwanmi piensaruniku sasa kamachikuykunataqa qamkunaman amaqonaykupaq, kamachimuyniykuqa kaykunallatam: 29

Amam mikunkichikchutaytacha-mamachakunaman ofrecesqa aychataqa, amam mikunkichikchu yawartaqanitaq yawarpa pasasqan aychatapas, amataqmi huchapakunkichikchu. Allinpunim

kaykunata kasukuptikichikqa. Qamkunañayá allinlla.30

Chay riqkunam despedikuspanku Antioquia llaqtaman pasarqaku. Chay-pim llapa iñiqkunata huñuruspanku cartata qorqaku. 31

Iñiqkuna leeruspankum

HECHOS 15



1990

sonqonku tiyaykuptin llumpayta kusikurqaku. 32 Hinaptinmi Judaswan Silas Dios-

manta willakuq kasqankurayku sumaqllataña rimaspa iñiqkunata kallpancharqakuchaynapi qaqa hina sayanankupaq. 33

Chaypi unay punchawkuna karuptinkum:“Qamkunañayá allinlla” nispa iñiqkuna aviarqaku chaynapi Jerusalenmanta

kachamuqkunaman kutikunankupaq.34

Silasmi ichaqa quedakurqa.35

PablowanBernabeypas Antioquia llaqtapim quedakurqaku hinaspam wakinkunapiwan Dios-pa palabranta yachachispanku Jesucristomanta allin noticiata willakurqaku.

Iskay kaq kutipi Pablopa viajasqanmanta

36 Llumpay unaymantam Bernabeyta Pablo nirqa:

—Huktawanyá kutisun Jesucristomanta willakusqanchik llaqtakunaman chay-napi llapa iñiqkunapa imaynam kasqanta qawaykamunanchikpaq.

37 Chaymi Bernabey munarqa Marcoswan sutichasqa Juanta pusanankupaq.

38 Pabloñataqmi mana munarqachu Juanqa punta via jenkupi Panlia lawmanta

kutikuspa paykunawan mana risqanrayku. 39 Llumpayta piñanakuspam iskaymanrakinakururqaku, Bernabeymi Marcosta pusarikuspan buquepi pasarqa Chiprelawman. 40

Pabloñataqmi compañaqninpaq Silasta akllaykurqa, chaynapim Señor-pa favorninta iñiqkuna mañaykapuptin pasakurqaku.

41 Llapa iñiqkunata kallpanchastinmi rirqaku Siria lawninta hinaspa Cilicia lawninta.

Pablotawan Silasta Timoteopa compañasqanmanta

16 1 Pablopiwan Silasmi Derbe llaqtaman hinaspa Listra llaqtaman chayarus-

panku Jesuspi iñikuq Timoteowan tuparurqaku. Paypa mamanmi karqa

Jesucristopi iñikuq judia, taytanñataqmi karqa Grecia lawmanta kaq.2

Iconio llaqtapihinaspa Listra llaqtapi iñiqkunam Timoteomanta allinta rimaqku. 3 Pablom puriysi-

nanta munaspan Timoteota *señalarachirqa judiokunata hina chaynapi purisqankullaqtakunapi llapa judiokunata mana hukmanyachinanpaq. Llapa judiokunaqa ya-charqam Timoteopa taytanqa Grecia lawmanta kasqanta. 4

*Ancianokunamantawan*apostolkunamanta Jerusalen llaqtapi chaskimusqanku kamachikuytam purisqankullaqtakunapi llapa iñiqkunaman qorqaku. 5

Chaynapim iñiqkuna aswan-aswan kallpan-chakurqaku, sapa punchawtaqmi wakinkunapas iñikuspanku paykunaman yapakurqa.

Macedonia law runapa Pabloman rikurisqanmanta

6 Frigia lawninta hinaspa Galacia lawninta pasaruptinkum Chuya Espiritu harkarurqaAsia lawpiqa ama willakunankupaq. 7

Misia lawpa cantonman chayaruspa Bitinia lawmanriyta munaptinkuñataqmi Jesuspa Espiritun harkarurqa. 8

Chaymi Misia lawpa waqtallan-ta pasaspanku chayarurqaku Troas llaqtaman. 9

Chaypi Pablo tuta puñuchkaptinmi Diosrevelaspan qawachirqa Macedonia law runata. Paymi sayaykuspan Pablota ruegarqa:

—Macedonia lawman hamuspayá yanapaykuwayku —nispa.10

Pablo chayta rikuruptinmi, chaypunilla alistakuyta qallaykurqaniku Ma-cedonia lawman pasanaykupaq, ñoqaykuqa cheqaptapunim yacharqanikuJesucristomanta allin noticiata willakamunaykupaq Diospa qayawasqankuta.

Pablotawan Silasta Filipos llaqtapi carcelarusqankumanta11

Troas llaqtamantam buquepi pasarqaniku derecholla Samotracia islakama, paqa-rinnintinñataqmi chayarurqaniku Neapolis llaqtaman. 12

Chaymantañataqmi rirqaniku

HECHOS 15, 16



1991

Roma llaqtayoq runakunapa Filipos llaqtanman. Chay Filipos llaqtaqa Macedonia lawpiwakin llaqtakunamantapas aswan reqsisqam karqa. Chaypim ñoqayku unarqaniku.13

*Samana punchawpim lloqsirqaniku llaqtamanta hinaspam rirqaniku Diosta maña-kunanku mayupa patanman. Chaypi tiyaykuspaykum huñunakamuq warmikunaman

Jesusmanta willarqaniku. 14 Chaypim uyarichkarqa Tiatira llaqtayoq Lidia sutiyoq warmi,paymi achka preciopa chanin morado telakunata *rantikuq. Dios adoraqllaña kaspanmiuyarichkarqa hinaptinmi paypa sonqonta Señor kichaykurqa Pablopa nisqanta kasuku-nanpaq. 15

Paymi wasinpi kaqkunapiwan bautizakuspanku ruegawarqaku kaynata:—Cheqaptapuni Señorman iñikusqayta yachaspaykichikqa wasiypiyá samaka-

muychik —nispa.Llumpayta ruegawaptinkum wasinpi samakurqaniku.16

Huk punchawmi Dios mañakuna sitioman richkaspayku tuparurqaniku adivinaqespirituyoq sipaswan. Payqa adivinaspanmi patronninkunata anchallataña gana-

chiq.17

Chay sipasmi Pablotawan ñoqaykuta qatikachawaspanku qayaykachakurqa:—Kay runakunaqa hanaq pachapi Diostam servinku, paykunaqa willasuchkan-kichik imaynam salvakunaykichikmantam —nispa.

18 Chaynatam rimaq achka punchawña hinaptinmi Pablo piñasqa muyuriykus-

pan sipaspi kaq espirituta qaqcharqa:—Jesucristopa sutinpim kamachiki, paymanta lloqsiy —nispa.Hinaptinmi chaypunilla espiritu sipasmanta lloqsirurqa.19

Sipaspa patronninkunañataqmi chay adivinaq espiritu paymanta chinkaruptin manañapaywan qollqe gananankupaq imapas kaptin Pablotawan Silasta hapiruspanku aysarqakuautoridadkunapa kanan plazaman. 20

Juezkunapa makinman churaspam nirqaku:

—Kay judio runakunam llaqtanchikpi chaqwakunata rurachkanku. 21 Paykuna-qa yachachichkan paykunapa costumbrenkutam. Ñoqanchikqa Roma llaqtayoqmikanchik, manam kaykunataqa chaskichwanchu —nispa.

22 Chaymi llapa runakuna paykunapa contranpi hatarirurqaku, juezkunam

Pablopa hinaspa Silaspa pachankunata llikichispa kaspikunawan maqachirqaku.23

Llumpayta maqaruspankum carcelarurqaku hinaspam carcelerota kamachir-qaku allinta cuidananpaq. 24

Chay carcelero kasukuspanmi Pablotawan Silastacarcelpa kuchunkama pusaruspa cepowan paykunapa chakinkunata hapirachirqa.

25 Pablowan Silasñataqmi yaqa chawpi tutataña Diosta mañakuspanku paypaq

takichkarqaku. Chaytam wakin presokunapas uyarichkarqaku. 26 Hinaptin-mi qonqayllamanta hatun temblor hamuruptin carcel wasipas cimientonmantachaspirikurqa, qonqayta llapa punkukuna kichakuruptinmi lliw presokunapacadenankunapas paskakururqa. 27

Carcelero rikchariruspanñataqmi llapa pun-kukunata kicharayachkaqta rikuruspan piensarqa presokunaqa lluptirusqantachaymi espadanta horqorqa wañuchikunanpaq. 28

Chaymi Pablo qaparispan nirqa:—¡Ama imanakuychu, kaypim lliwchayku kachkaniku! —nispa.29

Hinaptinmi chay carceleroqa achkita mañakuspan kallpaylla yaykuruspa kat-katatastin Pablopa hinaspa Silaspa ñawpaqninpi qonqorakuykurqa. 30

Paykunata

hawaman pusaruspanmi tapurqa:—Taytakuna ¿imatataq rurasaq salvasqa kanaypaq? —nispa.31

Hinaptinmi nirqaku:—Señor Jesucristoman iñiy chaymi salvasqa kanki wasikipi kaqkunapiwan —nispa.

HECHOS 16



1992

32 Chaymi paymanwan wasinpi llapallan kaqkunaman Jesucristomanta willarqa-

ku. 33 Tutallaraq kachkaptinmi chay horallapi carcelero mayllarqa Pablopa hinaspa

Silaspa heridankunata hinaspam chaypunilla bautizakurqa wasinpi llapallankaqkunapiwan. 34

Chaymantam wasinman pusaspan convidarqa mikuyta, Diosman

iñikusqankumantam wasinpi llapallan kaqkunapiwan llumpayta kusikurqaku.35

Paqarinnintintam carceleroman juezkuna kacharqa guardiakunata chay pre-sokuna kacharinanpaq. 36

Hinaptinmi Pablota chay carcelero nirqa:—Ordentam chaskiruni juezkunamanta qamkuna kacharinaypaq. Chaynaqa

hawkallayá pasakuychik —nispa.37

Hinaptinmi Pabloñataq chay willakuq hamuq guardiakunata nirqa:—Ñoqaykutam *Roma llaqtaman perteneceq kachkaptiykupas mana justiciata

rurawachkaspanku llapa runapa qayllanpi maqawarqaku hinaspa carcelawar-qaku. ¿Kunanñataqchu pakasqallata horqoruwanmanku? ¡Manam kaynaqa

kanmanchu! Paykunapuni hamuchun horqowaqniyku —nispa.38

Chaymi guardiakuna kutispanku juezkunaman willarqaku Pablopa nisqantahinaptinmi mancharikururqaku Roma llaqtaman pertenecesqankuta yacharus-panku. 39

Chaymi carcelman rispanku Pablotawan Silasta perdonta mañakurqaku.Carcelmanta paykunata horqoruspankuñataqmi ruegakurqaku chay llaqtamantapasakunankupaq. 40

Hinaptinmi Pablowan Silas carcelmanta lloqsiruspanku rirqa-ku Lidiapa wasinman chaymi llapa iñiqkunata kallpanchaspanku pasakurqaku.

Tesalonica llaqtapi chaqwamanta

171 Pablowan Silasmi Anpolis hinaspa Apolonia llaqtanta pasarqaku,hinaspankum chayarurqaku Tesalonica llaqtaman, chaypim karqa ju-

diokunapa *huñunakunanku wasi. 2 Chaymanmi Pablo costumbrenman hina

sapa *samana punchaw riq, kimsa semanapunim chaypi kaq judiokunawanatipanakurqaku. 3

Bibliapi kaqta qawachispanmi yachachirqa Cristopa ñakarinan-mantawan wañuruspan kawsarimunanmanta. Kaynatam paykunaman nirqa:

—Kay qamkunaman willasqay Jesusqa salvawaqninchik Cristopunim —nispa.4

Hinaptinmi wakin judiokuna iñikuspanku Pablomanwan Silasman hukllawakurqa-ku. Diosta yupaychaq Grecia law runakunapas achkallañam iñikurqaku, iñikurqataqmiallin reqsisqa achka warmikunapas. 5

Mana iñiq judiokunañataqmi envidiakuspankuhuñururqaku peleayllapi puriq runakunata hinaspam chay llaqtapi hatun chaqwatarurarqaku, Jasonpa wasinman yaykuruspankum Pablotawan Silasta maskarqaku llaparunakunaman entreganankupaq. 6

Mana chaypi tarispankuñataqmi Jasontawan wakiniñiqmasinkunata autoridadkunaman aysarqaku kaynata qayaykachakustin:

—Kay runakunaqa llapa llaqtakunatam chaqwanku hinaspam kaymanpas ha-murunkuraq. 7

Paykunatam kay Jasonpas wasinpiraq samarachin. LlapallankumRoma reyninchikpa kamachikuyninkunapa contranpi rimachkanku: “Huk reymi

kachkan Jesus sutiyoq” nispanku.8 Autoridadkunam chaypi huñunakuq runakunapiwan chayta uyariruspanku

aswanraq alborotarqaku. 9 Hinaptinmi Jasonmantawan wakin iñiqmasinkuna-

manta qollqeta chaskiruspankuña kachaykurqaku.

HECHOS 16, 17



1993

Pablowan Silas Berea llaqtapi kasqankumanta

10 Hinaptinmi iñiqmasinkuna chay tutalla Pablotawan Silasta Berea llaqtaman ayqe-

chirqaku. Berea llaqtaman chayaruspankum judiokunapa *huñunakunanku wasiman

yaykuykurqa.11

Chay Berea llaqtapi kaq judiokunam Tesalonicapi kaqkunamantapasallin educadokuna karqaku. Paykunam gustollawanña Diospa palabranta uyarispankusapa punchaw Bibliata estudiarqaku: “¿Cheqapchu kay runakunapa willawasqanchik?”nispanku. 12

Chaynapim paykunamanta kaqkuna achkallaña iñikurqaku, iñikurqataq-mi Grecia lawmanta kaq achkallaña runakunapas chaynataq decente warmikunapas.13

Ichaqa Tesalonica llaqtapi kaq *judiokunam yacharurqaku Berea llaqtapipas Diospapalabranta Pablo willakusqanta chaymi pasaspanku llapa runakunata umachaspa albo-rotachirqaku. 14

Hinaptinmi iñiqkuna chaypunilla Pablota lamar qochapa patanmanayqechirqaku, Silaswan Timoteom ichaqa hina Berea llaqtallapi qeparurqaku. 15

Pablo-wan riqkunam pusarqaku Atenas llaqtaman chaymi paykuna kutiptinku Pablo kunarqa:

—Silaswan Timoteo utqayllaman pasamuchunku —nispa.

Atenas llaqtapi Pablo kasqanmanta

16 Atenas llaqtapi taytacha-mamachakunata huntallataña Pablo qawaspanmi

sonqon nanarisqallaña Silastawan Timoteota suyarqa. 17 Chaymi *huñunakunan-

ku wasiman rispa judiokunawan hinaspa Dios adoraq wakin runakunawan rimaq.Sapa punchawtaqmi plazakunapipas haykam tupasqanwan parlaq. 18

Epicurioku-napa yachachisqan chaynataq estoicokunapa yachachisqan qatiqkunam Pablowanatipanakurqaku. Wakinkunam ninakurqaku:

—¿Imataraq kay rimaysapa runaqa niwachwan? —nispa.Wakinñataqmi ninakurqaku:—Huk dioskunamantachusmi kay runaqa willakuchkan —nispa.Chaynakunatam rimarqaku Jesusmanta allin noticiata willakuspa kawsari-

muymanta Pablo yachachiptin. 19 Chaymi Pablota pusarurqaku huñunakunanku

Areopago sutiyoq sitioman. Hinaspankum nirqaku:—Yaqachum willawankikuman mosoq yachachisqaykikunata. 20

Qamqa niwankikumana haykapipas yachasqaykutam, yachaytam munaniku tukuy chaykunamanta —nispa.

21 Atenas llaqtayoq runakunapas chaynataq chaypi kaq forastero runakunapas

mosoq yachaykunata uyarispankum rimayllapi ocupakuqku.22 Pablom Areopago sutiyoq huñunakunankupa chawpinpi sayaykuspa nirqa:—Atenas llaqtayoq taytakuna, qawasqayman hinaqa dioskuna serviqllañam

qamkunaqa kasqankichik. 23 Dioskuna adoranaykichikpi purispaymi tarirurqani

perqasqa *altarpi kayna qellqasqata “Mana Reqsisqa Diospa Altarnin” niqta. Chaymana reqsistin adorasqaykichik Diosmantayá willaykusqaykichik.

24 —Chay mana reqsisqaykichik Diosmi unancharqa kay pachatawan tukuy

ima kaqkunata, paymi hanaq pachapapas hinaspa kay pachapapas dueñon. Payqa*yachanpas manam runakunapa rurasqan wasipichu. 25

Manataqmi payqa runa-mantaqa imatapas necesitanchu, payqa lliwchanchikta kawsachiwaspanchikmi

samaytapas hinaspa llapa imakunatapas qowanchik.26 —Huk runallamantam mirachirqa tukuy hinastinpi kaq runakunata chaynapi

enteron kay pachapi *yachanankupaq, paymi señalarqa haykapim otaq maypim *yacha-nankupaqpas 27

chaynapi llapchaykachakuq hina maskaspanku Diosta tarinankupaq.

HECHOS 17



1994

Payqa manam karupichu ñoqanchikmantaqa kachkan. 28 Cheqaptaqa paypa yanapakuy-

ninwanmi kawsanchikpas, purinchikpas hinaspa kachkanchikpas. Chaymi takikunaruraq llaqtamasikichikpas qellqarqa: “Diospa ayllunmi kanchik” nispa. 29

Diospa ayllunkachkaspaqa Diosmantaqa amayá piensasunchu taytacha-mamachakunamanta hinaqa,

chaykunaqa runapa piensasqanman hinallam rurasqa kachkan qorimanta, qollqeman-ta hinaspa rumimanta. 30 Ñawpaq tiempokunapim runakunawan Dios pacienciakurqa

mana yachastin huchallikusqankumanta, kunanmi ichaqa llapallan runakunata enteronkay pachapi kamachin huchankumanta wanakunankupaqña. 31

Diosmi akllarun huk ru-nata, paymi akllasqan punchawpi allin arregloman hina kay pachata juzganqa. Chaytallapa runakuna creenankupaqmi chay akllasqan Jesusta Dios kawsarichimurqa.

32 Kawsarimuymanta rimaptinmi wakin uyariqkuna asipayarqaku, wakinñataq-

mi nirqaku:—Yapañayá chaykunamantaqa willawankiku —nispa.33

Chaymi Pablo paykunapa chawpinmanta pasakurqa. 34 Aswanqa wakin ru-

nakunam payta qatispanku iñikurqaku. Hukninmi karqa Dionisio sutiyoq, payqakarqa Areopago sutiyoq huñunakunankupi autoridadmi, iñikurqataqmi Damarissutiyoq warmipas chaynataq sapaq runakunapas.

Corinto llaqtapi Pablo kasqanmanta

18 1 Atenas llaqtamanta Pablo lloqsispanmi pasarqa Corinto llaqtaman.

2 Chaypim tuparqa Aquila sutiyoq judio runawan, paymi Ponto law

llaqtayoq karqa. Paymi warmin Priscilawan chayraq Italia lawmanta chayaramur-qaku, Rey Claudio: “Llapa judio runakuna Roma llaqtamanta lloqsichunku” nispa

kamachikuptin. Pablom paykuna watukuq rirqa.3

Aquila hina karpakuna ruraypillamkaq kaspanmi paykunawanña llamkananpaq quedarqa. 4 Sapa *samana pun-

chawmi judiokunapa *huñunakunanku wasiman riq, hinaspanmi yachachiq judiorunakunatawan mana judio runakunata Jesucristoman iñichiyta munaspan.

5 Silaswan Timoteo Macedoniamanta chayaramuptinkum Pabloqa mana sa-

maykuspa Diospa palabranmanta willakurqa, judiokunatam yachachirqa Jesusqasuyasqanku Cristopuni kasqanta. 6

Ichaqa chay judiokunam Pablopa contranpi chu-rakuruspanku imaymanata nirqaku, hinaptinmi Pablo pachanta chaspispan nirqa:

—Wiñaypaq wañuyman wichispaqa qamkunañam huchayoq kankichik, manamñoqachu. Kunanmantaqa mana judio runakunamanñam willakuq risaq —nispa.

7 Chay judiokunapa *huñunakunan wasimanta lloqsiruspanmi pasakurqa Ticio Justosutiyoq runapa wasinman. Payqa karqa Diosta adoraq runam. Paypa wasinqa kachkar-qa chay huñunakunankupa hichpallanpim. 8

Crispo sutiyoq runapas wasinpi llapallankaqkunapiwanmi Jesucristoman iñikurqaku. Payqa karqa judiokunapa huñunakunanwasipi kamachikuqmi. Corinto llaqtapi wakin *yachaqkunapas Pablota uyarispankumiñikuspa bautizakurqaku. 9

Huk tutam Pablo puñuchkaptin Señor rikuriykuspan nirqa:—Ama manchakuspayá willakuy ama upallaykuspa. 10

Ñoqam qanwan kach-kani, manam pipas imanasunkichu. Ama upallaspayá ñoqamanta willakuy, kayllaqtapiqa achkallañam kachkan akllasqaykuna —nispa.

11 Chaymi Pablo chay Corinto llaqtapi *yacharqa wata parten paykunamanDiospa palabranta yachachispan.12

Grecia lawpi prefecto Galion kachkaptinmi judiokuna huñunakururqaku Pa-blopa contranpi, juzgadoman Pablota aparuspankum 13

nirqaku:

HECHOS 17, 18



1995

—Kay runam llapa runakunata creechichkan leyninchikpa contranpiña Diostaadoranankupaq —nispa.

14 Pablo rimarinanpaqña kachkaptinmi judiokunata Galion nirqa:

—Judiokuna, sichum kay queja kanman imapas mana allin ruraymanta

otaq pipa contranpi sayariymantapas hinaptinqa mana piñakuspaychá uya-rikichikman. 15 Aswanqa rimasqallaykichikmanta, sutikunamanta hinaspa

leynikichikkunallamanta que jaykichik kaptinqa, qamkunayá imaynatapas alli-chakuychik, chaykuna juzgaytaqa manam munanichu —nispa.

16 Hinaspanmi juzgadonmanta judiokunata hawaman qarqorachirqa. 17

Chaypi llapa ru-nakunam huñunakuyninkupi kamachikuq judio Sostenesta hapiruspanku maqaparurqakuhina gobernadorpa ñawpaqninpi. Gobernador Galiontaqa manam imapas qokurqachu.

Antioquia llaqtaman Pablopa kutisqanmanta

18 Corinto llaqtapi Pablo unaruspanmi llapa iñiqkunamanta despedikuspa pasarqa

lamar qochapa patanpi Cencrea llaqtaman. Chaypim lliw chukchanta rutururqa Dios-man promesa rurasqanta cumplinanpaq. Chaymantam Priscilawan hinaspa Aquilawankuska buquepi pasarqaku Siria lawman. 19

Efeso llaqtaman chayaruptinkum AquilatawanPriscilata chaypi saqerurqa, sapallanñam pasarqa judiokunapa *huñunakunan wasimanhinaspam chaypi paykunawan parlarqaku. 20

Chaymi paykuna Pablota ruegarqaku chay-pi unay tardananpaq ichaqa paymi mana munaspan 21

paykunamanta despedikurqa:—Dios munaptinqa huktawanmi kutimusaq watukuqnikichik —nispa.Buqueman seqaruspanmi Efeso llaqtamanta pasakurqa. 22

Cesarea llaqtaman Pablochayaruspanmi iñiqkunapa huñunakunankuman rirqa paykunata saludaykunanpaq

hinaspanmi pasarqa Antioquia llaqtaman.23

Chaypi tardarispanmi huktawan pasarqaGalacia lawkunapipas hinaspa Frigia lawkunapipas llapa iñiqkunata kallpanchastin.

Efeso llaqtapi Apolospa willakusqanmanta

24 Chay punchawkunapim Efeso llaqtaman chayarurqa Ale jandria llaqtayoq Apolos

sutiyoq judio. Payqa karqa Diospa palabran allin yachaqmi hinaspa allin willakuqmi. 25 Se-

ñormanta yachachisqa kachkaspapas bautizaq Juanpa yachachisqan bautismollamantamyachaq hinaspam kusikuyllawanña Jesusmanta haykam yachasqanta willakuq. 26

Paymi judiokunapa *huñunakunan wasikunapi conanzawan rimayta qallaykurqa. ChaytaPriscilawan Aquila uyariruspankum wasinkuman pusarqaku hinaspam Jesuswan Diospa

rurasqanmanta aswan allintaraq yachachirqaku. 27 Grecia lawman Apolos pasayta mu-naptinmi chay Efeso llaqtapi wawqe-panikuna kallpanchaspa Greciapi kaq iñiqkunamanqellqarqaku chaynapi Apolos chayaptin allinllata chaskinankupaq. Chay llaqtaman Apoloschayaruspanmi llumpayta yanaparqa Diospa favorecesqan iñiqkunata. 28

Atiyllawanñallapa runakunapa qayllanpi rimaspanmi judiokunata pantaypi kasqankuta qawachiq. Bi-bliapi qawachispantaqmi convencechirqa Jesusqa suyasqanku Cristo kasqanta.

Pablo Efeso llaqtapi kasqanmanta

19

1 Corinto llaqtapi Apolos kachkaptinmi orqonta rispan Pablo chayarurqa Efeso

llaqtaman. Chaypim wakin iñiqkunawan tuparuspan2

paykunata tapurqa:—¿Iñikuspaykichikqa chaskirqankichikchu Chuya Espirituta? —nispa.Paykunañataqmi nirqaku:—Manam uyariyllapas-uyarirqanikuchu Chuya Espiritumantaqa —nispa.

HECHOS 18, 19



1996

3 Pabloñataqmi huktawan tapurqa:

—¿Hinaptinqa ima bautismotamá chaskirqankichik? —nispa.Paykunañataqmi nirqaku:—Juanpa bautismontam —nispa.4

Chaymi Pabloñataq nirqa:—Juanqa runakunataqa bautizarqa huchankumanta wanakuptinkum, payqa willa-kurqa qepan hamuqman iñikunankupaqmi. Juanpa qepan hamuqqa karqa Jesusmi.

5 Iñiqkuna chayta uyariruspankum bautizakurqaku Señor Jesuspa sutinpi. 6

Ha-wankuman Pablo makinta churaykuptinñataqmi paykunaman huntaykurqa ChuyaEspiritu hinaptinmi mana yachasqanku idiomakunapi rimaspa Diosmanta willa-kurqaku. 7

Chay bautizakuqkunaqa karqaku yaqa chunka iskayniyoq runakunam.8

Kimsa killapunim Pablo riq judiokunapa *huñunakunanku wasiman hinaspam Diospamunaychakusqanmanta willakuq mana manchakuspa hinaspa convencechispa. 9

Wakinrunakunam ichaqa sonqonkuta rumiyaykachispa mana iñiyta munarqakuchu, aswan-

raqmi paykunaqa Cristomanta allin noticiapa contranpi tukuy imaymanata nirqaku llaparunakunaman. Chaymi Pablo paykunamanta sapaqcharuspan llapa iñiqkunata rakirurqaTiranno sutiyoq runapa escuelanman, chaypiñam sapa punchaw paykunata yachachirqa.10

Iskay watapuni chaypi yachachiptinmi Asia lawpi llapallan *yachaqkunapas judiokuna-pas chaynataq mana judiokunapas Señormanta uyarirqaku. 11

Diospa atiyninwanmi Pabloruraq runapa mana rikusqan *milagrokunata. 12

Pablopa pañuelontapas otaq pachantapasonqoqkunaman apaptinkum allinyaqku, lloqsiqtaqmi demoniokunapas.

13 Chaypitaqmi kachkarqaku llaqtan-llaqtan purispa demoniokunata qarqoq ju-

diokunapas. Paykunam Señor Jesuspa sutinta rimarispa qarqoyta munarqaku:

—Pablopa willakusqan Jesuspa sutinpim kamachiki, lloqsiy kay runamanta —nispa.14 Judio *sacerdotekunapa jefen Escevapa qanchis churinkunam chaynataqa ru-

raqku. 15 Chaymi demonioñataq paykunata nirqa:

—Reqsinim Jesustaqa, yachanitaqmi Pabloqa pim kasqantapas ¿qamkunaqapimá kankichik? —nispa.

16 Hinaptinmi demonioyoq runa pawaykuspan paykunata llumpa-llumpayta maqaparur-

qa chaymi paykunaqa yawarninpas suturichkaq qalallaña ayqekurqaku chay wasimanta.17

Efeso llaqtapi lliw *yachaqkunañataqmi judiopas hinaspa mana judiopas chaykunatayacharuspa mancharikururqaku hinaspam Señor Jesuspa sutinmanta allinta rimaqku.

18 Chaymi achka iñiqkunapas huñunakuspanku willanakuqku ñawpaq mana

allin rurasqankumanta. 19 Bru jokunapas libronkuta apamuspankum llapallanpañawpaqninpi kañarqaku, chay kañasqanku llapa librokunapa precionmi hayparqapichqa chunka waranqa jornalpa chaninman. 20

Chaymi aswan atiywanraq Diospapalabranta tukuy hinastinpi willakurqaku.

21 Chaymantam Pablo Jerusalenman riyta munarqa Macedonia lawpi hinaspa

Grecia lawpi kaqkunata watukustin, paymi nirqa:—Jerusalenman chayaruspayqa risaqpunim Roma llaqta reqsiq —nispa.22

Yanapaqnin Timoteotawan Erastota Macedonia lawman kachaspanmi payña-taq Asia lawpi unarirqa.

Efeso llaqtapi chaqwamanta23

Chay punchawkunapim llumpay chaqwa karqa Cristomanta allin noticia-rayku. 24

Chaytaqa qallaykachirqa Demetrio sutiyoq runam. Paymi qollqemanta

HECHOS 19



1997

ruraq mamachanku Dianapa capillachankunata chaymi paywan llamkaqkunaachkata ganakuqku. 25

Demetriom llamkaqmasinkunata hinaspa chayna ocioyoqrunakunata huñuruspan nirqa:

—Taytakuna, yachasqaykichikpi hinam kay ocionchikwanqa allinta gana-

kunchik.26

Ichaqa qamkunam rikuchkankichik hinaspa uyarichkankichik chayPablo runapa rimasqanta, paymi nichkan: “Runapa rurasqanqa manam Dioschu”nispa. Chaynataqa pantachichkan manam kay Efeso llaqtallanchikpichu, payqapantachichkanmi lliw Asia lawpi *yachaq achka runakunatapas. 27

Kaywanqanegocionchikmi pierderunman hinaptinmi ancha reqsisqa mamacha Dianapasdespreciasqa kanman, chaynataqmi templonpas ancha yanqachasqa kanman,Asia lawpi llapallan yachaqkunapiwan mundontin runakunam Dianataqayupaychanku.

28 Chayta runakuna uyariruspankum llumpayta piñakururqaku hinaspam

qayaykachakurqaku:

—¡Efeso llaqtapi kaq mamachanchik Dianaqa hatunmi! —nispanku.29

Efeso llaqtapi runakuna hatun chaqwapi rikuriruspankum hapirurqakuPablopa puriqmasin Gayotawan Aristarcota, paykunaqa karqaku Macedonialawmanta kaqkunam, paykunatamá aysarqaku llaqtapa huñunakunan sitioman.30

Hinaptinmi Pablo chayman yaykuyta munarqa llapa runakunata rimapayanan-paq ichaqa iñiqkunam harkakururqa. 31

Asia lawpi kaq wakin autoridadkunapasPablopa amistadnin kaspankum payman runakunata kacharqaku:

—Ama chaykunaman chapukuychu —nispa.32

Chay llapa runakunapa huñunakusqankupim hatun chaqwata ruraspanku

qayaykachakurqaku wakin hukta, wakinñataq hukta, yaqa llapallankum manayacharqakuchu imapaqmi huñunakusqankutapas. 33 Judio runakunañataqmi

llapa runapa chawpinmanta Ale jandrota tanqarqaku ñawpaqman. Ale jandro-ñataqmi paykunata deendenanpaq makinwan señascharqa upallanankupaq.34

Ichaqa judio kasqanta Ale jandrota reqsiruspankum lliwchanku yaqa iskay horaqaparkacharqaku:

—¡Efeso llaqtapi kaq mamachanchik Dianaqa hatunmi! —nispa.35

Hinaptinmi chay llaqtapa secretarion chay llapa runakunata upallarachispannirqa:

—Llaqtamasiykuna, lliw runakunam yachan kay Efeso llaqtapi hatun ma-

macha Dianapa templon nanachikusqanchiktaqa, yachankutaqmi cielomantauraykamuq imagennin nanachikusqanchiktapas. 36

Manam pipas kaykunataqaneganchu, chaynaqa hawkayaychik. Ama imatapas ruraychikchu mana sumaq-ta tantearispaqa. 37

Kay pusamusqaykichik runakunaqa mamachanchik Dianapawasinmantaqa manam imatapas suwakurqakuchu nitaqmi paytaqa insultarqaku-chu. 38

Sichum Demetrio llamkaqmasinkunapiwan pitapas que jakuyta munaptinqakachkanmi juzgadowan prefecto, chaypiyá sapakama que jankuta allichachunku.39

Imamantapas rimayta munaptikichikqa leyman hinayá hatun huñunakuypisumaqta allichasun. 40

Mana chayqa kay huñunakusqanchikmanta mana ima-

tapas niyta atiptinchikmi llapa autoridadkuna acusawachwanchik runakunahatarichisqanchikmanta.41

Kaykunata niruspanmi llapa runakunata kamachirqa wasinkumankutinankupaq.

HECHOS 19



1998

Macedonia lawman chaynataq Grecia lawman Pablopa risqanmanta

20 1 Chay chaqwa tukuruptinmi iñiqkunata Pablo huñuruspan allinta

kallpancharqa hinaspam despedikuspan lloqsirqa Macedonia lawman.2

Risqan lliw llaqtakunapi iñiqkunata kallpanchaspanmi Grecia lawman rirqa.3 Chaypi kimsa killallaña karuspanmi Siria lawman buquepi rinan karqa, icha-

qa yacharurqam judiokuna paypa contranpi yachachinakusqankuta. ChaymiMacedonia lawninta kutikunanpaqña piensarurqa. 4

Hinaptinmi payta compañar-qaku Berea llaqtayoq Pirrospa churin Sopater, Tesalonica llaqtayoq AristarcowanSegundo, Derbe llaqtayoq Gayo, Timoteo hinaspa Asia lawmanta Tromopi-wan Tiquico. 5

Paykunam puntaruspanku Troas llaqtapiña suyawarqaku. 6 Mana

Qonchuyoq Tanta Fiesta punchawkuna pasaruptinñam Filipos llaqtamantalloqsirqaniku buquepi, pichqa punchawmantañam paykunata hayparqaniku Troasllaqtapi hinaspaykum qanchis punchawraq chaypi quedarqaniku.

Troas llaqtapi iñiqkunata Pablo watukusqanmanta

7 Semanapa qallariynin domingo punchawtam llapa iñiqkuna huñunakurqa-

ku tantata partinakunankupaq hinaptinmi Pablo yachachirqa. Paqarinnintillanpasakunan kaptinmi yaqa chawpi tutakama rimarqa. 8

Wasipa altosnin cuartopimhuñunasqa kachkarqaniku achka mecherokunawan achkikuspayku. 9

Ventanapimtiyachkarqa huk joven Eutico sutiyoq. Pablo tutakama rimaptinmi chay jovenqapuñutyachkarqa, puñuruspanmi wichiykurqa iskay kaq altosmanta chaymi hoqa-rirqaku wañusqataña. 10

Hinaptinmi Pablo ba jaruspan chay jovenpa hawanman

chutakuykuspan abrazaykurqa hinaspam llapa iñiqkunata nirqa:—Ama manchakuychikchu, kawsachkanmi —nispa.11

Kaqlla seqaruspanmi tantata pakiykuspan mikurqa, achikyanankamarimaruspanmi pasakurqa. 12

Llapa iñiqkunañataqmi joventa kawsachkaqtaña ku-sisqallaña pusarikurqaku.

Troas llaqtamanta Mileto llaqtakama Pablopa risqanmanta

13 Ñoqaykum buquepi puntaruspayku rirqaniku Ason llaqtaman chaypi Pablota

hoqarinaykupaq. Paymi chakiwan rirqa rimanakusqaykuman hina. 14 Paywanmi

tuparurqaniku Ason llaqtapi, buqueman seqaramuptinmi pasarqaniku Mitilene llaq-

taman. 15 Chaymanta buquepi lloqsispaykuñataqmi paqarinnintin pasarqaniku Quioislapa chimpanman. Paqarinnintinñataqmi chimparqaniku Samos islaman, paqarin-nintinñataqmi chayarqaniku Mileto llaqtaman. 16

Chaynataqa rurarqaniku EfesomanPablo mana riyta munaptinmi chaynapi Asia lawpi mana tardanaykupaq. Jerusalenllaqtamanmi utqayman rirqa atispaqa chaypi *Pentecostes punchawpi kananpaq.

Efeso llaqtapi ancianokunawan rimasqanmanta

17 Mileto llaqtapi Pablo kachkaspanmi Efesopi iñiqkunapa *ancianonkunata qa-

yachirqa. 18 Paykuna hamuruptinmi Pablo nirqa:

—Qamkunam yachankichik kay Asia lawman hamusqaymantapuni imaynamqamkunawan kawsasqayta. 19 Judiokuna imakunataña rurawayta munaptinkupas

humillakuspaymi waqastinpas hinaspa ñakaristinpas Señorninchikta servirqani.20

Chaywanpas allinnikichikpaq Diospa palabran willakuytaqa manam amirqanichu,

HECHOS 20



1999

ñoqaqa yachachirqaykichikmi llapa runakunapa qayllanpipas chaynataq wasiki-chikpipas. 21

Judio runakunatapas chaynataq mana judio runakunatapas nirqanim:“Diospa ñawpaqninpi huchaykichikmanta wanakuspa Señorninchik Jesusman iñikuy-chik” nispa. 22

Kunanmi Jerusalen llaqtaman richkani Chuya Espiritupa kamachisqan,

manam yachanichu wakpi imam suyawasqantaqa.23

Sapa llaqtakuna risqaypimChuya Espiritu niwan: “Presochasuptikim ñakarinki” nispa. 24 Ichaqa vidaypas

ñoqapaqqa manam llumpaytaqa valenchu. Kallpaq hinam Señor Jesucristopa kama-chiwasqantaqa cumplisaqpuni, willakusaqmi Diospa favorninmanta allin noticiataqa.

25 —Qamkunaqa manañam huktawanqa rikuwankichikñachu, qamkunaman-

qa Diospa munaychakuyninmantam yachachirqaykichikña. 26 Chaymi kunan

qamkunaman nikichik, manam huchayoqchu kani llapallan runakuna castigasqakanaykichikmantaqa. 27

Mana imatapas pakaspaymi Diospa munasqanta willarqay-kichik. 28

Chaynaqa kikikichikpuniyá cuidakuychik, oveja michiq hinayá cuidaychikllapallan iñiqkunatapas. Chuya Espiritum qamkunata akllasurqankichik Diosninchik

Jesucristopa yawarninwan rantisqan iñiqkunata cuidanaykichikpaq. 29 Ñoqa pasa-kuptiymi pantachikuqkuna hamunqa, paykunam iñiqkuna tukuruyta munanqakuimaynam yarqasqa atoqkuna ove jakunata mikuruspan tukuruq hina. 30

Qamkunaukumantam wakinkuna hatarinqa llullakunata yachachispanku chaynapi iñiqkunaqatinankuta munaspanku. 31

Chaynaqa cuidakuychikyá, amayá qonqaychikchu wa-qaykuspay tuta punchaw kimsa watantin sapakama yachachisqaytaqa.

32 —Wawqellaykuna, kunanqa Diospa makinmanñam churaykichik, kasukuychikyá

paypa favorecewasqanchikmanta palabrakunata chaynapi kallpanchasunaykichikpaqhinaspa lliw akllasqankunawan kuska herenciatapas chaskinaykichikpaq. 33

Ñoqaqa

manam munapayarqanichu pipa qollqentapas, pipa qorintapas nitaq pipa pachantapas.34 Aswanqa yachasqaykichikpi hinam makiywan llamkaspay imatapas rantiq kani ñoqa-

paq chaynataq puriqmasiyku- napaqpas. 35 Qamkunatapas yachachirqaykichikmi ñoqa

hina llamkaspa wakchakunata yanapanaykichikpaq, yuyariychikyá Señor Jesucristopanisqanta, paymi nirqa: “Ima chaskiqmantapas aswan kusisqaqa imapas qoqmi” nispa.

36 Chaykunata Pablo rimaruspanmi qonqorakuykuspan paykunawan kuska

Diosta mañakurqa. 37 Anchata waqaspankum Pablota abrazaykuspa mu-

chaykurqaku. 38 Llumpay llakisqallañam karqaku: “Manañam huktawanqa

rikuwankichikñachu” nisqanrayku chaymi buquepa kasqankama compañarqaku.

Jerusalen llaqtaman Pablopa risqanmanta

21 1 Iñiqkunamanta rakikuykuspaykum buquepi derecholla pasakurqaniku Cos

sutiyoq islaman. Paqarinnintinñataqmi Rodas islaman chayaspayku Patarallaqtaman rirqaniku. 2

Chay llaqtapiñataqmi tarirurqaniku Feniciaman lloqsiq bu-queta. Chay buqueman yaykuspaykum pasarqaniku. 3

Chipre islapa *alleq lawnintamrirqaniku Siria lawman. Tiro llaqtaman chayaruspam buquepi cargakuna ba jachinakaptin sayarqaniku. 4

Chay llaqtapi iñiqkunata tariruspaykum qanchis punchaw pay-kunapapi samakurqaniku. Paykunam Pablota Chuya Espiritupa yachachisqan nirqaku:

—Ama riychu Jerusalen llaqtamanqa —nispa.5

Ichaqa chay punchawkuna pasaruptinmi lloqsirqaniku, hinaptinmi lliwchan iñiq-kuna warmipas qaripas warmakunapiwan aviawarqaku llaqtapa cantonkama, lamarqochapa patanpim qonqorakuspayku Diosta mañakurqaniku. 6

“Qamkunañayá allin-lla” ninakuspam buquepi pasakurqaniku. Paykunañataqmi wa sinkuman kutikurqaku.

HECHOS 20, 21



2000

7 Tiro llaqtamantam buquepi rirqaniku Tolemaida llaqtakamalla. Iñiqkunata watu-

kuspaykum paykunapapi huk punchaw samarqaniku. 8 Paqarinnintinñataqmi rirqaniku

Cesarea llaqtakama. Chaypim watukurqaniku Jesucristomanta allin noticia willakuqFelipeta, payqa karqa Jerusalenpi ñawpaqtaraq akllasqanku qanchis diaconokunapa

hukninmi. Paypa wasinpimá samakurqaniku. 9 Paypam karqa tawa doncella churinku-na. Paykunam Diosmanta willakuqku. 10

Felipepa wasinpi unayneqña kachkaptiykumJudeamanta chayaramurqa Diosmanta willakuq Agabo. 11

Paymi watukuwaspankuPablopa chumpinta hapiykuspa chakintawan makinkunata watakuspan nirqa:

—Chuya Espiritum nin: “Jerusalenpi judiokunam kay chumpipa dueñonta wa-tanqaku kaynata hinaspam mana judio kaqkunaman entreganqaku” nispa.

12 Chayta uyarispaykum Cesareapi iñiqkunapiwan Pablota ruegarqaniku amaña

Jerusalen llaqtaman rinanpaq. 13 Chaymi Pabloñataq nirqa:

—¿Imanasqataq waqaspaykichik llakichiwankichik? Manam wataruwana-llankupaqchu listoqa kachkani, ñoqaqa listom kachkani Señor JesucristoraykuJerusalenpi wañunaypaqpas —nispa.

14 Mana imayna harkayta atispaykum upallakurqanikuña:

—Señorpa munasqanyá rurasqa kachun —nispa.15

Chay punchawkunapa qepantam alistakuruspayku pasakurqaniku Jerusalenllaqtaman. 16

Riysiwarqakutaqmi Cesareamanta wakin iñiqkunapas, paykunampusawarqaku Chipre law Mnasonpa wasinman, payqa unay wataña iñiqmi karqa.Paypa wasinpimá samakurqaniku.

Jacobota Pablo watukusqanmanta

17 Jerusalenman chayaruptiykum kusikuyllawanña llapa iñiqkuna chaskiwarqaku. 18

Pa-qarinnintinñataqmi ñoqaykuwan kuska Pablo rirqa Jacobo watukuq, chaypim kachkasqakullapallan *ancianokunapas. 19

Pablom paykunata rimaykuspan willakuyta qallaykurqaimaynam paypa purimusqanwan mana judio kaqkunapi Diospa tukuy imakunapas rura-musqanmanta. 20

Uyariruspankum paykuna Diosta alabarqaku hinaspam Pablota nirqaku:—Allinmi wawqey. Yachasqaykipi hinam achka waranqa judiokuna Jesucristoman

iñikurunku, llapallankum munanku Moisespa leynin kasukunata. 21 Paykunamanmi

wakin runakuna qanmanta willarunku, huklaw nacionpi judio runakunatas yacha-chinki Moisespa leyninta manaña kasukuspa amaña churinkutapas *señalanankupaqhinaspa costumbrenchikkunaman hina amaña kawsanankupaq. 22

¿Imatataq ruray-kusunchik? Paykunaqa yacharunqakupunim kaypi kasqaykita. 23

Chaynaqa kaynatayáruray: Kaypim ñoqanchikwan kachkan tawa runakuna Diosman prometekusqankutacumplinankupaq. 24

Paykunawan kuska temploman rispaykiyá costumbrenchikman hinachuyanchakamuychik, paykunapa gastonta pagaspayá chukchankuta rutuchimuy. Chay-nata ruraptikiqa lliwmi yachanqaku qanmanta tukuy ima rimasqankuqa mana cheqapkasqanta, paykunaqa yachanqam *Moisespa leynin kasukusqaykita. 25

Ichaqa mana judiokaq iñiqkunamanqa, ñam cartata aparqankichikña, chaypim nirqanchik: “Amam mi-kunkichikchu taytacha-mamachakunaman ofrecesqa aychataqa, amam mikunkichikchuyawartaqa nitaq yawarpa pasasqan aychatapas, amataqmi huchapakunkichikchu” nispa.

HECHOS 21



2001

Templopi Pablota presochasqankumanta

26 Pablom chay tawantin runakunata pusarikuspan paqarinnintin punchaw *chuyan-

chakurqaku hinaspam temploman yaykurqa haykapim chuyanchakusqanku tukusqan

willakuq chaynapi ofrendankuta sapakama Diosman ofrecenankupaq.27 Qanchis punchaw tukuykuchkaptinñam Asia lawmanta kaq wakin judioku-

na Pablota templopi rikururqaku hinaspam llapa runakunata hatarirachirqakupaypa contranpi. Hapiruspankuñataqmi 28

qayaykachakurqaku:—¡Israelpa miraynin runakuna yanapawayku! Kay runam tukuy hinastinpi

purispan Israel runakunapa contranpi, *Moisespa leyninpa contranpi hinaspatemplopa contranpi yachachin. Kunanpas templomanmi mana judio kaq runaku-nata pusaykurun, chaynapim huchallikurun kay templopi mana ruranata ruraspa.

29 Chaynataqa nirqaku Efeso llaqtayoq Tromowan Jerusalen llaqtapi ri-

kurusqankuraykum, Payqa manam judiochu karqa. Payta temploman Pablo

pusarusqantam piensarqaku.30

Llaqtapi llapa runakuna chayta uyariruspankum huntallaña kallpamurqaku.Pablota hapiruspankum templomanta hawaman aysarqaku hinaspam templopapunkunta apurawllamanña wichqarurqaku. 31

Wañurachinankupaq kachkaptinku-ñam Roma llaqtayoq soldadokunapa jefenman willaykamurqaku:

—Jerusalenpi lliw runakunam chaqwata rurachkanku —nispa.32

Paymi capitanninkunatawan soldadonkunata pusarikuspa kallpaylla chayarurqakuhinaptinmi payta soldadokunatawan rikuruspanku chay llapa runakuna Pablota maqach-kaspanku sayarurqaku. 33

Soldadokunapa jefen asuykuspanmi Pablota presocharurqa

hinaspam kamachirqa iskay cadenawan watanankupaq hinaspam paykunata tapurqa:—¿Pitaq kay runa? ¿Imatataq rurarun? —nispa.34

Llapa runakunañataqmi qaparirqaku wakin hukta, wakinñataq hukta, hinap-tinmi bulla rurasqankurayku chay jefeqa mana allintachu entienderqa chaymikamachirqa cuartelman Pablota pusanankupaq. 35

Ichaqa llapa runakuna ñiti-nakuptinmi cuartelpa gradasninman chayaruptinku Pablotaqa soldadokunañawanturqa. 36

Llapa runakunañataqmi qepankuta qatispa qaparirqaku:—¡Wañuchun! —nispa.

Pablopa deendekusqanmanta

37 Pablota cuartelman apaykuchkaptinkuñam soldadokunapa jefenta Pablo tapurqa:—¿Imallatapas rimariymanchu? —nispa.Chaymi payñataq nirqa:—¡Qamqa yachasqankim *griego rimayta! 38

Chaynaqa ¿manachu qamqa Egiptoruna kanki? Qayninpakunallaqa ¿manachum runa wañuchiqkunata hatarichis-payki tawa waranqatapuni chunniqman pusarqani? —nispa.

39 Hinaptinmi Pabloñataq nirqa:

—Ñoqaqa Tarso llaqtapi nacekuq judiom kani, llaqtayqa allin reqsisqa Cilicialawmi. Ama hina kaspayá permitiykuway llapa runakunata rimapayaykunaypaq

—nispa.40 Chay jefe “allinmi” niykuptinmi gradaspi Pablo sayaykuspa makinwan ru-

nakunata señaschaspa upallachirqa. Upallaruptinkuñam *hebreo rimayninkupipaykunaman Pablo nirqa:

HECHOS 21



2002

22 1 —Taytakuna, wawqellaykuna, uyariykullawaychik deendekunaypaq

rimarisqayta —nispa.2

Chaymi *hebreo rimayninkupi rimaqta uyariruspanku aswanraq upallarurqa-ku. Chaymi Pablo nirqa:

3 Ñoqaqa Cilicia law Tarso llaqtapi nacekuq judiom kani. Ichaqa kay Jeru-salenpim educakurqani, yachachiqniypas karqa Gamalielmi, paymi allintayachachiwarqa ñawpaq abuelonchikkunapa leyninta. Diosninchiktam tukuy son-qoywan servini qamkunapas kunan servisqaykichikman hina.

4 Chayraykum Jesucristopi iñiqkunata ñakarichirqani wañunankukama, warmitapas-

qaritapas presochaspaymi apachirqani carcelman. 5 Tukuy chaykunataqa sumaqtam

yachanku sacerdotekunapa jefenpas chaynataq llapallan kamachiqkunapas. Paykunamociokunata qowarqaku Damasco llaqtapi judiomasinchikkunapaq. Chaynapim rirqaniiñiqkunata kay Jerusalen llaqtaman presota apamuspay castigachinaypaq.

Pablom willakun Jesucristoman iñisqanmanta

(Hch 9:1-19. 26:12-18)

6 —Damasco llaqtaman chayaykuchkaptiyñam yaqa chawpi punchawta cielomanta

qonqayta llumpay achkiy kanchaykuwarqa. 7 Chaymi pampaman wichiykuspay uyarirqa-

ni “Saulo, Saulo ¿imanasqataq qatikachawanki?” niqta. 8 Chaymi tapurqani: “¿Pitaq kanki

Señor?” nispa. Hinaptinmi nimuwarqa: “Ñoqaqa qatikachawasqayki Nazaretmanta kaqJesusmi kani” nispa. 9

Riqmasiykunapas rikurqam chay achkiytaqa ichaqa manam entien-derqakuchu chay rimapayawaqniypa nisqantaqa. 10

Hinaptinmi tapurqani: “¿Imatataq

rurasaq Señor?” nispa. Payñataqmi niwarqa: “Hatarispayki Damasco llaqtaman yaykuy,chaypim imam ruranaykita nisunki” nispa. 11 Chay sinchi achkiy ñawsayarachiwaptinmi

riqmasiykuna makiymanta pusawaspanku Damasco llaqtaman chayachiwarqaku.12

—Chaypim *yacharqa Ananias sutiyoq runa. Payqa karqa *Moisespa leynin kasu-kuqmi. Chayraykum Damascopi *yachaq lliw judiokunapas payta respetaqku. 13

Paymiqawaqniy hamuspa niwarqa: “Wawqey Saulo, mosoqmanta qawarikuy” nispa. Chay ratolla-pi qawarikuruspaymi Ananiasta rikururqani. 14

Chaymi pay niwarqa: “AbuelonchikkunapaDiosninmi akllasurqanki paypa munasqanta yachanaykipaq hinaspa justo kaq Jesustarikuruspayki kikinpa vozninta uyarinaykipaq. 15

Jesusmantam tukuy hinastinpi llapallan

runakunaman willakunki rikusqaykimantawan uyarisqaykimanta.16

Kunanqa ¿imataraq-taq suyachkanki? Hatarispayá bautizakuy, Señorta qayakuspayá huchaykikunata mayllay.”

Mana judio kaq runakunaman Pablopa risqanmanta

17 —Jerusalen llaqtaman kutiramuspayñataqmi Diosta mañakuq rirqani temploman,

chaypim revelacionta chaskirqani. 18 Señorta rikuruptiymi pay niwarqa: “Kay runaku-

naqa manam creenqachu ñoqamanta rimasqaykitaqa, chaynaqa utqaymanyá lloqsiykay Jerusalen llaqtamanta” nispa. 19

Hinaptinmi ñoqañataq nirqani: “Señor, paykunaqayachankum lliw iñiqnikikunapa contranpi rurasqaykunataqa, *huñunakuna wasiku-

naman rispaymi qanman iñiqkunata carcelaspay maqaq kani.”20

Qanmanta willakuqEstebanta wañuchiptinkupas kikiypuni chaypi kaspaymi: “Allintam rurachkankichik”nispay wañuchiqkunapa pachanta cuidarqani. 21

Chaynata niptiymi Señorñataq niwar-qa: “Qamtaqa karu llaqtapi mana judio kaqkunaman rinaykipaqmi kachasqayki” nispa.

HECHOS 22



2003

Cuartelman Pablopa yaykusqanmanta

22 Pablopa chayna nisqankamalla uyariruspankum qaparirqaku:

—¡Chay runaqa wañuchunyá! ¡Amañayá kawsachunchu! —nispa.23

Chaynata qayaykachakuspankum pachankutapas wischuspanku allpakunataaltoman chaqchurqaku. 24 Chayraykum soldadokunapa jefen kamachirqa:

—Pablota cuartel ukuman apaspaykichik tapuychik: “¿Imanasqataq kay llapa runakunachaynataña qaparinku qampa contraykipi?” nispa. Mana rimayta munaptinqa azoteychik.

25 Ichaqa azotenankupaq watasqaña kachkaptinmi hichpanpi kaq capitanta Pablo nirqa:

—¿Kanchu derechoykichik justiciata mana rurachkaspa Roma llaqtaman perte-neceq runata azotenaykichikpaq? nispa.

26 Capitan chayta uyariruspanmi jefenman willaq rirqa:

—¿Imatataq ruranki? Kay runaqa Roma llaqtaman perteneceqmi kasqa —nispa.27

Hinaptinmi soldadokunapa jefenñataq asuykuspan Pablota tapurqa:

—Niykuway ¿Romaman perteneceqchum kanki? —nispa.Hinaptinmi Pabloñataq nirqa:—Arí —nispan.28

Chaymi soldadokunapa jefenñataq nirqa:—Ñoqaqa achka qollqewanmi rantirqani Roma llaqtaman pertenecenaypaq —nispa.Chaymi Pabloñataq nirqa:—Ñoqaqa nacesqaymantapunim perteneceni —nispa.29

Chaynata niruptinmi Pablota azotenankupaq kaq soldadokunapas chayllaladonmanta suchurikurqaku. Soldadokunapa jefenpas Roma llaqtaman Pablopa

pertenecesqanta yacharuspanmi mancharikururqa watarachisqanmantapas.Judiokunapa cortepi Pablopa deendekusqanmanta

30 Soldadokunapa jefenmi cheqaptapuni yachayta munarqa imamantam judiokuna-

qa Pablo acusasqankuta. Chaymi paqarinnintin punchaw watachisqan cadenakunatakachaykachirqa hinaspam judio *sacerdotekunapa jefenkunatawan *cortemanta lliwkaqkunata huñuchirqa. Pablota pusaspanmi paykunapa qayllanpi sayachirqa.

23 1 *Cortepi llapa autoridadkunata allinta qawaykuspanmi Pablo nirqa:

—Wawqellaykuna, kunankamam sonqoy hawkalla karqa Diospa qay-llanpi —nispa.

2 Hinaptinmi llapa *sacerdotekunapa jefen Ananiasñataq, Pablopa ladonpi kaq-kunata kamachirqa siminpi laqechunanpaq. 3

Pabloñataqmi nirqa:—¡Yaw qara uya! Diosmi qamtapas laqechusunki, Leyman hina juzgawanaykipaq-

mi chaypiqa tiyachkanki, leyta mana kasukuspaykim laqechuchiwankiraq —nispa.4

Chaypi kaqkunañataqmi Pablota nirqaku:—¿Chaynatachu insultanki Diospa akllasqan *sacerdotekunapa jefenta? —nispa.5

Pabloñataqmi nirqa:—Wawqellaykuna, manam ñoqaqa yacharqanichu sacerdotekunapa jefen kas-

qantaqa, Bibliapim nichkan: “Amam llaqtaykipi autoridadtaqa ñakankichu” nispa.

6 Chaypi wakin autoridadkunam *saduceo partidomanta karqa, wakinñataqmi*fariseo kaqkunamanta. Chayta Pablo yacharuspanmi qaparirqa:—Wawqeykuna, ñoqaqa kani castaykuna hina fariseom. Wañuqkunata Dios kawsa-

richinantam conanzawan suyani. Chay yachachisqaymantam juzgawachkankichik.

HECHOS 22, 23



2004

7 Chaynata rimaruptinmi *fariseokuna llapa *saduceokunawan atipanakuyta

qallaykuspa iskayman rakinakururqaku. 8 *Saduceokunam yachachinku: “Wañuqku-

naqa manam kawsarinchu manataqmi angelkunapas nitaq espiritukunapas kanchu”nispa. *Fariseokunam ichaqa chaykunapi creenku. 9

Nisyuneqta lliw rimaptinkum

fariseokunamanta Diospa leynin yachachikuqkuna sayarispanku atipanakurqaku:—Manam kay runapiqa ima mana allintapas tarinikuchu, ichapas cheqaptapaytaqa angelpas otaq allin espiritupas rimapayarqa —nispa.

10 Llumpa-llumpayta atipanakuptinkum soldadokunapa jefen mancharikurqa:

—Pablotaqa tisaparunqakupaschá —nispa.Chaymi soldadokunata kamachirqa:—Yaykuspaykichik imaynatapas Pablota horqomuspaykichik cuartelman pusay-

chik —nispa.11

Chay tutam Pabloman Señorninchik rikuriykuspan nirqa:—Kallpanchakuy Pablo, kay Jerusalen llaqtapi ñoqamanta willakusqaykita

hinam Roma llaqtapipas willakunayki —nispa.

Pablota wañuchinankupaq yachachinakusqankumanta

12 Paqarinnintinñataqmi wakin judiokuna juramentaspanku yachachinakurqa-

ku Pablota wañurachinankupaq, paykunam ninakurqaku:—Pablota wañurachinanchikkamam ama mikusunchu nitaq imatapas tomasun-

chu —nispa.13

Chay juramentaqkunam tawa chunka masnin karqaku. 14 *Sacerdotekunapa

jefenkunapatawan judio kamachikuqkunapata rispankum nimurqaku:

—Juramentarunikum, manam imatapas mikusaqkuchu Pablota wañurachinaykuka-ma, 15 qamkunayá *cortepi wakin autoridadkunapiwan mañamuychik Roma llaqtayoq

soldadokunapa jefenmanta chaynapi paqarinpuni qamkunaman Pablota pusamunanpaq,pusarachimunkichikqa: “Paymantam aswan allintaraq yachaykuyta munaniku” nispa-llam. Ñoqaykum listolla suyasaqku manaraq chayamuchkaptin wañurachinaykupaq.

16 Ichaqa chay rimanakusqankutam Pablopa paninpa wawan uyarirurqa chaymi

cuartelman rispan Pabloman willaykamurqa. 17 Chaymi huknin capitanta Pablo

qayaykuspan nirqa:—Kay joventa pusay jefekiman uyarimusqanta willananpaq —nispa.18

Jefenman chay joventa pusaruspanmi chay capitan nirqa:

—Presonchik Pablom qayaykuwaspan ruegakuwarqa kay joventa qanman pusa-munaypaq chaynapi imam uyarimusqanta willasunaykipaq.

19 Chaynata willaykuptinmi Pablopa sobrinonta chay capitanpa jefen makin-

manta hapiykuspa huklawchaman pusaspa tapurqa:—¿Imatataq willawanki? —nispa.20

Hinaptinmi chay jovenñataq nirqa:—Wakin judiokunam yacharachinakunku Pablota mañasunaykipaq, paykunam

nisunki: “Paqarinyá Pablota *corteman pusay, paymanta aswan allintaraq yachaytammunaniku” nispa. 21

Ichaqa amam chay llullakusqankutaqa creenkichu, tawa chunka

masnin runakunam pakakuspa suyachkanku. Paykunam Diospa qayllanpi kaynata juramentarunku: “Amam imatapas mikusunchu nitaq tomasunchu Pablota wañurachi-nanchikkama” nispa. Listollañamá suyachkanku aceptaykuptiki wañurachinankupaq.

22 Chaynata soldadokunapa jefen uyariruspam joventa aviarurqa:

HECHOS 23



2005

—Ñoqaman niwasqaykitaqa amam pimanpas willankichu —nispa.

Prefecto Felixpaman Pablota pusasqankumanta

23 Soldadokunapa jefenmi iskay capitanninkunata qayaykuspan kamachirqa:

—Alistaychik iskay pachak chakillawan riq soldadokunatawan qanchis chunka silladasoldadokunata, alistaychiktaqyá lanzawan peleaq iskay pachak soldadokunatapas chay-napi tutaña Cesarea llaqtaman rinankupaq. 24

Alistaychiktaqyá caballokunatapas Pablosillakunanpaq chaynapi sanollata prefecto Felixman chayachinaykichikpaq —nispa.

25 Paykunawanmi apachirqa kayna niq cartata:

26 Ñoqa Claudio Lisiasmi saludamuyki, ancha reqsisqa prefecto Felix. 27

Judiorunakunam pusachimusqay runata presocharuspanku wañurachiyta munarqaku.Ichaqa Roma llaqtaman pertenecesqanta yacharuspaymi soldadokunawan rispay

payta salvaramurqani.28

Hinaspaymi imamantam acusasqankuta yachayta munaspaypusarqani judiokunapa *cortenman. 29 Chaypim yachamurqani leyninkupa contranpi

rurarusqanmanta acusasqankuta. Ichaqa manam ima delitonpas kanchu wañunanpaqhinaqa nitaq carcelpi kananpaq hinaqa. 30

Chaywanpas judiokuna wañurachinankupaqrimanakusqanta yacharuspaymi qanman pusachimuyki. Chaynallataqmiacusaqninkunatapas kamachirqani qampa qayllaykipiña payta acusanankupaq.31

Soldadokunam jefenkupa kamachisqanman hina Pablota tutallan pusarqakuAntipatris llaqtakama. 32

Achikyaramuptinmi sillada soldadokuna seguirqaku Pablo-wan, wakin soldadokunañataqmi kutikamurqaku cuartelman. 33

Cesarea llaqtamanchayaruspankum carta apas qankuta Prefecto Felixman qoykurqaku hinaspam

entregaykurqakutaq Pablotapas. 34 Chay cartata prefecto leeruspanmi Pablota tapur-qa maylaw llaqtayoqmi kasqanmanta. “Cilicia lawmi kani” niptinñataqmi 35

nirqa:—Acusaqnikikuna hamuptinñam que jaykita uyarisqayki —nispa.Hinaspam soldadokunata kamachirqa Herodespa palacionpi Pablota cuidanankupaq.

Felixpa ñawpaqninpi Pablopa deendekusqanmanta

24 1 Pichqa punchawmantam *sacerdotekunapa jefen Ananias chayaramur-

qa Tertulo sutiyoq abogadontin hinaspa wakin kamachikuqkunapiwan.Pablota acusanankupaqmi prefecto Filixpaman presentakurqaku. 2

Chaymi Pablo-

ta pusaykaramuptinku abogado Tertulo acusayta qallaykurqa kaynata:—Señor prefecto Felix, yachaywan gobiernasqaykiraykum kay nacionpi imakuna-

pas allin kachkan hinaptinmi hawkalla kawsakuniku. 3 Ancha reqsisqa prefecto Felix,

tukuy imapas allin rurasqaykimantam llaqtaykupi llapallan runakuna ancha-ancha-ta agradecekuykiku. 4

Ichaqa ama hina kaspaykiyá ratolla uyariykullawayku. 5 Kay

Pabloqa peste onqoy hinam. Tukuy hinastinpim judiokunata rakinan, payqa nazarenopartidopa cabecillanmi. 6

Temploykutapas despreciaptinmi hapiruspayku (leyniy-kuman hina juzgayta munarqaniku. 7

Aswanqa comandante Lisiasmi hamuruspanPablota qechuruwarqaku. 8

Paymi niwarqaku hamuspa Pablota acusanaykupaq.) Mu-

naspaykiqa kikikipuniyá tapuy acusasqaykuqa cheqap kasqanta yachanaykipaq.9 Chaynata Tertulo rimaruptinmi chaypi kaq judiokunapas:

—Arí, tukuy kaykunaqa cheqappunim —nirqaku.10

Hinaptinmi rimananpaq Pablota prefecto Felix señascharqa. Chaymi Pablo nirqa:

HECHOS 23, 24



2006

—Qanmi kay nacionpi unay wataña juez kachkanki, chaymi ancha kusikuy-wan kunan deendekusaq. 11

Yaqa chunka iskayniyoq punchawllaraqmi Diostaadoranaypaq Jerusalen llaqtaman chayarqani. Munaspaykiqa chayna kasqantamyachaykuwaq. 12

Templopiqa, *huñunakunayku wasipiqa hinaspa callekunapiqa

manam piwanpas atipanakurqanichu nitaqmi chaqwatapas hatarichirqanichu.Manamá chayna rurachkaqtachu ñoqataqa rikuwarqaku. 13 Acusawasqankuman-

taqa paykunaqa manam pruebasunkimanchu. 14 Ichaqa manam negakunichu,

abueloykunapa Diosnintam adorani mosoq yachachikuyman hina, chaytampaykuna ninku: “Rakinachiq partido” nispa. Ichaqa ñoqapas creenim Moisespa hi-naspa Diosmanta willakuqkunapa lliw qellqasqantaqa. 15

Ñoqapas paykuna hinamconanzawan suyachkani allin runakunatawan mana allin runakunata hamuqpunchawpi Dios kawsarichimunanta. 16

Chayraykum Diospa qayllanpipas hinasparunakunapa qayllanpipas concienciaypa mana acusasqan kawsakuyta munani.

17 —Unay watakunamantañam Jerusalen llaqtaman kutirqani wakcha judio-

kunapaq yanapakuy qollqeta apaspay chaynataq Diosmanpas ofrendaykunataqonaypaq. 18

Chayta rurachkaptiymi Asia lawmanta hamuq judiokuna, templopirikuruwarqaku. Chay ratopiqa costumbreykuman hinam *chuyanchakusqa kach-karqani, ichaqa manam chaqwata ruraspaychu nitaq achka runakunawanchu.19

Sichu contraypi imapas kaptinqa Asia lawmanta hamuq chay judiokunachikikayman hamuspa acusawanmanku. 20

Mana chayqa kaypi kaqkunayá nichun-ku: *Cortepi kaspay imapas mana allin rurasqaymanta. 21

Ruraspayqa-rurarqanikayllatam, paykunapa qayllanpi kachkaspaymi qaparirqani: “Wañuqkunata Dioskawsarichinanmanta yachachisqayraykum juzgawachkankichik” nispa.

22 Pablopa nisqanta prefecto Felix uyariruspanmi Jesucristomanta yachachikuy-ta allinta yachasqanrayku nirqa:

—Soldadokunapa jefen Lisias hamuptinñam kay asuntomanta allinta yachasaq —nispa.Chaynata rimaruspanmi chay huñunakuyta tukururqa. 23

Capitannintam kamachirqa:—Cuidaychik Pablota, amam harkakunkichikchu pipas watukamuspan yanapa-

nantaqa —nispan.24

Unayneqmantañam prefecto Felixqa judia warmin Drusilapiwan palacionmanrispa Pablota qayachimurqa Jesucristoman iñikuymanta willananpaq. 25

Runapaallin rurananmanta, tentacionkuna aguantaymanta hinaspa llapallan runakunaqaDiospa juzgasqan kananmanta Pablo rimaruptinmi prefecto mancharikuspan nirqa:

—Pasakuyña, ichapas yapapiña qayachimusqayki —nispa.26

Kachaykunanpaq qollqe qonanta munaspanmi achka kutita qayachimuqpaywan parlananpaq. 27

Iskay wataña pasaruptinmi Felix lloqsikurqa prefectokasqanmanta hinaptinmi Porcio Festoña yaykurqa paypa rantinpi. Felixmi judio-kunawan kuyachikuyta munaspan Pablota hina presollata saqerurqa.

Prefecto Festopa ñawpaqninpi Pablopa deendekusqanmanta

25 1 Prefecto Festo Cesarea llaqtaman gobiernananpaq chayaramuspanmi

kimsa punchawllamanta Jerusalen llaqtaman rirqa. 2 Chaypim *sacerdoteku-

napa jefenkuna wakin reqsisqa judiokunapiwan Pablota acusaspanku3

mañakurqaku:—Ama hina kaspaykiyá Pablota pusarachimuy kay Jerusalen llaqtaman —nispa.Chaynataqa mañakurqaku Pablota pusamuchkaptinku ñanpi wañurachinanku-

paqmi. 4 Ichaqa Festom paykunata nirqa:

HECHOS 24, 25



2007

—Pabloqa Cesarea llaqtapiraqmi preso kachkan. Prontom wakman risaq.5

Chaynaqa qamkunamantayá autoridadkuna ñoqawan richun hinaspayá imapasmana allin rurasqanmanta chay runata acusamuchunku —nispa.

6 Yaqa chunka punchaw Jerusalen llaqtapi karuspanmi prefecto Festo kutikurqa

Cesarea llaqtaman. Chaymi paqarinnintillan juzgananpi tiyaykuspan Pablota pusa-chimurqa. 7 Pablo yaykuptinmi Jerusalen llaqtamanta riq judiokunapas asuykurqaku

hinaspam tukuy imamanta acusarqaku, ichaqa rimasqanku cheqap kasqantaqamanam pruebayta atirqakuchu. 8

Hinaptinmi deendekuspan Pablo nirqa:—Judiokunapa leyninpa contranpiqa manam imatapas rurarqanichu nitaq tem-

ploykupa contranpipas nitaq Rey Cesarpa contranpipas —nispa.9

Ichaqa Prefecto Festom judiokunata favoreceyta munaspan Pablota tapurqa:—¿Munankichum Jerusalenman riyta wakpiña juzgamunaypaq? —nispa.10

Pabloñataqmi nirqa:

—Rey Cesarpa kamachikusqanman hinaqa kay cortepim justiciawanayki.Yachasqaykipi hinapas judiokunataqa manam imanarqanichu. 11 Sichum wañu-

naypaq hina ima mana allintapas ruraptiyqa wañuchiwaychikyá. Acusawasqankumana cheqap kaptinqa manam pipapas derechon kanchu judiokunaman entrega-wananpaqqa. Chaynaqa kikin Rey Cesarña juzgawananpaqmi mañakuni.

12 Festoñataqmi conse jeronkunawan parlaruspan Pablota nirqa:

—Rey Cesarña juzgasunaykipaqmi mañakurunki. Chaynaqa paymanmi rinki —nispa.

Pablota Rey Agripapa qayllanman pusasqankumanta

13 Chay punchawkunapim Rey Agripa warmin Berenicepiwan rirqa Cesarea

llaqtaman prefecto Festo watukuq. 14 Chaymi achka punchawkuna quedaruptinkuRey Agripaman Pablomanta willaspa prefecto Festo nirqa:

—Kaypim prefecto Felixpa saqesqan preso kachkan. 15 Jerusalenpi kachkaptiymi judio

*sacerdotekunapa jefenkuna wakin kamachikuqkunapiwan mañawarqaku juzgaspaypayta wañuchinaypaq. 16

Chaymi ñoqañataq nirqani: “Roma llaqtayoq autoridadkuna-qa manam pitapas wañuchiymankuchu acusaqninkunapa qayllanpi acusasqankumantaimatapas mana deendekuchkaptinqa” nispay. 17

Acusaqninkuna hamuruptinmi paqa-rinnintinpunilla juzganaypi tiyaykuspay Pablota pusachimurqani. 18

Chay acusaqkunachaypiña kaptinkum piensarqani llumpay delitokunamanta acusanankuta ichaqa tukuy

imamanta acusaruptinkum mana imatapas tarirqanichu. 19 Diospi creesqankumantarimaspallankum paypa contranpi karqaku. Rimarqakutaqmi Jesus sutiyoq wañuq ru-namantapas. Pabloñataqmi: “Payqa kawsachkanmi” nin. 20

Chay asuntomanta imaynarurayta mana atispaymi Pablota tapurqani: “¿Munankichu Jerusalen llaqtapiña qamta juzgamunaypaq?” nispa. 21

Pablom ichaqa mañakururqa kikin Rey Cesarña juzgananpaqchaymi kamachirqani payman pusachinaykama hinalla preso kananpaq.

22 Hinaptinmi Rey Agripañataq Festota nirqa:

—Ñoqapas munaymanmi chay runa uyariykuyta —nispa.Festoñataqmi nirqa:

—Paqarinmi uyarinki —nispa.23 Paqarinnintinñataqmi Rey Agripawan Berenice allichapakusqallaña corteman

chayarurqaku. Soldadokunapa jefenkunapiwan chay llaqtapi allin reqsisqa runakunamcompañarqaku. Festo kamachikuptinmi Pablota pusaykurqaku. 24

Chaymi Festo nirqa:

HECHOS 25



2008

—Rey Agripa hinaspa kaypi ñoqaykuwan huñunasqa señorkuna, kaypim qawach-kanchik kay runata. Achka judiokunam Jerusalen llaqtapipas chaynataq kay llaqtapipaspaypa contranpi que jakuwarqaku hinaspam qayaykachakurqaku “wañuchunpuni” nispa.25

Ñoqapa piensasqayman hinaqa manachusmi imatapas payqa rurarqachu wañunanpaq

hinaqa. Aswanqa kikinpunim mañakurqa Rey Cesarña juzgananpaq chaymi paymanñapusachisaq. 26 Ichaqa kay runapa contranpi Rey Cesarman qellqanaypaq mana imapas

kaptinmi qamkunaman pusachimuni, tukuymanta llalliqtaqa qanman ancha reqsisqaRey Agripa. Tapupaptikim yachasaq imam qellqanaytapas. 27

Manachusmi allinchu kan-man imatapas contranpi mana qellqanaypaq kachkaptin preso pusachiyniyqa.

Rey Agripapa ñawpaqninpi Pablo deendekusqanmanta

26 1 Chaymi Agripa nirqa Pablota:

—Rimarikuy deendekunaykipaq —nispa.Hinaptinmi Pablo makinwan señaschaspa rimarirqa:2 —Rey Agripa, llapa judiokuna tukuy acusawasqanmanta qampa qayllaykipi

deendekunaypaq kaspaymi kusikuni. 3 Qamqa yachankim judiokunapa llapallan

costumbrentapas chaynataq atipanakusqankutapas, chayraykum aswanraq kusi-kuni, qamtam mañakuyki pacienciawan uyariykuwanaykipaq.

Pablopa ñawpa vidanmanta

4 —Lliw judiokunam yachanku imaynam warma kasqaymantaraq llaqtaypipas

hinaspa Jerusalen llaqtapipas kawsasqaytaqa. 5 Munaspankuqa willakunmankum

ñoqaqa unanayña *fariseo kasqayta. Yachasqaykichikpi hinam wakin judiokunaman-

tapas fariseokunaqa leykunata allinta kasukuniku.6

Kunanñataqmi “wañuymantaqakawsarimusunmi” nispa conakusqayrayku juzgasqa kachkani, chay kawsarimuy-mantaqa Diosmi ñawpaq abuelonchikkunaman prometekurqa. 7

Chay promesapacumplikunantam ñoqayku chunka iskayniyoq ayllukunapas conanzawan suyach-kaniku. Tukuy sonqoykuwanmi Diosta tuta punchaw yupaychaniku. Chay promesapiconanzawan suyasqayraykum reylláy, judiokuna acusawan. 8

¿Imanasqamá qamku-naqa mana creeyta atinkichikchu wañuqkunata Dios kawsarichimusqantaqa?

Iñiqkunata Pablo ñakarichisqanmanta

9 —Ñawpaqtaqa ñoqapas piensaqmi kani Nazaretmanta kaq Jesuspa contranpi

tukuy ima rurayta. 10 Chaynatamá rurarqani Jerusalen llaqtapipas. Sacerdoteku-napa jefenkuna autorizawaptinmi achka iñiqkunata carcelarqani. Wañuptinkupas“Allinmi” niqmi kani. 11

Jesucristota neganankupaqmi ñakarichirqani. Chay-natamá rurarqani llapa *huñunakuna wasikunapipas, paykunapaq llumpaytapiñakuspaymi ñakarichinaypaq huklaw llaqtakunapipas maskamurqani.

Pablopa iñikusqanmanta(Hch 9:1-19. 22:6-16)

12 —Iñiqkunata ñakarichinaypaqmi rirqani Damasco llaqtaman, *sacerdotekunam autori-

zawarqa chayman rinaypaq.13

Chawpi punchawta richkaspayñataqmi reylláy, intimantapasaswan kancharichkaq achkiytaraq rikururqani. Hinaptinmi chay achkiy riqmasiykuna-tawan kanchariykuwarqa. 14

Lliwchayku pampaman wichiykuptiykuñataqmi uyarirqani*hebreo rimayniykupi kayna niqta: “Saulo, Saulo ¿imanasqataq qatikachawanki? Puata

HECHOS 25, 26



2009

bueyes haytachkaq hinam kikillayki nanachikuchkanki” nispa. 15 Chaymi nirqani: “¿Pitaq

kanki Señor?” nispay. Hinaptinmi Señorñataq niwarqa: “Ñoqaqa qatikachawasqayki Jesus-mi kani. 16

¡Sayariy! Sirvientey kaspa kunan rikuwasqaykimantawan qepa punchawkunapirikuchinaymanta willakunaykipaqmi qanman rikuriykuyki. 17

Ñoqam waqaychasqayki

judiokunamantapas chaynataq mana judio runakunamantapas, paykunamanmi kunankachayki 18 ñawinkuta kichamunaykipaq chaynapi tutayaypi hina huchapi manaña pu-

rispanku achkiypiña kawsanankupaq hinaspa *Satanaspa munasqanta amaña ruraspaDiostaña kasukunankupaq. Ñoqaman iñiptinkum huchankuta Dios pampachanqa, chayna-pim paykunapas Diospa akllasqankunawan kuska herenciata chaskinqaku.”

Pablopa kasukusqanmanta

19 —Reynilláy Agripa, chaynata Jesus niwaptinmi cielomanta uyarisqayta kasukurqani,

20 puntatam willakurqani Damasco llaqtapi, hinaspañataq Jerusalen llaqtapi, willakur-

qanitaqmi lliw Judea lawpi kaqkunamanpas chaynataq mana judio kaqkunamanpas.Paykunatamá nirqani: “Huchaykichikmanta wanakuspaykichik Diosman kutirikuychikhinaspa imatapas allintaña ruraychik wanakusqaykichikta qawanankupaq” nispay.21

Kaynata willakusqayraykum judiokuna templopi hapiruwaspanku wañurachiwaytamunarqaku. 22

Aswanqa Dios yanapawaptinmi kunankamapas hatunmanpas taksamanpaswillakuchkaniraq hina kaqllata. Manam ñoqaqa huktachu rimachkani aswanqa Diosman-ta willakuqkunapa hinaspa Moisespa nisqallantam. Ñawpaqtaraqmi paykuna nirqaku:23

“Cristom ñakarispa wañunqa, wañuqkunamantam puntata kawsarimunqa hinaspamallin noticiata willakunqa castanchikkunamanwan mana castanchik kaqkunamanpas”nispa.

Rey Agripata Pablo iñichiy munasqanmanta

24 Pablo deendekuspa chaykunata rimaptinmi Festo qaparirqa:

—¡Locoyarunkim Pablo! Llumpay yachaynikim locoyarachisunki —nispa.25

Pabloñataqmi nirqa:—Ancha-ancha reqsisqa Festo, manam locoyarunichu, yuyaywanmi cheqaplla-

ta rimachkani. 26 Rey Agripaqa yachanpunim tukuy kaykunataqa chaymi paypa

ñawpaqninpi clarota rimani. Sumaqtamá yachachkan tukuy chaykunataqa, chay-kunaqa manamá pakasqallapichu pasakurqa. 27

Reynilláy Agripa ¿creenkichum

Diosmanta willakuqkunapa nisqanta? Arí, qamqa creenkipunim.28

Agripañataqmi nirqa:—Asllamantam yaqalla Cristoman iñirachiwanki —nispa.29

Hinaptinmi Pablo nirqa:—Asllamanta otaq achkamanta kaspapas Diosyá munachun ama qamllachu

aswanqa kaypi lliw uyariqniykunapas Cristoman ñoqa hina iñinaykichikpaq,ichaqa ama cadenasqachu —nispa.

30 Chayta Pablo rimaruptinmi Rey Agripa sayarirurqa, sayarirurqataqmi pre-

fecto Festopas, Berenicepas hinaspa chaypi lliw tiyaqkunapas. 31 Huklawman

asuriruspankuñataqmi ninakurqaku:—Kay runaqa wañunanpaq hinaqa manam imatapas rurasqachu, manataqmipresopas kanmanchu —nispa.

32 Agripam Festota nirqa:

HECHOS 26



2010

—Rey Cesar juzgananpaq Pablopuni mana mañakuptinqa kachaykuchwanmikarqa —nispa.

Pablota Roma llaqtaman pusachisqanmanta

271

Buquepi Italia lawman pusachiwanankupaq rimanakuruptinkum Pa-blota wakin presokunatawan entregarqaku Augusto sutiyoq tropakunapiCapitan Julioman. 2

Adramitio llaqtamanta buque Asia lawpi llaqtakunaman pa-sananpaq kaptinmi chay buquepi rirqaniku. Ñoqaykuwantaqmi rirqa Macedonialawpi Tesalonica llaqtayoq Aristarcopas. 3

Paqarinnintinñataqmi Sidon llaqtamanchayarqaniku. Hinaptinmi Pablota kuyapayaspan reqsisqankuna watukunanpaqCapitan Julio mana harkakurqachu chaynapi payta yanapaykunankupaq. 4

Sidonllaqtamanta pasaspaykum Chipre islapa *alleq lawninta rirqaniku contraykupiwayramusqanrayku. 5

Lamar qochatam pasarqaniku Cilicia lawpa hinaspa Pan-lia lawpa chimpanta hinaspam chayarurqaniku Licia lawpi Mira llaqtaman.

6 Chaypim soldadokunapa capitannin tarirurqa Ale jandria llaqtamanta ha-muspa Italia lawman riq buqueta. Chaymanmi pusaykuwarqaku Italiakamaapawanankupaq. 7

Allillamantam rirqaniku achka punchawpi hinaspaykum sa-sallataña chayarqaniku Gnido islapa chimpanman. Contraykupi wayramuptinmiCreta isla wayramanta harkawaptinku pasarqaniku Salmon lawpa chimpanman.8

Ñakariyllawanña chay islapa waqtanta rispaykum Buquepa Sumaq Sayanan suti-yoq sitioman chayarqaniku. Chaypa chimpanpim Lasea llaqta kachkan.

9 Unaruptiykuñataqmi para tiempo chayamuchkarqaña, llumpay sasañam karqa

lamar qochanta rinapaq chaymi Pablo nirqa:10

—Riqmasillaykuna, kay via jenchikqa llumpay sasallañam kanqa, buquepascargantinmi chinkakuykunqa hinaptinmi ñoqanchikpas wañuypa patanpiña ka-sunchik —nispa.

11 Soldadokunapa capitanninñataqmi Pablopa nisqanta mana uyarispan buque

mane jaqpa hinaspa dueñonpa nisqanta kasukurqa. 12 Para tiempopi buque chaypi

samananpaq mana allin kaptinmi yaqa lliwchanku tanteanakurqaku chay sitio-manta lloqsispa buquepa sayanan Feniceman chayaypi rinankupaq. Chay Fenicellaqtaqa qawachkan Africa lawtawan Grecia lawtam, chaypimá para tiempopisamayta munarqaku.

Lamar qochapi llumpay wayra hatariramusqanmanta13

*Ichoq lawmanta sumaqllataña wayrarimuptinmi rinaykupaq allin hinaña karqa. Lloq-sispaykum Creta islapa waqtallanta rirqaniku. 14

Aswanqa manapas unaymantam *alleqlawmanta Noreste sutiyoq viento sinchita wayramuspan 15

buqueta apayta qallaykurqa,wayrapa contranpi mana riyta atispam hinataña apachikurqaniku. 16

Clauda sutiyoq taksaislapa qepanta pasaruptiykuqa manañam llumpaytachu wayramurqa hinaptinmi buque-pa aysasqan botechata ñakariyllawanña churkurqaniku. 17

Seguranankupaqmi buquetawaskakunawan muyuchirqaku. Aswanqa Sirte sutiyoq yakupa huñusqan aqoman manachocarunaykupaqmi buquepa telanta paskarqaku wayrawan apachikunaykupaqña. 18

Pa-

qarinnintinñataqmi llumpayraq wayra kaptin buquepa carganta yakuman wischurqaku.19 Kimsa punchawmantañataqmi kikiykuña buquepa llapa imankunata yakuman wis-

churqaniku. 20 Achka punchawña intitapas nitaq lucerokunatapas mana rikuspam hinaspa

wayra-para hinalla apawaptinkum imaraykupas librakuytaqa manaña piensarqanikuchu.

HECHOS 26, 27



2011

21 Buquepi llamkaqkuna achka punchawña mana mikuptinmi chawpinkupi sa-

yaykuspan Pablo nirqa:—Riqmasillaykuna, nisqaypi hinapas Creta islamantaqa amam lloqsimuch-

wanchu karqa. Mana kasukuspa lloqsimusqaykichikraykum llapa imakunatapas

pierdechkankichik.22

Aswanqa ama hukmanyaspayá kallpanchakuychik, manamhukllapas wañunkichikchu, buquem ichaqa pakipakurunqa. 23 Chisi tutam riku-

riykuwarqa servisqay Diospa angelnin. 24 Paymi niwarqa: “Ama manchakuychu

Pablo, chayankipunim Rey Cesarpa ñawpaqninman, qamraykum lliw qanwanriqkunata wañunankumanta Dios salvanqa” nispa. 25

Chaynaqa riqmasillaykuna,kallpanchakuychikyá, ñoqaqa Diospim conakuni, cheqaptapunim kawsasunchikangelpa nisqanman hina. 26

Chaywanpas islamanmi wischusqa kasunchik —nispa.27

Iskay semanañam wayrapa apakachasqan kachkarqaniku Adria sutiyoq lamarqochapi hinaptinmi chawpi tutata buquepi llamkaqkuna musyarurqaku allpaman cha-yaykuchkasqaykutaña. 28

Yakupa hondo kayninta tupuptinkum iskay chunka brazada

kasqa, tumpa waklawpi tupuptinkuñataqmi kasqa chunka pichqayoqllaña. 29 Hinap-tinmi raqchi rumikunaman chocaruyta manchakuspanku buquepa qepa lawninmantatawa llasaq watasqa errokunata wischurqaku buqueta takyachinanpaq hinaspan-kum manchakuyllawanña suyarqaku achikyananta. 30

Buquepi llamkaqkunañataqmirimanakururqaku chay buquemanta ayqekunankupaq hinaspankum taksa botechatauraykachiyta qallaykurqaku, chaytaqa rurarqaku buquepa punta lawninta llasaq erro-kunata ba jachiq tukuspallam. 31

Ichaqa capitanmanwan soldadokunamanmi Pablo nirqa:—Kay buquepi llamkaqkuna ayqekuptinqa manam salvakuyta atiwaqchikchu —nispa.32

Chaynata willaykuptinmi chay botechapa waskankunata soldadokuna kuchu-

ruspa yakuman wichiykachirqaku.33 Achikyamuchkaptinñam Pablo lliwchankuta kallpanchaspan imallatapas mi-

kuykunankupaq nirqa:—Yaqa iskay semanañam mana puñusqa hinaspa mana mikusqa kachkanki-

chik. 34 Ruegakuykichikmi, imallatapas mikuykuychikyá. Mikunaykichikpunim

kawsanaykichikpaq, manam pipapas huk chukchallanpas pierdenqachu —nispa.35

Chaynata niruspanmi Pablo tantata hapiykuspan lliwpa ñawpaqninpi Dios-man graciasta qorqa hinaspanmi partiykuspan mikuyta qallaykurqa. 36

Chaymikallpanchakuspanku lliwchanku mikurqaku. 37

Chay buquepiqa karqaniku iskaypachak qanchis chunkan soqtayoq runakunam. 38

Saksanankukama mikuruspan-

kuñataqmi buqueta sampayachinankupaq trigota yakuman wischurqaku.

Buquepa chinkaykusqanmanta

39 Achikyaruptinñataqmi buquepi llamkaqkuna mana reqsirqakuchu maylaw allpapi

kasqaykutapas aswanqa rikururqakum qocha hina yaykuqpa patanpi aqollaña pampatahinaspam rimanakurqaku atispankuqa chayman buqueta chayachinankupaq. 40

Buquetakyachiq llasaq erropa waskankunata kuchuruspankum hina yaku ukupiña saqe-rurqaku. Paskarqakutaqmi buquepa timonnin watasqanku waskakunatapas. Wayrapaapanan buquepa ñawpaqninpi telata altoman hoqariykuptinkum buqueqa qochapa

patan aqollaña pampaman riyta qallaykurqa.41

Aswanqa iskay lawmanta yakukunapatupanakusqanman chayaruptiykum buqueqa aqopiña umanpa plantakururqa, chayna-pim manaña kuyurirqachu. Buquepa qepa lawninta yaku nisyullataña laqyamuptinmichitqakuytaña qallaykurqa. 42

Soldadokunañataqmi presokuna wañurachiyta munarqaku

HECHOS 27



2012

chaynapi mayqanninkupas nadeawan mana lluptikunankupaq. 43 Aswanqa soldadokuna-

pa capitanninmi Pablota salvayta munaspan harkakurqa ama pitapas wañuchinankupaqhinaspam kamachirqa nadeay yachaqkuna puntata yakuman pawaykuspanku patanmanchayanankupaq 44

chaynapi wakinñataq tablakunapi otaq buquepa imankunamanpas ha-

pipakuspa lloqsinankupaq. Chaynapim lliwchanku allinlla patanman chayarurqaku.Malta sutiyoq islapi Pablopa kasqanmanta

28 1 Lliwchayku salvakuruspaykuñam yacharurqaniku chay islapa sutinqa

Malta kasqanta. 2 Chay islapi yachaqkunam kuyakuyllawanña atiende-

warqaku, paraspa chirimuptinmi ninata ratachispa niwarqaku:—Qonikuychikyá lliwchaykichik —nispa.3

Pabloñataqmi chaki yantata hoqariykuspan ninaman hinaykuchkarqa, hinaptinmivenenoyoq culebra ninamanta ayqechkaspan Pablopa makinta kachururqa. 4

Chay islapi*yachaqkunañataqmi Pablopa makinpi culebra warkurayaqta rikuspanku ninakurqaku:

—Kay runaqa cheqaptapunich runa wañuchiq, hinaptinchá lamar qochamantalibrakuruptinpas justicia ruraq mamacha mana kawsananta munanchu —nispanku.

5 Pabloñataqmi chay culebrata ninaman taspiykurqa, venenonpas paytaqa

manam imanarqachu. 6 Lliwchankum suyachkarqaku:

—Punkipakurunqach otaqchá qonqayta wañusqa wichiykunqa —nispanku.Unayneqmanta manaña imapas pasaptinmi piensarurqaku Pabloqa huk kaqnin

diosninku kasqanta.7

Chay islapi kamachikuqmi karqa Publio sutiyoq, paypa chakrankunam ñoqaykupahichpallaykupi karqa. Chaymi samaykachiwaspanku kimsa punchawpuni atiendeykuwar-

qaku.8

Publiopa taytanmi camapi kachkarqa calenturawan hinaspa evacacionwan. PaytaPablo watukuspanmi Diosta mañapurqa, paypa umanman makinta churaykuptinmi sano-yarurqa. 9

Chay islapi *yachaq wakin onqoqkunapas chayta yacharuspankum Pablomanhamurqaku hinaspam sanoyarurqaku. 10

Paykunam llumpayta agradecekuwaspanku rega-lokunata qowarqaku. Huk buquepiña lloqsiptiykum tukuy pisipuwaqniykuta qowarqaku.

Roma llaqtaman Pablopa chayasqanmanta

11 Chay islapi kimsa killa karuspaykum Ale jandria llaqtamanta hamuq buquepiña

lloqsirqaniku, chay islapim samachkarqa para tiempo pasanankama. Chay buquepaumanpim kachkarqa Mellizo sutiyoq taytachanku. 12

Buquepa sayanan Siracusa llaqtaman

chayaruspaykum kimsa punchaw quedarqaniku. 13 Chaymantam rirqaniku lamar qocha-pa patanneqllanta Regio llaqtaman chayanaykukama. Paqarinnintinñataqmi qepaykulawmanta wayramuptin iskay punchawpi chayarqaniku Puteoli llaqtaman. 14

Chaypimtarirqaniku wakin iñiqmasinchikkunata, paykunam ruegawarqaku paykunawan huk se-mana kanaykupaq. Chayñam ñanninta lloqsirqaniku Roma llaqtaman. 15

Chayanaykutamyachasqakuña Romapi iñiqkuna hinaspam taripamuwasqaku Apio sutiyoq plazakama,wakinñataqmi taripamuwarqaku Tres Tabernas sutiyoq sitiokama. Paykunata Pablo ri-kuykuspanmi Diosman graciasta qospan aswanraq kallpanchakurqa. 16

Roma llaqtamanchayaruptiykum Pablota de jaykurqaku soldadopa cuidasqan sapaq wasipi *yachananpaq.

Roma llaqtapi Pablopa willakusqanmanta17

Chayasqaykumanta kimsa punchawninmanmi Romapi reqsisqa judiokunataPablo qayachimurqa, huñunakuruptinkuñataqmi nirqa:

HECHOS 27, 28



2013

—Wawqeykuna, ñoqaqa manam imatapas rurarqanichu castanchikpa con-tranpiqa otaq ñawpa abuelonchikkunapa costumbrenkunapa contranpiqa,chaywanpas castanchikkunam Jerusalen llaqtapi presota entregawarqaku Romallaqtayoq autoridadkunaman. 18

Chaymi paykuna tapuwaspanku wañuchiwanan-

kupaq hina mana imatapas tarispanku kachaykuyta munawarqaku.19

Aswanqacastanchikkuna chayta mana munaptinkuñataqmi kikin Rey Cesar juzgawanan-paqña mañakurqani. Chaywanpas manapunim castanchikkunataqa imamantapasacusanichu. 20

Chaymi qayachimurqaykichik qamkunawan rimanaypaq. Israelcastanchikpa suyasqan Cristo hamurusqanmanta willasqayraykum kay cadena-wan watasqa kachkani.

21 Hinaptinmi paykunañataq nirqaku:

—Qanmantaqa manam ima cartatapas Judea lawmantaqa apachimuwarqakuchu,manataqmi mayqan llaqtamasinchikkuna hamuqpas qampa contraykipiqa imatapasniwarqakuchu. 22

Chaywanpas piensasqayki uyariytam munaniku, ñoqaykupas ya-

chanikum iñiqkunapa contranpiqa tukuy hinastinpi rimasqankuta —nispa.23

Chaymi rimanankupaq huk punchawtaña akllaruptinku Pablopa sama-kusqanman achka runakuna hamurqaku, hinaptinmi madrugawmantapachatardeykuqkama Diospa munaychakusqanmanta paykunaman willarqa. Moisespahinaspa Diosmanta willakuqkunapa qellqasqanta qawachispanmi Jesusmantaconvencechiyta munarqa. 24

Hinaptinmi wakinqa Pablopa nisqanwan conven-cekurqaku, wakinñataqmi mana creerqakuchu. 25

Mana huk sonqolla kaspaasurikuptinkum Pablo nirqa:

—Allintapunim abuelonchikkunaman Chuya Espiritu nirqa, Diosmanta willa-

kuq Isaiaswanmi kaynata rimachirqa:

26 “Wak runakunaman nimuy:‘Uyarispapas manam entiendenkichikchu.Qawakuspapas manam cuentata qokunkichikchu.

27 Kay runakunapa sonqonqa rumiyarunmi.Paykunaqa rikurirun sasa uyarikuqmi.Qemchikurunkum mana rikukunankupaq.Upa tukurunkum mana uyarinankupaq,chaynapi tukuy sonqonkuwan mana entiendenankupaq,

chaynapi mana kutirikamuwanankupaq,chaynapi mana sanoyachinaypaq.’ ”

28 Chaynata Pablo rimaruspanmi nirqa:

—Yachaychikyá, kunanmantaqa mana judio runakunamanpas willasaqñamDiospa salvacionninmanta, paykunaqa allintam uyarinqaku —nispa.

( 29 Pablo kaynata niruptinmi judiokuna pasakurqaku kikinkupura llumpayta

atipanakustin.)30

Pablom chay arriendasqan wasipi iskay watapuni *yacharqa hinaspam lliw

watukuqninkunata chaskirqa.31

Mana manchakuspanmi Diospa munaychakusqan-manta willakuq, pipapas mana harkakusqanmi yachachiq Señor Jesucristomanta.

HECHOS 28



2014

Cartapa qallariyninmanta

1 1 Ñoqa Pablotam Dios qayaykuwaspan akllawarqa *apostolnin kaspay Jesu-

cristomanta allin noticiakunata willakunaypaq. Chaynapimá serviqnin kani.2

Kay allin noticiakunatam ñawpaqmantaraq Dios prometekurqa willakuqnin-kunawan, chaykunaqa Bibliapi qellqasqam kachkan. 3

Kay prometekusqanqa karqa

Diospa Churin Jesucristomantam. Runa kayninpiqa payqa karqa Rey Davidpa miray-ninmantam. 4

Chuyanchaq Espirituman hinam Diospa Churin kasqanta atiywan Diosreqsichirqa, reqsichirqaqa Señorninchik Jesucristota kawsarichispanmi. 5

Dios favorece-waptinmi Jesucristo akllawarqa *apostolnin kanaypaq chaynapi llapallan nacionkunapirunakuna iñispanku payllataña kasukunankupaq chaynapi Jesucristopa sutin yupay-chasqa kananpaq. 6

Chaynamá qamkunapas Jesucristopaq qayasqaña kachkankichik.7

Chaymi Roma llaqtapi Diospa kuyasqankunaman cartamuykichik payllapaqñakawsanaykichikpaq qayasqan kaptikichik. Dios Taytanchiktawan Señorninchik Jesucris-totam mañakuchkani favorecesunaykichikpaq hinaspa hawkalla kawsanaykichikpaq.

Roma llaqtapi kaqkunata watukuy munasqanmanta

8 Imamantapas puntataqa Tukuy hinastinpi iñisqaykichikmanta allin

willakusqankuta yachaspaymi Jesucristopa sutinpi Diosman graciasta qoni llapa-llaykichikmanta. 9

Diosmi yachan mana qonqaspay qamkunapaq mañakusqayta.Tukuy sonqoywanmi Diosta servini Churinmanta allin noticiakunata willakuspay.10

Mañakuchkanitaqmi Dios munaptinqa imaynapas qamkunata watukaykamu-naypaq. 11

Llumpaytam qamkunawan tupaykuyta munachkani Chuya Espiritupaqokuyninta qamkunaman qoykunaypaq chaynapi aswan qaqa hina sayanayki-chikpaq 12

hinaspa iñisqanchikwan kallpanchanakunanchikpaq.13

Wawqe-panillaykuna yachaychikyá, achka kutipim chayman riyta munar-qani ichaqa kunankamam harkasqaraq kachkani. Riytaqa munachkani wakin

ROMAMAN APOSTOLPABLOPA CARTASQAN

Roma llaqtapi kaq iñiqkunaman kay cartanta Apostol Pablo qellqaspanqa manaraqmichay llaqtamanqa chayarqaraqchu. Chaywanpas ñam piensarurqaña España nacionmanrispan Roma llaqtaman chayayta.

Kay cartaqa kimsa parteman rakisqam kanman:Punta kaq partem willakun cartapa qallariyninpi yachachikuykunamanta (1:1-17).

Iskay kaq parteñataqmi willakun Jesucristoman iñinapaq yachachikuykunamanta (1:18-11:36).Kimsa kaq parteñataqmi willakun iñiqkunapa vidanqa Diospa kuyakuyninwan huntasqakasqanmanta (12-16).



2015

llaqtakunapi hina chaypipas iñiqkunata mirachinaypaqmi. 14 Willanaypunim

educadokunamanpas chaynataq mana educasqakunamanpas, yachayniyoqku-namanpas chaynataq mana yachayniyoqkunamanpas. 15

Chayraykum Romallaqtaykichikpipas llumpayta munachkani Jesucristomanta allin noticiakuna

willaykuyta.Allin noticiaqa atiyniyoqmi

16 Manam penqakunichu Jesucristomanta allin noticia willakuytaqa. Chay

willakuywanmi Dios atiyninwan salvan llapallan iñiqkunata, puntataqa salvan judiokunatam, salvantaqmi mana judio kaqkunatapas. 17

Kay willakuywanmi Diosreqsichiwanchik mana huchayoq hina imaynam paypa chaskisqan kananchikta,chayqa iñikuptillanchikmi hinaspa Diospi conakuptillanchikmi. Kaynatam Bi-blia nin:

—Allin ruraq runaqa iñisqanraykum kawsanqa —nispa.

Runapa huchallikusqanmanta

18 Diosmi imaynam piñakusqanta hanaq pachamanta qawachimun pay mana

adoraqkunapaqwan mana allinta kawsaqkunapaq. Paykunam mana allintakawsaspanku cheqap kaqkuna reqsinata harkakunku. 19

Yachankum paykunaqaimaynam Dios reqsiyta kikin Diospuni reqsichikusqanrayku. 20

Diosqa sapallan-mi, wiñaypaq kawsaq kaspanmi llumpay atiyniyoq. Chayna kasqantam tukuyunanchasqankunawan reqsichikun kay pachapa qallarisqanmantapuni. Chayna-pimá sutillata reqsinchik mana rikuyta atichkaspapas. Chaynaqa pipas manam

ninmanchu:—Diosmantaqa manam imatapas yacharqanichu —nispaqa.21

Diostaqa reqsichkaspankupas merecesqanman hinaqa manam yupaychar-qakuchu, manataqmi agradecekurqakuchu. Aswanqa yanqa pensamientowanintuchikuspankum tutayaypi hina mana entiendey atiqña rikurirunku. 22

Yachay-sapa tukuspankupas mana umayoqmi rikurirunku. 23

Wiñay kawsaq hatu-hatunDios yupaychaytam tikrarunku hinaspam wañuq runaman rikchakuqtañayupaychanku, yupaychankutaqmi alton pawaqkunaman rikchakuqtapas, ani-malkunaman rikchakuqtapas chaynataq culebra hina qasqonpa puriqkunamanrikchakuqtapas.

24 Chayraykum Diospas manaña harkakurqachu mana allin munasqankupipurinankuta chaymi qanrakuspanku hatun penqayta kikinkupura ruranakun-ku. 25

Diospa cheqap yachachikuyninkunatam llulla kaqkunamanña tikrarunkuhinaspam unanchaqnin Diosta qonqaruspanku unanchasqankunallataña yupay-chaspa servirqaku. ¡Kikin Diosllatam wiñaypaqqa yupaychananchik! Amén.

26 Chay rurasqankuraykum Dios kachaykun munasqankuman hina hatun

penqayman. Chaynapimá warmikunapas qariwan manaña kaspa mana rurana-kunataña ruranku. 27

Chaynallataqmi qarikunapas warmiwan manaña kaspakalintapi purichkaq animal hina qaripuraña munapayanakunku hinaspam pen-

qaypaq mana ruranakunata kikinkupura ruranakunku, chaynapim kikinkupacuerponpi castigota chaskispanku ñakarinku mana allin rurasqankumanta.28

Dios reqsiyta manaña munaptinkum mana valeq pensamientonkuman hinaspamana ruranakunamanña kachaykurqa. 29

Chaymi tukuy huchataña ruranku, pay-

ROMANOS 1



2016

kunaqa kachkan qollqellata kuyaqkunañam, pasaypaq pierdekuqkunañam, hukpaimankunapas munapayaqkunañam, runa wañuchiqkunañam, liryanakuqkuna-ñam, engañanakuqkunañam, mana allin piensaqkunañam, cuento qepikunañam,30

runamasinpa contranpi rimaqkunañam, Diostapas cheqniqkunañam, runa

tukuqkunañam, alabakuqkunañam, orgullosokunañam, mana allin rurayllapipiensaqkunañam hinaspa tayta-mamankutapas mana kasukuqkunañam. 31 Allin

kaqkunatam mana entiendenkuchu, nisqankutam mana cumplinkuchu, manakuyakuq kaspankum pitapas mana llakipayankuchu. 32

Diospa kamachisqanmanhinam kayna ruraqkunaqa wañuy merecesqankuta yachakuchkaspankupas chay-kunata ruranku hinaspataqmi wakin ruraqkunatapas “allinmi” ninku.

Diospa imaynam juzgawananchikmanta

2

1 Manam imananchu pim kasqaykipas. Sichum wakinkunata penqachkanki

imapas rurasqanmanta hinaspaqa kikikitam sentenciakuchkanki qampas

paykuna hina huchallikusqaykirayku, chaynaqa manam imayna librakunay-ki kanchu. 2

Yachasqanchikpi hinam mana allin ruraqkunataqa Dios juzganqacheqapwan. 3

Wakinkunata huchallikusqanmanta penqaspaykiqa qampas payku-na hinataqmi rurachkanki. Hinaspaqa ¿piensankichum Diospa juzgasqanmantalluptiyta? 4

¿Icha despreciachkankichu Diospa hatu-hatun kuyakuynintawanpaciencianta? ¿Icha manataqchu yachanki paypa kuyakuynillan wanakuyman pu-sasusqaykita? 5

Rumi-sonqo kaspaykim wanakuyta mana munankichu, chaynapimkikillaykipuni piñakuyninta huñukuchkanki juicio punchawpi castigasqa kanay-kipaq. Chay punchawpim Dios rikuykachikunqa imam kaqman hina juzgananpaq.6

Diosmi sapakamaman imapas rurasqanchikman hina pagawasunchik.7

kaynaruraqkunatam Diosqa wiña-wiñaypaq kawsachinqa: pacienciawan allin ruraqku-nata, hanaq pachapi sumaqllaña kaqkuna munaqkunata hinaspa Diospa allinmininanta munaspanku wiñay kawsay suyaqkunata. 8

Aswanqa piñakuywanmicastiganqa kikillanpaq munaqkunatawan cheqap kaqkunata mana kasukuspamana allinllapi puriqkunataqa. 9

Judio mana judiopas llapallanmi mana allinruraqkunaqa ñakarispa llakipa intusqallan kanqaku, aswanraqmá judiokuna-qa. 10

Llapallan allin ruraqkunamanmi ichaqa, puntata judiokunaman chaynataqmana judiokunamanpas Dios qonqa allin reqsisqa kaytawan sumaqllaña kawsa-kuyta hinaspam hawkallata kawsachinqa.

11 Diosqa manam pimanpas sayanmanchu. 12 Moisespa kamachikusqan leymanhinam castigasqa kanqaku chay leyta yachachkaspanku huchallikuqkunaqa.Leyta mana yachaspanku huchallikuqkunapas castigasqam kanqaku, aswanqamanam chay leyman hinachu. 13

¿Mayqantataq mana huchayoqpaqña Dios chas-kinqa? Manam kamachikuyninkuna uyariqllatachu aswanqa kasukuqkunatam.14

Diospa kamachikuyninkunata mana yachachkaspankupas wakin mana judiokaqkunam allinta ruranku concienciankupa nisqanta kasukuspanku. Kikillanku-pimiki leyqa kachkan. 15

Imapas rurasqankuwanmi qawachikunku sonqonkupiqaDiospa leynin qellqasqa kasqanta. Conciencian willaptintaqmi huchayoq otaq

mana huchayoq kasqantapas pensamienton qawachin.16

Chayman hinam son-qollankupi piensasqankuman hina Diospas Jesucristowan juzgachinqa juiciopunchawpi llapa runakunapa sonqonpi pakasqa kaqta. Chaykunaqa kanqa willa-kusqay allin noticiaman hinam.

ROMANOS 1, 2



2017

Judiokunata Dios juzgananmanta

17 Qamqa: “Judiom kani” nispaykim Moisespa leyninman hapipakunki hinaspa-

taqmi Diosnikimantapas alabakunki. 18 Yachankim Diospa munasqantaqa, leypa

yachachisqan kaspaykim imapas allin kaqta “Kayqa allinmi” nispa chaskinki.19 Qanmi piensanki:—Huchankuwan ñawsa hina kaqkunatawan tutayaypi hina puriqkunatam

allinta pusachkani. 20 Mana yachaqkunatawan warmakunatapas allintam yacha-

chichkani —nispa.Chaynataqa piensanki Diospa leyninpi cheqap kaqkunata yachasqaykiraykum.

21 Chaynaqa wakinkunata yachachichkaspaykiqa ¿imanasqamá manaqa kasu-

kunkichu yachachisqaykitaqa? “Amam suwakunkichu” nichkaspaykiqa amachikisuwakuwaqchu.

22 “Warmiki kachkaptinqa amam hukwanqa kakunkichu” nichkaspaykiqa,

amachiki chaytaqa rurawaqchu. Taytacha-mamachakunata cheqnichkaspaykiqa,amachiki chaykunapa templonmantaqa imatapas suwakuwaqchu. 23

Alabakunkimkamachikuykunamanta aswanqa Diostam qepanchakuchkanki chay kamachikuy-ninkunata mana kasukuspayki. 24

Allintam Bibliaqa nin:—Qamkunaraykum Diosta kaminku payta mana adoraqkuna —nispa.25

Moisespa lliw *kamachikuyninkunata kasukuptikiqa allinpunim qari kaynikipi*señalachikusqayki. Hukllatapas mana kasuspam ichaqa yanqapaq señalachikurqan-kipas. 26

Pipas mana señalachikuchkaspan kamachikuykunata kasukuqqa ¿manachumseñalasqakuna hinaña Diospa chaskisqan rikurirun? 27

Chaymi cuerponpi mana

señalachikuchkaspan kamachikuykuna kasukuqqa, qam judiota juzgasunki kama-chikuykunata yachachkaspa hinaspa señalasqa kachkaspa mana kasukusqaykirayku.28

Hinaptinqa ¿pitaq cheqap judioqa? Manam hawa sonqolla judio kaqchu. ¿Mayqantaqcheqap señalakuyqa? Manam cuerpollanpi señalachikuqchu. 29

Aswanqa Diospa agra-donpaq cheqap judioqa tukuy sonqonwan kaqmi, payqariki sonqonpi señalasqa hinamkachkan. Kamachikuykunatapas manam hawa sonqollachu kasukun, aswanqa tukuysonqonwanmi. Chayna kawsaqtaqa manam runachu alaban aswanqa Diosmi.

3 1 Hinaptinqa ¿imapaqtaq valen judio kayqa? otaq ¿imapaqtaq allin *seña-

lachikuyqa? 2 Arí, allinpunim. Puntataqa judiokunamanmi Dios palabranta

conawarqaku. 3 Aswanqa wakinkuna mana conanza kaptinpas Diosqa con-

akunapaqmi. 4 Arí, payqa conakunapaqmi. Llapachallan runakuna llullakaptinpas Diosqa cumplinpunim. Bibliam nin:

Runakuna juzgasuspaykiqa mana chikanpas huchayoqtam tarisunki.Tukuy nisqayki cheqap kasqantam rimanqaku.

5 Huchasapa kasqanchikmi reqsichiwanchik Dios allin juzgaq kasqanta hinap-

tinqa ¿imanisuntaq? Dios castigawaspanchikqa ¿allintachu juzgawachkanchik?Rimachkaniqa wakin runakuna hinam. 6

Arí, Diosqa allintapunim juzgan. Mana

chayna kaspaqa ¿imaynatamá llapallan runakunataqa juzganman?7 Sichum ñoqa llullakuspa Diospa cheqap kaqninkunata reqsichiyman chaynapi Dios

hatunchasqa kananpaq hinaptinqa ¿imanasqataq llullakusqaymantaqa Dios juzgaspahuchasapapaq hapiwan? 8

Mana huchasapapaq hapiwaptinqa llapallanchá ninmanku:

ROMANOS 2, 3



2018

—Mana allintayá rurasunchik Dios allin kasqan reqsichikunanpaq —nispa.“Chaynataqa Pablom yachachichkan” nispam wakinkuna yanqapuni ñoqamanta ri-

manku. Chayna hukmankuna yachachiqkunataqa Diosmi justiciata ruraspa castiganqa.

Lliw runakuna huchayoq kasqanchikmanta

9 Chaynaqa judiokunataqa ¿wakinkunamanta mastachu Dios favorecewanchik?

¡Manapunim! Ña qawachisqayman hinam judiokunapas hinaspa mana judio kaq-kunapas huchapa intusqallan kachkanchik.

10 Bibliam nin:

Manam pipas allintaqa ruranñachu.Chullallapas manamriki ruranñachu.

11 Manam pipas entiendeqqa kanchu.Diosta maskaqqa manam kanchu.

12 Llapallankum pantay ñanta pasakunku.Lliwmi mana valeqña rikurirunku.Manam pipas allintaqa ruranñachu.Chullallapas manamriki ruranñachu.

13 Asnaq sepultura hinam rimasqankupas.Llullakuspam paykunaqa rimachkankupas.Siminkumantapas lloqsin culebrapa venenon hinam.

14 Qacha simiwanmi pitañapas ñakaykarin llumpaysuta. 15 Inocente runakunata wañuchiqmi apurawman rinku.

16

Mayman rispapas dañaspam purmachinku. 17 Manam yachankuchu hawkalla kawsayta. 18 Manam payqa haykapipas yuyarinchu Dios respetaytaqa.

19 Yachasqanchikpi hinam judiokunaman Dios kamachikuyninkunata qorqa,

chaynaqa kasukuytam debenku. Chaynapim llapallan runakunapas mana imaniytapas atispanku huchayoq kasqankuta reqsikunqaku Dios juzgaptin. 20

Kama-chikuykunaqa huchayoq kasqanchiktam reqsichiwanchik. Kamachikuykunallakasukuq runaqa hina huchayoqllam karqa Diospa qayllanpiqa.

Iñispalla salvasqa kasqanchikmanta21

Kunanqariki Bibliapi willawasqanchikman hinam Dios reqsichiwanchik manahuchayoqpaqña chaskiwasqanchikta. Chayqa manataqmi kamachikuykunawanchu.22

Jesucristoman iñikuptillanchikmi llapallan runakunataqa Dios mana huchayoqpaqñachaskiwanchik. Manam imananchu pim kasqanchikpas. 23

Llapallanchik huchalliku-ruspam Diospa suma-sumaq qayllanmanta karunchakurunchik. 24

Diosmi ichaqa manaimallapaq favorecewaspanchik mana huchayoqpaqña chaskiwanchik Cristo Jesuswañuspan librawaptillanchik. 25

Diosmi piñakuyninta amachananpaq Jesucristota chu-rarqa wañuspa yawarnin chaqchusqanwan salvawananchikpaq, chaytaqa haypanchik

iñispallam. Chaynatamá Dios qawachiwarqanchik justo kasqanta. Manaraq Jesucristowañuchkaptinqa pacienciakuspam huchankumanta runakunata mana castigarqachu.26

Kunanmi ichaqa huchanchikkunata pampachawaspanchik Jesusllaman iñikuqkunatamana huchayoqpaqña Dios chaskiwanchik. Chaynapim justo kasqanta yachanchik.

ROMANOS 3



2019

27 Hinaptinqa ¿yaqachum imamantapas runaqa alabakunman? ¡Manam! ¿Imanasqa?

Kamachikuykunata kasukuspaqa alabakuqkum. Iñispalla salvakuspam ichaqa manañaimamanta alabakunapas kanchu. 28

Chaynapimá runakunataqa iñiptillanku mana hu-chayoqpaqña Dios chaskin. Chayqa manamá kamachikuykuna kasukusqankuraykuchu.

29 Diosqa ¿judiokunapa Diosnillanchu? ¿Manachu mana judio kaqkunapapas Dios-nin? Arí, paykunapapas Diosninmi. 30 Diosqa chullallam. Chaymi pitapas iñikuptillan

mana huchayoqpaqña chaskin *señalasqa judio kaptin otaq mana señalasqa mana judiokaptinpas. 31

Chaynaqa iñispallanchik salvakuspaqa ¿mana valeqpaqñachu kamachi-kuykunata hapinchik? ¡Manapunim! Aswanqa valorninta reqsispam allinpaq hapinchik.

Abrahampa conakusqanmanta

4 1 ¿Imatataq tarirurqa ñawpaq abuelonchik Abrahamqa? 2

Imapas ruras-qallanwan Abrahamta Dios chaskiptinqa alabakunmanchá karqa, ichaqa

manach Diospa qayllanpichu.3

Bibliapas paymantaqa kaynatam nin:—Diosman iñispallam Abrahamqa mana huchayoqpaqña chaskisqa karqa —nispa.4

Llamkaqqa pagontam chaskin, manam regalota hinachu aswanqa llamkasqan-mantam. 5

Pipas mana allin kaqta mana rurachkaspan Diosman iñikuptinqa manahuchayoqpaqñam chaskin. Iñiptillankum huchasapakunatapas Diosqa chaskinmana huchayoqpaqña. 6

Imatapas mana rurachkaptillanmi mana huchayoqpaqñaDiosqa chaskin, runapa kusikusqanmantam 7

Davidpas nirqa:

¡Mayna kusisqam mana kasukusqanmantaDiospa pampachaykusqan runaqa!

¡Mayna kusisqam huchallankunapasDiospa pakaykullasqan runaqa!

8 ¡Mayna kusisqam mana huchallikuqpaqñaSeñorpa hapisqan runaqa!

9 Hinaptinqa ¿chayna kusisqaqa kanku *señalasqa judiokunallachu icha wakin mana

señalasqakunapiwanchu? Ñam nirqaniña Abrahampas iñisqanraykulla mana huchayoq-paqña Diospa chaskisqan kasqanta. 10

¿Haykaptaq chayqa karqa? Abrahamtaqa chaskirqa¿judio hina *señalachikuptinchu icha ñawpaqtaraqchu? Payqa chaskisqa karqa manaraq

señalachikuchkaspanmi. 11 Chaymantañam Abrahamqa señalachikurqa iñisqanraykumana huchayoqpaqña Diospa chaskisqan kasqanta qawachikunanpaq. ChaynapimáAbrahamqa rikurirun mana señalachikuq llapallan iñikuqkunapapas taytan. Chaynaiñikuptillankum paykunatapas mana huchayoqpaqña Diosqa chaskin. 12

Arí, Abrahamqa*señalasqa judiokunapapas taytanmá, ichaqa pay hina iñiqkunallapam. Chaymi churin-kuna hina iñiqkunaqa qatichkanku Abrahampa manaraq señalasqa kaspa iñisqanta.

Diospa promesantaqa iñikuspalla chaskisqanchikmanta

13 Diosqa Abrahanmanmi mirayninkunamanwan prometirqa kay pacha-

ta herenciata hina chaskinankupaq. Ichaqa kay promesataqa qorqa manamkamachikuykunata kasukuptinchu, aswanqa iñikuptillanmi mana huchayoq-paqña chaskirqa. 14

Kamachikuykunata kasukuqkunalla herenciata chaskiptinqayanqapaqñach kanman iñikuyqa, hinaptinqa Diospa promesanpas manach va-

ROMANOS 3, 4



2020

lenmanñachu. 15 Kamachikuykunaqa castigollatam apamun mana kasukuptinku.

Manach pipas huchayoqchu kanman kamachikuykuna mana kaptinqa.16

Chaymi iñiptillan promesatapas Diosqa Abrahanman qorqa regalota hina chay-napi llapallan mirayninkunapaqpas cheqaptapuni chay promesa kananpaq. Kaytaqa

nichkani, manam kamachikuykuna kasukuqkunallapaq chay promesa kasqantachu,aswanqa Abraham hina llapallan iñiqkunapaqpas kasqantam. Chaynapim Abraham-qa rikurirun llapallanchikpa taytanchik hinaña. 17

Bibliapipas Diosmi kaynata nin:—Miraynikikunatam achka nacionman tikrasaq —nispa.Chaypi conakuspam Abraham suyarqa. Diosqa wañuqkunatapas kawsarichin-

mi hinaspam riman imapas manaraq kaqkunamanta ña kachkanmanñapas hina.18

“Churiyqa manam kanmanñachu” nichkaspapas Abrahamqa Diospa prome-tesqanpi conakuspam churin kananta suyarqa. Chaynapim Diospa nisqanmanhina Abraham achkallaña runakunapa abuelon karqa. Diosqa kaynatam nirqa:

—Wakna mana yupay atinam kanqa miraynikikuna —nispa.19 Abrahamqa yaqa pachak watayoqña kachkaspam mana churiyoq wañusqa

hinaña karqa, chaynataqmi warmin Sarapas qolloqtaq karqa. Chayna kasqanku-ta yachachkaspapas Abrahanmi conakurqa mana hukmanyaruspa. 20

Manapunimiskayrayarqachu, Diospa prometekusqanpi conakuspam aswantaraq kallpanchakus-pa Diosta yupaycharqa. 21

Chikantapas manam hukmanyarqachu hinaspam nikurqa:—Diosqa llumpay atiyniyoqmi chaymi prometekusqantaqa cumplinqa —nispa.22

Chaymi Abrahamqa mana huchayoqpaqña chaskisqa karqa.23

Chaynata Bibliapi nisqanman hinaqa manam Abrahamllatachu Diosqachaskirqa 24

aswanqa ñoqanchiktawanmi. Señorninchik Jesus kawsarichiq Dios-

man iñikuptillanchikmi pay mana huchayoqpaqña chaskiwanchik. 25 Diospamunasqanman hinataqmi Jesuspas huchanchikkunarayku wañupuwaspanchikkawsarimurqa chaynapi mana huchayoq hina Diospa chaskisqan kananchikpaq.

Dioswanqa allinyanakusqaña kasqanchikmanta

5 1 Iñisqallanchikraykumá Dios mana huchayoqpaqña chaskiwaptinchik Señornin-

chik Jesucristopa rurasqanwan Dioswanqa allinña kachkanchik. 2 Jesucristoraykum

Diospa favorninta haypaspa takyachkanchik. Hinaspataqmi kusikuchkanchik Diosman rik-chakuq kancharichkaq suma-sumaq kananchikpaq conanzawan suyaspa. 3

Chayraykum

ñakariykunawanpas kusikunchik chaykunawan Dios pacienciakuyta yachachiwaptinchik.4

Pacienciakuptinchikñataqmi Dios allinpaq hapiwanchik, chayna kaspañataqmi cona-kuspa suyanchik. 5

Diospi conakuspanchikqa manataqmi hukmanyarunchikchu. Diosqasonqonchikmanmi kuyakuyninwan huntaykurqa Chuya Espirituta qowaspanchik.

6 Salvakuyta mana atichkaptinchikmi Diospa munasqan tiempo chayamuptin hucha-

sapakunapaq Cristo wañupuwarqanchik. 7 Sasatachá tarichwan pitapas runamasinpa

rantinpi wañuqtaqa chay runamasin mana huchayoqña kachkaptinpas. Allin sonqo runa-paqqa yaqachusmi huk kaqnin kallpanchakunman paypa rantinpi wañunanpaq. 8

IchaqaDiosmi kuyawasqanchikta qawachiwarqanchik huchasaparaq kachkaptinchikpas Cristo

wañupuwasqanchikwan.9

Cristom yawarninta chaqchuspa wañurqa mana huchayoqpaq-ña Dios chaskiwananchikpaq. Chaymi Cristo salvawasun castigasqa kananchikmanta.10

Diospa contranpi kachkaptinchikpas wañuspam Churin Jesus *allinyanaykachiwar-qanchik. Chaynaqa Dioswan allinyanakusqaña kachkaptinchikqa Cristo kawsachkaspaqa

ROMANOS 4, 5



2021

astawanraqmi salvaykuwasun. 11 Manataqmi chayllachu, aswanqa Diospim kusikusun-

chik Señorninchik Jesucristo paywan *allinyaykachiwasqanchikmanta.

Adanmantawan Cristomanta

12 Huk runallawan kay pachapi huchallikuy qallariruptinmi chayrayku wañuypasrikurirurqa chaymi lliw runakuna huchallikuspanchik wañunchik. 13

Manaraq Moi-seswan Dios kamachikuykunata qochkaptinqa ñam runakunaqa huchallikurqakuñaichaqa manam reqsikurqakuchu huchankuta. 14

Chaywanpas Adanmantam Moiseskamallapallanku huchallikuspa wañurqaku mana kasukuq Adan hina mana huchallikuchkas-pankupas. Adanpa rurasqantayá comparasun Cristopa rurasqanwan.

15 Diospa qowasqanchikqa manam Adanpa huchallikusqan hinachu. Huk runa hucha-

llikuruptillanmi llapallanña wañurqaku aswanqa sapallan Jesucristopa rurasqanwanmiDios llumpa-llumpayta favorecewaspanchik salvaykuwanchik. 16

Adanpa huchallikus-qanqa manam Diospa qowasqanchik hinachu. Adan huk kutillata huchallikuruptinmi

llapallan runakuna castigopaqña karqanchik. Aswanqa achka kutipi huchallikuchkap-tinchikpas Diosmi mana imaraykulla mana huchayoqpaqña chaskiwanchik. 17

Huk runahuchallikusqallanmantam llapallan runakunapi wañuy munaychakurqa. Chaynaqasapallan Jesucristopa rurasqanwanqa mayna razonwanraqmi Diospa chaskisqankunaqavidankupi munaychakunqa. Paykunaqariki Diospa llumpa-llumpay favorecesqan kaqku-nam hinaspa payllapaqña kanankupaq chaskisqakunam

18 Chaynaqa, imaynam huk runapa chullalla huchallikusqanwan lliw runakuna

castigopaqña karqanchik, chaynapunim Jesucristopa chullalla allin rurasqa-llanwantaq Diosqa mayqan runatapas mana huchayoqpaqña chaskin wiñay

kawsananpaq.19

Chaynamá chullalla runapa mana kasukusqanwan achkalla-ña runakuna huchasapa rikurirurqaku, chullalla runapa kasukusqanwantaqmiachkallaña runakunaqa mana huchayoqña rikurinqaku.

20 Huchanchikkuna achkallaña kasqan reqsichiwananchikpaqmi Diosqa kamachi-

kuykunata qorqa. Chaymi aswanraq huchanchikkunata reqsikuspa aswan allintaraqyachanchik Diospa favorecewasqanchikta. 21

Runakunapi munaychakuspanmi hucha-qa wañuyman aparqa, chaynallataqmi Diospa favorninpas munaychakun runakunaqawiñaypaqña kawsanankupaq. Chaytaqa tarinchik Señorninchik Jesucristopa rurasqallan-wanmi mana huchayoqpaqña Dios chaskiwaptillanchik.

Ama huchallikuqña kananchikmanta

6 1 ¿Imanisuntaq?

—¿Aswanraqchum huchallikusunchik aswan-aswanraq Dios favorecewananchik-paq? 2

¡Manapunim! Wañukuq hinañam huchanchikkunataqa saqerunchik, hinachkaspaqa¿imaynamá huchallikusparaqqa kawsasun? 3

Kaytaqa yachankichikpunim: Bautizakur-qanchikqa Cristo Jesuswan hukllaña kananchikpaqmi, chaynapim bautizakuykuspañoqanchik paywan kuska wañurqanchik. 4

Bautizakuspanchikmá ñawpaq mana allinvidanchikta pamparqanchik Cristopa pampakusqanta hina chaymi paywan wañusqa hinakarqanchik. Imaynam Dios Tayta hatu-hatun atiyninwan Cristota kawsarichirqa, chaynam

ñoqanchiktapas kawsarichiwarqanchik allin vidapiña purinanchikpaq.5 Cristo hina wañuspanchikmi payman hukllawakurqanchik hinaptinqa paypa kaw-

sarimusqanta hinam ñoqanchikpas kawsarisunchik. 6 Kaytapas yachanchikmi: Ñawpa

vidanchikqa Cristowan kuskam chakatasqa karqa hucha sonqonchikta Dios chinka-

ROMANOS 5, 6



2022

chinanpaq chaynapi huchallikuyta patronta hina amaña kasukunanchikpaq. 7 Pipas

wañukuspaqa huchapa kamachikusqanmantam librakurunña. 8 Cristowan kuska

wañuspaqa paywan kuskataq kawsananchikpaqmi conakuchkanchik. 9 Yachan-

chikmi kaytapas: Cristo kawsarimuspanqa huktawanqa manañam wañunmanñachu.

Manapunim paypiqa wañuyqa munaychakunmanñachu.10

Cristoqa huk kutillatamhuchanchikkunamanta wañurqa kawsariramuspanñataqmi Diosllapaqña kawsachkan.11

Chaynaqa amaña huchallikunaykichikpaqyá wañusqa hinaña kaychik. SeñorninchikCristo Jesusman hapipakuspayá Diosllapaqña kawsasqaykichikpaq hapikuychik.

12 Cuerpoykichikqa tukuruqllam, chaynaqa amayá kasuychikchu mana allinlla ruray

munasqantaqa chaynapi cuerpoykichikpi hucha amaña munaychakunanpaq. 13 Amayá

qokuychikchu mana allinta ruraspa huchallikuymanqa, aswanqa Diosmanyá qokuy-chik wañusqamanta kawsarimuq hina chaynapi imatapas allinta ruranaykichikpaq.14

¡Amayá qamkunapiqa huchaqa munaychakuchunchu! Manam kamachikuykunamanhinañachu kawsachkankichik aswanqa Diospa favorninman hinañam.

Servipakuqwan rikchanachiymanta

15 Hinaptinqa kamachikuykunaman hina manaña kawsaspa Diospa favorninpiña

kawsaspaqa ¿huchallikusunchu? ¡Manapunim! 16 Yachasqaykichik hinam huk runa

sirviente kananpaq patronninman entregakuspaqa kasukunan. Chaynam qamkunapasimatapas kasukuspaykichikqa chaypa sirvienten kankichik. Huchallikuptikim chayservisqayki patron wañuyman apasuchkanki. Patronta hina Diosta kasukuspaykimichaqa allin ñanpi purichkanki. 17

Ichaqa ¡Diosmanyá gracias kachun! Ñawpaqtaqahuchallikuspa mana allinta servichkaspaykichikpas cheqap yachachikuyninkuna-

ta chaskispam tukuy sonqoykichikwanña kasukuchkankichik.18

Chaymi huchapamunaychakusqanmanta librakuruspaykichikqa imatapas allinta ruranaykichikpaqñaentregakurqankichik. 19

Runapa vidanwan rikchanachispam yachachichkaykichik,mana chayqa manach entiendewaqchikchu. Imaynam ñawpaqta qanrakuspa manaallinllapi purinaykichikpaq cuerpoykichikta entregarqankichik, chaynayá kunanpascuerpoykichikta entregaychik allintaña ruraspa Diosllapaqña kawsanaykichikpaq.

20 Qamkunapi hucharaq munaychakuptinqa librem karqankichik allin ruraykuna ruray-

manta. 21 Huchapa munaychakusqan vidaykichikqa manam allinnikichikpaqchu karqa.

Chayqa wañuyllamanmi apakun. Kunanqa chay vidaykichikmantam penqakuchkanki-chik. 22

Huchamanta librakuruspam Diospa sirvientenña rikurirunkichik. Diosllapaqña

kawsaspaqa wiñaypaqñam kawsachkankichik. 23 Huchallikuypa pagonqa wañuymi. Dios-pa qowasqanchikmi ichaqa Señorninchik Cristo Jesuswan kuska wiñaypaq kawsakuy.

Casada warmiwan rikchanachiymanta

7 1 Wawqe-panillaykuna, qamkunaqa allintam kamachikuykunamanta ya-

chankichik, yachasqaykichikman hinaqa huk runaqa kawsanankamallamkamachikuykunataqa kasukun. 2

Huk casada warmipas qosan kawsaptinqa leypakamachikuyninman hinam payta mana saqenmanchu. Qosan wañukuptinmi icha-qa chay leytaqa manaña kasunanchu. 3

Qosan kawsachkaptinraq huk runawan

tupakuruspaqa huchallikuchkanmi. Qosan wañukuptinmi ichaqa chay casada kas-qan leymanta libreña rikurirun, hukwan yapakuspapas manañam huchallikunchu.4

Chaynamá wawqe-panillaykuna, Cristopa cuerponpi wañusqa hinaña kach-kaspaqa leytaqa manañam kasunanchikchu. Hukpa makinmanñam pasarunchik

ROMANOS 6, 7



2023

Diospa kawsarichisqan Cristopaña kananchikpaq hinaspa Diosllataña servinanchik-paq. 5

Runapa munasqallanman hina kawsaspaqa kamachikuykunata yachaspamhuchallikuyta aswanraq munarqanchik. Chaynapim wañuyllapaq karqanchik.6

Kunanmi ichaqa libreña kachkanchik munaychakuwaqninchik kamachikuykuna-

manta wañusqa hinaña kaspanchik. Mosoqña kaspanchikmi Diosta servisun ChuyaEspirituman hina, manam ñawpaq qellqasqa kamachikuykunaman hinañachu.

Munaychakuwaqninchik huchamanta

7 Hinaptinqa ¿imanisuntaq? ¿Huchachum leyqa? ¡Manapunim! Ley mana kaptinqa

manachá yachaymanchu karqa imam huchallikuy kasqanta. Manachá yachayman-chu karqa runapa imanpas munapayayqa hucha kasqanta: “Amam munapayankichu”nispa ley mana niptinqa. 8

Huchallikuymi kamachikuykuna kasqanrayku millaymunapayaykunata sonqoypi hatarirachin. Kamachikuykuna mana kaptinqa huchaqawañusqa hinam karqa. 9

Ñawpaqtaqa kawsarqani manam leyman hinachu. Kamachi-

kuykuna rikuriramuptinmi ichaqa hucha kawsarirurqa chaymi huchayoq kasqaytayachakuruspay wañuypaqña kasqayta yacharqani. 10

Chaynamá allin kawsanaypaqpusawaqniy kamachikuyqa wañuyman pusawasqanta musyakuruni. 11

Huchallikuy-mi kamachikuy kasqanrayku engañawarqa hinaspam wañuyman apawarqa.

12 Chaywanpas leyqa Diospa qosqan kaspam allinpuni. Sapa kamachikuyqa

Diosmanta kasqanraykum allinpuni kasukunanchikpaq. 13 Hinaptinqa ¿chay-

na allin kamachikuychum wañuyman aparuwan? ¡Manapunim! Huchallikuymichay allin kaqwanraq wañuymanqa aparuwan hinaptinmi imam hucha kasqantayacharuni. Chaynapim kamachikuykunaqa yachachiwanchik huchallikuyqa llum-

pay mana allin kasqanta.14 Yachasqanchik hinam kamachikuykunaqa Diosmanta. Ñoqam ichaqa runalla

kaspay lliw runakuna hina huchapa munaychakusqan kani. 15 Kikiypunim mana

entiendekunichu. ¡Imachá kay pasawanpas! Imapas allin kaqtam rurayta munaniichaqa manam atinichu. Cheqnisqay mana ruray munasqaytaraqmi rurani. 16

Manamunasqayta ruraspaymi nini: “Kamachikuykunaqa allinmi” nispay. 17

Chaynaqamanam ñoqañachu mana allintaqa rurani aswanqa ñoqapi kaq hucham rurachi-wan. 18

Allin rurayta munaspaypas manam atinichu chaymi yachani allin rurayqasonqoypi mana kasqanta. 19

Allintaqa manam ruranichu munaspaypas aswanqamana munachkaspaypas mana allinllatam rurani. 20

Chaynaqa mana munasqayta

ruraspayqa, manam ñoqachu rurani aswanqa ñoqapi kaq hucham rurachiwan.21

Chaynaqa allin rurayta munaptiypas mana allinllamá ñoqapi kachkan. 22 Diospa

leyninmantam kusikuni sonqoymantapuni. 23 Ichaqa musyakunitaqmi allin munasqaypa

contranpi imapas peleasqanta, arí, chayqa presocharuwaspan huchaman pusawaqniymi.24

¡Imapiñataq rikukuni! Kay wañuyman apaqniy aychaymantaqa ¿pitaq libray-kuwanqa? 25

Diosllanchikmi Señorninchik Jesucristowan libraykuwan. ¡Paymanyágracias kachun! Kikillaymantaqa kaynam kani: Diospa kamachikuyninkunatamkasukuyta munani ichaqa runa kaspaymi huchata servini.

Chuya Espirituman hina imaynam kawsananchikmanta

81

Kunanqa Cristo Jesusman hukllawakuqkunataqa Diosqa manam condenanchu. 2 Je-

sucristorayku kawsachiwaqniy Espiritu kamachiwaspam libraykuwan huchallikuspaywañunaypaq kamachikuymanta. 3

Diosmi rurarun Moisespa kamachikuyninkunapa mana

ROMANOS 7, 8



2024

ruray atisqanta. Kamachikuykunata kasukuspaqa manam imayna salvakuyta atirqanchik-chu aychallapiraq kasqanchikrayku. Diosmi ichaqa Churinta kachamurqa huchanchikraykuwañunanpaq. Cristom runayarqa huchasapa kachkaptinchikpas ñoqanchik hina kananpaqchaymi Jesuspa cuerponpi Dios castigarqa huchata. 4

Chaynatam rurarqa kamachikuy-

kunaman hinaña kawsananchikpaq. Manañam kawsachkanchikqa aychanchikmanhinallañachu aswanqa Espiritupa munasqanman hinañam.5

Arí, aychaman hina kawsaqkunaqa aychaman hinallam imamantapas piensanku.Chuya Espirituman hina kawsaqkunam ichaqa paypa munasqanman hina imatapaspiensanku. 6

Aychaman hinalla piensaqkunaqa wañunqakum. Chuya Espirituman hinapiensaqkunam ichaqa hawkalla kawsakunqaku. 7

Aychaman hina piensaqqa Diospaenemigonmi. Paykunaqa manam Diospa leynin kasukuyta munankuchu nitaq atinku-chu. 8

Chaynamá aychaman hinalla kawsaqkunaqa Dios agradayta mana atinkuchu.9

Qamkunam ichaqa Diospa Espiritun qamkunapi kasqanrayku aychapa mu-nasqanta qepanchakuspa Chuya Espirituman hinaña kawsachkankichik. Cristopa

kachamusqan Chuya Espiritu huk runapi mana kaptinqa, payqa manam Cristopa-chu. 10

Sonqoykichikpi Cristo kaptinqa cuerpoykichikqa hucharaykum wañusqahina kachkan, espirituykichikmi ichaqa kawsachkan Dios allinpaqña chaskisup-tikichik. 11

Diosmi Jesucristota kawsarichimurqa. Paypa Espiritun qamkunapikawsaptinqa wañuq cuerpoykichiktam Dios kawsarichinqa hina chay Espiritunwan.

12 Chaynamá wawqe-panillaykuna, deberninchikqa manam aychaman hinalla kaw-

saychu. 13 Aychaman hinalla kawsaspaykichikqa wañunkichikpunim, Chuya Espiritupa

yanapakuyninwanqa mana allin rurasqaykichikta chinkachispam kawsankichikpuni.14

Diospa Espiritunpa pusasqankunaqa llapallanmi Diospa churin. 15 Chuya

Espiritutaqa chaskirqankichik manam sirvientekuna hina manchakuqllaña kanay-kichikpaqchu aswanqa Diospa churinña kanaykichikpaqmi chaymi Diosta ninchik:“Taytalláy” nispa. 16

Hina Chuya Espiritutaqmi sonqonchikpi willawaspanchikDiospa churinña kasqanchikta yachachiwanchik. 17

Churinña rikurirusqanchik-raykum prometekusqan herenciata Diosqa Jesucristomanwan kuska qowasunchik.Cristo hina ñakarispaqa paywan kuskataqmi hatunchasqa kasunchik.

Mayna sumaqmi kananchikmanta

18 Yachasqayman hinaqa, kunan ñakarisqanchiktaqa manam imawanpas tupachich-

wanchu Diospa sumaqllaña kaynin qawachiwananchikmanqa. 19 Diospa tukuy ima

unanchasqankunapas sinchillataña munaspankum suyachkanku churinkunata Diosreqsichinanta. 20

Lliw unanchasqakunapas mana valeqñam rikurirurqa, chaynaqa karqamanam kikillanmantachu, Diosmi chaynapaq munarqa conanzawan suyanankupaq.21

Lliw imapas unanchasqakunaqa tukuruqllam, ichaqa suyachkanmi Dios librananta.Churinkunata Dios hatunchaspan libraptinmi tukuy imapas paykunawan kuska libra-kunqa. 22

Yachasqanchikpi hinam kunankama Diospa tukuy ima unanchasqankunañakarichkan waqachkaq hina hinaspa wachakuywan ñakarichkaq warmi hina. 23

Aswan-qa ñoqanchikpas chaynatam ñakarichkanchik. Ichaqa ñam chaskirunchikña ChuyaEspirituta. Kunanqa waqaspam suyachkanchik Diospa churichakuykuwananchik pun-

chawta, chay punchawpim cuerponchikta libraykunqa.24

Conanzawan suyaptinchikmiDios salvawanchik. Conakuspaqa suyachkanchik mana rikusqanchikta chaskinanchik-paqmi. Chaynaqa ¿imapaqmá suyachwan makinchikpiña suyasqanchik kachkaptinqa?25

Suyasqanchikta manaraq qawachkaspaqa pacienciakuspam conanzawan suyananchik.

ROMANOS 8



2025

26 Pisi conanzayoq kaptinchikmi Chuya Espiritu yanapawanchik. Manam

imayna mañakuytapas yachanchikchu, ichaqa Chuya Espiritum Diosta mañapu-wanchik runapa mana atinan rimaykunawan. 27

Llapa runakunapa sonqon reqsiqDiosmi yachanpuni Chuya Espiritupa imam nisqanta. Payqa Diospa munasqan-

man hinam llapallan iñiqkunapaq mañapun.Manam pipas Diosmantaqa rakiwachwanchu

28 Munasqanman hinam Diosqa qayaykuwarqanchik. Chaymi yachanchik imaña

pasawaptinchikpas kuyaqninkunataqa Dios yanapawasqanchikta. 29 Diosqa ñawpaqman-

tapuni reqsiwaspanchikmi ñawpaqmantaraq tantearqa Churin Cristo hina kananchiktachaynapi Cristo llapallanchikpa piwi wawqenchik kananpaq. 30

Ñawpaqmantaraq tan-teaspantaqmi qayaykuwarqanchik. Qayaykuwaspanchikñataqmi mana huchayoqpaqñachaskiykuwanchik chaynata chaskiykuwaspanchikñataqmi hatunchawarqanchik.

31 Chaynaqa ¿ima nisunchiktaq? Dios allinninchikpi kaptinqa ¿pitaq imanawach-

wanpas? 32 Llapallanchikpa rantinchikpi Churin wañupuwananchiktapas Diosqamanam harkakurqachu, aswanraqmi paytaqa wañunanpaq entregaykurqa. Hinas-paqa ¿manachum paymanwan kuska tukuy imakunatapas qowasunchik? 33

Diosmana huchayoqpaqña chaskiwaspanchik akllaykuwachkaptinchikqa ¿pitaq imatapasniwaspanchik contranchikpi sayarinman? 34

Manam pipas condenawachwanchu.Cristom wañupuwarqanchik hinaspam Diospa *alleq lawninpi tiyachkan chaypim ño-qanchikpaq mañapuwachkanchik. 35

Manam pipas Cristopa kuyawasqanchikmantaqarakiwachwanchu. Makinpim kachkanchik ñakarispapas, llakipa intusqanña kaspapas,ñakarichinapaq qatikachasqaña kaspapas, mana pachayoqña kaspapas, wañuy patan-

piña kaspapas chaynataq wañukuspapas.36

Bibliapipas kayna qellqasqam kachkan:

Diosnilláy, tukuy punchawmiqamrayku wañuypa patanpi kachkaniku.Wañuchinankupaq apasqankuovejakunata hinam qawawanku.

37 Aswanqa Cristo kuyawaspanchik yanapawaptinchikmi lliw sasachakuykunata pa-

saypaqña vencerunchik. 38 Chayraykum yachani: Wañuptinchikpas, kawsaptinchikpas

manam imapas Diospa kuyakuyninmantaqa rakiwachwanchu nitaq angelkunapas nitaq

munaychakuqkunapas nitaq kunan kaqpas nitaq hamuq kaqpas nitaq mana rikusqan-chik atiyniyoqkunapas. 39

Puyupa altonkunapi kaqkunapas, uku-ukupi kaqkunapaschaynataq Diospa tukuy ima unanchasqankunapas manam rakiwachwanchu paypakuyawasqanchikmantaqa. Chaytam reqsichiwarqanchik Señorninchik Jesucristowan.

Diospa akllasqankunamanta

9 1 Mana llullakuspaymi cheqaptapuni Cristopa qayllanpi kayta nisqaykichik. Chuya

Espiritu ñoqawan kaptinmi concienciaywan nisqaykichik. 2 Sonqoypas nanarisqam

llumpa-llumpay llakisqa kachkani 3 castaykuna imaynam kasqanta qawaspay. Cristoman-

tapas rakikuruymanmi condenasqa kanaypaq sichu chay rurasqaywan judiomasiykunalliw salvakuptinkuqa. 4 Paykunaqa Diospa churichakuykusqan Israelpa mirayninkunam.

Diosmi hatu-hatun sumaq kayninta paykunaman qawachirqa hinaspam contratokunatapaykunawan rurarqa. Kamachikuyninkunata qospanmi imaynam yupaychanankupaq

ROMANOS 8, 9



2026

yachachirqa promesankunata qospan. 5 Paykunaqa ñawpa abueloykupa mirayninmi,

castaykumantataqmi Cristopas runa kayninman hinaqa nacemurqa. Payqa tukuy imapimunaychakuq Diosmi hinaspaqa ¡wiña-wiñaypaqyá yupaychasqa kachun! Amén.

6 Ama piensaychikchu Diospa promesankuna mana cumplikusqantaqa. Manam

Israelpa llapallan mirayninkunachu Diospa akllasqankunaqa kachkan.7

Manataq-mi Abrahampa llapallan mirayninkunachu Diospa churinqa. Chaymi Dios nirqa:—Cheqap castaykikunawan sutichasqaqa kanqa Isaacllamantam —nispa.8

Chaynaqa manam imananchu pipa miraynin kaypas Diospa churin kanapaqqa.Aswanqa Diospa promesanman hina naceqkunallam Abrahampa cheqap miray-ninkuna hinaqa kanku. 9

Kaynatamá Abrahanman Dios prometerqa:—Watamanmi Kunan hinatapuni kutimusaq hinaptinmi warmiki Sarapas wa-

wayoqña kanqa —nispa.10

Chaynataqmi abuelonchik Isaacpa warmin Rebecapas paypata wiksayakurqamellizota. 11

Chaymi paykuna manaraq nacespa allinta otaq mana allintapas ru-

rachkaptinku 12 Rebecata Dios nirqa:—Puntata nacemuqmi sullkanta servinqa —nispa.13

Bibliam nin:—Jacobtam kuyarqani Esautañataqmi cheqnirqani —nispa.Chaynapimá Diosqa runakunapa imam rurasqantapas mana qawaspan munas-

qanman hina akllaykun.14

¿Imanisuntaq kaykunamanta? ¿Diosqa mana allintachum rurachkan? ¡Mana-punim! 15

Moisesmanpas kaynatam nirqa:—Kuyapayasaqmi kuyapayay munasqayta hinaspam llakipayasaqtaq llakipayay

munasqayta —nispa.16 Chaynaqa runakunataqa Diosqa kuyapayaspallam akllan, manam munaptillanku-

chu nitaq kallpanchakuptillankuchu. 17 Bibliapipas Diosmi Rey Faraonta nirqa kaynata:

—Qamtaqa hatarichirqayki qamnintakama atiyniyta runakunaman qawachi-naypaqmi chaynapi sutiy lliw kay pachapi willakusqa kananpaq —nispa.

18 Chaynamá Diosqa munarispaqa pitapas kuyapayarin. Chaynataqmi munaris-

paqa pipa sonqontapas rumiyaykachin.19

Chayna kaptinqa niwankichá:—Tukuy ima rurasqanchikkuna Diospa munasqallan kaptinqa ¿imanasqataq

huchasapapaq hapiwanchik? —nispa.20 Ichaqa ¿pimá qamqa kanki Dioswan churanakunaykipaqqa? Yaqachum llin-

kamanta rurasqa manka ruraqninta ninman:—¿Imanasqataq kaynata ruraruwanki? —nispa.21

Manka ruraqqa imam munasqantam ruran llinkamantaqa. Munarispaqa kuyayllapaqmankatam ruranman, hina chay llinkallamantam ruranmantaq llutapu mankatapas.

22 Chaynaqa Dioswanqa manam churanakunachu. Payqa reqsichiytam munarqa

piñakuyninta hinaspa atiyninta. Chaywanpas ñutupanapaq manka hina casti-gopaqña kachkaptinpas pacienciaykuspam aguantachkanraq. 23

Chaynataqmikuyayllapaq mankamanta hina ñoqanchikmantapas kuyapayarikurqa llumpay

hatun sumaqllaña kayninta reqsichikunanpaq. Ñawpaqmantapunim prepara-wachkanchik payman rikchakuqña sumaqllaña kananchikpaq. 24 Chaynatamá

Dios qayaykuwarqanchik wakinninchikta judiokunamanta wakinninchiktañataqmana judio kaqkunamanta. 25

Oseaspas Diospa nisqantam kaynata qellqarqa:

ROMANOS 9



2027

Mana runaykunañachu kankichiknisqaykunatam kunanqa:“Runaykunañam kankichik” nisaq.Ñawpaq mana kuyasqaykunatam

“Kuyasqaykunañam kankichik” nisaq.

26 Hina chaypitaqmi nichkan:Maypim nisurqankichik:“Qamkunaqa manam runaykunachu kankichik” nispa.Chaypim nisunkichik:“Qamkunaqa kawsachkaq Diospa churinñam kankichik” nispa.

27 Isaiaspas Israelpa miraynin judiokunamantam nirqa:

Lamar qochapi aqo hinaña kaspapasIsraelpa castankunaqa salvakunqa wakillanmi.

28 Señorqa prontom nisqanta cumplinqapunikay pachapi llapallan kaqkunawan, nispa.

29 Ñawpaqtaraqmi Isaias nirqa:Llapallan Kamachiq Señor Diosmana saqeykuwaptinchikqa

otaq ñoqanchikmanta as mirayllatapasmana puchuykachiptinqakunallanmi Sodoma llaqta hinakachkachwanchik karqa.Chaynallataqmi Gomorra llaqtamanñarikchakuchwanchik karqa.

Judiokunapa mana kasukusqanmanta

30 Chaynamá mana judio kaqkunapas iñisqankurayku mana huchayoq hinaña

Diospa chaskisqan rikurirunku ñawpaqtaqa mana maskachkaspankupas.31

Judio-kunam ichaqa kamachikuykunata kasukuyta munarqaku mana huchayoq hinaDiospa chaskisqan kanankupaq, aswanqa manam atirqakuchu. 32

¿Imanasqamámanaqa atirqakuchu? Paykunaqa Diosman mana conakuspankum agradaytamunarqaku rurasqallankuwan. Mana conakuyta munaspankum rumipi hayta-kuchkaq hina urmaykurqaku. 33

Bibliapipas nichkanmi kaynata:

Ñoqam Sion Moqopi churanimitkana rumita.

Ñoqam Sion Moqopi churaniurmachikuq hatun rumita.Manam hukmanyanqachupipas chay rumipi conakuqqa.

ROMANOS 9



2028

10 1 Wawqe-panillaykuna, tukuy sonqoywanmi Diosninchikta mañakuchka-

ni judiokuna salvakunankupaq. 2 Reqsisqayman hinam paykunaqa tukuy

sonqowan Dios serviyta munanku, aswanqa manam imaynam agradayta yachanku-chu. 3

Manataqmá yachankuchu imaynanpim runataqa mana huchayoqpaqña Dios

chaskisqantapas hinaspam kikinkupa rurasqankunallawan Diospa chaskisqan kaytamunarqaku, chaynapim Diospa munasqanta mana kasukurqakuchu. 4 Cristo hamus-

panmi kamachikuykunaman hapipakusqanchikta chinkarachirqa chaynapi paymanllapallan hapipakuqkunaqa mana huchayoqpaqña Diospa chaskisqan kananchikpaq.

5 Kamachikuykunata kasukuspa mana huchayoqpaq Diospa chaskisqan kanan-

chikmantaqa Moisespas ñam nirqaña kaynata:—Pipas lliw kamachikuykunata cumpliqqa chayraykum kawsanqa —nispa.6

Aswanqa iñikuspallanchik, mana huchayoqpaqña Diospa chaskisqan kanan-chikmantaqa kaynatam nin:

—Ama piensaychu sonqoykipi: “¿Pitaq hanaq pachaman rinqa Cristota urayka-

chimunanpaq?” nispa. 7 Amataq niychu: “¿Pitaq uku-uku pozoman rinqa Cristotawañusqakunamanta kawsarichimunanpaq?” nispapas. 8

Moisesmi nin:—Diospa palabranqa cumplinaykipaqmi kachkan hichpallaykipiña, simillayki-

piña hinaspa sonqollaykipiña —nispa.Chaytamá willakuniku: “Jesucristoman iñikuychik” nispa. 9

Jesusqa Señor kasqan-ta willakuspaykiqa chaynataq payta Dios kawsarichimusqanta tukuy sonqoykiwancreespaykiqa salvasqam kanki. 10

Sonqonchikwan creeptinchikmi mana huchayoq-paqña Dios chaskiwanchik hinaspam Jesucristomanta willakuptinchik salvawanchik.

11 Bibliam nin:

—Manam hukmanyanqachu pipas paypi conakuqqa —nispa.12 Chaynaqa judiokunaqa mana judio kaqkunawan iguallam kanku. Señorninchikqa

lliwchanchikpaqmi chullalla. Payqa chaninninpim qowanchik llapallan mañakuqkuna-man. 13

Chaynaqa: “Señorlláy” nispa mañakuqtam payqa salvaykunqa. 14 ¿Imaynatamá

mañakunqaku payman mana iñichkaspankuqa? ¿Imaynataqmá iñinqaku paymantamana uyarichkaspankuqa? ¿Imaynataq uyarinqaku pipas paykunaman mana willach-kaptinqa? 15

¿Imaynatataq willakunqaku mana pipas kachachkaptinqa? Bibliam nin:—¡Ima sumaqmi allin noticia willakuqkunapa chayamusqanqa! —nispa.16

Aswanqa manam llapallankuchu allin noticiataqa kasukunku. Isaiasmi nirqa:—Señorlláy, willakusqaykutaqa ¿pitaq creerqa? —nispa.17 Chaynaqa Jesucristomantam willakunapuni chayta uyarispanku iñikunankupaq.18

Aswanqa tapukunim: ¿Manachu llapallanku uyarirqaku? ¡Paykunaqa uyarir-qakupunim! Bibliam nin:

Voznillanmi lliw mundopahawankama mastakurun.Palabranmi kay pachapacantonkama chayaykurun.

19

Nikunitaqmi: ¿Manachum judiokunaqa yacharqaku? ÑawpaqmantaraqmiMoiseswan Dios kaynata rimachirqa:

Mana valeq huklaw runakunawanmi sientirachisqaykichik.

ROMANOS 10



2029

Mana umayoq runakunawanmi piñarachisqaykichik.

20 Isaiaspas mana manchakuspanmi Diospa nisqanta nirqa kaynata:

Mana maskaqniykunam ñoqata tariwarqa.Mana imapas mañakuqniykunam asuykamuwarqa.

21 Isaiasqa Israelpa mirayninkunamantapas kaynatam nirqa:

—Tukuy punchawmi makiyta haywarayarqani mana kasukuq kutipawaqniyrunakunaman —nispa.

Judiokunaqa wakillan salvakunankumanta

11

1 Chaynaqa ¿Israelpa castantaqa Diosqa cheqnipakurunchu? ¡Manapu-

nim! Ñoqapas kani Israelpa castanmi Abrahampa miraynin Ben jaminpa

ayllunmanta kaq. 2 Diosqa manam qepanchakunqachu ñawpaqmantapuni akllas-qan runankunataqa. Yachasqaykichikman hinam Bibliapi willawanchik imaynamDiosta Elias mañakuspan Israelpa contranpi rimasqanta, paymi nirqa:

3 —Señorlláy, qanmanta willakuqkunatam wañurachinku hinaspam tuñi-

rachinkutaq altarnikitapas chaymi sapallayña qeparuni aswanqa ñoqatapaswañurachiwaytam munachkanku —nispa.

4 Chaymi Diosñataq nirqa:

—Qanchis waranqa runakunatam puchuchikurqani, paykunaqa manam qonqo-rakurqakuchu Baal sutiyoq taytachamanqa —nispa.

5 Kunanpas kachkanraqmi favorecespan Diospa akllasqan wakin judiokuna.6

Chaynaqa favorecewaspallanchikmi imapas rurasqanchikta mana qawaspa Diosqaakllaykuwanchik. Mana chayqa favorecewasqanchikqa manachá favorñachu kanman.

7 Chaynam Israelpa mirayninkunaqa munasqankuta mana hayparqakuchu.

Diospa akllasqankunam ichaqa paypa chaskisqanña rikurirunku. Wakinpa son-qonñataqmi rumi hina rikurirun 8

Bibliapa nisqanman hina:—Diosmi sonqonkuta rurarun mana sientiqta chaynapi qawakuchkaspapas

mana rikukunankupaq hinaspa uyarichkaspapas mana entiendenankupaq. Chay-namá kunankamapas kachkanku —nispa.

9 Davidpas kaynatam nirqa:

Convido rurasqankupas trampa hinayá rikuriruchun.Convido rurasqankupas toqlla hinayá rikuriruchun.Urmaykunankupaqyá chaynaqa rikuriruchun.Castigachikunankupaqyá chaynaqa rikuriruchun.

10 Paykunapa ñawintayá tutayarachiy.Tukuy tiempoyá wasankutapas kurkurayachiy.

Mana judio kaqkunapas imaynanpim salvakusqanmanta

11

Chaynaqa ¿urmaykuspankuqa pasaypaqñachu judiokunaqa Diosmanta karuncha-kurun? ¡Manapunim! Aswanqa paykuna mana kasukuptinkupas mana judio kaqkunamkunanqa salvakunmankuña, chaynapi judiokunapas envidiakuspanku aswan-aswanmaskanankupaq. 12

Chaynaqa judiokunapa pantayman wichiykusqanku llapa runaku-

ROMANOS 10, 11



2030

napa allinninpaq kachkaptinqa hinaspa pierderusqanku mana judiokunapa allinninpaqkachkaptinqa ¡mayna allinraq kanman huntallaña judiokuna Diosman kutirikuptinkuqa!

13 Ichaqa mana judio kaqkuna, kaytam nikichik: Diosqa akllaykuwarqa *apostol-

nin kaspay qamkunaman willakunaypaqmi chaymi tukuy sonqoywan rurachkani14

chayta qawaykuspanku wakin castaykunapas qamkunamanta envidiakuspankusalvakunankupaq. 15 Judiokunata Dios qepanchakuruptinmi llapallan runakuna

Dioswan *allinyanakurunku. Chaynaqa ¡mayna allinraq kanqa judiokunata Dioschaskiykuptinqa! ¡Wañuymanta kawsarimuchkaq hinachá kanqaku! 16

Judioku-namantayá nisqaykichik kaynata tupachispay: Huk kaqnin tantakuspan puntataDiospaq rakipuptinqa, llapallan tantam Diospaña rikurirun. Chaynataqmi sachapasapinpas Diosman qosqa kaptinqa kallmankunapas paypaña rikurirun.

17 Allin aceitunas sachapa kallmanta kuchuruspa huk purun aceitunas sachapa

kallmanwanña injertachkaq hinam, wakin judiokuna Diosmanta karunchakurup-tin qamkunaña taqrusqa karunkichik. Chaymi allin aceitunas sachapa sapinwan

alimentasqa hinaña kachkankichik. 18 Chaynaqa judiokuna kuchusqa kallmakunahina kaptinkupas amayá qamkunaqa alabakuychikchu. Qamkunaqa kallmakunahinallam kankichik, manam kallmakunachu sapinkunataqa alimentan aswanqasapinkunam llapallan kallmankunataqa kawsachin.

19 Icha alabakuchkanki:

—Kuchusqaqa karqaku ñoqayku injertasqa kanaykupaqmi —nispa.20

Arí, rakisqam karqaku mana iñisqankurayku, chaymi iñispallaykichik qam-kunaña paykunapa sitionpi kachkankichik. Chaynaqa Diospa qayllanpiqa amayáhatun tukuychikchu aswanqa manchakuychikyá. 21

Chay sachapa kallmankunatapas

kuchuchkaq hinam judiokunata Dios wischururqa, chaynam qamkunatapas wischu-rusunkichikman. 22 Qawachkankichikmi Diosninchik allin kasqantaqa chaynataq

castigakuq kasqantapas. Mana kasukuqkunatam castigarqa qamkunamantañataqmikuyapayarikurqa kuyakuyllanman hapipakuptikichik. Mana chayqa wakinkuna hina-chá wischusqa kawaqchik. 23

Chaymantañataqmi judiokuna iñikuptinkuqa huktawaninjertachkaq hina sitionman Dios paykunata kutiykachinqa. Diosqa atiyniyoqmihuktawan kutiykachinanpaq. 24

Mana judio kaptikichikmi purun aceitunas sacha-manta kuchusurqankichik allin sachamanña injertachkaq hina taqrusunaykichikpaq,chaynatam rurarqa mana taqrunapaq hina kachkaptikichikpas. Chay allin aceitunassachapa kikin kallmanpuni kachkaspaqa judiokunaqa aswan faciltam kutiykunqaku.

Haykapim llapallan judiokunaqa salvakunankumanta

25 Wawqe-panillaykuna, kunankama manaraq pipapas yachasqan yachanaykichiktam

munani chaynapi ama yachaq tukuq kanaykichikpaq. Wakin judiokunam sonqonkutarumiyarachinku ichaqa kaynam kanqaku huntallaña mana judio kaqkuna yaykunanku-kama. 26

Chay pasakuptinñam llapallan judiokunaqa salvakunqa. Bibliam nin kaynata:

Sion llaqtamantam hamunqa libraqnikichikhinaspam Jacobpa mirayninkunata cambianqa mana rurasqankumanta.

27

Chaynapim contratoyta cumplisaq huchankuta qechuspay.28

Judiokunaqa Cristomanta allin noticiakunata mana chaskispankum Diospaenemigon kachkanku qamkunaña yaykukunaykichikpaq. Chaywanpas Diosqa pay-

ROMANOS 11



2031

kunataqa kuyanraqmi abuelonkumantaraq akllasqan kasqanrayku. 29 Chaynamá

qowasqanchiktaqa hinaspa qayaykuwasqanchiktaqa Diosqa mana qechuwanchik-chu. 30

Ñawpaqtaqa manam kasurqankichikchu Diosta, kunanmi ichaqa judiokunaDiosta manaña kasukuptinku qamkunamantaña Dios kuyapayarikun. 31

Chay-

nallataqmi kunanpas judiokunaqa Diosta mana kasunkuchu qamkunata Dioskuyapayasunaykichikpaq hinaptin paykunapas Diospa kuyapayakuyninta haypa-nankupaq. 32

Llapallanchik mana kasukusqanchikraykum hina huchallapi Diospresocharuwarqanchik chaynapi llapallanchikmanta Dios kuyapayarikunanpaq.

33 ¡Mayna allinmi Diosninchikqa! ¡Payqa tukuy yachayniyoq kaspanmi tukuy

imata reqsin! ¡Pitaq yachanman imam munasqantawan imam ruranantaqa! 34 Chaynaqa: ¿Pitaq yachanman Señorpa imam piensasqanta?

¿Pitaq atinman pay consejayta? 35 ¿Pitaq Diosmanqa imallantapas qoykunman

chay qosqanta kutichipunanpaq?36

Paymantam tukuy ima kachkan. Paymi tukuy imata unancharqa. Payllapaq-taqmi llapallan imakunapas. Payllayá yupaychasqa kachun wiña-wiñaypaq. Amén.

Diosllapaqña kawsananchikmanta

12 1 Chaynaqa wawqe-panillaykuna, Diosninchikpa kuyapayakuyninraykum

ruegakuykichik, cuerpoykichiktaqa Diosmanyá qoychik kawsachkaq ofren-data hina hinaspayá payllapaqña kawsaychik agradowan chaskisunaykichikpaq.

Kaynatam sonqoykichikmantapuni Diostaqa yupaychanaykichik. 2 Amayá runaku-napa imaynam kunan tiempopi kawsasqallantaqa qatipakuychikchu aswanqa imampiensasqaykichiktayá allinmanña tikraychik chaynapi vidaykichik aswanraq mo-soqyananpaq. Chaynata kawsaspam yachankichik Diospa munasqanta, imam allinrurayta, imam agradonpaq kasqanta hinaspa imam allinpuni kasqanta.

3 Yachachinaypaq Dios favoreceykuwaptinmi llapallaykichikman nimuykichik:

Amayá pipas piensachunchu kikillanmanta hatun tukuspaqa. Aswanqa allintayuyaymanaspayá sapakama imaynam kasqaykichikta reqsikuychik Diospa qo-susqaykichik iñiynikichikman hina. 4

Cuerponchikwanyá tupachisunchik: Huklla

cuerponchik kachkaptinpas achkallañam partenkunaqa hinaspam sapakamaservikun imapas ruranapaq. 5

Chaynataqmi ñoqanchikpas achkallaña kachkas-papas Cristoman hukllawakuspanchikqa chullallaña kachkanchik, huk cuerpopapartenkuna hina kachkaspapas llapanchikmi hukllaña kachkanchik.

6 Diosmi atiyta qoykuwanchik imapas ruray atinanchikpaq. Chaytam qoykuwanchik

favorecewasqanchikman hina. Chaynaqa sichum Dios paymanta willakuq kanan-chikpaq favorecewarqanchik hinaptinqa chaskisqanchik iñiyninchikman hinayáwillakusun. 7

Sichu yanapakuqllaña sonqota qoykuwaptinchikqa yanapakusunyá. Allinyachachikuq kayta qoykuwaptinchikqa yachachisunyá. 8

Pipas wakinkunata rima-payaspan kallpanchay yachaqqa, chaytayá rurachun. Imankunapas wakinkunamanrakiykuqqa tukuy sonqonwanyá qoykuchun. Pipas imaynam kamachikuyta yachaspaqaallintayá kamachichun, pimantapas llakipayarikuqqa kusikuywanyá yanapaykuchun.

ROMANOS 11, 12



2032

Iñiqkunapa imam rurananmanta

9 Cheqaptapuniyá kuyanakuychikqa. Mana allin kaqkunata cheqnipakuspayá imapas

allin kaqkunata ruraychik. 10 Wawqe-panintin hinayá lliwchaykichik sumaqllataña ku-

yanakuychik. Respetanakuspayá wakinnikichikta imapipas aswan allinpaq hapiychik.11 Kallpanchakuychikyá, amayá qellaqa kaychikchu, tukuy sonqoykichikwanyá

Señorninchikta serviychik.12

Conanzawan suyasqaykichikmantayá kusikuspa kawsaychik, ñakarispaqayachaychiktaq pacienciakuyta. Tukuy tiempoyá Diosta mañakuychik.

13 Diosman iñiqkunatapas imam necesitasqanpiyá yanapaykuychik. Wasikichik-

pi samakuy munaqtapas allintayá chaskiykuychik.14

Amayá ñakaychikchu ñakarichisuqnikichikkunataqa, aswanqa Diospa bendi-cionnintayá mañapuychik.

15 Kusikuqkunawan kusikuychik, waqaqkunawan waqaychik.

16 Huk sonqollayá kawsaychik. Ama imamantapas hatunchakuspayá humilla-kuspa kawsakuychik, amataq llumpay yachayniyoqpaqpas hapikuychikchu.

17 Runakuna mana allinta rurasuptikichikqa amayá chaynatachu kutichiychik.

Runakunapa qayllanpiqa allin kaq ruraytayá munaychik. 18 Atisqaykichikman hi-

nayá imatapas ruraychik llapallanwan hawkalla kawsanaykichikpaq. 19 Kuyasqay

wawqe-panillaykuna, amayá pitapas vengakuychikchu aswanqa Señorpa makin-man churaychik pay castigananpaq. Paymi Bibliapi nin:

Mana allin ruraqkunataqa kikiypunim castigasaq.

Mana allin rurasqanman hinam pagapusaq.20 Nichkantaqmi:

Enemigoyki yarqaymanta kaptinqa mikuykachiy.Yakunayaptinqa yakuta qoykuy.Kaynata ruraptikiqaenemigoykipa uyanmi penqakuymanta pukayanqa.

21 Amayá mana allinwanqa vencechikuychikchu aswanqa mana allintayá ven-

ceychik allin kaqkunata ruraspa.

Autoridadkuna kasukunamanta

13 1 Lliwchaykichikyá kasukuychik autoridadnikichikta. Manam atiyniyoqchu

kanmanku Dios mana churaptinqa. Kunan kaq autoridadkunapas kachkanDiospa churasqanmi. 2

Chaynaqa autoridadkunapa contranpi pipas sayariqqa Diospakamachikusqanpa contranpim kachkan, chayna sayariqkunaqa castigasqam kanqa.3

Allinta ruraqkunaqa manam manchakunchu kamachikuqkunataqa, mana allintaruraqkunam ichaqa manchakunku. Autoridadkunata mana manchakuyta munaspay-kiqa allinta kawsakuy, chaynapim autoridadkunapas alabasunki. 4

Paykunaqa Diosta

servinanpaq churasqam kachkanku qamkunapa allinnikichikpaq. Mana allinta kaw-saspaqa manchakunaykim. Manam autoridadkunaqa yanqapaqchu atiyniyoq kankuaswanqa castiganankupaqmi. Diosqa paykunataqa churarqa mana allin ruraqkuna-ta castigananpaqmi. 5

Chaynaqariki autoridadkunataqa kasukunanchikmi, manam

ROMANOS 12, 13



2033

castigota manchakuspallachu aswanqa sonqonchikpi deberninchikta yachakuspam.6

Chayraykum qamkunaqa impuestotapas pagankichik. Autoridadkunaqa sapa pun-chawmi llamkachkanku rurasqankuwan Diosta servispanku.

7 Pimanpas qopunaykichik kaptinqa qoychikyá. Impuestota otaq predios-

ta qonaykichik kaptinqa qoychikyá. Pipas respetana kaptinqa respetaychikyá,hatunchanapaq kaptinqa hatunchaychikyá. 8 Ama pitapas debekuychikchu,

debespaqa-debenakuychik kuyakuyllata. Pipas runamasinta kuyaqqa kamachi-kuykunatam cumplirunña. 9

Kaynatam wakin kamachikuykunapas niwanchik:—Amam hukwanqa pierdekunkichu, amam pitapas wañuchinkichu, amam su-

wakunkichu, amam munapayankichu —nispa.Aswanqa kaykunapiwan wakin kamachikuykunaqa hukllawakun: “Kuyankim runa-

masikita kikikita hina” niq kamachikuypim. 10 Pipas kuyakuqqa runamasintaqa manam

imananchu. Chaynaqa kuyanakuspam kamachikuykunata allinta cumplinchik.11

Hinaptinqa yachachkankichikmi ima tiempopim kawsasqanchikta. Ñam rikcha-rinaykichik horaña. Cristoman iñisqanchik punchawmantam ña hichpamuchkanñacuerponchik salvaykuwananchikpaq punchaw. 12

Mana allin tiempom pasachkanñatuta hina hinaptinmi achkiramunqaña. Chaymi mana allin rurasqanchikkunataqa sa-qenanchikña tutayaypi mana purichkaq hina. Armasqa soldado hinayá kanchaywanpachasqa purisun. 13

Chaynaqa allintayá kawsasunchik punchawpi allinta purichkaqhina, kawsasunqa amayá allin mikukuyllapichu, sinkakuyllapichu, hukwan-huk-wan tupakuyllapichu, liryanakuyllapichu nitaq envidianakuyllapichu. 14

Aswanqaimaynam soldado armawan churakuchkaq hinayá Señorninchik Jesucristowan de-endechikuychik, paytayá kasukuychik aychapa munasqallanta ama ruraspa.

Wawqe-panintinqa ama penqanakunamanta

14 1 Pipas pisi iñiyniyoq kaptinqa ama imamantapas atipanakuspayá allinlla-

ta chaskiykuychik. 2 Wakinmi ninku:

—Llapallan mikuykunaqa allinmi —nispa.Wakinñataqmi pisi iñiyniyoq kaspanku aychataqa mana mikunkuchu. 3

Chay-naqa tukuy imapas mikuqqa amayá penqachunchu wakinkunata, aychata manamikuqpas amataqyá juzgachunchu tukuy ima mikuqtaqa. Chay runatapas Diosqachaskinmi. 4

¿Pitaq qamqa kanki hukpa sirviententa juzganaykipaqqa? Señor-

ninchikmi sirvientenkunataqa juzganqa allin otaq mana allin kasqanmantapas.Paymi sirvientenkunataqa atiyninwan allinta sayachinqa.

5 Wakinkunañataqmi ninku:

—Kay-wak punchawmi aswan allinqa —nispa.Wakinñataqmi lliw punchawkunata igualpaq hapinku. Chaynata piensaspan-

kuqa sapakamayá sonqonkupa nisqanman hina rurachunku. 6 Pipas huk kaq

punchawpi samaspaqa Señorta yupaychananpaqmi samachkan chaynataqmitukuy imakunapas mikuqqa chaynata rurachkan Señorta yupaychaspa, chaymikuymantam Diosman graciasta qon. Aychata mana mikuqpas chaynataqa ru-

rachkan Señorta yupaychaspanmi, paypas Diosmanmi graciasta qon.7 Manam mayqanllanchikpas kawsachkanchikqa kikillanchikpaqchu, nitaqmi

wañukuspanchikpas wañukusunqa kikillanchikpaqchu. 8 Kawsaspanchikqa Señornin-

chikpaqmi kawsachkanchik, wañukuspanchikqa Señorninchikpaqtaqmi wañukusun.

ROMANOS 13, 14



2034

Chaynaqa wañuspapas kawsaspapas Señorninchikpam kanchik. 9 Cristoqa wañurus-

pam kawsarimurqa wañuqkunapipas kawsaqkunapipas munaychakunanpaq.10

Ichaqa ¿imanasqamá qamqa wawqekitaqa juzgachkanki hinaspataq penqach-kanki? Lliwchanchikmi Diospa qayllanman rikurisunchik juzgawananchikpaq.11

Chaynatam Bibliapipas Señorninchik niwanchik:Kikiyrayku juraspam nini:Qayllaypim qonqorakunqaku llapallan runakunaqa.Llapallankum ñoqata yupaychawanqaku paykunaqa.

12 Chaynaqa sapakamam Diosninchikman cuentata qosunchik.

Wawqe-panikunata ama huchaman urmachinamanta

13 Chaynaqa amañayá kikinchikpuraqa juzganakusunchu aswanqa munaychik

wawqe-panikichik ama hukmanyanantayá nitaq huchamanpas urmaykunantayá.14 Señor Jesuswan huklla kaspaymi yachanipuni ima mikuypas mana huchallichiwas-qanchikta aswanqa pipas chay mikuy huchallichisqanta piensaptinqa, arí, paypaqqahucham. 15

Ichaqa sichum imapas mikusqaykiwan wawqekita hukmanyachinki hinas-paqa manañam kuyachkankiñachu. Amayá munaychu imapas mikusqaykirayku pipashuchaman wichiykunantaqa. Paypaqpas Cristom wañupurqa. 16

Chaynaqa cuidakuy-chikyá chay allin rurasqaykimanta ama rimanankupaq. 17

Diospa munaychakusqanpikawsakuyqa manam mikukuyllachu nitaq upyakuyllachu aswanqa Chuya Espiritupayanapakuyninwan allinta ruraspa hawkalla kusisqa kawsakuymi. 18

Kaynatapunipipas Cristota serviqqa Diospa agradonpaq kaptinmi runakunapas allinpaq hapinku.

19 Chaynaqa hawkalla kawsakuytayá munasun chaynapi iñiqmasinchikkunawanaswan wiñachinakunanchikpaq. 20

Amayá Diospa rurasqantaqa chinkachiychik-chu iñiqmasikikunapa hukmanpaq qawasqanta mikuspallaykiqa. Yachanchikñamllapallan mikuykunaqa allin kasqanta ichaqa manam allinchu kanman imapasmikurusqaykiwan wakinkunata huchaman wichiykachiynikiqa. 21

Allinmi kan-man aychata mana mikuspayki vinotapas mana tomaynikiqa. Amayá imatapasruraychu chaywan iñiqmasikita ama wichiykachinaykipaq. 22

Kaykunamantapiensasqaykitaqa sonqollaykipi waqaychaspayá Diosllaman willay. Kusisqampipas imapas rurasqanmanta sonqon “allinmi” niptinqa. 23

Pipas iskayrayastinmikuqmi ichaqa huchallikuchkan mana allinpaq hapichkaspan mikusqanrayku.

Chaynaqa mana allinpaq hapichkaspanchik imapas ruraruyqa hucham.

Runamasinchikpa allinninpaq kawsanamanta

15 1 Iñiyninchikpi mana iskayrayaqkunam pisi iñiyniyoqkunata iskayrayas-

qankupi yanapananchik. Chaynaqa amayá kikillanchiktachu agradakusun.2

Sapakamayá runamasinchikta agradasun paypa allinninpaq ruraspa chaynapi iñis-qanpi wiñananpaq. 3

Manam Cristopunipas kikillantachu agradakurqa, Bibliam nin:—Diosnilláy, kamiqnikikunapa kamikuyninmi ñoqaman wichiykuwarqa —nispa.4

Bibliapi imapas qellqasqa kaqkunaqa yachananchikpaqmi kachkan. Chaynapi

pacienciakuspa hinaspa kallpanchakusqa, conanzallawanña suyananchikpaq.5

Pa-cienciachiwaspanchik sonqonchik tiyaykachiq Diosyá yanapaykusunkichik imaynamJesucristopa yachachisqanman hina huk sonqolla kanaykichikpaq 6

chaynapi huk simillaSeñorninchik Jesucristopa Taytan Diosninchikta llapallaykichik yupaychanaykichikpaq.

ROMANOS 14, 15



2035

Allin noticiaqa mana judiokunapaqpas kasqanmanta

7 Chaynaqa Diosninchik yupaychasqa kananpaqyá llapallaykichik allinllata chaskina-

kuychik imaynam Cristopas ñoqanchikta chaskiykuwasqanchikman hina. 8 Kaywanqa

nichkaykichik Cristoqa judiokunata servinanpaq hamusqantam, hamurqaqa Diosqa cona-kunapaq kasqanta yachachinanpaqmi. Payqariki hamurqa ñawpaq abueloykuman Diospapromesan qosqanta cumplinanpaqmi. 9

Chaynataqmi Cristoqa hamurqa Diosninchik kuya-payarikuqllaña kasqanmanta mana judio kaqkunapas yupaychanankupaq, Bibliam nin:

Chayraykumriki nacionkunapipas qamtaña yupaychallasqayki.Chayraykumriki sutikimantapas qanmanña takipullasqayki.

10 Bibliaqa nichkantaqmi:

Nacionkuna, Diospa runankunawanyákusikuychik llumpayta.

11 Huklawpipas nichkantaqmi:

Nacionkuna, llapallaykichik Señorta alabaychik.Runakuna, llapallaykichik Señorta yupaychaychik.

12 Isaiaspas kaynatam nirqa:

Sachapa sapin ikllimuq hinamIsaipa miraynin rikurimunqa.Nacionkunata gobiernananpaqmi payqa hamunqa.Chaymi paykunaqa paypi conakuspa suyanqa.

13 Conanzawan kawsachiqninchik Diosninchikyá qamkunata kusikuyllawan-

ña huntaykususpaykichik hawkayachisunkichik payman iñiptikichik, chaynapiChuya Espiritupa yanapakuyninwan aswan-aswan conakuspa suyanaykichikpaq.

14 Wawqe-panillaykuna, ñoqaqa yachanim qamkunaqa allin runakuna kasqayki-

chikmanta, qamkunaqariki tukuy allin kaqkunata yachaspam allin conse jokunataqonakunkichik. 15

Kay cartapim ichaqa mana imatapas pakaspay qellqamuchkay-kichik tukuy kaykunata mana qonqarunaykichikpaq. Chaynataqa nichkaykichikservinaypaq Dios favorecewaptinmi. 16

Jesucristotaqa Servichkani mana judiokaqkunaman Diosmanta allin noticiakunata willakuspaymi, chaynapi paykunataChuya Espiritu *chuyanchaptin allin ofrendata hina Dios chaskinanpaq.

17 Jesucristoraykullam ñoqaqa hatunchakuyman Diosta servispay. 18

Chaynaqa Cris-topa imam rurasqallanmantam ñoqaqa rimayta munani. Paymi atiyninta qowarqawillakuptiy hinaspa ruraptiy mana judio kaqkunapas payta kasukunankupaq. 19

Pay-

punimá señalkunata hinaspa *milagrokunata rurachiwarqa. Tukuy kaykunaqa ChuyaEspiritupa atiynillanwanmi. Chaynatamá Cristomanta allin noticiakunata tukuyhinastinman rispay willakurqani, willakurqaniqa Jerusalenmanta Ilirico lawkamam.20

Chaynamá Cristomanta manaraq yachasqanku llaqtakunapi allin noticiakunata

ROMANOS 15



2036

willakurqani sinchillataña munaspay. Chaynataqa rurarqani hukpa qallarisqanmanmana chapukunaypaqmi. 21

Chaynataqa rurachkani Bibliapa kayna nisqanman hinam:

Paymanta mana yachaqkunam rikunqaku.

Haykapipas mana uyariqkunam entiendenqaku.Roma llaqtaman Pablo riy munasqanmanta

22 Chayraykum qamkuna watukuykuyta achka kutipi munachkaspaypas mana ati-

murqanichu. 23 Kunanmi ichaqa kaykunapi manaña imapas ruranay kaptin ñawpaq

watakunamantaraq qamkunawan tupaykuy munasqayman hina 24 pasadallapas watukay-

kamuyta piensachkani España lawman rispay. Munachkaniqa qamkunawan kusirikuptiychay illasqaypi yanapaykuwanaykichiktam. 25

Kunanmi ichaqa Jerusalentaraq richkaniwakpi iñiqmasinchikkunaman yanapakuyta apaspay. 26

Kay yanapakuytam kusisqalla-ña huñuykunku Macedoniapi hinaspa Greciapi *yachaq wawqe-paninchikkuna chaynapi

Jerusalenpi wakcha iñiqmasinchikkunaman apachiwanankupaq. 27 Chaytam allinpaqhapirqaku. Chaytaqariki ruranankupunim, paykunaqa debekuq hinam kachkanku ju-diokunapa yanapakuyninwan Diosta reqsiykusqankumanta. Paykunapas iñiqmasinchik judiokunatam wakchayayninpi yanapananku imapas kapuqninkuwan. 28

Chaynaqa kayyanapakuyta paykunaman aparuspayñam España lawman rispay pasadallapas watukayka-musqaykichik. 29

Segurollañam chayman hamuptiyqa Cristo llumpaysuta bendecisunkichik.30

Wawqe-panillaykuna, Señorninchik Jesucristoman iñisqanchikraykum hinaspaChuya Espiritu kuyanachiwasqanchikraykum ruegakamuykichik ñoqapaq tukuy son-qowan Diosta mañaysiwanaykichikpaq. 31

Diostayá mañapuwaychik Judea lawpi kaq

mana iñiqkunapa makinmanta libraykuwananpaq, mañakuychiktaqyá Jerusalenpi kaqiñiqmasinchikkunapas kay yanapakuyta allinlla chaskiykunankupaq, 32 chaynapi Dios

munaptinqa kusisqallaña qamkunata qawaykuptiy allinta samaykachiwanaykichikpaq.33

Hawkalla waqaychawaqninchik Diosninchikyá llapallaykichikwan kachun. Amén.

Saludokuna apachikusqanmanta

16 1 Kunanñataqmi recomiendamuykichik paninchik Febeta, payqa Cencrea

llaqtapi kaq iñiqmasinchikkuna serviqmi. 2 Allinllatayá Señorninchik-

pa sutinpi payta chaskiykuychik imaynam iñiqpura chaskinakuykuchkaq hina.Paytaqa yanapaykuychiktaqyá imam necesitasqanpipas, payqa achkaqtam yana-

parqa, yanapawarqataqmi ñoqatapas.3

Saludaykapuwaychik Cristo Jesuspaq llamkaqmasiy Priscilatawan qosanAquilata. 4

Paykunaqa wañuytapas manam manchakurqakuchu viday salvayku-nankupaq. Chaynaqa llumpaytam agradecekuni, agradecekuntaqmi mana judiokaq llapallan iñiqmasinchikkunapas. 5

Saludaykapuwaychiktaqyá paykunapawasinpi huñunakuq iñiqmasinchikkunatapas chaynataq Asia lawpi puntallataraqCristoman iñikuq kuyasqay Epenetotapas. 6

Rimaykuychikyá llumpay yanapa-suqnikichik Mariatapas 7

chaynataq judiomasiy Andronicotawan Juniastapas,paykunaqa iñikurqaku ñoqamanta puntataraqmi hinaspam ñoqawan kuskataq

preso karqaku. Paykunaqariki *apostolkunawan kuska allin reqsisqam kanku.8 Saludaykapuwaychiktaqyá Señorninchikman iñiqmasinchik kuyasqay Ampliastapas,

9 Cristopaq llamkaqmasinchik Urbanotapas, kuyasqay Estaquistapas 10

chaynataq Cristopaapruebasqan Apelestapas. Saludaykapuwaychiktaqyá Aristobulopa wasinpi lliw kaqku-

ROMANOS 15, 16



2037

natapas, 11 judiomasiy Herodiontapas chaynataq Narcisopa wasinpi Señorninchikman

iñikuqkunatapas. 12 Saludaykapuwaychiktaqyá Trifenatawan Trifosatapas. Paykunaqa

Señorninchikpaq llamkaqmasikichikmi. Saludaykuychiktaqyá kuyasqanchik paninchikPersidatapas. Paypas llumpaytam llamkarqa Señorninchikpaq. 13

Señorninchikpa akllas-

qan allin reqsisqa Rufotapas mamantawanyá saludaykapuwaychik. Payqa ñoqapapasmamay hinam karqa. 14 Saludaykuychiktaqyá Asincritotapas, Flegontetapas, Hermasta-

pas, Patrobastapas, Hermestapas hinaspa paykunawan kaq wawqe-paninchikkunatapas.15

Saludaykapuwaychiktaqyá Filologotawan Juliatapas hinaspa Nereotapas panintintachaynataq Olimpastapas paykunawan kaq llapallan iñiqmasinchikkunatawan.

16 Llapallaykichikyá abrazanakuykuspa rimaykanakuychik. Saludaykamusunki-

chiktaqmi tukuy hinastinpi Jesucristopa sutinpi huñunakuqkunapas.17

Wawqe-panillaykuna, ruegakamuykichikmi yachasqaykichikpa contranpikaqkunamanta cuidakunaykichikpaq. Paykunaqa iñiqkunata rakinachispankumpantachikuyllata rurachisunkichik. Chaynaqa paykunawanqa amayá juntanakuy-

chikchu. 18 Paykunaqa manam Señorninchik Jesucristotachu servinku aswanqamunasqallankumantam afanakunku. Sumaqllataña rimaspankum manaraq anchayachaqkunata engañanku. 19

Qamkunamantam ichaqa llapallankupa yachasqan-man hina kasukuqña kaptikichik kusikuchkani hinaspam munachkani imatapasallinta ruray yachaq kaspaykichik manaña huchallikunaykichikpaq. 20

*Satanastaqahawkalla waqaychawaqninchik Diosninchikmi chaylla sarupanqa qayllaykichikpivencesqa kananpaq. Qamkunataqa Señorninchik Jesucristoyá favorecesunkichik.

21 Kaymantam saludaykamusunkichik llamkaqmasiy Timoteo hinaspa judioma-

siy Luciowan Jasonpas hinaspa Sosipaterpas.22

Kay carta qellqamuq ñoqa Terciopas Señorninchikpa sutinpimsaludaykamuykichik.23

Saludaykamusunkichiktaqmi wasinpi samakusqay Gayopas. Paypa wasinpimhuñunakunku kaypi iñiqmasinchikkunaqa. Saludaykamusunkichiktaqmi llaqtapaqollqen waqaychaq Erastopas hinaspa wawqenchik Cuartopas.

24 Llapallaykichiktayá Señorninchik Jesucristo favorecesunkichik.

Tukuykunanpaq Diosta Pablo yupaychasqanmanta

25 Jesucristomanta allin noticiakuna willakusqayman hinayá Diosninchik

qaqata hina sayachisunkichik. Chayraqmi Jesucristowan reqsiykachirqa ñaw-

paqmantapuni pakasqa kaqta. ¡Payllatayá yupaychasun! 26 Kunanqa Diosmantawillakuqkunapa qellqasqanwanmi llapallan nacionkunaman qawachisqaña kach-kan. Chaymi wiña-wiñaypaq kawsaq Dios kamachiptin llapallan nacionkunapipasallin noticiata yachankuña iñikuspa kasukunankupaq.

27 ¡Jesucristoman hapipakuspayá tukuy yachaq sapallan Diosninchikta wiña-wi-

ñaypaq yupaychasun! Amén.

ROMANOS 16



2038


11

Ñoqa Pablotam Dios qayaykuwarqa munayninman hina Jesucristopa*apostolnin kanaypaq. Ñoqam Sostenes iñiqmasinchikpiwan 2

kay cartataqellqamuykichik Corinto llaqtapi iñiqkunaman, qamkunaqariki kankichik CristoJesuspi Diospa akllasqankunam. Diosmi qayasurqankichik Señor Jesucristo ado-raqkunawan kuska akllasqakuna hina kawsanaykichikpaq. Jesusmi paykunapapasñoqanchikpapas Señorninchikqa. 3

Señor Jesucristotawan Dios Taytanchiktammañakuchkani favorecesunaykichikpaq hinaspa hawkalla kawsanaykichikpaq.

Cristorayku bendecisqa kaymanta

4 Graciastam qoni Diosman tukuy tiempo qamkunata Jesucristorayku Dios favorecesus-

qaykichikmanta. 5 Cristo- wan huklla kasqaykichikraykum Dios yanapasurqankichik allintarimanaykichikpaq hinaspa allinta yachanaykichikpaq. 6

Cristomanta willakusqaykutam

CORINTOMAN APOSTOL PABLOPAPUNTA KAQ CARTASQAN

Corinto llaqtaqa karqa Grecia lawpi kaq hatun llaqtam. Achka nacionkunamanta kaqrunakunam chay llaqtapiqa yachaqku. Corinto llaqtaqa karqa chay tiempopi anchallañareqsisqa llaqtam. Chaywanpas chaypi yachaq runakunam llumpayllataña huchallikurqa,chayraykum chaypi kaq iñiqkunaqa kichkichasqa hina karqaku. Chay Corinto llaqtapipasApostol Pabloqa iñichirqam Jesucristoman, ichaqa tiempopa risqanman hinam chay iglesia-

pi rikurirurqa hatun sasachakuykuna, chayraykum iskay kutikama paykunaman cartarqa.Kay punta kaq cartaqa qanchis parteman rakisqam kanman:Punta kaq partem willakun rimaykusqanmantawan Diosman gracias qosqanmanta (1:1-9).Iskay kaq parteñataqmi willakun paykuna ukupi rakinakuykuna kasqanrayku qaqchas-

qanmanta (1:10-4:21).Kimsa kaq parteñataqmi willakun madrastallanwan huchallikuq runata wischunankupaq

kamachisqanmanta, willakuntaqmi mana iñiq juezkunapi que janakusqankumantapas chay-nataq casarakuspa kawsanankupaq conse jokunamantapas (5-7).

Tawa kaq parteñataqmi willakun taytacha-mamachakuna adoraymanta (8:1-11:1).Pichqa kaq parteñataqmi willakun iñiqkunapa huñunakuyninmanta hinaspa imaynam

Santa Cena ruranankumanta (11:2-14:40).

Soqta kaq parteñataqmi willakun Jesucristopa kawsarisqanmanta hinaspa pantaypi hinakaptinku suma-sumaq yachachisqanmanta (15).

Qanchis kaq parteñataqmi willakun Judea lawpi iñiqkunapaq ofrenda huñunankumanta, may-lawkunamanmi Apostol Pablo rinanmanta hinaspa wawqe-panikunapaq kunasqanmanta (16).

Chunka kimsayoq rakipim yachachin iñiqkunapa kuyanakuyninqa imaynam kananman-ta, chay rakiqa taki hinam kanman.



2039

qamkuna allin portakuynikichikwan willakunkichik. 7 Chaynapiqa manam pisisunkichik-

chu Diospa imapas qosusqaykichik Señor Jesucristo rikurimunanta suyachkaptikichikqa.8

Paymi takyachisunkichik tukupay tiempokama Señorninchik Jesucristo kutimuptin manapipas imamantapas acusasunaykichikpaq. 9

Diosqa cumplinmi prometesqanta, payqa qaya-

surqankichik Churin Señorninchik Jesucristowan huklla kanaykichikpaqmi.Iñiqpura rakinakurusqankumanta

10 Wawqe-panikuna, ruegakuykichikmi Señorninchik Jesucristopa sutinpi

hukllata piensaspa ama rakinasqa kanaykichikpaq. Qamkunaqa kaychik huksonqollayá hinaspa huk piensamientoyoqllayá. 11

Wawqe-panikuna, Cloepafamilianmi niwan qamkuna ukupi liryanakuy kasqanmanta. 12

Kaywanmi nimuy-kichik sapakamapa ninakusqaykichikta, qamkunam ninkichik:

—Ñoqaqa kani Pablopam. Ñoqaqa kani Apolospam. Ñoqaqa kani Pedropam.Ñoqañataqmi kani Cristopa —nispa.

13 ¿Cristoqa rakinasqachu kachkan? ¿Pablochu qamkunarayku chakatasqa karqa?¿Icha Pablopa sutinpichum bautizasqa karqankichik? 14

Gracias kachun Diosman qam-kunataqa mana bautizasqaymanta, ñoqaqa bautizarqani Crispotawan Gayollatam.15

Chaynaqa manam pipas ninmanchu sutiypi bautizasqaytaqa. 16 Arí, bautizarqani-

taqmi Estefanaspa familiantapas ichaqa manam yuyanichu hukkuna bautizasqaytaqa.17

Cristoqa kachamuwarqa manam bautizanaypaqchu aswanqa salvakunaykichikpaqallin noticiata willanaypaqmi, ichaqa manam hatun yachayniywanchu willakunichaynapi Cristopa chakatachikusqan mana yanqachasqa kananpaq.

Cristollapi Diospa atiyninwan yachayninqa kasqanmanta

18 Cristopa cruzpi wañusqanmanta willakuyqa mana serviqmanmi rikchakun chinkasqa-

kunapaqqa, salvakuypaq kaqkunapaqmi ichaqa kay willakuyqa atiyniyoq. 19 Bibliam nin:

Yachaysapakunapa yachaynintam chinkachisaq.Yuyayniyoqkunapa yuyaynintam qepanchakusaq.

20 ¿Kunanqa imapaqtaq servin yachaysapa runapas, Diospa leynin yachachiqpas

chaynataq kay pachapi rimaysapapas? Diosmi kay pachapi yachaykunataqa yan-qacharun. 21

Kay pachapi runakunaqa kikinkupa yachayninwanmi Diosta mana

reqsirqakuchu hinaptinmi Dios hatun yachayniyoq kaspa iñiqkunata salvayta mu-narqa Cristomanta allin noticiata willachispan, chaynatamá rurarqa kay pachapirunakunapaqqa kay allin noticia mana valeqman rikchakuchkaptinpas.

22 Judiokunam munan *milagrokuna qawayllata, *griegokunañataqmi maskan

yachayllata. 23 Ñoqanchikmi ichaqa willakunchik chakatasqa Cristomanta. Judiokuna-

paqmi ichaqa kay willakuyqa penqaypaq hina, mana judio kaqkunapaqñataqmi manavaleqman rikchakun. 24

Diospa qayasqankunapaqñataqmi judio kaptinpas chaynataqgriego kaptinpas Cristollapi kachkan Diospa tukuy atiyninpas chaynataq tukuy yachay-ninpas. 25

Diospa imapas yachachisqanqa runakuna mana valeqpaq hapichkaptinpas

runakunapa tukuy yachachisqanmantaqa aswan mas yuyaywan yachachisqam kach-kan. Chaynataqmi Diospa imapas rurasqanqa runakunapaq facilla rikchakapuptinpaspaykunapa rurasqanmantaqa aswan mas atiywan rurasqa kachkan. 26

Wawqe-panikuna,yachanaykichikmi Diospa qayasusqaykichikta, Diosmá qayawarqanchik kay pachapi

1 CORINTIOS 1



2040

yachayniyoqkuna hina asllaraq kachkaptinchikpas, asllaraq kamachikuqkuna kachkap-tinchikpas chaynataq asllaraq allin reqsisqa runakuna kachkaptinchikpas. 27

AswanqaDiosmi akllarqa kay pachapi mana yachayniyoqkunata chaynapi yachayniyoqkuna-ta penqachinanpaq. Diosqa akllarqa kay pachapi mana atiyniyoqkunatam chaynapi

atiyniyoqkunata penqachinanpaq. 28 Diosqa akllarqa kay pachapi wakchakunatam, des-preciasqakunatam hinaspa mana imapaqpas serviqkunatam chaynapi hatunchaqkunatausuchinanpaq. 29

Chaynaqa manam pipas Diospa qayllanpiqa alabakunmanchu. 30 Ichaqa

qamkunataqa Diospunim hukllawasurqankichik Cristo Jesuswan, paytam churarqayachayninchik hina kananpaq, payrayku mana huchayoq kananchikpaq, paypa chuyan-chasqan kananchikpaq hinaspa paypa librasqan kananchikpaq. 31

Bibliam nin:—Pipas alabakuyta munaspaqa Señormantayá alabakuchun —nispa.

Chakatasqa Cristomanta Pablopa willakusqanmanta

21

Wawqe-panikuna, Diospa revelawasqanta ñoqa willakuq hamuspayqa wi-llarqaykichik manam sumaqllaña rimaywanchu nitaq hatun yachaywanchu.2

Qamkunawan kaspayqa manam munarqanichu imamantapas yachaytaqa aswanqachakatasqa Jesucristollamantam. 3

Qamkunamanmi hamurqani mana kallpayoq,manchakuymanta katkatatastin. 4

Diosmanta willakuspayqa manam runakuna-pa yachayninman hinachu nitaq sumaq rimayman hinachu iñichiyta munarqani.Aswanqa iñichirqaykichik Chuya Espiritupa atiyninwanmi. 5

Qamkuna iñispayki-chikqa Diospa atiyllanwanmi iñinkichik, manam runakunapa yachayninwanchu.

Diosqa Espiritunwan reqsichikusqanmanta

6 Yachaymantaqa rimaniku cabal iñiyninkupi allin takyaq runakunallawanmi,kay yachayqa manam kay pachamantachu nitaq kay pachapi kamachikuq-kunamantachu, paykunaqa tukuruqllam. 7

Rimanikuqa Diospa revelasqanyachaymantam otaq pakasqa kaqmantam, chaytam manaraqpas kay pachaunanchasqa kachkaptin Dios tantearqa kanchariq hina kananchikpaq. 8

Manammayqan kay pachapi kamachikuqkunapas kaytaqa yacharqachu, yachaspankuqamanam hanaq pachapi munaychakuqta chakatanmankuchu karqa. 9

Bibliam nin:

Diosmi kuyaqninkunapaq alistarqa

mana pipapas rikusqanta,mana pipapas uyarisqanta,mana pipapas piensasqanta.

10 Tukuy chaykunatam Dios reqsichiwarqanchik Espiritunwan. Espirituqa tukuy

chaykunata yachaspanmi reqsintaq Diospa sonqonpi kaqkunatapas.11

Runapa piensasqankunataqa yachan kikin runapa espiritullanmi, chaynataqmiDiospa piensasqankunatapas yachan kikin Diospa Espiritullantaq. 12

Ñoqanchikpaschaskirqanchikqa manam kay pachapi kaq espiritutachu aswanqa Diospa Espiri-

tuntam chaynapi Diospa kuyakuyninman hina qowasqanchikta yachananchikpaq.13 Ñoqaykuqa rimaniku kaykunamantaqa Diospa Espiritunpa yachachiwasqanku-

man hinam, manam runapa yachachiwasqankuman hinachu, yachachinikupasEspiritumanta kaqkunatam Espiritupa yachachisqan rimaykunawan.

1 CORINTIOS 1, 2



2041

14 Mana iñiq runaqa manam chaskinmanchu Diospa Espiritunmanta kaqkunata-

qa, paypaqa rikchakapun yanqapaqmi, manataqmi entiendenmanchu Espiritumanhina entiendena kasqanrayku. 15

Espiritupa yanapasqan runam ichaqa juzganmantukuy imatapas, paytam ichaqa mana pipas juzganmanchu. 16

¿Pitaq yachanman

Señorpa piensasqanta? ¿Pitaq atinman pay conse jayta? Ñoqanchikqa Cristopapiensasqanman hinam piensanchik.

Pablopa llamkaqmasinkunamanta

3 1 Chaywanpas wawqe-panikuna, qamkunamanqa rimariyman karqa manam

Chuya Espiritupa yachachisqan runakunaman hinachu aswanqa aychapa munas-qallanpi kaqkunaman hinam otaq Cristoman chayraq iñiqkunaman hinam. 2

Ñuñuqwawaman leche tomachichkaq hinam yachachirqaykichik facil kaqkunallata, qam-kunaqa manaraqmi mikuytaqa atirqankichikchu, kunanpas manaraqmá mikuytaqaatiwaqchikraqchu. 3

Qamkunaqa aychallapiraq kaspam envidianakunkichik hinaspa

liryanakunkichik. Chaykunata ruraspaqa ¿manachum aychaman hinallaraq hinasparunakunapa rurasqanman hinallaraq kawsachkankichik? 4

Qamkunam ninkichik:—Ñoqaqa kani Pablopam —nispa.Wakinñataqmi ninku:—Ñoqaqa kani Apolospam —nispa.Chaynakunata nispaqa ¿manachu mana iñiqkuna hinallaraq kachkankichik?5

¿Aswanqa pitaq Apolosqa? ¿Pitaq ñoqaqa kani? Ñoqaykuqa Dios serviqllam kaniku,ñoqaykuwantaqmi Señormanpas iñirqankichik, ñoqaykuqa rurarqaniku Señorpa sapaka-maman qowasqankuman hinam. 6

Ñoqam tarpuchkaq hina Cristomanta allin noticiata

willakurqani, Apolosñataqmi *parqoq hina karqa, Diosñataqmi wiñachisurqankichik.7 Chaynapiqa tarpuqpas, parqoqpas manam imapaschu aswanqa Diosllam plantakuna-

taqa wiñachin. 8 Tarpuqwan parqoqqa iguallam kaniku ichaqa llamkasqaykumantaqa

Diosmi pagapuwanqaku sapakamaman. 9 Ñoqaykuqa kaniku Diospa llamkaqmasinmi,

qamkunañataqmi kankichik Diospa llamkasqan chakra hina hinaspa Diospa wasi rura-chisqan hina. 10

Ñoqaqa kani maestro albañil hinam, Diosmi yachachiwarqa cimientotachuranaypaq, hukñataqmi chaypa hawanman hatarichichkan, chay hatarichiqkunaqasapakamam cuidadowan rurananku. 11

Manam pipas huk cimiento churaytaqa atinman-chu ña cimiento churasqa kachkaptinqa, chay cimientoqariki kikin Jesucristom. 12

Kaycimientopa hawanpiqa rurachwanmi qoriwanpas, qollqewanpas, alha ja rumiwanpas,

tablawanpas, pa jawanpas chaynataq soqoswanpas. 13 Sapakamapa llamkasqanmi jui-cio punchawpi reqsisqa kanqa, reqsichisqaqa kanqa ninawanmi, chaypim sapakamaparurasqan pruebasqa kanqa imaynam kasqan yachanapaq. 14

Pipapas rurasqan kañasqakachkaspan mana ruparachikuptinqa pagontam chaskinqa. 15

Sichu rurasqan ruparachi-kuptinqa lliwtam pierderunqa ichaqa ninamanta ayqechkaq hinam kikinqa salvakunqa.

16 ¿Manachum yachankichik Diospa templon kasqaykichikta chaynataq Diospa Espiritun-

pas qamkunapi *yachasqanta? 17 Pipas Diospa templon tuñichiqtaqa paymi chinkarachinqa,

Diospa templonqa payllapaqña sapaqchasqam, chay temploqariki qamkunam kankichik.18

Amayá kikillaykichikqa engañakuychikchu. Pipas kay pachapi yachayman hi-

nalla yachayniyoqqa mana yachaq hinam kanan cheqap yachayniyoq kananpaq.19 Kay pachapi yachaykunaqa Diospaqqa mana serviqmi. Bibliam nin:—Diosmi trampawan hapichkaq hina yachaysapakunata hapin sacre kachkap-

tinkupas —nispa.

1 CORINTIOS 2, 3



2042

20 Huklawpipas nichkanmi:Señorqa yachanmi yachaysapakunapa piensasqanta.Yachanmi chaykunaqa mana valeqlla kasqanta.

21 Chaynaqa manam pipas alabakunanchu runakunata qatispanqa, llapallankaqkunaqa qamkunapam. 22

Pablopas, Apolospas, Pedropas, kay pachapas, kaw-saypas, wañuypas, kunanpas, hamuqpas, llapallanmi qamkunapa. 23

Qamkunaqakankichik Cristopam, Cristoñataqmi Diospa.

Apostolkunapa llamkasqan

4 1 Ñoqaykutaqa Cristopa yanapaqninta hinallayá qawawachunku. Ñoqaykuqa

kaniku mayordomo hina Diospa kunankama pakasqan yachachiqllam. 2 Allin

mayordomoqa patronpa kamachisqantam cumplin. 3 Ñoqataqa manam imapas

qokuwanchu ñoqamanta imayna piensasqaykichikqa nitaq juezpa imayna piensas-

qanpas. Nitaqmi kikiypas juzgakunichu. 4 Concienciay limpio kaptinpas manammana huchayoqchu kani, ñoqataqa Señormi juzgawanqa. 5

Chaynaqa qamkunapasamayá juzgaychikchu manaraq tiempo chayamuchkaptinqa, suyaychikqa Señor ha-muspan tutayaypi pakasqakunata achkiyman horqomunantayá. Paymi qawachinqarunakunapa sonqonpa munasqankunata, chayraqmi Dios alabanqa sapakamata.

6 Wawqe-panikuna, kaykunatam nimuykichik allinnikichikpaq ñoqatawan Apolosta

ejemplopaq churaspay chaynapi Bibliapi qellqasqaman hinalla yachachinaykichikpaqhinaspa mana mayqannikichikpas hukninta despreciaspa huknintañataq alabanaykichik-paq. 7

Chaynaqa ¿pitaq wakinmanta aswan allinta rurasurqanki? Imapas qampi kaqtaqa

Diosmi qosurqanki. Pay qosuchkaptikiqa ¿imanasqataq alabakunki mana chaskiq hina?8 Qamkunapaqa kapususqankichikñachusmi tukuy munasqaykichikqa, qamkunaqa

apuñachusmi kasqankichik, mana yanapachkaptillaykum rey hinaña rikurirusqanki-chik. ¡Amalaya reyña kawaqchik ñoqaykupas qamkunawan kuska reyña kanaykupaq!9

Ñoqayku *apostolkunataqa qepapichusmi Diosqa de jaruwanku hinaptinmi wañuypaqsentenciasqa hinaña kachkaniku. Runakunapapas hinaspa angelkunapapas qawa-kunanñam kay pachapi churasqa kachkaniku. 10

Ñoqaykutaqa upapaqmi hapiwankuCristorayku, qamkunam ichaqa Cristopi yachaysapa kankichik. Ñoqaykutaqa hapiwankumana kallpayoqpaqmi, qamkunam ichaqa kallpasapa kankichik. Runakunam qamkuna-ta respetasunkichik, ñoqaykutañataqmi despreciawanku. 11

Kunankamam yarqaymanta,

yakumanta, mana pachayoq hinaspa runakunapa maqasqan ñakarirqaniku, wasiykupasmanam kanchu. 12

Pisipanikum sinchita llamkaspa, runakunam insultawanku, hinap-tinpas Diostam mañapuniku, ñakarichiwaptinkupas aguantanikum. 13

Mana allintamñoqaykumanta rimanku, ñoqaykum ichaqa sumaqllata rimapayaniku, kunankamam kaypachapi qachata hina qawawanku, llapa runapa wischupakusqan hinam rikuriruniku.

14 Manam kaykunataqa qellqamuykichik penqachinaypaqchu aswanqa kuyasqay

churiykunaman hina conse janaypaqmi. 15 Cristomanta chunka waranqaña yacha-

chiqnikichik kaptinpas manam achkachu taytaykichikqa, Cristo Jesusmanta allinnoticiata willaspa payman iñisqaykichikraykum ñoqaqa taytaykichik hina kani.16

Chaymi ruegakuykichik ejemplo qosqayta qatinaykichikpaq.17 Chayraykum kachamuchkaykichik Señorman iñisqanpi allin takyaq Timoteota,

payqariki churiy hinam, paymi yuyarichisunkichik imaynam Cristopi kawsasqaytahinaspa imaynam tukuy hinastinpi iñiqkunata watukuspay yachachisqayta. 18

Wa-

1 CORINTIOS 3, 4



2043

kinnikichikmi alabakurqankichik manañapas qamkunaman chayaramuymanchuhina. 19

Chaywanpas chayllam hamurusaq qawaykuqnikichik Señor munaptinqahinaspam yachasaq chay alabakuqkunapa imam ruray atisqankuta, manam rimas-qallankutachu. 20

Diospa munaychakusqanqa manam rimayllachu aswanqa Diospa

atiyninmi.21

¿Imatataq munankichik qamkunaman rispa ruranayta? ¿Castiganayta-chu icha kuyakuywan hinaspa llampu sonqowan qawaykunaytachu?

Pablom juzgan huchallikuqkunata

5 1 Yachanim huk kaqnikichik madrastallanwan kakusqanta, chay hatun huchataqa

Diospi mana iñiqpas manam ruranmanchu. 2 Chaywanpas penqakuywan kanayki-

chikpas kachkaptinmi alabakunkichikraq. Chayna ruraq runataqa wischunaykichikmiqamkuna ukumanta. 3

Manaña qamkunawan kaspaypas espiritupiqa qamkunawanmikachkani hinaspam chaypipas kayman hina juzgaruniña chay hucha ruraqta. 4

Huñu-nakuychikyá Señor Jesucristopa sutinpi hinaptinqa ñoqapas qamkunawanmi kasaq

espiritupi, qamkunawantaqmi kanqa Señorninchik Jesucristopa atiyninpas. 5 Chaynaqachay huchallikuq runaqa *Satanaspa makinman churasqam kanqa cuer ponta wañuchi-nanpaq chaynapi Señor Jesus kutimuptinñataq espiritun salvasqa kananpaq.

6 Chaynaqa manam alabakunaykichikchu. ¿Manachu yachankichik aslla qonchupas

achka masa poqochisqanta? 7 Wischuychikyá chay ñawpaq qonchuta mana huchalli-

chisunaykichikpaq chaynapi *Pascua Fiestapi mikuna mana qonchuyoq tanta hinakanaykichikpaq. Chay mana qonchuyoq tanta mosoq masamanta rurasqa hinamqamkunaqa kankichik. Kikin Cristom chakatasqa wañurqa ñoqanchikrayku, payqari-ki Pascuapi ñoqanchikpaq wañuchisqa *carnero hinam. 8

Chaynaqa *Pascua Fiestapi

mana qonchuyoq tantatayá mikusun, chay mana qonchuyoq tantaqariki tukuy sonqo-wan rurasqanchikmi hinaspa cheqap rimasqanchikmi. Amayá huchallikusunchu nitaqmana allintapas rurasunchu estapi ñawpaq qonchuyoq tantata rurachkaq hinaqa.

9 Ñawpaq cartaypim nimurqaykichik huchapakuq runakunawanqa ama juntaku-

naykichikpaq. 10 Kaywanqa nichkaykichik manam kay pachapi llapallan huchapakuq

runakunamanta pasaypaq rakikurunaykichiktachu nitaq qollqella kuyaqkunamantarakikurunaykichiktachu nitaq suwakunamanta rakikurunaykichiktachu nitaq tayta-cha-mamacha adoraqkunamanta rakikurunaykichiktachu, chayna kaptinqariki kaypachamantaqa lloqsikuruchwanñach. 11

Nirqaykichikqa “Wawqem kani” otaq “Panim kani”nispa huchapakuqkunawan, qollqella kuyaqkunawan, taytacha-mamacha adoraqkunawan,

cuento qepikunawan, sinkakuqkunawan hinaspa suwakunawan mana hukllawanakunay-kichikpaqmi. Chaykunawanqa amam kuskapas mikunkichikchu. 12

Manam ñoqaqa manaiñiqkunataqa juzgaymanchu, qamkunam ichaqa iñiqkunata juzganaykichik. 13

Diosmi juz-ganqa mana iñiqkunataqa. Qamkuna ukupi kaq chay mana allin runataqa wischuychikyá.

Quejanakuymanta

6 1 Qamkuna ukupi pipas iñiqmasinpa contranpi que jakuyta munaptinqa ¿imanasqataq

riwaqchik Diospi mana iñiq autoridadkunamanraq Diospi iñiqkuna arreglasunay-kichikpaq kachkaptinqa? 2

¿Icha manachu yachankichik Diospi iñiqkunaqa kay pachapi

kaqkunata juzgananchikta? Kay pachapi kaqkunatapas juzganaykichik kachkaptinqa ¿ma-nachu atiwaqchik taksa asuntokuna arreglayta? 3 ¿Manachu yachankichik angelkunatapas

juzgananchikta? ¿Chaychu kay pachapi taksa kaqkunata mana arreglayta atiwaqchik? 4 Kay

pachapi kaqkunallamanta que janakuspaqa ¿imanasqataq rinkichik Diospi mana iñiq auto-

1 CORINTIOS 4-6



2044

ridadkunamanqa? 5 Kaytaqa nikichik penqakunaykichikpaqmi: ¿Manachu qamkuna ukupi

pipas yachayniyoq kan wawqentin que janakuptin arreglananpaq? 6 ¿Allinchu kanman huk

wawqe hukninpa contranpi mana iñiq autoridadkunaman que jakuynin?7

Cheqaptapas kikikichikpura que janakuynikichikqa penqaypaqmi ¿ima-

nasqataq mana aguantaykunkichikchu mana allinta rurarusuptikichikqa otaqengañarusuptikichikqa? 8 Qamkunaraqmi wawqekichiktaqa mana allinkunata

rurankichik hinaspam engañankichik.9

¿Manachu yachankichik Diospa munaychakusqanmanqa mana allin ruraqkuna-qa mana yaykunanta? Amayá pantaychikchu, Diospa munaychakusqanmanqa manamyaykunqachu huchapakuypi puriqkunapas, taytacha-mamacha adoraqkunapas, casadokachkaspa hukwan kakuqkunapas nitaq qarimasinwan kaqkunapas 10

nitaq suwakunapas,qollqella kuyaqkunapas, sinkakuqkunapas, cuento qepikunapas nitaq engañakuqkuna-pas. 11

Chaynamá karqankichik qamkunapas, ichaqa Diosmi mayllaykusurqankichik,kikillanpaqñam sapaqchasurqankichik, Señor Jesuspa sutinpim hinaspa Diosninchikpa

Espiritunpa yanapakuyninwanmi mana huchayoqpaqña chaskisqa kachkankichik.

Cuerponchikqa Diosllapaqña kasqanmanta

12 Ruraymanmi tukuy ima munasqaytaqa, ichaqa manam lliwchu allin. Tukuy

munasqaytam rurayman ichaqa manam de jakunaychu chay munasqaykunamunaychakuwananta. 13

Mikuyqa wiksapaqmi, wiksañataqmi mikuypaq. Chay-kunataqa Diosmi tukunqa. Cuerpoqa manam huchapakuypi purinapaqchu.Cuerpoqa Señorpaqmi, Señorñataqmi cuerpopaq. 14

Imaynam Dios kawsarichirqaSeñorta chaynallataqmi ñoqanchiktapas kawsarichiwasunchik atiyninwan.

15 ¿Manachu yachankichik cuerpoykichikqa Cristopa cuerponpa parten kasqan-ta? ¿Cristopa cuerponpa partentachu hukllawayman chuchumikapa cuerponpa

partenman? ¡Manapunim! 16 ¿Icha manachu yachankichik huk runa chuchumika-

wan karuspaqa huk cuerpollaña kasqankuta? Diosmi nin:—Iskayninkum kanqa huk runa hinallaña —nispa.17

Pipas Señorman hukllawakuspanqa espiritupim hukllaña paywan kachkan.18

Amamá huchapakunkichikchu, runapa huk rikchaq hucha rurasqanqamanam cuerponpa contranpichu, huchapakuqmi ichaqa kikinpa cuerponpacontranpi huchallikun. 19

¿Manachu yachankichik cuerpoykichikqa Chuya Espi-ritupa templon kasqanta, paytaqa Diosmi qosurqankichik qamkunapi kananpaq.

Qamkunaqa manam kikikichikpañachu kankichik. 20 Diosmi rantiwarqanchikpreciowan, chaynaqa cuerpoykichikwanpas Diostayá alabaychik.

Casarakuymanta consejokuna

7 1 Qellqamuwasqaykichiktam contestamuykichik, allinmi kanman runapa

mana casarakuyninqa. 2 Ichaqa mana huchapakunapaqmi sapakama warmi-

yoq-qosayoq kanan. 3 Qosaqa debernintam cumplinan warminwan chaynataqmi

warmipas deberninta cumplinan qosanwan. 4 Warmipa cuerponqa manam kikin-

pañachu aswanqa qosanpañam, qosapa cuerponpas manataqmi kikinpañachu

aswanqa warminpañam.5

Warmikichikwan otaq qosaykichikwan kaytaqa amayáneganakuychikchu, negaspaqa-neganakuychik iskaynikichik Diosta mañakunayki-chikpaq huk-iskay punchaw tanteanakuspallayá, chaymantaqa kaqllayá kakuychik,yanqañataq mana aguantayta atiptikichik *Satanas huchallichisunkichikman.

1 CORINTIOS 6, 7



2045

6 Kaykunataqa nikichik conse jaspaymi, manam kamachispaychu. 7

Ñoqaqa mu-naymanmi llapallankupas ñoqa hina kanankuta, ichaqa Diosmi sapakamamanatiyta qon, wakinmanmi qon casado kananpaq, wakinmanñataq soltero kananpaq.

8 Solterokunapaqwan viudakunapaqmi ichaqa allin kanman mana casarakuspa

ñoqa hina kayninku.9

Mana aguantayta atispayá ichaqa casarakuchunku, casara-kuymi allinqa huknin-huknin munapayaymantaqa.10

Casado kaqkunatam ichaqa kamachini, warmiqa amayá qosanmantaqarakikuchunchu. Kay kamachikuyqa manam ñoqapachu aswanqa Señorpam. 11

Ra-kikuruspanqa amataqyá hukwanqa casarakuchunchu, manachayqa qosanwanyáamistachun. Qosanpas amataqyá de jachunchu warmintaqa.

12 Wakinkunatam ichaqa ñoqa nini, manam Señorchu, huk kaq wawqepa warmin kanqa

Diospi mana iñiq ichaqa hawka *yachakunqa paywan hinaptinqa amayá rakikuchunchu.13

Chaynataq huk kaq warmipa qosan kanqa Diospi mana iñiq, ichaqa hawka yachakunqapaywan hinaptinqa amayá rakikuchunchu. 14

Diospi mana iñiq qosaqa Diospaq sapaq-

chasqam Diospi iñiq warminrayku, chaynataqmi Diospi mana iñiq warmipas Diospaqsapaqchasqa Diospi iñiq qosanrayku. Mana chayna kaptinqa wawa-churikichikmi kanmanDiospi mana iñiqkunapa churinkuna hina, paykunaqa kachkan Diospaq sapaqchasqañam.15

Diospi mana iñiq qari otaq warmi rakikuyta munaspaqa rakikuchunyá, chaynapiqawawqepas panipas libreñam. Diosqa qayawarqanchik hawkayaymanmi. 16

Mana rakikus-paqa yaqapasmi qosaykita salvawaq, qosapas yaqapasmi warmikita salvawaq.

17 Imayna kaspapas sapakamam kawsanan Señorpa qosqanman hina hinaspa Diospa

sapakamata qayasqanman hina, chaynatamá kamachini llapa iñiqkunapa huñunakuy-ninpi. 18

Pitapas judio hina *señalasqata Dios qayaptinqa hina señalasqayá kachun, mana

señalasqata qayaptinqa amataqyá señalachikuchunchu.19

Manam imananchu señalasqaotaq mana señalasqa kayninchikpas, allinqa Diospa kamachikuyninkuna kasukuynin-chikmi. 20

Dios qayaptin imaynam kasqankuman hinallayá sapakama kachun. 21 Sirviente

kachkaspallaraq qayasqa kaptikiqa manam imananchu, librakuyta atispaqa librakuyá.22

Sirviente kachkaptin Señor qayaptinqa libreñam Señorta servinanpaq, chaynataqmilibre kachkaptin Señor qayaptinqa Cristopa serviqninña. 23

Diosmi rantisurqankichik pre-ciowan, chaynaqa amayá runapa sirvientenqa kaychikchu. 24

Chaynaqa wawqe-panikuna,imaynam qayasqa kasqaykichikman hinayá Diosta sapakama qatiychik.

25 Doncellakunamantaqa manam kanchu Señorpa kamachikuynin ichaqa conse joytam

qoni Señorpa kuyapayawasqanman hina conanza kasqanrayku. 26 Ñoqamantaqa allinmi

pipas solterolla kanman mana allin tiempokunapi kasqanchikrayku. 27 Casado kaspaqaamayá rakikuychu warmikimanta. Sapallayki kaspaqa amataqyá warmita maskaychu.28

Chaywanpas casarakuspaykiqa manam huchallikuchkankichu, doncella casara-kuspanpas manataqmi huchallikuchkanchu, casarakuqkunam ichaqa kawsayninkupisasachakuypi kanqaku. Ñoqaqa munaymanmi mana sasachakuyniyoq kanaykichikta.

29 Wawqe-panikuna, kaytam niyta munaykichik, manañam tiempo kanñachu

chaymi kunanmantaqa casadokunapas kawsanan mana warmiyoqpas kanman hi-naña. 30

Llakisqa kaqkunapas mana llakiyoq hinam kananku, kusisqa kaqkunapasmana kusikuyniyoq hinam kananku chaynataqmi rantiqkunapas mana kapuqniyoq

hina kananku.31

Kay pachapi allin kaqkunawan servichikuqkunapas allin kaqkuna-wan mana servichikuq hinam kananku, kay pacha qawasqanchikqa tukurunqam.32

Munaymanmi mana afanniyoq kanaykichikta. Soltero kaqkunaqa ocupakun Se-ñorpa kaqninkunallapim payta agradananpaq. 33

Casado qarikunañataqmi ocupakunku

1 CORINTIOS 7



2046

kay pachapi kaqkunamanta chaynapi war minta agradananpaq. 34 Casada warmiqa

manam doncella warmi hinachu, *doncella warmiqa Señorpa kaqninkunapim ocupa-kun cuerponpiwan espiritunpi Diospaq sapaqchasqa kananpaq. Casada warmiñataqmiocupakun kay pachapi kaqkunamanta chaynapi qosanta agradananpaq.

35 Kaytaqa nikichik allinnikichikpaqmi, manam harkakuspaychu aswanqa allin-ta kawsaspa mana hukpi afanakuspa Señorta servinaykichikpaqmi.

36 Ichapas *doncella churinmanta pipas piensanman:

—Harkakusqayraykum payayarunman —nispa.Chaynata piensaspan casarachiyta munaptinqa allinmi, casarachichunyá, manam

chayqa huchachu. 37 Ichaqa sichu pipas mana obligasqa kachkaspa, libre kasqanman hina

munanman warmi churinqa doncellalla kananta hinaspaqa allintam ruran. 38 Chaynaqa

casarachispaqa allintam ruran, mana casarachispanñataqmi aswan allintaraq ruran.39

Casada warmiqa manam rakikunmanchu qosanmanta pay kawsakuchkaptin-qa, qosan wañukuptinmi ichaqa libreña piwanpas munasqanwan casarakunanpaq,

ichaqa Señorpi iñiqwan. 40 Ichaqa tanteasqayman hinaqa mana casarakuspanmiaswan kusikuyniyoqqa kanman. Creenim Diospa Espiritunqa ñoqapipas kasqanta.

Taytacha-mamachakunaman ofrecesqa mikuykunamanta

8 1 Taytacha-mamachakunaman ofrecesqa aychamantaqa llapallanchikmi yachanchik,

ichaqa chay yachasqanchikmantam alabakunchik. Kuyanakuspanchikmi ichaqawiñachinakunchik. 2

Pipas creekun imam yachasqanta hinaspanqa manaraqmi imatapasyachanchu imaynam yachananta hinaqa. 3

Dios kuyaq runaqa Diospa reqsisqanmi.4

Chaynaqa taytacha-mamachakunaman ofrecesqa mikuymantaqa yachanchik-

mi, kay pachapi taytacha-mamachakunaqa manam Dioschu, chullallam Diosqa.5 Hanaq pachapipas, kay pachapipas “dios” nisqankuqa kachkanmi, achkallaña

dioskuna hinaspa señorkuna kachkaptinpas 6 ñoqanchikpaqa chullallam Dios-

ninchikqa, payqariki Dios Taytam. Paymi rurarqa tukuy imata, ñoqanchikpaspaypaqmi kanchik. Chullallam Señorqa, payqariki Jesucristom, paywanmi tukuyimapas unanchasqa karqa, paywantaqmi ñoqanchikpas unanchasqa kanchik.

7 Ichaqa manam lliwchu chaytaqa yachanku. Chaymi taytacha-mamachakuna-

ta ñawpaq adoraqkunaqa mikunku chaykunata adorachkaq hina, chaynapim manasumaqta yachasqankurayku conciencian acusan. 8

Manam mikusqanchikraykuchuDiosqa chaskiwanchik, manam allinqa kasun mikusqanchikwanchu nitaq mana mikus-

qanchikwanchu. 9 Ichaqa cuidakuychik, yanqataq libre kaynikichik huchallichinmanmana ancha yachayniyoq kaqkunata. 10

Sichu chaykunata yachachkaspa mikunkitaytacha-mamachakunapa kasqanpi hinaptinñataq conciencianpi iskayrayaq wawqechay rurasqaykiwan kallpanchakuspa mikurunman chay taytacha-mamachakunamanofrecesqata. 11

Chaynapim iñiyninpi mana sumaq takyaq wawqekiqa urmarunmanyachachkaspa rurasqaykirayku. Cristoqariki paypaqmi wañurqa. 12

Conciencianpiiskayrayaq wawqekunata hukmanyachispaqa paypa contranpi huchallikuspam kikinCristopa contranpipas huchallikuchkankichik. 13

Chaynaqa, mikusqaywan wawqey hu-challikunan kaptinqa manamá mikusaqchu aychata chaynapi mana huchallichinaypaq.

Apostolpa derechonmanta

9 1 Ñoqaqa ¿manachum *apostol kani? ¿Manachum libre kani? ¿Manachum Se-

ñorninchik Jesustaqa rikurqani? ¿Manachum qamkunapas Señorman iñichisqay

1 CORINTIOS 7-9



2048

Taytacha-mamachakunapa contranpi yachachikuymanta

10 1 Munanim wawqe-panikuna kaykuna yachanaykichikta. Ñawpaq abue-

lonchikkunaqa llapallankum puyupa llantuyninpi karqaku hinaspam

llapallanku pasarqaku Puka Lamar Qochanta. 2 Chaynapim Moisesmantakamallapallanku bautizasqa karqaku puyuwan hinaspa lamar qochawan. 3

Yachachi-wananchikpaqmi llapallanku mikurqaku huk rikchaq mikuyllata. 4

Huk rikchaqyakullatataqmi paykunaqa tomarqakupas, chay yakuqa qaqamanta lloqsimuq-mi, chay qaqaqariki karqa paykunawan riq Cristom. 5

Aswanqa paykunamantamachkaq mana agradarqachu Diosta chaymi wañuruspanku purunpi qeparurqaku.

6 Chaykunaqa sucedekurqa ñoqanchikpaq huk ejemplo hina kananpaqmi chaynapi

paykunapa mana allin munapayasqanta hina ñoqanchikpas mana munapayananchikpaq.7

Chaynaqa wakinkuna hinaqa amayá adoraychikchu taytachakunataqa, Bibliam nin:

—Runakunam tiyaykuspanku mikurqaku, tomarqaku hinaspam hatarispankuaychankuta kusichirqaku —nispa.8

Wakinkuna huchapakusqanpi hinaqa amayá huchapakusunchikchu, chay-napim paykunamanta huk punchawllapi wañururqaku iskay chunka kimsayoqwaranqa runakuna. 9

Amataqyá Señortapas piñachisunchu Israelpa mirayninpawakinnin hinaqa, paykunamantam wañururqaku culebrakunapa kachusqan.10

Wakinkunapa rimasqanpi hinaqa amataqyá rimaychikchu Diospa contranpiqa,chayraykum paykunataqa wañuchiq angel wañurachirqa.

11 Tukuy chaykunam abuelonchikkunata sucederqa ejemplopaq hinaptin-

mi Dios qellqachirqa qepa tiempokunapi yuyarichiwananchikpaq.12

Chaynaqapipas qaqa hina sayasqanpaq hapikuqqa cuidakuchunyá wichiykunanmanta.13

Tentasqa kasqaykichikqa manam maschu wakinkunapa tentasqa kasqanman-taqa. Ichaqa Diosmi conakuna kasqanrayku mana munanqachu mana aguantayatinaykichikkama tentasqa kanaykichiktaqa. Tentacionkuna hamuptinqa Diosmivencenaykichikpaq kaqta qosunkichik chaynapi aguantanaykichikpaq.

14 Chaynaqa kuyasqay wawqe-panillaykuna, amayá adoraychikchu taytacha-ma-

machakunataqa. 15 Yachayniyoq runakuna kaptikichikmi rimapayaykichik, chaynaqa

qamkunapuniyá piensaychik nisqaymanta. 16 Diospa bendicionninta mañakuspanchik-

mi Santa Cenapi vasomanta tomaspa llapa tomaqkunawan hukllawakunchik Cristopayawarninrayku. Tantata mikunanchikpaq partispaqa llapallan mikuqkunawanmi huk-llawakunchik Cristopa cuerponrayku. 17

Tantaqa chullallam. Ñoqanchikqa achkallañakaspapas huk cuerpollam kanchik llapallanchik huk tantallamanta mikusqanchikrayku.

18 Qawaychik Israel casta runakunapa rurasqanta. Wañuchipusqa Diosman ofrecesqa

aycha mikuqkunaqa hukllawasqam kanku *altarpa Diosninwan. 19 Chaynaqa ¿imaniy-

mantaq? taytacha-mamachaman ofrecesqa aychaqa wakin aychawan iguallam. Chaytaytacha-mamachaqa manam imapaqpas valenchu. 20

Diospi mana iñiqkuna animaltaofrecespankuqa demoniokunapaqmi ofrecechkanku, manam Diospaqchu. Chaynaqa

manam munanichu demoniokunawan hukllawakunaykichiktaqa.21

Señorpa vasonman-ta tomachkaspaqa manam demoniokunapa vasonmantaqa tomawaqchikchu nitaqmiSeñorpa mikunanmanta mikuchkaspaqa demoniokunapa mikunanmantaqa mikuwaq-chikchu. 22

¿Señortachu piñachisun? ¿Paymanta aswan kallpayoqchu kanchik?

1 CORINTIOS 10



2049

Libre kaspa kuyanakunanchikmanta

23 Ruraymanmi tukuy ima munasqaytaqa ichaqa manam lliwchu allin. Manam

lliwchu allinninchikpaq. Tukuy munasqaytam rurayman ichaqa manam lliwchu

espiritupi wiñachikun.24

Wakinkunapa allinnintam maskananchik, manam kiki-llanchikpa allinninchiktachu.25

Plazapi rantipaq kaqtaqa lliwtayá mikuychik concienciarayku ama imatapas tapuspa. 26 Señorpam tukuy kay pachaqa.

Paypataqmi kay pachapi tukuy ima kallaqpas.

27 Sichu Diospi mana iñiq convidasuptikichikqa lliw servisusqaykichiktayá mikuy-

chik ama imatapas concienciaykichikrayku tapuspa. 28 Sichu pipas nisunkichik:

“Kay aychaqa taytachakunaman ofrecesqam karqa” nispa hinaptinqa amayámikuychikchu willakusqanrayku hinaspa concienciarayku. 29

Rimachkaniqa

hukpa conciencianmantam, manam qamkunapamantachu.Ichapas huk kaqnin tapukunman:—¿Imanasqataq libre kayniytaqa huk runaqa juzgawanman conciencian-

raykuqa? 30 Graciasta Diosman qospay mikuptiyqa ¿imanasqataq contraypiqa

rimanmanku graciasta qospay mikusqaymantaqa? —nispa.31

Mikuspapas tomaspapas otaq huk rikchaqta ruraspapas llapantayá ruraychik Dios hon-rasqa kananpaq. 32

Amayá huchallichiychikchu judiokunatapas nitaq mana judiokunatapasnitaq Diospi iñiqkunatapas. 33

Ñoqaqa llapallankutam agradayta munani lliwpi, manammaskani kikiypa allinniytachu aswanqa wakinkunapatam chaynapi salvasqa kanankupaq.

111

Ñoqapa ejemploytayá qatiychik, ñoqapas Cristopa ejemplontam qatini.Warmikunaqa imaynam huñunakuypi kanankumanta

2 Wawqe-panikuna, alabaykichikmi yuyariwasqaykichikmanta hinaspa yachachisqayku-

naman hina rurasqaykichikmanta. 3 Ichaqa munanim kay yachanaykichikta: Cristoqa llapa

qaripa umanmi, qariñataqmi warminpa uman chaynataqmi Diospas Cristopa uman. 4 Sichu

huk runa sombrerontin Diosta mañakunqa huñunakuypi otaq Diosmanta willakunqa hinas-paqa umantam penqayman churan. 5

Sichu huk warmi qala umalla Diosta mañakunqa otaqDiosmanta willakunqa hinaspaqa umantam penqayman churan, payqariki uman kachiy-kachiy rutusqa hinam kachkan. 6

Huk warmi umanta mana tapakuspaqa allinmi kanman

rutuchikuynin. Sichu uman rutuchikuynin otaq kachiy-kachiy kaynin penqaypaq kaptinqatapakuchunyá. 7

Qariqa manam umantaqa tapakunanchu. Payqa Diosman rikchakuqmi hi-naspa Dios hatunchaqmi, warmiñataqmi qari hatunchaq. 8

Qariqa manam warmimantachukarqa aswanqa warmim qarimanta karqa. 9

Qariqa manataqmi warmiraykuchu unan-chasqa karqa aswanqa warmim qarirayku. 10

Chayraykum warmiqa umanta tapakunanqariman su jetasqa kasqanta angelkunamanpas qawachinanpaq. 11

Chayraykum Señorta ser-vinankupaqqa qaripas warmipas yanapakunanku. 12

Warmitaqa Diosmi rurarqa qarimantachaynataqmi qaripas nacemun warmimanta ichaqa llapallanmi hamun Diosmanta.

13 Qamkunayá tanteaychik: ¿Allinchu kanman huk warmi mana umanta tapakuspan

Diosta mañakuynin?14

Costumbrepunim yachachiwanchik, qaripa chukchasapa kaynin-qariki penqaypaqmi. 15 Warmipaqñataqmi chukchasapa kayninqa kusallaña rebosawan

hina umanta tapakunanpaq. 16 Pipas kaymanta discutiyta munaspaqa yachachunyá, ño-

qanchik ukupipas nitaq huñunasqa iñiqkunapipas manam kanchu huk costumbreqa.

1 CORINTIOS 10, 11



2050

Santa Cenapi mana allin rurasqankumanta

17 Kayta qellqamuspayqa manam alabaykichikmanchu, huñunakuynikichikpim mana

allinta rurachkankichik, huñunakuychikqa allinta ruranaykichikpaqyá. 18 Adoranayki-

chikpaq huñunakuptikichiksi qamkunapi rakinakuykuna kan. Cheqaptam wakintaqacreeni. 19 Cheqaptam qamkunapiqa rakinakuykuna kanan chaynapi pikunam cheqap

iñiqkuna kasqan yachanapaq. 20 Huñunakuspa Santa Cenata tomaptikichikqa manañam

Señorpa Santa Cenanñachu. 21 Santa Cena horam puntata sapakama mikuyta qallay-

kunkichik, wakinnikichikñataqmi yarqaymanta kachkankichik, hukkunañataqmisinkakuchkankichik. 22

¿Manachu wasikichikpi imapas kan chaypi mikunaykichikpaqhinaspa tomanaykichikpaq? Chaynata ruraspaqa Diospi iñiq chaypi huñunakuqkuna-tam despreciankichik hinaspam penqayman churankichik wakchakunata. ¿Imatataqnikichikman? ¿Alabaykichikmanchu? ¡Manam kaymantaqa alabaykichikmanchu!

Santa Cenamanta(Mt 26:26-29. Mr 14:22-25. Lc 22:14-20)

23 Kay yachachisqaytaqa kikin Señormantam chaskirqani. Entregasqa kasqan

tutam Señor Jesus hapiykurqa tantata. 24 Diosman graciasta qoykuspanmi pakiy-

kurqa hinaspam nirqa:—Mikuychik, kaymi cuerpoy qamkunarayku entregasqa. Kaynatam ruranki-

chik qamkunapas yuyariwanaykichikpaq —nispa.25

Cenayta tukuruspanñataqmi vasota hapiykuspan nirqa:—Kay vasoqa yawarniywan rurasqay mosoq contratom. Sapa kuti kayta tomas-

pam yuyariwankichik —nispa.26

Sapa kuti kay tantata mikuspam hinaspa kay vasomanta tomaspam Señorpakutimunankama wañusqanmanta willakunkichik.

Santa Cenaqa imaynam tomanamanta

27 Chaynaqa, pipas mana chaypaq hina kachkaspa Señorpa tantan mikuqqa hinaspa

Señorpa vasonmanta tomaqqa Señorpa cuerponpa hinaspa yawarninpa contranpimhuchallikuchkan. 28

Chaynaqa sapakamayá sonqonta tapukuchun manaraq tantatamikuchkaspa otaq vasomanta manaraq tomachkaspa. 29

Sichu pipas mikunqa hinaspa

tomanqa Señorpa cuerpon kasqanta mana piensarispan hinaspaqa mikunqapas to-manqapas kikinpa castigonpaqmi. 30

Chayraykum qamkuna ukupiqa achkaq kachkanonqosqa hinaspa eqoyasqa, wakinqa wañukunkuñam. 31

Sichu sonqonchikta sumaqtatapukuptinchikqa Señorqa manachá juzgawachwanchu. 32

Juzgaspam Señorqa castiga-wanchik chaynapi mana Diospi iñiqkunawan kuska mana condenasqa kananchikpaq.

33 Chaynaqa wawqe-panillaykuna, Santa Cenapaq huñunakuspaqa suyana-

kuychikyá kuska mikunaykichikpaq. 34 Pipas yarqaymanta kaspaqa wasinpiyá

mikumuchun chaynapi huñunakuypi chayna rurasqaykichikmanta Dios manacastigasunaykichikpaq. Wakin asuntokunataqa chayamuspayñam allichasaq.

Atiyninta Chuya Espiritu rakiwasqanchikmanta

12 1 Wawqe-panikuna, yachanaykichiktam munani atiyninta Chuya Espiritu

sapakamaman rakiwasqanchikmanta.

1 CORINTIOS 11, 12



2051

2 Qamkunaqa yachankichikmi, Diosman manaraq iñichkaptikichikqa mana

rimaq taytacha-mamachakunata adoranaykichikpaqmi diablo pantachisurqan-kichik. 3

Chaynaqa kaytayá yachaychik “Jesusqa ñakasqayá kachun” niq runaqamanam Diospa Espiritunpa atiyninwanchu rimachkan. Manataqmi pipas ninman-

chu: “Jesusqa Señormi” nispaqa mana Chuya Espiritu yanapaptinqa.4 Achka rikchaq atiykunam kan ichaqa chaykunaqa kikin Espiritullamantam. 5

Achkarikchaq ruraykunapim servikuchwan ichaqa huk Señorllatam servinchik. 6

Achka rikchaqkaqkunatam rurachwan ichaqa kikin Diosllam llapallanta runakunapi ruran. 7

Diosmi sa-pakamaman qon Chuya Espiritupa atiyninta llapallanpa allinninpaq. 8

Espirituntakamamwakinman qon yuyaywan rimananpaq, hina chay Espirituntakamallataqmi wakinman-pas qon yachaywan rimananpaq. 9

Chay Espirituntakamallataqmi wakinmanpas qonatiyta iñinanpaq, wakinmanñataq onqoqkunata sanoyachinanpaq, 10

wakinmanñataq*milagrokunata rurananpaq, wakinmanñataq Diospa revelasqanta chaskispan willaku-nanpaq, wakinmanñataq mana allin espiritukunamanta cheqap Espirituta reqsinanpaq,

wakinmanñataq mana yachasqan idiomakunata rimananpaq hinaspa wakinmanñataqchay idiomakuna uyarisqanta entiendechinanpaq. 11

Aswanqa tukuy kaykunataqa rurankikin Chuya Espiritullam, paymi munasqanman hina sapakamaman qon kaykunataqa.

Iñiqkunaqa huk cuerpolla kasqanchikmanta

12 Cuerpoqa huklla kachkaspapas achka parteyoqmi, achka parteyoq kachkaspa-

pas huk cuerpollam, chaynam Cristopas. 13 Llapallanchikmi judiopas, *griegopas,

sirvientepas hinaspa librepas chulla Espiritullawan bautizasqa karqanchik chay-napi huk cuerpollaña kananchikpaq, chulla Espiritullatataqmi chaskirqanchikpas.

14 Cuerpoqa manam huk parteyoqllachu aswanqa achka parteyoqmi.

15 Sichuchaki ninman: “Ñoqaqa manam makichu kani chaymi mana cuerpopachu kani”

nispa, chaynata nispapas manam de jarunmanchu cuerpopa parten kaytaqa. 16 Sichu

rinripas ninman: “Ñoqaqa manam ñawichu kani chaymi mana cuerpopachukani” nispa, chaynata nispapas manam de jarunmanchu cuerpopa parten kaytaqa.17

Lliw cuerpo ñawilla kaptinqa ¿imaynataq uyarichwan? Otaq lliw cuerpo rinri-lla kaptinqa ¿imaynataq muskichwan? 18

Chaynaqariki Diosmi churarqa cuerpopapartenkunataqa munasqan sitiopi. 19

Llapallan partekuna huknillan kaptinqa ¿may-pitaq kanman cuerpoqa? 20

Achka parteyoq kaspapas hukllam cuerpoqa.21

Manam ñawiqa ninmanchu makita: “Manam necesitaykichu” nispaqa, nitaqmi

umapas ninmanchu chakita: “Manam necesitaykichu” nispaqa. 22 Aswanqa cuer-popa taksachan kaqkunataraqmi mastaqa necesitanchik. 23

Cuerpopi mana anchakuyasqanchikkunatam aswan sumaqtaraq pachachinchik, mana qawachikunapaq kaq-kunatañataqmi pakanchik. 24

Qawachikunapaq kaqkunatam ichaqa mana pakanchikchu.Diosmi rurarqa cuerpopi mana ancha kuyasqa kaqkuna kuyasqa kananpaq, 25

chaynapicuerpopi kaqkunaqa munasqankuta mana rurakunankupaq, aswanqa lliw partekuna-manta sapakama sientinakunankupaq. 26

Cuerpopa parten ñakariptinqa wakinkunapasñakarintaqmi, huknin parten allin kuyasqa kaptinqa llapallantaqmi kusikunku.

27 Qamkunaqa Cristopa cuerpon kaspam sapakama kankichik chay cuerpopa par-

ten.28

Diosmi iñiqkuna ukupi puntata churarqa *apostolkunata, iskay kaqpiñataqmichurarqa Diosmanta willakuqkunata, kimsa kaqpiñataqmi churarqa yachachiqkunata,chaymantañataqmi churarqa *milagrokuna ruraqkunata, onqoqkuna sanoyachiq-kunata, yanapakuqkunata, dirigentekunata hinaspa mana yachasqan idiomakuna

1 CORINTIOS 12



2052

rimaqkunata. 29 ¿Llapallanchu apostolkuna? ¿Llapallankuchu Diosmanta willakuqku-

na? ¿Llapallanchu yachachiqkuna? ¿Lliwchu milagrokuna ruraqkuna? 30 ¿Lliwtaqchu

onqoqkuna sanoyachiy atiqkunapas? ¿Rimankupas llapallankuchu mana yachasqanidiomakunata? ¿Llapallankutaqchu entiendechiyta yachanku chay rimaqkunapa nis-

qanta? ¡Manam!31

Qamkunaqa maskaychik Diospa qosqan allinnin kaqkunatayá.Kuyakuymanta

Ñoqam ichaqa qawachisqaykichik imaynam aswan allin kawsanaykichikta.

13 1 Sichu ñoqa rimayman runakunapa chaynataq angelkunapa idiomanpipas

ichaqa mana kuyakuyniyoq kaspayqa campanapa otaq platillopa waqay-nin hinallam kani. 2

Sichu willakuyman Diospa revelawasqankunata, reqsiymantaqkunankama manaraq pipapas yachasqankunatawan tukuy rikchaq yachaykunata-pas, kapuwanmantaq iñiyniy orqokunata maymi kasqanmanta suchuchinaypaq,ichaqa mana kuyakuyniyoq kaspayqa manam imapaqpas valenichu.

3 Sichu aypuruyman tukuy kapuqniykunata, cuerpoytapas entregaymantaq kañasqakananpaq, ichaqa mana kuyakuyniyoq kaptiyqa chaykuna rurasqaypas manam valenchu.

4 Pipas kuyakuyniyoqqa pacienciakuqmi, imapas qokuykuqmi, manam envidiosochu,

manam alto tukuqchu, manam alabakuqchu, 5 manam penqaypaq ruraqchu, manam

kikillanpaq munaqchu, manam piñakuqchu, nitaqmi cheqnikuqchu. 6 Manataqmi kusi-

kunchu hukpa huchankunamantapas aswanqa cheqap kaqmantam kusikun. 7 Tukuytam

aguantan, tukuytam creen, tukuytam conanzawan suyan, tukuytam pacienciakun.8

Kuyakuyqa wiñaypaqmi, hamunqam tiempo Diospa revelasqankunata manañawillakunapaq, manañam rimanqakuchu mana yachasqanku idiomakunatapas,

yachaypas manañataqmi kanqachu.9

Wakillantam yachanchik, wakillantataqmiDiospa revelasqankunatapas willakunchik. 10 Llapallanta yacharuptinchikqa wa-

killan yachasqanchikmi chinkarunqaña.11

Taksallaraq kaspayqa warma hinam rimarqani, piensarqani, yuyaymanar-qani, hatunyaruspaymi ichaqa manaña warma hinañachu rurani. 12

Chaynamkunanpas tukuy imata qawachkanchik chinka-chinkallata mana rikukuq espe jopihina, ichaqa huk punchawmi imam kaqta rikusunchik. Kunanqa reqsini waki-llantam, chay punchawmi ichaqa tukuy imata reqsisaq imaynam ñoqata Diosreqsiwasqanta hina. 13

Kunanqa takyachkan iñiyllam, conanzawan suyayllamhinaspa kuyakuyllam. Kay kimsanmanta aswan allinqa kuyakuyllam.

Mana yachasqanchik idiomakunamanta

14 1 Kuyakuyniyoq kayta maskaspayá munaychik Chuya Espiritupa qosqan-

kuna chaskiyta, chaymantapas aswan mastaqa munaychik Diosmantawillakuytayá. 2

Pipas mana yachasqan idiomakuna rimaqqa Diosllatam rimapayan,manam runakunatachu, chaytaqa manam pipas entiendenchu Espiritupa yanapa-kuyninwan pakasqa kaqkunata rimachkaptinpas. 3

Diosmanta willakuqmi ichaqarunakunaman willan espiritupi wiñanankupaq chaynapi kallpanchasqa hinaspaconsuelasqa kanankupaq. 4

Mana yachasqan idiomakuna rimaqqa kikillanmi espi-

ritunpi wiñan, Diosmanta willakuqñataqmi wiñachin uyariqnin iñiqkunata.5 Ñoqaqa munaymanmi mana yachasqaykichik idiomakunata llapallaykichik rima-

naykichikta ichaqa mastaqa munani Diosmanta willakunaykichiktam. Chay ruraymiaswan allinqa mana yachasqanchik idiomakuna rimaymantaqa. Mana yachasqanchik

1 CORINTIOS 12-14



2053

idiomakunata rimaspaqa imam nisqantam willana iñiqkuna espiritupi wiñanankupaq.6

Wawqe-panikuna, sichu ñoqa watukamuspay rimapayaykichikman huk idiomakunapihinaptinqa chayqa manam servisunkichikmanchu imapaqpas. Diospa revelawasqantaotaq yachasqayta willaptiymi ichaqa servisunkichik. Servisunkichiktaqmi imam pasa-

nanmanta willaptiypas chaynataq Diospa palabranmanta yachachiptiypas.7 Ejemplopaqyá churasunchik qenatawan arpata. Mana tononpi waqaptinqa manam

yachachwanchu imam tocasqantapas. 8 Guerrapi cornetilla mana allinta waqaptinqa

manam pipas alistakunmanchu peleananpaq. 9 Chaynam kanman qamkunapipas, mana

entiendenata rimaptikichikqa ¿imay natataq yachanmanku ima nisqaykichiktapas?¡Yanqachiki rimawaqchik! 10

Kay pachapiqa achka idiomakunam kachkan ichaqa lla-pallanmi entiendenapaq. 11

Pipas huk idiomapi rimapayawaptin mana entiendespayqahuklaw nacionniyoq runa hinam kani chay runapaq, ñoqapaqpas chay runaqa huklawnacionniyoq runa hinam. 12

Chaynaqa qamkunapas Diospa qosqanta aswan mas chas-kiyta munaspaqa, maskaychik llapanmanta llalliqtaqa wawqe-panikuna wiñachiytayá.

13 Chaynaqa pipas mana yachasqan idiomata rimaspanqa Diostayá mañakuchunchay rimasqanta uyariqninkunaman entiendechinanpaq. 14

Mana yachasqay idio-mapi Diosta mañakuptiyqa espiritullaymi mañakuchkan ichaqa manam yachanichuimam nisqaytapas. 15

¿Hinaptinqa imatataq rurayman? Diostaqa mañakusaqmiespirituywanpas chaynataq yuyayniywanpas. Takisaqtaqmi espirituywanpas chay-nataq yuyayniywanpas. 16

Sichu espirituman hina mana yachasqayki idiomapi Diostaalabaptikiqa mana entiendeq runaqa manam atinmanchu qanwan kuska graciasqoyta imam nisqaykita mana entiendesqanrayku. 17

Diosman gracias qosqayki allinkaptinpas, huknikiqa manam wiñanchu espiritunpi. 18

Graciastam qoni Diosman

qamkunamantapas masta huk idiomakuna rimasqaymanta.19

Iñiqkunapa huñunaku-nanpim ichaqa munani llapa runakunapa entiendesqan pichqa palabrallapas rimayta,mana yachasqanku idiomapi chunka waranqa palabrakuna rimanaymantaqa.

20 Wawqe-panikuna, amañayá piensaychikchu wawakuna hinaqa, wawakuna

hinaqa kaychik mana allinkunallapaqyá, aswanqa yuyayniyoq runakuna hinaña-yá piensaychik. 21

Bibliam nin:

Sasa rimana idiomapimchay runakunaman rimapayasaq,chaywanpas manam kasuwanqakuchu, ninmi Señor.

22 Chaynaqa huk idiomakunapi rimayqa *milagro hinam mana iñiqkunapaq, manamá

iñiqkunapaqchu, Diosmanta willakuymi ichaqa señal hina iñiqkunallapaq. 23 Llapallan iñiq-

kuna huñunasqa kachkaspa huk idiomakunapi rimaptinkuqa ¿manachu manaraq yachaqqaotaq mana iñiqqa yaykuramuspan “Kaykunaqa locoyarusqakum” ninqa? 24

Diosmantallapallanku willakuchkaptinku mana iñiqpas otaq manaraq yachaqpas yaykuramuptinqallapallankum huchanta qawachispa convencechinqaku. 25

Chaynapim sonqonpi pakasqaku-napas yachasqa kanqa hinaptinmi qonqorakuykuspan Diosta adoranqa:

—Cheqaptapunim Diosqa qamkunawan kasqa —nispa.

Huñunakuypiqa imaynam ruranamanta26

Chaynaqa wawqe-panillaykuna, huñunakuptikichikqa wakinmi takin, wakin-ñataqmi yachachin Diospa yachachisqanta. Wakinñataqmi Diospa revelasqanta

1 CORINTIOS 14



2054

willakun, wakinñataqmi mana yachasqan idiomata riman, wakinñataqmi chayrimasqanta entiendechin, llapallantayá ruraychik iñiqkuna espiritunpi wiña-nankupaq. 27

Mana yachasqan idiomapi huk kaqnin rimaptinqa iskay-kimsallayámuyuyninpi rimachunku hinaptin hukninñataq uyariqkunaman entiendechichun

imam nisqanta.28

Iñiqkuna huñunasqa kachkaptin uyariqkunaman mana pipasentiendechiq kaptinqa amayá pipas rimachunchu mana yachasqan idiomapi-qa, rimaspaqa-rimachunku kikinkupaqyá hinaspa Diosllapaqyá. 29

Diosmantawillakuqkunapas rimachunku iskay-kimsallayá hinaptin wakinkunañataq yu-yaymanachun imam nisqankupi. 30

Huk kaqnin tiyaq runaman Dios revelaptinqapunta rimaqqa upallachunyá. 31

Chaynapim Diospa revelasqan chaskiqkunaqallapallaykichik sapakama rimankichik llapallan uyariqkuna yachanankupaq hi-naspa kallpanchakunankupaq. 32

Diospa revelasqan willakuqkunaqa su jetananmiespiritunta. 33

Diosqa hawka kananchiktam munan, manam chaqwa ruraytachu.Huñunakuyninpi llapallan iñiqkunapa rurasqanman hinam 34

warmikunaqa

upallalla kananku huñunakuypiqa, manam rimanankuchu aswanqa kasukunan-kum Diospa leyninpi kamachikusqanman hina. 35

Imatapas yachayta munaspaqawasipiñayá qosanta tapuchun, huñunakuypi warmipa rimayninqa penqaypaqmi.

36 Yachanaykichikmi, Diospa palabranqa manam qamkunawanchu qallarirqa,

manataqmi qamkunallataqchu chaskirqankichikpas. 37 Pipas Diosmanta willa-

kuqpaq hapikuspanqa otaq Chuya Espiritupa yachachisqanpaq hapikuspanqayachachunyá qamkunaman kay qellqamusqayqa Señorpa kamachikuynin kasqan-ta. 38

Diospa kamachikusqanta mana chaskiq runaqa manam chaskisqachu.39

Wawqe-panikuna, Diosmantayá aswanqa willakuychik, amataqyá harkakuy-

chikchu mana yachasqanku idiomakunapi rimanankutapas.40

Chaynaqa tukuyimayá rurasqa kachun respetowan hinaspa ordenninpi.

Cristopa kawsarimusqanmanta

15 1 Wawqe-panikuna, Cristomanta allin noticia willasqaytayá astawanraq ya-

chaykachisqaykichik, chayqariki chaskisqaykichik noticiam, chaywantaqmiqamkunaqa qaqa hina sayachkankichik. 2

Chay allin noticiawanmi qamkunaqa salvasqakankichik willasqayman hina chaskispaqa, mana chayqa yanqapaqchiki iñirqankichik.

3 Llapallanmanta llalliqtaqa chaskisqayman hinam yachachirqaykichik, Bibliapa

nisqanman hinapas Cristoqa wañurqa huchanchikkunaraykum. 4 Bibliapa nisqan-

man hinam pampasqa kaspan kawsarimurqa kimsa punchawninman. 5 Hinaspamrikuriykurqa Pedroman, chaymantañataqmi rikuriykurqa *apostolninkunaman,6

chaymantañataq pichqa pachak masnin huñunasqa wawqe-panikunaman.Wakinkunaqa kawsakuchkanraqmi, wakinkunam ichaqa wañukunña. 7

Chayman-tañataqmi rikuriykurqa Jacoboman, chaymantañataq llapallan apostolkunaman.

8 Qepatañataqmi ñoqaman rikuriykuwarqa mana tiemponpi nacekuqman hina.

9 Ñoqaqariki llapallan *apostolkunamantapas taksan kaqpaqmi hapikuni, ñoqaqa ma-

namá apostolwan sutichawanankupaq hinachu kani iñiqkunata ñakarichisqayrayku.10

Ichaqa Dios favorecewaptinmi kunanqa apostolña kani, paypa favorecewasqanqa

manamá yanqachu karqa, ñoqaqa llamkachkani wakin apostolkunamantapas mas-taraqmi, ichaqa manamá kikillaymantachu llamkachkaniqa aswanqa ñoqapi kaqDiospa favorninmi llamkarqa. 11

Manam imananchu ñoqa willakuptiypas otaq payku-na willakuptinpas, kay willakusqaykuraykum qamkunapas iñirqankichik.

1 CORINTIOS 14, 15



2055

Wañukuqkunapa kawsarimunanmanta

12 Willakunikuqa Cristopa kawsarimusqanmantam, hinaptinqa ¿imaynamá wa-

kinnikichikqa ninkichik:

—Wañuqkunaqa manam kawsarinchu —nispaqa?13 Wañuqkuna mana kawsariptinqa manachiki Cristopas kawsarirqachu. 14

Cristo manakawsariptinqa yanqachiki kay willakusqaykuqa, manataqchiki iñisqaykichikpas valenchu.15

Chayna kaptinqariki ñoqaykuqa kaniku Diospa llulla testigonkunach “Diosmi kawsari-chirqa Cristota” nisqaykumanta. Wañuqkuna mana kawsariptinqa manataqchiki DiospasCristota kawsarichirqachu. 16

Wañuqkuna mana kawsarimuptinqa manataqchiki Cristopaskawsarimurqachu. 17

Cristo mana kawsarimuptinqa yanqapaqchiki iñirqankichik, chay-naqa hinallaraqchiki huchapi kachkankichik. 18

Chayna kaptinqa Cristopi iñikuqkunapaswañukuspaqa chinkasqachiki kachkanku. 19

Kay pachapi kawsanallapaq Cristopi cona-

kuspanchikqa llapa runakunamantapas aswan mas llakipayanam kachkanchik.20 Ichaqariki cheqaptam Cristoqa kawsarimurqa, payqa wañuqkunamanta punta

kawsarimuqmi. 21 Imaynam wañuy kay pachaman yaykumurqa huk runantakama-

lla chaynataqmi kawsarimuypas hamurqa huk runantakamalla. 22 Imaynam Adanpa

huchallikusqanwan llapallan runa wañunchik, chaynallataqmi Cristopi iñiqkunapasllapallanchik kawsarimusunchik. 23

Ichaqa sapakamam qatinasninpi kawsarimunqa:Cristom puntata kawsarimurqa, pay hamuptinñataqmi iñiqninkuna kawsarimunqa.24

Chaymantañam chayamunqa tukupay tiempo, chay tiempopiqa Cristom llapallanatiyniyoqkunata, munayniyoqkunata hinaspa autoridadkunata chinkarachispanDios Taytanmanña munaychakusqanta qoykunqa. 25

Cristoqa munaychakunanpu-

nim llapallan enemigonkunata Dios saruchinankama. 26 Qepallaña chinkachinapaqkaq enemigoqa wañuymi. 27

Diosmi tukuy imata Cristowan saruchirqa. Bibliam nin:—Tukuylla imapapas hawapimya churaykurqanki —nispa.Diosqa manam pipapas sarusqanchu karqa, aswanqa paymi Cristowan saru-

chin tukuy imata. 28 Cristo tukuy imata munaychakuruspanñam paypas Taytanpa

munaychakusqan kanqa, chaynataqa ruranqa imaynam paytapas Taytan tukuyimata saruchisqanman hinam. Chaynapim Diosña tukuy imakunapipas chaynataqrunakunapipas munaychakunqa.

29 Wakin iñiqkunam bautizakunku wañuqkunarayku. ¿Imanasqataq chaytaqa

ruranku kawsarimuy mana kachkaptinqa? 30 Chaynaqa ñoqaykupas ¿imapaqtaqpeligrollapi tukuy tiempo kachkaniku? 31

Arí wawqe-panikuna, sapa punchawmiwañuypa patanpi kachkani. Ichaqa Señor Jesucristopi iñisqaykichikraykum kusisqakani. 32

Ñoqaqa purun animalkunawanpas pelearqanitaqmi Efeso llaqtapi, chay-wanqa ¿imatataq horqokuni? Wañuqkuna mana kawsarimuptinqa allintam ninku:

—Mikukusun, tomakusun, ichapas paqarin wañukusun —nispa.33

Amayá engañachikuychikchu chayna rimaqkunawanqa. Mana allin amis-tadkunaqa urmachinmi allin kawsaqkunatapas. 34

Yuyaynikichikman kutirispayáama huchallikuychikchu. Wakinnikichikqa manaraqmi Diosta reqsinkichikchu,

penqarikunaykichikpaqmi kaytaqa nikichik.Wañuqkunapa imaynam kawsarimunanmanta

35 Ichapas pipas tapukunman:

1 CORINTIOS 15



2056

—¿Imaynatataq wañuqkunaqa kawsarimunqa? ¿Imayna cuerpoyoqtaq kawsari-munqa? —nispa.

36 ¿Upa tukuchkankichum? Muhuqa chinkarunmi chay muhumanta mosoq plan-

ta wiñaramuptinqa. 37 Tarpunchikqa manam plantatachu aswanqa muhullatam trigo

kaptinpas otaq sapaq muhu kaptinpas.38

Chaymantaqa Diosñam sapakamata wiñachinimayna sayayniyoqtapas munasqanman hina. 39 Manam llapa aychaqa huk rikchaq

aychallachu, runakunapa aychanqa huk rikchaqmi, huk rikchaqtaqmi animalkuna-pa aychanpas, raprayoqkunapa aychanpas chaynataq challwakunapa aychanpas.40

Kachkantaqmi cielokunapi qawasqanchik kaqkunapas chaynataq kay pachapi kaq-kunapas. Cielokunapi kaqkunapa sumaq kayninqa huk rikchaqmi, huk rikchaqtaqmikay pachapi cuerpokunapa sumaq kayninpas. 41

Intipa achkiyninqa huk rikchaqmikillapa achkiyninmantaqa, huk rikchaqtaqmi sapakama lucerokunapa achkiyninpas.42

Wañuqkunapas huk rikchayniyoqmi kanqaku kawsarimuspankuqa. Wañuqta pam-paptinchikqa ismurunmi, kawsarimuspanmi ichaqa manaña wañunqachu. 43

Wañuqpa

ayantaqa pampanchik millakuypaqtam, kawsarimunqam ichaqa achkirichkaqña.Pampanchikqa manaña kallpayoqtam, kawsarimunqam ichaqa kallpasapallaña.44

Pampanchikqa aycha cuerpollatam, kawsarimunqam ichaqa espirituman hina cuer-poyoqña, kanmi kay pachapaq cuerpo, kantaqmi espirituman hina cuerpopas.

45 Bibliam nin:

—Punta kaq Adanmi kawsaq runaña karqa, qepa kaq Adanñataqmi kachkankawsachikuq Espirituña —nispa.

46 Manam espiritumanta kaqchu punta cuerpoqa aswanqa aychamanta kaqmi,

chaymantañam Espiritumanta cuerpoqa. 47 Punta kaq Adan sutiyoq runaqa allpa-

manta rurasqam karqa kay pachapaq, qepa kaq Runam ichaqa hanaq pachamantahamurqa. 48 Kay pachapaqmi runaqa rurasqa karqa, kay pachapaqtaqmi runa-

kunapas kanchik. Hanaq pachamantam Cristoqa karqa, hanaq pachapaqtaqmiiñiqkunapas kanchik. 49

Imaynam rikchakunchik allpamanta rurasqa runaman,chaynataqmi rikchakusun hanaq pachapi kaqmanpas.

50 Nikichikmi wawqe-panikuna, aychayoq-yawarniyoq runaqa manam yaykunqa-

chu Diospa munaychakusqanmanqa, tukuruqlla kaqpas manataqmi chaskinmanchumana tukuq kaqtaqa. 51

Kunanmi nikichik manaraq pipapas yachasqanta: Manamlliwchu wañusunchik ichaqa lliwmi hukniraqman tikrasqa kasunchik. 52

Huk qemchiy-llatam tikrasqa kasunchik qepa kaq cornetillata tocaykuptin. Hinaptinmi wañuqkuna

kawsarimunqa manaña wañunankupaq, ñoqanchikpas tikrasqam kasunchik. 53 Kaytukuruqlla cuerponchikmi mosoq pachawan pachakuchkaq hina tikrakunqa manatukuqman, wañuqlla cuerponchikñataqmi tikrakunqa wiñaypaq kaqman. 54

Kay tu-kuruqlla cuerponchikmi mana tukuqmanña pachakunqa, kay wañuqlla cuerponchikmanaña wañuqwan pachakuruptinñataqmi cumplikunqa Bibliapa kayna nisqan:

Dios venceruptinmi wañuyqamillpusqaña rikurirunqa.

55 Yaw wañuy ¿imaynataq vencewaq?

¿Maytaq wañuchina puyaykiqa?56

Wañuypa puyanmi hucha, huchanchikmantañataqmi Diospa leynin condenawan-chik. 57

Ichaqa gracias kachun Diosman Señor Jesucristowan vencesqanchikmanta.

1 CORINTIOS 15



2057

58 Chaynaqa kuyasqay wawqe-panikuna, qaqa hina sayaspayá aswan llamkaychik

Señorpa rurayninpi. Señorwan llamkasqaykichikqa manam yanqapaqchu kanqa.

Iñiqkunapaq ofrendamanta

161

Galacia lawpi iñiqkunaman kamachisqaypi hinayá wawqe-panikuna-paq ofrendaykichikta huñuychik. 2 Sapakamayá Sapa domingo huñuychik

ofrendaykichikta ganasqaykichikman hina chaynapi chayamuptiyraq manahuñuchkanaykichikpaq. 3

Chayamuspayñataqmi ofrendaykichiktaqa cartantintaapachisaq Jerusalen llaqtaman akllasqaykichik runakunawan. 4

Rinay kaptinqañoqawanmi rinqaku.

Pablopa riy munasqanmanta

5 Hamuspayqa Macedonia lawninta muyuramuspam qamkunaman chayamusaq.

6 Yaqachusmi unay kariyman qam kunawanqa, ichayá karuyman tukuy para tiempopas

chaynapi mayta rinaypaqpas yanapaykuwanaykichikpaq. 7 Manam pasadalla qaway-kuytaqa munanichu, Señor munaptinqa qamkunawan unay kaytam munani. 8

IchaqaEfeso llaqtapim kasaq *Pentecostes Fiestakama. 9

Punku hinam kicharayachkan Señor-manta aswan masta willakunaypaq, achkaqtaqmi contraparteykunapas kachkan.

10 Timoteo chayaramuptinqa amam llakisqataqa qawankichikchu, paypas

llamkan ñoqa hinam Señormanta willakuypi. 11 Chaynaqa amayá pipas des-

preciachunchu, yanapaykuspayá allinllata ñoqaman kutirichimuychik, wakinwawqekunapiwanmi paytaqa suyachkaniku.

12 Iñiqmasinchik Apolostaqa ruegarqanim wawqekunawan qamkunaman hamunanpaq

aswanqa manaraqmi hamuyta munarqachu, payqa hamurunqa tiempon karuptinñam.Saludokunamanta

13 Cuidakuspayá qaqa hina sayaychik iñiynikichikpi. Valorchakuspayá kallpan-

chakuychik. 14 Tukuy imatapas kuyakuywanyá ruraychik.

15 Yachankichikmi wawqe-paniykuna, Estefanasqa wasinpi kaqkunapiwanmi

Grecia lawpi puntallataraq Cristoman iñikurqaku hinaspam iñiqkunata tukuy son-qowan servichkanku. 16

Qamkunapas chayna runakuna kasunaykichiktam munani,kasuychiktaqyá llapallan llamkaqmasinchikkunatapas. 17

Kusikunim Estefanaspa,Fortunatopa chaynataq Acaicopa hamusqanwan. Mana kaypi kaptikichikqa pay-

kunam rurarqaku qamkunapa ruranaykichikta. 18 Paykunamá kallpanchawarqa,kallpanchasurqankichiktaqmi qamkunatapas chaynaqa reqsikuychikyá paykunata.

19 Asia lawpi iñiqkunam saludamusunkichik, Aquilawan Priscilapas Señorpa

sutinpim anchallataña saludamusunkichik, saludamusunkichiktaqmi wasinpi hu-ñunakuq iñiqkunapas. 20

Llapallan wawqe-panikunam saludamusunkichik. Lliwyásaludanakuychik abrazanakuykuspa.

21 Ñoqa Pablom saludamuykichik kikiypuni qellqamuspay.

22 Pipas Señor Jesucristota mana kuyaqqa ñakasqayá kachun. ¡Hamuyñayá

Señorllayku!23

Señor Jesucristoyá llapallaykichikta favorecesunkichik.24

Llapallaykichik-manmi apachimuykichik Cristo Jesuspi kuyakuyniyta.

1 CORINTIOS 15, 16



2058


11

Ñoqa Pablom kani Diospa munayninman hina Jesucristopa *apostolnin,Corinto llaqtapi huñunakuq Diosman iñiqkunamanmi wawqenchik Timoteo-

piwan qellqamuykiku, kay cartaqa Diospaq sapaqchasqa Grecia lawpi llapallankaqkunapaqwanmi. 2

Dios Taytanchikyá Señorninchik Jesucristopiwan favorece-sunkichik hawkalla kawsanaykichikpaq.

Pablopa ñakarisqankunamanta

3 Alabasunchikyá Señor Jesucristopa Taytan Diosninchikta, payqa llakipayakuq Tay-

tam hinaspa sinchi kallpanchaqninchik Diosmi. 4 Paymi kallpanchawanchik tukuy

sasachakuyninchikpi chaynapi ñoqanchikpas sasachakuypi kaqkunata Diospa kall-panchawasqanchikman hina kallpanchananchikpaq. 5

Jesucristoraykum llumpaytañakarinchik chaynallataqmi kallpanchakunchikpas hina Jesucristoraykullataq. 6

Ñoqaykuñakariptiykuqa qamkunam kallpanchasqa hinaspa salvasqa kankichik, ñoqaykuta Dios kall-panchawaptinkuqa qamkunapas kallpanchasqataqmi kankichik chaynapi ñakarisqaykutaqamkunapas pacienciawan aguantanaykichikpaq. 7

Qamkunapim allinsuta conakuchkani-ku, ñakariysiwasqaykikuman hinam Diosmanta chaskiysiwankiku kallpanchakuytapas.

8 Wawqe-panillaykuna, yachanaykichiktam munaniku Asia lawpi ñakarisqaykumanta.

Hatu-hatun sasachakuypim karqaniku, manañam kallpaykupas karqañachu aguan-tanaykupaq manataqmi kawsaytapas piensarqanikuñachu. 9 Wañuypa patanpiñamkarqaniku, ichaqa chayqa karqa wañusqakuna kawsarichiq Diosllamanña hapipakuy

CORINTOMAN APOSTOLPABLOPA ISKAY KAQ CARTASQANCorinto llaqtapi iglesiam hinallaraq sasachakuypi karqa, chaykunam Pablopa umanta nana-

chirqa. Iñiqpura huklla kayninkupas yaqallam chirirurqa. Chaypi kaq wakin iñiqkunam Pablopacheqap apostol kasqanta dudaman churarqaku. Chaykunamanta deendekunanpaqmi Pabloqakay iskay kaq cartanta qellqarqa, ichaqa paykunapaq kuyakuyninqa hina kaqllam karqa.

Kay cartaqa pichqa parteman rakisqam kanman:

Punta kaq partem willakun cartapa qallariyninmanta (1:1-11).Iskay kaq parteñataqmi willakun Corinto llaqtapi iñiqkunawan amistasqankumanta(1:12-7:16).

Kimsa kaq parteñataqmi willakun wawqe-panikunaman yanapakuyninku apachinanku-manta (8-9).

Tawa kaq parteñataqmi willakun falso apostolkunamantawan cheqap apostolkunamanta(10:1-13:10).

Pichqa kaq parteñataqmi willakun cartapa tukupayninmanta (13:11-14).



2059

yachanaykupaqmi hinaspa mana kikillaykupi conakunaykupaqmi. 10 Diosmi libra-

warqaku wañuymanta, paytaqmi qepatapas librawanqaku. Paypim conakuchkanikulibrawanankupaq 11

Diosta mañaysiwaptikikuqa. Llapa runakuna ñoqaykupaq mañakup-tinkuqa achkaqmi graciasta qonqaku Diospa favorecewasqankumanta.

Corinto llaqtaman Pablo mana riy atisqanmanta

12 Kaywanmi kusisqa kachkaniku, ñoqaykuqa kay pachapipas chaynataq

qayllaykichikpipas allintam portakurqaniku. Diosmi favorecewarqaku manaengañakuspa payllapaqña kawsanaykupaq, chaynataqa kawsarqaniku manamyachayniyoq kasqaykuraykuchu. 13

Cartakuna apachimusqaykupiqa manam hukrikchaqkunaqa imapas kanchu, aswanqa leespa entiendenallaykichikmi, imaallincha kanman tukunaykichikkama entiendeptikichikqa. 14

Wakintaqa entien-derunkichikñam, Señor Jesuspa kutimusqan punchawmi kusisqa kankichikñoqaykumanta, chaynallam ñoqaykupas kusikusaqku qamkunamanta.

15 Kay conanzawanmi puntata qamkuna watukuq hamuyta munarqani chay-napi ristinpas hinaspa kutimustinpas yanapaykunaypaq. 16

Macedonia lawmanriq hinam qamkuna watukuykuyta munarqani, chaynataqmi kutimustinpaswatukuykuytataq munarqani chaynapi Judea lawman rinaypaq yanapaykuwa-naykichikpaq. 17

¿Chay piensasqayqa manachum allin karqa? ¿Mana iñiq runahinachu rurarqani? Paykunaqariki “Arí” niruchkaspapas “Manam” ninkuraqmi.18

Diosqa conakunapaqmi chaymi ñoqaykupas imam kaqta nikiku. 19 Silvanopa,

Timoteopa hinaspa ñoqapa qamkunaman willasqay Diospa Churin Cristo Jesusqamanam “Arí” ninraqchu nitaq “Manam” ninraqchu. Cristontakama willakuy-

qa cheqappunim.20

Paypim cumplikun Diospa llapallan prometesqankunaqa,chaymi Diosta alabaspanchikqa “Amen” ninchik Cristo Jesusrayku. 21 Diosmi

ñoqaykutapas qamkunatapas Cristopi qaqa hina sayaqta rurawarqanchik hinas-pam sapaqchawarqanchik payllapaqña kawsananchikpaq. 22

Paytaqmi *sellochkaqhina Chuya Espirituta sonqonchikman churamurqa garantiata hina.

23 Ichaqa Diostam chullalla almay-hawa testigopaq churani, Corinto llaqtamanqa

qamkunata llakipayaspaymi manaraq hamurqaniraqchu. 24 Ñoqaykuqa manam iñisqay-

kichikpi munaychakuytachu munachkaniku, munachkanikuqa kusisqa kanaykichikpaqyanapaykuytam, qamkunaqa qaqa hinañam sayachkankichik iñisqaykichikpiqa.

21

Llakisqaqa manamá qamkunaman kutimuyta munarqanichu. 2 Qamkuna-

ta llakirachiptiyqa ¿pitaq ñoqataqa kusichiwanman? Llakichisqaykunallamkusichiqniyqa kankichik. 3

Qellqamurqaykichikqa llakichiwaqniykuna cha-yaramuptiy kusichiwanaykichikpaqmi, manam llakichiwanaykichikpaqchu.Piensarqanim kusisqa kaptiyqa llapallaykichik kusisqa kanaykichikta. 4

Puntakaq cartata qellqamuspayqa manam ima rurakuytapas atirqanichu, sonqoypillakikuspaymi weqe ñawintin karqani, qellqamurqaykichikqa manam llakisqa ka-naykichikpaqchu aswanqa llumpay kuyasqayta yachanaykichikpaqmi.

Pablopa pampachasqanmanta

5

Pipas llakichiwaqniyqa manam ñoqallatachu llakichiwan, allinlla rimaypiqaqamkunatapas llapallaykichiktam llakichisunkichik. Chayllatam nikichik manasientikunaykichikpaq. 6

Chay runa corregisqaykichikqa chayllapaqñam. 7 Chay-

naqa pampachaykuspayá kallpanchaykuychik manaña llumpa-llumpay llakisqa

2 CORINTIOS 1, 2



2060

kananpaq. 8 Chaymi ruegakuykichik payman kuyakuynikichik qawachinaykichik-

paq. 9 Kay asuntomantaqa ñawpaqtaraqmi qellqamurqaykichik chaynapi kasukuq

kasqaykichikmanta otaq mana kasukuq kasqaykichikmanta yachanaypaq. 10 Pitapas

pampachasqaykichiktaqa ñoqapas pampachanim, pitapas pampachaspayqa Cristopa

qayllanpim pampacharqani qamkunarayku11

chaynapi *Satanaspas mana vencewa-nanchikpaq, ñoqanchikqa yachanchikmi payqa pantachikuqllaña kasqanta.

Troas llaqtapi Pablo llakisqallaña kasqanmanta

12 Troas llaqtaman Cristomanta allin noticiata willakuq chayaruptiymi Señor

achkallaña runakunapa sonqonta kichaykurqa. 13 Sonqoymi ichaqa mana hawka-

chu karqa wawqenchik Titota mana tarisqayrayku, chayraykum paykunamantadespedikuykuspay pasakurqani Macedonia lawman.

Cristopa yanapakuyninwan vencesqanchikmanta

14 Ichaqa Diosmanyá gracias kachun Cristo Jesuspi vencechiwasqanchikmanta. Paymi*perfumeta hina yachayninta tukuy hinastinman ñoqanchikwan cheqechin. 15

Ñoqan-chikqa kanchik Diosman Cristopa ofrecesqan inciensopa asnariynin hinam chaynapiwakinkuna salvakunanpaq hinaspa wakinñataq puchukananpaq. 16

Puchukaypaq kaqku-napaqqa kay inciensoqa wañuchiq asnay hinam, salvakuypaq kaqkunapaqñataqmi kawsayqokuq asnariy hina. ¿Pitaq kachkan kayta rurananpaq hinaqa? 17

Ñoqaykuqa manamwakinkuna hinachu Diospa palabran willakusqaykuwan negociota ruraniku. AswanqaCristopi kaspam cheqapta rimaniku Diospa qayllanpi hinaspa paypa kachasqankuna hina.

Mosoq contrato willakuqkunamanta

31

Kayta nispaykuqa manam kikiykutachu huktawan recomiendakuchkani-ku nitaqmi wakinkuna hinachu recomendacion cartataraq qamkunaman

qawachisqaykiku, nitaqmi recomendacion cartatachu mañakusqaykiku. 2 Reco-

mendacion cartaykuqa qamkunam kankichik sonqoykupi papelpi qellqasqa hinachaynapi llapallan runa leespan yachananpaq. 3

Qamkunaqa kankichik Cristopacartasqan hinam, ñoqaykuñataqmi kaniku chay carta apaqkuna. Chay cartaqamanam tintawan qellqasqachu aswanqa kawsaq Diospa Espiritunwanmi, qellqas-qaqa kachkan manam rumi labrasqapichu aswanqa runapa sonqonpim.

4 Chaynataqa rimariniku Diospi Cristorayku conakusqaykuraykum. 5

Manam

ñoqaykuqa imatapas rurayta atiymankuchu kikillaykumantaqa, tukuy ima ruras-qaykuqa Diosmantam hamun. 6

Paymi preparawarqaku mosoq contratoman hinaservinaykupaq. Servinikuqa manam qellqasqa leyman hinallachu aswanqa Espiritu-man hinam. Qellqasqa leyqa wañuyllamanmi apakun, Espiritum ichaqa kawsachikun.

7 Moisespa leyninqa labrasqa rumipi qellqasqa kaspapas anchallatañam achki-

rirqa, chaymi Israel runakunaqa mana Moisespa uyantapas qawayta atirqakuchu.Chayna kachkaspapas chay achkiriyqa tutayarurqam, chay leyqa sinchi achkiriy-wan hamuchkaspapas wañuyllamanmi apakun. 8

Ichaqa ¡mayna achkiriywanraqhamunqa Chuya Espiritupa kawsay qowasqanchikqa! 9

Condenawaqninchik leypas

achkiriyniyoq kachkaptinqa ¡maynataraq achkiriykun huchanchikta Dios pam-pachaykuptinqa! 10 Ñawpaq kaq achkiriyniyoq leyqa manañam imapaschu kunan

kaq sumaqllaña willakuymantaqa. 11 Mana unaypaq kaq leypas achkiriyniyoq

kachkaptinqa aswan sumaqllañam kanqa wiñaypaq kaq allin noticia willakuyqa.

2 CORINTIOS 2, 3



2061

12 Conanzawan suyasqaykuraykum mana manchakuspa willakuniku. 13

Ñoqayku-qa manam Moises hinachu rurachkaniku, payqa uyantam tapakururqa chinkaruqllaachkiyta Israel runakuna mana rikunanpaq. 14

Paykunaqa manamá entiendeytamunarqakuchu, kunanpas ñawpaq contratota leespankum yuyayninku tapasqa hina

kaptin mana entiendenkuchu, chay tapaqninkuqa manaraqmi horqosqaraqchu, chay-taqa Cristollam horqonman. 15 Kunankamapas Moisespa libronta leespankum mana

entiendenkuchu yuyayninku tapasqa hina kasqanrayku. 16 Señorman pipas kutiri-

kuptinmi ichaqa chay tapaqninqa horqosqaña kanqa. 17 Señorqa Espiritum, maypim

Espiritupa kasqanpiqa runakunapas librem. 18 Ñoqanchikpas uyanchik manaña

tapasqa kaptinmi Señorpa sumaqllaña kayninwan achkirinchik huk espe jo hina. Ño-qanchikqa Cristomanñam aswan-aswan rikchakuchkanchik, paypa achkiriyninpassapa kutim ñoqanchikpi kachkan. Chaytaqa Señormi rurachkan. Payqa Espiritum.

4

1 Manam hukmanyanikuchu Diospa kuyakuyninman hina kay llamkay qowasqan-

kumantaqa. 2 Saqerunikuñam pakasqallapi penqaypaq ruraykunataqa, manataqmi

purichkanikupas sacre-sacrellañachu nitaq Diospa palabrantapas qewi-qewirispachuaswanqa cheqapllatam willakuniku, Diospa qayllanpim recomiendakuniku allin piensaqrunakunaman. 3

Wiñay kawsaymanta willakuptiykupas inernoman riqkunaqa manamentiendenkuchu. 4

Yuyayninkuta diablo tutayarachiptinmi paykunaqa mana iñikunkuchu,achkirichkaq allin noticiataqa manam rikuytapas atinkuchu, manataqmi entiendenkuchuCristopa sumaq kayninmanta willakuytapas. Cristoqa Diospa rikchayninmi. 5

Willa-kuchkanikuqa manam kikiykumantachu aswanqa Jesucristo Señor kasqanmantam,kikiykumantañataqmi willakuniku Jesusrayku sirvientekichik kasqaykuta. 6

Tutayaypikancharinanpaq kamachiq Diosllam sonqonchiktapas kancharichirqa achkiyninwan

chaynapi Jesucristopa uyanpi kanchariq Diospa achkiyninta reqsinanchikpaq.Iñiyllawan kawsakuymanta

7 Chay achkiymi qori hina kachkan cuerponchikpi allpa manka hinalla kach-

kaptinchikpas. Chay hatu-hatun atiyqa manam ñoqanchikmantachu ichaqaDiosmantam. 8

Sasachakuykuna kaylawmanta-waklawmanta hamuptinpas manamvencerachikunikuchu, iskayrayaspaykupas manam pasaypaqchu hukmanyaruni-ku. 9

Ñakarichiwanankupaq qatikachawaptinkupas manam sapallaykuchu kaniku,maqawaptinkupas manam wañurunikuchu. 10

Maytaña rispapas cuerpoykupi ña-karispaykum apaykachaniku Jesuspa wañusqanta, chaynapi Jesuspa kawsasqanqa

cuerpoykupi qawasqa kananpaq. 11 Kawsanaykukamaqa Jesusraykum sapa pun-chaw wañuypa patanpi kachkaniku, chaynapi kay wañuq cuerpoykupi Jesuspakawsasqan qawasqa kananpaq. 12

Ñoqaykumanqa wañuyllam hichpamuwachkan-ku, qamkunamanmi ichaqa wiñay kawsay hichpamusuchkankichik.

13 Bibliam nin:

—Iñirqanim hinaspam rimarqani —nispa.Chaynam ñoqaykupas conanzayoq kaspa iñispa rimaniku. 14

Imaynam SeñorJesusta wañusqanmanta Dios Tayta kawsarichirqa chaynam ñoqanchiktapas pay-wan kuskata wañusqamanta kawsarichiwaspanchik qayllanman pusawasunchik.15

Tukuy chaykunataqa ñakarirqaniku allinnikichikpaqmi chaynapi achkallaña ru-nakuna Diospa favorninta chaskispa aswan-aswan Diosman graciasta qonankupaq.16

Chaymi mana hukmanyanikuchu, cuerpoyku machuyaptinpas espirituykuqaaswanmi sapa punchaw mosoqyachkan. 17

Kay pachapi ñakariykunaqa pisillam hinas-

2 CORINTIOS 3, 4



2062

pa pasaruqllam, chaymantañam chaskisunchikqa mana imawanpas tupachiy atinawiña-wiñaypaq suma-sumaq kananchikta. 18

Suyachkanchikqa manam qawasqanchikkaqkunallatachu aswanqa mana rikusqanchik kaqkunatam. Qawasqanchik kaqkuna-qa manam unaypaqchu, mana rikusqanchik kaqkunam ichaqa wiña-wiñaypaq.

51

Yachankichikmi, sichu purmaruq wasi hinalla kay cuerponchik chinka-ruptinqa Diosmi rurarapuwanchikña hanaq pachapi wiña-wiñaypaq wasita,chayqa manam runapa rurasqanchu. 2

Kay pachapiraq kaspaqa extrañanchikmihanaq pachapi kaq wasinchikmanta otaq mosoq pachawan hina churakunan-chikmanta. 3

Chaypi pachayoq kaspaqa manam qalallañachu kasunchik. 4 Kay

wasillanchikpiraq otaq cuerpollanchikpiraq kawsaspaqa ancha extrañasqalla-ñam kachkanchik, manam wañuyta otaq pachanchik llatanakuyta munaspachuaswanqa mosoq cuerpoyoqña, mosoq pachayoqña kayta munaspam chaynapiwañuytaqa kawsay vencerunanpaq. 5

Chayna kanapaq Dios rurawaspanchikmigarantiata hina Chuya Espirituta qowarqanchik.

6 Chaynapim conakuspa yachanchik cuerpopiraq kaspaqa Señormantaqakarupiraq kasqanchikta. 7

Iñiyllawanmi purichkanchikqa, manam ñawinchikparikusqanta qatispachu. 8

Ichaqa conanzawanmi munachkanchik cuerponchiktasaqeruspa Señorwanña kawsakuyta. 9

Chayraykum Señortaqa wañuspapas-kaw-saspapas llumpay agradayta munanchik. 10

Ichaqa llapallanchikmi Cristopaqayllanmanqa rikurinanchik chaynapi kay pachapi kawsaspa allinpas otaq manaallinpas rurasqanchikman hina sapakama tocaqninchikta chaskinanchikpaq.

Dioswan allinyanakuymanta

11 Señorpa piñakuyninta yachasqaykuraykum runakunataqa iñichiniku. IchaqaDiosqa yachanñam imaynam kasqaykutapas chaymi munani qamkunapas yacha-

naykichikta. 12 Manam yapatawan kikillaykuta recomiendakuspachu rimachkaniku,

kaykunataqa rimapayachkaykiku kusiysiwanaykikupaqmi. Chaynapim contestay-ta atinkichik hawallanta qawaspan alabakuqkunata. Paykunaqa manam sonqopikaqwanchu alabakunku. 13

Loco hinapas kaniku Diospaqmi, yuyayniyoqpas kanikuqamkunapaqtaqmi. 14

Cristo kuyawasqanchikraykum kaykunata rurananchik, llapa-llanchikpa rantinchikpi Cristopa wañusqanta yachaspaqa yachanchiktaqmi wañusqahinaña llapallanchik kasqanchiktapas. 15

Cristoqa wañurqa llapallanchikpaqmichaynapi kawsaqkunapas manaña kikillanchikpaq kawsaspa Cristopaqña kawsanan-

chikaq, payqa wañukuspanmi kawsariramurqa. 16 Kunanmantaqa pimantapas manamaychaman hinallañachu piensaniku, ñawpaqmi ichaqa Cristomantapas piensarqanikuaychaman hinalla, kunanqa manamá chaynatañachu piensaniku. 17

Pipas Cristowankaqqa mosoq runañam, ñawpaq kaqkunaqa pasarunñam, kunanqa lliwmi mosoqña.

18 Tukuy kaykunaqa hamun Diosmantam. Paymi Jesucristopa rurasqallanwan

kikinwan *allinyanachiwanchik hinaspam kunawanchik runakunata paywanallinyanachinanchikpaq. 19

Diosmi kay pachapi runakunata huchankunamantapampachaspa Jesucristopi kikinwan *allinyanachichkarqa. Paymi kunawarqan-chik allinyanakuymanta willakunanchikpaq. 20

Chaynaqa Cristopa kachasqanmi

kaniku, Diosmi qamkunata rimapayasunkichik ñoqaykuwan. Cristopa rantinpimruegakuykiku Dioswan allinyanakunaykichikpaq. 21 Cristoqa manam huchallikur-

qachu ichaqa ñoqanchikraykum Dios qepiykachirqa huchanchikkunata chaynapiCristowan huklla kaspanchik Diospa munasqanman hinaña kawsananchikpaq.

2 CORINTIOS 4, 5



2063

6 1 Diospa yanapaqninkuna kaspaykum ruegakamuykiku, amayá despreciay-

chikchu Diospa hatun favornintaqa. 2 Paymi nin:

Favorecenay tiempopim uyarirqayki.

Salvanay punchawpim yanaparqayki.

Kunanqa favorecenan tiempoñam, kunanqa salvanan punchawñam.3

Pipas mana urmarunanpaqmi mana allin ejemplotaqa mana qonikuchu chaynapiSeñorpaq rurasqaykumanta ama pipas yanqakunata rimanankupaq. 4

Aswanqa lliw-pim qawachikuniku Dios serviq kasqaykuta pacienciakuspa, ñakarispa, muchuykunapikaspa, sasachakuykunata aguantaspa, 5

azotesqa, carcelasqa, chaqwakunapi, sasallamkaypi, mana puñusqa hinaspa yarqaymanta. 6

Dios serviq kasqaykutam qawa-chiniku chuyanchakuspayku, cheqap kaqta reqsispayku, pacienciakuspayku, sumaqsonqo kaspayku, Chuya Espirituyoq kaspayku, cheqapta kuyakuspayku, 7

cheqapta

willakuspayku hinaspa Diospa atiyninwan ruraspayku. Diospa munasqanman hinakawsaspaykum armawan hina peleaniku hinaspa deendekuniku. 8

Hukpim alabasqakaniku, hukpiñataqmi cheqnisqa, hukpim ñoqaykumanta allinta rimanku, hukpi-ñataqmi mana allinta, llulla rimaqpaqmi hapiwanku cheqapta rimachkaptiykupas.9

Reqsisqa kachkaptiykupas mana reqsisqapaqmi hapiwanku. Wañusqapaqñam hapi-wanku, ichaqa kawsachkanikuraqmi, maqawaptinkupas manaraqmi wañunikuraqchu.10

Llaki kaptinpas tukuy tiempom kusisqalla kaniku, wakcha kaspapas apuyachichka-nikum achka runata, mana imayoq kaptiykupas kapuwachkankum tukuy imayku.

11 Corinto llaqtapi kaq wawqe-panikuna, kaytaqa tukuy sonqoykuwanmi ni-

muykiku mana recelaspa.12

Ñoqaykuqa mana recelaspam kuyaykiku, qamkunamichaqa recelowan kuyawankiku. 13 Huk tayta churinta ruegachkaq hinam ruega-

kuykichik, kuyasqaykuman hinayá qamkunapas sonqoykichikta kichariychik.

Ñoqanchikpiqa kawsaq Diospa yachasqanmanta

14 Ama kuskanchakuychikchu Señorpi mana iñiqkunawanqa, mana tupaqnintin

yunta watarusqa hinam kawaqchik. Allin ruraqqa manam kuskanchakunmanchuhuchallapi purikuqmanqa nitaqmi achkiypas kuskanchakunmanchu tutayaymanqa.15

Cristoqa manam allinqa kanmanchu diablowanqa, nitaqmi Diospi iñiqpas hukllaqakanmanchu mana iñiqwanqa. 16

Diospa templonqa manam taytacha-mamachakuna-

paqchu. Ñoqanchikqa kawsaq Diospa templonmi kanchik, kikin Diosmi nirqa:

Paykuna ukupim *yachasaq.Paykuna ukupim purisaq.Paykunapa Diosninmi kasaq.Paykunañataqmi kanqa runaykuna.

17 Señorqa nintaqmi:

Paykuna ukumantayá lloqsiychik.Paykunamantayá sapaqchakuychik.Amayá hapiychikchu millakuypaq kaqkunataqa.Hinaptinqa chaskisqaykichikmi qamkunataqa.

2 CORINTIOS 6



2064

18 Hinaptinqa ñoqam kasaq Taytaykichik,qamkunañataqmi churiykuna kankichik,ninmi tukuy atiyniyoq Señor.

7

1 Kuyasqay wawqe-panillaykuna, chayna promesakuna kachkaptinqa

aychanchikpi hinaspa espiritunchikpi tukuy mana allinmantayá chuyancha-kusun, Diosta manchakuspayá aswan-aswan payllapaqña sapaqchakusun.

Corinto llaqtapi kaqkunapa wanakusqanmanta

2 Sonqoykichikwanyá chaskiykuwayku, manam pitapas imanarqanikuchu nitaq

huchallichirqanikuchu, nitaqmi pitapas engañarqanikuchu. 3 Kaytaqa nichkay-

kichik manam qamkunata acusaspaychu, nisqaypi hinapas ñoqaykuqa tukuysonqoykuwanmi kuyaykiku, qamkunawanmi kawsasaqkupas chaynataq wañusaq-kupas. 4

Qamkunapim ancha-anchata conakuni hinaspam llumpayta alabakuni,qamkunarayku kallpanchakuspaymi kusisqa kani ñakariyniykupipas.

5 Macedonia lawman chayamusqaykumantapunim mana samarqanikuchu, ñoqaykuqakaypi-chaypi sasachakuykunallapim karqaniku, cuerpoykupim ñakarirqaniku, sonqoykupi-ñataqmi manchakurqaniku. 6

Ichaqa llakisqakuna kallpanchaq Diosmi kallpanchawarqakuTitopa chayamusqanwan. 7

Hinaspapas manataqmi paypa chayamusqallanwanchukusikurqanikuqa, kusikurqanikumá kikin Titota consuelasqaykichikmantapas. Paymi willa-warqaku qamkunapa kuyawasqaykichikmanta, willawarqakutaqmi ñoqamanta llakikuspasientiwasqaykichikmantapas. Chaykunata yachaykuspaymi mastaraq kusikurqani.

8 Carta apachimusqaywan llakisqaña kaptikichikpas manam ñoqaqa pesakuni-

chu, ñawpaqtam ichaqa pesakurqani carta apachimusqaymanta ratollapas llakisqa

kaptikichik.9

Kunanqa kusikunim, manam llakisqa kasqaykichikmantachu aswanqawanakusqaykichikmantam, llakisqaqa karqankichik Diospa munasqanman hinam, chay-naqa manamá ñoqaykuchu mana allintaqa rurarqaykiku. 10

Diospa munasqanman hinallakikuyqa wanachiwaspanchikmi salvawanchik, chaynaqa manam ñakakunanchikchu.Runakunapa munasqanman hina llakikuymi ichaqa apamun wañuyta. 11

QamkunaqaDiospa munasqanman hinam llakisqa karqankichik, chayna kaspaqa ¡mayna nanachi-nakuytam munarqankichik! ¡mayna arreglo ruraytam munarqankichik! ¡maynatammana allinpa contranpi piñakurqankichik! ¡maynatam manchakurqankichik! ¡maynakuyakuqmi kankichik! ¡maynatam sientikurqankichik! ¡maynatam castigo ruraytamunarqankichik! Lliwpim qamkunaqa kay asuntopi mana huchayoq kasqaykichikta

qawachikurqankichik. 12 Cartata apachimuspayqa manam piensarqani chay huchallikuqrunapichu nitaq llakichisqa runapichu, piensarqaniqa Diospa qayllanpi ñoqaykumantasientisqaykichik yachasqa kananpaqmi. 13

Chaywanmi consuelasqa karqaniku.Consuelasqa kaspañataqmi aswan mastaqa kusikurqaniku Titopa kusisqa kasqanman-

ta. Llapallaykichikmi paypa sonqonta tiyaykachirqankichik. 14 Qamkunamanta Titoman

alabakuspayqa manam penqakurqanichu. Aswanqa tukuy ima qamkunaman nisqay-kuqa cheqapmi, cheqaptaqmi Titoman qamkunamanta alabakusqaykupas. 15

Payqamastaraqmi kuyasunkichik kasukusqaykichikta hinaspa humillakuspa manchakuywanchaskisqaykichikta yuyarispa. 16

Kusikunim qamkunapi anchata conakuspay.

Ofrendanchiktaqa kusikuywan qonanchikmanta

8 1 Wawqe-panillaykuna, kunanmi willamuykiku imaynam Macedonia lawpi

iñiqkunaman Dios favorecesqanta. 2 Paykunaqa ancha sasachakuykunapi

2 CORINTIOS 6-8



2065

kachkaspankupas hatuntam kusikurqaku, ancha wakcha kachkaspankupas tukuysonqonkuwanmi qorqaku. 3

Qorqakuqa manam atisqallankutachu, aswanqa manaqoy atisqankutawanmi, ñoqapunim rikurqani tukuy sonqonkuwan qosqankuta-qa. 4

Anchatam ruegawarqaku qollqe chaskinaykupaq, yanapaytam munarqaku

Jerusalen llaqtapi kaq wawqe-panikunata.5

Piensasqaykumantapas mastaraq-mi huñururqaku, puntataqa Señormanmi qokuykurqaku hinaspañam Diospamunasqanman hina ñoqaykuman qowarqaku. 6

Chaymi Titota ruegarqanikuqallarisqanpi hina chay kuyakuy ofrendata qamkuna ukupi huñuyta tukumu-nanpaq. 7

Qamkunaqa lliwpim masyankichik, masyankichikmá iñiypipas, sumaqyachachiypipas, yachayniyoq kaypipas, allin ruray munaypipas hinaspa ñoqaykukuyawaykupipas, chaynaqa masyaychikyá kuyakuy ofrenda qoypipas.

8 Kayta nispayqa manam kamachichkaykichikchu, munaymanmi wakinkunapa

tukuy sonqonwan rurasqanku yachanaykichiktapas chaynapi kuyakuynikichikqa che-qap kasqanta qawachinaykichikpaq. 9

Qamkunaqa yachankichikñam Señorninchik

Jesucristopa favorecewasqanchikta. Payqa apu kachkaspam wakchayarurqa qamku-nata kuyasuspaykichik, chaynapi wakcha kayninwan qamkuna apu kanaykichikpaq.

10 Qamkunapa allinnikichikpaqmi conse joyta qoykichik. Qayna watamanta-

raqmi puntarqankichik ofrenda huñuytaqa, manataqmi huñuyllatachu aswanqapuntataraqmi munaypaq-munarqankichik. 11

Chaynaqa kunanyá tukuychik qa-llariyninmantapuni kusikuyllawanña munasqaykichikta, kapususqaykichikmanhinayá qoychik. 12

Pipas cheqapta qoyta munaptinqa Diosqa chaskin kapuqnin-man hinam. Payqa manam mañanchu mana kapuqniyoqtaqa.

13 Manam kayqa hukkunata yanapaspa muchuypi kanaykichikpaqchu.

14 Aswanqa igualla kanaykichikpaqmi, kunanqa kapusuchkankichikmi manakapuqniyoqkunaman qoykunaykichikpaq, hukpiñataqmi paykunapa kaptin pisi-

suptikichik qosunkichik, chaynapim igualla kankichik. 15 Bibliam nin:

—Manam puchurqachu achka huñuqpapas nitaqmi pisirqachu aslla huñuqpa-pas —nispa.

Titomantawan llamkaqmasinkunamanta

16 Graciastam Diosman qoni nanachikusunaykichikpaq Titomanpas allin sonqo

qosqanmanta. 17 Chaskirqam ruegakusqayta hinaspam qamkunamanta sientispa

kikillanmanta hamuchkan.18 Titotawan kuskatam kachamuchkaniku iñiqmasinchikta, paypas iñiqkuna

ukupiqa reqsisqam Cristomanta allin willakusqanpi. 19 Manataqmi chayllachu,

huñunakuq iñiqmasinchikkunapas paytam akllaykurqa yanapakuy ofrendataapaptiyku riysiwanankupaq, chaytaqa rurachkaniku Señorta hatunchanaykupaqmihinaspa kusikuywan rurasqaykuta reqsichinaykupaqmi. 20

Chaynapim pipas manayanqakunata rimanqachu kay achka ofrenda aypunaykumanta. 21

Allin kaq ruray-tam munachkaniku Señorpa qayllanpipas chaynataq runakunapa qayllanpipas.

22 Paykunawantaqmi kachamuchkaniku sapa kutilla kusikuyllawan ruraq wawqen-

chiktapas, qamkunapi llumpayta conakusqanraykum payqa aswan-aswanraq chayna

rurayta munachkan.23

Titoqa puriqmasiymi hinaspa qamkuna ukupi llam kaqmasiymi.Wakin wawqekunañataqmi iñiqkunapa kachamusqan, paykunaqa Cristota hatun-chaqkunam. 24

Chaynaqa iñiqkuna yachananpaqyá qawachiychik kuyakuynikichikta,qawachiychiktaqyá qamkunamanta alabakusqayqa cheqap kasqantapas.

2 CORINTIOS 8



2066

Iñiqkunapaq ofrendamanta

9 1 Wawqe-panikunapaq yanapakuy ofrenda huñunaykichikmantaqa yanqa-

ñam qellqamuykichikman. 2 Yachaniñam yanapakuy munasqaykichiktaqa

chaymi Macedonia lawpipas kusikuywan willakuni:—Grecia lawpi kaqkunaqa qayna watamantaraqmi listo karqaku —nispay.Chayta yachaykuspankum Macedonia lawpi kaqkunapas yaqa llapallanku yana-

pakuyta munarqaku. 3 Chaywanpas kachamuchkanim kay wawqekunata chaynapi

qamkunamanta kaypi kusikuywan willakusqay mana yanqa kananpaq hinaspanisqayman hina listo kanaykichikpaq. 4

Yanqañataq Macedonia lawpi kaqkuna-wan hamuspayku mana listotachu tarimuykikuman, chayna kaptinqa qamkunapiconakusqaykumantach penqaypi kaymanku, chaynataqchá qamkunapaspenqaypi kawaqchik. 5

Chayraykum kay wawqekunata mañakurqani puntata wa-tukamusunaykichikpaq chaynapi manaraq hamuchkaptiyku prometekusqaykichik

kuyakuy ofrenda huñuypi yanapasunaykichikpaq, chaynapim chay ofrendayki-chikqa kanqa kuyakuynikichikmanta, manam mañasqaykuman hinachu.

6 Kaytam nikichik: Pipas aslla tarpuqqa asllatam cosechan, achka tarpuqñataqmi

achkata cosechan. 7 Sapakamayá qochun sonqonpi tanteasqanman hina, ama llakikus-

pachu nitaq obligasqachu, Diosqa kuyan kusikuywan qoqtam. 8 Diosqa favornintaqa

mirayniyoqtam qosunkichik, qosunkichikqa manam kawsanallaykichikpaqchu aswan-qa tukuy imaykichikpas kaptin aswan masta yanapakunaykichikpaqmi. 9

Bibliam nin:

Wakchakunamanmi imallantapas aypuykarin.

Wakchakunamanmi imallantapas qoykarin.Allin rurasqanqa wiña-wiñaypaqmi.

10 Tarpuqman muhu qoykuqmi hinaspa mikuqman mikuy qoykuqmi qamkunapaq-

pas achkayachinqa muhuykichikta, achkayachinqataqmi allin ruraynikichiktapas.11

Chaynapim apuyachisqa kankichik tukuy sonqoykichikwan qonaykichikpaq, ofren-daykichikta apaptiykum wawqe-panikunapas Diosman graciasta qonqaku. 12

Kayyanapakuyta wawqe-panikunaman qospaqa manam necesitasqallankutachu qonchik,aswanqa chay qosqaykichikraykum paykuna anchata Diosman graciasta qonqaku.13

Kay ofrendawanqa runakunamanmi qawachinkichik allin noticiata chaskispa Cristo

kasukusqaykichikta, chayraykum runakuna alabanqaku Diosta. Alabanqakutaqmipaykunapaqwan llapallan runakunapaq ofrenda qosqaykichikmantapas. 14

Diospallumpay favorecesusqaykichikmanta kuyasuspaykichikmi llumpayllataña qamkunapaqmañakunqaku. 15

Diosmanyá gracias kachun mana explicay atina qokuyninmanta.

Pablopa deendekusqanmanta

10 1 Llampu sonqollaña hinaspa kuyakuqllaña Cristoraykum ñoqa Pablo ruega-

kuykichik. Qamkunawan kaspayqa humildes kani: qamkunamanta karupikaspayñataqsi manchakuypaq kani. 2

Ruegakuykichikmi hamuspayqa ama mancha-

kuypaq kanaypaq. Arí, chaynamá kayman aychaman hinalla kawsasqaykupaq piensaqrunakunapaqqa. 3 Aychapiraq kawsaspapas ñoqaykuqa manam aychaman hinachu pe-

leachkaniku. 4 Peleanapaq armaykuqa manataqmi aychaman hina armallachu, aswanqa

Diospa atiynin hina armam, chayna armaqa tuñirachinmanmi murallasqa llaqtaku-

2 CORINTIOS 9, 10



2067

natapas. 5 Tuñichintaqmi Dios reqsiypa contranpi piensaqkunatapas chaynataq paypa

contranpi hoqarikuqkunatapas, runakunapa imaymana piensasqantaqa Cristomanñamwataniku kasukunankupaq. 6

Listollam kachkaniku mana kasukuqkunata correginay-kupaq, chaynataqa rurasaqku cheqaptapuni kasukuyta yacharuptikichikñam.

7 Qamkunaqa imatapas qawankichik rikchayllantam, pipas Cristopaña kasqantapiensaspanqa cuentatam qokunan ñoqaykupas pay hina Cristopaña kasqaykuta.

8 Atiyniykumanta aswanraq alabakuspayqa manam penqakunichu, Señormi kay

atiytaqa qowarqaku qamkunata wiñachinaykupaq, manam chinkachinaykupaq-chu. 9

Amayá piensaychikchu:—Payqa cartallawanmi manchachiwanchik —nispaqa.10

Wakinkunam ninku:—Pabloqa cartankunapiqa manchakuyllapaqtañam riman, kaypi kaspanmi

ichaqa eqollaña, rimanpas mana kasunapaqta hinam —nispa.11

Chayna piensaqtam nini: Cartaykupi nimusqaykuman hinam rurasaqku chay-

pi kaspaykupas.12

ñoqaykuqa tupachikuniku manam kikillanmanta alabakuqkunamanchu,paykunaqa mana entiendechkaspam hukkunawan tupachikunku. 13

Ñoqaykuqamanam alabakuymankuchu mana tupaqniykumantaqa, Diosmi ñoqaykutaqa ka-chawanku maypi llamkanaykupaqpas. Paytaqmi kachamuwarqaku chay Corintollaqtamanpas. 14

Chaynaqa derechoyoq kaspaykum imatapas nikiku, ñawpaqta-raq qamkunaman chayamuspaykum apamurqaykiku Cristomanta allin noticiata.15

Ñoqaykuqa alabakuchkaniku manam hukkunapa llamkasqanmantachu. Ñoqay-kuqa suyachkaniku qamkunapa iñiynikichik aswan masyakuptin qamkunawan

astawanraq llamkaytam, ichaqa chaytaqa rurasaqku maymi llamkanallaykupim.16 Chaywanpas Cristomanta allin noticia masyachiytaqa munachkanikum qam-

kunapa kasqaykichikmanta karupi kaqkunamanpas, ichaqa chaytaqa rurasaqkuhukkunapa llamkasqanmanta mana alabakuspam.

17 Pipas alabakuyta munaspaqa Señormantayá alabakuchun. 18

Manam kikillanrecomiendakuqtachu Diosqa chaskin, aswanqa Señorpa recomiendasqantam.

Llulla apostolkunamanta

11 1 Aguantaykuwankichikmá yanqakunata niptiypas. ¡Arí, aguantaykuwaychik-

yá! 2 Diospa sientisqanman hinam qamkunamanta sientini. Chullalla qariwan

casarakuq doncellata hinam prometekurqaykichik Cristoman presentanaypaq. 3 Ichaqaengañasqa kanaykichikmantam manchakuchkani, culebram sacrellaña kasqanraykuEvata engañarurqa, chaynam qamkunapas Cristoman chuya sonqo kasqaykichikmantapantachisqa kawaqchik. 4

Ichapas huk kaqnin hamuspan willasunkichikman mana ño-qaykupa willasqayku Jesusmanta otaq mana chaskisqaykichik espiritumanta otaq hukpasutinpi salvakuymanta hinaptinqa yaqapasmi chaskiykuwaqchik. 5

Chay hatu-hatun*apostolkunamantaqa manam menoschu kani. 6

Rimasqay wanka-wanka kaptinpas ya-chayniyqa manam chaynachu, chaytaqa tukuy ima rurasqaykuwanmi qawachirqaykiku.

7 ¡Manam huchallikurunichu Diosmanta allin noticiata gratislla qamkunaman wi-

llaspayqa! chayta ruraspaymi humillakurqani qamkuna hoqarisqa kanaykichikpaq.8 Wakin iñiqkunatam wakchayachirqani qamkunata servinaypaq pagoyta chaskispay.

9 Qamkunawan kachkaptiy qollqey tukuruptinpas manam mañakurqaykichikchu,

aswanqa Macedonia lawpi kaq wawqe-panikunam apachimuwarqa. Manamá qam-

2 CORINTIOS 10, 11



2068

kunamantaqa imatapas mañakurqaykichikchu nitaqmi mañakusqaykichikpaschu.10

Sonqoypi kaq Cristopa cheqap palabranraykum nikichik: Grecia lawpipas manamupallachiwanqakuchu kay alabakusqaymantaqa. 11

¿Imanasqataq kaynataqa rimach-kani? ¿Qamkunata mana kuyaspaychu? Diosmi yachan qamkuna kuyasqaytaqa.

12 Kay rurasqaytaqa aswanraqmi rurasaq chaynapi ñoqaykuta qatipakus-pa alabakuqkuna ama alabakunankupaq. 13

Paykunaqa llulla *apostolkunam,engañowan llamkaspam Cristopa apostolnin tukunku. 14

Kayqa manam admira-kunapaqchu, diablopas tikrakunmi achkirichkaq angelman. 15

Chaynam diablopaserviqninkunapas tikrakun allin serviqmanraq, ichaqa huk punchawmi senten-ciasqa kanqaku rurasqankuman hina.

Apostol Pablopa ñakarisqankunamanta

16 Yapatawanmi nikichik: Amayá hapiwaychikchu locopaqqa, chaynapaqña hapiwas-

paykichikpas amayá harkakuwaychikchu paykuna hina tumpachallapas alabarikunayta.17 Alabakuspayqa manam Señorpa rurananman hinachu rurani aswanqa loco hinamrimani. 18

Achkallañam aychaman hina alabakunku chaynaqa ñoqapas alabakusaqyá.19

Qamkunaqa yachaysapa kachkaspam kusikuywanraq locokunata aguantankichik.20

Manam imapas qokusunkichikchu servichikusuptikichikpas, engañasuptikichikpas,tukuy imaykichikta qechusuptikichikpas, alabakuptinkupas hinaspa uyapi laqechusupti-kichikpas. 21

¡Penqakuywanraqmi nini: Ñoqaykuqa manam chaypaq hinachu karqaniku.Pipas imamantapas alabakuptinmi ichaqa ñoqapas loco hina alabakuyman aswan

mastaraq. 22 ¿*Hebreo castachu kanku? Ñoqapas chay castam kani. ¿*Israel castachu

kanku? Ñoqapas chay castam kani. ¿Abrahampa mirayninkunachu kanku? Ñoqapas

paypa mirayninmi kani.23

¿Cristopa serviqninkunachu? Loco hinam nichkaykichik,ñoqaqa aswanraqmi Cristotaqa servichkani, paykunamantaqa mastam llamkarqani, mas-tam azotetapas chaskirqani, carcelkunapim karqani, achka kutitataqmi wañuymantapasayqerqani. 24

Pichqa kutitam judiokuna azotewarqa kimsa chunka isqonniyoq makita.25

Kimsa kutitam tawnawan waqtapawarqaku, huk kutipiñataqmi rumiwan choqaparu-warqaku. Buquepas kimsa kutitam via jachkaptiy yakuman chinkaykurqa. Huk punchawhuk tutanñataqmi nuyurqani lamar qochapi. 26

Achka-achkatam illarqani hinaspampeligrokunapi karqani mayu aparuwananmanta, suwamanta, castaykuna hinaspa mana judio kaqkuna wañurachiwananmanta. Peligrollapitaqmi karqani llaqtakunapipas, chun-niqkunapipas, lamar qochapipas chaynataq wawqe-tukuqkunamantapas. 27

Llamkayllapi

hinaspa sasachakuyllapim karqani, achka kutipim karqani mana puñusqa, yarqaymanta,yakumanta, mana mikusqa, chiripi hinaspa pachaymantapas ususqa.

28 Tukuy kaykunamanmi yapakuykunraq llapallan iñiqkunamanta sapa punchaw

cuentallikuyniy. 29 Pipas eqoyaptinqa ñoqapas eqoyanitaqmi, pipas urmachisqa

kaptinñataqmi penqakuywan kani. 30 Alabakunay kaptinqa mana kallpayoq kas-

qaymantam alabakusaq. 31 Señor Jesuspa Taytan wiñaypaq alabana Diosmi yachan

mana llullakusqayta. 32 Damasco llaqtapi kachkaptiymi Rey Aretasta serviq prefecto

cuidachirqa chay llaqtapa punkunta preso hapirachiwananpaq. 33 Ichaqa chay llaq-

tapa murallanpa ventanantam canastapi warkuruwarqaku hinaptinmi ayqekurqani.

Pablopa revelacionninkunamanta

12 1 Yanqallapaq kaptinpas alabakusaqyá, sueñoyniypi hinaspa revelacionniy-

pi Señorpa qawachiwasqantayá willasqaykichik. 2 Reqsinim Cristopi iñiq

2 CORINTIOS 11, 12



2069

huk runata. Chunka tawayoq watañam Dios payta aparurqa kimsa kaq cieloka-ma. Cuerpopichuch apasqa kanman karqa otaq espiritupichuch, manam chaytaqayachanichu. Diosllam chaytaqa yachan. 3

Chay runataqa reqsinim. Cuerpopichuchapasqa kanman karqa, manam yachanichu, espiritupichuch apasqa kanman karqa,

Diosllam chaytaqa yachan.4

Apasqam karqa *paraisoman, chaypim uyarimurqapi runapapas mana rimariy atinan palabrakunata. 5 Ñoqaqa alabakuymanmi chay

runamanta, ichaqa manam alabakusaqchu, aswanqa mana kallpayoq kasqallay-mantam alabakusaq. 6

Alabakuyta munaspayqa manam locoyachkanichu, ñoqaqacheqapllatam niyman, ichaqa manam alabakusaqchu chaynapi qawawasqankuman-ta hinaspa uyariwasqankumanta mana aswanraq imatapas piensanankupaq.

7 Chay revelacioniypi rikusqaykunaqa suma-sumaqmi karqa, chay qawasqay-

manta mana llumpayta alabakunaypaqmi qowasqa karqa tipawaqniy kichka hina,chayqa *Satanaspa kachamusqan hinam ñakarichiwachkan. 8

Kimsa kutitam Se-ñorta mañakurqani sanoyaykachiwananpaq. 9

Hinaptinmi Señor niwarqa:

—Qampaq favorniyqa achkallañam, chayllapaqñam kanki. Atiyniyqa manakallpayoq runakunapim sutillata reqsichikun —nispa.

Chaymi mana kallpayoq kasqaymanta kusikuywan alabakuni chaynapi Cristopa atiyninñoqapi takyananpaq. 10

Chayraykum kusisqa kani mana kallpayoq kaspaypas, kamisqakaspaypas, mana imayoq kaspaypas, Cristorayku ñakarichisqa kaspaypas hinaspa sasacha-kuykunapi kaspaypas. Mana kallpayoq kachkaspayqa aswan kallpayoqraqmi rikuriruni.

Corinto llaqtapi iñiqkunamanta Pablopa llakikusqanmanta

11 Loco hinam kikillaymanta alabakurqani ichaqa qamkunam obligawarqankichik

ñoqamanta mana sumaqta rimaspaykichik. Ñoqaqa mana valeqlla kaspaypas manammenoschu kani chay hatu-hatun *apostolkunamantaqa. 12 Qamkunawan kaspay-

mi reqsichikurqaykichik cheqap *apostol kasqayta chaymi pacienciakuspa Diospaatiyninwan rurarqani admirakuypaq *milagrokunata. 13

Qamkunaqa manam wakiqiñiqkunamantaqa menoschu karqankichik, menosqa karqankichik imatapas qamku-namanta mana mañakusqallaypim. ¡Pampachaykuwaychikyá chay faltaymantaqa!

14 Kunanqa listom kachkani kimsa kutipiña watukaykamunaypaq ichaqa

manam imatapas mañakusqaykichikchu. Manam imapas kapuqnikichik mas-kaqchu hamusaqqa aswanqa qamkuna maskaqmi. Taytam huñun qollqetaqachurinkunapaq, manam churinkunachu taytanpaq. 15

Kapuqniytaqa munasqay-

man hinam gastakusaq, qamkunaraykuqa kallpaytapas gastasaqmi. Manamimananchu llumpayta kuyaptiy pisillata kuyawaptikichikpas.

16 Cheqaptam ninku qamkunataqa mana gastoman churasqayta ichaqa nin-

kutaqmi sacre kayniywan trampaman wichiykachisqaytapas. 17 ¿Icha pipas

kachamusqaywanchu engañarurqaykichik? 18 Titotam mañakurqani watukamu-

sunaykichikpaq hinaspam paytawan kachamurqani huk wawqeta. ¿Icha Titochuengañarusurqankichik? Iskayniykum huk sonqolla allinllata portakurqaniku.

19 Kuyasqay wawqe-panillaykuna ¿ichapas piensachkankichik ñoqaykuqa qay-

llaykichikpi deendekusqaykuta? ñoqaykuqa Diospa qayllanpim Cristopa sutinpi

rimachkaniku, tukuy chay rimasqaykuqa iñiynikichikpi wiñanaykichikpaqmi.20

Ha-muspayqa ichapas mana sonqoypaq hina tariramusqaykichik, ñoqapas icha manasonqoykichikpaq hinachu karuyman. Manchakuchkanim qamkuna ukupiqa liryanakuykananmanta, sientichinakunaykichikmanta, piñanakunaykichikmanta, rakinakunay-

2 CORINTIOS 12



2070

kichikmanta, cuento-qepi kanaykichikmanta, pipapas qepanpi rimanaykichikmanta,hatun tukuq kanaykichikmanta, chaqwa ruraqllaña kanaykichikmanta. 21

Manchakuch-kanim yapa hamuptiy qamkunarayku Diosniy penqachiwananmanta, chayna kaptinqallakikusaqchá ñawpaqmantaraq huchallikuchkaspa mana wanakusqaykichikmanta.

Manaraqchusmi wanakunkichikraqchu qanra vidaykichikpi purisqaykichikmanta, hu-chapakusqaykichikmanta hinaspa viciokunapi purisqaykichikmanta.

Cartanta tukuykunallanpaqña anyasqanmanta

13 1 Kaywanqa kimsa kutitañam hamusaq qamkunaman. Ima asunto arreglana

kaptinpas iskay otaq kimsa testigopa nisqanman hinam arreglasqa kanqa.2

Ñawpaqta hamuspaymi anyarqani huchapi purikuqkunata, kunanpas mana chaypikachkaspaypas anyamunim huchapi puriqkunatawan llapallanta. Hamuspayqa chayrunakunataqa castigasaqpunim. 3

Chaynataqa rurasaq rimachiwaqniyqa Cristopunikasqanta yachanaykichikpaqmi. Cristoqa manam pisi kallpayoqchu mana imana-

sunaykichikpaqa, qamkunapi kaq Cristoqa atiyniyoqmi. 4 Arí, cheqaptam manaatiyniyoq hina chakatasqa kaspa wañurqa, kunanmi ichaqa Diospa atiyninwan kaw-sachkan, chaynam ñoqaykupas kachkaniku mana atiyniyoq, ichaqa paywan kaspaqaDiospa kallpanchasqanmi kawsachkaniku qamkunata servinaykupaq.

5 Sonqoykichikta tapukuykuychik ¿cheqaptachu Cristoman iñichkankichik? Sumaqta

tapukuychik ¿Manachu musyankichik sonqoykichikpiqa Cristo kasqanta, icha Diospamana chaskisqanchu kachkankichik? 6

Ñoqaykumantam ichaqa yachankichik Diospachaskisqan kasqaykumanta. 7

Diostam mañakuchkaniku mana allin kaqkunataqa amaruranaykichikpaq, chaytaqa munachkaniku manam chaskisqa kasqaykuta yachanayki-

chikpaqchu aswanqa allin kaqkunata ruranaykichikpaqmi. Manam imananchu manañaDios chaskiwaptinkupas. 8 Cheqap kaqpa contranpiqa manam imatapas ruraymankuchu

aswanqa rurachkaniku cheqap kaqpaqmi. 9 Chaymi mana kallpayoq kaspapas qamkuna

kallpayoq kasqaykichikmanta kusikuniku, aswanraqmi Diosta mañakusaqku mana hu-chayoqña kanaykichikpaq. 10

Kay cartatam apachimuykichik manaraq hamuchkaspay,chaynapi chayamuspayqa manaña qaqchanaypaq nitaq castiganaypaq, Señorpa atiyqowasqanqa qamkunata wiñachinaypaqmi, manam chinkachinaypaqchu.

11 Wawqe-panillaykuna, qamkunañayá allinlla, amañamá huchallikunki-

chikñachu. Qamkunaqa kallpanchakuychikyá, huk sonqollañayá hawkallakawsakuychik, chayna kaptinqa kuyakuq hinaspa hawkayay qokuq Diosmi

qamkunawan kanqa. 12 Llapallaykichikyá abrazanakuykuspa rimaykanakuychik.13

Kaypi kaq llapallan wawqe-panikunapas saludaykamusunkichikmi.14

Señor Jesucristopa favorninyá Dios Taytapa kuyakuyninpiwan hinaspa ChuyaEspiritupa hukllawaq kayninpiwan llapallaykichikwan kachun.

2 CORINTIOS 12, 13



2071


1 1-2 Galacia law llaqtakunapi huñunakuq iñiqkunamanmi ñoqa Pablowan kaypi

kaq iñiqkuna kay cartata apachimuykiku. Manam runakunachu akllawar-

qaqa, ñoqataqa akllawarqa Jesucristom hinaspa pay kawsarichimuq Dios Taytamchaynapi *apostolnin kaspay paymanta willakunaypaq. 3 Dios Taytatawan Señor-

ninchik Jesucristotam mañakuchkani qamkunata favorecesunaykichikpaq hinaspahawkallata kawsachisunaykichikpaq. 4

Dios Taytanchikpa munasqanman hinamJesucristo kikinmanta wañupuwarqanchik huchanchikmanta mana castigasqakananchikpaq hinaspa kunan tiempopi Diospa contranpi kaqkunamanta librayku-wananchikpaq. 5

Paytayá yupaychasun wiña-wiñaypaq. Chaynayá kachun.

Salvakunanchikpaq huk yachachikuyqa manam kanchu.

6 Jesucristo favorecesuptikichikmi qamkunataqa Dios qayaykusurqanki- chik sal-

vasqa kanaykichikpaq chaymi admirasqallaña tapuykichik: ¿Imaynamá manapasunaypiqa Diosmantaqa karunchakuchkankichik huk rikchaq yachachikuykunaman-

GALACIA LAWMAN APOSTOLPABLOPA CARTASQAN

Kay cartapa yachachikuyninqa rikchakun Roma llaqtapi iñiqkunaman qellqasqanpa yacha-chikuyninmanmi. Kay cartapim Apostol Pablo yachachin Dioswan allinyanakuyta huchasaparuna munaspaqa Jesucristoman iñispallan allinyanakunanmanta. Pantachikuqkunapa yacha-chisqanman hinaqa Dioswanqa allinyanakuna manam Moisespa kamachisqanta ruraspallachu.Pantachikuqkunam yachachiqku Jesucristopi iñiqkunaqa señalachikusparaq salvacion haypanan-

kumanta. Pablopa qallarichisqan Galacia law iñiqkuna ukupim pantachikuykuna mirachkarqa.Chaykunapa contranpimá Apostol Pabloqa ancha piñakuyllawanña kay cartanta qellqarqa.Kay cartaqa pichqa parteman rakisqam kanman:Punta kaq partem willakun cartapa qallariyninmanta (1:1-10).Iskay kaq parteñataqmi willakun apostol kayninta Pablo deendesqanmanta. Payqa apostol kay-

nintaqa chaskirqa manam runakunamantachu aswanqa kikin Señor Jesucristomantam, kikintaqmikamachirqa paymanta kaq allin noticiatapas mana judio castakunaman willananpaq (1:11-2:21).

Kimsa kaq parteñataqmi willakun Pablopa willakusqan allin noticiaqa chullalla hinaspacheqap kasqanmanta, willakuntaqmi Jesucristopi iñispalla imaynam Diospa favornin hay-panamantapas (3:1-4:31).

Tawa kaq parteñataqmi willakun Jesucristoman iñispaqa Moisespa kamachisqankuna-

manwan judiokunapa costumbrenkunaman amaña kutirinamanta (5:1-6:10).Pichqa kaq parteñataqmi willakun kay cartapa tukupayninmanta (6:11-18).Cartapa tukupayninpim nirqa: “Manam imapaqpas valenchu judiokuna hina señalasqa

otaq mana señalasqa kayqa, valenqa mosoq runaña kaymi” (6:15).



2072

ña hapipakuspaykichikqa? 7 Salvakunanchikpaq huk yachachikuyqa manam kanchu.

Wakin runakunaqa iskayrayachisuspaykichikmi Jesucristollapi salvakunaykichiktatikraruyta munanku. 8

Salvacionqa Jesucristollapi kasqantam yachachirqaykiku,pipas hukmanta yachachiptinqa Diosyá ñakaykuchun hanaq pachamanta hamuq

angelña kaptinpas otaq ñoqaykumantaña kaptinpas.9

Ñam nirqaykichikña, chaywan-pas huktawanraqmi nimuykichik: Ñam chaskirqankichikña salvasqa kanaykichikpaqcheqap yachachikuytaqa, pipas hukmanta yachachiptinqa Diosyá ñakaykuchun.

10 Kaynata nispayqa ¿runakuna agradayllatachu munani icha Dios agradayta-

chu? Sichu runakunapa allin hapiwanallanta munayman hinaspayqa manañachJesucristopa sirvientenchu kayman.

Imaynanpim Pabloqa apostol kasqanmanta

11 Yachaychikyá wawqe-panillaykuna, salvasqa kananchikpaq ñoqapa willakus-

qayqa manam runakunapa yachachikuyninchu. 12 Ñoqamanqa manam runachu

willawarqa nitaq yachachiwarqapas, Jesucristopunim ñoqamanqa revelawarqa.13

Qamkunaqa uyarirqankichikñam judiokunapa yachachikuyninkunallata ka-sukuspay ñawpaq kawsasqaymantaqa. Yachankichiktaqmi Diosman iñiqkunataimaynam ñakarichisqaytapas. 14

Judiokunapa yachachikuyninkunata aswanraqkasukuspaymi wiñaymasiykunatapas llalliqraq karqani. Llumpayta sientispaytaq-mi hapipakurqani abueloykunapa costumbrenkunamanpas. 15

Aswanqa manaraqnacechkaptiymi munasqanman hina Dios sapaqchawarqa hinaspam llumpaykuyakuyninwan qayaykuwarqa. 16

Churin Jesucristotam reqsiykachiwarqa mana judio kaqkunamanpas paymanta willakamunaypaq. Chayraq iñikuspayqa manam

pimanpas rirqanichu Jesucristomanta aswanraq yachanaypaqqa.17

Manataqmi Je-rusalentapas rirqanichu ñoqamanta punta kaq *apostolkuna tapukuqqa. AswanqaArabia lawman pasakuspaymi unaymantaña kutirqani Damasco llaqtaman.

18 Jerusalen llaqtamanqa rirqani kimsa watamantañam, chaypim Pedrowan

tupaspay parte killa karqaniku. 19 Manataqmi tuparqanichu wakin *apostol-

kunawanqa, aswanqa Jesuspa wawqen Jacobollawanmi. 20 Diosmi yachan kay

qellqamusqayqa cheqappuni kasqanta.21

Jerusalenmanta lloqsispayñataqmi Siria lawmanwan Cilicia lawmanpasakurqani. 22

Cristoman Judea lawpi iñiqkunaqa manam uyaytapuniqa reqsi-warqakuchu. 23

Paykunaqa ñoqamanta uyaylla-uyarispam nirqaku:

—Chay ñawpaq ñakarichiwaqninchik Pabloqa manam munanñachu Jesucristo-manta yachachikuy chinkachiytaqa, payqa willakuchkan: “Cristoman iñikuychik”nispanñam. 24

Chayta yacharuspankumá:—Diosmanyá gracias kachun —nirqaku.

Apostolpaqña Pablota chaskisqankumanta

2 1 Chunka tawayoq watamantañam Bernabeywan kuska huktawan rirqani Jerusa-

len llaqtaman, pusarqanitaqmi Titotapas. 2 Rirqaniqa Diospuni “Jerusalenman riy”

niwaptinmi. Allin reqsisqakunallawan huñunakuspaymi paykunaman willarqani mana

judio kaqkunamanpas imaynam allin noticiakuna willamusqaymanta. Chaytaqa nirqaniwillakamusqay mana yanqa kananpaqmi. 3 Chaynapimá ñoqawan riq Titotapas mana

judio kachkaptinpas mana kamachirqakuchu judio hina *señalachikunanpaq. 4 Chay-

wanpas wakin runakunam iñiqmasinchik tukuspanku yaykuramurqaku, paykunam Tito

GALATAS 1, 2



2073

señalachikunanta munarqaku. Tukuy ima rurasqaykutam wateqawarqaku hinaspamJesucristo librawasqanchikta mana munaspa llumpay sasa kamachikuykuna kasukunay-kuta munarqaku. 5

Chaywanpas ñoqaykuqa manamá imaraykupas kasukurqanikuchu,chaynataqa rurarqaniku cheqap noticiaqa qamkunapaqpas mana tikrakunanpaqmi.

6 *Apostolkunapiwan wakin allin reqsisqa kamachikuqkunaqa manamá ima mosoqyachachikuytapas niwarqachu. Llumpay reqsisqa kasqankupas manam imananchu ño-

qapaqqa. Diosqa manam hawallanta qawaspachu pitapas favorecen. 7 Qawasqankuman

hinam Pedrota Dios akllarqa judiokunaman willakunanpaq, chaynam ñoqatapas Diosakllawarqa mana judio kaqkunaman allin noticiata willakamunaypaq. 8

Diospunim Pe-drota kamachirqa *apostolnin kaspa judiokunaman willakunanpaq, chaynam ñoqatapasDiospuni kamachiwarqa apostolnin kaspay mana judio kaqkunaman willakamunaypaq.

9 Iñiqkuna ukupi allin reqsisqa wawqekunam karqa Jacobo, Pedro hinaspa

Juan, paykunam Diospa favorecewasqanta yachaspanku ñoqatawan Bernabeyta*alleq makinkuwan hapiykuwarqaku, chaynataqa rurarqaku huk sonqolla kasqay-

kuraykum. Paykunam nirqaku:—Riychikyá mana judio kaqkunaman, ñoqaykuñataqmi willakusaqku judioku-

naman —nispa.10

Kunawarqakutaqmi wakchakunataqa mana qonqarunaykupaqpas, chaytaqatukuy sonqoywanmi rurachkani.

Pedrota Pablo qaqchasqanmanta

11 Antioquia llaqtaman Pedro chayamuptinmi uyanpipuni qaqcharqani pantaypi

kasqanrayku. 12 Paymá puntata mikurqa mana judio kaq iñiqkunawan, aswanqa

Jacobo partidomanta kaqkuna chayaramuptinmi Pedroqa manaña munarqachumana judio kaqkunawan mikuyta, chaynataqa rurarqa judiokunapa leyninmanhapipakuqkunata manchakuspanmi. 13

Chaynamá wakin judio iñiqkunapas iskayuyakuykuspanku Pedropa rurasqanta qatirqaku. Bernabeypunipas iskay uya-kuykurqam paykunawan aysachikuspan. 14

Cheqap allin noticiaman hina manakawsasqankuta qawaspaymi llapa iñiqkunapa ñawpaqninpi Pedrota nirqani:

—Qanmi judio kachkaspaykipas huklaw runakuna hina kawsarqanki manaña judio costumbrenchikkunaman hapipakuspa hinaptinqa ¿imanasqamá huklaw ru-nakunataqa judio hina kawsananpaqqa obligachkanki? —nispa.

Cristoman iñikuspalla salvakunamanta15

Ñoqaykuqa nacesqaykumantapunim judio kaniku, manam huklaw runakunahina Diospa leynin mana kasukuqchu. 16

Yachasqanchikman hinaqa Diosqa manampitapas chaskinmanchu mana huchayoqta hinaqa Moisespa kamachisqanta kasukup-tillanqa, Jesucristoman iñikuptillanmi Diosqa pitapas chaskin chaymi ñoqanchikpasJesucristoman iñikurqanchik mana huchayoqta hina Dios chaskiwananchikpaq.Iñikuptillanchikmá Diosqa chaskiwanchik, manam kamachikuykunata kasukuptin-chikchu. Kamachikuykunallata kasukuqkunaqa lliwmi huchayoq kachkanku.

17 Mana huchayoqpaqña Dios chaskiwanankupaq Jesucristoman iñikuspaykuqa huchasa-

pa kasqaykutam reqsikuchkaniku. ¿Imaninantaq kayqa? ¿Cristochu huchallirachiwanku?¡Manapunim! 18 Mawka wasita tuñirachispayqa hina kaqllataqa manam hatarirachiy-

manchu, ñawpaq kamachikuykunata saqeruchkaspa huktawanraq cumplispayqa manamallintachu rurachkani. 19

Ñoqaqa wañusqa hinañam kachkani kamachikuykunapaqqa

GALATAS 2



2074

chaynapi Diosllapaqña kawsanaypaq. 20 Jesucristopa cruzninpim wañusqa hinaña kaspay

ñawpa vidayta saqeruni, manam ñoqañachu kawsani aswanqa Cristoñam ñoqapi kawsach-kan. Kay pachapi kawsaspayqa Diospa Churinman hapipakuspallam kawsachkani. Paymikuyawaspan ñoqapaq wañupuwarqa. 21

Chaynaqa Diospa favorecewasqantaqa manam qe-

panchakuymanchu. Sichum kamachikuykunallata kasukuspa mana huchayoqña kachwankarqa, hinaptinqa yanqapaqñach Jesucristoqa wañurqa.

Kamachikuywanchu icha iñiywanchu salvasqa kananchikmanta

3 1 ¡Ay, Galacia lawpi kaq mana yuyayniyoq wawqe-panillaykuna! ¿Pitaq pan-

tarachisunkichik? Willaptiykum qamkuna suma-sumaqta entienderqankichikchakatasqaqa Jesucristo kasqanta. 2

Tapusqaykichikyá: ¿Moisespa kamachisqan-kunata kasukuspachu Chuya Espiritutaqa chaskirqankichik icha uyarisqaykichikJesucristoman iñispallachu? 3

¡Amayá mana yuyayniyoqqa kaychikchu! Mosoqkawsaytaqa qallarirqankichik Chuya Espiritupa yanapakuyninwanmi, kikillaykichik-

mantaqa manam chaytaqa tukuyta atiwaqchikchu. 4 ¿Yanqapaqchum tukuy imatañakarirqankichik? ¡Amayá yanqapaqqa kachunchu! 5

Espiritun qosuqnikichik Dios*milagrokunata ruraspaqa, manam kamachikuykunata kasukusqaykichikraykuchururachkan aswanqa Jesucristomanta uyarispa payman iñikusqaykichikraykullam.

6 Diosman iñispallam Abrahamqa mana huchayoqpaqña chaskisqa karqa.

7 Chaynaqa yachaychikyá, iñispa Diosman hapipakuqkunaqa Abrahampa che-

qap miraynin hinam kanchik. 8 Bibliaqa rimarqañam iñikuptillanku mana judio

kaqkunatapas mana huchayoqpaqña Dios chaskinanpaq. Chaynapim ñawpaqman-tapuni kay allin noticiakunata Abrahanman Dios nirqa:

—Kay pachapi llapallan ayllukunam qamrayku bendecisqa kanqa —nispa.9 Chaynaqa lliw iñikuqkunatam Abrahamta hina Diosqa bendecin.

10 Aswanqa Moisespa kamachikusqankunaman hapipakuqkunaqa ñakasqam

kachkanku. Bibliam nin:—Moisespa libronpi llapallan kamachikuykunata tukuy tiempopi mana kasu-

kuqkunaqa Diospa ñakasqanmi kachkanku —nispa.11

Hinaptinqa Diosqa manam pitapas chaskinchu mana huchayoqpaqqa kama-chikuykunallata kasukuptinqa. Bibliaqa nintaqmi:

—Allin ruraq runaqa iñisqanraykum kawsanqa —nispa.12

Moisesqa manam kamachiwanchik: “Iñispa hapipakuychik” nispachu, aswan-

qa: “Pipas lliw kamachikuykunata cumpliqqa chayraykum kawsanqa” ninmi.13

Leyrayku ñakawasqanchikmantam Cristo librawarqanchik. Paymi ñakasqakarqa ñoqanchikrayku, Bibliam nin:

—Sachapi warkusqa wañuq runaqa Diospa ñakasqanmi —nispa.14

Jesucristoqa wañurqa Abrahanman Diospa prometesqan bendicionta mana judio kaqkunapas chaskinanpaqmi chaynapi Diospa promesanman hina iñiylla-wan Chuya Espirituta chaskinanchikpaq.

Leymantawan promesamanta

15

Wawqe-panillaykuna, vidanchikwan tupanachispayá yachachisqaykichik: Sichumhuk runa contratota ruraspan rmaruptinqa manañam pipas imatapas yapanmanchunitaq yanqachanmanchu. 16

Diospas Abrahanmanmi mirayninmanwan promesanku-nata qorqa. Chay promesakunapiqa manam “miraynikikunaman” ninchu aswanqa

GALATAS 2, 3



2075

“miraynikiman” ninmi. Manam achka runakunamantachu rimachkan aswanqa hukrunallamantam, payqariki Cristom. 17

Ñoqam nikichik: Abrahanwan Dios contratotaruraspanqa cumplinanpaqmi prometekurqa. Tawa pachak kimsa chunkan watamanta-ña Moisesman Dios kamachikuykunata qospanqa, ñawpaq prometekusqantaqa manam

yanqachanmanchu.18

Sichum Dios salvanman runakunata kamachikuykunata kasukup-tillanku hinaptinqa manach salvanman promesanman hinañachu. Diosqa promesanmanhinam Abrahanmanqa tukuy imata qorqa, manam imatapas rurasqanraykuchu.

19 Hinaptinqa ¿imapaqmá Moisespa leyninqa servin? Promesata qochkaspapas

Diosqa kamachikuykunatam qorqa huchasapa kasqanchik qawachiwananchik-paq. Chay kamachikuykunaqa kanan karqa prometekusqanman hina Abrahampamiraynin Jesus hamunankamallam. Diosmi angelkunata kamachirqa Moises-man leyta qonankupaq, chaynapim Moisesqa Dioswan hinaspa runakunawan*allinyanachiq karqa. 20

Allinyanachiq runaqa manam hukllatachu allinyanachinaswanqa iskaytam. Diosmi ichaqa huklla.

Moisespa leyninqa imapaqmi kasqanmanta

21 Moisespa kamachisqankunaqa ¿Diospa promesanpa contranpichu kachkan?

Manapunim. Manam ima leypas kanchu chayta kasukuspanchik wiñay kawsanan-chikpaqqa. Sichu kaptinqa, chaywanchá mana huchayoqpaqña Dios chaskiwachwankarqa. 22

Bibliapa nisqanman hinaqa, lliwmi huchapa watasqan kachkanchik. Chay-napim Diospa promesantaqa chaskinchik Jesucristoman iñiqkunalla.

23 Iñiy manaraq hamuchkaptinqa, Moisespa leyninmi presota hina

hapirayawarqanchik, chaynaqa karqanchik Cristoman iñikunanchikpaq reve-

lawananchikkamam.24

Warmakunata pusachkaq hinallam leyqa Cristomanpusawarqanchik chaynapi payman iñikuspallanchik mana huchayoqpaqña Diospachaskisqan kananchikpaq. 25

Iñikuykunanchikpaq Jesucristo chayaramuptinmiichaqa Moisespa leyninqa manaña pusawanchikchu.

26 Jesucristoman iñikuspaqa llapallaykichikmi Diospa churin kachkankichik.

27 Jesucristoman hukllawakuspa llapallan bautizakuqkunaqa payman rikchakuq-

ñam kachkankichik. 28 Jesucristopiqa hukllañam kanchik, manam imananñachu

judio otaq mana judio kaypas, sirviente otaq mana sirviente kaypas, qari otaqwarmi kaypas. 29

Jesucristopaña kaspaqa, Abrahampa miraynin hinañam kanki-chik, chayraykum chaskinkichik Abrahanman Diospa prometesqan herenciatapas.

41 Kaytapas nisqaykichikyá: Pipas herenciata chaskinanpaq warmallaraq kaspanqamanaraqmi chaskinmanchu warmallaraq kasqanrayku. Payqa wasinpi sirviente

hinallaraqmi kachkan dueñopuni kachkaspapas. 2 Payqa kasukunanmi uywaqnin ru-

nakunatawan kapuqnin waqaychaqkunata taytanpa nisqan punchawpiña herenciantachaskinankama. 3

Ñoqanchikpas kay pachapi yachachikuykunallaman hapipakuspamwarma hinallaraq karqanchik. 4

Aswanqa akllasqa punchaw chayaramuptinmi DiosTayta kachamurqa Churinta. Paymi warmimanta nacespa lliw judiokuna hina kama-chikuykunata kasukurqa. 5

Payqa hamurqa leyman hina castigasqa kananchikmantalibrawananchikpaqmi, chaynapi churinkunata hina Dios chaskiwananchikpaq.

6

Churinkunaña kasqanchikta yachananchikpaqmi sonqonchikman Dios kacha-murqa Chuya Espirituta, paymi rimachiwanchik “Taytalláy” nispa. 7 Chaynaqa

manam sirviente hinañachu kanchik, aswanqa Diospa churinñam. Churinña kas-qanchikraykum herenciatapas Diosmanta chaskisunchik.

GALATAS 3, 4



2076

Galacia lawpi iñiqkunamanta Pablopa llakikusqanmanta

8 Ñawpaq tiempopiqa Diosninchikta mana reqsispaykichikmi llapa imakunata Dios-

ta hina servirqankichik mana cheqap Dios kachkaptinpas. 9 Kunanmi ichaqa cheqap

Diostaña reqsirunkichik otaqmi payña reqsirusunkichik hinaptinqa ¿imaynanpimákutirikuwaqchik ñawpaq yachachikuykunalla kasukuqqa? Chay yachachikuykunaqamanam valenchu, chaykunawan mana librakuyta atispaqa ¿sirviente hinañachu kaytamunankichik? 10

¿Imaynataq Dios agradayta munankichik judiokunapa waqaychanankupunchawkunata, killakunata, tiempokunata hinaspa watakunata kasukuspaykichikqa?11

Llakichiwankichikmi, yanqapaqchusmi qamkunaman yachachisqayqa karunqa.12

Wawqe-panillaykuna, ruegakuykichikmi ñoqa hinaña kanaykichikpaq, judiokachkaspaypas qamkuna hinañam kani. Chayna kachkaptiypas qamkunaqa manamimanawarqankichikchu. 13

Yachasqaykichikpi hinapas puntataqa onqoruspayñamwillarqaykichik imaynam salvakunaykichikmanta. 14

Chayna kachkaptiypas manam

despreciawarqankichikchu nitaq qarqoruwarqankichikchu, aswanqa sumaqllata-ñam chaskiwarqankichik Diospa angelninta hinaraq otaq Jesucristotapas hinaraq.15

Llumpaytam ñoqawan kusikurqankichik. Kunanqa ¿imanarusunkichikmá? Kuskakaptinchikqa ñawikichiktapas horqoruwaqchikmi karqa ñoqaman qoykuwanayki-chikpaq. 16

Chaynaqa ¿enemigoykichikpaqchum hapiwankichik cheqapllata niptiy?17

Chay yachachiqkunaqa yanqallam qamkunamanta sientiq tukunku. Paykunaqamunachkan ñoqamanta rakikuruptikichik paykunataña qatinaykichiktam. 18

Allinnintamunaspa hukkunamanta sientiyqa kusallañam. Chaynatayá tukuy tiempopi ruraychikchaypi kaptiypas otaq huklawpi kaptiypas. 19

Churillaykuna, huktawanmi qamkuna-

manta llakikuchkani wachakuspa warmi ñakarichkaq hina. Chaynachiki ñakarisaqCristowan hukllaña kanaykichikkama. 20 Ima allinraq kanman kunanpuni qamkuna-

wan chaypi rikuriruy niy chaynapi aswan sumaqtaraq qamkunata rimapayanaypaq.¿Imatataq ruraykullasaq? Qamkunamantam mana imayna piensaytapas atinichu.

Iskay warmikunawan rikchanachisqanmanta

21 Moisespa kamachikusqankunaman hapipakuy munaqkunayá niykuwaychik:

¿Entiendenkichikchu paypa lliw qellqasqanta? 22 Kaynatam nin: Abrahampam iskay

churin karqa, hukninmi karqa servipakuq warminpi, hukninñataq libre kaq warminpi.23

Chay servipakuq warmipa wawanmi nacerqa lliw runapa churinkuna hina, libre kaq

warmipa wawanñataqmi nacerqa Diospa promesanman hina. 24 Kay iskay warmikuna-tayá tupanachisun Diospa qowasqanchik iskay contratowan. Chay ser vipakuq Agartayátupanachisun Sinai Orqopi qosqan contratowan. Chay contrato kasukuqkunaqa leypasirvientenkunam. 25

Agartaqa tupanachichwantaqmi Arabia lawpi Sinai Orqowanpas.Chay orqotañataqmi tupanachichwan Jerusalen llaqtawan, chaypi *yachaqkunaqa leypasirvienten kasqankuraykum mana librechu kachkanku. 26

Aswanqa hanaq pachapi kaqmosoq Jerusalenqa librem, libretaqmi kanchik chaypi *yachaqkunapas. 27

Bibliam nin:Yaw mana wachakuq qolluq warmi,kusikuywanyá qapariy.

Yaw mana wachakuy reqsiq warmi,llumpa-llumpaytayá qapariy.Qosanpa saqesqan warmiqa achka wawayoqraqmikanqa qosan saqeruchkaptinpas.

GALATAS 4



2077

28 Wawqe-panillaykuna, ñoqanchikqa qolloqpa wawan Isaac hinam Diospa promete-

kusqan churinkuna kanchik. 29 Chay tiempopim aychaman hinalla naceq warma Chuya

Espiritupa atiyninwan naceq war mata asipayaspa ñakarichirqa, chaynam kunanpasñoqanchikta runakuna ñakarichiwanchik. 30

¿Imaninmá Bibliaqa? kaynatam nin:

—Qarqoy kay sirvientata wawantinta, kay sirvientapa wawanqa manam chas-kinmanchu herenciata libre warmipa wawan hinaqa —nispa.31

Wawqe-panillaykuna, ñoqanchikqa manam sirvientapa wawan hinachu kan-chik aswanqa libre warmipa wawan hinam.

Qaqa hina sayananchikmanta

5 1 Cristom judiokunapa kamachikuyninkunamanta librawarqanchik. Chaynaqa,

qaqa hina sayaspayá amaña kutiriychikchu sirviente hina sasallaña kawsaymanqa.2

Ñoqa Pablopa nisqaytayá uyariychik: Judiokuna hinaraq *señalachikuspayki-chikqa yanqapaqmi Cristomanqa hapipakunkichik. 3

Huktawanmi nimuykichik:

Pipas judio hina señalachikuqqa Moisespa lliw kamachikuyninkunatam kasuku-nan. 4

Wakinnikichikmi ninkichik:—Moisespa leyninta kasukuptinchikmi mana huchayoqpaqña Dios chaskiwan-

chik —nispa.Chaynata nispaykichikmi Jesucristomantawan Diospa favorninmanta karun-

chakurunkichik. 5 Ñoqanchikmi ichaqa Chuya Espiritupa yanapakuyninwan

hinaspa Cristoman hapipakuspa mana huchayoqña kananchikpaq suyachkanchik.6

Jesucristowan huklla kaptinchikqa manam imananchu *señalasqa otaq mana se-ñalasqa kayninchikpas. Diosmi ichaqa munan Jesucristoman hapipakuspallanchik

kuyakuspa kawsananchikta.7 Allin kallpachkaq hina yachachisqaykunata kasukuchkaptikichikqa ¿pimá

cheqapmantaqa pantarachisunkichik mana kasukunaykichikpaqqa? 8 Chay

yachachikuykunaqa manam qayasuqnikichik Diosmantachu. 9 Cuidakuychik-

yá, yachankichikmi aslla qonchupas achka masa poqochisqantaqa. 10 Señorpim

conakuchkani yachachisqaypa contranpiqa mana hukmanrayanaykichikmanta.Qamkunata pantachiqkunaqa pi runaña kaspapas Diospa castigasqanmi kanqa.

11 Wawqe-panillaykuna, sichum “*Señalachikuychik” nispayraq yachachiptiy-

qa judiokunaqa manach ñakarichiwanmankuchu hinaspapas Jesucristopa cruzpiwañusqanmanta willakusqaymantaqa manach piñakunmankuchu. 12

Aswan-

qa “Qari kaynikichikpi *señalakuychik” nispa yachachiqkunaqa enterontapaskuchuchikuchunkuyá.

13 Wawqe-panillaykuna, Diosqa qayasurqankichik libre kanaykichikpaqmi. Icha-

qa: “Librem kani” nispaqa amayá runapa mana allin munasqantaqa ruraychikchuaswanqa kuyakuywanyá yanapanakuychik. 14

Diosmi kamachiwarqanchik:—Kuyankim runamasikita kikikita hina —nispa.Kayta kasukuspam lliw kamachikuyninta cumplinchik. 15

Animalkuna hina kachu-nakuspa mikunakuspaykichikqa yanqañataq kikikichikpura tukunakuruwaqchik.

Aychapa rurunmantawan Chuya Espiritupa rurunmanta

16 Chaynaqa nimuykichikmá: Chuya Espiritupa munasqanman hina kawsaspayá

aychapa munasqallantaqa amaña ruraychikchu. 17 Aychapa munasqanqa Chuya

Espiritupa contranpim kachkan, Chuya Espiritupa munasqanñataqmi aychapa

GALATAS 4, 5



2078

munasqankunapa contranpi kachkan. Iskayninku contranakuptinmi munasqay-kichik rurayta mana atinkichikchu. 18

Chuya Espiritu pusasuptikichikmi ichaqamanaña leypa munaychakusqanchu kachkankichik.

19 Yachasqanchikpi hinapas aychapa munasqallanpi kawsaqkunaqa huchapa-

kuyllapim purinku, millakuypaq kaqkunallatam ruranku, manaña penqakuspamqanrakunku, 20 taytacha-mamachakunallatam adoranku, paykunaqa layqa-

nakuyllapi, cheqninakuyllapi, liryanakuyllapi, envidianakuyllapi hinaspapiñanakuyllapim purikunku, kikillankupaqmi imatapas munanku, rakinakuy-llatam hatarichinku, sapa-sapaqmi huñunakunku, 21

munapayarinkum hukpaimankunatapas, tomakuyllapi estakunallapim purikunku, rurankutaqmi chaynarikchaq huchakunatapas. Ñawpaq nisqaytam huktawan nimuykichik: Chaynamana allin ruraqkunaqa manam yaykunqakuchu Diospa munaychakusqanman.

22 Chuya Espirituñataqmi kawsachiwanchik: kuyakuqta, kusisqallata, hawka-

llata, pacienciakuqta, sumaq sonqollata, kuyapayakuqta, cumpliqta, 23 llampu

sonqollata hinaspa imapipas controlakuqta. Manam ima kamachikuypas kayallin ruraykunapa contranpiqa kanchu. 24

Jesucristopaña kaqkunaqa chakatasqa-ta hinañam saqerunchik aychapa munasqankunataqa. 25

Chuya Espirituman hinakawsaqkunaqa payta kasukuspañam purinanchik.

26 Ama hatun tukuspayá ama piñanakusunchu nitaq envidianakusunchu.

Yanapanakunanchikmanta

6 1 Wawqe-panillaykuna, pipas huchallikuruptinqa Chuya Espirituta kasukuqku-

nam yanapanaykichik Diosman kutirikunanpaq. Chaytaqa ruraychik llampu

sonqollayá, yanqañataq qampas tentasqa kawaq.2

Ima sasachakuykunapipas yanapa-nakuychikyá, chaynata ruraspayá Jesucristopa kamachikuyninkunata cumpliychik.3

Pipas yanqapas-yanqa hatun tukuspaqa kikillanmi engañakun. 4 Sapakamam

kikinpa vidanta qawakunan. Sichum allin kaspaqa kikillanpaqchá allin, hukpavidanwanqa manam tupachikunmanchu. 5

Rurasqanchikmantaqa sapakamamDiosman cuentata qosunchik.

6 Diospa palabran uyariqkunaqa yachachiqnintam yanapananku imallawanpas.

7 Amayá qamkunaqa pantachinakuychikchu, Diostaqa manam pipas burla-

kunmanchu runaqa imapas tarpusqantam cosechanqa. 8 Aychapa munasqallan

tarpuqqa aychaman hinallam wañuyta cosechanqa. Chuya Espirituman hina

tarpuqmi ichaqa cosechachkaq hina paymanta wiñay kawsayta chaskinqa. 9 Chay-naqa amayá amirusunchu imapas allin ruraytaqa, mana amiruspaqa tiempochayaramuptinmi cosechata hina premiota chaskisunchik. 10

Atispaqa lliwtayáyanapasun, aswan llapanmanta llalliriqtaqa iñiqmasinchikkunata.

Pablopa kunasqankunamanta

11 Qawaychikyá, mayna hatun letrakunawanmi kikiypuni qellqamuchkaykichik.

12 Sichum pipas: “Judiokuna hina *señalachikuychik” nisuspaykichikqa, runakunallata

agradanankupaqmi obligasunkichik chaynapi cruzpi Jesucristopa wañusqanmanta ri-

maspa mana ñakarichisqa kanankupaq.13

“*Señalachikuychik” niqkunapas manam lliwkamachikuykunatachu kasukunku, señalachikunaykichiktaqa munachkanku cuerpoyki-chikpi kaq señalmanta alabakunankupaqmi. 14

Ñoqam ichaqa imamanta alabakuytapasmunanichu, aswanqa Señorninchik Jesucristopa cruzpi wañusqallanmantam. Arí, cruzpi

GALATAS 5, 6



2079

Cristopa wañusqanraykum kay pachapi mana allin ruraykunataqa wañusqata hinaña sa-qeruni, kay pachapi mana allin ruraykunapas wañusqata hinañam saqeruwan. 15

Manamimapaqpas valenchu judiokuna hina *señalasqa kaypas otaq mana señalasqa kaypas,valenqa mosoq runaña kaymi. 16

Kay yachachisqayman hina purispa Diospa cheqap akllas-

qankunatam nimuykichik: Diosyá kuyapayarispa hawkalla kawsanaykichikta munachun.17 Jesucristorayku ñakarichiwasqankupa marcankunam pimanpas qawachin

Señorninchikpa cheqap serviqnin kasqayta. Chaynaqa amañayá kunanmantaqapipas sonqoyta nanachichunchu.

18 Wawqe-panillaykuna, Señorninchik Jesucristoyá sonqoykichikpi kawsaspa

yanapasunkichik. Chaynayá kachun.

GALATAS 6



2080


11 Ñoqa Pablom Diospa munasqanman hina Cristo Jesuspa *apostolnin kani.Efeso llaqtapi, Jesucristoman iñispa payllapaqña kawsaqkunamanmi carta-

muykichik. 2 Dios Taytanchiktawan Señorninchik Jesucristotam mañakuchkani

favorecesunaykichikpaq hinaspa hawkallata kawsachisunaykichikpaq.

Jesucristopi Diospa bendicionninkunamanta

3 Señorninchik Jesucristopa Taytan Diostayá yupaychasun, paymi Cristo- wan huklla

kasqanchikrayku Espiritupa tukuy yanapakuyninkunawan favorecewarqanchik hanaqpachapiñapas kachkachwanchik hina. 4

Manaraqpas kay pacha unanchasqa kachkaptin-mi Diosqa Cristorayku akllawarqanchikña chaynapi paypa qayllanpi mana chikanpashuchayoq kaspa payllapaqña kawsananchikpaq. 5

Kuyakuqllaña kaspanmi ancha munas-

EFESO LLAQTAMAN APOSTOLPABLOPA CARTASQAN

Kay cartapa hatun yachachikuyninqa imakunatam rurananpaq wiñaymantaraq Diospatanteasqankunam. Citasqan tiempopi tukuy unanchasqankunata Dios hukllawaykuptinmichaykunapi Jesucristo gobiernanqa. Chay tanteasqankunatam payqa reqsichin paypi iñiqku-naman, wakin runakunapaqmi ichaqa pakasqa kachkan. Chayraykum Diospa runankunaqaJesucristoman hukllawasqa kawsananku, hukllataqmi kawsananku iñiqmasinkunawanpas.

Kay cartaqa tawa parteman rakisqam kanman:Punta kaq partem willakun cartapa qallariyninmanta (1:1-2).Iskay kaq parteñataqmi willakun Jesucristopi iñiqkunaqa wiñaymantaraq Diospa akllas-

qan kasqanrayku huklla kanankumanta, willakuntaqmi Jesucristorayku runakunapahuchanta pampachaspa imaynam Diospa librasqanmantapas chaynataq Jesucristopa kuya-kuyninqa ancha hatunllaña kasqanmantapas (1:3-3:21).

Kimsa kaq parteñataqmi willakun Chuya Espiritupa yanapakuyninwan Jesucristoman iñiqkunaqachullalla kanankumanta, willakuntaqmi Jesucristopi kasqanrayku mosoq kawsaypiña purinanku-mantapas chaynataq Diospa churinkuna hinaña imaynam kawsanankumantapas (4:1-6:20).

Tawa kaq parteñataqmi willakun Tiquico sutiyoq wawqe kachasqanmanta (6:21-24).Jesucristopi iñiqkunaqa chullalla kasqankumantam yachachin kimsa rikchanachiykunawan.

Imaynam runapa cuerpon hukllawasqa kachkan umanman, chaynam iñiqkunapas Jesucris-toman hukllawasqa kachkanku. Imaynam hatun wasi cimientonpa hawanpi hatarichisqakachkan, chaynam iñiqkunapas Jesucristopi takyachisqa kachkanku. Imaynam casada warmiqosanpaña rikurirun, chaynataqmi iñiqkunapas Jesucristopaña rikurirun. Cartapa tukupaynin-pim Apostol Pablo iñiqkunata tupachin guerrapi peleaq soldadokunaman. Imaynam soldadopakapun armankuna, chaynataqmi iñiqkunapapas kapuntaq armankuna chaynapi huchawan, kaypachapi mana allin costumbrekunawan hinaspa diablowan peleananpaq (6:10-20).



2081

qanman hina ñawpaqmantaraq munarqa Jesucristorayku churichakuykuwananchikpaq.6

Anchallataña favorecewaspanchik kuyasqan Churinrayku chaskiwasqanchikmantayápayta yupaychasun. 7

Llumpa-llumpayta favorecewaspanchikmi Diosqa Churin Jesucris-topa yawarninwan librawarqanchik otaq huchanchikkunata pampachaykuwarqanchik.8

Chay favorecewasqanchiktam llimparichirqa yachayniyoq hinaspa allin tanteaq ka-nanchikpaq. 9 Ñawpaqmantaraq pakasqa kaqkunatam otaq Cristontakama imam ruray

munasqantam reqsiykachiwanchik. 10 Chaykunata rurananpaq tiempo chayaramuptinmi

kay pachapi kaqkunatapas chaynataq hanaq pachapi kaqkunatapas llapallanta Dios huk-llawanqa, chaynataqa ruranqa chaykunapi Cristo munaychakunanpaqmi.

11 Allin tanteasqanman hina ruraq Diosmi ñawpaqmantaraq munasqanman

hina akllawarqanchik, akllawarqanchikqa Cristowan huklla kaptinchik heren-ciata chaskinanchikpaqmi. 12

Ñawpaqmantaraqmi Cristopi conakurqanchik,chaynapi ñoqanchikrayku suma-sumaq atiyniyoq kasqanmanta Dios yupaychasqakananpaq. 13

Salvo kanaykichikpaqqa cheqap noticiata uyarispam Cristoman iñi-

kurqankichik, chayraykum Diosllapaqña kanaykichikpaq prometekusqan ChuyaEspirituwan sellosqa kachkankichik. 14

Chuya Espirituqa herencia chaskinanchik-tam garantizan llapallan rantisqankunata Dios libranankama chaynapi hatunsumaq kancharichkaq kayninmanta yupaychananchikpaq.

Iñiqkunapaq Pablo mañakusqanmanta

15 Uyarirqanim Señorninchik Jesucristoman hapipakusqaykichikta hinaspa llapallan

iñiqmasinchikkuna kuyasqaykichikta. 16 Chayraykum mañakuyniypiqa tukuy tiempo

qamkunamanta Diosman graciasta qoni. 17 Señorninchik Jesucristopa hatun kancharichkaq

Taytan Diostam mañakuchkani Espiritunwan yachayta qosunaykichikpaq chaynapi ima ya-chachisusqaykichiktapas entiendenaykichikpaq hinaspa payta astawan reqsinaykichikpaq.18

Mañakuchkanitaqmi allinta yuyanaykichikpaqpas chaynapi qayasusqaykichikrayku con-anzawan suyasqaykichikta yachanaykichikpaq otaq Diosllapaqña kawsaqkunawan chaysuma-sumaqllaña qosusqaykichik herenciamanta yachanaykichikpaq. 19

Mañakuchkanitaq-mi Diospa mayna-mayna atiyninmanta yachanaykichikpaqpas, chay atiyninwanmi Diosqaiñiqkunata kallpanchawanchik. Hatun atiyniyoq kasqantam Dios reqsichikurqa 20

Cristotakawsarichispa hinaspa hanaq pachapi *alleqninpi tiyaykachispa. 21

Paytaqa hatuncharungobiernaqkunapas, kamachikuqkunapas, atiyniyoqkunapas, munaychakuqkunapas hinas-pa imaymana sutiyoqkunapas mana igualay atinankamam, hatuncharurqaqa manamá

kunan tiempollapaqchu aswanqa hamuq tiempopaqwanmi. 22 Tukuy imatapas Cristowanmisaruchirqa. Hina Cristotataqmi llapallan iñiqkunapa uman kananpaqpas churaykun. 23

Lla-pallan iñiqkunaqa Cristopa cuerponmi, cuerpowan umaqa hukllam, chaynam iñiqkunapasCristowanqa huklla kachkanku, payllam lliwpi llimparichkan.

Diospa favorninraykulla salvasqa kananchikmanta

2 1 Huchaykichikrayku wañusqa hina kachkaptikichikmi Diosqa qamkunatapas

kawsarichisurqankichik. 2 Wañusqa hinaqa karqankichik kay pachapi mana

allin rurayllapi kawsaspaykichikmi hinaspa mana rikuy atinakunapi munaychakuqpa

kamachikusqanta kasukuspaykichikmi. Kunanpas chay munaychakuqmi Diosta manakasukuqkunataqa kallpanchachkan. 3 Ñawpaqtaqa lliwmi ñoqanchikpas kawsarqanchik

mana allin piensasqanchikkunaman hina munasqallanchikpi purikuspa hinaspa aycha-pa munasqallanta ruraspa, nacesqanchikmantapunim llapa runakunapiwan kuska

EFESIOS 1, 2



2082

castigopaqña karqanchik. 4 Aswanqa kuyapayarikuqllaña Diosmi llumpa-llumpayta

kuyawaspanchik, 5 huchanchikrayku wañusqa hina kachkaptinchikpas Jesucristotawan

kuskata kawsariykachiwarqanchik. Favorninraykullam Diosqa salvaykusurqankichik.6

Diosqa Jesucristotawan kuskata kawsariykachiwaspanchikmi paywan kuskatataq

hanaq pachapipas tiyaykachiwanchik.7

Chaynataqa rurarqa ancha-ancha favorecekuqkasqanta hinaspa mayna kuyawasqanchikta Cristo Jesuswan hamuq tiempokunapiqawachinanpaqmi. 8

Favorninraykullam iñiptikichik Diosqa salvaykusurqankichik,chayqa manam qamkunamantachu aswanqa mana imallapaq Diospa qosusqaykichik-mi. 9

Manataqmi imapas rurasqaykichikraykuchu chaynapi pipas mana alabakunanpaq.10

Diosqa mosoqyachiwarqanchik Cristowan huklla kaspa allinkunata rurananchikpaq-mi, chaykuna rurananchiktaqa ñawpaqmantaraqmi munarqa.

Cristopa Dioswan allinyanachiwasqanchikmanta

11 Yuyariychikyá imaynam ñawpaq tiempopiqa kasqaykichikta. Qamkunaqa

manam judio castachu kankichik. Cuerponkupi *señalasqa judiokunam ninku:—Ñoqaykuqa señalasqam kaniku, qamkunañataqmi mana señalasqa runakuna

kankichik —nispa.12

Chay tiempokunapiqa Cristomanta karunchasqa kaspam *Israelpa miraynin-kunamantapas rakisqa karqankichik, manamá yacharqankichikchu contratotaruraspan Diospa prometekusqantapas. Mana ima consuelollatapas suyaspamcheqap Diosmanta karunchasqa kay pachapi kawsarqankichik. 13

Kunanmi ichaqaJesucristoman hukllawasqaña kachkankichik. Ñawpaqtaqa karunchasqa kachkap-tikichikmi Cristo wañuspan yawarninta chaqchurqa, chayraykum asuykachisqaña

karunkichik.14

Cristollam hawkayachiwaqninchikqa, paymi hukllawarun ju-diokunatawan mana judio kaqkunata perqa hina rakiwaqninchik cheqnikuytatuñirachispan. 15

Judiokunaman ñawpaq kamachisqankunatam Cristo wañus-pan mana valeqpaqña rikurirachin, chaynapim judiokunatapas hinaspa mana judio kaqkunatapas kikinmanña asuykachispan mosoq ayllumanña hukllawarun.Chaynapimá paykunataqa hawkayaykachirqa. 16

Cristom Dioswan *allinyanachis-pan cruzpi wañusqanwan iskaynin castakunata huk ayllullamanña hukllawarqa,chaynataqa rurarqa cheqninakusqankuta pasaypaqta chinkarachispanmi.

17 Cristo hamuspanmi hawkayay allin noticiata willasurqankichik karupi kaqkuna-

manpas chaynataq hichpapi kaqkunamanpas. 18 Chaynaqa judiopas hinaspa mana judio

kaqpas Cristoraykullam Dios Taytamanqa asuykunchik chullalla Espiritupa yanapasqan.19

Qamkunaqa manam forastero hinañachu kankichik nitaq huklaw llaqtayoq hinaña-chu, qamkunaqa kankichik Diosllapaqña kawsaqkunapa llaqtamasinñam hinaspa paypachurinkunañam. 20

Qamkunaqa perqasqa wasi hinam kankichik *apostolkunapi hinaspaDiosmanta willakuqkunapi cimientasqa, chay cimientopa esquinanpi hapiq rumiñataq-mi Jesucristo. 21

Paypi qallarispam wasiqa sumaqllataña wiñachkan chaynapi Señorpaqsapaqchasqa templo rikurinankama. 22

Cristopimá qamkunapas perqasqa hina paywanhukllawasqa kachkankichik, chaypim Dios *yachachkan Espirituntakama.

Mana judio kaqkunamanpas Pablopa willakusqanmanta

31

Ñoqa Pablom Jesucristorayku preso kachkani mana judio kaqkunapa allinniki-chikpaq. 2

Yachankichikñachusmi Dios favorecewaspa qamkunaman willanaypaqkamachiwasqantaqa. 3

Diosmi reqsichiwarqa pakasqa kaqkunata, chaykunamantaqa

EFESIOS 2, 3



2083

ñawpaqtaraqmi asllatapas qellqamurqaykichikña. 4 Chayta leespaykichikmi cuenta-

ta qokunkichik Cristomanta pakasqa kaqkuna yachasqayta. 5 Kaykunataqa ñawpaq

tiempopi runakunamanqa Diosqa manam reqsichirqachu, kunanmi ichaqa akllasqan*apostolninkunaman hinaspa paymanta willakuqkunaman Espirituntakama reqsichin.6

Pakasqa kaqkunaqa kaymá: Jesucristomanta allin noticiawanmi mana judio kaqkuna judiokunapa herencia chaskiqmasinña rikurirun, paykunawan hukllaña kasqankuray-kum Cristo Jesuspi Diospa promesan chaskiqmasinña karunku.

7 Favorninraykullam atiyninwan Dios churaykuwarqa Jesucristomanta allin noticia-

kunata willakunaypaq. 8 Llapallan iñiqkunamanta mana valeqpaq hapikuchkaptiypas

ñoqataraqmi Dios favoreceykuwarqa mana *judio kaqkunaman Cristomanta hatunvalorniyoq pakasqa kaq allin noticiata willakunaypaq. 9

Tukuy imapas unanchaq Diosmiqallariymantapuni kikillanpaq waqaychakusqanta yachaykachiwarqa, pakasqa kaqtam ku-nawarqa llapallanman willakunaypaq. 10

Chaynapim altokunapi atiyniyoqkunapas hinaspamunaychakuqkunapas iñiqkunata hukllamanña huñunasqata qawaspanku yachanqaku

Diosninchikqa mana haypay atina yachayniyoq kasqanta. 11 Diosmá ñawpaqmantapuniimam munasqanta Señorninchik Jesucristowan rurarqa. 12

Jesucristoman iñiywan hapi-pakuspallam Diosmanqa asuykunchik mana manchakuspa. 13

Chaynaqa qamkunaraykuñakarisqaywanqa amayá hukmanyaruychikchu, chayqa aswanraq alabakunaykichikpaqmi.

Cristopa kuyawasqanchikmanta

14 Chayraykum qonqorakuykuspay Dios Taytanchikta mañakuchkani. 15

Paypa su-tintam apan hanaq pachapi llapallan kaqkunapas chaynataq kay pachapi llapallankaqkunapas. 16

Taytanchiktam mañakuchkani hatu-hatun kayninman hina Espiritunpa

atiyninwan sonqoykichikta kallpanchananpaq.17

Chaynapim conakuptikichik sonqoy-kichikpi Cristo kanqa hinaptinmi allin sapichakusqa hina hinaspa ukuneqpi cimientasqahina kuyanakuypi takyankichik. 18

Mañakuchkanitaqmi llapallan iñiqkunawan kuskaCristopa kuyawasqanchikta entiendenaykichikpaqpas, paypa kuyakuyninqa tupuytaatiptinchikpas kanman mayna anchoch, mayna largoch, mayna ukuch hinaspa maynahatuncha. 19

Mañakuchkanitaqmi imawanpas mana tupachiy atina Cristopa kuyakuy-ninta yachanaykichikpaqpas chaynapi Dioswan huntasqa kanaykichikpaq.

20 Chaynaqa Diosllatayá hatunchasun, payllam ñoqanchikpiqa atiyninwan ruran

mañakusqanchikmantapas hinaspa piensasqanchikmantapas aswan llimparichkaq-taraq. 21

Llapallan iñiqkunayá Jesucristorayku Diosta hatunchasun wiña-wiñaypaq.

Chuya Espiritupiqa huklla kasqanchikmanta

4 1 Señorninchikrayku preso kaspaymi ruegakamuykichik allinta kawsanaykichik-

paq, chaypaqmi Diosqa qayasurqankichik. 2 Humillakuspayá llampu sonqolla

hinaspa pacienciakuq kaychik, imamanta faltanakuruspapas kuyakuywanyá aguan-tanakuychik. 3

Chuya Espiritupa yanapakuyninwanyá chulla sonqolla kaychik tukuytiempopi hawkalla kawsanaykichikpaq. 4

Qamkunaqa kankichik chulla cuerpollam,chullallataqmi Espiritupas, Diosqa qayasurqankichik huk sonqolla suyanaykichik-paqmi. 5

Chullallam Señorqa, chullallam iñiypas, chullallataqmi bautismopas.6

Llapallanchikpa Taytanchik Diospas chullallam. Payqa llapallanpim munaychakun,llapallantakamataqmi tukuy imatapas ruran, payqa llapallanpitaqmi kachkan.7

Ichaqa Cristopa aypusqanman hinam sapakamaman Dios favorecewarqanchik.8

Chaymi Biblia nin kaynata:

EFESIOS 3, 4



2084

Altomanmi wicharirqa.Presokunatam aparikurqa.Runakunamanmi atiyta qorqa.

9 ¿Imatataq niwachkanchik “wicharirqam” nispaqa? Kaywanqa niwachkanchikpuntataqa kay pachaman uraykamusqantam. 10 Hina payllataqmi tukuy imaman hun-

tariykunanpaqpas cielokunapa altonkamaraq wicharirqa. 11 Paypunitaqmi atiytapas

qorqa wakinman *apostol kanankupaq, wakinmanñataq Diosmanta willakunankupaq,wakinmanñataq Jesucristomanta allin noticiata willakunankupaq hinaspa wakinman-ñataq iñiqkunata yachachispa michiq kanankupaq. 12

Paykunatam churarqa cristopacuerpon iñiqkunata yanapaspa wiñachinankupaq, chaynapi qespisqa kanankupaq.13

Chaynapim iñisqanchikpipas chaynataq Diospa Churin reqsisqanchikpipas llapallan-chik wiñaspa hukllaña kasunchik, yuyayniyoq runa hinaña kaspam mana imapapas

pisisqan Cristo hina cabal kasunchik,14

manam kasunqa warmakuna hinañachu,warmakunaqa hukta-hukta creeruspam wayrawan apachikuchkaq hina runakunapayachachisqanwan aysachikunku, paykunataqa sacre runakunam sumaqllataña rimaspapantarachin. 15

Ñoqanchikqa kuyanakuspayá cheqapta rimasun aswan-aswan wiñaspaCristoman rikchakuq kananchikpaq, payqa llapallan iñiqkunapa umanmi. 16

Llapallaniñiqkuna cuerpon kaptinchikmi Cristo hukllanchawanchik, chaynataqa rurawanchikcuerponpa partenkunata yanapanakunanpaq tinkinachkaq hinam, sapakamam rura-nanchikta allinta ruraspa kuyakuywan kallpanchakuspa sumaqta wiñananchik.

Cristowanña mosoq kawsaymanta

17 Señorninchikpa sutinpim kamachimuykichik: Amañayá kawsaychikchu Dios manareqsiq runakuna hinaqa, paykunaqa kawsachkanku mana allin piensasqankuman hi-nallam. 18

Paykunaqa yuyayninku tutayasqa kaptinmi mana entiendenkuchu, Diospaqosqan mosoq kawsaymantaqa karupim kachkanku, sonqonkutapas rumiyarachisqan-kuraykum mana yachaq kachkanku. 19

Paykunaqa manaña penqakuq rikuriruspankumtukuy imaymana qanra vidallapi purikuchkanku, mana allinkunata gustollawanñaruraspankum aswan-aswanraq chayna kawsayta munachkanku. 20

Qamkunam ichaqamana chaynatachu Cristomanta yacharqankichik 21

sichu paymanta allinta uyarispaqahinaspa paymanta cheqap yachachikuyman hina yachachisqa kaspaqa. 22

Huchaman

aysaqnikichikmanta karunchakuspayá amaña ñawpa vidaykichikpi hinañachu puriy-chik, chayna vidaqa pantachikuspam mana allinllata munachisunkichik. 23

Imaynampiensasqaykichiktaqa mosoqyachiychikyá. 24

Hinaspayá mosoqwan pachakuchkaq hinamosoq runaña kaychik Diosman rikchakunaykichikpaq, chayna runatam Diosqa unan-charqa cheqaptapuni mana huchallikuq justo kananpaq.

25 Chaynaqa amaña llullakuspayá cheqaptapuni rimaychik runamasikichikwan,

lliwchanchikmi kanchik huk cuerpopa partenkuna hinalla.26

Piñakuspaqa amataqyá huchallikuychikchu, amayá inti seqaykunankamaqa piña-kuruychikchu. 27

Amayá chikantapas de jakuychikchu diablo huchallichisunaykichiktaqa.28

Pipas ñawpaqta suwa kaspaqa amañayá suwakuchunchu, aswanqa imatapas allin-ta ruraspañayá llamkachun chaynapi imallawanpas muchuqkunata yanapaykunanpaq.29

Rimaspaykichikqa amayá qacha simichu kaychik, aswanqa allin kaqkunalla-tayá rimaychik chaynapi uyariqnikichikkunapas allinninpaq kaptin aswan-aswan

EFESIOS 4



2085

wiñanankupaq. 30 Amayá llakichiychikchu Chuya Espiritutaqa. Paytaqa Diosmi

*sellachkaq hina qosurqankichik librasusqaykichik punchawpaq.31

Amañayá kaychikchu piñapakuqqa, rabiakuqqa, cheqnikuqqa, qaqchana-kuqqa, insultanakuqqa nitaq ima mana allin ruraqpas. 32

Aswanqa sumaq sonqo

kaspayá kuyapayanakuychik, Diospas Cristoraykum pampachasurqankichik,chaynayá qamkunapas pampachanakuychik.

Diospa churinkunaqa imaynam kawsananmanta

5 1 Diospa kuyasqan churinkunam kankichik, chaynaqa payman rikchakuqyá

kaychik. 2 Cristopa kuyawasqanchikman hinayá kuyanakuspa kawsaychik.

Paymi Diosman miski asnaq ofrenda hina ofrecekurqa ñoqanchikrayku wañuspan.3

Qamkunaqa Diosllapaqñam kawsachkankichik, chaynaqa amañayá rimayllapasrimariychikchu huchapakuymantaqa chaynataq manaña rimana huchakunaman-tapas nitaq qollqella kuyaymantapas 4

nitaq penqaypaq kaqkunatapas nitaq mana

pasaq kaqkunamantapas nitaq tupa-tupaykachispa rimaykunamantapas, chaynarimaykunaqa manam imapaqpas valenchu, simikichikqa kachun Diosllaman-ña graciasta qonaykichikpaqyá. 5

Kaytayá yachaychik: Cristopa hinaspa Diospamunaychakusqanmanqa manam yaykunqachu huchapakuqkunaqa, millakuypaqhucha ruraqkunaqa hinaspa qollqella kuyaqkunaqa. Kikillanpaq imapas munaqqataytacha-mamachata adoraq hinam. 6

Amayá yanqakuna rimaqwanqa engañachi-kuychikchu. Chayna huchallikuykunaraykum Diosqa castigonta kachaykun manakasukuqkunaman. 7

Amayá paykunapa mana allin ruraqmasinqa kaychikchu.8

Ñawpaqtaqa tutayaypi hinam purirqankichik, kunanmi ichaqa Señorwan

hukllaña kasqaykichikrayku achkiypiña kawsachkankichik, chaynaqa allintayákawsaychik. 9 Achkiypi hina kawsakuyqa sumaq sonqoyoq kaymi, allinta ruraymi,

cheqapman hina kawsakuymi. 10 Maskaychikqa Señorninchik agradaytayá. 11

Tu-tayaypi hina kawsaqkunapa mana allin rurasqantaqa amataqyá ruraysiychikchu,aswanqa mana allin rurasqankumantayá qaqchapaychik. 12

Pakakuspalla rurasqan-kumanta rimayllapas penqaypaqmi. 13

Achkiwan kanchaykusqa hinam tukuy imapassutilla rikurirun, achkiwantaqmi reqsinchik ima kasqantapas. 14

Chayraykum ninku:Rikchariy puñusqaykimanta.Kawsarimuy wañusqakunamantahinaptinmi Cristo achkisunki.

15 Hinaptinqa allintayá qawakuychik imaynam kawsasqaykichikta. Amayá kawsaychikqamana yachayniyoqkuna hinachu aswanqa yuyayniyoqkuna hinayá. 16

Tiempoykichikta-pas amayá usuchiychikchu, kay punchawkunaqa mana allinllañam. 17

Chaynaqa amayámana yuyayniyoqqa kaychikchu aswanqa Señorpa munasqantayá entiendeychik. 18

Amayávinowanqa sinkakuychikchu, chayqa viciokunamanmi apakun, aswanqa Chuya Espiritupahuntasqanyá kaychik. 19

Rimapayanakuychikyá salmokunawan, cantokunawan, sonqo-manta lloqsimuq takikunawan, Señorninchiktayá tukuy sonqowan takispa yupaychaychik.20

Tukuy imamantayá Señorninchik Jesucristopa sutinpi Dios Taytaman graciasta qoychik.

Iñiqkunaqa familianwan imaynam kawsananmanta

21 Cristota respetaspaqa kasunakuychikyá.

22 Señorninchikta hinayá warmikunapas qosaykichikta kasuychik. 23

Qosaqawarmipa umanmi, chaynam Cristopas llapallan iñiqkunapa uman, iñiqkunaqa

EFESIOS 4, 5



2086

Cristopa cuerpon hinam, payñataqmi iñiqkunapa salvaqnin. 24 Cristotam iñiqku-

naqa kasukun, chaynam warmikunapas tukuy imapi qosankuta kasukunanku.25

Cristom iñiqkunata kuyaspan paykunapaq entregakurqa, chaynayá qo-sakunapas warmikichikta kuyaychik. 26

Cristoqa entregakurqa iñiqkunata

chuyanchananpaqmi hinaspa yachachikuyninwan yakuwan mayllachkaq hinalimpiananpaqmi. 27 Chaynataqa rurarqa iñiqkunata sumaqllataña kikinman pusay-

kunanpaqmi, paykunaqa kanan manam qachachasqachu nitaq sipu-sipuchu nitaqchayman rikchakuqchu, paykunaqariki kanan payllapaqña kawsaqmi hinaspamana imaniraqpas huchayoqmi. 28

Chaynallataqyá qosakunapas warmikichik-ta kuyaychik imaynam kikikichikpa cuerpoykichikta kuyakusqaykichikta hina,warminta kuyaqqa kikintam kuyakun. 29

Manapunim pipas kikinpa cuerpontaqacheqninmanchu aswanqa mikuchispanmi allinta uywan, chaynatapunim Cristopasruran iñiqninkunawan, 30

paypa cuerponpa partenmá kanchik. 31 Chayraykum:

—Qariqa tayta-mamanta saqespan hukllawakunqa warminmanña chaymi

iskayninku huk runa hinallaña kanqaku.32

Kayqa mayna sasa entiendenam, kaytaqa nichkani Cristomantawan llapaiñiqkunamantam. 33

Kikikichikta hinayá warmikichiktapas sapakama kuyaychik,warmiñataqyá qosanta respetachun.

6 1 Churikuna, Señorman iñiqña kasqaykichikraykuyá tayta-mamaykichikta

kasukuychik. Chayna rurayqa allinpunim. 2 Promesayoq kamachikuykuna-

manta punta kaqqa kaymi:—Tayta-mamaykita respetay, 3

chaynapi allin kanaykipaq hinaspa kay pachapiunay wata kawsanaykipaq.

4 Tayta-mamakuna, qamkunapas wawa-churikichiktaqa amayá piñachiychik-chu, aswanqa kasukuqtayá uywaychik Señorninchikpa yachachikuyninman hina.

5 Sirvientekuna, qamkunapas kay pachapi patronnikichiktayá respetaychik

hinaspa manchakuychik, Cristota kasukuchkaq hinayá tukuy sonqowan kasu-kuychik. 6

Allintaqa ruraychik amataq paykuna qawasunallaykichikpaqchu nitaq“allin sirvienteymi” nispa alabasunallaykichikpaqchu. Qamkunaqa tukuy sonqoy-kichikwanyá ruraychik Diospa munasqanta Cristopa sirvientenkuna hina. 7

Señortaganasllawanña servichkaq hinayá tukuy imatapas ruraychik, manam runallatachuservichkankichikqa aswanqa Señorninchiktam. 8

Yachananchikmi, sapakamam sir-viente otaq libre kaspapas Señormanta allin rurasqanchikman hina chaskisunchik.

9 Patronkuna, qamkunapas chaynallatayá sirvientekichikkunawan ruraychik,amañayá: “Kaynatam-waknatam rurarusqayki” niychikchu. Yachasqaykichik-pi hinapas qamkunapapas chaynataq paykunapapas huklla Señorninqa cielopimkachkan, payqa manam pimanpas sayapakunchu.

Guerrapaq hina kallpanchakunamanta

10 Chaynaqa wawqe-panillaykuna, Señorninchikman hapipakuspayá atiyninwan allinta

kallpanchakuychik. 11 Harkachikunaykichikpaqyá Diospa llapallan qosusqaykichikwan pa-

chakuychik chaynapi wateqasuqnikichik diablo mana urmachisunaykichikpaq. 12 Manam

peleachkankichikqa aychayoq tulluyoq runakunawanchu aswanqa tutayaypi kamachikuq-kunapa, gobiernaqkunapa hinaspa munayniyoqkunapa contranpim, peleachkankichikqaaltokunapi mana allin espiritukunapa contranpim. 13

Chaynaqa harkachikunaykichikpaqyáDiospa qosusqaykichik llapallan armankunata hapiychik, chaynapim urmachiy munasus-

EFESIOS 5, 6



2087

qaykichik punchawpi mana allinta venceruspaykichik qaqa hina sayankichik. 14 Allintayá

sayaychik, chumpiwan allinta watakuchkaq hinayá cheqap kaqwan watakuychik. Dios-pa munasqanman hina kawsasqaykichikqa kachun soldadopa qasqon harkaq hinayá.15

Zapatokuchkaq soldado hinayá alistakuychik hawkayachikuq allin noticiata chaylla willa-

kunaykichikpaq.16

Llapallanmantapas aswanqa iñiynikichikyá harkachikuna hina kachunchaynapi chay iñiynikichikwan diablopa rupachkaq echankunata amachanaykichikpaq.17

Salvasqa kasqaykichikyá kachun umaykichik harkaq casco hina, hapiychiktaqyá Diospapalabrantapas, chayqa Chuya Espiritupa espadanmi. 18

Chuya Espiritupa yanapakuynin-wan Diosninchikta tukuy tiempo mañakuspayá ruegakuychik hinaspa listolla kaychik, amahukmanyaspayá llapallan iñiqkunapaqpas Diosta mañapuychik. 19

Ñoqapaqpas mañakuy-chikyá ñawpaq tiempopi pakasqa kaqmanta allin noticiata willakuptiy imam ninayta Diosvalorwan rimachiwananpaq. 20

Cristopa rantinpi hamusqayraykum cadenakunawan preso-chasqa kachkani. Chaynaqa mañapuwaychikyá mana manchakuspay willakunaypaq.

Cartapa tukuyninmanta21

Señorninchikpaq conanza llamkaqmasiy Tiquicom willasunkichik ñoqaman-tawan imam rurasqaymanta, payqariki kuyasqanchik iñiqmasinchikmi. 22

Paytaqakachamuchkani imaynam kasqaykumanta willasuspaykichik sonqoykichiktatiyaykachinanpaqmi.

23 Dios Taytanchikyá Señorninchik Jesucristopiwan yanapaykusunkichik lla-

pallan iñiqmasinchikkunawan kuyanakuspa hawkalla kawsakunaykichikpaq.24

Mana tukuq kuyakuywan Señorninchik Jesucristota kuyaq llapallan runakuna-taqa Diosyá favorecechun.

EFESIOS 6



2088


1 1 Jesucristo serviq ñoqa Pablom Timoteopiwan cartamuykiku Filipos llaqtapi

kaq llapallan iñiqkunaman, *michiqnikichikkunaman hinaspa *diacono-kunaman, qamkunaqa Jesucristollapaqña sapaqchasqam kachkankichik. 2

DiosTaytanchiktawan Señorninchik Jesucristotam mañakuchkaniku qamkunata favo-recesunaykichikpaq hinaspa hawkallata kawsachisunaykichikpaq.


3 Sapa kuti yuyarispaymi qamkunamanta Diosninchikman graciasta qoni. 4

Orakuspaymi

kusikuywan tukuy tiempo llapallaykichikpaq mañapuykichik. 5 Mañakuniqa qallariynin-manta kunankama Cristomanta allin noticiata willakuptiy yanapawasqaykichikmantam.6

Yachanipunim, qamkunapi allinkuna qallariq Diosninchikqa Jesucristo kutimunankamamchay qallarisqanta cabalanqa. 7

Llapallaykichikta kuyasqayraykum chaynataqa piensani,qamkunatawanmi Diosninchikqa tukuy imapi favorecewarqanchik carcelpiña kaptiypas,Cristomanta allin noticiata cheqap kasqanpaq willakuptiypas chaynataq valechiptiypas.8

Diosnillanchikmi yachan Jesucristopa kuyakuyninwan qamkunataqa mayna-mayna ku-yasqaytapas. 9

Mañakuchkaniqa sumaqta entiendespaykichik yuyaywan aswanraq kuyakuqkanaykichikpaqmi 10

hinaspa allin kaqkunata reqsinaykichikpaqmi, chaynapim Jesucris-topa kutimunan punchawpaq kankichik mana huchayoq hinaspa pitapas mana urmachiq.11

Jesucristom yanapasuchkankichik allin ruruchkaq sacha hina allinkunata ruranaykichik-paq chaynapi Diosta yupaychaspa hatunchanaykichikpaq.

FILIPOS LLAQTAMAN APOSTOLPABLOPA CARTASQAN

Europa lawpi Apostol Pablopa punta kaq qallarichisqan iglesiaqa karqa Filipos llaq-tapi kaqmi. Filipos llaqtaqa karqa Macedonia lawpim. Kay cartataqa qellqarqa carcelpikachkaspanmi. Kuyakuy sonqowanmi graciasta qorqa payta yanapanankupaq ofrendaapachisqankumanta. Pantay yachachikuykuna paykuna ukupi rikurirusqanraykum kallpan-charqa Jesucristomanta ama rakikunankupaq hinaspa paypi conakunankupaq.

Kay cartaqa pichqa parteman rakisqam kanman:Punta kaq partem willakun cartapa qallariyninmanta, willakuntaqmi Pabloqa Jesucristo-llapaqña kawsasqanmantapas (1:1-26).

Iskay kaq parteñataqmi willakun valorchakuspa Señor Jesucristopi conakunankumantahinaspa pay hina humilde kanankumanta (1:27-2:18).

Kimsa kaq parteñataqmi willakun yanapaqnin Timoteomantawan Epafroditomanta (2:19-30).Tawa kaq parteñataqmi willakun Jesucristollapi mosoq kawsay tarisqan- manta (3).Pichqa kaq parteñataqmi willakun Señor Jesucristoman iñikuspaqa kusisqa kawsakuymanta.Kay cartaqa tukuykun saludokunawanmi (4).



2089

Cristollapaqña kawsakuymanta

12 Wawqe-panillaykuna, yachanaykichiktam munani, tukuy ima sucedewasqan-

wanqa Cristomanta allin noticiam aswanraq mirarun. 13 Chayraykum Palaciopi

kaq lliw soldadokunapas chaynataq wakin runakunapas Jesucristorayku presokasqayta yacharunku. 14 Achkaq iñiqmasinchikkunapas preso kasqayta qawaspam

kallpanchakurqaku chaymi Señorninchikman hapipakuspanku mana manchakus-pa aswanraq Diospa palabranta willakuchkanku.

15 Suti reqsiyllataqmi wakinkunaqa ñoqamanta envidiakuspa hinaspa atipa-

nakuspa Cristomanta willakuchkanku, wakinmi ichaqa willakuchkan allinpaqmunaspanku. 16-17

Chay envidiakuwaspa Cristomanta willakuqkunaqa imatapaskikillanpaq munaspallam willakuchkan, chaynapim preso kasqaypi astawanraqllakichiwayta munachkanku. Wakinmi ichaqa willakuchkan kuyakuywan, pay-

kunaqa yachanmi Cristomanta allin noticiata valechinaypaq carcelpi kasqayta.18 Ichaqa manam imananchu, iskay uya kaspankupas otaq allinta munaspankupas

Cristomanta willakusqankumantam llumpayta kusikuni.Hinaspapas mastaraqmi kusikusaq. 19

Ñoqaqa yachanipunim mañapuwasqaykichik-wan hinaspa Jesucristopa Espiritunpa yanapawasqanwan kaymanta allinlla lloqsirunayta.20

Tukuy sonqoywanmi conakuchkani imamantapas mana penqachiwanankupaq hinaspamana manchakuspa rimanaypaq, chaynapim ñawpaq tiempopi hina kunan tiempopi-pas, wañuptiypas hinaspa kawsaptiypas Jesucristo vidaypi hatunchasqa kanqa. 21

Ñoqapakawsakuyniyqa Cristollapaqña kawsakuymi, wañukuyñataqmi aswan allinraq. 22

Ichaqakay pachapiraq kawsaspayqa Señorpaqmi imatapas allinta rurayman, chaymi mayqan

akllaytapas mana atinichu. 23 Sasam iskayninmanta mayqanpas akllay, ichaqa munayman-mi wañukuspay Cristowanña kuska kayta, chay kaqmi ñoqapaqqa aswan allin kanman.24

Aswanqa qamkunaraykum kay pachapiraq kawsanay. 25 Chayraykum kawsanayman-

taqa seguro kachkani, llapallaykichikwanmi allinnikichikpaq kawsasaqraq chaynapiiñisqaykichikpi wiñanaykichikpaq hinaspa kusikunaykichikpaq. 26

Chaynaqa huktawanqamkunaman kutimuptiymi ñoqarayku Jesucristota hatunchankichik kusikuywan.

27 Vidaykichikyá kachun Jesucristomanta allin noticia uyarisqaykichikman hina. Wa-

tukamuspay otaq maypiña kaspaypas qamkunamantam uyariyta munani huk sonqollaqaqa hina sayaspa vencesqaykichikmanta, iñisqaykichik allin noticiata willakunayki-

chikpaq kallpanchakusqaykichikmanta hinaspa 28 contraykichikpi kaqkunatapas manamanchakusqaykichikmanta. Contraykichikpi kasqankuraykum yachanchik paykunaqapuchukananta, qamkunañataq salvasqa kanaykichikta. Chayqa Diosmantam. 29

Cristo-raykum Diosqa favoreceykusunkichik ichaqa manam payman iñinallaykichikpaqchuaswanqa payrayku ñakarinaykichikpaqwanmi. 30

Chaynaqa kankichik sasachakuypikasqayta qawasqaykichikpi hinam hinaspa kunan uyarisqaykichikpi hinam.

Cristopa humillasqa kasqanmantawan hatunchasqa kasqanmanta

2

1 Sichu Cristopuni kallpanchasuptikichikqa, sichu kuyasuspaykichik sonqoyki-

chikta tiyaykachiptinqa, sichu Espiritupas qamkunawan kachkaptinqa chaynataqqamkunapas llakipayarikuspa kuyakuqllaña kaspaykichikqa 2 kusichiwaychikyá, lliwchay-

kichikyá kaychik chulla pensamientoyoqlla, huk kuyakuyniyoqlla, huk sonqolla hinaspahuk sientiqlla. 3

Amayá envidiakuspaqa nitaq altotukuspaqa imatapas ruraychikchu,

FILIPENSES 1, 2



2090

aswanqa humillakuspayá kikikichikmantapas aswan allinpaqraq wakinkunata hapiychik.4

Amayá kikillaykichikpaqchu allintaqa munaychik aswanqa wakinkunapaqwanyá.5

Jesucristopa piensasqanman hinayá qamkunapas piensaychik. 6 Paymi Dios

kachkaspapas Dios kasqanta valechiyta mana munarqachu, 7 aswanqa kikinmi

menoschakururqa sirviente hinaña kananpaq. 8 Runayaruspanñataqmi humilla-kuykurqa, Diosta kasukuspanmi wañurqa penqaypaq cruzpi. 9 Chayraykum Dios

llumpa-llumpayta hatuncharuspan llapallanmanta suma-sumaq sutiwan sutichay-kurqa, 10

chaynapim Jesuspa sutinta uyarispanku hanaq *pachapi hinaspa ukupachapi kaqkuna qonqorakuykunqaku. 11

Llapallan runakunapas “JesucristoqaSeñormi” nispam ninqaku, chaynataqa ninqaku Dios Taytata yupaychaspankum.

Jesucristoman iñiqkunaqa suti reqsiylla kasqanchikmanta

12 Kuyasqay wawqe-panillaykuna, qamkunawan kaptiymi tukuy tiempo kasuwar-

qankichik, chaynayá karupi kachkaptiypas aswanraq kasuwaychik. Manchakuywanhinaspa respetowanyá salvasqa kasqaykichik qespichiypi riychik, 13 Diosmi munasqan-

man hina allin munayta qosuspaykichik allinkuna ruranaykichikpaq yanapasunkichik.14

Lliwtayá ruraychik ama kaminakuspa nitaq kutipanakuspa, 15 chaynapim mana

culpayoq hinaspa mana huchayoq kaspaykichik Diospa churin chuya sonqo kankichikhuchallikuq pierdesqa runakunapa chawpinpi. Qamkunaqa tutapi kanchaq lucero hinamsutilla lliwpa reqsisqan kachkankichik. 16

Qamkunaqa wiñaypaq kawsay qokuq pala-bratam hatallichkankichik. Chaymi Cristopa kutimunan punchawpiqa qamkunamantakusikusaq kallpanchakuspay yachachisqayqa mana yanqapaq kasqanmanta. 17

Iñisqay-kichikraykum Diosman ofrenda hina entregakunkichik, chay ofrendaman cabalanaypaq

wañunay kaptinpas chaytaqa kusikuywanmi rurayman, kusikuymantaqmi llapallayki-chikwanpas. 18

Chaynaqa chaykunamantayá qamkunapas ñoqawan kuska kusikuychik.

Timoteomantawan Epafroditomanta

19 Señorninchik Jesus munaptinqa chayllam kachamusqaykichik Timoteota wa-

tukamusunaykichikpaq chaynapi qamkunamanta uyarispay kallpanchakunaypaq.20

Manam pipas pay hinaqa kanchu ñoqawanqa, ñoqa hinam paypas qamkunamantacheqaptapuni sientin, 21

wakinkunaqa kikillankupaq maskaspallam purinku Jesucristo-pa munasqanta mana maskaspanku. 22

Qamkunaqa yachankichikñam Timoteoqa tukuy

imapi allin kasqanta, payqa taytanta huk churi yanapachkaq hinam Cristomanta allinnoticia willakuypi yanapawarqa. 23

Chaynaqa asuntoykunamanta yachaykuspaymichaypunilla payta kachamusqaykichik watukamusunaykichikpaq. 24

Ñoqapas Señornin-chikpim conakuchkani kikiypuni qawaqnikichik chaylla hamurunaypaq.

25 Piensarurqanitaqmi wawqenchik Epafroditota qamkunaman kachamuyta-

pas. Paytam kachamuwarqankichik tukuy imapi serviykuwananpaq. Kuskaykumtukuy imapipas soldado hina yanapanakurqaniku. 26

Paymi llumpayta munachkanllapallaykichikwan tupaykuyta, llakisqam kachkan onqorusqanmanta yacharus-qaykichikrayku. 27

Arí, onqoruspam yaqalla wañukurqa, ichaqa Diosninchikmi

paymanta llakipayarikurqa, llakipayarikurqataqmi ñoqamantapas chaynapi wa-ñukuptin aswanraq llakiyoq kanaymanta. 28 Chayllam kachamuchkani huktawan

tupaykuspa kusikunaykichikpaq chaynapi ñoqapas manaña ancha llakisqa kanay-paq. 29

Hatun kusikuywanyá chaskiykuychik Señorninchikman graciasta qostin,

FILIPENSES 2



2091

respetaychikyá pay hina kaqkunataqa. 30 Cristo servisqanpim yaqalla wañukurqa,

yanapawanaykichikmantam payña yanapawarqa wañuytapas mana manchakuspa.

Allin ruraymanta

31

Wawqe-panillaykuna, Señorninchikpiyá kusikuychik. Allinnikichikpaq kasqan-raykum mana amispay ñawpaq nimusqaykunata huktawan qellqamuykichik.2

Cuidakuychikyá allqo hina kawsaqkunamanta, tukuy mana allin ruraqkunamanta hinas-pa judio hina *señalakuqkunamanta. 3

Cheqap señalasqakunaqa ñoqanchikmi kanchik,Espiritun yanapawaptinchikmi Diosninchikta adoranchik hinaspam Jesucristopi iñispasalvasqa kasqanchikwan alabakunchik aychapi *señalachikuyman mana hapipakuspa.4

Ñoqapas aychapi señalachikuypiqa conakuymanmi. Sichum pipas señalachikusqanpiconakuptinqa razonwanraqmi chaykunapiqa ñoqapas conakuyman. 5

Nacesqaymantapusaq punchawninmanmi qari kayniypi *señalawarqaku, Ben jamin ayllumanta kaq Israel-pa castanmi kani, tayta-mamaymantapunim *hebreo rimaq kani. Diospa leyninmanta

imaynam piensasqaymantañataqmi *fariseo karqani. 6 Creesqaykuna cheqappuni kasqantapiensaspaymi Dios agradayta munaspay Jesucristoman iñiqkunata ñakarichinaypaq qa-tikacharqani, leyta cumplispaymi sumaqta kawsarqani mana faltayoq. 7

Kunanmi ichaqañawpaqpi allinpaq hapisqaykunatapas mana valeqpaqña hapini Cristorayku. 8

Manataqmichayllachu, aswanqa Señor Jesucristota reqsinayraykum tukuy imatapas mana valeqpaqñahapini, payrayku tukuyta pierderuspaymi chaykunataqa qopata hinaña hapini chaynapiCristota tarinaypaq hinaspa 9

paywan hukllaña kanaypaq, kamachikuykunata kasukuspay-qa hina huchayoqllaraqmi kachkani, Cristoman iñikuptiymi ichaqa mana huchayoqpaqñaDios chaskiwan. 10

Llapa imatam saqeruni Cristota reqsiykunaypaq, kawsarimusqanrayku

atiynin reqsiykunaypaq, ñakarisqanman hina ñakarinaypaq, wañukuspaypas payman rik-chakuq kanaypaq 11 hinaspa Dios munaptinqa ñoqapas kawsarimunaypaq.

Kallpanchakuspa premio chaskinamanta

12 Nichkaniqa manam tukuy imapas hayparusqaytañachu otaq qespisqaña

karusqaytachu aswanqa kallpanchakuchkanim salvawaqniy Cristopa munasqan-man hina kanaypaq. 13

Wawqe-panillaykuna, manaraqmi ñoqapas haypaniraqchuaswanqa ñawpaq rurasqaykunata qonqaruspaymi hamuq kaqkunata ruranaypaqkallpanchakuchkani. 14

Carrerapi hinam kallpachkani chayanayman, chaynapiJesucristontakama Diospa qayawasqan premiota chaskinaypaq.

15 Chaynaqa llapallan qespiq kaqkunaqa chay nisqaykunaman hinayá piensasunchik.Imamantapas hukmanta piensaptikichikqa Diosninchikmi entiendechisunkichik. 16

Icha-qa sapakamapa kawsasqanchikqa Diospa palabran yachasqanchikman hinayá kachun.

17 Wawqe-panillaykuna, ñoqa hinayá kaychik, wakiqnin ñoqa hina portakuqkunatapas

ejemploykichikpaqyá hapiychik. 18 Ñam achka kutitaña nirqaykichik chaymi kunanpas

waqaspay huktawan nimuykichik, “Iñikuniñam” nichkaspankupas achkallañam Cristopacruzpi wañusqanta despreciachkanku mana allinta kawsaspanku. 19

Chayna kaqkuna-qa wiñaypaq ñakariypim kanqaku, paykunaqa Diosta maskanankupas kachkaptinmimikuyllapi ocupakunku, rurasqankumanta penqakunankupas kachkaptinmi aswanraq

alabakunku kay vidapi kaqkunallamanta piensaspanku.20

Ñoqanchikmi ichaqa hanaqpacha llaqtayoq kanchik hinaspam suyachkanchik Señor Jesucristopa kutimunanta.21

Paymi kay ñakariq cuerponchikta mosoqyachinqa suma-sumaq kanchariq cuerponmanrikchakuqtaña, chaytaqa ruranqa tukuy imapi munaychakusqanpa atiyninwanmi.

FILIPENSES 2, 3



2093

apachimuwasqaykichikqa karqa Diospaq miski asnaq ofrenda hinam hinaspa paypaagradonpaq kañasqa animal hinam. 19

Diosniymi tukuy ima faltasusqaykichikta qo-sunkichik sinchi kapuqninman hina, chaytaqa qosunkichik ñoqanchikpaq Jesucristoparurasqanraykullam. 20

¡Dios Taytanchiktayá yupaychasun wiña-wiñaypaq!

Cartapa tukuyninmanta

21 Jesucristopa sutinpiyá saludaykapuwaychik Diosninchikpi llapallan iñiqkuna-

ta. Saludaykamusunkichiktaqmi ñoqawan kaq wawqe-paninchikkunapas. 22 Kay

llaqtapi llapa iñiqkunapas saludaykamusunkichikmi, aswan mastaqa Rey Cesarpawasinpi serviqkunam saludaykamusunkichik.

23 Señorninchik Jesucristoyá favorecesunkichik vidaykichikpi.

FILIPENSES 4



2094


11

Ñoqa Pablom Dios Taytapa munayninman hina Señorninchik Jesucris-topa *apostolnin kani. Wawqenchik Timoteopiwanmi 2 Colosas llaqtapi

Jesucristopi iñiq wawqe-panikunaman qellqamuykiku. Dios TaytanchiktawanSeñorninchik Jesucristotam mañakuchkani favorecesunaykichikpaq hinaspa haw-kallata kawsachisunaykichikpaq.


3 Qamkunapaq mañakuspaykum graciasta qoniku Señorninchik Jesucristopa

Taytan Diosninchikman. 4 Jesucristoman iñisqaykichikmantawan iñiqkuna ku-

yasqaykichikmantam uyarirqaniku, 5 chaytaqa rurachkankichik hanaq pachapi

churasqa premioykichikraykum chay premioykichikmantaqa uyarirqankichikñamcheqap allin noticia palabrantakama. 6

Chay palabraqa chayamurqa qamkunaman-wan enteron kay pachapi runakunamanmi. Chay palabram allin ruruchkaq sachahina achkayachisunkichik, chaynataqa achkayachisuchkankichik uyarisqaykichikpunchawmantaraqmi hinaspa Diosninchikpa cheqap favornin reqsisqaykichikpunchawmantaraqmi. 7

Chaykunataqa kuyasqanchik wawqenchik Epafrasmi ya-chachisurqankichik. Payqa rantiykupi mana hukmanyaspa Cristopa serviqninmi.8

Paymi willawarqaku Espirituman hina llumpay kuyawasqaykikumantapas.9

Chaymi uyarirusqaykumantapacha ñoqaykupas Dios Taytanchikta mañapuchkaykikuchaynapi imam paypa munasqanta entiendenaykichikpaq, yachayniyoq kanaykichikpaqhinaspa Espiritumanta kaqkunata lliw reqsinaykichikpaq. 10

Mañakuchkanikuqa Se- ñorpa

COLOSAS LLAQTAMAN APOSTOLPABLOPA CARTASQAN

Colosas llaqtapi iglesiataqa manam Apostol Pablochu qallarichirqa. Chaywanpas payqapaykunamantam nanachikurqa paypa michisqan iglesiakunapa hichpanpi kasqanraykuchaynataq Efeso llaqtapi kachkaspanraq paykunata kallpanchananpaq wawqekunata ka-chasqanrayku. Kay cartatapas carcelmantamá apachirqa.

Kay cartaqa tawa parteman rakisqam kanman:

Punta kaq partem willakun cartapa qallariyninmanta, willakuntaqmi Colosas llaqtapi waw-qe-panikuna imaynam kasqanmanta yanapaqnin Epafraspa willakusqanmantapas (1:1-8).Iskay kaq parteñataqmi willakun Señor Jesucristo tukuy atiyninwan gobiernaq kasqan-

manta (1:9-2:19).Kimsa kaq parteñataqmi willakun Jesucristopi iñiqkunaqa mosoq kawsayniyoqña kas-

qankumanta (2:20-4:6).Tawa kaq parteñataqmi willakun cartapa tukupayninmanta (4:7-18).



2095

qatiqninkuna hina allinta kawsanaykichikpaqmi hinaspa paypa munasqanta ruraspa allinruruchkaq sacha hina tukuy allin kaqkunata ruranaykichikpaqmi hinaspa aswan mastaraqDiosninchikmanta yachanaykichikpaqmi. 11

Mañakuchkanikutaqmi hatu-hatun atiyninwankallpanchaykusunaykichikpaqpas chaynapi ima mana allintapas pacienciakuspa kusikuy-

wanraq aguantanaykichikpaq12

hinaspa Dios Taytanchikman graciasta qonaykichikpaq.Paymi tupasusqaykichikman hina sapakamaman qosunkichik sumaqllaña chaskinayki-chik kaqta. 13

Tutayaypi kamachikuqta kasuchkaptinchikmi payqa libraykuwarqanchikhinaspam kuyasqan Churinpa munaychakusqanmanña churaykuwanchik. 14

Paypa wañus-qallanwanmi libraykuwarqanchik huchanchikkunamanta pampachaykuspa.

Dioswan allinyanakusqanchikmanta

15 Mana rikuy atina Diospa rikchayninqa Cristom. Payqa karqañam llapa imakuna-

pas manaraq unanchasqa kachkaptinqa. 16 Paynintakamam Dios unancharqa cielopi

tukuy ima kaqkunatapas, kay pachapi kaqkunatapas, tukuy ima rikusqanchiktapas

chaynataq mana rikuy atisqanchiktapas, kamachikuqkunatapas, tukuy imapi munay-chakuqkunatapas, llapallan autoridadkunatapas hinaspa llapallan atiyniyoqkunatapas.Paynintakamam hinaspa paypaqtaqmi tukuy imapas unanchasqa karqa. 17

Cristoqakarqañam tukuy imapas manaraq unanchasqa kachkaptinqa, kunanpas paypa atiynin-wanmi tukuy imapas takyachkan. 18

Payqa cuerpopa uman hina llapallan iñiqkunapakamachiqninmi, paymi llapanmanta puntata kawsarimurqa imapipas punta kaq ka-nanpaq. 19

Dios Taytamá munarqa paypi tukuy ima tarikuq Cristopi kananta. 20 Diosmi

*allinyanakuyta munarqa kay pachapi kaqkunawanpas chaynataq hanaq pachapi kaq-kunawanpas Cristopa cruzpi wañusqallanwan hawkayayman yaykuspa.

21 Ñawpaqtaqa Diosmanta karunchasqam karqankichik, mana allinkunata ru-raspam Dios cheqniq karqankichik, kunanmi ichaqa kikinpuni qamkunawan

*allinyanakuykum. 22 Chaynataqa ruraykun Cristopa runa kayninpi wañusqallan-

wanmi. Payqa wañurqa mana qachayoqta, mana culpayoqta hinaspa pasaypaq manahuchayoqtaña Diosman presentasunaykichikpaqmi. 23

Ichaqa chayna kanaykichik-paqqa qaqa hinayá sayaychik iñisqaykichikmanta ama iskayrayaspa, allin sapiyoqsacha hina ama kuyurispa hinaspa salvakunaykichikpaq uyarisqaykichik allin noti-ciaman hapipakuspa. Kay allin noticiaqa willakusqa kachkan kay pachapi llapallanrunakunamanmi, chayta willakunaypaqmi ñoqa Pablopas churasqa karqani.

Iñiqkunata Pablo yanapasqanmanta24

Llumpaytam kusikuni qamkunarayku ñakarisqaywan, chaynapimá kikiypa cuer-poypipuni tukupachkani llapa iñiqkunarayku Cristopa ñakarisqanta, llapa iñiqkunaqaCristopa cuerponmi. 25

Diosqa akllawasqanman hinam churaruwan iñiqkunata servi-naypaq chaynapi allinnikichikpaq paypa palabranta llapallanta willakunaypaq. 26

Chaypalabrantaqa ñawpa-~nawpaqmantaraqmi mana pipas yacharqachu, kunanmi ichaqachay ñawpaq pakasqa kaqtaqa reqsiykachinña payllapaqña kawsaqkunaman. 27

Chay pa-kasqa kaqtaqa reqsichiytam munarqa mana judio kaqkunamanpas, chay pakasqa kaqqaqamkunapi Cristopa kawsasqanmi, chayraykum suyachkankichik wiñaypaq kawsakuyta.

28

Chaymi ñoqaykuqa pimanñapas Cristomanta willakuniku kasukunankupaqhinaspam yachachiniku allinta entiendenankupaq chaynapi Cristowan hukllakaspanku pay hina yuyayniyoqña kanankupaq. 29

Chayraykum sinchillataña llam-kachkani Cristopa qowasqan hatun atiywan kallpanchakuspay.

COLOSENSES 1



2096

2 1 Munanim sasallawanña tukuy ima rurasqay yachanaykichikta, chaytaqa

rurachkani qamkunaraykum, Laodicea llaqtapi kaq iñiqmasinchikraykumchaynataq mana reqsiwaqniykunaraykum. 2

Tukuy ima rurasqayqa paykuna kall-panchakunankupaqmi, chullalla hina kuyanakunankupaqmi hinaspa tukuy allin

kaqta entiendenankupaqmi chaynapi ñawpaq pakasqa kaq Cristota reqsinankupaq.3 Payllapim pakasqa kachkan qori-qollqe hina tukuy yachayniyoq kaypas chaynataq

entiendeypas. 4 Kaykunataqa nimuchkaykichik suma-sumaqllataña rimasqankuwan

ama pipas engañasunaykichikpaqmi. 5 Kikiypuni qamkunawan mana kaspaypas

sonqoywanqa qamkunawan kuskam kachkani hinaspam kusikuni allin kawsakus-qaykichikmantawan Cristoman hapipakuspa qaqa hina sayasqaykichikmanta.

Cristopi mosoq kawsakuymanta

6 Chaynaqa Señorninchik Cristo Jesusta chaskisqaykichikman hinayá payman

hapipakuspa kawsaychik. 7 Yachachisqa kasqaykichikman hinayá allin sapicha-

kuchkaq sacha hina iñiynikichikpi sumaqta takyaychik, payman hapipakuspayáwiñaychik Diosman graciasta qostin.

8 Cuidakuychikyá, amayá engañachikuychikchu yachayninkumanta rimaqkuna-

wanqa hinaspa yanqakunalla rimaqkunawanqa, paykunaqa manam Cristomanchuhapipakunku aswanqa runakunapa costumbrenkunallamanmi hinaspa kay pacha-pi yachachikuykunallamanmi.

9 Diospi tukuy ima tarikuqmi kachkan runayaruq Cristopi. 10

Cristoman hukllawasqañakasqaykichikraykum Diosmanpas hukllawasqaña kachkankichik. Cristopa munayllanpimkachkan llapa kamachikuqkunapas chaynataq atiyniyoqkunapas. 11

Cristoman huklla-

wasqaña kasqaykichikraykum *señalasqataq karqankichik, ichaqa manam kay cuerpopiseñalwanchu aswanqa Cristopaqña señalwanmi. 12 Bautizakuspaykichikmi Cristowan kuska

pampakuchkaq hina ñawpa vidaykichikta pamparurqankichik, paywan kuskataqmi mo-soqmanta kawsarimunkichik, kawsarimunkichikqa Diospa llumpay atiyninwan Cristopakawsarimusqanta creespallaykichik. 13

Ñawpa vidaykichikpim huchaykichikwan hinaspamana *señalasqa kasqaykichikwan wañusqa hina karqankichik. Kunanmi ichaqa tukuyhuchaykichikta pampachaykususpaykichik Dios kawsarirachisunkichikña Cristotawan kus-kata. 14

Diosmi leyman hina huchanchikrayku castigasqa kananchikmanta lliwta pagaykunhinaspam libraykuwanchik Cristopa cruzpi wañusqanwan. 15

Diosmi lliw autoridadkunatahinaspa atiyniyoqkunata llapallanpa qayllanpi penqayman churarqa cruzpi vencespan.

Cristopa munasqanman hina kawsanamanta

16 Chaynaqa amayá pipas penqachisunkichikchu mikusqaykichikmantaqa otaq

tomasqaykichikmantaqa otaq estakuna rurasqaykichikmantaqa otaq watanpi,killanpi estakuna rurasqaykichikmantaqa otaq *samana punchawpi samasqay-kichikmantaqa. 17

Chaykunaqa hamuqkunapa llantuynin hinallam karqa, cheqapkaqmi ichaqa Cristo. 18

Premioykichiktaqa amayá qechurachikuychikchu humi-llakuq tukuspa angelkuna adoraqkunawanqa, paykunaqa revelacionta chaskiqtukuspankum aychaman hina piensasqallankuwan yanqapaq alto tukurunku.19

Paykunaqa manam Cristoman hukllawasqachu kachkanku, iñiqkunam ichaqaCristopa cuerpon kanchik, payñataqmi umanchik, cuerponchikqa moqokunawanhinaspa ankukunawan hukllaman huñusqam kachkan, chaynatam ñoqanchiktapasCristo hukllawaruwanchik hinaspam wiñachiwanchik Diospa munasqanman hina.

COLOSENSES 2



2097

20 Cheqaptapuni Cristowan wañuspaykichikqa runakunapa costumbrenkunatam

saqerunkichikña, hinaspaqa ¿imanasqamá kay pachapi mana allin ruraykuna-man hinaqa kawsachkankichik? 21

Chayna ruraqkunam ninku: “Ama kayta-waktallachpaychu, ama kayta-wakta mikuychu, ama kayta-wakta hapiychu” nispa.22

Chaykunaqa runakunapa yachachisqallanmi hinaspa kamachikusqallanmi,kay prohibisqankunaqa tiempopa pasasqanman hinam chinkarunqa. 23 Chaykuna

ruraq runaqa rikchakapuwanchik yachaysapamanraqmi humillakuq tukuspankucuerponkuta ñakarichisqankurayku, yanqapaqmi chaykunataqa ruranku, aychan-kupa munasqan venceytam ichaqa mana atinkuchu.

3 1 Chaynaqa Cristowan kawsarichisqa kaspaqa hanaq pachapi kaqkunatayá

maskaychik, chaypim Cristo tiyachkan Diospa *alleqninpi. 2 Chaynaqa amayá

kay pachapi kaqkunapiqa piensaychikchu, piensaychikqa hanaq pachapi kaqkunapi-yá. 3

Qamkunaqa Cristowanmi wañurqankichik, chaynaqa cheqap kawsaynikichikqaCristowanmi kachkan Diosninchikpapi pakasqa. 4

Cristopunim kawsaynikichikqa,

pay rikurimuptinmi qamkunapas paywan kancharichkaq rikurirunkichik.

Ñawpaq vidamantawan mosoq vidamanta

5 Chaynaqa wañuchichkaq hinayá vidaykichikmanta chinkachiychik kay pachapi

mana allin ruraykunata: amayá huchapakuychikchu, amayá millakuypaq kaqkunataqaruraychikchu, amayá mana allin munaywanqa aysachikuychikchu nitaq intuchikuy-chikchu, amataqyá qollqella kuyaqqa kaychikchu, qollqe kuyayqa taytacha-mamachaadoray hinam. 6

Tukuy chaykunata ruraspa mana kasukuqkunamanmi Diosqa llumpaycastigonta kachaykun. 7

Qamkunapas ñawpaq vidaykichikpiqa chaynata ruraspam kaw-

sarqankichik.8

Kunanqa qonqaychikñayá piñakuyta, piñasqalla kayta, mana allinllapikawsayta, insultanakuyta, asipayanakuyta hinaspa mana allinlla rimayta. 9 Amayá llulla-

nakuychikchu, qamkunaqariki saqerunkichikñam ñawpa vidaykichiktaqa hinaspa tukuymana allin ruranaykichiktaqa. 10

Qamkunaqariki kachkankichik mosoq runa hinañam,aswan-aswanraqmi mosoqyachisqa kachkankichik unanchasuqnikichikman rikchaku-naykichikpaq chaynapi paymanta alli-allinta yachanaykichikpaq. 11

Kunanqa manamimananñachu judio kaypas otaq mana judio kaypas, *señalasqa kaypas otaq mana seña-lasqa kaypas, huklaw nacionniyoq kaypas, chunchu kaypas, sirviente kaypas otaq librekaypas, tukuy imamantapas allinqa Cristollam, payqa lliw iñiqkunapim kawsachkan.

12 Diosmi kuyasusqaykichikrayku akllasurqankichik payllapaqña kanaykichikpaq,

chaynaqa mosoq pachawan pachakuchkaq hinayá allinkunata ruraspa reqsichikuychikllakipayakuspa, sumaq sonqo kaspa, humillakuspa, llampu sonqo kaspa hinaspa paciencia-kuspa. 13

Pipapas que jan kaptinqa aguantanakuspayá pampachanakuykuychik, chaynataqarurankichik qamkunatapas Señor pampachaykususqaykichikman hinam. 14

Tukuymantallalliqtaqa kuyanakuychikyá, kuyanakuyllam tukuy imatapas sumaqtaqa *allinyanachin.15

Cristopa qosusqaykichik hawka kawsakuypiyá takyaychik, chaypaq qayasuspaykichikmihuk cuerpollaman Dios hukllawasurqankichik. Chaynaqa agradecekuychikyá.

16 Cristopa yachachikuyninkunayá sonqoykichikpi llimparichun. Sapakamayá

yachachinakuspa kallpanchanakuychik yupaychana takikunawan, cantokunawan

hinaspa Espiritumanta kaq takikunawan, chaytaqa ruraychik tukuy sonqoy-kichikwan Diosman graciasta qostinyá. 17 Tukuy ima rurasqaykichiktaqa otaq

rimasqaykichiktaqa Señor Jesuspa sutinpiyá ruraychik, chaykunataqa ruraychikpaynintakama Dios Taytaman graciasta qostinyá.

COLOSENSES 2, 3



2098

Iñiqkunapa ruranankunamanta

18 Señorakuna, qosaykichikta kasukuychik Señorman iñisqaykichikrayku. 19

Qo-sakuna, kuyaychik warmikichikta, amayá qaqchakachariychikchu. 20

Churikuna,

tayta-mamaykichikta tukuy imapi kasukuychik, chayqa Señorpa agradonpaqmi.21 Tayta-mamakuna, ama piñachiychikchu wawa-churikichikta chaynapi ama

hukmanyarunankupaq. 22 Sirvientekuna, kay pachapi patronnikichikta imapipas

kasukuychik, amayá qawasuptillaykichikchu allintaqa ruraychik, aswanqa Señortamanchakuspayá tukuy sonqowan kasukuychik. 23

Tukuy ima rurasqaykichikta-qa ruraychik Señorninchikpaq rurachkaq hinayá. 24

Yachasqaykichikpi hinapasSeñorninchikmi qosunkichik tupasuqnikichik herenciataqa. Qamkunaqa servich-kankichik Señorninchik Cristotam. 25

Pipas mana allin ruraqmi ichaqa pagontachaskinqa mana allin rurasqanmanta, Diosqa manam pimanpas sayapakunchu.

41

Yaw patronkuna, qamkunapas sirvientekichik runakunamanyá imam kaqta

qopuychik, amayá qonqaruychikchu, qamkunapapas hanaq pachapim kach-kan kamachiqnikichik.

2 Ama pisipaspayá Diosman graciasta qostin mañakuychik tuta punchaw. 3

Ma-ñakuychiktaqyá ñoqaykupaqpas, chaynapi Señorninchikpa munayninwan punkukichachkaq hina Cristomanta kunankama pakasqa allin noticianta willakamu-naykupaq, chayraykum ñoqapas preso kachkani. 4

Mañakuychikyá imam kaqtapaymanta willakunaypaq.

5 Allintayá kawsaychik mana iñiq runakunawan, tiempoykichiktapas amayá

usuchiychikchu. 6 Kachiwan tupachisqa hina sumaqllañayá kachun rimasqayki-

chikpas, yachaychikyá sapakamaman imaynam allin contestaytapas.Cartapa tukuyninmanta

7 Kuyasqanchik wawqenchik Tiquicom willasunkichik imaynam ñoqa kas-

qaymanta, paymi mana saqewaspa yanapawarqa hinaspam ñoqawan kuskataqSeñorninchiktapas servirqa. 8

Qamkunamanmi kachamuni imaynam kasqay-kumanta willasunaykichikpaq hinaspa qamkunata kallpanchasunaykichikpaq.9

Paywantaqmi hamuchkan Señorpi allin takyaq kuyasqanchik wawqenchik One-simopas, payqa llaqtamasikichikmi. Paykunam willasunkichik tukuy ima kaypipasakusqanmanta.

10 Carcelpi presomasiy Aristarcom apachikamusunkichik saludokunata, apa-chimusunkichiktaqmi Bernabeypa primon Marcospas. Qamkunam paymantakamachisqayta chaskirqankichik, sichum watukamusuptikichikqa allinllatayáchaskiykuychik. 11

Saludamusunkichiktaqmi Jesuspas, paypa huknin sutinqaJustom. Paykunallam iñiqkunamanta judio casta kaqkunaqa yanapaykuwarqaDiosninchikpa munaychakusqanmanta willakuptiy, paykunaqa ñoqapaqmi hatunconsuelo karqa. 12

Saludamusunkichiktaqmi Señorninchik serviq llaqtamasikichikEpafraspas, paymi tukuy tiempo qamkunapaq mañakuchkan tukuy sonqon-wan Diospa munasqanman hina qaqa hina sayanaykichikpaq hinaspa imapipas

Diosman hapipakunaykichikpaq.13

Ñoqam testigo kani imaynam Epafrasqa qam-kunapaq llamkasqanmanta, testigotaqmi kani Laodicea llaqtapi kaqkunapaqpashinaspa Hierapolis llaqtapi kaqkunapaqpas llamkasqanmanta. 14

Saludamusunki-chiktaqmi kuyasqanchik doctor Lucaspas chaynataq wawqenchik Demaspas.

COLOSENSES 3, 4



2099

15 Ñoqapa parteymantapas saludaykapuwaychikyá Laodiceapi kaq wawqe-pa-

ninchikkunata. Saludaykuychiktaqyá Ninfastapas wasinpi huñunakuqkunatawan.16

Kay cartata leeykuspaykichikyá apachiychik Laodiceaman chaynapi chayllaqtapi wawqe-paninchikkunapas leenankupaq. 17

Niychiktaqyá wawqen-

chik Arquipotapas Señorninchik Jesucristopa kamachisqanta paypa sutinpicumplinanpaq.18

Ñoqapa parteymantapas chaskiychikyá saludoyta. Yuyariychikyá carcelpikasqayta. Qamkunapaqmi mañakuchkani Señorninchikpa favorninta.

COLOSENSES 4



2100


1 1 Ñoqa Pablom Silvanowan hinaspa Timoteowan apachimuykiku kay cartata

Tesalonica llaqtapi kaq iñiqkunaman, qamkunaqa Dios Taytawan hinaspaSeñor Jesucristowanmi huklla kachkankichik. Diostam mañakuchkani qamkuna-ta favorecesunaykichikpaq hinaspa hawkallata kawsachisunaykichikpaq.

Tesalonica llaqtapi kaq iñiqkunapa allin ejemplonmanta

2 Diosmanmi graciasta qoniku qamkunamanta tukuy tiempo qamkunapaq ma-

ñakuspayku. 3 Yuyarinikumá Dios Taytanchikpa qayllanpi iñiynikichikman hina

llamkasqaykichikta, kuyakuynikichikman hina servisqaykichikta hinaspa SeñorninchikJesucristopi conakuspa ñakariykuna aguantasqaykichikta. 4 Diospa kuyasqan wawqe-

paniykuna, yachanikum Dios akllasusqaykichiktaqa. 5 Qamkunaman Cristomanta allin

noticia willasqaykutaqa manam rimayllachu-rimarqaniku, chayqa chayamusurqankichikChuya Espiritupa atiyninwanmi, cheqaptapuni convencesqa kaspaykum qamkunamanqawillarqaykiku. Yachasqaykichikpi hinapas allinnikichikpaqmi allinta portakurqaniku.

6 Qamkunaqa ñoqaykupa hinaspa Señorpa ejemplontam qatichkankichik, llumpayta

ñakarichkaspaykichikpas Diospa palabrantam chaskirqankichik Chuya Espiritupa kusikuyqosusqaykichikwan. 7

Chaynapim qamkunaqa ejemploña kachkankichik Macedonia lawpihinaspa Grecia lawpi llapallan iñiqkunapaqpas. 8

Qamkunamanta qallaykuspanmi Señorpapalabranqa willakusqa karqa. Chayqa willakusqa karqa manamá Macedonia lawllapichunitaq Grecia lawllapichu aswanqa tukuy hinastinpim. Diosman iñisqaykichikmantaqa

TESALONICA LLAQTAMANAPOSTOL PABLOPA PUNTA

KAQ CARTASQANRoma llaqtayoq runakunapa gobiernasqan Macedonia lawpim karqa Tesalonica llaqta,

chay llaqtapipas Apostol Pablom Jesucristoman iñichirqa. Pablopa willakusqantam mana judio kaq runakuna anchallataña munaykuspanku Jesucristoman iñirqaku. Judio runa-

kunam ichaqa Pablopa contranpi hatarirqaku rimasqanta harkakunankupaq, chayraykumPabloqa chay llaqtamanta lloqsirqa. Chaywanpas paykunatam kuyakuywan yuyarirqa hi-naspam paykunamanta ima noticiallatapas yachakuyta munarqa.

Kay cartaqa kimsa parteman rakisqam kanman:Punta kaq partem willakun Tesalonicapi iñiqkuna Jesucristoman hapipakuspa allin tak-

yasqankumanta, willakuntaqmi Diosta agradanapaq imaynam kawsanamantapas (1:1-4:12).Iskay kaq parteñataqmi willakun Señor Jesuspa kutimunanmanta (4:13-5:11).Kimsa kaq parteñataqmi willakun paykunata kallpanchaspan imakunam kunasqanmanta (5:12-28).



2101

lliwñam yacharunku chaymi ñoqaykuqa manaña willakunaykuñachu. 9 Paykunañam wi-

llakuchkan qamkunaman imaynam chayamusqaykumantaqa hinaspa imaynam Diosmaniñisqaykichikmantaqa, willakuchkankutaqmi taytacha-mamachakunata qepanchakuruspakawsaq cheqap Diostaña servisqaykichikmantapas. 10

Willakuchkankutaqmi hanaq pacha-

manta Diospa Churin Jesus kutimunan suyasqaykichiktapas. Paytam Dios kawsarichirqachaymi paypuni librawasunchik hamuq tiempokunapi castigomanta.

Tesalonica llaqtapi Pablopa llamkasqanmanta

2 1 Wawqe-panillaykuna, yachasqaykichikpi hinapas watukamusqaykuqa

manam yanqapaqchu karqa. 2 Filipos llaqtapi kamisqa ñakarichisqa kach-

kaptiykupas Diosninchikmi kallpanchawarqaku chaymi mana manchakuspawillarqaykiku Diosmanta allin noticiata, willarqaykikumá achkallaña runakunacontraykupi sayarichkaptinkupas. 3

Willarqaykikuqa manam pantachinaykupaq-chu nitaq mana allin munasqaykuraykuchu nitaq engañanaykuraykuchu. 4

Diosmá

allinpaq chaskiwaspanku kunawarqaku allin noticiata willakunaykupaq chaymiwillakuchkaniku. Manam runakuna agradaytachu munachkanikuqa aswanqa Dios-tam. Paymi prueban sonqoykuta. 5

Qamkunataqa manam sumaqllataña rimaspachualabarqaykiku, yachasqaykichikpi hinapas rimapayarqaykikuqa manam qollqetakuyaspaykuchu. Diospas yachanmi chaytaqa. 6

Manataqmi maskarqanikupas runa-kunapa alabasqan kaytachu nitaq qamkunapa otaq wakin runakunapa alabasqankaytachu. Munaspaykuqa kamachikikumanmi karqa Cristopa *apostolnin kas-qaykurayku. 7

Ichaqa qamkunawanqa llampu sonqollam karqaniku. Ñoqaykuqakarqaniku wawankuna uywachkaq mama hinam. 8

Qamkunataqa llumpaytam

kuyarqaykiku chaymi qoytaqa munarqaykiku Diosmanta allin noticiallatañachuaswanqa kikiykupa vidaykutawanñam, chaynataqa munarqaniku llumpayta kuyas-qaykuraykum. 9

Wawqe-paniykuna, qamkunaqa yuyachkankichikmi llamkaspaykupisipasqaykuta. Mantienekunaykupaqmi tuta-punchaw llamkarqaniku, qamkunata-qa manam gastachirqaykikuchu Diosmanta allin noticiata willaspaykuqa.

10 Qamkunam Diospiwan testigo kankichik, iñiqkunapa qayllanpiqa Dios-

llapaqñam kawsarqaniku allinta ruraspa hinaspa pipapas mana imanisqan.11

Yachankichikmi imaynatam taytaqa churin rimapayasqanta, chaynam ñoqay-kupas qamkunata kallpancharqaykiku 12

hinaspam kunarqaykiku Diospa churinhina allinta kawsanaykichikpaq. Paypunim qayasuchkankichik munaychakusqan-

manwan hatunchasqa kanaykichikman.13

Chayraykum ñoqaykupas tukuy tiempo graciasta qoniku Diosman. Ñoqay-ku willaptiykum Diospa palabranta chaskirqankichik, ichaqa manam runaparimasqanta hinallachu aswanqa Diospa cheqap palabranta hinam, chay palabra-qa allintam rurachkan qamkuna iñiqkunapi. 14

Wawqe-paniykuna, qamkunaqaqatichkankichik Judeapi kaq Diosninchik Cristo Jesuspi iñiqkunapa ejemplontam,paykunatam judiokuna ñakarichirqa, chaynam qamkunatapas llaqtamasikichik-kuna ñakarichisurqankichik. 15

Judiokunam wañurachirqa Señor Jesusta hinaspaDiosmanta willakuqkunata, ñakarichiwarqakutaqmi ñoqaykutapas, Diosta

mana agradaspam llapa runakunapa contranpi kachkanku.16

Salvakunankupaqmana judio kaqkunaman allin noticia willanaykutam michakuwanku. Chaynataruraspam aswan mastaraq huchankuta llimparichichkanku, ichaqa ñam chayara-munña paykunapaq wiñay castigo.

1 TESALONICENSES 1, 2



2102

Pablopa yapatawan watukuy munasqanmanta

17 Wawqe-panillaykuna, ñoqaykuqa as tiempollapaqmi qamkunamanta karun-

chasqa kachkaniku, ichaqa sonqoykupim tukuy tiempo kachkankichik. Anchata

munaspam procurachkaniku qamkuna qawaykuyta.18

Chayraykum qamkunawatukuykuyta munachkaniku. Ñoqa Pablom achka kutita qamkunaman hamuy-ta munarqani ichaqa *Satanasmi harkakuruwarqa. 19

Señorninchik Jesucristokutimuptinqa ¿manachum qamkunarayku conakusaqku? ¿Manachum qamkuna-rayku kusikusaqku? ¿Manachum qamkunarayku alabakunaykupaq premiotapaschaskisaqku? 20

Qamkunaraykumá Diosta hatunchasaqku hinaspa kusikusaqku.

3 1 Qamkunamanta manaña llakikunaypaqmi tanteanakururqaniku sapallayña

Atenas llaqtapi qepanaypaq. 2 Hinaspam kachamurqaykiku wawqenchik Timo-

teota. Paymi Dios serviypi yanapawanku, yanapawankutaqmi Jesucristomanta allinnoticia willakuypipas. Paymi iñiynikichikpi qaqata hina sayanaykichikpaq kall-

panchasunkichik, 3 chaynapi chay ñakariykunapi ama hukmanyarunaykichikpaq.Yachankichikmi chaykuna ñakarinanchiktaqa. 4

Qamkunawan kachkasparaq-mi nirqaykiku ñakarinanchikmantaqa, yachasqaykichikpi hinamá chaykunaqasucedekurqa. 5

Chayraykum Timoteota kachamurqani qamkunamanta manañallakikunaypaq hinaspa iñiynikichikmanta willawananpaq, yanqañataq tentakuq*Satanas tentarusunkichikman hinaptin llamkasqaykupas yanqapaq karunman.

6 Timoteo kutiramuspanñataqmi iñiynikichikmantawan kuyakuynikichikmanta,

allin noticiata willawarqaku. Qamkunas tukuy tiempo yuyawaspaykiku rikuykuy-ta munawankiku imaynam ñoqaykupas qamkunata rikuykuy munasqaykuta hina.7

Wawqe-panillaykuna chay noticiatamá, qamkunamanta chaskirqaniku, anchatamconsuelakurqaniku iñisqaykichikwan, sinchi llakisqa hinaspa waqasqa kachkas-paykupas. 8

Señorpi qaqa hina sayasqaykichikwanmi kusisqa kawsachkaniku.9

Qamkunaraykum llumpayta Diosman graciasta qoniku paypa qayllanpi sinchi ku-sichiwasqaykikumanta. 10

Tukuy tiempom llumpayta mañakuchkaniku qamkunatarikuykunaykupaq, chaynapi iñiynikichik pisiptin huntaykachinaykupaq.

11 Kikin Dios Taytanchikyá Señorninchik Jesucristopiwan ñanniykuta ki-

charichun qamkunaman hamunaykupaq. 12 Señoryá masyachichun hinaspa

llimparichichun kuyanakuynikichikta, llimparichichuntaqyá llapallan runa-kunapaqpas imaynam qamkunapaq kuyakuyniyku kasqanta hina. 13

Señoryá

iñiynikichikpi takyachisunkichik Dios Taytanchikpa qayllanpi mana huchayoqkanaykichikpaq hinaspa payllapaqña kawsanaykichikpaq, chaynaqa kachun Se-ñorninchik Jesucristo payllapaqña llapallan sapaqchasqakunawan hamuptinyá.

Diospa agradonpaq kawsanamanta

4 1 Wawqe-panillaykuna, qamkunatam yachachirqaykichik Diosta agradaspa

kawsanaykichikpaq. Chaynatamá kawsachkankichik, Señor Jesusrayku rue-gakuspam mañakuykiku aswan mastaraq chaynata kawsanaykichikpaq.

2 Qamkunaqa yachankichikñam Señor Jesuspa kamachikuynin qomusqayku-

ta.3

Diosqa munan mana huchayoq kanaykichiktam hinaspa mana huchapakuqkanaykichiktam. 4 Sapakamayá warmiyoq kaychik ama huchallikuspa hinaspa

respetayta yachaspa. 5 Amayá mana allinkunataqa munaychikchu Dios mana reqsiq

runakuna hinaqa. 6 Chaynaqa amayá pipas wawqentaqa oendechunchu nitaq enga-

1 TESALONICENSES 2-4



2103

ñachunchu. Señorqa tukuy chaykunataqa vengakunqam. Ñam chaykunamantaqawillarqaykikuña. 7

Diosqa qayawarqanchik manam hucha vidapi purinapaqchu,aswanqa payllapaqña kawsanapaqmi. 8

Chaynaqa kay nisqaykuna despreciaqqa des-precian manam runatachu aswanqa Chuya Espiritu qosuqnikichik Diostam.

9 Wawqe-panintin kuyanakuymantaqa manañam necesitankichikñachuqellqamunayta, Diosqa ñam yachachisurqankichikña kuyanakunamantaqa.

10 Chaynamá rurachkankichik Macedonia lawpi llapallan wawqe-panikunawan-

pas, chaywanpas ruegakuykichikmi aswan mastaraq kuyanakunaykichikpaq.11

Hawkalla kawsakuyta munaspayá, ocupakuychik imapas ruranaykichikpi,kamachisqaykupi hinayá llamkaychikpas 12

chaynapi Diosta mana reqsiqkunapasrespetasunaykichikpaq chaynataq imapas mana pisipusunaykichikpaq.

Señor Jesuspa kutimunanmanta

13 Wawqe-panillaykuna, munachkanikutaqmi wañuqkunamanta yachanaykichiktapas

chaynapi mana conanzayoqkuna hina ama llakikunaykichikpaq. 14 Jesus wañukuspa kaw-sarimusqanta creeptinchikqa Diosmi Jesustawan pusamunqa kawsarichisqan iñiqkunata.

15 Kaykunataqa nikiku kikin Señorpa nisqanman hinam, Señorpa kutimunankama

qepaspa kawsaqkunaqa manam puntasunchu wañuqkunataqa. 16 Kikin Señorpunim

uraykamunqa hanaq pachamanta kamachikuy qapariyninwan, *angelkunata kamachiq-pa qayakuyninwan hinaspa Diospa cornetillanpa qapariyninwan hinaptinmi puntatakawsarimunqa Cristopi iñiq wañuqkuna. 17

Chaymantam kay pachapiraq kawsaqkunapaykunawan kuska altoman hoqarisqa kasunchik puyukunapa ukunman Señorwan tupa-nanchikpaq, paywanmi wiñaypaq kasunchik. 18

Kay nisqaywanyá kallpanchanakuychik.

51

Wawqe-panillaykuna, tiempokunamantawan punchawkunamantam ichaqamana necesariochu qellqamunay. 2 Yachasqaykichikpi hinapas Señorqa hamunqa

mana yachasqanchik punchawpim, payqa hamunqa tutallan suwa hamuchkaq hinam.3

Runakunam ninqaku: “Hawkañam, seguroñam kachkanchik” nispa, hinachkaptinmiqonqayllamanta puchukarunqaku, dolorwan hapichikuq warmi hinam kanqaku, ma-napunimá lluptinqakuchu. 4

Wawqe-panillaykuna, qamkunam ichaqa mana tutapichukachkankichik, chaynaqa hamunan punchawqa manam suwa hinachu tarimusunkichik.5

Qamkunaqa kanchaymanta hinaspa punchawmanta kaqmi llapallaykichik kankichik,ñoqanchikqa kanchik manam tutayaymanta kaqchu. 6

Chaynaqa amayá wakinkunahina puñukuqllachu kasun, aswanqa rikchaspayá cuidakusunchik. 7

Puñuqkunaqa tutam

puñunku, sinkaqkunapas tutataqmi sinkanku. 8 Punchawmanta kaqkunayá ichaqa cui-dakusunchik, soldadopa qasqon harkaqwan churakuq hinayá iñiyninchikwan chaynataqkuyakuyninchikwan harkachikusun, salvasqa kasqanchikyá kachun harkaq casco hina.9

Diosqa churawarqanchik manam castigawananchikpaqchu aswanqa Jesucristopa ru-rasqanwan salvasqa kananchikpaqmi. 10

Jesucristom ñoqanchikrayku wañurqa chaynapikawsaspapas otaq wañuspapas pay wan kuska kananchikpaq. 11

Chaynaqa kunan ruras-qaykichikpi hinayá kallpanchanakuychik hinaspa yanapanakuychik.

Iñiqkunata Pablo kallpanchasqanmanta

12

Wawqe-panillaykuna, qamkuna ukupi llamkaqkunapaqyá kachun reqsi-kuynikichik, paykunaqariki Señorpa rantinpim kamachisuchkankichik hinaspaconse jasuchkankichik. 13

Llamkasqankuraykuyá paykunataqa sinchita kuyaychikhinaspayá qamkunapurapas hawkalla kawsakuychik.




2104

14 Wawqe-panillaykuna ruegakamuykikum qellakunatapas anyanaykichikpaq,

hukmanyasqakunatapas kallpanchanaykichikpaq, mana kallpayoqkunatapas ya-napanaykichikpaq hinaspa llapallanwanpas pacienciakunaykichikpaq.

15 Amayá pipas mana allin ruraqkunamanqa mana allinwanqa kutichichunchu,

qamkunapuraqa tukuy tiempoyá allin kaqkunata ruraychik, chaynatayá ruray-chik llapallanwanpas.16

Tukuy tiempoyá kusisqa kaychik. 17 Tukuy tiempoyá Diosta mañakuychik.

18 Tukuy imamantayá Diosman graciasta qoychik, chaynatam Dios munan Jesu-

cristopi kasqaykichikrayku.19

Chuya Espiritupa ruraynintaqa amayá amachaychikchu. 20 Amayá despre-

ciaychikchu Diosmanta willakuqkunapa nisqankutaqa. 21 Tukuy ima nisqankuta

pruebaspayá allin kaqta waqaychaychik. 22 Waqaychakuychikyá tukuy mana

allinkunamanta.23

Hawkayay qokuq kikin Diosninchikyá espirituykichikta, almaykichikta

hinaspa cuerpoykichikta lliwta chuyanchaykuchun, mana huchayoqtayá wa-qaychasunkichik Señorninchik Jesucristo hamunankama. 24

Qayasuqnikichikqaconakunapaqmi, chayraykum payqa cumplinqa.

25 Wawqe-panillaykuna, mañakuychikyá ñoqaykupaqpas.

26 Llapallan wawqenchikkunatayá saludaykuychik abrazowan.

27 Señorpa sutinpim kamachikichik, kay cartataqa leeychikyá llapallan

iñiqkunapaqpas.28

Señorninchik Jesucristoyá favorecesunkichik.

1 TESALONICENSES 5



2105


1 1 Ñoqa Pablom Silvanowan hinaspa Timoteowan apachimuykiku kay car-

tata Tesalonica llaqtapi iñiqkunaman, qamkunaqa Dios Taytawan hinaspaSeñor Jesucristowanmi huklla kachkankichik. 2

Dios Taytatawan Señor Jesucris-totam mañakuchkani qamkunata favorecesunaykichikpaq hinaspa hawkallatakawsachisunaykichikpaq.

Jesucristo kutimuptin Diospa juzgananmanta

3 Wawqe-panillaykuna, qamkunamantam Diosman tukuy tiempo graciasta qonayku,

allinmá chayqa, chaynataqa ruranayku qamkunapa iñiynikichik yapakusqanraykumchaynataq sapakamapa kuyanakuynikichik mirasqanraykum. 4 Qatikachasqa kaspay-

kichikpas chaynataq ñakarichisqa kaspaykichikpas pacienciawan hinaspa iñiywanaguantasqaykichikraykum Diosman iñiqkunapa huñunakuyninkupi qamkunamantaalabakuniku. 5

Kayqa qawachiwanchik Diospa juicionqa justo kasqantam, qamkunaqaDiospa munaychakusqanpaqñam *kankichik, chayraykum ñakarichkankichikpas.

6 Diosqa justom, qamkuna ñakarichisuqnikichiktaqa chayna ñakariywantaqmi

ñakarichinqa. 7 Kunan ñakariqkunamanmi wiñaypaq samayta qosunkichik ño-

qaykumanwan, chaynataqa qosunkichik Señor Jesucristo hanaq pachamanta atiyqosqan angelninkunawan rupachkaq ninapi hina rikurimuspanmi. 8

Hinaspam Diosmana reqsiqkunatawan Señorninchik Jesusmanta allin noticia mana kasukuqkunatavengakunqa. 9

Paykunaqa wiñaypaq castigasqa kaspam Señorpa qayllanmanta hi-

TESALONICA LLAQTAMANAPOSTOL PABLOPA ISKAY

KAQ CARTASQANPablopa punta apachisqan cartawanmi Tesalonicapi iñiqkuna pantaypi hina rikurirur-

qaku. Paykunapaqmi rikchakurqa Jesucristopa kutimuyninqa chayaramusqanpaqña. Chaypantaykunamanta paykunata horqonanpaqmi kay cartata Pablo qellqarqa (3:6-12).

Kay cartaqa kimsa parteman rakisqam kanman:Punta kaq partem willakun cartapa qallariyninmanta hinaspa Jesucristo kutimuspan juzgananmanta (1:1-12).

Iskay kaq parteñataqmi willakun Jesucristo kutimuptin imakunam pasananmanta (2).Kimsa kaq parteñataqmi willakun Cristoman iñiqkunaqa imaynam kawsanankumanta

hinaspa despedikusqanmanta (3).Willakuntaqmi Pablopa kayna conse jasqanmantapas: “Pipas mana llamkayta munaspaqa

amataq mikuchunchu” nispa (3:10).



2106

naspa suma-sumaq atiyninmanta qarqosqa kanqaku. 10 Payllapaqña kawsaqkunam

chay punchawpi Señorta alabanqaku hinaptinmi llapa iñiqkunapas admirakun- qa-ku, chaypim qamkunapas kankichik willasqaykuta creesqaykichikrayku.

11 Chayraykum tukuy tiempo mañapuykiku. Diosninchikyá qespichisunkichik

qayasusqaykichikman hina, atiyninwanyá cumplichun tukuy allin munasqay-kichikta, cumplichuntaqyá iñiynikichikwan rurasqaykichiktapas. 12 Chaynapim

Diosninchik hinaspa Señor Jesucristo favorecesuptikichik Señor Jesuspa sutinhatunchasqa kanqa qamkunapi, paypitaqmi qamkunapas hatunchasqa kankichik.

Chinkananpaq citasqa runamanta

2 1 Wawqe-panillaykuna, Señor Jesucristopa hamunanmantawan paywan

kuska huñunakunanchikmantam ruegakamuykichik. 2 Amayá facillataqa

pipas chaqwarusunkichikchu, amataqyá mancharikuychikchu “Señorpa kutimu-

nan punchawqa chayaramunñam” nispa willasuptikichikpas. WillasunkichikqaEspiritupa atiyninwan rimachkaq hinaraqmi, sumaq palabrawanraqmi hinaspacartaykutapas chaskichkaq hinaraqmi. 3

Amayá piwanpas engañachikuychikchu,puntataqa runakunam Diosta qepanchakunqaku hinaptinmi rikurimunqa leytamana kasukuq runa, chay runaqa chinkananpaq citasqañam kachkan. 4

Paymihatarispa hatunchakunqa Diospa sutinwan sutichakuqkunapa contranpiwan yu-paychana kaqkunapa contranpipas. Diospa templonpi tiyaykusparaqmi “Diosmikani” nispa Dios tukunqa.

5 ¿Manachu yuyankichik qamkunawan kachkaspayraq chaykuna nisqaytaqa?

6 Qamkunaqa yachankichikmi chaytaqa kunan imam harkasqanta chaynapi imam

tiemponpiña rikurimunanpaq. 7 Chay pakasqa kaqraq mana allinpa espiritun-qa ñam obrachkanña, ichaqa chay harkaqninpa suchurinallantañam suyachkan.8

Hinaptinmi rikurimunqa leyta mana kasukuq runa. Paytam Señor wañuchinqasamayllanwan, kancharistin rikurimuspanmi paytaqa chinkarachinqa. 9

Leytamana kasukuq runaqa hamunqa *Satanaspa kallpanchasqanmi, llullakuspanmi ru-ranqa admirakuypaq milagrokunata hatun atiyninwan. 10

Imaymana engañowanmipusanqa llapallan chinkananpaq kaqkunata salvakunankupaq cheqap yachachikuychaskiyta mana munasqankurayku. 11

Diosmi paykunaman kachamun engañaqnin-kuta llulla kaqkunapi creenankupaq. 12

Llapallankum cheqappi mana creespanku

mana allinkunamantaraq kusikunku chaynapi castigasqa kanankupaq.

Iñiqkunata Pablo kallpanchasqanmanta

13 Señorpa kuyakusqan wawqe-panillaykuna, ñoqaykuqa tukuy tiempom

graciasta qonayku Diosman qamkunamanta. Diosmi puntamantaraq akllasurqan-kichik Espiritupa chuyanchasusqaykichikwan chaynapi cheqap kaqta chaskispasalvakunaykichikpaq. 14

Chaypaqmá qayasurqankichik allin noticiata willasqay-kuwan chaynapi Señor Jesucristopa reqsisqa kayninta haypanaykichikpaq.

15 Chaynaqa wawqe-panillaykuna, takyaspayá hatalliychik simiykuwan hinas-

pa cartaykuwan yachachimusqaykuta.16

Kikin Señorninchik Jesucristowan DiosTaytanchikmi favorecewanchik, kuyawaspanchikmi wiñaypaq consuelawanchikconanzata qospa. 17

Paypuniyá sonqoykichikta kallpanchachun hinaspayá takya-chisunkichik tukuy ruraynikichikpiwan allin rimaynikichikpi.




2107

Diosta mañapuwayku

3 1 Wawqe-panillaykuna, ñoqaykupaqpas Diostayá mañakuychik chaynapi

paypa palabranta mirachiptiyku Diosta alabaspa qamkuna hina chaski-

nankupaq.2

Mañakuychiktaqyá daño ruraq mana allin runakunamanta Dioslibrawanankupaqpas, manamiki llapallankuchu iñinkuqa. 3 Señorqa conaku-

napaqmi, paymi allinta takyachispa mana allinkunamanta waqaychasunkichik.4

Señorpim conakuchkaniku kamachisqaykuta ruranaykichikmantaqa, chayta-qariki ñam rurachkankichikña. 5

Señoryá yanapachun sonqoykichikta chaynapiDiospa kuyakuynintawan Cristopa paciencianta haypanaykichikpaq.

Llamkanamanta

6 Wawqe-panillaykuna, kamachimuykikum Señor Jesucristopa sutinpi, karuncha-

kuychikyá qella wawqe-panikunamanta, paykunaqa manam yachachisqaykuman

hinachu kawsachkanku. 7 Qamkunaqa yachankichikñam ñoqayku hina imaynamkawsaytaqa. Qamkunawan kaspaykuqa manam qellakurqanikuchu. 8

Manam pipamikuynintapas mañakurqanikuchu debaldeqa, aswanqa tuta-punchaw pisipas-pam llamkarqaniku mikunaykupaq, chaynapim pitapas mana gastachirqanikuchu.9

Debernikichikman hinaqa yanapawankikumanmi karqa, ichaqa chaytaqa rurar-qaniku qamkunapaq ejemplo kanaykupaqmi chaynapi qamkunapas ñoqayku hinaruranaykichikpaq. 10

Qamkunawan kachkaspaykuraqmi nirqaykiku:—Pipas llamkayta mana munaspaqa ama mikuchunchu —nispa.11

Uyarinikum, qamkuna ukupis kachkanraq qellakuna, mana imapipas

llamkaspas runakunapa asuntonman chapukuchkanku.12

Señorninchik Jesucris-toraykum chayna kawsaqkunata kamachispa anyamuniku, hawkalla llamkaspayáchaywan mikuchunku.

13 Qamkunaqa wawqe-panillaykuna, allinkuna ruraytaqa amayá amiychikchu. 14

Kaycartawan nimusqaykuta pipas mana kasukuptinqa, chay runatayá reqsipaykuychikhinaspayá ama hukllawakuychikchu chaynapi penqakunanpaq. 15

Ichaqa amayá enemi-gota hinachu qawaychik aswanqa Señorpi iñiqmasikichikta hinayá anyaykuychik.


16 Hawkayay qokuq Señoryá tukuy tiempo hinaspa tukuy imapipas hawkayayta

qosunkichik. Llapaykichikwanyá Señor kachun.17

Ñoqa Pablom saludamuykichik kikiypuni qellqamuspay hinaspa cartatapaskikiypuni rmamuspay, llapallan cartaykunapipas hina kaynallatam rmamuni.18

Señorninchik Jesucristoyá llapallaykichikta favorecesunkichik.

2 TESALONICENSES 3



2108


11 Kuyasqay Timoteo, Ñoqa Pablom Cristo Jesuspa *apostolnin kani salvaq-ninchik Dioswan conakusqanchik Cristo Jesus kamachiwasqanrayku.

2 Iñichisqayraykum qamqa kanki cheqap churiy hina. Dios Taytanchiktawan

Señorninchik Cristo Jesustam mañakuchkani qamta favorecesuspayki llakipayari-kusunaykipaq hinaspa hawkallata kawsachisunaykipaq.

Mana allin yachachikuykunamanta

3 Macedonia lawman rispay ruegakusqayman hinayá quedaykuy Efeso llaqtapi

wakinkunata kamachinaykipaq chaynapi amaña sapaq yachachikuykunata yachachi-

nankupaq.4

Amataqyá kasuchunkuchu cuentokunatapas nitaq abuelokunapa sutinmantamanaña tukuy atina listatapas. Tukuy kaykunawanqa yanqa atipanakuyllamanmi cha-yanku. Manam yanapanchu Diospi conakuspa paypa munasqanta ruranapaqqa.

5 Kay kamachikuykunaqa cheqaptapuni kuyanakunanchikpaqmi, chay kuyana-

kuyqa hamun limpio sonqomantam, allin concienciayoqmantam hinaspa cheqapiñiyniyoqmantam. 6

Wakinkunam chayna kawsakuymanta karunchakuruspayanqa atipanakuykunapi pantarunku. 7

Paykunaqa mana entiendechkaspankupasBibliamanta yachachiytaraqmi munanku. Cheqapllataña rimachkaspapas manamyachankuchu imam nisqankutaqa.

8 Yachanchikmi kamachikuykunaqa allin kasqanta, chaytaqa sumaqta entien-

despam yachachina. 9 Yachasqanchikpi hinapas leyqa qosqa karqa manam allin

runakunapaqchu aswanqa mana kasukuqkunapaqwan rebeldekunapaqmi, Dios

TIMOTEOMAN APOSTOLPABLOPA PUNTA KAQ

CARTASQANTimoteomanmi Apostol Pablo qellqarqa iskay cartakunata, kaymi punta kaq cartan.

Kayna cartakunatam sutichanku “iñiqkuna michiqkunaman cartakuna” nispa. Timoteopamamanmi karqa judio castamanta, taytanñataqmi karqa Grecia nacionniyoq runa. Pablom

Timoteowan reqsinakurqa Listra llaqtapi (Hechos 16:1-3). Timoteoqa karurqa Pablopaancha kuyasqanmi hinaspa ancha yanapaqninmi.Kay cartaqa iskay parteman rakisqam kanman:Punta kaq partem willakun pantachikuqkunata mana uyarinamanta, huñunakuyninkupi

imam ruranankumanta, willakuntaqmi huñunakuyninkupi kamachikuqkunamantapas (1-3).Iskay kaq parteñataqmi willakun mozollaraq kayninpi imaynam Timoteoqa Jesucristo-

man iñiqkunata michinanmanta (4-6).



2109

mana adoraqkunapaqwan huchasapakunapaqmi, huchallapi puriqkunapaqwanmana diosniyoqkunapaqmi hinaspa tayta-maman wañuchiq- kunapaqwan runawañuchiqkunapaqmi. 10

Leyqa huchapakuqkunapaqmi, qaripura kakuqkunapaqmi,runamasin suwaqkunapaqmi, llullakuqkunapaqmi, yanqapas-yanqa Diospa sutin ri-

maqkunapaqmi hinaspa allin yachachikuykunapa contranpi kaqkunapaqmi.11

Chayallin yachachikuyqa yupaychasqanchik Diospa kunawasqan ancha allin noticiam.

Diosman graciasta Pablo qosqanmanta

12 Señorninchik Jesucristom conanzapaq hapiwaspan serviqnin kanaypaq

akllaykuwarqa hinaspa kallpanchaykuwarqa chaymi llumpayta agradecekuni.13

Ñawpaqtaqa payta insultaspaymi ñakarichirqanitaq payman iñiqkunatapas,chaynata ruraspamá paytaqa piñachirqani. Chaywanpas payqa llakipayarikuwar-qam manaraq allinta yachaspay manaraq iñisqayrayku. 14

Señorninchik llumpaytafavorecewaspanmi kallpanchawarqa creenaypaq hinaspa kuyakuq kanaypaq,

chayqa tarikun Cristo Jesusllapim.15

Cheqapmi kayqa, lliwmi creenanchik, Jesucristom kay pachaman hamur-qa huchasapakunata salvananpaq, paykunamantaqa aswan huchallikuqraqmikani. 16

Chaywanpas Diosmi llakipayariykuwaspan pacienciaykuwarqa puntatahinaspam lliw runakunaman qawachirqa Jesucristoman iñikuspalla ñoqa hinawiñaypaqña kawsanankupaq. 17

Chayraykuyá Diosta yupaychaspa hatunchasunwiña-wiñaypaq. Payqa mana wañuq kaspam wiña-wiñaypaq munaychakuchkan,payqa mana rikuy atinam. Chullallam Diosqa. Amén.

18 Timoteo, churiy hina kaptikim kamachimuyki kayta: ñawpaqmantaraq

qanmanta nisqankuta uyarispayá allin peleachkaq soldado hina seguiy maynasasaña kaptinpas. 19 Concienciaykipa nisusqaykitayá ruray iñisqaykipi seguis-

pa. Chayman hina mana kawsaqkunaqa yakupi heqepachkaq hinam iñiyninkutachinkarachinku. 20

Chaynatam pantarurqaku Himeneowan Ale jandropas. Chaymirimasqankuwan Diosta manaña piñachinankupaq qoykuni *Satanaspa makinman.

Imaynam Dios adorananchikmanta

2 1 Imamantapas puntataqa Diosninchiktam mañakunanchik llapallan runakuna-

paq, paykunapaqmi orakunanchik ruegakunanchik hinaspa agradecekunanchik.2

Mañakunanchiktaqmi lliw gobiernaqkunapaqpas chaynataq autoridadkunapaqpas,

chaynapi allinlla hinaspa hawkalla kawsaspa Diosta allinta servinapaq hinaspa paymanagradaqta kawsanapaq. 3

Kayqa allinpunim hinaspa salvaqninchik Diospa agradonpaq-mi. 4

Diosninchikqa munachkanmi llapallan runakuna salvakunankuta hinaspa cheqapyachachikuy reqsinankuta. 5

Hukllam Diosqa, hukllataqmi Diosninchikwan runakunata*allinyanachiqpas, chay allinyanachiqqa Jesucristom, runayaruspanmi 6

llapallanchiktasalvawananchikpaq kikinmanta entregakurqa hinaspam rantinchikpi wañupuwar-qanchik. Kaykunatam Dios reqsichiwanchik munasqan tiempopi. 7

Chaypaqmá Diosakllawarqa *apostolnin kaspay mana judio kaq runakunaman Jesucristomanta willaka-munaypaq. Paykunatam yachachichkani cheqap yachachikuykunata hinaspa imaynam

iñinankuta. Ñoqaqa cheqaptapunim rimachkani, manam llullakunichu.8 Ñoqam munachkani tukuy hinastinpi kaq runakuna makinkuta hoqarispanku

Diosta chuya sonqolla mañakunankuta, chaytaqa rurachunku ama piñakuspayá hinas-pa ama atipanakuspayá. 9

Warmikunapas humildadwanyá pachakuchunku chaynapi

1 TIMOTEO 1, 2



2110

ama pitapas hukmankunata piensachinankupaq, amataqyá allichapakuchunkuchullumpayta ñaqchapakuspaqa, amataqyá adornakuchunkuchu qorimanta alha ja-kunawanpas nitaq *perlaskunawanpas nitaq preciopa chanin pachakunawanpas.10

Aswanqa allin kaqkunata ruraspayá Diospa agradonpaq kawsaq warmikuna hina

reqsichikuchunku.11

Warmikunaqa upallallayá uyarichunku yachachikuykunata ka-sukuspa. 12 Warmikunataqa manam permitinichu huñunakuykunapi yachachinankuta

nitaq qarikunapi munaychakunankutapas aswanqa upallallayá uyarichunku. 13 Diosqa

puntataqa Adantam unancharqa, chaymantañam Evataqa. 14 culebraqa manataqmi

Adantachu engañarurqa aswanqa Evatam, paymá huchallikururqa. 15 Chaymi war-

miqa wachakuywan ñakarichkaspapas salvakunqa Diospi conakuspa, runamasintakuyaspa, mana huchapi kawsaspa hinaspa mana pitapas hukmankunata piensachispa.

Iñiqkuna nanachikuqkunamanta

31

Cheqapmi kayqa: “Iñiqkuna nanachikuyta pipas munaspanqa, allin ociotam mu-

nachkan”. 2 Iñiqkunamanta nanachikunanpaqqa mana pipapas anyananmi kanan,huk warmiyoqlla, imamantapas controlakuq, allin piensaq, respetana, visitakuna allinchaskiykuq, allin yachachikuq, 3

tomaykunapi mana purikuq, peleollapi mana purikuq,pacienciakuq, mana atipanakuq, qollqellaman mana qokuruq. 4

Chayna runaqa kananwasinpi kaqkunawan kasuchikuqmi hinaspa churinkunata educaspa paykunawan respe-tachikuqmi. 5

Wasinpipuni mana imayna kamachikuyta atispaqa ¿imaynataq Diosmaniñiqkunataqa nanachikunman? 6

Chayllaraq iñikuq runaqa manam kanmanchu iñiqkuna-manta nanachikuqqa, yanqañataqmi hatun tukuruspan diablo hina castigasqa kanman.7

Mana iñiqkunapas lliwmi chay nanachikuqtaqa respetananku. Mana chayqa paymanta

mana allinta rimaptinkum paypas diablopa pantachikuyninman urmaykunman.Diaconokunamanta

8 *Diaconokunapas allin respetana runakunam kananku, mana yanqa rimaq,

tomaykunapi mana purikuq hinaspa mana yanqamanta qollqe ganay munaq. 9 Diaco-

noqa iñinanchikpaq Diospa revelasqankunatam conciencianpi allintapuni yachanan.10

Puntataqa pruebaychikyá allin otaq mana allin kawsasqantapas. Allin kasqanta yachas-paykichikqa *diaconopaqyá akllaychik. 11

Warmikunapas allin respetana warmikunayákachun, paykunaqa kachun amayá cuento qepichu, imamantapas controlakuspayá tukuyimapipas conanza kachunku. 12

Diaconokunaqa sapakamam huk warmiyoqlla kananku,

paykunaqa kasuchikunankum churinkunawanpas chaynataq wasinpi kaqkunawanpas.13

Diaconokuna allinta ruraspankuqa runakunapa allin reqsisqanmi kanku, chaynapimaswan conanzawanraq willakunku imaynam Jesucristoman iñisqankumanta.

Imaynam Diosman iñikusqanchikmanta

14 Prontom qam watukaykamuyta munachkani ichaqa kay cartatam qell-

qamuchkayki 15 sichum unaramuptiyqa imaynatam Diosman iñiqkunaqa

kikinkupura kawsanankumanta. Paykunaqa kawsaq Diospa wasin hinam kach-kanku, wasipa pilarnin hina kaspankum cheqap kaqta takyachichkanku. 16

Mayna

hatunmi Diosman iñinanchikpaq revelawasqanchikqa:Diosmi runayarurqa.Espiritu yanapaptinmi acusaqninkunata vencerqa.

1 TIMOTEO 2, 3



2111

Payqa angelkunapa qawasqanmi karqa.Llapallan nacionkunapim willakusqa karqa.Kay pachapi kaqkunapa iñisqanmi karqa.Hanaq pachapipas chaskisqam karqa.

Iñiyninku qepanchakuqkunamanta

4 1 Chuya Espiritum cheqaptapuni willawanchik tukupay punchawkunapiqa

wakinkuna iñiyninkuta qepanchakunankumanta, paykunaqa engañakuqespiritutaña kasukuspam demoniokunapa yachachikuyninkunataña chaskinqaku.2

Iskay uya llulla runakunatañam uyarinqaku, chay llullakunaqa huchallikusqan-kutapas manañam musyakunkuchu mana concienciayoq rikurirusqankurayku.3

Chayna runakunam harkakunqaku:—Ama casarakuychikchu, kay-wak mikuytaqa ama mikuychikchu —nispa.Diosmi lliw mikuykunataqa unancharqa payman agradecekuspa mikunanchikpaq.

Chaymi iñiqkunaqa cheqap kaqta yachasqanchikrayku imatapas mikuchwanchik.4

Diospa tukuy ima unanchasqanqa allinmi chaymi ima mikuytapas mana wischu-pakunanchikchu, chaytaqa Diosman agradecekuspam chaskikunanchik. 5

Diospapalabranman hina mañakuspa imallapas mikuykuyqa paypaq sapaqchasqañam.

Jesucristopa allin serviqninmanta

6 Kaykunata wawqe-paninchikkunaman yachachispaykiqa Jesucristotam allinta

servichkanki. Imapim conakunaykipaqmi qamqa ñawpaqmantaraq allin yachachisqakarqanki, chay yachasqaykitamá seguichkanki. 7

Amayá uyariychu mana valeq cuento-

kunataqa, aswanqa ejerciciota rurachkaq hinayá Diosman agradaqta ruray.8

Ejerciciotaruraptinchikqa cuerponchikmi kallpata hapin. Chaymantapas aswan allinraqmi Dios-pa agradonpaq rurayqa chaynapi kay pachapipas hinaspa hanaq pachapipas allintakawsananchikpaq. 9

Kaykunaqa cheqappunim chaymi lliw runakuna chaskinanku.10

Chayraykum ñakaristinpas llamkanchik wiñay kawsaq Diosninchikpi conakuspa.Payqa llapallanpa salvaqninmi ichaqa tukuy imamantapas llalliqtaqa iñiqkunallapam.

11 Kaykunata kamachispayá yachachiy. 12

Mozoraq kasqaykiraykuqa amayá piwan-pas despreciachikuychu, qamqa iñiqkunapa ejemplon kaspayá allinta reqsichikuyrimaynikipipas, portakuynikipipas, kuyakuynikipipas, iñiynikipipas chaynataqchuya sonqo kaynikipipas. 13

Ñoqa chayamunaykamayá Diospa palabranta leey hu-

ñunakuykunapi, yachachispaykiyá kallpanchay wawqe-paninchikkunata. 14 Amayáqonqaruychu *ancianokunapa mañapususqaykitaqa. Paykunaman Dios revelaykup-tinmi makinkuta hawaykiman churaykuspanku Diospa qosusqaykita willasurqanki.

15 Chaytaqa sonqoykipiyá allinta takyachiy, chaynapim llapallanku qawanqaku

imaynam aswan-aswan ñawpaqman risqaykita. 16 Chaynaqa cuidakuspayá allinta

yachachiy. Chaynata ruraspaykiqa mana allinkunamantam salvakunki, salvanki-taqmi uyarisuqnikikunatapas.

Iñiqkunawan imaynam kawsanamanta

51

Amayá qaqchaychu mayorniki señorkunataqa, paytaqa rimapayay taytay-kita hinayá, mozokunatañataq wawqekikunata hina. 2 Payayaqkunatapas

kuyakuywanyá rimapayay mamaykita hina. Sipaskunatapas rimapayay panikiku-nata hinayá ama hukmankunata piensaspa.

1 TIMOTEO 3-5



2112

3 Yanapaykuyá necesitaq viudakunatapas. 4

Sichu huk viudapa kanman wawanotaq willkanpas hinaspaqa paykunayá puntata yachachun wasinpi kaqkunapaqallin rurayta, tayta-mamanmanyá kuyakuywan kutichichun uywasqanmanta.Chayqa allinmi, Diosninchikqa chayna ruranatam munachkan. 5

Cheqap necesitaq

mana piyniyoq viudaqa Diosmanmi conakun hinaspam tuta-punchaw mañakun.6 Mana allinkunapi puriq viudam ichaqa wañusqa hinaña kachkan. 7

Yachachi-yá tukuy kaykunata chaynapi imamantapas ama anyachikunankupaq. 8

Pipasayllunkunata mana mantieneyta munaspanqa, tukuymanta llalliqtaqa wasinpiyachaqkunata mana mantienespanqa qepanchakurunñam iñisqantapas, payqaDiosman mana iñiq runakunamantapas peorraqmi rikurirun.

9 Listamanqa churay soqta chunka masnin watayoq viudakunallatayá, payku-

naqa kanan qosan wañukuptin mana yapakuqkunallam. 10 Paykunaqa allin ruraq

kasqankuraykum reqsichikunanku wawankunatapas allin uywasqankumanta,samaykachikuq kasqankumanta, iñiqmasinkunata humildadwan serviykusqanku-

manta, ñakariqkunata yanapaykusqankumanta hinaspa tukuy imapas allin ruraqkasqankumanta.

11 Kallpanpiraq kaq viudakunataqa amaraqyá listamanqa churaychu. Paykunaqa

Jesucristoman prometekusqankuta qonqaruspankum huktawan casarakuyta munan-manku. 12

Prometekusqankuta mana cumplispankum huchallikunmanku. 13 Mana

imapas rurananku kaptinmi wasin-wasin purinmanku, cuento qepi rikuriruspankumyanqakunaman chapukunmanku mana rimanakunata rimaspa. 14

Chaymi ñoqaqamunayman kallpanpiraq kaq viudakunaqa huktawan casarakuspan wawayoq kanan-kuta, wasinkupi ocupakunankuta chaynapi enemigowan ama kamichikunankupaq.15

Wakin viudakunaqa karunchakuruspankum *Satanastaña qatichkanku.16 Sichu iñikuq warmipa otaq qaripa kanman viudayaruq ayllunkuna hinap-

tinqa, paymi chay viudakunataqa yanapanan chaynapi huñunakuyninpi kaqiñiqkuna ama paykunawan sasachakunanpaq, chayna kaptinqa iñiqkunaqa yana-panqa cheqap necesitaqkunallatam.

17 Allin dirigeq *ancianokunataqa allinpaq hapispayá yanapaychik, tukuymanta

llalliqtaqa willakuqkunatawan yachachiqkunata. 18 Bibliam nin:

—Erapi trillachkaq bueyestaqa amam senqapankichikchu —nispa.Huklawpipas nichkantaqmi—Llamkaqqa pagontam chaskinan —nispa.19 Amayá caso preciopaqpas hapiychikchu huk runalla *ancianota tumpaptinqa,

uyarispaqa-uyariychik iskay kimsa testigopa nisqantayá. 20 Huchapi puriqkunata-

qa llapallankupa qayllanpiyá qaqchay chaynapi paykunapas manchakunankupaq.21

Dios Taytanchikpa, Señor Jesucristopa hinaspa akllasqan angelkunapa qay-llanpim kamachiki kay yachachisqaykunata cumplinaykipaq, amam imatapasrurankichu pimanpas sayapakuspaqa. 22

Manaraq sumaqta pruebachkaspaykiqaamayá pimanpas makikita churaychu dirigente kananpaq chaynapi paykunapahuchanwan ama huchallikunaykipaq. Qamqa kawsay chuya sonqollayá.

23 Ama yakullatañachu tomay, tomayqa as vinotawanyá chaylla-chaylla wiksa

nanaywan onqosqaykimanta.24 Manaraq juzgasqa kachkaptinkupas sutichallam wakin runakunapa huchanqa,

wakinkunapam ichaqa chaymantaña reqsichisqa kanqa. 25 Yachasqataqmi runapa

allin rurasqankunaqa, mana chaylla yacharuptinchikpas siemprem pipas yacharunqa.

1 TIMOTEO 5



2113

6 1 Servipakuqkunapas respetowanyá patronninkuta allinpaq hapichunku

chaynapi Diosninchikmanta hinaspa yachachisqanchikmanta ama hukman-ta rimanankupaq. 2

Sichu sirvientekunapa patronnin iñiqmasin kaptinqa amayáiñiqmasin kasqanraykuchu menospaq hapichun. Aswanqa allintaraqyá servichun-

ku chay patronqa iñiqmasin kasqanrayku hinaspa kuyay wawqen kasqanrayku.Kaykunata yachachispaykiyá kamachiy.

Imawanmi kusikunanchikmanta

3 Señorninchik Jesucristopa yachachikuyninkunata mana chaskispa hukmanku-

nata yachachiq runaqa hinaspa Diosmanta yachachiykunapa contranpi kaqkunaqa4

hatun tukuqmi, mana imapas yachaqmi hinaspa muspaypi hina rimakuspaatipanakuqmi, chayna atipanakuykunamantam mirarun envidianakuykuna,piñanakuykuna, kaminakuykuna hinaspa hukman piensaykuna, 5

chaymantammirarun millay pensamientoyoq runakunapa atipanakuynin, chayna runakunaqa

cheqap kaqtapas mana reqsispam piensanku: “Diosta servispayqa apuyarusaqmi”nispanku. 6

Arí, Diosta servispaqa qori-qollqeta hinam tarirunchik kapuqninchik-wan contentakuyta yachaspanchikqa. 7

Nacespanchikqa kay pachamanqa manamimatapas apamurqanchikchu, chaynataqmi wañukuspanchikpas imatapas manaapasunchu. 8

Pachanchikpas mikunanchikpas kaptinqa, chaywanyá contentaku-sun. 9

Apuyaylla munaqkunaqa tentachikuspam pantayllaman hinaspa mana valeqkaqkunallaman wichiykunku, chaykunaqa apakun llakillamanmi hinaspa wañuy-llamanmi. 10

Qollqella kuyayqa tukuy mana allin ruraykunapa mamanmi. Wakinrunakunapas qollqellata kuyaruspankum Diosman iñisqankumantapas karuncha-

kurunku hinaspam tuksikuchkaq hina llumpaysuta ñakarinku.Iñiqkunaqa soldado hina kasqanchikmanta

11 Qanmi ichaqa Diospa runan kanki, chaynaqa chay llapa mana allin ruray-

kunamanta ayqekuspayá imatapas allinta ruray, Diosta servispayá payllamanñahapipakuy kuyakuspa, pacienciakuspa hinaspa llampu sonqolla kaspa. 12

Allinpeleachkaq hinayá iñisqaykipi kallpanchakuy chaynapi wiñay kawsayta hay-panaykipaq. Chaypaqmi Dios qayasurqanki hinaptinmi iñisqaykimantapaswillakurqankiña achka testigokunapa qayllanpi. 13

Qamtam kamachimuykillapallan kawsachiq Diospa hinaspa Poncio Pilatopa ñawpaqninpi testimonia-

kuq Jesucristopa qayllanpi: 14 Señorninchik Jesucristo kutimunankamayá kaykamachimusqaykunata kasukuy ama huchallikuspa chaynapi ama pipas anya-sunaykipaq. 15

Paytam Dios rikurichimunqa munasqan tiempopi. Diosllam tukuyatiyniyoq kamachikuqqa, reykunapa Reyninqa hinaspa señorkunapa Señorninqa.16

Payllam mana wañuqqa, payqa mana asuykuy atina kanchaypim kawsa-kuchkan, paytaqa manam pi runapas rikurqachu nitaqmi rikuyta atinmanchu.Payllamá llumpay atiyniyoqqa, payllatayá yupaychasun wiña-wiñaypaq. Amen.

17 Llapa apukunatayá kamachiy ama alabakunankupaq hinaspa tukuruqlla

qori-qollqeman ama hapipakunankupaq, paykunaqa kawsaq Diosllamanyá ha-

pipakuchunku, payllam chaninninpiqa llapa imakunatapas kusikunanchikpaqqowanchik. 18 Allinkuna ruraypiyá apuqa kachunku, mana imayoqkunamanyá

kusikuywan qochunku. 19 Chaynapim llapa imankunapas hamuq tiempokunapi

kapunqa hinaspam cheqap wiñay kawsayta haypanqaku.

1 TIMOTEO 6



2114


20 Timoteo, imam yachasqaykikunatayá sonqoykipi takyachiy, amayá uya-

riychu mana respetowan yanqapas-yanqa rimaqkunataqa nitaq iñisqanchikpa

contranpi: “Ñoqaykuqa yachaywanmi rimaniku” nispa yanqa rimaqkunatapas.21 Chayna yachaq tukuq runakunata qatispankum wakin iñiqkunapas Diosmanta

karunchakururqaku.Diosninchikyá tukuy imapi favorecesunkichik.

1 TIMOTEO 6



2115


1 1-2 Kuyasqay Timoteo, Diospa munasqanman hinam ñoqa Pablota Jesucristo aklla-

warqa *apostolnin kaspa paymanta willakamunaypaq. Diosmi prometewarqanchik

Cristo Jesusman iñikuspanchik paywan kawsananchikpaq chaymi Dios TaytanchiktawanSeñorninchik Cristo Jesusta mañakuchkani qamta favorecesuspayki llakipayarisunayki-paq hinaspa hawkallata kawsachisunaykipaq. Qamqariki churiy hinam kanki.

Mana manchakuspa willakunamanta

3 Tuta-punchawmi qanmanta yuyarispay mañakuyniypi Diosman graciasta qoni.

Paytam chuya sonqolla servichkani ñawpaq abueloykuna hina. 4 Rakinakuptinchik waqas-

qaykita yuyarispaymi munani qanwan tupaykuspay llumpay kusikuyta. 5 Yuyachkanim

cheqaptapuni Diosman iñisqaykita. Ñawpaqmantaraqmi iñikurqa abuelayki Loidawan

mamayki Euniceqa chaymi conakuchkani qampas chayna iñiyniyoq kasqaykimanta.6 Makiyta hawaykiman churaykuspay mañakuptiymi Dios atiyta qosurqanki. Chay atiy

qosusqaykitaqa amayá wañurachiychu. 7 Diosqa Espirituntaqa qowarqanchik manam

manchakunanchikpaqchu aswanqa atiywan, kuyakuywan hinaspa allinta qawakuspakawsananchikpaqmi. 8

Chaynaqa amayá penqakuychu Señorninchikmanta willakuytaqanitaq payrayku preso kasqaymantapas. Aswanqa Jesucristomanta allin noticiaraykuyá ñoqahina ñakariy Diospa kallpa qosusqaykiman hina. 9

Diosmi salvawarqanchik hinaspam qa-yawarqanchik payllapaqña kawsananchikpaq, manam imapas allin rurasqanchikraykuchuaswanqa munasqanman hinallam, payqa kay pachatapas manaraq unanchachkaspanmiCristo Jesusrayku favorecewarqanchik. 10

Favorecewasqanchiktam kunan qawaykachiwan-chik salvawaqninchik Jesucristopa hamusqanwan. Paymi wiñaypaq wañunanchikmantalibraykuwaspanchik allin noti- cianwan yachaykachiwanchik wiñaypaq.

TIMOTEOMAN APOSTOLPABLOPA ISKAY KAQ CARTASQANPablopa qellqasqan kay iskay kaq cartapas punta cartan hinam.Kay cartaqa kimsa parteman rakisqam kanman:Punta kaq partem willakun Timoteo ancha kuyakuq hinaspa ancha iñiyniyoq kasqan-

rayku Diosman Pablopa agradecekusqanmanta, willakuntaqmi Jesucristopa allin soldadonhina Timoteopa takyananmantapas (1:1-2:13).

Iskay kaq parteñataqmi willakun Diospa serviqnin kananmanta, willakuntaqmi tu-kupay punchawkunamantapas chaynataq tukuykunanpaq yachachikuykunamantapas(2:14-4:5).

Kimsa kaq parteñataqmi willakun Pablopa imaynam tarikusqanmanta, paymi mañakunTimoteo watukuykuqnin rinanta (4:6-22).



2116

11 Diosmi akllaykuwarqa Jesucristomanta allin noticiata willakunaypaq hinaspa

*apostolnin kaspay yachachinaypaq. 12 Chayraykum kaynataña ñakarini, aswanqa

piman iñisqayta yachakuspaymi mana penqakunichu. Payqa atiyniyoq kasqanray-kum Jesucristo kutimunankama waqaychaykunqa payman qosqay almallayta.

13 Chay cheqap yachachisqaykunaman hina yachachispayá iñiyniyoq kaspa ku-yakuywan kawsay. 14

Ñoqanchikpi kawsaq Chuya Espiritupa yanapakuyninwanyáyachachisqayta sumaqta waqaychay.

15 Yachasqaykipi hinapas Asia lawmanta kaqkunaqa llapallanmi saqeruwan, sa-

qeruwantaqmi paykunapa llaqtamasin Figelowan Hermogenespas. 16 Sonqoytaqa

Oniseforollañam achka kutipi tiyaykachirqa, chayraykuyá wasinpi kaqkunamantaSeñorninchik llakipayarikuchun. Preso kaptiypas mana penqakuspanmi. 17

Romallaqtaman hamuspan sasallawanña maskaykuwarqa tariwanankama. 18

Señornin-chikyá kutimuspan kuyapayarikuchun paymanta. Yachasqaykipi hinapas payqaEfeso llaqtapim anchallataña yanapawarqa.

Soldado hina kanamanta

2 1 Timoteo, qamqa churiy hinam kanki, kallpanchakuyá Cristo Jesuspa fa-

vorninwan. 2 Achka runakunapa qayllanpi uyariwasqaykitayá yachachiy

conanzayoq runakunaman chaynapi paykunapas hukkunaman yachachinankupaq.3

Jesucristopa allin soldadon hinayá ñakariy. 4 Soldadoqa manam sapaq

ruraymanqa chapukunchu aswanqa kamachiqnin agradayllatam munan. 5 Kall-

paqpas premiota chaskinanpaqqa pukllaypa reglamentonman hinam kallpanan.6

Chakrapi llamkaqqa paymi puntata cosechata chaskinan. 7 Kay nisqaykunapi

yuyaymanaptikiqa Señorninchikmi lliwta entiendechisunki.8 Amayá qonqaruychu Jesucristotaqa, imaynam kawsarimusqantaqa hinaspa Rey Da-

vidpa miraynin kasqantaqa. Kay allin noticiatam willakuni, 9 chayraykumá aguantani

ñakariykunata. Runa wañuchiqtapas hina cadenawaptinkupas Diospa palabranqa manamcadenasqachu kachkan. 10

Chayraykum tukuyta ñakarichkani Diospa akllasqankunapaqchaynapi Cristo Jesusnintakama salvakuspa Dioswan wiñaypaq kawsanankupaq.

11 Kaykunaqa cheqapmi:

Jesucristowan wañuspaqa paywanmi kawsakusun. 12 Pacienciawan ñakarispaqa paywanmi gobiernasun.

Payta negaruspaqa, paypa negasqantaqmi kasun. 13 Mana conakuna kachkaptinchikpas

payqa conakunapaqmi.Diosninchikqa mana iskay kimsa rimaqmi.

Diospaq allin llamkaqmanta

14 Yuyarichispayá iñiqkunata kamachiy Diospa qayllanpi ama atipanakunankupaq.

Chayna mana valeqkunata rimaspankuqa uyariqninkunatam iskayrayachinman-ku. 15

Kallpanchakuyá Diospa chaskisqan kanaykipaq, allin llamkaq hinayá mana

imamantapas penqakuspa Diospa cheqap palabranta allinta yachachiy.16

Amayá cha-pukuychu mana respetowan yanqapas-yanqa rimaykunamanqa. Chayna rimaqkunaqaaswan-aswanmi Diosmanta karunchakunku. 17

Chayna runakunapa yachachikuyninqamirarun ismupakuy onqoy hinaraqmi, chayna yachachiqkunam kachkan Himeneowan

2 TIMOTEO 1, 2



2117

Fileto. 18 Paykunam cheqapmanta pantarunku: “Wañuqkunaqa ñam kawsarirunkuña”

nispa. Chaynapim wakin iñiqkunatapas pantachichkanku. 19 Diosmi ichaqa mana ku-

yuriq cimientota hina churarqa kay pachapi, chaypim nichkan kaynata:—Señorqa reqsinmi pim paypa kasqantaqa, chaynaqa Señorman hapipakuqku-

naqa suchurikuchunyá mana allin ruraykunamantaqa —nispa.20 Hatun wasipiqa imakunapas manam qori-qollqellamantachu tarikun,

aswanqa kachkanmi kullumanta allpamantapas, wakinqa allin kaqkunapiservikunanpaqmi, wakinñataqmi sapa punchaw qanrachanapaq. 21

Chaynamñoqanchikpas Señorninchikpa allin utilizasqan kananchikpaqqa imapas manaallin yachachikuykunamanta ayqenanchik. Diosllapaqña sapaqchakuspam listo-llaña kasunchik payta agradaspa imatapas allinta rurananchikpaq.

22 Jovenkunapa munapayasqanmanta ayqekuspayá allin kaqkunata ruray, Dios-

pi conakuspa hinaspa kuyakuyniyoq kaspayá hawkalla kawsay. Chaynatamákawsanki Señorninchikta limpio sonqolla yupaychaqkunapiwan kuska. 23

Amayá

chapukuychu runakunapa yanqa atipanakusqanmanqa. Yachasqaykipi hinapaschaykunaqa peleollapim tukun. 24

Señor serviqqa manam peleollapichu purinan,aswanqa llapallanwanmi allinlla kanan, payqa kanan allin yachachikuqmi hi-naspa mana sientikuqmi. 25

Llampu sonqolla kaspanmi contranpi kaqkunatapasyachaykachinan. Icharaqpas chaynapi paykunata Dios wanaykachinman cheqappalabranta reqsinankupaq 26

hinaspa chaynapi pantaypi kasqankuta reqsikus-panku diablopa pantachikuyninmanta lluptinankupaq. *Satanasmi paykunataqapresocharurqa munayninman hinaña purinankupaq.

Tukupay tiempopi runakunaqa imaynam kanankumanta

31

Yachanaykim tukupay tiempokunaqa sasallaña kananmanta. 2 Runaku-

nam kanqaku kikillanpaq munaqkuna, qollqella kuyaqkuna, hatun tukuspaalabakuqkuna, Dios insultaqkuna, mama-taytanku mana kasuqkuna, manareqsikuqkuna, huchallapi purikuqkuna, 3

mana kuyakuqkuna, mana pampachaymunaqkuna, runakunapa contranpi rimaqkuna, mana controlakuqkuna, manallakipayakuqkuna, allin kaqkunapa contranpi kaqkuna, 4

runamasin traicionaq-kuna, loco hina ruraqkuna, hatun tukuqkuna hinaspa Dios yupaychayta qepamanchuraspanku kikinkupa munasqallanpi purikuqkuna. 5

Yanqallam Diosta serviqtukunqaku, aswanqa sonqonkuwanqa manam creenqakuchu.

Chayna runakunamanqa amayá hukllawakuychu. 6 Chayna runakunaqa wasin-wa-sin purispam engañanku huchasapa warmikunata. Chay warmikunaqa tukuy rikchaqmunapayaykunapa intusqanmi kachkanku. 7

Mosoq yachachikuykunata yachaytamunaspapas chay warmikunaqa manam entiendenkuchu cheqap yachachikuykuna-taqa. 8

Janeswan Jambresmi Moisespa contranpi karqaku, chaynam kay runakunapascheqap yachachikuykunapa contranpi kachkanku. Mana allin pensamientoyoq kaspaJesucristoman mana iñisqankuraykum Diospa mana chaskisqan kachkanku. 9

Yacha-chisqankuqa manam llumpaytaqa wiñanqachu, lliwmi cuentata qokurunqaku yanqayachachikuq kasqankumanta, Chaynamá pasakurqa Janeswan Jambreswanpas.

Tukuykunanpaq Pablopa kunasqanmanta10

Qanmi ichaqa yacharunki yachachikuyniyta, imaynam kawsasqayta, imam mu-nasqayta, pimanmi iñisqayta, pacienciakuq kasqayta, kuyakuq kasqayta, upallalla

2 TIMOTEO 2, 3



2118

ñakarisqayta, 11 perseguisqa kasqayta hinaspa ñakarisqayta. Yachankitaqmi Antio-

quia llaqtapi, Iconio llaqtapi hinaspa Listra llaqtapi runakunapa qatikachasqankaspay ñakarisqaytapas, aswanqa Señormi tukuy chaykunamanta libraykuwarqa.12

Arí, Cristo Jesuspa agradonpaq kawsakuy munaqqa Cristorayku ñakarichisqam

kanqa.13

Mana allin runakunawan engañaq runakunam ichaqa aswan mana allin-manraq chayanqaku, pantachispankum paykunapas pantachisqa kanqaku.14

Qamyá ichaqa qaqa hina sayaspa yachasqaykikunata umaykiman churay,qamqariki yachankim pikunam yachachisusqaykitaqa. 15

Qamqa warma kasqayki-mantaraqmi Bibliapi yachachikuykunataqa yacharqanki, kay yachasqaykikunamCristo Jesusman iñispa salvakunaykipaq servisunki. 16

Bibliapi llapallan qellqasqa kaq-kunaqa Diospa Espiritunpa qosqanmi, allinmi yachachiwananchikpaq, faltanchikkunaqawachiwananchikpaq, pantaypi puriptinchikpas allin ñanman kutirichiwananchik-paq hinaspa imaynam allin kawsakuy yachachiwananchikpaq 17

chaynapi Diosparunankunaqa yachayniyoq kaspa tukuy allinkunata rurananchikpaq.

Diospa palabran willakunamanta

4 1 Cristo Jesusmi wañuqkunatapas hinaspa kawsaqkunatapas juzgaspa

gobiernananpaq hamunqa, paypa hinaspa Dios Taytanchikpa qayllanpim ka-machiki: 2

Diospa palabrantayá willakuy allin tiempopipas chaynataq mana allintiempopipas, runakunatapas faltanta qawachispayá qaqchay, kallpanchay hinaspatukuy pacienciawan yachaykachiy. 3

Chayamunqam tiempokuna allin yachachi-kuykunataqa manaña chaskinankupaq, paykunaqa achkallaña yachachikuqkunatahuñukuruspam munasqallankuta uyarinqaku. 4

Cheqap kaq yachachikuyku-

namanta karunchakuruspankum imaymana rikchaq cuentokunataña allinpaqhapinqaku. 5 Qamyá ichaqa allinta tukuy tiempo piensay, ñakariykunata aguan-

taspaykiyá Cristomanta willakuy, imam ruranaykitaqa cumpliyá.6

Ñoqapaqa ñam wañukunay chayaykamuchkanña, wañurachiwaptinkuqaripukusaqñam. 7

Allin peleachkaq hinam llapa mana allinkunata venceruni, ga-nanakuypi kallpachkaq hinam chayaruniña maymi chayanayman, manataqmikachakuykurqanichu iñisqaymantaqa. 8

Chayraykum allin kawsakusqaymantapremioy suyawachkan hanaq pachapi, chaytaqa allin arreglo ruraq Señornin-chikmi kutimuspan qowanqa, manataqmi ñoqallamanchu aswanqa kuyakuywanpaypa kutimunanta suyaqkunamanwanmi.

Timoteoman imam kunasqanmanta

9 Imaynata ruraspaykipas hamuyá qawaykuqniy. 10

Demas sutiyoq wawqepaskay mundopi kaqkunata akllakuykuspanmi saqeruwaspan ripukun Tesalonicallaqtaman. Wawqenchik Crescenteñataqmi pasan Galacia lawman, wawqenchikTitoñataqmi pasan Dalmacia lawman. 11

Wawqenchik Lucasllañam ñoqawanqakachkan. Marcoswanyá hamuychik, yanapawananpaqmi paytaqa munachkani.12

Tiquicotapas Efeso llaqtamanmi kacharuni. 13 Hamuspaykiqa aparikamuwayá

capayta, chaytaqa Troas llaqtapim saqepakamurqani Carpopa wasinpi, apamuway-

taqyá libroykunatapas, yanqataq qonqaramuwaq qalaspi qellqasqa libroykunata.14 Herrero Ale jandrom tukuy mana allinta rurawarqa, Señorninchikmi paganqa

rurasqanman hina. 15 Qampas paymantayá cuidakuy, payqariki yachachisqan-

chikpa contranpim rikurirun.

2 TIMOTEO 3, 4



2120


1 1 Ñoqa Pablom Diospa serviqnin hinaspa Jesucristopa *apostolnin kani.

Paymi kamachiwarqa Diospa akllasqankunata iñichinaypaq chaynapi Dios-

man cheqap agradayta yachanankupaq 2 hinaspa wiñay kawsay conanzawanñasuyanankupaq. Chaytaqa mana llullakuq Diosmi prometekurqaña una-unay ñaw-paqmantaraq. 3

Chaytam munasqan tiempokunapi salvaqninchik Dios kikinmantayachachiwarqanchik, ñoqatam kamachiwarqa chaykunamanta willakunaypaq.

4 Tito, kay cartataqa qellqamuchkayki iñiqmasiy kasqaykiraykum, qamqariki

cheqap churiy hinam kanki. Dios Taytanchiktawan salvaqninchik Jesucristotammañakuchkani favorecesuspayki hawkallata kawsachisunaykipaq.

Creta lawpi Titopa llamkananmanta

5 Yachasqaykipi hinapas Creta lawpim qamtaqa saqemurqayki mana ruray tukusqakaqkunata tukunaykipaq hinaspa sapa llaqtapi iñiqkunapa huñunakusqankupi *ancia-

nokunata churanaykipaq. 6 Ancianokunaqa kanan mana pipapas penqananmi hinaspa

chullalla warmiyoqmi, churinkunapas kanan Jesucristopi iñispa mana pipapas penqa-nanmi hinaspa kasukuqkunam. 7

Iñiqkunawan cuentallikuq runaqa Diospa mayordomonkasqanraykum kanan pipapas imamantapas mana penqanan, payqa kanan manamhatun tukuqchu, manam piñakuruqchu, manam tomaykunapi purikuqchu, manampiwanpas peleaqchu nitaq qollqella kuyaqchu. 8

Payqa kanan wasinpi samaykachikuq-mi, allin kaqkunata kuyaqmi, allin piensaqmi, allin ruraqmi, Diosllapaqña kawsaqmihinaspa kikintapuni controlakuqmi. 9

Payqa waqaychananmi chaskisqa cheqapyachachikuykunatapas chaynapi wakinkunatapas allin kaqkunata yachachispa kallpan-chananpaq hinaspa chay yachachikuypa contranpi rimaqkunatapas upallachinanpaq.

TITOMAN APOSTOLPABLOPA CARTASQAN

Titoqa karqa manam judio casta runachu ichaqa paypas iñikurqam Señor Jesucristoman,Pablopa puriqmasin kaptinmi payta saqerurqa Creta sutiyoq islapi chaynapi iñiqkunapakamachiqninkunata churananpaq. Pablom kay cartata payman qellqarqa chaynapi chaykamachikuq churasqankunata conse jananpaq.

Kay cartaqa tawa parteman rakisqam kanman:

Punta kaq partem willakun iñiqkunapa michiqnin imaynam kanankumanta hinaspa imakunamruranankumanta, willakuntaqmi Jesucristoman iñiqkunaqa imaynam kawsananmantapas (1).Iskay kaq parteñataqmi willakun Cristoman iñiqkunata imaynam anyananmanta (2).Kimsa kaq parteñataqmi willakun llapallan iñiqkunapa imam ruranankumanta (3:1-11).Tawa kaq parteñataqmi willakun cartapa tukuyninmanta (3:12-15).



2122

15 Tukuy kaykunata kamachispaykiyá yachachiy hinaspa kallpanchay, anyay-

taqyá mana kasukuqkunatapas. Amayá qamqa piwanpas despreciachikuychu.

Iñiqkunapa imam rurananmanta

31

Paykunataqa yuyarichiytaqyá gobiernomanwan autoridadkunamansu jetakunankupaq, paykunata kasukuspayá imapas allinkuna rurayta muna-chunku. 2

Amayá pimantapas mana allintaqa rimachunkuchu nitaq peleollapipaspurichunkuchu, paykunaqa kuyakuq kaspayá llampu sonqo kasqankuta ima ru-rasqankupipas qawachikuchunku llapallan runakunaman.

3 Ñawpaqtaqa ñoqanchikpas karqanchik mana yuyayniyoqmi hinaspa mana

kasukuqmi, pantaypi kaspam mana allin munapayaykunapa hinaspa tukuy imay-mana viciokunapa apasqan karqanchik. Mana allinllapi piensaspam envidiakuspakawsarqanchik, cheqnichikuspam kikinchikpura cheqninakurqanchik. 4

Aswan-qa salvaqninchik Diosmi sumaq sonqo kaynintawan runakunapaq kuyakuyninta

reqsichiwarqanchik. 5 Payqa salvawarqanchik manam allinkuna rurasqanchik-raykuchu ichaqa kuyapayawaspallanchikmi. Chuya Espiritum huchanchikmantamayllaykuwaspanchik mosoqmanta nacechiwarqanchik hinaspam mosoq runata-ña rurawarqanchik. 6

Salvawaqninchik Jesucristoraykum tallichkaq hina ChuyaEspirituta chaninninpi Dios qowarqanchik. 7

Favorecewaspallanchikmi payqamana huchayoqta hinaña chaskiykuwanchik chaynapi conanzawan suyasqan-chik wiñay kawsayta chaskinanchikpaq.

8 Cheqapmi kayqa chaymi aswanraq yachachinaykita munani chaynapi Dios-

man iñiqkuna imapas allin ruraykunallapi kanankupaq. Kayqa mayna sumaqmi

hinaspa runakunapa allinninpaqmi.9

Qamyá ichaqa karunchakuy mana valeq ati-panakuykunamanta, ñawpaq abuelokunapa sutin yachaymanta hinaspa leyraykuatipanakuspa piñanakuykunamanta, chaykunaqa mana imapaq valeqmi.

10 Iñiqkunata umachaspa rakinachiq runataqa iskay kimsakama anyaykuspayá

qarqoruy. 11 Chay runaqa pantayman urmaykuspanmi huchallikuchkan, payqa

yachakuchkanmi castiganapaqña kasqanta.

Titoman imam kunasqanmanta

12 Artemasta otaq Tiquicota qanman kachamuptiyqa Nicopolis llaqtapi tupanan-

chikpaqmi utqamunki. Chaypim para tiempopi samayta piensachkani. 13 Abogado

Zenastaqa Apolostawanyá yanapaykuy tukuy atisqaykiwan chaynapi via jenkupimana imapas pisinanpaq. 14

Iñiqmasinchikkunapas yachachunkuyá allinkunataruraspa necesitaqkuna yanapaykuyta chaynapi rurasqankunawan allin ruruchkaqhina kanankupaq.


15 Llapallan ñoqawan kaqkunam saludota apachimusunki. Saludaykapu-

wayá kuyaqninchik iñiqmasinchikkunatapas. Diosninchikyá tukuy imapifavorecesunkichik.

TITO 2, 3



2123


1 Kuyasqay llamkaqmasiyku Filemon, Cristo Jesusrayku preso kaq ñoqa Pablom

iñiqmasinchik Timoteopiwan cartamuykiku. 2 Kay cartaqa paninchik Apiapaq-

mi, soldado hina peleaqmasinchik Arquipopaqmi hinaspa wasikipi huñunakuqllapallan iñiqkunapaqmi. 3

Dios Taytanchiktawan Señorninchik Jesucristotam ma-

ñakuchkani qamta favorecesunaykipaq hinaspa hawkallata kawsachisunaykipaq.

Filemonpa kuyakuyninmantawan iñiyninmanta

4 Diosta mañakuspaymi tukuy tiempo qanmanta graciasta qoni. 5

UyarinimSeñorninchik Jesuspi aswan conakusqaykimanta hinaspa llapallan iñiq-masinchikkuna kuyasqaykimanta. 6

Diostam mañakuchkani iñisqaykimantawakinkunaman willakuptiki Cristorayku tukuy ima allin kapuwasqanchikmantasumaqta yachanankupaq. 7

Wawqelláy, kuyakuqllaña kasqaykiwanmi hinaspa iñiq-masinchikkunapa sonqon tiyaykachisqaykiwanmi kusikuspay kallpanchakuchkani.

Onesimopaq Pablo mañakusqanmanta

8 Cristopa *apostolnin kasqayraykum derechoyoq kani qamta kamachinaypaq.

9 Chaywanpas ñoqa Pabloqa machuña kaspaymi hinaspa Jesucristorayku preso

kunan kaspaymi kuyakuywan ruegakamuyki 10 Onesimopaq. Paytaqa carcelpi

kaspaymi iñichirqani, chayraykum payqa churiy hina.11

Ñawpaqtaqa mana imapaq valeqmi karqa, kunanmi ichaqa iskayninchikpaqvaleqña. 12

Chaymi kuyasqayrayku kutichimuchkayki. 13 Munaymanmi ñoqawan-

ña kananta chaynapi Cristomanta allin noticiata willakusqayrayku preso kasqaypiqampa rantikipi yanapaykuwananpaq. 14

Ichaqa manam imatapas ruraymanchumanaraq qamta tapuchkaspayqa chaynapi allin rurasqaykiqa mana obligasqa kaspasonqoykimanta kananpaq. 15

Ichapas chaypaq Onesimoqa qanmanta karunchakurur-

FILEMONMAN APOSTOLPABLOPA CARTASQAN

Apostol Pablo preso kachkaptinmi patronninmanta lluptikuq Onesimo sutiyoq sirvientepaywan tuparurqa. Jesucristomanta willakusqanta uyarispanmi paypas iñikuykurqa hinaspamPablotaña servirqa. Pablopa yanapaqnin kachkaspanpas Roma llaqtayoq runakunapa leynin-man hinaqa patronninmanmi kutichipunan karqa. Onesimopa patronnin Filemonqa karqaCristoman iñikuqñam. Payqa karqa Colosas llaqtapi yachaq iñiqkuna ukupi ancha reqsisqa

runam. Payqa Pablowan ancha reqsinakuqmi karqa. Onesimota kutichinanpaq tantearuspanmipayta kacharqa patronninman cartayoqta. Chay cartapim mañakurqa allinllaña chaskiyku-nanpaq ichaqa amaña sirvienteta hinañachu aswanqa Cristopi kuyasqan wawqenta hinaña.



2124

qa chaynapi kutimuspan wiñaypaqña qanwan kananpaq. 16 Payqa kanqa manam

sirviente hinañachu, aswanqa kuyasqayki wawqe hinañam. Ñoqapas wawqeytahinam kuyani, chaynaqa qamqa astawanraqmi kuyanayki, manam runamasinchikkasqanraykullachu aswanqa Señorninchikpi iñiqmasinchik kasqanraykum.

17 Iñiqmasikipaq hapiwaspaykiqa paytapas ñoqata hinayá chaskiykuy.

18 Ichaimapipas piñachisurqanki otaq manukusurqankipas hinaptinqa ñoqapa cuentay-

manyá churaykuy. 19 Ñoqa Pablom kikiypuni qellqamuchkayki “Pagapusqaykim”

nispay, allinlla rimaypiqa qampas debewankim salvasqa kasqaykimanta-qa. 20

Chaynaqa wawqelláy, Señorninchikman iñiqmasiy kasqaykiraykuyákay valekusqayta arí niykullaway. Sonqoytayá tiyaykachiy Cristopi wawqeykachkaspaykiqa.

21 Qellqamuchkaykiqa kasukunaykita hinaspa kay nimusqaykunamantapas

aswanraq ruranaykita yachaspaymi. 22 Señorta mañapuwasqaykichikray-

kum conakuchkani qamkuna watukaykamuyta, wasikipi samakunaypaqyá

allichaykapuway.


23 Cristorayku presomasiy Epafrasmi saludamusunki, 24

saludamusunkitaqmiwillakuqmasiy Marcospas, Aristarcopas, Demaspas hinaspa Lucaspas.

25 Señorninchik Jesucristoyá qamkunata favorecesunkichik.

FILEMON



2125

Churintakama Diospa rimapayawasqanchikmanta

1 1 Ñawpaq tiempokunapim achka kutita willakuqnin kunawan imaymana formapi

abuelonchikkunaman Dios rimapayarqa. 2 Kay tukupay punchawkunapiña-

taqmi Churinwanña rimapayawarqanchik. Paytam Dios churarqa tukuy imakunata

heredananpaq. Paywantaqmi cielokunapi kaqkunatapas chaynataq kay pachapi kaq-kunatapas rurarqa. 3 Paymi Diospa rikchaynin kasqanrayku qawachiwanchik Diospa

kanchariyninta. Paymi atiyninwan kamachispan tukuy imakunata takyachin. Payqahuchanchikkunata mayllaykuspanmi Diospa alleqlawninpi tiyaykurqa.

Diospa Churinqa angelkunamantapas aswan munayniyoqraq kasqanmanta

4 Diospa Churinqa admirakuypaq sutita herenciapi chaskisqanraykum angel-

kunamantapas aswan munayniyoqraq. 5 ¿Mayqannin angeltataq Diosqa nirqa:

—Qanmi Churiy kanki, kunanmi ñoqa Taytayki kani —nispa?Nirqataqmi:—Ñoqam paypaq kasaq Taytan. Payñataqmi ñoqapaq kanqa Churiy —nispapas.6

Piwi Churinta kay pachaman kachamuspanmi nirqa:

HEBREOKUNAMAN CARTAKay cartapi qellqasqaman hinaqa kay cartaqa qellqasqa karqa judio runakuna kachkaspa

Cristoman iñiqkunapaqmi. Paykunam runakunapa cheqnisqan kaspanku umachasqa karqa-ku Cristopi iñiyninkuta qepanchakuspa ñawpa iñiyninkuman hinaspa costumbrenkumankutirikunankupaq. Chayraykum kay cartaqa qellqasqa karqa mana chaynata ruranankupaq.

Kay cartaqa pusaq parteman rakisqam kanman:Punta kaq partem willakun tukuymantapas llalliqtaqa Jesucristontakama Tayta Dios ri-

mapayawasqanchikmanta (1:1-3).Iskay kaq parteñataqmi willakun Jesusqa Diospa churin kachkaspanpas kasukuq kasqanmanta.

Payqa Diosmanta willakuqkunamantapas hinaspa angelkunamantapas aswan hatunmi (1:4-2:18).Kimsa kaq parteñataqmi willakun Jesucristoqa Moisesmantapas chaynataq Josueymanta-

pas aswan hatunraq kasqanmanta (3:1-4:13).Tawa kaq parteñataqmi willakun ñawpaq sacerdotekunapa jefenmantapas Jesucristoqa

aswan hatunraq kasqanmanta (4:14-7:28).Pichqa kaq parteñataqmi willakun Jesucristontakama Tayta Diospa contrato rurasqan-

manta (8:1-9:28).Soqta kaq parteñataqmi willakun Jesucristopa wañusqallanwan huchakunaqa pampa-

chasqa kasqanmanta (10:1-31).Qanchis kaq parteñataqmi willakun ñawpaq Israel runakunapa iñiyninmanta, willakun-

taqmi Cristoman iñiqkunaqa wañunankukama iñiniyoq kanankumantapas (11-12).Pusaq kaq parteñataqmi willakun imaynam Diosta agradanamanta hinaspa tukuykunan-

paq saludokunamanta (13).



2126

—Diospa llapallan angelninkunaqa paytayá adorachunku —nispa.

7 Angelkunamantañataqmi nin:

Diosqa angelninkunatam wayrata hina ruran,serviqninkunatañataqmi ninapa rupariyninta hina ruran.

8 Churinmantañataqmi nin:

Diosnilláy,qamqa wiña-wiñaypaqmi gobiernanki.Allin arregloman hinam gobiernanki.

9 Qamqa allin kaqtam kuyarqanki.Mana allin ruraytañataqmi cheqninki.

Chayraykum Diospas akllasurqanki.Qampa Diosnikim akllasurqanki.Wakinmantapas qam kaqtaraqmikusikuywan huntaykusurqanki.Miski asnaq aceitewan tallichkaq hinamkusikuywan huntaykusurqanki.

10 Nirqataqmi:

Señor, qallariyninpim kay pachata cimientarqanki.Cielokunatam atiynikiwan unancharqanki. 11 Chaykuna puchukaruptinpas

takyankim qamqa.Lliwmi pacha hina mawkayarunqa.

12 Pachata hinam patararunki qamqa.Mudachichkaq hinam mudarachinki qamqa.Qanmi ichaqa hina kaqlla kanki.Mana tukuq watayoqmi kanki.

13 Diosqa manataqmi haykappas angelninkunataqa mayqannintapas nirqachu:

Enemigoykikunata vencenaykamayá*alleqniypi tiyaykuy.Enemigoykikunata saruchinaykamayáalleqniypi tiyaykuy.

14 Llapallan angelkunaqa Dios serviq espiritukunam, paykunaqa salvakunanku-

paq kaqkunata servinankupaqmi kachamusqa kachkanku.

Jesustaqa manapunim qepanchakunachu

2 1 Chayraykum uyarisqanchikkunataqa hatun yuyaywan kasukunanchik chaynapi

amapuni pantarunapaq. 2 Angelkunawan Diospa willachimusqanqa ancha-an-

HEBREOS 1, 2



2127

cha valorniyoqmi karqa, chayraykum huchallikuspa mana kasukuq runakunatapasDiosqa derechonpi castigarqa. 3

Chaynaqa ñoqanchikpas ¿imaynataq lluptichwanchiksalvawananchikpaq Diospa hatu-hatun willakuyninta yanqapaq hapispaqa? Chaysalvacionmantaqa Señormi puntata willakurqa hinaptinmi uya riqninkunapas cheqap

kasqanpaq segurawarqanchik. 4 Diospas segurawarqanchikmi atiyninwan hinaspatukuy rikchaq admirakuypaq *milagrokunawan. Segurawanchiktaqmi munasqanmanhina tukuy kay pachapi iñiqkunaman Chuya Espiritunta qowasqanchikwanpas.

Salvaqninchikpa runayarusqanmanta

5 Nisqaypi hinapas kay pacha mosoqyachisqa kaptinqa manam angelkunawan-

chu gobiernachinqa, 6 chayraykum Bibliapi huk kaqnin kaynata nirqa:

¿Piraqtaq runaqa paymantaraq piensanaykipaq?

¿Pitaqsi mirayninpas paykunata yuyanaykipaq? 7 Runataqa rurarqankiangelkunamantapas tumpaniraq menostamriki.Coronawan churaq hinampaytaqa respetana runataraq ruraykullanki.Coronawan churaq hinampaytaqa ancha reqsisqallataña ruraykullanki.Rurasqaykikunapim payta gobiernaykachirqanki.

8 Tukuylla imapapas hawanpimya churaykurqanki.

Chaynata ruraspanmi mana imatapas puchuspan tukuy imata Dios paywanvencerachirqa. Chaywanpas tukuy ima vencerachisqantaqa manaraqmi rikun-chikraqchu. 9

Jesustam ichaqa rikunchik, paytaqa angelkunamantapas tumpamenospaqraqmi Dios rurarurqa, ñakarispa wañusqanraykum paytaqa coronasqa-ta hinaña hinaspa kanchariywan hatunchasqataña qawachkanchik. RunakunataDios favoreceptinmi Jesusqa llapallanpa rantinpi wañurqa.

10 Diosmi tukuy imataqa unancharqa, hina paytaqmi chaykunamantaqa nana-

chikunpas. Paymi hanaq pachaman achkaq churinkunata pusayta munarqa. Chaychurinkuna salvaqtam ñakarisqanwan mana imapapas pisisqanta rurarqa. 11

Dios-

llapaqña runakunata sapaqchaq Jesuspas chaynataq sapaqchasqan runakunapasDios Taytallamantam. Chayraykum Jesuspas mana penqakunchu sapaqchasqan-kunataqa wawqenwan sutichayta. 12

Salmos libropim nichkan:

Qamllamantam wawqeykunamanñoqallayqariki willakullasaqpas.Qamllatañam alaballasaqñoqallayqariki huñunakuypipas.

13 Huklawpipas nichkanmi:—Ñoqaqa Diospim conakuni —nispa.

Huklawpipas nichkantaqmi:—Ñoqaqa Diospa qowasqan churiykunapiwanmi kachkani —nispa.

HEBREOS 2



2128

14 Tayta-mamanchikpa churinkuna kaspanchikmi aychanmantawan yawarninmanta

kanchik. Jesuspas ñoqanchik hina cuerpoyoqmi karqa, chaynaqa karqa wañuyta req-sispan wañuypi munaychakuq diablota chinkachinanpaqmi. 15

Chayraykum Jesusqawañuy manchakuqkunatapas libran, paykunaqa tukuy tiempom wañuypa sirvienten

hina kawsallarqaku.16

Cheqaptapunipas payqa manam angelkunata yanapananpaq-chu hamurqa aswanqa Abrahampa mirayninkunata yanapananpaqmi. 17 Chayraykum

wawqenkunaman tukuy imapi rikchakurqa chaynapi llakipayakuq hinaspa cona-kunapaq kasqanrayku Diospa qayllanpi *sacerdotekunapa jefen kananpaq hinasparunakunapa huchanmanta wañuspan Diospa piñakuyninta amachananpaq. 18

PayqaTentasqa kaspanmi ñakarirqa, chayraykum tentasqakunatapas atin yanapayta.

Moisesmantapas Jesusqa aswan munayniyoq kasqanmanta

3

1 Wawqe-panillaykuna, qamkunaqa kachkankichik Diospaq rakisqam chaynataq

hanaq pachapi huñunasqa kanaykichikpaq qayasqam chaynaqa Diospa kachamus-

qan *sacerdotekunapa jefen chaskisqanchik Jesucristopiyá yuyaymanaychik. 2 Payqaconanza runam karqa churaqnin Diospa kamachisqanta cumplispa, payqa cumplirqaDiospa enteron wasinpi Moisespa rurasqanta hinam. 3

Wasimantaqa ruraqninmi aswanreqsisqa, chaynam Jesuspas Moisesmantaqa aswan reqsisqa. 4

Wasiqa runapa rurasqa-llanmi, Diosmi ichaqa tukuy imata rurarqa. 5

Diospa wasinpim Moisesqa conanza runakarqa, chaywanpas payqa servikuqllam karqa imapas Diospa nisqankunamanta willa-kunanpaq. 6

Cristom ichaqa Churi kasqanrayku Diospa wasinpi munayniyoq karqa, chaywasi hinam ñoqanchikpas kanchik paypi hatun conanzawan kallpanchakuspaqa.

Runankunataqa Diospuni samachisqanmanta

7 Chuya Espiritum nin:

Kunan tiempopi Diospa nisqanta uyarichkaspaqa, 8 amayá sonqoykichikta rumiyachiychikchu

piñachiwasqanku punchawpi hinaqa,chunniqpi pruebawaspanku rurasqankuta hinaqa.

9 Chay chunniqpim ñawpa abueloykichikkunarurasqaykunata rikurqaku.Tawa chunka watapuni chaykunata rikuchkaspankupas

piñachiwaspankum pruebawarqaku. 10 Chayraykum chay runakunawan piñasqa karqani,

chayraykum paykunata kaynata nirqani:“Tukuy tiempo pantaq sonqokunam kankichik” nispa.“Ñanniykunatapas mana reqsiqmi kankichik” nispa.

11 Chayraykum piñakuyniypi jurarqani:“Samanankupaq qosqaymanmi mana yaykunqakuchu” nispa.

12 Wawqe-panillaykuna, cuidakuychikyá, yanqañataq mayqannikichikpas mana

iñiq kaspa hinaspa mana allin sonqoyoq kaspa kawsaq Diosmanta rakikurun-

man.13

Tiempo kachkaptinraqqa sapa punchawyá kallpanchakuychik chaynapimayqannikichiktapas hucha engañaptin sonqoykichik ama rumiyarunanpaq.14

Cristoman hukllawasqañam kachkankichik paypi iñisqanchik punchawpi hinamana iskayrayaspa wañunaykichikkama conakuspaqa.

HEBREOS 2, 3



2129

15 Bibliam nin:

Kunan tiempopi Diospa nisqanta uyarispaykichikqa,amayá sonqoykichikta rumiyachiychikchu

piñachiwasqanku punchawpi hinaqa.16

Diospa rimasqanta uyarichkaspankuqa ¿pikunataq payta piñachirqaku? Moi-sespa pusamusqan llapallan runakunam. 17

¿Pikunapaqtaq Diosqa tawa chunkawatapuni piñakururqa? Payqa piñakururqa contranpi huchallikuq chunniqpiwañuqkunapaqmi. 18

¿Pikunamantaq jurarqa samanankupaq qosqanman manayaykunankupaq? Payqa jurarqa mana kasuqninkunapa contranpim. 19

Chaynaqa,mana conakusqankuraykumá mana yaykuyta atirqakuchu.

4

1 Diospa qosqan samakuyman yaykunanchikpaq promesan kachkaptinqa

cuidakusunyá, yanqañataq mana yaykuchwanchu. 2 Ñoqanchikmanpas pay-

kunaman hinam salvakunanchikpaq allin noticiata willawarqanchik. Paykunamichaqa mana chaskirqaku uyarisqankuta mana creesqankurayku. 3

Creeqkunamichaqa Diospa samay qosqanman yaykunchikña. Paymi nirqa:

Piñakuyniypim jurarqani:“Samanankupaq qosqaymanqa manam yaykunqakuchu” nispa.

Chaywanpas kay pacha unanchasqanmantapunim Diospa rurasqankunaqa tukus-qaña kachkan. 4

Qanchis kaq punchawmantam Bibliapi nichkan:—Diosmi qanchis kaq punchawpi tukuy ima rurasqanmanta samarqa —nispa.5

Huklawpipas nichkantaqmi kaynata:—Samanankupaq qosqaymanmi mana yaykunqakuchu —nispa.6

Chaywanpas Diospa samay qosqanman yaykuqkunaqa kachkanraqmi. Sal-vakunankupaq allin noticia punta uyariqkunam mana creesqankurayku manayaykurqakuchu. 7

Unayña tiempokuna pasaruchkaptinpas Diosmi citarun “Kunantiempopi” nispa. Davidwanmi nichirqa:

Kunan tiempopi Diospa nisqanta uyarichkaspaqaamayá sonqoykichikta rumiyachiychikchu.

8 Israel casta runakunaman Josuey samayta qoykuptinqa, manañachiki hukpunchawmantaqa Diosqa rimanmanchu karqa. 9

Chaynaqa Diospa runankunapaq-qa kachkanraqmi *samana punchaw. 10

Unanchasqankunata tukuruspanmi Diosqarurasqankunamanta samarqa. Chaynam paypa qosqan samayman yaykuqpasrurayninkunamantaqa samarunña. 11

Chaynaqa Diospa qosqan samayman yay-kuypiyá risunchik chaynapi ñawpa tiempopi mana kasukuqkuna hina mayqanpasamaña kananpaq.

12 Diospa palabranqa kawsachkanmi hinaspapas atiyniyoqmi. Iskay lawnin loyoq

espadamantapas aswan kuchukuqraqmi. Runamanpas yaykun almankamaraqmi

hinaspa espiritunkamaraqmi. Tullunpa piezankunatawan chilinankunata kuchuqhinaraqmi hinaspapas piensasqankunatawan munapayasqankunata reqsichiqmi.13

Diospa tukuy ima unanchasqankunaqa manam pakasqachu kachkan. Tukuy chay-kunaqa sutillam kachkan Diospa qayllanpi, paymanmi cuentata qosunchik.

HEBREOS 3, 4



2130

Jesucristoqa sacerdotekunapa jefen kasqanmanta

14 Diospa Churin Jesusqa *sacerdotekunapa jefenmi kapuwachkanchik, pay-

qariki hanaq pachamanmi yaykurqa. Chaynaqa iñisqanchikpiyá takyasunchik.15

*Sacerdotekunapa jefen kapuwaqninchik Jesusqa huchaman urmaqlla kaynin-chikmanta llakipayakuqmi. Paypas ñoqanchik hina tukuypi tentasqam karqaichaqa manam huchallikurqachu. 16

Chaynaqa conanzawanyá favoreceqninchikDiosman asuykusunchik chaynapi necesitasqanchik tiempokunapi llakipayawas-panchik favorecewananchikpaq.

5 1 Runakunamanta akllasqa llapallan *sacerdotekunapa jefenkunaqa runakunapa

rantinpi Diosman asuykunankupaq churasqam kachkanku, chayraykum pay-kunaqa runakunapa huchanmanta Diosman ofrendakunata presentanku hinaspamanimalkunatapas wañuchispa paypaq kañanku. 2

Sacerdoteqa huchaman urmaqllam,chayraykum payqa manaraq entiendeq hinaspa pantaypi kaq runamasinkuna-

mantapas llakipayarikunman. 3 Huchallikuq kasqanraykum payqa kikinmantawanrunakunapa huchanmanta animalkunata wañuchispan Diospaq kañanan.

4 Kikillanmantaqa manam pipas *sacerdotekunapa jefenqa kanmanchu, kaspaqa-

kanman Aaron hina Diospa qayasqan kaqkunallam. 5 Cristopas manam kikillanchu

*sacerdotekunapa jefen kananpaq churakururqa aswanqa Diosmi nirqa:

Qanmi Churiy kanki,kunanmi ñoqa Taytayki kani.

6 Huklawpipas nichkanmi kaynata:

Qamqa wiñaypaq *sacerdotem kanki.Qamqa Melquisedecman rikchakuqmi kanki.

7 Cristoqa kay pachapi kawsaspanmi qaparispan hinaspa waqaspan ruegakuy-

llawanña wañuymanta libray atiq Diosta mañakurqa chaymi Diosqa paymansonqo kasqanrayku uyariykurqa. 8

Diospa Churin kachkaspapas ñakarisqankuna-wanmi kasukuyta yacharqa. 9

Chaykunawan qespichisqa karuspanmi kasuqninllapallan runakunapaq wiñaypaq salvaqnin rikurirun. 10

Diosñataqmi Melquise-decman rikchakuq *sacerdotekunapa jefen kananpaqña churarun.

Jesustaqa ama qepanchakunamanta

11 Kay nisqaymantaqa achkaraqmi yachachinaypaq kachkan aswanqa qamkunaqa

sasa entiendeqmi kankichik. 12 Qamkunaqa unayña iñisqaykichikraykum hukku-

namanpas yachachinaykichikña aswanqa qallariyninpi Diospa palabranmanta facilkaqkunalla uyariytam yapamanta munachkankichik. Qamkunaqa wawakuna hinamlechellamantaraq kachkankichik, manaraqmi mikuyta atinkichikchu yuyayniyoq runa-kunapa mikunantaqa. 13

Lechellawanraq kawsaqkunaqa manaraqmi entiendenmanchuallin ruraykunamanta yachachikuykunataqa. 14

Mikuyqa yuyayniyoqkunapaqmi, pay-

kunaqa entiendeqña kaspankum allin kaqtapas hinaspa mana allin kaqtapas reqsinku.

61

Chaynaqa Cristomanta facilla yachachikuykunaman amaña kuti-kutirispa-yá yuyayniyoqña kasunchik. Yapatawanqa amañayá facil kaqkunamantaqa

rimasunchikchu. Amañayá rimasunchu huchapi wañusqa hina kasqanchikmanta wana-

HEBREOS 4-6



2131

kuymantapas nitaq Diosman iñiymantapas 2 nitaq bautismomantapas nitaq iñiqkunapa

hawanman makikuna churaymantapas nitaq wañuqkuna kawsarimunanmantapaschaynataq wiñaypaq castigomantapas. 3

Dios munaptinqa yuyayniyoqñam kasunchik.4

Huk kutinpi kancharisqa kaspanku Diospa hanaq pachamanta qomusqanta

malliqkunataqa otaq Chuya Espiritu chaskiqkunataqa 5 hinaspa Diospa allin palabran-mantawan hamuq punchawkunapi admirakuypaq kaqkunamanta yachaqkunataqa6

Diosmanta karunchakuruptinkuqa mosoqmantaqa manañam pipas atinmanchuhuchanmanta wanachiyta. Paykunaqa Diospa Churintam yapamanta chakataspankupenqayman churachkanku. 7

Paraypaq-paraptinqa allpam allinta cosechata qon tar-puqninpaq, chay allpaqa Diospa favorecesqanmi. 8

Kichkakunatawan cardoskunallatawiñachiq allpam ichaqa mana valeq, chayna allpaqa ñakasqa kaspanmi kañasqa kanqa.

Kallpanchaqninchik palabrakuna

9

Kuyasqallaykuna, chaynakunata rimachkaspapas ñoqaykuqa manam iskayraya-nikuchu salvakunaykichikpaq allin kaqkunaqa qamkunapi kasqanmanta. 10 Diosqa

justom. Payqa llamkasqaykichiktaqa manam qonqanqachu, manataqmi qonqanqachupay kuyasqaykichiktapas. Payta kuyaspam Cristopi wawqe-panikunatapas servirqan-kichik, arí, chaynatamá kunanpas servichkankichik. 11

Aswanqa munachkanikumkawsanaykichikkamaqa sapakama kallpanchakunaykichikta chaynapi suyasqayki-chikta chaskinaykichikpaq. 12

Amayá qellaqa kaychikchu, aswanqa iñiywan hinaspapacienciawanyá Diospa promesan chaskiqkunapa rurasqanta ruraychik.

13 Abrahanman Dios prometespanqa kikinmanta aswan munayniyoq mana

pipas kaptinmi kikinpa sutinpi jurarqa. 14 Paymi nirqa:

—Anchallataña bendecispaymi nana-nanaqman mirachisqayki —nispa.15

Chaynapim Abrahamqa pacienciawan suyaspan Diospa prometesqanta hayparqa.16

Runakuna juraspaqa paykunamanta aswan munayniyoqpa sutinpim juranku prome-tekusqankuta garantizanankupaq hinaspa contranpi kaqkunata upallachinankupaq.17

Chaynapunim Diospas tanteasqanmantaqa qepamanqa mana kutinmanchu. Chay-raykum prometesqankunata herenciata hina chaskiqkunaman astawan yachachiytamunaspan kikin jurarqa. 18

Mana llullakuq Diosmá jurarqa prometekusqanrayku hinaspa juramentasqanrayku, chaykunaqa iskayninmi mana imaraykupas cambiakunmanchu.Chayna juramentowanmá kallpanchawanchik. Wiñay castigomanta lluptiqkunaqa Dios-

manta hamuq conanzamanmi hapipakunchik. 19 Lamar qochapa patanpi bote watasqahinam conanzanchikqa almanchikta takyachin. Templopi rakinaq telapa qepanpiimapas churasqa hinam conanzanchikqa Diospi churasqa kachkan. 20

Jesusmi hanaqpachaman yaykurqa ñoqanchikpaq ñanta kichachkaq hina, yaykurqaqa Melquisedec-man rikchakuq *sacerdotekunapa jefenña wiñaypaq karuspanmi.

Melquisedecman rikchakuq sacerdotemanta

7 1 Melquisedecqa Salem llaqtapi rey kaspanmi alto-altopi kaq Diospa *sacerdoten

karqa. Reykunawan peleamusqanmanta Abraham kutimuptinmi taripaspan Diospa

bendicionninta mañapurqa.2

Paymantaqmi Abrahampas peleamuspan llapa qechumus-qankunamanta diezmarqa. Melquisedec ninanqa “allin arregloman hina gobiernaq”ninanmi. Salempi rey ninanñataqmi “hawkayachiq rey” ninan. 3

Manam yachanchikchupikunam Melquisedecpa tayta-maman kasqantaqa nitaq pikunam abuelonkuna kasqan-

HEBREOS 6, 7



2132

tapas nitaq haykapim nacesqantapas nitaq haykapim wañukusqantapas. Chayraykumpayqa Diospa Churin Jesusman rikchakuspan wiñaypaq *sacerdote hina kachkan.

4 Tanteariychikyá Melquisedecqa mayna reqsisqa kasqanmanta, abuelonchik

Abrahampas peleamuspan qechumusqankunamantam diezmonta qorqa. 5 Leviypa mi-

rayninmanta sacerdote kanankupaq akllasqakunam leyman hina kamachisqa kaspankucastamasin runakunamanta *diezmota chaskinku. Chay castamasin runakunaqa Abra-hampa mirayninmi. 6

Melquisedecqa manam Leviypa mirayninmanta kaq sacerdotechukarqa, chaywanpas Diospa promesan chaskiq Abrahanmantam *diezmota chaskirqahinaspataqmi Diospa bendicionnintapas mañapurqa. 7

Chaynaqa mana ancha rimaylla-wanmi yachanchik, respetasqa kaqmi pisi respetasqa kaqpaq Diospa bendicionnintaqamañapun. 8

Kunanqa wañuq runakunallam diezmotaqa chaskinku, chaypacham ichaqa“Kawsachkanmi” nisqanku Melquisedec diezmotaqa chaskirqa. 9

Nichwantaqmi, Leviypamirayninkunam diezmo chaskiqkuna kachkaspankupas Abrahamnintakama Melqui-sedecman diezmota pagarqaku. 10

Melquisedecwan Abraham tupaptinqa manaraqmi

Leviyqa nacerqaraqchu, payqa chayraqmi abuelon Abrahampa miraynin kanan karqa.11

Leviypa castanmantawan Aaronpa castanmanta *sacerdotekunata Dios churaspanmiIsrael runakunaman leyninta qorqa. Chaywanpas chay casta sacerdotekunaqa manam ca-baltachu runakunata chuyancharqa. Chayraykum Diosqa churanan karqa Melquisedecmanrikchakuq sacerdotetaña, payqa kanan karqa manam Aaronpa castanmantachu. 12

Chayna-qa sacerdoteta cambiaspaqa leytapas cambianantaqmi karqa. 13

Melquisedecman rikchakuqsacerdoteqa sapaq ayllupa mirayninmanta kaqmi, manam sacerdote kananpaq akllasqaayllumantachu. 14

Yachasqanchikpi hinapas Señorninchikqa Judapa mirayninmanta kaqmi.Moisesqa manam imatapas rimarqachu Juda castamanta sacerdotekuna kananpaqqa.

15 Melquisedecman rikchakuq *sacerdotepa rikurimusqanwanmi leypa cam-biasqa kayninqa astawan sutillaraq. 16

Cristoqa manamá tukuruqlla leypaakllasqanman hinachu Leviy castamanta sacerdote karqa, payqa nombrasqakarqa mana haykapipas wañuq kasqanraykum chaynataq atiyniyoq kasqanrayku-llam. 17

Chayraykum Bibliapi paymanta nichkan:Qamqa wiñaypaq *sacerdotem kanki.Qamqa Melquisedecman rikchakuqmi kanki.

18 Chaynaqa mana atiyniyoq hinaspa mana serviq kasqanraykum sacerdotekuna

nombraq ñawpaq leyqa yanqachasqa rikurirun. 19 Diosman asuykunapaq hinataqa

leyqa manam pitapas rurarqachu. Kunanmi ichaqa kapuwachkanchik allin con-anzawanraq Diosman asuykachiqninchik.

20 Chaynaqa karqa Dios jurasqanraykum. 21

Wakin *sacerdotekunaqa manam juramentowan churasqachu karqaku. Cristom ichaqa juramentowan nombrasqakarqa, payta nombraqmi nirqa:

Mana qepaman kutiq Señormi kaynata jurarqa,rimarispanqa mana qepaman kutiqmi jurarqa:“Qamqa wiñaypaq sacerdotem kanki” nispa.

22 Chayraykum Je susqa garantizan mosoq contratota punta contratomantapas aswan

allinta. 23 Wakin *sacerdotekunaqa wañukuqlla kasqankuraykum achkallaña kar-

qaku. 24 Jesuspa sacerdote kayninmi ichaqa mana cambiakunchu wiñaypaq kawsaq

HEBREOS 7



2133

kasqanrayku. 25 Chayraykum paynintakama Diosman asuykuqkunatapas wiñaypaq

salvaykunman. Jesusqariki kawsachkan paykunapaq siemprepuni mañakunanpaqmi.26

Payqariki ñoqanchikpaq hina *sacerdotem, payqa Diospaq rakisqam, manahuchayoqmi, cabalmi, huchasapakunawan kachkaspapas mana huchallikuqmi

hinaspa cielokunapapas hawankamaraq hoqarisqam.27

Wakin sacerdotekunaqapuntatam kikinpa huchanmantawan runakunapa huchanmanta sapa punchawanimalta wañuchispa kañaqku, Jesusmi ichaqa chulla kutillata wiñaypaq ofre-cekurqa. 28

Leyman hina sacerdotekunapa jefen kanankupaq churasqakunaqahuchayoqmi karqaku. Leypa qepantañataqmi sacerdotekunapa jefen kananpaqwiñaypaq mana huchayoq Churintaña juramentowan Dios churarun.

Mosoq contrato garantizaqmanta

8

1 Tukuy nisqaykunapa yachachikuyninqa kaymi: Hanaq pachapim kapuwach-

kanchik *sacerdotekunapa jefen, payqa Diospa tiyananpa waqtanpim tiyachkan.2 Payqariki Chuyay-chuyay sutiyoq cuartopim sacerdotekunapa rurananta rurachkan.Payqa rurachkan Diospa rurasqan cheqap karpapim, manam runakunapa rurasqanpichu.3

Sacerdotekunapa mayqan jefenpas ofrendakunatawan wañuchisqa animalkunata kañas-pa Diosman presentananpaqmi churasqa kachkan. Chaynataqmi Cristopas imallatapaspresentanan karqa. 4

Kay pachapiraq kaspanqa payqa manachiki sacerdoteqa kanmanchuleyman hina hucharayku ofrendakunata presentananpaq sacerdotekuna kachkaptinqa.5

Sacerdotekunapa rurasqankunaqa llantuy hinallam hanaq pachapi kaqkunaman rikcha-kun. Dios adorana karpata Moises rurananpaq kaptinmi Dios kamachirqa:

—Chaykunataqa rurachinki Sinai Orqopi lliw qawachisqayta hinam —nispa.6

Cristom ichaqa Diospa churasqanman hina aswan allinta ruran, chaynataqaruran aswan allin contratopa garantizaqnin kasqanraykum. Chayna contratowan-mi aswan allin promesakunata qowarqanchik.

7 Punta kaq contrato allin-allin kaptinqa qepa kaq contratoqa yanqañachiki

kanman. 8 Chayraykum Israelpa mirayninkunata qaqchaspan Dios nirqa:

Hamuchkanmi punchawkunaIsrael castakunawanchaynataq Juda castakunawanmosoq contrato ruranaypaq.

9 Ichaqa manam abuelonkunawan

contrato rurasqayta hinachu rurasaq.Paykunatam Egipto nacionmantamakinkumanta aysamuchkaq hina horqomurqani.Paykuna mana kasukuptinmiñoqatapas manañaimapas qokuwarqachu.Chaynatam nin Señor.

10 Chay punchawkuna pasaruptinIsrael castakunawan contrato ruranayqa

ñoqa señorpa nisqayman hinam kayna kanqa:yachachikuyniytam sonqonkupi churasaqhinaspam qellqasaqtaq yuyayninkupipas.Paykunapaqmi Diosninku kasaq,

HEBREOS 7, 8



2134

paykunañataqmi runaykunaña kanqa. 11 Manañam pipas runamasinta

nitaq wawqentapas yachachinqachu:“Señorta reqsiy” nispaqa.

Llapallankum warmakunapaschaynataq yuyayniyoqkunapas reqsiwanqaku. 12 Mana allin rurasqankumanta llakipayariykuspaymi

huchankutaqa manaña yuyarisaqñachu.13

Mosoq contratomanta Dios rimaspanqa punta kaq contratotam mawkayarachin-ña. Mawkayachisqa manaña servikuq contratoqa chinkarunanpaq hinañam kachkan.

Kay pachapi santuariomantawan hanaq pachapi santuariomanta

9

1 Ñawpaq contratoman hina Diosta adoranapaqqa karqam kamachikuykuna, karqa-

taqmi payman asuykuna karpapas. 2 Chay karpapim iskay cuarto karqa. Punku lawpi

kaqmi Chuya Cuartowan sutichasqa karqa, chay cuartopim karqa candelerowan *Dios-pa tantan churana mesa. 3

Iskay kaq telapa qepa lawninpiñataqmi karqa Chuyay-chuyayCuarto. 4

Chaypim karqa incienso kañana qorimanta *altar, chaypitaqmi karqa qoriwan qa-rachasqa contrato baulpas. Baulpa ukunpiñataqmi karqa Diospa apachimusqan mikuyniyoqqori manka, Aaronpa iklliruq tawnan chaynataq chunkantin kamachikuy qellqasqa iskaytabla rumikunapas. 5

Baulpa hawanpiñataqmi karqa kancharichkaq querubin angelkunapaiskay imagenninkuna. Kay querubinkunaqa llantuchkarqaku huchakuna pampachana tapa-tam. Kaykunapa sapakama yachachikuyninmantaqa manaraqmi kunanqa rimachwanchu.

6 Diospa karpanpi tukuy ima chayna allichasqa kaptinmi hawa kaq cuartoman

*sacerdotekuna chaylla-chaylla yaykuqku ocionkuta ruranankupaq.7

Uku lawcuartomanñataqmi watapi chulla kutillata yawarta apaykuspan *sacerdotekunapa jefen yaykuq, payqa yaykuq huchankunamantawan runakunapa mana yachaywanhuchallikusqanmanta Diosman presentananpaqmi. 8

Chayna kasqanraykum ChuyaEspiritupa yachachisqanpi hinapas Chuyay-chuyay sutiyoq cuartomanqa manaraqpunku kichasqachu karqa, chaynaqa karqa chay Chuya Cuarto hinallaraq kasqanray-kum. 9

Kaykunaqa kunan tiempokunapaq ejemplom. Huchankurayku ofrendakunawanwañuchisqanku animalkunaqa chay qoqkunapa sonqontaqa manam *chuyanchaytaatiqchu. 10

Chaykunaqa runakunapa kamachikuyllan kaspanmi yachachikuq mikunakaqkunallamanta, upyana kaqkunallamanta hinaspa tukuy imakuna yakuwan maylla-

nallamanta, chaykunataqa kasukunanku karqa Dios cambiarunankamallam.11

*Sacerdotekunapa jefen Cristom ichaqa hamurunña, payqariki allin kaqkunapasacerdoten kaspanmi yaykurun aswan hatun allin karpaman, chay karpaqa manamrunakunapa rurasqanchu nitaqmi kay pachapi kaqkunamanta rurasqachu. 12

CristomChuyay-chuyay sutiyoq cuartoman chulla kutillata yaykurqa, payqa yaykurqa manamchivatokunapa nitaq malta torokunapa yawarninta ofrecenanpaqchu aswanqakikinpa yawarnillanwanmi. Chaynata ruraspanmi salvacionta wiñaypaq rantipuwar-qanchik. 13

Chivatokunapa yawarninpas, torokunapa yawarninpas chaynataq kañasqavaquillapa uchpanpas huchallikuqkunapa hawanman challasqa kaspanmi paykuna-

pa hawallantapas *chuyanchaspan Diospaq sapaqchaq.14

Chaynaqa maynataraqmiCristopa yawarninqa sonqonchikta mayllaykunman wañusqa hina kaspanchik ruras-qanchikmanta chaynapi kawsaq Diostaña servinanchikpaq. Cristom wiñay kawsaqEspiritupa yanapakuyninwan Diosman ofrecekurqa pasaypaq mana huchayoq.

HEBREOS 8, 9



2135

15 Chayraykutaqmi Cristoqa rikurirun mosoq contratopa otaq mosoq testamentopa ga-

rantizaqninña chaynapi Diospa qayasqankunaqa wiñaypaq herencia prometesqankunatachaskinankupaq. Payqa wañurqa ñawpaq testamentopiraq kaqkunata huchanmantalibrananpaqmi. 16

Testamento kaptinqa ruraqninpa wañunantaraqmi suyana paypa

nisqanman hina ruranapaq. 17 Testamento rurakuq kawsakuchkaptinqa manaraqmi ima-pas rurasqaqa kanmanchu ichaqa wañuruptinñam. 18 Punta contratopas yawarwanmi

qallarirqa. 19 Chayraykum Moisespas Diospa llapallan kamachisqankunata llapa runaku-

naman willaruspan vaquillapa yawarninta yakuwan chaqruykurqa, puka millwatawanhisopo plantata chaypi nuyuykachispanmi librotawan runakunata chaywan challarqa:

20 —Kaymi ñoqanchikwan Diospa contrato rurasqan yawar —nispa.

21 Chay yawarwantaqmi challarqa karpatawan, chaypi llapa serviciokunatapas.

22 Leyman hinaqa yaqa llapallanmi yawarwan chuyanchasqa karqa. Yawar mana

challasqa kaptinqa huchaqa manam pampachasqachu kanman.

Cristopa wañusqallanwanmi huchaqa pampachasqa kanman.23

Hanaq pachapi kaqkunamanmi kay pachapi kaqkuna rikchakun. Kay pachapi kaqku-naqa animalpa yawarninwanmi chuyanchasqa kanan karqa. Hanaq pachapi kaqkunamichaqa aswan allin ofrendawanraq chuyanchasqa kanan karqa. 24

Manam runakunaparurasqan *santuariomanchu Cristoqa yaykurqa. Moisespa rurasqan chay sitioqa hanaq pa-chapi cheqap *santuarioman rikchakuqllam karqa. Cristoqariki hanaq pachamanpunimyaykurun, chaypim Diospa qayllanpi kachkan favorninchikpi rimananpaq. 25

Cristoqamanam yapa-yapamantaqa wañunmanchu *sacerdotekunapa jefen Chuyay-chuyay suti-yoq cuartoman animalkunapa yawarninta aparikuspan sapa wata yaykuchkaq hinaqa.26 Chayna kanan kaptinqa kay pacha unanchasqa kasqanmantachiki payqa achka kutitañakarinman karqa. Kunanqa tiempokuna cumplikuruptinmi rikuriramuspa huchakuna-ta chinkachinanpaq chulla kutillata wañurun. 27

Diospa citasqanman hinam runakunaqachulla kutillata wañunqaku hinaspam juzgasqa kanqaku. 28

Cristopas chulla kutillatamachkaqpa huchankunata apaspan wañurqa. Yapatawan kay pachaman kutimuspanqamanam hucha pampachaqñachu hamunqa ichaqa suyaqninkunata salvananpaqñam.

10 1 Moisespa leyninqa, hamuq allin kaqkunapa llantuynin hinallam karqa,

manam kikin allin kaqkunachu. Chayraykumá leyman hina watan-watan ani-malkunata kañaspa ofreceqkunapas mana chuyanchakuyta atiqkuchu. 2

Leyman hina

ofrenda qosqanku huchankuta chuyanchaptinqa manaña huchayoqpaq hapikuptinku-chiki ofrendakuna sapa kutilla qosqankupas tukurunmanña karqa. 3

Aswanqa kañasqaanimalkunata ofrecespaqa sapa watam huchankumanta yuyarichkanku. 4

Torokunapachaynataq chivatokunapa yawarninqa huchakuna horqoytaqa manam atinmanchu.

5 Chayraykum kay pachaman Cristo hamuspan Diosta nirqa:

Wañuchisqa animalkunatam mana munarqankichu.Kawsaymanta ofrendakunatam mana munarqankichu,aswanqa cuerpotam rurapuwarqanki.

6

Manam munarqankichu lliw kañasqa animalkunatapas.Manam munarqankichu hucharayku ofrendatapas. 7 Chaymi nirqani: “Bibliapim ñoqamanta qellqasqa kachkan,

chayman hinam Dioslláy, hamurqani munasqaykita ruranaypaq.”

HEBREOS 9, 10



2136

8 Cristopa nisqanpi hinam Wañuchisqa animalkunatawan ofrendakunataqa hinaspa

hucharayku kañasqa animalkunataqa mana munankichu hinaspapas manataqmi chaskin-kichu. Chaykunataqa ofrecenku leypa kamachisqanman hinallam. 9

Cristoqa nirqataqmi:—Hamurqaniqa munasqaykita ruranaypaqmi —nispa.

Chaynata nispanmi ñawpaq contratota yanqacharurqa mosoq contratotaña chu-rananpaq. 10 Wiñaypaq chulla kutillata Jesucristo cuerponta ofrendaspa Diospa

munasqanta ruraruptinmi sapaqchasqaña kanchik.11

Llapa *sacerdotekunam huchakuna mana horqoy atiq ofrendakunallataDiosman sapa punchaw ofreceqku. 12

Cristom ichaqa wiñaypaq chulla kutilla-ta hucharayku ofrecekuspa wañurqa hinaspam Diospa *alleqninpi tiyaykurqa.13

Chaypim suyachkan enemigonkunata Dios saruchinankama. 14 Chaynapimá

Cristoqa chulla kutillata wañusqanwan wiñaypaq chuyancharun Diospaq sapaq-chasqankunata. 15-16

Chaymi Chuya Espiritupas Señorpa nisqanta kaynata nin:

Chay punchawkuna pasaruptinpaykunawan contrato ruranayqa ñoqaSeñorpa nisqayman hinam kayna kanqa:Yachachikuyniytam sonqonkupi churasaqhinaspam qellqasaqtaq yuyayninkupipas.

17 Mana allin rurasqankuta pampachaspaymihuchankutaqa manaña yuyarisaqchu.

18 Chaynaqa huchakuna pampachasqaña kaptinqa hucharayku ofrendaqa mana-

ñam kanmanchu.Diosman asuykunamanta

19 Chaynaqa wawqe-panillaykuna, Chuyay-chuyay sutiyoq cuartomanyá yaykusunchik

Jesucristopa yawarninwan. 20 Payqa telata llikichkaq hinam kikinpa cuerpontakama,

kawsachkaq mosoq ñanta kichapuwarqanchik. 21 Diospa wasinpiqa hatun *sacerdotem

kapuwachkanchik. 22 Chaynaqa cheqap sonqowanyá ama iskayrayaspa, conanzawan,

huchakunamanta sonqonchikpas limpiasqa chaynataq cuerponchikpas chuya yakuwanmayllasqa Diosman asuykusunchik. 23

Prometewaqninchik Dios conakunapaq kach-kaptinqa ama maylawmanpas muyuruspayá willakusqanchik conanzapi takyasunchik.24 Ama qonqaruspayá kuyanakunapaq hinaspa allin ruranapaq yanapanakusuchik. 25 Wa-kinkunapa costumbrasqanman hinaqa amayá huñunakuyman riyta de jasunchu aswanqaSeñorpa chaylla kutimunanta yachaspayá kallpanchanakusunchik.

26 Salvakunanchikta yachachkaspaña huchapiraq kawsaptinchikqa manañam hucha-

rayku huk ofrendaqa kanñachu 27 aswanqa mancharikuypaq juicio suyayllañam. Chaypim

enemigonkunata Dios kañanqa rawrachkaq ninawan. 28 Moisespa leynin mana kasu-

kuqkunaqa iskay otaq kimsa testigo declaraptillanmi wañunkupuni mana llakipayasqa.29

Chaynaqa Diospa Churinta sarutyaq runaqa hinaspa Diosllapaqña sapaqchaqnin mosoqcontrato yawartapas despreciaq runaqa chaynataq Diospa favornin qokuq Chuya Espiritu-

tapas insultaq runaqa ¡mayna castigasqaraqmi kanqa!30 “Mana allin ruraqkunataqa kikiypunim castigasaq. Mana allin rurasqanman

hinam pagapusaq” niq Señortaqa reqsinchikmi.Huklawpipas nichkanmi kaynata:

HEBREOS 10



2138

tinpas Abrahampaqa miraynin nacerqa cielopi lucerokuna hinaña hinaspa lamarqochapa patanpi mana yupay atina aqo hinaña.

13 Chay llapallan runakunaqa iñiyniyoqllam wañukurqaku Diospa prometesqanta

manaraq chaskichkaspanku. Chaywanpas Diospa cumplisqanta hinaña qawaspan-

kum creerqaku, chaynapim kay pachapiqa forasterolla hinaspa huklaw llaqtayoqllakasqankumanta willakurqaku. 14 Chaynata willakuspankuqa huk llaqtataraq

maskasqankumantam reqsichikuchkarqaku. 15 Lloqsimusqanku llaqtamanta yuyaris-

pankuqa chay tiempokunallachá kutikunmanku karqa. 16 Paykunaqa hanaq pachapi

kaq aswan allin llaqtatam anchallataña munachkarqaku, chayraykum Diospas pay-kunapa Diosnin kayta mana penqakunchu, paykunapaqmi prepararqa huk llaqtata.

17 Pruebasqa kaspanpas Abrahamqa iñiyllawanmi churinta wañuchinanpaq chura-

kuykurqa. Promesakuna chaskiq Abrahanmá sapallan churinta presentarqa: 18 “Cheqap

castaykiwan sutichasqaqa kanqa Isaacllamantam” nispa Dios nichkaptinpas. 19 Wa-

ñuruptinpas Diosqa atiyninwan kawsarichiq kasqanpim Abraham yuyaymanarqa.Abrahamqa wañusqakunamanta kawsarimuchkaqta hinam churinta chaskiykurqa.20

Iñiyllawanmi Isaacpas hamuq kaqkunamanta Jacobpaqwan Esaupaq Dios-pa bendicionninta mañakurqa. 21

Iñiywantaqmi Jacobpas wañukunan hichpañatawnanman hapipakuykuspan kumukuykurqa hinaspam Joseypa sapakamachurinkunapaq Diospa bendicioninta mañakurqa. 22

Iñiyllawantaqmi Joseypaswañukunanpaqña kachkaspan rimarirqa Israelpa miraynin runakuna Egipto na-cionmanta lloqsinankumanta, kamachikurqam tullunkunatapas apanankupaq.

23 Iñiyllawantaqmi Moises naceptinpas paypa tayta-maman kuyayllapaq kasqanta qa-

waykuspanku kimsa killa pakarurqaku. Manataqmi Rey Faraonpa kamachikuynintapas

manchakurqakuchu. 24 Iñiyllawantaqmi Moisespas yuyayniyoqña karuspan reypa churin-pa wawanwan sutichasqa kayta mana munarqachu. 25

Hucha vidapi kawsaspan ratollapaqkusikuykunapi kananmantam payqa Diospa runankunawan kuska ñakariytaña aklla-kuykurqa. 26

Egipto runakunapa qori-qollqenmantapas astawanqa Cristorayku insultasqakaytam qori-qollqeta hina akllakuykurqa, chaynataqa rurarqa Diosmantaña pagon chaskiy-ta suyaspanmi. 27

Iñiyllawantaqmi Moisesqa, reypa piñakuynintapas mana manchakuspanEgiptomanta pasakurqa. Mana rikuna Diosta qawachkaq hinam kallpanchakurqa.

28 Iñiyllawantaqmi *Pascua Fiestatapas rurarqa hinaspam yawartapas challarqa piwi

churikuna wañuchiq angel Israelpa mirayninkunata mana wañuchinanpaq. 29 Iñiy-

llawantaqmi Israelpa miraynin kunapas, Puka lamar-qocha kicharikuykuptin chakiallpanta pasarqaku. Egipto runakunam ichaqa pasayta munaspanku heqeparurqaku.

30 Iñiyllawantaqmi qanchis punchawpuni Jerico llaqtata muyururqaku hi-

naptinmi perqankuna tuñirurqa. 31 Iñiyllawantaqmi Rahab sutiyoq chuchumika

warmipas llaqta wateqaq riq runakunata allinllata samaykachirqa, chayraykummana wañururqachu mana kasukuq runakunawanqa.

32 ¿Imapaqñataq hukkunamantapas willakuyman? Manam tiempo kanchu,

Gedeonmanta, Baracmanta, Sansonmanta, Jefteymanta, Davidmanta, Samuel-manta chaynataq Diosmanta willakuqkunamantapas rimanaypaq. 33

Paykunaqa

iñiyninkuwanmi huklaw nacionkunata vencerqaku, justiciawan gobiernarqaku,Diospa prometesqankunata chaskirqaku, leonkunapa mana mikusqan karqaku.34

Ninapipas manam ruparqakuchu, espadawan wañuchisqa kanankumantamlluptirqaku, mana kallpayoq kachkaspankupas kallpanchakurqakum, guerrapi pe-

HEBREOS 11



2139

leaspankupas valorchakuspankum huklaw llaqtayoq tropakunata ayqechirqaku.35

Warmikunam wañusqamantaña kawsarichisqata ayllunkuta chaskiykurqaku.Wakinñataqmi kaspikunawan waqtapasqa karqaku, ichaqa librasqa kayta mana

munaspankum wañurqaku chaynapi aswan allin vidaman kawsarimunankupaq. 36 Wakin-

kunatam burlakurqaku, azoterqaku, cadenarqaku hinaspam carcelkunaman churarqaku.Chayna pruebakunatamá chaskirqaku. 37 Wakinñataqmi karqa rumikunawan choqapasqa,

serruchasqa hinaspa espadakunawan wañuchisqa, wakinñataqmi ove jakunapa, cabrakuna-pa qaranwan churakuykuspanku kaypi-chaypi purirqaku, wakinñataqmi wakchayachisqahinaspa llakichisqa karqaku. 38

Kay pacham mana paykunapaq hinachu karqa, chayraykumchunniqkunapi, orqokunapi, machaykunapi hinaspa qaqa uchkukunapi purirqaku.

39 Chay llapallan runakunapa iñiyninmantam allinta rimarqaku, ichaqa manam may-

qanninkupas Diospa prometesqantaqa chaskirqakuchu. 40 Diosmi ñoqanchikpaqpas allin

kaqkunata tantearqa chaynapi paykunapas ñoqanchikwan kuska qespichisqa kanankupaq.

Kallpanchaqninchikqa Jesuslla kasqanmanta

12 1 Chaynaqa ñoqanchikpas puyu hinaña chay testigokuna muyuriqninchikpi

kachkaptinqa llasawaqninchik qepita saqechkaq hinayá llapa harkawaqninchik-ta saqesunchik. Intuwaqninchik huchatapas saqespayá kallpasqanchikta pacienciawanseguisunchik. 2

Kallpasunqa iñichiwaqninchik hinaspa qespichiwaqninchik Jesusta qa-waspayá. Paymi ancha kusikuyniyoq kananta yachaspan cruzpi ñakarirqa penqaytapasqepanchakuykuspa hinaspam Diospa tiyananpa alleq lawninpi tiyaykurqa.

3 Tukuypi contrakuq huchasapa runakunata aguantaq Jesuspiyá yuyaymanaychik chay-

napi pisiparuspa sonqoykichikpi mana hukmanyarunaykichikpaq. 4 Huchapa contranpi

peleaspaykichikqa manaraqmi yawarnikichiktapas usuchirqankichikraqchu.5

Qonqarus-qankichikñam churinkunaman hina Diospa conse jasusqaykichiktaqa. Bibliam nin:Churilláy, amayá despreciaychu Señorpa castigontaqa.Churilláy, amayá hukmanyaychu Señorpa anyasusqaykiwanqa.

6 Señorqa kuyasqan runatam corregin.Payqa chaskisqan churintam azoten.

7 Diospa churinkuna kaptikichikmi corregisuchkankichik, chaynaqa castigontayá

aguantaykuychik. ¿Pi taytataq churintaqa mana castiganmanchu? 8 Llapallan chu-

rinkunata castigachkaspan, qamkunatañataq mana corregisuptikichikqa manachiki

cheqap churinkunachu kankichik aswanqa churyapakuyllachiki. 9 Ñoqanchik-pas castigawaqninchik kay pachapi tayta-mamanchiktaqa respetarqanchikmi.Chaynaqa ¿imanasqataq kawsachiqninchik hanaq pachapi Taytanchiktaqa mana ka-sunkichikchu? 10

Tayta-mamanchikqa pisi punchawllapaqmi tanteasqankuman hinacastigawarqanchik, hanaq pachapi Taytanchikmi ichaqa aswan allinninchikpaqraqkikin hina mana huchallikuq kananchikpaq castigawanchik. 11

Castigawasqanchikratoqa manam gustonchikpaqchu aswanqa llakichiqninchikmi. Chaywanpas llaki-kuy pasaruptinqa chayna corregisqakunallam hawka kaspanku allinta ruranku.

Mana kasukuqkunapa pagonmanta

12 Chaynaqa utisqa makiyoqkunapas chaynataq manaña kuyuriq chakiyoq-

kunapas kallpanchakuychikyá. 13 Purinaykichikpaqyá derecho ñanta ruraychik

wistukunapas manaña wistunanpaq.

HEBREOS 11, 12



2140

14 Llapallanwanyá hawkalla kawsaypi riychik. Diosllapaqñayá kawsaychik, mana

chayna kaspaqa Señortaqa manam pipas rikunqachu. 15 Cuidakuychikyá, yanqa-

ñataq salvasqa kananpaq Diospa favorninta mana pipas haypanmanchu, qatqesachapa sapin hina wiñaspanmi achkaqta qatqeyarachinman. 16

Amayá pipas

huchapakuchunchu. Amayá pipas kachunchu Esau hina Diospa kaqninkuna des-preciaqqa, paymi piwi kayninpa derechonta *rantikururqa huk plato mikuyllapaq.17

Yachasqaykichikpi hinapas Esauqa Diospa favorninta reclamaspapas manañamchaskiyta atirqachu, waqaspapas manañam tupaqnintaqa kutichiyta atirqañachu.

18 Qamkunaqa manamiki asuykurqankichikchu ninapa rupasqan kay pachapi orqo-

manpas nitaq yana puyumanpas nitaq tutayaymanpas nitaq sinchi wayramanpas19

nitaq trompetapa waqayninmanpas nitaq rimamuqmanpas. Chayta uyariqkunammañakurqaku amaña masta paykunaman rimapayananpaq. 20

“Chay orqoman asuykus-panqa animalpas rumiwan wañuchisqam kanqa” niq kamachikuytam mana aguantaytaatirqakuchu. 21

Qawarispanmi ancha mancharikuypaq kasqanrayku Moisespas nirqa:

—Mancharikuymantam katkatatachkani —nispa.22

Qamkunam ichaqa asuykurunkichik Sion Moqoman, kawsachkaq Diospallaqtanman otaq Jerusalen kaqlla hanaq pachaman. Chaypim kachkan wa-ra-waranqantin huñunasqa angelkuna Diosta alabanankupaq. 23

KachkantaqmiDiosman puntallaraq iñiqkunapa huñunakuyninpas. Paykunapaqa sutinkupashanaq pachapim qellqasqa kachkan. Asuykurunkichiktaqmi llapallan runakuna juzgaq Diosmanpas, manaña huchayoq runakunapa espiritunmanpas, 24

mosoqcontrato garantizaq Jesusmanpas chaynataq chaqchusqan yawarninmanpas.Paypa yawarninqa Abelpa yawarninmantapas aswanraqmi yachachiwanchik.

25 Chaynaqa amayá qepanchakuychikchu rimapayasuqnikichiktaqa. Kay pachapiwillakuqkunata mana kasukuqkunapas castigomantaqa manam lluptirqakuchu. Hanaq

pachamanta rimamuqta mana kasukuspaqa aswanraqchiki mana lluptichwanchu. 26 Chay

tiempopim Diospa vozninqa kay allpatapas kuyurichirqaraq. Kunanñataqmi avisawanchik:—Yapatawanraqmi katkatatachisaq, manam allpallatañachu, aswanqa cieloku-

natawanñam —nispa.27

“Yapatawanraqmi” nispaqa nichkan tukusqaña kaqkunata chinkachispan manaña hay-kapipas cambiakuqta wiñaypaq takyachinanmantam. 28

Chaynaqa Diospa gobiernasqantamanaña cambiakuqta chaskichkaspanchikqa Diosman graciasta qospayá agradasunchik,hinaspayá respetowan adoraspa servisunchik. 29

Diosninchikqa rupachkaq nina hinam.

Diosninchiktaqa imaynam agradanamanta

13 1 Iñiqkunapa kuyanakuyninqa amayá tukuruchunchu. 2

Wasikichikpisamaykachiytapas amayá qonqaruychikchu. Chaynata ruraspankum wa-

kinkunaqa mana yachastin angelkunata samaykachirqaku.3

Jesucristorayku presochasqakunawan kuska carcelpi kachkaq hinayá payku-namanta yuyariychik. Ñakarichkaq hinayá yuyariychiktaq ñakariqkunamantapas.

4 Casado vidaqa llapallanpa respetasqanyá kachun, respetasqataqyá kachun puñu-

nankupas. Hukwan tupakuruqkunatawan huchapakuqkunataqa Diosmi juzganqa.5

Amayá apuyaytaqa kuyaychikchu ichaqa kapusuqnikichikwanyá contentakuy-chik. Diosmi nirqa:—Manapunim de jasqaykichu nitaqmi saqesqaykichu —nispa.6

Chaynaqa conanzawanmi ninanchik:

HEBREOS 12, 13



2141

Señormi ñoqapa yanapawaqniyqa manam manchakusaqchu.Runapa imapas rurawanantaqa manam manchakusaqchu.

7 Diospa palabranta yachachispa pusasuqnikichikmantayá yuyariychik. Imay-

nam kawsasqankupi yuyaymanaspayá paykuna hina conanzayoq kaychik.8 Qaynapas, kunanpas, wiña-wiñaypaqpas Jesucristoqa hina kaqllam. 9

Tukuyrikchaq mana uyarisqaykichik rikurimuq yachachikuykunawanqa amayá aysachi-kuychikchu. Leyman hina mikuyllawan kallpanchakuynikichikmantaqa Diospafavorninwan sonqoykichik kallpanchaymi aswan allinqa. Mikuykunallaqa manamkallpancharqachu chay leyman hinalla kawsaqkunataqa.

10 Diosman asuykuna karpapi serviqkunaqa manam mikunmanchu ofrendanchiktaqa.

11 Hucha pampachasqa kananpaqmi animalkunapa yawarninta *sacerdotekunapa jefen

Chuyay-chuyay Cuartoman apaykuq, animalpa cuerpontañataqmi campamentopa hawalawninpi kañaq. 12

Jesuspas kikinpa yawarninwan runakunata Diospaq sapaqchanan-

paqmi llaqtapa hawa lawninpi wañurqa. 13 Ñoqanchikpas campamentomanta lloqsispayáJesusta qatisunchik payta hina kamiwaptinchikpas aguantaspa. 14

Kay pachapi llaqtaqamana wiñaypaq kasqanraykum rikurimunanpaq kaq llaqtata maskachkanchik. 15

Chayna-qa kañasqa ofrendata qochkaq hinayá sutinmanta willakuspa Jesucristontakama sapa kutiDiosta alabasunchik. 16

Allin ruraytawan kapuqnikichikwan yanapanakuytaqa amayá qon-qaychikchu, chay rurasqaykichikwanmi kañasqa ofrendawan hina Diosta agradankichik.

17 Pusasuqnikichik runakunata kasukuspayá paykunaman su jetakuychik. Pay-

kunaqa almaykichikmantam cuentallikuchkanku hinaspam Diosman cuentataqonqaku. Kasukuptikichikqa mana llakikuspam kusisqalla pusasunkichik, mana

chayqa manam allinnikichikpaqchu kanman.18 Ñoqaykupaqyá Diosta mañakuychik. Tukuy imapi allinta portakuyta mu-

naspaykuqa allin concienciayoqmi kachkaniku. 19 Qamkunaman chaylla Dios

kutichimuwananpaqyá tukuymanta llalliqtaqa mañakuychik.

Diospa bendicionnin mañakusqanmanta

20 Hawkayay qokuq Diosyá, yawarninwan wiñaypaq mosoq contrato ruraqta otaq

ove jakunapa hatun michiqnin Señorninchik Jesucristota kawsarichiq Diosyá 21 mu-

nasqanman hina ruranaykichikpaq tukuy allinta qosunkichik. jesucristoraykuyáDiosqa agradonpaq rurawasun. Jesucristoyá wiña-wiñaypaq alabasqa kachun. Amén.

22 Wawqe-panikuna, ruegakuykichikmi, kallpanchanaypaq qellqamusqaytayá pisi-lla kaptinpas pacienciawan chaskiykuychik. 23

Yachaychikyá, wawqenchik Timoteoqañam carcelmanta lloqsirunña. Chaylla hamuptinqa hamurusaqmi qawaykuqnikichik.

24 Saludaykuychikyá pusaqnikichik llapallan runakunatawan Diosllapaqña kaw-

saqkunata. Saludamusunkichikmi Italia lawmanta kaqkunapas.25

Diosyá llapallaykichikta bendecisunkichik.

HEBREOS 13



2142


11

Ñoqa Santiagom, Diospa hinaspa Señor Jesucristopa sirvienten kaspay saluda-

muykichik lliw kay pachapi cheqesqa Israelpa chunka iskayniyoq ayllunkunata.

Sasachakuykuna hamuptin pacienciakunamanta

2 Wawqe-panillaykuna, astawanraqyá kusikuychik imaymana sasachakuyku-

napi kaspaqa. 3 Iñisqaykichikmanta pruebasqa kaspaqa aswan pacienciakuqmi

kankichik. 4 Ichaqa qespichisqa kanaykichikkamayá aswanraq pacienciakuychik,

chaynapim qamkunaqa tukuy ima rurasqaykichikpi mana faltayoq cabal runakankichik.

5 Mayqannikichikpapas yachaynikichik pisilla kaptinqa Diostayá mañakuychik,

payllam qosunkichik. Lliw mañakuqninkunamanqa mana piñakuspam cha-ninninpi qoykun. 6

Aswanqa conanzawanyá ama iskayrayaspa mañakuychik.Iskayrayaspa mañakuqqa rikchakun lamar qochapi wayrawan kaylawman-wak-lawman apachikuqmanmi. 7

Iskayrayaspa mañakuq runaqa amayá piensachunchuSeñormanta imapas chaskiytaqa. 8

Chayna runaqa tukuy ima rurasqanpipasmanam takyanchu.

9 Humilde wawqe-panikunaqa alabakuchun Señorpa hatunchasqan kasqanku-

piyá. 10 Apuñataqyá alabakuchun Señorpa humillaykachisqanwan. Apu runaqa

qorapa waytan hina chinkaruqllam. 11 Inti qespiramuspa rupamuptinmi qoraqa

chakirun, waytanñataqmi wichirun hinaptinmi sumaqllaña kayninpas tukurun,chaynapunim apu runapas wañurunqa qollqella huñuy munasqanpi.

SANTIAGOPA CARTANKay cartaqa Jesucristopa wawqen Santiagopa qellqasqanmi. Payqa qellqarqa kay pachapi

cheqesqa chunka iskayniyoq Israel ayllukunamanmi. Cristoman iñiqkunatam yachachinimaynam kawsayta hinaspa iñisqankutaqa allin ruraywan qawachikunankumanta.

Kay cartaqa soqta parteman rakisqam kanman:Punta kaq partem willakun iñiqkuna yachaywan huntasqa kananmanta (1:1-8).Iskay kaq parteñataqmi willakun wakchayaymantawan apuyaymanta, pruebasqa kay-

mantawan tentasqa kaymanta hinaspa uyarispaqa ruranamanta (1:9-27).Kimsa kaq parteñataqmi willakun wakchawan apuqa igualla kasqanmanta hinaspa iñis-

paqa ruraq kanamanta (2).Tawa kaq parteñataqmi willakun iñiqkunapa imaynam rimananmanta hinaspa cheqap

yachaymanta (3).Pichqa kaq parteñataqmi willakun pim Diospa enemigon kasqanmanta (4:1-5:6).Soqta kaq parteñataqmi willakun pacienciawan mañakunamanta (5:7-20).



2143

Pruebakunamantawan tentasqa kaymanta

12 Mayna kusisqam sasachakuykuna hamuptin pacienciakuq runaqa. Payqa chay

sasachakuykunata venceruspanmi premionta chaskinqa. Chay premioqa kuyaq-

ninkunaman Diospa prometesqan wiña-wiñaypaq kawsakuymi.13

Pipas tentasqakaspaqa ama piensachunchu: “Diosmi tentawachkan” nispaqa, Diosqa manam ten-tachikunmanchu, manataqmi pitapas tentanmanchu. 14

Runaqa kikinpa mana allinmunasqankunawan engañachikuspanmi aysachikun tentachikunanpaq. 15

Chaynamana allin munaykunam huchallichin chaymi huchallikusqanrayku wañunan.

16 Kuyasqay wawqe-panillaykuna, amayá pantaruychikchu. 17

Cielopi kan-chaqkuna unanchaq Diosmantam chaskinchik llapa ima allin kaqkunataqa.Diosqa manam cambiakunchu llantuy hinaqa. 18

Paymi cheqap palabrantareqsiykachiwaspanchik mosoqmanta naceykachiwarqanchik chaynapi lliw unan-chasqankunamanta punta cosechan hina kananchikpaq.

Diosta cheqap serviymanta

19 Kuyasqay wawqe-panillaykuna, qamkunaqa chaylla uyariqyá kaychik,

rimaychikpas allinta tanteaspayá, amataqyá piñakuqllañaqa kaychikchu. 20 Pi-

ñasqa runapa rurasqankunaqa manam Diostaqa agradanchu. 21 Tukuy mana allin

ruraykunata hinaspa millay munapayaykunata saqespayá llampu sonqolla Diospapalabranta chaskiychik. Paypa palabranqa atiyniyoqmi salvasunaykichikpaq.

22 Qamkunaqa uyarisqaykichikman hinayá ruraychik, uyariqlla kaspaqa kikikichiktam

engañakuchkankichik. 23 Uyarichkaspan mana kasukuq runaqa espe jopi uyan qawa-

kuqmanmi rikchakun.24

Imaynam kasqanta qawakuruspanmi pasakuspanñataq chayllaqonqarun imaynam kasqanta. 25 Ichaqa librawaqninchik alli-allin leypi yuyaymanaqqa

hinaspa mana qonqaspa kasukuqqa mayna kusisqam kanqa tukuy ima rurasqanpi.26

Dios kasukuq kasqanta piensachkaspa rimasqan mana controlakuq runaqa kikin-tapunim engañakuchkan, Dios yupaychasqanpas manam valenchu. 27

Dios Taytataqaagradanchik kaynata servispam: mana tayta-mamayoqkunatawan viudakunata llakinkuna-pi yanapaykuspam hinaspa kay pachapi mana allin ruraykunaman mana chaqrukuspam.

Ama pimanpas sayapakunamanta

21

Kuyasqay wawqe-panillaykuna, kancharichkaq Señorninchik Jesucristopi

iñiq kaspaykichikqa amayá pimanpas sayapakuychikchu. 2 Ichapas huñunakus-qaykichikman yaykuramunman qori anilloyoq hinaspa sumaqllaña pachayoq runa,yaykuramunmantaq pasaypaq mawka pachayoq wakcha runapas. 3

Sichum qamkunaallinllataña atiendenkichik chay sumaqllaña pachayoq runata: “Hamuy, tiyaykuy kayallin sitiopi” nispa, hinaspa wakcha runatañataq niwaqchik: “Qamqa chay-chayllapisayay otaq tiyakuy kay pampallapi” nispa. 4

Chaynata ruraspaqa huk kaqnillanmanmisayapakuchkankichik, chaynaqa mana allin piensaq juez hinañam rikurirunkichik.

5 Kuyasqay wawqe-panillaykuna, uyariykuwaychikyá, kay pachapi wakchakunataqa

Diosninchikmi akllarqa iñiy ninkupi apu kanankupaq hinaspa kuyaqninkunaman pro-

metesqan Diospa munaychakusqanta chaskinankupaq.6

Qamkunaqa wakchakunatampenqayman churachkankichik. ¿Manachum apukuna munasqankutaqa rurasunkichikhinaspa autoridadkunamanpas aysasunkichik? 7

¿Manachum paykunaqa sutin apasqay-kichik Cristopa contranpipas imaymanata rimanku?

SANTIAGO 1, 2



2144

8 Cheqaptapunipas Señorninchikpa Bibliapi: “Kuyankim runamasikita kikikita

hina” nisqanta kasukuspaqa allintam rurachkankichik. 9 Pimanpas sayapakuspam

ichaqa huchallikuchkankichik, Diospa leyninta mana kasuspam culpayoq kach-kankichik. 10

Pipas llapallan leyta kasukuchkaspa huknin kamachikuyllapipas

pantaruspaqa, llapallan leymantañam huchayoq rikurirun.11

Kikin Diosmi nirqa:“Amam hukwanqa pierdekunkichu” nispa, nirqataqmi: “Amam pitapas wañuchin-kichu” nispa. Pipas mana hukwan pierdekuchkaspa runamasinta wañurachispaqallapallan leyta mana kasukuqñam rikurirun. 12

Librawaqninchik leypa nisqanmanhinam Cristo juzgawasunchik, chaynaqa allintayá rimaychikpas hinaspa ruray-chikpas. 13

Pipas runamasin mana llakipayaqtaqa juicio punchawpim paytapasCristo mana llakipayanqachu, runamasin llakipayaqtam ichaqa llakipayanqa.

Iñiymantawan ruraymanta

14 Wawqe-panillaykuna, pipapas iñiyninqa ¿imapaqtaq valenman allin kaqkunata mana

rurachkaptinqa? ¿Yaqachum chay iñiyllanwan salvakunman? 15 Ichapas wawqepas otaqpanipas mana pachayoqña kanman, manataq chay punchaw mikunanpaqpas imanpas kan-manchu, 16

hinaptin huk kaqnikichikñataq ninman: “Hawkalla rispayá mikumuy hinaspaqonikamuy” nispa, imapas necesitasqanta mana qoykuptinqa ¿imapaqtaq chay nisqanqaservin? 17

Chaynam pipapas iñiyninqa mana valenchu allin kaqkunata mana ruraptinqa.18

Ichapas huk kaqnin ninman: “Qamqa iñiy niyoqmi kanki, ñoqañataqmi allinkunaruraq kani” nispa. ¿Imay natataq qawachiwankiman iñikusqaykita allinkunata manaruraspaykiqa? Ñoqam ichaqa iñisqayta qawachisqayki imapas allin rurasqaywan.19

Qanmi creenki chullalla Dios kasqanta, allinmi chayqa. Aswanqa demoniokunapas

creenmi hinaspam manchakuymanta katkatatan.20

¡Mana yuyayniyoq runa! Yachaytamunaptikiqa pipapas iñiyniyoq kayllanqa manam valenmanchu allin kaqkunata manaruraptinqa. 21

Abuelonchik Abrahamtapas allinkunata rurasqanraykum Diosqa manahuchayoqpaqña chaskirqa. Paymi churin Isaacta Diosman altarpi ofrecerqa. 22

Qaway-chikyá, Abrahamqa Diospi iñiyniyoq kaspanmi rurarqa, hinaptinmi iñiyninqa aswanallin karqa rurasqankunawan. 23

Chaynatam cumplikurqa: “Diosman Abraham iñis-qanraykum mana huchayoqpaqña chaskisqa karqa” nispa Bibliapa nisqan. ChaynapimAbrahamqa Diospa amistadninwan sutichasqa karqa.

24 Chaynaqa qawasqaykichikpi hinapas runaqa manam iñisqallanwanchu mana hu-

chayoqpaqña Diospa chaskisqanqa kachkan, aswanqa allinkuna rurasqankunapiwanmi.25 Rahab sutiyoq chuchumika warmim llaqtan wateqaq enemigonkunata pakaykurqahinaspam yanapaykurqa ayqekunankupaq, chaynapim allin rurasqanwan mana hucha-yoqpaqña chaskisqa karqa. 26

Cuerponchikpas almanchik mana kaptinqa wañusqamkachkan, chaynam iñiyninchikpas mana valenchu allinkunata mana ruraptinchikqa.

Imaynam rimanamanta

3 1 Wawqe-panillaykuna, amayá yachachikuqkunallañaqa kaychikchu. Yachasqayki-

chikpi hinapas yachachikuqkunaqa aswan juzgasqam kasunchik. 2 Llapallanchikmi

achkaqpi pantaq kanchik, pipas rimasqanwan mana huchallikuspanqa cabal runañam

kachkan, chayna kaspaqa tukuy cuerpontapas controlanmanmi.3

Frenotaqa caballopa si-minmanqa churanchik kasuwananchikpaqmi, chaywanmi lliw cuerponta mane janchik.4

Qawariychikyá buquekunatapas, maynaña hatun kaptinpas hinaspa maynaña wayrakaptinpas chullalla runam mane jan taksa timonchawan munasqan lawman. 5

Chaynam

SANTIAGO 2, 3



2145

siminchikpas cuerponchikpiqa taksalla aswanqa imakunatañapas rimarunmanmi. Huknina chispaqa kañarunmanmi mayna montetapas. 6

Nina hinam siminchikpas. Tukuymana allinkunata rimaspam llapallan cuerponchiktaña huchallichiwanchik. Chay manaallinkunaqa kikin diablopa ratachisqan kaspanmi vidanchikpi rurasqanchiktapas pierde-

chin.7

Runaqa mansarunmanmi ima animalkunatapas, purun animalkunatapas, pawaqanimalkunatapas, qasqonpa puriqkunatapas chaynataq lamar qochapi kaqkunatapas.8

Simintam ichaqa mana pipas dominanmanchu. Kayqa pipapas mana controlay atinanmana allinmi, chayqa kachkan wañuchiq venenowan huntasqam. 9

Siminchikwanmi DiosTaytanchikta alabanchik, siminchikwantaqmi ñakanchik kikinman rikchakuq unan-chasqan runakunatapas. 10

Hina simillanchikmantam lloqsimun bendicionpas chaynataqñakaypas. Wawqe-panillaykuna, chayqa manam allinchu. 11

¿Yaqachum huk pukyulla-manta lloqsimunman miski yakuwan puchqo yaku? 12

Wawqe-panillaykuna ¿yaqachumhigos sachaqa rurunman aceitunasta otaq uvasñataq higosta? Manam chulla pukyulla-mantaqa lloqsinmanchu miski yakuwan puchqo yakuqa.

Maymantam cheqap yachayqa kasqanmanta

13 Qamkunapi pipas yachayniyoq hinaspa allin entiendeq runa kaspaqa allinta

portakuspayá hinaspa llampu sonqo kaspayá reqsichikuchun yachayniyoq kasqanta.14

Sonqoykichikpi envidianakuykuna kaptinqa hinaspa kikillaykichikpaq imatapasmunaspaqa, amayá alabakuychikchu yachayniyoq kasqaykichikmanta, chaynataalabakuspaqa cheqap kaqkunata negaspam llullakuchkankichik. 15

Chayna rikchaqyachayqa manam Diosmantachu hamun, aswanqa kay pachapi runakunallamantamhinaspa kikin diablomantam. 16

Sichu kanqaraq envidianakuykuna hinaspa kiki-

llanpaq imapas munaykuna hinaptinqa chaypiqa kachkanraqmi chaqwanakuykunahinaspa tukuy mana allin ruraykuna. 17 Diosmanta yachayniyoq kaqkunaqa kawsanku

Diosllapaqñam, hawkallam hinaspa llampu sonqollam. Paykunaqa kanku kasukuq-kunam, llakipayakuqkunam, allin sonqokunam, pimanpas mana sayapakuqkunamhinaspa cheqap sonqokunam. 18

*Allinyanachiqkunaqa tarpuchkaq hinam mirachinkuhawkalla kawsakuyta chaynapi cosechachkaq hina allin kaqta horqonankupaq.

Diosllataña kasukunamanta

4 1 ¿Maymantataq hamun qamkuna ukupi kaq guerrakunawan atipanakuykunaqa?

Chaykunaqa qallarin ukuykichikpim, mana allin munasqaykichikmi sonqoykichik-

pi peleachkan. 2 Imata munaruspapas manam haypankichikchu. Runamasikichiktamwañuchinkichik hinaspam envidiakunkichik, manam chay munarusqaykichiktaqahaypankichikchu. Atipanakuspam peleankichik ichaqa Diosta mana mañakusqayki-chikraykum ima munasqaykichiktapas mana tarinkichikchu. 3

Mañakuspapas manamchaskinkichikchu munasqallaykichikpi yanqachanaykichikpaq mañakusqaykichikrayku.4

¡Dios mana kasukuq runakuna! ¿Manachu yachankichik kay pachapi kaqkunallata ku-yaruspaqa Diospa enemigon kasqaykichikta? Pipas kay pachapi kaqkunallata kuyaruqqaDiospa enemigonmi rikurirun. 5

Manam yanqachu Bibliaqa nin:—Ñoqanchikpi Diospa kawsachisqan Espiritunmi llumpa-llumpayta sientiwan-

chik —nispa.6 Aswanqa Diosninchikqa favorecewanchikmi chaymi Biblia nin:

—Diosqa hatun tukuqkunapa contranpim kachkan ichaqa favorecenmi humil-dekunataqa —nispa.

SANTIAGO 3, 4



2146

7 Chaynaqa Diosta kasukuspayá diablopa contranpi qaqa hina sayaychik, chay-

napim diabloqa qamkunamanta ayqekunqa. 8 Diosman asuykuptikichikqa paypas

asuykusunkichikmi. Yaw huchasapakuna, qamkunapas mana allin rurasqaykichik-mantayá chuyanchakuychik, iskayrayaqkunapas sonqoykichiktayá Diosllamanña

qoychik.9

Llakikuspayá waqapakuychik hinaspa qaparkachaychik. Asisqayki-chiktapas waqaymanñayá tikraychik, kusikusqaykichiktañataq llakikuyman.10

Señorninchikpa qayllanpi humillakuptikichikqa paymi hatunchasunkichik.

Iñiqmasinchiktaqa ama juzganamanta

11 Wawqe-panillaykuna, amayá pimantapas mana allintaqa rimaychikchu. Pipas

wawqenmanta mana allinta rimaqqa otaq juzgaqqa leypa contranpi rimaspanmi juz-gachkan. Leyta juzgaspaqa manam kasuchkankichu, aswanqa juezñam rikurirunki.12

Hukllam leytaqa qorqa, payllataqmi juezpas, payllam salvawachwanpas chaynataqcondenawachwanpas hinaptinqa ¿pitaq qamqa kanki runamasikita juzganaykipaqqa?

Paqarin punchawmanta

13 Uyariwaychik: “Kunanmi otaq paqarinmi risunchik kay llaqtata otaq wak

llaqtata hinaspam watantin negociota rurakamuspanchik qollqeta ganakamusun-chik” nispa rimaqkuna. 14

Qamkunaqa manam yachankichikchu paqarin punchawimam pasarusunaykichiktaqa. Vidaykichikqa huk rato rikuriramuspa chinkaruqpuyu hinallam. 15

Rimananchikqa “Dios munaptinqa kawsaspachiki kayta-waktarurasunchik” nispam. 16

Qamkunam ichaqa hatun tukuspa kikillaykichikmantaalabakunkichik, chayna hatun tukuyqa manam valenchu. 17

Pipas allinkuna ru-

rayta yachachkaspa mana ruraqqa huchallikunmi.Apukunaqa imaynam kananmanta

5 1 Apukuna ¡uyariychik kayta! Waqaspayá qaparkachaychik qepa punchaw

ñakarinaykichikmanta. 2 Llapa qori-qollqekichikmi ismunqa, sumaq pachayki-

chiktapas puyum mikurunqa. 3 Llapa qori-qollqekichikmi lliwña akarun, chaykunam

contraykichikpi Diosman acusasunkichik hinaspam aychaykichiktapas ninawan hinakañanqa. Kay tukupay tiempokunapim qori-qollqeta huñukurunkichik. 4

Cosechapillamkapusuqnikichikman mana pagasqaykichikmi acusasuchkankichik, LlapallanKamachiq Señormi uyarirun llapa llamkaqkunapa reclamasqankuta. 5

Kay pachapi

kawsaspaykichikmi suma-sumaqllaña purirqankichik cuerpoykichikta kusichispa,nakanapaq wirayachisqa ganado hinaraqmi poqorunkichik. 6

Mana huchayoq runataacusaspaykichikmi mana harkakuy atichkaqta wañurachirqankichik.

Pacienciawan mañakunamanta

7 Wawqe-panillaykuna, chaynaqa pacienciakuychikyá Señorninchik kutimu-

nankama. Chakrapi llamkaqpas tarpuy paratawan poqoy paratam pacienciawansuyan allinta cosechananpaq. 8

Chaynayá qamkunapas ama hukmanyaspapacienciakuychik, Señorninchikpa kutimunanqa hichpallañam kachkan. 9

Waw-

qe-panillaykuna, amayá qamkunaqa que janakuychikchu chaynapi ama juzgasqakanaykichikpaq, punkupi hinallañam kachkan juzgawaqninchikqa. 10 Diosmanta

ñawpaq willakuqkunapa ejemplontayá qatisunchik, paykunam ñakaristinpas pa-cienciakuspanku Señormanta willakurqaku. 11

Kusisqa runakunapaqmi hapinchik

SANTIAGO 4, 5



2147

ñakarispa pacienciakuqkunataqa. Uyarirqankichikmi Job sutiyoq runapa pa-ciencianmanta, yachankichiktaqmi ñakariyninkuna tukuruptin Señorqa paywanimam rurasqanmantapas. Señorqa kuyapayakuqmi hinaspa llakipayakuqmi.

12 Wawqe-panillaykuna, tukuy imamantapas astawanqa amayá juraychikchu

hanaq pacharaykupas nitaq kay pacharaykupas, amayá imaraykupas juraychik-chu. Rimasqaykichikqa kachun “Arí” cheqap kaptinqa, mana cheqap kaptinñataq“Mana” chaynapi Dios mana castigasunaykichikpaq.

13 Mayqannikichikpas ñakarispaqa Diostayá mañakuychik. Mayqanniki-

chikpas kusisqa kaspaqa takispayá Diosta alabaychik. 14 Mayqannikichikpas

onqosqa kaspaqa iñiqkuna ukupi *ancianokunatayá qayaychik chaynapi Diostamañapususpaykichik Señorpa sutinpi aceitewan untasunaykichikpaq. 15

Cona-kuspa mañakuptinkuqa Señormi onqoqta sanoyachispa sayarirachinqa, huchapikaptinqa pampachaykunqam. 16

Huchaykichikkunata willanakuspayá Diostamañakuychik chaynapi sanoyanaykichikpaq. Justo runapa tukuy sonqonwan

mañakusqanqa llumpay atiyniyoqmi. 17 Diosmanta willakuq Eliaspas ñoqanchikhinam karqa. Paymi tukuy sonqonwan mañakurqa mana paramunanpaq chaymikimsa wata partenpuni mana paramurqachu. 18

Huktawan mañakuptinmi ichaqaparaykamurqa chaymi chakrapi kawsaykuna huktawan rururqa.

19 Wawqe-panillaykuna, mayqannikichikpas cheqap yachachikuymanta pan-

taruptin hukninñataq kutichimuptinqa, 20 yachaychikyá: Chay pantay ñanmanta

kutirirachimuqmi chay huchallikuqpa almanta wañuymanta salvarun hinaspamnana-nanaq huchankunatapas pampachaykachin.

SANTIAGO 5



2148


1 1 Ponto lawpi, Galacia lawpi, Capadocia lawpi, Asia lawpi hinaspa Bitinia

lawpi cheqesqa kaq akllasqakunamanmi ñoqa Pedro kay cartata qellqamuy-kichik. Ñoqaqa Jesucristopa *apostolninmi kani paymanta willakunaypaq. 2

DiosTaytam yachayninman hina ñawpaqmantaraq akllasurqankichik. Espiritunwanmichuyanchasurqankichik kasukunaykichikpaq hinaspa Jesucristopa yawarninwanmayllasqa kanaykichikpaq. Diostam mañakuchkani anchallataña favorecesunay-kichikpaq hinaspa hawkallata kawsachisunaykichikpaq.

Conanzawan kawsaymanta3

Dios Taytatayá alabasunchik. Señorninchik Jesucristopa Taytan Diosmi hatunkuyapayakuyninman hina mosoqmanta nacechiwarqanchik, Jesucristopa kawsarimus-qanwanmi conanzawan kawsachiwanchik. 4

Chaynapim qamkunapas chaskinkichikDiospa hanaq pachapi waqaychasqan herenciata, chayqa manam tukunqachu nitaqmiqachachakunqachu, manataqmi waytakuna hinaqa chakinqachu. 5

Qamkunaqa Diospiiñiyniyoqmi kankichik chaymi atiyninwan waqaychasunkichik salvasunaykichikpaq.Chaytaqariki Diosmi alistarqaña puchukay tiempokunapi reqsichinanpaq.

6 Chayraykum qamkunaqa llumpay kusisqa kachkankichik pisi tiempollapas achka sa-

sachakuykunata ñakarinaykichik kachkaptinpas. 7 Qoritaqa ninapim chulluchinku allinkasqanta otaq mana allin kasqanta yachanapaq, chaynam iñiynikichikpas pruebasqa

APOSTOL PEDROPAPUNTA KAQ CARTAN

Apostol Pedroqa cartarqa Asia Menor nisqankupa norte lawninpi kaq cheqesqa iñiqkunamanmi(1:1, 2). Paykunam Jesucristopi iñisqankurayku ñakarichisqa hinaspa qatikachasqa kachkarqaku.

Kay cartaqa pichqa parteman rakisqam kanman:Punta kaq partem willakun cartapa qallariyninmanta (1:1-2).Iskay kaq parteñataqmi willakun Jesucristopi conakuspa kawsanamanta (1:3-12).

Kimsa kaq parteñataqmi willakun iñiqkunaqa allinta ruraspa kawsananchikmanta, willakuntaq-mi Cristoqa rumi hina kasqanmantapas chaynataq Diospa akllasqan runakunamantapas (1:13-2:10).Tawa kaq parteñataqmi willakun Diosta servispa kawsanamanta, Cristo ñakarispa imam

yachachiwasqanchikmanta, casadokunapa imaynam kawsananmanta, allinta ruraspañakariqkunamanta, Diospa yachay qowasqanchikwan servinamanta hinaspa Cristopi iñis-qanchikrayku ñakariymanta (2:11-4:19).

Pichqa kaq parteñataqmi willakun iñiqkunaman kunasqanmanta hinaspa tukuykunan-paq saludasqanmanta (5).



2149

kanqa. Chay iñiynikichikmi tukuruqlla qorimantapas aswan mastaqa valen. Jesucristorikurimuptinmi chay iñiynikichikqa alabasqa, honrasqa hinaspa hatunchasqa kanqa.

8 Jesucristotaqa kuyankichikmi mana rikuchkaspaykichikpas, paypimá cona-

kuchkankichik kunan mana rikuchkaspapas, payta hatunchaspam mana willakuy

atina kusikuywanraq kusikuchkankichik. 9 Iñisqaykichikraykullam almaykichik-pa salvacionnintapas chaskinkichik.10

Ñawpaq tiempokunapipas Diosmanta willakuqkunam tapukachakurqaku kay salva-cionmanta hinaspam willakurqaku imaynam Dios favorecesunaykichikmanta. 11

CristopaEspiritunmi Diosmanta willakuqkunaman ñawpaqmantaraq yachachirqa Cristopañakariyninkunamanta hinaspa chaykuna pasaruptin hatunchasqa kananmanta. Chaywillakuqkunam yachaykuyta munarqaku pim chay runaqa kananmanta hinaspa chayku-naqa ima tiempopim kananmanta. 12

Diosmi paykunaman nirqa chay willakusqankuqamana kikillankupaq kasqanmanta aswanqa ñoqanchikpaq kasqanmanta. Kunanqariki

salvacionmanta willakuqkunaqa willasuchkankichik hanaq pachamanta hamuq ChuyaEspiritupa yanapayninwanmi. Chaykunataqa angelkunapas yachaykuytam munanku.

Diosllapaqña kawsakuymanta

13 Chaynaqa listolla kaspayá imam ruranaykichikmanta sumaqta piensaychik, su-

maqtataqyá yuyaymanaychikpas. Jesucristo rikurimuptin Dios kuyakuyninman hinaimam qosunaykichikpiyá conakuychik tukuy sonqoykichikwan. 14

Kasukuq chu-rinkuna hinayá kawsaychikqa, amañayá ñawpaq vidaykichikpi hinañachu. Diostamanaraq reqsispaqa munasqallaykichikpim purirqankichik. 15

Qayasuqnikichik Dios-pas chuya kasqanraykuyá payllapaqña kawsaychik chuyakuna hina. 16

Bibliam nin:

—Chuya kaychik ñoqapas chuya kasqayrayku —nispa.17

Sichu “Taytáy” ninkichik pimanpas mana sayapakuspa runakunapa rurayninman hinacastigaq Diosta hinaptinqa tukuy tiempoyá Diosta respetaspa forastero hina kawsaychik.18

Diosmi salvasurqankichik abueloykichikpa mana valeq costumbrenkuna chaskisqayki-chikmanta. Yachasqaykichikpi hinapas kay salvacionpa preciontaqa manam pipas pagarqatukuruqlla qoriwanchu nitaq qollqewanchu. 19

Chaytaqa Cristom pagarqa precioyoq yawar-ninwan, paymá mana faltayoq kachkaspanpas wañurqa sano *carnero hina. 20

Chaynatawañunanpaqqa citasqa karqa manaraqpas kay pacha unanchasqa kachkaptinraqmi, ichaqakay tukupay tiempokunapim rikurimurqa allinnikichikpaq. 21

Cristoraykum Diospiqa

creenkichik, paymi wañuqkuna ukumanta Cristota kawsarichimurqa hinaspa hatuncharqa,chaynataqa rurarqa iñispaykichik Diospi conakunaykichikpaqmi.

22 Kunanqa cheqap willakuytaña kasukuspam almaykichiktapas limpia-

runkichik huchamanta chaynapi cheqaptapuniña wawqe-paninchikkunawankuyanakunaykichikpaq. Qamkunaqa limpio sonqollayá kuyanakuychik. 23

Qam-kunaqa mosoqmantam nacerqankichik, manam wañuq taytamantachu aswanqaDiospa kawsaq hinaspa takyaq palabranmantam. 24

Bibliam nin:

Llapallan runaqa qora hinallam,

sumaq kayninpas qorapa waytan hinallam.Qora chakiruptinmi waytanpas wichirun. 25 Señorpa palabranqa takyan wiña-wiñaypaqmi.

Chay palabramá qamkunaman willasqa karqa.

1 Pedro 1



2150

2 1 Chaynaqa amayá tukuy mana allintaqa ruraychikchu, amayá pitapas enga-

ñaychikchu, amayá iskay uyaqa kaychikchu, amayá envidiakuychikchu,amataqyá cuento qepipas kaychikchu. 2

Chayraq nacekuq wawakuna ñuñuta mas-kachkaq hinayá Diospa cheqap palabranta maskaychik chaywan wiñaspa salvo

kanaykichikpaq. 3 Yachankichikñam Señorpa sumaq sonqo kasqantaqa.Kawsaq rumimanta

4 Señorninchikmanyá asuykuychik, paytam runakuna wischupakurqaku allin rumi-

ta wischupakuchkaq hina, Diosmi ichaqa chay kawsaq rumita akllarqa ancha-anchavalorniyoq kasqanrayku. 5

Qamkunapas kawsaq rumi hinam kachkankichik. Diosmiqamkunawan rumiwan perqachkaq hina mana rikuy atina templota rurachkan chayna-pi sacerdotekunaña kaspa mana rikuy atina ofrendata Diosman presentanaykichikpaq.Kay ofrendataqa Diosqa chaskin Jesucristoraykullam. 6

Bibliapas nichkanmi kaynata:

Ñoqam Sion Moqopi churaniwasipa cimientonpa esquinan hapiq rumita,chayqa ancha valorniyoq akllasqa rumim,manam hukmanyanqachu pipas chay rumipi conakuqqa.

7 Qamkunapaqqa chay rumiqa ancha valorniyoqmi, mana iñiqkunapaqmi icha-

qa Bibliapa nisqanman hina cumplikun:

Wasi perqaqkunapa wischupakusqanku rumiqa

cimientopi esquinan hapiq rumiñam rikurirurqa. 8 Paymi mitkana rumi hinaspa urmachikuq hatun rumi.

Paykunaqa mitkarunku Diospa palabranta mana kasukuspankum, chaypaqmicitasqaña karqaku.

Diospa runankunamanta

9 Qamkunam ichaqa kankichik akllasqa runakuna, reyta servinaykichikpaq

*sacerdotekuna, Diosllapaqña kawsaq nacion hinaspa Diospa runankuna chaynapi

Diospa atiyninmanta willakunaykichikpaq. Paymi tutayaymanta qayasurqanki-chik admirakuypaq kanchayninpi purinaykichikpaq.

10 Ñawpaqtaqa manam runankunachu karqankichik,kunanmi ichaqa Diospa runankunaña kankichik.Ñawpaqtaqa mana pipapas llakipayasqanmi karqankichik,kunanmi ichaqa Diospa llakipayasqanña kachkankichik.

Diospa sirvientenkuna hina kawsanamanta

11 Kuyasqay wawqe-panillaykuna, llaqtaykichikmanta karupi *yachaqkunatahinam ruegakuykichik, amayá ruraychikchu aychaykichikpa mana allin mu-

nasqankunataqa, chaykunaqa guerrapi hinam kachkan almaykichikwan. 12 Dios

mana adoraqkunapa qayllanpipas allintayá kawsaychik, chaynapim hucha

1 Pedro 2



2151

ruraqmanta hina contraykichikpi rimachkaspankupas allin rurasqaykichikta qa-waspanku Diosta alabanqaku cuenta mañaq kutimuptin.

13 Señorninchikraykuyá kasukuychik runapa churasqan llapallan autoridadku-

nata, hatun autoridad kasqanraykuyá kasukuychiktaq reytapas. 14 Kasukuychikyá

paypa churasqan gobiernaqkunatapas, paykunaqa churasqa kachkan hucha ruraq-kunata castigananpaqmi hinaspa allin ruraqkunata alabananpaqmi. 15 Diosqa

munachkan allin ruranaykichiktam chaynapi mana yuyayniyoq runakunapamana yachaywan rimasqanta upallachinaykichikpaq.

16 Kawsaychikqa libre kaq runakuna hinayá. Amataqyá libre kasqaykichikman

hinaqa mana allinkunataqa ruraychikchu, aswanqa Diosta serviq runakuna hi-nayá kawsaychik. 17

Respetaychik llapallanta, kuyaychik iñiqmasikichikkunata,manchakuychik Diosta, respetaychiktaq reytapas.

Ñakarisqanwanqa imatam Cristo yachachiwasqanchikmanta

18 Sirvientekuna, kasukuychik respetowan patronnikichikta, amataq paciencia-

yoq allin runa kaptillanchu aswanqa kasukuychikyá mana allin runa kaptinpas.19

Diospa munasqanta yachaspa mana kaqmanta ñakariyqa allinmi. 20 Ichapas mana

allin rurasqaykichikmanta castigas qa kawaqchik ¿Ima allinmá chayta paciencia-wan ñakariyqa? Allin rurasqaykimanta pacienciawan ñakariymi ichaqa Diospaqayllanpiqa allinpuni. 21

Chaypaqmi Diosqa qayasurqankichik, Cristopas ñoqanchik-raykum ñakarirqa chaynapi paypa ejemplonta qatinanchikpaq. 22

Payqa manam imahuchatapas rurarqachu nitaqmi pitapas engañarqachu. 23

Insultaptinkupas manamkutipakurqachu, ñakarichiptinkupas manam amenazarqachu, payqa allin arreglo

ruraq derechonpi Diospa makinmanmi churakurqa. 24 Cristom chakatasqa kaspanaparqa cuerponpi tukuy huchanchikkunata chaynapi huchanchikkunamanta wana-kuspa allinña kawsananchikpaq. Sanoyachisqa kanaykichikpaqmi heridasqa karqa.25

Qamkunaqa karqankichik chullasqa ove jakuna hinam, kunanmi ichaqa Cristo-manña kutirikunkichik. Paymi allin michiq hina almaykichikta michichkan.

Casadokunapa imaynam kawsananmanta

3 1 Warmikuna, qamkunapas qosaykichiktayá kasuychik, chaynapim Diospa

palabranpi mana iñiq qosakunapas mana rimapayachkasqalla allin kaw-

sasqaykichikwan iñikunqaku. 2 Respetowan allin kawsasqaykichikta qawaspamiñikunqaku. 3

Qamkunapa sumaq kaynikichikqa kachun amayá hawallaykichik-pichu, chukchaykichik ñaqchapakuyllapichu nitaq qorimanta alha jakunawanchurakuyllapichu nitaq no pachawan churakuyllapichu. 4

Suma-sumaq kayni-kichikqa sonqoykichikmantayá lloqsimuchun, chayna hawkalla kawsakuspamsumaqllaña espirituyoq kankichik, chayna kawsakuyqa mana tukuq kasqanraykumDiospa allin qawasqan. 5

Ñawpaq tiempokunapipas chaynam karqa Diosllapaqñakawsaq warmikunapa sumaq kayninqa, Diospi conakuspam qosankuta kasuqku.6

Sarapas Abrahamtam kasurqa “señorniy” nispan. Qamkunapas allinta ruraspayki-

chikqa paypa castan hinam kankichik, manam imatapas manchakunkichikchu.7 Qosakunapas warmikichikwanyá allinllata kawsaychik. Paykunataqa pakiq

vasota hinayá cuidaychik Diospa favorninmanta herencia chaskiqmasikichik kas-qanrayku chaynapi mañakusqaykichikta Dios uyarinanpaq.

1 Pedro 2, 3



2152

Allinta rurasqankurayku ñakariqkunamanta

8 Qamkunaqa llapallaykichikyá kawsakuychik huk sonqolla, sientinakuspa, kuyana-

kuspa, llakipayanakuspa hinaspa humillakuspa. 9 Amayá kutichinakuychikpas mana

allinwankamachu nitaq insultowanchu, aswanqa bendecinakuychikyá. Diosqa qaya-surqankichik bendicionninta chaskinaykichikpaqmi. 10 Chaynaqa:

Pipas vidanta kuyaq runaqahinaspa kusikuyta munaq runaqamana allintaqa amayá rimachunchu,engañotaqa amayá rimachunchu.

11 Mana allinta saqeruspanyáallinllataña rurachun.Hawka kawsayta maskaspanyáchaynataña kawsachun.

12 Señorqa cuidachkanmi allin ruraq runakunataqa.Señorqa uyarinmi mañakusqankutaqa.Payqa mana allin ruraqkunapa contranpim kachkan.

13 ¿Yaqachum pipas imanasunkichikman allinllata rurachkaptikichikqa? 14

Allin ru-rasqaykichikmanta ñakarispaqa mayna kusisqam kankichik, amayá manchakuychikchupitapas nitaq hukmanyaychikchu. 15

Aswanqa Señorninchik Cristo chuya kasqantayásonqoykichikwan reqsikuychik, hinaspayá tukuy tiempo listolla kaychik imam crees-qaykichikmanta tapusuptikichik clarota contestakunaykichikpaq, chaytaqa ruraychik

humillakuspayá hinaspa respetowanyá.16

Allin concienciayoqyá kawsakuychik chaynapiCristoman iñisqaykichikrayku contraykichikpi kaqkuna rimasqankumanta huk punchawpenqakunankupaq. 17

Dios munaptinqa allin rurasqaykichikmanta ñakariyqa allinmi,mana allin rurasqaykichikmanta ñakariymi ichaqa mana allinchu.

18 Cristopas chulla kutillatam ñakarirqa ñoqanchikpa huchanchikmanta. Payqa karqa

mana huchayoqmi ichaqa mana allin runakunata Diosman pusawananchikpaqmi ña-karirqa. Aychapi wañukuchkaspapas espiritupa yanapakuyninwanmi kawsarimurqa.19

Espiritupi rispanmi willamurqa preso kaq espiritukunamanpas. 20 Paykunam pa-

cienciawan Dios suyachkaptinpas mana kasukurqakuchu buqueta Noey ruranankama.Buquepiqa pusaq runakunallam yakumanta salvakurqaku. 21

Chay yakum rikchakun

bautizakuna yakuman, chaywanmi ñoqanchikpas salvasqa kanchik. Bautismoqamanam cuerponchiktaqa limpianchu, chaywanqa Diostam mañakunchik conciencian-chikta limpiawananchikpaq, salvawanchikqa Jesucristopa kawsarimusqanwanmi.22

Paymi wicharirqa hanaq pachaman hinaspam kachkan Diospa *alleqninpi, paytamkasukun angelkunapas, autoridadkunapas chaynataq atiyniyoqkunapas.

Yachay qowasqanchikman hina Diosta servinanchikmanta

4 1 Cristom ñakarirqa cuerponpi, chaynam qamkunapas listo kanaykichik ñakari-

naykichikpaq, pipas cuerponpi ñakariqqa de jarunñam huchata. 2 Huchataqa

de jarun kawsanankama Diospa munasqanpi purispa runakunapa munasqanpiqa ma-naña kawsananpaqmi. 3 Ñam achkataña huchallikurqankichik pasaq tiempokunapi

Diospi mana iñiqkunapa munasqanta ruraspaykichik, chay tiempopiqa qamkunamkawsarqankichik mana controlakuspa, mana allin munaykunapi, tomakuykuna-

1 Pedro 3, 4



2153

pi, esta ruraykunapi hinaspa leypa contranpi taytacha-mamacha adoraykunapi.4

Diospi mana iñiqkunam admirakunku mana allin rurayninkunapi manaña ruray-siptikichik chaymi qamkunamantaqa mana allintaña rimanku. 5

Ichaqa cuentatamqonqaku wañuqkunapas hinaspa kawsaqkunapas juzgananpaq listo kaqman. 6

Chay-

paqmi wañusqakunamanpas allin noticiata willarqa chaynapi aychankupi runakunahina juzgasqa kachkaspapas espirituman hinaqa Diospaqña kawsanankupaq.

7 Tukuy imapa puchukayninmi hichpallaña kachkan, chaynaqa allinta piensa-

rispayá ama qonqaspa Diosta mañakuychik. 8 Tukuy imamantapas llalliriqtaqa

kuyanakuychikyá, kuyanakuyqa maynaña huchatapas chinkachinmi. 9 Ama

imamantapas rimaspayá wasikichikpipas samaykachinakuychik. 10 Diospa qosus-

qaykichikman hinayá sapakama yanapanakuychik. Qamkunaqa kaychik Diospahatun favorninkuna aypuq allin mayordomo hinayá. 11

Pipas rimaspaqa Diospapalabranman hinayá rimachun, pipas yanapaspaqa Diospa qosqanman hinayá

yanapachun, tukuy rurasqaykichikqa kachun Jesucristopi Dios alabasqa kanan-paqyá. Diosqa atiyniyoq kasqanraykuyá alabasqa kachun wiña-wiñaypaq. Amen.

Iñiqkunapa ñakarinanmanta

12 Kuyasqay wawqe-panillaykuna, sasachakuykuna hamusuptikichikqa amayá huk-

manyaychikchu ima mana allinpas kanman hinaqa. 13 Aswanqa Cristopa ñakariqmasin

kasqaykichikraykuyá kusikuychik chaynapi hanaq pachamanta suma-sumaq rikurimuq-ta qawaspa aswanraq kusikunaykichikpaq. 14

Cristorayku insultasuptikichikqa maynakusisqam kankichik sumaq kanchariq Diospa Espiritun qamkunapi kasqanrayku. 15

Huk

kaqnikichik ñakarispaqa amayá ñakarichun runa wañuchisqanmantachu, suwakus-qanmantachu nitaq mana allin rurasqanmantachu nitaq chaqwa rurasqanmantachu.16

Aswanqa pipas Cristopi iñisqanmanta ñakarispaqa ama penqakuspayá Diosta alabachun.17

Tiempom chayaramunña churinkunamanta qallarispa Dios juzgananpaq, ñoqanchik-wan juicio qallariptinqa ¿imaynaraq kanqa Diospa allin notician mana kasukuqkunaqa?18

Justo runapas ñakayta salvakuchkaptinqa ¿imaynaraq kanqa Dios mana adoraq runa-piwan huchasapaqa? 19

Chaynaqa Diospa munasqanman hina ñakariqkunapas allintañaruraspayá conakuna unanchakuq Diospa makinman vidankuta churachun.

Iñiqkunapaq kamachikuykunamanta

5 1 Kunanñataqmi rimapayamuni qamkuna ukupi kaq *ancianokunata, ñoqapas

kani Jesucristopa ñakarisqankuna rikuq ancianom, chaymi ñoqapas paykunawankuska yaykusaq rikurimuq achkiyman . 2

Makikichikpi kaq Diospa ove jankunata-yá michiychik. Chaytaqa ruraychik Diospa munasqanman hinayá, amayá obligasqahinachu nitaq qollqellaraykuchu. Llamkaychikqa tukuy sonqoykichikwanyá. 3

Amayámichiychikqa munaychakuq hinachu, aswanqa ejemplonyá kaychik. 4

Chaynapim mi-chiqkunapa kamachiqnin hamuptin chaskinkichik suma-sumaq mana tukuq premiota.

5 Mozo-sipaskuna, qamkunapas *ancianokunatayá kasukuychik. Llapallayki-

chikyá kasunakuychik humillakuspa, Bibliam nin:

Diosqa hatun tukuqkunapa contranpim kachkanichaqa favorecenmi humildekunataqa.

1 Pedro 4, 5



2154

6 Diospa atiyniyoq makinmanyá humillakuychik tiempo chayamuptin ha-

tunchasunaykichikpaq. 7 Tukuy afannikichiktaqa Diosmanyá qoychik, paymi

qamkunamanta nanachikuqqa.8

Listollayá rikchaychik, enemigoykichik diabloqa yarqasqa leon hinam muyu-

riqnikichikpi purichkan pitapas millpurunanpaq.9

Paypa contranpiyá qaqa hinasayaychik iñiynikichikpi, yachasqaykichikpi hinapas kay pachapi iñiqmasiki-chikkunapas chaynallatapunim ñakarichkanku. 10

Pisi tiempollapas chaykunatañakariruptikichikmi kikin Dios rurasunkichik mana huchayoqta, qaqa hinasayaqta, kallpayoqta hinaspa allin takyaqta. Tukuy imapi favorecewaqninchikDiosmi Cristontakama qayaykuwanchik wiña-wiñaypaq achkirichkaq herenciatachaskinanchikpaq. 11

Diostayá atiyniyoq kasqanrayku alabasun wiña-wiñaypaq.Amen.


12 Conanza wawqenchik Silvanopa yanapakuyninwanmi asllatapas qellqa-muykichik, kallpanchamuspaymi Diospa cheqap favorninmanta willamuykichikchaypi qaqa hina sayanaykichikpaq.

13 Babilonia llaqtapi kaq qamkuna hina Diospa akllasqankunam salu-

daykamusunkichik, saludaykamusunkichiktaqmi iñichisqay Marcospas.14

Llapallaykichikyá rimaykanakuychik kuyakuywan abrazanakuykuspa.Cristopi llapallan iñiqkunaqa hawkallayá kawsakuychik.

1 Pedro 5



2155


11 Jesucristopa serviqnin hinaspa *apostolnin ñoqa Simon Pedrom kay cartataapachimuykichik ñoqayku hina iñispa precioyoq salvacion chaskiqkunaman.

Chaytaqa chaskirqanchik Diosninchik hinaspa salvaqninchik Jesucristo allinruraq kasqanraykum. 2

Diosyá ancha-anchata favorecesuspaykichik hawkallatakawsachisunkichik paytawan hinaspa Señorninchik Jesusta reqsisqaykichikrayku.

Iñiqkunaqa imaynam kananmanta

3 Diosmi atiyninwan tukuy ima necesitasqanchikta qowarqanchik kawsananchik-

paq hinaspa payta servinanchikpaq. Chaytaqa qowarqanchik achkiriyninpiwan

sumaq sonqo kayninwan qayawaqninchikta reqsichiwaspanchikmi.4

Achkiriyninpi-wan sumaq sonqo kayninwanmi qowarqanchik hatun valorniyoq promesankunatachaynapi Dioswan huklla kananchikpaq hinaspa kay pachapi mana allin ruraymunasqanchikmanta ayqenanchikpaq. 5

Chayraykuyá iñispaqa kallpanchakuychikallin sonqoyoq kanaykichikpaq. Allin sonqoyoq karuspañataqyá kallpanchakuychikaswan yachayniyoq kanaykichikpaq. 6

Yachayniyoq karuspañataqyá kallpancha-kuychik controlakuq kanaykipaq, controlakuq kaspañataqyá pacienciakuychik,pacienciakuspañataq Diosta serviychik. 7

Diosta servispañataq wawqe-panintin sien-tinakuychik, sientenakuspañataq kuyakuq kaychik.

8 Sichu aswan-aswan kaykunata ruraptikichikqa vidaykichikqa manam yan-

qapaqchu kanqa, manataqmi yanqapaqtaqchu Señorninchik Jesucristotapasreqsirqankichik. 9

Mana kaykuna ruraqmi ichaqa kachkan ñawsa hina mana ancha ri-

APOSTOL PEDROPAISKAY KAQ CARTAN

Pedrom kay iskay kaq cartanta qellqarqa llapallan iñiqkunaman. Iñiqkuna ukupimachkallaña rikurirurqa mana allin yachachikuqkuna. Pantaykunata yachachisqanraykumiñiqkunapas mana allintaña kawsachkarqaku, chayraykum Pedro paykunata kallpancharqaSeñorpa yachachikuyninman hina takyanankupaq. Chay wakin pantachikuqkunam nich-karqaku Señor Jesucristopa kutimuyninqa mana cheqapchu kasqanta. “Unay watakunaña

pasaruchkaptinpas ¿maytaq payqa kutimunraqchu?” nispanku.Kay cartaqa kimsa parteman rakisqam kanman:Punta kaq partem willakun iñiqkunapa imaynam kawsanankumanta hinaspa Cristopa

kanchariyninmantawan Bibliapa willakusqanmanta (1).Iskay kaq parteñataqmi willakun pantachikuqkunapa contranpi Pedropa rimasqanmanta (2).Kimsa kaq parteñataqmi willakun Señor Jesucristopa kutimunanmanta (3). Señorpa una-

muyninqa manam yanqachu. Diosmi munan llapallan runakuna payman kutirikunankuta.



2156

kukuq, payqa qonqarunmi ñawpaq huchankunamanta Jesucristopa mayllasqantapas.10

Wawqe-panillaykuna, Diospuni qayasuchkaptikichikqa hinaspa akllasuptikichik-qa qaqa hina sayanaykichikpaqyá kallpanchakuychik. Chaynata ruraspaykichikqamanam haykapipas urmankichikchu. 11

Chaynapim salvakuq Señorninchik Jesucristo-

pa wiña-wiñaypaq munaychakusqanman kusikuyllawanña yaykunkichik.12 Chayraykum chaykunataqa yuyachichkasqaykichik yachachkaptikichikpas hinas-

pa cheqappi qaqa hina sayachkaptikichikpas. 13 Allinpaqmi creeni kawsachkaspayraq

kaykunamanta yuyariykachiyta. 14 Señorninchik Jesucristom niykuwanña chaylla wañu-

kunaymanta. 15 Atisqaytam rurasaq wañukuptiypas kaykunamanta yuyanaykichikpaq.

Cristopa kanchariynin rikusqaykumanta

16 Manam cuentota hinachu yachachisqaykiku Señorninchik Jesucristopa

atiyninmantawan hamunanmantaqa, kikiykupunim rikurqaniku kancharichkaq

hatun kayninta.17

Dios Taytam payta hatunchaspan achkirichirqa hinaptinmi su-maqllaña hanaq pachamanta rimamurqa:—Paymi kuyasqay Churiy, payraykum kusisqa kachkani —nispa.18

Ñoqaykupunim uyarirqaniku hanaq pachamanta nimusqanta, chaytaqa uya-rirqaniku Diospa akllasqan orqopi Señorwan kachkaspaykum.

19 Kay uyarisqaykumantapas aswan hapipakunaraqmi kapuwachkanchik Diosmanta

willakuqkunapa qellqasqanqa. Allintam rurankichik chay qellqasqankuta tutayaypiratachkaq lamparata hina sumaqta qawaspaykichikqa, chaynatamá rurankichik Jesu-cristo achikyaq lucero hina sonqoykichikta kancharimunankama. 20

Puntataqa kaytayáyachaychik: Diosmanta willakuqkunaqa qellqarqa manam kikinkupa entiendesqan-

man hinallachu 21 Paykunaqa qellqarqa manataqmi runapa munasqanman hinallachu,aswanqa Chuya Espiritupa guiasqanman hinam Diosmanta rimarqaku.

Llulla yachachikuqkunamanta(Judas 4-13)

2 1 Israel runakuna ukupiqa karqam llullakuspa Diosmanta willakuqkunapas,

chaynam qamkuna ukupipas kanqa llulla yachachikuqkuna. Paykunam manamusyayllata yachachinqa llulla yachachikuykunata salvaqnin Señortapas negaspan-ku. Chayqa kanqa kikillanku apurawman chinkanankupaqmi. 2

Achkam qatinqaku

paykunapa qanra vidanta, paykunaraykum runakunapas rimanqaku cheqap ñanpacontranpi. 3

Qollqeta kuyaruspam llullakunata yachachisunkichik, aswanqa ñawpaq-mantaraqmi paykunaqa sentenciasqa kachkanku, paykunaqa chayllam chinkarunqa.

4 Diosqa manam pampacharqachu huchallikuq angelkunatapas, paykunataqa

inernoman wischuykuspanmi juicio punchawkama saqerurqa tutayaypi cadenas-qata. 5

Diosqa manataqmi pampacharqachu ñawpaq runakunatapas, sinchi paratamkachaykamurqa Dios mana adoraq runakunaman hinaspam salvacionmanta wi-llakuq Noeytawan qanchis runakunallata salvarqa. 6

Diosqa chinkarachirqataqmiSodoma Gomorra llaqtakunatapas uchpayanankama kañaspa chaynapi Dios mana

adoraqkuna qepa punchawkunapi manchakunankupaq.7

Allin ruraq Lot sutiyoqrunatam ichaqa librarqa, payqa mana allin runakunapa qanra vidanta qawaspan-mi anchata llakikurqa. 8

Sapa punchawmi chay allin ruraqkunaqa paykunawan*yacharqa chaymi mana allin rurasqankuta qawaspan hinaspa uyarispan sonqonpi

2 Pedro 1, 2



2157

llakikurqa. 9 Señorqa yachanmi, sasachakuykunamanta serviqninkuna libraytaqa,

mana allin runakunatañataqmi ñakarichisparaq juicio punchawpaq waqaychanqa.10

Diosqa aswanraqmi castiganqa aychanpa munasqanpi hinaspa qanra vida-pi puriqkunataqa. Chayna runakunaqa atiyniyoqkunatapas despreciankuraqmi.

Hatun tukusparaqmi munasqallanpi purikunku. Manam manchakunkuchu hanaqpachapi kaqkuna insultaytapas. 11 Angelkunapunipas Señorpa qayllanpim chayna

runakunataqa mana kaminkuchu kallpasapa hinaspa atiyniyoq kachkaspankupas.12

Chayna runakunaqa animalkuna hina mana yuyayniyoqmi kawsachkanku,nacenkupas wañuchisqa kanankupaqmi. Kaminkupas mana yachasqankutam,wañunqakuñataqmi animalkuna hina. 13

Pitapas ñakarichisqankuman hinam pay-kunaqa ñakarinqaku. Ratollapaq kusikusqankumantam kusisqapaq hapikunku.Paykunaqa estakunapi hinaspa kusikuykunapi compañasuspaykichikpas penqay-paq qanra runakunam.

14 Warmita qawaspankuqa munapayankupunim, mana saksaytam huchallikun-

ku. Iñiyninpi mana takyaqkunatam huchaman urmaykachinku, tukuy imatapasmunapayaspam ñakasqa kachkanku. 15

Allin kawsakuyta de jaruspankum pantaypi-ña purichkanku, Bosorpa churin willakuq Balaampa rurasqantañam qatichkanku,paymi qollqe ganayta munarqa mana allinta ruraspan. 16

Mana rimaq asnom runahina rimaspan huchanmanta anyarqa hinaspam harkarqa loco hina rurananmanta.

17 Chayna runakunaqa kachkan mana yakuyoq pukyu hinam hinaspa way-

rapa apasqan puyukuna hinam, paykunaqa sinchi tutayaypaqñam kachkanku.18

Rimankupas yanqakunatam, aychapa munasqan qanra vidamanmi aysan-ku huchanmanta chayllaraq ayqekuqkunatapas. 19

Libre kaytam prometenku

kikinkupuni mana allinkunapa sirvienten kachkaspankupas, runaqariki mu-naychakuqninpa sirvientenmi. 20 Salvaqninchik Señor Jesucristota reqsichkaspa

hinaspa kay pachapa qanra kayninkunamanta wanakuchkaspa pipas kasqallanwichiqqa hinaspa chaykunawan vencechikuqqa ñawpaq kasqanmantapas peor-mi. 21

Paykunapaqa aswan allinqa kanman karqa Diospa chaskisqan kanankupaqñanta mana reqsiyninkum reqsichkaspaña chuya kamachikuymanta qepamankutinankumantaqa. 22

Paykunapim cumplikurun huk kaqninpa kayna nisqan:—Allqom kutichisqanta kaqllamanta mikurun, bañasqa kuchiñataqmi mitupi

qochparun.

Señorpa kutimunanmanta

3 1 Kuyasqay wawqe-panillaykuna, kaywanqa iskay cartatañam apachimuykichik,

kay cartakunawanmi rikcharichimuchkaykichik allin piensaq kanaykichikpaq.2

Yuyariychikyá Diosmanta ñawpaq willakuqkunapa nisusqaykichikta hinaspa salvaq-ninchik Señorpa kamachikuyninmanta *apostolkunapa yachachisusqaykichikta.

3 Tukuymanta llalliqtaqa kaytayá yachaychik: Qepa punchawkunatam hamun-

qa burlakuqkuna hinaspam burlakuspa munasqallankupi purinqaku. 4 Paykunam

ninqaku:—Cristom hamunanpaq prometekurqa ¿maytaq hamunchu? Abuelonchikku-

napa wañukusqanmantaraqmi tukuy imapas hina kaqlla kachkan, chaynaqakachkan kay pachata unanchay qallarisqanmantaraqmi —nispa.5

Paykunaqa manam yachayta munankuchu cielokunaqa ñawpaq tiempo-mantaraq kasqantapas nitaq Diospa rimarisqallanwan kay pachaqa yakumanta

2 Pedro 2, 3



2158

rikurimusqantapas hinaspa yakuwantaq rurasqa kasqantapas. 6 Sinchi parawan-

mi kay pachaqa chinkachisqa karqa. 7 Kunan kaq cielokunatawan kay pachataqa

Diospa rimarisqanmi waqaychachkan ninapaq, chay ninapim juicio punchawpihuchasapa runakunapas rupanqa.

8 Kuyasqay wawqe-panillaykuna, ichaqa kaytaqa amayá qonqaychikchu: Señor-paqqa waranqa watam huk punchaw hinalla, huk punchawñataqmi waranqa wata

hina. 9 Señorqa manam wakinkunapa nisqanpi hinachu demorachkan promesan

cumpliytaqa, payqa pacienciawanmi suyasuchkankichik mayqannikichikpasmana chinkarunaykichikta munaspan, payqa munachkan huchamanta wanakus-paykichik payman llapallaykichik kutirikunaykichiktam.

10 Señorqa hamunqa tutallan suwa hamuchkaq hinam, chay punchawmi

cielokuna tukunqa hatun qapariywan, cielopi kaqkunapas kañasqam kanqa hi-naptinmi kay pachapas tukuy imantin chinkanqa.

11 Tukuy kaqkunapas chayna chinkanan kachkaptinqa ¡mayna chuya sonqom

Diosta servispa kawsanaykichik! 12 Diospa punchawnin chayamunantayá suyay-chik: “Utqayman hamuy” nispa. Chay punchawmi cielokuna ninawan kañasqakanqa, tukuy imapas rupaywanmi chullunqa. 13

Ñoqanchikmi ichaqa suyachkan-chik Diospa prometewasqanchik mosoq cielokunatawan mosoq allpata, chaypimichaqa tukuy imapas allin arregloman hina rurasqa kanqa.

14 Kuyasqay wawqe-panillaykuna, kaykunata suyachkaspaqa mana huchayoqña-

yá hinaspa mana culpayoqñayá kawsaychik hawkayaypi Dios tarimusunaykichikpaq.15

Amayá qonqaychikchu, Señorqa pacienciawanchik salvawananchikpaqmi. Chaynatamkuyasqa wawqenchik Pablopas qellqamusurqankichik Diospa yachay qosqanman hina.16

Llapallan cartankunapim chaykunamantaqa rimarirqa wakinkunaqa sasa entiendenakachkaptinpas. Chaykunatam pisi yachayniyoqkunawan iñiyninpi mana takyaqkuna qe-wirunku, Bibliapi wakin kaqkunatapas qewirunkum kikillanku chinkarunankupaq.

17 Kuyasqay wawqe-panillaykuna, ñawpaqmantaraq kaykunata yachachkaspaqa

cuidakuychikyá mana allin runakuna pantachisunaykichikmanta chaynapi qaqahina sayachkaspaqa ama wichiykunaykichikpaq. 18

Aswanqa salvaqninchik SeñorJesucristopa favorninpi wiñaspayá aswan-aswan payta reqsiychik. ¡Paytayá ala-basun kunanmanta wiña-wiñaykama! Amen.

2 Pedro 3



2159

Kawsay qokuq Simimanta

11 Tukuy imapas manaraq unanchasqa kachkaptinqa karqañam kawsay qokuqSemiqa. Paytam ñoqaykupuni uyarirqaniku, rikurqaniku hinaspa llapcharqa-

niku. 2 Paymá reqsichiwarqaku wiñay kawsayta hinaptinmi rikusqaykumanta testigo

kaspa qamkunamanpas willamuykiku wiñay kawsakuymanta. Kay wiñay kawsayqaDios Taytawanmi karqa hinaspam ñoqaykuman rikuriykuwarqaku. 3

Chayna rikus-qaykuta, uyarisqaykutam willamuykiku chaynapi qamkunapas ñoqaykuwan hukllakanaykichikpaq. Ñoqaykuqariki hukllam kachkaniku Dios Taytawan hinaspa ChurinJesucristowan. 4

Cheqaptapuni kusikunanchikpaqmi kaykunataqa qellqamuykiku.

Diosqa achkiy kasqanmanta5

Qamkunamanmi willamuykiku Jesucristopa yachachiwasqankuta: Diosqaachkiy kasqanraykum paypiqa tutayayqa mana kanchu. 6

“Dioswanqa hukllamkachkani” nichkaspapas tutayaypiraq kawsaspanchikqa llullakuchkanchikmi,manam cheqapman hinachu rurachkanchik. 7

Diosninchik hina achkiypi pu-rispam ichaqa llapallanchik huklla kachkanchik, Diospa Churin Jesucristopayawarninñataqmi llapallan huchanchikmanta mayllawanchik.

8 “Manam ñoqaqa huchayoqchu kani” nispaqa, kikinchikmi engañakuchkanchik,

Diospa cheqap yachachikuyninqa manaraqmi ñoqanchikpichu kachkan. 9 Payman

huchanchikkunata willakuptinchikqa, paymi mana engañakuq hinaspa allin ruraqkasqanrayku pampachawanchik hinaspam tukuy mana allin rurasqanchikmanta

APOSTOL JUANPAPUNTA KAQ CARTAN

Kay cartapa hatun yachachikuyninqa kuyakuymi. Chay kuyakuytaqa Dios reqsiqkunallam qawa-chikun “Diosqa kuyakuq kasqanrayku.” Runamasin kuyaqllam cheqaptapunipas reqsin Diostaqa.

Kay cartaqa soqta parteman rakisqam kanman:Punta kaq partem willakun Diospa achkiyninpi purinamanta (1).Iskay kaq parteñataqmi willakun Cristoqa allinninchikpi rimasqanmanta, mosoq kama-

chikuymanta hinaspa Cristopa contranpi kaqmanta (2).Kimsa kaq parteñataqmi willakun Diospa churinkunaqa imaynam kawsanamanta, lliwkuyanakunamanta hinaspa manaña manchakunamanta (3).

Tawa kaq parteñataqmi willakun Cristopa contranpi kaq espiritumanta (4:1-6).Pichqa kaq parteñataqmi willakun Diosqa kuyakuqllaña kasqanmanta (4:7-21).Soqta kaq parteñataqmi willakun Cristoman iñiqkunaqa tukuy imapi vencenankumanta

hinaspa tukupay conse jokunamanta (5).



2160

mayllawanchik. 10 Aswanqa: “Manam huchallikurqanichu” nispanchikqa Diostam llu-

llapaq hapichkanchik. Diospa nisqankunaqa manaraqmi ñoqanchikpichu kachkan.

Abogadonchikqa Cristopuni kasqanmanta

21

Churillaykuna, kaykunatam nimuykichik ama huchallikunaykichikpaq.Pipas huchallikuruptinqa Dios Taytanchikpa ñawpaqninpi rimarinanpaq-mi kapuwachkanchik abogadonchik, payqa allin ruraq Jesucristom. 2

Paymihuchanchikrayku piñakuyninta amachananpaq wañurqa, manataqmi ñoqallan-chikpaqtaqchu aswanqa kay pachapi llapallan runakunapaqwanmi.

3 Kamachikuyninkunata kasukuspam yachanchik Dios reqsisqanchiktaqa.

4 Pipas: “Ñoqaqa reqsinim Diosta” nichkaspa, kamachikuyninkunata mana kasu-

kuspanqa llullakuchkanmi, Diospa cheqap yachachikuyninqa manaraqmi paypichukachkan. 5

Diospa nisqankunata kasukuqmi ichaqa cheqaptapunipas paytaqakuyan, chaywanmi yachanchik Dioswanqa hukllaña kasqanchikta. 6

“Dioswanmi

hukllaña kachkani” niqqa Jesucristopa kawsasqanman hinam kawsanan.

Mosoq kamachikuymanta

7 Kuyasqallaykuna, qellqamuchkaykichikqa manam mosoq kamachikuytachu,

aswanqa ñawpaqmantaraq hatallisqaykichik kamachikuyllatam. Chay kamachi-kuyqa ñawpaqmantaraq Diospa palabran uyarisqallaykichikmi. 8

Cristopi hinaspaqamkunapi cheqap kaptinpas kay qellqamusqayqa mosoq kamachikuymi, tutayaychinkaptinmi cheqap achkiyña rikurimuchkan.

9 “Achkiypim purichkani” nichkaspa runamasinta cheqniq runaqa tutayaypiraqmi pu-

richkan.10

Runamasinta kuyaqmi ichaqa achkiypi purichkan, payqa manam runamasintaqaimawanpas huchallichinmanchu. 11 “Wawqenta cheqniq runaqa tutayaypiraqmi purichkan,

payqa manam yachanchu mayman risqantapas huchankuna ñawsayarachisqanrayku.” 12 Churillaykuna, kaykunataqa qellqamuchkaykichik

Jesucristoraykulla huchaykichikmanta Diospapampachasqan kaptikichikmi.

13 Tayta-mamakuna, kaykunataqa qellqamuchkaykichikqallariyninmantapuni kaqta reqsiptikichikmi.Mozo-sipaskuna, qamkunamanmi qellqamuchkaykichikdiablopa tentasusqaykichikta mana kasuspa vencerusqaykichikrayku.

Warmakuna, qamkunamanmi qellqamuchkaykichikDios Taytanchikta reqsisqaykichikrayku.

14 Tayta-mamakuna, kaykunataqa qellqamuchkaykichikqallariyninmantapuni kaqta reqsiptikichikmi.Mozo-sipaskuna qamkunamanmi qellqamuchkaykichikqaqa hina sayaspaykichik diablopa tentasusqaykichiktamana kasuspa vencerusqaykichikraykuhinaspa tukuy sonqoykichikwan Diospa palabrantachaskisqaykichikrayku.

15 Amayá kuyaychikchu kay pachapi mana allin ruraykunataqa nitaq kay pa-

chapi mana allin kaqkunatapas, chaykunata kuyaqqa manam kuyanchu DiosTaytataqa. 16

Manam Dios Taytamantachu kay pachapi mana allin ruraykunaqa.

1 Juan 1, 2



2161

Kay pachapi mana allin kaqkunamantam rikurimun aychapa munapayayninku-naqa, ñawipa munarusqankunaqa hinaspa tukuy imamanta hatunchakuykunaqa.17

Kay pachapi mana allin ruraykunawan mana allin munaykunaqa tukuruqllam,Diospa munasqanman hina ruraqmi ichaqa wiñaypaq takyanqa.

Anticristomanta

18 Wawqe-panillaykuna, ñam tukupay tiempopiña kachkanchik. Anticristopa hamu-

nanmantam uyarirqankichik, chaynam kunan rikuriramun achkallaña anticristokuna,chayraykum yachanchik tukupay tiempoña kasqanta. 19

Paykunaqa ñoqanchikwanraqmikarqaku, cheqap rimaypiqa manam ñoqanchikwanchu karqaku. Sichum cheqaptapuniiñiqmasinchik kanman karqa hinaspaqa manach rakikuwachwanchu karqa. Aswanqakaykuna pasakuptinmi yachanchik mana llapallanchu wawqe-paninchik kasqanta.

20 Qamkunamanmi ichaqa Cristo qosurqankichik Chuya Espirituta, chaymi

tukuy chaykunataqa yachankichik. 21 Qellqamuchkaykichikqa cheqap kaqkunata

yachaptikichikmi, manamá mana reqsisqaykichikraykuchu, yachasqanchikpi hi-napas cheqap kaqmantaqa manam llullaqa kamunmanchu.

22 ¿Pimá llullaqa? “Jesusqa manam Cristochu” niqmi llullaqa. Payqariki anticristom,

payqa neganmi Dios Taytatapas chaynataq churin Jesucristotapas. 23 “Jesucristoqa

manam Diospa Churinchu” niq runapa sonqonpiqa manam Dios Taytapas kanchu. “Je-sucristoqa Diospa Churinmi” niqkunapa sonqonpim ichaqa Dios Taytapas kachkan.

24 Chaynaqa ñawpaqmantapuni uyarisqaykichik Diospa palabrantayá son-

qoykichikpi takyachiychik. Sichum ñawpaqmantapuni uyarisqaykichikkunatasonqoykichikpi takyachispaykichikqa qamkunapas takyankichikmi Diospa Churin

Jesucristopi hinaspa Dios Taytapi.25

Paymi prometewarqanchik wiñay kawsayta.26 Qellqamuchkaykichikqa chay engañay munaqnikichikkunamantam. 27

Qam-kunapim kachkan Jesucristopa qosusqaykichik Chuya Espiritu chaymi mananecesitankichikchu runakuna yachachisunaykichikta. Chuya Espiritupa yachachi-kuyninman hinayá Cristopi takyaychik.

28 Churillaykuna, kunanqa Jesucristopiyá takyaychik chaynapi pay rikurimuptin

ñawpaqninpi ama penqapakunanchikpaq. 29 Mana huchayoq kasqanta yachaspay-

kichikqa yachaytam debenkichik pipas allin ruraqqa Diospa churinña kasqantapas.

Diospa churinkuna hina kawsanamanta

31 Yuyaymanaychik, mayna-maynatam Dios Taytaqa kuyawanchik: “Churiy-kunañam kankichik” nispa niwananchikpaqqa. Arí, chaynamá kanchik. Kay

pachapi runakunañataqmi Diosta mana reqsispanku mana yachankuchu paypachurin kasqanchikta. 2

Kuyasqallaykuna, Diospa churinñam kanchik, aswanqamanaraqmi yachanchikchu imaynam kananchikmantaqa. Yachanchikmi ichaqaJesucristo rikurimuptin payman rikchakuq kananchikta, paytamá rikuykusunimaynam kasqanman hina. 3

Pipas paypi conakuspan kay suyaqqa huchankuna-mantam wanakun Jesucristo hina mana huchayoq kayta munaspan.

4 Huchallikuq runaqa manam kasukunchu Diospa leynintaqa, huchaqa Diospa

leyninpa contranmi.5

Yachasqaykichikpi hinapas Jesucristoqa kay pachamanqa ha-murqa huchanchikta qechunanpaqmi, payqa mana huchayoqmi karqa. 6 Pipas paypi

takyaqqa manam hucha ñanpiñachu purichkan, pipas hucha ñanllapi puriqmi ichaqapaytaqa mana rikurqachu nitaq reqsirqachu. 7

Churillaykuna, amayá piwanpas enga-

1 Juan 2, 3



2162

ñachikuychikchu, pipas allin ruraqqa Jesucristo hina allinmi. 8 Pipas hucha ñanllapi

puriqqa diablopam. Arí, diabloqa qallariyninmantapunim huchallikun. Diospa Chu-rinqa rikurimurqa diablopa rurasqankunamanta libraykuwananchikpaqmi.

9 Diospaqña mosoqmanta naceqkunaqa manam hucha ñanpiñachu purinchik.

Diospa churinña kasqanchikraykum huchapiqa manaña kawsachwanchu.10

Sutireqsiyllam Diospa churinkunaqa, suti reqsiyllataqmi diablopa churinkunapas. Allin-kunata mana ruraqqa otaq runamasinta mana kuyaqqa manam Diospa churinchu.

Kuyanakunanchikmanta

11 “Kuyanakuychik” niqtam ñawpaqmantapuni uyarirqankichik. 12

Amayá waw-qen wañurachiq Cain hinachu kaychikqa. Payqariki diablopa runanmi karqa.¿Imanasqamá wañurachirqaqa? Payqa wañurachirqa rurasqankuna mana allinkasqanraykum, wawqenpa rurasqanñataqmi allin karqa.

13 Wawqe-panillaykuna, amayá hukmanyaychikchu kay pachapi mana allin ruraq-

kuna cheqnisuptikichikqa. 14 Ñoqanchikqa wañuymantam kawsaymanña pasarunchik,chaytaqa yachanchik runamasinchikkunata kuyaspanchikmi. Runamasinta manakuyaqqa wañusqaraqmi kachkan. 15

Pipas runamasin cheqniqqa runa wañuchiqmi.Yachasqanchikpi hinapas runamasin wañuchiqqa manaraqmi wiñay kawsayniyoq-raqchu. 16

Ñoqanchikrayku Jesucristopa wañusqanwanmi yachanchik imam cheqapkuyakuy kasqanta, chaynam ñoqanchikpas runamasinchikrayku wañunanchik.17

Pipas kapuqniyoq kachkaspan runamasinta qawakunman imamantapas muchuq-ta hinaspa mana llakipayarispanqa ¿yaqachum Diosta kuyanman? 18

Churillaykuna,amayá simillawanchu kuyanakusunchikqa, aswanqa cheqaptapuni ruraspayá.

Diosllamanña hapipakunamanta

19 Kaynatam yachanchik cheqap kaqpi kasqanchikta chaymi paypa ñawpaqninpi

conanzallawanña kasunchik. 20 Conciencianchik acusawachkaptinchikqa mayna-

taraqcha Diosninchikqa acusawasun, payqa lliwtam yachan. 21 Kuyasqallaykuna,

conciencianchik mana acusawaptinchikqa Diosninchikpa qayllanpiqa manammanchakunchikchu. 22

Payñataqmi tukuy ima mañakusqanchikta qowasunchik,payqa qowasunchik kamachikuyninkunata kasukuspa paypa munasqanta ruras-qanchikraykum. 23

Kamachiwanchikqa Churin Jesucristoman iñinanchikpaqmihinaspa kuyanakunanchikpaqmi. 24

Kamachikuyninkunata kasukuq runaqa

Diospim takyachkan, Diospas paypitaqmi takyachkan. Qowasqanchik Espiritupayanapakuyninwanmi yachanchik payqa ñoqanchikpi takyasqanta.

Anticristopa espiritunmanta

4 1 Kuyasqallaykuna, amayá “Diospa yachachisqanmi kani” niqkunataqa llapa-

llantachu creeychik, aswanqa allintayá pruebaychik Diospa otaq *Satanaspayachachisqan kasqanta yachanaykichikpaq. Achkallañam kay pachapi rikurimuchkan-ku “Diosmanta willakuqmi kani” niq llulla runakuna. 2

Kaynapim reqsinkichik DiospaEspiritunwan kaq runataqa: “Jesucristom kay pachaman hamuspan cheqap runa

karqa” nispa niqkunam Diospa Espiritunpa yachachisqanqa kachkanku.3

Jesucristotamana chaynapaq chaskiqqa manam Diospa Espiritunpa yachachisqanchu kachkan,payqa kachkan anticristopa espiritunpa yachachisqanmi. Qamkunaqa ñam uyarirqan-kichikña anticristopa hamunanmantaqa, arí, payqa ñam kay pachapiña kachkan.

1 Juan 3, 4



2163

4 Churillaykuna, qamkunaqa Diospam kankichik, ñam vencerunkichikña chay

llullakuqkunataqa qamkunawan kaq llumpay atiyniyoq kasqanrayku, kay pachapimunaychakuq *Satanasqa pisi atiyniyoqllam. 5

Paykunaqa kay pachallamanta kas-qankuraykum kay pachapi kaqkunallamanta rimanku, paykunataqa uyarinpas kay

pachapi kaqmasillankum.6

Ñoqanchikmi ichaqa Diosmanta kanchik, chaymi Diostareqsiqqa uyariwanchik, Diosta mana reqsiqmi ichaqa mana uyariwanchikchu. Chay-natamá reqsichwanchik cheqap espiritutaqa hinaspa pantachikuq espiritutaqa.

Diosqa kuyakuq kasqanmanta

7 Kuyasqallaykuna, kuyanakunanchikmi kuyanakuyqa Diosmanta kasqanrayku.

Kuyakuqqa Diospa churinmi, payqa Diostam reqsin. 8 Mana kuyakuqqa Diostam

mana reqsinchu, Diosqariki kuyakuqllañam. 9 Diosninchikmi sapallan Churinta kay

pachaman kachamurqa payrayku wiñay kawsayniyoq kananchikpaq, chaynatamáDiosninchikqa kuyawasqanchikta qawachiwarqanchik. 10

Kaymá chay kuyakuyqa:

Manam ñoqanchikchu Diostaqa kuyarqanchik aswanqa paymi ñoqanchikta kuyawas-panchik Churinta kachamurqa huchanchikrayku piñakuyninta amachaq kananpaq.

11 Kuyasqallaykuna, sichum chaynata Diosninchik kuyawachkaptinchikqa

ñoqanchikpas kuyanakuytam debenchik. 12 Diostaqa haykapipas manam pipas

rikurqachu, sichum kuyanakuptinchikqa Diosqa ñoqanchikpim takyachkan chay-mi Dios hina kuyakuq kanchik. 13

Espiritunta qowasqanchikraykum yachanchikDiospi takyasqanchikta chaynataq paypas ñoqanchikpi takyasqanta. 14

Ñoqaykumrikurqaniku hinaspam willakuniku runakunata salvananpaq Churinta Dios Taytakachamusqanmanta. 15

“Jesucristoqa Diospa Churinmi” nispa reqsikuqkunapim

Diosqa takyachkan, paykunapas Diospimá takyachkan.16

Yachaspanchikmi hapi-pakuchkanchikña Diospa kuyawasqanchikmanqa.Diosqariki kuyakuqllañam chaymi kuyakuypi takyaqqa Diospi takyachkan,

Diospas paypitaqmi takyachkan. 17 Dios hina kuyakuqña kaspanchikmi juicio

punchawpiqa manaña imamantapas manchakusunchu. Kay pachapiqa kaw-sachkanchik Jesucristo hinam. 18

Cheqap kuyakuq kaspaqa manam imatapasmanchakunachu, cheqap kuyakuyqa chinkachinmi manchakuytaqa. Manchakuy-qa castigotam apamuchkan. Manchakuqqa manaraqmi Dios hina kuyakuqraqchu.

19 Diostaqa kuyanchik paypuni puntata kuyawasqanchikraykum. 20

Pipas ru-namasinta cheqnichkaspan “Diostaqa kuyanim” niqqa llullam. Rikuchkasqan

runamasinta mana kuyaspaqa ¿imaynataq mana rikusqan Diostaqa kuyanman?21

Jesucristom kamachiwarqanchik:—Diosta kuyaqqa runamasintapas kuyachunyá —nispa.

Kay pachapi mana allin kaqkuna vencenamanta

5 1 “Jesusqa Cristom” nispa reqsikuqkunaqa Diospa churinñam, Taytata

pipas kuyaqqa taytapa churinkunatapas kuyanmi. 2 Diosta kuyaspanchik-

qa kamachiwasqanchiktapas kasukunchikmi, chaywanmi yachanchik Diospachurinkunatapas kuyasqanchikta. 3

Diosta kuyaspanchikqa kamachikuyninkuna-

tapas kasukunchikmi, kamachikuyninkunaqa manam llumpay sasachu.4

Diospachurinkunaqa vencerunñam kay pachapi mana allin kaqkunataqa. Cristoman ha-pipakuspallam vencerunchik kay pachapi mana allin kaqkunata. 5

Jesusqa DiospaChurin kasqanta reqsikuqllam vencerun kay pachapi mana allin kaqkunataqa.

1 Juan 4, 5



2164

Diospa churinmanta willakuqmanta

6 Jesucristo kay pachaman hamuspanqa yakuwanmi bautizachikurqa hinaspam

wañuspan yawarninta chaqchurqa. Jesucristo pim kasqantaqa yachanchik manam

bautizakusqallanwanchu aswanqa wañusqanpiwanmi. Chaytaqa kikin Espiritumyachachiwanchik. Payqa manam llullakunchu. 7-8 Kay pachapi kaq runakunam

Jesucristo Diospa Churin kasqanta kay kimsanwan yachanchik: Espiritupa yacha-chiwasqanchikwan, bautizachikusqanwan hinaspa imayna formapi wañusqanwan.9

Creenchikmi rikusqankumanta runakunapa willakusqankuta, Diospa willakusqan-taqa aswanraqmi chaskinanchik. Paymi nirqa: “Jesusqa Churiymi” nispa. 10

PipasDiospa Churinman iñiqqa chay nisqantam tukuy sonqonwan chaskin. Pipas Diospanisqanta mana creeqmi ichaqa Diosta llullapaq hapichkan. 11

Diospa nisqanqa kaymi:Diosmi qowarqanchik wiñay kawsayta, chayqa tarikun Churin Jesucristollapim.12

Pipapas sonqonpi Diospa Churin Jesucristo kawsaptinqa wiñaypaqñam kawsa-

kuchkan, paypa sonqonpi Jesucristo mana kawsaptinmi ichaqa mana chaynachu.


13 Diospa Churinman iñikuqkunamanmi kaykunata qellqamuykichik wiñay kaw-

sayniyoqña kasqaykichikta yachanaykichikpaq. 14 Diospi conakuspam yachanchik:

paypa munasqanman hina mañakuptinchikqa uyariwanchikmi. 15 Dios uyariwas-

qanchikta yachaspaqa yachanchikmi mañakusqanchikqa rurasqaña kasqantapas.16

Sichum pipas yachanman wañuyman mana apakuq huchapi iñiqmasin kasqantahinaspaqa paypaqyá mañapuchun, sichum chay huchallikusqan wañuyman mana

apakuq kaptinqa Diosmi kawsachinqa. Arí, kanmi wañuyman apakuq huchapas.Chayna huchallikuqpaqqa manam nikichikchu mañapunaykichikpaq. 17 Tukuy mana

allin ruraykunaqa hucham, ichaqa kanmi wañuyman mana apakuq huchakuna.18

Diospa churinkunaqa manañam hucha ñanpiqa purinñachu, Diospa ChurinJesucristo waqaychaptinmi diablopas manaña imananchu.

19 Yachanchikmi Diosmanta kasqanchikta, yachanchiktaqmi kay pachapi mana

allin kaqkunaqa diablopa makinpiña kasqantapas.20

Yachanchikmi Diospa Churin hamusqantapas, paymi entiendechiwarqan-chik cheqap Diosta reqsinanchikpaq. Cheqap kaq Diospa Churin Jesucristopimkachkanchik. Payqariki cheqap Diosmi, paymá wiñay kawsay qowaqninchikqa.21 Churillaykuna, karunchakuychikyá taytacha-mamachakunamantaqa.

1 Juan 5



2165


1 Ñoqa *anciano Juanmi Diospa akllasqan señoraman hinaspa wawankunaman

kay cartata qellqamuykichik. Qamkunataqa cheqaptapunim kuyaykichik, kuyasun-kichiktaqmi cheqapta llapallan reqsiqkunapas. 2

Kuyaykikuqa ñoqanchikpi cheqapkaq takyasqanraykum, chayqa wiña-wiñaypaqmi ñoqanchikwan kanqa. 3

DiosTaytanchiktam Churin Jesucristotawan mañakuchkani cheqaptapuni kuyasuspay-

kichik llakipayarikusunaykichikpaq hinaspa hawkallata kawsachisunaykichikpaq.4

Wakin wawaykikunawanmi tuparurqani. Paykunaqa cheqap kaqpim kaw-sachkasqaku Dios Taytanchikpa kamachiwasqanchikta kasukuspanku chaymillumpayta kusikurqani. 5

Señora, kunanñataqmi ruegakamuyki lliwchanchikkuyanakunanchikpaq. Kay nimusqayqa manam mosoq kamachikuychu aswanqañawpaqmantaraq Diospa qowasqanchik kamachikuymi. 6

Kuyanakuyqa Diospakamachikuyninkunaman hina kawsakuymi, ñawpaqmantaraq uyarisqaykipi hina-pas kamachiwarqanchikqa kuyanakuspa kawsananchikpaqmi.

Pantachikuqkunamanta

7 Achka pantachikuqkunam kay pachapi rikuriramunku, paykunaqa manam

creenkuchu Jesucristopa runayasqantapas, chaynata yachachiqqa pantachikuqmihinaspa anticristom. 8

Cuidakuychikyá tukuy ima rurasqaykichikpas ama yan-qachasqa kananpaq chaynapi Señorninchikmanta chaninninpi premioykichiktachaskinaykichikpaq.

9 Yachaq tukuspa Jesucristopa yachachikuyninkunallapi mana takyaq runa-

piqa manam Dios kanchu. Jesucristopa yachachikuyninkunapi takyaq runapasonqonpim ichaqa kachkan Dios Taytapas chaynataq Churin Jesucristopas.10

Jesucristopa yachachikuyninman hina mana yachachiq runataqa watukamu-suptikichikpas amayá chaskiychikchu nitaq “yaykukamuy” niychikchu. 11

Pipas“yaykukamuy” niqqa mana allin ruraqmasinñam rikurirun.

APOSTOL JUANPAISKAY KAQ CARTAN

Kay carta qellqaq Apostol Juanmi sutichakun “ancianowan.” Kay cartataqa apachirqaDiospa akllasqan huñunakuq iñiqkunamanmi.

Kay cartaqa kimsa parteman rakisqam kanman:Punta kaq partem willakun cheqapman hina hinaspa kuyakuyman hina iñiqkunapa kaw-

sananmanta (1-6).

Iskay kaq parteñataqmi willakun pantachikuqkunapa contranpi yachachisqanmanta (7-11).Kimsa kaq parteñataqmi willakun pisi rimayllapi tukupayninmanta (12, 13).



2166


12 Achkam qamkunaman imapas ninay kachkan, ichaqa manam cartallawanqa

lliwtaqa nimuykichikmanchu chaymi piensachkani watukamuspayña qamkuna-

wan parlaykuyta chaynapi anchata kusikunanchikpaq.13 Diosninchikpa akllasqan ñañaykipa wawankunam saludaykamusunki.

2 Juan



2167


1 Tukuy sonqoywan kuyasqay Gayo, cheqaptapuni kuyaqniki ñoqa *anciano

Juanmi qellqamuyki.2

Kuyasqay Gayo, Diosninchiktam mañakuchkani allinlla kawsakusqaykimanhina tukuy imapipas allinlla kanaykipaq hinaspa sanolla kanaykipaq. 3

Cheqap

yachachikuykunaman hina kawsasqaykimantam iñiqmasinchikkuna hamuspawillawarqa chaymi llumpa-llumpayta kusikurqani. 4 Iñichisqaykuna cheqap kaqpi

kawsasqanmanta uyarispaymi ñoqaqa ancha-anchata kusikuni.5

Kuyasqay wawqelláy, allintapunim rurachkanki iñiqmasinchikkunata yana-paspaykiqa, aswan allintaraqmi rurachkanki forastero kaptinkuqa. 6

Paykunaqaiñiqkunapa huñunakuyninpim kuyakuynikimanta willakurqaku. Diosninchik-pa agradonpaqmi rurachkanki via janankupaq imawanpas yanapaykuspaykiqa.7

Paykunaqa Jesucristomanta willakustinmi purichkanku, Diospi mana iñiqku-namantaqa ima yanapakuytapas manam chaskiyta munankuchu. 8

Ñoqanchikmi

paykunataqa yanapananchik cheqap willakuypi llamkaqmasin kananchikpaq.Diotrefespa mana allin rurasqanmanta

9 Apachimurqanim huk cartata chaypi iñiqkunaman, ichaqa Diotrefesmi

mana caso-preciotapas churanchu iñiqkunapa cabecillan kayta munaruspan.10

Chaymi rispayqa payta qaqchasaq contraykupi imaymana rimasqanmanta.Rimasqanwanpas mana saksaspanmi watukuq riq iñiqkunatapas mana chas-kiykunchu hinaspam samaykachiy munaqkunatapas harkakuspanraq qarqonhuñunakuymanta.

11 Kuyasqay wawqelláy, qamqa amayá mana allin rurasqantaqa qatipakuychu,

rurayqa allin kaqkunatayá. Allin ruraqkunaqa Diosmantam, mana allin ruraqku-nam ichaqa Diostaqa mana reqsinkuchu.

APOSTOL JUANPAKIMSA KAQ CARTAN

Kay kimsa kaq cartanta qellqaspanpas Apostol Juanqa sutichakun “ancianowanmi”. Kaycartataqa qellqarqa kuyasqan Gayomanmi. Gayoqa karqa iñiqkunata michiqmi.

Kay cartaqa tawa parteman rakisqam kanman:Punta kaq partem willakun Gayopa allin rurasqanmanta (1-8).Iskay kaq parteñataqmi willakun Diotrefespa mana allin rurasqanmanta (9-10).

Kimsa kaq parteñataqmi willakun Demetriomanta (11-12).Tawa kaq parteñataqmi willakun Juanpa despedikusqanmanta (13-15).



2168

Demetriomanta

12 Lliwmi Demetriomanta allinta rimanku, kikinpa vidanmi qawachikun Diospa

munasqanman hina kawsasqanta, ñoqaykupas paymantaqa allintamá rimaniku,

yachasqaykichikpi hinapas ñoqaykuqa cheqap rimaqmi kaniku.Cartapa tukuyninmanta

13 Achkam qanman imapas nimunay karqa, ichaqa manam cartallawanqa

lliwtaqa nimuykimanchu 14 chaymi qanwan chaylla tupaykuyta munachkani

parlananchikpaq.15

Qamñayá allinlla. Amistadnikikunam saludaykamusunki. Amistadninchikku-natayá sapakamata saludaykuy.

3 JUAN



2169


1 Jesucristo serviq hinaspa Jacobopa wawqen ñoqa Judasmi qellqamuchkay-

kichik Dios Taytapa kuyakuywan qayasqankunaman. Qamkunaqa Jesucristopawaqaychasqanmi kachkankichik. 2

Diostam mañakuchkani llakipayakuyninta,hawkayayta hinaspa kuyakuyta llimparinankama qosunaykichikpaq.

Llulla yachachikuqkunamanta(2P 2:1-17)

3 Kuyasqallaykuna, ancha-anchatam munarqani salvasqa kasqanchikmanta qell-

qamuyta. Ichaqa necesario kaptinmi ruegakuspay chayraq qellqamuchkaykichikiñisqanchikta deendenaykichikpaq. Chay iñiytaqa Diosmi huk kutillata qowar-qanchik payllapaqña sapaqchasqakunaman. 4

Achkaq runakunam engañowanyaykuramun, paykunamantaqa Bibliapas ñawpaqmantaraqmi rimarqa condenas-qa kanankumanta. Paykunaqa Diostapas manam adorankuchu, Diosninchikpafavornintapas tikrarunku qanra vidapi purikuymanñam. Paykunaqa negankum

sapallan munaychakuq Señorninchik Jesucristotapas.5 Yachachkaptikichikpas yuyarichiytam munachkani. Señormi horqomurqa

Egiptomanta Israel runakunata hinaspam wañurachirqa Diospi mana iñiqkunata.6

Chaynataqmi wakin angelkunatapas Dios tutayaypi wiñaypaq cadenarurqa hatun juicio punchawpaq. Paykunaqa punta munaychakuyninkuta mana waqaychas-pankum saqerurqaku *yachananku sitiotapas. 7

Chay angelkuna hinam Sodomallaqtapi, Gomorra llaqtapi hinaspa vecinon llaqtakunapi kaqkunapas huchapakuy-pi purirqaku, paykunaqa qaripurañam uywanakurqakupas. Paykunaqa churasqakachkan wiñaypaq nina rawraypi castigasqa kasqankumanta yachananchikpaqmi.

8 Chayna kachkaptinpas chay mana allin mosqoq runakunaqa huchawanraqmi

qanrachanku cuerponkutapas hinaspam negankuraq atiyniyoqkunatapas. Pay-kunaqa insultankuraqmi hanaq pachapi kaqkunatapas. 9

Angelkunata kamachiq

JACOBOPA WAWQENJUDASPA CARTAN

Kay cartaqa qellqasqa karqa punta kaq iñiqkunapa mirachisqan iñiqkunamanmi, chay-raykum kay cartaqa rikchakun Pedropa iskay kaq cartanman.

Kay cartaqa kimsa parteman rakisqam kanman:Punta kaq partem willakun pantachikuqkunapa contranpi kunasqanmanta (1-16).Iskay kaq parteñataqmi willakun Diospi iñiqkunapa takyanankumanta (17-23).

Kimsa kaq parteñataqmi willakun tukuykunanpaq Diosta alabasqanmanta (24-25).



2170

Miguelmi diablowan pelearqa Moisespa cuerponmanta, chaywanpas payqa diablo-taqa manam ñakarqachu, payqa nirqa: “Señoryá qaqchasunki” nispallam. 10

Chayrunakunam ichaqa mana reqsisqankunatapas ñakaykarinku. Animalkuna hinaentiendesqallankupim munasqankuta ruranku kikinkupa mana allinninkupaq.

11 ¡Imaynaraq kanqaku! Paykunaqariki Cainpa rurasqantam qatipakuchkanku.Qollqeraykum Balaam hina pantarunku hinaspam Core hina wañurunku mana

kasukusqankurayku. 12 Paykunaqa convidoykichiktapas qanrachanmi, qamkuna-

wan kuska mikuspankupas mana penqarikuspam mikunku. Mana allin michiqhinam kikillankuta cuidakunku. Wayrapa maymanpas apasqan mana yakuyoqpuyu hinam paykunaqa. Paykunaqa kachkan chirawpi mana ruruyoq sapinmantapilasqa sacha hina iskaykama wañusqam. 13

Lamar qocha *olaspan pusoqarichkaqhinaraqmi paykunapaqa penqakuyninpas sutilla kachkan. Yanqa puriq luceroku-na hina kasqankuraykum wiñaypaq tutayayman wischusqa kanqaku.

14 Paykunamantam Adanpa qanchis kaq miraynin Enocpas Diospa revelasqanta

willakurqa:—Qawaychik, Señormi hamuchkan wara-waranqantin akllasqankunawan.

15 Payqa hamuchkan llapallanta juzgananpaqmi hinaspa payta llapallan mana

adoraqkunata mana agradaqnin rurasqankumantawan, paypa contranpi manaallin rimasqankumanta qaqchananpaqmi —nispa.

16 Paykunaqa pipapas qepanpi rimaspankum que jallapi purinku kikillankupa

mana allin munasqankuman hina. Paykunaqa hatun tukurusparaqmi rimankupashinaspam runakunata alabanku imatapas paykunamanta horqorunankupaq.

Iñiqkunaman imam kunakusqanmanta

17 Kuyasqallaykuna, yuyariychikyá Señorninchik Jesucristopa *apostolninkuna-

pa ñawpaqmantaraq kayna nisusqaykichikta. 18 Paykunam nisurqankichik:

—Qepa punchawkunatam hamunqa burlakuqkuna, Diosta mana adoraqkunahinam munasqallankupi kawsanqaku —nispa.

19 Paykunam apaykamun rakinakuyta, kay pachallapaq kasqankuraykum mana

espirituyoq kachkanku.20

Kuyasqallaykuna, qamkunayá ichaqa wiñaychik suma-sumaq iñiyniki-chikpi, Diostayá mañakuychik Chuya Espiritupa yanapakuyninwan. 21

Diospakuyakuyninpiyá waqaychakuychik Señorninchik Jesucristopa wiñay kawsaypaq

kuyapayakuyninta suyastin.22

Iskayrayaqkunata convencechiychik. 23 Wakinkunata ninamanta salvaychik,

wakintañataq imamantapas harkaspa kuyapayaychik hinaspa pusamuychik Se-ñorman, ichaqa amayá huchamanqa aysachikuychikchu, aswanqa qanra pachatamillakuchkaq hinayá cheqniychik huchakunataqa.


24 Sapallan salvaqninchik Diosmi atiyninwan cuidasunkichik huchaman mana

wichiykunaykichikpaq, payllam mana huchayoqta qayllanman kusisqata chaya-

chisunkichik.25

Señorninchik Jesucristontakamayá Diosta nisunchik:—Alabaykikum, qamqa ancha-ancha atipayniyoqmi hinaspa kallpayoqmi kankiwiña-wiñaymanta hinaspa kunanmanta wiñaykama —nispa. Amen.

JUDAS



2171

Jesucristopa willachisqanmanta

1 1 Diosmi kaykunata Jesucristoman revelarqa serviqninkunaman imam

chaylla pasananta willananpaq. Jesucristomá kay revelasqanta serviqninJuanman angelninwan entiendechirqa. 2

Chaymi Juan willakurqa Diospa pala-branta, tukuy ima rikusqanta chaynataq Jesucristopa willakusqantapas.

3 Mayna kusisqam kay libro leeqkunaqa, Diospa revelasqanta leeptin uyariq-

kunapas chaynataq kaypi qellqasqa kamachikuykuna kasukuqkunapas. Ñamhichpamuchkanña cumplikunan tiempoqa.

Qanchisnintin llaqtakunapi iñiqkunaman Juanpa qellqasqanmanta

4 Ñoqa Juanmi, Asia lawpi qanchisnintin llaqtakunapi iñiqkunaman qellqamuykichik.

Diostam Jesucristotawan hinaspa Chuya Espiritutawan mañakuchkani favorecesunayki-chikpaq, mañakuchkanitaqmi hawkallata kawsachisunaykichikpaqpas. Diosmi ñawpaqkaqpas, kunan kaqpas chaynataq hamuq kaqpas. Diospa qanchisnintin espiritunkunampaypa tiyananpa ñawpaqninpi kachkan. 5 Jesucristoqa conakunapaq allin testigom.Payqa puntata kawsarimuqmi chaynataq kay pachapi reykunata kamachiqmi. Payqa

JESUCRISTOPA JUANMAN REVELASQAN

APOCALIPSISKay librotaqa Apostol Juanmi qellqarqa. Kay libroqa Mosoq Testamentopa tukupaynin-

pim churasqa kachkan. Mosoq Testamentopi librokunamantapas qepallataña qellqasqamkarqa. Revelacionpi Diospa qawachisqankunam kay libropiqa kachkan. Kay libroqa qell-qasqa karqa Roma llaqtayoq runakunapa qatikachasqan iñiqkunata kallpanchananpaqmichaynataq qepa punchawkunapi imam pasanankunata qawachiwananchikpaqmi.

Kay libroqa pusaq parteman rakisqam kanman:Punta kaq partem willakun libropa qallariyninmanta (1:1-8).Iskay kaq parteñataqmi willakun hanaq pachapi kaq Cristota rikuruspan qanchis carta-

kunata iñiqkunaman apachisqanmanta (1:9-3:22).Kimsa kaq parteñataqmi willakun hanaq pachapi yupaychaymanta, wankusqa libroman-

ta hinaspa Carnero rikusqanmanta (4, 5).Tawa kaq parteñataqmi willakun qanchis sellokunamanta (6:1-8:5).Pichqa kaq parteñataqmi willakun qanchis cornetillakunamanta (8:6-14:20).Soqta kaq parteñataqmi willakun qanchis tazonkunamanta (15, 16).Qanchis kaq parteñataqmi willakun juiciomanta (17-20).

Pusaq kaq parteñataqmi willakun mosoq Jerusalen llaqtamanta hinaspa Jesucristopa ku-timunanqa kayllaña kasqanmanta (21-22).



2172

kuyawaspanchik huchanchikkunamanta yawarninwan mayllaqninchikmi. 6 Payqa

munaychakusqantawan *sacerdotekunatañam rurawarqanchik Taytan Diosta servinan-chikpaq. Paytayá alabasunchik hinaspa hatunchasunchik wiña-wiñaypaq. Amén.

7 Qawaychik,puyukunawanmi hamuchkan payqa.Llapallan runakunam rikunqa.Rikunqakum payta tuksiqkunapas.Waqanqakum kay pachapi llapallan castakunapas.Arí, chaynam kanqa.

8 Ñawpaq kaq, kunan kaq chaynataq hamuq kaq tukuy atiyniyoq Señormi nin:

—Ñoqam kani qallariypas, tukupaypas —nispa.

Kancharichkaq Cristota Juan rikusqanmanta

9 Kay wawqekichik Juanqa kani ñakariqmasikichikmi, Diospa munaychakus-

qanman yaykuqmasikichikmi chaynataq Jesusrayku pacienciakuqmasikichikmi.Diospa palabranmanta hinaspa Jesucristomanta willakusqayraykum Patmos suti-yoq islapi preso karqani. 10

Señorpa punchawninpim Chuya Espiritupa atiyninwanqepaypi uyarirqani cornetillapa nisyullaña waqaynin hina 11

kayna niwaqta:—Qawasqaykita huk libropi qellqaspayá apachiy Asia lawpi kaq qanchisnintin

llaqtakunapi huñunasqa iñiqkunaman: Efesoman, Esmirnaman, Pergamoman,Tiatiraman, Sardisman, Filadelaman hinaspa Laodiceaman.12

Rimapayawaqniyta qawarinaypaq muyurispaymi rikururqani qorimantaqanchis mecherokunata, 13

chay qanchis mecherokunapa chawpinpim kachkas-qa Diosmanta Hamuq Runaman rikchakuq, payqa kachkasqa chakinkama qoysupachayoqmi, qasqonñataqmi kasqa qorimanta chumpiwan watasqa. 14

Chukchanña-taqmi kasqa yuraq millwa hina hinaspa riti hina yuraqllaña, ñawinpas kasqa ninahina kancharichkaqmi. 15

Chakinkunapas achkirirqa hornopi chullurachisqa broncehinaraqmi, rimayninñataqmi kasqa achka yakupa qapariynin hina. 16

*Alleqninpim

kasqa qanchis lucerokuna, siminmantañataqmi lloqsichkasqa iskay ñawchi loyoqespada, uyanpas kasqa chawpi punchawpi intipa rupaynin hinaraqmi.

17 Rikuruspaymi ñawpaqninman wañusqa hina wichiykurqani hinaptinmi

*alleq makinwan llachpaykuwaspan niwarqa:—Ama manchakuychu, ñoqam kani punta kaqpas, qepa kaqpas 18

chaynataqkawsaqpas. Wañusqam karqani, kunanmi ichaqa wiña-wiñaypaq kawsachkani. Ki-chanapaqpas wichqanapaqpas munaychakunim wañuypi chaynataq wañusqakunapakasqanpipas. 19

Qellqayá imapas rikusqaykikunata, qellqaytaqyá kunan kaqtapas chay-nataq qepa punchawkunapi kanantapas. 20

Entiendeyá qanchis lucerokuna *alleqniypirikusqaykimanta chaynataq qorimanta qanchis mecherokuna rikusqaykimantapas.Qanchis lucerokunaqa qanchisnintin llaqtakunapi iñiqkunaman willakuqkunam. Qan-chis mecherokuna rikusqaykiñataqmi qanchisnintin llaqtakunapi iñiqkuna.

APOCALIPSIS 1



2173

Efeso llaqtapi kaq iñiqkunaman cartasqan

2 1 —Efesopi kaq ñoqamanta willakuqmanyá qellqay kaynata:

Qanchis lucerokunata alleq makinpi hapiykuspan qorimanta qanchis mecherokunapachawpinpi puriqmi nin kaynata: 2 Ñoqaqa yachanim tukuy rurasqaykitaqa, yachanitaqmi

llumpa-llumpayta llamkaspa pacienciayoq kasqaykitapas chaynataq mana allinruraqkunataqa mana aguantay atisqaykitapas. “*Apostolmi kani” niqkunatapaspruebaspam yacharurqanki llulla kasqankuta. Paykunaqa manam apostolkunachu karqa.3

Pacienciawanmi ñakarirqanki hinaspam ñoqarayku llumpa-llumpayta llamkarqankimana pisipaspa. 4

Ichaqa kaymi contraykipi kachkan: Manañam puntata hinañachukuyawanki. 5

Chaynaqa manaraq wichichkaspa imaynam kasqaykita yuyarispayáhuchaykimanta wanakuspa ruray qallariyninpi rurasqaykikunata. Mana chayqa,contraykipi hamuruspaymi mecheroykita qechurusqayki, chaynatamá rurarusaq mana

wanakuptikiqa. 6 Ichaqa allintam kayta ruranki, qamqa *Nicolaita sutiyoq runakunaparurasqantam ñoqa hina cheqninki. 7

Uyariwaqniykunaqa kasukuychikyá huñunasqaiñiqkunaman Espiritupa nisqanta. Pipas venceqmanqa qosaqmi kawsachikuq sachaparurunta mikunanpaq. Chay sachaqariki kachkan Diospa huertanpa chawpinpim.

Esmirna llaqtapi kaq iñiqkunaman cartasqan

8 —Esmirnapi kaq ñoqamanta willakuqmanyá qellqay kaynata:

Punta kaq, qepa kaq chaynataq wañuspa kawsarimuqmi nin kaynata: 9 Ñoqaqa yachanim

ñakarisqaykitapas chaynataq wakcha kasqaykitapas, ichaqa Diospaqqa apum kachkanki.Yachanitaqmi judiom kani niqkunapa insultasusqaykitapas, paykunaqa manam judiochuaswanqa *Satanaspa huñunakuyninmi. 10

Amayá manchakuychu ñakarinaykimantaqa,wakinnikichiktam diablo hinachisunkichik carcelman pruebasunaykichikpaqhinaptinmi ñakarinkichik chunka punchaw. Ichaqa qaqa hina sayaptikiqa wiñay kawsaypremiotam qosqayki. 11

Uyariwaqniykunaqa kasukuychikyá huñunasqa iñiqkunamanEspiritupa nisqanta. Pipas venceqqa manam iskay kaq wañuyta ñakarinqachu.

Pergamo llaqtapi kaq iñiqkunaman cartasqan

12 —Pergamopi kaq ñoqamanta willakuqmanyá qellqay kaynata:

Iskay ñawchi loyoq espadayoqmi nin kaynata: 13 Ñoqaqa yachanim maypim

*yachasqaykita, Satanaspa munaychakusqanpim *yachachkanki. Chaywanpasqaqa hina sayaspam qatiwachkanki. Manamá iñiwasqaykitaqa negarqankichuchay Satanaspa yachasqanpi ñoqamanta allin testigakuq Antipas qayllaykichikpiwañuchisqa kachkaptinpas. 14

Ichaqa kay aslla kaqkunam contraykipi kachkan:Hinallam hatallichkanki Balaampa yachachisqanman hina ruraqkunata.Balaanmi umacharqa Balacta Israelpa mirayninkunata huchallichinanpaq.Chaymi Israelpa mirayninkunaqa Taytachakunaman ofrecesqa aychata mikuruspa

hinaspa huchapakuspa huchallikururqaku.15

Kachkantaqmi *Nicolaita sutiyoqrunakunapa yachachisqan ruraqkunapas. 16 Chaynaqa huchaykimantayá wanakuy,

mana chayqa chaylla qanman hamuruspaymi paykunawan peleasaq simiymantalloqsiq espadawan. 17

Uyariwaqniykunaqa kasukuychikyá huñunasqa iñiqkunaman

APOCALIPSIS 2



2174

Espiritupa nisqanta, pipas venceqmanqa Diospa apachimusqan pakasqa mikuytammikuchisaq hinaspam qosaq yuraq rumichata. Chay rumichapim mosoq sutiqellqasqa kanqa, chaytaqa manam pipas reqsinmanchu aswanqa chaskiqllanmi.

Tiatira llaqtapi kaq iñiqkunaman cartasqan

18 —Tiatirapi kaq ñoqamanta willakuqmanyá qellqay kaynata:

Kancharichkaq nina hina ñawiyoq hinaspa lluchkayachisqa bronce hina chakiyoqDiospa Churinmi nin kaynata: 19

Ñoqaqa reqsinim rurasqaykikunatawankuyakuynikita, iñiynikitawan servikuynikita. Reqsinitaqmi pacienciawan qepakaq rurasqaykikunaqa punta kaq rurasqaykikunamantapas aswan achkaraqkasqanta. 20

Ichaqa kaymi contraykipi kachkan: Diosmanta willakuqmi kaniniq Jezabel warmitam aguantachkanki. Paymi yachachispan pantachinserviqniykunata huchapakuykunapi purinankupaq hinaspa taytacha-

mamachakunaman ofrecesqa aychata mikunankupaq. 21 Jezabelmanqaqorqanim tiempota huchankunamanta wanakunanpaq ichaqa manam munanchuhuchapakuyllapi kasqanmanta wanakuyta. 22

Jezabeltaqa kunanpunimllumpayta onqorachisaq, ñakarichisaqtaqmi paywan huchallikuqkunatapas,Jezabel hina manaña wanakuptinkum chaynataqa rurasaq. 23

Wawankutapaswañurachiptiymi llapallan huñunasqa iñiqkuna yachanqaku yuyayninkupaschaynataq sonqonkupas yachaq kasqayta, sapakamamanmi qosqaykichikrurasqaykichikman hina. 24

Wakinnikichik Tiatirapi kaqkunamanñataqminikichik: Qamkunaqa Jezabelpa yachachisqantam mana kasukurqankichikchu,

manataqmi *Satanaspa pakasqa hatun yachachikuynin nisqankutapaschaskirqankichikchu. Chaymi qamkunamanqa mana huk sasa ruraytapaskamachisqaykichikchu. 25

Qamkunaqa kapusuqnikichiktayá hatalliychikkutimunaykama. 26

Pipas vencespan tukupayninkama munasqayta ruraqmanmiñoqaqa qosaq atiyta nacionkunata gobiernananpaq, 27

imaynam Taytayñoqamanpas qowarqa atiyta chaynam paypas gobiernanqa nacionkunata errotawnawan hina, allpa manka pakipachkaq hinam paykunataqa castiganqa.28

Chay venceqmanqa qosaqtaqmi achikyaq lucerotapas. 29 Uyariwaqniykunaqa

kasukuychikyá huñunasqa iñiqkunaman Espiritupa nisqanta.

Sardis llaqtapi iñiqkunaman cartasqan

3 1 —Sardispi kaq ñoqamanta willakuqmanyá qellqay kaynata:

Diospa qanchis espiritun espirituyoqmi hinaspa qanchis luceron luceroyoqmi ninkaynata: Ñoqaqa yachanim rurasqaykikunata, “Kawsachkanmi” nichkaptinkupaswañusqa hinam kachkanki. 2

Rikcharispayá wakin kapusuqnikikunata takyachiy,chaykunapas chinkaruchkanñam. Rurasqaykikunatapas manam Diospamunasqanman hinachu tarirqani. 3

Yuyariy uyarispa chaskisqaykita hinaspayákasukuspa huchaykikunamanta wanakuy. Mana rikchariptikiqa suwa hinam

mana yachasqayki horallata hamurusqayki.4

Sardispiqa kachkanmi iskay-kimsallapas pachanku mana qanrachasqakuna, paykunaqa ñoqawanmi purinqakuyuraq pachayoq chaypaq hina kasqankurayku. 5

Pipas venceqkunaqa yuraqpachawan pachachisqam kanqaku, sutinkutapas manam chinkarachisaqchu

APOCALIPSIS 2, 3



2175

wiñay kawsaqkunapa sutin apuntana libromantaqa hinaspam ñoqapa kasqankutareqsichisaq Taytaypa hinaspa angelninkunapa qayllanpi. 6

Uyariwaqniykunaqakasukuychikyá huñunasqa iñiqkunaman Espiritupa nisqanta.

Filadela llaqtapi kaq iñiqkunaman cartasqan

7 —Filadelapi kaq ñoqamanta willakuqmanyá qellqay kaynata:

Kay chuya kaqmi, cheqap kaqmi, Davidpa llaven hatalliqmi, mana pipawichqanan punku kichaqmi hinaspa mana pipa kichanan punku wichqaqminin kaynata: 8

Ñoqaqa yachanim imam rurasqaykita. Punkutam kichaykapuyki,chaytaqa manataqmi pipas wichqanmanchu. Pisi kallpayoq kachkaspapaskasuwarqankim. Manataqmi negawarqankichu. 9

*Satanaspa huñunakuyninpillullakuspan “Judiom kani” niqkunatapas ñoqam qonqorachisaq qayllaykipi,

chaynapim yachanqaku qam kuyasqayta.10

Pacienciakunaykipaqkamachisqaytam kasuwarqanki, chayraykum ñoqapas waqaychasqaykihamuq sasachakuykunamanta. Chay sasachakuykunaqa hamunqa kay pachapillapallan runakuna pruebasqa kanankupaqmi. 11

Ñoqaqa utqaymanmi hamusaq.Kapusuqnikitayá takyachiy premioykita mana pipas qechusunaykipaq.12

Pipas venceqtaqa Diosniypa templonpa pilarninta hinam rurasaq, chaynataruraptiyqa manañam chaymanta lloqsinqachu. Paypim qellqasaq Diosniypasutinta, qellqasaqtaqmi mosoq Jerusalen llaqtapa sutintapas. Chay llaqtaqahanaq pachamantam uraykamunqa. Qellqasaqtaqmi mosoq sutiytapas.13

Uyariwaqniykunaqa kasukuychikyá huñunasqa iñiqkunaman Espiritupa

nisqanta.

Laodicea llaqtapi kaq iñiqkunaman cartasqan

14 —Laodiceapi kaq ñoqamanta willakuqmanyá qellqay kaynata:

Cheqap kaq, cheqap niq, allin testigo kaq hinaspa Diospa unanchasqankamachiqmi nin kaynata: 15

Ñoqaqa yachanim tukuy rurasqaykita, manamchirichu nitaq rupaqchu kanki. ¡Ima allinchá kanman rupaq kaptikiqa otaqchiri kaptikiqa! 16

Mana chiri nitaq rupaq kaspa qonilla kasqaykimantam

vomitarusqayki. 17 Qanmi ninki: “Apum kani, apuyarunim, manam imatapasmunaniñachu” nispa, ichaqa manam musyakunkichu llakipayaypaq, manaimayoq, wakcha ñawsa hinaspa qalalla kasqaykita. 18

Chaynaqa ñoqamconsejayki ninapi chuyanchasqa qorita rantiwaspayki cheqap apu kanaykipaq.Yuraq pachatapas rantiwaspaykiyá chaywan pachakuspa penqaynikita tapakuy,rantiwaytaqyá ñawi hampitapas ñawikiman sutuchikuspa qawakunaykipaq.19

Ñoqaqa qaqchaspaymi castigani llapallan kuyasqaykunataqa. Chaynaqa tukuysonqoykiwanyá huchaykikunamanta wanakuy. 20

Qawarimuway, ñoqaqa punkupisayaspaymi takachkani. Pipas qayakuyniyta uyarispan punkuta kichaykuwaptinqa

yaykuspaymi paywan mikusaq, chaynataqmi paypas ñoqawan mikunqa.21 Pipas venceqtaqa ñoqawan kuskatam tiyachisaq tiyanaypi, chaynam ñoqapas

vencesqayrayku Taytaywan kuska tiyarqani tiyananpi. 22 Uyariwaqniykunaqa

kasukuychikyá huñunasqa iñiqkunaman Espiritupa nisqanta.

APOCALIPSIS 3



2176

Hanaq pachapi Diosta adorasqankumanta

4 1 Chaymantam rikururqani hanaq pachapi punku kicharayachkaqta hinap-

tinmi chay cornetillapa punta waqayninpi hina niwarqa:

—Seqamuy kayman, ñoqam qawachisqayki kaykunapa qepanman imam suce-dekunanmanta —nispa.2

Chaypunillam rikurirurqani Espiritupa kallpanchasqan hinaspam rikururqani hanaqpachapi tiyanata, chaypiqa Diosmi tiyachkasqa. 3

Chay tiyanapi tiyaq Diosqa rikchakurqa jaspe alha ja rumimanwan cornalina nisqanku alha ja rumimanmi. Tiyananpa muyu-riqninpiñataqmi chirapa kachkasqa esmeralda alha ja rumi hina llipipipichkaq. 4

Chaytiyananpa muyuriqninpim rikurqani iskay chunka tawayoq tiyanakunatawan, chaypimtiyachkasqaku iskay chunka tawayoq *ancianokuna, paykunaqa kachkasqa yuraq pa-chayoqkamam hinaspa umanpi qorimanta coronayoqkamam. 5

Diospa tiyananmantamlloqsimurqa llipyantin rayokuna hinaspa qapariykuna. Tiyananpa ñawpaqninpiñataqmi

rupachkasqa qanchis achkikuna. Chaykunaqariki Diospa qanchisnintin espiritunmi. 6 Ti-yananpa ñawpaqninpiñataqmi kachkasqa cristal hina chuyay-chuyay lamar qocha.

Diospa tiyananpa chawpinpiwan muyuriqninpiñataqmi kachkasqa tawa animalkuna,chay animalkunaqa kasqa qepanpi hinaspa ñawpaqninpi achkallaña ñawiyoqmi. 7

Puntakaq animalmi rikchakurqa leonman, hukninñataqmi rikchakurqa novilloman, kimsa kaq-ñataqmi kasqa runa hina uyayoq, tawa kaqñataqmi rikchakurqa pawachkaq *aguilaman.8

Chay tawantin animalkunaqa kasqa soqta raprayoqkamam, raprankunapiñataqmi kasqahawanpi ukunpi ñawillaña, paykunam tuta punchaw mana samaykuspa nirqaku:

Chuyam, chuyam, chuyamtukuy atipayniyoq Señor Diosqa.Payllam ñawpaq kaqpas, kunan kaqpaschaynataq hamuq kaqpas.

9 Wiña-wiñaypaq kawsaqman otaq tiyananpi kaq Diosman chay animalku-

na sapa kuti adoraspa hinaspa yupaychaspa graciasta qoptinkuñataqmi 10 iskay

chunka tawayoq *ancianokuna wiña-wiñaypaq kawsaqpa otaq tiyananpi kaqpaqayllanpi qonqorakuykurqaku hinaspam coronankuta qayllanman churaykuspan-ku adorarqaku, paykunam nirqaku:

11 Señor Diosllayku,qamllam kanki tukuy atipayniyoq adoranahinaspa yupaychana Diosqa.Qanmi unancharqanki tukuy ima kaqkunataqa.Munaynikiman hina unanchaptikim kachkantukuy imakunaqa.

Wankusqa libromantawan Carneromanta

51

Chay hatun tiyanapi tiyaqpa *alleqninpim rikurqani wankusqa librotahawanpi-ukunpi qellqasqata hinaspa qanchis *sellowan selloykuspa wich-qasqata. 2

Rikurqanitaqmi atiyniyoq angel qaparispan tapukuqtapas, paymi nirqa:—¿Yaqachum pipas kanman kay libropi *sellosqa kaqta pakiruspan kicharuq? —nispa.

APOCALIPSIS 4, 5



2177

3 Ichaqa manam hanaq pachapipas nitaq kay pachapipas nitaq uku pachapipas

karqachu chay librota kichaykuy atiqqa nitaq qawaykuqllapas. 4 Chaymi ñoqa

anchata waqarqani chay librota kichaykunanpaq, leeykunanpaq hinaspa qaway-kunanpaq mana pipas kaptin. 5

Chaymi huknin *anciano niwarqa:

—Ama waqaychu, leonwan sutichasqa Juda ayllumanta kaq Rey Davidpa mi-rayninmi libropa qanchis *sellonta pakispan kichananpaq vencerunña —nispa.

6 Hinaptinmi Diospa tiyananpa chawpinpi hinaspa tawa animalkunapa chawpinpi

hinaspa *ancianokunapa chawpinpi rikururqani carnerota wañuchisqa hina rikchay-niyoq sayachkaqta. Chay Carneroqa kachkasqa qanchis waqrayoqmi hinaspa qanchisñawiyoqmi. Chay ñawinkunaqa tukuy kay pachaman kachasqa Diospa qanchis espiritun-kunam. 7

Chay Carnero hamuruspanmi librota chaskiykurqa tiyanapi tiyaq Diospa *alleqmakinmanta. 8

Librota chaskiykuptinñataqmi tawan animalkuna iskay chunka tawayoq*ancianokunapiwan qonqorakuykurqaku *Carneropa qayllanpi. Llapallan ancianokunaqa

arpayoqkamam apachkasqaku incienso huntayoq qorimanta tazonninkuta. Chay incien-soqa Diosman iñiqkunapa mañakuyninmi. 9 Paykunam takirqaku kay mosoq takita:

*Sellosqanta pakispa libro kichaqqa qamllam kanki.Qamqa wañuchisqam karqanki.Diospaqmi runakunata yawarnikiwan rantirqankillapallan llaqtakunamanta,tukuy idioma rimaqkunamanta,ayllukunamanta hinaspa nacionkunamanta.

10

Diosniykupaqmi munaychakusqantawan *sacerdotekunataña rurarurqanki.Kay pachapi gobiernanankupaqmi chaynataqa rurarurqanki.

11 Rikuruspayñataqmi uyarirqani Diospa tiyananpa muyuriqninpi achkallaña

angelkunapa, animalkunapa hinaspa *ancianokunapa nisqanta. Paykunaqa kasqaachka-achka wara-waranqantinmi. 12

Paykunam qaparispa nirqaku:

Wañuq *Carnerollatam nichwanqa“Qamllam kanki atiyniyoqqa

apuqa, yachayniyoqqa hinaspa kallpasapaqa.Qamllatam yupaychaymankuqa,adoraymankuqa hinaspa alabaymankuqa.”

13 Diospa tukuy ima unanchasqankunapas otaq hanaq pachapi, kay pachapi,

uku pachapi hinaspa lamar qochapi kaqkunapas kaynatam nirqaku:

Tiyananpi tiyaq Diostayá *CarnerotawanWiña-wiñaypaq adorasun, yupaychasun,

hatunchasun hinaspa kallpasapapaq hapisun.14 Tawa animalkunañataqmi nirqaku:

—¡Amén! —nispa.Iskay chunka tawayoq *ancianokunañataqmi qonqorakuykuspa adorarqaku.

APOCALIPSIS 5



2178

Qanchis sellokunamanta

6 1 Revelacionniypi qanchis *sellomanta punta kaq sellota *Carnero kichay-

kuptinmi chay tawa animalpa huknin rayo hina qaparirqa:

—Hamuy —nispa.2 Rikurqanitaqmi huk yuraq caballotapas. Sillakuqninmi kasqa echanayoq.

Payman coronata qoykuptinkum lloqsirqa vencestin aswanraq vencenanpaq.3

Iskay kaq *sellota *Carnero kichaykuptinñataqmi iskay kaq animal nirqa:—Hamuy —nispa.4

Hinaptinmi lloqsiramurqa huknin caballo, chay caballoqa kasqa pukam.Sillakuqninmanmi atiyta qoykurqaku kay pachamanta hawkayayta qechunan-paq chaymi llapa runakuna wañuchinakurqaku. Paymanqa qorqakutaqmi hatunespadatapas.

5 Kimsa kaq sellota *Carnero kichaykuptinñataqmi kimsa kaq animal nirqa:

—Hamuy —nispa.Hinaptinmi qawarispay rikururqani huk yana caballota, sillakuqninmi hapich-

kasqa huk balanzata. 6 Chaymi tawa animalkunapa chawpinmanta qayakamurqa:

—Huk kilo trigom jornalpa chanin qollqepaq. Kimsa kilo cebadam jornalpachanin qollqepaq. Ichaqa amam usuchinkichu aceitetawan vinotaqa —nispa.

7 Tawa kaq *sellota *Carnero kichaykuptinñataqmi tawa kaq animal qayakamurqa:

—Hamuy —nispa.8

Hinaptinmi qawarispay rikururqani qellu caballota, sillakuqninpa sutinmi kasqaWañuy, qepan qatiqñataqmi kasqa wañusqakunapa kasqanpi munaychakuq. Pay-

manmi atiyta qoykurqaku kay pachapa tawa kaq parten runakunata guerrawan,yarqaywan, onqoywan hinaspa kay pachapi monte animalkunawan wañuchinanpaq.9

Pichqa kaq *sellota *Carnero kichaykuptinñataqmi *altarpa sikinpi rikururqa-ni Diospa palabranta willakusqankurayku wañuqkunata. 10

Paykunam qaparispanirqaku:

—Chuya kaq hinaspa prometesqaykikuna cumpliq Señor ¿haykapikamataqwañuchiwasqankumanta mana juzgankichu hinaspa mana vengakunkichu kaypachapi *yachaqkunata? —nispa.

11 Sapakamaman yuraq pachakunata qoykuspam nirqaku:

—Asllatapas suyaykuychikraqyá Cristota serviqmasikichik wawqe-panikuna

qamkuna hina wañuchisqa kanankukama —nispa.12

Soqta kaq *sellota *Carnero kichaykuptinñataqmi karqa hatun temblor. Intimtutayarurqa luto pacha hina, enteron killañataqmi rikurirurqa yawar hina. 13

Cie-lopi lucerokunapas kay pachamanmi wichiykamurqa wayra taspiptin llullu higoswichichkaq hina. 14

Cielokunapas papel wankusqa hina chinkaruptinmi orqo-kunawan islakunapas maymi kasqanmanta kuyuchisqa karurqa. 15

Kay pachapihatun kamachikuqkunapas pakakururqakum machaykunapi, orqokunapi hinaspaqaqakunapa chawpinpi, pakakururqataqmi hatunchakuqkunapas, apukunapas,capitankunapas, atiyniyoqkunapas, llapallan sirvientekunapas chaynataq libre

kaqkunapas.16

Paykunam orqokunatawan qaqakunata nirqaku:—Tiyananpi tiyaq Diosmantawan *Carneropa piñakuyninmanta pakaykuwa-naykikupaqyá tuñiykamuy. 17

Castiganan hatu-hatun punchawmi chayaramun.¡Piraq chaytaqa aguantanman! —nispa.

APOCALIPSIS 6



2179

Israel ayllukunapi señalasqa kaqkunamanta

7 1 Chaymantam rikurqani tawa angelkunata kay pachapa tawan esquinanku-

napi sayachkaqta, paykunam wayrata harkachkasqa kay pachamanpas, lamar

qochamanpas chaynataq ima sachamanpas mana wayramunanpaq. 2 Rikurqani-taqmi huk angeltapas intipa qespimunan lawmanta hamuchkaqta, payqa kawsaqDiospa señalanan *sellontam hapichkasqa. Chaymi kay pachatawan lamar qochatadañananpaq kaq atiyniyoq tawa angelkunata qaparispan chay angel nirqa:

3 —Diospa serviqninkunata urkunpi *sellowan manaraq markachkaptiykuqa

amaraqyá dañaychikchu allpatapas, lamar qochatapas nitaq sachakunatapas.4

Chaymi uyarirqani llapallan Israel ayllukunamanta señalasqakunaqa pachaktawa chunkan tawayoq waranqa kasqanta. 5-8

Chunka iskayniyoq waranqam karqaJuda ayllumanta, chunka iskayniyoq waranqakamataqmi karqa Ruben aylluman-

tapas, Gad ayllumantapas, Aser ayllumantapas, Neftaliy ayllumantapas, Manasesayllumantapas, Simeon ayllumantapas, Leviy ayllumantapas, Isacar ayllumantapas,Zabulon ayllumantapas, Josey ayllumantapas chaynataq Ben jamin ayllumantapas.

Yuraq pachawan achkallaña pachasqakunamanta

9 Chaymantam rikurqani achkallaña runakunata llapallan nacionkunamanta,

ayllukunamanta, castakunamanta hinaspa tukuy rikchaq rimayniyoqkunamanta.Paykunaqa sayachkasqaku hatun tiyanapa ñawpaqninpim hinaspa *Carneropaqayllanpim. Achka-achkallaña kaptinkum mana pipas yupayta atirqachu. Yuraqpachawan pachasqakama kaspam sapakama hapirqaku palmerapa kallmanta.

10 Llapallankum qayaykachakurqaku:

Salvacionninchikqatiyananpi tiyaq Diosninchikmantamhinaspa *Carneromantam.

11 Llapallan angelkunam sayachkasqaku Diospa tiyananpa, *ancianokunapa

hinaspa tawa animalkunapa muyuriqninpi. Chay angelkunam Diospa tiyananpañawpaqninpi qonqoranpa kumuykuspanku payta adorarqaku:

12 ¡Amén! Yachayniyoq kasqanraykuyáDiosninchikta hatunchasunchikhinaspa adorasunchik.Atipayninmantawan kallpanmantayáwiña-wiñaypaq graciasta qosunchikhinaspa yupaychasunchik. Amén.

13 Hinaptinmi huknin *anciano tapuwarqa:

—¿Pikunataq kay yuraq pachayoqkunaqa? ¿Maymantataq hamurqaku? —nispa.14 Ñoqañataqmi nirqani:

—Señorlláy, qanmi yachanki —nispa.Chaymi payñataq niwarqa:

APOCALIPSIS 7



2180

—Paykunaqa hatu-hatun ñakariymanta hamuqkunam hinaspa pachankutapastaqsaspa *Carneropa yawarninwan yuraqyachiqkunam. 15

Chayraykum payku-naqa Diospa tiyananpa ñawpaqninpi kachkanku hinaspam tuta punchaw paytaservichkanku templonpi. Tiyananpi tiyaq Diosñataqmi karpa hina harkaykunqa.16

Paykunaqa manañam yarqaymantapas, yakumantapas kanqakuñachu, nitaq-mi intipas nitaq ima rupaypas rupanqañachu. 17 Diospa tiyananpa chawpinpi kaq

*Carnerom paykunataqa harkanqa ove jakunata michichkaq hina, paykunataqa kaw-sachikuq yakukunamanmi, pusanqa. Waqasqanku weqenkutapas Diosñam pichanqa.

Qanchis kaq sellomantawan incienso qontichinamanta

8 1 Libropa qanchis kaq *sellonta *Carnero kicharuptinñataqmi hanaq pacha-

pi upallalla karurqaku yaqa media hora. 2 Chaymantam rikurqani qanchis

angelkunata Diospa qayllanpi sayachkaqta, paykunamanmi qosqa karqa qanchiscornetillakuna. 3

Hinaptinmi huk angel qorimanta qontichinayoq hamuspan *altarpa

waqtanpi sayaykurqa, paymanmi qoykurqaku achka inciensota iñiqkunapa maña-kuyninman yapaykuspan qorimanta altarpa hawanpi kañananpaq. Chay altarqakachkasqa Diospa tiyananpa ñawpaqninpim. 4

Chay kañasqanpa qosniyninmi Diosmanchayarurqa iñiqkunapa mañakuyninwan kuska. 5

Chay hapisqan qontichinaman altar-pa hawanmanta nina sansata angel hinaykuspanmi kay pachaman wikutiykamurqahinaptinmi rayokuna, qapariykuna hinaspa llipyaykuna temblorpiwan karurqa.

Cornetillakunamanta

6 Cornetillayoqkama chay qanchis angelkunam cornetillankuta alistarqaku

tocanankupaq.7 Punta kaq angel cornetillanta tocaykuptinmi yawarwan chapusqa ninayoq runtu

para kay pachaman chayaramurqa, chaymi ruparurqa kay pachapa kimsa kaq par-ten, ruparurqataqmi sachakunapa hinaspa qewakunapa kimsa kaq partenpas.

8 Iskay kaq angel cornetillanta tocaykuptinñataqmi lamar qochaman wischusqa

karurqa rupachkaq hatu-hatun orqo hina, hinaptinmi lamar qochapa kimsa kaqparten yawaryarurqa. 9

Chaymi lamar qochapi kawsaq animalkunamanta kimsakaq parte wañururqa, chinkarurqataqmi buquekunamanta kimsa kaq partepas.

10 Kimsa kaq angel cornetillanta tocaykuptinñataqmi cielomanta wichiykamur-

qa rupachkaq nina hina hatu-hatun lucero. Chay luceroqa mayukunapa hinaspa

pukyukunapa kimsa kaq partenpa hawanmanmi wichiykamurqa. 11 Luceropasutinqa kasqa Qatqem chaymi chay yakukunapa kimsa kaq parten qatqeyarurqa,achka runakunam wañururqaku chay qatqe yakuta tomaruspanku.

12 Tawa kaq angel cornetillanta tocaykuptinñataqmi intipa, killapa hinaspa lu-

cerokunapa kimsa kaq parten dañasqa rikurirurqa. Chaykunapa kimsa kaq partentutayaruptinmi manaña achkirqachu punchawpas nitaq tutapas.

13 Rikururqanitaqmi huk angeltapas cielopa chawpinta pawachkaqta, paymi

qaparirqa:—¡Ay! ¡Ay! ¡Ay! ¡Imaynaraq kanqa kay pachapi kaqkuna, kimsa angelkunapas

cornetillanta tocaykuptinqa —niqta.

91

Pichqa kaq angel cornetillanta tocaykuptinñataqmi lucerota rikurqani cie-lomanta kay pachaman wichiykamuqta, chay Lucerom uku pachapa llaventa

chaskirqa. 2 Chay uku pachata kichaykuptinmi qosniriramurqa hatu-hatun hornoman-

APOCALIPSIS 7-9



2181

ta hina, chay qosnim tutayarachirqa intitawan cielota. 3 Chay qosnimanta aqarway

urukuna lloqsiramuspanmi kay pachaman mastarikurqa, chaykunaqa kasqa atoq-atoq-kuna hina kachukuqmi. 4

Chaykunataqmi kamachisqa karqa kay pachapi qorakunata,imapas verde kaqkunata hinaspa sachakunata mana mikunanpaq, kamachisqaqa

karqa Diospa *sellonwan urkunpi mana marcasqa runakunallata kachunanpaqmi. 5 Ka-machisqaqa karqa manataqmi runakuna wañuchinanpaqchu aswanqa pichqa killantinkachuspa ñakarichinallanpaqmi. Chay kachusqankupa nanayninqa karqa atoq-atoqpakachukuynin hinam. 6

Chay punchawkunaqa runakunam wañuyta maskanqa ichaqamanam tarinqakuchu, wañuyta munaspankupas manam wañunqakuchu.

7 Chay aqarwaykunaqa kasqa guerrapaq alistasqa caballokuna hinam. Uman-

pim kasqa qorimanta corona hina, uyanñataqmi kasqa runapa uyan hina.8

Chukchanmi kasqa warmipa chukchan hina, kirunñataqmi kasqa 9 Qasqonku

harkaqñataqmi kasqa erromanta harkachikuna hinaraq, raprankupa qapariy-

ninñataqmi kasqa caballokunapa aysasqan guerraman riq carretakuna hinaraq.10 Chupankuñataqmi kasqa atoq-atoq hina kachukuq, chaynaqa karqa chaywan

kachuspa runakunata pichqa killa ñakarichinanpaqmi. 11 Chay aqarway uru-

kunaqa kamachiqniyoqmi karqaku, chay kamachiqninqa karqa uku pachapimunaychakuq angelmi, chay angelpa sutinmi karqa *hebreo rimaypi Abadon,*griego rimaypiñataq Apolion, chay sutiqa “chinkachiq” ninanmi.

12 Pasarurqam chay angelpa punta kaq “¡Ay!” nisqanqa. Ichaqa hamuchkanmi

iskay sasachakuykunaraq.13

Soqta kaq angel cornetillanta tocaykuptinñataqmi uyarirqani qayakuyta.

Chay qayakuymi uyarikamurqa Diospa qayllanpi qori *altarpa hawanpi tawa waq-rachakunapa chawpinmanta. 14 Chaymi cornetillayoq qanchis kaq angelta nirqa:

—Kachariy Eufrates Mayupa patanpi watasqa tawa angelkunata —nispa.15

Hinaptinmi kachaykurqa chay tawan angelkunata chaynapi llapa runakunaman-ta kimsa kaq partenta wañuchinanpaq. Paykunam chay horapaq, chay punchawpaq,chay killapaq hinaspa chay watapaq alistasqa karqaku. 16

Uyarisqayman hinaqa caba-llopi sillasqa soldadokunam karqa iskay pachak waranqa kuti waranqa.

17 Revelacionniypimá Chuya Espiritu qawachiwarqa caballokunapi sillasqakuna-

ta. Paykunaqa qasqontam harkachikusqa nina hina puka harkachikunawan, azul

harkachikunawan hinaspa qellu harkachikunawan. Caballokunaqa kasqa leonhina umayoqkunam, chay caballokunapa siminmantam lloqsimurqa nina, qosnihinaspa azufre. 18

Runakunapa kimsa kaq partenmi wañururqa chay caballoku-napa siminmanta lloqsimuq kimsa castigowan otaq ninawan, qosniwan hinaspaazufrewan. 19

Chay caballokunapa kallpanqa kasqa siminpiwan chupanpim. Chaychupankunaqa kasqa culebrakuna hina umayoqmi, chaywanmi kachukuq.

20 Chay castigokunamanta lluptiq runakunapas manataqmi wanakurqakuchu mana

allinkuna rurayninkumantaqa. Manamá wanakurqakuchu demoniokuna adoray-manta nitaq qorimanta, qollqemanta, broncemanta, rumimanta hinaspa kullumanta

taytacha-mamachakuna adoraymantapas. Chay taytacha-mamachakunaqa manamrikukunchu, manam uyarikunchu, manataqmi purinchu. 21 Chay runakunaqa mana-

taqmi wanakurqakuchu runakuna wañuchisqankumantapas, layqakusqankumantapas,huchapakusqankumantapas nitaq suwakusqankumantapas.

APOCALIPSIS 9



2182

Angelmantawan librochamanta

10 1 Rikurqanitaqmi huk atiyniyoq angelta hanaq pachamanta uraykamuqta,

payqa kasqa puyuwan pachasqam hinaspa umanpi chirapayoqmi. Uyanpas

achkirirqa inti hinaraqmi, chakinkunañataqmi kasqa ninamanta pilarkuna hinaraq.2 Kichasqa librochata hapiykuspanmi *alleq chakinta churaykurqa lamar qochapa ha-

wanman, *ichoq chakintañataqmi churaykurqa allpaman. 3 Leon hina qapariptinmi

qanchis rayokuna toqyamurqa rimachkaq hina. 4 Chay qanchis rayokuna rimaramuptin-

mi qellqanaypaqña kachkarqani, ichaqa hanaq pachamantam yapatawan qayamuwarqa:—Qanchisnintin rayokunapa nisqantaqa amaraqyá willakuychu nitaq qellqay-

chu —nispa.5

Lamar qochapiwan allpapi sayaq angelñataqmi cielo lawman alleq makinta hoqarir-qa. 6

Wiña-wiñaypaq kawsaqraykum otaq cielokunapas, kay pachapas, lamar qochapaschaynataq chaykunapi kaq tukuy imapas unanchaqraykum jurarqa kaynata:

—Manam unamunqañachu. 7 Aswanqa qanchis kaq angelpa cornetillan tocanantiempo chayaramuptinmi Diospa pakasqa kaqninkuna cumplikunqa, chaynaqakarqa serviqnin willakuqkunaman nisqanpi hinam.

8 Hanaq pachamanta uyarisqay qayakuymi yapamanta nimuwarqa:

—Rispaykiyá chay kicharayaq librochata chaskimuy lamar qochapiwan allpapisayaq angelpa makinmanta —nispa.

9 Angelman librochata mañaq riptiymi payñataq niwarqa:

—Chaskiwaspayki mikuy kay librochata, simikipim kanqa miel hina miskilla-ña, wiksaykipiñataqmi kanqa qatqellaña —nispa.

10 Angelpa makinmanta librochata chaskiykuspay mikuruptiymi simiypiqa karqa mielhina miskillaña, mikuruptiyñataqmi wiksaypi qatqeyarurqa. 11

Hinaptinmi niwarqa:—Yapatawanmi willakunayki achkallaña runakunamanta, nacionkunamanta,

tukuy rikchaq rimayniyoqkunamanta hinaspa reykunamanta —nispa.

Iskay testigokunamanta

11 1 Soqos kaqlla tupuna varata huk kaqnin qoykuwaspanmi niwarqa:

—Diospa templontawan *altartayá tupuramuy, yuparamuytaqyá chay-pi adoraqkunatapas. 2

Ichaqa amam tupumunkichu templopa pationtaqa, chayqakachkan mana *judio kaqkunaman qosqam. Chay chuya llaqtapiqa paykunam sa-

rutyachkaq hina munaychakunqa tawa chunka iskayniyoq killa. 3 Ñoqam kachasaqiskay testigoykunata waranqa iskay pachak soqta chunkan punchawpuni chaynapiluto pachawan hinakuykuspanku ñoqamanta willakamunankupaq —nispa.

4 Chay testigokunaqa kasqa aceitunas ruruq iskay sachakuna hinam otaq Diospa

qayllanpi kaq iskay hatun mecherokuna hinam. 5 Pipas paykunata imanaytapas mu-

naptinqa siminkumanta lloqsimuq ninawanmi enemigonkuta kañarunqa, chaynatamáwañurunqa imanaruynin munaqpas. 6

Chay testigokunaqa atiyniyoqmi kasqa paratausyachinankupaqpas, chaynataqa usyachiqku Diosmanta willakunankukamam. Pay-kunaqa atiyniyoqtaqmi kasqaku yakuta yawaryarachispanku munasqankuman hina

kay pachapi runakunata tukuy rikchaq castigokunawan ñakarichinankupaqpas.7 Paykuna willakuyta tukuruptinkuñataqmi Manchakuypaq Animal uku pachamanta

lloqsimuspa paykunapa contranpi guerrata ruranqa, paykunata venceruspa wañurachiptin-mi 8

cuerponkupas hatun llaqtapa callenkunapi chutarayanqa. Chay llaqtatam tupachinku

APOCALIPSIS 10, 11



2183

Sodomawan hinaspa Egiptowan, chaypimá Señorninchikpas chakatasqa karqa. 9 Kimsa

punchaw partenpunim runakuna llapa ayllukunamanta, tukuy rikchaq rimayniyoqku-namanta hinaspa llapa nacionkunamanta chay testigokunapa ayanta qawaspa manamunanqakuchu pampanankuta. 10

Kay pachapi kawsaqkunañataqmi kusikunqaku chay

wañuqkunamanta, kusikuymantam regalokunatapas apachinakunqaku, chaynataqa ruran-qaku chay iskay willakuqkuna manaña kay pachapi *yachaqkunata ñakarichisqanraykum.11

Ichaqa kimsa punchaw partenmantam chay wañusqakunaman yaykururqaDiospa kachamusqan kawsachikuq espiritu hinaptinmi sayarirurqaku, qawaqninku-nañataqmi hatu-hatunta mancharikururqaku. 12

Hinaptinmi chay iskay testigokunahanaq pachamanta uyarirqaku hatun qayakuyta “Seqamuychik kayman” niqta.

Hinaptinmi puyuntakama seqarurqaku hanaq pachaman enemigonkunapasqawachkaptin. 13

Chay hora nisyu-nisyu temblor karuptinmi tuñirurqa llaqtapachunka kaq parten, qanchis waranqa runakunam wañururqa chay temblorwan. Wa-kinñataqmi hatu-hatunta mancharikuspanku hanaq pachapi kaq Diosta alabarqaku.

14 Angelpa iskay kaq “¡Ay!” nisqanqa pasarunñam, kimsa kaq sasachakuymiichaqa chayllaraq hamuchkan.

Qanchis kaq cornetillamanta

15 Qanchis kaq angel cornetillanta tocaykuptinñataqmi hanaq pachamanta qayakamurqa:

Kay pachapi gobiernokunaqa Cristopañam.Payñam gobiernanqa wiña-wiñaypaq.

16 Hinaptinmi Diospa qayllanpi iskay chunka tawayoq tiyanakunapi tiyaq *ancia-nokuna qonqoranpa kumuykurqaku, Diosta adoraspam nirqaku:

17 Señorllayku, graciastam qoykiku.Tukuy Atiyniyoq Diosnillayku,qamqa kunanpas ñawpaqpas hina kaqllam kanki.Qamqa munaychakunaykipaqmi hatun atiyta chaskichkanki.

18 Nacionkunam piñakurunku,ichaqa chayaramunmi punchaw castiganaykipaq.Chayaramunñam hora wañuqkunata juzganaykipaq.Qanmanta willakuq serviqnikikunamanmi pagapunki.

Qamllapaq kawsaqkunamanwan respetasuqnikikunamanmi pagapunki.Taksamanpas hatunmanpas llapallanmanmi pagapunki.Kay pacha chinkachiqkunatam chinkachinki.

19 Hinaptinmi Diospa templon hanaq pachapi kichakuykurqa, chaypim kach-

kasqa *contrato baulpas. Hinaptinmi karqa llipyaykuna, qapariykuna hinasparayokuna. Temblormi kay pachata taspirqa, qepantañataqmi runtu para chayarqa.

Warmimantawan Dragon sutiyoq animalmanta

121

Hanaq pachapim rikururqani hatun señalta: Warmim pachawan hina inti-wan pachasqa kachkasqa hinaspam saruchkasqa killata, umanpiñataqmikachkasqa chunka iskayniyoq lucerokunamanta corona. 2

Chay warmi wiksayaku-ruspanmi nanaywan qayaykachakurqa wachakunanpaq. 3

Yapatawanmi rikururqani

APOCALIPSIS 11, 12



2184

hanaq pachapi huk señalta: *Dragon sutiyoq hatun puka animalmi kachkasqa qanchisumayoq, chunka waqrayoq, sapa umankunapim kachkasqa huk corona. 4

Chupanwanaysaspam cielomanta wischuykamurqa kay pachaman kimsa kaq parten lucero-kunata. *Dragon sutiyoq animalñataqmi sayachkarqa wachakuywan kaq warmipa

ñawpaqninpi, chaypiqa sayachkarqa naceruptillan wawachanta mikurunanpaqmi.5 Chay warmim wachakururqa qari wawata. Paymi kamachinqa erro tawnawan

hina hatun atiyninwan llapallan nacionkunata. Chay wawata qechuruspam tiyananpitiyaq Diosman aparqaku. 6

Warmiñataqmi Diospa alistapusqan chunniqman ayqekur-qa chaypi waranqa iskay pachak soqta chunkan punchaw uywasqa kananpaq.

7 Chaymantam hanaq pachapi hatu-hatun guerra karurqa. Miguelmi angel-

ninkunapiwan pelearqa dragon sutiyoq animalpa contranpi. *Dragonpasangelninkunapiwanmi pelearqa. 8

Ichaqa vencerachikuptinkum hanaq pacha-piqa manaña sitio karqachu paykunapaq. 9

Chaynapimá chay hatun *dragonqawischumusqa karqa. Payqariki diablowan hinaspa *Satanaswan sutichasqa

ñawpaqmantaraq kaq culebram. Paymi llapallan kay pachapi runakunata enga-ñachkan, paymá kay pachamanpas wischumusqa karqa angelninkunapiwan.

10 Chaymantam hanaq pachapi huk kaqnin qaparirqa:

—Kunanmi chayaramuwanchik Diosmanta salvacion, chayaramuntaqmi Diospa atiy-ninpas, munaychakuyninpas chaynataq Cristopa munayninpas. Wawqe-paninchikkunapacontranpi tuta punchaw Diosman acusaq diabloqa ñam wischurachikamunña hanaq pa-chamanta. 11

Wawqe-paninchikkunaqa vencerqaku *Carneropa yawarninwanmi hinaspawillakusqanku palabrawanmi, paykunaqa manamá wañuytapas manchakurqakuchu.12

Chaynaqa cielokuna, kusikuychikyá, kusikuychiktaqyá chaypi *yachaqkunapas. ¡Ay!

imaynaraq kanqa kay pachapi kaqkunaqa! Diabloqa piñasqallañam uraykaramun qamku-naman, payqariki yachachkanmi pisi tiempoyoqllaña kasqanta —nispa.13

*Dragon sutiyoq animalñataqmi kay pachaman wischusqa kasqanta qawakuykus-pan qari wawa wachakuq warmita qatikacharqa. 14

Hinaptinmi warmiman qoykurqakucondorpa rapran hina iskay raprakunata, chaytaqa qoykurqaku culebrapa qayllanmantamaymi kasqan chunniqman pawarikunanpaqmi, hinaptin chaypi kimsa wata partenuywasqa kananpaq. 15

Culebrañataqmi siminmanta wischurqa mayu hina achka-achkayakuta chay warmita aparunanpaq. 16

Ichaqa allpam yanaparqa warmita, kicharikuykus-panmi millpururqa *Dragonpa wischusqan mayu hina yakuta. 17

Hinaptinmi Dragonqawarmipa contranpi piñakuruspan pasarqa mirayninkunapa contranpi peleaq otaq Dios-

pa kamachikuynin kasukuqkunapa hinaspa Jesuspi iñiqkunapa contranpi peleaq.

Manchakuypaq iskay animalkunamanta

13 1 Chaymantam lamar qochapa patanpi sayaykuspay rikururqani lamar

qochamanta qanchis umayoq hinaspa chunka waqrayoq animal lloq-simuqta. Sapa waqranpim kasqa huk corona, umankunapiñataqmi kasqa Dioskamiq sutikuna. 2

Chay rikusqay animalqa kasqa uturungu kaqllam, chakinku-nañataqmi kasqa ukumaripa chakinkuna kaqlla, siminpas kasqa leonpa hinam.*Dragonmi qoykurqa atiynintawan gobiernonta hinaspa hatun munaychakuy-

ninta.3

Chay animalpa huknin umanmi wañunanpaq hina tuksisqa karqa, ichaqasanoyaruptinmi llapallan kay pachapi kaq runakuna admirasqallaña chay animal-ta qatikurqaku. 4

Chay *Dragontam adorarqaku Manchakuypaq Animalman atiytaqoykusqanrayku. Adorarqakutaqmi chay manchakuypaq animaltapas:

APOCALIPSIS 12, 13



2185

—¿Pitaq kay animal hinaqa kanman? ¿Pitaq paywanqa peleanman? —nispa.5

Chay animalmanqa qoykurqataqmi atiytapas tukuy imata Diospa contranpi ri-mananpaq hinaspa tawa chunka iskayniyoq killa munaychakunanpaq. 6

ChaynapimDiosta kamirqa, kamirqataqmi paypa sutintapas, paypa karpantapas chaynataq hanaq

pachapi *yachaqkunatapas.7

Chay animalmanqa qoykurqakutaqmi atiyta Diosllapaqñakawsaqkunapa contranpi peleaspa vencerunanpaqpas chaynataq kay pachapi llapallanayllukunata, castakunata, tukuy rikchaq rimayniyoqkunata hinaspa nacionkunata ka-machinanpaqpas. 8

Chay Manchakuypaq Animaltam adorarqaku llapallan kay pachapi*yachaqkuna otaq *Carneropa kawsay libronpi sutin mana qellqasqakuna. Chay Carne-roqa manaraqpas kay pacha unanchasqa kachkaptinmi wañunanpaq citasqa karqa.

9 Uyariwaqniykunaqa kasukuychikyá. 10 Pipas presochasqa kananpaq kaqqa

presochasqam kanqa.

Espadawan wañuchisqa kananpaq kaqqaespadawanmi wañunqa.

Chaynapim Diosllapaqña kawsaqkunaqa pacienciayoq hinaspa conanzayoqkananku.

11 Yapatawanmi rikurqani huk animalta kay pachamanta wicharichkaqta. Chaypam

kasqa waqrankuna carneropa hina, rimayninñataqmi kasqa *Dragonpa rimaynin hina.12

Punta kaq animalpa hinam atiyninpas kasqa chaymi tukuy imata punta kaq animalpaqrurarqa. Llapallan kay pachapi kaq runakunawanmi adorachirqa nanayninmanta sano-

yaruq punta kaq animalta.13

Hatun *milagrokunatam rurarqa atiyninta qawachinanpaq,cielomantapas wichichimurqam ninakunata llapa runakunapa qayllanman. 14 Kaykunata

punta kaq animalpa qayllanpi rurasqanwanmi kay pachapi llapa runakunata enga-ñarqa. Kamachikurqam Manchakuypaq Animalpa imagenninta ruranankupaq, chayanimalqa espadawan tuksisqa kachkaspanpas manam wañurqachu. 15

Chay iskay kaqanimalmanmi atiyta qoykurqaku punta kaq animalpa imagenninman espirituta qosparimachinanpaq hinaspa imagen mana adoraqkunataqa wañuchinanpaq. 16

Chay iskay kaqanimalmá llapallan runakunata taksatapas, hatuntapas, aputapas, wakchatapas, libreta-pas hinaspa sirvientetapas *alleq makinpi otaq urkunpi marcachirqa, 17

chaynapim pipasmana imallatapas rantiqchu nitaqmi *rantikuqchu, chaynataqa ruraqku chay animalpa

marcan marcayoqllam otaq chay animalpa sutin sutiyoqllam otaq sutinpa numeron nu-meroyoqllam. 18

Yachayniyoqpaqmi kayqa. Yachayniyoq runaqa animalpa numerontayáyupachun. Paypa numeronqa soqta pachak soqta chunkan soqtayoqmi.

Pachak tawa chunkan tawayoq waranqapa takisqanmanta

14 1 Qawarispaymi rikururqani Sion Moqopa hawanpi *Carnero sayachkaqta.

Paywanmi sayachkasqa pachak tawa chunkan tawayoq waranqa runakuna,paykunaqa kachkasqa Carneropa sutinwan hinaspa Taytanpa sutinwan urkunkupi qellqas-qakamam. 2

Chaymantam uyarirqani hanaq pachamanta qayakuyta, chay qayakuyqa karqa

achka yakupa hinaspa sinchi rayopa qapariynin hinam. Chay qayakuyqa karqa arpa tocaq-kunapa tocasqan hinaraqmi. 3 Chay pachak tawa chunkan tawayoq waranqa runakunam

takirqaku mosoq takita hatun tiyanapa ñawpaqninpi, paykunaqa takirqaku tawa animal-kunapa hinaspa *ancianokunapa qayllanpim, ichaqa manam pipas chay taki yachayta

APOCALIPSIS 13, 14



2186

atirqachu, yacharqakuqa pachak tawa chunkan tawayoq waranqa kay pachamanta rantisqarunakunallam. 4

Paykunaqa warmikunawan mana qanrachakuqkunam otaq warmiwanmana puñuqkunam. Paykunaqa *Carnerotam qatinku maymanña riptinpas. Paykunaqapunta rikurimuq ruru hinam, paykunaqa Diospaqwan Carneropaqmi runakuna ukumanta

rantisqa karqa. 5 Paykunaqa mana llullakuqmi hinaspa mana huchayoqmi karqaku.Kimsa angelkunapa willakusqanmanta

6 Rikurqanitaqmi huk angeltapas cielopa chawpinta pawachkaqta, paymi wiñaypaq kaq

allin noticiata apachkasqa kay pachapi llapallan nacionkunaman, ayllukunaman, tukuyrikchaq rimayniyoqkunaman hinaspa llapallan runakunaman. 7

Qaparispanmi nirqa:—Diostayá manchakuywan alabaychik, juzganan horam chayaramunña,

cielokunatapas kay pachatapas, lamar qochatapas hinaspa pukyukunatapas unan-chaqtayá adoraychik —nispa.

8

Iskay kaq angelñataqmi nirqa:—¡Tuñirunñam, tuñirunñam hatun Babilonia llaqtaqa! Chay llaqtam vino upya-chichkaq hina upyarachirqa huchapakuyninta llapa runakunaman —nispa.

9 Kimsa kaq angelpas paykunata qatistinmi qaparirqa:

—Pipas Manchakuypaq Animalpa imagenninta adoraqqa hinaspa urkunpi otaqmakinpi marcachikuqqa 10

upyanqam Diospa piñakuyninta. Chay piñakuyninqamana chaqrusqa vino hinam kachkan Diospa piñakuynin sutiyoq vasopi. Chayupyaq runaqa ninapiwan azufrepim *Carneropa qayllanpi hinaspa chuya angelku-napa qayllanpi ñakarichisqa kanqa. 11

Ñakariyninqa ninapa qosniynin hinaraqmiqosninqa wiña-wiñaypaq. Tutapas-punchawpas manam hawkayayta tarinqachu

Manchakuypaq Animal adoraqkunaqa nitaq marcan chaskiqkunapas.12

Chaynapim Diosllapaqña kawsaqkunapas otaq kamachikuynin kasukuqkuna-pas otaq Jesuspi qaqa hina sayaqkunapas pacienciakunku.

13 Hinaptinmi hanaq pachamanta qayamuwarqa:

—Qellqay kayta: “Mayna kusisqam Diospi iñispa kunanmanta wañuqkunaqa”nispa. Espiritupas nintaqmi: “Arí, paykunaqa samanqañam ñakariykunamanta,allin rurasqankupas paykunawanmi kachkan” nispa.

Kay pachapi cosechamanta

14 Chaymantam rikurqani yuraq puyuta, hawanpiñataqmi tiyachkasqa Dios-manta Hamuq Runaman rikchakuq, payqa kachkasqa qorimanta coronayoqmihinaspa makinpi ñawchi rutunayoqmi. 15

Hinaptinmi templomanta lloqsiramurqahuk angel, paymi puyupa hawanpi tiyaqta qayarqa:

—Rutunaykiwan rutuy, ñam rutuna tiempoqa chayaramunña, kay pachapi co-sechaqa ñam poqosqaña kachkan —nispa.

16 Puyupa hawanpi tiyaq rutunanwan kay pachata ruturuptinmi cosechaqa hu-

ñusqaña rikurirurqa.17

Hinaptinmi huk angelpas lloqsiramurqa hanaq pachapi kaq templomanta lo-

yoq rutunanta aparikuspan.18

*Altarmantapas lloqsiramurqam huk angel, payqaninawan kañaykunanpaq atiyniyoq kaspanmi ñawchi rutunayoq angelta qayarqa:—Ñawchi rutunaykiwan rutuy kay pachapi uvaskunata, ñam uvaskunaqa po-

qosqaña kachkan —nispa.

APOCALIPSIS 14



2187

19 Hinaptinmi chay angel rutunanwan rutururqa kay pachapi uvaskunata hinas-

pam huntarachirqa uvas saruna pozoman. Chay pozoqa karqa Diospa piñakuyninsutiyoq pozom. 20

Llaqtapa hawa lawnin pozopi saruchiptinmi pozomanta yawarpawaramurqa caballokunapa frenonman haypanankamaraq. Chay yawarqa puri-

rirqa kimsa pachak *kilometrokamaraqmi.Angelkunamantawan qanchis qepa kaq castigokunamanta

15 1 Hanaq pachapim huktawan rikurqani ancha admirakuypaq kaqta:

Qanchis angelkunam kachkasqa qanchis qepa kaq castigoyoqkama, chaycastigokunawanmi tukururqa Diospa piñakuynin.

2 Rikurqanitaqmi ninawan chaqrusqa cristal kaqlla lamar qochatapas. Rikurqa-

nitaqmi Manchakuypaq Animaltawan imagennintapas chaynataq marcantawansutinpa numeron venceqkunatapas, paykunaqa sayachkasqa chay cristal kaqlla

lamar qochapa patanpim Diospa qosqan arpantinkama.3

Paykunam takirqakuDiosta serviq Moisespa takintawan *Carneropa takinta:

Tukuy atipayniyoq Señor Diosnillayku,hatu-hatun admirakuypaqmi tukuy rurasqaykikunaqa.Nacionkuna munaychakuq Reynillayku,allinpunim hinaspa cheqappunim ñannikikunaqa.

4 Señorllayku¿pitaq qamtaqa mana manchakusunkimanchu?¿Pitaq qamtaqa mana alabasunkimanchu?

Qamllapunim chuyaqa kanki,llapallan nacionkuna hamuspam adorasunki.Allin rurasqaykikunatam qawaykachikunki.

5 Chaymantam kicharikuqta rikururqani hanaq pachapi kaq templota otaq chun-

kantin kamachikuykuna waqaychana karpata. 6 Chay templomantam lloqsiramurqa

qanchis angelkuna qanchis castigoyoqkama, paykunaqa kasqa linomanta sumaqkancharichkaq pachayoqmi hinaspa qorimanta chumpiwan qasqonkupas watasqaka-mam. 7

Tawan animalkunapa hukninmi qanchis angelkunaman qoykarirqa qorimanta

tazonta, chay tazonkunaqa kasqa wiña-wiñaypaq kawsaq Diospa piñakuyninwanhuntasqam. 8

Hinaptinmi temploman huntarirqa qosniy, chayqa karqa Diospa achki-riyninmanta hinaspa atiyninmanta lloqsimuqmi. Chaymanqa manam pipas yaykuytaatirqachu qanchis angelkunapa apasqan qanchis castigokuna tukurunankama.

Castigopaq tazonkunamanta

16 1 Templomantam huk hatun qayakuyta uyarirqani, qanchis angelkuna-

manmi kaynata nimurqa:—Rispayá allpa pachaman tallimuychik Diospa piñakuyninwan huntasqa qan-

chis tazonkunamanta.2 Punta kaq angelmi kay pachaman talliykamurqa tazonninmanta. Hinaptinmi

Manchakuypaq Animalpa marcan marcayoq hinaspa imagennin adoraq runaku-napi rikurirurqa uta hina nanachikuqllaña onqoy.

APOCALIPSIS 14-16



2188

3 Iskay kaq angelpas tazonninmantam talliykurqa lamar qochaman, hinaptin-

mi wañusqa yawar hina lamar qochapi yaku rikurirurqa chaymi yakupi kawsaqtukuy rikchaq animalkunapas wañururqa.

4 Kimsa kaq angelpas tazonninmantam talliykurqa mayukunapa hawanman-

wan, pukyukunapa hawanman hinaptinmi yawaryarurqa. 5 Hinaptinmi yakupimunaychakuq angel nirqa:

Señorlláy, chaynata juzgaspaykiqaallintapunim rurachkanki.Qamqa kunanpas, ñawpaqpaschuya Diosmi kanki.

6 Chay juzgasqayki runakunaqaqamllapaqña kawsaqkunatam wañuchirqaku.

Qanmanta willakuqkunapayawarnintam chaqchurqaku.Chayna rurasqankumantam paykunamanpasyawarta upyarachinki.Imam chaskinankutamá paykunamanqa qoykunki.

7 Uyarirqanitaqmi *altarmanta kayna nimuqtapas:

Arí, Tukuy Atipayniyoq Señor Diosnilláy,qamqariki allintapunim hinaspa cheqaptapunim juzganki.

8 Tawa kaq angelpas tazonninmantam talliykurqa intiman hinaptinmi intiman

atiy qosqa karqa rupayninwan runakunata rupananpaq. 9 Hinaptinmi llapallan

runakuna ancha rupaywan rupasqa rikurirurqaku, ichaqa manam wanakurqaku-chu nitaqmi Diostapas alabarqakuchu, paykunaqa aswanraqmi kay castigokunaapachimuq Diostapas tukuy mana allinta nispanku kamirqaku.

10 Pichqa kaq angelpas tazonninmantam talliykurqa Manchakuypaq Animalpa tiyanan-

man hinaptinmi gobiernasqan tutayarurqa, chaymi runakunañataq nanaywan qallunkutakachukurqaku. 11

Ichaqa chaywanpas manam wanakurqakuchu mana allin ruraynin-

kumantaqa, paykunaqa aswanraqmi hanaq pachapi kaq Diosta kamirqaku, chaynataqakamirqaku nanaypi kasqankuraykum chaynataq uta hina onqoyniyoq kasqankuraykum.

12 Soqta kaq angelpas tazonninmantam talliykamurqa hatun Eufrates Ma-

yuman, hinaptinmi chay mayu chakirurqa, chakirusqaqa intipa qespimunanlawmanta hamuq reykuna chayninta chimpanankupaqmi.

13 Hinaptinmi rikurqani *Dragonpa siminmantawan Manchakuypaq Animalpa

siminmanta hinaspa Llulla Willakuqpa siminmanta kimsa mana allin espirituku-na kayra hina lloqsimuqta. 14

Chaykunaqa kasqa demoniokunapa espiritunkunam.Milagrokunata ruraspankum lloqsirqaku kay pachapi llapallan reykuna huñuq, hu-

ñumurqakuqa tukuy atiyniyoq Diospa punchawninpi guerrapi peleanankupaqmi.15 —Ñoqaqa qonqayllatam suwa hina kutiramusaq. Mayna kusisqam rikchaspa

pachan waqaychaqkunaqa, paykunaqa manam qalallachu purinqaku nitaqmi pen-qayninkutapas rikuchikunqakuchu.

APOCALIPSIS 16



2189

16 Chay espiritukunam reykunata huñururqa *hebreo rimaypi Armagedonwan

sutichasqa sitiopi.17

Qanchis kaq angelpas tazonninmantam talliykamurqa wayraman, hinaptinmihanaq pachapi kaq templopi Diospa tiyananmanta huk kaqnin sinchita qaparimurqa:

—Rurasqañam —nispa.18 Chaymi llipyaykuna, qapariykuna hinaspa rayokuna karurqa, hatu-hatun temblor-

mi kay pachata taspirqa, chayna temblorqa manam karqachu kay pachapi runakunakasqanmantapunipas. 19

Hinaptinmi chay hatun llaqta kimsaman partikururqa, tu-ñirurqataqmi kay pachapi llaqtakunapas. Diosmi yuyarirurqa hatu-hatun Babiloniallaqtamanta vino upyachichkaq hina piñakuyninwan castigananpaq. 20

Llapallan islaku-nam ayqerqa hinaptinmi orqokunapas chinkarurqa. 21

Cielomantam chayamurqa tawachunka kilo llasaq runtu para llapa runakunapa hawanman hinaptinmi runakunañataqDiosta kamirqaku, kamirqakuqa hatu-hatun castigo runtu para kacharimusqanmantam.

Chuchumika warmi castigasqa kasqanmanta

17 1 Qanchis tazonniyoqkunapa huknin angelmi asuykamuwaspan niwarqa:

—Hamuy, achka yakukunapa hawanpi tiyaq chuchumika warmipaimaynam castigasqa kanantam qawachisqayki. 2

Kay pachapi reykunam paywanhuchapakurqaku, kay pachapi *yachaq runakunapas vinowan sinkachkaq hinamchay chuchumikawan huchapakurqaku.

3 Espiritupa yanapakuyninwan purunman angel aparuwaptinmi rikurqani huk

warmita, payqa sillarayachkasqa Dios kamiq letrerokunawan churasqa qan-chis umayoq hinaspa chunka waqrayoq manchakuypaq puka animalpim. 4

Chay

warmiqa kachkasqa grosella puka pachawan pachasqam, adornonñataqmi kasqaqoriwan alha ja rumikuna hinaspa perlaskuna. Paymi hapiykurqa qorimanta co-pata, chay copaqa kasqa cheqnikuywan hinaspa millakuypaq huchapakuyninwanhuntasqam. 5

Urkunpiñataqmi kayna niq sasa entiendena suti qellqasqa kasqa:Hatun Babilonia Llaqta, chuchumikakunapa hinaspa kay pachapi millakuypaqkaqkunapa maman.6

Allinta qawaykuptiyqa chay warmiqa Diospi iñiqkunapa yawarninwanmi hinaspaJesusmanta willakusqankurayku wañuqkunapa yawarninwanmi sinka kachkasqa.

Chayta qawaykuspa sinchita admirakuruptiymi 7 angel niwarqa:

—¿Imanasqataq admirasqallaña kachkanki? Ñoqam willasqayki sasa entiendena kaqta,

willasqaykimá chay warmimantawan sillakusqan animalmanta. Chay animalqa kachkanqanchis umayoqmi hinaspa chunka waqrayoqmi. 8

Chay animal rikusqaykiqa ñawpaqkaqmi, kunanqa manam kanñachu, chay animalqa uku pachamanta lloqsimunanpaqñamkachkan chaynapi wiñaypaq wañuyman rinanpaq. Kay pachapi *yachaqkunañataqmiadmirakunqaku chay ñawpaq kaq animalta qawaykuspanku, paykunaqa kay pachapaqallariyninmantapuni wiñay kawsay libropi sutin mana qellqasqakunam. Chay animalqañawpaq kaqmi karqa, kunanqa manam kanñachu, ichaqa kutimunqam.

9 —Yachayniyoq runaqa entiendechunyá: Qanchis umakunaqa warmipa tiyas-

qan qanchis moqokunapiwan 10 qanchis reykunam. Paykunamanta kaq pichqa

reykunaqa chinkarunñam. Hukninqa hinallaraqmi kamachikuchkan, hukninña-taqmi manaraq hamunraqchu. Qepa kaq hamuruspaqa manam unayñachu kanqa.11

Ñawpaq kachkaspa, kunan manaña kaq Manchakuypaq Animalñataqmi pusaqkaq rey. Payqariki qanchis reykunapa hukninmi, payqa wañuymanmi richkan.

APOCALIPSIS 16, 17



2190

12 —Chay chunka waqrakuna rikusqaykiqa manaraq kamachikuy qallariq chun-

ka reykunam. Paykunam nombrasqa kanqaku Manchakuypaq Animalwan kuska hukhoralla gobiernanankupaq. 13

Chay chunkantin reykunam huk sonqolla kachkanku atiy-ninkutawan munayninkuta Manchakuypaq Animalman qonankupaq. 14

*Carnerowan

peleaptinkum Carnero vencerunqa, payqa vencerunqa señorkunapa Señornin kasqanray-kum chaynataq reykunapa Reynin kasqanraykum. Paywan kaqkunaqa kachkan Diospaakllasqankunam hinaspa paypa qayasqankunam, paykunaqa qaqa hinam sayachkanku.

15 Angelqa niwarqataqmi:

—Chuchumikapa tiyasqan achka yakukunaqa llaqtakunam, runakunam, nacion-kunam hinaspa tukuy rikchaq rimayniyoqkunam. 16

Manchakuypaq Animalpi chunkawaqrakuna rikusqaykiqa chunka reykunam. Paykunaqa Manchakuypaq Animal-piwanmi chuchumikata cheqninqaku hinaspam qalalla wischusqata saqerunqaku.Aychanta mikuruspam kañaykunqaku. 17

Diosmi churarqa paykunapa sonqonmankikinpa munasqanta ruranankupaq. Reykunam huklla kaspanku animalman qoykur-

qaku munayninkuta, chaynataqa rurarqaku Diospa munasqan cumplikunankamam.18

Chay rikusqayki warmiqa kay pachapi reykuna kamachiq hatu-hatun llaqtam.

Babilonia llaqtapa tuñirusqanmanta

18 1 Chaykunapa qepantam rikurqani huk angelta hanaq pachamanta hatun

atiyninwan uraykamuqta, kanchariyninwan kay pachata achkirispanmi2

llumpaysuta qaparirqa:

Wichiykunñam, wichiykunñam

hatu-hatun Babilonia llaqtaqa.Demoniokunapa yachananñamchay llaqtaqa.Tukuy rikchaq mana allin espiritupawasinñam rikurirun.Millakuypaq hinaspa cheqnipay llapa animalkunapa*qesanñam rikurirun.

3 Llapallan nacionkunam vino upyachkaq hinahuchapakuyninwan sinkarurqa.Kay pachapi reykunam paywan kakurqa.

Kay pachapi negociantekunapas kusikusqankuwanmi apuyarurqa.

4 Huktawanmi uyarirqani hanaq pachamanta qayakuyta:

Runallaykuna, chay llaqtamantayá lloqsiychik.Paykunawan ama huchallikunaykichikpaqyá lloqsiychik.Paykunawan mana castigasqa kanaykichikpaqyá lloqsiychik.

5 Paykunapa huchanqa hanaq pachakamaraqmi chayarun.Chay mana allin rurasqankutaqa Diospunim yuyarirun.

6

Paykunamanqa qosqankuman hinayá kutichipuychik.Rurasqankuman hinayá huk chaynatawan pagapuychik.Upyachisqanman hinayá huk chaynatawan qoychik.

7 Payqa alabakuspanmi gustota qokurqa.

APOCALIPSIS 17, 18



2191

Chayman hinayá ñakariytawan waqaytaña qoychik paymanqa.Payqariki sonqonpim nichkan:“Reinañam tiyachkani ñoqaqa” nispa.“Manam viudachu kani ñoqaqa” nispa.

“Manam waqasaqchu ñoqaqa” nispa. 8 Huk punchawllapim hamurunqa castigonkunaqa.Wañuypas, waqaypas, yarqaypiwanmi hamurunqa.Chay llaqtaqa kañasqam karunqa,Atiyniyoq Señormi juzgaqnin Diosqa.

9 Kay pachapi paywan huchapakuspa kusikuq reykunapas hatu-hatun lla-

kiwanmi waqanqaku paymanta, waqanqakuqa kañasqankupa qosniynintaqawaykuspankum. 10

Castigota manchakuspankum karullamanta *nichkanku:

¡Ay, ay, imaynaraq kanki,Babilonia hatu-hatun llaqta!Huk ratollapim chayaramuncastigoykiqa atiyniyoq llaqta.

11 Kay pachapi negociantekunapas hatu-hatun llakikuywanmi waqachkanku chay

llaqtamanta manaña pipas negocionku rantiq kaptin. 12 Paykunam negociaqku qori-

wan, qollqewan, alha ja rumikunawan, perlaskunawan, linomanta no telakunawan,grosella telakunawan, puka telakunawan, sedakunawan hinaspa miski asnaq sa-

chakunawan. Negociaqkutaqmi elefantepa waqonmanta, kullumanta, broncemanta,erromanta hinaspa marmolmanta tukuy rikchaq serviciokunawanpas. 13 Nego-

ciaqkutaqmi canelawanpas, especeriakunawanpas, inciensowanpas, *mirrawanpas,*perfumewanpas, vinowanpas, aceitewanpas, no harinawanpas, trigowanpas,uywakunawanpas, ove jakunawanpas, caballokunawanpas, carretakunawanpas, sir-vientekunawanpas chaynataq runakunapa vidanwanpas. 14

Chay llaqtatam nichkanku:

¡Manam kanñachu munapayasqayki miskillaña frutakunapas.Chinkarunñam llumpay apu kaynikikunawan tukuy sumaqllaña kaqnikikunapas!

15 Chaykunawan negocio ruraqkunapas hinaspa chay llaqtapi kaqkunaman*rantikuspa apuyaruqkunapas waqayllawanñam karullapi sayanku castigota man-chakuspanku, 16

paykunam nichkanku:

¡Ay, ay, imaynaraq kanqa kay hatu-hatun llaqtaqa!Payqa warmi hina suma-sumaq lino pachawan pachasqam karqa.Payqa grosellawan, pukawan pachasqam karqa.Payqa qoriwan, alhaja rumikunawan hinaspa *perlaskunawan adornasqam karqa.

17 ¡Huk ratollapim apu kayninpas chinkarurqa!

Buquepi kaq llapallan capitankunapas, pasa jerokunapas, marinerokunapaschaynataq buquepi llamkaqkunapas karullapim sayaykurqaku. 18

Llaqtapa qosnis-qanta qawaykuspankum qayaykachakurqaku:

APOCALIPSIS 18



2192

—¿Mayqan llaqtataq kanman kay hatu-hatun llaqta hinaqa? —nispanku.19

Umankuman allpata maqchinakuspankum waqayllawanñaqayaykachakurqaku:

¡Ay, ay, imaynaraq kanqa kay hatu-hatun llaqtaqa!Lamar qochapi buquekunapa llapallan dueñonkunam apuyarurqa.Chay llaqtapa qori-qollqenwanmi paykunaqa apuyarurqa.¡Huk ratollapim purmachisqa rikurirun chay llaqtaqa!

20 Hanaq pachapi kaqkunapas kusikuychikyá.Diosllapaqña kawsaqkunapas kusikuychikyá.*Apostolkunawan Diosmanta willakuqkunapas kusikuychikyá.Chay llaqta castigasqanmantayá kusikuychik.Allin arreglota Dios rurapususqaykichikmantayá kusikuychik.

21 Hinaptinmi huk kallpasapa angel hatun molino rumita hoqariykuspan cham-qaykurqa lamar qochaman hinaspam nirqa:

Chayna wischusqam kanqa hatu-hatun Babilonia llaqtaqa.Manam rikurinqañachu chay llaqtaqa.

22 Manañam chaypiqa uyarikunqachuarpakuna, qenakuna hinaspa cornetillakuna tocasqankupas.Manam llamkanqañachu tukuy imapi llamkaqkunapas.Manañataqmi qaparinqachu molino rumipas.

23

Mayqan lamparaykipas manañam achkinqachu.Casarakuykunapi kusikuykunapas manam kanqañachu.Negociantekikunam karqa kay pachapi munayniyoqkunaqa.Layqakusqaykiwanmi engañarqanki llapallan nacionkunataqa.

24 Chay llaqtaqa culpasqa kachkanDiosmanta willakuqkunapa yawarninmantam.Chay llaqtaqa culpasqa kachkanDiosllapaqña kawsaqkunapa yawarninmantam.Chay llaqtaqa culpasqa kachkankay pachapi llapallan wañuchisqakunapa yawarninmantam.

19 1 Chaykunapa qepantam hanaq pachapi achka runakuna qaparirqa:

¡Aleluya!Diosllanchikmantam hamun salvacionqa.Payllamantam hamun kanchariyninwan atiyninqa.

2 Payqa cheqap allin arregloman hinamllumpay huchallikuq chuchumikata castigarqa.Chay warmiqariki huchapakuyninwanmikay pachata qanracharurqa.

Serviqninkuna wañuchisqanmantamDiospuni vengakurun chay warmitaqa.

3 Huktawanmi nirqaku:

APOCALIPSIS 18, 19



2193

—¡Aleluya! Chay llaqtaqa wiña-wiñaypaqmi qosninqa —nispa.

4 Hinaptinmi iskay chunka tawayoq *ancianokunapiwan chay tawa animalkuna

qonqorakuykuspanku adorarqaku tiyananpi tiyaq Diosta:

—¡Amén! ¡Aleluya! —nispa.5 Hinaptinmi tiyananmanta nimurqa:

Llapallan serviqninkunaqa Diosninchiktayá alabaychik.Payta manchakuqkunaqa taksapas-hatunpas paytayá alabaychik.

Hanaq pachapi casamientomanta

6 Uyarirqanitaqmi achka runakunapa voznintapas achka yakukunapa qapariy-

ninta hina hinaspa rayokunapa tunrururuyninta hina, paykunam nirqaku:

¡Aleluya!Tukuy atipayniyoq Señor Diosninchikmi gobiernachkan.

7 Llumpa-llumpay kusikuywanyá alabasunchik*Carneropa casarakuynin chayaramusqanraykuchaynataq novianpas listollaña kasqanrayku.

8 Noviaqa yuraq-yuraq linowan pachasqam kachkan.Yuraq-yuraq linoqa Diosllapaqña kawsaqkunapa sumaq kawsakuyninmi kachkan.

9 Hinaptinmi angelñataq niwarqa:—Qellqay kayta: “Mayna kusisqam *Carneropa casarakuyninman qayasqaku-

naqa” nispa.Angelqa niwarqataqmi:—Kaykunaqa Diospa cheqap rimarisqankunam —nispa.10

Adoranaypaq *angelpa qayllanman qonqorakuykuptiymi payñataq niwarqa:—Ama qonqorakuychu ñoqaqa qampapas chaynataq Jesusmanta willakuq

wawqe-panikikunapapas Diosta serviqmasillanmi kani. Adoraspaqa-adoray Dios-llatayá. Jesusmanta cheqap willakuqqa Diospa revelasqantam yachachin —nispa.

Yuraq caballopi sillakuqmanta11

Chaymantam rikurqani hanaq pacha kicharayachkaqta, chaypim rikurirurqahuk yuraq caballo, sillakuqninpa sutinmi kasqa Conakuna hinaspa Cheqap. Payqaallin arregloman hinam juzganpas hinaspa peleanpas. 12

Paypaqa ñawinpas kasqakancharichkaq nina hinam, umanpiñataqmi kasqa achka coronakuna. Paypiqa kas-qam qellqasqa sutinpas, chaytaqa payllam reqsisqa. 13

Payqa kachkasqa yawarwanchapusqa pachayoqmi, sutinñataqmi kasqa “Diospa Simin” niq. 14

Hanaq pachapi kaqtropakunam qatirqa yuraq caballokunapi yuraq-yuraq lino pachayoqkama. 15

Paypasiminmantam lloqsimurqa ñawchi espada chaywan nacionkunata vencenanpaq.

Payqa nacionkunatam kamachinqa erromanta tawnawan hina. Vinota rurananpaquvasta saruchkaq hinam “Tukuy Atipayniyoq Diospa piñakuynin” sutiyoq vinota ru-ranqa. 16

Pachanpipas chaynataq piernanpipas kayna qellqasqam kasqa:“REYKUNAPAPAS REYNIN, SEÑORKUNAPAPAS SEÑORNIN”

APOCALIPSIS 19



2194

niq.17

Rikurqanitaqmi huk angeltapas intipi sayachkaqta. Paymi llapallan altonpawaq animalkunata qayarqa kaynata:

—Huñunakuspayá Diospa convidonman hamuychik, 18 reykunapa, capitankunapa,

valeroso runakunapa, caballokunapa, sillakuqkunapa, llapallan librekunapa, sirvien-tekunapa, taksakunapa hinaspa hatunkunapa aychanta mikunaykichikpaq —nispa.19

Hinaptinmi Manchakuypaq Animalta rikururqani kay pachapi reykunatawan.Paykunaqa huñunasqa kachkasqa tropantinmi caballopi sillakuqpa contranpi hi-naspa tropankunapa contranpi peleanankupaq. 20

Manchakuypaq Animalmi LlullaWillakuqpiwan presochasqa karurqaku, chay Llulla Willakuqmi ManchakuypaqAnimalpa qayllanpi *milagrokunataraq ruraspan engañarqa chay animalpa mar-can chaskiqkunata, engañarqataqmi chay Animalpa imagennin adoraqkunatapas.Chay Manchakuypaq Animalqa Llulla Willakuqpiwanmi kawsachkaqlla wischus-qa karqaku azufreyoq rupachkaq qochaman. 21

Wakinninkuñataqmi caballopi

sillakuqpa siminmanta lloqsimuq espadawan wañuchisqa karqaku, hinaptinmialton pawaq llapallan animalkuna saksarurqaku paykunapa aychanwan.

Waranqa watamanta

20 1 Chaymantañataqmi rikurqani huk angelta hanaq pachamanta uraykamuch-

kaqta, payqa uraykamuchkasqa uku pachapa llaventawan hatun cadenataaparikuspanmi. 2

Chay angelmi *Dragonta hapiruspan waranqa watapaq watarur-qa, chay Dragonqariki ñawpaq culebram hinaspa *Satanaswan sutichasqa diablom.3

Payta uku pozoman wischuykuspanmi punkunta wichqa rurqa hinaspam segura-

nanpaq sellarurqa waranqa wata pasanankama, chaynapi nacionkunatapas amañaengañananpaq. Waranqa wata pasaruptinñataqmi kacharisqa kanqa pisi tiempollapaq.4

Rikurqanitaqmi tiyanakunatapas, chaykunapiqa tiyachkasqaku juzganankupaqkamachisqakunam. Rikurqanitaqmi Jesusrayku hinaspa Diospa palabranta willakusqan-kurayku kunkan qorusqakunapa almankunatapas. Paykunaqa manam adorarqakuchuManchakuypaq Animaltapas nitaq imagennintapas, manataqmi marcantapas chura-chikusqakuchu urkunkupipas nitaq makinkupipas. Paykunaqa kawsarimuspankumwaranqa wata Cristowan gobiernachkasqaku. 5

Wakin wañuqkunam ichaqa mana kaw-sarisqachu waranqa wata tukunankama. Paykunaqa punta kawsarimuqkunam. 6

Anchakusisqam hinaspa Diospaq rakisqam punta kawsarimuqkunaqa. Qepa wañuyqa manam

imananqañachu paykunataqa, paykunaqa kanqa Diospa hinaspa Cristopa *sacerdoten-kunañam, paykunaqa Cristowanmi gobiernanqaku waranqa wata.

Satanaspa vencesqa kasqanmanta

7 Waranqa wata pasaruptinñam *Satanas kacharisqa kanqa preso kayninmanta.

8 Kay pachamanmi lloqsimunqa llapallan nacionkunata engañananpaq. Gogtawan

Magogtapas engañaspanmi paykunapa *tropankunata guerrapaq huñunanqa, chaytropakunaqa lamar qochapa patanpi aqo hina manaña yupay atinam. 9

Chay tropaku-nam kay pachapa hawanta pasaspanku Diosllapaqña kawsaqkunapa cuartelnintawan

kuyasqanku llaqtata muyurirurqaku hinaptinmi Diosñataq hanaq pachamanta ninatakachaykamuspan llapallanta kañarurqa. 10 Engañaqninku diabloñataqmi *azufreyoq

rupachkaq qochaman wischusqa karqa, wischusqataqmi karqa Manchakuypaq Ani-malpiwan Llulla Willakuqpas, chaypim tuta punchaw ñakarinqaku wiña-wiñaypaq.

APOCALIPSIS 19, 20



2195

Hatun yuraq tiyanapa ñawpaqninpi juiciomanta

11 Hinaptinmi rikurqani huk hatu-hatun yuraq tiyanata, rikurqanitaqmi hawanpi

tiyaqtapas. Paypa ñawpaqninmantam cielopiwan kay pacha chinkarurqa hinaptinmi

mana karqachu maypas paykunapa kananpaq.12

Chaymantam rikurqani hatunpas,taksapas ñawpaq wañuqkunata, paykunaqa hatun tiyanapa qayllanpim sayachkasqa-ku hinaptinmi librokuna kichasqa karqa. Wiñay kawsay libropas kichasqa kaptinmiwañuqkuna juzgasqa karqa rurasqankuman hina hinaspa librokunapi qellqasqamanhina. 13

Hinaptinmi lamar qocha qomurqa chaypi kaq wañusqakunata, qomurqataqmiwañuypas chaynataq wañusqakunapa kasqanpas chaypi kaq wañusqakunata, sapaka-mam juzgasqa karqaku rurasqankuman hina. 14

Wañuypas chaynataq wañusqakunapakasqanpas rupachkaq qochapim chinkarurqa. Kayqa iskay kaq wañuymi. 15

Chay qo-chamanmi wischusqa karqaku wiñay kawsay libropi sutinku mana qellqasqakunapas.

Mosoq cielomantawan mosoq allpa pachamanta

21 1 Chaymantam rikurqani mosoq cielotawan mosoq allpa pachata, ñaw-

paq cielowan kay pachaqa manam kasqañachu. Lamar qochapas manamkasqañachu. 2

Hinaptinmi rikurqani chuya llaqtata otaq mosoq Jerusalenta Dios-pa qayllanmanta uraykamuqta. Allichasqam kachkasqa novionpaq sumaqllañaadornasqa novia hina. 3

Hinaptinmi hatun tiyanamanta nimurqa:—Diosqa runakunawanñam *yachachkan. Paykunam kanqa runankuna, Diosñataqmi

kanqa paykunapa Diosnin. 4 Diosmi pichanqa paykunapa weqenta, manañam kanqachu wa-

ñuypas, lutokuypas, waqaypas nitaq nanaypas. Ñawpaq kaqkunaqa pasarunñam —nispa.5

Hatun tiyanapi tiyaqñataqmi niwarqa:—Ñoqam mosoqyachini tukuy imata —nispa.Yapatawanmi niwarqa:—Qellqay: “Kay nisqaykunaqa conakunapaqmi hinaspa cheqapmi” nispa.6

Payqa niwarqataqmi:—Ñam rurasqaña. Ñoqam kani qallariypas, tukupaypas. Yakunayachikuqmanqa

mana imallapaqmi qosaq pukyumanta kawsachikuq yakuta. 7 Pipas venceqqa chayku-

natam herenciapaq chaskinqa, ñoqam kasaq paypa Diosnin, payñataqmi kanqa churiy.8

*Azufreyoq rupachkaq qochamanmi rinqaku manchakuqkunaqa, mana iñiqkunaqa,millakuypaq kaqkunaqa, runa wañuchiqkunaqa, huchapakuqkunaqa, bru jokunaqa,

taytacha-mamacha adoraqkunaqa hinaspa llullakunaqa. Kayqa iskay kaq wañuymi.

Mosoq Jerusalenmanta

9 Asuykamuwarqam tazonniyoqkama qanchis angelkunapa huknin, chay tazon-

kunaqa kachkasqa qepa kaq castigokunawan huntasqam, paymi niwarqa:—Hamuy, ñoqam qawachisqayki noviata payqa *Carneropa casarasqanmi —nispa.10

Chuya Espiritum hatun alto orqoman aparuwarqa hinaspam Jerusalen chuyallaqtata qawaykachiwarqa, chay llaqtaqa Diospa qayllan hanaq pachamantam urayka-muchkasqa. 11

Chay llaqtaqa achkirichkasqa Diospa kanchayninwanmi, achkiriyninqa

kasqa suma-sumaq jaspe alha ja rumipa achkiriynin hinam, chayqa kasqa Cristalhinapunim. 12 Llaqtapa muyuriqninqa kasqa alto hinaspa ancho perqayoqmi, chunka

iskayniyoqmi kasqa punkunkunapas. Sapa punkupim kasqa huk angel, sapa punkupitaq-mi qellqasqa kasqa chunka iskayniyoq Israel ayllukunapa sutinpas. 13

Intipa qespimunan

APOCALIPSIS 20, 21



2196

lawmanmi kasqa kimsa punku, intipa seqaykunan lawmanpas kimsa punkutaqmi kasqa,kimsa punkutaqmi kasqa norte lawmanpas chaynataq sur lawmanpas. 14

Llaqtapa muyu-riqninpi perqakunapas kasqa chunka iskaynin cimientoyoqmi, sapa cimientopiñataqmiqellqasqa kasqa *Carneropa chunka iskayniyoq *apostolninkunapa sutin.

15 Rimapayawaqniy angelpa makinpim kachkasqa qorimanta tupuna soqos,chayqa kasqa llaqtata, punkunkunata hinaspa perqankunata tupunanpaqmi.16

Chay llaqtaqa kasqa cuadradom, largonpas anchonpas kasqa chay sayayllam.Angelmi chay llaqtata tupurqa tupuna soqosninwan, chayqa kasqa iskay waranqaiskay pachaknin *kilometrom, largonpas, anchonpas chaynataq altonpas kasqachay sayayllam. 17

Perqanpa anchonta tupuptinñataqmi kasqa soqta chunka pich-qayoq metro. Angelqa tupuchkarqa runapa tupunanman hinallam.

18 Muyuriqnin perqakunaqa kasqa jaspe alha ja rumiwan perqasqam, llaqtañataqmi

kasqa qori puromanta cristalman rikchakuq. 19 Chay llaqtapa perqanpa cimientonkunaqa

kasqa tukuy rikchaq suma-sumaq alha ja rumikunawan adornasqam: Punta kaqmi kasqa jaspemanta, iskay kaqñataq zaromanta, kimsa kaqñataq agatamanta, tawa kaqñataqesmeraldamanta, 20

pichqa kaqñataq onicemanta, soqta kaqñataq cornalinamanta, qanchiskaqñataq crisolitomanta, pusaq kaqñataq berilomanta, isqon kaqñataq topaciomanta,chunka kaqñataq crisoprasamanta, chunka hukniyoq kaqñataq jacintomanta, chunkaiskayniyoq kaqñataq amatistamanta. 21

Chunka iskayniyoq sapa punkuñataqmi kasqa hukperlasllamantakama. Llaqtapa callenñataqmi kasqa qori-puromanta cristalman rikchakuq.

22 Manam ima templotapas rikurqanichu chay llaqtapiqa, Tukuy Atipayniyoq Señor

Diosllam, *Carneropiwan chay llaqtapa templonqa. 23 Manam chay llaqtaqa necesi-

tanchu intipa nitaq killapa kanchaynintapas, aswanqa Diospa achkiriyllanmi achkin,*Carnerollataqmi kanchayninpas. 24 Nacionkunapas chay llaqtapa achkiyllanpim

purinqaku hinaptinmi kay pachapi reykunapas chayman apamunqaku suma-sumaqkayninkuta. 25

Punkunkunapas manañam punchawpiqa wichqakunqachu, chay-piqariki manam tutapas kanqañachu. 26

Nacionkunapas chaymanmi apamunqakureqsisqa kayninkutawan alabasqa kasqankuta. 27

Chay llaqtamanqa manam yay-kunqachu ima qachapas, millakuypaq kaqkunapas nitaq llullakunapas. Chaymanqayaykunqaku *Carneropa wiñay kawsay libronpi sutin qellqasqakunallam.

22

1 Hinaptinmi huk angel qawaykachiwarqa kallpaq chuyay-chuyay mayu-

ta. Chay yakuqa kasqa Cristal hina chuyay-chuyaymi, chayqa lloqsimusqaDiospa hinaspa *Carneropa tiyananmantam. 2 Chay llaqtapa callenpa chawpinpiña-

taqmi mayupa kaylaw-waklawninpi wiñarqa Kawsay qokuq Sacha. Watapim rurusqachunka iskayniyoq kutita. Killan-killanmi chay sachaqa rurusqa. Rapinkunañataqmikasqa nacionkuna hampikunankupaq. 3

Manañam chaypiqa kanqañachu ñakas-qakunapas. Diospa hinaspa *Carneropa tiyananñam chaypiqa kanqa hinaptinmiserviqninkunañataq servinqaku. 4

Paykunaqa Diospa uyantam qawanqaku, urkunku-piñataqmi paypa sutin kanqa. 5

Chay llaqtapiqa manam kanqañachu tutapas, chaypi*yachaqkunaqa manam necesitanqakuñachu achkitapas nitaq intitapas. Señor Dios-

llañam paykunataqa achkinqa, hinaptinmi wiña-wiñaypaq gobiernanqaku.Jesucristopa kutimuynin hichpamusqanmanta

6 Chaymantam angel niwarqa:

APOCALIPSIS 21, 22



2197

—Kay palabrakunaqa conakunapaq cheqappunim. Willakuqninkunamanyachachiq Señor Diosmi kachamurqa angelninta chaylla pasaqkunamanta serviq-ninkunaman qawachinanpaq.

7 —¡Chayllam hamusaq!

¡Mayna kusisqam kay libropi qellqasqaman hina Diospa willakusqankasukuqkunaqa!8

Ñoqa Juanmi kaykunata rikuspay uyarirqani. Kaykunata rikuykuspaymi hi-naspa uyariykuspaymi qawachiwaqniy angelpa qayllanpi qonqorakuykurqaniadoranaypaq. 9

Hinaptinmi payñataq niwarqa:—Ama qonqorakuychu ñoqaqa qampapas, wawqe-panikikunapapas, Diosmanta

willakuqkunapapas chaynataq kay libropi qellqasqa kaqkuna kasukuqkunapapasserviqmasillanmi kani. Adoraspaqa-adoray Diosllatayá —nispa.

10 Niwarqataqmi:

—Kay libropi qellqasqa Diospa willakuynintaqa amayá wichqaychu, ñam hichpa-

muchkanña chaykunapa pasakunan tiempoqa. 11 Mana allin ruraqqa mana allintaraqyárurachun, millakuypaq ruraqqa millakuypaqtaraqyá rurachun, allin ruraqñataqyáallintaraq rurachun, Diosllapaqña kawsaqpas Diosllapaqñayá kawsachun —nispa.

12 —Arí, chayllam hamusaq, apamuchkanim premiotapas, chaytaqa sapakama-

manmi qosaq rurasqanman hina. 13 Ñoqam kani qallariypas, tukupaypas, punta

kaqpas chaynataq qepa kaqpas.14

Mayna kusisqam pachan taqsakuqkunaqa, paykunaqa punkunta llaqtamanyaykuspam mikunqaku Kawsay Qokuq Sachapa rurunta. 15

Ichaqa hawapimqepanqaku allqo hina kawsaqkunaqa, bru jokunaqa, huchapakuqkunaqa, runa wa-

ñuchiqkunaqa, taytacha-mamacha adoraqkunaqa hinaspa llullakuqkunaqa.16 —Ñoqa Jesusmi kachamurqani angelniyta kaykunata iñiqkunaman willa-

nanpaq. Ñoqaqa kani sachapa sapin hina Rey Davidpa castanmi, ñoqataqmi kaniachikyay luceropas.

17 Chuya Espirituwan Carneropa novianmi nin:

—Hamuy —nispa.Uyariqpas nichun:—Hamuy —nispa.Pipas yakunayachikuqqa hamuspayá kawsachikuq yakuta tomachun mana imallapaq.18

Kay libropi qellqasqaman hina Diospa revelasqan llapallan uyariqkunaman-

mi nini: Pipas kaykunaman yapaptinqa Diosmi paymanpas yapanqa kay libropiqellqasqa kaq hatun castigokunata. 19

Pipas kay qellqasqakunamanta qechuptin-qa, chay qechuqpa tupaqnintam Diospas qechunqa Kawsay Qokuq Sachamanta,chuya llaqtamanta hinaspa kay libropi qellqasqa kaqkunamanta.

20 Kaykunamanta willakuqmi nin:

—Arí, chayllam hamusaq —nispa.Amén. ¡Hamuy Señor Jesus!21

Señor Jesusyá favorecesunkichik llapallaykichikta. Amén.

APOCALIPSIS 22



2198

SASA PALABRAKUNA ENTIENDENAKuyasqay wawqe-panillaykuna, kay sasa palabrakuna entiendena librochatam castellanopi

sutichanku “glosario” nispa. Palabrakunapa ñawpaqninpi huk lucerocha (*) tarikuptinqa kaylibrochapim maskana, chaynapi aswan sumaqtaraq chay palabrapa imam ninanta entiendenapaq.

Abadon Hebreo simipi Abadon ninanqa “Wañuqkunapa kanan” ninanmi.Abadonwan sutichasqataqmi uku-ukupi munaychakuq angelpas.

Aceite Ñawpa tiempopi aceiteqa aceitunasmanta rurasqam karqa. Servikuqmimikunankupaq, achkikunankupaq, miski asnaq aceite ruranankupaq,

hampikunankupaq hinaspa ofrendapaq. Bibliaman hinaqa Chuya Espiritupasaceitewan comparasqam kachkan.Achikyaq lucero Chay luceroqa tupanachisqa kachkan Babiloniapa

reyninmanmi hinaspa Señor Jesucristomanmi.Aguila Anka kaqlla hatunneq animal.Aleluya Hebreo simipi Aleluya ninanqa “Señorta alabaychik” ninanmi.Aloes Hampi planta. Kay plantapa rapinkunamantam horqoqku miski asnaq yakuchata.Altar Perqasqa patakcha. Chaypa hawanpim nakasqanku animalta

sacerdotekuna Diospaq kañaqku.Alleq pañaAllinchay allinpayAmparakuna llaqta Israel runakunatam Dios kamachirqa soqta llaqtakunata

akllanankupaq. Kimsam karqa Jordan Mayupa waklawnin intipa qespimunanlawpi, kimsañataqmi karqa intipa seqaykunan lawpi. Runamasinta qonqaymantapipas wañurachispanqa chay huk kaqnin llaqtapim amparakuq.

Anciano Ñawpaq Testamentoman hinaqa ancianokunaqa karqaautoridadkunam. Mosoq testamentoman hinañataqmi karqaku Diospiiñiqkunata yachachispa guiaq qarikuna. Revelasqa libropipas willakunmiancianokunamantaqa ichaqa manam yachakunchu pikunam kasqankumanta.

Angel Diospa unanchasqan serviqninkuna. Hanaq pachapim kachkanku Diospakamachisqanta ruraspanku. Kay pachapipas kachkanku Diospa munasqantaruranankupaqmi.

Anticristo Jesucristopa contranpi kaq runa. Satanaspa munasqanta rurananpaqtukupay tiempokunapi hatarimuq runa.

Apostol Jesuspa akllasqan chunka iskayniyoq qarikuna. Apostol ninanqa“kachasqa” ninanmi. Chay akllasqakunata hinam Pablotapas apostolwansutichanku Jesucristomanta willakusqanrayku.

Aqarway Plantakunatawan tarpuykunata tukuruq uru. Hina chay animaltataqmisutichanku “langostawanpas”. Huklaw nacionpiqa mikunkum kayna urukunataqa.

Araba Galilea Lamar Qochamanta qallarispa Kachi Qochakama chutarikuqJordan Wayqotam otaq Jordan Qechwatam “Araba” nispaqa niqku.



2199

Arabia runa Arabia law runaAreopago Grecia nacionpi kaq Atenas llaqtapi autoridadkunapa huñanakunan moqo.Ariel Jerusalen llaqtapa huknin sutin.Armagedon Carmelo Orqopa hichpanpi chaynataq Meguido orqokunapa

kasqanpi machu-machu pampa. Chaypim achka kutita guerrapi pelearqaku.Hamuq tiempopim chay pampaman Tayta Dios huñunqa llapallanmunaychakuqkunata piñakuynin punchaw guerrapaq.

Asera Canaan casta runakunapa kullumanta mamachan. Baal sutiyoqtaytachapa warmin.

Asia Grecia nacionpa chimpan lawpi Troas llaqtapa, Tiatira llaqtapa, Colosasllaqtapa chaynataq achka llaqtakunapapas kasqan hatun allpa.

Astarte Fenicia runakunapa, Canaan runakunapa chaynataqchuchumikakunapa adorasqan mamacha. Israel runakunapas chay mamacha

adoraymanmi qokururqaku Tayta Diosta piñachinankupaq.Asuriy anchuriyAvestruz Raprayoq kaspapas mana paway atiq animal, chaywanpas

caballomantapas aswan kallpaqraqmi.Ayuno Diosmi Israel runakunata kamachirqa Huchakuna Pampachana

punchawpi ama imatapas mikunankupaq nitaq upyanankupaq. Señor Jesuspasyachachirqam ayunomantaqa.

Baal Chayqa karqa rumimanta pilarmi. Hebreo simipiqa “señor” ninanmi.Achka taytachakunatam Baalwan sutichaqku. Israel runakunam chaykunataña

adorasqankarayku huklaw nacionkunaman preso pusasqa karqaku.Babel Sinar sutiyoq qechwa pampapi ñawpaq llaqta. Tiempopa risqanmanhinam chay llaqtapa sutinqa karqa Babilonia.

Ballena Hatun lamar qochakunapi kawsaq hatu-hatun challwa. Largonmi yaqakimsa chunka metro. Ballenakunaqa ñuñunmi wawachanta.

Beelzebu Filistea runakunapa taytachan. Hebreo simipi “Beel-zebub”ninanqa “Chuspikunapa señornin” ninanmi. Chay taytachata tapuchimunanpaqkachasqanraykum Rey Ocoziasta Tayta Dios wañurachirqa.

Cabo Lamar qochaman yaykuriq allpa

Cambiasqa truequisqaCamello Llama kaqlla uywa animal, llamamantaqa aswan hatun kaptinmisillakunku hinaspa cargakunku. Millwanta puchkaspam rakta telata awanku.

Cananista Roma nacionniyoq runakunapa contranpi kaq judio partido. Paykunampiensarqaku nacionninkuta deendenankupaq espadawan peleayta, paykunamanhinaqa Cristopas kanan karqa Roma llaqtayoq runakunamanta libraqninkum.

Cepo Kullumanta rurasqa. Chaypa toqonkunapim runakunata chakinkumantaotaq umankumanta hapirachispa ñakarichiqku.

Contrato baul Tablamanta rurasqa hinaspa hawanpas ukunpas qoriwan

qarachasqa baul. Tapanpa hawanpim karqa qorimanta iskay qawanakuqangelkuna. Ukunpim churarqaku Diospa Chunkantin Kamachikuynin qellqasqatabla rumikunata, Aaronpa tawnanta hinaspa Diospa qomusqan mikuyta. ChayBaultam churarqaku Diosman asuykuna karpapi.

GLOSARIO



2200

Corte Mosoq Testamentopi corteqa karqa qanchis chunka hukniyoq sacerdotekunapahuñunakuyninmi. Chaypim paykuna Diospa leyninta cumplichinankupaq arreglotaruraqku. Ñawpaq Testamentoman hinaqa corteqa karqa zaguan punku plazapim.

Cristo Griego simipim Jesusta sutichaqku “Cristowan”. Hebreo simipiñataqmi

sutichaqku “Mesias” nispa. Mesias ninanqa “Aceitewan tallisqa” ninanmi.Culebra machaqwayCulpay huchachayCumpliy huntachiyCus runa Noeypa churin Cam sutiyoq runapa mirayninkuna. Egipto nacionpa

surlawninpi nacion. Mosoq Testamentopiñataqmi Etiopia runa ninku.Chuya Espiritu Diospi kimsantin kaqpa huknin.Chuyanchay Moisespa kamachisqanman hinam chuyanchakuqku Diosta

yupaychanankupaq, ofrendata presentanankupaq hinaspa huk rikchaqruraykunata ruranankupaq.

Dagon Filistea runakunapa yupaychasqan taytacha. Weqawmanta hanaymanruna hina cuerpoyoq, weqawmanta uraymanñataq challwa hina cuerpoyoq.

Diacono Apostolkunata yanapanankupaq iñiqkunamanta akllasqanku qanchis qarikuna.Diezmo Diospa kamachisqanman hina chunkamanta hukninta payman

qonanku. Chunka costal trigomantam huknin costalta Tayta Diosman qona, hinachaynallatam rurana qollqewanpas otaq imawanpas.

Dios Kay sutipim hukllawasqa kachkan Dios Tayta, Dios Churi hinaspa DiosChuya Espiritu.

Diosmanta Hamuq Runa Judiokunam payta suyarqaku salvaqninku Rey

kananpaq. Jesucristom karqa chay suyasqanku Runaqa, kikin Jesucristopas“Diosmanta hamuq Runa” nispanmi sutichakurqa.Diosmanta willakuq Diosmi imam munasqanta revelaq paymanta willakuqkunaman

hinaptinmi paykunañataq willaq wakin runakunaman. Chay runakunatam sutichaqku“Diosmanta willakuq” nispa. Castellanopiñataqmi sutichanku “profeta” nispa.

Diospa Carneron Diospa karpanpim otaq templonpim watayoq carnerotahuchankurayku judiokuna wañuchispa kañaqku. Mosoq TestamentopiñataqmiJesucristota sutichanku “Diospa Carneron” nispa, chaynataqa sutichankullapallan runakunapa huchanmanta wañusqanraykum.

Diospa Espiritun Hebreo simipi Diospa Espiritun nispaqa nichkan Chuya

Espiritumantam.Diospa leynin yachachiq Paykunaqa karqa Judiokuna ukupi fariseo

partidomanta kaq educado runakunam. Ñawpaq Testamentomantayachaspankum runakunaman yachachiqku.

Diospa munaychakusqan Jesucristowan chayamuq hinaspa Jesucristopaqallarichisqan Diospa gobiernon. Manam runapa qallarichisqanchu, runaqaDiospa munasqanman hina llamkaqllam.

Diospa munaychakunan Diospa gobiernonpa tukupayninqa hamuqtiempokunapiraqmi kanqa. Manam tukuruqllachu aswanqa wiña-wiñaypaqmi.

Diospaq rakisqa runa Diosta servinanpaq sapaqchakuq runa. Chayraykumchukchanta mana rutuchikuqchu, manataqmi uvasmanta kaqtaqa imatapastomaqchu nitaq ima machachikuqtapas.

Discipulo Yachachikuqpa yachachisqanta chaskiq runa.

GLOSARIO



2201

Dragon Ñawpaq tiempopi piensasqankuman hinam chayqa karqa lagartomanrikchakuq hatun animal. Revelasqa libropim Satanasta rikchanachinku Dragonman.

Efod Weqawmanta hanaywan sacerdotepa pachan, hombronkunapi alhajarumiyoq hinaspa waqtankunapi hapichinapaq watuyoq.

Epicurio Grecia nacionmanta yachaysapa Epicuro sutiyoq runapa discipulon.Erizo Kichka hina peloyoq yunka animalcha.Estoico Atenas llaqtamanta Zenon sutiyoq yachaysapa runapa discipulon.Fariseo Moisespa kamachisqankunatawan judiokunapa yapasqan

costumbrekunata kasukuq runa. Judiokuna ukupi partido kaspankumrunakunapa ancha respetasqan karqaku.

Filacterio Badanamanta rurasqa taksa cajacha. Chay cajachakunapa ukuntawaman rakisqa kaptinmi chaypi churarqaku qellqasqa yachachikuykunata.Judiokunam watakuqku urkunkupi makinkupi.

Golfo Allpaman yaykuriq lamar qocha

Griego Grecia nacionmanta kaq runa, paykunapa rimasqan idioma.Jesucristopa tiemponpim achka llaqtakunapi griego idiomata rimaqku chaymiMosoq Testamentopas griego idiomapi qellqasqa karqa.

Hebreo Abrahampa mirayninkuna, paykunapa rimasqan idioma. Jesuspatiemponpim Israelpa mirayninkuna rimarqaku Arameo idiomata, chaytamsuticharqaku Hebreo nispa, rimarqakutaqmi Griego idiomatapas.

Herida kiriHerodes Mosoq Testamentopim Herodeskunaqa achka karqaku. Hukninmi

karqa wawa Jesusta wañurachiy munaq. Hukninñataqmi karqa bautizaq Juanta

wañurachiq. Hukninñataqmi karqa apostol Pedrota carcelachiq. Hukniñataqmikarqa apostol Pablopa testimonion uyariq.Hisopo Perqakunapi wiñaq plantacha. Israel runakunam Egiptomanta lloqsinanku

tutapi carneropa yawarninman aptay hisopota challpuspa chay yawarwan punkunkutapintarqaku. Sacerdotekunam hisopowan challaspa runakunata chuyanchaqku.

Huchapakuy waqllikuyHuñunakunanku wasi Yaqa llapallan yachasqanku llaqtakunapim judiokuna

sapaq wasita rurarqaku sapa samana punchawpi huñunakuspanku Bibliamantayachachinankupaq. Chay wasikunapitaqmi mozo-sipaskunapas estudiaqku.

Ichoq lloqe

Impuesto cobraq Roma llaqtapi gobiernopaq llaqtamasinkunamanta impuestocobraq judio runakuna. Paykunatam judiomasinkuna suwamanta hinaspatracioneromanta trataqku.

Incienso Sachapa miski asnaq weqen. Judio sacerdotekunam kañaqku inciensokañana altarpi.

Isla Lamar qochapa muyusqan allpaJubileo Wata Sapa pichqa chunka watapi Libre Kacharina wata. Rantikusqa

chakrakunatam ñawpa dueñonman chay watapi kutiykachiqku. Wakcha kasqanraykusirviente kananpaq rantikusqa judio runakunapas chay watapim libreachisqa karqaku.

Judio Jacobpa churin Judapa mirayninkuna. Paykunatataqmi sutichanku“Israelpa mirayninkuna” nispapas.Jupiter Grecia runakunapa hinaspa Roma llaqtayoqkunapa yupaychananku

taytacha, griego idiomapi sutinñataqmi Zeus.

GLOSARIO



2202

Kachi Qocha Juda allpapa intipa qespimunan lawninpi kaq qocha. Hukninsutinñataqmi Araba Qocha.

Kilometro Chunka cuadrakunatam sutichaqku kilometrowan. Sapakilometroqa waranqa metrom.

Labray llaqllayLangosta Plantakunatawan tarpuykunata tukuruq uru. Hina chay animaltataqmisutichanku “aqarwaywanpas”. Huklaw nacionpiqa mikunkum kayna urukunataqa.

Lepra onqoy Runapa aycha qaran mikuq achka rikchaq onqoykunatam lepraonqoywan sutichaqku. Leprawan onqoqkunaqa sapaqpim yachaqku sanokunamanmana pegarunanpaq.

Leviatan Chay tiempopi piensasqankuman hina lamar qochapi kaq culebrahina qewiykachakuq manchakuypaq animal. Diablom chayman tupachisqa.

Leviy casta runa Leviypa mirayninmanta kaqkuna. Paykunamsacerdotekunata yanapaqku templopi. Leviy ayllumanta kaqkunam

sacerdotekunapas karqa. Castellanopiqa sutichanku “levita” nispam.Ley Pisi rimayllapi Chunkantin Kamachikuykuna. Leywantaqmi sutichaqku

Moisespa qellqasqan pichqa librokunatapas.Maricon maqllaMagog Jafetmanta kaq Noeypa willkan. Paypa mirayninkunapim Rey

Gog munaychakurqa. Hamuq tiempopim paykunapa mirayninkuna Diosparunankunata atacanqa, aswanqa pasaypaq chinkachisqam kanqaku.

Maná Chayqa karqa pampapi lasta hina kurpachakunam. Israel runakunachunniqpi mikunankupaqmi Dios qomurqa. Jesucristom chay tantaman

tupachikuspan nirqa Diospa apachimusqan tanta kasqanta.Mediterraneo Lamar Qocha Israel nacionpa intipa seqaykunan lawpi qocha.Chay qochapa huknin sutinqa Hatun Lamar Qocham.

Melquisedec Salem otaq Jerusalem llaqtapa reynin. Alto-altopi kaq Diospasacerdoten. Paymi Jesucristoman comparasqa kachkan.

Mercurio Grecia runakunapa hinaspa Roma llaqtayoq runakunapayupaychananku taytacha, griego idiomapi sutinñataqmi Hermes.

Miel anti miskiMillakuypaq runa Diosman mana asuykunanpaq hina kaqkuna.Mirra Arabia lawpi kaq sachakunapa weqen. Miskillataña asnarisqanraykum achka

precioyoq perfumeta ruraqku. Chay perfumewanmi ayakunata llusiqku pampanankupaq.Moisespa Leynin Israel runakunaman yachachinanpaq Moisesman Diospa

qosqan yachachikuykuna. Chaykunaqa karqa Genesis, Exodo, Levitico, Numeroshinaspa Deuteronomio librokunapim. Chay librokunataqa Moisesmi qellqarqa.

Mosoq killa otaq llullu killa Sapa killapa qallariynin punchawpim estataruraqku Diospaq animalta wañuchispanku, chay punchawtam sutichaqku mosoqkilla otaq llullu killa nispa.

Nicolaita Ichapas paykunaqa karqa Nicolas sutiyoq runapa qateqninkuna. Paykunamtaytachakunata rurakuspanku adoraqku hinaspam achka mana allinkunata ruraqku.

Or Intipa qespimunan lawpi kaq sitio. Chaylawmantam apamuqku qori-purota.Palabra simiParaiso Paraiso ninanqa suma-sumaq sitio otaq hanaq pacha ninanmi.Parlay rimay

GLOSARIO



2203

Parqoy qarpayPascua Israelpa mirayninkunam Egipto nacionpi sirviente karqaku. Chaymantam

hatun atiyninwan Dios paykunata libramurqa. Chayta yuyarispankum sapa wata Pascuanisqanku estata ruraqku. Kunan tiempopipas Semana Santapim chay estata ruranku.

Pecho qasqoPentecostes Kay estaqa judiokunapa estanmi karqa. Trigo rutuytatukuruspankum Diosman graciasta qonankupaq estata ruraqku. Pascuaestamanta pichqa chunka punchaw pasaruptinñam Pentecostes Fiesta qatirqa.Wakin sutinkunam: “Semanakuna Fiesta” otaq “Cosecha Tukuy Fiesta”. Cristopiiñiqkunapas sapa watam yuyarinku Chuya Espiritu kay pachaman hamusqanta.Chay punchawpim Jesucristoman iñikurqa kimsa waranqa runakuna.

Pierdekuy waqllikuyPrimicia Punta rurumanta otaq cosechamanta Diosman ofrenda qosqanku.

Diosmi kamachirqa punta kaq ruruta payman qonankupaq. Chay ofrendakuna

qosqankuqa karqa sacerdotekunapaqmi.Puka Lamar Qocha Diospa atiyninwan qocha kicharikuykuptinmi Israel casta

runakuna chaki allpanta pasarqaku. Hebreo rimaypiqa “tutura qocha” ninanmi.Cienegallaña hinaspa qocha-qochallañam karqa.

Purim Reina Esterpa tiemponmantapuni judiokunapa watan-watan Adarkillapi rurananku esta. Chaytam ruraqku wañuchisqa kanankumanta librasqakasqankuta yuyarinankupaq.

Puya pikanaQanra qacha

Qellqa Cheqap Diosmanta willakuq libro. Puntatam karqa Ñawpaq Testamento,chaymanmi yapasqa karqa Mosoq Testamento. Mosoq Testamento qellqaqkunamyaqa sapa kutilla Qellqawan suticharqa Ñawpaq Testamentota.

Rahab Chuchumika warmipa sutin. Rahab nispataqmi suticharqaku chaytiempopi piensasqankuman hina manchakuypaq machu-machu animaltapas.Egipto nacionpa huknin sutinpas karqa Rahabmi.

Rantikuy vendeyRurun wayunSacerdote yayaSaduceo Judiokunapi ancha munaychakuq sacerdote casta partido. Paykunam

Fariseo partidomanta kaqkunapiwan Jesuspa contranpi karqaku wañuchinankukama.Samana Punchaw Sabado punchaw. Chay punchawqa qallarirqa viernes tarde

inti seqaykuytam, tukuqñataqmi sabado punchawta inti seqaykuruptin.Samaria llaqtayoq Judeapa norte lawninpi kaq Israel casta runakuna. Ñawpa

abuelonkum Asiria lawmanta pusamusqa runakunawan chaqrukururqaku,chayraykum Judea lawmanta kaqkunapa cheqnisqan karqaku.

Santuario Diospa rikurinan sitio. Diospa karpanpa chaynataq Rey Salomonparurachisqan templopa ukunpim karqa telawan iskayman rakisqa cuarto, “Chuya”lugarwan hinaspa “Chuyay-chuyay” lugarwan sutichasqa. Chay iskaynin lugarmi

wakin kutipiqa santuariowan otaq templowan sutichasqa.Satanas Hebreo simipi Satanas otaq Satan ninanqa: “enemigo” otaq“contrakuq” ninanmi. Satanasqa Diospa chaynataq paypi iñiqkunapaenemigonmi.

GLOSARIO



2204

Sello Achka formatam sellokunataqa ruranku. Chaywanmi señalta churankupim dueñon kasqanta otaq pim autoridad kasqantapas yachanankupaq.

Señalay Pusaq punchawniyoq judio wawachakunapa qari kayninpa puntaqarachantam kuchuqku, chaytam sutichanchik señalaywan.

Señorpa Punchawnin Ñawpaq Testamentopiqa “Tayta Diospa castiganan punchaw”ninanmi. Mosoq Testamentoman hinañataqmi “Jesucristopa kutimunan puchaw” ninan.Seqay wichariyTardeykuy chisinkuyTarsis Mediterraneo Lamar Qochapa patanpi huk kaqnin llaqta.

Chaylawmantam metalkunata buquekunapi apaqku. Chaylawmanmi Diosmantawillakuq Jonaspas ayqekuyta munarqa.

Tayta Dios Hebreo simipi Diospa sutinqa qellqasqa karqa kay tawa letrakunawanmiYHWH. Judiokunam kay letrakunata Bibliankupi tarispanku “Adonay” niqku.Castellanopi Adonay ninanqa “Señor” ninanmi. Runa simipiñataqmi “Tayta Dios”

ninan.Templo Templo ninanqa “Dios adorana wasi” ninanmi. Jerusalen llaqtapim

chay chullalla hatu-hatun wasi karqa. Chay wasipim judio sacerdotekunacarnerota otaq chivatota otaq vacata wañuchispanku kañaqku. Judiokunamtukuy hinastinmanta rispanku Diosta chay wasipi adoraqku.

Tiberias Galilea Qochapa huknin sutin, chay qochapa patanpi llaqtatapasTiberiaswanmi sutichaqku.

Tofet Jerusalen llaqtapa hichpanpi wayqo. Israel runakunam churinkutachaypi kañaqku millakuypaq taytachankuman.

Usuta seqoYachay tiyayZelote Judiokuna ukupi partido. Roma llaqtayoq runakunapa contranpi

kaspankum contribucion pagayta mana munaqkuchu. PaykunataqmiCananistawan sutichasqapas karqaku.

GLOSARIO



2205

K i l ó m e t r o s

0

1 0 0

2 0 0

3 0 0

4 0 0

E l M u n d o A n

t i g u o

K E D A

R

M E S O P O T A M I A

A R A B Á

C A N A Á N

D E S I E R T O

A R Á B I G O

S I R I A

A S I R I A

H O R E O S

( H U R R I T A S )

C A L D E A

E G I P T O

E L A M

A C A D

S I N A Í

Q U I T I M

( C H I P R E )

H I T I T A S

G O S É N

B

A B I L O N I A

M A D I Á N

M T E

.

T A U R O

F E N I C I A

M A R

M E D I T E R R Á N E O

G O L F O

P É R S I C O

M A R

R O J O

M a r M u e r t o

R i o J o r d á n

R i o O r o n t e s

M A R

C A S P I O

R i o

T i g

r i s

R i o

É u f r a

t e s

R i o N i l o

S u s a

U r

E

c b a t a n a

N i p p u r

B a b i l o n i a

N í n i v e

A s u r

N u z i

M a r i

H a r á n

A l e p o

C a r q u e m i s

H a m a t

T a r s o U

g a r i t

A r v a d

C a d e s

D a m a s c o

G e b a l ( B i b l o s )

S i d ó n

T i r o

D o r

G a z a

M e n f i s

H e l i ó p o l i s

C a d e s - b a r n e a

S i q u e m

J e r u s a l é n

M e g i d o

H e b r ó n

T a m a r

B e e r s e b a

J e r i c ó



2207

Pafos

Antioquía

Seleucia

Tarso

Derbe

Iconio

Antioquía

Perge

Salamina

Listra

Atalia

Mar Mediterráneo

PISIDIA

LICIA

C I L I C I

A

CHIPRE

SIRIA

PAMPHYLIA

PRIMERVIAJE MISIONERO DE PABLO

Jerusalem

Antioquía

Iconio

Antioquía

Efeso

Apolonia

Neápolis

Atenas

Cesarea

TarsoDerbeListra

Troas

FiliposTesalónica

Berea

Corinto

Cencrea

MISIA

PISIDIA

GALACIA

C I L I C IA

JUDEA

MACEDONIA

ACAYA

ASIA

SIRIACHIPRECRETA

Mar Mediterráneo

SEGUNDO VIAJE MISIONERO DE PABLO



2208

Jerusalem

TolemaidaTiro

AntioquíaPátara

MiletoEfeso

RODAS

Atenas

Asón

Neápolis

Apolonia

Cesarea

Tarso

Mitilene

COS

Corinto

Troas

Filipos

Tesalónica

BereaGALACIA

C I L I C IA

FRIGIA

JUDEA

MACEDONIA

ACAYA

ASIA

SIRIACHIPRE

CRETA

Mar Mediterráneo

TERCERVIAJE MISIONERO DE PABLO

Sidón

Gnido

SalmónLasea

Regio

Siracusa

Puteoli

Roma

RO DAS

Cesarea

Mira

Fenice

CLAUDA

MALTA

Jerusalem

ACAYA

Mar Mediterráneo

VIAJEDEPABLO A ROMA

JUDEA

SIRIA

CHIPRE

CRETA

ASIA

C I L I C

I A

ITALIA

MACEDONIA



2209

14

23

6

5

El Templo en el tiempo de Jesucristo

Plano del Interior del Templo

1. La Mesa y los Panes de la Proposición

2. El Candelabro

3. El Altar del Incienso

4. El Velo

5. El Arca del Pacto

6. Los Querubines

El Lugar

Santísimo

El Lugar Santo La Entrada



2210

Estanquede Betesda

Estanquede latorre

Manantialde Gihón

Estanquede Siloé

Canal subterráneode Ezequías

Manantial de En-roguel

Estanquede Salomón

A c u

e d u c t o

Estanquede Israel

Estanquede la

serpiente

A c u e d

u c t o

0 0.25 0.5

Kilómetros

Muralla actual

Murallas construidas por Agripa I

Murallas en tiempos de Jesús

M u r a l l

a s c o n

f e c h a s

i n c i e r t

a s

Caminode Cesarea

FortalezaAntonia

Caminode Jericó

Getsemaní

M o n t e

d e

l o s

O l i v o s

Puer ta de las o v

e jas

Tumbas

Camino deBetania

Palacio deHerodes

Antifas

C a

e r

l l e d

e H

o d

e s

A

r

r

o

d

y

o

d e

C

e

r

ó

n

Camino delMar Muerto

Caminode Belén

P ó r t i c

o d e S a l o m ó n

Pó r t ico rea l

Caminode Jope

en tiempos del Nuevo Testamento

Jerusalén

Gólgota Temp lo

Palacio deHerodes

Co r te de los

ge n t i les

Puerta delas aguasPuerta de esenios

Casa deCaifás

Palacio

Teatro

Puertadelvalle

Pináculodel Templo

Puertadel jardín

Puerta laHermosa

Aposentoalto

V a

l l e

d e H i n o m

Puerta deDamasco

Campo de sangre

P u e n t e

Escaleras

V a

l l e d

e l T

i r o p e ó

n



2211

La Tierra Santa

en el tiempo deNUESTRO SEÑOR

JESUCRISTO

0 20 40 60

Kilómetros

Sidón

Damasco

Tiro

CorazínCapernaum Betsaida

TiberiasMagadán

Caná

Nazaret

NaínGadara

Cesarea

Si

F E N

I C

I A

S I R

I A

G A L

I L EA

D E C Á

P O L

I S

Cesareade Filipo

Mar deGalilea

M

A R

M E D I T E R R Á N

E O

R í

o

J o r

d á

n

S A M A R I A

biblia- quechua ayacucho

Documents