BÀI 6BÀI 6THÔNG TIN VÀ QUYẾT ĐỊNH

ẢQUẢN TRỊ KINH DOANH

Ths. Nguyễn Thị Vân Anh

v1.0011108209 11

TÌNH HUỐNG DẪN NHẬP

Chuỗi cửa hàng “cà phê Đất Việt” có thị trường tại các tỉnh phía Nam và giám đốcC uỗ cửa à g cà p ê ất ệt có t ị t ườ g tạ các t p a a à g á đốc

doanh nghiệp định hướng mở rộng thị trường ra các tỉnh phía Bắc.

Để đưa ra quyết định đúng đắn trong quản trị kinh doanh thì giám đốc chuỗi

của hàng “cà phê Đất Việt” cần làm những gì?

v1.0011108209 22

MỤC TIÊU

Nắm rõ khái niệm, nội dung của thông tin trong quản trị kinh doanh.g g g

Hiểu rõ quyết định quản trị kinh doanh (khái niệm, yêu cầu, căn cứ và q y ị q ị ( ệ , y ,phương pháp ra quyết đinh).

v1.0011108209 33

NỘI DUNG BÀI HỌC

1 Khái niệm, vai trò của thông tin trong quá trình quản trị kinh doanh.

2 Quyết định quản trị kinh doanh.

v1.0011108209 44

HƯỚNG DẪN HỌC

• Để học tốt bài học này, học viên cần nghe và hiểu hiểubài giảng, đồng thời trao đổi trên diễn đàn môn học,tham gia làm các bài luyện tập trắc nghiệmtham gia làm các bài luyện tập trắc nghiệm.

• Tham khảo thêm một số sách quản trị kinh doanh, trongđó có: Giáo trình Quản trị kinh doanh, Chủ biên: GS.TSỗĐỗ Hoàng Toàn, NXB lao động xã hội, 2010.

• Tham khảo tin tức trên các internet về tình hình kinh tếcủa đất nước cũng như của thế giới.g g

v1.0011108209 55

1. KHÁI NIỆM, VAI TRÒ CỦA THÔNG TIN TRONG QUÁ TRÌNH QUẢN TRỊ KINH DOANH

• Khái niệm thông tin;

• Vai trò của thông tin trong quá trình quản trị

kinh doanh;

• Yêu cầu của thông tin kinh tế;

• Vấn đề nhiễu trong hệ thống thông tin.

v1.0011108209 66

1.1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM CỦA THÔNG TIN

Đặc điểm:

Thông tin trong quản trị kinh doanh là những tín hiệu mới, được doanh nghiệp thunhận, được hiểu và được đánh giá là có ích trong việc ra quyết định quản trị kinh doanhcủa chủ doanh nghiệp.

Đặc điểm của thông tin:

• Thông tin gắn liền với quá trình điều khiển:Thông tin gắn liền với quá trình điều khiển:

• Bản thân thông tin không có mục đích tự thân, nó chỉ tồn tại và có ý nghĩa trongmột hệ thống có điều khiển nào đó.

Thô ti ó tí h tươ đối ỗi thô ti hỉ ột ự hả á h hư đầ đủ ề• Thông tin có tính tương đối: mỗi thông tin chỉ một sự phản ánh chưa đầy đủ vềhiện tượng và sự vật được phản ánh, đồng thời nó cũng phụ thuộc vào trình độvà khả năng của nơi nhận phản ánh.

ỗ hô đề ó ậ à l• Mỗi thông tin đều có vật mang tin và lượng tin.

• Tính định hướng của vật mang tin: Thông tin phản ánh mối quan hệ giữa đốitượng được phản ánh và nơi nhận phản ánh.

v1.0011108209 7

1.2. VAI TRÒ THÔNG TIN TRONG QUÁ TRÌNH QUẢN TRỊ KINH DOANH

Vai trò của thông tin trong quản trị kinh doanh là ở chỗ nó làm tiền đề, làm cơ sở và là công cụ của quản trị kinh doanh.

Chủ thể quản trị kinh doanh

Thông tin từ ngoài

Thông tin thực hiện Thông tin quyết định

Đối tượng quản trị

Sản phẩm – đầu ra

Yếu tố đầu vào

Sản phẩm đầu ra

v1.0011108209 88

Sơ đồ 6.1: Vai trò của thông tin trong quá trình quản trị kinh doanh

1.3. YÊU CẦU CỦA THÔNG TIN KINH TẾ

Tính chính xác

Tính kịp thời

Yêu cầu của

thô ti ki h tế

Tính kịp thời

Tính pháp lý

Tí h ó í hthông tin kinh tế Tính có ích

Tính bí mật

Tính có thẩm quyền

Tính tối ưu, kinh tế

Tính đầy đủ, hệ thống, tổng hợp

Sơ đồ 6 2: Các yêu cầu của thông tin kinh tế

v1.0011108209 9

Sơ đồ 6.2: Các yêu cầu của thông tin kinh tế

1.4. VẤN ĐỀ NHIỄU TRONG HỆ THỐNG KINH TẾ

ộ ê hâ là ả h h ở ớ hấ l ủ hô hệ• Một nguyên nhân quan trọng làm ảnh hưởng tới chất lượng của thông tin trong hệthống là vấn đề nhiễu trong quá trình truyền tin.

• Nhiễu thông tin là hiện tượng thông tin từ nguồn tới nơi nhận bị sai lệch, méo mó.

Nhiễu vật lý: Do kỹ thuật hoặc do môi trường

Nguyên nhân

dẫn đến nhiễu thông tin

Nhiễu ngữ nghĩa: Do khái niệm chưa đồng nhất,

lỗi văn phạm

Nhiễu thực dụng: Do tin người phát và người nhận có

mối quan hệ lợi ích

Sơ đồ: 6.3: Nguyên nhân dẫn đến nhiễu thông tin

v1.0011108209 10

2. QUYẾT ĐỊNH QUẢN TRỊ KINH DOANH

• Khái niệm;

• Các loại quyết định;Các loại quyết định;

• Các nguyên tắc cơ bản ra quyết định;

• Yêu cầu đối với các quyết định;

Cá b ớ à h hiệ ế đị h• Các bước ra và thực hiện quyết định;

• Trở ngại của giám đốc khi ra quyết định;

• Phương pháp ra quyết định.

v1.0011108209 11

2.1. KHÁI NIỆM

Quyết định quản trị kinh doanh là phương án hành

động đã được tính toán cân nhắc, mang tính sángđộng đã được tính toán cân nhắc, mang tính sáng

tạo của chủ doanh nghiệp, nhằm xử lý một vấn đề

trên cơ sở phân tích các thông tin về hiện trạng của

ệdoanh nghiệp.

v1.0011108209 12

2.2. CÁC LOẠI QUYẾT ĐỊNH

• Theo tốc độ ra quyết định: gồm những quyếtđịnh trực giác và những quyết định có lý giải.

• Theo thời gian thực hiện: gồm quyết định dàihạn, quyết định trung hạn, ngắn hạn và tức thời.ạ , q y ị g ạ , g ạ

v1.0011108209 13

2.3. CÁC NGUYÊN TẮC CƠ BẢN RA QUYẾT ĐỊNH

• Nguyên tắc định nghĩa: Muốn giải quyết có hiệu lực một vấn đề, đầu tiên phải hiểurõ vấn đề đó mà thông thường người ta chỉ có thể đạt được một quyết định logic khig g g ạ ợ ộ q y ị gvấn đề đã được định nghĩa rồi.

• Nguyên tắc về sự xác minh đầy đủ: Một quyết định logic phải được bảo vệ xác minhđúng đắn Tất cả mọi quyết định logic phải được dựa trên những cơ sở vững chắcđúng đắn. Tất cả mọi quyết định logic phải được dựa trên những cơ sở vững chắc.

• Nguyên tắc sự đồng nhất: Cần phải xác định một cách rõ ràng những sự khác nhaucó thể có do sự thay đổi về địa điểm hay về thời đại gây ra.

v1.0011108209 14

2.4. YÊU CẦU ĐỐI VỚI CÁC QUYẾT ĐỊNH

Tính hệ thống

Yêu cầu đối

Tính tối ưu

Tính định hướng

với các quyết định

Tính cô đọng dễ hiểu

Tính pháp lý

Tính có độ đa dạng

Tính hợp lý (đảm bảo khách quan và khoa học)

Tính cụ thể về thời gian thực hiện

Tính hợp lý (đảm bảo khách quan và khoa học)

v1.0011108209 15

Sơ đồ 6.4: Yêu cầu đối với các quyết định

2.5. CÁC BƯỚC RA VÀ THỰC HIỆN QUYẾT ĐỊNH

Tổ chức thực hiện quyết địnhSợ bộ đề ra

nhiệm vụ

Thông qua và đề ra

quyết định

Chọn tiêu

chuẩn đánh giá

Truyền đạt quyết định

Kế hoạch tổ chức

Thu thập

thông tinDự kiến

các phương

Xây dựng

mã hình

toán giải

Kế hoạch tổ chức

Kiểm tra việc thực hiện

Chính thức đề

ra nhiệm vụ

các phương

án quyết

Định

toán, giải

và chọn

phương ánTổng kết tình hình thực hiện quyết định

Điều chỉnh quyết định

tối ưuTổng kết tình hình thực hiện quyết định

Sơ đồ 6.5: Các bước ra và thực hiện quyết định

v1.0011108209 16

2.5.1. SƠ BỘ NHIỆM VỤ ĐẶT RA

• Khi quyết định những nhiệm vụ, nhiệm vụ có nội dungmới ở bước đầu phải sơ bộ đề ra nhiệm vụ và làm rõdầ ó t á t ì h ết đị h hiệdần nó trong quá trình quyết định nhiệm vụ.

• Muốn đề ra nhiệm vụ, trước hết cần phải xác định:

Vì sao phải đề ra nhiệm vụ nhiệm vụ đó thuộc loại Vì sao phải đề ra nhiệm vụ, nhiệm vụ đó thuộc loạinào, tính cấp bách của nó?

Tình huống nào trong sản xuất có liên quan đếnệ ề ữ â ố ả ở ếnhiệm vụ đề ra, những nhân tố ảnh hưởng đến

nhiệm vụ?

Khối lượng thông tin cần thiết đã có để đề raợ g gnhiệm vụ, cách thu thập những thông tin còn thiếu.

v1.0011108209 17

2.5.2. CHỌN TIÊU CHUẨN ĐÁNH GIÁ CÁC PHƯƠNG ÁN VÀ MÔ HÌNH XỬ LÝ

• Việc chọn các tiêu chuẩn đánh giá hiệu quả là quá trìnhquan trọng và phức tạp. Nếu không chú ý đến điều nàykhi đề ra nhiệm vụ dễ nêu những mục đích chung chungkhi đề ra nhiệm vụ dễ nêu những mục đích chung chung,do đó dẫn tới những khó khăn lớn khi chọn quyết định.

• Các phương án của những quyết định phức tạp đượcnghiên cứu bằng mô hình toán học. Mô hình phản ánh táitạo đối tượng, thay thế đối tượng để sau nghiên cứu môhình, thu được những thông tin về đối tượng đó.

• Nhờ mô hình và máy tính, người ta xác định nhanh chónghiệu quả các phương án theo chỉ tiêu đánh giá đã chọn.Trên cơ sở đó có thể chọn phương án quyết định tối ưuTrên cơ sở đó có thể chọn phương án quyết định tối ưu.

v1.0011108209 18

2.5.3. THU THẬP THÔNG TIN CÒN THIẾU ĐỂ LÀM RÕ NHIỆM VỤ ĐỀ RA

Chỉ có thể giải quyết đúng đắn một vấn đề nào đó nếu như có thông tin đầy đủ vàChỉ có thể giải quyết đúng đắn một vấn đề nào đó nếu như có thông tin đầy đủ vàchính xác. Do vậy, cần phải thu thập mọi thông tin, nếu điều kiện cho phép. Nếu thôngtin chưa đủ để quyết định vấn đề một cách chắc chắn, phải có biện pháp bổ sung tin.

v1.0011108209 19

2.5.4. CHÍNH THỨC ĐỀ RA NHIỆM VỤ

Chỉ có thể chính thức đề ra nhiệm vụ sau khi đã xử lýcác thông tin thu được do kết quả nghiên cứu về tínhcác thông tin thu được do kết quả nghiên cứu về tínhchất của nhiệm vụ, tính cấp bách của việc giải quyếtnhiệm vụ đó, tình huống phát sinh, việc xác định mụcđí h à tiê h ẩ đá h iá hiệ ả Bướ à ó ýđích và tiêu chuẩn đánh giá hiệu quả. Bước này có ýnghĩa quan trọng để đề ra quyết định đúng đắn.

v1.0011108209 20

2.5.5. DỰ KIẾN CÁC PHƯƠNG ÁN QUYẾT ĐỊNH

Có thể dùng phương pháp luận logic và trực giác củaểngười lãnh đạo để lựa chọn phương án. Cần xác định

xem xây dựng phương án nào thì có lợi nhất. Để lựa chọnlần cuối chỉ nên để lại những phương án quyết định thiếtthực nhất, bởi vì số lượng phương án càng nhiều thì càngkhó phân tích, đánh giá hiệu quả của chúng.

v1.0011108209 21

2.5.7. ĐỀ RA QUYẾT ĐỊNH

Sau khi đánh giá những kết quả dự tính của quyếtđịnh và lựa chọn được các phương án tốt nhất chủđịnh và lựa chọn được các phương án tốt nhất, chủdoanh nghiệp phải trực tiếp đề ra quyết định và chịutrách nhiệm trực tiếp về quyết định đó.

v1.0011108209 22

2.5.8. TRUYỀN ĐẠT QUYẾT ĐỊNH ĐẾN NGƯỜI THI HÀNH VÀ LẬP KẾ HOẠCH TỔ CHỨC

• Quyết định cần được nêu thành mệnh lệnh hay chỉ thịđể có hiệu quả của một văn bản hành chính.

• Tuyên truyền và giải thích trong doanh nghiệp ýnghĩa và tầm quan trọng của quyết định đề ra, nhữngkết quả có thể đạt được của quyết định ấy. Sau đóq ạ ợ q y ị yvạch chương trình thực hiện quyết định này.

• Kế hoạch tổ chức cần năng động sao cho vào thờigian nhất định và tại một thời điểm nhất định có thểgian nhất định và tại một thời điểm nhất định có thểtập trung được lực lượng chủ yếu.

v1.0011108209 23

2.5.9. KIỂM TRA VIỆC THỰC HIỆN QUYẾT ĐỊNH

Kiểm tra tình hình thực hiện quyết định có vai trò quanà ó ó ả h h ở ới h iễ ki h ếtrọng và nó có ảnh hưởng tới thực tiễn kinh tế:

• Kiểm tra có tác động tới hành vi của con người, nângcao trách nhiệm của họ và động viên họ thực hiệnchính xác những hoạt động đã nằm trong kế hoạch.

• Việc tiến hành kiểm tra liên tục thúc đẩy sự thực hiệnkịp thời và có trình tự các nhiệm vụ đặt ra.kịp thời và có trình tự các nhiệm vụ đặt ra.

v1.0011108209 24

2.5.10. ĐIỀU CHỈNH QUYẾT ĐỊNH NẾU THẤY CẦN THIẾT

• Chủ doanh nghiệp cần có bản lĩnh, đôi khi phải khắcphục sự phản đối trực tiếp để điều chỉnh quyết định,p ụ ự p ự p q y ị ,tránh để tình trạng quyết định quá vô lý gây nên trạngthái chán chường cho những người thi hành.

• Mặt khác cần chú ý rằng những sửa đổi nhỏ không• Mặt khác, cần chú ý rằng những sửa đổi nhỏ, khôngcăn bản, sẽ tạo nên các xáo trộn về mặt tổ chức, gâyra sự tin tưởng ở tính ổn định của nhiệm vụ và dẫnđế hữ thiệt h i lớ hơ ới iệ khô ử đổiđến những thiệt hại lớn hơn so với việc không sửa đổi.

v1.0011108209 25

2.5.11. TỔNG KẾT TÌNH HÌNH THỰC HIỆN QUYẾT ĐỊNH

• Đây là một yếu tố quan trọng trong công tác quản lýviệc thực hiện các quyết định quản trị doanh nghiệpviệc thực hiện các quyết định quản trị doanh nghiệp.

• Trong quá trình tổng kết các kết quả cần xem xét chuđáo tất cả các giai đoạn công tác, phân tích rõ tất cảnhững thành công cũng như những sai lầm thiếu sótnhững thành công cũng như những sai lầm, thiếu sót,phát hiện hết các tiềm năng chưa được sử dụng.

v1.0011108209 26

2.6. TRỞ NGẠI CỦA GIÁM ĐỐC KHI RA QUYẾT ĐỊNH

Trở ngại thường xảy ra là sự thiếu chuẩn xác, thiếu đồngbộ hoặc bất hợp lý của hệ thống pháp luật Nhà nước,mâu thuẫn giữa tham vọng và khả năng có hạn, cuốicùng là sự biến động hàng ngày của thị trường. Tất cảg ự ộ g g g y ị gkhó khăn đó đòi hỏi giám đốc phải có nghị lực mới raquyết định kịp thời và có hiệu quả.

v1.0011108209 27

2.7. PHƯƠNG PHÁP RA QUYẾT ĐỊNH

Việc ra quyết định trong thực tế kinh doanh có nhữngvấn đề đã rõ ràng nhưng cũng có những vấn đề chưađược rõ ràng, vấn đề là phải xử lý như thế nào. Thôngđược rõ ràng, vấn đề là phải xử lý như thế nào. Thôngqua việc ra quyết định xảy ra 3 trường hợp:

• Trường hợp có đủ thông tin: Việc ra quyết địnhsử dụng các công cụ của toán kinh tếsử dụng các công cụ của toán kinh tế.

• Trường hợp có ít thông tin: Phải sử dụng thêmcác phương pháp chuyên gia.

T ườ hợ ó ất ít thô ti h ặ khô ó• Trường hợp có rất ít thông tin hoặc không cóthông tin: Chủ doanh nghiệp phải sử dụng kếthợp hai phương pháp: cây đồ thị và phươngpháp tự chịu trách nhiệm cá nhân hoặc sửpháp tự chịu trách nhiệm cá nhân hoặc sửdụng dịch học để ra quyết định.

v1.0011108209 28

TÓM LƯỢC CUỐI BÀI

• Thông tin trong quản trị kinh doanh là những tín hiệu mới, đượcdoanh nghiệp thu nhận được hiểu và được đánh giá là có ích chodoanh nghiệp thu nhận, được hiểu và được đánh giá là có ích choviệc ra quyết định kinh doanh của chủ doanh nghiệp.

• Quyết định quản trị kinh doanh là phương án hành động đã đượcí h á â hắ í h á ủ hủ d h h ệtính toán cân nhắc, mang tính sáng tạo của chủ doanh nghiệp,

nhằm xử lý một vấn đề trên cơ sở phân tích các thông tin về hiệntrạng doanh nghiệp.

• Việc ra các quyết định cũng phải dựa trên các phương pháp xácđịnh, tùy thuộc vào lượng thông tin và quỹ thời gian cho phép củadoanh nghiệp.g ệp

v1.0011108209 29

CÂU HỎI THẢO LUẬN

Để đư ết đị h đú đắ t ả t ị ki h d h thì iá đố h ỗiĐể đưa ra quyết định đúng đắn trong quản trị kinh doanh thì giám đốc chuỗicủa hàng “cà phê Đất Việt” cần làm những gì?

v1.0011108209 30

CÂU HỎI THẢO LUẬN

Q ết đị h t ả t ị ki h d h ủ hủ d h hiệ ó ầ thiết đảQuyết định trong quản trị kinh doanh của chủ doanh nghiệp có cần thiết đảmbảo tính định hướng hay không? Tại sao?

v1.0011108209 31