BELGIE: EEN NIEUWE ECONOMIE?

Prof. Dr. Leo SleuwaegenVlerick Leuven Gent Management School/KULeuven

2

Nieuwe economie

• Kenniseconomie• Diensteneconomie• Netwerkeconomie• Groeieconomie

Economic Growth in Selected Regions and Economic Growth in Selected Regions and CountriesCountries

Source: International Monetary Fund, April 2007Source: International Monetary Fund, April 2007

100

110

120

130

140

150

160

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

China

AsiaTigersWorld

US

EU25

Belgium

4

Average annual growth of GDP

4,9%

3,2%

2,1% 2,0%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

10%

60's 70's 80's 90's

5

Growth factors: productivity and hours worked

GDP per capita

-2-1012345

1970-1980 1980-1990 1990-2000 2000-2004Gro

wth

rate

in p

erce

nt

Value added per capita Value added per hour workedHours worked per capita

6

Growth factors: Labour, capital and MFP

Value added growth

-1

0

1

2

3

4

1970-1980 1980-1990 1990-2000 2000-2004

Ann

ual g

row

th ra

te in

pe

rcen

t

Value added Labour contribution ICT capital contributionNICT capital contribution MFP

7

Structure of the Belgian economy(share as a per cent of total value added)

1970 1980 1995 2003 2010

Agriculture 4,2% 2,6% 1,7% 1,4% 1,3%

Industry 43,7% 36,9% 29,5% 25,7% 24,4%

Energy 6,1% 5,8% 3,4% 3,0% 3,0%

Manufacturing industries 30,5% 23,3% 20,7% 17,7% 16,3%

Construction 7,1% 7,8% 5,4% 5,0% 5,1%

Market services 40,8% 46,1% 57,4% 60,8% 62,9%

Transports and communication 6,9% 7,4% 7,3% 7,2% 8,2%

Health 3,4% 5,3% 6,5% 7,4% 8,0%

Services to households and firms 10,2% 15,5% 23,2% 25,9% 27,1%

Other market services 20,4% 17,9% 20,5% 20,3% 19,6%

Non market services 13,9% 18,0% 15,9% 16,0% 14,9%

8

Unbalanced growth

Productiviteitsgroei

100

150

200

250

300

350

1970

1973

1976

1979

1982

1985

1988

1991

1994

1997

2000

industrie diensten

Prijsontwikkeling

100

150

200

250

300

350

400

450

500

550

1970

1973

1976

1979

1982

1985

1988

1991

1994

1997

2000

industrie diensten

Productivity growth PrIce evolution

Manufacturing

Services

Manufacturing

Services

9

TRAP 1

FACTOREN-GEDREVEN

ECONOMIE

InstitutiesFysieke infrastructuurMacro-econimische stabiliteitVeiligheidMenselijk kapitaal – ‘basis’

TRAP 2

EFFICIENTIE-GEDREVEN

ECONOMIE

Menselijk kapitaal – ‘opgeleid’Efficiënte productmarktEfficiënte arbeidsmarktEffficiënte financiële marktenTechnologische leergierigheidInternationale openheid/marktomvang

TRAP 3

INNOVATIE-GEDREVEN

ECONOMIE

Gesofisticeerde)Ondernemingsstrategieën

CreativiteitInnovatieOndernemerschap

VLAANDERENCHINAINDIA

TRAP 1

FACTOREN-GEDREVEN

ECONOMIE

InstitutiesFysieke infrastructuurMacro-econimische stabiliteitVeiligheidMenselijk kapitaal – ‘basis’

TRAP 2

EFFICIENTIE-GEDREVEN

ECONOMIE

Menselijk kapitaal – ‘opgeleid’Efficiënte productmarktEfficiënte arbeidsmarktEffficiënte financiële marktenTechnologische leergierigheidInternationale openheid/marktomvang

TRAP 3

INNOVATIE-GEDREVEN

ECONOMIE

Gesofisticeerde)Ondernemingsstrategieën

CreativiteitInnovatieOndernemerschap

VLAANDERENCHINAINDIA

Stages of development

BELGIUM

Step 1

Step 2

Step 3

FACTOR-DRIVEN ECONOMY

EFFICIENCY-DRIVEN ECONOMY

INNOVATION-DRIVEN ECONOMY

InstitutionsPhysical infrastructureMacro-economic stability

Efficient product marketEfficient labor marketEfficient financial marketsTechnological learningInternational openness

SofisticatedCorporate StrategiesCreativityInnovationEntrepreneurship

10

Belgie : een kennis gedreven economie ?

• Aandeel kennisintensieve sectoren• R&D uitgaven• Groeibijdrage van kennisintensieve sectoren

11

Job Creation: 1995-2005 (% growth)

0%

10%

20%

30%40%

50%

60%

70%

80%

Ireland Belgium EU-15 US

Knowledge based industries All other industries

12

Creative processes

• Entrepreneurship

• Internationalisation

• Innovation

13

Entrepreneurship: TEA index

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

9,0

2001 2002 2003 2004 2005 2006

Year

TEA

inde

x GermanyThe NetherlandsUKBelgium

14

R&D as Share of GDP (%) 1994-2004

0

0,5

1

1,52

2,5

3

3,5

4

Sweden Belgium EU-15 US

2004 Increase 1994-2004

15

ANNUAL GROWTH R&D BY SECTOR

-5.0%

0.0%

5.0%

10.0%

15.0%

20.0%

LOW TECHMAN

MED LOWTECH MAN

MEDIUMHIGH

TECH

HIGHTECH MAN

SERVICES

1995 tot20002000 tot2005

16

Innovatie prestatie van België

0%5%

10%15%20%25%30%35%40%45%

% omzet doorverkoop nieuweproducten nieuw

voor markt

% omzet doorverkoop nieuweproducten enkel

nieuw voorondernemingen

% bedrijven datprocesinnovatie

doorvoerde

% bedrijven datmarketinginnovatie

introduceerde

% bedrijven datorganisatorische

innovatieintroduceerde

20002004

17

Share of export in domestic economy(goods and services - 2006)

0 20 40 60 80 100

LuxembourgBelgium

Slovak RepublicIreland

HungaryCzech Republic

NetherlandsAustria

DenmarkSwitzerland

SwedenNorway

GermanyFinland

Republic of KoreaPoland

CanadaIcelandMexico

PortugalNew Zealand

United KingdomTurkey

ItalyFranceSpain

AustraliaGreeceJapan

United States

Percentage of GDP

Percentage of final demand

177.6

Sources: OECD, NAI.

18

Some macro indicators: Development in worldtrade share(goods and services - percentage)

Source: OECD.

0

2

4

6

8

10

12

14

16

1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007

BelgiumGermanyFranceUnited KingdomItalyNetherlandsJapanUnited StatesChina excluding Hong KongCentral and Eastern Europe

19

Concentration of exports and imports according to value added in 2004

0

20

40

60

80

100

0 20 40 60 80 100

Source: NBB.

Concentration of exports across value added percentiles

Percentile of the ranking by value added

Cum

ulat

ive

shar

e in

tota

l exp

orts

Manufacturing Wholesale and retail

20

Export performance

Food, drinks and tobacco

Raw materials

Mineral fuels, lubricants and

related materials

Chemicals and related products

Machinery and transport equipment

Other manufactured products

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

-20 30 80 130 180Growth EU-export ('00-'06) (%)

Gro

wth

Exp

ort B

elgi

um ('

00-'0

6) (%

)

lose market share

gain market share

21

Some macro indicators: Importance of FDI in domestic economy (percentage of GDP, 2006)

0

20

40

60

80

100

120

140

160

Belgium Germany FranceNetherlands Italy UnitedKingdom

UnitedStates

Japan China

Source: UNCTAD.

22

Focus op Vlaanderen

VIA: Vlaanderen Vergeleken.-Studiedienst van de Vlaamse regering- 2007

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

80000

BBP per hoofd (in €KKP)2004

Arbeidsproductiviteit (in €)2004

Vlaanderen

EU-15

België9 (16)

3 (16)

Prestatie- indicatoren

24

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Werkgelegenheidsgraad(in %) 2004

Werkzaamheidsgraad (in%) 2005

Werkzaamheidsgraad55-64 jaar (in %)

%

VlaanderenEU-15België

15 (16) 16 (16)

16 (16)

Werkende bevolking

25

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Aandeel zelfstandigen enhelpers (in%) 2005

Aandeel werkenden methoger opleidingsniveau (in

%) 2005

Afhankelijkheidsratio (in%) 2005

%

VlaanderenEU-15België

2 (16)

2 (16)

15 (16)

Werkende bevolking

26

0

2

4

6

8

10

12

14

Aandeel werkenden in de(medium-)HT industrie en

keenisintensieve HTdiensten (in %) 2006

Aandeel werkenden in de(medium-)HT industrie (in%)

2006

Aandeel werkenden in dekennisintensieve HTdiensten (in %) 2006

%

VlaanderenEU-15België

6 (16)

9 (16)

Werkende bevolking

27

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

Totale O&O uitgavenin % BBP 2004

O&O uitgavenbedrijven in % BBP

2004

O&O uitgavenoverheid in % BBP

2004

%

VlaanderenEU-15België

11 (16)

10 (16)

10 (16)

Innovatie

28

Een vergelijking met de topregio’s

• Topregio’s hebben hogere werkzaamheidsgraad: vooral 55-64 jaar

• Een hogere deeltijdse tewerkstelling

• Een hogere deelname van vrouwen

• Een grotere intensiteit van levenslang leren

• Meer octrooien –vooral high-tech, ICT : Zuid-Nederland, Duitse gebieden, Finland & Zweden vormen de top

29

Energie-intensiteit

0

50

100

150

200

250

300

350

1995 2000 2005

In k

g ol

ie-e

quiv

alen

ten

per 1

000€

VlaanderenBelgiëEU-25

De concurrentiële positie van ondernemingen in België

Case Studies

31

•

Welke mechanismen hanteren ondernemingen in België om hun concurrentiële positie te behouden/verbeteren?

Zijn er verschillen merkbaar tussen verschillende soorten ondernemingen (naar sector, grootte,...)?

Hoe speelt de Belgische context hierin een rol: stimulans of belemmering?

Kernvragen

32

Methodologie

Gebruik van Case-methodologie (Yin, 1989)Half-gestructureerd interview

Selectie van zeven cases

Laag Hoog

Voeding: Ter Beke Beeldweergave: BarcoTextiel: De Witte Lietaer Beeldcaptatie: Agfa Graphics

Textiel: Utexbel

Logistiek: Essers Consulting: Idea ConsultSoftware ontwikkeling: Agfa Health Care

Kennisintensiteit

Nijverheid

Act

ivite

it

Diensten

33

• Strategische tendenzen

- Grote klantgerichtheid: nadruk op dienstverlening- Spreiden van waardeketen- Upgraden van activiteiten

34

Porter: Waardeketen

35

- Basismechanismen

- Offshoring en automatisering- Outsourcing- Technology sourcing- Nadruk op dienstverlening

36

Conclusies

• Twee duidelijk verschillende mechanismen merkbaar om concurrentiële positie te kunnen behouden:

1) Kennisintensieve/hoogtechnologische sectoren: focus op enkele niches waarin men unieke kennis binnenshuis beschikbaar heeft

2) Niet-kennisintensieve/laagtechnologische sectoren: uitbreiding van activiteiten naar segmenten met hogere TW + uitbreiding naar diensten

37

• Handicaps

• -Gebrek aan geschikt personeel• -Flexibele tijdsregeling• -Administratieve lasten• -Conservatieve vakbondswerking• -Hoge loonwig

Vijfparadoxen

39

Vijf paradoxen

• Belgie heeft een grote beschikbaarheid aan menselijk kapitaal. De aanwending ervan vindt men echter niet terug in de exportstructuur.

• Belgie scoort goed in tal van technologische sectoren waarweinig lokale economische activiteit aanwezig is.

• Belgie heeft een lage ondernemerschapsgraad maar blijft rondthe EU gemiddelde groeien in BBP.

• Belgie is een van de meest open economieën in de wereldmaar heeft zelf weinig grote multinationale ondernemingen.

• Belgie heeft een van de grootste overheidssectoren in de wereld maar scoort slecht inzake effectiviteit en efficientievan overheidsdiensten en regulering.