bank ethics ver01

اخالق حرفه اي بانکی

رضا سیف اللهی به سفارش بانک مهر اقتصاد: تهیه و ارائه

از اینکه تلفن همراه خود را خاموش می کنید متشکریم


ویرایش اول 93اردیبهشت 2



هدف از برگزاري دوره چیست؟

چرا اینجا هستیم؟

گزارش صدا و سیما از وضعیت اخالقی مردم تهران

خالصه نظرسنجى مرکز تحقیقات صدا و سیما -سرویس جامعه جهان

در شهر تهران بدین شرح » جایگاه فضائل اخالقى در بین مردم«درباره .است

4

: مهمترین رذائل اخالقى در جامعه از نظر پاسخگویان عبارتند از - 5، چاپلوسى )درصد87(، غیبت کردن )درصد90( يباز تبعیض و پارتى

)درصد79(و حسد ) درصد82(، دورویى و تظاهر )درصد82(

ویرایش اول 93اردیبهشت اخالق حرفھ ای بانکی


محتواي دوره

اخالق فردي و اجتماعی

اخالق چیست؟


اخالق حرفه اي بانکی، کدهاي رفتاري بانکی

مسئولیت اجتماعی و اخالق کاري

اخالق کار در اسالم

واژه اخالق در لغتنامه

خلق، خوي ها، رفتار

و آن تدبیر عملیه یکی از سه بخش فلسفه . دانش بد و نیک خویها ،کشاف اصطالحات مؤلف . انسان است نفس خود را یا یک تن خاص را

علم اخالق عبارتست از علم معاشرت با خلق و آن از اقسام : الفنون آرد


علم اخالق عبارتست از علم معاشرت با خلق و آن از اقسام : الفنون آرد.نامندحکمت عملیه است و آنرا تهذیب اخالق و حکمت خلقیه نیز

هنجارهاي موردقبول جامعه که نشان دهندة درستی یا نادرستی رفتار.استاشخاص

آدم اخالق دار: خوبرفتار.



است که موضوع آن شناخت انسانیعلوم شاخه اي از علم اخالقمصادیق ارزش ها و بیانگر راه هاي کسب فضائل و ترك رذائل اخالقی

.است

خوب یا بد بودن یک امر چند گرایش وجود درباره فلسفه اخالق در


خوب یا بد بودن یک امر چند گرایش وجود درباره فلسفه اخالق دریک گرایش تنها در صورتی یک امر را خوب می داند که . دارد

/ پیامدگرایی/ نتیجه گرایی(باشد یی دلخواه به همراه داشته )ها( نتیجهاما گرایشی دیگر بدون رد نتیجه هاي دلخواه خوب بودن ) گرويغایت

). وظیفه گرایی(یک امر را ذاتی می داند



انداز ادیان گرایش دوم در اخالق را پذیرفته برخی .

اخالق دین مدار این نتیجه ها ممکن است در جهان دیگر که فرامادي در


اخالق دین مدار این نتیجه ها ممکن است در جهان دیگر که فرامادي دردین مدار رخداد نتیجه هاي - است نیز اتفاق بیافتند اما در اخالق نا

. انسانی تنها در جهان مادي مد نظر استجامعه دلخواه براي مثال

این اخالق ریز الگوهاي اخالقی و این که چه اموري نتیجه هایی درانسانی دارند، ممکن است با اجماع روانشناسان جامعه دلخواه براي مثال

.و جامعه شناسان برجسته تعیین شود نه متولیان دین


واژه شناسی

اخالقیات در دو زمینه به کار می روند :

خوب از بد(فردي تمییز(

نهادینه شده در یک گروه » عرف رفتاري«رفتاري که گاه به عنوان روش هاي. فرهنگی، مذهبی، اجتماعی یا فلسفی شناخته می شود


. فرهنگی، مذهبی، اجتماعی یا فلسفی شناخته می شود

فردي با اهداف درست یا غلط، انگیزه ها یا اعمال تعریف و اخالقیاتتمییز داده می شوند؛ اهدافی که آموخته شده اند، ایجاد شده اند و یا از

.طرف اشخاصی که در گروه هستند، توسعه یافته اند


دسته بندي علوم از منظر خواجه نصیر طوسی

آغاز کتاب اخالق ناصري، جایگاه علم اخالق را در بین سایر علوم چنین آوردهدر:

علومی که به شناخت موجودات می پردازند

وجود موضوع آنها وابسته به حرکت ارادي انسان است: نظري.

موضوعشان مجرد از ماده: ما بعد الطبیعه•

)قسم 4(ریاضی•


)قسم 4(ریاضی

)قسم 8(طبیعی •

این علوم دانش به مصالح حرکات ارادي «وجود موضوع آنها مستقل از حرکت ارادي انسان است : عملیو افعال صناعی انسان هستند، به گونه اي که احوال آنها را سازمان دهند و آنان را به کمال شایسته شان

».برساند

در مورد امور فردي بحث می کند: تهذیب اخالق•

منزلتدبیر •

مربوط به جمعی است که در شهر، مملکت و مانند آن زندگی می کنند: سیاست مدن•


اصول اخالقی در اندیشه شرقی

درسهاي ) سال قبل از میالد مسیح 500) (کنفوسیوي(کنگ فو زياخالقی بصورت قوائد یا مقررات عملی از تاریخ چین مطرح کرد

ثبات اجتماعی بر پایه روابط نابرابر بین افراد قرار می گیرد

خانواده الگوئی است براي همه سازمانهاي اجتماعی


خانواده الگوئی است براي همه سازمانهاي اجتماعی

داشتن رفتار حسنه یا نیک نسبت به دیگران بر این پایه قرار دارد کههرکس باید باید با دیگران به گونه اي رفتار کند که می خواهد با وي

رفتار شود

داشتن رفتار نیک در زندگی مستلزم کسب مهارت و تحصیل و سختکوشی می شود ولی بدان معنی نیست که فرد بیش از آنچه الزم است

نیرو صرف نماید و نیز فرد باید صبور، بردبار، شکیبا، اهل مصالحه، . مسامحه و خویشتن دار باشد


اصول اخالقی چیست؟

مطالعه ي شیوه اي که تصمیمات فرد بر دیگران اثر می گذارد.

مطالعه حقوق و وظایف مردم، مقررات معنوي که افراد به هنگام تصمیمگیري رعایت می کنند و ماهیت روابط بین افراد


گیري رعایت می کنند و ماهیت روابط بین افراد


اصول اخالقی در چهار سطح در سازمانها مطرح می شوند


فرد

سیاست درون

سازمانی


سازمانی

گروه هاي ذینفع

جامعه

:مقایسه اخالق فردي و اخالق شغلی

اخالق فردي مسئولیت پذیري فرد است در برابر رفتار فردي خود صرفا به منزله یک فرد انسانی، ولی اخالق شغلی مسئولیت پذیري یک فرد است


ولی اخالق شغلی مسئولیت پذیري یک فرد است در برابر رفتار حرفه اي و شغلی خود به مثابه

.صاحب یک حرفه ، شغل یا پست سازمانی


اخالق عمومی


BB

CCAAوفاي به عهد

دوري از خشونت

کمک متقابل


اخالق عمومیاخالق عمومی

EE

CC

DD

AAوفاي به عهد کمک متقابل

احترام گذاردن به

دارائی ها

احترام گذاردن به

افراد

اخالق حرفه اي

اخالق حرفه اي یکی از مسائل اساسی همه جوامع بشري است هرجامعه اي نیازمند آن است تا ویژگی هاي اخالق حرفه اي مانند دلبستگی به کار ، روحیه مشارکت و اعتماد، ایجاد تعامل با یکدیگر و غیره تعریف

.و براي تحقق آن فرهنگ سازي کنند


.و براي تحقق آن فرهنگ سازي کنند

امروزه بسیاري از کشورها به این بلوغ فکري رسیده اند که بی اعتنایی بهمسائل اخالقی و فرار از مسئولیت ها و تعهدات اجتماعی به از بین رفتن

موسسه و سازمان می انجامد به همین دلیل بسیاري از موسسات و سازمانهاي موفق، براي تدوین استراتژي اخالقی احساس نیاز کرده و به

این باور رسیده اند که باید در سازمان یک فرهنگ مبتنی بر اخالق رسوخ کند، از این رو کوشیده اند به تحقیقات درباره اخالق حرفه اي

.جایگاه ویژه اي بدهندویرایش اول 93اردیبهشت 16

مفهوم اخالق حرفه اي

.اخالق حرفه اي به معناي اخالق کار و اخالق مشاغل است

الف ـ اخالق کار)work ethics:( اخالق کار متعهد شدن انرژيذهنی، روانی و فیزیکی فرد یا گروه به ایده جمعی است در جهت اخذ

.قوا و استعداد درونی گروه و فرد براي توسعه به هر نحو


.قوا و استعداد درونی گروه و فرد براي توسعه به هر نحو

ب ـ اخالق حرفه اي(professional ethics): یکی از شعبه هايدانش اخالقی است که می کوشد به مسائل و ارزش هاي اخالقی

حرفه هاي گوناگون پاسخ داده و براي آن قواعد، ضوابط و اصول خاصی در محیط حرفه اي متصور می گردد به عبارت دیگر وجدان و فطرت خویش در انجام کار حرفه اي رعایت کنند بدون آنکه الزام خارجی

.داشته باشند یا در صورت تخلف به مجازات هاي قانون دچار شوند


چرا اخالق در کسب و کار اهمیت دارد؟

اخالق به قضاوت افراد در مورد خوب و بد بستگی دارد.

تصمیمات در سازمانها توسط افراد و گروهها گرفته می شود، اما تحت.تاثیر فرهنگ جامعه و شرکت قرار می گیرد


.تاثیر فرهنگ جامعه و شرکت قرار می گیرد

تصمیم در مورد رفتار اخالقی، مرتبط با روحیه و روان است.


چرا اخالق در کسب و کار اهمیت دارد؟

:چند مثال از مزایاي پیش گیري رفتار اخالقی

جذب مشتریان به محصوالت و خدمات و به دنبال آن افزایش فروش

تمایل کارکنان به ماندن، رضایت شغلی و افزایش بهره وري

جذب نیروهاي کارآمدي که تمایل دارند به شرکت ملحق شده و براي


جذب نیروهاي کارآمدي که تمایل دارند به شرکت ملحق شده و برايسازمان کار کنند

جذب سرمایه گذاران و افزایش ارزش سهام شرکت در بازارهاي مالی


:ویژگی هاي اخالق حرفه اي در مفهوم امروزي آن عبارتند از

داراي هویت علم و دانش بودن

داشتن نقش کاربردي

حرفه ايپیشینه اي ارائه

بومی و وابسته بودن به فرهنگ


بومی و وابسته بودن به فرهنگ

وابستگی به یک نظام اخالقی

ارائه دانش انسانی داراي زبان صریح و بیانی روشن و انگیزشی


ویژگیهاي افراد داراي اخالق حرفه اي

مسئولیت پذیري

برتري جوئی و رقابت طلبی

صادق بودن


صادق بودن

احترام به دیگران

رعایت و احترام نسبت به ارزشها و هنجارهاي اجتماعی

عدالت و انصاف

همدردي با دیگران

وفاداري



نظامهاي اخالقی

)سود انگاري(نظام فایده گرا

نظامهاينظامهاينظامهاينظامهاينظام وظیفه گرا

نظام عدالت گرا

نظام آزادي گرا

) نظام دینی-زیباگرا(نظام خیرگرا

نظامهاينظامهاي

اخالقی اخالقی

عمدهعمده

نظامهاينظامهاي

اخالقی اخالقی

عمدهعمده


مهم ترین اصول راهبردي در کاربرد اخالق حرفه اي اسالمی

در اخالق حرفه اي اسالمی، مالك نهایی اخالق همانا خواست خداوند. یعنی خیر مطلق است

اصول راهبردي که به منزله منشأ شکل گیري مولفه هاي مهم ترین:کاربردي در اخالق حرفه اي اسالمی محسوب می گردند، عبارتند از


:کاربردي در اخالق حرفه اي اسالمی محسوب می گردند، عبارتند از

، کرامت انسانی

فردي ، آزادي

اجتماعی عدالت

در مفهوم عام یعنی قراردادن هر امري در جایگاه شایسته آن و کهامانت ورزي بصورت امانت داري و بینش امانت نگري که از میان اصول

. گفته شده آخرین و مهم ترین اصل است


مهم ترین اصول راهبردي در کاربرد اخالق حرفه اي اسالمی

پرسش 3مفهوم امانت داري در کسب و کار قابل تجزیه به: است می گیرد؟ چه چیزي در کسب و کار، مورد امانت قرار اوال

منظور از امانت داري در قبال آن امور چیست؟ ثانیا


منظور از امانت داري در قبال آن امور چیست؟ ثانیا

؟صاحبان امانت کیستندثالثا

امانت داري در حرفه نمی تواند به معناي عدم تصرف باشد، البته. زیرا تصرف و بکارگیري آن مایه دوام و قوام کسب و کار است

امانت دارانه : گونه است 2تصرف در حرفه و کسب و کار ضمنا. و غیرامانت دارانه



اصول منشور اخالقی در اسالم، در همه حرفه ها مشترك است،

بدین ترتیب، اصولی را . ولی تفاوت حرفه ها در فرعیات است

که از منابع اسالمی بدست می آید، می توان در تمامی حرفه ها

پس باید به اصول اخالق بصورت سازمانی و . جاري ساخت

.ساختار یافته توجه نمودویرایش اول 93اردیبهشت 25


)"زیونتس"از نظر (عوامل پایه اي و اساسی در اخالق حرفه اي

حرفه اياستقالل

اخالق علمی

رفتنفراتر رفتنفراتر فهمیخود مفهوماز

معیشتی

فهمیخود

حرفه اي

،عینیت گراییوبی طرفی

عدم جانبداري



مسئولیت اجتماعی و اخالق حرفه اي


اصول اخالقی و مسئولیت اجتماعی در سازمانها

مفاهیمی هستند که اصوال درباره کیفیت روابط، درطول زمان مطرح می شوند.

مفهوم مسئولیت اجتماعی در طول زمان تغییر کرده است.

1899انجیل ثروت توسط آندرو کارنگی در

اصل خیرخواهی


اصل خیرخواهی

اصل قیمومیت و سرپرستی

قدرت موجب به وجود آمدن مسئولیت می شود.

سازمانها تنها و تنها یک مسئولیت دارند، منابع و انرژي خود را “ :میلتون فریدمنبتوانند سود را باال ببرند ولی نباید در خارج از هکدر راههائی به مصرف برسانند

محدوده قوانین مربوطه اقدام کنند، و باید رقابت آزاد وجود داشته باشد، بدون ...)کالهبرداري، نیرنگ و تقلب



آموزش هاي الزم در خصوص ترویج اخالق حرفه اي در سازمان ها و موسسات

یادگیري مستقیم

ارتقاء اخالق ارتقاء اخالق آموزش حین کار

آموزشهاي اجتماعی و فرهنگی

ارتقاء اخالق ارتقاء اخالق

حرفه ايحرفه اي


مهمترین وظایف مدیران در اخالقی کردن سازمان

عملکردهاي اخالقی کارکنانارزش یابی

اخالقی کردن هدف هاي سازمان

اشاعه ارزش ها و مسائل اخالقی در سازمان

اخالق ورزي در زندگی شخصی


اخالق ورزي در زندگی شخصی

اهمیت دادن به اخالق حرفه اي در شغل

در مواجهه با مشکالت اخالقی پیش آمده روش مند برخورد عقالنی و

در سازمان و اقدام براي برطرف کردن آنها

عنایت خاص به آموزش اخالق حرفه اي

تهیه و تدوین منشور اخالقی مربوط به سازمان، با مشارکت همه اعضاي

سازمانویرایش اول 93اردیبهشت 30


عوامل تاثیر گذار بر اخالق حرفه اي

فرديفرديیعنی ویژگی ها و خصوصیات فردي، ارزش هاي مذهبی، مالك هاي

شخصی، عوامل خانوادگی، باورها و اعتقادات و شخصیت، از جمله

مسلما فردي . عوامل تأثیرگذار بر اخالق حرفه اي از جنبه فردي هستند

که فاقد صالحیت هاي اخالقی شایسته از لحاظ فردي باشد، از

. معیارهاي اخالق حرفه اي مناسبی نیز برخوردار نخواهد بود

سازمانیسازمانی

عواملی مثل رهبري، مدیریت، ارتباط با همکاران، ارتباط با زیردستان و

فرادستان، نظام تشویق و تنبیه، انتظارات همکاران، قوانین و مقررات و

بدیهی . رویه ها، جو و فرهنگ سازمانی در این حیطه قرار می گیرند

است که نامطلوب بودن عوامل مزبور عامل تهدید کننده اخالق حرفه اي

. خواهد بود و بالعکس

محیطیمحیطی

عوامل اقتصادي، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و همچنین دیگر

سازمان ها و عوامل رقابتی بین آنها، از جمله عوامل تأثیرگذار بر اخالق

.حرفه اي است


سایر عوامل تأثیرگذار بر اخالق حرفه اي سازمان ها

عالوه بر عوامل کلی و پیش گفته شده

امکانات و ابزار کار، کمبود

بودن ابزار، نامناسب

نامناسب کاري، فضاي

کاري مازاد بر توان کارمند یا کارگر، حجم


کاري مازاد بر توان کارمند یا کارگر، حجم

شلوغ مؤسسه یا سازمان محیط

معضالت اخالقی دامن می زنندبر .

اقتصادي، سیاسی، معضالت فرهنگی تاریخی که به شدت با فرهنگ بی ثباتیمشارکتی و کار تیمی ناسازگار است آموزش هاي نادرست اجتماعی مانند

مسئولت گریزي و تنبلی در کار را نوعی زرنگی تلقی کردن، وضعیت نابرابر رقابت جهانی که تهدید کننده اخالق کسب و کار است و سایر عوامل شبیه به

. این، بدون شک در وضعیت اخالقی سازمان تأثیرگذار استویرایش اول 93اردیبهشت 32

موانع رشد اخالق حرفه اي در سازمانها ، موسسات و محیطهاي کسب وکار


فرافکنی

فقدان نگرش

راهبردي به اخالق

حرفه اي


مشتري مداري

بصورت

ابزارنگري و نه

اصیل نگري

حرفه اي

فقدان انگیزش

اصول کلی

بانکها الزم است اصول کلی در عملیات کاري را با هدف اطمینان از، )منابع و مصارف(عملیات کارآمد سیستمهاي سپرده گذاري و اعتباري

پیشگیري از روشها و دستورالعملهائی که ممکن است ضرر یا خسارت به اقتصاد بزند را لحاظ کرده، به بهترین شکل براي منافع عمومی و


اقتصاد بزند را لحاظ کرده، به بهترین شکل براي منافع عمومی و حفاظت از محیط زیست خدمت دهی کرده، و الزامات حرفه اي بانکی

مانند حفاظت از حقوق و منافع سپرده گذاران، حفظ امنیت و ثبات .بازارهاي مالی و نیازمندیهاي توسعه اقتصادي کشور


اصول کلی

با مشتریان، کارکنان، سهامداران، شرکتهاي گروه، سایر (درستکاري)بانکها، شرکتها و سازمانها

نگرش مربوط به کارمندان و مشتریان(بی طرفی(

قابلیت اطمینان


قابلیت اطمینان

درنظر گرفتن مصالح اجتماعی و حمایت از محیط زیست

مبارزه با پولشوئی و دارائی هائی که از فعالیتهاي تبه کارانه آمده است

بازرگانی با اطالعات محرمانه


)دولتی(با سازمانها و نهادهاي عمومی


شفافیتشفافیت درستکاريدرستکاري


قابلیت محاسبه و ارزیابیقابلیت محاسبه و ارزیابی

روابط بین بانکی

تبادل اطالعات

رفتارهاي پرسنل

رقابت

اعتماد عمومی به نظام بانکی


اعتماد عمومی به نظام بانکی

فعالیت براي توسعه سیستم بانکی

درنظر گرفتن منافع عمومی همه بانکها

تبلیغات و اعالنات


روابط بانکها با مشتریانشان

اطالعات به مشتریان

اسرار مشتریان

کیفیت خدمت

شایستگی نیروي انسانی


شایستگی نیروي انسانی

زیرساختهاي مناسب

شکایت مشتریان

امنیت


روابط بانکها با کارمندانشان

شاخصه هاي عمومی کیفی پرسنل

اشتغال و بالندگی شغلی

و محیط کاري) وضع ظاهري(معرفی

ساعات کاري


ساعات کاري

روابط پرسنل با مشتریان

بده بستان مالی، ضامن شدن و حساب مشترك

دریافت هدایا

بهره برداري شخصی از مشتریان

حقوق کارکنان


آداب و معاشرت اداري

مدیریت انگیزش

:موضوعات مرتبط


مدیریت انگیزش

)مبارزه با فساد اداري(سالمت کاري

مدیریت زمان و استرس


آزمون پایان دوره

بین سؤاالت ذیل یکی را و پاسخ دهید:

.یکی از کدهاي اخالقی بانکی را تشریح کنید1.


.چهار مورد از وظایف مدیران در ارتقاي اخالقی سازمان را نام ببرید2.

.چهار مورد از اخالق عمومی را نام برده و یکی را تشریح کنید3.


[email protected]

bank ethics ver01

Documents