ball ecan courier - pl

CanCourierMagazyn dla klientów Ball Packaging Europe 1/2012

Zdrowie idobre samopoCZuCie!

2 p Can Courier p 1-2012

NagrodyUznanie i motywacja

04

10

20

06

12

24

26

28

30

34

16

08

Uwielbienie dla piw specjalnychTrzy historie ogromnych sukcesów

Walka z marnotrawieniem żywnościGlobalna inicjatywa

Nasz nowy raport ze zrównoważonego rozwoju Raz jeszcze sukces, który robi wrażenie

COVER STORYZdrowie i dobre samopoczucie!Wykorzystanie bardzo modnego trendu

Wiadomości ze świata puszek Rozwój firmy Ball w Azji

Woda w puszkach do napojów Czysta i świeża

Przykuwające wzrokAluminiowe butelki

Szybsi na rynkuWywiad z Thomas’em Haensch

Osiągnąć sukcesPuszka do napojów tworzy wartość

Pozytywne nastawienie do puszkiEuropejski wgląd w rynek

Fascynująca 13Okiem artystki

Metryczka: CAN COURIER jest wydawany przez Ball Packaging Europe, Public Relations, Kaiserswerther Straße 115, 40880 Ratingen, Niemcy, Tel. +49 (0) 2102 130-0, Fax +49 (0) 2102 130-130 | Redaktor naczelny Sylvia Blömker | Realizacja dn,media, Düsseldorf; Atelier Goral, Kolonia, Niemcy |Druk Heider Druck GmbH, Bergisch Gladbach, Niemcy | Fotografie Tim Beelow, Coca-Cola, Thomas Frey, Rolf Schwertner,EMS & P, Corbis, Fotolia, Patrick White, Frank Reinhold, Rolf Schwertner, Susanne Dobler, Rainer Holz

Puszka do napojów to doskonały rodzaj opakowania dla młodych konsumentów w ruchu oraz podczas imprez na wolnym powietrzu. Oto kilka zródeł inspiracji

1-2012 p Can Courier p 3

editorial

równoważony rozwój zawsze był ważnym elementem działalności fir-my Ball. W długiej historii firmy określiliśmy i wprowadziliśmy praktyki zrównoważonego rozwoju w naszych oddziałach jako rzecz całkowicie naturalną. Od zarania dziejów firmy Ball recykling, ograniczanie wagi produktów, zmniejszanie zużycia energii oraz eliminowa-nie odpadów są częścią naszej działalności. Aby stać się przedsiębiorstwem bardziej zrównoważonym, musimy myśleć długofalowo. Jesteśmy na rynku od 132 lat i chcemy odnosić sukcesy przez następne 132 lata! Od wydania w roku 2008 naszego pierwszego raportu rozwo-ju zrównoważonego skupiamy się na mierze-niu i polepszaniu zrównoważonych wyników w naszych zakładach. Poszerzyliśmy także zakres działalności z klientami i dostawcami w celu określenia możliwości jeszcze większego zrównoważenia działań w łańcuchu dostaw naszych produktów. Czynimy postępy, o których mogą się Państwo dowiedzieć z naszego no-

wego, niedawno opublikowanego raportu rozwoju zrównoważonego, dostępnego na www.ball.com/sustainability.

Nasze dążenie do długofalowego, zrównoważonego rozwoju wpisuje się bezpośrednio w naszą strategię „Drive for 10”. Wymaga ona aktywnego, globalnego podejścia typu „Jedna firma Ball” do długofalowego rozwo-ju naszej firmy, byśmy mogli nadal tworzyć wartość dla naszych udziałowców, klientów, pra-cowników i innych interesariuszy. Puszka do na-pojów to jedno z opakowań najczęściej na świecie poddawanych recyklingowi. Bez względu na miejsce działania: Ameryka Północna czy Południowa, Azja, Europa czy inne rynki, akty-wnie staramy się zwiększyć stopień recyklingu, jakiemu poddawane są nasze produkty. Robimy to za pomocą informacji dla konsumentów i na-szych odbiorców, za pomocą kampanii oraz przy wsparciu systemów odbioru surowców do recyk-lingu. W firmie Ball traktujemy nasze obowiązki poważnie.

Jim Peterson Wice-prezes ds. Marketingu i Corporate Affairs

Ball Corporation

Z

“TWORZyMy DłUGOFAlOWą WARTOść”

Jim Peterson | Wice-prezes ds. Marketingu i Corporate Affairs Ball Corporation

NACISK, JAKI KłADZIEMy NA DłUGOFAlOWy, ZRóWNOWAżONy ROZWóJ WPISUJE SIę BEZPOśREDNIO W NASZą STRATEGIę „DRIvE FOR 10”.

Zeskanuj go i oglądaj wywiad z Jim’em Peterson na telefonie Smart-phone. Szczegółowe informacje na stronie 36.

C


NAGRODZONA INSTRUKCJA RECyKlINGUSześcioro chłopców i dziewczynek wyrzuca w górę ręce by pokazać, jak wielkie są możliwości recyklingu metali: takie zdjęcie grupy dzieci w wieku szkolnym z Qingdao zro-biono podczas sponsorowanego przez firmę Ball programu szkolnego „Puszka – Cykl życia i Przyszłość”, nagrodzonego Nagrodą Główną pucharu yechiu. Puchar przyznawany jest przez organizację o nazwie Chińskie Stowarzyszenie Branży Metali Nieżelaznych – Branżę Metali do Recyklingu (CMRA) projektom, które zapewniają efektywną edukację na temat re-cyklingu metali oraz zrównoważonego rozwoju. Program „Puszka – Cykl życia i Przyszłość” firmy Ball zapewnia informacje na temat korzyści recyklingu puszek. Sally yuen, Dyrektor ds. Marketingu i Rozwoju Biznesu firmy Ball w Azji odebrała nagrodę podczas 11 Doroczne-go Międzynarodowego Forum Metali Wtórnych.

Podwójne wyróżnienie: w Europie oraz Azji Coca-Cola przyznała firmie Ball prestiżowe nagrody. Poprzedziły je intensywne audyty. Podczas trzeciego „Supplier Sustaina-bility Summit” zorganizowanego w londynie przez firmę Coca-Cola już po raz trzeci uznano firmę Ball „Dostawcą Roku”. Firma Ball znalazła się w gronie wybranych dos-tawców, którzy według Coca-Coli wnieśli największy wkład w sukces firmy od roku 2011. Nagrodę przyznano za wyni-ki w czterech kategoriach: jakość, usługi, wartość dodana oraz odpowiedzialność społeczna i zrównoważony rozwój. Nie poprzestając na osiągnięciach, firma Ball nadal pra-cuje nad dalszym poprawieniem wyników w nagradzanych obszarach. Między innymi obecnie trwają wspólne prace

W CZOłóWCE360 największych amerykańskich firm poddawanych jest ponad 100 kryteriom testowym. Tylko najlepsze dostają się do 100 Climate Innovation Index (CIIs), tworzonego przez brytyjskich konsultantów oraz analityków ryzyka z Maplecroft. Podsta-wowe pytanie brzmi: na ile udanie największe, międzynarodowe firmy z USA przygotowują się do zmian klimatycznych? Nieustanne wysiłki firmy Ball w dziedzinie zrównoważonego rozwoju przyniosły jej 75-te miejsce w rankingu. Zrównoważenie gospodarcze, społeczne oraz środowiskowe to ważna część procesu podejmowania w firmie decyzji dotyczących jej samej oraz operacji.

z Coca-Colą nad rozwojem, testowaniem i wprowadza-niem w życie najlżejszej na świecie puszki do napojów o pojemności 0,33 ml. Oddział Ball Azja otrzymał jedną z zaledwie trzech nagród za zrównoważony rozwój społeczny, rozpatrywany wśród 300 dostawców Coca-Coli w Azji. Audytorzy Coca-Coli przywołali starania firmy Ball w obszarach bezpieczeństwa i higieny pracy, środowiska pracy oraz zaangażowania społecznego. Podstawowe warunki bardzo surowego audytu wynikały z Zasad Prze-wodnich dla Dostawców firmy Coca-Cola, które stanowią jasny przykład, że coraz większego znaczenia nabiera zrównoważony rozwój w łańcuchu dostaw we współpracy z innymi.

PODWóJNA NAGRODA OD COCA- COlI

Nagroda dla Dostawcy Roku (l-p): Stephen Moorhouse, Wice-prezes i Dyrektor Generalny, łańcuch Dostaw oraz John Brock, Przewodniczący i CEO, Coca-Cola Enterprises wręczył Nagrodę Thomas’owi Haensch, Wice-prezesowi ds. Sprzedaży, Marketingu oraz Innowacji w fimie Ball Packaging Europe oraz Rob’owi Miles, Wice-prezesowi ds. Sprzedaży, Oddział Napojów i Klientów Globalnych w Ameryce Północnej w Ball Corporation ra-zem z David’em Cowell, Wiceprezesem ds. Zaopatrzenia, Coca-Cola Enterprises. (od prawej CC Ho i Jasmine li z Ball Asia przyjmują „Nagrodę za Doskonałe Wyniki” w Coca Cola Wielkie Chiny)

Sally yuen, dyrektor ds. marketingu i rozwoju biznesu firmy Ball w Azji przyjmuje Puchar yechiu 2011.


Can world

lEPIEJ NIż W RZECZyWISTOśCI Firma Ball Packaging Europe odniosła podwójny sukces w konkursie „Top Trading Product” w roku 2012: złoty medal otrzymała kampania oparta na rzeczywistości rozszerzonej „Come and get your Fizzy Beast“. Za „Interaktywną puszkę” dla marki MiXery firma Ball otrzymała srebrny medal w kategorii multi-kanałowej. Firma Ball opracowała interaktywne i trójwymiarowe zwierzątko, w tym mechanizm fotograficzny „photome-chanics” oraz viral’a na Facebook w celu wprowadzeniu nowego smaku „Cool Cola Orange” marki własnej firmy EDEKA-Hessenring – Perlquell. Z pomocą aplikacji opartej o rzeczywistość rozszerzoną firmy junaio, po zeskanowaniu za pomocą smartphone’a motywu na puszce musujący zwierzak ożywia się. Na ekranie widać zwierzaka, który pozuje do zdjęć umieszczanych na Facebook’u lub wysyłanych pocztą elektroniczną. Podobną innowację zastosowano w przypadku marki MiXery browaru Karlsberg: osoba, która zeskanuje puszkę, przechodzi przez wirtualne, tajemnicze drzwi do interaktywnej platformy. W sprzedaży detalicznej ukazało się już dalsze rozwinięcie pomysłu: za pomocą rzeczywistości rozszerzonej użytkownik spotyka Nathan’a Drake, bohatera gry video firmy Sony „Uncharted“. Każdy fan może się sfotografować z poszukiwa-czem przygód i wysłać zdjęcie znajomym.

CHłODNA GóRSKA PANORAMA 59 stopni Fahrenheita to 15 stopni Celsjusza: idealna temperatura spożywania piwa Harbin, jednej najstarszej i najbardziej znanej marki piwnej w Chinach. Osoba, która wybierze lodow-cowo błękitną puszkę 0,33 ml piwa Harbin na pierwszy rzut oka widzi, czy można już się cieszyć złocistym napojem. Dopiero wtedy wizerunek krajobrazu z lodowcem nad logo piwa Harbin widać wyraźnie. Jeżeli jednak piwo jest za ciepłe, spragnieni konsumenci mogą zobaczyć tylko zarys górskiego pejzażu. Za osiągnięty efekt ter-mochromiczny oddział Ball Asia Pacific otrzymał jedną z prestiżowych nagród „Najlepsze w swojej klasie” od organizacji Asia CanTech Conference w mieście Ho Chi Minh w Wietnamie.

BAll PO RAZ KOlEJNy FIRMą „NAJBARDZIEJ PODZIWIANą” Najstarsze amerykańskie czasopis-mo biznesowe, Fortune, po raz ko-lejny wybrało Ball Corporation jako jedną z najbardziej podziwianych firm na świecie. Wśród wszystkich firm z branży opakowań i pojemników Ball znalazł się na trzecim miejscu. Fir-ma Ball uplasowała się jako pierwsza w kategoriach: wartości firmowe, jakość zarządzania oraz inwestycje długofalowe. Taki był werdykt sędziów magazynu Fortune po intensywnych debatach.

Prawdziwy sukces dzięki rzeczywistości wirtualnej: Dyrektor larissa laternser oraz Dyrektor ds. Sprzedaży na Europę środkową i Wschodnią, Frank Sasse.


równoważony rozwój nie kończy się na drzwiach fabryki. W firmie Ball zaangażowanie w zrównoważony rozwój jest głęboko zakorzenione od ponad 130 lat. Najnowszy raport zrównoważonego rozwoju za okres 2010/2011 to kolej-ny przykład tego zobowiązania; jest to też odzwierciedlenie postępów, ja-kie poczyniła firma Ball w ostatnich dwóch latach, określając przyszłe cele zrównoważonego rozwoju. Siłą napędową postępu oraz celów jest mie-rzenie oraz zwiększenie zrównoważenia w zakładach firmy Ball, a także rozszerza-nie współpracy z dostawcami i klientami w celu uzyskania większej efektywności w łańcuchu dostaw produktów firmy Ball. W okresie 2010/2011 firma Ball poczyniła znaczące postępy pod kątem wielu aspektów zrównoważonego rozwoju:

ZNOWy RAPORT ZRóWNOWAżONEGO ROZWOJU

Trzeci raport zrównoważonego rozwoju firmy Ball ukazuje sukcesy i możliwości

Recykling / odzyskWysypiskoUzdatnianie odpadów: inneOdzysk energii 2007

3.36 5.773.27 5.573.07 5.213.22 5.733.37 6.16100 % 100 %

94 %

74 %

61 %

90 %88 %

2007

3.93.2

2.3 2.21.7

100 %

44 %

Puszka

Plastik

Przedkuwki

Opakowania z aluminium wytłaczanego

Znormalizowane wartości różnych grup produktów

Odnotowane wypadki na 200 tys. roboczogodzin

Kosmonautyka

2008

2008

2009

2009

2010

2010

2011

2011

2007 2008 2009 2010 2011

Odpady wg sposobu utylizacji

Znaczny spadek wskaźnika wypadków

Mniejsze zużycie energii i wodyZużycie energii

(mld kilowatogodzin)Zuzycie wody

(mld metrów sześciennych)

53%

25

1210


sustainability

EKONOMICZNYFirma Ball wygenerowała w wolnych przepływach pieniężnych ponad miliard USD w celu ukierunkowania naszych wysiłków w jeszcze bar-dziej zrównoważoną ekonomicznie stronę. Suma inwestycji w zakłady firmy Ball wyniosła 694 miliony USD.

ŚRODOWISKOWYFirma Ball przekroczyła globalny, 10-letni cel redukcji emisji gazów cieplarnianych o 16% dwa lata przed terminem dzięki nieustannym wysiłkom zmierzającym ku poprawie efektywności energetycznej.

SPOŁECZNY Jak wynika z raportu Amerykańskiego Biura Statystyki Pracy (U.S. Bu-reau of labor Statistics) firma Ball poprawiła rekord bezpieczeństwa dzięki obniżeniu łącznego wskaźnika wypadków o 27%, uzyskując dużo niższe wskaźniki niż inne firmy w branży. Założono również Ball Foundation w celu przyjęcia strategicznego podejścia do działań cha-rytatywnych. Ogólnie rzecz ujmując, wkład firmy Ball w społeczności na całym świecie przekroczył 6,5 miliona USD. Zrównoważony rozwój to odpowiedzialność za każdego z 14 300 pracowników fir-my Ball, a starania te są źródłem sukcesu firmy. Przy odpowiednio zrównoważonych celach ekonomicznych, ekologicznych i społecznych firma Ball planuje prowadzić działalność w zrównoważony i pełen sukcesów sposób przez kolejne 130 lat.

„BARDZIEJ ZRóWNOWAżONy ROZWóJ OZNACZA MyślENIE DłUGOFAlOWE – TO ZNAK FIRMOWy HISTORII FIRMy BAll ORAZ KlUCZOWy ElE-MENT NASZEJ WIZJI PRO-GRAMU DRIvE FOR 10”.

Więcej informacji na temat zrównoważonego rozwoju firmy Ball:http://www.ball.com/sustainability/

JOHN A. HAyES, PREZES I CEO BAll CORPORATION

Kontakt: [email protected]

http://www.ball.com/sustainability/

mailto:sustainability%40ball.com%20?subject=


termochromiczną farbą sama de-cyduje o wyborze konsumenta. W lodówce płatek śniegu na metalo-wej tulei robi się niebieski, dając tym samym znak, że woda w niej zawarta osiągnęła doskonałą temperaturę picia.

„Połączenie najlepiej rozpozna-wanej wody gazowanej na świecie oraz najczęściej poddawanego recy-klingowi opakowania na świecie daje konsumentom nową, wspaniałą opcję w segmencie puszkowanych napojów premium” – wyjaśnił Michael l. Hra-nicka, Prezes oddziału opakowań me-talowych firmy Ball w USA.

Hiball: Super zmiana koloruPionier w dziedzinie źródlanej wody energetycznej, firma Hiball Ener-gy z San Francisco, korzysta obec-nie z aluminiowej puszki firmy Ball o pojemności 16 uncji (ok. 0.5 l) jako opakowania dla organicznej źródlanej wody energetycznej oraz napojów energetycznych. W tym przypadku puszka zastąpiła szklaną butelkę. Założyciel firmy Hiball i jej prezes, Todd Berardi, tłumaczy tę decyzję

ZAWSZE śWIEżA WODA

Puszka Slim Perrier: nowy for-mat na wynos Marka Perrier postanowiła w czerwcu wprowadzić na rynki międzynarodowe Puszkę Slim, nowy asortyment wąskich i eleganckich puszek o pojemności 0,25 ml utrzymanych w nowoczesnym, ekskluzywnym stylu. Puszka Slim została zaprojektowana z myślą o ludziach pragnących połączyć przeżycia towarzyszące spożywaniu wody Perrier z poręcznym formatem.

Pozwoli on przyciągnąć młodych konsumentów i opracować nowe, międzynarodowe terytoria dla na-pojów na wynos: przyjazny dla użytkownika format zapewnia idealne odświeżenie o każdej porze dnia i nocy.

Oryginalna, świeża i nie do podrobienia: taką właśnie wodę chcą spożywać konsumenci. Zatem nie dziwi fakt, że coraz częściej sięgają po puszkę.

Woda Perrier trafia do domów w 140 krajach na całym świecie, a od czerwca pojawi się również w puszce typu slim o pojemności 0,25 ml.

Zielona puszka Perrier ze srebrnymi i żółtymi akcentami i


innovation

Oryginalna, świeża i nie do pod-robienia: taką właśnie wodę chcą spożywać konsumenci. Zatem nie dziwi fakt, że coraz częściej sięgają po puszkę.

życzeniem konsumentów: „Chcą opakowania większego, które by im dawało więcej opcji przenosze-nia”. Przedsiębiorca z Zachodniego Wybrzeża USA dysponuje wieloma pomysłami: wykorzystał też jedną z fascynujących możliwości, jakie daje puszka. Otóż opakowanie wyrobów energetycznych Hiball jest pokryte farbą termochromiczną firmy Chro-matic Technologies, Inc. W momencie, gdy puszka schłodzi się do 8 stopni Celsjusza, białe bąbelki w grafice puszki zmieniają kolor na niebieski dając znać, że Napój Energetyczny Hiball jest doskonale schłodzony.

CW4K: Woda dla życia ONZ szacuje, że ponad miliard ludzi (czyli co piąty mieszkaniec Ziemi) nie ma dostępu do czystej, zdrowej wody. Dlatego właśnie powołano CW4K (skrót od ang. Woda w puszkach dla dzieci) , organizację pomocową z Sussex w stanie Wisconsin, która zdobyła wsparcie firmy Ball. „Woda, którą codziennie pijemy i o której rzadko myślimy, to deficytowy towar dla niezliczonej liczby dzieci na całym

świecie“ – powiedział Greg Strom-berg, CEO organizacji CannedWater-4Kids. Po trzęsieniu ziemi, tsunami oraz katastrofie elektrowni atomowej w Japonii CW4K wysłała wodę pitną w puszkach do Japonii w ramach sponta-nicznej akcji pomocowej. Było to jedyne w swoim rodzaju wydarzenie po tej bardzo groźnej katastrofie. Obec-nie CW4K wspiera trzy długofalowe projekty w Gwatemali, Zambii oraz Tanzanii. Firma Ball obdarowała CW4K „Nagrodą Ambasadora Puszki” i nadal wspiera organizację.

Kontakt: www.cannedwater4kids.com

http://www.cannedwater4kids.com


okładna i szybka jednostka umożliwiające rozlew i zamknięcie puszek została zainstalowana w Cen-trum Technicznym Ball w Bonn.

Jest ono świadectwem pomysłowości pracowników – naj-bardziej nowoczesne urządzenie w sektorze rozlewu jest dostępne do testowania produktów klientów. W ramach współpracy z KHS GmbH Międzynarodowym producentem systemów rozlewu i pakowania dla branży napojów, Georg Janßen z firmy Ball wraz z pięcioosobowym zespołem zainstalował pierwszą tego typu jednostkę do testowania rozlewu, którego celem jest jeszcze lepsze zaspokajanie potrzeb klientów firmy Ball. „Teraz działamy szybciej. Dzięki nowemu sprzętowi możemy dokładniej przeprowadzać testy roz-lewu i spełniać życzenia klientów dużo lepiej niż wcześniej”- mówi Georg Janssen, Kierownik ds. Technologii Pakowania. Nowy system umożliwia rozlew z prędkością do 2400 puszek na godzinę i jest zgodny z obecnymi, zaostrzonymi przepisami higienicz-nymi. To skoncentrowana, zaawanso-wana technika, która w razie potrzeby zmieściłaby się w skrzyni ładunkowej ciężarówki. KHS, producent sys-temów do rozlewu i pakowania, stworzył unikalne na skalę światową urządzenie, dokładnie dostosowa-ne do pomysłów ekspertów z firmy Ball. Natomiast zamykarka stwo-rzona przez firmę Ferrum uzupełniła jednostkę dając pełną funkcjonalność

SPEłNIAMy żyCZENIA KlIENTóW

testową. Kontrola jakości przebiega bez zakłóceń od momentu, gdy pra-cownicy umieszczają puste puszki na przenośniku taśmowym aż do sa-mego końca, gdy wypełnione puszki testowe zamykane są aluminiowymi wieczkami. Ale na tym nie koniec. Tuż obok, w laboratorium Centrum Tech-nicznego, zarządzanym przez Sabine Köppe, puszki są drobiazgowo bada-ne pod kątem potencjalnych defektów fizycznych, biologicznych i chemicz-nych. Testy te przeprowadza się przed wpuszczeniem na rynek jakiejkolwiek innowacji firmy Ball. Nowe urządzenie do testowania rozlewu to kolejny ele-ment kompleksowych usług, jakie świadczy firma Ball na rzecz swych klientów. „Pracownicy Centrum Technicznego w Bonn są dostępni, by służyć wiedzą fachową, wspierać na-szych klientów i dopilnować, by ich na-poje w naszych puszkach miały długi termin przydatności do spożycia” – powiedziała Sabine Köppe.

Urządzenie do testowania roz-lewu w Bonn jest dostępne dla wszystkich klientów firmy Ball po wcześniejszej konsultacji.

Osoba kontaktowa:Sabine Köppee-mail: [email protected] Tel. +49 228 557 3675

Georg Janssene-mail: [email protected]. +49 228 557 3661

Centrum Techniczne firmy Ball ma nową jednostkę napełniająco - zamykającą umożliwiającą testowanie rozlewu

D

Ponad 25 lat doświadczeń w rozlewie do puszek:Wilfried Mohr używa nowe urządzenie w codziennej pracy.

mailto:sabine.koeppe%40ball.com%09?subject=

mailto:georg.janssen%40ball.com?subject=


piszcie do wyszukiwar-ki Google słowo „health”, znaczące w języku angielskim „zdrowie” a wys-koczy Wam 7,33 miliarda haseł. Jed-nak ten bardzo powszechny trend nie opiera się tylko na ilości; cho-dzi o to, w jakim stopniu zawładnął uwagą publiczną i jak się rozwija, dostosowując się do nowych definicji i potrzeb.

Tak właśnie postrzegają to gwiaz-dy Hollywood: Megan Fox i Gwyneth Paltrow. świata nie widzą poza ziel-onymi sokami z warzyw, które teraz nazywa się zielonymi napojami. Dla nich to nowe „modne” napoje – zast-rzyk witamin mający wspaniałe ogólne działanie: obniża poziom cho-lesterolu, poprawia trawienie i spow-alnia proces starzenia się. To, co dwie gwiazdy uznały za ważny element życia znalazło szereg naśladowców. Eks-perci z „Global Industry Analysts“ w San José w Kalifornii przewidują kilkunastokrotny roczny wzrost światowego rynku soków owocowych i warzywnych. Ich spożycie w roku 2017 ma wynieść 72,29 miliarda litrów. „Zdrowy i zrównoważony styl życia” (w skrócie po angielsku lohas) od dawna plasuje się w czołówce stron rankin-gów stylów życia świata marketingu. Wiele osób już postrzega w atrybu-tach typu „bogaty, ale zrównoważony” coś na kształt czołowego trendu

Świadomość dobrego samopoczucia sprawia, że konsumenci baczniej przyglądają się temu, co jedzą i piją. Proces ten ewoluuje.

ZDROWIE I DOBRE SAMOPOCZUCIE!

W


Cover story

europejskiego stylu życia. Badacze trendów z firmy Ball poszerzyli kąt widzenia o nowe grupy konsumentów. W oczach badaczy z firmy Ball lO HAS to ludzie, którzy pragną łączyć gospodarkę rynkową i ekologię, in-dywidualizm i odpowiedzialność. Istnieją też konsumenci, którzy kierują się ideą „równoważenia życia” czyli wprowadzenia harmonii do umysłu, ciała i duszy. Konsumenci tacy zosta-wili za sobą materializm i poszukują wartości takich jak zrównoważenie, zaufanie, etyka i sprawiedliwość społeczna. Ten tercet uzupełniają osoby, które żyją chwilą, poszukując zabawy i przygody. Ich motto to „na-tychmiastowe wyniki”. W ich przypad-ku produkty organiczne i ekologiczne to jeden ze sposobów uzyskania jes-zcze lepszych wyników i możliwości. Dlatego właśnie wybierają „power food” (jedzenie dające siły) i wierzą, że jedzenie jest z korzyścią dla ciała i ducha. Wszystkie trzy grupy razem to idealni konsumenci napojów ofe-rowanych w puszkach. Napoje te są zamknięte w łatwych do przenosze-nia, nie przepuszczających światła ani tlenu metalowych opakowaniach. Ich zawartość przechowywana jest w sposób nie wpływający na smak napoju, a sama puszka jest łatwa w transporcie, szybko się schładza i może być niemal w nieskończoność


Cover story

poddawana recyklingowi. Tym sa-mym puszka do napojów to idealne opakowanie dla tych wyrafinowanych grup konsumentów. Są oni odbior-cami producentów napojów bezalko-holowych, którzy co roku zaopatrują spragnionych w ponad 200 miliardów litrów lemoniady i coli. Aby nadal się rozwijać, większość dużych pro-ducentów napojów inwestuje dużo wysiłku i pieniędzy w poszukiwanie pomysłów na nowe, zdrowsze napo-je bezalkoholowe – napoje niosące dodatkową korzyść dla ciała i umysłu. Badania z jednej strony koncentrują się na substytutach białego cukru. Syrop z meksykańskiej agawy, cu-kier brzozowy czy stewia wyciska-na z roślin astrowatych to dostępne substytuty. Oprócz słodyczy cuki-er brzozowy oferuje ochronę przed próchnicą zębów, osteoporozą oraz zapaleniem ucha środkowego – to niewątpliwe korzyści do wykorzysta-nia w funkcjonalnych napojach takich jak mrożona herbata, która obec-nie zawiera mnóstwo cukru. Mocno skoncentrowana stewia to również kandydat na słodzik. Substancja ta była początkowo wyciskana z rośliny występującej w Ameryce Południowej; przez dziesiątki lat władze Stanów Zjednoczonych i państw europejskich

nie chciały dopuścić substancji na swe rynki, zanim nie została ona uznana za bezpieczny dodatek do żywności. We Francji już sprzedaje się napo-je Fanta i Sprite słodzone stewią. Na przykład Pepsi wprowadziła na ry-nek amerykański nektar owocowy „Trop50”. Obok stale rosnącej liczby napojów energetycznych i specjalnych czy lemoniad z obniżoną zawartością cukru, sektor gazowanych napojów bezalkoholowych jest obecnie „two-rzony na nowo”. W sektorze piwa i mix’ów alkoholowych również wie-le się dzieje. Nie ma znaczenia, czy dalsze intensywne wysiłki zmierzają do wyprodukowania smacznego piwa o niskiej zawartości alkoholu czy połączenia piwa, wódki lub napoju energetycznego w dowolnej kombi-nacji. Tutaj także rynek napędzany modą na zdrowie i dobre samopoczu-cie cały czas szuka nowych produk-tów, aby jeszcze lepiej zaspokoić zach-cianki konsumentów.

Aby nadal się rozwijać, większość znaczących producentów napojów inwestuje dużo wysiłku i pieniędzy w poszukiwanie pomysłów na nowe, zdrowsze napoje bezalkoholowe.

Rośnie sprzedaż napojów funkcjonalnych


TAKA lEKKANowa puszka typu sleek, wyprodukowana z alu-minium wyróżnia się szczupłą sylwetka i niską wagą. Pod kątem wagi jest to produkt niezwykły - nowa aluminiowa puszka sleek o pojemności 0,33 ml waży zaledwie 9,5 grama. To idealne opakowanie odpowiadające przybierającemu na sile trendowi zdrowia i dobrego samopoczucia: zdrowe napoje, niska wartość kaloryczna, dużo smaku – wszystko to pasuje do aluminiowej puszki typu sleek firmy Ball. Ta smukła, pełna wdzięku piękność po raz pierwszy produkowa-na jest w holenderskim zakładzie firmy Ball w Oss. Jest to kontynuacja sukcesu, jaki odniosła stalowa puszka sleek, wprowadzona na rynek w 2004 roku. Do dziś jest ona produkowana w Weißenthurm w Niemczech. Aluminiowa pu-szka typu sleek bardzo dobrze nadaje się do wszystkich wyrafinowanych, zdobywająca coraz większą popularność napojów, w tym energe-tycznych, gotowych herbat, jabłeczników czy ultranowoczesnych rodzajów piwa z minimalną zawartością alkoholu lub bezalkoholowych. Puszka typu sleek jest smukła i wyprofilowana i skutecznie przyczynia się do wzrostu sprzedaży i osiągania kolejnych sukcesów marketingowych naszych klientów. Pytajcie zatem o nową puszkę sleek o pojemności 0,33 ml, w całości wyprodu-kowanej z aluminium!


PRZy

KUW

AJąC

E W

ZROK

udnienie muzyki techno w jednym z naj-bardziej stylowych klubów w londynie – Smoove na Gaunt Street. Niezwykłej urody, doskonale ubrani imprezowicze w szampańskim nastroju, trzymający w dłoniach mieszanki piwa i innych napojów. Z myślą o takiej właśnie scenerii powstała aluminio-wa butelka firmy Ball. Matowa metalowa butelka już stała się jedną z najbardziej znaczących innowacji w tym roku. Komunikat marketingowy opakowania jest bardzo czytelny: pozycjonowanie markowych napo-jów jako luksusowych w segmencie premium.

Aluminiowa butelka przyciąga wzrok, jednocześnie aż się prosząc, by jej dotknąć. „Obec-nie nie ma opakowania, które przemawiałoby bardziej przekonująco na sklepowych półkach w naj-bardziej wyrafinowanych segmentach” – mówi Tho-mas Haensch, wice-prezes ds. sprzedaży, marketin-gu oraz innowacji w firmie Ball Packaging Europe. Nic nie przyciąga wzroku bardziej niż napoje w butelce aluminiowej. Niezwykle wyróżniają się w punkcie sprzedaży, podczas gdy picie napoju ze schłodzonej aluminiowej butelki jest doświadczeniem wprost niezwykłym.

„Co więcej, nasza butelka z alumi-nium znakomicie uzupełnia się z butelką Alumi-Tek®, którą firma Ball z sukce- sem wprowadziła na rynek amerykański w roku 2007” – do-daje Robert Miles, wice-prezes ds. sprzedaży oddziału metalowych opakowań do napojów firmy Ball na obie Ameryki. Butelki Alumi-Tek® oferują wiele korzyści, między inny-mi możliwość wielokrotnego zamy-kania, łatwy i przyjemny transport, wysoki poziom recyklingu, szerokie możliwości wzornicze budujące markę oraz korzyści ekonomiczno – kosztowe. Producenci piw specjalnych oraz kon-sumenci wybierają butelki aluminiowe ze względu na ich wyrazisty kształt, znakomicie pasujący do napojów z

segmentu premium. W Europie firma Ball produ-kuje butelkę aluminiową do wszystkich rodzajów napojów: piw premium, wody smakowej, wysokiej klasy napojów energetycznych, cydru oraz wina. Od wiosny 2012 r. butelka aluminiowa jest produkowa-na przez Ball Aerocan w Czechach. Ball Aerocan posiada fachową wiedzę techniczną oraz wiele lat doświadczenia w produkcji butelek aluminiowych. W tym roku zdolności produkcyjne firmy Ball, związane z tą luksusową innowacją produktową, sięgają 20 milionów sztuk. Butelka aluminiowa sprzedawana jest w dwóch rozmiarach: 330 ml oraz 500ml. Elementem zabezpieczającym napój jest zamknięcie koronowe, czyli popularny kap-sel. Z punku widzenia grafiki butelka daje wiele możliwości wzorniczych. Techniką nadruku jest off-set z możliwością użycia do ośmiu różnych kolorów. Poza tym istnieje opcja wykończenia niestandardo-

wego poprzez użycie lakieru matowego lub pół-matowego. Wyróżniającą cechą nowe-go produktu jest możliwość zadrukowania szyjki butelki na życzenie klientów w „ana-morfotyczny” sposób. Polega to na nadruku

celowej deformacji obrazu, która będzie ukazywać obraz niezdeformowany (ory-ginalny) tylko po zaistnieniu specjal-nych warunków np. po spojrzeniu pod odpowiednim kątem lub w zwierciad-le. Klienci firmy Ball mogą cieszyć się również dzięki znaczącej korzyści tech-nicznej: aluminiową butelkę można napełniać na liniach rozlewniczych używanych do rozlewu butelek szkla-nych. Na życzenie klienta Serwis Tech-nicznej Obsługi Klienta firmy Ball go-towy jest niezwłocznie dokonać analizy rozlewni klienta w celu wykluczenia ry-zyka jakichkolwiek zakłóceń przy zmi-anach opakowań, do których produkt

D

To rynkowy hit sezonu: opakowanie dla najwyższej klasy wydarzeń i wyrafinowanych imprez lifestyle’owych.Nowa, aluminiowa butelka firmy Ball jest gadżetem, który każdy chce mieć.

PRZyKUWAJąCE WZROK

Butelka Alumi-Tec® z limitowanej edycji piwa Chaka – doskonałe opakowanie dla legendarnego piwa.



innovation

będzie rozlewany. Należy też nadmienić, iż Ball udziela 12-miesięcznej gwarancji na butelki aluminiowe. Pod koniec cyklu życia produktu mają zastosowanie te same warunki, co w przypadku tradycyjnych, aluminiowych puszek do napojów: są one w pełni poddawane recyk-lingowi.

Nowość: materiał z recyklingu Nowy stop firmy Ball, ReAl™, pozwala po raz pierwszy użyć odzyskane aluminium do pro-dukcji wytłaczanych butelek aluminiowych. Wcześniej opakowania takie produkowano wyłącznie z nowego aluminium, używanego do wyrobu półproduktu, z którego produ-kowane są butelki. Te metalowe dyski są kształtowane w specjalnych prasach i są bazą do produkcji produktów takich jak po-jemniki do aerozoli, produkty z filtrem słonecznym, odświeżacze powietrza oraz wielu innych produktów np. aluminiowych butelek. Innowacyjny stop meta-li jest marką samą w sobie ( ReAl™). Stop jest dużo bardziej wytrzymały od klasycznego, pierwotnego alu-minium, pozwalając już na początku procesu obniżyć wagę opakowania o 10%. „Nasze półprodukty marki ReAl™ zmniejszą zużycie energii potrzebnej do wypro-dukowania zdobywającego coraz większą popularność opakowania z aluminium, pozwalając nam ograniczyć ilość metalu w opakowaniu i uzyskać jeszcze lepsze wyniki w dziedzinie ochrony środowiska” – powiedział Raymond J. Seabrook, COO firmy odpowiedzialny za opakowania w obszarze globalnym. „Przełom ten poprzedziły miesiące współpracy między naszymi Eks-pertami do spraw technologii metalu oraz zespołami do spraw innowacji. Wnosimy dodatkową wartość do łańcucha dostaw, włączając odzyskane aluminium z zakładów produkujących puszki napojowe i używając je do produkcji półproduktu do butelek oraz ograniczając wagę wytłaczanych opakowań aluminiowych. Cieszy-my się, że w niedalekiej przyszłości będziemy mogli przedstawić to nowe rozwiązanie naszym klientom na całym świecie”.

NOW

Ość

20 p CanCourier p 1-2012

„Z JEDNEJ STRONy MARNUJE SIę żyWNOść, A Z DRUGIEJ MIlIONy lUDZI CIERPIą GłóD. JEDNA TRZECIA CAłEJ WyPRODUKOWANEJ DlA lUDZI żyWNOśCI ląDUJE BEZPOśREDNIO W POJEMNIKU NA śMIECI. JAK DOCHODZI DO TAKIEGO MARNOTRAWSTWA?”


ieważne, czy chodzi o ryby, mięso, chleb czy jabłka: zdecydowanie za często jedze-nie ląduje nie na talerzu, tylko w koszu na śmieci. Co roku w drodze od producenta do konsumen-ta marnuje się około 1,3 miliarda ton jedzenia. To jedna trzecia całej żywności produkowanej na potrzeby ludzi. Jednocześnie miliony ludzi na świecie cierpią głód. Jak dochodzi do takie-go marnotrawstwa? Rolnicy muszą zaorać pola pełne warzyw, gdyż te nie odpowiadają żadnym standardom handlowym. W supermarkecie owoce lądują w pojemniku na śmieci z powo-du kilku dosłownie kosmetycznych wad. Z kolei konsumenci wyrzucają nietknięte opakowania jedzenia, gdyż data przydatności do spożycia została przekroczona o zaledwie kilka dni. Te szokujące liczby oraz informacje pochodzą z FAO - Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa. Obliczeń do-konali naukowcy ze Szwedzkiego Instytutu żywności i Biotechnologii (SIK). Podróżowali po 151 krajach: bogatych regionach takich jak Europa, Ameryka Północna i Oceania, a także azjatyckich krajach zindustrializowa-nych (Chiny, Japonia, Korea Południowa) oraz regionach o niższych dochodach: Czarnej Af-ryce i Afryce Północnej, Zachodniej i środkowej Azji, Południowo-Wschodniej Azji i Ameryce łacińskiej. Marnotrawstwo było cechą bogatych

Marnowanie żywności sprawia, że wielu ludzi jest niedożywionych i jest także przyczyną powstawania gazów cieplarnianych. Inicjatywa Save Food ma na celu przekazać większe ilości pożywienia ludziom, którzy go potrzebują.

sustainability

N

WAlKA Z MARNOTRAWIE-NIEM żyWNOśCI

i biednych, choć z różnych powodów. W ubo-gich regionach większość strat pojawiała się na początku łańcucha żywieniowego. Brak infor-macji odnośnie wymogów rynku oraz przepisów doprowadziła do tego, że produkcja żywności odbywała się dla tych nielicznych, którzy chcie-li kupować. Czasami zbóż w ogóle nie zbierano. Z kolei zebrane plony szybko psuły się ze względu na brak odpowiedniego chłodzenia w regionach tropikalnych. To, co trafiło do konsumentów w ubogich krajach rzadko było wyrzucane. Dla od-miany w regionach bogatych takich jak Ameryka Północna czy Europa konsumenci często robili zakupy nie planując i nabywając za dużo. Mimo powszechności lodówek, wiele zapomnianych produktów ulega zepsuciu.

Daty przydatności do spożycia żywności się nie kwestionuje – jest ona używana jako argu-ment przemawiający za wyrzuceniem jedzenia do śmieci. Szwedzcy naukowcy pracujący w imie-niu FAO odkryli marnotrawstwo na niespotykaną skalę – około 1,3 miliarda ton wyrzucanej żywności. Aby usunąć tę stertę jedzenia, potrze-ba by około 2 750 000 ciężarówek. Gdyby ustawić je jedna za drugą, utworzyłyby kolumnę długości 45 000 kilometrów. Mogłyby zatem okrążyć ziemię wzdłuż równika i ciągnąć się przez kolej-ne 5 000 kilometrów. Inicjatywa Save Food pra-gnie położyć kres temu marnotrawstwu. Wspól-


nie z innymi firmami Ball wspiera tę inicjatywę. Kampania ma na celu dotrzeć do przyczyn źródłowych mar-nowania żywności. W regionach jesz-cze nie rozwiniętych rolnicy oraz pro-ducenci żywności poznają i zaczynają doceniać rolę opakowań do żywności takich jak puszki w ochronie żywności i przedłużaniu jej przydatności do spożycia. W krajach zamożnych zobowiązania ciążą przede wszystkim na konsumentach. W Europie i Ame-ryce Północnej konsumenci mają do dyspozycji od 95 do 115 kilogramów zmarnowanej żywności, która nadal nadaje się do spożycia.

Organizacja Narodów Zjednoczo-nych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa cytuje dwie kluczowe liczby, stojące za jej działaniami: w roku 2050 Zie-mia będzie musiała wyżywić ogromną liczbę ludności, którą szacuje się na dziewięć miliardów osób. Według FAO producenci żywności muszą zwiększyć wydajność o całe 70%, aby móc zaopatrywać dziewięć miliardów osób w nawet najbardziej podstawo-we produkty. FAO jest przekonana, że zmniejszenie marnotrawstwa w dużym stopniu wypełni tę lukę. Jednocześnie jednak zauważa, że naszej planety nie stać na marno-wanie żywności, gdyż oznacza to ogromną stratę wody, gleby i energii przy jednoczesnej produkcji olbrzy-mich ilości gazów cieplarnianych. Według FAO produkcja jednego ki-lograma żywności pociąga za sobą kilogram gazu cieplarnianego, jakim jest dwutlenek węgla (CO2). 1,3 mi-liarda ton zmarnowanej żywności to 1,3 miliarda ton CO2, czyli około 5% globalnych emisji dwutlenku węgla co roku. Marnowanie żywności oznacza, że niektórzy ludzie będą głodować. Według FAO może się ono również przyczynić do zmian klimatycznych. Inicjatywa Save Food Temu pragnie położyć kres temu negatywnemu zja-wisku.

Jest Pan globalnym dyrektorem ds. zrównoważonego rozwoju w Ball Cor-poration. Jaką rolę mogą odegrać puszki w ograniczaniu marnotrawienia żywności?

Puszki do napojów, żywności oraz aerozole to trwałe pojemniki, które chronią zamknięte w nich produkty przez długi okres czasu. Większość puszek służy do łatwego i bezpiecznego przechowywania produktów przez rok albo i dłużej. Dlaczego ma to znaczenie? Otóż około 40 procent żywności produko-wanej w USA nigdy nie jest spożyte. Każdego roku konsumenci wyrzucają 26 milionów ton jedzenia lub około 25% tego, co zakupią. Puszki sprawiają, że produkty są dostępne w chwili, gdy ludzie chcą je spożyć i zachowują wartość odżywczą oraz świeżość przez czas dłuższy niż jedzenie świeże czy mrożone. Wiele różnych rozmiarów puszek, jakie konsumenci mają do dyspozycji, daje również wybór rozmiaru porcji jedzenia czy picia.

Jaki wkład może wnieść firma Ball?W zrównoważonym rozwoju najważniejsze jest maksymalne wykorzystanie tego, co mamy oraz minimalizowanie procesu uszczuplania zasobów natu-ralnych. Puszki to opakowanie do napojów i żywności, które w największym stopniu podlega recyklingowi. Recykling puszek to oszczędność energii w stosunku do zastosowania pierwotnych materiałów. Ponadto puszki to opakowanie efektywne ekonomicznie dla producentów, detalistów i konsu-mentów. Skupiamy się na dostarczaniu konsumentom atrakcyjnego opako-wania, które jest wygodne, przenośne i posiada intrygujące, nowe cechy. Po-nadto firma Ball wspiera inicjatywy recyklingowe i pomaga w informowaniu konsumentów o korzyściach wynikających z recyklingu puszek.

Czy opakowanie rzeczywiście może przyczynić się do zmniejszenia skali marnotrawstwa?Opakowanie odgrywa ważną rolę w minimalizowaniu wpływu na naszą planetę i powinno się o nim myśleć jako o części rozwiązania tego problemu. żadne opakowanie nie jest idealne, a każdy rodzaj opakowania bezwzględnie wymaga zaangażowania pewnego stopnia energii lub zasobów naturalnych. Kluczowe jest określenie tego, które opakowanie dostarcza konsumentom i społeczeństwu największych ogólnych korzyści. Puszka ma wyjątkowe możliwości redukowania marnotrawstwa. Ma największy współczynnik recyklingu, minimalizując ilość śmieci wywożonych na wysypisko. Jest produkowana z materiałów odzyskiwanych w wyniku procesu recyklingu, minimalizując proces uszczuplania rzadkich zasobów naturalnych. Wresz-cie jest to najbardziej trwały rodzaj pojemnika, minimalizujący możliwość zepsucia się i marnowania żywności. Wszystko to dzieje się bez konieczności chłodzenia czy zamrażania na półkach sklepowych lub w domu, co minimali-zuje też zużycie energii i w konsekwencji oszczędza pieniądze konsumentów.

TRZy PyTANIA DO BJOERN’A KUlMANN

„PUSZKA MA WyJąTKOWE MOżlIWOśCI REDUKOWANIA MARNOTRAWSTWA”


SZWEDZCy NAUKOWCy PRACUJąCy W IMIENIU FAO ODKRylI MARNOTRAWSTWO NA NIESPOTyKANą SKAlę – OKOłO 1,3 MIlIARDA TON WyRZUCANEJ żyWNOśCI. ABy USNąć Tę STERTę JEDZENIA, POTRZEBA By OKOłO 2 750 000 CIężARóWEK.

sustainability


W celu obsługi szybko rozwijających się rynków azjatyckich firma Ball otworzyła w Azji dwa nowe zakłady produkujące puszki do napojów.

W Qingdao w Chinach firma Ball zainwestowała 75 milionów USD w budowę nowoczesnej fabryki, której jednym z funda-mentów jest zrównoważony rozwój. Na bardzo szybkich liniach zakład produkuje puszki do napojów wyłącznie z aluminium nadającego się do odzyskuw późniejszych etapach cyklu życia produktu. „Puszki do napojów to opakowanie najczęściej na świecie poddawane recyklingo-wi, podczas gdy długoterminowy zrównoważony rozwój naszych produktów i zakładów jest ko-nieczny dla dalszych sukcesów firmy Ball w Azji” - powiedział Gihan Atapattu, prezes Ball Asia Pacific ltd. „Nasz zakład w Qingdao zbudowano od początku z myślą o zrównoważonym rozwoju. Będzie on dostarczał naszym klientom wysokiej jakości opakowania do napojów, wykorzystując najnowsze rozwiązania oszczędzające energię i wodę”.

Oto charakterystyka zakładu:• Geotermalny system grzania i chłodzenia

części biurowej zakładu, podnoszący temperaturę otoczenia zimą i obniżający latem,

• Bardzo wydajne piece i silniki, • System ponownego wykorzystania wody,

będący częścią procesu oczyszczania ścieków w zakładzie.

EKSPANSJA FIRMy BAll NA ROZWIJAJąCyCH SIę AZJATyCKICH RyNKACH PUSZKI

Natomiast w mieście Ho Chi Minh w Wiet-namie firma otworzyła fabrykę do produkcji pu-szek napojowych w ramach joint venture z Thai Beverage Company ltd. „Rozwój klasy średniej w Azji południowo – wschodniej oraz preferen-cje klientów, związane z puszką do napojów cały czas napędzają popyt na produkowane przez nas opakowania” – powiedział Raymond J. Sea-brook, wice-prezes oraz CEO odpowiedzialny za opakowania globalne. „Szacuje się, że przez kolejnych kilka lat rynek puszek do napojów będzie rósł w tym regionie co roku o 15%. Od roku 1996 zarządzamy fabryką puszek działającą na zasadzie spółki joint venture z Thai Beverage Can w Tajlandii i ścisłe współpracujemy z na-szymi partnerami w miarę ekspansji na rynkach wschodzących. Zakład produkcyjny w Wietnamie jest częścią naszej długofalowej strategii rozwo-ju na skalę światową, by sprostać rosnącemu popytowi naszych klientów”. W zakładzie, gdzie znajduje się jedna linia produkcyjna, korzysta się przede wszystkim ze sprzętu alokowanego z innych zakładów firmy Ball. Całkowita wartość spółki joint venture, w tym sprzęt z innych fab-ryk firmy Ball, to około 45 milionów USD. Zakład będzie obsługiwał klientów kontraktowych w Wietnamie oraz eksportował puszki do krajów ościennych. Fabrykę można też rozbudować, by zaspokoić rosnący popyt.


Can world

Podczas kolejnej, dziesiątej już europejskiej edycji Akademii Puszki, ponad 40 uczestników dowiedziało się wszystkiego o produkcji puszek do napojów i wie-czek, w tym o innowacjach, obszarach graficznych, popycie i podaży, BHP czy zrównoważonym rozwoju. Aby lepiej zrozumieć temat, wszyscy uczestnicy otrzymali zaproszenie na wycieczkę po naszym zakładzie produkcyjnym w Weißenthurm oraz Centrum Technicznym w Bonn. Od 2006 roku eksperci z firmy Ball przedstawiają zainteresowanym klientom szczegóły na temat obszarów związanych z puszką do napojów podczas specjalnie zorganizowanych szkoleń.

think tank

PUSZKI KRólUJą NA DWóCH IMPREZACH TARGOWyCHKolejne wina zadebiutowały w innowacyjnych puszkach firmy Ball na targach Anuga Food Tech 2012 (Kolonia, 27 –

30 marca) oraz na 31 londyńskich Targach Wina (22- 24 maja).

Imprezie w Kolonii przyświecało motto „Buduj markę dzięki puszkom do napojów“. Koncentrowano

się na młodych, modnych konsumentach, dla których puszka to opakowanie optymalne. W londynie puszka do piwa została zaprezentowana jako produkt premium, dzięki któremu można dotrzeć do nowych grup docelowych.

NAJlEPSZE PROJEKTy NA PUSZKACH Z PIWEM SPECJAlNyM Najlepsze projekty graficzne w branży piw spec-jalnych były wystawiane w ramach pierwszej dorocznej edycji Nagród „Canny”. Jest to kon-kurs nagradzający wysokiej jakości, intrygujące projekty graficzne widniejące na piwach spec-jalnych w puszkach. Nagrody wręczano podczas Konferencji Producentów Piw Specjalnych, która odbyła się w dniach 2-5 maja w San Diego w Ka-lifornii. Podczas inauguracyjnego konkursu 83 małych browarów nadesłało 231 prac w ramach siedmiu kategorii. Nagroda główna – Puszka Roku – została przyznana piwu Bitter American Extra Pale Ale z browaru 21st Amendment Bre-wery. Drugie miejsce zajęło piwo The Corruption IPA z browaru DC Brau, a trzecie Johnny’s Ame-rica IPA z Browaru Moab.


Jakie działania trzeba będzie podjąć, by puszka do napojów nadal odnosiła sukces?Oczywiście potrzebne są kolejne innowacje. Bardzo dobrze radzimy sobie z opracowywaniem nowych produktów. Ze strategicznego punktu widzenia chcemy wejść na nowe, gwałtownie rozwijające się segmenty rynku. Mam na myśli napoje zdrowotne, nowe napoje nazywane funk-cjonalnymi z dodatkami pro-zdrowotnymi, wodę aromatyzowaną, ale również wino, piwa o niskiej zawartości alkoholu oraz tzw. shandy – mieszan-ki alkoholi i innych napojów. W przypadku tych produktów puszka to najlepsze opakowanie, za pomocą którego można dotrzeć do młodych, pełnoletnich konsumentów i wpisać się w świadomość grup docelowych jako modny napój. Rzecz jasna puszka do napojów pozostanie w przyszłości produktem masowym. Jednak przy rosnącym zróżnicowaniu stylu życia i preferencji konsumentów, puszka do napojów zyska na zna-czeniu jako opakowanie dokładnie dostosowane do marki napoju i odpowiadającej mu grupy do-celowej. Nasze projekty związane z badaniami i rozwojem, zmierzające do dalszego dostoso-wania projektów podzielono na trzy obszary: ekspansja kształtów i rozmiarów puszek, pro-jektowanie powierzchni puszki umożliwiającej uatrakcyjnienie grafiki oraz nowe rozwiązania w obszarze wieczek takie jak np. możliwość wielo-krotnego zamknięcia.

Czy to były powody, dla których zreorganizowa-no sprzedaż, marketing oraz innowacje?Długofalowy trend zmierzający ku dostosowywa-niu się do preferencji konsumentów oznacza dla nas, producentów puszek do napojów, że musi-my lepiej zrozumieć naszych klientów, a ponad-to również ich życzenia. Podobnie jak my, nasi klienci chcą koncentrować się na tych innowac-jach, które dają możliwie najlepsze perspektywy sukcesu na rynku i opracowywać je z największą możliwą „prędkością dotarcia do rynku”. Zatem na nowo pozycjonowaliśmy obszar sprzedaży, marketingu oraz innowacji i zacieśniliśmy je, by móc dostarczać naszym klientom rozwiązania opakowaniowe, które dokładniej odpowiadać będą popytowi rynkowemu. Wzmocniliśmy poważnie punkty styku między pionami inno-wacji oraz marketingu i sprzedaży oraz na nowo określiliśmy procesy, by mieć pewność, że po-trzeby konsumentów i klientów zawsze będą siłą napędową wszystkich projektów z obszaru badań i wdrożeń. Co więcej, zmiany te są również częścią dużo bardziej kompleksowej reorgani-zacji naszej firmy, na którą składa się między innymi przeniesienie zarządu oraz innych pio-nów strategicznych Ball Packaging Europe do Zurychu. Celem tej reorganizacji jest jeszcze większa orientacja na klienta oraz zwiększenie konkurencyjności.

Z myślą o szybszym wdrażaniu innowacji i jeszcze większym zbliżeniu do klientów, firma Ball Packaging Europe dokonała

repozycjonowania obszarów sprzedaży, marketingu oraz in-

nowacji. Oto wywiad z Thomasem Haensch, wice-prezesem ds. sprzedaży,

marketingu oraz innowacji na Europę, który mówi o tych zmianach.

„Podobnie jak my, nasi klienci chcą koncentrować się na tych innowacjach, które dają możliwie najlepsze perspektywy sukcesu na rynku i opracowywać je z największą możliwą „prędkością dotarcia do rynku”

SZyBSI NA RyNKU


Dlatego właśnie widzimy w firmie Ball wiele nowych twarzy osób, które zajmują się po-trzebami klientów z Europy?I tak, i nie. W dziale sprzedaży nadal po-legamy na wieloletnim doświadczeniu menadżerów, którzy są w firmie od daw-na. Jednak zrestrukturyzowaliśmy obszary odpowiedzialności, gdyż wiemy, że właściciele marek globalnych mają inne wymagania niż nowi gracze, którzy chcą umieścić na rynku swe produkty. Ponadto w przypadku wypróbowanych i sprawdzonych mechanizmów polegamy na ciągłości, jak na przykład regularnych badaniach naszych największych klientów, dzięki którym mamy regularny cykl analiz stopnia zadowolenia klientów oraz mechanizmów usprawniających działanie. Oprogramowanie do zarządzania re-lacjami z nowymi klientami, które nazwaliśmy „The Hub”, jest bardzo dobrym i pomocnym narzędziem dla naszego zespołu sprzedaży, służącym do regularnego uaktualniania wszys-tkich danych i informacji. Widać też nowe twa-rze – w marketingu stworzyliśmy nowe obszary działań i zatrudniliśmy nowych, kompetentnych pracowników.

Jaką rolę odgrywa nowowprowadzone zarządzanie produktem w przypadku marek konsumenckich, które już z tego korzystają od jakiegoś czasu?Od długiego czasu producenci marek z dużym powodzeniem korzystają z zarządzania pro-duktem. Jako firma operująca w branży B2B, możemy się czegoś tu nauczyć. Nasi menadżerowie mają bacznie obserwować podległe im rynki i patrzeć na nie oczami kli-entów. Będą oni badać możliwości pod kątem profili potrzeb grup docelowych.

Menadżerowie w naszej firnie, odpowied-zialni za procesy, obserwują rozwój wypadków w gospodarce oraz branży technicznej. Są od-powiedzialni za sprzedaż produktów oraz – co równie ważne – mają swój wkład w dostarczanie przez firmę Ball największej wartości dodanej dla jej klientów.

markets

Thomas HaenschThomas Haensch rozpoczął pracę w Ball Packaging Europe w maju 2011 r. Od stycznia 2012 jest wice-prezesem ds. sprzedaży, marketingu oraz inno-wacji. Wcześniej pracował w dużych firmach produkujących dobra konsu-menckie takich jak Gillette, Wella Professional, Sebastian Inc., Procter & Gamble oraz Grohe AG.

“Przy rosnącym zróżnicowaniu stylu życia i preferencji konsumentów, puszka do napojów zyska na znaczeniu jako opako-wanie dokładnie dostoso-wane do marki napoju i odpowiadającej mu grupy docelowej.”


ajpierw zawładnie nami piłka nożna, potem cały świat latem będzie wpatrywał się w pięć cha-rakterystycznych kolorowych kółek. W Europie odbędą się dwie ważne imprezy sportowe: Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej (8 czerwca – 1 lipca) oraz Igrzyska Olimpijskie (27 lipca – 12 sierpnia). Dla specjalis-tów od marketingu to cały maraton możliwości. Wielu z nich już włączyło puszkę do napojów do swych planów, by wyraźnie odróżnić swe marki w konkurencyjnym otoczeniu biz-nesowym. „Niech każdy sezon będzie pełnią sezonu“ – to hasło towarzyszy całej gamie pomysłów, jakie firma Ball przygotowała dla swych klientów w Europie. Oczywiście obracają się one wokół najważniejszych wydarzeń sportowych tego roku. Każdy, kto wy-korzystuje możliwości graficzne, jakie daje puszka do napojów i wypuszcza na rynek odpowiednio dostosowany produkt, zyskuje dzięki wzmocnio-nemu wizerunkowi i sile marki. Dane mediowe mówią same za siebie: oglądalność Tv bliska 80% oraz setki tysięcy kibiców, którzy zbierają się w tysiącach miejsc, by wspólnie oglądać Tv – daje to wielkie możliwości mar-keterom i zarządzanym przez nich markom. Bez względu na to, czy są to napoje bezalkoholowe, energe-tyczne czy piwo – wszystkie zyskują dzięki użyciu puszek, których wzory zaprojektowano specjalnie na Euro 2012. Puszka do napojów oferuje pełne 360 stopni możliwości do wy-korzystania przez projektantów, które dzięki użyciu specjalnych kolorów, niestandardowemu wykończeniu,

Rok 2012 pełen jest wielkich sportowych wydarzeń, które są świętem nie tylko sportowców. Marketerzy oraz puszki napojowe mają okazję pokazać się ze swej najlepszej strony.

OSIąGNąć SUKCES

N innowacyjnemu wyglądowi czy nietypowej fakturze nie pozwolą amatorom sportowych wrażeń o so-bie zapomnieć. Niech wygrają naj-lepsi! Konsumenci mogą bawić się tym sportowym hasłem przewodnim w przypadku puszek do napojów. Przykładem może być loteria konsu-mencka z użyciem nadruku lasero-

Puszki z „szytymi na miarę” projektami graficznymi to pierwszy wybór na imprezy sportowe.


markets

Fakty dotyczące puszki:Puszka staje się opakowaniem preferowanym w przypadku wszystkich imprez sportowych dzięki możliwości dostosowania grafiki. Puszki oferują również niełamiące się, kolekcjonerskie, laserowo grawerowane kluczyki z kodami numerycznymi, dzięki którym każdy wielbiciel sportu może wygrać nagrody w konkursach organizowanych przez producentów. Typowy, świeży dźwięk, jaki wydaje otwierana puszka w połączeniu z szerokim zestawem kolorów, dodatkowymi funkcjonalnościami oraz innowacyjnymi technologiami nadruku sprawiają, że każdy napój dostarcza niezrównanych odczuć i orzeźwia.

wego pod kluczykiem wskazującego czy dana puszka jest wygrywająca. Jeżeli konsument wygrał, dowie się o tym, gdy nacieszy się chłodnym na-pojem. W takiej konkurencji wszyscy mogą być zwycięzcami. A dla kibiców zmierzających w stronę stadionów puszka jest pojemnikiem, w którym mogą zabrać swój ulubiony zimny napój bez obawy o stłuczenie czy roz-bicie. Gdy mamy do czynienia z pro-duktem premium, właściwym wybo-rem może być np. aluminiowa butelka z lakierem matowym (patrz strony 16-19). Sprawia, że napój wyróżnia się w tłumie, chroni go jak puszka oraz oferuje różne kształty i doświadczenia związane z konsumpcją. To nie wszystko: na festiwalach, zawodach sportowych, przy grillu lub na plaży – latem mnóstwo ludzi lubi przetańczyć całą noc na boso. Dlaczego osoba organizująca imprezy miałaby zepsuć

ten kalifornijski styl życia za sprawą szklanych butelek, które mogą się potłuc? Ponadto puszki do napojów z kodami QR dają możliwość po-szerzenia prostej konsumpcji dzięki dodatkowym fukcjonalnościom. Dzięki „rzeczywistości rozszerzonej”, odpowiedniej aplikacji i oprogramo-waniu można natomiast zmienić rzeczywistość nawet bez kodu: wystarczy zeskanować produkt za pomocą smartphone’u i połączyć ze sobą świat rzeczywisty i wirtualny.

Przedstawiciele firmy Ball przekazują konsumentom zale-ty wynikające z recyklingu puszek do napojów. Na przykład w Wielkiej Brytanii firma Ball rozpoczęła w 2008 roku program Every Can Counts (liczy się każda puszka). W tym roku grupa projektowa we współpracy z władzami lokalnymi zamierza

zorganizować całą serię ekologicz-nych wycieczek z hasłem przewodnim Every Can Counts w Weymouth na południowym wybrzeżu Anglii, gdzie odbywać się będą olimpijskie konku-rencje żeglarskie. Zaistnieje okazja wybrania mistrzów recyklingu regat, co będzie miało namacalne korzyści dla środowiska: dzięki recyklingo-wi pu-szek do napojów oszczędza się aż do 95% energii wymaganej do produkcji nowych materiałów, a emisja CO2 spada również o 95%. Oczywiście oznacza to, że im większy odsetek recyklingu, tym niższe emis-je CO2. Jednym z celów firmy Ball jest uświadomienie tych faktów możliwie największej liczbie konsumentów.

www.ball-europe.com

http://www.ball-europe.com


markets

Konsumenci badani w Wiel-kiej Brytanii, Francji, Hiszpa-nii i Niemczech dają puszce wysokie noty.

PUSZKA SIę SPRAWDZA

[1] Gesellschaft für Konsumforschung (GfK) n a zamówie-nie BCME (Beverage Can Makers Europe), czerwiec 2011

opularność puszki do napojów w Niemczech stale rośnie. Dowodem na to są wyniki reprezentatywnych badań przeprowad-zonych przez agencję badań rynkowych Gesell-schaft für Konsumforschung (GfK)[1]. Już w roku 2007 GfK zbadała ponad 1000 konsumentów pod kątem zwyczajów związanych ze spożywaniem napojów. Od tego czasu zakupy napojów w pusz-kach w Niemczech podwoiły się. Również w Wielkiej Brytanii, Francji i Hiszpanii konsumenci wybierają puszkę do napojów częściej niż w roku 2007. We wszystkich krajach jest ona doceniana jako opakowanie nowoczesne, umożliwiające szybkie odświeżenie, jak również poddawane recyklingowi w bardzo wysokim stopniu. Na tym nie koniec: częściej niż w przypadku innych rodzajów opakowań konsumenci twierdzą, że puszka do napojów przede wszystkim zapew-nia odświeżenie dzięki dostarczeniu szybko schłodzonego napoju. To doskonała nowina dla marek, które rozlewane są do puszek. Infor-macje te uzyskano dzięki badaniom przeprowa-dzonym przez GfK w połowie roku 2011. BCME, stowarzyszenie europejskiej branży puszek, zamówiło badania na reprezentatywnej próbie konsumentów w Wielkiej Brytanii, Francji, Hisz-panii i Niemczech. Badanie pokazało, że potrze-by konsumentów praktycznie nie zmieniły się od roku 2007 i są porównywalne w różnych krajach.

PKobiety pragną lekkiego opakowania, które się łatwo przechowuje, można je wielokrotnie zamykać i ponownie używać.

Kobiety

14-17

35-54

Osoby w wieku 14 - 17 lat najbardziej poszukują opakowania, które wygląda atrakcyjnie i modnie

Osoby w wieku 35 - 54 lat interesuje obs-zar recyklingu i wpływu środowiskowego oraz są zdecydowanie bardziej wrażliwe na cenę. Pragną opakowania stabilnego i odpornego fizycznie

Czego pragną konsumenci

Konsument preferuje proekologiczne opakowania

W Europie znajomość zagadnienia recyklingu puszek napojowych jest powszechna

50

60

%

70

59

68

Europejskie trendy konsumpcji napojów w puszkach

Piwo

Bez-alkoholowe

napoje gazowane

n

n n

n

n

n

n

n

65

53

Nietłukąca w %30

71

29

SpontanicznyPlanowany

40

60

39

61

34

66

4653

4344

5050

58

20072011

2813

1526

1327

3234

1433

45

57

38

50

3729

3545

4771

Modna i trendy %

Cena w %

Znane korzyści płynące z puszki

Charakterystyka zakupu

„Wiem, że puszki podlegają recyklingowi...“

Wiedza na temat możliwości recyklingu jest stosunkowo zróżnicowana

Większość Europejczyków włączapuszki do swej listy zakupów

w %

% respon-dentów


• Smak to najważniejszy wymóg konsumentów; zaraz za nim plasuje się współczynnik ceny do jakości oraz łatwość użytkowania.

• Nadal ważny jest temat recyklingu opakowania.• Projekt graficzny opakowania ma coraz

większe znaczenie dla konsumentów. W Wiel-kiej Brytanii, największym w Europie rynku puszki do napojów, jest ona dominującym opa-kowaniem w segmencie piwa i zdobywa znacz-ne udziały w rynku napojów energetycznych.

W Hiszpanii puszki do napojów są naj-bardziej popularnym opakowaniem dla piwa spożywanego w domu. Jednak konsumpcja bezalkoholowych napojów gazowanych w pusz-ce spada. We Francji odnotowano znaczny wz-rost sprzedaży piwa w puszkach, jednak nadal jest to niewielka część segmentu piwa w tym kraju Z drugiej strony francuscy konsumenci wolą spożywać bezalkoholowe napoje gazo-wane w puszkach. W Niemczech w młodszych grupach wiekowych dorasta zupełnie nowe pokolenie konsumentów, którzy są „amatora-mi puszek”. Dwadzieścia procent badanych Niemców zadeklarowało, że kilka razy w ty-godniu spożywają napoje w puszce. liczba ta podwoiła się od roku 2007, gdy odsetek wynosił 9%. Puszki wygrywają z butelkami plastikowymi i szklanymi wśród mężczyzn oraz nastolatków w wieku 14 - 17 lat. Popularne napoje sportowe i energetyczne sprawiają, że puszka staje się jeszcze bardziej pożądana. Stylowo zaprojekto-wane puszki stają się gadżetem. Wnioski z ba-dania są następujące: w oczach konsumentów największą zaletą puszki jest możliwość szyb-kiego odświeżenia się i orzeźwienie uzyskane dzięki spożyciu doskonale schłodzonego napoju.

Cecha ta powinna wysunąć się na pierwszy plan w reklamie i komunikacji, zwłaszcza w przypad-ku piwa. Rosnące znaczenie, jakie konsumenci przywiązują do projektu graficznego puszki to z kolei okazja dla producentów marek i opakowań, by podkreślili zalety marek za pomocą nowych technologii nadruku oraz innych innowacyjnych technik możliwych do użycia na puszce.

Więcej recyklinguSpośród wszystkich krajów europejskich w Niemczech odzyskuje się najwięcej puszek do napojów (95%). Ta wysoka liczba wynika ze świadomości konsumentów: 81% konsu-mentów uważa, że puszki do napojów można odzyskiwać. Ponad połowa Niemców (57%) wie jeszcze więcej: że puszki można poddawać re-cyklingowi w nieskończoność. W Wielkiej Bryta-nii rośnie pozytywne nastawienie do recyklingu oraz poszerza się świadomość konsumentów, że istnieje możliwość odzysku puszek. Z ko-lei Francuzi chcieliby dowiedzieć się na temat recyklingu więcej. W roku 2009 średnia euro-pejska wartość recyklingu puszek do napojów (66%) już była wyraźnie wyższa niż dla innych rodzajów opakowań takich jak kartony, szkło czy plastik. Producenci puszek do napojów chcą iść za ciosem – europejska branża puszek do napo-jów postawiła sobie cel, by w roku 2015 aż 75% wszystkich puszek do napojów w Europie było poddawane recyklingowi.

markets

PUSZKI WyGRyWAJą Z BUTElKAMI PlASTIKOWyMI I SZKlANyMI WśRóD MężCZyZN ORAZ NASTOlATKóW W WIEKU 14 - 17 lAT.


etal o liczbie atomowej 13 na tablicy Mendelejewa błyszczy: aluminium to materiał przyszłości. Produkuje się z niego samochody, sa-moloty a także puszki, które są lżejsze i pomagają zaoszczędzić energię. „Wychowałam się na aluminium. Mój ojciec pracował w fabryce aluminium, a brat nadal tam pracuje. Aluminium nie przestało mnie fascynować” –mówi fotograf Susanne Dobler. Przez dwa lata artystka związana z branżą produkcyjną i reklamową poświęciła mnóstwo czasu pracując z tym wartościowym metalem. W roku 2008 rozpoczęła pracę nad „Projektem 13“, odwiedzając zakłady produkujące i obrabiające aluminium w Niemczech. Fotografowała również zakład pro-dukcji puszek do napojów firmy Ball w Hermsdorf.

W temperaturze 660,4 stopni Celsjusza aluminium topi się i przybie-ra postać płynną. Dobler jest zaintry-gowana okiełznywaniem kipiącej zupy, wlewaniem jej tak, by tworzyła sztaby czy paski oraz formowaniem zwo-jów ważących kilka ton. „Płynne czy stałe – na każdym etapie aluminium załamuje światło inaczej” – wyjaśnia Dobler. W zakładach produkujących puszki do napojów firmy Ball abs-trakcyjne motywy tworzone są przez szybko przesuwające się puszki na

M

art

SUSANNE DOBlERUrodzona w Neuss w roku 1967, uczyła się zawodu fotografa mody i reklamy pod okiem Horst’a Wackerbarth. Obecnie mieszka w Dormagen koło Kolonii i fotografuje przemysł oraz ludzi. „Projekt 13“ – projekt artystyczny, związany z materiałem, jakim jest alumini-um, rozpoczął się w roku 2008.

Więcej informacji na www.susannedobler.de

FASCyNUJąCA 13Susanne Dobler fotografuje aluminium. Fascynuje ją załamanie światła i refleksy świetlne. W ramach prowadzonego przez nią „Projektu 13“ odwiedziła jeden z zakładów produkcji puszek do napojów firmy Ball i uchwyciła obrazy, które stały się dziełami sztuki.

przenośnikach taśmowych czy stojące obok siebie ich ogromne ilości.

Wszystko, co uchwyciła za pomocą aparatu fotograficznego, uwieczniła na aluminium. Te bla-chy aluminiowe to dzieła sztuki, ilustrujące fascynującą strukturę metalu w świetle i w cieniu. Wystawa, zorganizowana pod koniec zeszłego roku, okazała się ogromnym sukce- sem. Obecnie fotograf Susanne Dobler pracuje nad udzieleniem aluminium głosu: „W kolejnym eta-pie powstaną instalacje video, by nagłośnić szczególne dźwięki, wy-dawane przez metal”. Na przykład dziesiątki tysięcy puszek w drodze do rozlewu. „To brzęczenie” – mówi. „Na przykład dźwięk dziesiątek”.

Produkcja puszki w zakładzie firmy Ball w Hermsdorf – z artystycznej perspektywy fotografki Susanne Dobler.

http://www.susannedobler.de

Kod QR: mobilna zakładka Kod QR pozwala za pomocą telefonu komórkowego wejść na stronę internetową w szybki i łatwy sposób. W przypadku kodu QR nie ma potrzeby wpisywania całego adresu URl do telefonu – wystarczy zeskanować obraz. Telefon go odczytuje, zamie-nia z powrotem na adres URl i przechowuje jako zakładkę. Następnie można użyć telefonu, by wejść na stronę w Internecie.

Co trzeba miec• Telefon komórkowy z aparatem fotograficznym• Telefon komórkowy z dostępem do Internetu, jeżeli w celu otrzymania informacji z kodu wymagane jest przejście bezpośrednio do Internetu.• Czytnik kodów QR zainstalowany w telefonieDla niektórych modelów telefonów czytniki kodów QR mogą nie istnieć.

Pobieranie czytników Choć istnieje wiele różnych programów, proponujemy pobrać czytniki z następujących stron,: www.reader.kaywa.com, www.quickmark.com.tw

Ball Europe GmbH leutschenbachstr. 52CH-8050 Zürich

www.ball-europe.com

http://www.ball-europe.com

ball ecan courier - pl

Documents