badania jakościowe - akademiabadanspolecznych.pl · •prosty dobór losowy •dobór...
TRANSCRIPT
Badania jakościoweProjekt realizowany przez Fundację Socjometr
Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Ogólna klasyfikacja badań
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
ilościowe – np. sondaż
• opisowe, prowadzone w celu opisania zjawiska: miary, statystyki; pytania - ile?
• wyjaśniające, poszukiwanie związku przyczynowo-skutkowego: zależności, korelacje; pytania – jak? co wpływa i w jakim stopniu?
jakościowe – np. wywiad
• eksploracyjne, służące wstępnemu rozpoznaniu i zdefiniowaniu problemu
• rozumiejące, pozwalają na pogłębienie wiedzy na temat przyczyn zjawisk, dotarcie do subiektywnej perspektywy ludzi -uzyskanie interpretacji faktów od rozmówców, dotarcie do znaczeń, jakie ludzie przypisują faktom i zjawiskom, oraz emocji, jakie im towarzyszą; pytania - dlaczego? co znaczy?
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Techniki jakościowe a ilościoweTechniki jakościowe Techniki ilościowe
Zastosowanie Eksploracyjne Eksplanacyjne lub opisowe
Dlaczego? Jak? Ile? Co/Kto?
Podejście Subiektywne Obiektywne
Interpretacyjne Pozytywistyczne
Metody Nieustrukturalizowane Ustrukturalizowane
Małe próby Duże próby
Wyniki Bardziej trafne Bardziej rzetelne
Brak prognostyki Prognozowanie
Niereprezentatywne Reprezentatywne
Trudne do porównania Łatwe do porównania
Rola badacza Większe wymagania Mniejsze wymagania
• Służy między innymi do:• Uzyskania reprezentatywności• Kontroli obciążeń próby
•Dzięki niemu wiemy co badamy i jak możemy interpretować zebrane wyniki
Dobór próby
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Dobór próby
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
populacja próba
wnioskowanie
• Reprezentatywna:• Daje podstawy do uogólniania na całą badaną populację
• Pozwala określić możliwy błąd przy uogólnianiu na populację
• Dobierana wg ściśle określonych zasad
• Zazwyczaj dość liczna
• Niereprezentatywna:• Nie daje podstaw do statystycznych wnioskowania o populacji
• Pozwala sformułować przypuszczenia nt. tendencji
• Zasady doboru nie są bardzo rygorystyczne
• Próba nie musi być bardzo liczna
Dobór próby
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
• Reprezentatywna: - badania ilościowe• Daje podstawy do uogólniania na całą badaną populację
• Pozwala określić możliwy błąd przy uogólnianiu na populację
• Dobierana wg ściśle określonych zasad
• Zazwyczaj dość liczna
• Niereprezentatywna: - badania jakościowe• Nie daje podstaw do statystycznych wnioskowania o populacji
• Pozwala sformułować przypuszczenia nt. tendencji
• Zasady doboru nie są bardzo rygorystyczne
• Próba nie musi być bardzo liczna
Dobór próby
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
• Prosty dobór losowy
• Dobór systematyczny
• Dobór warstwowy
• Dobór kwotowy
• Dobór celowy, ekspercki
• Dobór oparty o dostępność badanych
• Metoda kuli śnieżnej
• Dobór kluczowych informatorów
Metody doboru próby
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
• Prosty dobór losowy
• Dobór systematyczny
• Dobór warstwowy
• Dobór kwotowy
• Dobór celowy, ekspercki
• Dobór oparty o dostępność badanych
• Metoda kuli śnieżnej
• Dobór kluczowych informatorów
Metody doboru próby
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Badania jakościowe
• W praktyce zależny od tematu badań
• Dąży do uzyskania danych od osób posiadających różne perspektywy i doświadczenia związane z określonym zjawiskiem, po to by odwzorować zróżnicowanie występujące w rzeczywistości
• Kluczowe – zidentyfikowanie cech badanych (zmiennych), które mogą mieć znaczenie dla postrzegania określonego zjawiska
• Najczęściej są to: wiek, płeć, wykształcenie, miejsce zamieszkania, status zawodowy
• W efekcie tworzy się matrycę respondentów, na podstawie której rekrutuje się ich do badania
Dobór próby w badaniach jakościowych
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Płeć Wiek Aktywność sportowa
M K >25 25-50 50+ Aktywna Nieaktywna
Płeć M 6 2 2 2 3 3
K 6 2 2 2 3 3
Wiek >25 2 2 4 2 2
25-50 2 2 4 2 2
50+ 2 2 4 2 2
Miejscowość CZERNICA 1 2 2 1
GASZOWICE 2 1 1 2
ŁUKÓW ŚLĄSKI 1 1 1 1
PIECE 1 1 1 1
SZCZERBICE 1 1 1 1
Matryca doboru próby - przykład
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Problem badawczy: Aktywność sportowa mieszkańców gminy Gaszowice
Płeć Wiek Aktywność sportowa
M K >25 25-50 50+ Aktywna Nieaktywna
Płeć M 6 2 2 2 3 3
K 6 2 2 2 3 3
Wiek >25 2 2 4 2 2
25-50 2 2 4 2 2
50+ 2 2 4 2 2
Miejscowość CZERNICA 1 2 2 1
GASZOWICE 2 1 1 2
ŁUKÓW ŚLĄSKI 1 1 1 1
PIECE 1 1 1 1
SZCZERBICE 1 1 1 1
Matryca doboru próby - przykład
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Problem badawczy: Aktywność sportowa młodzieży zamieszkującej gminę Gaszowice
+ dodatkowo wywiady z kluczowymi informatorami: nauczycielami WF, lokalnymi liderami aktywności sportowej, np. animatorem z Orlika, etc.
Płeć Wiek Aktywność sportowa
M K >25 25-50 50+ Aktywna Nieaktywna
Płeć M 6 2 2 2 3 3
K 6 2 2 2 3 3
Wiek >25 2 2 4 2 2
25-50 2 2 4 2 2
50+ 2 2 4 2 2
Miejscowość CZERNICA 1 2 2 1
GASZOWICE 2 1 1 2
ŁUKÓW ŚLĄSKI 1 1 1 1
PIECE 1 1 1 1
SZCZERBICE 1 1 1 1
Matryca doboru próby - przykład
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Problem badawczy: Aktywność sportowa młodzieży zamieszkującej gminę Gaszowice
+ dodatkowo wywiady z kluczowymi informatorami: nauczycielami WF, lokalnymi liderami aktywności sportowej, np. animatorem z Orlika, etc.
Matryca doboru próby - przykład
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Problem badawczy: Aktywność sportowa młodzieży zamieszkującej gminę Gaszowice
+ dodatkowo wywiady z kluczowymi informatorami: nauczycielami WF, lokalnymi liderami aktywności sportowej, np. animatorem z Orlika, etc.
?
Każda z organizacji na kartce notuje interesujący ją problem badawczy
Macie 2 minuty!
Ćwiczenie 1
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Ćwiczenie 1 – słowa klucze
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
wymiary
cechy
interesariusze
aktorzy
wpływpowody
czas
miejsce
zależy od
Ogólna klasyfikacja badań
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
ilościowe - sondaż
• opisowe, prowadzone w celu opisania zjawiska: miary, statystyki; pytania - ile?
• wyjaśniające, poszukiwanie związku przyczynowo-skutkowego: zależności, korelacje; pytania – jak? co wpływa i w jakim stopniu?
jakościowe - wywiad
• eksploracyjne, służące wstępnemu rozpoznaniu i zdefiniowaniu problemu
• rozumiejące, pozwalają na pogłębienie wiedzy na temat przyczyn zjawisk, dotarcie do subiektywnej perspektywy ludzi -uzyskanie interpretacji faktów od rozmówców, dotarcie do znaczeń, jakie ludzie przypisują faktom i zjawiskom, oraz emocji, jakie im towarzyszą; pytania - dlaczego? co znaczy?
• Techniki mieszane
• Fotodzienniczek
• Spacer tematyczny
• Warsztat kreatywny
• Warsztat tematyczny
• (…)
Paleta wyboru technik
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Ilościowe• Sondaż• Sonda• Quiz• „ankieta”
Jakościowe• Wywiad
indywidualny• Wywiad grupowy• Obserwacja
Analiza danych zastanych
• Cel: zebranie wiedzy
• Badani źródłem wiedzy na określony temat
• Wywiad pogłębiony (IDI) - polega na uzyskaniu interesujących nas danych w trakcie indywidualnej i
bezpośredniej rozmowy z respondentem, skoncentrowany na przeżyciach, opiniach i poglądach
respondenta (skupia się na osobistych doświadczeniach), ma na celu poznanie postaw, wrażeń,
motywów kierujących działaniami respondenta, znaczeń im przypisywanych. Zwykle trwa 1-2
godziny. Jest oparty o scenariusz rozmowy, jednak zwykle nie silnie ustrukturyzowany.
• Zogniskowany wywiad grupowy (FGI, fokus) - przeprowadzany jednocześnie z kilkoma osobami (6-
12), często przy użyciu technik projekcyjnych i wspomagających. Zwykle trwa 1.5 – 2.5 godziny
• Obserwacja - metoda polegająca na zamierzonej obserwacji zjawisk, zachowań, zdarzeń, według
ustalonego wcześniej planu badawczego, wykorzystująca narzędzia o różnym stopniu strukturyzacji.
Techniki jakościowe w badaniach społecznych
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
• 2 cele: zebranie wiedzy + włączenie w proces
• Badani uczestnikami procesu badawczego: badanie jest wydarzeniem społecznym,
które przez sam fakt zaistnienia może przynieść społeczności zmianę; badane osoby i
grupy zostają upodmiotowione, nie są wyłącznie informatorami, ale stają się
współtwórcami badania
• Badania w działaniu, action research, diagnoza partycypacyjna - badania społeczne mogą
być narzędziem do aktywizacji i włączania społeczności w działania
• Działania projektowe mogą być źródłem danych do badań
Techniki jakościowe w działaniach NGO
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
• Warsztaty tematyczne, kreatywne, strategiczne (np. oferta domu kultury, potrzeby osób starszych) – silne wykorzystanie technik wspomagających (burza mózgów, praca w podgrupach, mapy, flipczarty, post-ity), prowadzone w grupie osób (5-10), mało ustrukturyzowane. Zwykle trwają 2-3 godziny.
• Spacery – realizowane w terenie, są okazją do rozmowy o konkretnych przykładach (np. dostępność miasta dla osób niepełnosprawnych), oraz zebrania dodatkowych materiałów – zdjęć; często wykorzystują mapę; prowadzone z 1 lub wieloma osobami, mało ustrukturyzowane. Zwykle trwają 0.5-1 godziny
• Obserwacja - metoda polegająca na zamierzonej obserwacji zjawisk, zachowań, zdarzeń, według ustalonego wcześniej planu badawczego, wykorzystująca narzędzia o różnym stopniu strukturyzacji, dokonywana przez uczestników procesu lub działań NGO
Techniki jakościowe w działaniach NGO
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
• Uczestnicy znają i rozumieją cel badania, ponieważ współuczestniczą w całym procesie
• Uczestnicy są zaproszeni do współtworzenia narzędzi badawczych i realizacjibadania
• Wyniki (cząstkowe i ostateczne) prezentuje się społeczności i uczestnikom badania oraz się je z nimi konsultuje, uczestnicy mają przestrzeń do udzielenia informacji zwrotnej
• Badanie jest widzialne w społeczności – informacje są rozpowszechniane lokalnie
• W badaniu zwraca się uwagę, by dać przestrzeń wypowiedzi grupom zwykle marginalizowanym
• Wykorzystywane są partycypacyjne metody badawcze (techniki warsztatowe), lub tradycyjne metody badawcze uzupełnione o elementy partycypacyjne (otwarte zespoły robocze, wspólnie opracowane narzędzia, badania realizowane wspólnymi siłami z członkami społecznością)
Kiedy badanie staje się partycypacyjne?
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Techniki grupowe a indywidualne
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Grupa – FGI, warsztat
• W krótkim czasie poznajemy opinie i poglądy respondentów
• Dynamika wewnątrz grupy, interakcja pomiędzy uczestnikami generuje np. nowe pomysły
• Poczucie anonimowości w grupie wyzwala większa swobodę dyskusji
• Mniej czasu na „osobotemat” – ryzyko powierzchowności
• Duże wymagania odnośnie miejsca i przygotowania (sala, stół, flipczart, mazaki)
1 na 1 – IDI, spacer
• Pozwala rozmawiać na tematy osobiste lub drażliwe
• Zwiększa szanse dotarcia do trudnych aspektów badanych zjawisk
• Daje rozmówcy możliwość wypowiedzenia się
• Daje prowadzącemu możliwość pogłębienia, dopytania –przeprowadzenia wyczerpującej temat rozmowy
• Mniejsze wymagania odnośnie miejsca i przygotowania (dyktafon, notatnik, długopis), ALE: komfort badanych = udany wywiad! :)
• W porównaniu z badaniami ilościowymi rola prowadzącego (wywiad, warsztat – moderatora) jest trudniejsza
• Kluczowa jest znajomość tematyki – pytań badawczych i celu spotkania (wywiadu, warsztatu, obserwacji)
• Rola scenariusza – nadaje strukturę rozmowie, ale nie trzeba się go kurczowo trzymać; Kolejność nie jest kluczowa (znaczenie mają segmenty – wprowadzenie, rozgrzewka, część właściwa, zakończenie)
• Forma pytania nie jest najważniejsza
• Pytania badawcze TO NIE pytania zadawane respondentowi! (vide konceptualizacja i operacjonalizacja)
• Najważniejsze – aktywne słuchanie
Najważniejsze praktyczne aspekty badań jakościowych
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
• Wywiad prowadzony przez moderatora z pojedynczym respondentem w oparciu o scenariusz (przewodnik, dyspozycje), który zawiera listę tematów rozmowy do zgłębienia (In-Depth Interview)
• Wywiady pogłębione powinny być nagrywane – potrzebna jest zgoda respondenta
• W trakcie wywiadu notuje się hasłowo ważne wypowiedzi rozmówcy po to, by do nich nawiązać lub wrócić
• W odróżnieniu od wywiadu kwestionariuszowego w IDI to ankieter kieruje rozmową tak aby wyczerpać wszystkie tematy rozmowy (z przewodnika)
• Po przeprowadzeniu wywiad jest odsłuchiwany i dokonuje się jego zapisu (transkrypcji); transkrypcje są następnie analizowane –bezpośrednio lub po uprzednim zakodowaniu
• Niekiedy przy prostszych wywiadach zamiast transkrypcji wypełnia się tzw. grid – tabelę zawierającą główne wnioski
Jak przebiega wywiad?
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Pytania• Pytaj o jedną rzecz na raz• Zadawaj pytania otwarte• Nie sugeruj
Tok rozmowy• Pogłębiaj wypowiedzi (przyczyny – dlaczego?, interpretacje – co znaczy?)• Uszczegóławiaj wątki (konkret – kto? gdzie? nazwa projektu, organizacji) (fakty vs
deklaracje, przemyślenia vs stereotypy)• Nie bój się milczenia - cisza jest potrzebna
Język• Dostosuj styl do rozmówcy• Używaj zrozumiałych terminów (Czy Cię rozumieją?)• Parafrazuj i dopytuj (Czy na pewno rozumiesz?)
Jak prowadzić wywiad? Przykazania
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
• Aktywne słuchanie – pozwala podtrzymać dynamikę rozmowy – Aha,
oraz wychwycić najważniejsze wypowiedzi – O!
• Parafrazowanie – powtórzenie wypowiedzi własnymi słowami
CEL: by zasygnalizować zainteresowanie (np. gdy respondent sprawia wrażenie, że nie wie, co
dalej powiedzieć), upewnienie się, czy dobrze zrozumieliśmy respondenta, strukturalizacja
rozmowy przez mocniejsze akcentowanie pewnych wątków, kierowanie przebiegiem rozmowy –
Powiedziała Pani, że dużo pracuje. A co Pani robi w czasie wolnym?
• Klaryfikacja – próba uchwycenia głównego sensu wypowiedzi i
wyrażenie go własnymi słowami
CEL: dopytanie o niejasno poruszone zagadnienie, wyjaśnienie nieścisłości – Czy dobrze
rozumiem, że ludzie tu nie przychodzą, bo nie wiedzą, że mogą?
Jak prowadzić wywiad? Triki moderatora
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
• Dopytywanie i pogłębianie – ważne szczególnie w przypadku skrótów myślowych, uogólnień lub unikania odpowiedzi
CEL: precyzyjniejsze uchwycenie znaczenia, uniknięcie błędów komunikacyjnych, uzyskanie pełniejszego opisu tematu – Co jeszcze Twoim zdaniem sprawia, że dobrze się tu mieszka?
• Komunikacja niewerbalna:
• Po stronie prowadzącego wywiad – mogą wpływać na respondenta lub grupę, stąd ważna jest ich kontrola
• Po stronie respondenta lub grupy – mogą być uzupełnieniem interpretacji, np. sygnalizować niespójność wypowiedzi
Jak prowadzić wywiad? Triki moderatora
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
• Zogniskowane wywiady grupowe (Focused Group Interview) mają postać dyskusji na określony temat prowadzonej przez grupę 6-12 osób kierowanej przez moderatora w oparciu o określony scenariusz
• Podstawą dobrze przeprowadzonego fokusa jest wytworzenie się w trakcie dyskusji dynamiki grupowej
• Wielkość grupy wpływa na jej dynamikę - mniejsza grupa może zostać zdominowana przez jedną osobę, większa jest trudna do kontrolowania; doświadczenie moderatora jest ważniejsze niż w IDI
• Większe wymagania organizacyjne niż w IDI – kluczowe przygotowanie odpowiedniej sali i materiałów, rekrutacja uczestników większym wyzwaniem
• Scenariusz – podobnie jak w IDI – zawiera jedynie ogólne tematy rozmowy wraz z planowanym czasem na dyskutowanie danej kwestii
• Fokus jest nagrywany, wskazany jest zapis wideo, analizie poddaje się transkrypcję/grid i film; moderator powinien przygotować notatkę ze spotkania (wrażenia „na świeżo”)
Jak przebiega fokus?
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Szybki fokus
Ćwiczenie 2
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Funkcje pytań w FGI
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
• wywiad grupowy to sytuacja bliższa sytuacjom rzeczywistym - nasze opinie kształtują się w kontakcie z innymi ludźmi, a nie w odosobnieniu
• sytuacja wywiadu grupowego symuluje rzeczywistą sytuację życiową, w której ludzie reagując na bodziec – ujawniają swoje opinie, które często w kontaktach z innymi ulegają pewnym modyfikacjom
• fokus pozwala na obserwację ludzi podczas procesu kształtowania się opinii i postaw tych osób
• zwraca się uwagę na właściwości grupy społecznej jako narzędzia badawczego
Zalety fokusa
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
• dominator – neguje każdą wypowiedź odmienną i stara się narzucić swoje zdanie;
• milczek – osoba która w ogóle nie zabiera głosu;
• antagonista – osoba dokonująca uogólnień, podsumowań, często zwraca uwagę na relatywność kwestii;
• kompromista – dąży do wypracowania wspólnej płaszczyzny porozumienia;
• lider – przejmuje ciężar rozmowy, prowadzenia dyskusji;
• szeptacz – prowadzi ciche rozmowy, często ma trafne uwagi;
• niezaangażowany – nie jest zainteresowany przebiegiem dyskusji;
Role przyjmowane przez uczestników grupy
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
• efekt synergii – wspólny wysiłek grupy prowadzi do generowania szerszej gamy opinii i pomysłów niż sytuacja rozmowy z pojedynczą osobą;
• efekt kuli śniegowej – komentarze jednych uczestników grupy powodują repliki innych; reakcja łańcuchowa wciągająca w rozmowę większość osób, co zwiększa otrzymywaną liczbę informacji;
• efekt stymulacji – grupa zwiększa motywację do wykonania zadania; zwiększa entuzjazm do dyskusji;
• efekt bezpieczeństwa – ma się silniejsze poczucie bezpieczeństwa, gdy jest się w grupie; przyczynia się to do śmielszego wyrażania opinii;
• efekt spontaniczności – sytuacja grupowa jest dla ludzi bardziej naturalna, co powoduje z kolei większą naturalność wypowiedzi;
Dynamika grupowa – zjawiska pozytywne
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
• Myślenie grupowe – zjawisko występujące w różnych sytuacjach
społecznych, może pojawiać się także podczas wywiadu grupowego, lub
warsztatu; polega na przekroczeniu pewnego poziomu spójności grupy,
członkowie poddają się silnej presji grupowej i stają się konformistyczni i
bezrefleksyjni
• Przesunięcie poziomu ryzyka – grupa ma skłonność do prezentowania
bardziej/mniej radykalnych poglądów, proponowania bardziej/mniej
ryzykownych rozwiązań problemów, podejmowania bardziej/mniej
radykalnych decyzji, ze względu na zmniejszone poczucie
odpowiedzialności indywidualnej za podejmowane decyzje
Dynamika grupowa – zjawiska negatywne
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
• Efekt - błędne wyniki, zafałszowany obraz rzeczywistości
• Wskaźniki problemów:
• Hurraoptymizm, poczucie całkowitego bezpieczeństwa w grupie
• Przyspieszenie procesu podejmowania decyzji
• Ignorowanie moralnych konsekwencji podejmowanych decyzji
• Uproszczony obraz przeciwnika
• Presja na członków grupy mających odrębne opinie
• Autocenzura – brak spontaniczności wyrażania opinii
Dynamika grupowa – zjawiska negatywne
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
• Stosowane są w badaniu postaw, kiedy potrzebne jest omijanie procesów racjonalizacyjnych i docieranie do prawdziwych motywów, przemyśleń
• Kierujemy do badanych nieustrukturalizowane, niejasne bodźce po to, aby wykryć indywidualne, specyficzne cechy percepcji badanego, jego stosunku do rzeczywistości
• Wykorzystuje się tutaj skojarzenia, które towarzyszą tym niejasnym bodźcom, które pozwalają dotrzeć do nieuświadamianych sfer psychiki, emocji
• Pozwalają oderwać się od sfery dyskursywnej – poprzez zaangażowanie innych zmysłów, niż tylko słuch i mowa
Techniki projekcyjne i wspomagające
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
• skojarzenia: animalizacja, personifikacja, uzupełnianie zdań
• konstrukcje: marki jako rodzina, brand party (imprezka), kolaże
• ekspresje: psychodrama, kierowana fantazja, mowa pożegnalna
• mapowanie• praca z post-itami, arkuszami flipczartowymi, itp.
Techniki projekcyjne i wspomagające
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Techniki projekcyjne i wspomagające – przykład – skojarzenia
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
wymiary
cechy
interesariusze
aktorzy
wpływpowody
czas
miejsce
zależy od
Badanym dostarcza się zdjęcia, wycinki prasowe, etc., które mogą przybliżać badane tematy
Materiały te zawierają możliwe do interpretacji symbole
Każdy wybiera elementy – np. wycinki przedstawiające jego aspiracje i marzenia – a następnie je omawia
Techniki projekcyjne i wspomagające – przykład – kolaż
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
*!
Dobór próby w fokusie
Czasem warto zrekrutować grupę mało zróżnicowaną (homogeniczną)
pozwoli to zawęzić zakres rozmowy i głębiej przyjrzeć się problemowi, niż w przypadku uczestników o zróżnicowanych
punktach widzenia/cechach/pespektywie
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
• Polega na... obserwowaniu określonych ludzi, grup, zachowań, miejsc• Ze względu na sposób prowadzenia może być:
• jawna lub ukryta• uczestnicząca lub nieuczestnicząca• niestandaryzowana lub standaryzowana • prowadzona przez badacza lub osobę uczestniczącą w badaniu • *obserwacja jako technika ilościowa
• Cechy dobrej obserwacji:• celowość - ma nam dostarczyć informacji, które są nam potrzebne do rozwiązywania
problemów badawczych / odpowiedzi na pytania badawcze (vide konceptualizacja)• planowość - zjawiska, które należy obserwować, czas i okoliczności, są z góry
określone • krytyczność - jej rezultaty powinny poddane być krytyce albo kontroli ze strony
innych badaczy
Obserwacja
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
• W zaplanowanym miejscu i czasie obserwujemy ludzi, ich zachowania i wytwory
• O przeżyciach psychicznych można wnioskować pośrednio na podstawie introspekcyjnych zeznań jednostek
• Obserwowane zachowania są symboliczne, dlatego od obserwatora wymaga się wiedzy o danej kulturze – po to, by móc zrozumieć sens zachowań i symboli
• Większa początkowa wiedza o badanych zjawiskach ułatwia nam ich obserwację
• W trakcie obserwacji prowadzone są bieżące notatki według przygotowanego narzędzia (i/lub robione zdjęcia, notatki audio, etc.)
• Po obserwacji – sprawozdanie z obserwacji, zwykle zawierające część ewidencyjno-informacyjną, część zasadniczą i część oceniającą
• Materiały z obserwacji są omawiane w ramach zespołu badaczy
Jak przebiega obserwacja?
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Obserwacja – przykładowe materiały - zdjęcia
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Obserwacja – przykładowe materiały - notatka
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
*!Dobór próby w obserwacji
W przypadku obserwacji dobieramy nie tyle ludzi, co czas i miejsce jej prowadzenia
podobnie jak w wywiadach staramy się dobrać rozmówców tak, by odwzorować możliwe zróżnicowanie perspektyw, tak w obserwacji musimy
mieć na uwadze zróżnicowanie pór dnia, tygodnia, czy miejsce
• Jakie z omówionych technik można wykorzystać do odpowiedzi na sformułowane przez Was pytania badawcze?
• Jakie informacje uzyskamy?
• Czego się nie dowiemy?
Dyskusja
Projekt realizowany przez Fundację Socjometr Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Dziękuję za uwagę!
577 614 450
Projekt realizowany przez Fundację SocjometrProjekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich