avtoris stili daculiapress.tsu.ge/data/image_db_innova... · 2018. 2. 22. · qartuli literaturis...
TRANSCRIPT
ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti
humanitarul mecnierebaTa fakulteti
qarTuli literaturis instituti
irma makaraZe
ioane sinelis ldquosaTnoebaTa kibisrdquo Zveli qarTuli redaqciebi
(literaturul-istoriuli sakiTxebi)
filologiis doqtoris (PhD) akademiuri xarisxis mosapoveblad warmodgenili
d i s e r t a c i a
samecniero xelmZRvaneli filologiis mecnierebaTa doqtori
laura grigolaSvili
Tbilisi
2016
avtoris stili daculia
2
Sinaarsi
Sesavali ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------4
Tavi I
saTnoebaTa kibe Sua saukuneebis qristianuli azrovnebis konteqstSi-----9
1 moralur-eTikuri principebi Sua saukuneebis azrovnebaSi -----------------------------14
2 saTnoebaTa kibis wyaroebis sakiTxi -------------------------------------------------------------------24
3 saTnoebaTa kibis gavlena momdevno epoqis literaturaze ------------------------------35
Tavi II
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis struqturuli da stiluri
Taviseburebani -------------------------------------------------------------------------------------------------51
1 saTnoebaTa kibis struqturuli Tavisebureba ---------------------------------------------------52
2 saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis stilis zogierTi sakiTxi----------------75
3 saTnoebaTa kibis poeturi redaqciebis versifikacia ---------------------------------------90
Tavi III
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis simbolika-------------------------------------96
1 saTnoebaTa kibis ZiriTadi simboloebi ------------------------------------------------------------99
2 saTnoebaTa kibis poeturi teqstebis originaluri nawilis simbolika ------113
Tavi IV
ioane sinelis saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis filosofiur-
Teologiuri terminologia ------------------------------------------------------------------------120
1 logikuri terminologia (gamoCineba aRmosaCeni apodiqsis silogizmi
gamoxategravea gulisAtildemayofa gulissityua goneba gagonebaAacute mogonebaAacute
midmogoneba mimogoneba) -------------------------------------------------------------------------------------123
2 ontologiuri terminologia (metafizika xedva xilva skoposi iWAcirc
dasasruli - ὁ τέλος enteleqia arsebabuneba ndash ldquoΟὐσία) ----------------------------------136
Tavi V
saTnoebaTa kibis anton kaTalikosiseuli redaqcia --------------------------------145
1 anton kaTalikosiseuli saTnoebaTa kibis mimarTebebi adreul qarTul
redaqciebTan --------------------------------------------------------------------------------------------------------146
2 anton kaTalikosis mier saTnoebaTa kibeSi CarTuli strofebi---------------------166
3
Tavi VI
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis mniSvneloba bizantiuri da
qarTuli filologiisTvis -----------------------------------------------------------------------175
ZiriTadi daskvnebi -------------------------------------------------------------------------------------185
gamoyenebuli literatura -------------------------------------------------------------------------188
4
Sesavali
ioane sinelis saTnoebaTa kibe Sua saukuneebis asketur-mistikuri
xasiaTis erT-erTi yvelaze srulyofili da popularuli zneobrivi
saxelmZRvaneloa masSi gamokveTilia yvela is fundamenturi eTikuri
principi romelic antikuri xanidan moyolebuli araerTi didi
moazrovnis yuradRebis centrSi moqceula xolo qristianobam axali
SinaarsiT ganmsWvala srulyo mTlian sistemad Camoayaliba rogorc
axali koncefcia da adamianuri qcevis normad gamoacxada
nawarmoebi Targmnilia qristianuli mwerlobis mqone TiTqmis
yvela enaze (bezaraSvili 1987 129) qarTulad ki teqstis eqvsi redaqcia
Camoyalibda romelTagan sruli saxiT SemorCenilia ori prozauli
Targmani ndash eqvTime aTonelisa da petre gelaTelis da ori poeturi
gadamuSaveba ndash ioane petriwisa da anton kaTalikosis
problemis aqtualoba Sua saukuneebis sulier kulturaSi
saTnoebaTa kibis did mniSvnelobasa da aqtualobaze metyvelebs
sxvadasxva enaze Sesrulebuli mravalricxovani Targmani da xelnawerTa
simravle Zveli avtorebi saTnoebaTa kibes imdenad maRal Sefasebas
aZlevdnen rom mas mose winaswarmetyvelis dekalogs adarebdnen da
masze aRmatebul teqstadac ki warmoaCendnen ldquoda gardamoAtildeda axali igi
RmTis-mxilveli Cuenda momarT gonebiTa mTiT siniT da gAcircCuenna Cuen
manca RmrTiv-werilni igi ficarnirdquo (sineli 1965 13) an kidev ldquoerTiTa
oden ara iqmna msgavs (ioane sineli) mosesa rameTu ara moiwia mis zeda
verSeslvaAacute zecisa mas ierusalAgravemsa viTar-igi mose queyanasa ierusalAgravemsa
ver Sevidardquo (sineli 1965 13) - wers ioane sinelze misi biografi daniel
raiTeli
ioane sinelis Txzuleba aranakleb popularulia Sua saukuneebis
qarTul sulier kulturaSi am teqstisadmi interesi ar cxreba
saukuneebis manZilze ndash preaTonuri periodidan vidre gvian Sua
saukuneebamde Txzulebis ukanaskneli anton kaTalikosiseuli poeturi
redaqcia XVIII saukuneSi Seiqmna aRsaniSnavia rom nawarmoebis Targmna-
gadamuSavebaze muSaobdnen epoqis yvelaze avtoritetuli qarTveli
5
moRvaweebi eqvTime aToneli ioane petriwi petre gelaTeli anton
kaTalikosi
saTnoebaTa kibis TargmanebiT Sua saukuneebis qarTveli
swavlulebi ecnobodnen ara marto sakuTriv am didmniSvnelovan teqsts
aramed im mravalferovan wyaroebsac romliTac ioane sineli
sargeblobs aRniSnuli wyaroebi romlebic organulad aris CarTuli
ioane sinelis teqstis mTlian qsovilSi (Sesabamisad mis qarTul
TargmanebSic) rig SemTxvevaSi wyaros avtorze miTiTebiTac ki axali
codniT avsebs da amdidrebs qarTul kulturul da saazrovno sivrces
amrigad sakvlevi problemis aqtualobas gansazRvravs Sesaswavli
teqstebis mniSvneloba kerZod is rom maT Rrma kvali datoves Sua
saukuneebis qarTul mxatvrul-filosofiur azrovnebaze
sakiTxis Seswavlis istoria saTnoebaTa kibis nusxebis simravlem
mravali filologiuri problema warmoSva TviT originalis kvlevis
procesSi da ar aris SemTxveviTi rom saTnoebaTa kibis didi
popularobis miuxedavad ar arsebobs teqstis kritikuli gamocema
berZnul enazec ki Ggamocemuli ar aris arc qarTuli prozauli
Targmanebis kritikuli teqstebi Tumca prof meri cincaZis
sadisertacio naSroms - ldquoioane sinelis klemaqsis eqvTimeseuli Targmani
da misi enardquo (cincaZe 1965) - danarTis saxiT axlavs eqvTime aTonelis
Targmanis kritikulad dadgenili teqsti romelic ramdenime ZiriTad
xelnawers emyareba mkvlevari gamosacemad amzadebs aseve petre
gelaTeliseuli Targmanis kritikul teqsts prof m cincaZes
sadisertacio naSromis farglebSi Seswavlili aqvs eqvTime aTonelis
Targmanis enasTan dakavSirebuli mniSvnelovani sakiTxebi orTografiul-
fonetikuri Taviseburebani berZnul-qarTuli fonetikuri Sesatyvisobani
morfologia sintaqsi agreTve Targmanis xelnawerebi urTierToba
nusxaTa Soris eqvTimes mTargmnelobiTi meTodis Taviseburebebi
naSromSi Sedarebulia klemaqsis qarTuli da berZnuli redaqciebi maTi
Sedgenilobis mixedviT m cincaZes aseve Seswavlili aqvs petre
gelaTeliseul Targmanis enobrivi mxare winamdebare naSromSi
citatebs vimowmebT petre gelaTeliseuli Targmanis mis mier dadgenili
6
teqstidan ioane sinelis saTnoebaTa kibis ioane petriwiseuli redaqcia
gamosca mkvlevarma ivane lolaSvilma teqsts Tan axlavs vrceli
winasityvaoba sadac mecnieri farTod mimoixilavs ioane petriwis
biografiasTan dakavSirebul sakiTxebs mis saliteraturo moRvaweobas
filosofiur-Teologiur msoflmxedvelobas da am WrilSi saTnoebaTa
kibis ioane petriwiseuli redaqciis ramdenime pasaJs iv lolaSvilis
azriT teqstis gelaTuri Targmanis avtoric ioane petriwia xolo
petre gelaTels ekuTvnis mxolod ori iambiko romelSic Seqebulia
ioane sineli da klemaqsis mTargmneli ioane petriwi (petriwi 1968 65) k
kekeliZes gelaTuri Targmanis avtorad petre gelaTeli miaCnda ioane
petriwis avtorobis sakiTxs ar iziarebs arc e WeliZe romelic
specialuri terminologiuri kvlevis Sedegad askvnis rom aRniSnuli
teqstis mTargmneli petre gelaTelia (WeliZe 1996 674) aRsaniSnavia
aseve i abulaZis Sroma ldquorusTavelis xanis qarTulidan naTargmni Zveli
somxuri mwerlobis Zeglebirdquo sadac Seswavlilia saTnoebaTa kibis
somxuri Targmani romelic mkvlevris azriT ori qarTuli prozauli
Targmanis (eqvTime aToneli petre gelaTeli) monacemebs emyareba da maTi
Sejerebis Sedegadaa somxurad naTargmni (abulaZe 1938 129-130)
ukanasknel wlebSi aRmoCnda grigol nazianzelis TxzulebebSi CarTuli
saTnoebaTa kibis kidev erTi gansxvavebuli redaqciis fragmentebi
romelic q bezaraSvilma gamoaqveyna manve Seiswavla teqstTan
dakavSirebuli sakiTxebi (bezaraSvili 1989 142-163) ioane sinelis anton
kaTalikosiseuli varianti gamosca da gamokvleva daurTo T kukavam
kvlevaSi avtori ZiriTadad mimoixilavs anton kaTalikosis
literaturul stilsa da msoflmxedvelobas (kukava 1996)
naSromis sagani mizani amocanebi sadisertacio naSromis sagania
ioane sinelis saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis literaturul-
istoriuli da Teoriuli sakiTxebi cxadia Cvens gamokvlevas
Targmanebis raodenobisa da saanalizo sakiTxTa moculobis
gaTvaliswinebiT yvela problemis amomwuravad gaSuqebis pretenzia ar
gaaCnia naSromSi SemovifargleT TargmanebTan dakavSirebuli ZiriTadi
sakiTxebis SeswavliT mniSvnelovani aqcentebis dasmiTa da samomavlod
Sesaswavli problematikis identifikaciiT Sesabamisad SevecadeT
7
gagveanalizebina is ZiriTadi sakiTxebi rac teqstis kvlevis am etapze
CavTvaleT aucileblad vimedovnebT winamdebare naSromi xels Seuwyobs
ioane sinelis teqstis qarTuli Targmanebis Seswavlis sxva axal etapze
gadasvlas da momavali ufro srulyofili kvlevebisTvis safuZvlis
momzadebas
sadisertacio naSromis wyaroebi kvlevis ZiriTadi wyaroebia
ioane sinelis saTnoebaTa kibis qarTuli redaqciebi esenia eqvTime
aTonelisa da petre gelaTelis prozauli Targmanebi da ioane
petriwiseuli da anton kaTalikosiseuli poeturi gadamuSavebani aseve
meTiu raderisa da paraklitis monastris mier momzadebuli berZnuli
teqstebi saTnoebaTa kibis slavuri da inglisuri Targmanebi garda
amisa Targmanebis kvlevis procesSi naSromis ama Tu im nawilis
mizandasaxulobidan gamomdinarე wyarod gamoyenebulia antikuri
filosofiis Zeglebi da Sua saukuneebis saRvTismetyvelo literatura
naSromis Teoriuli baza naSromis Teoriul bazas warmoadgens
Tanamedrove medievistikasa da Targmanis TeoriaSi farTod
aprobirebuli da damkvidrebuli Teoriuli principebi qarTul
literaturaTmcodneobaSi Camoyalibebuli Zveli qarTuli originaluri
Tu naTargmni teqstebis kvlevis mdidari gamocdileba agreTve ioane
sinelis saTnoebaTa kibis aRiarebuli ucxoeli Tu qarTveli
mkvlevrebis kalistos uearis tatiana popovas Aandrei kordoCkinis
ivane lolaSvilis meri cincaZis qeTevan bezaraSvilisa da sxvaTa
naSromebi
meTodologia naSromSi sakvlevi obieqtis sirTulisa da
specifikis gaTvaliswinebiT gamoyenebulia kompleqsuri midgoma
tradiciul da Tanamedrove literaturaTmcodneobaSi aprobirebuli
kvlevis xerxebisa da meTodebis erToblioba kerZod aRweriTi meTodi -
kompetenturi da konteqsturi analizis gamoyenebiT komparativistuli ndash
genetikuri da tipologiuri midgomebiT struqturul-semiotikuri
sinqronuli da diaqronuli aspeqtis gaTvaliswinebiT agreTve
hermenevtikuli meTodi calkeul sakiTxTa analizisTvis mivmarTavT
interdisciplinuri kvlevis meTods
8
mecnieruli siaxle dRemde saTnoebaTa kibis qarTul TargmanebTan
dakavSirebuli problematika Seswavlilia romelime erTi redaqciis
gaTvaliswinebiT winamdebare naSromi warmoadgens ioane sinelis
saTnoebaTa kibis oTxi sruli redaqciis kompleqsuri literaturul-
istoriuli da Teoriuli analizis mcdelobas kerZod masSi
ganxilulia saTnoebaTa kibis wyaroebis problema interteqsturi
mimarTebebi qarTuli redaqciebis struqturuli da stiluri analizi da
maTi mimarTeba berZnul teqstebTan poeturi teqstebis versifikaciuli
Tavisebureba qarTuli Targmanebis simbolika da poeturi teqstebis
originalur CanarTebSi gamoyenebul simboloTa analizi teqstebis
ZiriTadi filosofiuri terminologia antoniseuli gadamuSavebis
mimarTeba manamde arsebul redaqciebTan CamoTvlil sakiTxTagan nawili
aqamde sruliad Seuswavleli iyo xolo zogierTi maTgani ki rogorc
ukve aRvniSneT Seswavlili iyo romelime erT redaqciaze dayrdnobiT
naSromis mecnieruli da praqtikuli Rirebuleba masalis analizi
kvlevis Sedegebi da daskvnebi SeiZleba gamoyenebul iqnas ioane sinelis
teqstis misi qarTuli Targmanebis Semdgomi Seswavlis dros Zveli
qarTuli literaturis saleqcio kursebisa da speckursebis swavlebaSi
9
Tavi I
saTnoebaTa kibe Sua saukuneebis qristianuli azrovnebis
konteqstSi
sadisertacio naSromis winamdebare TavSi mimovixilav ioane
sinelis saTnoebaTa kibesTan dakavSirebul im zogad sakiTxebs romelTa
gaTvaliswinebis gareSe SeuZlebelia Sua saukuneebis kulturaSi teqstis
rolisa da adgilis gansazRvra
saTnoebaTa kibis avtorze informacias gvawvdis misi Tanamedrove
raiTis monastris beri danieli romlis mier dawerili ioane sinelis
cxovreba win uZRvis teqsts (Βίος ἐν ἐπιτομῇ τοῦ ἀββᾶ Ἰωάννου τοῦ ἡγουμένου τοῦ
ἁγίου ὅρους Σινᾶ τοῦ ἐπίκλην σχολαστικοῦ τοῦ ἐν ἁγίοις ὡς ἀληθῶς Συγγραφεὶς παρἀ Δανιὴλ
μοναχοῦ lsquoΡαιθηνοῦ ἀνδρὸς τιμίου καὶ ἐναρέτου PG Vol 88 596A) Teqvsmeti wlis
yofila ioane roca Sesula sinas monasterSi aqedan igi wasula
gandegilad sinelma berebma ioane gamoiwvies gandegilobidan da airCies
TavianT winamZRvrad sinas monasterSi moRvaweobis gamomxatvelia ioanes
wodeba ldquosinelirdquo misi ganaTlebisa da swavlulebis aRmniSvnelia
zedwodeba ldquosqolastikosirdquo xolo nawarmoebis mixedviT romlis
saTauric berZnulad JRers rogorc Κλίμαξ τοῦ παραδείσου (laT Scala Paradisi
ndash samoTxis kibe) igi xSirad iwodeba ldquoklemaqsadacrdquo (cincaZe 1965 1-2)
ioane sinelis biografia ar Seicavs konkretul TariRebs amitom dRemde
gaurkvevelia misi moRvaweobis zusti periodi amis Sesaxeb mecnierTa
Soris azrTa sxvadasxvaobaa erTni fiqroben rom igi daaxloebiT 579-649
wlebSi moRvaweobda (nau 1902 35-37) meoreni misi moRvaweobis TariRs
kidev ufro ukan sweven da daaxloebiT 525-600 wlebiT SemosazRvraven
(sakosi 1964 180) sxvebi kidev Tvlian rom igi VII saukunis 70-80-ian
wlebSia gardacvlili (beki 1959 451)
rac Seexeba uSualod teqsts saTnoebaTa kibeSi Tavmoyrilia
ZiriTadi qristianuli eTikuri principebi teqsti Sedgeba 30 Tavisgan
(simbolurad ganasaxierebs qristes cxovrebis wlebs naTlisRebamde)
bibliuri iakobis xilvis miwasa da samoTxes Soris aRmarTuli kibis
analogiiT ioane sineli safexureobriv struqturas iyenebs raTa
10
aCvenos sulieri aRmasvlis etapebi ldquosaTnoebani wmidani msgavs arian
kibesa mas romeli ixila iakob rameTu SemdgomiTi Semdgomad SeslviTa
maT Sina aRamaRleben kacsa cadmderdquo (sineli 1965 202) TiToeuli
safexuris gadalaxva romelic gulisxmobs calkeuli vnebis daZlevasa
da saTnoebis mopovebas an piriqiT dakavSirebulia individis nebisyofasa
da gaunelebel brZolisunarianobasTan
saTnoebaTa kibis berZnuli teqstis samecniero kritikulad
dadgenili gamocema dRemde ar arsebobs met-naklebad ukeTesad miiCneva
meTiu raderis (Matthew Rader) mier 1633 wels parizSi dabeWdili teqsti
romelic 1860 wels minem Seitana patrologia grekas (Patrologiae Cursus
Completus Series Graeca) 88-e tomSi (PG Vol 88 596-1209) saTnoebaTa kibis
meTiu raderiseulisgan gansxvavebuli redaqcia 1883 wels
konstantinepolSi aTonis mTis ramdenime xelnawerze dayrdnobiT
gamosca berma sofroniusma (kordoCkini 2003 14) yvelaze Zveli
axalberZnuli teqsti episkoposma maqsimem 1590 wels gamosca veneciaSi
xolo 1774 wels kvlav venciaSi arqimandritma ieremiam gamosca
saTnoebaTa kibe sqolioebiT aRsaniSnavia aseve parakletis monasterSi
arqimandrit egnates mier gamocemuli saTnoebaTa kibis axalberZnuli
teqsti romelSic gamomcemeli ukve arsebul gamocemebTan erTad
iTvaliswinebs kidev erT XIV saukunis aTonis mTis xelnawersac
(marTlmadidebluri 2010)
rogorc aRiniSna saTnoebaTa kibe Targmnilia qristianuli
mwerlobis mqone TiTqmis yvela enaze laTinur siriul arabul
eTiopur qarTul somxur slavur (bezaraSvili 1987 129) berZnuli
xelnawerebis mixedviT irkveva rom yvelaze metad bizantiaSi klemaqsi
gavrcelebuli iyo XI saukuneSi XII-XIII saukuneebSi am Zeglis mimarT
interesi SedarebiT Sesustda xolo XIV saukunidan isixasturi kamaTis
dros isev gaizarda (bezaraSvili 1989 145) slavur xelnawerebze
dakvirvebis SemTxvevaSic aseTive suraTi gvaqvs XI saukuneSi Zalze
gavrcelebulia pirveli slavuri Targmanebi (bulgareTSi Sesrulebuli
X-XI saukuneebSi) axali slavuri Targmani (ufro zusti) Sesrulda
serbeTSi XIV saukuneSi XIV-XV saukuneebSi kidev ufro gaizarda
11
interesi ruseTSi klemaqsisadmi XV saukunidan es interesi isev ecema
(bezaraSvili 1989 145) q bezaraSvilis azriT saTnoebaTa kibis qarTul
redaqciebze dakvirvebac msgavs suraTs aCvenebs (bezaraSvili 1989 145)
rogorc aRvniSneT qarTulad Camoyalibda klemaqsis eqvsi
redaqcia
1) X saukunemdeli Semoklebuli (gamokrebili) prozauli versia (mag Sin
14 (gariti 1956) romelic arabulidanaa Targmnili (utie 1973 45)
2) eqvTime aTonelis prozauli versia (X-XI ss) romelic yvelaze meti ndash
27-mde xelnaweriT aris Cvenamde moRweuli (cincaZe 1965 6)1 igi
gamocemulia XX saukunis dasawyisSi (sineli 1902) xolo mogvianebiT
ramdenjerme gamoica axalqarTulad eqvTime aTonelis samecniero
kritikulad dadgenili teqsti ki danarTis saxiT erTvis m cincaZis
disertacias (cincaZe 1965)
3) petre gelaTelis prozauli versia (gamosacemad mzaddeba m cincaZis
mier) romelsac ori Zveli xelnaweriT mouRwevia Cvenamde A-39 (XIV s) da
ufro adrindeli daviT garejSi nikras mier gadawerili nusxa (H-1669)2
romelic cnobili iyo eqvTime aToneliseuli Targmanis Semcvelad da
XII-XIII saukuneebiT aTariRebdnen (metreveli 1950 96-97) rogorc m
cincaZe arkvevs nusxis dasawyisi da bolo nawilebi marTlac
eqvTimeseul teqsts Seicaven ZiriTadi Sua nawili ki aris petre
gelaTelis Targmani (cincaZe 1965 17) A-39 da H-1669 nusxebs mkvlevris
dakvirvebiT aqvs erTi saerTo wyaro romelmac sxvadasxva gadamweris
xelSi sxvadasxva cvlileba ganicada (cincaZe 1995 42) xelisa da
orTografiuli niSnebis mixedviT H-1669 xelnawers m cincaZe XI-XII
saukuneebiT aTariRebs da svams mTargmnelis petre gelaTelis
moRvaweobis periodis sakiTxs (cincaZe 1965 17) romelic XIII saukunis
moRvawed iyo miCneuli (kekeliZe 1980 331-334) q bezaraSvilis azriT es
faqti ufro gamodgeba saimisod rom aRniSnuli Targmanis avtorad ioane
petriwi miviCnioT (bezaraSvili 1987 130) ioane petriws miiCnevs avtorad
iv lolaSvilic (petriwi 1968 65-68 89) e WeliZe ar iziarebs iv
1 xelnawerebTan dakavSirebiT ix kekeliZe 1927 155 kekeliZe 1957 65
2 sxva xelnawerebi gviandelia S-344 (XVIII s) H-2346 (XVIII s) H-2188 (XIX s) (cincaZe 1995 37)
12
lolaSvilis mosazrebas da specialuri terminologiuri kvlevis
Sedegad askvnis rom mTargmneli petre gelaTelia ldquoaRniSnul TargmanSi
vlindeba sakuTriv gelaTuri (arapetriwiseuli) petriwiseuli da
sruliad axali sakuTriv petre gelaTeliseuli
terminTSesatyvisobanicrdquo (WeliZe 1996 674)
prozauli redaqciebis garda arsebobs saTnoebaTa kibis poeturi
gadamuSavebebic
1) erT aseTs eqvTimeseul Targmanze dayrdnobiT SemuSavebul
leqsiT redaqcias romelic gamosca iv lolaSvilma (petriwi 1968)
tradicia ioane petriws miawers ldquosaxeli iovane aRniSnulia 302-e
strofis kidurwerilobaSic ldquomeox meqmen mamao iovane me ndash iovanes
mosavsa Sensardquo es ioane aris petriwi amas adasturebs literaturuli
tradicia (xelnawerze darTuli anderZebi da XVIII saukunis mweralTa
cnobebi)rdquo (petriwi 1968 94) amdenad radganac teqstis avtoris
dadgenisTvis aucilebeli kvlevebi ar aris Catarebuli da amjerad arc
Cveni kvlevis interesSi Semodis aRniSnul teqsts pirobiTad ioane
petriwiseulad movixseniebT
2) sxva anonimi avtoris mier damuSavebuli grigol nazianzelis
TxzulebebSi CarTuli poeturi redaqciis fragmentebi qeTevan
bezaraSvilma aRmoaCina teqsti gamocemulia Jurnal macneSi da imave
Jurnalis or nomerSi dabeWdilia vrceli gamokvleva teqstis Sesaxeb
(bezaraSvili 1987 129-154 bezaraSvili 1989 142-162) klemaqsis axal
qarTul versias safuZvlad udevs petre gelaTelis Targmani anonimi
frazeologiuri sizustiT misdevs Tavis wyaros mkvlevris azriT es
teqsti romelic moRweulia XVIII-XIX ss xelnawerebiT unda
momdinareobdes adreuli nakluli dednidan romelic Tavis mxriv
xelnaweris prosodiis niSnebis mixedviT petriwuli saliteraturo
skolidan unda iyos gamosuli amasve miuTiTebs teqstis stilic
(bezaraSvili 1987 132-148)
bolo ori leqsiTi redaqcia XVIII saukuneze adrindeli
xelnawerebiT ar aris cnobili isini antonis saliteraturo skolis
interesebma Semogvinaxa (bezaraSvili 1989 143-144) ufro metic
13
3) saTnoebaTa kibis ukanaskneli (XVIII s) da erTgvarad Semajamebeli
redaqcia Tavad anton kaTalikoss ekuTvnis teqsti erTi S-3731
xelnaweris mixedviT gamosca da gamokvleva daurTo T kukavam (kukava
1996)
saTnoebaTa kibe rogorc SesavalSi aRiniSna XIII saukuneSi
uTargmniaT qarTulidan somxurad somxurad am Targmanis ori nusxa
arsebobs erTi XIII saukunis xolo meore mogviano periodis orive
nusxaSi meoce Tavis bolos Senaxulia cnoba am Zeglis somxurad
Targmnis Sesaxeb ldquonaTargmnia aqamomdis wrfelis mowesis minas mesvetis
mier qalaq trapizons xolo aqedan simeon xuces-monazonisagan qarTuli
eniTrdquo simeon xuces-monazons klemaqsis garda qarTulidan somxurad
uTargmnia ioane damaskelis wyaroAacute-codnisaAacute da prokle diadoxosis
kavSirni RvTismetyvelebiTni ioane petriwis sqolioebiTurT saTnoebaTa
kibis somxur Targmanze dakvirvebis Sedegad i abulaZem gaarkvia rom
sakuTriv teqsti da traqtati mwyemsisa mimarT naTargmnia petre
gelaTelis qarTuli Targmanidan xolo ganmartebebi da daniel
raiTelis mier dawerili ioane sinelis cxovreba misdevs eqvTime
aTonelis Targmans mkvlevris azriT Zeglebi romlebic simeons
uTargmnia somxurad SemTxveviT xelT Cavardnili ar Cans isini
sagangebodaa SerCeuli rogorc metad mimzidveli Txzulebebi saSualo
saukuneebSi (abulaZe 1938 128-133)
zemoT warmodgenili mcire istoriul-literaturuli eqskursis
Semdeg SevexebiT saTnoebaTa kibesTan dakavSirebul im zogad istoriul
da literaturul sakiTxebs romelTa gaTvaliswinebis gareSe rogorc
aRvniSneT SeuZlebelia Sua saukuneebis kulturaSi teqstis rolisa da
adgilis gansazRvra
14
amp 1 moralur-eTikuri principebi Sua saukuneebis azrovnebaSi
cnobilia rom qristianuli eTikis wyaro pirvel rigSi bibliaa
Sesabamisad asketuri praqtika swored bibliis eTikis gansakuTrebuli
simkacriT dacvas gulisxmobsAasketizmi qristianuli kulturis erT-
erTi fundamentia am kulturis nebismieri sferos srulyofilad
Seswavla askezis eTikuri principebis gauTvaliswineblad SeuZlebelia
Tu adre mecniereba asketizms ganixilavda rogorc mxolod uaryofiT
movlenas masSi eZebda sociumTan damokidebulebaSi oden destruqciul
midgomebs individis SemboWav da madeformirebel kategoriebs dRes
aSkarad gamoikveTa araerTi aspeqti misi rogorc dadebiTi movlenisa
Sesabamisad monoliTur dasavlur kulturaSi TiTqos xelaxlა
aRmoაCines asketizmi rogorc kulturuli movlena DdabejiTebiT
miuTiTeben rom asketizmi gvTavazobs eTikis safuZveldamdeb
motivaciebs rom asketuri Rvawlis gavlena ar Semoifargleba oden
religiuri sivrciT aramed is zemoqmedebs kulturis xelovnebis
mwerlobis ama Tu im mimarTulebis formirebaze xolo eTikuri
diskursis fonic da intenciac asketizmSia saZiebeli (xoruJi 1998 24)
raki ioane sinelis teqsti zneobrivi saxelmZRvaneloa pirvel
rigSi saWiroa gairkves eTikis roli antikur da Sua saukuneebis
kulturaSi
cnobilia rom qristianulma kulturam Tavis wiaRSi antikuri
msoflmxedvelobis erTgvari integracia moaxdina ufro metic Sua
saukuneebSi qristianuli filologiis ganviTarebis process aRweren
rogorc antikuri meTodologiisa da praqtikis rdquoqristianizaciisrdquo
process (doborjginiZe 2012 43) igive SeiZleba iTqvas Sua saukuneebis
msoflmxedvelobaze bunebrivia rom antikur-berZnul kulturaze
amozrdilma da am kulturiT nasazrdoebma qristianulma
msoflmxedvelobam memkvidreobad antikuri kulturisa da filosofiis
didi gamocdileba miiRo aqve aRvniSnavT rom platonis
filosofiasTan (saerTod klasikuri periodis eTikasTan ndash im)
qristianuli eTikisa da asketuri principebis gansakuTrebuli
siaxlovidan gamomdinare mkvlevari rv livingstoni wignSi ndash berZeni
15
geniosi da misi mniSvneloba CvenTvis (The Greek Genius and its Meaning to us)
ndash svams udavod saintereso SekiTxvas iyo Tu ara platoni asketi
(livingstoni 1912) es siaxlove samecniero literaturaSi araerTgzis
aris aRniSnuli jilian evansis marTebuli azriT filosofiur
sistemebs hqonda ara mxolod inteleqtualuri aramed praqtikul-
moraluri xasiaTic maTi mizani iyo bednierebis miRweva saTnoebebis
meSveobiT (evansi 2014 10) Sua sakuneebis qristianobis moralis
filosofia moicavs qristianuli da antikuri moralis sinTezis
mcdelobas rac qristiani moazrovnisaTvis ar unda yofiliyo rTuli
saqme ldquoTuki filosofosebi acxadebdnen rom netari cxovreba miiRweva
im adamianebis mier romlebic sakuTar dacemul bunebaze rac SeiZleba
maRla dadgomas cdiloben da yvelaferSi RmerTs baZaven mSvidi
uSfoTveli cxovrebiT rac amqveyniuri siameebisadmi da vnebebisadmi
zurgis Seqcevas niSnavs gana SeiZleboda qristians rame
sawinaaRmdego hqonoda amgvari TvalTaxedvisadmi qristianebi mxolod
am ideebis gaRrmaveba-ganviTarebas moisurvebdnen da filosofiur
sistemaSic imave gzas dasaxavdnen im filosofosebisTvis romlebic
sulis ukvdavebas aRiarebdnen bednieri cxovreba ar Semoifargleboda
mxolod amqveyniuri arsebobiT misi realizeba am cxovrebis Semdgomac
iyo SesaZlebeli ase rom qristianebi da filosofosebi ar
saubrobdnen sxvadasxva enaze garkveuli azriT qristianoba Tavad
warmoadgenda filosofiasrdquo (evansi 2014 11) miuxedavad imisa rom
antikuri filosofiisa da qristianuli kulturisTvis niSandoblivi
eTikuri principebis formaluri gamoxatuleba xSirad Tanxvdeba
gavrcelebuli azriT eTikisTvis axali epoqa iwyeba qristianobis
gariJraJze radganac antikur paganizms ar hqonia RvTisa da samyaros
urTierTobis kacobriobis erTianobisa da moraluri kanonis bunebis
Sesaxeb naTlad da zustad Camoyalibebuli koncefcia Sesabamisad am
da msgavs sakiTxebs pirvelad qristianobam mohfina naTeli
qristianobam moitana axali ideali ndash eTikuri swavlebis centrSi
daayena da upirveles cnebad aqcia siyvaruli da dasaxa axali mizani ndash
moraluri srulyofa adamianis RmerTTan mimsgavsebisTvis ldquoda
Seiyuaro ufali RmerTi Seni yovliTa guliTa SeniTa da yovliTa
16
suliTa SeniTa da yovliTa gonebiTa SeniTa da yovliTa ZaliTa
SeniTa ese ars pirveli mcnebaAacute Seiyuaro moyuasi Seni viTarca Tavi
Tacircsirdquo (mark 12 30-31) ufro metic ldquogiyuarded mterni Tquenni da
akurTxevdiT mwyevarTa TquenTa da keTilsa uyofdiT moZuleTa
TquenTa da ulocevdiT maT romelni gmZlavrobden Tquen da gdevniden
Tquenrdquo (mT 544) radganac Tavad RmerTia siyvaruli ldquoromelsa ara
uyuardes man ara icis RmerTi rameTu RmerTi siyuarulisaAacute arsrdquo (1 in
48) Tumca rogorc pavle mociquli gvaswavlis RmerTma moraluri
kanoni dawera im adamianTa gulebSic ki romlebic qristianuli
gamocxadebis farglebSi ar Tavsdebodnen ldquoromelni gamoaCineben
saqmesa Sjulisasa dawerilsa gulTa Sina maTTa Tana-mowamebiTa
maTda gonebisa maTisaAacuteTa da Soris urTierTas gulis sityuani
Seasmenden anu sityuas ugebdenrdquo (rom 215)
ra aris morali ratom unda iyos adamiani moraluri am kiTxvebze
sistemuri pasuxis gacemas kacobriobis istoriis yvela etapze cdiloben
platonisTvis tradiciuli saTnoebebis (moTmineba simamace
samarTlianoba RvTismosaoba) sargeblianoba damokidebulia imaze Tu
rogor exmarebian isini adamians bednierebis mopovebaSi misi azriT
bedniereba mdgomareobs sulis harmoniaSi saTnoebebi ki am procesSi
SeiZleba ganvixiloT rogorc amgvari fsiqikuri harmoniis aucilebeli
aspeqti
Aaristotele im varaudis sapirispirod rom moraluri principebi
aris Tandayolili fiqrobs rom moraluri saTnoeba arc Tandayolilia
da arc Teoriuli gansjiTa da swavliT miiRweva is xSiri sistematuri
praqtikiT gamomuSavdeba da gamouyeneblobiT ikargeba (buaZe 2014)
rdquosaTnoebani ar arian warmoSobilni arc bunebrivad da arc bunebis
sawinaaRmdego gziT Cven mas movipovebT da srulvyofT miCveviTrdquo (arist
nikom eTik 1103a)
epikures moZRvrebaSi eTika dafuZnebulia hedonizmze radganac aq
kargi gaigivebulia sasiamovnosTan magram WeSmariti hedonizmi
epikurelebisTvis gonebrivi simSvidea romelic gulisxmobs
crurwmenebis RmerTebis da imqveyniuri cxovrebis SiSis daZlevas
17
stoikosebisTvis eTika kargi cxovrebaa rac miiRweva bunebasTan da mis
kanonebTan harmoniaSi yofniT maTTvis Tavad saTnoebebia adamianuri
cxovrebis erTaderTi mizani maT miaCniaT rom adamians saTno cxovrebis
miRweva yvelanair pirobebSi SeuZlia amitom amqveyniur ldquosikeTeTardquo
mimarT filosofiur gulgrilobas qadageben (peri 2014)
amrigad antikur filosofiaSi adamianis telosi bednierebaa
xolo bedniereba Tavis mxriv ukavSirdeba zneobis moralis Sesabamisad
cxovrebas sainteresoa ras Tvlian moralurad berZeni filosofosebi
da ra aqvs saerTo qristianul morals antikur filosofiaSi
Camoyalibebul eTikur principebTan
amjerad Cvens mizanს ar warmoadgens qristianuli eTikis rogorc
Camoyalibebuli sistemis antikur eTikur sistemasTan zogadi mimarTebis
kvleva SemovifarglebiT ufro konkretuli amocaniT ndash calkeuli
moraluri konceptis (am SemTxvevaSi vercxlismoyvareoba sixarbe
angareba da mflangveloba nayrovaneba gemoTmoyvareoba da
TavSeukavebuloba) antikuri da qristianuli gaazrebisa da maT Soris
msgavsebisa da gansxvavebis warmoCeniT
Kklasikuri periodis udidesi warmomadgenlis platonis Teza
rom suli unda idges sxeulsa da maSasadame yovelive materialurze
maRla gadavida qristianobaSi da Tavi iCina qristian moRvaweTa
naazrevSic (kahani 2009 34) platonis idealuri saxelmwifos mcvels ar
aqvs qoneba ldquomcvelebs arc sakuTari saxl-kari unda hqondeT arc miwa-
wyali da arc sxva ram avladideba isini mosaxleobisgan iReben sursaT-
sanovages TavianTi samsaxuris sanacvlod da erTad moixmaren mas Tuki
surT WeSmariti mcvelebi erqvaTrdquo (plat saxelmw 1913) amdenad SuRli
da dava adamianis mesakuTruli bunebis gamo warsuls bardeba da
materialuri Rirebulebebis tyveobisgan Tavisufali suli mzadaa
Sesamecneblad
rac Seexeba aristoteles misi filosofia deskrifciulia igi
Tanadrouli sazogadoebisTvis tipur eTikur principebs aRwers
bdquosaTnoeba aris Tviseba SeZenili SerCevis safuZvelze igi CvenTvis
3 citatebs platonis saxelmwifodan vuTiTebT baCana bregvaZis Targmanidan
18
Sualedur mdgomareobas warmoadgens Sualedi ki or borotebas Soris
ndash siWarbesa da naklebobas Sorisaaldquo (arist nikom eTik 1107a) amitom
aristoteles eTikis mixedviT idealuria Sualeduri mdgomareoba
siZunwesa da mflangvelobas Soris amgvar adamians bdquoaxasiaTebs gacema
imaze viszec saWiroa miReba imisgan visganac saWiroa da armiReba
imisgan visganac araa saWiroldquo (arist nikom eTik 1120a)
naklebad radikaluri damokidebuleba aqvT materialur
RirebulebebTan mimarTebaSi romael filosofosebs seneka amtkicebs
rom simdidre TavisTavSi ar moicavs borotebas Tumca is SeiZleba iyos
amis mizezic igi ar gamoricxavs saTnoebis mopovebis SesaZleblobas
qonebis daxmarebiTac (De Vita Beata) ciceronis azriTac simdidre
SeiZleba iyos saTnoebis winapiroba Tumca ara aucilebeli (grifini
1976 296)
materialuri Rirebulebebisadmi ebraelTa damokidebuleba Cans
Zveli aRTqmis wignebSi k perotas azriT Raribi daculia RvTisagan
imdenad ramdenadac damqiravebelma droulad da samarTlianad unda
gadauxados gasamrjelo daqiravebuls rac ara marto Raribs icavs
usamarTlobisgan aramed damqiravebelsac zedmeti simdidris
dagrovebisgan (perota 2004 44) Zveli aRTqmis mixedviT materialur
simdidres aqvs maRali faseuloba bibliuri abraami isaaki iakobi
solomoni agroveben qonebas romelic aris RvTiuri nebis niSani Tumca
amavdroulad Zveli aRTqma moiTxovs mdidrisgan Raribis daxmarebas
rac Seexeba axal aRTqmas aq simdidre gaazrebulia
erTmniSvnelovnad negatiur konteqstSi rogorc damabrkolebeli
faqtori RvTis mcnebebis aRsrulebis gzaze ldquoda zrunvani amis
soflisani da sacTuri simdidrisaAacute SeuAtildedis da SeaSTvian sityuaAacute igi
da unayofo iqmnisrdquo (mark 419) ieso gamoricxavs RmerTisa da mamonas
samsaxurs erTdroulad radgan ldquomdidari Zniad Sevides sasufevelsa
caTasa da merme getyAcirc Tquen uadviles ars aqlemi ganslvad Atildeurelsa
nemisisa vidre mdidari Seslvad sasufevelsa caTasardquo (mT 19 23ndash24)
amitom igi kategoriulad mouwodebs morwmuneebs bdquoganyideniT monagebni
19
Tquenni da mieciT qvelis-saqme da yavT Tavisa Tquenisa safase romeli
ara daZueldesldquo (lk 12 33ndash34)
axali aRTqmis es xazi qristianobaSi mogvianebiT patristikuli
literaturiTa da asketuri moRvaweobiT gagrZelda radganac asketuri
moRvaweobis sabasizo saTnoebas axloblebTan ganSorebasTan erTad
yovelgvari materialuris uaryofa warmoadgenda amgvarma tendenciam
moitana samonastro sazogadoebebis Camoyalibeba metic gamoikveTa am
tendenciis kidev ufro mkveTri forma ndash sociumisgan (samonastro
sazogadoebisganac ki) gamdgari martodmyofoba da bunebrivia rom mis
erT-erT fundamentur principad iqca upovareba
Aasketuri moqmedeba iTxovs koncentracias sakuTar Sinagan
samyaroze maqsime aRmsarebeli ambobs bdquonetari goneba ukan moitovebs ra
yovelive (materialurs) dausruleblad tkbeba saRvTo mSvenierebis
(xilviT)ldquo (PG Vol 90 964D) amitomac eklesiis mamebi uaryofdnen kerZo
sakuTrebas da sxvebsac amisken mouwodebdnen netari avgustines azriT
simdidris dagroveba ar aris Rirebuli mizani qristianisTvis imave
azrs imeorebs klimenti aleqsandrieli (granti 2004 49) ioane
sinelisUsaTnoebaTa kibeSi romelic ajamebs ZiriTad qristianul
saTnoebebs calke Tavi eZRvneba vercxlismoyvareobas teqstis avtori
Teologiur sakiTxebSi Rrma gawafulobis garda amJRavnebs adamianis
fsiqologiis safuZvlian codnas amitomac axerxebs Caswvdes ama Tu im
vnebis warmomSobi adamianuri bunebis yvelaze dafarul da Rrma Sreebs
ldquovecxlis-moyvarebaAacute Tayvanis-cemaAacute ars kerpTaAacuterdquo (sineli 1965 277)
ldquodasawyisi vercxlis-moyvarebisaAacute arn gulis-sityuaAacute mowyalebisaAacute xolo
aRsasruli misi arn siZulili glaxakTaAacuterdquo (sineli 1965 278)
vercxlismoyvareoba gamoricxavs sulze zrunvas ldquoxolo romeli
ityodis Tu orive maqundeso igi Tavsa TAcircssa acTunebsrdquo (sineli 1965
277)
qristianuli eTikis kidev erTi centraluri principi nayrovanebis
vnebasTan brZolaa saqme isaa rom mankiereba ar aris TviTkmari
radganac yovel vnebas sxva vneba udevs safuZvlad da Tavadac sxva
vnebis Semoqmedia amgvar Sexedulebas adamianis qcevaze xangrZlivi
20
dakvirveba udevs safuZvlad asea gagebuli codvis raoba antikur
filosofiaSic da qristianul saazrovno sivrceSic Pplatoniს azriT
mravalferovani sakvebi aRviraxsnilobis mizezia rac xels uSlis da
azarmacebs mcvels brZolis velze (plat saxelmw 112) amasTanave
mankierebis sxvadasxva gamovlineba miuTiTebs adamianis xasiaTis ama Tu
im sisusteze magaliTad aristotelesTvis nayrovaneba TavSeukaveblobaa
da gasakicxia ndash ldquobunebriv miswrafebaTagan cotaa iseTi romelic
gvacTunebs da isic erT SemTxvevaSi gadaWarbebis dros radgan Wama an
sma imisa rac mogxvdeba sanam mucels ar amoiyorav niSnavs bunebrivi
zomis gadaWarbebas magram Sevseba imisa rac aklia adamians aris
bunebrivi moTxovnileba isini romlebic saWiroze metad iyoraven
mucels Rormucelebi arian aseTebi monuri bunebisa arianldquo (arist
nikom eTik 1118b) igi am sakiTxSic zomierebis momxrea Tvlis ra rom
bdquojanmrTelobas Rupavs zedmeti an naklebi saWmeli da sasmelildquo (arist
nikom eTik 1104a) amgvarad platonic da aristotelec gadaWarbebuli
saWmlis miRebisgan Tavis mozRudvas ormagi funqciiT tvirTaven ndash
zrunva fizikur janmrTelobaze da nayrovanebisgan warmoSobili
mankierebebisgan (rogoricaa siZva mrisxaneba ulmobeloba da aS) Tavis
arideba rac adamianis sulis misi xasiaTis sworad formirebis
winapirobaa
Zveli aRTqmis mixedviT egviptelTa tyveobidan Tavdaxsnil
ebraelebs bdquogulman uTqua gulisTqmaAacute dasxda da tiroda da Zeni
israAgravelisanica maT Tana da ityodes vin mces Cuen Atildeorci da vWamoT
ldquo(ricx 11 4-5) ufalma mouvlina maT xorci bdquoda Atildeorci igi iyoRa pirsa
Sina maTsa da arRa moklebul iyo da ufali ganrisxna ersa mas zeda da
mosra eri igi wylulebiTa didiTa friadldquo (ricx 11 33) klasikuri xanis
moazrovneTa msgavsad Zvel aRTqmaSic nayrovaneba sxva mankierebebis
safuZvlad miiCneva bdquogarna ese usjuloebaAacute sodomisa disa Senisa
ampartavanebaAacute da sisavsiTa purisaAacuteTa da iefobiTa nukveulobda igi da
asulni misnibdquo (ezek 16 49)
am eTikur xazs agrZelebs axali aRTqmac ldquoda vhrqua sulsa Cemsa
sulo gaqus mravali keTili daunjebuli mravalTa welTa ganisuene
21
Wame da su da ixarebd hrqua mas RmerTman ugunuro amas Ramesa migiRon
suli Seni Sengan ege romel moimzade visa iyosrdquo L(lk 1219-20)
nayrovanebasTan brZola SesaZlebelia marxviT romelic kargad
nacnobi praqtikaa aramarto antikuri-berZnuli samyarosTvis (orfeosis
kultis mimdevrebiDdionises kulti piTagorelebi) aramed TiTqmis
yvela religiuri Tu filosofiuri sistemisTvis Tumca qristianuli
marxvis ideas gansxvavebuli Sinaarsi aqvs ndash sakvebisgan Tavis Sekaveba
aris pirvel rigSi gonebisa da sulis ganwmendis saSualeba
gansakuTrebiT aqtualuri iyo nayrovanebasTan marxvis saTnoebiT brZola
samonastro sazogadoebaSi bdquogamaride yovelgvar sacTurs uwminduri
saWmeli rodi maSinebs aramed uwminduri vnebaldquo (net avgust aRs X
XXXI 46) ndash wers netari avgustine igi nayrovanebasTan brZolis magaliTs
Tavadve iZleva ldquodResdReobiT ki siamovnebad miCans es aucilebloba da
me vebrZvi am sitkboebas (nayrovaneba ndashim) raTa misi tyve ar gavxde esaa
yoveldRiuri brZola marxulobiTa da bdquoxorcis daTrgunviTldquo (net
avgust aRs X XXXI 43) qristianuli asketizmisTvis damaxasiaTebeli
iyo rogorc eqstremalurad radikaluri meTodebiT brZola ama Tu im
vnebis dasamarcxeblad ise zomiereba am brZolaSi netari
avgustinesTvis sakvebis zomieri miRebaa nayrovanebasTan brZolis
yvelaze gonivruli forma bdquopirs ise unda amosdo lagami rom arc
Zalumad movzidoT da arc sul mivuSvaT sadaverdquo (net avgust aRs X
XXXI 47) am xazs agrZelebs ioane damaskeliც igi aucileblad miiCnevs
bunebiseul da aucilebel sxeulebriv moTxovnilebaTa dakmayofilebas
imisTvis rom sxeulma ar dakargos sasicocxlo Zalebi radganac RvTis
mcnebebis aRsrulebas sulierTan erTad sWirdeba fizikuri Zalisxmevac
bdquosxeuliseul siamovnebaTagan nawili aris erToblivad bunebiseulic da
aucilebeliac romlebis gareSe SeuZlebelia sicocxle rogorebicaa
magaliTad sinaklulis Semavsebeli saWmeli da aucilebeli samosirdquo
(ioan damask gard 2000 364) Tumca zomiereba ioane damaskelis azriTac
gadamwyveti faqtoria sulieri harmoniis SesanarCuneblad bdquonawili
(siamovnebebi ndash im) arc aucilebelia da arc bunebiseuli rogorc
magaliTad simTvrale avxorcoba da nayrovaneba arc ametebs saWiroebas
22
radgan isini arc Cveni sicocxlis ganmtkicebas emsaxurebian da arc
modgmis memkvidreobiTobas aramed piriqiT zians gvayenebenldquo (ioan
damask gard 2000 364) nayrovaneba safuZveli SeiZleba iyos
TavSeukaveblobis rac Tavis mxriv azianebs sxeuls ryvnis suls da
abnelebs gonebas amis sapirispirod bdquomarxva kurnavs sulier Wrilobebs
da aaxlebs codviT gaxrwnil suls igi ganamtkicebs gonebas
Stagvagonebs RvTis SiSs anadgurebs vnebebs aTvinierebs zraxvebs rdquo
(ioan oqrop marxv 1991)
nayrovanebis vnebaze msjelobas ioane sinelis saTnoebaTa kibiT
davasruleb ldquomTavari eSmakTaAacute ars zeciT gardamovrdomili igi mTiebi
da mTavar vnebaTa ars simaZRre muclisaAacuterdquo (sineli 1965 233) rogorc
vxedavT ioane sineli Tavisi winamorbedebis msgavsad miiCnevs rom
gadametebuli ZRoma safuZvels udebs yvelanair codvas da
gansakuTrebiT aRvivebs vnebebs ldquosimaZRre WamadTaAacute mamaAacute ars siZvisaAacuterdquo
(sineli 1965 225) igia saTave yovelgvari mankierebis ldquopirmSoAacute Cemi ars
siZvaAacute da Semdgomad misa ndash sificxe gulisaAacute da mesameAacute ars Zili da
merme ndash zRuaAacute gulis-sityuaTaAacute da Relvani Seginebisani da ufskruli
gamouTqumelTa da miuTxrobelTa arawmidebaTaAacute Cemgan gamovals asulni
Cemni arian mconarebaAacute mraval-metyuelebaAacute kadnierebaAacute da gancxromaAacute
sicili cilobaAacuterdquo (sineli 1965 236) is rac gaxda mizezi ldquodacemasa mas
adamissa warwymedasa esavissa momsrvelsa israeAgravelTasa noes
Seuracxebasa gomornelTa damwuvelsa loTis bralobasardquo (sineli 1965
235) ioane sinelisTvis nayrovanebasTan brZolis saukeTeso gza
zomierebaa da Tanmimdevrulobaa
zemoT warmodgenili masala naTelyofs rom nayrovanebis vnebis
antikuri filosofiuri da Sua saukuneebis qristianuli gaazreba
Zalzed msgavsia
amrigad morali zneoba universaluri kategoriaa ara romelime
erTi religiis an kulturis monapovari aramed kacobriobis mdidari
sulieri gamocdilebis nayofi qristianulma msoflmxedvelobam
memkvidreobad miiRo antikur kulturaSi Camoyalibebuli da Teoriulad
kargad gaazrebuli moralur-eTikuri principebi romelmac axali
msoflmxedvelobis wiaRSi garkveuli transformacia ganicada amasTan
23
qristiani mamebi ara marto amCnevdnen aramed miuTiTebdnen kidec
antikuri tradiciis gangrZobadobaze da mas RvTis arsis absolutur
sikeTed gaazrebis konteqstSi ganixilavdnen bdquovnebaAacute da boroti bunebiTi
bunebasa Sina Cuensa ara dabadebul ars rameTu araTu vnebaTa
dambadebeli ars RmerTi aramed ufroAacutesad saTnoebani daebadnes mis mier
Cuen Soris rameTu mowyalebaAacute bunebiTi ars Cuen Tana amisTAcircsca
warmarTnica swyaloben kacsaldquo (sineli 1965 394) es siaxlove
gansakuTrebiT maSinaa mosalodneli roca axali msoflmxedveloba
yalibdeba iseTi Zlieri kulturis wiaRSi rogoricaa antikuri
berZnuli civilizacia amdenad qristianuli teqstis kvleva
aucileblad moiTxovs antikuri berZnuli tradiciebis gaTvaliswinebas
ramdenadac vfiqrobT es aris uwyveti erTiani saazrovno procesi
24
amp 2 saTnoebaTa kibis wyaroebis sakiTxi
saTnoebaTa kibis teqstze darTul werilSi ioane raiTeli ioane
sinels sTxovs rom asketur gzaze Semdgar moRvaweTaTvis Tavis
mravalferovan praqtikul gamocdilebaze dayrdnobiT aRweros
sulisTvis margebeli rCevebi marTlac 40 wlis ganmavlobaSi asketur
RvawlSi myofi ioane sineli saTnoebaTa kibis Seqmnisas xelmZRvanelobs
sakuTari praqtikuli gamocdilebiT magram ioane sinelis Sroma aris
avtoris samonastro cxovrebis mdidari gamocdilebisa da winare
tradiciis erTgvari sinTezi (ueari 1982 59) Sua saukuneebis
Teologiur-filosofiur literaturaSi ioane sinelis Rrma
ganswavlulobaze metyvelebs erTi mxriv zedwodeba ndash ldquosqolastikosirdquo
xolo meore mxriv TxzulebaSi gamoyenebuli mravalferovani wyaroebi
saTnoebaTa kibis zogierT wyaroze teqstSive gvxvdeba miniSneba xolo
sxva danarCeni gamovlenilia specialuri samecniero kvlevebis Sedegad
winamdebare paragrafi imdenad aris mniSvnelovani qarTuli
filologiisTvis ramdenadac cxadia rom saTnoebaTa kibis TargmanebiT
Sua saukuneebis qarTveli mkiTxveli ecnoba ara mxolod asketur-
mistikuri Janris brwyinvale Zegls aramed im mravalferovan wyaroebsac
romelsac Txzuleba emyareba
mkvlevar andrei kordoCkins SeniSnuli aqvs rom Cveulebriv
klasikuri wyaroebis gamoyenebisas ioane sineli ase miuTiTebs bdquoΚαigrave θαῦμα
ὄντως πῶς καί Ἑλληνές τι τοιοῦτον ἐφθέγξαντο ἐπεigrave καigrave φιλοσοφίαν τοῦτο εἶναι ὁρίζονται
μελέτην θανάτουldquo (PG Vol 88 797 C) ldquosakAcircrvel ars viTar warmarTaca esreT
sTnda ese vidreRa Tques viTarmed sibrZne AtildesenebaAacute ars sikudilisaAacuterdquo
(sineli 1965 161) ldquoda sakAcircrvel namdAcirclve viTar da ellinTaca eseviTari
raAacuteme aRmoTques vinaAacuteTgan da filosofosobadca amas gansazRvreben
yofad wurTasa sikudilisasardquo (A-39 63v)4 mkvlevris azriT ioane sinelis
zemoTmoyvanili azris wyaroa cnobili pasaJi platonis fedonidan (Pl
Phaed 67e) magram uSvebs SesaZleblobas rom sineli sxva qristiani
4 adgilebs petre gelaTelis Targmanidan am da sxva SemTxvevebSic vimowmebT prof m cincaZis mier kritikulad dadgenili teqstidan (A-39 H-1669) romelic mzaddeba gamosacemad
25
avtorebis klimenti aleqsandrielis (Strom 5 11 67) evsevi kesarielis
(Praep Evangel 11 27 18) grigol nazianzelis (Or 277) evagres (Pract 52)
kirile skviTopolelis (Vita Cyriaci 230) Sromebidan icnobdes platons da
ara uSualod (kordoCkini 2003 20-21)
saTnoebaTa kibe upirveles yovlisa religiuri teqstia da
bunebrivia rom igi gajerebulia citatebiT (masSi xandaxan mTeli
pasaJebia moyvanili) Zveli da axali aRTqmis wignebidan qarTuli
TargmanebSi gamoyenebuli bibliuri citatebis wyaros sakiTxi calke
kvlevis sagania aq aRvniSnavT rom prof m cincaZis dakvirvebiT eqvTime
aToneli bibliuri citatebis gamoyenebisas zog SemTxvevaSi eyrdnoba
bibliis teqstis qarTul redaqciebs zogjer ki pirdapir sinelis
teqsts Targmnis fsalmunis teqstis SemTxvevaSi ki ZiriTadad
gamoyenebulia a redaqcia (SaniZe 1960) (cincaZe 1965 100-105) rac Seexeba
petre gelaTelis Targmans iv lolaSvilis dakvirvebiT saTnoebaTa
kibis petre gelaTeliseul TargmanSi bibliuri teqstebi damowmebulia
ara giorgi mTawmindelis aramed ioane WimWimelis redaqciidan (petriwi
1968 30) amis sapirispirod prof m cincaZe (Sesabamis faqtobrivi
masalis damowmebiT) Tvlis rom petre gelaTeli bibliur citatebs
misTvis Cveuli akribiiT uSualod berZnuli teqstidan Targmnis xolo
fsalmunis teqstis SemTxvevaSi ZiriTadad qarTul g redaqcias (SaniZe
1960) misdevs (cincaZe 1965 100-105)
saTnoebaTa kibeSi gansakuTrebiT kargad Cans Sua saukuneebis
Teologiis Cinebuli codna rogorc aRvniSneT ioane sineli xSirad
Tavadve miuTiTebs wyaroebze ndash avtoritetul qristian avtorebze
origeneze evagre pontoelze igi origenes kicxavs im cnobili
koncefciisTvis (apokatastasisi) romlis mixedviTac saboloo xsna
gadarCena uklebliv yvelasTvis aris SesaZlebeli (PG Vol 88 865A)
ldquovekrZalneT yovelni da ufroAacutes xolo dacemulni rameTu ara
daemkAcircdros gulTa CuenTa uRmrToAacutesa origenes seni rameTu RmrTisa
kacT-moyuarebasa wina-hyofs bilwi igi da Asesawynarebel iqmnebis gemoAacutes-
moyuareTa da udebTa mierrdquo (sineli 1965 151) evagre pontoeli origenes
Tanamoazrea maTi swavleba dagmo 553 wlis msoflio krebam ioane sineli
akritikebs evagre pontoels ukideresi askezisaken mowodebisTvis
26
ldquohgonebda ubadruki da sawyalobeli evagre viTarmed ubrZnes brZenTasa
ars sityAcircTa da gulisAtildemis-yofiTa aramed scTa ugulisAtildemoAacute igi da
ugunurTa uugunures ipova mravalTa zeda saqmeTa da erTad amas zeda
rameTu ityAcircs viTarmed raJams mravalTa sanovageTa mimarT suridis
sulsa Cuensa maSin SevaiwroT igi puriTaca da wyliTa xolo ese msgavs
ars viTarmca vin hrqua mciresa yrmasa viTarmed ldquoerTiTa nabijiTa
aRAtildeed Tavsa kibisasardquo (sineli 1965 227) saTnoebaTa kibis es polemikuri
paTosi logikuria radganac sul raRac erTi saukune Tu iqneba gasuli
553 wlis msoflio krebis Semdeg romelzec dagmes origenesa da evagre
pontoelis swavlebebi miuxedavad amisa sakiTxi jer isev aqtualuria
radgan aleqsandriuli skolis am ori didi warmomadgenlis
Teologiuri swavlebebi sakmaod Zlier gavlenas axdens ara marto maT
Tanamedrove aramed momdevno epoqis qristian moazrovneebzec
safiqrebelia rom swored maTi popularobidan gamomdinare ioane
sineli romelic aseve iyo Tavisi drois uaRresad avtoritetuli
moRvawe upirispirdeba origenesa da evagres swavlebebs ioane sinelis
Sromis polemikur xasiaTze miuTiTebs berZnul xelnawerSi daculi
teqstis erT-erTi saTauric sityva origenes winaaRmdeg (Λόγος κατά
Οριγένους) Tumca am sakiTxTan dakavSirebiT samecniero literaturaSi
azrTa sxvadasxvaobaa magaliTad bogdanoviCi fiqrobs rom ldquogonieri
locvisrdquo ioane sineliseuli koncefcia rogorc RvTis wvdomis
erTaderTi saSualeba warmodgenilia evagre pontoelis romelic Tavis
mxriv ganicdida origenes did gavlenas naazrevSi (bogdanoviCi 1978 151)
an kidev miuxedavad imisa rom ioane sineli evagresa da origenes
misamarTiT polemikur mimarTvebs ar iSurebs is mainc ldquoevagristiardquo (beki
1959 353-354) igi evagres kvaldakval iyenebs evagreseul termins ldquoλογισμόςrdquo
ldquovnebisrdquo mniSvnelobiT (bogdanoviCi 1968 154)
meore mxriv rogorc zemoT ukve aRvniSneT ioane sineli sxvadasxva
mizniT xSirad imowmebs avtoritetul saeklesio moRvaweebs (PG Vol 88
717B) ioane kasianes ndash ldquomorCilebisagan simdable viTarca vTquT da
simdablisagan gankiTxvaAacute viTarca Tqua didman kasiane gankiTxvisa Tavsa
Sinardquo (sineli 1965 111) grigol nazianzelს (PG Vol 88 949A) ndash
27
ldquoromelnime ityAcircan viTarmed cudad-mzuaobrebaAacute da ampartavnebaAacute
ganyofilni arian urTierTas amisTAcircs rvad saxel-sdeben TavTa maT
vnebaTahellip xolo RmrTis-metyueli grigoli da sxuani mravalni kualad
SAcircdad ityAcircan vnebaTa maTrdquo (sineli 1965 301) (PG Vol 88 1064A)
bdquodabadebulni yovelnive ukueTu viTar daibadnes masve bunebasa zeda
arian viTar me xati var RmrTisaAacute da TiAtildeasa amas Tana aRreul var ndash
viTarca ityAcircs didi grigoli RmrTis-metyuelildquo (sineli 1965 420) efrem
asurs (PG Vol 88 1148D) ldquovin moigo amas sawuTrosa pirvel mermisa mis
saukunoAacutesa uvnebelobaAacute da sisrule eseviTari viTar asurman manrdquo
qarTuli Targmanis aSiaze dakonkretebulia ldquomamasa efrems ityAcircsrdquo
(sineli 1965 504)
rogorc Aandrei kordoCkini miuTiTebs ioane sineli aseve
sargeblobs apofTegmebiT ldquonu daiviwyeb yovelTa dReTa cxorebisa
SenisaTa moRuawesa mas didsa romelsa aTvrametsa welsa ara esma
moZRurisagan AtildeorcieliTa sasmeneliTa Tu cxovndi xolo SinaganTa maT
yurTa maradRe esmoda uflisagan araTu cxondi rameTu ese sityuaAacute ars
locvisa da ucnauri aramed esreT esmoda viTarmed scxondi romeli ese
ganCinebuli ars da mtkiceAacuterdquo (sineli 1965 111 PG Vol 88 717C Sdr alph John
the Theban) ldquoyovladve aravisTAcircs jer-ars raAacuteTamca locvasa Sina saqmesa
iqmoda rameTu ese keTilad guaswava angelozman man romeli netarisa
antonisa moida rameTu iqmn AtildeelT-saqmarsa da merme aRdis locvadrdquo
(sineli 1965 291 PG Vol 88 937D Sdr alph Anthony 1) bdquoicis Tqmuli ese man
romeli pirvel kanjarTa ubrZanebda da erCdes mas xolo ukunaAacutesknel
sulTa ganmrxwnelTa maT kanjarTa mier eSmakTa damorCilebuli da
mokicxul iqmna da romel-igi zecisa puriTa izardeboda xolo
ukuanaAacutesknel keTilisa misgan gamoeAtildeua da sakAcircrveli ese ars romel
Semdgomad sinanulad moslvisa misisa ityoda mwuxarebiT da simwariT
winamZRuari Cueni antoni viTarmed ndash didi sueti daecao xolo saxe
dacemisa misisaAacute dafara yovlad brZenman man rameTu icoda viTarmed-
siZvaAacute iyo AtildeorciTa da Tacircnier sxAcircsa AtildeorcTa Sexebisaldquo (sineli 1965 248
PG Vol 88 885C Sdr alph Anthony 14) ldquosaxed locvisa gaqundin qurivi igi
Wirveuli mosajulisagan misisa xolo saxe dayudebisa ars didi igi da
28
angelozTa swori dayudebuli arsenirdquo (sineli 1965 474 PG Vol 88 1112D
Sdr alph Arsenius 7 2544) teqstis qarTveli mTargmnelebi rogorc ukve
vnaxeT zog SemTxvevaSi roca amis saWiroebas xedaven metateqstis
saSualebiT azusteben informacias5 ldquouvnebelobaAacute aCuena megAcircptelman man
romelman Tqua viTarmed ara meSinis uflisaganrdquo (sineli 1965 504 PG Vol
88 1148D Sdr alph Anthony 32) aSiaze miweril SeniSvnaSi ndash ldquomamasa antonis
ityAcircsrdquo igulisxmeba anton didi rogorc anton kaTalikosi azustebs
Tavis redaqciaSi SeniSvnis saxiT an kidev ldquouvnebelobaAacute aCuena
romelman-igi iloca raAacuteTamca miiqces vnebani misdave da hbrZodes masrdquo
aSiaze minaweri ldquoiovanes ityAcircs moklesardquo (sineli 1965 504 PG Vol 88 1148D
Sdr Alph John the Dwarf 13) ldquoesreT iyo romelman ndash igi puri da yveli
Atildeelad miiRo (zogierT nusxaSi aRniSnul sityvas axlavs SeniSvna
ldquoserapionrdquo ndash m c ndash miTiTeba amba serapionze ndash i m) da dajda karTa zeda
TAcircsTa gardarTxmiT Zelsa zeda da aCuena man eseviTari simdable da
kualad sxuaman man muSakman siwmidisaman romelman samoseli TAcircsi
aRiZarcua da vidoda uvnebelad qalaqsa Sinardquo (sineli 1965 360 PG Vol 88
997C Sdr Historia Lausiaca 3716) ndash paladi helenepoleli ndash lavsaikoni
(kordoCkini 2003 20-21)
sxva pirdapiri miniSneba uSualo wyaroebze teqstSi ar gvxvdeba
amitom maTi gamovlena aris erT-erTi principuli sakiTxi saTnoebaTa
kibis kvlevis procesSi da amdenad igi sagangebo Seswavlis sagnad iqca
kerZod kalistos ueari swavlobda markoz monazonis Sromebis gavlenas
ioane sinelis teqstze (sakiTxi Seswavlilia sadisertacio naSromis
farglebSi romelic samwuxarod ar aris gamoqveynebuli) (ueari 1965 458-
459) folkeri amtkicebs rom ipova asamde msgavsi pasaJi saTnoebaTa kibis
teqstsa da Razeli mamebis barsanofes ioane Razelis da doreTe
Razelis Sromebs Soris (folkeri 1968 V7) d bogdanoviCi amba isaias
gavlenas xedavs (bogdanoviCi 1968 156-157) saTnoebaTa kibis Semdeg
pasaJSi ldquoviTarca SeuZlebel ars erTiTa TualiTa zecad xedvad da
meoriTa queyanad egreTve SeuZlebel ars Tumca ara evno sulsa romeli
5 SesaZloa ioane sineli imowmebdes im periodis qarTuli saazrovno sivrcisTvis naklebad cnobil moRvawes azrs an naklebad cnobil biografiul detals misi cxovrebidan
29
ara ucxo iqmnes srulad TacircsTagan gonebiTa anu Atildeorcieladrdquo (sineli 1965
51 PG Vol 88 668D Sdr Abba Isaiah Ascet151) (kordoCkini 2003 22) imave
bogdanoviCis azriT urisxvelobis morCilebisa da sulieri winamZRvris
mniSvnelobaze msjelobisas saTnoebaTa kibeSi igrZnoba amba barsanufis
gavlena (bogdanoviCi 1968 156) saTnoebaTa kibeSi bevri pirdapiri citata
da fraza gvxvdeba nilos sinelis Sromebidanac (buxvaldi 1982 400) aseve
saubroben ioane sinelis Sromaze ioane mosxis cnobili Txzulebis
limonaris gavlenazec es gavlena gansakuTrebiT igrZnoba 26-e sityvaSi
gankiTxvisaTAcircs da gulisAtildemis-yofisaTAcircs (Περί διακρίσεως) (proxorovi 1985
254)
cnobilia rom Sua saukuneebis teqstis wyaroebis kvlevas
arTulebs medievisturi msoflmxedvelobis monoliTuroba xSir
SemTxvevaSi rTulia imis dadgena uSualo gavlenasTan gvaqvs saqme Tu
saerTო tradiciasTan (kordoCkini 2003 21-22) amdenad epoqis specifikidan
gamomdinare (Temebis interesebis tradiciebis msoflmxedvelobis
mTlianoba) rTulia sasuliero xasiaTis teqstis wyaroebis zusti
identifikacia samecniero kvlevebis Sedegad gamovlenil saTnoebaTa
kibis zemoT miTiTebuli wyaroebis garda yuradRebas SevaCerebT kidev
or Cveni azriT sainterso monakveTze romelsac SesaZloa safuZvlad
edos ioane sinelis epoqisTvis kargad cnobili da popularuli
antikuri da neoplatonuri koncefciebi cxadia am SemTxvevaSic
saorWofoa saubari imaze sargeblobs Tu ara sineli uSualod
pirvelwyarodan dasaSvebia Sualeduri teqstis arseboba reminiscencia
an tipologiuri msgavseba magram arc is aris gamoricxuli rom saqme
gvqondes uSualo gavlenasTan miT umetes rom ioane sineli Rrmad
ganaTlebuli saRvTismetyvelo da filosofiur sakiTxebSi kargad
Caxeduli mweralia
saTnoebaTa kibis 26-e safexurSi gankiTxvisaTAcircs da gulisAtildemis-
yofisaTAcircs (Περί διακρίσεως) vkiTxulobT ldquoraJams orni borotni moiwivnen
jer-ars udaresisa gamorCevaAacute viTar-igi vdgiT raAacute locvasa Sina da
movidis ZmaAacute vinme da erTisa orTaganisa qmnaAacute Tana-guedvis anu datevebaAacute
locvisaAacute anu ara xilvaAacute Zmisa mis da SewuxebaAacute misi maSin ukue
30
gulisAtildema-vyoT viTarmed uaRres da uzeSTaes ars siyuaruli locvisasa
rameTu locvaAacute TaviT TacircsiT oden erTi saTnoebaAacute ars xolo siyuaruli
Semkrebeli ars yovelTa saTnoebaTaAacuterdquo (sineli 1965 396) ori borotebidan
naklebi borotebis arCeva momdinareobs cnobili miTologemidan
ldquoscilasa da qaribdas Sorisrdquo gavla romelic ukavSirdeba odisevsis
mogzaurobas odisevsi irCevs scilasTan axlos gavlas rogorc ori
borotebidan ufro naklebs man am arCevanis gamo dakarga eqvsi
Tanamgzavri Tumca xomaldi gadaarCina daRupvas rac qaribdasTan
axlos gavlis SemTxvevaSi emuqreboda es azri aqtiurad cirkulirebs
antikur filosofiaSic kerZod dialogSi protagora platoni ambobs
rom Tuki adamians aqvs arCevani or borotebas Soris igi ar airCevs
ufro did borotebas roca aris naklebi borotebis arCevis saSualeba
ἔστι τοῦτο ὡς ἔοικεν ἐν ἀνθρώπου φύσει ἐπὶ ἃ οἴεται κακὰ εἶναι ἐθέλειν ἰέναι ἀντὶ τῶν
ἀγαθῶν ὅταν τε ἀναγκασθῇ δυοῖν κακοῖν τὸ ἕτερον αἱρεῖσθαι οὐδεὶς τὸ μεῖζον αἱρήσεται ἐξὸν
τὸ ἔλαττον (Plat Prot 358cd) es azri aristotelesTanac gaielvebs erTgan
Tumca ara ise mkveTrad rogorc platonisa da ioane sinelis teqstebSi
miuxedavad imisa rom aristotele nikomaqes eTikaSi dasaSvebad miiCnevs
saSuals or ukiduresobas Soris romelTac igi borotebad ganixilavs
filosofosi ganmartavs rom amgvari saSualis migneba adamianisTvis did
siZnelesTan aris dakavSirebuli amitom ldquovinc Suisken iswrafvis is
pirvel yovlisa rac SeiZleba metad unda daSordes kidur mxareebs
rogorc kalifsoc gvirCevs ldquomoaride gemi qafsa da talRasrdquo
mopirdapire mxareebidan erTi ufro metad aris mcdari meore ndash
naklebad SuaSi moxvedra ki Zalian Znelia amitom ambobs is rom meored
curvisas unda SearCio naklebad cudi gzardquo (arist nikom eTik 1109a) es
konceptualuri xazi grZeldeba vefxistyaosanSic vgulisxmob sasiZos
mokvlis epizods romelic swored aristoteles koncefciis WrilSi
aqvs gaanalizebuli profesor elguja xinTibiZes (xinTibiZe 2009 409-410)
aqve unda aRiniSnos isic rom aristoteles saSualze msjelobisas
mkvlevari imowmebs saTnoebaTa kibis ioane petriwiseuli redaqciidan
Semdeg originalur strofebs
ldquoumankosa hrwamn yovelive simSvidiT
moiTmens igi satkivarsa yovelsa
31
moyusisa mimarT tkbil ars da saxierca
mdabal da maRal saSualsa zeda myof (238)
romelman Zalni gonierad keTilad
sazomsa zeda ipyrnes saSualobiT
ar midrkebodes marjul gina marcxeniT
aras ivnebdes moRuawe moiTmendes
mas ewodebis uvnebel sakuTrebiT (287)rdquo
mkvlevari SeniSnavs rom saTnoebaTa kibis qarTvel avtors eTikur
saTnoebebze msjelobisas yoveli saTnoebis umaRles kategoriad swored
ldquosaSualirdquo miaCnia (citirebuli konteqstis berZnuli teqstis Sesabamis
adgilebSi ldquosaSualzerdquo saubari ar Cans) (xinTibiZe 2009 394) SesaZloa
zemoT citirebul strofebs prozauli Targmanis Sesabamis TavSi
uSualo wyaro ar eZebnebodes magram Sua saukuneebis es cnobili
koncefcia ioane sinelis teqstisTvis aSkarad nacnobia miT ufro rom
aRniSnuli Teza popularulia Sua saukuneebisa da Semdegi periodis
filosofiaSic (Toma aqvineli da misi mimdevrebi imanuel kanti da sxva)
zemoT warmodgenili Sexeduleba ioane sinels gamoarCevs
rogorc erT-erT yvelaze liberal qristian avtors Tumca am sakiTxTan
dakavSirebiT arsebobs sxva mosazrebebic magaliTad j meiendorfi
fiqrobs rom ioane sineli moiTxovs asketizmis eqtremalur formas
Tavisi mkiTxvelisgan rac aSkarad miuTiTebs origenistul
spiritualizmze (meiendorfi 1974 70) mkiTxvelTa da mkvlevarTa
gansakuTrebul gaocebas iwveves saTnoebaTa kibis mexuTe Tavi sadac
ioane sineli aRwers gansakuTrebuli savanis dilegis momnanie mkvidrTa
yofas (PG vol 88 772AB) ldquome vixilen Zmano maT Tana muvAtildelni
dakanebulni simravlisagan muAtildelT-drekisa da Tualni maTni Semwuar
iyvnes cremlTa da siRrmed mTasrul iyvnes da Tmani maTni daefxurnes
da Rawuni maTni daebZarnes da moewylnes simravlesa mAtildeurvaleTa maT
cremlTasa da pirni maTni damdnar iyvnes da dayAcircTlebul araraAacuteTa
ganyofil iyvnes mkudarTagan da mkerdni maTni moewylnes cemiTa da
sisxlsa mtknarsa warmohyrides zedaAacuteszeda cemiTa mkerdTaAacutesardquo (sineli
1965 136) mkvlevari andrei kordoCkini teqstis am monakveTis Sesaxeb
ambobs ndash Tanamedrove mkiTxvelisTvis saTnoebaTa kibis pasaJebi momnanie
32
berebis cxovrebidan SeiZleba ufro gavdes sakoncentracio banaks
vidre qristianul institucias Tumca iqve svams kiTxvas ndash ratom rTavs
sineli am pasaJebs teqstSi igi aranair miniSnebas ar gvaZlevs imis
Sesaxeb rom Tavis mkiTxvels mouwodebdes amgvari sinanulisken
(kordoCkini 2003 52) mkvlevari marTebulad SeniSnavs rom ioane sineli
monanulTa savanis mkvidrTa cxovrebas aRwers ara rogorc asketuri
cxovrebis idealur formas aramed rogorc ukompromiso siyvarulis
magaliTs es epizodi deskripciulia avtori ki ar Txzavs aramed
mogviTxrobs imas rac naxa da ramac gaaoca miT umetes moulodnelia
ioane sinelisgan asketizmis eqstremaluri formebis qadageba maSin roca
teqstis sxva nawilebSi igi gamoirCeva liberaluri damokidebulebiT
sxvadasxva principuli sakiTxisadmi ioane sinelis liberaluri
Sexedulebebis sailustraciod mravali magaliTis moxmobac SeiZleba
maT Soris erT-erT TvalsaCino msjelobas warmoadgens tyuilisadmi
miZRvnili Tavidan Semdegi monakveTi ldquoviTarca yovelTa vnebaTa zeda
ganyofilebani arian sasjelTani egreTve tyuilisaTAcircs rameTu sxuaAacute
sasjeli ars misi romelman SiSsaTAcircs tanjAcircsa tyua da sxua ars misi
romelman Tacircnier Wirisa raAacutesame qmna igi uSiSoebiTa RmrTisaAacuteTa sxuaman
tyua sazrdelisaTAcircs da sxuaman gemoTmoyuarebisaTAcircs da sxuaman raAacuteTa
mis Tana myofTa sicili moatyuas da sxuaman ndash raAacuteTa Zmasa Tacircssa boroti
uyosrdquo (sineli 1965 218) ioane sinels miaCnia rom RvTiuri kanonebis
darRvevisTvis sasjelis SemTxvevaSi gaTvaliswinebuli iqneba amgvari
qcevis mizezebi
CemTvis saintereso meore epizodi ioane sinelis saTnoebaTa kibis
imave 26-e safexurSi gvxvdeba bdquovnebaAacute da boroti bunebiTi bunebasa Sina
Cuensa ara dabadebul ars rameTu araTu vnebaTa dambadebeli ars
RmerTi aramed ufroAacutesad saTnoebani daebadnes mis mier Cuen Soris
rameTu mowyalebaAacute bunebiTi ars Cuen Tana amisTAcircsca warmarTnica
swyaloben kacsa da siyuaruli bunebiTi ars rameTu pirutyunica
mwuxare iqmnebian urTierTas ganSorebisaTAcircsldquo (sineli 1965 394)
citirebuli pasaJi gvTavazobs cnobil neoplatonur koncefcias imis
Sesaxeb rom boroteba RmerTisgan ar momdinareobs Sesabamisad igi
adamianuri bunebisTvis araorganulia RvTisgan Seqmnili yvela arseba
33
dasabamidanve sikeTesTan aris naziarebi swored amitom warmarTebic ki
swyalobdnen adamianebs radgan sikeTe siyvaruli mowyaleba adamianis
arsisTvis ufro bunebrivia es Sua saukuneebis azrovnebaSi popularuli
Teologiuri debuleba romelic konceftualurad daamuSava fsevdo
dionise areopagelma erTi ZiriTadi Tezaa SoTa rusTavelis
vefxistyaosnis bdquoRmerTi kargsa moavlinebs av-borotsa ar dahbadebsrdquo
(str 1491)6 iv lolaSvili ioane petriwiseuli saTnoebaTa kibis
originalur nawilze dayrdnobiT msjelobs ioane petriwis
msoflmxedvelobisa (prokle diadoxosis kavSirni RvTismetyvelebiTnis
Targmanze darTuli komentarebis mixedviT) da saTnoebaTa kibeSi
asaxuli filosofiuri koncefciebis msgavsebaze mkvlevari imowmebs
saTnoebaTa kibis originaluri nawilidan azrs romelic ldquoSezavebulia
areopagituli TeoriiT keTilisa da borotis Sesaxebrdquo ndash erTi (RmerTi)
aris keTiloba yvelafris mizezi yvelafris dasabami da warmomSobi
(lolaSvili 1968 139-140)
ldquogonebisagan sityua iSobebis da
xolo amisi dasabami keTil ars
vinaAacuteTgan sxuaTa cxovelebrivTa sulTa
ZalTa yovelTa zeda-mdgom ars da uZRvis
keTilisadmi marTebs da ganawesebsrdquo (str 1057)
citirebul strofSi araferia naTqvami iseTi rac organuli ar
aris ioane sinelis msoflmxedvelobisTvis amis sailustraciod ioane
sinelis teqstidan bevri adgilis damowmebaa SesaZlebeli erT maTganze
zemoT ukve visaubreT xolo aq msjelobas davasruleb saTnoebaTa kibis
pirvelive Tavis dasawyisiT ris gamoc ioane sineli zogierT mecniers
miuxedavad origenes araerTgzis pirdapiri kritikisa misi moZRvrebis
(apokaTastasisis) gamziarebladac ki miaCnia (kordoCkini 2003 27)
ldquoyovelTa romelTa enebos da eZiebden RmerTsa epoebis maT rameTu igi
ars yovelTa RmerTi da yovelTa cxorebaAacute urwmunoTa da morwmuneTaAacute
marTalTaAacute da codvilTaAacute uvnebelTa da vnebulTaAacute RmrTis-msaxurTaAacute da
6 adgilebs vefxistyaosnidan disertaciis am da sxva nawilSic vimowmebT ak SaniZis 1966 wlis gamocmidan 7 citatebs vimowmbT iv lolaSvilis mier gamocemuli teqstidan (petriwi 1968)
34
usjuloTaAacute erisaganTaAacute da monazonTaAacute brZenTaAacute da uswavlelTaAacute
mrTelTaAacute da uZlurTaAacute WabukTa da moxucebulTaAacute viTarca sivrc
naTlisaAacute da xilvaAacute mzisaAacute da bunebaAacute haerisaAacute yovelTa zeda ars
egreTve igi ars yovelTa cxorebaAacute da amis yovlisa momcemeli da
romelnica eZiebden epoebis maT rameTu ara arc SecvalebaAacute arca
TualT-RebaAacute mis Tana arca winaSe RmrTisardquo (sineli 1965 20)
amrigad ioane sineli uaRresad ganaTlebuli RvTismetyvelia
romelic kargad icnobs Tavisi epoqisTvis aqtualur filosofiur da
Teologiur koncefciebs teqstSi patristikuli literaturisa da
bibliis gverdiT Cans antikuri filosofiis codnac amdenad klemaqsis
TargmniT qarTul saazrovno sivrceSi Semodis aramarto epoqis
umniSvnelovanesi Zegli aramed masSi gamoyenebuli mniSvnelovani
medievaluri wyaroebic
35
amp 3 saTnoebaTa kibis gavlena momdevno epoqis literaturaze
saTnoebaTa kibem didi gavlena moaxdina mTels Semdegdroindel
bizantiur kulturaze evropul samecniero literaturaSi
argumentirebuli kvlevebiT dadgenilia rom ioane sinelis teqstis
uSualo gavlenas ganicdis Sua saukunis araerTi cnobili mwerali Tu
moazrovne kerZod isixi sineli ndash ioane sinelis erT-erTi pirveli
mowafe sinas mTis iRumeni romelic araerTgzis sityvasityviT moixmobs
citatebs saTnoebaTa kibidan (beki 1959 164-165) filoTeos sineli
romelic aseve xSirad mimarTavs saTnoebaTa kibis teqsts anastasi
sineli Tavis mTavar SromaSi kiTxva-migebaAacute araerTgzis iyenebs
saTnoebaTa kibes da kibis simbolosac (bogdanoviCi 1968 159-160)
saTnoebaTa kibe popularuli iyo studiis samonastro wreSic cnobili
moRvawe Teodore studieli erT-erT locvaSi ioane sinels moixseniebs
rogorc ldquobrZen mamasrdquo (bogdanoviCi 1968 160) pirdapiri gavlena moaxdina
saTnoebaTa kibem gansakuTrebiT ki 27-e sityvam dayudebisaTAcircs da
ganSorebisa da dacvisaTAcircs gonebisa (Περί ησυχίας) svimeon axal
RvTismetyvelze (beki 1959 585) romelic misi biografis nikita
stiTatis gadmocemiT jer isev siyrmeSi studiis monasterSi
misvlisTanave gaecno ioane sinelis Txzulebas xolo mis SromebSi
bibliis Semdeg yvelaze xSirad gvxvdeba citatebi saTnoebaTa kibidan
(folkeri 1968 315-327) saTnoebaTa kibis didi gavlena igrZnoba aseve
bizantiuri himnografiis cnobil Zeglze andria kritelis did kanonze
(proxorovi 1985 256)
saTnoebaTa kibis kvali Cans SedarebiT gviandeli (XIV s) epoqis
gamorCeuli moRvaweebis grigol sinelisa da grigol palamas (XIII-XIV
ss) TxzulebebSic grigol sinels Tavadac Seudgenia teqsti romelsac
safexureobrivi struqtura hqonda xolo grigol palama gansakuTrebiT
xSirad imowmebs saTnoebaTa kibes (bogdanoviCi 1968 168-172)
sasuliero literaturis garda rusi literaturaTmcodneebi
saTnoebaTa kibis kvals xedaven XIX saukunis rusi klasikosebis Teodor
dostoevskisa da nikoloz gogolis SemoqmedebaSi cnobilia rom
36
dostoevskis Tan dahqonda saTnoebaTa kibis teqsti da iwerda misTvis
saintereso adgilebs am gavlenis kvali yvelaze TvalsaCinoa romanSi
Zmebi karamazovebi gogolis Sinelis mTavari personaJis akakis
prototipad ki swored saTnoebaTa kibis აmave saxelis mqone personaJi
akaki miaCniaT (Кордочкин 2011)
rogorc zemoT aRiniSna Sua saukuneebis teqstSi wyarosa da
gavlenis dadgena Tuki nawarmoebSive ar gvaqvs amaze pirdapiri miTiTeba
uaRresad rTulia aRvniSneT mizezic Sua saukuneebis sasuliero
literaturuli tradiciisa da epoqis azrovnebis mTlianoba
monoliTuroba amis miuxedavad SevecdebiT visaubroT saTnoebaTa kibis
mimarTebaze SoTa rusTavelis vefxistyaosanTan aRniSnuli
mimarTulebiT kvlevas specialur literaturaSi garkveuli tradicia
aqvs kerZod iv lolaSvils mohyavs erTi strofi ioane petriwiseuli
galeqsili variantidan
ldquowinamdebare ese ganigone Sen
dumilisa gzad dafarulad gonebad
xolo enisa metyvelebad da cxadad
warmomCenelad gulisaTa vinaAacuteTgan
sjobs saqme uAtildemo sityuasa usaqmosardquo (str 195)
petriwis es qristianul-Teologiuri Sexeduleba mkvlevris azriT
emsgavseba vefxistyaosnis cnobil taepebs ldquogagicxada damaluli
gonebaman dafarulmardquo da ldquobolos asre gaacxadna gonebaman dafarulnirdquo
orivegan ldquogonebardquo da ldquodafaruli gonebardquo aris RmerTi poemis gmirebi
eZeben nestans da ai RmerTma apovnina is qajeTis cixeSi gamomwyvdeuli
amiT man gaacxada is didi saidumlo romlis gamJRavnebiT ldquoborotsa
sZlia keTilmanrdquo termini ldquodafaruli gonebardquo nasesxebia qristianuli
filosofiuri Sromebidan da SeiZleba poeti am SemTxvevaSi saTnoebaTa
kibiTac iyos STagonebuli (petriwi 1968 140)
rusTvelis teqstsa da saTnoebaTa kibis petre gelaTeliseul
Targmans Soris gvxvdeba leqsikuri Tanxvedrebic rac sagangebod aqvs
aRniSnuli m baramiZes bdquoZveli qarTuli enis leqsikonebSi ar Cans petre
gelaTeliseuli Targmanis rdquomicilebardquo rdquoSecilebardquo daviwyebis
37
mniSvnelobiT sainteresoa rom ldquomicilebardquo am mniSvnelobiT aris
vefxistyaosanSi
rdquoar miscildebis TinaTin misi mas visgan swvav alirdquo
ldquorad davviwydi rad mivscildirdquo
aseve petre gelaTelis redaqciis zedsarTavis ndash rdquouWreloAacuterdquo da
misgan nawarmoebi zmnizedis - rdquouWrelodrdquo mniSvneloba konteqstiTa da
eqvTimes Targmanis mixedviTac aris marTali namdvili namdvilad
marTla erTgulad rdquouWreloAacuterdquo da rdquouWrelodrdquo Targmania berZnuli
teqstis sityvebisa αποικιλος da αποικιλως (PG vol 88 1001C) romlis aTi
mniSvnelobidan erT-erTi (mecxre) aris gaqnili eSmaki cbieri mzakvari
wyaroseuli αποικιλος (uWrelo) da αποικιλως (uWrelod) Wrelis (ποικιλος) da
Wrelad (ποικιλως) sityvebis sapirispiro mniSvnelobisaa am leqsikur
erTeulebsac paraleli eZebnebaT vefxistyaosanSi
rdquoradmca ra vhkadre mefesa Txroba rasaca Wrelisardquo
rdquoymaman uTxra momismine marTlad giTxrob ara Wreladrdquo
konteqstiT kargad Cans rom ldquoWrelirdquo ldquoWreladrdquo ldquomarTlisrdquo
ldquomarTladrdquo mniSvnelobis sapirispiroa ara Wrelad mniSvnelobiT igivea
rac saTnoebaTa kibis petre gelaTeliseuli Targmanis uWrelodrdquo
mkvlevari SeniSnavs rom saintereso Sedegs mogvcems ori Zeglis am
mimarTulebiT Seswavlis gagrZeleba (baramiZe 2013 52-53)
garda zemoT dasaxelebuli leqsikuri Tu terminologiuri
msgavsebisa vefxistyaosansa da saTnoebaTa kibeSi gvxvdeba saerTo
koncefciebic amjerad yuradRebas mxolod or maTganze gavamaxvileb
rusTvelis mier Camoyalibebuli Teologiuri debuleba `SiSi
Seiqms siyvarulsa~ (10454) romelsac avtori mociquls miawers
`marTlad ityvis mociqulirdquo (10454) mecnierTa msjelobisa da kamaTis
sagnad qceula prof e xinTibiZe am debulebis wyarod ioanes pirveli
epistoles IV Tavs miiCnevs ldquoioanes pirveli epistoles IV Tavi
siyvarulis apologiaa swored aq gaSlis mociquli ioane qristianuli
Teosofiis ZiriTad Tezas `RmerTi siyvaruli ars~ (1 in 48) da rom
RmerTis siyvarulis gamovlenis forma moyvasis siyvarulia `RmerTi
arasada vis uxilavs ukueTu viyuarebodiT urTierTas RmerTi Cuen
Soris hgies da siyuaruli misi Cuen Soris aRsrulebul ars~ (I in 412)
38
swored am konteqstSi gviqadagebs ioane mociquli rom am didi
WeSmaritebis SecnobiT aResruleba CvenSi siyvaruli da siyvarulSi ki
aRar aris SiSi ndash giorgi mTawmidelis Targmani `16 da Cuen vcanT da
gurwmena siyuaruli romeli aqus RmerTsa Cuenda momarT RmerTi
siyuaruli ars da romeli egos siyuarulsa zeda RmerTi mis Tana hgies
da igi RmrTisa Tana 17 amiT aRsrulebul ars siyuaruli Cuen Soris
raAacuteTa gancxadebulebaAacute guaqundes dResa mas sasjelisasa rameTu
viTarca igi iyo da Cuenca varT sofelsa amas Sina 18 SiSi ara ars
siyuarulsa Tana aramed srulman siyuarulman gare gandevnis SiSi
rameTu SiSsa tanjvaAacute aqus xolo moSiSi igi ara srul ars siyuarulsa
zedardquo (xinTibiZe 2009 352-353) mkvlevari aseve miuTiTebs rusTvelis
winamorbed patristikul literaturaze kerZod ki grigol didis
dialoRonis eqvTime aToneliseul Targmanze sadac aseve Cans saubari
sulis SiSisagan siyvarulze gadasvlis Taobaze ldquomravalsaxed
ganiyofebis lmobierebaAacute da wesi cremlTa maTTa romelni mAtildeurvaliTa
guliTa inanden codvaTa maTTa amisTAcircs viTarca pirisagan monanulTasa
ityAcircs winawarmetyueli ieremia ganyofani wyalTani gamoecnes TualTa
CemTa aw ukue sacnaur ars viTarmed daRacaTu mravali ars saxe
cremlTaAacute aramed Tavni saxeni orni arian rameTu odes sulsa surodis
RmrTisa pirvel SiSisagan movlen cremlni da merme siyuarulisagan
rameTu pirvelad tirs monanuli da iglovs AtildesenebiTa codvaTa TacircsTaAacuteTa
da eSinis nuukue saukuneTa maT satanjvelTa mieces xolo odes amiT
wesiTa friad warematos merme SiSi igi moakldebis da iqmnebis RmrTisa
mier gulsavsebaAacute Sendobisa codvaTa misTa da merme movals sulsa mas
zeda siyuaruli RmrTisaAacute da survili sasufevelisa caTaAacutesa da romeli
igi pirvel tiroda SiSisaTAcircs satanjvelTasa ukanaAacutesknel tirs romel
Soravn sasufevlisagan rameTu ganicdin da gamoisaxavn gonebaAacute viTarni
arian mAtildeedrobani angelozTani da rabam arian brwyinvalebani da
Suenierebani maTni da raAacute sawadel ars maT Tana yofaAacute da Tu viTarni
arian saSuebelni wmindaTa mowameTa da mamaTani amisgan kualad miiwevis
gonebaAacute Atildesenebad da survilad didebisa RmrTisa da gonebn Tu viTar
miefinebis angelozTaA zeda da wmidaTa naTeli pirisa misisaAacute amaT
eseviTarTa keTilTa raAacute igonebn diodian TualTagan misTa mdinareni
39
cremlTani da Tu vin Sors ars maT keTilTagan esreT ukue iqnebis
sruli igi lmobierebaAacute da WeSmariti igi gloaAacute SiSisagan siyuarulad
miavlens sulsa mas da amas gamosaxavs werili saxismetyuelebiT~ (ix
xelnaweri A-121 furc 108-110 soxaZe 2002 52-53) (xinTibiZe 2009 354-355)
rusTvelamdeli patristikuli literaturidan zemoT dasaxelebul
wyaros sadac SiSi da siyvaruli gverdigverd aris moTavsebuli
SegviZlia davumatoT ioane sinelis saTnoebaTa kibec
vefxistyaosniseuli Teologiuri debuleba SiSis siyvarulad
transformirebis Sesaxeb ioane sinelis teqstis imdenad bevr konteqstSi
iCens Tavs rom am teqstis mkvlevari andrei kordoCkini sadisertacio
naSromSi sagangebod uZRvnis calke Tavs am sakiTxs Fear and love (SiSi da
siyvaruli) (kordoCkini 2003 259) mas mohyavs Sesabamisi damowmebani
saTnoebaTa kibidan ldquoaRorZinebaAacute SiSisa RmrTisaAacute ars dasabami
siyuarulisaAacuterdquo (sineli 1965 515 PGvol88 1157C) SiSi pirdapir kavSirSia
siyvarulTan ldquoraoden siyvaruli daakldebodis SiSi ganmravldebisrdquo
(sineli 1965 511 PG Vol 88 1156B) radgan SiSi SeiZleba iqces erTgvar
winapirobad siyvarulisTvis ldquoromelman SiSisagan satanjvelTaAacutesa yos
sofliT gamoslvaAacute misi mravalgzis cecxlsa STagdebulsa sakumevelsa
miemsgavsis romelman pirvelad iwyis sulnelebad da ukuanaAacutesknel
gardaiqcis kuamladrdquo (sineli 1965 26 PG Vol 88 637A) ioane sineli
saubrobs ra momnanie berebze romelTac xorcieli erosi gardaqmnes
sulier siyvarulad askvnis ldquoyovelsave SiSsa meyseulad Tana-warhAtildedes
da siyvarulad RmrTisa miiwivnesrdquo (sineli 1965 145 PG Vol 88 777A)
vfiqrobT dasaxelebuli pasaJebi qmnis naTel warmodgenas SiSi-
siyvarulis monacvleobis ioane sineliseul aRqmaze amgvari adgilebi
teqstSi bevria andrei kordoCkini asaxelebs Sua saukuneebis avtorebs
romelTa SemoqmedebaSic ikveTeba es Teologiuri debuleba eseni arian
origene antoni didi (ldquome aRar meSinia RmerTis radganac me miyvars igirdquo
ndash Apophthegmata Alph Anthony 32) makari egvipteli maqsime aRmsarebeli
romelic SiSsa da imeds ukavSirebs asketuri moRvaweobis pirvel etaps
ndash praqsiss xolo siyvaruls ufro maRal safexurs ndash xedvas Teorias
(kordoCkini 2003 261) vfiqrobT amgvaradve esmis ioane sinels SiSi-
siyvarulis dinamika andrei kordoCkinis SeniSvniT ioane sineli
40
yovelTvis ar akonkretebs saubrobs sasjelis SiSze Tu RvTis SiSze
magram erTi ram cxadia ndash SiSis mdgomareoba yovelTvis win uswrebs
siyvarulis mdgomareobas xolo es ukanaskneli aris STagoneba misTvis
(kordoCkini 2009 263)
amgvarad rusTveliseuli debulebis ldquoSiSi Seiqms siyvarulsardquo
prof elguja xinTibiZis mier gamovlenil wyaros grigol didis
dialoRons Cveni mxriv davumatebT ioane sinelis saTnoebaTa kibes
romelic aseve iqneboda xelmisawvdomi vefxistyaosnis avtorisTvis
zemoT warmodgenil mosazrebas saTnoebaTa kibisa da
vefxistyaosnis calkeuli pasaJebis msgavsebasTan dakavSirebiT kidev
erTs SevmatebT da sakiTxis ukeT gamosakveTad msjelobas cota Soridan
daviwyebT
sulisa da sxeulis interaqciis sakiTxi erT-erTi ZiriTadi
problemaa romelzec msjelobs TiTqmis yvela filosofiuri
mimdinareoba da sxvadasxva religiuri sistema sakiTxi aqtualuria
rogorc antikur filosofiur saazrovno sivrceSi ise Sua saukuneebis
saRvTismetyvelo literaturaSi Sesabamisad droTa ganmavlobaSi
Camoyalibda gansxvavebuli Sexedulebebi da Teoriebi winamdebare
paragrafSi sakiTxis literaturul-filosofiuri tradiciis
gaTvaliswinebiT ioane sinelis saTnoebaTa kibis erT pasaJs
davasaxelebT vefxistyaosnis erT-erT SesaZlo wyarod vefxistyaosnis
CemTvis saintereso gansaxilveli taepis avtoria nawarmoebis erT-erTi
mTavari gmiri _ avTandili megobris dasaxmareblad mimavali avTandili
tovebs anderZs sadac Tavisi saqcielis gasamarTleblad ambobs rom is
ver uRalatebs ver moatyuebs WirSi Cavardnil moyvares radganac
rdquosicrue da orpiroba avnebs xorcsa merme sulsardquo (st 791)
uSualod sakvlev Temaze gadasvlamde oriode sityviT SevexebiT
sulis Sesaxeb antikur Teoriebsa da sulisa da sxeulis
urTierTmimarTebis problemas Cv w aR-mde V saukunis bolos antikur
saberZneTSi suli gaigeba rogorc cocxali qmnilebebis ganmasxvavebeli
niSani romelsac SeiZleba hqonoda emocia pasuxismgeblobisa da
praqtikuli azrovnebis unari suli matarebelia iseTi saTnoebebis
rogoricaa simamace da samarTlianoba antikuri azrovneba sulis ideas
41
ganixilavs Zalian farTod rogorc cocxali organizmis yvelanair
moqmedebas es koncefcia yvelaze amomwuravad aisaxa aristoteles
filosofiaSi
heraklites azriT suli sxeulebrivia Sezavebuli
araCveulebrivad kargi da iSviaTi saxeobis materiisgan sulis amgvari
sxeulebrivi xedva erTgvarad xsnida sulsa da sxeuls Soris
urTierTobis problemas _ isini ar moiazreboda erTmaniTisgan
radikalurad gansxvavebul kategoriebad
platonis mixedviT suli aris kognituri da inteleqtualuri
suli aris is rac msjelobs fiqrobs da rac aregulirebs da
akontrolebs sxeulsa da mis survilebs gansakuTrebiT Tu es brZeni
sulia igi moicavs iseT Tvisebebs rogoricaa moTmineba samarTlianoba
simamace platons sulis arsi orgvarad esmis rogorc ganmasxvavebeli
moZravis da uZravis da rogorc pasuxismgebeli adamianis ara yvela
mentalur da fsiqologiur qmedebaze aramed mxolod mis garkveul
nawilze
fedonSi sokrate bevr Tvisebas miawers ara suls aramed sxeuls
magaliTad crurwmenas siamovnebas (Pl Phaed 83d) aseve survils da SiSs
(Pl Phaed 94d) sulis funqciaa sxeulis amgvari miswrafebebis
regulacia da kontroli imave dros suli ar aris mxolod
inteleqtualuri radgan mas aqvs aseve survilebi (Pl Phaed 81d)
(magaliTad arafilosofiuri sulis xorcieli siyvaruli (Έρως) (Pl
Phaed 80b) an kidev SimSilis sxeulebrivi survili rasac ar avlens
arasulieri usulo sagani Tumca verc imas vityviT rom suli ayalibebs
amgvar survilebs fedonSi ar aris mkveTrad gamijnuli sakvebis
intensiuri survili modis sulidan Tu xorcidan rogorc Cans
xorcieli survili dakavSirebulia sulTan iseve rogorc procesebi
metabolizmsa da sxeulis zrdaSi (es procesebic ukavSirdeba imas rom
sxeuls gaaCnia suli)
aristoteles Teoria sulis Sesaxeb amomwuravad aris gaSlili mis
traqtatSi De Anima romlis mixedviTac cocxali organizmis yvela
sasicocxlo funqcia miewereba suls igi pasuxismgebelia sxvadasxva
cocxali organizmis qmedebaze da aseve aris ganmasxvavebeli niSani
42
cocxal da aracocxal organizms Soris urTierToba sulsa da sxeuls
Soris aris konkretuli nimuSi ufro zogadi urTieTobisa formasa da
materias Soris (De Anima 22 413a32 23 415a9) aristoteles mixedviT
suli ar aris sxeulebrivi da xorcieli anu materialuri Tumca
platonis poziciis sapirispirod igi fiqrobs rom adamianis suls
sxeulisgan damoukidebeli arseboba ar SeuZlia (De Anima 11 403a3-25 esp
5-16)
sulis antikur Teoriebs gansakuTrebiT platonisa da
aristoteles moZRvrebebs ar daukargavT aqtualoba Semdeg periodSic
qristiani mwerlebi grigol noseli da klimenti aleqsandrieli
davalebulni arian swored platonisgan Tumca sakiTxis gaazrebaSi
SemoaqvT axali niuansebi miuxedavad amisa am da sxva filosofiuri
problemebis postklasikuri ganviTarebis interpretacia unda xdebodes
yvela SemTxvevaSi klasikuri Teoriebis CarCosa da konteqstSi
(lorenci 2009)
amgvarad sulisa da sxeulis funqciis maTi urTierTmimarTebis
sakiTxi antikuri samyarodan moyolebuli yvela didi moazrovnis
gansakuTrebuli interesis sagani yofila maTi arsis raobis gansazRvra
miT ufro arsebiTi iyo ramdenadac swored amis safuZvelze xdeboda
SesaZlebeli adamianis ama Tu im midrekilebis srulyofili analizi da
gamovlena im saSualebebisa romliTac daiTrguneboda amgvari
arasasurveli midrekilebani
aRniSnuli problema metad aqtualuria Suasaukuneebis
saRvTismetyvelo-filosofiuri azrovnebisTvisac qristianulma religiam
ufro mkveTrad dasva sxeulisa da sulis urTiermimarTebis problema
gaCnda uamravi erTmaneTis sawinaaRmdego Teoria iyo azrTa sxvaoba
gansakuTrebiT qristianuli religiis gavrcelebis adreul etapebze
qristianuli anTropologia ganviTarda rogorc qristologiis erTi
nawili amitom Zalian rTulia patristikul literaturaSi mwyobri
anTropologiuri Sexedulebebis povna garkveuli dilemebi Cans aseve
ioane sinelis saTnoebaTa kibeSic (kordoCkini 2003 34)
gadavideT uSualod sakvlev sakiTxze ndash ioane sinelis teqstze
romlis erTi pasaJi SesaZloa iyos rusTavelis Teologiuri debulebis
43
_ bdquosicrue da orpiroba avnebs xorcsa merme sulsaldquo (st 791) _ wyaro
saTnoebaTa kibis CvenTvis saintereso Teza moTavsebulia teqstis im
safexurSi romelic exeba siZvas bdquoromelnime vnebani gonebisagan xorcTa
momarT movlen da romelnime kualad xorcTagan gonebad da soflioTa
Tana meore ese iqnebis xolo udabnos myofTa Tana pirveli igi rameTu
ara arian maT Tana nivTni nebaTani xiluladldquo (sineli 1965 268)
upirveles yovlisa SevecdebiT ganvmartoT moyvanili pasaJi
imisaTvis rom gavigoT Tu ras gulisxmobs avtori ris Semdegac
paraleli vefxistyaosanTan ufro cxadi da gasagebi gaxdeba teqstSi
gamoyenebuli cneba _ goneba _ semantikurad sulis Tanafardia rogorc
ukve aRvniSneT qristianul literaturaSi da gansakuTrebiT sulier
cxovrebaze daweril traqtatebSi ar aris mosalodneli sistemuri
anTropologiuri Sexedulebebisa da Sesabamisad mwyobrad gansazRvruli
anTropologiuri terminologiis povna saTnoebaTa kibe ar aris
anTropologiuri naSromi da Sesabamisad anTropologiuri
terminologiis gamoyenebisas avtori ar icavs mkveTr zRvars maT
gasamijnad (kordoCkini 2003 34) amgvari ldquoaRrevardquo damaxasiaTebelia Sua
saukuneebis patristikuli literaturisTvis ediSer WeliZe grigol
palamas teqstze _ aRsareba marTlmadidebluri sarwmunoebisa _ darTul
komentarebSi aRniSnavs rom ldquosulsrdquo anu ldquopnevmasrdquo saxeldeben agreTve
gonebad (νοῦς) olimpiodore aleqsandrieli ldquopnevmasrdquo ase ganmartavs bdquoigi
vfiqrob aris agreTve goneba (νοῦς)ldquo pnevmis aRiarebam fsiqes nawilad
rac met-naklebad yvela saeklesio RvTismetyvelTan vlindeba gamoiwvia
ldquopnevmisrdquo sinonimuri saxeldebis gonebis (νοῦς) agreTve ldquofsiqeSirdquo CarTva
(WeliZe 2012 153-154)
bevr qristian mweralTan maT Soris ioane sinelTanac ldquogonebardquo
da ldquogulirdquo gansazRvrebuli ki ar aris aramed isini SeiZleba aRiweros
mxolod maTi moqmedebebis Sesabamisad amdenad ioane sineli ldquogulsrdquo da
ldquosulsrdquo an kidev ldquogonebasrdquo da ldquosulsrdquo (psixes) xSirad sinonimebad iyenebs
(kordoCkini 2003 31-34) ase magaliTad ioane sineli ldquogonebaSirdquo rom
ldquosulsrdquo gulisxmobs amas kidev erTxel adasturebs saTnoebaTa kibis
SiSisadmi miZRvnili safexuri avtori semantikurad imave azrs
aviTarebs rac zemoT moviyvaneT oRond am SemTxvevaSi ldquogonebasrdquo cvlis
44
ldquosuliTrdquo bdquoodesme pirvelad suli SeSindis da odesme pirvelad xorcni
da meore igi ziar-yvis vnebisa mis romelmac pirvelad miiRis igildquo
(sineli 1965 299) aqve oriode sityviT SevexebiT ras gulisxmobs avtori
SiSSi da moviSveliebT ioane damaskelis gardamocemis samocdameSvide
Tavs sadac avtori ganmartavs bdquoSiSisldquo saxels ormagi gaazreba aqvs
radgan arsebobs bunebiTi SiSi rodesac ar nebavs suls sxeulisgan
ganyofa arsebobs kidev SiSi rac warmoiqmneba azrTa Ralatis
urwmunoebisa da sikvdilis Jamis arcodnis Sedegad rogorc magaliTad
gvaSinebs RamiT momxdari ram xmauri es SiSi bunebis garegania da
ganvsazRvravT ra mas vambobT bdquobunebis garegani SiSi aris gauazrebeli
ganridebaldquo (ioan damask gard 2000 416-417) rogorc vxedavT saTnoebaTa
kibis warmodgenil konteqstSi igulisxmeba swored arabunebiTi SiSi
amgvarad ioane sineli saubrobs vnebaze codvaze romelic
SeiZleba warmoiSvas xorcSi da Semdgom ukve gadaeces da daazianos
suli an kidev piriqiT am fonze sainteresod gveCveneba sulisa da
sxeulis urTierTmimarTebis sakiTxis avtoriseuli xedva ra tendenciebi
ikveTeba saTnoebaTa kibis teqstSi am mimarTulebiT
saTnoebaTa kibeSi aisaxa yvela ZiriTadi idea iseTi mistikur-
asketikuri filosofiuri mimdinareobisa rogoricaa isixazmi igi
metafizikur-anTropologiuri azriT monisturia adamiani sxeulebrivi
da sulieri saxiT erTi mTlianobaa _ ontologiuri monada misi suli
iseve Zlier aris daSorebuli RvTisgan rogorc sxeuli Sesabamisad
ganwmendis (wmindanobis) fenomeni erTnairad miRwevadia aramarto
sulisTvis aramed sxeulisTvisac (popova 2011 22) aqedan gamomdinare
codva (miuxedavad misi sxeulebrivi Tu sulismieri warmomavlobisa)
azianebs adamianis orive nawils sulsac da sxeulsac rogorc erT
mTlianobas saTnoebaTa kibis CvenTvis saintereso epizodSi xazgasmaa
imaze rom codva nebismier SemTxvevaSi moicavs adamians mTlianobaSi
ubralod daculia rigiToba codvis warmomSobi moqmedi SeiZleba
iyos xan suli xan kidev sxeuli (bdquoodesme pirvelad suli SeSindis da
odesme pirvelad xorcni da meore igi ziarndashyvis vnebisa mis romelmac
pirvelad miiRis igildquo (sineli 1965 299) amgvar pozicias ioane sineli
aviTarebs moulodnelad logikuri msjelobis gareSe radgan cota
45
ufro zemoT avtori sakmaod ldquodabneulirdquo Cans ldquoromelnime ityAcircan
viTarmed gulis-sityuaTagan gulisaTa movlen Atildeorcni vnebad da
aRZvrad da kualad sxuani ityAcircan viTarmed sacnobelTagan AtildeorcTaAacutesa
iSvebian borotni gulis-sityuani dapirvelni igi ityAcircan viTarmed
ukueTumca gonebaAacute ara winamZRuar qmnul iyo vnebisa Atildeorcnimca ara
miyolil iyvnes xolo meoreni igi AtildeorcTa vnebisa siborotesa Semwed
TAcircsisa sityAcircsa sityuasa moiReben da ityAcircan viTarmed _ mravalgzis
xilviTa pirisaAacuteTa anu SexebiTa AtildeelisaAacuteTa anu ynosiTa sulnelebisaAacuteTa
anu smeniTa Atildemisa hamoAacutesaAacuteTa movlen gulis-sityuani gulad amaT saqmeTa
WeSmaritebaAacute romelsa Zal-edvas uflisa mier gamoacxaden da guaswavenrdquo
(sineli 1965 267) avtoris ldquodabneulobardquo savaraudod mianiSnebs im
epoqiseul dilemaze romlis winaSec aRmoCnda ioane sineli roca jer
kidev mimdinareobs diskusiebi da msjelobebi sxvadasxva qristianuli
dogmatikisTvis arsebiT sakiTxze es bunebrivic Cans qristianuli
religiis gavrcelebis adreul etapze konteqsti gvaCvenebs rom ioane
sinelma icis Tavis Tanamedrove moazrovneebs Soris arsebuli
sxvadasxva poziciis Tu diskusiis Sesaxeb miuxedavad erTgvari
meryeobisa ioane sineli mainc eTanxmeba Sua saukuneebis qristianul
tradiciaSi arsebul Teorias sulismieri da xorcismieri codvebis
diferenciaciis Sesaxebs romelic cotaTi adre ufro mkafiod aqvs
warmodgenili IV_V saukuneebis mijnaze moRvawe ber ioane kasianes Tavis
traqtatSi ndash Svid momakvdinebel codvaze rogorc zemoT vnaxeT ioane
sineli sargeblobs da miuTiTebs kidec ioane kasianeze rogorc teqstis
erTerT wyaroze ioane kasianes azriT vnebebi iyofa xorciel da
mSvinvier saxeobad xorcieli vneba sxeulSi iSveba da mas atkbobs
xolo mSvinvieri samSvinvelis midrekilebidan momdinareobs da
samSvinvels kvebavs da xandaxan xorcsac azianebs ioane kasiane ufro
metadac akonkretebs sakiTxs da CamoTvlis Tu romeli codvebi
warmoiSoba xorcSisxeulSi da romeli sulSi (cassian 4344) amgvarad
codvis dayofa sulismierad da sxeulismierad Sua saukuneebis
qristianuli azrovnebisTvis nacnobi da aqtualuri Temaa magram
gansxvavebiT ioane kasianesgan ioane sineli amgvari dayofis ZiriTad
mamoZravebel mizezad garemos miiCnevs ndash rogorc saTnoebaTa kibis
46
teqstidan gamoCnda vneba moicavs jer sxeuls Tuki saero adamianTan
gvaqvs saqme da suls Tuki monazonze vsaubrobT radganac saero piri
met cdunebas xvdeba garemomcveli pirobebis gamo vefxistyaosnis
striqoni bdquosicrue da orpiroba avnebs xorcsa merme sulsaldquo rogorc
viciT ekuTvnis avTandils saero pirs rostevan mefis spaspets
amgvarad saTnoebaTa kibis ganxiluli pasaJidan gamomdinare
mosalodnelia rom codva vneba Tavdapirvelad moicavs avTandilis
rogorc saero piris sxeuls radganac igi saTanadod ar aris daculi
mravalferovani sacdurisgan romelic saero pirs garemomcveli
pirobebis gamo ufro metad ebrZvis imis sailustraciod rom
vefxistyaosniseuli rdquoavnebsrdquo ar unda gavigoT rogorc ziani am
SemTxvevaSi xorcis ziani Tavisi viwro SinaarsiT _ sxeulis
dasneuleba SeiZleba davimowmoT erTi epizodi ioanes saxarebidan am
epizodis mixedviT macxovris mier gankurnebuli kacis avadmyofobis
mizezi warsulSi Cadenili codva Cans romelmac Tavi iCina fizikuri
sneulebis saxiT rdquoamisa Semdgomad pova igi iesu taZarsa mas da hrqua mas
aha egera gankurnebul xar nuRara scodav raAacuteTa ara uZAcircresi geyosldquo (in
5 5-14) amgvarad esmiT moyvanili saxarebiseuli epizodi bibliis teqstis
cnobil egzegetikosebsac (Teofilaqte bulgareli Toma aqvineli)
magram codva vneba romelsac adamiani sCadis TviT saxarebis
mixedviTac ki yovelTvis ar iCens Tavs sneulebis saxiT rogorc e
xinTibiZe aRniSnavs vefxistyaosanSi gadaWriT da kategoriulad aris
naTqvami rom codva am SemTxvevaSi sicrue da orpiroba yovelTvis
gamonaklisis gareSe avnebs xorcs da mere suls (xinTibiZe 2009 474-497)
amitom frazis avnebs xorcsa gageba viwro mniSnelobiT rogorc
sxeulis dasneuleba _ arasworia radgan vefxistyaosnis kategoriuli
toni ndash mankierebiT Tanmimdevrulad xorcsa da sulze miyenebuli zianis
Sesaxeb arc saxarebaSi Cans piriqiT saxarebaSi xazgasmulia rom vneba
yovelTvis ar gamovlindeba fizikuri sneulebis saxiT aqedan
gamomdinare gamarTlebulad mimaCnia cnebis avnebs ioane damaskeliseuli
interpretacia definicia bdquovnebaAacute erTsaxel ars da orpir rameTu vneba
ewodebis Atildeorcielsaca viTar-igi arian senni da wuTxni da kualad
sulierTaca vnebad saxel-edebis viTar igi arian gulisTqumaAacute da
47
guliswyromaAacuteldquo cota qvemoT vnebulebas ioane damaskeli ganmartavs
rogorc bunebis sawinaaRmdego moZraobas bdquoaw ukue moqmedeba ars
bunebiTi aRZrvaAacute xolo vnebaAacute gareSe ars bunebisaAacute vinaAacuteca amaTve
mizezTagan moqmedebaAacuteca igi vnebad iTqumis raJams ara bunebiTi iyos
aRZvraAacute igi gina Tu TaviT TacircsiT anu Tu sxAcircsa mier SemTxueulildquo (ioan
damask gard 2000 126) vnebuleba aris yvela moZraoba romelic aris
mZafri da romelic grZnobaSi Semodis sicrue da orpiroba bunebis
sawinaaRmdego moZraobaa igi avnebs anu am sawinaaRmdego moZraobisken
ubiZgebs jer xorcs rogorc am vnebis warmoSobis pirvelad mizezs da
Semdeg ukve suls rasac sabolood mivyavarT sulieri samaradiso
cxovrebis zianamde meore mxriv codvaSi Cavardna codviT mocva sxva
ra SeiZleba iyos Tu ara ziani bdquoavnebs xorcsa merme sulsaldquo SeiZleba
gavigoT rogorc codvaSi Cavardna codviT mocva rac TavisTavad
vnebaa ziania da am vnebis Tavdapirveli matarebeli vefxistyaosnis
mixedviT swored sxeulia rogorc ukve aRvniSneT avTandili rogorc
saero piri ufro naklebad aris daculi xorcieli sacdurisgan da
Sesabamisad codvac romelic SeiZleba Caidinos man pirvel rigSi
sxeulebrivia sxeulSi aRmocendeba da Semdeg moicavs sulsac bdquovgmob
kacsa augiansa crusa da Ralatiansaldquo (799) ndash es ukve aris adamiani
romlisTvisac sicrue da orpiroba erjeradi qmedeba ki aRar aris
aramed cxovrebis wesi misi bunebis nawilia amgvari kaci saiqiosac ver
gamarTldeba da RvTis winaSe Sercxvenili da codvili warsdgeba
Cemi azriT mocemuli striqonis amgvari ganmarteba da mis wyarod
swored saTnoebaTa kibis miCneva ufro myardeba teqstis erT-erTi
safexuriT misive Tqmuli tyuvilisaTAcircs dasaxelebuli safexuri
miZRvnilia sicruisadmi rogorc sulier kibeze aRmavali
qristianisaTvis erT-erT yvelaze xelisSemSlel vnebaze teqstSi
vkiTxulobT _ bdquotyuvili ars ganmryuneli siyuarulisaAacute da mSobeli cru-
ficobisaAacute romel ars RmrTisa uaris-yofaAacuterdquo (sineli 1965 216)
sicrue ioane sinelis Txzulebis mixedviT RmerTis uaryofaa
RmerTis uaryofa ki udavod yovelgvari ubedurebis sawyisia bdquoradgan
Tavia sicrue yovlisa ubadobisa me rad gavwiro moyvare Zma umtkicesi
Zmobisaldquo (st 792) _ ambobs avTandili anderZSi sxva magaliTic vnaxoT
48
bdquoorgulebaAacute dedaAacute ars tyuvilisaAacute da saqme misi rameTu orgulebaAacute sxuaAacute
araraAacute ars garna wrTuaAacute tyuilisaAacute da mopovnebaAacute ficTa cudTaAacuteldquo
(sineli 1965 217) vefxistyaosanSic Ralati ficis gatexa da sicrue
erTmaneTTan aris dakavSirebuli da erTnairad Seuwynarebeli
danaSaulia
bdquoSen gastexe fici Cemi simtkice da igi mcneba
RmerTman qmna da dagirCina cudad Seni xelovnebaldquo (528)
an kidev
bdquokvlaca vhkadre bdquome Tu mzeo TqvenTvis fici gametexos
RmerTman awve risxva misi zeciT CemTvis gaamexosldquo (535)
bdquoSen ar-gatexa kargi gWirs zenaarisa ficisaldquo (708)
vefxistyaosanSi fici dakavSirebulia RmerTTan nawarmoebis
personaJebs swamT rom ficis gatexa da sicrue RvTis risxvis
gamomwvevia
bdquovgmob kacsa augiansa crusa da Ralatiansa
ver vecruvebi ver vuzam saqmesa saZabunosa
piris-pir marcxvens ornive mivalT mas saukunosaldquo (799)
_ wers avTandili anderZSi romelSic agrZelebs sicruis da orpirobis
Temas da gansazRvravs mosalodnel Sedegs rom saukuno cxovrebaSi
RmerTis pirispir am vnebis gamo Sercxvenili iqneba analogiuri azria
gatarebuli saTnoebaTa kibeSic sicruesTan da cru ficTan mimarTebiT
vinc daZlevs am safexurs igi WeSmaritebas moipovebs ldquoese meTormete
kibe ars romeli mZle eqmnas amas guelsa mas Ziri keTilTaAacute mougies
romel ars WeSmaritebaAacuteldquo (sineli 1965 219)
avTandilma icis rom sicrue da megobris Ralati dausjeli ar
darCeba misi es codna ki moiTxovs praqtikul ganxorcielebas
bdquoara viqm codna ras margebs filasofosTa brZnobisa
miT viswavlebiT mogveces SerTva zesT mwyobrTa wyobisa ldquo (792)
qmedebaSi moyvanili sibrZne erTi pirobaa RmerTTan misasvlelad
da WeSmaritebis mosapoveblad tyuili ki erT-erTi mTavarTagania im
mankierebaTa Soris rac uSlis adamians xels saTnoebaTa kibeze
amaRlebaSi RmerTTan ziarebasa da amgvarad WeSmaritebis mopovebaSi
bdquorameTu sulman wmidaman saSinelad Tqua misTAcircs daviT
49
winaswarmetyuelisaAacuteTa viTarmed romeli ityodis sicruesa mas ara
waremarTos winaSe TualTa CemTaldquo (sineli 1965 216) amgvarad
vefxistyaosanSic da saTnoebaTa kibeSic erTnairad Seuwynarebel
codvad iTvleba sicrue igi yovelgvari ubedurebis mizezia da am mankis
dauZlevelad SeuZlebelia morig sulier safexurze amaRleba
saTnoebaTa kibis erT-erTi pirveli Targmani eqvTime aTonels
ekuTvnis aRsaniSnavia rom vefxistyaosanSi gamoyenebuli qarTulenovani
wyaroebi ZiriTadad eqvTime aTonelis Targmanebidan momdinareobs
razec prof elguja xinTibiZe miuTiTebs kidec rdquoSiSi Seiqms siyvarulsardquo
frazis wyaros Ziebisas
amgvari msjelobis safuZvelze SeiZleba davaskvnaT rom
rusTaveli savaraudod icnobda saTnoebaTa kibis teqsts misi romelime
Targmanidan am varauds mxars uWers e xinTibiZis mosazreba bdquorusTaveli
aSkarad emyareba ara mxolod biblias aramed mTel qarTulenovan
sasuliero mwerlobasldquo (xinTibiZe 2009 356-357) sakiTxi romlis Sesaxebac
iwereboda uzarmazari filosofiuri Tu Teologiuri traqtatebi
mxolod erTi striqoniT gadmoica rusTavelTan romelsac amave
striqonSi win uZRvis miTiTeba gamoTqmuli azris avtorze _ bdquome sityvasa
erTsa gkadreb platonisgan swavla Tqmulsa sicrue da orpiroba avnebs
xorcsa merme sulsaldquo (st 791) avtoris amgvari dakonkreteba gaxda
safuZveli imisa rom platonis filosofiaSi eZiaT am frazis wyaro
Tumca amgvari azris pirdapiri formulireba platonis dialogebSi ar
Cans8
amrigad saTnoebaTa kibis mniSvneloba Sua saukuneebis
kulturisTvis ganapirobebs teqstis farTo gamoyenebas epoqis gamorCeul
moRvaweTagan ucxoenovan samecniero literaturaSi ioane sinelis
teqstis gavlenas xedaven ara marto Sua saukuneebis sasuliero
literaturaze aramed XIX saukunis rusi klasikosebis SemoqmedebaSic
saTnoebaTa kibis gavlenis Semdgomi kvleva Sua saukuneebis da gviani
periodis qarTul literaturaze vfiqrobT saintereso suraTs
8 sakiTxis Seswavlis istoria ix e xinTibiZe bdquoplatonisgan swavla Tqmuli da
misi msoflmxedvelobiTi datvirTvaldquo (xinTibiZe 2009 474-497)
50
warmogviCens rasac samomavlo perspeqtivad vsaxavT amjerad ki Cveni
kvleva Semoifargla mxolod rusTavelis vefxistyaosniT
51
Tavi II
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis
struqturuli da stiluri Taviseburebani
naSromis SesavalSi ukve aRvniSneT rom qarTulad SemorCenilia
saTnoebaTa kibis ori sruli Targmani (eqvTime aToneliseuli da petre
gelaTeliseuli) prozaul teqstze dayrdnobiT Seqmnili ori sruli
poeturi versia (ioane sineliseuli da anton kaTalikosiseuli) da aseve
qeTevan bezaraSvilis mier bolo wlebSi aRmoCenili saTnoebaTa kibis
poeturi teqstis fragmentebi romelic CarTuli aRmoCnda grigol
nazianzelis TxzulebebSi naSromis winamdebare TavSi warmodgenili
kvleva moicavs Semdeg sakiTxebs saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis
struqturasa da stils aseve poeturi teqstebis versifikacias
52
amp 1 saTnoebaTa kibis struqturuli Tavisebureba
berZnuli teqstis struqturuli da kompoziciuri Taviseburebis
sakiTxi metad aqtualuria specialur (ZiriTadad inglisur da
rusulenovan) samecniero literaturaSi amitom sanam SemogTavazebdeT
uSualod sakuTar dakvirvebas qarTuli Targmanebis struqturaze
mokled mimovixilav sakiTxis Seswavlis istorias da ZiriTad
mosazrebebs
saTnoebaTa kibis berZnuli teqstis samecniero kritikulad
dadgenili gamocema rogorc ukve aRiniSna dRemde ar arsebobs
aRvniSneT aseve rom met-naklebad ukeTes gamocemad miiCneva meTiu
raderis (Matthew Rader) mier momzadebuli teqsti (PG vol 88 596-1209)
teqsts winasityvaobis saxiT darTuli aqvs kardinal robert
belarminos Sromis - eklesiis mweralTa Sesaxeb ndash is nawili romelic
eZRvneba ioane sinels aseve meTiu raderis Sesavali werili teqstisa da
avtoris Sesaxeb Sesavals mosdevs raiTis monastris beris danielis
mier aRwerili ioane sinelis cxovreba raiTis monastris iRumenis
ioanes epistole ioane sinelisadmi ioane sinelis sapasuxo epistole
ioane raiTelisadmi Sesavali (ΠΡΟΛΟΓΟΣ) pinaqsi sakuTriv teqsti da
traqtati mwyemsisa mimarT (ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΟΙΜΕΝΑ) aseve Targmanebebi
romelic erTvis teqstis yvela safexurs aRsaniSnavia rom berZnul
teqstSi Tavebs ewodeba sityva (λογος) xolo laTinur TargmanSi xarisxi
(Gradus) (PG vol 88 596-1209) aRiniSna aseve rom meTiu raderiseuli
teqstisgan gansxvavebuli redaqcia 1883 wels konstantinepolSi aTonis
mTis ramdenime xelnawerze dayrdnobiT gamosca berma sofroniusma
sofroniusis da meTiu raderis teqstebSi garda uSualod teqstualuri
gansxvavebebisa sxvadasxvaa TavTa Tanmimdevrobac (kordoCkini 200314)
rac Seexeba qarTul Targmanebs saTnoebaTa kibis eqvTime
aToneliseuli Targmanis struqtura Semdegnairia nawarmoebs SesavalSi
darTuli aqvs mTargmnelis eqvTime aTonelis anderZi romelic moicavs
mokle instruqciაsa da informacias teqstis Sesaxeb anderZs mosdevs
kibAgrave saTnoebaTaAacute cad aRmyvanebeli Tqmuli daniil monazonisa
raiTelisa wignisa amisTAcircs sulTa ganmanaTleblisaAacute romelsa ewodebis
53
klemaqsi romel ars kibAgrave cxorebaAacute wmidisa da netarisa mamisa Cuenisa
ioane sinel mamasaxlisisaAacute moZRurebiTa ganTqumulisa sulTa
ganmanaTlebelisa da WeSmaritad sanatrelisaAacute romeli ese aRwera
daniil monazonman raiTelman ebistole wmidisa mamisa iovane raiTel
mamasaxlisisaAacute sanatrelisa iovanes mimarT sinel mamasaxlisisa
ebistolAgrave wmidisa da netarisa iovane sinel mamasaxlisisa iovanes mimarT
raiTel mamasaxlisisa romelsa zeda-werili ese ars ficarni sulieri
iovane iovanes axarebs amas mohyveba sakuTriv teqsti Semdegi zogadi
saTauriT swavlani wmidisa mamisa Cuenisa iovane sinel mamasaxlisisani
romelni miuZRuanna mamasa iovanes raiTel mamasaxlissa rameTu eTxoa
mas misgan raAacuteTa aRwernes swavlani monazonTa mimarT saRmToAacute kibe
saTnoebaTaAacute teqstis bolo nawilia misive wmidisa mamisa Cuenisa iovane
sinel mamasaxlisisaAacute mwyemsisa da winamZRurisa mimarT romeli-ese misca
sxuaTa amaT pirvel-TqumulTa TavTa Tana iovanes raiTel mamasaxlissa
romelsa eTxova misgan raAacuteTa dauwernes swavlani monagonebisani
nawarmoebs boloSi darTuli aqvs Targmanebebi (sineli 1965) aRniSnuli
Targmanebebi berZnul teqstSi erTvis TiToeul Tavs xolo eqvTime
aTonels isini erTad mouTavsebia teqstis boloSi (cincaZe 1965 53)
prof meri cincaZe eqvTime aTonelis Targmanis Sesaval nawilze
dakvirvebis Sedegad askvnis rom qarTul redaqciaSi berZnuli (meTiu
raderis) redaqciisgan gansxvavebuli rigia daculi (cincaZe 1965 43)
eqvTime aTonelis teqstis rigia daculi (anderZis gamoklebiT) petre
gelaTelis TargmanSic (prologi) aha pinaqsi saRmrToAacutesa klimaqsisaAacute
daniil minazonisa raiTelisaAacute cxovrebisami uflisa ioannis
sxolastikosisa cxorebaAacute SemkuAgraveTebiTi amba ioanni winamZRurisa wmidisa
mTisa sinaAacutesaAacute zedwodebiT sxolastikosisa wmidaTa SorisosaAacute
WeSmaritad epistole amba ioanni winamZRurisa raiTisaAacute ioannis mimarT
RirssakAcircrvelisa sinisa mTisa winamZRurisa ioannis ioanni gixaroden (A-
39)
rac Seexeba poetur teqstebs ioane petriwiseuli varianti
moicavs saTnoebaTa kibis mxolod ZiriTad teqsts zogierT xelnawerSi
teqsts Tan erTvis TxuTmeti iambikuri strofi romelTagan pirveli
strofi akrostiqulia da ikiTxeba Semdegi saTauri SAcircdTaTAcircs vnebaTa
54
ars teqsti moicavs opoziciur wyvilebs ndash Svidi momakvdinebeli codva
da maTi sapirispiro saTnoebebi iv lolaSvilis varaudiT am teqstis
avtoric SesaZloa ioane petriwi iyos (petriwi 1968 255) SeniSnulia rom
saTnoebaTa kibisadmi SvidTaTvis vnebaTas darTva berZnul xelnawerTa
tradiciiT aris ganpirobebuli qarTul mwerlobaSi ki arsebobs
klemaqsisa da SvidTaTvis vnebaTas erTi da imave piris mier galeqsvis
tradicia (ioane petriwi anton kaTalikosi) (bezaraSvili 1987 133-134)
Svidi vnebis sakiTxs XVIII saukuneSi calke Txzulebebs uZRvnian
nikoloz Tbileli da kvipriane samTavneli (kekeliZe 1980 348-349 339)
yvela es teqsti SedgenilobiTa da TanmimdevrobiT sxvadasxvaa da erTi
wyarodan ar momdinareobs (bezaraSvili 1987 134)
anton kaTalikosis saTnoebaTa kibe moicavs ZiriTad teqsts
romelsac mosdevs oTxi akrostiquli iambikuri strofi bolo maTganis
kidurwerilobaSi ikiTxeba mwyemsisa mimarTca traqtati mwyemsisa
mimarTca moicavs aT strofs xolo mas mosdevs kvlav ori akrostiquli
iamburi strofi kidurwerilobiT ndash SvidTaTAcircs vnebaTa es da aqac
rogorc ioane petriwiseul variantSi saubaria Svid vnebaze da maT
sapirispiro saTnoebebze rogorc samecniero literaturaSia SeniSnuli
igi anton kaTalikosis originaluri Sromaa (bezaraSvili 1987 134 kukava
1978 30-34)
anton kaTalikosiseul da ioane petriwiseuli saTnoebaTa kibis
yoveli Tavi iwyebა originaluri strofebiT maTi Sinaarsi ZiriTadad
zogadia da gvacnobs im Temas razedac iqneba saubari ama Tu im TavSi
xolo safexurebis dasaTaurebas vkiTxulobT am strofebis
kidurwerilobaSi radganac magaliTad anton kaTalikosiseul
redaqciaSi Tavebs ar aqvT calke gamoyofili saTaurebi (mxolod
numeracia)
vardi ar mWnari ჶiali keTil sulnel
limena SuAgravebis oqroT arxrwnadTsakrebi
or-gzis Sedgoma satrfos namdAcirclsawyuris
tkbiluRlis tAcircrTAcircT sofliT gamoslvasagan g
55
ltolva aqaT RmrTiv iqa zenadmi mimyegravean9
anonimuri versiis TavTa raodenoba arasrulyofilia aq
warmodgenilia 30 Tavidan mxolod 12 (7 11 12 15 22 23 24 25 26 29 30)
da msgavsad antonis leqsiTi redaqciisa da sxva prozauli versiebisa
erTvis mokle Txzuleba mwyemsisa mimarT gansxvavebiT ioane petriwisa
da antonis leqsiTi redaqciebis Sedgenilobisa sadac TiToeul TavSi
10-11 iamburi (5-taepiani) strofia anonimur versiaSi nebismieria rogorc
iambur strofTa raodenoba ise strofSi taepTa raodenobac arc
gasaleqsad SerCeuli masala emTxveva sxva leqsiT redaqciebs
(bezaraSvili 1987 132-133)
ioane sinelis teqstis saTauridanve (klemaqsi-kibe) Cans saTnoebaTa
kibis struqturis specifika avtori iyenebs safexureobriv struqturas
raTa aCvenos sulieri aRmasvlis etapebi Tumca am mxriv igi novatori
ar aris ioane sinelamde origenem Tavis ocdameSvide homiliaSi
ricxvebis Sesaxeb Seadgina 42 safexuri romelze aRmasvla
aTavisuflebda adamians xorcieli survilebisagan naSromis struqturis
konstruirebisTvis kibis simbolos aqtiurad iyeneben sxva avtorebic
filon aleqsandrieli sirieli mamebi grigol noseli Tumca ioane
sinelis Sromis unikaluroba imaSi mdgomareobs rom masSi daxatulia
sulieri aRmasvlis uprecedentod masStaburi da srulyofili suraTi
(kordoCkini 2003 22-23)
mkvlevari jon dafi romelic ganixilavs saTnoebaTa kibis stilsa
da kompozicias yuradRebas amaxvilebs oTx ZiriTad dokumentze
romelsac nawarmoebis kompoziciis konstruirebisaTvis misi azriT
gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs esenia werili raiTis monastris
abatisgan ioane sinelisadmi miwerili ioane sinelis sapasuxo werili
sakuTriv teqsti da naSromis bolos darTuli mokle traqtati
mwyemsisa mimarT (ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΟΙΜΕΝΑ) mkvlevris azriT abati raiTelis
werili ara marto pirveli stimulia nawarmoebis kompoziciisTvis
aramed mas Semoaqvs nawarmoebis wardgenis TvalsazrisiT mniSnelovani
ori ZiriTadi idea kerZod a) mose rogorc mediumi RmerTsa da
9 teqstebs anton kaTalikosis redaqciidan safexurisa da muxlis miTiTebiT am da sxva SemTxvevaSic vimowmebT A-711 xelnaweridan
56
adamianebs Soris romelmac miiRo RvTis kanonebi b) bibliuri iakobis
cnobili sizmari ndash miwasa da samoTxes Soris aRmarTuli kibe
nawarmoebs asrulebs mokle traqtati mwyemsisa mimarT romelSic
ixateba idealuri ldquomwyemsisrdquo saxe es idealuri mwyemsi ki ndash abati
raiTelia aSkaraa rom nawarmoebis kompoziciur gamTlianebaSi
mniSvnelovan rols TamaSobs saTnoebaTa kibis Seqmnis iniciatori ndash
abati raiTeli nawarmoebi iwyeba misi weriliT da sruldeba traqtatiT
romelSi gansaxierebuli idealuri winamZRvari kvlav is aris ndash askvnis
mkvlevari (dafi 1999 3)
saTnoebaTa kibis struqturisa da semantikis urTierTmimarTebis
Sesaxeb arsebobs gansxvavebuli mosazrebebi kerZod k krumbaxeri teqsts
hyofs or nawilad I-XXIII safexurebi ndash mankierebebis daZleva da XXIV-
XXXL safexurebi - moraluri da Teologiuri saTnoebebis mopoveba
(krumbaxeri 1897 143ndash144) sxva azriT teqsti Sedgeba sami nawilisgan
soflidan gasvla (I-VII Tavebi) mankierebebTan brZola (VIII-XXIII Tavebi)
da qristianuli srulyofa (XXIV-XXX Tavebi) (desili 2002 103-104)
kalistos ueari teqsts yofs Semdegnairad soflidan gasvla (1-3 Tavebi)
saTnoebebis mopoveba (4-7 Tavebi) vnebebTan brZola romelic Tavis mxriv
iyofa a) vnebebi romlebic upiratesad arafizikuria (8-13 Tavebi)
fizikuri da materialuri vnebebi (14-17 Tavebi) arafizikuri vnebebi (18-23
Tavebi) umaRlesi saTnoebebi (24-26 Tavebi) dabolos RmerTTan SeerTeba
(27-30 Tavebi) (ueari 1982 13)
sakiTxis am mimarTulebiT warmarTvis kuTxiT sagulisxmoa kidev
erTi mosazreba romelsac yvelaze sarwmunod miiCnevs saTnoebaTa kibis
teqstis slavuri Targmanebis mkvlevari ara erTi statiisa da
monografiis avtori ndash tatiana popova mosamzadebel safexurebad
SeiZleba CaiTvalos pirveli Svidi Tavi Semdeg modis ndash codvili
cxovrebis uwmindurobisgan TviTganwmendisTvis moRvaweobaRwva a)
gulismier mankierebebTan brZola (VIII IX safexurebi) b) metyvelebasTan
dakavSirebul codvebTan brZola (X XI XII safexurebi) g)
xorcismiersxeulismier mankierebebTan brZola (XVI XVII safexurebi) d)
sulismier mankierebebTan brZola (XVIII-XXIII safexurebi) dabolos
moRvaweoba sulieri ganaxlebisTvis a) gulis ganaxlebisTvis (XXIV XXV
57
safexurebi) b) gonebis ganaxlebisTvis (XXVI XXVII XXVIII safexurebi) g)
nebis ganaxlebisTvis (XXIX XXX safexurebi) (germani 1854 42-43)
mkvlevari andrei kordoCkini Tavis sadoqtoro naSromSi sagangebo
Tavs uZRvnis saTnoebaTa kibis struqturas da Semdeg kanonzomierebas
xedavs I-III Tavebi ndash Sesavali samonastro cxovrebisaTvis IV Tavidan
teqstis ZiriTadi nawili miZRvnilia morCilebisadmi rac samonastro
cxovrebis qvakuTxedia da es nawili mTavrdeba XXVI TaviT ndash gansjisa da
gulisxmierebisaTvis bolo oTxi Tavi eZRvneba qristianul srulyofas
mkvlevaris azriT teqstis pirveli Tavebi xasiaTdeba intensiuri
asketuri brZoliT da sabaziso saTnoebebis mopovebiT maSin roca meore
etapisTvis damaxasiaTebelia mWvretelobiTi urTierToba RmerTTan rac
miRwevadia mxolod imaTTvis vinc gadalaxa vnebebi maSasadame praqsisi
da Teoria romelsac iyenebs kidec teqstSi ioane sineli aris
morwmunis sulier cxovrebaSi ori Tanmimdevruli etapi (kordoCkini 2003
22-24) bdquoaRmca-vfrindi saqmisa mier (πρᾶξις) da ganvisuene xedvisa mier
(θεωρία) da simdablisardquo (sineli 1965 56)
andrei kordoCkinis azriT kibis struqtura gvTavazobs sulieri
cxovrebis etapobriv Tanmimdevrul progress magram misi safexurebi
ar unda gavigoT rogorc mkacrad gansazRvrul-dadgenili
Tanmimdevroba miuxedavad imisa rom ioane sineli axasiaTebs calkeul
safexurebs gvaCvenebs mis mimarTebas winamaval an momdevno safexurTan
es ar gamoricxavs am vnebebis da saTnoebebis erTmaneTis paralelurad
daZlevisa an mopovebis perspeqtivas ubralod amgvari struqtura
miuTiTebs rom sulier cxovrebaSi progresi etapobrivi procesia da
SeuZlebelia mTliani kibis erTbaSad avla magaliTad safexuri locvis
Sesaxeb romelic moTavsebuliა teqstis dasasrulisken ar gulisxmobs
imas rom morwmunem ar unda ilocos ufro adreul safexurebzec
zogierT vnebasTan (magaliTad rogoricaa nayrovaneba) brZola ki
saWiroa yvela safexurze (kordoCkini 2003 27-28)
amrigad rogorc vxedavT saTnoebiTa kibis kompoziciur wyobasa
da struqturas specialur literaturaSi azrTa sxvadasxvaoba
gamouwvevia sxvaze metad sarwmunoa andrei kordoCkinis mosazreba rom
Txzulebis kompoziciis safexureobrivi sistema pirobiTia da is
58
gamoyenebulia sulieri aRmasvlis rogorc etapobrivi procesis Cvenebis
mizniT vfiqrob nawarmoebis pirvel da bolo TavebSi marTlac ikveTeba
garkveuli kanonzomiereba (vgulisxmob Sesaval Tavebs sadac saubaria
samonastro cxovrebisTvis aucilebel sabaziso saTnoebebze ndash soflidan
gasvlasa da misdami gulgrilobaze da bolo Tavebs sulieri
srulyofisa da RmerTTan SeerTebis mdgomareobaze) rac Seexeba
danarCen safexurebs maTi dayofa erTmniSvnelovnad saTnoebebis
mopovebis an mankierebebis daZlevis mixedviT marTebulad ar meCveneba
saqme isaa rom konkretuli vnebis daZleva TavisTavSi gulisxmobs
Sesabamisi am vnebis sapirispiro saTnoebis mopovebasac rasac mxars
uWers saTnoebaTa kibis teqsti nawarmoebis amgvari gaazreba erTi
safexuris sazRvrebSi moaqcevs aramarto konkretul mankierebasTan
brZolas aramed am mankierebis daZlevis gziT misi opoziciuri
saTnoebis mopovebasac ase magaliTad safexuri romelic miZRvnilia
ulmobelobisTvis aseve gulisxmobs lmobierebis mopovebasac romelic
miiRweva ulmobelobis vnebis daZleviT igive suraTia saTnoebaTaTvis
miZRvnil safexurebSic avtori erTsa da imave safexurSi gvaZlevs ormag
instruqcias ndash konkretuli saTnoebis mopovebisa da am saTnoebis
sapirispiro vnebasTan brZolis saSualebebze sainteresoa rom rig
SemTxvevebSi dasaTaurebaSic Cans es niuansi kalistos ueari mosazrebas
imis Taobaze rom saTnoebaTa kibeSi vnebebisadmi miZRvnil safexurTa
raodenoba Warbobs safexurebs saTnoebebze pasuxobs im Tavebze
miTiTebiT romelTa saTaurSive asaxula opoziciuri ndash vneba-saTnoeba ndash
wyvili kerZod merve safexuri ndash Περὶ ἀοργησίας καὶ πραότητος (misive
urisxvelobisaTAcircs da simSvidisa) meTerTmete safexuri ndash Περὶ πολυλογίας καὶ
σιωπῆς (Tqmuli wmidisa mamisa Cuenisa iovanesi dumilisaTAcircs da mraval-
metyuelebisa) meTxuTmete safexuri ndash Περὶ ἀφθάρτου ἐν φθαρτοῖς ἐκ καμάτων καὶ
ἱδρώτων ἁγνείας καὶ σοφροςύνης (misive uxrwnelisaTAcircs gaxrwnadTa Soris
SromaTagan da oflTa siwmidisaTAcircs da mrTelcnobobisa) (ueari 1982 14)
da sxva
saTnoebaTa kibis XVI safexuri beri sofroniusisa da arqimandrit
egnates mier gamocemul teqstebsa da meTiu raderis teqstSi
59
gansxvavebulia meTiu raderis teqstSi es safexuri miZRvnilia
vercxlismoyvareobisadmi (Περὶ φιλαργυρίας) xolo sofroniosisa da
arqimandrit egnates gamocemebis XVI TavSi gaerTianebulia meTiu
raderis teqstis momdevno XVII safexuric (Περὶ ἀκτημοςύνης)
(upovarebisaTvis) rac Seexeba qarTul Targmanebs eqvTime aTonelis
petre gelaTelis da ioane petriwis Targmanebi TavTa TanmimdevrobiT
mihyvebian meTiu raderis teqsts anu calk-calkea gamoyofili
vercxlismoyvareobisa da upovarebisadmi miZRvnili safexurebi am mxriv
sainteresoa anton kaTalikosis teqsti romelic XVI TavSi
gaerTianebulia aRniSnuli safexurebi (angarebisaTAcircs ese
upovarebisaTAcircs) rTuli saTqmelia ra motiviT cvlis anton kaTalikosi
TavTa Tanmimdevrobas (am msjelobas kidev ufro arTulebs is faqti rom
Cven xelT ar gvaqvs kritikulad dadgenili berZnuli teqsti romelSic
gaTvaliswinebuli iqneboda xelnawerTa sakmarisi raodenoba)
SesaZlebelia igi Tematurad awyvilebs am or Tavs Cem mier zemoT
Camoyalibebuli principis Tanaxmad (TiToeuli safexuri moicavs
rogorc vnebasTan brZolas aseve saTnoebebis mopovebasac da piriqiT)
faqtia rom sofroniosisa da arqimandrit egnates teqstebi antons xelT
ar eqneboda radganac SedarebiT gviandeli gamocemebia magram
dasaSvebia rom xelT hqonoda sxva rame saerTo wyaro
amrigad saTnoebaTa kibis teqstis safexurebis sistematizacia
rogorc vnebebTan brZola da saTnoebebis mopoveba pirobiTia ZiriTadad
konkretuli safexuris mxolod dasaTaurebas eyrdnoba da ar
iTvaliswinebs Sinaarsobriv mxares Sesabamisad viRebT teqstis
kompoziciis meqanikur (mxolod saTauris doneze) gaazrebas rasac
ewinaaRmdegeba teqstis mTliani semantika
nawarmoebis struqturuli Taviseburebis kidev erTi Cemi azriT
mniSvnelovani sakiTxia saTnoebaTa kibis Tavebis Tanmimdevroba
arsebobs ori ZiriTadi mosazreba zarinis (Зарин СМ) azriT safexuridan
safexurze gadasvlisas xSirad rTulia logikuri Tu fsiqologiuri
Tanmimdevrulobis danaxva da arc safexurebs Soris sazRvaria mkacrad
dadgenili (popova 201133) sxva mosazrebiT ki teqtis agebulebas
safuZvlad udevs mkacri logikuri Tanmimdevrulobis gancda da mis
60
saerTo kompoziciaSi devs sulieri aRmasvlis idea (proxorovi 1985 254)
ioane sineli iesos cxovrebis wlebis analogiiT Seqmnili nawarmoebis
kompoziciaSi mkveTrad mijnavs safexurebs erTmaneTisgan da
amavdroulad kravs maT erT mTlianobad rogorc wesi maRalmxatvruli
saxeebis saSualebiT da nawarmoebis mTavar ideaze (swrafva nebis
srulyofilebisken) daqvemdebarebiT amaSi mdgomareobs avtoris didi
damsaxureba da nawarmoebis kompoziciis originaloba (popova 2011 34-35)
teqsti aCvenebs sulieri cxovrebis gansxvavebul aspeqtebs maT
urTierTkavSirSi ioane sineli erTi mxriv saubrobs calkeul vnebebsa
da saTnoebebze da meore mxriv ganixilavs maT warmoSobas safuZvels
an kidev Sedegs da gvaZlevs erTgvar instruqciebs
sakiTxis Seswavlis istoriisa da saTnoebaTa kibis safexurebis
semantikuri urTierTmimarTebis problemis ganxilvis Semdeg Cven winaSe
aranakleb saintereso sakiTxebi wamoiWreba ra urTierTmimarTebebs
amyareben saTnoebaTa kibis teqstis qarTuli Targmanebi rogoria maTi
struqtura amJRavneben Tu ara gansxvavebebs Cven xelT arsebul berZnul
teqstebTan
rogorc aRvniSneT saTnoebaTa kibis eqvTime aToneliseuli
Targmanis ena sadisertacio naSromis farglebSi Seswavlili aqvs
profesor meri cincaZes (cincaZe 1965) igi sxva problemur sakiTxebTan
erTad exeba qarTuli Targmanis struqturul Taviseburebebsac mokled
Camovayalibeb am mimarTulebiT Catarebuli kvlevis Sedegad gamovlenil
arsebiT struqturul gansxvavebebs mines krebulSi dabeWdil berZnul
teqstsa da eqvTime aToneliseul Targmans Soris
berZnul teqstSi calke XXIII Tavad aris gamoyofili Περὶ τῆς
ἀκεφάλου ὑπερηφανίας (ampartavanebisaTvis) romelic sinadvileSi unda iyos
XXII Tavis Semadgeneli nawili sadac saubaria cudad-mzuaobrobaze anu
qedmaRlobaze (Περὶ τῆς πολυμόρφου κενοδιξίας) ioane sineli teqstSic
miuTiTebs rom ampartavneba da cudad-mzuaobroba mas erT vnebad miaCnia
amitom mosalodnelia rom avtori mas calke ar gamoyofda XXIII Tavi
sadac Setanilia aRniSnuli nawili dasaTaurebulia Semdegnairad
gamouTqumelTa gulis-sityuaTaTAcircs gmobisaTa mkvlevari fiqrobs rom es
Semdegdroindel gadamwerTa Secdoma unda iyos rasac eqvTime aToneli
61
qarTul TargmanSi asworebs da XXII TavSi aerTianebs orive nawils es
ldquoSecdomardquo petre gelaTelsac aqvs SeniSnuli Tumca mainc misdevs
berZnul teqsts da aRniSnuli Tavi XXIII safexurSi Seaqvs eqvTime
aTonelis anderZSi vkiTxulobT Semdegs ldquoTavni viTarca aqa iyvnen egre
dasxeniT rameTu meca viTarca mipovnian egreT damisxnian yovelni
wiTliTardquo ndash swored am anderZis safuZvelze mkvlevari askvnis rom
romeliRac berZnul xelnawerSi romliTac eqvTime aToneli
sargeblobda Tavebis mimdevroba ar iyo areuli (cincaZe 1965 45-47)
aRniSnuli faqti erTi mxriv uaRresad mniSvnelovania TviT berZnuli
teqstis rekonstuqciisaTvisac radganac eqvTime aTonelis Targmanis
struqtura ar misdevs Cven xelT arsebul aqamde gamocemul arc erT
berZnul teqsts da aSkarad eyrdnoba XI saukuneSi arsebul gansxvavebul
xelnawers (an xelnawerebs) meore mxriv eqvTime aToneli aSkarad
miuTiTebs rom mas xelT aqvs dedani romelSic TavTa Tanmimdevroba
isevea organizebuli rogorc mis teqstSi amasTanave eqvTimes
SeniSvnidan isic irkveva rom man icis sxva berZnuli teqstis arsebobis
Sesaxeb romelSic TavTa Tanmimdevroba sxvagvaria rom ara avtoris
remarka SesaZloa eqvTime aToneliseuli saTnoebaTa kibis struqturis
ldquogadaxrardquo Cven xelT arsebuli berZnuli teqstebisgan agvexsna rogorc
eqvTime aTonelis Taviseburi mTargmnelobiTi meTodi bevr SemTxvevaSi
specialur literaturaSi gavrcelebuli mosazreba eqvTime aTonelis
mTargmnelobiT meTodTan dakavSirebiT (kleba-metebis principi) eyrdnoba
misi Targmanebis arakritikul teqstTan Sedarebis safuZvelze miRebul
daskvnebs ukanasknelma kvlevebma kerZod ki profesor elguja
xinTibiZis specialurma gamokvlevam eqvTime aTonelis ori Targmanis
berZnul teqstTan mimarTebis Taobaze gamoavlina is meTodologiuri
Secdoma rac eqvTime aToneliseuli Targmanis arakritikul berZnul
teqstTan Sedarebisas iCens Tavs (xinTibiZe 1969144-151) am sakiTxTan
dakavSirebiT aseve sagulisxmoa teqstze darTul TargmanebaTa sakiTxi
eqvTime aTonelis teqstze darTul TargmanebaTa Seswavlis safuZvelze
m cincaZe gamoavlens qarTul teqstSi sqolioebs romelTac berZnulSi
Sesatyvisi ar moepovebaT mkvlevris azriT qarTvel mTargmnels xelT
hqonia sqolioTa sxva variantebi misive SeniSvniT eqvTime aTonelis
62
Targmans berZnuli teqstisgan gansxvavebul zogierT adgilSi gverdSi
udgas petre gelaTelis redaqciac am faqtze dayrdnobiT mkvlevari
askvnis rom am ori Targmanis erTnairi adgilebi romliTac isini
Sordebian berZnuls saeWvoa rom gaCeniliyo orive mTargmnelTan
erTmaneTisgan damoukideblad SesaZloa ori varaudis daSveba a) maTi
wyaroa romeliRac sxva berZnuli xelnaweri gansxvavebuli im
xelnawerebisgan romelic safuZvlad daedo meTiu raderis teqsts b)
SesaZloa petre gelaTeli Targmanis procesSi iSveliebda eqvTime
aTonelis redaqcias g) zogierTi adgilis mixedviT ki romlebiTac
eqvTime aTonelis Targmani Sordeba berZnul versias (Sesabamisad petre
gelaTelis teqstsac) SeiZleba davaskvnaT rom qarTveli mTargmnelebi
sxvadasxva berZnuli xelnawerebidan Targmnidnen teqsts (cincaZe 1965 55)
sadisertacio naSromis sxva Tavebis (struqtura stili terminologia
simbolika) saWiroebidan gamomdinare petre gelaTelis teqstis meTiu
raderis teqstTan mimarTebis kvlevam gamoavlina rom mTargmneli
TiTqmis sityvasityviT mihyveba berZnul dedans amdenad ar arsebobs
safuZveli vifiqroT rom mas xelT hqonda meTiu raderis teqstisgan
gansxvavebuli xelnaweri ufro savaraudoa rom petre gelaTeli
icnobda eqvTime aTonelis teqsts da SigadaSig (mag sqolioebis
SemTxvevaSi) sargeblobda kidec
rac Seexeba poetur Targmanebs isini met struqturul
Taviseburebas iCenen
saTnoebaTa kibis mesame safexurSi Περὶ ξενιτείας (ucxoebisaTvis)
ioane sinels Seutania swavleba sizmarTa Sesaxeb da gamouyvia igi
calke qveTavad (Περὶ ἐνυπνίων ἀκολουθούντων εἰσαιγογικοῖς) numeraciis gareSe
asea qarTul prozaul TargmanebSic eqvTime aToneli ndash ucxoebisaTAcircs
romelsa Sina ityAcircs sizmarTaTAcircsca cudTa petre gelaTeli ndash misive
ucxoebisaTAcircs (sizmarTaTAcircs sizmarTami SedgomilTaTAcircs SeyvanebadTaAacutesa
anton kaTalikosiseul poetur variantSi sizmarTaTvis gamoyofilia
calke damoukidebel Tavad romelsac iseve rogorc sxva Tavebs win
uZRvis anton kaTalikosis Sesavali kidurwerilobiT gaformebuli
originali strofi xolo safexuri moicavs sxva Tavebis msgavsad aT
iambur strofs anu anton kaTalikosi am Tavs qmnis rogorc
63
damoukidebel srulfasovan safexurs da mosalodneli iyo kidec rom
igi gamoeyo Semdeg meoTxe safexurad Tumca avtori aRniSnul Tavs
numeracias ar aniWebs da Semdeg meoTxe safexurad tovebs Tavs
morCilebisaTvis wmidisa iseve rogorc es prozaul TargmanebSi da
berZnul teqstebSia amitom Tavebis mimdevroba SenarCunebulia da
mihyveba berZnul da qarTul prozaul teqstebs anton kaTalikosisgan
gansxvavebiT ioane petriwiseul saTnoebaTa kibeSi sizmarTaTAcircs calke
meoTxe safexurad aris gamoyofili amitomac Tavebis Tanmimdevroba
gansxvavebulia sxva yvela danarCeni teqstisgan es gansxvaveba swordeba
teqstSi mecxre ndash meaTe Tavebis ZAcircris-AtildesenebisaTAcircs da ZAcircris-zraxvisaTAcircs
gaerTianebiT erTi saTauris ndash ZAcircris-zraxvisaTAcircs qveS amgvarad berZnul
da naTargmn teqstebSi calk-calke gamoyofili ori sxvadasxva
safexuris gaerTianebiT avtori asworebs TavTa mimdevrobas (romelic
airia sizmarTa Sesaxeb Tavis calke gamoyofiT) danarCeni teqstebis
mixedviT
saTnoebaTa kibis XVI safexuri Περὶ φιλαργυρίας rogorc zemoT ukve
aRiniSna ioane sinels miuZRvnia vercxlismoyvareobisaTvis asea es
Txzulebis qarTul variantebSic anton kaTalikoss ki am TavSi
angarebisaTAcircs ese gauerTianebia Semdegi safexuric ndash upovarebisaTAcircs
msgavsad beri sofroniusis da arqimandrit egnates mier gamocemuli
teqstebisa samagierod calk-calke Tavebad (XXI-XXII Tavebi) dauyvia
cuddideboba da zesTmCenobisaTAcircs rogorc zemoT vnaxeT eqvTime
aToneli am or Tavs aerTianebs petre gelaTelTan ki zesTmCenobisaTAcircs
Setanilia Semdeg XXIII safexurSi (misive gamouTqumelTaTAcircs
gulissityuaTa gmobisaTa) iseve rogorc patrologia grekaSi dabeWdil
berZnul teqstSi Περὶ τῆς ἀκεφάλου ὑπερηφανίας ἐν ῷ καὶ περὶ ἀκαθάρτων λογισμῶν τῆς
βλασφημίας anton kaTalikosis teqsti am SemTxvevaSi bolomde arc petre
gelaTelis Targmans misdevs igi samive Tavs calk-calke gamohyofs XXI
Tavi ndash cuddideboba XXII ndash zesTmCenobisaTAcircs XXIII ndash gmobisaTvis aqve
unda SevniSnoT rom antoniseuli teqstis safexurebis Tanmimdevroba am
SemTxvevaSic misdevs sofroniusis teqsts sadac aseve calk-calkea
gamoyofili samive zemoT aRniSnuli safexuri amdenad antonis teqstis
struqtura zustad emTxveva sofroniusis mier konstantinepolSi
64
dabeWdili da arqimandrit egnates mier gadamuSavebuli teqstebis
struqturas zemoT ukve aRvniSne rom es teqstebi gviandeli periodisaa
rac gamoricxavs antonisgan aRniSnuli gamocemebis codnas maSasadame
antoniseuli teqstis struqturaze msjelobisas SesaZlebelia ori
varaudis daSveba 1) antoni azrobrivad awyobs safexurebis
Tanmimdevrobas kerZod aerTianebs XVI-XVII safexurebs romelic
miZRvnilia angarebisa da upovarebisaTvis Tematurad am safexurebis
gaerTianeba aSkarad logikuria radgan ioane sineli sxva SemTxvevaSi ar
yofs calk-calke Tavebad saTnoebas da am saTnoebis sapirispiro vnebas
magaliTad nayrovanebisadmi miZRvnil safexurSi igi saubrobs marxvis
saTnoebazec da calke ar gamoyofs marxvis safexurs da aS rac Seexeba
XXI XXII XXIII Tavebs zesTmCenobis Sesaxeb safexuris gamoyofa
gmobisadmi miZRvnili safexurisgan bunebrivad Cans xolo
cuddidebobisa da zesTmCenobis erTmaneTisgan gamijvna SesaZloa
avtors dasWirda cota zemoT darRveuli TavTa raodenobis aRsadgenad
raTa jamSi mieRo 30 safexuri 2) savsebiT dasaSvebia aseve rom anton
kaTalikoss xelT hqonoda CvenTvis ucnobi rame sxva wyaro romelSic
TavTa Tanmimdevroba swored ise iqneboda organizebuli rogorc man da
cota mogvianebiT am teqstis gamomcemlebma berma sofroniusma da
arqimandritma egnatem daalages aqve unda aRiniSnos isic rom Cem mier
Catarebulma specialurma kvlevam anton kaTalikosis teqstis ZiriTad
wyarod gamoavlina petre gelaTelis Targmani (aseve icnobs da zog
SemTxvevaSi eyrdnoba eqvTime aTonelis da ioane petriwis teqstebsac)
amdenad Tuki davuSvebT rom anton kaTalikoss xelT hqonda rame sxva
wyaro savaraudod igi gamouyenebia oden Tavisi teqstis struqturuli
organizebisaTvis
naTqvamis sailustraciod da ukeT aRsaqmelad aqve gTavazobT
erTgvar sqemas ndash paralelurad dalagebul saanalizo TavTa saTaurebs
berZnul teqstebsa da qarTul TargmanebSi
eqvTime
aToneli
petre gelaTeli anton
kaTalikosi
ioane
petriwi
Patrologiae
Cursus
Completus
Series Graeca
Vol 88
65
1
a
b 1
a soflisa
amis
amaoAacutesa
ganSorebis
aTAcircs
gamosvlisaTAcircs
sofliT
sofliT
gamosvlasag
an
gamosvlis
aTAcircs
sofliT
ese
Περὶ ἀποταγῆς
Βίου
2
bsiZulvili
saTAcircs
soflisa da
saqmeTa
misTa
misive
umzrunvelobisa
TAcircs
uzrunvelo
bisaTvis
ar
siyuaruli
saTAcircs
soflisa
Περὶ
ἀπροσπαθείας
ἤγουν ἀλυπίας
3
g
ucxoebisaTAcirc
s
romelsa
Sina ityAcircs
sizmarTaTAcircs
ca
cudTa
misive
ucxoebisaTAcircs
(sizmarTaTAcircs
sizmarTami
SedgomilTaTAcircs
SeyvanebadTaAacutesa)
ucxoebisaT
vis
ucxoebisa
TAcircs
Περὶ ξενιτείας
Περὶ ἐνυπνίων
ἀκολουθούντ
ων
εἰσαγωγικοῖς
sizmarTaTv
is
4
S) wamebis
a
misTAcircs
romeli
iqmnebis
morCilebisa
meoTxe
aRsavali
netarisaTAcircs da
maradis
Atildesenebulisa
morCilebisa
4 Tavi ndash
morCilebis
aTvis
wmidisa
sizmarTaT
Acircs
Περὶ τῆς
μακαρίας καὶ
ἀειμνήστου
ὑπακοῆς
66
mier
5
e
sinanulisa
TAcircs
romelsa
Sina ityAcircs
dilegisa
misTAcircs
misive mexuTe
aRsavali
sinanulisaTAcircs
zrunvilisa da
WeSmaritisa
gancxadebulad
sinanulisa
Tvis es
morCilebi
saTAcircs es
Περὶ
μετανοίας
μεμεριμνημέν
ης καὶ
ἐναργοῦς ἐν ᾖ
καὶ Βίος τῶν
ἁγίων
καταδίκων καὶ
περὶ τῆς
φυλακῆς
6
v
AtildesenebisaTAcirc
s
sikudilisa
misive
AtildesenebisaTAcircs
sikudilisa
xsenebisa
sikudilisa
sinanulis
aTAcircs ese
arisve
Περὶ μνήμης
θανάτου
7
z codvaTa
ganmwmedel
isa
gloisaTAcircs
misive
sixarulis
moqmedisa
gloisaTAcircs
glovisaTAcircs
AtildesenebisaT
Acircs
sikudilis
a
Περὶ τοῦ
χαροποιοῦ
πένθους
8
Agrave
urisxvelob
isaTAcircs
misive
urisxvelobisa
TAcircs da
simSvidisa
urisxuelob
isaTvis
glovisaTAcirc
s
Περὶ
ἀοργησίας καὶ
πραότητος
9
T
Zacircris-
AtildesenebisaTAcirc
s
misive
ZAcircrisAtildesenebisaT
Acircs
TAcircs
Zacircrisxsenebi
sa
urisxvel
obisaTAcircs
Περὶ
μνησικακίας
i
Zacircris-
misive
ZAcircriszraxvisaT
Zacircriszraxvi
sa
Zacircris-
zraxvisaT
Περὶ
καταλαλιᾶς
67
10
zraxvisaTAcirc
s
Acircs
Acircs
11
ia
Tqmuli
wmidisa
mamisa
Cuenisa
iovanesi
dumilisaTAcirc
s da
mraval-
metyuelebi
sa
misive
mravalmetyuele
bisaTAcircs
dumilisaTv
is
dumilisaT
Acircs
Περὶ
πολυλογίας
καὶ σιωπῆς
12
ib
tyuvilisaT
Acircs
misive
tyuilisaTAcircs
sarcxAcircnlis
aTAcircs
yovlisa
tyuvilisa
TAcircs
67avit67t
saxed
Περὶ ψεύδους
13
ig
mowyinebisa
TAcircs
misive
mowyinebisaTAcircs
mowyinebisa
Tvis
(kidurweri
li antoni)
mowyinebis
a
Περὶ
ἀκηδίας
14
id
nayrovanebi
saTAcircs
misive yovlad
ganTqmulisaTAcircs
da dedoflisa
borotisa
novagTmoyua
rebisaTAcircs
nayrovaneb
isaTAcircs
Περὶ τῆς
παμφίλου καὶ
δεσποίνης
πονηρᾶς
68
muclisa γαστρός
15
Tqmuli
misive
uxrwnelisa
misTAcircs
SromaTamie
r oflTa
gaxrwnadTa
kacTa mier
mogebulisa
siwmidisa
da
qalwulebis
aTAcircs
misive
uxrwnelisaTAcircs
gaxrwnadTa
Soris
SromaTagan da
oflTa
siwmidisaTAcircs
da
mrTelcnobobis
a
mrTelcnobi
erisa
siwmidisaTAcirc
s
siwmidisa
TAcircs
Περὶ
ἀφθάρτου ἐν
φθαρτοῖς ἐκ
καμάτων καὶ
ἱδρώτων
ἁγνείας καὶ
σωφροςύνης
16
iv
vercxlis-
moyuarebisa
TAcircs
misive
vercxlismoyua
rebisaTAcircs
angarebisaT
Acircs ese10
vercxlis-
moyuarebis
aTAcircs
Περὶ
φιλαργυρίας
iz
upovarebisa
TAcircs
misive
upovarebisaTAcircs
ulmobelob
isaTAcircs da
gulჶicxel
upoarebisa
TAcircs
Περὶ
ἀκτημοσύνης
10 upovarebisaTvis miZRvnili safexuric gaerTianebulia amave TavSi msgavsad beri sofroniusis gamocemuli teqstisa da sxva axalberZnuli redaqciebisa Sdr Περὶ φιλαργυρίας (Καθὼς καὶ περὶ ἀκτημοσύνης) - Tavebs vuTiTebT parakletis monastris mier momzadebuli axalberZnuli teqstidan
69
17
obisa es
18
iAgrave
ulmobelob
isaTAcircs
misive
ugrZnobelobis
aTAcircs mermeca
mkudrobisa
sulisa da
sikudilisa
gonebisa
pirvel
sikudilisa
sxeulisaAacutesa
Zilisa
locvisa da
ჶsalmunebi
sa
Sesakrebel
sa Sina
gul-
ficxelob
isaTAcircs
Περὶ
ἀναισθησίας
ἤγουν
νεκρώσεως
ψυχῆς καὶ
θανάτου νοὸς
πρὸ θανάτου
σώματος
19
iT
galobisaTAcirc
s
krebulTa
Soris
misive
ZilisaTAcircs da
locvisa da
SesakrebelTa
Atildesenebisa
TacircmRviZareb
isa
Zilisa Περὶ ὕπνου
καὶ
προσευχῆς
καὶ τῆς ἐν
συνοδίᾳ
ψαλμῳδίας
20
k
mRAcircZarebisa
TAcircs
misive
mRAcircZarebisTAcircs
sxeulebrisa da
viTar jer-ars
moslvaAacute amissa
momarT
moSiSebisaT
Acircs
mRviZareba
i
Περὶ
ἀγρυπνίας
σωματικῆς
πῶς διὰ
ταύτης γίνεται
ἡ τοῦ
πνεύματος
καὶ πῶς δεῖ
ταύτην
μετιέναι
70
21
Tqumuli
missive
moSiSebisaTAcircs
misive
moSiSebisaAcircs
cuddidebob
a11
moSiSebisa
TAcircs ars
Περὶ τῆς
ἀνάνδρου
δειλίας
22
Tqumuli
wmidisa mamisa
Cuenisa
iovanesi
cudad ndash
mzuaobrebisa
TAcircs
(ampartavanebi
saTAcircs)
misive
cuddidebobisa
TAcircs
zesTmCenobi
saTAcircs12
cudad-
mzuaobrob
is
Περὶ τῆς
πολυμόρφου
κενοδιξίας
23
kg
Tqmuli
misive
gamouTqume
lTa
gulis-
sityuaTaTAcirc
s
gmobisaTa
misive
zesTmCenobisaT
Acircs
misive
gamouTqumelTa
TAcircs
gulissityuaTa
gmobisaTa (am
nawils iseve
rogorc
berZnulSi ara
aqvs saTvalavi)
gmobisaTvis
13
gmobisaTAcircs
ars
Περὶ τῆς
ἀκεφάλου
ὑπερηφανίας
ἐν ᾧ καὶ περὶ
ἀκαθάρτων
λογισμῶν τῆς
βλασφημίας
kd misive simSvidisaT simSAcircdisa Περὶ
11
Sdr ΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΠΡΩΤΟΣ Περὶ κενοδοξίας 12
Sdr ΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ Περὶ ὑπερηφανείας 13
Sdr ΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΤΡΙΤΟΣ Περὶ λογισμῶν βλασφημίας
71
24
simSvidisaT
vis
da
siwrfoebis
a
simSvidisaTAcircs
da simartivisa
da umankoebisa
71avit
siborotisa
Acircs
simartivisa
umankoebisa
da
sidrkoisa
TAcircs
siwrfoebi
sa da
umankoebis
a
πραότητος
και
ἁπλότητος
καὶ ἀκακίας
καὶ πονηρίας
σεσοφισμένων
καὶ οὐ
φυσικῶν
25
ke
simdablisa
TAcircs
misive
vnebaTwarmwymed
elisa maRlisa
mdabalmzraxve
lobisaTAcircs
uxilaviTa
grZnobiTa
mdabamzraxu
AgravelobisaTAcircs
maRlisa ese
simdablis
aTAcircs
Περὶ τῆς τῶν
παθῶν
ἀπωλείας τῆς
ὑψίστου
ταπεινοφροςύν
ης ἀοράτῳ
αἰσθήσει
ἐγγινομένηςmiddot
ὃς ἀνάβασιν
ἴσχυσεν
θαρσείτω τὸν
διδάσκαλον
γὰρ Χριστὸν
μιμηςάμενος
σέσωσται
26
kv
gankiTxvisa
TAcircs
da
gulisAtildemis-
yofisaTAcircs
Mmisive
gansjisaTAcircs
gulisistyuaTa
da vnebaTa da
saTnoebaTaAacutesa
misive Taovan
qmnaAacute
SemkueTebiTi
ganssjisaTAcirc
s
gankiTxva
Tavisa
Περὶ
διακρίσεως
λογισμῶν καὶ
παθῶν καὶ
ἀρετῶν
Περὶ
διακρίσεως
εὐδιακρίτου
72
winaTqumulTa
sityuaTa
misTaAacute
27
kz
dayudebisa
TAcircs
da
ganSorebisa
da
dacvisaTAcircs
gonebisa
misive
samRvdeloAacutesaT
Acircs myudroebisa
sxulisa da
sulisa
myudroebisa
TAcircs ulisa
da
sxeulisaca
dayudebisa
AtildeorcTa
da sulTa
Περὶ τῆς ἱερᾶς
σώματος καὶ
ψυχῆς
ἡσυχίας
Περὶ
διαφορᾶς
καὶ
διακρίσεως
ἡσυχιῶν
28
kAgrave
locvisaTAcircs
gonebiTa
Semokrebul
iTa
misive
samRvdeloAacutesaT
Acircs da dedisa
saTnoebaTaAacutesa
netarisa
locvisa
72avit72
SinaAacutesaTAcircs
gonierisa da
grZnobadisa
wardgomisa
helliphelliphellip
locvisaT
Acircs da
sagonebisa
keTils
dgomisaTAcirc
s
Περὶ τῆς ἱερᾶς
καὶ μητρὺς
τῶν ἀρετῶν
τῆς μακαρίας
προσευχῆς
καὶ περὶ τῆς
ἐν αὐτῇ
νοερᾶς καὶ
αἰσθητῆς
παραστάσεως
kT
uvnebelobi
saTAcircs
misive
queyaniszedaAacutesa
TAcircs cisa
RmrTivmsgavsisa
uvnebelobisa
da sisrulisa
uvnebelobi
saTAcircs
wmidisa
uvnebelob
isaTAcircs ese
Περὶ τοῦ
ἐπιγείου
οὐρανοῦ τῆς
θεομιμήτου
ἀπαθείας καὶ
τελειότητος
73
29
da
aRdgomisaTAcircs
sulisa pirvel
zogadisa
aRdgomisa
καὶ
ἀναστάσεως
ψυχῆς πρὸ τῆς
κοινῆς
ἀναστάσεως
30
l
siyuarulis
aTAcircs da
sarwmunoebi
sa da
sasoebisa
misive
TanSemkrvelisa
TAcircs
saTnoebianisa
samobisa
saTnoebaTa
Sina
saTnoebiTi
samobisaTAcircs
sarwmunoe
bisaTAcircs
Περὶ τοῦ
συνδέσμου τῆς
ἐναρέτου
τριάδος ἐν
ἀρεταῖς
rTulia msjeloba (garda im SemTxvevisa sadac Cans avtoris
ganzraxva nawarmoebis struqturis cvlilebisas da razec zemoT ukve
visaubreT) Tu ra motivi udevs safuZvlad teqstis qarTveli avtorebis
gadawyvetilebas daSalon an gaaerTianon teqstSi erTmaneTisgan sakmaod
mkafiod gamijnuli safexurebi
amgvarad warmodgenili kvleva Semdegi daskvnebis gamotanis
saSualebas gvaZlevs
1 saTnoebaTa kibis teqstis safexurebis sistematizacia ar
daiyvaneba oden vnebebTan brZolasa an saTnoebebis mopovebaze amgvari
dayofa metad calsaxaa da ZiriTadad konkretuli safexuris mxolod
dasaTaurebaze dayrdnobasa da misi Sinaarsobrivi mxaris
gauTvaliswineblobaze miuTiTebs Sesabamisad viRebT teqstis
kompoziciis meqanikur (mxolod saTauris doneze) gaazrebas rasac
ewinaaRmdegeba teqstis mTliani semantika
2 saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebi Tavebis Tanmimdevrobis
mixedviT Semdeg Taviseburebas iCenen petre gelaTelis Targmani misdevs
mines krebulSi dabeWdil berZnul teqsts eqvTime aToneliseuli
74
Targmani ki struqturis mixedviT ar mihyveba aqamde gamocemul arc erT
berZnul teqsts da amis mizezad igi sxva dednis arsebobas asaxelebs es
faqti uaRresad mniSvnelovania TviT berZnuli teqstis
rekonstuqciisaTvisac amasTanave eqvTimes SeniSvnidan isic irkveva rom
man icis sxva berZnuli teqstis arsebobis Sesaxeb romelSic TavTa
Tanmimdevroba sxvagvaria rom ara avtoris remarka SesaZloa eqvTime
aToneliseuli saTnoebaTa kibis struqturis ldquogadaxrardquo Cven xelT
arsebuli berZnuli teqstebisgan agvexsna rogorc eqvTime aTonelis
Taviseburi mTargmnelobiTi meTodi bevr SemTxvevaSi specialur
literaturaSi gavrcelebuli mosazreba eqvTime aTonelis
mTargmnelobiT meTodTan dakavSirebiT (kleba-metebis principi) eyrdnoba
misi Targmanebis arakritikul teqstTan Sedarebis safuZvelze miRebul
daskvnebs
3 poeturi teqstebis Tavebis mimdevroba gansxvavdeba orive
naTargmni prozauli teqstisgan am mxriv sainteresoa anton
kaTalikosiseuli saTnoebaTa kibe romelic struqturulad zustad
emTxveva konstantinepolSi 1883 wels beri sofroniusis mier gamocemul
teqsts es faqti orgvari varaudis daSvebis saSualebas gvaZlevs 1)
antoni azrobrivad awyobs safexurebis Tanmimdevrobas 2) savsebiT
dasaSvebia aseve rom anton kaTalikoss xelT hqonoda CvenTvis ucnobi
rame sxva wyaro romelSic TavTa Tanmimdevroba swored ise iqneboda
organizebuli rogorc man da cota mogvianebiT am teqstis sxva
gamomcemlebma sofroniusma da arqimandritma egnatem daalages
75
amp 2 saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis stilis
zogierTi sakiTxi
bizantiur esTetikaSi mSvenierebis cnebam gamomsaxvelobiTi
formebidan saRvTo SinaarsSi gadainacvla marTalia igi klasikur
esTetikaSi ara marto formas aramed amaRlebuli azris mSvenierebasac
gulisxmobda magram qristianul esTetikaSi mas saRvTo azris saRvTo
mSvenierebis gamoxatvis funqcia daekisra maSasadame gadainacvla
ontologiur gnoseologiur eTikur sferoSi miuxedavad imisa rom
umaRles pirvel saRvTo sibrZnesTan dapirispirebiT uaryofilia
ritorikis garegnuli esTetikuri samkaulebi maTi gamoyeneba daSvebulia
isev RvTismetyvelebisaTvis da mxolod da mxolod misi samsaxurisTvis
misi ukeT warmoCenis mizniT qristian avtorTa aseTi Sexedulebebi
gamoxatavs maT antinomiur damokidebulebas movlenebisadmi rac
bizantiuri esTetikisaTvis iyo damaxasiaTebeli amdenad garegnuli
esTetikuri mSveniereba faseulia mxolod saRvTosTan
transcendenturTan damokidebulebaSi (bezaraSvili 2004 536-540 586)
ioane sinelis teqsti gamoirCeva maRali poeturobiTa da stiluri
mravalferovnebiT (popova 2011 50) vfiqrobT klasikuri siuJetis
ararsebobis gamo esTetikuri siamovnebis miniWebis funqcia akisria
mTlianad stilsa da enas amitom sadisertacio naSromis winamdebare
paragrafSi SevecdebiT mokled mimovixiloT saTnoebaTa kibis stilis
zogierTi sakiTxi da am WrilSi qarTuli Targmanebis ndash mxatvruli
mxare radganac samecniero literaturaSi SeniSnulia aseve rom
berZnul teqsts Tavisi mxatvruli RirebulebiT arc qarTuli Targmanebi
CamorCebian klemaqsi warmoadgens SesaniSnav Txzulebas avtori
brwyinvale sentencia-aforizmebiT mxatvruli gamosaxvis xerxebiT ndash
saocari Sedareba-metaforebiT dapirispirebebiT gameorebebiTa Tu
mignebuli paralelebiT romlebic saerToa berZnuli da qarTuli
redaqciebisaTvis gadmogvcems saTqmels (cincaZe 2008 82) nawarmoebis
amouwuravi potencialidan gamomdinare sakiTxis srulad Seswavla erTi
paragrafis farglebSi bunebrivia warmoudgenelia am SemTxvevaSi Cveni
amocana mdgomareobs teqstis mxatvrul Rirebulebaze zogadi
warmodgenis SeqmnaSi radganac vfiqrobT medievalur samyaroSi
76
saTnoebaTa kibis popularobis ganmsazRvreli erT-erTi mniSvnelovani
faqtori swored nawarmoebis stili iyo
ritorikuli figurebidan da tropuli metyvelebis formebidan
romelTac xSirad mimarTavs ioane sineli gamovarCev epiTets Sedarebas
personifikacias hiperbolas gradacias ritorikul SekiTxvas
gameorebas anastrofs epanaforas antiTezas paromoions hendiadiss
paronomasias rac Seexeba teqstis qarTul Targmanebs orive qarTul
prozaul redaqciaSi Cans mTargmnelTa Zalisxmeva SeinarCunon
originali teqstis maRalmxatvruli stili Tumca rogorc
mosalodnelic iyo petre gelaTelis Targmani Sesrulebuli gelaTis
literaturuli skolis normebis Sesabamisad ufro axlos dgas berZnul
teqstTan vidre eqvTime aTonelis romelic qarTuli enisTvis metad
bunebriv konstruqciebs arCevs
samecniero literaturaSi SeniSnaven rom saTnoebaTa kibeSi
bunebrivad aris CarTuli xalxuri metyvelebidan aRebuli aforistuli
gamonaTqvamebi da amgvar formebs Tavad ioane sinelic qmnis (popova 2011
53-54) ἀνὴρ σιωπηλὸς φιλοσοφίας υἱὸς (712D) ldquomamakaci mdumare
filosofosobisa Zerdquo (A-39 44v) ldquokaci mdumare Svili ars sibrZnisaAacuterdquo
(sineli 1965 103) χωρὶς δοκιμῆς ὁ χρυςὸς οὐ τελειοῦταιrdquo (696A) ldquoTAcircnier
gamocdilebisa oqroAacute arsrul iqnebisrdquo (34v) ldquooqroAacuteca gamoucdelad ara-
ve srul iqmnebisrdquo (sineli 1965 78)
struqturidan gamomdinare teqsti mTlianobaSi SeiZleba ganvixiloT
gradaciis ndash erTi safexuridan meoreze TandaTanobiT gadasvla
TandaTanoba Tanamimdevroba (ucxo 1989) ndash nimuSad radganac misi
ZiriTadi idea aris ganviTareba nebisyofis srulyofa moZraoba qvemodan
zemoT (popova 2011 48) gradaciis magaliTebi xSiria teqstSi ldquoἸσάριθμος
εὐαγγελιστῶν βαθμός Ὁ ἀθλητὴς στῆκε τρέχων ἀφόβωςrdquo (PG Vol 88 728D) ldquoese kibe
ars Sesworebuli ricxusa maxarebelTasa moRuawe ege romeli mdgomare
xar amas zeda uSiSad rbiode cad mimarTrdquo (sineli 1965 125) ldquosworricxAcirc
maxarebelTaAacute xarisxi moRuawe deg msrboli uSiSad (A-39 53v) an kidev
ldquoΑἱ μὲν ὅσιαι ἀρεταὶ τῇ τοῦ Ίακὼβ κλίμακι παρεοίκασιν αἱ δὲ ἀνόσιοι κακίαι τῇ ἁλύσει τῇ
ἐκπεσούσῃ ἐκ Πέτρου τοῦ κορυφαίουldquo (PG vol 88 840A) ldquosaTnoebani wmidani
msgavs arian kibesa mas romeli ixila iakob rameTu SemdgomiTi
77
Semdgomad SeslviTa maT Sina aRamaRleben kacsa cadmde xolo borotni
saqmeni msgavs arian jaWuTa maT romeli dascAcircves mociqulisa petresgan
rameTu esreT vnebani erTindasherTsa damokidebul arian da STaiyvaneben
sulsa jojoxeTadrdquo (sineli 1965 202) ldquowmidani vidreme saTnoebani iakobis
kibesa miehazrvian xolo arawmidani siboroteni ndash jaWusa ganvrdomilsa
petresgan (A-39 80v)
calkeul sityvaTa gameoreba ritorikuli xerxia romelic azrs met
eqspresiulobas sZens ldquoδαίμονα τὸν δαίμονα ἰώμενονldquo (PG Vol 88 841B) ldquoeSmakman
eSmaki gandevnardquo (sineli 1965 204) eSmaki eSmakisa ganmkurnebeladrdquo (A-39
81v) saTnoebaTa kibeSi gameorebis sxvadasxva saxe gvxvdeba rTulic da
martivic ndash ramdenime sityvis gameoreba erTmaneTis miyolebiT ldquoΟὐαὶ Οὐαὶ
οἵ μοι οἵμοι δικαίως δικαίως φεῖσαι φεῖσαι Δέσποταrdquo (PG Vol 88 768C) ldquoue ue Auml me
Auml me samarTlad samarTlad gAcirclxine gAcirclxine meufeordquo (A-39 56r) ldquovaAacuteme
vaAacuteme raAacute SememTxAcirca ubadruksa amas samarTlad milxine milxine meufeo
wyaloba yav mowyaleo Sendoba yav macxovaro yovelTaordquo (sineli 1965
131-132) Στῆτε Στῆτε καὶ πάλιν ἐρῶ στῆτε (PG Vol 88 728B) rdquodegiT degiT da
kualad vityAcirc degiTrdquo (A-39 53v) ldquosayuarelno mtkiced degiT da
kualadca vityAcirc degiTrdquo (sineli 1965 124)
teqstSi yvelaze xSiria anafora ndash poeturi da ritorikuli xerxi ndash
erTi da imave sityvis (winadadebis bgeris) gameoreba ramdenime taepis
(frazis) dasawyisSi (ucxo 1989) ldquoὅλη σκοτεινὴ ὅλη δυςώδης ὅλη ῥυπῶσα καὶ
αὐχμηράrdquo (PG Vol 88 773B) ldquoyoveli bneloani yoveli Znelsul yoveli
Sebaylebul da nisloanrdquo (A-39 59v) ldquoyovliTurT bnel yovliTurT
myral da borot da SesaWirvebelrdquo (sineli 1965 146) ldquoΔάκρυα ἐξόδου
ἀπέτεκον φόβον φόβον δὲ τεκόντος ἀφοβίαν ἐπιφαίει χαρὰ χαρᾶς δὲ ἀκαταλήκτου ληξάσης
τῆς ὁσίας ἀγάπης ἀνέτειλε τὸ ἄνθοςrdquo (PG Vol 88 813C) ldquocremlTa gansvlisaTa
aRmoSves SiSi xolo SiSisa mSoblobasa uSiSoebisasa zedgamoCnda
sixaruli σsixarulisa miusrulebelisa misrulebasa wmidisa
siyuarulisa aRmohAtildeda yuavilirdquo (A-39 73v) ldquocremlTa romelni AtildesenebiTa
sikudilisaAacuteTa iyvnian Sves SiSi da SiSman Sva uSiSoeba da merme
gamobrwyinda sixaruli da raJams sixaruli igi dausrulebeli srul
iqmna gamoCnda yuavili igi brwyinvalisa mis siyuarulisaAacuterdquo (sineli 1965
78
182) ldquoχρoacuteνῳ χρoacuteνον ἀναπληροῦνrdquo (PG Vol 88 797C) ldquoJamiTa Jamisa
aRmosrulebadrdquo (A-39 66v) ldquoraAacuteTamca dRes udeb iqmnebodi da xvalemca
aRasrule dRisaAacutecardquo (sineli 1965 160) ἔρωτι ἔροτα διακρούσασθαι (PG Vol 88
777A) ldquotrfialebiTa trfialebisa ukunqcevadrdquo (A-39 61v) ldquotrfialebiTa
trfialebisa advilad gandevnadrdquo (sineli 1965 145) laquoΔιὸ αἱ μὲν μία τῇ μιᾷ
συνδεθεῖσαι εἰς οὐρανὸν τὸν προαιρούμενονmiddot αἱ δὲ ἑτέρα τὴν ἑτέραν γεννᾷν καὶ συσφίγγειν
πεφύκασινraquo (PG Vol 88 841A) ldquoTqumisa romlisaTAcircs romelnime
erTierTisadmi warmavlinebelni zecadmi aRivaneben winaaRmrCevelni
xolo romelnime sxAcircT sxuad Sobad da Semtkicebad datevebul arianrdquo
(A-39 80v) ldquorameTu esreT vnebani erTindasherTsa damokidebul arian da
Staiyvaneben sulsa jojoxeTadrdquo (sineli 1965 202)
gameorebis figurebidan avtori xSirad iyenebs epanaforas ndash erTi da
imave sityvis gameoreba erTmaneTis momdevno kolonaTa dasawyisSi
(bezaraSvili 2004 602) ldquoὉ ἐν ἀληθείᾳ τὸν Κύριον ἀγαπήσαςmiddot ὁ ἐν ἀληθείᾳ τῆς μελλούσης
βασιλείας ἐπιτυχεῖν ἐπιζητήσαςmiddot ὁ ἐν ἀληθείᾳ πόνον περὶ τῶν ἑαυτοῦ πταισμάτων ἐσχηκώς ὁ
ἐν ἀληθείᾳ μνήμην κολάσεως κτηςάμενος καὶ κρίσεως αἱωνίου ὁ ἐν ἀληθείᾳ φόβον τῆς ἐαυτοῦ
ἐξόδου ἀναλαβὼν οὐκ ἔτι ἀγαπήσει οὐκ ἔτι φροντίσει ἤ μεριμνήσει οὐ χρημάτων οὐ
κτημάτων οὐ γονέων οὐ δόξης τοῦ βίου οὐ φίλου οὐκ ἀδελφῶν οὐδενὸς ἐπιγείου τὸ
παράπανmiddotrdquo (PG Vol 88 653 BC) asevea qarTul TargmanebSic ldquoromelman
WeSmaritad Seiyuaros ufali romeli WeSmaritad eZiebdes mimTxuevad
saukunesa mas sasufevelsa romelman WeSmaritad tkivili moigos TacircsTa
codvaTaTAcircs romelman WeSmaritad AtildesenebaAacute moigos satanjvelisa da
sasjelisa saukunoAacutesaAacute romelman WeSmaritad SiSi ganslvsa misisaAacute
AtildeorcTagan daamtkicos gulsa Tacircssa man arca Seiyuaros arca izrunos
arca iurvodis saAtildemarTaTAcircs anu monagebTa anu naTesavTa anu
didebaTaTAcircs soflisa anu megobarTa anu ZmaTa anu arc ara saqmeTagan
queyanisaTa rdquo (sineli 1965 35) ldquoWeSmaritebiT uflisa Semyuarebelman
WeSmaritebiT gulvebadisa samefoAacutesa mimTxuvad meZiebelman WeSmaritebiT
tkivilisa TacircsTa SecodebaTaAacutesa momgebelman WeSmaritebiT Atildesenebasa
sasjelisa da msjavrisa saukunoAacutesasa momgebelman WeSmaritebiT SiSsa
ganslvisa Tacircsisasa mimRebelman arca mermeca Seiyuaros arRa mermeca
SeiWirvos gina izrunvis ara saAtildemarTaAacute ara monagebTaAacute ara mSobelTa
ara sawuToAacutesa didebisa ara megobarTa ara ZmaTaAacute rdquo (A-39 16r)
79
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquouzrunveloba ar siyvaruli soflis
ars ara zrunva visTAcircsme sayvarelis
arca saAtildemarTa arca monagebTaTAcircs
arca sawuTos didebisaTAcircs yole
arc megobarTa ar mSobelT arca
ZmaTardquo (21)
ldquoWeSmaritebiT romelman Seiyuaros
uflisa igi maradisi sufeva
man moiZulos sofeli yovelive
Tavica Tacircsi monagebTa simravle
da upovari cxovreba aRirCiosrdquo
(str 13)
rogorc vnaxeT yvela qarTul teqstSi garda ioane petriwis
variantisa met-naklebi sizustiT aris SenarCunebuli originali teqstis
paTosi da ritmuloba Tumca gansxvavebiT petre gelaTelisgan romelic
berZnuli teqstis analogiiT citirebul epizods uSemasmenlo
winadadebebiT Targmnis eqvTime aTonelis Targmani qarTulisTvis metad
bunebrivi konstruqciebiT aris Sesrulebuli
sxva magaliTi ldquoΦανταςία ἐστὶν ἀπάτη ὀφθαλμῶν ἐν κοιμωμένῃ διανοίᾳmiddot φανταςία
ἐστὶν ἔκστασις νοὸς ἐγρηγορότος σώματοςmiddot Φανταςία ἐστὶν ἀνυπόστατος θεωρίαrdquo (PG Vol 88
669BC) ldquoocnebaAacute ars cTomilebaAacute TualTaAacute mZnaresa gonebasa Sina ocnebaAacute
ars gancAcircbrebaAacute gonebisaAacute mRAcircZarebasa Sina AtildeorcTasa ocnebaAacute ars
xilvaAacute uguamoAacute da ara arsirdquo (sineli 1965 53) ldquoocnebaAacute ars cTunebaAacute
TualTaAacute mZinaresa Sina mimogonebasa ocnebaAacute ars gankrTomilebaAacute
gonebisaAacute mRAcircZarebasa Sina sxeulisasardquo (A-39 22v) poetur teqstebSi ar
aris SenarCunebuli stili
anton kaTalikosi
ldquosxegravea ars ocneba sizmrisagan hAtildeams cnobad
RmrTis-metyegraveAgravelurad aqa gancxadebulebs
ocneba aris TvalTa cTuneba maSin
midmo goneba odes mZinareobdes
xolo sxeuli mRAcircZareobdes odesrdquo
(sizmarTaTvis 2)
ioane petriwi
ldquogonebis aRZrvad AtildeorcTa uZraobasa
Sina ityAcircan bunebisandashmetyuelni
ocnebad ndash TualTa AtildeorcTa
cTomilebasa
raJams goneba viTar mZinare iyos
misTa sagonTa miridebiT sruliadrdquo
(str 34)
gameorebis erT-erTi saxea anastrofi igive palilogia ndash wina
kolonis ukanaskneli sityvis gameoreba momdevno frazis dasawyisSi
80
bdquoἐδέξατο ἔλλαμψιν Ἔλλαμψίς ἐστινrdquo (813B) ldquoSeiwynara gabrwyinvebaAacute gabrwyinvebaAacute
arsrdquo (A-39 73v) ldquoSeiwynara brwyinvalebaAacute saRmrToAacute xolo brwyinvalebaAacute
arsrdquo (sineli 1965 182) rdquoΜνήμη θανάτου ἐναργὴς περιέκοψε βρώματα βρωμάτων δὲ ἐν
ταπεινώσει κοπέντων συνεξεκόπησαν πάθηldquo (PG Vol 88 796AB) ldquoAtildesenebaman
sikudilisaman gancxadebulman gardahkueTna sazrdelni xolo
sazrdelTa simdablesa Sina gardakueTasa TangardaekueTnes vnebanicardquo
(A-3965r) ldquoAtildesenebaman sikudilisman gankueTnis gemoni WamadTani xolo
raJams eseviTarnindashigi gemoni simdabliT ganikueTnian maT Tana
ganikueTnian vnebanicardquo (sineli 1965 155) aqac rogorc sxva SemTxvevebSi
petre gelaTeliseul TargmanSi metad Cans mTargmnelis zrunva daicvas
sizuste da siaxlove dedanTan am stilur figuras iyenebs anton
kaTalikosic prozauli teqstebisgan damoukideblad
ldquomaSin eSmakni aRmmzadeben Cuen nategraverad
nategraverad mowyaleT Tanlmobil eriskacTadrdquo (25)
paronomasia ndash gameorebis erTerTi saxeoba romelic sakmaod
gavrcelebulia bizantiur mwerlobaSi xasiaTdeba erTnairi Ziris mqone
msgavsi JReradobis magram gansxvavebuli mniSvnelobis sityvebis
SepirispirebiTa da kavSiriT roca erTi Ziris sityva sxvadasxva
gramatikul formaSia (bezaraSvili 2004 619-620) am ritorikul
figurebis Targmnas Sesabamisi Sesatyvisobebis arsebobis SemTxvevaSi
orive mTargmneli arTmevs Tavs Tumca rogorc sxva SemTxvevebSi petre
gelaTelis Targmani met siaxloves iCens berZnul teqstTan ldquoτοῦ δoacuteλου τῶν
δολίωνrdquo (PG Vol 88 669B) ldquozakuvisa mzakuvarTaAacutesa gamoucdelad yofadrdquo (A-
39 23r) ldquoRonesa mzakuvarTa maT mterTa CuenTasardquo(sineli 1965 53) ldquoΠάσῃ
νήψει νήψωμεν καὶ τηρήσει τερήσωμεν καὶ φυλακῇ φυλαξώμεθαrdquo (PG Vol 88 712D)
ldquoyovliTa ganfrTxobiTa ganvifrTxoT da damarxviTa davimarxoT da
dacviTa davicvaTrdquo (A-39 44v) ldquoyovliTa sifrTxiliTa ganvifrTxoT da
yovliTa krZalulebiTa vekrZalneT da yovliTa gulisAtildemisyofiTa
gulisAtildemavyoTrdquo (sineli 1965 103) ldquoμολυνεῖ ἢ μὴ μολυνόμενος τοὺς μολυνομένους
σὺν αὐτοῖς μολυνθήσεταιrdquo (PG Vol 88 669A) ldquoguli maTZliTTasa Sina
Seamwikulos gonebasa ginaTu arSemwikulebuli SemwikulebulTa
damsjeli TAcircTca Seimwikulosrdquo (A-39 23r-23v) ldquoguli misi Seiginebodis anu
81
ukueTu TAcircT ara Seiginebodis romelni Seiginebodian maT ganikiTxvidesrdquo
(sineli 1965 52) rig SemTxvevaSi berZnuli teqstisgan damoukideblad
qarTveli mTargmnelebi Tavadac qmnian paronomasiis nimuSebs ldquoΕἶδον μῖσος
πορνείας δεσμὸν χρόνιον διαῤῥῆξαν καὶ μνησικακίαν ἐκεῖ ἄδεσμον αὐτὸν τοῦ λοιποῦ
παραδόξως διατηρήσασανmiddot θαυμαστὸν ὅραμα δαίμονα τὸν δαίμονα ἰώμενονldquo (PG Vol 88
841B) vixile siZulili sakrvelsa siZvisasa JamiTa ganmxeTqelad da
ZacircrisAtildesenebaAacute mun usakrvelod missa mieriTgan sakAcircrvelebiT damcvelad
sakAcircrvel saxilveli eSmaki eSmakisa ganmkurnebeladrdquo (A-39 81v) ldquovixile
munve ZacircrisndashAtildesenebaAacute romelman sakrveli igi siZvisaAacute Seukrvelad daicva
mieriTgan da damikAcircrda viTar eSmakman eSmaki gandevnardquo (sineli 1965 204)
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquoiqmna odesme siZulili ganmxeTqel
siZAcircs krulebis yovlad daZegraveAgravelebulis
kualad igive arSemkrvel maT ganaxeTqT
damcegraveAgravel Seukrvel eSmaki eSmakT mdevnel
magra gangebiT saRmrToT sakAcircrvi eserdquo (94)
--------
citirebul pasaJSi gameorebasTan erTad aris antiTezis nimuSic
saTnoebaTa kibis stilis yvelaze ganmasxvavebel Taviseburebad t popova
swored antiTezas miiCnevs mkvlevris azriT antiTeza devs nawarmoebis
kompoziciaSic ki xolo sakuTriv teqstSi gvxvdeba yvela saxeobis
antiTeza (popova 2011 52) ufro metic vfiqrob erTi safexuris
farglebSi aris moqceuli antiTeza ndash opoziciuri wyvilebi saTnoeba da
mankiereba antiTezis magaliTebi
ldquoΔίδου κόπους νεότητός σου προθύμως Χριστῷ καὶ χαρήσῃ ἐν γήρᾳ ἐπὶ πλούτῳ ἀγαθείαςmiddot
τὰ ἐν νεότητι συναγόμενα ἐν τῷ γήρᾳ τοὺς ἐξατονήσαντας τρέφουσι καὶ παραμυθοῦνταιldquo (PG
Vol 88 641B) ldquomiscen Sromani siWabukisa Senisani guls-modgined qristesa
da gixarodis siberesa Sensa simdidresa zeda uvnebelobisasa siWabukesa
Sina Sekrebulni Sromani siberesa Sina mouZlurebulTa zrdian da
nugeSinis-scemenrdquo (sineli 1965 32) ldquomiscemd SromaTa siWabukisa SenisaTa
gulmodginebiT qristesa da ixaro siberesa Sina uvnebelobisasa rameTu
siWabukesa Sina Sekrebulni siberesa Sina mouZlurebulTa gamozardian
da nugeSinis scemenrdquo (A-39 15r)
anton kaTalikosi ioane petriwi
82
ldquosiWabukisa drosa mihscemen Sromani
guls-modginedre qristesa sixaruliT
xolo ixaro drosa siberisasa
hnaxo ra mdidrad uvnebeloba wmida
da siyrmis unjman gamogzardos siberesrdquo
(110)
ldquosofliT gamosvla siWabukisa Jamsa
giAtildems monazono rameTu Sekrebulni
maSin Sromani siberesa gzrdian Sen
da sikudilisa winaAacuteTve warggzavnian
mosagebelsa RirsTasa saukunodrdquo (str11)
ldquoΠάντων τῶν προαιρουμένων ὁ Θεὸς πάντων ἡ ζωήmiddot πάντων ἡ σωτηρία πιστῶν ἀπίστωνmiddot
δικαίων ἀδίκωνmiddot εὐσεβῶν ἀοεβῶνmiddot ἀπαθῶν ἐμπαθῶνmiddot μοναχῶν κοσμικῶνmiddot σοφῶν ἰδιωτῶνmiddot
ὑγιῶν ἀσθενῶνmiddot νέων προβεβηκότωνrdquo (PG Vol 88 633A) ldquorameTu igi ars yovelTa
RmerTi da yovelTa cxorebaAacute urwmunoTa da morwmuneTaAacute marTalTaAacute da
codvilTaAacute uvnebelTa da vnebulTaAacute RmrTis-msaxurTaAacute da usjuloTaAacute
erisaganTaAacute da monazonTaAacute brZenTaAacute da uswavlelTaAacuterdquo (sineli 1965 20)
ldquorameTu igi ars yovelTa RmerTi yovelTa cxorebaAacute yovelTa
macxovarebaAacute morwmuneTa urwmunoTa marTalTa usamarloTa
keTilmosavTa umosavoTa uvnebelTa vnebisSnaTa monazonTa
msoflelTa brZenTa uswavlelTa (A-39 9v-10r)
ldquoΣημεῖον μεμεριμνημένης μετανοίας παςῶν τῶν συμβαινουςῶν ὁρατῶν καὶ ἀοράτων
θλίψεων ἀξίους ἑαυτοὺς λογίζεσθαιmiddot καὶ τούτων πλείωrdquo (PG Vol 88 780B) ldquosaswauli
WeSmaritisa sinanulisa ese ars raAacuteTa yovelTa WirTa da gansacdelTa
saCinoTa da uCinoTa Rirsad Segueracxnen Tavni Cuennirdquo (sineli 1965
150) bdquosaswauli zrunvilisa sinanulisa yovelTa SemTxuevadTa xilulTa
da uxilavTa WirTa Rirsad TavTa TacircsTa gonebaAacute da umravlesca amaTsardquo
(A-39 63r) antiTezis rogorc mxatvruli gamosaxvis erTi ubrwyinvalesi
xerxis funqcia saTnoebaTa kibeSi savaraudod SemCneuli aqvs teqstis
qarTvel mTargmnelsac eqvTime aToneli rogorc samecniero
literaturaSia SeniSnuli Tavadac berZnuli teqstisgan
damoukideblad qmnis antiTezis SesaniSnav formebs ldquosxuaTaTAcircs ara
yovelni ganvikiTxviT Tu rad ara vacxovneniT xolo TavTa TacircsTaTAcircs
ueWuelad yovelniverdquo ldquoficxel ars da Znel dayenebaAacute wylisa Tacircnier
saprtobisa da sagozelisa xolo RmrTisagan yovelive SesaZlebel
arsrdquo (cincaZe 2008 82) antiTezas romelic amavdroulad warmodgens
anaforas eqvTime aToneli sxva SemTxvevaSic Txzavs berZnuli
83
teqstisgan damoukideblad ldquoὁ δόκιμος πανταχοῦ δόκιμοςrdquo (PG Vol 88 716C)
ldquogarna gamocdili yovelsave Sina gamocdil ars viTarca-igi
gamoucdeli yovelsave Sina gamoucdel arsrdquo (sineli 1965 109)
ldquogamocdili yovelsa Sina gamocdil viTar-igi da winaukmordquo (A-39 46r)
homoiotelevtoni anu paromoioni aris struqturis da Jreradobis
paralelizmi kolonebis Tanxmiereba anu Tanabarxmovani marcvlovani
daboloeba an homeoptotoni ndash erTnairi brunvis formebiani sityvebis
daboloeba (bezaraSvili 2004 613) amis magaliTebi teqstSi mravladaa
ldquoκαταλαλιᾶς θύρα εὐτραπελίας χειραγωγὸς ψεύδους ὑπουργὸς κατανύξεως διάλυσις ἀκηδίας
κλήτωρ ὕπνου πρόδρομος συννοίας σκορπισμὸς φυλακῆς ἀφανισμὸςrdquo (PG Vol 88 852Β)
ldquokari ZAcircris-zraxvisaAacute winamZRuari kadnierebisaAacute msaxuri tyuvilisaAacute
damAtildesneli lmobierebisaAacute momxdeli mowyinebisaAacute winamorbedi ZilisaAacute
ganmabneveli keTilTa gulis-sityuaTaAacute uCino-myofeli gloisaAacuterdquo(sineli
1965 213) ldquoZAcircrisAtildesenebisa kar kadnierebisa Atildeelisampyrobel tyuilisa
msaxur lmobierebisa daAtildesna mowyinebisa mxdeli Zilisa winamorbed
Tangonebobisa dabneva mcvelisa uCinoyofardquo (A-39 85r) qarTuli
Targmanebis avtorebi TviTonac berZnuli teqstisgan damoukideblad
iyeneben am ritorikul xerxs (PG Vol 88 1097B) ldquodasabam vidreme
urisxvelobisa dumili bageTaAacute SfoTebasa Sina gulisasa xolo saSuali
dumili gulissityuaTaAacute ndash wylulsa Sina SfoTebasa sulisasa xolo
dasasrul ndash Semtkicebuli siwynare qrolasa Sina xeneSTa qarTasardquo (A-39
75v-76r) ldquodasabami urisxvelobisaAacute ars dumili bageTaAacute guliTa
aRZruliTa da saSuali ars dadumebaAacute gulisndashsityuaTaAacute wuliladiTa
aRZrviTa sulisaAacuteTa xolo aRsasruli ars aRuSfoTebeli dawynarebaAacute
bervasa Sina qarTa arawmidaTasardquo (sineli 1965 188)
mravlad aris saTnoebaTa kibeSi hendiadisebi ndash ori sityvis
Sewyvileba romelTagan erTi logikurad meores eqvemdebareba
(bezaraSvili 2004 599)
Μοναχός ἐστιν τάξις καὶ κατάστασις ἀσωμάτων ἐν σώματι ὐλικῷ καὶ ῥυπαρῷ
ἐπιτελουμένηldquo (PG Vol 88 633B) monazoni ars wesi da mdgomobaAacute sxeulisa
Soris nivTierisa da biweanisa srulqmnilirdquo (A-39 10r) ldquomonazonobaAacute ars
wesi da saqmAgrave uAtildeorcoTaAacute aRsrulebuli AtildeorcTa Sina nivTierTa da
84
mokudavTardquo (sineli 1965 21)N Kan kidev ldquoἘγκρατής ἐστιν ὁ ἐν μέσῳ πειρασμῶν καὶ
παγίδων καὶ θορύβων ἀπηλλαγμένου τρόπους πάσῃ δυνάμει μιμεῖσθαι φιλονεικῶνrdquo (PG Vol
88 633B) ldquogankrZaluli igi ars romeli Soris gansacdelTa da sabrAtildeeTa
da amboxebaTa iswrafdes aRsrulebad saqmeTa maTTa romelni
ganSorebul arian yovlisave eseviTarisaganrdquo (sineli 1965 21)
ldquogankrZaluli ars saSuali gansacdelTa da sabrAtildeeTa da SfoTTa
SecvalebulTa guarTa mimsgavsebad Zlevismoyvarerdquo (A-39 10r)
ritorikuli SekiTxva sicxadis da gamokveTilobis sicocxlis
Semqmnel figurაd aris miCneuli kiTxva ismeba efeqtisTvis da ara
informaciisTvis (bezaraSvili 2004 626) am mxatvrul xerxs ioane sineli
xSirad mimarTavs igi SenarCunebulia qarTul redaqciebSic (PG Vol 88
965D) ldquoukueTu ufali winaaRudgebis ampartavanTa vinRa SeuZlos
Sewyalebad eseviTarTa maT ubadrukTardquo (sineli 1965 318) ldquozesTmCenTa
ufali winaganewyobvis da visRa ukue namdAcirclve Sewyalebad amaTda Zal-
ucrdquo (A-39 122r)
anton kaTalikosi bdquowina-ganewyo mzvaobarTa ufali
da visme Zal-uZs Sewyalebadmca maTdardquo ndash (226)
(PG Vol 88 965D) ldquoukueTu winaSe uflisa saZulel ars yoveli guli
maRali vinRa Seiyuaros igi sxuamanrdquo (sineli 1965 319) ldquoarawmida winaSe
uflisa yoveli gulmaRali da visRa namdAcirclve eseviTarisa ganwmedad
Zal-edvasldquo (A-39 122r)
anton kaTalikosi ldquoTu sam maRali saZagel-ars uflisad
vinRa hyvarobdes amasmca qmnilTaganirdquo (2210)
(PG Vol 88 1160B) ldquoguiTxar Cuen ჵ Sueniero Soris saTnoebaTa da
guauwye sada aZoeb cxovarTa SenTa sada iyofebirdquo ndash (sineli 1965 518)
ldquomomiTxar Cuen ჵ keTilo saTnoebaTa Soris ldquosada hmwysi cxovarTa sada
daakarvebrdquo (A-39198v)
anton kaTalikosi ldquomiTxar keTilo saTnoebaTa Soris
sad hmwysi cxovarTa sad akarveb Sua-dRerdquo (3010)
personifikaciagapirovneba aseve mniSvnelovani mxatvruli xerxia
romelsac ioane sineli xSirad mimarTavs mankierebisa da saTnoebis
adamianze moqmedebis Zalis ukeT warmosaCenad igi konkretul mankierebas
85
Tu saTnoebas xedavs gansxeulebulad (PG Vol 88 665D) ldquoiyavn mamaAacute Seni
romeli tAcircrTvasa Sina codvaTa SenTasa SenTanave daSurebodis da
Segeweodis da gangaZlierebdes xolo dedaAacute Seni-lmobierebaAacute da
tirili romelsa ZaluZs mwinkulevanebisagan codvaTa SenTaAacutesa ganbanad
Senda xolo Zma Senda romeli srbasa Sina zecad aRmyvanebelisa gzisasa
Surebodis da rbiodis Sen Tana moige meuRle ganumeorebeli AtildesenebaAacute
sikudilisaAacute da Svilni Senni sayuarelni iyvned sulTqumani gulisanirdquo
(sineli 1965 43) ldquoiyavn Senda tAcircrTisami codvaTaAacutesa TanadaSuromad
SemZlebelica da mnebebeli xolo deda ndash lmobierebaAacute ganbanad Senda
mwikulisagan SemZlebeli xolo Zma ndash sarbielisa mimarT zenaAacutesa
Tanmetkivneule da Tanganmsworebeli moige TanmesawuToed ganuWrelad
AtildesenebaAacute sikudilisaAacuterdquo (A-39 21r)
an kidev (PG Vol 88 1860841B) ldquoromeli mZle eqmna gulisndashwyromasa man
mospo ZacircrisndashAtildeseneba xolo vidremdis mamaAacute cocxal iyos SeuZlebel ars
Tumca ara Svil esxnes masrdquo (sineli 1965 203) ldquodacxromilman
guliswyromisgan moispo ZAcircrisAtildesenebaAacute rameTu mamisa cxovlobasaRa
SvilTa sxmaAacuteca iqmnebisrdquo (A-39 81r)
anton kaTalikosi ldquoTu sadame mZle eqmnemca monazono
gulis-wyromasa mohspo ZAcircris-Atildeseneba
rameTu mama Tu sadame hscocxlebdes
adAcircl SesaZlo SAcirclTa sxma mamisagan
aq ganhsja saAtildemar TqmulTaTAcircs amaT vnebaTrdquo (93)
hiperbola ndash teqsts gansakuTrebul elfers sZens originalur
hiperbolaTa simravle ldquoεἰ δὲ μὴ αἰωνίως μέλλεις δακρύεινrdquo (PG Vol 88 668B)
ldquoraAacuteTa ara saukunod scremloodirdquo (sineli 1965 49) ldquoxolo ukueTu ara
saukunod gegulebis cremlovaAacuterdquo (A-39 21v) ldquoκἃν ἑκατὸν ἔτη ζήσειεν κἃν τὸν
Ἰορδάνην ποταμὸν ὅλον δάκρυον ἐκ τῶν ἑαυτῦ ὀφθαλμῶν ἴδοι ἐκπορευόμενονrdquo (PG Vol 88
848C) ldquodaRacaTu cxovndes as wel da Tuca xedvides cremlTa
gardamomavalTa TualTa misTagan viTarca mdinare iordanerdquo (sineli 1965
210) ldquodaRacaTu yoveli mdinare iordane cremlad TualTagan ixilos
gardmomavalrdquo (A-39 84r)
86
saTnoebaTa kibeSi gansakuTrebul yuradRebas iqcevs SedarebaTa
siuxve igi originalurad aris CarTuli nawarmoebis erTian qsovilSi
magaliTad ioane sineli simdablis saTnoebas adarebs cisartyelas ldquoΚαὶ
ουνθέουσα ἑαυτῇ ἡ πανόσιος αὔτη τρίσειρος ἄλυσις μᾶλλον δέ ἴριςrdquo (PG Vol 88 989D)
ldquoSeierTis sanatreli ese samkeci jaWAcirc da ufroAacutesRa mSAcircldi cisaAacuterdquo
(sineli 1965 347) ldquoyovlad wmidasa amas sam sirasa jaWusa xolo
ufroAacutesRa sartyelsa cisasardquo (A-39 132v)
anton kaTalikosi ldquosam sira ese jaWAcirc ganmtkicebuli
ufrosRa mSAcircldi cisa irise Wrelirdquo (25 7)
sxva magaliTi ldquoΜετάνοιά ἐστι ταπεινώσεως ἀγοραστήςrdquo (PG Vol 88 764C)
ldquomonanuli vaWari ars simdablisa msyidvelirdquo(sineli 1965 125) ldquomonanuli
ars damdablebisa momsyidelirdquo (A-39 53v)
anton kaTalikosi ldquomonanuli ars damdablebis momfardvirdquo (5 3)
an kidev bdquoὥσπερ τὴν ἄβυσσον ἀπέρατον τινὲς εἶναι ὁρίζονταιmiddot τόπον γὰρ αὐτὴν καλοῦσιν
ἀπύθμαντον Οὕτως ἡ τοῦ θανάτου ἔννοια ἄφθαρτον καὶ τὴν ἁγνείαν καὶ τὴν ἐργασίαν
κέκτηταιldquo (PG Vol 88 797B) ldquoviTarca ufskrulisaTAcircs zRuaTaAacutesa ityAcircan
viTarmed miuwdomel ars egreTve Atildesenebisa sikudilisa siwmideca da
saqmeca miuwdomel arsrdquo (sineli 1965 159) ldquoviTarndashigi ufskrulsa
umierkerZood yofad vieTnime gansazRvreben rameTu adgilsa missa
uwodeben apAcircTmantod esreTve sulisa gagonebasa uwevneli da
ubiwoebaAacuteca da moqmedebaAacute mougiesrdquo (A-39 66r) ldquoΕὐαρεστήσωμεν Κυρίῳ ὡς
στρατιῶται βασιλεῖrdquo (PG Vol 88 637B) rdquosaTno veyvneT ufalsa viTar mAtildeedarni
mefesardquo (A-39 19v) Δεδοίκασι γὰρ σύννοιαν οἱ δαίμονες ὡς οἱ κλέπται τοὺς κύναςldquo (PG
Vol 88 805A) ldquoeSiSvian Tangonebobasa eSmakni viTar mparavni ZaRlTardquo (A-
39 68v) ldquoZrwian eSmakni mwuxarebisagan viTarca mparavni ZaRlTaganrdquo
(sineli 1965 167) da sxva sainteresoa aseve bibliuri Sedarebebi
romelTac xSirad mimarTavs avtori MmagaliTad ioane sinels
saTnoebebi warmoudgenia kibed romelic bibliuri iakobis xilvaSi casa
da dedamiwas Soris iyo aRmarTuli (dab 28 11-13) da romelic iqca cisa
da miwis kavSiris erTgvar simbolod xolo vnebebi warmoudgenia jaWvad
romliTac iyo Sekruli petre mociquli sapyrobileSi tusaRobis dros
da risganac saswaulebrivad gaaTavisufla ufalma (saq 12 6-9) ioane
87
sineli xSirad iyenebs ldquojaWvisrdquo simbolos saTnoebebis an mankierebebis
erTmaneTisgan gamomdinareobis Cvenebis mizniT ldquoΑἱ μὲν ὅσιαι ἀρεταὶ τῇ τοῦ
Ἰακώβ κλίμακι παρεοίκασιν αἱ δέ ἀνόσιοι κακίαι τῇ ἁλύσει τῇ ἐκπεσούσῃ ἐκ Πέτρου τοῦ
κορυφαίουrdquo (PG Vol 88 840D) ldquosaTnoebani wmidani msgavs arian kibesa mas
romeli ixila iakob rameTu SemdgomiTi Semdgomad SeslviTa maT Sina
aRamaRleben kacsa cadmde xolo borotni saqmeni msgavs arian jaWuTa
maT romeli dascAcircves mociqulisa petresgan rameTu esreT vnebani erTindash
erTsa damokidebul arian da Staiyvaneben sulsa jojoxeTadrdquo (sineli
1965 202) ldquowmidani vidreme saTnoebani iakobis kibesa miehazrvian xolo
arawmidani siboroteni ndash jaWusa ganvrdomilsa petresgan (A-39 80v)
saTnoebaTa kibe gamoirCeva mravalferovani da uCveulo epiTetebiT
νοῦν ἄφωνον (PG Vol 88 765B) ldquogonebisa uAtildemoAacutesardquo (A-39 55r) ldquogonebani
usityueladrdquo (sineli 1965 128) ldquoκατώδυνος14
ψυχήrdquo (PG Vol 88 804D) ldquosulsa
qurivsardquo (A-39 68r) ldquosulsa mgloviaresardquo (sineli 1965 166) ldquoἀγγελοπρεπὲς15
θέαμαrdquo (PG Vol 88 688B) ldquoangelozebrivi xilvaAacuterdquo (sineli 196568) ldquoangeloz-
Suenieri saxilavirdquo (A-39 30r)
SedarebiT vrclad SevexebiT anton kaTalikosis redaqciis CarTul
strofebSi ramdenime Teologiuri SinaarsiT datvirTul epiTets aseTia
neoplatonur moZRvrebaSi RvTis predikatebi ndash erTi da keTili
ldquouvneboba oqrov mgebo sulTaTAcircs
elvarev saqe b rZenTadmi samkobo aw
brkiali ig i gegraverdiv hfine CegraveAgravendami
erT keTilobi sawyurisadmi xedegravead
locvisa frTiT a Rmfeno mimarT mzisardquo (29 I orig str)
isini ZiriTadad sinonimur wyvilSi gvxvdeba asea es anton
kaTalikosis wyobilsityvaobaSic ldquogoneba amze itAcircfre erT-keTilirdquo (ant
kaT wyobil str655) da Sua saukuneebis qarTul filosofiur-
Teologiur teqstebSic ldquokeTilobaAacute da erTi ndash igiveoba da RmerTi da
keTili ndash igiveobardquo (ZvelberZnul 2010 194)
14
κατώδυνος ndash in anguish grieving mourning (berZnuli 1961 738) 15
ἀγγελοπρεπὲς ndash befitting angels (berZnuli 1961 9)
88
garda amisa teqstSi aris epiTetebi romlebic erTs anu RmerTs
axasiaTebs apofatikuri TvalsazrisiT
ldquoromelman gyos Sen hrCeul qristes mowafe
xolo meorem angelos zena xorcTa
da mesameman vnebaTa zeda mTavar
xolo samTave mxedegraveAgravel niadag sarkiT
satrfialois uocnosa mzisadmirdquo (1 9)
ldquouocnordquo termini awarmoa ioane petriwma ldquoocnebardquo zmnidan mas
saba ganmartavs rogorc bdquoarasacnobelsldquo aseve sim yauxCiSvils igi
esmis rogorc sacnauris antonimuri da bdquoucnaurisldquo sinonimuri sityva
magram petriws gansxvavebuli cnebebi aqvs gadmocemuli am ori terminiT
ucno ndash Seucnobeli da uocno ndash warmoudgeneli warmousaxveli amgvarad
uocno miRebulia ara cnoba aramed ocneba zmnidan da amaTi
diferenciacia petriwamde ar unda yofiliyo savaraudebeli
(meliqiSvili 2011 196-197)
ldquounacnordquo ndash Seumecnebeli adamianuri gonebisTvis miuwvdomeli
eqvTime
aToneli
petre
gelaTeli
ioane
petriwi
anton
kaTalikos
i
patrologia
greka
ldquoucxoebaAacute ese
ars
ganSorebaAacute
kadnierebisag
an sibrZne
ucnauri rdquo
(sineli 1965
43)
ldquoucxoebaAacute
ars
ukadnieroAacute
CueulebaAacute
ucnauri
sibrZnerdquo (A-
39 19r)
ucnauri
mecniereba ndash
wmida
(24)
ldquoucxoeba
ars
unacno
sibrZnerdquo
(3 2)
ldquoἄγνωστος
σοφίαrdquo
(PG Vol 88
664B)
ldquounacnordquo sxva prozaul qarTul TargmanebSi Secvlilia ucnauriT rasac
igive semantika aqvs ndash Seucnobeli
89
tropuli metyvelebis formebidan gamovyofT aseve saTnoebaTa kibis
antoniseuli redaqciis originalur CanarTebSi gamoyenebul metaforebs
aRniSnuli masala cxadyofs antoniseuli redaqciis CanarTi strofebis
originalobas radgan tropuli metyvelebis formebi Tu simboloebi
(warmovadgenT Sesabamis paragrafSi) romlebic am nawilSi Cans
damaxasiaTebelia zogadad anton kaTalikosis mxatvruli
azrovnebisTvis
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquoanu surAcirclman namdAcircl
satrfialosmanrdquo (16)
ldquotrfial mwyurvalman
namdAcirclsatrfialosmanrdquo (46)
ldquoor-gzis Sedgoma satrfos namdAcirclsawyurisrdquo (I I orig str)
ldquomaradis xedua namdAcirclsatrfialosadrdquo
(str 393)
ldquovin satrfialos namdAcirclsa etrfialerdquo
(str 439)
ldquooqros-feri frTe TAcircT naTlisad
mimyvanirdquo (7 I orig str)
FfrTiTa oqrois urCeulesiT moxuAgraved
(str 493)
ldquovardi ar mWnari ჶiali keTil
sulnelrdquo (I I orig str)
fial-sunnel RuTiv nel sacxebel
nardisa (str 570)
amrigad saTnoebaTa kibe gamoirCeva tropuli metyvelebis formebis
ritorikuli da stiluri figurebis mravalferovnebiT rac qmnis
maRalmxatvrul da esTetikuri TvalsazrisiT gamorCeul stils am
mxriv berZnul originals arc qarTuli Targmanebi Camouvardebian petre
gelaTeli cdilobs srulad SeinarCunos dedniseuli eqspresiuloba
qmnis ra formaluri ekvivalentis tipis Targmans xolo eqvTime
aTonelis teqsti gamoirCeva sisadaviTa da azris sicxadiT Targmanidan
Cans rom igi teqstis formas uqvemdebarebs Sinaarsis naTlad gadmocemis
amocanas miuxedavad amisa TargmanSi SenarCunebulia maRalmxatvruli
stili da rig SemTxvevebSi ritmulobac
90
amp 3 poeturi teqstebis versifikacia
saTnoebaTa kibis ori sruli galeqsili redaqcia arsebobs rogorc
naSromis wina TavebSi aRvniSneT ndash ioane petriwiseuli da anton
kaTalikosiseuli da bolo wlebSi aRmoCenili grigol nazianzelis
TxzulebebSi CarTuli saTnoebaTa kibis fragmentebi samive leqsiTi
redaqcia iamburi saleqso sazomiT aris dawerili SeniSnulia rom
iamburi leqsi ndash mcire formis iambikoebi advili dasamaxsovrebelia
Tavisi lakoniurobiT aforistulobiTa da sentenciurobiT
(bezaraSvili 1987 151)
samecniero literaturaSi araerTgzis aris SeniSnuli rom iamburi
sazomis farTo gamoyeneba dakavSirebulia ioane petriwTan da gelaTur
stilTan anton kaTalikosi rogorc ioane petriwis da misi skolis
tradiciebis didi damfasebeli hbaZavs demetre mefes ioane petriws
iezekiels petre gelaTels arsen bulmaisimisZesa da sxvebs cdilobs
warmoaCinos iambikos yvela Tavisebureba romelic axasiaTebda mas
qarTuli poeziis ganviTarebis xangrZlivi istoriis manZilze misi
iambikoebi gamoirCevian akrostixTa nairsaxeobiT garegani da Sinagani
riTmebiT maTSi daculia klasikuri iambikos stili cezura metwilad
modis me-5 marcvlis Semdeg Tumca zogjer igrZnoba taepebSi
marcvlebis met-naklebobac da cezuris adgilis cvalebadobac
yovelive es imaze migvaniSnebs rom anton kaTalikosi iyo qarTuli
literatures filosofiis Teologiis warmomadgenelTa Rirseuli
damfasebeli da maTi naazrevis poeturi xerxebis Cinebuli mcodne
(sulava 2006 196-197)
saTnoebaTa kibis poeturi teqstebis (anton kaTalikosiseuli da
ioane petriwiseuli redaqciebis) calkeul TavTa struqturuli
Sepirispireba gvaCvenebs rom teqstebSi calkeul safexurTa
struqturuli organizeba identuria yovel safexurs win uZRvis
originali strofebi romelic mkiTxvels acnobs safexurSi
warmodgenil Temas safexuris dasaTaureba ikiTxeba Sesavali strofis
akrostixSic TiToeuli safexuri moicavs aT strofs muxlebi
gawyobilia iamburi sazomiT anonimur versias rac Seexeba rogorc
91
aRvniSneT nebismieria rogorc iambur strofTa raodenoba ise strofSi
taepTa raodenobac (bezaraSvili 1987 132-133)
winamdebare paragrafSi SevecdebiT mimovixiloT saanalozo
teqstebis versifikaciuli raoba
bizantiuri himnografia mdidaria araliturgikuli poeziiT isini
damoukidebeli krebulebisa da xelnawerebis saxiT arsebobs xolo
qarTulad Targmnilia calkeuli Txzulebebi cnobilia iambikoTa iseTi
Targmanebi romelic ZiriTad TxzulebasTan erTad aris Targmnili da
ara specialurad (mag amberkis saflavsa zeda warwerilirdquo Targmnilia
am wmindanis metafrasul cxovrebasTan erTad grigol RvTismetyvelisa
muAtildeledi aRricxuaAacute wmidaTa wignTardquo da amfiloqe ikonielis iambiko
selevkiosis mimarTrdquo romelic Setanilia did sjulis kanonSirdquo da
Targmnilia arsen iyalToelis mier aris bibliuri kanonikuri wignebis
CamonaTvali iambikurad) k kekeliZe XIII saukunis I naxevarSi naTargmnad
miiCnevs grigol RvTismetyvelis poezias ioane oqropiris iambikos
ioanik monazonis iambikoebs sakuTriv iamburi poeziiT daintereseba
xdeba gelaTur saliteraturo skolaSi romlis wamomwyebi ioane
petriwi Cans mas garda ioane sinelis klemaqsisa (efTvime mTawmidelis
Targmnili prozauli teqsti) iambikoTi aqvs galeqsili iambikuri
sAcircnaqsari aT or TveTa proloRia romelic gaagrZela arsen bulmaisimis
Zem da daamTavra anton I-ma (gabiZaSvili 2011)
cnobilia rom iambiko specialuri saleqso formaa romelic
strofSi marcvalTa garkveul raodenobas emyareba igi iyofa
strofebad anu muxlebad TiToeuli muxli Sedgeba 5 iSviaTad 7
taepisgan TiToeul taepSi 12 marcvalia (marcvalTa raodenobaSi ar
Sedis naxevarxmovnebi) romelic cezuriT or araTanabar muxlad iyofa
Zvel qarTulSi cezura gankveTis niSniT wertiliT an mZimiT
aRiniSneba qarTul iambikoSi arc marcvalTa raodenobaa taepSi mudmivi
da cezuriT gakveTac yovelTvis erTnairad ar xdeba es ki samecniero
literaturaSi axsnilia misi araqarTuli warmomavlobiT ndash igi
berZnulidanaa Semosuli
saTnoebaTa kibis orive poetur versiaSi muxlebSi taepebis
raodenoba mkacrad gansazRvrulia da TiTo muxli moicavs 5 taeps rac
92
Seexeba marcvalTa raodenobas poetur redaqciebSi aris SemTxvevebi
roca taepSi yovelTvis 12 marcvali ar aris
ldquosiWabukisa drosa mihscemen Sromanirdquo (110)
ldquomoRuawes visme did xans hbrZoda ese vnebardquo (petriwi 1968 str 231)
ldquorameTu viTar mas amkoben varskvlavnirdquo (petriwi 1968 str 283)
rac Seexeba naxevarmarcvlebs ndash wesiT Aacute Acirc Agrave marcvals ver qmnian
Tumca
a) antoniseul teqstSi iseve rogorc petriwTan Acirc qmnis marcvals
Aase magaliTad
ldquoarca saAtildemarTa arca monagebTaTAcircs
arca sawuTos didebisaTAcircs yolerdquo (21)
ldquopirsa maqebsa eSmakis mociqulad
ityAcircan Rirsni wmidani igi kacnirdquo (petriwi 1968 str 216)
b) antonis redaqciaSi calke u brjgu an Agrave ver qmnis marcvals
ldquoxolo bralobad TavTadmi CuenTa aRgegraveZegraverenrdquo (25)
ldquoxorcTaca TacircsTa ganSiSegraveleba SimSili
zecadmi xedegravea muniT sxva Sewevnisardquo (22)
Tuki u brjgu da Agrave gvxvdeba wyvilSi yovelTvis iqmneba marcvali
ldquouzrunegraveAgraveloba qegraveAgraveyniszedaT ganTxevardquo (21)
ldquome ara davhSegraveAgraver Sendami Sedgomili
ar mwads lxineba arc gansegraveAgraveneba kacTardquo (23)
g) ioane petriwis teqstSi u da a aseve u da e erTmaneTis
gverdigverd qmnis erT marcvals
ldquosiyuarulisa wmidisasa maradisrdquo (str 217)
ldquoda kacTa Tualsa miridebaca keTilrdquo (str 218)
ldquoamisTAcircs vneba saso-warkueTisa maTrdquo (str 227)
qarTuli iambikos berZnulis mixedviT gamarTvisas ZiriTadi
yuradReba miuqceviaT imisTvis rom cezura mexuTe marcvlis Semdeg
mosuliyo CvenTvis saintereso SemTxvevaSic saTnoebaTa kibis galeqsil
redaqciebSi Tormetmarcvliani taepis dayofa ZiriTad SemTxvevebSi 5+7-
ia xolo gamyof niSnad (magaliTad A-711 xelnawerSi) gamoyenebulia
mZime
93
ldquoucxoeba ars Cუ Agraveuleba ukadri
gulisAtildemisyofa ara gancxadebuli
unacno sibrZne ar naCeni simdidre
ჶaruli yofa uxilavi ganzraxegravea
da gulissityegravea uCino damalulirdquo (32)
cezuramde gvaqvs xuTi marcvali cezuris Semdeg Svidi meore taepis
pirveli nawili erTi ormarcvliani da erTi sammarcvliani terfiT
xolo meore naxevari ori ormarcvliani da erTic sammarcvliani
terfiT gadmouciaT pirvel taepSi ki cezuramde ori erTmarcvliani da
erTic sammarcvliani xolo cezuris Semdeg tradiciulad ori
ormarcvliani da erTic sammarcvliani terfi gvaqvs
fsiqologiaSi cnobili faqtia rom subieqtur ritmizaciaSi
stimulaciebi or-orad sam-samad da orT-oTxad dajgufebulebi
aRiqmebian Semoqmedis praqtika angariSs uwevs fsiqo-fiziologiur
kanonebs da saleqso sazomebic ormag sammag an oTxmag dayofაzea
dafuZnebuli amasTan xanmokle mexsierebis sazRvrebi 7-8 marcvals ar
aRemateba aqedan gamomdinare ritmuli dajgufebis Semadgenel
elementTa ricxvi ar unda sWarbobdes oTxs xolo qvejgufis
maqsimaluri moculoba ndashrva marcvals am monacemebis sizusteSi
saleqso sistemaSi sazomTa dayofa gvarwmunebs Tormetmarcvliani
taepis tradiciuli dayofa aseTia 12=66 57 75 444 (nakudaSvili 1996
21)
berZnuli iambiko Seicvala metruli sistemis tonuriT cvlilebis
gamo Tumca amas qarTul iambikoze gavlena ar mouxdenia qarTuli iambi
iambadve rCeboda iqneboda is gagrZelebuli Tu aqcentiani orive
SemTxvevaSi igi Seuferebelia qarTulisTvis aristoteles SefasebiT
iambi yvelaze axlos aris enis bunebasTan Tumca amas ver vityviT
qarTulis Sesaxeb qarTulad igi Zalian mZime gamovida gamomdinare
ormarcvliani da sammarcvliani terfebis araTanabari gadanawilebidan
miuxedavad imisa rom man didi roli Seasrula Tavis droze sasuliero
mwerlobaSi rogorc yvelaze gavrcelebulma saleqso sazomma didi
xniT mainc ar SemorCa rogorc enisTvis Seuferebeli mZime saleqso
94
forma (beraZe 1943 590-591) igi qarTul himnografiaSi X saukunidan XVIII
saukunis bolomde arsebobda a silagaZis SeniSvniT iambiko erTis
mxriv daupirispirda sakuTriv qarTul formas meores mxriv misi
ganviTarebis procesSi yovelTvis igrZnoba bunebrivi qarTuli
leqswyobis paraleluri funqcionirebis kvali da igi ganicdis kidec
mis garkveul gavlenas (silagaZe 1997 84) iambikuri sazomi qarTuli
leqsis bunebrivi intonaciisa da kilosTvis marTlac Seuferebeli Cans
misi meSveobiT rTulia poeturi aRmafrenisa da eqspresiis gamoxatva
miuxedavad amisa saTnoebaTa kibis poeturi teqstebis avtorebi zog
SemTxvevaSi axerxeben iamburi sazomis qarTul leqsTan met-naklebad
efeqtur Sexamebas rac gvaZlevs ritmulad organizebul mxatvrulad
saSualo rangis strofebs avtorebi cdiloben sxvadasxva ritorikuli
figurebis gamoyenebiT leqss mianiWon meti eqspresiuloba amaSi maT
exmarebaT metad maRalmxatvruli stiliT dawerili berZnuli teqstis
SesaniSnavi qarTuli prozauli Targmanebi romlebic iZlevian
faqtobrivad mza masalas poeturi teqstebis ritmuli organizebisaTvis
ldquoigi ucxo ars vinca biw-gamoxatvaT
ganeyo yovlad da RvTisad Seyofil-ars
igi ucxo ars vis hswads maradis glova
igi ucxo ars vin evltis yovelT TAcircsTa
siyvarulTagan yovelTa sayvarelTasrdquo (35)
an kidev
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquogamoslva sofliT samT aiZules moqmedT
anu sufevam gulvebadman saRmrToman
anu codvaTa ganmravlebis cnobaman
anu surAcirclman namdAcircl satrfialosman
xolo garda sxegravea mizezi usityur arsrdquo
(16)
ldquosamTangani ars sofliT gamoslva brZeno
anu codvaTa mosagebelis krZalviT
anu surviliT sasufevelis Rirsad
anu ufroAacutesis sazomisa moRebiT
romel ars RmrTisa siyuaruli maRalirdquo
(str 7)
rogorc ukanasknel magaliTSi gamoCnda antoniseul teqstSi metad
Cans zrunva strofis ritmuli gawyobisTvis vidre petriwTan SesaZloa
ioane petriwis leqsis stili ganpirobebuli iyos misi wyarosgan
eqvTime aTonelis Targmanisgan radganac rogorc sadisertacio
95
naSromis wina paragrafSi gamoCnda eqvTime aToneli Targmnis
qarTulisTvis Sesaferisi metad sada da gasagebi formiT gansxvavebiT
petre gelaTelisgan amgvari suraTi gvaqvs poetur teqstebTan
mimarTebaSic anton kaTalikosisa da ioane petriwis redaqciebis
paralelur adgilebze dakvirveba naTlad aCvenebs am ukanasknelis
stilis sisadavesa da sicxades magaliTad
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquouzrunveloba ar siyvaruli soflis
ars ara zrunva visTAcircsme sayvarelis
arca saAtildemarTa arca monagebTaTAcircs
arca sawuTos didebisaTAcircs yole
arc megobarTa ar mSobelT arca ZmaTardquo
( 21)
ldquoWeSmaritebiT romelman Seiyuaros
uflisa igi maradisi sufeva
man moiZulos sofeli yovelive
Tavica TAcircsi monagebTa simravle
da upovari cxovreba aRirCiosrdquo
(str 3)
amrigad saTnoebaTa kibis qarTuli poeturi gadamuSavebebi
ZiriTadad pasuxoben iamburi saleqso sazomiT gamarTuli teqstebis
moTxovnebs Tumca aris stilidan gadaxvevis SemTxvevebic poetur
teqstebs sakmaod mZime saleqso formebi aqvT Tumca aris gamonaklisebi
roca avtorebi (upiratesad anton kaTalikosi) axerxeben iamburi sazomis
qarTul leqsTan met-naklebad efeqtur Sexamebas ZiriTadad amgvar
SemTxvevebSi isini davalebulni arian teqstis maRalmxatvruli
prozauli TargmanebiT
96
Tavi III
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis
simbolika
ldquoqarTuli literaturis saxismetyvelebiTi istoria anu istoria
mxatvrulobis TvalsazrisiT ver aigeba paradigmul saxeTa Seswavlis
gareSerdquo ndash SeniSnavs r siraZe (siraZe 2008 190)
Zveli qarTuli esTetikisTvis gansakuTrebuli mniSvneloba hqonda
biblias patristikul literaturas da saxismetyvelebiT egzegetikas
rac bibliur saxeTa paradigmebad dasaxvas gulisxmobs paradigmas unda
gaaCndes saxismetyvelebiTi potencia himnografiaSi paradigmulobas
gansazRvravda Zlispir-dasdebelTa sistema da aramxolod es aramed-
biblia patristikuli egzegetika da aS saxis originaloba ar
gamoiricxeba paradigmulobiT igi ar ukargavs nawarmoebs originalobas
(siraZe 2008 190-192)
saerTod cnobilia rom yovelgvari religiuri Tu miTologiuri
azrovneba iZulebulia Seqmnas sakraluri niSnebisa da simboloebis
sistema romlis gareSec mas ar SeuZlia gadmosces ldquodafarulirdquo
Sinaarsi (averincevi 1977 308mdash337)
fsevdo dionise areopageli V saukunis qristiani moRvawe udidesi
moazrovne avtori umniSvnelovanesi Teologiur-filosofiuri
Txzulebebisa amtkicebs rom WeSmaritebis Sesaxeb Txrobis
gansakuTrebiT marjve saSualeba aris saidumlo misterialuri
simboluri gansaxovnebis gza Sua saukuneebis filosofia axdens ra
baZvis Teoriis transformirebas simbolos moiazrebs rogorc
ldquomsgavsisa da aramsgavsisrdquo kavSirs masSi xedaven xelovnebis nawarmoebis
safuZvelsa da RerZs simboluri azrovneba saukuneebis manZilze
gansazRvravda sxvadasxva epoqis xalxTa msoflmxedvelobas swored
amitom gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba simbolur-alegoriul
Txrobas romelic mniSvnelovania kanonikuri qristianuli
mwerlobisTvisac
simbolos niSnebia azris yovlismomcveloba am azris arasruli
gamovlena da masTan dakavSirebuli ldquosemantikuri medinobardquo (a losevi)
97
ganusazRvreloba da mravalmniSvnelianoba (rac simbolos asxvavebs
alegoriisgan)
simbolo rogorc tropis erT-erTi saxe marTebulad miiCneva
universalur filosofiur ndash saRvTismetyvelo da esTetikur kategoriad
mis struqturaSi ori polusi gamoiyofa ndash sagnobrivi aspeqti da Rrma
dafaruli azri es polusebi erTmaneTis gareSe mniSvnelobas kargavs
simbolos arsi dapirispirebaSi vlindeba azriTi perspeqtiva am gziT
ikveTeba Sua saukuneebis literaturaSi simboluri mniSvneloba ori
saxiT warmodgeba paraboluri da tropologiuri Tavis mxriv
simbolos semantikur velSi moqceulia xati niSani enigma parabola da
sxva simbolo erTdroulad kidec gamoavlens da kidec faravs
WeSmaritebas
simbolos gansakuTrebuli datvirTva SeuZenia saTnoebaTa kibeSic es
savsebiT logikuria sayovelTaod cnobilia rom Sua saukuneebis
kulturas msWvalavs sinamdvilis mxatvruli abstragirebis tendencia
rac ganpirobebulia ideologiuri mrwamsiT Semoqmedma adamianur
yofasa Tu istoriul movlenebSi unda dainaxos maradiulis
zedroulis sulieris RvTaebrivis gamovlineba kerZoSi konkretulSi
drondashsivrciT SemosazRvrulsa da sagnobrivSi unda gamokveTos
maradiuli WeSmariti waruvali
simboluri saxismetyveleba erT-erTi mniSvnelovani sakiTxia
saTnoebaTa kibis kvlevis procesSi radganac teqstis saTaurSive devs
simbolo romelic Tavidanve qmnis winaswarganwyobas teqstis
msoflmxedvelobisa da agebulebis Sesaxeb garda amisa teqsti
gamoirCeva saocrad maRalmxatvruli saxeebiT poeturi eniT Rrma
Teologiuri azriT romelic ikiTxeba TiToeuli simbolos miRma
SevecdebiT yuradReba gavamaxviloT saTnoebaTa kibeSi gabneul saxe-
simboloebze da maTi Sinaarsis ganmartebiT warmovaCino rogor
axerxebs avtori saTqmelis ostaturad gamoxatvas ramdenad Tavsdeba
saTnoebaTa kibiseuli saxeebi tradiciuli mniSvnelobisa da funqciis
CarCoebSi da Seaqvs Tu ara avtors maT mniSvnelobaSi rame siaxle
rogoria qarTul teqstebSi gamoyenebuli saxe-simboloebis mimarTeba
berZnul teqstTan ra gansxvavebul saxeebs iyeneben
98
naxevradoriginaluri poeturi teqstebis avtorebi SevCerdebiT
mniSvnelobiT gamorCeul simboloebze
99
amp 1 saTnoebaTa kibis ZiriTadi simboloebi
kibe saTnoebaTa kibis simboluri saxismetyvelebis kvleva
bunebrivia kibis simboloTi unda daviwyoT miuxedavad imisa rom
berZnul teqstSi Tavebs hqviaT sityvebi da ara safexurebi ioane sineli
araerTgzis acxadebs teqstSi rom igi TiToeul sityvas aRiqvams kibis
erT safexurad rac sulieri srulyofis gzaze erTi mniSvnelovani
etapis Tanafardia nawarmoebSivea gacxadebuli amgvari kompoziciuri
organizaciisTvis STagonebis wyaro ndash saTnoebaTa kibe Seqmnilia
bibliuri iakobis kibis analogiiT bibliuri iakobis kibe ki
ukavSirdeba mis xilvas ldquo da Cuenebasa ixilvida da aha esera kibeni
aRmarTebulni queyaniT romlisa Tavi miwdomil iyo cad da angelozni
RmrTisani aRvidodes da gardamovidodes mas zedardquo (dab 2812) iakobis
xilvidan cxaddeba kibis erTi mniSvnelovani simboluri Sinaarsi ndash igi
aris kavSiri RvTiur da amqveyniur samyaros Soris saTnoebaTa kibeSi
ki garda amisa sulieri aRmasvlis simbolocaa
zogadad kibe aramarto sulier aramed socialur aRmasvlasac
ganasaxierebs simboloTa sistemaSi kibe erTgvari analogi iyo
ldquomsoflio xisardquo romlis kenweroc cas ebjineboda xolo fesvebi
qvesknelamde iyo Cazrdili kibe rom zeaRsvlis simboloa amis erT-
erTi dasturia safexureobrivi piramidebi da taZrebi Zvel egvipteSi
Zvel perusa da meqsikaSi mravaliarusiani budisturi taZari
borobuduri kunZul iavaze misticizmSi kibe aRqmulia idumal
sibrZnesTan miaxloebad da amasTanave TiToeuli safexuri adamianis
sulieri zrdis morig etaps ganasaxierebs (simboloTa 2011 110-111)
ufskruli parexi navTsadguri tradiciulad Sua saukuneebis
religiuri azrovnebisaTvis gamoqvabuli parexi mRvime sawuTrosgan
ucxodqmnili adamianis samyofelia romelic ukavSirdeba sulier
aRmasvlas TviTsrulyofas ganwmendas Tumca cota ufro ukan rom
wavideT platonisTvis gamoqvabulSi momwyvdeuli adamianis goneba
aRiqvams mxolod iluziebs anarekls im realuri samyarosi romlis
wvdomac SeuZlia mxolod warmosaxvasa da sulier zeswrafvas
(simboloTa 2011 156) saTnoebaTa kibeSi parexi iseve rogorc mRAcircme
100
ZiriTadad negatiur Sinaarss atareben aq maT ara aqvT arc sulieri
gardaqmnis da arc kaTarzisis funqcia mRvime SeiZleba iyos
gularZnilobisa orgulebisa romelsac adamiani unda eltvodes
zneobrivi srulqmnisken swrafvis surviliT ldquoφύγωμεν ἁπὸ κρημνοῦ
(ufskruli) ὑποκρίσεως καὶ ἀπὸ λάκκου ὑπουλότητοςrdquo (PG Vol 88 981D) vivltodiT
ufskrulisagan ukeTurebisa da mRAcircmisagan gularZnilebisa (sineli 1965
338) ldquovivltodiT parexisagan orgulebisa da mRAcircmisagan gularZnilebisardquo
(A-39 129r)
ufskrulis rogorc simbolos gaazreba orgvaria erTi mxriv igi
aRniSnavs zogadad siRrmes da meore mxriv arasrulfasovnebas
(simboloTa1971 3) saTnoebaTa kibeSi mas aqvs ormagi mniSvneloba ndash
pozitiuric da negatiuric ase magaliTad
ldquomonazoni igi ars romelsa eqmnas suli Tacircsi ufskrul simdablisa da
mas Sina yoveli suli vnebaTaAacute daenTqas da moeSTosrdquo (sineli 1965 323)
an kidev ldquotyuiliTa SeTxzuli sityuaAacute ficni cruni ufskruli ars
manqanebisa (ἄβυσσος δόλου 881C) (sineli 1965 337) ldquoufskruli zakuvisa
Semtkicebuli tyuilirdquo (A-39 128v)
antoniseul teqstSi erTgan ufskrulis sinonimur formad
dasturdeba peleRo (berZ Πέλαγος zRva siRrme) limenisnavsadguris
sapirispirod (cincaZe 2009)16 saba pelagons ganmartavs rogorc zRvis
siRrmes Tumca berZnuli teqstis am konteqstSi gvaqvs ara Πέλαγος aramed
Βυτός siRrme (PG 664B) (iseve rogorc petre gelaTelis naTargmn
teqstSia)
Aanton kaTalikosi
ldquosimravle trfobis zvaobisa ukuTqma
da ZAcircr-fasisa dumilisa peleRordquo
(33)
ioane petriwi
xolo cxovreba dafarulindash keTili
da dumilisa ufskruli ndash ganucdeli
(str 24)
ldquouvaris-yofaAacute zuaobisaAacute ufskruli dumilisaAacuterdquo (sineli 1965 43)
ldquoampartavnebisa uvarisyofaAacute dumilisa siRrmerdquo (A-39 19r)
16
statiaSi ix vrceli gamokvleva petre gelaTelis Targmanis berZnul leqsikasTan dakavSirebiT
101
qristianuli TvalsazrisiT erTmaneTs upirispirdeba erTi mxriv
boboqari zRva ndash sawuTro da meore mxriv samoTxe ndash qristes uRelvo
navsadguri (daTaSvili 2011) amdenad navsadguri simboloa ukve
gadalaxuli dabrkolebebis saTnoebaTa kibeSic navsadguris simbolos
gaazreba swored amgvaria
bdquourisxvelxarT uflisaebr xar mSAcircdi
raJams esT iqmnelvareb ganmtevsxivis
ixareb keTilimena uRelvosa
sxivTa samze orion momgeb xar TAcircT
xolo brZenT samkobrZen TAcircT da yovlad ubrZnesrdquo (VIII I orig str)
citirebuli strofi anton kaTalikoss ekuTvnis originaluria da ar
eZebneba paraleluri teqstebi ldquolimenardquo ndash berZ navsadguri romelic sxva
adgilas sadac anton kaTalikosi da eqvTime aToneli iyeneben
ldquonavsadgursrdquo uTargmnelad gadmoaqvs petre gelaTels ldquoἐν λιμένι ναυάγιον ἐν
ᾶλωνι μύρμηξ λεπτὸς μὲν ὑπάρχων παντὶ δὲ καμάτῳ καὶ καρπῷ ἐπιβουλεύωνmiddotrdquo (PG Vol 88
949B) ldquocuddidebobaAacute ars guarisaebr vidreme bunebisa SecvalebaAacute da
CueulebaTa mimoqcevaAacute da moqmedebisaebr SromaTa damabneveli oflTa
warwymedaAacute saunjisa zeda aRmdgomi urwmunoebisa Svili zesTmCenobisa
winamorbedi limenasa Sina navdanTqmulebaAacute kalosa Sin jinWveli
mcired vidreme myofi garna yovlisa Sromisa da nayofisa zedaaRmdgomirdquo
(A-39 116v) ldquocudadndashmzuaobrebaAacute saxiTa TacircsiTa SecvalebaAacute ars bunebisaAacute
da gardaqcevaAacute wesTa keTilTaAacute naSobi urwmunoebisaAacute da winamorbedi
ampartavnebisaAacute navTsayudelsa Sina danTqmaAacute arsrdquo (sineli 1965 302) ldquoda
navT-sadgursa Sina nav-danTqmulebardquo (A-711 215)
citirebul pasaJSic navsadgurilimena simbolurad ganasaxierebs
gadalaxul dabrkolebaTa kvaldakval simSvides auRelveblobas
ldquonavsadgurSirdquo Sesuli moRvawe ampartavnebis vnebiT Tu dasneuldeba igi
daniSnulebis adgilas misul da iq danTqmul navs daemsgavseba
sxva konteqstSi limenanavsadguri da ufskruli pozitiur WrilSi
gamoiyeneba sinonimur formebad ioane sineli ambobs rom dayudebis
msurvelT aqvT subieqturi motivebi da mizezebi rac maTi amgvari
gadawyvetilebisaTvis (Sevidnen navTsayudelSi da ufro metad ki
102
ufskrulSi (berZ okeanis siRrmeSi) ndash Εἰσὶν οἱ ἐπὶ τὸν λιμένα τοῦτον μᾶλλον δὲ
τὸ πέλαγος ἤ τάχα τὸν βυθὸνrdquo(1860 1105A) impulsis mimcemia ldquoaraTu yovelTa
aqus sruli sazomi aramed sxuaTa sruli aqus da sxuaTa udaresi anu
uZlurebisagan maTisa anu mconarobisa amisTAcircs arian amas saqmesaca Sina
ganyofilebani rameTu romelnime Sevlen navTndashsayudelsa amas da
ufroAacutesad ufskrulsa uZlurebisaTAcircs AtildeorcT da pirTa maTTaAacutesa da
mZlavrebisaTAcircs CueulebaTaAacutesa raiTamca moiwyAcircdnes igini da sxuanildquo
(sineli 1965 463) ldquoara yovelTad yovelni srul naklulevanebisa ZliT
moswrafebisa ginaTu da uRonoebisa ZliT Zalisa arian nuukue limenasa
amas zeda ufroAacutesRa pelagonsa reca Rrmasa Semavalni uZlurebisa ZliT
pirisa maTisa da sxeulisardquo (A-39 175r ndash 175v)
sZali gvirgvini uflis erT-erTi gavrcelebuli da cnobili
simboloa siZe qristologiuri literaturis mixedviT RvTis kavSiri
dedamiwasTan RvTaebriv qorwilad moiazreba radgan ufalindashsiZe
wmindanebs Semkul sasZlod miiCnevs ivanebs masSi anu aRsruldeba
kavSiri ufalsa da adamians Soris moxdeba RvTaebrivi Serwyma ndash
sulieri jvriswera xorcieldeba adamianis Sesvla uflis qorwilSi
rogorc wminda sZlisa am simbolos safuZvlad ldquoaTi qalwulisrdquo igavi
gvevlineba sadac gadmocemulia rom anazdeulma siZem SuaRamisas rom
movida xuTi brZeni qalwuli Seiyvana qorwilSi xolo danarCen xuTs
anTebuli lampriT rom ver daxvdnen siZes ufalma mkacrad uTxra ldquoara
gicni Tqvenrdquo (grigolaSvili 2002 105-106) asketuri cxovreba romlis
saboloo safexuri gvirgvinmosil ldquosZladrdquo sasufevelSi amaRlebaa
moiTxovs ganSorebas yovelive amqveyniurisgan kerZod ki sami
umTavresisgan sakacobrio saqmeebisgan mSobelTagan da
cuddidebobisagan (ampartavnobisgan ndashim) ldquoΟὐδεὶς ἐν τῷ οὐρανίῳ νυμφῶνι
στεφανηφορῶν ἐλεύσεται (στεφανηφόρος εἰσελεύσεται μὴ τὴν πρώτην καὶ δευτέραν καὶ
τρίτην ἀποταγὴν ἀποταξάμενοςmiddot (PG Vol 88 657A) ldquovervin Sevides zecisa
sasZlosa gAcircrgAcircnosani ukueTu ara moigos pirveli igi da meore da mesame
ganSorebaAacuterdquo (sineli 1965 41) bdquoaravin zecaTa sasZlosa Sina
gAcircrgAcircnmosilTaAacute Sevals ar pirvelisa da meorisa da mesamisa mjmneli
jmnisaAacute (A-39 18r)
103
gvirgviniT Semosva wmindanis mudmivi Rwvis bolo safexuria
uWknobi gvirgviniT Semosva niSnavs axal saxlSi damkvidrebas kvlav
sicocxlis xis nayofiT sazrdoobas saukuno sasufevels maT gvirgviniT
TviT macxovari amkobs (grigolaSvili 2002 105-106)
sarke sarke-simbolos igive Tvisebebi axasiaTebs rac sarke-sagans
amboben rom igi aris simbolo warmosaxvis an cnobierebis romelic
atarebs Tavis TavSi SesaZleblobas aireklos xiluli samyaros
realoba filosofiuri azriT sarke samyaros areklvis funqciasTan
erTad iyo TviTSemecnebis saSualebac sarkis simbolო ukavSirdeba
wyals (arekvlis funqciis gamo) da narcisis miTsac (simboloTa 1971
212)
ldquosarkisrdquo simbolo cnobilia pavles epistoledan romelSic
naTqvamia sarke cudad aireklavs WeSmarit Rirebulebebs RvTiuri
samyaro es aris mTeli sistema sarke-saxisa romelic warmodgenilia
rogorc kibe romlis yoveli safexuri gansazRvruli azriT aireklavs
RmerTs (iazikova 1995 88) saTnoebaTa kibeSic Cans sarke-simbolo Tavisi
umTavresi ndash areklvis funqciiT ldquoraJams kaci yovliTurT Seezavos
siyuarulsa RvTisasa maSin gareganca viTarca sarkiTa gamoaCinebs
Sinagansa mas brwyinvalebasa sulisasardquo (sineli 1965 514) ldquoraJams
namdAcirclve yovliTurT kaci viTar-raAacute Tan Seezaos siyuarulsa RmrTisasa
maSin da gareSeca sxeulisa Soris viTarca sarkisa raAacutesme mier
sulisasa aCuenebs brwyinvalebasa esreT didebul iqmnebis mose
RmrTismxilveli igirdquo (A-39 177v)
sxvagan locva rogorc sarke aCvenebs yvelaze cxadad adamianis
RmerTTan urTierTobis xarisxs mis srulyofilebasa da progress
sulieri Rvwis gzaze ldquoἕσοπτρον προκοπῆςrdquo (PG Vol 88 1129B) ldquosaqme
angelozTaAacute sazrdeli uAtildeorcoTa maT ZalTaAacute sixaruli mermisa mis
saukunoAacutesaAacute saqme dausrulebeli wyaroAacute saTnoebaTaAacute winamZRuari
madlTaAacute warmatebaAacute uxilavi sazrdeli sulisaAacute sinaTle gonebisaAacute
mklveli sasowarkveTilebisaAacute sarke sisrulisaAacuterdquo (sineli 1965 483)
ldquomwuxarebisa daAtildesnaAacute simdidre monazonTa memyudroeTa saunje
guliswyromisa ganqarveba sarke warmatebisardquo (A-39 183v-184r)
104
mefe mefe farTo gagebiT aris universaluri da arqetipuli kacis
simbolo sakuTriv koronacia ki ndash warmatebis gamarjvebis amdenad
nebismieri adamiani SeiZleba iwodebodes mefed Tuki man miaRwia Tavis
cxovrebaSi maqsimalur simaRleebs Tavdapirvelad ukvdavebis idea
RvTisgan gadavida mefeze da mxolod mogvianebiT gmirebsa da kidev
ufro mogvianebiT Cveulebriv mokvdavebzec Tuki isini moipovebdnen
warmatebis gvirgvins gadalaxavdnen ra garkveul dabrkolebebs
(ZiriTadad moraluri sferodan) (simboloTa 1971 168) ldquoἀκτήμων μοναχὸς
δεσποτής κόσμουrdquo (PG Vol 88 928C) ldquoupovarebaAacute ganSorebaAacute ars urvaTagan
uzrunvelobaAacute cxorebisaAacute mogzaurebaAacute ars daubrkolebeli da
sarwmunoebaAacute ars mcnebaTa uflisaTaAacute da ucxoebaAacute mwuxarebisagan
monazoni upovari mefe ars amis sawuTroAacutesardquo (sineli 1965 279)
ldquoupovarebaAacute ars zrunvaTa gardadebaAacute uzrunvelobaAacute cxorebisaAacute mogzaur
dauyenebel sarwmunoeba mcnebaTa mwuxarebisa ucxo upovari monazoni
meufe soflisardquo (A-39 108r)
citirebul monakveTSi mefe simbolurad monazons ganasaxierebs
asketi aris amqveyniuri mefe romelmac miaRwia WeSmariti gamarjvebis
mwvervals gadalaxa ra dabrkolebebi igi materialuri TvalTaxedviT
upovaria magram sulieri Rirsebebi mas ayenebs amqveynad yvelaze Zlieri
ndash monarqis rangSi sxva konteqstSi zeciuri mefe ndash RmerTia monarqi
zeciuri samefosi ldquoἀπάθειαν μὲν νοήσεις τὸ τοῦ ἐπουρανίου βασιλέως ἐν οὐρανοῖς
παλάτιονrdquo (PG Vol 88 1149D ldquouvnebelobaAacute esreT gulisAtildemandashvyav viTarmca
palati iyo igi didisa mis meufisaAacute xolo savane mraval arian mas Sina
xolo zRude misi ars codvaTa mitevebaAacuterdquo (sineli 1965 507) ldquoara
Seimtkicnebis diadimaAacute samefoAacute erTisa mier qvisa da arrsquosrul iqmnebis
uvnebelobaAacute ukueTu erTica damTxueviTi udeb-vyoT saTnoebaAacute
uvnebelobas vidreme gulisAtildema-hyo zecierisa mefisa zecaTSinaAacute palate
xolo mravalsavaned Sinagan qalaqisa mis dakarvebani zRuded-ierusalimi
ndash mitevebaAacute igi codvaTaAacuterdquo (A-39 194v-195r)
kviparosi maradmwvane kviparosi zoroastrizmSi ukvdavebis da
maradiulobis aseve Serigebis da simSvidis simbolos warmoadgenda
Zvel saberZneTSi is glovis da sikvdilis simbolo iyo am xes mkvdari
105
cecxlis alis molandebasac uwodebdnen radganac kvipasoss muqimwvane
TiTqmis Savi wiwvi aqvs xolo misi silueti cecxlis enas gvagonebs
berZenTa rwmeniT kvipaross SeeZlo boroti Zalebisgan daecva adamiani
am da im qveyanaSic kviparosis sparsuli saxelwodeba ndash saro friad
gavrcelebuli metaforaa Zvel qarTulSi (simboloTa 2011 109) ldquoΟὐχ
ὑποκλίνει κυπάρισσος εἰς γῆν περιπατεῖνrdquo (PG Vol 88 965D) ldquoviTarca arasada
moidrikos kAcircparozman queyanad simaRle Tacircsi egreTve monazonman
ampartavanman arasada moigos morCilebaAacuterdquo (sineli 1965 318) ldquoara dadrkes
kAcircparisi qveyanadme slvad arca gulmaRali monazoni morCilebisa
mogebadrdquo (A-39 122r)
saTnoebaTa kibeSi kviparosi (gamomdinare misi simaRlidan)
ampartavnebis simboloa rogorc kviparosi ar moixreba aseve zesTmCeni
(ampartavani) ver moigebs morCilebas qarTul literaturaSi es simbolo
ZiriTadad miuTiTebs garegnul mSvenierebaze ndash unaklo aRnagobas
amdenad igi ioane sineliseul konteqstSi metad sainteresoa da axali
im periodis qarTuli saxeobrivi azrovnebisTvis
mtredi matli (tili) gveli (aspiti) drakoni (gveleSapi veSapi)
mtredi uZvelesi droidan iTvleboda RvTaebrivi siwmindisa da
umankoebis simbolod igi Cndeba bibliaSi ramdenimegan warRvnis Jams
noes kidobanTan niskartSi zeTisxilis rtoTi mobrunebuli solomonis
qebaTa-qebaSi aRsaniSnavia agreTve suliwmindis gamocxadeba mtredis
saxiT iesos naTliRebis Jams (simboloTa 2011 153) saTnoebaTa kibeSic
mtredi umankoebis siwmindis simboloa ldquoλεληθότως ὁρᾷς ἐν περιστερᾷ φθεῖραν
(PG Vol 88 841C) ldquosiyuaruli mtkice bunebiTi ganSorebaAacute ars Zacircrisndash
Atildesenebisgan aramed sakrZalav ars rameTu siZvaAacute advilad mieaxlebis mas
da gamoCndebis farulad tredsa mas Soris siyuarulisasa tili igi
siZvisaAacuterdquo (sineli 1965 204) ldquoSors siyuarulisagan mtkicisa bunebiTsa
ZacircrisAtildesenebaAacute xolo siZvaAacute siadviliT meaxlebis mas da micilebiT vxedav
tredisa Soris mxrwnelsardquo (aSiaze minawerSi vkiTxulobT ldquomxrwnelsa
tilsa uwodsrdquo) (A-39 81v)
anton kaTalikosi
ldquoSors ars amisgan siyvaruli bunebiT
ioane petriwi
ganukrZalvelsa siyuarulsa nu
106
anu moyegravesisa wesier ar umkacrod
nusada tredman umankoman TAcircs Soris
Seiwynarosmca matli dauZinebi
da nivTi wmida Seamwikegravelos mwAcircremanrdquo
(910)
hmoneb
raTa sxua raAacuteme ar movides farulad
da tredsa Sina sayuarelsa gamoCndes
mWameli igi matli dauZinebo
ldquoromelsa asxen yurni smenad isminonrdquo
(98)
anton kaTalikosisa da ioane petriwis teqstebSi mtredis
sapirispiro simboluri mniSvnelobiT vxedavT matls xolo eqvTime
aTonelisa da petre gelaTelis TargmanebSi ndash tils (mxrwnels) matlic
da tilic citirebul konteqstSi ZAcircrisndashAtildesenebis mankierebaa ioane
sineli cota zemoT ganmartavs ldquoΜνησικακία ἐστὶ σκώληξ νοὸςrdquo (PG Vol 88
841A) ldquoZAcircrisndashAtildesenebaAacute matli ars gonebisa mWamelirdquo (sineli 1965 202)
ldquoZAcircrisAtildeseneba ars sulisa gesli gonebisa matlirdquo (A-39 81r)
iungis azriT matli aris arseba romelic imis nacvlad rom
sicocxle gasces klavs amgvari ganmarteba ukavSirdeba matlis
miwisqveS arsebobidan gamomdinare asociaciebs da sikvdilisa da
organizmis daSlis boilogiur procesebs amgvarad matli simbolurad
ganasaxierebs xrwnas sikvdils (simboloTa 1971 378) citirebul
konteqstSi igive funqciuri datvirTva aqvs ldquotilsacrdquo cnobilia rom
ldquomatli da Wia veSapTan da gvelTan erTad erT semantikur kategorias
qmnisrdquo (abakelia 1997 5) rogorc qristianul literaturaSi aseve
folklorSi Wia da gveleSapi erTi kategoriis arsebebia (gabrielaSvili
2012 49) yvelaze cxadad gvelgveleSapis simboloTa Sewyvilebasa da
Tanamonacvleobas apokalipsSi vxvdebiT ldquoda gardamovarda veSapi igi
didi gueli dasabamisaAacute romelsa ewodebis eSmaki da satana romeli
acTunebs yovelsa sofelsardquo (gamocx 129) gamocxadebisagan gansxvavebiT
maTes saxarebaSi gvelis gansakuTrebul sibrZneze Tavad macxovari
migvaniSnebs ldquoiyveniT ukue mecnier viTarca guelni da umanko viTarca
trednirdquo (mT 1016) magram Cven cxadad vxedavT rom gvelis bibliur
interpretaciaTagan mainc ufro ldquomacdunebelirdquo da ldquosatanurirdquo arqetipi
damkvidrda (simboloTa 2011 53)
saTnoebaTa kibeSi gansakuTrebiT xSiria da logikuric
gvelisgveleSapis simboloTa negatiur konteqstSi gamoyeneba gvelis
107
veSapis gveleSapis paradigmuli saxeebi erTmaneTis paralelurad
monacvled gamoiyeneba da ama Tu im macdunebel vnebas ganasaxierebs
ldquoraJams mogiAtildedes gulisndashsityuaAacute gankiTxvad moZRuarisa viTarca
siZvisagan ivltode misgan da nu scem yovladve adgil guelsa (τῷ ὅφει
(PG Vol 88 681A) amas aramed mouge veSapsa τὸν δράκοντα (681A) mas da arqu
ara Tu me mTavrisa mis aramed igi Cem ars msajuli (sineli 1965 60)
ldquoraJams Sen gulissityuaman Senman gankiTxvaAacute anu dasjaAacute
winamZRuanvelisaAacute mogivlinos viTarca siZvisagan ganvldi nucaRa
yovlad miscem guelsa amissa mocalebasa nu adgilsa nu Semosavalsa
nu dasabamsa aramed Atildemobd veSapisa mimarT ldquohoAacute macTuro ara me
mTavrisaAacute aramed igi Cemda msajulad dadgardquo (A-39 26r) an kidev
ldquoZAcircrmoAtildesene memyudroe dabudebul aspit geslisa sikudidmosilisa Tavsa
Soris TAcircssa momRebelrdquo (A-39 82r) ldquodayudebuli ZAcircrisndashmoAtildesene aspidi ars
damaluli da gesli sasikudine Tavsa Soris TAcircssa utAcircrTavsrdquo (sineli
1965 205)
rogorc zemoT vnaxeT eqvTime aToneli berZnuli teqstis ldquotOtilden
drpoundkontardquo Targmnis ldquoveSapsardquo drakoni miTologiuri cxoveli da
universaluri simboluri figuraa romelic kulturaTa umetesobaSi
gvxvdeba magram drakonis simbolika aRmosavlur da dasavlur
kulturul tradiciaSi gansxvavdeba drakonis anu gveleSapis simbolika
dasavlur tradiciaSi xSirad Tanxvdeba gvelisas Zveli berZnebi
drakons nebismier gigantur qvewarmavals eZaxdnen igi ganasaxierebda
borot pirvelad Zalebs amitom masze gamarjveba udides simamaces
moiTxovda (simboloTa 2011 59-61) amdenad saTnoebaTa kibeSic brZola
drakonis (qarTulad veSapi gveleSapi gveli) romelic simbolurad
ganasaxierebs romelime sulier mankierebas dasaTrgunad moiTxovs
aranakleb mamacobas vidre miTiuri drakonis damarcxeba es simboluri
saxe imdenad aqtualuria saTnoebaTa kibeSi da iseTi sixSiriT
gamoiyeneba ama Tu im codvasTan kavSirSi rom garejel kaligrafs
108
nikras xelnaweris aSiaze sxva miniaturebTan erTad gveleSapis
gamosaxulebac dauxatavs17
H-1669
kari bWe ndash TiTqmis yvela religiaSi Secnobisa da flobis
universalur simbolod iqca qristianul religiaSi kari qristes (ldquome
var karirdquo- in 19 7-10) da RvTismSoblis (bWe-daxSuli ndash qalwulobis)
aseve sasufevelSi Sesvlis simboloa (simboloTa 2011 99) am
ukanaskneli mniSvnelobiT aris gamoyenebuli kari anton kaTalikosisa
da ioane petriwis CarTul nawilebSi
ldquoaAtildesovs viTarmed oriTare wegraveliliTa
zecisa igi moiyides samefo
da SekrebiTa iwro eqmna bWe zecisrdquo (163)
ldquoTu viTar erTman sityuaman aRiyvana
gonebiT raAacute mxedveloba moigo
guarTa sadgursa goniersa mas bWesardquo (str 289)
17 nikras xelnaweris miniaturebis saTnoebaTa kibis teqstTan mimarTebiT kvleva SesaZloa samomavlod ganxorcieldes
109
ioane sineli saubrobs vercxlismoyvareobis mankierebaze da
imowmebs bibliur epizods qvrivi qalis Sewiruli ukanaskneli xurdebis
Sesaxeb (lk 21 1-4) riTac man moipova caTa sasufeveli amitomac igi
mouwodebs asketur gzaze SemdgarT rom ar izrunon qonebis
SegrovebisTvis glaxakTaTvis daxmarebis keTilSobiluri mizniTac ki
anton kaTalikosi ki Tavis mxriv naTqvams kidev ufro aZlierebs ldquoda
SekrebiTa iwro eqmna bWe zecisrdquo (163)
ioane sineli ldquokarisrdquo simbolos ZiriTadad iyenebs safuZvlis
sawyisis mniSvnelobiT magaliTad ldquoκαταλαλιᾶς θύραrdquo (PG Vol 88 852B)
ldquovTquT pirvelsa amas Tqumulsa amas Sina viTarmed borot ars da
macTur gankiTxvaAacute xolo aw vTquaT mcired raime mravalndash
metyuelebisaTAcircsca romelindashigi mizezi ars da kari misi romlisa mier
Semovals da ufroAacutesad gamovals ZAcircrisndashzraxvaAacute da gankiTxvaAacuterdquo (sineli
1965 212) ldquoTqumul ars vidreme Cuenda sikniniT winaswrobilTa Soris
viTar zedasacTomel friad da TAcircT maT keTilsagonebelTaca Soris
Semavali gankiTxvaAacute ufroAacutesRa gankiTxulobaAacute da enisagan tanjulyofaAacute
xolo aw namdAcirclve mizezisaca da karisa romlisa mier Semovals xolo
ufroAacutesRa ganvals Sesadrginebel mciredTa mier dawesebadrdquo (A-39 84v-85r)
karis funqcia teqstSi ambivalenturia ndash igi SeiZleba iyos
rogorc mankierebis ise saTnoebis safuZveli
mTiebi mze mTvare mnaTobebi simbolurad ganasaxiereben rogorc
RmerTs aseve wmindanebsac ndash axal aRTqmaSi ciskris varskvlavi
qristesTan aris dakavSirebuli igi aseve aris mauwyebeli macne qristes
madliT gabrwyinebuli axali cxovrebisa qarTveli himnografebis (ioane
minCxi miqel modrekili ioane mtbevari da sxvebis) SemoqmedebaSi ki igi
wmindansac miemarTeba (grigolaSvili 2002 99) ldquoὁ δὲ μεγάλῃ σελήνῃ ὁ δὲ τῷ
λαμπρῷ ἡλίῳ προσεοίκασινrdquo (PG Vol 88 881C) ldquosxuaAacute ars romelsa
moRuawebiTa TacircsiTa da sxuaAacute ars romelsa simdabliTa da sxuaAacute ars
romelsa saRmrToAacuteTa niWiTa da gamocxadebiTa Seekras mZlavri igi da
erTi igi mTiebsa msgavs ars da meore ndash didsa mas mTuaresa da mesamendash
brwyinvalesa mas mzesa da amaT yovelTa sayofeli caTa Sina arsrdquo
(sineli 1965 242) ldquosxuaAacute ars RuwaTagan da sxuaAacute ndash damdablebisagan da
110
sxuaAacute ndash saRmrToAacutesa mier gamocxadebisa Sekrulad mqonebeli mZlavrisaAacute
romelime vidreme mTiebsa xolo romelime didsa mTovaresa da sxuaAacute
brwyinvalesa emsgavsnes mzesa xolo erTbamTave zecaT Sina mougies
moqalaqobaAacuterdquo (A-39 95r)
anton kaTalikosi
ldquopirveli ndash mbrZoli brwyinvalesa
mTiebsa
meore ndash xolo aRvsilsa mTovaresa
garna mesame ndash TAcircT SegraveAgraveniersa mzesa
emsgavsnes viTa AtildemebiTa mamaTaTa
viswaveT vicanT angelosebri gvarirdquo
(158)
ioane petriwi
ldquoviTar ciskari naTlisagan wina vals
egreT marxva Cans siwmidisa pirvelad
merme aRmovals mze igi simarTlisa
da gananaTlebs gonebasa wmidasa
da bnelsa nislsa moxueulsa warsdevnisrdquo
(149)
ivane lolaSvili fiqrobs rom eqvTime aTonelis Targmanis
citirebul pasaJSi gadmocemulia ldquogaTenebisa da mzis amosvlis bunebrivi
suraTirdquo romelic ioane petriwma sul sxvagvarad gaiazra petriwTan
ldquomze igi simarTlisardquo metaforuli cnebaa da qriste RmerTs gulisxmobs
(lolaSvili 1968 143) am azris dasabuTebisTvis mas mohyavs
himnografiuli teqstebi sadac qriste marTlac moazrebulia rogorc
ldquomze simarTlisardquo zemoT mnaTobTa simbolikaze saubrisas ukve aRiniSna
rom mze simarTlisa da ciskris varskvlavic Zvel qarTul mwerlobaSi
ganasaxierebda qristes simbolur saxes Tumca am SemTxvevaSi amgvari
gaazreba konteqstidan mowyvetili iqneba da sakvlevi pasaJis azric
daikargeba sinamdvileSi citirebul teqstebSi saubaria sulieri Rvwis
sxvadasxva etapze myof asketTa Sesaxeb romlebic vnebas ebrZvian imis
Sesabamisad Tu romel safexurze imyofebian erTni ldquoSromiTa da ofliTa
AtildeorcieliTa hbrZodis amas mZlavrsardquo meoreni ndash ldquomarAtildeviTa da
mRAcircZarebiTa ewyvebodis masrdquo aseve ldquosimdabliTa da urisxvelobiTa da
wyurviliTa winaaRudgebodisrdquo xolo mesameT ndash ldquosaRmrToAacuteTa niWiTa da
gamocxadebiTa Seekras mZlavri igirdquo (sineli 1965 242) da swored maT
adarebs ioane sineli ciskris varskvlavs savse mTvaresa da mzes ufro
metic ioane sinelis teqsti grZeldeba swored im informaciiT
romelsac Seicavs zemoT citirebuli strofi ioane petriwis
redaqciidan ldquopirvelad ciskari aReRis merme naTeli moefinis da
111
maSinRa gamobrwyindis mzeAacuterdquo (sineli 1965 242) amgvarad saanalizo
strofi arc ioane petriwiseuli CanarTia da mnaTobebic gamoyenebulia
siZvis vnebasTan brZolis sxvadasxva saSualebisa da etapis warmosaCenad
mkurnali ndash ioane sineli saTnoebaTa kibis me-4 TavSi-
morCilebisaTvis ndash vrcel msjelobas uZRvnis moZRvrisadmi morCilebis
saTnoebas da miutevebel codvad miaCnia sawinaaRmdego moqmedeba
moZRvari sulieri mkurnalia sulieri wylulebis gamamrTelebeli
romelic WeSmaritebis gzaze miuZRvis adamians ldquoaramed friadca didi
ars da uZAcircres yovelTa vnebaTa da uZAcircresi ese ars romel arca
SesaZlebel ars advilad TqumaAacute misi da aRsarebaAacute da ganqiqebaAacute winaSe
sulierisa mkurnalisardquo (sineli 1965 328) ldquoumZvinvaresiRa arcaRa
mocalebiT gamoTqumad da aRsaarebad gina ganqiqebad sulierisa mimarT
mkurnalisa SesaZlebelrdquo (A-39 125r)
rto nayofi ndash unayofoba yurZnis mwife marcvali yvela es
simbolo dakavSirebulia WeSmaritebis misaRebad adamianis sulier
mzaobasTan saTave ki kvlavac axali aRTqmaa kerZod igavi mTesvelze
(lk 85-15) ekal-bardebSi davardnili Tesli adamiania romelic
ldquozrunvisagan da simdidrisa da gemoTagan amis soflisaTa vlened da
SeaSTvian da ara nayofier iqmnianrdquo (lk 814) xolo poxier niadagze
dacvenili Tesli isini arian ldquoromelTa guliTa keTiliTa da saxieriTa
isminian sityuaAacute da SeikrZalian da nayofi gamoiRian moTminebiTardquo (lk
815) swored am azriT iyenebs ioane sineli sulis nayofiereba-
unayofobas ldquoοὐ τόπων σκοτία καὶ ἐρημία ἐνισχύει καθrsquo ἡμῶν τοὺς δαίμονας ἀλλὰ
ψυχῆς ἀκαρπίαrdquo (PG Vol 88 945D ldquoara Tu sibnele RamisaAacute anu udabnoebaAacute
adgilisaAacute ganaZlierebs eSmakTa Cuen zeda aramed unayofobaAacute sulisaAacuterdquo
(sineli 1965 299) ldquoara adgilTa sibnele da udabnoebaAacute ganaZlierebs
Zacircnad Cuenda eSmakTa aramed sulisa unayofoebaAacute xolo ars odes da
gangebulebiTica ganswavlaAacuterdquo (A-39 115v)
ioane sineli brZens adarebs yurZnis mkrefavs romelic mwife
nayofs gamoarCevs da Wams xolo ugunuri ndash piriqiT mwife nayofi
WeSmaritebis marcvalia romelsac nayofieri suli irCevs (PG Vol 88
848D) ldquobrZeni mkrebeli marcualsa yurZnisasa mwifeTa maT marcualTa
112
Wamn da mWaxTa ara mihxedavn xolo ugunuri oden cTomaT da borotTa
umzirin moyuasisaTardquo (sineli 1965 211) ldquokeTilman kufxalTmkrebelman
mwifeTa kufxalTa vidreme mWamelman araraAacute mWaxeTaTAcircs izrunvos da
keTilcnobaman da zrunvis mqonebelman gonebaman raodenni vidreme
saTnoebani vieTme Soris ixilnes amaT moswrafebiT Seiswavebs xolo
ugunuri ginebaTa da naklulevanebaTa gamoiZiebs romlisaTvis da Tqmul
arsca ldquogamoiZies ndash usjuloebaAacute moakldes gamomeZiebelni
gamoZiebisaganrdquo (A-39 84v)
rtos simboloc ukavSirdeba nayofis nergis Teslis simboloebs
mas SeiZleba hqondes pozitiuri datvirTvac da negatiuric ndash keTili
Ziridan keTili rto amoizrdeba iseve rogorc keTili Cveva saTnoebis
xolo boroti ndash mankierebis warmomSobia ldquoΧαλεπῆς ῥίζης (Ziri fesvi) καὶ
μητρὸς (deda) χαλεπώτατον ἀπόγονον (Svili Stamomavali) εἶναι ἐν τοῖς φθάσασιν
ἀκηκόαμεν rdquo(PG Vol 88 976B) ldquoborotisa Zirisa boroti rtoAacute guesma
pirvelTqumulsa mas Sina Tavsardquo (sineli 1965 327) ldquoborotisa Zirisa da
dedisa uborotesad Svilad yofad winaswrobilTa Sina guesmardquo (A-39
125r) ldquoeseca vnebaAacute mowyinebisaAacute erTi ars mravalndashmetyuelebisa
rtoTaganni ldquoκλάδωνrdquo (PG Vol 88 857D) (sineli 1965 219ndash220) ldquoerTi da
eseca mravagzis mravalmetyuelebisa rtoTaAacute viTarca da awRa
winamswrobelTa vTquT ars da pirvel SvilT vityAcirc ukue mowyinebasa
romlisa ZliT da sanawevrosaca missa wessa borotsa Sina jaWusa
mivamkAcircdreTrdquo (A-39 87r)
amgvarad saTnoebaTa kibis zemoT damowmebul simboloTa analizma
gamoavlina rom ioane sineli sakmaod Tavisuflia paradigmul saxeTa
gamoyenebisas man kargad icis TiToeuli simboluri saxis Teologiuri
Sinaarsi da swored amis gaTvaliswinebiT rig SemTxvevaSi calkeul
myar tradiciul paradigmul saxeebs uCveulo moulodnel konteqstSi
iyenebs
113
amp 2 saTnoebaTa kibis poeturi teqstebis originaluri
nawilis simbolika
calke aRniSvnis Rirsia is saxeebi romlebic anton kaTalikosisa
da ioane petriwiseuli variantebis originalur nawilSi gvxvdeba am
avtorebis simboluri azrovneba gansakuTrebiT ki anton kaTalikosis
gamorCeuli da Zalian mravalferovania Tumca ver vityviT rom anton
kaTalikosiseuli saTnoebaTa kibis originaluri nawilis simbolika
uCveuloa zogadad antonis mxatvruli azrovnebisTvis saTnoebaTa kibis
mxatvruli saxeebis anton kaTalikosis originalur SromasTan msgavsebis
saCveneblad davimowmebT adgilebs wyobilsityvaobidan da proloRi
aTormetTa TueTadan es ki kidev erTxel gvafiqrebinebs rom CarTuli
strofebi aris antoniseuli da maTi Seqmnisas avtori ar eyrdnoba sxva
wyaros miT ufro rom msgavsi informacia ar Cans arc berZnul
teqstebSi da arc Cven xelT arsebul slavur teqstSi
Zvirfasi Tvlebi iakinTi romlis saxelwodebac berZnulidan
momdinareobs xmelTaSuazRvispireTSi izrdeba iakinTi gvxvdeba rogorc
Zvel ise axal aRTqmaSi Zvel aRTqmaSi ndash mRvdelmTavris Zvirfasi
morTulobis Semadgenel nawilad ldquoda qsoo mas Sina naqsovi qvaTagan
oTx stiqoni da stiqoni qvaTaAacute iyos sardioni pazioni samaragdoni ndash
stiqoni da stiqoni meore ndash anTraki da sapfironi da iaspi da stiqoni
mesame ndash ligAcircri da aqati da ameTAcircsosrdquo (gam 21 17-20) axal aRTqmaSi ndash
brwyinvale safuZveli axali ierusalimis ldquoda safuZvelni zRudisani
yovliTa qviTa patiosniTa Semkulni safuZveli pirveli iaspi meore
safironi mesame qalkidoni meoTxe samaragde mexuTe sardonixoAacute meequse
sardioAacute meSAcircde oqro-qvaAacute merve bivrili mecxre topazi meaTe
xrAcircsopasoAacute meTerTmete iakinTi meTormete ameTAcircsoAacuterdquo (gam 1920) iaspic
iakinTis msgavsad gvxvdeba Zvel aRTqmaSic da axal aRTqmaSic (gam 21 17-
20 gamocx 1920 gamocx 43) axali aRTqmis mixedviT igi gamWvirvalea
ldquoda aqunda didebaAacute RmrTisaAacute mnaTobi misi msgavs iyo qvasa patiosansa
viTarca qvasa iaspsa brolis-saxesardquo (gamocx 2111) gamWvirvaloba ki
rogorc erTi ZiriTadi maxasiaTebeli anton kaTalikosis mxatvruli
SemoqmedebisTvis rogorc iaspis ise iakinTis Tvisebaa Zveli qarTuli
114
ldquoandamatirdquo an ldquoadamantirdquo ukavSirdeba berZnul ldquoἀδάμας-srdquo rac
mouTrgunvels niSnavs almasi ndash ldquoyvelaze keTilSobili Zvirfas
qvaTaganrdquo ndash srulyofis siwmindisa da ubiwoebis simboloa (simboloTa
2011 132)
saTnoebaTa kibeSi TiToeuli safexuri anton kaTalikosis originali
strofiT iwyeba romelSic avtori amkobs im saTnoebas romelsac exeba
Sesabamisi safexuri saTnoebebs antoni ZiriTadad Zvirfas Tvlebs
adarebs magaliTad saTnoebaTa kibis pirveli ori Tavi ndash sofliT
gamosvlasagan da uzrunvelobisaTvis Sedarebulia iakinTis
siZvirfasesTan radganac swored am or sabaziso saTnoebaze dgas
asketuri cxovrebis mTeli Semdgomi periodis moRvaweoba an kidev
glovis saTnoeba romelic umniSvnelovanesi safexuria sulieri
srulyofis gzaze Sedarebulia iaspTan da almasTan aseve ldquouxrwnel
vardTanrdquo cnobilia rom vardi silamazis mSvenierebis simboloa
saTnoeba da zogadad asketuri moRvaweoba ki qristologiuri gagebiT
swored mSvenierebaa
Zvirfasi Tvlebis gamoyeneba simboluri SinaarsiT damaxasiaTebelia
anton kaTalikosis mxatvruli enisTvis zogadad amgvari simboluri
metyvelebiT igi gaxazavs sulieri cxovrebisTvis uaRresad mniSvnelovan
aspeqtebs magaliTad is originalur SromaSi wyobilsityvaoba Zvirfasi
Tvlebis simbolikas iyenebs Sio mRvimelis mier Seqmnili sagaloblebis
misamarTiT avtoris poeturi niWis warmosaCenad (sulava 2006173) sxva
SemTxvevaSi antoni iezekielis Semoqmedebas adarebs Zvirfass Tvlebs
(sulava 2006185) anton kaTalikosisTvis es niWi imdenad aris
mniSvnelovani ramdenadac sulieri TvalsazrisiT WeSmaritad Rirebulis
gandidebisken aris mimarTuli
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquoglova netari suli RmrTis SemaerTi
lmobiT gulisaT aRmonaceni gvari
oqros-feri frTe TAcircT naTlisad mimyvani
vardi uxrwneli AcircakinTi mWAcircrvali
iasp ZAcircr-fasi samefo adamasirdquo
ldquoorion samzo ucxo sagang adamasrdquo
(410)
ldquoSenni Sairni iezekiel dido
akrostixorni iasp-sWAcircrven sardion-
margaliteben urTierTas kidulni
115
(7 I orig str)
ldquoTqmulTare zem o rTa ZAcircr-fas spekalTa
AcircakinT mWAcircrv e se eSesabamvis
sulTmwmedi saqe b rkial elvar mbzinvarirdquo
(3 I orig str)
Zvirfas-spekaloben kma Cemda
gansamdidrad
Segeferebis qebaAacute brZenTa Tanardquo
(str 767)
ldquoiakinT-mWAcircrvi TAcircT margalit-lal
aRsxmulrdquo (str 491)
ldquoaqa hsCans erTad iasp-sadaf-minani
mWAcircrual-spetaknirdquo (str 572)
feris simbolika yvelaze universaluria igi konkretuli funqciiT
gamoiyeneboda liturgikaSi xelovnebaSi literaturaSi (simboloTa
1971 52) anton kaTalikosis saTnoebaTa kibeSi gamoyenebuli ferTa
simbolika ZiriTadad moicavs naTel ferebs ndash elvare brkiali mWAcircrvali
da sxva
naTeli sxvadasxva kulturaSi ganasaxierebda adamianis suls
kosmiur energias morals inteleqts Svid ZiriTad saTnoebas
(simboloTa1971 187) sakmaod gavrcelebuli es qristianuli simbolo
bibliur saxismetyvelebaSi RvTaebrivi arsis gamomxatvelia Teofania
anu RvTaebrivi gamocxadeba naTelTanaa dakavSirebuli (grigolaSvili
2002 102)
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquooqrosferi frTe TAcircT naTlisad
mimyvani
vardi uxrwneli AcircakinTi mWAcircrvalirdquo
(7 I orig str)
ldquouzadosagan naTlisa qmnili naTladrdquo
(str 302)
citirebul pasaJebSi naTeli RmerTs miemarTeba saTnoeba adamians
miuZRvis naTlisken RmerTisken danarCeni ferebi romelTa Sinaarsi
SeiZleba gagebul iqnas imavenairad miemarTeba saTnoebebs es ferebi
116
dakavSirebulia siwmindesTan sispetakesTan swored ise rogorc
asketuri Rvwis gzaze mopovebuli saTnoebebi magaliTad uvnebeloba
aris elvare ucxoeba ndash brkial elvar mbzinvari naTeli RvTis simboloa
ioane petriwis teqstis originalur CanarTebSic
ldquoAtildeseneba ese TAcircT iyos Senda marad
sikudilisa hpoeb sulisa AtildeorcT ganmyreli
eha ganmgebi soflisa sxuasa mixual
naTlisa maRlis imis didis Semtkbobi
esreT wmidaTa kualsa navT-sayudelsardquo (str 62)
aseve naTelTan da naTel ferebTan aris dakavSirebuli oqro da
oqrosferi romelic ZiriTadad sulier siwminded sulier
Rirebulebad aris gaazrebuli religiuri Sinaarsis teqstebSi asea es
anton kaTalikosis mxatvrul naazrevSic
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquouvneboba oqrov mgebo sulTaTAcircs
elvarev saqe b rZenTadmi samkobo aw
brkiali ig i gegraverdiv hfine CegraveAgravendami
erT keTilobi sawyurisadmi xedegravead
locvisa frTiT a Rmfeno mimarT mzisardquo
(29 I orig str)
ldquoTqmulTare zem o rTa ZAcircr-fas spekalTa
AcircakinT mWAcircrv e se eSesabamvis
sulTmwmedi saqe b rkial elvar mbzinvari
ucxoeba imier lTolva amriT
xolo jegravearisa tAcircrTva qristes msgavsebardquo
(3 I orig str)
ldquomefa mowame Tov brwyin brkial-mnaToberdquo
(410)
ldquoes qristes sZali iasp-mWAcircrual-lalrdquo
(406)
ldquobzinuAgraven marcualni
eluAgraven leqsebi ZAcircrfas spekalT umjobes
brwyinuAgraven sityuanirdquo (str 735)
ldquohswameds da mbzinuared sufTa hyofs
gonebasardquo (str 396)
frTa frTebi simbolur saxismetyvelebaSi gaigivebulia
warmosaxvasTan azrTan sulierebasTan qristianul kulturaSi frTa
ganasaxierebs samarTlianobis mzis sinaTles romelic anaTebs marTalTa
gonebas da radganac igi aseve moicavs sakuTar TavSi mobilobisa da
117
gadaadgilebis SesaZleblobas es ukanaskneli funqcia gaerTianebuli
ldquoganaTebisrdquo ldquogabrwyinebisrdquo daniSnulebasTan gamoxatavs sulier evolucias
(simboloTa1971 374) frTis simbolos am azriT xSirad iyenebs anton
kaTalikosi
saTnoebaTa kibe proloRi aTormetTa TueTa
ldquosamoba sam-mze saRmrTos TAcircTebis ricxvi
aRsaval sakib aRmyvani erTisad mzis
TAcircT ganmamRrTobi momgeTa qmnilTa
RmerTTa
netar ama frTiT orbisa frenis warmrTAcirc
oqros frTe isa brwyinualis ukeTesisrdquo
(30 I orig str)
ldquolocAcircsa frTiTa keTilobisa casa
mfrinvali orbi aRsruli uzadosadrdquo
(S-3731 113)
ldquotAcircxon xedAcircsa frTiTa meoqrosfere
mimxedvi mzisa datevnisaebr mWuretirdquo
(S-3731 99)
wyobilsityvaoba
ldquovin mRAcircme ifrTe aRmyuani zecad Siordquo
(str 492)
frTiTa oqrois urCeulesiT moxuAgraved
(str 493)
saTnoebaTa kibeSi frTas ambivalenturi Sinaarsi aqvs pozitiuri ndash
gamoxatavs sulier progress romlis saboloo mizania Teozisi
ldquolocvisa frTiTa Rmfeno mimarT mzisardquo (29 I orig str) - swored
amgvari azri Cans petriwis originalur strofSic ndash ldquolocvisa frTiTa
TAcircsebiT aRmyvanebirdquo (102) da negatiuri mniSvnelobiT ndash sulSi vnebis
mankierebis progresis gamomxatvelia
ldquodia mraval-gzis orZAcircli frTovan iqmna
qegraveAgraveyaniT maRlad aRebuli freniTa
eg-saxed odes cud-dideba Sesruldes
zesT-mCenobisa frTiTa borot maRlobdes
da iSegraveAgraves hazri satanas gardmomTxevirdquo (222)
margaliti margalits rogorc simbolos gansxvavebuli funqciuri
datvirTva aqvs sxvadasxva kulturaSi saerTo is aris rom yvelgan
erTnairad didia misi mniSvneloba Cinur kulturaSi margaliti aris
118
erT-erTi yvelaze gavrcelebuli emblema mahmadianur religiaSi igi
ganasaxierebs samoTxes maT aseve swamdaT rom margaliti aris
produqti ori stiqiis cecxlisa da wylis SeerTebis margaliti
muslimur kulturaSi simbolurad ganasaxierebda aseve adamianis suls
(simboloTa1971 251)
rac Seexeba qristianul samyaros aq margaliti mravali aspeqtis
Semcveli mniSvnelovani saxe-simboloa igi gulisxmobs umaRles sulier
faseulobas kanons saRvTo WeSmaritebas TviT macxovars es simbolo
saTaves iRebs saxarebaSi usasyidlo margaliti aRniSnavs caTa
sasufevels s averincevi SeniSnavs rom mogvianebiT margaliti iqca
TviT qristes simbolod da es interpretaciebi ar gamoricxaven
erTmaneTs radgan mopoveba WeSmaritebisa romelic TviT qristea niSnavs
maradiuli sasufevlis mopovebasac (grigolaSvili 2002 94) anton
kaTalikosic margalitis simbolos iyenebs sulieri faseulobis saRvTo
WeSmaritebis mniSvnelobiT magaliTad saTnoebaTa kibis Sesaval
originalur strofSi margalits uwodebs dumilis saTnoebas
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquodumili saRmrTo sulisa gansamdidri
margaritTagan aRmonaRTa sibrZnis zRAcircT
im keTilobiT TAcircT iesom romeli
laRTa winaSe viT hqmna borotmsajulTa
imiTve mdumi issferve hsdums qristesTAcircsrdquo
(11 I orig str)
ldquompyrobni TAcircs Soris ZAcircrfasTa
margaritTardquo (str 710)
citirebul strofSi anton kaTalikosi miuTiTebs sinedrionis
samsjavroze msajulTa winaSe dadumebul iesoze ldquoda aRdga mRdelT-
moZRuari igi Soris da hkiTxa iesus da hrqua araras miugeba rasa-ese
Segwameben Sen xolo iesu dumna da araraAacute miugo maTrdquo (mark 146162)
anton kaTalikosis redaqciis originalur CanarTebTan SedarebiT
ioane petriwiseuli teqstis originaluri saxismetyveleba ar aris
mravalferovani am ukanasknelSi iSviaTia simboluri azrovnebis
nimuSebi romelTagan gamovyofT Semdegs
aCrdili ioane petriwi saTnoebaTa kibis originalur strofSi
aCrdilis simbolos iyenebs amqveyniurobis rogorc araWeSmariti
119
Rirebulebis azriT amitom adamiani unda gaurbodes aCrdilTa samyaros
da unda iltvodes WeSmaritebis Semecnebisken (Sdr platonis
gamoqvabulis miTs ndash im)
ldquosofliT sivltola srulTa ars WeSmaritad
romelTa ese aCrdili moeZulos ndash
umyofo arsi sizmari naAtildesovnebi
arodes mdgomi culadi da warmavali
mqonebelTa da uqonebelTa sworirdquo (4)
marjvena marjvena-marcxena erT-erTi umTavresi simboluri opoziciaa
kulturis istoriaSi marcxenas tradiciulad uaryofiTi semantika aqvs
xolo marjvenas - pozitiuri (simboloTa 2011 136)
ldquosiwmide-xati didTa maT gonebaTa
iswave da Sen imas SeesakuTre
wmidaTa Tana sulTa ze aRgiyvanebs
marjueniT dagsvams aqa jmnilsa AtildeorcTagan
itrfe sulisa Tacircsi Senda maradisrdquo (142)
citirebul konteqstSi ldquomarjueniT dasmardquo gulisxmobs zeciur
sasufevelSi damkvidrebas da misi safuZveli ra Tqma unda saxarebas
ukavSirdeba igive mniSvneloba aqvs RvTis ezos
ldquomonazono Sen simdable Seiyuare
simSAcircde marxva siwrfoeba umanko
siyuaruli da mowyaleba maRali
amiTa sZlie sificxesa warmdebsa
da Sedi merme ezosa erTisasardquo (str 175)
amrigad poeturi teqstebis originalur CanarTebSi gamoyenebul
simboloTa analizi gvafiqrebinebs rom anton kaTalikosi ar qmnis
misTvis uCveulo axal simbolur saxeebs rac ucxo iqneboda misi
mxatvruli azrovnebisTvis amdenad vfiqrobT CarTuli strofebi aris
antoniseuli da maTi Seqmnisas avtori ar eyrdnoba sxva rame wyaros
miT ufro rom am strofebis wyaro ar Cans arc berZnul teqstebSi da
arc Cven xelT arsebul slavur teqstSi rac Seexeba ioane petriwis
CarTul strofebs aq simboloTa gamoyeneba imdenad iSviaTia rom
teqstis originaluri nawilis saxismetyvelebaze saubari rTuldeba
120
Tavi IV
ioane sinelis saTnoebaTa kibis qarTuli
Targmanebis filosofiur-Teologiuri terminologia
SeniSnulia rom Sua saukuneebis religiur teqstebSi gamoyenebul
terminTa mniSvnelobis dazusteba imdenad iyo aucilebeli ramdenadac
terminTa gaurkvevloba Tu gansxvavebuli gageba bizantiur qristianul
samyaroSi (da maSasadame saqarTveloSic) xSirad cxare saeklesio
diskusiebis sababi xdeboda xolme da ara marto diskusiebisa aramed
mwvaleblad gamocxadebisa da eklesiidan gankveTisac ki (meliqiSvili
2011 23) ucxo enaTa ldquoCueulebisamebrrdquo Targmnam wyaroTa uzustesad
gadmocemis cdam efrem mcire da ioane petriwi aiZula qarTuli enis
gamomxatvelobiT resursebSi gamoenaxaT yvela moqmedi da potenciuri
saSualebani da maqsimalurad gamoeyenebinaT isini es iyo samecniero
enis qarTuli saRvTismetyvelo filosofiuri Tu lingvisturi
terminologiis Seqmnis aucilebeli piroba (doborjginiZe 2012 89)
gamomdinare iqidan rom Cven xelT gvaqvs sxvadasxva epoqaSi
gansxvavebuli literaturuli stiliTa da gemovnebiT Seqmnili erTi
teqstis ramdenime redaqcia vfiqrob gansakuTrebiT saintereso iqneba
teqstis am kuTxiT Seswavla rogorc viciT eqvTime aTonelis Semdeg
saTnoebaTa kibe Targmna petre gelaTelma epoqis axali
moTxovnilebidan gamomdinare (berZnul dedanTan Targmanis maqsimalurad
daaxloeba) petre gelaTelis Targmanis mizandasaxuleba kargad Cans
terminTa analiziTac radgan rogorc viciT gelaTuri skolis
Targmanis standartebi pirvel rigSi terminTqmnadobasa da maT
dazustebas gulisxmobda
upirveles yovlisa unda aRvniSnoT rom saTnoebaTa kibe
praqtikuli daniSnulebis teqstia teqstSi mocemulia praqtikuli
xasiaTis instruqciebi potenciuri mkiTxvelisTvis romlis miRmac
igulisxmeba asketur RvwaSi myofi adamiani amitom nawarmoebisTvis ar
aris niSandoblivi (Sua saukuneebis filosofiuri teqstebisTvis
damaxasiaTebeli) sistemurad Camoyalibebuli cnebiTi ena magaliTad
teqstis erT-erTi mkvlevari Aandrei kordoCkini saTnoebaTa kibis
121
anTropologiur terminologiasTan dakavSirebiT ambobs rom Zalian
rTulia patristikul literaturaSi mwyobri anTropologiuri
Sexedulebebis povna ramdenime gamonaklisis garda rogoricaa
magaliTad grigol noseliს nemesios emeselis Txzulebebi
gansakuTrebiT rTuladaa saqme sulier cxovrebaze daweril
traqtatebSi magaliTad bevr qristian mweralTan da maT Soris ioane
sinelTanac rogorc ukve aRvniSneT goneba da guli ar aris
ganmartebuli aramed isini SeiZleba aRiweros mxolod maTi moqmedebebis
Sesabamisad adreuli periodis mwerlebi maT Soris ioane sinelic
iyenebdnen anTropologiur terminologias sulieri cxovrebasTan
dakavSirebuli WeSmaritebis martivad gadmosacemad ioane sineli guls
da suls an kidev gonebas da suls (psixes) xSirad sinonimebad iyenebs
aseve igi saubrobs gulis Tvalze sulis Tvalze gonebis Tvalze
rogorc gansxvavebul anTropologiur realobebze romelTac aqvT
Sinagani Wvretisxedvis erTnairi unari amgvarad kibe ar aris
anTropologiuri traqtati da sineli ar warmogvidgens mwyobr
anTropologiur sistemas Tumca mis mier gamoyenebuli anTropologiuri
terminologiis analizi dagvexmareba misive Teologiis gagebaSi
(kordoCkini 2003 34) igive unda iTqvas ioane sinelis teqstis
filosofiur terminologiaze romelsac Txzulebis mizandasaxulobidan
gamomdinare ar aqvs Camoyalibebuli sistemuri saxe amis miuxedavad
teqstisTvis niSandoblivi sxvadasxva jgufis terminebis analizi da maTi
qarTuli Targmanis specifikis gaTvaliswineba iZleva qarTul garemoSi
filosofiuri terminologiis Camoyalibebis procesis diaqroniul
WrilSi danaxvis saSualebas
aRsaniSnavia rom saTnoebaTa kibis petre gelaTeliseuli
Targmanis terminologiis kvlevis Sedegad e WeliZe gamoyofs terminTa
jgufs romelic niSandoblivia mxolod petre gelaTelis cnebiTi
enisTvis rdquoaRniSnuli Targmani erTi mxriv ganicdis XII s-is gelaTuri
skolis mkveTr gavlenas anu aRibeWdavs sakuTriv gelaTur
(arapetriwul) terminologias meore mxriv uTuod saxezea
petriwiseuli gavlenac mesame mxriv aSkarad gamoiyofa axali
122
niSandoblivad petre gelaTeliseuli terminTSesatyvisobanic rac
mTargmnelis terminologiur specifikas qmnisrdquo (WeliZe 1996 674)
sadisertacio naSromis am nawilSi gaTvaliswinebulia anton
kaTalikosiseuli redaqciis originaluri nawilic radganac teqtis
araoriginaluri nawili ZiriTadad petre gelaTelis Targmanis
gadamuSavebaa da xSir SemTxvevaSi terminologiiTac misganaa
davalebuli igive SeiZleba iTqvas ioane petriwiseul poetur
gadamuSavebaze romelic eqvTime aTonelis Targmans misdevs xolo rac
Seexeba ioane petriwis teqstis originalur CanarTebSi gamoyenebul
terminologias masze specialuri kvleva Caatara iv lolaSvilma
(lolaSvili 1968 139-165) da amdenad amaze sagangebod aRar SevCerdebiT
123
amp 1 logikuri terminologia
gamoCineba aRmosaCeni apodiqsis silogizmi gamoxategravea
gulisAtildemayofa gulissityua goneba gagonebaAacute mogonebaAacute
midmogoneba mimogoneba
saTnoebaTa kibeSi sakmaod mravalferovnia logikuri
terminologia amaTgan ramdenime maTganze gavamaxvileb yuradRebas
logikis ZiriTadi cnebebia ldquodasabuTebardquo da ldquosilogizmirdquo18 am
cnebebis Sesatyvisad efrem mcire da arsen iyalToeli iyeneben
bdquogamoCinebasldquo (arseni-ldquogamomaCineblobasacrdquo) romelsac orgvari
mniSvneloba hqonda yofiTi ndash Cveneba da specialuri terminologiuri ndash
ldquodasabuTebardquo bdquogamoCinebaldquo zmnis paralelurad zog SemTxvevaSi
gamoiyeneboda berZnuli ldquoapodiqsisldquo (meliqiSvili 2011 96)
terminebi ldquosilogizmirdquo ldquogamoCinebardquo ldquoapodiqsirdquo gvxvdeba saTnoebaTa
kibis antoniseuli redaqciis originalur nawilSi19 tradiciuli
mniSvnelobiT ndash bdquomsjelobaldquo bdquodasabuTebaldquo
ldquovinaTgan sityegravea psixisa gonieris
gamoxategravea ars ganhsja gamoCineba
rameTu amas saqmobs gulis-Atildemis-yofa
pirveliT nivTTa srulad savsed ganmyofi
meoriT msazRegraveri da sxAcircT mesilogizmerdquo (118)
termini ldquogamoCinebardquo warmodgenilia sintaqsur wyvilSi
ldquogansjasTanrdquo baumaisteris filosofiis qarTul Targmanze (ldquofrederikos
xristianos baumaisterisa gorliciurisa Rimnaziisa rektorisa da
dasabami filosofiisa axlisa sargeblad yrmaTa sxolis SinaTa qmnili
da mravalTa mier igavTa da magaliTTa ZvelTagan mweralTa hromaelTasa
moRebulTa ganmartebulirdquo) darTul komentarebSi antoni wers gansjas
awarmoebs ldquosuli kacobrivirdquo gansja SeiZleba iyos rogorc naTeli ise
bneli Tu gansja bnelia maSin warmoiSveba Secdoma da piriqiT (kukava
18
ldquosAcirclloggizmosani ndash ese Sesityva rame ars viTarmed Seyra sityvaTani
sAcirclloggizmosani romel ars TanaSesityvaAacuterdquo ndash ganmartavs saba 19
specialurma kvlevam gamoavlina rom msgavsi Sinaarsis pasaJs ar Seicavs arc sxva qarTuli redaqciebi arc berZnuli teqstebi da arc slavuri da inglisuri Targmanebi
124
1996 32) bdquogansja ndash gamoCinebasldquo ukavSirdeba termini bdquogulisAtildemayofaldquo20
niko CubinaSvili Tavis leqsikonSi aRniSnuli terminis filosofiur
mniSvnelobas Semdegnairad ganmartavs ndash ldquoZali ganTAcircsebiT warmodgenad
nivTTardquo (CubinaSvili 1961) ndash azrovneba Semecneba amdenad antonis zemoT
citirebuli originaluri strofis azri SeiZleba ase ganvmatroT
sityva aris gamoxatva (am konteqstSi ndash saxis formis micema ndash im)
gonieri sulis azrovnebis msjelobis rac niSandoblivia SemecnebiTi
procesisTvis romelic jer anawevrebs movlenebs Semdeg gansazRvravs
dabolos ndash asabuTebs citirebul strofs antoni agrZelebs
bdquoamaTi Atildemeva wesier droebiTad
ars ara codegravea ldquo (A-711 119)
saTanado dros amgvari ldquogonivrulirdquo metyveleba ar aris codva
anton kaTalikosi baumaisteris filosofiis qarTul Targmanze
darTul komentarebSi erTmaneTisgan asxvavebs gonebasa da
gulsixmisyofas adgens rom gulisxmisyofa aris gonebis moqmedebis
unari misi ldquoZalirdquo amitom Secdomad miaCnia maTi gaigiveba rasac adgili
aqvs rusul saxelmZRvaneloebSi sadac am or movlenas gansxvavebuli
termini ar aqvs swored amiT aixsneba maTi erTmaneTSi aRreva qarTulSi
maTi Sesatyvisi terminebi arsebobs da amdenad aRrevac gamoricxulia
(kukava 1996 28) (bdquogulisAtildemayofaldquo specialur filosofiur leqsikonSic
ganmartebulia rogorc Semecneba gageba (ZvelqarTul 2010 105-107)
aRniSnul termins ramdenime berZnuli Sesatyvisi aqvs rogorc ukve
aRvniSne zemoT citirebuli saanalizo strofi originaluria amitom
davimowmebT masalas antoniseuli redaqciis im araoriginaluri
nawilidan romelSic kvlav es terminia gamoyenebuli
bdquoucxoeba ars CegraveAgraveuleba ukadri
gulis-Atildemis-yofa ara gancxadebulildquo (32)
ldquoucxoebaAacute ars ukadnieroAacute CueulebaAacute ucnauri sibrZne
ganucxadebeli gulisAtildemisyofaAacuterdquo (A-39 19r)
bdquoucxoebaAacute ese ars ganSorebaAacute kadnierebisagan sibrZne ucnauri da
mecnierebaAacute gamoucxadebelildquo (sineli 1965 43)
20
bdquogonebiT axma da gulTa Sina Setanaldquo (Semecneba ndash i m) - sulxan-saba orbelian
125
rogorc vxedavT citirebul konteqstSi anton kaTalikosi iyenebs
petre gelaTelis Targmans romelic Sua saukuneebis filosofiuri
tradiciisamebr berZnul bdquoσύνεσις-sldquo (bdquogagebaldquo bdquoSemecnebaldquo)
ldquogulisAtildemisyofadrdquo Targmnis asevea petre gelaTeliseuli Targmanis sxva
adgilebSic ldquoτοῦ ἀσυνέτου θυμοῦrdquo (PG Vol 88 841A) ndash ldquougulisAtildemoAacutesa
guliswyromisaganrdquo (A-39 80v) ldquoiZio borotTa Soris gulisAtildemisyofaAacute
(ldquoσύνεσινrdquo PG Vol 88 897D) da ara hpoordquo (A-39 104v) ldquoara yofad wesisa gina
gulisAtildemisyofisa (ldquoσύνεσινrdquo PG Vol 88 1021D) ugulisAtildemoTa maT Soris (ldquoἐν
ἀσυνέτοιςrdquo PG Vol 88 1021D)rdquo (A-39 146r) eqvTime aTonelis redaqciaSi ki am
sityviT naTargmnia sxvadasxva berZnuli leqsikuri erTeuli mag berZ
bdquoἘπιτήρειrdquo-s (PG vol 88 949B) bdquogulisAtildemandashhyofdldquo (sineli 1965303) romelsac
petre gelaTeli Targmnis rogorc bdquozeddasWuretdldquo (A-39 116v) rac ufro
zusti Targmania an kidev bdquoδιακρίσεως ὑπόθεσιςldquo (PG 980D) eqvTime aTonelTan
ndash ldquoZali ars gulisAtildemisndashyofisaAacuterdquo (sineli 1965335) petre gelaTelTan ndash
bdquoganmsjelobiTisa mizezildquo (A-39128r) berZ ldquoσύνεσις-isrdquo qarTul Sesatyvisad
ki eqvTime aToneli ZiriTadad ldquomecnierebasrdquo iyenebs ldquoviTarmed eZiebde
ukeTurTa Tana mecnierebasa (ldquoσύνεσινrdquo PG Vol 88 897D)rdquo (sineli 1965 268)
ldquoara ars wesi anu mecnierebaAacute (ldquoσύνεσινrdquo PG Vol 88 1021D) ukeTurTa maT
Tanardquo (sineli 1985 386) amrigad eqvTime aTonelis redaqciaSi
ldquogulisAtildemisyofa-drdquo naTargmnia araerTi berZnuli leqsikuri erTeuli
xolo petre gelaTeli ldquogulisAtildemisyofa-srdquo iyenebs ZiriTadad berZ ldquoσύνεσις
ndash isrdquo qarTul Sesatyvisad
rogorc aRvniSneT Sua saukuneebis filosofiur literaturaSi
ldquogamoxatvardquo niSnavs formis saxis micemas gansaxierebas am terminiT
iTargmneboda aRniSnuli mniSvnelobis ramdenime berZnuli sityva
διασχηματίζω - ldquoviTarca gamoixate egreT ganage cxorebaAacute Senirdquo (bas equs
g aT 105 30-31) μορφόω ndash ldquoviTar-igi gamoixatos raAacute da Seisaxos arsebaAacuterdquo
(damask dial 271 efr) χαρακτηρίζω ndash aramca kualad Seicvalebodes
ganwesebani ese da dawesebani saxelTani aramed gamoxatvidesmca erTisa
da Seurevnelisa bunebisa TAcircTebaTa (damask gard 171 ars) (ZvelberZnul
201055) citirebuli konteqstebi iseve rogorc anton kaTalikosiseuli
126
redaqciidan zemoT ganxiluli strofi terminis ldquogamoxategraveardquo swored am
mniSvnelobas uWers mxars ndash gamosaxva formis micema Tumca aRniSnuli
termini antoniseul redaqciaSi sxva mniSvnelobiTac gvxvdeba
eqvTime
aToneli
petre
gelaTel
i
ioane
petriwi
anton
kaTalikos
i
PG Vol
88 1860 (edMigne)
Νεοελλενικὴ
ἀπόδοσε Ιερὰ
Μονὴ
Παρακλήτου21
(teqsti
momzadebuli
parakletis
monasterSi)
126avit
126t
Targman
i
inglisuri
Targmani
yovlisa
sityAcircsa
winamZRua
r ars
mogoneba
Aacute
yovlsa
sityAcircsa
winaZRAcircs
gagonebaAacute
mogonebis
a
winamZRua
ri sityua
ars (str
63)
win-uZRAcircs
sityvas
raAacuteme
gamoxategravea
(61)
παντὸς
λὸγου
προεγεῖται
ἔννοια
(PG 793B)
Κάθε λόγο
προηγεῖται σκέψις
(61)
Всякому
слову
предшест
вует
помышле
нiе (61)
Every word is
preceded by
thought (61)
ἔννοιαα romelic momdinareobs sityvidan νοῦς (goneba) da niSnavs
gagebas gaazrebas gansjas fiqrs azrovnebis process eqvTime aToneli
(da mis kvaldakval ioane petriwi) Sesabamis konteqstSi Targmnis
terminiT bdquomogonebaAacuteldquo petre gelaTeli ndash bdquogagonebaAacuteldquo xolo anton
kaTalikosi ndash bdquogamoxategravealdquo bdquogagonebaldquo Zvel qarTul filosofiur
teqstebSi niSnavda azrovnebis process gansjas diskursiul azrovnebas
Semecnebis process asea magaliTad ioane petriwis TargmanebSi ldquosuli
TAcirciT TAcircs-Soris maSin ars odes gulis-isityuvides xolo odesme
gonebasa Soris raJams gaigonebdes viTar Soris sagrZnobelTa iqmnebis
vnebaAacute raJams igrZnobden egreTve da sulsa Soris raJams gaigonosrdquo
(nemesios petr 732) (ZvelqarTul 201048) asevea zemoT damowmebul
eqvTime aTonelis Targmanidan ldquomogonebaAacuterdquo romelic azrs mosazrebas
21 ix httpdocplayergr336106-Klimax-toy-avva-ioannoy-kathigoymenoy-ton-monahon-toy-oroys-sinahtml parakletis
monastris axalberZnul teqsts (kaTarevusa) romelsac struqturulad (Tavebis TanmimdevrobiT)
emTxveva anton katalikosis teqsti sxvagan mivuTiTebT mxolod im SemTxvevaSi Tuki saanalizo
pasaJi aCvenebs arsebiT semantikur gansxvavebas
127
niSnavs mas Sua saukuneebis filosofiur teqstebSi xSirad iyenebdnen
berZn bdquoἔννοια-sldquo qarTul Sesatyvisad
eqvTime
aToneli
petre
gelaTeli
ioane
petriwi
anton
kaTalikosi
patrolog
ia greka
slavuri
Targmani
inglisuri
Targmani
bdquoulmobel
obaAacute
udebebaAacute
ars
damtkicebu
li sibrme
ars
gonebisaAacuteldquo
ulmobeloba
Aacute ars
Semtkicebul
i udebebaAacute
mconari
gagonebaAacuteldquo(11
5v)
--------- ulmobeloba
ars mtkice
udebeba
da gamoxategravea
Sereuli
mconari
(172)
ναρκῶσα
ἔννοια
(PG 932B)
Oцѣпенѣнiе
Mысли (182)
Benumbed
thought (182)
rogorc paraleluri teqstebidan damowmebulma masalam gvaCvena
berZnuli ἔννοια-s qarTuli ekvivalenti eqvTime aTonelis TargmanSi aris
bdquogonebisaAacuteldquo petre gelaTelTan ndash bdquogagonebaAacuteldquo (razec aseve miuTiTebs
ediSer WeliZe mkvlevari aseve aRniSnavs rom garda terminisa
bdquogagonebaAacuteldquo petre gelaTeli berZ ἔννοια-s qarTul Sesatyvisebad iyenebs
bdquogonebaAacuteldquo bdquomogonebaAacuteldquo bdquomgoneblobaAacuteldquo bdquosagonebelildquo (WeliZe 1996 419)
Tumca yvelaze xSirad petre gelaTelis TargmanSi berZ ldquoἔννοια-srdquo
qarTul ekvivalentad gamoyenebulia ldquogagonebardquo da ldquogonebardquo ldquonaSob
gagonebaTa (ἐννοιῶν ndash PG Vol 88 805Α) cremli xolo mama gagonebaTa (ἐννοίας
ndash PG Vol 88 805Α) sityAcirceri gonebaAacuterdquo (A-39 68v) ldquome amaTsa uwulilesi
gagonebaAacute (ldquoἔννοιαrdquo PG Vol 88 897B)rdquo (A-39 104r) ldquoCuen Soris gagonebisa
(ldquoἔννοιανrdquo PG Vol 88 989C) Tqumad Atildeel-vyoTrdquo (A-39 132r) bdquosxua mwikuli
locvisaAacute da sxua uCinoyofaAacute da sxua parvaAacute da sxua biwi mwikuli ars
RmTisami wardgomaAacute da uadgiloTa gagonebaTa (ἐννοίας ndash PG Vol 88 1133B)
ocnebulobaAacute uCinoyofaAacute ars zrunvaTami usargebloTa wartyuebulobaAacute
parvaAacute ars ugrZnobelad gagonebisa (τὴν ἔννοιαν ndash PG Vol 88 1133B)
dabnevaAacute biwi ars winadarwyumaAacute viTarca raAacuteme maSin Cuenda
moaxlebulildquo (A-39 184v) ldquoyovlisa mogonebisa (ldquoἐννοίαςrdquo PG Vol 88 897C)
da gulissityAcircsa siZvaAacute sulisaAacute vnebisSinaobiTrdquo (A-39 104v) ldquosiborote
ars siwrfoebisa SecvalebaAacute SecTomili gonebaAacute (ldquoἔννοιαrdquo PG Vol 88 981C)rdquo
(A-39 128v) termini ldquoἔννοιαrdquo winagelaTur periodSi Cveulebriv
iTargmneboda rogorc bdquogonebaAacuteldquo bdquoZalildquo bdquogulissityuaAacuteldquo
128
bdquogulisAtildemisyofaAacuteldquo (WeliZe 1996 418) aseTive terminologiuri siWrelea
eqvTime aTonelis TargmanSic berZ ἔννοια-s qarTuli Sesatyvisebis
moZiebisas Tumca eqvTime aToneli yvelaze xSirad berZ ldquoἔννοια-srdquo
qarTul Sesatyvisad ldquogulis-sityva-srdquo iyenebs ldquobilwebaAacute ese ars raJams
dges kaci winaSe RmrTisa da borotTa gulisndashsityaTa (ἐννοίας (PG 1133B))
iwurTides da warparvaAacute ese ars raJams ucnaurad gonebaAacute mimovidodis
da biwi ars gulisndashsityuaAacute cudi (ldquoτὴν ἔννοιανrdquo PG Vol 88 1133B) yovelive
mas Jamsa Cuenda mosrulirdquo (sineli 1965 489ndash490) ldquonaSobi keTilTa
gulissityuaTaAacute (ἐννοιῶν ndash PG Vol 88 805Α) ars tirili xolo mamaAacute
keTilTa gulissityuaTaAacute (ἐννοίας ndash PG Vol 88 805Α) ars gonebaAacuterdquo (sineli
1965 167) ldquoda sxuaAacuteca amaTsa uwuliladesi gulis-sityuaAacute (ldquoἔννοιαrdquo PG
Vol 88 897B)rdquo (sineli 1965 266) ldquosiwrfoebaAacute ars gonebaAacute (ldquoἀπερίεργος ἔννοιαrdquo
PG Vol 88 981B) uzakvelirdquo (sineli 1965 337) ldquosaxeTa misTaTAcircs Zalisaebr
gulisAtildemis-yofisa (ldquoἔννοιανrdquo PG Vol 88 989C) Cuenisa vityodiTrdquo (sineli
1965 346) ldquosityuaAacute (ldquoἔννοιαrdquo PG Vol 88 685B) saukunoAacutesa sasjelisaAacuterdquo
(sineli 1965 66) azrovneba fiqri ndash asea Targmnili ZiriTadad berZnuli
ἔννοια slavur da inglisur teqstebSi ndash ldquoпомышленiеrdquo thought
amdenad damowmebuli paraleluri konteqstebidan cxadi xdeba rom
anton kaTalikosi romelic termin ldquogamoxategravea-srdquo iyenebs ldquogagonebaAacute-srdquo
(petre gelaTelis Targmanis SemTxvevaSi) da ldquomogonebaAacute-srdquo (eqvTime
aTonelis Targmanis SemTxvevaSi) paralelur formad aZlevs mas axal
mniSvnelobas ndash azrovneba fiqri
anton kaTalikosi rig SemTxvevebSi imave mniSvnelobiT petre
gelaTelis Targmaniseuli bdquogagonebaTa-srdquo paralelurad iyenebs termin
bdquomidmogoneba-sldquo bdquosxua mwikuli locvisaAacute da sxua uCinoyofaAacute da sxua
parvaAacute da sxua biwi mwikuli ars RmTisami wardgomaAacute da uadgiloTa
gagonebaTa (ἐννοίας ndash PG Vol 88 1133B) ocnebulobaAacute uCinoyofaAacute ars
zrunvaTami usargebloTa wartyuebulobaAacute parvaAacute ars ugrZnobelad
gagonebisa (τὴν ἔννοιαν ndash PG Vol 88 1133B) dabnevaAacute biwi ars winadarwyumaAacute
viTarca raAacuteme maSin Cuenda moaxlebulildquo (A-39 184v) ldquobilwebaAacute ese ars
raJams dges kaci winaSe RmrTisa da borotTa gulisndashsityaTa iwurTides
da warparvaAacute ese ars raJams ucnaurad gonebaAacute mimovidodis da biwi ars
129
gulisndashsityuaAacute cudi yovelive mas Jamsa Cuenda mosrulirdquo (sineli 1965
489ndash490)
bdquomwikegraveli locAcircsa sxva ars sxva uCino-qmna
sxva aris parva sxvai biwi raAacuteve
mwikegraveli uweso midmogoneba SeZrva
uCino-yofa amaoTgan wartyvenva
parva ganbneva biwi cud-gulis-sityvaldquo (A-711 289)
anton kaTalikosi saTnoebaTa kibis teqstis cirkulaciis process
qarTul saazrovno sivrceSi erTgvarad kravs da ajamebs igi cxadia
iTvaliswinebs teqstis Targmanisa da gadamuSavebis winare tradicias es
tendencia kargad Cans teqstis terminologiaze dakvirvebiTac
(magaliTad citirebuli adgilebi gamodgeba) teqstTan amgvari
damokidebulebis kidev erTi nimuSia saTnoebaTa kibis Semdegi
konteqstebi
petre gelaTeli ldquomravalmetyuelebaAacute ars umecrebisa saxe
ZAcircrisAtildesenebisa kar kadnierebisa Atildeelisampyrobel tyuilisa msaxur
lmobierebisa daAtildesna mowyinebisa mxdel Zilisa winamorbed
Tangonebobisa dabnevardquo (A-39 84v) aSiaze minaweri ldquogonebisSinaobasa
ityAcircs Tangonebobadrdquo eqvTime aToneli ldquoganmabneveli keTilTa gulisndash
sityuaTaAacute uCinondashmyofeli gloisaAacute rdquo(sineli 1965 213)
anton kaTalikosi
bdquokualad eseve vneba esTa cnobil-ars
viTarmed ese goneb-Sinaobisa
ese igi ars mimogonebis anu
gulis-sityegraveaTa keTilTa ganmabnevel
xolo glovisa yovlad uCino-myofelldquo (A-711 113)
bdquoTangonebobaldquo bdquogonebisSinaobaldquo bdquogulissityualdquo da antonTan
damatebiT bdquomimogonebaldquo berZ συννοίας (PG 852B) qarTul Sesatyvisebad
gamouyenebiaT mTargmnelebs aRniSnul termins petre gelaTeli
ZiriTadad ldquoTangonebobadrdquo xolo zog SemTxvevaSi ldquogagonebadacrdquo
Targmnis ldquoCueulebiTaca da gagonebiTa (ldquoκαὶ τῇ συννοίᾳrdquo 765C)rdquo (A-39 55r)
ldquogankAcircrvebasa Sina gankrTomilsa Tanmegonebe (ldquoσύννουςrdquo PG Vol 88 797Α)
esreTrdquo (A-39 65v) ldquoeSiSvian Tangonebobasa (ldquoσύννοιανrdquo PG Vol 88 805Α)
130
eSmaknirdquo (A-39 68v) eqvTime aTonelis TargmanSi mas sxvadasxva qarTuli
Sesatyvisi aqvs ldquogonebaAacute (σύννους ndash PG Vol 88 797Α) misi aRtacebul arnrdquo
(sineli 1965 158) ldquoZrwian eSmakni mwuxarebisagan (ldquoσύννοιανrdquo ndash 805Α)rdquo (sineli
1965 167) am ukanasknel qarTul Sesatyviss eqvTime aToneli xSirad
mihmarTavs
zemoT moxmobil magaliTSi gamoCnda rom eqvTime aToneli berZ
συννοίας erT-erT qarTul Sesatyvisad ldquogulissityuasrdquo iyenebs am
ukanaskneliT ki mTargmnelebi sxvadasxva berZnul leqsikur erTeuls
Targmnian magram yvelaze xSirad ldquogulissityuardquo Seesabameba berZ
ldquoλογισμὸςrdquo ldquouCinoAacute gulissityuaAacute (ldquoλογισμὸςrdquo PG Vol 88 664 B)rdquo (A-39 19r)
bdquogulis-sityuaAacute uCinoAacuteldquo (sineli 1965 43) bdquosaSuali dumili
gulissityuaTaAacute (ldquoλογισμῶνrdquo PG Vol 88 828C) ndash wylulsa Sina SfoTebasa
sulisasaldquo (A-3975v) bdquosaSuali ars dadumebaAacute gulisndashsityuaTaAacute
wuliladiTa aRZrviTa sulisaAacuteTaldquo (sineli 1965 188) ldquogulissityuaTa
(ldquoλογισμῶν ἐπίσκοποςrdquo PG Vol 88 852B) zedganmxilvelrdquo (A-3985r)
ldquozedamdgomeli gulisndashsityuaTaAacuterdquo (sineli 1965 213) ldquogulis sityegraveaTa zed
ganmxilvel ganmkiTxvelrdquo (A 711 114) an kidev XIII safexuris
dasaTaureba ldquoΠερί τῶν ἀνεκφράστων λογισμῶν τῆς βλασφημίαςrdquo (PG Vol 88 976B)
ldquoTqmuli misive gamouTqumelTa gulis-sityuaTaTAcircs gmobisaTa ndash eqvTime
aToneli misive gamouTqumelTaTAcircs gulissityuaTa gmobisaTa ndash petre
gelaTeli
rogorc aRvniSneT saTnoebaTa kibeSi ldquogulissityuadrdquo sxvadasxva
berZ leqsikuri erTeulia naTargmni magaliTad rig SemTxvevebSi
bdquogulis-sityuadldquo Targmnis eqvTime aToneli berZ ldquoσκοπὸς-srdquo (mizani)
romelic petre gelaTels bdquoganzraxvadldquo uTargmnia ldquoΣκοπὸς δὲ τοῖς ἐχθροῖς
ἡμῶν rdquo (PG Vol 88 656Α) ldquoxolo ese ars gulis-sityuaAacute mterTa CuenTaAacuterdquo
(sineli 1965 37) ldquoxolo ganzraxvaAacute ars mterTa CuenTaAacuterdquo (A-39 16v) (πρὸς
τὸν σκοπὸν ndash 664B) ldquowinaaRmdgom da damabrkolebel keTilisa mis gulis-
sityAcircsa Cuenisardquo (sineli 1965 42) ldquokeTilmosavobisa ganzraxvasa Cuensa
winaaRmdgom moqmedTaAacuterdquo (A-3919r) anton kaTalikosiseul redaqciidan
citirebul konteqstSi ldquogulis-sityvisrdquo sinonimur formad gvxvdeba
ldquogamoxategraveardquo
131
ldquoucxoeba ars ar kualad zed-moqceva
raAacutecaRa gaqegraves mamulsa Sina yovel
imaTi srulad raAacuteveca yoveli
ewin-mewyegraveAgravebis keTil-mosavobisa
gulis-sityegraveaTa anu gamoxategraveaTaldquo (A-71131)
amdenad ldquogamoxategraveardquo zemoT SeniSnul or mniSvnelobasTan erTad
antoniseul redaqciaSi kidev erT Sinaarss atarebs ganzraxva mizani
amdenad anton kaTalikosi erTi teqstis farglebSi erTsa da imave
termins sami mniSvnelobiT iyenebs maTgan erTi mniSvneloba (gamosaxva
formis saxis micema) cnobilia Sua saukuneebis qarTuli cnebiTi
enisTvis xolo danarCeni (fiqri azrovneba goneba mizani) sxvagan ar
gvxvdeba
logikur terminTa jgufSi unda movaTavsoT aseve bdquomidmogonebaldquo
eqvTime
aToneli
petre
gelaTeli
ioane
petriwi
anton
kaTalikosi
patrologi
a greka
slav
Targman
i
inglisur
i
Targmani
ldquoocnebaAacute
ars
cTomileba
Aacute TualTaAacute
mZinaresa
gonebasa
Sina
ocnebaAacute
ars
gancAcircbreba
Aacute gonebisaAacute
mRAcircZarebasa
Sina
AtildeorcTasa
ocnebaAacute
ars xilvaAacute
uguamoAacute da
ara arsirdquo
(sineli
1965 53)
ldquoocnebaAacute ars
cTunebaAacute
TualTaAacute
mZinaresa Sina
mimogonebasa
ocnebaAacute ars
gankrTomileba
Aacute gonebisaAacute
mRAcircZarebasa
Sina
sxeulisasardquo
(A-39 22v)
ldquogonebis
aRZrvad
AtildeorcTa
uZraobasa
Sina ityAcircan
bunebisandash
metyuelni
ocnebad ndash
TualTa
AtildeorcTa
cTomilebasa
raJams
goneba
viTar
mZinare iyos
misTa
sagonTa
miridebiT
sruliadrdquo
(str34)
sxegravea ars
ocneba
sizmrisagan
hAtildeams cnobad
RmrTis-
metyegraveAgravelurad
aqa
gancxadebuleb
s
ocneba aris
TvalTa
cTuneba maSin
midmo goneba
odes
mZinareobdes
xolo sxeuli
mRAcircZareobdes
odesldquo
(A-711
sizmarTaTvis2)
Φανταςία ἐστὶν
ἀπάτη
ὀφθαλμῶν ἐν
κοιμωμέν ἡ
διανοίαrdquo
(PG669B)
Мечтанiе
есть
обманъ
очей въ
усипленi
и мысли
325
A phamtasy
is an illusion
of the eyes
when the
intellect is
asleep
326
132
Sua saukuneebis filosofiur teqtebSi bdquomimogonebadldquo iTargmneboda
berZnuli διανόησις xolo bdquomidmogonebaldquo gamoiyeneboda gansjis
diskursiuli azrovnebis aRsaniSnavad berZ διάνοια-s qarTul Sesatyvisad
petre gelaTelsδ ldquoδιάνοιαrdquo uTargmnia ldquomimogonebadrdquo xolo anton
kaTalikoss Seucvlia igi ldquomidmogonebiTrdquo efrem mciremde aTonuri Tu
winaaTonuri periodis TargmanebSi yvelaze xSirad bdquoδιάνοια-sldquo Targmnian
sityviT bdquogonebaldquo (WeliZe 1996 403) iseve rogorc uTargmnia eqvTime
aTonels am da sxva adgilebSi bdquomravalgzis wrfelTa da umankoTa
gonebaTa (ἐν τῇ διανοίᾳ PG Vol 88 977C) movidis ese eSmakildquo(sineli 1965
331) bdquomorCilebaAacute ars mokudinebaAacute asoTa gonebiTa (ἐν διανοίᾳ PG Vol 88
680A) cxoeliTaldquo (sineli 1965 57) e WeliZis azriT am terminis qarTul
Sesatyvisad arsens daumkvidrebia ldquogagonebaAacuterdquo petriwisaTvis cnobilia
arsenis mier damkvidrebuli Sesatyvisoba da zogjer iyenebs kidec
magram amave dros qmnis da Tavis SromebSi mTliand amkvidrebs axal
dianoetur terminebs ldquomimogonebaAacuterdquo rdquomidmogonebaAacuterdquo (WeliZe 1996 528)
damowmebul konteqstebSi petre gelaTelisa da anton kaTalikosis
redaqciebidan swored es ukanaskneli petriwiseuli terminia
gamoyenebuli Tumca sxvagan petre gelaTeli aRniSnul termins
gonebadac Targmnis ldquogonebasa (bdquoἐν τῇ διανοίᾳldquo PG Vol 88 713B) Sina TAcircssa
iqadinrdquo (A-39 44v) ldquocxovlobasa Sina gonebisasa (bdquoζώσῃ διανοίᾳldquo PG Vol 88
680A)rdquo(A-3924r)
am jgufis terminebidan saTnoebaTa kibeSi gamoyenebulia aseve
bdquoἐπίνοιαldquo ndash warmosaxva romelic gelaTur teqstebSi rogorc prof d
meliqiSvili miuTiTebs iTargmneboda ldquozedmogonebadrdquo (meliqiSvili 2011
295) ase aqvs naTargmni igi petre gelaTels ldquozedmogonebisa (ldquoἐπινοίαςrdquo PG
Vol 88 981B) yovlisa TanganTxzulirdquo (Α-39 128v) ldquomizezTa da
zedmogonebaTa (ldquoἐπινοίαςrdquo- PG Vol 88 996C)rdquo (Α-39 136r) ldquoyoveli AtildeelovnebaAacute
da yoveli zedmogonebaAacute (ldquoπᾶσαν ἐπίνοιανrdquo PG Vol 88 637C)rdquo(Α-39 19v) xolo
eqvTime aToneli aRniSnul termins sxvadasxvagvarad Targmnis ldquoyovelive
Rone iZies yoveli saxe qmnesrdquo (sineli 1965 28) an kidev petre gelaTeli
ldquozedmogonebisa (ldquoἐπινοίαςrdquo PG Vol 88 981B) yovlisagan Secvalebulirdquo (Α-39
128v) eqvTime aToneli ldquoyovlisave mzakuvarebisagan ganSorebuli
133
sruliadrdquo (sineli 1965 337) magram arc petre gelaTeli Targmnis yvela
SemTxvevaSi termin ἐπίνοια-s ldquozedmogonebadrdquo ase magaliTad
ldquoborotmoqmedebasa da momgoneobasa (ldquoἐπίνοιανrdquo ndash PG Vol 88 885B)rdquo (Α-39 97r)
an kidev ldquomoswrafebisa da gagonebisa (ldquoἐπινοίαςrdquo- PG Vol 88 808A) mosruli
Cuendardquo (Α-39 70r) am konteqstSi eqvTime aTonels saerTod ar uTargmnia
aRniSnuli termini ldquomoswrafebiTa CueniTa mogebulsardquo (sineli 1965 170)
aqve unda aRiniSnos terminTa am jgufSi Semavali leqsikuri
erTeuli romelic berZnuli formiT Semosula Sua saukuneebis zogierT
filosofiur teqstSi asea anton kaTalikosis redaqciaSic
bdquoSiSi ganakrTobs sulsa qegraveAgrave-mdebaresa
gamoxategraveaTa savseTa Sereul-hyofs
ganhsjaT ayenebs ucxo-hyofs apodiqsis
amad eliჶas ityAcircs gamocdilebiT
gamikrTes TmiTurT Atildeorcnio (SiSisagan)ldquo (204)
termini bdquoapodiqsildquo rogorc aRiniSna berZnuli sityvaa (ἀπόδειξις) da
qarTulad iTargmneba mtkicebad dasabuTebad zog SemTxvevaSi ki
uTargmneladac gadmodis rogorc es anton kaTalikosis citirebul
originalur striqonebSia gansaxilvel terminTan dakavSirebiT
sainteresoa baumaisteris filosofiis Targmanis winasityvaobaSi
terminis ldquomtkiced damtkicebardquo antoniseuli ganmarteba romelic
gansxvavdeba aRniSnuli cnebis baumaisteriseuli gagebisgan (ldquomtkiced
damtkiceba sxua ara raime ars garna mizezovanTa da dasabamTa
warmoebardquo) ldquomtkiced damtkiceba ars wesier da marTlad da Tvinier
cilobasa davamtkicebT ra winadadebasa Cvensardquo igi ldquomtkiced
damtkicebasrdquo uZebnis Sesatyvis berZnul termins (ldquoapodiqsisrdquo) da
SeniSnavs rom winamorbedi filosofosebi nacvlad am terminisa
iyenebdnen sityvas ldquoaRmoCenardquo rac mas ar miaCnia mizanSewonilad da
amitom Semoaqvs sanacvlod axali termini amis safuZvelze mkvlevari T
kukava SeniSnavs ndash es garemoeba sagulisxmoa imiT rom rogorc vxedაvT
antoni moZvelebuli terminebis nacvlad axali filosofiur
terminologias amuSavebda riTac did samsaxurs uwevda qarTuli
filosofiuri terminologiis Camoyalibebis saqmes (kukava 1996 26)
134
miuxedavad imisa rom anton kaTalikoss Semoaqvs axali termini ndash
ldquomtkiced damtkicebardquo igi saTnoebaTa kibis miseul redaqciaSi mainc
berZnul formas ndash ldquoapodiqsisrdquo ndash iyenebs sabas leqsikonSi bdquoapodiqsisldquo
ganmartebulia rogorc ldquoaRmoCenardquo termini ldquoaRmoCenardquo ki rogorc d
meliqiSvili SeniSnavs awarmoa ioane petriwma raTa ganesxvavebina
yofiTi mniSvnelobis bdquogamoCinebaldquo zmnisgan da terminologiuri
mniSvneloba mieniWebina misTvis ioane damaskelis dialeqtikis Sesabamis
konteqstSi efremi da arseni ἀπόδειξις termins Targmnian rogorc
bdquogamoCinebasrdquo da bdquogamomaCineblobasrdquo ldquoaRmoCenardquo formasTan erTad amave
terminebs iyenebs zog SemTxvevaSi amonios ermiasis mTargmnelic zogjer
ki pirdapir berZnuli termini gadmoaqvs qarTuli gaformebiT ldquoapodiqsi
sAcirclogismosi raAacuteme arsldquo (meliqiSvili 2011 96-101) berZ ἀπόδειξις
saTnoebaTa kibis prozauli redaqciebis qarTvel avtorebs
sxvadasxvagvarad uTargmniaT22 bdquosasoebisa aRmosaCeni (ldquoἐλπίδος ἀπόδειξιςrdquo PG
Vol 88 1129B)ldquo (A-39 184r) ldquomizezi sasoebisaAacuterdquo (sineli 1965 483) ldquomeqmenin
Cuen adgilTagan ganSorebaAacute brZolili Cuenisa mun Sina
keTilsaTnoyofilebisa aRmosaCinebel (ldquoἀπόδειξιςrdquo PG Vol 88 720A)rdquo (A-39
48r) ldquoda romelsaRa _ Tqua _ aRmosaCensa (ldquoἀπόδειξινrdquo PG Vol 88 968B)
Svilo vnebisa amis ugancxadebulessa momcem Cuenrdquo (A-39 122v)
ldquoTankueTiTca Tqumulisa amis aRmosaCenisa (ldquoδιrsquo ἀποδείξεωςrdquo PG Vol 88 992A)
mier ganmtkicebad vmecadinobdeTrdquo (A-39 132v) petre gelaTeli
bdquoapodiqsisldquo qarTul Sesatyvisad iyenebs termins bdquoaRmosaCenildquo
bdquoaRmosaCenildquo gulisxmobs bdquosabuTsldquo bdquoargumentsldquo magaliTad ukanaskneli
konteqstis slavuri Targmani ldquoНо что мы здѣсь сказали кратко то постараемся
утвердить и доказательствомъrdquo (257) an kidev ldquovxedevd visme kualad ZilTa
Sina momcemelsa Cemda aRmosaCenisasa (ldquoἀπόδειξινrdquo PG Vol 88 721C) litraTa
aTTa TananadebisaTa CemisaTardquo (A-39 49v) rogorc samecniero
literaturaSia SeniSnuli ldquoaRmosaCenirdquo teqstis am nawilze darTuli
petre gelaTeliseuli komentaris23 mixedviTac arguments gulisxmobs
22
rig SemTxvevebSi eqvTime aToneli saerTod ar Targmnis 23
petre gelaTelis teqstze darTuli marginaluri niSnebis Sesaxeb gamokvleva ix m cincaZe m baramiZe ldquomarginaluri ganmartebebi ioane sinelis klemaqsis petre gelaTeliseul TargmanSirdquo (cincaZe 2013)
135
ldquoqartasa ityvis aRmosaCenad romelsa aRmosaCeni mdebare iyos saqmisaAacuterdquo
(cincaZe 2013 85) es ukanaskneli formac (aRmosaCeni) rogorc damana
meliqiSvili SeniSnavs aseve ioane petriws daumkvidrebia ἀπόδειξις
qarTul Sesatyvisad bdquosabuTisldquo bdquoargumentisldquo mniSvnelobiT (meliqiSvili
2011 97)
amrigad saTnoebaTa kibis zemoT warmodgenil logikur
terminologiaze dakvirveba aCvenebs Semdeg kanonzomierebas eqvTime
aTonelis TargmanSi berZnuli terminebis qarTuli Sesatyvisobebis
moZiebisas Cans aTonuri periodis TargmanisTvis niSandoblivi
terminologiuri mravalferovneba da Zieba am miarTulebiT petre
gelaTelis TargmanSi ki romelic gulisxmobs inteleqtualurad metad
momzadebul mkiTxvels terminologiac metad sistemuria Tumca rogorc
masalidanac kargad gamoCnda rig SemTxvevebSi petre gelaTelis
TargmanSi logikuri terminologiis gamoyenebis TvalsazrisiT aris
ldquogadaxvevebicrdquo gelaTur saRvTismetyvelo skolaSi Camoyalibebuli
cnebiTi enis normebidan
136
amp 2 ontologiuri terminologia
metafizika xedva xilva skoposi iWAcirc dasasruli (ὁ τέλος) enteleqia
arsebabuneba (Οὐσία)
Sua saukuneebis Teologiuri am SemTxvevaSi ontologiuri
metafizikuri terminologia warmoadgens antikur filosofiaSi ndash
platonisa da aristoteles mier Camoyalibebuli terminebis qristianul
gadaazrebas romelTac Sua saukuneebis TeologiaSi miiRes
gansxvavebuli Sinaarsi (meliqiSvili 2011 126-133) saTnoebaTa kibeSi
sxvadasxva jgufis terminebis gamoyenebasTan dakavSirebiT ramdenjerme
gavamaxvileT yuradReba da aqac igive SeiZleba iTqvas rac sxva
SemTxvevebSi - arc terminTa es jgufia teqstSi sistemurad da
srulyofilad warmodgenili
metafizika ndash idealisturi filosofiuri moZRvreba romelic
ganixilavs cdismiRmur movlenebs (RmerTs suls da misT) ndash bdquofizikis
Semdegldquo (ase uwodes aristoteles filosofiur Txzulebebs romlebic
moTavsebuli iyo misi fizikis traqtatebis Semdeg) (ucxo 1989)
ldquomesame gegraveari ars metaჶisikebri
rameTu suli Tana-Sekruli AtildeorcTad
ara mZinari Zilsa sxeulebrivsa
gamoxategraveaTa anu ჶantaziaTa
iqms gonebrivad raca eSesabamvisrdquo (310)
ioane sineli sizmris or tips gamoyofs erTi romelic
momdinareobs angelozTagan da meore ndash eSmakTagan anton kaTalikosi
sizmris am or tips umatebs mesames ldquoჶantaziasrdquo romelsac rogorc T
kukava SeniSnavs baumaisteris filosofiis qarTul Targmanze darTuli
komentarebis mixedviT warmodgenis saxeobad miiCnevs da asxvavebs
ideisgan (kukava 1996 32) citirebul strofSi ldquomesame guarirdquo- ჶantazia
romelsac warmoadgens rogorc metafizikurs ocnebaa
bdquoxedvldquo-is (ἡ θεωρία) ZiriTadi mniSvnelobaa ldquodakvirveba xilva
daTvalierebardquo aqedan momdinareobs Semdeg misi filosofiuri
137
mniSvneloba ndash Wvreta gonebiTi Wvreta bolos ldquoswavlebis Teoriisrdquo
mniSvnelobac Zvel qarTul mwerlobaSi igi rogorc filosofiuri
termini niSnavs mecnierebas Teorias azrs Wvretas azrTa wyobas
Sexedulebas ioane petriwis Tanamedrove mwerlobaSi ndash efrem mcirisa da
giorgi mTawmindelis SromebSi ndash xedva ixmareba ldquomecnierebisrdquo ldquoTeoriisrdquo
mniSvnelobiT igi upirispirdeba termin ldquosaqmesrdquo romelic ldquopraqtikisrdquo
mniSvnelobiT ixmareba (meliqiSvili 2011 133-134) aRniSnuli termini
saTnoebaTa kibeSic gvxvdeba mag ldquosxuaAacute ars xedvaAacute zedaAacuteszeda gulisaAacute
da sxuaAacute ars episkoposobaAacute gulisaAacute gonebisa mier mTavrisardquo (sineli
1965 497) citirebul konteqstSi xedva gulisxmobs dakvirvebas Wvretas
gagebas avtori ldquoxedvasardquo da ldquoepiskoposobasrdquo (zedamxedveloba kontroli)
miiCnevs gansxvavebul realobebad gonebis meSveobiT gulis
episkoposoba ldquogulis xedvasTanrdquo SedarebiT sulieri Rvwis ufro maRali
safexuria amgvaradaa ganmartebuli igi teqstis komentarebSic ldquoxedvaAacute
moaswavebs gulisAtildemis-yofasa xedvaAacute gulisaAacute ars mcire sazomi raJams
umzirdes kaci da hbrZodis vnebaTa xolo episkoposobaAacute ars sruliadi
uflebaAacute da mTavrobaAacute vnebaTa zedardquo (sineli 1965 584-585) sxva
konteqstebSi ldquoxedvardquo gamoyenebulia ldquoTeoriisrdquo mniSvnelobiT
eqvTime
aToneli
petre
gelaTeli
ioane
petriw
i
anton
kaTalikosi
patrologia
greka
slavuri
Targmani
inglisuri
Targmani
ldquoukueTu
aRdges
RmerTi Cuen
Soris saqmiT
ganibnivnen
mterni misni
da ukueTu
movivltodiT
misa xedviTa
ivltodin
moZuleni
misni
pirisagan
misisa da
Cuenisa da
ldquoukueTu
aRdges
RmerTi
saqmisa mier
Cuen Soris
ganibninen
mterni misni
da ukueTu
xedvisa mier
miveaxlneT
mas
ivltodin
moZuleni
misni
pirisagan
--------- ldquoTu same
aRhsdges
RmerTi
saqmiTre
CegraveAgraveniT
ganmca
ibnivnen
mterni misni
yovelni
xolo Tu
xedAcircT
mimcaveaxlneT
RmerTsa
myis
ivltodenmca
ldquoἐὰν ἀναστῇ ἐν
ἡμῖν ὁ θεὸσ διὰ
πράξεος
διασκορπισθήσον
ται ὁι ἐχθροὶ
αὐτοῦ καὶ ἐὰν
διὰ θεωρίας
προσπελάσομεν
αὐτῷrdquo (PG vol
88 1021B)
Если
Богъ
воскреснетъ въ
насъ дѣянiемъ
и если
видѣнiемъ къ
Нему
приближимся
(2635)
If trough our
activity God
rises in usIf
we draw near
to him by
contemplatio
n (26 35)
138
uCino iqmnenldquo
(sineli 1965
384)
misisa da
Cuenisardquo (A-
39 146r)
SemZulvebeln
i misni
pirisgan misis
da pirisganca
CegraveAgravenisrdquo (269)
a kordoCkini SeniSnavs rom ioane sineli xSirad iyenebs
gansxvavebas ldquopraqtikasrdquo (ldquosaqmesrdquo) (πρᾶξις) da ldquoTeoriasrdquo (ldquoxedvasrdquo) (θεωρία)
Soris Tumca arasdros ganmartavs maT amgvari martivi ormagi sqema
niSandoblivia origenesTvisac (lemetra 1802 334) Tumca origene ufro
xSirad asocirdeba sammag sqemasTan (ἠθική φυσική ἠποπτική) romelsac
Semdeg sesxulobs evagre pontoeli gansxvavebuli formiT (ρrακτική φυσική
θεολογία) ormagi sqema gamoiyena mogvianebiT grigol nazianzelma ioane
kasianem (romelic ganixilavda ldquopraqtikasrdquo da ldquoTeoriasrdquo Tanmimdevrul
procesad) da sxva mravalma (kordoCkini 2003 24-25) sxva azriT ar
SeiZleba praqsisi da Teoria miviCnioT erTmaneTis monacvle
Tanmimdevrul safexurebad ara mxolod praqsisia Sesrutuli TeoriaSi
aramed garkveulwilad piriqiTac SeiZleba davuSvaT kavSiri maT Soris
ormxrivia (xoruJi 1998 89) wm maqsime aRmsarebeli ganmartavs ldquoWvreta
qmedebis gareSe Teoria gaumyarebeli praqtikiT arafriT gansxvavdeba
warmosaxvisagan efemeruli fantaziisagan aseve qmedebac Tu is
gacxovelebuli ar aris WvretiT unayofoa da gaqvavebuli rogorc
kerpirdquo (loski 1972 106) (grigolaSvili 2012 246-247) praqtikul da
Teoriul moRvaweobas Soris zRvari ar aris mkveTri da verc imas
vityviT dazustebiT sad mTavrdeba praqtikuli moRvaweoba da sad iwyeba
Teoriuli Rvwa SesaZloa ganvixiloT erTmaneTis paralelur
procesebadac Tumca rac Seexeba saTnoebaTa kibes ioane sinelisTvis
praqtika da Teoria erTmniSvnelovnad Tanmimdevruli procesebia amgvari
xazgasma teqstSi bevrgan Cans bdquoaRmca-vfrindi saqmisa mier (ldquoδιὰ πρακτικῆςrdquo ndash
PG Vol 88 677C) da ganvisuene xedvisa mier (ldquoδιὰ θεορίαςrdquo PG Vol 88 677C) da
simdablisardquo (sineli 1966 56) ldquoukueTu vidodian keTilni vinme muSakni
ZaliTi-Zalad ese igi ars Zalisagan saqmisa (ldquoἐκ δυνάμεως πρακτικῆςrdquo (PG
Vol 88 1068Β) Zalad xedvisardquo (ldquoεἰς δύναμιν θεορίαςrdquo ndash PG Vol 88 1068Β)
139
(sineli 1965 428) ldquonu Seiwynareb xilvaTa (θεωρίᾳ - PG Vol 88 813C) raJams
ara iyos Jami xilvaTaAacute (θεορίας ndash PG Vol 88 813C) aramed moiTmend
vidremdis TAcircT igi geZiebden simdablisa SenisaTAcircsrdquo (sineli 1965 183)
aqedan gamomdinare ioane sinelisTvis xedva xilva sulieri Rvwis
maRali etapia romelsac win uZRvis praqtikuli moRvaweobis safexurebi
skoposis ndash ZiriTadi pirveladi mniSvnelobaa bdquomoTvalTvaleldquo
bdquodamkvirvebelildquo bdquomxedvelildquo Semdeg ndash bdquosasroli mizanildquo da bolos
sazogadod bdquomizanirdquo mizani arabuli sityvaa da SedarebiT gvian
fiqsirdeba qarTul teqstebSi xolo ldquogansaganrdquo warmoadgens berZ
ldquoσκοπὸςrdquo sityvis Targmans Tumca Zvel qarTulSi farTod gavrcelebuli
ar yofila da mxolod zogierT mweralTan fiqsirdeba ioane petriwi am
mniSvnelobiT iyenebs ldquohazrsrdquo da ldquoguarsrdquo ioane tariWisZe cdilobs
daamkvidros es termini Tumca xandaxan cvlis mas ldquosazriTrdquo kidev erTi
Zveli qarTuli Sesatyvisi berZ ldquoσκοπὸςrdquo leqsemis aris qarTuli ldquopirirdquo
ioane tariWisZes gadmoaqvs igi amonios ermiasis qarTul TargmanSi
rogorc ldquoskoposirdquo (Targmanis gareSe) da aSiaze Sesabamis adgilas awers
bdquopiri saqmisaldquo piri Zvel qarTulSi ramdenime mniSvnelobiT gamoiyeneba
da erTndasherTia mizani ldquopirrdquo sityvas am mniSvnelobiT iyenebs eqvTime
aTonelic basili didis Txzulebis ldquoganmartebaAacute solomonis igavTaAacuterdquo
TargmanSi (meliqiSvili 2011 154-160) amgvarad ldquomiznisrdquo cneba Zvel
qarTulSi gadmoicemoda sxvadasxva leqsemebiT piri gani sagani
dasasruli saxe iWAcirc romelTagan TiToeuli sakmaod vrceli semantikuri
veliT xasiaTdeboda (meliqiSvili 2011 164) rac Seexeba saTnoebaTa kibiს
qarTul Targmanebs petre gelaTeli berZnul ldquoσκοπὸςrdquo-s ZiriTadad
ldquoganzraxvadrdquo xolo eqvTime aToneli zog SemTxvevaSi ganzraxvad xolo
zogjer gulis-sityuad an ldquoswrafvadrdquo Targmnis ldquorameTu ese ars
ganzraxvaAacute (ldquoσκοπὸςrdquo ndash PG Vol 88 796 A) misirdquo (sineli 1965 155) ldquorameTu
ganzraxva missa gloisa da SiSisa uSiSarisa ganSorebaAacute Senganrdquo (A-
3964v) ldquoganmzraxad (Σκοπῷ καὶ κανόνι PG Vol 88 1013 B) da kanonadrdquo (sineli
1965 370) ldquoganxilviTa da kanoniTa Semdgomad RmrTisa Cuenisa
sAcircnidisisaAacuteTa yovelTa mimarT viAtildeumioTrdquo (A-39 141r) ldquoσκοπὸς πολεμίωνrdquo (PG
Vol 88 882B) ndash ldquoganzraxva brZolaTardquo (A-3985r) laquoΣκοπὸς δὲ τοῖς ἐχθροῖς raquo( PG
140
Vol 88 656Α) ndash ldquoxolo ese ars gulis-sityuaAacute mterTa CuenTaAacuterdquo (sineli 1965
37) ldquoxolo ganzraxvaAacute ars mterTa CuenTaAacuterdquo (A-3916v) ldquoἀθεώρητος σκοπὸςrdquo
(PG Vol 88 664B) - bdquogulis-sityuaAacute uCinoAacuteldquo (sineli 1965 43) ldquouxilveli
ganzraxvaAacuterdquo (A-3919v) ldquowinaaRmdgom da damabrkolebel keTilisa mis
gulis-sityAcircsa (σκοπὸν ndash PG Vol 88 664B) Cuenisa (sineli 1965 42)
ldquokeTilmosavobisa ganzraxvasa (σκοπὸν PG Vol 88 664B) Cuensa winaaRmdgom
moqmedTaAacuterdquo (19r)
ldquoσκοπὸςrdquo-s zog SemTxvevaSi efrem mcire Targmnida rogorc-
ldquomoswrafebardquordquoswrafvardquo es ukanaskneli kargad gamoxatavs miznis
Sinaarss ndash riskenac miiswrafvian (meliqiSvili 2011 161) ldquoswrafvadrdquo
Targmnis eqvTime aToneli berZ ldquoσκοπὸςrdquo-s saTnoebaTa kibeSic ldquorameTu
eSmakni iswrafian (ldquoσκοπὸς γὰρ τοῖς δαίμοσιrdquo (717Α)) ganryunad locvisa
SfoTebiTardquo (sineli 1965 110) ldquorameTu ganzraxva eSmakTa SfoTebaTa mier
locvisa uCino myofelirdquo (A-3946v)
ldquoσκοπὸςrdquo forma uTargmneladac gvxvdeba saTnoebaTa kibis anton
kaTalikosiseul redaqciaSi
ldquoese vnebaAacute crui yovlad-umarTlo
sxegravea-da sxegravea-gvarad daekegraveAgraveTebis metyegraveAgravelT
skoposisaebr maTisa sxegravea da sxAcircsa
braleulica ganmarTlebad tyuvisve
amiT patiJic sxegravea da sxegravea ars gvarTaebrrdquo (125)
miuxedavad im mravalferovani suraTisa rac am terminis qarTuli
Sesatyvisebis Ziebisas Cans Sua saukuneebis filosofiur teqstebSi
anton kaTalikoss igi Tavis originalur CanarTSi mainc uTargmnelad
Semoaqvs savaraudod miuxedavad imisa anton kaTalikosi farTod
iyenebs Sua saukuneebSi SemuSavebul filosofiur terminologias misi
azriT zog SemTxvevaSi ukve arsebuli qarTuli Sesatyvisi sakmarisad
zustad ver faravs terminis Sinaarss (rogorc miuTiTebs kidec
baumaisteris filosofiis qarTuli Targmanis komentarebSi termin
apodiqsis gamoyenebasTan dakavSirebiT) swored amitom iyenebs igi
zogierT berZnul formas uTargmnelad (Tumca terminTan amgvari
141
urTierTobა mas kvlav Sua saukuneebis filosofiur tradiciasTan
aaxloebs)
berZ σκοπὸςrdquo-is kidev erTi qarTuli Sesatyvisi rogorc zemoT ukve
aRiniSna aris iWu romelsac iyenebs arsen iyalToeli ioane damaskelis
ldquodialeqtikisrdquo qarTul TargmanSi da romelic esmis rogorc bdquoazrirdquo
mizanirdquo ldquoamocanaldquo ldquoiWAcircrdquo leqsema aris gamoyenebuli miznis mniSvnelobiT
sxva ZeglebSic magaliTad maqsime aRmsareblis qarTul TargmanebSi
(meliqiSvili 2011 162-163) amave mniSvnelobiT gvxvdeba ldquoiWAcircrdquo saTnoebaTa
kibis antoniseuli redaqciis originalur nawilSi24
ldquoSiSi sijabne nakli gul-savsebisa
romlisa mona suli 141avi-mCenobisa
Tacircsda mimndobi Tavisad 141avi-mCenobiT
magra aCrdilT da bgeraTagan moSiSni
amad uiWvod eSinis marad 141avi-mCenTldquo(202)
anton kaTalikosi amatebs muxlis bolo striqons25 am striqoniT mas
axali idea ki ar Semoaqvs aramed azustebs akonkretebs aZlierebs
gamoTqmul azrs ampartavan suls aSinebs aCrdilebi da bgerebi es SiSi
aris aramaterialuri bdquomoSiS uwinares SemTxuevisa igonebs ZnelovanTa
moSiS Sehmusravn gulsa Tacircssa SiSTa ocnebaTaAacuteTaldquo (sineli 1965 297)
aseTi suli bdquouiWvodldquo anu umiznod aris SeSinebuli mas ar aqvs
WeSmariti SiSis sagani antoni sxva konteqstSi bdquouiWvoldquo formas iyenebs
aucileblobis varaudis gamoricxvis mniSvnelobiT
ldquoyovlTa mnebavTa meZiebelTa RmerTi
uiWvod hpoves hpovebenca da hpovonrdquo (11)
dasasruli (ὁ τέλος) ndash berZnulSi `mizan~ cnebis sazRvrebi gamokveTili
ar Cans am mniSvnelobiT magaliTad aristotele xmarobs termins ldquoὁ
τέλοςrdquo aristoteles komentatorTan amonios ermiasTan ldquoτέλοςrdquoς terminis
mniSvnelobebi `mizani _ dasasruli~ erTmaneTSi gadadis prokle
24
bdquosuli ampartavani monaAacute ars moSiSebisaAacute rameTu esavn Zalsa TAcircssa da esmin raAacute AtildemaAacute raAacuteme meyseulad SeZrwundisldquo (sineli 1965 297) bdquoSiSi ars gulsavsebisa naklulevanebaAacute zesTmCeni suli ars sijabnisa monaAacute Tavsa TAcircssa zeda mindobili da bgeraTagan nagebTaAacutesa da aCrdilisaca moSiSildquo (A-39 115r) 25
aRniSnuli striqonis Sesatyvisi ar gvxvdeba arc berZnul teqstebSi da arc slavur da inglisur TargmanebSi (ix ing 214 rus 214 PG 945)
142
diadoxosis filosofiaSi ldquoτέλος ndashsrdquo ldquodasasrulis~ mniSvneloba aqvs da
asec Targmnis mas ioane petriwi (meliqiSvili 2011 161) ioane sinelis
teqstSi aRniSnuli leqsikuri erTeuli ZiriTadad misi yofiTi
mniSvnelobiT Cans ramdenime konteqstis damowmeba SeiZleba sadac mas
terminologiuri mniSvneloba aqvs da mTargmnelebi qarTul Sesatyvisad
iyeneben ZiriTadad ldquodasasrul-srdquo ldquoda udeb-yofaAacute da dasasruliT (ldquoκαὶ τὸ
τέλοςrdquo PG Vol 88 641C) namdAcircl-dasabamisa (ldquoτὴν ἀρχὴνrdquo PG Vol 88 641C)
momzavebelirdquo (A-39 15r) ldquoda merme aRsasruli qmnamca Semsgavsebuli
dasabamisaAacuterdquo (sineli 1965 33) ldquowesi vidreme da dasabami (ldquoἀρχὴνrdquo PG Vol 88
1068A) romelTame da dasasrulica (ldquoτέλοςrdquo PG Vol 88 1068A) Semoqmedisa
mier qmnilTa mouRebiesrdquo(A-39 162r) ldquodabadebulTa dambadeblisagan
mouRebies TiToeulsa wesi da dasabami da romelTame dasasrulicardquo
(sineli 1965 428)
bdquoenteleqialdquo (ἐντελέχεια) ndash aristoteles mixedviT aris moqmedebis
saSualebiT SesaZleblobidan myofobad moyvanili Sesrulebuli
ganxorcielebuli arseba sagnisa romelic Tavis TavSive Seicavs mizans
dasrulebulobas gansazRvrulobas anu imas rac aris sagani
sinamdvileSi realurad moqmedebaSi aqedan yoveli substancia anu
Sinagani arsi sagnisa moqmedebaSi ganxorcielebulobaSi aris enteleqia
efrem mcire da petriwi am sityvas SesrulebandashSemasrulebeli
SesatyvisebiT Targmnian magram petriwi ver daakmayofila savaraudod am
Targmanma da amitom uTargmnelad gadmoaqvs igi bdquoganmartebanSildquo
(meliqiSvili 2011 165-167) termini ldquoenteleqiardquo saTnoebaTa kibis berZnul
teqstSi ar fiqsirdeba Sesabamisad mas arc qarTveli mTargmnelebi
iyeneben aRniSnuli termini gamoyenebulia mxolod anton kaTalikosis
teqstis originalur CanarTebSi
ldquogul-ficxeloba zed-wodebul-hyegraveAgraves moZRvarT
ugrZnobelobad anu momkegravedradre grZnobad
enteleqiad sulTaca zeda sxeulT
myovarisagan grZelisa udebebis
143
ugrZnobelobad mimarT misrulebulirdquo (171) 26
gulficxeloba klavs gonebas da suls ugrZnobels xdis mas igi
aris ldquoenteleqia sulTaca zeda sxeulTrdquo anu im Tvisebebis Tu vnebebis
ganxorcilebaamoqmedeba rac Tavidanve potenciurad arsebobs adamianis
sxeulSi
arsebabuneba ndash ldquoοὐσία ndashsrdquo cnebas farTo semantikuri speqtri hqonda
aristoteles mixedviT igi SeiZleba gavigoT 1) rogorc konkretuli arsi
anu myofi 2) rogorc sagnis Sinagani buneba arsi raoba anu misi idea
3) rogorc materiisa da formis erTianoba yofna arseboba amgvari
farTo semantikuri veli iyo mizezi imisa rom xSirad erTmaneTSi
ireoda ldquoοὐσίαrdquo (buneba arseba) da ldquoὑπόστασιςrdquoς (piri guami ganukueTeli)
cnebebi qalkedonis msoflio krebam (451 w) mtkice zRvari ganaCina
hipostassa da usias Soris Oldquoοὐσίαrdquo damkvidrebul iqna `arsebis~
(`bunebis~) gagebiT (meliqiSvili 2011 170-171) ioane sinelis teqstSi
berZnuli ldquoοὐσία-srdquo qarTul Sesatyvisad petre gelaTelis TargmanSi
ldquoarsebardquo xolo eqvTime aTonelTan ZiriTadad ldquobunebardquo aris gamoyenebuli
ldquome erTisa guamovnebisa orTa arsebaTa (ldquoδύο οὐσίαrdquoumlPG Vol 88 1137A)
ugalob (A-39 190r) ldquoxolo me vadideb guamsa erTsa oriTa bunebiTardquo
(sineli 1965 496) ldquoarsebis-SinaAacute (ldquoπαρουςίᾳrdquo PG Vol 88 1157C) vidreme
sityuaAacute srul-hyofs siwmidesardquo (A-39 198r) ldquosityuaAacute igi arsebiTi srul-
hyofs siwmidesardquo (sineli 1965 515) ldquoarcaRa gonierTa arsebaTaAacute (ldquoνοερὰς
οὐσίαςrdquo PG Vol 88 1068B) SeZlebisaebr Cuenisa warumateblad yofaAacute
vTqumcardquo (A-39 162r) ldquoarca Tu uAtildeorconi igi bunebani angelozTani arian
warumarTebel da maradis erTsa zedardquo (sineli 1965 429) ldquogonier da
26 bdquogulndashficxelobaAacute sikudili ars gonebisaAacute da mklveli sulisaAacute gulndash
ficxelobaAacute iSvebis myovarndashJamisa udebebisagan xolo udebebaAacute movals mocaleobisagan da siyuarulisagan mconarebisabdquo (sineli 1965 283) bdquougrZnobelobaAacute sxeulTaca zeda da sulTaca zeda ars momkudari grZnobaAacute dayovnebulisagan enisa da udebebisa ugrZnobelobadmi misrulebulildquo (A-39 109v)
ioane petriwTan ldquogulndashficxeloba mklveli ars gonebisa sulisa Tualisa aCrdili Semosruli vneba boroti moyusisa ganmwareba saZulo risxva gulisndashTquma migebisa
amas ekrZale monazono mdabalordquo (petriwi 1968 173) saanalizo striqoni da Sesabamisad termini enteleqia (an am Sinaarsis momcveli
sxva raime leqsikuri elementi) ar gvxvdeba berZnul teqstebSi da arc inglisur da rusul TargmanebSi (ix ing 181 slav 181 PG vol88 932)
144
yovlad keTil sulisa Tual da Semdgomad usxeuloTa arsebaTa
(ldquoἀσωμάτους οὐσίαςrdquo PG Vol 88 1033C) yovelsa guarsa zesTa aRmvlelrdquo (A-39
154r) ldquoda Semdgomad angelozTa sikeTisa yovlisave bunebisa uaRres
arsrdquo (sineli 1965 406)
amrigad saTnoebaTa kibeSi sakmaod mravalferovania filosofiur-
Teologiuri terminologia paraleluri teqstebidan kargad Cans
cnebiTi enis (filosofiuri terminologiis magaliTze) Camoyalibebis
procesi kerZod adreul etapze igi naklebad sistemuria da ar Cans
mkacrad organizebuli terminologiuri aparati (erTsa da imave sityvas
eqvTime aToneli sxvadasxva qarTul Sesatyvisebs uZebnis an kidev
sxvadasxva berZ termins erTi da imave qarTuli formiT Targmnis) rac
eqvTimes epoqisTvis da misi Targmanebis mizandasaxulobis
gaTvaliswinebiT bunebrivia xolo mogvianebiT petre gelaTelis
TargmanSi rogorc mosalodnelic iyo ukve Cans ufro sistemurad
Camoyalibebuli terminologiuri aparati rac Seexeba anton
kaTalikosis redaqcias zog SemTxvevaSi misi wyaro manamde arsebuli
prozauli Targmanebi zogjer ki Sua saukuneebis qarTul
filosofiaSi SemuSavebuli filosofiur-Teologiuri terminologiaa
romlis Rrma da safuZvliani codna araerTgzis Cans teqstSi gvxvdeba
SemTxveva roca anton kaTalikosi ukve arsebul termins iyenebs ara
tradiciuli mniSvnelobiT aramed cvlis mis Sinaarss statiaSi
damowmebuli konteqstebi ioane petriwis redaqciidan arsebiTad misdevs
Tavis ZiriTad wyaros eqvTime aTonelis Targmans
145
Tavi V
saTnoebaTa kibis anton kaTalikosiseuli redaqcia
anton kaTalikosamde ioane sinelis saTnoebaTa kibe rogorc
viciT iTargmna da gadamuSavda xuTjer ivane lolaSvilis azriT ioane
petriwiseuli galeqsili varianti eqvTimeseul xolo antoniseuli -
petre gelaTeliseul Targmans eyrdnoba sadisertacio naSromis am
nawilSi sxva problemur sakiTxebTan erTad SevecdebiT gamovikvlioT
anton kaTalikosis redaqciis wyarosTan dakavSirebuli udavod
mniSvnelovani sakiTxi amgvari kvleva miT ufro aucilebelia rom
teqstis struqturaze dakvirvebam wamoWra anton kaTalikosis mier
CvenTvis ucnobi sxva wyaroTi sargeblobis varaudi
amasTanave saTnoebaTa kibis antoniseuli redaqcia versifikaciiT
safexurebis organizebiTa da Sesavali originaluri strofebiT aSkarad
imeorebs ioane petriwis mier ramdenime saukuniT adre galeqsili
teqstis stils am ori poeturi redaqciis Sedarebam wamoWra saintereso
mosazrebebi romelTa Tanmimdevrul Camoyalibebasac SevecdebiT
winamdebare paragrafSi
gamomdinare iqidan rom prozaul teqstTan SedarebiT poeturi
versiebi TavisTavad bevrad naklebi moculobisaa daismis kiTxvebi
prozauli teqstebis sakmaod didi moculobis masalis miuxedavad ratom
dasWirda anton kaTalikoss originaluri strofebis CarTva poetur
teqstSi ra daniSnuleba aqvs sakuTriv antoniseul CanarTebs
aviTarebs Tu ara am CanarTebSi axal ideebs sadisertacio naSromis am
nawilSi yuradReba gamaxvildeba am da sxva mniSvnelovan sakiTxebze
Cven ar SevexebiT ioane petriwis leqsiTi redaqciis wyarosTan
dakavSirebul problemas radgan am mimarTulebiT kvleva ukve
Catarebulia teqstis gamomcemlis ivane lolaSvilis mier (ix petriwi
1968)
146
amp 1 anton kaTalikosiseuli saTnoebaTa kibis mimarTebebi
adreul qarTul redaqciebTan
Tavdapirvelad unda aRvniSnoT rom saTnoebaTa kibis sakmaod
vrcel Tavebs anton kaTalikosi wnexs amoklebs da TiToeul Tavs
aTavsebs mxolod aT strofSi msgavsad ioane petriwisa igi sagangebod
arCevs ZiriTad misi SexedulebiT metad mniSvnelovan informacias rac
Seaqvs konkretul safexurSi antonis mier teqstSi Sesatanad SerCeuli
adgilebi xSirad emTxveva im informacias romelic petriwis galeqsil
variantSic moxvedrila rac ar unda iyos SemTxveviTi27 ase magaliTad
pirvel TavSi sadac saubaria soflidan gasvlaze antonTan da
petriwTan rva muxli emTxveva erTmaneTs es rva muxli Seicavs zustad
erTnair informacias romelic SeurCeviaT prozauli teqstidan
poeturSi Sesatanad ar aris nawarmoebebSi iseTi safexuri sadac sul
mcire sami muxli ar iyos erTsa da imave masalaze agebuli gamonaklisia
mxolod mecxramete Tavi - bdquomRviZarebisaTvisldquo sadac erTaderTi muxli
emTxveva Tumca iv lolaSvilis azriT am safexurSi petriwi mxolod
or muxls adgens prozauli teqstis mixedviT danarCeni nawili
originaluria da am ori muxlidan erTi emTxveva antonis mier
gasaleqsad SerCeul masalas aRsaniSnavia isic rom meoTxe TavSi ndash
bdquomorCilebisaTvisldquo - romelic moculobiT yvelaze vrcelia erTmaneTs
emTxveva Svidi muxli rac bunebrivia metyvelebs imaze rom antoni
gasaleqsi masalis SerCevisas metndashnaklebad iTvaliswinebს petriwis ukve
arsebul teqsts aqve davimowmebT ramdenime muxls petriwis redaqciidan
romelsac prozaul teqstSi Sesatyvisobebi ar eZebneba da Sesabamisad
Cveni varaudiT swored maTze dayrdnobiT qmnis antonic msgavsi
Sinaarsis teqstebs
anton kaTalikosi
ldquoucxoeba imier lTolva amriT
ioane petriwi
ldquooAcircfroAacutesRa mAtildearTa aReba juarisa
27
rogorc ukve aRiniSna saTnoebaTa kibis anonimur vesiaSi (romelic mihyveba petre gelaTelis Targmans) Setanili masala ar emTxveva sxva poeturi gadamuSavebebis masalas
147
xolo jegravearis atAcircrTva qristes msgavsebardquo (3 I orig str)
da
esreT Sedgoma TAcircsndashTacircsad qristesi
awrdquo (str 22)
ldquoTu sam WeSmarit monanul ars igi vin
momymar ars yovlad kninRa Atildemel aqegraves
stomaqi
yia gamAtildemari wyuriliTa Semwvari
xorcni mcirooden dafarulni SiSegraveAgravelni
Tvalni quAgravemWegraveretni zraxva yovlad
mdabalirdquo (55)
ldquomonanulisa muceli momymar ars da
sasa wyurvilsa ganuAtildemia maradis
AtildeorcTa siSiSule mas Tanandashac
TacircsebiT
miscems moqeneT aras miiRebs maTsa
misi sxuaTa ars sxuaTa ndash misi
yovel arardquo (57)
ldquo147avi mCenobai CegraveAgravenda esTa cnobili
eSmakTa mier esTa mopovnebulis
saqmisa uRmrTo nergi mwarmo vnebaTa
TAcircT RmrTisad oden uaris-yofad
mawurTAcirc
misi SemTxegraveAgraveva boroti eSmakT mamsgavsrdquo
(22 I orig str)
ldquogmobisa gesli sulsa urwyams
maxesa
magra eSmaki ars mpovneli amisi
oAcircfalsa viTar TAcircT hkadra gamocda
da
bunebiT kacad srulebiT hgona
martod
ieso RmerTi arsT mbadi sakAcircrveladrdquo
(222)
nimuSad mogvyavs iv lolaSvilis mier petriwis originalad
miCneuli strofi Tavidan - bdquomorCilebisaTvisldquo da semantikurad msgavsi
adgili antonis teqstidan
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquoor-gvari aris sikegravedilisa sxegraveaoba
pirveli romel ganyofa ars kerZoTa
arsebisaTa cxovel gulis-Atildemieris
xolo meore nebsiT mokdoma nebis
da cxovel-yofa qristesi TAcircs-Sorisadrdquo
(64)
ldquosikudili orad ganiyofis ixede
erTad ndash bunebiT yovelTa kacTad ese
xolo meored ndash saqmeTagan sikudilad
AtildeorcielebrTa sulisa ganSorebiT
filosofosoba ars wurTa amisi maradrdquo
(64)
148
ivane lolaSvili saTnoebaTa kibis ioane petriwiseuli
redaqciidan citirebuli muxlis wyarod miiCnevs amonios ermiasis
teqstis ndash bdquomosaAtildesenebeli xuTTa AtildemaTadmi porfiri filosofosisaTaldquo
qarTul Targmans da am Txzulebidan Sesabamisi konteqstis
zemoTmoyvanil strofTan Sepirispirebis safuZvelzე askvnis rom
ldquoamonios ermisis ldquomosaAtildesenebelTardquo mTargmneli yofila ioane petriwirdquo
(petriwi 1968 35) SevniSnavT rom ioane petriwis ukanaskneli strofi
bolo striqoni ar aris originaluri mas safuZvlad sinelis prozauli
teqstiს Sesabamisi monakveTi udevs bdquoΚαigrave θαῦμα ὄντως πῶς καί Ἑλληνές τι τοιοῦτον
ἐφθέγξαντο ἐπεigrave καigrave φιλοσοφίαν τοῦτο εἶναι ὁρίζονται μελέτην θανάτουldquo (PG Vol 88 797 C)
ldquosakAcircrvel ars viTar warmarTaca esreT sTnda ese vidreRa Tques
viTarmed sibrZne AtildesenebaAacute ars sikudilisaAacuterdquo (sineli 1965 161) ldquoda
sakAcircrvel namdAcirclve viTar da ellinTaca eseviTari raAacuteme aRmoTques
vinaAacuteTgan da filosofosobadca amas gansazRvreben yofad wurTasa
sikudilisasardquo28 (A-39 63v) citirebuli pasaJis wyarod andrei kordoCkini
platonis fedonidan sikvdilze meditaciis cnobil koncefcias miiCnevs
(Phaedo 67e) (kordoCkini 2003 20-21) rac Seexeba pirvel oTx striqons
daaxloebiT igive azri Cans saTnoebaTa kibis TargmanebebSi ldquoorkeci ars
sikudili xiluli da uxilavi rameTu ars mkudari romeli mokudes
Atildeorcielad da ars mkudari romeli momkudar iyos suliTa rameTu ara
Sedgomil ars cxorebisadardquo (Targmaneba Agrave) (sineli 1965 564) amdenad
amonios ermisis teqstis am monakveTis wyarod miCneva ar Cans sarwmunod
Tumca ioane petriwis teqstis citirebuli strofi antoniseuli
redaqciis Sesabamisi konteqstis wyaro namdvilad gamxdara
amrigad damowmebuli magaliTebi cxadyofs rom anton kaTalikosi
aramarto icnobda ioane petriwis mier Seqmnil saTnoebaTa kibis poetur
teqsts aramed iyenebda kidec sakuTari redaqciis Seqmnis procesSi
aqve aRvniSnavT imasac rom iv lolaSvili zogierT SemTxvevaSi
ioane petriwis originalur CanarTad miiCnevs strofebs romelTac
eZebnebaT Sesatyvisi adgilebi prozaul teqstSi sailustraciod
28 calke kvlevis sagania (saTnoebaTa kibis mixedviT) mTargmnelebis (petre gelaTelisa da eqvTime aTonelis) damokidebuleba ldquoelinuri sibrZnisadmirdquo rasac samomavlo perspeqtivad vsaxavT
149
davimowmebT ioane petriwis originaluri strofebsa da teqstis eqvTime
aToneliseuli Targmanis paralelur adgilebs
ioane petriwi
ldquoraJams gnatriden ucxoebad gansrulsa
da gulisndashsityuas aRaSfoTebden Sensas
maSin queyanad zeciT mosruli igi
moiAtildesene da damdabldi gonebiTa
hoAacute moRuaweo gansrulo mterTa wyobadrdquo
(31)
eqvTime aToneli
ldquoraJams eSmakni viTarca didsa
rasme saTnoebasa zeda guaqebden
anu Tu kacnica ucxoebisa
CuenisaTAcircs maSAcircn Cuen moviAtildesenoT
zeciT queyanad mosruli igi da
CuenTAcircs ucxo-qmnuli da vpovneT
Tavni Cuenni viTarmed daRacaTu
ukuniTi ukunisamde JamTamca
viRuwidiT da ucxo viqmneniT
nacvalsa misasa ver aRvasrulebTrdquo
(sineli 1965 51)
ldquomonanulisa simdable sxuebr ixile
da codvas Sina myofTaca ganicade
xolo maRalsa siyuarulsa RmrTisasa
sanatrelsa mas mosrulsa simdablesa
SeesakuTre igi gaqundes maradisrdquo (58)
ldquosxuaAacute ars monanulTaAacute igi
mglovare da mWmunvare simdable
da sxuaAacute ars simdable maTi
romelni jereT codvaTa Sina
arian da daisjebian sAcircnidisisagan
da sxuaAacute ars RmrTisa mier
srulTa zeda momavali igi
sanatreli da sulTa
ganmamdidrebeli simdableAacuterdquo
(sineli 1965 146)
ldquoamas ganhkurnebs wuxili moyusis Tana
ZacircrTa SemTxueva guliTa misTAcircs lmobiT
raJams suliTi anu sxeulobiTi
misTAcircs movides gansacdeli da viTar
SenTAcircs mosrulsa esreT stkivneulobderdquo
(95)
ldquoukueTu sruliad gankurnebul xar
vnebisa misganndashese gaqundin
saswaulad araTu odes
Semawuxebelisa misTAcircs ilocAcircde
arca odes axaro ZruniTa arca
raJams mixado pativisndashcemad
aramed raJams gesmes mowevnuli mis
zeda sulieri gina Atildeorcieli
150
gansacdeli da viTarca Senmda
mowevnul iyo esreT gelmodis da
scremloodi maSin uwyode
viTarmed ganTavisuflebul xar
ZacircrisndashAtildesenebisaganrdquo (sineli 1965
205)
ldquoqristes vnebaTa Atildeseneba ganiyvanebs
ZacircrisndashzraAtildevasa moyusisagan hoAacute kaco
Tu viTar maTTAcircs Tavad ilocvida
da moiTmenda simSvidiT kadniersa
maTsa warmdebsa ugunursa zraxvasardquo (96)
ldquoAtildesenebaman vnebaTa qristesTaman
gankurnos ZacircrisndashAtildesenebaAacute rameTu
ZAcircrndashuAtildeseneblobisa misisagan da
simSAcircdisa sircxAcircleul iqmnis igirdquo
(sineli 1965 205)
ldquocrundashficTa kacTa da tyuvilis
mwmasnelTa
nuca Tu yovlad mcired daeaxlebi
warved iloce gesuros Tu zuaoba
ese umjobes raTgan gmobad sulisa
zesTa wmidisa isi ganiCinebisrdquo (114)
ldquonuvin hgonebn romelsa aqus
cnobaAacute viTarmed codvaAacute
tyuvilisaAacute mcire ars rameTu
sulman wmidaman saSinelad Tqua
misTAcircs piriTa 150avit
winaAacuteswarmetyuelisaAacuteTa viTarmed
romeli ityodis sicruesa mas ara
waremarTos winaSe TualTa CemTardquo
(sineli 1965 216)
ldquoxuTni arian tyuvilisa saqmeni
SiSi sasjelTa anu SiSis Tacircnier
sazrdelisaTAcircs anu gemovnebisa
sicilisaTAcircs gancxromisa yrmebrisa
moRuaweTagan Sors arian esenirdquo (119)
ldquoviTarca yovelTa vnebaTa zeda
ganyofilebani arian sasjelTani
egreTve tyuilisaTAcircs rameTu sxuaAacute
sasjeli ars misi romelman
SiSsaTAcircs tanjAcircsa tyua da sxua ars
misi romelman Tacircnier Wirisa
raAacutesame qmna igi uSiSoebiTa
RmrTisaAacuteTa sxuaman tyua
sazrdelisaTAcircs da sxuaman
gemoTmoyuarebisaTAcircs da sxuaman
raAacuteTa mis Tana myofTa sicili
moatyuas da sxuaman ndash raAacuteTa Zmasa
Tacircssa boroti uyosrdquo (sineli 1965
151
218)
ldquoSezavebaTa cvaleba moawiis
mowyinebisa eSmakman gamomcdelman
dasarwmuneblad soflis moqcevisada
raTa mkurnalsa uCuenebdes 151avit mas
mas Seaqcios senaksa ganaSorosrdquo (125)
ldquoucxoTa Sewynarebasa moagonebn
mowyinebaAacute dayudebulTa da
mowyalebasa AtildeelTndashsaqmrisa mier
awuevs yofad moslvad uZlurTa
Tana awurTis gulsndashmodginedrdquo
(sineli 1965 221)
ldquoZili mrCoblndashorTa kavSirTa Sezaveba
da maTgan qmnilTa cxovelTa sxeulisa
grZnobiTTa guarTa sacnobelTa uqmoba
gonierad Sen gaigone ese ars
magra mizezi ndash sxua iswave Tu gsurisrdquo
(183)
ldquoZili simtkiceAacute ars bunebisaAacute da
xati ars sikudilisaAacute da uqmobaAacute
ars sacnobelTaAacute erTi ars Zili
da mravalni qonan ganyofilebani
viTarcandashigi gulisndashTqumasacardquo
(sineli 1965 288)
ldquomravalTa Tana locva mRAcircZarebasa
mihmadlebs kacsa moRuawesa sifrTxiliT
xolo Znelad uCns SemsWualva gonebisa
vinaAacuteTgan xedva udabnos myofta hSuenis
da simartoiT maradis cxovrebulTardquo (190)
ldquovhgoneb Tu simravlesa Tana
locvaAacute yovelTa mier SesaZlebel
ars xolo mravalTaTAcircs umjobes
ars erTisa Tan oden locvaAacute
rameTu martod locvaAacute mciredTaAacute
ars friad raJams simravlesa Tan
ilocvide ver SeuZlo unvToAacutesa
mis da maRlisa locvisa
aRsrulebad aramed aqundin
gonebasa Sensa saqmed gulisAtildemisndash
yofaAacute sityuaTa maT romelTa
hgalobde anu Tu kualad gaqundin
dawesebuli raAacuteme locvaAacute raAacuteTa
vidremdis moyuasi muAtildelsa
daasrulebdes Sen gulsa Sensa mas
ityodi raJams muAtildelndashpyrobiT
hgalobdeTrdquo (sineli 1965 291)
ldquoamis mZle eqmodis nu gconis adgilTa
maT
ldquoadgilTa romelTa Sina geSinodis
nu gconis mun mislvad RamiT
152
mislvad maradis sadaca geSinodis
Ramis sibnele dRisad Seracxe naTlad
xolo dRisasa ewyuebode locviTa
da esreT Sedi moRuawebisa gzasardquo (206)
ukueTu kula adgilsndashscemde
eSmaksa amas daberdes SenTana
yrmebri ese da sakicxeli saxeAacute mindash
raAacutendashxAcircdodi aRiWurve locviTa da
mindashraAacutendashiwio adgilsa mas ganipyren
Atildeelni da tanjen mterni raJams
ganTavisuflde senisa misgan
adidebd mAtildesnelsa masrdquo (sineli
1965 298)
ldquoarca sibnele arca udabno adgili
arca Atildeevnebi arca mTaTa simaRle
ganaZlierebs eSmakisaT Cuen zeda
manqanebisa siborotis RoneTa
magra ndash sulisa udebeba daAtildesnilirdquo (208)
ldquoara Tu sibnele RamisaAacute anu
udabnoebaAacute adgilisaAacute ganaZlierebs
eSmakTa Cuen zeda aramed
unayofobaAacute sulisaAacute da odesme
gangebulebiTi swavlaAacuteca miSuebisa
RmrTisaAacuterdquo (sineli 1965 299)
ldquoamis gamo vcnobT viTarmed suli ara
momgonebel ars eseviTarTa amaT
gulisndashsityuaTa uAtildemarTa nametnavTa
aramed ndash mteri zuavi ampartavani
romeli zeciT queyanad daekueTardquo (225)
ldquoda amis gamo ufroAacutesad gulisAtildemandash
vhyofT viTarmed ara Cueni suli
ars mompovnebel eseviTarTa maT
miuwvdomelTa da gamouTqumelTa
borotTa aramed RmrTisndashmoZulisa
eSmakisani arian sityuani igi
romelindashigi zeciT gardamovardardquo
(sineli 1965 328)
ldquoniWi ars ese gamouTqumeli didi
zesTa naTliTa mamisagan mosruli
oden maT mier sacnauri romelTa
moiges igi gonebiTa wmidiTa
da hyofden madliT simSAcircdiT
siwrfoebiTrdquo (247)
ldquosimdable 152avit ars gamouTqmeli
maT mier oden sacnauri romelTa
mougies igi simdidre ars
miuwvdomeli saxelisndashdebaAacute ars da
niWi RmrTisaAacute rameTu ityAcircs
viTarmed iswaveT ara
angelozisagan arca kacisagan
arca wignisagan aramed Cemganrdquo
(sineli 1965 345)
153
ldquomdabalsa uAtildemsve sami ese moigos
Seuracxeba Seiwynaros gineba
da moakudinos gulisndashwyroma yovliTurT
xolo mesamed hqondes ujeroeba
saqmeTa TacircsTa ar Sewynareba misirdquo (248)
saqme keTilisa amis da didebulisa
saTnoebaTa samebisa pirveli ese
ars SewynarebaAacute da TavsndashdebaAacute
yovlisa ginebisa da SeuracxebisaAacute
sixaruliTxolo meore saxe
keTilisa 153avit153tndashZlisa
saTnoebaTaAacutesa ars sruliad
mokudinebaAacute gulisndashwyromisaAacute da
SemusrvilebaAacute gulisaAacute da
bralobaAacute Tavisa TacircsisaAacute yovelsave
zeda xolo mesame kibe keTili ars
TacircsTa saTnoebaTa sruliad
ujerobaAacute da urwmunoebaAacuterdquo (sineli
1965 347)
amrigad damowmebuli masala vfiqrobT sakmarisia imis
sailustraciod rom zogierT SemTxvevaSi saqme gvaqvs tradiciulad
prozauli teqstis poetur gadamuSavebasTan da ara originalur
SemoqmedebasTan Sesabamisad gadaWarbebuli Cans iv lolaSvilis
Sefaseba rom ioane petriwis teqsti originaluri nawarmoebia (petriwi
1968 99) Tumca es faqti namdvilad ar amcirebs poeturi teqstis avtoris
mier gaweul Sromasa da Rvawls
rogorc aRvniSneT teqstis antoniseuli redaqciis wyarod iv
lolaSvili petre gelaTeliseul prozaul Targmans miiCnevs (petriwi
1968 93) mkvlevris varaudi antoniseuli teqstis ZiriTad wyarosTan
mimarTebaSi zustia magram aq aucileblad migvaCnia erTi niuansis
dazusteba miuxedavad imisa rom anton kaTalikosi Tavisi
redaqciisaTvis ZiriTad masalad arCevs swored petre gelaTeliseul
teqsts (vfiqrobT avtoris literaturuli gemovnebas metad
akmayofilebs petre gelaTelis Targmanis gelaTuri skolis
tradiciisamebr elinofiluri stili) igi icnobs da ufro metic xSir
SemTxvevaSi iTvaliswinebs sxva teqstebis masalas riTac qarTul
saazrovno sivrceSi teqstis cirkulaciis process erTgvarad kravs da
154
ajamebs msjelobas gavamyarebT faqtobrivi masaliT Sesabamisi
paraleluri adgilebis damowmebiT
ufro vrclad ganvixilavT erT nimuSs saTnoebaTa kibis anton
kaTalikosiseuli redaqciidan bdquoviT brwyinva naTlis anu morჶi bzis
simrgvalisldquo (11) eqvTime aTonelTan Targmnilia Semdegnairad bdquoviTarca
sivrce naTlisaAacute da xilvaAacute mzisaAacuteldquo (sineli 1965 334) xolo petre
gelaTeli imave adgils Semdegnairad Targmnis bdquoviTarca naTlisa
brwyinvalebaAacute da mzisa saxeldquo (A-39 9v-10r) citirebuli paraleluri
teqstebidan naSromis am nawilis mizandasaxulobisTvis mniSvnelovania
termini morჶi romelsac anton kaTalikosi iyenebs petre gelaTelis
redaqciiseuli termin ldquosaxesrdquo nacvlad saxec da morჶic Zvel qarTul
filosofiur cnebiT enaSi gamoiyeneboda formis aRmniSvnelad
(sainteresoa aseve rom berZnul teqstTan ufro axlos dgas
eqvTimeseuli Targmani ldquoἡλίου θέαrdquo ndash mzis xilva asevea inglisur
TargmanSic ndash ldquosightrdquo (sanaxaoba ndash xilva) msgavsi terminologiuri Tu
leqsikuri Tanxvedra xSiria petre gelaTelis Targmansa da antonis
poetur gadamuSavebas Soris rac gamoCnda kidec naSromis Sesabamis
TavSi ndash saTnoebaTa kibis filosofiur ndash Teologiuri terminologia
anton kaTalikosis redaqciis petre gelaTelis Targmanidan
momdinareobis saCveneblad davimowmebT paralelur adgilebs am ori
teqstidan da meti sicxadisTvis sqolioSi davurTavT Sesabamis
monakveTebs eqvTime aTonelis Targmanidanac
Aanton kaTalikosi petre gelaTeli
ldquosofliT ltolvaman gansazRegravera Tavi TAcircsi
ars nebsiTi Zulveba bunebisa
kualad misive uaris-yofa sruli
da mogebisa trfialeba survili
mimTxegraveAgraveul-yofis zesTa-bunebiTTamirdquo (12)
ldquoganSorebaAacute soflisaAacute ars
nefsiTi siZulili da uarqmnaAacute
mimTxueviTa zesTbunebaTaAacuteTardquo
(A-39 10v)29
29 ldquomonazonebaAacute ese ars raAacuteTa nebaAacute Tavisa TAcircsisaAacute dautevos monazonobaAacute ars iZulebaAacute bunebisaAacute samaradisoAacute da dacvaAacute sacnobelTaAacute dauklebelirdquo (sineli 1965 21)
155
ldquovijmniT ra sofliT ganvevlodeT
soflisaT
maSin eSmakni aRmmzadeben Cuen nategraverad
nategraverad mowyaleT Tanlmobil eriskacTad
xolo bralobad TavTadmi CuenTa aRgegraveZegraveren
viT damaklebTa TqmulTa maT keTilTaganrdquo
(25)
ldquoeSmakni Semdgomad jmnisa
namdAcirclive mowyaled da
Tanalmobilad natrad eriskacTa
aRmmzadeben Cuen da TavTa TAcircsTa
ubadrukebad viTarca yovlisa
maTisa saTnoebisagan TavTa
TAcircsTa damaklebelTa (A-39 16v)30
ldquoaravin aRhAtildeda zecieradmi sasZlod
garna mlTolveli samTagan RirsTa jmnisaT
saqmeT yovelTgan kacTa xolo da mSobelT
da gardamkegraveAgraveTi sruliadre nebisa
eg-saxed mjmneli cuddidebobisaganrdquo (28)
ldquoaravin zecaTa sasZlosa Sina
gAcircrgAcircnmosilTaAacute Sevals ar
pirvelisa da meorisa da mesamisa
mjmneli jmnisaAacute vityAcirc ukue
yovelTagan saqmeTa da kacTa da
mSobelTa da gardakueTasa
TAcircsisa nebisasa da mesamesa
jmnasa cudad didebisasardquo (A-39
18r)31
ldquoucxoeba ars pativisa gangdeba
iwroebisa simWidrovis wadnova
xolo saRmrTosa surAcirclisa mizezi
simravle trfobis zvaobisa ukuTqma
da ZAcircr-fasisa dumilisa peleRordquo (33)
ldquoSeuracxebisa wadili iwroebisa
gulisTqumaAacute survilisa
saRmrToAacutesa mizezi trfialebisa
simravle ampartavnebisa
uvarisyofaAacute dumilisa siRrmerdquo
(A-39 19r)32
ldquoucxosa usxen Sacirclni netar-sulTqmani
xolo megobrad zena Zalni wmidani
romelTa igi drosa sikegravedilisasa
ldquoxolo iyvned Svil sayvarel
Senda sulTqumani gulisani
monad moige sxeuli Seni xolo
30 ldquoeSmakni Semdgomad gamoslvisa Cuenisa sofliT daguarwmuneben mowyaleTa da lmobierTa erisganTa natrad da TavTa CuenTa bralobad viTarmed yovlisaganve saTnoebisa maTisa Tavni Cuenni gamogAcircAtildeumianrdquo (sineli 1965 36-37) 31 ldquovervin Sevides zecisa sasZlosa gAcircrgAcircnosani ukueTu ara moigos pirveli igi da meore da mesame ganSorebaAacute ese igi ars pirveli-soflisagan da monagebTa da naTesavTa da meore-nebisagan TAcircsisa da mesame-ganSorebaAacute cudad-zuaobisagan romeli Seudgs morCilebasardquo (sineli 1965 41) 32 ldquosurvili kdemisa da yuedrebisaTAcircs gulis-TqumaAacute Wirisa da iwroebisaAacute aRorZinebaAacute survilisa saRmrToAacutesaAacute ganmravlebaAacute siyuarulisa RmrTisaAacute uvaris-yofaAacute zuaobisaAacute ufskruli dumilisaAacuterdquo (sineli 1965 43)
156
Zal-uZs Sewevnad rgebad megobar-yofad
ese ars uflis mZiebi naTesavi (38)
megobrad ndash wmidani Zalni
romelTa Jamsa ganslvisasa
rgebad Senda Zalndashuc geqmnen Tu
megobar ese ars uflis mZiebi
naTesavirdquo ( A-39 21r)33
ldquoaqa mamaman ucxoebis gegravearisad
Sedrgineba hyo Zilis-SorisTa sizmarT
esTa ganmsazRegraverman romelni wina-hsxenan
ese gvario ars ZrvaAacute gonebisa
uZraobasa Sina sxeulisasardquo (sizmarTaTvis1)
ldquoviTar veWu (arca rameTu
ganvasazRvreb SedrginebiTad)
Semdgomad ucxoebisa sityuaTa
xolo ufroAacutesRa maT Sina
mciredTa sizmarTaTAcircsca
STawexebad raoden arcaRa amis
zakuvis mzakuvarTaAacutesa
gamoucadelad yofad Cuenda
umjobes (Txroba pirvel pirSi)
ZlisSinaAacute ars gonebisa ZrvaAacute
uZravobasa Sina sxeulisasardquo (A-
39 23r)34
ldquosxegravea ars ocneba sizmrisagan hAtildeams cnobad
RmrTis-metyegraveAgravelurad aqa gancxadebulebs
ocneba aris TvalTa cTuneba maSin
midmo goneba odes mZinareobdes
xolo sxeuli mRAcircZareobdes odesrdquo
(sizmarTaTvis 2)
ldquoocnebaAacute ars cTunebaAacute TualTaAacute
mZinaresa Sina mimogonebasa
ocnebaAacute ars gankrTomilebaAacute
gonebisaAacute mRAcircZarebasa Sina
sxeulisasardquo (A-39 22v)35
ldquoqristesTvis eSmakT gvixilon ra damtevi ldquoraJams damtevebelTa uflisaTAcircs
33 ldquoda Svilni Senni sayuarelni iyvned sulTqumani gulisani da monad moigen Atildeorcni Senni xolo megobrad wmidani igi Zalni romelTa Zal-uc Jamsa sikudilisasa didad sargebeli Seni ukueTu megobar Senda iqmen da bdquoese ars naTesavi romeli eZiebs ufalsa eZiebs xilvad pirsa RmrTisa iakobissaldquo (sineli 1965 48) 34 bdquoviTarmed Semdgomad ucxoebad ganslvisa sizmarni guebrZvian amisTAcircs vinebe ucxoebisa Tavsa Tana mciredi sizmarTaTAcircsca Tqumad raAacuteTa amasca Ronesa mzakuvarTa maT CuenTasa ara umecar viyvneT sizmari ars aRZrvaAacute gonebisaAacute uZraobasa SAcircna AtildeorcTasardquo (sineli 1965 53) 35 ldquoocnebaAacute ars cTomilebaAacute TualTaAacute mZnaresa gonebasa Sina ocnebaAacute ars gancAcircbrebaAacute gonebisaAacute mRAcircZarebasa Sina AtildeorcTasa ocnebaAacute ars xilvaAacute uguamoAacute da ara arsirdquo (sineli 1965 53)
157
ucxod saxlTagan da saxleulTa yovelT
maSin sizmarTa SfoTebiTa gangegravecadnen
gvaCegraveAgravenon sizmriv TAcircsni mtyebarni CuenTAcircs
anu momkegravedarni CuenZliT anu mZrwolarerdquo
(sizmarTaTvis 3)
TAcircsTa saxlTa da saxleulTasa
ucxoebiTa da siyuaruliTa
saRmrToAacuteTa Tavni TAcircsni
ganvyidneT maSin namdAcirclve
eSmakni ZilisSinaTa mier
SfoTebiTa gangucdian Cuen
TAcircsTa CuenTa mCuenebelni
CuendaginaTu mtyebarTa anu
momkudarTa Cuen ZliT gina
SepyrobilTa da mZrwolareTardquo
(A-39 23r)36
ldquomorCileba ars uaryofa Tavisa
gancxadebuli sxeulis moZageba
morCileba ars mokegravedineba asoTa
gonebisasa mrTels cxovrebasa Sina
da moZravoba yovlad ganukiTxegraveAgravelirdquo (41)
ldquomorCilebaAacute ars uaryofaAacute
sulisa TAcircsisaAacute yovliTurT
sxeulisa mier zedCuenebuli
gancxadebulad gina mebr
sxuebrca morCilebaAacute ars
gamoukiTxveli moZravobaAacuterdquo (A-39
25v)37
ldquoCegraveAgravenTa saRmrToTa mamaTa sinanuli
esTa ganhsazRegraveres sibrZnisamebr maTisa
sinanuli ars naTlvis ukmo-wodeba
aRTqma RmrTisadmi cxovrebisa meoris
da ganhsja TaAcircs TAcircsisa urcxegraveAgravenelirdquo (51)
ldquosinanuli ars naTlisRebisa
ukmowodebaAacute sinanuli ars
aRTqumaAacute RmrTisa mimarT meoris
cxorebisaAacute38rdquo
ldquosinanuli ars dageba uflisadmi
wina-aRmdgomTa SecodebaTa ZliTiT
ldquosinanuli ars dagebaAacute uflisaAacute
winaaRmdgomTa SecodebaTa ZliT
36 bdquora Jams dautevniT uflisaTAcircs TAcircsni da saxlni Cuenni da mivscniT Tavni Cuenni ucxoebad siyuarulisaTAcircs RmrTisa maSAcircn eSmakni sizmarTa mier SeguaSfoTebdian Cuen da gAcircCuenebdian TAcircsTa CuenTa viTarca mglovared anu viTarca mkudrad anu viTarca CuenTAcircs Sepyrobilni da Wirveulnirdquo (sineli 1965 53) 37 ldquo morCilebaAacute ars uaris-yofaAacute sulisa TAcircsisaAacute srulad AtildeorcTa mier gamoCinebuli gancxadebulad gina Tu esreT morCilebaAacute ars mokudinebaAacute asoTa gonebiTa cxoeliTa morCilebaAacute ars gamouwulilveli aRZrvaAacuterdquo (sineli 1965 57) 38 ldquosinanuli ganmaaxlebeli ars naTlisndashRebisaAacute sinanuli aRTqumaAacute ars RmrTisa mimarT axlisacxorebisaAacute sinanuli ars Tavisa TAcircsisa damsjelirdquo (sineli 1965 125-126)
158
sinanuli ars wmeda sAcircnidisisa
sinanuli ars yovelTa saWirvelTa
nebsiT daTmena cxovrebis ganaxlebardquo (52)
keTilTa moqmedebisa mier
sinanuli ars sAcircnidisisa
ganwmedaAacute sinanuli ars yovelTa
saWirvelTa nefsiTi moTminebaAacuterdquo
(A-39 54r)39
ldquoamas emkacre monanulo nu sada
ver sisufTeman grZelman dahavebaman
daayenasmca Sen Soris sAcircnidisis
mxileba kbena Senda yovlad sargoAacute
da Sen kidegan ipovo keTilTaganrdquo (58)
ldquoganvemkacrneT nusada
araganwmedilebisa ZliT aramed
dahavebisa mxilebisagan dascxr
sAcircnidisi (A-39 63r)40
ldquoჶilosoჶia ganhsazRegraveres sxolastikosT
elinTa brZenTa pirvelad CegraveAgravenTa moZRvarT
viTarmed arso ese wegraverTa sikegravedilisa
vina mAtildesovneli sikegravedilisa yoveli
ჶilosoჶos ars namdAcircl sibrZnis-moyuarerdquo
(63)
ldquoda sakAcircrvel namdAcirclve viTar da
ellinTaca eseviTari raAacuteme
aRmoTques vinaAacuteTgan da
filosofosobadca amas
gansazRvreben yofad wurTasa
sikudilisasa (A-39 63v)41
ldquoufskruls ityAcircan umier-kerZo-yofad
romel vieT hsTqegraveAgraves ese apAcircTmantod
esTave wegraverTasa amis sikegravedilisasa
yovlad uwevni mougies saqmeni
ubiwoebac ganuwiaRebelirdquo (67)
ldquoviTarndashigi ufskrulsa
umierkerZood yofad vieTnime
gansazRvreben rameTu adgilsa
missa uwodeben apAcircTmantod
esreTve sulisa gagonebasa
uwevneli da ubiwoebaAacuteca da
moqmedebaAacute mougiesrdquo (A-39 66r)42
ldquoglova RmrTis-ZliTi ars mWmunvareba sulis
salmoba gulis wuxva mowleobiTi
saqmeTa mimarT satkivarTa raTame
ldquoRmrTisZliTi ars mWmunvarebaAacute
sulisaAacute lmobasa Sina gulisa
mowleobisasa maradis
39 ldquosinanuli dagebaAacute ars RmrTisa mimarT Sesworebulad codvaTaAacutesa qmniTa simarTlisaAacuteTa sinanuli ganwmedaAacute ars sAcircnidisisaAacute sinanuli moTmenaAacute ars nebsiTi yovelTa WirTa da gansacdelTaAacuterdquo (sineli 1965 126) 40 ldquovekrZalneT Zmano nuukue ara siwmidisagan dacxromil ars sAcircnidisi mxilebisagan aramed moewyina da amisaTAcircs arRara guamxilebs (sineli 1965 149) 42 ldquoviTarca ufskrulisaTAcircs zRuaTaAacutesa ityAcircan viTarmed miuwdomel ars egreTve Atildesenebisa sikudilisa siwmideca da saqmeca miuwdomel arsrdquo (sineli 1965 159)
159
sawyurvelisa zed-dgromiT mZiebeli
ver mimTxegraveAgravevisad msulTqmi mkegravenesi simwariTrdquo (71)
sawyurvelisa zeddadgromiT
meZiebeli da amisiTa
miumTxuevelobiT tkivneulda
mdevneli da ukuana kerZo amissa
salmobierad mqoTebelirdquo (A-39
67r)43
ldquoglova ars maviwy Atildesovnisa bunebisa
viTa mihscilda daviTs puri miRebad
sinanuli ars dakleba uWirveli
yovlisa reca sxeulebris nugeSis
ara Atildesovna ars TAcircnier sawyurvelTardquo (73)
ldquoaRsaarebaAacute ars daviwyebaAacute
bunebisaAacute viTarndashigi miscilda
visme Wamad puri TAcircsirdquo (A-39
67r)44
ldquomciredi wyali hSrets saAtildemilis matebas
eg-saxed cremli WeSmaritisa glovis
hSrets alsa risxAcircs da navRelficxelobis
amisTAcircs aqa urisxegraveAgraveloba wmida
SemdgomobiTad daiwesa gangebiTrdquo (81)
ldquoviTarndashigi wylisa saAtildemilsa Sina
mciredndashmcired Sematebasa
srulad daSrtebis saAtildemili
esreTve da WeSmaritisac gloisa
cremlsa yovelsa alsa
guliswyromisa da
navRelficxelobisasa mosrvad
utevebies amisTAcircs da
SemdgomobiTadca davaweserdquo (A-39
75v)45
ldquotkivilTad ganhscnes da oflTad Tavni
mravalT
raTa Sendoba bralTa miiRon maTi
ganara kacman ara ZAcircrismeAtildesenman
winuswro amaT bralTmotevebisadmi
ldquotkivilTa da oflTa Sendobisa
ZliT codvaTaAacutesa Tavni TAcircsni
vieTnime ganscnes xolo
ZAcircruAtildesenebelman mamakacman
winauswro amaT romlisaTAacutes
43 bdquoglovaAacute WeSmariti saRmrToAacute ese ars mWmunvarebaAacute sulisaAacute da guli mwuxare romeli maradis isurvebn saqmeTaTAcircs satkivarTa da yovelsa Jamsa trfialisa mis mimarT TAcircsisa wyuriel arn da raJams ver ewiis eZiebn mas tkiviliTa gulisaAacuteTa da Semdgomad misa godebiT Atildemobn kunesiT da sulndashTqumiTrdquo (sineli 1965 161) 44 ldquoglovaAacute daviwyebaAacute ars bunebisaAacute viTarca mas netarsa daaviwyda Wamad puri TAcircsi romelica galobs amas sinanuli WeSmariti ese ars ganSorebaAacute yovlisagan nugeSinisndashcemisa Atildeorcielisa Seuwuxebeladrdquo (sineli 1965 162) 45 ldquoviTarca wyali daSrets alsa cecxlisasa egreTve WeSmaritisa gloisa cremlni yovelsave alsa gulisndashwyromisasa da mrisxanebisasa daSreten amisTAcircsca SeudgineT gloisasa ganSorebaAacute gulisndashwyromisaAacuterdquo (sineli 1965 188)
160
miuteveTo da mogetevosT mdidradrdquo (98) miuteveT mswrafl da mogeteos
Tquen mdidradrdquo (A-39 82r)46
ldquomraval-Tqmobisa sazRegraveari esTa dahsdves
umecrebis xat ZAcircris Atildesenebis karad
kadnierebis laRis Atildeelis-mpyrobelad
tyuAcirclis-msaxur daAtildesna lmobierebis
mowyinebis mxdel Zilisa wina-morbedrdquo (112)
ldquokualad eseve vneba esTa cnobil-ars
viTarmed ese goneb-Sinaobisa
ese igi ars mimogonebis anu
gulis-sityegraveaTa keTilTa ganmabnevel
xolo glovisa yovlad uCino-myofelrdquo (113)
ldquomravalmetyuelebaAacute ars
umecrebisa saxe ZAcircrisAtildesenebisa
kar kadnierebisa
Atildeelisampyrobel tyuilisa
msaxur lmobierebisa daAtildesna
mowyinebisa mxdel Zilisa
winamorbed Tangonebobisa
dabneva mcvelisa uCinoyofa
simAtildeurvalisa sigrile locvisa
ganqarveba (A-39 84r)47
ldquosimaZRre amiT iqmna nayrovanTadmi
deda siZAcircsa AtildeorcT Seginebis mizez
xolo moymoba muclisa monanulsa
siwmidis eqmna mizezad momatyegraveAgravebel
loms mSAcircd-hyofs liqna sxeuls Wama
velurhyofsrdquo (145)
ldquosimaZRre sazrdelTa siZAcircsa
deda48 cxorebaAacute muclisaAacute
siwmidisa momatyuebeli lomi
mliqnelman mravalgzis moamSAcircda
xolo sxeulisa moRuaweman
umetes ganavelurardquo (A-39 89r-
89v)49
ldquoulmobeloba ars mtkice udebeba
da gamoxategravea Sereuli mconari
CegraveAgraveulebisa martivisa mSobeli
gulsmodginebis simAtildenis safrAtildee saSTobi
ldquoulmobelobaAacute ars Semtkicebuli
udebebaAacute mconari gagonebaAacute
winmiRebisa naSobi
gulsmodginebisa sabrAtildee
46 ldquomravalTa miscnes Tavni maTni SromaTa ficxelTa raAacuteTa Seendvnen codvani maTni xolo kacman ZAcircrndash uAtildesenebelman uswris maT rameTu ityAcircs ufali viTarmed miuteveT da mogetevnen Tquen codvanirdquo (sineli 1965 206) 47 ldquomravalndashmetyuelebaAacute saydari ars cudadndashmzuaobrobisaAacute romelsa zeda dajdebis da gamoCndebis igi mravalndashmetyuelebaAacute saxe ars ugulisAtildemoebisaAacute da kari ZAcircrisndashzraxvisaAacute winamZRuari kadnierebisaAacute msaxuri tyuvilisaAacute damAtildesneli lmobierebisaAacute momxdeli mowyinebisaAacute winamorbedi ZilisaAacuterdquo (sineli 1965 213) 48 anton kaTalikosis teqtSi iseve rogorc petre gelaTelis TargmanSi simaZRre siZvis dedaa xolo eqvTime aTonelTan - bdquomamaldquo 49 ldquosimaZRre WamadTaAacute mamaAacute ars siZvisaAacute xolo moymobaAacute muclisaAacute winamZRuari ars siwmidisaAacute romelman ganusuenos lomsa mravalgzis moamdorvisca xolo romelman ganusuenos AtildeorcTa ufroAacutesad ganaficxnesrdquo (sineli 1965 225)
161
lmobierebis ver cnoba umecrebardquo (172) simAtildenisa saSTobi lmobierebisa
umecrebaAacuterdquo (A-39 115v-116r)50
ldquoodes salpingsa hscemen sarekad Jamis
maSin yovelTa ZmaTa iekklesion
xilulad Zmani uxilavad eSmakni
cxedradre ZmaTa midrekkad mawegraveAgravevelni
gansegraveAgravenebisa win Sesaval qebadmderdquo (184)
davsWuritneT da vpooT
sulierisa cemasa salpingisasa
xilulad vidreme Sekrebulad
Zmani xolo uxilavad
Semoyvanebulni mterni romlisa
ZliT romelnime cxedrisa zeda
warmodgomilni Semdgomad
aRdgomisa kualad midrekad
amaTdave mimarT mizez mcemen
Cuen daadger metyuelni
aRsrulebadmde winSesavaliTTa
qebaTardquo (A-39 112v)51
ldquomoSiSeba ars CegraveAgraveuleba CCAcirclebri
sulsa berebrsa cud-medidebes Sina
moSiSeba ars hrwmunvisa gandrekaAacute
lodinsa zeda moulodebelTasa
xolo ars kualad mZrwoli grZnoba gulisardquo
(201)
ldquomoSiSebaAacute ars CCAcirclebrivi
CueulebaAacute berebsa Sina da
cuddidebasa sulsa moSiSebaAacute
ars gandrekaAacute sarwmunoebisaAacute
molodebasa zeda
moulodebelTasa SiSi ars
mZrwolare grZnobaAacute gulisaAacuterdquo
(A-39 115r)52
ldquoSiSi sijabne nakli gul-savsebisa
romlisa mona suli zesT-mCenobisa
TAcircsda mimndobi Tavisad zesT-mCenobiT
ldquoSiSi ars gulsavsebisa
naklulevanebaAacute zesTmCeni suli
ars sijabnisa monaAacute Tavsa Tacircssa
50 ldquoulmobelobaAacute udebebaAacute ars damtkicebuli sibrme ars gonebisaAacute da mSbeli borotTa CueulebaTaAacute sabrAtildee moswrafebisaAacute da maxe moRuawebisaAacute mteri lmobierebisaAacuterdquo (sineli 1965 283) 51 ldquoraJamsndashigi dascian nestusa mas suliersa romel ars Jamis rekaAacute maSin xilulad Sekrbebodian Zmani locvad da uxilavad Sekrbebodian mterni brZoladrdquo (sineli 1965 289) 52
ldquomoSiSebaAacute CueulebaAacute ars yrmeburi sulsa Sina cudadndashmzuaobarsa moSiSebaAacute midrekaAacute ars sarwmunoebisagan molodebiTa moulodebelTaAacuteTa miSiS uwinares SemTxuevisa igonebs ZnelovanTa moSiS Sehmusravn gulsa TAcircssa SiSTa ocnebaTaAacuteTardquo (sineli 1965 297)
162
magra aCrdilT da bgeraTagan moSiSni
amad uiWvod eSinis marad zesT-mCenTrdquo (202)
zeda mindobili da bgeraTagan
nagebTaAacutesa da aCrdilisaca
moSiSirdquo (A-39 115r)53
ldquomliqneli kaci diakoni eSmakTa
zesT-mCenobisa zvaobis Atildeel-myvanebi
lmobierebis momsrveli glovis mdevni
macTuri gzisa keTilT uCino-myofi
amad viTarmed gvacTuneben mnatrelnirdquo (219)
ldquomliqneli ars eSmakTa diakoni
zesTmCenobisa Atildeelmyvanebeli
lmobierebis momsrveli macTuri
gzisaAacute rameTu mnetarebelni
Tquenni gacTuneben Tquenondash
ityAcircs winaAacuteswarmetyvelirdquo
(A-39 117r)54
amrigad damowmebuli masala anton kaTalikosis redaqciis
ZiriTad wyarod teqstis petre gelaTeliseul Targmans gamoavlens es
bunebrivic aris radgan rogorc zemoT aRvniSneT petre gelaTeli iyo
gelaTis skolis warmomadgeneli ioane petriwiseuli tradiciebis
gamgrZelebeli da elinofiluri stiliT Sesrulebuli misi Targmani
anton kaTalikosisTvis iqneboda ufro misaRebi Tumca aqve kvlav
aRvniSnavT rom anton kaTalikosis redaqcia iTvaliswinebs danarCen
teqstebsac swored amis naTelsayofad zemoT movixmeT paraleluri
pasaJebi ioane petriwis da anton kaTalikosis poeturi teqstebidan da
mivuTiTeT rom am ori teqstis saleqso sazomic da TiToeuli
safexuris struqturuli organizebis principic identuria dakvirvebam
gvaCvena rom anton kaTalikosi aseve zedmiwevniT icnobs eqvTime
aTonelis Targmans davimowmebT paralelur adgilebs anton
kaTalikosisa da eqvTime aTonelis redaqciebidan petre gelaTelis
Targmans ki amjerad sqolioSi davurTavT
ldquoese hsTqegraveAgraves mamaT siRrmedre simSAcircdisa ldquoese ars didi siRrme simSAcircdisaAacute
ndash odes maxlobelad iyos misa
53
ldquosuli ampartavani monaAacute ars moSiSebisaAacute rameTu esavn Zalsa TAcircssa da esmin raAacute AtildemaAacute raAacuteme meyseulad SeZrwundisrdquo (sineli 1965 297) 54
ldquokaci maqebel pirsa mociquli ars eSmakisaAacute da winamZRuari ampartavanebisaAacute uCinomyofeli lmobierebisaAacute warmwymedeli keTilTaAacute macTuri gzisaAacute rameTu romelni gunatriden Cuen guacTuneben Cuen viTarca ityAcircs winaswarmetyveli esaiardquo (sineli 1965 305)
163
Tu maxlobel-hyegraveAgraves mawuxebeli visme
yegraveAgravedrebul-iyos kdemul wyinebul misgan
magra misdami araodes moakldes
siyvarulisgan Zed RmrTisad qmnuli igirdquo
(88)
Semawuxebeli da guli misi iyos
yudroebiT da ara moaklebdes
siyuarulsa missardquo (sineli 1965
191)55
ldquodasabami ars ese urisxegraveAgravelobis
yegraveAgravedrebisa da ginebisa kdemisa
Tmena simwariT da tkiviliT gulisaT
saSual ndash raTa maTgan ara Sewuxnes
xolo sisrule ndash raTa Sehracxnes qebadrdquo
(89)
ldquodasabami sanatrelisa
urisxvelobisaAacute ars simwariT da
tkiviliTa gulisaAacuteTa moTminebaAacute
kdemisa da yuedrebisa da
ginebisaAacute xolo saSuali raAacuteTa
Seuwuxebelad iyos maT Sina
xolo sisrule ese ars ndash raAacuteTa
viTarca qebaAacute Seeracxos ginebaAacuterdquo
(sineli 1965 196)56
ldquoganhrisxnes ra vin nebsiT acofebs Tavsa
amad viTarmed Zleul ars pirvelTagan
CegraveAgraveulebaTa da TAcircnier cnobisa
hborgs daecemis amisTAcircs Tqmul ars ese
monanulisad hmats sxegraveaTa vneba eserdquo (87)
ldquokaci mrisxane nebsiT TAcircsiT
gancofebul ars da Zleul ars
CveulebaTagan pirvelTa da
TAcircnier cnobisa misisa borgs da
daecemis araraAacute ars
monanulisaTAcircs uborotes gulisndash
wyromisardquo (sineli 1965 191)57
ldquoamisTAcircs aqa ganTlil ars saRmrTo kibe
hxedevd aRsavals dayudebisas sibrZniT
a TAcircT-hsjulobisagan
b didebisa ZliT kacT-mierisa
ldquoxolo aw TiTeuli xedevdin Tu
romelsa xarisxsa ars kibisa mis
dayudebulTaAacutesardquo (sineli 1965
464)
ldquopirvel kibe ars TAcircTndash
SjulobisaTAcircs
55
ldquoese igi ars mun yofasa maSfoTebelisasa dawynarebiTa gulisaAacuteTa da siyuarulianad missa mimarT mdebareobaAacute namdAcirclve eseca sazRvar guliswyromisa ese igi ars da TAcircsaganca mqcevisaAacute sityAcircT da saxiT damamZimebelisa mimarT brZoliT da velurqmnilobaAacuterdquo (A-39 77r) 56
ldquodasabam netarsa ZAcircruAtildeseneblobisa simwaresa Sina da lmobasa sulisasa upatioebaTa TavsdebaAacute xolo saSual umWmunvarod amaT Sina mdebareobaAacute xolo sisrule ukueTu da arsRa viTarca qebaTa SeracxvaAacute amaTi gixaroden pirvelo mAtildenobd meoreo netar uflisa mier da usaxarulevanes mesamerdquo (A-39 79r) 57
ldquogulmwyrali ars miRebuli nebsiT uneblieTasgan uwinares miRebisa davrdomili da dacemulirdquo (A-39 76v)
164
g uZlurebisaTAcircs enisa
d simravlisa ZliTTa Tavis-mzrunvelobisa
e mZlavrebisa ZliT gulis-wyromisa
v raTa patiJni miiAtildeadnen
z raTa moswrafed iqmnen
Agrave raTa cecxli SeiZinonrdquo
(279)
meore didebisaTAcircs kacTaAacutesa
mesame uZlurebisagan enisa
meoTxe ndash mZlavrebisaTAcircs gulisndash
wyromisa
meequse ndash raAacuteTa Tavni TAcircsni
tanjnen
meSAcircde ndash raAacuteTa moswrafebaAacute
moigon merve ndash raAacuteTa cecxlsa
zeda cecxli SesZinonrdquo
(sineli 1965 464)58
zog SemTxvevaSi anton kaTalikosi erTi strofis farglebSic ki
iyenebs orive prozauli Targmanis masalas
anton kaTalikosi
petre gelaTeli eqvTime aToneli
ldquonayrovneba ars Semoqmedi
novagTa
gemovnebaTa madinebeli
wyaro
Tu same dahAtildeaS Tvali misi
sxAcircT gahsCndis
xolo Tu igi ganaqarvi
sxAcircTa gZlis
amisi mkacrva Tana gaZs
monanulordquo (143)
ldquonayrovanebaAacute ars noagobaTa
Semoqmedi gemovnebaTa
wyaro dahyav nestAcirc da sxAcircT
aRmoiWAcircra da amisica
damyofeli sxAcircT iZlivardquo
(A-39 89r)
ldquonayrovanebaAacute mompovnebeli
ars sanovageTaAacute da wyaro
ars gemoTndashmoyvarebisaAacute
dahyvi raAacute erTi Tuali misi
sxAcircT kerZo gamoCndis da
raJams igica ganaqarvi sxAcircT
kerZo gZliisrdquo
(sineli 1965 224)
ldquoucxoeba ars ar kualad
zed-moqceva
raAacutecaRa gaqegraves mamulsa Sina
yovel
imaTi srulad raAacuteveca
yoveli
ewin-mewyegraveAgravebis keTil ndash
mosavobisa
gulis-sityegraveaTa anu
ldquoucxoeba ars datevebaAacute
zedmouqceveli yovelTaAacute
mamulsa Sina
keTilmosavobisa
ganzraxvasa Cuensa
winaaRmdgom moqmedTaAacuterdquo
(A-39 19r)
ldquoucxoebaAacute datevebaAacute ars
gare-Seuqceveli mSobelTa
da yovelTave ranica iyvnen
queyanasa Cuensa
winaaRmdgom da
damabrkolebel keTilisa
mis gulis-sityAcircsa Cuenisardquo
(sineli 1965 42)
58
petre gelaTelis TargmanSi citirebuli adgili ar aris
165
gamoxategraveaTardquo (31)
ldquogamoslva sofliT samT
aiZules mqmedT
anu sufevam gulvebadman
saRmrToman
anu codvaTa ganmravlebis
cnobaman
anu surAcirclman namdAcircl
satrfialosman
xolo garda sxegravea mizezi
usityur arsrdquo (16)
ldquoyovelTa gulsmodginebiT
sawuToAacutes damtevebelTa
namdAcirclve ginaTu
gulvebadisaTAcircs samefoAacutesa
gina simravlisa ZliT
codvaTaAacutesa anuT
RmrTisamimarTisa ZliT
siyuarulisa yves ese xolo
araTu romelime
winaTqmulTa amaT
ganxilvaTaAacute maT Soris
winaZRoda usityu vinaAacuteme
ganSorebaAacute maTi dadgardquo (A-
39 10v)
ldquoyovelTave romelTaca
soflisa saqmeni dautevenes
anu simravlisaTAcircs codvaTa
maTTaAacutesa anu
sasufevelisaTAcircs caTaAacutesa
anu siyvarulisaTAcircs
RmrTisa qmnes ukueTu arca
erTi amaT samTa gulis-
sityuaTagani iqmna maTda
winamZRuar pirutyul ars
gamoslvaAacute maTirdquo (sineli
1965 22)
amrigad naSromis am nawilis mizani iyo anton kaTalikosiseuli
redaqciis sxva manamde arsebul redaqciebTan mimarTebis sakiTxis
kvleva paralelur teqstebze dakvirvebam gamoavlina Semdegi
1 saTnoebaTa kibis anton kaTalikosiseuli redaqciis ZiriTadi
wyaroa petre gelaTelis Targmani misi teqsti yvelaze arsebiT
frazeologiur da leqsikur Tanxvedras swored petre gelaTeliseul
TargmanTan avlens SesaZloa amis mizezi iyos petre gelaTelis
Targmanis gelaTuri skolis tradiciisamebr elinofiluri stili
romelic anton kaTalikosis literaturuli gemovnebisTvis metad
Sesaferisi iqneboda
2 anton kaTalikosi kargad icnobs saTnoebaTa kibis manamde
arsebul srul redaqciebs a) misi teqstis struqturuli organizebis
principi da versifikacia ioane petriwiseuli redaqciis identuria
avtori qmnis ioane petriwiseuli teqstis originaluri strofebis
semantikurad Tanafard muxlebs romelTac paralelebi ar eZebnebaT
prozaul teqstebSi b) icnobs da iyenebs eqvTime aToneliseul
Targmansac g) aris SemTxvevebi roca erTi strofis farglebSi Cans
orive prozauli Targmanis gavlena
166
amp 2 saTnoebaTa kibis anton kaTalikosiseuli CarTuli
strofebi
saTnoebaTa kibis ioane petriwiseuli redaqcia gamosca Sesavali
kvleva komentarebi da leqsikoni daurTo ivane lolaSvilma Sesavali
kvleva ZiriTadad exeba ioane petriwis vinaobasa da mis literaturul
memkvidreobas kvlevaSi igi aseve msjelobs ioane petriwiseuli
saTnoebaTa kibis originalur nawilze gansakuTrebiT ki aq gaSlil
filosofiur koncefciebsa da maT mimarTebaze ioane petriwis
filosofiasTan iv lolaSvilis mier originalur strofebad miCneuli
CanarTebis moculobidan gamomdinare mkvlevari teqsts naxevrad
originalur Sromad miiCnevs Tumca rogorc ukve vnaxeT es mTlad ase
ar aris naSromis am nawilSi mimovixilavT anton kaTalikosiseuli
saTnoebaTa kibis originalur CanarTebsა da maT funqcias teqstSi
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis struqturul Taviseburebebze
saubrisas aseve aRvniSneT rom anton kaTalikosis teqsti
struqturulad zustad emTxveva cota mogvianebiT sofroniusis mier
konstantinopolSi gamocemul redaqcias es garemoeba ki TavisTavad
gvafiqrebinebs rom SesaZloa anton kaTalikoss xelT hqonoda CvenTvis
cnobili qarTuli redaqciebis garda sxva wyaroc amitom anton
kaTalikosis originaluri nawilis wyaro veZieT ara mxolod qarTul
prozaul TargmanebSi aramed Cven xelT arsebul sxva teqstebSic meTiu
raderis gamocemul ZvelberZnul teqstSi parakletis monastris
axalberZnul teqstSi romelic mines gamocemisgan gansxvavebuli
redaqciaa da struqturis mixedviT emTxveva anton kaTalikosis
redaqcias aseve saTnoebaTa kibis slavur TargmanSi romelic
gamocemulia 1898 wels da gamosacemad momzadda СВЯТО-ТРОИЦКАЯ СЕРГIЕВА
ЛАВРА ndashSi amgvarma kvlevam maCvena rom Tundac erTi strofi romelic ar
momdinareobs qarTuli prozauli Targmanidan ar iZebneba Cven xelT
arsebul arc erT sxva teqstSi anton kaTalikosi zog SemTxvevaSi qmnis
mTel strofs an strofebs zogan urTavs striqonebs xan kidev iyenebs
gansxvavebul terminebs an simboloebs am ukanasknelze vrclad
sadisertacio naSromis Sesabamis TavebSi vimsjeleT swored antonis
167
redaqciis stilsa da simbolur saxismetyvelebaze saubrisas aRvniSneT
rom antonis originaluri nawilisTvis specifikuri simboluri
metyveleba damaxasiaTebelia zogadad anton kaTalikosis mxatvruli
azrovnebisTvis rac kidev erT argumentad SeiZleba gamoviyenoT imis
samtkiceblad rom antonis mier CarTuli strofebi originaluria da
Tuki marTlac hqonda anton kaTalikoss xelT gansxvavebuli redaqcia
misi kvali Cans mxolod safexurTa TanmimdevrobaSi
gamomdinare iqidan rom prozaul teqstTan SedarebiT poeturi
versiebi bevrad naklebi moculobisaa daismis kiTxvebi prozauli
teqstebis sakmaod didi moculobis masalis miuxedavad ratom dasWirda
anton kaTalikoss originaluri strofebis CarTva poetur teqstSi ra
daniSnuleba aqvs sakuTriv antoniseul CanarTebs aviTarebs igi am
nawilSi axal ideebs Tu ubralod afarToebs naTqvams SevecdebiT
aRniSnul kiTxvebs pasuxi gavceT Tanmimdevrulad
pirvel rigSi aRvniSnavT rom ioane petriwis teqstis msgavsad anton
kaTalikosic yovel Tavs urTavs Sesaval strofs romliTac acnobs
mkiTxvels winamdebare safexuris Temas xotbas asxams an akritikebs mas
es originaluri strofebi Seicaven ZiriTadad aRmaval-daRmaval sakmaod
rTul kidurwerilobas romelSic ikiTxeba konkretuli safexuris
dasaTaureba magaliTad pirveli Tavis Sesavali strofi ase
gamoiyureba
vardi ar mWnari ჶiali keTil sulnel
limena SuAgravebis oqroT arxrwnadTsakrebi
or-gzis Sedgoma satrfos namdAcirclsawyuris
tkbiluRlis tAcircrTAcircT sofliT gamoslvasagan g
ltolva aqaT RmrTiv iqa zenadmi mimyegravean
an kidev mesame Tavis Sesavali strofi
ldquoTqmulTare zem o rTa ZAcircr-fas spekalTa
AcircakinT mWAcircrv e se eSesabamvis
sulTmwmedi saqe b rkial elvar mbzinvari
ucxoeba imier lTolva amriT
168
xolo jegraveari s a tAcircrTva qristes msgavsebardquo
kidurweriloba zog SemTxvevaSi aris sakmaod rTuli ndash aseTia pirveli
magaliTi xolo sxva SemTxvevaSi SedarebiT martivi ndash amis magaliTad
meore SemTxveva gamodgeba citirebuli strofebis akrostixebad ikiTxeba
Semdegi ltolvisaTvis soჶlisgan da TAcircs ucxoebisa es aris ZiriTadi
principi romliTac anton kaTalikosi sargeblobs Sesavali
originaluri strofebis Seqmnisas erTi gamonaklisia mTel teqstSi
mecamete Tavi romelic mowyinebas Seexeba xolo Sesavali strofis
kidurwerilobaSi ikiTxeba Tavad avtoris saxeli Tumca safexuris
Tematikaze xazgasma tradiciulad aqac aris
ldquoantoni saxel aqa kidur-werili
tals guls meleqsis mowyinebisa mier
odes ixilo daginiSnavs mis Soris
nebsiT kegraveAgraveTebiT sAcircnidisis kbenisaT
iqidam glovis ar ganyras naberwyalTasrdquo
swored amgvari principiT aris Seqmnili ioane petriwiseuli
teqstis Sesavali originaluri strofebic
anton kaTalikosis originaluri CanarTebi ufro xSirad qarTuli
prozauli teqstis masalas avrcobs Aაse magaliTad
ldquotanjva mhsjavriTi aRhAtildeocs tyuvilsa TuRa
magra netarni cremlni warhswymeden hspolven
dumili saRmrTo Wmunva TacircsTaTAcircs codegraveaT
ukeTursa mas crusa CegraveAgraveulebasa
aRhAtildeocs ganhsdevnis qristes-moyvareTaganrdquo
(127)
ldquosatanjvelisagan mTavarTaAacutesa
aRiAtildeocebis tyuili xolo
simravlisagan cremliTaAacutesa
sruliad warwymdebisrdquo
(A-39 87r)59
ldquoarsada hstyuvos yrmaman odesme visdad
amad viTarmed umanko aqegraves goneba
maSa tyuvili mzakegravearTad Sesmenili
ldquoara uwyis CCAcirclman tyuili
arca sulman siborotisagan
daklebulmanrdquo (A-39 87r)60
59
bdquotanjvisagan mTavarTaAacutesa aRiAtildeocebis tyuili xolo simravlisagan cremlTaAacutesa sruliad warwymdebis da moispolvisrdquo (sineli 1965 218) 60
ldquoyrmaman CCAcirclman ara icis tyuili arca sulman ganSorebulman borotisaganrdquo (sineli 1965 219)
169
ara marTalTa cruTa ver dammkAcircdrebTa
sufevisaTa CegraveAgraveuleba ars Turerdquo
(128)
ldquoSeuZlebel ars sada jmna Wamisgan
TuRa simSili niadag saAtildemar ars Ra
muclis simaZRre aAtildemobs cremlTa wyarosa
siZAcircsa rtoTa awarmoebs yovelTa
amisTvis ltolva novagTagan jer arsRardquo
(14 10)
ldquoTualTa wyarosa naTlisndash
Rebisa sworsa ganaAtildemobs ese
vneba sulisa didi xolo
marxvisa lmoba wmida da
tkbili Sehmzadebs missa
ganwmedilsa WurWelsa ese
Seitkbe monazono da gaqundenrdquo
(str 141)61
ldquokualad amisda wamal umankoeba
upovareba an qona saWiroTa
saRmrTo simdable RmerT-mama-kacis xati
da morCil-yofa yovelsa Sina ganhsjiT
nebaTa TAcircsTa iZulebiT ara qmna
sificxes borots ulmobelobas uRmrTos
emkacrve sofliT ltolvilo monazono
ucxoebisa uAtildemarad gardamqcevsa
sinanulisa ar miTvalvisa nivTsa
RmrTis-Svilebisgan ganmvrdom ganmyof
maxAcirclsardquo
(17810)62
ldquoSiSi ganakrTobs sulsa qegraveAgrave-mdebaresa
gamoxategraveaTa savseTa Sereul-hyofs
ganhsjaT ayenebs ucxo-hyofs apodiqsis
amad eliჶas ityAcircs gamocdilebiT
bdquoganhkrTes Tmani da Atildeorcni
Cemni ldquo ndash ityoda elifas
veragobasa eSmakisasa
momTxrobelirdquo (A-39 115v)63
61
rogorc vxedavT msgavsi (da ara identuri) Sinaarsis strofi aris petriwiseul variantSic xolo prozaul teqstebSi saerTod ar iZebneba paraleluri adgilebi 62
antonieul redaqciaSi msjeloba ufro vrcelia vidre sxva teqstebSi (qarT prozauli berZn slav) 63 ldquosazomisaebr gloisa ese waridevnebis da raAacutezomca igi moguakldebodis moSiSebaAacute ganmravldebis ganhkrTa guami Cemi da SeZrwundes Tmani Cemni ndash ityoda elifaz manqanebaTa zeda
amis mterisaTa egreTve me vityAcircrdquo (sineli 1965 299)
170
gamikrTes TmiTurT xorcnio (SiSisagan)rdquo
(204)
ldquoes simartive anu umankoeba
uferadoAacute aqegravenda vidreme adams
ara mkdemelsa AtildeorcTa uSegraveerebisas
ar gangebuli iyo ese sibrZniTa
amad viTarmed ar nebsiT martivobdardquo
(247)
ldquopirveli TAcircTebaAacute aRorZinebisa
yrmaTaAacutesa simartive uferadoAacute
romeli vidremde aqunda adams
ara ixila siSiSule sulisa
TAcircsisaAacute arca uSuerebaAacute
Atildeorcisa misisaAacuterdquo (A-39 129v)64
ldquosamRegravedeloisa locAcircsa univTosa
gansazRegraverebaAacute brZenTgan viswaveT esTa
ars Tan-myofobiT SeerTebaAacute orTa
ese igi ars RmrTisa da mlocegraveAgravelisa
amad univTo locvaAacute did sanatrelrdquo (281)
ldquolocvaAacute ars mis ZliTisaebr
vidreme moqmedebisa
TanamyofobaAacuteda SeerTebaAacute
kacisa da RmrTisaAacuterdquo (183v)65
ldquovinc Tavisufal bralTagan iqmna krZalviT
moSiSi RmrTisa mmarxegraveAgraveli vnebaTagan
aman moigo uvnebeloba saRmrTo
wyaro da Ziri deda siyvarulisa
amad gAcircrgAcircni sibrZnisa did netar-arsrdquo
(2910)
msgavsi magaliTebis damowmeba saTnoebaTa kibis anton
kaTalikosiseuli teqstidan mravlad SeiZleba avtori cdilobs gascdes
wyaroebs da ufro gaafarToos da ganavrcos saTqmeli
sxva SemTxvevaSi anton kaTalikosi originalur CanarTs qmnis raTa
daakonkretos daazustos ioane sineliseuli msjeloba magaliTad
teqstis meore safexurs romelSic ioane sineli saubrobs ldquosoflidan
gasvlisrdquo Semdeg amqveyniuri saqmeebis mimarT gulgrilobaze anton
kaTalikosi azris gaZlierebis mizniT asrulebs originaluri strofiT
ldquoTu sofliT ganhAtildeegraveAgraved arzrunvad monazono
64
ldquoarara ars msgavsi siwrfoebisaAacute amisTAcircsca vidremdis aqunda igi adams ara ixila SiSulobaAacute sulisa TAcircsisaAacute arca uSuerebaAacute AtildeorcTa TAcircsTaAacuterdquo (sineli 1965 339) 65 ldquolocvaAacute bunebiT SeerTebaAacute ars RmrTisa da kacisaAacuterdquo (sineli 1965 483)
171
kualad soflisaT mcxovrebTa Tana qceva
da arazrunva maTTAcircs SeuZlebel-ars
xolo Tuzrunva gaqegraves AtildeorcTaTAcircs da mSobelT
borbalTa mier RelvaTa iSTegraveAgravebiverdquo (210)
an kidev aviRoT mexuTe safexuri ioane sinelis monaTxrobs monanul
monazonze romelic aucileblad unda iyos siRatakesTan dawinduli
anton kaTalikosi Semdegnairad agrZelebs
ldquomonanulisa Tacircseba ars sakuTar
ara ras qonva ara rasa miReba
mxolod RmrTis oden mogeba ara sxegraveaTa
niadag dahsja Tavisa kdemva kdomegravea
anu sxeuliT an nebiT ucxoebardquo (56)
sxva magaliTi pirvel safexurSi sadac msjelobaa soflidan gasvlaze
ioane sineli ambobs rom asketuri cxovrebis sami umTavresi safuZvelia
umankoeba marxva da siwminde antoni agrZelebs azrs da axasiaTebs
TiToeuls
ldquoromelman gyos Sen hrCeul qristes mowafe
xolo meorem ndash angelos zena xorcTa
da mesameman ndash vnebaTa zeda mTavar
xolo samTave mxedegraveAgravel niadag sarkiT
satrfialois uocnosa mzisadmirdquo (19)
msgavsi (magram ara identuri) Sinaarsis Semcveli strofi gvxvdeba
petriwiseul redaqciaSic
ldquo samni Seitkben monazono da scxovnde
umankoeba siwmide da marxvai
erTi moyusisa siyuarulsa mogarTmevs
xolo meore usxeuloTa migrTavs
da marxva wmida queyaniT aRgamaRlebsrdquo (str10)
zogjer antoni azrs agrZelebs da aZlierebs ara mTliani strofis
SeqmniT aramed erTi an ori striqonis damatebiT
ldquonusada tredman umankoman TAcircs Soris
Seiwynarosmca matli dauZinebi
172
da nivTi wmida Seamwikegravelos mwAcircremanrdquo (910)
sxvagan antoni mTel strofs uZRvnis da xotbas asxams saTnoebas
magaliTad ldquomorCilebasrdquo
ldquomorCilebao qristes-xato CegraveAgraven Soris
sarwmunoebiT warmoo Soris sxAcircsa
da siyvaruliTa namoqmedebo sibrZniT
uvnebelobis adgilo univToo
da saRmrTos cnobis haero sacuregraveAgravelordquo (45)
saTnoebaTa kibis antoniseul redaqciaSi xSiria avtoriseuli
remarkebi romelic Seicavs gafrTxilebas mowodebas darigebas
ldquodayudebulTa srulTaca Soris aman
borot-vnebaman hpova adgili SeslAcircs
da daimala aspiti Soris maTsa
gesliT momklveli sulebsaca srulTasa
amad simkacre hAtildeams maradisi brZenordquo(95)
sxva magaliTi
ldquomravalTa hscodes didTa mier codegraveaTa
Seinanesve moqceulTa RmrTisadmi
imaTi dahsja viTarca meZavTave
RmrTis megobarTa ars dahsja ara sxegraveaTa
amas emkacre ganmkiTxegraveAgravelo ZmaTaordquo (105)
an kidev
ldquonayrovneba ars Semoqmedi novagTa
gemovnebaTa madinebeli wyaro
Tu same dahAtildeaS Tvali misi sxAcircT gahsCndis
xolo Tu igi ganaqarvi sxAcircTa gZlis
amisi mkacrva Tana-gaZs monanulordquo (143)
da bolos
ldquoaravin aRhAtildeda Tavsa kibisas ymaAacute
ukeTu ara aiara bijebiT
eg-saxed CegraveAgravenca purisadmi da wylisa
pirvelad hspobiT Znel-sadnobTa WamadTa
mislvad bijebiT gviAtildems ara ganusjelad (149)
173
magaliTebis damowmeba uxvad SeiZleba Tumca sakiTxis sicxadisTvis
vfiqrobT moyvanili masala sakmarisia
zog SemTxvevaSi anton kaTalikosi muxlze darTuli originaluri
striqoniT erTgvarad ajamebs mTeli strofis saTqmels
ldquomecxres Jams aman vnebaman aRixilna
da dros trapezis ze aRxltna sareceliT
xolo locvisas daamZima sxeuli
ჶqnarebiT AtildesiriT mihstaca muAtildeli piriT
da guls-modgine suli uZlur-hyo xorcebrrdquo(137)
xolo sxvagan originaluri strofiT ajamebs mTel safexurs
ldquoSeuZlebel-ars srulad jmna Wamisgan
TuRa simSili niadag saAtildemar-arsRa
muclis simaZRre aAtildemobs cremlTa wyarosa
siZAcircsa rtoTa awarmoebs yovelTa
amisTvis ltolva novagTagan jer-arsRardquo (1410)
erTeul SemTxvevaSi anton kaTalikosi aviTarebs teqstSi wamoWril
problemasTan dakavSirebul axal azrs amis magaliTia meTerTmete Tavis
winamdebare strofi romelic eZRvneba dumilis saTnoebas
bdquovinaTgan sityegravea psixisa gonieris
gamoxategravea ars ganhsja gamoCineba
rameTu amas saqmobs gulis-Atildemis-yofa
pirveliT nivTTa srulad savsed ganmyofi
meoriT msazRegraveri da sxAcircT mesilogizme
amaTi Atildemeva wesier droebiTad
ars ara codegraveardquo (1189)
zemoT damowmebuli masala gvafiqrebinebs rom saTnoebaTa kibis
antoniseuli redaqciis ivane lolaSviliseuli Sefaseba ar aris zusti
mkvlevari wers bdquoantoni prozaul teqsts odnav amoklebs iyenebs
sakuTar sityvebsac magram ZiriTadad imeorebs Tavis wyaros ase rom
antonis redaqcia TiTqmis sityva-sityviT emTxveva petriwuli (petre
gelaTeliseuli im) teqstis eqscerptebs misi (antonis) originaloba
mxolod iambikur leqsad gawyobaSi gamoixatebardquo (petriwi 1968 94)
174
SeiZleba wyarod gamoyenebuli teqstebidan gadaxveva ar iyos xSiri da
ver Segviqmnas originaluri nawarmoebis gancda (rasac arc unda
velodoT radgan saqme gvaqvs naTargmni teqstis gadamuSavebasTan)
Tumca verc imas vityviT rom aRniSnul teqstSi araferia originaluri
amrigad anton kaTalikosiseul saTnoebaTa kibeSi CarTul
strofebs sxvadasxva daniSnuleba aqvs a) Sesavali originaluri
strofebis Seqmnis mizani winamdebare safexuris Temis gacnoba-Semkobaa
ioane petriwis teqstis analogiiT b) sxva SemTxvevaSi anton kaTalikosi
azris dazusteba-gagrZelebis mizniT qmnis originalur strofebs Tu
striqonebs g) sxvagan muxlis an mTeli safexuris azris Sejamebaa d)
zogan amgvari CanarTebi Seicaven gafrTxilebas mowodebas darigebas e)
erTeul SemTxvevaSi ki avtoriseuli Sexedulebac Cans
175
Tavi VI
ioane sinelis saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis
mniSvneloba bizantiuri da qarTuli filologiisTvis
saTnoebaTa kibe Sua saukuneebis erT-erTi yvelaze srulyofili da
popularuli zneobrivi saxelmZRvaneloa masSi gaerTianebulia
qristianuli eTikuri principebi sistemurad Camoyalibebuli formiT
gamokveTili aqcentebiTa da Rrmad Teologiuri msjelobebiT
marTalia kibis simbolos sulieri progresis SinaarsiT aqtiurad
iyenebdnen sxva avtorebic filon aleqsandrieli sirieli mamebi
grigol noseli magram ioane sinelma pirvelma mogvca sulieri
aRmasvlis masStaburi da srulyofili suraTi (kordoCkini 2003 22-23)
swored es aris erTi mniSvnelovani ganmasxvavebeli niSani romelic
gamoarCevs saTnoebaTa kibes am Janris literaturaSi kidev erT
specifikur maxasiaTebels warmoadgens saTnoebaTa kibis fsiqologiuri
Sinaarsi ndash klemaqsSi Cans daxvewili Rrma fsiqologizmi adamianTa
bunebis maTi Sinagani mdgomareobis saucxoo codna (bezaraSvili 1989
143) ioane sineli xSirad aridebs Tavs mkiTxvelisTvis detaluri
instruqciebis micemas imis Sesaxeb Tu ra Wamos rodis da ramdeni ra
dro gamohyos ZilisTvis ra sixSiriT ilocos ra formulebi unda
gamoiyenos mlocvelma da sxva misi interesia ara garegnuli
formalurad gamoxatuli asketizmi aramed morCileba da gulis
siwminde (ueari 1982 9)
NnawarmoebSi dasmuli sakiTxebis masStaburoba teqstis
dawerisTanave iwvevda aRfrTovanebas mkiTxvelSi kerZod ioane sinelis
biografi misi Tanamedrove raiTis monastris beri danieli romlis
mier dawerili ioane sinelis cxovreba win uZRvis teqsts saTnoebaTa
kibes moses aT mcnebasTan xolo avtors Tavad mosesTanac ki
aTanabrebs ldquoda gardamoAtildeda axali igi RmTis-mxilveli Cuenda momarT
gonebiTa mTiT siniT da gAcircCuenna Cuen manca RmrTiv-werilni igi
ficarnirdquo an kidev ldquoerTiTa oden ara iqmna msgavs (ioane sineli) mosesa
rameTu ara moiwia mis zeda verSeslvaAacute zecisa mas ierusalAgravemsa viTar-
igi mose queyanasa ierusalAgravemsa ver Sevida (sineli 196513)
176
amdenad sulac ar aris moulodneli rom nawarmoebi jer kidev Sua
saukuneebSi iTargmna msoflios mraval enaze ldquobiblias da liturgikul
wignebs Tu ar CavTvliT ar iyo sxva Sroma aRmosavlur qristianul
samyaroSi romelic imdenjer iqneboda Seswavlili gadawerili da
naTargmni ramdenjerac ioane sinelis saTnoebaTa kiberdquo ndash wers kalistos
ueari saTnoebaTa kibis cnobili mkvlevari da agrZelebs - igi
popularuli iyo samonastro sazogadoebebis gareTac ndash berZnebSi
bulgarelebSi serbebSi rusebSi da mTlianad marTlmadideblur
samyaroSi saTnoebaTa kibis popularoba aRmosavleT qristianuli
samyarosTvis utoldeba dasavleTSi Tomas kempenelis (Thomas von Kempen)
qristes imitaciis (The Imitation of Christ) popularobas (ueari 19821)
Txzuleba aseTive popularobiT sargeblobda Sua saukuneebis qarTvel
mkiTxvelTa Sorisac razec pirvel rigSi redaqciaTa da xelnawerTa
simravle miuTiTebs
qarTulad Camoyalibda sxvadasxva epoqaSi naTargmni Tu
gadamuSavebuli teqstis eqvsi redaqcia qarTuli kulturis did
mesveurTa gaunelebeli interesi am teqstis mimarT ar cxreba
saukuneebis manZilze rogorc cnobilia saTnoebaTa kibe pirvelad
preaTonur periodSi Targmnes am informacias gvawvdis eqvTime aToneli
saTnoebaTa kibis miseul Targmanze darTul anderZSi anderZSive
saubrobs igi teqstis xelmeored Targmnis mizezze bdquovinaAacuteTgan ukue
pirvelsa mas Targmansa mravali mrudad daewera da mravali daegdo
amisTAcircs me glaxakman efTAcircme brZanebiTa wmidisa mamisa Cemisa iovanAgravesiTa
vTargmne eseldquo(sineli 19651) rogorc anderZidan irkveva eqvTime aToneli
saTnoebaTa kibes kvlav Targmnis ldquopirvelirdquo Targmanis uzustobisa da
naklulovanebis gamo ldquoioane sinelis teqstis qristianuli
zneTswavluleba bunebrivia TavisTavad warmoadgenda interesis sagans
sasuliero mwerlobisTvisrdquo (bezaraSvili 1987150) - amdenad eqvTime
aTonelisnairi masStaburi moRvawe romlis mizanic iyo qarTvelTa
kulturuli legitimacia ndash maTi berZnebTan ldquoswor-myofelirdquo
saganmanaTleblo saqmianoba ndash Targmanis meSveobiT ldquougunurebisa Cuenisa
gonier-yofa da ganbrZnobardquo (doborjginiZe 2012 7) rac gulisxmobda Sua
saukuneebis qarTul saazrovno sivrceSi axali da didi codnis
177
Semotanas ver dauSvebda esoden didi mniSvnelobis teqstis ldquomruderdquo da
ldquonaklulevanirdquo qarTuli Targmanis arsebobas miT ufro rom Targmans
srulad daekisra kulturuli emansipatoris funqcia Targmnisas
qarTul enaSi srulfasovnad gadmoitvifreba originalis yvela
simdidre am gziT Targmani originalis tolfasad Sesabamisad qveynis
kulturuli Zlierebis simbolod iqceva (doborjginiZe 2012 7)
postaTonur periodSi epoqis axali moTxovnidan gamomdinare
saTnoebaTa kibe kidev erTxel iTargmna Aაmjerad teqsti gelaTis
literaturul-saRvTismetyvelo skolis tradiciebis gaTvaliswinebiT
(berZnul dedanTan Targmanis maqsimalurad daaxloeba filosofiur
terminTa dazusteba da aS) Targmna petre gelaTelma ufro metic igi
sxvadasxva epoqis didi moRvaweebisTvis poeturi STagonebis wyaroc ki
xdeba da safuZveli eyreba poeturi redaqciebis Seqmnas saTnoebaTa kibe
samjer gadamuSavda poeturad
amdenad naTelia rom saTnoebaTa kibe aris Sua saukuneebis
aRmosavleT qristianul samyaroSi da maT Soris saqarTveloSic erT-
erTi yvelaze mniSvnelovani teqsti mis mniSvnelobaze msjelobas ori
mimarTulebiT warvmarTavT erTi mxriv teqstis qarTuli Targmanebis
struqturis specifikaze miTiTebiT romliTac igi scdeba qarTuli
filologiis interesis farglebs da mniSvnelovani xdeba bizantiuri
literaturis mkvlevarTaTvisac da meore mxriv sakuTriv qarTuli
Targmanebis mniSvnelobisa da adgilis gansazRvriT romelic
vimedovnebT mcireoden wvlils Seitans qarTul filologiur kvlevebSi
rogorc aRvniSneT saTnoebaTa kibis eqvTime aToneliseuli Targmanis
struqtura ar emTxveva aqamde gamocemul arc erT berZnul teqsts
swored amitom igi uaRresad mniSvnelovania sakuTriv berZnulenovani
teqstis mkvlevarTaTvisac berZnul teqstSi XXIII TavSia Setanili Περὶ
τῆς ἀκεφάλου ὑπερηφανίας (ampartavanebisaTvis) romelic sinadvileSi unda
iyos XXII Tavis Semadgeneli nawili sadac saubaria cudad-
mzuaobrobaze anu qedmaRlobaze (Περὶ τῆς πολυμόρφου κενοδιξίας) mkvlevari m
cincaZe SeniSnavs rom ioane sineli teqstSic miuTiTebs imaze rom
ampartavneba da cudad-mzuaobroba mas erT vnebad miaCnia amitom
mosalodnelia rom avtori mas calke ar gamoyofda XXIII Tavi sadac
178
Setanilia aRniSnuli nawili dasaTaurebulia Semdegnairad Περὶ
ἀκαθάρτων λογισμῶν τῆς βλασφημίας (gamouTqumelTa gulis-sityuaTaTAcircs
gmobisaTa) mkvlevari fiqrobs rom es Semdegdroindel gadamwerTa
Secdoma unda iyos es ldquoSecdomardquo petre gelaTelsac aqvs SeniSnuli
Tumca mainc misdevs berZnul teqsts da aRniSnuli Tavi XXIII safexurSi
Seaqvs eqvTime aTonelis anderZSi vkiTxulobT Semdegs ldquoTavni viTarca
aqa iyvnen egre dasxeniT rameTu meca viTarca mipovnian egreT
damisxnian yovelni wiTliTardquo ndash swored am anderZis safuZvelze
mkvlevari askvnis rom romeliRac berZnul xelnawerSi romliTac
eqvTime aToneli sargeblobda Tavebis mimdevroba ar iyo areuli
(cincaZe 1965 45-47) saTnoebaTa kibis eqvTime aToneliseuli Targmanis
struqtura rogorc ukve aRiniSna ar emTxveva aqamde gamocemul arc
erT teqsts es faqti uaRresad mniSvnelovania TviT berZnuli teqstis
struqturis rekonstuqciisaTvisac radgan berZnuli kritikuli teqstis
momzadebis SeTxvevaSi SesaZloa Rirebuli aRmoCndes qarTuli
Targmanis struqturis gaTvaliswinebac radganac garda sakuTriv ioane
sinelis miTiTebisa rom es ori vneba sxvadasxva ar hgonia
Sinaarsobrivadac ufro logikuria eqvTime aToneliseuli TavTa
Tanmimdevroba ufro metic prof m cincaZis marTebuli SeniSvniT
eqvTimes ganmartebidan isic irkveva rom man icis sxva berZnuli teqstis
arsebobis Sesaxeb romelSic TavTa Tanmimdevroba sxvagvaria (cincaZe
1966 45-47) rom ara avtoris remarka SesaZloa eqvTime aToneliseuli
saTnoebaTa kibis struqturis ldquogadaxrardquo Cven xelT arsebuli berZnuli
teqstebidan agvexsna rogorc eqvTimes Taviseburi mTargmnelobiTi
meTodi xSir SemTxvevaSi specialur literaturaSi gavrcelebuli
mosazreba eqvTime aTonelis mTargmnelobiT meTodTan dakavSirebiT
(kleba-matebis principi) eyrdnoba misi Targmanebis arakritikul
teqstTan Sedarebis safuZvelze miRebul daskvnebs ukanasknelma
kvlevebma kerZod ki profesor elguja xinTibiZis specialurma
gamokvlevam eqvTime aTonelis ori Targmanis berZnul teqstTan
mimarTebis Taobaze gamoavlina is meTodologiuri Secdoma rac eqvTime
aToneliseuli Targmanis arakritikul berZnul teqstTan Sedarebisas
iCens Tavs (xinTibiZe 1969144-151)
179
saTnoebaTa kibis mniSvnelobas sakuTriv qarTuli filologiisTvis
bevri faqtori gansazRvravs gamovyofT ramdenimes
aRsaniSnavia upirveles yovlisa mkiTxvelis ase vTqvaT recipientis
faqtori vinaidan saTnoebaTa kibe pirvel rigSi praqtikuli
daniSnulebiT Seqmnili cocxali Txzulebaa cnobilia rom aRmosavlur
eklesiebSi didi marxvis periodSi xmamaRla kiTxuloben ioane sinelis
teqsts (ueari 19821) rac Seexeba poetur redaqciebs garda wminda
esTetikuri datvirTvisa (mkiTxvelis amaRlebuli ganwyobis Seqmna)
vfiqrobT praqtikuli daniSnulebac hqonda - gansazRvruli ritmiT
riTmiT xels uwyobda teqstis SedarebiT martivad damaxsovrebas es
funqcia ikveTeba sxva SemTxvevebSic rodesac saqme gvaqvs Sua
saukuneebis liturgikuli daniSnulebis poetur teqstebTan amdenad
sruliad SesaZlebelia rom Sua saukuneebis qarTveli mkiTxveli
klemaqsis poetur teqstebs zepiradac ki imaxsovrebda
ioane sinelis klemaqsi aris saukuneebis ganmavlobaSi dagrovili
praqtikuli gamocdilebis ostaturi Sezaveba tradiciasTan da
codnasTan rogorc kalistos ueari miuTiTebs roca ioane sineli
qmnida saTnoebaTa kibes samonastro cxovreba rogorc Camoyalibebuli
institucia ukve arsebobda da hqonda didi samsaukunovani tradicia
regulaciebi da werilobiTi teqstebi amdenad ioane sinelma moaxdina
praqtikuli samonastro cxovrebis mdidari gamocdilebisa da winare
literaturuli tradiciis erTgvari sinTezi am kuTxiT igi hgavs maqsime
aRmsarebels romelmac qristologiaSi miaRwia imaves rasac ioane
sinelma asketur TeologiaSi (ueari 1982 59) saTnoebaTa kibis
TargmanebiT Sua saukuneebis qarTul saazrovno sivrceSi Semodis ara
mxolod epoqis erTi umniSvnelovanesi asketur-mistikuri nawarmoebi
romelSic didi sulieri gamocdileba harmoniulad aris Sezavebuli
winare literaturul tradiciebTan aramed am teqstSi gamoyenebuli
mniSvnelovani antikuri Tu medievaluri wyaroebic ioane sineli xSirad
Tavadve miuTiTebs saTnoebaTa kibeSi gamoyenebul wyaroebze aseTebia
grigol RvTismetyveli ioane kasiane efrem asuri origene evagre
pontoeli aseve xSirad mimarTavs apofTegmebs ndash antoni dids iovane
180
mokles abba serapions da sxva garda im wyaroebisa romelzec pipdapiri
miTiTebaa teqstSi samecniero literaturaSi saTnoebaTa kibis araerTi
sxva wyaroa gamovlenili markoz monazonis (ueari 1965 458-459) Razeli
mamebis ndash barsanofes ioane Razelis da doreTe Razelis (folkeri 1968
V7) abba isaias abba barsanufis (bogdanoviCi 1968 156-157) nilos
sinelis (buxvaldi 1982 400) ioane mosxis (proxorovi 1985 254) Sromebi
agreTve platonis fedoni (kordoCkini 2003 20-21) garda zemoT
dasaxelebuli wyaroebisa saTnoebaTa kibeSi Cveni azriT Cans cnobili
miTologema ndash odisevsis mier scilasa da qaribdas Soris gavla anu or
borotebas Soris naklebi borotebis arCeva rac mogvianebiT aisaxa aseve
platonis protagoraSi Cans sxva wyaroc ndash neoplatonuri Teoria
borotis uarsobis Sesaxeb romelic konceptualurad daamuSava fsevdo
dionise areopagelma
saTnoebaTa kibis gavlenebis safuZvliani Zieba Sua saukuneebis Tu
gviani periodis qarTul teqstebSi safiqrebelia bevr SemTxvevaSi
mogvcems saintereso Sedegs radganac bizantiur filologiaSi
analogiuri kvlevis Sedegad gamovlinda rom igi gavlenas axdens Sua
saukuneebis iseT avtoritetul moazrovneebze rogorebic arian isixi
sineli (beki 1959 164-165) filoTeos sineli anastasi sineli Teodore
studieli (bogdanoviCi 1968 159-160) svimeon axal RvTismetyveli (beki
1959 585) andria kriteli (proxorovi 1985 256) agreTve SedarebiT gviani
periodis moRvaweebi ndash grigol sineli grigol palama (bogdanoviCi 1968
168-169) da sxv ufro metic mogvianebiT XIX saukunis cnobili danieli
filosofosi Teologi da poeti soren kirkegori ioane klemaqsis da
anti-klemaqsis fsevdonimebiT aqveynebs ramdenime naSroms paralelurad
ki aqtiurad ikvlevs ioane sinelis teqsts rusi literaturaTmcodneebi
saTnoebaTa kibis kvals xedaven agreTve XIX saukunis rusi
klasikosebis Teodor dostoevskisa da nikoloz gogolis
SemoqmedebaSic am gavlenis kvali yvelaze TvalsaCinod Cans romanSi
Zmebi karamazovebi xolo gogolis Sinelis mTavari personaJis akakis
prototipad swored saTnoebaTa kibis erT-erTi epizodis amave saxelis
mqone personaJi akaki miaCniaT (kordoCkini 2011) saTnoebaTa kibe
gavlenas axdens momdevno periodis cnobil moRvaweebze qarTuli
181
literaturidan Cven mxolod rusTvelis vefxistyaosans davasaxelebT
romelTan saTnoebaTa kibis mimarTebis kvlevas qarTul samecniero
literaturaSi ukve hqonda garkveuli tradicia Cven Cveni mxriv amgvari
gavlenis Tu reminiscenciis or SemTxvevas vxedavT
ioane sinelis teqsti gamoirCeva amaRlebuli poeturi eniT tropuli
metyvelebis originaluri formebiT mravalferovani simboluri
saxeebiTa Tu ritorikuli da stiluri figurebiT nawarmoebSi
klasikuri siuJetis ararsebobis gamo esTetikuri siamovnebis miniWebis
funqcia akisria mTlianad stilsa da enas kalistos uearis SefasebiT
saToebaTa kibe ritmuli prozis nimuSia da axlos dgas poeziasTan
(ueari 1982 10) TxzulebaSi didi sulieri gamocdileba gadmocemulia
ara rTuli msjelobiT da Sinagani TviTsrulyofis Rrma fsiqologiuri
analiziT aramed sada cocxali eniT da sxarti lakoniuri
aforistuli formiT sentenciebiT moraluri SegonebebiT saTnoebaTa
Sesaxeb albaT esec iyo erT-erTi mizezi am Txzulebis aseTi
popularobisa (bezaraSvili 1987129) qarTveli mTargmnelebi
erTmaneTisgan gansxvavebuli mTargmnelobiTi teqnikis miuxedavad orive
prozauli Targmanis SemTxvevaSi teqstis mxatvruli Rirebulebis
eqspresiulobisa da poeturobis SenarCunebas romelsac qmnis Sua
saukuneebis mxatvrul-gamomsaxvelobiTi stilisTvis niSandoblivi
ritorikuli figurebis epiTetis Sedarebis personifikaciis gameorebis
hiperbolis gradaciis ritorikuli SekiTxvis anastrofis epanaforis
antiTezis paromoionis hendiadisis paronomasiis da a S xSiri
gamoyeneba met-naklebi warmatebiT arTmeven Tavs
esoden maRalmxatvruli teqsti aucileblad datovebda waruSlel
STabeWdilebas da moaxdenda Sua saukuneebis qarTveli mkiTxvelis
esTetikuri gemovnebis formirebas berZnuli teqstis swored es
stiluri mravalferovneba aqvT SeniSnuli saTnoebaTa kibis qarTuli
leqsiTi redaqciebis avtorebsac radganac rogorc irkveva qarTuli
leqsiTi versiebi SemTxveviTi movlena ar unda iyos ioane sineli
xandaxan axdens Tavisi teqstis ritmizacias da klemaqsis TiToeuli
safexuri mTavrdeba leqsiTi reziumeTi (bezaraSvili 1989 146)
aRsaniSnavia isic rom ioane sinelis klemaqsis berZnul Tu sxvaenovan
182
mravalricxovan versiebs Soris ar Cans misi poeturi versia rogorc
Cans amgvari tradicia jerjerobiT mxolod qarTulSi gvxvdeba
(bezaraSvili 1987 142) berZnul teqstTan erTad saTnoebaTa kibis
poeturi redaqciebis avtorebs leqsiTi redaqciebis Sesaqmnelad
faqtobrivad hqondaT mza maRalmxatvruli masala qarTuli prozauli
Targmanebis saxiT
sinelis Txzulebis maRalmxatvrul stils qmnis simbolur saxeTa
orginaluri gamoyenebac avtori calkeul simboloTa myar tradiciul
semantikas arc ise iSviaTad tvirTavs axali mniSvnelobebiT magaliTad
mnaTobebi simbolurad ganasaxiereben rogorc RmerTs aseve
wmindanebsac axal aRTqmaSi ciskris varskvlavi qristesTan aris
dakavSirebuli qarTveli himnografebis (ioane minCxi miqel modrekili
ioane mtbevari da sxvebis) SemoqmedebaSi ki igi wmindansac miemarTeba
(grigolaSvili 200299) ὁ δὲ μεγάλῃ σελήνῃ ὁ δὲ τῷ λαμπρῷ ἡλίῳ προσεοίκασινrdquo
(PG Vol 88 881C) ldquoda erTi igi mTiebsa msgavs ars da meore ndash didsa mas
mTuaresa da mesamendash brwyinvalesa mas mzesa da amaT yovelTa sayofeli
caTa Sina arsrdquo (sineli 1965 242)
anton kaTalikosi
pirveli mbrZoli brwyinvalesa
mTiebsa
meore xolo aRvsilsa mTovaresa
garna mesame TAcircT SegraveAgraveniersa mzesa
emsgavsnes 182avi AtildemebiTa mamaTaTa
viswaveT 182avit182 angelosebri
gvari
ioane petriwi
viTar ciskari naTlisagan wina
vals
egreT marxva Cans siwmidisa
pirvelad
merme aRmovals mze igi
simarTlisa
da gananaTlebs gonebasa wmidasa
da bnelsa nislsa moxueulsa
warsdevnis (str 149)
ivane lolaSvili fiqrobs rom eqvTime aTonelis Targmanis
citirebul pasaJSi gadmocemulia ldquogaTenebisa da mzis amosvlis bunebrivi
suraTirdquo romelic ioane petriwma sul sxvagvarad gaiazra petriwTan
ldquomze igi simarTlisardquo metaforuli cnebaa da qriste RmerTs gulisxmobs
(petriwi 1968 143) am azris sailustraciod mas mohyavs himnografiuli
teqstebi sadac qriste gaazrebulia rogorc ldquomze simarTlisardquo mze
183
simarTlisa da ciskris varskvlavi Zvel qarTul mwerlobaSi marTlac
ganasaxierebda qristes Tumca citirebul pasaJebSi saWiroa konteqstis
gaTvaliswineba imisaTvis rom ar daikargos sakvlevi pasaJis azri
sinamdvileSi citirebul teqstebSi saubaria sulieri Rvwis sxvadasxva
etapze myof asketTa Sesaxeb romlebic vnebas ebrZvian imis Sesabamisad
Tu romel safexurze imyofebian erTni ldquoSromiTa da ofliTa
AtildeorcieliTa hbrZodis amas mZlavrsardquo meoreni ndash ldquomarAtildeviTa da
mRAcircZarebiTa ewyvebodis masrdquo aseve ldquosimdabliTa da urisxvelobiTa da
wyurviliTa winaaRudgebodisrdquo xolo mesameT ndash ldquosaRmrToAacuteTa niWiTa da
gamocxadebiTa Seekras mZlavri igirdquo (sineli 1965 242) da swored maT
adarebs ioane sineli ciskris varskvlavs savse mTvaresa da mzes ufro
metic ioane sinelis teqsti grZeldeba swored im informaciiT
romelsac Seicavs zemoT citirebuli strofi ioane petriwis
redaqciidan ldquopirvelad ciskari aReRis merme naTeli moefinis da
maSinRa gamobrwyindis mzeAacuterdquo (sineli 1965 242) amgvarad saanalizo
strofi arc ioane petriwiseuli CanarTia da mnaTobTa simbolikac
miemarTeba siZvis vnebasTan brZolis sxvadasxva saSualebasa da etaps
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis terminologia mniSvnelovan
masalas iZleva SuasaukuneebSi mTargmnelobiTi praqtikis dazusteba-
ganviTarebis Cvenebis TvalsazrisiT kerZod erTi teqstis sxvadasxva
Targmani romelic Sesrulebulia sxvadasxva epoqaSi gansxvavebuli
literaturuli stiliT gvaZlevs cnebiTi enis Camoyalibebaze
dakvirvebis saSualebas adreul etapze filosofiur-Teologiuri
terminologia naklebad sistemuria da ar Cans mkacrad organizebuli
terminologiuri aparati (erTsa da imave sityvas eqvTime aToneli
sxvadasxva qarTul Sesatyvisebs uZebnis an kidev sxvadasxva berZul
termins erTi da imave qarTuli formiT Targmnis) rac eqvTimes
epoqisTvis da misi Targmanebis mizandasaxulobis gaTvaliswinebiT
bunebrivia petre gelaTelis TargmanSi ki rogorc mosalodnelic iyo
ukve Cans sistemurad Camoyalibebuli cnebiTi ena rac Seexeba anton
kaTalikosis redaqcias misi wyaro zog SemTxvevaSi manamde arsebuli
prozauli Targmanebia (ZiriTadad petre gelaTelis Targmani) zogjer
ki ara maincdamainc petriwiseuli (rogorc amas samecniero
184
literaturaSi xSirad miuTiTeben) aramed zogadad Sua saukuneebis
qarTul filosofiaSi SemuSavebuli filosofiur-Teologiuri
terminologia romlis Rrma da safuZvliani codna dasturdeba teqstSi
amrigad saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebi mniSvnelovania ara
mxolod qarTuli aramed bizantiuri literaturis mkvlevarTaTvisac
eqvTime aTonelis anderZSi daculi unikaluri informaciiT da miseuli
Targmanis struqturiT meore mxriv saTnoebaTa kibis qarTuli
Targmanebis gadamuSavebebisa da xelnawerTa simravle riTac qarTuli
kulturuli sivrce uerTdeba Sua saukuneebis aRmosavleT qristianul
samyaros da rac ganpirobebulia teqstis msoflmxedvelobiT
struqturuli TaviseburebiT Rrma fsiqologiuri Tu Teologiuri
SinaarsiT stiliT da sxva mravali faqtoriT TavisTavad gansazRvravs
saTnoebaTa kibis mniSvnelobas Suasaukuneebis qarTuli literaturisa
da mis mkvlevarTaTvis
185
ZiriTadi daskvnebi
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis oTxi ZiriTadi redaqciis
kompleqsuri literaturul-istoriuli da Teoriuli analizis Sedegad
miRebul ZiriTad daskvnebs qvemoT punqtebad warmovadgenT
1) ioane sinelis saTnoebaTa kibe Sua saukuneebis aRiarebuli
moraluri saxelmZRvaneloa qristianulma msoflmxedvelobam
memkvidreobad miiRo antikur kulturaSi Camoyalibebuli da
Teoriulad kargad gaazrebuli moralur-eTikuri principebi romelmac
axali msoflmxedvelobis wiaRSi garkveuli transformacia ganicada
Sesabamisad saTnoebaTa kibis msoflmxedvelobrivi aspeqtebis
srulfasovnad Seswavla SesaZlebelia mxolod antikuri filosofiis
bibliisa da adreuli periodis qristianuli patristikis konteqstSi
saTnoebaTa kibis TargmanebiT qarTveli mkiTxveli ecnoboda ara
mxolod asketur-mistikuri Janris brwyinvale Zegls aramed im
mravalferovan wyaroebsac romelsac Txzuleba eyrdnoba am Zeglis
TargmniT qarTul saazrovno sivrceSi Semodis sruliad axali
unikaluri codna bunebrivia rom teqsti gavlenas axdens momdevno
epoqis literaturazec gavlenis kvali Cans vefxistyaosanSic
2) specialur literaturaSi azrTa sxvadasxvaobas iwvevs saTnoebaTa
kibis kompoziciis arqiteqtonikis sakiTxi teqstis safexurebis
sistematizacia ZiriTadad sworxazovnad aris gagebuli rogorc
saTnoebaTa mopoveba an vnebebis daZleva Cveni azriT teqstis struqtura
ar daiyvaneba oden vnebebTan brZolasa da saTnoebebis mopovebaze radgan
ama Tu im vnebis daZleva imave dros gulisxmobs sapirispiro saTnoebis
mopovebasac da piriqiT petre gelaTelis Targmani Tavebis
Tanmimdevrobis mixedviT misdevs mines krebulSi dabeWdil berZnul
teqsts eqvTime aToneliseuli Targmanis struqtura ki ar mihyveba aqamde
gamocemul arc erT berZnul teqsts mTargmneli teqstze darTul
anderZSive miuTiTebs rom mas gansxvavebuli berZnuli dedani aqvs xelT
es faqti uaRresad mniSvnelovania TviT berZnuli teqstis
rekonstuqciisTvisac amasTanave eqvTimes SeniSvnidan isic irkveva rom
man icis sxva berZnuli teqstis arsebobis Sesaxeb romelSic TavTa
186
Tanmimdevroba gansxvavebuli iyo poetur teqstebSi Tavebis mimdevroba
gansxvavdeba orive naTargmni prozauli Txzulebisagan am mxriv
gansakuTrebiT sainteresoa anton kaTalikosiseuli redaqcia romelic
struqturulad emTxveva cota mogvianebiT 1883 wels konstantinepolSi
beri sofroniusis mier gamocemul teqsts rTuli saTqmelia ra
principiT alagebs antoni Tavebs miT ufro rom xelT ar gvaqvs
kritikulad dadgenili berZnuli teqsti romelSic gaTvaliswinebuli
iqneboda xelnawerTa sakmarisi raodenoba es faqti Semdegi varaudis
saSualebas gvaZlevs a) antoni azrobrivad awyobs safexurebs
Tematurad awyvilebs maT b) xelT hqonda CvenTvis ucnobi sxva wyaro
romelSic TavTa Tanmimdevroba swored ise iyo organizebuli rogorc
man da cota mogvianebiT am teqstis sxva gamomcemlebma sofroniusma da
arqimandritma egnatem daalages
3) saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis mxatvruli stilis
originalur berZnul teqstTan mimarTebis kvlevam aCvena rom
mxatvruli TvalsazrisiT berZnul originals qarTuli Targmanebi ar
Camouvardeba ufro metic qarTulad teqstis esTetikuri mxare kidev
ufro gaZlierebulia misi poeturi (leqsiTi) redaqciebis SeqmniT
4) saTnoebaTa kibis simbolikis analizma gamoavlina rom ioane
sineli rig SemTxvevaSi calkeul myar tradiciul paradigmul saxeebs
axali semantikiT mniSvnelobiT tvirTavs rac Seexeba anton
kaTalikosiseuli redaqciis CarTuli strofebs maTSi avtori ar qmnis
misTvis uCveulo axal simbolur saxeebs rac kidev erTxel
gvafiqrebinebs rom aRniSnuli strofebi aris antoniseuli da maTi
Seqmnisas avtori ar eyrdnoba sxva wyaros miT ufro rom am strofebis
wyaro ar Cans arc berZnul da arc Cven xelT arsebul slavur
teqstebSi
5) filosofiur terminebze dakvirveba aCvenebs a) adreul etapze
filosofiur-Teologiuri terminologia naklebad sistemuria ar Cans
mkacrad organizebuli terminologiuri aparati erTsa da imave sityvas
eqvTime aToneli sxvadasxva qarTul Sesatyviss uZebnis an piriqiT
sxvadasxva berZul termins erTsa da imave qarTuli formiT Targmnis
187
rac eqvTimes epoqisTvis misi Targmanebis mizandasaxulobis
gaTvaliswinebiT bunebrivia b) petre gelaTelis TargmanSi rogorc
mosalodneli iyo ukve Camoyalibebuli Cans cnebiTi ena g) anton
kaTalikosis redaqciaSi terminebis wyaro zog SemTxvevaSi manamde
arsebuli prozauli Targmanebia (ZiriTadad petre gelaTelis Targmani)
zogjer ki Sua saukuneebis qarTul filosofiur teqstebSi
SemuSavebul-dadgenili filosofiur-Teologiuri terminologia
gvxvdeba SemTxvevebi roca anton kaTalikosi ukve arsebul termins
tradiciuli mniSvnelobiT ki ar iyenebs aramed cvlis mis Sinaarss
6) paralelur teqstebze dakvirveba cxadyofs rom saTnoebaTa kibis
anton kaTalikosiseuli redaqciis ZiriTadi wyaro petre gelaTelis
Targmania SesaZloa amis mizezi iyos petre gelaTelis Targmanis
gelaTuri skolis tradiciisamebr elinofiluri stili romelic metad
axlo da mimzidvelia anton kaTalikosis literaturuli gemovnebisTvis
aRsaniSnavia aseve rom anton kaTalikosi kargad icnobs saTnoebaTa
kibis manamde arsebul redaqciebs misi teqstis struqtura da
versifikacia ioane petriwiseuli redaqciis identuria antoni kargad
icnobs da iyenebs eqvTime aToneliseul Targmansac teqstebis
Sepirispirebis procesSi aseve gamoCnda rom ioane petriwiseuli
variantis originalad miCneul strofebs rig SemTxvevebSi eZebneba
Sesabamisi paraleluri adgilebi prozaul teqstSi
7) saTnoebaTa kibis anton kaTalikosiseuli redaqciis CarTuli
strofebis analizis Sedegad irkveva rom originaluri strofebis
Seqmnis mizani gansxvavebulia a) Sesavali strofebis SemTxvevaSi ndash
winamdebare safexuris Temis gacnoba-Semkoba ioane petriwis teqstis
analogiiT b) sxvagan antoni azris dazusteba-gagrZelebis mizniT qmnis
originalur strofebs Tu striqonebs g) rig SemTxvevaSi saxeze gvaqvs
muxlis an mTeli safexuris azris Sejameba an mkiTxvelis gafrTxileba
d) iSviaTad anton kaTalikosi sakuTar azrsac aviTarebs romelic ar
mihyveba original teqsts
188
gamoyenebuli literatura
A-711 anton kaTalikosi saTnoebaTa kibe
A-39 ioane sineli saTnoebaTa kibe (petre gelaTelis Targmani)
S-3731 anton kaTalikosi proloRi aTormetTa TtueTa
abakelia 1997 abakelia n simbolo da rituali qarTul kulturaSi
Tbilisi 1997
abulaZe 1938 abulaZe i rusTavelis xanis qarTulidan naTargmni
Zveli somxuri mwerlobis Zeglebi enimkis moambe III 1938
averincevi 1977 Аверинцев С Символика раннего Средневековья Семиотика и
художественное творчество Москва laquoНаукаraquo 1977
anton kaTalikosi 1972 anton kaTalikosi wyobilsityvaoba (teqsti gamosacemad moamzada r baramiZem) Tbilisi gamomcemloba ldquomecnierebardquo 1972
aristotele 1984 The Complete Works of Aristotle (Barnes J - ed) Princeton
rdquoPrinceton University Pressrdquo 1984
aristotele 2003 aristotele nikomaqes eTika Tbilisi ldquoTsu
gamomcemlobardquo 2003
apofTegmuri krebulebi Apophthegmata 188avit188 188avit188ture alphabetica PG 6571-440
English translation The Sayings of the Desert Fathers the Alphabetical
Collection Translated with a foreword by Benedicta Ward preface by
Metropolitan
Anthony of Sourozh Kalamazoo Mich ldquoCistercian Publicationsrdquo
1984
Apophthegmata (188avit188ture anonyma) (e cod Coislin 126) ed F
Nau Histoires des solitaires egyptiens Revue de lsquoOrient Chretien 12-14
17-18 (121907 131908 141909 171912 181913) 1248-68 171-
181 393-404 1347-57 266-283 14357-379 17204-211 294-301
18137-146 English
translation The wisdom of the Desert Fathers the Apophthegmata
Patrum (the anonymous series)
Translated by Benedicta Ward foreword by Archbishop
Anthony Bloom Oxford ldquoSLG Pressrdquo 1975
Les apophtegmes des peres Collection systematique chapitres i-ix
(Syst) ed Jshy C Guy se 387 1993
The Wit and Wisdom of the Christian fathers of Egypt The Syrian
version of the Apopthegmata Patrum (Syr) Tr By EAW Budge
London ldquoOxford University Pressrdquo 1934
baramiZe 2013 baramiZe m zogierTi sinonimi ioane sinelis kibis qarTul prozaul TargmanebSi rdquobizantiologia saqarTveloSi-4rdquo Tbilisi-baTumi-kapadokia 24-30
189
seqtemberi 2013
bezaraSvili 1987 bezaraSvili q ioane sinelis rdquoklemaqsisrdquo ucnobi qarTuli versia J macne (els) 4 1987
bezaraSvili 1989 bezaraSvili q ioane sinelis rdquoklemaqsisrdquo axalgamovlenili qarTuli versia J macne (els) 3 1989
bezaraSvili 2004 bezaraSvili q ritorikisa da Targmanis Teoria da praqtika Tbilisi gamomcemloba rdquomecnierebardquo 2004
beki 1959 Beck H-G Kirche und theologische 189avit189ture im Byzantinischen Reich Handbuch der alterertumswissenschaft Abt
12 T II Bd I 1959
beraZe 1943 beraZe p qarTuli iambikos Sesaxeb J saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis moambe t IV 6 1943
bogdanoviCi 1968 Богдановић Д Јован Лествичник у византијској старој српскј
књижевности Београд 1968
buaZe 2014 buaZe T eTikis filosofiur-religiuri aspeqtebi J guli gonieri 7 2014 httpwwworthodoxtheologygeguligonieri2
buxvaldi 1982 Buchwald W Tusculum-Lexicon griechischer und lateinischer Autoren
des Altertums und des Mittelalters Muumlnchen ndash Zuumlrich 1982
gabiZaSvili 2011 gabiZaSvili e naTargmni himnografia Sromebi III Tb
2011 httpwwwdzeglebigestatiebisxvanatargmni_himnografiahtml
gabrielaSvili 2012 gabrielaSvili l borotebis gamomxatvel simboloTa saxeldebisaTvis (veSapis simbolika bibliuri wignebisa da ldquo189avit garejelis cxovrebisrdquo mixedviT) VI saerTaSoriso simpoziumi ndash literaturaTmcodneobis Tanamedrove problemebi Sua saukuneebis literaturuli procesi saqarTvelo evropa azia masalebi nawili I 2012
gariti 1956
Garitte G Catalogue des manuscrits georgiens litteraires du mont Sinai
Louvain 1956
germani 1854 Герман (Осеикий) Преподобный Иоанн Лествичник и его
Лествица постепенного нравственного усовершенствеванияю
СПБ 1854
granti 2004 Grant R M Augustus to Constantine the rise and triumph of
Christianity in the Roman world London ldquoWestminster John
Knox Pressrdquo 2004
grigolaSvili 2002 grigolaSvili l wmindanis Tema Zvel qarTul mwerlobaSi kr Zveli qarTuli literaturis problemebi miZRvnili levan menabdis dabadebidan 74-e wlisTavisadmi 2002
grigolaSvili 2012
grigolaSvili l sZali qristesi iakob curtavelis ldquoSuSanikis wamebardquo da adreqristianuli kultura Tbilisi ldquoliteraturis institutis gamomcemlobardquo
190
2012
grifini 1976 Griffin MT Seneca A Philosopher in Politics Oxford ldquoClarendon
Pressrdquo 1976
daTaSvili 2011 daTaSvili l zRvis qristianuli simbolika da
qarTuli literatura J semiotika (ganTavsebulia 22 maisidan 2011) mis httpssemioticsjournalwordpresscom20110522E1839AE1
8390E1839AE18398-
E18393E18390E18397E18390E183A8
E18395E18398E1839AE18398-_-
E18396E183A6E18395E18398E183A1-
E183A5E183A0E18398
dafi 1999 Duffy J Embellishing the Steps Elements of Presentation and Style in
the Heavenly Ladder of John Climacus Dumbarton Oaks Papers No
53 1999
desili 2002 Deseille P La Dottrina Spirituale di Giovanne Climaco Giovanni
Climaco e il Sinai Communita di Bose ldquoEdizioni Qiqajonrdquo 2002
doborjginiZe 2012 doborjginiZe n lingvistur-hermenevtikuli metateqstebi Tbilisi ldquoilias saxelmwifo universitetis gamomcemlobardquo 2012
evagre pontoeli 1981 Evagrius Ponticus The praktikos Chapters on prayer (Translated by
John Eudes Bamberger) Kalamazoo Mich ldquoCistercian Publicationsrdquo
1981
evansi 2014 evansi j r filosofia da Teologia Sua saukuneebSi
Tbilisi ldquoilias saxelmwifo universitetis gamomcemlobardquo 2014
evsevi kesarieli 1954 1956
Eusebius of Caesarea Praeparatio evangelica (ed K Mras ed K Mras) Eusebius Werke Band 8 Die Praeparatio evangelica GCS 431
amp 432 Berlin ldquoAkademie-Verlagrdquo 1954 1956
zarini 1993 Зарин СМ Иоанн Лествичник Христианство
Энциклопедический Словарь ТИМ 1993
iazikova 1995 Языкова ИК Богословие Иконы Москва Общедоступный Православный Университет 1995
ioane damaskeli 2000 ioane damaskeli marTlmadidebluri sarwmunoebis zedmiwevniTi gardamocema Tbilisi rdquosasuliero akademiis gamomcemlobardquo 2000
ioane kasiane John Cassian The Eight Principal Vices available from
httpsorthodoxwordfileswordpresscom2010024598919-saint-john-
cassianon-the-eight-principal-vices-philokaliapdf
ioane oqropiri 1991 ioane oqropiri sityva marxvis Sesaxeb J jvari vazisa 4 1991 httpwwworthodoxygetserilebioqropirimarkhvahtm
ioane petriwi 1968 ioane petriwi saTnoebaTa kibe (teqsti gamosacemad
moamzada kvleva da leqsikoni daurTo iv lolaSvilma) Tbilisi ldquosabWoTa saqarTvelordquo 1968
ioane sineli 1902 ioane sineli Rirsisa mamisa Cuenisa ioane sina-mTis
191
mamasaxlisisa klemaqsi romel ars kibe foTi 1902
ioane sineli 1965 ioane sinelis bdquoklemaqsildquo Targmnili berZnulidan eqvTime aTonelis mier (XII saukunis xelnawerebis mixedviT) m cincaZis disertaciis danarTi saqarTvelos mecnierebaTa akademiis enaTmecnierebis 191nstitute 1965
ioane sineli ioane sineli klemaqsi (Νεοελλενικὴ ἀπόδοσε Ιερὰ Μονὴ
Παρακλήτου (axalberZnuli (kaTarevusa) teqsti momzadebuli parakletis monasterSi) ndash
httpdocplayergr336106-Klimax-toy-avva-ioannoy-kathigoymenoy-
ton-monahon-toy-oroys-sinahtml
ioane sineli 1898
Преподобного Отца Аввы Iоанна Игумена Синайской Горы
Лѣсвица ldquoСвято Сергiева Лавраrdquo 1898
ioane sineli 1959
John Climacus The Ladder of Divine Ascent (Translated by
Archimandrite Lazarus Moore) ldquoHarperampBrothersrdquo 1959
kahani 2009 Kahan A S Mind vs money the war between intellectuals and
capitalism ldquoTransaction Publishersrdquo 2009
kekeliZe 1927 kekeliZe k ucxo avtorebi Zvels qarTul mwerlobaSi J Tsu moambe 8 1927
kekeliZe 1957 kekeliZe k ucxo avtorebi Zvels qarTul mwerlobaSi etiudebi V 1957
kekeliZe 1980 kekeliZe k Zveli qarTuli literaturis istoria t I Tbilisi ldquomecnierebardquo 1980
klementi aleqsandrieli 1960
Clement of Alexandria Stromata I-VI Band II ed O Staumlhlin L
Fruumlchtel U Treu GCS 52 1960
kordoCkini 2003 Kordochkin A John Climacus and Spiritual Tradition of the IV-VII
Centuries PhD diss University of Durham 2003
kordoCkini 2011 Кордочкин А ИОАНН ЛЕСТВИЧНИК Православная
Энциклопедия Том XXIV опубликовано 11 марта 2011г URL -
httpwwwpravencrutext471351html
krumbaxeri 1897 Krumbacher K(ed) Geschichte der Byzantinischen Litteratur von
Justinian bis zum Ende des ostroumlmischen Reiches (527-1453) 2nd ed
Muumlnchen 1897
kukava 1978 kukava T proloRi aTTormetTa TveTa Tbilisi ldquosabW
saqarTvelordquo 1978
kukava 1996 kukava T (red) poeturi qmnilebani (anton pirveli-bagrationi) Tbilisi ldquosulxan saba orbelianis sax un-tis gam-bardquo 1996
lemetra 1802 Lemaitre J Contemplation chez les grecs at autres orientaux chretiens
DS Vol2 pt2 col 1802
livingstoni 1912 Livingstone R W The Greek genius and its meaning to us Oxford
ldquoClarendon Pressrdquo 1912
192
lorenci 2003 Lorenz H Ancient Theories of Soul The Stanford Encyclopedia of
philosophy Accessed October 23 2003 available from
httpplatostanfordeduarchivessum2009entriesancient-soul
loski 1972 Лосский В Очерк мистического богословия восточной церкви
Богословское труды М 1972
marTlmadidebluri 2010 Православная Энциклопедия под редакцией Патриарха
Московского и всея Руси Кирилла T XXIV 2010 опубликовано 11
марта 2011г httpwwwpravencrutext471351html
meiendorfi 1974 Meyendorff J Byzantine Theology Historical Trends and Doctrinal
Themes New York ldquoFordham University Pressrdquo 1974
meliqiSvili 1975 meliqiSvili d ioane petriwis filosofiur SromaTa ena da stili Tbilisi ldquoTbilisis universitetis gamomcemlobardquo 1975
meliqiSvili 2011 meliqiSvili d Zveli qarTuli filosofiur-Teologiuri terminologiis istoriidan Tbilisi ldquoTbilisis universitetis gamomcemlobardquo 2011
metreveli 1950
metreveli el (Semd) H koleqcia saqarTvelos saxelmwifo muzeumis qarTul xelnawerTa aRweriloba t 4 Tbilisi 1950
nakudaSvili 1996 nakudaSvili n himnografiuli teqstis struqtura Tbilisi gamomcemloba ldquomecnierebardquo 1996
nau 1902 Nau F Note sur la date de la mort de S Jean Climaque Byzantinische
Zeitschrift t XI 1902
netari avgustine 1995 netari avgustine aRsarebani (laTinuridan Targmna da
SeniSvnebi daurTo baCana bregvaZem) Tbilisi gamomcemloba ldquonekerirdquo 1995
orbeliani 1991
orbeliani sulxan-saba leqsikoni qarTuli (red i abulaZe) I Tbilisi gamomcemloba ldquomeranirdquo 1991
orbeliani 1993
orbeliani sulxan-saba leqsikoni qarTuli (red i abulaZe) II Tbilisi gamomcemloba ldquomeranirdquo 1993
paladi helenopoleli 1974
Palladius La storia lausaica ( ed G J M Bartelink) Florence 1974
English translation Palladius The Hausiac History (Translated and
annotated by R TMeyer) New York ldquoPaulist Pressrdquo 1964
berZnuli 1961 A Patristic Greec Lexicon ed GWH Lampe Oxford ldquoClarendon
Pressrdquo 1961
patrologia greka 1964 Patrologiae Cursus Completus Series Graeca Migne J P (ed) Vol
88 col 532 1964
patrologia greka 1960 Patrologiae Cursus Completus Series Graeca Migne J P (ed) Vol 90
col 321 1960
peri 2014 Parry R Ancient Ethical Theory The Stanford Encyclopedia of
Philosophy (Fall 2014 Edition) Edward N Zalta (ed) 2014 URL = httpplatostanfordeduarchivesfall2014entriesethics-ancient
perota 2004 Perrotta C Consumption as an Investment The fear of goods from
193
Hesiod to Adam Smith London ldquoRoutledgerdquo 2004 platoni 1967 Plato Phaedo Platonis opera vol 1 Ed J Bumet Oxford ldquoClarendon
Pressrdquo 1967
platoni 1967 Plato Protagoras Plato in Twelve Volumes Vol 3 translated by
WRM Lamb London ldquoWilliam Heinemann Ltdrdquo 1967
httpwwwperseustuftseduhoppertextdoc=Perseus3Atext3A19
990101783Atext3DProt3Asection3D358d
platoni 1997 Plato Complete Works (Cooper J M Hutchinson D S --eds)
Indianapolis ldquoHackettrdquo 1997
platoni 2003 platoni saxelmwifo (ZvelberZnulidan Targmna baCana bregvaZem) Tbilisi ldquonekerirdquo 2003
popova 2011 Попова Т Лествица Иоанна Синайского в славянской
книжности Саарбрюкен 2011
proxorovi 1985 Прохоров ГМ Лествица Словарь книжников и книжности
Древней Руси Труды Отдела древнерусской литературы Т XXXIX 1985
sakosi 1964 Sakkos SN Peri Anastasion Sinaiton Thessalonica 1964
silagaZe 1997 silagaZe a Zveli qarTuli leqsi da qarTuli poeziis uZvelesi safexuris problema Tbilisi ldquoTsu gamomcemlobardquo 1997
simboloTahellip1971 A Dictionary of Symbols (ed Cirlot JE) London ldquoRoutledge amp Kegan
Paul Ltdrdquo 1971
simboloTa 2007 simboloTa ilustrirebuli enciklopedia t II
(Seadgines - abzianiZe z elaSvili q) Tbilisi gamomcemloba ldquobakmirdquo 2007
simboloTa 2011 simboloTa ilustrirebuli enciklopedia t I (Seadgines - abzianiZe z elaSvili q) Tbilisi gamomcemloba ldquobakmirdquo 2011
soxaZe 2002 soxaZe n grigol didis ldquodialoRonirdquo Tbilisi gamomcemloba ldquoqarTvelologirdquo 2002
sulava 2006 sulava n qarTuli himnografia tradicia da poetika Tbilisi gamomcemloba ldquozekarirdquo 2006
ueari 1965 Ware K The Ascetic writings of Mark the Hermit PhD diss Oxford
1965
ueari 1982 Ware K ldquoThe Ladder of Divine Ascendrdquo by John Climacus
(Introduction) London ldquoSPCKrdquo 1982
ucxo 1989 ucxo sityvaTa leqsikoni (Seadgina da winasityv
daurTo mixeil WabaSvilma me-3 Sesw da Sevs gamoc) Tbilisi gamomcemloba ldquoganaTlebardquo 1989
utie 1973 Outtier B Les Enseignements des pegraveres un Recueil geacuteorgien traduit
de lrsquoarabe Bedi Kartlisa Revue de Kartveacutelologie vol 31 1973
folkeri 1968 Voumllker W Scala Paradisi Eine Studie zu Johannes Climacus und
zugleich eine Vorstudie zu Symeon dem Neuen Theologen Wiesbaden
1968
194
SaniZe 1960
SaniZe m fsalmunis Zveli qarTuli redaqciebi X-XIII saukuneTa xelnawerebis mixedviT Zveli qarTuli enis Zeglebi II 1960
SoTa rusTaveli 1966 SoTa rusTveli vefxistyaosani (aSaniZisa da a baramiZis redaqciiT) Tbilisi gamomcemloba bdquomecnierebaldquo 1966
CubinaSvili 1961 CubinaSvili n qarTuli leqsikoni rusuli TargmaniTurT sistemisaebr saba-sulxan orbelianisa (red al Rlonti) Tbilisi 1961 httpmeskhinetlexicon
cincaZe 1965 cincaZe m ioane sinelis bdquokibisldquo eqvTime aToneliseuli Targmani da misi ena sakandidato disertacia saqarTvelos mecnierebaTa akademiis enaTmecnierebis instituti 1965
cincaZe 1995 cincaZe m ioane sinelis ldquoklemaqsisrdquo meore qarTuli prozauli redaqciis xelnawerTa (H-1669 da A-39) urTierTmimarTebisaTvis Sromebi (baTumis SoTa rusTavelis saxelobis saxelmwifo universiteti) I (humanitarul mecnierebaTa seria) baTumi ldquoaWarardquo 1995
cincaZe 2008 cincaZe m mxatvruli gamosaxvis xerxebi ioane sinelis ldquoklemaqsSirdquo ldquowminda andria pirvelwodebulis gziTrdquo 2-4 maisi 2008
cincaZe 2009 cincaZe m berZnuli leqsika ioane sinelis klemaqsis ndash samoTxis kibis petre gelaTeliseul TargmanSi ldquobizantinologia saqarTveloSi 2rdquo (eZRvneba akademikos grigol wereTlis xsovnas) II 2009
cincaZe 2013 cincaZe m baramiZe m marginaluri ganmartebebi ioane sinelis ldquoklemaqsisrdquo petre gelaTeliseul TargmanSi filologiuri macne (baTumis SoTa rusTavelis saxemwifo universitetis qarTuli filologiis departamenti) I 2013
ZvelqarTul 2010 ZvelqarTul-ZvelberZnuli filosofiur-Teologiuri terminologiis dokumentirebuli leqsikoni I (d meliqiSvili a xaranauli l gigineiSvili v
juReli) Tbilisi ldquobakur sulakauris gamomcemlobardquo 2010
WeliZe 1996 WeliZe e Zveli qarTuli saRvTismetyvelo terminologia I Tbilisi gamomcemloba ldquomecnierebardquo 1996
WeliZe 2012 WeliZe e komentarebi teqstze wm grigol palama ndash aRsareba marTlmadidebluri sarwmunoebisa J guli gonieri 1 (4) 2012
xinTibiZe 1969 xinTibiZe e bizantiur-qarTuli literaturuli urTierTobani Tbilisi ldquoTbilisis universitetis gamomcemlobardquo 1969
xinTibiZe 2009 xinTibiZe e vefxistyaosnis ideur -msoflmxedvelobiTi samyaro Tbilisi gamomcemloba
195
rdquoqarTvelologirdquo 2009
xoruJi 1998 Хоружий С К Феноменологии аскезы Москва ldquoИздательство
Гуманитарной литературыrdquo 1998
2
Sinaarsi
Sesavali ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------4
Tavi I
saTnoebaTa kibe Sua saukuneebis qristianuli azrovnebis konteqstSi-----9
1 moralur-eTikuri principebi Sua saukuneebis azrovnebaSi -----------------------------14
2 saTnoebaTa kibis wyaroebis sakiTxi -------------------------------------------------------------------24
3 saTnoebaTa kibis gavlena momdevno epoqis literaturaze ------------------------------35
Tavi II
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis struqturuli da stiluri
Taviseburebani -------------------------------------------------------------------------------------------------51
1 saTnoebaTa kibis struqturuli Tavisebureba ---------------------------------------------------52
2 saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis stilis zogierTi sakiTxi----------------75
3 saTnoebaTa kibis poeturi redaqciebis versifikacia ---------------------------------------90
Tavi III
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis simbolika-------------------------------------96
1 saTnoebaTa kibis ZiriTadi simboloebi ------------------------------------------------------------99
2 saTnoebaTa kibis poeturi teqstebis originaluri nawilis simbolika ------113
Tavi IV
ioane sinelis saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis filosofiur-
Teologiuri terminologia ------------------------------------------------------------------------120
1 logikuri terminologia (gamoCineba aRmosaCeni apodiqsis silogizmi
gamoxategravea gulisAtildemayofa gulissityua goneba gagonebaAacute mogonebaAacute
midmogoneba mimogoneba) -------------------------------------------------------------------------------------123
2 ontologiuri terminologia (metafizika xedva xilva skoposi iWAcirc
dasasruli - ὁ τέλος enteleqia arsebabuneba ndash ldquoΟὐσία) ----------------------------------136
Tavi V
saTnoebaTa kibis anton kaTalikosiseuli redaqcia --------------------------------145
1 anton kaTalikosiseuli saTnoebaTa kibis mimarTebebi adreul qarTul
redaqciebTan --------------------------------------------------------------------------------------------------------146
2 anton kaTalikosis mier saTnoebaTa kibeSi CarTuli strofebi---------------------166
3
Tavi VI
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis mniSvneloba bizantiuri da
qarTuli filologiisTvis -----------------------------------------------------------------------175
ZiriTadi daskvnebi -------------------------------------------------------------------------------------185
gamoyenebuli literatura -------------------------------------------------------------------------188
4
Sesavali
ioane sinelis saTnoebaTa kibe Sua saukuneebis asketur-mistikuri
xasiaTis erT-erTi yvelaze srulyofili da popularuli zneobrivi
saxelmZRvaneloa masSi gamokveTilia yvela is fundamenturi eTikuri
principi romelic antikuri xanidan moyolebuli araerTi didi
moazrovnis yuradRebis centrSi moqceula xolo qristianobam axali
SinaarsiT ganmsWvala srulyo mTlian sistemad Camoayaliba rogorc
axali koncefcia da adamianuri qcevis normad gamoacxada
nawarmoebi Targmnilia qristianuli mwerlobis mqone TiTqmis
yvela enaze (bezaraSvili 1987 129) qarTulad ki teqstis eqvsi redaqcia
Camoyalibda romelTagan sruli saxiT SemorCenilia ori prozauli
Targmani ndash eqvTime aTonelisa da petre gelaTelis da ori poeturi
gadamuSaveba ndash ioane petriwisa da anton kaTalikosis
problemis aqtualoba Sua saukuneebis sulier kulturaSi
saTnoebaTa kibis did mniSvnelobasa da aqtualobaze metyvelebs
sxvadasxva enaze Sesrulebuli mravalricxovani Targmani da xelnawerTa
simravle Zveli avtorebi saTnoebaTa kibes imdenad maRal Sefasebas
aZlevdnen rom mas mose winaswarmetyvelis dekalogs adarebdnen da
masze aRmatebul teqstadac ki warmoaCendnen ldquoda gardamoAtildeda axali igi
RmTis-mxilveli Cuenda momarT gonebiTa mTiT siniT da gAcircCuenna Cuen
manca RmrTiv-werilni igi ficarnirdquo (sineli 1965 13) an kidev ldquoerTiTa
oden ara iqmna msgavs (ioane sineli) mosesa rameTu ara moiwia mis zeda
verSeslvaAacute zecisa mas ierusalAgravemsa viTar-igi mose queyanasa ierusalAgravemsa
ver Sevidardquo (sineli 1965 13) - wers ioane sinelze misi biografi daniel
raiTeli
ioane sinelis Txzuleba aranakleb popularulia Sua saukuneebis
qarTul sulier kulturaSi am teqstisadmi interesi ar cxreba
saukuneebis manZilze ndash preaTonuri periodidan vidre gvian Sua
saukuneebamde Txzulebis ukanaskneli anton kaTalikosiseuli poeturi
redaqcia XVIII saukuneSi Seiqmna aRsaniSnavia rom nawarmoebis Targmna-
gadamuSavebaze muSaobdnen epoqis yvelaze avtoritetuli qarTveli
5
moRvaweebi eqvTime aToneli ioane petriwi petre gelaTeli anton
kaTalikosi
saTnoebaTa kibis TargmanebiT Sua saukuneebis qarTveli
swavlulebi ecnobodnen ara marto sakuTriv am didmniSvnelovan teqsts
aramed im mravalferovan wyaroebsac romliTac ioane sineli
sargeblobs aRniSnuli wyaroebi romlebic organulad aris CarTuli
ioane sinelis teqstis mTlian qsovilSi (Sesabamisad mis qarTul
TargmanebSic) rig SemTxvevaSi wyaros avtorze miTiTebiTac ki axali
codniT avsebs da amdidrebs qarTul kulturul da saazrovno sivrces
amrigad sakvlevi problemis aqtualobas gansazRvravs Sesaswavli
teqstebis mniSvneloba kerZod is rom maT Rrma kvali datoves Sua
saukuneebis qarTul mxatvrul-filosofiur azrovnebaze
sakiTxis Seswavlis istoria saTnoebaTa kibis nusxebis simravlem
mravali filologiuri problema warmoSva TviT originalis kvlevis
procesSi da ar aris SemTxveviTi rom saTnoebaTa kibis didi
popularobis miuxedavad ar arsebobs teqstis kritikuli gamocema
berZnul enazec ki Ggamocemuli ar aris arc qarTuli prozauli
Targmanebis kritikuli teqstebi Tumca prof meri cincaZis
sadisertacio naSroms - ldquoioane sinelis klemaqsis eqvTimeseuli Targmani
da misi enardquo (cincaZe 1965) - danarTis saxiT axlavs eqvTime aTonelis
Targmanis kritikulad dadgenili teqsti romelic ramdenime ZiriTad
xelnawers emyareba mkvlevari gamosacemad amzadebs aseve petre
gelaTeliseuli Targmanis kritikul teqsts prof m cincaZes
sadisertacio naSromis farglebSi Seswavlili aqvs eqvTime aTonelis
Targmanis enasTan dakavSirebuli mniSvnelovani sakiTxebi orTografiul-
fonetikuri Taviseburebani berZnul-qarTuli fonetikuri Sesatyvisobani
morfologia sintaqsi agreTve Targmanis xelnawerebi urTierToba
nusxaTa Soris eqvTimes mTargmnelobiTi meTodis Taviseburebebi
naSromSi Sedarebulia klemaqsis qarTuli da berZnuli redaqciebi maTi
Sedgenilobis mixedviT m cincaZes aseve Seswavlili aqvs petre
gelaTeliseul Targmanis enobrivi mxare winamdebare naSromSi
citatebs vimowmebT petre gelaTeliseuli Targmanis mis mier dadgenili
6
teqstidan ioane sinelis saTnoebaTa kibis ioane petriwiseuli redaqcia
gamosca mkvlevarma ivane lolaSvilma teqsts Tan axlavs vrceli
winasityvaoba sadac mecnieri farTod mimoixilavs ioane petriwis
biografiasTan dakavSirebul sakiTxebs mis saliteraturo moRvaweobas
filosofiur-Teologiur msoflmxedvelobas da am WrilSi saTnoebaTa
kibis ioane petriwiseuli redaqciis ramdenime pasaJs iv lolaSvilis
azriT teqstis gelaTuri Targmanis avtoric ioane petriwia xolo
petre gelaTels ekuTvnis mxolod ori iambiko romelSic Seqebulia
ioane sineli da klemaqsis mTargmneli ioane petriwi (petriwi 1968 65) k
kekeliZes gelaTuri Targmanis avtorad petre gelaTeli miaCnda ioane
petriwis avtorobis sakiTxs ar iziarebs arc e WeliZe romelic
specialuri terminologiuri kvlevis Sedegad askvnis rom aRniSnuli
teqstis mTargmneli petre gelaTelia (WeliZe 1996 674) aRsaniSnavia
aseve i abulaZis Sroma ldquorusTavelis xanis qarTulidan naTargmni Zveli
somxuri mwerlobis Zeglebirdquo sadac Seswavlilia saTnoebaTa kibis
somxuri Targmani romelic mkvlevris azriT ori qarTuli prozauli
Targmanis (eqvTime aToneli petre gelaTeli) monacemebs emyareba da maTi
Sejerebis Sedegadaa somxurad naTargmni (abulaZe 1938 129-130)
ukanasknel wlebSi aRmoCnda grigol nazianzelis TxzulebebSi CarTuli
saTnoebaTa kibis kidev erTi gansxvavebuli redaqciis fragmentebi
romelic q bezaraSvilma gamoaqveyna manve Seiswavla teqstTan
dakavSirebuli sakiTxebi (bezaraSvili 1989 142-163) ioane sinelis anton
kaTalikosiseuli varianti gamosca da gamokvleva daurTo T kukavam
kvlevaSi avtori ZiriTadad mimoixilavs anton kaTalikosis
literaturul stilsa da msoflmxedvelobas (kukava 1996)
naSromis sagani mizani amocanebi sadisertacio naSromis sagania
ioane sinelis saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis literaturul-
istoriuli da Teoriuli sakiTxebi cxadia Cvens gamokvlevas
Targmanebis raodenobisa da saanalizo sakiTxTa moculobis
gaTvaliswinebiT yvela problemis amomwuravad gaSuqebis pretenzia ar
gaaCnia naSromSi SemovifargleT TargmanebTan dakavSirebuli ZiriTadi
sakiTxebis SeswavliT mniSvnelovani aqcentebis dasmiTa da samomavlod
Sesaswavli problematikis identifikaciiT Sesabamisad SevecadeT
7
gagveanalizebina is ZiriTadi sakiTxebi rac teqstis kvlevis am etapze
CavTvaleT aucileblad vimedovnebT winamdebare naSromi xels Seuwyobs
ioane sinelis teqstis qarTuli Targmanebis Seswavlis sxva axal etapze
gadasvlas da momavali ufro srulyofili kvlevebisTvis safuZvlis
momzadebas
sadisertacio naSromis wyaroebi kvlevis ZiriTadi wyaroebia
ioane sinelis saTnoebaTa kibis qarTuli redaqciebi esenia eqvTime
aTonelisa da petre gelaTelis prozauli Targmanebi da ioane
petriwiseuli da anton kaTalikosiseuli poeturi gadamuSavebani aseve
meTiu raderisa da paraklitis monastris mier momzadebuli berZnuli
teqstebi saTnoebaTa kibis slavuri da inglisuri Targmanebi garda
amisa Targmanebis kvlevis procesSi naSromis ama Tu im nawilis
mizandasaxulobidan gamomdinarე wyarod gamoyenebulia antikuri
filosofiis Zeglebi da Sua saukuneebis saRvTismetyvelo literatura
naSromis Teoriuli baza naSromis Teoriul bazas warmoadgens
Tanamedrove medievistikasa da Targmanis TeoriaSi farTod
aprobirebuli da damkvidrebuli Teoriuli principebi qarTul
literaturaTmcodneobaSi Camoyalibebuli Zveli qarTuli originaluri
Tu naTargmni teqstebis kvlevis mdidari gamocdileba agreTve ioane
sinelis saTnoebaTa kibis aRiarebuli ucxoeli Tu qarTveli
mkvlevrebis kalistos uearis tatiana popovas Aandrei kordoCkinis
ivane lolaSvilis meri cincaZis qeTevan bezaraSvilisa da sxvaTa
naSromebi
meTodologia naSromSi sakvlevi obieqtis sirTulisa da
specifikis gaTvaliswinebiT gamoyenebulia kompleqsuri midgoma
tradiciul da Tanamedrove literaturaTmcodneobaSi aprobirebuli
kvlevis xerxebisa da meTodebis erToblioba kerZod aRweriTi meTodi -
kompetenturi da konteqsturi analizis gamoyenebiT komparativistuli ndash
genetikuri da tipologiuri midgomebiT struqturul-semiotikuri
sinqronuli da diaqronuli aspeqtis gaTvaliswinebiT agreTve
hermenevtikuli meTodi calkeul sakiTxTa analizisTvis mivmarTavT
interdisciplinuri kvlevis meTods
8
mecnieruli siaxle dRemde saTnoebaTa kibis qarTul TargmanebTan
dakavSirebuli problematika Seswavlilia romelime erTi redaqciis
gaTvaliswinebiT winamdebare naSromi warmoadgens ioane sinelis
saTnoebaTa kibis oTxi sruli redaqciis kompleqsuri literaturul-
istoriuli da Teoriuli analizis mcdelobas kerZod masSi
ganxilulia saTnoebaTa kibis wyaroebis problema interteqsturi
mimarTebebi qarTuli redaqciebis struqturuli da stiluri analizi da
maTi mimarTeba berZnul teqstebTan poeturi teqstebis versifikaciuli
Tavisebureba qarTuli Targmanebis simbolika da poeturi teqstebis
originalur CanarTebSi gamoyenebul simboloTa analizi teqstebis
ZiriTadi filosofiuri terminologia antoniseuli gadamuSavebis
mimarTeba manamde arsebul redaqciebTan CamoTvlil sakiTxTagan nawili
aqamde sruliad Seuswavleli iyo xolo zogierTi maTgani ki rogorc
ukve aRvniSneT Seswavlili iyo romelime erT redaqciaze dayrdnobiT
naSromis mecnieruli da praqtikuli Rirebuleba masalis analizi
kvlevis Sedegebi da daskvnebi SeiZleba gamoyenebul iqnas ioane sinelis
teqstis misi qarTuli Targmanebis Semdgomi Seswavlis dros Zveli
qarTuli literaturis saleqcio kursebisa da speckursebis swavlebaSi
9
Tavi I
saTnoebaTa kibe Sua saukuneebis qristianuli azrovnebis
konteqstSi
sadisertacio naSromis winamdebare TavSi mimovixilav ioane
sinelis saTnoebaTa kibesTan dakavSirebul im zogad sakiTxebs romelTa
gaTvaliswinebis gareSe SeuZlebelia Sua saukuneebis kulturaSi teqstis
rolisa da adgilis gansazRvra
saTnoebaTa kibis avtorze informacias gvawvdis misi Tanamedrove
raiTis monastris beri danieli romlis mier dawerili ioane sinelis
cxovreba win uZRvis teqsts (Βίος ἐν ἐπιτομῇ τοῦ ἀββᾶ Ἰωάννου τοῦ ἡγουμένου τοῦ
ἁγίου ὅρους Σινᾶ τοῦ ἐπίκλην σχολαστικοῦ τοῦ ἐν ἁγίοις ὡς ἀληθῶς Συγγραφεὶς παρἀ Δανιὴλ
μοναχοῦ lsquoΡαιθηνοῦ ἀνδρὸς τιμίου καὶ ἐναρέτου PG Vol 88 596A) Teqvsmeti wlis
yofila ioane roca Sesula sinas monasterSi aqedan igi wasula
gandegilad sinelma berebma ioane gamoiwvies gandegilobidan da airCies
TavianT winamZRvrad sinas monasterSi moRvaweobis gamomxatvelia ioanes
wodeba ldquosinelirdquo misi ganaTlebisa da swavlulebis aRmniSvnelia
zedwodeba ldquosqolastikosirdquo xolo nawarmoebis mixedviT romlis
saTauric berZnulad JRers rogorc Κλίμαξ τοῦ παραδείσου (laT Scala Paradisi
ndash samoTxis kibe) igi xSirad iwodeba ldquoklemaqsadacrdquo (cincaZe 1965 1-2)
ioane sinelis biografia ar Seicavs konkretul TariRebs amitom dRemde
gaurkvevelia misi moRvaweobis zusti periodi amis Sesaxeb mecnierTa
Soris azrTa sxvadasxvaobaa erTni fiqroben rom igi daaxloebiT 579-649
wlebSi moRvaweobda (nau 1902 35-37) meoreni misi moRvaweobis TariRs
kidev ufro ukan sweven da daaxloebiT 525-600 wlebiT SemosazRvraven
(sakosi 1964 180) sxvebi kidev Tvlian rom igi VII saukunis 70-80-ian
wlebSia gardacvlili (beki 1959 451)
rac Seexeba uSualod teqsts saTnoebaTa kibeSi Tavmoyrilia
ZiriTadi qristianuli eTikuri principebi teqsti Sedgeba 30 Tavisgan
(simbolurad ganasaxierebs qristes cxovrebis wlebs naTlisRebamde)
bibliuri iakobis xilvis miwasa da samoTxes Soris aRmarTuli kibis
analogiiT ioane sineli safexureobriv struqturas iyenebs raTa
10
aCvenos sulieri aRmasvlis etapebi ldquosaTnoebani wmidani msgavs arian
kibesa mas romeli ixila iakob rameTu SemdgomiTi Semdgomad SeslviTa
maT Sina aRamaRleben kacsa cadmderdquo (sineli 1965 202) TiToeuli
safexuris gadalaxva romelic gulisxmobs calkeuli vnebis daZlevasa
da saTnoebis mopovebas an piriqiT dakavSirebulia individis nebisyofasa
da gaunelebel brZolisunarianobasTan
saTnoebaTa kibis berZnuli teqstis samecniero kritikulad
dadgenili gamocema dRemde ar arsebobs met-naklebad ukeTesad miiCneva
meTiu raderis (Matthew Rader) mier 1633 wels parizSi dabeWdili teqsti
romelic 1860 wels minem Seitana patrologia grekas (Patrologiae Cursus
Completus Series Graeca) 88-e tomSi (PG Vol 88 596-1209) saTnoebaTa kibis
meTiu raderiseulisgan gansxvavebuli redaqcia 1883 wels
konstantinepolSi aTonis mTis ramdenime xelnawerze dayrdnobiT
gamosca berma sofroniusma (kordoCkini 2003 14) yvelaze Zveli
axalberZnuli teqsti episkoposma maqsimem 1590 wels gamosca veneciaSi
xolo 1774 wels kvlav venciaSi arqimandritma ieremiam gamosca
saTnoebaTa kibe sqolioebiT aRsaniSnavia aseve parakletis monasterSi
arqimandrit egnates mier gamocemuli saTnoebaTa kibis axalberZnuli
teqsti romelSic gamomcemeli ukve arsebul gamocemebTan erTad
iTvaliswinebs kidev erT XIV saukunis aTonis mTis xelnawersac
(marTlmadidebluri 2010)
rogorc aRiniSna saTnoebaTa kibe Targmnilia qristianuli
mwerlobis mqone TiTqmis yvela enaze laTinur siriul arabul
eTiopur qarTul somxur slavur (bezaraSvili 1987 129) berZnuli
xelnawerebis mixedviT irkveva rom yvelaze metad bizantiaSi klemaqsi
gavrcelebuli iyo XI saukuneSi XII-XIII saukuneebSi am Zeglis mimarT
interesi SedarebiT Sesustda xolo XIV saukunidan isixasturi kamaTis
dros isev gaizarda (bezaraSvili 1989 145) slavur xelnawerebze
dakvirvebis SemTxvevaSic aseTive suraTi gvaqvs XI saukuneSi Zalze
gavrcelebulia pirveli slavuri Targmanebi (bulgareTSi Sesrulebuli
X-XI saukuneebSi) axali slavuri Targmani (ufro zusti) Sesrulda
serbeTSi XIV saukuneSi XIV-XV saukuneebSi kidev ufro gaizarda
11
interesi ruseTSi klemaqsisadmi XV saukunidan es interesi isev ecema
(bezaraSvili 1989 145) q bezaraSvilis azriT saTnoebaTa kibis qarTul
redaqciebze dakvirvebac msgavs suraTs aCvenebs (bezaraSvili 1989 145)
rogorc aRvniSneT qarTulad Camoyalibda klemaqsis eqvsi
redaqcia
1) X saukunemdeli Semoklebuli (gamokrebili) prozauli versia (mag Sin
14 (gariti 1956) romelic arabulidanaa Targmnili (utie 1973 45)
2) eqvTime aTonelis prozauli versia (X-XI ss) romelic yvelaze meti ndash
27-mde xelnaweriT aris Cvenamde moRweuli (cincaZe 1965 6)1 igi
gamocemulia XX saukunis dasawyisSi (sineli 1902) xolo mogvianebiT
ramdenjerme gamoica axalqarTulad eqvTime aTonelis samecniero
kritikulad dadgenili teqsti ki danarTis saxiT erTvis m cincaZis
disertacias (cincaZe 1965)
3) petre gelaTelis prozauli versia (gamosacemad mzaddeba m cincaZis
mier) romelsac ori Zveli xelnaweriT mouRwevia Cvenamde A-39 (XIV s) da
ufro adrindeli daviT garejSi nikras mier gadawerili nusxa (H-1669)2
romelic cnobili iyo eqvTime aToneliseuli Targmanis Semcvelad da
XII-XIII saukuneebiT aTariRebdnen (metreveli 1950 96-97) rogorc m
cincaZe arkvevs nusxis dasawyisi da bolo nawilebi marTlac
eqvTimeseul teqsts Seicaven ZiriTadi Sua nawili ki aris petre
gelaTelis Targmani (cincaZe 1965 17) A-39 da H-1669 nusxebs mkvlevris
dakvirvebiT aqvs erTi saerTo wyaro romelmac sxvadasxva gadamweris
xelSi sxvadasxva cvlileba ganicada (cincaZe 1995 42) xelisa da
orTografiuli niSnebis mixedviT H-1669 xelnawers m cincaZe XI-XII
saukuneebiT aTariRebs da svams mTargmnelis petre gelaTelis
moRvaweobis periodis sakiTxs (cincaZe 1965 17) romelic XIII saukunis
moRvawed iyo miCneuli (kekeliZe 1980 331-334) q bezaraSvilis azriT es
faqti ufro gamodgeba saimisod rom aRniSnuli Targmanis avtorad ioane
petriwi miviCnioT (bezaraSvili 1987 130) ioane petriws miiCnevs avtorad
iv lolaSvilic (petriwi 1968 65-68 89) e WeliZe ar iziarebs iv
1 xelnawerebTan dakavSirebiT ix kekeliZe 1927 155 kekeliZe 1957 65
2 sxva xelnawerebi gviandelia S-344 (XVIII s) H-2346 (XVIII s) H-2188 (XIX s) (cincaZe 1995 37)
12
lolaSvilis mosazrebas da specialuri terminologiuri kvlevis
Sedegad askvnis rom mTargmneli petre gelaTelia ldquoaRniSnul TargmanSi
vlindeba sakuTriv gelaTuri (arapetriwiseuli) petriwiseuli da
sruliad axali sakuTriv petre gelaTeliseuli
terminTSesatyvisobanicrdquo (WeliZe 1996 674)
prozauli redaqciebis garda arsebobs saTnoebaTa kibis poeturi
gadamuSavebebic
1) erT aseTs eqvTimeseul Targmanze dayrdnobiT SemuSavebul
leqsiT redaqcias romelic gamosca iv lolaSvilma (petriwi 1968)
tradicia ioane petriws miawers ldquosaxeli iovane aRniSnulia 302-e
strofis kidurwerilobaSic ldquomeox meqmen mamao iovane me ndash iovanes
mosavsa Sensardquo es ioane aris petriwi amas adasturebs literaturuli
tradicia (xelnawerze darTuli anderZebi da XVIII saukunis mweralTa
cnobebi)rdquo (petriwi 1968 94) amdenad radganac teqstis avtoris
dadgenisTvis aucilebeli kvlevebi ar aris Catarebuli da amjerad arc
Cveni kvlevis interesSi Semodis aRniSnul teqsts pirobiTad ioane
petriwiseulad movixseniebT
2) sxva anonimi avtoris mier damuSavebuli grigol nazianzelis
TxzulebebSi CarTuli poeturi redaqciis fragmentebi qeTevan
bezaraSvilma aRmoaCina teqsti gamocemulia Jurnal macneSi da imave
Jurnalis or nomerSi dabeWdilia vrceli gamokvleva teqstis Sesaxeb
(bezaraSvili 1987 129-154 bezaraSvili 1989 142-162) klemaqsis axal
qarTul versias safuZvlad udevs petre gelaTelis Targmani anonimi
frazeologiuri sizustiT misdevs Tavis wyaros mkvlevris azriT es
teqsti romelic moRweulia XVIII-XIX ss xelnawerebiT unda
momdinareobdes adreuli nakluli dednidan romelic Tavis mxriv
xelnaweris prosodiis niSnebis mixedviT petriwuli saliteraturo
skolidan unda iyos gamosuli amasve miuTiTebs teqstis stilic
(bezaraSvili 1987 132-148)
bolo ori leqsiTi redaqcia XVIII saukuneze adrindeli
xelnawerebiT ar aris cnobili isini antonis saliteraturo skolis
interesebma Semogvinaxa (bezaraSvili 1989 143-144) ufro metic
13
3) saTnoebaTa kibis ukanaskneli (XVIII s) da erTgvarad Semajamebeli
redaqcia Tavad anton kaTalikoss ekuTvnis teqsti erTi S-3731
xelnaweris mixedviT gamosca da gamokvleva daurTo T kukavam (kukava
1996)
saTnoebaTa kibe rogorc SesavalSi aRiniSna XIII saukuneSi
uTargmniaT qarTulidan somxurad somxurad am Targmanis ori nusxa
arsebobs erTi XIII saukunis xolo meore mogviano periodis orive
nusxaSi meoce Tavis bolos Senaxulia cnoba am Zeglis somxurad
Targmnis Sesaxeb ldquonaTargmnia aqamomdis wrfelis mowesis minas mesvetis
mier qalaq trapizons xolo aqedan simeon xuces-monazonisagan qarTuli
eniTrdquo simeon xuces-monazons klemaqsis garda qarTulidan somxurad
uTargmnia ioane damaskelis wyaroAacute-codnisaAacute da prokle diadoxosis
kavSirni RvTismetyvelebiTni ioane petriwis sqolioebiTurT saTnoebaTa
kibis somxur Targmanze dakvirvebis Sedegad i abulaZem gaarkvia rom
sakuTriv teqsti da traqtati mwyemsisa mimarT naTargmnia petre
gelaTelis qarTuli Targmanidan xolo ganmartebebi da daniel
raiTelis mier dawerili ioane sinelis cxovreba misdevs eqvTime
aTonelis Targmans mkvlevris azriT Zeglebi romlebic simeons
uTargmnia somxurad SemTxveviT xelT Cavardnili ar Cans isini
sagangebodaa SerCeuli rogorc metad mimzidveli Txzulebebi saSualo
saukuneebSi (abulaZe 1938 128-133)
zemoT warmodgenili mcire istoriul-literaturuli eqskursis
Semdeg SevexebiT saTnoebaTa kibesTan dakavSirebul im zogad istoriul
da literaturul sakiTxebs romelTa gaTvaliswinebis gareSe rogorc
aRvniSneT SeuZlebelia Sua saukuneebis kulturaSi teqstis rolisa da
adgilis gansazRvra
14
amp 1 moralur-eTikuri principebi Sua saukuneebis azrovnebaSi
cnobilia rom qristianuli eTikis wyaro pirvel rigSi bibliaa
Sesabamisad asketuri praqtika swored bibliis eTikis gansakuTrebuli
simkacriT dacvas gulisxmobsAasketizmi qristianuli kulturis erT-
erTi fundamentia am kulturis nebismieri sferos srulyofilad
Seswavla askezis eTikuri principebis gauTvaliswineblad SeuZlebelia
Tu adre mecniereba asketizms ganixilavda rogorc mxolod uaryofiT
movlenas masSi eZebda sociumTan damokidebulebaSi oden destruqciul
midgomebs individis SemboWav da madeformirebel kategoriebs dRes
aSkarad gamoikveTa araerTi aspeqti misi rogorc dadebiTi movlenisa
Sesabamisad monoliTur dasavlur kulturaSi TiTqos xelaxlა
aRmoაCines asketizmi rogorc kulturuli movlena DdabejiTebiT
miuTiTeben rom asketizmi gvTavazobs eTikis safuZveldamdeb
motivaciebs rom asketuri Rvawlis gavlena ar Semoifargleba oden
religiuri sivrciT aramed is zemoqmedebs kulturis xelovnebis
mwerlobis ama Tu im mimarTulebis formirebaze xolo eTikuri
diskursis fonic da intenciac asketizmSia saZiebeli (xoruJi 1998 24)
raki ioane sinelis teqsti zneobrivi saxelmZRvaneloa pirvel
rigSi saWiroa gairkves eTikis roli antikur da Sua saukuneebis
kulturaSi
cnobilia rom qristianulma kulturam Tavis wiaRSi antikuri
msoflmxedvelobis erTgvari integracia moaxdina ufro metic Sua
saukuneebSi qristianuli filologiis ganviTarebis process aRweren
rogorc antikuri meTodologiisa da praqtikis rdquoqristianizaciisrdquo
process (doborjginiZe 2012 43) igive SeiZleba iTqvas Sua saukuneebis
msoflmxedvelobaze bunebrivia rom antikur-berZnul kulturaze
amozrdilma da am kulturiT nasazrdoebma qristianulma
msoflmxedvelobam memkvidreobad antikuri kulturisa da filosofiis
didi gamocdileba miiRo aqve aRvniSnavT rom platonis
filosofiasTan (saerTod klasikuri periodis eTikasTan ndash im)
qristianuli eTikisa da asketuri principebis gansakuTrebuli
siaxlovidan gamomdinare mkvlevari rv livingstoni wignSi ndash berZeni
15
geniosi da misi mniSvneloba CvenTvis (The Greek Genius and its Meaning to us)
ndash svams udavod saintereso SekiTxvas iyo Tu ara platoni asketi
(livingstoni 1912) es siaxlove samecniero literaturaSi araerTgzis
aris aRniSnuli jilian evansis marTebuli azriT filosofiur
sistemebs hqonda ara mxolod inteleqtualuri aramed praqtikul-
moraluri xasiaTic maTi mizani iyo bednierebis miRweva saTnoebebis
meSveobiT (evansi 2014 10) Sua sakuneebis qristianobis moralis
filosofia moicavs qristianuli da antikuri moralis sinTezis
mcdelobas rac qristiani moazrovnisaTvis ar unda yofiliyo rTuli
saqme ldquoTuki filosofosebi acxadebdnen rom netari cxovreba miiRweva
im adamianebis mier romlebic sakuTar dacemul bunebaze rac SeiZleba
maRla dadgomas cdiloben da yvelaferSi RmerTs baZaven mSvidi
uSfoTveli cxovrebiT rac amqveyniuri siameebisadmi da vnebebisadmi
zurgis Seqcevas niSnavs gana SeiZleboda qristians rame
sawinaaRmdego hqonoda amgvari TvalTaxedvisadmi qristianebi mxolod
am ideebis gaRrmaveba-ganviTarebas moisurvebdnen da filosofiur
sistemaSic imave gzas dasaxavdnen im filosofosebisTvis romlebic
sulis ukvdavebas aRiarebdnen bednieri cxovreba ar Semoifargleboda
mxolod amqveyniuri arsebobiT misi realizeba am cxovrebis Semdgomac
iyo SesaZlebeli ase rom qristianebi da filosofosebi ar
saubrobdnen sxvadasxva enaze garkveuli azriT qristianoba Tavad
warmoadgenda filosofiasrdquo (evansi 2014 11) miuxedavad imisa rom
antikuri filosofiisa da qristianuli kulturisTvis niSandoblivi
eTikuri principebis formaluri gamoxatuleba xSirad Tanxvdeba
gavrcelebuli azriT eTikisTvis axali epoqa iwyeba qristianobis
gariJraJze radganac antikur paganizms ar hqonia RvTisa da samyaros
urTierTobis kacobriobis erTianobisa da moraluri kanonis bunebis
Sesaxeb naTlad da zustad Camoyalibebuli koncefcia Sesabamisad am
da msgavs sakiTxebs pirvelad qristianobam mohfina naTeli
qristianobam moitana axali ideali ndash eTikuri swavlebis centrSi
daayena da upirveles cnebad aqcia siyvaruli da dasaxa axali mizani ndash
moraluri srulyofa adamianis RmerTTan mimsgavsebisTvis ldquoda
Seiyuaro ufali RmerTi Seni yovliTa guliTa SeniTa da yovliTa
16
suliTa SeniTa da yovliTa gonebiTa SeniTa da yovliTa ZaliTa
SeniTa ese ars pirveli mcnebaAacute Seiyuaro moyuasi Seni viTarca Tavi
Tacircsirdquo (mark 12 30-31) ufro metic ldquogiyuarded mterni Tquenni da
akurTxevdiT mwyevarTa TquenTa da keTilsa uyofdiT moZuleTa
TquenTa da ulocevdiT maT romelni gmZlavrobden Tquen da gdevniden
Tquenrdquo (mT 544) radganac Tavad RmerTia siyvaruli ldquoromelsa ara
uyuardes man ara icis RmerTi rameTu RmerTi siyuarulisaAacute arsrdquo (1 in
48) Tumca rogorc pavle mociquli gvaswavlis RmerTma moraluri
kanoni dawera im adamianTa gulebSic ki romlebic qristianuli
gamocxadebis farglebSi ar Tavsdebodnen ldquoromelni gamoaCineben
saqmesa Sjulisasa dawerilsa gulTa Sina maTTa Tana-mowamebiTa
maTda gonebisa maTisaAacuteTa da Soris urTierTas gulis sityuani
Seasmenden anu sityuas ugebdenrdquo (rom 215)
ra aris morali ratom unda iyos adamiani moraluri am kiTxvebze
sistemuri pasuxis gacemas kacobriobis istoriis yvela etapze cdiloben
platonisTvis tradiciuli saTnoebebis (moTmineba simamace
samarTlianoba RvTismosaoba) sargeblianoba damokidebulia imaze Tu
rogor exmarebian isini adamians bednierebis mopovebaSi misi azriT
bedniereba mdgomareobs sulis harmoniaSi saTnoebebi ki am procesSi
SeiZleba ganvixiloT rogorc amgvari fsiqikuri harmoniis aucilebeli
aspeqti
Aaristotele im varaudis sapirispirod rom moraluri principebi
aris Tandayolili fiqrobs rom moraluri saTnoeba arc Tandayolilia
da arc Teoriuli gansjiTa da swavliT miiRweva is xSiri sistematuri
praqtikiT gamomuSavdeba da gamouyeneblobiT ikargeba (buaZe 2014)
rdquosaTnoebani ar arian warmoSobilni arc bunebrivad da arc bunebis
sawinaaRmdego gziT Cven mas movipovebT da srulvyofT miCveviTrdquo (arist
nikom eTik 1103a)
epikures moZRvrebaSi eTika dafuZnebulia hedonizmze radganac aq
kargi gaigivebulia sasiamovnosTan magram WeSmariti hedonizmi
epikurelebisTvis gonebrivi simSvidea romelic gulisxmobs
crurwmenebis RmerTebis da imqveyniuri cxovrebis SiSis daZlevas
17
stoikosebisTvis eTika kargi cxovrebaa rac miiRweva bunebasTan da mis
kanonebTan harmoniaSi yofniT maTTvis Tavad saTnoebebia adamianuri
cxovrebis erTaderTi mizani maT miaCniaT rom adamians saTno cxovrebis
miRweva yvelanair pirobebSi SeuZlia amitom amqveyniur ldquosikeTeTardquo
mimarT filosofiur gulgrilobas qadageben (peri 2014)
amrigad antikur filosofiaSi adamianis telosi bednierebaa
xolo bedniereba Tavis mxriv ukavSirdeba zneobis moralis Sesabamisad
cxovrebas sainteresoa ras Tvlian moralurad berZeni filosofosebi
da ra aqvs saerTo qristianul morals antikur filosofiaSi
Camoyalibebul eTikur principebTan
amjerad Cvens mizanს ar warmoadgens qristianuli eTikis rogorc
Camoyalibebuli sistemis antikur eTikur sistemasTan zogadi mimarTebis
kvleva SemovifarglebiT ufro konkretuli amocaniT ndash calkeuli
moraluri konceptis (am SemTxvevaSi vercxlismoyvareoba sixarbe
angareba da mflangveloba nayrovaneba gemoTmoyvareoba da
TavSeukavebuloba) antikuri da qristianuli gaazrebisa da maT Soris
msgavsebisa da gansxvavebis warmoCeniT
Kklasikuri periodis udidesi warmomadgenlis platonis Teza
rom suli unda idges sxeulsa da maSasadame yovelive materialurze
maRla gadavida qristianobaSi da Tavi iCina qristian moRvaweTa
naazrevSic (kahani 2009 34) platonis idealuri saxelmwifos mcvels ar
aqvs qoneba ldquomcvelebs arc sakuTari saxl-kari unda hqondeT arc miwa-
wyali da arc sxva ram avladideba isini mosaxleobisgan iReben sursaT-
sanovages TavianTi samsaxuris sanacvlod da erTad moixmaren mas Tuki
surT WeSmariti mcvelebi erqvaTrdquo (plat saxelmw 1913) amdenad SuRli
da dava adamianis mesakuTruli bunebis gamo warsuls bardeba da
materialuri Rirebulebebis tyveobisgan Tavisufali suli mzadaa
Sesamecneblad
rac Seexeba aristoteles misi filosofia deskrifciulia igi
Tanadrouli sazogadoebisTvis tipur eTikur principebs aRwers
bdquosaTnoeba aris Tviseba SeZenili SerCevis safuZvelze igi CvenTvis
3 citatebs platonis saxelmwifodan vuTiTebT baCana bregvaZis Targmanidan
18
Sualedur mdgomareobas warmoadgens Sualedi ki or borotebas Soris
ndash siWarbesa da naklebobas Sorisaaldquo (arist nikom eTik 1107a) amitom
aristoteles eTikis mixedviT idealuria Sualeduri mdgomareoba
siZunwesa da mflangvelobas Soris amgvar adamians bdquoaxasiaTebs gacema
imaze viszec saWiroa miReba imisgan visganac saWiroa da armiReba
imisgan visganac araa saWiroldquo (arist nikom eTik 1120a)
naklebad radikaluri damokidebuleba aqvT materialur
RirebulebebTan mimarTebaSi romael filosofosebs seneka amtkicebs
rom simdidre TavisTavSi ar moicavs borotebas Tumca is SeiZleba iyos
amis mizezic igi ar gamoricxavs saTnoebis mopovebis SesaZleblobas
qonebis daxmarebiTac (De Vita Beata) ciceronis azriTac simdidre
SeiZleba iyos saTnoebis winapiroba Tumca ara aucilebeli (grifini
1976 296)
materialuri Rirebulebebisadmi ebraelTa damokidebuleba Cans
Zveli aRTqmis wignebSi k perotas azriT Raribi daculia RvTisagan
imdenad ramdenadac damqiravebelma droulad da samarTlianad unda
gadauxados gasamrjelo daqiravebuls rac ara marto Raribs icavs
usamarTlobisgan aramed damqiravebelsac zedmeti simdidris
dagrovebisgan (perota 2004 44) Zveli aRTqmis mixedviT materialur
simdidres aqvs maRali faseuloba bibliuri abraami isaaki iakobi
solomoni agroveben qonebas romelic aris RvTiuri nebis niSani Tumca
amavdroulad Zveli aRTqma moiTxovs mdidrisgan Raribis daxmarebas
rac Seexeba axal aRTqmas aq simdidre gaazrebulia
erTmniSvnelovnad negatiur konteqstSi rogorc damabrkolebeli
faqtori RvTis mcnebebis aRsrulebis gzaze ldquoda zrunvani amis
soflisani da sacTuri simdidrisaAacute SeuAtildedis da SeaSTvian sityuaAacute igi
da unayofo iqmnisrdquo (mark 419) ieso gamoricxavs RmerTisa da mamonas
samsaxurs erTdroulad radgan ldquomdidari Zniad Sevides sasufevelsa
caTasa da merme getyAcirc Tquen uadviles ars aqlemi ganslvad Atildeurelsa
nemisisa vidre mdidari Seslvad sasufevelsa caTasardquo (mT 19 23ndash24)
amitom igi kategoriulad mouwodebs morwmuneebs bdquoganyideniT monagebni
19
Tquenni da mieciT qvelis-saqme da yavT Tavisa Tquenisa safase romeli
ara daZueldesldquo (lk 12 33ndash34)
axali aRTqmis es xazi qristianobaSi mogvianebiT patristikuli
literaturiTa da asketuri moRvaweobiT gagrZelda radganac asketuri
moRvaweobis sabasizo saTnoebas axloblebTan ganSorebasTan erTad
yovelgvari materialuris uaryofa warmoadgenda amgvarma tendenciam
moitana samonastro sazogadoebebis Camoyalibeba metic gamoikveTa am
tendenciis kidev ufro mkveTri forma ndash sociumisgan (samonastro
sazogadoebisganac ki) gamdgari martodmyofoba da bunebrivia rom mis
erT-erT fundamentur principad iqca upovareba
Aasketuri moqmedeba iTxovs koncentracias sakuTar Sinagan
samyaroze maqsime aRmsarebeli ambobs bdquonetari goneba ukan moitovebs ra
yovelive (materialurs) dausruleblad tkbeba saRvTo mSvenierebis
(xilviT)ldquo (PG Vol 90 964D) amitomac eklesiis mamebi uaryofdnen kerZo
sakuTrebas da sxvebsac amisken mouwodebdnen netari avgustines azriT
simdidris dagroveba ar aris Rirebuli mizani qristianisTvis imave
azrs imeorebs klimenti aleqsandrieli (granti 2004 49) ioane
sinelisUsaTnoebaTa kibeSi romelic ajamebs ZiriTad qristianul
saTnoebebs calke Tavi eZRvneba vercxlismoyvareobas teqstis avtori
Teologiur sakiTxebSi Rrma gawafulobis garda amJRavnebs adamianis
fsiqologiis safuZvlian codnas amitomac axerxebs Caswvdes ama Tu im
vnebis warmomSobi adamianuri bunebis yvelaze dafarul da Rrma Sreebs
ldquovecxlis-moyvarebaAacute Tayvanis-cemaAacute ars kerpTaAacuterdquo (sineli 1965 277)
ldquodasawyisi vercxlis-moyvarebisaAacute arn gulis-sityuaAacute mowyalebisaAacute xolo
aRsasruli misi arn siZulili glaxakTaAacuterdquo (sineli 1965 278)
vercxlismoyvareoba gamoricxavs sulze zrunvas ldquoxolo romeli
ityodis Tu orive maqundeso igi Tavsa TAcircssa acTunebsrdquo (sineli 1965
277)
qristianuli eTikis kidev erTi centraluri principi nayrovanebis
vnebasTan brZolaa saqme isaa rom mankiereba ar aris TviTkmari
radganac yovel vnebas sxva vneba udevs safuZvlad da Tavadac sxva
vnebis Semoqmedia amgvar Sexedulebas adamianis qcevaze xangrZlivi
20
dakvirveba udevs safuZvlad asea gagebuli codvis raoba antikur
filosofiaSic da qristianul saazrovno sivrceSic Pplatoniს azriT
mravalferovani sakvebi aRviraxsnilobis mizezia rac xels uSlis da
azarmacebs mcvels brZolis velze (plat saxelmw 112) amasTanave
mankierebis sxvadasxva gamovlineba miuTiTebs adamianis xasiaTis ama Tu
im sisusteze magaliTad aristotelesTvis nayrovaneba TavSeukaveblobaa
da gasakicxia ndash ldquobunebriv miswrafebaTagan cotaa iseTi romelic
gvacTunebs da isic erT SemTxvevaSi gadaWarbebis dros radgan Wama an
sma imisa rac mogxvdeba sanam mucels ar amoiyorav niSnavs bunebrivi
zomis gadaWarbebas magram Sevseba imisa rac aklia adamians aris
bunebrivi moTxovnileba isini romlebic saWiroze metad iyoraven
mucels Rormucelebi arian aseTebi monuri bunebisa arianldquo (arist
nikom eTik 1118b) igi am sakiTxSic zomierebis momxrea Tvlis ra rom
bdquojanmrTelobas Rupavs zedmeti an naklebi saWmeli da sasmelildquo (arist
nikom eTik 1104a) amgvarad platonic da aristotelec gadaWarbebuli
saWmlis miRebisgan Tavis mozRudvas ormagi funqciiT tvirTaven ndash
zrunva fizikur janmrTelobaze da nayrovanebisgan warmoSobili
mankierebebisgan (rogoricaa siZva mrisxaneba ulmobeloba da aS) Tavis
arideba rac adamianis sulis misi xasiaTis sworad formirebis
winapirobaa
Zveli aRTqmis mixedviT egviptelTa tyveobidan Tavdaxsnil
ebraelebs bdquogulman uTqua gulisTqmaAacute dasxda da tiroda da Zeni
israAgravelisanica maT Tana da ityodes vin mces Cuen Atildeorci da vWamoT
ldquo(ricx 11 4-5) ufalma mouvlina maT xorci bdquoda Atildeorci igi iyoRa pirsa
Sina maTsa da arRa moklebul iyo da ufali ganrisxna ersa mas zeda da
mosra eri igi wylulebiTa didiTa friadldquo (ricx 11 33) klasikuri xanis
moazrovneTa msgavsad Zvel aRTqmaSic nayrovaneba sxva mankierebebis
safuZvlad miiCneva bdquogarna ese usjuloebaAacute sodomisa disa Senisa
ampartavanebaAacute da sisavsiTa purisaAacuteTa da iefobiTa nukveulobda igi da
asulni misnibdquo (ezek 16 49)
am eTikur xazs agrZelebs axali aRTqmac ldquoda vhrqua sulsa Cemsa
sulo gaqus mravali keTili daunjebuli mravalTa welTa ganisuene
21
Wame da su da ixarebd hrqua mas RmerTman ugunuro amas Ramesa migiRon
suli Seni Sengan ege romel moimzade visa iyosrdquo L(lk 1219-20)
nayrovanebasTan brZola SesaZlebelia marxviT romelic kargad
nacnobi praqtikaa aramarto antikuri-berZnuli samyarosTvis (orfeosis
kultis mimdevrebiDdionises kulti piTagorelebi) aramed TiTqmis
yvela religiuri Tu filosofiuri sistemisTvis Tumca qristianuli
marxvis ideas gansxvavebuli Sinaarsi aqvs ndash sakvebisgan Tavis Sekaveba
aris pirvel rigSi gonebisa da sulis ganwmendis saSualeba
gansakuTrebiT aqtualuri iyo nayrovanebasTan marxvis saTnoebiT brZola
samonastro sazogadoebaSi bdquogamaride yovelgvar sacTurs uwminduri
saWmeli rodi maSinebs aramed uwminduri vnebaldquo (net avgust aRs X
XXXI 46) ndash wers netari avgustine igi nayrovanebasTan brZolis magaliTs
Tavadve iZleva ldquodResdReobiT ki siamovnebad miCans es aucilebloba da
me vebrZvi am sitkboebas (nayrovaneba ndashim) raTa misi tyve ar gavxde esaa
yoveldRiuri brZola marxulobiTa da bdquoxorcis daTrgunviTldquo (net
avgust aRs X XXXI 43) qristianuli asketizmisTvis damaxasiaTebeli
iyo rogorc eqstremalurad radikaluri meTodebiT brZola ama Tu im
vnebis dasamarcxeblad ise zomiereba am brZolaSi netari
avgustinesTvis sakvebis zomieri miRebaa nayrovanebasTan brZolis
yvelaze gonivruli forma bdquopirs ise unda amosdo lagami rom arc
Zalumad movzidoT da arc sul mivuSvaT sadaverdquo (net avgust aRs X
XXXI 47) am xazs agrZelebs ioane damaskeliც igi aucileblad miiCnevs
bunebiseul da aucilebel sxeulebriv moTxovnilebaTa dakmayofilebas
imisTvis rom sxeulma ar dakargos sasicocxlo Zalebi radganac RvTis
mcnebebis aRsrulebas sulierTan erTad sWirdeba fizikuri Zalisxmevac
bdquosxeuliseul siamovnebaTagan nawili aris erToblivad bunebiseulic da
aucilebeliac romlebis gareSe SeuZlebelia sicocxle rogorebicaa
magaliTad sinaklulis Semavsebeli saWmeli da aucilebeli samosirdquo
(ioan damask gard 2000 364) Tumca zomiereba ioane damaskelis azriTac
gadamwyveti faqtoria sulieri harmoniis SesanarCuneblad bdquonawili
(siamovnebebi ndash im) arc aucilebelia da arc bunebiseuli rogorc
magaliTad simTvrale avxorcoba da nayrovaneba arc ametebs saWiroebas
22
radgan isini arc Cveni sicocxlis ganmtkicebas emsaxurebian da arc
modgmis memkvidreobiTobas aramed piriqiT zians gvayenebenldquo (ioan
damask gard 2000 364) nayrovaneba safuZveli SeiZleba iyos
TavSeukaveblobis rac Tavis mxriv azianebs sxeuls ryvnis suls da
abnelebs gonebas amis sapirispirod bdquomarxva kurnavs sulier Wrilobebs
da aaxlebs codviT gaxrwnil suls igi ganamtkicebs gonebas
Stagvagonebs RvTis SiSs anadgurebs vnebebs aTvinierebs zraxvebs rdquo
(ioan oqrop marxv 1991)
nayrovanebis vnebaze msjelobas ioane sinelis saTnoebaTa kibiT
davasruleb ldquomTavari eSmakTaAacute ars zeciT gardamovrdomili igi mTiebi
da mTavar vnebaTa ars simaZRre muclisaAacuterdquo (sineli 1965 233) rogorc
vxedavT ioane sineli Tavisi winamorbedebis msgavsad miiCnevs rom
gadametebuli ZRoma safuZvels udebs yvelanair codvas da
gansakuTrebiT aRvivebs vnebebs ldquosimaZRre WamadTaAacute mamaAacute ars siZvisaAacuterdquo
(sineli 1965 225) igia saTave yovelgvari mankierebis ldquopirmSoAacute Cemi ars
siZvaAacute da Semdgomad misa ndash sificxe gulisaAacute da mesameAacute ars Zili da
merme ndash zRuaAacute gulis-sityuaTaAacute da Relvani Seginebisani da ufskruli
gamouTqumelTa da miuTxrobelTa arawmidebaTaAacute Cemgan gamovals asulni
Cemni arian mconarebaAacute mraval-metyuelebaAacute kadnierebaAacute da gancxromaAacute
sicili cilobaAacuterdquo (sineli 1965 236) is rac gaxda mizezi ldquodacemasa mas
adamissa warwymedasa esavissa momsrvelsa israeAgravelTasa noes
Seuracxebasa gomornelTa damwuvelsa loTis bralobasardquo (sineli 1965
235) ioane sinelisTvis nayrovanebasTan brZolis saukeTeso gza
zomierebaa da Tanmimdevrulobaa
zemoT warmodgenili masala naTelyofs rom nayrovanebis vnebis
antikuri filosofiuri da Sua saukuneebis qristianuli gaazreba
Zalzed msgavsia
amrigad morali zneoba universaluri kategoriaa ara romelime
erTi religiis an kulturis monapovari aramed kacobriobis mdidari
sulieri gamocdilebis nayofi qristianulma msoflmxedvelobam
memkvidreobad miiRo antikur kulturaSi Camoyalibebuli da Teoriulad
kargad gaazrebuli moralur-eTikuri principebi romelmac axali
msoflmxedvelobis wiaRSi garkveuli transformacia ganicada amasTan
23
qristiani mamebi ara marto amCnevdnen aramed miuTiTebdnen kidec
antikuri tradiciis gangrZobadobaze da mas RvTis arsis absolutur
sikeTed gaazrebis konteqstSi ganixilavdnen bdquovnebaAacute da boroti bunebiTi
bunebasa Sina Cuensa ara dabadebul ars rameTu araTu vnebaTa
dambadebeli ars RmerTi aramed ufroAacutesad saTnoebani daebadnes mis mier
Cuen Soris rameTu mowyalebaAacute bunebiTi ars Cuen Tana amisTAcircsca
warmarTnica swyaloben kacsaldquo (sineli 1965 394) es siaxlove
gansakuTrebiT maSinaa mosalodneli roca axali msoflmxedveloba
yalibdeba iseTi Zlieri kulturis wiaRSi rogoricaa antikuri
berZnuli civilizacia amdenad qristianuli teqstis kvleva
aucileblad moiTxovs antikuri berZnuli tradiciebis gaTvaliswinebas
ramdenadac vfiqrobT es aris uwyveti erTiani saazrovno procesi
24
amp 2 saTnoebaTa kibis wyaroebis sakiTxi
saTnoebaTa kibis teqstze darTul werilSi ioane raiTeli ioane
sinels sTxovs rom asketur gzaze Semdgar moRvaweTaTvis Tavis
mravalferovan praqtikul gamocdilebaze dayrdnobiT aRweros
sulisTvis margebeli rCevebi marTlac 40 wlis ganmavlobaSi asketur
RvawlSi myofi ioane sineli saTnoebaTa kibis Seqmnisas xelmZRvanelobs
sakuTari praqtikuli gamocdilebiT magram ioane sinelis Sroma aris
avtoris samonastro cxovrebis mdidari gamocdilebisa da winare
tradiciis erTgvari sinTezi (ueari 1982 59) Sua saukuneebis
Teologiur-filosofiur literaturaSi ioane sinelis Rrma
ganswavlulobaze metyvelebs erTi mxriv zedwodeba ndash ldquosqolastikosirdquo
xolo meore mxriv TxzulebaSi gamoyenebuli mravalferovani wyaroebi
saTnoebaTa kibis zogierT wyaroze teqstSive gvxvdeba miniSneba xolo
sxva danarCeni gamovlenilia specialuri samecniero kvlevebis Sedegad
winamdebare paragrafi imdenad aris mniSvnelovani qarTuli
filologiisTvis ramdenadac cxadia rom saTnoebaTa kibis TargmanebiT
Sua saukuneebis qarTveli mkiTxveli ecnoba ara mxolod asketur-
mistikuri Janris brwyinvale Zegls aramed im mravalferovan wyaroebsac
romelsac Txzuleba emyareba
mkvlevar andrei kordoCkins SeniSnuli aqvs rom Cveulebriv
klasikuri wyaroebis gamoyenebisas ioane sineli ase miuTiTebs bdquoΚαigrave θαῦμα
ὄντως πῶς καί Ἑλληνές τι τοιοῦτον ἐφθέγξαντο ἐπεigrave καigrave φιλοσοφίαν τοῦτο εἶναι ὁρίζονται
μελέτην θανάτουldquo (PG Vol 88 797 C) ldquosakAcircrvel ars viTar warmarTaca esreT
sTnda ese vidreRa Tques viTarmed sibrZne AtildesenebaAacute ars sikudilisaAacuterdquo
(sineli 1965 161) ldquoda sakAcircrvel namdAcirclve viTar da ellinTaca eseviTari
raAacuteme aRmoTques vinaAacuteTgan da filosofosobadca amas gansazRvreben
yofad wurTasa sikudilisasardquo (A-39 63v)4 mkvlevris azriT ioane sinelis
zemoTmoyvanili azris wyaroa cnobili pasaJi platonis fedonidan (Pl
Phaed 67e) magram uSvebs SesaZleblobas rom sineli sxva qristiani
4 adgilebs petre gelaTelis Targmanidan am da sxva SemTxvevebSic vimowmebT prof m cincaZis mier kritikulad dadgenili teqstidan (A-39 H-1669) romelic mzaddeba gamosacemad
25
avtorebis klimenti aleqsandrielis (Strom 5 11 67) evsevi kesarielis
(Praep Evangel 11 27 18) grigol nazianzelis (Or 277) evagres (Pract 52)
kirile skviTopolelis (Vita Cyriaci 230) Sromebidan icnobdes platons da
ara uSualod (kordoCkini 2003 20-21)
saTnoebaTa kibe upirveles yovlisa religiuri teqstia da
bunebrivia rom igi gajerebulia citatebiT (masSi xandaxan mTeli
pasaJebia moyvanili) Zveli da axali aRTqmis wignebidan qarTuli
TargmanebSi gamoyenebuli bibliuri citatebis wyaros sakiTxi calke
kvlevis sagania aq aRvniSnavT rom prof m cincaZis dakvirvebiT eqvTime
aToneli bibliuri citatebis gamoyenebisas zog SemTxvevaSi eyrdnoba
bibliis teqstis qarTul redaqciebs zogjer ki pirdapir sinelis
teqsts Targmnis fsalmunis teqstis SemTxvevaSi ki ZiriTadad
gamoyenebulia a redaqcia (SaniZe 1960) (cincaZe 1965 100-105) rac Seexeba
petre gelaTelis Targmans iv lolaSvilis dakvirvebiT saTnoebaTa
kibis petre gelaTeliseul TargmanSi bibliuri teqstebi damowmebulia
ara giorgi mTawmindelis aramed ioane WimWimelis redaqciidan (petriwi
1968 30) amis sapirispirod prof m cincaZe (Sesabamis faqtobrivi
masalis damowmebiT) Tvlis rom petre gelaTeli bibliur citatebs
misTvis Cveuli akribiiT uSualod berZnuli teqstidan Targmnis xolo
fsalmunis teqstis SemTxvevaSi ZiriTadad qarTul g redaqcias (SaniZe
1960) misdevs (cincaZe 1965 100-105)
saTnoebaTa kibeSi gansakuTrebiT kargad Cans Sua saukuneebis
Teologiis Cinebuli codna rogorc aRvniSneT ioane sineli xSirad
Tavadve miuTiTebs wyaroebze ndash avtoritetul qristian avtorebze
origeneze evagre pontoelze igi origenes kicxavs im cnobili
koncefciisTvis (apokatastasisi) romlis mixedviTac saboloo xsna
gadarCena uklebliv yvelasTvis aris SesaZlebeli (PG Vol 88 865A)
ldquovekrZalneT yovelni da ufroAacutes xolo dacemulni rameTu ara
daemkAcircdros gulTa CuenTa uRmrToAacutesa origenes seni rameTu RmrTisa
kacT-moyuarebasa wina-hyofs bilwi igi da Asesawynarebel iqmnebis gemoAacutes-
moyuareTa da udebTa mierrdquo (sineli 1965 151) evagre pontoeli origenes
Tanamoazrea maTi swavleba dagmo 553 wlis msoflio krebam ioane sineli
akritikebs evagre pontoels ukideresi askezisaken mowodebisTvis
26
ldquohgonebda ubadruki da sawyalobeli evagre viTarmed ubrZnes brZenTasa
ars sityAcircTa da gulisAtildemis-yofiTa aramed scTa ugulisAtildemoAacute igi da
ugunurTa uugunures ipova mravalTa zeda saqmeTa da erTad amas zeda
rameTu ityAcircs viTarmed raJams mravalTa sanovageTa mimarT suridis
sulsa Cuensa maSin SevaiwroT igi puriTaca da wyliTa xolo ese msgavs
ars viTarmca vin hrqua mciresa yrmasa viTarmed ldquoerTiTa nabijiTa
aRAtildeed Tavsa kibisasardquo (sineli 1965 227) saTnoebaTa kibis es polemikuri
paTosi logikuria radganac sul raRac erTi saukune Tu iqneba gasuli
553 wlis msoflio krebis Semdeg romelzec dagmes origenesa da evagre
pontoelis swavlebebi miuxedavad amisa sakiTxi jer isev aqtualuria
radgan aleqsandriuli skolis am ori didi warmomadgenlis
Teologiuri swavlebebi sakmaod Zlier gavlenas axdens ara marto maT
Tanamedrove aramed momdevno epoqis qristian moazrovneebzec
safiqrebelia rom swored maTi popularobidan gamomdinare ioane
sineli romelic aseve iyo Tavisi drois uaRresad avtoritetuli
moRvawe upirispirdeba origenesa da evagres swavlebebs ioane sinelis
Sromis polemikur xasiaTze miuTiTebs berZnul xelnawerSi daculi
teqstis erT-erTi saTauric sityva origenes winaaRmdeg (Λόγος κατά
Οριγένους) Tumca am sakiTxTan dakavSirebiT samecniero literaturaSi
azrTa sxvadasxvaobaa magaliTad bogdanoviCi fiqrobs rom ldquogonieri
locvisrdquo ioane sineliseuli koncefcia rogorc RvTis wvdomis
erTaderTi saSualeba warmodgenilia evagre pontoelis romelic Tavis
mxriv ganicdida origenes did gavlenas naazrevSi (bogdanoviCi 1978 151)
an kidev miuxedavad imisa rom ioane sineli evagresa da origenes
misamarTiT polemikur mimarTvebs ar iSurebs is mainc ldquoevagristiardquo (beki
1959 353-354) igi evagres kvaldakval iyenebs evagreseul termins ldquoλογισμόςrdquo
ldquovnebisrdquo mniSvnelobiT (bogdanoviCi 1968 154)
meore mxriv rogorc zemoT ukve aRvniSneT ioane sineli sxvadasxva
mizniT xSirad imowmebs avtoritetul saeklesio moRvaweebs (PG Vol 88
717B) ioane kasianes ndash ldquomorCilebisagan simdable viTarca vTquT da
simdablisagan gankiTxvaAacute viTarca Tqua didman kasiane gankiTxvisa Tavsa
Sinardquo (sineli 1965 111) grigol nazianzelს (PG Vol 88 949A) ndash
27
ldquoromelnime ityAcircan viTarmed cudad-mzuaobrebaAacute da ampartavnebaAacute
ganyofilni arian urTierTas amisTAcircs rvad saxel-sdeben TavTa maT
vnebaTahellip xolo RmrTis-metyueli grigoli da sxuani mravalni kualad
SAcircdad ityAcircan vnebaTa maTrdquo (sineli 1965 301) (PG Vol 88 1064A)
bdquodabadebulni yovelnive ukueTu viTar daibadnes masve bunebasa zeda
arian viTar me xati var RmrTisaAacute da TiAtildeasa amas Tana aRreul var ndash
viTarca ityAcircs didi grigoli RmrTis-metyuelildquo (sineli 1965 420) efrem
asurs (PG Vol 88 1148D) ldquovin moigo amas sawuTrosa pirvel mermisa mis
saukunoAacutesa uvnebelobaAacute da sisrule eseviTari viTar asurman manrdquo
qarTuli Targmanis aSiaze dakonkretebulia ldquomamasa efrems ityAcircsrdquo
(sineli 1965 504)
rogorc Aandrei kordoCkini miuTiTebs ioane sineli aseve
sargeblobs apofTegmebiT ldquonu daiviwyeb yovelTa dReTa cxorebisa
SenisaTa moRuawesa mas didsa romelsa aTvrametsa welsa ara esma
moZRurisagan AtildeorcieliTa sasmeneliTa Tu cxovndi xolo SinaganTa maT
yurTa maradRe esmoda uflisagan araTu cxondi rameTu ese sityuaAacute ars
locvisa da ucnauri aramed esreT esmoda viTarmed scxondi romeli ese
ganCinebuli ars da mtkiceAacuterdquo (sineli 1965 111 PG Vol 88 717C Sdr alph John
the Theban) ldquoyovladve aravisTAcircs jer-ars raAacuteTamca locvasa Sina saqmesa
iqmoda rameTu ese keTilad guaswava angelozman man romeli netarisa
antonisa moida rameTu iqmn AtildeelT-saqmarsa da merme aRdis locvadrdquo
(sineli 1965 291 PG Vol 88 937D Sdr alph Anthony 1) bdquoicis Tqmuli ese man
romeli pirvel kanjarTa ubrZanebda da erCdes mas xolo ukunaAacutesknel
sulTa ganmrxwnelTa maT kanjarTa mier eSmakTa damorCilebuli da
mokicxul iqmna da romel-igi zecisa puriTa izardeboda xolo
ukuanaAacutesknel keTilisa misgan gamoeAtildeua da sakAcircrveli ese ars romel
Semdgomad sinanulad moslvisa misisa ityoda mwuxarebiT da simwariT
winamZRuari Cueni antoni viTarmed ndash didi sueti daecao xolo saxe
dacemisa misisaAacute dafara yovlad brZenman man rameTu icoda viTarmed-
siZvaAacute iyo AtildeorciTa da Tacircnier sxAcircsa AtildeorcTa Sexebisaldquo (sineli 1965 248
PG Vol 88 885C Sdr alph Anthony 14) ldquosaxed locvisa gaqundin qurivi igi
Wirveuli mosajulisagan misisa xolo saxe dayudebisa ars didi igi da
28
angelozTa swori dayudebuli arsenirdquo (sineli 1965 474 PG Vol 88 1112D
Sdr alph Arsenius 7 2544) teqstis qarTveli mTargmnelebi rogorc ukve
vnaxeT zog SemTxvevaSi roca amis saWiroebas xedaven metateqstis
saSualebiT azusteben informacias5 ldquouvnebelobaAacute aCuena megAcircptelman man
romelman Tqua viTarmed ara meSinis uflisaganrdquo (sineli 1965 504 PG Vol
88 1148D Sdr alph Anthony 32) aSiaze miweril SeniSvnaSi ndash ldquomamasa antonis
ityAcircsrdquo igulisxmeba anton didi rogorc anton kaTalikosi azustebs
Tavis redaqciaSi SeniSvnis saxiT an kidev ldquouvnebelobaAacute aCuena
romelman-igi iloca raAacuteTamca miiqces vnebani misdave da hbrZodes masrdquo
aSiaze minaweri ldquoiovanes ityAcircs moklesardquo (sineli 1965 504 PG Vol 88 1148D
Sdr Alph John the Dwarf 13) ldquoesreT iyo romelman ndash igi puri da yveli
Atildeelad miiRo (zogierT nusxaSi aRniSnul sityvas axlavs SeniSvna
ldquoserapionrdquo ndash m c ndash miTiTeba amba serapionze ndash i m) da dajda karTa zeda
TAcircsTa gardarTxmiT Zelsa zeda da aCuena man eseviTari simdable da
kualad sxuaman man muSakman siwmidisaman romelman samoseli TAcircsi
aRiZarcua da vidoda uvnebelad qalaqsa Sinardquo (sineli 1965 360 PG Vol 88
997C Sdr Historia Lausiaca 3716) ndash paladi helenepoleli ndash lavsaikoni
(kordoCkini 2003 20-21)
sxva pirdapiri miniSneba uSualo wyaroebze teqstSi ar gvxvdeba
amitom maTi gamovlena aris erT-erTi principuli sakiTxi saTnoebaTa
kibis kvlevis procesSi da amdenad igi sagangebo Seswavlis sagnad iqca
kerZod kalistos ueari swavlobda markoz monazonis Sromebis gavlenas
ioane sinelis teqstze (sakiTxi Seswavlilia sadisertacio naSromis
farglebSi romelic samwuxarod ar aris gamoqveynebuli) (ueari 1965 458-
459) folkeri amtkicebs rom ipova asamde msgavsi pasaJi saTnoebaTa kibis
teqstsa da Razeli mamebis barsanofes ioane Razelis da doreTe
Razelis Sromebs Soris (folkeri 1968 V7) d bogdanoviCi amba isaias
gavlenas xedavs (bogdanoviCi 1968 156-157) saTnoebaTa kibis Semdeg
pasaJSi ldquoviTarca SeuZlebel ars erTiTa TualiTa zecad xedvad da
meoriTa queyanad egreTve SeuZlebel ars Tumca ara evno sulsa romeli
5 SesaZloa ioane sineli imowmebdes im periodis qarTuli saazrovno sivrcisTvis naklebad cnobil moRvawes azrs an naklebad cnobil biografiul detals misi cxovrebidan
29
ara ucxo iqmnes srulad TacircsTagan gonebiTa anu Atildeorcieladrdquo (sineli 1965
51 PG Vol 88 668D Sdr Abba Isaiah Ascet151) (kordoCkini 2003 22) imave
bogdanoviCis azriT urisxvelobis morCilebisa da sulieri winamZRvris
mniSvnelobaze msjelobisas saTnoebaTa kibeSi igrZnoba amba barsanufis
gavlena (bogdanoviCi 1968 156) saTnoebaTa kibeSi bevri pirdapiri citata
da fraza gvxvdeba nilos sinelis Sromebidanac (buxvaldi 1982 400) aseve
saubroben ioane sinelis Sromaze ioane mosxis cnobili Txzulebis
limonaris gavlenazec es gavlena gansakuTrebiT igrZnoba 26-e sityvaSi
gankiTxvisaTAcircs da gulisAtildemis-yofisaTAcircs (Περί διακρίσεως) (proxorovi 1985
254)
cnobilia rom Sua saukuneebis teqstis wyaroebis kvlevas
arTulebs medievisturi msoflmxedvelobis monoliTuroba xSir
SemTxvevaSi rTulia imis dadgena uSualo gavlenasTan gvaqvs saqme Tu
saerTო tradiciasTan (kordoCkini 2003 21-22) amdenad epoqis specifikidan
gamomdinare (Temebis interesebis tradiciebis msoflmxedvelobis
mTlianoba) rTulia sasuliero xasiaTis teqstis wyaroebis zusti
identifikacia samecniero kvlevebis Sedegad gamovlenil saTnoebaTa
kibis zemoT miTiTebuli wyaroebis garda yuradRebas SevaCerebT kidev
or Cveni azriT sainterso monakveTze romelsac SesaZloa safuZvlad
edos ioane sinelis epoqisTvis kargad cnobili da popularuli
antikuri da neoplatonuri koncefciebi cxadia am SemTxvevaSic
saorWofoa saubari imaze sargeblobs Tu ara sineli uSualod
pirvelwyarodan dasaSvebia Sualeduri teqstis arseboba reminiscencia
an tipologiuri msgavseba magram arc is aris gamoricxuli rom saqme
gvqondes uSualo gavlenasTan miT umetes rom ioane sineli Rrmad
ganaTlebuli saRvTismetyvelo da filosofiur sakiTxebSi kargad
Caxeduli mweralia
saTnoebaTa kibis 26-e safexurSi gankiTxvisaTAcircs da gulisAtildemis-
yofisaTAcircs (Περί διακρίσεως) vkiTxulobT ldquoraJams orni borotni moiwivnen
jer-ars udaresisa gamorCevaAacute viTar-igi vdgiT raAacute locvasa Sina da
movidis ZmaAacute vinme da erTisa orTaganisa qmnaAacute Tana-guedvis anu datevebaAacute
locvisaAacute anu ara xilvaAacute Zmisa mis da SewuxebaAacute misi maSin ukue
30
gulisAtildema-vyoT viTarmed uaRres da uzeSTaes ars siyuaruli locvisasa
rameTu locvaAacute TaviT TacircsiT oden erTi saTnoebaAacute ars xolo siyuaruli
Semkrebeli ars yovelTa saTnoebaTaAacuterdquo (sineli 1965 396) ori borotebidan
naklebi borotebis arCeva momdinareobs cnobili miTologemidan
ldquoscilasa da qaribdas Sorisrdquo gavla romelic ukavSirdeba odisevsis
mogzaurobas odisevsi irCevs scilasTan axlos gavlas rogorc ori
borotebidan ufro naklebs man am arCevanis gamo dakarga eqvsi
Tanamgzavri Tumca xomaldi gadaarCina daRupvas rac qaribdasTan
axlos gavlis SemTxvevaSi emuqreboda es azri aqtiurad cirkulirebs
antikur filosofiaSic kerZod dialogSi protagora platoni ambobs
rom Tuki adamians aqvs arCevani or borotebas Soris igi ar airCevs
ufro did borotebas roca aris naklebi borotebis arCevis saSualeba
ἔστι τοῦτο ὡς ἔοικεν ἐν ἀνθρώπου φύσει ἐπὶ ἃ οἴεται κακὰ εἶναι ἐθέλειν ἰέναι ἀντὶ τῶν
ἀγαθῶν ὅταν τε ἀναγκασθῇ δυοῖν κακοῖν τὸ ἕτερον αἱρεῖσθαι οὐδεὶς τὸ μεῖζον αἱρήσεται ἐξὸν
τὸ ἔλαττον (Plat Prot 358cd) es azri aristotelesTanac gaielvebs erTgan
Tumca ara ise mkveTrad rogorc platonisa da ioane sinelis teqstebSi
miuxedavad imisa rom aristotele nikomaqes eTikaSi dasaSvebad miiCnevs
saSuals or ukiduresobas Soris romelTac igi borotebad ganixilavs
filosofosi ganmartavs rom amgvari saSualis migneba adamianisTvis did
siZnelesTan aris dakavSirebuli amitom ldquovinc Suisken iswrafvis is
pirvel yovlisa rac SeiZleba metad unda daSordes kidur mxareebs
rogorc kalifsoc gvirCevs ldquomoaride gemi qafsa da talRasrdquo
mopirdapire mxareebidan erTi ufro metad aris mcdari meore ndash
naklebad SuaSi moxvedra ki Zalian Znelia amitom ambobs is rom meored
curvisas unda SearCio naklebad cudi gzardquo (arist nikom eTik 1109a) es
konceptualuri xazi grZeldeba vefxistyaosanSic vgulisxmob sasiZos
mokvlis epizods romelic swored aristoteles koncefciis WrilSi
aqvs gaanalizebuli profesor elguja xinTibiZes (xinTibiZe 2009 409-410)
aqve unda aRiniSnos isic rom aristoteles saSualze msjelobisas
mkvlevari imowmebs saTnoebaTa kibis ioane petriwiseuli redaqciidan
Semdeg originalur strofebs
ldquoumankosa hrwamn yovelive simSvidiT
moiTmens igi satkivarsa yovelsa
31
moyusisa mimarT tkbil ars da saxierca
mdabal da maRal saSualsa zeda myof (238)
romelman Zalni gonierad keTilad
sazomsa zeda ipyrnes saSualobiT
ar midrkebodes marjul gina marcxeniT
aras ivnebdes moRuawe moiTmendes
mas ewodebis uvnebel sakuTrebiT (287)rdquo
mkvlevari SeniSnavs rom saTnoebaTa kibis qarTvel avtors eTikur
saTnoebebze msjelobisas yoveli saTnoebis umaRles kategoriad swored
ldquosaSualirdquo miaCnia (citirebuli konteqstis berZnuli teqstis Sesabamis
adgilebSi ldquosaSualzerdquo saubari ar Cans) (xinTibiZe 2009 394) SesaZloa
zemoT citirebul strofebs prozauli Targmanis Sesabamis TavSi
uSualo wyaro ar eZebnebodes magram Sua saukuneebis es cnobili
koncefcia ioane sinelis teqstisTvis aSkarad nacnobia miT ufro rom
aRniSnuli Teza popularulia Sua saukuneebisa da Semdegi periodis
filosofiaSic (Toma aqvineli da misi mimdevrebi imanuel kanti da sxva)
zemoT warmodgenili Sexeduleba ioane sinels gamoarCevs
rogorc erT-erT yvelaze liberal qristian avtors Tumca am sakiTxTan
dakavSirebiT arsebobs sxva mosazrebebic magaliTad j meiendorfi
fiqrobs rom ioane sineli moiTxovs asketizmis eqtremalur formas
Tavisi mkiTxvelisgan rac aSkarad miuTiTebs origenistul
spiritualizmze (meiendorfi 1974 70) mkiTxvelTa da mkvlevarTa
gansakuTrebul gaocebas iwveves saTnoebaTa kibis mexuTe Tavi sadac
ioane sineli aRwers gansakuTrebuli savanis dilegis momnanie mkvidrTa
yofas (PG vol 88 772AB) ldquome vixilen Zmano maT Tana muvAtildelni
dakanebulni simravlisagan muAtildelT-drekisa da Tualni maTni Semwuar
iyvnes cremlTa da siRrmed mTasrul iyvnes da Tmani maTni daefxurnes
da Rawuni maTni daebZarnes da moewylnes simravlesa mAtildeurvaleTa maT
cremlTasa da pirni maTni damdnar iyvnes da dayAcircTlebul araraAacuteTa
ganyofil iyvnes mkudarTagan da mkerdni maTni moewylnes cemiTa da
sisxlsa mtknarsa warmohyrides zedaAacuteszeda cemiTa mkerdTaAacutesardquo (sineli
1965 136) mkvlevari andrei kordoCkini teqstis am monakveTis Sesaxeb
ambobs ndash Tanamedrove mkiTxvelisTvis saTnoebaTa kibis pasaJebi momnanie
32
berebis cxovrebidan SeiZleba ufro gavdes sakoncentracio banaks
vidre qristianul institucias Tumca iqve svams kiTxvas ndash ratom rTavs
sineli am pasaJebs teqstSi igi aranair miniSnebas ar gvaZlevs imis
Sesaxeb rom Tavis mkiTxvels mouwodebdes amgvari sinanulisken
(kordoCkini 2003 52) mkvlevari marTebulad SeniSnavs rom ioane sineli
monanulTa savanis mkvidrTa cxovrebas aRwers ara rogorc asketuri
cxovrebis idealur formas aramed rogorc ukompromiso siyvarulis
magaliTs es epizodi deskripciulia avtori ki ar Txzavs aramed
mogviTxrobs imas rac naxa da ramac gaaoca miT umetes moulodnelia
ioane sinelisgan asketizmis eqstremaluri formebis qadageba maSin roca
teqstis sxva nawilebSi igi gamoirCeva liberaluri damokidebulebiT
sxvadasxva principuli sakiTxisadmi ioane sinelis liberaluri
Sexedulebebis sailustraciod mravali magaliTis moxmobac SeiZleba
maT Soris erT-erT TvalsaCino msjelobas warmoadgens tyuilisadmi
miZRvnili Tavidan Semdegi monakveTi ldquoviTarca yovelTa vnebaTa zeda
ganyofilebani arian sasjelTani egreTve tyuilisaTAcircs rameTu sxuaAacute
sasjeli ars misi romelman SiSsaTAcircs tanjAcircsa tyua da sxua ars misi
romelman Tacircnier Wirisa raAacutesame qmna igi uSiSoebiTa RmrTisaAacuteTa sxuaman
tyua sazrdelisaTAcircs da sxuaman gemoTmoyuarebisaTAcircs da sxuaman raAacuteTa
mis Tana myofTa sicili moatyuas da sxuaman ndash raAacuteTa Zmasa Tacircssa boroti
uyosrdquo (sineli 1965 218) ioane sinels miaCnia rom RvTiuri kanonebis
darRvevisTvis sasjelis SemTxvevaSi gaTvaliswinebuli iqneba amgvari
qcevis mizezebi
CemTvis saintereso meore epizodi ioane sinelis saTnoebaTa kibis
imave 26-e safexurSi gvxvdeba bdquovnebaAacute da boroti bunebiTi bunebasa Sina
Cuensa ara dabadebul ars rameTu araTu vnebaTa dambadebeli ars
RmerTi aramed ufroAacutesad saTnoebani daebadnes mis mier Cuen Soris
rameTu mowyalebaAacute bunebiTi ars Cuen Tana amisTAcircsca warmarTnica
swyaloben kacsa da siyuaruli bunebiTi ars rameTu pirutyunica
mwuxare iqmnebian urTierTas ganSorebisaTAcircsldquo (sineli 1965 394)
citirebuli pasaJi gvTavazobs cnobil neoplatonur koncefcias imis
Sesaxeb rom boroteba RmerTisgan ar momdinareobs Sesabamisad igi
adamianuri bunebisTvis araorganulia RvTisgan Seqmnili yvela arseba
33
dasabamidanve sikeTesTan aris naziarebi swored amitom warmarTebic ki
swyalobdnen adamianebs radgan sikeTe siyvaruli mowyaleba adamianis
arsisTvis ufro bunebrivia es Sua saukuneebis azrovnebaSi popularuli
Teologiuri debuleba romelic konceftualurad daamuSava fsevdo
dionise areopagelma erTi ZiriTadi Tezaa SoTa rusTavelis
vefxistyaosnis bdquoRmerTi kargsa moavlinebs av-borotsa ar dahbadebsrdquo
(str 1491)6 iv lolaSvili ioane petriwiseuli saTnoebaTa kibis
originalur nawilze dayrdnobiT msjelobs ioane petriwis
msoflmxedvelobisa (prokle diadoxosis kavSirni RvTismetyvelebiTnis
Targmanze darTuli komentarebis mixedviT) da saTnoebaTa kibeSi
asaxuli filosofiuri koncefciebis msgavsebaze mkvlevari imowmebs
saTnoebaTa kibis originaluri nawilidan azrs romelic ldquoSezavebulia
areopagituli TeoriiT keTilisa da borotis Sesaxebrdquo ndash erTi (RmerTi)
aris keTiloba yvelafris mizezi yvelafris dasabami da warmomSobi
(lolaSvili 1968 139-140)
ldquogonebisagan sityua iSobebis da
xolo amisi dasabami keTil ars
vinaAacuteTgan sxuaTa cxovelebrivTa sulTa
ZalTa yovelTa zeda-mdgom ars da uZRvis
keTilisadmi marTebs da ganawesebsrdquo (str 1057)
citirebul strofSi araferia naTqvami iseTi rac organuli ar
aris ioane sinelis msoflmxedvelobisTvis amis sailustraciod ioane
sinelis teqstidan bevri adgilis damowmebaa SesaZlebeli erT maTganze
zemoT ukve visaubreT xolo aq msjelobas davasruleb saTnoebaTa kibis
pirvelive Tavis dasawyisiT ris gamoc ioane sineli zogierT mecniers
miuxedavad origenes araerTgzis pirdapiri kritikisa misi moZRvrebis
(apokaTastasisis) gamziarebladac ki miaCnia (kordoCkini 2003 27)
ldquoyovelTa romelTa enebos da eZiebden RmerTsa epoebis maT rameTu igi
ars yovelTa RmerTi da yovelTa cxorebaAacute urwmunoTa da morwmuneTaAacute
marTalTaAacute da codvilTaAacute uvnebelTa da vnebulTaAacute RmrTis-msaxurTaAacute da
6 adgilebs vefxistyaosnidan disertaciis am da sxva nawilSic vimowmebT ak SaniZis 1966 wlis gamocmidan 7 citatebs vimowmbT iv lolaSvilis mier gamocemuli teqstidan (petriwi 1968)
34
usjuloTaAacute erisaganTaAacute da monazonTaAacute brZenTaAacute da uswavlelTaAacute
mrTelTaAacute da uZlurTaAacute WabukTa da moxucebulTaAacute viTarca sivrc
naTlisaAacute da xilvaAacute mzisaAacute da bunebaAacute haerisaAacute yovelTa zeda ars
egreTve igi ars yovelTa cxorebaAacute da amis yovlisa momcemeli da
romelnica eZiebden epoebis maT rameTu ara arc SecvalebaAacute arca
TualT-RebaAacute mis Tana arca winaSe RmrTisardquo (sineli 1965 20)
amrigad ioane sineli uaRresad ganaTlebuli RvTismetyvelia
romelic kargad icnobs Tavisi epoqisTvis aqtualur filosofiur da
Teologiur koncefciebs teqstSi patristikuli literaturisa da
bibliis gverdiT Cans antikuri filosofiis codnac amdenad klemaqsis
TargmniT qarTul saazrovno sivrceSi Semodis aramarto epoqis
umniSvnelovanesi Zegli aramed masSi gamoyenebuli mniSvnelovani
medievaluri wyaroebic
35
amp 3 saTnoebaTa kibis gavlena momdevno epoqis literaturaze
saTnoebaTa kibem didi gavlena moaxdina mTels Semdegdroindel
bizantiur kulturaze evropul samecniero literaturaSi
argumentirebuli kvlevebiT dadgenilia rom ioane sinelis teqstis
uSualo gavlenas ganicdis Sua saukunis araerTi cnobili mwerali Tu
moazrovne kerZod isixi sineli ndash ioane sinelis erT-erTi pirveli
mowafe sinas mTis iRumeni romelic araerTgzis sityvasityviT moixmobs
citatebs saTnoebaTa kibidan (beki 1959 164-165) filoTeos sineli
romelic aseve xSirad mimarTavs saTnoebaTa kibis teqsts anastasi
sineli Tavis mTavar SromaSi kiTxva-migebaAacute araerTgzis iyenebs
saTnoebaTa kibes da kibis simbolosac (bogdanoviCi 1968 159-160)
saTnoebaTa kibe popularuli iyo studiis samonastro wreSic cnobili
moRvawe Teodore studieli erT-erT locvaSi ioane sinels moixseniebs
rogorc ldquobrZen mamasrdquo (bogdanoviCi 1968 160) pirdapiri gavlena moaxdina
saTnoebaTa kibem gansakuTrebiT ki 27-e sityvam dayudebisaTAcircs da
ganSorebisa da dacvisaTAcircs gonebisa (Περί ησυχίας) svimeon axal
RvTismetyvelze (beki 1959 585) romelic misi biografis nikita
stiTatis gadmocemiT jer isev siyrmeSi studiis monasterSi
misvlisTanave gaecno ioane sinelis Txzulebas xolo mis SromebSi
bibliis Semdeg yvelaze xSirad gvxvdeba citatebi saTnoebaTa kibidan
(folkeri 1968 315-327) saTnoebaTa kibis didi gavlena igrZnoba aseve
bizantiuri himnografiis cnobil Zeglze andria kritelis did kanonze
(proxorovi 1985 256)
saTnoebaTa kibis kvali Cans SedarebiT gviandeli (XIV s) epoqis
gamorCeuli moRvaweebis grigol sinelisa da grigol palamas (XIII-XIV
ss) TxzulebebSic grigol sinels Tavadac Seudgenia teqsti romelsac
safexureobrivi struqtura hqonda xolo grigol palama gansakuTrebiT
xSirad imowmebs saTnoebaTa kibes (bogdanoviCi 1968 168-172)
sasuliero literaturis garda rusi literaturaTmcodneebi
saTnoebaTa kibis kvals xedaven XIX saukunis rusi klasikosebis Teodor
dostoevskisa da nikoloz gogolis SemoqmedebaSi cnobilia rom
36
dostoevskis Tan dahqonda saTnoebaTa kibis teqsti da iwerda misTvis
saintereso adgilebs am gavlenis kvali yvelaze TvalsaCinoa romanSi
Zmebi karamazovebi gogolis Sinelis mTavari personaJis akakis
prototipad ki swored saTnoebaTa kibis აmave saxelis mqone personaJi
akaki miaCniaT (Кордочкин 2011)
rogorc zemoT aRiniSna Sua saukuneebis teqstSi wyarosa da
gavlenis dadgena Tuki nawarmoebSive ar gvaqvs amaze pirdapiri miTiTeba
uaRresad rTulia aRvniSneT mizezic Sua saukuneebis sasuliero
literaturuli tradiciisa da epoqis azrovnebis mTlianoba
monoliTuroba amis miuxedavad SevecdebiT visaubroT saTnoebaTa kibis
mimarTebaze SoTa rusTavelis vefxistyaosanTan aRniSnuli
mimarTulebiT kvlevas specialur literaturaSi garkveuli tradicia
aqvs kerZod iv lolaSvils mohyavs erTi strofi ioane petriwiseuli
galeqsili variantidan
ldquowinamdebare ese ganigone Sen
dumilisa gzad dafarulad gonebad
xolo enisa metyvelebad da cxadad
warmomCenelad gulisaTa vinaAacuteTgan
sjobs saqme uAtildemo sityuasa usaqmosardquo (str 195)
petriwis es qristianul-Teologiuri Sexeduleba mkvlevris azriT
emsgavseba vefxistyaosnis cnobil taepebs ldquogagicxada damaluli
gonebaman dafarulmardquo da ldquobolos asre gaacxadna gonebaman dafarulnirdquo
orivegan ldquogonebardquo da ldquodafaruli gonebardquo aris RmerTi poemis gmirebi
eZeben nestans da ai RmerTma apovnina is qajeTis cixeSi gamomwyvdeuli
amiT man gaacxada is didi saidumlo romlis gamJRavnebiT ldquoborotsa
sZlia keTilmanrdquo termini ldquodafaruli gonebardquo nasesxebia qristianuli
filosofiuri Sromebidan da SeiZleba poeti am SemTxvevaSi saTnoebaTa
kibiTac iyos STagonebuli (petriwi 1968 140)
rusTvelis teqstsa da saTnoebaTa kibis petre gelaTeliseul
Targmans Soris gvxvdeba leqsikuri Tanxvedrebic rac sagangebod aqvs
aRniSnuli m baramiZes bdquoZveli qarTuli enis leqsikonebSi ar Cans petre
gelaTeliseuli Targmanis rdquomicilebardquo rdquoSecilebardquo daviwyebis
37
mniSvnelobiT sainteresoa rom ldquomicilebardquo am mniSvnelobiT aris
vefxistyaosanSi
rdquoar miscildebis TinaTin misi mas visgan swvav alirdquo
ldquorad davviwydi rad mivscildirdquo
aseve petre gelaTelis redaqciis zedsarTavis ndash rdquouWreloAacuterdquo da
misgan nawarmoebi zmnizedis - rdquouWrelodrdquo mniSvneloba konteqstiTa da
eqvTimes Targmanis mixedviTac aris marTali namdvili namdvilad
marTla erTgulad rdquouWreloAacuterdquo da rdquouWrelodrdquo Targmania berZnuli
teqstis sityvebisa αποικιλος da αποικιλως (PG vol 88 1001C) romlis aTi
mniSvnelobidan erT-erTi (mecxre) aris gaqnili eSmaki cbieri mzakvari
wyaroseuli αποικιλος (uWrelo) da αποικιλως (uWrelod) Wrelis (ποικιλος) da
Wrelad (ποικιλως) sityvebis sapirispiro mniSvnelobisaa am leqsikur
erTeulebsac paraleli eZebnebaT vefxistyaosanSi
rdquoradmca ra vhkadre mefesa Txroba rasaca Wrelisardquo
rdquoymaman uTxra momismine marTlad giTxrob ara Wreladrdquo
konteqstiT kargad Cans rom ldquoWrelirdquo ldquoWreladrdquo ldquomarTlisrdquo
ldquomarTladrdquo mniSvnelobis sapirispiroa ara Wrelad mniSvnelobiT igivea
rac saTnoebaTa kibis petre gelaTeliseuli Targmanis uWrelodrdquo
mkvlevari SeniSnavs rom saintereso Sedegs mogvcems ori Zeglis am
mimarTulebiT Seswavlis gagrZeleba (baramiZe 2013 52-53)
garda zemoT dasaxelebuli leqsikuri Tu terminologiuri
msgavsebisa vefxistyaosansa da saTnoebaTa kibeSi gvxvdeba saerTo
koncefciebic amjerad yuradRebas mxolod or maTganze gavamaxvileb
rusTvelis mier Camoyalibebuli Teologiuri debuleba `SiSi
Seiqms siyvarulsa~ (10454) romelsac avtori mociquls miawers
`marTlad ityvis mociqulirdquo (10454) mecnierTa msjelobisa da kamaTis
sagnad qceula prof e xinTibiZe am debulebis wyarod ioanes pirveli
epistoles IV Tavs miiCnevs ldquoioanes pirveli epistoles IV Tavi
siyvarulis apologiaa swored aq gaSlis mociquli ioane qristianuli
Teosofiis ZiriTad Tezas `RmerTi siyvaruli ars~ (1 in 48) da rom
RmerTis siyvarulis gamovlenis forma moyvasis siyvarulia `RmerTi
arasada vis uxilavs ukueTu viyuarebodiT urTierTas RmerTi Cuen
Soris hgies da siyuaruli misi Cuen Soris aRsrulebul ars~ (I in 412)
38
swored am konteqstSi gviqadagebs ioane mociquli rom am didi
WeSmaritebis SecnobiT aResruleba CvenSi siyvaruli da siyvarulSi ki
aRar aris SiSi ndash giorgi mTawmidelis Targmani `16 da Cuen vcanT da
gurwmena siyuaruli romeli aqus RmerTsa Cuenda momarT RmerTi
siyuaruli ars da romeli egos siyuarulsa zeda RmerTi mis Tana hgies
da igi RmrTisa Tana 17 amiT aRsrulebul ars siyuaruli Cuen Soris
raAacuteTa gancxadebulebaAacute guaqundes dResa mas sasjelisasa rameTu
viTarca igi iyo da Cuenca varT sofelsa amas Sina 18 SiSi ara ars
siyuarulsa Tana aramed srulman siyuarulman gare gandevnis SiSi
rameTu SiSsa tanjvaAacute aqus xolo moSiSi igi ara srul ars siyuarulsa
zedardquo (xinTibiZe 2009 352-353) mkvlevari aseve miuTiTebs rusTvelis
winamorbed patristikul literaturaze kerZod ki grigol didis
dialoRonis eqvTime aToneliseul Targmanze sadac aseve Cans saubari
sulis SiSisagan siyvarulze gadasvlis Taobaze ldquomravalsaxed
ganiyofebis lmobierebaAacute da wesi cremlTa maTTa romelni mAtildeurvaliTa
guliTa inanden codvaTa maTTa amisTAcircs viTarca pirisagan monanulTasa
ityAcircs winawarmetyueli ieremia ganyofani wyalTani gamoecnes TualTa
CemTa aw ukue sacnaur ars viTarmed daRacaTu mravali ars saxe
cremlTaAacute aramed Tavni saxeni orni arian rameTu odes sulsa surodis
RmrTisa pirvel SiSisagan movlen cremlni da merme siyuarulisagan
rameTu pirvelad tirs monanuli da iglovs AtildesenebiTa codvaTa TacircsTaAacuteTa
da eSinis nuukue saukuneTa maT satanjvelTa mieces xolo odes amiT
wesiTa friad warematos merme SiSi igi moakldebis da iqmnebis RmrTisa
mier gulsavsebaAacute Sendobisa codvaTa misTa da merme movals sulsa mas
zeda siyuaruli RmrTisaAacute da survili sasufevelisa caTaAacutesa da romeli
igi pirvel tiroda SiSisaTAcircs satanjvelTasa ukanaAacutesknel tirs romel
Soravn sasufevlisagan rameTu ganicdin da gamoisaxavn gonebaAacute viTarni
arian mAtildeedrobani angelozTani da rabam arian brwyinvalebani da
Suenierebani maTni da raAacute sawadel ars maT Tana yofaAacute da Tu viTarni
arian saSuebelni wmindaTa mowameTa da mamaTani amisgan kualad miiwevis
gonebaAacute Atildesenebad da survilad didebisa RmrTisa da gonebn Tu viTar
miefinebis angelozTaA zeda da wmidaTa naTeli pirisa misisaAacute amaT
eseviTarTa keTilTa raAacute igonebn diodian TualTagan misTa mdinareni
39
cremlTani da Tu vin Sors ars maT keTilTagan esreT ukue iqnebis
sruli igi lmobierebaAacute da WeSmariti igi gloaAacute SiSisagan siyuarulad
miavlens sulsa mas da amas gamosaxavs werili saxismetyuelebiT~ (ix
xelnaweri A-121 furc 108-110 soxaZe 2002 52-53) (xinTibiZe 2009 354-355)
rusTvelamdeli patristikuli literaturidan zemoT dasaxelebul
wyaros sadac SiSi da siyvaruli gverdigverd aris moTavsebuli
SegviZlia davumatoT ioane sinelis saTnoebaTa kibec
vefxistyaosniseuli Teologiuri debuleba SiSis siyvarulad
transformirebis Sesaxeb ioane sinelis teqstis imdenad bevr konteqstSi
iCens Tavs rom am teqstis mkvlevari andrei kordoCkini sadisertacio
naSromSi sagangebod uZRvnis calke Tavs am sakiTxs Fear and love (SiSi da
siyvaruli) (kordoCkini 2003 259) mas mohyavs Sesabamisi damowmebani
saTnoebaTa kibidan ldquoaRorZinebaAacute SiSisa RmrTisaAacute ars dasabami
siyuarulisaAacuterdquo (sineli 1965 515 PGvol88 1157C) SiSi pirdapir kavSirSia
siyvarulTan ldquoraoden siyvaruli daakldebodis SiSi ganmravldebisrdquo
(sineli 1965 511 PG Vol 88 1156B) radgan SiSi SeiZleba iqces erTgvar
winapirobad siyvarulisTvis ldquoromelman SiSisagan satanjvelTaAacutesa yos
sofliT gamoslvaAacute misi mravalgzis cecxlsa STagdebulsa sakumevelsa
miemsgavsis romelman pirvelad iwyis sulnelebad da ukuanaAacutesknel
gardaiqcis kuamladrdquo (sineli 1965 26 PG Vol 88 637A) ioane sineli
saubrobs ra momnanie berebze romelTac xorcieli erosi gardaqmnes
sulier siyvarulad askvnis ldquoyovelsave SiSsa meyseulad Tana-warhAtildedes
da siyvarulad RmrTisa miiwivnesrdquo (sineli 1965 145 PG Vol 88 777A)
vfiqrobT dasaxelebuli pasaJebi qmnis naTel warmodgenas SiSi-
siyvarulis monacvleobis ioane sineliseul aRqmaze amgvari adgilebi
teqstSi bevria andrei kordoCkini asaxelebs Sua saukuneebis avtorebs
romelTa SemoqmedebaSic ikveTeba es Teologiuri debuleba eseni arian
origene antoni didi (ldquome aRar meSinia RmerTis radganac me miyvars igirdquo
ndash Apophthegmata Alph Anthony 32) makari egvipteli maqsime aRmsarebeli
romelic SiSsa da imeds ukavSirebs asketuri moRvaweobis pirvel etaps
ndash praqsiss xolo siyvaruls ufro maRal safexurs ndash xedvas Teorias
(kordoCkini 2003 261) vfiqrobT amgvaradve esmis ioane sinels SiSi-
siyvarulis dinamika andrei kordoCkinis SeniSvniT ioane sineli
40
yovelTvis ar akonkretebs saubrobs sasjelis SiSze Tu RvTis SiSze
magram erTi ram cxadia ndash SiSis mdgomareoba yovelTvis win uswrebs
siyvarulis mdgomareobas xolo es ukanaskneli aris STagoneba misTvis
(kordoCkini 2009 263)
amgvarad rusTveliseuli debulebis ldquoSiSi Seiqms siyvarulsardquo
prof elguja xinTibiZis mier gamovlenil wyaros grigol didis
dialoRons Cveni mxriv davumatebT ioane sinelis saTnoebaTa kibes
romelic aseve iqneboda xelmisawvdomi vefxistyaosnis avtorisTvis
zemoT warmodgenil mosazrebas saTnoebaTa kibisa da
vefxistyaosnis calkeuli pasaJebis msgavsebasTan dakavSirebiT kidev
erTs SevmatebT da sakiTxis ukeT gamosakveTad msjelobas cota Soridan
daviwyebT
sulisa da sxeulis interaqciis sakiTxi erT-erTi ZiriTadi
problemaa romelzec msjelobs TiTqmis yvela filosofiuri
mimdinareoba da sxvadasxva religiuri sistema sakiTxi aqtualuria
rogorc antikur filosofiur saazrovno sivrceSi ise Sua saukuneebis
saRvTismetyvelo literaturaSi Sesabamisad droTa ganmavlobaSi
Camoyalibda gansxvavebuli Sexedulebebi da Teoriebi winamdebare
paragrafSi sakiTxis literaturul-filosofiuri tradiciis
gaTvaliswinebiT ioane sinelis saTnoebaTa kibis erT pasaJs
davasaxelebT vefxistyaosnis erT-erT SesaZlo wyarod vefxistyaosnis
CemTvis saintereso gansaxilveli taepis avtoria nawarmoebis erT-erTi
mTavari gmiri _ avTandili megobris dasaxmareblad mimavali avTandili
tovebs anderZs sadac Tavisi saqcielis gasamarTleblad ambobs rom is
ver uRalatebs ver moatyuebs WirSi Cavardnil moyvares radganac
rdquosicrue da orpiroba avnebs xorcsa merme sulsardquo (st 791)
uSualod sakvlev Temaze gadasvlamde oriode sityviT SevexebiT
sulis Sesaxeb antikur Teoriebsa da sulisa da sxeulis
urTierTmimarTebis problemas Cv w aR-mde V saukunis bolos antikur
saberZneTSi suli gaigeba rogorc cocxali qmnilebebis ganmasxvavebeli
niSani romelsac SeiZleba hqonoda emocia pasuxismgeblobisa da
praqtikuli azrovnebis unari suli matarebelia iseTi saTnoebebis
rogoricaa simamace da samarTlianoba antikuri azrovneba sulis ideas
41
ganixilavs Zalian farTod rogorc cocxali organizmis yvelanair
moqmedebas es koncefcia yvelaze amomwuravad aisaxa aristoteles
filosofiaSi
heraklites azriT suli sxeulebrivia Sezavebuli
araCveulebrivad kargi da iSviaTi saxeobis materiisgan sulis amgvari
sxeulebrivi xedva erTgvarad xsnida sulsa da sxeuls Soris
urTierTobis problemas _ isini ar moiazreboda erTmaniTisgan
radikalurad gansxvavebul kategoriebad
platonis mixedviT suli aris kognituri da inteleqtualuri
suli aris is rac msjelobs fiqrobs da rac aregulirebs da
akontrolebs sxeulsa da mis survilebs gansakuTrebiT Tu es brZeni
sulia igi moicavs iseT Tvisebebs rogoricaa moTmineba samarTlianoba
simamace platons sulis arsi orgvarad esmis rogorc ganmasxvavebeli
moZravis da uZravis da rogorc pasuxismgebeli adamianis ara yvela
mentalur da fsiqologiur qmedebaze aramed mxolod mis garkveul
nawilze
fedonSi sokrate bevr Tvisebas miawers ara suls aramed sxeuls
magaliTad crurwmenas siamovnebas (Pl Phaed 83d) aseve survils da SiSs
(Pl Phaed 94d) sulis funqciaa sxeulis amgvari miswrafebebis
regulacia da kontroli imave dros suli ar aris mxolod
inteleqtualuri radgan mas aqvs aseve survilebi (Pl Phaed 81d)
(magaliTad arafilosofiuri sulis xorcieli siyvaruli (Έρως) (Pl
Phaed 80b) an kidev SimSilis sxeulebrivi survili rasac ar avlens
arasulieri usulo sagani Tumca verc imas vityviT rom suli ayalibebs
amgvar survilebs fedonSi ar aris mkveTrad gamijnuli sakvebis
intensiuri survili modis sulidan Tu xorcidan rogorc Cans
xorcieli survili dakavSirebulia sulTan iseve rogorc procesebi
metabolizmsa da sxeulis zrdaSi (es procesebic ukavSirdeba imas rom
sxeuls gaaCnia suli)
aristoteles Teoria sulis Sesaxeb amomwuravad aris gaSlili mis
traqtatSi De Anima romlis mixedviTac cocxali organizmis yvela
sasicocxlo funqcia miewereba suls igi pasuxismgebelia sxvadasxva
cocxali organizmis qmedebaze da aseve aris ganmasxvavebeli niSani
42
cocxal da aracocxal organizms Soris urTierToba sulsa da sxeuls
Soris aris konkretuli nimuSi ufro zogadi urTieTobisa formasa da
materias Soris (De Anima 22 413a32 23 415a9) aristoteles mixedviT
suli ar aris sxeulebrivi da xorcieli anu materialuri Tumca
platonis poziciis sapirispirod igi fiqrobs rom adamianis suls
sxeulisgan damoukidebeli arseboba ar SeuZlia (De Anima 11 403a3-25 esp
5-16)
sulis antikur Teoriebs gansakuTrebiT platonisa da
aristoteles moZRvrebebs ar daukargavT aqtualoba Semdeg periodSic
qristiani mwerlebi grigol noseli da klimenti aleqsandrieli
davalebulni arian swored platonisgan Tumca sakiTxis gaazrebaSi
SemoaqvT axali niuansebi miuxedavad amisa am da sxva filosofiuri
problemebis postklasikuri ganviTarebis interpretacia unda xdebodes
yvela SemTxvevaSi klasikuri Teoriebis CarCosa da konteqstSi
(lorenci 2009)
amgvarad sulisa da sxeulis funqciis maTi urTierTmimarTebis
sakiTxi antikuri samyarodan moyolebuli yvela didi moazrovnis
gansakuTrebuli interesis sagani yofila maTi arsis raobis gansazRvra
miT ufro arsebiTi iyo ramdenadac swored amis safuZvelze xdeboda
SesaZlebeli adamianis ama Tu im midrekilebis srulyofili analizi da
gamovlena im saSualebebisa romliTac daiTrguneboda amgvari
arasasurveli midrekilebani
aRniSnuli problema metad aqtualuria Suasaukuneebis
saRvTismetyvelo-filosofiuri azrovnebisTvisac qristianulma religiam
ufro mkveTrad dasva sxeulisa da sulis urTiermimarTebis problema
gaCnda uamravi erTmaneTis sawinaaRmdego Teoria iyo azrTa sxvaoba
gansakuTrebiT qristianuli religiis gavrcelebis adreul etapebze
qristianuli anTropologia ganviTarda rogorc qristologiis erTi
nawili amitom Zalian rTulia patristikul literaturaSi mwyobri
anTropologiuri Sexedulebebis povna garkveuli dilemebi Cans aseve
ioane sinelis saTnoebaTa kibeSic (kordoCkini 2003 34)
gadavideT uSualod sakvlev sakiTxze ndash ioane sinelis teqstze
romlis erTi pasaJi SesaZloa iyos rusTavelis Teologiuri debulebis
43
_ bdquosicrue da orpiroba avnebs xorcsa merme sulsaldquo (st 791) _ wyaro
saTnoebaTa kibis CvenTvis saintereso Teza moTavsebulia teqstis im
safexurSi romelic exeba siZvas bdquoromelnime vnebani gonebisagan xorcTa
momarT movlen da romelnime kualad xorcTagan gonebad da soflioTa
Tana meore ese iqnebis xolo udabnos myofTa Tana pirveli igi rameTu
ara arian maT Tana nivTni nebaTani xiluladldquo (sineli 1965 268)
upirveles yovlisa SevecdebiT ganvmartoT moyvanili pasaJi
imisaTvis rom gavigoT Tu ras gulisxmobs avtori ris Semdegac
paraleli vefxistyaosanTan ufro cxadi da gasagebi gaxdeba teqstSi
gamoyenebuli cneba _ goneba _ semantikurad sulis Tanafardia rogorc
ukve aRvniSneT qristianul literaturaSi da gansakuTrebiT sulier
cxovrebaze daweril traqtatebSi ar aris mosalodneli sistemuri
anTropologiuri Sexedulebebisa da Sesabamisad mwyobrad gansazRvruli
anTropologiuri terminologiis povna saTnoebaTa kibe ar aris
anTropologiuri naSromi da Sesabamisad anTropologiuri
terminologiis gamoyenebisas avtori ar icavs mkveTr zRvars maT
gasamijnad (kordoCkini 2003 34) amgvari ldquoaRrevardquo damaxasiaTebelia Sua
saukuneebis patristikuli literaturisTvis ediSer WeliZe grigol
palamas teqstze _ aRsareba marTlmadidebluri sarwmunoebisa _ darTul
komentarebSi aRniSnavs rom ldquosulsrdquo anu ldquopnevmasrdquo saxeldeben agreTve
gonebad (νοῦς) olimpiodore aleqsandrieli ldquopnevmasrdquo ase ganmartavs bdquoigi
vfiqrob aris agreTve goneba (νοῦς)ldquo pnevmis aRiarebam fsiqes nawilad
rac met-naklebad yvela saeklesio RvTismetyvelTan vlindeba gamoiwvia
ldquopnevmisrdquo sinonimuri saxeldebis gonebis (νοῦς) agreTve ldquofsiqeSirdquo CarTva
(WeliZe 2012 153-154)
bevr qristian mweralTan maT Soris ioane sinelTanac ldquogonebardquo
da ldquogulirdquo gansazRvrebuli ki ar aris aramed isini SeiZleba aRiweros
mxolod maTi moqmedebebis Sesabamisad amdenad ioane sineli ldquogulsrdquo da
ldquosulsrdquo an kidev ldquogonebasrdquo da ldquosulsrdquo (psixes) xSirad sinonimebad iyenebs
(kordoCkini 2003 31-34) ase magaliTad ioane sineli ldquogonebaSirdquo rom
ldquosulsrdquo gulisxmobs amas kidev erTxel adasturebs saTnoebaTa kibis
SiSisadmi miZRvnili safexuri avtori semantikurad imave azrs
aviTarebs rac zemoT moviyvaneT oRond am SemTxvevaSi ldquogonebasrdquo cvlis
44
ldquosuliTrdquo bdquoodesme pirvelad suli SeSindis da odesme pirvelad xorcni
da meore igi ziar-yvis vnebisa mis romelmac pirvelad miiRis igildquo
(sineli 1965 299) aqve oriode sityviT SevexebiT ras gulisxmobs avtori
SiSSi da moviSveliebT ioane damaskelis gardamocemis samocdameSvide
Tavs sadac avtori ganmartavs bdquoSiSisldquo saxels ormagi gaazreba aqvs
radgan arsebobs bunebiTi SiSi rodesac ar nebavs suls sxeulisgan
ganyofa arsebobs kidev SiSi rac warmoiqmneba azrTa Ralatis
urwmunoebisa da sikvdilis Jamis arcodnis Sedegad rogorc magaliTad
gvaSinebs RamiT momxdari ram xmauri es SiSi bunebis garegania da
ganvsazRvravT ra mas vambobT bdquobunebis garegani SiSi aris gauazrebeli
ganridebaldquo (ioan damask gard 2000 416-417) rogorc vxedavT saTnoebaTa
kibis warmodgenil konteqstSi igulisxmeba swored arabunebiTi SiSi
amgvarad ioane sineli saubrobs vnebaze codvaze romelic
SeiZleba warmoiSvas xorcSi da Semdgom ukve gadaeces da daazianos
suli an kidev piriqiT am fonze sainteresod gveCveneba sulisa da
sxeulis urTierTmimarTebis sakiTxis avtoriseuli xedva ra tendenciebi
ikveTeba saTnoebaTa kibis teqstSi am mimarTulebiT
saTnoebaTa kibeSi aisaxa yvela ZiriTadi idea iseTi mistikur-
asketikuri filosofiuri mimdinareobisa rogoricaa isixazmi igi
metafizikur-anTropologiuri azriT monisturia adamiani sxeulebrivi
da sulieri saxiT erTi mTlianobaa _ ontologiuri monada misi suli
iseve Zlier aris daSorebuli RvTisgan rogorc sxeuli Sesabamisad
ganwmendis (wmindanobis) fenomeni erTnairad miRwevadia aramarto
sulisTvis aramed sxeulisTvisac (popova 2011 22) aqedan gamomdinare
codva (miuxedavad misi sxeulebrivi Tu sulismieri warmomavlobisa)
azianebs adamianis orive nawils sulsac da sxeulsac rogorc erT
mTlianobas saTnoebaTa kibis CvenTvis saintereso epizodSi xazgasmaa
imaze rom codva nebismier SemTxvevaSi moicavs adamians mTlianobaSi
ubralod daculia rigiToba codvis warmomSobi moqmedi SeiZleba
iyos xan suli xan kidev sxeuli (bdquoodesme pirvelad suli SeSindis da
odesme pirvelad xorcni da meore igi ziarndashyvis vnebisa mis romelmac
pirvelad miiRis igildquo (sineli 1965 299) amgvar pozicias ioane sineli
aviTarebs moulodnelad logikuri msjelobis gareSe radgan cota
45
ufro zemoT avtori sakmaod ldquodabneulirdquo Cans ldquoromelnime ityAcircan
viTarmed gulis-sityuaTagan gulisaTa movlen Atildeorcni vnebad da
aRZvrad da kualad sxuani ityAcircan viTarmed sacnobelTagan AtildeorcTaAacutesa
iSvebian borotni gulis-sityuani dapirvelni igi ityAcircan viTarmed
ukueTumca gonebaAacute ara winamZRuar qmnul iyo vnebisa Atildeorcnimca ara
miyolil iyvnes xolo meoreni igi AtildeorcTa vnebisa siborotesa Semwed
TAcircsisa sityAcircsa sityuasa moiReben da ityAcircan viTarmed _ mravalgzis
xilviTa pirisaAacuteTa anu SexebiTa AtildeelisaAacuteTa anu ynosiTa sulnelebisaAacuteTa
anu smeniTa Atildemisa hamoAacutesaAacuteTa movlen gulis-sityuani gulad amaT saqmeTa
WeSmaritebaAacute romelsa Zal-edvas uflisa mier gamoacxaden da guaswavenrdquo
(sineli 1965 267) avtoris ldquodabneulobardquo savaraudod mianiSnebs im
epoqiseul dilemaze romlis winaSec aRmoCnda ioane sineli roca jer
kidev mimdinareobs diskusiebi da msjelobebi sxvadasxva qristianuli
dogmatikisTvis arsebiT sakiTxze es bunebrivic Cans qristianuli
religiis gavrcelebis adreul etapze konteqsti gvaCvenebs rom ioane
sinelma icis Tavis Tanamedrove moazrovneebs Soris arsebuli
sxvadasxva poziciis Tu diskusiis Sesaxeb miuxedavad erTgvari
meryeobisa ioane sineli mainc eTanxmeba Sua saukuneebis qristianul
tradiciaSi arsebul Teorias sulismieri da xorcismieri codvebis
diferenciaciis Sesaxebs romelic cotaTi adre ufro mkafiod aqvs
warmodgenili IV_V saukuneebis mijnaze moRvawe ber ioane kasianes Tavis
traqtatSi ndash Svid momakvdinebel codvaze rogorc zemoT vnaxeT ioane
sineli sargeblobs da miuTiTebs kidec ioane kasianeze rogorc teqstis
erTerT wyaroze ioane kasianes azriT vnebebi iyofa xorciel da
mSvinvier saxeobad xorcieli vneba sxeulSi iSveba da mas atkbobs
xolo mSvinvieri samSvinvelis midrekilebidan momdinareobs da
samSvinvels kvebavs da xandaxan xorcsac azianebs ioane kasiane ufro
metadac akonkretebs sakiTxs da CamoTvlis Tu romeli codvebi
warmoiSoba xorcSisxeulSi da romeli sulSi (cassian 4344) amgvarad
codvis dayofa sulismierad da sxeulismierad Sua saukuneebis
qristianuli azrovnebisTvis nacnobi da aqtualuri Temaa magram
gansxvavebiT ioane kasianesgan ioane sineli amgvari dayofis ZiriTad
mamoZravebel mizezad garemos miiCnevs ndash rogorc saTnoebaTa kibis
46
teqstidan gamoCnda vneba moicavs jer sxeuls Tuki saero adamianTan
gvaqvs saqme da suls Tuki monazonze vsaubrobT radganac saero piri
met cdunebas xvdeba garemomcveli pirobebis gamo vefxistyaosnis
striqoni bdquosicrue da orpiroba avnebs xorcsa merme sulsaldquo rogorc
viciT ekuTvnis avTandils saero pirs rostevan mefis spaspets
amgvarad saTnoebaTa kibis ganxiluli pasaJidan gamomdinare
mosalodnelia rom codva vneba Tavdapirvelad moicavs avTandilis
rogorc saero piris sxeuls radganac igi saTanadod ar aris daculi
mravalferovani sacdurisgan romelic saero pirs garemomcveli
pirobebis gamo ufro metad ebrZvis imis sailustraciod rom
vefxistyaosniseuli rdquoavnebsrdquo ar unda gavigoT rogorc ziani am
SemTxvevaSi xorcis ziani Tavisi viwro SinaarsiT _ sxeulis
dasneuleba SeiZleba davimowmoT erTi epizodi ioanes saxarebidan am
epizodis mixedviT macxovris mier gankurnebuli kacis avadmyofobis
mizezi warsulSi Cadenili codva Cans romelmac Tavi iCina fizikuri
sneulebis saxiT rdquoamisa Semdgomad pova igi iesu taZarsa mas da hrqua mas
aha egera gankurnebul xar nuRara scodav raAacuteTa ara uZAcircresi geyosldquo (in
5 5-14) amgvarad esmiT moyvanili saxarebiseuli epizodi bibliis teqstis
cnobil egzegetikosebsac (Teofilaqte bulgareli Toma aqvineli)
magram codva vneba romelsac adamiani sCadis TviT saxarebis
mixedviTac ki yovelTvis ar iCens Tavs sneulebis saxiT rogorc e
xinTibiZe aRniSnavs vefxistyaosanSi gadaWriT da kategoriulad aris
naTqvami rom codva am SemTxvevaSi sicrue da orpiroba yovelTvis
gamonaklisis gareSe avnebs xorcs da mere suls (xinTibiZe 2009 474-497)
amitom frazis avnebs xorcsa gageba viwro mniSnelobiT rogorc
sxeulis dasneuleba _ arasworia radgan vefxistyaosnis kategoriuli
toni ndash mankierebiT Tanmimdevrulad xorcsa da sulze miyenebuli zianis
Sesaxeb arc saxarebaSi Cans piriqiT saxarebaSi xazgasmulia rom vneba
yovelTvis ar gamovlindeba fizikuri sneulebis saxiT aqedan
gamomdinare gamarTlebulad mimaCnia cnebis avnebs ioane damaskeliseuli
interpretacia definicia bdquovnebaAacute erTsaxel ars da orpir rameTu vneba
ewodebis Atildeorcielsaca viTar-igi arian senni da wuTxni da kualad
sulierTaca vnebad saxel-edebis viTar igi arian gulisTqumaAacute da
47
guliswyromaAacuteldquo cota qvemoT vnebulebas ioane damaskeli ganmartavs
rogorc bunebis sawinaaRmdego moZraobas bdquoaw ukue moqmedeba ars
bunebiTi aRZrvaAacute xolo vnebaAacute gareSe ars bunebisaAacute vinaAacuteca amaTve
mizezTagan moqmedebaAacuteca igi vnebad iTqumis raJams ara bunebiTi iyos
aRZvraAacute igi gina Tu TaviT TacircsiT anu Tu sxAcircsa mier SemTxueulildquo (ioan
damask gard 2000 126) vnebuleba aris yvela moZraoba romelic aris
mZafri da romelic grZnobaSi Semodis sicrue da orpiroba bunebis
sawinaaRmdego moZraobaa igi avnebs anu am sawinaaRmdego moZraobisken
ubiZgebs jer xorcs rogorc am vnebis warmoSobis pirvelad mizezs da
Semdeg ukve suls rasac sabolood mivyavarT sulieri samaradiso
cxovrebis zianamde meore mxriv codvaSi Cavardna codviT mocva sxva
ra SeiZleba iyos Tu ara ziani bdquoavnebs xorcsa merme sulsaldquo SeiZleba
gavigoT rogorc codvaSi Cavardna codviT mocva rac TavisTavad
vnebaa ziania da am vnebis Tavdapirveli matarebeli vefxistyaosnis
mixedviT swored sxeulia rogorc ukve aRvniSneT avTandili rogorc
saero piri ufro naklebad aris daculi xorcieli sacdurisgan da
Sesabamisad codvac romelic SeiZleba Caidinos man pirvel rigSi
sxeulebrivia sxeulSi aRmocendeba da Semdeg moicavs sulsac bdquovgmob
kacsa augiansa crusa da Ralatiansaldquo (799) ndash es ukve aris adamiani
romlisTvisac sicrue da orpiroba erjeradi qmedeba ki aRar aris
aramed cxovrebis wesi misi bunebis nawilia amgvari kaci saiqiosac ver
gamarTldeba da RvTis winaSe Sercxvenili da codvili warsdgeba
Cemi azriT mocemuli striqonis amgvari ganmarteba da mis wyarod
swored saTnoebaTa kibis miCneva ufro myardeba teqstis erT-erTi
safexuriT misive Tqmuli tyuvilisaTAcircs dasaxelebuli safexuri
miZRvnilia sicruisadmi rogorc sulier kibeze aRmavali
qristianisaTvis erT-erT yvelaze xelisSemSlel vnebaze teqstSi
vkiTxulobT _ bdquotyuvili ars ganmryuneli siyuarulisaAacute da mSobeli cru-
ficobisaAacute romel ars RmrTisa uaris-yofaAacuterdquo (sineli 1965 216)
sicrue ioane sinelis Txzulebis mixedviT RmerTis uaryofaa
RmerTis uaryofa ki udavod yovelgvari ubedurebis sawyisia bdquoradgan
Tavia sicrue yovlisa ubadobisa me rad gavwiro moyvare Zma umtkicesi
Zmobisaldquo (st 792) _ ambobs avTandili anderZSi sxva magaliTic vnaxoT
48
bdquoorgulebaAacute dedaAacute ars tyuvilisaAacute da saqme misi rameTu orgulebaAacute sxuaAacute
araraAacute ars garna wrTuaAacute tyuilisaAacute da mopovnebaAacute ficTa cudTaAacuteldquo
(sineli 1965 217) vefxistyaosanSic Ralati ficis gatexa da sicrue
erTmaneTTan aris dakavSirebuli da erTnairad Seuwynarebeli
danaSaulia
bdquoSen gastexe fici Cemi simtkice da igi mcneba
RmerTman qmna da dagirCina cudad Seni xelovnebaldquo (528)
an kidev
bdquokvlaca vhkadre bdquome Tu mzeo TqvenTvis fici gametexos
RmerTman awve risxva misi zeciT CemTvis gaamexosldquo (535)
bdquoSen ar-gatexa kargi gWirs zenaarisa ficisaldquo (708)
vefxistyaosanSi fici dakavSirebulia RmerTTan nawarmoebis
personaJebs swamT rom ficis gatexa da sicrue RvTis risxvis
gamomwvevia
bdquovgmob kacsa augiansa crusa da Ralatiansa
ver vecruvebi ver vuzam saqmesa saZabunosa
piris-pir marcxvens ornive mivalT mas saukunosaldquo (799)
_ wers avTandili anderZSi romelSic agrZelebs sicruis da orpirobis
Temas da gansazRvravs mosalodnel Sedegs rom saukuno cxovrebaSi
RmerTis pirispir am vnebis gamo Sercxvenili iqneba analogiuri azria
gatarebuli saTnoebaTa kibeSic sicruesTan da cru ficTan mimarTebiT
vinc daZlevs am safexurs igi WeSmaritebas moipovebs ldquoese meTormete
kibe ars romeli mZle eqmnas amas guelsa mas Ziri keTilTaAacute mougies
romel ars WeSmaritebaAacuteldquo (sineli 1965 219)
avTandilma icis rom sicrue da megobris Ralati dausjeli ar
darCeba misi es codna ki moiTxovs praqtikul ganxorcielebas
bdquoara viqm codna ras margebs filasofosTa brZnobisa
miT viswavlebiT mogveces SerTva zesT mwyobrTa wyobisa ldquo (792)
qmedebaSi moyvanili sibrZne erTi pirobaa RmerTTan misasvlelad
da WeSmaritebis mosapoveblad tyuili ki erT-erTi mTavarTagania im
mankierebaTa Soris rac uSlis adamians xels saTnoebaTa kibeze
amaRlebaSi RmerTTan ziarebasa da amgvarad WeSmaritebis mopovebaSi
bdquorameTu sulman wmidaman saSinelad Tqua misTAcircs daviT
49
winaswarmetyuelisaAacuteTa viTarmed romeli ityodis sicruesa mas ara
waremarTos winaSe TualTa CemTaldquo (sineli 1965 216) amgvarad
vefxistyaosanSic da saTnoebaTa kibeSic erTnairad Seuwynarebel
codvad iTvleba sicrue igi yovelgvari ubedurebis mizezia da am mankis
dauZlevelad SeuZlebelia morig sulier safexurze amaRleba
saTnoebaTa kibis erT-erTi pirveli Targmani eqvTime aTonels
ekuTvnis aRsaniSnavia rom vefxistyaosanSi gamoyenebuli qarTulenovani
wyaroebi ZiriTadad eqvTime aTonelis Targmanebidan momdinareobs
razec prof elguja xinTibiZe miuTiTebs kidec rdquoSiSi Seiqms siyvarulsardquo
frazis wyaros Ziebisas
amgvari msjelobis safuZvelze SeiZleba davaskvnaT rom
rusTaveli savaraudod icnobda saTnoebaTa kibis teqsts misi romelime
Targmanidan am varauds mxars uWers e xinTibiZis mosazreba bdquorusTaveli
aSkarad emyareba ara mxolod biblias aramed mTel qarTulenovan
sasuliero mwerlobasldquo (xinTibiZe 2009 356-357) sakiTxi romlis Sesaxebac
iwereboda uzarmazari filosofiuri Tu Teologiuri traqtatebi
mxolod erTi striqoniT gadmoica rusTavelTan romelsac amave
striqonSi win uZRvis miTiTeba gamoTqmuli azris avtorze _ bdquome sityvasa
erTsa gkadreb platonisgan swavla Tqmulsa sicrue da orpiroba avnebs
xorcsa merme sulsaldquo (st 791) avtoris amgvari dakonkreteba gaxda
safuZveli imisa rom platonis filosofiaSi eZiaT am frazis wyaro
Tumca amgvari azris pirdapiri formulireba platonis dialogebSi ar
Cans8
amrigad saTnoebaTa kibis mniSvneloba Sua saukuneebis
kulturisTvis ganapirobebs teqstis farTo gamoyenebas epoqis gamorCeul
moRvaweTagan ucxoenovan samecniero literaturaSi ioane sinelis
teqstis gavlenas xedaven ara marto Sua saukuneebis sasuliero
literaturaze aramed XIX saukunis rusi klasikosebis SemoqmedebaSic
saTnoebaTa kibis gavlenis Semdgomi kvleva Sua saukuneebis da gviani
periodis qarTul literaturaze vfiqrobT saintereso suraTs
8 sakiTxis Seswavlis istoria ix e xinTibiZe bdquoplatonisgan swavla Tqmuli da
misi msoflmxedvelobiTi datvirTvaldquo (xinTibiZe 2009 474-497)
50
warmogviCens rasac samomavlo perspeqtivad vsaxavT amjerad ki Cveni
kvleva Semoifargla mxolod rusTavelis vefxistyaosniT
51
Tavi II
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis
struqturuli da stiluri Taviseburebani
naSromis SesavalSi ukve aRvniSneT rom qarTulad SemorCenilia
saTnoebaTa kibis ori sruli Targmani (eqvTime aToneliseuli da petre
gelaTeliseuli) prozaul teqstze dayrdnobiT Seqmnili ori sruli
poeturi versia (ioane sineliseuli da anton kaTalikosiseuli) da aseve
qeTevan bezaraSvilis mier bolo wlebSi aRmoCenili saTnoebaTa kibis
poeturi teqstis fragmentebi romelic CarTuli aRmoCnda grigol
nazianzelis TxzulebebSi naSromis winamdebare TavSi warmodgenili
kvleva moicavs Semdeg sakiTxebs saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis
struqturasa da stils aseve poeturi teqstebis versifikacias
52
amp 1 saTnoebaTa kibis struqturuli Tavisebureba
berZnuli teqstis struqturuli da kompoziciuri Taviseburebis
sakiTxi metad aqtualuria specialur (ZiriTadad inglisur da
rusulenovan) samecniero literaturaSi amitom sanam SemogTavazebdeT
uSualod sakuTar dakvirvebas qarTuli Targmanebis struqturaze
mokled mimovixilav sakiTxis Seswavlis istorias da ZiriTad
mosazrebebs
saTnoebaTa kibis berZnuli teqstis samecniero kritikulad
dadgenili gamocema rogorc ukve aRiniSna dRemde ar arsebobs
aRvniSneT aseve rom met-naklebad ukeTes gamocemad miiCneva meTiu
raderis (Matthew Rader) mier momzadebuli teqsti (PG vol 88 596-1209)
teqsts winasityvaobis saxiT darTuli aqvs kardinal robert
belarminos Sromis - eklesiis mweralTa Sesaxeb ndash is nawili romelic
eZRvneba ioane sinels aseve meTiu raderis Sesavali werili teqstisa da
avtoris Sesaxeb Sesavals mosdevs raiTis monastris beris danielis
mier aRwerili ioane sinelis cxovreba raiTis monastris iRumenis
ioanes epistole ioane sinelisadmi ioane sinelis sapasuxo epistole
ioane raiTelisadmi Sesavali (ΠΡΟΛΟΓΟΣ) pinaqsi sakuTriv teqsti da
traqtati mwyemsisa mimarT (ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΟΙΜΕΝΑ) aseve Targmanebebi
romelic erTvis teqstis yvela safexurs aRsaniSnavia rom berZnul
teqstSi Tavebs ewodeba sityva (λογος) xolo laTinur TargmanSi xarisxi
(Gradus) (PG vol 88 596-1209) aRiniSna aseve rom meTiu raderiseuli
teqstisgan gansxvavebuli redaqcia 1883 wels konstantinepolSi aTonis
mTis ramdenime xelnawerze dayrdnobiT gamosca berma sofroniusma
sofroniusis da meTiu raderis teqstebSi garda uSualod teqstualuri
gansxvavebebisa sxvadasxvaa TavTa Tanmimdevrobac (kordoCkini 200314)
rac Seexeba qarTul Targmanebs saTnoebaTa kibis eqvTime
aToneliseuli Targmanis struqtura Semdegnairia nawarmoebs SesavalSi
darTuli aqvs mTargmnelis eqvTime aTonelis anderZi romelic moicavs
mokle instruqciაsa da informacias teqstis Sesaxeb anderZs mosdevs
kibAgrave saTnoebaTaAacute cad aRmyvanebeli Tqmuli daniil monazonisa
raiTelisa wignisa amisTAcircs sulTa ganmanaTleblisaAacute romelsa ewodebis
53
klemaqsi romel ars kibAgrave cxorebaAacute wmidisa da netarisa mamisa Cuenisa
ioane sinel mamasaxlisisaAacute moZRurebiTa ganTqumulisa sulTa
ganmanaTlebelisa da WeSmaritad sanatrelisaAacute romeli ese aRwera
daniil monazonman raiTelman ebistole wmidisa mamisa iovane raiTel
mamasaxlisisaAacute sanatrelisa iovanes mimarT sinel mamasaxlisisa
ebistolAgrave wmidisa da netarisa iovane sinel mamasaxlisisa iovanes mimarT
raiTel mamasaxlisisa romelsa zeda-werili ese ars ficarni sulieri
iovane iovanes axarebs amas mohyveba sakuTriv teqsti Semdegi zogadi
saTauriT swavlani wmidisa mamisa Cuenisa iovane sinel mamasaxlisisani
romelni miuZRuanna mamasa iovanes raiTel mamasaxlissa rameTu eTxoa
mas misgan raAacuteTa aRwernes swavlani monazonTa mimarT saRmToAacute kibe
saTnoebaTaAacute teqstis bolo nawilia misive wmidisa mamisa Cuenisa iovane
sinel mamasaxlisisaAacute mwyemsisa da winamZRurisa mimarT romeli-ese misca
sxuaTa amaT pirvel-TqumulTa TavTa Tana iovanes raiTel mamasaxlissa
romelsa eTxova misgan raAacuteTa dauwernes swavlani monagonebisani
nawarmoebs boloSi darTuli aqvs Targmanebebi (sineli 1965) aRniSnuli
Targmanebebi berZnul teqstSi erTvis TiToeul Tavs xolo eqvTime
aTonels isini erTad mouTavsebia teqstis boloSi (cincaZe 1965 53)
prof meri cincaZe eqvTime aTonelis Targmanis Sesaval nawilze
dakvirvebis Sedegad askvnis rom qarTul redaqciaSi berZnuli (meTiu
raderis) redaqciisgan gansxvavebuli rigia daculi (cincaZe 1965 43)
eqvTime aTonelis teqstis rigia daculi (anderZis gamoklebiT) petre
gelaTelis TargmanSic (prologi) aha pinaqsi saRmrToAacutesa klimaqsisaAacute
daniil minazonisa raiTelisaAacute cxovrebisami uflisa ioannis
sxolastikosisa cxorebaAacute SemkuAgraveTebiTi amba ioanni winamZRurisa wmidisa
mTisa sinaAacutesaAacute zedwodebiT sxolastikosisa wmidaTa SorisosaAacute
WeSmaritad epistole amba ioanni winamZRurisa raiTisaAacute ioannis mimarT
RirssakAcircrvelisa sinisa mTisa winamZRurisa ioannis ioanni gixaroden (A-
39)
rac Seexeba poetur teqstebs ioane petriwiseuli varianti
moicavs saTnoebaTa kibis mxolod ZiriTad teqsts zogierT xelnawerSi
teqsts Tan erTvis TxuTmeti iambikuri strofi romelTagan pirveli
strofi akrostiqulia da ikiTxeba Semdegi saTauri SAcircdTaTAcircs vnebaTa
54
ars teqsti moicavs opoziciur wyvilebs ndash Svidi momakvdinebeli codva
da maTi sapirispiro saTnoebebi iv lolaSvilis varaudiT am teqstis
avtoric SesaZloa ioane petriwi iyos (petriwi 1968 255) SeniSnulia rom
saTnoebaTa kibisadmi SvidTaTvis vnebaTas darTva berZnul xelnawerTa
tradiciiT aris ganpirobebuli qarTul mwerlobaSi ki arsebobs
klemaqsisa da SvidTaTvis vnebaTas erTi da imave piris mier galeqsvis
tradicia (ioane petriwi anton kaTalikosi) (bezaraSvili 1987 133-134)
Svidi vnebis sakiTxs XVIII saukuneSi calke Txzulebebs uZRvnian
nikoloz Tbileli da kvipriane samTavneli (kekeliZe 1980 348-349 339)
yvela es teqsti SedgenilobiTa da TanmimdevrobiT sxvadasxvaa da erTi
wyarodan ar momdinareobs (bezaraSvili 1987 134)
anton kaTalikosis saTnoebaTa kibe moicavs ZiriTad teqsts
romelsac mosdevs oTxi akrostiquli iambikuri strofi bolo maTganis
kidurwerilobaSi ikiTxeba mwyemsisa mimarTca traqtati mwyemsisa
mimarTca moicavs aT strofs xolo mas mosdevs kvlav ori akrostiquli
iamburi strofi kidurwerilobiT ndash SvidTaTAcircs vnebaTa es da aqac
rogorc ioane petriwiseul variantSi saubaria Svid vnebaze da maT
sapirispiro saTnoebebze rogorc samecniero literaturaSia SeniSnuli
igi anton kaTalikosis originaluri Sromaa (bezaraSvili 1987 134 kukava
1978 30-34)
anton kaTalikosiseul da ioane petriwiseuli saTnoebaTa kibis
yoveli Tavi iwyebა originaluri strofebiT maTi Sinaarsi ZiriTadad
zogadia da gvacnobs im Temas razedac iqneba saubari ama Tu im TavSi
xolo safexurebis dasaTaurebas vkiTxulobT am strofebis
kidurwerilobaSi radganac magaliTad anton kaTalikosiseul
redaqciaSi Tavebs ar aqvT calke gamoyofili saTaurebi (mxolod
numeracia)
vardi ar mWnari ჶiali keTil sulnel
limena SuAgravebis oqroT arxrwnadTsakrebi
or-gzis Sedgoma satrfos namdAcirclsawyuris
tkbiluRlis tAcircrTAcircT sofliT gamoslvasagan g
55
ltolva aqaT RmrTiv iqa zenadmi mimyegravean9
anonimuri versiis TavTa raodenoba arasrulyofilia aq
warmodgenilia 30 Tavidan mxolod 12 (7 11 12 15 22 23 24 25 26 29 30)
da msgavsad antonis leqsiTi redaqciisa da sxva prozauli versiebisa
erTvis mokle Txzuleba mwyemsisa mimarT gansxvavebiT ioane petriwisa
da antonis leqsiTi redaqciebis Sedgenilobisa sadac TiToeul TavSi
10-11 iamburi (5-taepiani) strofia anonimur versiaSi nebismieria rogorc
iambur strofTa raodenoba ise strofSi taepTa raodenobac arc
gasaleqsad SerCeuli masala emTxveva sxva leqsiT redaqciebs
(bezaraSvili 1987 132-133)
ioane sinelis teqstis saTauridanve (klemaqsi-kibe) Cans saTnoebaTa
kibis struqturis specifika avtori iyenebs safexureobriv struqturas
raTa aCvenos sulieri aRmasvlis etapebi Tumca am mxriv igi novatori
ar aris ioane sinelamde origenem Tavis ocdameSvide homiliaSi
ricxvebis Sesaxeb Seadgina 42 safexuri romelze aRmasvla
aTavisuflebda adamians xorcieli survilebisagan naSromis struqturis
konstruirebisTvis kibis simbolos aqtiurad iyeneben sxva avtorebic
filon aleqsandrieli sirieli mamebi grigol noseli Tumca ioane
sinelis Sromis unikaluroba imaSi mdgomareobs rom masSi daxatulia
sulieri aRmasvlis uprecedentod masStaburi da srulyofili suraTi
(kordoCkini 2003 22-23)
mkvlevari jon dafi romelic ganixilavs saTnoebaTa kibis stilsa
da kompozicias yuradRebas amaxvilebs oTx ZiriTad dokumentze
romelsac nawarmoebis kompoziciis konstruirebisaTvis misi azriT
gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs esenia werili raiTis monastris
abatisgan ioane sinelisadmi miwerili ioane sinelis sapasuxo werili
sakuTriv teqsti da naSromis bolos darTuli mokle traqtati
mwyemsisa mimarT (ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΟΙΜΕΝΑ) mkvlevris azriT abati raiTelis
werili ara marto pirveli stimulia nawarmoebis kompoziciisTvis
aramed mas Semoaqvs nawarmoebis wardgenis TvalsazrisiT mniSnelovani
ori ZiriTadi idea kerZod a) mose rogorc mediumi RmerTsa da
9 teqstebs anton kaTalikosis redaqciidan safexurisa da muxlis miTiTebiT am da sxva SemTxvevaSic vimowmebT A-711 xelnaweridan
56
adamianebs Soris romelmac miiRo RvTis kanonebi b) bibliuri iakobis
cnobili sizmari ndash miwasa da samoTxes Soris aRmarTuli kibe
nawarmoebs asrulebs mokle traqtati mwyemsisa mimarT romelSic
ixateba idealuri ldquomwyemsisrdquo saxe es idealuri mwyemsi ki ndash abati
raiTelia aSkaraa rom nawarmoebis kompoziciur gamTlianebaSi
mniSvnelovan rols TamaSobs saTnoebaTa kibis Seqmnis iniciatori ndash
abati raiTeli nawarmoebi iwyeba misi weriliT da sruldeba traqtatiT
romelSi gansaxierebuli idealuri winamZRvari kvlav is aris ndash askvnis
mkvlevari (dafi 1999 3)
saTnoebaTa kibis struqturisa da semantikis urTierTmimarTebis
Sesaxeb arsebobs gansxvavebuli mosazrebebi kerZod k krumbaxeri teqsts
hyofs or nawilad I-XXIII safexurebi ndash mankierebebis daZleva da XXIV-
XXXL safexurebi - moraluri da Teologiuri saTnoebebis mopoveba
(krumbaxeri 1897 143ndash144) sxva azriT teqsti Sedgeba sami nawilisgan
soflidan gasvla (I-VII Tavebi) mankierebebTan brZola (VIII-XXIII Tavebi)
da qristianuli srulyofa (XXIV-XXX Tavebi) (desili 2002 103-104)
kalistos ueari teqsts yofs Semdegnairad soflidan gasvla (1-3 Tavebi)
saTnoebebis mopoveba (4-7 Tavebi) vnebebTan brZola romelic Tavis mxriv
iyofa a) vnebebi romlebic upiratesad arafizikuria (8-13 Tavebi)
fizikuri da materialuri vnebebi (14-17 Tavebi) arafizikuri vnebebi (18-23
Tavebi) umaRlesi saTnoebebi (24-26 Tavebi) dabolos RmerTTan SeerTeba
(27-30 Tavebi) (ueari 1982 13)
sakiTxis am mimarTulebiT warmarTvis kuTxiT sagulisxmoa kidev
erTi mosazreba romelsac yvelaze sarwmunod miiCnevs saTnoebaTa kibis
teqstis slavuri Targmanebis mkvlevari ara erTi statiisa da
monografiis avtori ndash tatiana popova mosamzadebel safexurebad
SeiZleba CaiTvalos pirveli Svidi Tavi Semdeg modis ndash codvili
cxovrebis uwmindurobisgan TviTganwmendisTvis moRvaweobaRwva a)
gulismier mankierebebTan brZola (VIII IX safexurebi) b) metyvelebasTan
dakavSirebul codvebTan brZola (X XI XII safexurebi) g)
xorcismiersxeulismier mankierebebTan brZola (XVI XVII safexurebi) d)
sulismier mankierebebTan brZola (XVIII-XXIII safexurebi) dabolos
moRvaweoba sulieri ganaxlebisTvis a) gulis ganaxlebisTvis (XXIV XXV
57
safexurebi) b) gonebis ganaxlebisTvis (XXVI XXVII XXVIII safexurebi) g)
nebis ganaxlebisTvis (XXIX XXX safexurebi) (germani 1854 42-43)
mkvlevari andrei kordoCkini Tavis sadoqtoro naSromSi sagangebo
Tavs uZRvnis saTnoebaTa kibis struqturas da Semdeg kanonzomierebas
xedavs I-III Tavebi ndash Sesavali samonastro cxovrebisaTvis IV Tavidan
teqstis ZiriTadi nawili miZRvnilia morCilebisadmi rac samonastro
cxovrebis qvakuTxedia da es nawili mTavrdeba XXVI TaviT ndash gansjisa da
gulisxmierebisaTvis bolo oTxi Tavi eZRvneba qristianul srulyofas
mkvlevaris azriT teqstis pirveli Tavebi xasiaTdeba intensiuri
asketuri brZoliT da sabaziso saTnoebebis mopovebiT maSin roca meore
etapisTvis damaxasiaTebelia mWvretelobiTi urTierToba RmerTTan rac
miRwevadia mxolod imaTTvis vinc gadalaxa vnebebi maSasadame praqsisi
da Teoria romelsac iyenebs kidec teqstSi ioane sineli aris
morwmunis sulier cxovrebaSi ori Tanmimdevruli etapi (kordoCkini 2003
22-24) bdquoaRmca-vfrindi saqmisa mier (πρᾶξις) da ganvisuene xedvisa mier
(θεωρία) da simdablisardquo (sineli 1965 56)
andrei kordoCkinis azriT kibis struqtura gvTavazobs sulieri
cxovrebis etapobriv Tanmimdevrul progress magram misi safexurebi
ar unda gavigoT rogorc mkacrad gansazRvrul-dadgenili
Tanmimdevroba miuxedavad imisa rom ioane sineli axasiaTebs calkeul
safexurebs gvaCvenebs mis mimarTebas winamaval an momdevno safexurTan
es ar gamoricxavs am vnebebis da saTnoebebis erTmaneTis paralelurad
daZlevisa an mopovebis perspeqtivas ubralod amgvari struqtura
miuTiTebs rom sulier cxovrebaSi progresi etapobrivi procesia da
SeuZlebelia mTliani kibis erTbaSad avla magaliTad safexuri locvis
Sesaxeb romelic moTavsebuliა teqstis dasasrulisken ar gulisxmobs
imas rom morwmunem ar unda ilocos ufro adreul safexurebzec
zogierT vnebasTan (magaliTad rogoricaa nayrovaneba) brZola ki
saWiroa yvela safexurze (kordoCkini 2003 27-28)
amrigad rogorc vxedavT saTnoebiTa kibis kompoziciur wyobasa
da struqturas specialur literaturaSi azrTa sxvadasxvaoba
gamouwvevia sxvaze metad sarwmunoa andrei kordoCkinis mosazreba rom
Txzulebis kompoziciis safexureobrivi sistema pirobiTia da is
58
gamoyenebulia sulieri aRmasvlis rogorc etapobrivi procesis Cvenebis
mizniT vfiqrob nawarmoebis pirvel da bolo TavebSi marTlac ikveTeba
garkveuli kanonzomiereba (vgulisxmob Sesaval Tavebs sadac saubaria
samonastro cxovrebisTvis aucilebel sabaziso saTnoebebze ndash soflidan
gasvlasa da misdami gulgrilobaze da bolo Tavebs sulieri
srulyofisa da RmerTTan SeerTebis mdgomareobaze) rac Seexeba
danarCen safexurebs maTi dayofa erTmniSvnelovnad saTnoebebis
mopovebis an mankierebebis daZlevis mixedviT marTebulad ar meCveneba
saqme isaa rom konkretuli vnebis daZleva TavisTavSi gulisxmobs
Sesabamisi am vnebis sapirispiro saTnoebis mopovebasac rasac mxars
uWers saTnoebaTa kibis teqsti nawarmoebis amgvari gaazreba erTi
safexuris sazRvrebSi moaqcevs aramarto konkretul mankierebasTan
brZolas aramed am mankierebis daZlevis gziT misi opoziciuri
saTnoebis mopovebasac ase magaliTad safexuri romelic miZRvnilia
ulmobelobisTvis aseve gulisxmobs lmobierebis mopovebasac romelic
miiRweva ulmobelobis vnebis daZleviT igive suraTia saTnoebaTaTvis
miZRvnil safexurebSic avtori erTsa da imave safexurSi gvaZlevs ormag
instruqcias ndash konkretuli saTnoebis mopovebisa da am saTnoebis
sapirispiro vnebasTan brZolis saSualebebze sainteresoa rom rig
SemTxvevebSi dasaTaurebaSic Cans es niuansi kalistos ueari mosazrebas
imis Taobaze rom saTnoebaTa kibeSi vnebebisadmi miZRvnil safexurTa
raodenoba Warbobs safexurebs saTnoebebze pasuxobs im Tavebze
miTiTebiT romelTa saTaurSive asaxula opoziciuri ndash vneba-saTnoeba ndash
wyvili kerZod merve safexuri ndash Περὶ ἀοργησίας καὶ πραότητος (misive
urisxvelobisaTAcircs da simSvidisa) meTerTmete safexuri ndash Περὶ πολυλογίας καὶ
σιωπῆς (Tqmuli wmidisa mamisa Cuenisa iovanesi dumilisaTAcircs da mraval-
metyuelebisa) meTxuTmete safexuri ndash Περὶ ἀφθάρτου ἐν φθαρτοῖς ἐκ καμάτων καὶ
ἱδρώτων ἁγνείας καὶ σοφροςύνης (misive uxrwnelisaTAcircs gaxrwnadTa Soris
SromaTagan da oflTa siwmidisaTAcircs da mrTelcnobobisa) (ueari 1982 14)
da sxva
saTnoebaTa kibis XVI safexuri beri sofroniusisa da arqimandrit
egnates mier gamocemul teqstebsa da meTiu raderis teqstSi
59
gansxvavebulia meTiu raderis teqstSi es safexuri miZRvnilia
vercxlismoyvareobisadmi (Περὶ φιλαργυρίας) xolo sofroniosisa da
arqimandrit egnates gamocemebis XVI TavSi gaerTianebulia meTiu
raderis teqstis momdevno XVII safexuric (Περὶ ἀκτημοςύνης)
(upovarebisaTvis) rac Seexeba qarTul Targmanebs eqvTime aTonelis
petre gelaTelis da ioane petriwis Targmanebi TavTa TanmimdevrobiT
mihyvebian meTiu raderis teqsts anu calk-calkea gamoyofili
vercxlismoyvareobisa da upovarebisadmi miZRvnili safexurebi am mxriv
sainteresoa anton kaTalikosis teqsti romelic XVI TavSi
gaerTianebulia aRniSnuli safexurebi (angarebisaTAcircs ese
upovarebisaTAcircs) rTuli saTqmelia ra motiviT cvlis anton kaTalikosi
TavTa Tanmimdevrobas (am msjelobas kidev ufro arTulebs is faqti rom
Cven xelT ar gvaqvs kritikulad dadgenili berZnuli teqsti romelSic
gaTvaliswinebuli iqneboda xelnawerTa sakmarisi raodenoba)
SesaZlebelia igi Tematurad awyvilebs am or Tavs Cem mier zemoT
Camoyalibebuli principis Tanaxmad (TiToeuli safexuri moicavs
rogorc vnebasTan brZolas aseve saTnoebebis mopovebasac da piriqiT)
faqtia rom sofroniosisa da arqimandrit egnates teqstebi antons xelT
ar eqneboda radganac SedarebiT gviandeli gamocemebia magram
dasaSvebia rom xelT hqonoda sxva rame saerTo wyaro
amrigad saTnoebaTa kibis teqstis safexurebis sistematizacia
rogorc vnebebTan brZola da saTnoebebis mopoveba pirobiTia ZiriTadad
konkretuli safexuris mxolod dasaTaurebas eyrdnoba da ar
iTvaliswinebs Sinaarsobriv mxares Sesabamisad viRebT teqstis
kompoziciis meqanikur (mxolod saTauris doneze) gaazrebas rasac
ewinaaRmdegeba teqstis mTliani semantika
nawarmoebis struqturuli Taviseburebis kidev erTi Cemi azriT
mniSvnelovani sakiTxia saTnoebaTa kibis Tavebis Tanmimdevroba
arsebobs ori ZiriTadi mosazreba zarinis (Зарин СМ) azriT safexuridan
safexurze gadasvlisas xSirad rTulia logikuri Tu fsiqologiuri
Tanmimdevrulobis danaxva da arc safexurebs Soris sazRvaria mkacrad
dadgenili (popova 201133) sxva mosazrebiT ki teqtis agebulebas
safuZvlad udevs mkacri logikuri Tanmimdevrulobis gancda da mis
60
saerTo kompoziciaSi devs sulieri aRmasvlis idea (proxorovi 1985 254)
ioane sineli iesos cxovrebis wlebis analogiiT Seqmnili nawarmoebis
kompoziciaSi mkveTrad mijnavs safexurebs erTmaneTisgan da
amavdroulad kravs maT erT mTlianobad rogorc wesi maRalmxatvruli
saxeebis saSualebiT da nawarmoebis mTavar ideaze (swrafva nebis
srulyofilebisken) daqvemdebarebiT amaSi mdgomareobs avtoris didi
damsaxureba da nawarmoebis kompoziciis originaloba (popova 2011 34-35)
teqsti aCvenebs sulieri cxovrebis gansxvavebul aspeqtebs maT
urTierTkavSirSi ioane sineli erTi mxriv saubrobs calkeul vnebebsa
da saTnoebebze da meore mxriv ganixilavs maT warmoSobas safuZvels
an kidev Sedegs da gvaZlevs erTgvar instruqciebs
sakiTxis Seswavlis istoriisa da saTnoebaTa kibis safexurebis
semantikuri urTierTmimarTebis problemis ganxilvis Semdeg Cven winaSe
aranakleb saintereso sakiTxebi wamoiWreba ra urTierTmimarTebebs
amyareben saTnoebaTa kibis teqstis qarTuli Targmanebi rogoria maTi
struqtura amJRavneben Tu ara gansxvavebebs Cven xelT arsebul berZnul
teqstebTan
rogorc aRvniSneT saTnoebaTa kibis eqvTime aToneliseuli
Targmanis ena sadisertacio naSromis farglebSi Seswavlili aqvs
profesor meri cincaZes (cincaZe 1965) igi sxva problemur sakiTxebTan
erTad exeba qarTuli Targmanis struqturul Taviseburebebsac mokled
Camovayalibeb am mimarTulebiT Catarebuli kvlevis Sedegad gamovlenil
arsebiT struqturul gansxvavebebs mines krebulSi dabeWdil berZnul
teqstsa da eqvTime aToneliseul Targmans Soris
berZnul teqstSi calke XXIII Tavad aris gamoyofili Περὶ τῆς
ἀκεφάλου ὑπερηφανίας (ampartavanebisaTvis) romelic sinadvileSi unda iyos
XXII Tavis Semadgeneli nawili sadac saubaria cudad-mzuaobrobaze anu
qedmaRlobaze (Περὶ τῆς πολυμόρφου κενοδιξίας) ioane sineli teqstSic
miuTiTebs rom ampartavneba da cudad-mzuaobroba mas erT vnebad miaCnia
amitom mosalodnelia rom avtori mas calke ar gamoyofda XXIII Tavi
sadac Setanilia aRniSnuli nawili dasaTaurebulia Semdegnairad
gamouTqumelTa gulis-sityuaTaTAcircs gmobisaTa mkvlevari fiqrobs rom es
Semdegdroindel gadamwerTa Secdoma unda iyos rasac eqvTime aToneli
61
qarTul TargmanSi asworebs da XXII TavSi aerTianebs orive nawils es
ldquoSecdomardquo petre gelaTelsac aqvs SeniSnuli Tumca mainc misdevs
berZnul teqsts da aRniSnuli Tavi XXIII safexurSi Seaqvs eqvTime
aTonelis anderZSi vkiTxulobT Semdegs ldquoTavni viTarca aqa iyvnen egre
dasxeniT rameTu meca viTarca mipovnian egreT damisxnian yovelni
wiTliTardquo ndash swored am anderZis safuZvelze mkvlevari askvnis rom
romeliRac berZnul xelnawerSi romliTac eqvTime aToneli
sargeblobda Tavebis mimdevroba ar iyo areuli (cincaZe 1965 45-47)
aRniSnuli faqti erTi mxriv uaRresad mniSvnelovania TviT berZnuli
teqstis rekonstuqciisaTvisac radganac eqvTime aTonelis Targmanis
struqtura ar misdevs Cven xelT arsebul aqamde gamocemul arc erT
berZnul teqsts da aSkarad eyrdnoba XI saukuneSi arsebul gansxvavebul
xelnawers (an xelnawerebs) meore mxriv eqvTime aToneli aSkarad
miuTiTebs rom mas xelT aqvs dedani romelSic TavTa Tanmimdevroba
isevea organizebuli rogorc mis teqstSi amasTanave eqvTimes
SeniSvnidan isic irkveva rom man icis sxva berZnuli teqstis arsebobis
Sesaxeb romelSic TavTa Tanmimdevroba sxvagvaria rom ara avtoris
remarka SesaZloa eqvTime aToneliseuli saTnoebaTa kibis struqturis
ldquogadaxrardquo Cven xelT arsebuli berZnuli teqstebisgan agvexsna rogorc
eqvTime aTonelis Taviseburi mTargmnelobiTi meTodi bevr SemTxvevaSi
specialur literaturaSi gavrcelebuli mosazreba eqvTime aTonelis
mTargmnelobiT meTodTan dakavSirebiT (kleba-metebis principi) eyrdnoba
misi Targmanebis arakritikul teqstTan Sedarebis safuZvelze miRebul
daskvnebs ukanasknelma kvlevebma kerZod ki profesor elguja
xinTibiZis specialurma gamokvlevam eqvTime aTonelis ori Targmanis
berZnul teqstTan mimarTebis Taobaze gamoavlina is meTodologiuri
Secdoma rac eqvTime aToneliseuli Targmanis arakritikul berZnul
teqstTan Sedarebisas iCens Tavs (xinTibiZe 1969144-151) am sakiTxTan
dakavSirebiT aseve sagulisxmoa teqstze darTul TargmanebaTa sakiTxi
eqvTime aTonelis teqstze darTul TargmanebaTa Seswavlis safuZvelze
m cincaZe gamoavlens qarTul teqstSi sqolioebs romelTac berZnulSi
Sesatyvisi ar moepovebaT mkvlevris azriT qarTvel mTargmnels xelT
hqonia sqolioTa sxva variantebi misive SeniSvniT eqvTime aTonelis
62
Targmans berZnuli teqstisgan gansxvavebul zogierT adgilSi gverdSi
udgas petre gelaTelis redaqciac am faqtze dayrdnobiT mkvlevari
askvnis rom am ori Targmanis erTnairi adgilebi romliTac isini
Sordebian berZnuls saeWvoa rom gaCeniliyo orive mTargmnelTan
erTmaneTisgan damoukideblad SesaZloa ori varaudis daSveba a) maTi
wyaroa romeliRac sxva berZnuli xelnaweri gansxvavebuli im
xelnawerebisgan romelic safuZvlad daedo meTiu raderis teqsts b)
SesaZloa petre gelaTeli Targmanis procesSi iSveliebda eqvTime
aTonelis redaqcias g) zogierTi adgilis mixedviT ki romlebiTac
eqvTime aTonelis Targmani Sordeba berZnul versias (Sesabamisad petre
gelaTelis teqstsac) SeiZleba davaskvnaT rom qarTveli mTargmnelebi
sxvadasxva berZnuli xelnawerebidan Targmnidnen teqsts (cincaZe 1965 55)
sadisertacio naSromis sxva Tavebis (struqtura stili terminologia
simbolika) saWiroebidan gamomdinare petre gelaTelis teqstis meTiu
raderis teqstTan mimarTebis kvlevam gamoavlina rom mTargmneli
TiTqmis sityvasityviT mihyveba berZnul dedans amdenad ar arsebobs
safuZveli vifiqroT rom mas xelT hqonda meTiu raderis teqstisgan
gansxvavebuli xelnaweri ufro savaraudoa rom petre gelaTeli
icnobda eqvTime aTonelis teqsts da SigadaSig (mag sqolioebis
SemTxvevaSi) sargeblobda kidec
rac Seexeba poetur Targmanebs isini met struqturul
Taviseburebas iCenen
saTnoebaTa kibis mesame safexurSi Περὶ ξενιτείας (ucxoebisaTvis)
ioane sinels Seutania swavleba sizmarTa Sesaxeb da gamouyvia igi
calke qveTavad (Περὶ ἐνυπνίων ἀκολουθούντων εἰσαιγογικοῖς) numeraciis gareSe
asea qarTul prozaul TargmanebSic eqvTime aToneli ndash ucxoebisaTAcircs
romelsa Sina ityAcircs sizmarTaTAcircsca cudTa petre gelaTeli ndash misive
ucxoebisaTAcircs (sizmarTaTAcircs sizmarTami SedgomilTaTAcircs SeyvanebadTaAacutesa
anton kaTalikosiseul poetur variantSi sizmarTaTvis gamoyofilia
calke damoukidebel Tavad romelsac iseve rogorc sxva Tavebs win
uZRvis anton kaTalikosis Sesavali kidurwerilobiT gaformebuli
originali strofi xolo safexuri moicavs sxva Tavebis msgavsad aT
iambur strofs anu anton kaTalikosi am Tavs qmnis rogorc
63
damoukidebel srulfasovan safexurs da mosalodneli iyo kidec rom
igi gamoeyo Semdeg meoTxe safexurad Tumca avtori aRniSnul Tavs
numeracias ar aniWebs da Semdeg meoTxe safexurad tovebs Tavs
morCilebisaTvis wmidisa iseve rogorc es prozaul TargmanebSi da
berZnul teqstebSia amitom Tavebis mimdevroba SenarCunebulia da
mihyveba berZnul da qarTul prozaul teqstebs anton kaTalikosisgan
gansxvavebiT ioane petriwiseul saTnoebaTa kibeSi sizmarTaTAcircs calke
meoTxe safexurad aris gamoyofili amitomac Tavebis Tanmimdevroba
gansxvavebulia sxva yvela danarCeni teqstisgan es gansxvaveba swordeba
teqstSi mecxre ndash meaTe Tavebis ZAcircris-AtildesenebisaTAcircs da ZAcircris-zraxvisaTAcircs
gaerTianebiT erTi saTauris ndash ZAcircris-zraxvisaTAcircs qveS amgvarad berZnul
da naTargmn teqstebSi calk-calke gamoyofili ori sxvadasxva
safexuris gaerTianebiT avtori asworebs TavTa mimdevrobas (romelic
airia sizmarTa Sesaxeb Tavis calke gamoyofiT) danarCeni teqstebis
mixedviT
saTnoebaTa kibis XVI safexuri Περὶ φιλαργυρίας rogorc zemoT ukve
aRiniSna ioane sinels miuZRvnia vercxlismoyvareobisaTvis asea es
Txzulebis qarTul variantebSic anton kaTalikoss ki am TavSi
angarebisaTAcircs ese gauerTianebia Semdegi safexuric ndash upovarebisaTAcircs
msgavsad beri sofroniusis da arqimandrit egnates mier gamocemuli
teqstebisa samagierod calk-calke Tavebad (XXI-XXII Tavebi) dauyvia
cuddideboba da zesTmCenobisaTAcircs rogorc zemoT vnaxeT eqvTime
aToneli am or Tavs aerTianebs petre gelaTelTan ki zesTmCenobisaTAcircs
Setanilia Semdeg XXIII safexurSi (misive gamouTqumelTaTAcircs
gulissityuaTa gmobisaTa) iseve rogorc patrologia grekaSi dabeWdil
berZnul teqstSi Περὶ τῆς ἀκεφάλου ὑπερηφανίας ἐν ῷ καὶ περὶ ἀκαθάρτων λογισμῶν τῆς
βλασφημίας anton kaTalikosis teqsti am SemTxvevaSi bolomde arc petre
gelaTelis Targmans misdevs igi samive Tavs calk-calke gamohyofs XXI
Tavi ndash cuddideboba XXII ndash zesTmCenobisaTAcircs XXIII ndash gmobisaTvis aqve
unda SevniSnoT rom antoniseuli teqstis safexurebis Tanmimdevroba am
SemTxvevaSic misdevs sofroniusis teqsts sadac aseve calk-calkea
gamoyofili samive zemoT aRniSnuli safexuri amdenad antonis teqstis
struqtura zustad emTxveva sofroniusis mier konstantinepolSi
64
dabeWdili da arqimandrit egnates mier gadamuSavebuli teqstebis
struqturas zemoT ukve aRvniSne rom es teqstebi gviandeli periodisaa
rac gamoricxavs antonisgan aRniSnuli gamocemebis codnas maSasadame
antoniseuli teqstis struqturaze msjelobisas SesaZlebelia ori
varaudis daSveba 1) antoni azrobrivad awyobs safexurebis
Tanmimdevrobas kerZod aerTianebs XVI-XVII safexurebs romelic
miZRvnilia angarebisa da upovarebisaTvis Tematurad am safexurebis
gaerTianeba aSkarad logikuria radgan ioane sineli sxva SemTxvevaSi ar
yofs calk-calke Tavebad saTnoebas da am saTnoebis sapirispiro vnebas
magaliTad nayrovanebisadmi miZRvnil safexurSi igi saubrobs marxvis
saTnoebazec da calke ar gamoyofs marxvis safexurs da aS rac Seexeba
XXI XXII XXIII Tavebs zesTmCenobis Sesaxeb safexuris gamoyofa
gmobisadmi miZRvnili safexurisgan bunebrivad Cans xolo
cuddidebobisa da zesTmCenobis erTmaneTisgan gamijvna SesaZloa
avtors dasWirda cota zemoT darRveuli TavTa raodenobis aRsadgenad
raTa jamSi mieRo 30 safexuri 2) savsebiT dasaSvebia aseve rom anton
kaTalikoss xelT hqonoda CvenTvis ucnobi rame sxva wyaro romelSic
TavTa Tanmimdevroba swored ise iqneboda organizebuli rogorc man da
cota mogvianebiT am teqstis gamomcemlebma berma sofroniusma da
arqimandritma egnatem daalages aqve unda aRiniSnos isic rom Cem mier
Catarebulma specialurma kvlevam anton kaTalikosis teqstis ZiriTad
wyarod gamoavlina petre gelaTelis Targmani (aseve icnobs da zog
SemTxvevaSi eyrdnoba eqvTime aTonelis da ioane petriwis teqstebsac)
amdenad Tuki davuSvebT rom anton kaTalikoss xelT hqonda rame sxva
wyaro savaraudod igi gamouyenebia oden Tavisi teqstis struqturuli
organizebisaTvis
naTqvamis sailustraciod da ukeT aRsaqmelad aqve gTavazobT
erTgvar sqemas ndash paralelurad dalagebul saanalizo TavTa saTaurebs
berZnul teqstebsa da qarTul TargmanebSi
eqvTime
aToneli
petre gelaTeli anton
kaTalikosi
ioane
petriwi
Patrologiae
Cursus
Completus
Series Graeca
Vol 88
65
1
a
b 1
a soflisa
amis
amaoAacutesa
ganSorebis
aTAcircs
gamosvlisaTAcircs
sofliT
sofliT
gamosvlasag
an
gamosvlis
aTAcircs
sofliT
ese
Περὶ ἀποταγῆς
Βίου
2
bsiZulvili
saTAcircs
soflisa da
saqmeTa
misTa
misive
umzrunvelobisa
TAcircs
uzrunvelo
bisaTvis
ar
siyuaruli
saTAcircs
soflisa
Περὶ
ἀπροσπαθείας
ἤγουν ἀλυπίας
3
g
ucxoebisaTAcirc
s
romelsa
Sina ityAcircs
sizmarTaTAcircs
ca
cudTa
misive
ucxoebisaTAcircs
(sizmarTaTAcircs
sizmarTami
SedgomilTaTAcircs
SeyvanebadTaAacutesa)
ucxoebisaT
vis
ucxoebisa
TAcircs
Περὶ ξενιτείας
Περὶ ἐνυπνίων
ἀκολουθούντ
ων
εἰσαγωγικοῖς
sizmarTaTv
is
4
S) wamebis
a
misTAcircs
romeli
iqmnebis
morCilebisa
meoTxe
aRsavali
netarisaTAcircs da
maradis
Atildesenebulisa
morCilebisa
4 Tavi ndash
morCilebis
aTvis
wmidisa
sizmarTaT
Acircs
Περὶ τῆς
μακαρίας καὶ
ἀειμνήστου
ὑπακοῆς
66
mier
5
e
sinanulisa
TAcircs
romelsa
Sina ityAcircs
dilegisa
misTAcircs
misive mexuTe
aRsavali
sinanulisaTAcircs
zrunvilisa da
WeSmaritisa
gancxadebulad
sinanulisa
Tvis es
morCilebi
saTAcircs es
Περὶ
μετανοίας
μεμεριμνημέν
ης καὶ
ἐναργοῦς ἐν ᾖ
καὶ Βίος τῶν
ἁγίων
καταδίκων καὶ
περὶ τῆς
φυλακῆς
6
v
AtildesenebisaTAcirc
s
sikudilisa
misive
AtildesenebisaTAcircs
sikudilisa
xsenebisa
sikudilisa
sinanulis
aTAcircs ese
arisve
Περὶ μνήμης
θανάτου
7
z codvaTa
ganmwmedel
isa
gloisaTAcircs
misive
sixarulis
moqmedisa
gloisaTAcircs
glovisaTAcircs
AtildesenebisaT
Acircs
sikudilis
a
Περὶ τοῦ
χαροποιοῦ
πένθους
8
Agrave
urisxvelob
isaTAcircs
misive
urisxvelobisa
TAcircs da
simSvidisa
urisxuelob
isaTvis
glovisaTAcirc
s
Περὶ
ἀοργησίας καὶ
πραότητος
9
T
Zacircris-
AtildesenebisaTAcirc
s
misive
ZAcircrisAtildesenebisaT
Acircs
TAcircs
Zacircrisxsenebi
sa
urisxvel
obisaTAcircs
Περὶ
μνησικακίας
i
Zacircris-
misive
ZAcircriszraxvisaT
Zacircriszraxvi
sa
Zacircris-
zraxvisaT
Περὶ
καταλαλιᾶς
67
10
zraxvisaTAcirc
s
Acircs
Acircs
11
ia
Tqmuli
wmidisa
mamisa
Cuenisa
iovanesi
dumilisaTAcirc
s da
mraval-
metyuelebi
sa
misive
mravalmetyuele
bisaTAcircs
dumilisaTv
is
dumilisaT
Acircs
Περὶ
πολυλογίας
καὶ σιωπῆς
12
ib
tyuvilisaT
Acircs
misive
tyuilisaTAcircs
sarcxAcircnlis
aTAcircs
yovlisa
tyuvilisa
TAcircs
67avit67t
saxed
Περὶ ψεύδους
13
ig
mowyinebisa
TAcircs
misive
mowyinebisaTAcircs
mowyinebisa
Tvis
(kidurweri
li antoni)
mowyinebis
a
Περὶ
ἀκηδίας
14
id
nayrovanebi
saTAcircs
misive yovlad
ganTqmulisaTAcircs
da dedoflisa
borotisa
novagTmoyua
rebisaTAcircs
nayrovaneb
isaTAcircs
Περὶ τῆς
παμφίλου καὶ
δεσποίνης
πονηρᾶς
68
muclisa γαστρός
15
Tqmuli
misive
uxrwnelisa
misTAcircs
SromaTamie
r oflTa
gaxrwnadTa
kacTa mier
mogebulisa
siwmidisa
da
qalwulebis
aTAcircs
misive
uxrwnelisaTAcircs
gaxrwnadTa
Soris
SromaTagan da
oflTa
siwmidisaTAcircs
da
mrTelcnobobis
a
mrTelcnobi
erisa
siwmidisaTAcirc
s
siwmidisa
TAcircs
Περὶ
ἀφθάρτου ἐν
φθαρτοῖς ἐκ
καμάτων καὶ
ἱδρώτων
ἁγνείας καὶ
σωφροςύνης
16
iv
vercxlis-
moyuarebisa
TAcircs
misive
vercxlismoyua
rebisaTAcircs
angarebisaT
Acircs ese10
vercxlis-
moyuarebis
aTAcircs
Περὶ
φιλαργυρίας
iz
upovarebisa
TAcircs
misive
upovarebisaTAcircs
ulmobelob
isaTAcircs da
gulჶicxel
upoarebisa
TAcircs
Περὶ
ἀκτημοσύνης
10 upovarebisaTvis miZRvnili safexuric gaerTianebulia amave TavSi msgavsad beri sofroniusis gamocemuli teqstisa da sxva axalberZnuli redaqciebisa Sdr Περὶ φιλαργυρίας (Καθὼς καὶ περὶ ἀκτημοσύνης) - Tavebs vuTiTebT parakletis monastris mier momzadebuli axalberZnuli teqstidan
69
17
obisa es
18
iAgrave
ulmobelob
isaTAcircs
misive
ugrZnobelobis
aTAcircs mermeca
mkudrobisa
sulisa da
sikudilisa
gonebisa
pirvel
sikudilisa
sxeulisaAacutesa
Zilisa
locvisa da
ჶsalmunebi
sa
Sesakrebel
sa Sina
gul-
ficxelob
isaTAcircs
Περὶ
ἀναισθησίας
ἤγουν
νεκρώσεως
ψυχῆς καὶ
θανάτου νοὸς
πρὸ θανάτου
σώματος
19
iT
galobisaTAcirc
s
krebulTa
Soris
misive
ZilisaTAcircs da
locvisa da
SesakrebelTa
Atildesenebisa
TacircmRviZareb
isa
Zilisa Περὶ ὕπνου
καὶ
προσευχῆς
καὶ τῆς ἐν
συνοδίᾳ
ψαλμῳδίας
20
k
mRAcircZarebisa
TAcircs
misive
mRAcircZarebisTAcircs
sxeulebrisa da
viTar jer-ars
moslvaAacute amissa
momarT
moSiSebisaT
Acircs
mRviZareba
i
Περὶ
ἀγρυπνίας
σωματικῆς
πῶς διὰ
ταύτης γίνεται
ἡ τοῦ
πνεύματος
καὶ πῶς δεῖ
ταύτην
μετιέναι
70
21
Tqumuli
missive
moSiSebisaTAcircs
misive
moSiSebisaAcircs
cuddidebob
a11
moSiSebisa
TAcircs ars
Περὶ τῆς
ἀνάνδρου
δειλίας
22
Tqumuli
wmidisa mamisa
Cuenisa
iovanesi
cudad ndash
mzuaobrebisa
TAcircs
(ampartavanebi
saTAcircs)
misive
cuddidebobisa
TAcircs
zesTmCenobi
saTAcircs12
cudad-
mzuaobrob
is
Περὶ τῆς
πολυμόρφου
κενοδιξίας
23
kg
Tqmuli
misive
gamouTqume
lTa
gulis-
sityuaTaTAcirc
s
gmobisaTa
misive
zesTmCenobisaT
Acircs
misive
gamouTqumelTa
TAcircs
gulissityuaTa
gmobisaTa (am
nawils iseve
rogorc
berZnulSi ara
aqvs saTvalavi)
gmobisaTvis
13
gmobisaTAcircs
ars
Περὶ τῆς
ἀκεφάλου
ὑπερηφανίας
ἐν ᾧ καὶ περὶ
ἀκαθάρτων
λογισμῶν τῆς
βλασφημίας
kd misive simSvidisaT simSAcircdisa Περὶ
11
Sdr ΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΠΡΩΤΟΣ Περὶ κενοδοξίας 12
Sdr ΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ Περὶ ὑπερηφανείας 13
Sdr ΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΤΡΙΤΟΣ Περὶ λογισμῶν βλασφημίας
71
24
simSvidisaT
vis
da
siwrfoebis
a
simSvidisaTAcircs
da simartivisa
da umankoebisa
71avit
siborotisa
Acircs
simartivisa
umankoebisa
da
sidrkoisa
TAcircs
siwrfoebi
sa da
umankoebis
a
πραότητος
και
ἁπλότητος
καὶ ἀκακίας
καὶ πονηρίας
σεσοφισμένων
καὶ οὐ
φυσικῶν
25
ke
simdablisa
TAcircs
misive
vnebaTwarmwymed
elisa maRlisa
mdabalmzraxve
lobisaTAcircs
uxilaviTa
grZnobiTa
mdabamzraxu
AgravelobisaTAcircs
maRlisa ese
simdablis
aTAcircs
Περὶ τῆς τῶν
παθῶν
ἀπωλείας τῆς
ὑψίστου
ταπεινοφροςύν
ης ἀοράτῳ
αἰσθήσει
ἐγγινομένηςmiddot
ὃς ἀνάβασιν
ἴσχυσεν
θαρσείτω τὸν
διδάσκαλον
γὰρ Χριστὸν
μιμηςάμενος
σέσωσται
26
kv
gankiTxvisa
TAcircs
da
gulisAtildemis-
yofisaTAcircs
Mmisive
gansjisaTAcircs
gulisistyuaTa
da vnebaTa da
saTnoebaTaAacutesa
misive Taovan
qmnaAacute
SemkueTebiTi
ganssjisaTAcirc
s
gankiTxva
Tavisa
Περὶ
διακρίσεως
λογισμῶν καὶ
παθῶν καὶ
ἀρετῶν
Περὶ
διακρίσεως
εὐδιακρίτου
72
winaTqumulTa
sityuaTa
misTaAacute
27
kz
dayudebisa
TAcircs
da
ganSorebisa
da
dacvisaTAcircs
gonebisa
misive
samRvdeloAacutesaT
Acircs myudroebisa
sxulisa da
sulisa
myudroebisa
TAcircs ulisa
da
sxeulisaca
dayudebisa
AtildeorcTa
da sulTa
Περὶ τῆς ἱερᾶς
σώματος καὶ
ψυχῆς
ἡσυχίας
Περὶ
διαφορᾶς
καὶ
διακρίσεως
ἡσυχιῶν
28
kAgrave
locvisaTAcircs
gonebiTa
Semokrebul
iTa
misive
samRvdeloAacutesaT
Acircs da dedisa
saTnoebaTaAacutesa
netarisa
locvisa
72avit72
SinaAacutesaTAcircs
gonierisa da
grZnobadisa
wardgomisa
helliphelliphellip
locvisaT
Acircs da
sagonebisa
keTils
dgomisaTAcirc
s
Περὶ τῆς ἱερᾶς
καὶ μητρὺς
τῶν ἀρετῶν
τῆς μακαρίας
προσευχῆς
καὶ περὶ τῆς
ἐν αὐτῇ
νοερᾶς καὶ
αἰσθητῆς
παραστάσεως
kT
uvnebelobi
saTAcircs
misive
queyaniszedaAacutesa
TAcircs cisa
RmrTivmsgavsisa
uvnebelobisa
da sisrulisa
uvnebelobi
saTAcircs
wmidisa
uvnebelob
isaTAcircs ese
Περὶ τοῦ
ἐπιγείου
οὐρανοῦ τῆς
θεομιμήτου
ἀπαθείας καὶ
τελειότητος
73
29
da
aRdgomisaTAcircs
sulisa pirvel
zogadisa
aRdgomisa
καὶ
ἀναστάσεως
ψυχῆς πρὸ τῆς
κοινῆς
ἀναστάσεως
30
l
siyuarulis
aTAcircs da
sarwmunoebi
sa da
sasoebisa
misive
TanSemkrvelisa
TAcircs
saTnoebianisa
samobisa
saTnoebaTa
Sina
saTnoebiTi
samobisaTAcircs
sarwmunoe
bisaTAcircs
Περὶ τοῦ
συνδέσμου τῆς
ἐναρέτου
τριάδος ἐν
ἀρεταῖς
rTulia msjeloba (garda im SemTxvevisa sadac Cans avtoris
ganzraxva nawarmoebis struqturis cvlilebisas da razec zemoT ukve
visaubreT) Tu ra motivi udevs safuZvlad teqstis qarTveli avtorebis
gadawyvetilebas daSalon an gaaerTianon teqstSi erTmaneTisgan sakmaod
mkafiod gamijnuli safexurebi
amgvarad warmodgenili kvleva Semdegi daskvnebis gamotanis
saSualebas gvaZlevs
1 saTnoebaTa kibis teqstis safexurebis sistematizacia ar
daiyvaneba oden vnebebTan brZolasa an saTnoebebis mopovebaze amgvari
dayofa metad calsaxaa da ZiriTadad konkretuli safexuris mxolod
dasaTaurebaze dayrdnobasa da misi Sinaarsobrivi mxaris
gauTvaliswineblobaze miuTiTebs Sesabamisad viRebT teqstis
kompoziciis meqanikur (mxolod saTauris doneze) gaazrebas rasac
ewinaaRmdegeba teqstis mTliani semantika
2 saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebi Tavebis Tanmimdevrobis
mixedviT Semdeg Taviseburebas iCenen petre gelaTelis Targmani misdevs
mines krebulSi dabeWdil berZnul teqsts eqvTime aToneliseuli
74
Targmani ki struqturis mixedviT ar mihyveba aqamde gamocemul arc erT
berZnul teqsts da amis mizezad igi sxva dednis arsebobas asaxelebs es
faqti uaRresad mniSvnelovania TviT berZnuli teqstis
rekonstuqciisaTvisac amasTanave eqvTimes SeniSvnidan isic irkveva rom
man icis sxva berZnuli teqstis arsebobis Sesaxeb romelSic TavTa
Tanmimdevroba sxvagvaria rom ara avtoris remarka SesaZloa eqvTime
aToneliseuli saTnoebaTa kibis struqturis ldquogadaxrardquo Cven xelT
arsebuli berZnuli teqstebisgan agvexsna rogorc eqvTime aTonelis
Taviseburi mTargmnelobiTi meTodi bevr SemTxvevaSi specialur
literaturaSi gavrcelebuli mosazreba eqvTime aTonelis
mTargmnelobiT meTodTan dakavSirebiT (kleba-metebis principi) eyrdnoba
misi Targmanebis arakritikul teqstTan Sedarebis safuZvelze miRebul
daskvnebs
3 poeturi teqstebis Tavebis mimdevroba gansxvavdeba orive
naTargmni prozauli teqstisgan am mxriv sainteresoa anton
kaTalikosiseuli saTnoebaTa kibe romelic struqturulad zustad
emTxveva konstantinepolSi 1883 wels beri sofroniusis mier gamocemul
teqsts es faqti orgvari varaudis daSvebis saSualebas gvaZlevs 1)
antoni azrobrivad awyobs safexurebis Tanmimdevrobas 2) savsebiT
dasaSvebia aseve rom anton kaTalikoss xelT hqonoda CvenTvis ucnobi
rame sxva wyaro romelSic TavTa Tanmimdevroba swored ise iqneboda
organizebuli rogorc man da cota mogvianebiT am teqstis sxva
gamomcemlebma sofroniusma da arqimandritma egnatem daalages
75
amp 2 saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis stilis
zogierTi sakiTxi
bizantiur esTetikaSi mSvenierebis cnebam gamomsaxvelobiTi
formebidan saRvTo SinaarsSi gadainacvla marTalia igi klasikur
esTetikaSi ara marto formas aramed amaRlebuli azris mSvenierebasac
gulisxmobda magram qristianul esTetikaSi mas saRvTo azris saRvTo
mSvenierebis gamoxatvis funqcia daekisra maSasadame gadainacvla
ontologiur gnoseologiur eTikur sferoSi miuxedavad imisa rom
umaRles pirvel saRvTo sibrZnesTan dapirispirebiT uaryofilia
ritorikis garegnuli esTetikuri samkaulebi maTi gamoyeneba daSvebulia
isev RvTismetyvelebisaTvis da mxolod da mxolod misi samsaxurisTvis
misi ukeT warmoCenis mizniT qristian avtorTa aseTi Sexedulebebi
gamoxatavs maT antinomiur damokidebulebas movlenebisadmi rac
bizantiuri esTetikisaTvis iyo damaxasiaTebeli amdenad garegnuli
esTetikuri mSveniereba faseulia mxolod saRvTosTan
transcendenturTan damokidebulebaSi (bezaraSvili 2004 536-540 586)
ioane sinelis teqsti gamoirCeva maRali poeturobiTa da stiluri
mravalferovnebiT (popova 2011 50) vfiqrobT klasikuri siuJetis
ararsebobis gamo esTetikuri siamovnebis miniWebis funqcia akisria
mTlianad stilsa da enas amitom sadisertacio naSromis winamdebare
paragrafSi SevecdebiT mokled mimovixiloT saTnoebaTa kibis stilis
zogierTi sakiTxi da am WrilSi qarTuli Targmanebis ndash mxatvruli
mxare radganac samecniero literaturaSi SeniSnulia aseve rom
berZnul teqsts Tavisi mxatvruli RirebulebiT arc qarTuli Targmanebi
CamorCebian klemaqsi warmoadgens SesaniSnav Txzulebas avtori
brwyinvale sentencia-aforizmebiT mxatvruli gamosaxvis xerxebiT ndash
saocari Sedareba-metaforebiT dapirispirebebiT gameorebebiTa Tu
mignebuli paralelebiT romlebic saerToa berZnuli da qarTuli
redaqciebisaTvis gadmogvcems saTqmels (cincaZe 2008 82) nawarmoebis
amouwuravi potencialidan gamomdinare sakiTxis srulad Seswavla erTi
paragrafis farglebSi bunebrivia warmoudgenelia am SemTxvevaSi Cveni
amocana mdgomareobs teqstis mxatvrul Rirebulebaze zogadi
warmodgenis SeqmnaSi radganac vfiqrobT medievalur samyaroSi
76
saTnoebaTa kibis popularobis ganmsazRvreli erT-erTi mniSvnelovani
faqtori swored nawarmoebis stili iyo
ritorikuli figurebidan da tropuli metyvelebis formebidan
romelTac xSirad mimarTavs ioane sineli gamovarCev epiTets Sedarebas
personifikacias hiperbolas gradacias ritorikul SekiTxvas
gameorebas anastrofs epanaforas antiTezas paromoions hendiadiss
paronomasias rac Seexeba teqstis qarTul Targmanebs orive qarTul
prozaul redaqciaSi Cans mTargmnelTa Zalisxmeva SeinarCunon
originali teqstis maRalmxatvruli stili Tumca rogorc
mosalodnelic iyo petre gelaTelis Targmani Sesrulebuli gelaTis
literaturuli skolis normebis Sesabamisad ufro axlos dgas berZnul
teqstTan vidre eqvTime aTonelis romelic qarTuli enisTvis metad
bunebriv konstruqciebs arCevs
samecniero literaturaSi SeniSnaven rom saTnoebaTa kibeSi
bunebrivad aris CarTuli xalxuri metyvelebidan aRebuli aforistuli
gamonaTqvamebi da amgvar formebs Tavad ioane sinelic qmnis (popova 2011
53-54) ἀνὴρ σιωπηλὸς φιλοσοφίας υἱὸς (712D) ldquomamakaci mdumare
filosofosobisa Zerdquo (A-39 44v) ldquokaci mdumare Svili ars sibrZnisaAacuterdquo
(sineli 1965 103) χωρὶς δοκιμῆς ὁ χρυςὸς οὐ τελειοῦταιrdquo (696A) ldquoTAcircnier
gamocdilebisa oqroAacute arsrul iqnebisrdquo (34v) ldquooqroAacuteca gamoucdelad ara-
ve srul iqmnebisrdquo (sineli 1965 78)
struqturidan gamomdinare teqsti mTlianobaSi SeiZleba ganvixiloT
gradaciis ndash erTi safexuridan meoreze TandaTanobiT gadasvla
TandaTanoba Tanamimdevroba (ucxo 1989) ndash nimuSad radganac misi
ZiriTadi idea aris ganviTareba nebisyofis srulyofa moZraoba qvemodan
zemoT (popova 2011 48) gradaciis magaliTebi xSiria teqstSi ldquoἸσάριθμος
εὐαγγελιστῶν βαθμός Ὁ ἀθλητὴς στῆκε τρέχων ἀφόβωςrdquo (PG Vol 88 728D) ldquoese kibe
ars Sesworebuli ricxusa maxarebelTasa moRuawe ege romeli mdgomare
xar amas zeda uSiSad rbiode cad mimarTrdquo (sineli 1965 125) ldquosworricxAcirc
maxarebelTaAacute xarisxi moRuawe deg msrboli uSiSad (A-39 53v) an kidev
ldquoΑἱ μὲν ὅσιαι ἀρεταὶ τῇ τοῦ Ίακὼβ κλίμακι παρεοίκασιν αἱ δὲ ἀνόσιοι κακίαι τῇ ἁλύσει τῇ
ἐκπεσούσῃ ἐκ Πέτρου τοῦ κορυφαίουldquo (PG vol 88 840A) ldquosaTnoebani wmidani
msgavs arian kibesa mas romeli ixila iakob rameTu SemdgomiTi
77
Semdgomad SeslviTa maT Sina aRamaRleben kacsa cadmde xolo borotni
saqmeni msgavs arian jaWuTa maT romeli dascAcircves mociqulisa petresgan
rameTu esreT vnebani erTindasherTsa damokidebul arian da STaiyvaneben
sulsa jojoxeTadrdquo (sineli 1965 202) ldquowmidani vidreme saTnoebani iakobis
kibesa miehazrvian xolo arawmidani siboroteni ndash jaWusa ganvrdomilsa
petresgan (A-39 80v)
calkeul sityvaTa gameoreba ritorikuli xerxia romelic azrs met
eqspresiulobas sZens ldquoδαίμονα τὸν δαίμονα ἰώμενονldquo (PG Vol 88 841B) ldquoeSmakman
eSmaki gandevnardquo (sineli 1965 204) eSmaki eSmakisa ganmkurnebeladrdquo (A-39
81v) saTnoebaTa kibeSi gameorebis sxvadasxva saxe gvxvdeba rTulic da
martivic ndash ramdenime sityvis gameoreba erTmaneTis miyolebiT ldquoΟὐαὶ Οὐαὶ
οἵ μοι οἵμοι δικαίως δικαίως φεῖσαι φεῖσαι Δέσποταrdquo (PG Vol 88 768C) ldquoue ue Auml me
Auml me samarTlad samarTlad gAcirclxine gAcirclxine meufeordquo (A-39 56r) ldquovaAacuteme
vaAacuteme raAacute SememTxAcirca ubadruksa amas samarTlad milxine milxine meufeo
wyaloba yav mowyaleo Sendoba yav macxovaro yovelTaordquo (sineli 1965
131-132) Στῆτε Στῆτε καὶ πάλιν ἐρῶ στῆτε (PG Vol 88 728B) rdquodegiT degiT da
kualad vityAcirc degiTrdquo (A-39 53v) ldquosayuarelno mtkiced degiT da
kualadca vityAcirc degiTrdquo (sineli 1965 124)
teqstSi yvelaze xSiria anafora ndash poeturi da ritorikuli xerxi ndash
erTi da imave sityvis (winadadebis bgeris) gameoreba ramdenime taepis
(frazis) dasawyisSi (ucxo 1989) ldquoὅλη σκοτεινὴ ὅλη δυςώδης ὅλη ῥυπῶσα καὶ
αὐχμηράrdquo (PG Vol 88 773B) ldquoyoveli bneloani yoveli Znelsul yoveli
Sebaylebul da nisloanrdquo (A-39 59v) ldquoyovliTurT bnel yovliTurT
myral da borot da SesaWirvebelrdquo (sineli 1965 146) ldquoΔάκρυα ἐξόδου
ἀπέτεκον φόβον φόβον δὲ τεκόντος ἀφοβίαν ἐπιφαίει χαρὰ χαρᾶς δὲ ἀκαταλήκτου ληξάσης
τῆς ὁσίας ἀγάπης ἀνέτειλε τὸ ἄνθοςrdquo (PG Vol 88 813C) ldquocremlTa gansvlisaTa
aRmoSves SiSi xolo SiSisa mSoblobasa uSiSoebisasa zedgamoCnda
sixaruli σsixarulisa miusrulebelisa misrulebasa wmidisa
siyuarulisa aRmohAtildeda yuavilirdquo (A-39 73v) ldquocremlTa romelni AtildesenebiTa
sikudilisaAacuteTa iyvnian Sves SiSi da SiSman Sva uSiSoeba da merme
gamobrwyinda sixaruli da raJams sixaruli igi dausrulebeli srul
iqmna gamoCnda yuavili igi brwyinvalisa mis siyuarulisaAacuterdquo (sineli 1965
78
182) ldquoχρoacuteνῳ χρoacuteνον ἀναπληροῦνrdquo (PG Vol 88 797C) ldquoJamiTa Jamisa
aRmosrulebadrdquo (A-39 66v) ldquoraAacuteTamca dRes udeb iqmnebodi da xvalemca
aRasrule dRisaAacutecardquo (sineli 1965 160) ἔρωτι ἔροτα διακρούσασθαι (PG Vol 88
777A) ldquotrfialebiTa trfialebisa ukunqcevadrdquo (A-39 61v) ldquotrfialebiTa
trfialebisa advilad gandevnadrdquo (sineli 1965 145) laquoΔιὸ αἱ μὲν μία τῇ μιᾷ
συνδεθεῖσαι εἰς οὐρανὸν τὸν προαιρούμενονmiddot αἱ δὲ ἑτέρα τὴν ἑτέραν γεννᾷν καὶ συσφίγγειν
πεφύκασινraquo (PG Vol 88 841A) ldquoTqumisa romlisaTAcircs romelnime
erTierTisadmi warmavlinebelni zecadmi aRivaneben winaaRmrCevelni
xolo romelnime sxAcircT sxuad Sobad da Semtkicebad datevebul arianrdquo
(A-39 80v) ldquorameTu esreT vnebani erTindasherTsa damokidebul arian da
Staiyvaneben sulsa jojoxeTadrdquo (sineli 1965 202)
gameorebis figurebidan avtori xSirad iyenebs epanaforas ndash erTi da
imave sityvis gameoreba erTmaneTis momdevno kolonaTa dasawyisSi
(bezaraSvili 2004 602) ldquoὉ ἐν ἀληθείᾳ τὸν Κύριον ἀγαπήσαςmiddot ὁ ἐν ἀληθείᾳ τῆς μελλούσης
βασιλείας ἐπιτυχεῖν ἐπιζητήσαςmiddot ὁ ἐν ἀληθείᾳ πόνον περὶ τῶν ἑαυτοῦ πταισμάτων ἐσχηκώς ὁ
ἐν ἀληθείᾳ μνήμην κολάσεως κτηςάμενος καὶ κρίσεως αἱωνίου ὁ ἐν ἀληθείᾳ φόβον τῆς ἐαυτοῦ
ἐξόδου ἀναλαβὼν οὐκ ἔτι ἀγαπήσει οὐκ ἔτι φροντίσει ἤ μεριμνήσει οὐ χρημάτων οὐ
κτημάτων οὐ γονέων οὐ δόξης τοῦ βίου οὐ φίλου οὐκ ἀδελφῶν οὐδενὸς ἐπιγείου τὸ
παράπανmiddotrdquo (PG Vol 88 653 BC) asevea qarTul TargmanebSic ldquoromelman
WeSmaritad Seiyuaros ufali romeli WeSmaritad eZiebdes mimTxuevad
saukunesa mas sasufevelsa romelman WeSmaritad tkivili moigos TacircsTa
codvaTaTAcircs romelman WeSmaritad AtildesenebaAacute moigos satanjvelisa da
sasjelisa saukunoAacutesaAacute romelman WeSmaritad SiSi ganslvsa misisaAacute
AtildeorcTagan daamtkicos gulsa Tacircssa man arca Seiyuaros arca izrunos
arca iurvodis saAtildemarTaTAcircs anu monagebTa anu naTesavTa anu
didebaTaTAcircs soflisa anu megobarTa anu ZmaTa anu arc ara saqmeTagan
queyanisaTa rdquo (sineli 1965 35) ldquoWeSmaritebiT uflisa Semyuarebelman
WeSmaritebiT gulvebadisa samefoAacutesa mimTxuvad meZiebelman WeSmaritebiT
tkivilisa TacircsTa SecodebaTaAacutesa momgebelman WeSmaritebiT Atildesenebasa
sasjelisa da msjavrisa saukunoAacutesasa momgebelman WeSmaritebiT SiSsa
ganslvisa Tacircsisasa mimRebelman arca mermeca Seiyuaros arRa mermeca
SeiWirvos gina izrunvis ara saAtildemarTaAacute ara monagebTaAacute ara mSobelTa
ara sawuToAacutesa didebisa ara megobarTa ara ZmaTaAacute rdquo (A-39 16r)
79
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquouzrunveloba ar siyvaruli soflis
ars ara zrunva visTAcircsme sayvarelis
arca saAtildemarTa arca monagebTaTAcircs
arca sawuTos didebisaTAcircs yole
arc megobarTa ar mSobelT arca
ZmaTardquo (21)
ldquoWeSmaritebiT romelman Seiyuaros
uflisa igi maradisi sufeva
man moiZulos sofeli yovelive
Tavica Tacircsi monagebTa simravle
da upovari cxovreba aRirCiosrdquo
(str 13)
rogorc vnaxeT yvela qarTul teqstSi garda ioane petriwis
variantisa met-naklebi sizustiT aris SenarCunebuli originali teqstis
paTosi da ritmuloba Tumca gansxvavebiT petre gelaTelisgan romelic
berZnuli teqstis analogiiT citirebul epizods uSemasmenlo
winadadebebiT Targmnis eqvTime aTonelis Targmani qarTulisTvis metad
bunebrivi konstruqciebiT aris Sesrulebuli
sxva magaliTi ldquoΦανταςία ἐστὶν ἀπάτη ὀφθαλμῶν ἐν κοιμωμένῃ διανοίᾳmiddot φανταςία
ἐστὶν ἔκστασις νοὸς ἐγρηγορότος σώματοςmiddot Φανταςία ἐστὶν ἀνυπόστατος θεωρίαrdquo (PG Vol 88
669BC) ldquoocnebaAacute ars cTomilebaAacute TualTaAacute mZnaresa gonebasa Sina ocnebaAacute
ars gancAcircbrebaAacute gonebisaAacute mRAcircZarebasa Sina AtildeorcTasa ocnebaAacute ars
xilvaAacute uguamoAacute da ara arsirdquo (sineli 1965 53) ldquoocnebaAacute ars cTunebaAacute
TualTaAacute mZinaresa Sina mimogonebasa ocnebaAacute ars gankrTomilebaAacute
gonebisaAacute mRAcircZarebasa Sina sxeulisasardquo (A-39 22v) poetur teqstebSi ar
aris SenarCunebuli stili
anton kaTalikosi
ldquosxegravea ars ocneba sizmrisagan hAtildeams cnobad
RmrTis-metyegraveAgravelurad aqa gancxadebulebs
ocneba aris TvalTa cTuneba maSin
midmo goneba odes mZinareobdes
xolo sxeuli mRAcircZareobdes odesrdquo
(sizmarTaTvis 2)
ioane petriwi
ldquogonebis aRZrvad AtildeorcTa uZraobasa
Sina ityAcircan bunebisandashmetyuelni
ocnebad ndash TualTa AtildeorcTa
cTomilebasa
raJams goneba viTar mZinare iyos
misTa sagonTa miridebiT sruliadrdquo
(str 34)
gameorebis erT-erTi saxea anastrofi igive palilogia ndash wina
kolonis ukanaskneli sityvis gameoreba momdevno frazis dasawyisSi
80
bdquoἐδέξατο ἔλλαμψιν Ἔλλαμψίς ἐστινrdquo (813B) ldquoSeiwynara gabrwyinvebaAacute gabrwyinvebaAacute
arsrdquo (A-39 73v) ldquoSeiwynara brwyinvalebaAacute saRmrToAacute xolo brwyinvalebaAacute
arsrdquo (sineli 1965 182) rdquoΜνήμη θανάτου ἐναργὴς περιέκοψε βρώματα βρωμάτων δὲ ἐν
ταπεινώσει κοπέντων συνεξεκόπησαν πάθηldquo (PG Vol 88 796AB) ldquoAtildesenebaman
sikudilisaman gancxadebulman gardahkueTna sazrdelni xolo
sazrdelTa simdablesa Sina gardakueTasa TangardaekueTnes vnebanicardquo
(A-3965r) ldquoAtildesenebaman sikudilisman gankueTnis gemoni WamadTani xolo
raJams eseviTarnindashigi gemoni simdabliT ganikueTnian maT Tana
ganikueTnian vnebanicardquo (sineli 1965 155) aqac rogorc sxva SemTxvevebSi
petre gelaTeliseul TargmanSi metad Cans mTargmnelis zrunva daicvas
sizuste da siaxlove dedanTan am stilur figuras iyenebs anton
kaTalikosic prozauli teqstebisgan damoukideblad
ldquomaSin eSmakni aRmmzadeben Cuen nategraverad
nategraverad mowyaleT Tanlmobil eriskacTadrdquo (25)
paronomasia ndash gameorebis erTerTi saxeoba romelic sakmaod
gavrcelebulia bizantiur mwerlobaSi xasiaTdeba erTnairi Ziris mqone
msgavsi JReradobis magram gansxvavebuli mniSvnelobis sityvebis
SepirispirebiTa da kavSiriT roca erTi Ziris sityva sxvadasxva
gramatikul formaSia (bezaraSvili 2004 619-620) am ritorikul
figurebis Targmnas Sesabamisi Sesatyvisobebis arsebobis SemTxvevaSi
orive mTargmneli arTmevs Tavs Tumca rogorc sxva SemTxvevebSi petre
gelaTelis Targmani met siaxloves iCens berZnul teqstTan ldquoτοῦ δoacuteλου τῶν
δολίωνrdquo (PG Vol 88 669B) ldquozakuvisa mzakuvarTaAacutesa gamoucdelad yofadrdquo (A-
39 23r) ldquoRonesa mzakuvarTa maT mterTa CuenTasardquo(sineli 1965 53) ldquoΠάσῃ
νήψει νήψωμεν καὶ τηρήσει τερήσωμεν καὶ φυλακῇ φυλαξώμεθαrdquo (PG Vol 88 712D)
ldquoyovliTa ganfrTxobiTa ganvifrTxoT da damarxviTa davimarxoT da
dacviTa davicvaTrdquo (A-39 44v) ldquoyovliTa sifrTxiliTa ganvifrTxoT da
yovliTa krZalulebiTa vekrZalneT da yovliTa gulisAtildemisyofiTa
gulisAtildemavyoTrdquo (sineli 1965 103) ldquoμολυνεῖ ἢ μὴ μολυνόμενος τοὺς μολυνομένους
σὺν αὐτοῖς μολυνθήσεταιrdquo (PG Vol 88 669A) ldquoguli maTZliTTasa Sina
Seamwikulos gonebasa ginaTu arSemwikulebuli SemwikulebulTa
damsjeli TAcircTca Seimwikulosrdquo (A-39 23r-23v) ldquoguli misi Seiginebodis anu
81
ukueTu TAcircT ara Seiginebodis romelni Seiginebodian maT ganikiTxvidesrdquo
(sineli 1965 52) rig SemTxvevaSi berZnuli teqstisgan damoukideblad
qarTveli mTargmnelebi Tavadac qmnian paronomasiis nimuSebs ldquoΕἶδον μῖσος
πορνείας δεσμὸν χρόνιον διαῤῥῆξαν καὶ μνησικακίαν ἐκεῖ ἄδεσμον αὐτὸν τοῦ λοιποῦ
παραδόξως διατηρήσασανmiddot θαυμαστὸν ὅραμα δαίμονα τὸν δαίμονα ἰώμενονldquo (PG Vol 88
841B) vixile siZulili sakrvelsa siZvisasa JamiTa ganmxeTqelad da
ZacircrisAtildesenebaAacute mun usakrvelod missa mieriTgan sakAcircrvelebiT damcvelad
sakAcircrvel saxilveli eSmaki eSmakisa ganmkurnebeladrdquo (A-39 81v) ldquovixile
munve ZacircrisndashAtildesenebaAacute romelman sakrveli igi siZvisaAacute Seukrvelad daicva
mieriTgan da damikAcircrda viTar eSmakman eSmaki gandevnardquo (sineli 1965 204)
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquoiqmna odesme siZulili ganmxeTqel
siZAcircs krulebis yovlad daZegraveAgravelebulis
kualad igive arSemkrvel maT ganaxeTqT
damcegraveAgravel Seukrvel eSmaki eSmakT mdevnel
magra gangebiT saRmrToT sakAcircrvi eserdquo (94)
--------
citirebul pasaJSi gameorebasTan erTad aris antiTezis nimuSic
saTnoebaTa kibis stilis yvelaze ganmasxvavebel Taviseburebad t popova
swored antiTezas miiCnevs mkvlevris azriT antiTeza devs nawarmoebis
kompoziciaSic ki xolo sakuTriv teqstSi gvxvdeba yvela saxeobis
antiTeza (popova 2011 52) ufro metic vfiqrob erTi safexuris
farglebSi aris moqceuli antiTeza ndash opoziciuri wyvilebi saTnoeba da
mankiereba antiTezis magaliTebi
ldquoΔίδου κόπους νεότητός σου προθύμως Χριστῷ καὶ χαρήσῃ ἐν γήρᾳ ἐπὶ πλούτῳ ἀγαθείαςmiddot
τὰ ἐν νεότητι συναγόμενα ἐν τῷ γήρᾳ τοὺς ἐξατονήσαντας τρέφουσι καὶ παραμυθοῦνταιldquo (PG
Vol 88 641B) ldquomiscen Sromani siWabukisa Senisani guls-modgined qristesa
da gixarodis siberesa Sensa simdidresa zeda uvnebelobisasa siWabukesa
Sina Sekrebulni Sromani siberesa Sina mouZlurebulTa zrdian da
nugeSinis-scemenrdquo (sineli 1965 32) ldquomiscemd SromaTa siWabukisa SenisaTa
gulmodginebiT qristesa da ixaro siberesa Sina uvnebelobisasa rameTu
siWabukesa Sina Sekrebulni siberesa Sina mouZlurebulTa gamozardian
da nugeSinis scemenrdquo (A-39 15r)
anton kaTalikosi ioane petriwi
82
ldquosiWabukisa drosa mihscemen Sromani
guls-modginedre qristesa sixaruliT
xolo ixaro drosa siberisasa
hnaxo ra mdidrad uvnebeloba wmida
da siyrmis unjman gamogzardos siberesrdquo
(110)
ldquosofliT gamosvla siWabukisa Jamsa
giAtildems monazono rameTu Sekrebulni
maSin Sromani siberesa gzrdian Sen
da sikudilisa winaAacuteTve warggzavnian
mosagebelsa RirsTasa saukunodrdquo (str11)
ldquoΠάντων τῶν προαιρουμένων ὁ Θεὸς πάντων ἡ ζωήmiddot πάντων ἡ σωτηρία πιστῶν ἀπίστωνmiddot
δικαίων ἀδίκωνmiddot εὐσεβῶν ἀοεβῶνmiddot ἀπαθῶν ἐμπαθῶνmiddot μοναχῶν κοσμικῶνmiddot σοφῶν ἰδιωτῶνmiddot
ὑγιῶν ἀσθενῶνmiddot νέων προβεβηκότωνrdquo (PG Vol 88 633A) ldquorameTu igi ars yovelTa
RmerTi da yovelTa cxorebaAacute urwmunoTa da morwmuneTaAacute marTalTaAacute da
codvilTaAacute uvnebelTa da vnebulTaAacute RmrTis-msaxurTaAacute da usjuloTaAacute
erisaganTaAacute da monazonTaAacute brZenTaAacute da uswavlelTaAacuterdquo (sineli 1965 20)
ldquorameTu igi ars yovelTa RmerTi yovelTa cxorebaAacute yovelTa
macxovarebaAacute morwmuneTa urwmunoTa marTalTa usamarloTa
keTilmosavTa umosavoTa uvnebelTa vnebisSnaTa monazonTa
msoflelTa brZenTa uswavlelTa (A-39 9v-10r)
ldquoΣημεῖον μεμεριμνημένης μετανοίας παςῶν τῶν συμβαινουςῶν ὁρατῶν καὶ ἀοράτων
θλίψεων ἀξίους ἑαυτοὺς λογίζεσθαιmiddot καὶ τούτων πλείωrdquo (PG Vol 88 780B) ldquosaswauli
WeSmaritisa sinanulisa ese ars raAacuteTa yovelTa WirTa da gansacdelTa
saCinoTa da uCinoTa Rirsad Segueracxnen Tavni Cuennirdquo (sineli 1965
150) bdquosaswauli zrunvilisa sinanulisa yovelTa SemTxuevadTa xilulTa
da uxilavTa WirTa Rirsad TavTa TacircsTa gonebaAacute da umravlesca amaTsardquo
(A-39 63r) antiTezis rogorc mxatvruli gamosaxvis erTi ubrwyinvalesi
xerxis funqcia saTnoebaTa kibeSi savaraudod SemCneuli aqvs teqstis
qarTvel mTargmnelsac eqvTime aToneli rogorc samecniero
literaturaSia SeniSnuli Tavadac berZnuli teqstisgan
damoukideblad qmnis antiTezis SesaniSnav formebs ldquosxuaTaTAcircs ara
yovelni ganvikiTxviT Tu rad ara vacxovneniT xolo TavTa TacircsTaTAcircs
ueWuelad yovelniverdquo ldquoficxel ars da Znel dayenebaAacute wylisa Tacircnier
saprtobisa da sagozelisa xolo RmrTisagan yovelive SesaZlebel
arsrdquo (cincaZe 2008 82) antiTezas romelic amavdroulad warmodgens
anaforas eqvTime aToneli sxva SemTxvevaSic Txzavs berZnuli
83
teqstisgan damoukideblad ldquoὁ δόκιμος πανταχοῦ δόκιμοςrdquo (PG Vol 88 716C)
ldquogarna gamocdili yovelsave Sina gamocdil ars viTarca-igi
gamoucdeli yovelsave Sina gamoucdel arsrdquo (sineli 1965 109)
ldquogamocdili yovelsa Sina gamocdil viTar-igi da winaukmordquo (A-39 46r)
homoiotelevtoni anu paromoioni aris struqturis da Jreradobis
paralelizmi kolonebis Tanxmiereba anu Tanabarxmovani marcvlovani
daboloeba an homeoptotoni ndash erTnairi brunvis formebiani sityvebis
daboloeba (bezaraSvili 2004 613) amis magaliTebi teqstSi mravladaa
ldquoκαταλαλιᾶς θύρα εὐτραπελίας χειραγωγὸς ψεύδους ὑπουργὸς κατανύξεως διάλυσις ἀκηδίας
κλήτωρ ὕπνου πρόδρομος συννοίας σκορπισμὸς φυλακῆς ἀφανισμὸςrdquo (PG Vol 88 852Β)
ldquokari ZAcircris-zraxvisaAacute winamZRuari kadnierebisaAacute msaxuri tyuvilisaAacute
damAtildesneli lmobierebisaAacute momxdeli mowyinebisaAacute winamorbedi ZilisaAacute
ganmabneveli keTilTa gulis-sityuaTaAacute uCino-myofeli gloisaAacuterdquo(sineli
1965 213) ldquoZAcircrisAtildesenebisa kar kadnierebisa Atildeelisampyrobel tyuilisa
msaxur lmobierebisa daAtildesna mowyinebisa mxdeli Zilisa winamorbed
Tangonebobisa dabneva mcvelisa uCinoyofardquo (A-39 85r) qarTuli
Targmanebis avtorebi TviTonac berZnuli teqstisgan damoukideblad
iyeneben am ritorikul xerxs (PG Vol 88 1097B) ldquodasabam vidreme
urisxvelobisa dumili bageTaAacute SfoTebasa Sina gulisasa xolo saSuali
dumili gulissityuaTaAacute ndash wylulsa Sina SfoTebasa sulisasa xolo
dasasrul ndash Semtkicebuli siwynare qrolasa Sina xeneSTa qarTasardquo (A-39
75v-76r) ldquodasabami urisxvelobisaAacute ars dumili bageTaAacute guliTa
aRZruliTa da saSuali ars dadumebaAacute gulisndashsityuaTaAacute wuliladiTa
aRZrviTa sulisaAacuteTa xolo aRsasruli ars aRuSfoTebeli dawynarebaAacute
bervasa Sina qarTa arawmidaTasardquo (sineli 1965 188)
mravlad aris saTnoebaTa kibeSi hendiadisebi ndash ori sityvis
Sewyvileba romelTagan erTi logikurad meores eqvemdebareba
(bezaraSvili 2004 599)
Μοναχός ἐστιν τάξις καὶ κατάστασις ἀσωμάτων ἐν σώματι ὐλικῷ καὶ ῥυπαρῷ
ἐπιτελουμένηldquo (PG Vol 88 633B) monazoni ars wesi da mdgomobaAacute sxeulisa
Soris nivTierisa da biweanisa srulqmnilirdquo (A-39 10r) ldquomonazonobaAacute ars
wesi da saqmAgrave uAtildeorcoTaAacute aRsrulebuli AtildeorcTa Sina nivTierTa da
84
mokudavTardquo (sineli 1965 21)N Kan kidev ldquoἘγκρατής ἐστιν ὁ ἐν μέσῳ πειρασμῶν καὶ
παγίδων καὶ θορύβων ἀπηλλαγμένου τρόπους πάσῃ δυνάμει μιμεῖσθαι φιλονεικῶνrdquo (PG Vol
88 633B) ldquogankrZaluli igi ars romeli Soris gansacdelTa da sabrAtildeeTa
da amboxebaTa iswrafdes aRsrulebad saqmeTa maTTa romelni
ganSorebul arian yovlisave eseviTarisaganrdquo (sineli 1965 21)
ldquogankrZaluli ars saSuali gansacdelTa da sabrAtildeeTa da SfoTTa
SecvalebulTa guarTa mimsgavsebad Zlevismoyvarerdquo (A-39 10r)
ritorikuli SekiTxva sicxadis da gamokveTilobis sicocxlis
Semqmnel figurაd aris miCneuli kiTxva ismeba efeqtisTvis da ara
informaciisTvis (bezaraSvili 2004 626) am mxatvrul xerxs ioane sineli
xSirad mimarTavs igi SenarCunebulia qarTul redaqciebSic (PG Vol 88
965D) ldquoukueTu ufali winaaRudgebis ampartavanTa vinRa SeuZlos
Sewyalebad eseviTarTa maT ubadrukTardquo (sineli 1965 318) ldquozesTmCenTa
ufali winaganewyobvis da visRa ukue namdAcirclve Sewyalebad amaTda Zal-
ucrdquo (A-39 122r)
anton kaTalikosi bdquowina-ganewyo mzvaobarTa ufali
da visme Zal-uZs Sewyalebadmca maTdardquo ndash (226)
(PG Vol 88 965D) ldquoukueTu winaSe uflisa saZulel ars yoveli guli
maRali vinRa Seiyuaros igi sxuamanrdquo (sineli 1965 319) ldquoarawmida winaSe
uflisa yoveli gulmaRali da visRa namdAcirclve eseviTarisa ganwmedad
Zal-edvasldquo (A-39 122r)
anton kaTalikosi ldquoTu sam maRali saZagel-ars uflisad
vinRa hyvarobdes amasmca qmnilTaganirdquo (2210)
(PG Vol 88 1160B) ldquoguiTxar Cuen ჵ Sueniero Soris saTnoebaTa da
guauwye sada aZoeb cxovarTa SenTa sada iyofebirdquo ndash (sineli 1965 518)
ldquomomiTxar Cuen ჵ keTilo saTnoebaTa Soris ldquosada hmwysi cxovarTa sada
daakarvebrdquo (A-39198v)
anton kaTalikosi ldquomiTxar keTilo saTnoebaTa Soris
sad hmwysi cxovarTa sad akarveb Sua-dRerdquo (3010)
personifikaciagapirovneba aseve mniSvnelovani mxatvruli xerxia
romelsac ioane sineli xSirad mimarTavs mankierebisa da saTnoebis
adamianze moqmedebis Zalis ukeT warmosaCenad igi konkretul mankierebas
85
Tu saTnoebas xedavs gansxeulebulad (PG Vol 88 665D) ldquoiyavn mamaAacute Seni
romeli tAcircrTvasa Sina codvaTa SenTasa SenTanave daSurebodis da
Segeweodis da gangaZlierebdes xolo dedaAacute Seni-lmobierebaAacute da
tirili romelsa ZaluZs mwinkulevanebisagan codvaTa SenTaAacutesa ganbanad
Senda xolo Zma Senda romeli srbasa Sina zecad aRmyvanebelisa gzisasa
Surebodis da rbiodis Sen Tana moige meuRle ganumeorebeli AtildesenebaAacute
sikudilisaAacute da Svilni Senni sayuarelni iyvned sulTqumani gulisanirdquo
(sineli 1965 43) ldquoiyavn Senda tAcircrTisami codvaTaAacutesa TanadaSuromad
SemZlebelica da mnebebeli xolo deda ndash lmobierebaAacute ganbanad Senda
mwikulisagan SemZlebeli xolo Zma ndash sarbielisa mimarT zenaAacutesa
Tanmetkivneule da Tanganmsworebeli moige TanmesawuToed ganuWrelad
AtildesenebaAacute sikudilisaAacuterdquo (A-39 21r)
an kidev (PG Vol 88 1860841B) ldquoromeli mZle eqmna gulisndashwyromasa man
mospo ZacircrisndashAtildeseneba xolo vidremdis mamaAacute cocxal iyos SeuZlebel ars
Tumca ara Svil esxnes masrdquo (sineli 1965 203) ldquodacxromilman
guliswyromisgan moispo ZAcircrisAtildesenebaAacute rameTu mamisa cxovlobasaRa
SvilTa sxmaAacuteca iqmnebisrdquo (A-39 81r)
anton kaTalikosi ldquoTu sadame mZle eqmnemca monazono
gulis-wyromasa mohspo ZAcircris-Atildeseneba
rameTu mama Tu sadame hscocxlebdes
adAcircl SesaZlo SAcirclTa sxma mamisagan
aq ganhsja saAtildemar TqmulTaTAcircs amaT vnebaTrdquo (93)
hiperbola ndash teqsts gansakuTrebul elfers sZens originalur
hiperbolaTa simravle ldquoεἰ δὲ μὴ αἰωνίως μέλλεις δακρύεινrdquo (PG Vol 88 668B)
ldquoraAacuteTa ara saukunod scremloodirdquo (sineli 1965 49) ldquoxolo ukueTu ara
saukunod gegulebis cremlovaAacuterdquo (A-39 21v) ldquoκἃν ἑκατὸν ἔτη ζήσειεν κἃν τὸν
Ἰορδάνην ποταμὸν ὅλον δάκρυον ἐκ τῶν ἑαυτῦ ὀφθαλμῶν ἴδοι ἐκπορευόμενονrdquo (PG Vol 88
848C) ldquodaRacaTu cxovndes as wel da Tuca xedvides cremlTa
gardamomavalTa TualTa misTagan viTarca mdinare iordanerdquo (sineli 1965
210) ldquodaRacaTu yoveli mdinare iordane cremlad TualTagan ixilos
gardmomavalrdquo (A-39 84r)
86
saTnoebaTa kibeSi gansakuTrebul yuradRebas iqcevs SedarebaTa
siuxve igi originalurad aris CarTuli nawarmoebis erTian qsovilSi
magaliTad ioane sineli simdablis saTnoebas adarebs cisartyelas ldquoΚαὶ
ουνθέουσα ἑαυτῇ ἡ πανόσιος αὔτη τρίσειρος ἄλυσις μᾶλλον δέ ἴριςrdquo (PG Vol 88 989D)
ldquoSeierTis sanatreli ese samkeci jaWAcirc da ufroAacutesRa mSAcircldi cisaAacuterdquo
(sineli 1965 347) ldquoyovlad wmidasa amas sam sirasa jaWusa xolo
ufroAacutesRa sartyelsa cisasardquo (A-39 132v)
anton kaTalikosi ldquosam sira ese jaWAcirc ganmtkicebuli
ufrosRa mSAcircldi cisa irise Wrelirdquo (25 7)
sxva magaliTi ldquoΜετάνοιά ἐστι ταπεινώσεως ἀγοραστήςrdquo (PG Vol 88 764C)
ldquomonanuli vaWari ars simdablisa msyidvelirdquo(sineli 1965 125) ldquomonanuli
ars damdablebisa momsyidelirdquo (A-39 53v)
anton kaTalikosi ldquomonanuli ars damdablebis momfardvirdquo (5 3)
an kidev bdquoὥσπερ τὴν ἄβυσσον ἀπέρατον τινὲς εἶναι ὁρίζονταιmiddot τόπον γὰρ αὐτὴν καλοῦσιν
ἀπύθμαντον Οὕτως ἡ τοῦ θανάτου ἔννοια ἄφθαρτον καὶ τὴν ἁγνείαν καὶ τὴν ἐργασίαν
κέκτηταιldquo (PG Vol 88 797B) ldquoviTarca ufskrulisaTAcircs zRuaTaAacutesa ityAcircan
viTarmed miuwdomel ars egreTve Atildesenebisa sikudilisa siwmideca da
saqmeca miuwdomel arsrdquo (sineli 1965 159) ldquoviTarndashigi ufskrulsa
umierkerZood yofad vieTnime gansazRvreben rameTu adgilsa missa
uwodeben apAcircTmantod esreTve sulisa gagonebasa uwevneli da
ubiwoebaAacuteca da moqmedebaAacute mougiesrdquo (A-39 66r) ldquoΕὐαρεστήσωμεν Κυρίῳ ὡς
στρατιῶται βασιλεῖrdquo (PG Vol 88 637B) rdquosaTno veyvneT ufalsa viTar mAtildeedarni
mefesardquo (A-39 19v) Δεδοίκασι γὰρ σύννοιαν οἱ δαίμονες ὡς οἱ κλέπται τοὺς κύναςldquo (PG
Vol 88 805A) ldquoeSiSvian Tangonebobasa eSmakni viTar mparavni ZaRlTardquo (A-
39 68v) ldquoZrwian eSmakni mwuxarebisagan viTarca mparavni ZaRlTaganrdquo
(sineli 1965 167) da sxva sainteresoa aseve bibliuri Sedarebebi
romelTac xSirad mimarTavs avtori MmagaliTad ioane sinels
saTnoebebi warmoudgenia kibed romelic bibliuri iakobis xilvaSi casa
da dedamiwas Soris iyo aRmarTuli (dab 28 11-13) da romelic iqca cisa
da miwis kavSiris erTgvar simbolod xolo vnebebi warmoudgenia jaWvad
romliTac iyo Sekruli petre mociquli sapyrobileSi tusaRobis dros
da risganac saswaulebrivad gaaTavisufla ufalma (saq 12 6-9) ioane
87
sineli xSirad iyenebs ldquojaWvisrdquo simbolos saTnoebebis an mankierebebis
erTmaneTisgan gamomdinareobis Cvenebis mizniT ldquoΑἱ μὲν ὅσιαι ἀρεταὶ τῇ τοῦ
Ἰακώβ κλίμακι παρεοίκασιν αἱ δέ ἀνόσιοι κακίαι τῇ ἁλύσει τῇ ἐκπεσούσῃ ἐκ Πέτρου τοῦ
κορυφαίουrdquo (PG Vol 88 840D) ldquosaTnoebani wmidani msgavs arian kibesa mas
romeli ixila iakob rameTu SemdgomiTi Semdgomad SeslviTa maT Sina
aRamaRleben kacsa cadmde xolo borotni saqmeni msgavs arian jaWuTa
maT romeli dascAcircves mociqulisa petresgan rameTu esreT vnebani erTindash
erTsa damokidebul arian da Staiyvaneben sulsa jojoxeTadrdquo (sineli
1965 202) ldquowmidani vidreme saTnoebani iakobis kibesa miehazrvian xolo
arawmidani siboroteni ndash jaWusa ganvrdomilsa petresgan (A-39 80v)
saTnoebaTa kibe gamoirCeva mravalferovani da uCveulo epiTetebiT
νοῦν ἄφωνον (PG Vol 88 765B) ldquogonebisa uAtildemoAacutesardquo (A-39 55r) ldquogonebani
usityueladrdquo (sineli 1965 128) ldquoκατώδυνος14
ψυχήrdquo (PG Vol 88 804D) ldquosulsa
qurivsardquo (A-39 68r) ldquosulsa mgloviaresardquo (sineli 1965 166) ldquoἀγγελοπρεπὲς15
θέαμαrdquo (PG Vol 88 688B) ldquoangelozebrivi xilvaAacuterdquo (sineli 196568) ldquoangeloz-
Suenieri saxilavirdquo (A-39 30r)
SedarebiT vrclad SevexebiT anton kaTalikosis redaqciis CarTul
strofebSi ramdenime Teologiuri SinaarsiT datvirTul epiTets aseTia
neoplatonur moZRvrebaSi RvTis predikatebi ndash erTi da keTili
ldquouvneboba oqrov mgebo sulTaTAcircs
elvarev saqe b rZenTadmi samkobo aw
brkiali ig i gegraverdiv hfine CegraveAgravendami
erT keTilobi sawyurisadmi xedegravead
locvisa frTiT a Rmfeno mimarT mzisardquo (29 I orig str)
isini ZiriTadad sinonimur wyvilSi gvxvdeba asea es anton
kaTalikosis wyobilsityvaobaSic ldquogoneba amze itAcircfre erT-keTilirdquo (ant
kaT wyobil str655) da Sua saukuneebis qarTul filosofiur-
Teologiur teqstebSic ldquokeTilobaAacute da erTi ndash igiveoba da RmerTi da
keTili ndash igiveobardquo (ZvelberZnul 2010 194)
14
κατώδυνος ndash in anguish grieving mourning (berZnuli 1961 738) 15
ἀγγελοπρεπὲς ndash befitting angels (berZnuli 1961 9)
88
garda amisa teqstSi aris epiTetebi romlebic erTs anu RmerTs
axasiaTebs apofatikuri TvalsazrisiT
ldquoromelman gyos Sen hrCeul qristes mowafe
xolo meorem angelos zena xorcTa
da mesameman vnebaTa zeda mTavar
xolo samTave mxedegraveAgravel niadag sarkiT
satrfialois uocnosa mzisadmirdquo (1 9)
ldquouocnordquo termini awarmoa ioane petriwma ldquoocnebardquo zmnidan mas
saba ganmartavs rogorc bdquoarasacnobelsldquo aseve sim yauxCiSvils igi
esmis rogorc sacnauris antonimuri da bdquoucnaurisldquo sinonimuri sityva
magram petriws gansxvavebuli cnebebi aqvs gadmocemuli am ori terminiT
ucno ndash Seucnobeli da uocno ndash warmoudgeneli warmousaxveli amgvarad
uocno miRebulia ara cnoba aramed ocneba zmnidan da amaTi
diferenciacia petriwamde ar unda yofiliyo savaraudebeli
(meliqiSvili 2011 196-197)
ldquounacnordquo ndash Seumecnebeli adamianuri gonebisTvis miuwvdomeli
eqvTime
aToneli
petre
gelaTeli
ioane
petriwi
anton
kaTalikos
i
patrologia
greka
ldquoucxoebaAacute ese
ars
ganSorebaAacute
kadnierebisag
an sibrZne
ucnauri rdquo
(sineli 1965
43)
ldquoucxoebaAacute
ars
ukadnieroAacute
CueulebaAacute
ucnauri
sibrZnerdquo (A-
39 19r)
ucnauri
mecniereba ndash
wmida
(24)
ldquoucxoeba
ars
unacno
sibrZnerdquo
(3 2)
ldquoἄγνωστος
σοφίαrdquo
(PG Vol 88
664B)
ldquounacnordquo sxva prozaul qarTul TargmanebSi Secvlilia ucnauriT rasac
igive semantika aqvs ndash Seucnobeli
89
tropuli metyvelebis formebidan gamovyofT aseve saTnoebaTa kibis
antoniseuli redaqciis originalur CanarTebSi gamoyenebul metaforebs
aRniSnuli masala cxadyofs antoniseuli redaqciis CanarTi strofebis
originalobas radgan tropuli metyvelebis formebi Tu simboloebi
(warmovadgenT Sesabamis paragrafSi) romlebic am nawilSi Cans
damaxasiaTebelia zogadad anton kaTalikosis mxatvruli
azrovnebisTvis
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquoanu surAcirclman namdAcircl
satrfialosmanrdquo (16)
ldquotrfial mwyurvalman
namdAcirclsatrfialosmanrdquo (46)
ldquoor-gzis Sedgoma satrfos namdAcirclsawyurisrdquo (I I orig str)
ldquomaradis xedua namdAcirclsatrfialosadrdquo
(str 393)
ldquovin satrfialos namdAcirclsa etrfialerdquo
(str 439)
ldquooqros-feri frTe TAcircT naTlisad
mimyvanirdquo (7 I orig str)
FfrTiTa oqrois urCeulesiT moxuAgraved
(str 493)
ldquovardi ar mWnari ჶiali keTil
sulnelrdquo (I I orig str)
fial-sunnel RuTiv nel sacxebel
nardisa (str 570)
amrigad saTnoebaTa kibe gamoirCeva tropuli metyvelebis formebis
ritorikuli da stiluri figurebis mravalferovnebiT rac qmnis
maRalmxatvrul da esTetikuri TvalsazrisiT gamorCeul stils am
mxriv berZnul originals arc qarTuli Targmanebi Camouvardebian petre
gelaTeli cdilobs srulad SeinarCunos dedniseuli eqspresiuloba
qmnis ra formaluri ekvivalentis tipis Targmans xolo eqvTime
aTonelis teqsti gamoirCeva sisadaviTa da azris sicxadiT Targmanidan
Cans rom igi teqstis formas uqvemdebarebs Sinaarsis naTlad gadmocemis
amocanas miuxedavad amisa TargmanSi SenarCunebulia maRalmxatvruli
stili da rig SemTxvevebSi ritmulobac
90
amp 3 poeturi teqstebis versifikacia
saTnoebaTa kibis ori sruli galeqsili redaqcia arsebobs rogorc
naSromis wina TavebSi aRvniSneT ndash ioane petriwiseuli da anton
kaTalikosiseuli da bolo wlebSi aRmoCenili grigol nazianzelis
TxzulebebSi CarTuli saTnoebaTa kibis fragmentebi samive leqsiTi
redaqcia iamburi saleqso sazomiT aris dawerili SeniSnulia rom
iamburi leqsi ndash mcire formis iambikoebi advili dasamaxsovrebelia
Tavisi lakoniurobiT aforistulobiTa da sentenciurobiT
(bezaraSvili 1987 151)
samecniero literaturaSi araerTgzis aris SeniSnuli rom iamburi
sazomis farTo gamoyeneba dakavSirebulia ioane petriwTan da gelaTur
stilTan anton kaTalikosi rogorc ioane petriwis da misi skolis
tradiciebis didi damfasebeli hbaZavs demetre mefes ioane petriws
iezekiels petre gelaTels arsen bulmaisimisZesa da sxvebs cdilobs
warmoaCinos iambikos yvela Tavisebureba romelic axasiaTebda mas
qarTuli poeziis ganviTarebis xangrZlivi istoriis manZilze misi
iambikoebi gamoirCevian akrostixTa nairsaxeobiT garegani da Sinagani
riTmebiT maTSi daculia klasikuri iambikos stili cezura metwilad
modis me-5 marcvlis Semdeg Tumca zogjer igrZnoba taepebSi
marcvlebis met-naklebobac da cezuris adgilis cvalebadobac
yovelive es imaze migvaniSnebs rom anton kaTalikosi iyo qarTuli
literatures filosofiis Teologiis warmomadgenelTa Rirseuli
damfasebeli da maTi naazrevis poeturi xerxebis Cinebuli mcodne
(sulava 2006 196-197)
saTnoebaTa kibis poeturi teqstebis (anton kaTalikosiseuli da
ioane petriwiseuli redaqciebis) calkeul TavTa struqturuli
Sepirispireba gvaCvenebs rom teqstebSi calkeul safexurTa
struqturuli organizeba identuria yovel safexurs win uZRvis
originali strofebi romelic mkiTxvels acnobs safexurSi
warmodgenil Temas safexuris dasaTaureba ikiTxeba Sesavali strofis
akrostixSic TiToeuli safexuri moicavs aT strofs muxlebi
gawyobilia iamburi sazomiT anonimur versias rac Seexeba rogorc
91
aRvniSneT nebismieria rogorc iambur strofTa raodenoba ise strofSi
taepTa raodenobac (bezaraSvili 1987 132-133)
winamdebare paragrafSi SevecdebiT mimovixiloT saanalozo
teqstebis versifikaciuli raoba
bizantiuri himnografia mdidaria araliturgikuli poeziiT isini
damoukidebeli krebulebisa da xelnawerebis saxiT arsebobs xolo
qarTulad Targmnilia calkeuli Txzulebebi cnobilia iambikoTa iseTi
Targmanebi romelic ZiriTad TxzulebasTan erTad aris Targmnili da
ara specialurad (mag amberkis saflavsa zeda warwerilirdquo Targmnilia
am wmindanis metafrasul cxovrebasTan erTad grigol RvTismetyvelisa
muAtildeledi aRricxuaAacute wmidaTa wignTardquo da amfiloqe ikonielis iambiko
selevkiosis mimarTrdquo romelic Setanilia did sjulis kanonSirdquo da
Targmnilia arsen iyalToelis mier aris bibliuri kanonikuri wignebis
CamonaTvali iambikurad) k kekeliZe XIII saukunis I naxevarSi naTargmnad
miiCnevs grigol RvTismetyvelis poezias ioane oqropiris iambikos
ioanik monazonis iambikoebs sakuTriv iamburi poeziiT daintereseba
xdeba gelaTur saliteraturo skolaSi romlis wamomwyebi ioane
petriwi Cans mas garda ioane sinelis klemaqsisa (efTvime mTawmidelis
Targmnili prozauli teqsti) iambikoTi aqvs galeqsili iambikuri
sAcircnaqsari aT or TveTa proloRia romelic gaagrZela arsen bulmaisimis
Zem da daamTavra anton I-ma (gabiZaSvili 2011)
cnobilia rom iambiko specialuri saleqso formaa romelic
strofSi marcvalTa garkveul raodenobas emyareba igi iyofa
strofebad anu muxlebad TiToeuli muxli Sedgeba 5 iSviaTad 7
taepisgan TiToeul taepSi 12 marcvalia (marcvalTa raodenobaSi ar
Sedis naxevarxmovnebi) romelic cezuriT or araTanabar muxlad iyofa
Zvel qarTulSi cezura gankveTis niSniT wertiliT an mZimiT
aRiniSneba qarTul iambikoSi arc marcvalTa raodenobaa taepSi mudmivi
da cezuriT gakveTac yovelTvis erTnairad ar xdeba es ki samecniero
literaturaSi axsnilia misi araqarTuli warmomavlobiT ndash igi
berZnulidanaa Semosuli
saTnoebaTa kibis orive poetur versiaSi muxlebSi taepebis
raodenoba mkacrad gansazRvrulia da TiTo muxli moicavs 5 taeps rac
92
Seexeba marcvalTa raodenobas poetur redaqciebSi aris SemTxvevebi
roca taepSi yovelTvis 12 marcvali ar aris
ldquosiWabukisa drosa mihscemen Sromanirdquo (110)
ldquomoRuawes visme did xans hbrZoda ese vnebardquo (petriwi 1968 str 231)
ldquorameTu viTar mas amkoben varskvlavnirdquo (petriwi 1968 str 283)
rac Seexeba naxevarmarcvlebs ndash wesiT Aacute Acirc Agrave marcvals ver qmnian
Tumca
a) antoniseul teqstSi iseve rogorc petriwTan Acirc qmnis marcvals
Aase magaliTad
ldquoarca saAtildemarTa arca monagebTaTAcircs
arca sawuTos didebisaTAcircs yolerdquo (21)
ldquopirsa maqebsa eSmakis mociqulad
ityAcircan Rirsni wmidani igi kacnirdquo (petriwi 1968 str 216)
b) antonis redaqciaSi calke u brjgu an Agrave ver qmnis marcvals
ldquoxolo bralobad TavTadmi CuenTa aRgegraveZegraverenrdquo (25)
ldquoxorcTaca TacircsTa ganSiSegraveleba SimSili
zecadmi xedegravea muniT sxva Sewevnisardquo (22)
Tuki u brjgu da Agrave gvxvdeba wyvilSi yovelTvis iqmneba marcvali
ldquouzrunegraveAgraveloba qegraveAgraveyniszedaT ganTxevardquo (21)
ldquome ara davhSegraveAgraver Sendami Sedgomili
ar mwads lxineba arc gansegraveAgraveneba kacTardquo (23)
g) ioane petriwis teqstSi u da a aseve u da e erTmaneTis
gverdigverd qmnis erT marcvals
ldquosiyuarulisa wmidisasa maradisrdquo (str 217)
ldquoda kacTa Tualsa miridebaca keTilrdquo (str 218)
ldquoamisTAcircs vneba saso-warkueTisa maTrdquo (str 227)
qarTuli iambikos berZnulis mixedviT gamarTvisas ZiriTadi
yuradReba miuqceviaT imisTvis rom cezura mexuTe marcvlis Semdeg
mosuliyo CvenTvis saintereso SemTxvevaSic saTnoebaTa kibis galeqsil
redaqciebSi Tormetmarcvliani taepis dayofa ZiriTad SemTxvevebSi 5+7-
ia xolo gamyof niSnad (magaliTad A-711 xelnawerSi) gamoyenebulia
mZime
93
ldquoucxoeba ars Cუ Agraveuleba ukadri
gulisAtildemisyofa ara gancxadebuli
unacno sibrZne ar naCeni simdidre
ჶaruli yofa uxilavi ganzraxegravea
da gulissityegravea uCino damalulirdquo (32)
cezuramde gvaqvs xuTi marcvali cezuris Semdeg Svidi meore taepis
pirveli nawili erTi ormarcvliani da erTi sammarcvliani terfiT
xolo meore naxevari ori ormarcvliani da erTic sammarcvliani
terfiT gadmouciaT pirvel taepSi ki cezuramde ori erTmarcvliani da
erTic sammarcvliani xolo cezuris Semdeg tradiciulad ori
ormarcvliani da erTic sammarcvliani terfi gvaqvs
fsiqologiaSi cnobili faqtia rom subieqtur ritmizaciaSi
stimulaciebi or-orad sam-samad da orT-oTxad dajgufebulebi
aRiqmebian Semoqmedis praqtika angariSs uwevs fsiqo-fiziologiur
kanonebs da saleqso sazomebic ormag sammag an oTxmag dayofაzea
dafuZnebuli amasTan xanmokle mexsierebis sazRvrebi 7-8 marcvals ar
aRemateba aqedan gamomdinare ritmuli dajgufebis Semadgenel
elementTa ricxvi ar unda sWarbobdes oTxs xolo qvejgufis
maqsimaluri moculoba ndashrva marcvals am monacemebis sizusteSi
saleqso sistemaSi sazomTa dayofa gvarwmunebs Tormetmarcvliani
taepis tradiciuli dayofa aseTia 12=66 57 75 444 (nakudaSvili 1996
21)
berZnuli iambiko Seicvala metruli sistemis tonuriT cvlilebis
gamo Tumca amas qarTul iambikoze gavlena ar mouxdenia qarTuli iambi
iambadve rCeboda iqneboda is gagrZelebuli Tu aqcentiani orive
SemTxvevaSi igi Seuferebelia qarTulisTvis aristoteles SefasebiT
iambi yvelaze axlos aris enis bunebasTan Tumca amas ver vityviT
qarTulis Sesaxeb qarTulad igi Zalian mZime gamovida gamomdinare
ormarcvliani da sammarcvliani terfebis araTanabari gadanawilebidan
miuxedavad imisa rom man didi roli Seasrula Tavis droze sasuliero
mwerlobaSi rogorc yvelaze gavrcelebulma saleqso sazomma didi
xniT mainc ar SemorCa rogorc enisTvis Seuferebeli mZime saleqso
94
forma (beraZe 1943 590-591) igi qarTul himnografiaSi X saukunidan XVIII
saukunis bolomde arsebobda a silagaZis SeniSvniT iambiko erTis
mxriv daupirispirda sakuTriv qarTul formas meores mxriv misi
ganviTarebis procesSi yovelTvis igrZnoba bunebrivi qarTuli
leqswyobis paraleluri funqcionirebis kvali da igi ganicdis kidec
mis garkveul gavlenas (silagaZe 1997 84) iambikuri sazomi qarTuli
leqsis bunebrivi intonaciisa da kilosTvis marTlac Seuferebeli Cans
misi meSveobiT rTulia poeturi aRmafrenisa da eqspresiis gamoxatva
miuxedavad amisa saTnoebaTa kibis poeturi teqstebis avtorebi zog
SemTxvevaSi axerxeben iamburi sazomis qarTul leqsTan met-naklebad
efeqtur Sexamebas rac gvaZlevs ritmulad organizebul mxatvrulad
saSualo rangis strofebs avtorebi cdiloben sxvadasxva ritorikuli
figurebis gamoyenebiT leqss mianiWon meti eqspresiuloba amaSi maT
exmarebaT metad maRalmxatvruli stiliT dawerili berZnuli teqstis
SesaniSnavi qarTuli prozauli Targmanebi romlebic iZlevian
faqtobrivad mza masalas poeturi teqstebis ritmuli organizebisaTvis
ldquoigi ucxo ars vinca biw-gamoxatvaT
ganeyo yovlad da RvTisad Seyofil-ars
igi ucxo ars vis hswads maradis glova
igi ucxo ars vin evltis yovelT TAcircsTa
siyvarulTagan yovelTa sayvarelTasrdquo (35)
an kidev
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquogamoslva sofliT samT aiZules moqmedT
anu sufevam gulvebadman saRmrToman
anu codvaTa ganmravlebis cnobaman
anu surAcirclman namdAcircl satrfialosman
xolo garda sxegravea mizezi usityur arsrdquo
(16)
ldquosamTangani ars sofliT gamoslva brZeno
anu codvaTa mosagebelis krZalviT
anu surviliT sasufevelis Rirsad
anu ufroAacutesis sazomisa moRebiT
romel ars RmrTisa siyuaruli maRalirdquo
(str 7)
rogorc ukanasknel magaliTSi gamoCnda antoniseul teqstSi metad
Cans zrunva strofis ritmuli gawyobisTvis vidre petriwTan SesaZloa
ioane petriwis leqsis stili ganpirobebuli iyos misi wyarosgan
eqvTime aTonelis Targmanisgan radganac rogorc sadisertacio
95
naSromis wina paragrafSi gamoCnda eqvTime aToneli Targmnis
qarTulisTvis Sesaferisi metad sada da gasagebi formiT gansxvavebiT
petre gelaTelisgan amgvari suraTi gvaqvs poetur teqstebTan
mimarTebaSic anton kaTalikosisa da ioane petriwis redaqciebis
paralelur adgilebze dakvirveba naTlad aCvenebs am ukanasknelis
stilis sisadavesa da sicxades magaliTad
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquouzrunveloba ar siyvaruli soflis
ars ara zrunva visTAcircsme sayvarelis
arca saAtildemarTa arca monagebTaTAcircs
arca sawuTos didebisaTAcircs yole
arc megobarTa ar mSobelT arca ZmaTardquo
( 21)
ldquoWeSmaritebiT romelman Seiyuaros
uflisa igi maradisi sufeva
man moiZulos sofeli yovelive
Tavica TAcircsi monagebTa simravle
da upovari cxovreba aRirCiosrdquo
(str 3)
amrigad saTnoebaTa kibis qarTuli poeturi gadamuSavebebi
ZiriTadad pasuxoben iamburi saleqso sazomiT gamarTuli teqstebis
moTxovnebs Tumca aris stilidan gadaxvevis SemTxvevebic poetur
teqstebs sakmaod mZime saleqso formebi aqvT Tumca aris gamonaklisebi
roca avtorebi (upiratesad anton kaTalikosi) axerxeben iamburi sazomis
qarTul leqsTan met-naklebad efeqtur Sexamebas ZiriTadad amgvar
SemTxvevebSi isini davalebulni arian teqstis maRalmxatvruli
prozauli TargmanebiT
96
Tavi III
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis
simbolika
ldquoqarTuli literaturis saxismetyvelebiTi istoria anu istoria
mxatvrulobis TvalsazrisiT ver aigeba paradigmul saxeTa Seswavlis
gareSerdquo ndash SeniSnavs r siraZe (siraZe 2008 190)
Zveli qarTuli esTetikisTvis gansakuTrebuli mniSvneloba hqonda
biblias patristikul literaturas da saxismetyvelebiT egzegetikas
rac bibliur saxeTa paradigmebad dasaxvas gulisxmobs paradigmas unda
gaaCndes saxismetyvelebiTi potencia himnografiaSi paradigmulobas
gansazRvravda Zlispir-dasdebelTa sistema da aramxolod es aramed-
biblia patristikuli egzegetika da aS saxis originaloba ar
gamoiricxeba paradigmulobiT igi ar ukargavs nawarmoebs originalobas
(siraZe 2008 190-192)
saerTod cnobilia rom yovelgvari religiuri Tu miTologiuri
azrovneba iZulebulia Seqmnas sakraluri niSnebisa da simboloebis
sistema romlis gareSec mas ar SeuZlia gadmosces ldquodafarulirdquo
Sinaarsi (averincevi 1977 308mdash337)
fsevdo dionise areopageli V saukunis qristiani moRvawe udidesi
moazrovne avtori umniSvnelovanesi Teologiur-filosofiuri
Txzulebebisa amtkicebs rom WeSmaritebis Sesaxeb Txrobis
gansakuTrebiT marjve saSualeba aris saidumlo misterialuri
simboluri gansaxovnebis gza Sua saukuneebis filosofia axdens ra
baZvis Teoriis transformirebas simbolos moiazrebs rogorc
ldquomsgavsisa da aramsgavsisrdquo kavSirs masSi xedaven xelovnebis nawarmoebis
safuZvelsa da RerZs simboluri azrovneba saukuneebis manZilze
gansazRvravda sxvadasxva epoqis xalxTa msoflmxedvelobas swored
amitom gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba simbolur-alegoriul
Txrobas romelic mniSvnelovania kanonikuri qristianuli
mwerlobisTvisac
simbolos niSnebia azris yovlismomcveloba am azris arasruli
gamovlena da masTan dakavSirebuli ldquosemantikuri medinobardquo (a losevi)
97
ganusazRvreloba da mravalmniSvnelianoba (rac simbolos asxvavebs
alegoriisgan)
simbolo rogorc tropis erT-erTi saxe marTebulad miiCneva
universalur filosofiur ndash saRvTismetyvelo da esTetikur kategoriad
mis struqturaSi ori polusi gamoiyofa ndash sagnobrivi aspeqti da Rrma
dafaruli azri es polusebi erTmaneTis gareSe mniSvnelobas kargavs
simbolos arsi dapirispirebaSi vlindeba azriTi perspeqtiva am gziT
ikveTeba Sua saukuneebis literaturaSi simboluri mniSvneloba ori
saxiT warmodgeba paraboluri da tropologiuri Tavis mxriv
simbolos semantikur velSi moqceulia xati niSani enigma parabola da
sxva simbolo erTdroulad kidec gamoavlens da kidec faravs
WeSmaritebas
simbolos gansakuTrebuli datvirTva SeuZenia saTnoebaTa kibeSic es
savsebiT logikuria sayovelTaod cnobilia rom Sua saukuneebis
kulturas msWvalavs sinamdvilis mxatvruli abstragirebis tendencia
rac ganpirobebulia ideologiuri mrwamsiT Semoqmedma adamianur
yofasa Tu istoriul movlenebSi unda dainaxos maradiulis
zedroulis sulieris RvTaebrivis gamovlineba kerZoSi konkretulSi
drondashsivrciT SemosazRvrulsa da sagnobrivSi unda gamokveTos
maradiuli WeSmariti waruvali
simboluri saxismetyveleba erT-erTi mniSvnelovani sakiTxia
saTnoebaTa kibis kvlevis procesSi radganac teqstis saTaurSive devs
simbolo romelic Tavidanve qmnis winaswarganwyobas teqstis
msoflmxedvelobisa da agebulebis Sesaxeb garda amisa teqsti
gamoirCeva saocrad maRalmxatvruli saxeebiT poeturi eniT Rrma
Teologiuri azriT romelic ikiTxeba TiToeuli simbolos miRma
SevecdebiT yuradReba gavamaxviloT saTnoebaTa kibeSi gabneul saxe-
simboloebze da maTi Sinaarsis ganmartebiT warmovaCino rogor
axerxebs avtori saTqmelis ostaturad gamoxatvas ramdenad Tavsdeba
saTnoebaTa kibiseuli saxeebi tradiciuli mniSvnelobisa da funqciis
CarCoebSi da Seaqvs Tu ara avtors maT mniSvnelobaSi rame siaxle
rogoria qarTul teqstebSi gamoyenebuli saxe-simboloebis mimarTeba
berZnul teqstTan ra gansxvavebul saxeebs iyeneben
98
naxevradoriginaluri poeturi teqstebis avtorebi SevCerdebiT
mniSvnelobiT gamorCeul simboloebze
99
amp 1 saTnoebaTa kibis ZiriTadi simboloebi
kibe saTnoebaTa kibis simboluri saxismetyvelebis kvleva
bunebrivia kibis simboloTi unda daviwyoT miuxedavad imisa rom
berZnul teqstSi Tavebs hqviaT sityvebi da ara safexurebi ioane sineli
araerTgzis acxadebs teqstSi rom igi TiToeul sityvas aRiqvams kibis
erT safexurad rac sulieri srulyofis gzaze erTi mniSvnelovani
etapis Tanafardia nawarmoebSivea gacxadebuli amgvari kompoziciuri
organizaciisTvis STagonebis wyaro ndash saTnoebaTa kibe Seqmnilia
bibliuri iakobis kibis analogiiT bibliuri iakobis kibe ki
ukavSirdeba mis xilvas ldquo da Cuenebasa ixilvida da aha esera kibeni
aRmarTebulni queyaniT romlisa Tavi miwdomil iyo cad da angelozni
RmrTisani aRvidodes da gardamovidodes mas zedardquo (dab 2812) iakobis
xilvidan cxaddeba kibis erTi mniSvnelovani simboluri Sinaarsi ndash igi
aris kavSiri RvTiur da amqveyniur samyaros Soris saTnoebaTa kibeSi
ki garda amisa sulieri aRmasvlis simbolocaa
zogadad kibe aramarto sulier aramed socialur aRmasvlasac
ganasaxierebs simboloTa sistemaSi kibe erTgvari analogi iyo
ldquomsoflio xisardquo romlis kenweroc cas ebjineboda xolo fesvebi
qvesknelamde iyo Cazrdili kibe rom zeaRsvlis simboloa amis erT-
erTi dasturia safexureobrivi piramidebi da taZrebi Zvel egvipteSi
Zvel perusa da meqsikaSi mravaliarusiani budisturi taZari
borobuduri kunZul iavaze misticizmSi kibe aRqmulia idumal
sibrZnesTan miaxloebad da amasTanave TiToeuli safexuri adamianis
sulieri zrdis morig etaps ganasaxierebs (simboloTa 2011 110-111)
ufskruli parexi navTsadguri tradiciulad Sua saukuneebis
religiuri azrovnebisaTvis gamoqvabuli parexi mRvime sawuTrosgan
ucxodqmnili adamianis samyofelia romelic ukavSirdeba sulier
aRmasvlas TviTsrulyofas ganwmendas Tumca cota ufro ukan rom
wavideT platonisTvis gamoqvabulSi momwyvdeuli adamianis goneba
aRiqvams mxolod iluziebs anarekls im realuri samyarosi romlis
wvdomac SeuZlia mxolod warmosaxvasa da sulier zeswrafvas
(simboloTa 2011 156) saTnoebaTa kibeSi parexi iseve rogorc mRAcircme
100
ZiriTadad negatiur Sinaarss atareben aq maT ara aqvT arc sulieri
gardaqmnis da arc kaTarzisis funqcia mRvime SeiZleba iyos
gularZnilobisa orgulebisa romelsac adamiani unda eltvodes
zneobrivi srulqmnisken swrafvis surviliT ldquoφύγωμεν ἁπὸ κρημνοῦ
(ufskruli) ὑποκρίσεως καὶ ἀπὸ λάκκου ὑπουλότητοςrdquo (PG Vol 88 981D) vivltodiT
ufskrulisagan ukeTurebisa da mRAcircmisagan gularZnilebisa (sineli 1965
338) ldquovivltodiT parexisagan orgulebisa da mRAcircmisagan gularZnilebisardquo
(A-39 129r)
ufskrulis rogorc simbolos gaazreba orgvaria erTi mxriv igi
aRniSnavs zogadad siRrmes da meore mxriv arasrulfasovnebas
(simboloTa1971 3) saTnoebaTa kibeSi mas aqvs ormagi mniSvneloba ndash
pozitiuric da negatiuric ase magaliTad
ldquomonazoni igi ars romelsa eqmnas suli Tacircsi ufskrul simdablisa da
mas Sina yoveli suli vnebaTaAacute daenTqas da moeSTosrdquo (sineli 1965 323)
an kidev ldquotyuiliTa SeTxzuli sityuaAacute ficni cruni ufskruli ars
manqanebisa (ἄβυσσος δόλου 881C) (sineli 1965 337) ldquoufskruli zakuvisa
Semtkicebuli tyuilirdquo (A-39 128v)
antoniseul teqstSi erTgan ufskrulis sinonimur formad
dasturdeba peleRo (berZ Πέλαγος zRva siRrme) limenisnavsadguris
sapirispirod (cincaZe 2009)16 saba pelagons ganmartavs rogorc zRvis
siRrmes Tumca berZnuli teqstis am konteqstSi gvaqvs ara Πέλαγος aramed
Βυτός siRrme (PG 664B) (iseve rogorc petre gelaTelis naTargmn
teqstSia)
Aanton kaTalikosi
ldquosimravle trfobis zvaobisa ukuTqma
da ZAcircr-fasisa dumilisa peleRordquo
(33)
ioane petriwi
xolo cxovreba dafarulindash keTili
da dumilisa ufskruli ndash ganucdeli
(str 24)
ldquouvaris-yofaAacute zuaobisaAacute ufskruli dumilisaAacuterdquo (sineli 1965 43)
ldquoampartavnebisa uvarisyofaAacute dumilisa siRrmerdquo (A-39 19r)
16
statiaSi ix vrceli gamokvleva petre gelaTelis Targmanis berZnul leqsikasTan dakavSirebiT
101
qristianuli TvalsazrisiT erTmaneTs upirispirdeba erTi mxriv
boboqari zRva ndash sawuTro da meore mxriv samoTxe ndash qristes uRelvo
navsadguri (daTaSvili 2011) amdenad navsadguri simboloa ukve
gadalaxuli dabrkolebebis saTnoebaTa kibeSic navsadguris simbolos
gaazreba swored amgvaria
bdquourisxvelxarT uflisaebr xar mSAcircdi
raJams esT iqmnelvareb ganmtevsxivis
ixareb keTilimena uRelvosa
sxivTa samze orion momgeb xar TAcircT
xolo brZenT samkobrZen TAcircT da yovlad ubrZnesrdquo (VIII I orig str)
citirebuli strofi anton kaTalikoss ekuTvnis originaluria da ar
eZebneba paraleluri teqstebi ldquolimenardquo ndash berZ navsadguri romelic sxva
adgilas sadac anton kaTalikosi da eqvTime aToneli iyeneben
ldquonavsadgursrdquo uTargmnelad gadmoaqvs petre gelaTels ldquoἐν λιμένι ναυάγιον ἐν
ᾶλωνι μύρμηξ λεπτὸς μὲν ὑπάρχων παντὶ δὲ καμάτῳ καὶ καρπῷ ἐπιβουλεύωνmiddotrdquo (PG Vol 88
949B) ldquocuddidebobaAacute ars guarisaebr vidreme bunebisa SecvalebaAacute da
CueulebaTa mimoqcevaAacute da moqmedebisaebr SromaTa damabneveli oflTa
warwymedaAacute saunjisa zeda aRmdgomi urwmunoebisa Svili zesTmCenobisa
winamorbedi limenasa Sina navdanTqmulebaAacute kalosa Sin jinWveli
mcired vidreme myofi garna yovlisa Sromisa da nayofisa zedaaRmdgomirdquo
(A-39 116v) ldquocudadndashmzuaobrebaAacute saxiTa TacircsiTa SecvalebaAacute ars bunebisaAacute
da gardaqcevaAacute wesTa keTilTaAacute naSobi urwmunoebisaAacute da winamorbedi
ampartavnebisaAacute navTsayudelsa Sina danTqmaAacute arsrdquo (sineli 1965 302) ldquoda
navT-sadgursa Sina nav-danTqmulebardquo (A-711 215)
citirebul pasaJSic navsadgurilimena simbolurad ganasaxierebs
gadalaxul dabrkolebaTa kvaldakval simSvides auRelveblobas
ldquonavsadgurSirdquo Sesuli moRvawe ampartavnebis vnebiT Tu dasneuldeba igi
daniSnulebis adgilas misul da iq danTqmul navs daemsgavseba
sxva konteqstSi limenanavsadguri da ufskruli pozitiur WrilSi
gamoiyeneba sinonimur formebad ioane sineli ambobs rom dayudebis
msurvelT aqvT subieqturi motivebi da mizezebi rac maTi amgvari
gadawyvetilebisaTvis (Sevidnen navTsayudelSi da ufro metad ki
102
ufskrulSi (berZ okeanis siRrmeSi) ndash Εἰσὶν οἱ ἐπὶ τὸν λιμένα τοῦτον μᾶλλον δὲ
τὸ πέλαγος ἤ τάχα τὸν βυθὸνrdquo(1860 1105A) impulsis mimcemia ldquoaraTu yovelTa
aqus sruli sazomi aramed sxuaTa sruli aqus da sxuaTa udaresi anu
uZlurebisagan maTisa anu mconarobisa amisTAcircs arian amas saqmesaca Sina
ganyofilebani rameTu romelnime Sevlen navTndashsayudelsa amas da
ufroAacutesad ufskrulsa uZlurebisaTAcircs AtildeorcT da pirTa maTTaAacutesa da
mZlavrebisaTAcircs CueulebaTaAacutesa raiTamca moiwyAcircdnes igini da sxuanildquo
(sineli 1965 463) ldquoara yovelTad yovelni srul naklulevanebisa ZliT
moswrafebisa ginaTu da uRonoebisa ZliT Zalisa arian nuukue limenasa
amas zeda ufroAacutesRa pelagonsa reca Rrmasa Semavalni uZlurebisa ZliT
pirisa maTisa da sxeulisardquo (A-39 175r ndash 175v)
sZali gvirgvini uflis erT-erTi gavrcelebuli da cnobili
simboloa siZe qristologiuri literaturis mixedviT RvTis kavSiri
dedamiwasTan RvTaebriv qorwilad moiazreba radgan ufalindashsiZe
wmindanebs Semkul sasZlod miiCnevs ivanebs masSi anu aRsruldeba
kavSiri ufalsa da adamians Soris moxdeba RvTaebrivi Serwyma ndash
sulieri jvriswera xorcieldeba adamianis Sesvla uflis qorwilSi
rogorc wminda sZlisa am simbolos safuZvlad ldquoaTi qalwulisrdquo igavi
gvevlineba sadac gadmocemulia rom anazdeulma siZem SuaRamisas rom
movida xuTi brZeni qalwuli Seiyvana qorwilSi xolo danarCen xuTs
anTebuli lampriT rom ver daxvdnen siZes ufalma mkacrad uTxra ldquoara
gicni Tqvenrdquo (grigolaSvili 2002 105-106) asketuri cxovreba romlis
saboloo safexuri gvirgvinmosil ldquosZladrdquo sasufevelSi amaRlebaa
moiTxovs ganSorebas yovelive amqveyniurisgan kerZod ki sami
umTavresisgan sakacobrio saqmeebisgan mSobelTagan da
cuddidebobisagan (ampartavnobisgan ndashim) ldquoΟὐδεὶς ἐν τῷ οὐρανίῳ νυμφῶνι
στεφανηφορῶν ἐλεύσεται (στεφανηφόρος εἰσελεύσεται μὴ τὴν πρώτην καὶ δευτέραν καὶ
τρίτην ἀποταγὴν ἀποταξάμενοςmiddot (PG Vol 88 657A) ldquovervin Sevides zecisa
sasZlosa gAcircrgAcircnosani ukueTu ara moigos pirveli igi da meore da mesame
ganSorebaAacuterdquo (sineli 1965 41) bdquoaravin zecaTa sasZlosa Sina
gAcircrgAcircnmosilTaAacute Sevals ar pirvelisa da meorisa da mesamisa mjmneli
jmnisaAacute (A-39 18r)
103
gvirgviniT Semosva wmindanis mudmivi Rwvis bolo safexuria
uWknobi gvirgviniT Semosva niSnavs axal saxlSi damkvidrebas kvlav
sicocxlis xis nayofiT sazrdoobas saukuno sasufevels maT gvirgviniT
TviT macxovari amkobs (grigolaSvili 2002 105-106)
sarke sarke-simbolos igive Tvisebebi axasiaTebs rac sarke-sagans
amboben rom igi aris simbolo warmosaxvis an cnobierebis romelic
atarebs Tavis TavSi SesaZleblobas aireklos xiluli samyaros
realoba filosofiuri azriT sarke samyaros areklvis funqciasTan
erTad iyo TviTSemecnebis saSualebac sarkis simbolო ukavSirdeba
wyals (arekvlis funqciis gamo) da narcisis miTsac (simboloTa 1971
212)
ldquosarkisrdquo simbolo cnobilia pavles epistoledan romelSic
naTqvamia sarke cudad aireklavs WeSmarit Rirebulebebs RvTiuri
samyaro es aris mTeli sistema sarke-saxisa romelic warmodgenilia
rogorc kibe romlis yoveli safexuri gansazRvruli azriT aireklavs
RmerTs (iazikova 1995 88) saTnoebaTa kibeSic Cans sarke-simbolo Tavisi
umTavresi ndash areklvis funqciiT ldquoraJams kaci yovliTurT Seezavos
siyuarulsa RvTisasa maSin gareganca viTarca sarkiTa gamoaCinebs
Sinagansa mas brwyinvalebasa sulisasardquo (sineli 1965 514) ldquoraJams
namdAcirclve yovliTurT kaci viTar-raAacute Tan Seezaos siyuarulsa RmrTisasa
maSin da gareSeca sxeulisa Soris viTarca sarkisa raAacutesme mier
sulisasa aCuenebs brwyinvalebasa esreT didebul iqmnebis mose
RmrTismxilveli igirdquo (A-39 177v)
sxvagan locva rogorc sarke aCvenebs yvelaze cxadad adamianis
RmerTTan urTierTobis xarisxs mis srulyofilebasa da progress
sulieri Rvwis gzaze ldquoἕσοπτρον προκοπῆςrdquo (PG Vol 88 1129B) ldquosaqme
angelozTaAacute sazrdeli uAtildeorcoTa maT ZalTaAacute sixaruli mermisa mis
saukunoAacutesaAacute saqme dausrulebeli wyaroAacute saTnoebaTaAacute winamZRuari
madlTaAacute warmatebaAacute uxilavi sazrdeli sulisaAacute sinaTle gonebisaAacute
mklveli sasowarkveTilebisaAacute sarke sisrulisaAacuterdquo (sineli 1965 483)
ldquomwuxarebisa daAtildesnaAacute simdidre monazonTa memyudroeTa saunje
guliswyromisa ganqarveba sarke warmatebisardquo (A-39 183v-184r)
104
mefe mefe farTo gagebiT aris universaluri da arqetipuli kacis
simbolo sakuTriv koronacia ki ndash warmatebis gamarjvebis amdenad
nebismieri adamiani SeiZleba iwodebodes mefed Tuki man miaRwia Tavis
cxovrebaSi maqsimalur simaRleebs Tavdapirvelad ukvdavebis idea
RvTisgan gadavida mefeze da mxolod mogvianebiT gmirebsa da kidev
ufro mogvianebiT Cveulebriv mokvdavebzec Tuki isini moipovebdnen
warmatebis gvirgvins gadalaxavdnen ra garkveul dabrkolebebs
(ZiriTadad moraluri sferodan) (simboloTa 1971 168) ldquoἀκτήμων μοναχὸς
δεσποτής κόσμουrdquo (PG Vol 88 928C) ldquoupovarebaAacute ganSorebaAacute ars urvaTagan
uzrunvelobaAacute cxorebisaAacute mogzaurebaAacute ars daubrkolebeli da
sarwmunoebaAacute ars mcnebaTa uflisaTaAacute da ucxoebaAacute mwuxarebisagan
monazoni upovari mefe ars amis sawuTroAacutesardquo (sineli 1965 279)
ldquoupovarebaAacute ars zrunvaTa gardadebaAacute uzrunvelobaAacute cxorebisaAacute mogzaur
dauyenebel sarwmunoeba mcnebaTa mwuxarebisa ucxo upovari monazoni
meufe soflisardquo (A-39 108r)
citirebul monakveTSi mefe simbolurad monazons ganasaxierebs
asketi aris amqveyniuri mefe romelmac miaRwia WeSmariti gamarjvebis
mwvervals gadalaxa ra dabrkolebebi igi materialuri TvalTaxedviT
upovaria magram sulieri Rirsebebi mas ayenebs amqveynad yvelaze Zlieri
ndash monarqis rangSi sxva konteqstSi zeciuri mefe ndash RmerTia monarqi
zeciuri samefosi ldquoἀπάθειαν μὲν νοήσεις τὸ τοῦ ἐπουρανίου βασιλέως ἐν οὐρανοῖς
παλάτιονrdquo (PG Vol 88 1149D ldquouvnebelobaAacute esreT gulisAtildemandashvyav viTarmca
palati iyo igi didisa mis meufisaAacute xolo savane mraval arian mas Sina
xolo zRude misi ars codvaTa mitevebaAacuterdquo (sineli 1965 507) ldquoara
Seimtkicnebis diadimaAacute samefoAacute erTisa mier qvisa da arrsquosrul iqmnebis
uvnebelobaAacute ukueTu erTica damTxueviTi udeb-vyoT saTnoebaAacute
uvnebelobas vidreme gulisAtildema-hyo zecierisa mefisa zecaTSinaAacute palate
xolo mravalsavaned Sinagan qalaqisa mis dakarvebani zRuded-ierusalimi
ndash mitevebaAacute igi codvaTaAacuterdquo (A-39 194v-195r)
kviparosi maradmwvane kviparosi zoroastrizmSi ukvdavebis da
maradiulobis aseve Serigebis da simSvidis simbolos warmoadgenda
Zvel saberZneTSi is glovis da sikvdilis simbolo iyo am xes mkvdari
105
cecxlis alis molandebasac uwodebdnen radganac kvipasoss muqimwvane
TiTqmis Savi wiwvi aqvs xolo misi silueti cecxlis enas gvagonebs
berZenTa rwmeniT kvipaross SeeZlo boroti Zalebisgan daecva adamiani
am da im qveyanaSic kviparosis sparsuli saxelwodeba ndash saro friad
gavrcelebuli metaforaa Zvel qarTulSi (simboloTa 2011 109) ldquoΟὐχ
ὑποκλίνει κυπάρισσος εἰς γῆν περιπατεῖνrdquo (PG Vol 88 965D) ldquoviTarca arasada
moidrikos kAcircparozman queyanad simaRle Tacircsi egreTve monazonman
ampartavanman arasada moigos morCilebaAacuterdquo (sineli 1965 318) ldquoara dadrkes
kAcircparisi qveyanadme slvad arca gulmaRali monazoni morCilebisa
mogebadrdquo (A-39 122r)
saTnoebaTa kibeSi kviparosi (gamomdinare misi simaRlidan)
ampartavnebis simboloa rogorc kviparosi ar moixreba aseve zesTmCeni
(ampartavani) ver moigebs morCilebas qarTul literaturaSi es simbolo
ZiriTadad miuTiTebs garegnul mSvenierebaze ndash unaklo aRnagobas
amdenad igi ioane sineliseul konteqstSi metad sainteresoa da axali
im periodis qarTuli saxeobrivi azrovnebisTvis
mtredi matli (tili) gveli (aspiti) drakoni (gveleSapi veSapi)
mtredi uZvelesi droidan iTvleboda RvTaebrivi siwmindisa da
umankoebis simbolod igi Cndeba bibliaSi ramdenimegan warRvnis Jams
noes kidobanTan niskartSi zeTisxilis rtoTi mobrunebuli solomonis
qebaTa-qebaSi aRsaniSnavia agreTve suliwmindis gamocxadeba mtredis
saxiT iesos naTliRebis Jams (simboloTa 2011 153) saTnoebaTa kibeSic
mtredi umankoebis siwmindis simboloa ldquoλεληθότως ὁρᾷς ἐν περιστερᾷ φθεῖραν
(PG Vol 88 841C) ldquosiyuaruli mtkice bunebiTi ganSorebaAacute ars Zacircrisndash
Atildesenebisgan aramed sakrZalav ars rameTu siZvaAacute advilad mieaxlebis mas
da gamoCndebis farulad tredsa mas Soris siyuarulisasa tili igi
siZvisaAacuterdquo (sineli 1965 204) ldquoSors siyuarulisagan mtkicisa bunebiTsa
ZacircrisAtildesenebaAacute xolo siZvaAacute siadviliT meaxlebis mas da micilebiT vxedav
tredisa Soris mxrwnelsardquo (aSiaze minawerSi vkiTxulobT ldquomxrwnelsa
tilsa uwodsrdquo) (A-39 81v)
anton kaTalikosi
ldquoSors ars amisgan siyvaruli bunebiT
ioane petriwi
ganukrZalvelsa siyuarulsa nu
106
anu moyegravesisa wesier ar umkacrod
nusada tredman umankoman TAcircs Soris
Seiwynarosmca matli dauZinebi
da nivTi wmida Seamwikegravelos mwAcircremanrdquo
(910)
hmoneb
raTa sxua raAacuteme ar movides farulad
da tredsa Sina sayuarelsa gamoCndes
mWameli igi matli dauZinebo
ldquoromelsa asxen yurni smenad isminonrdquo
(98)
anton kaTalikosisa da ioane petriwis teqstebSi mtredis
sapirispiro simboluri mniSvnelobiT vxedavT matls xolo eqvTime
aTonelisa da petre gelaTelis TargmanebSi ndash tils (mxrwnels) matlic
da tilic citirebul konteqstSi ZAcircrisndashAtildesenebis mankierebaa ioane
sineli cota zemoT ganmartavs ldquoΜνησικακία ἐστὶ σκώληξ νοὸςrdquo (PG Vol 88
841A) ldquoZAcircrisndashAtildesenebaAacute matli ars gonebisa mWamelirdquo (sineli 1965 202)
ldquoZAcircrisAtildeseneba ars sulisa gesli gonebisa matlirdquo (A-39 81r)
iungis azriT matli aris arseba romelic imis nacvlad rom
sicocxle gasces klavs amgvari ganmarteba ukavSirdeba matlis
miwisqveS arsebobidan gamomdinare asociaciebs da sikvdilisa da
organizmis daSlis boilogiur procesebs amgvarad matli simbolurad
ganasaxierebs xrwnas sikvdils (simboloTa 1971 378) citirebul
konteqstSi igive funqciuri datvirTva aqvs ldquotilsacrdquo cnobilia rom
ldquomatli da Wia veSapTan da gvelTan erTad erT semantikur kategorias
qmnisrdquo (abakelia 1997 5) rogorc qristianul literaturaSi aseve
folklorSi Wia da gveleSapi erTi kategoriis arsebebia (gabrielaSvili
2012 49) yvelaze cxadad gvelgveleSapis simboloTa Sewyvilebasa da
Tanamonacvleobas apokalipsSi vxvdebiT ldquoda gardamovarda veSapi igi
didi gueli dasabamisaAacute romelsa ewodebis eSmaki da satana romeli
acTunebs yovelsa sofelsardquo (gamocx 129) gamocxadebisagan gansxvavebiT
maTes saxarebaSi gvelis gansakuTrebul sibrZneze Tavad macxovari
migvaniSnebs ldquoiyveniT ukue mecnier viTarca guelni da umanko viTarca
trednirdquo (mT 1016) magram Cven cxadad vxedavT rom gvelis bibliur
interpretaciaTagan mainc ufro ldquomacdunebelirdquo da ldquosatanurirdquo arqetipi
damkvidrda (simboloTa 2011 53)
saTnoebaTa kibeSi gansakuTrebiT xSiria da logikuric
gvelisgveleSapis simboloTa negatiur konteqstSi gamoyeneba gvelis
107
veSapis gveleSapis paradigmuli saxeebi erTmaneTis paralelurad
monacvled gamoiyeneba da ama Tu im macdunebel vnebas ganasaxierebs
ldquoraJams mogiAtildedes gulisndashsityuaAacute gankiTxvad moZRuarisa viTarca
siZvisagan ivltode misgan da nu scem yovladve adgil guelsa (τῷ ὅφει
(PG Vol 88 681A) amas aramed mouge veSapsa τὸν δράκοντα (681A) mas da arqu
ara Tu me mTavrisa mis aramed igi Cem ars msajuli (sineli 1965 60)
ldquoraJams Sen gulissityuaman Senman gankiTxvaAacute anu dasjaAacute
winamZRuanvelisaAacute mogivlinos viTarca siZvisagan ganvldi nucaRa
yovlad miscem guelsa amissa mocalebasa nu adgilsa nu Semosavalsa
nu dasabamsa aramed Atildemobd veSapisa mimarT ldquohoAacute macTuro ara me
mTavrisaAacute aramed igi Cemda msajulad dadgardquo (A-39 26r) an kidev
ldquoZAcircrmoAtildesene memyudroe dabudebul aspit geslisa sikudidmosilisa Tavsa
Soris TAcircssa momRebelrdquo (A-39 82r) ldquodayudebuli ZAcircrisndashmoAtildesene aspidi ars
damaluli da gesli sasikudine Tavsa Soris TAcircssa utAcircrTavsrdquo (sineli
1965 205)
rogorc zemoT vnaxeT eqvTime aToneli berZnuli teqstis ldquotOtilden
drpoundkontardquo Targmnis ldquoveSapsardquo drakoni miTologiuri cxoveli da
universaluri simboluri figuraa romelic kulturaTa umetesobaSi
gvxvdeba magram drakonis simbolika aRmosavlur da dasavlur
kulturul tradiciaSi gansxvavdeba drakonis anu gveleSapis simbolika
dasavlur tradiciaSi xSirad Tanxvdeba gvelisas Zveli berZnebi
drakons nebismier gigantur qvewarmavals eZaxdnen igi ganasaxierebda
borot pirvelad Zalebs amitom masze gamarjveba udides simamaces
moiTxovda (simboloTa 2011 59-61) amdenad saTnoebaTa kibeSic brZola
drakonis (qarTulad veSapi gveleSapi gveli) romelic simbolurad
ganasaxierebs romelime sulier mankierebas dasaTrgunad moiTxovs
aranakleb mamacobas vidre miTiuri drakonis damarcxeba es simboluri
saxe imdenad aqtualuria saTnoebaTa kibeSi da iseTi sixSiriT
gamoiyeneba ama Tu im codvasTan kavSirSi rom garejel kaligrafs
108
nikras xelnaweris aSiaze sxva miniaturebTan erTad gveleSapis
gamosaxulebac dauxatavs17
H-1669
kari bWe ndash TiTqmis yvela religiaSi Secnobisa da flobis
universalur simbolod iqca qristianul religiaSi kari qristes (ldquome
var karirdquo- in 19 7-10) da RvTismSoblis (bWe-daxSuli ndash qalwulobis)
aseve sasufevelSi Sesvlis simboloa (simboloTa 2011 99) am
ukanaskneli mniSvnelobiT aris gamoyenebuli kari anton kaTalikosisa
da ioane petriwis CarTul nawilebSi
ldquoaAtildesovs viTarmed oriTare wegraveliliTa
zecisa igi moiyides samefo
da SekrebiTa iwro eqmna bWe zecisrdquo (163)
ldquoTu viTar erTman sityuaman aRiyvana
gonebiT raAacute mxedveloba moigo
guarTa sadgursa goniersa mas bWesardquo (str 289)
17 nikras xelnaweris miniaturebis saTnoebaTa kibis teqstTan mimarTebiT kvleva SesaZloa samomavlod ganxorcieldes
109
ioane sineli saubrobs vercxlismoyvareobis mankierebaze da
imowmebs bibliur epizods qvrivi qalis Sewiruli ukanaskneli xurdebis
Sesaxeb (lk 21 1-4) riTac man moipova caTa sasufeveli amitomac igi
mouwodebs asketur gzaze SemdgarT rom ar izrunon qonebis
SegrovebisTvis glaxakTaTvis daxmarebis keTilSobiluri mizniTac ki
anton kaTalikosi ki Tavis mxriv naTqvams kidev ufro aZlierebs ldquoda
SekrebiTa iwro eqmna bWe zecisrdquo (163)
ioane sineli ldquokarisrdquo simbolos ZiriTadad iyenebs safuZvlis
sawyisis mniSvnelobiT magaliTad ldquoκαταλαλιᾶς θύραrdquo (PG Vol 88 852B)
ldquovTquT pirvelsa amas Tqumulsa amas Sina viTarmed borot ars da
macTur gankiTxvaAacute xolo aw vTquaT mcired raime mravalndash
metyuelebisaTAcircsca romelindashigi mizezi ars da kari misi romlisa mier
Semovals da ufroAacutesad gamovals ZAcircrisndashzraxvaAacute da gankiTxvaAacuterdquo (sineli
1965 212) ldquoTqumul ars vidreme Cuenda sikniniT winaswrobilTa Soris
viTar zedasacTomel friad da TAcircT maT keTilsagonebelTaca Soris
Semavali gankiTxvaAacute ufroAacutesRa gankiTxulobaAacute da enisagan tanjulyofaAacute
xolo aw namdAcirclve mizezisaca da karisa romlisa mier Semovals xolo
ufroAacutesRa ganvals Sesadrginebel mciredTa mier dawesebadrdquo (A-39 84v-85r)
karis funqcia teqstSi ambivalenturia ndash igi SeiZleba iyos
rogorc mankierebis ise saTnoebis safuZveli
mTiebi mze mTvare mnaTobebi simbolurad ganasaxiereben rogorc
RmerTs aseve wmindanebsac ndash axal aRTqmaSi ciskris varskvlavi
qristesTan aris dakavSirebuli igi aseve aris mauwyebeli macne qristes
madliT gabrwyinebuli axali cxovrebisa qarTveli himnografebis (ioane
minCxi miqel modrekili ioane mtbevari da sxvebis) SemoqmedebaSi ki igi
wmindansac miemarTeba (grigolaSvili 2002 99) ldquoὁ δὲ μεγάλῃ σελήνῃ ὁ δὲ τῷ
λαμπρῷ ἡλίῳ προσεοίκασινrdquo (PG Vol 88 881C) ldquosxuaAacute ars romelsa
moRuawebiTa TacircsiTa da sxuaAacute ars romelsa simdabliTa da sxuaAacute ars
romelsa saRmrToAacuteTa niWiTa da gamocxadebiTa Seekras mZlavri igi da
erTi igi mTiebsa msgavs ars da meore ndash didsa mas mTuaresa da mesamendash
brwyinvalesa mas mzesa da amaT yovelTa sayofeli caTa Sina arsrdquo
(sineli 1965 242) ldquosxuaAacute ars RuwaTagan da sxuaAacute ndash damdablebisagan da
110
sxuaAacute ndash saRmrToAacutesa mier gamocxadebisa Sekrulad mqonebeli mZlavrisaAacute
romelime vidreme mTiebsa xolo romelime didsa mTovaresa da sxuaAacute
brwyinvalesa emsgavsnes mzesa xolo erTbamTave zecaT Sina mougies
moqalaqobaAacuterdquo (A-39 95r)
anton kaTalikosi
ldquopirveli ndash mbrZoli brwyinvalesa
mTiebsa
meore ndash xolo aRvsilsa mTovaresa
garna mesame ndash TAcircT SegraveAgraveniersa mzesa
emsgavsnes viTa AtildemebiTa mamaTaTa
viswaveT vicanT angelosebri gvarirdquo
(158)
ioane petriwi
ldquoviTar ciskari naTlisagan wina vals
egreT marxva Cans siwmidisa pirvelad
merme aRmovals mze igi simarTlisa
da gananaTlebs gonebasa wmidasa
da bnelsa nislsa moxueulsa warsdevnisrdquo
(149)
ivane lolaSvili fiqrobs rom eqvTime aTonelis Targmanis
citirebul pasaJSi gadmocemulia ldquogaTenebisa da mzis amosvlis bunebrivi
suraTirdquo romelic ioane petriwma sul sxvagvarad gaiazra petriwTan
ldquomze igi simarTlisardquo metaforuli cnebaa da qriste RmerTs gulisxmobs
(lolaSvili 1968 143) am azris dasabuTebisTvis mas mohyavs
himnografiuli teqstebi sadac qriste marTlac moazrebulia rogorc
ldquomze simarTlisardquo zemoT mnaTobTa simbolikaze saubrisas ukve aRiniSna
rom mze simarTlisa da ciskris varskvlavic Zvel qarTul mwerlobaSi
ganasaxierebda qristes simbolur saxes Tumca am SemTxvevaSi amgvari
gaazreba konteqstidan mowyvetili iqneba da sakvlevi pasaJis azric
daikargeba sinamdvileSi citirebul teqstebSi saubaria sulieri Rvwis
sxvadasxva etapze myof asketTa Sesaxeb romlebic vnebas ebrZvian imis
Sesabamisad Tu romel safexurze imyofebian erTni ldquoSromiTa da ofliTa
AtildeorcieliTa hbrZodis amas mZlavrsardquo meoreni ndash ldquomarAtildeviTa da
mRAcircZarebiTa ewyvebodis masrdquo aseve ldquosimdabliTa da urisxvelobiTa da
wyurviliTa winaaRudgebodisrdquo xolo mesameT ndash ldquosaRmrToAacuteTa niWiTa da
gamocxadebiTa Seekras mZlavri igirdquo (sineli 1965 242) da swored maT
adarebs ioane sineli ciskris varskvlavs savse mTvaresa da mzes ufro
metic ioane sinelis teqsti grZeldeba swored im informaciiT
romelsac Seicavs zemoT citirebuli strofi ioane petriwis
redaqciidan ldquopirvelad ciskari aReRis merme naTeli moefinis da
111
maSinRa gamobrwyindis mzeAacuterdquo (sineli 1965 242) amgvarad saanalizo
strofi arc ioane petriwiseuli CanarTia da mnaTobebic gamoyenebulia
siZvis vnebasTan brZolis sxvadasxva saSualebisa da etapis warmosaCenad
mkurnali ndash ioane sineli saTnoebaTa kibis me-4 TavSi-
morCilebisaTvis ndash vrcel msjelobas uZRvnis moZRvrisadmi morCilebis
saTnoebas da miutevebel codvad miaCnia sawinaaRmdego moqmedeba
moZRvari sulieri mkurnalia sulieri wylulebis gamamrTelebeli
romelic WeSmaritebis gzaze miuZRvis adamians ldquoaramed friadca didi
ars da uZAcircres yovelTa vnebaTa da uZAcircresi ese ars romel arca
SesaZlebel ars advilad TqumaAacute misi da aRsarebaAacute da ganqiqebaAacute winaSe
sulierisa mkurnalisardquo (sineli 1965 328) ldquoumZvinvaresiRa arcaRa
mocalebiT gamoTqumad da aRsaarebad gina ganqiqebad sulierisa mimarT
mkurnalisa SesaZlebelrdquo (A-39 125r)
rto nayofi ndash unayofoba yurZnis mwife marcvali yvela es
simbolo dakavSirebulia WeSmaritebis misaRebad adamianis sulier
mzaobasTan saTave ki kvlavac axali aRTqmaa kerZod igavi mTesvelze
(lk 85-15) ekal-bardebSi davardnili Tesli adamiania romelic
ldquozrunvisagan da simdidrisa da gemoTagan amis soflisaTa vlened da
SeaSTvian da ara nayofier iqmnianrdquo (lk 814) xolo poxier niadagze
dacvenili Tesli isini arian ldquoromelTa guliTa keTiliTa da saxieriTa
isminian sityuaAacute da SeikrZalian da nayofi gamoiRian moTminebiTardquo (lk
815) swored am azriT iyenebs ioane sineli sulis nayofiereba-
unayofobas ldquoοὐ τόπων σκοτία καὶ ἐρημία ἐνισχύει καθrsquo ἡμῶν τοὺς δαίμονας ἀλλὰ
ψυχῆς ἀκαρπίαrdquo (PG Vol 88 945D ldquoara Tu sibnele RamisaAacute anu udabnoebaAacute
adgilisaAacute ganaZlierebs eSmakTa Cuen zeda aramed unayofobaAacute sulisaAacuterdquo
(sineli 1965 299) ldquoara adgilTa sibnele da udabnoebaAacute ganaZlierebs
Zacircnad Cuenda eSmakTa aramed sulisa unayofoebaAacute xolo ars odes da
gangebulebiTica ganswavlaAacuterdquo (A-39 115v)
ioane sineli brZens adarebs yurZnis mkrefavs romelic mwife
nayofs gamoarCevs da Wams xolo ugunuri ndash piriqiT mwife nayofi
WeSmaritebis marcvalia romelsac nayofieri suli irCevs (PG Vol 88
848D) ldquobrZeni mkrebeli marcualsa yurZnisasa mwifeTa maT marcualTa
112
Wamn da mWaxTa ara mihxedavn xolo ugunuri oden cTomaT da borotTa
umzirin moyuasisaTardquo (sineli 1965 211) ldquokeTilman kufxalTmkrebelman
mwifeTa kufxalTa vidreme mWamelman araraAacute mWaxeTaTAcircs izrunvos da
keTilcnobaman da zrunvis mqonebelman gonebaman raodenni vidreme
saTnoebani vieTme Soris ixilnes amaT moswrafebiT Seiswavebs xolo
ugunuri ginebaTa da naklulevanebaTa gamoiZiebs romlisaTvis da Tqmul
arsca ldquogamoiZies ndash usjuloebaAacute moakldes gamomeZiebelni
gamoZiebisaganrdquo (A-39 84v)
rtos simboloc ukavSirdeba nayofis nergis Teslis simboloebs
mas SeiZleba hqondes pozitiuri datvirTvac da negatiuric ndash keTili
Ziridan keTili rto amoizrdeba iseve rogorc keTili Cveva saTnoebis
xolo boroti ndash mankierebis warmomSobia ldquoΧαλεπῆς ῥίζης (Ziri fesvi) καὶ
μητρὸς (deda) χαλεπώτατον ἀπόγονον (Svili Stamomavali) εἶναι ἐν τοῖς φθάσασιν
ἀκηκόαμεν rdquo(PG Vol 88 976B) ldquoborotisa Zirisa boroti rtoAacute guesma
pirvelTqumulsa mas Sina Tavsardquo (sineli 1965 327) ldquoborotisa Zirisa da
dedisa uborotesad Svilad yofad winaswrobilTa Sina guesmardquo (A-39
125r) ldquoeseca vnebaAacute mowyinebisaAacute erTi ars mravalndashmetyuelebisa
rtoTaganni ldquoκλάδωνrdquo (PG Vol 88 857D) (sineli 1965 219ndash220) ldquoerTi da
eseca mravagzis mravalmetyuelebisa rtoTaAacute viTarca da awRa
winamswrobelTa vTquT ars da pirvel SvilT vityAcirc ukue mowyinebasa
romlisa ZliT da sanawevrosaca missa wessa borotsa Sina jaWusa
mivamkAcircdreTrdquo (A-39 87r)
amgvarad saTnoebaTa kibis zemoT damowmebul simboloTa analizma
gamoavlina rom ioane sineli sakmaod Tavisuflia paradigmul saxeTa
gamoyenebisas man kargad icis TiToeuli simboluri saxis Teologiuri
Sinaarsi da swored amis gaTvaliswinebiT rig SemTxvevaSi calkeul
myar tradiciul paradigmul saxeebs uCveulo moulodnel konteqstSi
iyenebs
113
amp 2 saTnoebaTa kibis poeturi teqstebis originaluri
nawilis simbolika
calke aRniSvnis Rirsia is saxeebi romlebic anton kaTalikosisa
da ioane petriwiseuli variantebis originalur nawilSi gvxvdeba am
avtorebis simboluri azrovneba gansakuTrebiT ki anton kaTalikosis
gamorCeuli da Zalian mravalferovania Tumca ver vityviT rom anton
kaTalikosiseuli saTnoebaTa kibis originaluri nawilis simbolika
uCveuloa zogadad antonis mxatvruli azrovnebisTvis saTnoebaTa kibis
mxatvruli saxeebis anton kaTalikosis originalur SromasTan msgavsebis
saCveneblad davimowmebT adgilebs wyobilsityvaobidan da proloRi
aTormetTa TueTadan es ki kidev erTxel gvafiqrebinebs rom CarTuli
strofebi aris antoniseuli da maTi Seqmnisas avtori ar eyrdnoba sxva
wyaros miT ufro rom msgavsi informacia ar Cans arc berZnul
teqstebSi da arc Cven xelT arsebul slavur teqstSi
Zvirfasi Tvlebi iakinTi romlis saxelwodebac berZnulidan
momdinareobs xmelTaSuazRvispireTSi izrdeba iakinTi gvxvdeba rogorc
Zvel ise axal aRTqmaSi Zvel aRTqmaSi ndash mRvdelmTavris Zvirfasi
morTulobis Semadgenel nawilad ldquoda qsoo mas Sina naqsovi qvaTagan
oTx stiqoni da stiqoni qvaTaAacute iyos sardioni pazioni samaragdoni ndash
stiqoni da stiqoni meore ndash anTraki da sapfironi da iaspi da stiqoni
mesame ndash ligAcircri da aqati da ameTAcircsosrdquo (gam 21 17-20) axal aRTqmaSi ndash
brwyinvale safuZveli axali ierusalimis ldquoda safuZvelni zRudisani
yovliTa qviTa patiosniTa Semkulni safuZveli pirveli iaspi meore
safironi mesame qalkidoni meoTxe samaragde mexuTe sardonixoAacute meequse
sardioAacute meSAcircde oqro-qvaAacute merve bivrili mecxre topazi meaTe
xrAcircsopasoAacute meTerTmete iakinTi meTormete ameTAcircsoAacuterdquo (gam 1920) iaspic
iakinTis msgavsad gvxvdeba Zvel aRTqmaSic da axal aRTqmaSic (gam 21 17-
20 gamocx 1920 gamocx 43) axali aRTqmis mixedviT igi gamWvirvalea
ldquoda aqunda didebaAacute RmrTisaAacute mnaTobi misi msgavs iyo qvasa patiosansa
viTarca qvasa iaspsa brolis-saxesardquo (gamocx 2111) gamWvirvaloba ki
rogorc erTi ZiriTadi maxasiaTebeli anton kaTalikosis mxatvruli
SemoqmedebisTvis rogorc iaspis ise iakinTis Tvisebaa Zveli qarTuli
114
ldquoandamatirdquo an ldquoadamantirdquo ukavSirdeba berZnul ldquoἀδάμας-srdquo rac
mouTrgunvels niSnavs almasi ndash ldquoyvelaze keTilSobili Zvirfas
qvaTaganrdquo ndash srulyofis siwmindisa da ubiwoebis simboloa (simboloTa
2011 132)
saTnoebaTa kibeSi TiToeuli safexuri anton kaTalikosis originali
strofiT iwyeba romelSic avtori amkobs im saTnoebas romelsac exeba
Sesabamisi safexuri saTnoebebs antoni ZiriTadad Zvirfas Tvlebs
adarebs magaliTad saTnoebaTa kibis pirveli ori Tavi ndash sofliT
gamosvlasagan da uzrunvelobisaTvis Sedarebulia iakinTis
siZvirfasesTan radganac swored am or sabaziso saTnoebaze dgas
asketuri cxovrebis mTeli Semdgomi periodis moRvaweoba an kidev
glovis saTnoeba romelic umniSvnelovanesi safexuria sulieri
srulyofis gzaze Sedarebulia iaspTan da almasTan aseve ldquouxrwnel
vardTanrdquo cnobilia rom vardi silamazis mSvenierebis simboloa
saTnoeba da zogadad asketuri moRvaweoba ki qristologiuri gagebiT
swored mSvenierebaa
Zvirfasi Tvlebis gamoyeneba simboluri SinaarsiT damaxasiaTebelia
anton kaTalikosis mxatvruli enisTvis zogadad amgvari simboluri
metyvelebiT igi gaxazavs sulieri cxovrebisTvis uaRresad mniSvnelovan
aspeqtebs magaliTad is originalur SromaSi wyobilsityvaoba Zvirfasi
Tvlebis simbolikas iyenebs Sio mRvimelis mier Seqmnili sagaloblebis
misamarTiT avtoris poeturi niWis warmosaCenad (sulava 2006173) sxva
SemTxvevaSi antoni iezekielis Semoqmedebas adarebs Zvirfass Tvlebs
(sulava 2006185) anton kaTalikosisTvis es niWi imdenad aris
mniSvnelovani ramdenadac sulieri TvalsazrisiT WeSmaritad Rirebulis
gandidebisken aris mimarTuli
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquoglova netari suli RmrTis SemaerTi
lmobiT gulisaT aRmonaceni gvari
oqros-feri frTe TAcircT naTlisad mimyvani
vardi uxrwneli AcircakinTi mWAcircrvali
iasp ZAcircr-fasi samefo adamasirdquo
ldquoorion samzo ucxo sagang adamasrdquo
(410)
ldquoSenni Sairni iezekiel dido
akrostixorni iasp-sWAcircrven sardion-
margaliteben urTierTas kidulni
115
(7 I orig str)
ldquoTqmulTare zem o rTa ZAcircr-fas spekalTa
AcircakinT mWAcircrv e se eSesabamvis
sulTmwmedi saqe b rkial elvar mbzinvarirdquo
(3 I orig str)
Zvirfas-spekaloben kma Cemda
gansamdidrad
Segeferebis qebaAacute brZenTa Tanardquo
(str 767)
ldquoiakinT-mWAcircrvi TAcircT margalit-lal
aRsxmulrdquo (str 491)
ldquoaqa hsCans erTad iasp-sadaf-minani
mWAcircrual-spetaknirdquo (str 572)
feris simbolika yvelaze universaluria igi konkretuli funqciiT
gamoiyeneboda liturgikaSi xelovnebaSi literaturaSi (simboloTa
1971 52) anton kaTalikosis saTnoebaTa kibeSi gamoyenebuli ferTa
simbolika ZiriTadad moicavs naTel ferebs ndash elvare brkiali mWAcircrvali
da sxva
naTeli sxvadasxva kulturaSi ganasaxierebda adamianis suls
kosmiur energias morals inteleqts Svid ZiriTad saTnoebas
(simboloTa1971 187) sakmaod gavrcelebuli es qristianuli simbolo
bibliur saxismetyvelebaSi RvTaebrivi arsis gamomxatvelia Teofania
anu RvTaebrivi gamocxadeba naTelTanaa dakavSirebuli (grigolaSvili
2002 102)
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquooqrosferi frTe TAcircT naTlisad
mimyvani
vardi uxrwneli AcircakinTi mWAcircrvalirdquo
(7 I orig str)
ldquouzadosagan naTlisa qmnili naTladrdquo
(str 302)
citirebul pasaJebSi naTeli RmerTs miemarTeba saTnoeba adamians
miuZRvis naTlisken RmerTisken danarCeni ferebi romelTa Sinaarsi
SeiZleba gagebul iqnas imavenairad miemarTeba saTnoebebs es ferebi
116
dakavSirebulia siwmindesTan sispetakesTan swored ise rogorc
asketuri Rvwis gzaze mopovebuli saTnoebebi magaliTad uvnebeloba
aris elvare ucxoeba ndash brkial elvar mbzinvari naTeli RvTis simboloa
ioane petriwis teqstis originalur CanarTebSic
ldquoAtildeseneba ese TAcircT iyos Senda marad
sikudilisa hpoeb sulisa AtildeorcT ganmyreli
eha ganmgebi soflisa sxuasa mixual
naTlisa maRlis imis didis Semtkbobi
esreT wmidaTa kualsa navT-sayudelsardquo (str 62)
aseve naTelTan da naTel ferebTan aris dakavSirebuli oqro da
oqrosferi romelic ZiriTadad sulier siwminded sulier
Rirebulebad aris gaazrebuli religiuri Sinaarsis teqstebSi asea es
anton kaTalikosis mxatvrul naazrevSic
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquouvneboba oqrov mgebo sulTaTAcircs
elvarev saqe b rZenTadmi samkobo aw
brkiali ig i gegraverdiv hfine CegraveAgravendami
erT keTilobi sawyurisadmi xedegravead
locvisa frTiT a Rmfeno mimarT mzisardquo
(29 I orig str)
ldquoTqmulTare zem o rTa ZAcircr-fas spekalTa
AcircakinT mWAcircrv e se eSesabamvis
sulTmwmedi saqe b rkial elvar mbzinvari
ucxoeba imier lTolva amriT
xolo jegravearisa tAcircrTva qristes msgavsebardquo
(3 I orig str)
ldquomefa mowame Tov brwyin brkial-mnaToberdquo
(410)
ldquoes qristes sZali iasp-mWAcircrual-lalrdquo
(406)
ldquobzinuAgraven marcualni
eluAgraven leqsebi ZAcircrfas spekalT umjobes
brwyinuAgraven sityuanirdquo (str 735)
ldquohswameds da mbzinuared sufTa hyofs
gonebasardquo (str 396)
frTa frTebi simbolur saxismetyvelebaSi gaigivebulia
warmosaxvasTan azrTan sulierebasTan qristianul kulturaSi frTa
ganasaxierebs samarTlianobis mzis sinaTles romelic anaTebs marTalTa
gonebas da radganac igi aseve moicavs sakuTar TavSi mobilobisa da
117
gadaadgilebis SesaZleblobas es ukanaskneli funqcia gaerTianebuli
ldquoganaTebisrdquo ldquogabrwyinebisrdquo daniSnulebasTan gamoxatavs sulier evolucias
(simboloTa1971 374) frTis simbolos am azriT xSirad iyenebs anton
kaTalikosi
saTnoebaTa kibe proloRi aTormetTa TueTa
ldquosamoba sam-mze saRmrTos TAcircTebis ricxvi
aRsaval sakib aRmyvani erTisad mzis
TAcircT ganmamRrTobi momgeTa qmnilTa
RmerTTa
netar ama frTiT orbisa frenis warmrTAcirc
oqros frTe isa brwyinualis ukeTesisrdquo
(30 I orig str)
ldquolocAcircsa frTiTa keTilobisa casa
mfrinvali orbi aRsruli uzadosadrdquo
(S-3731 113)
ldquotAcircxon xedAcircsa frTiTa meoqrosfere
mimxedvi mzisa datevnisaebr mWuretirdquo
(S-3731 99)
wyobilsityvaoba
ldquovin mRAcircme ifrTe aRmyuani zecad Siordquo
(str 492)
frTiTa oqrois urCeulesiT moxuAgraved
(str 493)
saTnoebaTa kibeSi frTas ambivalenturi Sinaarsi aqvs pozitiuri ndash
gamoxatavs sulier progress romlis saboloo mizania Teozisi
ldquolocvisa frTiTa Rmfeno mimarT mzisardquo (29 I orig str) - swored
amgvari azri Cans petriwis originalur strofSic ndash ldquolocvisa frTiTa
TAcircsebiT aRmyvanebirdquo (102) da negatiuri mniSvnelobiT ndash sulSi vnebis
mankierebis progresis gamomxatvelia
ldquodia mraval-gzis orZAcircli frTovan iqmna
qegraveAgraveyaniT maRlad aRebuli freniTa
eg-saxed odes cud-dideba Sesruldes
zesT-mCenobisa frTiTa borot maRlobdes
da iSegraveAgraves hazri satanas gardmomTxevirdquo (222)
margaliti margalits rogorc simbolos gansxvavebuli funqciuri
datvirTva aqvs sxvadasxva kulturaSi saerTo is aris rom yvelgan
erTnairad didia misi mniSvneloba Cinur kulturaSi margaliti aris
118
erT-erTi yvelaze gavrcelebuli emblema mahmadianur religiaSi igi
ganasaxierebs samoTxes maT aseve swamdaT rom margaliti aris
produqti ori stiqiis cecxlisa da wylis SeerTebis margaliti
muslimur kulturaSi simbolurad ganasaxierebda aseve adamianis suls
(simboloTa1971 251)
rac Seexeba qristianul samyaros aq margaliti mravali aspeqtis
Semcveli mniSvnelovani saxe-simboloa igi gulisxmobs umaRles sulier
faseulobas kanons saRvTo WeSmaritebas TviT macxovars es simbolo
saTaves iRebs saxarebaSi usasyidlo margaliti aRniSnavs caTa
sasufevels s averincevi SeniSnavs rom mogvianebiT margaliti iqca
TviT qristes simbolod da es interpretaciebi ar gamoricxaven
erTmaneTs radgan mopoveba WeSmaritebisa romelic TviT qristea niSnavs
maradiuli sasufevlis mopovebasac (grigolaSvili 2002 94) anton
kaTalikosic margalitis simbolos iyenebs sulieri faseulobis saRvTo
WeSmaritebis mniSvnelobiT magaliTad saTnoebaTa kibis Sesaval
originalur strofSi margalits uwodebs dumilis saTnoebas
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquodumili saRmrTo sulisa gansamdidri
margaritTagan aRmonaRTa sibrZnis zRAcircT
im keTilobiT TAcircT iesom romeli
laRTa winaSe viT hqmna borotmsajulTa
imiTve mdumi issferve hsdums qristesTAcircsrdquo
(11 I orig str)
ldquompyrobni TAcircs Soris ZAcircrfasTa
margaritTardquo (str 710)
citirebul strofSi anton kaTalikosi miuTiTebs sinedrionis
samsjavroze msajulTa winaSe dadumebul iesoze ldquoda aRdga mRdelT-
moZRuari igi Soris da hkiTxa iesus da hrqua araras miugeba rasa-ese
Segwameben Sen xolo iesu dumna da araraAacute miugo maTrdquo (mark 146162)
anton kaTalikosis redaqciis originalur CanarTebTan SedarebiT
ioane petriwiseuli teqstis originaluri saxismetyveleba ar aris
mravalferovani am ukanasknelSi iSviaTia simboluri azrovnebis
nimuSebi romelTagan gamovyofT Semdegs
aCrdili ioane petriwi saTnoebaTa kibis originalur strofSi
aCrdilis simbolos iyenebs amqveyniurobis rogorc araWeSmariti
119
Rirebulebis azriT amitom adamiani unda gaurbodes aCrdilTa samyaros
da unda iltvodes WeSmaritebis Semecnebisken (Sdr platonis
gamoqvabulis miTs ndash im)
ldquosofliT sivltola srulTa ars WeSmaritad
romelTa ese aCrdili moeZulos ndash
umyofo arsi sizmari naAtildesovnebi
arodes mdgomi culadi da warmavali
mqonebelTa da uqonebelTa sworirdquo (4)
marjvena marjvena-marcxena erT-erTi umTavresi simboluri opoziciaa
kulturis istoriaSi marcxenas tradiciulad uaryofiTi semantika aqvs
xolo marjvenas - pozitiuri (simboloTa 2011 136)
ldquosiwmide-xati didTa maT gonebaTa
iswave da Sen imas SeesakuTre
wmidaTa Tana sulTa ze aRgiyvanebs
marjueniT dagsvams aqa jmnilsa AtildeorcTagan
itrfe sulisa Tacircsi Senda maradisrdquo (142)
citirebul konteqstSi ldquomarjueniT dasmardquo gulisxmobs zeciur
sasufevelSi damkvidrebas da misi safuZveli ra Tqma unda saxarebas
ukavSirdeba igive mniSvneloba aqvs RvTis ezos
ldquomonazono Sen simdable Seiyuare
simSAcircde marxva siwrfoeba umanko
siyuaruli da mowyaleba maRali
amiTa sZlie sificxesa warmdebsa
da Sedi merme ezosa erTisasardquo (str 175)
amrigad poeturi teqstebis originalur CanarTebSi gamoyenebul
simboloTa analizi gvafiqrebinebs rom anton kaTalikosi ar qmnis
misTvis uCveulo axal simbolur saxeebs rac ucxo iqneboda misi
mxatvruli azrovnebisTvis amdenad vfiqrobT CarTuli strofebi aris
antoniseuli da maTi Seqmnisas avtori ar eyrdnoba sxva rame wyaros
miT ufro rom am strofebis wyaro ar Cans arc berZnul teqstebSi da
arc Cven xelT arsebul slavur teqstSi rac Seexeba ioane petriwis
CarTul strofebs aq simboloTa gamoyeneba imdenad iSviaTia rom
teqstis originaluri nawilis saxismetyvelebaze saubari rTuldeba
120
Tavi IV
ioane sinelis saTnoebaTa kibis qarTuli
Targmanebis filosofiur-Teologiuri terminologia
SeniSnulia rom Sua saukuneebis religiur teqstebSi gamoyenebul
terminTa mniSvnelobis dazusteba imdenad iyo aucilebeli ramdenadac
terminTa gaurkvevloba Tu gansxvavebuli gageba bizantiur qristianul
samyaroSi (da maSasadame saqarTveloSic) xSirad cxare saeklesio
diskusiebis sababi xdeboda xolme da ara marto diskusiebisa aramed
mwvaleblad gamocxadebisa da eklesiidan gankveTisac ki (meliqiSvili
2011 23) ucxo enaTa ldquoCueulebisamebrrdquo Targmnam wyaroTa uzustesad
gadmocemis cdam efrem mcire da ioane petriwi aiZula qarTuli enis
gamomxatvelobiT resursebSi gamoenaxaT yvela moqmedi da potenciuri
saSualebani da maqsimalurad gamoeyenebinaT isini es iyo samecniero
enis qarTuli saRvTismetyvelo filosofiuri Tu lingvisturi
terminologiis Seqmnis aucilebeli piroba (doborjginiZe 2012 89)
gamomdinare iqidan rom Cven xelT gvaqvs sxvadasxva epoqaSi
gansxvavebuli literaturuli stiliTa da gemovnebiT Seqmnili erTi
teqstis ramdenime redaqcia vfiqrob gansakuTrebiT saintereso iqneba
teqstis am kuTxiT Seswavla rogorc viciT eqvTime aTonelis Semdeg
saTnoebaTa kibe Targmna petre gelaTelma epoqis axali
moTxovnilebidan gamomdinare (berZnul dedanTan Targmanis maqsimalurad
daaxloeba) petre gelaTelis Targmanis mizandasaxuleba kargad Cans
terminTa analiziTac radgan rogorc viciT gelaTuri skolis
Targmanis standartebi pirvel rigSi terminTqmnadobasa da maT
dazustebas gulisxmobda
upirveles yovlisa unda aRvniSnoT rom saTnoebaTa kibe
praqtikuli daniSnulebis teqstia teqstSi mocemulia praqtikuli
xasiaTis instruqciebi potenciuri mkiTxvelisTvis romlis miRmac
igulisxmeba asketur RvwaSi myofi adamiani amitom nawarmoebisTvis ar
aris niSandoblivi (Sua saukuneebis filosofiuri teqstebisTvis
damaxasiaTebeli) sistemurad Camoyalibebuli cnebiTi ena magaliTad
teqstis erT-erTi mkvlevari Aandrei kordoCkini saTnoebaTa kibis
121
anTropologiur terminologiasTan dakavSirebiT ambobs rom Zalian
rTulia patristikul literaturaSi mwyobri anTropologiuri
Sexedulebebis povna ramdenime gamonaklisis garda rogoricaa
magaliTad grigol noseliს nemesios emeselis Txzulebebi
gansakuTrebiT rTuladaa saqme sulier cxovrebaze daweril
traqtatebSi magaliTad bevr qristian mweralTan da maT Soris ioane
sinelTanac rogorc ukve aRvniSneT goneba da guli ar aris
ganmartebuli aramed isini SeiZleba aRiweros mxolod maTi moqmedebebis
Sesabamisad adreuli periodis mwerlebi maT Soris ioane sinelic
iyenebdnen anTropologiur terminologias sulieri cxovrebasTan
dakavSirebuli WeSmaritebis martivad gadmosacemad ioane sineli guls
da suls an kidev gonebas da suls (psixes) xSirad sinonimebad iyenebs
aseve igi saubrobs gulis Tvalze sulis Tvalze gonebis Tvalze
rogorc gansxvavebul anTropologiur realobebze romelTac aqvT
Sinagani Wvretisxedvis erTnairi unari amgvarad kibe ar aris
anTropologiuri traqtati da sineli ar warmogvidgens mwyobr
anTropologiur sistemas Tumca mis mier gamoyenebuli anTropologiuri
terminologiis analizi dagvexmareba misive Teologiis gagebaSi
(kordoCkini 2003 34) igive unda iTqvas ioane sinelis teqstis
filosofiur terminologiaze romelsac Txzulebis mizandasaxulobidan
gamomdinare ar aqvs Camoyalibebuli sistemuri saxe amis miuxedavad
teqstisTvis niSandoblivi sxvadasxva jgufis terminebis analizi da maTi
qarTuli Targmanis specifikis gaTvaliswineba iZleva qarTul garemoSi
filosofiuri terminologiis Camoyalibebis procesis diaqroniul
WrilSi danaxvis saSualebas
aRsaniSnavia rom saTnoebaTa kibis petre gelaTeliseuli
Targmanis terminologiis kvlevis Sedegad e WeliZe gamoyofs terminTa
jgufs romelic niSandoblivia mxolod petre gelaTelis cnebiTi
enisTvis rdquoaRniSnuli Targmani erTi mxriv ganicdis XII s-is gelaTuri
skolis mkveTr gavlenas anu aRibeWdavs sakuTriv gelaTur
(arapetriwul) terminologias meore mxriv uTuod saxezea
petriwiseuli gavlenac mesame mxriv aSkarad gamoiyofa axali
122
niSandoblivad petre gelaTeliseuli terminTSesatyvisobanic rac
mTargmnelis terminologiur specifikas qmnisrdquo (WeliZe 1996 674)
sadisertacio naSromis am nawilSi gaTvaliswinebulia anton
kaTalikosiseuli redaqciis originaluri nawilic radganac teqtis
araoriginaluri nawili ZiriTadad petre gelaTelis Targmanis
gadamuSavebaa da xSir SemTxvevaSi terminologiiTac misganaa
davalebuli igive SeiZleba iTqvas ioane petriwiseul poetur
gadamuSavebaze romelic eqvTime aTonelis Targmans misdevs xolo rac
Seexeba ioane petriwis teqstis originalur CanarTebSi gamoyenebul
terminologias masze specialuri kvleva Caatara iv lolaSvilma
(lolaSvili 1968 139-165) da amdenad amaze sagangebod aRar SevCerdebiT
123
amp 1 logikuri terminologia
gamoCineba aRmosaCeni apodiqsis silogizmi gamoxategravea
gulisAtildemayofa gulissityua goneba gagonebaAacute mogonebaAacute
midmogoneba mimogoneba
saTnoebaTa kibeSi sakmaod mravalferovnia logikuri
terminologia amaTgan ramdenime maTganze gavamaxvileb yuradRebas
logikis ZiriTadi cnebebia ldquodasabuTebardquo da ldquosilogizmirdquo18 am
cnebebis Sesatyvisad efrem mcire da arsen iyalToeli iyeneben
bdquogamoCinebasldquo (arseni-ldquogamomaCineblobasacrdquo) romelsac orgvari
mniSvneloba hqonda yofiTi ndash Cveneba da specialuri terminologiuri ndash
ldquodasabuTebardquo bdquogamoCinebaldquo zmnis paralelurad zog SemTxvevaSi
gamoiyeneboda berZnuli ldquoapodiqsisldquo (meliqiSvili 2011 96)
terminebi ldquosilogizmirdquo ldquogamoCinebardquo ldquoapodiqsirdquo gvxvdeba saTnoebaTa
kibis antoniseuli redaqciis originalur nawilSi19 tradiciuli
mniSvnelobiT ndash bdquomsjelobaldquo bdquodasabuTebaldquo
ldquovinaTgan sityegravea psixisa gonieris
gamoxategravea ars ganhsja gamoCineba
rameTu amas saqmobs gulis-Atildemis-yofa
pirveliT nivTTa srulad savsed ganmyofi
meoriT msazRegraveri da sxAcircT mesilogizmerdquo (118)
termini ldquogamoCinebardquo warmodgenilia sintaqsur wyvilSi
ldquogansjasTanrdquo baumaisteris filosofiis qarTul Targmanze (ldquofrederikos
xristianos baumaisterisa gorliciurisa Rimnaziisa rektorisa da
dasabami filosofiisa axlisa sargeblad yrmaTa sxolis SinaTa qmnili
da mravalTa mier igavTa da magaliTTa ZvelTagan mweralTa hromaelTasa
moRebulTa ganmartebulirdquo) darTul komentarebSi antoni wers gansjas
awarmoebs ldquosuli kacobrivirdquo gansja SeiZleba iyos rogorc naTeli ise
bneli Tu gansja bnelia maSin warmoiSveba Secdoma da piriqiT (kukava
18
ldquosAcirclloggizmosani ndash ese Sesityva rame ars viTarmed Seyra sityvaTani
sAcirclloggizmosani romel ars TanaSesityvaAacuterdquo ndash ganmartavs saba 19
specialurma kvlevam gamoavlina rom msgavsi Sinaarsis pasaJs ar Seicavs arc sxva qarTuli redaqciebi arc berZnuli teqstebi da arc slavuri da inglisuri Targmanebi
124
1996 32) bdquogansja ndash gamoCinebasldquo ukavSirdeba termini bdquogulisAtildemayofaldquo20
niko CubinaSvili Tavis leqsikonSi aRniSnuli terminis filosofiur
mniSvnelobas Semdegnairad ganmartavs ndash ldquoZali ganTAcircsebiT warmodgenad
nivTTardquo (CubinaSvili 1961) ndash azrovneba Semecneba amdenad antonis zemoT
citirebuli originaluri strofis azri SeiZleba ase ganvmatroT
sityva aris gamoxatva (am konteqstSi ndash saxis formis micema ndash im)
gonieri sulis azrovnebis msjelobis rac niSandoblivia SemecnebiTi
procesisTvis romelic jer anawevrebs movlenebs Semdeg gansazRvravs
dabolos ndash asabuTebs citirebul strofs antoni agrZelebs
bdquoamaTi Atildemeva wesier droebiTad
ars ara codegravea ldquo (A-711 119)
saTanado dros amgvari ldquogonivrulirdquo metyveleba ar aris codva
anton kaTalikosi baumaisteris filosofiis qarTul Targmanze
darTul komentarebSi erTmaneTisgan asxvavebs gonebasa da
gulsixmisyofas adgens rom gulisxmisyofa aris gonebis moqmedebis
unari misi ldquoZalirdquo amitom Secdomad miaCnia maTi gaigiveba rasac adgili
aqvs rusul saxelmZRvaneloebSi sadac am or movlenas gansxvavebuli
termini ar aqvs swored amiT aixsneba maTi erTmaneTSi aRreva qarTulSi
maTi Sesatyvisi terminebi arsebobs da amdenad aRrevac gamoricxulia
(kukava 1996 28) (bdquogulisAtildemayofaldquo specialur filosofiur leqsikonSic
ganmartebulia rogorc Semecneba gageba (ZvelqarTul 2010 105-107)
aRniSnul termins ramdenime berZnuli Sesatyvisi aqvs rogorc ukve
aRvniSne zemoT citirebuli saanalizo strofi originaluria amitom
davimowmebT masalas antoniseuli redaqciis im araoriginaluri
nawilidan romelSic kvlav es terminia gamoyenebuli
bdquoucxoeba ars CegraveAgraveuleba ukadri
gulis-Atildemis-yofa ara gancxadebulildquo (32)
ldquoucxoebaAacute ars ukadnieroAacute CueulebaAacute ucnauri sibrZne
ganucxadebeli gulisAtildemisyofaAacuterdquo (A-39 19r)
bdquoucxoebaAacute ese ars ganSorebaAacute kadnierebisagan sibrZne ucnauri da
mecnierebaAacute gamoucxadebelildquo (sineli 1965 43)
20
bdquogonebiT axma da gulTa Sina Setanaldquo (Semecneba ndash i m) - sulxan-saba orbelian
125
rogorc vxedavT citirebul konteqstSi anton kaTalikosi iyenebs
petre gelaTelis Targmans romelic Sua saukuneebis filosofiuri
tradiciisamebr berZnul bdquoσύνεσις-sldquo (bdquogagebaldquo bdquoSemecnebaldquo)
ldquogulisAtildemisyofadrdquo Targmnis asevea petre gelaTeliseuli Targmanis sxva
adgilebSic ldquoτοῦ ἀσυνέτου θυμοῦrdquo (PG Vol 88 841A) ndash ldquougulisAtildemoAacutesa
guliswyromisaganrdquo (A-39 80v) ldquoiZio borotTa Soris gulisAtildemisyofaAacute
(ldquoσύνεσινrdquo PG Vol 88 897D) da ara hpoordquo (A-39 104v) ldquoara yofad wesisa gina
gulisAtildemisyofisa (ldquoσύνεσινrdquo PG Vol 88 1021D) ugulisAtildemoTa maT Soris (ldquoἐν
ἀσυνέτοιςrdquo PG Vol 88 1021D)rdquo (A-39 146r) eqvTime aTonelis redaqciaSi ki am
sityviT naTargmnia sxvadasxva berZnuli leqsikuri erTeuli mag berZ
bdquoἘπιτήρειrdquo-s (PG vol 88 949B) bdquogulisAtildemandashhyofdldquo (sineli 1965303) romelsac
petre gelaTeli Targmnis rogorc bdquozeddasWuretdldquo (A-39 116v) rac ufro
zusti Targmania an kidev bdquoδιακρίσεως ὑπόθεσιςldquo (PG 980D) eqvTime aTonelTan
ndash ldquoZali ars gulisAtildemisndashyofisaAacuterdquo (sineli 1965335) petre gelaTelTan ndash
bdquoganmsjelobiTisa mizezildquo (A-39128r) berZ ldquoσύνεσις-isrdquo qarTul Sesatyvisad
ki eqvTime aToneli ZiriTadad ldquomecnierebasrdquo iyenebs ldquoviTarmed eZiebde
ukeTurTa Tana mecnierebasa (ldquoσύνεσινrdquo PG Vol 88 897D)rdquo (sineli 1965 268)
ldquoara ars wesi anu mecnierebaAacute (ldquoσύνεσινrdquo PG Vol 88 1021D) ukeTurTa maT
Tanardquo (sineli 1985 386) amrigad eqvTime aTonelis redaqciaSi
ldquogulisAtildemisyofa-drdquo naTargmnia araerTi berZnuli leqsikuri erTeuli
xolo petre gelaTeli ldquogulisAtildemisyofa-srdquo iyenebs ZiriTadad berZ ldquoσύνεσις
ndash isrdquo qarTul Sesatyvisad
rogorc aRvniSneT Sua saukuneebis filosofiur literaturaSi
ldquogamoxatvardquo niSnavs formis saxis micemas gansaxierebas am terminiT
iTargmneboda aRniSnuli mniSvnelobis ramdenime berZnuli sityva
διασχηματίζω - ldquoviTarca gamoixate egreT ganage cxorebaAacute Senirdquo (bas equs
g aT 105 30-31) μορφόω ndash ldquoviTar-igi gamoixatos raAacute da Seisaxos arsebaAacuterdquo
(damask dial 271 efr) χαρακτηρίζω ndash aramca kualad Seicvalebodes
ganwesebani ese da dawesebani saxelTani aramed gamoxatvidesmca erTisa
da Seurevnelisa bunebisa TAcircTebaTa (damask gard 171 ars) (ZvelberZnul
201055) citirebuli konteqstebi iseve rogorc anton kaTalikosiseuli
126
redaqciidan zemoT ganxiluli strofi terminis ldquogamoxategraveardquo swored am
mniSvnelobas uWers mxars ndash gamosaxva formis micema Tumca aRniSnuli
termini antoniseul redaqciaSi sxva mniSvnelobiTac gvxvdeba
eqvTime
aToneli
petre
gelaTel
i
ioane
petriwi
anton
kaTalikos
i
PG Vol
88 1860 (edMigne)
Νεοελλενικὴ
ἀπόδοσε Ιερὰ
Μονὴ
Παρακλήτου21
(teqsti
momzadebuli
parakletis
monasterSi)
126avit
126t
Targman
i
inglisuri
Targmani
yovlisa
sityAcircsa
winamZRua
r ars
mogoneba
Aacute
yovlsa
sityAcircsa
winaZRAcircs
gagonebaAacute
mogonebis
a
winamZRua
ri sityua
ars (str
63)
win-uZRAcircs
sityvas
raAacuteme
gamoxategravea
(61)
παντὸς
λὸγου
προεγεῖται
ἔννοια
(PG 793B)
Κάθε λόγο
προηγεῖται σκέψις
(61)
Всякому
слову
предшест
вует
помышле
нiе (61)
Every word is
preceded by
thought (61)
ἔννοιαα romelic momdinareobs sityvidan νοῦς (goneba) da niSnavs
gagebas gaazrebas gansjas fiqrs azrovnebis process eqvTime aToneli
(da mis kvaldakval ioane petriwi) Sesabamis konteqstSi Targmnis
terminiT bdquomogonebaAacuteldquo petre gelaTeli ndash bdquogagonebaAacuteldquo xolo anton
kaTalikosi ndash bdquogamoxategravealdquo bdquogagonebaldquo Zvel qarTul filosofiur
teqstebSi niSnavda azrovnebis process gansjas diskursiul azrovnebas
Semecnebis process asea magaliTad ioane petriwis TargmanebSi ldquosuli
TAcirciT TAcircs-Soris maSin ars odes gulis-isityuvides xolo odesme
gonebasa Soris raJams gaigonebdes viTar Soris sagrZnobelTa iqmnebis
vnebaAacute raJams igrZnobden egreTve da sulsa Soris raJams gaigonosrdquo
(nemesios petr 732) (ZvelqarTul 201048) asevea zemoT damowmebul
eqvTime aTonelis Targmanidan ldquomogonebaAacuterdquo romelic azrs mosazrebas
21 ix httpdocplayergr336106-Klimax-toy-avva-ioannoy-kathigoymenoy-ton-monahon-toy-oroys-sinahtml parakletis
monastris axalberZnul teqsts (kaTarevusa) romelsac struqturulad (Tavebis TanmimdevrobiT)
emTxveva anton katalikosis teqsti sxvagan mivuTiTebT mxolod im SemTxvevaSi Tuki saanalizo
pasaJi aCvenebs arsebiT semantikur gansxvavebas
127
niSnavs mas Sua saukuneebis filosofiur teqstebSi xSirad iyenebdnen
berZn bdquoἔννοια-sldquo qarTul Sesatyvisad
eqvTime
aToneli
petre
gelaTeli
ioane
petriwi
anton
kaTalikosi
patrolog
ia greka
slavuri
Targmani
inglisuri
Targmani
bdquoulmobel
obaAacute
udebebaAacute
ars
damtkicebu
li sibrme
ars
gonebisaAacuteldquo
ulmobeloba
Aacute ars
Semtkicebul
i udebebaAacute
mconari
gagonebaAacuteldquo(11
5v)
--------- ulmobeloba
ars mtkice
udebeba
da gamoxategravea
Sereuli
mconari
(172)
ναρκῶσα
ἔννοια
(PG 932B)
Oцѣпенѣнiе
Mысли (182)
Benumbed
thought (182)
rogorc paraleluri teqstebidan damowmebulma masalam gvaCvena
berZnuli ἔννοια-s qarTuli ekvivalenti eqvTime aTonelis TargmanSi aris
bdquogonebisaAacuteldquo petre gelaTelTan ndash bdquogagonebaAacuteldquo (razec aseve miuTiTebs
ediSer WeliZe mkvlevari aseve aRniSnavs rom garda terminisa
bdquogagonebaAacuteldquo petre gelaTeli berZ ἔννοια-s qarTul Sesatyvisebad iyenebs
bdquogonebaAacuteldquo bdquomogonebaAacuteldquo bdquomgoneblobaAacuteldquo bdquosagonebelildquo (WeliZe 1996 419)
Tumca yvelaze xSirad petre gelaTelis TargmanSi berZ ldquoἔννοια-srdquo
qarTul ekvivalentad gamoyenebulia ldquogagonebardquo da ldquogonebardquo ldquonaSob
gagonebaTa (ἐννοιῶν ndash PG Vol 88 805Α) cremli xolo mama gagonebaTa (ἐννοίας
ndash PG Vol 88 805Α) sityAcirceri gonebaAacuterdquo (A-39 68v) ldquome amaTsa uwulilesi
gagonebaAacute (ldquoἔννοιαrdquo PG Vol 88 897B)rdquo (A-39 104r) ldquoCuen Soris gagonebisa
(ldquoἔννοιανrdquo PG Vol 88 989C) Tqumad Atildeel-vyoTrdquo (A-39 132r) bdquosxua mwikuli
locvisaAacute da sxua uCinoyofaAacute da sxua parvaAacute da sxua biwi mwikuli ars
RmTisami wardgomaAacute da uadgiloTa gagonebaTa (ἐννοίας ndash PG Vol 88 1133B)
ocnebulobaAacute uCinoyofaAacute ars zrunvaTami usargebloTa wartyuebulobaAacute
parvaAacute ars ugrZnobelad gagonebisa (τὴν ἔννοιαν ndash PG Vol 88 1133B)
dabnevaAacute biwi ars winadarwyumaAacute viTarca raAacuteme maSin Cuenda
moaxlebulildquo (A-39 184v) ldquoyovlisa mogonebisa (ldquoἐννοίαςrdquo PG Vol 88 897C)
da gulissityAcircsa siZvaAacute sulisaAacute vnebisSinaobiTrdquo (A-39 104v) ldquosiborote
ars siwrfoebisa SecvalebaAacute SecTomili gonebaAacute (ldquoἔννοιαrdquo PG Vol 88 981C)rdquo
(A-39 128v) termini ldquoἔννοιαrdquo winagelaTur periodSi Cveulebriv
iTargmneboda rogorc bdquogonebaAacuteldquo bdquoZalildquo bdquogulissityuaAacuteldquo
128
bdquogulisAtildemisyofaAacuteldquo (WeliZe 1996 418) aseTive terminologiuri siWrelea
eqvTime aTonelis TargmanSic berZ ἔννοια-s qarTuli Sesatyvisebis
moZiebisas Tumca eqvTime aToneli yvelaze xSirad berZ ldquoἔννοια-srdquo
qarTul Sesatyvisad ldquogulis-sityva-srdquo iyenebs ldquobilwebaAacute ese ars raJams
dges kaci winaSe RmrTisa da borotTa gulisndashsityaTa (ἐννοίας (PG 1133B))
iwurTides da warparvaAacute ese ars raJams ucnaurad gonebaAacute mimovidodis
da biwi ars gulisndashsityuaAacute cudi (ldquoτὴν ἔννοιανrdquo PG Vol 88 1133B) yovelive
mas Jamsa Cuenda mosrulirdquo (sineli 1965 489ndash490) ldquonaSobi keTilTa
gulissityuaTaAacute (ἐννοιῶν ndash PG Vol 88 805Α) ars tirili xolo mamaAacute
keTilTa gulissityuaTaAacute (ἐννοίας ndash PG Vol 88 805Α) ars gonebaAacuterdquo (sineli
1965 167) ldquoda sxuaAacuteca amaTsa uwuliladesi gulis-sityuaAacute (ldquoἔννοιαrdquo PG
Vol 88 897B)rdquo (sineli 1965 266) ldquosiwrfoebaAacute ars gonebaAacute (ldquoἀπερίεργος ἔννοιαrdquo
PG Vol 88 981B) uzakvelirdquo (sineli 1965 337) ldquosaxeTa misTaTAcircs Zalisaebr
gulisAtildemis-yofisa (ldquoἔννοιανrdquo PG Vol 88 989C) Cuenisa vityodiTrdquo (sineli
1965 346) ldquosityuaAacute (ldquoἔννοιαrdquo PG Vol 88 685B) saukunoAacutesa sasjelisaAacuterdquo
(sineli 1965 66) azrovneba fiqri ndash asea Targmnili ZiriTadad berZnuli
ἔννοια slavur da inglisur teqstebSi ndash ldquoпомышленiеrdquo thought
amdenad damowmebuli paraleluri konteqstebidan cxadi xdeba rom
anton kaTalikosi romelic termin ldquogamoxategravea-srdquo iyenebs ldquogagonebaAacute-srdquo
(petre gelaTelis Targmanis SemTxvevaSi) da ldquomogonebaAacute-srdquo (eqvTime
aTonelis Targmanis SemTxvevaSi) paralelur formad aZlevs mas axal
mniSvnelobas ndash azrovneba fiqri
anton kaTalikosi rig SemTxvevebSi imave mniSvnelobiT petre
gelaTelis Targmaniseuli bdquogagonebaTa-srdquo paralelurad iyenebs termin
bdquomidmogoneba-sldquo bdquosxua mwikuli locvisaAacute da sxua uCinoyofaAacute da sxua
parvaAacute da sxua biwi mwikuli ars RmTisami wardgomaAacute da uadgiloTa
gagonebaTa (ἐννοίας ndash PG Vol 88 1133B) ocnebulobaAacute uCinoyofaAacute ars
zrunvaTami usargebloTa wartyuebulobaAacute parvaAacute ars ugrZnobelad
gagonebisa (τὴν ἔννοιαν ndash PG Vol 88 1133B) dabnevaAacute biwi ars winadarwyumaAacute
viTarca raAacuteme maSin Cuenda moaxlebulildquo (A-39 184v) ldquobilwebaAacute ese ars
raJams dges kaci winaSe RmrTisa da borotTa gulisndashsityaTa iwurTides
da warparvaAacute ese ars raJams ucnaurad gonebaAacute mimovidodis da biwi ars
129
gulisndashsityuaAacute cudi yovelive mas Jamsa Cuenda mosrulirdquo (sineli 1965
489ndash490)
bdquomwikegraveli locAcircsa sxva ars sxva uCino-qmna
sxva aris parva sxvai biwi raAacuteve
mwikegraveli uweso midmogoneba SeZrva
uCino-yofa amaoTgan wartyvenva
parva ganbneva biwi cud-gulis-sityvaldquo (A-711 289)
anton kaTalikosi saTnoebaTa kibis teqstis cirkulaciis process
qarTul saazrovno sivrceSi erTgvarad kravs da ajamebs igi cxadia
iTvaliswinebs teqstis Targmanisa da gadamuSavebis winare tradicias es
tendencia kargad Cans teqstis terminologiaze dakvirvebiTac
(magaliTad citirebuli adgilebi gamodgeba) teqstTan amgvari
damokidebulebis kidev erTi nimuSia saTnoebaTa kibis Semdegi
konteqstebi
petre gelaTeli ldquomravalmetyuelebaAacute ars umecrebisa saxe
ZAcircrisAtildesenebisa kar kadnierebisa Atildeelisampyrobel tyuilisa msaxur
lmobierebisa daAtildesna mowyinebisa mxdel Zilisa winamorbed
Tangonebobisa dabnevardquo (A-39 84v) aSiaze minaweri ldquogonebisSinaobasa
ityAcircs Tangonebobadrdquo eqvTime aToneli ldquoganmabneveli keTilTa gulisndash
sityuaTaAacute uCinondashmyofeli gloisaAacute rdquo(sineli 1965 213)
anton kaTalikosi
bdquokualad eseve vneba esTa cnobil-ars
viTarmed ese goneb-Sinaobisa
ese igi ars mimogonebis anu
gulis-sityegraveaTa keTilTa ganmabnevel
xolo glovisa yovlad uCino-myofelldquo (A-711 113)
bdquoTangonebobaldquo bdquogonebisSinaobaldquo bdquogulissityualdquo da antonTan
damatebiT bdquomimogonebaldquo berZ συννοίας (PG 852B) qarTul Sesatyvisebad
gamouyenebiaT mTargmnelebs aRniSnul termins petre gelaTeli
ZiriTadad ldquoTangonebobadrdquo xolo zog SemTxvevaSi ldquogagonebadacrdquo
Targmnis ldquoCueulebiTaca da gagonebiTa (ldquoκαὶ τῇ συννοίᾳrdquo 765C)rdquo (A-39 55r)
ldquogankAcircrvebasa Sina gankrTomilsa Tanmegonebe (ldquoσύννουςrdquo PG Vol 88 797Α)
esreTrdquo (A-39 65v) ldquoeSiSvian Tangonebobasa (ldquoσύννοιανrdquo PG Vol 88 805Α)
130
eSmaknirdquo (A-39 68v) eqvTime aTonelis TargmanSi mas sxvadasxva qarTuli
Sesatyvisi aqvs ldquogonebaAacute (σύννους ndash PG Vol 88 797Α) misi aRtacebul arnrdquo
(sineli 1965 158) ldquoZrwian eSmakni mwuxarebisagan (ldquoσύννοιανrdquo ndash 805Α)rdquo (sineli
1965 167) am ukanasknel qarTul Sesatyviss eqvTime aToneli xSirad
mihmarTavs
zemoT moxmobil magaliTSi gamoCnda rom eqvTime aToneli berZ
συννοίας erT-erT qarTul Sesatyvisad ldquogulissityuasrdquo iyenebs am
ukanaskneliT ki mTargmnelebi sxvadasxva berZnul leqsikur erTeuls
Targmnian magram yvelaze xSirad ldquogulissityuardquo Seesabameba berZ
ldquoλογισμὸςrdquo ldquouCinoAacute gulissityuaAacute (ldquoλογισμὸςrdquo PG Vol 88 664 B)rdquo (A-39 19r)
bdquogulis-sityuaAacute uCinoAacuteldquo (sineli 1965 43) bdquosaSuali dumili
gulissityuaTaAacute (ldquoλογισμῶνrdquo PG Vol 88 828C) ndash wylulsa Sina SfoTebasa
sulisasaldquo (A-3975v) bdquosaSuali ars dadumebaAacute gulisndashsityuaTaAacute
wuliladiTa aRZrviTa sulisaAacuteTaldquo (sineli 1965 188) ldquogulissityuaTa
(ldquoλογισμῶν ἐπίσκοποςrdquo PG Vol 88 852B) zedganmxilvelrdquo (A-3985r)
ldquozedamdgomeli gulisndashsityuaTaAacuterdquo (sineli 1965 213) ldquogulis sityegraveaTa zed
ganmxilvel ganmkiTxvelrdquo (A 711 114) an kidev XIII safexuris
dasaTaureba ldquoΠερί τῶν ἀνεκφράστων λογισμῶν τῆς βλασφημίαςrdquo (PG Vol 88 976B)
ldquoTqmuli misive gamouTqumelTa gulis-sityuaTaTAcircs gmobisaTa ndash eqvTime
aToneli misive gamouTqumelTaTAcircs gulissityuaTa gmobisaTa ndash petre
gelaTeli
rogorc aRvniSneT saTnoebaTa kibeSi ldquogulissityuadrdquo sxvadasxva
berZ leqsikuri erTeulia naTargmni magaliTad rig SemTxvevebSi
bdquogulis-sityuadldquo Targmnis eqvTime aToneli berZ ldquoσκοπὸς-srdquo (mizani)
romelic petre gelaTels bdquoganzraxvadldquo uTargmnia ldquoΣκοπὸς δὲ τοῖς ἐχθροῖς
ἡμῶν rdquo (PG Vol 88 656Α) ldquoxolo ese ars gulis-sityuaAacute mterTa CuenTaAacuterdquo
(sineli 1965 37) ldquoxolo ganzraxvaAacute ars mterTa CuenTaAacuterdquo (A-39 16v) (πρὸς
τὸν σκοπὸν ndash 664B) ldquowinaaRmdgom da damabrkolebel keTilisa mis gulis-
sityAcircsa Cuenisardquo (sineli 1965 42) ldquokeTilmosavobisa ganzraxvasa Cuensa
winaaRmdgom moqmedTaAacuterdquo (A-3919r) anton kaTalikosiseul redaqciidan
citirebul konteqstSi ldquogulis-sityvisrdquo sinonimur formad gvxvdeba
ldquogamoxategraveardquo
131
ldquoucxoeba ars ar kualad zed-moqceva
raAacutecaRa gaqegraves mamulsa Sina yovel
imaTi srulad raAacuteveca yoveli
ewin-mewyegraveAgravebis keTil-mosavobisa
gulis-sityegraveaTa anu gamoxategraveaTaldquo (A-71131)
amdenad ldquogamoxategraveardquo zemoT SeniSnul or mniSvnelobasTan erTad
antoniseul redaqciaSi kidev erT Sinaarss atarebs ganzraxva mizani
amdenad anton kaTalikosi erTi teqstis farglebSi erTsa da imave
termins sami mniSvnelobiT iyenebs maTgan erTi mniSvneloba (gamosaxva
formis saxis micema) cnobilia Sua saukuneebis qarTuli cnebiTi
enisTvis xolo danarCeni (fiqri azrovneba goneba mizani) sxvagan ar
gvxvdeba
logikur terminTa jgufSi unda movaTavsoT aseve bdquomidmogonebaldquo
eqvTime
aToneli
petre
gelaTeli
ioane
petriwi
anton
kaTalikosi
patrologi
a greka
slav
Targman
i
inglisur
i
Targmani
ldquoocnebaAacute
ars
cTomileba
Aacute TualTaAacute
mZinaresa
gonebasa
Sina
ocnebaAacute
ars
gancAcircbreba
Aacute gonebisaAacute
mRAcircZarebasa
Sina
AtildeorcTasa
ocnebaAacute
ars xilvaAacute
uguamoAacute da
ara arsirdquo
(sineli
1965 53)
ldquoocnebaAacute ars
cTunebaAacute
TualTaAacute
mZinaresa Sina
mimogonebasa
ocnebaAacute ars
gankrTomileba
Aacute gonebisaAacute
mRAcircZarebasa
Sina
sxeulisasardquo
(A-39 22v)
ldquogonebis
aRZrvad
AtildeorcTa
uZraobasa
Sina ityAcircan
bunebisandash
metyuelni
ocnebad ndash
TualTa
AtildeorcTa
cTomilebasa
raJams
goneba
viTar
mZinare iyos
misTa
sagonTa
miridebiT
sruliadrdquo
(str34)
sxegravea ars
ocneba
sizmrisagan
hAtildeams cnobad
RmrTis-
metyegraveAgravelurad
aqa
gancxadebuleb
s
ocneba aris
TvalTa
cTuneba maSin
midmo goneba
odes
mZinareobdes
xolo sxeuli
mRAcircZareobdes
odesldquo
(A-711
sizmarTaTvis2)
Φανταςία ἐστὶν
ἀπάτη
ὀφθαλμῶν ἐν
κοιμωμέν ἡ
διανοίαrdquo
(PG669B)
Мечтанiе
есть
обманъ
очей въ
усипленi
и мысли
325
A phamtasy
is an illusion
of the eyes
when the
intellect is
asleep
326
132
Sua saukuneebis filosofiur teqtebSi bdquomimogonebadldquo iTargmneboda
berZnuli διανόησις xolo bdquomidmogonebaldquo gamoiyeneboda gansjis
diskursiuli azrovnebis aRsaniSnavad berZ διάνοια-s qarTul Sesatyvisad
petre gelaTelsδ ldquoδιάνοιαrdquo uTargmnia ldquomimogonebadrdquo xolo anton
kaTalikoss Seucvlia igi ldquomidmogonebiTrdquo efrem mciremde aTonuri Tu
winaaTonuri periodis TargmanebSi yvelaze xSirad bdquoδιάνοια-sldquo Targmnian
sityviT bdquogonebaldquo (WeliZe 1996 403) iseve rogorc uTargmnia eqvTime
aTonels am da sxva adgilebSi bdquomravalgzis wrfelTa da umankoTa
gonebaTa (ἐν τῇ διανοίᾳ PG Vol 88 977C) movidis ese eSmakildquo(sineli 1965
331) bdquomorCilebaAacute ars mokudinebaAacute asoTa gonebiTa (ἐν διανοίᾳ PG Vol 88
680A) cxoeliTaldquo (sineli 1965 57) e WeliZis azriT am terminis qarTul
Sesatyvisad arsens daumkvidrebia ldquogagonebaAacuterdquo petriwisaTvis cnobilia
arsenis mier damkvidrebuli Sesatyvisoba da zogjer iyenebs kidec
magram amave dros qmnis da Tavis SromebSi mTliand amkvidrebs axal
dianoetur terminebs ldquomimogonebaAacuterdquo rdquomidmogonebaAacuterdquo (WeliZe 1996 528)
damowmebul konteqstebSi petre gelaTelisa da anton kaTalikosis
redaqciebidan swored es ukanaskneli petriwiseuli terminia
gamoyenebuli Tumca sxvagan petre gelaTeli aRniSnul termins
gonebadac Targmnis ldquogonebasa (bdquoἐν τῇ διανοίᾳldquo PG Vol 88 713B) Sina TAcircssa
iqadinrdquo (A-39 44v) ldquocxovlobasa Sina gonebisasa (bdquoζώσῃ διανοίᾳldquo PG Vol 88
680A)rdquo(A-3924r)
am jgufis terminebidan saTnoebaTa kibeSi gamoyenebulia aseve
bdquoἐπίνοιαldquo ndash warmosaxva romelic gelaTur teqstebSi rogorc prof d
meliqiSvili miuTiTebs iTargmneboda ldquozedmogonebadrdquo (meliqiSvili 2011
295) ase aqvs naTargmni igi petre gelaTels ldquozedmogonebisa (ldquoἐπινοίαςrdquo PG
Vol 88 981B) yovlisa TanganTxzulirdquo (Α-39 128v) ldquomizezTa da
zedmogonebaTa (ldquoἐπινοίαςrdquo- PG Vol 88 996C)rdquo (Α-39 136r) ldquoyoveli AtildeelovnebaAacute
da yoveli zedmogonebaAacute (ldquoπᾶσαν ἐπίνοιανrdquo PG Vol 88 637C)rdquo(Α-39 19v) xolo
eqvTime aToneli aRniSnul termins sxvadasxvagvarad Targmnis ldquoyovelive
Rone iZies yoveli saxe qmnesrdquo (sineli 1965 28) an kidev petre gelaTeli
ldquozedmogonebisa (ldquoἐπινοίαςrdquo PG Vol 88 981B) yovlisagan Secvalebulirdquo (Α-39
128v) eqvTime aToneli ldquoyovlisave mzakuvarebisagan ganSorebuli
133
sruliadrdquo (sineli 1965 337) magram arc petre gelaTeli Targmnis yvela
SemTxvevaSi termin ἐπίνοια-s ldquozedmogonebadrdquo ase magaliTad
ldquoborotmoqmedebasa da momgoneobasa (ldquoἐπίνοιανrdquo ndash PG Vol 88 885B)rdquo (Α-39 97r)
an kidev ldquomoswrafebisa da gagonebisa (ldquoἐπινοίαςrdquo- PG Vol 88 808A) mosruli
Cuendardquo (Α-39 70r) am konteqstSi eqvTime aTonels saerTod ar uTargmnia
aRniSnuli termini ldquomoswrafebiTa CueniTa mogebulsardquo (sineli 1965 170)
aqve unda aRiniSnos terminTa am jgufSi Semavali leqsikuri
erTeuli romelic berZnuli formiT Semosula Sua saukuneebis zogierT
filosofiur teqstSi asea anton kaTalikosis redaqciaSic
bdquoSiSi ganakrTobs sulsa qegraveAgrave-mdebaresa
gamoxategraveaTa savseTa Sereul-hyofs
ganhsjaT ayenebs ucxo-hyofs apodiqsis
amad eliჶas ityAcircs gamocdilebiT
gamikrTes TmiTurT Atildeorcnio (SiSisagan)ldquo (204)
termini bdquoapodiqsildquo rogorc aRiniSna berZnuli sityvaa (ἀπόδειξις) da
qarTulad iTargmneba mtkicebad dasabuTebad zog SemTxvevaSi ki
uTargmneladac gadmodis rogorc es anton kaTalikosis citirebul
originalur striqonebSia gansaxilvel terminTan dakavSirebiT
sainteresoa baumaisteris filosofiis Targmanis winasityvaobaSi
terminis ldquomtkiced damtkicebardquo antoniseuli ganmarteba romelic
gansxvavdeba aRniSnuli cnebis baumaisteriseuli gagebisgan (ldquomtkiced
damtkiceba sxua ara raime ars garna mizezovanTa da dasabamTa
warmoebardquo) ldquomtkiced damtkiceba ars wesier da marTlad da Tvinier
cilobasa davamtkicebT ra winadadebasa Cvensardquo igi ldquomtkiced
damtkicebasrdquo uZebnis Sesatyvis berZnul termins (ldquoapodiqsisrdquo) da
SeniSnavs rom winamorbedi filosofosebi nacvlad am terminisa
iyenebdnen sityvas ldquoaRmoCenardquo rac mas ar miaCnia mizanSewonilad da
amitom Semoaqvs sanacvlod axali termini amis safuZvelze mkvlevari T
kukava SeniSnavs ndash es garemoeba sagulisxmoa imiT rom rogorc vxedაvT
antoni moZvelebuli terminebis nacvlad axali filosofiur
terminologias amuSavebda riTac did samsaxurs uwevda qarTuli
filosofiuri terminologiis Camoyalibebis saqmes (kukava 1996 26)
134
miuxedavad imisa rom anton kaTalikoss Semoaqvs axali termini ndash
ldquomtkiced damtkicebardquo igi saTnoebaTa kibis miseul redaqciaSi mainc
berZnul formas ndash ldquoapodiqsisrdquo ndash iyenebs sabas leqsikonSi bdquoapodiqsisldquo
ganmartebulia rogorc ldquoaRmoCenardquo termini ldquoaRmoCenardquo ki rogorc d
meliqiSvili SeniSnavs awarmoa ioane petriwma raTa ganesxvavebina
yofiTi mniSvnelobis bdquogamoCinebaldquo zmnisgan da terminologiuri
mniSvneloba mieniWebina misTvis ioane damaskelis dialeqtikis Sesabamis
konteqstSi efremi da arseni ἀπόδειξις termins Targmnian rogorc
bdquogamoCinebasrdquo da bdquogamomaCineblobasrdquo ldquoaRmoCenardquo formasTan erTad amave
terminebs iyenebs zog SemTxvevaSi amonios ermiasis mTargmnelic zogjer
ki pirdapir berZnuli termini gadmoaqvs qarTuli gaformebiT ldquoapodiqsi
sAcirclogismosi raAacuteme arsldquo (meliqiSvili 2011 96-101) berZ ἀπόδειξις
saTnoebaTa kibis prozauli redaqciebis qarTvel avtorebs
sxvadasxvagvarad uTargmniaT22 bdquosasoebisa aRmosaCeni (ldquoἐλπίδος ἀπόδειξιςrdquo PG
Vol 88 1129B)ldquo (A-39 184r) ldquomizezi sasoebisaAacuterdquo (sineli 1965 483) ldquomeqmenin
Cuen adgilTagan ganSorebaAacute brZolili Cuenisa mun Sina
keTilsaTnoyofilebisa aRmosaCinebel (ldquoἀπόδειξιςrdquo PG Vol 88 720A)rdquo (A-39
48r) ldquoda romelsaRa _ Tqua _ aRmosaCensa (ldquoἀπόδειξινrdquo PG Vol 88 968B)
Svilo vnebisa amis ugancxadebulessa momcem Cuenrdquo (A-39 122v)
ldquoTankueTiTca Tqumulisa amis aRmosaCenisa (ldquoδιrsquo ἀποδείξεωςrdquo PG Vol 88 992A)
mier ganmtkicebad vmecadinobdeTrdquo (A-39 132v) petre gelaTeli
bdquoapodiqsisldquo qarTul Sesatyvisad iyenebs termins bdquoaRmosaCenildquo
bdquoaRmosaCenildquo gulisxmobs bdquosabuTsldquo bdquoargumentsldquo magaliTad ukanaskneli
konteqstis slavuri Targmani ldquoНо что мы здѣсь сказали кратко то постараемся
утвердить и доказательствомъrdquo (257) an kidev ldquovxedevd visme kualad ZilTa
Sina momcemelsa Cemda aRmosaCenisasa (ldquoἀπόδειξινrdquo PG Vol 88 721C) litraTa
aTTa TananadebisaTa CemisaTardquo (A-39 49v) rogorc samecniero
literaturaSia SeniSnuli ldquoaRmosaCenirdquo teqstis am nawilze darTuli
petre gelaTeliseuli komentaris23 mixedviTac arguments gulisxmobs
22
rig SemTxvevebSi eqvTime aToneli saerTod ar Targmnis 23
petre gelaTelis teqstze darTuli marginaluri niSnebis Sesaxeb gamokvleva ix m cincaZe m baramiZe ldquomarginaluri ganmartebebi ioane sinelis klemaqsis petre gelaTeliseul TargmanSirdquo (cincaZe 2013)
135
ldquoqartasa ityvis aRmosaCenad romelsa aRmosaCeni mdebare iyos saqmisaAacuterdquo
(cincaZe 2013 85) es ukanaskneli formac (aRmosaCeni) rogorc damana
meliqiSvili SeniSnavs aseve ioane petriws daumkvidrebia ἀπόδειξις
qarTul Sesatyvisad bdquosabuTisldquo bdquoargumentisldquo mniSvnelobiT (meliqiSvili
2011 97)
amrigad saTnoebaTa kibis zemoT warmodgenil logikur
terminologiaze dakvirveba aCvenebs Semdeg kanonzomierebas eqvTime
aTonelis TargmanSi berZnuli terminebis qarTuli Sesatyvisobebis
moZiebisas Cans aTonuri periodis TargmanisTvis niSandoblivi
terminologiuri mravalferovneba da Zieba am miarTulebiT petre
gelaTelis TargmanSi ki romelic gulisxmobs inteleqtualurad metad
momzadebul mkiTxvels terminologiac metad sistemuria Tumca rogorc
masalidanac kargad gamoCnda rig SemTxvevebSi petre gelaTelis
TargmanSi logikuri terminologiis gamoyenebis TvalsazrisiT aris
ldquogadaxvevebicrdquo gelaTur saRvTismetyvelo skolaSi Camoyalibebuli
cnebiTi enis normebidan
136
amp 2 ontologiuri terminologia
metafizika xedva xilva skoposi iWAcirc dasasruli (ὁ τέλος) enteleqia
arsebabuneba (Οὐσία)
Sua saukuneebis Teologiuri am SemTxvevaSi ontologiuri
metafizikuri terminologia warmoadgens antikur filosofiaSi ndash
platonisa da aristoteles mier Camoyalibebuli terminebis qristianul
gadaazrebas romelTac Sua saukuneebis TeologiaSi miiRes
gansxvavebuli Sinaarsi (meliqiSvili 2011 126-133) saTnoebaTa kibeSi
sxvadasxva jgufis terminebis gamoyenebasTan dakavSirebiT ramdenjerme
gavamaxvileT yuradReba da aqac igive SeiZleba iTqvas rac sxva
SemTxvevebSi - arc terminTa es jgufia teqstSi sistemurad da
srulyofilad warmodgenili
metafizika ndash idealisturi filosofiuri moZRvreba romelic
ganixilavs cdismiRmur movlenebs (RmerTs suls da misT) ndash bdquofizikis
Semdegldquo (ase uwodes aristoteles filosofiur Txzulebebs romlebic
moTavsebuli iyo misi fizikis traqtatebis Semdeg) (ucxo 1989)
ldquomesame gegraveari ars metaჶisikebri
rameTu suli Tana-Sekruli AtildeorcTad
ara mZinari Zilsa sxeulebrivsa
gamoxategraveaTa anu ჶantaziaTa
iqms gonebrivad raca eSesabamvisrdquo (310)
ioane sineli sizmris or tips gamoyofs erTi romelic
momdinareobs angelozTagan da meore ndash eSmakTagan anton kaTalikosi
sizmris am or tips umatebs mesames ldquoჶantaziasrdquo romelsac rogorc T
kukava SeniSnavs baumaisteris filosofiis qarTul Targmanze darTuli
komentarebis mixedviT warmodgenis saxeobad miiCnevs da asxvavebs
ideisgan (kukava 1996 32) citirebul strofSi ldquomesame guarirdquo- ჶantazia
romelsac warmoadgens rogorc metafizikurs ocnebaa
bdquoxedvldquo-is (ἡ θεωρία) ZiriTadi mniSvnelobaa ldquodakvirveba xilva
daTvalierebardquo aqedan momdinareobs Semdeg misi filosofiuri
137
mniSvneloba ndash Wvreta gonebiTi Wvreta bolos ldquoswavlebis Teoriisrdquo
mniSvnelobac Zvel qarTul mwerlobaSi igi rogorc filosofiuri
termini niSnavs mecnierebas Teorias azrs Wvretas azrTa wyobas
Sexedulebas ioane petriwis Tanamedrove mwerlobaSi ndash efrem mcirisa da
giorgi mTawmindelis SromebSi ndash xedva ixmareba ldquomecnierebisrdquo ldquoTeoriisrdquo
mniSvnelobiT igi upirispirdeba termin ldquosaqmesrdquo romelic ldquopraqtikisrdquo
mniSvnelobiT ixmareba (meliqiSvili 2011 133-134) aRniSnuli termini
saTnoebaTa kibeSic gvxvdeba mag ldquosxuaAacute ars xedvaAacute zedaAacuteszeda gulisaAacute
da sxuaAacute ars episkoposobaAacute gulisaAacute gonebisa mier mTavrisardquo (sineli
1965 497) citirebul konteqstSi xedva gulisxmobs dakvirvebas Wvretas
gagebas avtori ldquoxedvasardquo da ldquoepiskoposobasrdquo (zedamxedveloba kontroli)
miiCnevs gansxvavebul realobebad gonebis meSveobiT gulis
episkoposoba ldquogulis xedvasTanrdquo SedarebiT sulieri Rvwis ufro maRali
safexuria amgvaradaa ganmartebuli igi teqstis komentarebSic ldquoxedvaAacute
moaswavebs gulisAtildemis-yofasa xedvaAacute gulisaAacute ars mcire sazomi raJams
umzirdes kaci da hbrZodis vnebaTa xolo episkoposobaAacute ars sruliadi
uflebaAacute da mTavrobaAacute vnebaTa zedardquo (sineli 1965 584-585) sxva
konteqstebSi ldquoxedvardquo gamoyenebulia ldquoTeoriisrdquo mniSvnelobiT
eqvTime
aToneli
petre
gelaTeli
ioane
petriw
i
anton
kaTalikosi
patrologia
greka
slavuri
Targmani
inglisuri
Targmani
ldquoukueTu
aRdges
RmerTi Cuen
Soris saqmiT
ganibnivnen
mterni misni
da ukueTu
movivltodiT
misa xedviTa
ivltodin
moZuleni
misni
pirisagan
misisa da
Cuenisa da
ldquoukueTu
aRdges
RmerTi
saqmisa mier
Cuen Soris
ganibninen
mterni misni
da ukueTu
xedvisa mier
miveaxlneT
mas
ivltodin
moZuleni
misni
pirisagan
--------- ldquoTu same
aRhsdges
RmerTi
saqmiTre
CegraveAgraveniT
ganmca
ibnivnen
mterni misni
yovelni
xolo Tu
xedAcircT
mimcaveaxlneT
RmerTsa
myis
ivltodenmca
ldquoἐὰν ἀναστῇ ἐν
ἡμῖν ὁ θεὸσ διὰ
πράξεος
διασκορπισθήσον
ται ὁι ἐχθροὶ
αὐτοῦ καὶ ἐὰν
διὰ θεωρίας
προσπελάσομεν
αὐτῷrdquo (PG vol
88 1021B)
Если
Богъ
воскреснетъ въ
насъ дѣянiемъ
и если
видѣнiемъ къ
Нему
приближимся
(2635)
If trough our
activity God
rises in usIf
we draw near
to him by
contemplatio
n (26 35)
138
uCino iqmnenldquo
(sineli 1965
384)
misisa da
Cuenisardquo (A-
39 146r)
SemZulvebeln
i misni
pirisgan misis
da pirisganca
CegraveAgravenisrdquo (269)
a kordoCkini SeniSnavs rom ioane sineli xSirad iyenebs
gansxvavebas ldquopraqtikasrdquo (ldquosaqmesrdquo) (πρᾶξις) da ldquoTeoriasrdquo (ldquoxedvasrdquo) (θεωρία)
Soris Tumca arasdros ganmartavs maT amgvari martivi ormagi sqema
niSandoblivia origenesTvisac (lemetra 1802 334) Tumca origene ufro
xSirad asocirdeba sammag sqemasTan (ἠθική φυσική ἠποπτική) romelsac
Semdeg sesxulobs evagre pontoeli gansxvavebuli formiT (ρrακτική φυσική
θεολογία) ormagi sqema gamoiyena mogvianebiT grigol nazianzelma ioane
kasianem (romelic ganixilavda ldquopraqtikasrdquo da ldquoTeoriasrdquo Tanmimdevrul
procesad) da sxva mravalma (kordoCkini 2003 24-25) sxva azriT ar
SeiZleba praqsisi da Teoria miviCnioT erTmaneTis monacvle
Tanmimdevrul safexurebad ara mxolod praqsisia Sesrutuli TeoriaSi
aramed garkveulwilad piriqiTac SeiZleba davuSvaT kavSiri maT Soris
ormxrivia (xoruJi 1998 89) wm maqsime aRmsarebeli ganmartavs ldquoWvreta
qmedebis gareSe Teoria gaumyarebeli praqtikiT arafriT gansxvavdeba
warmosaxvisagan efemeruli fantaziisagan aseve qmedebac Tu is
gacxovelebuli ar aris WvretiT unayofoa da gaqvavebuli rogorc
kerpirdquo (loski 1972 106) (grigolaSvili 2012 246-247) praqtikul da
Teoriul moRvaweobas Soris zRvari ar aris mkveTri da verc imas
vityviT dazustebiT sad mTavrdeba praqtikuli moRvaweoba da sad iwyeba
Teoriuli Rvwa SesaZloa ganvixiloT erTmaneTis paralelur
procesebadac Tumca rac Seexeba saTnoebaTa kibes ioane sinelisTvis
praqtika da Teoria erTmniSvnelovnad Tanmimdevruli procesebia amgvari
xazgasma teqstSi bevrgan Cans bdquoaRmca-vfrindi saqmisa mier (ldquoδιὰ πρακτικῆςrdquo ndash
PG Vol 88 677C) da ganvisuene xedvisa mier (ldquoδιὰ θεορίαςrdquo PG Vol 88 677C) da
simdablisardquo (sineli 1966 56) ldquoukueTu vidodian keTilni vinme muSakni
ZaliTi-Zalad ese igi ars Zalisagan saqmisa (ldquoἐκ δυνάμεως πρακτικῆςrdquo (PG
Vol 88 1068Β) Zalad xedvisardquo (ldquoεἰς δύναμιν θεορίαςrdquo ndash PG Vol 88 1068Β)
139
(sineli 1965 428) ldquonu Seiwynareb xilvaTa (θεωρίᾳ - PG Vol 88 813C) raJams
ara iyos Jami xilvaTaAacute (θεορίας ndash PG Vol 88 813C) aramed moiTmend
vidremdis TAcircT igi geZiebden simdablisa SenisaTAcircsrdquo (sineli 1965 183)
aqedan gamomdinare ioane sinelisTvis xedva xilva sulieri Rvwis
maRali etapia romelsac win uZRvis praqtikuli moRvaweobis safexurebi
skoposis ndash ZiriTadi pirveladi mniSvnelobaa bdquomoTvalTvaleldquo
bdquodamkvirvebelildquo bdquomxedvelildquo Semdeg ndash bdquosasroli mizanildquo da bolos
sazogadod bdquomizanirdquo mizani arabuli sityvaa da SedarebiT gvian
fiqsirdeba qarTul teqstebSi xolo ldquogansaganrdquo warmoadgens berZ
ldquoσκοπὸςrdquo sityvis Targmans Tumca Zvel qarTulSi farTod gavrcelebuli
ar yofila da mxolod zogierT mweralTan fiqsirdeba ioane petriwi am
mniSvnelobiT iyenebs ldquohazrsrdquo da ldquoguarsrdquo ioane tariWisZe cdilobs
daamkvidros es termini Tumca xandaxan cvlis mas ldquosazriTrdquo kidev erTi
Zveli qarTuli Sesatyvisi berZ ldquoσκοπὸςrdquo leqsemis aris qarTuli ldquopirirdquo
ioane tariWisZes gadmoaqvs igi amonios ermiasis qarTul TargmanSi
rogorc ldquoskoposirdquo (Targmanis gareSe) da aSiaze Sesabamis adgilas awers
bdquopiri saqmisaldquo piri Zvel qarTulSi ramdenime mniSvnelobiT gamoiyeneba
da erTndasherTia mizani ldquopirrdquo sityvas am mniSvnelobiT iyenebs eqvTime
aTonelic basili didis Txzulebis ldquoganmartebaAacute solomonis igavTaAacuterdquo
TargmanSi (meliqiSvili 2011 154-160) amgvarad ldquomiznisrdquo cneba Zvel
qarTulSi gadmoicemoda sxvadasxva leqsemebiT piri gani sagani
dasasruli saxe iWAcirc romelTagan TiToeuli sakmaod vrceli semantikuri
veliT xasiaTdeboda (meliqiSvili 2011 164) rac Seexeba saTnoebaTa kibiს
qarTul Targmanebs petre gelaTeli berZnul ldquoσκοπὸςrdquo-s ZiriTadad
ldquoganzraxvadrdquo xolo eqvTime aToneli zog SemTxvevaSi ganzraxvad xolo
zogjer gulis-sityuad an ldquoswrafvadrdquo Targmnis ldquorameTu ese ars
ganzraxvaAacute (ldquoσκοπὸςrdquo ndash PG Vol 88 796 A) misirdquo (sineli 1965 155) ldquorameTu
ganzraxva missa gloisa da SiSisa uSiSarisa ganSorebaAacute Senganrdquo (A-
3964v) ldquoganmzraxad (Σκοπῷ καὶ κανόνι PG Vol 88 1013 B) da kanonadrdquo (sineli
1965 370) ldquoganxilviTa da kanoniTa Semdgomad RmrTisa Cuenisa
sAcircnidisisaAacuteTa yovelTa mimarT viAtildeumioTrdquo (A-39 141r) ldquoσκοπὸς πολεμίωνrdquo (PG
Vol 88 882B) ndash ldquoganzraxva brZolaTardquo (A-3985r) laquoΣκοπὸς δὲ τοῖς ἐχθροῖς raquo( PG
140
Vol 88 656Α) ndash ldquoxolo ese ars gulis-sityuaAacute mterTa CuenTaAacuterdquo (sineli 1965
37) ldquoxolo ganzraxvaAacute ars mterTa CuenTaAacuterdquo (A-3916v) ldquoἀθεώρητος σκοπὸςrdquo
(PG Vol 88 664B) - bdquogulis-sityuaAacute uCinoAacuteldquo (sineli 1965 43) ldquouxilveli
ganzraxvaAacuterdquo (A-3919v) ldquowinaaRmdgom da damabrkolebel keTilisa mis
gulis-sityAcircsa (σκοπὸν ndash PG Vol 88 664B) Cuenisa (sineli 1965 42)
ldquokeTilmosavobisa ganzraxvasa (σκοπὸν PG Vol 88 664B) Cuensa winaaRmdgom
moqmedTaAacuterdquo (19r)
ldquoσκοπὸςrdquo-s zog SemTxvevaSi efrem mcire Targmnida rogorc-
ldquomoswrafebardquordquoswrafvardquo es ukanaskneli kargad gamoxatavs miznis
Sinaarss ndash riskenac miiswrafvian (meliqiSvili 2011 161) ldquoswrafvadrdquo
Targmnis eqvTime aToneli berZ ldquoσκοπὸςrdquo-s saTnoebaTa kibeSic ldquorameTu
eSmakni iswrafian (ldquoσκοπὸς γὰρ τοῖς δαίμοσιrdquo (717Α)) ganryunad locvisa
SfoTebiTardquo (sineli 1965 110) ldquorameTu ganzraxva eSmakTa SfoTebaTa mier
locvisa uCino myofelirdquo (A-3946v)
ldquoσκοπὸςrdquo forma uTargmneladac gvxvdeba saTnoebaTa kibis anton
kaTalikosiseul redaqciaSi
ldquoese vnebaAacute crui yovlad-umarTlo
sxegravea-da sxegravea-gvarad daekegraveAgraveTebis metyegraveAgravelT
skoposisaebr maTisa sxegravea da sxAcircsa
braleulica ganmarTlebad tyuvisve
amiT patiJic sxegravea da sxegravea ars gvarTaebrrdquo (125)
miuxedavad im mravalferovani suraTisa rac am terminis qarTuli
Sesatyvisebis Ziebisas Cans Sua saukuneebis filosofiur teqstebSi
anton kaTalikoss igi Tavis originalur CanarTSi mainc uTargmnelad
Semoaqvs savaraudod miuxedavad imisa anton kaTalikosi farTod
iyenebs Sua saukuneebSi SemuSavebul filosofiur terminologias misi
azriT zog SemTxvevaSi ukve arsebuli qarTuli Sesatyvisi sakmarisad
zustad ver faravs terminis Sinaarss (rogorc miuTiTebs kidec
baumaisteris filosofiis qarTuli Targmanis komentarebSi termin
apodiqsis gamoyenebasTan dakavSirebiT) swored amitom iyenebs igi
zogierT berZnul formas uTargmnelad (Tumca terminTan amgvari
141
urTierTobა mas kvlav Sua saukuneebis filosofiur tradiciasTan
aaxloebs)
berZ σκοπὸςrdquo-is kidev erTi qarTuli Sesatyvisi rogorc zemoT ukve
aRiniSna aris iWu romelsac iyenebs arsen iyalToeli ioane damaskelis
ldquodialeqtikisrdquo qarTul TargmanSi da romelic esmis rogorc bdquoazrirdquo
mizanirdquo ldquoamocanaldquo ldquoiWAcircrdquo leqsema aris gamoyenebuli miznis mniSvnelobiT
sxva ZeglebSic magaliTad maqsime aRmsareblis qarTul TargmanebSi
(meliqiSvili 2011 162-163) amave mniSvnelobiT gvxvdeba ldquoiWAcircrdquo saTnoebaTa
kibis antoniseuli redaqciis originalur nawilSi24
ldquoSiSi sijabne nakli gul-savsebisa
romlisa mona suli 141avi-mCenobisa
Tacircsda mimndobi Tavisad 141avi-mCenobiT
magra aCrdilT da bgeraTagan moSiSni
amad uiWvod eSinis marad 141avi-mCenTldquo(202)
anton kaTalikosi amatebs muxlis bolo striqons25 am striqoniT mas
axali idea ki ar Semoaqvs aramed azustebs akonkretebs aZlierebs
gamoTqmul azrs ampartavan suls aSinebs aCrdilebi da bgerebi es SiSi
aris aramaterialuri bdquomoSiS uwinares SemTxuevisa igonebs ZnelovanTa
moSiS Sehmusravn gulsa Tacircssa SiSTa ocnebaTaAacuteTaldquo (sineli 1965 297)
aseTi suli bdquouiWvodldquo anu umiznod aris SeSinebuli mas ar aqvs
WeSmariti SiSis sagani antoni sxva konteqstSi bdquouiWvoldquo formas iyenebs
aucileblobis varaudis gamoricxvis mniSvnelobiT
ldquoyovlTa mnebavTa meZiebelTa RmerTi
uiWvod hpoves hpovebenca da hpovonrdquo (11)
dasasruli (ὁ τέλος) ndash berZnulSi `mizan~ cnebis sazRvrebi gamokveTili
ar Cans am mniSvnelobiT magaliTad aristotele xmarobs termins ldquoὁ
τέλοςrdquo aristoteles komentatorTan amonios ermiasTan ldquoτέλοςrdquoς terminis
mniSvnelobebi `mizani _ dasasruli~ erTmaneTSi gadadis prokle
24
bdquosuli ampartavani monaAacute ars moSiSebisaAacute rameTu esavn Zalsa TAcircssa da esmin raAacute AtildemaAacute raAacuteme meyseulad SeZrwundisldquo (sineli 1965 297) bdquoSiSi ars gulsavsebisa naklulevanebaAacute zesTmCeni suli ars sijabnisa monaAacute Tavsa TAcircssa zeda mindobili da bgeraTagan nagebTaAacutesa da aCrdilisaca moSiSildquo (A-39 115r) 25
aRniSnuli striqonis Sesatyvisi ar gvxvdeba arc berZnul teqstebSi da arc slavur da inglisur TargmanebSi (ix ing 214 rus 214 PG 945)
142
diadoxosis filosofiaSi ldquoτέλος ndashsrdquo ldquodasasrulis~ mniSvneloba aqvs da
asec Targmnis mas ioane petriwi (meliqiSvili 2011 161) ioane sinelis
teqstSi aRniSnuli leqsikuri erTeuli ZiriTadad misi yofiTi
mniSvnelobiT Cans ramdenime konteqstis damowmeba SeiZleba sadac mas
terminologiuri mniSvneloba aqvs da mTargmnelebi qarTul Sesatyvisad
iyeneben ZiriTadad ldquodasasrul-srdquo ldquoda udeb-yofaAacute da dasasruliT (ldquoκαὶ τὸ
τέλοςrdquo PG Vol 88 641C) namdAcircl-dasabamisa (ldquoτὴν ἀρχὴνrdquo PG Vol 88 641C)
momzavebelirdquo (A-39 15r) ldquoda merme aRsasruli qmnamca Semsgavsebuli
dasabamisaAacuterdquo (sineli 1965 33) ldquowesi vidreme da dasabami (ldquoἀρχὴνrdquo PG Vol 88
1068A) romelTame da dasasrulica (ldquoτέλοςrdquo PG Vol 88 1068A) Semoqmedisa
mier qmnilTa mouRebiesrdquo(A-39 162r) ldquodabadebulTa dambadeblisagan
mouRebies TiToeulsa wesi da dasabami da romelTame dasasrulicardquo
(sineli 1965 428)
bdquoenteleqialdquo (ἐντελέχεια) ndash aristoteles mixedviT aris moqmedebis
saSualebiT SesaZleblobidan myofobad moyvanili Sesrulebuli
ganxorcielebuli arseba sagnisa romelic Tavis TavSive Seicavs mizans
dasrulebulobas gansazRvrulobas anu imas rac aris sagani
sinamdvileSi realurad moqmedebaSi aqedan yoveli substancia anu
Sinagani arsi sagnisa moqmedebaSi ganxorcielebulobaSi aris enteleqia
efrem mcire da petriwi am sityvas SesrulebandashSemasrulebeli
SesatyvisebiT Targmnian magram petriwi ver daakmayofila savaraudod am
Targmanma da amitom uTargmnelad gadmoaqvs igi bdquoganmartebanSildquo
(meliqiSvili 2011 165-167) termini ldquoenteleqiardquo saTnoebaTa kibis berZnul
teqstSi ar fiqsirdeba Sesabamisad mas arc qarTveli mTargmnelebi
iyeneben aRniSnuli termini gamoyenebulia mxolod anton kaTalikosis
teqstis originalur CanarTebSi
ldquogul-ficxeloba zed-wodebul-hyegraveAgraves moZRvarT
ugrZnobelobad anu momkegravedradre grZnobad
enteleqiad sulTaca zeda sxeulT
myovarisagan grZelisa udebebis
143
ugrZnobelobad mimarT misrulebulirdquo (171) 26
gulficxeloba klavs gonebas da suls ugrZnobels xdis mas igi
aris ldquoenteleqia sulTaca zeda sxeulTrdquo anu im Tvisebebis Tu vnebebis
ganxorcilebaamoqmedeba rac Tavidanve potenciurad arsebobs adamianis
sxeulSi
arsebabuneba ndash ldquoοὐσία ndashsrdquo cnebas farTo semantikuri speqtri hqonda
aristoteles mixedviT igi SeiZleba gavigoT 1) rogorc konkretuli arsi
anu myofi 2) rogorc sagnis Sinagani buneba arsi raoba anu misi idea
3) rogorc materiisa da formis erTianoba yofna arseboba amgvari
farTo semantikuri veli iyo mizezi imisa rom xSirad erTmaneTSi
ireoda ldquoοὐσίαrdquo (buneba arseba) da ldquoὑπόστασιςrdquoς (piri guami ganukueTeli)
cnebebi qalkedonis msoflio krebam (451 w) mtkice zRvari ganaCina
hipostassa da usias Soris Oldquoοὐσίαrdquo damkvidrebul iqna `arsebis~
(`bunebis~) gagebiT (meliqiSvili 2011 170-171) ioane sinelis teqstSi
berZnuli ldquoοὐσία-srdquo qarTul Sesatyvisad petre gelaTelis TargmanSi
ldquoarsebardquo xolo eqvTime aTonelTan ZiriTadad ldquobunebardquo aris gamoyenebuli
ldquome erTisa guamovnebisa orTa arsebaTa (ldquoδύο οὐσίαrdquoumlPG Vol 88 1137A)
ugalob (A-39 190r) ldquoxolo me vadideb guamsa erTsa oriTa bunebiTardquo
(sineli 1965 496) ldquoarsebis-SinaAacute (ldquoπαρουςίᾳrdquo PG Vol 88 1157C) vidreme
sityuaAacute srul-hyofs siwmidesardquo (A-39 198r) ldquosityuaAacute igi arsebiTi srul-
hyofs siwmidesardquo (sineli 1965 515) ldquoarcaRa gonierTa arsebaTaAacute (ldquoνοερὰς
οὐσίαςrdquo PG Vol 88 1068B) SeZlebisaebr Cuenisa warumateblad yofaAacute
vTqumcardquo (A-39 162r) ldquoarca Tu uAtildeorconi igi bunebani angelozTani arian
warumarTebel da maradis erTsa zedardquo (sineli 1965 429) ldquogonier da
26 bdquogulndashficxelobaAacute sikudili ars gonebisaAacute da mklveli sulisaAacute gulndash
ficxelobaAacute iSvebis myovarndashJamisa udebebisagan xolo udebebaAacute movals mocaleobisagan da siyuarulisagan mconarebisabdquo (sineli 1965 283) bdquougrZnobelobaAacute sxeulTaca zeda da sulTaca zeda ars momkudari grZnobaAacute dayovnebulisagan enisa da udebebisa ugrZnobelobadmi misrulebulildquo (A-39 109v)
ioane petriwTan ldquogulndashficxeloba mklveli ars gonebisa sulisa Tualisa aCrdili Semosruli vneba boroti moyusisa ganmwareba saZulo risxva gulisndashTquma migebisa
amas ekrZale monazono mdabalordquo (petriwi 1968 173) saanalizo striqoni da Sesabamisad termini enteleqia (an am Sinaarsis momcveli
sxva raime leqsikuri elementi) ar gvxvdeba berZnul teqstebSi da arc inglisur da rusul TargmanebSi (ix ing 181 slav 181 PG vol88 932)
144
yovlad keTil sulisa Tual da Semdgomad usxeuloTa arsebaTa
(ldquoἀσωμάτους οὐσίαςrdquo PG Vol 88 1033C) yovelsa guarsa zesTa aRmvlelrdquo (A-39
154r) ldquoda Semdgomad angelozTa sikeTisa yovlisave bunebisa uaRres
arsrdquo (sineli 1965 406)
amrigad saTnoebaTa kibeSi sakmaod mravalferovania filosofiur-
Teologiuri terminologia paraleluri teqstebidan kargad Cans
cnebiTi enis (filosofiuri terminologiis magaliTze) Camoyalibebis
procesi kerZod adreul etapze igi naklebad sistemuria da ar Cans
mkacrad organizebuli terminologiuri aparati (erTsa da imave sityvas
eqvTime aToneli sxvadasxva qarTul Sesatyvisebs uZebnis an kidev
sxvadasxva berZ termins erTi da imave qarTuli formiT Targmnis) rac
eqvTimes epoqisTvis da misi Targmanebis mizandasaxulobis
gaTvaliswinebiT bunebrivia xolo mogvianebiT petre gelaTelis
TargmanSi rogorc mosalodnelic iyo ukve Cans ufro sistemurad
Camoyalibebuli terminologiuri aparati rac Seexeba anton
kaTalikosis redaqcias zog SemTxvevaSi misi wyaro manamde arsebuli
prozauli Targmanebi zogjer ki Sua saukuneebis qarTul
filosofiaSi SemuSavebuli filosofiur-Teologiuri terminologiaa
romlis Rrma da safuZvliani codna araerTgzis Cans teqstSi gvxvdeba
SemTxveva roca anton kaTalikosi ukve arsebul termins iyenebs ara
tradiciuli mniSvnelobiT aramed cvlis mis Sinaarss statiaSi
damowmebuli konteqstebi ioane petriwis redaqciidan arsebiTad misdevs
Tavis ZiriTad wyaros eqvTime aTonelis Targmans
145
Tavi V
saTnoebaTa kibis anton kaTalikosiseuli redaqcia
anton kaTalikosamde ioane sinelis saTnoebaTa kibe rogorc
viciT iTargmna da gadamuSavda xuTjer ivane lolaSvilis azriT ioane
petriwiseuli galeqsili varianti eqvTimeseul xolo antoniseuli -
petre gelaTeliseul Targmans eyrdnoba sadisertacio naSromis am
nawilSi sxva problemur sakiTxebTan erTad SevecdebiT gamovikvlioT
anton kaTalikosis redaqciis wyarosTan dakavSirebuli udavod
mniSvnelovani sakiTxi amgvari kvleva miT ufro aucilebelia rom
teqstis struqturaze dakvirvebam wamoWra anton kaTalikosis mier
CvenTvis ucnobi sxva wyaroTi sargeblobis varaudi
amasTanave saTnoebaTa kibis antoniseuli redaqcia versifikaciiT
safexurebis organizebiTa da Sesavali originaluri strofebiT aSkarad
imeorebs ioane petriwis mier ramdenime saukuniT adre galeqsili
teqstis stils am ori poeturi redaqciis Sedarebam wamoWra saintereso
mosazrebebi romelTa Tanmimdevrul Camoyalibebasac SevecdebiT
winamdebare paragrafSi
gamomdinare iqidan rom prozaul teqstTan SedarebiT poeturi
versiebi TavisTavad bevrad naklebi moculobisaa daismis kiTxvebi
prozauli teqstebis sakmaod didi moculobis masalis miuxedavad ratom
dasWirda anton kaTalikoss originaluri strofebis CarTva poetur
teqstSi ra daniSnuleba aqvs sakuTriv antoniseul CanarTebs
aviTarebs Tu ara am CanarTebSi axal ideebs sadisertacio naSromis am
nawilSi yuradReba gamaxvildeba am da sxva mniSvnelovan sakiTxebze
Cven ar SevexebiT ioane petriwis leqsiTi redaqciis wyarosTan
dakavSirebul problemas radgan am mimarTulebiT kvleva ukve
Catarebulia teqstis gamomcemlis ivane lolaSvilis mier (ix petriwi
1968)
146
amp 1 anton kaTalikosiseuli saTnoebaTa kibis mimarTebebi
adreul qarTul redaqciebTan
Tavdapirvelad unda aRvniSnoT rom saTnoebaTa kibis sakmaod
vrcel Tavebs anton kaTalikosi wnexs amoklebs da TiToeul Tavs
aTavsebs mxolod aT strofSi msgavsad ioane petriwisa igi sagangebod
arCevs ZiriTad misi SexedulebiT metad mniSvnelovan informacias rac
Seaqvs konkretul safexurSi antonis mier teqstSi Sesatanad SerCeuli
adgilebi xSirad emTxveva im informacias romelic petriwis galeqsil
variantSic moxvedrila rac ar unda iyos SemTxveviTi27 ase magaliTad
pirvel TavSi sadac saubaria soflidan gasvlaze antonTan da
petriwTan rva muxli emTxveva erTmaneTs es rva muxli Seicavs zustad
erTnair informacias romelic SeurCeviaT prozauli teqstidan
poeturSi Sesatanad ar aris nawarmoebebSi iseTi safexuri sadac sul
mcire sami muxli ar iyos erTsa da imave masalaze agebuli gamonaklisia
mxolod mecxramete Tavi - bdquomRviZarebisaTvisldquo sadac erTaderTi muxli
emTxveva Tumca iv lolaSvilis azriT am safexurSi petriwi mxolod
or muxls adgens prozauli teqstis mixedviT danarCeni nawili
originaluria da am ori muxlidan erTi emTxveva antonis mier
gasaleqsad SerCeul masalas aRsaniSnavia isic rom meoTxe TavSi ndash
bdquomorCilebisaTvisldquo - romelic moculobiT yvelaze vrcelia erTmaneTs
emTxveva Svidi muxli rac bunebrivia metyvelebs imaze rom antoni
gasaleqsi masalis SerCevisas metndashnaklebad iTvaliswinebს petriwis ukve
arsebul teqsts aqve davimowmebT ramdenime muxls petriwis redaqciidan
romelsac prozaul teqstSi Sesatyvisobebi ar eZebneba da Sesabamisad
Cveni varaudiT swored maTze dayrdnobiT qmnis antonic msgavsi
Sinaarsis teqstebs
anton kaTalikosi
ldquoucxoeba imier lTolva amriT
ioane petriwi
ldquooAcircfroAacutesRa mAtildearTa aReba juarisa
27
rogorc ukve aRiniSna saTnoebaTa kibis anonimur vesiaSi (romelic mihyveba petre gelaTelis Targmans) Setanili masala ar emTxveva sxva poeturi gadamuSavebebis masalas
147
xolo jegravearis atAcircrTva qristes msgavsebardquo (3 I orig str)
da
esreT Sedgoma TAcircsndashTacircsad qristesi
awrdquo (str 22)
ldquoTu sam WeSmarit monanul ars igi vin
momymar ars yovlad kninRa Atildemel aqegraves
stomaqi
yia gamAtildemari wyuriliTa Semwvari
xorcni mcirooden dafarulni SiSegraveAgravelni
Tvalni quAgravemWegraveretni zraxva yovlad
mdabalirdquo (55)
ldquomonanulisa muceli momymar ars da
sasa wyurvilsa ganuAtildemia maradis
AtildeorcTa siSiSule mas Tanandashac
TacircsebiT
miscems moqeneT aras miiRebs maTsa
misi sxuaTa ars sxuaTa ndash misi
yovel arardquo (57)
ldquo147avi mCenobai CegraveAgravenda esTa cnobili
eSmakTa mier esTa mopovnebulis
saqmisa uRmrTo nergi mwarmo vnebaTa
TAcircT RmrTisad oden uaris-yofad
mawurTAcirc
misi SemTxegraveAgraveva boroti eSmakT mamsgavsrdquo
(22 I orig str)
ldquogmobisa gesli sulsa urwyams
maxesa
magra eSmaki ars mpovneli amisi
oAcircfalsa viTar TAcircT hkadra gamocda
da
bunebiT kacad srulebiT hgona
martod
ieso RmerTi arsT mbadi sakAcircrveladrdquo
(222)
nimuSad mogvyavs iv lolaSvilis mier petriwis originalad
miCneuli strofi Tavidan - bdquomorCilebisaTvisldquo da semantikurad msgavsi
adgili antonis teqstidan
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquoor-gvari aris sikegravedilisa sxegraveaoba
pirveli romel ganyofa ars kerZoTa
arsebisaTa cxovel gulis-Atildemieris
xolo meore nebsiT mokdoma nebis
da cxovel-yofa qristesi TAcircs-Sorisadrdquo
(64)
ldquosikudili orad ganiyofis ixede
erTad ndash bunebiT yovelTa kacTad ese
xolo meored ndash saqmeTagan sikudilad
AtildeorcielebrTa sulisa ganSorebiT
filosofosoba ars wurTa amisi maradrdquo
(64)
148
ivane lolaSvili saTnoebaTa kibis ioane petriwiseuli
redaqciidan citirebuli muxlis wyarod miiCnevs amonios ermiasis
teqstis ndash bdquomosaAtildesenebeli xuTTa AtildemaTadmi porfiri filosofosisaTaldquo
qarTul Targmans da am Txzulebidan Sesabamisi konteqstis
zemoTmoyvanil strofTan Sepirispirebis safuZvelzე askvnis rom
ldquoamonios ermisis ldquomosaAtildesenebelTardquo mTargmneli yofila ioane petriwirdquo
(petriwi 1968 35) SevniSnavT rom ioane petriwis ukanaskneli strofi
bolo striqoni ar aris originaluri mas safuZvlad sinelis prozauli
teqstiს Sesabamisi monakveTi udevs bdquoΚαigrave θαῦμα ὄντως πῶς καί Ἑλληνές τι τοιοῦτον
ἐφθέγξαντο ἐπεigrave καigrave φιλοσοφίαν τοῦτο εἶναι ὁρίζονται μελέτην θανάτουldquo (PG Vol 88 797 C)
ldquosakAcircrvel ars viTar warmarTaca esreT sTnda ese vidreRa Tques
viTarmed sibrZne AtildesenebaAacute ars sikudilisaAacuterdquo (sineli 1965 161) ldquoda
sakAcircrvel namdAcirclve viTar da ellinTaca eseviTari raAacuteme aRmoTques
vinaAacuteTgan da filosofosobadca amas gansazRvreben yofad wurTasa
sikudilisasardquo28 (A-39 63v) citirebuli pasaJis wyarod andrei kordoCkini
platonis fedonidan sikvdilze meditaciis cnobil koncefcias miiCnevs
(Phaedo 67e) (kordoCkini 2003 20-21) rac Seexeba pirvel oTx striqons
daaxloebiT igive azri Cans saTnoebaTa kibis TargmanebebSi ldquoorkeci ars
sikudili xiluli da uxilavi rameTu ars mkudari romeli mokudes
Atildeorcielad da ars mkudari romeli momkudar iyos suliTa rameTu ara
Sedgomil ars cxorebisadardquo (Targmaneba Agrave) (sineli 1965 564) amdenad
amonios ermisis teqstis am monakveTis wyarod miCneva ar Cans sarwmunod
Tumca ioane petriwis teqstis citirebuli strofi antoniseuli
redaqciis Sesabamisi konteqstis wyaro namdvilad gamxdara
amrigad damowmebuli magaliTebi cxadyofs rom anton kaTalikosi
aramarto icnobda ioane petriwis mier Seqmnil saTnoebaTa kibis poetur
teqsts aramed iyenebda kidec sakuTari redaqciis Seqmnis procesSi
aqve aRvniSnavT imasac rom iv lolaSvili zogierT SemTxvevaSi
ioane petriwis originalur CanarTad miiCnevs strofebs romelTac
eZebnebaT Sesatyvisi adgilebi prozaul teqstSi sailustraciod
28 calke kvlevis sagania (saTnoebaTa kibis mixedviT) mTargmnelebis (petre gelaTelisa da eqvTime aTonelis) damokidebuleba ldquoelinuri sibrZnisadmirdquo rasac samomavlo perspeqtivad vsaxavT
149
davimowmebT ioane petriwis originaluri strofebsa da teqstis eqvTime
aToneliseuli Targmanis paralelur adgilebs
ioane petriwi
ldquoraJams gnatriden ucxoebad gansrulsa
da gulisndashsityuas aRaSfoTebden Sensas
maSin queyanad zeciT mosruli igi
moiAtildesene da damdabldi gonebiTa
hoAacute moRuaweo gansrulo mterTa wyobadrdquo
(31)
eqvTime aToneli
ldquoraJams eSmakni viTarca didsa
rasme saTnoebasa zeda guaqebden
anu Tu kacnica ucxoebisa
CuenisaTAcircs maSAcircn Cuen moviAtildesenoT
zeciT queyanad mosruli igi da
CuenTAcircs ucxo-qmnuli da vpovneT
Tavni Cuenni viTarmed daRacaTu
ukuniTi ukunisamde JamTamca
viRuwidiT da ucxo viqmneniT
nacvalsa misasa ver aRvasrulebTrdquo
(sineli 1965 51)
ldquomonanulisa simdable sxuebr ixile
da codvas Sina myofTaca ganicade
xolo maRalsa siyuarulsa RmrTisasa
sanatrelsa mas mosrulsa simdablesa
SeesakuTre igi gaqundes maradisrdquo (58)
ldquosxuaAacute ars monanulTaAacute igi
mglovare da mWmunvare simdable
da sxuaAacute ars simdable maTi
romelni jereT codvaTa Sina
arian da daisjebian sAcircnidisisagan
da sxuaAacute ars RmrTisa mier
srulTa zeda momavali igi
sanatreli da sulTa
ganmamdidrebeli simdableAacuterdquo
(sineli 1965 146)
ldquoamas ganhkurnebs wuxili moyusis Tana
ZacircrTa SemTxueva guliTa misTAcircs lmobiT
raJams suliTi anu sxeulobiTi
misTAcircs movides gansacdeli da viTar
SenTAcircs mosrulsa esreT stkivneulobderdquo
(95)
ldquoukueTu sruliad gankurnebul xar
vnebisa misganndashese gaqundin
saswaulad araTu odes
Semawuxebelisa misTAcircs ilocAcircde
arca odes axaro ZruniTa arca
raJams mixado pativisndashcemad
aramed raJams gesmes mowevnuli mis
zeda sulieri gina Atildeorcieli
150
gansacdeli da viTarca Senmda
mowevnul iyo esreT gelmodis da
scremloodi maSin uwyode
viTarmed ganTavisuflebul xar
ZacircrisndashAtildesenebisaganrdquo (sineli 1965
205)
ldquoqristes vnebaTa Atildeseneba ganiyvanebs
ZacircrisndashzraAtildevasa moyusisagan hoAacute kaco
Tu viTar maTTAcircs Tavad ilocvida
da moiTmenda simSvidiT kadniersa
maTsa warmdebsa ugunursa zraxvasardquo (96)
ldquoAtildesenebaman vnebaTa qristesTaman
gankurnos ZacircrisndashAtildesenebaAacute rameTu
ZAcircrndashuAtildeseneblobisa misisagan da
simSAcircdisa sircxAcircleul iqmnis igirdquo
(sineli 1965 205)
ldquocrundashficTa kacTa da tyuvilis
mwmasnelTa
nuca Tu yovlad mcired daeaxlebi
warved iloce gesuros Tu zuaoba
ese umjobes raTgan gmobad sulisa
zesTa wmidisa isi ganiCinebisrdquo (114)
ldquonuvin hgonebn romelsa aqus
cnobaAacute viTarmed codvaAacute
tyuvilisaAacute mcire ars rameTu
sulman wmidaman saSinelad Tqua
misTAcircs piriTa 150avit
winaAacuteswarmetyuelisaAacuteTa viTarmed
romeli ityodis sicruesa mas ara
waremarTos winaSe TualTa CemTardquo
(sineli 1965 216)
ldquoxuTni arian tyuvilisa saqmeni
SiSi sasjelTa anu SiSis Tacircnier
sazrdelisaTAcircs anu gemovnebisa
sicilisaTAcircs gancxromisa yrmebrisa
moRuaweTagan Sors arian esenirdquo (119)
ldquoviTarca yovelTa vnebaTa zeda
ganyofilebani arian sasjelTani
egreTve tyuilisaTAcircs rameTu sxuaAacute
sasjeli ars misi romelman
SiSsaTAcircs tanjAcircsa tyua da sxua ars
misi romelman Tacircnier Wirisa
raAacutesame qmna igi uSiSoebiTa
RmrTisaAacuteTa sxuaman tyua
sazrdelisaTAcircs da sxuaman
gemoTmoyuarebisaTAcircs da sxuaman
raAacuteTa mis Tana myofTa sicili
moatyuas da sxuaman ndash raAacuteTa Zmasa
Tacircssa boroti uyosrdquo (sineli 1965
151
218)
ldquoSezavebaTa cvaleba moawiis
mowyinebisa eSmakman gamomcdelman
dasarwmuneblad soflis moqcevisada
raTa mkurnalsa uCuenebdes 151avit mas
mas Seaqcios senaksa ganaSorosrdquo (125)
ldquoucxoTa Sewynarebasa moagonebn
mowyinebaAacute dayudebulTa da
mowyalebasa AtildeelTndashsaqmrisa mier
awuevs yofad moslvad uZlurTa
Tana awurTis gulsndashmodginedrdquo
(sineli 1965 221)
ldquoZili mrCoblndashorTa kavSirTa Sezaveba
da maTgan qmnilTa cxovelTa sxeulisa
grZnobiTTa guarTa sacnobelTa uqmoba
gonierad Sen gaigone ese ars
magra mizezi ndash sxua iswave Tu gsurisrdquo
(183)
ldquoZili simtkiceAacute ars bunebisaAacute da
xati ars sikudilisaAacute da uqmobaAacute
ars sacnobelTaAacute erTi ars Zili
da mravalni qonan ganyofilebani
viTarcandashigi gulisndashTqumasacardquo
(sineli 1965 288)
ldquomravalTa Tana locva mRAcircZarebasa
mihmadlebs kacsa moRuawesa sifrTxiliT
xolo Znelad uCns SemsWualva gonebisa
vinaAacuteTgan xedva udabnos myofta hSuenis
da simartoiT maradis cxovrebulTardquo (190)
ldquovhgoneb Tu simravlesa Tana
locvaAacute yovelTa mier SesaZlebel
ars xolo mravalTaTAcircs umjobes
ars erTisa Tan oden locvaAacute
rameTu martod locvaAacute mciredTaAacute
ars friad raJams simravlesa Tan
ilocvide ver SeuZlo unvToAacutesa
mis da maRlisa locvisa
aRsrulebad aramed aqundin
gonebasa Sensa saqmed gulisAtildemisndash
yofaAacute sityuaTa maT romelTa
hgalobde anu Tu kualad gaqundin
dawesebuli raAacuteme locvaAacute raAacuteTa
vidremdis moyuasi muAtildelsa
daasrulebdes Sen gulsa Sensa mas
ityodi raJams muAtildelndashpyrobiT
hgalobdeTrdquo (sineli 1965 291)
ldquoamis mZle eqmodis nu gconis adgilTa
maT
ldquoadgilTa romelTa Sina geSinodis
nu gconis mun mislvad RamiT
152
mislvad maradis sadaca geSinodis
Ramis sibnele dRisad Seracxe naTlad
xolo dRisasa ewyuebode locviTa
da esreT Sedi moRuawebisa gzasardquo (206)
ukueTu kula adgilsndashscemde
eSmaksa amas daberdes SenTana
yrmebri ese da sakicxeli saxeAacute mindash
raAacutendashxAcircdodi aRiWurve locviTa da
mindashraAacutendashiwio adgilsa mas ganipyren
Atildeelni da tanjen mterni raJams
ganTavisuflde senisa misgan
adidebd mAtildesnelsa masrdquo (sineli
1965 298)
ldquoarca sibnele arca udabno adgili
arca Atildeevnebi arca mTaTa simaRle
ganaZlierebs eSmakisaT Cuen zeda
manqanebisa siborotis RoneTa
magra ndash sulisa udebeba daAtildesnilirdquo (208)
ldquoara Tu sibnele RamisaAacute anu
udabnoebaAacute adgilisaAacute ganaZlierebs
eSmakTa Cuen zeda aramed
unayofobaAacute sulisaAacute da odesme
gangebulebiTi swavlaAacuteca miSuebisa
RmrTisaAacuterdquo (sineli 1965 299)
ldquoamis gamo vcnobT viTarmed suli ara
momgonebel ars eseviTarTa amaT
gulisndashsityuaTa uAtildemarTa nametnavTa
aramed ndash mteri zuavi ampartavani
romeli zeciT queyanad daekueTardquo (225)
ldquoda amis gamo ufroAacutesad gulisAtildemandash
vhyofT viTarmed ara Cueni suli
ars mompovnebel eseviTarTa maT
miuwvdomelTa da gamouTqumelTa
borotTa aramed RmrTisndashmoZulisa
eSmakisani arian sityuani igi
romelindashigi zeciT gardamovardardquo
(sineli 1965 328)
ldquoniWi ars ese gamouTqumeli didi
zesTa naTliTa mamisagan mosruli
oden maT mier sacnauri romelTa
moiges igi gonebiTa wmidiTa
da hyofden madliT simSAcircdiT
siwrfoebiTrdquo (247)
ldquosimdable 152avit ars gamouTqmeli
maT mier oden sacnauri romelTa
mougies igi simdidre ars
miuwvdomeli saxelisndashdebaAacute ars da
niWi RmrTisaAacute rameTu ityAcircs
viTarmed iswaveT ara
angelozisagan arca kacisagan
arca wignisagan aramed Cemganrdquo
(sineli 1965 345)
153
ldquomdabalsa uAtildemsve sami ese moigos
Seuracxeba Seiwynaros gineba
da moakudinos gulisndashwyroma yovliTurT
xolo mesamed hqondes ujeroeba
saqmeTa TacircsTa ar Sewynareba misirdquo (248)
saqme keTilisa amis da didebulisa
saTnoebaTa samebisa pirveli ese
ars SewynarebaAacute da TavsndashdebaAacute
yovlisa ginebisa da SeuracxebisaAacute
sixaruliTxolo meore saxe
keTilisa 153avit153tndashZlisa
saTnoebaTaAacutesa ars sruliad
mokudinebaAacute gulisndashwyromisaAacute da
SemusrvilebaAacute gulisaAacute da
bralobaAacute Tavisa TacircsisaAacute yovelsave
zeda xolo mesame kibe keTili ars
TacircsTa saTnoebaTa sruliad
ujerobaAacute da urwmunoebaAacuterdquo (sineli
1965 347)
amrigad damowmebuli masala vfiqrobT sakmarisia imis
sailustraciod rom zogierT SemTxvevaSi saqme gvaqvs tradiciulad
prozauli teqstis poetur gadamuSavebasTan da ara originalur
SemoqmedebasTan Sesabamisad gadaWarbebuli Cans iv lolaSvilis
Sefaseba rom ioane petriwis teqsti originaluri nawarmoebia (petriwi
1968 99) Tumca es faqti namdvilad ar amcirebs poeturi teqstis avtoris
mier gaweul Sromasa da Rvawls
rogorc aRvniSneT teqstis antoniseuli redaqciis wyarod iv
lolaSvili petre gelaTeliseul prozaul Targmans miiCnevs (petriwi
1968 93) mkvlevris varaudi antoniseuli teqstis ZiriTad wyarosTan
mimarTebaSi zustia magram aq aucileblad migvaCnia erTi niuansis
dazusteba miuxedavad imisa rom anton kaTalikosi Tavisi
redaqciisaTvis ZiriTad masalad arCevs swored petre gelaTeliseul
teqsts (vfiqrobT avtoris literaturuli gemovnebas metad
akmayofilebs petre gelaTelis Targmanis gelaTuri skolis
tradiciisamebr elinofiluri stili) igi icnobs da ufro metic xSir
SemTxvevaSi iTvaliswinebs sxva teqstebis masalas riTac qarTul
saazrovno sivrceSi teqstis cirkulaciis process erTgvarad kravs da
154
ajamebs msjelobas gavamyarebT faqtobrivi masaliT Sesabamisi
paraleluri adgilebis damowmebiT
ufro vrclad ganvixilavT erT nimuSs saTnoebaTa kibis anton
kaTalikosiseuli redaqciidan bdquoviT brwyinva naTlis anu morჶi bzis
simrgvalisldquo (11) eqvTime aTonelTan Targmnilia Semdegnairad bdquoviTarca
sivrce naTlisaAacute da xilvaAacute mzisaAacuteldquo (sineli 1965 334) xolo petre
gelaTeli imave adgils Semdegnairad Targmnis bdquoviTarca naTlisa
brwyinvalebaAacute da mzisa saxeldquo (A-39 9v-10r) citirebuli paraleluri
teqstebidan naSromis am nawilis mizandasaxulobisTvis mniSvnelovania
termini morჶi romelsac anton kaTalikosi iyenebs petre gelaTelis
redaqciiseuli termin ldquosaxesrdquo nacvlad saxec da morჶic Zvel qarTul
filosofiur cnebiT enaSi gamoiyeneboda formis aRmniSvnelad
(sainteresoa aseve rom berZnul teqstTan ufro axlos dgas
eqvTimeseuli Targmani ldquoἡλίου θέαrdquo ndash mzis xilva asevea inglisur
TargmanSic ndash ldquosightrdquo (sanaxaoba ndash xilva) msgavsi terminologiuri Tu
leqsikuri Tanxvedra xSiria petre gelaTelis Targmansa da antonis
poetur gadamuSavebas Soris rac gamoCnda kidec naSromis Sesabamis
TavSi ndash saTnoebaTa kibis filosofiur ndash Teologiuri terminologia
anton kaTalikosis redaqciis petre gelaTelis Targmanidan
momdinareobis saCveneblad davimowmebT paralelur adgilebs am ori
teqstidan da meti sicxadisTvis sqolioSi davurTavT Sesabamis
monakveTebs eqvTime aTonelis Targmanidanac
Aanton kaTalikosi petre gelaTeli
ldquosofliT ltolvaman gansazRegravera Tavi TAcircsi
ars nebsiTi Zulveba bunebisa
kualad misive uaris-yofa sruli
da mogebisa trfialeba survili
mimTxegraveAgraveul-yofis zesTa-bunebiTTamirdquo (12)
ldquoganSorebaAacute soflisaAacute ars
nefsiTi siZulili da uarqmnaAacute
mimTxueviTa zesTbunebaTaAacuteTardquo
(A-39 10v)29
29 ldquomonazonebaAacute ese ars raAacuteTa nebaAacute Tavisa TAcircsisaAacute dautevos monazonobaAacute ars iZulebaAacute bunebisaAacute samaradisoAacute da dacvaAacute sacnobelTaAacute dauklebelirdquo (sineli 1965 21)
155
ldquovijmniT ra sofliT ganvevlodeT
soflisaT
maSin eSmakni aRmmzadeben Cuen nategraverad
nategraverad mowyaleT Tanlmobil eriskacTad
xolo bralobad TavTadmi CuenTa aRgegraveZegraveren
viT damaklebTa TqmulTa maT keTilTaganrdquo
(25)
ldquoeSmakni Semdgomad jmnisa
namdAcirclive mowyaled da
Tanalmobilad natrad eriskacTa
aRmmzadeben Cuen da TavTa TAcircsTa
ubadrukebad viTarca yovlisa
maTisa saTnoebisagan TavTa
TAcircsTa damaklebelTa (A-39 16v)30
ldquoaravin aRhAtildeda zecieradmi sasZlod
garna mlTolveli samTagan RirsTa jmnisaT
saqmeT yovelTgan kacTa xolo da mSobelT
da gardamkegraveAgraveTi sruliadre nebisa
eg-saxed mjmneli cuddidebobisaganrdquo (28)
ldquoaravin zecaTa sasZlosa Sina
gAcircrgAcircnmosilTaAacute Sevals ar
pirvelisa da meorisa da mesamisa
mjmneli jmnisaAacute vityAcirc ukue
yovelTagan saqmeTa da kacTa da
mSobelTa da gardakueTasa
TAcircsisa nebisasa da mesamesa
jmnasa cudad didebisasardquo (A-39
18r)31
ldquoucxoeba ars pativisa gangdeba
iwroebisa simWidrovis wadnova
xolo saRmrTosa surAcirclisa mizezi
simravle trfobis zvaobisa ukuTqma
da ZAcircr-fasisa dumilisa peleRordquo (33)
ldquoSeuracxebisa wadili iwroebisa
gulisTqumaAacute survilisa
saRmrToAacutesa mizezi trfialebisa
simravle ampartavnebisa
uvarisyofaAacute dumilisa siRrmerdquo
(A-39 19r)32
ldquoucxosa usxen Sacirclni netar-sulTqmani
xolo megobrad zena Zalni wmidani
romelTa igi drosa sikegravedilisasa
ldquoxolo iyvned Svil sayvarel
Senda sulTqumani gulisani
monad moige sxeuli Seni xolo
30 ldquoeSmakni Semdgomad gamoslvisa Cuenisa sofliT daguarwmuneben mowyaleTa da lmobierTa erisganTa natrad da TavTa CuenTa bralobad viTarmed yovlisaganve saTnoebisa maTisa Tavni Cuenni gamogAcircAtildeumianrdquo (sineli 1965 36-37) 31 ldquovervin Sevides zecisa sasZlosa gAcircrgAcircnosani ukueTu ara moigos pirveli igi da meore da mesame ganSorebaAacute ese igi ars pirveli-soflisagan da monagebTa da naTesavTa da meore-nebisagan TAcircsisa da mesame-ganSorebaAacute cudad-zuaobisagan romeli Seudgs morCilebasardquo (sineli 1965 41) 32 ldquosurvili kdemisa da yuedrebisaTAcircs gulis-TqumaAacute Wirisa da iwroebisaAacute aRorZinebaAacute survilisa saRmrToAacutesaAacute ganmravlebaAacute siyuarulisa RmrTisaAacute uvaris-yofaAacute zuaobisaAacute ufskruli dumilisaAacuterdquo (sineli 1965 43)
156
Zal-uZs Sewevnad rgebad megobar-yofad
ese ars uflis mZiebi naTesavi (38)
megobrad ndash wmidani Zalni
romelTa Jamsa ganslvisasa
rgebad Senda Zalndashuc geqmnen Tu
megobar ese ars uflis mZiebi
naTesavirdquo ( A-39 21r)33
ldquoaqa mamaman ucxoebis gegravearisad
Sedrgineba hyo Zilis-SorisTa sizmarT
esTa ganmsazRegraverman romelni wina-hsxenan
ese gvario ars ZrvaAacute gonebisa
uZraobasa Sina sxeulisasardquo (sizmarTaTvis1)
ldquoviTar veWu (arca rameTu
ganvasazRvreb SedrginebiTad)
Semdgomad ucxoebisa sityuaTa
xolo ufroAacutesRa maT Sina
mciredTa sizmarTaTAcircsca
STawexebad raoden arcaRa amis
zakuvis mzakuvarTaAacutesa
gamoucadelad yofad Cuenda
umjobes (Txroba pirvel pirSi)
ZlisSinaAacute ars gonebisa ZrvaAacute
uZravobasa Sina sxeulisasardquo (A-
39 23r)34
ldquosxegravea ars ocneba sizmrisagan hAtildeams cnobad
RmrTis-metyegraveAgravelurad aqa gancxadebulebs
ocneba aris TvalTa cTuneba maSin
midmo goneba odes mZinareobdes
xolo sxeuli mRAcircZareobdes odesrdquo
(sizmarTaTvis 2)
ldquoocnebaAacute ars cTunebaAacute TualTaAacute
mZinaresa Sina mimogonebasa
ocnebaAacute ars gankrTomilebaAacute
gonebisaAacute mRAcircZarebasa Sina
sxeulisasardquo (A-39 22v)35
ldquoqristesTvis eSmakT gvixilon ra damtevi ldquoraJams damtevebelTa uflisaTAcircs
33 ldquoda Svilni Senni sayuarelni iyvned sulTqumani gulisani da monad moigen Atildeorcni Senni xolo megobrad wmidani igi Zalni romelTa Zal-uc Jamsa sikudilisasa didad sargebeli Seni ukueTu megobar Senda iqmen da bdquoese ars naTesavi romeli eZiebs ufalsa eZiebs xilvad pirsa RmrTisa iakobissaldquo (sineli 1965 48) 34 bdquoviTarmed Semdgomad ucxoebad ganslvisa sizmarni guebrZvian amisTAcircs vinebe ucxoebisa Tavsa Tana mciredi sizmarTaTAcircsca Tqumad raAacuteTa amasca Ronesa mzakuvarTa maT CuenTasa ara umecar viyvneT sizmari ars aRZrvaAacute gonebisaAacute uZraobasa SAcircna AtildeorcTasardquo (sineli 1965 53) 35 ldquoocnebaAacute ars cTomilebaAacute TualTaAacute mZnaresa gonebasa Sina ocnebaAacute ars gancAcircbrebaAacute gonebisaAacute mRAcircZarebasa Sina AtildeorcTasa ocnebaAacute ars xilvaAacute uguamoAacute da ara arsirdquo (sineli 1965 53)
157
ucxod saxlTagan da saxleulTa yovelT
maSin sizmarTa SfoTebiTa gangegravecadnen
gvaCegraveAgravenon sizmriv TAcircsni mtyebarni CuenTAcircs
anu momkegravedarni CuenZliT anu mZrwolarerdquo
(sizmarTaTvis 3)
TAcircsTa saxlTa da saxleulTasa
ucxoebiTa da siyuaruliTa
saRmrToAacuteTa Tavni TAcircsni
ganvyidneT maSin namdAcirclve
eSmakni ZilisSinaTa mier
SfoTebiTa gangucdian Cuen
TAcircsTa CuenTa mCuenebelni
CuendaginaTu mtyebarTa anu
momkudarTa Cuen ZliT gina
SepyrobilTa da mZrwolareTardquo
(A-39 23r)36
ldquomorCileba ars uaryofa Tavisa
gancxadebuli sxeulis moZageba
morCileba ars mokegravedineba asoTa
gonebisasa mrTels cxovrebasa Sina
da moZravoba yovlad ganukiTxegraveAgravelirdquo (41)
ldquomorCilebaAacute ars uaryofaAacute
sulisa TAcircsisaAacute yovliTurT
sxeulisa mier zedCuenebuli
gancxadebulad gina mebr
sxuebrca morCilebaAacute ars
gamoukiTxveli moZravobaAacuterdquo (A-39
25v)37
ldquoCegraveAgravenTa saRmrToTa mamaTa sinanuli
esTa ganhsazRegraveres sibrZnisamebr maTisa
sinanuli ars naTlvis ukmo-wodeba
aRTqma RmrTisadmi cxovrebisa meoris
da ganhsja TaAcircs TAcircsisa urcxegraveAgravenelirdquo (51)
ldquosinanuli ars naTlisRebisa
ukmowodebaAacute sinanuli ars
aRTqumaAacute RmrTisa mimarT meoris
cxorebisaAacute38rdquo
ldquosinanuli ars dageba uflisadmi
wina-aRmdgomTa SecodebaTa ZliTiT
ldquosinanuli ars dagebaAacute uflisaAacute
winaaRmdgomTa SecodebaTa ZliT
36 bdquora Jams dautevniT uflisaTAcircs TAcircsni da saxlni Cuenni da mivscniT Tavni Cuenni ucxoebad siyuarulisaTAcircs RmrTisa maSAcircn eSmakni sizmarTa mier SeguaSfoTebdian Cuen da gAcircCuenebdian TAcircsTa CuenTa viTarca mglovared anu viTarca mkudrad anu viTarca CuenTAcircs Sepyrobilni da Wirveulnirdquo (sineli 1965 53) 37 ldquo morCilebaAacute ars uaris-yofaAacute sulisa TAcircsisaAacute srulad AtildeorcTa mier gamoCinebuli gancxadebulad gina Tu esreT morCilebaAacute ars mokudinebaAacute asoTa gonebiTa cxoeliTa morCilebaAacute ars gamouwulilveli aRZrvaAacuterdquo (sineli 1965 57) 38 ldquosinanuli ganmaaxlebeli ars naTlisndashRebisaAacute sinanuli aRTqumaAacute ars RmrTisa mimarT axlisacxorebisaAacute sinanuli ars Tavisa TAcircsisa damsjelirdquo (sineli 1965 125-126)
158
sinanuli ars wmeda sAcircnidisisa
sinanuli ars yovelTa saWirvelTa
nebsiT daTmena cxovrebis ganaxlebardquo (52)
keTilTa moqmedebisa mier
sinanuli ars sAcircnidisisa
ganwmedaAacute sinanuli ars yovelTa
saWirvelTa nefsiTi moTminebaAacuterdquo
(A-39 54r)39
ldquoamas emkacre monanulo nu sada
ver sisufTeman grZelman dahavebaman
daayenasmca Sen Soris sAcircnidisis
mxileba kbena Senda yovlad sargoAacute
da Sen kidegan ipovo keTilTaganrdquo (58)
ldquoganvemkacrneT nusada
araganwmedilebisa ZliT aramed
dahavebisa mxilebisagan dascxr
sAcircnidisi (A-39 63r)40
ldquoჶilosoჶia ganhsazRegraveres sxolastikosT
elinTa brZenTa pirvelad CegraveAgravenTa moZRvarT
viTarmed arso ese wegraverTa sikegravedilisa
vina mAtildesovneli sikegravedilisa yoveli
ჶilosoჶos ars namdAcircl sibrZnis-moyuarerdquo
(63)
ldquoda sakAcircrvel namdAcirclve viTar da
ellinTaca eseviTari raAacuteme
aRmoTques vinaAacuteTgan da
filosofosobadca amas
gansazRvreben yofad wurTasa
sikudilisasa (A-39 63v)41
ldquoufskruls ityAcircan umier-kerZo-yofad
romel vieT hsTqegraveAgraves ese apAcircTmantod
esTave wegraverTasa amis sikegravedilisasa
yovlad uwevni mougies saqmeni
ubiwoebac ganuwiaRebelirdquo (67)
ldquoviTarndashigi ufskrulsa
umierkerZood yofad vieTnime
gansazRvreben rameTu adgilsa
missa uwodeben apAcircTmantod
esreTve sulisa gagonebasa
uwevneli da ubiwoebaAacuteca da
moqmedebaAacute mougiesrdquo (A-39 66r)42
ldquoglova RmrTis-ZliTi ars mWmunvareba sulis
salmoba gulis wuxva mowleobiTi
saqmeTa mimarT satkivarTa raTame
ldquoRmrTisZliTi ars mWmunvarebaAacute
sulisaAacute lmobasa Sina gulisa
mowleobisasa maradis
39 ldquosinanuli dagebaAacute ars RmrTisa mimarT Sesworebulad codvaTaAacutesa qmniTa simarTlisaAacuteTa sinanuli ganwmedaAacute ars sAcircnidisisaAacute sinanuli moTmenaAacute ars nebsiTi yovelTa WirTa da gansacdelTaAacuterdquo (sineli 1965 126) 40 ldquovekrZalneT Zmano nuukue ara siwmidisagan dacxromil ars sAcircnidisi mxilebisagan aramed moewyina da amisaTAcircs arRara guamxilebs (sineli 1965 149) 42 ldquoviTarca ufskrulisaTAcircs zRuaTaAacutesa ityAcircan viTarmed miuwdomel ars egreTve Atildesenebisa sikudilisa siwmideca da saqmeca miuwdomel arsrdquo (sineli 1965 159)
159
sawyurvelisa zed-dgromiT mZiebeli
ver mimTxegraveAgravevisad msulTqmi mkegravenesi simwariTrdquo (71)
sawyurvelisa zeddadgromiT
meZiebeli da amisiTa
miumTxuevelobiT tkivneulda
mdevneli da ukuana kerZo amissa
salmobierad mqoTebelirdquo (A-39
67r)43
ldquoglova ars maviwy Atildesovnisa bunebisa
viTa mihscilda daviTs puri miRebad
sinanuli ars dakleba uWirveli
yovlisa reca sxeulebris nugeSis
ara Atildesovna ars TAcircnier sawyurvelTardquo (73)
ldquoaRsaarebaAacute ars daviwyebaAacute
bunebisaAacute viTarndashigi miscilda
visme Wamad puri TAcircsirdquo (A-39
67r)44
ldquomciredi wyali hSrets saAtildemilis matebas
eg-saxed cremli WeSmaritisa glovis
hSrets alsa risxAcircs da navRelficxelobis
amisTAcircs aqa urisxegraveAgraveloba wmida
SemdgomobiTad daiwesa gangebiTrdquo (81)
ldquoviTarndashigi wylisa saAtildemilsa Sina
mciredndashmcired Sematebasa
srulad daSrtebis saAtildemili
esreTve da WeSmaritisac gloisa
cremlsa yovelsa alsa
guliswyromisa da
navRelficxelobisasa mosrvad
utevebies amisTAcircs da
SemdgomobiTadca davaweserdquo (A-39
75v)45
ldquotkivilTad ganhscnes da oflTad Tavni
mravalT
raTa Sendoba bralTa miiRon maTi
ganara kacman ara ZAcircrismeAtildesenman
winuswro amaT bralTmotevebisadmi
ldquotkivilTa da oflTa Sendobisa
ZliT codvaTaAacutesa Tavni TAcircsni
vieTnime ganscnes xolo
ZAcircruAtildesenebelman mamakacman
winauswro amaT romlisaTAacutes
43 bdquoglovaAacute WeSmariti saRmrToAacute ese ars mWmunvarebaAacute sulisaAacute da guli mwuxare romeli maradis isurvebn saqmeTaTAcircs satkivarTa da yovelsa Jamsa trfialisa mis mimarT TAcircsisa wyuriel arn da raJams ver ewiis eZiebn mas tkiviliTa gulisaAacuteTa da Semdgomad misa godebiT Atildemobn kunesiT da sulndashTqumiTrdquo (sineli 1965 161) 44 ldquoglovaAacute daviwyebaAacute ars bunebisaAacute viTarca mas netarsa daaviwyda Wamad puri TAcircsi romelica galobs amas sinanuli WeSmariti ese ars ganSorebaAacute yovlisagan nugeSinisndashcemisa Atildeorcielisa Seuwuxebeladrdquo (sineli 1965 162) 45 ldquoviTarca wyali daSrets alsa cecxlisasa egreTve WeSmaritisa gloisa cremlni yovelsave alsa gulisndashwyromisasa da mrisxanebisasa daSreten amisTAcircsca SeudgineT gloisasa ganSorebaAacute gulisndashwyromisaAacuterdquo (sineli 1965 188)
160
miuteveTo da mogetevosT mdidradrdquo (98) miuteveT mswrafl da mogeteos
Tquen mdidradrdquo (A-39 82r)46
ldquomraval-Tqmobisa sazRegraveari esTa dahsdves
umecrebis xat ZAcircris Atildesenebis karad
kadnierebis laRis Atildeelis-mpyrobelad
tyuAcirclis-msaxur daAtildesna lmobierebis
mowyinebis mxdel Zilisa wina-morbedrdquo (112)
ldquokualad eseve vneba esTa cnobil-ars
viTarmed ese goneb-Sinaobisa
ese igi ars mimogonebis anu
gulis-sityegraveaTa keTilTa ganmabnevel
xolo glovisa yovlad uCino-myofelrdquo (113)
ldquomravalmetyuelebaAacute ars
umecrebisa saxe ZAcircrisAtildesenebisa
kar kadnierebisa
Atildeelisampyrobel tyuilisa
msaxur lmobierebisa daAtildesna
mowyinebisa mxdel Zilisa
winamorbed Tangonebobisa
dabneva mcvelisa uCinoyofa
simAtildeurvalisa sigrile locvisa
ganqarveba (A-39 84r)47
ldquosimaZRre amiT iqmna nayrovanTadmi
deda siZAcircsa AtildeorcT Seginebis mizez
xolo moymoba muclisa monanulsa
siwmidis eqmna mizezad momatyegraveAgravebel
loms mSAcircd-hyofs liqna sxeuls Wama
velurhyofsrdquo (145)
ldquosimaZRre sazrdelTa siZAcircsa
deda48 cxorebaAacute muclisaAacute
siwmidisa momatyuebeli lomi
mliqnelman mravalgzis moamSAcircda
xolo sxeulisa moRuaweman
umetes ganavelurardquo (A-39 89r-
89v)49
ldquoulmobeloba ars mtkice udebeba
da gamoxategravea Sereuli mconari
CegraveAgraveulebisa martivisa mSobeli
gulsmodginebis simAtildenis safrAtildee saSTobi
ldquoulmobelobaAacute ars Semtkicebuli
udebebaAacute mconari gagonebaAacute
winmiRebisa naSobi
gulsmodginebisa sabrAtildee
46 ldquomravalTa miscnes Tavni maTni SromaTa ficxelTa raAacuteTa Seendvnen codvani maTni xolo kacman ZAcircrndash uAtildesenebelman uswris maT rameTu ityAcircs ufali viTarmed miuteveT da mogetevnen Tquen codvanirdquo (sineli 1965 206) 47 ldquomravalndashmetyuelebaAacute saydari ars cudadndashmzuaobrobisaAacute romelsa zeda dajdebis da gamoCndebis igi mravalndashmetyuelebaAacute saxe ars ugulisAtildemoebisaAacute da kari ZAcircrisndashzraxvisaAacute winamZRuari kadnierebisaAacute msaxuri tyuvilisaAacute damAtildesneli lmobierebisaAacute momxdeli mowyinebisaAacute winamorbedi ZilisaAacuterdquo (sineli 1965 213) 48 anton kaTalikosis teqtSi iseve rogorc petre gelaTelis TargmanSi simaZRre siZvis dedaa xolo eqvTime aTonelTan - bdquomamaldquo 49 ldquosimaZRre WamadTaAacute mamaAacute ars siZvisaAacute xolo moymobaAacute muclisaAacute winamZRuari ars siwmidisaAacute romelman ganusuenos lomsa mravalgzis moamdorvisca xolo romelman ganusuenos AtildeorcTa ufroAacutesad ganaficxnesrdquo (sineli 1965 225)
161
lmobierebis ver cnoba umecrebardquo (172) simAtildenisa saSTobi lmobierebisa
umecrebaAacuterdquo (A-39 115v-116r)50
ldquoodes salpingsa hscemen sarekad Jamis
maSin yovelTa ZmaTa iekklesion
xilulad Zmani uxilavad eSmakni
cxedradre ZmaTa midrekkad mawegraveAgravevelni
gansegraveAgravenebisa win Sesaval qebadmderdquo (184)
davsWuritneT da vpooT
sulierisa cemasa salpingisasa
xilulad vidreme Sekrebulad
Zmani xolo uxilavad
Semoyvanebulni mterni romlisa
ZliT romelnime cxedrisa zeda
warmodgomilni Semdgomad
aRdgomisa kualad midrekad
amaTdave mimarT mizez mcemen
Cuen daadger metyuelni
aRsrulebadmde winSesavaliTTa
qebaTardquo (A-39 112v)51
ldquomoSiSeba ars CegraveAgraveuleba CCAcirclebri
sulsa berebrsa cud-medidebes Sina
moSiSeba ars hrwmunvisa gandrekaAacute
lodinsa zeda moulodebelTasa
xolo ars kualad mZrwoli grZnoba gulisardquo
(201)
ldquomoSiSebaAacute ars CCAcirclebrivi
CueulebaAacute berebsa Sina da
cuddidebasa sulsa moSiSebaAacute
ars gandrekaAacute sarwmunoebisaAacute
molodebasa zeda
moulodebelTasa SiSi ars
mZrwolare grZnobaAacute gulisaAacuterdquo
(A-39 115r)52
ldquoSiSi sijabne nakli gul-savsebisa
romlisa mona suli zesT-mCenobisa
TAcircsda mimndobi Tavisad zesT-mCenobiT
ldquoSiSi ars gulsavsebisa
naklulevanebaAacute zesTmCeni suli
ars sijabnisa monaAacute Tavsa Tacircssa
50 ldquoulmobelobaAacute udebebaAacute ars damtkicebuli sibrme ars gonebisaAacute da mSbeli borotTa CueulebaTaAacute sabrAtildee moswrafebisaAacute da maxe moRuawebisaAacute mteri lmobierebisaAacuterdquo (sineli 1965 283) 51 ldquoraJamsndashigi dascian nestusa mas suliersa romel ars Jamis rekaAacute maSin xilulad Sekrbebodian Zmani locvad da uxilavad Sekrbebodian mterni brZoladrdquo (sineli 1965 289) 52
ldquomoSiSebaAacute CueulebaAacute ars yrmeburi sulsa Sina cudadndashmzuaobarsa moSiSebaAacute midrekaAacute ars sarwmunoebisagan molodebiTa moulodebelTaAacuteTa miSiS uwinares SemTxuevisa igonebs ZnelovanTa moSiS Sehmusravn gulsa TAcircssa SiSTa ocnebaTaAacuteTardquo (sineli 1965 297)
162
magra aCrdilT da bgeraTagan moSiSni
amad uiWvod eSinis marad zesT-mCenTrdquo (202)
zeda mindobili da bgeraTagan
nagebTaAacutesa da aCrdilisaca
moSiSirdquo (A-39 115r)53
ldquomliqneli kaci diakoni eSmakTa
zesT-mCenobisa zvaobis Atildeel-myvanebi
lmobierebis momsrveli glovis mdevni
macTuri gzisa keTilT uCino-myofi
amad viTarmed gvacTuneben mnatrelnirdquo (219)
ldquomliqneli ars eSmakTa diakoni
zesTmCenobisa Atildeelmyvanebeli
lmobierebis momsrveli macTuri
gzisaAacute rameTu mnetarebelni
Tquenni gacTuneben Tquenondash
ityAcircs winaAacuteswarmetyvelirdquo
(A-39 117r)54
amrigad damowmebuli masala anton kaTalikosis redaqciis
ZiriTad wyarod teqstis petre gelaTeliseul Targmans gamoavlens es
bunebrivic aris radgan rogorc zemoT aRvniSneT petre gelaTeli iyo
gelaTis skolis warmomadgeneli ioane petriwiseuli tradiciebis
gamgrZelebeli da elinofiluri stiliT Sesrulebuli misi Targmani
anton kaTalikosisTvis iqneboda ufro misaRebi Tumca aqve kvlav
aRvniSnavT rom anton kaTalikosis redaqcia iTvaliswinebs danarCen
teqstebsac swored amis naTelsayofad zemoT movixmeT paraleluri
pasaJebi ioane petriwis da anton kaTalikosis poeturi teqstebidan da
mivuTiTeT rom am ori teqstis saleqso sazomic da TiToeuli
safexuris struqturuli organizebis principic identuria dakvirvebam
gvaCvena rom anton kaTalikosi aseve zedmiwevniT icnobs eqvTime
aTonelis Targmans davimowmebT paralelur adgilebs anton
kaTalikosisa da eqvTime aTonelis redaqciebidan petre gelaTelis
Targmans ki amjerad sqolioSi davurTavT
ldquoese hsTqegraveAgraves mamaT siRrmedre simSAcircdisa ldquoese ars didi siRrme simSAcircdisaAacute
ndash odes maxlobelad iyos misa
53
ldquosuli ampartavani monaAacute ars moSiSebisaAacute rameTu esavn Zalsa TAcircssa da esmin raAacute AtildemaAacute raAacuteme meyseulad SeZrwundisrdquo (sineli 1965 297) 54
ldquokaci maqebel pirsa mociquli ars eSmakisaAacute da winamZRuari ampartavanebisaAacute uCinomyofeli lmobierebisaAacute warmwymedeli keTilTaAacute macTuri gzisaAacute rameTu romelni gunatriden Cuen guacTuneben Cuen viTarca ityAcircs winaswarmetyveli esaiardquo (sineli 1965 305)
163
Tu maxlobel-hyegraveAgraves mawuxebeli visme
yegraveAgravedrebul-iyos kdemul wyinebul misgan
magra misdami araodes moakldes
siyvarulisgan Zed RmrTisad qmnuli igirdquo
(88)
Semawuxebeli da guli misi iyos
yudroebiT da ara moaklebdes
siyuarulsa missardquo (sineli 1965
191)55
ldquodasabami ars ese urisxegraveAgravelobis
yegraveAgravedrebisa da ginebisa kdemisa
Tmena simwariT da tkiviliT gulisaT
saSual ndash raTa maTgan ara Sewuxnes
xolo sisrule ndash raTa Sehracxnes qebadrdquo
(89)
ldquodasabami sanatrelisa
urisxvelobisaAacute ars simwariT da
tkiviliTa gulisaAacuteTa moTminebaAacute
kdemisa da yuedrebisa da
ginebisaAacute xolo saSuali raAacuteTa
Seuwuxebelad iyos maT Sina
xolo sisrule ese ars ndash raAacuteTa
viTarca qebaAacute Seeracxos ginebaAacuterdquo
(sineli 1965 196)56
ldquoganhrisxnes ra vin nebsiT acofebs Tavsa
amad viTarmed Zleul ars pirvelTagan
CegraveAgraveulebaTa da TAcircnier cnobisa
hborgs daecemis amisTAcircs Tqmul ars ese
monanulisad hmats sxegraveaTa vneba eserdquo (87)
ldquokaci mrisxane nebsiT TAcircsiT
gancofebul ars da Zleul ars
CveulebaTagan pirvelTa da
TAcircnier cnobisa misisa borgs da
daecemis araraAacute ars
monanulisaTAcircs uborotes gulisndash
wyromisardquo (sineli 1965 191)57
ldquoamisTAcircs aqa ganTlil ars saRmrTo kibe
hxedevd aRsavals dayudebisas sibrZniT
a TAcircT-hsjulobisagan
b didebisa ZliT kacT-mierisa
ldquoxolo aw TiTeuli xedevdin Tu
romelsa xarisxsa ars kibisa mis
dayudebulTaAacutesardquo (sineli 1965
464)
ldquopirvel kibe ars TAcircTndash
SjulobisaTAcircs
55
ldquoese igi ars mun yofasa maSfoTebelisasa dawynarebiTa gulisaAacuteTa da siyuarulianad missa mimarT mdebareobaAacute namdAcirclve eseca sazRvar guliswyromisa ese igi ars da TAcircsaganca mqcevisaAacute sityAcircT da saxiT damamZimebelisa mimarT brZoliT da velurqmnilobaAacuterdquo (A-39 77r) 56
ldquodasabam netarsa ZAcircruAtildeseneblobisa simwaresa Sina da lmobasa sulisasa upatioebaTa TavsdebaAacute xolo saSual umWmunvarod amaT Sina mdebareobaAacute xolo sisrule ukueTu da arsRa viTarca qebaTa SeracxvaAacute amaTi gixaroden pirvelo mAtildenobd meoreo netar uflisa mier da usaxarulevanes mesamerdquo (A-39 79r) 57
ldquogulmwyrali ars miRebuli nebsiT uneblieTasgan uwinares miRebisa davrdomili da dacemulirdquo (A-39 76v)
164
g uZlurebisaTAcircs enisa
d simravlisa ZliTTa Tavis-mzrunvelobisa
e mZlavrebisa ZliT gulis-wyromisa
v raTa patiJni miiAtildeadnen
z raTa moswrafed iqmnen
Agrave raTa cecxli SeiZinonrdquo
(279)
meore didebisaTAcircs kacTaAacutesa
mesame uZlurebisagan enisa
meoTxe ndash mZlavrebisaTAcircs gulisndash
wyromisa
meequse ndash raAacuteTa Tavni TAcircsni
tanjnen
meSAcircde ndash raAacuteTa moswrafebaAacute
moigon merve ndash raAacuteTa cecxlsa
zeda cecxli SesZinonrdquo
(sineli 1965 464)58
zog SemTxvevaSi anton kaTalikosi erTi strofis farglebSic ki
iyenebs orive prozauli Targmanis masalas
anton kaTalikosi
petre gelaTeli eqvTime aToneli
ldquonayrovneba ars Semoqmedi
novagTa
gemovnebaTa madinebeli
wyaro
Tu same dahAtildeaS Tvali misi
sxAcircT gahsCndis
xolo Tu igi ganaqarvi
sxAcircTa gZlis
amisi mkacrva Tana gaZs
monanulordquo (143)
ldquonayrovanebaAacute ars noagobaTa
Semoqmedi gemovnebaTa
wyaro dahyav nestAcirc da sxAcircT
aRmoiWAcircra da amisica
damyofeli sxAcircT iZlivardquo
(A-39 89r)
ldquonayrovanebaAacute mompovnebeli
ars sanovageTaAacute da wyaro
ars gemoTndashmoyvarebisaAacute
dahyvi raAacute erTi Tuali misi
sxAcircT kerZo gamoCndis da
raJams igica ganaqarvi sxAcircT
kerZo gZliisrdquo
(sineli 1965 224)
ldquoucxoeba ars ar kualad
zed-moqceva
raAacutecaRa gaqegraves mamulsa Sina
yovel
imaTi srulad raAacuteveca
yoveli
ewin-mewyegraveAgravebis keTil ndash
mosavobisa
gulis-sityegraveaTa anu
ldquoucxoeba ars datevebaAacute
zedmouqceveli yovelTaAacute
mamulsa Sina
keTilmosavobisa
ganzraxvasa Cuensa
winaaRmdgom moqmedTaAacuterdquo
(A-39 19r)
ldquoucxoebaAacute datevebaAacute ars
gare-Seuqceveli mSobelTa
da yovelTave ranica iyvnen
queyanasa Cuensa
winaaRmdgom da
damabrkolebel keTilisa
mis gulis-sityAcircsa Cuenisardquo
(sineli 1965 42)
58
petre gelaTelis TargmanSi citirebuli adgili ar aris
165
gamoxategraveaTardquo (31)
ldquogamoslva sofliT samT
aiZules mqmedT
anu sufevam gulvebadman
saRmrToman
anu codvaTa ganmravlebis
cnobaman
anu surAcirclman namdAcircl
satrfialosman
xolo garda sxegravea mizezi
usityur arsrdquo (16)
ldquoyovelTa gulsmodginebiT
sawuToAacutes damtevebelTa
namdAcirclve ginaTu
gulvebadisaTAcircs samefoAacutesa
gina simravlisa ZliT
codvaTaAacutesa anuT
RmrTisamimarTisa ZliT
siyuarulisa yves ese xolo
araTu romelime
winaTqmulTa amaT
ganxilvaTaAacute maT Soris
winaZRoda usityu vinaAacuteme
ganSorebaAacute maTi dadgardquo (A-
39 10v)
ldquoyovelTave romelTaca
soflisa saqmeni dautevenes
anu simravlisaTAcircs codvaTa
maTTaAacutesa anu
sasufevelisaTAcircs caTaAacutesa
anu siyvarulisaTAcircs
RmrTisa qmnes ukueTu arca
erTi amaT samTa gulis-
sityuaTagani iqmna maTda
winamZRuar pirutyul ars
gamoslvaAacute maTirdquo (sineli
1965 22)
amrigad naSromis am nawilis mizani iyo anton kaTalikosiseuli
redaqciis sxva manamde arsebul redaqciebTan mimarTebis sakiTxis
kvleva paralelur teqstebze dakvirvebam gamoavlina Semdegi
1 saTnoebaTa kibis anton kaTalikosiseuli redaqciis ZiriTadi
wyaroa petre gelaTelis Targmani misi teqsti yvelaze arsebiT
frazeologiur da leqsikur Tanxvedras swored petre gelaTeliseul
TargmanTan avlens SesaZloa amis mizezi iyos petre gelaTelis
Targmanis gelaTuri skolis tradiciisamebr elinofiluri stili
romelic anton kaTalikosis literaturuli gemovnebisTvis metad
Sesaferisi iqneboda
2 anton kaTalikosi kargad icnobs saTnoebaTa kibis manamde
arsebul srul redaqciebs a) misi teqstis struqturuli organizebis
principi da versifikacia ioane petriwiseuli redaqciis identuria
avtori qmnis ioane petriwiseuli teqstis originaluri strofebis
semantikurad Tanafard muxlebs romelTac paralelebi ar eZebnebaT
prozaul teqstebSi b) icnobs da iyenebs eqvTime aToneliseul
Targmansac g) aris SemTxvevebi roca erTi strofis farglebSi Cans
orive prozauli Targmanis gavlena
166
amp 2 saTnoebaTa kibis anton kaTalikosiseuli CarTuli
strofebi
saTnoebaTa kibis ioane petriwiseuli redaqcia gamosca Sesavali
kvleva komentarebi da leqsikoni daurTo ivane lolaSvilma Sesavali
kvleva ZiriTadad exeba ioane petriwis vinaobasa da mis literaturul
memkvidreobas kvlevaSi igi aseve msjelobs ioane petriwiseuli
saTnoebaTa kibis originalur nawilze gansakuTrebiT ki aq gaSlil
filosofiur koncefciebsa da maT mimarTebaze ioane petriwis
filosofiasTan iv lolaSvilis mier originalur strofebad miCneuli
CanarTebis moculobidan gamomdinare mkvlevari teqsts naxevrad
originalur Sromad miiCnevs Tumca rogorc ukve vnaxeT es mTlad ase
ar aris naSromis am nawilSi mimovixilavT anton kaTalikosiseuli
saTnoebaTa kibis originalur CanarTebsა da maT funqcias teqstSi
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis struqturul Taviseburebebze
saubrisas aseve aRvniSneT rom anton kaTalikosis teqsti
struqturulad zustad emTxveva cota mogvianebiT sofroniusis mier
konstantinopolSi gamocemul redaqcias es garemoeba ki TavisTavad
gvafiqrebinebs rom SesaZloa anton kaTalikoss xelT hqonoda CvenTvis
cnobili qarTuli redaqciebis garda sxva wyaroc amitom anton
kaTalikosis originaluri nawilis wyaro veZieT ara mxolod qarTul
prozaul TargmanebSi aramed Cven xelT arsebul sxva teqstebSic meTiu
raderis gamocemul ZvelberZnul teqstSi parakletis monastris
axalberZnul teqstSi romelic mines gamocemisgan gansxvavebuli
redaqciaa da struqturis mixedviT emTxveva anton kaTalikosis
redaqcias aseve saTnoebaTa kibis slavur TargmanSi romelic
gamocemulia 1898 wels da gamosacemad momzadda СВЯТО-ТРОИЦКАЯ СЕРГIЕВА
ЛАВРА ndashSi amgvarma kvlevam maCvena rom Tundac erTi strofi romelic ar
momdinareobs qarTuli prozauli Targmanidan ar iZebneba Cven xelT
arsebul arc erT sxva teqstSi anton kaTalikosi zog SemTxvevaSi qmnis
mTel strofs an strofebs zogan urTavs striqonebs xan kidev iyenebs
gansxvavebul terminebs an simboloebs am ukanasknelze vrclad
sadisertacio naSromis Sesabamis TavebSi vimsjeleT swored antonis
167
redaqciis stilsa da simbolur saxismetyvelebaze saubrisas aRvniSneT
rom antonis originaluri nawilisTvis specifikuri simboluri
metyveleba damaxasiaTebelia zogadad anton kaTalikosis mxatvruli
azrovnebisTvis rac kidev erT argumentad SeiZleba gamoviyenoT imis
samtkiceblad rom antonis mier CarTuli strofebi originaluria da
Tuki marTlac hqonda anton kaTalikoss xelT gansxvavebuli redaqcia
misi kvali Cans mxolod safexurTa TanmimdevrobaSi
gamomdinare iqidan rom prozaul teqstTan SedarebiT poeturi
versiebi bevrad naklebi moculobisaa daismis kiTxvebi prozauli
teqstebis sakmaod didi moculobis masalis miuxedavad ratom dasWirda
anton kaTalikoss originaluri strofebis CarTva poetur teqstSi ra
daniSnuleba aqvs sakuTriv antoniseul CanarTebs aviTarebs igi am
nawilSi axal ideebs Tu ubralod afarToebs naTqvams SevecdebiT
aRniSnul kiTxvebs pasuxi gavceT Tanmimdevrulad
pirvel rigSi aRvniSnavT rom ioane petriwis teqstis msgavsad anton
kaTalikosic yovel Tavs urTavs Sesaval strofs romliTac acnobs
mkiTxvels winamdebare safexuris Temas xotbas asxams an akritikebs mas
es originaluri strofebi Seicaven ZiriTadad aRmaval-daRmaval sakmaod
rTul kidurwerilobas romelSic ikiTxeba konkretuli safexuris
dasaTaureba magaliTad pirveli Tavis Sesavali strofi ase
gamoiyureba
vardi ar mWnari ჶiali keTil sulnel
limena SuAgravebis oqroT arxrwnadTsakrebi
or-gzis Sedgoma satrfos namdAcirclsawyuris
tkbiluRlis tAcircrTAcircT sofliT gamoslvasagan g
ltolva aqaT RmrTiv iqa zenadmi mimyegravean
an kidev mesame Tavis Sesavali strofi
ldquoTqmulTare zem o rTa ZAcircr-fas spekalTa
AcircakinT mWAcircrv e se eSesabamvis
sulTmwmedi saqe b rkial elvar mbzinvari
ucxoeba imier lTolva amriT
168
xolo jegraveari s a tAcircrTva qristes msgavsebardquo
kidurweriloba zog SemTxvevaSi aris sakmaod rTuli ndash aseTia pirveli
magaliTi xolo sxva SemTxvevaSi SedarebiT martivi ndash amis magaliTad
meore SemTxveva gamodgeba citirebuli strofebis akrostixebad ikiTxeba
Semdegi ltolvisaTvis soჶlisgan da TAcircs ucxoebisa es aris ZiriTadi
principi romliTac anton kaTalikosi sargeblobs Sesavali
originaluri strofebis Seqmnisas erTi gamonaklisia mTel teqstSi
mecamete Tavi romelic mowyinebas Seexeba xolo Sesavali strofis
kidurwerilobaSi ikiTxeba Tavad avtoris saxeli Tumca safexuris
Tematikaze xazgasma tradiciulad aqac aris
ldquoantoni saxel aqa kidur-werili
tals guls meleqsis mowyinebisa mier
odes ixilo daginiSnavs mis Soris
nebsiT kegraveAgraveTebiT sAcircnidisis kbenisaT
iqidam glovis ar ganyras naberwyalTasrdquo
swored amgvari principiT aris Seqmnili ioane petriwiseuli
teqstis Sesavali originaluri strofebic
anton kaTalikosis originaluri CanarTebi ufro xSirad qarTuli
prozauli teqstis masalas avrcobs Aაse magaliTad
ldquotanjva mhsjavriTi aRhAtildeocs tyuvilsa TuRa
magra netarni cremlni warhswymeden hspolven
dumili saRmrTo Wmunva TacircsTaTAcircs codegraveaT
ukeTursa mas crusa CegraveAgraveulebasa
aRhAtildeocs ganhsdevnis qristes-moyvareTaganrdquo
(127)
ldquosatanjvelisagan mTavarTaAacutesa
aRiAtildeocebis tyuili xolo
simravlisagan cremliTaAacutesa
sruliad warwymdebisrdquo
(A-39 87r)59
ldquoarsada hstyuvos yrmaman odesme visdad
amad viTarmed umanko aqegraves goneba
maSa tyuvili mzakegravearTad Sesmenili
ldquoara uwyis CCAcirclman tyuili
arca sulman siborotisagan
daklebulmanrdquo (A-39 87r)60
59
bdquotanjvisagan mTavarTaAacutesa aRiAtildeocebis tyuili xolo simravlisagan cremlTaAacutesa sruliad warwymdebis da moispolvisrdquo (sineli 1965 218) 60
ldquoyrmaman CCAcirclman ara icis tyuili arca sulman ganSorebulman borotisaganrdquo (sineli 1965 219)
169
ara marTalTa cruTa ver dammkAcircdrebTa
sufevisaTa CegraveAgraveuleba ars Turerdquo
(128)
ldquoSeuZlebel ars sada jmna Wamisgan
TuRa simSili niadag saAtildemar ars Ra
muclis simaZRre aAtildemobs cremlTa wyarosa
siZAcircsa rtoTa awarmoebs yovelTa
amisTvis ltolva novagTagan jer arsRardquo
(14 10)
ldquoTualTa wyarosa naTlisndash
Rebisa sworsa ganaAtildemobs ese
vneba sulisa didi xolo
marxvisa lmoba wmida da
tkbili Sehmzadebs missa
ganwmedilsa WurWelsa ese
Seitkbe monazono da gaqundenrdquo
(str 141)61
ldquokualad amisda wamal umankoeba
upovareba an qona saWiroTa
saRmrTo simdable RmerT-mama-kacis xati
da morCil-yofa yovelsa Sina ganhsjiT
nebaTa TAcircsTa iZulebiT ara qmna
sificxes borots ulmobelobas uRmrTos
emkacrve sofliT ltolvilo monazono
ucxoebisa uAtildemarad gardamqcevsa
sinanulisa ar miTvalvisa nivTsa
RmrTis-Svilebisgan ganmvrdom ganmyof
maxAcirclsardquo
(17810)62
ldquoSiSi ganakrTobs sulsa qegraveAgrave-mdebaresa
gamoxategraveaTa savseTa Sereul-hyofs
ganhsjaT ayenebs ucxo-hyofs apodiqsis
amad eliჶas ityAcircs gamocdilebiT
bdquoganhkrTes Tmani da Atildeorcni
Cemni ldquo ndash ityoda elifas
veragobasa eSmakisasa
momTxrobelirdquo (A-39 115v)63
61
rogorc vxedavT msgavsi (da ara identuri) Sinaarsis strofi aris petriwiseul variantSic xolo prozaul teqstebSi saerTod ar iZebneba paraleluri adgilebi 62
antonieul redaqciaSi msjeloba ufro vrcelia vidre sxva teqstebSi (qarT prozauli berZn slav) 63 ldquosazomisaebr gloisa ese waridevnebis da raAacutezomca igi moguakldebodis moSiSebaAacute ganmravldebis ganhkrTa guami Cemi da SeZrwundes Tmani Cemni ndash ityoda elifaz manqanebaTa zeda
amis mterisaTa egreTve me vityAcircrdquo (sineli 1965 299)
170
gamikrTes TmiTurT xorcnio (SiSisagan)rdquo
(204)
ldquoes simartive anu umankoeba
uferadoAacute aqegravenda vidreme adams
ara mkdemelsa AtildeorcTa uSegraveerebisas
ar gangebuli iyo ese sibrZniTa
amad viTarmed ar nebsiT martivobdardquo
(247)
ldquopirveli TAcircTebaAacute aRorZinebisa
yrmaTaAacutesa simartive uferadoAacute
romeli vidremde aqunda adams
ara ixila siSiSule sulisa
TAcircsisaAacute arca uSuerebaAacute
Atildeorcisa misisaAacuterdquo (A-39 129v)64
ldquosamRegravedeloisa locAcircsa univTosa
gansazRegraverebaAacute brZenTgan viswaveT esTa
ars Tan-myofobiT SeerTebaAacute orTa
ese igi ars RmrTisa da mlocegraveAgravelisa
amad univTo locvaAacute did sanatrelrdquo (281)
ldquolocvaAacute ars mis ZliTisaebr
vidreme moqmedebisa
TanamyofobaAacuteda SeerTebaAacute
kacisa da RmrTisaAacuterdquo (183v)65
ldquovinc Tavisufal bralTagan iqmna krZalviT
moSiSi RmrTisa mmarxegraveAgraveli vnebaTagan
aman moigo uvnebeloba saRmrTo
wyaro da Ziri deda siyvarulisa
amad gAcircrgAcircni sibrZnisa did netar-arsrdquo
(2910)
msgavsi magaliTebis damowmeba saTnoebaTa kibis anton
kaTalikosiseuli teqstidan mravlad SeiZleba avtori cdilobs gascdes
wyaroebs da ufro gaafarToos da ganavrcos saTqmeli
sxva SemTxvevaSi anton kaTalikosi originalur CanarTs qmnis raTa
daakonkretos daazustos ioane sineliseuli msjeloba magaliTad
teqstis meore safexurs romelSic ioane sineli saubrobs ldquosoflidan
gasvlisrdquo Semdeg amqveyniuri saqmeebis mimarT gulgrilobaze anton
kaTalikosi azris gaZlierebis mizniT asrulebs originaluri strofiT
ldquoTu sofliT ganhAtildeegraveAgraved arzrunvad monazono
64
ldquoarara ars msgavsi siwrfoebisaAacute amisTAcircsca vidremdis aqunda igi adams ara ixila SiSulobaAacute sulisa TAcircsisaAacute arca uSuerebaAacute AtildeorcTa TAcircsTaAacuterdquo (sineli 1965 339) 65 ldquolocvaAacute bunebiT SeerTebaAacute ars RmrTisa da kacisaAacuterdquo (sineli 1965 483)
171
kualad soflisaT mcxovrebTa Tana qceva
da arazrunva maTTAcircs SeuZlebel-ars
xolo Tuzrunva gaqegraves AtildeorcTaTAcircs da mSobelT
borbalTa mier RelvaTa iSTegraveAgravebiverdquo (210)
an kidev aviRoT mexuTe safexuri ioane sinelis monaTxrobs monanul
monazonze romelic aucileblad unda iyos siRatakesTan dawinduli
anton kaTalikosi Semdegnairad agrZelebs
ldquomonanulisa Tacircseba ars sakuTar
ara ras qonva ara rasa miReba
mxolod RmrTis oden mogeba ara sxegraveaTa
niadag dahsja Tavisa kdemva kdomegravea
anu sxeuliT an nebiT ucxoebardquo (56)
sxva magaliTi pirvel safexurSi sadac msjelobaa soflidan gasvlaze
ioane sineli ambobs rom asketuri cxovrebis sami umTavresi safuZvelia
umankoeba marxva da siwminde antoni agrZelebs azrs da axasiaTebs
TiToeuls
ldquoromelman gyos Sen hrCeul qristes mowafe
xolo meorem ndash angelos zena xorcTa
da mesameman ndash vnebaTa zeda mTavar
xolo samTave mxedegraveAgravel niadag sarkiT
satrfialois uocnosa mzisadmirdquo (19)
msgavsi (magram ara identuri) Sinaarsis Semcveli strofi gvxvdeba
petriwiseul redaqciaSic
ldquo samni Seitkben monazono da scxovnde
umankoeba siwmide da marxvai
erTi moyusisa siyuarulsa mogarTmevs
xolo meore usxeuloTa migrTavs
da marxva wmida queyaniT aRgamaRlebsrdquo (str10)
zogjer antoni azrs agrZelebs da aZlierebs ara mTliani strofis
SeqmniT aramed erTi an ori striqonis damatebiT
ldquonusada tredman umankoman TAcircs Soris
Seiwynarosmca matli dauZinebi
172
da nivTi wmida Seamwikegravelos mwAcircremanrdquo (910)
sxvagan antoni mTel strofs uZRvnis da xotbas asxams saTnoebas
magaliTad ldquomorCilebasrdquo
ldquomorCilebao qristes-xato CegraveAgraven Soris
sarwmunoebiT warmoo Soris sxAcircsa
da siyvaruliTa namoqmedebo sibrZniT
uvnebelobis adgilo univToo
da saRmrTos cnobis haero sacuregraveAgravelordquo (45)
saTnoebaTa kibis antoniseul redaqciaSi xSiria avtoriseuli
remarkebi romelic Seicavs gafrTxilebas mowodebas darigebas
ldquodayudebulTa srulTaca Soris aman
borot-vnebaman hpova adgili SeslAcircs
da daimala aspiti Soris maTsa
gesliT momklveli sulebsaca srulTasa
amad simkacre hAtildeams maradisi brZenordquo(95)
sxva magaliTi
ldquomravalTa hscodes didTa mier codegraveaTa
Seinanesve moqceulTa RmrTisadmi
imaTi dahsja viTarca meZavTave
RmrTis megobarTa ars dahsja ara sxegraveaTa
amas emkacre ganmkiTxegraveAgravelo ZmaTaordquo (105)
an kidev
ldquonayrovneba ars Semoqmedi novagTa
gemovnebaTa madinebeli wyaro
Tu same dahAtildeaS Tvali misi sxAcircT gahsCndis
xolo Tu igi ganaqarvi sxAcircTa gZlis
amisi mkacrva Tana-gaZs monanulordquo (143)
da bolos
ldquoaravin aRhAtildeda Tavsa kibisas ymaAacute
ukeTu ara aiara bijebiT
eg-saxed CegraveAgravenca purisadmi da wylisa
pirvelad hspobiT Znel-sadnobTa WamadTa
mislvad bijebiT gviAtildems ara ganusjelad (149)
173
magaliTebis damowmeba uxvad SeiZleba Tumca sakiTxis sicxadisTvis
vfiqrobT moyvanili masala sakmarisia
zog SemTxvevaSi anton kaTalikosi muxlze darTuli originaluri
striqoniT erTgvarad ajamebs mTeli strofis saTqmels
ldquomecxres Jams aman vnebaman aRixilna
da dros trapezis ze aRxltna sareceliT
xolo locvisas daamZima sxeuli
ჶqnarebiT AtildesiriT mihstaca muAtildeli piriT
da guls-modgine suli uZlur-hyo xorcebrrdquo(137)
xolo sxvagan originaluri strofiT ajamebs mTel safexurs
ldquoSeuZlebel-ars srulad jmna Wamisgan
TuRa simSili niadag saAtildemar-arsRa
muclis simaZRre aAtildemobs cremlTa wyarosa
siZAcircsa rtoTa awarmoebs yovelTa
amisTvis ltolva novagTagan jer-arsRardquo (1410)
erTeul SemTxvevaSi anton kaTalikosi aviTarebs teqstSi wamoWril
problemasTan dakavSirebul axal azrs amis magaliTia meTerTmete Tavis
winamdebare strofi romelic eZRvneba dumilis saTnoebas
bdquovinaTgan sityegravea psixisa gonieris
gamoxategravea ars ganhsja gamoCineba
rameTu amas saqmobs gulis-Atildemis-yofa
pirveliT nivTTa srulad savsed ganmyofi
meoriT msazRegraveri da sxAcircT mesilogizme
amaTi Atildemeva wesier droebiTad
ars ara codegraveardquo (1189)
zemoT damowmebuli masala gvafiqrebinebs rom saTnoebaTa kibis
antoniseuli redaqciis ivane lolaSviliseuli Sefaseba ar aris zusti
mkvlevari wers bdquoantoni prozaul teqsts odnav amoklebs iyenebs
sakuTar sityvebsac magram ZiriTadad imeorebs Tavis wyaros ase rom
antonis redaqcia TiTqmis sityva-sityviT emTxveva petriwuli (petre
gelaTeliseuli im) teqstis eqscerptebs misi (antonis) originaloba
mxolod iambikur leqsad gawyobaSi gamoixatebardquo (petriwi 1968 94)
174
SeiZleba wyarod gamoyenebuli teqstebidan gadaxveva ar iyos xSiri da
ver Segviqmnas originaluri nawarmoebis gancda (rasac arc unda
velodoT radgan saqme gvaqvs naTargmni teqstis gadamuSavebasTan)
Tumca verc imas vityviT rom aRniSnul teqstSi araferia originaluri
amrigad anton kaTalikosiseul saTnoebaTa kibeSi CarTul
strofebs sxvadasxva daniSnuleba aqvs a) Sesavali originaluri
strofebis Seqmnis mizani winamdebare safexuris Temis gacnoba-Semkobaa
ioane petriwis teqstis analogiiT b) sxva SemTxvevaSi anton kaTalikosi
azris dazusteba-gagrZelebis mizniT qmnis originalur strofebs Tu
striqonebs g) sxvagan muxlis an mTeli safexuris azris Sejamebaa d)
zogan amgvari CanarTebi Seicaven gafrTxilebas mowodebas darigebas e)
erTeul SemTxvevaSi ki avtoriseuli Sexedulebac Cans
175
Tavi VI
ioane sinelis saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis
mniSvneloba bizantiuri da qarTuli filologiisTvis
saTnoebaTa kibe Sua saukuneebis erT-erTi yvelaze srulyofili da
popularuli zneobrivi saxelmZRvaneloa masSi gaerTianebulia
qristianuli eTikuri principebi sistemurad Camoyalibebuli formiT
gamokveTili aqcentebiTa da Rrmad Teologiuri msjelobebiT
marTalia kibis simbolos sulieri progresis SinaarsiT aqtiurad
iyenebdnen sxva avtorebic filon aleqsandrieli sirieli mamebi
grigol noseli magram ioane sinelma pirvelma mogvca sulieri
aRmasvlis masStaburi da srulyofili suraTi (kordoCkini 2003 22-23)
swored es aris erTi mniSvnelovani ganmasxvavebeli niSani romelic
gamoarCevs saTnoebaTa kibes am Janris literaturaSi kidev erT
specifikur maxasiaTebels warmoadgens saTnoebaTa kibis fsiqologiuri
Sinaarsi ndash klemaqsSi Cans daxvewili Rrma fsiqologizmi adamianTa
bunebis maTi Sinagani mdgomareobis saucxoo codna (bezaraSvili 1989
143) ioane sineli xSirad aridebs Tavs mkiTxvelisTvis detaluri
instruqciebis micemas imis Sesaxeb Tu ra Wamos rodis da ramdeni ra
dro gamohyos ZilisTvis ra sixSiriT ilocos ra formulebi unda
gamoiyenos mlocvelma da sxva misi interesia ara garegnuli
formalurad gamoxatuli asketizmi aramed morCileba da gulis
siwminde (ueari 1982 9)
NnawarmoebSi dasmuli sakiTxebis masStaburoba teqstis
dawerisTanave iwvevda aRfrTovanebas mkiTxvelSi kerZod ioane sinelis
biografi misi Tanamedrove raiTis monastris beri danieli romlis
mier dawerili ioane sinelis cxovreba win uZRvis teqsts saTnoebaTa
kibes moses aT mcnebasTan xolo avtors Tavad mosesTanac ki
aTanabrebs ldquoda gardamoAtildeda axali igi RmTis-mxilveli Cuenda momarT
gonebiTa mTiT siniT da gAcircCuenna Cuen manca RmrTiv-werilni igi
ficarnirdquo an kidev ldquoerTiTa oden ara iqmna msgavs (ioane sineli) mosesa
rameTu ara moiwia mis zeda verSeslvaAacute zecisa mas ierusalAgravemsa viTar-
igi mose queyanasa ierusalAgravemsa ver Sevida (sineli 196513)
176
amdenad sulac ar aris moulodneli rom nawarmoebi jer kidev Sua
saukuneebSi iTargmna msoflios mraval enaze ldquobiblias da liturgikul
wignebs Tu ar CavTvliT ar iyo sxva Sroma aRmosavlur qristianul
samyaroSi romelic imdenjer iqneboda Seswavlili gadawerili da
naTargmni ramdenjerac ioane sinelis saTnoebaTa kiberdquo ndash wers kalistos
ueari saTnoebaTa kibis cnobili mkvlevari da agrZelebs - igi
popularuli iyo samonastro sazogadoebebis gareTac ndash berZnebSi
bulgarelebSi serbebSi rusebSi da mTlianad marTlmadideblur
samyaroSi saTnoebaTa kibis popularoba aRmosavleT qristianuli
samyarosTvis utoldeba dasavleTSi Tomas kempenelis (Thomas von Kempen)
qristes imitaciis (The Imitation of Christ) popularobas (ueari 19821)
Txzuleba aseTive popularobiT sargeblobda Sua saukuneebis qarTvel
mkiTxvelTa Sorisac razec pirvel rigSi redaqciaTa da xelnawerTa
simravle miuTiTebs
qarTulad Camoyalibda sxvadasxva epoqaSi naTargmni Tu
gadamuSavebuli teqstis eqvsi redaqcia qarTuli kulturis did
mesveurTa gaunelebeli interesi am teqstis mimarT ar cxreba
saukuneebis manZilze rogorc cnobilia saTnoebaTa kibe pirvelad
preaTonur periodSi Targmnes am informacias gvawvdis eqvTime aToneli
saTnoebaTa kibis miseul Targmanze darTul anderZSi anderZSive
saubrobs igi teqstis xelmeored Targmnis mizezze bdquovinaAacuteTgan ukue
pirvelsa mas Targmansa mravali mrudad daewera da mravali daegdo
amisTAcircs me glaxakman efTAcircme brZanebiTa wmidisa mamisa Cemisa iovanAgravesiTa
vTargmne eseldquo(sineli 19651) rogorc anderZidan irkveva eqvTime aToneli
saTnoebaTa kibes kvlav Targmnis ldquopirvelirdquo Targmanis uzustobisa da
naklulovanebis gamo ldquoioane sinelis teqstis qristianuli
zneTswavluleba bunebrivia TavisTavad warmoadgenda interesis sagans
sasuliero mwerlobisTvisrdquo (bezaraSvili 1987150) - amdenad eqvTime
aTonelisnairi masStaburi moRvawe romlis mizanic iyo qarTvelTa
kulturuli legitimacia ndash maTi berZnebTan ldquoswor-myofelirdquo
saganmanaTleblo saqmianoba ndash Targmanis meSveobiT ldquougunurebisa Cuenisa
gonier-yofa da ganbrZnobardquo (doborjginiZe 2012 7) rac gulisxmobda Sua
saukuneebis qarTul saazrovno sivrceSi axali da didi codnis
177
Semotanas ver dauSvebda esoden didi mniSvnelobis teqstis ldquomruderdquo da
ldquonaklulevanirdquo qarTuli Targmanis arsebobas miT ufro rom Targmans
srulad daekisra kulturuli emansipatoris funqcia Targmnisas
qarTul enaSi srulfasovnad gadmoitvifreba originalis yvela
simdidre am gziT Targmani originalis tolfasad Sesabamisad qveynis
kulturuli Zlierebis simbolod iqceva (doborjginiZe 2012 7)
postaTonur periodSi epoqis axali moTxovnidan gamomdinare
saTnoebaTa kibe kidev erTxel iTargmna Aაmjerad teqsti gelaTis
literaturul-saRvTismetyvelo skolis tradiciebis gaTvaliswinebiT
(berZnul dedanTan Targmanis maqsimalurad daaxloeba filosofiur
terminTa dazusteba da aS) Targmna petre gelaTelma ufro metic igi
sxvadasxva epoqis didi moRvaweebisTvis poeturi STagonebis wyaroc ki
xdeba da safuZveli eyreba poeturi redaqciebis Seqmnas saTnoebaTa kibe
samjer gadamuSavda poeturad
amdenad naTelia rom saTnoebaTa kibe aris Sua saukuneebis
aRmosavleT qristianul samyaroSi da maT Soris saqarTveloSic erT-
erTi yvelaze mniSvnelovani teqsti mis mniSvnelobaze msjelobas ori
mimarTulebiT warvmarTavT erTi mxriv teqstis qarTuli Targmanebis
struqturis specifikaze miTiTebiT romliTac igi scdeba qarTuli
filologiis interesis farglebs da mniSvnelovani xdeba bizantiuri
literaturis mkvlevarTaTvisac da meore mxriv sakuTriv qarTuli
Targmanebis mniSvnelobisa da adgilis gansazRvriT romelic
vimedovnebT mcireoden wvlils Seitans qarTul filologiur kvlevebSi
rogorc aRvniSneT saTnoebaTa kibis eqvTime aToneliseuli Targmanis
struqtura ar emTxveva aqamde gamocemul arc erT berZnul teqsts
swored amitom igi uaRresad mniSvnelovania sakuTriv berZnulenovani
teqstis mkvlevarTaTvisac berZnul teqstSi XXIII TavSia Setanili Περὶ
τῆς ἀκεφάλου ὑπερηφανίας (ampartavanebisaTvis) romelic sinadvileSi unda
iyos XXII Tavis Semadgeneli nawili sadac saubaria cudad-
mzuaobrobaze anu qedmaRlobaze (Περὶ τῆς πολυμόρφου κενοδιξίας) mkvlevari m
cincaZe SeniSnavs rom ioane sineli teqstSic miuTiTebs imaze rom
ampartavneba da cudad-mzuaobroba mas erT vnebad miaCnia amitom
mosalodnelia rom avtori mas calke ar gamoyofda XXIII Tavi sadac
178
Setanilia aRniSnuli nawili dasaTaurebulia Semdegnairad Περὶ
ἀκαθάρτων λογισμῶν τῆς βλασφημίας (gamouTqumelTa gulis-sityuaTaTAcircs
gmobisaTa) mkvlevari fiqrobs rom es Semdegdroindel gadamwerTa
Secdoma unda iyos es ldquoSecdomardquo petre gelaTelsac aqvs SeniSnuli
Tumca mainc misdevs berZnul teqsts da aRniSnuli Tavi XXIII safexurSi
Seaqvs eqvTime aTonelis anderZSi vkiTxulobT Semdegs ldquoTavni viTarca
aqa iyvnen egre dasxeniT rameTu meca viTarca mipovnian egreT
damisxnian yovelni wiTliTardquo ndash swored am anderZis safuZvelze
mkvlevari askvnis rom romeliRac berZnul xelnawerSi romliTac
eqvTime aToneli sargeblobda Tavebis mimdevroba ar iyo areuli
(cincaZe 1965 45-47) saTnoebaTa kibis eqvTime aToneliseuli Targmanis
struqtura rogorc ukve aRiniSna ar emTxveva aqamde gamocemul arc
erT teqsts es faqti uaRresad mniSvnelovania TviT berZnuli teqstis
struqturis rekonstuqciisaTvisac radgan berZnuli kritikuli teqstis
momzadebis SeTxvevaSi SesaZloa Rirebuli aRmoCndes qarTuli
Targmanis struqturis gaTvaliswinebac radganac garda sakuTriv ioane
sinelis miTiTebisa rom es ori vneba sxvadasxva ar hgonia
Sinaarsobrivadac ufro logikuria eqvTime aToneliseuli TavTa
Tanmimdevroba ufro metic prof m cincaZis marTebuli SeniSvniT
eqvTimes ganmartebidan isic irkveva rom man icis sxva berZnuli teqstis
arsebobis Sesaxeb romelSic TavTa Tanmimdevroba sxvagvaria (cincaZe
1966 45-47) rom ara avtoris remarka SesaZloa eqvTime aToneliseuli
saTnoebaTa kibis struqturis ldquogadaxrardquo Cven xelT arsebuli berZnuli
teqstebidan agvexsna rogorc eqvTimes Taviseburi mTargmnelobiTi
meTodi xSir SemTxvevaSi specialur literaturaSi gavrcelebuli
mosazreba eqvTime aTonelis mTargmnelobiT meTodTan dakavSirebiT
(kleba-matebis principi) eyrdnoba misi Targmanebis arakritikul
teqstTan Sedarebis safuZvelze miRebul daskvnebs ukanasknelma
kvlevebma kerZod ki profesor elguja xinTibiZis specialurma
gamokvlevam eqvTime aTonelis ori Targmanis berZnul teqstTan
mimarTebis Taobaze gamoavlina is meTodologiuri Secdoma rac eqvTime
aToneliseuli Targmanis arakritikul berZnul teqstTan Sedarebisas
iCens Tavs (xinTibiZe 1969144-151)
179
saTnoebaTa kibis mniSvnelobas sakuTriv qarTuli filologiisTvis
bevri faqtori gansazRvravs gamovyofT ramdenimes
aRsaniSnavia upirveles yovlisa mkiTxvelis ase vTqvaT recipientis
faqtori vinaidan saTnoebaTa kibe pirvel rigSi praqtikuli
daniSnulebiT Seqmnili cocxali Txzulebaa cnobilia rom aRmosavlur
eklesiebSi didi marxvis periodSi xmamaRla kiTxuloben ioane sinelis
teqsts (ueari 19821) rac Seexeba poetur redaqciebs garda wminda
esTetikuri datvirTvisa (mkiTxvelis amaRlebuli ganwyobis Seqmna)
vfiqrobT praqtikuli daniSnulebac hqonda - gansazRvruli ritmiT
riTmiT xels uwyobda teqstis SedarebiT martivad damaxsovrebas es
funqcia ikveTeba sxva SemTxvevebSic rodesac saqme gvaqvs Sua
saukuneebis liturgikuli daniSnulebis poetur teqstebTan amdenad
sruliad SesaZlebelia rom Sua saukuneebis qarTveli mkiTxveli
klemaqsis poetur teqstebs zepiradac ki imaxsovrebda
ioane sinelis klemaqsi aris saukuneebis ganmavlobaSi dagrovili
praqtikuli gamocdilebis ostaturi Sezaveba tradiciasTan da
codnasTan rogorc kalistos ueari miuTiTebs roca ioane sineli
qmnida saTnoebaTa kibes samonastro cxovreba rogorc Camoyalibebuli
institucia ukve arsebobda da hqonda didi samsaukunovani tradicia
regulaciebi da werilobiTi teqstebi amdenad ioane sinelma moaxdina
praqtikuli samonastro cxovrebis mdidari gamocdilebisa da winare
literaturuli tradiciis erTgvari sinTezi am kuTxiT igi hgavs maqsime
aRmsarebels romelmac qristologiaSi miaRwia imaves rasac ioane
sinelma asketur TeologiaSi (ueari 1982 59) saTnoebaTa kibis
TargmanebiT Sua saukuneebis qarTul saazrovno sivrceSi Semodis ara
mxolod epoqis erTi umniSvnelovanesi asketur-mistikuri nawarmoebi
romelSic didi sulieri gamocdileba harmoniulad aris Sezavebuli
winare literaturul tradiciebTan aramed am teqstSi gamoyenebuli
mniSvnelovani antikuri Tu medievaluri wyaroebic ioane sineli xSirad
Tavadve miuTiTebs saTnoebaTa kibeSi gamoyenebul wyaroebze aseTebia
grigol RvTismetyveli ioane kasiane efrem asuri origene evagre
pontoeli aseve xSirad mimarTavs apofTegmebs ndash antoni dids iovane
180
mokles abba serapions da sxva garda im wyaroebisa romelzec pipdapiri
miTiTebaa teqstSi samecniero literaturaSi saTnoebaTa kibis araerTi
sxva wyaroa gamovlenili markoz monazonis (ueari 1965 458-459) Razeli
mamebis ndash barsanofes ioane Razelis da doreTe Razelis (folkeri 1968
V7) abba isaias abba barsanufis (bogdanoviCi 1968 156-157) nilos
sinelis (buxvaldi 1982 400) ioane mosxis (proxorovi 1985 254) Sromebi
agreTve platonis fedoni (kordoCkini 2003 20-21) garda zemoT
dasaxelebuli wyaroebisa saTnoebaTa kibeSi Cveni azriT Cans cnobili
miTologema ndash odisevsis mier scilasa da qaribdas Soris gavla anu or
borotebas Soris naklebi borotebis arCeva rac mogvianebiT aisaxa aseve
platonis protagoraSi Cans sxva wyaroc ndash neoplatonuri Teoria
borotis uarsobis Sesaxeb romelic konceptualurad daamuSava fsevdo
dionise areopagelma
saTnoebaTa kibis gavlenebis safuZvliani Zieba Sua saukuneebis Tu
gviani periodis qarTul teqstebSi safiqrebelia bevr SemTxvevaSi
mogvcems saintereso Sedegs radganac bizantiur filologiaSi
analogiuri kvlevis Sedegad gamovlinda rom igi gavlenas axdens Sua
saukuneebis iseT avtoritetul moazrovneebze rogorebic arian isixi
sineli (beki 1959 164-165) filoTeos sineli anastasi sineli Teodore
studieli (bogdanoviCi 1968 159-160) svimeon axal RvTismetyveli (beki
1959 585) andria kriteli (proxorovi 1985 256) agreTve SedarebiT gviani
periodis moRvaweebi ndash grigol sineli grigol palama (bogdanoviCi 1968
168-169) da sxv ufro metic mogvianebiT XIX saukunis cnobili danieli
filosofosi Teologi da poeti soren kirkegori ioane klemaqsis da
anti-klemaqsis fsevdonimebiT aqveynebs ramdenime naSroms paralelurad
ki aqtiurad ikvlevs ioane sinelis teqsts rusi literaturaTmcodneebi
saTnoebaTa kibis kvals xedaven agreTve XIX saukunis rusi
klasikosebis Teodor dostoevskisa da nikoloz gogolis
SemoqmedebaSic am gavlenis kvali yvelaze TvalsaCinod Cans romanSi
Zmebi karamazovebi xolo gogolis Sinelis mTavari personaJis akakis
prototipad swored saTnoebaTa kibis erT-erTi epizodis amave saxelis
mqone personaJi akaki miaCniaT (kordoCkini 2011) saTnoebaTa kibe
gavlenas axdens momdevno periodis cnobil moRvaweebze qarTuli
181
literaturidan Cven mxolod rusTvelis vefxistyaosans davasaxelebT
romelTan saTnoebaTa kibis mimarTebis kvlevas qarTul samecniero
literaturaSi ukve hqonda garkveuli tradicia Cven Cveni mxriv amgvari
gavlenis Tu reminiscenciis or SemTxvevas vxedavT
ioane sinelis teqsti gamoirCeva amaRlebuli poeturi eniT tropuli
metyvelebis originaluri formebiT mravalferovani simboluri
saxeebiTa Tu ritorikuli da stiluri figurebiT nawarmoebSi
klasikuri siuJetis ararsebobis gamo esTetikuri siamovnebis miniWebis
funqcia akisria mTlianad stilsa da enas kalistos uearis SefasebiT
saToebaTa kibe ritmuli prozis nimuSia da axlos dgas poeziasTan
(ueari 1982 10) TxzulebaSi didi sulieri gamocdileba gadmocemulia
ara rTuli msjelobiT da Sinagani TviTsrulyofis Rrma fsiqologiuri
analiziT aramed sada cocxali eniT da sxarti lakoniuri
aforistuli formiT sentenciebiT moraluri SegonebebiT saTnoebaTa
Sesaxeb albaT esec iyo erT-erTi mizezi am Txzulebis aseTi
popularobisa (bezaraSvili 1987129) qarTveli mTargmnelebi
erTmaneTisgan gansxvavebuli mTargmnelobiTi teqnikis miuxedavad orive
prozauli Targmanis SemTxvevaSi teqstis mxatvruli Rirebulebis
eqspresiulobisa da poeturobis SenarCunebas romelsac qmnis Sua
saukuneebis mxatvrul-gamomsaxvelobiTi stilisTvis niSandoblivi
ritorikuli figurebis epiTetis Sedarebis personifikaciis gameorebis
hiperbolis gradaciis ritorikuli SekiTxvis anastrofis epanaforis
antiTezis paromoionis hendiadisis paronomasiis da a S xSiri
gamoyeneba met-naklebi warmatebiT arTmeven Tavs
esoden maRalmxatvruli teqsti aucileblad datovebda waruSlel
STabeWdilebas da moaxdenda Sua saukuneebis qarTveli mkiTxvelis
esTetikuri gemovnebis formirebas berZnuli teqstis swored es
stiluri mravalferovneba aqvT SeniSnuli saTnoebaTa kibis qarTuli
leqsiTi redaqciebis avtorebsac radganac rogorc irkveva qarTuli
leqsiTi versiebi SemTxveviTi movlena ar unda iyos ioane sineli
xandaxan axdens Tavisi teqstis ritmizacias da klemaqsis TiToeuli
safexuri mTavrdeba leqsiTi reziumeTi (bezaraSvili 1989 146)
aRsaniSnavia isic rom ioane sinelis klemaqsis berZnul Tu sxvaenovan
182
mravalricxovan versiebs Soris ar Cans misi poeturi versia rogorc
Cans amgvari tradicia jerjerobiT mxolod qarTulSi gvxvdeba
(bezaraSvili 1987 142) berZnul teqstTan erTad saTnoebaTa kibis
poeturi redaqciebis avtorebs leqsiTi redaqciebis Sesaqmnelad
faqtobrivad hqondaT mza maRalmxatvruli masala qarTuli prozauli
Targmanebis saxiT
sinelis Txzulebis maRalmxatvrul stils qmnis simbolur saxeTa
orginaluri gamoyenebac avtori calkeul simboloTa myar tradiciul
semantikas arc ise iSviaTad tvirTavs axali mniSvnelobebiT magaliTad
mnaTobebi simbolurad ganasaxiereben rogorc RmerTs aseve
wmindanebsac axal aRTqmaSi ciskris varskvlavi qristesTan aris
dakavSirebuli qarTveli himnografebis (ioane minCxi miqel modrekili
ioane mtbevari da sxvebis) SemoqmedebaSi ki igi wmindansac miemarTeba
(grigolaSvili 200299) ὁ δὲ μεγάλῃ σελήνῃ ὁ δὲ τῷ λαμπρῷ ἡλίῳ προσεοίκασινrdquo
(PG Vol 88 881C) ldquoda erTi igi mTiebsa msgavs ars da meore ndash didsa mas
mTuaresa da mesamendash brwyinvalesa mas mzesa da amaT yovelTa sayofeli
caTa Sina arsrdquo (sineli 1965 242)
anton kaTalikosi
pirveli mbrZoli brwyinvalesa
mTiebsa
meore xolo aRvsilsa mTovaresa
garna mesame TAcircT SegraveAgraveniersa mzesa
emsgavsnes 182avi AtildemebiTa mamaTaTa
viswaveT 182avit182 angelosebri
gvari
ioane petriwi
viTar ciskari naTlisagan wina
vals
egreT marxva Cans siwmidisa
pirvelad
merme aRmovals mze igi
simarTlisa
da gananaTlebs gonebasa wmidasa
da bnelsa nislsa moxueulsa
warsdevnis (str 149)
ivane lolaSvili fiqrobs rom eqvTime aTonelis Targmanis
citirebul pasaJSi gadmocemulia ldquogaTenebisa da mzis amosvlis bunebrivi
suraTirdquo romelic ioane petriwma sul sxvagvarad gaiazra petriwTan
ldquomze igi simarTlisardquo metaforuli cnebaa da qriste RmerTs gulisxmobs
(petriwi 1968 143) am azris sailustraciod mas mohyavs himnografiuli
teqstebi sadac qriste gaazrebulia rogorc ldquomze simarTlisardquo mze
183
simarTlisa da ciskris varskvlavi Zvel qarTul mwerlobaSi marTlac
ganasaxierebda qristes Tumca citirebul pasaJebSi saWiroa konteqstis
gaTvaliswineba imisaTvis rom ar daikargos sakvlevi pasaJis azri
sinamdvileSi citirebul teqstebSi saubaria sulieri Rvwis sxvadasxva
etapze myof asketTa Sesaxeb romlebic vnebas ebrZvian imis Sesabamisad
Tu romel safexurze imyofebian erTni ldquoSromiTa da ofliTa
AtildeorcieliTa hbrZodis amas mZlavrsardquo meoreni ndash ldquomarAtildeviTa da
mRAcircZarebiTa ewyvebodis masrdquo aseve ldquosimdabliTa da urisxvelobiTa da
wyurviliTa winaaRudgebodisrdquo xolo mesameT ndash ldquosaRmrToAacuteTa niWiTa da
gamocxadebiTa Seekras mZlavri igirdquo (sineli 1965 242) da swored maT
adarebs ioane sineli ciskris varskvlavs savse mTvaresa da mzes ufro
metic ioane sinelis teqsti grZeldeba swored im informaciiT
romelsac Seicavs zemoT citirebuli strofi ioane petriwis
redaqciidan ldquopirvelad ciskari aReRis merme naTeli moefinis da
maSinRa gamobrwyindis mzeAacuterdquo (sineli 1965 242) amgvarad saanalizo
strofi arc ioane petriwiseuli CanarTia da mnaTobTa simbolikac
miemarTeba siZvis vnebasTan brZolis sxvadasxva saSualebasa da etaps
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis terminologia mniSvnelovan
masalas iZleva SuasaukuneebSi mTargmnelobiTi praqtikis dazusteba-
ganviTarebis Cvenebis TvalsazrisiT kerZod erTi teqstis sxvadasxva
Targmani romelic Sesrulebulia sxvadasxva epoqaSi gansxvavebuli
literaturuli stiliT gvaZlevs cnebiTi enis Camoyalibebaze
dakvirvebis saSualebas adreul etapze filosofiur-Teologiuri
terminologia naklebad sistemuria da ar Cans mkacrad organizebuli
terminologiuri aparati (erTsa da imave sityvas eqvTime aToneli
sxvadasxva qarTul Sesatyvisebs uZebnis an kidev sxvadasxva berZul
termins erTi da imave qarTuli formiT Targmnis) rac eqvTimes
epoqisTvis da misi Targmanebis mizandasaxulobis gaTvaliswinebiT
bunebrivia petre gelaTelis TargmanSi ki rogorc mosalodnelic iyo
ukve Cans sistemurad Camoyalibebuli cnebiTi ena rac Seexeba anton
kaTalikosis redaqcias misi wyaro zog SemTxvevaSi manamde arsebuli
prozauli Targmanebia (ZiriTadad petre gelaTelis Targmani) zogjer
ki ara maincdamainc petriwiseuli (rogorc amas samecniero
184
literaturaSi xSirad miuTiTeben) aramed zogadad Sua saukuneebis
qarTul filosofiaSi SemuSavebuli filosofiur-Teologiuri
terminologia romlis Rrma da safuZvliani codna dasturdeba teqstSi
amrigad saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebi mniSvnelovania ara
mxolod qarTuli aramed bizantiuri literaturis mkvlevarTaTvisac
eqvTime aTonelis anderZSi daculi unikaluri informaciiT da miseuli
Targmanis struqturiT meore mxriv saTnoebaTa kibis qarTuli
Targmanebis gadamuSavebebisa da xelnawerTa simravle riTac qarTuli
kulturuli sivrce uerTdeba Sua saukuneebis aRmosavleT qristianul
samyaros da rac ganpirobebulia teqstis msoflmxedvelobiT
struqturuli TaviseburebiT Rrma fsiqologiuri Tu Teologiuri
SinaarsiT stiliT da sxva mravali faqtoriT TavisTavad gansazRvravs
saTnoebaTa kibis mniSvnelobas Suasaukuneebis qarTuli literaturisa
da mis mkvlevarTaTvis
185
ZiriTadi daskvnebi
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis oTxi ZiriTadi redaqciis
kompleqsuri literaturul-istoriuli da Teoriuli analizis Sedegad
miRebul ZiriTad daskvnebs qvemoT punqtebad warmovadgenT
1) ioane sinelis saTnoebaTa kibe Sua saukuneebis aRiarebuli
moraluri saxelmZRvaneloa qristianulma msoflmxedvelobam
memkvidreobad miiRo antikur kulturaSi Camoyalibebuli da
Teoriulad kargad gaazrebuli moralur-eTikuri principebi romelmac
axali msoflmxedvelobis wiaRSi garkveuli transformacia ganicada
Sesabamisad saTnoebaTa kibis msoflmxedvelobrivi aspeqtebis
srulfasovnad Seswavla SesaZlebelia mxolod antikuri filosofiis
bibliisa da adreuli periodis qristianuli patristikis konteqstSi
saTnoebaTa kibis TargmanebiT qarTveli mkiTxveli ecnoboda ara
mxolod asketur-mistikuri Janris brwyinvale Zegls aramed im
mravalferovan wyaroebsac romelsac Txzuleba eyrdnoba am Zeglis
TargmniT qarTul saazrovno sivrceSi Semodis sruliad axali
unikaluri codna bunebrivia rom teqsti gavlenas axdens momdevno
epoqis literaturazec gavlenis kvali Cans vefxistyaosanSic
2) specialur literaturaSi azrTa sxvadasxvaobas iwvevs saTnoebaTa
kibis kompoziciis arqiteqtonikis sakiTxi teqstis safexurebis
sistematizacia ZiriTadad sworxazovnad aris gagebuli rogorc
saTnoebaTa mopoveba an vnebebis daZleva Cveni azriT teqstis struqtura
ar daiyvaneba oden vnebebTan brZolasa da saTnoebebis mopovebaze radgan
ama Tu im vnebis daZleva imave dros gulisxmobs sapirispiro saTnoebis
mopovebasac da piriqiT petre gelaTelis Targmani Tavebis
Tanmimdevrobis mixedviT misdevs mines krebulSi dabeWdil berZnul
teqsts eqvTime aToneliseuli Targmanis struqtura ki ar mihyveba aqamde
gamocemul arc erT berZnul teqsts mTargmneli teqstze darTul
anderZSive miuTiTebs rom mas gansxvavebuli berZnuli dedani aqvs xelT
es faqti uaRresad mniSvnelovania TviT berZnuli teqstis
rekonstuqciisTvisac amasTanave eqvTimes SeniSvnidan isic irkveva rom
man icis sxva berZnuli teqstis arsebobis Sesaxeb romelSic TavTa
186
Tanmimdevroba gansxvavebuli iyo poetur teqstebSi Tavebis mimdevroba
gansxvavdeba orive naTargmni prozauli Txzulebisagan am mxriv
gansakuTrebiT sainteresoa anton kaTalikosiseuli redaqcia romelic
struqturulad emTxveva cota mogvianebiT 1883 wels konstantinepolSi
beri sofroniusis mier gamocemul teqsts rTuli saTqmelia ra
principiT alagebs antoni Tavebs miT ufro rom xelT ar gvaqvs
kritikulad dadgenili berZnuli teqsti romelSic gaTvaliswinebuli
iqneboda xelnawerTa sakmarisi raodenoba es faqti Semdegi varaudis
saSualebas gvaZlevs a) antoni azrobrivad awyobs safexurebs
Tematurad awyvilebs maT b) xelT hqonda CvenTvis ucnobi sxva wyaro
romelSic TavTa Tanmimdevroba swored ise iyo organizebuli rogorc
man da cota mogvianebiT am teqstis sxva gamomcemlebma sofroniusma da
arqimandritma egnatem daalages
3) saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis mxatvruli stilis
originalur berZnul teqstTan mimarTebis kvlevam aCvena rom
mxatvruli TvalsazrisiT berZnul originals qarTuli Targmanebi ar
Camouvardeba ufro metic qarTulad teqstis esTetikuri mxare kidev
ufro gaZlierebulia misi poeturi (leqsiTi) redaqciebis SeqmniT
4) saTnoebaTa kibis simbolikis analizma gamoavlina rom ioane
sineli rig SemTxvevaSi calkeul myar tradiciul paradigmul saxeebs
axali semantikiT mniSvnelobiT tvirTavs rac Seexeba anton
kaTalikosiseuli redaqciis CarTuli strofebs maTSi avtori ar qmnis
misTvis uCveulo axal simbolur saxeebs rac kidev erTxel
gvafiqrebinebs rom aRniSnuli strofebi aris antoniseuli da maTi
Seqmnisas avtori ar eyrdnoba sxva wyaros miT ufro rom am strofebis
wyaro ar Cans arc berZnul da arc Cven xelT arsebul slavur
teqstebSi
5) filosofiur terminebze dakvirveba aCvenebs a) adreul etapze
filosofiur-Teologiuri terminologia naklebad sistemuria ar Cans
mkacrad organizebuli terminologiuri aparati erTsa da imave sityvas
eqvTime aToneli sxvadasxva qarTul Sesatyviss uZebnis an piriqiT
sxvadasxva berZul termins erTsa da imave qarTuli formiT Targmnis
187
rac eqvTimes epoqisTvis misi Targmanebis mizandasaxulobis
gaTvaliswinebiT bunebrivia b) petre gelaTelis TargmanSi rogorc
mosalodneli iyo ukve Camoyalibebuli Cans cnebiTi ena g) anton
kaTalikosis redaqciaSi terminebis wyaro zog SemTxvevaSi manamde
arsebuli prozauli Targmanebia (ZiriTadad petre gelaTelis Targmani)
zogjer ki Sua saukuneebis qarTul filosofiur teqstebSi
SemuSavebul-dadgenili filosofiur-Teologiuri terminologia
gvxvdeba SemTxvevebi roca anton kaTalikosi ukve arsebul termins
tradiciuli mniSvnelobiT ki ar iyenebs aramed cvlis mis Sinaarss
6) paralelur teqstebze dakvirveba cxadyofs rom saTnoebaTa kibis
anton kaTalikosiseuli redaqciis ZiriTadi wyaro petre gelaTelis
Targmania SesaZloa amis mizezi iyos petre gelaTelis Targmanis
gelaTuri skolis tradiciisamebr elinofiluri stili romelic metad
axlo da mimzidvelia anton kaTalikosis literaturuli gemovnebisTvis
aRsaniSnavia aseve rom anton kaTalikosi kargad icnobs saTnoebaTa
kibis manamde arsebul redaqciebs misi teqstis struqtura da
versifikacia ioane petriwiseuli redaqciis identuria antoni kargad
icnobs da iyenebs eqvTime aToneliseul Targmansac teqstebis
Sepirispirebis procesSi aseve gamoCnda rom ioane petriwiseuli
variantis originalad miCneul strofebs rig SemTxvevebSi eZebneba
Sesabamisi paraleluri adgilebi prozaul teqstSi
7) saTnoebaTa kibis anton kaTalikosiseuli redaqciis CarTuli
strofebis analizis Sedegad irkveva rom originaluri strofebis
Seqmnis mizani gansxvavebulia a) Sesavali strofebis SemTxvevaSi ndash
winamdebare safexuris Temis gacnoba-Semkoba ioane petriwis teqstis
analogiiT b) sxvagan antoni azris dazusteba-gagrZelebis mizniT qmnis
originalur strofebs Tu striqonebs g) rig SemTxvevaSi saxeze gvaqvs
muxlis an mTeli safexuris azris Sejameba an mkiTxvelis gafrTxileba
d) iSviaTad anton kaTalikosi sakuTar azrsac aviTarebs romelic ar
mihyveba original teqsts
188
gamoyenebuli literatura
A-711 anton kaTalikosi saTnoebaTa kibe
A-39 ioane sineli saTnoebaTa kibe (petre gelaTelis Targmani)
S-3731 anton kaTalikosi proloRi aTormetTa TtueTa
abakelia 1997 abakelia n simbolo da rituali qarTul kulturaSi
Tbilisi 1997
abulaZe 1938 abulaZe i rusTavelis xanis qarTulidan naTargmni
Zveli somxuri mwerlobis Zeglebi enimkis moambe III 1938
averincevi 1977 Аверинцев С Символика раннего Средневековья Семиотика и
художественное творчество Москва laquoНаукаraquo 1977
anton kaTalikosi 1972 anton kaTalikosi wyobilsityvaoba (teqsti gamosacemad moamzada r baramiZem) Tbilisi gamomcemloba ldquomecnierebardquo 1972
aristotele 1984 The Complete Works of Aristotle (Barnes J - ed) Princeton
rdquoPrinceton University Pressrdquo 1984
aristotele 2003 aristotele nikomaqes eTika Tbilisi ldquoTsu
gamomcemlobardquo 2003
apofTegmuri krebulebi Apophthegmata 188avit188 188avit188ture alphabetica PG 6571-440
English translation The Sayings of the Desert Fathers the Alphabetical
Collection Translated with a foreword by Benedicta Ward preface by
Metropolitan
Anthony of Sourozh Kalamazoo Mich ldquoCistercian Publicationsrdquo
1984
Apophthegmata (188avit188ture anonyma) (e cod Coislin 126) ed F
Nau Histoires des solitaires egyptiens Revue de lsquoOrient Chretien 12-14
17-18 (121907 131908 141909 171912 181913) 1248-68 171-
181 393-404 1347-57 266-283 14357-379 17204-211 294-301
18137-146 English
translation The wisdom of the Desert Fathers the Apophthegmata
Patrum (the anonymous series)
Translated by Benedicta Ward foreword by Archbishop
Anthony Bloom Oxford ldquoSLG Pressrdquo 1975
Les apophtegmes des peres Collection systematique chapitres i-ix
(Syst) ed Jshy C Guy se 387 1993
The Wit and Wisdom of the Christian fathers of Egypt The Syrian
version of the Apopthegmata Patrum (Syr) Tr By EAW Budge
London ldquoOxford University Pressrdquo 1934
baramiZe 2013 baramiZe m zogierTi sinonimi ioane sinelis kibis qarTul prozaul TargmanebSi rdquobizantiologia saqarTveloSi-4rdquo Tbilisi-baTumi-kapadokia 24-30
189
seqtemberi 2013
bezaraSvili 1987 bezaraSvili q ioane sinelis rdquoklemaqsisrdquo ucnobi qarTuli versia J macne (els) 4 1987
bezaraSvili 1989 bezaraSvili q ioane sinelis rdquoklemaqsisrdquo axalgamovlenili qarTuli versia J macne (els) 3 1989
bezaraSvili 2004 bezaraSvili q ritorikisa da Targmanis Teoria da praqtika Tbilisi gamomcemloba rdquomecnierebardquo 2004
beki 1959 Beck H-G Kirche und theologische 189avit189ture im Byzantinischen Reich Handbuch der alterertumswissenschaft Abt
12 T II Bd I 1959
beraZe 1943 beraZe p qarTuli iambikos Sesaxeb J saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis moambe t IV 6 1943
bogdanoviCi 1968 Богдановић Д Јован Лествичник у византијској старој српскј
књижевности Београд 1968
buaZe 2014 buaZe T eTikis filosofiur-religiuri aspeqtebi J guli gonieri 7 2014 httpwwworthodoxtheologygeguligonieri2
buxvaldi 1982 Buchwald W Tusculum-Lexicon griechischer und lateinischer Autoren
des Altertums und des Mittelalters Muumlnchen ndash Zuumlrich 1982
gabiZaSvili 2011 gabiZaSvili e naTargmni himnografia Sromebi III Tb
2011 httpwwwdzeglebigestatiebisxvanatargmni_himnografiahtml
gabrielaSvili 2012 gabrielaSvili l borotebis gamomxatvel simboloTa saxeldebisaTvis (veSapis simbolika bibliuri wignebisa da ldquo189avit garejelis cxovrebisrdquo mixedviT) VI saerTaSoriso simpoziumi ndash literaturaTmcodneobis Tanamedrove problemebi Sua saukuneebis literaturuli procesi saqarTvelo evropa azia masalebi nawili I 2012
gariti 1956
Garitte G Catalogue des manuscrits georgiens litteraires du mont Sinai
Louvain 1956
germani 1854 Герман (Осеикий) Преподобный Иоанн Лествичник и его
Лествица постепенного нравственного усовершенствеванияю
СПБ 1854
granti 2004 Grant R M Augustus to Constantine the rise and triumph of
Christianity in the Roman world London ldquoWestminster John
Knox Pressrdquo 2004
grigolaSvili 2002 grigolaSvili l wmindanis Tema Zvel qarTul mwerlobaSi kr Zveli qarTuli literaturis problemebi miZRvnili levan menabdis dabadebidan 74-e wlisTavisadmi 2002
grigolaSvili 2012
grigolaSvili l sZali qristesi iakob curtavelis ldquoSuSanikis wamebardquo da adreqristianuli kultura Tbilisi ldquoliteraturis institutis gamomcemlobardquo
190
2012
grifini 1976 Griffin MT Seneca A Philosopher in Politics Oxford ldquoClarendon
Pressrdquo 1976
daTaSvili 2011 daTaSvili l zRvis qristianuli simbolika da
qarTuli literatura J semiotika (ganTavsebulia 22 maisidan 2011) mis httpssemioticsjournalwordpresscom20110522E1839AE1
8390E1839AE18398-
E18393E18390E18397E18390E183A8
E18395E18398E1839AE18398-_-
E18396E183A6E18395E18398E183A1-
E183A5E183A0E18398
dafi 1999 Duffy J Embellishing the Steps Elements of Presentation and Style in
the Heavenly Ladder of John Climacus Dumbarton Oaks Papers No
53 1999
desili 2002 Deseille P La Dottrina Spirituale di Giovanne Climaco Giovanni
Climaco e il Sinai Communita di Bose ldquoEdizioni Qiqajonrdquo 2002
doborjginiZe 2012 doborjginiZe n lingvistur-hermenevtikuli metateqstebi Tbilisi ldquoilias saxelmwifo universitetis gamomcemlobardquo 2012
evagre pontoeli 1981 Evagrius Ponticus The praktikos Chapters on prayer (Translated by
John Eudes Bamberger) Kalamazoo Mich ldquoCistercian Publicationsrdquo
1981
evansi 2014 evansi j r filosofia da Teologia Sua saukuneebSi
Tbilisi ldquoilias saxelmwifo universitetis gamomcemlobardquo 2014
evsevi kesarieli 1954 1956
Eusebius of Caesarea Praeparatio evangelica (ed K Mras ed K Mras) Eusebius Werke Band 8 Die Praeparatio evangelica GCS 431
amp 432 Berlin ldquoAkademie-Verlagrdquo 1954 1956
zarini 1993 Зарин СМ Иоанн Лествичник Христианство
Энциклопедический Словарь ТИМ 1993
iazikova 1995 Языкова ИК Богословие Иконы Москва Общедоступный Православный Университет 1995
ioane damaskeli 2000 ioane damaskeli marTlmadidebluri sarwmunoebis zedmiwevniTi gardamocema Tbilisi rdquosasuliero akademiis gamomcemlobardquo 2000
ioane kasiane John Cassian The Eight Principal Vices available from
httpsorthodoxwordfileswordpresscom2010024598919-saint-john-
cassianon-the-eight-principal-vices-philokaliapdf
ioane oqropiri 1991 ioane oqropiri sityva marxvis Sesaxeb J jvari vazisa 4 1991 httpwwworthodoxygetserilebioqropirimarkhvahtm
ioane petriwi 1968 ioane petriwi saTnoebaTa kibe (teqsti gamosacemad
moamzada kvleva da leqsikoni daurTo iv lolaSvilma) Tbilisi ldquosabWoTa saqarTvelordquo 1968
ioane sineli 1902 ioane sineli Rirsisa mamisa Cuenisa ioane sina-mTis
191
mamasaxlisisa klemaqsi romel ars kibe foTi 1902
ioane sineli 1965 ioane sinelis bdquoklemaqsildquo Targmnili berZnulidan eqvTime aTonelis mier (XII saukunis xelnawerebis mixedviT) m cincaZis disertaciis danarTi saqarTvelos mecnierebaTa akademiis enaTmecnierebis 191nstitute 1965
ioane sineli ioane sineli klemaqsi (Νεοελλενικὴ ἀπόδοσε Ιερὰ Μονὴ
Παρακλήτου (axalberZnuli (kaTarevusa) teqsti momzadebuli parakletis monasterSi) ndash
httpdocplayergr336106-Klimax-toy-avva-ioannoy-kathigoymenoy-
ton-monahon-toy-oroys-sinahtml
ioane sineli 1898
Преподобного Отца Аввы Iоанна Игумена Синайской Горы
Лѣсвица ldquoСвято Сергiева Лавраrdquo 1898
ioane sineli 1959
John Climacus The Ladder of Divine Ascent (Translated by
Archimandrite Lazarus Moore) ldquoHarperampBrothersrdquo 1959
kahani 2009 Kahan A S Mind vs money the war between intellectuals and
capitalism ldquoTransaction Publishersrdquo 2009
kekeliZe 1927 kekeliZe k ucxo avtorebi Zvels qarTul mwerlobaSi J Tsu moambe 8 1927
kekeliZe 1957 kekeliZe k ucxo avtorebi Zvels qarTul mwerlobaSi etiudebi V 1957
kekeliZe 1980 kekeliZe k Zveli qarTuli literaturis istoria t I Tbilisi ldquomecnierebardquo 1980
klementi aleqsandrieli 1960
Clement of Alexandria Stromata I-VI Band II ed O Staumlhlin L
Fruumlchtel U Treu GCS 52 1960
kordoCkini 2003 Kordochkin A John Climacus and Spiritual Tradition of the IV-VII
Centuries PhD diss University of Durham 2003
kordoCkini 2011 Кордочкин А ИОАНН ЛЕСТВИЧНИК Православная
Энциклопедия Том XXIV опубликовано 11 марта 2011г URL -
httpwwwpravencrutext471351html
krumbaxeri 1897 Krumbacher K(ed) Geschichte der Byzantinischen Litteratur von
Justinian bis zum Ende des ostroumlmischen Reiches (527-1453) 2nd ed
Muumlnchen 1897
kukava 1978 kukava T proloRi aTTormetTa TveTa Tbilisi ldquosabW
saqarTvelordquo 1978
kukava 1996 kukava T (red) poeturi qmnilebani (anton pirveli-bagrationi) Tbilisi ldquosulxan saba orbelianis sax un-tis gam-bardquo 1996
lemetra 1802 Lemaitre J Contemplation chez les grecs at autres orientaux chretiens
DS Vol2 pt2 col 1802
livingstoni 1912 Livingstone R W The Greek genius and its meaning to us Oxford
ldquoClarendon Pressrdquo 1912
192
lorenci 2003 Lorenz H Ancient Theories of Soul The Stanford Encyclopedia of
philosophy Accessed October 23 2003 available from
httpplatostanfordeduarchivessum2009entriesancient-soul
loski 1972 Лосский В Очерк мистического богословия восточной церкви
Богословское труды М 1972
marTlmadidebluri 2010 Православная Энциклопедия под редакцией Патриарха
Московского и всея Руси Кирилла T XXIV 2010 опубликовано 11
марта 2011г httpwwwpravencrutext471351html
meiendorfi 1974 Meyendorff J Byzantine Theology Historical Trends and Doctrinal
Themes New York ldquoFordham University Pressrdquo 1974
meliqiSvili 1975 meliqiSvili d ioane petriwis filosofiur SromaTa ena da stili Tbilisi ldquoTbilisis universitetis gamomcemlobardquo 1975
meliqiSvili 2011 meliqiSvili d Zveli qarTuli filosofiur-Teologiuri terminologiis istoriidan Tbilisi ldquoTbilisis universitetis gamomcemlobardquo 2011
metreveli 1950
metreveli el (Semd) H koleqcia saqarTvelos saxelmwifo muzeumis qarTul xelnawerTa aRweriloba t 4 Tbilisi 1950
nakudaSvili 1996 nakudaSvili n himnografiuli teqstis struqtura Tbilisi gamomcemloba ldquomecnierebardquo 1996
nau 1902 Nau F Note sur la date de la mort de S Jean Climaque Byzantinische
Zeitschrift t XI 1902
netari avgustine 1995 netari avgustine aRsarebani (laTinuridan Targmna da
SeniSvnebi daurTo baCana bregvaZem) Tbilisi gamomcemloba ldquonekerirdquo 1995
orbeliani 1991
orbeliani sulxan-saba leqsikoni qarTuli (red i abulaZe) I Tbilisi gamomcemloba ldquomeranirdquo 1991
orbeliani 1993
orbeliani sulxan-saba leqsikoni qarTuli (red i abulaZe) II Tbilisi gamomcemloba ldquomeranirdquo 1993
paladi helenopoleli 1974
Palladius La storia lausaica ( ed G J M Bartelink) Florence 1974
English translation Palladius The Hausiac History (Translated and
annotated by R TMeyer) New York ldquoPaulist Pressrdquo 1964
berZnuli 1961 A Patristic Greec Lexicon ed GWH Lampe Oxford ldquoClarendon
Pressrdquo 1961
patrologia greka 1964 Patrologiae Cursus Completus Series Graeca Migne J P (ed) Vol
88 col 532 1964
patrologia greka 1960 Patrologiae Cursus Completus Series Graeca Migne J P (ed) Vol 90
col 321 1960
peri 2014 Parry R Ancient Ethical Theory The Stanford Encyclopedia of
Philosophy (Fall 2014 Edition) Edward N Zalta (ed) 2014 URL = httpplatostanfordeduarchivesfall2014entriesethics-ancient
perota 2004 Perrotta C Consumption as an Investment The fear of goods from
193
Hesiod to Adam Smith London ldquoRoutledgerdquo 2004 platoni 1967 Plato Phaedo Platonis opera vol 1 Ed J Bumet Oxford ldquoClarendon
Pressrdquo 1967
platoni 1967 Plato Protagoras Plato in Twelve Volumes Vol 3 translated by
WRM Lamb London ldquoWilliam Heinemann Ltdrdquo 1967
httpwwwperseustuftseduhoppertextdoc=Perseus3Atext3A19
990101783Atext3DProt3Asection3D358d
platoni 1997 Plato Complete Works (Cooper J M Hutchinson D S --eds)
Indianapolis ldquoHackettrdquo 1997
platoni 2003 platoni saxelmwifo (ZvelberZnulidan Targmna baCana bregvaZem) Tbilisi ldquonekerirdquo 2003
popova 2011 Попова Т Лествица Иоанна Синайского в славянской
книжности Саарбрюкен 2011
proxorovi 1985 Прохоров ГМ Лествица Словарь книжников и книжности
Древней Руси Труды Отдела древнерусской литературы Т XXXIX 1985
sakosi 1964 Sakkos SN Peri Anastasion Sinaiton Thessalonica 1964
silagaZe 1997 silagaZe a Zveli qarTuli leqsi da qarTuli poeziis uZvelesi safexuris problema Tbilisi ldquoTsu gamomcemlobardquo 1997
simboloTahellip1971 A Dictionary of Symbols (ed Cirlot JE) London ldquoRoutledge amp Kegan
Paul Ltdrdquo 1971
simboloTa 2007 simboloTa ilustrirebuli enciklopedia t II
(Seadgines - abzianiZe z elaSvili q) Tbilisi gamomcemloba ldquobakmirdquo 2007
simboloTa 2011 simboloTa ilustrirebuli enciklopedia t I (Seadgines - abzianiZe z elaSvili q) Tbilisi gamomcemloba ldquobakmirdquo 2011
soxaZe 2002 soxaZe n grigol didis ldquodialoRonirdquo Tbilisi gamomcemloba ldquoqarTvelologirdquo 2002
sulava 2006 sulava n qarTuli himnografia tradicia da poetika Tbilisi gamomcemloba ldquozekarirdquo 2006
ueari 1965 Ware K The Ascetic writings of Mark the Hermit PhD diss Oxford
1965
ueari 1982 Ware K ldquoThe Ladder of Divine Ascendrdquo by John Climacus
(Introduction) London ldquoSPCKrdquo 1982
ucxo 1989 ucxo sityvaTa leqsikoni (Seadgina da winasityv
daurTo mixeil WabaSvilma me-3 Sesw da Sevs gamoc) Tbilisi gamomcemloba ldquoganaTlebardquo 1989
utie 1973 Outtier B Les Enseignements des pegraveres un Recueil geacuteorgien traduit
de lrsquoarabe Bedi Kartlisa Revue de Kartveacutelologie vol 31 1973
folkeri 1968 Voumllker W Scala Paradisi Eine Studie zu Johannes Climacus und
zugleich eine Vorstudie zu Symeon dem Neuen Theologen Wiesbaden
1968
194
SaniZe 1960
SaniZe m fsalmunis Zveli qarTuli redaqciebi X-XIII saukuneTa xelnawerebis mixedviT Zveli qarTuli enis Zeglebi II 1960
SoTa rusTaveli 1966 SoTa rusTveli vefxistyaosani (aSaniZisa da a baramiZis redaqciiT) Tbilisi gamomcemloba bdquomecnierebaldquo 1966
CubinaSvili 1961 CubinaSvili n qarTuli leqsikoni rusuli TargmaniTurT sistemisaebr saba-sulxan orbelianisa (red al Rlonti) Tbilisi 1961 httpmeskhinetlexicon
cincaZe 1965 cincaZe m ioane sinelis bdquokibisldquo eqvTime aToneliseuli Targmani da misi ena sakandidato disertacia saqarTvelos mecnierebaTa akademiis enaTmecnierebis instituti 1965
cincaZe 1995 cincaZe m ioane sinelis ldquoklemaqsisrdquo meore qarTuli prozauli redaqciis xelnawerTa (H-1669 da A-39) urTierTmimarTebisaTvis Sromebi (baTumis SoTa rusTavelis saxelobis saxelmwifo universiteti) I (humanitarul mecnierebaTa seria) baTumi ldquoaWarardquo 1995
cincaZe 2008 cincaZe m mxatvruli gamosaxvis xerxebi ioane sinelis ldquoklemaqsSirdquo ldquowminda andria pirvelwodebulis gziTrdquo 2-4 maisi 2008
cincaZe 2009 cincaZe m berZnuli leqsika ioane sinelis klemaqsis ndash samoTxis kibis petre gelaTeliseul TargmanSi ldquobizantinologia saqarTveloSi 2rdquo (eZRvneba akademikos grigol wereTlis xsovnas) II 2009
cincaZe 2013 cincaZe m baramiZe m marginaluri ganmartebebi ioane sinelis ldquoklemaqsisrdquo petre gelaTeliseul TargmanSi filologiuri macne (baTumis SoTa rusTavelis saxemwifo universitetis qarTuli filologiis departamenti) I 2013
ZvelqarTul 2010 ZvelqarTul-ZvelberZnuli filosofiur-Teologiuri terminologiis dokumentirebuli leqsikoni I (d meliqiSvili a xaranauli l gigineiSvili v
juReli) Tbilisi ldquobakur sulakauris gamomcemlobardquo 2010
WeliZe 1996 WeliZe e Zveli qarTuli saRvTismetyvelo terminologia I Tbilisi gamomcemloba ldquomecnierebardquo 1996
WeliZe 2012 WeliZe e komentarebi teqstze wm grigol palama ndash aRsareba marTlmadidebluri sarwmunoebisa J guli gonieri 1 (4) 2012
xinTibiZe 1969 xinTibiZe e bizantiur-qarTuli literaturuli urTierTobani Tbilisi ldquoTbilisis universitetis gamomcemlobardquo 1969
xinTibiZe 2009 xinTibiZe e vefxistyaosnis ideur -msoflmxedvelobiTi samyaro Tbilisi gamomcemloba
195
rdquoqarTvelologirdquo 2009
xoruJi 1998 Хоружий С К Феноменологии аскезы Москва ldquoИздательство
Гуманитарной литературыrdquo 1998
3
Tavi VI
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis mniSvneloba bizantiuri da
qarTuli filologiisTvis -----------------------------------------------------------------------175
ZiriTadi daskvnebi -------------------------------------------------------------------------------------185
gamoyenebuli literatura -------------------------------------------------------------------------188
4
Sesavali
ioane sinelis saTnoebaTa kibe Sua saukuneebis asketur-mistikuri
xasiaTis erT-erTi yvelaze srulyofili da popularuli zneobrivi
saxelmZRvaneloa masSi gamokveTilia yvela is fundamenturi eTikuri
principi romelic antikuri xanidan moyolebuli araerTi didi
moazrovnis yuradRebis centrSi moqceula xolo qristianobam axali
SinaarsiT ganmsWvala srulyo mTlian sistemad Camoayaliba rogorc
axali koncefcia da adamianuri qcevis normad gamoacxada
nawarmoebi Targmnilia qristianuli mwerlobis mqone TiTqmis
yvela enaze (bezaraSvili 1987 129) qarTulad ki teqstis eqvsi redaqcia
Camoyalibda romelTagan sruli saxiT SemorCenilia ori prozauli
Targmani ndash eqvTime aTonelisa da petre gelaTelis da ori poeturi
gadamuSaveba ndash ioane petriwisa da anton kaTalikosis
problemis aqtualoba Sua saukuneebis sulier kulturaSi
saTnoebaTa kibis did mniSvnelobasa da aqtualobaze metyvelebs
sxvadasxva enaze Sesrulebuli mravalricxovani Targmani da xelnawerTa
simravle Zveli avtorebi saTnoebaTa kibes imdenad maRal Sefasebas
aZlevdnen rom mas mose winaswarmetyvelis dekalogs adarebdnen da
masze aRmatebul teqstadac ki warmoaCendnen ldquoda gardamoAtildeda axali igi
RmTis-mxilveli Cuenda momarT gonebiTa mTiT siniT da gAcircCuenna Cuen
manca RmrTiv-werilni igi ficarnirdquo (sineli 1965 13) an kidev ldquoerTiTa
oden ara iqmna msgavs (ioane sineli) mosesa rameTu ara moiwia mis zeda
verSeslvaAacute zecisa mas ierusalAgravemsa viTar-igi mose queyanasa ierusalAgravemsa
ver Sevidardquo (sineli 1965 13) - wers ioane sinelze misi biografi daniel
raiTeli
ioane sinelis Txzuleba aranakleb popularulia Sua saukuneebis
qarTul sulier kulturaSi am teqstisadmi interesi ar cxreba
saukuneebis manZilze ndash preaTonuri periodidan vidre gvian Sua
saukuneebamde Txzulebis ukanaskneli anton kaTalikosiseuli poeturi
redaqcia XVIII saukuneSi Seiqmna aRsaniSnavia rom nawarmoebis Targmna-
gadamuSavebaze muSaobdnen epoqis yvelaze avtoritetuli qarTveli
5
moRvaweebi eqvTime aToneli ioane petriwi petre gelaTeli anton
kaTalikosi
saTnoebaTa kibis TargmanebiT Sua saukuneebis qarTveli
swavlulebi ecnobodnen ara marto sakuTriv am didmniSvnelovan teqsts
aramed im mravalferovan wyaroebsac romliTac ioane sineli
sargeblobs aRniSnuli wyaroebi romlebic organulad aris CarTuli
ioane sinelis teqstis mTlian qsovilSi (Sesabamisad mis qarTul
TargmanebSic) rig SemTxvevaSi wyaros avtorze miTiTebiTac ki axali
codniT avsebs da amdidrebs qarTul kulturul da saazrovno sivrces
amrigad sakvlevi problemis aqtualobas gansazRvravs Sesaswavli
teqstebis mniSvneloba kerZod is rom maT Rrma kvali datoves Sua
saukuneebis qarTul mxatvrul-filosofiur azrovnebaze
sakiTxis Seswavlis istoria saTnoebaTa kibis nusxebis simravlem
mravali filologiuri problema warmoSva TviT originalis kvlevis
procesSi da ar aris SemTxveviTi rom saTnoebaTa kibis didi
popularobis miuxedavad ar arsebobs teqstis kritikuli gamocema
berZnul enazec ki Ggamocemuli ar aris arc qarTuli prozauli
Targmanebis kritikuli teqstebi Tumca prof meri cincaZis
sadisertacio naSroms - ldquoioane sinelis klemaqsis eqvTimeseuli Targmani
da misi enardquo (cincaZe 1965) - danarTis saxiT axlavs eqvTime aTonelis
Targmanis kritikulad dadgenili teqsti romelic ramdenime ZiriTad
xelnawers emyareba mkvlevari gamosacemad amzadebs aseve petre
gelaTeliseuli Targmanis kritikul teqsts prof m cincaZes
sadisertacio naSromis farglebSi Seswavlili aqvs eqvTime aTonelis
Targmanis enasTan dakavSirebuli mniSvnelovani sakiTxebi orTografiul-
fonetikuri Taviseburebani berZnul-qarTuli fonetikuri Sesatyvisobani
morfologia sintaqsi agreTve Targmanis xelnawerebi urTierToba
nusxaTa Soris eqvTimes mTargmnelobiTi meTodis Taviseburebebi
naSromSi Sedarebulia klemaqsis qarTuli da berZnuli redaqciebi maTi
Sedgenilobis mixedviT m cincaZes aseve Seswavlili aqvs petre
gelaTeliseul Targmanis enobrivi mxare winamdebare naSromSi
citatebs vimowmebT petre gelaTeliseuli Targmanis mis mier dadgenili
6
teqstidan ioane sinelis saTnoebaTa kibis ioane petriwiseuli redaqcia
gamosca mkvlevarma ivane lolaSvilma teqsts Tan axlavs vrceli
winasityvaoba sadac mecnieri farTod mimoixilavs ioane petriwis
biografiasTan dakavSirebul sakiTxebs mis saliteraturo moRvaweobas
filosofiur-Teologiur msoflmxedvelobas da am WrilSi saTnoebaTa
kibis ioane petriwiseuli redaqciis ramdenime pasaJs iv lolaSvilis
azriT teqstis gelaTuri Targmanis avtoric ioane petriwia xolo
petre gelaTels ekuTvnis mxolod ori iambiko romelSic Seqebulia
ioane sineli da klemaqsis mTargmneli ioane petriwi (petriwi 1968 65) k
kekeliZes gelaTuri Targmanis avtorad petre gelaTeli miaCnda ioane
petriwis avtorobis sakiTxs ar iziarebs arc e WeliZe romelic
specialuri terminologiuri kvlevis Sedegad askvnis rom aRniSnuli
teqstis mTargmneli petre gelaTelia (WeliZe 1996 674) aRsaniSnavia
aseve i abulaZis Sroma ldquorusTavelis xanis qarTulidan naTargmni Zveli
somxuri mwerlobis Zeglebirdquo sadac Seswavlilia saTnoebaTa kibis
somxuri Targmani romelic mkvlevris azriT ori qarTuli prozauli
Targmanis (eqvTime aToneli petre gelaTeli) monacemebs emyareba da maTi
Sejerebis Sedegadaa somxurad naTargmni (abulaZe 1938 129-130)
ukanasknel wlebSi aRmoCnda grigol nazianzelis TxzulebebSi CarTuli
saTnoebaTa kibis kidev erTi gansxvavebuli redaqciis fragmentebi
romelic q bezaraSvilma gamoaqveyna manve Seiswavla teqstTan
dakavSirebuli sakiTxebi (bezaraSvili 1989 142-163) ioane sinelis anton
kaTalikosiseuli varianti gamosca da gamokvleva daurTo T kukavam
kvlevaSi avtori ZiriTadad mimoixilavs anton kaTalikosis
literaturul stilsa da msoflmxedvelobas (kukava 1996)
naSromis sagani mizani amocanebi sadisertacio naSromis sagania
ioane sinelis saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis literaturul-
istoriuli da Teoriuli sakiTxebi cxadia Cvens gamokvlevas
Targmanebis raodenobisa da saanalizo sakiTxTa moculobis
gaTvaliswinebiT yvela problemis amomwuravad gaSuqebis pretenzia ar
gaaCnia naSromSi SemovifargleT TargmanebTan dakavSirebuli ZiriTadi
sakiTxebis SeswavliT mniSvnelovani aqcentebis dasmiTa da samomavlod
Sesaswavli problematikis identifikaciiT Sesabamisad SevecadeT
7
gagveanalizebina is ZiriTadi sakiTxebi rac teqstis kvlevis am etapze
CavTvaleT aucileblad vimedovnebT winamdebare naSromi xels Seuwyobs
ioane sinelis teqstis qarTuli Targmanebis Seswavlis sxva axal etapze
gadasvlas da momavali ufro srulyofili kvlevebisTvis safuZvlis
momzadebas
sadisertacio naSromis wyaroebi kvlevis ZiriTadi wyaroebia
ioane sinelis saTnoebaTa kibis qarTuli redaqciebi esenia eqvTime
aTonelisa da petre gelaTelis prozauli Targmanebi da ioane
petriwiseuli da anton kaTalikosiseuli poeturi gadamuSavebani aseve
meTiu raderisa da paraklitis monastris mier momzadebuli berZnuli
teqstebi saTnoebaTa kibis slavuri da inglisuri Targmanebi garda
amisa Targmanebis kvlevis procesSi naSromis ama Tu im nawilis
mizandasaxulobidan gamomdinarე wyarod gamoyenebulia antikuri
filosofiis Zeglebi da Sua saukuneebis saRvTismetyvelo literatura
naSromis Teoriuli baza naSromis Teoriul bazas warmoadgens
Tanamedrove medievistikasa da Targmanis TeoriaSi farTod
aprobirebuli da damkvidrebuli Teoriuli principebi qarTul
literaturaTmcodneobaSi Camoyalibebuli Zveli qarTuli originaluri
Tu naTargmni teqstebis kvlevis mdidari gamocdileba agreTve ioane
sinelis saTnoebaTa kibis aRiarebuli ucxoeli Tu qarTveli
mkvlevrebis kalistos uearis tatiana popovas Aandrei kordoCkinis
ivane lolaSvilis meri cincaZis qeTevan bezaraSvilisa da sxvaTa
naSromebi
meTodologia naSromSi sakvlevi obieqtis sirTulisa da
specifikis gaTvaliswinebiT gamoyenebulia kompleqsuri midgoma
tradiciul da Tanamedrove literaturaTmcodneobaSi aprobirebuli
kvlevis xerxebisa da meTodebis erToblioba kerZod aRweriTi meTodi -
kompetenturi da konteqsturi analizis gamoyenebiT komparativistuli ndash
genetikuri da tipologiuri midgomebiT struqturul-semiotikuri
sinqronuli da diaqronuli aspeqtis gaTvaliswinebiT agreTve
hermenevtikuli meTodi calkeul sakiTxTa analizisTvis mivmarTavT
interdisciplinuri kvlevis meTods
8
mecnieruli siaxle dRemde saTnoebaTa kibis qarTul TargmanebTan
dakavSirebuli problematika Seswavlilia romelime erTi redaqciis
gaTvaliswinebiT winamdebare naSromi warmoadgens ioane sinelis
saTnoebaTa kibis oTxi sruli redaqciis kompleqsuri literaturul-
istoriuli da Teoriuli analizis mcdelobas kerZod masSi
ganxilulia saTnoebaTa kibis wyaroebis problema interteqsturi
mimarTebebi qarTuli redaqciebis struqturuli da stiluri analizi da
maTi mimarTeba berZnul teqstebTan poeturi teqstebis versifikaciuli
Tavisebureba qarTuli Targmanebis simbolika da poeturi teqstebis
originalur CanarTebSi gamoyenebul simboloTa analizi teqstebis
ZiriTadi filosofiuri terminologia antoniseuli gadamuSavebis
mimarTeba manamde arsebul redaqciebTan CamoTvlil sakiTxTagan nawili
aqamde sruliad Seuswavleli iyo xolo zogierTi maTgani ki rogorc
ukve aRvniSneT Seswavlili iyo romelime erT redaqciaze dayrdnobiT
naSromis mecnieruli da praqtikuli Rirebuleba masalis analizi
kvlevis Sedegebi da daskvnebi SeiZleba gamoyenebul iqnas ioane sinelis
teqstis misi qarTuli Targmanebis Semdgomi Seswavlis dros Zveli
qarTuli literaturis saleqcio kursebisa da speckursebis swavlebaSi
9
Tavi I
saTnoebaTa kibe Sua saukuneebis qristianuli azrovnebis
konteqstSi
sadisertacio naSromis winamdebare TavSi mimovixilav ioane
sinelis saTnoebaTa kibesTan dakavSirebul im zogad sakiTxebs romelTa
gaTvaliswinebis gareSe SeuZlebelia Sua saukuneebis kulturaSi teqstis
rolisa da adgilis gansazRvra
saTnoebaTa kibis avtorze informacias gvawvdis misi Tanamedrove
raiTis monastris beri danieli romlis mier dawerili ioane sinelis
cxovreba win uZRvis teqsts (Βίος ἐν ἐπιτομῇ τοῦ ἀββᾶ Ἰωάννου τοῦ ἡγουμένου τοῦ
ἁγίου ὅρους Σινᾶ τοῦ ἐπίκλην σχολαστικοῦ τοῦ ἐν ἁγίοις ὡς ἀληθῶς Συγγραφεὶς παρἀ Δανιὴλ
μοναχοῦ lsquoΡαιθηνοῦ ἀνδρὸς τιμίου καὶ ἐναρέτου PG Vol 88 596A) Teqvsmeti wlis
yofila ioane roca Sesula sinas monasterSi aqedan igi wasula
gandegilad sinelma berebma ioane gamoiwvies gandegilobidan da airCies
TavianT winamZRvrad sinas monasterSi moRvaweobis gamomxatvelia ioanes
wodeba ldquosinelirdquo misi ganaTlebisa da swavlulebis aRmniSvnelia
zedwodeba ldquosqolastikosirdquo xolo nawarmoebis mixedviT romlis
saTauric berZnulad JRers rogorc Κλίμαξ τοῦ παραδείσου (laT Scala Paradisi
ndash samoTxis kibe) igi xSirad iwodeba ldquoklemaqsadacrdquo (cincaZe 1965 1-2)
ioane sinelis biografia ar Seicavs konkretul TariRebs amitom dRemde
gaurkvevelia misi moRvaweobis zusti periodi amis Sesaxeb mecnierTa
Soris azrTa sxvadasxvaobaa erTni fiqroben rom igi daaxloebiT 579-649
wlebSi moRvaweobda (nau 1902 35-37) meoreni misi moRvaweobis TariRs
kidev ufro ukan sweven da daaxloebiT 525-600 wlebiT SemosazRvraven
(sakosi 1964 180) sxvebi kidev Tvlian rom igi VII saukunis 70-80-ian
wlebSia gardacvlili (beki 1959 451)
rac Seexeba uSualod teqsts saTnoebaTa kibeSi Tavmoyrilia
ZiriTadi qristianuli eTikuri principebi teqsti Sedgeba 30 Tavisgan
(simbolurad ganasaxierebs qristes cxovrebis wlebs naTlisRebamde)
bibliuri iakobis xilvis miwasa da samoTxes Soris aRmarTuli kibis
analogiiT ioane sineli safexureobriv struqturas iyenebs raTa
10
aCvenos sulieri aRmasvlis etapebi ldquosaTnoebani wmidani msgavs arian
kibesa mas romeli ixila iakob rameTu SemdgomiTi Semdgomad SeslviTa
maT Sina aRamaRleben kacsa cadmderdquo (sineli 1965 202) TiToeuli
safexuris gadalaxva romelic gulisxmobs calkeuli vnebis daZlevasa
da saTnoebis mopovebas an piriqiT dakavSirebulia individis nebisyofasa
da gaunelebel brZolisunarianobasTan
saTnoebaTa kibis berZnuli teqstis samecniero kritikulad
dadgenili gamocema dRemde ar arsebobs met-naklebad ukeTesad miiCneva
meTiu raderis (Matthew Rader) mier 1633 wels parizSi dabeWdili teqsti
romelic 1860 wels minem Seitana patrologia grekas (Patrologiae Cursus
Completus Series Graeca) 88-e tomSi (PG Vol 88 596-1209) saTnoebaTa kibis
meTiu raderiseulisgan gansxvavebuli redaqcia 1883 wels
konstantinepolSi aTonis mTis ramdenime xelnawerze dayrdnobiT
gamosca berma sofroniusma (kordoCkini 2003 14) yvelaze Zveli
axalberZnuli teqsti episkoposma maqsimem 1590 wels gamosca veneciaSi
xolo 1774 wels kvlav venciaSi arqimandritma ieremiam gamosca
saTnoebaTa kibe sqolioebiT aRsaniSnavia aseve parakletis monasterSi
arqimandrit egnates mier gamocemuli saTnoebaTa kibis axalberZnuli
teqsti romelSic gamomcemeli ukve arsebul gamocemebTan erTad
iTvaliswinebs kidev erT XIV saukunis aTonis mTis xelnawersac
(marTlmadidebluri 2010)
rogorc aRiniSna saTnoebaTa kibe Targmnilia qristianuli
mwerlobis mqone TiTqmis yvela enaze laTinur siriul arabul
eTiopur qarTul somxur slavur (bezaraSvili 1987 129) berZnuli
xelnawerebis mixedviT irkveva rom yvelaze metad bizantiaSi klemaqsi
gavrcelebuli iyo XI saukuneSi XII-XIII saukuneebSi am Zeglis mimarT
interesi SedarebiT Sesustda xolo XIV saukunidan isixasturi kamaTis
dros isev gaizarda (bezaraSvili 1989 145) slavur xelnawerebze
dakvirvebis SemTxvevaSic aseTive suraTi gvaqvs XI saukuneSi Zalze
gavrcelebulia pirveli slavuri Targmanebi (bulgareTSi Sesrulebuli
X-XI saukuneebSi) axali slavuri Targmani (ufro zusti) Sesrulda
serbeTSi XIV saukuneSi XIV-XV saukuneebSi kidev ufro gaizarda
11
interesi ruseTSi klemaqsisadmi XV saukunidan es interesi isev ecema
(bezaraSvili 1989 145) q bezaraSvilis azriT saTnoebaTa kibis qarTul
redaqciebze dakvirvebac msgavs suraTs aCvenebs (bezaraSvili 1989 145)
rogorc aRvniSneT qarTulad Camoyalibda klemaqsis eqvsi
redaqcia
1) X saukunemdeli Semoklebuli (gamokrebili) prozauli versia (mag Sin
14 (gariti 1956) romelic arabulidanaa Targmnili (utie 1973 45)
2) eqvTime aTonelis prozauli versia (X-XI ss) romelic yvelaze meti ndash
27-mde xelnaweriT aris Cvenamde moRweuli (cincaZe 1965 6)1 igi
gamocemulia XX saukunis dasawyisSi (sineli 1902) xolo mogvianebiT
ramdenjerme gamoica axalqarTulad eqvTime aTonelis samecniero
kritikulad dadgenili teqsti ki danarTis saxiT erTvis m cincaZis
disertacias (cincaZe 1965)
3) petre gelaTelis prozauli versia (gamosacemad mzaddeba m cincaZis
mier) romelsac ori Zveli xelnaweriT mouRwevia Cvenamde A-39 (XIV s) da
ufro adrindeli daviT garejSi nikras mier gadawerili nusxa (H-1669)2
romelic cnobili iyo eqvTime aToneliseuli Targmanis Semcvelad da
XII-XIII saukuneebiT aTariRebdnen (metreveli 1950 96-97) rogorc m
cincaZe arkvevs nusxis dasawyisi da bolo nawilebi marTlac
eqvTimeseul teqsts Seicaven ZiriTadi Sua nawili ki aris petre
gelaTelis Targmani (cincaZe 1965 17) A-39 da H-1669 nusxebs mkvlevris
dakvirvebiT aqvs erTi saerTo wyaro romelmac sxvadasxva gadamweris
xelSi sxvadasxva cvlileba ganicada (cincaZe 1995 42) xelisa da
orTografiuli niSnebis mixedviT H-1669 xelnawers m cincaZe XI-XII
saukuneebiT aTariRebs da svams mTargmnelis petre gelaTelis
moRvaweobis periodis sakiTxs (cincaZe 1965 17) romelic XIII saukunis
moRvawed iyo miCneuli (kekeliZe 1980 331-334) q bezaraSvilis azriT es
faqti ufro gamodgeba saimisod rom aRniSnuli Targmanis avtorad ioane
petriwi miviCnioT (bezaraSvili 1987 130) ioane petriws miiCnevs avtorad
iv lolaSvilic (petriwi 1968 65-68 89) e WeliZe ar iziarebs iv
1 xelnawerebTan dakavSirebiT ix kekeliZe 1927 155 kekeliZe 1957 65
2 sxva xelnawerebi gviandelia S-344 (XVIII s) H-2346 (XVIII s) H-2188 (XIX s) (cincaZe 1995 37)
12
lolaSvilis mosazrebas da specialuri terminologiuri kvlevis
Sedegad askvnis rom mTargmneli petre gelaTelia ldquoaRniSnul TargmanSi
vlindeba sakuTriv gelaTuri (arapetriwiseuli) petriwiseuli da
sruliad axali sakuTriv petre gelaTeliseuli
terminTSesatyvisobanicrdquo (WeliZe 1996 674)
prozauli redaqciebis garda arsebobs saTnoebaTa kibis poeturi
gadamuSavebebic
1) erT aseTs eqvTimeseul Targmanze dayrdnobiT SemuSavebul
leqsiT redaqcias romelic gamosca iv lolaSvilma (petriwi 1968)
tradicia ioane petriws miawers ldquosaxeli iovane aRniSnulia 302-e
strofis kidurwerilobaSic ldquomeox meqmen mamao iovane me ndash iovanes
mosavsa Sensardquo es ioane aris petriwi amas adasturebs literaturuli
tradicia (xelnawerze darTuli anderZebi da XVIII saukunis mweralTa
cnobebi)rdquo (petriwi 1968 94) amdenad radganac teqstis avtoris
dadgenisTvis aucilebeli kvlevebi ar aris Catarebuli da amjerad arc
Cveni kvlevis interesSi Semodis aRniSnul teqsts pirobiTad ioane
petriwiseulad movixseniebT
2) sxva anonimi avtoris mier damuSavebuli grigol nazianzelis
TxzulebebSi CarTuli poeturi redaqciis fragmentebi qeTevan
bezaraSvilma aRmoaCina teqsti gamocemulia Jurnal macneSi da imave
Jurnalis or nomerSi dabeWdilia vrceli gamokvleva teqstis Sesaxeb
(bezaraSvili 1987 129-154 bezaraSvili 1989 142-162) klemaqsis axal
qarTul versias safuZvlad udevs petre gelaTelis Targmani anonimi
frazeologiuri sizustiT misdevs Tavis wyaros mkvlevris azriT es
teqsti romelic moRweulia XVIII-XIX ss xelnawerebiT unda
momdinareobdes adreuli nakluli dednidan romelic Tavis mxriv
xelnaweris prosodiis niSnebis mixedviT petriwuli saliteraturo
skolidan unda iyos gamosuli amasve miuTiTebs teqstis stilic
(bezaraSvili 1987 132-148)
bolo ori leqsiTi redaqcia XVIII saukuneze adrindeli
xelnawerebiT ar aris cnobili isini antonis saliteraturo skolis
interesebma Semogvinaxa (bezaraSvili 1989 143-144) ufro metic
13
3) saTnoebaTa kibis ukanaskneli (XVIII s) da erTgvarad Semajamebeli
redaqcia Tavad anton kaTalikoss ekuTvnis teqsti erTi S-3731
xelnaweris mixedviT gamosca da gamokvleva daurTo T kukavam (kukava
1996)
saTnoebaTa kibe rogorc SesavalSi aRiniSna XIII saukuneSi
uTargmniaT qarTulidan somxurad somxurad am Targmanis ori nusxa
arsebobs erTi XIII saukunis xolo meore mogviano periodis orive
nusxaSi meoce Tavis bolos Senaxulia cnoba am Zeglis somxurad
Targmnis Sesaxeb ldquonaTargmnia aqamomdis wrfelis mowesis minas mesvetis
mier qalaq trapizons xolo aqedan simeon xuces-monazonisagan qarTuli
eniTrdquo simeon xuces-monazons klemaqsis garda qarTulidan somxurad
uTargmnia ioane damaskelis wyaroAacute-codnisaAacute da prokle diadoxosis
kavSirni RvTismetyvelebiTni ioane petriwis sqolioebiTurT saTnoebaTa
kibis somxur Targmanze dakvirvebis Sedegad i abulaZem gaarkvia rom
sakuTriv teqsti da traqtati mwyemsisa mimarT naTargmnia petre
gelaTelis qarTuli Targmanidan xolo ganmartebebi da daniel
raiTelis mier dawerili ioane sinelis cxovreba misdevs eqvTime
aTonelis Targmans mkvlevris azriT Zeglebi romlebic simeons
uTargmnia somxurad SemTxveviT xelT Cavardnili ar Cans isini
sagangebodaa SerCeuli rogorc metad mimzidveli Txzulebebi saSualo
saukuneebSi (abulaZe 1938 128-133)
zemoT warmodgenili mcire istoriul-literaturuli eqskursis
Semdeg SevexebiT saTnoebaTa kibesTan dakavSirebul im zogad istoriul
da literaturul sakiTxebs romelTa gaTvaliswinebis gareSe rogorc
aRvniSneT SeuZlebelia Sua saukuneebis kulturaSi teqstis rolisa da
adgilis gansazRvra
14
amp 1 moralur-eTikuri principebi Sua saukuneebis azrovnebaSi
cnobilia rom qristianuli eTikis wyaro pirvel rigSi bibliaa
Sesabamisad asketuri praqtika swored bibliis eTikis gansakuTrebuli
simkacriT dacvas gulisxmobsAasketizmi qristianuli kulturis erT-
erTi fundamentia am kulturis nebismieri sferos srulyofilad
Seswavla askezis eTikuri principebis gauTvaliswineblad SeuZlebelia
Tu adre mecniereba asketizms ganixilavda rogorc mxolod uaryofiT
movlenas masSi eZebda sociumTan damokidebulebaSi oden destruqciul
midgomebs individis SemboWav da madeformirebel kategoriebs dRes
aSkarad gamoikveTa araerTi aspeqti misi rogorc dadebiTi movlenisa
Sesabamisad monoliTur dasavlur kulturaSi TiTqos xelaxlა
aRmoაCines asketizmi rogorc kulturuli movlena DdabejiTebiT
miuTiTeben rom asketizmi gvTavazobs eTikis safuZveldamdeb
motivaciebs rom asketuri Rvawlis gavlena ar Semoifargleba oden
religiuri sivrciT aramed is zemoqmedebs kulturis xelovnebis
mwerlobis ama Tu im mimarTulebis formirebaze xolo eTikuri
diskursis fonic da intenciac asketizmSia saZiebeli (xoruJi 1998 24)
raki ioane sinelis teqsti zneobrivi saxelmZRvaneloa pirvel
rigSi saWiroa gairkves eTikis roli antikur da Sua saukuneebis
kulturaSi
cnobilia rom qristianulma kulturam Tavis wiaRSi antikuri
msoflmxedvelobis erTgvari integracia moaxdina ufro metic Sua
saukuneebSi qristianuli filologiis ganviTarebis process aRweren
rogorc antikuri meTodologiisa da praqtikis rdquoqristianizaciisrdquo
process (doborjginiZe 2012 43) igive SeiZleba iTqvas Sua saukuneebis
msoflmxedvelobaze bunebrivia rom antikur-berZnul kulturaze
amozrdilma da am kulturiT nasazrdoebma qristianulma
msoflmxedvelobam memkvidreobad antikuri kulturisa da filosofiis
didi gamocdileba miiRo aqve aRvniSnavT rom platonis
filosofiasTan (saerTod klasikuri periodis eTikasTan ndash im)
qristianuli eTikisa da asketuri principebis gansakuTrebuli
siaxlovidan gamomdinare mkvlevari rv livingstoni wignSi ndash berZeni
15
geniosi da misi mniSvneloba CvenTvis (The Greek Genius and its Meaning to us)
ndash svams udavod saintereso SekiTxvas iyo Tu ara platoni asketi
(livingstoni 1912) es siaxlove samecniero literaturaSi araerTgzis
aris aRniSnuli jilian evansis marTebuli azriT filosofiur
sistemebs hqonda ara mxolod inteleqtualuri aramed praqtikul-
moraluri xasiaTic maTi mizani iyo bednierebis miRweva saTnoebebis
meSveobiT (evansi 2014 10) Sua sakuneebis qristianobis moralis
filosofia moicavs qristianuli da antikuri moralis sinTezis
mcdelobas rac qristiani moazrovnisaTvis ar unda yofiliyo rTuli
saqme ldquoTuki filosofosebi acxadebdnen rom netari cxovreba miiRweva
im adamianebis mier romlebic sakuTar dacemul bunebaze rac SeiZleba
maRla dadgomas cdiloben da yvelaferSi RmerTs baZaven mSvidi
uSfoTveli cxovrebiT rac amqveyniuri siameebisadmi da vnebebisadmi
zurgis Seqcevas niSnavs gana SeiZleboda qristians rame
sawinaaRmdego hqonoda amgvari TvalTaxedvisadmi qristianebi mxolod
am ideebis gaRrmaveba-ganviTarebas moisurvebdnen da filosofiur
sistemaSic imave gzas dasaxavdnen im filosofosebisTvis romlebic
sulis ukvdavebas aRiarebdnen bednieri cxovreba ar Semoifargleboda
mxolod amqveyniuri arsebobiT misi realizeba am cxovrebis Semdgomac
iyo SesaZlebeli ase rom qristianebi da filosofosebi ar
saubrobdnen sxvadasxva enaze garkveuli azriT qristianoba Tavad
warmoadgenda filosofiasrdquo (evansi 2014 11) miuxedavad imisa rom
antikuri filosofiisa da qristianuli kulturisTvis niSandoblivi
eTikuri principebis formaluri gamoxatuleba xSirad Tanxvdeba
gavrcelebuli azriT eTikisTvis axali epoqa iwyeba qristianobis
gariJraJze radganac antikur paganizms ar hqonia RvTisa da samyaros
urTierTobis kacobriobis erTianobisa da moraluri kanonis bunebis
Sesaxeb naTlad da zustad Camoyalibebuli koncefcia Sesabamisad am
da msgavs sakiTxebs pirvelad qristianobam mohfina naTeli
qristianobam moitana axali ideali ndash eTikuri swavlebis centrSi
daayena da upirveles cnebad aqcia siyvaruli da dasaxa axali mizani ndash
moraluri srulyofa adamianis RmerTTan mimsgavsebisTvis ldquoda
Seiyuaro ufali RmerTi Seni yovliTa guliTa SeniTa da yovliTa
16
suliTa SeniTa da yovliTa gonebiTa SeniTa da yovliTa ZaliTa
SeniTa ese ars pirveli mcnebaAacute Seiyuaro moyuasi Seni viTarca Tavi
Tacircsirdquo (mark 12 30-31) ufro metic ldquogiyuarded mterni Tquenni da
akurTxevdiT mwyevarTa TquenTa da keTilsa uyofdiT moZuleTa
TquenTa da ulocevdiT maT romelni gmZlavrobden Tquen da gdevniden
Tquenrdquo (mT 544) radganac Tavad RmerTia siyvaruli ldquoromelsa ara
uyuardes man ara icis RmerTi rameTu RmerTi siyuarulisaAacute arsrdquo (1 in
48) Tumca rogorc pavle mociquli gvaswavlis RmerTma moraluri
kanoni dawera im adamianTa gulebSic ki romlebic qristianuli
gamocxadebis farglebSi ar Tavsdebodnen ldquoromelni gamoaCineben
saqmesa Sjulisasa dawerilsa gulTa Sina maTTa Tana-mowamebiTa
maTda gonebisa maTisaAacuteTa da Soris urTierTas gulis sityuani
Seasmenden anu sityuas ugebdenrdquo (rom 215)
ra aris morali ratom unda iyos adamiani moraluri am kiTxvebze
sistemuri pasuxis gacemas kacobriobis istoriis yvela etapze cdiloben
platonisTvis tradiciuli saTnoebebis (moTmineba simamace
samarTlianoba RvTismosaoba) sargeblianoba damokidebulia imaze Tu
rogor exmarebian isini adamians bednierebis mopovebaSi misi azriT
bedniereba mdgomareobs sulis harmoniaSi saTnoebebi ki am procesSi
SeiZleba ganvixiloT rogorc amgvari fsiqikuri harmoniis aucilebeli
aspeqti
Aaristotele im varaudis sapirispirod rom moraluri principebi
aris Tandayolili fiqrobs rom moraluri saTnoeba arc Tandayolilia
da arc Teoriuli gansjiTa da swavliT miiRweva is xSiri sistematuri
praqtikiT gamomuSavdeba da gamouyeneblobiT ikargeba (buaZe 2014)
rdquosaTnoebani ar arian warmoSobilni arc bunebrivad da arc bunebis
sawinaaRmdego gziT Cven mas movipovebT da srulvyofT miCveviTrdquo (arist
nikom eTik 1103a)
epikures moZRvrebaSi eTika dafuZnebulia hedonizmze radganac aq
kargi gaigivebulia sasiamovnosTan magram WeSmariti hedonizmi
epikurelebisTvis gonebrivi simSvidea romelic gulisxmobs
crurwmenebis RmerTebis da imqveyniuri cxovrebis SiSis daZlevas
17
stoikosebisTvis eTika kargi cxovrebaa rac miiRweva bunebasTan da mis
kanonebTan harmoniaSi yofniT maTTvis Tavad saTnoebebia adamianuri
cxovrebis erTaderTi mizani maT miaCniaT rom adamians saTno cxovrebis
miRweva yvelanair pirobebSi SeuZlia amitom amqveyniur ldquosikeTeTardquo
mimarT filosofiur gulgrilobas qadageben (peri 2014)
amrigad antikur filosofiaSi adamianis telosi bednierebaa
xolo bedniereba Tavis mxriv ukavSirdeba zneobis moralis Sesabamisad
cxovrebas sainteresoa ras Tvlian moralurad berZeni filosofosebi
da ra aqvs saerTo qristianul morals antikur filosofiaSi
Camoyalibebul eTikur principebTan
amjerad Cvens mizanს ar warmoadgens qristianuli eTikis rogorc
Camoyalibebuli sistemis antikur eTikur sistemasTan zogadi mimarTebis
kvleva SemovifarglebiT ufro konkretuli amocaniT ndash calkeuli
moraluri konceptis (am SemTxvevaSi vercxlismoyvareoba sixarbe
angareba da mflangveloba nayrovaneba gemoTmoyvareoba da
TavSeukavebuloba) antikuri da qristianuli gaazrebisa da maT Soris
msgavsebisa da gansxvavebis warmoCeniT
Kklasikuri periodis udidesi warmomadgenlis platonis Teza
rom suli unda idges sxeulsa da maSasadame yovelive materialurze
maRla gadavida qristianobaSi da Tavi iCina qristian moRvaweTa
naazrevSic (kahani 2009 34) platonis idealuri saxelmwifos mcvels ar
aqvs qoneba ldquomcvelebs arc sakuTari saxl-kari unda hqondeT arc miwa-
wyali da arc sxva ram avladideba isini mosaxleobisgan iReben sursaT-
sanovages TavianTi samsaxuris sanacvlod da erTad moixmaren mas Tuki
surT WeSmariti mcvelebi erqvaTrdquo (plat saxelmw 1913) amdenad SuRli
da dava adamianis mesakuTruli bunebis gamo warsuls bardeba da
materialuri Rirebulebebis tyveobisgan Tavisufali suli mzadaa
Sesamecneblad
rac Seexeba aristoteles misi filosofia deskrifciulia igi
Tanadrouli sazogadoebisTvis tipur eTikur principebs aRwers
bdquosaTnoeba aris Tviseba SeZenili SerCevis safuZvelze igi CvenTvis
3 citatebs platonis saxelmwifodan vuTiTebT baCana bregvaZis Targmanidan
18
Sualedur mdgomareobas warmoadgens Sualedi ki or borotebas Soris
ndash siWarbesa da naklebobas Sorisaaldquo (arist nikom eTik 1107a) amitom
aristoteles eTikis mixedviT idealuria Sualeduri mdgomareoba
siZunwesa da mflangvelobas Soris amgvar adamians bdquoaxasiaTebs gacema
imaze viszec saWiroa miReba imisgan visganac saWiroa da armiReba
imisgan visganac araa saWiroldquo (arist nikom eTik 1120a)
naklebad radikaluri damokidebuleba aqvT materialur
RirebulebebTan mimarTebaSi romael filosofosebs seneka amtkicebs
rom simdidre TavisTavSi ar moicavs borotebas Tumca is SeiZleba iyos
amis mizezic igi ar gamoricxavs saTnoebis mopovebis SesaZleblobas
qonebis daxmarebiTac (De Vita Beata) ciceronis azriTac simdidre
SeiZleba iyos saTnoebis winapiroba Tumca ara aucilebeli (grifini
1976 296)
materialuri Rirebulebebisadmi ebraelTa damokidebuleba Cans
Zveli aRTqmis wignebSi k perotas azriT Raribi daculia RvTisagan
imdenad ramdenadac damqiravebelma droulad da samarTlianad unda
gadauxados gasamrjelo daqiravebuls rac ara marto Raribs icavs
usamarTlobisgan aramed damqiravebelsac zedmeti simdidris
dagrovebisgan (perota 2004 44) Zveli aRTqmis mixedviT materialur
simdidres aqvs maRali faseuloba bibliuri abraami isaaki iakobi
solomoni agroveben qonebas romelic aris RvTiuri nebis niSani Tumca
amavdroulad Zveli aRTqma moiTxovs mdidrisgan Raribis daxmarebas
rac Seexeba axal aRTqmas aq simdidre gaazrebulia
erTmniSvnelovnad negatiur konteqstSi rogorc damabrkolebeli
faqtori RvTis mcnebebis aRsrulebis gzaze ldquoda zrunvani amis
soflisani da sacTuri simdidrisaAacute SeuAtildedis da SeaSTvian sityuaAacute igi
da unayofo iqmnisrdquo (mark 419) ieso gamoricxavs RmerTisa da mamonas
samsaxurs erTdroulad radgan ldquomdidari Zniad Sevides sasufevelsa
caTasa da merme getyAcirc Tquen uadviles ars aqlemi ganslvad Atildeurelsa
nemisisa vidre mdidari Seslvad sasufevelsa caTasardquo (mT 19 23ndash24)
amitom igi kategoriulad mouwodebs morwmuneebs bdquoganyideniT monagebni
19
Tquenni da mieciT qvelis-saqme da yavT Tavisa Tquenisa safase romeli
ara daZueldesldquo (lk 12 33ndash34)
axali aRTqmis es xazi qristianobaSi mogvianebiT patristikuli
literaturiTa da asketuri moRvaweobiT gagrZelda radganac asketuri
moRvaweobis sabasizo saTnoebas axloblebTan ganSorebasTan erTad
yovelgvari materialuris uaryofa warmoadgenda amgvarma tendenciam
moitana samonastro sazogadoebebis Camoyalibeba metic gamoikveTa am
tendenciis kidev ufro mkveTri forma ndash sociumisgan (samonastro
sazogadoebisganac ki) gamdgari martodmyofoba da bunebrivia rom mis
erT-erT fundamentur principad iqca upovareba
Aasketuri moqmedeba iTxovs koncentracias sakuTar Sinagan
samyaroze maqsime aRmsarebeli ambobs bdquonetari goneba ukan moitovebs ra
yovelive (materialurs) dausruleblad tkbeba saRvTo mSvenierebis
(xilviT)ldquo (PG Vol 90 964D) amitomac eklesiis mamebi uaryofdnen kerZo
sakuTrebas da sxvebsac amisken mouwodebdnen netari avgustines azriT
simdidris dagroveba ar aris Rirebuli mizani qristianisTvis imave
azrs imeorebs klimenti aleqsandrieli (granti 2004 49) ioane
sinelisUsaTnoebaTa kibeSi romelic ajamebs ZiriTad qristianul
saTnoebebs calke Tavi eZRvneba vercxlismoyvareobas teqstis avtori
Teologiur sakiTxebSi Rrma gawafulobis garda amJRavnebs adamianis
fsiqologiis safuZvlian codnas amitomac axerxebs Caswvdes ama Tu im
vnebis warmomSobi adamianuri bunebis yvelaze dafarul da Rrma Sreebs
ldquovecxlis-moyvarebaAacute Tayvanis-cemaAacute ars kerpTaAacuterdquo (sineli 1965 277)
ldquodasawyisi vercxlis-moyvarebisaAacute arn gulis-sityuaAacute mowyalebisaAacute xolo
aRsasruli misi arn siZulili glaxakTaAacuterdquo (sineli 1965 278)
vercxlismoyvareoba gamoricxavs sulze zrunvas ldquoxolo romeli
ityodis Tu orive maqundeso igi Tavsa TAcircssa acTunebsrdquo (sineli 1965
277)
qristianuli eTikis kidev erTi centraluri principi nayrovanebis
vnebasTan brZolaa saqme isaa rom mankiereba ar aris TviTkmari
radganac yovel vnebas sxva vneba udevs safuZvlad da Tavadac sxva
vnebis Semoqmedia amgvar Sexedulebas adamianis qcevaze xangrZlivi
20
dakvirveba udevs safuZvlad asea gagebuli codvis raoba antikur
filosofiaSic da qristianul saazrovno sivrceSic Pplatoniს azriT
mravalferovani sakvebi aRviraxsnilobis mizezia rac xels uSlis da
azarmacebs mcvels brZolis velze (plat saxelmw 112) amasTanave
mankierebis sxvadasxva gamovlineba miuTiTebs adamianis xasiaTis ama Tu
im sisusteze magaliTad aristotelesTvis nayrovaneba TavSeukaveblobaa
da gasakicxia ndash ldquobunebriv miswrafebaTagan cotaa iseTi romelic
gvacTunebs da isic erT SemTxvevaSi gadaWarbebis dros radgan Wama an
sma imisa rac mogxvdeba sanam mucels ar amoiyorav niSnavs bunebrivi
zomis gadaWarbebas magram Sevseba imisa rac aklia adamians aris
bunebrivi moTxovnileba isini romlebic saWiroze metad iyoraven
mucels Rormucelebi arian aseTebi monuri bunebisa arianldquo (arist
nikom eTik 1118b) igi am sakiTxSic zomierebis momxrea Tvlis ra rom
bdquojanmrTelobas Rupavs zedmeti an naklebi saWmeli da sasmelildquo (arist
nikom eTik 1104a) amgvarad platonic da aristotelec gadaWarbebuli
saWmlis miRebisgan Tavis mozRudvas ormagi funqciiT tvirTaven ndash
zrunva fizikur janmrTelobaze da nayrovanebisgan warmoSobili
mankierebebisgan (rogoricaa siZva mrisxaneba ulmobeloba da aS) Tavis
arideba rac adamianis sulis misi xasiaTis sworad formirebis
winapirobaa
Zveli aRTqmis mixedviT egviptelTa tyveobidan Tavdaxsnil
ebraelebs bdquogulman uTqua gulisTqmaAacute dasxda da tiroda da Zeni
israAgravelisanica maT Tana da ityodes vin mces Cuen Atildeorci da vWamoT
ldquo(ricx 11 4-5) ufalma mouvlina maT xorci bdquoda Atildeorci igi iyoRa pirsa
Sina maTsa da arRa moklebul iyo da ufali ganrisxna ersa mas zeda da
mosra eri igi wylulebiTa didiTa friadldquo (ricx 11 33) klasikuri xanis
moazrovneTa msgavsad Zvel aRTqmaSic nayrovaneba sxva mankierebebis
safuZvlad miiCneva bdquogarna ese usjuloebaAacute sodomisa disa Senisa
ampartavanebaAacute da sisavsiTa purisaAacuteTa da iefobiTa nukveulobda igi da
asulni misnibdquo (ezek 16 49)
am eTikur xazs agrZelebs axali aRTqmac ldquoda vhrqua sulsa Cemsa
sulo gaqus mravali keTili daunjebuli mravalTa welTa ganisuene
21
Wame da su da ixarebd hrqua mas RmerTman ugunuro amas Ramesa migiRon
suli Seni Sengan ege romel moimzade visa iyosrdquo L(lk 1219-20)
nayrovanebasTan brZola SesaZlebelia marxviT romelic kargad
nacnobi praqtikaa aramarto antikuri-berZnuli samyarosTvis (orfeosis
kultis mimdevrebiDdionises kulti piTagorelebi) aramed TiTqmis
yvela religiuri Tu filosofiuri sistemisTvis Tumca qristianuli
marxvis ideas gansxvavebuli Sinaarsi aqvs ndash sakvebisgan Tavis Sekaveba
aris pirvel rigSi gonebisa da sulis ganwmendis saSualeba
gansakuTrebiT aqtualuri iyo nayrovanebasTan marxvis saTnoebiT brZola
samonastro sazogadoebaSi bdquogamaride yovelgvar sacTurs uwminduri
saWmeli rodi maSinebs aramed uwminduri vnebaldquo (net avgust aRs X
XXXI 46) ndash wers netari avgustine igi nayrovanebasTan brZolis magaliTs
Tavadve iZleva ldquodResdReobiT ki siamovnebad miCans es aucilebloba da
me vebrZvi am sitkboebas (nayrovaneba ndashim) raTa misi tyve ar gavxde esaa
yoveldRiuri brZola marxulobiTa da bdquoxorcis daTrgunviTldquo (net
avgust aRs X XXXI 43) qristianuli asketizmisTvis damaxasiaTebeli
iyo rogorc eqstremalurad radikaluri meTodebiT brZola ama Tu im
vnebis dasamarcxeblad ise zomiereba am brZolaSi netari
avgustinesTvis sakvebis zomieri miRebaa nayrovanebasTan brZolis
yvelaze gonivruli forma bdquopirs ise unda amosdo lagami rom arc
Zalumad movzidoT da arc sul mivuSvaT sadaverdquo (net avgust aRs X
XXXI 47) am xazs agrZelebs ioane damaskeliც igi aucileblad miiCnevs
bunebiseul da aucilebel sxeulebriv moTxovnilebaTa dakmayofilebas
imisTvis rom sxeulma ar dakargos sasicocxlo Zalebi radganac RvTis
mcnebebis aRsrulebas sulierTan erTad sWirdeba fizikuri Zalisxmevac
bdquosxeuliseul siamovnebaTagan nawili aris erToblivad bunebiseulic da
aucilebeliac romlebis gareSe SeuZlebelia sicocxle rogorebicaa
magaliTad sinaklulis Semavsebeli saWmeli da aucilebeli samosirdquo
(ioan damask gard 2000 364) Tumca zomiereba ioane damaskelis azriTac
gadamwyveti faqtoria sulieri harmoniis SesanarCuneblad bdquonawili
(siamovnebebi ndash im) arc aucilebelia da arc bunebiseuli rogorc
magaliTad simTvrale avxorcoba da nayrovaneba arc ametebs saWiroebas
22
radgan isini arc Cveni sicocxlis ganmtkicebas emsaxurebian da arc
modgmis memkvidreobiTobas aramed piriqiT zians gvayenebenldquo (ioan
damask gard 2000 364) nayrovaneba safuZveli SeiZleba iyos
TavSeukaveblobis rac Tavis mxriv azianebs sxeuls ryvnis suls da
abnelebs gonebas amis sapirispirod bdquomarxva kurnavs sulier Wrilobebs
da aaxlebs codviT gaxrwnil suls igi ganamtkicebs gonebas
Stagvagonebs RvTis SiSs anadgurebs vnebebs aTvinierebs zraxvebs rdquo
(ioan oqrop marxv 1991)
nayrovanebis vnebaze msjelobas ioane sinelis saTnoebaTa kibiT
davasruleb ldquomTavari eSmakTaAacute ars zeciT gardamovrdomili igi mTiebi
da mTavar vnebaTa ars simaZRre muclisaAacuterdquo (sineli 1965 233) rogorc
vxedavT ioane sineli Tavisi winamorbedebis msgavsad miiCnevs rom
gadametebuli ZRoma safuZvels udebs yvelanair codvas da
gansakuTrebiT aRvivebs vnebebs ldquosimaZRre WamadTaAacute mamaAacute ars siZvisaAacuterdquo
(sineli 1965 225) igia saTave yovelgvari mankierebis ldquopirmSoAacute Cemi ars
siZvaAacute da Semdgomad misa ndash sificxe gulisaAacute da mesameAacute ars Zili da
merme ndash zRuaAacute gulis-sityuaTaAacute da Relvani Seginebisani da ufskruli
gamouTqumelTa da miuTxrobelTa arawmidebaTaAacute Cemgan gamovals asulni
Cemni arian mconarebaAacute mraval-metyuelebaAacute kadnierebaAacute da gancxromaAacute
sicili cilobaAacuterdquo (sineli 1965 236) is rac gaxda mizezi ldquodacemasa mas
adamissa warwymedasa esavissa momsrvelsa israeAgravelTasa noes
Seuracxebasa gomornelTa damwuvelsa loTis bralobasardquo (sineli 1965
235) ioane sinelisTvis nayrovanebasTan brZolis saukeTeso gza
zomierebaa da Tanmimdevrulobaa
zemoT warmodgenili masala naTelyofs rom nayrovanebis vnebis
antikuri filosofiuri da Sua saukuneebis qristianuli gaazreba
Zalzed msgavsia
amrigad morali zneoba universaluri kategoriaa ara romelime
erTi religiis an kulturis monapovari aramed kacobriobis mdidari
sulieri gamocdilebis nayofi qristianulma msoflmxedvelobam
memkvidreobad miiRo antikur kulturaSi Camoyalibebuli da Teoriulad
kargad gaazrebuli moralur-eTikuri principebi romelmac axali
msoflmxedvelobis wiaRSi garkveuli transformacia ganicada amasTan
23
qristiani mamebi ara marto amCnevdnen aramed miuTiTebdnen kidec
antikuri tradiciis gangrZobadobaze da mas RvTis arsis absolutur
sikeTed gaazrebis konteqstSi ganixilavdnen bdquovnebaAacute da boroti bunebiTi
bunebasa Sina Cuensa ara dabadebul ars rameTu araTu vnebaTa
dambadebeli ars RmerTi aramed ufroAacutesad saTnoebani daebadnes mis mier
Cuen Soris rameTu mowyalebaAacute bunebiTi ars Cuen Tana amisTAcircsca
warmarTnica swyaloben kacsaldquo (sineli 1965 394) es siaxlove
gansakuTrebiT maSinaa mosalodneli roca axali msoflmxedveloba
yalibdeba iseTi Zlieri kulturis wiaRSi rogoricaa antikuri
berZnuli civilizacia amdenad qristianuli teqstis kvleva
aucileblad moiTxovs antikuri berZnuli tradiciebis gaTvaliswinebas
ramdenadac vfiqrobT es aris uwyveti erTiani saazrovno procesi
24
amp 2 saTnoebaTa kibis wyaroebis sakiTxi
saTnoebaTa kibis teqstze darTul werilSi ioane raiTeli ioane
sinels sTxovs rom asketur gzaze Semdgar moRvaweTaTvis Tavis
mravalferovan praqtikul gamocdilebaze dayrdnobiT aRweros
sulisTvis margebeli rCevebi marTlac 40 wlis ganmavlobaSi asketur
RvawlSi myofi ioane sineli saTnoebaTa kibis Seqmnisas xelmZRvanelobs
sakuTari praqtikuli gamocdilebiT magram ioane sinelis Sroma aris
avtoris samonastro cxovrebis mdidari gamocdilebisa da winare
tradiciis erTgvari sinTezi (ueari 1982 59) Sua saukuneebis
Teologiur-filosofiur literaturaSi ioane sinelis Rrma
ganswavlulobaze metyvelebs erTi mxriv zedwodeba ndash ldquosqolastikosirdquo
xolo meore mxriv TxzulebaSi gamoyenebuli mravalferovani wyaroebi
saTnoebaTa kibis zogierT wyaroze teqstSive gvxvdeba miniSneba xolo
sxva danarCeni gamovlenilia specialuri samecniero kvlevebis Sedegad
winamdebare paragrafi imdenad aris mniSvnelovani qarTuli
filologiisTvis ramdenadac cxadia rom saTnoebaTa kibis TargmanebiT
Sua saukuneebis qarTveli mkiTxveli ecnoba ara mxolod asketur-
mistikuri Janris brwyinvale Zegls aramed im mravalferovan wyaroebsac
romelsac Txzuleba emyareba
mkvlevar andrei kordoCkins SeniSnuli aqvs rom Cveulebriv
klasikuri wyaroebis gamoyenebisas ioane sineli ase miuTiTebs bdquoΚαigrave θαῦμα
ὄντως πῶς καί Ἑλληνές τι τοιοῦτον ἐφθέγξαντο ἐπεigrave καigrave φιλοσοφίαν τοῦτο εἶναι ὁρίζονται
μελέτην θανάτουldquo (PG Vol 88 797 C) ldquosakAcircrvel ars viTar warmarTaca esreT
sTnda ese vidreRa Tques viTarmed sibrZne AtildesenebaAacute ars sikudilisaAacuterdquo
(sineli 1965 161) ldquoda sakAcircrvel namdAcirclve viTar da ellinTaca eseviTari
raAacuteme aRmoTques vinaAacuteTgan da filosofosobadca amas gansazRvreben
yofad wurTasa sikudilisasardquo (A-39 63v)4 mkvlevris azriT ioane sinelis
zemoTmoyvanili azris wyaroa cnobili pasaJi platonis fedonidan (Pl
Phaed 67e) magram uSvebs SesaZleblobas rom sineli sxva qristiani
4 adgilebs petre gelaTelis Targmanidan am da sxva SemTxvevebSic vimowmebT prof m cincaZis mier kritikulad dadgenili teqstidan (A-39 H-1669) romelic mzaddeba gamosacemad
25
avtorebis klimenti aleqsandrielis (Strom 5 11 67) evsevi kesarielis
(Praep Evangel 11 27 18) grigol nazianzelis (Or 277) evagres (Pract 52)
kirile skviTopolelis (Vita Cyriaci 230) Sromebidan icnobdes platons da
ara uSualod (kordoCkini 2003 20-21)
saTnoebaTa kibe upirveles yovlisa religiuri teqstia da
bunebrivia rom igi gajerebulia citatebiT (masSi xandaxan mTeli
pasaJebia moyvanili) Zveli da axali aRTqmis wignebidan qarTuli
TargmanebSi gamoyenebuli bibliuri citatebis wyaros sakiTxi calke
kvlevis sagania aq aRvniSnavT rom prof m cincaZis dakvirvebiT eqvTime
aToneli bibliuri citatebis gamoyenebisas zog SemTxvevaSi eyrdnoba
bibliis teqstis qarTul redaqciebs zogjer ki pirdapir sinelis
teqsts Targmnis fsalmunis teqstis SemTxvevaSi ki ZiriTadad
gamoyenebulia a redaqcia (SaniZe 1960) (cincaZe 1965 100-105) rac Seexeba
petre gelaTelis Targmans iv lolaSvilis dakvirvebiT saTnoebaTa
kibis petre gelaTeliseul TargmanSi bibliuri teqstebi damowmebulia
ara giorgi mTawmindelis aramed ioane WimWimelis redaqciidan (petriwi
1968 30) amis sapirispirod prof m cincaZe (Sesabamis faqtobrivi
masalis damowmebiT) Tvlis rom petre gelaTeli bibliur citatebs
misTvis Cveuli akribiiT uSualod berZnuli teqstidan Targmnis xolo
fsalmunis teqstis SemTxvevaSi ZiriTadad qarTul g redaqcias (SaniZe
1960) misdevs (cincaZe 1965 100-105)
saTnoebaTa kibeSi gansakuTrebiT kargad Cans Sua saukuneebis
Teologiis Cinebuli codna rogorc aRvniSneT ioane sineli xSirad
Tavadve miuTiTebs wyaroebze ndash avtoritetul qristian avtorebze
origeneze evagre pontoelze igi origenes kicxavs im cnobili
koncefciisTvis (apokatastasisi) romlis mixedviTac saboloo xsna
gadarCena uklebliv yvelasTvis aris SesaZlebeli (PG Vol 88 865A)
ldquovekrZalneT yovelni da ufroAacutes xolo dacemulni rameTu ara
daemkAcircdros gulTa CuenTa uRmrToAacutesa origenes seni rameTu RmrTisa
kacT-moyuarebasa wina-hyofs bilwi igi da Asesawynarebel iqmnebis gemoAacutes-
moyuareTa da udebTa mierrdquo (sineli 1965 151) evagre pontoeli origenes
Tanamoazrea maTi swavleba dagmo 553 wlis msoflio krebam ioane sineli
akritikebs evagre pontoels ukideresi askezisaken mowodebisTvis
26
ldquohgonebda ubadruki da sawyalobeli evagre viTarmed ubrZnes brZenTasa
ars sityAcircTa da gulisAtildemis-yofiTa aramed scTa ugulisAtildemoAacute igi da
ugunurTa uugunures ipova mravalTa zeda saqmeTa da erTad amas zeda
rameTu ityAcircs viTarmed raJams mravalTa sanovageTa mimarT suridis
sulsa Cuensa maSin SevaiwroT igi puriTaca da wyliTa xolo ese msgavs
ars viTarmca vin hrqua mciresa yrmasa viTarmed ldquoerTiTa nabijiTa
aRAtildeed Tavsa kibisasardquo (sineli 1965 227) saTnoebaTa kibis es polemikuri
paTosi logikuria radganac sul raRac erTi saukune Tu iqneba gasuli
553 wlis msoflio krebis Semdeg romelzec dagmes origenesa da evagre
pontoelis swavlebebi miuxedavad amisa sakiTxi jer isev aqtualuria
radgan aleqsandriuli skolis am ori didi warmomadgenlis
Teologiuri swavlebebi sakmaod Zlier gavlenas axdens ara marto maT
Tanamedrove aramed momdevno epoqis qristian moazrovneebzec
safiqrebelia rom swored maTi popularobidan gamomdinare ioane
sineli romelic aseve iyo Tavisi drois uaRresad avtoritetuli
moRvawe upirispirdeba origenesa da evagres swavlebebs ioane sinelis
Sromis polemikur xasiaTze miuTiTebs berZnul xelnawerSi daculi
teqstis erT-erTi saTauric sityva origenes winaaRmdeg (Λόγος κατά
Οριγένους) Tumca am sakiTxTan dakavSirebiT samecniero literaturaSi
azrTa sxvadasxvaobaa magaliTad bogdanoviCi fiqrobs rom ldquogonieri
locvisrdquo ioane sineliseuli koncefcia rogorc RvTis wvdomis
erTaderTi saSualeba warmodgenilia evagre pontoelis romelic Tavis
mxriv ganicdida origenes did gavlenas naazrevSi (bogdanoviCi 1978 151)
an kidev miuxedavad imisa rom ioane sineli evagresa da origenes
misamarTiT polemikur mimarTvebs ar iSurebs is mainc ldquoevagristiardquo (beki
1959 353-354) igi evagres kvaldakval iyenebs evagreseul termins ldquoλογισμόςrdquo
ldquovnebisrdquo mniSvnelobiT (bogdanoviCi 1968 154)
meore mxriv rogorc zemoT ukve aRvniSneT ioane sineli sxvadasxva
mizniT xSirad imowmebs avtoritetul saeklesio moRvaweebs (PG Vol 88
717B) ioane kasianes ndash ldquomorCilebisagan simdable viTarca vTquT da
simdablisagan gankiTxvaAacute viTarca Tqua didman kasiane gankiTxvisa Tavsa
Sinardquo (sineli 1965 111) grigol nazianzelს (PG Vol 88 949A) ndash
27
ldquoromelnime ityAcircan viTarmed cudad-mzuaobrebaAacute da ampartavnebaAacute
ganyofilni arian urTierTas amisTAcircs rvad saxel-sdeben TavTa maT
vnebaTahellip xolo RmrTis-metyueli grigoli da sxuani mravalni kualad
SAcircdad ityAcircan vnebaTa maTrdquo (sineli 1965 301) (PG Vol 88 1064A)
bdquodabadebulni yovelnive ukueTu viTar daibadnes masve bunebasa zeda
arian viTar me xati var RmrTisaAacute da TiAtildeasa amas Tana aRreul var ndash
viTarca ityAcircs didi grigoli RmrTis-metyuelildquo (sineli 1965 420) efrem
asurs (PG Vol 88 1148D) ldquovin moigo amas sawuTrosa pirvel mermisa mis
saukunoAacutesa uvnebelobaAacute da sisrule eseviTari viTar asurman manrdquo
qarTuli Targmanis aSiaze dakonkretebulia ldquomamasa efrems ityAcircsrdquo
(sineli 1965 504)
rogorc Aandrei kordoCkini miuTiTebs ioane sineli aseve
sargeblobs apofTegmebiT ldquonu daiviwyeb yovelTa dReTa cxorebisa
SenisaTa moRuawesa mas didsa romelsa aTvrametsa welsa ara esma
moZRurisagan AtildeorcieliTa sasmeneliTa Tu cxovndi xolo SinaganTa maT
yurTa maradRe esmoda uflisagan araTu cxondi rameTu ese sityuaAacute ars
locvisa da ucnauri aramed esreT esmoda viTarmed scxondi romeli ese
ganCinebuli ars da mtkiceAacuterdquo (sineli 1965 111 PG Vol 88 717C Sdr alph John
the Theban) ldquoyovladve aravisTAcircs jer-ars raAacuteTamca locvasa Sina saqmesa
iqmoda rameTu ese keTilad guaswava angelozman man romeli netarisa
antonisa moida rameTu iqmn AtildeelT-saqmarsa da merme aRdis locvadrdquo
(sineli 1965 291 PG Vol 88 937D Sdr alph Anthony 1) bdquoicis Tqmuli ese man
romeli pirvel kanjarTa ubrZanebda da erCdes mas xolo ukunaAacutesknel
sulTa ganmrxwnelTa maT kanjarTa mier eSmakTa damorCilebuli da
mokicxul iqmna da romel-igi zecisa puriTa izardeboda xolo
ukuanaAacutesknel keTilisa misgan gamoeAtildeua da sakAcircrveli ese ars romel
Semdgomad sinanulad moslvisa misisa ityoda mwuxarebiT da simwariT
winamZRuari Cueni antoni viTarmed ndash didi sueti daecao xolo saxe
dacemisa misisaAacute dafara yovlad brZenman man rameTu icoda viTarmed-
siZvaAacute iyo AtildeorciTa da Tacircnier sxAcircsa AtildeorcTa Sexebisaldquo (sineli 1965 248
PG Vol 88 885C Sdr alph Anthony 14) ldquosaxed locvisa gaqundin qurivi igi
Wirveuli mosajulisagan misisa xolo saxe dayudebisa ars didi igi da
28
angelozTa swori dayudebuli arsenirdquo (sineli 1965 474 PG Vol 88 1112D
Sdr alph Arsenius 7 2544) teqstis qarTveli mTargmnelebi rogorc ukve
vnaxeT zog SemTxvevaSi roca amis saWiroebas xedaven metateqstis
saSualebiT azusteben informacias5 ldquouvnebelobaAacute aCuena megAcircptelman man
romelman Tqua viTarmed ara meSinis uflisaganrdquo (sineli 1965 504 PG Vol
88 1148D Sdr alph Anthony 32) aSiaze miweril SeniSvnaSi ndash ldquomamasa antonis
ityAcircsrdquo igulisxmeba anton didi rogorc anton kaTalikosi azustebs
Tavis redaqciaSi SeniSvnis saxiT an kidev ldquouvnebelobaAacute aCuena
romelman-igi iloca raAacuteTamca miiqces vnebani misdave da hbrZodes masrdquo
aSiaze minaweri ldquoiovanes ityAcircs moklesardquo (sineli 1965 504 PG Vol 88 1148D
Sdr Alph John the Dwarf 13) ldquoesreT iyo romelman ndash igi puri da yveli
Atildeelad miiRo (zogierT nusxaSi aRniSnul sityvas axlavs SeniSvna
ldquoserapionrdquo ndash m c ndash miTiTeba amba serapionze ndash i m) da dajda karTa zeda
TAcircsTa gardarTxmiT Zelsa zeda da aCuena man eseviTari simdable da
kualad sxuaman man muSakman siwmidisaman romelman samoseli TAcircsi
aRiZarcua da vidoda uvnebelad qalaqsa Sinardquo (sineli 1965 360 PG Vol 88
997C Sdr Historia Lausiaca 3716) ndash paladi helenepoleli ndash lavsaikoni
(kordoCkini 2003 20-21)
sxva pirdapiri miniSneba uSualo wyaroebze teqstSi ar gvxvdeba
amitom maTi gamovlena aris erT-erTi principuli sakiTxi saTnoebaTa
kibis kvlevis procesSi da amdenad igi sagangebo Seswavlis sagnad iqca
kerZod kalistos ueari swavlobda markoz monazonis Sromebis gavlenas
ioane sinelis teqstze (sakiTxi Seswavlilia sadisertacio naSromis
farglebSi romelic samwuxarod ar aris gamoqveynebuli) (ueari 1965 458-
459) folkeri amtkicebs rom ipova asamde msgavsi pasaJi saTnoebaTa kibis
teqstsa da Razeli mamebis barsanofes ioane Razelis da doreTe
Razelis Sromebs Soris (folkeri 1968 V7) d bogdanoviCi amba isaias
gavlenas xedavs (bogdanoviCi 1968 156-157) saTnoebaTa kibis Semdeg
pasaJSi ldquoviTarca SeuZlebel ars erTiTa TualiTa zecad xedvad da
meoriTa queyanad egreTve SeuZlebel ars Tumca ara evno sulsa romeli
5 SesaZloa ioane sineli imowmebdes im periodis qarTuli saazrovno sivrcisTvis naklebad cnobil moRvawes azrs an naklebad cnobil biografiul detals misi cxovrebidan
29
ara ucxo iqmnes srulad TacircsTagan gonebiTa anu Atildeorcieladrdquo (sineli 1965
51 PG Vol 88 668D Sdr Abba Isaiah Ascet151) (kordoCkini 2003 22) imave
bogdanoviCis azriT urisxvelobis morCilebisa da sulieri winamZRvris
mniSvnelobaze msjelobisas saTnoebaTa kibeSi igrZnoba amba barsanufis
gavlena (bogdanoviCi 1968 156) saTnoebaTa kibeSi bevri pirdapiri citata
da fraza gvxvdeba nilos sinelis Sromebidanac (buxvaldi 1982 400) aseve
saubroben ioane sinelis Sromaze ioane mosxis cnobili Txzulebis
limonaris gavlenazec es gavlena gansakuTrebiT igrZnoba 26-e sityvaSi
gankiTxvisaTAcircs da gulisAtildemis-yofisaTAcircs (Περί διακρίσεως) (proxorovi 1985
254)
cnobilia rom Sua saukuneebis teqstis wyaroebis kvlevas
arTulebs medievisturi msoflmxedvelobis monoliTuroba xSir
SemTxvevaSi rTulia imis dadgena uSualo gavlenasTan gvaqvs saqme Tu
saerTო tradiciasTan (kordoCkini 2003 21-22) amdenad epoqis specifikidan
gamomdinare (Temebis interesebis tradiciebis msoflmxedvelobis
mTlianoba) rTulia sasuliero xasiaTis teqstis wyaroebis zusti
identifikacia samecniero kvlevebis Sedegad gamovlenil saTnoebaTa
kibis zemoT miTiTebuli wyaroebis garda yuradRebas SevaCerebT kidev
or Cveni azriT sainterso monakveTze romelsac SesaZloa safuZvlad
edos ioane sinelis epoqisTvis kargad cnobili da popularuli
antikuri da neoplatonuri koncefciebi cxadia am SemTxvevaSic
saorWofoa saubari imaze sargeblobs Tu ara sineli uSualod
pirvelwyarodan dasaSvebia Sualeduri teqstis arseboba reminiscencia
an tipologiuri msgavseba magram arc is aris gamoricxuli rom saqme
gvqondes uSualo gavlenasTan miT umetes rom ioane sineli Rrmad
ganaTlebuli saRvTismetyvelo da filosofiur sakiTxebSi kargad
Caxeduli mweralia
saTnoebaTa kibis 26-e safexurSi gankiTxvisaTAcircs da gulisAtildemis-
yofisaTAcircs (Περί διακρίσεως) vkiTxulobT ldquoraJams orni borotni moiwivnen
jer-ars udaresisa gamorCevaAacute viTar-igi vdgiT raAacute locvasa Sina da
movidis ZmaAacute vinme da erTisa orTaganisa qmnaAacute Tana-guedvis anu datevebaAacute
locvisaAacute anu ara xilvaAacute Zmisa mis da SewuxebaAacute misi maSin ukue
30
gulisAtildema-vyoT viTarmed uaRres da uzeSTaes ars siyuaruli locvisasa
rameTu locvaAacute TaviT TacircsiT oden erTi saTnoebaAacute ars xolo siyuaruli
Semkrebeli ars yovelTa saTnoebaTaAacuterdquo (sineli 1965 396) ori borotebidan
naklebi borotebis arCeva momdinareobs cnobili miTologemidan
ldquoscilasa da qaribdas Sorisrdquo gavla romelic ukavSirdeba odisevsis
mogzaurobas odisevsi irCevs scilasTan axlos gavlas rogorc ori
borotebidan ufro naklebs man am arCevanis gamo dakarga eqvsi
Tanamgzavri Tumca xomaldi gadaarCina daRupvas rac qaribdasTan
axlos gavlis SemTxvevaSi emuqreboda es azri aqtiurad cirkulirebs
antikur filosofiaSic kerZod dialogSi protagora platoni ambobs
rom Tuki adamians aqvs arCevani or borotebas Soris igi ar airCevs
ufro did borotebas roca aris naklebi borotebis arCevis saSualeba
ἔστι τοῦτο ὡς ἔοικεν ἐν ἀνθρώπου φύσει ἐπὶ ἃ οἴεται κακὰ εἶναι ἐθέλειν ἰέναι ἀντὶ τῶν
ἀγαθῶν ὅταν τε ἀναγκασθῇ δυοῖν κακοῖν τὸ ἕτερον αἱρεῖσθαι οὐδεὶς τὸ μεῖζον αἱρήσεται ἐξὸν
τὸ ἔλαττον (Plat Prot 358cd) es azri aristotelesTanac gaielvebs erTgan
Tumca ara ise mkveTrad rogorc platonisa da ioane sinelis teqstebSi
miuxedavad imisa rom aristotele nikomaqes eTikaSi dasaSvebad miiCnevs
saSuals or ukiduresobas Soris romelTac igi borotebad ganixilavs
filosofosi ganmartavs rom amgvari saSualis migneba adamianisTvis did
siZnelesTan aris dakavSirebuli amitom ldquovinc Suisken iswrafvis is
pirvel yovlisa rac SeiZleba metad unda daSordes kidur mxareebs
rogorc kalifsoc gvirCevs ldquomoaride gemi qafsa da talRasrdquo
mopirdapire mxareebidan erTi ufro metad aris mcdari meore ndash
naklebad SuaSi moxvedra ki Zalian Znelia amitom ambobs is rom meored
curvisas unda SearCio naklebad cudi gzardquo (arist nikom eTik 1109a) es
konceptualuri xazi grZeldeba vefxistyaosanSic vgulisxmob sasiZos
mokvlis epizods romelic swored aristoteles koncefciis WrilSi
aqvs gaanalizebuli profesor elguja xinTibiZes (xinTibiZe 2009 409-410)
aqve unda aRiniSnos isic rom aristoteles saSualze msjelobisas
mkvlevari imowmebs saTnoebaTa kibis ioane petriwiseuli redaqciidan
Semdeg originalur strofebs
ldquoumankosa hrwamn yovelive simSvidiT
moiTmens igi satkivarsa yovelsa
31
moyusisa mimarT tkbil ars da saxierca
mdabal da maRal saSualsa zeda myof (238)
romelman Zalni gonierad keTilad
sazomsa zeda ipyrnes saSualobiT
ar midrkebodes marjul gina marcxeniT
aras ivnebdes moRuawe moiTmendes
mas ewodebis uvnebel sakuTrebiT (287)rdquo
mkvlevari SeniSnavs rom saTnoebaTa kibis qarTvel avtors eTikur
saTnoebebze msjelobisas yoveli saTnoebis umaRles kategoriad swored
ldquosaSualirdquo miaCnia (citirebuli konteqstis berZnuli teqstis Sesabamis
adgilebSi ldquosaSualzerdquo saubari ar Cans) (xinTibiZe 2009 394) SesaZloa
zemoT citirebul strofebs prozauli Targmanis Sesabamis TavSi
uSualo wyaro ar eZebnebodes magram Sua saukuneebis es cnobili
koncefcia ioane sinelis teqstisTvis aSkarad nacnobia miT ufro rom
aRniSnuli Teza popularulia Sua saukuneebisa da Semdegi periodis
filosofiaSic (Toma aqvineli da misi mimdevrebi imanuel kanti da sxva)
zemoT warmodgenili Sexeduleba ioane sinels gamoarCevs
rogorc erT-erT yvelaze liberal qristian avtors Tumca am sakiTxTan
dakavSirebiT arsebobs sxva mosazrebebic magaliTad j meiendorfi
fiqrobs rom ioane sineli moiTxovs asketizmis eqtremalur formas
Tavisi mkiTxvelisgan rac aSkarad miuTiTebs origenistul
spiritualizmze (meiendorfi 1974 70) mkiTxvelTa da mkvlevarTa
gansakuTrebul gaocebas iwveves saTnoebaTa kibis mexuTe Tavi sadac
ioane sineli aRwers gansakuTrebuli savanis dilegis momnanie mkvidrTa
yofas (PG vol 88 772AB) ldquome vixilen Zmano maT Tana muvAtildelni
dakanebulni simravlisagan muAtildelT-drekisa da Tualni maTni Semwuar
iyvnes cremlTa da siRrmed mTasrul iyvnes da Tmani maTni daefxurnes
da Rawuni maTni daebZarnes da moewylnes simravlesa mAtildeurvaleTa maT
cremlTasa da pirni maTni damdnar iyvnes da dayAcircTlebul araraAacuteTa
ganyofil iyvnes mkudarTagan da mkerdni maTni moewylnes cemiTa da
sisxlsa mtknarsa warmohyrides zedaAacuteszeda cemiTa mkerdTaAacutesardquo (sineli
1965 136) mkvlevari andrei kordoCkini teqstis am monakveTis Sesaxeb
ambobs ndash Tanamedrove mkiTxvelisTvis saTnoebaTa kibis pasaJebi momnanie
32
berebis cxovrebidan SeiZleba ufro gavdes sakoncentracio banaks
vidre qristianul institucias Tumca iqve svams kiTxvas ndash ratom rTavs
sineli am pasaJebs teqstSi igi aranair miniSnebas ar gvaZlevs imis
Sesaxeb rom Tavis mkiTxvels mouwodebdes amgvari sinanulisken
(kordoCkini 2003 52) mkvlevari marTebulad SeniSnavs rom ioane sineli
monanulTa savanis mkvidrTa cxovrebas aRwers ara rogorc asketuri
cxovrebis idealur formas aramed rogorc ukompromiso siyvarulis
magaliTs es epizodi deskripciulia avtori ki ar Txzavs aramed
mogviTxrobs imas rac naxa da ramac gaaoca miT umetes moulodnelia
ioane sinelisgan asketizmis eqstremaluri formebis qadageba maSin roca
teqstis sxva nawilebSi igi gamoirCeva liberaluri damokidebulebiT
sxvadasxva principuli sakiTxisadmi ioane sinelis liberaluri
Sexedulebebis sailustraciod mravali magaliTis moxmobac SeiZleba
maT Soris erT-erT TvalsaCino msjelobas warmoadgens tyuilisadmi
miZRvnili Tavidan Semdegi monakveTi ldquoviTarca yovelTa vnebaTa zeda
ganyofilebani arian sasjelTani egreTve tyuilisaTAcircs rameTu sxuaAacute
sasjeli ars misi romelman SiSsaTAcircs tanjAcircsa tyua da sxua ars misi
romelman Tacircnier Wirisa raAacutesame qmna igi uSiSoebiTa RmrTisaAacuteTa sxuaman
tyua sazrdelisaTAcircs da sxuaman gemoTmoyuarebisaTAcircs da sxuaman raAacuteTa
mis Tana myofTa sicili moatyuas da sxuaman ndash raAacuteTa Zmasa Tacircssa boroti
uyosrdquo (sineli 1965 218) ioane sinels miaCnia rom RvTiuri kanonebis
darRvevisTvis sasjelis SemTxvevaSi gaTvaliswinebuli iqneba amgvari
qcevis mizezebi
CemTvis saintereso meore epizodi ioane sinelis saTnoebaTa kibis
imave 26-e safexurSi gvxvdeba bdquovnebaAacute da boroti bunebiTi bunebasa Sina
Cuensa ara dabadebul ars rameTu araTu vnebaTa dambadebeli ars
RmerTi aramed ufroAacutesad saTnoebani daebadnes mis mier Cuen Soris
rameTu mowyalebaAacute bunebiTi ars Cuen Tana amisTAcircsca warmarTnica
swyaloben kacsa da siyuaruli bunebiTi ars rameTu pirutyunica
mwuxare iqmnebian urTierTas ganSorebisaTAcircsldquo (sineli 1965 394)
citirebuli pasaJi gvTavazobs cnobil neoplatonur koncefcias imis
Sesaxeb rom boroteba RmerTisgan ar momdinareobs Sesabamisad igi
adamianuri bunebisTvis araorganulia RvTisgan Seqmnili yvela arseba
33
dasabamidanve sikeTesTan aris naziarebi swored amitom warmarTebic ki
swyalobdnen adamianebs radgan sikeTe siyvaruli mowyaleba adamianis
arsisTvis ufro bunebrivia es Sua saukuneebis azrovnebaSi popularuli
Teologiuri debuleba romelic konceftualurad daamuSava fsevdo
dionise areopagelma erTi ZiriTadi Tezaa SoTa rusTavelis
vefxistyaosnis bdquoRmerTi kargsa moavlinebs av-borotsa ar dahbadebsrdquo
(str 1491)6 iv lolaSvili ioane petriwiseuli saTnoebaTa kibis
originalur nawilze dayrdnobiT msjelobs ioane petriwis
msoflmxedvelobisa (prokle diadoxosis kavSirni RvTismetyvelebiTnis
Targmanze darTuli komentarebis mixedviT) da saTnoebaTa kibeSi
asaxuli filosofiuri koncefciebis msgavsebaze mkvlevari imowmebs
saTnoebaTa kibis originaluri nawilidan azrs romelic ldquoSezavebulia
areopagituli TeoriiT keTilisa da borotis Sesaxebrdquo ndash erTi (RmerTi)
aris keTiloba yvelafris mizezi yvelafris dasabami da warmomSobi
(lolaSvili 1968 139-140)
ldquogonebisagan sityua iSobebis da
xolo amisi dasabami keTil ars
vinaAacuteTgan sxuaTa cxovelebrivTa sulTa
ZalTa yovelTa zeda-mdgom ars da uZRvis
keTilisadmi marTebs da ganawesebsrdquo (str 1057)
citirebul strofSi araferia naTqvami iseTi rac organuli ar
aris ioane sinelis msoflmxedvelobisTvis amis sailustraciod ioane
sinelis teqstidan bevri adgilis damowmebaa SesaZlebeli erT maTganze
zemoT ukve visaubreT xolo aq msjelobas davasruleb saTnoebaTa kibis
pirvelive Tavis dasawyisiT ris gamoc ioane sineli zogierT mecniers
miuxedavad origenes araerTgzis pirdapiri kritikisa misi moZRvrebis
(apokaTastasisis) gamziarebladac ki miaCnia (kordoCkini 2003 27)
ldquoyovelTa romelTa enebos da eZiebden RmerTsa epoebis maT rameTu igi
ars yovelTa RmerTi da yovelTa cxorebaAacute urwmunoTa da morwmuneTaAacute
marTalTaAacute da codvilTaAacute uvnebelTa da vnebulTaAacute RmrTis-msaxurTaAacute da
6 adgilebs vefxistyaosnidan disertaciis am da sxva nawilSic vimowmebT ak SaniZis 1966 wlis gamocmidan 7 citatebs vimowmbT iv lolaSvilis mier gamocemuli teqstidan (petriwi 1968)
34
usjuloTaAacute erisaganTaAacute da monazonTaAacute brZenTaAacute da uswavlelTaAacute
mrTelTaAacute da uZlurTaAacute WabukTa da moxucebulTaAacute viTarca sivrc
naTlisaAacute da xilvaAacute mzisaAacute da bunebaAacute haerisaAacute yovelTa zeda ars
egreTve igi ars yovelTa cxorebaAacute da amis yovlisa momcemeli da
romelnica eZiebden epoebis maT rameTu ara arc SecvalebaAacute arca
TualT-RebaAacute mis Tana arca winaSe RmrTisardquo (sineli 1965 20)
amrigad ioane sineli uaRresad ganaTlebuli RvTismetyvelia
romelic kargad icnobs Tavisi epoqisTvis aqtualur filosofiur da
Teologiur koncefciebs teqstSi patristikuli literaturisa da
bibliis gverdiT Cans antikuri filosofiis codnac amdenad klemaqsis
TargmniT qarTul saazrovno sivrceSi Semodis aramarto epoqis
umniSvnelovanesi Zegli aramed masSi gamoyenebuli mniSvnelovani
medievaluri wyaroebic
35
amp 3 saTnoebaTa kibis gavlena momdevno epoqis literaturaze
saTnoebaTa kibem didi gavlena moaxdina mTels Semdegdroindel
bizantiur kulturaze evropul samecniero literaturaSi
argumentirebuli kvlevebiT dadgenilia rom ioane sinelis teqstis
uSualo gavlenas ganicdis Sua saukunis araerTi cnobili mwerali Tu
moazrovne kerZod isixi sineli ndash ioane sinelis erT-erTi pirveli
mowafe sinas mTis iRumeni romelic araerTgzis sityvasityviT moixmobs
citatebs saTnoebaTa kibidan (beki 1959 164-165) filoTeos sineli
romelic aseve xSirad mimarTavs saTnoebaTa kibis teqsts anastasi
sineli Tavis mTavar SromaSi kiTxva-migebaAacute araerTgzis iyenebs
saTnoebaTa kibes da kibis simbolosac (bogdanoviCi 1968 159-160)
saTnoebaTa kibe popularuli iyo studiis samonastro wreSic cnobili
moRvawe Teodore studieli erT-erT locvaSi ioane sinels moixseniebs
rogorc ldquobrZen mamasrdquo (bogdanoviCi 1968 160) pirdapiri gavlena moaxdina
saTnoebaTa kibem gansakuTrebiT ki 27-e sityvam dayudebisaTAcircs da
ganSorebisa da dacvisaTAcircs gonebisa (Περί ησυχίας) svimeon axal
RvTismetyvelze (beki 1959 585) romelic misi biografis nikita
stiTatis gadmocemiT jer isev siyrmeSi studiis monasterSi
misvlisTanave gaecno ioane sinelis Txzulebas xolo mis SromebSi
bibliis Semdeg yvelaze xSirad gvxvdeba citatebi saTnoebaTa kibidan
(folkeri 1968 315-327) saTnoebaTa kibis didi gavlena igrZnoba aseve
bizantiuri himnografiis cnobil Zeglze andria kritelis did kanonze
(proxorovi 1985 256)
saTnoebaTa kibis kvali Cans SedarebiT gviandeli (XIV s) epoqis
gamorCeuli moRvaweebis grigol sinelisa da grigol palamas (XIII-XIV
ss) TxzulebebSic grigol sinels Tavadac Seudgenia teqsti romelsac
safexureobrivi struqtura hqonda xolo grigol palama gansakuTrebiT
xSirad imowmebs saTnoebaTa kibes (bogdanoviCi 1968 168-172)
sasuliero literaturis garda rusi literaturaTmcodneebi
saTnoebaTa kibis kvals xedaven XIX saukunis rusi klasikosebis Teodor
dostoevskisa da nikoloz gogolis SemoqmedebaSi cnobilia rom
36
dostoevskis Tan dahqonda saTnoebaTa kibis teqsti da iwerda misTvis
saintereso adgilebs am gavlenis kvali yvelaze TvalsaCinoa romanSi
Zmebi karamazovebi gogolis Sinelis mTavari personaJis akakis
prototipad ki swored saTnoebaTa kibis აmave saxelis mqone personaJi
akaki miaCniaT (Кордочкин 2011)
rogorc zemoT aRiniSna Sua saukuneebis teqstSi wyarosa da
gavlenis dadgena Tuki nawarmoebSive ar gvaqvs amaze pirdapiri miTiTeba
uaRresad rTulia aRvniSneT mizezic Sua saukuneebis sasuliero
literaturuli tradiciisa da epoqis azrovnebis mTlianoba
monoliTuroba amis miuxedavad SevecdebiT visaubroT saTnoebaTa kibis
mimarTebaze SoTa rusTavelis vefxistyaosanTan aRniSnuli
mimarTulebiT kvlevas specialur literaturaSi garkveuli tradicia
aqvs kerZod iv lolaSvils mohyavs erTi strofi ioane petriwiseuli
galeqsili variantidan
ldquowinamdebare ese ganigone Sen
dumilisa gzad dafarulad gonebad
xolo enisa metyvelebad da cxadad
warmomCenelad gulisaTa vinaAacuteTgan
sjobs saqme uAtildemo sityuasa usaqmosardquo (str 195)
petriwis es qristianul-Teologiuri Sexeduleba mkvlevris azriT
emsgavseba vefxistyaosnis cnobil taepebs ldquogagicxada damaluli
gonebaman dafarulmardquo da ldquobolos asre gaacxadna gonebaman dafarulnirdquo
orivegan ldquogonebardquo da ldquodafaruli gonebardquo aris RmerTi poemis gmirebi
eZeben nestans da ai RmerTma apovnina is qajeTis cixeSi gamomwyvdeuli
amiT man gaacxada is didi saidumlo romlis gamJRavnebiT ldquoborotsa
sZlia keTilmanrdquo termini ldquodafaruli gonebardquo nasesxebia qristianuli
filosofiuri Sromebidan da SeiZleba poeti am SemTxvevaSi saTnoebaTa
kibiTac iyos STagonebuli (petriwi 1968 140)
rusTvelis teqstsa da saTnoebaTa kibis petre gelaTeliseul
Targmans Soris gvxvdeba leqsikuri Tanxvedrebic rac sagangebod aqvs
aRniSnuli m baramiZes bdquoZveli qarTuli enis leqsikonebSi ar Cans petre
gelaTeliseuli Targmanis rdquomicilebardquo rdquoSecilebardquo daviwyebis
37
mniSvnelobiT sainteresoa rom ldquomicilebardquo am mniSvnelobiT aris
vefxistyaosanSi
rdquoar miscildebis TinaTin misi mas visgan swvav alirdquo
ldquorad davviwydi rad mivscildirdquo
aseve petre gelaTelis redaqciis zedsarTavis ndash rdquouWreloAacuterdquo da
misgan nawarmoebi zmnizedis - rdquouWrelodrdquo mniSvneloba konteqstiTa da
eqvTimes Targmanis mixedviTac aris marTali namdvili namdvilad
marTla erTgulad rdquouWreloAacuterdquo da rdquouWrelodrdquo Targmania berZnuli
teqstis sityvebisa αποικιλος da αποικιλως (PG vol 88 1001C) romlis aTi
mniSvnelobidan erT-erTi (mecxre) aris gaqnili eSmaki cbieri mzakvari
wyaroseuli αποικιλος (uWrelo) da αποικιλως (uWrelod) Wrelis (ποικιλος) da
Wrelad (ποικιλως) sityvebis sapirispiro mniSvnelobisaa am leqsikur
erTeulebsac paraleli eZebnebaT vefxistyaosanSi
rdquoradmca ra vhkadre mefesa Txroba rasaca Wrelisardquo
rdquoymaman uTxra momismine marTlad giTxrob ara Wreladrdquo
konteqstiT kargad Cans rom ldquoWrelirdquo ldquoWreladrdquo ldquomarTlisrdquo
ldquomarTladrdquo mniSvnelobis sapirispiroa ara Wrelad mniSvnelobiT igivea
rac saTnoebaTa kibis petre gelaTeliseuli Targmanis uWrelodrdquo
mkvlevari SeniSnavs rom saintereso Sedegs mogvcems ori Zeglis am
mimarTulebiT Seswavlis gagrZeleba (baramiZe 2013 52-53)
garda zemoT dasaxelebuli leqsikuri Tu terminologiuri
msgavsebisa vefxistyaosansa da saTnoebaTa kibeSi gvxvdeba saerTo
koncefciebic amjerad yuradRebas mxolod or maTganze gavamaxvileb
rusTvelis mier Camoyalibebuli Teologiuri debuleba `SiSi
Seiqms siyvarulsa~ (10454) romelsac avtori mociquls miawers
`marTlad ityvis mociqulirdquo (10454) mecnierTa msjelobisa da kamaTis
sagnad qceula prof e xinTibiZe am debulebis wyarod ioanes pirveli
epistoles IV Tavs miiCnevs ldquoioanes pirveli epistoles IV Tavi
siyvarulis apologiaa swored aq gaSlis mociquli ioane qristianuli
Teosofiis ZiriTad Tezas `RmerTi siyvaruli ars~ (1 in 48) da rom
RmerTis siyvarulis gamovlenis forma moyvasis siyvarulia `RmerTi
arasada vis uxilavs ukueTu viyuarebodiT urTierTas RmerTi Cuen
Soris hgies da siyuaruli misi Cuen Soris aRsrulebul ars~ (I in 412)
38
swored am konteqstSi gviqadagebs ioane mociquli rom am didi
WeSmaritebis SecnobiT aResruleba CvenSi siyvaruli da siyvarulSi ki
aRar aris SiSi ndash giorgi mTawmidelis Targmani `16 da Cuen vcanT da
gurwmena siyuaruli romeli aqus RmerTsa Cuenda momarT RmerTi
siyuaruli ars da romeli egos siyuarulsa zeda RmerTi mis Tana hgies
da igi RmrTisa Tana 17 amiT aRsrulebul ars siyuaruli Cuen Soris
raAacuteTa gancxadebulebaAacute guaqundes dResa mas sasjelisasa rameTu
viTarca igi iyo da Cuenca varT sofelsa amas Sina 18 SiSi ara ars
siyuarulsa Tana aramed srulman siyuarulman gare gandevnis SiSi
rameTu SiSsa tanjvaAacute aqus xolo moSiSi igi ara srul ars siyuarulsa
zedardquo (xinTibiZe 2009 352-353) mkvlevari aseve miuTiTebs rusTvelis
winamorbed patristikul literaturaze kerZod ki grigol didis
dialoRonis eqvTime aToneliseul Targmanze sadac aseve Cans saubari
sulis SiSisagan siyvarulze gadasvlis Taobaze ldquomravalsaxed
ganiyofebis lmobierebaAacute da wesi cremlTa maTTa romelni mAtildeurvaliTa
guliTa inanden codvaTa maTTa amisTAcircs viTarca pirisagan monanulTasa
ityAcircs winawarmetyueli ieremia ganyofani wyalTani gamoecnes TualTa
CemTa aw ukue sacnaur ars viTarmed daRacaTu mravali ars saxe
cremlTaAacute aramed Tavni saxeni orni arian rameTu odes sulsa surodis
RmrTisa pirvel SiSisagan movlen cremlni da merme siyuarulisagan
rameTu pirvelad tirs monanuli da iglovs AtildesenebiTa codvaTa TacircsTaAacuteTa
da eSinis nuukue saukuneTa maT satanjvelTa mieces xolo odes amiT
wesiTa friad warematos merme SiSi igi moakldebis da iqmnebis RmrTisa
mier gulsavsebaAacute Sendobisa codvaTa misTa da merme movals sulsa mas
zeda siyuaruli RmrTisaAacute da survili sasufevelisa caTaAacutesa da romeli
igi pirvel tiroda SiSisaTAcircs satanjvelTasa ukanaAacutesknel tirs romel
Soravn sasufevlisagan rameTu ganicdin da gamoisaxavn gonebaAacute viTarni
arian mAtildeedrobani angelozTani da rabam arian brwyinvalebani da
Suenierebani maTni da raAacute sawadel ars maT Tana yofaAacute da Tu viTarni
arian saSuebelni wmindaTa mowameTa da mamaTani amisgan kualad miiwevis
gonebaAacute Atildesenebad da survilad didebisa RmrTisa da gonebn Tu viTar
miefinebis angelozTaA zeda da wmidaTa naTeli pirisa misisaAacute amaT
eseviTarTa keTilTa raAacute igonebn diodian TualTagan misTa mdinareni
39
cremlTani da Tu vin Sors ars maT keTilTagan esreT ukue iqnebis
sruli igi lmobierebaAacute da WeSmariti igi gloaAacute SiSisagan siyuarulad
miavlens sulsa mas da amas gamosaxavs werili saxismetyuelebiT~ (ix
xelnaweri A-121 furc 108-110 soxaZe 2002 52-53) (xinTibiZe 2009 354-355)
rusTvelamdeli patristikuli literaturidan zemoT dasaxelebul
wyaros sadac SiSi da siyvaruli gverdigverd aris moTavsebuli
SegviZlia davumatoT ioane sinelis saTnoebaTa kibec
vefxistyaosniseuli Teologiuri debuleba SiSis siyvarulad
transformirebis Sesaxeb ioane sinelis teqstis imdenad bevr konteqstSi
iCens Tavs rom am teqstis mkvlevari andrei kordoCkini sadisertacio
naSromSi sagangebod uZRvnis calke Tavs am sakiTxs Fear and love (SiSi da
siyvaruli) (kordoCkini 2003 259) mas mohyavs Sesabamisi damowmebani
saTnoebaTa kibidan ldquoaRorZinebaAacute SiSisa RmrTisaAacute ars dasabami
siyuarulisaAacuterdquo (sineli 1965 515 PGvol88 1157C) SiSi pirdapir kavSirSia
siyvarulTan ldquoraoden siyvaruli daakldebodis SiSi ganmravldebisrdquo
(sineli 1965 511 PG Vol 88 1156B) radgan SiSi SeiZleba iqces erTgvar
winapirobad siyvarulisTvis ldquoromelman SiSisagan satanjvelTaAacutesa yos
sofliT gamoslvaAacute misi mravalgzis cecxlsa STagdebulsa sakumevelsa
miemsgavsis romelman pirvelad iwyis sulnelebad da ukuanaAacutesknel
gardaiqcis kuamladrdquo (sineli 1965 26 PG Vol 88 637A) ioane sineli
saubrobs ra momnanie berebze romelTac xorcieli erosi gardaqmnes
sulier siyvarulad askvnis ldquoyovelsave SiSsa meyseulad Tana-warhAtildedes
da siyvarulad RmrTisa miiwivnesrdquo (sineli 1965 145 PG Vol 88 777A)
vfiqrobT dasaxelebuli pasaJebi qmnis naTel warmodgenas SiSi-
siyvarulis monacvleobis ioane sineliseul aRqmaze amgvari adgilebi
teqstSi bevria andrei kordoCkini asaxelebs Sua saukuneebis avtorebs
romelTa SemoqmedebaSic ikveTeba es Teologiuri debuleba eseni arian
origene antoni didi (ldquome aRar meSinia RmerTis radganac me miyvars igirdquo
ndash Apophthegmata Alph Anthony 32) makari egvipteli maqsime aRmsarebeli
romelic SiSsa da imeds ukavSirebs asketuri moRvaweobis pirvel etaps
ndash praqsiss xolo siyvaruls ufro maRal safexurs ndash xedvas Teorias
(kordoCkini 2003 261) vfiqrobT amgvaradve esmis ioane sinels SiSi-
siyvarulis dinamika andrei kordoCkinis SeniSvniT ioane sineli
40
yovelTvis ar akonkretebs saubrobs sasjelis SiSze Tu RvTis SiSze
magram erTi ram cxadia ndash SiSis mdgomareoba yovelTvis win uswrebs
siyvarulis mdgomareobas xolo es ukanaskneli aris STagoneba misTvis
(kordoCkini 2009 263)
amgvarad rusTveliseuli debulebis ldquoSiSi Seiqms siyvarulsardquo
prof elguja xinTibiZis mier gamovlenil wyaros grigol didis
dialoRons Cveni mxriv davumatebT ioane sinelis saTnoebaTa kibes
romelic aseve iqneboda xelmisawvdomi vefxistyaosnis avtorisTvis
zemoT warmodgenil mosazrebas saTnoebaTa kibisa da
vefxistyaosnis calkeuli pasaJebis msgavsebasTan dakavSirebiT kidev
erTs SevmatebT da sakiTxis ukeT gamosakveTad msjelobas cota Soridan
daviwyebT
sulisa da sxeulis interaqciis sakiTxi erT-erTi ZiriTadi
problemaa romelzec msjelobs TiTqmis yvela filosofiuri
mimdinareoba da sxvadasxva religiuri sistema sakiTxi aqtualuria
rogorc antikur filosofiur saazrovno sivrceSi ise Sua saukuneebis
saRvTismetyvelo literaturaSi Sesabamisad droTa ganmavlobaSi
Camoyalibda gansxvavebuli Sexedulebebi da Teoriebi winamdebare
paragrafSi sakiTxis literaturul-filosofiuri tradiciis
gaTvaliswinebiT ioane sinelis saTnoebaTa kibis erT pasaJs
davasaxelebT vefxistyaosnis erT-erT SesaZlo wyarod vefxistyaosnis
CemTvis saintereso gansaxilveli taepis avtoria nawarmoebis erT-erTi
mTavari gmiri _ avTandili megobris dasaxmareblad mimavali avTandili
tovebs anderZs sadac Tavisi saqcielis gasamarTleblad ambobs rom is
ver uRalatebs ver moatyuebs WirSi Cavardnil moyvares radganac
rdquosicrue da orpiroba avnebs xorcsa merme sulsardquo (st 791)
uSualod sakvlev Temaze gadasvlamde oriode sityviT SevexebiT
sulis Sesaxeb antikur Teoriebsa da sulisa da sxeulis
urTierTmimarTebis problemas Cv w aR-mde V saukunis bolos antikur
saberZneTSi suli gaigeba rogorc cocxali qmnilebebis ganmasxvavebeli
niSani romelsac SeiZleba hqonoda emocia pasuxismgeblobisa da
praqtikuli azrovnebis unari suli matarebelia iseTi saTnoebebis
rogoricaa simamace da samarTlianoba antikuri azrovneba sulis ideas
41
ganixilavs Zalian farTod rogorc cocxali organizmis yvelanair
moqmedebas es koncefcia yvelaze amomwuravad aisaxa aristoteles
filosofiaSi
heraklites azriT suli sxeulebrivia Sezavebuli
araCveulebrivad kargi da iSviaTi saxeobis materiisgan sulis amgvari
sxeulebrivi xedva erTgvarad xsnida sulsa da sxeuls Soris
urTierTobis problemas _ isini ar moiazreboda erTmaniTisgan
radikalurad gansxvavebul kategoriebad
platonis mixedviT suli aris kognituri da inteleqtualuri
suli aris is rac msjelobs fiqrobs da rac aregulirebs da
akontrolebs sxeulsa da mis survilebs gansakuTrebiT Tu es brZeni
sulia igi moicavs iseT Tvisebebs rogoricaa moTmineba samarTlianoba
simamace platons sulis arsi orgvarad esmis rogorc ganmasxvavebeli
moZravis da uZravis da rogorc pasuxismgebeli adamianis ara yvela
mentalur da fsiqologiur qmedebaze aramed mxolod mis garkveul
nawilze
fedonSi sokrate bevr Tvisebas miawers ara suls aramed sxeuls
magaliTad crurwmenas siamovnebas (Pl Phaed 83d) aseve survils da SiSs
(Pl Phaed 94d) sulis funqciaa sxeulis amgvari miswrafebebis
regulacia da kontroli imave dros suli ar aris mxolod
inteleqtualuri radgan mas aqvs aseve survilebi (Pl Phaed 81d)
(magaliTad arafilosofiuri sulis xorcieli siyvaruli (Έρως) (Pl
Phaed 80b) an kidev SimSilis sxeulebrivi survili rasac ar avlens
arasulieri usulo sagani Tumca verc imas vityviT rom suli ayalibebs
amgvar survilebs fedonSi ar aris mkveTrad gamijnuli sakvebis
intensiuri survili modis sulidan Tu xorcidan rogorc Cans
xorcieli survili dakavSirebulia sulTan iseve rogorc procesebi
metabolizmsa da sxeulis zrdaSi (es procesebic ukavSirdeba imas rom
sxeuls gaaCnia suli)
aristoteles Teoria sulis Sesaxeb amomwuravad aris gaSlili mis
traqtatSi De Anima romlis mixedviTac cocxali organizmis yvela
sasicocxlo funqcia miewereba suls igi pasuxismgebelia sxvadasxva
cocxali organizmis qmedebaze da aseve aris ganmasxvavebeli niSani
42
cocxal da aracocxal organizms Soris urTierToba sulsa da sxeuls
Soris aris konkretuli nimuSi ufro zogadi urTieTobisa formasa da
materias Soris (De Anima 22 413a32 23 415a9) aristoteles mixedviT
suli ar aris sxeulebrivi da xorcieli anu materialuri Tumca
platonis poziciis sapirispirod igi fiqrobs rom adamianis suls
sxeulisgan damoukidebeli arseboba ar SeuZlia (De Anima 11 403a3-25 esp
5-16)
sulis antikur Teoriebs gansakuTrebiT platonisa da
aristoteles moZRvrebebs ar daukargavT aqtualoba Semdeg periodSic
qristiani mwerlebi grigol noseli da klimenti aleqsandrieli
davalebulni arian swored platonisgan Tumca sakiTxis gaazrebaSi
SemoaqvT axali niuansebi miuxedavad amisa am da sxva filosofiuri
problemebis postklasikuri ganviTarebis interpretacia unda xdebodes
yvela SemTxvevaSi klasikuri Teoriebis CarCosa da konteqstSi
(lorenci 2009)
amgvarad sulisa da sxeulis funqciis maTi urTierTmimarTebis
sakiTxi antikuri samyarodan moyolebuli yvela didi moazrovnis
gansakuTrebuli interesis sagani yofila maTi arsis raobis gansazRvra
miT ufro arsebiTi iyo ramdenadac swored amis safuZvelze xdeboda
SesaZlebeli adamianis ama Tu im midrekilebis srulyofili analizi da
gamovlena im saSualebebisa romliTac daiTrguneboda amgvari
arasasurveli midrekilebani
aRniSnuli problema metad aqtualuria Suasaukuneebis
saRvTismetyvelo-filosofiuri azrovnebisTvisac qristianulma religiam
ufro mkveTrad dasva sxeulisa da sulis urTiermimarTebis problema
gaCnda uamravi erTmaneTis sawinaaRmdego Teoria iyo azrTa sxvaoba
gansakuTrebiT qristianuli religiis gavrcelebis adreul etapebze
qristianuli anTropologia ganviTarda rogorc qristologiis erTi
nawili amitom Zalian rTulia patristikul literaturaSi mwyobri
anTropologiuri Sexedulebebis povna garkveuli dilemebi Cans aseve
ioane sinelis saTnoebaTa kibeSic (kordoCkini 2003 34)
gadavideT uSualod sakvlev sakiTxze ndash ioane sinelis teqstze
romlis erTi pasaJi SesaZloa iyos rusTavelis Teologiuri debulebis
43
_ bdquosicrue da orpiroba avnebs xorcsa merme sulsaldquo (st 791) _ wyaro
saTnoebaTa kibis CvenTvis saintereso Teza moTavsebulia teqstis im
safexurSi romelic exeba siZvas bdquoromelnime vnebani gonebisagan xorcTa
momarT movlen da romelnime kualad xorcTagan gonebad da soflioTa
Tana meore ese iqnebis xolo udabnos myofTa Tana pirveli igi rameTu
ara arian maT Tana nivTni nebaTani xiluladldquo (sineli 1965 268)
upirveles yovlisa SevecdebiT ganvmartoT moyvanili pasaJi
imisaTvis rom gavigoT Tu ras gulisxmobs avtori ris Semdegac
paraleli vefxistyaosanTan ufro cxadi da gasagebi gaxdeba teqstSi
gamoyenebuli cneba _ goneba _ semantikurad sulis Tanafardia rogorc
ukve aRvniSneT qristianul literaturaSi da gansakuTrebiT sulier
cxovrebaze daweril traqtatebSi ar aris mosalodneli sistemuri
anTropologiuri Sexedulebebisa da Sesabamisad mwyobrad gansazRvruli
anTropologiuri terminologiis povna saTnoebaTa kibe ar aris
anTropologiuri naSromi da Sesabamisad anTropologiuri
terminologiis gamoyenebisas avtori ar icavs mkveTr zRvars maT
gasamijnad (kordoCkini 2003 34) amgvari ldquoaRrevardquo damaxasiaTebelia Sua
saukuneebis patristikuli literaturisTvis ediSer WeliZe grigol
palamas teqstze _ aRsareba marTlmadidebluri sarwmunoebisa _ darTul
komentarebSi aRniSnavs rom ldquosulsrdquo anu ldquopnevmasrdquo saxeldeben agreTve
gonebad (νοῦς) olimpiodore aleqsandrieli ldquopnevmasrdquo ase ganmartavs bdquoigi
vfiqrob aris agreTve goneba (νοῦς)ldquo pnevmis aRiarebam fsiqes nawilad
rac met-naklebad yvela saeklesio RvTismetyvelTan vlindeba gamoiwvia
ldquopnevmisrdquo sinonimuri saxeldebis gonebis (νοῦς) agreTve ldquofsiqeSirdquo CarTva
(WeliZe 2012 153-154)
bevr qristian mweralTan maT Soris ioane sinelTanac ldquogonebardquo
da ldquogulirdquo gansazRvrebuli ki ar aris aramed isini SeiZleba aRiweros
mxolod maTi moqmedebebis Sesabamisad amdenad ioane sineli ldquogulsrdquo da
ldquosulsrdquo an kidev ldquogonebasrdquo da ldquosulsrdquo (psixes) xSirad sinonimebad iyenebs
(kordoCkini 2003 31-34) ase magaliTad ioane sineli ldquogonebaSirdquo rom
ldquosulsrdquo gulisxmobs amas kidev erTxel adasturebs saTnoebaTa kibis
SiSisadmi miZRvnili safexuri avtori semantikurad imave azrs
aviTarebs rac zemoT moviyvaneT oRond am SemTxvevaSi ldquogonebasrdquo cvlis
44
ldquosuliTrdquo bdquoodesme pirvelad suli SeSindis da odesme pirvelad xorcni
da meore igi ziar-yvis vnebisa mis romelmac pirvelad miiRis igildquo
(sineli 1965 299) aqve oriode sityviT SevexebiT ras gulisxmobs avtori
SiSSi da moviSveliebT ioane damaskelis gardamocemis samocdameSvide
Tavs sadac avtori ganmartavs bdquoSiSisldquo saxels ormagi gaazreba aqvs
radgan arsebobs bunebiTi SiSi rodesac ar nebavs suls sxeulisgan
ganyofa arsebobs kidev SiSi rac warmoiqmneba azrTa Ralatis
urwmunoebisa da sikvdilis Jamis arcodnis Sedegad rogorc magaliTad
gvaSinebs RamiT momxdari ram xmauri es SiSi bunebis garegania da
ganvsazRvravT ra mas vambobT bdquobunebis garegani SiSi aris gauazrebeli
ganridebaldquo (ioan damask gard 2000 416-417) rogorc vxedavT saTnoebaTa
kibis warmodgenil konteqstSi igulisxmeba swored arabunebiTi SiSi
amgvarad ioane sineli saubrobs vnebaze codvaze romelic
SeiZleba warmoiSvas xorcSi da Semdgom ukve gadaeces da daazianos
suli an kidev piriqiT am fonze sainteresod gveCveneba sulisa da
sxeulis urTierTmimarTebis sakiTxis avtoriseuli xedva ra tendenciebi
ikveTeba saTnoebaTa kibis teqstSi am mimarTulebiT
saTnoebaTa kibeSi aisaxa yvela ZiriTadi idea iseTi mistikur-
asketikuri filosofiuri mimdinareobisa rogoricaa isixazmi igi
metafizikur-anTropologiuri azriT monisturia adamiani sxeulebrivi
da sulieri saxiT erTi mTlianobaa _ ontologiuri monada misi suli
iseve Zlier aris daSorebuli RvTisgan rogorc sxeuli Sesabamisad
ganwmendis (wmindanobis) fenomeni erTnairad miRwevadia aramarto
sulisTvis aramed sxeulisTvisac (popova 2011 22) aqedan gamomdinare
codva (miuxedavad misi sxeulebrivi Tu sulismieri warmomavlobisa)
azianebs adamianis orive nawils sulsac da sxeulsac rogorc erT
mTlianobas saTnoebaTa kibis CvenTvis saintereso epizodSi xazgasmaa
imaze rom codva nebismier SemTxvevaSi moicavs adamians mTlianobaSi
ubralod daculia rigiToba codvis warmomSobi moqmedi SeiZleba
iyos xan suli xan kidev sxeuli (bdquoodesme pirvelad suli SeSindis da
odesme pirvelad xorcni da meore igi ziarndashyvis vnebisa mis romelmac
pirvelad miiRis igildquo (sineli 1965 299) amgvar pozicias ioane sineli
aviTarebs moulodnelad logikuri msjelobis gareSe radgan cota
45
ufro zemoT avtori sakmaod ldquodabneulirdquo Cans ldquoromelnime ityAcircan
viTarmed gulis-sityuaTagan gulisaTa movlen Atildeorcni vnebad da
aRZvrad da kualad sxuani ityAcircan viTarmed sacnobelTagan AtildeorcTaAacutesa
iSvebian borotni gulis-sityuani dapirvelni igi ityAcircan viTarmed
ukueTumca gonebaAacute ara winamZRuar qmnul iyo vnebisa Atildeorcnimca ara
miyolil iyvnes xolo meoreni igi AtildeorcTa vnebisa siborotesa Semwed
TAcircsisa sityAcircsa sityuasa moiReben da ityAcircan viTarmed _ mravalgzis
xilviTa pirisaAacuteTa anu SexebiTa AtildeelisaAacuteTa anu ynosiTa sulnelebisaAacuteTa
anu smeniTa Atildemisa hamoAacutesaAacuteTa movlen gulis-sityuani gulad amaT saqmeTa
WeSmaritebaAacute romelsa Zal-edvas uflisa mier gamoacxaden da guaswavenrdquo
(sineli 1965 267) avtoris ldquodabneulobardquo savaraudod mianiSnebs im
epoqiseul dilemaze romlis winaSec aRmoCnda ioane sineli roca jer
kidev mimdinareobs diskusiebi da msjelobebi sxvadasxva qristianuli
dogmatikisTvis arsebiT sakiTxze es bunebrivic Cans qristianuli
religiis gavrcelebis adreul etapze konteqsti gvaCvenebs rom ioane
sinelma icis Tavis Tanamedrove moazrovneebs Soris arsebuli
sxvadasxva poziciis Tu diskusiis Sesaxeb miuxedavad erTgvari
meryeobisa ioane sineli mainc eTanxmeba Sua saukuneebis qristianul
tradiciaSi arsebul Teorias sulismieri da xorcismieri codvebis
diferenciaciis Sesaxebs romelic cotaTi adre ufro mkafiod aqvs
warmodgenili IV_V saukuneebis mijnaze moRvawe ber ioane kasianes Tavis
traqtatSi ndash Svid momakvdinebel codvaze rogorc zemoT vnaxeT ioane
sineli sargeblobs da miuTiTebs kidec ioane kasianeze rogorc teqstis
erTerT wyaroze ioane kasianes azriT vnebebi iyofa xorciel da
mSvinvier saxeobad xorcieli vneba sxeulSi iSveba da mas atkbobs
xolo mSvinvieri samSvinvelis midrekilebidan momdinareobs da
samSvinvels kvebavs da xandaxan xorcsac azianebs ioane kasiane ufro
metadac akonkretebs sakiTxs da CamoTvlis Tu romeli codvebi
warmoiSoba xorcSisxeulSi da romeli sulSi (cassian 4344) amgvarad
codvis dayofa sulismierad da sxeulismierad Sua saukuneebis
qristianuli azrovnebisTvis nacnobi da aqtualuri Temaa magram
gansxvavebiT ioane kasianesgan ioane sineli amgvari dayofis ZiriTad
mamoZravebel mizezad garemos miiCnevs ndash rogorc saTnoebaTa kibis
46
teqstidan gamoCnda vneba moicavs jer sxeuls Tuki saero adamianTan
gvaqvs saqme da suls Tuki monazonze vsaubrobT radganac saero piri
met cdunebas xvdeba garemomcveli pirobebis gamo vefxistyaosnis
striqoni bdquosicrue da orpiroba avnebs xorcsa merme sulsaldquo rogorc
viciT ekuTvnis avTandils saero pirs rostevan mefis spaspets
amgvarad saTnoebaTa kibis ganxiluli pasaJidan gamomdinare
mosalodnelia rom codva vneba Tavdapirvelad moicavs avTandilis
rogorc saero piris sxeuls radganac igi saTanadod ar aris daculi
mravalferovani sacdurisgan romelic saero pirs garemomcveli
pirobebis gamo ufro metad ebrZvis imis sailustraciod rom
vefxistyaosniseuli rdquoavnebsrdquo ar unda gavigoT rogorc ziani am
SemTxvevaSi xorcis ziani Tavisi viwro SinaarsiT _ sxeulis
dasneuleba SeiZleba davimowmoT erTi epizodi ioanes saxarebidan am
epizodis mixedviT macxovris mier gankurnebuli kacis avadmyofobis
mizezi warsulSi Cadenili codva Cans romelmac Tavi iCina fizikuri
sneulebis saxiT rdquoamisa Semdgomad pova igi iesu taZarsa mas da hrqua mas
aha egera gankurnebul xar nuRara scodav raAacuteTa ara uZAcircresi geyosldquo (in
5 5-14) amgvarad esmiT moyvanili saxarebiseuli epizodi bibliis teqstis
cnobil egzegetikosebsac (Teofilaqte bulgareli Toma aqvineli)
magram codva vneba romelsac adamiani sCadis TviT saxarebis
mixedviTac ki yovelTvis ar iCens Tavs sneulebis saxiT rogorc e
xinTibiZe aRniSnavs vefxistyaosanSi gadaWriT da kategoriulad aris
naTqvami rom codva am SemTxvevaSi sicrue da orpiroba yovelTvis
gamonaklisis gareSe avnebs xorcs da mere suls (xinTibiZe 2009 474-497)
amitom frazis avnebs xorcsa gageba viwro mniSnelobiT rogorc
sxeulis dasneuleba _ arasworia radgan vefxistyaosnis kategoriuli
toni ndash mankierebiT Tanmimdevrulad xorcsa da sulze miyenebuli zianis
Sesaxeb arc saxarebaSi Cans piriqiT saxarebaSi xazgasmulia rom vneba
yovelTvis ar gamovlindeba fizikuri sneulebis saxiT aqedan
gamomdinare gamarTlebulad mimaCnia cnebis avnebs ioane damaskeliseuli
interpretacia definicia bdquovnebaAacute erTsaxel ars da orpir rameTu vneba
ewodebis Atildeorcielsaca viTar-igi arian senni da wuTxni da kualad
sulierTaca vnebad saxel-edebis viTar igi arian gulisTqumaAacute da
47
guliswyromaAacuteldquo cota qvemoT vnebulebas ioane damaskeli ganmartavs
rogorc bunebis sawinaaRmdego moZraobas bdquoaw ukue moqmedeba ars
bunebiTi aRZrvaAacute xolo vnebaAacute gareSe ars bunebisaAacute vinaAacuteca amaTve
mizezTagan moqmedebaAacuteca igi vnebad iTqumis raJams ara bunebiTi iyos
aRZvraAacute igi gina Tu TaviT TacircsiT anu Tu sxAcircsa mier SemTxueulildquo (ioan
damask gard 2000 126) vnebuleba aris yvela moZraoba romelic aris
mZafri da romelic grZnobaSi Semodis sicrue da orpiroba bunebis
sawinaaRmdego moZraobaa igi avnebs anu am sawinaaRmdego moZraobisken
ubiZgebs jer xorcs rogorc am vnebis warmoSobis pirvelad mizezs da
Semdeg ukve suls rasac sabolood mivyavarT sulieri samaradiso
cxovrebis zianamde meore mxriv codvaSi Cavardna codviT mocva sxva
ra SeiZleba iyos Tu ara ziani bdquoavnebs xorcsa merme sulsaldquo SeiZleba
gavigoT rogorc codvaSi Cavardna codviT mocva rac TavisTavad
vnebaa ziania da am vnebis Tavdapirveli matarebeli vefxistyaosnis
mixedviT swored sxeulia rogorc ukve aRvniSneT avTandili rogorc
saero piri ufro naklebad aris daculi xorcieli sacdurisgan da
Sesabamisad codvac romelic SeiZleba Caidinos man pirvel rigSi
sxeulebrivia sxeulSi aRmocendeba da Semdeg moicavs sulsac bdquovgmob
kacsa augiansa crusa da Ralatiansaldquo (799) ndash es ukve aris adamiani
romlisTvisac sicrue da orpiroba erjeradi qmedeba ki aRar aris
aramed cxovrebis wesi misi bunebis nawilia amgvari kaci saiqiosac ver
gamarTldeba da RvTis winaSe Sercxvenili da codvili warsdgeba
Cemi azriT mocemuli striqonis amgvari ganmarteba da mis wyarod
swored saTnoebaTa kibis miCneva ufro myardeba teqstis erT-erTi
safexuriT misive Tqmuli tyuvilisaTAcircs dasaxelebuli safexuri
miZRvnilia sicruisadmi rogorc sulier kibeze aRmavali
qristianisaTvis erT-erT yvelaze xelisSemSlel vnebaze teqstSi
vkiTxulobT _ bdquotyuvili ars ganmryuneli siyuarulisaAacute da mSobeli cru-
ficobisaAacute romel ars RmrTisa uaris-yofaAacuterdquo (sineli 1965 216)
sicrue ioane sinelis Txzulebis mixedviT RmerTis uaryofaa
RmerTis uaryofa ki udavod yovelgvari ubedurebis sawyisia bdquoradgan
Tavia sicrue yovlisa ubadobisa me rad gavwiro moyvare Zma umtkicesi
Zmobisaldquo (st 792) _ ambobs avTandili anderZSi sxva magaliTic vnaxoT
48
bdquoorgulebaAacute dedaAacute ars tyuvilisaAacute da saqme misi rameTu orgulebaAacute sxuaAacute
araraAacute ars garna wrTuaAacute tyuilisaAacute da mopovnebaAacute ficTa cudTaAacuteldquo
(sineli 1965 217) vefxistyaosanSic Ralati ficis gatexa da sicrue
erTmaneTTan aris dakavSirebuli da erTnairad Seuwynarebeli
danaSaulia
bdquoSen gastexe fici Cemi simtkice da igi mcneba
RmerTman qmna da dagirCina cudad Seni xelovnebaldquo (528)
an kidev
bdquokvlaca vhkadre bdquome Tu mzeo TqvenTvis fici gametexos
RmerTman awve risxva misi zeciT CemTvis gaamexosldquo (535)
bdquoSen ar-gatexa kargi gWirs zenaarisa ficisaldquo (708)
vefxistyaosanSi fici dakavSirebulia RmerTTan nawarmoebis
personaJebs swamT rom ficis gatexa da sicrue RvTis risxvis
gamomwvevia
bdquovgmob kacsa augiansa crusa da Ralatiansa
ver vecruvebi ver vuzam saqmesa saZabunosa
piris-pir marcxvens ornive mivalT mas saukunosaldquo (799)
_ wers avTandili anderZSi romelSic agrZelebs sicruis da orpirobis
Temas da gansazRvravs mosalodnel Sedegs rom saukuno cxovrebaSi
RmerTis pirispir am vnebis gamo Sercxvenili iqneba analogiuri azria
gatarebuli saTnoebaTa kibeSic sicruesTan da cru ficTan mimarTebiT
vinc daZlevs am safexurs igi WeSmaritebas moipovebs ldquoese meTormete
kibe ars romeli mZle eqmnas amas guelsa mas Ziri keTilTaAacute mougies
romel ars WeSmaritebaAacuteldquo (sineli 1965 219)
avTandilma icis rom sicrue da megobris Ralati dausjeli ar
darCeba misi es codna ki moiTxovs praqtikul ganxorcielebas
bdquoara viqm codna ras margebs filasofosTa brZnobisa
miT viswavlebiT mogveces SerTva zesT mwyobrTa wyobisa ldquo (792)
qmedebaSi moyvanili sibrZne erTi pirobaa RmerTTan misasvlelad
da WeSmaritebis mosapoveblad tyuili ki erT-erTi mTavarTagania im
mankierebaTa Soris rac uSlis adamians xels saTnoebaTa kibeze
amaRlebaSi RmerTTan ziarebasa da amgvarad WeSmaritebis mopovebaSi
bdquorameTu sulman wmidaman saSinelad Tqua misTAcircs daviT
49
winaswarmetyuelisaAacuteTa viTarmed romeli ityodis sicruesa mas ara
waremarTos winaSe TualTa CemTaldquo (sineli 1965 216) amgvarad
vefxistyaosanSic da saTnoebaTa kibeSic erTnairad Seuwynarebel
codvad iTvleba sicrue igi yovelgvari ubedurebis mizezia da am mankis
dauZlevelad SeuZlebelia morig sulier safexurze amaRleba
saTnoebaTa kibis erT-erTi pirveli Targmani eqvTime aTonels
ekuTvnis aRsaniSnavia rom vefxistyaosanSi gamoyenebuli qarTulenovani
wyaroebi ZiriTadad eqvTime aTonelis Targmanebidan momdinareobs
razec prof elguja xinTibiZe miuTiTebs kidec rdquoSiSi Seiqms siyvarulsardquo
frazis wyaros Ziebisas
amgvari msjelobis safuZvelze SeiZleba davaskvnaT rom
rusTaveli savaraudod icnobda saTnoebaTa kibis teqsts misi romelime
Targmanidan am varauds mxars uWers e xinTibiZis mosazreba bdquorusTaveli
aSkarad emyareba ara mxolod biblias aramed mTel qarTulenovan
sasuliero mwerlobasldquo (xinTibiZe 2009 356-357) sakiTxi romlis Sesaxebac
iwereboda uzarmazari filosofiuri Tu Teologiuri traqtatebi
mxolod erTi striqoniT gadmoica rusTavelTan romelsac amave
striqonSi win uZRvis miTiTeba gamoTqmuli azris avtorze _ bdquome sityvasa
erTsa gkadreb platonisgan swavla Tqmulsa sicrue da orpiroba avnebs
xorcsa merme sulsaldquo (st 791) avtoris amgvari dakonkreteba gaxda
safuZveli imisa rom platonis filosofiaSi eZiaT am frazis wyaro
Tumca amgvari azris pirdapiri formulireba platonis dialogebSi ar
Cans8
amrigad saTnoebaTa kibis mniSvneloba Sua saukuneebis
kulturisTvis ganapirobebs teqstis farTo gamoyenebas epoqis gamorCeul
moRvaweTagan ucxoenovan samecniero literaturaSi ioane sinelis
teqstis gavlenas xedaven ara marto Sua saukuneebis sasuliero
literaturaze aramed XIX saukunis rusi klasikosebis SemoqmedebaSic
saTnoebaTa kibis gavlenis Semdgomi kvleva Sua saukuneebis da gviani
periodis qarTul literaturaze vfiqrobT saintereso suraTs
8 sakiTxis Seswavlis istoria ix e xinTibiZe bdquoplatonisgan swavla Tqmuli da
misi msoflmxedvelobiTi datvirTvaldquo (xinTibiZe 2009 474-497)
50
warmogviCens rasac samomavlo perspeqtivad vsaxavT amjerad ki Cveni
kvleva Semoifargla mxolod rusTavelis vefxistyaosniT
51
Tavi II
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis
struqturuli da stiluri Taviseburebani
naSromis SesavalSi ukve aRvniSneT rom qarTulad SemorCenilia
saTnoebaTa kibis ori sruli Targmani (eqvTime aToneliseuli da petre
gelaTeliseuli) prozaul teqstze dayrdnobiT Seqmnili ori sruli
poeturi versia (ioane sineliseuli da anton kaTalikosiseuli) da aseve
qeTevan bezaraSvilis mier bolo wlebSi aRmoCenili saTnoebaTa kibis
poeturi teqstis fragmentebi romelic CarTuli aRmoCnda grigol
nazianzelis TxzulebebSi naSromis winamdebare TavSi warmodgenili
kvleva moicavs Semdeg sakiTxebs saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis
struqturasa da stils aseve poeturi teqstebis versifikacias
52
amp 1 saTnoebaTa kibis struqturuli Tavisebureba
berZnuli teqstis struqturuli da kompoziciuri Taviseburebis
sakiTxi metad aqtualuria specialur (ZiriTadad inglisur da
rusulenovan) samecniero literaturaSi amitom sanam SemogTavazebdeT
uSualod sakuTar dakvirvebas qarTuli Targmanebis struqturaze
mokled mimovixilav sakiTxis Seswavlis istorias da ZiriTad
mosazrebebs
saTnoebaTa kibis berZnuli teqstis samecniero kritikulad
dadgenili gamocema rogorc ukve aRiniSna dRemde ar arsebobs
aRvniSneT aseve rom met-naklebad ukeTes gamocemad miiCneva meTiu
raderis (Matthew Rader) mier momzadebuli teqsti (PG vol 88 596-1209)
teqsts winasityvaobis saxiT darTuli aqvs kardinal robert
belarminos Sromis - eklesiis mweralTa Sesaxeb ndash is nawili romelic
eZRvneba ioane sinels aseve meTiu raderis Sesavali werili teqstisa da
avtoris Sesaxeb Sesavals mosdevs raiTis monastris beris danielis
mier aRwerili ioane sinelis cxovreba raiTis monastris iRumenis
ioanes epistole ioane sinelisadmi ioane sinelis sapasuxo epistole
ioane raiTelisadmi Sesavali (ΠΡΟΛΟΓΟΣ) pinaqsi sakuTriv teqsti da
traqtati mwyemsisa mimarT (ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΟΙΜΕΝΑ) aseve Targmanebebi
romelic erTvis teqstis yvela safexurs aRsaniSnavia rom berZnul
teqstSi Tavebs ewodeba sityva (λογος) xolo laTinur TargmanSi xarisxi
(Gradus) (PG vol 88 596-1209) aRiniSna aseve rom meTiu raderiseuli
teqstisgan gansxvavebuli redaqcia 1883 wels konstantinepolSi aTonis
mTis ramdenime xelnawerze dayrdnobiT gamosca berma sofroniusma
sofroniusis da meTiu raderis teqstebSi garda uSualod teqstualuri
gansxvavebebisa sxvadasxvaa TavTa Tanmimdevrobac (kordoCkini 200314)
rac Seexeba qarTul Targmanebs saTnoebaTa kibis eqvTime
aToneliseuli Targmanis struqtura Semdegnairia nawarmoebs SesavalSi
darTuli aqvs mTargmnelis eqvTime aTonelis anderZi romelic moicavs
mokle instruqciაsa da informacias teqstis Sesaxeb anderZs mosdevs
kibAgrave saTnoebaTaAacute cad aRmyvanebeli Tqmuli daniil monazonisa
raiTelisa wignisa amisTAcircs sulTa ganmanaTleblisaAacute romelsa ewodebis
53
klemaqsi romel ars kibAgrave cxorebaAacute wmidisa da netarisa mamisa Cuenisa
ioane sinel mamasaxlisisaAacute moZRurebiTa ganTqumulisa sulTa
ganmanaTlebelisa da WeSmaritad sanatrelisaAacute romeli ese aRwera
daniil monazonman raiTelman ebistole wmidisa mamisa iovane raiTel
mamasaxlisisaAacute sanatrelisa iovanes mimarT sinel mamasaxlisisa
ebistolAgrave wmidisa da netarisa iovane sinel mamasaxlisisa iovanes mimarT
raiTel mamasaxlisisa romelsa zeda-werili ese ars ficarni sulieri
iovane iovanes axarebs amas mohyveba sakuTriv teqsti Semdegi zogadi
saTauriT swavlani wmidisa mamisa Cuenisa iovane sinel mamasaxlisisani
romelni miuZRuanna mamasa iovanes raiTel mamasaxlissa rameTu eTxoa
mas misgan raAacuteTa aRwernes swavlani monazonTa mimarT saRmToAacute kibe
saTnoebaTaAacute teqstis bolo nawilia misive wmidisa mamisa Cuenisa iovane
sinel mamasaxlisisaAacute mwyemsisa da winamZRurisa mimarT romeli-ese misca
sxuaTa amaT pirvel-TqumulTa TavTa Tana iovanes raiTel mamasaxlissa
romelsa eTxova misgan raAacuteTa dauwernes swavlani monagonebisani
nawarmoebs boloSi darTuli aqvs Targmanebebi (sineli 1965) aRniSnuli
Targmanebebi berZnul teqstSi erTvis TiToeul Tavs xolo eqvTime
aTonels isini erTad mouTavsebia teqstis boloSi (cincaZe 1965 53)
prof meri cincaZe eqvTime aTonelis Targmanis Sesaval nawilze
dakvirvebis Sedegad askvnis rom qarTul redaqciaSi berZnuli (meTiu
raderis) redaqciisgan gansxvavebuli rigia daculi (cincaZe 1965 43)
eqvTime aTonelis teqstis rigia daculi (anderZis gamoklebiT) petre
gelaTelis TargmanSic (prologi) aha pinaqsi saRmrToAacutesa klimaqsisaAacute
daniil minazonisa raiTelisaAacute cxovrebisami uflisa ioannis
sxolastikosisa cxorebaAacute SemkuAgraveTebiTi amba ioanni winamZRurisa wmidisa
mTisa sinaAacutesaAacute zedwodebiT sxolastikosisa wmidaTa SorisosaAacute
WeSmaritad epistole amba ioanni winamZRurisa raiTisaAacute ioannis mimarT
RirssakAcircrvelisa sinisa mTisa winamZRurisa ioannis ioanni gixaroden (A-
39)
rac Seexeba poetur teqstebs ioane petriwiseuli varianti
moicavs saTnoebaTa kibis mxolod ZiriTad teqsts zogierT xelnawerSi
teqsts Tan erTvis TxuTmeti iambikuri strofi romelTagan pirveli
strofi akrostiqulia da ikiTxeba Semdegi saTauri SAcircdTaTAcircs vnebaTa
54
ars teqsti moicavs opoziciur wyvilebs ndash Svidi momakvdinebeli codva
da maTi sapirispiro saTnoebebi iv lolaSvilis varaudiT am teqstis
avtoric SesaZloa ioane petriwi iyos (petriwi 1968 255) SeniSnulia rom
saTnoebaTa kibisadmi SvidTaTvis vnebaTas darTva berZnul xelnawerTa
tradiciiT aris ganpirobebuli qarTul mwerlobaSi ki arsebobs
klemaqsisa da SvidTaTvis vnebaTas erTi da imave piris mier galeqsvis
tradicia (ioane petriwi anton kaTalikosi) (bezaraSvili 1987 133-134)
Svidi vnebis sakiTxs XVIII saukuneSi calke Txzulebebs uZRvnian
nikoloz Tbileli da kvipriane samTavneli (kekeliZe 1980 348-349 339)
yvela es teqsti SedgenilobiTa da TanmimdevrobiT sxvadasxvaa da erTi
wyarodan ar momdinareobs (bezaraSvili 1987 134)
anton kaTalikosis saTnoebaTa kibe moicavs ZiriTad teqsts
romelsac mosdevs oTxi akrostiquli iambikuri strofi bolo maTganis
kidurwerilobaSi ikiTxeba mwyemsisa mimarTca traqtati mwyemsisa
mimarTca moicavs aT strofs xolo mas mosdevs kvlav ori akrostiquli
iamburi strofi kidurwerilobiT ndash SvidTaTAcircs vnebaTa es da aqac
rogorc ioane petriwiseul variantSi saubaria Svid vnebaze da maT
sapirispiro saTnoebebze rogorc samecniero literaturaSia SeniSnuli
igi anton kaTalikosis originaluri Sromaa (bezaraSvili 1987 134 kukava
1978 30-34)
anton kaTalikosiseul da ioane petriwiseuli saTnoebaTa kibis
yoveli Tavi iwyebა originaluri strofebiT maTi Sinaarsi ZiriTadad
zogadia da gvacnobs im Temas razedac iqneba saubari ama Tu im TavSi
xolo safexurebis dasaTaurebas vkiTxulobT am strofebis
kidurwerilobaSi radganac magaliTad anton kaTalikosiseul
redaqciaSi Tavebs ar aqvT calke gamoyofili saTaurebi (mxolod
numeracia)
vardi ar mWnari ჶiali keTil sulnel
limena SuAgravebis oqroT arxrwnadTsakrebi
or-gzis Sedgoma satrfos namdAcirclsawyuris
tkbiluRlis tAcircrTAcircT sofliT gamoslvasagan g
55
ltolva aqaT RmrTiv iqa zenadmi mimyegravean9
anonimuri versiis TavTa raodenoba arasrulyofilia aq
warmodgenilia 30 Tavidan mxolod 12 (7 11 12 15 22 23 24 25 26 29 30)
da msgavsad antonis leqsiTi redaqciisa da sxva prozauli versiebisa
erTvis mokle Txzuleba mwyemsisa mimarT gansxvavebiT ioane petriwisa
da antonis leqsiTi redaqciebis Sedgenilobisa sadac TiToeul TavSi
10-11 iamburi (5-taepiani) strofia anonimur versiaSi nebismieria rogorc
iambur strofTa raodenoba ise strofSi taepTa raodenobac arc
gasaleqsad SerCeuli masala emTxveva sxva leqsiT redaqciebs
(bezaraSvili 1987 132-133)
ioane sinelis teqstis saTauridanve (klemaqsi-kibe) Cans saTnoebaTa
kibis struqturis specifika avtori iyenebs safexureobriv struqturas
raTa aCvenos sulieri aRmasvlis etapebi Tumca am mxriv igi novatori
ar aris ioane sinelamde origenem Tavis ocdameSvide homiliaSi
ricxvebis Sesaxeb Seadgina 42 safexuri romelze aRmasvla
aTavisuflebda adamians xorcieli survilebisagan naSromis struqturis
konstruirebisTvis kibis simbolos aqtiurad iyeneben sxva avtorebic
filon aleqsandrieli sirieli mamebi grigol noseli Tumca ioane
sinelis Sromis unikaluroba imaSi mdgomareobs rom masSi daxatulia
sulieri aRmasvlis uprecedentod masStaburi da srulyofili suraTi
(kordoCkini 2003 22-23)
mkvlevari jon dafi romelic ganixilavs saTnoebaTa kibis stilsa
da kompozicias yuradRebas amaxvilebs oTx ZiriTad dokumentze
romelsac nawarmoebis kompoziciis konstruirebisaTvis misi azriT
gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs esenia werili raiTis monastris
abatisgan ioane sinelisadmi miwerili ioane sinelis sapasuxo werili
sakuTriv teqsti da naSromis bolos darTuli mokle traqtati
mwyemsisa mimarT (ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΟΙΜΕΝΑ) mkvlevris azriT abati raiTelis
werili ara marto pirveli stimulia nawarmoebis kompoziciisTvis
aramed mas Semoaqvs nawarmoebis wardgenis TvalsazrisiT mniSnelovani
ori ZiriTadi idea kerZod a) mose rogorc mediumi RmerTsa da
9 teqstebs anton kaTalikosis redaqciidan safexurisa da muxlis miTiTebiT am da sxva SemTxvevaSic vimowmebT A-711 xelnaweridan
56
adamianebs Soris romelmac miiRo RvTis kanonebi b) bibliuri iakobis
cnobili sizmari ndash miwasa da samoTxes Soris aRmarTuli kibe
nawarmoebs asrulebs mokle traqtati mwyemsisa mimarT romelSic
ixateba idealuri ldquomwyemsisrdquo saxe es idealuri mwyemsi ki ndash abati
raiTelia aSkaraa rom nawarmoebis kompoziciur gamTlianebaSi
mniSvnelovan rols TamaSobs saTnoebaTa kibis Seqmnis iniciatori ndash
abati raiTeli nawarmoebi iwyeba misi weriliT da sruldeba traqtatiT
romelSi gansaxierebuli idealuri winamZRvari kvlav is aris ndash askvnis
mkvlevari (dafi 1999 3)
saTnoebaTa kibis struqturisa da semantikis urTierTmimarTebis
Sesaxeb arsebobs gansxvavebuli mosazrebebi kerZod k krumbaxeri teqsts
hyofs or nawilad I-XXIII safexurebi ndash mankierebebis daZleva da XXIV-
XXXL safexurebi - moraluri da Teologiuri saTnoebebis mopoveba
(krumbaxeri 1897 143ndash144) sxva azriT teqsti Sedgeba sami nawilisgan
soflidan gasvla (I-VII Tavebi) mankierebebTan brZola (VIII-XXIII Tavebi)
da qristianuli srulyofa (XXIV-XXX Tavebi) (desili 2002 103-104)
kalistos ueari teqsts yofs Semdegnairad soflidan gasvla (1-3 Tavebi)
saTnoebebis mopoveba (4-7 Tavebi) vnebebTan brZola romelic Tavis mxriv
iyofa a) vnebebi romlebic upiratesad arafizikuria (8-13 Tavebi)
fizikuri da materialuri vnebebi (14-17 Tavebi) arafizikuri vnebebi (18-23
Tavebi) umaRlesi saTnoebebi (24-26 Tavebi) dabolos RmerTTan SeerTeba
(27-30 Tavebi) (ueari 1982 13)
sakiTxis am mimarTulebiT warmarTvis kuTxiT sagulisxmoa kidev
erTi mosazreba romelsac yvelaze sarwmunod miiCnevs saTnoebaTa kibis
teqstis slavuri Targmanebis mkvlevari ara erTi statiisa da
monografiis avtori ndash tatiana popova mosamzadebel safexurebad
SeiZleba CaiTvalos pirveli Svidi Tavi Semdeg modis ndash codvili
cxovrebis uwmindurobisgan TviTganwmendisTvis moRvaweobaRwva a)
gulismier mankierebebTan brZola (VIII IX safexurebi) b) metyvelebasTan
dakavSirebul codvebTan brZola (X XI XII safexurebi) g)
xorcismiersxeulismier mankierebebTan brZola (XVI XVII safexurebi) d)
sulismier mankierebebTan brZola (XVIII-XXIII safexurebi) dabolos
moRvaweoba sulieri ganaxlebisTvis a) gulis ganaxlebisTvis (XXIV XXV
57
safexurebi) b) gonebis ganaxlebisTvis (XXVI XXVII XXVIII safexurebi) g)
nebis ganaxlebisTvis (XXIX XXX safexurebi) (germani 1854 42-43)
mkvlevari andrei kordoCkini Tavis sadoqtoro naSromSi sagangebo
Tavs uZRvnis saTnoebaTa kibis struqturas da Semdeg kanonzomierebas
xedavs I-III Tavebi ndash Sesavali samonastro cxovrebisaTvis IV Tavidan
teqstis ZiriTadi nawili miZRvnilia morCilebisadmi rac samonastro
cxovrebis qvakuTxedia da es nawili mTavrdeba XXVI TaviT ndash gansjisa da
gulisxmierebisaTvis bolo oTxi Tavi eZRvneba qristianul srulyofas
mkvlevaris azriT teqstis pirveli Tavebi xasiaTdeba intensiuri
asketuri brZoliT da sabaziso saTnoebebis mopovebiT maSin roca meore
etapisTvis damaxasiaTebelia mWvretelobiTi urTierToba RmerTTan rac
miRwevadia mxolod imaTTvis vinc gadalaxa vnebebi maSasadame praqsisi
da Teoria romelsac iyenebs kidec teqstSi ioane sineli aris
morwmunis sulier cxovrebaSi ori Tanmimdevruli etapi (kordoCkini 2003
22-24) bdquoaRmca-vfrindi saqmisa mier (πρᾶξις) da ganvisuene xedvisa mier
(θεωρία) da simdablisardquo (sineli 1965 56)
andrei kordoCkinis azriT kibis struqtura gvTavazobs sulieri
cxovrebis etapobriv Tanmimdevrul progress magram misi safexurebi
ar unda gavigoT rogorc mkacrad gansazRvrul-dadgenili
Tanmimdevroba miuxedavad imisa rom ioane sineli axasiaTebs calkeul
safexurebs gvaCvenebs mis mimarTebas winamaval an momdevno safexurTan
es ar gamoricxavs am vnebebis da saTnoebebis erTmaneTis paralelurad
daZlevisa an mopovebis perspeqtivas ubralod amgvari struqtura
miuTiTebs rom sulier cxovrebaSi progresi etapobrivi procesia da
SeuZlebelia mTliani kibis erTbaSad avla magaliTad safexuri locvis
Sesaxeb romelic moTavsebuliა teqstis dasasrulisken ar gulisxmobs
imas rom morwmunem ar unda ilocos ufro adreul safexurebzec
zogierT vnebasTan (magaliTad rogoricaa nayrovaneba) brZola ki
saWiroa yvela safexurze (kordoCkini 2003 27-28)
amrigad rogorc vxedavT saTnoebiTa kibis kompoziciur wyobasa
da struqturas specialur literaturaSi azrTa sxvadasxvaoba
gamouwvevia sxvaze metad sarwmunoa andrei kordoCkinis mosazreba rom
Txzulebis kompoziciis safexureobrivi sistema pirobiTia da is
58
gamoyenebulia sulieri aRmasvlis rogorc etapobrivi procesis Cvenebis
mizniT vfiqrob nawarmoebis pirvel da bolo TavebSi marTlac ikveTeba
garkveuli kanonzomiereba (vgulisxmob Sesaval Tavebs sadac saubaria
samonastro cxovrebisTvis aucilebel sabaziso saTnoebebze ndash soflidan
gasvlasa da misdami gulgrilobaze da bolo Tavebs sulieri
srulyofisa da RmerTTan SeerTebis mdgomareobaze) rac Seexeba
danarCen safexurebs maTi dayofa erTmniSvnelovnad saTnoebebis
mopovebis an mankierebebis daZlevis mixedviT marTebulad ar meCveneba
saqme isaa rom konkretuli vnebis daZleva TavisTavSi gulisxmobs
Sesabamisi am vnebis sapirispiro saTnoebis mopovebasac rasac mxars
uWers saTnoebaTa kibis teqsti nawarmoebis amgvari gaazreba erTi
safexuris sazRvrebSi moaqcevs aramarto konkretul mankierebasTan
brZolas aramed am mankierebis daZlevis gziT misi opoziciuri
saTnoebis mopovebasac ase magaliTad safexuri romelic miZRvnilia
ulmobelobisTvis aseve gulisxmobs lmobierebis mopovebasac romelic
miiRweva ulmobelobis vnebis daZleviT igive suraTia saTnoebaTaTvis
miZRvnil safexurebSic avtori erTsa da imave safexurSi gvaZlevs ormag
instruqcias ndash konkretuli saTnoebis mopovebisa da am saTnoebis
sapirispiro vnebasTan brZolis saSualebebze sainteresoa rom rig
SemTxvevebSi dasaTaurebaSic Cans es niuansi kalistos ueari mosazrebas
imis Taobaze rom saTnoebaTa kibeSi vnebebisadmi miZRvnil safexurTa
raodenoba Warbobs safexurebs saTnoebebze pasuxobs im Tavebze
miTiTebiT romelTa saTaurSive asaxula opoziciuri ndash vneba-saTnoeba ndash
wyvili kerZod merve safexuri ndash Περὶ ἀοργησίας καὶ πραότητος (misive
urisxvelobisaTAcircs da simSvidisa) meTerTmete safexuri ndash Περὶ πολυλογίας καὶ
σιωπῆς (Tqmuli wmidisa mamisa Cuenisa iovanesi dumilisaTAcircs da mraval-
metyuelebisa) meTxuTmete safexuri ndash Περὶ ἀφθάρτου ἐν φθαρτοῖς ἐκ καμάτων καὶ
ἱδρώτων ἁγνείας καὶ σοφροςύνης (misive uxrwnelisaTAcircs gaxrwnadTa Soris
SromaTagan da oflTa siwmidisaTAcircs da mrTelcnobobisa) (ueari 1982 14)
da sxva
saTnoebaTa kibis XVI safexuri beri sofroniusisa da arqimandrit
egnates mier gamocemul teqstebsa da meTiu raderis teqstSi
59
gansxvavebulia meTiu raderis teqstSi es safexuri miZRvnilia
vercxlismoyvareobisadmi (Περὶ φιλαργυρίας) xolo sofroniosisa da
arqimandrit egnates gamocemebis XVI TavSi gaerTianebulia meTiu
raderis teqstis momdevno XVII safexuric (Περὶ ἀκτημοςύνης)
(upovarebisaTvis) rac Seexeba qarTul Targmanebs eqvTime aTonelis
petre gelaTelis da ioane petriwis Targmanebi TavTa TanmimdevrobiT
mihyvebian meTiu raderis teqsts anu calk-calkea gamoyofili
vercxlismoyvareobisa da upovarebisadmi miZRvnili safexurebi am mxriv
sainteresoa anton kaTalikosis teqsti romelic XVI TavSi
gaerTianebulia aRniSnuli safexurebi (angarebisaTAcircs ese
upovarebisaTAcircs) rTuli saTqmelia ra motiviT cvlis anton kaTalikosi
TavTa Tanmimdevrobas (am msjelobas kidev ufro arTulebs is faqti rom
Cven xelT ar gvaqvs kritikulad dadgenili berZnuli teqsti romelSic
gaTvaliswinebuli iqneboda xelnawerTa sakmarisi raodenoba)
SesaZlebelia igi Tematurad awyvilebs am or Tavs Cem mier zemoT
Camoyalibebuli principis Tanaxmad (TiToeuli safexuri moicavs
rogorc vnebasTan brZolas aseve saTnoebebis mopovebasac da piriqiT)
faqtia rom sofroniosisa da arqimandrit egnates teqstebi antons xelT
ar eqneboda radganac SedarebiT gviandeli gamocemebia magram
dasaSvebia rom xelT hqonoda sxva rame saerTo wyaro
amrigad saTnoebaTa kibis teqstis safexurebis sistematizacia
rogorc vnebebTan brZola da saTnoebebis mopoveba pirobiTia ZiriTadad
konkretuli safexuris mxolod dasaTaurebas eyrdnoba da ar
iTvaliswinebs Sinaarsobriv mxares Sesabamisad viRebT teqstis
kompoziciis meqanikur (mxolod saTauris doneze) gaazrebas rasac
ewinaaRmdegeba teqstis mTliani semantika
nawarmoebis struqturuli Taviseburebis kidev erTi Cemi azriT
mniSvnelovani sakiTxia saTnoebaTa kibis Tavebis Tanmimdevroba
arsebobs ori ZiriTadi mosazreba zarinis (Зарин СМ) azriT safexuridan
safexurze gadasvlisas xSirad rTulia logikuri Tu fsiqologiuri
Tanmimdevrulobis danaxva da arc safexurebs Soris sazRvaria mkacrad
dadgenili (popova 201133) sxva mosazrebiT ki teqtis agebulebas
safuZvlad udevs mkacri logikuri Tanmimdevrulobis gancda da mis
60
saerTo kompoziciaSi devs sulieri aRmasvlis idea (proxorovi 1985 254)
ioane sineli iesos cxovrebis wlebis analogiiT Seqmnili nawarmoebis
kompoziciaSi mkveTrad mijnavs safexurebs erTmaneTisgan da
amavdroulad kravs maT erT mTlianobad rogorc wesi maRalmxatvruli
saxeebis saSualebiT da nawarmoebis mTavar ideaze (swrafva nebis
srulyofilebisken) daqvemdebarebiT amaSi mdgomareobs avtoris didi
damsaxureba da nawarmoebis kompoziciis originaloba (popova 2011 34-35)
teqsti aCvenebs sulieri cxovrebis gansxvavebul aspeqtebs maT
urTierTkavSirSi ioane sineli erTi mxriv saubrobs calkeul vnebebsa
da saTnoebebze da meore mxriv ganixilavs maT warmoSobas safuZvels
an kidev Sedegs da gvaZlevs erTgvar instruqciebs
sakiTxis Seswavlis istoriisa da saTnoebaTa kibis safexurebis
semantikuri urTierTmimarTebis problemis ganxilvis Semdeg Cven winaSe
aranakleb saintereso sakiTxebi wamoiWreba ra urTierTmimarTebebs
amyareben saTnoebaTa kibis teqstis qarTuli Targmanebi rogoria maTi
struqtura amJRavneben Tu ara gansxvavebebs Cven xelT arsebul berZnul
teqstebTan
rogorc aRvniSneT saTnoebaTa kibis eqvTime aToneliseuli
Targmanis ena sadisertacio naSromis farglebSi Seswavlili aqvs
profesor meri cincaZes (cincaZe 1965) igi sxva problemur sakiTxebTan
erTad exeba qarTuli Targmanis struqturul Taviseburebebsac mokled
Camovayalibeb am mimarTulebiT Catarebuli kvlevis Sedegad gamovlenil
arsebiT struqturul gansxvavebebs mines krebulSi dabeWdil berZnul
teqstsa da eqvTime aToneliseul Targmans Soris
berZnul teqstSi calke XXIII Tavad aris gamoyofili Περὶ τῆς
ἀκεφάλου ὑπερηφανίας (ampartavanebisaTvis) romelic sinadvileSi unda iyos
XXII Tavis Semadgeneli nawili sadac saubaria cudad-mzuaobrobaze anu
qedmaRlobaze (Περὶ τῆς πολυμόρφου κενοδιξίας) ioane sineli teqstSic
miuTiTebs rom ampartavneba da cudad-mzuaobroba mas erT vnebad miaCnia
amitom mosalodnelia rom avtori mas calke ar gamoyofda XXIII Tavi
sadac Setanilia aRniSnuli nawili dasaTaurebulia Semdegnairad
gamouTqumelTa gulis-sityuaTaTAcircs gmobisaTa mkvlevari fiqrobs rom es
Semdegdroindel gadamwerTa Secdoma unda iyos rasac eqvTime aToneli
61
qarTul TargmanSi asworebs da XXII TavSi aerTianebs orive nawils es
ldquoSecdomardquo petre gelaTelsac aqvs SeniSnuli Tumca mainc misdevs
berZnul teqsts da aRniSnuli Tavi XXIII safexurSi Seaqvs eqvTime
aTonelis anderZSi vkiTxulobT Semdegs ldquoTavni viTarca aqa iyvnen egre
dasxeniT rameTu meca viTarca mipovnian egreT damisxnian yovelni
wiTliTardquo ndash swored am anderZis safuZvelze mkvlevari askvnis rom
romeliRac berZnul xelnawerSi romliTac eqvTime aToneli
sargeblobda Tavebis mimdevroba ar iyo areuli (cincaZe 1965 45-47)
aRniSnuli faqti erTi mxriv uaRresad mniSvnelovania TviT berZnuli
teqstis rekonstuqciisaTvisac radganac eqvTime aTonelis Targmanis
struqtura ar misdevs Cven xelT arsebul aqamde gamocemul arc erT
berZnul teqsts da aSkarad eyrdnoba XI saukuneSi arsebul gansxvavebul
xelnawers (an xelnawerebs) meore mxriv eqvTime aToneli aSkarad
miuTiTebs rom mas xelT aqvs dedani romelSic TavTa Tanmimdevroba
isevea organizebuli rogorc mis teqstSi amasTanave eqvTimes
SeniSvnidan isic irkveva rom man icis sxva berZnuli teqstis arsebobis
Sesaxeb romelSic TavTa Tanmimdevroba sxvagvaria rom ara avtoris
remarka SesaZloa eqvTime aToneliseuli saTnoebaTa kibis struqturis
ldquogadaxrardquo Cven xelT arsebuli berZnuli teqstebisgan agvexsna rogorc
eqvTime aTonelis Taviseburi mTargmnelobiTi meTodi bevr SemTxvevaSi
specialur literaturaSi gavrcelebuli mosazreba eqvTime aTonelis
mTargmnelobiT meTodTan dakavSirebiT (kleba-metebis principi) eyrdnoba
misi Targmanebis arakritikul teqstTan Sedarebis safuZvelze miRebul
daskvnebs ukanasknelma kvlevebma kerZod ki profesor elguja
xinTibiZis specialurma gamokvlevam eqvTime aTonelis ori Targmanis
berZnul teqstTan mimarTebis Taobaze gamoavlina is meTodologiuri
Secdoma rac eqvTime aToneliseuli Targmanis arakritikul berZnul
teqstTan Sedarebisas iCens Tavs (xinTibiZe 1969144-151) am sakiTxTan
dakavSirebiT aseve sagulisxmoa teqstze darTul TargmanebaTa sakiTxi
eqvTime aTonelis teqstze darTul TargmanebaTa Seswavlis safuZvelze
m cincaZe gamoavlens qarTul teqstSi sqolioebs romelTac berZnulSi
Sesatyvisi ar moepovebaT mkvlevris azriT qarTvel mTargmnels xelT
hqonia sqolioTa sxva variantebi misive SeniSvniT eqvTime aTonelis
62
Targmans berZnuli teqstisgan gansxvavebul zogierT adgilSi gverdSi
udgas petre gelaTelis redaqciac am faqtze dayrdnobiT mkvlevari
askvnis rom am ori Targmanis erTnairi adgilebi romliTac isini
Sordebian berZnuls saeWvoa rom gaCeniliyo orive mTargmnelTan
erTmaneTisgan damoukideblad SesaZloa ori varaudis daSveba a) maTi
wyaroa romeliRac sxva berZnuli xelnaweri gansxvavebuli im
xelnawerebisgan romelic safuZvlad daedo meTiu raderis teqsts b)
SesaZloa petre gelaTeli Targmanis procesSi iSveliebda eqvTime
aTonelis redaqcias g) zogierTi adgilis mixedviT ki romlebiTac
eqvTime aTonelis Targmani Sordeba berZnul versias (Sesabamisad petre
gelaTelis teqstsac) SeiZleba davaskvnaT rom qarTveli mTargmnelebi
sxvadasxva berZnuli xelnawerebidan Targmnidnen teqsts (cincaZe 1965 55)
sadisertacio naSromis sxva Tavebis (struqtura stili terminologia
simbolika) saWiroebidan gamomdinare petre gelaTelis teqstis meTiu
raderis teqstTan mimarTebis kvlevam gamoavlina rom mTargmneli
TiTqmis sityvasityviT mihyveba berZnul dedans amdenad ar arsebobs
safuZveli vifiqroT rom mas xelT hqonda meTiu raderis teqstisgan
gansxvavebuli xelnaweri ufro savaraudoa rom petre gelaTeli
icnobda eqvTime aTonelis teqsts da SigadaSig (mag sqolioebis
SemTxvevaSi) sargeblobda kidec
rac Seexeba poetur Targmanebs isini met struqturul
Taviseburebas iCenen
saTnoebaTa kibis mesame safexurSi Περὶ ξενιτείας (ucxoebisaTvis)
ioane sinels Seutania swavleba sizmarTa Sesaxeb da gamouyvia igi
calke qveTavad (Περὶ ἐνυπνίων ἀκολουθούντων εἰσαιγογικοῖς) numeraciis gareSe
asea qarTul prozaul TargmanebSic eqvTime aToneli ndash ucxoebisaTAcircs
romelsa Sina ityAcircs sizmarTaTAcircsca cudTa petre gelaTeli ndash misive
ucxoebisaTAcircs (sizmarTaTAcircs sizmarTami SedgomilTaTAcircs SeyvanebadTaAacutesa
anton kaTalikosiseul poetur variantSi sizmarTaTvis gamoyofilia
calke damoukidebel Tavad romelsac iseve rogorc sxva Tavebs win
uZRvis anton kaTalikosis Sesavali kidurwerilobiT gaformebuli
originali strofi xolo safexuri moicavs sxva Tavebis msgavsad aT
iambur strofs anu anton kaTalikosi am Tavs qmnis rogorc
63
damoukidebel srulfasovan safexurs da mosalodneli iyo kidec rom
igi gamoeyo Semdeg meoTxe safexurad Tumca avtori aRniSnul Tavs
numeracias ar aniWebs da Semdeg meoTxe safexurad tovebs Tavs
morCilebisaTvis wmidisa iseve rogorc es prozaul TargmanebSi da
berZnul teqstebSia amitom Tavebis mimdevroba SenarCunebulia da
mihyveba berZnul da qarTul prozaul teqstebs anton kaTalikosisgan
gansxvavebiT ioane petriwiseul saTnoebaTa kibeSi sizmarTaTAcircs calke
meoTxe safexurad aris gamoyofili amitomac Tavebis Tanmimdevroba
gansxvavebulia sxva yvela danarCeni teqstisgan es gansxvaveba swordeba
teqstSi mecxre ndash meaTe Tavebis ZAcircris-AtildesenebisaTAcircs da ZAcircris-zraxvisaTAcircs
gaerTianebiT erTi saTauris ndash ZAcircris-zraxvisaTAcircs qveS amgvarad berZnul
da naTargmn teqstebSi calk-calke gamoyofili ori sxvadasxva
safexuris gaerTianebiT avtori asworebs TavTa mimdevrobas (romelic
airia sizmarTa Sesaxeb Tavis calke gamoyofiT) danarCeni teqstebis
mixedviT
saTnoebaTa kibis XVI safexuri Περὶ φιλαργυρίας rogorc zemoT ukve
aRiniSna ioane sinels miuZRvnia vercxlismoyvareobisaTvis asea es
Txzulebis qarTul variantebSic anton kaTalikoss ki am TavSi
angarebisaTAcircs ese gauerTianebia Semdegi safexuric ndash upovarebisaTAcircs
msgavsad beri sofroniusis da arqimandrit egnates mier gamocemuli
teqstebisa samagierod calk-calke Tavebad (XXI-XXII Tavebi) dauyvia
cuddideboba da zesTmCenobisaTAcircs rogorc zemoT vnaxeT eqvTime
aToneli am or Tavs aerTianebs petre gelaTelTan ki zesTmCenobisaTAcircs
Setanilia Semdeg XXIII safexurSi (misive gamouTqumelTaTAcircs
gulissityuaTa gmobisaTa) iseve rogorc patrologia grekaSi dabeWdil
berZnul teqstSi Περὶ τῆς ἀκεφάλου ὑπερηφανίας ἐν ῷ καὶ περὶ ἀκαθάρτων λογισμῶν τῆς
βλασφημίας anton kaTalikosis teqsti am SemTxvevaSi bolomde arc petre
gelaTelis Targmans misdevs igi samive Tavs calk-calke gamohyofs XXI
Tavi ndash cuddideboba XXII ndash zesTmCenobisaTAcircs XXIII ndash gmobisaTvis aqve
unda SevniSnoT rom antoniseuli teqstis safexurebis Tanmimdevroba am
SemTxvevaSic misdevs sofroniusis teqsts sadac aseve calk-calkea
gamoyofili samive zemoT aRniSnuli safexuri amdenad antonis teqstis
struqtura zustad emTxveva sofroniusis mier konstantinepolSi
64
dabeWdili da arqimandrit egnates mier gadamuSavebuli teqstebis
struqturas zemoT ukve aRvniSne rom es teqstebi gviandeli periodisaa
rac gamoricxavs antonisgan aRniSnuli gamocemebis codnas maSasadame
antoniseuli teqstis struqturaze msjelobisas SesaZlebelia ori
varaudis daSveba 1) antoni azrobrivad awyobs safexurebis
Tanmimdevrobas kerZod aerTianebs XVI-XVII safexurebs romelic
miZRvnilia angarebisa da upovarebisaTvis Tematurad am safexurebis
gaerTianeba aSkarad logikuria radgan ioane sineli sxva SemTxvevaSi ar
yofs calk-calke Tavebad saTnoebas da am saTnoebis sapirispiro vnebas
magaliTad nayrovanebisadmi miZRvnil safexurSi igi saubrobs marxvis
saTnoebazec da calke ar gamoyofs marxvis safexurs da aS rac Seexeba
XXI XXII XXIII Tavebs zesTmCenobis Sesaxeb safexuris gamoyofa
gmobisadmi miZRvnili safexurisgan bunebrivad Cans xolo
cuddidebobisa da zesTmCenobis erTmaneTisgan gamijvna SesaZloa
avtors dasWirda cota zemoT darRveuli TavTa raodenobis aRsadgenad
raTa jamSi mieRo 30 safexuri 2) savsebiT dasaSvebia aseve rom anton
kaTalikoss xelT hqonoda CvenTvis ucnobi rame sxva wyaro romelSic
TavTa Tanmimdevroba swored ise iqneboda organizebuli rogorc man da
cota mogvianebiT am teqstis gamomcemlebma berma sofroniusma da
arqimandritma egnatem daalages aqve unda aRiniSnos isic rom Cem mier
Catarebulma specialurma kvlevam anton kaTalikosis teqstis ZiriTad
wyarod gamoavlina petre gelaTelis Targmani (aseve icnobs da zog
SemTxvevaSi eyrdnoba eqvTime aTonelis da ioane petriwis teqstebsac)
amdenad Tuki davuSvebT rom anton kaTalikoss xelT hqonda rame sxva
wyaro savaraudod igi gamouyenebia oden Tavisi teqstis struqturuli
organizebisaTvis
naTqvamis sailustraciod da ukeT aRsaqmelad aqve gTavazobT
erTgvar sqemas ndash paralelurad dalagebul saanalizo TavTa saTaurebs
berZnul teqstebsa da qarTul TargmanebSi
eqvTime
aToneli
petre gelaTeli anton
kaTalikosi
ioane
petriwi
Patrologiae
Cursus
Completus
Series Graeca
Vol 88
65
1
a
b 1
a soflisa
amis
amaoAacutesa
ganSorebis
aTAcircs
gamosvlisaTAcircs
sofliT
sofliT
gamosvlasag
an
gamosvlis
aTAcircs
sofliT
ese
Περὶ ἀποταγῆς
Βίου
2
bsiZulvili
saTAcircs
soflisa da
saqmeTa
misTa
misive
umzrunvelobisa
TAcircs
uzrunvelo
bisaTvis
ar
siyuaruli
saTAcircs
soflisa
Περὶ
ἀπροσπαθείας
ἤγουν ἀλυπίας
3
g
ucxoebisaTAcirc
s
romelsa
Sina ityAcircs
sizmarTaTAcircs
ca
cudTa
misive
ucxoebisaTAcircs
(sizmarTaTAcircs
sizmarTami
SedgomilTaTAcircs
SeyvanebadTaAacutesa)
ucxoebisaT
vis
ucxoebisa
TAcircs
Περὶ ξενιτείας
Περὶ ἐνυπνίων
ἀκολουθούντ
ων
εἰσαγωγικοῖς
sizmarTaTv
is
4
S) wamebis
a
misTAcircs
romeli
iqmnebis
morCilebisa
meoTxe
aRsavali
netarisaTAcircs da
maradis
Atildesenebulisa
morCilebisa
4 Tavi ndash
morCilebis
aTvis
wmidisa
sizmarTaT
Acircs
Περὶ τῆς
μακαρίας καὶ
ἀειμνήστου
ὑπακοῆς
66
mier
5
e
sinanulisa
TAcircs
romelsa
Sina ityAcircs
dilegisa
misTAcircs
misive mexuTe
aRsavali
sinanulisaTAcircs
zrunvilisa da
WeSmaritisa
gancxadebulad
sinanulisa
Tvis es
morCilebi
saTAcircs es
Περὶ
μετανοίας
μεμεριμνημέν
ης καὶ
ἐναργοῦς ἐν ᾖ
καὶ Βίος τῶν
ἁγίων
καταδίκων καὶ
περὶ τῆς
φυλακῆς
6
v
AtildesenebisaTAcirc
s
sikudilisa
misive
AtildesenebisaTAcircs
sikudilisa
xsenebisa
sikudilisa
sinanulis
aTAcircs ese
arisve
Περὶ μνήμης
θανάτου
7
z codvaTa
ganmwmedel
isa
gloisaTAcircs
misive
sixarulis
moqmedisa
gloisaTAcircs
glovisaTAcircs
AtildesenebisaT
Acircs
sikudilis
a
Περὶ τοῦ
χαροποιοῦ
πένθους
8
Agrave
urisxvelob
isaTAcircs
misive
urisxvelobisa
TAcircs da
simSvidisa
urisxuelob
isaTvis
glovisaTAcirc
s
Περὶ
ἀοργησίας καὶ
πραότητος
9
T
Zacircris-
AtildesenebisaTAcirc
s
misive
ZAcircrisAtildesenebisaT
Acircs
TAcircs
Zacircrisxsenebi
sa
urisxvel
obisaTAcircs
Περὶ
μνησικακίας
i
Zacircris-
misive
ZAcircriszraxvisaT
Zacircriszraxvi
sa
Zacircris-
zraxvisaT
Περὶ
καταλαλιᾶς
67
10
zraxvisaTAcirc
s
Acircs
Acircs
11
ia
Tqmuli
wmidisa
mamisa
Cuenisa
iovanesi
dumilisaTAcirc
s da
mraval-
metyuelebi
sa
misive
mravalmetyuele
bisaTAcircs
dumilisaTv
is
dumilisaT
Acircs
Περὶ
πολυλογίας
καὶ σιωπῆς
12
ib
tyuvilisaT
Acircs
misive
tyuilisaTAcircs
sarcxAcircnlis
aTAcircs
yovlisa
tyuvilisa
TAcircs
67avit67t
saxed
Περὶ ψεύδους
13
ig
mowyinebisa
TAcircs
misive
mowyinebisaTAcircs
mowyinebisa
Tvis
(kidurweri
li antoni)
mowyinebis
a
Περὶ
ἀκηδίας
14
id
nayrovanebi
saTAcircs
misive yovlad
ganTqmulisaTAcircs
da dedoflisa
borotisa
novagTmoyua
rebisaTAcircs
nayrovaneb
isaTAcircs
Περὶ τῆς
παμφίλου καὶ
δεσποίνης
πονηρᾶς
68
muclisa γαστρός
15
Tqmuli
misive
uxrwnelisa
misTAcircs
SromaTamie
r oflTa
gaxrwnadTa
kacTa mier
mogebulisa
siwmidisa
da
qalwulebis
aTAcircs
misive
uxrwnelisaTAcircs
gaxrwnadTa
Soris
SromaTagan da
oflTa
siwmidisaTAcircs
da
mrTelcnobobis
a
mrTelcnobi
erisa
siwmidisaTAcirc
s
siwmidisa
TAcircs
Περὶ
ἀφθάρτου ἐν
φθαρτοῖς ἐκ
καμάτων καὶ
ἱδρώτων
ἁγνείας καὶ
σωφροςύνης
16
iv
vercxlis-
moyuarebisa
TAcircs
misive
vercxlismoyua
rebisaTAcircs
angarebisaT
Acircs ese10
vercxlis-
moyuarebis
aTAcircs
Περὶ
φιλαργυρίας
iz
upovarebisa
TAcircs
misive
upovarebisaTAcircs
ulmobelob
isaTAcircs da
gulჶicxel
upoarebisa
TAcircs
Περὶ
ἀκτημοσύνης
10 upovarebisaTvis miZRvnili safexuric gaerTianebulia amave TavSi msgavsad beri sofroniusis gamocemuli teqstisa da sxva axalberZnuli redaqciebisa Sdr Περὶ φιλαργυρίας (Καθὼς καὶ περὶ ἀκτημοσύνης) - Tavebs vuTiTebT parakletis monastris mier momzadebuli axalberZnuli teqstidan
69
17
obisa es
18
iAgrave
ulmobelob
isaTAcircs
misive
ugrZnobelobis
aTAcircs mermeca
mkudrobisa
sulisa da
sikudilisa
gonebisa
pirvel
sikudilisa
sxeulisaAacutesa
Zilisa
locvisa da
ჶsalmunebi
sa
Sesakrebel
sa Sina
gul-
ficxelob
isaTAcircs
Περὶ
ἀναισθησίας
ἤγουν
νεκρώσεως
ψυχῆς καὶ
θανάτου νοὸς
πρὸ θανάτου
σώματος
19
iT
galobisaTAcirc
s
krebulTa
Soris
misive
ZilisaTAcircs da
locvisa da
SesakrebelTa
Atildesenebisa
TacircmRviZareb
isa
Zilisa Περὶ ὕπνου
καὶ
προσευχῆς
καὶ τῆς ἐν
συνοδίᾳ
ψαλμῳδίας
20
k
mRAcircZarebisa
TAcircs
misive
mRAcircZarebisTAcircs
sxeulebrisa da
viTar jer-ars
moslvaAacute amissa
momarT
moSiSebisaT
Acircs
mRviZareba
i
Περὶ
ἀγρυπνίας
σωματικῆς
πῶς διὰ
ταύτης γίνεται
ἡ τοῦ
πνεύματος
καὶ πῶς δεῖ
ταύτην
μετιέναι
70
21
Tqumuli
missive
moSiSebisaTAcircs
misive
moSiSebisaAcircs
cuddidebob
a11
moSiSebisa
TAcircs ars
Περὶ τῆς
ἀνάνδρου
δειλίας
22
Tqumuli
wmidisa mamisa
Cuenisa
iovanesi
cudad ndash
mzuaobrebisa
TAcircs
(ampartavanebi
saTAcircs)
misive
cuddidebobisa
TAcircs
zesTmCenobi
saTAcircs12
cudad-
mzuaobrob
is
Περὶ τῆς
πολυμόρφου
κενοδιξίας
23
kg
Tqmuli
misive
gamouTqume
lTa
gulis-
sityuaTaTAcirc
s
gmobisaTa
misive
zesTmCenobisaT
Acircs
misive
gamouTqumelTa
TAcircs
gulissityuaTa
gmobisaTa (am
nawils iseve
rogorc
berZnulSi ara
aqvs saTvalavi)
gmobisaTvis
13
gmobisaTAcircs
ars
Περὶ τῆς
ἀκεφάλου
ὑπερηφανίας
ἐν ᾧ καὶ περὶ
ἀκαθάρτων
λογισμῶν τῆς
βλασφημίας
kd misive simSvidisaT simSAcircdisa Περὶ
11
Sdr ΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΠΡΩΤΟΣ Περὶ κενοδοξίας 12
Sdr ΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ Περὶ ὑπερηφανείας 13
Sdr ΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΤΡΙΤΟΣ Περὶ λογισμῶν βλασφημίας
71
24
simSvidisaT
vis
da
siwrfoebis
a
simSvidisaTAcircs
da simartivisa
da umankoebisa
71avit
siborotisa
Acircs
simartivisa
umankoebisa
da
sidrkoisa
TAcircs
siwrfoebi
sa da
umankoebis
a
πραότητος
και
ἁπλότητος
καὶ ἀκακίας
καὶ πονηρίας
σεσοφισμένων
καὶ οὐ
φυσικῶν
25
ke
simdablisa
TAcircs
misive
vnebaTwarmwymed
elisa maRlisa
mdabalmzraxve
lobisaTAcircs
uxilaviTa
grZnobiTa
mdabamzraxu
AgravelobisaTAcircs
maRlisa ese
simdablis
aTAcircs
Περὶ τῆς τῶν
παθῶν
ἀπωλείας τῆς
ὑψίστου
ταπεινοφροςύν
ης ἀοράτῳ
αἰσθήσει
ἐγγινομένηςmiddot
ὃς ἀνάβασιν
ἴσχυσεν
θαρσείτω τὸν
διδάσκαλον
γὰρ Χριστὸν
μιμηςάμενος
σέσωσται
26
kv
gankiTxvisa
TAcircs
da
gulisAtildemis-
yofisaTAcircs
Mmisive
gansjisaTAcircs
gulisistyuaTa
da vnebaTa da
saTnoebaTaAacutesa
misive Taovan
qmnaAacute
SemkueTebiTi
ganssjisaTAcirc
s
gankiTxva
Tavisa
Περὶ
διακρίσεως
λογισμῶν καὶ
παθῶν καὶ
ἀρετῶν
Περὶ
διακρίσεως
εὐδιακρίτου
72
winaTqumulTa
sityuaTa
misTaAacute
27
kz
dayudebisa
TAcircs
da
ganSorebisa
da
dacvisaTAcircs
gonebisa
misive
samRvdeloAacutesaT
Acircs myudroebisa
sxulisa da
sulisa
myudroebisa
TAcircs ulisa
da
sxeulisaca
dayudebisa
AtildeorcTa
da sulTa
Περὶ τῆς ἱερᾶς
σώματος καὶ
ψυχῆς
ἡσυχίας
Περὶ
διαφορᾶς
καὶ
διακρίσεως
ἡσυχιῶν
28
kAgrave
locvisaTAcircs
gonebiTa
Semokrebul
iTa
misive
samRvdeloAacutesaT
Acircs da dedisa
saTnoebaTaAacutesa
netarisa
locvisa
72avit72
SinaAacutesaTAcircs
gonierisa da
grZnobadisa
wardgomisa
helliphelliphellip
locvisaT
Acircs da
sagonebisa
keTils
dgomisaTAcirc
s
Περὶ τῆς ἱερᾶς
καὶ μητρὺς
τῶν ἀρετῶν
τῆς μακαρίας
προσευχῆς
καὶ περὶ τῆς
ἐν αὐτῇ
νοερᾶς καὶ
αἰσθητῆς
παραστάσεως
kT
uvnebelobi
saTAcircs
misive
queyaniszedaAacutesa
TAcircs cisa
RmrTivmsgavsisa
uvnebelobisa
da sisrulisa
uvnebelobi
saTAcircs
wmidisa
uvnebelob
isaTAcircs ese
Περὶ τοῦ
ἐπιγείου
οὐρανοῦ τῆς
θεομιμήτου
ἀπαθείας καὶ
τελειότητος
73
29
da
aRdgomisaTAcircs
sulisa pirvel
zogadisa
aRdgomisa
καὶ
ἀναστάσεως
ψυχῆς πρὸ τῆς
κοινῆς
ἀναστάσεως
30
l
siyuarulis
aTAcircs da
sarwmunoebi
sa da
sasoebisa
misive
TanSemkrvelisa
TAcircs
saTnoebianisa
samobisa
saTnoebaTa
Sina
saTnoebiTi
samobisaTAcircs
sarwmunoe
bisaTAcircs
Περὶ τοῦ
συνδέσμου τῆς
ἐναρέτου
τριάδος ἐν
ἀρεταῖς
rTulia msjeloba (garda im SemTxvevisa sadac Cans avtoris
ganzraxva nawarmoebis struqturis cvlilebisas da razec zemoT ukve
visaubreT) Tu ra motivi udevs safuZvlad teqstis qarTveli avtorebis
gadawyvetilebas daSalon an gaaerTianon teqstSi erTmaneTisgan sakmaod
mkafiod gamijnuli safexurebi
amgvarad warmodgenili kvleva Semdegi daskvnebis gamotanis
saSualebas gvaZlevs
1 saTnoebaTa kibis teqstis safexurebis sistematizacia ar
daiyvaneba oden vnebebTan brZolasa an saTnoebebis mopovebaze amgvari
dayofa metad calsaxaa da ZiriTadad konkretuli safexuris mxolod
dasaTaurebaze dayrdnobasa da misi Sinaarsobrivi mxaris
gauTvaliswineblobaze miuTiTebs Sesabamisad viRebT teqstis
kompoziciis meqanikur (mxolod saTauris doneze) gaazrebas rasac
ewinaaRmdegeba teqstis mTliani semantika
2 saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebi Tavebis Tanmimdevrobis
mixedviT Semdeg Taviseburebas iCenen petre gelaTelis Targmani misdevs
mines krebulSi dabeWdil berZnul teqsts eqvTime aToneliseuli
74
Targmani ki struqturis mixedviT ar mihyveba aqamde gamocemul arc erT
berZnul teqsts da amis mizezad igi sxva dednis arsebobas asaxelebs es
faqti uaRresad mniSvnelovania TviT berZnuli teqstis
rekonstuqciisaTvisac amasTanave eqvTimes SeniSvnidan isic irkveva rom
man icis sxva berZnuli teqstis arsebobis Sesaxeb romelSic TavTa
Tanmimdevroba sxvagvaria rom ara avtoris remarka SesaZloa eqvTime
aToneliseuli saTnoebaTa kibis struqturis ldquogadaxrardquo Cven xelT
arsebuli berZnuli teqstebisgan agvexsna rogorc eqvTime aTonelis
Taviseburi mTargmnelobiTi meTodi bevr SemTxvevaSi specialur
literaturaSi gavrcelebuli mosazreba eqvTime aTonelis
mTargmnelobiT meTodTan dakavSirebiT (kleba-metebis principi) eyrdnoba
misi Targmanebis arakritikul teqstTan Sedarebis safuZvelze miRebul
daskvnebs
3 poeturi teqstebis Tavebis mimdevroba gansxvavdeba orive
naTargmni prozauli teqstisgan am mxriv sainteresoa anton
kaTalikosiseuli saTnoebaTa kibe romelic struqturulad zustad
emTxveva konstantinepolSi 1883 wels beri sofroniusis mier gamocemul
teqsts es faqti orgvari varaudis daSvebis saSualebas gvaZlevs 1)
antoni azrobrivad awyobs safexurebis Tanmimdevrobas 2) savsebiT
dasaSvebia aseve rom anton kaTalikoss xelT hqonoda CvenTvis ucnobi
rame sxva wyaro romelSic TavTa Tanmimdevroba swored ise iqneboda
organizebuli rogorc man da cota mogvianebiT am teqstis sxva
gamomcemlebma sofroniusma da arqimandritma egnatem daalages
75
amp 2 saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis stilis
zogierTi sakiTxi
bizantiur esTetikaSi mSvenierebis cnebam gamomsaxvelobiTi
formebidan saRvTo SinaarsSi gadainacvla marTalia igi klasikur
esTetikaSi ara marto formas aramed amaRlebuli azris mSvenierebasac
gulisxmobda magram qristianul esTetikaSi mas saRvTo azris saRvTo
mSvenierebis gamoxatvis funqcia daekisra maSasadame gadainacvla
ontologiur gnoseologiur eTikur sferoSi miuxedavad imisa rom
umaRles pirvel saRvTo sibrZnesTan dapirispirebiT uaryofilia
ritorikis garegnuli esTetikuri samkaulebi maTi gamoyeneba daSvebulia
isev RvTismetyvelebisaTvis da mxolod da mxolod misi samsaxurisTvis
misi ukeT warmoCenis mizniT qristian avtorTa aseTi Sexedulebebi
gamoxatavs maT antinomiur damokidebulebas movlenebisadmi rac
bizantiuri esTetikisaTvis iyo damaxasiaTebeli amdenad garegnuli
esTetikuri mSveniereba faseulia mxolod saRvTosTan
transcendenturTan damokidebulebaSi (bezaraSvili 2004 536-540 586)
ioane sinelis teqsti gamoirCeva maRali poeturobiTa da stiluri
mravalferovnebiT (popova 2011 50) vfiqrobT klasikuri siuJetis
ararsebobis gamo esTetikuri siamovnebis miniWebis funqcia akisria
mTlianad stilsa da enas amitom sadisertacio naSromis winamdebare
paragrafSi SevecdebiT mokled mimovixiloT saTnoebaTa kibis stilis
zogierTi sakiTxi da am WrilSi qarTuli Targmanebis ndash mxatvruli
mxare radganac samecniero literaturaSi SeniSnulia aseve rom
berZnul teqsts Tavisi mxatvruli RirebulebiT arc qarTuli Targmanebi
CamorCebian klemaqsi warmoadgens SesaniSnav Txzulebas avtori
brwyinvale sentencia-aforizmebiT mxatvruli gamosaxvis xerxebiT ndash
saocari Sedareba-metaforebiT dapirispirebebiT gameorebebiTa Tu
mignebuli paralelebiT romlebic saerToa berZnuli da qarTuli
redaqciebisaTvis gadmogvcems saTqmels (cincaZe 2008 82) nawarmoebis
amouwuravi potencialidan gamomdinare sakiTxis srulad Seswavla erTi
paragrafis farglebSi bunebrivia warmoudgenelia am SemTxvevaSi Cveni
amocana mdgomareobs teqstis mxatvrul Rirebulebaze zogadi
warmodgenis SeqmnaSi radganac vfiqrobT medievalur samyaroSi
76
saTnoebaTa kibis popularobis ganmsazRvreli erT-erTi mniSvnelovani
faqtori swored nawarmoebis stili iyo
ritorikuli figurebidan da tropuli metyvelebis formebidan
romelTac xSirad mimarTavs ioane sineli gamovarCev epiTets Sedarebas
personifikacias hiperbolas gradacias ritorikul SekiTxvas
gameorebas anastrofs epanaforas antiTezas paromoions hendiadiss
paronomasias rac Seexeba teqstis qarTul Targmanebs orive qarTul
prozaul redaqciaSi Cans mTargmnelTa Zalisxmeva SeinarCunon
originali teqstis maRalmxatvruli stili Tumca rogorc
mosalodnelic iyo petre gelaTelis Targmani Sesrulebuli gelaTis
literaturuli skolis normebis Sesabamisad ufro axlos dgas berZnul
teqstTan vidre eqvTime aTonelis romelic qarTuli enisTvis metad
bunebriv konstruqciebs arCevs
samecniero literaturaSi SeniSnaven rom saTnoebaTa kibeSi
bunebrivad aris CarTuli xalxuri metyvelebidan aRebuli aforistuli
gamonaTqvamebi da amgvar formebs Tavad ioane sinelic qmnis (popova 2011
53-54) ἀνὴρ σιωπηλὸς φιλοσοφίας υἱὸς (712D) ldquomamakaci mdumare
filosofosobisa Zerdquo (A-39 44v) ldquokaci mdumare Svili ars sibrZnisaAacuterdquo
(sineli 1965 103) χωρὶς δοκιμῆς ὁ χρυςὸς οὐ τελειοῦταιrdquo (696A) ldquoTAcircnier
gamocdilebisa oqroAacute arsrul iqnebisrdquo (34v) ldquooqroAacuteca gamoucdelad ara-
ve srul iqmnebisrdquo (sineli 1965 78)
struqturidan gamomdinare teqsti mTlianobaSi SeiZleba ganvixiloT
gradaciis ndash erTi safexuridan meoreze TandaTanobiT gadasvla
TandaTanoba Tanamimdevroba (ucxo 1989) ndash nimuSad radganac misi
ZiriTadi idea aris ganviTareba nebisyofis srulyofa moZraoba qvemodan
zemoT (popova 2011 48) gradaciis magaliTebi xSiria teqstSi ldquoἸσάριθμος
εὐαγγελιστῶν βαθμός Ὁ ἀθλητὴς στῆκε τρέχων ἀφόβωςrdquo (PG Vol 88 728D) ldquoese kibe
ars Sesworebuli ricxusa maxarebelTasa moRuawe ege romeli mdgomare
xar amas zeda uSiSad rbiode cad mimarTrdquo (sineli 1965 125) ldquosworricxAcirc
maxarebelTaAacute xarisxi moRuawe deg msrboli uSiSad (A-39 53v) an kidev
ldquoΑἱ μὲν ὅσιαι ἀρεταὶ τῇ τοῦ Ίακὼβ κλίμακι παρεοίκασιν αἱ δὲ ἀνόσιοι κακίαι τῇ ἁλύσει τῇ
ἐκπεσούσῃ ἐκ Πέτρου τοῦ κορυφαίουldquo (PG vol 88 840A) ldquosaTnoebani wmidani
msgavs arian kibesa mas romeli ixila iakob rameTu SemdgomiTi
77
Semdgomad SeslviTa maT Sina aRamaRleben kacsa cadmde xolo borotni
saqmeni msgavs arian jaWuTa maT romeli dascAcircves mociqulisa petresgan
rameTu esreT vnebani erTindasherTsa damokidebul arian da STaiyvaneben
sulsa jojoxeTadrdquo (sineli 1965 202) ldquowmidani vidreme saTnoebani iakobis
kibesa miehazrvian xolo arawmidani siboroteni ndash jaWusa ganvrdomilsa
petresgan (A-39 80v)
calkeul sityvaTa gameoreba ritorikuli xerxia romelic azrs met
eqspresiulobas sZens ldquoδαίμονα τὸν δαίμονα ἰώμενονldquo (PG Vol 88 841B) ldquoeSmakman
eSmaki gandevnardquo (sineli 1965 204) eSmaki eSmakisa ganmkurnebeladrdquo (A-39
81v) saTnoebaTa kibeSi gameorebis sxvadasxva saxe gvxvdeba rTulic da
martivic ndash ramdenime sityvis gameoreba erTmaneTis miyolebiT ldquoΟὐαὶ Οὐαὶ
οἵ μοι οἵμοι δικαίως δικαίως φεῖσαι φεῖσαι Δέσποταrdquo (PG Vol 88 768C) ldquoue ue Auml me
Auml me samarTlad samarTlad gAcirclxine gAcirclxine meufeordquo (A-39 56r) ldquovaAacuteme
vaAacuteme raAacute SememTxAcirca ubadruksa amas samarTlad milxine milxine meufeo
wyaloba yav mowyaleo Sendoba yav macxovaro yovelTaordquo (sineli 1965
131-132) Στῆτε Στῆτε καὶ πάλιν ἐρῶ στῆτε (PG Vol 88 728B) rdquodegiT degiT da
kualad vityAcirc degiTrdquo (A-39 53v) ldquosayuarelno mtkiced degiT da
kualadca vityAcirc degiTrdquo (sineli 1965 124)
teqstSi yvelaze xSiria anafora ndash poeturi da ritorikuli xerxi ndash
erTi da imave sityvis (winadadebis bgeris) gameoreba ramdenime taepis
(frazis) dasawyisSi (ucxo 1989) ldquoὅλη σκοτεινὴ ὅλη δυςώδης ὅλη ῥυπῶσα καὶ
αὐχμηράrdquo (PG Vol 88 773B) ldquoyoveli bneloani yoveli Znelsul yoveli
Sebaylebul da nisloanrdquo (A-39 59v) ldquoyovliTurT bnel yovliTurT
myral da borot da SesaWirvebelrdquo (sineli 1965 146) ldquoΔάκρυα ἐξόδου
ἀπέτεκον φόβον φόβον δὲ τεκόντος ἀφοβίαν ἐπιφαίει χαρὰ χαρᾶς δὲ ἀκαταλήκτου ληξάσης
τῆς ὁσίας ἀγάπης ἀνέτειλε τὸ ἄνθοςrdquo (PG Vol 88 813C) ldquocremlTa gansvlisaTa
aRmoSves SiSi xolo SiSisa mSoblobasa uSiSoebisasa zedgamoCnda
sixaruli σsixarulisa miusrulebelisa misrulebasa wmidisa
siyuarulisa aRmohAtildeda yuavilirdquo (A-39 73v) ldquocremlTa romelni AtildesenebiTa
sikudilisaAacuteTa iyvnian Sves SiSi da SiSman Sva uSiSoeba da merme
gamobrwyinda sixaruli da raJams sixaruli igi dausrulebeli srul
iqmna gamoCnda yuavili igi brwyinvalisa mis siyuarulisaAacuterdquo (sineli 1965
78
182) ldquoχρoacuteνῳ χρoacuteνον ἀναπληροῦνrdquo (PG Vol 88 797C) ldquoJamiTa Jamisa
aRmosrulebadrdquo (A-39 66v) ldquoraAacuteTamca dRes udeb iqmnebodi da xvalemca
aRasrule dRisaAacutecardquo (sineli 1965 160) ἔρωτι ἔροτα διακρούσασθαι (PG Vol 88
777A) ldquotrfialebiTa trfialebisa ukunqcevadrdquo (A-39 61v) ldquotrfialebiTa
trfialebisa advilad gandevnadrdquo (sineli 1965 145) laquoΔιὸ αἱ μὲν μία τῇ μιᾷ
συνδεθεῖσαι εἰς οὐρανὸν τὸν προαιρούμενονmiddot αἱ δὲ ἑτέρα τὴν ἑτέραν γεννᾷν καὶ συσφίγγειν
πεφύκασινraquo (PG Vol 88 841A) ldquoTqumisa romlisaTAcircs romelnime
erTierTisadmi warmavlinebelni zecadmi aRivaneben winaaRmrCevelni
xolo romelnime sxAcircT sxuad Sobad da Semtkicebad datevebul arianrdquo
(A-39 80v) ldquorameTu esreT vnebani erTindasherTsa damokidebul arian da
Staiyvaneben sulsa jojoxeTadrdquo (sineli 1965 202)
gameorebis figurebidan avtori xSirad iyenebs epanaforas ndash erTi da
imave sityvis gameoreba erTmaneTis momdevno kolonaTa dasawyisSi
(bezaraSvili 2004 602) ldquoὉ ἐν ἀληθείᾳ τὸν Κύριον ἀγαπήσαςmiddot ὁ ἐν ἀληθείᾳ τῆς μελλούσης
βασιλείας ἐπιτυχεῖν ἐπιζητήσαςmiddot ὁ ἐν ἀληθείᾳ πόνον περὶ τῶν ἑαυτοῦ πταισμάτων ἐσχηκώς ὁ
ἐν ἀληθείᾳ μνήμην κολάσεως κτηςάμενος καὶ κρίσεως αἱωνίου ὁ ἐν ἀληθείᾳ φόβον τῆς ἐαυτοῦ
ἐξόδου ἀναλαβὼν οὐκ ἔτι ἀγαπήσει οὐκ ἔτι φροντίσει ἤ μεριμνήσει οὐ χρημάτων οὐ
κτημάτων οὐ γονέων οὐ δόξης τοῦ βίου οὐ φίλου οὐκ ἀδελφῶν οὐδενὸς ἐπιγείου τὸ
παράπανmiddotrdquo (PG Vol 88 653 BC) asevea qarTul TargmanebSic ldquoromelman
WeSmaritad Seiyuaros ufali romeli WeSmaritad eZiebdes mimTxuevad
saukunesa mas sasufevelsa romelman WeSmaritad tkivili moigos TacircsTa
codvaTaTAcircs romelman WeSmaritad AtildesenebaAacute moigos satanjvelisa da
sasjelisa saukunoAacutesaAacute romelman WeSmaritad SiSi ganslvsa misisaAacute
AtildeorcTagan daamtkicos gulsa Tacircssa man arca Seiyuaros arca izrunos
arca iurvodis saAtildemarTaTAcircs anu monagebTa anu naTesavTa anu
didebaTaTAcircs soflisa anu megobarTa anu ZmaTa anu arc ara saqmeTagan
queyanisaTa rdquo (sineli 1965 35) ldquoWeSmaritebiT uflisa Semyuarebelman
WeSmaritebiT gulvebadisa samefoAacutesa mimTxuvad meZiebelman WeSmaritebiT
tkivilisa TacircsTa SecodebaTaAacutesa momgebelman WeSmaritebiT Atildesenebasa
sasjelisa da msjavrisa saukunoAacutesasa momgebelman WeSmaritebiT SiSsa
ganslvisa Tacircsisasa mimRebelman arca mermeca Seiyuaros arRa mermeca
SeiWirvos gina izrunvis ara saAtildemarTaAacute ara monagebTaAacute ara mSobelTa
ara sawuToAacutesa didebisa ara megobarTa ara ZmaTaAacute rdquo (A-39 16r)
79
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquouzrunveloba ar siyvaruli soflis
ars ara zrunva visTAcircsme sayvarelis
arca saAtildemarTa arca monagebTaTAcircs
arca sawuTos didebisaTAcircs yole
arc megobarTa ar mSobelT arca
ZmaTardquo (21)
ldquoWeSmaritebiT romelman Seiyuaros
uflisa igi maradisi sufeva
man moiZulos sofeli yovelive
Tavica Tacircsi monagebTa simravle
da upovari cxovreba aRirCiosrdquo
(str 13)
rogorc vnaxeT yvela qarTul teqstSi garda ioane petriwis
variantisa met-naklebi sizustiT aris SenarCunebuli originali teqstis
paTosi da ritmuloba Tumca gansxvavebiT petre gelaTelisgan romelic
berZnuli teqstis analogiiT citirebul epizods uSemasmenlo
winadadebebiT Targmnis eqvTime aTonelis Targmani qarTulisTvis metad
bunebrivi konstruqciebiT aris Sesrulebuli
sxva magaliTi ldquoΦανταςία ἐστὶν ἀπάτη ὀφθαλμῶν ἐν κοιμωμένῃ διανοίᾳmiddot φανταςία
ἐστὶν ἔκστασις νοὸς ἐγρηγορότος σώματοςmiddot Φανταςία ἐστὶν ἀνυπόστατος θεωρίαrdquo (PG Vol 88
669BC) ldquoocnebaAacute ars cTomilebaAacute TualTaAacute mZnaresa gonebasa Sina ocnebaAacute
ars gancAcircbrebaAacute gonebisaAacute mRAcircZarebasa Sina AtildeorcTasa ocnebaAacute ars
xilvaAacute uguamoAacute da ara arsirdquo (sineli 1965 53) ldquoocnebaAacute ars cTunebaAacute
TualTaAacute mZinaresa Sina mimogonebasa ocnebaAacute ars gankrTomilebaAacute
gonebisaAacute mRAcircZarebasa Sina sxeulisasardquo (A-39 22v) poetur teqstebSi ar
aris SenarCunebuli stili
anton kaTalikosi
ldquosxegravea ars ocneba sizmrisagan hAtildeams cnobad
RmrTis-metyegraveAgravelurad aqa gancxadebulebs
ocneba aris TvalTa cTuneba maSin
midmo goneba odes mZinareobdes
xolo sxeuli mRAcircZareobdes odesrdquo
(sizmarTaTvis 2)
ioane petriwi
ldquogonebis aRZrvad AtildeorcTa uZraobasa
Sina ityAcircan bunebisandashmetyuelni
ocnebad ndash TualTa AtildeorcTa
cTomilebasa
raJams goneba viTar mZinare iyos
misTa sagonTa miridebiT sruliadrdquo
(str 34)
gameorebis erT-erTi saxea anastrofi igive palilogia ndash wina
kolonis ukanaskneli sityvis gameoreba momdevno frazis dasawyisSi
80
bdquoἐδέξατο ἔλλαμψιν Ἔλλαμψίς ἐστινrdquo (813B) ldquoSeiwynara gabrwyinvebaAacute gabrwyinvebaAacute
arsrdquo (A-39 73v) ldquoSeiwynara brwyinvalebaAacute saRmrToAacute xolo brwyinvalebaAacute
arsrdquo (sineli 1965 182) rdquoΜνήμη θανάτου ἐναργὴς περιέκοψε βρώματα βρωμάτων δὲ ἐν
ταπεινώσει κοπέντων συνεξεκόπησαν πάθηldquo (PG Vol 88 796AB) ldquoAtildesenebaman
sikudilisaman gancxadebulman gardahkueTna sazrdelni xolo
sazrdelTa simdablesa Sina gardakueTasa TangardaekueTnes vnebanicardquo
(A-3965r) ldquoAtildesenebaman sikudilisman gankueTnis gemoni WamadTani xolo
raJams eseviTarnindashigi gemoni simdabliT ganikueTnian maT Tana
ganikueTnian vnebanicardquo (sineli 1965 155) aqac rogorc sxva SemTxvevebSi
petre gelaTeliseul TargmanSi metad Cans mTargmnelis zrunva daicvas
sizuste da siaxlove dedanTan am stilur figuras iyenebs anton
kaTalikosic prozauli teqstebisgan damoukideblad
ldquomaSin eSmakni aRmmzadeben Cuen nategraverad
nategraverad mowyaleT Tanlmobil eriskacTadrdquo (25)
paronomasia ndash gameorebis erTerTi saxeoba romelic sakmaod
gavrcelebulia bizantiur mwerlobaSi xasiaTdeba erTnairi Ziris mqone
msgavsi JReradobis magram gansxvavebuli mniSvnelobis sityvebis
SepirispirebiTa da kavSiriT roca erTi Ziris sityva sxvadasxva
gramatikul formaSia (bezaraSvili 2004 619-620) am ritorikul
figurebis Targmnas Sesabamisi Sesatyvisobebis arsebobis SemTxvevaSi
orive mTargmneli arTmevs Tavs Tumca rogorc sxva SemTxvevebSi petre
gelaTelis Targmani met siaxloves iCens berZnul teqstTan ldquoτοῦ δoacuteλου τῶν
δολίωνrdquo (PG Vol 88 669B) ldquozakuvisa mzakuvarTaAacutesa gamoucdelad yofadrdquo (A-
39 23r) ldquoRonesa mzakuvarTa maT mterTa CuenTasardquo(sineli 1965 53) ldquoΠάσῃ
νήψει νήψωμεν καὶ τηρήσει τερήσωμεν καὶ φυλακῇ φυλαξώμεθαrdquo (PG Vol 88 712D)
ldquoyovliTa ganfrTxobiTa ganvifrTxoT da damarxviTa davimarxoT da
dacviTa davicvaTrdquo (A-39 44v) ldquoyovliTa sifrTxiliTa ganvifrTxoT da
yovliTa krZalulebiTa vekrZalneT da yovliTa gulisAtildemisyofiTa
gulisAtildemavyoTrdquo (sineli 1965 103) ldquoμολυνεῖ ἢ μὴ μολυνόμενος τοὺς μολυνομένους
σὺν αὐτοῖς μολυνθήσεταιrdquo (PG Vol 88 669A) ldquoguli maTZliTTasa Sina
Seamwikulos gonebasa ginaTu arSemwikulebuli SemwikulebulTa
damsjeli TAcircTca Seimwikulosrdquo (A-39 23r-23v) ldquoguli misi Seiginebodis anu
81
ukueTu TAcircT ara Seiginebodis romelni Seiginebodian maT ganikiTxvidesrdquo
(sineli 1965 52) rig SemTxvevaSi berZnuli teqstisgan damoukideblad
qarTveli mTargmnelebi Tavadac qmnian paronomasiis nimuSebs ldquoΕἶδον μῖσος
πορνείας δεσμὸν χρόνιον διαῤῥῆξαν καὶ μνησικακίαν ἐκεῖ ἄδεσμον αὐτὸν τοῦ λοιποῦ
παραδόξως διατηρήσασανmiddot θαυμαστὸν ὅραμα δαίμονα τὸν δαίμονα ἰώμενονldquo (PG Vol 88
841B) vixile siZulili sakrvelsa siZvisasa JamiTa ganmxeTqelad da
ZacircrisAtildesenebaAacute mun usakrvelod missa mieriTgan sakAcircrvelebiT damcvelad
sakAcircrvel saxilveli eSmaki eSmakisa ganmkurnebeladrdquo (A-39 81v) ldquovixile
munve ZacircrisndashAtildesenebaAacute romelman sakrveli igi siZvisaAacute Seukrvelad daicva
mieriTgan da damikAcircrda viTar eSmakman eSmaki gandevnardquo (sineli 1965 204)
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquoiqmna odesme siZulili ganmxeTqel
siZAcircs krulebis yovlad daZegraveAgravelebulis
kualad igive arSemkrvel maT ganaxeTqT
damcegraveAgravel Seukrvel eSmaki eSmakT mdevnel
magra gangebiT saRmrToT sakAcircrvi eserdquo (94)
--------
citirebul pasaJSi gameorebasTan erTad aris antiTezis nimuSic
saTnoebaTa kibis stilis yvelaze ganmasxvavebel Taviseburebad t popova
swored antiTezas miiCnevs mkvlevris azriT antiTeza devs nawarmoebis
kompoziciaSic ki xolo sakuTriv teqstSi gvxvdeba yvela saxeobis
antiTeza (popova 2011 52) ufro metic vfiqrob erTi safexuris
farglebSi aris moqceuli antiTeza ndash opoziciuri wyvilebi saTnoeba da
mankiereba antiTezis magaliTebi
ldquoΔίδου κόπους νεότητός σου προθύμως Χριστῷ καὶ χαρήσῃ ἐν γήρᾳ ἐπὶ πλούτῳ ἀγαθείαςmiddot
τὰ ἐν νεότητι συναγόμενα ἐν τῷ γήρᾳ τοὺς ἐξατονήσαντας τρέφουσι καὶ παραμυθοῦνταιldquo (PG
Vol 88 641B) ldquomiscen Sromani siWabukisa Senisani guls-modgined qristesa
da gixarodis siberesa Sensa simdidresa zeda uvnebelobisasa siWabukesa
Sina Sekrebulni Sromani siberesa Sina mouZlurebulTa zrdian da
nugeSinis-scemenrdquo (sineli 1965 32) ldquomiscemd SromaTa siWabukisa SenisaTa
gulmodginebiT qristesa da ixaro siberesa Sina uvnebelobisasa rameTu
siWabukesa Sina Sekrebulni siberesa Sina mouZlurebulTa gamozardian
da nugeSinis scemenrdquo (A-39 15r)
anton kaTalikosi ioane petriwi
82
ldquosiWabukisa drosa mihscemen Sromani
guls-modginedre qristesa sixaruliT
xolo ixaro drosa siberisasa
hnaxo ra mdidrad uvnebeloba wmida
da siyrmis unjman gamogzardos siberesrdquo
(110)
ldquosofliT gamosvla siWabukisa Jamsa
giAtildems monazono rameTu Sekrebulni
maSin Sromani siberesa gzrdian Sen
da sikudilisa winaAacuteTve warggzavnian
mosagebelsa RirsTasa saukunodrdquo (str11)
ldquoΠάντων τῶν προαιρουμένων ὁ Θεὸς πάντων ἡ ζωήmiddot πάντων ἡ σωτηρία πιστῶν ἀπίστωνmiddot
δικαίων ἀδίκωνmiddot εὐσεβῶν ἀοεβῶνmiddot ἀπαθῶν ἐμπαθῶνmiddot μοναχῶν κοσμικῶνmiddot σοφῶν ἰδιωτῶνmiddot
ὑγιῶν ἀσθενῶνmiddot νέων προβεβηκότωνrdquo (PG Vol 88 633A) ldquorameTu igi ars yovelTa
RmerTi da yovelTa cxorebaAacute urwmunoTa da morwmuneTaAacute marTalTaAacute da
codvilTaAacute uvnebelTa da vnebulTaAacute RmrTis-msaxurTaAacute da usjuloTaAacute
erisaganTaAacute da monazonTaAacute brZenTaAacute da uswavlelTaAacuterdquo (sineli 1965 20)
ldquorameTu igi ars yovelTa RmerTi yovelTa cxorebaAacute yovelTa
macxovarebaAacute morwmuneTa urwmunoTa marTalTa usamarloTa
keTilmosavTa umosavoTa uvnebelTa vnebisSnaTa monazonTa
msoflelTa brZenTa uswavlelTa (A-39 9v-10r)
ldquoΣημεῖον μεμεριμνημένης μετανοίας παςῶν τῶν συμβαινουςῶν ὁρατῶν καὶ ἀοράτων
θλίψεων ἀξίους ἑαυτοὺς λογίζεσθαιmiddot καὶ τούτων πλείωrdquo (PG Vol 88 780B) ldquosaswauli
WeSmaritisa sinanulisa ese ars raAacuteTa yovelTa WirTa da gansacdelTa
saCinoTa da uCinoTa Rirsad Segueracxnen Tavni Cuennirdquo (sineli 1965
150) bdquosaswauli zrunvilisa sinanulisa yovelTa SemTxuevadTa xilulTa
da uxilavTa WirTa Rirsad TavTa TacircsTa gonebaAacute da umravlesca amaTsardquo
(A-39 63r) antiTezis rogorc mxatvruli gamosaxvis erTi ubrwyinvalesi
xerxis funqcia saTnoebaTa kibeSi savaraudod SemCneuli aqvs teqstis
qarTvel mTargmnelsac eqvTime aToneli rogorc samecniero
literaturaSia SeniSnuli Tavadac berZnuli teqstisgan
damoukideblad qmnis antiTezis SesaniSnav formebs ldquosxuaTaTAcircs ara
yovelni ganvikiTxviT Tu rad ara vacxovneniT xolo TavTa TacircsTaTAcircs
ueWuelad yovelniverdquo ldquoficxel ars da Znel dayenebaAacute wylisa Tacircnier
saprtobisa da sagozelisa xolo RmrTisagan yovelive SesaZlebel
arsrdquo (cincaZe 2008 82) antiTezas romelic amavdroulad warmodgens
anaforas eqvTime aToneli sxva SemTxvevaSic Txzavs berZnuli
83
teqstisgan damoukideblad ldquoὁ δόκιμος πανταχοῦ δόκιμοςrdquo (PG Vol 88 716C)
ldquogarna gamocdili yovelsave Sina gamocdil ars viTarca-igi
gamoucdeli yovelsave Sina gamoucdel arsrdquo (sineli 1965 109)
ldquogamocdili yovelsa Sina gamocdil viTar-igi da winaukmordquo (A-39 46r)
homoiotelevtoni anu paromoioni aris struqturis da Jreradobis
paralelizmi kolonebis Tanxmiereba anu Tanabarxmovani marcvlovani
daboloeba an homeoptotoni ndash erTnairi brunvis formebiani sityvebis
daboloeba (bezaraSvili 2004 613) amis magaliTebi teqstSi mravladaa
ldquoκαταλαλιᾶς θύρα εὐτραπελίας χειραγωγὸς ψεύδους ὑπουργὸς κατανύξεως διάλυσις ἀκηδίας
κλήτωρ ὕπνου πρόδρομος συννοίας σκορπισμὸς φυλακῆς ἀφανισμὸςrdquo (PG Vol 88 852Β)
ldquokari ZAcircris-zraxvisaAacute winamZRuari kadnierebisaAacute msaxuri tyuvilisaAacute
damAtildesneli lmobierebisaAacute momxdeli mowyinebisaAacute winamorbedi ZilisaAacute
ganmabneveli keTilTa gulis-sityuaTaAacute uCino-myofeli gloisaAacuterdquo(sineli
1965 213) ldquoZAcircrisAtildesenebisa kar kadnierebisa Atildeelisampyrobel tyuilisa
msaxur lmobierebisa daAtildesna mowyinebisa mxdeli Zilisa winamorbed
Tangonebobisa dabneva mcvelisa uCinoyofardquo (A-39 85r) qarTuli
Targmanebis avtorebi TviTonac berZnuli teqstisgan damoukideblad
iyeneben am ritorikul xerxs (PG Vol 88 1097B) ldquodasabam vidreme
urisxvelobisa dumili bageTaAacute SfoTebasa Sina gulisasa xolo saSuali
dumili gulissityuaTaAacute ndash wylulsa Sina SfoTebasa sulisasa xolo
dasasrul ndash Semtkicebuli siwynare qrolasa Sina xeneSTa qarTasardquo (A-39
75v-76r) ldquodasabami urisxvelobisaAacute ars dumili bageTaAacute guliTa
aRZruliTa da saSuali ars dadumebaAacute gulisndashsityuaTaAacute wuliladiTa
aRZrviTa sulisaAacuteTa xolo aRsasruli ars aRuSfoTebeli dawynarebaAacute
bervasa Sina qarTa arawmidaTasardquo (sineli 1965 188)
mravlad aris saTnoebaTa kibeSi hendiadisebi ndash ori sityvis
Sewyvileba romelTagan erTi logikurad meores eqvemdebareba
(bezaraSvili 2004 599)
Μοναχός ἐστιν τάξις καὶ κατάστασις ἀσωμάτων ἐν σώματι ὐλικῷ καὶ ῥυπαρῷ
ἐπιτελουμένηldquo (PG Vol 88 633B) monazoni ars wesi da mdgomobaAacute sxeulisa
Soris nivTierisa da biweanisa srulqmnilirdquo (A-39 10r) ldquomonazonobaAacute ars
wesi da saqmAgrave uAtildeorcoTaAacute aRsrulebuli AtildeorcTa Sina nivTierTa da
84
mokudavTardquo (sineli 1965 21)N Kan kidev ldquoἘγκρατής ἐστιν ὁ ἐν μέσῳ πειρασμῶν καὶ
παγίδων καὶ θορύβων ἀπηλλαγμένου τρόπους πάσῃ δυνάμει μιμεῖσθαι φιλονεικῶνrdquo (PG Vol
88 633B) ldquogankrZaluli igi ars romeli Soris gansacdelTa da sabrAtildeeTa
da amboxebaTa iswrafdes aRsrulebad saqmeTa maTTa romelni
ganSorebul arian yovlisave eseviTarisaganrdquo (sineli 1965 21)
ldquogankrZaluli ars saSuali gansacdelTa da sabrAtildeeTa da SfoTTa
SecvalebulTa guarTa mimsgavsebad Zlevismoyvarerdquo (A-39 10r)
ritorikuli SekiTxva sicxadis da gamokveTilobis sicocxlis
Semqmnel figurაd aris miCneuli kiTxva ismeba efeqtisTvis da ara
informaciisTvis (bezaraSvili 2004 626) am mxatvrul xerxs ioane sineli
xSirad mimarTavs igi SenarCunebulia qarTul redaqciebSic (PG Vol 88
965D) ldquoukueTu ufali winaaRudgebis ampartavanTa vinRa SeuZlos
Sewyalebad eseviTarTa maT ubadrukTardquo (sineli 1965 318) ldquozesTmCenTa
ufali winaganewyobvis da visRa ukue namdAcirclve Sewyalebad amaTda Zal-
ucrdquo (A-39 122r)
anton kaTalikosi bdquowina-ganewyo mzvaobarTa ufali
da visme Zal-uZs Sewyalebadmca maTdardquo ndash (226)
(PG Vol 88 965D) ldquoukueTu winaSe uflisa saZulel ars yoveli guli
maRali vinRa Seiyuaros igi sxuamanrdquo (sineli 1965 319) ldquoarawmida winaSe
uflisa yoveli gulmaRali da visRa namdAcirclve eseviTarisa ganwmedad
Zal-edvasldquo (A-39 122r)
anton kaTalikosi ldquoTu sam maRali saZagel-ars uflisad
vinRa hyvarobdes amasmca qmnilTaganirdquo (2210)
(PG Vol 88 1160B) ldquoguiTxar Cuen ჵ Sueniero Soris saTnoebaTa da
guauwye sada aZoeb cxovarTa SenTa sada iyofebirdquo ndash (sineli 1965 518)
ldquomomiTxar Cuen ჵ keTilo saTnoebaTa Soris ldquosada hmwysi cxovarTa sada
daakarvebrdquo (A-39198v)
anton kaTalikosi ldquomiTxar keTilo saTnoebaTa Soris
sad hmwysi cxovarTa sad akarveb Sua-dRerdquo (3010)
personifikaciagapirovneba aseve mniSvnelovani mxatvruli xerxia
romelsac ioane sineli xSirad mimarTavs mankierebisa da saTnoebis
adamianze moqmedebis Zalis ukeT warmosaCenad igi konkretul mankierebas
85
Tu saTnoebas xedavs gansxeulebulad (PG Vol 88 665D) ldquoiyavn mamaAacute Seni
romeli tAcircrTvasa Sina codvaTa SenTasa SenTanave daSurebodis da
Segeweodis da gangaZlierebdes xolo dedaAacute Seni-lmobierebaAacute da
tirili romelsa ZaluZs mwinkulevanebisagan codvaTa SenTaAacutesa ganbanad
Senda xolo Zma Senda romeli srbasa Sina zecad aRmyvanebelisa gzisasa
Surebodis da rbiodis Sen Tana moige meuRle ganumeorebeli AtildesenebaAacute
sikudilisaAacute da Svilni Senni sayuarelni iyvned sulTqumani gulisanirdquo
(sineli 1965 43) ldquoiyavn Senda tAcircrTisami codvaTaAacutesa TanadaSuromad
SemZlebelica da mnebebeli xolo deda ndash lmobierebaAacute ganbanad Senda
mwikulisagan SemZlebeli xolo Zma ndash sarbielisa mimarT zenaAacutesa
Tanmetkivneule da Tanganmsworebeli moige TanmesawuToed ganuWrelad
AtildesenebaAacute sikudilisaAacuterdquo (A-39 21r)
an kidev (PG Vol 88 1860841B) ldquoromeli mZle eqmna gulisndashwyromasa man
mospo ZacircrisndashAtildeseneba xolo vidremdis mamaAacute cocxal iyos SeuZlebel ars
Tumca ara Svil esxnes masrdquo (sineli 1965 203) ldquodacxromilman
guliswyromisgan moispo ZAcircrisAtildesenebaAacute rameTu mamisa cxovlobasaRa
SvilTa sxmaAacuteca iqmnebisrdquo (A-39 81r)
anton kaTalikosi ldquoTu sadame mZle eqmnemca monazono
gulis-wyromasa mohspo ZAcircris-Atildeseneba
rameTu mama Tu sadame hscocxlebdes
adAcircl SesaZlo SAcirclTa sxma mamisagan
aq ganhsja saAtildemar TqmulTaTAcircs amaT vnebaTrdquo (93)
hiperbola ndash teqsts gansakuTrebul elfers sZens originalur
hiperbolaTa simravle ldquoεἰ δὲ μὴ αἰωνίως μέλλεις δακρύεινrdquo (PG Vol 88 668B)
ldquoraAacuteTa ara saukunod scremloodirdquo (sineli 1965 49) ldquoxolo ukueTu ara
saukunod gegulebis cremlovaAacuterdquo (A-39 21v) ldquoκἃν ἑκατὸν ἔτη ζήσειεν κἃν τὸν
Ἰορδάνην ποταμὸν ὅλον δάκρυον ἐκ τῶν ἑαυτῦ ὀφθαλμῶν ἴδοι ἐκπορευόμενονrdquo (PG Vol 88
848C) ldquodaRacaTu cxovndes as wel da Tuca xedvides cremlTa
gardamomavalTa TualTa misTagan viTarca mdinare iordanerdquo (sineli 1965
210) ldquodaRacaTu yoveli mdinare iordane cremlad TualTagan ixilos
gardmomavalrdquo (A-39 84r)
86
saTnoebaTa kibeSi gansakuTrebul yuradRebas iqcevs SedarebaTa
siuxve igi originalurad aris CarTuli nawarmoebis erTian qsovilSi
magaliTad ioane sineli simdablis saTnoebas adarebs cisartyelas ldquoΚαὶ
ουνθέουσα ἑαυτῇ ἡ πανόσιος αὔτη τρίσειρος ἄλυσις μᾶλλον δέ ἴριςrdquo (PG Vol 88 989D)
ldquoSeierTis sanatreli ese samkeci jaWAcirc da ufroAacutesRa mSAcircldi cisaAacuterdquo
(sineli 1965 347) ldquoyovlad wmidasa amas sam sirasa jaWusa xolo
ufroAacutesRa sartyelsa cisasardquo (A-39 132v)
anton kaTalikosi ldquosam sira ese jaWAcirc ganmtkicebuli
ufrosRa mSAcircldi cisa irise Wrelirdquo (25 7)
sxva magaliTi ldquoΜετάνοιά ἐστι ταπεινώσεως ἀγοραστήςrdquo (PG Vol 88 764C)
ldquomonanuli vaWari ars simdablisa msyidvelirdquo(sineli 1965 125) ldquomonanuli
ars damdablebisa momsyidelirdquo (A-39 53v)
anton kaTalikosi ldquomonanuli ars damdablebis momfardvirdquo (5 3)
an kidev bdquoὥσπερ τὴν ἄβυσσον ἀπέρατον τινὲς εἶναι ὁρίζονταιmiddot τόπον γὰρ αὐτὴν καλοῦσιν
ἀπύθμαντον Οὕτως ἡ τοῦ θανάτου ἔννοια ἄφθαρτον καὶ τὴν ἁγνείαν καὶ τὴν ἐργασίαν
κέκτηταιldquo (PG Vol 88 797B) ldquoviTarca ufskrulisaTAcircs zRuaTaAacutesa ityAcircan
viTarmed miuwdomel ars egreTve Atildesenebisa sikudilisa siwmideca da
saqmeca miuwdomel arsrdquo (sineli 1965 159) ldquoviTarndashigi ufskrulsa
umierkerZood yofad vieTnime gansazRvreben rameTu adgilsa missa
uwodeben apAcircTmantod esreTve sulisa gagonebasa uwevneli da
ubiwoebaAacuteca da moqmedebaAacute mougiesrdquo (A-39 66r) ldquoΕὐαρεστήσωμεν Κυρίῳ ὡς
στρατιῶται βασιλεῖrdquo (PG Vol 88 637B) rdquosaTno veyvneT ufalsa viTar mAtildeedarni
mefesardquo (A-39 19v) Δεδοίκασι γὰρ σύννοιαν οἱ δαίμονες ὡς οἱ κλέπται τοὺς κύναςldquo (PG
Vol 88 805A) ldquoeSiSvian Tangonebobasa eSmakni viTar mparavni ZaRlTardquo (A-
39 68v) ldquoZrwian eSmakni mwuxarebisagan viTarca mparavni ZaRlTaganrdquo
(sineli 1965 167) da sxva sainteresoa aseve bibliuri Sedarebebi
romelTac xSirad mimarTavs avtori MmagaliTad ioane sinels
saTnoebebi warmoudgenia kibed romelic bibliuri iakobis xilvaSi casa
da dedamiwas Soris iyo aRmarTuli (dab 28 11-13) da romelic iqca cisa
da miwis kavSiris erTgvar simbolod xolo vnebebi warmoudgenia jaWvad
romliTac iyo Sekruli petre mociquli sapyrobileSi tusaRobis dros
da risganac saswaulebrivad gaaTavisufla ufalma (saq 12 6-9) ioane
87
sineli xSirad iyenebs ldquojaWvisrdquo simbolos saTnoebebis an mankierebebis
erTmaneTisgan gamomdinareobis Cvenebis mizniT ldquoΑἱ μὲν ὅσιαι ἀρεταὶ τῇ τοῦ
Ἰακώβ κλίμακι παρεοίκασιν αἱ δέ ἀνόσιοι κακίαι τῇ ἁλύσει τῇ ἐκπεσούσῃ ἐκ Πέτρου τοῦ
κορυφαίουrdquo (PG Vol 88 840D) ldquosaTnoebani wmidani msgavs arian kibesa mas
romeli ixila iakob rameTu SemdgomiTi Semdgomad SeslviTa maT Sina
aRamaRleben kacsa cadmde xolo borotni saqmeni msgavs arian jaWuTa
maT romeli dascAcircves mociqulisa petresgan rameTu esreT vnebani erTindash
erTsa damokidebul arian da Staiyvaneben sulsa jojoxeTadrdquo (sineli
1965 202) ldquowmidani vidreme saTnoebani iakobis kibesa miehazrvian xolo
arawmidani siboroteni ndash jaWusa ganvrdomilsa petresgan (A-39 80v)
saTnoebaTa kibe gamoirCeva mravalferovani da uCveulo epiTetebiT
νοῦν ἄφωνον (PG Vol 88 765B) ldquogonebisa uAtildemoAacutesardquo (A-39 55r) ldquogonebani
usityueladrdquo (sineli 1965 128) ldquoκατώδυνος14
ψυχήrdquo (PG Vol 88 804D) ldquosulsa
qurivsardquo (A-39 68r) ldquosulsa mgloviaresardquo (sineli 1965 166) ldquoἀγγελοπρεπὲς15
θέαμαrdquo (PG Vol 88 688B) ldquoangelozebrivi xilvaAacuterdquo (sineli 196568) ldquoangeloz-
Suenieri saxilavirdquo (A-39 30r)
SedarebiT vrclad SevexebiT anton kaTalikosis redaqciis CarTul
strofebSi ramdenime Teologiuri SinaarsiT datvirTul epiTets aseTia
neoplatonur moZRvrebaSi RvTis predikatebi ndash erTi da keTili
ldquouvneboba oqrov mgebo sulTaTAcircs
elvarev saqe b rZenTadmi samkobo aw
brkiali ig i gegraverdiv hfine CegraveAgravendami
erT keTilobi sawyurisadmi xedegravead
locvisa frTiT a Rmfeno mimarT mzisardquo (29 I orig str)
isini ZiriTadad sinonimur wyvilSi gvxvdeba asea es anton
kaTalikosis wyobilsityvaobaSic ldquogoneba amze itAcircfre erT-keTilirdquo (ant
kaT wyobil str655) da Sua saukuneebis qarTul filosofiur-
Teologiur teqstebSic ldquokeTilobaAacute da erTi ndash igiveoba da RmerTi da
keTili ndash igiveobardquo (ZvelberZnul 2010 194)
14
κατώδυνος ndash in anguish grieving mourning (berZnuli 1961 738) 15
ἀγγελοπρεπὲς ndash befitting angels (berZnuli 1961 9)
88
garda amisa teqstSi aris epiTetebi romlebic erTs anu RmerTs
axasiaTebs apofatikuri TvalsazrisiT
ldquoromelman gyos Sen hrCeul qristes mowafe
xolo meorem angelos zena xorcTa
da mesameman vnebaTa zeda mTavar
xolo samTave mxedegraveAgravel niadag sarkiT
satrfialois uocnosa mzisadmirdquo (1 9)
ldquouocnordquo termini awarmoa ioane petriwma ldquoocnebardquo zmnidan mas
saba ganmartavs rogorc bdquoarasacnobelsldquo aseve sim yauxCiSvils igi
esmis rogorc sacnauris antonimuri da bdquoucnaurisldquo sinonimuri sityva
magram petriws gansxvavebuli cnebebi aqvs gadmocemuli am ori terminiT
ucno ndash Seucnobeli da uocno ndash warmoudgeneli warmousaxveli amgvarad
uocno miRebulia ara cnoba aramed ocneba zmnidan da amaTi
diferenciacia petriwamde ar unda yofiliyo savaraudebeli
(meliqiSvili 2011 196-197)
ldquounacnordquo ndash Seumecnebeli adamianuri gonebisTvis miuwvdomeli
eqvTime
aToneli
petre
gelaTeli
ioane
petriwi
anton
kaTalikos
i
patrologia
greka
ldquoucxoebaAacute ese
ars
ganSorebaAacute
kadnierebisag
an sibrZne
ucnauri rdquo
(sineli 1965
43)
ldquoucxoebaAacute
ars
ukadnieroAacute
CueulebaAacute
ucnauri
sibrZnerdquo (A-
39 19r)
ucnauri
mecniereba ndash
wmida
(24)
ldquoucxoeba
ars
unacno
sibrZnerdquo
(3 2)
ldquoἄγνωστος
σοφίαrdquo
(PG Vol 88
664B)
ldquounacnordquo sxva prozaul qarTul TargmanebSi Secvlilia ucnauriT rasac
igive semantika aqvs ndash Seucnobeli
89
tropuli metyvelebis formebidan gamovyofT aseve saTnoebaTa kibis
antoniseuli redaqciis originalur CanarTebSi gamoyenebul metaforebs
aRniSnuli masala cxadyofs antoniseuli redaqciis CanarTi strofebis
originalobas radgan tropuli metyvelebis formebi Tu simboloebi
(warmovadgenT Sesabamis paragrafSi) romlebic am nawilSi Cans
damaxasiaTebelia zogadad anton kaTalikosis mxatvruli
azrovnebisTvis
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquoanu surAcirclman namdAcircl
satrfialosmanrdquo (16)
ldquotrfial mwyurvalman
namdAcirclsatrfialosmanrdquo (46)
ldquoor-gzis Sedgoma satrfos namdAcirclsawyurisrdquo (I I orig str)
ldquomaradis xedua namdAcirclsatrfialosadrdquo
(str 393)
ldquovin satrfialos namdAcirclsa etrfialerdquo
(str 439)
ldquooqros-feri frTe TAcircT naTlisad
mimyvanirdquo (7 I orig str)
FfrTiTa oqrois urCeulesiT moxuAgraved
(str 493)
ldquovardi ar mWnari ჶiali keTil
sulnelrdquo (I I orig str)
fial-sunnel RuTiv nel sacxebel
nardisa (str 570)
amrigad saTnoebaTa kibe gamoirCeva tropuli metyvelebis formebis
ritorikuli da stiluri figurebis mravalferovnebiT rac qmnis
maRalmxatvrul da esTetikuri TvalsazrisiT gamorCeul stils am
mxriv berZnul originals arc qarTuli Targmanebi Camouvardebian petre
gelaTeli cdilobs srulad SeinarCunos dedniseuli eqspresiuloba
qmnis ra formaluri ekvivalentis tipis Targmans xolo eqvTime
aTonelis teqsti gamoirCeva sisadaviTa da azris sicxadiT Targmanidan
Cans rom igi teqstis formas uqvemdebarebs Sinaarsis naTlad gadmocemis
amocanas miuxedavad amisa TargmanSi SenarCunebulia maRalmxatvruli
stili da rig SemTxvevebSi ritmulobac
90
amp 3 poeturi teqstebis versifikacia
saTnoebaTa kibis ori sruli galeqsili redaqcia arsebobs rogorc
naSromis wina TavebSi aRvniSneT ndash ioane petriwiseuli da anton
kaTalikosiseuli da bolo wlebSi aRmoCenili grigol nazianzelis
TxzulebebSi CarTuli saTnoebaTa kibis fragmentebi samive leqsiTi
redaqcia iamburi saleqso sazomiT aris dawerili SeniSnulia rom
iamburi leqsi ndash mcire formis iambikoebi advili dasamaxsovrebelia
Tavisi lakoniurobiT aforistulobiTa da sentenciurobiT
(bezaraSvili 1987 151)
samecniero literaturaSi araerTgzis aris SeniSnuli rom iamburi
sazomis farTo gamoyeneba dakavSirebulia ioane petriwTan da gelaTur
stilTan anton kaTalikosi rogorc ioane petriwis da misi skolis
tradiciebis didi damfasebeli hbaZavs demetre mefes ioane petriws
iezekiels petre gelaTels arsen bulmaisimisZesa da sxvebs cdilobs
warmoaCinos iambikos yvela Tavisebureba romelic axasiaTebda mas
qarTuli poeziis ganviTarebis xangrZlivi istoriis manZilze misi
iambikoebi gamoirCevian akrostixTa nairsaxeobiT garegani da Sinagani
riTmebiT maTSi daculia klasikuri iambikos stili cezura metwilad
modis me-5 marcvlis Semdeg Tumca zogjer igrZnoba taepebSi
marcvlebis met-naklebobac da cezuris adgilis cvalebadobac
yovelive es imaze migvaniSnebs rom anton kaTalikosi iyo qarTuli
literatures filosofiis Teologiis warmomadgenelTa Rirseuli
damfasebeli da maTi naazrevis poeturi xerxebis Cinebuli mcodne
(sulava 2006 196-197)
saTnoebaTa kibis poeturi teqstebis (anton kaTalikosiseuli da
ioane petriwiseuli redaqciebis) calkeul TavTa struqturuli
Sepirispireba gvaCvenebs rom teqstebSi calkeul safexurTa
struqturuli organizeba identuria yovel safexurs win uZRvis
originali strofebi romelic mkiTxvels acnobs safexurSi
warmodgenil Temas safexuris dasaTaureba ikiTxeba Sesavali strofis
akrostixSic TiToeuli safexuri moicavs aT strofs muxlebi
gawyobilia iamburi sazomiT anonimur versias rac Seexeba rogorc
91
aRvniSneT nebismieria rogorc iambur strofTa raodenoba ise strofSi
taepTa raodenobac (bezaraSvili 1987 132-133)
winamdebare paragrafSi SevecdebiT mimovixiloT saanalozo
teqstebis versifikaciuli raoba
bizantiuri himnografia mdidaria araliturgikuli poeziiT isini
damoukidebeli krebulebisa da xelnawerebis saxiT arsebobs xolo
qarTulad Targmnilia calkeuli Txzulebebi cnobilia iambikoTa iseTi
Targmanebi romelic ZiriTad TxzulebasTan erTad aris Targmnili da
ara specialurad (mag amberkis saflavsa zeda warwerilirdquo Targmnilia
am wmindanis metafrasul cxovrebasTan erTad grigol RvTismetyvelisa
muAtildeledi aRricxuaAacute wmidaTa wignTardquo da amfiloqe ikonielis iambiko
selevkiosis mimarTrdquo romelic Setanilia did sjulis kanonSirdquo da
Targmnilia arsen iyalToelis mier aris bibliuri kanonikuri wignebis
CamonaTvali iambikurad) k kekeliZe XIII saukunis I naxevarSi naTargmnad
miiCnevs grigol RvTismetyvelis poezias ioane oqropiris iambikos
ioanik monazonis iambikoebs sakuTriv iamburi poeziiT daintereseba
xdeba gelaTur saliteraturo skolaSi romlis wamomwyebi ioane
petriwi Cans mas garda ioane sinelis klemaqsisa (efTvime mTawmidelis
Targmnili prozauli teqsti) iambikoTi aqvs galeqsili iambikuri
sAcircnaqsari aT or TveTa proloRia romelic gaagrZela arsen bulmaisimis
Zem da daamTavra anton I-ma (gabiZaSvili 2011)
cnobilia rom iambiko specialuri saleqso formaa romelic
strofSi marcvalTa garkveul raodenobas emyareba igi iyofa
strofebad anu muxlebad TiToeuli muxli Sedgeba 5 iSviaTad 7
taepisgan TiToeul taepSi 12 marcvalia (marcvalTa raodenobaSi ar
Sedis naxevarxmovnebi) romelic cezuriT or araTanabar muxlad iyofa
Zvel qarTulSi cezura gankveTis niSniT wertiliT an mZimiT
aRiniSneba qarTul iambikoSi arc marcvalTa raodenobaa taepSi mudmivi
da cezuriT gakveTac yovelTvis erTnairad ar xdeba es ki samecniero
literaturaSi axsnilia misi araqarTuli warmomavlobiT ndash igi
berZnulidanaa Semosuli
saTnoebaTa kibis orive poetur versiaSi muxlebSi taepebis
raodenoba mkacrad gansazRvrulia da TiTo muxli moicavs 5 taeps rac
92
Seexeba marcvalTa raodenobas poetur redaqciebSi aris SemTxvevebi
roca taepSi yovelTvis 12 marcvali ar aris
ldquosiWabukisa drosa mihscemen Sromanirdquo (110)
ldquomoRuawes visme did xans hbrZoda ese vnebardquo (petriwi 1968 str 231)
ldquorameTu viTar mas amkoben varskvlavnirdquo (petriwi 1968 str 283)
rac Seexeba naxevarmarcvlebs ndash wesiT Aacute Acirc Agrave marcvals ver qmnian
Tumca
a) antoniseul teqstSi iseve rogorc petriwTan Acirc qmnis marcvals
Aase magaliTad
ldquoarca saAtildemarTa arca monagebTaTAcircs
arca sawuTos didebisaTAcircs yolerdquo (21)
ldquopirsa maqebsa eSmakis mociqulad
ityAcircan Rirsni wmidani igi kacnirdquo (petriwi 1968 str 216)
b) antonis redaqciaSi calke u brjgu an Agrave ver qmnis marcvals
ldquoxolo bralobad TavTadmi CuenTa aRgegraveZegraverenrdquo (25)
ldquoxorcTaca TacircsTa ganSiSegraveleba SimSili
zecadmi xedegravea muniT sxva Sewevnisardquo (22)
Tuki u brjgu da Agrave gvxvdeba wyvilSi yovelTvis iqmneba marcvali
ldquouzrunegraveAgraveloba qegraveAgraveyniszedaT ganTxevardquo (21)
ldquome ara davhSegraveAgraver Sendami Sedgomili
ar mwads lxineba arc gansegraveAgraveneba kacTardquo (23)
g) ioane petriwis teqstSi u da a aseve u da e erTmaneTis
gverdigverd qmnis erT marcvals
ldquosiyuarulisa wmidisasa maradisrdquo (str 217)
ldquoda kacTa Tualsa miridebaca keTilrdquo (str 218)
ldquoamisTAcircs vneba saso-warkueTisa maTrdquo (str 227)
qarTuli iambikos berZnulis mixedviT gamarTvisas ZiriTadi
yuradReba miuqceviaT imisTvis rom cezura mexuTe marcvlis Semdeg
mosuliyo CvenTvis saintereso SemTxvevaSic saTnoebaTa kibis galeqsil
redaqciebSi Tormetmarcvliani taepis dayofa ZiriTad SemTxvevebSi 5+7-
ia xolo gamyof niSnad (magaliTad A-711 xelnawerSi) gamoyenebulia
mZime
93
ldquoucxoeba ars Cუ Agraveuleba ukadri
gulisAtildemisyofa ara gancxadebuli
unacno sibrZne ar naCeni simdidre
ჶaruli yofa uxilavi ganzraxegravea
da gulissityegravea uCino damalulirdquo (32)
cezuramde gvaqvs xuTi marcvali cezuris Semdeg Svidi meore taepis
pirveli nawili erTi ormarcvliani da erTi sammarcvliani terfiT
xolo meore naxevari ori ormarcvliani da erTic sammarcvliani
terfiT gadmouciaT pirvel taepSi ki cezuramde ori erTmarcvliani da
erTic sammarcvliani xolo cezuris Semdeg tradiciulad ori
ormarcvliani da erTic sammarcvliani terfi gvaqvs
fsiqologiaSi cnobili faqtia rom subieqtur ritmizaciaSi
stimulaciebi or-orad sam-samad da orT-oTxad dajgufebulebi
aRiqmebian Semoqmedis praqtika angariSs uwevs fsiqo-fiziologiur
kanonebs da saleqso sazomebic ormag sammag an oTxmag dayofაzea
dafuZnebuli amasTan xanmokle mexsierebis sazRvrebi 7-8 marcvals ar
aRemateba aqedan gamomdinare ritmuli dajgufebis Semadgenel
elementTa ricxvi ar unda sWarbobdes oTxs xolo qvejgufis
maqsimaluri moculoba ndashrva marcvals am monacemebis sizusteSi
saleqso sistemaSi sazomTa dayofa gvarwmunebs Tormetmarcvliani
taepis tradiciuli dayofa aseTia 12=66 57 75 444 (nakudaSvili 1996
21)
berZnuli iambiko Seicvala metruli sistemis tonuriT cvlilebis
gamo Tumca amas qarTul iambikoze gavlena ar mouxdenia qarTuli iambi
iambadve rCeboda iqneboda is gagrZelebuli Tu aqcentiani orive
SemTxvevaSi igi Seuferebelia qarTulisTvis aristoteles SefasebiT
iambi yvelaze axlos aris enis bunebasTan Tumca amas ver vityviT
qarTulis Sesaxeb qarTulad igi Zalian mZime gamovida gamomdinare
ormarcvliani da sammarcvliani terfebis araTanabari gadanawilebidan
miuxedavad imisa rom man didi roli Seasrula Tavis droze sasuliero
mwerlobaSi rogorc yvelaze gavrcelebulma saleqso sazomma didi
xniT mainc ar SemorCa rogorc enisTvis Seuferebeli mZime saleqso
94
forma (beraZe 1943 590-591) igi qarTul himnografiaSi X saukunidan XVIII
saukunis bolomde arsebobda a silagaZis SeniSvniT iambiko erTis
mxriv daupirispirda sakuTriv qarTul formas meores mxriv misi
ganviTarebis procesSi yovelTvis igrZnoba bunebrivi qarTuli
leqswyobis paraleluri funqcionirebis kvali da igi ganicdis kidec
mis garkveul gavlenas (silagaZe 1997 84) iambikuri sazomi qarTuli
leqsis bunebrivi intonaciisa da kilosTvis marTlac Seuferebeli Cans
misi meSveobiT rTulia poeturi aRmafrenisa da eqspresiis gamoxatva
miuxedavad amisa saTnoebaTa kibis poeturi teqstebis avtorebi zog
SemTxvevaSi axerxeben iamburi sazomis qarTul leqsTan met-naklebad
efeqtur Sexamebas rac gvaZlevs ritmulad organizebul mxatvrulad
saSualo rangis strofebs avtorebi cdiloben sxvadasxva ritorikuli
figurebis gamoyenebiT leqss mianiWon meti eqspresiuloba amaSi maT
exmarebaT metad maRalmxatvruli stiliT dawerili berZnuli teqstis
SesaniSnavi qarTuli prozauli Targmanebi romlebic iZlevian
faqtobrivad mza masalas poeturi teqstebis ritmuli organizebisaTvis
ldquoigi ucxo ars vinca biw-gamoxatvaT
ganeyo yovlad da RvTisad Seyofil-ars
igi ucxo ars vis hswads maradis glova
igi ucxo ars vin evltis yovelT TAcircsTa
siyvarulTagan yovelTa sayvarelTasrdquo (35)
an kidev
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquogamoslva sofliT samT aiZules moqmedT
anu sufevam gulvebadman saRmrToman
anu codvaTa ganmravlebis cnobaman
anu surAcirclman namdAcircl satrfialosman
xolo garda sxegravea mizezi usityur arsrdquo
(16)
ldquosamTangani ars sofliT gamoslva brZeno
anu codvaTa mosagebelis krZalviT
anu surviliT sasufevelis Rirsad
anu ufroAacutesis sazomisa moRebiT
romel ars RmrTisa siyuaruli maRalirdquo
(str 7)
rogorc ukanasknel magaliTSi gamoCnda antoniseul teqstSi metad
Cans zrunva strofis ritmuli gawyobisTvis vidre petriwTan SesaZloa
ioane petriwis leqsis stili ganpirobebuli iyos misi wyarosgan
eqvTime aTonelis Targmanisgan radganac rogorc sadisertacio
95
naSromis wina paragrafSi gamoCnda eqvTime aToneli Targmnis
qarTulisTvis Sesaferisi metad sada da gasagebi formiT gansxvavebiT
petre gelaTelisgan amgvari suraTi gvaqvs poetur teqstebTan
mimarTebaSic anton kaTalikosisa da ioane petriwis redaqciebis
paralelur adgilebze dakvirveba naTlad aCvenebs am ukanasknelis
stilis sisadavesa da sicxades magaliTad
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquouzrunveloba ar siyvaruli soflis
ars ara zrunva visTAcircsme sayvarelis
arca saAtildemarTa arca monagebTaTAcircs
arca sawuTos didebisaTAcircs yole
arc megobarTa ar mSobelT arca ZmaTardquo
( 21)
ldquoWeSmaritebiT romelman Seiyuaros
uflisa igi maradisi sufeva
man moiZulos sofeli yovelive
Tavica TAcircsi monagebTa simravle
da upovari cxovreba aRirCiosrdquo
(str 3)
amrigad saTnoebaTa kibis qarTuli poeturi gadamuSavebebi
ZiriTadad pasuxoben iamburi saleqso sazomiT gamarTuli teqstebis
moTxovnebs Tumca aris stilidan gadaxvevis SemTxvevebic poetur
teqstebs sakmaod mZime saleqso formebi aqvT Tumca aris gamonaklisebi
roca avtorebi (upiratesad anton kaTalikosi) axerxeben iamburi sazomis
qarTul leqsTan met-naklebad efeqtur Sexamebas ZiriTadad amgvar
SemTxvevebSi isini davalebulni arian teqstis maRalmxatvruli
prozauli TargmanebiT
96
Tavi III
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis
simbolika
ldquoqarTuli literaturis saxismetyvelebiTi istoria anu istoria
mxatvrulobis TvalsazrisiT ver aigeba paradigmul saxeTa Seswavlis
gareSerdquo ndash SeniSnavs r siraZe (siraZe 2008 190)
Zveli qarTuli esTetikisTvis gansakuTrebuli mniSvneloba hqonda
biblias patristikul literaturas da saxismetyvelebiT egzegetikas
rac bibliur saxeTa paradigmebad dasaxvas gulisxmobs paradigmas unda
gaaCndes saxismetyvelebiTi potencia himnografiaSi paradigmulobas
gansazRvravda Zlispir-dasdebelTa sistema da aramxolod es aramed-
biblia patristikuli egzegetika da aS saxis originaloba ar
gamoiricxeba paradigmulobiT igi ar ukargavs nawarmoebs originalobas
(siraZe 2008 190-192)
saerTod cnobilia rom yovelgvari religiuri Tu miTologiuri
azrovneba iZulebulia Seqmnas sakraluri niSnebisa da simboloebis
sistema romlis gareSec mas ar SeuZlia gadmosces ldquodafarulirdquo
Sinaarsi (averincevi 1977 308mdash337)
fsevdo dionise areopageli V saukunis qristiani moRvawe udidesi
moazrovne avtori umniSvnelovanesi Teologiur-filosofiuri
Txzulebebisa amtkicebs rom WeSmaritebis Sesaxeb Txrobis
gansakuTrebiT marjve saSualeba aris saidumlo misterialuri
simboluri gansaxovnebis gza Sua saukuneebis filosofia axdens ra
baZvis Teoriis transformirebas simbolos moiazrebs rogorc
ldquomsgavsisa da aramsgavsisrdquo kavSirs masSi xedaven xelovnebis nawarmoebis
safuZvelsa da RerZs simboluri azrovneba saukuneebis manZilze
gansazRvravda sxvadasxva epoqis xalxTa msoflmxedvelobas swored
amitom gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba simbolur-alegoriul
Txrobas romelic mniSvnelovania kanonikuri qristianuli
mwerlobisTvisac
simbolos niSnebia azris yovlismomcveloba am azris arasruli
gamovlena da masTan dakavSirebuli ldquosemantikuri medinobardquo (a losevi)
97
ganusazRvreloba da mravalmniSvnelianoba (rac simbolos asxvavebs
alegoriisgan)
simbolo rogorc tropis erT-erTi saxe marTebulad miiCneva
universalur filosofiur ndash saRvTismetyvelo da esTetikur kategoriad
mis struqturaSi ori polusi gamoiyofa ndash sagnobrivi aspeqti da Rrma
dafaruli azri es polusebi erTmaneTis gareSe mniSvnelobas kargavs
simbolos arsi dapirispirebaSi vlindeba azriTi perspeqtiva am gziT
ikveTeba Sua saukuneebis literaturaSi simboluri mniSvneloba ori
saxiT warmodgeba paraboluri da tropologiuri Tavis mxriv
simbolos semantikur velSi moqceulia xati niSani enigma parabola da
sxva simbolo erTdroulad kidec gamoavlens da kidec faravs
WeSmaritebas
simbolos gansakuTrebuli datvirTva SeuZenia saTnoebaTa kibeSic es
savsebiT logikuria sayovelTaod cnobilia rom Sua saukuneebis
kulturas msWvalavs sinamdvilis mxatvruli abstragirebis tendencia
rac ganpirobebulia ideologiuri mrwamsiT Semoqmedma adamianur
yofasa Tu istoriul movlenebSi unda dainaxos maradiulis
zedroulis sulieris RvTaebrivis gamovlineba kerZoSi konkretulSi
drondashsivrciT SemosazRvrulsa da sagnobrivSi unda gamokveTos
maradiuli WeSmariti waruvali
simboluri saxismetyveleba erT-erTi mniSvnelovani sakiTxia
saTnoebaTa kibis kvlevis procesSi radganac teqstis saTaurSive devs
simbolo romelic Tavidanve qmnis winaswarganwyobas teqstis
msoflmxedvelobisa da agebulebis Sesaxeb garda amisa teqsti
gamoirCeva saocrad maRalmxatvruli saxeebiT poeturi eniT Rrma
Teologiuri azriT romelic ikiTxeba TiToeuli simbolos miRma
SevecdebiT yuradReba gavamaxviloT saTnoebaTa kibeSi gabneul saxe-
simboloebze da maTi Sinaarsis ganmartebiT warmovaCino rogor
axerxebs avtori saTqmelis ostaturad gamoxatvas ramdenad Tavsdeba
saTnoebaTa kibiseuli saxeebi tradiciuli mniSvnelobisa da funqciis
CarCoebSi da Seaqvs Tu ara avtors maT mniSvnelobaSi rame siaxle
rogoria qarTul teqstebSi gamoyenebuli saxe-simboloebis mimarTeba
berZnul teqstTan ra gansxvavebul saxeebs iyeneben
98
naxevradoriginaluri poeturi teqstebis avtorebi SevCerdebiT
mniSvnelobiT gamorCeul simboloebze
99
amp 1 saTnoebaTa kibis ZiriTadi simboloebi
kibe saTnoebaTa kibis simboluri saxismetyvelebis kvleva
bunebrivia kibis simboloTi unda daviwyoT miuxedavad imisa rom
berZnul teqstSi Tavebs hqviaT sityvebi da ara safexurebi ioane sineli
araerTgzis acxadebs teqstSi rom igi TiToeul sityvas aRiqvams kibis
erT safexurad rac sulieri srulyofis gzaze erTi mniSvnelovani
etapis Tanafardia nawarmoebSivea gacxadebuli amgvari kompoziciuri
organizaciisTvis STagonebis wyaro ndash saTnoebaTa kibe Seqmnilia
bibliuri iakobis kibis analogiiT bibliuri iakobis kibe ki
ukavSirdeba mis xilvas ldquo da Cuenebasa ixilvida da aha esera kibeni
aRmarTebulni queyaniT romlisa Tavi miwdomil iyo cad da angelozni
RmrTisani aRvidodes da gardamovidodes mas zedardquo (dab 2812) iakobis
xilvidan cxaddeba kibis erTi mniSvnelovani simboluri Sinaarsi ndash igi
aris kavSiri RvTiur da amqveyniur samyaros Soris saTnoebaTa kibeSi
ki garda amisa sulieri aRmasvlis simbolocaa
zogadad kibe aramarto sulier aramed socialur aRmasvlasac
ganasaxierebs simboloTa sistemaSi kibe erTgvari analogi iyo
ldquomsoflio xisardquo romlis kenweroc cas ebjineboda xolo fesvebi
qvesknelamde iyo Cazrdili kibe rom zeaRsvlis simboloa amis erT-
erTi dasturia safexureobrivi piramidebi da taZrebi Zvel egvipteSi
Zvel perusa da meqsikaSi mravaliarusiani budisturi taZari
borobuduri kunZul iavaze misticizmSi kibe aRqmulia idumal
sibrZnesTan miaxloebad da amasTanave TiToeuli safexuri adamianis
sulieri zrdis morig etaps ganasaxierebs (simboloTa 2011 110-111)
ufskruli parexi navTsadguri tradiciulad Sua saukuneebis
religiuri azrovnebisaTvis gamoqvabuli parexi mRvime sawuTrosgan
ucxodqmnili adamianis samyofelia romelic ukavSirdeba sulier
aRmasvlas TviTsrulyofas ganwmendas Tumca cota ufro ukan rom
wavideT platonisTvis gamoqvabulSi momwyvdeuli adamianis goneba
aRiqvams mxolod iluziebs anarekls im realuri samyarosi romlis
wvdomac SeuZlia mxolod warmosaxvasa da sulier zeswrafvas
(simboloTa 2011 156) saTnoebaTa kibeSi parexi iseve rogorc mRAcircme
100
ZiriTadad negatiur Sinaarss atareben aq maT ara aqvT arc sulieri
gardaqmnis da arc kaTarzisis funqcia mRvime SeiZleba iyos
gularZnilobisa orgulebisa romelsac adamiani unda eltvodes
zneobrivi srulqmnisken swrafvis surviliT ldquoφύγωμεν ἁπὸ κρημνοῦ
(ufskruli) ὑποκρίσεως καὶ ἀπὸ λάκκου ὑπουλότητοςrdquo (PG Vol 88 981D) vivltodiT
ufskrulisagan ukeTurebisa da mRAcircmisagan gularZnilebisa (sineli 1965
338) ldquovivltodiT parexisagan orgulebisa da mRAcircmisagan gularZnilebisardquo
(A-39 129r)
ufskrulis rogorc simbolos gaazreba orgvaria erTi mxriv igi
aRniSnavs zogadad siRrmes da meore mxriv arasrulfasovnebas
(simboloTa1971 3) saTnoebaTa kibeSi mas aqvs ormagi mniSvneloba ndash
pozitiuric da negatiuric ase magaliTad
ldquomonazoni igi ars romelsa eqmnas suli Tacircsi ufskrul simdablisa da
mas Sina yoveli suli vnebaTaAacute daenTqas da moeSTosrdquo (sineli 1965 323)
an kidev ldquotyuiliTa SeTxzuli sityuaAacute ficni cruni ufskruli ars
manqanebisa (ἄβυσσος δόλου 881C) (sineli 1965 337) ldquoufskruli zakuvisa
Semtkicebuli tyuilirdquo (A-39 128v)
antoniseul teqstSi erTgan ufskrulis sinonimur formad
dasturdeba peleRo (berZ Πέλαγος zRva siRrme) limenisnavsadguris
sapirispirod (cincaZe 2009)16 saba pelagons ganmartavs rogorc zRvis
siRrmes Tumca berZnuli teqstis am konteqstSi gvaqvs ara Πέλαγος aramed
Βυτός siRrme (PG 664B) (iseve rogorc petre gelaTelis naTargmn
teqstSia)
Aanton kaTalikosi
ldquosimravle trfobis zvaobisa ukuTqma
da ZAcircr-fasisa dumilisa peleRordquo
(33)
ioane petriwi
xolo cxovreba dafarulindash keTili
da dumilisa ufskruli ndash ganucdeli
(str 24)
ldquouvaris-yofaAacute zuaobisaAacute ufskruli dumilisaAacuterdquo (sineli 1965 43)
ldquoampartavnebisa uvarisyofaAacute dumilisa siRrmerdquo (A-39 19r)
16
statiaSi ix vrceli gamokvleva petre gelaTelis Targmanis berZnul leqsikasTan dakavSirebiT
101
qristianuli TvalsazrisiT erTmaneTs upirispirdeba erTi mxriv
boboqari zRva ndash sawuTro da meore mxriv samoTxe ndash qristes uRelvo
navsadguri (daTaSvili 2011) amdenad navsadguri simboloa ukve
gadalaxuli dabrkolebebis saTnoebaTa kibeSic navsadguris simbolos
gaazreba swored amgvaria
bdquourisxvelxarT uflisaebr xar mSAcircdi
raJams esT iqmnelvareb ganmtevsxivis
ixareb keTilimena uRelvosa
sxivTa samze orion momgeb xar TAcircT
xolo brZenT samkobrZen TAcircT da yovlad ubrZnesrdquo (VIII I orig str)
citirebuli strofi anton kaTalikoss ekuTvnis originaluria da ar
eZebneba paraleluri teqstebi ldquolimenardquo ndash berZ navsadguri romelic sxva
adgilas sadac anton kaTalikosi da eqvTime aToneli iyeneben
ldquonavsadgursrdquo uTargmnelad gadmoaqvs petre gelaTels ldquoἐν λιμένι ναυάγιον ἐν
ᾶλωνι μύρμηξ λεπτὸς μὲν ὑπάρχων παντὶ δὲ καμάτῳ καὶ καρπῷ ἐπιβουλεύωνmiddotrdquo (PG Vol 88
949B) ldquocuddidebobaAacute ars guarisaebr vidreme bunebisa SecvalebaAacute da
CueulebaTa mimoqcevaAacute da moqmedebisaebr SromaTa damabneveli oflTa
warwymedaAacute saunjisa zeda aRmdgomi urwmunoebisa Svili zesTmCenobisa
winamorbedi limenasa Sina navdanTqmulebaAacute kalosa Sin jinWveli
mcired vidreme myofi garna yovlisa Sromisa da nayofisa zedaaRmdgomirdquo
(A-39 116v) ldquocudadndashmzuaobrebaAacute saxiTa TacircsiTa SecvalebaAacute ars bunebisaAacute
da gardaqcevaAacute wesTa keTilTaAacute naSobi urwmunoebisaAacute da winamorbedi
ampartavnebisaAacute navTsayudelsa Sina danTqmaAacute arsrdquo (sineli 1965 302) ldquoda
navT-sadgursa Sina nav-danTqmulebardquo (A-711 215)
citirebul pasaJSic navsadgurilimena simbolurad ganasaxierebs
gadalaxul dabrkolebaTa kvaldakval simSvides auRelveblobas
ldquonavsadgurSirdquo Sesuli moRvawe ampartavnebis vnebiT Tu dasneuldeba igi
daniSnulebis adgilas misul da iq danTqmul navs daemsgavseba
sxva konteqstSi limenanavsadguri da ufskruli pozitiur WrilSi
gamoiyeneba sinonimur formebad ioane sineli ambobs rom dayudebis
msurvelT aqvT subieqturi motivebi da mizezebi rac maTi amgvari
gadawyvetilebisaTvis (Sevidnen navTsayudelSi da ufro metad ki
102
ufskrulSi (berZ okeanis siRrmeSi) ndash Εἰσὶν οἱ ἐπὶ τὸν λιμένα τοῦτον μᾶλλον δὲ
τὸ πέλαγος ἤ τάχα τὸν βυθὸνrdquo(1860 1105A) impulsis mimcemia ldquoaraTu yovelTa
aqus sruli sazomi aramed sxuaTa sruli aqus da sxuaTa udaresi anu
uZlurebisagan maTisa anu mconarobisa amisTAcircs arian amas saqmesaca Sina
ganyofilebani rameTu romelnime Sevlen navTndashsayudelsa amas da
ufroAacutesad ufskrulsa uZlurebisaTAcircs AtildeorcT da pirTa maTTaAacutesa da
mZlavrebisaTAcircs CueulebaTaAacutesa raiTamca moiwyAcircdnes igini da sxuanildquo
(sineli 1965 463) ldquoara yovelTad yovelni srul naklulevanebisa ZliT
moswrafebisa ginaTu da uRonoebisa ZliT Zalisa arian nuukue limenasa
amas zeda ufroAacutesRa pelagonsa reca Rrmasa Semavalni uZlurebisa ZliT
pirisa maTisa da sxeulisardquo (A-39 175r ndash 175v)
sZali gvirgvini uflis erT-erTi gavrcelebuli da cnobili
simboloa siZe qristologiuri literaturis mixedviT RvTis kavSiri
dedamiwasTan RvTaebriv qorwilad moiazreba radgan ufalindashsiZe
wmindanebs Semkul sasZlod miiCnevs ivanebs masSi anu aRsruldeba
kavSiri ufalsa da adamians Soris moxdeba RvTaebrivi Serwyma ndash
sulieri jvriswera xorcieldeba adamianis Sesvla uflis qorwilSi
rogorc wminda sZlisa am simbolos safuZvlad ldquoaTi qalwulisrdquo igavi
gvevlineba sadac gadmocemulia rom anazdeulma siZem SuaRamisas rom
movida xuTi brZeni qalwuli Seiyvana qorwilSi xolo danarCen xuTs
anTebuli lampriT rom ver daxvdnen siZes ufalma mkacrad uTxra ldquoara
gicni Tqvenrdquo (grigolaSvili 2002 105-106) asketuri cxovreba romlis
saboloo safexuri gvirgvinmosil ldquosZladrdquo sasufevelSi amaRlebaa
moiTxovs ganSorebas yovelive amqveyniurisgan kerZod ki sami
umTavresisgan sakacobrio saqmeebisgan mSobelTagan da
cuddidebobisagan (ampartavnobisgan ndashim) ldquoΟὐδεὶς ἐν τῷ οὐρανίῳ νυμφῶνι
στεφανηφορῶν ἐλεύσεται (στεφανηφόρος εἰσελεύσεται μὴ τὴν πρώτην καὶ δευτέραν καὶ
τρίτην ἀποταγὴν ἀποταξάμενοςmiddot (PG Vol 88 657A) ldquovervin Sevides zecisa
sasZlosa gAcircrgAcircnosani ukueTu ara moigos pirveli igi da meore da mesame
ganSorebaAacuterdquo (sineli 1965 41) bdquoaravin zecaTa sasZlosa Sina
gAcircrgAcircnmosilTaAacute Sevals ar pirvelisa da meorisa da mesamisa mjmneli
jmnisaAacute (A-39 18r)
103
gvirgviniT Semosva wmindanis mudmivi Rwvis bolo safexuria
uWknobi gvirgviniT Semosva niSnavs axal saxlSi damkvidrebas kvlav
sicocxlis xis nayofiT sazrdoobas saukuno sasufevels maT gvirgviniT
TviT macxovari amkobs (grigolaSvili 2002 105-106)
sarke sarke-simbolos igive Tvisebebi axasiaTebs rac sarke-sagans
amboben rom igi aris simbolo warmosaxvis an cnobierebis romelic
atarebs Tavis TavSi SesaZleblobas aireklos xiluli samyaros
realoba filosofiuri azriT sarke samyaros areklvis funqciasTan
erTad iyo TviTSemecnebis saSualebac sarkis simbolო ukavSirdeba
wyals (arekvlis funqciis gamo) da narcisis miTsac (simboloTa 1971
212)
ldquosarkisrdquo simbolo cnobilia pavles epistoledan romelSic
naTqvamia sarke cudad aireklavs WeSmarit Rirebulebebs RvTiuri
samyaro es aris mTeli sistema sarke-saxisa romelic warmodgenilia
rogorc kibe romlis yoveli safexuri gansazRvruli azriT aireklavs
RmerTs (iazikova 1995 88) saTnoebaTa kibeSic Cans sarke-simbolo Tavisi
umTavresi ndash areklvis funqciiT ldquoraJams kaci yovliTurT Seezavos
siyuarulsa RvTisasa maSin gareganca viTarca sarkiTa gamoaCinebs
Sinagansa mas brwyinvalebasa sulisasardquo (sineli 1965 514) ldquoraJams
namdAcirclve yovliTurT kaci viTar-raAacute Tan Seezaos siyuarulsa RmrTisasa
maSin da gareSeca sxeulisa Soris viTarca sarkisa raAacutesme mier
sulisasa aCuenebs brwyinvalebasa esreT didebul iqmnebis mose
RmrTismxilveli igirdquo (A-39 177v)
sxvagan locva rogorc sarke aCvenebs yvelaze cxadad adamianis
RmerTTan urTierTobis xarisxs mis srulyofilebasa da progress
sulieri Rvwis gzaze ldquoἕσοπτρον προκοπῆςrdquo (PG Vol 88 1129B) ldquosaqme
angelozTaAacute sazrdeli uAtildeorcoTa maT ZalTaAacute sixaruli mermisa mis
saukunoAacutesaAacute saqme dausrulebeli wyaroAacute saTnoebaTaAacute winamZRuari
madlTaAacute warmatebaAacute uxilavi sazrdeli sulisaAacute sinaTle gonebisaAacute
mklveli sasowarkveTilebisaAacute sarke sisrulisaAacuterdquo (sineli 1965 483)
ldquomwuxarebisa daAtildesnaAacute simdidre monazonTa memyudroeTa saunje
guliswyromisa ganqarveba sarke warmatebisardquo (A-39 183v-184r)
104
mefe mefe farTo gagebiT aris universaluri da arqetipuli kacis
simbolo sakuTriv koronacia ki ndash warmatebis gamarjvebis amdenad
nebismieri adamiani SeiZleba iwodebodes mefed Tuki man miaRwia Tavis
cxovrebaSi maqsimalur simaRleebs Tavdapirvelad ukvdavebis idea
RvTisgan gadavida mefeze da mxolod mogvianebiT gmirebsa da kidev
ufro mogvianebiT Cveulebriv mokvdavebzec Tuki isini moipovebdnen
warmatebis gvirgvins gadalaxavdnen ra garkveul dabrkolebebs
(ZiriTadad moraluri sferodan) (simboloTa 1971 168) ldquoἀκτήμων μοναχὸς
δεσποτής κόσμουrdquo (PG Vol 88 928C) ldquoupovarebaAacute ganSorebaAacute ars urvaTagan
uzrunvelobaAacute cxorebisaAacute mogzaurebaAacute ars daubrkolebeli da
sarwmunoebaAacute ars mcnebaTa uflisaTaAacute da ucxoebaAacute mwuxarebisagan
monazoni upovari mefe ars amis sawuTroAacutesardquo (sineli 1965 279)
ldquoupovarebaAacute ars zrunvaTa gardadebaAacute uzrunvelobaAacute cxorebisaAacute mogzaur
dauyenebel sarwmunoeba mcnebaTa mwuxarebisa ucxo upovari monazoni
meufe soflisardquo (A-39 108r)
citirebul monakveTSi mefe simbolurad monazons ganasaxierebs
asketi aris amqveyniuri mefe romelmac miaRwia WeSmariti gamarjvebis
mwvervals gadalaxa ra dabrkolebebi igi materialuri TvalTaxedviT
upovaria magram sulieri Rirsebebi mas ayenebs amqveynad yvelaze Zlieri
ndash monarqis rangSi sxva konteqstSi zeciuri mefe ndash RmerTia monarqi
zeciuri samefosi ldquoἀπάθειαν μὲν νοήσεις τὸ τοῦ ἐπουρανίου βασιλέως ἐν οὐρανοῖς
παλάτιονrdquo (PG Vol 88 1149D ldquouvnebelobaAacute esreT gulisAtildemandashvyav viTarmca
palati iyo igi didisa mis meufisaAacute xolo savane mraval arian mas Sina
xolo zRude misi ars codvaTa mitevebaAacuterdquo (sineli 1965 507) ldquoara
Seimtkicnebis diadimaAacute samefoAacute erTisa mier qvisa da arrsquosrul iqmnebis
uvnebelobaAacute ukueTu erTica damTxueviTi udeb-vyoT saTnoebaAacute
uvnebelobas vidreme gulisAtildema-hyo zecierisa mefisa zecaTSinaAacute palate
xolo mravalsavaned Sinagan qalaqisa mis dakarvebani zRuded-ierusalimi
ndash mitevebaAacute igi codvaTaAacuterdquo (A-39 194v-195r)
kviparosi maradmwvane kviparosi zoroastrizmSi ukvdavebis da
maradiulobis aseve Serigebis da simSvidis simbolos warmoadgenda
Zvel saberZneTSi is glovis da sikvdilis simbolo iyo am xes mkvdari
105
cecxlis alis molandebasac uwodebdnen radganac kvipasoss muqimwvane
TiTqmis Savi wiwvi aqvs xolo misi silueti cecxlis enas gvagonebs
berZenTa rwmeniT kvipaross SeeZlo boroti Zalebisgan daecva adamiani
am da im qveyanaSic kviparosis sparsuli saxelwodeba ndash saro friad
gavrcelebuli metaforaa Zvel qarTulSi (simboloTa 2011 109) ldquoΟὐχ
ὑποκλίνει κυπάρισσος εἰς γῆν περιπατεῖνrdquo (PG Vol 88 965D) ldquoviTarca arasada
moidrikos kAcircparozman queyanad simaRle Tacircsi egreTve monazonman
ampartavanman arasada moigos morCilebaAacuterdquo (sineli 1965 318) ldquoara dadrkes
kAcircparisi qveyanadme slvad arca gulmaRali monazoni morCilebisa
mogebadrdquo (A-39 122r)
saTnoebaTa kibeSi kviparosi (gamomdinare misi simaRlidan)
ampartavnebis simboloa rogorc kviparosi ar moixreba aseve zesTmCeni
(ampartavani) ver moigebs morCilebas qarTul literaturaSi es simbolo
ZiriTadad miuTiTebs garegnul mSvenierebaze ndash unaklo aRnagobas
amdenad igi ioane sineliseul konteqstSi metad sainteresoa da axali
im periodis qarTuli saxeobrivi azrovnebisTvis
mtredi matli (tili) gveli (aspiti) drakoni (gveleSapi veSapi)
mtredi uZvelesi droidan iTvleboda RvTaebrivi siwmindisa da
umankoebis simbolod igi Cndeba bibliaSi ramdenimegan warRvnis Jams
noes kidobanTan niskartSi zeTisxilis rtoTi mobrunebuli solomonis
qebaTa-qebaSi aRsaniSnavia agreTve suliwmindis gamocxadeba mtredis
saxiT iesos naTliRebis Jams (simboloTa 2011 153) saTnoebaTa kibeSic
mtredi umankoebis siwmindis simboloa ldquoλεληθότως ὁρᾷς ἐν περιστερᾷ φθεῖραν
(PG Vol 88 841C) ldquosiyuaruli mtkice bunebiTi ganSorebaAacute ars Zacircrisndash
Atildesenebisgan aramed sakrZalav ars rameTu siZvaAacute advilad mieaxlebis mas
da gamoCndebis farulad tredsa mas Soris siyuarulisasa tili igi
siZvisaAacuterdquo (sineli 1965 204) ldquoSors siyuarulisagan mtkicisa bunebiTsa
ZacircrisAtildesenebaAacute xolo siZvaAacute siadviliT meaxlebis mas da micilebiT vxedav
tredisa Soris mxrwnelsardquo (aSiaze minawerSi vkiTxulobT ldquomxrwnelsa
tilsa uwodsrdquo) (A-39 81v)
anton kaTalikosi
ldquoSors ars amisgan siyvaruli bunebiT
ioane petriwi
ganukrZalvelsa siyuarulsa nu
106
anu moyegravesisa wesier ar umkacrod
nusada tredman umankoman TAcircs Soris
Seiwynarosmca matli dauZinebi
da nivTi wmida Seamwikegravelos mwAcircremanrdquo
(910)
hmoneb
raTa sxua raAacuteme ar movides farulad
da tredsa Sina sayuarelsa gamoCndes
mWameli igi matli dauZinebo
ldquoromelsa asxen yurni smenad isminonrdquo
(98)
anton kaTalikosisa da ioane petriwis teqstebSi mtredis
sapirispiro simboluri mniSvnelobiT vxedavT matls xolo eqvTime
aTonelisa da petre gelaTelis TargmanebSi ndash tils (mxrwnels) matlic
da tilic citirebul konteqstSi ZAcircrisndashAtildesenebis mankierebaa ioane
sineli cota zemoT ganmartavs ldquoΜνησικακία ἐστὶ σκώληξ νοὸςrdquo (PG Vol 88
841A) ldquoZAcircrisndashAtildesenebaAacute matli ars gonebisa mWamelirdquo (sineli 1965 202)
ldquoZAcircrisAtildeseneba ars sulisa gesli gonebisa matlirdquo (A-39 81r)
iungis azriT matli aris arseba romelic imis nacvlad rom
sicocxle gasces klavs amgvari ganmarteba ukavSirdeba matlis
miwisqveS arsebobidan gamomdinare asociaciebs da sikvdilisa da
organizmis daSlis boilogiur procesebs amgvarad matli simbolurad
ganasaxierebs xrwnas sikvdils (simboloTa 1971 378) citirebul
konteqstSi igive funqciuri datvirTva aqvs ldquotilsacrdquo cnobilia rom
ldquomatli da Wia veSapTan da gvelTan erTad erT semantikur kategorias
qmnisrdquo (abakelia 1997 5) rogorc qristianul literaturaSi aseve
folklorSi Wia da gveleSapi erTi kategoriis arsebebia (gabrielaSvili
2012 49) yvelaze cxadad gvelgveleSapis simboloTa Sewyvilebasa da
Tanamonacvleobas apokalipsSi vxvdebiT ldquoda gardamovarda veSapi igi
didi gueli dasabamisaAacute romelsa ewodebis eSmaki da satana romeli
acTunebs yovelsa sofelsardquo (gamocx 129) gamocxadebisagan gansxvavebiT
maTes saxarebaSi gvelis gansakuTrebul sibrZneze Tavad macxovari
migvaniSnebs ldquoiyveniT ukue mecnier viTarca guelni da umanko viTarca
trednirdquo (mT 1016) magram Cven cxadad vxedavT rom gvelis bibliur
interpretaciaTagan mainc ufro ldquomacdunebelirdquo da ldquosatanurirdquo arqetipi
damkvidrda (simboloTa 2011 53)
saTnoebaTa kibeSi gansakuTrebiT xSiria da logikuric
gvelisgveleSapis simboloTa negatiur konteqstSi gamoyeneba gvelis
107
veSapis gveleSapis paradigmuli saxeebi erTmaneTis paralelurad
monacvled gamoiyeneba da ama Tu im macdunebel vnebas ganasaxierebs
ldquoraJams mogiAtildedes gulisndashsityuaAacute gankiTxvad moZRuarisa viTarca
siZvisagan ivltode misgan da nu scem yovladve adgil guelsa (τῷ ὅφει
(PG Vol 88 681A) amas aramed mouge veSapsa τὸν δράκοντα (681A) mas da arqu
ara Tu me mTavrisa mis aramed igi Cem ars msajuli (sineli 1965 60)
ldquoraJams Sen gulissityuaman Senman gankiTxvaAacute anu dasjaAacute
winamZRuanvelisaAacute mogivlinos viTarca siZvisagan ganvldi nucaRa
yovlad miscem guelsa amissa mocalebasa nu adgilsa nu Semosavalsa
nu dasabamsa aramed Atildemobd veSapisa mimarT ldquohoAacute macTuro ara me
mTavrisaAacute aramed igi Cemda msajulad dadgardquo (A-39 26r) an kidev
ldquoZAcircrmoAtildesene memyudroe dabudebul aspit geslisa sikudidmosilisa Tavsa
Soris TAcircssa momRebelrdquo (A-39 82r) ldquodayudebuli ZAcircrisndashmoAtildesene aspidi ars
damaluli da gesli sasikudine Tavsa Soris TAcircssa utAcircrTavsrdquo (sineli
1965 205)
rogorc zemoT vnaxeT eqvTime aToneli berZnuli teqstis ldquotOtilden
drpoundkontardquo Targmnis ldquoveSapsardquo drakoni miTologiuri cxoveli da
universaluri simboluri figuraa romelic kulturaTa umetesobaSi
gvxvdeba magram drakonis simbolika aRmosavlur da dasavlur
kulturul tradiciaSi gansxvavdeba drakonis anu gveleSapis simbolika
dasavlur tradiciaSi xSirad Tanxvdeba gvelisas Zveli berZnebi
drakons nebismier gigantur qvewarmavals eZaxdnen igi ganasaxierebda
borot pirvelad Zalebs amitom masze gamarjveba udides simamaces
moiTxovda (simboloTa 2011 59-61) amdenad saTnoebaTa kibeSic brZola
drakonis (qarTulad veSapi gveleSapi gveli) romelic simbolurad
ganasaxierebs romelime sulier mankierebas dasaTrgunad moiTxovs
aranakleb mamacobas vidre miTiuri drakonis damarcxeba es simboluri
saxe imdenad aqtualuria saTnoebaTa kibeSi da iseTi sixSiriT
gamoiyeneba ama Tu im codvasTan kavSirSi rom garejel kaligrafs
108
nikras xelnaweris aSiaze sxva miniaturebTan erTad gveleSapis
gamosaxulebac dauxatavs17
H-1669
kari bWe ndash TiTqmis yvela religiaSi Secnobisa da flobis
universalur simbolod iqca qristianul religiaSi kari qristes (ldquome
var karirdquo- in 19 7-10) da RvTismSoblis (bWe-daxSuli ndash qalwulobis)
aseve sasufevelSi Sesvlis simboloa (simboloTa 2011 99) am
ukanaskneli mniSvnelobiT aris gamoyenebuli kari anton kaTalikosisa
da ioane petriwis CarTul nawilebSi
ldquoaAtildesovs viTarmed oriTare wegraveliliTa
zecisa igi moiyides samefo
da SekrebiTa iwro eqmna bWe zecisrdquo (163)
ldquoTu viTar erTman sityuaman aRiyvana
gonebiT raAacute mxedveloba moigo
guarTa sadgursa goniersa mas bWesardquo (str 289)
17 nikras xelnaweris miniaturebis saTnoebaTa kibis teqstTan mimarTebiT kvleva SesaZloa samomavlod ganxorcieldes
109
ioane sineli saubrobs vercxlismoyvareobis mankierebaze da
imowmebs bibliur epizods qvrivi qalis Sewiruli ukanaskneli xurdebis
Sesaxeb (lk 21 1-4) riTac man moipova caTa sasufeveli amitomac igi
mouwodebs asketur gzaze SemdgarT rom ar izrunon qonebis
SegrovebisTvis glaxakTaTvis daxmarebis keTilSobiluri mizniTac ki
anton kaTalikosi ki Tavis mxriv naTqvams kidev ufro aZlierebs ldquoda
SekrebiTa iwro eqmna bWe zecisrdquo (163)
ioane sineli ldquokarisrdquo simbolos ZiriTadad iyenebs safuZvlis
sawyisis mniSvnelobiT magaliTad ldquoκαταλαλιᾶς θύραrdquo (PG Vol 88 852B)
ldquovTquT pirvelsa amas Tqumulsa amas Sina viTarmed borot ars da
macTur gankiTxvaAacute xolo aw vTquaT mcired raime mravalndash
metyuelebisaTAcircsca romelindashigi mizezi ars da kari misi romlisa mier
Semovals da ufroAacutesad gamovals ZAcircrisndashzraxvaAacute da gankiTxvaAacuterdquo (sineli
1965 212) ldquoTqumul ars vidreme Cuenda sikniniT winaswrobilTa Soris
viTar zedasacTomel friad da TAcircT maT keTilsagonebelTaca Soris
Semavali gankiTxvaAacute ufroAacutesRa gankiTxulobaAacute da enisagan tanjulyofaAacute
xolo aw namdAcirclve mizezisaca da karisa romlisa mier Semovals xolo
ufroAacutesRa ganvals Sesadrginebel mciredTa mier dawesebadrdquo (A-39 84v-85r)
karis funqcia teqstSi ambivalenturia ndash igi SeiZleba iyos
rogorc mankierebis ise saTnoebis safuZveli
mTiebi mze mTvare mnaTobebi simbolurad ganasaxiereben rogorc
RmerTs aseve wmindanebsac ndash axal aRTqmaSi ciskris varskvlavi
qristesTan aris dakavSirebuli igi aseve aris mauwyebeli macne qristes
madliT gabrwyinebuli axali cxovrebisa qarTveli himnografebis (ioane
minCxi miqel modrekili ioane mtbevari da sxvebis) SemoqmedebaSi ki igi
wmindansac miemarTeba (grigolaSvili 2002 99) ldquoὁ δὲ μεγάλῃ σελήνῃ ὁ δὲ τῷ
λαμπρῷ ἡλίῳ προσεοίκασινrdquo (PG Vol 88 881C) ldquosxuaAacute ars romelsa
moRuawebiTa TacircsiTa da sxuaAacute ars romelsa simdabliTa da sxuaAacute ars
romelsa saRmrToAacuteTa niWiTa da gamocxadebiTa Seekras mZlavri igi da
erTi igi mTiebsa msgavs ars da meore ndash didsa mas mTuaresa da mesamendash
brwyinvalesa mas mzesa da amaT yovelTa sayofeli caTa Sina arsrdquo
(sineli 1965 242) ldquosxuaAacute ars RuwaTagan da sxuaAacute ndash damdablebisagan da
110
sxuaAacute ndash saRmrToAacutesa mier gamocxadebisa Sekrulad mqonebeli mZlavrisaAacute
romelime vidreme mTiebsa xolo romelime didsa mTovaresa da sxuaAacute
brwyinvalesa emsgavsnes mzesa xolo erTbamTave zecaT Sina mougies
moqalaqobaAacuterdquo (A-39 95r)
anton kaTalikosi
ldquopirveli ndash mbrZoli brwyinvalesa
mTiebsa
meore ndash xolo aRvsilsa mTovaresa
garna mesame ndash TAcircT SegraveAgraveniersa mzesa
emsgavsnes viTa AtildemebiTa mamaTaTa
viswaveT vicanT angelosebri gvarirdquo
(158)
ioane petriwi
ldquoviTar ciskari naTlisagan wina vals
egreT marxva Cans siwmidisa pirvelad
merme aRmovals mze igi simarTlisa
da gananaTlebs gonebasa wmidasa
da bnelsa nislsa moxueulsa warsdevnisrdquo
(149)
ivane lolaSvili fiqrobs rom eqvTime aTonelis Targmanis
citirebul pasaJSi gadmocemulia ldquogaTenebisa da mzis amosvlis bunebrivi
suraTirdquo romelic ioane petriwma sul sxvagvarad gaiazra petriwTan
ldquomze igi simarTlisardquo metaforuli cnebaa da qriste RmerTs gulisxmobs
(lolaSvili 1968 143) am azris dasabuTebisTvis mas mohyavs
himnografiuli teqstebi sadac qriste marTlac moazrebulia rogorc
ldquomze simarTlisardquo zemoT mnaTobTa simbolikaze saubrisas ukve aRiniSna
rom mze simarTlisa da ciskris varskvlavic Zvel qarTul mwerlobaSi
ganasaxierebda qristes simbolur saxes Tumca am SemTxvevaSi amgvari
gaazreba konteqstidan mowyvetili iqneba da sakvlevi pasaJis azric
daikargeba sinamdvileSi citirebul teqstebSi saubaria sulieri Rvwis
sxvadasxva etapze myof asketTa Sesaxeb romlebic vnebas ebrZvian imis
Sesabamisad Tu romel safexurze imyofebian erTni ldquoSromiTa da ofliTa
AtildeorcieliTa hbrZodis amas mZlavrsardquo meoreni ndash ldquomarAtildeviTa da
mRAcircZarebiTa ewyvebodis masrdquo aseve ldquosimdabliTa da urisxvelobiTa da
wyurviliTa winaaRudgebodisrdquo xolo mesameT ndash ldquosaRmrToAacuteTa niWiTa da
gamocxadebiTa Seekras mZlavri igirdquo (sineli 1965 242) da swored maT
adarebs ioane sineli ciskris varskvlavs savse mTvaresa da mzes ufro
metic ioane sinelis teqsti grZeldeba swored im informaciiT
romelsac Seicavs zemoT citirebuli strofi ioane petriwis
redaqciidan ldquopirvelad ciskari aReRis merme naTeli moefinis da
111
maSinRa gamobrwyindis mzeAacuterdquo (sineli 1965 242) amgvarad saanalizo
strofi arc ioane petriwiseuli CanarTia da mnaTobebic gamoyenebulia
siZvis vnebasTan brZolis sxvadasxva saSualebisa da etapis warmosaCenad
mkurnali ndash ioane sineli saTnoebaTa kibis me-4 TavSi-
morCilebisaTvis ndash vrcel msjelobas uZRvnis moZRvrisadmi morCilebis
saTnoebas da miutevebel codvad miaCnia sawinaaRmdego moqmedeba
moZRvari sulieri mkurnalia sulieri wylulebis gamamrTelebeli
romelic WeSmaritebis gzaze miuZRvis adamians ldquoaramed friadca didi
ars da uZAcircres yovelTa vnebaTa da uZAcircresi ese ars romel arca
SesaZlebel ars advilad TqumaAacute misi da aRsarebaAacute da ganqiqebaAacute winaSe
sulierisa mkurnalisardquo (sineli 1965 328) ldquoumZvinvaresiRa arcaRa
mocalebiT gamoTqumad da aRsaarebad gina ganqiqebad sulierisa mimarT
mkurnalisa SesaZlebelrdquo (A-39 125r)
rto nayofi ndash unayofoba yurZnis mwife marcvali yvela es
simbolo dakavSirebulia WeSmaritebis misaRebad adamianis sulier
mzaobasTan saTave ki kvlavac axali aRTqmaa kerZod igavi mTesvelze
(lk 85-15) ekal-bardebSi davardnili Tesli adamiania romelic
ldquozrunvisagan da simdidrisa da gemoTagan amis soflisaTa vlened da
SeaSTvian da ara nayofier iqmnianrdquo (lk 814) xolo poxier niadagze
dacvenili Tesli isini arian ldquoromelTa guliTa keTiliTa da saxieriTa
isminian sityuaAacute da SeikrZalian da nayofi gamoiRian moTminebiTardquo (lk
815) swored am azriT iyenebs ioane sineli sulis nayofiereba-
unayofobas ldquoοὐ τόπων σκοτία καὶ ἐρημία ἐνισχύει καθrsquo ἡμῶν τοὺς δαίμονας ἀλλὰ
ψυχῆς ἀκαρπίαrdquo (PG Vol 88 945D ldquoara Tu sibnele RamisaAacute anu udabnoebaAacute
adgilisaAacute ganaZlierebs eSmakTa Cuen zeda aramed unayofobaAacute sulisaAacuterdquo
(sineli 1965 299) ldquoara adgilTa sibnele da udabnoebaAacute ganaZlierebs
Zacircnad Cuenda eSmakTa aramed sulisa unayofoebaAacute xolo ars odes da
gangebulebiTica ganswavlaAacuterdquo (A-39 115v)
ioane sineli brZens adarebs yurZnis mkrefavs romelic mwife
nayofs gamoarCevs da Wams xolo ugunuri ndash piriqiT mwife nayofi
WeSmaritebis marcvalia romelsac nayofieri suli irCevs (PG Vol 88
848D) ldquobrZeni mkrebeli marcualsa yurZnisasa mwifeTa maT marcualTa
112
Wamn da mWaxTa ara mihxedavn xolo ugunuri oden cTomaT da borotTa
umzirin moyuasisaTardquo (sineli 1965 211) ldquokeTilman kufxalTmkrebelman
mwifeTa kufxalTa vidreme mWamelman araraAacute mWaxeTaTAcircs izrunvos da
keTilcnobaman da zrunvis mqonebelman gonebaman raodenni vidreme
saTnoebani vieTme Soris ixilnes amaT moswrafebiT Seiswavebs xolo
ugunuri ginebaTa da naklulevanebaTa gamoiZiebs romlisaTvis da Tqmul
arsca ldquogamoiZies ndash usjuloebaAacute moakldes gamomeZiebelni
gamoZiebisaganrdquo (A-39 84v)
rtos simboloc ukavSirdeba nayofis nergis Teslis simboloebs
mas SeiZleba hqondes pozitiuri datvirTvac da negatiuric ndash keTili
Ziridan keTili rto amoizrdeba iseve rogorc keTili Cveva saTnoebis
xolo boroti ndash mankierebis warmomSobia ldquoΧαλεπῆς ῥίζης (Ziri fesvi) καὶ
μητρὸς (deda) χαλεπώτατον ἀπόγονον (Svili Stamomavali) εἶναι ἐν τοῖς φθάσασιν
ἀκηκόαμεν rdquo(PG Vol 88 976B) ldquoborotisa Zirisa boroti rtoAacute guesma
pirvelTqumulsa mas Sina Tavsardquo (sineli 1965 327) ldquoborotisa Zirisa da
dedisa uborotesad Svilad yofad winaswrobilTa Sina guesmardquo (A-39
125r) ldquoeseca vnebaAacute mowyinebisaAacute erTi ars mravalndashmetyuelebisa
rtoTaganni ldquoκλάδωνrdquo (PG Vol 88 857D) (sineli 1965 219ndash220) ldquoerTi da
eseca mravagzis mravalmetyuelebisa rtoTaAacute viTarca da awRa
winamswrobelTa vTquT ars da pirvel SvilT vityAcirc ukue mowyinebasa
romlisa ZliT da sanawevrosaca missa wessa borotsa Sina jaWusa
mivamkAcircdreTrdquo (A-39 87r)
amgvarad saTnoebaTa kibis zemoT damowmebul simboloTa analizma
gamoavlina rom ioane sineli sakmaod Tavisuflia paradigmul saxeTa
gamoyenebisas man kargad icis TiToeuli simboluri saxis Teologiuri
Sinaarsi da swored amis gaTvaliswinebiT rig SemTxvevaSi calkeul
myar tradiciul paradigmul saxeebs uCveulo moulodnel konteqstSi
iyenebs
113
amp 2 saTnoebaTa kibis poeturi teqstebis originaluri
nawilis simbolika
calke aRniSvnis Rirsia is saxeebi romlebic anton kaTalikosisa
da ioane petriwiseuli variantebis originalur nawilSi gvxvdeba am
avtorebis simboluri azrovneba gansakuTrebiT ki anton kaTalikosis
gamorCeuli da Zalian mravalferovania Tumca ver vityviT rom anton
kaTalikosiseuli saTnoebaTa kibis originaluri nawilis simbolika
uCveuloa zogadad antonis mxatvruli azrovnebisTvis saTnoebaTa kibis
mxatvruli saxeebis anton kaTalikosis originalur SromasTan msgavsebis
saCveneblad davimowmebT adgilebs wyobilsityvaobidan da proloRi
aTormetTa TueTadan es ki kidev erTxel gvafiqrebinebs rom CarTuli
strofebi aris antoniseuli da maTi Seqmnisas avtori ar eyrdnoba sxva
wyaros miT ufro rom msgavsi informacia ar Cans arc berZnul
teqstebSi da arc Cven xelT arsebul slavur teqstSi
Zvirfasi Tvlebi iakinTi romlis saxelwodebac berZnulidan
momdinareobs xmelTaSuazRvispireTSi izrdeba iakinTi gvxvdeba rogorc
Zvel ise axal aRTqmaSi Zvel aRTqmaSi ndash mRvdelmTavris Zvirfasi
morTulobis Semadgenel nawilad ldquoda qsoo mas Sina naqsovi qvaTagan
oTx stiqoni da stiqoni qvaTaAacute iyos sardioni pazioni samaragdoni ndash
stiqoni da stiqoni meore ndash anTraki da sapfironi da iaspi da stiqoni
mesame ndash ligAcircri da aqati da ameTAcircsosrdquo (gam 21 17-20) axal aRTqmaSi ndash
brwyinvale safuZveli axali ierusalimis ldquoda safuZvelni zRudisani
yovliTa qviTa patiosniTa Semkulni safuZveli pirveli iaspi meore
safironi mesame qalkidoni meoTxe samaragde mexuTe sardonixoAacute meequse
sardioAacute meSAcircde oqro-qvaAacute merve bivrili mecxre topazi meaTe
xrAcircsopasoAacute meTerTmete iakinTi meTormete ameTAcircsoAacuterdquo (gam 1920) iaspic
iakinTis msgavsad gvxvdeba Zvel aRTqmaSic da axal aRTqmaSic (gam 21 17-
20 gamocx 1920 gamocx 43) axali aRTqmis mixedviT igi gamWvirvalea
ldquoda aqunda didebaAacute RmrTisaAacute mnaTobi misi msgavs iyo qvasa patiosansa
viTarca qvasa iaspsa brolis-saxesardquo (gamocx 2111) gamWvirvaloba ki
rogorc erTi ZiriTadi maxasiaTebeli anton kaTalikosis mxatvruli
SemoqmedebisTvis rogorc iaspis ise iakinTis Tvisebaa Zveli qarTuli
114
ldquoandamatirdquo an ldquoadamantirdquo ukavSirdeba berZnul ldquoἀδάμας-srdquo rac
mouTrgunvels niSnavs almasi ndash ldquoyvelaze keTilSobili Zvirfas
qvaTaganrdquo ndash srulyofis siwmindisa da ubiwoebis simboloa (simboloTa
2011 132)
saTnoebaTa kibeSi TiToeuli safexuri anton kaTalikosis originali
strofiT iwyeba romelSic avtori amkobs im saTnoebas romelsac exeba
Sesabamisi safexuri saTnoebebs antoni ZiriTadad Zvirfas Tvlebs
adarebs magaliTad saTnoebaTa kibis pirveli ori Tavi ndash sofliT
gamosvlasagan da uzrunvelobisaTvis Sedarebulia iakinTis
siZvirfasesTan radganac swored am or sabaziso saTnoebaze dgas
asketuri cxovrebis mTeli Semdgomi periodis moRvaweoba an kidev
glovis saTnoeba romelic umniSvnelovanesi safexuria sulieri
srulyofis gzaze Sedarebulia iaspTan da almasTan aseve ldquouxrwnel
vardTanrdquo cnobilia rom vardi silamazis mSvenierebis simboloa
saTnoeba da zogadad asketuri moRvaweoba ki qristologiuri gagebiT
swored mSvenierebaa
Zvirfasi Tvlebis gamoyeneba simboluri SinaarsiT damaxasiaTebelia
anton kaTalikosis mxatvruli enisTvis zogadad amgvari simboluri
metyvelebiT igi gaxazavs sulieri cxovrebisTvis uaRresad mniSvnelovan
aspeqtebs magaliTad is originalur SromaSi wyobilsityvaoba Zvirfasi
Tvlebis simbolikas iyenebs Sio mRvimelis mier Seqmnili sagaloblebis
misamarTiT avtoris poeturi niWis warmosaCenad (sulava 2006173) sxva
SemTxvevaSi antoni iezekielis Semoqmedebas adarebs Zvirfass Tvlebs
(sulava 2006185) anton kaTalikosisTvis es niWi imdenad aris
mniSvnelovani ramdenadac sulieri TvalsazrisiT WeSmaritad Rirebulis
gandidebisken aris mimarTuli
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquoglova netari suli RmrTis SemaerTi
lmobiT gulisaT aRmonaceni gvari
oqros-feri frTe TAcircT naTlisad mimyvani
vardi uxrwneli AcircakinTi mWAcircrvali
iasp ZAcircr-fasi samefo adamasirdquo
ldquoorion samzo ucxo sagang adamasrdquo
(410)
ldquoSenni Sairni iezekiel dido
akrostixorni iasp-sWAcircrven sardion-
margaliteben urTierTas kidulni
115
(7 I orig str)
ldquoTqmulTare zem o rTa ZAcircr-fas spekalTa
AcircakinT mWAcircrv e se eSesabamvis
sulTmwmedi saqe b rkial elvar mbzinvarirdquo
(3 I orig str)
Zvirfas-spekaloben kma Cemda
gansamdidrad
Segeferebis qebaAacute brZenTa Tanardquo
(str 767)
ldquoiakinT-mWAcircrvi TAcircT margalit-lal
aRsxmulrdquo (str 491)
ldquoaqa hsCans erTad iasp-sadaf-minani
mWAcircrual-spetaknirdquo (str 572)
feris simbolika yvelaze universaluria igi konkretuli funqciiT
gamoiyeneboda liturgikaSi xelovnebaSi literaturaSi (simboloTa
1971 52) anton kaTalikosis saTnoebaTa kibeSi gamoyenebuli ferTa
simbolika ZiriTadad moicavs naTel ferebs ndash elvare brkiali mWAcircrvali
da sxva
naTeli sxvadasxva kulturaSi ganasaxierebda adamianis suls
kosmiur energias morals inteleqts Svid ZiriTad saTnoebas
(simboloTa1971 187) sakmaod gavrcelebuli es qristianuli simbolo
bibliur saxismetyvelebaSi RvTaebrivi arsis gamomxatvelia Teofania
anu RvTaebrivi gamocxadeba naTelTanaa dakavSirebuli (grigolaSvili
2002 102)
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquooqrosferi frTe TAcircT naTlisad
mimyvani
vardi uxrwneli AcircakinTi mWAcircrvalirdquo
(7 I orig str)
ldquouzadosagan naTlisa qmnili naTladrdquo
(str 302)
citirebul pasaJebSi naTeli RmerTs miemarTeba saTnoeba adamians
miuZRvis naTlisken RmerTisken danarCeni ferebi romelTa Sinaarsi
SeiZleba gagebul iqnas imavenairad miemarTeba saTnoebebs es ferebi
116
dakavSirebulia siwmindesTan sispetakesTan swored ise rogorc
asketuri Rvwis gzaze mopovebuli saTnoebebi magaliTad uvnebeloba
aris elvare ucxoeba ndash brkial elvar mbzinvari naTeli RvTis simboloa
ioane petriwis teqstis originalur CanarTebSic
ldquoAtildeseneba ese TAcircT iyos Senda marad
sikudilisa hpoeb sulisa AtildeorcT ganmyreli
eha ganmgebi soflisa sxuasa mixual
naTlisa maRlis imis didis Semtkbobi
esreT wmidaTa kualsa navT-sayudelsardquo (str 62)
aseve naTelTan da naTel ferebTan aris dakavSirebuli oqro da
oqrosferi romelic ZiriTadad sulier siwminded sulier
Rirebulebad aris gaazrebuli religiuri Sinaarsis teqstebSi asea es
anton kaTalikosis mxatvrul naazrevSic
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquouvneboba oqrov mgebo sulTaTAcircs
elvarev saqe b rZenTadmi samkobo aw
brkiali ig i gegraverdiv hfine CegraveAgravendami
erT keTilobi sawyurisadmi xedegravead
locvisa frTiT a Rmfeno mimarT mzisardquo
(29 I orig str)
ldquoTqmulTare zem o rTa ZAcircr-fas spekalTa
AcircakinT mWAcircrv e se eSesabamvis
sulTmwmedi saqe b rkial elvar mbzinvari
ucxoeba imier lTolva amriT
xolo jegravearisa tAcircrTva qristes msgavsebardquo
(3 I orig str)
ldquomefa mowame Tov brwyin brkial-mnaToberdquo
(410)
ldquoes qristes sZali iasp-mWAcircrual-lalrdquo
(406)
ldquobzinuAgraven marcualni
eluAgraven leqsebi ZAcircrfas spekalT umjobes
brwyinuAgraven sityuanirdquo (str 735)
ldquohswameds da mbzinuared sufTa hyofs
gonebasardquo (str 396)
frTa frTebi simbolur saxismetyvelebaSi gaigivebulia
warmosaxvasTan azrTan sulierebasTan qristianul kulturaSi frTa
ganasaxierebs samarTlianobis mzis sinaTles romelic anaTebs marTalTa
gonebas da radganac igi aseve moicavs sakuTar TavSi mobilobisa da
117
gadaadgilebis SesaZleblobas es ukanaskneli funqcia gaerTianebuli
ldquoganaTebisrdquo ldquogabrwyinebisrdquo daniSnulebasTan gamoxatavs sulier evolucias
(simboloTa1971 374) frTis simbolos am azriT xSirad iyenebs anton
kaTalikosi
saTnoebaTa kibe proloRi aTormetTa TueTa
ldquosamoba sam-mze saRmrTos TAcircTebis ricxvi
aRsaval sakib aRmyvani erTisad mzis
TAcircT ganmamRrTobi momgeTa qmnilTa
RmerTTa
netar ama frTiT orbisa frenis warmrTAcirc
oqros frTe isa brwyinualis ukeTesisrdquo
(30 I orig str)
ldquolocAcircsa frTiTa keTilobisa casa
mfrinvali orbi aRsruli uzadosadrdquo
(S-3731 113)
ldquotAcircxon xedAcircsa frTiTa meoqrosfere
mimxedvi mzisa datevnisaebr mWuretirdquo
(S-3731 99)
wyobilsityvaoba
ldquovin mRAcircme ifrTe aRmyuani zecad Siordquo
(str 492)
frTiTa oqrois urCeulesiT moxuAgraved
(str 493)
saTnoebaTa kibeSi frTas ambivalenturi Sinaarsi aqvs pozitiuri ndash
gamoxatavs sulier progress romlis saboloo mizania Teozisi
ldquolocvisa frTiTa Rmfeno mimarT mzisardquo (29 I orig str) - swored
amgvari azri Cans petriwis originalur strofSic ndash ldquolocvisa frTiTa
TAcircsebiT aRmyvanebirdquo (102) da negatiuri mniSvnelobiT ndash sulSi vnebis
mankierebis progresis gamomxatvelia
ldquodia mraval-gzis orZAcircli frTovan iqmna
qegraveAgraveyaniT maRlad aRebuli freniTa
eg-saxed odes cud-dideba Sesruldes
zesT-mCenobisa frTiTa borot maRlobdes
da iSegraveAgraves hazri satanas gardmomTxevirdquo (222)
margaliti margalits rogorc simbolos gansxvavebuli funqciuri
datvirTva aqvs sxvadasxva kulturaSi saerTo is aris rom yvelgan
erTnairad didia misi mniSvneloba Cinur kulturaSi margaliti aris
118
erT-erTi yvelaze gavrcelebuli emblema mahmadianur religiaSi igi
ganasaxierebs samoTxes maT aseve swamdaT rom margaliti aris
produqti ori stiqiis cecxlisa da wylis SeerTebis margaliti
muslimur kulturaSi simbolurad ganasaxierebda aseve adamianis suls
(simboloTa1971 251)
rac Seexeba qristianul samyaros aq margaliti mravali aspeqtis
Semcveli mniSvnelovani saxe-simboloa igi gulisxmobs umaRles sulier
faseulobas kanons saRvTo WeSmaritebas TviT macxovars es simbolo
saTaves iRebs saxarebaSi usasyidlo margaliti aRniSnavs caTa
sasufevels s averincevi SeniSnavs rom mogvianebiT margaliti iqca
TviT qristes simbolod da es interpretaciebi ar gamoricxaven
erTmaneTs radgan mopoveba WeSmaritebisa romelic TviT qristea niSnavs
maradiuli sasufevlis mopovebasac (grigolaSvili 2002 94) anton
kaTalikosic margalitis simbolos iyenebs sulieri faseulobis saRvTo
WeSmaritebis mniSvnelobiT magaliTad saTnoebaTa kibis Sesaval
originalur strofSi margalits uwodebs dumilis saTnoebas
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquodumili saRmrTo sulisa gansamdidri
margaritTagan aRmonaRTa sibrZnis zRAcircT
im keTilobiT TAcircT iesom romeli
laRTa winaSe viT hqmna borotmsajulTa
imiTve mdumi issferve hsdums qristesTAcircsrdquo
(11 I orig str)
ldquompyrobni TAcircs Soris ZAcircrfasTa
margaritTardquo (str 710)
citirebul strofSi anton kaTalikosi miuTiTebs sinedrionis
samsjavroze msajulTa winaSe dadumebul iesoze ldquoda aRdga mRdelT-
moZRuari igi Soris da hkiTxa iesus da hrqua araras miugeba rasa-ese
Segwameben Sen xolo iesu dumna da araraAacute miugo maTrdquo (mark 146162)
anton kaTalikosis redaqciis originalur CanarTebTan SedarebiT
ioane petriwiseuli teqstis originaluri saxismetyveleba ar aris
mravalferovani am ukanasknelSi iSviaTia simboluri azrovnebis
nimuSebi romelTagan gamovyofT Semdegs
aCrdili ioane petriwi saTnoebaTa kibis originalur strofSi
aCrdilis simbolos iyenebs amqveyniurobis rogorc araWeSmariti
119
Rirebulebis azriT amitom adamiani unda gaurbodes aCrdilTa samyaros
da unda iltvodes WeSmaritebis Semecnebisken (Sdr platonis
gamoqvabulis miTs ndash im)
ldquosofliT sivltola srulTa ars WeSmaritad
romelTa ese aCrdili moeZulos ndash
umyofo arsi sizmari naAtildesovnebi
arodes mdgomi culadi da warmavali
mqonebelTa da uqonebelTa sworirdquo (4)
marjvena marjvena-marcxena erT-erTi umTavresi simboluri opoziciaa
kulturis istoriaSi marcxenas tradiciulad uaryofiTi semantika aqvs
xolo marjvenas - pozitiuri (simboloTa 2011 136)
ldquosiwmide-xati didTa maT gonebaTa
iswave da Sen imas SeesakuTre
wmidaTa Tana sulTa ze aRgiyvanebs
marjueniT dagsvams aqa jmnilsa AtildeorcTagan
itrfe sulisa Tacircsi Senda maradisrdquo (142)
citirebul konteqstSi ldquomarjueniT dasmardquo gulisxmobs zeciur
sasufevelSi damkvidrebas da misi safuZveli ra Tqma unda saxarebas
ukavSirdeba igive mniSvneloba aqvs RvTis ezos
ldquomonazono Sen simdable Seiyuare
simSAcircde marxva siwrfoeba umanko
siyuaruli da mowyaleba maRali
amiTa sZlie sificxesa warmdebsa
da Sedi merme ezosa erTisasardquo (str 175)
amrigad poeturi teqstebis originalur CanarTebSi gamoyenebul
simboloTa analizi gvafiqrebinebs rom anton kaTalikosi ar qmnis
misTvis uCveulo axal simbolur saxeebs rac ucxo iqneboda misi
mxatvruli azrovnebisTvis amdenad vfiqrobT CarTuli strofebi aris
antoniseuli da maTi Seqmnisas avtori ar eyrdnoba sxva rame wyaros
miT ufro rom am strofebis wyaro ar Cans arc berZnul teqstebSi da
arc Cven xelT arsebul slavur teqstSi rac Seexeba ioane petriwis
CarTul strofebs aq simboloTa gamoyeneba imdenad iSviaTia rom
teqstis originaluri nawilis saxismetyvelebaze saubari rTuldeba
120
Tavi IV
ioane sinelis saTnoebaTa kibis qarTuli
Targmanebis filosofiur-Teologiuri terminologia
SeniSnulia rom Sua saukuneebis religiur teqstebSi gamoyenebul
terminTa mniSvnelobis dazusteba imdenad iyo aucilebeli ramdenadac
terminTa gaurkvevloba Tu gansxvavebuli gageba bizantiur qristianul
samyaroSi (da maSasadame saqarTveloSic) xSirad cxare saeklesio
diskusiebis sababi xdeboda xolme da ara marto diskusiebisa aramed
mwvaleblad gamocxadebisa da eklesiidan gankveTisac ki (meliqiSvili
2011 23) ucxo enaTa ldquoCueulebisamebrrdquo Targmnam wyaroTa uzustesad
gadmocemis cdam efrem mcire da ioane petriwi aiZula qarTuli enis
gamomxatvelobiT resursebSi gamoenaxaT yvela moqmedi da potenciuri
saSualebani da maqsimalurad gamoeyenebinaT isini es iyo samecniero
enis qarTuli saRvTismetyvelo filosofiuri Tu lingvisturi
terminologiis Seqmnis aucilebeli piroba (doborjginiZe 2012 89)
gamomdinare iqidan rom Cven xelT gvaqvs sxvadasxva epoqaSi
gansxvavebuli literaturuli stiliTa da gemovnebiT Seqmnili erTi
teqstis ramdenime redaqcia vfiqrob gansakuTrebiT saintereso iqneba
teqstis am kuTxiT Seswavla rogorc viciT eqvTime aTonelis Semdeg
saTnoebaTa kibe Targmna petre gelaTelma epoqis axali
moTxovnilebidan gamomdinare (berZnul dedanTan Targmanis maqsimalurad
daaxloeba) petre gelaTelis Targmanis mizandasaxuleba kargad Cans
terminTa analiziTac radgan rogorc viciT gelaTuri skolis
Targmanis standartebi pirvel rigSi terminTqmnadobasa da maT
dazustebas gulisxmobda
upirveles yovlisa unda aRvniSnoT rom saTnoebaTa kibe
praqtikuli daniSnulebis teqstia teqstSi mocemulia praqtikuli
xasiaTis instruqciebi potenciuri mkiTxvelisTvis romlis miRmac
igulisxmeba asketur RvwaSi myofi adamiani amitom nawarmoebisTvis ar
aris niSandoblivi (Sua saukuneebis filosofiuri teqstebisTvis
damaxasiaTebeli) sistemurad Camoyalibebuli cnebiTi ena magaliTad
teqstis erT-erTi mkvlevari Aandrei kordoCkini saTnoebaTa kibis
121
anTropologiur terminologiasTan dakavSirebiT ambobs rom Zalian
rTulia patristikul literaturaSi mwyobri anTropologiuri
Sexedulebebis povna ramdenime gamonaklisis garda rogoricaa
magaliTad grigol noseliს nemesios emeselis Txzulebebi
gansakuTrebiT rTuladaa saqme sulier cxovrebaze daweril
traqtatebSi magaliTad bevr qristian mweralTan da maT Soris ioane
sinelTanac rogorc ukve aRvniSneT goneba da guli ar aris
ganmartebuli aramed isini SeiZleba aRiweros mxolod maTi moqmedebebis
Sesabamisad adreuli periodis mwerlebi maT Soris ioane sinelic
iyenebdnen anTropologiur terminologias sulieri cxovrebasTan
dakavSirebuli WeSmaritebis martivad gadmosacemad ioane sineli guls
da suls an kidev gonebas da suls (psixes) xSirad sinonimebad iyenebs
aseve igi saubrobs gulis Tvalze sulis Tvalze gonebis Tvalze
rogorc gansxvavebul anTropologiur realobebze romelTac aqvT
Sinagani Wvretisxedvis erTnairi unari amgvarad kibe ar aris
anTropologiuri traqtati da sineli ar warmogvidgens mwyobr
anTropologiur sistemas Tumca mis mier gamoyenebuli anTropologiuri
terminologiis analizi dagvexmareba misive Teologiis gagebaSi
(kordoCkini 2003 34) igive unda iTqvas ioane sinelis teqstis
filosofiur terminologiaze romelsac Txzulebis mizandasaxulobidan
gamomdinare ar aqvs Camoyalibebuli sistemuri saxe amis miuxedavad
teqstisTvis niSandoblivi sxvadasxva jgufis terminebis analizi da maTi
qarTuli Targmanis specifikis gaTvaliswineba iZleva qarTul garemoSi
filosofiuri terminologiis Camoyalibebis procesis diaqroniul
WrilSi danaxvis saSualebas
aRsaniSnavia rom saTnoebaTa kibis petre gelaTeliseuli
Targmanis terminologiis kvlevis Sedegad e WeliZe gamoyofs terminTa
jgufs romelic niSandoblivia mxolod petre gelaTelis cnebiTi
enisTvis rdquoaRniSnuli Targmani erTi mxriv ganicdis XII s-is gelaTuri
skolis mkveTr gavlenas anu aRibeWdavs sakuTriv gelaTur
(arapetriwul) terminologias meore mxriv uTuod saxezea
petriwiseuli gavlenac mesame mxriv aSkarad gamoiyofa axali
122
niSandoblivad petre gelaTeliseuli terminTSesatyvisobanic rac
mTargmnelis terminologiur specifikas qmnisrdquo (WeliZe 1996 674)
sadisertacio naSromis am nawilSi gaTvaliswinebulia anton
kaTalikosiseuli redaqciis originaluri nawilic radganac teqtis
araoriginaluri nawili ZiriTadad petre gelaTelis Targmanis
gadamuSavebaa da xSir SemTxvevaSi terminologiiTac misganaa
davalebuli igive SeiZleba iTqvas ioane petriwiseul poetur
gadamuSavebaze romelic eqvTime aTonelis Targmans misdevs xolo rac
Seexeba ioane petriwis teqstis originalur CanarTebSi gamoyenebul
terminologias masze specialuri kvleva Caatara iv lolaSvilma
(lolaSvili 1968 139-165) da amdenad amaze sagangebod aRar SevCerdebiT
123
amp 1 logikuri terminologia
gamoCineba aRmosaCeni apodiqsis silogizmi gamoxategravea
gulisAtildemayofa gulissityua goneba gagonebaAacute mogonebaAacute
midmogoneba mimogoneba
saTnoebaTa kibeSi sakmaod mravalferovnia logikuri
terminologia amaTgan ramdenime maTganze gavamaxvileb yuradRebas
logikis ZiriTadi cnebebia ldquodasabuTebardquo da ldquosilogizmirdquo18 am
cnebebis Sesatyvisad efrem mcire da arsen iyalToeli iyeneben
bdquogamoCinebasldquo (arseni-ldquogamomaCineblobasacrdquo) romelsac orgvari
mniSvneloba hqonda yofiTi ndash Cveneba da specialuri terminologiuri ndash
ldquodasabuTebardquo bdquogamoCinebaldquo zmnis paralelurad zog SemTxvevaSi
gamoiyeneboda berZnuli ldquoapodiqsisldquo (meliqiSvili 2011 96)
terminebi ldquosilogizmirdquo ldquogamoCinebardquo ldquoapodiqsirdquo gvxvdeba saTnoebaTa
kibis antoniseuli redaqciis originalur nawilSi19 tradiciuli
mniSvnelobiT ndash bdquomsjelobaldquo bdquodasabuTebaldquo
ldquovinaTgan sityegravea psixisa gonieris
gamoxategravea ars ganhsja gamoCineba
rameTu amas saqmobs gulis-Atildemis-yofa
pirveliT nivTTa srulad savsed ganmyofi
meoriT msazRegraveri da sxAcircT mesilogizmerdquo (118)
termini ldquogamoCinebardquo warmodgenilia sintaqsur wyvilSi
ldquogansjasTanrdquo baumaisteris filosofiis qarTul Targmanze (ldquofrederikos
xristianos baumaisterisa gorliciurisa Rimnaziisa rektorisa da
dasabami filosofiisa axlisa sargeblad yrmaTa sxolis SinaTa qmnili
da mravalTa mier igavTa da magaliTTa ZvelTagan mweralTa hromaelTasa
moRebulTa ganmartebulirdquo) darTul komentarebSi antoni wers gansjas
awarmoebs ldquosuli kacobrivirdquo gansja SeiZleba iyos rogorc naTeli ise
bneli Tu gansja bnelia maSin warmoiSveba Secdoma da piriqiT (kukava
18
ldquosAcirclloggizmosani ndash ese Sesityva rame ars viTarmed Seyra sityvaTani
sAcirclloggizmosani romel ars TanaSesityvaAacuterdquo ndash ganmartavs saba 19
specialurma kvlevam gamoavlina rom msgavsi Sinaarsis pasaJs ar Seicavs arc sxva qarTuli redaqciebi arc berZnuli teqstebi da arc slavuri da inglisuri Targmanebi
124
1996 32) bdquogansja ndash gamoCinebasldquo ukavSirdeba termini bdquogulisAtildemayofaldquo20
niko CubinaSvili Tavis leqsikonSi aRniSnuli terminis filosofiur
mniSvnelobas Semdegnairad ganmartavs ndash ldquoZali ganTAcircsebiT warmodgenad
nivTTardquo (CubinaSvili 1961) ndash azrovneba Semecneba amdenad antonis zemoT
citirebuli originaluri strofis azri SeiZleba ase ganvmatroT
sityva aris gamoxatva (am konteqstSi ndash saxis formis micema ndash im)
gonieri sulis azrovnebis msjelobis rac niSandoblivia SemecnebiTi
procesisTvis romelic jer anawevrebs movlenebs Semdeg gansazRvravs
dabolos ndash asabuTebs citirebul strofs antoni agrZelebs
bdquoamaTi Atildemeva wesier droebiTad
ars ara codegravea ldquo (A-711 119)
saTanado dros amgvari ldquogonivrulirdquo metyveleba ar aris codva
anton kaTalikosi baumaisteris filosofiis qarTul Targmanze
darTul komentarebSi erTmaneTisgan asxvavebs gonebasa da
gulsixmisyofas adgens rom gulisxmisyofa aris gonebis moqmedebis
unari misi ldquoZalirdquo amitom Secdomad miaCnia maTi gaigiveba rasac adgili
aqvs rusul saxelmZRvaneloebSi sadac am or movlenas gansxvavebuli
termini ar aqvs swored amiT aixsneba maTi erTmaneTSi aRreva qarTulSi
maTi Sesatyvisi terminebi arsebobs da amdenad aRrevac gamoricxulia
(kukava 1996 28) (bdquogulisAtildemayofaldquo specialur filosofiur leqsikonSic
ganmartebulia rogorc Semecneba gageba (ZvelqarTul 2010 105-107)
aRniSnul termins ramdenime berZnuli Sesatyvisi aqvs rogorc ukve
aRvniSne zemoT citirebuli saanalizo strofi originaluria amitom
davimowmebT masalas antoniseuli redaqciis im araoriginaluri
nawilidan romelSic kvlav es terminia gamoyenebuli
bdquoucxoeba ars CegraveAgraveuleba ukadri
gulis-Atildemis-yofa ara gancxadebulildquo (32)
ldquoucxoebaAacute ars ukadnieroAacute CueulebaAacute ucnauri sibrZne
ganucxadebeli gulisAtildemisyofaAacuterdquo (A-39 19r)
bdquoucxoebaAacute ese ars ganSorebaAacute kadnierebisagan sibrZne ucnauri da
mecnierebaAacute gamoucxadebelildquo (sineli 1965 43)
20
bdquogonebiT axma da gulTa Sina Setanaldquo (Semecneba ndash i m) - sulxan-saba orbelian
125
rogorc vxedavT citirebul konteqstSi anton kaTalikosi iyenebs
petre gelaTelis Targmans romelic Sua saukuneebis filosofiuri
tradiciisamebr berZnul bdquoσύνεσις-sldquo (bdquogagebaldquo bdquoSemecnebaldquo)
ldquogulisAtildemisyofadrdquo Targmnis asevea petre gelaTeliseuli Targmanis sxva
adgilebSic ldquoτοῦ ἀσυνέτου θυμοῦrdquo (PG Vol 88 841A) ndash ldquougulisAtildemoAacutesa
guliswyromisaganrdquo (A-39 80v) ldquoiZio borotTa Soris gulisAtildemisyofaAacute
(ldquoσύνεσινrdquo PG Vol 88 897D) da ara hpoordquo (A-39 104v) ldquoara yofad wesisa gina
gulisAtildemisyofisa (ldquoσύνεσινrdquo PG Vol 88 1021D) ugulisAtildemoTa maT Soris (ldquoἐν
ἀσυνέτοιςrdquo PG Vol 88 1021D)rdquo (A-39 146r) eqvTime aTonelis redaqciaSi ki am
sityviT naTargmnia sxvadasxva berZnuli leqsikuri erTeuli mag berZ
bdquoἘπιτήρειrdquo-s (PG vol 88 949B) bdquogulisAtildemandashhyofdldquo (sineli 1965303) romelsac
petre gelaTeli Targmnis rogorc bdquozeddasWuretdldquo (A-39 116v) rac ufro
zusti Targmania an kidev bdquoδιακρίσεως ὑπόθεσιςldquo (PG 980D) eqvTime aTonelTan
ndash ldquoZali ars gulisAtildemisndashyofisaAacuterdquo (sineli 1965335) petre gelaTelTan ndash
bdquoganmsjelobiTisa mizezildquo (A-39128r) berZ ldquoσύνεσις-isrdquo qarTul Sesatyvisad
ki eqvTime aToneli ZiriTadad ldquomecnierebasrdquo iyenebs ldquoviTarmed eZiebde
ukeTurTa Tana mecnierebasa (ldquoσύνεσινrdquo PG Vol 88 897D)rdquo (sineli 1965 268)
ldquoara ars wesi anu mecnierebaAacute (ldquoσύνεσινrdquo PG Vol 88 1021D) ukeTurTa maT
Tanardquo (sineli 1985 386) amrigad eqvTime aTonelis redaqciaSi
ldquogulisAtildemisyofa-drdquo naTargmnia araerTi berZnuli leqsikuri erTeuli
xolo petre gelaTeli ldquogulisAtildemisyofa-srdquo iyenebs ZiriTadad berZ ldquoσύνεσις
ndash isrdquo qarTul Sesatyvisad
rogorc aRvniSneT Sua saukuneebis filosofiur literaturaSi
ldquogamoxatvardquo niSnavs formis saxis micemas gansaxierebas am terminiT
iTargmneboda aRniSnuli mniSvnelobis ramdenime berZnuli sityva
διασχηματίζω - ldquoviTarca gamoixate egreT ganage cxorebaAacute Senirdquo (bas equs
g aT 105 30-31) μορφόω ndash ldquoviTar-igi gamoixatos raAacute da Seisaxos arsebaAacuterdquo
(damask dial 271 efr) χαρακτηρίζω ndash aramca kualad Seicvalebodes
ganwesebani ese da dawesebani saxelTani aramed gamoxatvidesmca erTisa
da Seurevnelisa bunebisa TAcircTebaTa (damask gard 171 ars) (ZvelberZnul
201055) citirebuli konteqstebi iseve rogorc anton kaTalikosiseuli
126
redaqciidan zemoT ganxiluli strofi terminis ldquogamoxategraveardquo swored am
mniSvnelobas uWers mxars ndash gamosaxva formis micema Tumca aRniSnuli
termini antoniseul redaqciaSi sxva mniSvnelobiTac gvxvdeba
eqvTime
aToneli
petre
gelaTel
i
ioane
petriwi
anton
kaTalikos
i
PG Vol
88 1860 (edMigne)
Νεοελλενικὴ
ἀπόδοσε Ιερὰ
Μονὴ
Παρακλήτου21
(teqsti
momzadebuli
parakletis
monasterSi)
126avit
126t
Targman
i
inglisuri
Targmani
yovlisa
sityAcircsa
winamZRua
r ars
mogoneba
Aacute
yovlsa
sityAcircsa
winaZRAcircs
gagonebaAacute
mogonebis
a
winamZRua
ri sityua
ars (str
63)
win-uZRAcircs
sityvas
raAacuteme
gamoxategravea
(61)
παντὸς
λὸγου
προεγεῖται
ἔννοια
(PG 793B)
Κάθε λόγο
προηγεῖται σκέψις
(61)
Всякому
слову
предшест
вует
помышле
нiе (61)
Every word is
preceded by
thought (61)
ἔννοιαα romelic momdinareobs sityvidan νοῦς (goneba) da niSnavs
gagebas gaazrebas gansjas fiqrs azrovnebis process eqvTime aToneli
(da mis kvaldakval ioane petriwi) Sesabamis konteqstSi Targmnis
terminiT bdquomogonebaAacuteldquo petre gelaTeli ndash bdquogagonebaAacuteldquo xolo anton
kaTalikosi ndash bdquogamoxategravealdquo bdquogagonebaldquo Zvel qarTul filosofiur
teqstebSi niSnavda azrovnebis process gansjas diskursiul azrovnebas
Semecnebis process asea magaliTad ioane petriwis TargmanebSi ldquosuli
TAcirciT TAcircs-Soris maSin ars odes gulis-isityuvides xolo odesme
gonebasa Soris raJams gaigonebdes viTar Soris sagrZnobelTa iqmnebis
vnebaAacute raJams igrZnobden egreTve da sulsa Soris raJams gaigonosrdquo
(nemesios petr 732) (ZvelqarTul 201048) asevea zemoT damowmebul
eqvTime aTonelis Targmanidan ldquomogonebaAacuterdquo romelic azrs mosazrebas
21 ix httpdocplayergr336106-Klimax-toy-avva-ioannoy-kathigoymenoy-ton-monahon-toy-oroys-sinahtml parakletis
monastris axalberZnul teqsts (kaTarevusa) romelsac struqturulad (Tavebis TanmimdevrobiT)
emTxveva anton katalikosis teqsti sxvagan mivuTiTebT mxolod im SemTxvevaSi Tuki saanalizo
pasaJi aCvenebs arsebiT semantikur gansxvavebas
127
niSnavs mas Sua saukuneebis filosofiur teqstebSi xSirad iyenebdnen
berZn bdquoἔννοια-sldquo qarTul Sesatyvisad
eqvTime
aToneli
petre
gelaTeli
ioane
petriwi
anton
kaTalikosi
patrolog
ia greka
slavuri
Targmani
inglisuri
Targmani
bdquoulmobel
obaAacute
udebebaAacute
ars
damtkicebu
li sibrme
ars
gonebisaAacuteldquo
ulmobeloba
Aacute ars
Semtkicebul
i udebebaAacute
mconari
gagonebaAacuteldquo(11
5v)
--------- ulmobeloba
ars mtkice
udebeba
da gamoxategravea
Sereuli
mconari
(172)
ναρκῶσα
ἔννοια
(PG 932B)
Oцѣпенѣнiе
Mысли (182)
Benumbed
thought (182)
rogorc paraleluri teqstebidan damowmebulma masalam gvaCvena
berZnuli ἔννοια-s qarTuli ekvivalenti eqvTime aTonelis TargmanSi aris
bdquogonebisaAacuteldquo petre gelaTelTan ndash bdquogagonebaAacuteldquo (razec aseve miuTiTebs
ediSer WeliZe mkvlevari aseve aRniSnavs rom garda terminisa
bdquogagonebaAacuteldquo petre gelaTeli berZ ἔννοια-s qarTul Sesatyvisebad iyenebs
bdquogonebaAacuteldquo bdquomogonebaAacuteldquo bdquomgoneblobaAacuteldquo bdquosagonebelildquo (WeliZe 1996 419)
Tumca yvelaze xSirad petre gelaTelis TargmanSi berZ ldquoἔννοια-srdquo
qarTul ekvivalentad gamoyenebulia ldquogagonebardquo da ldquogonebardquo ldquonaSob
gagonebaTa (ἐννοιῶν ndash PG Vol 88 805Α) cremli xolo mama gagonebaTa (ἐννοίας
ndash PG Vol 88 805Α) sityAcirceri gonebaAacuterdquo (A-39 68v) ldquome amaTsa uwulilesi
gagonebaAacute (ldquoἔννοιαrdquo PG Vol 88 897B)rdquo (A-39 104r) ldquoCuen Soris gagonebisa
(ldquoἔννοιανrdquo PG Vol 88 989C) Tqumad Atildeel-vyoTrdquo (A-39 132r) bdquosxua mwikuli
locvisaAacute da sxua uCinoyofaAacute da sxua parvaAacute da sxua biwi mwikuli ars
RmTisami wardgomaAacute da uadgiloTa gagonebaTa (ἐννοίας ndash PG Vol 88 1133B)
ocnebulobaAacute uCinoyofaAacute ars zrunvaTami usargebloTa wartyuebulobaAacute
parvaAacute ars ugrZnobelad gagonebisa (τὴν ἔννοιαν ndash PG Vol 88 1133B)
dabnevaAacute biwi ars winadarwyumaAacute viTarca raAacuteme maSin Cuenda
moaxlebulildquo (A-39 184v) ldquoyovlisa mogonebisa (ldquoἐννοίαςrdquo PG Vol 88 897C)
da gulissityAcircsa siZvaAacute sulisaAacute vnebisSinaobiTrdquo (A-39 104v) ldquosiborote
ars siwrfoebisa SecvalebaAacute SecTomili gonebaAacute (ldquoἔννοιαrdquo PG Vol 88 981C)rdquo
(A-39 128v) termini ldquoἔννοιαrdquo winagelaTur periodSi Cveulebriv
iTargmneboda rogorc bdquogonebaAacuteldquo bdquoZalildquo bdquogulissityuaAacuteldquo
128
bdquogulisAtildemisyofaAacuteldquo (WeliZe 1996 418) aseTive terminologiuri siWrelea
eqvTime aTonelis TargmanSic berZ ἔννοια-s qarTuli Sesatyvisebis
moZiebisas Tumca eqvTime aToneli yvelaze xSirad berZ ldquoἔννοια-srdquo
qarTul Sesatyvisad ldquogulis-sityva-srdquo iyenebs ldquobilwebaAacute ese ars raJams
dges kaci winaSe RmrTisa da borotTa gulisndashsityaTa (ἐννοίας (PG 1133B))
iwurTides da warparvaAacute ese ars raJams ucnaurad gonebaAacute mimovidodis
da biwi ars gulisndashsityuaAacute cudi (ldquoτὴν ἔννοιανrdquo PG Vol 88 1133B) yovelive
mas Jamsa Cuenda mosrulirdquo (sineli 1965 489ndash490) ldquonaSobi keTilTa
gulissityuaTaAacute (ἐννοιῶν ndash PG Vol 88 805Α) ars tirili xolo mamaAacute
keTilTa gulissityuaTaAacute (ἐννοίας ndash PG Vol 88 805Α) ars gonebaAacuterdquo (sineli
1965 167) ldquoda sxuaAacuteca amaTsa uwuliladesi gulis-sityuaAacute (ldquoἔννοιαrdquo PG
Vol 88 897B)rdquo (sineli 1965 266) ldquosiwrfoebaAacute ars gonebaAacute (ldquoἀπερίεργος ἔννοιαrdquo
PG Vol 88 981B) uzakvelirdquo (sineli 1965 337) ldquosaxeTa misTaTAcircs Zalisaebr
gulisAtildemis-yofisa (ldquoἔννοιανrdquo PG Vol 88 989C) Cuenisa vityodiTrdquo (sineli
1965 346) ldquosityuaAacute (ldquoἔννοιαrdquo PG Vol 88 685B) saukunoAacutesa sasjelisaAacuterdquo
(sineli 1965 66) azrovneba fiqri ndash asea Targmnili ZiriTadad berZnuli
ἔννοια slavur da inglisur teqstebSi ndash ldquoпомышленiеrdquo thought
amdenad damowmebuli paraleluri konteqstebidan cxadi xdeba rom
anton kaTalikosi romelic termin ldquogamoxategravea-srdquo iyenebs ldquogagonebaAacute-srdquo
(petre gelaTelis Targmanis SemTxvevaSi) da ldquomogonebaAacute-srdquo (eqvTime
aTonelis Targmanis SemTxvevaSi) paralelur formad aZlevs mas axal
mniSvnelobas ndash azrovneba fiqri
anton kaTalikosi rig SemTxvevebSi imave mniSvnelobiT petre
gelaTelis Targmaniseuli bdquogagonebaTa-srdquo paralelurad iyenebs termin
bdquomidmogoneba-sldquo bdquosxua mwikuli locvisaAacute da sxua uCinoyofaAacute da sxua
parvaAacute da sxua biwi mwikuli ars RmTisami wardgomaAacute da uadgiloTa
gagonebaTa (ἐννοίας ndash PG Vol 88 1133B) ocnebulobaAacute uCinoyofaAacute ars
zrunvaTami usargebloTa wartyuebulobaAacute parvaAacute ars ugrZnobelad
gagonebisa (τὴν ἔννοιαν ndash PG Vol 88 1133B) dabnevaAacute biwi ars winadarwyumaAacute
viTarca raAacuteme maSin Cuenda moaxlebulildquo (A-39 184v) ldquobilwebaAacute ese ars
raJams dges kaci winaSe RmrTisa da borotTa gulisndashsityaTa iwurTides
da warparvaAacute ese ars raJams ucnaurad gonebaAacute mimovidodis da biwi ars
129
gulisndashsityuaAacute cudi yovelive mas Jamsa Cuenda mosrulirdquo (sineli 1965
489ndash490)
bdquomwikegraveli locAcircsa sxva ars sxva uCino-qmna
sxva aris parva sxvai biwi raAacuteve
mwikegraveli uweso midmogoneba SeZrva
uCino-yofa amaoTgan wartyvenva
parva ganbneva biwi cud-gulis-sityvaldquo (A-711 289)
anton kaTalikosi saTnoebaTa kibis teqstis cirkulaciis process
qarTul saazrovno sivrceSi erTgvarad kravs da ajamebs igi cxadia
iTvaliswinebs teqstis Targmanisa da gadamuSavebis winare tradicias es
tendencia kargad Cans teqstis terminologiaze dakvirvebiTac
(magaliTad citirebuli adgilebi gamodgeba) teqstTan amgvari
damokidebulebis kidev erTi nimuSia saTnoebaTa kibis Semdegi
konteqstebi
petre gelaTeli ldquomravalmetyuelebaAacute ars umecrebisa saxe
ZAcircrisAtildesenebisa kar kadnierebisa Atildeelisampyrobel tyuilisa msaxur
lmobierebisa daAtildesna mowyinebisa mxdel Zilisa winamorbed
Tangonebobisa dabnevardquo (A-39 84v) aSiaze minaweri ldquogonebisSinaobasa
ityAcircs Tangonebobadrdquo eqvTime aToneli ldquoganmabneveli keTilTa gulisndash
sityuaTaAacute uCinondashmyofeli gloisaAacute rdquo(sineli 1965 213)
anton kaTalikosi
bdquokualad eseve vneba esTa cnobil-ars
viTarmed ese goneb-Sinaobisa
ese igi ars mimogonebis anu
gulis-sityegraveaTa keTilTa ganmabnevel
xolo glovisa yovlad uCino-myofelldquo (A-711 113)
bdquoTangonebobaldquo bdquogonebisSinaobaldquo bdquogulissityualdquo da antonTan
damatebiT bdquomimogonebaldquo berZ συννοίας (PG 852B) qarTul Sesatyvisebad
gamouyenebiaT mTargmnelebs aRniSnul termins petre gelaTeli
ZiriTadad ldquoTangonebobadrdquo xolo zog SemTxvevaSi ldquogagonebadacrdquo
Targmnis ldquoCueulebiTaca da gagonebiTa (ldquoκαὶ τῇ συννοίᾳrdquo 765C)rdquo (A-39 55r)
ldquogankAcircrvebasa Sina gankrTomilsa Tanmegonebe (ldquoσύννουςrdquo PG Vol 88 797Α)
esreTrdquo (A-39 65v) ldquoeSiSvian Tangonebobasa (ldquoσύννοιανrdquo PG Vol 88 805Α)
130
eSmaknirdquo (A-39 68v) eqvTime aTonelis TargmanSi mas sxvadasxva qarTuli
Sesatyvisi aqvs ldquogonebaAacute (σύννους ndash PG Vol 88 797Α) misi aRtacebul arnrdquo
(sineli 1965 158) ldquoZrwian eSmakni mwuxarebisagan (ldquoσύννοιανrdquo ndash 805Α)rdquo (sineli
1965 167) am ukanasknel qarTul Sesatyviss eqvTime aToneli xSirad
mihmarTavs
zemoT moxmobil magaliTSi gamoCnda rom eqvTime aToneli berZ
συννοίας erT-erT qarTul Sesatyvisad ldquogulissityuasrdquo iyenebs am
ukanaskneliT ki mTargmnelebi sxvadasxva berZnul leqsikur erTeuls
Targmnian magram yvelaze xSirad ldquogulissityuardquo Seesabameba berZ
ldquoλογισμὸςrdquo ldquouCinoAacute gulissityuaAacute (ldquoλογισμὸςrdquo PG Vol 88 664 B)rdquo (A-39 19r)
bdquogulis-sityuaAacute uCinoAacuteldquo (sineli 1965 43) bdquosaSuali dumili
gulissityuaTaAacute (ldquoλογισμῶνrdquo PG Vol 88 828C) ndash wylulsa Sina SfoTebasa
sulisasaldquo (A-3975v) bdquosaSuali ars dadumebaAacute gulisndashsityuaTaAacute
wuliladiTa aRZrviTa sulisaAacuteTaldquo (sineli 1965 188) ldquogulissityuaTa
(ldquoλογισμῶν ἐπίσκοποςrdquo PG Vol 88 852B) zedganmxilvelrdquo (A-3985r)
ldquozedamdgomeli gulisndashsityuaTaAacuterdquo (sineli 1965 213) ldquogulis sityegraveaTa zed
ganmxilvel ganmkiTxvelrdquo (A 711 114) an kidev XIII safexuris
dasaTaureba ldquoΠερί τῶν ἀνεκφράστων λογισμῶν τῆς βλασφημίαςrdquo (PG Vol 88 976B)
ldquoTqmuli misive gamouTqumelTa gulis-sityuaTaTAcircs gmobisaTa ndash eqvTime
aToneli misive gamouTqumelTaTAcircs gulissityuaTa gmobisaTa ndash petre
gelaTeli
rogorc aRvniSneT saTnoebaTa kibeSi ldquogulissityuadrdquo sxvadasxva
berZ leqsikuri erTeulia naTargmni magaliTad rig SemTxvevebSi
bdquogulis-sityuadldquo Targmnis eqvTime aToneli berZ ldquoσκοπὸς-srdquo (mizani)
romelic petre gelaTels bdquoganzraxvadldquo uTargmnia ldquoΣκοπὸς δὲ τοῖς ἐχθροῖς
ἡμῶν rdquo (PG Vol 88 656Α) ldquoxolo ese ars gulis-sityuaAacute mterTa CuenTaAacuterdquo
(sineli 1965 37) ldquoxolo ganzraxvaAacute ars mterTa CuenTaAacuterdquo (A-39 16v) (πρὸς
τὸν σκοπὸν ndash 664B) ldquowinaaRmdgom da damabrkolebel keTilisa mis gulis-
sityAcircsa Cuenisardquo (sineli 1965 42) ldquokeTilmosavobisa ganzraxvasa Cuensa
winaaRmdgom moqmedTaAacuterdquo (A-3919r) anton kaTalikosiseul redaqciidan
citirebul konteqstSi ldquogulis-sityvisrdquo sinonimur formad gvxvdeba
ldquogamoxategraveardquo
131
ldquoucxoeba ars ar kualad zed-moqceva
raAacutecaRa gaqegraves mamulsa Sina yovel
imaTi srulad raAacuteveca yoveli
ewin-mewyegraveAgravebis keTil-mosavobisa
gulis-sityegraveaTa anu gamoxategraveaTaldquo (A-71131)
amdenad ldquogamoxategraveardquo zemoT SeniSnul or mniSvnelobasTan erTad
antoniseul redaqciaSi kidev erT Sinaarss atarebs ganzraxva mizani
amdenad anton kaTalikosi erTi teqstis farglebSi erTsa da imave
termins sami mniSvnelobiT iyenebs maTgan erTi mniSvneloba (gamosaxva
formis saxis micema) cnobilia Sua saukuneebis qarTuli cnebiTi
enisTvis xolo danarCeni (fiqri azrovneba goneba mizani) sxvagan ar
gvxvdeba
logikur terminTa jgufSi unda movaTavsoT aseve bdquomidmogonebaldquo
eqvTime
aToneli
petre
gelaTeli
ioane
petriwi
anton
kaTalikosi
patrologi
a greka
slav
Targman
i
inglisur
i
Targmani
ldquoocnebaAacute
ars
cTomileba
Aacute TualTaAacute
mZinaresa
gonebasa
Sina
ocnebaAacute
ars
gancAcircbreba
Aacute gonebisaAacute
mRAcircZarebasa
Sina
AtildeorcTasa
ocnebaAacute
ars xilvaAacute
uguamoAacute da
ara arsirdquo
(sineli
1965 53)
ldquoocnebaAacute ars
cTunebaAacute
TualTaAacute
mZinaresa Sina
mimogonebasa
ocnebaAacute ars
gankrTomileba
Aacute gonebisaAacute
mRAcircZarebasa
Sina
sxeulisasardquo
(A-39 22v)
ldquogonebis
aRZrvad
AtildeorcTa
uZraobasa
Sina ityAcircan
bunebisandash
metyuelni
ocnebad ndash
TualTa
AtildeorcTa
cTomilebasa
raJams
goneba
viTar
mZinare iyos
misTa
sagonTa
miridebiT
sruliadrdquo
(str34)
sxegravea ars
ocneba
sizmrisagan
hAtildeams cnobad
RmrTis-
metyegraveAgravelurad
aqa
gancxadebuleb
s
ocneba aris
TvalTa
cTuneba maSin
midmo goneba
odes
mZinareobdes
xolo sxeuli
mRAcircZareobdes
odesldquo
(A-711
sizmarTaTvis2)
Φανταςία ἐστὶν
ἀπάτη
ὀφθαλμῶν ἐν
κοιμωμέν ἡ
διανοίαrdquo
(PG669B)
Мечтанiе
есть
обманъ
очей въ
усипленi
и мысли
325
A phamtasy
is an illusion
of the eyes
when the
intellect is
asleep
326
132
Sua saukuneebis filosofiur teqtebSi bdquomimogonebadldquo iTargmneboda
berZnuli διανόησις xolo bdquomidmogonebaldquo gamoiyeneboda gansjis
diskursiuli azrovnebis aRsaniSnavad berZ διάνοια-s qarTul Sesatyvisad
petre gelaTelsδ ldquoδιάνοιαrdquo uTargmnia ldquomimogonebadrdquo xolo anton
kaTalikoss Seucvlia igi ldquomidmogonebiTrdquo efrem mciremde aTonuri Tu
winaaTonuri periodis TargmanebSi yvelaze xSirad bdquoδιάνοια-sldquo Targmnian
sityviT bdquogonebaldquo (WeliZe 1996 403) iseve rogorc uTargmnia eqvTime
aTonels am da sxva adgilebSi bdquomravalgzis wrfelTa da umankoTa
gonebaTa (ἐν τῇ διανοίᾳ PG Vol 88 977C) movidis ese eSmakildquo(sineli 1965
331) bdquomorCilebaAacute ars mokudinebaAacute asoTa gonebiTa (ἐν διανοίᾳ PG Vol 88
680A) cxoeliTaldquo (sineli 1965 57) e WeliZis azriT am terminis qarTul
Sesatyvisad arsens daumkvidrebia ldquogagonebaAacuterdquo petriwisaTvis cnobilia
arsenis mier damkvidrebuli Sesatyvisoba da zogjer iyenebs kidec
magram amave dros qmnis da Tavis SromebSi mTliand amkvidrebs axal
dianoetur terminebs ldquomimogonebaAacuterdquo rdquomidmogonebaAacuterdquo (WeliZe 1996 528)
damowmebul konteqstebSi petre gelaTelisa da anton kaTalikosis
redaqciebidan swored es ukanaskneli petriwiseuli terminia
gamoyenebuli Tumca sxvagan petre gelaTeli aRniSnul termins
gonebadac Targmnis ldquogonebasa (bdquoἐν τῇ διανοίᾳldquo PG Vol 88 713B) Sina TAcircssa
iqadinrdquo (A-39 44v) ldquocxovlobasa Sina gonebisasa (bdquoζώσῃ διανοίᾳldquo PG Vol 88
680A)rdquo(A-3924r)
am jgufis terminebidan saTnoebaTa kibeSi gamoyenebulia aseve
bdquoἐπίνοιαldquo ndash warmosaxva romelic gelaTur teqstebSi rogorc prof d
meliqiSvili miuTiTebs iTargmneboda ldquozedmogonebadrdquo (meliqiSvili 2011
295) ase aqvs naTargmni igi petre gelaTels ldquozedmogonebisa (ldquoἐπινοίαςrdquo PG
Vol 88 981B) yovlisa TanganTxzulirdquo (Α-39 128v) ldquomizezTa da
zedmogonebaTa (ldquoἐπινοίαςrdquo- PG Vol 88 996C)rdquo (Α-39 136r) ldquoyoveli AtildeelovnebaAacute
da yoveli zedmogonebaAacute (ldquoπᾶσαν ἐπίνοιανrdquo PG Vol 88 637C)rdquo(Α-39 19v) xolo
eqvTime aToneli aRniSnul termins sxvadasxvagvarad Targmnis ldquoyovelive
Rone iZies yoveli saxe qmnesrdquo (sineli 1965 28) an kidev petre gelaTeli
ldquozedmogonebisa (ldquoἐπινοίαςrdquo PG Vol 88 981B) yovlisagan Secvalebulirdquo (Α-39
128v) eqvTime aToneli ldquoyovlisave mzakuvarebisagan ganSorebuli
133
sruliadrdquo (sineli 1965 337) magram arc petre gelaTeli Targmnis yvela
SemTxvevaSi termin ἐπίνοια-s ldquozedmogonebadrdquo ase magaliTad
ldquoborotmoqmedebasa da momgoneobasa (ldquoἐπίνοιανrdquo ndash PG Vol 88 885B)rdquo (Α-39 97r)
an kidev ldquomoswrafebisa da gagonebisa (ldquoἐπινοίαςrdquo- PG Vol 88 808A) mosruli
Cuendardquo (Α-39 70r) am konteqstSi eqvTime aTonels saerTod ar uTargmnia
aRniSnuli termini ldquomoswrafebiTa CueniTa mogebulsardquo (sineli 1965 170)
aqve unda aRiniSnos terminTa am jgufSi Semavali leqsikuri
erTeuli romelic berZnuli formiT Semosula Sua saukuneebis zogierT
filosofiur teqstSi asea anton kaTalikosis redaqciaSic
bdquoSiSi ganakrTobs sulsa qegraveAgrave-mdebaresa
gamoxategraveaTa savseTa Sereul-hyofs
ganhsjaT ayenebs ucxo-hyofs apodiqsis
amad eliჶas ityAcircs gamocdilebiT
gamikrTes TmiTurT Atildeorcnio (SiSisagan)ldquo (204)
termini bdquoapodiqsildquo rogorc aRiniSna berZnuli sityvaa (ἀπόδειξις) da
qarTulad iTargmneba mtkicebad dasabuTebad zog SemTxvevaSi ki
uTargmneladac gadmodis rogorc es anton kaTalikosis citirebul
originalur striqonebSia gansaxilvel terminTan dakavSirebiT
sainteresoa baumaisteris filosofiis Targmanis winasityvaobaSi
terminis ldquomtkiced damtkicebardquo antoniseuli ganmarteba romelic
gansxvavdeba aRniSnuli cnebis baumaisteriseuli gagebisgan (ldquomtkiced
damtkiceba sxua ara raime ars garna mizezovanTa da dasabamTa
warmoebardquo) ldquomtkiced damtkiceba ars wesier da marTlad da Tvinier
cilobasa davamtkicebT ra winadadebasa Cvensardquo igi ldquomtkiced
damtkicebasrdquo uZebnis Sesatyvis berZnul termins (ldquoapodiqsisrdquo) da
SeniSnavs rom winamorbedi filosofosebi nacvlad am terminisa
iyenebdnen sityvas ldquoaRmoCenardquo rac mas ar miaCnia mizanSewonilad da
amitom Semoaqvs sanacvlod axali termini amis safuZvelze mkvlevari T
kukava SeniSnavs ndash es garemoeba sagulisxmoa imiT rom rogorc vxedაvT
antoni moZvelebuli terminebis nacvlad axali filosofiur
terminologias amuSavebda riTac did samsaxurs uwevda qarTuli
filosofiuri terminologiis Camoyalibebis saqmes (kukava 1996 26)
134
miuxedavad imisa rom anton kaTalikoss Semoaqvs axali termini ndash
ldquomtkiced damtkicebardquo igi saTnoebaTa kibis miseul redaqciaSi mainc
berZnul formas ndash ldquoapodiqsisrdquo ndash iyenebs sabas leqsikonSi bdquoapodiqsisldquo
ganmartebulia rogorc ldquoaRmoCenardquo termini ldquoaRmoCenardquo ki rogorc d
meliqiSvili SeniSnavs awarmoa ioane petriwma raTa ganesxvavebina
yofiTi mniSvnelobis bdquogamoCinebaldquo zmnisgan da terminologiuri
mniSvneloba mieniWebina misTvis ioane damaskelis dialeqtikis Sesabamis
konteqstSi efremi da arseni ἀπόδειξις termins Targmnian rogorc
bdquogamoCinebasrdquo da bdquogamomaCineblobasrdquo ldquoaRmoCenardquo formasTan erTad amave
terminebs iyenebs zog SemTxvevaSi amonios ermiasis mTargmnelic zogjer
ki pirdapir berZnuli termini gadmoaqvs qarTuli gaformebiT ldquoapodiqsi
sAcirclogismosi raAacuteme arsldquo (meliqiSvili 2011 96-101) berZ ἀπόδειξις
saTnoebaTa kibis prozauli redaqciebis qarTvel avtorebs
sxvadasxvagvarad uTargmniaT22 bdquosasoebisa aRmosaCeni (ldquoἐλπίδος ἀπόδειξιςrdquo PG
Vol 88 1129B)ldquo (A-39 184r) ldquomizezi sasoebisaAacuterdquo (sineli 1965 483) ldquomeqmenin
Cuen adgilTagan ganSorebaAacute brZolili Cuenisa mun Sina
keTilsaTnoyofilebisa aRmosaCinebel (ldquoἀπόδειξιςrdquo PG Vol 88 720A)rdquo (A-39
48r) ldquoda romelsaRa _ Tqua _ aRmosaCensa (ldquoἀπόδειξινrdquo PG Vol 88 968B)
Svilo vnebisa amis ugancxadebulessa momcem Cuenrdquo (A-39 122v)
ldquoTankueTiTca Tqumulisa amis aRmosaCenisa (ldquoδιrsquo ἀποδείξεωςrdquo PG Vol 88 992A)
mier ganmtkicebad vmecadinobdeTrdquo (A-39 132v) petre gelaTeli
bdquoapodiqsisldquo qarTul Sesatyvisad iyenebs termins bdquoaRmosaCenildquo
bdquoaRmosaCenildquo gulisxmobs bdquosabuTsldquo bdquoargumentsldquo magaliTad ukanaskneli
konteqstis slavuri Targmani ldquoНо что мы здѣсь сказали кратко то постараемся
утвердить и доказательствомъrdquo (257) an kidev ldquovxedevd visme kualad ZilTa
Sina momcemelsa Cemda aRmosaCenisasa (ldquoἀπόδειξινrdquo PG Vol 88 721C) litraTa
aTTa TananadebisaTa CemisaTardquo (A-39 49v) rogorc samecniero
literaturaSia SeniSnuli ldquoaRmosaCenirdquo teqstis am nawilze darTuli
petre gelaTeliseuli komentaris23 mixedviTac arguments gulisxmobs
22
rig SemTxvevebSi eqvTime aToneli saerTod ar Targmnis 23
petre gelaTelis teqstze darTuli marginaluri niSnebis Sesaxeb gamokvleva ix m cincaZe m baramiZe ldquomarginaluri ganmartebebi ioane sinelis klemaqsis petre gelaTeliseul TargmanSirdquo (cincaZe 2013)
135
ldquoqartasa ityvis aRmosaCenad romelsa aRmosaCeni mdebare iyos saqmisaAacuterdquo
(cincaZe 2013 85) es ukanaskneli formac (aRmosaCeni) rogorc damana
meliqiSvili SeniSnavs aseve ioane petriws daumkvidrebia ἀπόδειξις
qarTul Sesatyvisad bdquosabuTisldquo bdquoargumentisldquo mniSvnelobiT (meliqiSvili
2011 97)
amrigad saTnoebaTa kibis zemoT warmodgenil logikur
terminologiaze dakvirveba aCvenebs Semdeg kanonzomierebas eqvTime
aTonelis TargmanSi berZnuli terminebis qarTuli Sesatyvisobebis
moZiebisas Cans aTonuri periodis TargmanisTvis niSandoblivi
terminologiuri mravalferovneba da Zieba am miarTulebiT petre
gelaTelis TargmanSi ki romelic gulisxmobs inteleqtualurad metad
momzadebul mkiTxvels terminologiac metad sistemuria Tumca rogorc
masalidanac kargad gamoCnda rig SemTxvevebSi petre gelaTelis
TargmanSi logikuri terminologiis gamoyenebis TvalsazrisiT aris
ldquogadaxvevebicrdquo gelaTur saRvTismetyvelo skolaSi Camoyalibebuli
cnebiTi enis normebidan
136
amp 2 ontologiuri terminologia
metafizika xedva xilva skoposi iWAcirc dasasruli (ὁ τέλος) enteleqia
arsebabuneba (Οὐσία)
Sua saukuneebis Teologiuri am SemTxvevaSi ontologiuri
metafizikuri terminologia warmoadgens antikur filosofiaSi ndash
platonisa da aristoteles mier Camoyalibebuli terminebis qristianul
gadaazrebas romelTac Sua saukuneebis TeologiaSi miiRes
gansxvavebuli Sinaarsi (meliqiSvili 2011 126-133) saTnoebaTa kibeSi
sxvadasxva jgufis terminebis gamoyenebasTan dakavSirebiT ramdenjerme
gavamaxvileT yuradReba da aqac igive SeiZleba iTqvas rac sxva
SemTxvevebSi - arc terminTa es jgufia teqstSi sistemurad da
srulyofilad warmodgenili
metafizika ndash idealisturi filosofiuri moZRvreba romelic
ganixilavs cdismiRmur movlenebs (RmerTs suls da misT) ndash bdquofizikis
Semdegldquo (ase uwodes aristoteles filosofiur Txzulebebs romlebic
moTavsebuli iyo misi fizikis traqtatebis Semdeg) (ucxo 1989)
ldquomesame gegraveari ars metaჶisikebri
rameTu suli Tana-Sekruli AtildeorcTad
ara mZinari Zilsa sxeulebrivsa
gamoxategraveaTa anu ჶantaziaTa
iqms gonebrivad raca eSesabamvisrdquo (310)
ioane sineli sizmris or tips gamoyofs erTi romelic
momdinareobs angelozTagan da meore ndash eSmakTagan anton kaTalikosi
sizmris am or tips umatebs mesames ldquoჶantaziasrdquo romelsac rogorc T
kukava SeniSnavs baumaisteris filosofiis qarTul Targmanze darTuli
komentarebis mixedviT warmodgenis saxeobad miiCnevs da asxvavebs
ideisgan (kukava 1996 32) citirebul strofSi ldquomesame guarirdquo- ჶantazia
romelsac warmoadgens rogorc metafizikurs ocnebaa
bdquoxedvldquo-is (ἡ θεωρία) ZiriTadi mniSvnelobaa ldquodakvirveba xilva
daTvalierebardquo aqedan momdinareobs Semdeg misi filosofiuri
137
mniSvneloba ndash Wvreta gonebiTi Wvreta bolos ldquoswavlebis Teoriisrdquo
mniSvnelobac Zvel qarTul mwerlobaSi igi rogorc filosofiuri
termini niSnavs mecnierebas Teorias azrs Wvretas azrTa wyobas
Sexedulebas ioane petriwis Tanamedrove mwerlobaSi ndash efrem mcirisa da
giorgi mTawmindelis SromebSi ndash xedva ixmareba ldquomecnierebisrdquo ldquoTeoriisrdquo
mniSvnelobiT igi upirispirdeba termin ldquosaqmesrdquo romelic ldquopraqtikisrdquo
mniSvnelobiT ixmareba (meliqiSvili 2011 133-134) aRniSnuli termini
saTnoebaTa kibeSic gvxvdeba mag ldquosxuaAacute ars xedvaAacute zedaAacuteszeda gulisaAacute
da sxuaAacute ars episkoposobaAacute gulisaAacute gonebisa mier mTavrisardquo (sineli
1965 497) citirebul konteqstSi xedva gulisxmobs dakvirvebas Wvretas
gagebas avtori ldquoxedvasardquo da ldquoepiskoposobasrdquo (zedamxedveloba kontroli)
miiCnevs gansxvavebul realobebad gonebis meSveobiT gulis
episkoposoba ldquogulis xedvasTanrdquo SedarebiT sulieri Rvwis ufro maRali
safexuria amgvaradaa ganmartebuli igi teqstis komentarebSic ldquoxedvaAacute
moaswavebs gulisAtildemis-yofasa xedvaAacute gulisaAacute ars mcire sazomi raJams
umzirdes kaci da hbrZodis vnebaTa xolo episkoposobaAacute ars sruliadi
uflebaAacute da mTavrobaAacute vnebaTa zedardquo (sineli 1965 584-585) sxva
konteqstebSi ldquoxedvardquo gamoyenebulia ldquoTeoriisrdquo mniSvnelobiT
eqvTime
aToneli
petre
gelaTeli
ioane
petriw
i
anton
kaTalikosi
patrologia
greka
slavuri
Targmani
inglisuri
Targmani
ldquoukueTu
aRdges
RmerTi Cuen
Soris saqmiT
ganibnivnen
mterni misni
da ukueTu
movivltodiT
misa xedviTa
ivltodin
moZuleni
misni
pirisagan
misisa da
Cuenisa da
ldquoukueTu
aRdges
RmerTi
saqmisa mier
Cuen Soris
ganibninen
mterni misni
da ukueTu
xedvisa mier
miveaxlneT
mas
ivltodin
moZuleni
misni
pirisagan
--------- ldquoTu same
aRhsdges
RmerTi
saqmiTre
CegraveAgraveniT
ganmca
ibnivnen
mterni misni
yovelni
xolo Tu
xedAcircT
mimcaveaxlneT
RmerTsa
myis
ivltodenmca
ldquoἐὰν ἀναστῇ ἐν
ἡμῖν ὁ θεὸσ διὰ
πράξεος
διασκορπισθήσον
ται ὁι ἐχθροὶ
αὐτοῦ καὶ ἐὰν
διὰ θεωρίας
προσπελάσομεν
αὐτῷrdquo (PG vol
88 1021B)
Если
Богъ
воскреснетъ въ
насъ дѣянiемъ
и если
видѣнiемъ къ
Нему
приближимся
(2635)
If trough our
activity God
rises in usIf
we draw near
to him by
contemplatio
n (26 35)
138
uCino iqmnenldquo
(sineli 1965
384)
misisa da
Cuenisardquo (A-
39 146r)
SemZulvebeln
i misni
pirisgan misis
da pirisganca
CegraveAgravenisrdquo (269)
a kordoCkini SeniSnavs rom ioane sineli xSirad iyenebs
gansxvavebas ldquopraqtikasrdquo (ldquosaqmesrdquo) (πρᾶξις) da ldquoTeoriasrdquo (ldquoxedvasrdquo) (θεωρία)
Soris Tumca arasdros ganmartavs maT amgvari martivi ormagi sqema
niSandoblivia origenesTvisac (lemetra 1802 334) Tumca origene ufro
xSirad asocirdeba sammag sqemasTan (ἠθική φυσική ἠποπτική) romelsac
Semdeg sesxulobs evagre pontoeli gansxvavebuli formiT (ρrακτική φυσική
θεολογία) ormagi sqema gamoiyena mogvianebiT grigol nazianzelma ioane
kasianem (romelic ganixilavda ldquopraqtikasrdquo da ldquoTeoriasrdquo Tanmimdevrul
procesad) da sxva mravalma (kordoCkini 2003 24-25) sxva azriT ar
SeiZleba praqsisi da Teoria miviCnioT erTmaneTis monacvle
Tanmimdevrul safexurebad ara mxolod praqsisia Sesrutuli TeoriaSi
aramed garkveulwilad piriqiTac SeiZleba davuSvaT kavSiri maT Soris
ormxrivia (xoruJi 1998 89) wm maqsime aRmsarebeli ganmartavs ldquoWvreta
qmedebis gareSe Teoria gaumyarebeli praqtikiT arafriT gansxvavdeba
warmosaxvisagan efemeruli fantaziisagan aseve qmedebac Tu is
gacxovelebuli ar aris WvretiT unayofoa da gaqvavebuli rogorc
kerpirdquo (loski 1972 106) (grigolaSvili 2012 246-247) praqtikul da
Teoriul moRvaweobas Soris zRvari ar aris mkveTri da verc imas
vityviT dazustebiT sad mTavrdeba praqtikuli moRvaweoba da sad iwyeba
Teoriuli Rvwa SesaZloa ganvixiloT erTmaneTis paralelur
procesebadac Tumca rac Seexeba saTnoebaTa kibes ioane sinelisTvis
praqtika da Teoria erTmniSvnelovnad Tanmimdevruli procesebia amgvari
xazgasma teqstSi bevrgan Cans bdquoaRmca-vfrindi saqmisa mier (ldquoδιὰ πρακτικῆςrdquo ndash
PG Vol 88 677C) da ganvisuene xedvisa mier (ldquoδιὰ θεορίαςrdquo PG Vol 88 677C) da
simdablisardquo (sineli 1966 56) ldquoukueTu vidodian keTilni vinme muSakni
ZaliTi-Zalad ese igi ars Zalisagan saqmisa (ldquoἐκ δυνάμεως πρακτικῆςrdquo (PG
Vol 88 1068Β) Zalad xedvisardquo (ldquoεἰς δύναμιν θεορίαςrdquo ndash PG Vol 88 1068Β)
139
(sineli 1965 428) ldquonu Seiwynareb xilvaTa (θεωρίᾳ - PG Vol 88 813C) raJams
ara iyos Jami xilvaTaAacute (θεορίας ndash PG Vol 88 813C) aramed moiTmend
vidremdis TAcircT igi geZiebden simdablisa SenisaTAcircsrdquo (sineli 1965 183)
aqedan gamomdinare ioane sinelisTvis xedva xilva sulieri Rvwis
maRali etapia romelsac win uZRvis praqtikuli moRvaweobis safexurebi
skoposis ndash ZiriTadi pirveladi mniSvnelobaa bdquomoTvalTvaleldquo
bdquodamkvirvebelildquo bdquomxedvelildquo Semdeg ndash bdquosasroli mizanildquo da bolos
sazogadod bdquomizanirdquo mizani arabuli sityvaa da SedarebiT gvian
fiqsirdeba qarTul teqstebSi xolo ldquogansaganrdquo warmoadgens berZ
ldquoσκοπὸςrdquo sityvis Targmans Tumca Zvel qarTulSi farTod gavrcelebuli
ar yofila da mxolod zogierT mweralTan fiqsirdeba ioane petriwi am
mniSvnelobiT iyenebs ldquohazrsrdquo da ldquoguarsrdquo ioane tariWisZe cdilobs
daamkvidros es termini Tumca xandaxan cvlis mas ldquosazriTrdquo kidev erTi
Zveli qarTuli Sesatyvisi berZ ldquoσκοπὸςrdquo leqsemis aris qarTuli ldquopirirdquo
ioane tariWisZes gadmoaqvs igi amonios ermiasis qarTul TargmanSi
rogorc ldquoskoposirdquo (Targmanis gareSe) da aSiaze Sesabamis adgilas awers
bdquopiri saqmisaldquo piri Zvel qarTulSi ramdenime mniSvnelobiT gamoiyeneba
da erTndasherTia mizani ldquopirrdquo sityvas am mniSvnelobiT iyenebs eqvTime
aTonelic basili didis Txzulebis ldquoganmartebaAacute solomonis igavTaAacuterdquo
TargmanSi (meliqiSvili 2011 154-160) amgvarad ldquomiznisrdquo cneba Zvel
qarTulSi gadmoicemoda sxvadasxva leqsemebiT piri gani sagani
dasasruli saxe iWAcirc romelTagan TiToeuli sakmaod vrceli semantikuri
veliT xasiaTdeboda (meliqiSvili 2011 164) rac Seexeba saTnoebaTa kibiს
qarTul Targmanebs petre gelaTeli berZnul ldquoσκοπὸςrdquo-s ZiriTadad
ldquoganzraxvadrdquo xolo eqvTime aToneli zog SemTxvevaSi ganzraxvad xolo
zogjer gulis-sityuad an ldquoswrafvadrdquo Targmnis ldquorameTu ese ars
ganzraxvaAacute (ldquoσκοπὸςrdquo ndash PG Vol 88 796 A) misirdquo (sineli 1965 155) ldquorameTu
ganzraxva missa gloisa da SiSisa uSiSarisa ganSorebaAacute Senganrdquo (A-
3964v) ldquoganmzraxad (Σκοπῷ καὶ κανόνι PG Vol 88 1013 B) da kanonadrdquo (sineli
1965 370) ldquoganxilviTa da kanoniTa Semdgomad RmrTisa Cuenisa
sAcircnidisisaAacuteTa yovelTa mimarT viAtildeumioTrdquo (A-39 141r) ldquoσκοπὸς πολεμίωνrdquo (PG
Vol 88 882B) ndash ldquoganzraxva brZolaTardquo (A-3985r) laquoΣκοπὸς δὲ τοῖς ἐχθροῖς raquo( PG
140
Vol 88 656Α) ndash ldquoxolo ese ars gulis-sityuaAacute mterTa CuenTaAacuterdquo (sineli 1965
37) ldquoxolo ganzraxvaAacute ars mterTa CuenTaAacuterdquo (A-3916v) ldquoἀθεώρητος σκοπὸςrdquo
(PG Vol 88 664B) - bdquogulis-sityuaAacute uCinoAacuteldquo (sineli 1965 43) ldquouxilveli
ganzraxvaAacuterdquo (A-3919v) ldquowinaaRmdgom da damabrkolebel keTilisa mis
gulis-sityAcircsa (σκοπὸν ndash PG Vol 88 664B) Cuenisa (sineli 1965 42)
ldquokeTilmosavobisa ganzraxvasa (σκοπὸν PG Vol 88 664B) Cuensa winaaRmdgom
moqmedTaAacuterdquo (19r)
ldquoσκοπὸςrdquo-s zog SemTxvevaSi efrem mcire Targmnida rogorc-
ldquomoswrafebardquordquoswrafvardquo es ukanaskneli kargad gamoxatavs miznis
Sinaarss ndash riskenac miiswrafvian (meliqiSvili 2011 161) ldquoswrafvadrdquo
Targmnis eqvTime aToneli berZ ldquoσκοπὸςrdquo-s saTnoebaTa kibeSic ldquorameTu
eSmakni iswrafian (ldquoσκοπὸς γὰρ τοῖς δαίμοσιrdquo (717Α)) ganryunad locvisa
SfoTebiTardquo (sineli 1965 110) ldquorameTu ganzraxva eSmakTa SfoTebaTa mier
locvisa uCino myofelirdquo (A-3946v)
ldquoσκοπὸςrdquo forma uTargmneladac gvxvdeba saTnoebaTa kibis anton
kaTalikosiseul redaqciaSi
ldquoese vnebaAacute crui yovlad-umarTlo
sxegravea-da sxegravea-gvarad daekegraveAgraveTebis metyegraveAgravelT
skoposisaebr maTisa sxegravea da sxAcircsa
braleulica ganmarTlebad tyuvisve
amiT patiJic sxegravea da sxegravea ars gvarTaebrrdquo (125)
miuxedavad im mravalferovani suraTisa rac am terminis qarTuli
Sesatyvisebis Ziebisas Cans Sua saukuneebis filosofiur teqstebSi
anton kaTalikoss igi Tavis originalur CanarTSi mainc uTargmnelad
Semoaqvs savaraudod miuxedavad imisa anton kaTalikosi farTod
iyenebs Sua saukuneebSi SemuSavebul filosofiur terminologias misi
azriT zog SemTxvevaSi ukve arsebuli qarTuli Sesatyvisi sakmarisad
zustad ver faravs terminis Sinaarss (rogorc miuTiTebs kidec
baumaisteris filosofiis qarTuli Targmanis komentarebSi termin
apodiqsis gamoyenebasTan dakavSirebiT) swored amitom iyenebs igi
zogierT berZnul formas uTargmnelad (Tumca terminTan amgvari
141
urTierTobა mas kvlav Sua saukuneebis filosofiur tradiciasTan
aaxloebs)
berZ σκοπὸςrdquo-is kidev erTi qarTuli Sesatyvisi rogorc zemoT ukve
aRiniSna aris iWu romelsac iyenebs arsen iyalToeli ioane damaskelis
ldquodialeqtikisrdquo qarTul TargmanSi da romelic esmis rogorc bdquoazrirdquo
mizanirdquo ldquoamocanaldquo ldquoiWAcircrdquo leqsema aris gamoyenebuli miznis mniSvnelobiT
sxva ZeglebSic magaliTad maqsime aRmsareblis qarTul TargmanebSi
(meliqiSvili 2011 162-163) amave mniSvnelobiT gvxvdeba ldquoiWAcircrdquo saTnoebaTa
kibis antoniseuli redaqciis originalur nawilSi24
ldquoSiSi sijabne nakli gul-savsebisa
romlisa mona suli 141avi-mCenobisa
Tacircsda mimndobi Tavisad 141avi-mCenobiT
magra aCrdilT da bgeraTagan moSiSni
amad uiWvod eSinis marad 141avi-mCenTldquo(202)
anton kaTalikosi amatebs muxlis bolo striqons25 am striqoniT mas
axali idea ki ar Semoaqvs aramed azustebs akonkretebs aZlierebs
gamoTqmul azrs ampartavan suls aSinebs aCrdilebi da bgerebi es SiSi
aris aramaterialuri bdquomoSiS uwinares SemTxuevisa igonebs ZnelovanTa
moSiS Sehmusravn gulsa Tacircssa SiSTa ocnebaTaAacuteTaldquo (sineli 1965 297)
aseTi suli bdquouiWvodldquo anu umiznod aris SeSinebuli mas ar aqvs
WeSmariti SiSis sagani antoni sxva konteqstSi bdquouiWvoldquo formas iyenebs
aucileblobis varaudis gamoricxvis mniSvnelobiT
ldquoyovlTa mnebavTa meZiebelTa RmerTi
uiWvod hpoves hpovebenca da hpovonrdquo (11)
dasasruli (ὁ τέλος) ndash berZnulSi `mizan~ cnebis sazRvrebi gamokveTili
ar Cans am mniSvnelobiT magaliTad aristotele xmarobs termins ldquoὁ
τέλοςrdquo aristoteles komentatorTan amonios ermiasTan ldquoτέλοςrdquoς terminis
mniSvnelobebi `mizani _ dasasruli~ erTmaneTSi gadadis prokle
24
bdquosuli ampartavani monaAacute ars moSiSebisaAacute rameTu esavn Zalsa TAcircssa da esmin raAacute AtildemaAacute raAacuteme meyseulad SeZrwundisldquo (sineli 1965 297) bdquoSiSi ars gulsavsebisa naklulevanebaAacute zesTmCeni suli ars sijabnisa monaAacute Tavsa TAcircssa zeda mindobili da bgeraTagan nagebTaAacutesa da aCrdilisaca moSiSildquo (A-39 115r) 25
aRniSnuli striqonis Sesatyvisi ar gvxvdeba arc berZnul teqstebSi da arc slavur da inglisur TargmanebSi (ix ing 214 rus 214 PG 945)
142
diadoxosis filosofiaSi ldquoτέλος ndashsrdquo ldquodasasrulis~ mniSvneloba aqvs da
asec Targmnis mas ioane petriwi (meliqiSvili 2011 161) ioane sinelis
teqstSi aRniSnuli leqsikuri erTeuli ZiriTadad misi yofiTi
mniSvnelobiT Cans ramdenime konteqstis damowmeba SeiZleba sadac mas
terminologiuri mniSvneloba aqvs da mTargmnelebi qarTul Sesatyvisad
iyeneben ZiriTadad ldquodasasrul-srdquo ldquoda udeb-yofaAacute da dasasruliT (ldquoκαὶ τὸ
τέλοςrdquo PG Vol 88 641C) namdAcircl-dasabamisa (ldquoτὴν ἀρχὴνrdquo PG Vol 88 641C)
momzavebelirdquo (A-39 15r) ldquoda merme aRsasruli qmnamca Semsgavsebuli
dasabamisaAacuterdquo (sineli 1965 33) ldquowesi vidreme da dasabami (ldquoἀρχὴνrdquo PG Vol 88
1068A) romelTame da dasasrulica (ldquoτέλοςrdquo PG Vol 88 1068A) Semoqmedisa
mier qmnilTa mouRebiesrdquo(A-39 162r) ldquodabadebulTa dambadeblisagan
mouRebies TiToeulsa wesi da dasabami da romelTame dasasrulicardquo
(sineli 1965 428)
bdquoenteleqialdquo (ἐντελέχεια) ndash aristoteles mixedviT aris moqmedebis
saSualebiT SesaZleblobidan myofobad moyvanili Sesrulebuli
ganxorcielebuli arseba sagnisa romelic Tavis TavSive Seicavs mizans
dasrulebulobas gansazRvrulobas anu imas rac aris sagani
sinamdvileSi realurad moqmedebaSi aqedan yoveli substancia anu
Sinagani arsi sagnisa moqmedebaSi ganxorcielebulobaSi aris enteleqia
efrem mcire da petriwi am sityvas SesrulebandashSemasrulebeli
SesatyvisebiT Targmnian magram petriwi ver daakmayofila savaraudod am
Targmanma da amitom uTargmnelad gadmoaqvs igi bdquoganmartebanSildquo
(meliqiSvili 2011 165-167) termini ldquoenteleqiardquo saTnoebaTa kibis berZnul
teqstSi ar fiqsirdeba Sesabamisad mas arc qarTveli mTargmnelebi
iyeneben aRniSnuli termini gamoyenebulia mxolod anton kaTalikosis
teqstis originalur CanarTebSi
ldquogul-ficxeloba zed-wodebul-hyegraveAgraves moZRvarT
ugrZnobelobad anu momkegravedradre grZnobad
enteleqiad sulTaca zeda sxeulT
myovarisagan grZelisa udebebis
143
ugrZnobelobad mimarT misrulebulirdquo (171) 26
gulficxeloba klavs gonebas da suls ugrZnobels xdis mas igi
aris ldquoenteleqia sulTaca zeda sxeulTrdquo anu im Tvisebebis Tu vnebebis
ganxorcilebaamoqmedeba rac Tavidanve potenciurad arsebobs adamianis
sxeulSi
arsebabuneba ndash ldquoοὐσία ndashsrdquo cnebas farTo semantikuri speqtri hqonda
aristoteles mixedviT igi SeiZleba gavigoT 1) rogorc konkretuli arsi
anu myofi 2) rogorc sagnis Sinagani buneba arsi raoba anu misi idea
3) rogorc materiisa da formis erTianoba yofna arseboba amgvari
farTo semantikuri veli iyo mizezi imisa rom xSirad erTmaneTSi
ireoda ldquoοὐσίαrdquo (buneba arseba) da ldquoὑπόστασιςrdquoς (piri guami ganukueTeli)
cnebebi qalkedonis msoflio krebam (451 w) mtkice zRvari ganaCina
hipostassa da usias Soris Oldquoοὐσίαrdquo damkvidrebul iqna `arsebis~
(`bunebis~) gagebiT (meliqiSvili 2011 170-171) ioane sinelis teqstSi
berZnuli ldquoοὐσία-srdquo qarTul Sesatyvisad petre gelaTelis TargmanSi
ldquoarsebardquo xolo eqvTime aTonelTan ZiriTadad ldquobunebardquo aris gamoyenebuli
ldquome erTisa guamovnebisa orTa arsebaTa (ldquoδύο οὐσίαrdquoumlPG Vol 88 1137A)
ugalob (A-39 190r) ldquoxolo me vadideb guamsa erTsa oriTa bunebiTardquo
(sineli 1965 496) ldquoarsebis-SinaAacute (ldquoπαρουςίᾳrdquo PG Vol 88 1157C) vidreme
sityuaAacute srul-hyofs siwmidesardquo (A-39 198r) ldquosityuaAacute igi arsebiTi srul-
hyofs siwmidesardquo (sineli 1965 515) ldquoarcaRa gonierTa arsebaTaAacute (ldquoνοερὰς
οὐσίαςrdquo PG Vol 88 1068B) SeZlebisaebr Cuenisa warumateblad yofaAacute
vTqumcardquo (A-39 162r) ldquoarca Tu uAtildeorconi igi bunebani angelozTani arian
warumarTebel da maradis erTsa zedardquo (sineli 1965 429) ldquogonier da
26 bdquogulndashficxelobaAacute sikudili ars gonebisaAacute da mklveli sulisaAacute gulndash
ficxelobaAacute iSvebis myovarndashJamisa udebebisagan xolo udebebaAacute movals mocaleobisagan da siyuarulisagan mconarebisabdquo (sineli 1965 283) bdquougrZnobelobaAacute sxeulTaca zeda da sulTaca zeda ars momkudari grZnobaAacute dayovnebulisagan enisa da udebebisa ugrZnobelobadmi misrulebulildquo (A-39 109v)
ioane petriwTan ldquogulndashficxeloba mklveli ars gonebisa sulisa Tualisa aCrdili Semosruli vneba boroti moyusisa ganmwareba saZulo risxva gulisndashTquma migebisa
amas ekrZale monazono mdabalordquo (petriwi 1968 173) saanalizo striqoni da Sesabamisad termini enteleqia (an am Sinaarsis momcveli
sxva raime leqsikuri elementi) ar gvxvdeba berZnul teqstebSi da arc inglisur da rusul TargmanebSi (ix ing 181 slav 181 PG vol88 932)
144
yovlad keTil sulisa Tual da Semdgomad usxeuloTa arsebaTa
(ldquoἀσωμάτους οὐσίαςrdquo PG Vol 88 1033C) yovelsa guarsa zesTa aRmvlelrdquo (A-39
154r) ldquoda Semdgomad angelozTa sikeTisa yovlisave bunebisa uaRres
arsrdquo (sineli 1965 406)
amrigad saTnoebaTa kibeSi sakmaod mravalferovania filosofiur-
Teologiuri terminologia paraleluri teqstebidan kargad Cans
cnebiTi enis (filosofiuri terminologiis magaliTze) Camoyalibebis
procesi kerZod adreul etapze igi naklebad sistemuria da ar Cans
mkacrad organizebuli terminologiuri aparati (erTsa da imave sityvas
eqvTime aToneli sxvadasxva qarTul Sesatyvisebs uZebnis an kidev
sxvadasxva berZ termins erTi da imave qarTuli formiT Targmnis) rac
eqvTimes epoqisTvis da misi Targmanebis mizandasaxulobis
gaTvaliswinebiT bunebrivia xolo mogvianebiT petre gelaTelis
TargmanSi rogorc mosalodnelic iyo ukve Cans ufro sistemurad
Camoyalibebuli terminologiuri aparati rac Seexeba anton
kaTalikosis redaqcias zog SemTxvevaSi misi wyaro manamde arsebuli
prozauli Targmanebi zogjer ki Sua saukuneebis qarTul
filosofiaSi SemuSavebuli filosofiur-Teologiuri terminologiaa
romlis Rrma da safuZvliani codna araerTgzis Cans teqstSi gvxvdeba
SemTxveva roca anton kaTalikosi ukve arsebul termins iyenebs ara
tradiciuli mniSvnelobiT aramed cvlis mis Sinaarss statiaSi
damowmebuli konteqstebi ioane petriwis redaqciidan arsebiTad misdevs
Tavis ZiriTad wyaros eqvTime aTonelis Targmans
145
Tavi V
saTnoebaTa kibis anton kaTalikosiseuli redaqcia
anton kaTalikosamde ioane sinelis saTnoebaTa kibe rogorc
viciT iTargmna da gadamuSavda xuTjer ivane lolaSvilis azriT ioane
petriwiseuli galeqsili varianti eqvTimeseul xolo antoniseuli -
petre gelaTeliseul Targmans eyrdnoba sadisertacio naSromis am
nawilSi sxva problemur sakiTxebTan erTad SevecdebiT gamovikvlioT
anton kaTalikosis redaqciis wyarosTan dakavSirebuli udavod
mniSvnelovani sakiTxi amgvari kvleva miT ufro aucilebelia rom
teqstis struqturaze dakvirvebam wamoWra anton kaTalikosis mier
CvenTvis ucnobi sxva wyaroTi sargeblobis varaudi
amasTanave saTnoebaTa kibis antoniseuli redaqcia versifikaciiT
safexurebis organizebiTa da Sesavali originaluri strofebiT aSkarad
imeorebs ioane petriwis mier ramdenime saukuniT adre galeqsili
teqstis stils am ori poeturi redaqciis Sedarebam wamoWra saintereso
mosazrebebi romelTa Tanmimdevrul Camoyalibebasac SevecdebiT
winamdebare paragrafSi
gamomdinare iqidan rom prozaul teqstTan SedarebiT poeturi
versiebi TavisTavad bevrad naklebi moculobisaa daismis kiTxvebi
prozauli teqstebis sakmaod didi moculobis masalis miuxedavad ratom
dasWirda anton kaTalikoss originaluri strofebis CarTva poetur
teqstSi ra daniSnuleba aqvs sakuTriv antoniseul CanarTebs
aviTarebs Tu ara am CanarTebSi axal ideebs sadisertacio naSromis am
nawilSi yuradReba gamaxvildeba am da sxva mniSvnelovan sakiTxebze
Cven ar SevexebiT ioane petriwis leqsiTi redaqciis wyarosTan
dakavSirebul problemas radgan am mimarTulebiT kvleva ukve
Catarebulia teqstis gamomcemlis ivane lolaSvilis mier (ix petriwi
1968)
146
amp 1 anton kaTalikosiseuli saTnoebaTa kibis mimarTebebi
adreul qarTul redaqciebTan
Tavdapirvelad unda aRvniSnoT rom saTnoebaTa kibis sakmaod
vrcel Tavebs anton kaTalikosi wnexs amoklebs da TiToeul Tavs
aTavsebs mxolod aT strofSi msgavsad ioane petriwisa igi sagangebod
arCevs ZiriTad misi SexedulebiT metad mniSvnelovan informacias rac
Seaqvs konkretul safexurSi antonis mier teqstSi Sesatanad SerCeuli
adgilebi xSirad emTxveva im informacias romelic petriwis galeqsil
variantSic moxvedrila rac ar unda iyos SemTxveviTi27 ase magaliTad
pirvel TavSi sadac saubaria soflidan gasvlaze antonTan da
petriwTan rva muxli emTxveva erTmaneTs es rva muxli Seicavs zustad
erTnair informacias romelic SeurCeviaT prozauli teqstidan
poeturSi Sesatanad ar aris nawarmoebebSi iseTi safexuri sadac sul
mcire sami muxli ar iyos erTsa da imave masalaze agebuli gamonaklisia
mxolod mecxramete Tavi - bdquomRviZarebisaTvisldquo sadac erTaderTi muxli
emTxveva Tumca iv lolaSvilis azriT am safexurSi petriwi mxolod
or muxls adgens prozauli teqstis mixedviT danarCeni nawili
originaluria da am ori muxlidan erTi emTxveva antonis mier
gasaleqsad SerCeul masalas aRsaniSnavia isic rom meoTxe TavSi ndash
bdquomorCilebisaTvisldquo - romelic moculobiT yvelaze vrcelia erTmaneTs
emTxveva Svidi muxli rac bunebrivia metyvelebs imaze rom antoni
gasaleqsi masalis SerCevisas metndashnaklebad iTvaliswinebს petriwis ukve
arsebul teqsts aqve davimowmebT ramdenime muxls petriwis redaqciidan
romelsac prozaul teqstSi Sesatyvisobebi ar eZebneba da Sesabamisad
Cveni varaudiT swored maTze dayrdnobiT qmnis antonic msgavsi
Sinaarsis teqstebs
anton kaTalikosi
ldquoucxoeba imier lTolva amriT
ioane petriwi
ldquooAcircfroAacutesRa mAtildearTa aReba juarisa
27
rogorc ukve aRiniSna saTnoebaTa kibis anonimur vesiaSi (romelic mihyveba petre gelaTelis Targmans) Setanili masala ar emTxveva sxva poeturi gadamuSavebebis masalas
147
xolo jegravearis atAcircrTva qristes msgavsebardquo (3 I orig str)
da
esreT Sedgoma TAcircsndashTacircsad qristesi
awrdquo (str 22)
ldquoTu sam WeSmarit monanul ars igi vin
momymar ars yovlad kninRa Atildemel aqegraves
stomaqi
yia gamAtildemari wyuriliTa Semwvari
xorcni mcirooden dafarulni SiSegraveAgravelni
Tvalni quAgravemWegraveretni zraxva yovlad
mdabalirdquo (55)
ldquomonanulisa muceli momymar ars da
sasa wyurvilsa ganuAtildemia maradis
AtildeorcTa siSiSule mas Tanandashac
TacircsebiT
miscems moqeneT aras miiRebs maTsa
misi sxuaTa ars sxuaTa ndash misi
yovel arardquo (57)
ldquo147avi mCenobai CegraveAgravenda esTa cnobili
eSmakTa mier esTa mopovnebulis
saqmisa uRmrTo nergi mwarmo vnebaTa
TAcircT RmrTisad oden uaris-yofad
mawurTAcirc
misi SemTxegraveAgraveva boroti eSmakT mamsgavsrdquo
(22 I orig str)
ldquogmobisa gesli sulsa urwyams
maxesa
magra eSmaki ars mpovneli amisi
oAcircfalsa viTar TAcircT hkadra gamocda
da
bunebiT kacad srulebiT hgona
martod
ieso RmerTi arsT mbadi sakAcircrveladrdquo
(222)
nimuSad mogvyavs iv lolaSvilis mier petriwis originalad
miCneuli strofi Tavidan - bdquomorCilebisaTvisldquo da semantikurad msgavsi
adgili antonis teqstidan
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquoor-gvari aris sikegravedilisa sxegraveaoba
pirveli romel ganyofa ars kerZoTa
arsebisaTa cxovel gulis-Atildemieris
xolo meore nebsiT mokdoma nebis
da cxovel-yofa qristesi TAcircs-Sorisadrdquo
(64)
ldquosikudili orad ganiyofis ixede
erTad ndash bunebiT yovelTa kacTad ese
xolo meored ndash saqmeTagan sikudilad
AtildeorcielebrTa sulisa ganSorebiT
filosofosoba ars wurTa amisi maradrdquo
(64)
148
ivane lolaSvili saTnoebaTa kibis ioane petriwiseuli
redaqciidan citirebuli muxlis wyarod miiCnevs amonios ermiasis
teqstis ndash bdquomosaAtildesenebeli xuTTa AtildemaTadmi porfiri filosofosisaTaldquo
qarTul Targmans da am Txzulebidan Sesabamisi konteqstis
zemoTmoyvanil strofTan Sepirispirebis safuZvelzე askvnis rom
ldquoamonios ermisis ldquomosaAtildesenebelTardquo mTargmneli yofila ioane petriwirdquo
(petriwi 1968 35) SevniSnavT rom ioane petriwis ukanaskneli strofi
bolo striqoni ar aris originaluri mas safuZvlad sinelis prozauli
teqstiს Sesabamisi monakveTi udevs bdquoΚαigrave θαῦμα ὄντως πῶς καί Ἑλληνές τι τοιοῦτον
ἐφθέγξαντο ἐπεigrave καigrave φιλοσοφίαν τοῦτο εἶναι ὁρίζονται μελέτην θανάτουldquo (PG Vol 88 797 C)
ldquosakAcircrvel ars viTar warmarTaca esreT sTnda ese vidreRa Tques
viTarmed sibrZne AtildesenebaAacute ars sikudilisaAacuterdquo (sineli 1965 161) ldquoda
sakAcircrvel namdAcirclve viTar da ellinTaca eseviTari raAacuteme aRmoTques
vinaAacuteTgan da filosofosobadca amas gansazRvreben yofad wurTasa
sikudilisasardquo28 (A-39 63v) citirebuli pasaJis wyarod andrei kordoCkini
platonis fedonidan sikvdilze meditaciis cnobil koncefcias miiCnevs
(Phaedo 67e) (kordoCkini 2003 20-21) rac Seexeba pirvel oTx striqons
daaxloebiT igive azri Cans saTnoebaTa kibis TargmanebebSi ldquoorkeci ars
sikudili xiluli da uxilavi rameTu ars mkudari romeli mokudes
Atildeorcielad da ars mkudari romeli momkudar iyos suliTa rameTu ara
Sedgomil ars cxorebisadardquo (Targmaneba Agrave) (sineli 1965 564) amdenad
amonios ermisis teqstis am monakveTis wyarod miCneva ar Cans sarwmunod
Tumca ioane petriwis teqstis citirebuli strofi antoniseuli
redaqciis Sesabamisi konteqstis wyaro namdvilad gamxdara
amrigad damowmebuli magaliTebi cxadyofs rom anton kaTalikosi
aramarto icnobda ioane petriwis mier Seqmnil saTnoebaTa kibis poetur
teqsts aramed iyenebda kidec sakuTari redaqciis Seqmnis procesSi
aqve aRvniSnavT imasac rom iv lolaSvili zogierT SemTxvevaSi
ioane petriwis originalur CanarTad miiCnevs strofebs romelTac
eZebnebaT Sesatyvisi adgilebi prozaul teqstSi sailustraciod
28 calke kvlevis sagania (saTnoebaTa kibis mixedviT) mTargmnelebis (petre gelaTelisa da eqvTime aTonelis) damokidebuleba ldquoelinuri sibrZnisadmirdquo rasac samomavlo perspeqtivad vsaxavT
149
davimowmebT ioane petriwis originaluri strofebsa da teqstis eqvTime
aToneliseuli Targmanis paralelur adgilebs
ioane petriwi
ldquoraJams gnatriden ucxoebad gansrulsa
da gulisndashsityuas aRaSfoTebden Sensas
maSin queyanad zeciT mosruli igi
moiAtildesene da damdabldi gonebiTa
hoAacute moRuaweo gansrulo mterTa wyobadrdquo
(31)
eqvTime aToneli
ldquoraJams eSmakni viTarca didsa
rasme saTnoebasa zeda guaqebden
anu Tu kacnica ucxoebisa
CuenisaTAcircs maSAcircn Cuen moviAtildesenoT
zeciT queyanad mosruli igi da
CuenTAcircs ucxo-qmnuli da vpovneT
Tavni Cuenni viTarmed daRacaTu
ukuniTi ukunisamde JamTamca
viRuwidiT da ucxo viqmneniT
nacvalsa misasa ver aRvasrulebTrdquo
(sineli 1965 51)
ldquomonanulisa simdable sxuebr ixile
da codvas Sina myofTaca ganicade
xolo maRalsa siyuarulsa RmrTisasa
sanatrelsa mas mosrulsa simdablesa
SeesakuTre igi gaqundes maradisrdquo (58)
ldquosxuaAacute ars monanulTaAacute igi
mglovare da mWmunvare simdable
da sxuaAacute ars simdable maTi
romelni jereT codvaTa Sina
arian da daisjebian sAcircnidisisagan
da sxuaAacute ars RmrTisa mier
srulTa zeda momavali igi
sanatreli da sulTa
ganmamdidrebeli simdableAacuterdquo
(sineli 1965 146)
ldquoamas ganhkurnebs wuxili moyusis Tana
ZacircrTa SemTxueva guliTa misTAcircs lmobiT
raJams suliTi anu sxeulobiTi
misTAcircs movides gansacdeli da viTar
SenTAcircs mosrulsa esreT stkivneulobderdquo
(95)
ldquoukueTu sruliad gankurnebul xar
vnebisa misganndashese gaqundin
saswaulad araTu odes
Semawuxebelisa misTAcircs ilocAcircde
arca odes axaro ZruniTa arca
raJams mixado pativisndashcemad
aramed raJams gesmes mowevnuli mis
zeda sulieri gina Atildeorcieli
150
gansacdeli da viTarca Senmda
mowevnul iyo esreT gelmodis da
scremloodi maSin uwyode
viTarmed ganTavisuflebul xar
ZacircrisndashAtildesenebisaganrdquo (sineli 1965
205)
ldquoqristes vnebaTa Atildeseneba ganiyvanebs
ZacircrisndashzraAtildevasa moyusisagan hoAacute kaco
Tu viTar maTTAcircs Tavad ilocvida
da moiTmenda simSvidiT kadniersa
maTsa warmdebsa ugunursa zraxvasardquo (96)
ldquoAtildesenebaman vnebaTa qristesTaman
gankurnos ZacircrisndashAtildesenebaAacute rameTu
ZAcircrndashuAtildeseneblobisa misisagan da
simSAcircdisa sircxAcircleul iqmnis igirdquo
(sineli 1965 205)
ldquocrundashficTa kacTa da tyuvilis
mwmasnelTa
nuca Tu yovlad mcired daeaxlebi
warved iloce gesuros Tu zuaoba
ese umjobes raTgan gmobad sulisa
zesTa wmidisa isi ganiCinebisrdquo (114)
ldquonuvin hgonebn romelsa aqus
cnobaAacute viTarmed codvaAacute
tyuvilisaAacute mcire ars rameTu
sulman wmidaman saSinelad Tqua
misTAcircs piriTa 150avit
winaAacuteswarmetyuelisaAacuteTa viTarmed
romeli ityodis sicruesa mas ara
waremarTos winaSe TualTa CemTardquo
(sineli 1965 216)
ldquoxuTni arian tyuvilisa saqmeni
SiSi sasjelTa anu SiSis Tacircnier
sazrdelisaTAcircs anu gemovnebisa
sicilisaTAcircs gancxromisa yrmebrisa
moRuaweTagan Sors arian esenirdquo (119)
ldquoviTarca yovelTa vnebaTa zeda
ganyofilebani arian sasjelTani
egreTve tyuilisaTAcircs rameTu sxuaAacute
sasjeli ars misi romelman
SiSsaTAcircs tanjAcircsa tyua da sxua ars
misi romelman Tacircnier Wirisa
raAacutesame qmna igi uSiSoebiTa
RmrTisaAacuteTa sxuaman tyua
sazrdelisaTAcircs da sxuaman
gemoTmoyuarebisaTAcircs da sxuaman
raAacuteTa mis Tana myofTa sicili
moatyuas da sxuaman ndash raAacuteTa Zmasa
Tacircssa boroti uyosrdquo (sineli 1965
151
218)
ldquoSezavebaTa cvaleba moawiis
mowyinebisa eSmakman gamomcdelman
dasarwmuneblad soflis moqcevisada
raTa mkurnalsa uCuenebdes 151avit mas
mas Seaqcios senaksa ganaSorosrdquo (125)
ldquoucxoTa Sewynarebasa moagonebn
mowyinebaAacute dayudebulTa da
mowyalebasa AtildeelTndashsaqmrisa mier
awuevs yofad moslvad uZlurTa
Tana awurTis gulsndashmodginedrdquo
(sineli 1965 221)
ldquoZili mrCoblndashorTa kavSirTa Sezaveba
da maTgan qmnilTa cxovelTa sxeulisa
grZnobiTTa guarTa sacnobelTa uqmoba
gonierad Sen gaigone ese ars
magra mizezi ndash sxua iswave Tu gsurisrdquo
(183)
ldquoZili simtkiceAacute ars bunebisaAacute da
xati ars sikudilisaAacute da uqmobaAacute
ars sacnobelTaAacute erTi ars Zili
da mravalni qonan ganyofilebani
viTarcandashigi gulisndashTqumasacardquo
(sineli 1965 288)
ldquomravalTa Tana locva mRAcircZarebasa
mihmadlebs kacsa moRuawesa sifrTxiliT
xolo Znelad uCns SemsWualva gonebisa
vinaAacuteTgan xedva udabnos myofta hSuenis
da simartoiT maradis cxovrebulTardquo (190)
ldquovhgoneb Tu simravlesa Tana
locvaAacute yovelTa mier SesaZlebel
ars xolo mravalTaTAcircs umjobes
ars erTisa Tan oden locvaAacute
rameTu martod locvaAacute mciredTaAacute
ars friad raJams simravlesa Tan
ilocvide ver SeuZlo unvToAacutesa
mis da maRlisa locvisa
aRsrulebad aramed aqundin
gonebasa Sensa saqmed gulisAtildemisndash
yofaAacute sityuaTa maT romelTa
hgalobde anu Tu kualad gaqundin
dawesebuli raAacuteme locvaAacute raAacuteTa
vidremdis moyuasi muAtildelsa
daasrulebdes Sen gulsa Sensa mas
ityodi raJams muAtildelndashpyrobiT
hgalobdeTrdquo (sineli 1965 291)
ldquoamis mZle eqmodis nu gconis adgilTa
maT
ldquoadgilTa romelTa Sina geSinodis
nu gconis mun mislvad RamiT
152
mislvad maradis sadaca geSinodis
Ramis sibnele dRisad Seracxe naTlad
xolo dRisasa ewyuebode locviTa
da esreT Sedi moRuawebisa gzasardquo (206)
ukueTu kula adgilsndashscemde
eSmaksa amas daberdes SenTana
yrmebri ese da sakicxeli saxeAacute mindash
raAacutendashxAcircdodi aRiWurve locviTa da
mindashraAacutendashiwio adgilsa mas ganipyren
Atildeelni da tanjen mterni raJams
ganTavisuflde senisa misgan
adidebd mAtildesnelsa masrdquo (sineli
1965 298)
ldquoarca sibnele arca udabno adgili
arca Atildeevnebi arca mTaTa simaRle
ganaZlierebs eSmakisaT Cuen zeda
manqanebisa siborotis RoneTa
magra ndash sulisa udebeba daAtildesnilirdquo (208)
ldquoara Tu sibnele RamisaAacute anu
udabnoebaAacute adgilisaAacute ganaZlierebs
eSmakTa Cuen zeda aramed
unayofobaAacute sulisaAacute da odesme
gangebulebiTi swavlaAacuteca miSuebisa
RmrTisaAacuterdquo (sineli 1965 299)
ldquoamis gamo vcnobT viTarmed suli ara
momgonebel ars eseviTarTa amaT
gulisndashsityuaTa uAtildemarTa nametnavTa
aramed ndash mteri zuavi ampartavani
romeli zeciT queyanad daekueTardquo (225)
ldquoda amis gamo ufroAacutesad gulisAtildemandash
vhyofT viTarmed ara Cueni suli
ars mompovnebel eseviTarTa maT
miuwvdomelTa da gamouTqumelTa
borotTa aramed RmrTisndashmoZulisa
eSmakisani arian sityuani igi
romelindashigi zeciT gardamovardardquo
(sineli 1965 328)
ldquoniWi ars ese gamouTqumeli didi
zesTa naTliTa mamisagan mosruli
oden maT mier sacnauri romelTa
moiges igi gonebiTa wmidiTa
da hyofden madliT simSAcircdiT
siwrfoebiTrdquo (247)
ldquosimdable 152avit ars gamouTqmeli
maT mier oden sacnauri romelTa
mougies igi simdidre ars
miuwvdomeli saxelisndashdebaAacute ars da
niWi RmrTisaAacute rameTu ityAcircs
viTarmed iswaveT ara
angelozisagan arca kacisagan
arca wignisagan aramed Cemganrdquo
(sineli 1965 345)
153
ldquomdabalsa uAtildemsve sami ese moigos
Seuracxeba Seiwynaros gineba
da moakudinos gulisndashwyroma yovliTurT
xolo mesamed hqondes ujeroeba
saqmeTa TacircsTa ar Sewynareba misirdquo (248)
saqme keTilisa amis da didebulisa
saTnoebaTa samebisa pirveli ese
ars SewynarebaAacute da TavsndashdebaAacute
yovlisa ginebisa da SeuracxebisaAacute
sixaruliTxolo meore saxe
keTilisa 153avit153tndashZlisa
saTnoebaTaAacutesa ars sruliad
mokudinebaAacute gulisndashwyromisaAacute da
SemusrvilebaAacute gulisaAacute da
bralobaAacute Tavisa TacircsisaAacute yovelsave
zeda xolo mesame kibe keTili ars
TacircsTa saTnoebaTa sruliad
ujerobaAacute da urwmunoebaAacuterdquo (sineli
1965 347)
amrigad damowmebuli masala vfiqrobT sakmarisia imis
sailustraciod rom zogierT SemTxvevaSi saqme gvaqvs tradiciulad
prozauli teqstis poetur gadamuSavebasTan da ara originalur
SemoqmedebasTan Sesabamisad gadaWarbebuli Cans iv lolaSvilis
Sefaseba rom ioane petriwis teqsti originaluri nawarmoebia (petriwi
1968 99) Tumca es faqti namdvilad ar amcirebs poeturi teqstis avtoris
mier gaweul Sromasa da Rvawls
rogorc aRvniSneT teqstis antoniseuli redaqciis wyarod iv
lolaSvili petre gelaTeliseul prozaul Targmans miiCnevs (petriwi
1968 93) mkvlevris varaudi antoniseuli teqstis ZiriTad wyarosTan
mimarTebaSi zustia magram aq aucileblad migvaCnia erTi niuansis
dazusteba miuxedavad imisa rom anton kaTalikosi Tavisi
redaqciisaTvis ZiriTad masalad arCevs swored petre gelaTeliseul
teqsts (vfiqrobT avtoris literaturuli gemovnebas metad
akmayofilebs petre gelaTelis Targmanis gelaTuri skolis
tradiciisamebr elinofiluri stili) igi icnobs da ufro metic xSir
SemTxvevaSi iTvaliswinebs sxva teqstebis masalas riTac qarTul
saazrovno sivrceSi teqstis cirkulaciis process erTgvarad kravs da
154
ajamebs msjelobas gavamyarebT faqtobrivi masaliT Sesabamisi
paraleluri adgilebis damowmebiT
ufro vrclad ganvixilavT erT nimuSs saTnoebaTa kibis anton
kaTalikosiseuli redaqciidan bdquoviT brwyinva naTlis anu morჶi bzis
simrgvalisldquo (11) eqvTime aTonelTan Targmnilia Semdegnairad bdquoviTarca
sivrce naTlisaAacute da xilvaAacute mzisaAacuteldquo (sineli 1965 334) xolo petre
gelaTeli imave adgils Semdegnairad Targmnis bdquoviTarca naTlisa
brwyinvalebaAacute da mzisa saxeldquo (A-39 9v-10r) citirebuli paraleluri
teqstebidan naSromis am nawilis mizandasaxulobisTvis mniSvnelovania
termini morჶi romelsac anton kaTalikosi iyenebs petre gelaTelis
redaqciiseuli termin ldquosaxesrdquo nacvlad saxec da morჶic Zvel qarTul
filosofiur cnebiT enaSi gamoiyeneboda formis aRmniSvnelad
(sainteresoa aseve rom berZnul teqstTan ufro axlos dgas
eqvTimeseuli Targmani ldquoἡλίου θέαrdquo ndash mzis xilva asevea inglisur
TargmanSic ndash ldquosightrdquo (sanaxaoba ndash xilva) msgavsi terminologiuri Tu
leqsikuri Tanxvedra xSiria petre gelaTelis Targmansa da antonis
poetur gadamuSavebas Soris rac gamoCnda kidec naSromis Sesabamis
TavSi ndash saTnoebaTa kibis filosofiur ndash Teologiuri terminologia
anton kaTalikosis redaqciis petre gelaTelis Targmanidan
momdinareobis saCveneblad davimowmebT paralelur adgilebs am ori
teqstidan da meti sicxadisTvis sqolioSi davurTavT Sesabamis
monakveTebs eqvTime aTonelis Targmanidanac
Aanton kaTalikosi petre gelaTeli
ldquosofliT ltolvaman gansazRegravera Tavi TAcircsi
ars nebsiTi Zulveba bunebisa
kualad misive uaris-yofa sruli
da mogebisa trfialeba survili
mimTxegraveAgraveul-yofis zesTa-bunebiTTamirdquo (12)
ldquoganSorebaAacute soflisaAacute ars
nefsiTi siZulili da uarqmnaAacute
mimTxueviTa zesTbunebaTaAacuteTardquo
(A-39 10v)29
29 ldquomonazonebaAacute ese ars raAacuteTa nebaAacute Tavisa TAcircsisaAacute dautevos monazonobaAacute ars iZulebaAacute bunebisaAacute samaradisoAacute da dacvaAacute sacnobelTaAacute dauklebelirdquo (sineli 1965 21)
155
ldquovijmniT ra sofliT ganvevlodeT
soflisaT
maSin eSmakni aRmmzadeben Cuen nategraverad
nategraverad mowyaleT Tanlmobil eriskacTad
xolo bralobad TavTadmi CuenTa aRgegraveZegraveren
viT damaklebTa TqmulTa maT keTilTaganrdquo
(25)
ldquoeSmakni Semdgomad jmnisa
namdAcirclive mowyaled da
Tanalmobilad natrad eriskacTa
aRmmzadeben Cuen da TavTa TAcircsTa
ubadrukebad viTarca yovlisa
maTisa saTnoebisagan TavTa
TAcircsTa damaklebelTa (A-39 16v)30
ldquoaravin aRhAtildeda zecieradmi sasZlod
garna mlTolveli samTagan RirsTa jmnisaT
saqmeT yovelTgan kacTa xolo da mSobelT
da gardamkegraveAgraveTi sruliadre nebisa
eg-saxed mjmneli cuddidebobisaganrdquo (28)
ldquoaravin zecaTa sasZlosa Sina
gAcircrgAcircnmosilTaAacute Sevals ar
pirvelisa da meorisa da mesamisa
mjmneli jmnisaAacute vityAcirc ukue
yovelTagan saqmeTa da kacTa da
mSobelTa da gardakueTasa
TAcircsisa nebisasa da mesamesa
jmnasa cudad didebisasardquo (A-39
18r)31
ldquoucxoeba ars pativisa gangdeba
iwroebisa simWidrovis wadnova
xolo saRmrTosa surAcirclisa mizezi
simravle trfobis zvaobisa ukuTqma
da ZAcircr-fasisa dumilisa peleRordquo (33)
ldquoSeuracxebisa wadili iwroebisa
gulisTqumaAacute survilisa
saRmrToAacutesa mizezi trfialebisa
simravle ampartavnebisa
uvarisyofaAacute dumilisa siRrmerdquo
(A-39 19r)32
ldquoucxosa usxen Sacirclni netar-sulTqmani
xolo megobrad zena Zalni wmidani
romelTa igi drosa sikegravedilisasa
ldquoxolo iyvned Svil sayvarel
Senda sulTqumani gulisani
monad moige sxeuli Seni xolo
30 ldquoeSmakni Semdgomad gamoslvisa Cuenisa sofliT daguarwmuneben mowyaleTa da lmobierTa erisganTa natrad da TavTa CuenTa bralobad viTarmed yovlisaganve saTnoebisa maTisa Tavni Cuenni gamogAcircAtildeumianrdquo (sineli 1965 36-37) 31 ldquovervin Sevides zecisa sasZlosa gAcircrgAcircnosani ukueTu ara moigos pirveli igi da meore da mesame ganSorebaAacute ese igi ars pirveli-soflisagan da monagebTa da naTesavTa da meore-nebisagan TAcircsisa da mesame-ganSorebaAacute cudad-zuaobisagan romeli Seudgs morCilebasardquo (sineli 1965 41) 32 ldquosurvili kdemisa da yuedrebisaTAcircs gulis-TqumaAacute Wirisa da iwroebisaAacute aRorZinebaAacute survilisa saRmrToAacutesaAacute ganmravlebaAacute siyuarulisa RmrTisaAacute uvaris-yofaAacute zuaobisaAacute ufskruli dumilisaAacuterdquo (sineli 1965 43)
156
Zal-uZs Sewevnad rgebad megobar-yofad
ese ars uflis mZiebi naTesavi (38)
megobrad ndash wmidani Zalni
romelTa Jamsa ganslvisasa
rgebad Senda Zalndashuc geqmnen Tu
megobar ese ars uflis mZiebi
naTesavirdquo ( A-39 21r)33
ldquoaqa mamaman ucxoebis gegravearisad
Sedrgineba hyo Zilis-SorisTa sizmarT
esTa ganmsazRegraverman romelni wina-hsxenan
ese gvario ars ZrvaAacute gonebisa
uZraobasa Sina sxeulisasardquo (sizmarTaTvis1)
ldquoviTar veWu (arca rameTu
ganvasazRvreb SedrginebiTad)
Semdgomad ucxoebisa sityuaTa
xolo ufroAacutesRa maT Sina
mciredTa sizmarTaTAcircsca
STawexebad raoden arcaRa amis
zakuvis mzakuvarTaAacutesa
gamoucadelad yofad Cuenda
umjobes (Txroba pirvel pirSi)
ZlisSinaAacute ars gonebisa ZrvaAacute
uZravobasa Sina sxeulisasardquo (A-
39 23r)34
ldquosxegravea ars ocneba sizmrisagan hAtildeams cnobad
RmrTis-metyegraveAgravelurad aqa gancxadebulebs
ocneba aris TvalTa cTuneba maSin
midmo goneba odes mZinareobdes
xolo sxeuli mRAcircZareobdes odesrdquo
(sizmarTaTvis 2)
ldquoocnebaAacute ars cTunebaAacute TualTaAacute
mZinaresa Sina mimogonebasa
ocnebaAacute ars gankrTomilebaAacute
gonebisaAacute mRAcircZarebasa Sina
sxeulisasardquo (A-39 22v)35
ldquoqristesTvis eSmakT gvixilon ra damtevi ldquoraJams damtevebelTa uflisaTAcircs
33 ldquoda Svilni Senni sayuarelni iyvned sulTqumani gulisani da monad moigen Atildeorcni Senni xolo megobrad wmidani igi Zalni romelTa Zal-uc Jamsa sikudilisasa didad sargebeli Seni ukueTu megobar Senda iqmen da bdquoese ars naTesavi romeli eZiebs ufalsa eZiebs xilvad pirsa RmrTisa iakobissaldquo (sineli 1965 48) 34 bdquoviTarmed Semdgomad ucxoebad ganslvisa sizmarni guebrZvian amisTAcircs vinebe ucxoebisa Tavsa Tana mciredi sizmarTaTAcircsca Tqumad raAacuteTa amasca Ronesa mzakuvarTa maT CuenTasa ara umecar viyvneT sizmari ars aRZrvaAacute gonebisaAacute uZraobasa SAcircna AtildeorcTasardquo (sineli 1965 53) 35 ldquoocnebaAacute ars cTomilebaAacute TualTaAacute mZnaresa gonebasa Sina ocnebaAacute ars gancAcircbrebaAacute gonebisaAacute mRAcircZarebasa Sina AtildeorcTasa ocnebaAacute ars xilvaAacute uguamoAacute da ara arsirdquo (sineli 1965 53)
157
ucxod saxlTagan da saxleulTa yovelT
maSin sizmarTa SfoTebiTa gangegravecadnen
gvaCegraveAgravenon sizmriv TAcircsni mtyebarni CuenTAcircs
anu momkegravedarni CuenZliT anu mZrwolarerdquo
(sizmarTaTvis 3)
TAcircsTa saxlTa da saxleulTasa
ucxoebiTa da siyuaruliTa
saRmrToAacuteTa Tavni TAcircsni
ganvyidneT maSin namdAcirclve
eSmakni ZilisSinaTa mier
SfoTebiTa gangucdian Cuen
TAcircsTa CuenTa mCuenebelni
CuendaginaTu mtyebarTa anu
momkudarTa Cuen ZliT gina
SepyrobilTa da mZrwolareTardquo
(A-39 23r)36
ldquomorCileba ars uaryofa Tavisa
gancxadebuli sxeulis moZageba
morCileba ars mokegravedineba asoTa
gonebisasa mrTels cxovrebasa Sina
da moZravoba yovlad ganukiTxegraveAgravelirdquo (41)
ldquomorCilebaAacute ars uaryofaAacute
sulisa TAcircsisaAacute yovliTurT
sxeulisa mier zedCuenebuli
gancxadebulad gina mebr
sxuebrca morCilebaAacute ars
gamoukiTxveli moZravobaAacuterdquo (A-39
25v)37
ldquoCegraveAgravenTa saRmrToTa mamaTa sinanuli
esTa ganhsazRegraveres sibrZnisamebr maTisa
sinanuli ars naTlvis ukmo-wodeba
aRTqma RmrTisadmi cxovrebisa meoris
da ganhsja TaAcircs TAcircsisa urcxegraveAgravenelirdquo (51)
ldquosinanuli ars naTlisRebisa
ukmowodebaAacute sinanuli ars
aRTqumaAacute RmrTisa mimarT meoris
cxorebisaAacute38rdquo
ldquosinanuli ars dageba uflisadmi
wina-aRmdgomTa SecodebaTa ZliTiT
ldquosinanuli ars dagebaAacute uflisaAacute
winaaRmdgomTa SecodebaTa ZliT
36 bdquora Jams dautevniT uflisaTAcircs TAcircsni da saxlni Cuenni da mivscniT Tavni Cuenni ucxoebad siyuarulisaTAcircs RmrTisa maSAcircn eSmakni sizmarTa mier SeguaSfoTebdian Cuen da gAcircCuenebdian TAcircsTa CuenTa viTarca mglovared anu viTarca mkudrad anu viTarca CuenTAcircs Sepyrobilni da Wirveulnirdquo (sineli 1965 53) 37 ldquo morCilebaAacute ars uaris-yofaAacute sulisa TAcircsisaAacute srulad AtildeorcTa mier gamoCinebuli gancxadebulad gina Tu esreT morCilebaAacute ars mokudinebaAacute asoTa gonebiTa cxoeliTa morCilebaAacute ars gamouwulilveli aRZrvaAacuterdquo (sineli 1965 57) 38 ldquosinanuli ganmaaxlebeli ars naTlisndashRebisaAacute sinanuli aRTqumaAacute ars RmrTisa mimarT axlisacxorebisaAacute sinanuli ars Tavisa TAcircsisa damsjelirdquo (sineli 1965 125-126)
158
sinanuli ars wmeda sAcircnidisisa
sinanuli ars yovelTa saWirvelTa
nebsiT daTmena cxovrebis ganaxlebardquo (52)
keTilTa moqmedebisa mier
sinanuli ars sAcircnidisisa
ganwmedaAacute sinanuli ars yovelTa
saWirvelTa nefsiTi moTminebaAacuterdquo
(A-39 54r)39
ldquoamas emkacre monanulo nu sada
ver sisufTeman grZelman dahavebaman
daayenasmca Sen Soris sAcircnidisis
mxileba kbena Senda yovlad sargoAacute
da Sen kidegan ipovo keTilTaganrdquo (58)
ldquoganvemkacrneT nusada
araganwmedilebisa ZliT aramed
dahavebisa mxilebisagan dascxr
sAcircnidisi (A-39 63r)40
ldquoჶilosoჶia ganhsazRegraveres sxolastikosT
elinTa brZenTa pirvelad CegraveAgravenTa moZRvarT
viTarmed arso ese wegraverTa sikegravedilisa
vina mAtildesovneli sikegravedilisa yoveli
ჶilosoჶos ars namdAcircl sibrZnis-moyuarerdquo
(63)
ldquoda sakAcircrvel namdAcirclve viTar da
ellinTaca eseviTari raAacuteme
aRmoTques vinaAacuteTgan da
filosofosobadca amas
gansazRvreben yofad wurTasa
sikudilisasa (A-39 63v)41
ldquoufskruls ityAcircan umier-kerZo-yofad
romel vieT hsTqegraveAgraves ese apAcircTmantod
esTave wegraverTasa amis sikegravedilisasa
yovlad uwevni mougies saqmeni
ubiwoebac ganuwiaRebelirdquo (67)
ldquoviTarndashigi ufskrulsa
umierkerZood yofad vieTnime
gansazRvreben rameTu adgilsa
missa uwodeben apAcircTmantod
esreTve sulisa gagonebasa
uwevneli da ubiwoebaAacuteca da
moqmedebaAacute mougiesrdquo (A-39 66r)42
ldquoglova RmrTis-ZliTi ars mWmunvareba sulis
salmoba gulis wuxva mowleobiTi
saqmeTa mimarT satkivarTa raTame
ldquoRmrTisZliTi ars mWmunvarebaAacute
sulisaAacute lmobasa Sina gulisa
mowleobisasa maradis
39 ldquosinanuli dagebaAacute ars RmrTisa mimarT Sesworebulad codvaTaAacutesa qmniTa simarTlisaAacuteTa sinanuli ganwmedaAacute ars sAcircnidisisaAacute sinanuli moTmenaAacute ars nebsiTi yovelTa WirTa da gansacdelTaAacuterdquo (sineli 1965 126) 40 ldquovekrZalneT Zmano nuukue ara siwmidisagan dacxromil ars sAcircnidisi mxilebisagan aramed moewyina da amisaTAcircs arRara guamxilebs (sineli 1965 149) 42 ldquoviTarca ufskrulisaTAcircs zRuaTaAacutesa ityAcircan viTarmed miuwdomel ars egreTve Atildesenebisa sikudilisa siwmideca da saqmeca miuwdomel arsrdquo (sineli 1965 159)
159
sawyurvelisa zed-dgromiT mZiebeli
ver mimTxegraveAgravevisad msulTqmi mkegravenesi simwariTrdquo (71)
sawyurvelisa zeddadgromiT
meZiebeli da amisiTa
miumTxuevelobiT tkivneulda
mdevneli da ukuana kerZo amissa
salmobierad mqoTebelirdquo (A-39
67r)43
ldquoglova ars maviwy Atildesovnisa bunebisa
viTa mihscilda daviTs puri miRebad
sinanuli ars dakleba uWirveli
yovlisa reca sxeulebris nugeSis
ara Atildesovna ars TAcircnier sawyurvelTardquo (73)
ldquoaRsaarebaAacute ars daviwyebaAacute
bunebisaAacute viTarndashigi miscilda
visme Wamad puri TAcircsirdquo (A-39
67r)44
ldquomciredi wyali hSrets saAtildemilis matebas
eg-saxed cremli WeSmaritisa glovis
hSrets alsa risxAcircs da navRelficxelobis
amisTAcircs aqa urisxegraveAgraveloba wmida
SemdgomobiTad daiwesa gangebiTrdquo (81)
ldquoviTarndashigi wylisa saAtildemilsa Sina
mciredndashmcired Sematebasa
srulad daSrtebis saAtildemili
esreTve da WeSmaritisac gloisa
cremlsa yovelsa alsa
guliswyromisa da
navRelficxelobisasa mosrvad
utevebies amisTAcircs da
SemdgomobiTadca davaweserdquo (A-39
75v)45
ldquotkivilTad ganhscnes da oflTad Tavni
mravalT
raTa Sendoba bralTa miiRon maTi
ganara kacman ara ZAcircrismeAtildesenman
winuswro amaT bralTmotevebisadmi
ldquotkivilTa da oflTa Sendobisa
ZliT codvaTaAacutesa Tavni TAcircsni
vieTnime ganscnes xolo
ZAcircruAtildesenebelman mamakacman
winauswro amaT romlisaTAacutes
43 bdquoglovaAacute WeSmariti saRmrToAacute ese ars mWmunvarebaAacute sulisaAacute da guli mwuxare romeli maradis isurvebn saqmeTaTAcircs satkivarTa da yovelsa Jamsa trfialisa mis mimarT TAcircsisa wyuriel arn da raJams ver ewiis eZiebn mas tkiviliTa gulisaAacuteTa da Semdgomad misa godebiT Atildemobn kunesiT da sulndashTqumiTrdquo (sineli 1965 161) 44 ldquoglovaAacute daviwyebaAacute ars bunebisaAacute viTarca mas netarsa daaviwyda Wamad puri TAcircsi romelica galobs amas sinanuli WeSmariti ese ars ganSorebaAacute yovlisagan nugeSinisndashcemisa Atildeorcielisa Seuwuxebeladrdquo (sineli 1965 162) 45 ldquoviTarca wyali daSrets alsa cecxlisasa egreTve WeSmaritisa gloisa cremlni yovelsave alsa gulisndashwyromisasa da mrisxanebisasa daSreten amisTAcircsca SeudgineT gloisasa ganSorebaAacute gulisndashwyromisaAacuterdquo (sineli 1965 188)
160
miuteveTo da mogetevosT mdidradrdquo (98) miuteveT mswrafl da mogeteos
Tquen mdidradrdquo (A-39 82r)46
ldquomraval-Tqmobisa sazRegraveari esTa dahsdves
umecrebis xat ZAcircris Atildesenebis karad
kadnierebis laRis Atildeelis-mpyrobelad
tyuAcirclis-msaxur daAtildesna lmobierebis
mowyinebis mxdel Zilisa wina-morbedrdquo (112)
ldquokualad eseve vneba esTa cnobil-ars
viTarmed ese goneb-Sinaobisa
ese igi ars mimogonebis anu
gulis-sityegraveaTa keTilTa ganmabnevel
xolo glovisa yovlad uCino-myofelrdquo (113)
ldquomravalmetyuelebaAacute ars
umecrebisa saxe ZAcircrisAtildesenebisa
kar kadnierebisa
Atildeelisampyrobel tyuilisa
msaxur lmobierebisa daAtildesna
mowyinebisa mxdel Zilisa
winamorbed Tangonebobisa
dabneva mcvelisa uCinoyofa
simAtildeurvalisa sigrile locvisa
ganqarveba (A-39 84r)47
ldquosimaZRre amiT iqmna nayrovanTadmi
deda siZAcircsa AtildeorcT Seginebis mizez
xolo moymoba muclisa monanulsa
siwmidis eqmna mizezad momatyegraveAgravebel
loms mSAcircd-hyofs liqna sxeuls Wama
velurhyofsrdquo (145)
ldquosimaZRre sazrdelTa siZAcircsa
deda48 cxorebaAacute muclisaAacute
siwmidisa momatyuebeli lomi
mliqnelman mravalgzis moamSAcircda
xolo sxeulisa moRuaweman
umetes ganavelurardquo (A-39 89r-
89v)49
ldquoulmobeloba ars mtkice udebeba
da gamoxategravea Sereuli mconari
CegraveAgraveulebisa martivisa mSobeli
gulsmodginebis simAtildenis safrAtildee saSTobi
ldquoulmobelobaAacute ars Semtkicebuli
udebebaAacute mconari gagonebaAacute
winmiRebisa naSobi
gulsmodginebisa sabrAtildee
46 ldquomravalTa miscnes Tavni maTni SromaTa ficxelTa raAacuteTa Seendvnen codvani maTni xolo kacman ZAcircrndash uAtildesenebelman uswris maT rameTu ityAcircs ufali viTarmed miuteveT da mogetevnen Tquen codvanirdquo (sineli 1965 206) 47 ldquomravalndashmetyuelebaAacute saydari ars cudadndashmzuaobrobisaAacute romelsa zeda dajdebis da gamoCndebis igi mravalndashmetyuelebaAacute saxe ars ugulisAtildemoebisaAacute da kari ZAcircrisndashzraxvisaAacute winamZRuari kadnierebisaAacute msaxuri tyuvilisaAacute damAtildesneli lmobierebisaAacute momxdeli mowyinebisaAacute winamorbedi ZilisaAacuterdquo (sineli 1965 213) 48 anton kaTalikosis teqtSi iseve rogorc petre gelaTelis TargmanSi simaZRre siZvis dedaa xolo eqvTime aTonelTan - bdquomamaldquo 49 ldquosimaZRre WamadTaAacute mamaAacute ars siZvisaAacute xolo moymobaAacute muclisaAacute winamZRuari ars siwmidisaAacute romelman ganusuenos lomsa mravalgzis moamdorvisca xolo romelman ganusuenos AtildeorcTa ufroAacutesad ganaficxnesrdquo (sineli 1965 225)
161
lmobierebis ver cnoba umecrebardquo (172) simAtildenisa saSTobi lmobierebisa
umecrebaAacuterdquo (A-39 115v-116r)50
ldquoodes salpingsa hscemen sarekad Jamis
maSin yovelTa ZmaTa iekklesion
xilulad Zmani uxilavad eSmakni
cxedradre ZmaTa midrekkad mawegraveAgravevelni
gansegraveAgravenebisa win Sesaval qebadmderdquo (184)
davsWuritneT da vpooT
sulierisa cemasa salpingisasa
xilulad vidreme Sekrebulad
Zmani xolo uxilavad
Semoyvanebulni mterni romlisa
ZliT romelnime cxedrisa zeda
warmodgomilni Semdgomad
aRdgomisa kualad midrekad
amaTdave mimarT mizez mcemen
Cuen daadger metyuelni
aRsrulebadmde winSesavaliTTa
qebaTardquo (A-39 112v)51
ldquomoSiSeba ars CegraveAgraveuleba CCAcirclebri
sulsa berebrsa cud-medidebes Sina
moSiSeba ars hrwmunvisa gandrekaAacute
lodinsa zeda moulodebelTasa
xolo ars kualad mZrwoli grZnoba gulisardquo
(201)
ldquomoSiSebaAacute ars CCAcirclebrivi
CueulebaAacute berebsa Sina da
cuddidebasa sulsa moSiSebaAacute
ars gandrekaAacute sarwmunoebisaAacute
molodebasa zeda
moulodebelTasa SiSi ars
mZrwolare grZnobaAacute gulisaAacuterdquo
(A-39 115r)52
ldquoSiSi sijabne nakli gul-savsebisa
romlisa mona suli zesT-mCenobisa
TAcircsda mimndobi Tavisad zesT-mCenobiT
ldquoSiSi ars gulsavsebisa
naklulevanebaAacute zesTmCeni suli
ars sijabnisa monaAacute Tavsa Tacircssa
50 ldquoulmobelobaAacute udebebaAacute ars damtkicebuli sibrme ars gonebisaAacute da mSbeli borotTa CueulebaTaAacute sabrAtildee moswrafebisaAacute da maxe moRuawebisaAacute mteri lmobierebisaAacuterdquo (sineli 1965 283) 51 ldquoraJamsndashigi dascian nestusa mas suliersa romel ars Jamis rekaAacute maSin xilulad Sekrbebodian Zmani locvad da uxilavad Sekrbebodian mterni brZoladrdquo (sineli 1965 289) 52
ldquomoSiSebaAacute CueulebaAacute ars yrmeburi sulsa Sina cudadndashmzuaobarsa moSiSebaAacute midrekaAacute ars sarwmunoebisagan molodebiTa moulodebelTaAacuteTa miSiS uwinares SemTxuevisa igonebs ZnelovanTa moSiS Sehmusravn gulsa TAcircssa SiSTa ocnebaTaAacuteTardquo (sineli 1965 297)
162
magra aCrdilT da bgeraTagan moSiSni
amad uiWvod eSinis marad zesT-mCenTrdquo (202)
zeda mindobili da bgeraTagan
nagebTaAacutesa da aCrdilisaca
moSiSirdquo (A-39 115r)53
ldquomliqneli kaci diakoni eSmakTa
zesT-mCenobisa zvaobis Atildeel-myvanebi
lmobierebis momsrveli glovis mdevni
macTuri gzisa keTilT uCino-myofi
amad viTarmed gvacTuneben mnatrelnirdquo (219)
ldquomliqneli ars eSmakTa diakoni
zesTmCenobisa Atildeelmyvanebeli
lmobierebis momsrveli macTuri
gzisaAacute rameTu mnetarebelni
Tquenni gacTuneben Tquenondash
ityAcircs winaAacuteswarmetyvelirdquo
(A-39 117r)54
amrigad damowmebuli masala anton kaTalikosis redaqciis
ZiriTad wyarod teqstis petre gelaTeliseul Targmans gamoavlens es
bunebrivic aris radgan rogorc zemoT aRvniSneT petre gelaTeli iyo
gelaTis skolis warmomadgeneli ioane petriwiseuli tradiciebis
gamgrZelebeli da elinofiluri stiliT Sesrulebuli misi Targmani
anton kaTalikosisTvis iqneboda ufro misaRebi Tumca aqve kvlav
aRvniSnavT rom anton kaTalikosis redaqcia iTvaliswinebs danarCen
teqstebsac swored amis naTelsayofad zemoT movixmeT paraleluri
pasaJebi ioane petriwis da anton kaTalikosis poeturi teqstebidan da
mivuTiTeT rom am ori teqstis saleqso sazomic da TiToeuli
safexuris struqturuli organizebis principic identuria dakvirvebam
gvaCvena rom anton kaTalikosi aseve zedmiwevniT icnobs eqvTime
aTonelis Targmans davimowmebT paralelur adgilebs anton
kaTalikosisa da eqvTime aTonelis redaqciebidan petre gelaTelis
Targmans ki amjerad sqolioSi davurTavT
ldquoese hsTqegraveAgraves mamaT siRrmedre simSAcircdisa ldquoese ars didi siRrme simSAcircdisaAacute
ndash odes maxlobelad iyos misa
53
ldquosuli ampartavani monaAacute ars moSiSebisaAacute rameTu esavn Zalsa TAcircssa da esmin raAacute AtildemaAacute raAacuteme meyseulad SeZrwundisrdquo (sineli 1965 297) 54
ldquokaci maqebel pirsa mociquli ars eSmakisaAacute da winamZRuari ampartavanebisaAacute uCinomyofeli lmobierebisaAacute warmwymedeli keTilTaAacute macTuri gzisaAacute rameTu romelni gunatriden Cuen guacTuneben Cuen viTarca ityAcircs winaswarmetyveli esaiardquo (sineli 1965 305)
163
Tu maxlobel-hyegraveAgraves mawuxebeli visme
yegraveAgravedrebul-iyos kdemul wyinebul misgan
magra misdami araodes moakldes
siyvarulisgan Zed RmrTisad qmnuli igirdquo
(88)
Semawuxebeli da guli misi iyos
yudroebiT da ara moaklebdes
siyuarulsa missardquo (sineli 1965
191)55
ldquodasabami ars ese urisxegraveAgravelobis
yegraveAgravedrebisa da ginebisa kdemisa
Tmena simwariT da tkiviliT gulisaT
saSual ndash raTa maTgan ara Sewuxnes
xolo sisrule ndash raTa Sehracxnes qebadrdquo
(89)
ldquodasabami sanatrelisa
urisxvelobisaAacute ars simwariT da
tkiviliTa gulisaAacuteTa moTminebaAacute
kdemisa da yuedrebisa da
ginebisaAacute xolo saSuali raAacuteTa
Seuwuxebelad iyos maT Sina
xolo sisrule ese ars ndash raAacuteTa
viTarca qebaAacute Seeracxos ginebaAacuterdquo
(sineli 1965 196)56
ldquoganhrisxnes ra vin nebsiT acofebs Tavsa
amad viTarmed Zleul ars pirvelTagan
CegraveAgraveulebaTa da TAcircnier cnobisa
hborgs daecemis amisTAcircs Tqmul ars ese
monanulisad hmats sxegraveaTa vneba eserdquo (87)
ldquokaci mrisxane nebsiT TAcircsiT
gancofebul ars da Zleul ars
CveulebaTagan pirvelTa da
TAcircnier cnobisa misisa borgs da
daecemis araraAacute ars
monanulisaTAcircs uborotes gulisndash
wyromisardquo (sineli 1965 191)57
ldquoamisTAcircs aqa ganTlil ars saRmrTo kibe
hxedevd aRsavals dayudebisas sibrZniT
a TAcircT-hsjulobisagan
b didebisa ZliT kacT-mierisa
ldquoxolo aw TiTeuli xedevdin Tu
romelsa xarisxsa ars kibisa mis
dayudebulTaAacutesardquo (sineli 1965
464)
ldquopirvel kibe ars TAcircTndash
SjulobisaTAcircs
55
ldquoese igi ars mun yofasa maSfoTebelisasa dawynarebiTa gulisaAacuteTa da siyuarulianad missa mimarT mdebareobaAacute namdAcirclve eseca sazRvar guliswyromisa ese igi ars da TAcircsaganca mqcevisaAacute sityAcircT da saxiT damamZimebelisa mimarT brZoliT da velurqmnilobaAacuterdquo (A-39 77r) 56
ldquodasabam netarsa ZAcircruAtildeseneblobisa simwaresa Sina da lmobasa sulisasa upatioebaTa TavsdebaAacute xolo saSual umWmunvarod amaT Sina mdebareobaAacute xolo sisrule ukueTu da arsRa viTarca qebaTa SeracxvaAacute amaTi gixaroden pirvelo mAtildenobd meoreo netar uflisa mier da usaxarulevanes mesamerdquo (A-39 79r) 57
ldquogulmwyrali ars miRebuli nebsiT uneblieTasgan uwinares miRebisa davrdomili da dacemulirdquo (A-39 76v)
164
g uZlurebisaTAcircs enisa
d simravlisa ZliTTa Tavis-mzrunvelobisa
e mZlavrebisa ZliT gulis-wyromisa
v raTa patiJni miiAtildeadnen
z raTa moswrafed iqmnen
Agrave raTa cecxli SeiZinonrdquo
(279)
meore didebisaTAcircs kacTaAacutesa
mesame uZlurebisagan enisa
meoTxe ndash mZlavrebisaTAcircs gulisndash
wyromisa
meequse ndash raAacuteTa Tavni TAcircsni
tanjnen
meSAcircde ndash raAacuteTa moswrafebaAacute
moigon merve ndash raAacuteTa cecxlsa
zeda cecxli SesZinonrdquo
(sineli 1965 464)58
zog SemTxvevaSi anton kaTalikosi erTi strofis farglebSic ki
iyenebs orive prozauli Targmanis masalas
anton kaTalikosi
petre gelaTeli eqvTime aToneli
ldquonayrovneba ars Semoqmedi
novagTa
gemovnebaTa madinebeli
wyaro
Tu same dahAtildeaS Tvali misi
sxAcircT gahsCndis
xolo Tu igi ganaqarvi
sxAcircTa gZlis
amisi mkacrva Tana gaZs
monanulordquo (143)
ldquonayrovanebaAacute ars noagobaTa
Semoqmedi gemovnebaTa
wyaro dahyav nestAcirc da sxAcircT
aRmoiWAcircra da amisica
damyofeli sxAcircT iZlivardquo
(A-39 89r)
ldquonayrovanebaAacute mompovnebeli
ars sanovageTaAacute da wyaro
ars gemoTndashmoyvarebisaAacute
dahyvi raAacute erTi Tuali misi
sxAcircT kerZo gamoCndis da
raJams igica ganaqarvi sxAcircT
kerZo gZliisrdquo
(sineli 1965 224)
ldquoucxoeba ars ar kualad
zed-moqceva
raAacutecaRa gaqegraves mamulsa Sina
yovel
imaTi srulad raAacuteveca
yoveli
ewin-mewyegraveAgravebis keTil ndash
mosavobisa
gulis-sityegraveaTa anu
ldquoucxoeba ars datevebaAacute
zedmouqceveli yovelTaAacute
mamulsa Sina
keTilmosavobisa
ganzraxvasa Cuensa
winaaRmdgom moqmedTaAacuterdquo
(A-39 19r)
ldquoucxoebaAacute datevebaAacute ars
gare-Seuqceveli mSobelTa
da yovelTave ranica iyvnen
queyanasa Cuensa
winaaRmdgom da
damabrkolebel keTilisa
mis gulis-sityAcircsa Cuenisardquo
(sineli 1965 42)
58
petre gelaTelis TargmanSi citirebuli adgili ar aris
165
gamoxategraveaTardquo (31)
ldquogamoslva sofliT samT
aiZules mqmedT
anu sufevam gulvebadman
saRmrToman
anu codvaTa ganmravlebis
cnobaman
anu surAcirclman namdAcircl
satrfialosman
xolo garda sxegravea mizezi
usityur arsrdquo (16)
ldquoyovelTa gulsmodginebiT
sawuToAacutes damtevebelTa
namdAcirclve ginaTu
gulvebadisaTAcircs samefoAacutesa
gina simravlisa ZliT
codvaTaAacutesa anuT
RmrTisamimarTisa ZliT
siyuarulisa yves ese xolo
araTu romelime
winaTqmulTa amaT
ganxilvaTaAacute maT Soris
winaZRoda usityu vinaAacuteme
ganSorebaAacute maTi dadgardquo (A-
39 10v)
ldquoyovelTave romelTaca
soflisa saqmeni dautevenes
anu simravlisaTAcircs codvaTa
maTTaAacutesa anu
sasufevelisaTAcircs caTaAacutesa
anu siyvarulisaTAcircs
RmrTisa qmnes ukueTu arca
erTi amaT samTa gulis-
sityuaTagani iqmna maTda
winamZRuar pirutyul ars
gamoslvaAacute maTirdquo (sineli
1965 22)
amrigad naSromis am nawilis mizani iyo anton kaTalikosiseuli
redaqciis sxva manamde arsebul redaqciebTan mimarTebis sakiTxis
kvleva paralelur teqstebze dakvirvebam gamoavlina Semdegi
1 saTnoebaTa kibis anton kaTalikosiseuli redaqciis ZiriTadi
wyaroa petre gelaTelis Targmani misi teqsti yvelaze arsebiT
frazeologiur da leqsikur Tanxvedras swored petre gelaTeliseul
TargmanTan avlens SesaZloa amis mizezi iyos petre gelaTelis
Targmanis gelaTuri skolis tradiciisamebr elinofiluri stili
romelic anton kaTalikosis literaturuli gemovnebisTvis metad
Sesaferisi iqneboda
2 anton kaTalikosi kargad icnobs saTnoebaTa kibis manamde
arsebul srul redaqciebs a) misi teqstis struqturuli organizebis
principi da versifikacia ioane petriwiseuli redaqciis identuria
avtori qmnis ioane petriwiseuli teqstis originaluri strofebis
semantikurad Tanafard muxlebs romelTac paralelebi ar eZebnebaT
prozaul teqstebSi b) icnobs da iyenebs eqvTime aToneliseul
Targmansac g) aris SemTxvevebi roca erTi strofis farglebSi Cans
orive prozauli Targmanis gavlena
166
amp 2 saTnoebaTa kibis anton kaTalikosiseuli CarTuli
strofebi
saTnoebaTa kibis ioane petriwiseuli redaqcia gamosca Sesavali
kvleva komentarebi da leqsikoni daurTo ivane lolaSvilma Sesavali
kvleva ZiriTadad exeba ioane petriwis vinaobasa da mis literaturul
memkvidreobas kvlevaSi igi aseve msjelobs ioane petriwiseuli
saTnoebaTa kibis originalur nawilze gansakuTrebiT ki aq gaSlil
filosofiur koncefciebsa da maT mimarTebaze ioane petriwis
filosofiasTan iv lolaSvilis mier originalur strofebad miCneuli
CanarTebis moculobidan gamomdinare mkvlevari teqsts naxevrad
originalur Sromad miiCnevs Tumca rogorc ukve vnaxeT es mTlad ase
ar aris naSromis am nawilSi mimovixilavT anton kaTalikosiseuli
saTnoebaTa kibis originalur CanarTebsა da maT funqcias teqstSi
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis struqturul Taviseburebebze
saubrisas aseve aRvniSneT rom anton kaTalikosis teqsti
struqturulad zustad emTxveva cota mogvianebiT sofroniusis mier
konstantinopolSi gamocemul redaqcias es garemoeba ki TavisTavad
gvafiqrebinebs rom SesaZloa anton kaTalikoss xelT hqonoda CvenTvis
cnobili qarTuli redaqciebis garda sxva wyaroc amitom anton
kaTalikosis originaluri nawilis wyaro veZieT ara mxolod qarTul
prozaul TargmanebSi aramed Cven xelT arsebul sxva teqstebSic meTiu
raderis gamocemul ZvelberZnul teqstSi parakletis monastris
axalberZnul teqstSi romelic mines gamocemisgan gansxvavebuli
redaqciaa da struqturis mixedviT emTxveva anton kaTalikosis
redaqcias aseve saTnoebaTa kibis slavur TargmanSi romelic
gamocemulia 1898 wels da gamosacemad momzadda СВЯТО-ТРОИЦКАЯ СЕРГIЕВА
ЛАВРА ndashSi amgvarma kvlevam maCvena rom Tundac erTi strofi romelic ar
momdinareobs qarTuli prozauli Targmanidan ar iZebneba Cven xelT
arsebul arc erT sxva teqstSi anton kaTalikosi zog SemTxvevaSi qmnis
mTel strofs an strofebs zogan urTavs striqonebs xan kidev iyenebs
gansxvavebul terminebs an simboloebs am ukanasknelze vrclad
sadisertacio naSromis Sesabamis TavebSi vimsjeleT swored antonis
167
redaqciis stilsa da simbolur saxismetyvelebaze saubrisas aRvniSneT
rom antonis originaluri nawilisTvis specifikuri simboluri
metyveleba damaxasiaTebelia zogadad anton kaTalikosis mxatvruli
azrovnebisTvis rac kidev erT argumentad SeiZleba gamoviyenoT imis
samtkiceblad rom antonis mier CarTuli strofebi originaluria da
Tuki marTlac hqonda anton kaTalikoss xelT gansxvavebuli redaqcia
misi kvali Cans mxolod safexurTa TanmimdevrobaSi
gamomdinare iqidan rom prozaul teqstTan SedarebiT poeturi
versiebi bevrad naklebi moculobisaa daismis kiTxvebi prozauli
teqstebis sakmaod didi moculobis masalis miuxedavad ratom dasWirda
anton kaTalikoss originaluri strofebis CarTva poetur teqstSi ra
daniSnuleba aqvs sakuTriv antoniseul CanarTebs aviTarebs igi am
nawilSi axal ideebs Tu ubralod afarToebs naTqvams SevecdebiT
aRniSnul kiTxvebs pasuxi gavceT Tanmimdevrulad
pirvel rigSi aRvniSnavT rom ioane petriwis teqstis msgavsad anton
kaTalikosic yovel Tavs urTavs Sesaval strofs romliTac acnobs
mkiTxvels winamdebare safexuris Temas xotbas asxams an akritikebs mas
es originaluri strofebi Seicaven ZiriTadad aRmaval-daRmaval sakmaod
rTul kidurwerilobas romelSic ikiTxeba konkretuli safexuris
dasaTaureba magaliTad pirveli Tavis Sesavali strofi ase
gamoiyureba
vardi ar mWnari ჶiali keTil sulnel
limena SuAgravebis oqroT arxrwnadTsakrebi
or-gzis Sedgoma satrfos namdAcirclsawyuris
tkbiluRlis tAcircrTAcircT sofliT gamoslvasagan g
ltolva aqaT RmrTiv iqa zenadmi mimyegravean
an kidev mesame Tavis Sesavali strofi
ldquoTqmulTare zem o rTa ZAcircr-fas spekalTa
AcircakinT mWAcircrv e se eSesabamvis
sulTmwmedi saqe b rkial elvar mbzinvari
ucxoeba imier lTolva amriT
168
xolo jegraveari s a tAcircrTva qristes msgavsebardquo
kidurweriloba zog SemTxvevaSi aris sakmaod rTuli ndash aseTia pirveli
magaliTi xolo sxva SemTxvevaSi SedarebiT martivi ndash amis magaliTad
meore SemTxveva gamodgeba citirebuli strofebis akrostixebad ikiTxeba
Semdegi ltolvisaTvis soჶlisgan da TAcircs ucxoebisa es aris ZiriTadi
principi romliTac anton kaTalikosi sargeblobs Sesavali
originaluri strofebis Seqmnisas erTi gamonaklisia mTel teqstSi
mecamete Tavi romelic mowyinebas Seexeba xolo Sesavali strofis
kidurwerilobaSi ikiTxeba Tavad avtoris saxeli Tumca safexuris
Tematikaze xazgasma tradiciulad aqac aris
ldquoantoni saxel aqa kidur-werili
tals guls meleqsis mowyinebisa mier
odes ixilo daginiSnavs mis Soris
nebsiT kegraveAgraveTebiT sAcircnidisis kbenisaT
iqidam glovis ar ganyras naberwyalTasrdquo
swored amgvari principiT aris Seqmnili ioane petriwiseuli
teqstis Sesavali originaluri strofebic
anton kaTalikosis originaluri CanarTebi ufro xSirad qarTuli
prozauli teqstis masalas avrcobs Aაse magaliTad
ldquotanjva mhsjavriTi aRhAtildeocs tyuvilsa TuRa
magra netarni cremlni warhswymeden hspolven
dumili saRmrTo Wmunva TacircsTaTAcircs codegraveaT
ukeTursa mas crusa CegraveAgraveulebasa
aRhAtildeocs ganhsdevnis qristes-moyvareTaganrdquo
(127)
ldquosatanjvelisagan mTavarTaAacutesa
aRiAtildeocebis tyuili xolo
simravlisagan cremliTaAacutesa
sruliad warwymdebisrdquo
(A-39 87r)59
ldquoarsada hstyuvos yrmaman odesme visdad
amad viTarmed umanko aqegraves goneba
maSa tyuvili mzakegravearTad Sesmenili
ldquoara uwyis CCAcirclman tyuili
arca sulman siborotisagan
daklebulmanrdquo (A-39 87r)60
59
bdquotanjvisagan mTavarTaAacutesa aRiAtildeocebis tyuili xolo simravlisagan cremlTaAacutesa sruliad warwymdebis da moispolvisrdquo (sineli 1965 218) 60
ldquoyrmaman CCAcirclman ara icis tyuili arca sulman ganSorebulman borotisaganrdquo (sineli 1965 219)
169
ara marTalTa cruTa ver dammkAcircdrebTa
sufevisaTa CegraveAgraveuleba ars Turerdquo
(128)
ldquoSeuZlebel ars sada jmna Wamisgan
TuRa simSili niadag saAtildemar ars Ra
muclis simaZRre aAtildemobs cremlTa wyarosa
siZAcircsa rtoTa awarmoebs yovelTa
amisTvis ltolva novagTagan jer arsRardquo
(14 10)
ldquoTualTa wyarosa naTlisndash
Rebisa sworsa ganaAtildemobs ese
vneba sulisa didi xolo
marxvisa lmoba wmida da
tkbili Sehmzadebs missa
ganwmedilsa WurWelsa ese
Seitkbe monazono da gaqundenrdquo
(str 141)61
ldquokualad amisda wamal umankoeba
upovareba an qona saWiroTa
saRmrTo simdable RmerT-mama-kacis xati
da morCil-yofa yovelsa Sina ganhsjiT
nebaTa TAcircsTa iZulebiT ara qmna
sificxes borots ulmobelobas uRmrTos
emkacrve sofliT ltolvilo monazono
ucxoebisa uAtildemarad gardamqcevsa
sinanulisa ar miTvalvisa nivTsa
RmrTis-Svilebisgan ganmvrdom ganmyof
maxAcirclsardquo
(17810)62
ldquoSiSi ganakrTobs sulsa qegraveAgrave-mdebaresa
gamoxategraveaTa savseTa Sereul-hyofs
ganhsjaT ayenebs ucxo-hyofs apodiqsis
amad eliჶas ityAcircs gamocdilebiT
bdquoganhkrTes Tmani da Atildeorcni
Cemni ldquo ndash ityoda elifas
veragobasa eSmakisasa
momTxrobelirdquo (A-39 115v)63
61
rogorc vxedavT msgavsi (da ara identuri) Sinaarsis strofi aris petriwiseul variantSic xolo prozaul teqstebSi saerTod ar iZebneba paraleluri adgilebi 62
antonieul redaqciaSi msjeloba ufro vrcelia vidre sxva teqstebSi (qarT prozauli berZn slav) 63 ldquosazomisaebr gloisa ese waridevnebis da raAacutezomca igi moguakldebodis moSiSebaAacute ganmravldebis ganhkrTa guami Cemi da SeZrwundes Tmani Cemni ndash ityoda elifaz manqanebaTa zeda
amis mterisaTa egreTve me vityAcircrdquo (sineli 1965 299)
170
gamikrTes TmiTurT xorcnio (SiSisagan)rdquo
(204)
ldquoes simartive anu umankoeba
uferadoAacute aqegravenda vidreme adams
ara mkdemelsa AtildeorcTa uSegraveerebisas
ar gangebuli iyo ese sibrZniTa
amad viTarmed ar nebsiT martivobdardquo
(247)
ldquopirveli TAcircTebaAacute aRorZinebisa
yrmaTaAacutesa simartive uferadoAacute
romeli vidremde aqunda adams
ara ixila siSiSule sulisa
TAcircsisaAacute arca uSuerebaAacute
Atildeorcisa misisaAacuterdquo (A-39 129v)64
ldquosamRegravedeloisa locAcircsa univTosa
gansazRegraverebaAacute brZenTgan viswaveT esTa
ars Tan-myofobiT SeerTebaAacute orTa
ese igi ars RmrTisa da mlocegraveAgravelisa
amad univTo locvaAacute did sanatrelrdquo (281)
ldquolocvaAacute ars mis ZliTisaebr
vidreme moqmedebisa
TanamyofobaAacuteda SeerTebaAacute
kacisa da RmrTisaAacuterdquo (183v)65
ldquovinc Tavisufal bralTagan iqmna krZalviT
moSiSi RmrTisa mmarxegraveAgraveli vnebaTagan
aman moigo uvnebeloba saRmrTo
wyaro da Ziri deda siyvarulisa
amad gAcircrgAcircni sibrZnisa did netar-arsrdquo
(2910)
msgavsi magaliTebis damowmeba saTnoebaTa kibis anton
kaTalikosiseuli teqstidan mravlad SeiZleba avtori cdilobs gascdes
wyaroebs da ufro gaafarToos da ganavrcos saTqmeli
sxva SemTxvevaSi anton kaTalikosi originalur CanarTs qmnis raTa
daakonkretos daazustos ioane sineliseuli msjeloba magaliTad
teqstis meore safexurs romelSic ioane sineli saubrobs ldquosoflidan
gasvlisrdquo Semdeg amqveyniuri saqmeebis mimarT gulgrilobaze anton
kaTalikosi azris gaZlierebis mizniT asrulebs originaluri strofiT
ldquoTu sofliT ganhAtildeegraveAgraved arzrunvad monazono
64
ldquoarara ars msgavsi siwrfoebisaAacute amisTAcircsca vidremdis aqunda igi adams ara ixila SiSulobaAacute sulisa TAcircsisaAacute arca uSuerebaAacute AtildeorcTa TAcircsTaAacuterdquo (sineli 1965 339) 65 ldquolocvaAacute bunebiT SeerTebaAacute ars RmrTisa da kacisaAacuterdquo (sineli 1965 483)
171
kualad soflisaT mcxovrebTa Tana qceva
da arazrunva maTTAcircs SeuZlebel-ars
xolo Tuzrunva gaqegraves AtildeorcTaTAcircs da mSobelT
borbalTa mier RelvaTa iSTegraveAgravebiverdquo (210)
an kidev aviRoT mexuTe safexuri ioane sinelis monaTxrobs monanul
monazonze romelic aucileblad unda iyos siRatakesTan dawinduli
anton kaTalikosi Semdegnairad agrZelebs
ldquomonanulisa Tacircseba ars sakuTar
ara ras qonva ara rasa miReba
mxolod RmrTis oden mogeba ara sxegraveaTa
niadag dahsja Tavisa kdemva kdomegravea
anu sxeuliT an nebiT ucxoebardquo (56)
sxva magaliTi pirvel safexurSi sadac msjelobaa soflidan gasvlaze
ioane sineli ambobs rom asketuri cxovrebis sami umTavresi safuZvelia
umankoeba marxva da siwminde antoni agrZelebs azrs da axasiaTebs
TiToeuls
ldquoromelman gyos Sen hrCeul qristes mowafe
xolo meorem ndash angelos zena xorcTa
da mesameman ndash vnebaTa zeda mTavar
xolo samTave mxedegraveAgravel niadag sarkiT
satrfialois uocnosa mzisadmirdquo (19)
msgavsi (magram ara identuri) Sinaarsis Semcveli strofi gvxvdeba
petriwiseul redaqciaSic
ldquo samni Seitkben monazono da scxovnde
umankoeba siwmide da marxvai
erTi moyusisa siyuarulsa mogarTmevs
xolo meore usxeuloTa migrTavs
da marxva wmida queyaniT aRgamaRlebsrdquo (str10)
zogjer antoni azrs agrZelebs da aZlierebs ara mTliani strofis
SeqmniT aramed erTi an ori striqonis damatebiT
ldquonusada tredman umankoman TAcircs Soris
Seiwynarosmca matli dauZinebi
172
da nivTi wmida Seamwikegravelos mwAcircremanrdquo (910)
sxvagan antoni mTel strofs uZRvnis da xotbas asxams saTnoebas
magaliTad ldquomorCilebasrdquo
ldquomorCilebao qristes-xato CegraveAgraven Soris
sarwmunoebiT warmoo Soris sxAcircsa
da siyvaruliTa namoqmedebo sibrZniT
uvnebelobis adgilo univToo
da saRmrTos cnobis haero sacuregraveAgravelordquo (45)
saTnoebaTa kibis antoniseul redaqciaSi xSiria avtoriseuli
remarkebi romelic Seicavs gafrTxilebas mowodebas darigebas
ldquodayudebulTa srulTaca Soris aman
borot-vnebaman hpova adgili SeslAcircs
da daimala aspiti Soris maTsa
gesliT momklveli sulebsaca srulTasa
amad simkacre hAtildeams maradisi brZenordquo(95)
sxva magaliTi
ldquomravalTa hscodes didTa mier codegraveaTa
Seinanesve moqceulTa RmrTisadmi
imaTi dahsja viTarca meZavTave
RmrTis megobarTa ars dahsja ara sxegraveaTa
amas emkacre ganmkiTxegraveAgravelo ZmaTaordquo (105)
an kidev
ldquonayrovneba ars Semoqmedi novagTa
gemovnebaTa madinebeli wyaro
Tu same dahAtildeaS Tvali misi sxAcircT gahsCndis
xolo Tu igi ganaqarvi sxAcircTa gZlis
amisi mkacrva Tana-gaZs monanulordquo (143)
da bolos
ldquoaravin aRhAtildeda Tavsa kibisas ymaAacute
ukeTu ara aiara bijebiT
eg-saxed CegraveAgravenca purisadmi da wylisa
pirvelad hspobiT Znel-sadnobTa WamadTa
mislvad bijebiT gviAtildems ara ganusjelad (149)
173
magaliTebis damowmeba uxvad SeiZleba Tumca sakiTxis sicxadisTvis
vfiqrobT moyvanili masala sakmarisia
zog SemTxvevaSi anton kaTalikosi muxlze darTuli originaluri
striqoniT erTgvarad ajamebs mTeli strofis saTqmels
ldquomecxres Jams aman vnebaman aRixilna
da dros trapezis ze aRxltna sareceliT
xolo locvisas daamZima sxeuli
ჶqnarebiT AtildesiriT mihstaca muAtildeli piriT
da guls-modgine suli uZlur-hyo xorcebrrdquo(137)
xolo sxvagan originaluri strofiT ajamebs mTel safexurs
ldquoSeuZlebel-ars srulad jmna Wamisgan
TuRa simSili niadag saAtildemar-arsRa
muclis simaZRre aAtildemobs cremlTa wyarosa
siZAcircsa rtoTa awarmoebs yovelTa
amisTvis ltolva novagTagan jer-arsRardquo (1410)
erTeul SemTxvevaSi anton kaTalikosi aviTarebs teqstSi wamoWril
problemasTan dakavSirebul axal azrs amis magaliTia meTerTmete Tavis
winamdebare strofi romelic eZRvneba dumilis saTnoebas
bdquovinaTgan sityegravea psixisa gonieris
gamoxategravea ars ganhsja gamoCineba
rameTu amas saqmobs gulis-Atildemis-yofa
pirveliT nivTTa srulad savsed ganmyofi
meoriT msazRegraveri da sxAcircT mesilogizme
amaTi Atildemeva wesier droebiTad
ars ara codegraveardquo (1189)
zemoT damowmebuli masala gvafiqrebinebs rom saTnoebaTa kibis
antoniseuli redaqciis ivane lolaSviliseuli Sefaseba ar aris zusti
mkvlevari wers bdquoantoni prozaul teqsts odnav amoklebs iyenebs
sakuTar sityvebsac magram ZiriTadad imeorebs Tavis wyaros ase rom
antonis redaqcia TiTqmis sityva-sityviT emTxveva petriwuli (petre
gelaTeliseuli im) teqstis eqscerptebs misi (antonis) originaloba
mxolod iambikur leqsad gawyobaSi gamoixatebardquo (petriwi 1968 94)
174
SeiZleba wyarod gamoyenebuli teqstebidan gadaxveva ar iyos xSiri da
ver Segviqmnas originaluri nawarmoebis gancda (rasac arc unda
velodoT radgan saqme gvaqvs naTargmni teqstis gadamuSavebasTan)
Tumca verc imas vityviT rom aRniSnul teqstSi araferia originaluri
amrigad anton kaTalikosiseul saTnoebaTa kibeSi CarTul
strofebs sxvadasxva daniSnuleba aqvs a) Sesavali originaluri
strofebis Seqmnis mizani winamdebare safexuris Temis gacnoba-Semkobaa
ioane petriwis teqstis analogiiT b) sxva SemTxvevaSi anton kaTalikosi
azris dazusteba-gagrZelebis mizniT qmnis originalur strofebs Tu
striqonebs g) sxvagan muxlis an mTeli safexuris azris Sejamebaa d)
zogan amgvari CanarTebi Seicaven gafrTxilebas mowodebas darigebas e)
erTeul SemTxvevaSi ki avtoriseuli Sexedulebac Cans
175
Tavi VI
ioane sinelis saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis
mniSvneloba bizantiuri da qarTuli filologiisTvis
saTnoebaTa kibe Sua saukuneebis erT-erTi yvelaze srulyofili da
popularuli zneobrivi saxelmZRvaneloa masSi gaerTianebulia
qristianuli eTikuri principebi sistemurad Camoyalibebuli formiT
gamokveTili aqcentebiTa da Rrmad Teologiuri msjelobebiT
marTalia kibis simbolos sulieri progresis SinaarsiT aqtiurad
iyenebdnen sxva avtorebic filon aleqsandrieli sirieli mamebi
grigol noseli magram ioane sinelma pirvelma mogvca sulieri
aRmasvlis masStaburi da srulyofili suraTi (kordoCkini 2003 22-23)
swored es aris erTi mniSvnelovani ganmasxvavebeli niSani romelic
gamoarCevs saTnoebaTa kibes am Janris literaturaSi kidev erT
specifikur maxasiaTebels warmoadgens saTnoebaTa kibis fsiqologiuri
Sinaarsi ndash klemaqsSi Cans daxvewili Rrma fsiqologizmi adamianTa
bunebis maTi Sinagani mdgomareobis saucxoo codna (bezaraSvili 1989
143) ioane sineli xSirad aridebs Tavs mkiTxvelisTvis detaluri
instruqciebis micemas imis Sesaxeb Tu ra Wamos rodis da ramdeni ra
dro gamohyos ZilisTvis ra sixSiriT ilocos ra formulebi unda
gamoiyenos mlocvelma da sxva misi interesia ara garegnuli
formalurad gamoxatuli asketizmi aramed morCileba da gulis
siwminde (ueari 1982 9)
NnawarmoebSi dasmuli sakiTxebis masStaburoba teqstis
dawerisTanave iwvevda aRfrTovanebas mkiTxvelSi kerZod ioane sinelis
biografi misi Tanamedrove raiTis monastris beri danieli romlis
mier dawerili ioane sinelis cxovreba win uZRvis teqsts saTnoebaTa
kibes moses aT mcnebasTan xolo avtors Tavad mosesTanac ki
aTanabrebs ldquoda gardamoAtildeda axali igi RmTis-mxilveli Cuenda momarT
gonebiTa mTiT siniT da gAcircCuenna Cuen manca RmrTiv-werilni igi
ficarnirdquo an kidev ldquoerTiTa oden ara iqmna msgavs (ioane sineli) mosesa
rameTu ara moiwia mis zeda verSeslvaAacute zecisa mas ierusalAgravemsa viTar-
igi mose queyanasa ierusalAgravemsa ver Sevida (sineli 196513)
176
amdenad sulac ar aris moulodneli rom nawarmoebi jer kidev Sua
saukuneebSi iTargmna msoflios mraval enaze ldquobiblias da liturgikul
wignebs Tu ar CavTvliT ar iyo sxva Sroma aRmosavlur qristianul
samyaroSi romelic imdenjer iqneboda Seswavlili gadawerili da
naTargmni ramdenjerac ioane sinelis saTnoebaTa kiberdquo ndash wers kalistos
ueari saTnoebaTa kibis cnobili mkvlevari da agrZelebs - igi
popularuli iyo samonastro sazogadoebebis gareTac ndash berZnebSi
bulgarelebSi serbebSi rusebSi da mTlianad marTlmadideblur
samyaroSi saTnoebaTa kibis popularoba aRmosavleT qristianuli
samyarosTvis utoldeba dasavleTSi Tomas kempenelis (Thomas von Kempen)
qristes imitaciis (The Imitation of Christ) popularobas (ueari 19821)
Txzuleba aseTive popularobiT sargeblobda Sua saukuneebis qarTvel
mkiTxvelTa Sorisac razec pirvel rigSi redaqciaTa da xelnawerTa
simravle miuTiTebs
qarTulad Camoyalibda sxvadasxva epoqaSi naTargmni Tu
gadamuSavebuli teqstis eqvsi redaqcia qarTuli kulturis did
mesveurTa gaunelebeli interesi am teqstis mimarT ar cxreba
saukuneebis manZilze rogorc cnobilia saTnoebaTa kibe pirvelad
preaTonur periodSi Targmnes am informacias gvawvdis eqvTime aToneli
saTnoebaTa kibis miseul Targmanze darTul anderZSi anderZSive
saubrobs igi teqstis xelmeored Targmnis mizezze bdquovinaAacuteTgan ukue
pirvelsa mas Targmansa mravali mrudad daewera da mravali daegdo
amisTAcircs me glaxakman efTAcircme brZanebiTa wmidisa mamisa Cemisa iovanAgravesiTa
vTargmne eseldquo(sineli 19651) rogorc anderZidan irkveva eqvTime aToneli
saTnoebaTa kibes kvlav Targmnis ldquopirvelirdquo Targmanis uzustobisa da
naklulovanebis gamo ldquoioane sinelis teqstis qristianuli
zneTswavluleba bunebrivia TavisTavad warmoadgenda interesis sagans
sasuliero mwerlobisTvisrdquo (bezaraSvili 1987150) - amdenad eqvTime
aTonelisnairi masStaburi moRvawe romlis mizanic iyo qarTvelTa
kulturuli legitimacia ndash maTi berZnebTan ldquoswor-myofelirdquo
saganmanaTleblo saqmianoba ndash Targmanis meSveobiT ldquougunurebisa Cuenisa
gonier-yofa da ganbrZnobardquo (doborjginiZe 2012 7) rac gulisxmobda Sua
saukuneebis qarTul saazrovno sivrceSi axali da didi codnis
177
Semotanas ver dauSvebda esoden didi mniSvnelobis teqstis ldquomruderdquo da
ldquonaklulevanirdquo qarTuli Targmanis arsebobas miT ufro rom Targmans
srulad daekisra kulturuli emansipatoris funqcia Targmnisas
qarTul enaSi srulfasovnad gadmoitvifreba originalis yvela
simdidre am gziT Targmani originalis tolfasad Sesabamisad qveynis
kulturuli Zlierebis simbolod iqceva (doborjginiZe 2012 7)
postaTonur periodSi epoqis axali moTxovnidan gamomdinare
saTnoebaTa kibe kidev erTxel iTargmna Aაmjerad teqsti gelaTis
literaturul-saRvTismetyvelo skolis tradiciebis gaTvaliswinebiT
(berZnul dedanTan Targmanis maqsimalurad daaxloeba filosofiur
terminTa dazusteba da aS) Targmna petre gelaTelma ufro metic igi
sxvadasxva epoqis didi moRvaweebisTvis poeturi STagonebis wyaroc ki
xdeba da safuZveli eyreba poeturi redaqciebis Seqmnas saTnoebaTa kibe
samjer gadamuSavda poeturad
amdenad naTelia rom saTnoebaTa kibe aris Sua saukuneebis
aRmosavleT qristianul samyaroSi da maT Soris saqarTveloSic erT-
erTi yvelaze mniSvnelovani teqsti mis mniSvnelobaze msjelobas ori
mimarTulebiT warvmarTavT erTi mxriv teqstis qarTuli Targmanebis
struqturis specifikaze miTiTebiT romliTac igi scdeba qarTuli
filologiis interesis farglebs da mniSvnelovani xdeba bizantiuri
literaturis mkvlevarTaTvisac da meore mxriv sakuTriv qarTuli
Targmanebis mniSvnelobisa da adgilis gansazRvriT romelic
vimedovnebT mcireoden wvlils Seitans qarTul filologiur kvlevebSi
rogorc aRvniSneT saTnoebaTa kibis eqvTime aToneliseuli Targmanis
struqtura ar emTxveva aqamde gamocemul arc erT berZnul teqsts
swored amitom igi uaRresad mniSvnelovania sakuTriv berZnulenovani
teqstis mkvlevarTaTvisac berZnul teqstSi XXIII TavSia Setanili Περὶ
τῆς ἀκεφάλου ὑπερηφανίας (ampartavanebisaTvis) romelic sinadvileSi unda
iyos XXII Tavis Semadgeneli nawili sadac saubaria cudad-
mzuaobrobaze anu qedmaRlobaze (Περὶ τῆς πολυμόρφου κενοδιξίας) mkvlevari m
cincaZe SeniSnavs rom ioane sineli teqstSic miuTiTebs imaze rom
ampartavneba da cudad-mzuaobroba mas erT vnebad miaCnia amitom
mosalodnelia rom avtori mas calke ar gamoyofda XXIII Tavi sadac
178
Setanilia aRniSnuli nawili dasaTaurebulia Semdegnairad Περὶ
ἀκαθάρτων λογισμῶν τῆς βλασφημίας (gamouTqumelTa gulis-sityuaTaTAcircs
gmobisaTa) mkvlevari fiqrobs rom es Semdegdroindel gadamwerTa
Secdoma unda iyos es ldquoSecdomardquo petre gelaTelsac aqvs SeniSnuli
Tumca mainc misdevs berZnul teqsts da aRniSnuli Tavi XXIII safexurSi
Seaqvs eqvTime aTonelis anderZSi vkiTxulobT Semdegs ldquoTavni viTarca
aqa iyvnen egre dasxeniT rameTu meca viTarca mipovnian egreT
damisxnian yovelni wiTliTardquo ndash swored am anderZis safuZvelze
mkvlevari askvnis rom romeliRac berZnul xelnawerSi romliTac
eqvTime aToneli sargeblobda Tavebis mimdevroba ar iyo areuli
(cincaZe 1965 45-47) saTnoebaTa kibis eqvTime aToneliseuli Targmanis
struqtura rogorc ukve aRiniSna ar emTxveva aqamde gamocemul arc
erT teqsts es faqti uaRresad mniSvnelovania TviT berZnuli teqstis
struqturis rekonstuqciisaTvisac radgan berZnuli kritikuli teqstis
momzadebis SeTxvevaSi SesaZloa Rirebuli aRmoCndes qarTuli
Targmanis struqturis gaTvaliswinebac radganac garda sakuTriv ioane
sinelis miTiTebisa rom es ori vneba sxvadasxva ar hgonia
Sinaarsobrivadac ufro logikuria eqvTime aToneliseuli TavTa
Tanmimdevroba ufro metic prof m cincaZis marTebuli SeniSvniT
eqvTimes ganmartebidan isic irkveva rom man icis sxva berZnuli teqstis
arsebobis Sesaxeb romelSic TavTa Tanmimdevroba sxvagvaria (cincaZe
1966 45-47) rom ara avtoris remarka SesaZloa eqvTime aToneliseuli
saTnoebaTa kibis struqturis ldquogadaxrardquo Cven xelT arsebuli berZnuli
teqstebidan agvexsna rogorc eqvTimes Taviseburi mTargmnelobiTi
meTodi xSir SemTxvevaSi specialur literaturaSi gavrcelebuli
mosazreba eqvTime aTonelis mTargmnelobiT meTodTan dakavSirebiT
(kleba-matebis principi) eyrdnoba misi Targmanebis arakritikul
teqstTan Sedarebis safuZvelze miRebul daskvnebs ukanasknelma
kvlevebma kerZod ki profesor elguja xinTibiZis specialurma
gamokvlevam eqvTime aTonelis ori Targmanis berZnul teqstTan
mimarTebis Taobaze gamoavlina is meTodologiuri Secdoma rac eqvTime
aToneliseuli Targmanis arakritikul berZnul teqstTan Sedarebisas
iCens Tavs (xinTibiZe 1969144-151)
179
saTnoebaTa kibis mniSvnelobas sakuTriv qarTuli filologiisTvis
bevri faqtori gansazRvravs gamovyofT ramdenimes
aRsaniSnavia upirveles yovlisa mkiTxvelis ase vTqvaT recipientis
faqtori vinaidan saTnoebaTa kibe pirvel rigSi praqtikuli
daniSnulebiT Seqmnili cocxali Txzulebaa cnobilia rom aRmosavlur
eklesiebSi didi marxvis periodSi xmamaRla kiTxuloben ioane sinelis
teqsts (ueari 19821) rac Seexeba poetur redaqciebs garda wminda
esTetikuri datvirTvisa (mkiTxvelis amaRlebuli ganwyobis Seqmna)
vfiqrobT praqtikuli daniSnulebac hqonda - gansazRvruli ritmiT
riTmiT xels uwyobda teqstis SedarebiT martivad damaxsovrebas es
funqcia ikveTeba sxva SemTxvevebSic rodesac saqme gvaqvs Sua
saukuneebis liturgikuli daniSnulebis poetur teqstebTan amdenad
sruliad SesaZlebelia rom Sua saukuneebis qarTveli mkiTxveli
klemaqsis poetur teqstebs zepiradac ki imaxsovrebda
ioane sinelis klemaqsi aris saukuneebis ganmavlobaSi dagrovili
praqtikuli gamocdilebis ostaturi Sezaveba tradiciasTan da
codnasTan rogorc kalistos ueari miuTiTebs roca ioane sineli
qmnida saTnoebaTa kibes samonastro cxovreba rogorc Camoyalibebuli
institucia ukve arsebobda da hqonda didi samsaukunovani tradicia
regulaciebi da werilobiTi teqstebi amdenad ioane sinelma moaxdina
praqtikuli samonastro cxovrebis mdidari gamocdilebisa da winare
literaturuli tradiciis erTgvari sinTezi am kuTxiT igi hgavs maqsime
aRmsarebels romelmac qristologiaSi miaRwia imaves rasac ioane
sinelma asketur TeologiaSi (ueari 1982 59) saTnoebaTa kibis
TargmanebiT Sua saukuneebis qarTul saazrovno sivrceSi Semodis ara
mxolod epoqis erTi umniSvnelovanesi asketur-mistikuri nawarmoebi
romelSic didi sulieri gamocdileba harmoniulad aris Sezavebuli
winare literaturul tradiciebTan aramed am teqstSi gamoyenebuli
mniSvnelovani antikuri Tu medievaluri wyaroebic ioane sineli xSirad
Tavadve miuTiTebs saTnoebaTa kibeSi gamoyenebul wyaroebze aseTebia
grigol RvTismetyveli ioane kasiane efrem asuri origene evagre
pontoeli aseve xSirad mimarTavs apofTegmebs ndash antoni dids iovane
180
mokles abba serapions da sxva garda im wyaroebisa romelzec pipdapiri
miTiTebaa teqstSi samecniero literaturaSi saTnoebaTa kibis araerTi
sxva wyaroa gamovlenili markoz monazonis (ueari 1965 458-459) Razeli
mamebis ndash barsanofes ioane Razelis da doreTe Razelis (folkeri 1968
V7) abba isaias abba barsanufis (bogdanoviCi 1968 156-157) nilos
sinelis (buxvaldi 1982 400) ioane mosxis (proxorovi 1985 254) Sromebi
agreTve platonis fedoni (kordoCkini 2003 20-21) garda zemoT
dasaxelebuli wyaroebisa saTnoebaTa kibeSi Cveni azriT Cans cnobili
miTologema ndash odisevsis mier scilasa da qaribdas Soris gavla anu or
borotebas Soris naklebi borotebis arCeva rac mogvianebiT aisaxa aseve
platonis protagoraSi Cans sxva wyaroc ndash neoplatonuri Teoria
borotis uarsobis Sesaxeb romelic konceptualurad daamuSava fsevdo
dionise areopagelma
saTnoebaTa kibis gavlenebis safuZvliani Zieba Sua saukuneebis Tu
gviani periodis qarTul teqstebSi safiqrebelia bevr SemTxvevaSi
mogvcems saintereso Sedegs radganac bizantiur filologiaSi
analogiuri kvlevis Sedegad gamovlinda rom igi gavlenas axdens Sua
saukuneebis iseT avtoritetul moazrovneebze rogorebic arian isixi
sineli (beki 1959 164-165) filoTeos sineli anastasi sineli Teodore
studieli (bogdanoviCi 1968 159-160) svimeon axal RvTismetyveli (beki
1959 585) andria kriteli (proxorovi 1985 256) agreTve SedarebiT gviani
periodis moRvaweebi ndash grigol sineli grigol palama (bogdanoviCi 1968
168-169) da sxv ufro metic mogvianebiT XIX saukunis cnobili danieli
filosofosi Teologi da poeti soren kirkegori ioane klemaqsis da
anti-klemaqsis fsevdonimebiT aqveynebs ramdenime naSroms paralelurad
ki aqtiurad ikvlevs ioane sinelis teqsts rusi literaturaTmcodneebi
saTnoebaTa kibis kvals xedaven agreTve XIX saukunis rusi
klasikosebis Teodor dostoevskisa da nikoloz gogolis
SemoqmedebaSic am gavlenis kvali yvelaze TvalsaCinod Cans romanSi
Zmebi karamazovebi xolo gogolis Sinelis mTavari personaJis akakis
prototipad swored saTnoebaTa kibis erT-erTi epizodis amave saxelis
mqone personaJi akaki miaCniaT (kordoCkini 2011) saTnoebaTa kibe
gavlenas axdens momdevno periodis cnobil moRvaweebze qarTuli
181
literaturidan Cven mxolod rusTvelis vefxistyaosans davasaxelebT
romelTan saTnoebaTa kibis mimarTebis kvlevas qarTul samecniero
literaturaSi ukve hqonda garkveuli tradicia Cven Cveni mxriv amgvari
gavlenis Tu reminiscenciis or SemTxvevas vxedavT
ioane sinelis teqsti gamoirCeva amaRlebuli poeturi eniT tropuli
metyvelebis originaluri formebiT mravalferovani simboluri
saxeebiTa Tu ritorikuli da stiluri figurebiT nawarmoebSi
klasikuri siuJetis ararsebobis gamo esTetikuri siamovnebis miniWebis
funqcia akisria mTlianad stilsa da enas kalistos uearis SefasebiT
saToebaTa kibe ritmuli prozis nimuSia da axlos dgas poeziasTan
(ueari 1982 10) TxzulebaSi didi sulieri gamocdileba gadmocemulia
ara rTuli msjelobiT da Sinagani TviTsrulyofis Rrma fsiqologiuri
analiziT aramed sada cocxali eniT da sxarti lakoniuri
aforistuli formiT sentenciebiT moraluri SegonebebiT saTnoebaTa
Sesaxeb albaT esec iyo erT-erTi mizezi am Txzulebis aseTi
popularobisa (bezaraSvili 1987129) qarTveli mTargmnelebi
erTmaneTisgan gansxvavebuli mTargmnelobiTi teqnikis miuxedavad orive
prozauli Targmanis SemTxvevaSi teqstis mxatvruli Rirebulebis
eqspresiulobisa da poeturobis SenarCunebas romelsac qmnis Sua
saukuneebis mxatvrul-gamomsaxvelobiTi stilisTvis niSandoblivi
ritorikuli figurebis epiTetis Sedarebis personifikaciis gameorebis
hiperbolis gradaciis ritorikuli SekiTxvis anastrofis epanaforis
antiTezis paromoionis hendiadisis paronomasiis da a S xSiri
gamoyeneba met-naklebi warmatebiT arTmeven Tavs
esoden maRalmxatvruli teqsti aucileblad datovebda waruSlel
STabeWdilebas da moaxdenda Sua saukuneebis qarTveli mkiTxvelis
esTetikuri gemovnebis formirebas berZnuli teqstis swored es
stiluri mravalferovneba aqvT SeniSnuli saTnoebaTa kibis qarTuli
leqsiTi redaqciebis avtorebsac radganac rogorc irkveva qarTuli
leqsiTi versiebi SemTxveviTi movlena ar unda iyos ioane sineli
xandaxan axdens Tavisi teqstis ritmizacias da klemaqsis TiToeuli
safexuri mTavrdeba leqsiTi reziumeTi (bezaraSvili 1989 146)
aRsaniSnavia isic rom ioane sinelis klemaqsis berZnul Tu sxvaenovan
182
mravalricxovan versiebs Soris ar Cans misi poeturi versia rogorc
Cans amgvari tradicia jerjerobiT mxolod qarTulSi gvxvdeba
(bezaraSvili 1987 142) berZnul teqstTan erTad saTnoebaTa kibis
poeturi redaqciebis avtorebs leqsiTi redaqciebis Sesaqmnelad
faqtobrivad hqondaT mza maRalmxatvruli masala qarTuli prozauli
Targmanebis saxiT
sinelis Txzulebis maRalmxatvrul stils qmnis simbolur saxeTa
orginaluri gamoyenebac avtori calkeul simboloTa myar tradiciul
semantikas arc ise iSviaTad tvirTavs axali mniSvnelobebiT magaliTad
mnaTobebi simbolurad ganasaxiereben rogorc RmerTs aseve
wmindanebsac axal aRTqmaSi ciskris varskvlavi qristesTan aris
dakavSirebuli qarTveli himnografebis (ioane minCxi miqel modrekili
ioane mtbevari da sxvebis) SemoqmedebaSi ki igi wmindansac miemarTeba
(grigolaSvili 200299) ὁ δὲ μεγάλῃ σελήνῃ ὁ δὲ τῷ λαμπρῷ ἡλίῳ προσεοίκασινrdquo
(PG Vol 88 881C) ldquoda erTi igi mTiebsa msgavs ars da meore ndash didsa mas
mTuaresa da mesamendash brwyinvalesa mas mzesa da amaT yovelTa sayofeli
caTa Sina arsrdquo (sineli 1965 242)
anton kaTalikosi
pirveli mbrZoli brwyinvalesa
mTiebsa
meore xolo aRvsilsa mTovaresa
garna mesame TAcircT SegraveAgraveniersa mzesa
emsgavsnes 182avi AtildemebiTa mamaTaTa
viswaveT 182avit182 angelosebri
gvari
ioane petriwi
viTar ciskari naTlisagan wina
vals
egreT marxva Cans siwmidisa
pirvelad
merme aRmovals mze igi
simarTlisa
da gananaTlebs gonebasa wmidasa
da bnelsa nislsa moxueulsa
warsdevnis (str 149)
ivane lolaSvili fiqrobs rom eqvTime aTonelis Targmanis
citirebul pasaJSi gadmocemulia ldquogaTenebisa da mzis amosvlis bunebrivi
suraTirdquo romelic ioane petriwma sul sxvagvarad gaiazra petriwTan
ldquomze igi simarTlisardquo metaforuli cnebaa da qriste RmerTs gulisxmobs
(petriwi 1968 143) am azris sailustraciod mas mohyavs himnografiuli
teqstebi sadac qriste gaazrebulia rogorc ldquomze simarTlisardquo mze
183
simarTlisa da ciskris varskvlavi Zvel qarTul mwerlobaSi marTlac
ganasaxierebda qristes Tumca citirebul pasaJebSi saWiroa konteqstis
gaTvaliswineba imisaTvis rom ar daikargos sakvlevi pasaJis azri
sinamdvileSi citirebul teqstebSi saubaria sulieri Rvwis sxvadasxva
etapze myof asketTa Sesaxeb romlebic vnebas ebrZvian imis Sesabamisad
Tu romel safexurze imyofebian erTni ldquoSromiTa da ofliTa
AtildeorcieliTa hbrZodis amas mZlavrsardquo meoreni ndash ldquomarAtildeviTa da
mRAcircZarebiTa ewyvebodis masrdquo aseve ldquosimdabliTa da urisxvelobiTa da
wyurviliTa winaaRudgebodisrdquo xolo mesameT ndash ldquosaRmrToAacuteTa niWiTa da
gamocxadebiTa Seekras mZlavri igirdquo (sineli 1965 242) da swored maT
adarebs ioane sineli ciskris varskvlavs savse mTvaresa da mzes ufro
metic ioane sinelis teqsti grZeldeba swored im informaciiT
romelsac Seicavs zemoT citirebuli strofi ioane petriwis
redaqciidan ldquopirvelad ciskari aReRis merme naTeli moefinis da
maSinRa gamobrwyindis mzeAacuterdquo (sineli 1965 242) amgvarad saanalizo
strofi arc ioane petriwiseuli CanarTia da mnaTobTa simbolikac
miemarTeba siZvis vnebasTan brZolis sxvadasxva saSualebasa da etaps
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis terminologia mniSvnelovan
masalas iZleva SuasaukuneebSi mTargmnelobiTi praqtikis dazusteba-
ganviTarebis Cvenebis TvalsazrisiT kerZod erTi teqstis sxvadasxva
Targmani romelic Sesrulebulia sxvadasxva epoqaSi gansxvavebuli
literaturuli stiliT gvaZlevs cnebiTi enis Camoyalibebaze
dakvirvebis saSualebas adreul etapze filosofiur-Teologiuri
terminologia naklebad sistemuria da ar Cans mkacrad organizebuli
terminologiuri aparati (erTsa da imave sityvas eqvTime aToneli
sxvadasxva qarTul Sesatyvisebs uZebnis an kidev sxvadasxva berZul
termins erTi da imave qarTuli formiT Targmnis) rac eqvTimes
epoqisTvis da misi Targmanebis mizandasaxulobis gaTvaliswinebiT
bunebrivia petre gelaTelis TargmanSi ki rogorc mosalodnelic iyo
ukve Cans sistemurad Camoyalibebuli cnebiTi ena rac Seexeba anton
kaTalikosis redaqcias misi wyaro zog SemTxvevaSi manamde arsebuli
prozauli Targmanebia (ZiriTadad petre gelaTelis Targmani) zogjer
ki ara maincdamainc petriwiseuli (rogorc amas samecniero
184
literaturaSi xSirad miuTiTeben) aramed zogadad Sua saukuneebis
qarTul filosofiaSi SemuSavebuli filosofiur-Teologiuri
terminologia romlis Rrma da safuZvliani codna dasturdeba teqstSi
amrigad saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebi mniSvnelovania ara
mxolod qarTuli aramed bizantiuri literaturis mkvlevarTaTvisac
eqvTime aTonelis anderZSi daculi unikaluri informaciiT da miseuli
Targmanis struqturiT meore mxriv saTnoebaTa kibis qarTuli
Targmanebis gadamuSavebebisa da xelnawerTa simravle riTac qarTuli
kulturuli sivrce uerTdeba Sua saukuneebis aRmosavleT qristianul
samyaros da rac ganpirobebulia teqstis msoflmxedvelobiT
struqturuli TaviseburebiT Rrma fsiqologiuri Tu Teologiuri
SinaarsiT stiliT da sxva mravali faqtoriT TavisTavad gansazRvravs
saTnoebaTa kibis mniSvnelobas Suasaukuneebis qarTuli literaturisa
da mis mkvlevarTaTvis
185
ZiriTadi daskvnebi
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis oTxi ZiriTadi redaqciis
kompleqsuri literaturul-istoriuli da Teoriuli analizis Sedegad
miRebul ZiriTad daskvnebs qvemoT punqtebad warmovadgenT
1) ioane sinelis saTnoebaTa kibe Sua saukuneebis aRiarebuli
moraluri saxelmZRvaneloa qristianulma msoflmxedvelobam
memkvidreobad miiRo antikur kulturaSi Camoyalibebuli da
Teoriulad kargad gaazrebuli moralur-eTikuri principebi romelmac
axali msoflmxedvelobis wiaRSi garkveuli transformacia ganicada
Sesabamisad saTnoebaTa kibis msoflmxedvelobrivi aspeqtebis
srulfasovnad Seswavla SesaZlebelia mxolod antikuri filosofiis
bibliisa da adreuli periodis qristianuli patristikis konteqstSi
saTnoebaTa kibis TargmanebiT qarTveli mkiTxveli ecnoboda ara
mxolod asketur-mistikuri Janris brwyinvale Zegls aramed im
mravalferovan wyaroebsac romelsac Txzuleba eyrdnoba am Zeglis
TargmniT qarTul saazrovno sivrceSi Semodis sruliad axali
unikaluri codna bunebrivia rom teqsti gavlenas axdens momdevno
epoqis literaturazec gavlenis kvali Cans vefxistyaosanSic
2) specialur literaturaSi azrTa sxvadasxvaobas iwvevs saTnoebaTa
kibis kompoziciis arqiteqtonikis sakiTxi teqstis safexurebis
sistematizacia ZiriTadad sworxazovnad aris gagebuli rogorc
saTnoebaTa mopoveba an vnebebis daZleva Cveni azriT teqstis struqtura
ar daiyvaneba oden vnebebTan brZolasa da saTnoebebis mopovebaze radgan
ama Tu im vnebis daZleva imave dros gulisxmobs sapirispiro saTnoebis
mopovebasac da piriqiT petre gelaTelis Targmani Tavebis
Tanmimdevrobis mixedviT misdevs mines krebulSi dabeWdil berZnul
teqsts eqvTime aToneliseuli Targmanis struqtura ki ar mihyveba aqamde
gamocemul arc erT berZnul teqsts mTargmneli teqstze darTul
anderZSive miuTiTebs rom mas gansxvavebuli berZnuli dedani aqvs xelT
es faqti uaRresad mniSvnelovania TviT berZnuli teqstis
rekonstuqciisTvisac amasTanave eqvTimes SeniSvnidan isic irkveva rom
man icis sxva berZnuli teqstis arsebobis Sesaxeb romelSic TavTa
186
Tanmimdevroba gansxvavebuli iyo poetur teqstebSi Tavebis mimdevroba
gansxvavdeba orive naTargmni prozauli Txzulebisagan am mxriv
gansakuTrebiT sainteresoa anton kaTalikosiseuli redaqcia romelic
struqturulad emTxveva cota mogvianebiT 1883 wels konstantinepolSi
beri sofroniusis mier gamocemul teqsts rTuli saTqmelia ra
principiT alagebs antoni Tavebs miT ufro rom xelT ar gvaqvs
kritikulad dadgenili berZnuli teqsti romelSic gaTvaliswinebuli
iqneboda xelnawerTa sakmarisi raodenoba es faqti Semdegi varaudis
saSualebas gvaZlevs a) antoni azrobrivad awyobs safexurebs
Tematurad awyvilebs maT b) xelT hqonda CvenTvis ucnobi sxva wyaro
romelSic TavTa Tanmimdevroba swored ise iyo organizebuli rogorc
man da cota mogvianebiT am teqstis sxva gamomcemlebma sofroniusma da
arqimandritma egnatem daalages
3) saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis mxatvruli stilis
originalur berZnul teqstTan mimarTebis kvlevam aCvena rom
mxatvruli TvalsazrisiT berZnul originals qarTuli Targmanebi ar
Camouvardeba ufro metic qarTulad teqstis esTetikuri mxare kidev
ufro gaZlierebulia misi poeturi (leqsiTi) redaqciebis SeqmniT
4) saTnoebaTa kibis simbolikis analizma gamoavlina rom ioane
sineli rig SemTxvevaSi calkeul myar tradiciul paradigmul saxeebs
axali semantikiT mniSvnelobiT tvirTavs rac Seexeba anton
kaTalikosiseuli redaqciis CarTuli strofebs maTSi avtori ar qmnis
misTvis uCveulo axal simbolur saxeebs rac kidev erTxel
gvafiqrebinebs rom aRniSnuli strofebi aris antoniseuli da maTi
Seqmnisas avtori ar eyrdnoba sxva wyaros miT ufro rom am strofebis
wyaro ar Cans arc berZnul da arc Cven xelT arsebul slavur
teqstebSi
5) filosofiur terminebze dakvirveba aCvenebs a) adreul etapze
filosofiur-Teologiuri terminologia naklebad sistemuria ar Cans
mkacrad organizebuli terminologiuri aparati erTsa da imave sityvas
eqvTime aToneli sxvadasxva qarTul Sesatyviss uZebnis an piriqiT
sxvadasxva berZul termins erTsa da imave qarTuli formiT Targmnis
187
rac eqvTimes epoqisTvis misi Targmanebis mizandasaxulobis
gaTvaliswinebiT bunebrivia b) petre gelaTelis TargmanSi rogorc
mosalodneli iyo ukve Camoyalibebuli Cans cnebiTi ena g) anton
kaTalikosis redaqciaSi terminebis wyaro zog SemTxvevaSi manamde
arsebuli prozauli Targmanebia (ZiriTadad petre gelaTelis Targmani)
zogjer ki Sua saukuneebis qarTul filosofiur teqstebSi
SemuSavebul-dadgenili filosofiur-Teologiuri terminologia
gvxvdeba SemTxvevebi roca anton kaTalikosi ukve arsebul termins
tradiciuli mniSvnelobiT ki ar iyenebs aramed cvlis mis Sinaarss
6) paralelur teqstebze dakvirveba cxadyofs rom saTnoebaTa kibis
anton kaTalikosiseuli redaqciis ZiriTadi wyaro petre gelaTelis
Targmania SesaZloa amis mizezi iyos petre gelaTelis Targmanis
gelaTuri skolis tradiciisamebr elinofiluri stili romelic metad
axlo da mimzidvelia anton kaTalikosis literaturuli gemovnebisTvis
aRsaniSnavia aseve rom anton kaTalikosi kargad icnobs saTnoebaTa
kibis manamde arsebul redaqciebs misi teqstis struqtura da
versifikacia ioane petriwiseuli redaqciis identuria antoni kargad
icnobs da iyenebs eqvTime aToneliseul Targmansac teqstebis
Sepirispirebis procesSi aseve gamoCnda rom ioane petriwiseuli
variantis originalad miCneul strofebs rig SemTxvevebSi eZebneba
Sesabamisi paraleluri adgilebi prozaul teqstSi
7) saTnoebaTa kibis anton kaTalikosiseuli redaqciis CarTuli
strofebis analizis Sedegad irkveva rom originaluri strofebis
Seqmnis mizani gansxvavebulia a) Sesavali strofebis SemTxvevaSi ndash
winamdebare safexuris Temis gacnoba-Semkoba ioane petriwis teqstis
analogiiT b) sxvagan antoni azris dazusteba-gagrZelebis mizniT qmnis
originalur strofebs Tu striqonebs g) rig SemTxvevaSi saxeze gvaqvs
muxlis an mTeli safexuris azris Sejameba an mkiTxvelis gafrTxileba
d) iSviaTad anton kaTalikosi sakuTar azrsac aviTarebs romelic ar
mihyveba original teqsts
188
gamoyenebuli literatura
A-711 anton kaTalikosi saTnoebaTa kibe
A-39 ioane sineli saTnoebaTa kibe (petre gelaTelis Targmani)
S-3731 anton kaTalikosi proloRi aTormetTa TtueTa
abakelia 1997 abakelia n simbolo da rituali qarTul kulturaSi
Tbilisi 1997
abulaZe 1938 abulaZe i rusTavelis xanis qarTulidan naTargmni
Zveli somxuri mwerlobis Zeglebi enimkis moambe III 1938
averincevi 1977 Аверинцев С Символика раннего Средневековья Семиотика и
художественное творчество Москва laquoНаукаraquo 1977
anton kaTalikosi 1972 anton kaTalikosi wyobilsityvaoba (teqsti gamosacemad moamzada r baramiZem) Tbilisi gamomcemloba ldquomecnierebardquo 1972
aristotele 1984 The Complete Works of Aristotle (Barnes J - ed) Princeton
rdquoPrinceton University Pressrdquo 1984
aristotele 2003 aristotele nikomaqes eTika Tbilisi ldquoTsu
gamomcemlobardquo 2003
apofTegmuri krebulebi Apophthegmata 188avit188 188avit188ture alphabetica PG 6571-440
English translation The Sayings of the Desert Fathers the Alphabetical
Collection Translated with a foreword by Benedicta Ward preface by
Metropolitan
Anthony of Sourozh Kalamazoo Mich ldquoCistercian Publicationsrdquo
1984
Apophthegmata (188avit188ture anonyma) (e cod Coislin 126) ed F
Nau Histoires des solitaires egyptiens Revue de lsquoOrient Chretien 12-14
17-18 (121907 131908 141909 171912 181913) 1248-68 171-
181 393-404 1347-57 266-283 14357-379 17204-211 294-301
18137-146 English
translation The wisdom of the Desert Fathers the Apophthegmata
Patrum (the anonymous series)
Translated by Benedicta Ward foreword by Archbishop
Anthony Bloom Oxford ldquoSLG Pressrdquo 1975
Les apophtegmes des peres Collection systematique chapitres i-ix
(Syst) ed Jshy C Guy se 387 1993
The Wit and Wisdom of the Christian fathers of Egypt The Syrian
version of the Apopthegmata Patrum (Syr) Tr By EAW Budge
London ldquoOxford University Pressrdquo 1934
baramiZe 2013 baramiZe m zogierTi sinonimi ioane sinelis kibis qarTul prozaul TargmanebSi rdquobizantiologia saqarTveloSi-4rdquo Tbilisi-baTumi-kapadokia 24-30
189
seqtemberi 2013
bezaraSvili 1987 bezaraSvili q ioane sinelis rdquoklemaqsisrdquo ucnobi qarTuli versia J macne (els) 4 1987
bezaraSvili 1989 bezaraSvili q ioane sinelis rdquoklemaqsisrdquo axalgamovlenili qarTuli versia J macne (els) 3 1989
bezaraSvili 2004 bezaraSvili q ritorikisa da Targmanis Teoria da praqtika Tbilisi gamomcemloba rdquomecnierebardquo 2004
beki 1959 Beck H-G Kirche und theologische 189avit189ture im Byzantinischen Reich Handbuch der alterertumswissenschaft Abt
12 T II Bd I 1959
beraZe 1943 beraZe p qarTuli iambikos Sesaxeb J saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis moambe t IV 6 1943
bogdanoviCi 1968 Богдановић Д Јован Лествичник у византијској старој српскј
књижевности Београд 1968
buaZe 2014 buaZe T eTikis filosofiur-religiuri aspeqtebi J guli gonieri 7 2014 httpwwworthodoxtheologygeguligonieri2
buxvaldi 1982 Buchwald W Tusculum-Lexicon griechischer und lateinischer Autoren
des Altertums und des Mittelalters Muumlnchen ndash Zuumlrich 1982
gabiZaSvili 2011 gabiZaSvili e naTargmni himnografia Sromebi III Tb
2011 httpwwwdzeglebigestatiebisxvanatargmni_himnografiahtml
gabrielaSvili 2012 gabrielaSvili l borotebis gamomxatvel simboloTa saxeldebisaTvis (veSapis simbolika bibliuri wignebisa da ldquo189avit garejelis cxovrebisrdquo mixedviT) VI saerTaSoriso simpoziumi ndash literaturaTmcodneobis Tanamedrove problemebi Sua saukuneebis literaturuli procesi saqarTvelo evropa azia masalebi nawili I 2012
gariti 1956
Garitte G Catalogue des manuscrits georgiens litteraires du mont Sinai
Louvain 1956
germani 1854 Герман (Осеикий) Преподобный Иоанн Лествичник и его
Лествица постепенного нравственного усовершенствеванияю
СПБ 1854
granti 2004 Grant R M Augustus to Constantine the rise and triumph of
Christianity in the Roman world London ldquoWestminster John
Knox Pressrdquo 2004
grigolaSvili 2002 grigolaSvili l wmindanis Tema Zvel qarTul mwerlobaSi kr Zveli qarTuli literaturis problemebi miZRvnili levan menabdis dabadebidan 74-e wlisTavisadmi 2002
grigolaSvili 2012
grigolaSvili l sZali qristesi iakob curtavelis ldquoSuSanikis wamebardquo da adreqristianuli kultura Tbilisi ldquoliteraturis institutis gamomcemlobardquo
190
2012
grifini 1976 Griffin MT Seneca A Philosopher in Politics Oxford ldquoClarendon
Pressrdquo 1976
daTaSvili 2011 daTaSvili l zRvis qristianuli simbolika da
qarTuli literatura J semiotika (ganTavsebulia 22 maisidan 2011) mis httpssemioticsjournalwordpresscom20110522E1839AE1
8390E1839AE18398-
E18393E18390E18397E18390E183A8
E18395E18398E1839AE18398-_-
E18396E183A6E18395E18398E183A1-
E183A5E183A0E18398
dafi 1999 Duffy J Embellishing the Steps Elements of Presentation and Style in
the Heavenly Ladder of John Climacus Dumbarton Oaks Papers No
53 1999
desili 2002 Deseille P La Dottrina Spirituale di Giovanne Climaco Giovanni
Climaco e il Sinai Communita di Bose ldquoEdizioni Qiqajonrdquo 2002
doborjginiZe 2012 doborjginiZe n lingvistur-hermenevtikuli metateqstebi Tbilisi ldquoilias saxelmwifo universitetis gamomcemlobardquo 2012
evagre pontoeli 1981 Evagrius Ponticus The praktikos Chapters on prayer (Translated by
John Eudes Bamberger) Kalamazoo Mich ldquoCistercian Publicationsrdquo
1981
evansi 2014 evansi j r filosofia da Teologia Sua saukuneebSi
Tbilisi ldquoilias saxelmwifo universitetis gamomcemlobardquo 2014
evsevi kesarieli 1954 1956
Eusebius of Caesarea Praeparatio evangelica (ed K Mras ed K Mras) Eusebius Werke Band 8 Die Praeparatio evangelica GCS 431
amp 432 Berlin ldquoAkademie-Verlagrdquo 1954 1956
zarini 1993 Зарин СМ Иоанн Лествичник Христианство
Энциклопедический Словарь ТИМ 1993
iazikova 1995 Языкова ИК Богословие Иконы Москва Общедоступный Православный Университет 1995
ioane damaskeli 2000 ioane damaskeli marTlmadidebluri sarwmunoebis zedmiwevniTi gardamocema Tbilisi rdquosasuliero akademiis gamomcemlobardquo 2000
ioane kasiane John Cassian The Eight Principal Vices available from
httpsorthodoxwordfileswordpresscom2010024598919-saint-john-
cassianon-the-eight-principal-vices-philokaliapdf
ioane oqropiri 1991 ioane oqropiri sityva marxvis Sesaxeb J jvari vazisa 4 1991 httpwwworthodoxygetserilebioqropirimarkhvahtm
ioane petriwi 1968 ioane petriwi saTnoebaTa kibe (teqsti gamosacemad
moamzada kvleva da leqsikoni daurTo iv lolaSvilma) Tbilisi ldquosabWoTa saqarTvelordquo 1968
ioane sineli 1902 ioane sineli Rirsisa mamisa Cuenisa ioane sina-mTis
191
mamasaxlisisa klemaqsi romel ars kibe foTi 1902
ioane sineli 1965 ioane sinelis bdquoklemaqsildquo Targmnili berZnulidan eqvTime aTonelis mier (XII saukunis xelnawerebis mixedviT) m cincaZis disertaciis danarTi saqarTvelos mecnierebaTa akademiis enaTmecnierebis 191nstitute 1965
ioane sineli ioane sineli klemaqsi (Νεοελλενικὴ ἀπόδοσε Ιερὰ Μονὴ
Παρακλήτου (axalberZnuli (kaTarevusa) teqsti momzadebuli parakletis monasterSi) ndash
httpdocplayergr336106-Klimax-toy-avva-ioannoy-kathigoymenoy-
ton-monahon-toy-oroys-sinahtml
ioane sineli 1898
Преподобного Отца Аввы Iоанна Игумена Синайской Горы
Лѣсвица ldquoСвято Сергiева Лавраrdquo 1898
ioane sineli 1959
John Climacus The Ladder of Divine Ascent (Translated by
Archimandrite Lazarus Moore) ldquoHarperampBrothersrdquo 1959
kahani 2009 Kahan A S Mind vs money the war between intellectuals and
capitalism ldquoTransaction Publishersrdquo 2009
kekeliZe 1927 kekeliZe k ucxo avtorebi Zvels qarTul mwerlobaSi J Tsu moambe 8 1927
kekeliZe 1957 kekeliZe k ucxo avtorebi Zvels qarTul mwerlobaSi etiudebi V 1957
kekeliZe 1980 kekeliZe k Zveli qarTuli literaturis istoria t I Tbilisi ldquomecnierebardquo 1980
klementi aleqsandrieli 1960
Clement of Alexandria Stromata I-VI Band II ed O Staumlhlin L
Fruumlchtel U Treu GCS 52 1960
kordoCkini 2003 Kordochkin A John Climacus and Spiritual Tradition of the IV-VII
Centuries PhD diss University of Durham 2003
kordoCkini 2011 Кордочкин А ИОАНН ЛЕСТВИЧНИК Православная
Энциклопедия Том XXIV опубликовано 11 марта 2011г URL -
httpwwwpravencrutext471351html
krumbaxeri 1897 Krumbacher K(ed) Geschichte der Byzantinischen Litteratur von
Justinian bis zum Ende des ostroumlmischen Reiches (527-1453) 2nd ed
Muumlnchen 1897
kukava 1978 kukava T proloRi aTTormetTa TveTa Tbilisi ldquosabW
saqarTvelordquo 1978
kukava 1996 kukava T (red) poeturi qmnilebani (anton pirveli-bagrationi) Tbilisi ldquosulxan saba orbelianis sax un-tis gam-bardquo 1996
lemetra 1802 Lemaitre J Contemplation chez les grecs at autres orientaux chretiens
DS Vol2 pt2 col 1802
livingstoni 1912 Livingstone R W The Greek genius and its meaning to us Oxford
ldquoClarendon Pressrdquo 1912
192
lorenci 2003 Lorenz H Ancient Theories of Soul The Stanford Encyclopedia of
philosophy Accessed October 23 2003 available from
httpplatostanfordeduarchivessum2009entriesancient-soul
loski 1972 Лосский В Очерк мистического богословия восточной церкви
Богословское труды М 1972
marTlmadidebluri 2010 Православная Энциклопедия под редакцией Патриарха
Московского и всея Руси Кирилла T XXIV 2010 опубликовано 11
марта 2011г httpwwwpravencrutext471351html
meiendorfi 1974 Meyendorff J Byzantine Theology Historical Trends and Doctrinal
Themes New York ldquoFordham University Pressrdquo 1974
meliqiSvili 1975 meliqiSvili d ioane petriwis filosofiur SromaTa ena da stili Tbilisi ldquoTbilisis universitetis gamomcemlobardquo 1975
meliqiSvili 2011 meliqiSvili d Zveli qarTuli filosofiur-Teologiuri terminologiis istoriidan Tbilisi ldquoTbilisis universitetis gamomcemlobardquo 2011
metreveli 1950
metreveli el (Semd) H koleqcia saqarTvelos saxelmwifo muzeumis qarTul xelnawerTa aRweriloba t 4 Tbilisi 1950
nakudaSvili 1996 nakudaSvili n himnografiuli teqstis struqtura Tbilisi gamomcemloba ldquomecnierebardquo 1996
nau 1902 Nau F Note sur la date de la mort de S Jean Climaque Byzantinische
Zeitschrift t XI 1902
netari avgustine 1995 netari avgustine aRsarebani (laTinuridan Targmna da
SeniSvnebi daurTo baCana bregvaZem) Tbilisi gamomcemloba ldquonekerirdquo 1995
orbeliani 1991
orbeliani sulxan-saba leqsikoni qarTuli (red i abulaZe) I Tbilisi gamomcemloba ldquomeranirdquo 1991
orbeliani 1993
orbeliani sulxan-saba leqsikoni qarTuli (red i abulaZe) II Tbilisi gamomcemloba ldquomeranirdquo 1993
paladi helenopoleli 1974
Palladius La storia lausaica ( ed G J M Bartelink) Florence 1974
English translation Palladius The Hausiac History (Translated and
annotated by R TMeyer) New York ldquoPaulist Pressrdquo 1964
berZnuli 1961 A Patristic Greec Lexicon ed GWH Lampe Oxford ldquoClarendon
Pressrdquo 1961
patrologia greka 1964 Patrologiae Cursus Completus Series Graeca Migne J P (ed) Vol
88 col 532 1964
patrologia greka 1960 Patrologiae Cursus Completus Series Graeca Migne J P (ed) Vol 90
col 321 1960
peri 2014 Parry R Ancient Ethical Theory The Stanford Encyclopedia of
Philosophy (Fall 2014 Edition) Edward N Zalta (ed) 2014 URL = httpplatostanfordeduarchivesfall2014entriesethics-ancient
perota 2004 Perrotta C Consumption as an Investment The fear of goods from
193
Hesiod to Adam Smith London ldquoRoutledgerdquo 2004 platoni 1967 Plato Phaedo Platonis opera vol 1 Ed J Bumet Oxford ldquoClarendon
Pressrdquo 1967
platoni 1967 Plato Protagoras Plato in Twelve Volumes Vol 3 translated by
WRM Lamb London ldquoWilliam Heinemann Ltdrdquo 1967
httpwwwperseustuftseduhoppertextdoc=Perseus3Atext3A19
990101783Atext3DProt3Asection3D358d
platoni 1997 Plato Complete Works (Cooper J M Hutchinson D S --eds)
Indianapolis ldquoHackettrdquo 1997
platoni 2003 platoni saxelmwifo (ZvelberZnulidan Targmna baCana bregvaZem) Tbilisi ldquonekerirdquo 2003
popova 2011 Попова Т Лествица Иоанна Синайского в славянской
книжности Саарбрюкен 2011
proxorovi 1985 Прохоров ГМ Лествица Словарь книжников и книжности
Древней Руси Труды Отдела древнерусской литературы Т XXXIX 1985
sakosi 1964 Sakkos SN Peri Anastasion Sinaiton Thessalonica 1964
silagaZe 1997 silagaZe a Zveli qarTuli leqsi da qarTuli poeziis uZvelesi safexuris problema Tbilisi ldquoTsu gamomcemlobardquo 1997
simboloTahellip1971 A Dictionary of Symbols (ed Cirlot JE) London ldquoRoutledge amp Kegan
Paul Ltdrdquo 1971
simboloTa 2007 simboloTa ilustrirebuli enciklopedia t II
(Seadgines - abzianiZe z elaSvili q) Tbilisi gamomcemloba ldquobakmirdquo 2007
simboloTa 2011 simboloTa ilustrirebuli enciklopedia t I (Seadgines - abzianiZe z elaSvili q) Tbilisi gamomcemloba ldquobakmirdquo 2011
soxaZe 2002 soxaZe n grigol didis ldquodialoRonirdquo Tbilisi gamomcemloba ldquoqarTvelologirdquo 2002
sulava 2006 sulava n qarTuli himnografia tradicia da poetika Tbilisi gamomcemloba ldquozekarirdquo 2006
ueari 1965 Ware K The Ascetic writings of Mark the Hermit PhD diss Oxford
1965
ueari 1982 Ware K ldquoThe Ladder of Divine Ascendrdquo by John Climacus
(Introduction) London ldquoSPCKrdquo 1982
ucxo 1989 ucxo sityvaTa leqsikoni (Seadgina da winasityv
daurTo mixeil WabaSvilma me-3 Sesw da Sevs gamoc) Tbilisi gamomcemloba ldquoganaTlebardquo 1989
utie 1973 Outtier B Les Enseignements des pegraveres un Recueil geacuteorgien traduit
de lrsquoarabe Bedi Kartlisa Revue de Kartveacutelologie vol 31 1973
folkeri 1968 Voumllker W Scala Paradisi Eine Studie zu Johannes Climacus und
zugleich eine Vorstudie zu Symeon dem Neuen Theologen Wiesbaden
1968
194
SaniZe 1960
SaniZe m fsalmunis Zveli qarTuli redaqciebi X-XIII saukuneTa xelnawerebis mixedviT Zveli qarTuli enis Zeglebi II 1960
SoTa rusTaveli 1966 SoTa rusTveli vefxistyaosani (aSaniZisa da a baramiZis redaqciiT) Tbilisi gamomcemloba bdquomecnierebaldquo 1966
CubinaSvili 1961 CubinaSvili n qarTuli leqsikoni rusuli TargmaniTurT sistemisaebr saba-sulxan orbelianisa (red al Rlonti) Tbilisi 1961 httpmeskhinetlexicon
cincaZe 1965 cincaZe m ioane sinelis bdquokibisldquo eqvTime aToneliseuli Targmani da misi ena sakandidato disertacia saqarTvelos mecnierebaTa akademiis enaTmecnierebis instituti 1965
cincaZe 1995 cincaZe m ioane sinelis ldquoklemaqsisrdquo meore qarTuli prozauli redaqciis xelnawerTa (H-1669 da A-39) urTierTmimarTebisaTvis Sromebi (baTumis SoTa rusTavelis saxelobis saxelmwifo universiteti) I (humanitarul mecnierebaTa seria) baTumi ldquoaWarardquo 1995
cincaZe 2008 cincaZe m mxatvruli gamosaxvis xerxebi ioane sinelis ldquoklemaqsSirdquo ldquowminda andria pirvelwodebulis gziTrdquo 2-4 maisi 2008
cincaZe 2009 cincaZe m berZnuli leqsika ioane sinelis klemaqsis ndash samoTxis kibis petre gelaTeliseul TargmanSi ldquobizantinologia saqarTveloSi 2rdquo (eZRvneba akademikos grigol wereTlis xsovnas) II 2009
cincaZe 2013 cincaZe m baramiZe m marginaluri ganmartebebi ioane sinelis ldquoklemaqsisrdquo petre gelaTeliseul TargmanSi filologiuri macne (baTumis SoTa rusTavelis saxemwifo universitetis qarTuli filologiis departamenti) I 2013
ZvelqarTul 2010 ZvelqarTul-ZvelberZnuli filosofiur-Teologiuri terminologiis dokumentirebuli leqsikoni I (d meliqiSvili a xaranauli l gigineiSvili v
juReli) Tbilisi ldquobakur sulakauris gamomcemlobardquo 2010
WeliZe 1996 WeliZe e Zveli qarTuli saRvTismetyvelo terminologia I Tbilisi gamomcemloba ldquomecnierebardquo 1996
WeliZe 2012 WeliZe e komentarebi teqstze wm grigol palama ndash aRsareba marTlmadidebluri sarwmunoebisa J guli gonieri 1 (4) 2012
xinTibiZe 1969 xinTibiZe e bizantiur-qarTuli literaturuli urTierTobani Tbilisi ldquoTbilisis universitetis gamomcemlobardquo 1969
xinTibiZe 2009 xinTibiZe e vefxistyaosnis ideur -msoflmxedvelobiTi samyaro Tbilisi gamomcemloba
195
rdquoqarTvelologirdquo 2009
xoruJi 1998 Хоружий С К Феноменологии аскезы Москва ldquoИздательство
Гуманитарной литературыrdquo 1998
4
Sesavali
ioane sinelis saTnoebaTa kibe Sua saukuneebis asketur-mistikuri
xasiaTis erT-erTi yvelaze srulyofili da popularuli zneobrivi
saxelmZRvaneloa masSi gamokveTilia yvela is fundamenturi eTikuri
principi romelic antikuri xanidan moyolebuli araerTi didi
moazrovnis yuradRebis centrSi moqceula xolo qristianobam axali
SinaarsiT ganmsWvala srulyo mTlian sistemad Camoayaliba rogorc
axali koncefcia da adamianuri qcevis normad gamoacxada
nawarmoebi Targmnilia qristianuli mwerlobis mqone TiTqmis
yvela enaze (bezaraSvili 1987 129) qarTulad ki teqstis eqvsi redaqcia
Camoyalibda romelTagan sruli saxiT SemorCenilia ori prozauli
Targmani ndash eqvTime aTonelisa da petre gelaTelis da ori poeturi
gadamuSaveba ndash ioane petriwisa da anton kaTalikosis
problemis aqtualoba Sua saukuneebis sulier kulturaSi
saTnoebaTa kibis did mniSvnelobasa da aqtualobaze metyvelebs
sxvadasxva enaze Sesrulebuli mravalricxovani Targmani da xelnawerTa
simravle Zveli avtorebi saTnoebaTa kibes imdenad maRal Sefasebas
aZlevdnen rom mas mose winaswarmetyvelis dekalogs adarebdnen da
masze aRmatebul teqstadac ki warmoaCendnen ldquoda gardamoAtildeda axali igi
RmTis-mxilveli Cuenda momarT gonebiTa mTiT siniT da gAcircCuenna Cuen
manca RmrTiv-werilni igi ficarnirdquo (sineli 1965 13) an kidev ldquoerTiTa
oden ara iqmna msgavs (ioane sineli) mosesa rameTu ara moiwia mis zeda
verSeslvaAacute zecisa mas ierusalAgravemsa viTar-igi mose queyanasa ierusalAgravemsa
ver Sevidardquo (sineli 1965 13) - wers ioane sinelze misi biografi daniel
raiTeli
ioane sinelis Txzuleba aranakleb popularulia Sua saukuneebis
qarTul sulier kulturaSi am teqstisadmi interesi ar cxreba
saukuneebis manZilze ndash preaTonuri periodidan vidre gvian Sua
saukuneebamde Txzulebis ukanaskneli anton kaTalikosiseuli poeturi
redaqcia XVIII saukuneSi Seiqmna aRsaniSnavia rom nawarmoebis Targmna-
gadamuSavebaze muSaobdnen epoqis yvelaze avtoritetuli qarTveli
5
moRvaweebi eqvTime aToneli ioane petriwi petre gelaTeli anton
kaTalikosi
saTnoebaTa kibis TargmanebiT Sua saukuneebis qarTveli
swavlulebi ecnobodnen ara marto sakuTriv am didmniSvnelovan teqsts
aramed im mravalferovan wyaroebsac romliTac ioane sineli
sargeblobs aRniSnuli wyaroebi romlebic organulad aris CarTuli
ioane sinelis teqstis mTlian qsovilSi (Sesabamisad mis qarTul
TargmanebSic) rig SemTxvevaSi wyaros avtorze miTiTebiTac ki axali
codniT avsebs da amdidrebs qarTul kulturul da saazrovno sivrces
amrigad sakvlevi problemis aqtualobas gansazRvravs Sesaswavli
teqstebis mniSvneloba kerZod is rom maT Rrma kvali datoves Sua
saukuneebis qarTul mxatvrul-filosofiur azrovnebaze
sakiTxis Seswavlis istoria saTnoebaTa kibis nusxebis simravlem
mravali filologiuri problema warmoSva TviT originalis kvlevis
procesSi da ar aris SemTxveviTi rom saTnoebaTa kibis didi
popularobis miuxedavad ar arsebobs teqstis kritikuli gamocema
berZnul enazec ki Ggamocemuli ar aris arc qarTuli prozauli
Targmanebis kritikuli teqstebi Tumca prof meri cincaZis
sadisertacio naSroms - ldquoioane sinelis klemaqsis eqvTimeseuli Targmani
da misi enardquo (cincaZe 1965) - danarTis saxiT axlavs eqvTime aTonelis
Targmanis kritikulad dadgenili teqsti romelic ramdenime ZiriTad
xelnawers emyareba mkvlevari gamosacemad amzadebs aseve petre
gelaTeliseuli Targmanis kritikul teqsts prof m cincaZes
sadisertacio naSromis farglebSi Seswavlili aqvs eqvTime aTonelis
Targmanis enasTan dakavSirebuli mniSvnelovani sakiTxebi orTografiul-
fonetikuri Taviseburebani berZnul-qarTuli fonetikuri Sesatyvisobani
morfologia sintaqsi agreTve Targmanis xelnawerebi urTierToba
nusxaTa Soris eqvTimes mTargmnelobiTi meTodis Taviseburebebi
naSromSi Sedarebulia klemaqsis qarTuli da berZnuli redaqciebi maTi
Sedgenilobis mixedviT m cincaZes aseve Seswavlili aqvs petre
gelaTeliseul Targmanis enobrivi mxare winamdebare naSromSi
citatebs vimowmebT petre gelaTeliseuli Targmanis mis mier dadgenili
6
teqstidan ioane sinelis saTnoebaTa kibis ioane petriwiseuli redaqcia
gamosca mkvlevarma ivane lolaSvilma teqsts Tan axlavs vrceli
winasityvaoba sadac mecnieri farTod mimoixilavs ioane petriwis
biografiasTan dakavSirebul sakiTxebs mis saliteraturo moRvaweobas
filosofiur-Teologiur msoflmxedvelobas da am WrilSi saTnoebaTa
kibis ioane petriwiseuli redaqciis ramdenime pasaJs iv lolaSvilis
azriT teqstis gelaTuri Targmanis avtoric ioane petriwia xolo
petre gelaTels ekuTvnis mxolod ori iambiko romelSic Seqebulia
ioane sineli da klemaqsis mTargmneli ioane petriwi (petriwi 1968 65) k
kekeliZes gelaTuri Targmanis avtorad petre gelaTeli miaCnda ioane
petriwis avtorobis sakiTxs ar iziarebs arc e WeliZe romelic
specialuri terminologiuri kvlevis Sedegad askvnis rom aRniSnuli
teqstis mTargmneli petre gelaTelia (WeliZe 1996 674) aRsaniSnavia
aseve i abulaZis Sroma ldquorusTavelis xanis qarTulidan naTargmni Zveli
somxuri mwerlobis Zeglebirdquo sadac Seswavlilia saTnoebaTa kibis
somxuri Targmani romelic mkvlevris azriT ori qarTuli prozauli
Targmanis (eqvTime aToneli petre gelaTeli) monacemebs emyareba da maTi
Sejerebis Sedegadaa somxurad naTargmni (abulaZe 1938 129-130)
ukanasknel wlebSi aRmoCnda grigol nazianzelis TxzulebebSi CarTuli
saTnoebaTa kibis kidev erTi gansxvavebuli redaqciis fragmentebi
romelic q bezaraSvilma gamoaqveyna manve Seiswavla teqstTan
dakavSirebuli sakiTxebi (bezaraSvili 1989 142-163) ioane sinelis anton
kaTalikosiseuli varianti gamosca da gamokvleva daurTo T kukavam
kvlevaSi avtori ZiriTadad mimoixilavs anton kaTalikosis
literaturul stilsa da msoflmxedvelobas (kukava 1996)
naSromis sagani mizani amocanebi sadisertacio naSromis sagania
ioane sinelis saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis literaturul-
istoriuli da Teoriuli sakiTxebi cxadia Cvens gamokvlevas
Targmanebis raodenobisa da saanalizo sakiTxTa moculobis
gaTvaliswinebiT yvela problemis amomwuravad gaSuqebis pretenzia ar
gaaCnia naSromSi SemovifargleT TargmanebTan dakavSirebuli ZiriTadi
sakiTxebis SeswavliT mniSvnelovani aqcentebis dasmiTa da samomavlod
Sesaswavli problematikis identifikaciiT Sesabamisad SevecadeT
7
gagveanalizebina is ZiriTadi sakiTxebi rac teqstis kvlevis am etapze
CavTvaleT aucileblad vimedovnebT winamdebare naSromi xels Seuwyobs
ioane sinelis teqstis qarTuli Targmanebis Seswavlis sxva axal etapze
gadasvlas da momavali ufro srulyofili kvlevebisTvis safuZvlis
momzadebas
sadisertacio naSromis wyaroebi kvlevis ZiriTadi wyaroebia
ioane sinelis saTnoebaTa kibis qarTuli redaqciebi esenia eqvTime
aTonelisa da petre gelaTelis prozauli Targmanebi da ioane
petriwiseuli da anton kaTalikosiseuli poeturi gadamuSavebani aseve
meTiu raderisa da paraklitis monastris mier momzadebuli berZnuli
teqstebi saTnoebaTa kibis slavuri da inglisuri Targmanebi garda
amisa Targmanebis kvlevis procesSi naSromis ama Tu im nawilis
mizandasaxulobidan gamomdinarე wyarod gamoyenebulia antikuri
filosofiis Zeglebi da Sua saukuneebis saRvTismetyvelo literatura
naSromis Teoriuli baza naSromis Teoriul bazas warmoadgens
Tanamedrove medievistikasa da Targmanis TeoriaSi farTod
aprobirebuli da damkvidrebuli Teoriuli principebi qarTul
literaturaTmcodneobaSi Camoyalibebuli Zveli qarTuli originaluri
Tu naTargmni teqstebis kvlevis mdidari gamocdileba agreTve ioane
sinelis saTnoebaTa kibis aRiarebuli ucxoeli Tu qarTveli
mkvlevrebis kalistos uearis tatiana popovas Aandrei kordoCkinis
ivane lolaSvilis meri cincaZis qeTevan bezaraSvilisa da sxvaTa
naSromebi
meTodologia naSromSi sakvlevi obieqtis sirTulisa da
specifikis gaTvaliswinebiT gamoyenebulia kompleqsuri midgoma
tradiciul da Tanamedrove literaturaTmcodneobaSi aprobirebuli
kvlevis xerxebisa da meTodebis erToblioba kerZod aRweriTi meTodi -
kompetenturi da konteqsturi analizis gamoyenebiT komparativistuli ndash
genetikuri da tipologiuri midgomebiT struqturul-semiotikuri
sinqronuli da diaqronuli aspeqtis gaTvaliswinebiT agreTve
hermenevtikuli meTodi calkeul sakiTxTa analizisTvis mivmarTavT
interdisciplinuri kvlevis meTods
8
mecnieruli siaxle dRemde saTnoebaTa kibis qarTul TargmanebTan
dakavSirebuli problematika Seswavlilia romelime erTi redaqciis
gaTvaliswinebiT winamdebare naSromi warmoadgens ioane sinelis
saTnoebaTa kibis oTxi sruli redaqciis kompleqsuri literaturul-
istoriuli da Teoriuli analizis mcdelobas kerZod masSi
ganxilulia saTnoebaTa kibis wyaroebis problema interteqsturi
mimarTebebi qarTuli redaqciebis struqturuli da stiluri analizi da
maTi mimarTeba berZnul teqstebTan poeturi teqstebis versifikaciuli
Tavisebureba qarTuli Targmanebis simbolika da poeturi teqstebis
originalur CanarTebSi gamoyenebul simboloTa analizi teqstebis
ZiriTadi filosofiuri terminologia antoniseuli gadamuSavebis
mimarTeba manamde arsebul redaqciebTan CamoTvlil sakiTxTagan nawili
aqamde sruliad Seuswavleli iyo xolo zogierTi maTgani ki rogorc
ukve aRvniSneT Seswavlili iyo romelime erT redaqciaze dayrdnobiT
naSromis mecnieruli da praqtikuli Rirebuleba masalis analizi
kvlevis Sedegebi da daskvnebi SeiZleba gamoyenebul iqnas ioane sinelis
teqstis misi qarTuli Targmanebis Semdgomi Seswavlis dros Zveli
qarTuli literaturis saleqcio kursebisa da speckursebis swavlebaSi
9
Tavi I
saTnoebaTa kibe Sua saukuneebis qristianuli azrovnebis
konteqstSi
sadisertacio naSromis winamdebare TavSi mimovixilav ioane
sinelis saTnoebaTa kibesTan dakavSirebul im zogad sakiTxebs romelTa
gaTvaliswinebis gareSe SeuZlebelia Sua saukuneebis kulturaSi teqstis
rolisa da adgilis gansazRvra
saTnoebaTa kibis avtorze informacias gvawvdis misi Tanamedrove
raiTis monastris beri danieli romlis mier dawerili ioane sinelis
cxovreba win uZRvis teqsts (Βίος ἐν ἐπιτομῇ τοῦ ἀββᾶ Ἰωάννου τοῦ ἡγουμένου τοῦ
ἁγίου ὅρους Σινᾶ τοῦ ἐπίκλην σχολαστικοῦ τοῦ ἐν ἁγίοις ὡς ἀληθῶς Συγγραφεὶς παρἀ Δανιὴλ
μοναχοῦ lsquoΡαιθηνοῦ ἀνδρὸς τιμίου καὶ ἐναρέτου PG Vol 88 596A) Teqvsmeti wlis
yofila ioane roca Sesula sinas monasterSi aqedan igi wasula
gandegilad sinelma berebma ioane gamoiwvies gandegilobidan da airCies
TavianT winamZRvrad sinas monasterSi moRvaweobis gamomxatvelia ioanes
wodeba ldquosinelirdquo misi ganaTlebisa da swavlulebis aRmniSvnelia
zedwodeba ldquosqolastikosirdquo xolo nawarmoebis mixedviT romlis
saTauric berZnulad JRers rogorc Κλίμαξ τοῦ παραδείσου (laT Scala Paradisi
ndash samoTxis kibe) igi xSirad iwodeba ldquoklemaqsadacrdquo (cincaZe 1965 1-2)
ioane sinelis biografia ar Seicavs konkretul TariRebs amitom dRemde
gaurkvevelia misi moRvaweobis zusti periodi amis Sesaxeb mecnierTa
Soris azrTa sxvadasxvaobaa erTni fiqroben rom igi daaxloebiT 579-649
wlebSi moRvaweobda (nau 1902 35-37) meoreni misi moRvaweobis TariRs
kidev ufro ukan sweven da daaxloebiT 525-600 wlebiT SemosazRvraven
(sakosi 1964 180) sxvebi kidev Tvlian rom igi VII saukunis 70-80-ian
wlebSia gardacvlili (beki 1959 451)
rac Seexeba uSualod teqsts saTnoebaTa kibeSi Tavmoyrilia
ZiriTadi qristianuli eTikuri principebi teqsti Sedgeba 30 Tavisgan
(simbolurad ganasaxierebs qristes cxovrebis wlebs naTlisRebamde)
bibliuri iakobis xilvis miwasa da samoTxes Soris aRmarTuli kibis
analogiiT ioane sineli safexureobriv struqturas iyenebs raTa
10
aCvenos sulieri aRmasvlis etapebi ldquosaTnoebani wmidani msgavs arian
kibesa mas romeli ixila iakob rameTu SemdgomiTi Semdgomad SeslviTa
maT Sina aRamaRleben kacsa cadmderdquo (sineli 1965 202) TiToeuli
safexuris gadalaxva romelic gulisxmobs calkeuli vnebis daZlevasa
da saTnoebis mopovebas an piriqiT dakavSirebulia individis nebisyofasa
da gaunelebel brZolisunarianobasTan
saTnoebaTa kibis berZnuli teqstis samecniero kritikulad
dadgenili gamocema dRemde ar arsebobs met-naklebad ukeTesad miiCneva
meTiu raderis (Matthew Rader) mier 1633 wels parizSi dabeWdili teqsti
romelic 1860 wels minem Seitana patrologia grekas (Patrologiae Cursus
Completus Series Graeca) 88-e tomSi (PG Vol 88 596-1209) saTnoebaTa kibis
meTiu raderiseulisgan gansxvavebuli redaqcia 1883 wels
konstantinepolSi aTonis mTis ramdenime xelnawerze dayrdnobiT
gamosca berma sofroniusma (kordoCkini 2003 14) yvelaze Zveli
axalberZnuli teqsti episkoposma maqsimem 1590 wels gamosca veneciaSi
xolo 1774 wels kvlav venciaSi arqimandritma ieremiam gamosca
saTnoebaTa kibe sqolioebiT aRsaniSnavia aseve parakletis monasterSi
arqimandrit egnates mier gamocemuli saTnoebaTa kibis axalberZnuli
teqsti romelSic gamomcemeli ukve arsebul gamocemebTan erTad
iTvaliswinebs kidev erT XIV saukunis aTonis mTis xelnawersac
(marTlmadidebluri 2010)
rogorc aRiniSna saTnoebaTa kibe Targmnilia qristianuli
mwerlobis mqone TiTqmis yvela enaze laTinur siriul arabul
eTiopur qarTul somxur slavur (bezaraSvili 1987 129) berZnuli
xelnawerebis mixedviT irkveva rom yvelaze metad bizantiaSi klemaqsi
gavrcelebuli iyo XI saukuneSi XII-XIII saukuneebSi am Zeglis mimarT
interesi SedarebiT Sesustda xolo XIV saukunidan isixasturi kamaTis
dros isev gaizarda (bezaraSvili 1989 145) slavur xelnawerebze
dakvirvebis SemTxvevaSic aseTive suraTi gvaqvs XI saukuneSi Zalze
gavrcelebulia pirveli slavuri Targmanebi (bulgareTSi Sesrulebuli
X-XI saukuneebSi) axali slavuri Targmani (ufro zusti) Sesrulda
serbeTSi XIV saukuneSi XIV-XV saukuneebSi kidev ufro gaizarda
11
interesi ruseTSi klemaqsisadmi XV saukunidan es interesi isev ecema
(bezaraSvili 1989 145) q bezaraSvilis azriT saTnoebaTa kibis qarTul
redaqciebze dakvirvebac msgavs suraTs aCvenebs (bezaraSvili 1989 145)
rogorc aRvniSneT qarTulad Camoyalibda klemaqsis eqvsi
redaqcia
1) X saukunemdeli Semoklebuli (gamokrebili) prozauli versia (mag Sin
14 (gariti 1956) romelic arabulidanaa Targmnili (utie 1973 45)
2) eqvTime aTonelis prozauli versia (X-XI ss) romelic yvelaze meti ndash
27-mde xelnaweriT aris Cvenamde moRweuli (cincaZe 1965 6)1 igi
gamocemulia XX saukunis dasawyisSi (sineli 1902) xolo mogvianebiT
ramdenjerme gamoica axalqarTulad eqvTime aTonelis samecniero
kritikulad dadgenili teqsti ki danarTis saxiT erTvis m cincaZis
disertacias (cincaZe 1965)
3) petre gelaTelis prozauli versia (gamosacemad mzaddeba m cincaZis
mier) romelsac ori Zveli xelnaweriT mouRwevia Cvenamde A-39 (XIV s) da
ufro adrindeli daviT garejSi nikras mier gadawerili nusxa (H-1669)2
romelic cnobili iyo eqvTime aToneliseuli Targmanis Semcvelad da
XII-XIII saukuneebiT aTariRebdnen (metreveli 1950 96-97) rogorc m
cincaZe arkvevs nusxis dasawyisi da bolo nawilebi marTlac
eqvTimeseul teqsts Seicaven ZiriTadi Sua nawili ki aris petre
gelaTelis Targmani (cincaZe 1965 17) A-39 da H-1669 nusxebs mkvlevris
dakvirvebiT aqvs erTi saerTo wyaro romelmac sxvadasxva gadamweris
xelSi sxvadasxva cvlileba ganicada (cincaZe 1995 42) xelisa da
orTografiuli niSnebis mixedviT H-1669 xelnawers m cincaZe XI-XII
saukuneebiT aTariRebs da svams mTargmnelis petre gelaTelis
moRvaweobis periodis sakiTxs (cincaZe 1965 17) romelic XIII saukunis
moRvawed iyo miCneuli (kekeliZe 1980 331-334) q bezaraSvilis azriT es
faqti ufro gamodgeba saimisod rom aRniSnuli Targmanis avtorad ioane
petriwi miviCnioT (bezaraSvili 1987 130) ioane petriws miiCnevs avtorad
iv lolaSvilic (petriwi 1968 65-68 89) e WeliZe ar iziarebs iv
1 xelnawerebTan dakavSirebiT ix kekeliZe 1927 155 kekeliZe 1957 65
2 sxva xelnawerebi gviandelia S-344 (XVIII s) H-2346 (XVIII s) H-2188 (XIX s) (cincaZe 1995 37)
12
lolaSvilis mosazrebas da specialuri terminologiuri kvlevis
Sedegad askvnis rom mTargmneli petre gelaTelia ldquoaRniSnul TargmanSi
vlindeba sakuTriv gelaTuri (arapetriwiseuli) petriwiseuli da
sruliad axali sakuTriv petre gelaTeliseuli
terminTSesatyvisobanicrdquo (WeliZe 1996 674)
prozauli redaqciebis garda arsebobs saTnoebaTa kibis poeturi
gadamuSavebebic
1) erT aseTs eqvTimeseul Targmanze dayrdnobiT SemuSavebul
leqsiT redaqcias romelic gamosca iv lolaSvilma (petriwi 1968)
tradicia ioane petriws miawers ldquosaxeli iovane aRniSnulia 302-e
strofis kidurwerilobaSic ldquomeox meqmen mamao iovane me ndash iovanes
mosavsa Sensardquo es ioane aris petriwi amas adasturebs literaturuli
tradicia (xelnawerze darTuli anderZebi da XVIII saukunis mweralTa
cnobebi)rdquo (petriwi 1968 94) amdenad radganac teqstis avtoris
dadgenisTvis aucilebeli kvlevebi ar aris Catarebuli da amjerad arc
Cveni kvlevis interesSi Semodis aRniSnul teqsts pirobiTad ioane
petriwiseulad movixseniebT
2) sxva anonimi avtoris mier damuSavebuli grigol nazianzelis
TxzulebebSi CarTuli poeturi redaqciis fragmentebi qeTevan
bezaraSvilma aRmoaCina teqsti gamocemulia Jurnal macneSi da imave
Jurnalis or nomerSi dabeWdilia vrceli gamokvleva teqstis Sesaxeb
(bezaraSvili 1987 129-154 bezaraSvili 1989 142-162) klemaqsis axal
qarTul versias safuZvlad udevs petre gelaTelis Targmani anonimi
frazeologiuri sizustiT misdevs Tavis wyaros mkvlevris azriT es
teqsti romelic moRweulia XVIII-XIX ss xelnawerebiT unda
momdinareobdes adreuli nakluli dednidan romelic Tavis mxriv
xelnaweris prosodiis niSnebis mixedviT petriwuli saliteraturo
skolidan unda iyos gamosuli amasve miuTiTebs teqstis stilic
(bezaraSvili 1987 132-148)
bolo ori leqsiTi redaqcia XVIII saukuneze adrindeli
xelnawerebiT ar aris cnobili isini antonis saliteraturo skolis
interesebma Semogvinaxa (bezaraSvili 1989 143-144) ufro metic
13
3) saTnoebaTa kibis ukanaskneli (XVIII s) da erTgvarad Semajamebeli
redaqcia Tavad anton kaTalikoss ekuTvnis teqsti erTi S-3731
xelnaweris mixedviT gamosca da gamokvleva daurTo T kukavam (kukava
1996)
saTnoebaTa kibe rogorc SesavalSi aRiniSna XIII saukuneSi
uTargmniaT qarTulidan somxurad somxurad am Targmanis ori nusxa
arsebobs erTi XIII saukunis xolo meore mogviano periodis orive
nusxaSi meoce Tavis bolos Senaxulia cnoba am Zeglis somxurad
Targmnis Sesaxeb ldquonaTargmnia aqamomdis wrfelis mowesis minas mesvetis
mier qalaq trapizons xolo aqedan simeon xuces-monazonisagan qarTuli
eniTrdquo simeon xuces-monazons klemaqsis garda qarTulidan somxurad
uTargmnia ioane damaskelis wyaroAacute-codnisaAacute da prokle diadoxosis
kavSirni RvTismetyvelebiTni ioane petriwis sqolioebiTurT saTnoebaTa
kibis somxur Targmanze dakvirvebis Sedegad i abulaZem gaarkvia rom
sakuTriv teqsti da traqtati mwyemsisa mimarT naTargmnia petre
gelaTelis qarTuli Targmanidan xolo ganmartebebi da daniel
raiTelis mier dawerili ioane sinelis cxovreba misdevs eqvTime
aTonelis Targmans mkvlevris azriT Zeglebi romlebic simeons
uTargmnia somxurad SemTxveviT xelT Cavardnili ar Cans isini
sagangebodaa SerCeuli rogorc metad mimzidveli Txzulebebi saSualo
saukuneebSi (abulaZe 1938 128-133)
zemoT warmodgenili mcire istoriul-literaturuli eqskursis
Semdeg SevexebiT saTnoebaTa kibesTan dakavSirebul im zogad istoriul
da literaturul sakiTxebs romelTa gaTvaliswinebis gareSe rogorc
aRvniSneT SeuZlebelia Sua saukuneebis kulturaSi teqstis rolisa da
adgilis gansazRvra
14
amp 1 moralur-eTikuri principebi Sua saukuneebis azrovnebaSi
cnobilia rom qristianuli eTikis wyaro pirvel rigSi bibliaa
Sesabamisad asketuri praqtika swored bibliis eTikis gansakuTrebuli
simkacriT dacvas gulisxmobsAasketizmi qristianuli kulturis erT-
erTi fundamentia am kulturis nebismieri sferos srulyofilad
Seswavla askezis eTikuri principebis gauTvaliswineblad SeuZlebelia
Tu adre mecniereba asketizms ganixilavda rogorc mxolod uaryofiT
movlenas masSi eZebda sociumTan damokidebulebaSi oden destruqciul
midgomebs individis SemboWav da madeformirebel kategoriebs dRes
aSkarad gamoikveTa araerTi aspeqti misi rogorc dadebiTi movlenisa
Sesabamisad monoliTur dasavlur kulturaSi TiTqos xelaxlა
aRmoაCines asketizmi rogorc kulturuli movlena DdabejiTebiT
miuTiTeben rom asketizmi gvTavazobs eTikis safuZveldamdeb
motivaciebs rom asketuri Rvawlis gavlena ar Semoifargleba oden
religiuri sivrciT aramed is zemoqmedebs kulturis xelovnebis
mwerlobis ama Tu im mimarTulebis formirebaze xolo eTikuri
diskursis fonic da intenciac asketizmSia saZiebeli (xoruJi 1998 24)
raki ioane sinelis teqsti zneobrivi saxelmZRvaneloa pirvel
rigSi saWiroa gairkves eTikis roli antikur da Sua saukuneebis
kulturaSi
cnobilia rom qristianulma kulturam Tavis wiaRSi antikuri
msoflmxedvelobis erTgvari integracia moaxdina ufro metic Sua
saukuneebSi qristianuli filologiis ganviTarebis process aRweren
rogorc antikuri meTodologiisa da praqtikis rdquoqristianizaciisrdquo
process (doborjginiZe 2012 43) igive SeiZleba iTqvas Sua saukuneebis
msoflmxedvelobaze bunebrivia rom antikur-berZnul kulturaze
amozrdilma da am kulturiT nasazrdoebma qristianulma
msoflmxedvelobam memkvidreobad antikuri kulturisa da filosofiis
didi gamocdileba miiRo aqve aRvniSnavT rom platonis
filosofiasTan (saerTod klasikuri periodis eTikasTan ndash im)
qristianuli eTikisa da asketuri principebis gansakuTrebuli
siaxlovidan gamomdinare mkvlevari rv livingstoni wignSi ndash berZeni
15
geniosi da misi mniSvneloba CvenTvis (The Greek Genius and its Meaning to us)
ndash svams udavod saintereso SekiTxvas iyo Tu ara platoni asketi
(livingstoni 1912) es siaxlove samecniero literaturaSi araerTgzis
aris aRniSnuli jilian evansis marTebuli azriT filosofiur
sistemebs hqonda ara mxolod inteleqtualuri aramed praqtikul-
moraluri xasiaTic maTi mizani iyo bednierebis miRweva saTnoebebis
meSveobiT (evansi 2014 10) Sua sakuneebis qristianobis moralis
filosofia moicavs qristianuli da antikuri moralis sinTezis
mcdelobas rac qristiani moazrovnisaTvis ar unda yofiliyo rTuli
saqme ldquoTuki filosofosebi acxadebdnen rom netari cxovreba miiRweva
im adamianebis mier romlebic sakuTar dacemul bunebaze rac SeiZleba
maRla dadgomas cdiloben da yvelaferSi RmerTs baZaven mSvidi
uSfoTveli cxovrebiT rac amqveyniuri siameebisadmi da vnebebisadmi
zurgis Seqcevas niSnavs gana SeiZleboda qristians rame
sawinaaRmdego hqonoda amgvari TvalTaxedvisadmi qristianebi mxolod
am ideebis gaRrmaveba-ganviTarebas moisurvebdnen da filosofiur
sistemaSic imave gzas dasaxavdnen im filosofosebisTvis romlebic
sulis ukvdavebas aRiarebdnen bednieri cxovreba ar Semoifargleboda
mxolod amqveyniuri arsebobiT misi realizeba am cxovrebis Semdgomac
iyo SesaZlebeli ase rom qristianebi da filosofosebi ar
saubrobdnen sxvadasxva enaze garkveuli azriT qristianoba Tavad
warmoadgenda filosofiasrdquo (evansi 2014 11) miuxedavad imisa rom
antikuri filosofiisa da qristianuli kulturisTvis niSandoblivi
eTikuri principebis formaluri gamoxatuleba xSirad Tanxvdeba
gavrcelebuli azriT eTikisTvis axali epoqa iwyeba qristianobis
gariJraJze radganac antikur paganizms ar hqonia RvTisa da samyaros
urTierTobis kacobriobis erTianobisa da moraluri kanonis bunebis
Sesaxeb naTlad da zustad Camoyalibebuli koncefcia Sesabamisad am
da msgavs sakiTxebs pirvelad qristianobam mohfina naTeli
qristianobam moitana axali ideali ndash eTikuri swavlebis centrSi
daayena da upirveles cnebad aqcia siyvaruli da dasaxa axali mizani ndash
moraluri srulyofa adamianis RmerTTan mimsgavsebisTvis ldquoda
Seiyuaro ufali RmerTi Seni yovliTa guliTa SeniTa da yovliTa
16
suliTa SeniTa da yovliTa gonebiTa SeniTa da yovliTa ZaliTa
SeniTa ese ars pirveli mcnebaAacute Seiyuaro moyuasi Seni viTarca Tavi
Tacircsirdquo (mark 12 30-31) ufro metic ldquogiyuarded mterni Tquenni da
akurTxevdiT mwyevarTa TquenTa da keTilsa uyofdiT moZuleTa
TquenTa da ulocevdiT maT romelni gmZlavrobden Tquen da gdevniden
Tquenrdquo (mT 544) radganac Tavad RmerTia siyvaruli ldquoromelsa ara
uyuardes man ara icis RmerTi rameTu RmerTi siyuarulisaAacute arsrdquo (1 in
48) Tumca rogorc pavle mociquli gvaswavlis RmerTma moraluri
kanoni dawera im adamianTa gulebSic ki romlebic qristianuli
gamocxadebis farglebSi ar Tavsdebodnen ldquoromelni gamoaCineben
saqmesa Sjulisasa dawerilsa gulTa Sina maTTa Tana-mowamebiTa
maTda gonebisa maTisaAacuteTa da Soris urTierTas gulis sityuani
Seasmenden anu sityuas ugebdenrdquo (rom 215)
ra aris morali ratom unda iyos adamiani moraluri am kiTxvebze
sistemuri pasuxis gacemas kacobriobis istoriis yvela etapze cdiloben
platonisTvis tradiciuli saTnoebebis (moTmineba simamace
samarTlianoba RvTismosaoba) sargeblianoba damokidebulia imaze Tu
rogor exmarebian isini adamians bednierebis mopovebaSi misi azriT
bedniereba mdgomareobs sulis harmoniaSi saTnoebebi ki am procesSi
SeiZleba ganvixiloT rogorc amgvari fsiqikuri harmoniis aucilebeli
aspeqti
Aaristotele im varaudis sapirispirod rom moraluri principebi
aris Tandayolili fiqrobs rom moraluri saTnoeba arc Tandayolilia
da arc Teoriuli gansjiTa da swavliT miiRweva is xSiri sistematuri
praqtikiT gamomuSavdeba da gamouyeneblobiT ikargeba (buaZe 2014)
rdquosaTnoebani ar arian warmoSobilni arc bunebrivad da arc bunebis
sawinaaRmdego gziT Cven mas movipovebT da srulvyofT miCveviTrdquo (arist
nikom eTik 1103a)
epikures moZRvrebaSi eTika dafuZnebulia hedonizmze radganac aq
kargi gaigivebulia sasiamovnosTan magram WeSmariti hedonizmi
epikurelebisTvis gonebrivi simSvidea romelic gulisxmobs
crurwmenebis RmerTebis da imqveyniuri cxovrebis SiSis daZlevas
17
stoikosebisTvis eTika kargi cxovrebaa rac miiRweva bunebasTan da mis
kanonebTan harmoniaSi yofniT maTTvis Tavad saTnoebebia adamianuri
cxovrebis erTaderTi mizani maT miaCniaT rom adamians saTno cxovrebis
miRweva yvelanair pirobebSi SeuZlia amitom amqveyniur ldquosikeTeTardquo
mimarT filosofiur gulgrilobas qadageben (peri 2014)
amrigad antikur filosofiaSi adamianis telosi bednierebaa
xolo bedniereba Tavis mxriv ukavSirdeba zneobis moralis Sesabamisad
cxovrebas sainteresoa ras Tvlian moralurad berZeni filosofosebi
da ra aqvs saerTo qristianul morals antikur filosofiaSi
Camoyalibebul eTikur principebTan
amjerad Cvens mizanს ar warmoadgens qristianuli eTikis rogorc
Camoyalibebuli sistemis antikur eTikur sistemasTan zogadi mimarTebis
kvleva SemovifarglebiT ufro konkretuli amocaniT ndash calkeuli
moraluri konceptis (am SemTxvevaSi vercxlismoyvareoba sixarbe
angareba da mflangveloba nayrovaneba gemoTmoyvareoba da
TavSeukavebuloba) antikuri da qristianuli gaazrebisa da maT Soris
msgavsebisa da gansxvavebis warmoCeniT
Kklasikuri periodis udidesi warmomadgenlis platonis Teza
rom suli unda idges sxeulsa da maSasadame yovelive materialurze
maRla gadavida qristianobaSi da Tavi iCina qristian moRvaweTa
naazrevSic (kahani 2009 34) platonis idealuri saxelmwifos mcvels ar
aqvs qoneba ldquomcvelebs arc sakuTari saxl-kari unda hqondeT arc miwa-
wyali da arc sxva ram avladideba isini mosaxleobisgan iReben sursaT-
sanovages TavianTi samsaxuris sanacvlod da erTad moixmaren mas Tuki
surT WeSmariti mcvelebi erqvaTrdquo (plat saxelmw 1913) amdenad SuRli
da dava adamianis mesakuTruli bunebis gamo warsuls bardeba da
materialuri Rirebulebebis tyveobisgan Tavisufali suli mzadaa
Sesamecneblad
rac Seexeba aristoteles misi filosofia deskrifciulia igi
Tanadrouli sazogadoebisTvis tipur eTikur principebs aRwers
bdquosaTnoeba aris Tviseba SeZenili SerCevis safuZvelze igi CvenTvis
3 citatebs platonis saxelmwifodan vuTiTebT baCana bregvaZis Targmanidan
18
Sualedur mdgomareobas warmoadgens Sualedi ki or borotebas Soris
ndash siWarbesa da naklebobas Sorisaaldquo (arist nikom eTik 1107a) amitom
aristoteles eTikis mixedviT idealuria Sualeduri mdgomareoba
siZunwesa da mflangvelobas Soris amgvar adamians bdquoaxasiaTebs gacema
imaze viszec saWiroa miReba imisgan visganac saWiroa da armiReba
imisgan visganac araa saWiroldquo (arist nikom eTik 1120a)
naklebad radikaluri damokidebuleba aqvT materialur
RirebulebebTan mimarTebaSi romael filosofosebs seneka amtkicebs
rom simdidre TavisTavSi ar moicavs borotebas Tumca is SeiZleba iyos
amis mizezic igi ar gamoricxavs saTnoebis mopovebis SesaZleblobas
qonebis daxmarebiTac (De Vita Beata) ciceronis azriTac simdidre
SeiZleba iyos saTnoebis winapiroba Tumca ara aucilebeli (grifini
1976 296)
materialuri Rirebulebebisadmi ebraelTa damokidebuleba Cans
Zveli aRTqmis wignebSi k perotas azriT Raribi daculia RvTisagan
imdenad ramdenadac damqiravebelma droulad da samarTlianad unda
gadauxados gasamrjelo daqiravebuls rac ara marto Raribs icavs
usamarTlobisgan aramed damqiravebelsac zedmeti simdidris
dagrovebisgan (perota 2004 44) Zveli aRTqmis mixedviT materialur
simdidres aqvs maRali faseuloba bibliuri abraami isaaki iakobi
solomoni agroveben qonebas romelic aris RvTiuri nebis niSani Tumca
amavdroulad Zveli aRTqma moiTxovs mdidrisgan Raribis daxmarebas
rac Seexeba axal aRTqmas aq simdidre gaazrebulia
erTmniSvnelovnad negatiur konteqstSi rogorc damabrkolebeli
faqtori RvTis mcnebebis aRsrulebis gzaze ldquoda zrunvani amis
soflisani da sacTuri simdidrisaAacute SeuAtildedis da SeaSTvian sityuaAacute igi
da unayofo iqmnisrdquo (mark 419) ieso gamoricxavs RmerTisa da mamonas
samsaxurs erTdroulad radgan ldquomdidari Zniad Sevides sasufevelsa
caTasa da merme getyAcirc Tquen uadviles ars aqlemi ganslvad Atildeurelsa
nemisisa vidre mdidari Seslvad sasufevelsa caTasardquo (mT 19 23ndash24)
amitom igi kategoriulad mouwodebs morwmuneebs bdquoganyideniT monagebni
19
Tquenni da mieciT qvelis-saqme da yavT Tavisa Tquenisa safase romeli
ara daZueldesldquo (lk 12 33ndash34)
axali aRTqmis es xazi qristianobaSi mogvianebiT patristikuli
literaturiTa da asketuri moRvaweobiT gagrZelda radganac asketuri
moRvaweobis sabasizo saTnoebas axloblebTan ganSorebasTan erTad
yovelgvari materialuris uaryofa warmoadgenda amgvarma tendenciam
moitana samonastro sazogadoebebis Camoyalibeba metic gamoikveTa am
tendenciis kidev ufro mkveTri forma ndash sociumisgan (samonastro
sazogadoebisganac ki) gamdgari martodmyofoba da bunebrivia rom mis
erT-erT fundamentur principad iqca upovareba
Aasketuri moqmedeba iTxovs koncentracias sakuTar Sinagan
samyaroze maqsime aRmsarebeli ambobs bdquonetari goneba ukan moitovebs ra
yovelive (materialurs) dausruleblad tkbeba saRvTo mSvenierebis
(xilviT)ldquo (PG Vol 90 964D) amitomac eklesiis mamebi uaryofdnen kerZo
sakuTrebas da sxvebsac amisken mouwodebdnen netari avgustines azriT
simdidris dagroveba ar aris Rirebuli mizani qristianisTvis imave
azrs imeorebs klimenti aleqsandrieli (granti 2004 49) ioane
sinelisUsaTnoebaTa kibeSi romelic ajamebs ZiriTad qristianul
saTnoebebs calke Tavi eZRvneba vercxlismoyvareobas teqstis avtori
Teologiur sakiTxebSi Rrma gawafulobis garda amJRavnebs adamianis
fsiqologiis safuZvlian codnas amitomac axerxebs Caswvdes ama Tu im
vnebis warmomSobi adamianuri bunebis yvelaze dafarul da Rrma Sreebs
ldquovecxlis-moyvarebaAacute Tayvanis-cemaAacute ars kerpTaAacuterdquo (sineli 1965 277)
ldquodasawyisi vercxlis-moyvarebisaAacute arn gulis-sityuaAacute mowyalebisaAacute xolo
aRsasruli misi arn siZulili glaxakTaAacuterdquo (sineli 1965 278)
vercxlismoyvareoba gamoricxavs sulze zrunvas ldquoxolo romeli
ityodis Tu orive maqundeso igi Tavsa TAcircssa acTunebsrdquo (sineli 1965
277)
qristianuli eTikis kidev erTi centraluri principi nayrovanebis
vnebasTan brZolaa saqme isaa rom mankiereba ar aris TviTkmari
radganac yovel vnebas sxva vneba udevs safuZvlad da Tavadac sxva
vnebis Semoqmedia amgvar Sexedulebas adamianis qcevaze xangrZlivi
20
dakvirveba udevs safuZvlad asea gagebuli codvis raoba antikur
filosofiaSic da qristianul saazrovno sivrceSic Pplatoniს azriT
mravalferovani sakvebi aRviraxsnilobis mizezia rac xels uSlis da
azarmacebs mcvels brZolis velze (plat saxelmw 112) amasTanave
mankierebis sxvadasxva gamovlineba miuTiTebs adamianis xasiaTis ama Tu
im sisusteze magaliTad aristotelesTvis nayrovaneba TavSeukaveblobaa
da gasakicxia ndash ldquobunebriv miswrafebaTagan cotaa iseTi romelic
gvacTunebs da isic erT SemTxvevaSi gadaWarbebis dros radgan Wama an
sma imisa rac mogxvdeba sanam mucels ar amoiyorav niSnavs bunebrivi
zomis gadaWarbebas magram Sevseba imisa rac aklia adamians aris
bunebrivi moTxovnileba isini romlebic saWiroze metad iyoraven
mucels Rormucelebi arian aseTebi monuri bunebisa arianldquo (arist
nikom eTik 1118b) igi am sakiTxSic zomierebis momxrea Tvlis ra rom
bdquojanmrTelobas Rupavs zedmeti an naklebi saWmeli da sasmelildquo (arist
nikom eTik 1104a) amgvarad platonic da aristotelec gadaWarbebuli
saWmlis miRebisgan Tavis mozRudvas ormagi funqciiT tvirTaven ndash
zrunva fizikur janmrTelobaze da nayrovanebisgan warmoSobili
mankierebebisgan (rogoricaa siZva mrisxaneba ulmobeloba da aS) Tavis
arideba rac adamianis sulis misi xasiaTis sworad formirebis
winapirobaa
Zveli aRTqmis mixedviT egviptelTa tyveobidan Tavdaxsnil
ebraelebs bdquogulman uTqua gulisTqmaAacute dasxda da tiroda da Zeni
israAgravelisanica maT Tana da ityodes vin mces Cuen Atildeorci da vWamoT
ldquo(ricx 11 4-5) ufalma mouvlina maT xorci bdquoda Atildeorci igi iyoRa pirsa
Sina maTsa da arRa moklebul iyo da ufali ganrisxna ersa mas zeda da
mosra eri igi wylulebiTa didiTa friadldquo (ricx 11 33) klasikuri xanis
moazrovneTa msgavsad Zvel aRTqmaSic nayrovaneba sxva mankierebebis
safuZvlad miiCneva bdquogarna ese usjuloebaAacute sodomisa disa Senisa
ampartavanebaAacute da sisavsiTa purisaAacuteTa da iefobiTa nukveulobda igi da
asulni misnibdquo (ezek 16 49)
am eTikur xazs agrZelebs axali aRTqmac ldquoda vhrqua sulsa Cemsa
sulo gaqus mravali keTili daunjebuli mravalTa welTa ganisuene
21
Wame da su da ixarebd hrqua mas RmerTman ugunuro amas Ramesa migiRon
suli Seni Sengan ege romel moimzade visa iyosrdquo L(lk 1219-20)
nayrovanebasTan brZola SesaZlebelia marxviT romelic kargad
nacnobi praqtikaa aramarto antikuri-berZnuli samyarosTvis (orfeosis
kultis mimdevrebiDdionises kulti piTagorelebi) aramed TiTqmis
yvela religiuri Tu filosofiuri sistemisTvis Tumca qristianuli
marxvis ideas gansxvavebuli Sinaarsi aqvs ndash sakvebisgan Tavis Sekaveba
aris pirvel rigSi gonebisa da sulis ganwmendis saSualeba
gansakuTrebiT aqtualuri iyo nayrovanebasTan marxvis saTnoebiT brZola
samonastro sazogadoebaSi bdquogamaride yovelgvar sacTurs uwminduri
saWmeli rodi maSinebs aramed uwminduri vnebaldquo (net avgust aRs X
XXXI 46) ndash wers netari avgustine igi nayrovanebasTan brZolis magaliTs
Tavadve iZleva ldquodResdReobiT ki siamovnebad miCans es aucilebloba da
me vebrZvi am sitkboebas (nayrovaneba ndashim) raTa misi tyve ar gavxde esaa
yoveldRiuri brZola marxulobiTa da bdquoxorcis daTrgunviTldquo (net
avgust aRs X XXXI 43) qristianuli asketizmisTvis damaxasiaTebeli
iyo rogorc eqstremalurad radikaluri meTodebiT brZola ama Tu im
vnebis dasamarcxeblad ise zomiereba am brZolaSi netari
avgustinesTvis sakvebis zomieri miRebaa nayrovanebasTan brZolis
yvelaze gonivruli forma bdquopirs ise unda amosdo lagami rom arc
Zalumad movzidoT da arc sul mivuSvaT sadaverdquo (net avgust aRs X
XXXI 47) am xazs agrZelebs ioane damaskeliც igi aucileblad miiCnevs
bunebiseul da aucilebel sxeulebriv moTxovnilebaTa dakmayofilebas
imisTvis rom sxeulma ar dakargos sasicocxlo Zalebi radganac RvTis
mcnebebis aRsrulebas sulierTan erTad sWirdeba fizikuri Zalisxmevac
bdquosxeuliseul siamovnebaTagan nawili aris erToblivad bunebiseulic da
aucilebeliac romlebis gareSe SeuZlebelia sicocxle rogorebicaa
magaliTad sinaklulis Semavsebeli saWmeli da aucilebeli samosirdquo
(ioan damask gard 2000 364) Tumca zomiereba ioane damaskelis azriTac
gadamwyveti faqtoria sulieri harmoniis SesanarCuneblad bdquonawili
(siamovnebebi ndash im) arc aucilebelia da arc bunebiseuli rogorc
magaliTad simTvrale avxorcoba da nayrovaneba arc ametebs saWiroebas
22
radgan isini arc Cveni sicocxlis ganmtkicebas emsaxurebian da arc
modgmis memkvidreobiTobas aramed piriqiT zians gvayenebenldquo (ioan
damask gard 2000 364) nayrovaneba safuZveli SeiZleba iyos
TavSeukaveblobis rac Tavis mxriv azianebs sxeuls ryvnis suls da
abnelebs gonebas amis sapirispirod bdquomarxva kurnavs sulier Wrilobebs
da aaxlebs codviT gaxrwnil suls igi ganamtkicebs gonebas
Stagvagonebs RvTis SiSs anadgurebs vnebebs aTvinierebs zraxvebs rdquo
(ioan oqrop marxv 1991)
nayrovanebis vnebaze msjelobas ioane sinelis saTnoebaTa kibiT
davasruleb ldquomTavari eSmakTaAacute ars zeciT gardamovrdomili igi mTiebi
da mTavar vnebaTa ars simaZRre muclisaAacuterdquo (sineli 1965 233) rogorc
vxedavT ioane sineli Tavisi winamorbedebis msgavsad miiCnevs rom
gadametebuli ZRoma safuZvels udebs yvelanair codvas da
gansakuTrebiT aRvivebs vnebebs ldquosimaZRre WamadTaAacute mamaAacute ars siZvisaAacuterdquo
(sineli 1965 225) igia saTave yovelgvari mankierebis ldquopirmSoAacute Cemi ars
siZvaAacute da Semdgomad misa ndash sificxe gulisaAacute da mesameAacute ars Zili da
merme ndash zRuaAacute gulis-sityuaTaAacute da Relvani Seginebisani da ufskruli
gamouTqumelTa da miuTxrobelTa arawmidebaTaAacute Cemgan gamovals asulni
Cemni arian mconarebaAacute mraval-metyuelebaAacute kadnierebaAacute da gancxromaAacute
sicili cilobaAacuterdquo (sineli 1965 236) is rac gaxda mizezi ldquodacemasa mas
adamissa warwymedasa esavissa momsrvelsa israeAgravelTasa noes
Seuracxebasa gomornelTa damwuvelsa loTis bralobasardquo (sineli 1965
235) ioane sinelisTvis nayrovanebasTan brZolis saukeTeso gza
zomierebaa da Tanmimdevrulobaa
zemoT warmodgenili masala naTelyofs rom nayrovanebis vnebis
antikuri filosofiuri da Sua saukuneebis qristianuli gaazreba
Zalzed msgavsia
amrigad morali zneoba universaluri kategoriaa ara romelime
erTi religiis an kulturis monapovari aramed kacobriobis mdidari
sulieri gamocdilebis nayofi qristianulma msoflmxedvelobam
memkvidreobad miiRo antikur kulturaSi Camoyalibebuli da Teoriulad
kargad gaazrebuli moralur-eTikuri principebi romelmac axali
msoflmxedvelobis wiaRSi garkveuli transformacia ganicada amasTan
23
qristiani mamebi ara marto amCnevdnen aramed miuTiTebdnen kidec
antikuri tradiciis gangrZobadobaze da mas RvTis arsis absolutur
sikeTed gaazrebis konteqstSi ganixilavdnen bdquovnebaAacute da boroti bunebiTi
bunebasa Sina Cuensa ara dabadebul ars rameTu araTu vnebaTa
dambadebeli ars RmerTi aramed ufroAacutesad saTnoebani daebadnes mis mier
Cuen Soris rameTu mowyalebaAacute bunebiTi ars Cuen Tana amisTAcircsca
warmarTnica swyaloben kacsaldquo (sineli 1965 394) es siaxlove
gansakuTrebiT maSinaa mosalodneli roca axali msoflmxedveloba
yalibdeba iseTi Zlieri kulturis wiaRSi rogoricaa antikuri
berZnuli civilizacia amdenad qristianuli teqstis kvleva
aucileblad moiTxovs antikuri berZnuli tradiciebis gaTvaliswinebas
ramdenadac vfiqrobT es aris uwyveti erTiani saazrovno procesi
24
amp 2 saTnoebaTa kibis wyaroebis sakiTxi
saTnoebaTa kibis teqstze darTul werilSi ioane raiTeli ioane
sinels sTxovs rom asketur gzaze Semdgar moRvaweTaTvis Tavis
mravalferovan praqtikul gamocdilebaze dayrdnobiT aRweros
sulisTvis margebeli rCevebi marTlac 40 wlis ganmavlobaSi asketur
RvawlSi myofi ioane sineli saTnoebaTa kibis Seqmnisas xelmZRvanelobs
sakuTari praqtikuli gamocdilebiT magram ioane sinelis Sroma aris
avtoris samonastro cxovrebis mdidari gamocdilebisa da winare
tradiciis erTgvari sinTezi (ueari 1982 59) Sua saukuneebis
Teologiur-filosofiur literaturaSi ioane sinelis Rrma
ganswavlulobaze metyvelebs erTi mxriv zedwodeba ndash ldquosqolastikosirdquo
xolo meore mxriv TxzulebaSi gamoyenebuli mravalferovani wyaroebi
saTnoebaTa kibis zogierT wyaroze teqstSive gvxvdeba miniSneba xolo
sxva danarCeni gamovlenilia specialuri samecniero kvlevebis Sedegad
winamdebare paragrafi imdenad aris mniSvnelovani qarTuli
filologiisTvis ramdenadac cxadia rom saTnoebaTa kibis TargmanebiT
Sua saukuneebis qarTveli mkiTxveli ecnoba ara mxolod asketur-
mistikuri Janris brwyinvale Zegls aramed im mravalferovan wyaroebsac
romelsac Txzuleba emyareba
mkvlevar andrei kordoCkins SeniSnuli aqvs rom Cveulebriv
klasikuri wyaroebis gamoyenebisas ioane sineli ase miuTiTebs bdquoΚαigrave θαῦμα
ὄντως πῶς καί Ἑλληνές τι τοιοῦτον ἐφθέγξαντο ἐπεigrave καigrave φιλοσοφίαν τοῦτο εἶναι ὁρίζονται
μελέτην θανάτουldquo (PG Vol 88 797 C) ldquosakAcircrvel ars viTar warmarTaca esreT
sTnda ese vidreRa Tques viTarmed sibrZne AtildesenebaAacute ars sikudilisaAacuterdquo
(sineli 1965 161) ldquoda sakAcircrvel namdAcirclve viTar da ellinTaca eseviTari
raAacuteme aRmoTques vinaAacuteTgan da filosofosobadca amas gansazRvreben
yofad wurTasa sikudilisasardquo (A-39 63v)4 mkvlevris azriT ioane sinelis
zemoTmoyvanili azris wyaroa cnobili pasaJi platonis fedonidan (Pl
Phaed 67e) magram uSvebs SesaZleblobas rom sineli sxva qristiani
4 adgilebs petre gelaTelis Targmanidan am da sxva SemTxvevebSic vimowmebT prof m cincaZis mier kritikulad dadgenili teqstidan (A-39 H-1669) romelic mzaddeba gamosacemad
25
avtorebis klimenti aleqsandrielis (Strom 5 11 67) evsevi kesarielis
(Praep Evangel 11 27 18) grigol nazianzelis (Or 277) evagres (Pract 52)
kirile skviTopolelis (Vita Cyriaci 230) Sromebidan icnobdes platons da
ara uSualod (kordoCkini 2003 20-21)
saTnoebaTa kibe upirveles yovlisa religiuri teqstia da
bunebrivia rom igi gajerebulia citatebiT (masSi xandaxan mTeli
pasaJebia moyvanili) Zveli da axali aRTqmis wignebidan qarTuli
TargmanebSi gamoyenebuli bibliuri citatebis wyaros sakiTxi calke
kvlevis sagania aq aRvniSnavT rom prof m cincaZis dakvirvebiT eqvTime
aToneli bibliuri citatebis gamoyenebisas zog SemTxvevaSi eyrdnoba
bibliis teqstis qarTul redaqciebs zogjer ki pirdapir sinelis
teqsts Targmnis fsalmunis teqstis SemTxvevaSi ki ZiriTadad
gamoyenebulia a redaqcia (SaniZe 1960) (cincaZe 1965 100-105) rac Seexeba
petre gelaTelis Targmans iv lolaSvilis dakvirvebiT saTnoebaTa
kibis petre gelaTeliseul TargmanSi bibliuri teqstebi damowmebulia
ara giorgi mTawmindelis aramed ioane WimWimelis redaqciidan (petriwi
1968 30) amis sapirispirod prof m cincaZe (Sesabamis faqtobrivi
masalis damowmebiT) Tvlis rom petre gelaTeli bibliur citatebs
misTvis Cveuli akribiiT uSualod berZnuli teqstidan Targmnis xolo
fsalmunis teqstis SemTxvevaSi ZiriTadad qarTul g redaqcias (SaniZe
1960) misdevs (cincaZe 1965 100-105)
saTnoebaTa kibeSi gansakuTrebiT kargad Cans Sua saukuneebis
Teologiis Cinebuli codna rogorc aRvniSneT ioane sineli xSirad
Tavadve miuTiTebs wyaroebze ndash avtoritetul qristian avtorebze
origeneze evagre pontoelze igi origenes kicxavs im cnobili
koncefciisTvis (apokatastasisi) romlis mixedviTac saboloo xsna
gadarCena uklebliv yvelasTvis aris SesaZlebeli (PG Vol 88 865A)
ldquovekrZalneT yovelni da ufroAacutes xolo dacemulni rameTu ara
daemkAcircdros gulTa CuenTa uRmrToAacutesa origenes seni rameTu RmrTisa
kacT-moyuarebasa wina-hyofs bilwi igi da Asesawynarebel iqmnebis gemoAacutes-
moyuareTa da udebTa mierrdquo (sineli 1965 151) evagre pontoeli origenes
Tanamoazrea maTi swavleba dagmo 553 wlis msoflio krebam ioane sineli
akritikebs evagre pontoels ukideresi askezisaken mowodebisTvis
26
ldquohgonebda ubadruki da sawyalobeli evagre viTarmed ubrZnes brZenTasa
ars sityAcircTa da gulisAtildemis-yofiTa aramed scTa ugulisAtildemoAacute igi da
ugunurTa uugunures ipova mravalTa zeda saqmeTa da erTad amas zeda
rameTu ityAcircs viTarmed raJams mravalTa sanovageTa mimarT suridis
sulsa Cuensa maSin SevaiwroT igi puriTaca da wyliTa xolo ese msgavs
ars viTarmca vin hrqua mciresa yrmasa viTarmed ldquoerTiTa nabijiTa
aRAtildeed Tavsa kibisasardquo (sineli 1965 227) saTnoebaTa kibis es polemikuri
paTosi logikuria radganac sul raRac erTi saukune Tu iqneba gasuli
553 wlis msoflio krebis Semdeg romelzec dagmes origenesa da evagre
pontoelis swavlebebi miuxedavad amisa sakiTxi jer isev aqtualuria
radgan aleqsandriuli skolis am ori didi warmomadgenlis
Teologiuri swavlebebi sakmaod Zlier gavlenas axdens ara marto maT
Tanamedrove aramed momdevno epoqis qristian moazrovneebzec
safiqrebelia rom swored maTi popularobidan gamomdinare ioane
sineli romelic aseve iyo Tavisi drois uaRresad avtoritetuli
moRvawe upirispirdeba origenesa da evagres swavlebebs ioane sinelis
Sromis polemikur xasiaTze miuTiTebs berZnul xelnawerSi daculi
teqstis erT-erTi saTauric sityva origenes winaaRmdeg (Λόγος κατά
Οριγένους) Tumca am sakiTxTan dakavSirebiT samecniero literaturaSi
azrTa sxvadasxvaobaa magaliTad bogdanoviCi fiqrobs rom ldquogonieri
locvisrdquo ioane sineliseuli koncefcia rogorc RvTis wvdomis
erTaderTi saSualeba warmodgenilia evagre pontoelis romelic Tavis
mxriv ganicdida origenes did gavlenas naazrevSi (bogdanoviCi 1978 151)
an kidev miuxedavad imisa rom ioane sineli evagresa da origenes
misamarTiT polemikur mimarTvebs ar iSurebs is mainc ldquoevagristiardquo (beki
1959 353-354) igi evagres kvaldakval iyenebs evagreseul termins ldquoλογισμόςrdquo
ldquovnebisrdquo mniSvnelobiT (bogdanoviCi 1968 154)
meore mxriv rogorc zemoT ukve aRvniSneT ioane sineli sxvadasxva
mizniT xSirad imowmebs avtoritetul saeklesio moRvaweebs (PG Vol 88
717B) ioane kasianes ndash ldquomorCilebisagan simdable viTarca vTquT da
simdablisagan gankiTxvaAacute viTarca Tqua didman kasiane gankiTxvisa Tavsa
Sinardquo (sineli 1965 111) grigol nazianzelს (PG Vol 88 949A) ndash
27
ldquoromelnime ityAcircan viTarmed cudad-mzuaobrebaAacute da ampartavnebaAacute
ganyofilni arian urTierTas amisTAcircs rvad saxel-sdeben TavTa maT
vnebaTahellip xolo RmrTis-metyueli grigoli da sxuani mravalni kualad
SAcircdad ityAcircan vnebaTa maTrdquo (sineli 1965 301) (PG Vol 88 1064A)
bdquodabadebulni yovelnive ukueTu viTar daibadnes masve bunebasa zeda
arian viTar me xati var RmrTisaAacute da TiAtildeasa amas Tana aRreul var ndash
viTarca ityAcircs didi grigoli RmrTis-metyuelildquo (sineli 1965 420) efrem
asurs (PG Vol 88 1148D) ldquovin moigo amas sawuTrosa pirvel mermisa mis
saukunoAacutesa uvnebelobaAacute da sisrule eseviTari viTar asurman manrdquo
qarTuli Targmanis aSiaze dakonkretebulia ldquomamasa efrems ityAcircsrdquo
(sineli 1965 504)
rogorc Aandrei kordoCkini miuTiTebs ioane sineli aseve
sargeblobs apofTegmebiT ldquonu daiviwyeb yovelTa dReTa cxorebisa
SenisaTa moRuawesa mas didsa romelsa aTvrametsa welsa ara esma
moZRurisagan AtildeorcieliTa sasmeneliTa Tu cxovndi xolo SinaganTa maT
yurTa maradRe esmoda uflisagan araTu cxondi rameTu ese sityuaAacute ars
locvisa da ucnauri aramed esreT esmoda viTarmed scxondi romeli ese
ganCinebuli ars da mtkiceAacuterdquo (sineli 1965 111 PG Vol 88 717C Sdr alph John
the Theban) ldquoyovladve aravisTAcircs jer-ars raAacuteTamca locvasa Sina saqmesa
iqmoda rameTu ese keTilad guaswava angelozman man romeli netarisa
antonisa moida rameTu iqmn AtildeelT-saqmarsa da merme aRdis locvadrdquo
(sineli 1965 291 PG Vol 88 937D Sdr alph Anthony 1) bdquoicis Tqmuli ese man
romeli pirvel kanjarTa ubrZanebda da erCdes mas xolo ukunaAacutesknel
sulTa ganmrxwnelTa maT kanjarTa mier eSmakTa damorCilebuli da
mokicxul iqmna da romel-igi zecisa puriTa izardeboda xolo
ukuanaAacutesknel keTilisa misgan gamoeAtildeua da sakAcircrveli ese ars romel
Semdgomad sinanulad moslvisa misisa ityoda mwuxarebiT da simwariT
winamZRuari Cueni antoni viTarmed ndash didi sueti daecao xolo saxe
dacemisa misisaAacute dafara yovlad brZenman man rameTu icoda viTarmed-
siZvaAacute iyo AtildeorciTa da Tacircnier sxAcircsa AtildeorcTa Sexebisaldquo (sineli 1965 248
PG Vol 88 885C Sdr alph Anthony 14) ldquosaxed locvisa gaqundin qurivi igi
Wirveuli mosajulisagan misisa xolo saxe dayudebisa ars didi igi da
28
angelozTa swori dayudebuli arsenirdquo (sineli 1965 474 PG Vol 88 1112D
Sdr alph Arsenius 7 2544) teqstis qarTveli mTargmnelebi rogorc ukve
vnaxeT zog SemTxvevaSi roca amis saWiroebas xedaven metateqstis
saSualebiT azusteben informacias5 ldquouvnebelobaAacute aCuena megAcircptelman man
romelman Tqua viTarmed ara meSinis uflisaganrdquo (sineli 1965 504 PG Vol
88 1148D Sdr alph Anthony 32) aSiaze miweril SeniSvnaSi ndash ldquomamasa antonis
ityAcircsrdquo igulisxmeba anton didi rogorc anton kaTalikosi azustebs
Tavis redaqciaSi SeniSvnis saxiT an kidev ldquouvnebelobaAacute aCuena
romelman-igi iloca raAacuteTamca miiqces vnebani misdave da hbrZodes masrdquo
aSiaze minaweri ldquoiovanes ityAcircs moklesardquo (sineli 1965 504 PG Vol 88 1148D
Sdr Alph John the Dwarf 13) ldquoesreT iyo romelman ndash igi puri da yveli
Atildeelad miiRo (zogierT nusxaSi aRniSnul sityvas axlavs SeniSvna
ldquoserapionrdquo ndash m c ndash miTiTeba amba serapionze ndash i m) da dajda karTa zeda
TAcircsTa gardarTxmiT Zelsa zeda da aCuena man eseviTari simdable da
kualad sxuaman man muSakman siwmidisaman romelman samoseli TAcircsi
aRiZarcua da vidoda uvnebelad qalaqsa Sinardquo (sineli 1965 360 PG Vol 88
997C Sdr Historia Lausiaca 3716) ndash paladi helenepoleli ndash lavsaikoni
(kordoCkini 2003 20-21)
sxva pirdapiri miniSneba uSualo wyaroebze teqstSi ar gvxvdeba
amitom maTi gamovlena aris erT-erTi principuli sakiTxi saTnoebaTa
kibis kvlevis procesSi da amdenad igi sagangebo Seswavlis sagnad iqca
kerZod kalistos ueari swavlobda markoz monazonis Sromebis gavlenas
ioane sinelis teqstze (sakiTxi Seswavlilia sadisertacio naSromis
farglebSi romelic samwuxarod ar aris gamoqveynebuli) (ueari 1965 458-
459) folkeri amtkicebs rom ipova asamde msgavsi pasaJi saTnoebaTa kibis
teqstsa da Razeli mamebis barsanofes ioane Razelis da doreTe
Razelis Sromebs Soris (folkeri 1968 V7) d bogdanoviCi amba isaias
gavlenas xedavs (bogdanoviCi 1968 156-157) saTnoebaTa kibis Semdeg
pasaJSi ldquoviTarca SeuZlebel ars erTiTa TualiTa zecad xedvad da
meoriTa queyanad egreTve SeuZlebel ars Tumca ara evno sulsa romeli
5 SesaZloa ioane sineli imowmebdes im periodis qarTuli saazrovno sivrcisTvis naklebad cnobil moRvawes azrs an naklebad cnobil biografiul detals misi cxovrebidan
29
ara ucxo iqmnes srulad TacircsTagan gonebiTa anu Atildeorcieladrdquo (sineli 1965
51 PG Vol 88 668D Sdr Abba Isaiah Ascet151) (kordoCkini 2003 22) imave
bogdanoviCis azriT urisxvelobis morCilebisa da sulieri winamZRvris
mniSvnelobaze msjelobisas saTnoebaTa kibeSi igrZnoba amba barsanufis
gavlena (bogdanoviCi 1968 156) saTnoebaTa kibeSi bevri pirdapiri citata
da fraza gvxvdeba nilos sinelis Sromebidanac (buxvaldi 1982 400) aseve
saubroben ioane sinelis Sromaze ioane mosxis cnobili Txzulebis
limonaris gavlenazec es gavlena gansakuTrebiT igrZnoba 26-e sityvaSi
gankiTxvisaTAcircs da gulisAtildemis-yofisaTAcircs (Περί διακρίσεως) (proxorovi 1985
254)
cnobilia rom Sua saukuneebis teqstis wyaroebis kvlevas
arTulebs medievisturi msoflmxedvelobis monoliTuroba xSir
SemTxvevaSi rTulia imis dadgena uSualo gavlenasTan gvaqvs saqme Tu
saerTო tradiciasTan (kordoCkini 2003 21-22) amdenad epoqis specifikidan
gamomdinare (Temebis interesebis tradiciebis msoflmxedvelobis
mTlianoba) rTulia sasuliero xasiaTis teqstis wyaroebis zusti
identifikacia samecniero kvlevebis Sedegad gamovlenil saTnoebaTa
kibis zemoT miTiTebuli wyaroebis garda yuradRebas SevaCerebT kidev
or Cveni azriT sainterso monakveTze romelsac SesaZloa safuZvlad
edos ioane sinelis epoqisTvis kargad cnobili da popularuli
antikuri da neoplatonuri koncefciebi cxadia am SemTxvevaSic
saorWofoa saubari imaze sargeblobs Tu ara sineli uSualod
pirvelwyarodan dasaSvebia Sualeduri teqstis arseboba reminiscencia
an tipologiuri msgavseba magram arc is aris gamoricxuli rom saqme
gvqondes uSualo gavlenasTan miT umetes rom ioane sineli Rrmad
ganaTlebuli saRvTismetyvelo da filosofiur sakiTxebSi kargad
Caxeduli mweralia
saTnoebaTa kibis 26-e safexurSi gankiTxvisaTAcircs da gulisAtildemis-
yofisaTAcircs (Περί διακρίσεως) vkiTxulobT ldquoraJams orni borotni moiwivnen
jer-ars udaresisa gamorCevaAacute viTar-igi vdgiT raAacute locvasa Sina da
movidis ZmaAacute vinme da erTisa orTaganisa qmnaAacute Tana-guedvis anu datevebaAacute
locvisaAacute anu ara xilvaAacute Zmisa mis da SewuxebaAacute misi maSin ukue
30
gulisAtildema-vyoT viTarmed uaRres da uzeSTaes ars siyuaruli locvisasa
rameTu locvaAacute TaviT TacircsiT oden erTi saTnoebaAacute ars xolo siyuaruli
Semkrebeli ars yovelTa saTnoebaTaAacuterdquo (sineli 1965 396) ori borotebidan
naklebi borotebis arCeva momdinareobs cnobili miTologemidan
ldquoscilasa da qaribdas Sorisrdquo gavla romelic ukavSirdeba odisevsis
mogzaurobas odisevsi irCevs scilasTan axlos gavlas rogorc ori
borotebidan ufro naklebs man am arCevanis gamo dakarga eqvsi
Tanamgzavri Tumca xomaldi gadaarCina daRupvas rac qaribdasTan
axlos gavlis SemTxvevaSi emuqreboda es azri aqtiurad cirkulirebs
antikur filosofiaSic kerZod dialogSi protagora platoni ambobs
rom Tuki adamians aqvs arCevani or borotebas Soris igi ar airCevs
ufro did borotebas roca aris naklebi borotebis arCevis saSualeba
ἔστι τοῦτο ὡς ἔοικεν ἐν ἀνθρώπου φύσει ἐπὶ ἃ οἴεται κακὰ εἶναι ἐθέλειν ἰέναι ἀντὶ τῶν
ἀγαθῶν ὅταν τε ἀναγκασθῇ δυοῖν κακοῖν τὸ ἕτερον αἱρεῖσθαι οὐδεὶς τὸ μεῖζον αἱρήσεται ἐξὸν
τὸ ἔλαττον (Plat Prot 358cd) es azri aristotelesTanac gaielvebs erTgan
Tumca ara ise mkveTrad rogorc platonisa da ioane sinelis teqstebSi
miuxedavad imisa rom aristotele nikomaqes eTikaSi dasaSvebad miiCnevs
saSuals or ukiduresobas Soris romelTac igi borotebad ganixilavs
filosofosi ganmartavs rom amgvari saSualis migneba adamianisTvis did
siZnelesTan aris dakavSirebuli amitom ldquovinc Suisken iswrafvis is
pirvel yovlisa rac SeiZleba metad unda daSordes kidur mxareebs
rogorc kalifsoc gvirCevs ldquomoaride gemi qafsa da talRasrdquo
mopirdapire mxareebidan erTi ufro metad aris mcdari meore ndash
naklebad SuaSi moxvedra ki Zalian Znelia amitom ambobs is rom meored
curvisas unda SearCio naklebad cudi gzardquo (arist nikom eTik 1109a) es
konceptualuri xazi grZeldeba vefxistyaosanSic vgulisxmob sasiZos
mokvlis epizods romelic swored aristoteles koncefciis WrilSi
aqvs gaanalizebuli profesor elguja xinTibiZes (xinTibiZe 2009 409-410)
aqve unda aRiniSnos isic rom aristoteles saSualze msjelobisas
mkvlevari imowmebs saTnoebaTa kibis ioane petriwiseuli redaqciidan
Semdeg originalur strofebs
ldquoumankosa hrwamn yovelive simSvidiT
moiTmens igi satkivarsa yovelsa
31
moyusisa mimarT tkbil ars da saxierca
mdabal da maRal saSualsa zeda myof (238)
romelman Zalni gonierad keTilad
sazomsa zeda ipyrnes saSualobiT
ar midrkebodes marjul gina marcxeniT
aras ivnebdes moRuawe moiTmendes
mas ewodebis uvnebel sakuTrebiT (287)rdquo
mkvlevari SeniSnavs rom saTnoebaTa kibis qarTvel avtors eTikur
saTnoebebze msjelobisas yoveli saTnoebis umaRles kategoriad swored
ldquosaSualirdquo miaCnia (citirebuli konteqstis berZnuli teqstis Sesabamis
adgilebSi ldquosaSualzerdquo saubari ar Cans) (xinTibiZe 2009 394) SesaZloa
zemoT citirebul strofebs prozauli Targmanis Sesabamis TavSi
uSualo wyaro ar eZebnebodes magram Sua saukuneebis es cnobili
koncefcia ioane sinelis teqstisTvis aSkarad nacnobia miT ufro rom
aRniSnuli Teza popularulia Sua saukuneebisa da Semdegi periodis
filosofiaSic (Toma aqvineli da misi mimdevrebi imanuel kanti da sxva)
zemoT warmodgenili Sexeduleba ioane sinels gamoarCevs
rogorc erT-erT yvelaze liberal qristian avtors Tumca am sakiTxTan
dakavSirebiT arsebobs sxva mosazrebebic magaliTad j meiendorfi
fiqrobs rom ioane sineli moiTxovs asketizmis eqtremalur formas
Tavisi mkiTxvelisgan rac aSkarad miuTiTebs origenistul
spiritualizmze (meiendorfi 1974 70) mkiTxvelTa da mkvlevarTa
gansakuTrebul gaocebas iwveves saTnoebaTa kibis mexuTe Tavi sadac
ioane sineli aRwers gansakuTrebuli savanis dilegis momnanie mkvidrTa
yofas (PG vol 88 772AB) ldquome vixilen Zmano maT Tana muvAtildelni
dakanebulni simravlisagan muAtildelT-drekisa da Tualni maTni Semwuar
iyvnes cremlTa da siRrmed mTasrul iyvnes da Tmani maTni daefxurnes
da Rawuni maTni daebZarnes da moewylnes simravlesa mAtildeurvaleTa maT
cremlTasa da pirni maTni damdnar iyvnes da dayAcircTlebul araraAacuteTa
ganyofil iyvnes mkudarTagan da mkerdni maTni moewylnes cemiTa da
sisxlsa mtknarsa warmohyrides zedaAacuteszeda cemiTa mkerdTaAacutesardquo (sineli
1965 136) mkvlevari andrei kordoCkini teqstis am monakveTis Sesaxeb
ambobs ndash Tanamedrove mkiTxvelisTvis saTnoebaTa kibis pasaJebi momnanie
32
berebis cxovrebidan SeiZleba ufro gavdes sakoncentracio banaks
vidre qristianul institucias Tumca iqve svams kiTxvas ndash ratom rTavs
sineli am pasaJebs teqstSi igi aranair miniSnebas ar gvaZlevs imis
Sesaxeb rom Tavis mkiTxvels mouwodebdes amgvari sinanulisken
(kordoCkini 2003 52) mkvlevari marTebulad SeniSnavs rom ioane sineli
monanulTa savanis mkvidrTa cxovrebas aRwers ara rogorc asketuri
cxovrebis idealur formas aramed rogorc ukompromiso siyvarulis
magaliTs es epizodi deskripciulia avtori ki ar Txzavs aramed
mogviTxrobs imas rac naxa da ramac gaaoca miT umetes moulodnelia
ioane sinelisgan asketizmis eqstremaluri formebis qadageba maSin roca
teqstis sxva nawilebSi igi gamoirCeva liberaluri damokidebulebiT
sxvadasxva principuli sakiTxisadmi ioane sinelis liberaluri
Sexedulebebis sailustraciod mravali magaliTis moxmobac SeiZleba
maT Soris erT-erT TvalsaCino msjelobas warmoadgens tyuilisadmi
miZRvnili Tavidan Semdegi monakveTi ldquoviTarca yovelTa vnebaTa zeda
ganyofilebani arian sasjelTani egreTve tyuilisaTAcircs rameTu sxuaAacute
sasjeli ars misi romelman SiSsaTAcircs tanjAcircsa tyua da sxua ars misi
romelman Tacircnier Wirisa raAacutesame qmna igi uSiSoebiTa RmrTisaAacuteTa sxuaman
tyua sazrdelisaTAcircs da sxuaman gemoTmoyuarebisaTAcircs da sxuaman raAacuteTa
mis Tana myofTa sicili moatyuas da sxuaman ndash raAacuteTa Zmasa Tacircssa boroti
uyosrdquo (sineli 1965 218) ioane sinels miaCnia rom RvTiuri kanonebis
darRvevisTvis sasjelis SemTxvevaSi gaTvaliswinebuli iqneba amgvari
qcevis mizezebi
CemTvis saintereso meore epizodi ioane sinelis saTnoebaTa kibis
imave 26-e safexurSi gvxvdeba bdquovnebaAacute da boroti bunebiTi bunebasa Sina
Cuensa ara dabadebul ars rameTu araTu vnebaTa dambadebeli ars
RmerTi aramed ufroAacutesad saTnoebani daebadnes mis mier Cuen Soris
rameTu mowyalebaAacute bunebiTi ars Cuen Tana amisTAcircsca warmarTnica
swyaloben kacsa da siyuaruli bunebiTi ars rameTu pirutyunica
mwuxare iqmnebian urTierTas ganSorebisaTAcircsldquo (sineli 1965 394)
citirebuli pasaJi gvTavazobs cnobil neoplatonur koncefcias imis
Sesaxeb rom boroteba RmerTisgan ar momdinareobs Sesabamisad igi
adamianuri bunebisTvis araorganulia RvTisgan Seqmnili yvela arseba
33
dasabamidanve sikeTesTan aris naziarebi swored amitom warmarTebic ki
swyalobdnen adamianebs radgan sikeTe siyvaruli mowyaleba adamianis
arsisTvis ufro bunebrivia es Sua saukuneebis azrovnebaSi popularuli
Teologiuri debuleba romelic konceftualurad daamuSava fsevdo
dionise areopagelma erTi ZiriTadi Tezaa SoTa rusTavelis
vefxistyaosnis bdquoRmerTi kargsa moavlinebs av-borotsa ar dahbadebsrdquo
(str 1491)6 iv lolaSvili ioane petriwiseuli saTnoebaTa kibis
originalur nawilze dayrdnobiT msjelobs ioane petriwis
msoflmxedvelobisa (prokle diadoxosis kavSirni RvTismetyvelebiTnis
Targmanze darTuli komentarebis mixedviT) da saTnoebaTa kibeSi
asaxuli filosofiuri koncefciebis msgavsebaze mkvlevari imowmebs
saTnoebaTa kibis originaluri nawilidan azrs romelic ldquoSezavebulia
areopagituli TeoriiT keTilisa da borotis Sesaxebrdquo ndash erTi (RmerTi)
aris keTiloba yvelafris mizezi yvelafris dasabami da warmomSobi
(lolaSvili 1968 139-140)
ldquogonebisagan sityua iSobebis da
xolo amisi dasabami keTil ars
vinaAacuteTgan sxuaTa cxovelebrivTa sulTa
ZalTa yovelTa zeda-mdgom ars da uZRvis
keTilisadmi marTebs da ganawesebsrdquo (str 1057)
citirebul strofSi araferia naTqvami iseTi rac organuli ar
aris ioane sinelis msoflmxedvelobisTvis amis sailustraciod ioane
sinelis teqstidan bevri adgilis damowmebaa SesaZlebeli erT maTganze
zemoT ukve visaubreT xolo aq msjelobas davasruleb saTnoebaTa kibis
pirvelive Tavis dasawyisiT ris gamoc ioane sineli zogierT mecniers
miuxedavad origenes araerTgzis pirdapiri kritikisa misi moZRvrebis
(apokaTastasisis) gamziarebladac ki miaCnia (kordoCkini 2003 27)
ldquoyovelTa romelTa enebos da eZiebden RmerTsa epoebis maT rameTu igi
ars yovelTa RmerTi da yovelTa cxorebaAacute urwmunoTa da morwmuneTaAacute
marTalTaAacute da codvilTaAacute uvnebelTa da vnebulTaAacute RmrTis-msaxurTaAacute da
6 adgilebs vefxistyaosnidan disertaciis am da sxva nawilSic vimowmebT ak SaniZis 1966 wlis gamocmidan 7 citatebs vimowmbT iv lolaSvilis mier gamocemuli teqstidan (petriwi 1968)
34
usjuloTaAacute erisaganTaAacute da monazonTaAacute brZenTaAacute da uswavlelTaAacute
mrTelTaAacute da uZlurTaAacute WabukTa da moxucebulTaAacute viTarca sivrc
naTlisaAacute da xilvaAacute mzisaAacute da bunebaAacute haerisaAacute yovelTa zeda ars
egreTve igi ars yovelTa cxorebaAacute da amis yovlisa momcemeli da
romelnica eZiebden epoebis maT rameTu ara arc SecvalebaAacute arca
TualT-RebaAacute mis Tana arca winaSe RmrTisardquo (sineli 1965 20)
amrigad ioane sineli uaRresad ganaTlebuli RvTismetyvelia
romelic kargad icnobs Tavisi epoqisTvis aqtualur filosofiur da
Teologiur koncefciebs teqstSi patristikuli literaturisa da
bibliis gverdiT Cans antikuri filosofiis codnac amdenad klemaqsis
TargmniT qarTul saazrovno sivrceSi Semodis aramarto epoqis
umniSvnelovanesi Zegli aramed masSi gamoyenebuli mniSvnelovani
medievaluri wyaroebic
35
amp 3 saTnoebaTa kibis gavlena momdevno epoqis literaturaze
saTnoebaTa kibem didi gavlena moaxdina mTels Semdegdroindel
bizantiur kulturaze evropul samecniero literaturaSi
argumentirebuli kvlevebiT dadgenilia rom ioane sinelis teqstis
uSualo gavlenas ganicdis Sua saukunis araerTi cnobili mwerali Tu
moazrovne kerZod isixi sineli ndash ioane sinelis erT-erTi pirveli
mowafe sinas mTis iRumeni romelic araerTgzis sityvasityviT moixmobs
citatebs saTnoebaTa kibidan (beki 1959 164-165) filoTeos sineli
romelic aseve xSirad mimarTavs saTnoebaTa kibis teqsts anastasi
sineli Tavis mTavar SromaSi kiTxva-migebaAacute araerTgzis iyenebs
saTnoebaTa kibes da kibis simbolosac (bogdanoviCi 1968 159-160)
saTnoebaTa kibe popularuli iyo studiis samonastro wreSic cnobili
moRvawe Teodore studieli erT-erT locvaSi ioane sinels moixseniebs
rogorc ldquobrZen mamasrdquo (bogdanoviCi 1968 160) pirdapiri gavlena moaxdina
saTnoebaTa kibem gansakuTrebiT ki 27-e sityvam dayudebisaTAcircs da
ganSorebisa da dacvisaTAcircs gonebisa (Περί ησυχίας) svimeon axal
RvTismetyvelze (beki 1959 585) romelic misi biografis nikita
stiTatis gadmocemiT jer isev siyrmeSi studiis monasterSi
misvlisTanave gaecno ioane sinelis Txzulebas xolo mis SromebSi
bibliis Semdeg yvelaze xSirad gvxvdeba citatebi saTnoebaTa kibidan
(folkeri 1968 315-327) saTnoebaTa kibis didi gavlena igrZnoba aseve
bizantiuri himnografiis cnobil Zeglze andria kritelis did kanonze
(proxorovi 1985 256)
saTnoebaTa kibis kvali Cans SedarebiT gviandeli (XIV s) epoqis
gamorCeuli moRvaweebis grigol sinelisa da grigol palamas (XIII-XIV
ss) TxzulebebSic grigol sinels Tavadac Seudgenia teqsti romelsac
safexureobrivi struqtura hqonda xolo grigol palama gansakuTrebiT
xSirad imowmebs saTnoebaTa kibes (bogdanoviCi 1968 168-172)
sasuliero literaturis garda rusi literaturaTmcodneebi
saTnoebaTa kibis kvals xedaven XIX saukunis rusi klasikosebis Teodor
dostoevskisa da nikoloz gogolis SemoqmedebaSi cnobilia rom
36
dostoevskis Tan dahqonda saTnoebaTa kibis teqsti da iwerda misTvis
saintereso adgilebs am gavlenis kvali yvelaze TvalsaCinoa romanSi
Zmebi karamazovebi gogolis Sinelis mTavari personaJis akakis
prototipad ki swored saTnoebaTa kibis აmave saxelis mqone personaJi
akaki miaCniaT (Кордочкин 2011)
rogorc zemoT aRiniSna Sua saukuneebis teqstSi wyarosa da
gavlenis dadgena Tuki nawarmoebSive ar gvaqvs amaze pirdapiri miTiTeba
uaRresad rTulia aRvniSneT mizezic Sua saukuneebis sasuliero
literaturuli tradiciisa da epoqis azrovnebis mTlianoba
monoliTuroba amis miuxedavad SevecdebiT visaubroT saTnoebaTa kibis
mimarTebaze SoTa rusTavelis vefxistyaosanTan aRniSnuli
mimarTulebiT kvlevas specialur literaturaSi garkveuli tradicia
aqvs kerZod iv lolaSvils mohyavs erTi strofi ioane petriwiseuli
galeqsili variantidan
ldquowinamdebare ese ganigone Sen
dumilisa gzad dafarulad gonebad
xolo enisa metyvelebad da cxadad
warmomCenelad gulisaTa vinaAacuteTgan
sjobs saqme uAtildemo sityuasa usaqmosardquo (str 195)
petriwis es qristianul-Teologiuri Sexeduleba mkvlevris azriT
emsgavseba vefxistyaosnis cnobil taepebs ldquogagicxada damaluli
gonebaman dafarulmardquo da ldquobolos asre gaacxadna gonebaman dafarulnirdquo
orivegan ldquogonebardquo da ldquodafaruli gonebardquo aris RmerTi poemis gmirebi
eZeben nestans da ai RmerTma apovnina is qajeTis cixeSi gamomwyvdeuli
amiT man gaacxada is didi saidumlo romlis gamJRavnebiT ldquoborotsa
sZlia keTilmanrdquo termini ldquodafaruli gonebardquo nasesxebia qristianuli
filosofiuri Sromebidan da SeiZleba poeti am SemTxvevaSi saTnoebaTa
kibiTac iyos STagonebuli (petriwi 1968 140)
rusTvelis teqstsa da saTnoebaTa kibis petre gelaTeliseul
Targmans Soris gvxvdeba leqsikuri Tanxvedrebic rac sagangebod aqvs
aRniSnuli m baramiZes bdquoZveli qarTuli enis leqsikonebSi ar Cans petre
gelaTeliseuli Targmanis rdquomicilebardquo rdquoSecilebardquo daviwyebis
37
mniSvnelobiT sainteresoa rom ldquomicilebardquo am mniSvnelobiT aris
vefxistyaosanSi
rdquoar miscildebis TinaTin misi mas visgan swvav alirdquo
ldquorad davviwydi rad mivscildirdquo
aseve petre gelaTelis redaqciis zedsarTavis ndash rdquouWreloAacuterdquo da
misgan nawarmoebi zmnizedis - rdquouWrelodrdquo mniSvneloba konteqstiTa da
eqvTimes Targmanis mixedviTac aris marTali namdvili namdvilad
marTla erTgulad rdquouWreloAacuterdquo da rdquouWrelodrdquo Targmania berZnuli
teqstis sityvebisa αποικιλος da αποικιλως (PG vol 88 1001C) romlis aTi
mniSvnelobidan erT-erTi (mecxre) aris gaqnili eSmaki cbieri mzakvari
wyaroseuli αποικιλος (uWrelo) da αποικιλως (uWrelod) Wrelis (ποικιλος) da
Wrelad (ποικιλως) sityvebis sapirispiro mniSvnelobisaa am leqsikur
erTeulebsac paraleli eZebnebaT vefxistyaosanSi
rdquoradmca ra vhkadre mefesa Txroba rasaca Wrelisardquo
rdquoymaman uTxra momismine marTlad giTxrob ara Wreladrdquo
konteqstiT kargad Cans rom ldquoWrelirdquo ldquoWreladrdquo ldquomarTlisrdquo
ldquomarTladrdquo mniSvnelobis sapirispiroa ara Wrelad mniSvnelobiT igivea
rac saTnoebaTa kibis petre gelaTeliseuli Targmanis uWrelodrdquo
mkvlevari SeniSnavs rom saintereso Sedegs mogvcems ori Zeglis am
mimarTulebiT Seswavlis gagrZeleba (baramiZe 2013 52-53)
garda zemoT dasaxelebuli leqsikuri Tu terminologiuri
msgavsebisa vefxistyaosansa da saTnoebaTa kibeSi gvxvdeba saerTo
koncefciebic amjerad yuradRebas mxolod or maTganze gavamaxvileb
rusTvelis mier Camoyalibebuli Teologiuri debuleba `SiSi
Seiqms siyvarulsa~ (10454) romelsac avtori mociquls miawers
`marTlad ityvis mociqulirdquo (10454) mecnierTa msjelobisa da kamaTis
sagnad qceula prof e xinTibiZe am debulebis wyarod ioanes pirveli
epistoles IV Tavs miiCnevs ldquoioanes pirveli epistoles IV Tavi
siyvarulis apologiaa swored aq gaSlis mociquli ioane qristianuli
Teosofiis ZiriTad Tezas `RmerTi siyvaruli ars~ (1 in 48) da rom
RmerTis siyvarulis gamovlenis forma moyvasis siyvarulia `RmerTi
arasada vis uxilavs ukueTu viyuarebodiT urTierTas RmerTi Cuen
Soris hgies da siyuaruli misi Cuen Soris aRsrulebul ars~ (I in 412)
38
swored am konteqstSi gviqadagebs ioane mociquli rom am didi
WeSmaritebis SecnobiT aResruleba CvenSi siyvaruli da siyvarulSi ki
aRar aris SiSi ndash giorgi mTawmidelis Targmani `16 da Cuen vcanT da
gurwmena siyuaruli romeli aqus RmerTsa Cuenda momarT RmerTi
siyuaruli ars da romeli egos siyuarulsa zeda RmerTi mis Tana hgies
da igi RmrTisa Tana 17 amiT aRsrulebul ars siyuaruli Cuen Soris
raAacuteTa gancxadebulebaAacute guaqundes dResa mas sasjelisasa rameTu
viTarca igi iyo da Cuenca varT sofelsa amas Sina 18 SiSi ara ars
siyuarulsa Tana aramed srulman siyuarulman gare gandevnis SiSi
rameTu SiSsa tanjvaAacute aqus xolo moSiSi igi ara srul ars siyuarulsa
zedardquo (xinTibiZe 2009 352-353) mkvlevari aseve miuTiTebs rusTvelis
winamorbed patristikul literaturaze kerZod ki grigol didis
dialoRonis eqvTime aToneliseul Targmanze sadac aseve Cans saubari
sulis SiSisagan siyvarulze gadasvlis Taobaze ldquomravalsaxed
ganiyofebis lmobierebaAacute da wesi cremlTa maTTa romelni mAtildeurvaliTa
guliTa inanden codvaTa maTTa amisTAcircs viTarca pirisagan monanulTasa
ityAcircs winawarmetyueli ieremia ganyofani wyalTani gamoecnes TualTa
CemTa aw ukue sacnaur ars viTarmed daRacaTu mravali ars saxe
cremlTaAacute aramed Tavni saxeni orni arian rameTu odes sulsa surodis
RmrTisa pirvel SiSisagan movlen cremlni da merme siyuarulisagan
rameTu pirvelad tirs monanuli da iglovs AtildesenebiTa codvaTa TacircsTaAacuteTa
da eSinis nuukue saukuneTa maT satanjvelTa mieces xolo odes amiT
wesiTa friad warematos merme SiSi igi moakldebis da iqmnebis RmrTisa
mier gulsavsebaAacute Sendobisa codvaTa misTa da merme movals sulsa mas
zeda siyuaruli RmrTisaAacute da survili sasufevelisa caTaAacutesa da romeli
igi pirvel tiroda SiSisaTAcircs satanjvelTasa ukanaAacutesknel tirs romel
Soravn sasufevlisagan rameTu ganicdin da gamoisaxavn gonebaAacute viTarni
arian mAtildeedrobani angelozTani da rabam arian brwyinvalebani da
Suenierebani maTni da raAacute sawadel ars maT Tana yofaAacute da Tu viTarni
arian saSuebelni wmindaTa mowameTa da mamaTani amisgan kualad miiwevis
gonebaAacute Atildesenebad da survilad didebisa RmrTisa da gonebn Tu viTar
miefinebis angelozTaA zeda da wmidaTa naTeli pirisa misisaAacute amaT
eseviTarTa keTilTa raAacute igonebn diodian TualTagan misTa mdinareni
39
cremlTani da Tu vin Sors ars maT keTilTagan esreT ukue iqnebis
sruli igi lmobierebaAacute da WeSmariti igi gloaAacute SiSisagan siyuarulad
miavlens sulsa mas da amas gamosaxavs werili saxismetyuelebiT~ (ix
xelnaweri A-121 furc 108-110 soxaZe 2002 52-53) (xinTibiZe 2009 354-355)
rusTvelamdeli patristikuli literaturidan zemoT dasaxelebul
wyaros sadac SiSi da siyvaruli gverdigverd aris moTavsebuli
SegviZlia davumatoT ioane sinelis saTnoebaTa kibec
vefxistyaosniseuli Teologiuri debuleba SiSis siyvarulad
transformirebis Sesaxeb ioane sinelis teqstis imdenad bevr konteqstSi
iCens Tavs rom am teqstis mkvlevari andrei kordoCkini sadisertacio
naSromSi sagangebod uZRvnis calke Tavs am sakiTxs Fear and love (SiSi da
siyvaruli) (kordoCkini 2003 259) mas mohyavs Sesabamisi damowmebani
saTnoebaTa kibidan ldquoaRorZinebaAacute SiSisa RmrTisaAacute ars dasabami
siyuarulisaAacuterdquo (sineli 1965 515 PGvol88 1157C) SiSi pirdapir kavSirSia
siyvarulTan ldquoraoden siyvaruli daakldebodis SiSi ganmravldebisrdquo
(sineli 1965 511 PG Vol 88 1156B) radgan SiSi SeiZleba iqces erTgvar
winapirobad siyvarulisTvis ldquoromelman SiSisagan satanjvelTaAacutesa yos
sofliT gamoslvaAacute misi mravalgzis cecxlsa STagdebulsa sakumevelsa
miemsgavsis romelman pirvelad iwyis sulnelebad da ukuanaAacutesknel
gardaiqcis kuamladrdquo (sineli 1965 26 PG Vol 88 637A) ioane sineli
saubrobs ra momnanie berebze romelTac xorcieli erosi gardaqmnes
sulier siyvarulad askvnis ldquoyovelsave SiSsa meyseulad Tana-warhAtildedes
da siyvarulad RmrTisa miiwivnesrdquo (sineli 1965 145 PG Vol 88 777A)
vfiqrobT dasaxelebuli pasaJebi qmnis naTel warmodgenas SiSi-
siyvarulis monacvleobis ioane sineliseul aRqmaze amgvari adgilebi
teqstSi bevria andrei kordoCkini asaxelebs Sua saukuneebis avtorebs
romelTa SemoqmedebaSic ikveTeba es Teologiuri debuleba eseni arian
origene antoni didi (ldquome aRar meSinia RmerTis radganac me miyvars igirdquo
ndash Apophthegmata Alph Anthony 32) makari egvipteli maqsime aRmsarebeli
romelic SiSsa da imeds ukavSirebs asketuri moRvaweobis pirvel etaps
ndash praqsiss xolo siyvaruls ufro maRal safexurs ndash xedvas Teorias
(kordoCkini 2003 261) vfiqrobT amgvaradve esmis ioane sinels SiSi-
siyvarulis dinamika andrei kordoCkinis SeniSvniT ioane sineli
40
yovelTvis ar akonkretebs saubrobs sasjelis SiSze Tu RvTis SiSze
magram erTi ram cxadia ndash SiSis mdgomareoba yovelTvis win uswrebs
siyvarulis mdgomareobas xolo es ukanaskneli aris STagoneba misTvis
(kordoCkini 2009 263)
amgvarad rusTveliseuli debulebis ldquoSiSi Seiqms siyvarulsardquo
prof elguja xinTibiZis mier gamovlenil wyaros grigol didis
dialoRons Cveni mxriv davumatebT ioane sinelis saTnoebaTa kibes
romelic aseve iqneboda xelmisawvdomi vefxistyaosnis avtorisTvis
zemoT warmodgenil mosazrebas saTnoebaTa kibisa da
vefxistyaosnis calkeuli pasaJebis msgavsebasTan dakavSirebiT kidev
erTs SevmatebT da sakiTxis ukeT gamosakveTad msjelobas cota Soridan
daviwyebT
sulisa da sxeulis interaqciis sakiTxi erT-erTi ZiriTadi
problemaa romelzec msjelobs TiTqmis yvela filosofiuri
mimdinareoba da sxvadasxva religiuri sistema sakiTxi aqtualuria
rogorc antikur filosofiur saazrovno sivrceSi ise Sua saukuneebis
saRvTismetyvelo literaturaSi Sesabamisad droTa ganmavlobaSi
Camoyalibda gansxvavebuli Sexedulebebi da Teoriebi winamdebare
paragrafSi sakiTxis literaturul-filosofiuri tradiciis
gaTvaliswinebiT ioane sinelis saTnoebaTa kibis erT pasaJs
davasaxelebT vefxistyaosnis erT-erT SesaZlo wyarod vefxistyaosnis
CemTvis saintereso gansaxilveli taepis avtoria nawarmoebis erT-erTi
mTavari gmiri _ avTandili megobris dasaxmareblad mimavali avTandili
tovebs anderZs sadac Tavisi saqcielis gasamarTleblad ambobs rom is
ver uRalatebs ver moatyuebs WirSi Cavardnil moyvares radganac
rdquosicrue da orpiroba avnebs xorcsa merme sulsardquo (st 791)
uSualod sakvlev Temaze gadasvlamde oriode sityviT SevexebiT
sulis Sesaxeb antikur Teoriebsa da sulisa da sxeulis
urTierTmimarTebis problemas Cv w aR-mde V saukunis bolos antikur
saberZneTSi suli gaigeba rogorc cocxali qmnilebebis ganmasxvavebeli
niSani romelsac SeiZleba hqonoda emocia pasuxismgeblobisa da
praqtikuli azrovnebis unari suli matarebelia iseTi saTnoebebis
rogoricaa simamace da samarTlianoba antikuri azrovneba sulis ideas
41
ganixilavs Zalian farTod rogorc cocxali organizmis yvelanair
moqmedebas es koncefcia yvelaze amomwuravad aisaxa aristoteles
filosofiaSi
heraklites azriT suli sxeulebrivia Sezavebuli
araCveulebrivad kargi da iSviaTi saxeobis materiisgan sulis amgvari
sxeulebrivi xedva erTgvarad xsnida sulsa da sxeuls Soris
urTierTobis problemas _ isini ar moiazreboda erTmaniTisgan
radikalurad gansxvavebul kategoriebad
platonis mixedviT suli aris kognituri da inteleqtualuri
suli aris is rac msjelobs fiqrobs da rac aregulirebs da
akontrolebs sxeulsa da mis survilebs gansakuTrebiT Tu es brZeni
sulia igi moicavs iseT Tvisebebs rogoricaa moTmineba samarTlianoba
simamace platons sulis arsi orgvarad esmis rogorc ganmasxvavebeli
moZravis da uZravis da rogorc pasuxismgebeli adamianis ara yvela
mentalur da fsiqologiur qmedebaze aramed mxolod mis garkveul
nawilze
fedonSi sokrate bevr Tvisebas miawers ara suls aramed sxeuls
magaliTad crurwmenas siamovnebas (Pl Phaed 83d) aseve survils da SiSs
(Pl Phaed 94d) sulis funqciaa sxeulis amgvari miswrafebebis
regulacia da kontroli imave dros suli ar aris mxolod
inteleqtualuri radgan mas aqvs aseve survilebi (Pl Phaed 81d)
(magaliTad arafilosofiuri sulis xorcieli siyvaruli (Έρως) (Pl
Phaed 80b) an kidev SimSilis sxeulebrivi survili rasac ar avlens
arasulieri usulo sagani Tumca verc imas vityviT rom suli ayalibebs
amgvar survilebs fedonSi ar aris mkveTrad gamijnuli sakvebis
intensiuri survili modis sulidan Tu xorcidan rogorc Cans
xorcieli survili dakavSirebulia sulTan iseve rogorc procesebi
metabolizmsa da sxeulis zrdaSi (es procesebic ukavSirdeba imas rom
sxeuls gaaCnia suli)
aristoteles Teoria sulis Sesaxeb amomwuravad aris gaSlili mis
traqtatSi De Anima romlis mixedviTac cocxali organizmis yvela
sasicocxlo funqcia miewereba suls igi pasuxismgebelia sxvadasxva
cocxali organizmis qmedebaze da aseve aris ganmasxvavebeli niSani
42
cocxal da aracocxal organizms Soris urTierToba sulsa da sxeuls
Soris aris konkretuli nimuSi ufro zogadi urTieTobisa formasa da
materias Soris (De Anima 22 413a32 23 415a9) aristoteles mixedviT
suli ar aris sxeulebrivi da xorcieli anu materialuri Tumca
platonis poziciis sapirispirod igi fiqrobs rom adamianis suls
sxeulisgan damoukidebeli arseboba ar SeuZlia (De Anima 11 403a3-25 esp
5-16)
sulis antikur Teoriebs gansakuTrebiT platonisa da
aristoteles moZRvrebebs ar daukargavT aqtualoba Semdeg periodSic
qristiani mwerlebi grigol noseli da klimenti aleqsandrieli
davalebulni arian swored platonisgan Tumca sakiTxis gaazrebaSi
SemoaqvT axali niuansebi miuxedavad amisa am da sxva filosofiuri
problemebis postklasikuri ganviTarebis interpretacia unda xdebodes
yvela SemTxvevaSi klasikuri Teoriebis CarCosa da konteqstSi
(lorenci 2009)
amgvarad sulisa da sxeulis funqciis maTi urTierTmimarTebis
sakiTxi antikuri samyarodan moyolebuli yvela didi moazrovnis
gansakuTrebuli interesis sagani yofila maTi arsis raobis gansazRvra
miT ufro arsebiTi iyo ramdenadac swored amis safuZvelze xdeboda
SesaZlebeli adamianis ama Tu im midrekilebis srulyofili analizi da
gamovlena im saSualebebisa romliTac daiTrguneboda amgvari
arasasurveli midrekilebani
aRniSnuli problema metad aqtualuria Suasaukuneebis
saRvTismetyvelo-filosofiuri azrovnebisTvisac qristianulma religiam
ufro mkveTrad dasva sxeulisa da sulis urTiermimarTebis problema
gaCnda uamravi erTmaneTis sawinaaRmdego Teoria iyo azrTa sxvaoba
gansakuTrebiT qristianuli religiis gavrcelebis adreul etapebze
qristianuli anTropologia ganviTarda rogorc qristologiis erTi
nawili amitom Zalian rTulia patristikul literaturaSi mwyobri
anTropologiuri Sexedulebebis povna garkveuli dilemebi Cans aseve
ioane sinelis saTnoebaTa kibeSic (kordoCkini 2003 34)
gadavideT uSualod sakvlev sakiTxze ndash ioane sinelis teqstze
romlis erTi pasaJi SesaZloa iyos rusTavelis Teologiuri debulebis
43
_ bdquosicrue da orpiroba avnebs xorcsa merme sulsaldquo (st 791) _ wyaro
saTnoebaTa kibis CvenTvis saintereso Teza moTavsebulia teqstis im
safexurSi romelic exeba siZvas bdquoromelnime vnebani gonebisagan xorcTa
momarT movlen da romelnime kualad xorcTagan gonebad da soflioTa
Tana meore ese iqnebis xolo udabnos myofTa Tana pirveli igi rameTu
ara arian maT Tana nivTni nebaTani xiluladldquo (sineli 1965 268)
upirveles yovlisa SevecdebiT ganvmartoT moyvanili pasaJi
imisaTvis rom gavigoT Tu ras gulisxmobs avtori ris Semdegac
paraleli vefxistyaosanTan ufro cxadi da gasagebi gaxdeba teqstSi
gamoyenebuli cneba _ goneba _ semantikurad sulis Tanafardia rogorc
ukve aRvniSneT qristianul literaturaSi da gansakuTrebiT sulier
cxovrebaze daweril traqtatebSi ar aris mosalodneli sistemuri
anTropologiuri Sexedulebebisa da Sesabamisad mwyobrad gansazRvruli
anTropologiuri terminologiis povna saTnoebaTa kibe ar aris
anTropologiuri naSromi da Sesabamisad anTropologiuri
terminologiis gamoyenebisas avtori ar icavs mkveTr zRvars maT
gasamijnad (kordoCkini 2003 34) amgvari ldquoaRrevardquo damaxasiaTebelia Sua
saukuneebis patristikuli literaturisTvis ediSer WeliZe grigol
palamas teqstze _ aRsareba marTlmadidebluri sarwmunoebisa _ darTul
komentarebSi aRniSnavs rom ldquosulsrdquo anu ldquopnevmasrdquo saxeldeben agreTve
gonebad (νοῦς) olimpiodore aleqsandrieli ldquopnevmasrdquo ase ganmartavs bdquoigi
vfiqrob aris agreTve goneba (νοῦς)ldquo pnevmis aRiarebam fsiqes nawilad
rac met-naklebad yvela saeklesio RvTismetyvelTan vlindeba gamoiwvia
ldquopnevmisrdquo sinonimuri saxeldebis gonebis (νοῦς) agreTve ldquofsiqeSirdquo CarTva
(WeliZe 2012 153-154)
bevr qristian mweralTan maT Soris ioane sinelTanac ldquogonebardquo
da ldquogulirdquo gansazRvrebuli ki ar aris aramed isini SeiZleba aRiweros
mxolod maTi moqmedebebis Sesabamisad amdenad ioane sineli ldquogulsrdquo da
ldquosulsrdquo an kidev ldquogonebasrdquo da ldquosulsrdquo (psixes) xSirad sinonimebad iyenebs
(kordoCkini 2003 31-34) ase magaliTad ioane sineli ldquogonebaSirdquo rom
ldquosulsrdquo gulisxmobs amas kidev erTxel adasturebs saTnoebaTa kibis
SiSisadmi miZRvnili safexuri avtori semantikurad imave azrs
aviTarebs rac zemoT moviyvaneT oRond am SemTxvevaSi ldquogonebasrdquo cvlis
44
ldquosuliTrdquo bdquoodesme pirvelad suli SeSindis da odesme pirvelad xorcni
da meore igi ziar-yvis vnebisa mis romelmac pirvelad miiRis igildquo
(sineli 1965 299) aqve oriode sityviT SevexebiT ras gulisxmobs avtori
SiSSi da moviSveliebT ioane damaskelis gardamocemis samocdameSvide
Tavs sadac avtori ganmartavs bdquoSiSisldquo saxels ormagi gaazreba aqvs
radgan arsebobs bunebiTi SiSi rodesac ar nebavs suls sxeulisgan
ganyofa arsebobs kidev SiSi rac warmoiqmneba azrTa Ralatis
urwmunoebisa da sikvdilis Jamis arcodnis Sedegad rogorc magaliTad
gvaSinebs RamiT momxdari ram xmauri es SiSi bunebis garegania da
ganvsazRvravT ra mas vambobT bdquobunebis garegani SiSi aris gauazrebeli
ganridebaldquo (ioan damask gard 2000 416-417) rogorc vxedavT saTnoebaTa
kibis warmodgenil konteqstSi igulisxmeba swored arabunebiTi SiSi
amgvarad ioane sineli saubrobs vnebaze codvaze romelic
SeiZleba warmoiSvas xorcSi da Semdgom ukve gadaeces da daazianos
suli an kidev piriqiT am fonze sainteresod gveCveneba sulisa da
sxeulis urTierTmimarTebis sakiTxis avtoriseuli xedva ra tendenciebi
ikveTeba saTnoebaTa kibis teqstSi am mimarTulebiT
saTnoebaTa kibeSi aisaxa yvela ZiriTadi idea iseTi mistikur-
asketikuri filosofiuri mimdinareobisa rogoricaa isixazmi igi
metafizikur-anTropologiuri azriT monisturia adamiani sxeulebrivi
da sulieri saxiT erTi mTlianobaa _ ontologiuri monada misi suli
iseve Zlier aris daSorebuli RvTisgan rogorc sxeuli Sesabamisad
ganwmendis (wmindanobis) fenomeni erTnairad miRwevadia aramarto
sulisTvis aramed sxeulisTvisac (popova 2011 22) aqedan gamomdinare
codva (miuxedavad misi sxeulebrivi Tu sulismieri warmomavlobisa)
azianebs adamianis orive nawils sulsac da sxeulsac rogorc erT
mTlianobas saTnoebaTa kibis CvenTvis saintereso epizodSi xazgasmaa
imaze rom codva nebismier SemTxvevaSi moicavs adamians mTlianobaSi
ubralod daculia rigiToba codvis warmomSobi moqmedi SeiZleba
iyos xan suli xan kidev sxeuli (bdquoodesme pirvelad suli SeSindis da
odesme pirvelad xorcni da meore igi ziarndashyvis vnebisa mis romelmac
pirvelad miiRis igildquo (sineli 1965 299) amgvar pozicias ioane sineli
aviTarebs moulodnelad logikuri msjelobis gareSe radgan cota
45
ufro zemoT avtori sakmaod ldquodabneulirdquo Cans ldquoromelnime ityAcircan
viTarmed gulis-sityuaTagan gulisaTa movlen Atildeorcni vnebad da
aRZvrad da kualad sxuani ityAcircan viTarmed sacnobelTagan AtildeorcTaAacutesa
iSvebian borotni gulis-sityuani dapirvelni igi ityAcircan viTarmed
ukueTumca gonebaAacute ara winamZRuar qmnul iyo vnebisa Atildeorcnimca ara
miyolil iyvnes xolo meoreni igi AtildeorcTa vnebisa siborotesa Semwed
TAcircsisa sityAcircsa sityuasa moiReben da ityAcircan viTarmed _ mravalgzis
xilviTa pirisaAacuteTa anu SexebiTa AtildeelisaAacuteTa anu ynosiTa sulnelebisaAacuteTa
anu smeniTa Atildemisa hamoAacutesaAacuteTa movlen gulis-sityuani gulad amaT saqmeTa
WeSmaritebaAacute romelsa Zal-edvas uflisa mier gamoacxaden da guaswavenrdquo
(sineli 1965 267) avtoris ldquodabneulobardquo savaraudod mianiSnebs im
epoqiseul dilemaze romlis winaSec aRmoCnda ioane sineli roca jer
kidev mimdinareobs diskusiebi da msjelobebi sxvadasxva qristianuli
dogmatikisTvis arsebiT sakiTxze es bunebrivic Cans qristianuli
religiis gavrcelebis adreul etapze konteqsti gvaCvenebs rom ioane
sinelma icis Tavis Tanamedrove moazrovneebs Soris arsebuli
sxvadasxva poziciis Tu diskusiis Sesaxeb miuxedavad erTgvari
meryeobisa ioane sineli mainc eTanxmeba Sua saukuneebis qristianul
tradiciaSi arsebul Teorias sulismieri da xorcismieri codvebis
diferenciaciis Sesaxebs romelic cotaTi adre ufro mkafiod aqvs
warmodgenili IV_V saukuneebis mijnaze moRvawe ber ioane kasianes Tavis
traqtatSi ndash Svid momakvdinebel codvaze rogorc zemoT vnaxeT ioane
sineli sargeblobs da miuTiTebs kidec ioane kasianeze rogorc teqstis
erTerT wyaroze ioane kasianes azriT vnebebi iyofa xorciel da
mSvinvier saxeobad xorcieli vneba sxeulSi iSveba da mas atkbobs
xolo mSvinvieri samSvinvelis midrekilebidan momdinareobs da
samSvinvels kvebavs da xandaxan xorcsac azianebs ioane kasiane ufro
metadac akonkretebs sakiTxs da CamoTvlis Tu romeli codvebi
warmoiSoba xorcSisxeulSi da romeli sulSi (cassian 4344) amgvarad
codvis dayofa sulismierad da sxeulismierad Sua saukuneebis
qristianuli azrovnebisTvis nacnobi da aqtualuri Temaa magram
gansxvavebiT ioane kasianesgan ioane sineli amgvari dayofis ZiriTad
mamoZravebel mizezad garemos miiCnevs ndash rogorc saTnoebaTa kibis
46
teqstidan gamoCnda vneba moicavs jer sxeuls Tuki saero adamianTan
gvaqvs saqme da suls Tuki monazonze vsaubrobT radganac saero piri
met cdunebas xvdeba garemomcveli pirobebis gamo vefxistyaosnis
striqoni bdquosicrue da orpiroba avnebs xorcsa merme sulsaldquo rogorc
viciT ekuTvnis avTandils saero pirs rostevan mefis spaspets
amgvarad saTnoebaTa kibis ganxiluli pasaJidan gamomdinare
mosalodnelia rom codva vneba Tavdapirvelad moicavs avTandilis
rogorc saero piris sxeuls radganac igi saTanadod ar aris daculi
mravalferovani sacdurisgan romelic saero pirs garemomcveli
pirobebis gamo ufro metad ebrZvis imis sailustraciod rom
vefxistyaosniseuli rdquoavnebsrdquo ar unda gavigoT rogorc ziani am
SemTxvevaSi xorcis ziani Tavisi viwro SinaarsiT _ sxeulis
dasneuleba SeiZleba davimowmoT erTi epizodi ioanes saxarebidan am
epizodis mixedviT macxovris mier gankurnebuli kacis avadmyofobis
mizezi warsulSi Cadenili codva Cans romelmac Tavi iCina fizikuri
sneulebis saxiT rdquoamisa Semdgomad pova igi iesu taZarsa mas da hrqua mas
aha egera gankurnebul xar nuRara scodav raAacuteTa ara uZAcircresi geyosldquo (in
5 5-14) amgvarad esmiT moyvanili saxarebiseuli epizodi bibliis teqstis
cnobil egzegetikosebsac (Teofilaqte bulgareli Toma aqvineli)
magram codva vneba romelsac adamiani sCadis TviT saxarebis
mixedviTac ki yovelTvis ar iCens Tavs sneulebis saxiT rogorc e
xinTibiZe aRniSnavs vefxistyaosanSi gadaWriT da kategoriulad aris
naTqvami rom codva am SemTxvevaSi sicrue da orpiroba yovelTvis
gamonaklisis gareSe avnebs xorcs da mere suls (xinTibiZe 2009 474-497)
amitom frazis avnebs xorcsa gageba viwro mniSnelobiT rogorc
sxeulis dasneuleba _ arasworia radgan vefxistyaosnis kategoriuli
toni ndash mankierebiT Tanmimdevrulad xorcsa da sulze miyenebuli zianis
Sesaxeb arc saxarebaSi Cans piriqiT saxarebaSi xazgasmulia rom vneba
yovelTvis ar gamovlindeba fizikuri sneulebis saxiT aqedan
gamomdinare gamarTlebulad mimaCnia cnebis avnebs ioane damaskeliseuli
interpretacia definicia bdquovnebaAacute erTsaxel ars da orpir rameTu vneba
ewodebis Atildeorcielsaca viTar-igi arian senni da wuTxni da kualad
sulierTaca vnebad saxel-edebis viTar igi arian gulisTqumaAacute da
47
guliswyromaAacuteldquo cota qvemoT vnebulebas ioane damaskeli ganmartavs
rogorc bunebis sawinaaRmdego moZraobas bdquoaw ukue moqmedeba ars
bunebiTi aRZrvaAacute xolo vnebaAacute gareSe ars bunebisaAacute vinaAacuteca amaTve
mizezTagan moqmedebaAacuteca igi vnebad iTqumis raJams ara bunebiTi iyos
aRZvraAacute igi gina Tu TaviT TacircsiT anu Tu sxAcircsa mier SemTxueulildquo (ioan
damask gard 2000 126) vnebuleba aris yvela moZraoba romelic aris
mZafri da romelic grZnobaSi Semodis sicrue da orpiroba bunebis
sawinaaRmdego moZraobaa igi avnebs anu am sawinaaRmdego moZraobisken
ubiZgebs jer xorcs rogorc am vnebis warmoSobis pirvelad mizezs da
Semdeg ukve suls rasac sabolood mivyavarT sulieri samaradiso
cxovrebis zianamde meore mxriv codvaSi Cavardna codviT mocva sxva
ra SeiZleba iyos Tu ara ziani bdquoavnebs xorcsa merme sulsaldquo SeiZleba
gavigoT rogorc codvaSi Cavardna codviT mocva rac TavisTavad
vnebaa ziania da am vnebis Tavdapirveli matarebeli vefxistyaosnis
mixedviT swored sxeulia rogorc ukve aRvniSneT avTandili rogorc
saero piri ufro naklebad aris daculi xorcieli sacdurisgan da
Sesabamisad codvac romelic SeiZleba Caidinos man pirvel rigSi
sxeulebrivia sxeulSi aRmocendeba da Semdeg moicavs sulsac bdquovgmob
kacsa augiansa crusa da Ralatiansaldquo (799) ndash es ukve aris adamiani
romlisTvisac sicrue da orpiroba erjeradi qmedeba ki aRar aris
aramed cxovrebis wesi misi bunebis nawilia amgvari kaci saiqiosac ver
gamarTldeba da RvTis winaSe Sercxvenili da codvili warsdgeba
Cemi azriT mocemuli striqonis amgvari ganmarteba da mis wyarod
swored saTnoebaTa kibis miCneva ufro myardeba teqstis erT-erTi
safexuriT misive Tqmuli tyuvilisaTAcircs dasaxelebuli safexuri
miZRvnilia sicruisadmi rogorc sulier kibeze aRmavali
qristianisaTvis erT-erT yvelaze xelisSemSlel vnebaze teqstSi
vkiTxulobT _ bdquotyuvili ars ganmryuneli siyuarulisaAacute da mSobeli cru-
ficobisaAacute romel ars RmrTisa uaris-yofaAacuterdquo (sineli 1965 216)
sicrue ioane sinelis Txzulebis mixedviT RmerTis uaryofaa
RmerTis uaryofa ki udavod yovelgvari ubedurebis sawyisia bdquoradgan
Tavia sicrue yovlisa ubadobisa me rad gavwiro moyvare Zma umtkicesi
Zmobisaldquo (st 792) _ ambobs avTandili anderZSi sxva magaliTic vnaxoT
48
bdquoorgulebaAacute dedaAacute ars tyuvilisaAacute da saqme misi rameTu orgulebaAacute sxuaAacute
araraAacute ars garna wrTuaAacute tyuilisaAacute da mopovnebaAacute ficTa cudTaAacuteldquo
(sineli 1965 217) vefxistyaosanSic Ralati ficis gatexa da sicrue
erTmaneTTan aris dakavSirebuli da erTnairad Seuwynarebeli
danaSaulia
bdquoSen gastexe fici Cemi simtkice da igi mcneba
RmerTman qmna da dagirCina cudad Seni xelovnebaldquo (528)
an kidev
bdquokvlaca vhkadre bdquome Tu mzeo TqvenTvis fici gametexos
RmerTman awve risxva misi zeciT CemTvis gaamexosldquo (535)
bdquoSen ar-gatexa kargi gWirs zenaarisa ficisaldquo (708)
vefxistyaosanSi fici dakavSirebulia RmerTTan nawarmoebis
personaJebs swamT rom ficis gatexa da sicrue RvTis risxvis
gamomwvevia
bdquovgmob kacsa augiansa crusa da Ralatiansa
ver vecruvebi ver vuzam saqmesa saZabunosa
piris-pir marcxvens ornive mivalT mas saukunosaldquo (799)
_ wers avTandili anderZSi romelSic agrZelebs sicruis da orpirobis
Temas da gansazRvravs mosalodnel Sedegs rom saukuno cxovrebaSi
RmerTis pirispir am vnebis gamo Sercxvenili iqneba analogiuri azria
gatarebuli saTnoebaTa kibeSic sicruesTan da cru ficTan mimarTebiT
vinc daZlevs am safexurs igi WeSmaritebas moipovebs ldquoese meTormete
kibe ars romeli mZle eqmnas amas guelsa mas Ziri keTilTaAacute mougies
romel ars WeSmaritebaAacuteldquo (sineli 1965 219)
avTandilma icis rom sicrue da megobris Ralati dausjeli ar
darCeba misi es codna ki moiTxovs praqtikul ganxorcielebas
bdquoara viqm codna ras margebs filasofosTa brZnobisa
miT viswavlebiT mogveces SerTva zesT mwyobrTa wyobisa ldquo (792)
qmedebaSi moyvanili sibrZne erTi pirobaa RmerTTan misasvlelad
da WeSmaritebis mosapoveblad tyuili ki erT-erTi mTavarTagania im
mankierebaTa Soris rac uSlis adamians xels saTnoebaTa kibeze
amaRlebaSi RmerTTan ziarebasa da amgvarad WeSmaritebis mopovebaSi
bdquorameTu sulman wmidaman saSinelad Tqua misTAcircs daviT
49
winaswarmetyuelisaAacuteTa viTarmed romeli ityodis sicruesa mas ara
waremarTos winaSe TualTa CemTaldquo (sineli 1965 216) amgvarad
vefxistyaosanSic da saTnoebaTa kibeSic erTnairad Seuwynarebel
codvad iTvleba sicrue igi yovelgvari ubedurebis mizezia da am mankis
dauZlevelad SeuZlebelia morig sulier safexurze amaRleba
saTnoebaTa kibis erT-erTi pirveli Targmani eqvTime aTonels
ekuTvnis aRsaniSnavia rom vefxistyaosanSi gamoyenebuli qarTulenovani
wyaroebi ZiriTadad eqvTime aTonelis Targmanebidan momdinareobs
razec prof elguja xinTibiZe miuTiTebs kidec rdquoSiSi Seiqms siyvarulsardquo
frazis wyaros Ziebisas
amgvari msjelobis safuZvelze SeiZleba davaskvnaT rom
rusTaveli savaraudod icnobda saTnoebaTa kibis teqsts misi romelime
Targmanidan am varauds mxars uWers e xinTibiZis mosazreba bdquorusTaveli
aSkarad emyareba ara mxolod biblias aramed mTel qarTulenovan
sasuliero mwerlobasldquo (xinTibiZe 2009 356-357) sakiTxi romlis Sesaxebac
iwereboda uzarmazari filosofiuri Tu Teologiuri traqtatebi
mxolod erTi striqoniT gadmoica rusTavelTan romelsac amave
striqonSi win uZRvis miTiTeba gamoTqmuli azris avtorze _ bdquome sityvasa
erTsa gkadreb platonisgan swavla Tqmulsa sicrue da orpiroba avnebs
xorcsa merme sulsaldquo (st 791) avtoris amgvari dakonkreteba gaxda
safuZveli imisa rom platonis filosofiaSi eZiaT am frazis wyaro
Tumca amgvari azris pirdapiri formulireba platonis dialogebSi ar
Cans8
amrigad saTnoebaTa kibis mniSvneloba Sua saukuneebis
kulturisTvis ganapirobebs teqstis farTo gamoyenebas epoqis gamorCeul
moRvaweTagan ucxoenovan samecniero literaturaSi ioane sinelis
teqstis gavlenas xedaven ara marto Sua saukuneebis sasuliero
literaturaze aramed XIX saukunis rusi klasikosebis SemoqmedebaSic
saTnoebaTa kibis gavlenis Semdgomi kvleva Sua saukuneebis da gviani
periodis qarTul literaturaze vfiqrobT saintereso suraTs
8 sakiTxis Seswavlis istoria ix e xinTibiZe bdquoplatonisgan swavla Tqmuli da
misi msoflmxedvelobiTi datvirTvaldquo (xinTibiZe 2009 474-497)
50
warmogviCens rasac samomavlo perspeqtivad vsaxavT amjerad ki Cveni
kvleva Semoifargla mxolod rusTavelis vefxistyaosniT
51
Tavi II
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis
struqturuli da stiluri Taviseburebani
naSromis SesavalSi ukve aRvniSneT rom qarTulad SemorCenilia
saTnoebaTa kibis ori sruli Targmani (eqvTime aToneliseuli da petre
gelaTeliseuli) prozaul teqstze dayrdnobiT Seqmnili ori sruli
poeturi versia (ioane sineliseuli da anton kaTalikosiseuli) da aseve
qeTevan bezaraSvilis mier bolo wlebSi aRmoCenili saTnoebaTa kibis
poeturi teqstis fragmentebi romelic CarTuli aRmoCnda grigol
nazianzelis TxzulebebSi naSromis winamdebare TavSi warmodgenili
kvleva moicavs Semdeg sakiTxebs saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis
struqturasa da stils aseve poeturi teqstebis versifikacias
52
amp 1 saTnoebaTa kibis struqturuli Tavisebureba
berZnuli teqstis struqturuli da kompoziciuri Taviseburebis
sakiTxi metad aqtualuria specialur (ZiriTadad inglisur da
rusulenovan) samecniero literaturaSi amitom sanam SemogTavazebdeT
uSualod sakuTar dakvirvebas qarTuli Targmanebis struqturaze
mokled mimovixilav sakiTxis Seswavlis istorias da ZiriTad
mosazrebebs
saTnoebaTa kibis berZnuli teqstis samecniero kritikulad
dadgenili gamocema rogorc ukve aRiniSna dRemde ar arsebobs
aRvniSneT aseve rom met-naklebad ukeTes gamocemad miiCneva meTiu
raderis (Matthew Rader) mier momzadebuli teqsti (PG vol 88 596-1209)
teqsts winasityvaobis saxiT darTuli aqvs kardinal robert
belarminos Sromis - eklesiis mweralTa Sesaxeb ndash is nawili romelic
eZRvneba ioane sinels aseve meTiu raderis Sesavali werili teqstisa da
avtoris Sesaxeb Sesavals mosdevs raiTis monastris beris danielis
mier aRwerili ioane sinelis cxovreba raiTis monastris iRumenis
ioanes epistole ioane sinelisadmi ioane sinelis sapasuxo epistole
ioane raiTelisadmi Sesavali (ΠΡΟΛΟΓΟΣ) pinaqsi sakuTriv teqsti da
traqtati mwyemsisa mimarT (ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΟΙΜΕΝΑ) aseve Targmanebebi
romelic erTvis teqstis yvela safexurs aRsaniSnavia rom berZnul
teqstSi Tavebs ewodeba sityva (λογος) xolo laTinur TargmanSi xarisxi
(Gradus) (PG vol 88 596-1209) aRiniSna aseve rom meTiu raderiseuli
teqstisgan gansxvavebuli redaqcia 1883 wels konstantinepolSi aTonis
mTis ramdenime xelnawerze dayrdnobiT gamosca berma sofroniusma
sofroniusis da meTiu raderis teqstebSi garda uSualod teqstualuri
gansxvavebebisa sxvadasxvaa TavTa Tanmimdevrobac (kordoCkini 200314)
rac Seexeba qarTul Targmanebs saTnoebaTa kibis eqvTime
aToneliseuli Targmanis struqtura Semdegnairia nawarmoebs SesavalSi
darTuli aqvs mTargmnelis eqvTime aTonelis anderZi romelic moicavs
mokle instruqciაsa da informacias teqstis Sesaxeb anderZs mosdevs
kibAgrave saTnoebaTaAacute cad aRmyvanebeli Tqmuli daniil monazonisa
raiTelisa wignisa amisTAcircs sulTa ganmanaTleblisaAacute romelsa ewodebis
53
klemaqsi romel ars kibAgrave cxorebaAacute wmidisa da netarisa mamisa Cuenisa
ioane sinel mamasaxlisisaAacute moZRurebiTa ganTqumulisa sulTa
ganmanaTlebelisa da WeSmaritad sanatrelisaAacute romeli ese aRwera
daniil monazonman raiTelman ebistole wmidisa mamisa iovane raiTel
mamasaxlisisaAacute sanatrelisa iovanes mimarT sinel mamasaxlisisa
ebistolAgrave wmidisa da netarisa iovane sinel mamasaxlisisa iovanes mimarT
raiTel mamasaxlisisa romelsa zeda-werili ese ars ficarni sulieri
iovane iovanes axarebs amas mohyveba sakuTriv teqsti Semdegi zogadi
saTauriT swavlani wmidisa mamisa Cuenisa iovane sinel mamasaxlisisani
romelni miuZRuanna mamasa iovanes raiTel mamasaxlissa rameTu eTxoa
mas misgan raAacuteTa aRwernes swavlani monazonTa mimarT saRmToAacute kibe
saTnoebaTaAacute teqstis bolo nawilia misive wmidisa mamisa Cuenisa iovane
sinel mamasaxlisisaAacute mwyemsisa da winamZRurisa mimarT romeli-ese misca
sxuaTa amaT pirvel-TqumulTa TavTa Tana iovanes raiTel mamasaxlissa
romelsa eTxova misgan raAacuteTa dauwernes swavlani monagonebisani
nawarmoebs boloSi darTuli aqvs Targmanebebi (sineli 1965) aRniSnuli
Targmanebebi berZnul teqstSi erTvis TiToeul Tavs xolo eqvTime
aTonels isini erTad mouTavsebia teqstis boloSi (cincaZe 1965 53)
prof meri cincaZe eqvTime aTonelis Targmanis Sesaval nawilze
dakvirvebis Sedegad askvnis rom qarTul redaqciaSi berZnuli (meTiu
raderis) redaqciisgan gansxvavebuli rigia daculi (cincaZe 1965 43)
eqvTime aTonelis teqstis rigia daculi (anderZis gamoklebiT) petre
gelaTelis TargmanSic (prologi) aha pinaqsi saRmrToAacutesa klimaqsisaAacute
daniil minazonisa raiTelisaAacute cxovrebisami uflisa ioannis
sxolastikosisa cxorebaAacute SemkuAgraveTebiTi amba ioanni winamZRurisa wmidisa
mTisa sinaAacutesaAacute zedwodebiT sxolastikosisa wmidaTa SorisosaAacute
WeSmaritad epistole amba ioanni winamZRurisa raiTisaAacute ioannis mimarT
RirssakAcircrvelisa sinisa mTisa winamZRurisa ioannis ioanni gixaroden (A-
39)
rac Seexeba poetur teqstebs ioane petriwiseuli varianti
moicavs saTnoebaTa kibis mxolod ZiriTad teqsts zogierT xelnawerSi
teqsts Tan erTvis TxuTmeti iambikuri strofi romelTagan pirveli
strofi akrostiqulia da ikiTxeba Semdegi saTauri SAcircdTaTAcircs vnebaTa
54
ars teqsti moicavs opoziciur wyvilebs ndash Svidi momakvdinebeli codva
da maTi sapirispiro saTnoebebi iv lolaSvilis varaudiT am teqstis
avtoric SesaZloa ioane petriwi iyos (petriwi 1968 255) SeniSnulia rom
saTnoebaTa kibisadmi SvidTaTvis vnebaTas darTva berZnul xelnawerTa
tradiciiT aris ganpirobebuli qarTul mwerlobaSi ki arsebobs
klemaqsisa da SvidTaTvis vnebaTas erTi da imave piris mier galeqsvis
tradicia (ioane petriwi anton kaTalikosi) (bezaraSvili 1987 133-134)
Svidi vnebis sakiTxs XVIII saukuneSi calke Txzulebebs uZRvnian
nikoloz Tbileli da kvipriane samTavneli (kekeliZe 1980 348-349 339)
yvela es teqsti SedgenilobiTa da TanmimdevrobiT sxvadasxvaa da erTi
wyarodan ar momdinareobs (bezaraSvili 1987 134)
anton kaTalikosis saTnoebaTa kibe moicavs ZiriTad teqsts
romelsac mosdevs oTxi akrostiquli iambikuri strofi bolo maTganis
kidurwerilobaSi ikiTxeba mwyemsisa mimarTca traqtati mwyemsisa
mimarTca moicavs aT strofs xolo mas mosdevs kvlav ori akrostiquli
iamburi strofi kidurwerilobiT ndash SvidTaTAcircs vnebaTa es da aqac
rogorc ioane petriwiseul variantSi saubaria Svid vnebaze da maT
sapirispiro saTnoebebze rogorc samecniero literaturaSia SeniSnuli
igi anton kaTalikosis originaluri Sromaa (bezaraSvili 1987 134 kukava
1978 30-34)
anton kaTalikosiseul da ioane petriwiseuli saTnoebaTa kibis
yoveli Tavi iwyebა originaluri strofebiT maTi Sinaarsi ZiriTadad
zogadia da gvacnobs im Temas razedac iqneba saubari ama Tu im TavSi
xolo safexurebis dasaTaurebas vkiTxulobT am strofebis
kidurwerilobaSi radganac magaliTad anton kaTalikosiseul
redaqciaSi Tavebs ar aqvT calke gamoyofili saTaurebi (mxolod
numeracia)
vardi ar mWnari ჶiali keTil sulnel
limena SuAgravebis oqroT arxrwnadTsakrebi
or-gzis Sedgoma satrfos namdAcirclsawyuris
tkbiluRlis tAcircrTAcircT sofliT gamoslvasagan g
55
ltolva aqaT RmrTiv iqa zenadmi mimyegravean9
anonimuri versiis TavTa raodenoba arasrulyofilia aq
warmodgenilia 30 Tavidan mxolod 12 (7 11 12 15 22 23 24 25 26 29 30)
da msgavsad antonis leqsiTi redaqciisa da sxva prozauli versiebisa
erTvis mokle Txzuleba mwyemsisa mimarT gansxvavebiT ioane petriwisa
da antonis leqsiTi redaqciebis Sedgenilobisa sadac TiToeul TavSi
10-11 iamburi (5-taepiani) strofia anonimur versiaSi nebismieria rogorc
iambur strofTa raodenoba ise strofSi taepTa raodenobac arc
gasaleqsad SerCeuli masala emTxveva sxva leqsiT redaqciebs
(bezaraSvili 1987 132-133)
ioane sinelis teqstis saTauridanve (klemaqsi-kibe) Cans saTnoebaTa
kibis struqturis specifika avtori iyenebs safexureobriv struqturas
raTa aCvenos sulieri aRmasvlis etapebi Tumca am mxriv igi novatori
ar aris ioane sinelamde origenem Tavis ocdameSvide homiliaSi
ricxvebis Sesaxeb Seadgina 42 safexuri romelze aRmasvla
aTavisuflebda adamians xorcieli survilebisagan naSromis struqturis
konstruirebisTvis kibis simbolos aqtiurad iyeneben sxva avtorebic
filon aleqsandrieli sirieli mamebi grigol noseli Tumca ioane
sinelis Sromis unikaluroba imaSi mdgomareobs rom masSi daxatulia
sulieri aRmasvlis uprecedentod masStaburi da srulyofili suraTi
(kordoCkini 2003 22-23)
mkvlevari jon dafi romelic ganixilavs saTnoebaTa kibis stilsa
da kompozicias yuradRebas amaxvilebs oTx ZiriTad dokumentze
romelsac nawarmoebis kompoziciis konstruirebisaTvis misi azriT
gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs esenia werili raiTis monastris
abatisgan ioane sinelisadmi miwerili ioane sinelis sapasuxo werili
sakuTriv teqsti da naSromis bolos darTuli mokle traqtati
mwyemsisa mimarT (ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΟΙΜΕΝΑ) mkvlevris azriT abati raiTelis
werili ara marto pirveli stimulia nawarmoebis kompoziciisTvis
aramed mas Semoaqvs nawarmoebis wardgenis TvalsazrisiT mniSnelovani
ori ZiriTadi idea kerZod a) mose rogorc mediumi RmerTsa da
9 teqstebs anton kaTalikosis redaqciidan safexurisa da muxlis miTiTebiT am da sxva SemTxvevaSic vimowmebT A-711 xelnaweridan
56
adamianebs Soris romelmac miiRo RvTis kanonebi b) bibliuri iakobis
cnobili sizmari ndash miwasa da samoTxes Soris aRmarTuli kibe
nawarmoebs asrulebs mokle traqtati mwyemsisa mimarT romelSic
ixateba idealuri ldquomwyemsisrdquo saxe es idealuri mwyemsi ki ndash abati
raiTelia aSkaraa rom nawarmoebis kompoziciur gamTlianebaSi
mniSvnelovan rols TamaSobs saTnoebaTa kibis Seqmnis iniciatori ndash
abati raiTeli nawarmoebi iwyeba misi weriliT da sruldeba traqtatiT
romelSi gansaxierebuli idealuri winamZRvari kvlav is aris ndash askvnis
mkvlevari (dafi 1999 3)
saTnoebaTa kibis struqturisa da semantikis urTierTmimarTebis
Sesaxeb arsebobs gansxvavebuli mosazrebebi kerZod k krumbaxeri teqsts
hyofs or nawilad I-XXIII safexurebi ndash mankierebebis daZleva da XXIV-
XXXL safexurebi - moraluri da Teologiuri saTnoebebis mopoveba
(krumbaxeri 1897 143ndash144) sxva azriT teqsti Sedgeba sami nawilisgan
soflidan gasvla (I-VII Tavebi) mankierebebTan brZola (VIII-XXIII Tavebi)
da qristianuli srulyofa (XXIV-XXX Tavebi) (desili 2002 103-104)
kalistos ueari teqsts yofs Semdegnairad soflidan gasvla (1-3 Tavebi)
saTnoebebis mopoveba (4-7 Tavebi) vnebebTan brZola romelic Tavis mxriv
iyofa a) vnebebi romlebic upiratesad arafizikuria (8-13 Tavebi)
fizikuri da materialuri vnebebi (14-17 Tavebi) arafizikuri vnebebi (18-23
Tavebi) umaRlesi saTnoebebi (24-26 Tavebi) dabolos RmerTTan SeerTeba
(27-30 Tavebi) (ueari 1982 13)
sakiTxis am mimarTulebiT warmarTvis kuTxiT sagulisxmoa kidev
erTi mosazreba romelsac yvelaze sarwmunod miiCnevs saTnoebaTa kibis
teqstis slavuri Targmanebis mkvlevari ara erTi statiisa da
monografiis avtori ndash tatiana popova mosamzadebel safexurebad
SeiZleba CaiTvalos pirveli Svidi Tavi Semdeg modis ndash codvili
cxovrebis uwmindurobisgan TviTganwmendisTvis moRvaweobaRwva a)
gulismier mankierebebTan brZola (VIII IX safexurebi) b) metyvelebasTan
dakavSirebul codvebTan brZola (X XI XII safexurebi) g)
xorcismiersxeulismier mankierebebTan brZola (XVI XVII safexurebi) d)
sulismier mankierebebTan brZola (XVIII-XXIII safexurebi) dabolos
moRvaweoba sulieri ganaxlebisTvis a) gulis ganaxlebisTvis (XXIV XXV
57
safexurebi) b) gonebis ganaxlebisTvis (XXVI XXVII XXVIII safexurebi) g)
nebis ganaxlebisTvis (XXIX XXX safexurebi) (germani 1854 42-43)
mkvlevari andrei kordoCkini Tavis sadoqtoro naSromSi sagangebo
Tavs uZRvnis saTnoebaTa kibis struqturas da Semdeg kanonzomierebas
xedavs I-III Tavebi ndash Sesavali samonastro cxovrebisaTvis IV Tavidan
teqstis ZiriTadi nawili miZRvnilia morCilebisadmi rac samonastro
cxovrebis qvakuTxedia da es nawili mTavrdeba XXVI TaviT ndash gansjisa da
gulisxmierebisaTvis bolo oTxi Tavi eZRvneba qristianul srulyofas
mkvlevaris azriT teqstis pirveli Tavebi xasiaTdeba intensiuri
asketuri brZoliT da sabaziso saTnoebebis mopovebiT maSin roca meore
etapisTvis damaxasiaTebelia mWvretelobiTi urTierToba RmerTTan rac
miRwevadia mxolod imaTTvis vinc gadalaxa vnebebi maSasadame praqsisi
da Teoria romelsac iyenebs kidec teqstSi ioane sineli aris
morwmunis sulier cxovrebaSi ori Tanmimdevruli etapi (kordoCkini 2003
22-24) bdquoaRmca-vfrindi saqmisa mier (πρᾶξις) da ganvisuene xedvisa mier
(θεωρία) da simdablisardquo (sineli 1965 56)
andrei kordoCkinis azriT kibis struqtura gvTavazobs sulieri
cxovrebis etapobriv Tanmimdevrul progress magram misi safexurebi
ar unda gavigoT rogorc mkacrad gansazRvrul-dadgenili
Tanmimdevroba miuxedavad imisa rom ioane sineli axasiaTebs calkeul
safexurebs gvaCvenebs mis mimarTebas winamaval an momdevno safexurTan
es ar gamoricxavs am vnebebis da saTnoebebis erTmaneTis paralelurad
daZlevisa an mopovebis perspeqtivas ubralod amgvari struqtura
miuTiTebs rom sulier cxovrebaSi progresi etapobrivi procesia da
SeuZlebelia mTliani kibis erTbaSad avla magaliTad safexuri locvis
Sesaxeb romelic moTavsebuliა teqstis dasasrulisken ar gulisxmobs
imas rom morwmunem ar unda ilocos ufro adreul safexurebzec
zogierT vnebasTan (magaliTad rogoricaa nayrovaneba) brZola ki
saWiroa yvela safexurze (kordoCkini 2003 27-28)
amrigad rogorc vxedavT saTnoebiTa kibis kompoziciur wyobasa
da struqturas specialur literaturaSi azrTa sxvadasxvaoba
gamouwvevia sxvaze metad sarwmunoa andrei kordoCkinis mosazreba rom
Txzulebis kompoziciis safexureobrivi sistema pirobiTia da is
58
gamoyenebulia sulieri aRmasvlis rogorc etapobrivi procesis Cvenebis
mizniT vfiqrob nawarmoebis pirvel da bolo TavebSi marTlac ikveTeba
garkveuli kanonzomiereba (vgulisxmob Sesaval Tavebs sadac saubaria
samonastro cxovrebisTvis aucilebel sabaziso saTnoebebze ndash soflidan
gasvlasa da misdami gulgrilobaze da bolo Tavebs sulieri
srulyofisa da RmerTTan SeerTebis mdgomareobaze) rac Seexeba
danarCen safexurebs maTi dayofa erTmniSvnelovnad saTnoebebis
mopovebis an mankierebebis daZlevis mixedviT marTebulad ar meCveneba
saqme isaa rom konkretuli vnebis daZleva TavisTavSi gulisxmobs
Sesabamisi am vnebis sapirispiro saTnoebis mopovebasac rasac mxars
uWers saTnoebaTa kibis teqsti nawarmoebis amgvari gaazreba erTi
safexuris sazRvrebSi moaqcevs aramarto konkretul mankierebasTan
brZolas aramed am mankierebis daZlevis gziT misi opoziciuri
saTnoebis mopovebasac ase magaliTad safexuri romelic miZRvnilia
ulmobelobisTvis aseve gulisxmobs lmobierebis mopovebasac romelic
miiRweva ulmobelobis vnebis daZleviT igive suraTia saTnoebaTaTvis
miZRvnil safexurebSic avtori erTsa da imave safexurSi gvaZlevs ormag
instruqcias ndash konkretuli saTnoebis mopovebisa da am saTnoebis
sapirispiro vnebasTan brZolis saSualebebze sainteresoa rom rig
SemTxvevebSi dasaTaurebaSic Cans es niuansi kalistos ueari mosazrebas
imis Taobaze rom saTnoebaTa kibeSi vnebebisadmi miZRvnil safexurTa
raodenoba Warbobs safexurebs saTnoebebze pasuxobs im Tavebze
miTiTebiT romelTa saTaurSive asaxula opoziciuri ndash vneba-saTnoeba ndash
wyvili kerZod merve safexuri ndash Περὶ ἀοργησίας καὶ πραότητος (misive
urisxvelobisaTAcircs da simSvidisa) meTerTmete safexuri ndash Περὶ πολυλογίας καὶ
σιωπῆς (Tqmuli wmidisa mamisa Cuenisa iovanesi dumilisaTAcircs da mraval-
metyuelebisa) meTxuTmete safexuri ndash Περὶ ἀφθάρτου ἐν φθαρτοῖς ἐκ καμάτων καὶ
ἱδρώτων ἁγνείας καὶ σοφροςύνης (misive uxrwnelisaTAcircs gaxrwnadTa Soris
SromaTagan da oflTa siwmidisaTAcircs da mrTelcnobobisa) (ueari 1982 14)
da sxva
saTnoebaTa kibis XVI safexuri beri sofroniusisa da arqimandrit
egnates mier gamocemul teqstebsa da meTiu raderis teqstSi
59
gansxvavebulia meTiu raderis teqstSi es safexuri miZRvnilia
vercxlismoyvareobisadmi (Περὶ φιλαργυρίας) xolo sofroniosisa da
arqimandrit egnates gamocemebis XVI TavSi gaerTianebulia meTiu
raderis teqstis momdevno XVII safexuric (Περὶ ἀκτημοςύνης)
(upovarebisaTvis) rac Seexeba qarTul Targmanebs eqvTime aTonelis
petre gelaTelis da ioane petriwis Targmanebi TavTa TanmimdevrobiT
mihyvebian meTiu raderis teqsts anu calk-calkea gamoyofili
vercxlismoyvareobisa da upovarebisadmi miZRvnili safexurebi am mxriv
sainteresoa anton kaTalikosis teqsti romelic XVI TavSi
gaerTianebulia aRniSnuli safexurebi (angarebisaTAcircs ese
upovarebisaTAcircs) rTuli saTqmelia ra motiviT cvlis anton kaTalikosi
TavTa Tanmimdevrobas (am msjelobas kidev ufro arTulebs is faqti rom
Cven xelT ar gvaqvs kritikulad dadgenili berZnuli teqsti romelSic
gaTvaliswinebuli iqneboda xelnawerTa sakmarisi raodenoba)
SesaZlebelia igi Tematurad awyvilebs am or Tavs Cem mier zemoT
Camoyalibebuli principis Tanaxmad (TiToeuli safexuri moicavs
rogorc vnebasTan brZolas aseve saTnoebebis mopovebasac da piriqiT)
faqtia rom sofroniosisa da arqimandrit egnates teqstebi antons xelT
ar eqneboda radganac SedarebiT gviandeli gamocemebia magram
dasaSvebia rom xelT hqonoda sxva rame saerTo wyaro
amrigad saTnoebaTa kibis teqstis safexurebis sistematizacia
rogorc vnebebTan brZola da saTnoebebis mopoveba pirobiTia ZiriTadad
konkretuli safexuris mxolod dasaTaurebas eyrdnoba da ar
iTvaliswinebs Sinaarsobriv mxares Sesabamisad viRebT teqstis
kompoziciis meqanikur (mxolod saTauris doneze) gaazrebas rasac
ewinaaRmdegeba teqstis mTliani semantika
nawarmoebis struqturuli Taviseburebis kidev erTi Cemi azriT
mniSvnelovani sakiTxia saTnoebaTa kibis Tavebis Tanmimdevroba
arsebobs ori ZiriTadi mosazreba zarinis (Зарин СМ) azriT safexuridan
safexurze gadasvlisas xSirad rTulia logikuri Tu fsiqologiuri
Tanmimdevrulobis danaxva da arc safexurebs Soris sazRvaria mkacrad
dadgenili (popova 201133) sxva mosazrebiT ki teqtis agebulebas
safuZvlad udevs mkacri logikuri Tanmimdevrulobis gancda da mis
60
saerTo kompoziciaSi devs sulieri aRmasvlis idea (proxorovi 1985 254)
ioane sineli iesos cxovrebis wlebis analogiiT Seqmnili nawarmoebis
kompoziciaSi mkveTrad mijnavs safexurebs erTmaneTisgan da
amavdroulad kravs maT erT mTlianobad rogorc wesi maRalmxatvruli
saxeebis saSualebiT da nawarmoebis mTavar ideaze (swrafva nebis
srulyofilebisken) daqvemdebarebiT amaSi mdgomareobs avtoris didi
damsaxureba da nawarmoebis kompoziciis originaloba (popova 2011 34-35)
teqsti aCvenebs sulieri cxovrebis gansxvavebul aspeqtebs maT
urTierTkavSirSi ioane sineli erTi mxriv saubrobs calkeul vnebebsa
da saTnoebebze da meore mxriv ganixilavs maT warmoSobas safuZvels
an kidev Sedegs da gvaZlevs erTgvar instruqciebs
sakiTxis Seswavlis istoriisa da saTnoebaTa kibis safexurebis
semantikuri urTierTmimarTebis problemis ganxilvis Semdeg Cven winaSe
aranakleb saintereso sakiTxebi wamoiWreba ra urTierTmimarTebebs
amyareben saTnoebaTa kibis teqstis qarTuli Targmanebi rogoria maTi
struqtura amJRavneben Tu ara gansxvavebebs Cven xelT arsebul berZnul
teqstebTan
rogorc aRvniSneT saTnoebaTa kibis eqvTime aToneliseuli
Targmanis ena sadisertacio naSromis farglebSi Seswavlili aqvs
profesor meri cincaZes (cincaZe 1965) igi sxva problemur sakiTxebTan
erTad exeba qarTuli Targmanis struqturul Taviseburebebsac mokled
Camovayalibeb am mimarTulebiT Catarebuli kvlevis Sedegad gamovlenil
arsebiT struqturul gansxvavebebs mines krebulSi dabeWdil berZnul
teqstsa da eqvTime aToneliseul Targmans Soris
berZnul teqstSi calke XXIII Tavad aris gamoyofili Περὶ τῆς
ἀκεφάλου ὑπερηφανίας (ampartavanebisaTvis) romelic sinadvileSi unda iyos
XXII Tavis Semadgeneli nawili sadac saubaria cudad-mzuaobrobaze anu
qedmaRlobaze (Περὶ τῆς πολυμόρφου κενοδιξίας) ioane sineli teqstSic
miuTiTebs rom ampartavneba da cudad-mzuaobroba mas erT vnebad miaCnia
amitom mosalodnelia rom avtori mas calke ar gamoyofda XXIII Tavi
sadac Setanilia aRniSnuli nawili dasaTaurebulia Semdegnairad
gamouTqumelTa gulis-sityuaTaTAcircs gmobisaTa mkvlevari fiqrobs rom es
Semdegdroindel gadamwerTa Secdoma unda iyos rasac eqvTime aToneli
61
qarTul TargmanSi asworebs da XXII TavSi aerTianebs orive nawils es
ldquoSecdomardquo petre gelaTelsac aqvs SeniSnuli Tumca mainc misdevs
berZnul teqsts da aRniSnuli Tavi XXIII safexurSi Seaqvs eqvTime
aTonelis anderZSi vkiTxulobT Semdegs ldquoTavni viTarca aqa iyvnen egre
dasxeniT rameTu meca viTarca mipovnian egreT damisxnian yovelni
wiTliTardquo ndash swored am anderZis safuZvelze mkvlevari askvnis rom
romeliRac berZnul xelnawerSi romliTac eqvTime aToneli
sargeblobda Tavebis mimdevroba ar iyo areuli (cincaZe 1965 45-47)
aRniSnuli faqti erTi mxriv uaRresad mniSvnelovania TviT berZnuli
teqstis rekonstuqciisaTvisac radganac eqvTime aTonelis Targmanis
struqtura ar misdevs Cven xelT arsebul aqamde gamocemul arc erT
berZnul teqsts da aSkarad eyrdnoba XI saukuneSi arsebul gansxvavebul
xelnawers (an xelnawerebs) meore mxriv eqvTime aToneli aSkarad
miuTiTebs rom mas xelT aqvs dedani romelSic TavTa Tanmimdevroba
isevea organizebuli rogorc mis teqstSi amasTanave eqvTimes
SeniSvnidan isic irkveva rom man icis sxva berZnuli teqstis arsebobis
Sesaxeb romelSic TavTa Tanmimdevroba sxvagvaria rom ara avtoris
remarka SesaZloa eqvTime aToneliseuli saTnoebaTa kibis struqturis
ldquogadaxrardquo Cven xelT arsebuli berZnuli teqstebisgan agvexsna rogorc
eqvTime aTonelis Taviseburi mTargmnelobiTi meTodi bevr SemTxvevaSi
specialur literaturaSi gavrcelebuli mosazreba eqvTime aTonelis
mTargmnelobiT meTodTan dakavSirebiT (kleba-metebis principi) eyrdnoba
misi Targmanebis arakritikul teqstTan Sedarebis safuZvelze miRebul
daskvnebs ukanasknelma kvlevebma kerZod ki profesor elguja
xinTibiZis specialurma gamokvlevam eqvTime aTonelis ori Targmanis
berZnul teqstTan mimarTebis Taobaze gamoavlina is meTodologiuri
Secdoma rac eqvTime aToneliseuli Targmanis arakritikul berZnul
teqstTan Sedarebisas iCens Tavs (xinTibiZe 1969144-151) am sakiTxTan
dakavSirebiT aseve sagulisxmoa teqstze darTul TargmanebaTa sakiTxi
eqvTime aTonelis teqstze darTul TargmanebaTa Seswavlis safuZvelze
m cincaZe gamoavlens qarTul teqstSi sqolioebs romelTac berZnulSi
Sesatyvisi ar moepovebaT mkvlevris azriT qarTvel mTargmnels xelT
hqonia sqolioTa sxva variantebi misive SeniSvniT eqvTime aTonelis
62
Targmans berZnuli teqstisgan gansxvavebul zogierT adgilSi gverdSi
udgas petre gelaTelis redaqciac am faqtze dayrdnobiT mkvlevari
askvnis rom am ori Targmanis erTnairi adgilebi romliTac isini
Sordebian berZnuls saeWvoa rom gaCeniliyo orive mTargmnelTan
erTmaneTisgan damoukideblad SesaZloa ori varaudis daSveba a) maTi
wyaroa romeliRac sxva berZnuli xelnaweri gansxvavebuli im
xelnawerebisgan romelic safuZvlad daedo meTiu raderis teqsts b)
SesaZloa petre gelaTeli Targmanis procesSi iSveliebda eqvTime
aTonelis redaqcias g) zogierTi adgilis mixedviT ki romlebiTac
eqvTime aTonelis Targmani Sordeba berZnul versias (Sesabamisad petre
gelaTelis teqstsac) SeiZleba davaskvnaT rom qarTveli mTargmnelebi
sxvadasxva berZnuli xelnawerebidan Targmnidnen teqsts (cincaZe 1965 55)
sadisertacio naSromis sxva Tavebis (struqtura stili terminologia
simbolika) saWiroebidan gamomdinare petre gelaTelis teqstis meTiu
raderis teqstTan mimarTebis kvlevam gamoavlina rom mTargmneli
TiTqmis sityvasityviT mihyveba berZnul dedans amdenad ar arsebobs
safuZveli vifiqroT rom mas xelT hqonda meTiu raderis teqstisgan
gansxvavebuli xelnaweri ufro savaraudoa rom petre gelaTeli
icnobda eqvTime aTonelis teqsts da SigadaSig (mag sqolioebis
SemTxvevaSi) sargeblobda kidec
rac Seexeba poetur Targmanebs isini met struqturul
Taviseburebas iCenen
saTnoebaTa kibis mesame safexurSi Περὶ ξενιτείας (ucxoebisaTvis)
ioane sinels Seutania swavleba sizmarTa Sesaxeb da gamouyvia igi
calke qveTavad (Περὶ ἐνυπνίων ἀκολουθούντων εἰσαιγογικοῖς) numeraciis gareSe
asea qarTul prozaul TargmanebSic eqvTime aToneli ndash ucxoebisaTAcircs
romelsa Sina ityAcircs sizmarTaTAcircsca cudTa petre gelaTeli ndash misive
ucxoebisaTAcircs (sizmarTaTAcircs sizmarTami SedgomilTaTAcircs SeyvanebadTaAacutesa
anton kaTalikosiseul poetur variantSi sizmarTaTvis gamoyofilia
calke damoukidebel Tavad romelsac iseve rogorc sxva Tavebs win
uZRvis anton kaTalikosis Sesavali kidurwerilobiT gaformebuli
originali strofi xolo safexuri moicavs sxva Tavebis msgavsad aT
iambur strofs anu anton kaTalikosi am Tavs qmnis rogorc
63
damoukidebel srulfasovan safexurs da mosalodneli iyo kidec rom
igi gamoeyo Semdeg meoTxe safexurad Tumca avtori aRniSnul Tavs
numeracias ar aniWebs da Semdeg meoTxe safexurad tovebs Tavs
morCilebisaTvis wmidisa iseve rogorc es prozaul TargmanebSi da
berZnul teqstebSia amitom Tavebis mimdevroba SenarCunebulia da
mihyveba berZnul da qarTul prozaul teqstebs anton kaTalikosisgan
gansxvavebiT ioane petriwiseul saTnoebaTa kibeSi sizmarTaTAcircs calke
meoTxe safexurad aris gamoyofili amitomac Tavebis Tanmimdevroba
gansxvavebulia sxva yvela danarCeni teqstisgan es gansxvaveba swordeba
teqstSi mecxre ndash meaTe Tavebis ZAcircris-AtildesenebisaTAcircs da ZAcircris-zraxvisaTAcircs
gaerTianebiT erTi saTauris ndash ZAcircris-zraxvisaTAcircs qveS amgvarad berZnul
da naTargmn teqstebSi calk-calke gamoyofili ori sxvadasxva
safexuris gaerTianebiT avtori asworebs TavTa mimdevrobas (romelic
airia sizmarTa Sesaxeb Tavis calke gamoyofiT) danarCeni teqstebis
mixedviT
saTnoebaTa kibis XVI safexuri Περὶ φιλαργυρίας rogorc zemoT ukve
aRiniSna ioane sinels miuZRvnia vercxlismoyvareobisaTvis asea es
Txzulebis qarTul variantebSic anton kaTalikoss ki am TavSi
angarebisaTAcircs ese gauerTianebia Semdegi safexuric ndash upovarebisaTAcircs
msgavsad beri sofroniusis da arqimandrit egnates mier gamocemuli
teqstebisa samagierod calk-calke Tavebad (XXI-XXII Tavebi) dauyvia
cuddideboba da zesTmCenobisaTAcircs rogorc zemoT vnaxeT eqvTime
aToneli am or Tavs aerTianebs petre gelaTelTan ki zesTmCenobisaTAcircs
Setanilia Semdeg XXIII safexurSi (misive gamouTqumelTaTAcircs
gulissityuaTa gmobisaTa) iseve rogorc patrologia grekaSi dabeWdil
berZnul teqstSi Περὶ τῆς ἀκεφάλου ὑπερηφανίας ἐν ῷ καὶ περὶ ἀκαθάρτων λογισμῶν τῆς
βλασφημίας anton kaTalikosis teqsti am SemTxvevaSi bolomde arc petre
gelaTelis Targmans misdevs igi samive Tavs calk-calke gamohyofs XXI
Tavi ndash cuddideboba XXII ndash zesTmCenobisaTAcircs XXIII ndash gmobisaTvis aqve
unda SevniSnoT rom antoniseuli teqstis safexurebis Tanmimdevroba am
SemTxvevaSic misdevs sofroniusis teqsts sadac aseve calk-calkea
gamoyofili samive zemoT aRniSnuli safexuri amdenad antonis teqstis
struqtura zustad emTxveva sofroniusis mier konstantinepolSi
64
dabeWdili da arqimandrit egnates mier gadamuSavebuli teqstebis
struqturas zemoT ukve aRvniSne rom es teqstebi gviandeli periodisaa
rac gamoricxavs antonisgan aRniSnuli gamocemebis codnas maSasadame
antoniseuli teqstis struqturaze msjelobisas SesaZlebelia ori
varaudis daSveba 1) antoni azrobrivad awyobs safexurebis
Tanmimdevrobas kerZod aerTianebs XVI-XVII safexurebs romelic
miZRvnilia angarebisa da upovarebisaTvis Tematurad am safexurebis
gaerTianeba aSkarad logikuria radgan ioane sineli sxva SemTxvevaSi ar
yofs calk-calke Tavebad saTnoebas da am saTnoebis sapirispiro vnebas
magaliTad nayrovanebisadmi miZRvnil safexurSi igi saubrobs marxvis
saTnoebazec da calke ar gamoyofs marxvis safexurs da aS rac Seexeba
XXI XXII XXIII Tavebs zesTmCenobis Sesaxeb safexuris gamoyofa
gmobisadmi miZRvnili safexurisgan bunebrivad Cans xolo
cuddidebobisa da zesTmCenobis erTmaneTisgan gamijvna SesaZloa
avtors dasWirda cota zemoT darRveuli TavTa raodenobis aRsadgenad
raTa jamSi mieRo 30 safexuri 2) savsebiT dasaSvebia aseve rom anton
kaTalikoss xelT hqonoda CvenTvis ucnobi rame sxva wyaro romelSic
TavTa Tanmimdevroba swored ise iqneboda organizebuli rogorc man da
cota mogvianebiT am teqstis gamomcemlebma berma sofroniusma da
arqimandritma egnatem daalages aqve unda aRiniSnos isic rom Cem mier
Catarebulma specialurma kvlevam anton kaTalikosis teqstis ZiriTad
wyarod gamoavlina petre gelaTelis Targmani (aseve icnobs da zog
SemTxvevaSi eyrdnoba eqvTime aTonelis da ioane petriwis teqstebsac)
amdenad Tuki davuSvebT rom anton kaTalikoss xelT hqonda rame sxva
wyaro savaraudod igi gamouyenebia oden Tavisi teqstis struqturuli
organizebisaTvis
naTqvamis sailustraciod da ukeT aRsaqmelad aqve gTavazobT
erTgvar sqemas ndash paralelurad dalagebul saanalizo TavTa saTaurebs
berZnul teqstebsa da qarTul TargmanebSi
eqvTime
aToneli
petre gelaTeli anton
kaTalikosi
ioane
petriwi
Patrologiae
Cursus
Completus
Series Graeca
Vol 88
65
1
a
b 1
a soflisa
amis
amaoAacutesa
ganSorebis
aTAcircs
gamosvlisaTAcircs
sofliT
sofliT
gamosvlasag
an
gamosvlis
aTAcircs
sofliT
ese
Περὶ ἀποταγῆς
Βίου
2
bsiZulvili
saTAcircs
soflisa da
saqmeTa
misTa
misive
umzrunvelobisa
TAcircs
uzrunvelo
bisaTvis
ar
siyuaruli
saTAcircs
soflisa
Περὶ
ἀπροσπαθείας
ἤγουν ἀλυπίας
3
g
ucxoebisaTAcirc
s
romelsa
Sina ityAcircs
sizmarTaTAcircs
ca
cudTa
misive
ucxoebisaTAcircs
(sizmarTaTAcircs
sizmarTami
SedgomilTaTAcircs
SeyvanebadTaAacutesa)
ucxoebisaT
vis
ucxoebisa
TAcircs
Περὶ ξενιτείας
Περὶ ἐνυπνίων
ἀκολουθούντ
ων
εἰσαγωγικοῖς
sizmarTaTv
is
4
S) wamebis
a
misTAcircs
romeli
iqmnebis
morCilebisa
meoTxe
aRsavali
netarisaTAcircs da
maradis
Atildesenebulisa
morCilebisa
4 Tavi ndash
morCilebis
aTvis
wmidisa
sizmarTaT
Acircs
Περὶ τῆς
μακαρίας καὶ
ἀειμνήστου
ὑπακοῆς
66
mier
5
e
sinanulisa
TAcircs
romelsa
Sina ityAcircs
dilegisa
misTAcircs
misive mexuTe
aRsavali
sinanulisaTAcircs
zrunvilisa da
WeSmaritisa
gancxadebulad
sinanulisa
Tvis es
morCilebi
saTAcircs es
Περὶ
μετανοίας
μεμεριμνημέν
ης καὶ
ἐναργοῦς ἐν ᾖ
καὶ Βίος τῶν
ἁγίων
καταδίκων καὶ
περὶ τῆς
φυλακῆς
6
v
AtildesenebisaTAcirc
s
sikudilisa
misive
AtildesenebisaTAcircs
sikudilisa
xsenebisa
sikudilisa
sinanulis
aTAcircs ese
arisve
Περὶ μνήμης
θανάτου
7
z codvaTa
ganmwmedel
isa
gloisaTAcircs
misive
sixarulis
moqmedisa
gloisaTAcircs
glovisaTAcircs
AtildesenebisaT
Acircs
sikudilis
a
Περὶ τοῦ
χαροποιοῦ
πένθους
8
Agrave
urisxvelob
isaTAcircs
misive
urisxvelobisa
TAcircs da
simSvidisa
urisxuelob
isaTvis
glovisaTAcirc
s
Περὶ
ἀοργησίας καὶ
πραότητος
9
T
Zacircris-
AtildesenebisaTAcirc
s
misive
ZAcircrisAtildesenebisaT
Acircs
TAcircs
Zacircrisxsenebi
sa
urisxvel
obisaTAcircs
Περὶ
μνησικακίας
i
Zacircris-
misive
ZAcircriszraxvisaT
Zacircriszraxvi
sa
Zacircris-
zraxvisaT
Περὶ
καταλαλιᾶς
67
10
zraxvisaTAcirc
s
Acircs
Acircs
11
ia
Tqmuli
wmidisa
mamisa
Cuenisa
iovanesi
dumilisaTAcirc
s da
mraval-
metyuelebi
sa
misive
mravalmetyuele
bisaTAcircs
dumilisaTv
is
dumilisaT
Acircs
Περὶ
πολυλογίας
καὶ σιωπῆς
12
ib
tyuvilisaT
Acircs
misive
tyuilisaTAcircs
sarcxAcircnlis
aTAcircs
yovlisa
tyuvilisa
TAcircs
67avit67t
saxed
Περὶ ψεύδους
13
ig
mowyinebisa
TAcircs
misive
mowyinebisaTAcircs
mowyinebisa
Tvis
(kidurweri
li antoni)
mowyinebis
a
Περὶ
ἀκηδίας
14
id
nayrovanebi
saTAcircs
misive yovlad
ganTqmulisaTAcircs
da dedoflisa
borotisa
novagTmoyua
rebisaTAcircs
nayrovaneb
isaTAcircs
Περὶ τῆς
παμφίλου καὶ
δεσποίνης
πονηρᾶς
68
muclisa γαστρός
15
Tqmuli
misive
uxrwnelisa
misTAcircs
SromaTamie
r oflTa
gaxrwnadTa
kacTa mier
mogebulisa
siwmidisa
da
qalwulebis
aTAcircs
misive
uxrwnelisaTAcircs
gaxrwnadTa
Soris
SromaTagan da
oflTa
siwmidisaTAcircs
da
mrTelcnobobis
a
mrTelcnobi
erisa
siwmidisaTAcirc
s
siwmidisa
TAcircs
Περὶ
ἀφθάρτου ἐν
φθαρτοῖς ἐκ
καμάτων καὶ
ἱδρώτων
ἁγνείας καὶ
σωφροςύνης
16
iv
vercxlis-
moyuarebisa
TAcircs
misive
vercxlismoyua
rebisaTAcircs
angarebisaT
Acircs ese10
vercxlis-
moyuarebis
aTAcircs
Περὶ
φιλαργυρίας
iz
upovarebisa
TAcircs
misive
upovarebisaTAcircs
ulmobelob
isaTAcircs da
gulჶicxel
upoarebisa
TAcircs
Περὶ
ἀκτημοσύνης
10 upovarebisaTvis miZRvnili safexuric gaerTianebulia amave TavSi msgavsad beri sofroniusis gamocemuli teqstisa da sxva axalberZnuli redaqciebisa Sdr Περὶ φιλαργυρίας (Καθὼς καὶ περὶ ἀκτημοσύνης) - Tavebs vuTiTebT parakletis monastris mier momzadebuli axalberZnuli teqstidan
69
17
obisa es
18
iAgrave
ulmobelob
isaTAcircs
misive
ugrZnobelobis
aTAcircs mermeca
mkudrobisa
sulisa da
sikudilisa
gonebisa
pirvel
sikudilisa
sxeulisaAacutesa
Zilisa
locvisa da
ჶsalmunebi
sa
Sesakrebel
sa Sina
gul-
ficxelob
isaTAcircs
Περὶ
ἀναισθησίας
ἤγουν
νεκρώσεως
ψυχῆς καὶ
θανάτου νοὸς
πρὸ θανάτου
σώματος
19
iT
galobisaTAcirc
s
krebulTa
Soris
misive
ZilisaTAcircs da
locvisa da
SesakrebelTa
Atildesenebisa
TacircmRviZareb
isa
Zilisa Περὶ ὕπνου
καὶ
προσευχῆς
καὶ τῆς ἐν
συνοδίᾳ
ψαλμῳδίας
20
k
mRAcircZarebisa
TAcircs
misive
mRAcircZarebisTAcircs
sxeulebrisa da
viTar jer-ars
moslvaAacute amissa
momarT
moSiSebisaT
Acircs
mRviZareba
i
Περὶ
ἀγρυπνίας
σωματικῆς
πῶς διὰ
ταύτης γίνεται
ἡ τοῦ
πνεύματος
καὶ πῶς δεῖ
ταύτην
μετιέναι
70
21
Tqumuli
missive
moSiSebisaTAcircs
misive
moSiSebisaAcircs
cuddidebob
a11
moSiSebisa
TAcircs ars
Περὶ τῆς
ἀνάνδρου
δειλίας
22
Tqumuli
wmidisa mamisa
Cuenisa
iovanesi
cudad ndash
mzuaobrebisa
TAcircs
(ampartavanebi
saTAcircs)
misive
cuddidebobisa
TAcircs
zesTmCenobi
saTAcircs12
cudad-
mzuaobrob
is
Περὶ τῆς
πολυμόρφου
κενοδιξίας
23
kg
Tqmuli
misive
gamouTqume
lTa
gulis-
sityuaTaTAcirc
s
gmobisaTa
misive
zesTmCenobisaT
Acircs
misive
gamouTqumelTa
TAcircs
gulissityuaTa
gmobisaTa (am
nawils iseve
rogorc
berZnulSi ara
aqvs saTvalavi)
gmobisaTvis
13
gmobisaTAcircs
ars
Περὶ τῆς
ἀκεφάλου
ὑπερηφανίας
ἐν ᾧ καὶ περὶ
ἀκαθάρτων
λογισμῶν τῆς
βλασφημίας
kd misive simSvidisaT simSAcircdisa Περὶ
11
Sdr ΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΠΡΩΤΟΣ Περὶ κενοδοξίας 12
Sdr ΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ Περὶ ὑπερηφανείας 13
Sdr ΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΤΡΙΤΟΣ Περὶ λογισμῶν βλασφημίας
71
24
simSvidisaT
vis
da
siwrfoebis
a
simSvidisaTAcircs
da simartivisa
da umankoebisa
71avit
siborotisa
Acircs
simartivisa
umankoebisa
da
sidrkoisa
TAcircs
siwrfoebi
sa da
umankoebis
a
πραότητος
και
ἁπλότητος
καὶ ἀκακίας
καὶ πονηρίας
σεσοφισμένων
καὶ οὐ
φυσικῶν
25
ke
simdablisa
TAcircs
misive
vnebaTwarmwymed
elisa maRlisa
mdabalmzraxve
lobisaTAcircs
uxilaviTa
grZnobiTa
mdabamzraxu
AgravelobisaTAcircs
maRlisa ese
simdablis
aTAcircs
Περὶ τῆς τῶν
παθῶν
ἀπωλείας τῆς
ὑψίστου
ταπεινοφροςύν
ης ἀοράτῳ
αἰσθήσει
ἐγγινομένηςmiddot
ὃς ἀνάβασιν
ἴσχυσεν
θαρσείτω τὸν
διδάσκαλον
γὰρ Χριστὸν
μιμηςάμενος
σέσωσται
26
kv
gankiTxvisa
TAcircs
da
gulisAtildemis-
yofisaTAcircs
Mmisive
gansjisaTAcircs
gulisistyuaTa
da vnebaTa da
saTnoebaTaAacutesa
misive Taovan
qmnaAacute
SemkueTebiTi
ganssjisaTAcirc
s
gankiTxva
Tavisa
Περὶ
διακρίσεως
λογισμῶν καὶ
παθῶν καὶ
ἀρετῶν
Περὶ
διακρίσεως
εὐδιακρίτου
72
winaTqumulTa
sityuaTa
misTaAacute
27
kz
dayudebisa
TAcircs
da
ganSorebisa
da
dacvisaTAcircs
gonebisa
misive
samRvdeloAacutesaT
Acircs myudroebisa
sxulisa da
sulisa
myudroebisa
TAcircs ulisa
da
sxeulisaca
dayudebisa
AtildeorcTa
da sulTa
Περὶ τῆς ἱερᾶς
σώματος καὶ
ψυχῆς
ἡσυχίας
Περὶ
διαφορᾶς
καὶ
διακρίσεως
ἡσυχιῶν
28
kAgrave
locvisaTAcircs
gonebiTa
Semokrebul
iTa
misive
samRvdeloAacutesaT
Acircs da dedisa
saTnoebaTaAacutesa
netarisa
locvisa
72avit72
SinaAacutesaTAcircs
gonierisa da
grZnobadisa
wardgomisa
helliphelliphellip
locvisaT
Acircs da
sagonebisa
keTils
dgomisaTAcirc
s
Περὶ τῆς ἱερᾶς
καὶ μητρὺς
τῶν ἀρετῶν
τῆς μακαρίας
προσευχῆς
καὶ περὶ τῆς
ἐν αὐτῇ
νοερᾶς καὶ
αἰσθητῆς
παραστάσεως
kT
uvnebelobi
saTAcircs
misive
queyaniszedaAacutesa
TAcircs cisa
RmrTivmsgavsisa
uvnebelobisa
da sisrulisa
uvnebelobi
saTAcircs
wmidisa
uvnebelob
isaTAcircs ese
Περὶ τοῦ
ἐπιγείου
οὐρανοῦ τῆς
θεομιμήτου
ἀπαθείας καὶ
τελειότητος
73
29
da
aRdgomisaTAcircs
sulisa pirvel
zogadisa
aRdgomisa
καὶ
ἀναστάσεως
ψυχῆς πρὸ τῆς
κοινῆς
ἀναστάσεως
30
l
siyuarulis
aTAcircs da
sarwmunoebi
sa da
sasoebisa
misive
TanSemkrvelisa
TAcircs
saTnoebianisa
samobisa
saTnoebaTa
Sina
saTnoebiTi
samobisaTAcircs
sarwmunoe
bisaTAcircs
Περὶ τοῦ
συνδέσμου τῆς
ἐναρέτου
τριάδος ἐν
ἀρεταῖς
rTulia msjeloba (garda im SemTxvevisa sadac Cans avtoris
ganzraxva nawarmoebis struqturis cvlilebisas da razec zemoT ukve
visaubreT) Tu ra motivi udevs safuZvlad teqstis qarTveli avtorebis
gadawyvetilebas daSalon an gaaerTianon teqstSi erTmaneTisgan sakmaod
mkafiod gamijnuli safexurebi
amgvarad warmodgenili kvleva Semdegi daskvnebis gamotanis
saSualebas gvaZlevs
1 saTnoebaTa kibis teqstis safexurebis sistematizacia ar
daiyvaneba oden vnebebTan brZolasa an saTnoebebis mopovebaze amgvari
dayofa metad calsaxaa da ZiriTadad konkretuli safexuris mxolod
dasaTaurebaze dayrdnobasa da misi Sinaarsobrivi mxaris
gauTvaliswineblobaze miuTiTebs Sesabamisad viRebT teqstis
kompoziciis meqanikur (mxolod saTauris doneze) gaazrebas rasac
ewinaaRmdegeba teqstis mTliani semantika
2 saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebi Tavebis Tanmimdevrobis
mixedviT Semdeg Taviseburebas iCenen petre gelaTelis Targmani misdevs
mines krebulSi dabeWdil berZnul teqsts eqvTime aToneliseuli
74
Targmani ki struqturis mixedviT ar mihyveba aqamde gamocemul arc erT
berZnul teqsts da amis mizezad igi sxva dednis arsebobas asaxelebs es
faqti uaRresad mniSvnelovania TviT berZnuli teqstis
rekonstuqciisaTvisac amasTanave eqvTimes SeniSvnidan isic irkveva rom
man icis sxva berZnuli teqstis arsebobis Sesaxeb romelSic TavTa
Tanmimdevroba sxvagvaria rom ara avtoris remarka SesaZloa eqvTime
aToneliseuli saTnoebaTa kibis struqturis ldquogadaxrardquo Cven xelT
arsebuli berZnuli teqstebisgan agvexsna rogorc eqvTime aTonelis
Taviseburi mTargmnelobiTi meTodi bevr SemTxvevaSi specialur
literaturaSi gavrcelebuli mosazreba eqvTime aTonelis
mTargmnelobiT meTodTan dakavSirebiT (kleba-metebis principi) eyrdnoba
misi Targmanebis arakritikul teqstTan Sedarebis safuZvelze miRebul
daskvnebs
3 poeturi teqstebis Tavebis mimdevroba gansxvavdeba orive
naTargmni prozauli teqstisgan am mxriv sainteresoa anton
kaTalikosiseuli saTnoebaTa kibe romelic struqturulad zustad
emTxveva konstantinepolSi 1883 wels beri sofroniusis mier gamocemul
teqsts es faqti orgvari varaudis daSvebis saSualebas gvaZlevs 1)
antoni azrobrivad awyobs safexurebis Tanmimdevrobas 2) savsebiT
dasaSvebia aseve rom anton kaTalikoss xelT hqonoda CvenTvis ucnobi
rame sxva wyaro romelSic TavTa Tanmimdevroba swored ise iqneboda
organizebuli rogorc man da cota mogvianebiT am teqstis sxva
gamomcemlebma sofroniusma da arqimandritma egnatem daalages
75
amp 2 saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis stilis
zogierTi sakiTxi
bizantiur esTetikaSi mSvenierebis cnebam gamomsaxvelobiTi
formebidan saRvTo SinaarsSi gadainacvla marTalia igi klasikur
esTetikaSi ara marto formas aramed amaRlebuli azris mSvenierebasac
gulisxmobda magram qristianul esTetikaSi mas saRvTo azris saRvTo
mSvenierebis gamoxatvis funqcia daekisra maSasadame gadainacvla
ontologiur gnoseologiur eTikur sferoSi miuxedavad imisa rom
umaRles pirvel saRvTo sibrZnesTan dapirispirebiT uaryofilia
ritorikis garegnuli esTetikuri samkaulebi maTi gamoyeneba daSvebulia
isev RvTismetyvelebisaTvis da mxolod da mxolod misi samsaxurisTvis
misi ukeT warmoCenis mizniT qristian avtorTa aseTi Sexedulebebi
gamoxatavs maT antinomiur damokidebulebas movlenebisadmi rac
bizantiuri esTetikisaTvis iyo damaxasiaTebeli amdenad garegnuli
esTetikuri mSveniereba faseulia mxolod saRvTosTan
transcendenturTan damokidebulebaSi (bezaraSvili 2004 536-540 586)
ioane sinelis teqsti gamoirCeva maRali poeturobiTa da stiluri
mravalferovnebiT (popova 2011 50) vfiqrobT klasikuri siuJetis
ararsebobis gamo esTetikuri siamovnebis miniWebis funqcia akisria
mTlianad stilsa da enas amitom sadisertacio naSromis winamdebare
paragrafSi SevecdebiT mokled mimovixiloT saTnoebaTa kibis stilis
zogierTi sakiTxi da am WrilSi qarTuli Targmanebis ndash mxatvruli
mxare radganac samecniero literaturaSi SeniSnulia aseve rom
berZnul teqsts Tavisi mxatvruli RirebulebiT arc qarTuli Targmanebi
CamorCebian klemaqsi warmoadgens SesaniSnav Txzulebas avtori
brwyinvale sentencia-aforizmebiT mxatvruli gamosaxvis xerxebiT ndash
saocari Sedareba-metaforebiT dapirispirebebiT gameorebebiTa Tu
mignebuli paralelebiT romlebic saerToa berZnuli da qarTuli
redaqciebisaTvis gadmogvcems saTqmels (cincaZe 2008 82) nawarmoebis
amouwuravi potencialidan gamomdinare sakiTxis srulad Seswavla erTi
paragrafis farglebSi bunebrivia warmoudgenelia am SemTxvevaSi Cveni
amocana mdgomareobs teqstis mxatvrul Rirebulebaze zogadi
warmodgenis SeqmnaSi radganac vfiqrobT medievalur samyaroSi
76
saTnoebaTa kibis popularobis ganmsazRvreli erT-erTi mniSvnelovani
faqtori swored nawarmoebis stili iyo
ritorikuli figurebidan da tropuli metyvelebis formebidan
romelTac xSirad mimarTavs ioane sineli gamovarCev epiTets Sedarebas
personifikacias hiperbolas gradacias ritorikul SekiTxvas
gameorebas anastrofs epanaforas antiTezas paromoions hendiadiss
paronomasias rac Seexeba teqstis qarTul Targmanebs orive qarTul
prozaul redaqciaSi Cans mTargmnelTa Zalisxmeva SeinarCunon
originali teqstis maRalmxatvruli stili Tumca rogorc
mosalodnelic iyo petre gelaTelis Targmani Sesrulebuli gelaTis
literaturuli skolis normebis Sesabamisad ufro axlos dgas berZnul
teqstTan vidre eqvTime aTonelis romelic qarTuli enisTvis metad
bunebriv konstruqciebs arCevs
samecniero literaturaSi SeniSnaven rom saTnoebaTa kibeSi
bunebrivad aris CarTuli xalxuri metyvelebidan aRebuli aforistuli
gamonaTqvamebi da amgvar formebs Tavad ioane sinelic qmnis (popova 2011
53-54) ἀνὴρ σιωπηλὸς φιλοσοφίας υἱὸς (712D) ldquomamakaci mdumare
filosofosobisa Zerdquo (A-39 44v) ldquokaci mdumare Svili ars sibrZnisaAacuterdquo
(sineli 1965 103) χωρὶς δοκιμῆς ὁ χρυςὸς οὐ τελειοῦταιrdquo (696A) ldquoTAcircnier
gamocdilebisa oqroAacute arsrul iqnebisrdquo (34v) ldquooqroAacuteca gamoucdelad ara-
ve srul iqmnebisrdquo (sineli 1965 78)
struqturidan gamomdinare teqsti mTlianobaSi SeiZleba ganvixiloT
gradaciis ndash erTi safexuridan meoreze TandaTanobiT gadasvla
TandaTanoba Tanamimdevroba (ucxo 1989) ndash nimuSad radganac misi
ZiriTadi idea aris ganviTareba nebisyofis srulyofa moZraoba qvemodan
zemoT (popova 2011 48) gradaciis magaliTebi xSiria teqstSi ldquoἸσάριθμος
εὐαγγελιστῶν βαθμός Ὁ ἀθλητὴς στῆκε τρέχων ἀφόβωςrdquo (PG Vol 88 728D) ldquoese kibe
ars Sesworebuli ricxusa maxarebelTasa moRuawe ege romeli mdgomare
xar amas zeda uSiSad rbiode cad mimarTrdquo (sineli 1965 125) ldquosworricxAcirc
maxarebelTaAacute xarisxi moRuawe deg msrboli uSiSad (A-39 53v) an kidev
ldquoΑἱ μὲν ὅσιαι ἀρεταὶ τῇ τοῦ Ίακὼβ κλίμακι παρεοίκασιν αἱ δὲ ἀνόσιοι κακίαι τῇ ἁλύσει τῇ
ἐκπεσούσῃ ἐκ Πέτρου τοῦ κορυφαίουldquo (PG vol 88 840A) ldquosaTnoebani wmidani
msgavs arian kibesa mas romeli ixila iakob rameTu SemdgomiTi
77
Semdgomad SeslviTa maT Sina aRamaRleben kacsa cadmde xolo borotni
saqmeni msgavs arian jaWuTa maT romeli dascAcircves mociqulisa petresgan
rameTu esreT vnebani erTindasherTsa damokidebul arian da STaiyvaneben
sulsa jojoxeTadrdquo (sineli 1965 202) ldquowmidani vidreme saTnoebani iakobis
kibesa miehazrvian xolo arawmidani siboroteni ndash jaWusa ganvrdomilsa
petresgan (A-39 80v)
calkeul sityvaTa gameoreba ritorikuli xerxia romelic azrs met
eqspresiulobas sZens ldquoδαίμονα τὸν δαίμονα ἰώμενονldquo (PG Vol 88 841B) ldquoeSmakman
eSmaki gandevnardquo (sineli 1965 204) eSmaki eSmakisa ganmkurnebeladrdquo (A-39
81v) saTnoebaTa kibeSi gameorebis sxvadasxva saxe gvxvdeba rTulic da
martivic ndash ramdenime sityvis gameoreba erTmaneTis miyolebiT ldquoΟὐαὶ Οὐαὶ
οἵ μοι οἵμοι δικαίως δικαίως φεῖσαι φεῖσαι Δέσποταrdquo (PG Vol 88 768C) ldquoue ue Auml me
Auml me samarTlad samarTlad gAcirclxine gAcirclxine meufeordquo (A-39 56r) ldquovaAacuteme
vaAacuteme raAacute SememTxAcirca ubadruksa amas samarTlad milxine milxine meufeo
wyaloba yav mowyaleo Sendoba yav macxovaro yovelTaordquo (sineli 1965
131-132) Στῆτε Στῆτε καὶ πάλιν ἐρῶ στῆτε (PG Vol 88 728B) rdquodegiT degiT da
kualad vityAcirc degiTrdquo (A-39 53v) ldquosayuarelno mtkiced degiT da
kualadca vityAcirc degiTrdquo (sineli 1965 124)
teqstSi yvelaze xSiria anafora ndash poeturi da ritorikuli xerxi ndash
erTi da imave sityvis (winadadebis bgeris) gameoreba ramdenime taepis
(frazis) dasawyisSi (ucxo 1989) ldquoὅλη σκοτεινὴ ὅλη δυςώδης ὅλη ῥυπῶσα καὶ
αὐχμηράrdquo (PG Vol 88 773B) ldquoyoveli bneloani yoveli Znelsul yoveli
Sebaylebul da nisloanrdquo (A-39 59v) ldquoyovliTurT bnel yovliTurT
myral da borot da SesaWirvebelrdquo (sineli 1965 146) ldquoΔάκρυα ἐξόδου
ἀπέτεκον φόβον φόβον δὲ τεκόντος ἀφοβίαν ἐπιφαίει χαρὰ χαρᾶς δὲ ἀκαταλήκτου ληξάσης
τῆς ὁσίας ἀγάπης ἀνέτειλε τὸ ἄνθοςrdquo (PG Vol 88 813C) ldquocremlTa gansvlisaTa
aRmoSves SiSi xolo SiSisa mSoblobasa uSiSoebisasa zedgamoCnda
sixaruli σsixarulisa miusrulebelisa misrulebasa wmidisa
siyuarulisa aRmohAtildeda yuavilirdquo (A-39 73v) ldquocremlTa romelni AtildesenebiTa
sikudilisaAacuteTa iyvnian Sves SiSi da SiSman Sva uSiSoeba da merme
gamobrwyinda sixaruli da raJams sixaruli igi dausrulebeli srul
iqmna gamoCnda yuavili igi brwyinvalisa mis siyuarulisaAacuterdquo (sineli 1965
78
182) ldquoχρoacuteνῳ χρoacuteνον ἀναπληροῦνrdquo (PG Vol 88 797C) ldquoJamiTa Jamisa
aRmosrulebadrdquo (A-39 66v) ldquoraAacuteTamca dRes udeb iqmnebodi da xvalemca
aRasrule dRisaAacutecardquo (sineli 1965 160) ἔρωτι ἔροτα διακρούσασθαι (PG Vol 88
777A) ldquotrfialebiTa trfialebisa ukunqcevadrdquo (A-39 61v) ldquotrfialebiTa
trfialebisa advilad gandevnadrdquo (sineli 1965 145) laquoΔιὸ αἱ μὲν μία τῇ μιᾷ
συνδεθεῖσαι εἰς οὐρανὸν τὸν προαιρούμενονmiddot αἱ δὲ ἑτέρα τὴν ἑτέραν γεννᾷν καὶ συσφίγγειν
πεφύκασινraquo (PG Vol 88 841A) ldquoTqumisa romlisaTAcircs romelnime
erTierTisadmi warmavlinebelni zecadmi aRivaneben winaaRmrCevelni
xolo romelnime sxAcircT sxuad Sobad da Semtkicebad datevebul arianrdquo
(A-39 80v) ldquorameTu esreT vnebani erTindasherTsa damokidebul arian da
Staiyvaneben sulsa jojoxeTadrdquo (sineli 1965 202)
gameorebis figurebidan avtori xSirad iyenebs epanaforas ndash erTi da
imave sityvis gameoreba erTmaneTis momdevno kolonaTa dasawyisSi
(bezaraSvili 2004 602) ldquoὉ ἐν ἀληθείᾳ τὸν Κύριον ἀγαπήσαςmiddot ὁ ἐν ἀληθείᾳ τῆς μελλούσης
βασιλείας ἐπιτυχεῖν ἐπιζητήσαςmiddot ὁ ἐν ἀληθείᾳ πόνον περὶ τῶν ἑαυτοῦ πταισμάτων ἐσχηκώς ὁ
ἐν ἀληθείᾳ μνήμην κολάσεως κτηςάμενος καὶ κρίσεως αἱωνίου ὁ ἐν ἀληθείᾳ φόβον τῆς ἐαυτοῦ
ἐξόδου ἀναλαβὼν οὐκ ἔτι ἀγαπήσει οὐκ ἔτι φροντίσει ἤ μεριμνήσει οὐ χρημάτων οὐ
κτημάτων οὐ γονέων οὐ δόξης τοῦ βίου οὐ φίλου οὐκ ἀδελφῶν οὐδενὸς ἐπιγείου τὸ
παράπανmiddotrdquo (PG Vol 88 653 BC) asevea qarTul TargmanebSic ldquoromelman
WeSmaritad Seiyuaros ufali romeli WeSmaritad eZiebdes mimTxuevad
saukunesa mas sasufevelsa romelman WeSmaritad tkivili moigos TacircsTa
codvaTaTAcircs romelman WeSmaritad AtildesenebaAacute moigos satanjvelisa da
sasjelisa saukunoAacutesaAacute romelman WeSmaritad SiSi ganslvsa misisaAacute
AtildeorcTagan daamtkicos gulsa Tacircssa man arca Seiyuaros arca izrunos
arca iurvodis saAtildemarTaTAcircs anu monagebTa anu naTesavTa anu
didebaTaTAcircs soflisa anu megobarTa anu ZmaTa anu arc ara saqmeTagan
queyanisaTa rdquo (sineli 1965 35) ldquoWeSmaritebiT uflisa Semyuarebelman
WeSmaritebiT gulvebadisa samefoAacutesa mimTxuvad meZiebelman WeSmaritebiT
tkivilisa TacircsTa SecodebaTaAacutesa momgebelman WeSmaritebiT Atildesenebasa
sasjelisa da msjavrisa saukunoAacutesasa momgebelman WeSmaritebiT SiSsa
ganslvisa Tacircsisasa mimRebelman arca mermeca Seiyuaros arRa mermeca
SeiWirvos gina izrunvis ara saAtildemarTaAacute ara monagebTaAacute ara mSobelTa
ara sawuToAacutesa didebisa ara megobarTa ara ZmaTaAacute rdquo (A-39 16r)
79
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquouzrunveloba ar siyvaruli soflis
ars ara zrunva visTAcircsme sayvarelis
arca saAtildemarTa arca monagebTaTAcircs
arca sawuTos didebisaTAcircs yole
arc megobarTa ar mSobelT arca
ZmaTardquo (21)
ldquoWeSmaritebiT romelman Seiyuaros
uflisa igi maradisi sufeva
man moiZulos sofeli yovelive
Tavica Tacircsi monagebTa simravle
da upovari cxovreba aRirCiosrdquo
(str 13)
rogorc vnaxeT yvela qarTul teqstSi garda ioane petriwis
variantisa met-naklebi sizustiT aris SenarCunebuli originali teqstis
paTosi da ritmuloba Tumca gansxvavebiT petre gelaTelisgan romelic
berZnuli teqstis analogiiT citirebul epizods uSemasmenlo
winadadebebiT Targmnis eqvTime aTonelis Targmani qarTulisTvis metad
bunebrivi konstruqciebiT aris Sesrulebuli
sxva magaliTi ldquoΦανταςία ἐστὶν ἀπάτη ὀφθαλμῶν ἐν κοιμωμένῃ διανοίᾳmiddot φανταςία
ἐστὶν ἔκστασις νοὸς ἐγρηγορότος σώματοςmiddot Φανταςία ἐστὶν ἀνυπόστατος θεωρίαrdquo (PG Vol 88
669BC) ldquoocnebaAacute ars cTomilebaAacute TualTaAacute mZnaresa gonebasa Sina ocnebaAacute
ars gancAcircbrebaAacute gonebisaAacute mRAcircZarebasa Sina AtildeorcTasa ocnebaAacute ars
xilvaAacute uguamoAacute da ara arsirdquo (sineli 1965 53) ldquoocnebaAacute ars cTunebaAacute
TualTaAacute mZinaresa Sina mimogonebasa ocnebaAacute ars gankrTomilebaAacute
gonebisaAacute mRAcircZarebasa Sina sxeulisasardquo (A-39 22v) poetur teqstebSi ar
aris SenarCunebuli stili
anton kaTalikosi
ldquosxegravea ars ocneba sizmrisagan hAtildeams cnobad
RmrTis-metyegraveAgravelurad aqa gancxadebulebs
ocneba aris TvalTa cTuneba maSin
midmo goneba odes mZinareobdes
xolo sxeuli mRAcircZareobdes odesrdquo
(sizmarTaTvis 2)
ioane petriwi
ldquogonebis aRZrvad AtildeorcTa uZraobasa
Sina ityAcircan bunebisandashmetyuelni
ocnebad ndash TualTa AtildeorcTa
cTomilebasa
raJams goneba viTar mZinare iyos
misTa sagonTa miridebiT sruliadrdquo
(str 34)
gameorebis erT-erTi saxea anastrofi igive palilogia ndash wina
kolonis ukanaskneli sityvis gameoreba momdevno frazis dasawyisSi
80
bdquoἐδέξατο ἔλλαμψιν Ἔλλαμψίς ἐστινrdquo (813B) ldquoSeiwynara gabrwyinvebaAacute gabrwyinvebaAacute
arsrdquo (A-39 73v) ldquoSeiwynara brwyinvalebaAacute saRmrToAacute xolo brwyinvalebaAacute
arsrdquo (sineli 1965 182) rdquoΜνήμη θανάτου ἐναργὴς περιέκοψε βρώματα βρωμάτων δὲ ἐν
ταπεινώσει κοπέντων συνεξεκόπησαν πάθηldquo (PG Vol 88 796AB) ldquoAtildesenebaman
sikudilisaman gancxadebulman gardahkueTna sazrdelni xolo
sazrdelTa simdablesa Sina gardakueTasa TangardaekueTnes vnebanicardquo
(A-3965r) ldquoAtildesenebaman sikudilisman gankueTnis gemoni WamadTani xolo
raJams eseviTarnindashigi gemoni simdabliT ganikueTnian maT Tana
ganikueTnian vnebanicardquo (sineli 1965 155) aqac rogorc sxva SemTxvevebSi
petre gelaTeliseul TargmanSi metad Cans mTargmnelis zrunva daicvas
sizuste da siaxlove dedanTan am stilur figuras iyenebs anton
kaTalikosic prozauli teqstebisgan damoukideblad
ldquomaSin eSmakni aRmmzadeben Cuen nategraverad
nategraverad mowyaleT Tanlmobil eriskacTadrdquo (25)
paronomasia ndash gameorebis erTerTi saxeoba romelic sakmaod
gavrcelebulia bizantiur mwerlobaSi xasiaTdeba erTnairi Ziris mqone
msgavsi JReradobis magram gansxvavebuli mniSvnelobis sityvebis
SepirispirebiTa da kavSiriT roca erTi Ziris sityva sxvadasxva
gramatikul formaSia (bezaraSvili 2004 619-620) am ritorikul
figurebis Targmnas Sesabamisi Sesatyvisobebis arsebobis SemTxvevaSi
orive mTargmneli arTmevs Tavs Tumca rogorc sxva SemTxvevebSi petre
gelaTelis Targmani met siaxloves iCens berZnul teqstTan ldquoτοῦ δoacuteλου τῶν
δολίωνrdquo (PG Vol 88 669B) ldquozakuvisa mzakuvarTaAacutesa gamoucdelad yofadrdquo (A-
39 23r) ldquoRonesa mzakuvarTa maT mterTa CuenTasardquo(sineli 1965 53) ldquoΠάσῃ
νήψει νήψωμεν καὶ τηρήσει τερήσωμεν καὶ φυλακῇ φυλαξώμεθαrdquo (PG Vol 88 712D)
ldquoyovliTa ganfrTxobiTa ganvifrTxoT da damarxviTa davimarxoT da
dacviTa davicvaTrdquo (A-39 44v) ldquoyovliTa sifrTxiliTa ganvifrTxoT da
yovliTa krZalulebiTa vekrZalneT da yovliTa gulisAtildemisyofiTa
gulisAtildemavyoTrdquo (sineli 1965 103) ldquoμολυνεῖ ἢ μὴ μολυνόμενος τοὺς μολυνομένους
σὺν αὐτοῖς μολυνθήσεταιrdquo (PG Vol 88 669A) ldquoguli maTZliTTasa Sina
Seamwikulos gonebasa ginaTu arSemwikulebuli SemwikulebulTa
damsjeli TAcircTca Seimwikulosrdquo (A-39 23r-23v) ldquoguli misi Seiginebodis anu
81
ukueTu TAcircT ara Seiginebodis romelni Seiginebodian maT ganikiTxvidesrdquo
(sineli 1965 52) rig SemTxvevaSi berZnuli teqstisgan damoukideblad
qarTveli mTargmnelebi Tavadac qmnian paronomasiis nimuSebs ldquoΕἶδον μῖσος
πορνείας δεσμὸν χρόνιον διαῤῥῆξαν καὶ μνησικακίαν ἐκεῖ ἄδεσμον αὐτὸν τοῦ λοιποῦ
παραδόξως διατηρήσασανmiddot θαυμαστὸν ὅραμα δαίμονα τὸν δαίμονα ἰώμενονldquo (PG Vol 88
841B) vixile siZulili sakrvelsa siZvisasa JamiTa ganmxeTqelad da
ZacircrisAtildesenebaAacute mun usakrvelod missa mieriTgan sakAcircrvelebiT damcvelad
sakAcircrvel saxilveli eSmaki eSmakisa ganmkurnebeladrdquo (A-39 81v) ldquovixile
munve ZacircrisndashAtildesenebaAacute romelman sakrveli igi siZvisaAacute Seukrvelad daicva
mieriTgan da damikAcircrda viTar eSmakman eSmaki gandevnardquo (sineli 1965 204)
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquoiqmna odesme siZulili ganmxeTqel
siZAcircs krulebis yovlad daZegraveAgravelebulis
kualad igive arSemkrvel maT ganaxeTqT
damcegraveAgravel Seukrvel eSmaki eSmakT mdevnel
magra gangebiT saRmrToT sakAcircrvi eserdquo (94)
--------
citirebul pasaJSi gameorebasTan erTad aris antiTezis nimuSic
saTnoebaTa kibis stilis yvelaze ganmasxvavebel Taviseburebad t popova
swored antiTezas miiCnevs mkvlevris azriT antiTeza devs nawarmoebis
kompoziciaSic ki xolo sakuTriv teqstSi gvxvdeba yvela saxeobis
antiTeza (popova 2011 52) ufro metic vfiqrob erTi safexuris
farglebSi aris moqceuli antiTeza ndash opoziciuri wyvilebi saTnoeba da
mankiereba antiTezis magaliTebi
ldquoΔίδου κόπους νεότητός σου προθύμως Χριστῷ καὶ χαρήσῃ ἐν γήρᾳ ἐπὶ πλούτῳ ἀγαθείαςmiddot
τὰ ἐν νεότητι συναγόμενα ἐν τῷ γήρᾳ τοὺς ἐξατονήσαντας τρέφουσι καὶ παραμυθοῦνταιldquo (PG
Vol 88 641B) ldquomiscen Sromani siWabukisa Senisani guls-modgined qristesa
da gixarodis siberesa Sensa simdidresa zeda uvnebelobisasa siWabukesa
Sina Sekrebulni Sromani siberesa Sina mouZlurebulTa zrdian da
nugeSinis-scemenrdquo (sineli 1965 32) ldquomiscemd SromaTa siWabukisa SenisaTa
gulmodginebiT qristesa da ixaro siberesa Sina uvnebelobisasa rameTu
siWabukesa Sina Sekrebulni siberesa Sina mouZlurebulTa gamozardian
da nugeSinis scemenrdquo (A-39 15r)
anton kaTalikosi ioane petriwi
82
ldquosiWabukisa drosa mihscemen Sromani
guls-modginedre qristesa sixaruliT
xolo ixaro drosa siberisasa
hnaxo ra mdidrad uvnebeloba wmida
da siyrmis unjman gamogzardos siberesrdquo
(110)
ldquosofliT gamosvla siWabukisa Jamsa
giAtildems monazono rameTu Sekrebulni
maSin Sromani siberesa gzrdian Sen
da sikudilisa winaAacuteTve warggzavnian
mosagebelsa RirsTasa saukunodrdquo (str11)
ldquoΠάντων τῶν προαιρουμένων ὁ Θεὸς πάντων ἡ ζωήmiddot πάντων ἡ σωτηρία πιστῶν ἀπίστωνmiddot
δικαίων ἀδίκωνmiddot εὐσεβῶν ἀοεβῶνmiddot ἀπαθῶν ἐμπαθῶνmiddot μοναχῶν κοσμικῶνmiddot σοφῶν ἰδιωτῶνmiddot
ὑγιῶν ἀσθενῶνmiddot νέων προβεβηκότωνrdquo (PG Vol 88 633A) ldquorameTu igi ars yovelTa
RmerTi da yovelTa cxorebaAacute urwmunoTa da morwmuneTaAacute marTalTaAacute da
codvilTaAacute uvnebelTa da vnebulTaAacute RmrTis-msaxurTaAacute da usjuloTaAacute
erisaganTaAacute da monazonTaAacute brZenTaAacute da uswavlelTaAacuterdquo (sineli 1965 20)
ldquorameTu igi ars yovelTa RmerTi yovelTa cxorebaAacute yovelTa
macxovarebaAacute morwmuneTa urwmunoTa marTalTa usamarloTa
keTilmosavTa umosavoTa uvnebelTa vnebisSnaTa monazonTa
msoflelTa brZenTa uswavlelTa (A-39 9v-10r)
ldquoΣημεῖον μεμεριμνημένης μετανοίας παςῶν τῶν συμβαινουςῶν ὁρατῶν καὶ ἀοράτων
θλίψεων ἀξίους ἑαυτοὺς λογίζεσθαιmiddot καὶ τούτων πλείωrdquo (PG Vol 88 780B) ldquosaswauli
WeSmaritisa sinanulisa ese ars raAacuteTa yovelTa WirTa da gansacdelTa
saCinoTa da uCinoTa Rirsad Segueracxnen Tavni Cuennirdquo (sineli 1965
150) bdquosaswauli zrunvilisa sinanulisa yovelTa SemTxuevadTa xilulTa
da uxilavTa WirTa Rirsad TavTa TacircsTa gonebaAacute da umravlesca amaTsardquo
(A-39 63r) antiTezis rogorc mxatvruli gamosaxvis erTi ubrwyinvalesi
xerxis funqcia saTnoebaTa kibeSi savaraudod SemCneuli aqvs teqstis
qarTvel mTargmnelsac eqvTime aToneli rogorc samecniero
literaturaSia SeniSnuli Tavadac berZnuli teqstisgan
damoukideblad qmnis antiTezis SesaniSnav formebs ldquosxuaTaTAcircs ara
yovelni ganvikiTxviT Tu rad ara vacxovneniT xolo TavTa TacircsTaTAcircs
ueWuelad yovelniverdquo ldquoficxel ars da Znel dayenebaAacute wylisa Tacircnier
saprtobisa da sagozelisa xolo RmrTisagan yovelive SesaZlebel
arsrdquo (cincaZe 2008 82) antiTezas romelic amavdroulad warmodgens
anaforas eqvTime aToneli sxva SemTxvevaSic Txzavs berZnuli
83
teqstisgan damoukideblad ldquoὁ δόκιμος πανταχοῦ δόκιμοςrdquo (PG Vol 88 716C)
ldquogarna gamocdili yovelsave Sina gamocdil ars viTarca-igi
gamoucdeli yovelsave Sina gamoucdel arsrdquo (sineli 1965 109)
ldquogamocdili yovelsa Sina gamocdil viTar-igi da winaukmordquo (A-39 46r)
homoiotelevtoni anu paromoioni aris struqturis da Jreradobis
paralelizmi kolonebis Tanxmiereba anu Tanabarxmovani marcvlovani
daboloeba an homeoptotoni ndash erTnairi brunvis formebiani sityvebis
daboloeba (bezaraSvili 2004 613) amis magaliTebi teqstSi mravladaa
ldquoκαταλαλιᾶς θύρα εὐτραπελίας χειραγωγὸς ψεύδους ὑπουργὸς κατανύξεως διάλυσις ἀκηδίας
κλήτωρ ὕπνου πρόδρομος συννοίας σκορπισμὸς φυλακῆς ἀφανισμὸςrdquo (PG Vol 88 852Β)
ldquokari ZAcircris-zraxvisaAacute winamZRuari kadnierebisaAacute msaxuri tyuvilisaAacute
damAtildesneli lmobierebisaAacute momxdeli mowyinebisaAacute winamorbedi ZilisaAacute
ganmabneveli keTilTa gulis-sityuaTaAacute uCino-myofeli gloisaAacuterdquo(sineli
1965 213) ldquoZAcircrisAtildesenebisa kar kadnierebisa Atildeelisampyrobel tyuilisa
msaxur lmobierebisa daAtildesna mowyinebisa mxdeli Zilisa winamorbed
Tangonebobisa dabneva mcvelisa uCinoyofardquo (A-39 85r) qarTuli
Targmanebis avtorebi TviTonac berZnuli teqstisgan damoukideblad
iyeneben am ritorikul xerxs (PG Vol 88 1097B) ldquodasabam vidreme
urisxvelobisa dumili bageTaAacute SfoTebasa Sina gulisasa xolo saSuali
dumili gulissityuaTaAacute ndash wylulsa Sina SfoTebasa sulisasa xolo
dasasrul ndash Semtkicebuli siwynare qrolasa Sina xeneSTa qarTasardquo (A-39
75v-76r) ldquodasabami urisxvelobisaAacute ars dumili bageTaAacute guliTa
aRZruliTa da saSuali ars dadumebaAacute gulisndashsityuaTaAacute wuliladiTa
aRZrviTa sulisaAacuteTa xolo aRsasruli ars aRuSfoTebeli dawynarebaAacute
bervasa Sina qarTa arawmidaTasardquo (sineli 1965 188)
mravlad aris saTnoebaTa kibeSi hendiadisebi ndash ori sityvis
Sewyvileba romelTagan erTi logikurad meores eqvemdebareba
(bezaraSvili 2004 599)
Μοναχός ἐστιν τάξις καὶ κατάστασις ἀσωμάτων ἐν σώματι ὐλικῷ καὶ ῥυπαρῷ
ἐπιτελουμένηldquo (PG Vol 88 633B) monazoni ars wesi da mdgomobaAacute sxeulisa
Soris nivTierisa da biweanisa srulqmnilirdquo (A-39 10r) ldquomonazonobaAacute ars
wesi da saqmAgrave uAtildeorcoTaAacute aRsrulebuli AtildeorcTa Sina nivTierTa da
84
mokudavTardquo (sineli 1965 21)N Kan kidev ldquoἘγκρατής ἐστιν ὁ ἐν μέσῳ πειρασμῶν καὶ
παγίδων καὶ θορύβων ἀπηλλαγμένου τρόπους πάσῃ δυνάμει μιμεῖσθαι φιλονεικῶνrdquo (PG Vol
88 633B) ldquogankrZaluli igi ars romeli Soris gansacdelTa da sabrAtildeeTa
da amboxebaTa iswrafdes aRsrulebad saqmeTa maTTa romelni
ganSorebul arian yovlisave eseviTarisaganrdquo (sineli 1965 21)
ldquogankrZaluli ars saSuali gansacdelTa da sabrAtildeeTa da SfoTTa
SecvalebulTa guarTa mimsgavsebad Zlevismoyvarerdquo (A-39 10r)
ritorikuli SekiTxva sicxadis da gamokveTilobis sicocxlis
Semqmnel figurაd aris miCneuli kiTxva ismeba efeqtisTvis da ara
informaciisTvis (bezaraSvili 2004 626) am mxatvrul xerxs ioane sineli
xSirad mimarTavs igi SenarCunebulia qarTul redaqciebSic (PG Vol 88
965D) ldquoukueTu ufali winaaRudgebis ampartavanTa vinRa SeuZlos
Sewyalebad eseviTarTa maT ubadrukTardquo (sineli 1965 318) ldquozesTmCenTa
ufali winaganewyobvis da visRa ukue namdAcirclve Sewyalebad amaTda Zal-
ucrdquo (A-39 122r)
anton kaTalikosi bdquowina-ganewyo mzvaobarTa ufali
da visme Zal-uZs Sewyalebadmca maTdardquo ndash (226)
(PG Vol 88 965D) ldquoukueTu winaSe uflisa saZulel ars yoveli guli
maRali vinRa Seiyuaros igi sxuamanrdquo (sineli 1965 319) ldquoarawmida winaSe
uflisa yoveli gulmaRali da visRa namdAcirclve eseviTarisa ganwmedad
Zal-edvasldquo (A-39 122r)
anton kaTalikosi ldquoTu sam maRali saZagel-ars uflisad
vinRa hyvarobdes amasmca qmnilTaganirdquo (2210)
(PG Vol 88 1160B) ldquoguiTxar Cuen ჵ Sueniero Soris saTnoebaTa da
guauwye sada aZoeb cxovarTa SenTa sada iyofebirdquo ndash (sineli 1965 518)
ldquomomiTxar Cuen ჵ keTilo saTnoebaTa Soris ldquosada hmwysi cxovarTa sada
daakarvebrdquo (A-39198v)
anton kaTalikosi ldquomiTxar keTilo saTnoebaTa Soris
sad hmwysi cxovarTa sad akarveb Sua-dRerdquo (3010)
personifikaciagapirovneba aseve mniSvnelovani mxatvruli xerxia
romelsac ioane sineli xSirad mimarTavs mankierebisa da saTnoebis
adamianze moqmedebis Zalis ukeT warmosaCenad igi konkretul mankierebas
85
Tu saTnoebas xedavs gansxeulebulad (PG Vol 88 665D) ldquoiyavn mamaAacute Seni
romeli tAcircrTvasa Sina codvaTa SenTasa SenTanave daSurebodis da
Segeweodis da gangaZlierebdes xolo dedaAacute Seni-lmobierebaAacute da
tirili romelsa ZaluZs mwinkulevanebisagan codvaTa SenTaAacutesa ganbanad
Senda xolo Zma Senda romeli srbasa Sina zecad aRmyvanebelisa gzisasa
Surebodis da rbiodis Sen Tana moige meuRle ganumeorebeli AtildesenebaAacute
sikudilisaAacute da Svilni Senni sayuarelni iyvned sulTqumani gulisanirdquo
(sineli 1965 43) ldquoiyavn Senda tAcircrTisami codvaTaAacutesa TanadaSuromad
SemZlebelica da mnebebeli xolo deda ndash lmobierebaAacute ganbanad Senda
mwikulisagan SemZlebeli xolo Zma ndash sarbielisa mimarT zenaAacutesa
Tanmetkivneule da Tanganmsworebeli moige TanmesawuToed ganuWrelad
AtildesenebaAacute sikudilisaAacuterdquo (A-39 21r)
an kidev (PG Vol 88 1860841B) ldquoromeli mZle eqmna gulisndashwyromasa man
mospo ZacircrisndashAtildeseneba xolo vidremdis mamaAacute cocxal iyos SeuZlebel ars
Tumca ara Svil esxnes masrdquo (sineli 1965 203) ldquodacxromilman
guliswyromisgan moispo ZAcircrisAtildesenebaAacute rameTu mamisa cxovlobasaRa
SvilTa sxmaAacuteca iqmnebisrdquo (A-39 81r)
anton kaTalikosi ldquoTu sadame mZle eqmnemca monazono
gulis-wyromasa mohspo ZAcircris-Atildeseneba
rameTu mama Tu sadame hscocxlebdes
adAcircl SesaZlo SAcirclTa sxma mamisagan
aq ganhsja saAtildemar TqmulTaTAcircs amaT vnebaTrdquo (93)
hiperbola ndash teqsts gansakuTrebul elfers sZens originalur
hiperbolaTa simravle ldquoεἰ δὲ μὴ αἰωνίως μέλλεις δακρύεινrdquo (PG Vol 88 668B)
ldquoraAacuteTa ara saukunod scremloodirdquo (sineli 1965 49) ldquoxolo ukueTu ara
saukunod gegulebis cremlovaAacuterdquo (A-39 21v) ldquoκἃν ἑκατὸν ἔτη ζήσειεν κἃν τὸν
Ἰορδάνην ποταμὸν ὅλον δάκρυον ἐκ τῶν ἑαυτῦ ὀφθαλμῶν ἴδοι ἐκπορευόμενονrdquo (PG Vol 88
848C) ldquodaRacaTu cxovndes as wel da Tuca xedvides cremlTa
gardamomavalTa TualTa misTagan viTarca mdinare iordanerdquo (sineli 1965
210) ldquodaRacaTu yoveli mdinare iordane cremlad TualTagan ixilos
gardmomavalrdquo (A-39 84r)
86
saTnoebaTa kibeSi gansakuTrebul yuradRebas iqcevs SedarebaTa
siuxve igi originalurad aris CarTuli nawarmoebis erTian qsovilSi
magaliTad ioane sineli simdablis saTnoebas adarebs cisartyelas ldquoΚαὶ
ουνθέουσα ἑαυτῇ ἡ πανόσιος αὔτη τρίσειρος ἄλυσις μᾶλλον δέ ἴριςrdquo (PG Vol 88 989D)
ldquoSeierTis sanatreli ese samkeci jaWAcirc da ufroAacutesRa mSAcircldi cisaAacuterdquo
(sineli 1965 347) ldquoyovlad wmidasa amas sam sirasa jaWusa xolo
ufroAacutesRa sartyelsa cisasardquo (A-39 132v)
anton kaTalikosi ldquosam sira ese jaWAcirc ganmtkicebuli
ufrosRa mSAcircldi cisa irise Wrelirdquo (25 7)
sxva magaliTi ldquoΜετάνοιά ἐστι ταπεινώσεως ἀγοραστήςrdquo (PG Vol 88 764C)
ldquomonanuli vaWari ars simdablisa msyidvelirdquo(sineli 1965 125) ldquomonanuli
ars damdablebisa momsyidelirdquo (A-39 53v)
anton kaTalikosi ldquomonanuli ars damdablebis momfardvirdquo (5 3)
an kidev bdquoὥσπερ τὴν ἄβυσσον ἀπέρατον τινὲς εἶναι ὁρίζονταιmiddot τόπον γὰρ αὐτὴν καλοῦσιν
ἀπύθμαντον Οὕτως ἡ τοῦ θανάτου ἔννοια ἄφθαρτον καὶ τὴν ἁγνείαν καὶ τὴν ἐργασίαν
κέκτηταιldquo (PG Vol 88 797B) ldquoviTarca ufskrulisaTAcircs zRuaTaAacutesa ityAcircan
viTarmed miuwdomel ars egreTve Atildesenebisa sikudilisa siwmideca da
saqmeca miuwdomel arsrdquo (sineli 1965 159) ldquoviTarndashigi ufskrulsa
umierkerZood yofad vieTnime gansazRvreben rameTu adgilsa missa
uwodeben apAcircTmantod esreTve sulisa gagonebasa uwevneli da
ubiwoebaAacuteca da moqmedebaAacute mougiesrdquo (A-39 66r) ldquoΕὐαρεστήσωμεν Κυρίῳ ὡς
στρατιῶται βασιλεῖrdquo (PG Vol 88 637B) rdquosaTno veyvneT ufalsa viTar mAtildeedarni
mefesardquo (A-39 19v) Δεδοίκασι γὰρ σύννοιαν οἱ δαίμονες ὡς οἱ κλέπται τοὺς κύναςldquo (PG
Vol 88 805A) ldquoeSiSvian Tangonebobasa eSmakni viTar mparavni ZaRlTardquo (A-
39 68v) ldquoZrwian eSmakni mwuxarebisagan viTarca mparavni ZaRlTaganrdquo
(sineli 1965 167) da sxva sainteresoa aseve bibliuri Sedarebebi
romelTac xSirad mimarTavs avtori MmagaliTad ioane sinels
saTnoebebi warmoudgenia kibed romelic bibliuri iakobis xilvaSi casa
da dedamiwas Soris iyo aRmarTuli (dab 28 11-13) da romelic iqca cisa
da miwis kavSiris erTgvar simbolod xolo vnebebi warmoudgenia jaWvad
romliTac iyo Sekruli petre mociquli sapyrobileSi tusaRobis dros
da risganac saswaulebrivad gaaTavisufla ufalma (saq 12 6-9) ioane
87
sineli xSirad iyenebs ldquojaWvisrdquo simbolos saTnoebebis an mankierebebis
erTmaneTisgan gamomdinareobis Cvenebis mizniT ldquoΑἱ μὲν ὅσιαι ἀρεταὶ τῇ τοῦ
Ἰακώβ κλίμακι παρεοίκασιν αἱ δέ ἀνόσιοι κακίαι τῇ ἁλύσει τῇ ἐκπεσούσῃ ἐκ Πέτρου τοῦ
κορυφαίουrdquo (PG Vol 88 840D) ldquosaTnoebani wmidani msgavs arian kibesa mas
romeli ixila iakob rameTu SemdgomiTi Semdgomad SeslviTa maT Sina
aRamaRleben kacsa cadmde xolo borotni saqmeni msgavs arian jaWuTa
maT romeli dascAcircves mociqulisa petresgan rameTu esreT vnebani erTindash
erTsa damokidebul arian da Staiyvaneben sulsa jojoxeTadrdquo (sineli
1965 202) ldquowmidani vidreme saTnoebani iakobis kibesa miehazrvian xolo
arawmidani siboroteni ndash jaWusa ganvrdomilsa petresgan (A-39 80v)
saTnoebaTa kibe gamoirCeva mravalferovani da uCveulo epiTetebiT
νοῦν ἄφωνον (PG Vol 88 765B) ldquogonebisa uAtildemoAacutesardquo (A-39 55r) ldquogonebani
usityueladrdquo (sineli 1965 128) ldquoκατώδυνος14
ψυχήrdquo (PG Vol 88 804D) ldquosulsa
qurivsardquo (A-39 68r) ldquosulsa mgloviaresardquo (sineli 1965 166) ldquoἀγγελοπρεπὲς15
θέαμαrdquo (PG Vol 88 688B) ldquoangelozebrivi xilvaAacuterdquo (sineli 196568) ldquoangeloz-
Suenieri saxilavirdquo (A-39 30r)
SedarebiT vrclad SevexebiT anton kaTalikosis redaqciis CarTul
strofebSi ramdenime Teologiuri SinaarsiT datvirTul epiTets aseTia
neoplatonur moZRvrebaSi RvTis predikatebi ndash erTi da keTili
ldquouvneboba oqrov mgebo sulTaTAcircs
elvarev saqe b rZenTadmi samkobo aw
brkiali ig i gegraverdiv hfine CegraveAgravendami
erT keTilobi sawyurisadmi xedegravead
locvisa frTiT a Rmfeno mimarT mzisardquo (29 I orig str)
isini ZiriTadad sinonimur wyvilSi gvxvdeba asea es anton
kaTalikosis wyobilsityvaobaSic ldquogoneba amze itAcircfre erT-keTilirdquo (ant
kaT wyobil str655) da Sua saukuneebis qarTul filosofiur-
Teologiur teqstebSic ldquokeTilobaAacute da erTi ndash igiveoba da RmerTi da
keTili ndash igiveobardquo (ZvelberZnul 2010 194)
14
κατώδυνος ndash in anguish grieving mourning (berZnuli 1961 738) 15
ἀγγελοπρεπὲς ndash befitting angels (berZnuli 1961 9)
88
garda amisa teqstSi aris epiTetebi romlebic erTs anu RmerTs
axasiaTebs apofatikuri TvalsazrisiT
ldquoromelman gyos Sen hrCeul qristes mowafe
xolo meorem angelos zena xorcTa
da mesameman vnebaTa zeda mTavar
xolo samTave mxedegraveAgravel niadag sarkiT
satrfialois uocnosa mzisadmirdquo (1 9)
ldquouocnordquo termini awarmoa ioane petriwma ldquoocnebardquo zmnidan mas
saba ganmartavs rogorc bdquoarasacnobelsldquo aseve sim yauxCiSvils igi
esmis rogorc sacnauris antonimuri da bdquoucnaurisldquo sinonimuri sityva
magram petriws gansxvavebuli cnebebi aqvs gadmocemuli am ori terminiT
ucno ndash Seucnobeli da uocno ndash warmoudgeneli warmousaxveli amgvarad
uocno miRebulia ara cnoba aramed ocneba zmnidan da amaTi
diferenciacia petriwamde ar unda yofiliyo savaraudebeli
(meliqiSvili 2011 196-197)
ldquounacnordquo ndash Seumecnebeli adamianuri gonebisTvis miuwvdomeli
eqvTime
aToneli
petre
gelaTeli
ioane
petriwi
anton
kaTalikos
i
patrologia
greka
ldquoucxoebaAacute ese
ars
ganSorebaAacute
kadnierebisag
an sibrZne
ucnauri rdquo
(sineli 1965
43)
ldquoucxoebaAacute
ars
ukadnieroAacute
CueulebaAacute
ucnauri
sibrZnerdquo (A-
39 19r)
ucnauri
mecniereba ndash
wmida
(24)
ldquoucxoeba
ars
unacno
sibrZnerdquo
(3 2)
ldquoἄγνωστος
σοφίαrdquo
(PG Vol 88
664B)
ldquounacnordquo sxva prozaul qarTul TargmanebSi Secvlilia ucnauriT rasac
igive semantika aqvs ndash Seucnobeli
89
tropuli metyvelebis formebidan gamovyofT aseve saTnoebaTa kibis
antoniseuli redaqciis originalur CanarTebSi gamoyenebul metaforebs
aRniSnuli masala cxadyofs antoniseuli redaqciis CanarTi strofebis
originalobas radgan tropuli metyvelebis formebi Tu simboloebi
(warmovadgenT Sesabamis paragrafSi) romlebic am nawilSi Cans
damaxasiaTebelia zogadad anton kaTalikosis mxatvruli
azrovnebisTvis
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquoanu surAcirclman namdAcircl
satrfialosmanrdquo (16)
ldquotrfial mwyurvalman
namdAcirclsatrfialosmanrdquo (46)
ldquoor-gzis Sedgoma satrfos namdAcirclsawyurisrdquo (I I orig str)
ldquomaradis xedua namdAcirclsatrfialosadrdquo
(str 393)
ldquovin satrfialos namdAcirclsa etrfialerdquo
(str 439)
ldquooqros-feri frTe TAcircT naTlisad
mimyvanirdquo (7 I orig str)
FfrTiTa oqrois urCeulesiT moxuAgraved
(str 493)
ldquovardi ar mWnari ჶiali keTil
sulnelrdquo (I I orig str)
fial-sunnel RuTiv nel sacxebel
nardisa (str 570)
amrigad saTnoebaTa kibe gamoirCeva tropuli metyvelebis formebis
ritorikuli da stiluri figurebis mravalferovnebiT rac qmnis
maRalmxatvrul da esTetikuri TvalsazrisiT gamorCeul stils am
mxriv berZnul originals arc qarTuli Targmanebi Camouvardebian petre
gelaTeli cdilobs srulad SeinarCunos dedniseuli eqspresiuloba
qmnis ra formaluri ekvivalentis tipis Targmans xolo eqvTime
aTonelis teqsti gamoirCeva sisadaviTa da azris sicxadiT Targmanidan
Cans rom igi teqstis formas uqvemdebarebs Sinaarsis naTlad gadmocemis
amocanas miuxedavad amisa TargmanSi SenarCunebulia maRalmxatvruli
stili da rig SemTxvevebSi ritmulobac
90
amp 3 poeturi teqstebis versifikacia
saTnoebaTa kibis ori sruli galeqsili redaqcia arsebobs rogorc
naSromis wina TavebSi aRvniSneT ndash ioane petriwiseuli da anton
kaTalikosiseuli da bolo wlebSi aRmoCenili grigol nazianzelis
TxzulebebSi CarTuli saTnoebaTa kibis fragmentebi samive leqsiTi
redaqcia iamburi saleqso sazomiT aris dawerili SeniSnulia rom
iamburi leqsi ndash mcire formis iambikoebi advili dasamaxsovrebelia
Tavisi lakoniurobiT aforistulobiTa da sentenciurobiT
(bezaraSvili 1987 151)
samecniero literaturaSi araerTgzis aris SeniSnuli rom iamburi
sazomis farTo gamoyeneba dakavSirebulia ioane petriwTan da gelaTur
stilTan anton kaTalikosi rogorc ioane petriwis da misi skolis
tradiciebis didi damfasebeli hbaZavs demetre mefes ioane petriws
iezekiels petre gelaTels arsen bulmaisimisZesa da sxvebs cdilobs
warmoaCinos iambikos yvela Tavisebureba romelic axasiaTebda mas
qarTuli poeziis ganviTarebis xangrZlivi istoriis manZilze misi
iambikoebi gamoirCevian akrostixTa nairsaxeobiT garegani da Sinagani
riTmebiT maTSi daculia klasikuri iambikos stili cezura metwilad
modis me-5 marcvlis Semdeg Tumca zogjer igrZnoba taepebSi
marcvlebis met-naklebobac da cezuris adgilis cvalebadobac
yovelive es imaze migvaniSnebs rom anton kaTalikosi iyo qarTuli
literatures filosofiis Teologiis warmomadgenelTa Rirseuli
damfasebeli da maTi naazrevis poeturi xerxebis Cinebuli mcodne
(sulava 2006 196-197)
saTnoebaTa kibis poeturi teqstebis (anton kaTalikosiseuli da
ioane petriwiseuli redaqciebis) calkeul TavTa struqturuli
Sepirispireba gvaCvenebs rom teqstebSi calkeul safexurTa
struqturuli organizeba identuria yovel safexurs win uZRvis
originali strofebi romelic mkiTxvels acnobs safexurSi
warmodgenil Temas safexuris dasaTaureba ikiTxeba Sesavali strofis
akrostixSic TiToeuli safexuri moicavs aT strofs muxlebi
gawyobilia iamburi sazomiT anonimur versias rac Seexeba rogorc
91
aRvniSneT nebismieria rogorc iambur strofTa raodenoba ise strofSi
taepTa raodenobac (bezaraSvili 1987 132-133)
winamdebare paragrafSi SevecdebiT mimovixiloT saanalozo
teqstebis versifikaciuli raoba
bizantiuri himnografia mdidaria araliturgikuli poeziiT isini
damoukidebeli krebulebisa da xelnawerebis saxiT arsebobs xolo
qarTulad Targmnilia calkeuli Txzulebebi cnobilia iambikoTa iseTi
Targmanebi romelic ZiriTad TxzulebasTan erTad aris Targmnili da
ara specialurad (mag amberkis saflavsa zeda warwerilirdquo Targmnilia
am wmindanis metafrasul cxovrebasTan erTad grigol RvTismetyvelisa
muAtildeledi aRricxuaAacute wmidaTa wignTardquo da amfiloqe ikonielis iambiko
selevkiosis mimarTrdquo romelic Setanilia did sjulis kanonSirdquo da
Targmnilia arsen iyalToelis mier aris bibliuri kanonikuri wignebis
CamonaTvali iambikurad) k kekeliZe XIII saukunis I naxevarSi naTargmnad
miiCnevs grigol RvTismetyvelis poezias ioane oqropiris iambikos
ioanik monazonis iambikoebs sakuTriv iamburi poeziiT daintereseba
xdeba gelaTur saliteraturo skolaSi romlis wamomwyebi ioane
petriwi Cans mas garda ioane sinelis klemaqsisa (efTvime mTawmidelis
Targmnili prozauli teqsti) iambikoTi aqvs galeqsili iambikuri
sAcircnaqsari aT or TveTa proloRia romelic gaagrZela arsen bulmaisimis
Zem da daamTavra anton I-ma (gabiZaSvili 2011)
cnobilia rom iambiko specialuri saleqso formaa romelic
strofSi marcvalTa garkveul raodenobas emyareba igi iyofa
strofebad anu muxlebad TiToeuli muxli Sedgeba 5 iSviaTad 7
taepisgan TiToeul taepSi 12 marcvalia (marcvalTa raodenobaSi ar
Sedis naxevarxmovnebi) romelic cezuriT or araTanabar muxlad iyofa
Zvel qarTulSi cezura gankveTis niSniT wertiliT an mZimiT
aRiniSneba qarTul iambikoSi arc marcvalTa raodenobaa taepSi mudmivi
da cezuriT gakveTac yovelTvis erTnairad ar xdeba es ki samecniero
literaturaSi axsnilia misi araqarTuli warmomavlobiT ndash igi
berZnulidanaa Semosuli
saTnoebaTa kibis orive poetur versiaSi muxlebSi taepebis
raodenoba mkacrad gansazRvrulia da TiTo muxli moicavs 5 taeps rac
92
Seexeba marcvalTa raodenobas poetur redaqciebSi aris SemTxvevebi
roca taepSi yovelTvis 12 marcvali ar aris
ldquosiWabukisa drosa mihscemen Sromanirdquo (110)
ldquomoRuawes visme did xans hbrZoda ese vnebardquo (petriwi 1968 str 231)
ldquorameTu viTar mas amkoben varskvlavnirdquo (petriwi 1968 str 283)
rac Seexeba naxevarmarcvlebs ndash wesiT Aacute Acirc Agrave marcvals ver qmnian
Tumca
a) antoniseul teqstSi iseve rogorc petriwTan Acirc qmnis marcvals
Aase magaliTad
ldquoarca saAtildemarTa arca monagebTaTAcircs
arca sawuTos didebisaTAcircs yolerdquo (21)
ldquopirsa maqebsa eSmakis mociqulad
ityAcircan Rirsni wmidani igi kacnirdquo (petriwi 1968 str 216)
b) antonis redaqciaSi calke u brjgu an Agrave ver qmnis marcvals
ldquoxolo bralobad TavTadmi CuenTa aRgegraveZegraverenrdquo (25)
ldquoxorcTaca TacircsTa ganSiSegraveleba SimSili
zecadmi xedegravea muniT sxva Sewevnisardquo (22)
Tuki u brjgu da Agrave gvxvdeba wyvilSi yovelTvis iqmneba marcvali
ldquouzrunegraveAgraveloba qegraveAgraveyniszedaT ganTxevardquo (21)
ldquome ara davhSegraveAgraver Sendami Sedgomili
ar mwads lxineba arc gansegraveAgraveneba kacTardquo (23)
g) ioane petriwis teqstSi u da a aseve u da e erTmaneTis
gverdigverd qmnis erT marcvals
ldquosiyuarulisa wmidisasa maradisrdquo (str 217)
ldquoda kacTa Tualsa miridebaca keTilrdquo (str 218)
ldquoamisTAcircs vneba saso-warkueTisa maTrdquo (str 227)
qarTuli iambikos berZnulis mixedviT gamarTvisas ZiriTadi
yuradReba miuqceviaT imisTvis rom cezura mexuTe marcvlis Semdeg
mosuliyo CvenTvis saintereso SemTxvevaSic saTnoebaTa kibis galeqsil
redaqciebSi Tormetmarcvliani taepis dayofa ZiriTad SemTxvevebSi 5+7-
ia xolo gamyof niSnad (magaliTad A-711 xelnawerSi) gamoyenebulia
mZime
93
ldquoucxoeba ars Cუ Agraveuleba ukadri
gulisAtildemisyofa ara gancxadebuli
unacno sibrZne ar naCeni simdidre
ჶaruli yofa uxilavi ganzraxegravea
da gulissityegravea uCino damalulirdquo (32)
cezuramde gvaqvs xuTi marcvali cezuris Semdeg Svidi meore taepis
pirveli nawili erTi ormarcvliani da erTi sammarcvliani terfiT
xolo meore naxevari ori ormarcvliani da erTic sammarcvliani
terfiT gadmouciaT pirvel taepSi ki cezuramde ori erTmarcvliani da
erTic sammarcvliani xolo cezuris Semdeg tradiciulad ori
ormarcvliani da erTic sammarcvliani terfi gvaqvs
fsiqologiaSi cnobili faqtia rom subieqtur ritmizaciaSi
stimulaciebi or-orad sam-samad da orT-oTxad dajgufebulebi
aRiqmebian Semoqmedis praqtika angariSs uwevs fsiqo-fiziologiur
kanonebs da saleqso sazomebic ormag sammag an oTxmag dayofაzea
dafuZnebuli amasTan xanmokle mexsierebis sazRvrebi 7-8 marcvals ar
aRemateba aqedan gamomdinare ritmuli dajgufebis Semadgenel
elementTa ricxvi ar unda sWarbobdes oTxs xolo qvejgufis
maqsimaluri moculoba ndashrva marcvals am monacemebis sizusteSi
saleqso sistemaSi sazomTa dayofa gvarwmunebs Tormetmarcvliani
taepis tradiciuli dayofa aseTia 12=66 57 75 444 (nakudaSvili 1996
21)
berZnuli iambiko Seicvala metruli sistemis tonuriT cvlilebis
gamo Tumca amas qarTul iambikoze gavlena ar mouxdenia qarTuli iambi
iambadve rCeboda iqneboda is gagrZelebuli Tu aqcentiani orive
SemTxvevaSi igi Seuferebelia qarTulisTvis aristoteles SefasebiT
iambi yvelaze axlos aris enis bunebasTan Tumca amas ver vityviT
qarTulis Sesaxeb qarTulad igi Zalian mZime gamovida gamomdinare
ormarcvliani da sammarcvliani terfebis araTanabari gadanawilebidan
miuxedavad imisa rom man didi roli Seasrula Tavis droze sasuliero
mwerlobaSi rogorc yvelaze gavrcelebulma saleqso sazomma didi
xniT mainc ar SemorCa rogorc enisTvis Seuferebeli mZime saleqso
94
forma (beraZe 1943 590-591) igi qarTul himnografiaSi X saukunidan XVIII
saukunis bolomde arsebobda a silagaZis SeniSvniT iambiko erTis
mxriv daupirispirda sakuTriv qarTul formas meores mxriv misi
ganviTarebis procesSi yovelTvis igrZnoba bunebrivi qarTuli
leqswyobis paraleluri funqcionirebis kvali da igi ganicdis kidec
mis garkveul gavlenas (silagaZe 1997 84) iambikuri sazomi qarTuli
leqsis bunebrivi intonaciisa da kilosTvis marTlac Seuferebeli Cans
misi meSveobiT rTulia poeturi aRmafrenisa da eqspresiis gamoxatva
miuxedavad amisa saTnoebaTa kibis poeturi teqstebis avtorebi zog
SemTxvevaSi axerxeben iamburi sazomis qarTul leqsTan met-naklebad
efeqtur Sexamebas rac gvaZlevs ritmulad organizebul mxatvrulad
saSualo rangis strofebs avtorebi cdiloben sxvadasxva ritorikuli
figurebis gamoyenebiT leqss mianiWon meti eqspresiuloba amaSi maT
exmarebaT metad maRalmxatvruli stiliT dawerili berZnuli teqstis
SesaniSnavi qarTuli prozauli Targmanebi romlebic iZlevian
faqtobrivad mza masalas poeturi teqstebis ritmuli organizebisaTvis
ldquoigi ucxo ars vinca biw-gamoxatvaT
ganeyo yovlad da RvTisad Seyofil-ars
igi ucxo ars vis hswads maradis glova
igi ucxo ars vin evltis yovelT TAcircsTa
siyvarulTagan yovelTa sayvarelTasrdquo (35)
an kidev
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquogamoslva sofliT samT aiZules moqmedT
anu sufevam gulvebadman saRmrToman
anu codvaTa ganmravlebis cnobaman
anu surAcirclman namdAcircl satrfialosman
xolo garda sxegravea mizezi usityur arsrdquo
(16)
ldquosamTangani ars sofliT gamoslva brZeno
anu codvaTa mosagebelis krZalviT
anu surviliT sasufevelis Rirsad
anu ufroAacutesis sazomisa moRebiT
romel ars RmrTisa siyuaruli maRalirdquo
(str 7)
rogorc ukanasknel magaliTSi gamoCnda antoniseul teqstSi metad
Cans zrunva strofis ritmuli gawyobisTvis vidre petriwTan SesaZloa
ioane petriwis leqsis stili ganpirobebuli iyos misi wyarosgan
eqvTime aTonelis Targmanisgan radganac rogorc sadisertacio
95
naSromis wina paragrafSi gamoCnda eqvTime aToneli Targmnis
qarTulisTvis Sesaferisi metad sada da gasagebi formiT gansxvavebiT
petre gelaTelisgan amgvari suraTi gvaqvs poetur teqstebTan
mimarTebaSic anton kaTalikosisa da ioane petriwis redaqciebis
paralelur adgilebze dakvirveba naTlad aCvenebs am ukanasknelis
stilis sisadavesa da sicxades magaliTad
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquouzrunveloba ar siyvaruli soflis
ars ara zrunva visTAcircsme sayvarelis
arca saAtildemarTa arca monagebTaTAcircs
arca sawuTos didebisaTAcircs yole
arc megobarTa ar mSobelT arca ZmaTardquo
( 21)
ldquoWeSmaritebiT romelman Seiyuaros
uflisa igi maradisi sufeva
man moiZulos sofeli yovelive
Tavica TAcircsi monagebTa simravle
da upovari cxovreba aRirCiosrdquo
(str 3)
amrigad saTnoebaTa kibis qarTuli poeturi gadamuSavebebi
ZiriTadad pasuxoben iamburi saleqso sazomiT gamarTuli teqstebis
moTxovnebs Tumca aris stilidan gadaxvevis SemTxvevebic poetur
teqstebs sakmaod mZime saleqso formebi aqvT Tumca aris gamonaklisebi
roca avtorebi (upiratesad anton kaTalikosi) axerxeben iamburi sazomis
qarTul leqsTan met-naklebad efeqtur Sexamebas ZiriTadad amgvar
SemTxvevebSi isini davalebulni arian teqstis maRalmxatvruli
prozauli TargmanebiT
96
Tavi III
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis
simbolika
ldquoqarTuli literaturis saxismetyvelebiTi istoria anu istoria
mxatvrulobis TvalsazrisiT ver aigeba paradigmul saxeTa Seswavlis
gareSerdquo ndash SeniSnavs r siraZe (siraZe 2008 190)
Zveli qarTuli esTetikisTvis gansakuTrebuli mniSvneloba hqonda
biblias patristikul literaturas da saxismetyvelebiT egzegetikas
rac bibliur saxeTa paradigmebad dasaxvas gulisxmobs paradigmas unda
gaaCndes saxismetyvelebiTi potencia himnografiaSi paradigmulobas
gansazRvravda Zlispir-dasdebelTa sistema da aramxolod es aramed-
biblia patristikuli egzegetika da aS saxis originaloba ar
gamoiricxeba paradigmulobiT igi ar ukargavs nawarmoebs originalobas
(siraZe 2008 190-192)
saerTod cnobilia rom yovelgvari religiuri Tu miTologiuri
azrovneba iZulebulia Seqmnas sakraluri niSnebisa da simboloebis
sistema romlis gareSec mas ar SeuZlia gadmosces ldquodafarulirdquo
Sinaarsi (averincevi 1977 308mdash337)
fsevdo dionise areopageli V saukunis qristiani moRvawe udidesi
moazrovne avtori umniSvnelovanesi Teologiur-filosofiuri
Txzulebebisa amtkicebs rom WeSmaritebis Sesaxeb Txrobis
gansakuTrebiT marjve saSualeba aris saidumlo misterialuri
simboluri gansaxovnebis gza Sua saukuneebis filosofia axdens ra
baZvis Teoriis transformirebas simbolos moiazrebs rogorc
ldquomsgavsisa da aramsgavsisrdquo kavSirs masSi xedaven xelovnebis nawarmoebis
safuZvelsa da RerZs simboluri azrovneba saukuneebis manZilze
gansazRvravda sxvadasxva epoqis xalxTa msoflmxedvelobas swored
amitom gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba simbolur-alegoriul
Txrobas romelic mniSvnelovania kanonikuri qristianuli
mwerlobisTvisac
simbolos niSnebia azris yovlismomcveloba am azris arasruli
gamovlena da masTan dakavSirebuli ldquosemantikuri medinobardquo (a losevi)
97
ganusazRvreloba da mravalmniSvnelianoba (rac simbolos asxvavebs
alegoriisgan)
simbolo rogorc tropis erT-erTi saxe marTebulad miiCneva
universalur filosofiur ndash saRvTismetyvelo da esTetikur kategoriad
mis struqturaSi ori polusi gamoiyofa ndash sagnobrivi aspeqti da Rrma
dafaruli azri es polusebi erTmaneTis gareSe mniSvnelobas kargavs
simbolos arsi dapirispirebaSi vlindeba azriTi perspeqtiva am gziT
ikveTeba Sua saukuneebis literaturaSi simboluri mniSvneloba ori
saxiT warmodgeba paraboluri da tropologiuri Tavis mxriv
simbolos semantikur velSi moqceulia xati niSani enigma parabola da
sxva simbolo erTdroulad kidec gamoavlens da kidec faravs
WeSmaritebas
simbolos gansakuTrebuli datvirTva SeuZenia saTnoebaTa kibeSic es
savsebiT logikuria sayovelTaod cnobilia rom Sua saukuneebis
kulturas msWvalavs sinamdvilis mxatvruli abstragirebis tendencia
rac ganpirobebulia ideologiuri mrwamsiT Semoqmedma adamianur
yofasa Tu istoriul movlenebSi unda dainaxos maradiulis
zedroulis sulieris RvTaebrivis gamovlineba kerZoSi konkretulSi
drondashsivrciT SemosazRvrulsa da sagnobrivSi unda gamokveTos
maradiuli WeSmariti waruvali
simboluri saxismetyveleba erT-erTi mniSvnelovani sakiTxia
saTnoebaTa kibis kvlevis procesSi radganac teqstis saTaurSive devs
simbolo romelic Tavidanve qmnis winaswarganwyobas teqstis
msoflmxedvelobisa da agebulebis Sesaxeb garda amisa teqsti
gamoirCeva saocrad maRalmxatvruli saxeebiT poeturi eniT Rrma
Teologiuri azriT romelic ikiTxeba TiToeuli simbolos miRma
SevecdebiT yuradReba gavamaxviloT saTnoebaTa kibeSi gabneul saxe-
simboloebze da maTi Sinaarsis ganmartebiT warmovaCino rogor
axerxebs avtori saTqmelis ostaturad gamoxatvas ramdenad Tavsdeba
saTnoebaTa kibiseuli saxeebi tradiciuli mniSvnelobisa da funqciis
CarCoebSi da Seaqvs Tu ara avtors maT mniSvnelobaSi rame siaxle
rogoria qarTul teqstebSi gamoyenebuli saxe-simboloebis mimarTeba
berZnul teqstTan ra gansxvavebul saxeebs iyeneben
98
naxevradoriginaluri poeturi teqstebis avtorebi SevCerdebiT
mniSvnelobiT gamorCeul simboloebze
99
amp 1 saTnoebaTa kibis ZiriTadi simboloebi
kibe saTnoebaTa kibis simboluri saxismetyvelebis kvleva
bunebrivia kibis simboloTi unda daviwyoT miuxedavad imisa rom
berZnul teqstSi Tavebs hqviaT sityvebi da ara safexurebi ioane sineli
araerTgzis acxadebs teqstSi rom igi TiToeul sityvas aRiqvams kibis
erT safexurad rac sulieri srulyofis gzaze erTi mniSvnelovani
etapis Tanafardia nawarmoebSivea gacxadebuli amgvari kompoziciuri
organizaciisTvis STagonebis wyaro ndash saTnoebaTa kibe Seqmnilia
bibliuri iakobis kibis analogiiT bibliuri iakobis kibe ki
ukavSirdeba mis xilvas ldquo da Cuenebasa ixilvida da aha esera kibeni
aRmarTebulni queyaniT romlisa Tavi miwdomil iyo cad da angelozni
RmrTisani aRvidodes da gardamovidodes mas zedardquo (dab 2812) iakobis
xilvidan cxaddeba kibis erTi mniSvnelovani simboluri Sinaarsi ndash igi
aris kavSiri RvTiur da amqveyniur samyaros Soris saTnoebaTa kibeSi
ki garda amisa sulieri aRmasvlis simbolocaa
zogadad kibe aramarto sulier aramed socialur aRmasvlasac
ganasaxierebs simboloTa sistemaSi kibe erTgvari analogi iyo
ldquomsoflio xisardquo romlis kenweroc cas ebjineboda xolo fesvebi
qvesknelamde iyo Cazrdili kibe rom zeaRsvlis simboloa amis erT-
erTi dasturia safexureobrivi piramidebi da taZrebi Zvel egvipteSi
Zvel perusa da meqsikaSi mravaliarusiani budisturi taZari
borobuduri kunZul iavaze misticizmSi kibe aRqmulia idumal
sibrZnesTan miaxloebad da amasTanave TiToeuli safexuri adamianis
sulieri zrdis morig etaps ganasaxierebs (simboloTa 2011 110-111)
ufskruli parexi navTsadguri tradiciulad Sua saukuneebis
religiuri azrovnebisaTvis gamoqvabuli parexi mRvime sawuTrosgan
ucxodqmnili adamianis samyofelia romelic ukavSirdeba sulier
aRmasvlas TviTsrulyofas ganwmendas Tumca cota ufro ukan rom
wavideT platonisTvis gamoqvabulSi momwyvdeuli adamianis goneba
aRiqvams mxolod iluziebs anarekls im realuri samyarosi romlis
wvdomac SeuZlia mxolod warmosaxvasa da sulier zeswrafvas
(simboloTa 2011 156) saTnoebaTa kibeSi parexi iseve rogorc mRAcircme
100
ZiriTadad negatiur Sinaarss atareben aq maT ara aqvT arc sulieri
gardaqmnis da arc kaTarzisis funqcia mRvime SeiZleba iyos
gularZnilobisa orgulebisa romelsac adamiani unda eltvodes
zneobrivi srulqmnisken swrafvis surviliT ldquoφύγωμεν ἁπὸ κρημνοῦ
(ufskruli) ὑποκρίσεως καὶ ἀπὸ λάκκου ὑπουλότητοςrdquo (PG Vol 88 981D) vivltodiT
ufskrulisagan ukeTurebisa da mRAcircmisagan gularZnilebisa (sineli 1965
338) ldquovivltodiT parexisagan orgulebisa da mRAcircmisagan gularZnilebisardquo
(A-39 129r)
ufskrulis rogorc simbolos gaazreba orgvaria erTi mxriv igi
aRniSnavs zogadad siRrmes da meore mxriv arasrulfasovnebas
(simboloTa1971 3) saTnoebaTa kibeSi mas aqvs ormagi mniSvneloba ndash
pozitiuric da negatiuric ase magaliTad
ldquomonazoni igi ars romelsa eqmnas suli Tacircsi ufskrul simdablisa da
mas Sina yoveli suli vnebaTaAacute daenTqas da moeSTosrdquo (sineli 1965 323)
an kidev ldquotyuiliTa SeTxzuli sityuaAacute ficni cruni ufskruli ars
manqanebisa (ἄβυσσος δόλου 881C) (sineli 1965 337) ldquoufskruli zakuvisa
Semtkicebuli tyuilirdquo (A-39 128v)
antoniseul teqstSi erTgan ufskrulis sinonimur formad
dasturdeba peleRo (berZ Πέλαγος zRva siRrme) limenisnavsadguris
sapirispirod (cincaZe 2009)16 saba pelagons ganmartavs rogorc zRvis
siRrmes Tumca berZnuli teqstis am konteqstSi gvaqvs ara Πέλαγος aramed
Βυτός siRrme (PG 664B) (iseve rogorc petre gelaTelis naTargmn
teqstSia)
Aanton kaTalikosi
ldquosimravle trfobis zvaobisa ukuTqma
da ZAcircr-fasisa dumilisa peleRordquo
(33)
ioane petriwi
xolo cxovreba dafarulindash keTili
da dumilisa ufskruli ndash ganucdeli
(str 24)
ldquouvaris-yofaAacute zuaobisaAacute ufskruli dumilisaAacuterdquo (sineli 1965 43)
ldquoampartavnebisa uvarisyofaAacute dumilisa siRrmerdquo (A-39 19r)
16
statiaSi ix vrceli gamokvleva petre gelaTelis Targmanis berZnul leqsikasTan dakavSirebiT
101
qristianuli TvalsazrisiT erTmaneTs upirispirdeba erTi mxriv
boboqari zRva ndash sawuTro da meore mxriv samoTxe ndash qristes uRelvo
navsadguri (daTaSvili 2011) amdenad navsadguri simboloa ukve
gadalaxuli dabrkolebebis saTnoebaTa kibeSic navsadguris simbolos
gaazreba swored amgvaria
bdquourisxvelxarT uflisaebr xar mSAcircdi
raJams esT iqmnelvareb ganmtevsxivis
ixareb keTilimena uRelvosa
sxivTa samze orion momgeb xar TAcircT
xolo brZenT samkobrZen TAcircT da yovlad ubrZnesrdquo (VIII I orig str)
citirebuli strofi anton kaTalikoss ekuTvnis originaluria da ar
eZebneba paraleluri teqstebi ldquolimenardquo ndash berZ navsadguri romelic sxva
adgilas sadac anton kaTalikosi da eqvTime aToneli iyeneben
ldquonavsadgursrdquo uTargmnelad gadmoaqvs petre gelaTels ldquoἐν λιμένι ναυάγιον ἐν
ᾶλωνι μύρμηξ λεπτὸς μὲν ὑπάρχων παντὶ δὲ καμάτῳ καὶ καρπῷ ἐπιβουλεύωνmiddotrdquo (PG Vol 88
949B) ldquocuddidebobaAacute ars guarisaebr vidreme bunebisa SecvalebaAacute da
CueulebaTa mimoqcevaAacute da moqmedebisaebr SromaTa damabneveli oflTa
warwymedaAacute saunjisa zeda aRmdgomi urwmunoebisa Svili zesTmCenobisa
winamorbedi limenasa Sina navdanTqmulebaAacute kalosa Sin jinWveli
mcired vidreme myofi garna yovlisa Sromisa da nayofisa zedaaRmdgomirdquo
(A-39 116v) ldquocudadndashmzuaobrebaAacute saxiTa TacircsiTa SecvalebaAacute ars bunebisaAacute
da gardaqcevaAacute wesTa keTilTaAacute naSobi urwmunoebisaAacute da winamorbedi
ampartavnebisaAacute navTsayudelsa Sina danTqmaAacute arsrdquo (sineli 1965 302) ldquoda
navT-sadgursa Sina nav-danTqmulebardquo (A-711 215)
citirebul pasaJSic navsadgurilimena simbolurad ganasaxierebs
gadalaxul dabrkolebaTa kvaldakval simSvides auRelveblobas
ldquonavsadgurSirdquo Sesuli moRvawe ampartavnebis vnebiT Tu dasneuldeba igi
daniSnulebis adgilas misul da iq danTqmul navs daemsgavseba
sxva konteqstSi limenanavsadguri da ufskruli pozitiur WrilSi
gamoiyeneba sinonimur formebad ioane sineli ambobs rom dayudebis
msurvelT aqvT subieqturi motivebi da mizezebi rac maTi amgvari
gadawyvetilebisaTvis (Sevidnen navTsayudelSi da ufro metad ki
102
ufskrulSi (berZ okeanis siRrmeSi) ndash Εἰσὶν οἱ ἐπὶ τὸν λιμένα τοῦτον μᾶλλον δὲ
τὸ πέλαγος ἤ τάχα τὸν βυθὸνrdquo(1860 1105A) impulsis mimcemia ldquoaraTu yovelTa
aqus sruli sazomi aramed sxuaTa sruli aqus da sxuaTa udaresi anu
uZlurebisagan maTisa anu mconarobisa amisTAcircs arian amas saqmesaca Sina
ganyofilebani rameTu romelnime Sevlen navTndashsayudelsa amas da
ufroAacutesad ufskrulsa uZlurebisaTAcircs AtildeorcT da pirTa maTTaAacutesa da
mZlavrebisaTAcircs CueulebaTaAacutesa raiTamca moiwyAcircdnes igini da sxuanildquo
(sineli 1965 463) ldquoara yovelTad yovelni srul naklulevanebisa ZliT
moswrafebisa ginaTu da uRonoebisa ZliT Zalisa arian nuukue limenasa
amas zeda ufroAacutesRa pelagonsa reca Rrmasa Semavalni uZlurebisa ZliT
pirisa maTisa da sxeulisardquo (A-39 175r ndash 175v)
sZali gvirgvini uflis erT-erTi gavrcelebuli da cnobili
simboloa siZe qristologiuri literaturis mixedviT RvTis kavSiri
dedamiwasTan RvTaebriv qorwilad moiazreba radgan ufalindashsiZe
wmindanebs Semkul sasZlod miiCnevs ivanebs masSi anu aRsruldeba
kavSiri ufalsa da adamians Soris moxdeba RvTaebrivi Serwyma ndash
sulieri jvriswera xorcieldeba adamianis Sesvla uflis qorwilSi
rogorc wminda sZlisa am simbolos safuZvlad ldquoaTi qalwulisrdquo igavi
gvevlineba sadac gadmocemulia rom anazdeulma siZem SuaRamisas rom
movida xuTi brZeni qalwuli Seiyvana qorwilSi xolo danarCen xuTs
anTebuli lampriT rom ver daxvdnen siZes ufalma mkacrad uTxra ldquoara
gicni Tqvenrdquo (grigolaSvili 2002 105-106) asketuri cxovreba romlis
saboloo safexuri gvirgvinmosil ldquosZladrdquo sasufevelSi amaRlebaa
moiTxovs ganSorebas yovelive amqveyniurisgan kerZod ki sami
umTavresisgan sakacobrio saqmeebisgan mSobelTagan da
cuddidebobisagan (ampartavnobisgan ndashim) ldquoΟὐδεὶς ἐν τῷ οὐρανίῳ νυμφῶνι
στεφανηφορῶν ἐλεύσεται (στεφανηφόρος εἰσελεύσεται μὴ τὴν πρώτην καὶ δευτέραν καὶ
τρίτην ἀποταγὴν ἀποταξάμενοςmiddot (PG Vol 88 657A) ldquovervin Sevides zecisa
sasZlosa gAcircrgAcircnosani ukueTu ara moigos pirveli igi da meore da mesame
ganSorebaAacuterdquo (sineli 1965 41) bdquoaravin zecaTa sasZlosa Sina
gAcircrgAcircnmosilTaAacute Sevals ar pirvelisa da meorisa da mesamisa mjmneli
jmnisaAacute (A-39 18r)
103
gvirgviniT Semosva wmindanis mudmivi Rwvis bolo safexuria
uWknobi gvirgviniT Semosva niSnavs axal saxlSi damkvidrebas kvlav
sicocxlis xis nayofiT sazrdoobas saukuno sasufevels maT gvirgviniT
TviT macxovari amkobs (grigolaSvili 2002 105-106)
sarke sarke-simbolos igive Tvisebebi axasiaTebs rac sarke-sagans
amboben rom igi aris simbolo warmosaxvis an cnobierebis romelic
atarebs Tavis TavSi SesaZleblobas aireklos xiluli samyaros
realoba filosofiuri azriT sarke samyaros areklvis funqciasTan
erTad iyo TviTSemecnebis saSualebac sarkis simbolო ukavSirdeba
wyals (arekvlis funqciis gamo) da narcisis miTsac (simboloTa 1971
212)
ldquosarkisrdquo simbolo cnobilia pavles epistoledan romelSic
naTqvamia sarke cudad aireklavs WeSmarit Rirebulebebs RvTiuri
samyaro es aris mTeli sistema sarke-saxisa romelic warmodgenilia
rogorc kibe romlis yoveli safexuri gansazRvruli azriT aireklavs
RmerTs (iazikova 1995 88) saTnoebaTa kibeSic Cans sarke-simbolo Tavisi
umTavresi ndash areklvis funqciiT ldquoraJams kaci yovliTurT Seezavos
siyuarulsa RvTisasa maSin gareganca viTarca sarkiTa gamoaCinebs
Sinagansa mas brwyinvalebasa sulisasardquo (sineli 1965 514) ldquoraJams
namdAcirclve yovliTurT kaci viTar-raAacute Tan Seezaos siyuarulsa RmrTisasa
maSin da gareSeca sxeulisa Soris viTarca sarkisa raAacutesme mier
sulisasa aCuenebs brwyinvalebasa esreT didebul iqmnebis mose
RmrTismxilveli igirdquo (A-39 177v)
sxvagan locva rogorc sarke aCvenebs yvelaze cxadad adamianis
RmerTTan urTierTobis xarisxs mis srulyofilebasa da progress
sulieri Rvwis gzaze ldquoἕσοπτρον προκοπῆςrdquo (PG Vol 88 1129B) ldquosaqme
angelozTaAacute sazrdeli uAtildeorcoTa maT ZalTaAacute sixaruli mermisa mis
saukunoAacutesaAacute saqme dausrulebeli wyaroAacute saTnoebaTaAacute winamZRuari
madlTaAacute warmatebaAacute uxilavi sazrdeli sulisaAacute sinaTle gonebisaAacute
mklveli sasowarkveTilebisaAacute sarke sisrulisaAacuterdquo (sineli 1965 483)
ldquomwuxarebisa daAtildesnaAacute simdidre monazonTa memyudroeTa saunje
guliswyromisa ganqarveba sarke warmatebisardquo (A-39 183v-184r)
104
mefe mefe farTo gagebiT aris universaluri da arqetipuli kacis
simbolo sakuTriv koronacia ki ndash warmatebis gamarjvebis amdenad
nebismieri adamiani SeiZleba iwodebodes mefed Tuki man miaRwia Tavis
cxovrebaSi maqsimalur simaRleebs Tavdapirvelad ukvdavebis idea
RvTisgan gadavida mefeze da mxolod mogvianebiT gmirebsa da kidev
ufro mogvianebiT Cveulebriv mokvdavebzec Tuki isini moipovebdnen
warmatebis gvirgvins gadalaxavdnen ra garkveul dabrkolebebs
(ZiriTadad moraluri sferodan) (simboloTa 1971 168) ldquoἀκτήμων μοναχὸς
δεσποτής κόσμουrdquo (PG Vol 88 928C) ldquoupovarebaAacute ganSorebaAacute ars urvaTagan
uzrunvelobaAacute cxorebisaAacute mogzaurebaAacute ars daubrkolebeli da
sarwmunoebaAacute ars mcnebaTa uflisaTaAacute da ucxoebaAacute mwuxarebisagan
monazoni upovari mefe ars amis sawuTroAacutesardquo (sineli 1965 279)
ldquoupovarebaAacute ars zrunvaTa gardadebaAacute uzrunvelobaAacute cxorebisaAacute mogzaur
dauyenebel sarwmunoeba mcnebaTa mwuxarebisa ucxo upovari monazoni
meufe soflisardquo (A-39 108r)
citirebul monakveTSi mefe simbolurad monazons ganasaxierebs
asketi aris amqveyniuri mefe romelmac miaRwia WeSmariti gamarjvebis
mwvervals gadalaxa ra dabrkolebebi igi materialuri TvalTaxedviT
upovaria magram sulieri Rirsebebi mas ayenebs amqveynad yvelaze Zlieri
ndash monarqis rangSi sxva konteqstSi zeciuri mefe ndash RmerTia monarqi
zeciuri samefosi ldquoἀπάθειαν μὲν νοήσεις τὸ τοῦ ἐπουρανίου βασιλέως ἐν οὐρανοῖς
παλάτιονrdquo (PG Vol 88 1149D ldquouvnebelobaAacute esreT gulisAtildemandashvyav viTarmca
palati iyo igi didisa mis meufisaAacute xolo savane mraval arian mas Sina
xolo zRude misi ars codvaTa mitevebaAacuterdquo (sineli 1965 507) ldquoara
Seimtkicnebis diadimaAacute samefoAacute erTisa mier qvisa da arrsquosrul iqmnebis
uvnebelobaAacute ukueTu erTica damTxueviTi udeb-vyoT saTnoebaAacute
uvnebelobas vidreme gulisAtildema-hyo zecierisa mefisa zecaTSinaAacute palate
xolo mravalsavaned Sinagan qalaqisa mis dakarvebani zRuded-ierusalimi
ndash mitevebaAacute igi codvaTaAacuterdquo (A-39 194v-195r)
kviparosi maradmwvane kviparosi zoroastrizmSi ukvdavebis da
maradiulobis aseve Serigebis da simSvidis simbolos warmoadgenda
Zvel saberZneTSi is glovis da sikvdilis simbolo iyo am xes mkvdari
105
cecxlis alis molandebasac uwodebdnen radganac kvipasoss muqimwvane
TiTqmis Savi wiwvi aqvs xolo misi silueti cecxlis enas gvagonebs
berZenTa rwmeniT kvipaross SeeZlo boroti Zalebisgan daecva adamiani
am da im qveyanaSic kviparosis sparsuli saxelwodeba ndash saro friad
gavrcelebuli metaforaa Zvel qarTulSi (simboloTa 2011 109) ldquoΟὐχ
ὑποκλίνει κυπάρισσος εἰς γῆν περιπατεῖνrdquo (PG Vol 88 965D) ldquoviTarca arasada
moidrikos kAcircparozman queyanad simaRle Tacircsi egreTve monazonman
ampartavanman arasada moigos morCilebaAacuterdquo (sineli 1965 318) ldquoara dadrkes
kAcircparisi qveyanadme slvad arca gulmaRali monazoni morCilebisa
mogebadrdquo (A-39 122r)
saTnoebaTa kibeSi kviparosi (gamomdinare misi simaRlidan)
ampartavnebis simboloa rogorc kviparosi ar moixreba aseve zesTmCeni
(ampartavani) ver moigebs morCilebas qarTul literaturaSi es simbolo
ZiriTadad miuTiTebs garegnul mSvenierebaze ndash unaklo aRnagobas
amdenad igi ioane sineliseul konteqstSi metad sainteresoa da axali
im periodis qarTuli saxeobrivi azrovnebisTvis
mtredi matli (tili) gveli (aspiti) drakoni (gveleSapi veSapi)
mtredi uZvelesi droidan iTvleboda RvTaebrivi siwmindisa da
umankoebis simbolod igi Cndeba bibliaSi ramdenimegan warRvnis Jams
noes kidobanTan niskartSi zeTisxilis rtoTi mobrunebuli solomonis
qebaTa-qebaSi aRsaniSnavia agreTve suliwmindis gamocxadeba mtredis
saxiT iesos naTliRebis Jams (simboloTa 2011 153) saTnoebaTa kibeSic
mtredi umankoebis siwmindis simboloa ldquoλεληθότως ὁρᾷς ἐν περιστερᾷ φθεῖραν
(PG Vol 88 841C) ldquosiyuaruli mtkice bunebiTi ganSorebaAacute ars Zacircrisndash
Atildesenebisgan aramed sakrZalav ars rameTu siZvaAacute advilad mieaxlebis mas
da gamoCndebis farulad tredsa mas Soris siyuarulisasa tili igi
siZvisaAacuterdquo (sineli 1965 204) ldquoSors siyuarulisagan mtkicisa bunebiTsa
ZacircrisAtildesenebaAacute xolo siZvaAacute siadviliT meaxlebis mas da micilebiT vxedav
tredisa Soris mxrwnelsardquo (aSiaze minawerSi vkiTxulobT ldquomxrwnelsa
tilsa uwodsrdquo) (A-39 81v)
anton kaTalikosi
ldquoSors ars amisgan siyvaruli bunebiT
ioane petriwi
ganukrZalvelsa siyuarulsa nu
106
anu moyegravesisa wesier ar umkacrod
nusada tredman umankoman TAcircs Soris
Seiwynarosmca matli dauZinebi
da nivTi wmida Seamwikegravelos mwAcircremanrdquo
(910)
hmoneb
raTa sxua raAacuteme ar movides farulad
da tredsa Sina sayuarelsa gamoCndes
mWameli igi matli dauZinebo
ldquoromelsa asxen yurni smenad isminonrdquo
(98)
anton kaTalikosisa da ioane petriwis teqstebSi mtredis
sapirispiro simboluri mniSvnelobiT vxedavT matls xolo eqvTime
aTonelisa da petre gelaTelis TargmanebSi ndash tils (mxrwnels) matlic
da tilic citirebul konteqstSi ZAcircrisndashAtildesenebis mankierebaa ioane
sineli cota zemoT ganmartavs ldquoΜνησικακία ἐστὶ σκώληξ νοὸςrdquo (PG Vol 88
841A) ldquoZAcircrisndashAtildesenebaAacute matli ars gonebisa mWamelirdquo (sineli 1965 202)
ldquoZAcircrisAtildeseneba ars sulisa gesli gonebisa matlirdquo (A-39 81r)
iungis azriT matli aris arseba romelic imis nacvlad rom
sicocxle gasces klavs amgvari ganmarteba ukavSirdeba matlis
miwisqveS arsebobidan gamomdinare asociaciebs da sikvdilisa da
organizmis daSlis boilogiur procesebs amgvarad matli simbolurad
ganasaxierebs xrwnas sikvdils (simboloTa 1971 378) citirebul
konteqstSi igive funqciuri datvirTva aqvs ldquotilsacrdquo cnobilia rom
ldquomatli da Wia veSapTan da gvelTan erTad erT semantikur kategorias
qmnisrdquo (abakelia 1997 5) rogorc qristianul literaturaSi aseve
folklorSi Wia da gveleSapi erTi kategoriis arsebebia (gabrielaSvili
2012 49) yvelaze cxadad gvelgveleSapis simboloTa Sewyvilebasa da
Tanamonacvleobas apokalipsSi vxvdebiT ldquoda gardamovarda veSapi igi
didi gueli dasabamisaAacute romelsa ewodebis eSmaki da satana romeli
acTunebs yovelsa sofelsardquo (gamocx 129) gamocxadebisagan gansxvavebiT
maTes saxarebaSi gvelis gansakuTrebul sibrZneze Tavad macxovari
migvaniSnebs ldquoiyveniT ukue mecnier viTarca guelni da umanko viTarca
trednirdquo (mT 1016) magram Cven cxadad vxedavT rom gvelis bibliur
interpretaciaTagan mainc ufro ldquomacdunebelirdquo da ldquosatanurirdquo arqetipi
damkvidrda (simboloTa 2011 53)
saTnoebaTa kibeSi gansakuTrebiT xSiria da logikuric
gvelisgveleSapis simboloTa negatiur konteqstSi gamoyeneba gvelis
107
veSapis gveleSapis paradigmuli saxeebi erTmaneTis paralelurad
monacvled gamoiyeneba da ama Tu im macdunebel vnebas ganasaxierebs
ldquoraJams mogiAtildedes gulisndashsityuaAacute gankiTxvad moZRuarisa viTarca
siZvisagan ivltode misgan da nu scem yovladve adgil guelsa (τῷ ὅφει
(PG Vol 88 681A) amas aramed mouge veSapsa τὸν δράκοντα (681A) mas da arqu
ara Tu me mTavrisa mis aramed igi Cem ars msajuli (sineli 1965 60)
ldquoraJams Sen gulissityuaman Senman gankiTxvaAacute anu dasjaAacute
winamZRuanvelisaAacute mogivlinos viTarca siZvisagan ganvldi nucaRa
yovlad miscem guelsa amissa mocalebasa nu adgilsa nu Semosavalsa
nu dasabamsa aramed Atildemobd veSapisa mimarT ldquohoAacute macTuro ara me
mTavrisaAacute aramed igi Cemda msajulad dadgardquo (A-39 26r) an kidev
ldquoZAcircrmoAtildesene memyudroe dabudebul aspit geslisa sikudidmosilisa Tavsa
Soris TAcircssa momRebelrdquo (A-39 82r) ldquodayudebuli ZAcircrisndashmoAtildesene aspidi ars
damaluli da gesli sasikudine Tavsa Soris TAcircssa utAcircrTavsrdquo (sineli
1965 205)
rogorc zemoT vnaxeT eqvTime aToneli berZnuli teqstis ldquotOtilden
drpoundkontardquo Targmnis ldquoveSapsardquo drakoni miTologiuri cxoveli da
universaluri simboluri figuraa romelic kulturaTa umetesobaSi
gvxvdeba magram drakonis simbolika aRmosavlur da dasavlur
kulturul tradiciaSi gansxvavdeba drakonis anu gveleSapis simbolika
dasavlur tradiciaSi xSirad Tanxvdeba gvelisas Zveli berZnebi
drakons nebismier gigantur qvewarmavals eZaxdnen igi ganasaxierebda
borot pirvelad Zalebs amitom masze gamarjveba udides simamaces
moiTxovda (simboloTa 2011 59-61) amdenad saTnoebaTa kibeSic brZola
drakonis (qarTulad veSapi gveleSapi gveli) romelic simbolurad
ganasaxierebs romelime sulier mankierebas dasaTrgunad moiTxovs
aranakleb mamacobas vidre miTiuri drakonis damarcxeba es simboluri
saxe imdenad aqtualuria saTnoebaTa kibeSi da iseTi sixSiriT
gamoiyeneba ama Tu im codvasTan kavSirSi rom garejel kaligrafs
108
nikras xelnaweris aSiaze sxva miniaturebTan erTad gveleSapis
gamosaxulebac dauxatavs17
H-1669
kari bWe ndash TiTqmis yvela religiaSi Secnobisa da flobis
universalur simbolod iqca qristianul religiaSi kari qristes (ldquome
var karirdquo- in 19 7-10) da RvTismSoblis (bWe-daxSuli ndash qalwulobis)
aseve sasufevelSi Sesvlis simboloa (simboloTa 2011 99) am
ukanaskneli mniSvnelobiT aris gamoyenebuli kari anton kaTalikosisa
da ioane petriwis CarTul nawilebSi
ldquoaAtildesovs viTarmed oriTare wegraveliliTa
zecisa igi moiyides samefo
da SekrebiTa iwro eqmna bWe zecisrdquo (163)
ldquoTu viTar erTman sityuaman aRiyvana
gonebiT raAacute mxedveloba moigo
guarTa sadgursa goniersa mas bWesardquo (str 289)
17 nikras xelnaweris miniaturebis saTnoebaTa kibis teqstTan mimarTebiT kvleva SesaZloa samomavlod ganxorcieldes
109
ioane sineli saubrobs vercxlismoyvareobis mankierebaze da
imowmebs bibliur epizods qvrivi qalis Sewiruli ukanaskneli xurdebis
Sesaxeb (lk 21 1-4) riTac man moipova caTa sasufeveli amitomac igi
mouwodebs asketur gzaze SemdgarT rom ar izrunon qonebis
SegrovebisTvis glaxakTaTvis daxmarebis keTilSobiluri mizniTac ki
anton kaTalikosi ki Tavis mxriv naTqvams kidev ufro aZlierebs ldquoda
SekrebiTa iwro eqmna bWe zecisrdquo (163)
ioane sineli ldquokarisrdquo simbolos ZiriTadad iyenebs safuZvlis
sawyisis mniSvnelobiT magaliTad ldquoκαταλαλιᾶς θύραrdquo (PG Vol 88 852B)
ldquovTquT pirvelsa amas Tqumulsa amas Sina viTarmed borot ars da
macTur gankiTxvaAacute xolo aw vTquaT mcired raime mravalndash
metyuelebisaTAcircsca romelindashigi mizezi ars da kari misi romlisa mier
Semovals da ufroAacutesad gamovals ZAcircrisndashzraxvaAacute da gankiTxvaAacuterdquo (sineli
1965 212) ldquoTqumul ars vidreme Cuenda sikniniT winaswrobilTa Soris
viTar zedasacTomel friad da TAcircT maT keTilsagonebelTaca Soris
Semavali gankiTxvaAacute ufroAacutesRa gankiTxulobaAacute da enisagan tanjulyofaAacute
xolo aw namdAcirclve mizezisaca da karisa romlisa mier Semovals xolo
ufroAacutesRa ganvals Sesadrginebel mciredTa mier dawesebadrdquo (A-39 84v-85r)
karis funqcia teqstSi ambivalenturia ndash igi SeiZleba iyos
rogorc mankierebis ise saTnoebis safuZveli
mTiebi mze mTvare mnaTobebi simbolurad ganasaxiereben rogorc
RmerTs aseve wmindanebsac ndash axal aRTqmaSi ciskris varskvlavi
qristesTan aris dakavSirebuli igi aseve aris mauwyebeli macne qristes
madliT gabrwyinebuli axali cxovrebisa qarTveli himnografebis (ioane
minCxi miqel modrekili ioane mtbevari da sxvebis) SemoqmedebaSi ki igi
wmindansac miemarTeba (grigolaSvili 2002 99) ldquoὁ δὲ μεγάλῃ σελήνῃ ὁ δὲ τῷ
λαμπρῷ ἡλίῳ προσεοίκασινrdquo (PG Vol 88 881C) ldquosxuaAacute ars romelsa
moRuawebiTa TacircsiTa da sxuaAacute ars romelsa simdabliTa da sxuaAacute ars
romelsa saRmrToAacuteTa niWiTa da gamocxadebiTa Seekras mZlavri igi da
erTi igi mTiebsa msgavs ars da meore ndash didsa mas mTuaresa da mesamendash
brwyinvalesa mas mzesa da amaT yovelTa sayofeli caTa Sina arsrdquo
(sineli 1965 242) ldquosxuaAacute ars RuwaTagan da sxuaAacute ndash damdablebisagan da
110
sxuaAacute ndash saRmrToAacutesa mier gamocxadebisa Sekrulad mqonebeli mZlavrisaAacute
romelime vidreme mTiebsa xolo romelime didsa mTovaresa da sxuaAacute
brwyinvalesa emsgavsnes mzesa xolo erTbamTave zecaT Sina mougies
moqalaqobaAacuterdquo (A-39 95r)
anton kaTalikosi
ldquopirveli ndash mbrZoli brwyinvalesa
mTiebsa
meore ndash xolo aRvsilsa mTovaresa
garna mesame ndash TAcircT SegraveAgraveniersa mzesa
emsgavsnes viTa AtildemebiTa mamaTaTa
viswaveT vicanT angelosebri gvarirdquo
(158)
ioane petriwi
ldquoviTar ciskari naTlisagan wina vals
egreT marxva Cans siwmidisa pirvelad
merme aRmovals mze igi simarTlisa
da gananaTlebs gonebasa wmidasa
da bnelsa nislsa moxueulsa warsdevnisrdquo
(149)
ivane lolaSvili fiqrobs rom eqvTime aTonelis Targmanis
citirebul pasaJSi gadmocemulia ldquogaTenebisa da mzis amosvlis bunebrivi
suraTirdquo romelic ioane petriwma sul sxvagvarad gaiazra petriwTan
ldquomze igi simarTlisardquo metaforuli cnebaa da qriste RmerTs gulisxmobs
(lolaSvili 1968 143) am azris dasabuTebisTvis mas mohyavs
himnografiuli teqstebi sadac qriste marTlac moazrebulia rogorc
ldquomze simarTlisardquo zemoT mnaTobTa simbolikaze saubrisas ukve aRiniSna
rom mze simarTlisa da ciskris varskvlavic Zvel qarTul mwerlobaSi
ganasaxierebda qristes simbolur saxes Tumca am SemTxvevaSi amgvari
gaazreba konteqstidan mowyvetili iqneba da sakvlevi pasaJis azric
daikargeba sinamdvileSi citirebul teqstebSi saubaria sulieri Rvwis
sxvadasxva etapze myof asketTa Sesaxeb romlebic vnebas ebrZvian imis
Sesabamisad Tu romel safexurze imyofebian erTni ldquoSromiTa da ofliTa
AtildeorcieliTa hbrZodis amas mZlavrsardquo meoreni ndash ldquomarAtildeviTa da
mRAcircZarebiTa ewyvebodis masrdquo aseve ldquosimdabliTa da urisxvelobiTa da
wyurviliTa winaaRudgebodisrdquo xolo mesameT ndash ldquosaRmrToAacuteTa niWiTa da
gamocxadebiTa Seekras mZlavri igirdquo (sineli 1965 242) da swored maT
adarebs ioane sineli ciskris varskvlavs savse mTvaresa da mzes ufro
metic ioane sinelis teqsti grZeldeba swored im informaciiT
romelsac Seicavs zemoT citirebuli strofi ioane petriwis
redaqciidan ldquopirvelad ciskari aReRis merme naTeli moefinis da
111
maSinRa gamobrwyindis mzeAacuterdquo (sineli 1965 242) amgvarad saanalizo
strofi arc ioane petriwiseuli CanarTia da mnaTobebic gamoyenebulia
siZvis vnebasTan brZolis sxvadasxva saSualebisa da etapis warmosaCenad
mkurnali ndash ioane sineli saTnoebaTa kibis me-4 TavSi-
morCilebisaTvis ndash vrcel msjelobas uZRvnis moZRvrisadmi morCilebis
saTnoebas da miutevebel codvad miaCnia sawinaaRmdego moqmedeba
moZRvari sulieri mkurnalia sulieri wylulebis gamamrTelebeli
romelic WeSmaritebis gzaze miuZRvis adamians ldquoaramed friadca didi
ars da uZAcircres yovelTa vnebaTa da uZAcircresi ese ars romel arca
SesaZlebel ars advilad TqumaAacute misi da aRsarebaAacute da ganqiqebaAacute winaSe
sulierisa mkurnalisardquo (sineli 1965 328) ldquoumZvinvaresiRa arcaRa
mocalebiT gamoTqumad da aRsaarebad gina ganqiqebad sulierisa mimarT
mkurnalisa SesaZlebelrdquo (A-39 125r)
rto nayofi ndash unayofoba yurZnis mwife marcvali yvela es
simbolo dakavSirebulia WeSmaritebis misaRebad adamianis sulier
mzaobasTan saTave ki kvlavac axali aRTqmaa kerZod igavi mTesvelze
(lk 85-15) ekal-bardebSi davardnili Tesli adamiania romelic
ldquozrunvisagan da simdidrisa da gemoTagan amis soflisaTa vlened da
SeaSTvian da ara nayofier iqmnianrdquo (lk 814) xolo poxier niadagze
dacvenili Tesli isini arian ldquoromelTa guliTa keTiliTa da saxieriTa
isminian sityuaAacute da SeikrZalian da nayofi gamoiRian moTminebiTardquo (lk
815) swored am azriT iyenebs ioane sineli sulis nayofiereba-
unayofobas ldquoοὐ τόπων σκοτία καὶ ἐρημία ἐνισχύει καθrsquo ἡμῶν τοὺς δαίμονας ἀλλὰ
ψυχῆς ἀκαρπίαrdquo (PG Vol 88 945D ldquoara Tu sibnele RamisaAacute anu udabnoebaAacute
adgilisaAacute ganaZlierebs eSmakTa Cuen zeda aramed unayofobaAacute sulisaAacuterdquo
(sineli 1965 299) ldquoara adgilTa sibnele da udabnoebaAacute ganaZlierebs
Zacircnad Cuenda eSmakTa aramed sulisa unayofoebaAacute xolo ars odes da
gangebulebiTica ganswavlaAacuterdquo (A-39 115v)
ioane sineli brZens adarebs yurZnis mkrefavs romelic mwife
nayofs gamoarCevs da Wams xolo ugunuri ndash piriqiT mwife nayofi
WeSmaritebis marcvalia romelsac nayofieri suli irCevs (PG Vol 88
848D) ldquobrZeni mkrebeli marcualsa yurZnisasa mwifeTa maT marcualTa
112
Wamn da mWaxTa ara mihxedavn xolo ugunuri oden cTomaT da borotTa
umzirin moyuasisaTardquo (sineli 1965 211) ldquokeTilman kufxalTmkrebelman
mwifeTa kufxalTa vidreme mWamelman araraAacute mWaxeTaTAcircs izrunvos da
keTilcnobaman da zrunvis mqonebelman gonebaman raodenni vidreme
saTnoebani vieTme Soris ixilnes amaT moswrafebiT Seiswavebs xolo
ugunuri ginebaTa da naklulevanebaTa gamoiZiebs romlisaTvis da Tqmul
arsca ldquogamoiZies ndash usjuloebaAacute moakldes gamomeZiebelni
gamoZiebisaganrdquo (A-39 84v)
rtos simboloc ukavSirdeba nayofis nergis Teslis simboloebs
mas SeiZleba hqondes pozitiuri datvirTvac da negatiuric ndash keTili
Ziridan keTili rto amoizrdeba iseve rogorc keTili Cveva saTnoebis
xolo boroti ndash mankierebis warmomSobia ldquoΧαλεπῆς ῥίζης (Ziri fesvi) καὶ
μητρὸς (deda) χαλεπώτατον ἀπόγονον (Svili Stamomavali) εἶναι ἐν τοῖς φθάσασιν
ἀκηκόαμεν rdquo(PG Vol 88 976B) ldquoborotisa Zirisa boroti rtoAacute guesma
pirvelTqumulsa mas Sina Tavsardquo (sineli 1965 327) ldquoborotisa Zirisa da
dedisa uborotesad Svilad yofad winaswrobilTa Sina guesmardquo (A-39
125r) ldquoeseca vnebaAacute mowyinebisaAacute erTi ars mravalndashmetyuelebisa
rtoTaganni ldquoκλάδωνrdquo (PG Vol 88 857D) (sineli 1965 219ndash220) ldquoerTi da
eseca mravagzis mravalmetyuelebisa rtoTaAacute viTarca da awRa
winamswrobelTa vTquT ars da pirvel SvilT vityAcirc ukue mowyinebasa
romlisa ZliT da sanawevrosaca missa wessa borotsa Sina jaWusa
mivamkAcircdreTrdquo (A-39 87r)
amgvarad saTnoebaTa kibis zemoT damowmebul simboloTa analizma
gamoavlina rom ioane sineli sakmaod Tavisuflia paradigmul saxeTa
gamoyenebisas man kargad icis TiToeuli simboluri saxis Teologiuri
Sinaarsi da swored amis gaTvaliswinebiT rig SemTxvevaSi calkeul
myar tradiciul paradigmul saxeebs uCveulo moulodnel konteqstSi
iyenebs
113
amp 2 saTnoebaTa kibis poeturi teqstebis originaluri
nawilis simbolika
calke aRniSvnis Rirsia is saxeebi romlebic anton kaTalikosisa
da ioane petriwiseuli variantebis originalur nawilSi gvxvdeba am
avtorebis simboluri azrovneba gansakuTrebiT ki anton kaTalikosis
gamorCeuli da Zalian mravalferovania Tumca ver vityviT rom anton
kaTalikosiseuli saTnoebaTa kibis originaluri nawilis simbolika
uCveuloa zogadad antonis mxatvruli azrovnebisTvis saTnoebaTa kibis
mxatvruli saxeebis anton kaTalikosis originalur SromasTan msgavsebis
saCveneblad davimowmebT adgilebs wyobilsityvaobidan da proloRi
aTormetTa TueTadan es ki kidev erTxel gvafiqrebinebs rom CarTuli
strofebi aris antoniseuli da maTi Seqmnisas avtori ar eyrdnoba sxva
wyaros miT ufro rom msgavsi informacia ar Cans arc berZnul
teqstebSi da arc Cven xelT arsebul slavur teqstSi
Zvirfasi Tvlebi iakinTi romlis saxelwodebac berZnulidan
momdinareobs xmelTaSuazRvispireTSi izrdeba iakinTi gvxvdeba rogorc
Zvel ise axal aRTqmaSi Zvel aRTqmaSi ndash mRvdelmTavris Zvirfasi
morTulobis Semadgenel nawilad ldquoda qsoo mas Sina naqsovi qvaTagan
oTx stiqoni da stiqoni qvaTaAacute iyos sardioni pazioni samaragdoni ndash
stiqoni da stiqoni meore ndash anTraki da sapfironi da iaspi da stiqoni
mesame ndash ligAcircri da aqati da ameTAcircsosrdquo (gam 21 17-20) axal aRTqmaSi ndash
brwyinvale safuZveli axali ierusalimis ldquoda safuZvelni zRudisani
yovliTa qviTa patiosniTa Semkulni safuZveli pirveli iaspi meore
safironi mesame qalkidoni meoTxe samaragde mexuTe sardonixoAacute meequse
sardioAacute meSAcircde oqro-qvaAacute merve bivrili mecxre topazi meaTe
xrAcircsopasoAacute meTerTmete iakinTi meTormete ameTAcircsoAacuterdquo (gam 1920) iaspic
iakinTis msgavsad gvxvdeba Zvel aRTqmaSic da axal aRTqmaSic (gam 21 17-
20 gamocx 1920 gamocx 43) axali aRTqmis mixedviT igi gamWvirvalea
ldquoda aqunda didebaAacute RmrTisaAacute mnaTobi misi msgavs iyo qvasa patiosansa
viTarca qvasa iaspsa brolis-saxesardquo (gamocx 2111) gamWvirvaloba ki
rogorc erTi ZiriTadi maxasiaTebeli anton kaTalikosis mxatvruli
SemoqmedebisTvis rogorc iaspis ise iakinTis Tvisebaa Zveli qarTuli
114
ldquoandamatirdquo an ldquoadamantirdquo ukavSirdeba berZnul ldquoἀδάμας-srdquo rac
mouTrgunvels niSnavs almasi ndash ldquoyvelaze keTilSobili Zvirfas
qvaTaganrdquo ndash srulyofis siwmindisa da ubiwoebis simboloa (simboloTa
2011 132)
saTnoebaTa kibeSi TiToeuli safexuri anton kaTalikosis originali
strofiT iwyeba romelSic avtori amkobs im saTnoebas romelsac exeba
Sesabamisi safexuri saTnoebebs antoni ZiriTadad Zvirfas Tvlebs
adarebs magaliTad saTnoebaTa kibis pirveli ori Tavi ndash sofliT
gamosvlasagan da uzrunvelobisaTvis Sedarebulia iakinTis
siZvirfasesTan radganac swored am or sabaziso saTnoebaze dgas
asketuri cxovrebis mTeli Semdgomi periodis moRvaweoba an kidev
glovis saTnoeba romelic umniSvnelovanesi safexuria sulieri
srulyofis gzaze Sedarebulia iaspTan da almasTan aseve ldquouxrwnel
vardTanrdquo cnobilia rom vardi silamazis mSvenierebis simboloa
saTnoeba da zogadad asketuri moRvaweoba ki qristologiuri gagebiT
swored mSvenierebaa
Zvirfasi Tvlebis gamoyeneba simboluri SinaarsiT damaxasiaTebelia
anton kaTalikosis mxatvruli enisTvis zogadad amgvari simboluri
metyvelebiT igi gaxazavs sulieri cxovrebisTvis uaRresad mniSvnelovan
aspeqtebs magaliTad is originalur SromaSi wyobilsityvaoba Zvirfasi
Tvlebis simbolikas iyenebs Sio mRvimelis mier Seqmnili sagaloblebis
misamarTiT avtoris poeturi niWis warmosaCenad (sulava 2006173) sxva
SemTxvevaSi antoni iezekielis Semoqmedebas adarebs Zvirfass Tvlebs
(sulava 2006185) anton kaTalikosisTvis es niWi imdenad aris
mniSvnelovani ramdenadac sulieri TvalsazrisiT WeSmaritad Rirebulis
gandidebisken aris mimarTuli
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquoglova netari suli RmrTis SemaerTi
lmobiT gulisaT aRmonaceni gvari
oqros-feri frTe TAcircT naTlisad mimyvani
vardi uxrwneli AcircakinTi mWAcircrvali
iasp ZAcircr-fasi samefo adamasirdquo
ldquoorion samzo ucxo sagang adamasrdquo
(410)
ldquoSenni Sairni iezekiel dido
akrostixorni iasp-sWAcircrven sardion-
margaliteben urTierTas kidulni
115
(7 I orig str)
ldquoTqmulTare zem o rTa ZAcircr-fas spekalTa
AcircakinT mWAcircrv e se eSesabamvis
sulTmwmedi saqe b rkial elvar mbzinvarirdquo
(3 I orig str)
Zvirfas-spekaloben kma Cemda
gansamdidrad
Segeferebis qebaAacute brZenTa Tanardquo
(str 767)
ldquoiakinT-mWAcircrvi TAcircT margalit-lal
aRsxmulrdquo (str 491)
ldquoaqa hsCans erTad iasp-sadaf-minani
mWAcircrual-spetaknirdquo (str 572)
feris simbolika yvelaze universaluria igi konkretuli funqciiT
gamoiyeneboda liturgikaSi xelovnebaSi literaturaSi (simboloTa
1971 52) anton kaTalikosis saTnoebaTa kibeSi gamoyenebuli ferTa
simbolika ZiriTadad moicavs naTel ferebs ndash elvare brkiali mWAcircrvali
da sxva
naTeli sxvadasxva kulturaSi ganasaxierebda adamianis suls
kosmiur energias morals inteleqts Svid ZiriTad saTnoebas
(simboloTa1971 187) sakmaod gavrcelebuli es qristianuli simbolo
bibliur saxismetyvelebaSi RvTaebrivi arsis gamomxatvelia Teofania
anu RvTaebrivi gamocxadeba naTelTanaa dakavSirebuli (grigolaSvili
2002 102)
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquooqrosferi frTe TAcircT naTlisad
mimyvani
vardi uxrwneli AcircakinTi mWAcircrvalirdquo
(7 I orig str)
ldquouzadosagan naTlisa qmnili naTladrdquo
(str 302)
citirebul pasaJebSi naTeli RmerTs miemarTeba saTnoeba adamians
miuZRvis naTlisken RmerTisken danarCeni ferebi romelTa Sinaarsi
SeiZleba gagebul iqnas imavenairad miemarTeba saTnoebebs es ferebi
116
dakavSirebulia siwmindesTan sispetakesTan swored ise rogorc
asketuri Rvwis gzaze mopovebuli saTnoebebi magaliTad uvnebeloba
aris elvare ucxoeba ndash brkial elvar mbzinvari naTeli RvTis simboloa
ioane petriwis teqstis originalur CanarTebSic
ldquoAtildeseneba ese TAcircT iyos Senda marad
sikudilisa hpoeb sulisa AtildeorcT ganmyreli
eha ganmgebi soflisa sxuasa mixual
naTlisa maRlis imis didis Semtkbobi
esreT wmidaTa kualsa navT-sayudelsardquo (str 62)
aseve naTelTan da naTel ferebTan aris dakavSirebuli oqro da
oqrosferi romelic ZiriTadad sulier siwminded sulier
Rirebulebad aris gaazrebuli religiuri Sinaarsis teqstebSi asea es
anton kaTalikosis mxatvrul naazrevSic
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquouvneboba oqrov mgebo sulTaTAcircs
elvarev saqe b rZenTadmi samkobo aw
brkiali ig i gegraverdiv hfine CegraveAgravendami
erT keTilobi sawyurisadmi xedegravead
locvisa frTiT a Rmfeno mimarT mzisardquo
(29 I orig str)
ldquoTqmulTare zem o rTa ZAcircr-fas spekalTa
AcircakinT mWAcircrv e se eSesabamvis
sulTmwmedi saqe b rkial elvar mbzinvari
ucxoeba imier lTolva amriT
xolo jegravearisa tAcircrTva qristes msgavsebardquo
(3 I orig str)
ldquomefa mowame Tov brwyin brkial-mnaToberdquo
(410)
ldquoes qristes sZali iasp-mWAcircrual-lalrdquo
(406)
ldquobzinuAgraven marcualni
eluAgraven leqsebi ZAcircrfas spekalT umjobes
brwyinuAgraven sityuanirdquo (str 735)
ldquohswameds da mbzinuared sufTa hyofs
gonebasardquo (str 396)
frTa frTebi simbolur saxismetyvelebaSi gaigivebulia
warmosaxvasTan azrTan sulierebasTan qristianul kulturaSi frTa
ganasaxierebs samarTlianobis mzis sinaTles romelic anaTebs marTalTa
gonebas da radganac igi aseve moicavs sakuTar TavSi mobilobisa da
117
gadaadgilebis SesaZleblobas es ukanaskneli funqcia gaerTianebuli
ldquoganaTebisrdquo ldquogabrwyinebisrdquo daniSnulebasTan gamoxatavs sulier evolucias
(simboloTa1971 374) frTis simbolos am azriT xSirad iyenebs anton
kaTalikosi
saTnoebaTa kibe proloRi aTormetTa TueTa
ldquosamoba sam-mze saRmrTos TAcircTebis ricxvi
aRsaval sakib aRmyvani erTisad mzis
TAcircT ganmamRrTobi momgeTa qmnilTa
RmerTTa
netar ama frTiT orbisa frenis warmrTAcirc
oqros frTe isa brwyinualis ukeTesisrdquo
(30 I orig str)
ldquolocAcircsa frTiTa keTilobisa casa
mfrinvali orbi aRsruli uzadosadrdquo
(S-3731 113)
ldquotAcircxon xedAcircsa frTiTa meoqrosfere
mimxedvi mzisa datevnisaebr mWuretirdquo
(S-3731 99)
wyobilsityvaoba
ldquovin mRAcircme ifrTe aRmyuani zecad Siordquo
(str 492)
frTiTa oqrois urCeulesiT moxuAgraved
(str 493)
saTnoebaTa kibeSi frTas ambivalenturi Sinaarsi aqvs pozitiuri ndash
gamoxatavs sulier progress romlis saboloo mizania Teozisi
ldquolocvisa frTiTa Rmfeno mimarT mzisardquo (29 I orig str) - swored
amgvari azri Cans petriwis originalur strofSic ndash ldquolocvisa frTiTa
TAcircsebiT aRmyvanebirdquo (102) da negatiuri mniSvnelobiT ndash sulSi vnebis
mankierebis progresis gamomxatvelia
ldquodia mraval-gzis orZAcircli frTovan iqmna
qegraveAgraveyaniT maRlad aRebuli freniTa
eg-saxed odes cud-dideba Sesruldes
zesT-mCenobisa frTiTa borot maRlobdes
da iSegraveAgraves hazri satanas gardmomTxevirdquo (222)
margaliti margalits rogorc simbolos gansxvavebuli funqciuri
datvirTva aqvs sxvadasxva kulturaSi saerTo is aris rom yvelgan
erTnairad didia misi mniSvneloba Cinur kulturaSi margaliti aris
118
erT-erTi yvelaze gavrcelebuli emblema mahmadianur religiaSi igi
ganasaxierebs samoTxes maT aseve swamdaT rom margaliti aris
produqti ori stiqiis cecxlisa da wylis SeerTebis margaliti
muslimur kulturaSi simbolurad ganasaxierebda aseve adamianis suls
(simboloTa1971 251)
rac Seexeba qristianul samyaros aq margaliti mravali aspeqtis
Semcveli mniSvnelovani saxe-simboloa igi gulisxmobs umaRles sulier
faseulobas kanons saRvTo WeSmaritebas TviT macxovars es simbolo
saTaves iRebs saxarebaSi usasyidlo margaliti aRniSnavs caTa
sasufevels s averincevi SeniSnavs rom mogvianebiT margaliti iqca
TviT qristes simbolod da es interpretaciebi ar gamoricxaven
erTmaneTs radgan mopoveba WeSmaritebisa romelic TviT qristea niSnavs
maradiuli sasufevlis mopovebasac (grigolaSvili 2002 94) anton
kaTalikosic margalitis simbolos iyenebs sulieri faseulobis saRvTo
WeSmaritebis mniSvnelobiT magaliTad saTnoebaTa kibis Sesaval
originalur strofSi margalits uwodebs dumilis saTnoebas
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquodumili saRmrTo sulisa gansamdidri
margaritTagan aRmonaRTa sibrZnis zRAcircT
im keTilobiT TAcircT iesom romeli
laRTa winaSe viT hqmna borotmsajulTa
imiTve mdumi issferve hsdums qristesTAcircsrdquo
(11 I orig str)
ldquompyrobni TAcircs Soris ZAcircrfasTa
margaritTardquo (str 710)
citirebul strofSi anton kaTalikosi miuTiTebs sinedrionis
samsjavroze msajulTa winaSe dadumebul iesoze ldquoda aRdga mRdelT-
moZRuari igi Soris da hkiTxa iesus da hrqua araras miugeba rasa-ese
Segwameben Sen xolo iesu dumna da araraAacute miugo maTrdquo (mark 146162)
anton kaTalikosis redaqciis originalur CanarTebTan SedarebiT
ioane petriwiseuli teqstis originaluri saxismetyveleba ar aris
mravalferovani am ukanasknelSi iSviaTia simboluri azrovnebis
nimuSebi romelTagan gamovyofT Semdegs
aCrdili ioane petriwi saTnoebaTa kibis originalur strofSi
aCrdilis simbolos iyenebs amqveyniurobis rogorc araWeSmariti
119
Rirebulebis azriT amitom adamiani unda gaurbodes aCrdilTa samyaros
da unda iltvodes WeSmaritebis Semecnebisken (Sdr platonis
gamoqvabulis miTs ndash im)
ldquosofliT sivltola srulTa ars WeSmaritad
romelTa ese aCrdili moeZulos ndash
umyofo arsi sizmari naAtildesovnebi
arodes mdgomi culadi da warmavali
mqonebelTa da uqonebelTa sworirdquo (4)
marjvena marjvena-marcxena erT-erTi umTavresi simboluri opoziciaa
kulturis istoriaSi marcxenas tradiciulad uaryofiTi semantika aqvs
xolo marjvenas - pozitiuri (simboloTa 2011 136)
ldquosiwmide-xati didTa maT gonebaTa
iswave da Sen imas SeesakuTre
wmidaTa Tana sulTa ze aRgiyvanebs
marjueniT dagsvams aqa jmnilsa AtildeorcTagan
itrfe sulisa Tacircsi Senda maradisrdquo (142)
citirebul konteqstSi ldquomarjueniT dasmardquo gulisxmobs zeciur
sasufevelSi damkvidrebas da misi safuZveli ra Tqma unda saxarebas
ukavSirdeba igive mniSvneloba aqvs RvTis ezos
ldquomonazono Sen simdable Seiyuare
simSAcircde marxva siwrfoeba umanko
siyuaruli da mowyaleba maRali
amiTa sZlie sificxesa warmdebsa
da Sedi merme ezosa erTisasardquo (str 175)
amrigad poeturi teqstebis originalur CanarTebSi gamoyenebul
simboloTa analizi gvafiqrebinebs rom anton kaTalikosi ar qmnis
misTvis uCveulo axal simbolur saxeebs rac ucxo iqneboda misi
mxatvruli azrovnebisTvis amdenad vfiqrobT CarTuli strofebi aris
antoniseuli da maTi Seqmnisas avtori ar eyrdnoba sxva rame wyaros
miT ufro rom am strofebis wyaro ar Cans arc berZnul teqstebSi da
arc Cven xelT arsebul slavur teqstSi rac Seexeba ioane petriwis
CarTul strofebs aq simboloTa gamoyeneba imdenad iSviaTia rom
teqstis originaluri nawilis saxismetyvelebaze saubari rTuldeba
120
Tavi IV
ioane sinelis saTnoebaTa kibis qarTuli
Targmanebis filosofiur-Teologiuri terminologia
SeniSnulia rom Sua saukuneebis religiur teqstebSi gamoyenebul
terminTa mniSvnelobis dazusteba imdenad iyo aucilebeli ramdenadac
terminTa gaurkvevloba Tu gansxvavebuli gageba bizantiur qristianul
samyaroSi (da maSasadame saqarTveloSic) xSirad cxare saeklesio
diskusiebis sababi xdeboda xolme da ara marto diskusiebisa aramed
mwvaleblad gamocxadebisa da eklesiidan gankveTisac ki (meliqiSvili
2011 23) ucxo enaTa ldquoCueulebisamebrrdquo Targmnam wyaroTa uzustesad
gadmocemis cdam efrem mcire da ioane petriwi aiZula qarTuli enis
gamomxatvelobiT resursebSi gamoenaxaT yvela moqmedi da potenciuri
saSualebani da maqsimalurad gamoeyenebinaT isini es iyo samecniero
enis qarTuli saRvTismetyvelo filosofiuri Tu lingvisturi
terminologiis Seqmnis aucilebeli piroba (doborjginiZe 2012 89)
gamomdinare iqidan rom Cven xelT gvaqvs sxvadasxva epoqaSi
gansxvavebuli literaturuli stiliTa da gemovnebiT Seqmnili erTi
teqstis ramdenime redaqcia vfiqrob gansakuTrebiT saintereso iqneba
teqstis am kuTxiT Seswavla rogorc viciT eqvTime aTonelis Semdeg
saTnoebaTa kibe Targmna petre gelaTelma epoqis axali
moTxovnilebidan gamomdinare (berZnul dedanTan Targmanis maqsimalurad
daaxloeba) petre gelaTelis Targmanis mizandasaxuleba kargad Cans
terminTa analiziTac radgan rogorc viciT gelaTuri skolis
Targmanis standartebi pirvel rigSi terminTqmnadobasa da maT
dazustebas gulisxmobda
upirveles yovlisa unda aRvniSnoT rom saTnoebaTa kibe
praqtikuli daniSnulebis teqstia teqstSi mocemulia praqtikuli
xasiaTis instruqciebi potenciuri mkiTxvelisTvis romlis miRmac
igulisxmeba asketur RvwaSi myofi adamiani amitom nawarmoebisTvis ar
aris niSandoblivi (Sua saukuneebis filosofiuri teqstebisTvis
damaxasiaTebeli) sistemurad Camoyalibebuli cnebiTi ena magaliTad
teqstis erT-erTi mkvlevari Aandrei kordoCkini saTnoebaTa kibis
121
anTropologiur terminologiasTan dakavSirebiT ambobs rom Zalian
rTulia patristikul literaturaSi mwyobri anTropologiuri
Sexedulebebis povna ramdenime gamonaklisis garda rogoricaa
magaliTad grigol noseliს nemesios emeselis Txzulebebi
gansakuTrebiT rTuladaa saqme sulier cxovrebaze daweril
traqtatebSi magaliTad bevr qristian mweralTan da maT Soris ioane
sinelTanac rogorc ukve aRvniSneT goneba da guli ar aris
ganmartebuli aramed isini SeiZleba aRiweros mxolod maTi moqmedebebis
Sesabamisad adreuli periodis mwerlebi maT Soris ioane sinelic
iyenebdnen anTropologiur terminologias sulieri cxovrebasTan
dakavSirebuli WeSmaritebis martivad gadmosacemad ioane sineli guls
da suls an kidev gonebas da suls (psixes) xSirad sinonimebad iyenebs
aseve igi saubrobs gulis Tvalze sulis Tvalze gonebis Tvalze
rogorc gansxvavebul anTropologiur realobebze romelTac aqvT
Sinagani Wvretisxedvis erTnairi unari amgvarad kibe ar aris
anTropologiuri traqtati da sineli ar warmogvidgens mwyobr
anTropologiur sistemas Tumca mis mier gamoyenebuli anTropologiuri
terminologiis analizi dagvexmareba misive Teologiis gagebaSi
(kordoCkini 2003 34) igive unda iTqvas ioane sinelis teqstis
filosofiur terminologiaze romelsac Txzulebis mizandasaxulobidan
gamomdinare ar aqvs Camoyalibebuli sistemuri saxe amis miuxedavad
teqstisTvis niSandoblivi sxvadasxva jgufis terminebis analizi da maTi
qarTuli Targmanis specifikis gaTvaliswineba iZleva qarTul garemoSi
filosofiuri terminologiis Camoyalibebis procesis diaqroniul
WrilSi danaxvis saSualebas
aRsaniSnavia rom saTnoebaTa kibis petre gelaTeliseuli
Targmanis terminologiis kvlevis Sedegad e WeliZe gamoyofs terminTa
jgufs romelic niSandoblivia mxolod petre gelaTelis cnebiTi
enisTvis rdquoaRniSnuli Targmani erTi mxriv ganicdis XII s-is gelaTuri
skolis mkveTr gavlenas anu aRibeWdavs sakuTriv gelaTur
(arapetriwul) terminologias meore mxriv uTuod saxezea
petriwiseuli gavlenac mesame mxriv aSkarad gamoiyofa axali
122
niSandoblivad petre gelaTeliseuli terminTSesatyvisobanic rac
mTargmnelis terminologiur specifikas qmnisrdquo (WeliZe 1996 674)
sadisertacio naSromis am nawilSi gaTvaliswinebulia anton
kaTalikosiseuli redaqciis originaluri nawilic radganac teqtis
araoriginaluri nawili ZiriTadad petre gelaTelis Targmanis
gadamuSavebaa da xSir SemTxvevaSi terminologiiTac misganaa
davalebuli igive SeiZleba iTqvas ioane petriwiseul poetur
gadamuSavebaze romelic eqvTime aTonelis Targmans misdevs xolo rac
Seexeba ioane petriwis teqstis originalur CanarTebSi gamoyenebul
terminologias masze specialuri kvleva Caatara iv lolaSvilma
(lolaSvili 1968 139-165) da amdenad amaze sagangebod aRar SevCerdebiT
123
amp 1 logikuri terminologia
gamoCineba aRmosaCeni apodiqsis silogizmi gamoxategravea
gulisAtildemayofa gulissityua goneba gagonebaAacute mogonebaAacute
midmogoneba mimogoneba
saTnoebaTa kibeSi sakmaod mravalferovnia logikuri
terminologia amaTgan ramdenime maTganze gavamaxvileb yuradRebas
logikis ZiriTadi cnebebia ldquodasabuTebardquo da ldquosilogizmirdquo18 am
cnebebis Sesatyvisad efrem mcire da arsen iyalToeli iyeneben
bdquogamoCinebasldquo (arseni-ldquogamomaCineblobasacrdquo) romelsac orgvari
mniSvneloba hqonda yofiTi ndash Cveneba da specialuri terminologiuri ndash
ldquodasabuTebardquo bdquogamoCinebaldquo zmnis paralelurad zog SemTxvevaSi
gamoiyeneboda berZnuli ldquoapodiqsisldquo (meliqiSvili 2011 96)
terminebi ldquosilogizmirdquo ldquogamoCinebardquo ldquoapodiqsirdquo gvxvdeba saTnoebaTa
kibis antoniseuli redaqciis originalur nawilSi19 tradiciuli
mniSvnelobiT ndash bdquomsjelobaldquo bdquodasabuTebaldquo
ldquovinaTgan sityegravea psixisa gonieris
gamoxategravea ars ganhsja gamoCineba
rameTu amas saqmobs gulis-Atildemis-yofa
pirveliT nivTTa srulad savsed ganmyofi
meoriT msazRegraveri da sxAcircT mesilogizmerdquo (118)
termini ldquogamoCinebardquo warmodgenilia sintaqsur wyvilSi
ldquogansjasTanrdquo baumaisteris filosofiis qarTul Targmanze (ldquofrederikos
xristianos baumaisterisa gorliciurisa Rimnaziisa rektorisa da
dasabami filosofiisa axlisa sargeblad yrmaTa sxolis SinaTa qmnili
da mravalTa mier igavTa da magaliTTa ZvelTagan mweralTa hromaelTasa
moRebulTa ganmartebulirdquo) darTul komentarebSi antoni wers gansjas
awarmoebs ldquosuli kacobrivirdquo gansja SeiZleba iyos rogorc naTeli ise
bneli Tu gansja bnelia maSin warmoiSveba Secdoma da piriqiT (kukava
18
ldquosAcirclloggizmosani ndash ese Sesityva rame ars viTarmed Seyra sityvaTani
sAcirclloggizmosani romel ars TanaSesityvaAacuterdquo ndash ganmartavs saba 19
specialurma kvlevam gamoavlina rom msgavsi Sinaarsis pasaJs ar Seicavs arc sxva qarTuli redaqciebi arc berZnuli teqstebi da arc slavuri da inglisuri Targmanebi
124
1996 32) bdquogansja ndash gamoCinebasldquo ukavSirdeba termini bdquogulisAtildemayofaldquo20
niko CubinaSvili Tavis leqsikonSi aRniSnuli terminis filosofiur
mniSvnelobas Semdegnairad ganmartavs ndash ldquoZali ganTAcircsebiT warmodgenad
nivTTardquo (CubinaSvili 1961) ndash azrovneba Semecneba amdenad antonis zemoT
citirebuli originaluri strofis azri SeiZleba ase ganvmatroT
sityva aris gamoxatva (am konteqstSi ndash saxis formis micema ndash im)
gonieri sulis azrovnebis msjelobis rac niSandoblivia SemecnebiTi
procesisTvis romelic jer anawevrebs movlenebs Semdeg gansazRvravs
dabolos ndash asabuTebs citirebul strofs antoni agrZelebs
bdquoamaTi Atildemeva wesier droebiTad
ars ara codegravea ldquo (A-711 119)
saTanado dros amgvari ldquogonivrulirdquo metyveleba ar aris codva
anton kaTalikosi baumaisteris filosofiis qarTul Targmanze
darTul komentarebSi erTmaneTisgan asxvavebs gonebasa da
gulsixmisyofas adgens rom gulisxmisyofa aris gonebis moqmedebis
unari misi ldquoZalirdquo amitom Secdomad miaCnia maTi gaigiveba rasac adgili
aqvs rusul saxelmZRvaneloebSi sadac am or movlenas gansxvavebuli
termini ar aqvs swored amiT aixsneba maTi erTmaneTSi aRreva qarTulSi
maTi Sesatyvisi terminebi arsebobs da amdenad aRrevac gamoricxulia
(kukava 1996 28) (bdquogulisAtildemayofaldquo specialur filosofiur leqsikonSic
ganmartebulia rogorc Semecneba gageba (ZvelqarTul 2010 105-107)
aRniSnul termins ramdenime berZnuli Sesatyvisi aqvs rogorc ukve
aRvniSne zemoT citirebuli saanalizo strofi originaluria amitom
davimowmebT masalas antoniseuli redaqciis im araoriginaluri
nawilidan romelSic kvlav es terminia gamoyenebuli
bdquoucxoeba ars CegraveAgraveuleba ukadri
gulis-Atildemis-yofa ara gancxadebulildquo (32)
ldquoucxoebaAacute ars ukadnieroAacute CueulebaAacute ucnauri sibrZne
ganucxadebeli gulisAtildemisyofaAacuterdquo (A-39 19r)
bdquoucxoebaAacute ese ars ganSorebaAacute kadnierebisagan sibrZne ucnauri da
mecnierebaAacute gamoucxadebelildquo (sineli 1965 43)
20
bdquogonebiT axma da gulTa Sina Setanaldquo (Semecneba ndash i m) - sulxan-saba orbelian
125
rogorc vxedavT citirebul konteqstSi anton kaTalikosi iyenebs
petre gelaTelis Targmans romelic Sua saukuneebis filosofiuri
tradiciisamebr berZnul bdquoσύνεσις-sldquo (bdquogagebaldquo bdquoSemecnebaldquo)
ldquogulisAtildemisyofadrdquo Targmnis asevea petre gelaTeliseuli Targmanis sxva
adgilebSic ldquoτοῦ ἀσυνέτου θυμοῦrdquo (PG Vol 88 841A) ndash ldquougulisAtildemoAacutesa
guliswyromisaganrdquo (A-39 80v) ldquoiZio borotTa Soris gulisAtildemisyofaAacute
(ldquoσύνεσινrdquo PG Vol 88 897D) da ara hpoordquo (A-39 104v) ldquoara yofad wesisa gina
gulisAtildemisyofisa (ldquoσύνεσινrdquo PG Vol 88 1021D) ugulisAtildemoTa maT Soris (ldquoἐν
ἀσυνέτοιςrdquo PG Vol 88 1021D)rdquo (A-39 146r) eqvTime aTonelis redaqciaSi ki am
sityviT naTargmnia sxvadasxva berZnuli leqsikuri erTeuli mag berZ
bdquoἘπιτήρειrdquo-s (PG vol 88 949B) bdquogulisAtildemandashhyofdldquo (sineli 1965303) romelsac
petre gelaTeli Targmnis rogorc bdquozeddasWuretdldquo (A-39 116v) rac ufro
zusti Targmania an kidev bdquoδιακρίσεως ὑπόθεσιςldquo (PG 980D) eqvTime aTonelTan
ndash ldquoZali ars gulisAtildemisndashyofisaAacuterdquo (sineli 1965335) petre gelaTelTan ndash
bdquoganmsjelobiTisa mizezildquo (A-39128r) berZ ldquoσύνεσις-isrdquo qarTul Sesatyvisad
ki eqvTime aToneli ZiriTadad ldquomecnierebasrdquo iyenebs ldquoviTarmed eZiebde
ukeTurTa Tana mecnierebasa (ldquoσύνεσινrdquo PG Vol 88 897D)rdquo (sineli 1965 268)
ldquoara ars wesi anu mecnierebaAacute (ldquoσύνεσινrdquo PG Vol 88 1021D) ukeTurTa maT
Tanardquo (sineli 1985 386) amrigad eqvTime aTonelis redaqciaSi
ldquogulisAtildemisyofa-drdquo naTargmnia araerTi berZnuli leqsikuri erTeuli
xolo petre gelaTeli ldquogulisAtildemisyofa-srdquo iyenebs ZiriTadad berZ ldquoσύνεσις
ndash isrdquo qarTul Sesatyvisad
rogorc aRvniSneT Sua saukuneebis filosofiur literaturaSi
ldquogamoxatvardquo niSnavs formis saxis micemas gansaxierebas am terminiT
iTargmneboda aRniSnuli mniSvnelobis ramdenime berZnuli sityva
διασχηματίζω - ldquoviTarca gamoixate egreT ganage cxorebaAacute Senirdquo (bas equs
g aT 105 30-31) μορφόω ndash ldquoviTar-igi gamoixatos raAacute da Seisaxos arsebaAacuterdquo
(damask dial 271 efr) χαρακτηρίζω ndash aramca kualad Seicvalebodes
ganwesebani ese da dawesebani saxelTani aramed gamoxatvidesmca erTisa
da Seurevnelisa bunebisa TAcircTebaTa (damask gard 171 ars) (ZvelberZnul
201055) citirebuli konteqstebi iseve rogorc anton kaTalikosiseuli
126
redaqciidan zemoT ganxiluli strofi terminis ldquogamoxategraveardquo swored am
mniSvnelobas uWers mxars ndash gamosaxva formis micema Tumca aRniSnuli
termini antoniseul redaqciaSi sxva mniSvnelobiTac gvxvdeba
eqvTime
aToneli
petre
gelaTel
i
ioane
petriwi
anton
kaTalikos
i
PG Vol
88 1860 (edMigne)
Νεοελλενικὴ
ἀπόδοσε Ιερὰ
Μονὴ
Παρακλήτου21
(teqsti
momzadebuli
parakletis
monasterSi)
126avit
126t
Targman
i
inglisuri
Targmani
yovlisa
sityAcircsa
winamZRua
r ars
mogoneba
Aacute
yovlsa
sityAcircsa
winaZRAcircs
gagonebaAacute
mogonebis
a
winamZRua
ri sityua
ars (str
63)
win-uZRAcircs
sityvas
raAacuteme
gamoxategravea
(61)
παντὸς
λὸγου
προεγεῖται
ἔννοια
(PG 793B)
Κάθε λόγο
προηγεῖται σκέψις
(61)
Всякому
слову
предшест
вует
помышле
нiе (61)
Every word is
preceded by
thought (61)
ἔννοιαα romelic momdinareobs sityvidan νοῦς (goneba) da niSnavs
gagebas gaazrebas gansjas fiqrs azrovnebis process eqvTime aToneli
(da mis kvaldakval ioane petriwi) Sesabamis konteqstSi Targmnis
terminiT bdquomogonebaAacuteldquo petre gelaTeli ndash bdquogagonebaAacuteldquo xolo anton
kaTalikosi ndash bdquogamoxategravealdquo bdquogagonebaldquo Zvel qarTul filosofiur
teqstebSi niSnavda azrovnebis process gansjas diskursiul azrovnebas
Semecnebis process asea magaliTad ioane petriwis TargmanebSi ldquosuli
TAcirciT TAcircs-Soris maSin ars odes gulis-isityuvides xolo odesme
gonebasa Soris raJams gaigonebdes viTar Soris sagrZnobelTa iqmnebis
vnebaAacute raJams igrZnobden egreTve da sulsa Soris raJams gaigonosrdquo
(nemesios petr 732) (ZvelqarTul 201048) asevea zemoT damowmebul
eqvTime aTonelis Targmanidan ldquomogonebaAacuterdquo romelic azrs mosazrebas
21 ix httpdocplayergr336106-Klimax-toy-avva-ioannoy-kathigoymenoy-ton-monahon-toy-oroys-sinahtml parakletis
monastris axalberZnul teqsts (kaTarevusa) romelsac struqturulad (Tavebis TanmimdevrobiT)
emTxveva anton katalikosis teqsti sxvagan mivuTiTebT mxolod im SemTxvevaSi Tuki saanalizo
pasaJi aCvenebs arsebiT semantikur gansxvavebas
127
niSnavs mas Sua saukuneebis filosofiur teqstebSi xSirad iyenebdnen
berZn bdquoἔννοια-sldquo qarTul Sesatyvisad
eqvTime
aToneli
petre
gelaTeli
ioane
petriwi
anton
kaTalikosi
patrolog
ia greka
slavuri
Targmani
inglisuri
Targmani
bdquoulmobel
obaAacute
udebebaAacute
ars
damtkicebu
li sibrme
ars
gonebisaAacuteldquo
ulmobeloba
Aacute ars
Semtkicebul
i udebebaAacute
mconari
gagonebaAacuteldquo(11
5v)
--------- ulmobeloba
ars mtkice
udebeba
da gamoxategravea
Sereuli
mconari
(172)
ναρκῶσα
ἔννοια
(PG 932B)
Oцѣпенѣнiе
Mысли (182)
Benumbed
thought (182)
rogorc paraleluri teqstebidan damowmebulma masalam gvaCvena
berZnuli ἔννοια-s qarTuli ekvivalenti eqvTime aTonelis TargmanSi aris
bdquogonebisaAacuteldquo petre gelaTelTan ndash bdquogagonebaAacuteldquo (razec aseve miuTiTebs
ediSer WeliZe mkvlevari aseve aRniSnavs rom garda terminisa
bdquogagonebaAacuteldquo petre gelaTeli berZ ἔννοια-s qarTul Sesatyvisebad iyenebs
bdquogonebaAacuteldquo bdquomogonebaAacuteldquo bdquomgoneblobaAacuteldquo bdquosagonebelildquo (WeliZe 1996 419)
Tumca yvelaze xSirad petre gelaTelis TargmanSi berZ ldquoἔννοια-srdquo
qarTul ekvivalentad gamoyenebulia ldquogagonebardquo da ldquogonebardquo ldquonaSob
gagonebaTa (ἐννοιῶν ndash PG Vol 88 805Α) cremli xolo mama gagonebaTa (ἐννοίας
ndash PG Vol 88 805Α) sityAcirceri gonebaAacuterdquo (A-39 68v) ldquome amaTsa uwulilesi
gagonebaAacute (ldquoἔννοιαrdquo PG Vol 88 897B)rdquo (A-39 104r) ldquoCuen Soris gagonebisa
(ldquoἔννοιανrdquo PG Vol 88 989C) Tqumad Atildeel-vyoTrdquo (A-39 132r) bdquosxua mwikuli
locvisaAacute da sxua uCinoyofaAacute da sxua parvaAacute da sxua biwi mwikuli ars
RmTisami wardgomaAacute da uadgiloTa gagonebaTa (ἐννοίας ndash PG Vol 88 1133B)
ocnebulobaAacute uCinoyofaAacute ars zrunvaTami usargebloTa wartyuebulobaAacute
parvaAacute ars ugrZnobelad gagonebisa (τὴν ἔννοιαν ndash PG Vol 88 1133B)
dabnevaAacute biwi ars winadarwyumaAacute viTarca raAacuteme maSin Cuenda
moaxlebulildquo (A-39 184v) ldquoyovlisa mogonebisa (ldquoἐννοίαςrdquo PG Vol 88 897C)
da gulissityAcircsa siZvaAacute sulisaAacute vnebisSinaobiTrdquo (A-39 104v) ldquosiborote
ars siwrfoebisa SecvalebaAacute SecTomili gonebaAacute (ldquoἔννοιαrdquo PG Vol 88 981C)rdquo
(A-39 128v) termini ldquoἔννοιαrdquo winagelaTur periodSi Cveulebriv
iTargmneboda rogorc bdquogonebaAacuteldquo bdquoZalildquo bdquogulissityuaAacuteldquo
128
bdquogulisAtildemisyofaAacuteldquo (WeliZe 1996 418) aseTive terminologiuri siWrelea
eqvTime aTonelis TargmanSic berZ ἔννοια-s qarTuli Sesatyvisebis
moZiebisas Tumca eqvTime aToneli yvelaze xSirad berZ ldquoἔννοια-srdquo
qarTul Sesatyvisad ldquogulis-sityva-srdquo iyenebs ldquobilwebaAacute ese ars raJams
dges kaci winaSe RmrTisa da borotTa gulisndashsityaTa (ἐννοίας (PG 1133B))
iwurTides da warparvaAacute ese ars raJams ucnaurad gonebaAacute mimovidodis
da biwi ars gulisndashsityuaAacute cudi (ldquoτὴν ἔννοιανrdquo PG Vol 88 1133B) yovelive
mas Jamsa Cuenda mosrulirdquo (sineli 1965 489ndash490) ldquonaSobi keTilTa
gulissityuaTaAacute (ἐννοιῶν ndash PG Vol 88 805Α) ars tirili xolo mamaAacute
keTilTa gulissityuaTaAacute (ἐννοίας ndash PG Vol 88 805Α) ars gonebaAacuterdquo (sineli
1965 167) ldquoda sxuaAacuteca amaTsa uwuliladesi gulis-sityuaAacute (ldquoἔννοιαrdquo PG
Vol 88 897B)rdquo (sineli 1965 266) ldquosiwrfoebaAacute ars gonebaAacute (ldquoἀπερίεργος ἔννοιαrdquo
PG Vol 88 981B) uzakvelirdquo (sineli 1965 337) ldquosaxeTa misTaTAcircs Zalisaebr
gulisAtildemis-yofisa (ldquoἔννοιανrdquo PG Vol 88 989C) Cuenisa vityodiTrdquo (sineli
1965 346) ldquosityuaAacute (ldquoἔννοιαrdquo PG Vol 88 685B) saukunoAacutesa sasjelisaAacuterdquo
(sineli 1965 66) azrovneba fiqri ndash asea Targmnili ZiriTadad berZnuli
ἔννοια slavur da inglisur teqstebSi ndash ldquoпомышленiеrdquo thought
amdenad damowmebuli paraleluri konteqstebidan cxadi xdeba rom
anton kaTalikosi romelic termin ldquogamoxategravea-srdquo iyenebs ldquogagonebaAacute-srdquo
(petre gelaTelis Targmanis SemTxvevaSi) da ldquomogonebaAacute-srdquo (eqvTime
aTonelis Targmanis SemTxvevaSi) paralelur formad aZlevs mas axal
mniSvnelobas ndash azrovneba fiqri
anton kaTalikosi rig SemTxvevebSi imave mniSvnelobiT petre
gelaTelis Targmaniseuli bdquogagonebaTa-srdquo paralelurad iyenebs termin
bdquomidmogoneba-sldquo bdquosxua mwikuli locvisaAacute da sxua uCinoyofaAacute da sxua
parvaAacute da sxua biwi mwikuli ars RmTisami wardgomaAacute da uadgiloTa
gagonebaTa (ἐννοίας ndash PG Vol 88 1133B) ocnebulobaAacute uCinoyofaAacute ars
zrunvaTami usargebloTa wartyuebulobaAacute parvaAacute ars ugrZnobelad
gagonebisa (τὴν ἔννοιαν ndash PG Vol 88 1133B) dabnevaAacute biwi ars winadarwyumaAacute
viTarca raAacuteme maSin Cuenda moaxlebulildquo (A-39 184v) ldquobilwebaAacute ese ars
raJams dges kaci winaSe RmrTisa da borotTa gulisndashsityaTa iwurTides
da warparvaAacute ese ars raJams ucnaurad gonebaAacute mimovidodis da biwi ars
129
gulisndashsityuaAacute cudi yovelive mas Jamsa Cuenda mosrulirdquo (sineli 1965
489ndash490)
bdquomwikegraveli locAcircsa sxva ars sxva uCino-qmna
sxva aris parva sxvai biwi raAacuteve
mwikegraveli uweso midmogoneba SeZrva
uCino-yofa amaoTgan wartyvenva
parva ganbneva biwi cud-gulis-sityvaldquo (A-711 289)
anton kaTalikosi saTnoebaTa kibis teqstis cirkulaciis process
qarTul saazrovno sivrceSi erTgvarad kravs da ajamebs igi cxadia
iTvaliswinebs teqstis Targmanisa da gadamuSavebis winare tradicias es
tendencia kargad Cans teqstis terminologiaze dakvirvebiTac
(magaliTad citirebuli adgilebi gamodgeba) teqstTan amgvari
damokidebulebis kidev erTi nimuSia saTnoebaTa kibis Semdegi
konteqstebi
petre gelaTeli ldquomravalmetyuelebaAacute ars umecrebisa saxe
ZAcircrisAtildesenebisa kar kadnierebisa Atildeelisampyrobel tyuilisa msaxur
lmobierebisa daAtildesna mowyinebisa mxdel Zilisa winamorbed
Tangonebobisa dabnevardquo (A-39 84v) aSiaze minaweri ldquogonebisSinaobasa
ityAcircs Tangonebobadrdquo eqvTime aToneli ldquoganmabneveli keTilTa gulisndash
sityuaTaAacute uCinondashmyofeli gloisaAacute rdquo(sineli 1965 213)
anton kaTalikosi
bdquokualad eseve vneba esTa cnobil-ars
viTarmed ese goneb-Sinaobisa
ese igi ars mimogonebis anu
gulis-sityegraveaTa keTilTa ganmabnevel
xolo glovisa yovlad uCino-myofelldquo (A-711 113)
bdquoTangonebobaldquo bdquogonebisSinaobaldquo bdquogulissityualdquo da antonTan
damatebiT bdquomimogonebaldquo berZ συννοίας (PG 852B) qarTul Sesatyvisebad
gamouyenebiaT mTargmnelebs aRniSnul termins petre gelaTeli
ZiriTadad ldquoTangonebobadrdquo xolo zog SemTxvevaSi ldquogagonebadacrdquo
Targmnis ldquoCueulebiTaca da gagonebiTa (ldquoκαὶ τῇ συννοίᾳrdquo 765C)rdquo (A-39 55r)
ldquogankAcircrvebasa Sina gankrTomilsa Tanmegonebe (ldquoσύννουςrdquo PG Vol 88 797Α)
esreTrdquo (A-39 65v) ldquoeSiSvian Tangonebobasa (ldquoσύννοιανrdquo PG Vol 88 805Α)
130
eSmaknirdquo (A-39 68v) eqvTime aTonelis TargmanSi mas sxvadasxva qarTuli
Sesatyvisi aqvs ldquogonebaAacute (σύννους ndash PG Vol 88 797Α) misi aRtacebul arnrdquo
(sineli 1965 158) ldquoZrwian eSmakni mwuxarebisagan (ldquoσύννοιανrdquo ndash 805Α)rdquo (sineli
1965 167) am ukanasknel qarTul Sesatyviss eqvTime aToneli xSirad
mihmarTavs
zemoT moxmobil magaliTSi gamoCnda rom eqvTime aToneli berZ
συννοίας erT-erT qarTul Sesatyvisad ldquogulissityuasrdquo iyenebs am
ukanaskneliT ki mTargmnelebi sxvadasxva berZnul leqsikur erTeuls
Targmnian magram yvelaze xSirad ldquogulissityuardquo Seesabameba berZ
ldquoλογισμὸςrdquo ldquouCinoAacute gulissityuaAacute (ldquoλογισμὸςrdquo PG Vol 88 664 B)rdquo (A-39 19r)
bdquogulis-sityuaAacute uCinoAacuteldquo (sineli 1965 43) bdquosaSuali dumili
gulissityuaTaAacute (ldquoλογισμῶνrdquo PG Vol 88 828C) ndash wylulsa Sina SfoTebasa
sulisasaldquo (A-3975v) bdquosaSuali ars dadumebaAacute gulisndashsityuaTaAacute
wuliladiTa aRZrviTa sulisaAacuteTaldquo (sineli 1965 188) ldquogulissityuaTa
(ldquoλογισμῶν ἐπίσκοποςrdquo PG Vol 88 852B) zedganmxilvelrdquo (A-3985r)
ldquozedamdgomeli gulisndashsityuaTaAacuterdquo (sineli 1965 213) ldquogulis sityegraveaTa zed
ganmxilvel ganmkiTxvelrdquo (A 711 114) an kidev XIII safexuris
dasaTaureba ldquoΠερί τῶν ἀνεκφράστων λογισμῶν τῆς βλασφημίαςrdquo (PG Vol 88 976B)
ldquoTqmuli misive gamouTqumelTa gulis-sityuaTaTAcircs gmobisaTa ndash eqvTime
aToneli misive gamouTqumelTaTAcircs gulissityuaTa gmobisaTa ndash petre
gelaTeli
rogorc aRvniSneT saTnoebaTa kibeSi ldquogulissityuadrdquo sxvadasxva
berZ leqsikuri erTeulia naTargmni magaliTad rig SemTxvevebSi
bdquogulis-sityuadldquo Targmnis eqvTime aToneli berZ ldquoσκοπὸς-srdquo (mizani)
romelic petre gelaTels bdquoganzraxvadldquo uTargmnia ldquoΣκοπὸς δὲ τοῖς ἐχθροῖς
ἡμῶν rdquo (PG Vol 88 656Α) ldquoxolo ese ars gulis-sityuaAacute mterTa CuenTaAacuterdquo
(sineli 1965 37) ldquoxolo ganzraxvaAacute ars mterTa CuenTaAacuterdquo (A-39 16v) (πρὸς
τὸν σκοπὸν ndash 664B) ldquowinaaRmdgom da damabrkolebel keTilisa mis gulis-
sityAcircsa Cuenisardquo (sineli 1965 42) ldquokeTilmosavobisa ganzraxvasa Cuensa
winaaRmdgom moqmedTaAacuterdquo (A-3919r) anton kaTalikosiseul redaqciidan
citirebul konteqstSi ldquogulis-sityvisrdquo sinonimur formad gvxvdeba
ldquogamoxategraveardquo
131
ldquoucxoeba ars ar kualad zed-moqceva
raAacutecaRa gaqegraves mamulsa Sina yovel
imaTi srulad raAacuteveca yoveli
ewin-mewyegraveAgravebis keTil-mosavobisa
gulis-sityegraveaTa anu gamoxategraveaTaldquo (A-71131)
amdenad ldquogamoxategraveardquo zemoT SeniSnul or mniSvnelobasTan erTad
antoniseul redaqciaSi kidev erT Sinaarss atarebs ganzraxva mizani
amdenad anton kaTalikosi erTi teqstis farglebSi erTsa da imave
termins sami mniSvnelobiT iyenebs maTgan erTi mniSvneloba (gamosaxva
formis saxis micema) cnobilia Sua saukuneebis qarTuli cnebiTi
enisTvis xolo danarCeni (fiqri azrovneba goneba mizani) sxvagan ar
gvxvdeba
logikur terminTa jgufSi unda movaTavsoT aseve bdquomidmogonebaldquo
eqvTime
aToneli
petre
gelaTeli
ioane
petriwi
anton
kaTalikosi
patrologi
a greka
slav
Targman
i
inglisur
i
Targmani
ldquoocnebaAacute
ars
cTomileba
Aacute TualTaAacute
mZinaresa
gonebasa
Sina
ocnebaAacute
ars
gancAcircbreba
Aacute gonebisaAacute
mRAcircZarebasa
Sina
AtildeorcTasa
ocnebaAacute
ars xilvaAacute
uguamoAacute da
ara arsirdquo
(sineli
1965 53)
ldquoocnebaAacute ars
cTunebaAacute
TualTaAacute
mZinaresa Sina
mimogonebasa
ocnebaAacute ars
gankrTomileba
Aacute gonebisaAacute
mRAcircZarebasa
Sina
sxeulisasardquo
(A-39 22v)
ldquogonebis
aRZrvad
AtildeorcTa
uZraobasa
Sina ityAcircan
bunebisandash
metyuelni
ocnebad ndash
TualTa
AtildeorcTa
cTomilebasa
raJams
goneba
viTar
mZinare iyos
misTa
sagonTa
miridebiT
sruliadrdquo
(str34)
sxegravea ars
ocneba
sizmrisagan
hAtildeams cnobad
RmrTis-
metyegraveAgravelurad
aqa
gancxadebuleb
s
ocneba aris
TvalTa
cTuneba maSin
midmo goneba
odes
mZinareobdes
xolo sxeuli
mRAcircZareobdes
odesldquo
(A-711
sizmarTaTvis2)
Φανταςία ἐστὶν
ἀπάτη
ὀφθαλμῶν ἐν
κοιμωμέν ἡ
διανοίαrdquo
(PG669B)
Мечтанiе
есть
обманъ
очей въ
усипленi
и мысли
325
A phamtasy
is an illusion
of the eyes
when the
intellect is
asleep
326
132
Sua saukuneebis filosofiur teqtebSi bdquomimogonebadldquo iTargmneboda
berZnuli διανόησις xolo bdquomidmogonebaldquo gamoiyeneboda gansjis
diskursiuli azrovnebis aRsaniSnavad berZ διάνοια-s qarTul Sesatyvisad
petre gelaTelsδ ldquoδιάνοιαrdquo uTargmnia ldquomimogonebadrdquo xolo anton
kaTalikoss Seucvlia igi ldquomidmogonebiTrdquo efrem mciremde aTonuri Tu
winaaTonuri periodis TargmanebSi yvelaze xSirad bdquoδιάνοια-sldquo Targmnian
sityviT bdquogonebaldquo (WeliZe 1996 403) iseve rogorc uTargmnia eqvTime
aTonels am da sxva adgilebSi bdquomravalgzis wrfelTa da umankoTa
gonebaTa (ἐν τῇ διανοίᾳ PG Vol 88 977C) movidis ese eSmakildquo(sineli 1965
331) bdquomorCilebaAacute ars mokudinebaAacute asoTa gonebiTa (ἐν διανοίᾳ PG Vol 88
680A) cxoeliTaldquo (sineli 1965 57) e WeliZis azriT am terminis qarTul
Sesatyvisad arsens daumkvidrebia ldquogagonebaAacuterdquo petriwisaTvis cnobilia
arsenis mier damkvidrebuli Sesatyvisoba da zogjer iyenebs kidec
magram amave dros qmnis da Tavis SromebSi mTliand amkvidrebs axal
dianoetur terminebs ldquomimogonebaAacuterdquo rdquomidmogonebaAacuterdquo (WeliZe 1996 528)
damowmebul konteqstebSi petre gelaTelisa da anton kaTalikosis
redaqciebidan swored es ukanaskneli petriwiseuli terminia
gamoyenebuli Tumca sxvagan petre gelaTeli aRniSnul termins
gonebadac Targmnis ldquogonebasa (bdquoἐν τῇ διανοίᾳldquo PG Vol 88 713B) Sina TAcircssa
iqadinrdquo (A-39 44v) ldquocxovlobasa Sina gonebisasa (bdquoζώσῃ διανοίᾳldquo PG Vol 88
680A)rdquo(A-3924r)
am jgufis terminebidan saTnoebaTa kibeSi gamoyenebulia aseve
bdquoἐπίνοιαldquo ndash warmosaxva romelic gelaTur teqstebSi rogorc prof d
meliqiSvili miuTiTebs iTargmneboda ldquozedmogonebadrdquo (meliqiSvili 2011
295) ase aqvs naTargmni igi petre gelaTels ldquozedmogonebisa (ldquoἐπινοίαςrdquo PG
Vol 88 981B) yovlisa TanganTxzulirdquo (Α-39 128v) ldquomizezTa da
zedmogonebaTa (ldquoἐπινοίαςrdquo- PG Vol 88 996C)rdquo (Α-39 136r) ldquoyoveli AtildeelovnebaAacute
da yoveli zedmogonebaAacute (ldquoπᾶσαν ἐπίνοιανrdquo PG Vol 88 637C)rdquo(Α-39 19v) xolo
eqvTime aToneli aRniSnul termins sxvadasxvagvarad Targmnis ldquoyovelive
Rone iZies yoveli saxe qmnesrdquo (sineli 1965 28) an kidev petre gelaTeli
ldquozedmogonebisa (ldquoἐπινοίαςrdquo PG Vol 88 981B) yovlisagan Secvalebulirdquo (Α-39
128v) eqvTime aToneli ldquoyovlisave mzakuvarebisagan ganSorebuli
133
sruliadrdquo (sineli 1965 337) magram arc petre gelaTeli Targmnis yvela
SemTxvevaSi termin ἐπίνοια-s ldquozedmogonebadrdquo ase magaliTad
ldquoborotmoqmedebasa da momgoneobasa (ldquoἐπίνοιανrdquo ndash PG Vol 88 885B)rdquo (Α-39 97r)
an kidev ldquomoswrafebisa da gagonebisa (ldquoἐπινοίαςrdquo- PG Vol 88 808A) mosruli
Cuendardquo (Α-39 70r) am konteqstSi eqvTime aTonels saerTod ar uTargmnia
aRniSnuli termini ldquomoswrafebiTa CueniTa mogebulsardquo (sineli 1965 170)
aqve unda aRiniSnos terminTa am jgufSi Semavali leqsikuri
erTeuli romelic berZnuli formiT Semosula Sua saukuneebis zogierT
filosofiur teqstSi asea anton kaTalikosis redaqciaSic
bdquoSiSi ganakrTobs sulsa qegraveAgrave-mdebaresa
gamoxategraveaTa savseTa Sereul-hyofs
ganhsjaT ayenebs ucxo-hyofs apodiqsis
amad eliჶas ityAcircs gamocdilebiT
gamikrTes TmiTurT Atildeorcnio (SiSisagan)ldquo (204)
termini bdquoapodiqsildquo rogorc aRiniSna berZnuli sityvaa (ἀπόδειξις) da
qarTulad iTargmneba mtkicebad dasabuTebad zog SemTxvevaSi ki
uTargmneladac gadmodis rogorc es anton kaTalikosis citirebul
originalur striqonebSia gansaxilvel terminTan dakavSirebiT
sainteresoa baumaisteris filosofiis Targmanis winasityvaobaSi
terminis ldquomtkiced damtkicebardquo antoniseuli ganmarteba romelic
gansxvavdeba aRniSnuli cnebis baumaisteriseuli gagebisgan (ldquomtkiced
damtkiceba sxua ara raime ars garna mizezovanTa da dasabamTa
warmoebardquo) ldquomtkiced damtkiceba ars wesier da marTlad da Tvinier
cilobasa davamtkicebT ra winadadebasa Cvensardquo igi ldquomtkiced
damtkicebasrdquo uZebnis Sesatyvis berZnul termins (ldquoapodiqsisrdquo) da
SeniSnavs rom winamorbedi filosofosebi nacvlad am terminisa
iyenebdnen sityvas ldquoaRmoCenardquo rac mas ar miaCnia mizanSewonilad da
amitom Semoaqvs sanacvlod axali termini amis safuZvelze mkvlevari T
kukava SeniSnavs ndash es garemoeba sagulisxmoa imiT rom rogorc vxedაvT
antoni moZvelebuli terminebis nacvlad axali filosofiur
terminologias amuSavebda riTac did samsaxurs uwevda qarTuli
filosofiuri terminologiis Camoyalibebis saqmes (kukava 1996 26)
134
miuxedavad imisa rom anton kaTalikoss Semoaqvs axali termini ndash
ldquomtkiced damtkicebardquo igi saTnoebaTa kibis miseul redaqciaSi mainc
berZnul formas ndash ldquoapodiqsisrdquo ndash iyenebs sabas leqsikonSi bdquoapodiqsisldquo
ganmartebulia rogorc ldquoaRmoCenardquo termini ldquoaRmoCenardquo ki rogorc d
meliqiSvili SeniSnavs awarmoa ioane petriwma raTa ganesxvavebina
yofiTi mniSvnelobis bdquogamoCinebaldquo zmnisgan da terminologiuri
mniSvneloba mieniWebina misTvis ioane damaskelis dialeqtikis Sesabamis
konteqstSi efremi da arseni ἀπόδειξις termins Targmnian rogorc
bdquogamoCinebasrdquo da bdquogamomaCineblobasrdquo ldquoaRmoCenardquo formasTan erTad amave
terminebs iyenebs zog SemTxvevaSi amonios ermiasis mTargmnelic zogjer
ki pirdapir berZnuli termini gadmoaqvs qarTuli gaformebiT ldquoapodiqsi
sAcirclogismosi raAacuteme arsldquo (meliqiSvili 2011 96-101) berZ ἀπόδειξις
saTnoebaTa kibis prozauli redaqciebis qarTvel avtorebs
sxvadasxvagvarad uTargmniaT22 bdquosasoebisa aRmosaCeni (ldquoἐλπίδος ἀπόδειξιςrdquo PG
Vol 88 1129B)ldquo (A-39 184r) ldquomizezi sasoebisaAacuterdquo (sineli 1965 483) ldquomeqmenin
Cuen adgilTagan ganSorebaAacute brZolili Cuenisa mun Sina
keTilsaTnoyofilebisa aRmosaCinebel (ldquoἀπόδειξιςrdquo PG Vol 88 720A)rdquo (A-39
48r) ldquoda romelsaRa _ Tqua _ aRmosaCensa (ldquoἀπόδειξινrdquo PG Vol 88 968B)
Svilo vnebisa amis ugancxadebulessa momcem Cuenrdquo (A-39 122v)
ldquoTankueTiTca Tqumulisa amis aRmosaCenisa (ldquoδιrsquo ἀποδείξεωςrdquo PG Vol 88 992A)
mier ganmtkicebad vmecadinobdeTrdquo (A-39 132v) petre gelaTeli
bdquoapodiqsisldquo qarTul Sesatyvisad iyenebs termins bdquoaRmosaCenildquo
bdquoaRmosaCenildquo gulisxmobs bdquosabuTsldquo bdquoargumentsldquo magaliTad ukanaskneli
konteqstis slavuri Targmani ldquoНо что мы здѣсь сказали кратко то постараемся
утвердить и доказательствомъrdquo (257) an kidev ldquovxedevd visme kualad ZilTa
Sina momcemelsa Cemda aRmosaCenisasa (ldquoἀπόδειξινrdquo PG Vol 88 721C) litraTa
aTTa TananadebisaTa CemisaTardquo (A-39 49v) rogorc samecniero
literaturaSia SeniSnuli ldquoaRmosaCenirdquo teqstis am nawilze darTuli
petre gelaTeliseuli komentaris23 mixedviTac arguments gulisxmobs
22
rig SemTxvevebSi eqvTime aToneli saerTod ar Targmnis 23
petre gelaTelis teqstze darTuli marginaluri niSnebis Sesaxeb gamokvleva ix m cincaZe m baramiZe ldquomarginaluri ganmartebebi ioane sinelis klemaqsis petre gelaTeliseul TargmanSirdquo (cincaZe 2013)
135
ldquoqartasa ityvis aRmosaCenad romelsa aRmosaCeni mdebare iyos saqmisaAacuterdquo
(cincaZe 2013 85) es ukanaskneli formac (aRmosaCeni) rogorc damana
meliqiSvili SeniSnavs aseve ioane petriws daumkvidrebia ἀπόδειξις
qarTul Sesatyvisad bdquosabuTisldquo bdquoargumentisldquo mniSvnelobiT (meliqiSvili
2011 97)
amrigad saTnoebaTa kibis zemoT warmodgenil logikur
terminologiaze dakvirveba aCvenebs Semdeg kanonzomierebas eqvTime
aTonelis TargmanSi berZnuli terminebis qarTuli Sesatyvisobebis
moZiebisas Cans aTonuri periodis TargmanisTvis niSandoblivi
terminologiuri mravalferovneba da Zieba am miarTulebiT petre
gelaTelis TargmanSi ki romelic gulisxmobs inteleqtualurad metad
momzadebul mkiTxvels terminologiac metad sistemuria Tumca rogorc
masalidanac kargad gamoCnda rig SemTxvevebSi petre gelaTelis
TargmanSi logikuri terminologiis gamoyenebis TvalsazrisiT aris
ldquogadaxvevebicrdquo gelaTur saRvTismetyvelo skolaSi Camoyalibebuli
cnebiTi enis normebidan
136
amp 2 ontologiuri terminologia
metafizika xedva xilva skoposi iWAcirc dasasruli (ὁ τέλος) enteleqia
arsebabuneba (Οὐσία)
Sua saukuneebis Teologiuri am SemTxvevaSi ontologiuri
metafizikuri terminologia warmoadgens antikur filosofiaSi ndash
platonisa da aristoteles mier Camoyalibebuli terminebis qristianul
gadaazrebas romelTac Sua saukuneebis TeologiaSi miiRes
gansxvavebuli Sinaarsi (meliqiSvili 2011 126-133) saTnoebaTa kibeSi
sxvadasxva jgufis terminebis gamoyenebasTan dakavSirebiT ramdenjerme
gavamaxvileT yuradReba da aqac igive SeiZleba iTqvas rac sxva
SemTxvevebSi - arc terminTa es jgufia teqstSi sistemurad da
srulyofilad warmodgenili
metafizika ndash idealisturi filosofiuri moZRvreba romelic
ganixilavs cdismiRmur movlenebs (RmerTs suls da misT) ndash bdquofizikis
Semdegldquo (ase uwodes aristoteles filosofiur Txzulebebs romlebic
moTavsebuli iyo misi fizikis traqtatebis Semdeg) (ucxo 1989)
ldquomesame gegraveari ars metaჶisikebri
rameTu suli Tana-Sekruli AtildeorcTad
ara mZinari Zilsa sxeulebrivsa
gamoxategraveaTa anu ჶantaziaTa
iqms gonebrivad raca eSesabamvisrdquo (310)
ioane sineli sizmris or tips gamoyofs erTi romelic
momdinareobs angelozTagan da meore ndash eSmakTagan anton kaTalikosi
sizmris am or tips umatebs mesames ldquoჶantaziasrdquo romelsac rogorc T
kukava SeniSnavs baumaisteris filosofiis qarTul Targmanze darTuli
komentarebis mixedviT warmodgenis saxeobad miiCnevs da asxvavebs
ideisgan (kukava 1996 32) citirebul strofSi ldquomesame guarirdquo- ჶantazia
romelsac warmoadgens rogorc metafizikurs ocnebaa
bdquoxedvldquo-is (ἡ θεωρία) ZiriTadi mniSvnelobaa ldquodakvirveba xilva
daTvalierebardquo aqedan momdinareobs Semdeg misi filosofiuri
137
mniSvneloba ndash Wvreta gonebiTi Wvreta bolos ldquoswavlebis Teoriisrdquo
mniSvnelobac Zvel qarTul mwerlobaSi igi rogorc filosofiuri
termini niSnavs mecnierebas Teorias azrs Wvretas azrTa wyobas
Sexedulebas ioane petriwis Tanamedrove mwerlobaSi ndash efrem mcirisa da
giorgi mTawmindelis SromebSi ndash xedva ixmareba ldquomecnierebisrdquo ldquoTeoriisrdquo
mniSvnelobiT igi upirispirdeba termin ldquosaqmesrdquo romelic ldquopraqtikisrdquo
mniSvnelobiT ixmareba (meliqiSvili 2011 133-134) aRniSnuli termini
saTnoebaTa kibeSic gvxvdeba mag ldquosxuaAacute ars xedvaAacute zedaAacuteszeda gulisaAacute
da sxuaAacute ars episkoposobaAacute gulisaAacute gonebisa mier mTavrisardquo (sineli
1965 497) citirebul konteqstSi xedva gulisxmobs dakvirvebas Wvretas
gagebas avtori ldquoxedvasardquo da ldquoepiskoposobasrdquo (zedamxedveloba kontroli)
miiCnevs gansxvavebul realobebad gonebis meSveobiT gulis
episkoposoba ldquogulis xedvasTanrdquo SedarebiT sulieri Rvwis ufro maRali
safexuria amgvaradaa ganmartebuli igi teqstis komentarebSic ldquoxedvaAacute
moaswavebs gulisAtildemis-yofasa xedvaAacute gulisaAacute ars mcire sazomi raJams
umzirdes kaci da hbrZodis vnebaTa xolo episkoposobaAacute ars sruliadi
uflebaAacute da mTavrobaAacute vnebaTa zedardquo (sineli 1965 584-585) sxva
konteqstebSi ldquoxedvardquo gamoyenebulia ldquoTeoriisrdquo mniSvnelobiT
eqvTime
aToneli
petre
gelaTeli
ioane
petriw
i
anton
kaTalikosi
patrologia
greka
slavuri
Targmani
inglisuri
Targmani
ldquoukueTu
aRdges
RmerTi Cuen
Soris saqmiT
ganibnivnen
mterni misni
da ukueTu
movivltodiT
misa xedviTa
ivltodin
moZuleni
misni
pirisagan
misisa da
Cuenisa da
ldquoukueTu
aRdges
RmerTi
saqmisa mier
Cuen Soris
ganibninen
mterni misni
da ukueTu
xedvisa mier
miveaxlneT
mas
ivltodin
moZuleni
misni
pirisagan
--------- ldquoTu same
aRhsdges
RmerTi
saqmiTre
CegraveAgraveniT
ganmca
ibnivnen
mterni misni
yovelni
xolo Tu
xedAcircT
mimcaveaxlneT
RmerTsa
myis
ivltodenmca
ldquoἐὰν ἀναστῇ ἐν
ἡμῖν ὁ θεὸσ διὰ
πράξεος
διασκορπισθήσον
ται ὁι ἐχθροὶ
αὐτοῦ καὶ ἐὰν
διὰ θεωρίας
προσπελάσομεν
αὐτῷrdquo (PG vol
88 1021B)
Если
Богъ
воскреснетъ въ
насъ дѣянiемъ
и если
видѣнiемъ къ
Нему
приближимся
(2635)
If trough our
activity God
rises in usIf
we draw near
to him by
contemplatio
n (26 35)
138
uCino iqmnenldquo
(sineli 1965
384)
misisa da
Cuenisardquo (A-
39 146r)
SemZulvebeln
i misni
pirisgan misis
da pirisganca
CegraveAgravenisrdquo (269)
a kordoCkini SeniSnavs rom ioane sineli xSirad iyenebs
gansxvavebas ldquopraqtikasrdquo (ldquosaqmesrdquo) (πρᾶξις) da ldquoTeoriasrdquo (ldquoxedvasrdquo) (θεωρία)
Soris Tumca arasdros ganmartavs maT amgvari martivi ormagi sqema
niSandoblivia origenesTvisac (lemetra 1802 334) Tumca origene ufro
xSirad asocirdeba sammag sqemasTan (ἠθική φυσική ἠποπτική) romelsac
Semdeg sesxulobs evagre pontoeli gansxvavebuli formiT (ρrακτική φυσική
θεολογία) ormagi sqema gamoiyena mogvianebiT grigol nazianzelma ioane
kasianem (romelic ganixilavda ldquopraqtikasrdquo da ldquoTeoriasrdquo Tanmimdevrul
procesad) da sxva mravalma (kordoCkini 2003 24-25) sxva azriT ar
SeiZleba praqsisi da Teoria miviCnioT erTmaneTis monacvle
Tanmimdevrul safexurebad ara mxolod praqsisia Sesrutuli TeoriaSi
aramed garkveulwilad piriqiTac SeiZleba davuSvaT kavSiri maT Soris
ormxrivia (xoruJi 1998 89) wm maqsime aRmsarebeli ganmartavs ldquoWvreta
qmedebis gareSe Teoria gaumyarebeli praqtikiT arafriT gansxvavdeba
warmosaxvisagan efemeruli fantaziisagan aseve qmedebac Tu is
gacxovelebuli ar aris WvretiT unayofoa da gaqvavebuli rogorc
kerpirdquo (loski 1972 106) (grigolaSvili 2012 246-247) praqtikul da
Teoriul moRvaweobas Soris zRvari ar aris mkveTri da verc imas
vityviT dazustebiT sad mTavrdeba praqtikuli moRvaweoba da sad iwyeba
Teoriuli Rvwa SesaZloa ganvixiloT erTmaneTis paralelur
procesebadac Tumca rac Seexeba saTnoebaTa kibes ioane sinelisTvis
praqtika da Teoria erTmniSvnelovnad Tanmimdevruli procesebia amgvari
xazgasma teqstSi bevrgan Cans bdquoaRmca-vfrindi saqmisa mier (ldquoδιὰ πρακτικῆςrdquo ndash
PG Vol 88 677C) da ganvisuene xedvisa mier (ldquoδιὰ θεορίαςrdquo PG Vol 88 677C) da
simdablisardquo (sineli 1966 56) ldquoukueTu vidodian keTilni vinme muSakni
ZaliTi-Zalad ese igi ars Zalisagan saqmisa (ldquoἐκ δυνάμεως πρακτικῆςrdquo (PG
Vol 88 1068Β) Zalad xedvisardquo (ldquoεἰς δύναμιν θεορίαςrdquo ndash PG Vol 88 1068Β)
139
(sineli 1965 428) ldquonu Seiwynareb xilvaTa (θεωρίᾳ - PG Vol 88 813C) raJams
ara iyos Jami xilvaTaAacute (θεορίας ndash PG Vol 88 813C) aramed moiTmend
vidremdis TAcircT igi geZiebden simdablisa SenisaTAcircsrdquo (sineli 1965 183)
aqedan gamomdinare ioane sinelisTvis xedva xilva sulieri Rvwis
maRali etapia romelsac win uZRvis praqtikuli moRvaweobis safexurebi
skoposis ndash ZiriTadi pirveladi mniSvnelobaa bdquomoTvalTvaleldquo
bdquodamkvirvebelildquo bdquomxedvelildquo Semdeg ndash bdquosasroli mizanildquo da bolos
sazogadod bdquomizanirdquo mizani arabuli sityvaa da SedarebiT gvian
fiqsirdeba qarTul teqstebSi xolo ldquogansaganrdquo warmoadgens berZ
ldquoσκοπὸςrdquo sityvis Targmans Tumca Zvel qarTulSi farTod gavrcelebuli
ar yofila da mxolod zogierT mweralTan fiqsirdeba ioane petriwi am
mniSvnelobiT iyenebs ldquohazrsrdquo da ldquoguarsrdquo ioane tariWisZe cdilobs
daamkvidros es termini Tumca xandaxan cvlis mas ldquosazriTrdquo kidev erTi
Zveli qarTuli Sesatyvisi berZ ldquoσκοπὸςrdquo leqsemis aris qarTuli ldquopirirdquo
ioane tariWisZes gadmoaqvs igi amonios ermiasis qarTul TargmanSi
rogorc ldquoskoposirdquo (Targmanis gareSe) da aSiaze Sesabamis adgilas awers
bdquopiri saqmisaldquo piri Zvel qarTulSi ramdenime mniSvnelobiT gamoiyeneba
da erTndasherTia mizani ldquopirrdquo sityvas am mniSvnelobiT iyenebs eqvTime
aTonelic basili didis Txzulebis ldquoganmartebaAacute solomonis igavTaAacuterdquo
TargmanSi (meliqiSvili 2011 154-160) amgvarad ldquomiznisrdquo cneba Zvel
qarTulSi gadmoicemoda sxvadasxva leqsemebiT piri gani sagani
dasasruli saxe iWAcirc romelTagan TiToeuli sakmaod vrceli semantikuri
veliT xasiaTdeboda (meliqiSvili 2011 164) rac Seexeba saTnoebaTa kibiს
qarTul Targmanebs petre gelaTeli berZnul ldquoσκοπὸςrdquo-s ZiriTadad
ldquoganzraxvadrdquo xolo eqvTime aToneli zog SemTxvevaSi ganzraxvad xolo
zogjer gulis-sityuad an ldquoswrafvadrdquo Targmnis ldquorameTu ese ars
ganzraxvaAacute (ldquoσκοπὸςrdquo ndash PG Vol 88 796 A) misirdquo (sineli 1965 155) ldquorameTu
ganzraxva missa gloisa da SiSisa uSiSarisa ganSorebaAacute Senganrdquo (A-
3964v) ldquoganmzraxad (Σκοπῷ καὶ κανόνι PG Vol 88 1013 B) da kanonadrdquo (sineli
1965 370) ldquoganxilviTa da kanoniTa Semdgomad RmrTisa Cuenisa
sAcircnidisisaAacuteTa yovelTa mimarT viAtildeumioTrdquo (A-39 141r) ldquoσκοπὸς πολεμίωνrdquo (PG
Vol 88 882B) ndash ldquoganzraxva brZolaTardquo (A-3985r) laquoΣκοπὸς δὲ τοῖς ἐχθροῖς raquo( PG
140
Vol 88 656Α) ndash ldquoxolo ese ars gulis-sityuaAacute mterTa CuenTaAacuterdquo (sineli 1965
37) ldquoxolo ganzraxvaAacute ars mterTa CuenTaAacuterdquo (A-3916v) ldquoἀθεώρητος σκοπὸςrdquo
(PG Vol 88 664B) - bdquogulis-sityuaAacute uCinoAacuteldquo (sineli 1965 43) ldquouxilveli
ganzraxvaAacuterdquo (A-3919v) ldquowinaaRmdgom da damabrkolebel keTilisa mis
gulis-sityAcircsa (σκοπὸν ndash PG Vol 88 664B) Cuenisa (sineli 1965 42)
ldquokeTilmosavobisa ganzraxvasa (σκοπὸν PG Vol 88 664B) Cuensa winaaRmdgom
moqmedTaAacuterdquo (19r)
ldquoσκοπὸςrdquo-s zog SemTxvevaSi efrem mcire Targmnida rogorc-
ldquomoswrafebardquordquoswrafvardquo es ukanaskneli kargad gamoxatavs miznis
Sinaarss ndash riskenac miiswrafvian (meliqiSvili 2011 161) ldquoswrafvadrdquo
Targmnis eqvTime aToneli berZ ldquoσκοπὸςrdquo-s saTnoebaTa kibeSic ldquorameTu
eSmakni iswrafian (ldquoσκοπὸς γὰρ τοῖς δαίμοσιrdquo (717Α)) ganryunad locvisa
SfoTebiTardquo (sineli 1965 110) ldquorameTu ganzraxva eSmakTa SfoTebaTa mier
locvisa uCino myofelirdquo (A-3946v)
ldquoσκοπὸςrdquo forma uTargmneladac gvxvdeba saTnoebaTa kibis anton
kaTalikosiseul redaqciaSi
ldquoese vnebaAacute crui yovlad-umarTlo
sxegravea-da sxegravea-gvarad daekegraveAgraveTebis metyegraveAgravelT
skoposisaebr maTisa sxegravea da sxAcircsa
braleulica ganmarTlebad tyuvisve
amiT patiJic sxegravea da sxegravea ars gvarTaebrrdquo (125)
miuxedavad im mravalferovani suraTisa rac am terminis qarTuli
Sesatyvisebis Ziebisas Cans Sua saukuneebis filosofiur teqstebSi
anton kaTalikoss igi Tavis originalur CanarTSi mainc uTargmnelad
Semoaqvs savaraudod miuxedavad imisa anton kaTalikosi farTod
iyenebs Sua saukuneebSi SemuSavebul filosofiur terminologias misi
azriT zog SemTxvevaSi ukve arsebuli qarTuli Sesatyvisi sakmarisad
zustad ver faravs terminis Sinaarss (rogorc miuTiTebs kidec
baumaisteris filosofiis qarTuli Targmanis komentarebSi termin
apodiqsis gamoyenebasTan dakavSirebiT) swored amitom iyenebs igi
zogierT berZnul formas uTargmnelad (Tumca terminTan amgvari
141
urTierTobა mas kvlav Sua saukuneebis filosofiur tradiciasTan
aaxloebs)
berZ σκοπὸςrdquo-is kidev erTi qarTuli Sesatyvisi rogorc zemoT ukve
aRiniSna aris iWu romelsac iyenebs arsen iyalToeli ioane damaskelis
ldquodialeqtikisrdquo qarTul TargmanSi da romelic esmis rogorc bdquoazrirdquo
mizanirdquo ldquoamocanaldquo ldquoiWAcircrdquo leqsema aris gamoyenebuli miznis mniSvnelobiT
sxva ZeglebSic magaliTad maqsime aRmsareblis qarTul TargmanebSi
(meliqiSvili 2011 162-163) amave mniSvnelobiT gvxvdeba ldquoiWAcircrdquo saTnoebaTa
kibis antoniseuli redaqciis originalur nawilSi24
ldquoSiSi sijabne nakli gul-savsebisa
romlisa mona suli 141avi-mCenobisa
Tacircsda mimndobi Tavisad 141avi-mCenobiT
magra aCrdilT da bgeraTagan moSiSni
amad uiWvod eSinis marad 141avi-mCenTldquo(202)
anton kaTalikosi amatebs muxlis bolo striqons25 am striqoniT mas
axali idea ki ar Semoaqvs aramed azustebs akonkretebs aZlierebs
gamoTqmul azrs ampartavan suls aSinebs aCrdilebi da bgerebi es SiSi
aris aramaterialuri bdquomoSiS uwinares SemTxuevisa igonebs ZnelovanTa
moSiS Sehmusravn gulsa Tacircssa SiSTa ocnebaTaAacuteTaldquo (sineli 1965 297)
aseTi suli bdquouiWvodldquo anu umiznod aris SeSinebuli mas ar aqvs
WeSmariti SiSis sagani antoni sxva konteqstSi bdquouiWvoldquo formas iyenebs
aucileblobis varaudis gamoricxvis mniSvnelobiT
ldquoyovlTa mnebavTa meZiebelTa RmerTi
uiWvod hpoves hpovebenca da hpovonrdquo (11)
dasasruli (ὁ τέλος) ndash berZnulSi `mizan~ cnebis sazRvrebi gamokveTili
ar Cans am mniSvnelobiT magaliTad aristotele xmarobs termins ldquoὁ
τέλοςrdquo aristoteles komentatorTan amonios ermiasTan ldquoτέλοςrdquoς terminis
mniSvnelobebi `mizani _ dasasruli~ erTmaneTSi gadadis prokle
24
bdquosuli ampartavani monaAacute ars moSiSebisaAacute rameTu esavn Zalsa TAcircssa da esmin raAacute AtildemaAacute raAacuteme meyseulad SeZrwundisldquo (sineli 1965 297) bdquoSiSi ars gulsavsebisa naklulevanebaAacute zesTmCeni suli ars sijabnisa monaAacute Tavsa TAcircssa zeda mindobili da bgeraTagan nagebTaAacutesa da aCrdilisaca moSiSildquo (A-39 115r) 25
aRniSnuli striqonis Sesatyvisi ar gvxvdeba arc berZnul teqstebSi da arc slavur da inglisur TargmanebSi (ix ing 214 rus 214 PG 945)
142
diadoxosis filosofiaSi ldquoτέλος ndashsrdquo ldquodasasrulis~ mniSvneloba aqvs da
asec Targmnis mas ioane petriwi (meliqiSvili 2011 161) ioane sinelis
teqstSi aRniSnuli leqsikuri erTeuli ZiriTadad misi yofiTi
mniSvnelobiT Cans ramdenime konteqstis damowmeba SeiZleba sadac mas
terminologiuri mniSvneloba aqvs da mTargmnelebi qarTul Sesatyvisad
iyeneben ZiriTadad ldquodasasrul-srdquo ldquoda udeb-yofaAacute da dasasruliT (ldquoκαὶ τὸ
τέλοςrdquo PG Vol 88 641C) namdAcircl-dasabamisa (ldquoτὴν ἀρχὴνrdquo PG Vol 88 641C)
momzavebelirdquo (A-39 15r) ldquoda merme aRsasruli qmnamca Semsgavsebuli
dasabamisaAacuterdquo (sineli 1965 33) ldquowesi vidreme da dasabami (ldquoἀρχὴνrdquo PG Vol 88
1068A) romelTame da dasasrulica (ldquoτέλοςrdquo PG Vol 88 1068A) Semoqmedisa
mier qmnilTa mouRebiesrdquo(A-39 162r) ldquodabadebulTa dambadeblisagan
mouRebies TiToeulsa wesi da dasabami da romelTame dasasrulicardquo
(sineli 1965 428)
bdquoenteleqialdquo (ἐντελέχεια) ndash aristoteles mixedviT aris moqmedebis
saSualebiT SesaZleblobidan myofobad moyvanili Sesrulebuli
ganxorcielebuli arseba sagnisa romelic Tavis TavSive Seicavs mizans
dasrulebulobas gansazRvrulobas anu imas rac aris sagani
sinamdvileSi realurad moqmedebaSi aqedan yoveli substancia anu
Sinagani arsi sagnisa moqmedebaSi ganxorcielebulobaSi aris enteleqia
efrem mcire da petriwi am sityvas SesrulebandashSemasrulebeli
SesatyvisebiT Targmnian magram petriwi ver daakmayofila savaraudod am
Targmanma da amitom uTargmnelad gadmoaqvs igi bdquoganmartebanSildquo
(meliqiSvili 2011 165-167) termini ldquoenteleqiardquo saTnoebaTa kibis berZnul
teqstSi ar fiqsirdeba Sesabamisad mas arc qarTveli mTargmnelebi
iyeneben aRniSnuli termini gamoyenebulia mxolod anton kaTalikosis
teqstis originalur CanarTebSi
ldquogul-ficxeloba zed-wodebul-hyegraveAgraves moZRvarT
ugrZnobelobad anu momkegravedradre grZnobad
enteleqiad sulTaca zeda sxeulT
myovarisagan grZelisa udebebis
143
ugrZnobelobad mimarT misrulebulirdquo (171) 26
gulficxeloba klavs gonebas da suls ugrZnobels xdis mas igi
aris ldquoenteleqia sulTaca zeda sxeulTrdquo anu im Tvisebebis Tu vnebebis
ganxorcilebaamoqmedeba rac Tavidanve potenciurad arsebobs adamianis
sxeulSi
arsebabuneba ndash ldquoοὐσία ndashsrdquo cnebas farTo semantikuri speqtri hqonda
aristoteles mixedviT igi SeiZleba gavigoT 1) rogorc konkretuli arsi
anu myofi 2) rogorc sagnis Sinagani buneba arsi raoba anu misi idea
3) rogorc materiisa da formis erTianoba yofna arseboba amgvari
farTo semantikuri veli iyo mizezi imisa rom xSirad erTmaneTSi
ireoda ldquoοὐσίαrdquo (buneba arseba) da ldquoὑπόστασιςrdquoς (piri guami ganukueTeli)
cnebebi qalkedonis msoflio krebam (451 w) mtkice zRvari ganaCina
hipostassa da usias Soris Oldquoοὐσίαrdquo damkvidrebul iqna `arsebis~
(`bunebis~) gagebiT (meliqiSvili 2011 170-171) ioane sinelis teqstSi
berZnuli ldquoοὐσία-srdquo qarTul Sesatyvisad petre gelaTelis TargmanSi
ldquoarsebardquo xolo eqvTime aTonelTan ZiriTadad ldquobunebardquo aris gamoyenebuli
ldquome erTisa guamovnebisa orTa arsebaTa (ldquoδύο οὐσίαrdquoumlPG Vol 88 1137A)
ugalob (A-39 190r) ldquoxolo me vadideb guamsa erTsa oriTa bunebiTardquo
(sineli 1965 496) ldquoarsebis-SinaAacute (ldquoπαρουςίᾳrdquo PG Vol 88 1157C) vidreme
sityuaAacute srul-hyofs siwmidesardquo (A-39 198r) ldquosityuaAacute igi arsebiTi srul-
hyofs siwmidesardquo (sineli 1965 515) ldquoarcaRa gonierTa arsebaTaAacute (ldquoνοερὰς
οὐσίαςrdquo PG Vol 88 1068B) SeZlebisaebr Cuenisa warumateblad yofaAacute
vTqumcardquo (A-39 162r) ldquoarca Tu uAtildeorconi igi bunebani angelozTani arian
warumarTebel da maradis erTsa zedardquo (sineli 1965 429) ldquogonier da
26 bdquogulndashficxelobaAacute sikudili ars gonebisaAacute da mklveli sulisaAacute gulndash
ficxelobaAacute iSvebis myovarndashJamisa udebebisagan xolo udebebaAacute movals mocaleobisagan da siyuarulisagan mconarebisabdquo (sineli 1965 283) bdquougrZnobelobaAacute sxeulTaca zeda da sulTaca zeda ars momkudari grZnobaAacute dayovnebulisagan enisa da udebebisa ugrZnobelobadmi misrulebulildquo (A-39 109v)
ioane petriwTan ldquogulndashficxeloba mklveli ars gonebisa sulisa Tualisa aCrdili Semosruli vneba boroti moyusisa ganmwareba saZulo risxva gulisndashTquma migebisa
amas ekrZale monazono mdabalordquo (petriwi 1968 173) saanalizo striqoni da Sesabamisad termini enteleqia (an am Sinaarsis momcveli
sxva raime leqsikuri elementi) ar gvxvdeba berZnul teqstebSi da arc inglisur da rusul TargmanebSi (ix ing 181 slav 181 PG vol88 932)
144
yovlad keTil sulisa Tual da Semdgomad usxeuloTa arsebaTa
(ldquoἀσωμάτους οὐσίαςrdquo PG Vol 88 1033C) yovelsa guarsa zesTa aRmvlelrdquo (A-39
154r) ldquoda Semdgomad angelozTa sikeTisa yovlisave bunebisa uaRres
arsrdquo (sineli 1965 406)
amrigad saTnoebaTa kibeSi sakmaod mravalferovania filosofiur-
Teologiuri terminologia paraleluri teqstebidan kargad Cans
cnebiTi enis (filosofiuri terminologiis magaliTze) Camoyalibebis
procesi kerZod adreul etapze igi naklebad sistemuria da ar Cans
mkacrad organizebuli terminologiuri aparati (erTsa da imave sityvas
eqvTime aToneli sxvadasxva qarTul Sesatyvisebs uZebnis an kidev
sxvadasxva berZ termins erTi da imave qarTuli formiT Targmnis) rac
eqvTimes epoqisTvis da misi Targmanebis mizandasaxulobis
gaTvaliswinebiT bunebrivia xolo mogvianebiT petre gelaTelis
TargmanSi rogorc mosalodnelic iyo ukve Cans ufro sistemurad
Camoyalibebuli terminologiuri aparati rac Seexeba anton
kaTalikosis redaqcias zog SemTxvevaSi misi wyaro manamde arsebuli
prozauli Targmanebi zogjer ki Sua saukuneebis qarTul
filosofiaSi SemuSavebuli filosofiur-Teologiuri terminologiaa
romlis Rrma da safuZvliani codna araerTgzis Cans teqstSi gvxvdeba
SemTxveva roca anton kaTalikosi ukve arsebul termins iyenebs ara
tradiciuli mniSvnelobiT aramed cvlis mis Sinaarss statiaSi
damowmebuli konteqstebi ioane petriwis redaqciidan arsebiTad misdevs
Tavis ZiriTad wyaros eqvTime aTonelis Targmans
145
Tavi V
saTnoebaTa kibis anton kaTalikosiseuli redaqcia
anton kaTalikosamde ioane sinelis saTnoebaTa kibe rogorc
viciT iTargmna da gadamuSavda xuTjer ivane lolaSvilis azriT ioane
petriwiseuli galeqsili varianti eqvTimeseul xolo antoniseuli -
petre gelaTeliseul Targmans eyrdnoba sadisertacio naSromis am
nawilSi sxva problemur sakiTxebTan erTad SevecdebiT gamovikvlioT
anton kaTalikosis redaqciis wyarosTan dakavSirebuli udavod
mniSvnelovani sakiTxi amgvari kvleva miT ufro aucilebelia rom
teqstis struqturaze dakvirvebam wamoWra anton kaTalikosis mier
CvenTvis ucnobi sxva wyaroTi sargeblobis varaudi
amasTanave saTnoebaTa kibis antoniseuli redaqcia versifikaciiT
safexurebis organizebiTa da Sesavali originaluri strofebiT aSkarad
imeorebs ioane petriwis mier ramdenime saukuniT adre galeqsili
teqstis stils am ori poeturi redaqciis Sedarebam wamoWra saintereso
mosazrebebi romelTa Tanmimdevrul Camoyalibebasac SevecdebiT
winamdebare paragrafSi
gamomdinare iqidan rom prozaul teqstTan SedarebiT poeturi
versiebi TavisTavad bevrad naklebi moculobisaa daismis kiTxvebi
prozauli teqstebis sakmaod didi moculobis masalis miuxedavad ratom
dasWirda anton kaTalikoss originaluri strofebis CarTva poetur
teqstSi ra daniSnuleba aqvs sakuTriv antoniseul CanarTebs
aviTarebs Tu ara am CanarTebSi axal ideebs sadisertacio naSromis am
nawilSi yuradReba gamaxvildeba am da sxva mniSvnelovan sakiTxebze
Cven ar SevexebiT ioane petriwis leqsiTi redaqciis wyarosTan
dakavSirebul problemas radgan am mimarTulebiT kvleva ukve
Catarebulia teqstis gamomcemlis ivane lolaSvilis mier (ix petriwi
1968)
146
amp 1 anton kaTalikosiseuli saTnoebaTa kibis mimarTebebi
adreul qarTul redaqciebTan
Tavdapirvelad unda aRvniSnoT rom saTnoebaTa kibis sakmaod
vrcel Tavebs anton kaTalikosi wnexs amoklebs da TiToeul Tavs
aTavsebs mxolod aT strofSi msgavsad ioane petriwisa igi sagangebod
arCevs ZiriTad misi SexedulebiT metad mniSvnelovan informacias rac
Seaqvs konkretul safexurSi antonis mier teqstSi Sesatanad SerCeuli
adgilebi xSirad emTxveva im informacias romelic petriwis galeqsil
variantSic moxvedrila rac ar unda iyos SemTxveviTi27 ase magaliTad
pirvel TavSi sadac saubaria soflidan gasvlaze antonTan da
petriwTan rva muxli emTxveva erTmaneTs es rva muxli Seicavs zustad
erTnair informacias romelic SeurCeviaT prozauli teqstidan
poeturSi Sesatanad ar aris nawarmoebebSi iseTi safexuri sadac sul
mcire sami muxli ar iyos erTsa da imave masalaze agebuli gamonaklisia
mxolod mecxramete Tavi - bdquomRviZarebisaTvisldquo sadac erTaderTi muxli
emTxveva Tumca iv lolaSvilis azriT am safexurSi petriwi mxolod
or muxls adgens prozauli teqstis mixedviT danarCeni nawili
originaluria da am ori muxlidan erTi emTxveva antonis mier
gasaleqsad SerCeul masalas aRsaniSnavia isic rom meoTxe TavSi ndash
bdquomorCilebisaTvisldquo - romelic moculobiT yvelaze vrcelia erTmaneTs
emTxveva Svidi muxli rac bunebrivia metyvelebs imaze rom antoni
gasaleqsi masalis SerCevisas metndashnaklebad iTvaliswinebს petriwis ukve
arsebul teqsts aqve davimowmebT ramdenime muxls petriwis redaqciidan
romelsac prozaul teqstSi Sesatyvisobebi ar eZebneba da Sesabamisad
Cveni varaudiT swored maTze dayrdnobiT qmnis antonic msgavsi
Sinaarsis teqstebs
anton kaTalikosi
ldquoucxoeba imier lTolva amriT
ioane petriwi
ldquooAcircfroAacutesRa mAtildearTa aReba juarisa
27
rogorc ukve aRiniSna saTnoebaTa kibis anonimur vesiaSi (romelic mihyveba petre gelaTelis Targmans) Setanili masala ar emTxveva sxva poeturi gadamuSavebebis masalas
147
xolo jegravearis atAcircrTva qristes msgavsebardquo (3 I orig str)
da
esreT Sedgoma TAcircsndashTacircsad qristesi
awrdquo (str 22)
ldquoTu sam WeSmarit monanul ars igi vin
momymar ars yovlad kninRa Atildemel aqegraves
stomaqi
yia gamAtildemari wyuriliTa Semwvari
xorcni mcirooden dafarulni SiSegraveAgravelni
Tvalni quAgravemWegraveretni zraxva yovlad
mdabalirdquo (55)
ldquomonanulisa muceli momymar ars da
sasa wyurvilsa ganuAtildemia maradis
AtildeorcTa siSiSule mas Tanandashac
TacircsebiT
miscems moqeneT aras miiRebs maTsa
misi sxuaTa ars sxuaTa ndash misi
yovel arardquo (57)
ldquo147avi mCenobai CegraveAgravenda esTa cnobili
eSmakTa mier esTa mopovnebulis
saqmisa uRmrTo nergi mwarmo vnebaTa
TAcircT RmrTisad oden uaris-yofad
mawurTAcirc
misi SemTxegraveAgraveva boroti eSmakT mamsgavsrdquo
(22 I orig str)
ldquogmobisa gesli sulsa urwyams
maxesa
magra eSmaki ars mpovneli amisi
oAcircfalsa viTar TAcircT hkadra gamocda
da
bunebiT kacad srulebiT hgona
martod
ieso RmerTi arsT mbadi sakAcircrveladrdquo
(222)
nimuSad mogvyavs iv lolaSvilis mier petriwis originalad
miCneuli strofi Tavidan - bdquomorCilebisaTvisldquo da semantikurad msgavsi
adgili antonis teqstidan
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquoor-gvari aris sikegravedilisa sxegraveaoba
pirveli romel ganyofa ars kerZoTa
arsebisaTa cxovel gulis-Atildemieris
xolo meore nebsiT mokdoma nebis
da cxovel-yofa qristesi TAcircs-Sorisadrdquo
(64)
ldquosikudili orad ganiyofis ixede
erTad ndash bunebiT yovelTa kacTad ese
xolo meored ndash saqmeTagan sikudilad
AtildeorcielebrTa sulisa ganSorebiT
filosofosoba ars wurTa amisi maradrdquo
(64)
148
ivane lolaSvili saTnoebaTa kibis ioane petriwiseuli
redaqciidan citirebuli muxlis wyarod miiCnevs amonios ermiasis
teqstis ndash bdquomosaAtildesenebeli xuTTa AtildemaTadmi porfiri filosofosisaTaldquo
qarTul Targmans da am Txzulebidan Sesabamisi konteqstis
zemoTmoyvanil strofTan Sepirispirebis safuZvelzე askvnis rom
ldquoamonios ermisis ldquomosaAtildesenebelTardquo mTargmneli yofila ioane petriwirdquo
(petriwi 1968 35) SevniSnavT rom ioane petriwis ukanaskneli strofi
bolo striqoni ar aris originaluri mas safuZvlad sinelis prozauli
teqstiს Sesabamisi monakveTi udevs bdquoΚαigrave θαῦμα ὄντως πῶς καί Ἑλληνές τι τοιοῦτον
ἐφθέγξαντο ἐπεigrave καigrave φιλοσοφίαν τοῦτο εἶναι ὁρίζονται μελέτην θανάτουldquo (PG Vol 88 797 C)
ldquosakAcircrvel ars viTar warmarTaca esreT sTnda ese vidreRa Tques
viTarmed sibrZne AtildesenebaAacute ars sikudilisaAacuterdquo (sineli 1965 161) ldquoda
sakAcircrvel namdAcirclve viTar da ellinTaca eseviTari raAacuteme aRmoTques
vinaAacuteTgan da filosofosobadca amas gansazRvreben yofad wurTasa
sikudilisasardquo28 (A-39 63v) citirebuli pasaJis wyarod andrei kordoCkini
platonis fedonidan sikvdilze meditaciis cnobil koncefcias miiCnevs
(Phaedo 67e) (kordoCkini 2003 20-21) rac Seexeba pirvel oTx striqons
daaxloebiT igive azri Cans saTnoebaTa kibis TargmanebebSi ldquoorkeci ars
sikudili xiluli da uxilavi rameTu ars mkudari romeli mokudes
Atildeorcielad da ars mkudari romeli momkudar iyos suliTa rameTu ara
Sedgomil ars cxorebisadardquo (Targmaneba Agrave) (sineli 1965 564) amdenad
amonios ermisis teqstis am monakveTis wyarod miCneva ar Cans sarwmunod
Tumca ioane petriwis teqstis citirebuli strofi antoniseuli
redaqciis Sesabamisi konteqstis wyaro namdvilad gamxdara
amrigad damowmebuli magaliTebi cxadyofs rom anton kaTalikosi
aramarto icnobda ioane petriwis mier Seqmnil saTnoebaTa kibis poetur
teqsts aramed iyenebda kidec sakuTari redaqciis Seqmnis procesSi
aqve aRvniSnavT imasac rom iv lolaSvili zogierT SemTxvevaSi
ioane petriwis originalur CanarTad miiCnevs strofebs romelTac
eZebnebaT Sesatyvisi adgilebi prozaul teqstSi sailustraciod
28 calke kvlevis sagania (saTnoebaTa kibis mixedviT) mTargmnelebis (petre gelaTelisa da eqvTime aTonelis) damokidebuleba ldquoelinuri sibrZnisadmirdquo rasac samomavlo perspeqtivad vsaxavT
149
davimowmebT ioane petriwis originaluri strofebsa da teqstis eqvTime
aToneliseuli Targmanis paralelur adgilebs
ioane petriwi
ldquoraJams gnatriden ucxoebad gansrulsa
da gulisndashsityuas aRaSfoTebden Sensas
maSin queyanad zeciT mosruli igi
moiAtildesene da damdabldi gonebiTa
hoAacute moRuaweo gansrulo mterTa wyobadrdquo
(31)
eqvTime aToneli
ldquoraJams eSmakni viTarca didsa
rasme saTnoebasa zeda guaqebden
anu Tu kacnica ucxoebisa
CuenisaTAcircs maSAcircn Cuen moviAtildesenoT
zeciT queyanad mosruli igi da
CuenTAcircs ucxo-qmnuli da vpovneT
Tavni Cuenni viTarmed daRacaTu
ukuniTi ukunisamde JamTamca
viRuwidiT da ucxo viqmneniT
nacvalsa misasa ver aRvasrulebTrdquo
(sineli 1965 51)
ldquomonanulisa simdable sxuebr ixile
da codvas Sina myofTaca ganicade
xolo maRalsa siyuarulsa RmrTisasa
sanatrelsa mas mosrulsa simdablesa
SeesakuTre igi gaqundes maradisrdquo (58)
ldquosxuaAacute ars monanulTaAacute igi
mglovare da mWmunvare simdable
da sxuaAacute ars simdable maTi
romelni jereT codvaTa Sina
arian da daisjebian sAcircnidisisagan
da sxuaAacute ars RmrTisa mier
srulTa zeda momavali igi
sanatreli da sulTa
ganmamdidrebeli simdableAacuterdquo
(sineli 1965 146)
ldquoamas ganhkurnebs wuxili moyusis Tana
ZacircrTa SemTxueva guliTa misTAcircs lmobiT
raJams suliTi anu sxeulobiTi
misTAcircs movides gansacdeli da viTar
SenTAcircs mosrulsa esreT stkivneulobderdquo
(95)
ldquoukueTu sruliad gankurnebul xar
vnebisa misganndashese gaqundin
saswaulad araTu odes
Semawuxebelisa misTAcircs ilocAcircde
arca odes axaro ZruniTa arca
raJams mixado pativisndashcemad
aramed raJams gesmes mowevnuli mis
zeda sulieri gina Atildeorcieli
150
gansacdeli da viTarca Senmda
mowevnul iyo esreT gelmodis da
scremloodi maSin uwyode
viTarmed ganTavisuflebul xar
ZacircrisndashAtildesenebisaganrdquo (sineli 1965
205)
ldquoqristes vnebaTa Atildeseneba ganiyvanebs
ZacircrisndashzraAtildevasa moyusisagan hoAacute kaco
Tu viTar maTTAcircs Tavad ilocvida
da moiTmenda simSvidiT kadniersa
maTsa warmdebsa ugunursa zraxvasardquo (96)
ldquoAtildesenebaman vnebaTa qristesTaman
gankurnos ZacircrisndashAtildesenebaAacute rameTu
ZAcircrndashuAtildeseneblobisa misisagan da
simSAcircdisa sircxAcircleul iqmnis igirdquo
(sineli 1965 205)
ldquocrundashficTa kacTa da tyuvilis
mwmasnelTa
nuca Tu yovlad mcired daeaxlebi
warved iloce gesuros Tu zuaoba
ese umjobes raTgan gmobad sulisa
zesTa wmidisa isi ganiCinebisrdquo (114)
ldquonuvin hgonebn romelsa aqus
cnobaAacute viTarmed codvaAacute
tyuvilisaAacute mcire ars rameTu
sulman wmidaman saSinelad Tqua
misTAcircs piriTa 150avit
winaAacuteswarmetyuelisaAacuteTa viTarmed
romeli ityodis sicruesa mas ara
waremarTos winaSe TualTa CemTardquo
(sineli 1965 216)
ldquoxuTni arian tyuvilisa saqmeni
SiSi sasjelTa anu SiSis Tacircnier
sazrdelisaTAcircs anu gemovnebisa
sicilisaTAcircs gancxromisa yrmebrisa
moRuaweTagan Sors arian esenirdquo (119)
ldquoviTarca yovelTa vnebaTa zeda
ganyofilebani arian sasjelTani
egreTve tyuilisaTAcircs rameTu sxuaAacute
sasjeli ars misi romelman
SiSsaTAcircs tanjAcircsa tyua da sxua ars
misi romelman Tacircnier Wirisa
raAacutesame qmna igi uSiSoebiTa
RmrTisaAacuteTa sxuaman tyua
sazrdelisaTAcircs da sxuaman
gemoTmoyuarebisaTAcircs da sxuaman
raAacuteTa mis Tana myofTa sicili
moatyuas da sxuaman ndash raAacuteTa Zmasa
Tacircssa boroti uyosrdquo (sineli 1965
151
218)
ldquoSezavebaTa cvaleba moawiis
mowyinebisa eSmakman gamomcdelman
dasarwmuneblad soflis moqcevisada
raTa mkurnalsa uCuenebdes 151avit mas
mas Seaqcios senaksa ganaSorosrdquo (125)
ldquoucxoTa Sewynarebasa moagonebn
mowyinebaAacute dayudebulTa da
mowyalebasa AtildeelTndashsaqmrisa mier
awuevs yofad moslvad uZlurTa
Tana awurTis gulsndashmodginedrdquo
(sineli 1965 221)
ldquoZili mrCoblndashorTa kavSirTa Sezaveba
da maTgan qmnilTa cxovelTa sxeulisa
grZnobiTTa guarTa sacnobelTa uqmoba
gonierad Sen gaigone ese ars
magra mizezi ndash sxua iswave Tu gsurisrdquo
(183)
ldquoZili simtkiceAacute ars bunebisaAacute da
xati ars sikudilisaAacute da uqmobaAacute
ars sacnobelTaAacute erTi ars Zili
da mravalni qonan ganyofilebani
viTarcandashigi gulisndashTqumasacardquo
(sineli 1965 288)
ldquomravalTa Tana locva mRAcircZarebasa
mihmadlebs kacsa moRuawesa sifrTxiliT
xolo Znelad uCns SemsWualva gonebisa
vinaAacuteTgan xedva udabnos myofta hSuenis
da simartoiT maradis cxovrebulTardquo (190)
ldquovhgoneb Tu simravlesa Tana
locvaAacute yovelTa mier SesaZlebel
ars xolo mravalTaTAcircs umjobes
ars erTisa Tan oden locvaAacute
rameTu martod locvaAacute mciredTaAacute
ars friad raJams simravlesa Tan
ilocvide ver SeuZlo unvToAacutesa
mis da maRlisa locvisa
aRsrulebad aramed aqundin
gonebasa Sensa saqmed gulisAtildemisndash
yofaAacute sityuaTa maT romelTa
hgalobde anu Tu kualad gaqundin
dawesebuli raAacuteme locvaAacute raAacuteTa
vidremdis moyuasi muAtildelsa
daasrulebdes Sen gulsa Sensa mas
ityodi raJams muAtildelndashpyrobiT
hgalobdeTrdquo (sineli 1965 291)
ldquoamis mZle eqmodis nu gconis adgilTa
maT
ldquoadgilTa romelTa Sina geSinodis
nu gconis mun mislvad RamiT
152
mislvad maradis sadaca geSinodis
Ramis sibnele dRisad Seracxe naTlad
xolo dRisasa ewyuebode locviTa
da esreT Sedi moRuawebisa gzasardquo (206)
ukueTu kula adgilsndashscemde
eSmaksa amas daberdes SenTana
yrmebri ese da sakicxeli saxeAacute mindash
raAacutendashxAcircdodi aRiWurve locviTa da
mindashraAacutendashiwio adgilsa mas ganipyren
Atildeelni da tanjen mterni raJams
ganTavisuflde senisa misgan
adidebd mAtildesnelsa masrdquo (sineli
1965 298)
ldquoarca sibnele arca udabno adgili
arca Atildeevnebi arca mTaTa simaRle
ganaZlierebs eSmakisaT Cuen zeda
manqanebisa siborotis RoneTa
magra ndash sulisa udebeba daAtildesnilirdquo (208)
ldquoara Tu sibnele RamisaAacute anu
udabnoebaAacute adgilisaAacute ganaZlierebs
eSmakTa Cuen zeda aramed
unayofobaAacute sulisaAacute da odesme
gangebulebiTi swavlaAacuteca miSuebisa
RmrTisaAacuterdquo (sineli 1965 299)
ldquoamis gamo vcnobT viTarmed suli ara
momgonebel ars eseviTarTa amaT
gulisndashsityuaTa uAtildemarTa nametnavTa
aramed ndash mteri zuavi ampartavani
romeli zeciT queyanad daekueTardquo (225)
ldquoda amis gamo ufroAacutesad gulisAtildemandash
vhyofT viTarmed ara Cueni suli
ars mompovnebel eseviTarTa maT
miuwvdomelTa da gamouTqumelTa
borotTa aramed RmrTisndashmoZulisa
eSmakisani arian sityuani igi
romelindashigi zeciT gardamovardardquo
(sineli 1965 328)
ldquoniWi ars ese gamouTqumeli didi
zesTa naTliTa mamisagan mosruli
oden maT mier sacnauri romelTa
moiges igi gonebiTa wmidiTa
da hyofden madliT simSAcircdiT
siwrfoebiTrdquo (247)
ldquosimdable 152avit ars gamouTqmeli
maT mier oden sacnauri romelTa
mougies igi simdidre ars
miuwvdomeli saxelisndashdebaAacute ars da
niWi RmrTisaAacute rameTu ityAcircs
viTarmed iswaveT ara
angelozisagan arca kacisagan
arca wignisagan aramed Cemganrdquo
(sineli 1965 345)
153
ldquomdabalsa uAtildemsve sami ese moigos
Seuracxeba Seiwynaros gineba
da moakudinos gulisndashwyroma yovliTurT
xolo mesamed hqondes ujeroeba
saqmeTa TacircsTa ar Sewynareba misirdquo (248)
saqme keTilisa amis da didebulisa
saTnoebaTa samebisa pirveli ese
ars SewynarebaAacute da TavsndashdebaAacute
yovlisa ginebisa da SeuracxebisaAacute
sixaruliTxolo meore saxe
keTilisa 153avit153tndashZlisa
saTnoebaTaAacutesa ars sruliad
mokudinebaAacute gulisndashwyromisaAacute da
SemusrvilebaAacute gulisaAacute da
bralobaAacute Tavisa TacircsisaAacute yovelsave
zeda xolo mesame kibe keTili ars
TacircsTa saTnoebaTa sruliad
ujerobaAacute da urwmunoebaAacuterdquo (sineli
1965 347)
amrigad damowmebuli masala vfiqrobT sakmarisia imis
sailustraciod rom zogierT SemTxvevaSi saqme gvaqvs tradiciulad
prozauli teqstis poetur gadamuSavebasTan da ara originalur
SemoqmedebasTan Sesabamisad gadaWarbebuli Cans iv lolaSvilis
Sefaseba rom ioane petriwis teqsti originaluri nawarmoebia (petriwi
1968 99) Tumca es faqti namdvilad ar amcirebs poeturi teqstis avtoris
mier gaweul Sromasa da Rvawls
rogorc aRvniSneT teqstis antoniseuli redaqciis wyarod iv
lolaSvili petre gelaTeliseul prozaul Targmans miiCnevs (petriwi
1968 93) mkvlevris varaudi antoniseuli teqstis ZiriTad wyarosTan
mimarTebaSi zustia magram aq aucileblad migvaCnia erTi niuansis
dazusteba miuxedavad imisa rom anton kaTalikosi Tavisi
redaqciisaTvis ZiriTad masalad arCevs swored petre gelaTeliseul
teqsts (vfiqrobT avtoris literaturuli gemovnebas metad
akmayofilebs petre gelaTelis Targmanis gelaTuri skolis
tradiciisamebr elinofiluri stili) igi icnobs da ufro metic xSir
SemTxvevaSi iTvaliswinebs sxva teqstebis masalas riTac qarTul
saazrovno sivrceSi teqstis cirkulaciis process erTgvarad kravs da
154
ajamebs msjelobas gavamyarebT faqtobrivi masaliT Sesabamisi
paraleluri adgilebis damowmebiT
ufro vrclad ganvixilavT erT nimuSs saTnoebaTa kibis anton
kaTalikosiseuli redaqciidan bdquoviT brwyinva naTlis anu morჶi bzis
simrgvalisldquo (11) eqvTime aTonelTan Targmnilia Semdegnairad bdquoviTarca
sivrce naTlisaAacute da xilvaAacute mzisaAacuteldquo (sineli 1965 334) xolo petre
gelaTeli imave adgils Semdegnairad Targmnis bdquoviTarca naTlisa
brwyinvalebaAacute da mzisa saxeldquo (A-39 9v-10r) citirebuli paraleluri
teqstebidan naSromis am nawilis mizandasaxulobisTvis mniSvnelovania
termini morჶi romelsac anton kaTalikosi iyenebs petre gelaTelis
redaqciiseuli termin ldquosaxesrdquo nacvlad saxec da morჶic Zvel qarTul
filosofiur cnebiT enaSi gamoiyeneboda formis aRmniSvnelad
(sainteresoa aseve rom berZnul teqstTan ufro axlos dgas
eqvTimeseuli Targmani ldquoἡλίου θέαrdquo ndash mzis xilva asevea inglisur
TargmanSic ndash ldquosightrdquo (sanaxaoba ndash xilva) msgavsi terminologiuri Tu
leqsikuri Tanxvedra xSiria petre gelaTelis Targmansa da antonis
poetur gadamuSavebas Soris rac gamoCnda kidec naSromis Sesabamis
TavSi ndash saTnoebaTa kibis filosofiur ndash Teologiuri terminologia
anton kaTalikosis redaqciis petre gelaTelis Targmanidan
momdinareobis saCveneblad davimowmebT paralelur adgilebs am ori
teqstidan da meti sicxadisTvis sqolioSi davurTavT Sesabamis
monakveTebs eqvTime aTonelis Targmanidanac
Aanton kaTalikosi petre gelaTeli
ldquosofliT ltolvaman gansazRegravera Tavi TAcircsi
ars nebsiTi Zulveba bunebisa
kualad misive uaris-yofa sruli
da mogebisa trfialeba survili
mimTxegraveAgraveul-yofis zesTa-bunebiTTamirdquo (12)
ldquoganSorebaAacute soflisaAacute ars
nefsiTi siZulili da uarqmnaAacute
mimTxueviTa zesTbunebaTaAacuteTardquo
(A-39 10v)29
29 ldquomonazonebaAacute ese ars raAacuteTa nebaAacute Tavisa TAcircsisaAacute dautevos monazonobaAacute ars iZulebaAacute bunebisaAacute samaradisoAacute da dacvaAacute sacnobelTaAacute dauklebelirdquo (sineli 1965 21)
155
ldquovijmniT ra sofliT ganvevlodeT
soflisaT
maSin eSmakni aRmmzadeben Cuen nategraverad
nategraverad mowyaleT Tanlmobil eriskacTad
xolo bralobad TavTadmi CuenTa aRgegraveZegraveren
viT damaklebTa TqmulTa maT keTilTaganrdquo
(25)
ldquoeSmakni Semdgomad jmnisa
namdAcirclive mowyaled da
Tanalmobilad natrad eriskacTa
aRmmzadeben Cuen da TavTa TAcircsTa
ubadrukebad viTarca yovlisa
maTisa saTnoebisagan TavTa
TAcircsTa damaklebelTa (A-39 16v)30
ldquoaravin aRhAtildeda zecieradmi sasZlod
garna mlTolveli samTagan RirsTa jmnisaT
saqmeT yovelTgan kacTa xolo da mSobelT
da gardamkegraveAgraveTi sruliadre nebisa
eg-saxed mjmneli cuddidebobisaganrdquo (28)
ldquoaravin zecaTa sasZlosa Sina
gAcircrgAcircnmosilTaAacute Sevals ar
pirvelisa da meorisa da mesamisa
mjmneli jmnisaAacute vityAcirc ukue
yovelTagan saqmeTa da kacTa da
mSobelTa da gardakueTasa
TAcircsisa nebisasa da mesamesa
jmnasa cudad didebisasardquo (A-39
18r)31
ldquoucxoeba ars pativisa gangdeba
iwroebisa simWidrovis wadnova
xolo saRmrTosa surAcirclisa mizezi
simravle trfobis zvaobisa ukuTqma
da ZAcircr-fasisa dumilisa peleRordquo (33)
ldquoSeuracxebisa wadili iwroebisa
gulisTqumaAacute survilisa
saRmrToAacutesa mizezi trfialebisa
simravle ampartavnebisa
uvarisyofaAacute dumilisa siRrmerdquo
(A-39 19r)32
ldquoucxosa usxen Sacirclni netar-sulTqmani
xolo megobrad zena Zalni wmidani
romelTa igi drosa sikegravedilisasa
ldquoxolo iyvned Svil sayvarel
Senda sulTqumani gulisani
monad moige sxeuli Seni xolo
30 ldquoeSmakni Semdgomad gamoslvisa Cuenisa sofliT daguarwmuneben mowyaleTa da lmobierTa erisganTa natrad da TavTa CuenTa bralobad viTarmed yovlisaganve saTnoebisa maTisa Tavni Cuenni gamogAcircAtildeumianrdquo (sineli 1965 36-37) 31 ldquovervin Sevides zecisa sasZlosa gAcircrgAcircnosani ukueTu ara moigos pirveli igi da meore da mesame ganSorebaAacute ese igi ars pirveli-soflisagan da monagebTa da naTesavTa da meore-nebisagan TAcircsisa da mesame-ganSorebaAacute cudad-zuaobisagan romeli Seudgs morCilebasardquo (sineli 1965 41) 32 ldquosurvili kdemisa da yuedrebisaTAcircs gulis-TqumaAacute Wirisa da iwroebisaAacute aRorZinebaAacute survilisa saRmrToAacutesaAacute ganmravlebaAacute siyuarulisa RmrTisaAacute uvaris-yofaAacute zuaobisaAacute ufskruli dumilisaAacuterdquo (sineli 1965 43)
156
Zal-uZs Sewevnad rgebad megobar-yofad
ese ars uflis mZiebi naTesavi (38)
megobrad ndash wmidani Zalni
romelTa Jamsa ganslvisasa
rgebad Senda Zalndashuc geqmnen Tu
megobar ese ars uflis mZiebi
naTesavirdquo ( A-39 21r)33
ldquoaqa mamaman ucxoebis gegravearisad
Sedrgineba hyo Zilis-SorisTa sizmarT
esTa ganmsazRegraverman romelni wina-hsxenan
ese gvario ars ZrvaAacute gonebisa
uZraobasa Sina sxeulisasardquo (sizmarTaTvis1)
ldquoviTar veWu (arca rameTu
ganvasazRvreb SedrginebiTad)
Semdgomad ucxoebisa sityuaTa
xolo ufroAacutesRa maT Sina
mciredTa sizmarTaTAcircsca
STawexebad raoden arcaRa amis
zakuvis mzakuvarTaAacutesa
gamoucadelad yofad Cuenda
umjobes (Txroba pirvel pirSi)
ZlisSinaAacute ars gonebisa ZrvaAacute
uZravobasa Sina sxeulisasardquo (A-
39 23r)34
ldquosxegravea ars ocneba sizmrisagan hAtildeams cnobad
RmrTis-metyegraveAgravelurad aqa gancxadebulebs
ocneba aris TvalTa cTuneba maSin
midmo goneba odes mZinareobdes
xolo sxeuli mRAcircZareobdes odesrdquo
(sizmarTaTvis 2)
ldquoocnebaAacute ars cTunebaAacute TualTaAacute
mZinaresa Sina mimogonebasa
ocnebaAacute ars gankrTomilebaAacute
gonebisaAacute mRAcircZarebasa Sina
sxeulisasardquo (A-39 22v)35
ldquoqristesTvis eSmakT gvixilon ra damtevi ldquoraJams damtevebelTa uflisaTAcircs
33 ldquoda Svilni Senni sayuarelni iyvned sulTqumani gulisani da monad moigen Atildeorcni Senni xolo megobrad wmidani igi Zalni romelTa Zal-uc Jamsa sikudilisasa didad sargebeli Seni ukueTu megobar Senda iqmen da bdquoese ars naTesavi romeli eZiebs ufalsa eZiebs xilvad pirsa RmrTisa iakobissaldquo (sineli 1965 48) 34 bdquoviTarmed Semdgomad ucxoebad ganslvisa sizmarni guebrZvian amisTAcircs vinebe ucxoebisa Tavsa Tana mciredi sizmarTaTAcircsca Tqumad raAacuteTa amasca Ronesa mzakuvarTa maT CuenTasa ara umecar viyvneT sizmari ars aRZrvaAacute gonebisaAacute uZraobasa SAcircna AtildeorcTasardquo (sineli 1965 53) 35 ldquoocnebaAacute ars cTomilebaAacute TualTaAacute mZnaresa gonebasa Sina ocnebaAacute ars gancAcircbrebaAacute gonebisaAacute mRAcircZarebasa Sina AtildeorcTasa ocnebaAacute ars xilvaAacute uguamoAacute da ara arsirdquo (sineli 1965 53)
157
ucxod saxlTagan da saxleulTa yovelT
maSin sizmarTa SfoTebiTa gangegravecadnen
gvaCegraveAgravenon sizmriv TAcircsni mtyebarni CuenTAcircs
anu momkegravedarni CuenZliT anu mZrwolarerdquo
(sizmarTaTvis 3)
TAcircsTa saxlTa da saxleulTasa
ucxoebiTa da siyuaruliTa
saRmrToAacuteTa Tavni TAcircsni
ganvyidneT maSin namdAcirclve
eSmakni ZilisSinaTa mier
SfoTebiTa gangucdian Cuen
TAcircsTa CuenTa mCuenebelni
CuendaginaTu mtyebarTa anu
momkudarTa Cuen ZliT gina
SepyrobilTa da mZrwolareTardquo
(A-39 23r)36
ldquomorCileba ars uaryofa Tavisa
gancxadebuli sxeulis moZageba
morCileba ars mokegravedineba asoTa
gonebisasa mrTels cxovrebasa Sina
da moZravoba yovlad ganukiTxegraveAgravelirdquo (41)
ldquomorCilebaAacute ars uaryofaAacute
sulisa TAcircsisaAacute yovliTurT
sxeulisa mier zedCuenebuli
gancxadebulad gina mebr
sxuebrca morCilebaAacute ars
gamoukiTxveli moZravobaAacuterdquo (A-39
25v)37
ldquoCegraveAgravenTa saRmrToTa mamaTa sinanuli
esTa ganhsazRegraveres sibrZnisamebr maTisa
sinanuli ars naTlvis ukmo-wodeba
aRTqma RmrTisadmi cxovrebisa meoris
da ganhsja TaAcircs TAcircsisa urcxegraveAgravenelirdquo (51)
ldquosinanuli ars naTlisRebisa
ukmowodebaAacute sinanuli ars
aRTqumaAacute RmrTisa mimarT meoris
cxorebisaAacute38rdquo
ldquosinanuli ars dageba uflisadmi
wina-aRmdgomTa SecodebaTa ZliTiT
ldquosinanuli ars dagebaAacute uflisaAacute
winaaRmdgomTa SecodebaTa ZliT
36 bdquora Jams dautevniT uflisaTAcircs TAcircsni da saxlni Cuenni da mivscniT Tavni Cuenni ucxoebad siyuarulisaTAcircs RmrTisa maSAcircn eSmakni sizmarTa mier SeguaSfoTebdian Cuen da gAcircCuenebdian TAcircsTa CuenTa viTarca mglovared anu viTarca mkudrad anu viTarca CuenTAcircs Sepyrobilni da Wirveulnirdquo (sineli 1965 53) 37 ldquo morCilebaAacute ars uaris-yofaAacute sulisa TAcircsisaAacute srulad AtildeorcTa mier gamoCinebuli gancxadebulad gina Tu esreT morCilebaAacute ars mokudinebaAacute asoTa gonebiTa cxoeliTa morCilebaAacute ars gamouwulilveli aRZrvaAacuterdquo (sineli 1965 57) 38 ldquosinanuli ganmaaxlebeli ars naTlisndashRebisaAacute sinanuli aRTqumaAacute ars RmrTisa mimarT axlisacxorebisaAacute sinanuli ars Tavisa TAcircsisa damsjelirdquo (sineli 1965 125-126)
158
sinanuli ars wmeda sAcircnidisisa
sinanuli ars yovelTa saWirvelTa
nebsiT daTmena cxovrebis ganaxlebardquo (52)
keTilTa moqmedebisa mier
sinanuli ars sAcircnidisisa
ganwmedaAacute sinanuli ars yovelTa
saWirvelTa nefsiTi moTminebaAacuterdquo
(A-39 54r)39
ldquoamas emkacre monanulo nu sada
ver sisufTeman grZelman dahavebaman
daayenasmca Sen Soris sAcircnidisis
mxileba kbena Senda yovlad sargoAacute
da Sen kidegan ipovo keTilTaganrdquo (58)
ldquoganvemkacrneT nusada
araganwmedilebisa ZliT aramed
dahavebisa mxilebisagan dascxr
sAcircnidisi (A-39 63r)40
ldquoჶilosoჶia ganhsazRegraveres sxolastikosT
elinTa brZenTa pirvelad CegraveAgravenTa moZRvarT
viTarmed arso ese wegraverTa sikegravedilisa
vina mAtildesovneli sikegravedilisa yoveli
ჶilosoჶos ars namdAcircl sibrZnis-moyuarerdquo
(63)
ldquoda sakAcircrvel namdAcirclve viTar da
ellinTaca eseviTari raAacuteme
aRmoTques vinaAacuteTgan da
filosofosobadca amas
gansazRvreben yofad wurTasa
sikudilisasa (A-39 63v)41
ldquoufskruls ityAcircan umier-kerZo-yofad
romel vieT hsTqegraveAgraves ese apAcircTmantod
esTave wegraverTasa amis sikegravedilisasa
yovlad uwevni mougies saqmeni
ubiwoebac ganuwiaRebelirdquo (67)
ldquoviTarndashigi ufskrulsa
umierkerZood yofad vieTnime
gansazRvreben rameTu adgilsa
missa uwodeben apAcircTmantod
esreTve sulisa gagonebasa
uwevneli da ubiwoebaAacuteca da
moqmedebaAacute mougiesrdquo (A-39 66r)42
ldquoglova RmrTis-ZliTi ars mWmunvareba sulis
salmoba gulis wuxva mowleobiTi
saqmeTa mimarT satkivarTa raTame
ldquoRmrTisZliTi ars mWmunvarebaAacute
sulisaAacute lmobasa Sina gulisa
mowleobisasa maradis
39 ldquosinanuli dagebaAacute ars RmrTisa mimarT Sesworebulad codvaTaAacutesa qmniTa simarTlisaAacuteTa sinanuli ganwmedaAacute ars sAcircnidisisaAacute sinanuli moTmenaAacute ars nebsiTi yovelTa WirTa da gansacdelTaAacuterdquo (sineli 1965 126) 40 ldquovekrZalneT Zmano nuukue ara siwmidisagan dacxromil ars sAcircnidisi mxilebisagan aramed moewyina da amisaTAcircs arRara guamxilebs (sineli 1965 149) 42 ldquoviTarca ufskrulisaTAcircs zRuaTaAacutesa ityAcircan viTarmed miuwdomel ars egreTve Atildesenebisa sikudilisa siwmideca da saqmeca miuwdomel arsrdquo (sineli 1965 159)
159
sawyurvelisa zed-dgromiT mZiebeli
ver mimTxegraveAgravevisad msulTqmi mkegravenesi simwariTrdquo (71)
sawyurvelisa zeddadgromiT
meZiebeli da amisiTa
miumTxuevelobiT tkivneulda
mdevneli da ukuana kerZo amissa
salmobierad mqoTebelirdquo (A-39
67r)43
ldquoglova ars maviwy Atildesovnisa bunebisa
viTa mihscilda daviTs puri miRebad
sinanuli ars dakleba uWirveli
yovlisa reca sxeulebris nugeSis
ara Atildesovna ars TAcircnier sawyurvelTardquo (73)
ldquoaRsaarebaAacute ars daviwyebaAacute
bunebisaAacute viTarndashigi miscilda
visme Wamad puri TAcircsirdquo (A-39
67r)44
ldquomciredi wyali hSrets saAtildemilis matebas
eg-saxed cremli WeSmaritisa glovis
hSrets alsa risxAcircs da navRelficxelobis
amisTAcircs aqa urisxegraveAgraveloba wmida
SemdgomobiTad daiwesa gangebiTrdquo (81)
ldquoviTarndashigi wylisa saAtildemilsa Sina
mciredndashmcired Sematebasa
srulad daSrtebis saAtildemili
esreTve da WeSmaritisac gloisa
cremlsa yovelsa alsa
guliswyromisa da
navRelficxelobisasa mosrvad
utevebies amisTAcircs da
SemdgomobiTadca davaweserdquo (A-39
75v)45
ldquotkivilTad ganhscnes da oflTad Tavni
mravalT
raTa Sendoba bralTa miiRon maTi
ganara kacman ara ZAcircrismeAtildesenman
winuswro amaT bralTmotevebisadmi
ldquotkivilTa da oflTa Sendobisa
ZliT codvaTaAacutesa Tavni TAcircsni
vieTnime ganscnes xolo
ZAcircruAtildesenebelman mamakacman
winauswro amaT romlisaTAacutes
43 bdquoglovaAacute WeSmariti saRmrToAacute ese ars mWmunvarebaAacute sulisaAacute da guli mwuxare romeli maradis isurvebn saqmeTaTAcircs satkivarTa da yovelsa Jamsa trfialisa mis mimarT TAcircsisa wyuriel arn da raJams ver ewiis eZiebn mas tkiviliTa gulisaAacuteTa da Semdgomad misa godebiT Atildemobn kunesiT da sulndashTqumiTrdquo (sineli 1965 161) 44 ldquoglovaAacute daviwyebaAacute ars bunebisaAacute viTarca mas netarsa daaviwyda Wamad puri TAcircsi romelica galobs amas sinanuli WeSmariti ese ars ganSorebaAacute yovlisagan nugeSinisndashcemisa Atildeorcielisa Seuwuxebeladrdquo (sineli 1965 162) 45 ldquoviTarca wyali daSrets alsa cecxlisasa egreTve WeSmaritisa gloisa cremlni yovelsave alsa gulisndashwyromisasa da mrisxanebisasa daSreten amisTAcircsca SeudgineT gloisasa ganSorebaAacute gulisndashwyromisaAacuterdquo (sineli 1965 188)
160
miuteveTo da mogetevosT mdidradrdquo (98) miuteveT mswrafl da mogeteos
Tquen mdidradrdquo (A-39 82r)46
ldquomraval-Tqmobisa sazRegraveari esTa dahsdves
umecrebis xat ZAcircris Atildesenebis karad
kadnierebis laRis Atildeelis-mpyrobelad
tyuAcirclis-msaxur daAtildesna lmobierebis
mowyinebis mxdel Zilisa wina-morbedrdquo (112)
ldquokualad eseve vneba esTa cnobil-ars
viTarmed ese goneb-Sinaobisa
ese igi ars mimogonebis anu
gulis-sityegraveaTa keTilTa ganmabnevel
xolo glovisa yovlad uCino-myofelrdquo (113)
ldquomravalmetyuelebaAacute ars
umecrebisa saxe ZAcircrisAtildesenebisa
kar kadnierebisa
Atildeelisampyrobel tyuilisa
msaxur lmobierebisa daAtildesna
mowyinebisa mxdel Zilisa
winamorbed Tangonebobisa
dabneva mcvelisa uCinoyofa
simAtildeurvalisa sigrile locvisa
ganqarveba (A-39 84r)47
ldquosimaZRre amiT iqmna nayrovanTadmi
deda siZAcircsa AtildeorcT Seginebis mizez
xolo moymoba muclisa monanulsa
siwmidis eqmna mizezad momatyegraveAgravebel
loms mSAcircd-hyofs liqna sxeuls Wama
velurhyofsrdquo (145)
ldquosimaZRre sazrdelTa siZAcircsa
deda48 cxorebaAacute muclisaAacute
siwmidisa momatyuebeli lomi
mliqnelman mravalgzis moamSAcircda
xolo sxeulisa moRuaweman
umetes ganavelurardquo (A-39 89r-
89v)49
ldquoulmobeloba ars mtkice udebeba
da gamoxategravea Sereuli mconari
CegraveAgraveulebisa martivisa mSobeli
gulsmodginebis simAtildenis safrAtildee saSTobi
ldquoulmobelobaAacute ars Semtkicebuli
udebebaAacute mconari gagonebaAacute
winmiRebisa naSobi
gulsmodginebisa sabrAtildee
46 ldquomravalTa miscnes Tavni maTni SromaTa ficxelTa raAacuteTa Seendvnen codvani maTni xolo kacman ZAcircrndash uAtildesenebelman uswris maT rameTu ityAcircs ufali viTarmed miuteveT da mogetevnen Tquen codvanirdquo (sineli 1965 206) 47 ldquomravalndashmetyuelebaAacute saydari ars cudadndashmzuaobrobisaAacute romelsa zeda dajdebis da gamoCndebis igi mravalndashmetyuelebaAacute saxe ars ugulisAtildemoebisaAacute da kari ZAcircrisndashzraxvisaAacute winamZRuari kadnierebisaAacute msaxuri tyuvilisaAacute damAtildesneli lmobierebisaAacute momxdeli mowyinebisaAacute winamorbedi ZilisaAacuterdquo (sineli 1965 213) 48 anton kaTalikosis teqtSi iseve rogorc petre gelaTelis TargmanSi simaZRre siZvis dedaa xolo eqvTime aTonelTan - bdquomamaldquo 49 ldquosimaZRre WamadTaAacute mamaAacute ars siZvisaAacute xolo moymobaAacute muclisaAacute winamZRuari ars siwmidisaAacute romelman ganusuenos lomsa mravalgzis moamdorvisca xolo romelman ganusuenos AtildeorcTa ufroAacutesad ganaficxnesrdquo (sineli 1965 225)
161
lmobierebis ver cnoba umecrebardquo (172) simAtildenisa saSTobi lmobierebisa
umecrebaAacuterdquo (A-39 115v-116r)50
ldquoodes salpingsa hscemen sarekad Jamis
maSin yovelTa ZmaTa iekklesion
xilulad Zmani uxilavad eSmakni
cxedradre ZmaTa midrekkad mawegraveAgravevelni
gansegraveAgravenebisa win Sesaval qebadmderdquo (184)
davsWuritneT da vpooT
sulierisa cemasa salpingisasa
xilulad vidreme Sekrebulad
Zmani xolo uxilavad
Semoyvanebulni mterni romlisa
ZliT romelnime cxedrisa zeda
warmodgomilni Semdgomad
aRdgomisa kualad midrekad
amaTdave mimarT mizez mcemen
Cuen daadger metyuelni
aRsrulebadmde winSesavaliTTa
qebaTardquo (A-39 112v)51
ldquomoSiSeba ars CegraveAgraveuleba CCAcirclebri
sulsa berebrsa cud-medidebes Sina
moSiSeba ars hrwmunvisa gandrekaAacute
lodinsa zeda moulodebelTasa
xolo ars kualad mZrwoli grZnoba gulisardquo
(201)
ldquomoSiSebaAacute ars CCAcirclebrivi
CueulebaAacute berebsa Sina da
cuddidebasa sulsa moSiSebaAacute
ars gandrekaAacute sarwmunoebisaAacute
molodebasa zeda
moulodebelTasa SiSi ars
mZrwolare grZnobaAacute gulisaAacuterdquo
(A-39 115r)52
ldquoSiSi sijabne nakli gul-savsebisa
romlisa mona suli zesT-mCenobisa
TAcircsda mimndobi Tavisad zesT-mCenobiT
ldquoSiSi ars gulsavsebisa
naklulevanebaAacute zesTmCeni suli
ars sijabnisa monaAacute Tavsa Tacircssa
50 ldquoulmobelobaAacute udebebaAacute ars damtkicebuli sibrme ars gonebisaAacute da mSbeli borotTa CueulebaTaAacute sabrAtildee moswrafebisaAacute da maxe moRuawebisaAacute mteri lmobierebisaAacuterdquo (sineli 1965 283) 51 ldquoraJamsndashigi dascian nestusa mas suliersa romel ars Jamis rekaAacute maSin xilulad Sekrbebodian Zmani locvad da uxilavad Sekrbebodian mterni brZoladrdquo (sineli 1965 289) 52
ldquomoSiSebaAacute CueulebaAacute ars yrmeburi sulsa Sina cudadndashmzuaobarsa moSiSebaAacute midrekaAacute ars sarwmunoebisagan molodebiTa moulodebelTaAacuteTa miSiS uwinares SemTxuevisa igonebs ZnelovanTa moSiS Sehmusravn gulsa TAcircssa SiSTa ocnebaTaAacuteTardquo (sineli 1965 297)
162
magra aCrdilT da bgeraTagan moSiSni
amad uiWvod eSinis marad zesT-mCenTrdquo (202)
zeda mindobili da bgeraTagan
nagebTaAacutesa da aCrdilisaca
moSiSirdquo (A-39 115r)53
ldquomliqneli kaci diakoni eSmakTa
zesT-mCenobisa zvaobis Atildeel-myvanebi
lmobierebis momsrveli glovis mdevni
macTuri gzisa keTilT uCino-myofi
amad viTarmed gvacTuneben mnatrelnirdquo (219)
ldquomliqneli ars eSmakTa diakoni
zesTmCenobisa Atildeelmyvanebeli
lmobierebis momsrveli macTuri
gzisaAacute rameTu mnetarebelni
Tquenni gacTuneben Tquenondash
ityAcircs winaAacuteswarmetyvelirdquo
(A-39 117r)54
amrigad damowmebuli masala anton kaTalikosis redaqciis
ZiriTad wyarod teqstis petre gelaTeliseul Targmans gamoavlens es
bunebrivic aris radgan rogorc zemoT aRvniSneT petre gelaTeli iyo
gelaTis skolis warmomadgeneli ioane petriwiseuli tradiciebis
gamgrZelebeli da elinofiluri stiliT Sesrulebuli misi Targmani
anton kaTalikosisTvis iqneboda ufro misaRebi Tumca aqve kvlav
aRvniSnavT rom anton kaTalikosis redaqcia iTvaliswinebs danarCen
teqstebsac swored amis naTelsayofad zemoT movixmeT paraleluri
pasaJebi ioane petriwis da anton kaTalikosis poeturi teqstebidan da
mivuTiTeT rom am ori teqstis saleqso sazomic da TiToeuli
safexuris struqturuli organizebis principic identuria dakvirvebam
gvaCvena rom anton kaTalikosi aseve zedmiwevniT icnobs eqvTime
aTonelis Targmans davimowmebT paralelur adgilebs anton
kaTalikosisa da eqvTime aTonelis redaqciebidan petre gelaTelis
Targmans ki amjerad sqolioSi davurTavT
ldquoese hsTqegraveAgraves mamaT siRrmedre simSAcircdisa ldquoese ars didi siRrme simSAcircdisaAacute
ndash odes maxlobelad iyos misa
53
ldquosuli ampartavani monaAacute ars moSiSebisaAacute rameTu esavn Zalsa TAcircssa da esmin raAacute AtildemaAacute raAacuteme meyseulad SeZrwundisrdquo (sineli 1965 297) 54
ldquokaci maqebel pirsa mociquli ars eSmakisaAacute da winamZRuari ampartavanebisaAacute uCinomyofeli lmobierebisaAacute warmwymedeli keTilTaAacute macTuri gzisaAacute rameTu romelni gunatriden Cuen guacTuneben Cuen viTarca ityAcircs winaswarmetyveli esaiardquo (sineli 1965 305)
163
Tu maxlobel-hyegraveAgraves mawuxebeli visme
yegraveAgravedrebul-iyos kdemul wyinebul misgan
magra misdami araodes moakldes
siyvarulisgan Zed RmrTisad qmnuli igirdquo
(88)
Semawuxebeli da guli misi iyos
yudroebiT da ara moaklebdes
siyuarulsa missardquo (sineli 1965
191)55
ldquodasabami ars ese urisxegraveAgravelobis
yegraveAgravedrebisa da ginebisa kdemisa
Tmena simwariT da tkiviliT gulisaT
saSual ndash raTa maTgan ara Sewuxnes
xolo sisrule ndash raTa Sehracxnes qebadrdquo
(89)
ldquodasabami sanatrelisa
urisxvelobisaAacute ars simwariT da
tkiviliTa gulisaAacuteTa moTminebaAacute
kdemisa da yuedrebisa da
ginebisaAacute xolo saSuali raAacuteTa
Seuwuxebelad iyos maT Sina
xolo sisrule ese ars ndash raAacuteTa
viTarca qebaAacute Seeracxos ginebaAacuterdquo
(sineli 1965 196)56
ldquoganhrisxnes ra vin nebsiT acofebs Tavsa
amad viTarmed Zleul ars pirvelTagan
CegraveAgraveulebaTa da TAcircnier cnobisa
hborgs daecemis amisTAcircs Tqmul ars ese
monanulisad hmats sxegraveaTa vneba eserdquo (87)
ldquokaci mrisxane nebsiT TAcircsiT
gancofebul ars da Zleul ars
CveulebaTagan pirvelTa da
TAcircnier cnobisa misisa borgs da
daecemis araraAacute ars
monanulisaTAcircs uborotes gulisndash
wyromisardquo (sineli 1965 191)57
ldquoamisTAcircs aqa ganTlil ars saRmrTo kibe
hxedevd aRsavals dayudebisas sibrZniT
a TAcircT-hsjulobisagan
b didebisa ZliT kacT-mierisa
ldquoxolo aw TiTeuli xedevdin Tu
romelsa xarisxsa ars kibisa mis
dayudebulTaAacutesardquo (sineli 1965
464)
ldquopirvel kibe ars TAcircTndash
SjulobisaTAcircs
55
ldquoese igi ars mun yofasa maSfoTebelisasa dawynarebiTa gulisaAacuteTa da siyuarulianad missa mimarT mdebareobaAacute namdAcirclve eseca sazRvar guliswyromisa ese igi ars da TAcircsaganca mqcevisaAacute sityAcircT da saxiT damamZimebelisa mimarT brZoliT da velurqmnilobaAacuterdquo (A-39 77r) 56
ldquodasabam netarsa ZAcircruAtildeseneblobisa simwaresa Sina da lmobasa sulisasa upatioebaTa TavsdebaAacute xolo saSual umWmunvarod amaT Sina mdebareobaAacute xolo sisrule ukueTu da arsRa viTarca qebaTa SeracxvaAacute amaTi gixaroden pirvelo mAtildenobd meoreo netar uflisa mier da usaxarulevanes mesamerdquo (A-39 79r) 57
ldquogulmwyrali ars miRebuli nebsiT uneblieTasgan uwinares miRebisa davrdomili da dacemulirdquo (A-39 76v)
164
g uZlurebisaTAcircs enisa
d simravlisa ZliTTa Tavis-mzrunvelobisa
e mZlavrebisa ZliT gulis-wyromisa
v raTa patiJni miiAtildeadnen
z raTa moswrafed iqmnen
Agrave raTa cecxli SeiZinonrdquo
(279)
meore didebisaTAcircs kacTaAacutesa
mesame uZlurebisagan enisa
meoTxe ndash mZlavrebisaTAcircs gulisndash
wyromisa
meequse ndash raAacuteTa Tavni TAcircsni
tanjnen
meSAcircde ndash raAacuteTa moswrafebaAacute
moigon merve ndash raAacuteTa cecxlsa
zeda cecxli SesZinonrdquo
(sineli 1965 464)58
zog SemTxvevaSi anton kaTalikosi erTi strofis farglebSic ki
iyenebs orive prozauli Targmanis masalas
anton kaTalikosi
petre gelaTeli eqvTime aToneli
ldquonayrovneba ars Semoqmedi
novagTa
gemovnebaTa madinebeli
wyaro
Tu same dahAtildeaS Tvali misi
sxAcircT gahsCndis
xolo Tu igi ganaqarvi
sxAcircTa gZlis
amisi mkacrva Tana gaZs
monanulordquo (143)
ldquonayrovanebaAacute ars noagobaTa
Semoqmedi gemovnebaTa
wyaro dahyav nestAcirc da sxAcircT
aRmoiWAcircra da amisica
damyofeli sxAcircT iZlivardquo
(A-39 89r)
ldquonayrovanebaAacute mompovnebeli
ars sanovageTaAacute da wyaro
ars gemoTndashmoyvarebisaAacute
dahyvi raAacute erTi Tuali misi
sxAcircT kerZo gamoCndis da
raJams igica ganaqarvi sxAcircT
kerZo gZliisrdquo
(sineli 1965 224)
ldquoucxoeba ars ar kualad
zed-moqceva
raAacutecaRa gaqegraves mamulsa Sina
yovel
imaTi srulad raAacuteveca
yoveli
ewin-mewyegraveAgravebis keTil ndash
mosavobisa
gulis-sityegraveaTa anu
ldquoucxoeba ars datevebaAacute
zedmouqceveli yovelTaAacute
mamulsa Sina
keTilmosavobisa
ganzraxvasa Cuensa
winaaRmdgom moqmedTaAacuterdquo
(A-39 19r)
ldquoucxoebaAacute datevebaAacute ars
gare-Seuqceveli mSobelTa
da yovelTave ranica iyvnen
queyanasa Cuensa
winaaRmdgom da
damabrkolebel keTilisa
mis gulis-sityAcircsa Cuenisardquo
(sineli 1965 42)
58
petre gelaTelis TargmanSi citirebuli adgili ar aris
165
gamoxategraveaTardquo (31)
ldquogamoslva sofliT samT
aiZules mqmedT
anu sufevam gulvebadman
saRmrToman
anu codvaTa ganmravlebis
cnobaman
anu surAcirclman namdAcircl
satrfialosman
xolo garda sxegravea mizezi
usityur arsrdquo (16)
ldquoyovelTa gulsmodginebiT
sawuToAacutes damtevebelTa
namdAcirclve ginaTu
gulvebadisaTAcircs samefoAacutesa
gina simravlisa ZliT
codvaTaAacutesa anuT
RmrTisamimarTisa ZliT
siyuarulisa yves ese xolo
araTu romelime
winaTqmulTa amaT
ganxilvaTaAacute maT Soris
winaZRoda usityu vinaAacuteme
ganSorebaAacute maTi dadgardquo (A-
39 10v)
ldquoyovelTave romelTaca
soflisa saqmeni dautevenes
anu simravlisaTAcircs codvaTa
maTTaAacutesa anu
sasufevelisaTAcircs caTaAacutesa
anu siyvarulisaTAcircs
RmrTisa qmnes ukueTu arca
erTi amaT samTa gulis-
sityuaTagani iqmna maTda
winamZRuar pirutyul ars
gamoslvaAacute maTirdquo (sineli
1965 22)
amrigad naSromis am nawilis mizani iyo anton kaTalikosiseuli
redaqciis sxva manamde arsebul redaqciebTan mimarTebis sakiTxis
kvleva paralelur teqstebze dakvirvebam gamoavlina Semdegi
1 saTnoebaTa kibis anton kaTalikosiseuli redaqciis ZiriTadi
wyaroa petre gelaTelis Targmani misi teqsti yvelaze arsebiT
frazeologiur da leqsikur Tanxvedras swored petre gelaTeliseul
TargmanTan avlens SesaZloa amis mizezi iyos petre gelaTelis
Targmanis gelaTuri skolis tradiciisamebr elinofiluri stili
romelic anton kaTalikosis literaturuli gemovnebisTvis metad
Sesaferisi iqneboda
2 anton kaTalikosi kargad icnobs saTnoebaTa kibis manamde
arsebul srul redaqciebs a) misi teqstis struqturuli organizebis
principi da versifikacia ioane petriwiseuli redaqciis identuria
avtori qmnis ioane petriwiseuli teqstis originaluri strofebis
semantikurad Tanafard muxlebs romelTac paralelebi ar eZebnebaT
prozaul teqstebSi b) icnobs da iyenebs eqvTime aToneliseul
Targmansac g) aris SemTxvevebi roca erTi strofis farglebSi Cans
orive prozauli Targmanis gavlena
166
amp 2 saTnoebaTa kibis anton kaTalikosiseuli CarTuli
strofebi
saTnoebaTa kibis ioane petriwiseuli redaqcia gamosca Sesavali
kvleva komentarebi da leqsikoni daurTo ivane lolaSvilma Sesavali
kvleva ZiriTadad exeba ioane petriwis vinaobasa da mis literaturul
memkvidreobas kvlevaSi igi aseve msjelobs ioane petriwiseuli
saTnoebaTa kibis originalur nawilze gansakuTrebiT ki aq gaSlil
filosofiur koncefciebsa da maT mimarTebaze ioane petriwis
filosofiasTan iv lolaSvilis mier originalur strofebad miCneuli
CanarTebis moculobidan gamomdinare mkvlevari teqsts naxevrad
originalur Sromad miiCnevs Tumca rogorc ukve vnaxeT es mTlad ase
ar aris naSromis am nawilSi mimovixilavT anton kaTalikosiseuli
saTnoebaTa kibis originalur CanarTebsა da maT funqcias teqstSi
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis struqturul Taviseburebebze
saubrisas aseve aRvniSneT rom anton kaTalikosis teqsti
struqturulad zustad emTxveva cota mogvianebiT sofroniusis mier
konstantinopolSi gamocemul redaqcias es garemoeba ki TavisTavad
gvafiqrebinebs rom SesaZloa anton kaTalikoss xelT hqonoda CvenTvis
cnobili qarTuli redaqciebis garda sxva wyaroc amitom anton
kaTalikosis originaluri nawilis wyaro veZieT ara mxolod qarTul
prozaul TargmanebSi aramed Cven xelT arsebul sxva teqstebSic meTiu
raderis gamocemul ZvelberZnul teqstSi parakletis monastris
axalberZnul teqstSi romelic mines gamocemisgan gansxvavebuli
redaqciaa da struqturis mixedviT emTxveva anton kaTalikosis
redaqcias aseve saTnoebaTa kibis slavur TargmanSi romelic
gamocemulia 1898 wels da gamosacemad momzadda СВЯТО-ТРОИЦКАЯ СЕРГIЕВА
ЛАВРА ndashSi amgvarma kvlevam maCvena rom Tundac erTi strofi romelic ar
momdinareobs qarTuli prozauli Targmanidan ar iZebneba Cven xelT
arsebul arc erT sxva teqstSi anton kaTalikosi zog SemTxvevaSi qmnis
mTel strofs an strofebs zogan urTavs striqonebs xan kidev iyenebs
gansxvavebul terminebs an simboloebs am ukanasknelze vrclad
sadisertacio naSromis Sesabamis TavebSi vimsjeleT swored antonis
167
redaqciis stilsa da simbolur saxismetyvelebaze saubrisas aRvniSneT
rom antonis originaluri nawilisTvis specifikuri simboluri
metyveleba damaxasiaTebelia zogadad anton kaTalikosis mxatvruli
azrovnebisTvis rac kidev erT argumentad SeiZleba gamoviyenoT imis
samtkiceblad rom antonis mier CarTuli strofebi originaluria da
Tuki marTlac hqonda anton kaTalikoss xelT gansxvavebuli redaqcia
misi kvali Cans mxolod safexurTa TanmimdevrobaSi
gamomdinare iqidan rom prozaul teqstTan SedarebiT poeturi
versiebi bevrad naklebi moculobisaa daismis kiTxvebi prozauli
teqstebis sakmaod didi moculobis masalis miuxedavad ratom dasWirda
anton kaTalikoss originaluri strofebis CarTva poetur teqstSi ra
daniSnuleba aqvs sakuTriv antoniseul CanarTebs aviTarebs igi am
nawilSi axal ideebs Tu ubralod afarToebs naTqvams SevecdebiT
aRniSnul kiTxvebs pasuxi gavceT Tanmimdevrulad
pirvel rigSi aRvniSnavT rom ioane petriwis teqstis msgavsad anton
kaTalikosic yovel Tavs urTavs Sesaval strofs romliTac acnobs
mkiTxvels winamdebare safexuris Temas xotbas asxams an akritikebs mas
es originaluri strofebi Seicaven ZiriTadad aRmaval-daRmaval sakmaod
rTul kidurwerilobas romelSic ikiTxeba konkretuli safexuris
dasaTaureba magaliTad pirveli Tavis Sesavali strofi ase
gamoiyureba
vardi ar mWnari ჶiali keTil sulnel
limena SuAgravebis oqroT arxrwnadTsakrebi
or-gzis Sedgoma satrfos namdAcirclsawyuris
tkbiluRlis tAcircrTAcircT sofliT gamoslvasagan g
ltolva aqaT RmrTiv iqa zenadmi mimyegravean
an kidev mesame Tavis Sesavali strofi
ldquoTqmulTare zem o rTa ZAcircr-fas spekalTa
AcircakinT mWAcircrv e se eSesabamvis
sulTmwmedi saqe b rkial elvar mbzinvari
ucxoeba imier lTolva amriT
168
xolo jegraveari s a tAcircrTva qristes msgavsebardquo
kidurweriloba zog SemTxvevaSi aris sakmaod rTuli ndash aseTia pirveli
magaliTi xolo sxva SemTxvevaSi SedarebiT martivi ndash amis magaliTad
meore SemTxveva gamodgeba citirebuli strofebis akrostixebad ikiTxeba
Semdegi ltolvisaTvis soჶlisgan da TAcircs ucxoebisa es aris ZiriTadi
principi romliTac anton kaTalikosi sargeblobs Sesavali
originaluri strofebis Seqmnisas erTi gamonaklisia mTel teqstSi
mecamete Tavi romelic mowyinebas Seexeba xolo Sesavali strofis
kidurwerilobaSi ikiTxeba Tavad avtoris saxeli Tumca safexuris
Tematikaze xazgasma tradiciulad aqac aris
ldquoantoni saxel aqa kidur-werili
tals guls meleqsis mowyinebisa mier
odes ixilo daginiSnavs mis Soris
nebsiT kegraveAgraveTebiT sAcircnidisis kbenisaT
iqidam glovis ar ganyras naberwyalTasrdquo
swored amgvari principiT aris Seqmnili ioane petriwiseuli
teqstis Sesavali originaluri strofebic
anton kaTalikosis originaluri CanarTebi ufro xSirad qarTuli
prozauli teqstis masalas avrcobs Aაse magaliTad
ldquotanjva mhsjavriTi aRhAtildeocs tyuvilsa TuRa
magra netarni cremlni warhswymeden hspolven
dumili saRmrTo Wmunva TacircsTaTAcircs codegraveaT
ukeTursa mas crusa CegraveAgraveulebasa
aRhAtildeocs ganhsdevnis qristes-moyvareTaganrdquo
(127)
ldquosatanjvelisagan mTavarTaAacutesa
aRiAtildeocebis tyuili xolo
simravlisagan cremliTaAacutesa
sruliad warwymdebisrdquo
(A-39 87r)59
ldquoarsada hstyuvos yrmaman odesme visdad
amad viTarmed umanko aqegraves goneba
maSa tyuvili mzakegravearTad Sesmenili
ldquoara uwyis CCAcirclman tyuili
arca sulman siborotisagan
daklebulmanrdquo (A-39 87r)60
59
bdquotanjvisagan mTavarTaAacutesa aRiAtildeocebis tyuili xolo simravlisagan cremlTaAacutesa sruliad warwymdebis da moispolvisrdquo (sineli 1965 218) 60
ldquoyrmaman CCAcirclman ara icis tyuili arca sulman ganSorebulman borotisaganrdquo (sineli 1965 219)
169
ara marTalTa cruTa ver dammkAcircdrebTa
sufevisaTa CegraveAgraveuleba ars Turerdquo
(128)
ldquoSeuZlebel ars sada jmna Wamisgan
TuRa simSili niadag saAtildemar ars Ra
muclis simaZRre aAtildemobs cremlTa wyarosa
siZAcircsa rtoTa awarmoebs yovelTa
amisTvis ltolva novagTagan jer arsRardquo
(14 10)
ldquoTualTa wyarosa naTlisndash
Rebisa sworsa ganaAtildemobs ese
vneba sulisa didi xolo
marxvisa lmoba wmida da
tkbili Sehmzadebs missa
ganwmedilsa WurWelsa ese
Seitkbe monazono da gaqundenrdquo
(str 141)61
ldquokualad amisda wamal umankoeba
upovareba an qona saWiroTa
saRmrTo simdable RmerT-mama-kacis xati
da morCil-yofa yovelsa Sina ganhsjiT
nebaTa TAcircsTa iZulebiT ara qmna
sificxes borots ulmobelobas uRmrTos
emkacrve sofliT ltolvilo monazono
ucxoebisa uAtildemarad gardamqcevsa
sinanulisa ar miTvalvisa nivTsa
RmrTis-Svilebisgan ganmvrdom ganmyof
maxAcirclsardquo
(17810)62
ldquoSiSi ganakrTobs sulsa qegraveAgrave-mdebaresa
gamoxategraveaTa savseTa Sereul-hyofs
ganhsjaT ayenebs ucxo-hyofs apodiqsis
amad eliჶas ityAcircs gamocdilebiT
bdquoganhkrTes Tmani da Atildeorcni
Cemni ldquo ndash ityoda elifas
veragobasa eSmakisasa
momTxrobelirdquo (A-39 115v)63
61
rogorc vxedavT msgavsi (da ara identuri) Sinaarsis strofi aris petriwiseul variantSic xolo prozaul teqstebSi saerTod ar iZebneba paraleluri adgilebi 62
antonieul redaqciaSi msjeloba ufro vrcelia vidre sxva teqstebSi (qarT prozauli berZn slav) 63 ldquosazomisaebr gloisa ese waridevnebis da raAacutezomca igi moguakldebodis moSiSebaAacute ganmravldebis ganhkrTa guami Cemi da SeZrwundes Tmani Cemni ndash ityoda elifaz manqanebaTa zeda
amis mterisaTa egreTve me vityAcircrdquo (sineli 1965 299)
170
gamikrTes TmiTurT xorcnio (SiSisagan)rdquo
(204)
ldquoes simartive anu umankoeba
uferadoAacute aqegravenda vidreme adams
ara mkdemelsa AtildeorcTa uSegraveerebisas
ar gangebuli iyo ese sibrZniTa
amad viTarmed ar nebsiT martivobdardquo
(247)
ldquopirveli TAcircTebaAacute aRorZinebisa
yrmaTaAacutesa simartive uferadoAacute
romeli vidremde aqunda adams
ara ixila siSiSule sulisa
TAcircsisaAacute arca uSuerebaAacute
Atildeorcisa misisaAacuterdquo (A-39 129v)64
ldquosamRegravedeloisa locAcircsa univTosa
gansazRegraverebaAacute brZenTgan viswaveT esTa
ars Tan-myofobiT SeerTebaAacute orTa
ese igi ars RmrTisa da mlocegraveAgravelisa
amad univTo locvaAacute did sanatrelrdquo (281)
ldquolocvaAacute ars mis ZliTisaebr
vidreme moqmedebisa
TanamyofobaAacuteda SeerTebaAacute
kacisa da RmrTisaAacuterdquo (183v)65
ldquovinc Tavisufal bralTagan iqmna krZalviT
moSiSi RmrTisa mmarxegraveAgraveli vnebaTagan
aman moigo uvnebeloba saRmrTo
wyaro da Ziri deda siyvarulisa
amad gAcircrgAcircni sibrZnisa did netar-arsrdquo
(2910)
msgavsi magaliTebis damowmeba saTnoebaTa kibis anton
kaTalikosiseuli teqstidan mravlad SeiZleba avtori cdilobs gascdes
wyaroebs da ufro gaafarToos da ganavrcos saTqmeli
sxva SemTxvevaSi anton kaTalikosi originalur CanarTs qmnis raTa
daakonkretos daazustos ioane sineliseuli msjeloba magaliTad
teqstis meore safexurs romelSic ioane sineli saubrobs ldquosoflidan
gasvlisrdquo Semdeg amqveyniuri saqmeebis mimarT gulgrilobaze anton
kaTalikosi azris gaZlierebis mizniT asrulebs originaluri strofiT
ldquoTu sofliT ganhAtildeegraveAgraved arzrunvad monazono
64
ldquoarara ars msgavsi siwrfoebisaAacute amisTAcircsca vidremdis aqunda igi adams ara ixila SiSulobaAacute sulisa TAcircsisaAacute arca uSuerebaAacute AtildeorcTa TAcircsTaAacuterdquo (sineli 1965 339) 65 ldquolocvaAacute bunebiT SeerTebaAacute ars RmrTisa da kacisaAacuterdquo (sineli 1965 483)
171
kualad soflisaT mcxovrebTa Tana qceva
da arazrunva maTTAcircs SeuZlebel-ars
xolo Tuzrunva gaqegraves AtildeorcTaTAcircs da mSobelT
borbalTa mier RelvaTa iSTegraveAgravebiverdquo (210)
an kidev aviRoT mexuTe safexuri ioane sinelis monaTxrobs monanul
monazonze romelic aucileblad unda iyos siRatakesTan dawinduli
anton kaTalikosi Semdegnairad agrZelebs
ldquomonanulisa Tacircseba ars sakuTar
ara ras qonva ara rasa miReba
mxolod RmrTis oden mogeba ara sxegraveaTa
niadag dahsja Tavisa kdemva kdomegravea
anu sxeuliT an nebiT ucxoebardquo (56)
sxva magaliTi pirvel safexurSi sadac msjelobaa soflidan gasvlaze
ioane sineli ambobs rom asketuri cxovrebis sami umTavresi safuZvelia
umankoeba marxva da siwminde antoni agrZelebs azrs da axasiaTebs
TiToeuls
ldquoromelman gyos Sen hrCeul qristes mowafe
xolo meorem ndash angelos zena xorcTa
da mesameman ndash vnebaTa zeda mTavar
xolo samTave mxedegraveAgravel niadag sarkiT
satrfialois uocnosa mzisadmirdquo (19)
msgavsi (magram ara identuri) Sinaarsis Semcveli strofi gvxvdeba
petriwiseul redaqciaSic
ldquo samni Seitkben monazono da scxovnde
umankoeba siwmide da marxvai
erTi moyusisa siyuarulsa mogarTmevs
xolo meore usxeuloTa migrTavs
da marxva wmida queyaniT aRgamaRlebsrdquo (str10)
zogjer antoni azrs agrZelebs da aZlierebs ara mTliani strofis
SeqmniT aramed erTi an ori striqonis damatebiT
ldquonusada tredman umankoman TAcircs Soris
Seiwynarosmca matli dauZinebi
172
da nivTi wmida Seamwikegravelos mwAcircremanrdquo (910)
sxvagan antoni mTel strofs uZRvnis da xotbas asxams saTnoebas
magaliTad ldquomorCilebasrdquo
ldquomorCilebao qristes-xato CegraveAgraven Soris
sarwmunoebiT warmoo Soris sxAcircsa
da siyvaruliTa namoqmedebo sibrZniT
uvnebelobis adgilo univToo
da saRmrTos cnobis haero sacuregraveAgravelordquo (45)
saTnoebaTa kibis antoniseul redaqciaSi xSiria avtoriseuli
remarkebi romelic Seicavs gafrTxilebas mowodebas darigebas
ldquodayudebulTa srulTaca Soris aman
borot-vnebaman hpova adgili SeslAcircs
da daimala aspiti Soris maTsa
gesliT momklveli sulebsaca srulTasa
amad simkacre hAtildeams maradisi brZenordquo(95)
sxva magaliTi
ldquomravalTa hscodes didTa mier codegraveaTa
Seinanesve moqceulTa RmrTisadmi
imaTi dahsja viTarca meZavTave
RmrTis megobarTa ars dahsja ara sxegraveaTa
amas emkacre ganmkiTxegraveAgravelo ZmaTaordquo (105)
an kidev
ldquonayrovneba ars Semoqmedi novagTa
gemovnebaTa madinebeli wyaro
Tu same dahAtildeaS Tvali misi sxAcircT gahsCndis
xolo Tu igi ganaqarvi sxAcircTa gZlis
amisi mkacrva Tana-gaZs monanulordquo (143)
da bolos
ldquoaravin aRhAtildeda Tavsa kibisas ymaAacute
ukeTu ara aiara bijebiT
eg-saxed CegraveAgravenca purisadmi da wylisa
pirvelad hspobiT Znel-sadnobTa WamadTa
mislvad bijebiT gviAtildems ara ganusjelad (149)
173
magaliTebis damowmeba uxvad SeiZleba Tumca sakiTxis sicxadisTvis
vfiqrobT moyvanili masala sakmarisia
zog SemTxvevaSi anton kaTalikosi muxlze darTuli originaluri
striqoniT erTgvarad ajamebs mTeli strofis saTqmels
ldquomecxres Jams aman vnebaman aRixilna
da dros trapezis ze aRxltna sareceliT
xolo locvisas daamZima sxeuli
ჶqnarebiT AtildesiriT mihstaca muAtildeli piriT
da guls-modgine suli uZlur-hyo xorcebrrdquo(137)
xolo sxvagan originaluri strofiT ajamebs mTel safexurs
ldquoSeuZlebel-ars srulad jmna Wamisgan
TuRa simSili niadag saAtildemar-arsRa
muclis simaZRre aAtildemobs cremlTa wyarosa
siZAcircsa rtoTa awarmoebs yovelTa
amisTvis ltolva novagTagan jer-arsRardquo (1410)
erTeul SemTxvevaSi anton kaTalikosi aviTarebs teqstSi wamoWril
problemasTan dakavSirebul axal azrs amis magaliTia meTerTmete Tavis
winamdebare strofi romelic eZRvneba dumilis saTnoebas
bdquovinaTgan sityegravea psixisa gonieris
gamoxategravea ars ganhsja gamoCineba
rameTu amas saqmobs gulis-Atildemis-yofa
pirveliT nivTTa srulad savsed ganmyofi
meoriT msazRegraveri da sxAcircT mesilogizme
amaTi Atildemeva wesier droebiTad
ars ara codegraveardquo (1189)
zemoT damowmebuli masala gvafiqrebinebs rom saTnoebaTa kibis
antoniseuli redaqciis ivane lolaSviliseuli Sefaseba ar aris zusti
mkvlevari wers bdquoantoni prozaul teqsts odnav amoklebs iyenebs
sakuTar sityvebsac magram ZiriTadad imeorebs Tavis wyaros ase rom
antonis redaqcia TiTqmis sityva-sityviT emTxveva petriwuli (petre
gelaTeliseuli im) teqstis eqscerptebs misi (antonis) originaloba
mxolod iambikur leqsad gawyobaSi gamoixatebardquo (petriwi 1968 94)
174
SeiZleba wyarod gamoyenebuli teqstebidan gadaxveva ar iyos xSiri da
ver Segviqmnas originaluri nawarmoebis gancda (rasac arc unda
velodoT radgan saqme gvaqvs naTargmni teqstis gadamuSavebasTan)
Tumca verc imas vityviT rom aRniSnul teqstSi araferia originaluri
amrigad anton kaTalikosiseul saTnoebaTa kibeSi CarTul
strofebs sxvadasxva daniSnuleba aqvs a) Sesavali originaluri
strofebis Seqmnis mizani winamdebare safexuris Temis gacnoba-Semkobaa
ioane petriwis teqstis analogiiT b) sxva SemTxvevaSi anton kaTalikosi
azris dazusteba-gagrZelebis mizniT qmnis originalur strofebs Tu
striqonebs g) sxvagan muxlis an mTeli safexuris azris Sejamebaa d)
zogan amgvari CanarTebi Seicaven gafrTxilebas mowodebas darigebas e)
erTeul SemTxvevaSi ki avtoriseuli Sexedulebac Cans
175
Tavi VI
ioane sinelis saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis
mniSvneloba bizantiuri da qarTuli filologiisTvis
saTnoebaTa kibe Sua saukuneebis erT-erTi yvelaze srulyofili da
popularuli zneobrivi saxelmZRvaneloa masSi gaerTianebulia
qristianuli eTikuri principebi sistemurad Camoyalibebuli formiT
gamokveTili aqcentebiTa da Rrmad Teologiuri msjelobebiT
marTalia kibis simbolos sulieri progresis SinaarsiT aqtiurad
iyenebdnen sxva avtorebic filon aleqsandrieli sirieli mamebi
grigol noseli magram ioane sinelma pirvelma mogvca sulieri
aRmasvlis masStaburi da srulyofili suraTi (kordoCkini 2003 22-23)
swored es aris erTi mniSvnelovani ganmasxvavebeli niSani romelic
gamoarCevs saTnoebaTa kibes am Janris literaturaSi kidev erT
specifikur maxasiaTebels warmoadgens saTnoebaTa kibis fsiqologiuri
Sinaarsi ndash klemaqsSi Cans daxvewili Rrma fsiqologizmi adamianTa
bunebis maTi Sinagani mdgomareobis saucxoo codna (bezaraSvili 1989
143) ioane sineli xSirad aridebs Tavs mkiTxvelisTvis detaluri
instruqciebis micemas imis Sesaxeb Tu ra Wamos rodis da ramdeni ra
dro gamohyos ZilisTvis ra sixSiriT ilocos ra formulebi unda
gamoiyenos mlocvelma da sxva misi interesia ara garegnuli
formalurad gamoxatuli asketizmi aramed morCileba da gulis
siwminde (ueari 1982 9)
NnawarmoebSi dasmuli sakiTxebis masStaburoba teqstis
dawerisTanave iwvevda aRfrTovanebas mkiTxvelSi kerZod ioane sinelis
biografi misi Tanamedrove raiTis monastris beri danieli romlis
mier dawerili ioane sinelis cxovreba win uZRvis teqsts saTnoebaTa
kibes moses aT mcnebasTan xolo avtors Tavad mosesTanac ki
aTanabrebs ldquoda gardamoAtildeda axali igi RmTis-mxilveli Cuenda momarT
gonebiTa mTiT siniT da gAcircCuenna Cuen manca RmrTiv-werilni igi
ficarnirdquo an kidev ldquoerTiTa oden ara iqmna msgavs (ioane sineli) mosesa
rameTu ara moiwia mis zeda verSeslvaAacute zecisa mas ierusalAgravemsa viTar-
igi mose queyanasa ierusalAgravemsa ver Sevida (sineli 196513)
176
amdenad sulac ar aris moulodneli rom nawarmoebi jer kidev Sua
saukuneebSi iTargmna msoflios mraval enaze ldquobiblias da liturgikul
wignebs Tu ar CavTvliT ar iyo sxva Sroma aRmosavlur qristianul
samyaroSi romelic imdenjer iqneboda Seswavlili gadawerili da
naTargmni ramdenjerac ioane sinelis saTnoebaTa kiberdquo ndash wers kalistos
ueari saTnoebaTa kibis cnobili mkvlevari da agrZelebs - igi
popularuli iyo samonastro sazogadoebebis gareTac ndash berZnebSi
bulgarelebSi serbebSi rusebSi da mTlianad marTlmadideblur
samyaroSi saTnoebaTa kibis popularoba aRmosavleT qristianuli
samyarosTvis utoldeba dasavleTSi Tomas kempenelis (Thomas von Kempen)
qristes imitaciis (The Imitation of Christ) popularobas (ueari 19821)
Txzuleba aseTive popularobiT sargeblobda Sua saukuneebis qarTvel
mkiTxvelTa Sorisac razec pirvel rigSi redaqciaTa da xelnawerTa
simravle miuTiTebs
qarTulad Camoyalibda sxvadasxva epoqaSi naTargmni Tu
gadamuSavebuli teqstis eqvsi redaqcia qarTuli kulturis did
mesveurTa gaunelebeli interesi am teqstis mimarT ar cxreba
saukuneebis manZilze rogorc cnobilia saTnoebaTa kibe pirvelad
preaTonur periodSi Targmnes am informacias gvawvdis eqvTime aToneli
saTnoebaTa kibis miseul Targmanze darTul anderZSi anderZSive
saubrobs igi teqstis xelmeored Targmnis mizezze bdquovinaAacuteTgan ukue
pirvelsa mas Targmansa mravali mrudad daewera da mravali daegdo
amisTAcircs me glaxakman efTAcircme brZanebiTa wmidisa mamisa Cemisa iovanAgravesiTa
vTargmne eseldquo(sineli 19651) rogorc anderZidan irkveva eqvTime aToneli
saTnoebaTa kibes kvlav Targmnis ldquopirvelirdquo Targmanis uzustobisa da
naklulovanebis gamo ldquoioane sinelis teqstis qristianuli
zneTswavluleba bunebrivia TavisTavad warmoadgenda interesis sagans
sasuliero mwerlobisTvisrdquo (bezaraSvili 1987150) - amdenad eqvTime
aTonelisnairi masStaburi moRvawe romlis mizanic iyo qarTvelTa
kulturuli legitimacia ndash maTi berZnebTan ldquoswor-myofelirdquo
saganmanaTleblo saqmianoba ndash Targmanis meSveobiT ldquougunurebisa Cuenisa
gonier-yofa da ganbrZnobardquo (doborjginiZe 2012 7) rac gulisxmobda Sua
saukuneebis qarTul saazrovno sivrceSi axali da didi codnis
177
Semotanas ver dauSvebda esoden didi mniSvnelobis teqstis ldquomruderdquo da
ldquonaklulevanirdquo qarTuli Targmanis arsebobas miT ufro rom Targmans
srulad daekisra kulturuli emansipatoris funqcia Targmnisas
qarTul enaSi srulfasovnad gadmoitvifreba originalis yvela
simdidre am gziT Targmani originalis tolfasad Sesabamisad qveynis
kulturuli Zlierebis simbolod iqceva (doborjginiZe 2012 7)
postaTonur periodSi epoqis axali moTxovnidan gamomdinare
saTnoebaTa kibe kidev erTxel iTargmna Aაmjerad teqsti gelaTis
literaturul-saRvTismetyvelo skolis tradiciebis gaTvaliswinebiT
(berZnul dedanTan Targmanis maqsimalurad daaxloeba filosofiur
terminTa dazusteba da aS) Targmna petre gelaTelma ufro metic igi
sxvadasxva epoqis didi moRvaweebisTvis poeturi STagonebis wyaroc ki
xdeba da safuZveli eyreba poeturi redaqciebis Seqmnas saTnoebaTa kibe
samjer gadamuSavda poeturad
amdenad naTelia rom saTnoebaTa kibe aris Sua saukuneebis
aRmosavleT qristianul samyaroSi da maT Soris saqarTveloSic erT-
erTi yvelaze mniSvnelovani teqsti mis mniSvnelobaze msjelobas ori
mimarTulebiT warvmarTavT erTi mxriv teqstis qarTuli Targmanebis
struqturis specifikaze miTiTebiT romliTac igi scdeba qarTuli
filologiis interesis farglebs da mniSvnelovani xdeba bizantiuri
literaturis mkvlevarTaTvisac da meore mxriv sakuTriv qarTuli
Targmanebis mniSvnelobisa da adgilis gansazRvriT romelic
vimedovnebT mcireoden wvlils Seitans qarTul filologiur kvlevebSi
rogorc aRvniSneT saTnoebaTa kibis eqvTime aToneliseuli Targmanis
struqtura ar emTxveva aqamde gamocemul arc erT berZnul teqsts
swored amitom igi uaRresad mniSvnelovania sakuTriv berZnulenovani
teqstis mkvlevarTaTvisac berZnul teqstSi XXIII TavSia Setanili Περὶ
τῆς ἀκεφάλου ὑπερηφανίας (ampartavanebisaTvis) romelic sinadvileSi unda
iyos XXII Tavis Semadgeneli nawili sadac saubaria cudad-
mzuaobrobaze anu qedmaRlobaze (Περὶ τῆς πολυμόρφου κενοδιξίας) mkvlevari m
cincaZe SeniSnavs rom ioane sineli teqstSic miuTiTebs imaze rom
ampartavneba da cudad-mzuaobroba mas erT vnebad miaCnia amitom
mosalodnelia rom avtori mas calke ar gamoyofda XXIII Tavi sadac
178
Setanilia aRniSnuli nawili dasaTaurebulia Semdegnairad Περὶ
ἀκαθάρτων λογισμῶν τῆς βλασφημίας (gamouTqumelTa gulis-sityuaTaTAcircs
gmobisaTa) mkvlevari fiqrobs rom es Semdegdroindel gadamwerTa
Secdoma unda iyos es ldquoSecdomardquo petre gelaTelsac aqvs SeniSnuli
Tumca mainc misdevs berZnul teqsts da aRniSnuli Tavi XXIII safexurSi
Seaqvs eqvTime aTonelis anderZSi vkiTxulobT Semdegs ldquoTavni viTarca
aqa iyvnen egre dasxeniT rameTu meca viTarca mipovnian egreT
damisxnian yovelni wiTliTardquo ndash swored am anderZis safuZvelze
mkvlevari askvnis rom romeliRac berZnul xelnawerSi romliTac
eqvTime aToneli sargeblobda Tavebis mimdevroba ar iyo areuli
(cincaZe 1965 45-47) saTnoebaTa kibis eqvTime aToneliseuli Targmanis
struqtura rogorc ukve aRiniSna ar emTxveva aqamde gamocemul arc
erT teqsts es faqti uaRresad mniSvnelovania TviT berZnuli teqstis
struqturis rekonstuqciisaTvisac radgan berZnuli kritikuli teqstis
momzadebis SeTxvevaSi SesaZloa Rirebuli aRmoCndes qarTuli
Targmanis struqturis gaTvaliswinebac radganac garda sakuTriv ioane
sinelis miTiTebisa rom es ori vneba sxvadasxva ar hgonia
Sinaarsobrivadac ufro logikuria eqvTime aToneliseuli TavTa
Tanmimdevroba ufro metic prof m cincaZis marTebuli SeniSvniT
eqvTimes ganmartebidan isic irkveva rom man icis sxva berZnuli teqstis
arsebobis Sesaxeb romelSic TavTa Tanmimdevroba sxvagvaria (cincaZe
1966 45-47) rom ara avtoris remarka SesaZloa eqvTime aToneliseuli
saTnoebaTa kibis struqturis ldquogadaxrardquo Cven xelT arsebuli berZnuli
teqstebidan agvexsna rogorc eqvTimes Taviseburi mTargmnelobiTi
meTodi xSir SemTxvevaSi specialur literaturaSi gavrcelebuli
mosazreba eqvTime aTonelis mTargmnelobiT meTodTan dakavSirebiT
(kleba-matebis principi) eyrdnoba misi Targmanebis arakritikul
teqstTan Sedarebis safuZvelze miRebul daskvnebs ukanasknelma
kvlevebma kerZod ki profesor elguja xinTibiZis specialurma
gamokvlevam eqvTime aTonelis ori Targmanis berZnul teqstTan
mimarTebis Taobaze gamoavlina is meTodologiuri Secdoma rac eqvTime
aToneliseuli Targmanis arakritikul berZnul teqstTan Sedarebisas
iCens Tavs (xinTibiZe 1969144-151)
179
saTnoebaTa kibis mniSvnelobas sakuTriv qarTuli filologiisTvis
bevri faqtori gansazRvravs gamovyofT ramdenimes
aRsaniSnavia upirveles yovlisa mkiTxvelis ase vTqvaT recipientis
faqtori vinaidan saTnoebaTa kibe pirvel rigSi praqtikuli
daniSnulebiT Seqmnili cocxali Txzulebaa cnobilia rom aRmosavlur
eklesiebSi didi marxvis periodSi xmamaRla kiTxuloben ioane sinelis
teqsts (ueari 19821) rac Seexeba poetur redaqciebs garda wminda
esTetikuri datvirTvisa (mkiTxvelis amaRlebuli ganwyobis Seqmna)
vfiqrobT praqtikuli daniSnulebac hqonda - gansazRvruli ritmiT
riTmiT xels uwyobda teqstis SedarebiT martivad damaxsovrebas es
funqcia ikveTeba sxva SemTxvevebSic rodesac saqme gvaqvs Sua
saukuneebis liturgikuli daniSnulebis poetur teqstebTan amdenad
sruliad SesaZlebelia rom Sua saukuneebis qarTveli mkiTxveli
klemaqsis poetur teqstebs zepiradac ki imaxsovrebda
ioane sinelis klemaqsi aris saukuneebis ganmavlobaSi dagrovili
praqtikuli gamocdilebis ostaturi Sezaveba tradiciasTan da
codnasTan rogorc kalistos ueari miuTiTebs roca ioane sineli
qmnida saTnoebaTa kibes samonastro cxovreba rogorc Camoyalibebuli
institucia ukve arsebobda da hqonda didi samsaukunovani tradicia
regulaciebi da werilobiTi teqstebi amdenad ioane sinelma moaxdina
praqtikuli samonastro cxovrebis mdidari gamocdilebisa da winare
literaturuli tradiciis erTgvari sinTezi am kuTxiT igi hgavs maqsime
aRmsarebels romelmac qristologiaSi miaRwia imaves rasac ioane
sinelma asketur TeologiaSi (ueari 1982 59) saTnoebaTa kibis
TargmanebiT Sua saukuneebis qarTul saazrovno sivrceSi Semodis ara
mxolod epoqis erTi umniSvnelovanesi asketur-mistikuri nawarmoebi
romelSic didi sulieri gamocdileba harmoniulad aris Sezavebuli
winare literaturul tradiciebTan aramed am teqstSi gamoyenebuli
mniSvnelovani antikuri Tu medievaluri wyaroebic ioane sineli xSirad
Tavadve miuTiTebs saTnoebaTa kibeSi gamoyenebul wyaroebze aseTebia
grigol RvTismetyveli ioane kasiane efrem asuri origene evagre
pontoeli aseve xSirad mimarTavs apofTegmebs ndash antoni dids iovane
180
mokles abba serapions da sxva garda im wyaroebisa romelzec pipdapiri
miTiTebaa teqstSi samecniero literaturaSi saTnoebaTa kibis araerTi
sxva wyaroa gamovlenili markoz monazonis (ueari 1965 458-459) Razeli
mamebis ndash barsanofes ioane Razelis da doreTe Razelis (folkeri 1968
V7) abba isaias abba barsanufis (bogdanoviCi 1968 156-157) nilos
sinelis (buxvaldi 1982 400) ioane mosxis (proxorovi 1985 254) Sromebi
agreTve platonis fedoni (kordoCkini 2003 20-21) garda zemoT
dasaxelebuli wyaroebisa saTnoebaTa kibeSi Cveni azriT Cans cnobili
miTologema ndash odisevsis mier scilasa da qaribdas Soris gavla anu or
borotebas Soris naklebi borotebis arCeva rac mogvianebiT aisaxa aseve
platonis protagoraSi Cans sxva wyaroc ndash neoplatonuri Teoria
borotis uarsobis Sesaxeb romelic konceptualurad daamuSava fsevdo
dionise areopagelma
saTnoebaTa kibis gavlenebis safuZvliani Zieba Sua saukuneebis Tu
gviani periodis qarTul teqstebSi safiqrebelia bevr SemTxvevaSi
mogvcems saintereso Sedegs radganac bizantiur filologiaSi
analogiuri kvlevis Sedegad gamovlinda rom igi gavlenas axdens Sua
saukuneebis iseT avtoritetul moazrovneebze rogorebic arian isixi
sineli (beki 1959 164-165) filoTeos sineli anastasi sineli Teodore
studieli (bogdanoviCi 1968 159-160) svimeon axal RvTismetyveli (beki
1959 585) andria kriteli (proxorovi 1985 256) agreTve SedarebiT gviani
periodis moRvaweebi ndash grigol sineli grigol palama (bogdanoviCi 1968
168-169) da sxv ufro metic mogvianebiT XIX saukunis cnobili danieli
filosofosi Teologi da poeti soren kirkegori ioane klemaqsis da
anti-klemaqsis fsevdonimebiT aqveynebs ramdenime naSroms paralelurad
ki aqtiurad ikvlevs ioane sinelis teqsts rusi literaturaTmcodneebi
saTnoebaTa kibis kvals xedaven agreTve XIX saukunis rusi
klasikosebis Teodor dostoevskisa da nikoloz gogolis
SemoqmedebaSic am gavlenis kvali yvelaze TvalsaCinod Cans romanSi
Zmebi karamazovebi xolo gogolis Sinelis mTavari personaJis akakis
prototipad swored saTnoebaTa kibis erT-erTi epizodis amave saxelis
mqone personaJi akaki miaCniaT (kordoCkini 2011) saTnoebaTa kibe
gavlenas axdens momdevno periodis cnobil moRvaweebze qarTuli
181
literaturidan Cven mxolod rusTvelis vefxistyaosans davasaxelebT
romelTan saTnoebaTa kibis mimarTebis kvlevas qarTul samecniero
literaturaSi ukve hqonda garkveuli tradicia Cven Cveni mxriv amgvari
gavlenis Tu reminiscenciis or SemTxvevas vxedavT
ioane sinelis teqsti gamoirCeva amaRlebuli poeturi eniT tropuli
metyvelebis originaluri formebiT mravalferovani simboluri
saxeebiTa Tu ritorikuli da stiluri figurebiT nawarmoebSi
klasikuri siuJetis ararsebobis gamo esTetikuri siamovnebis miniWebis
funqcia akisria mTlianad stilsa da enas kalistos uearis SefasebiT
saToebaTa kibe ritmuli prozis nimuSia da axlos dgas poeziasTan
(ueari 1982 10) TxzulebaSi didi sulieri gamocdileba gadmocemulia
ara rTuli msjelobiT da Sinagani TviTsrulyofis Rrma fsiqologiuri
analiziT aramed sada cocxali eniT da sxarti lakoniuri
aforistuli formiT sentenciebiT moraluri SegonebebiT saTnoebaTa
Sesaxeb albaT esec iyo erT-erTi mizezi am Txzulebis aseTi
popularobisa (bezaraSvili 1987129) qarTveli mTargmnelebi
erTmaneTisgan gansxvavebuli mTargmnelobiTi teqnikis miuxedavad orive
prozauli Targmanis SemTxvevaSi teqstis mxatvruli Rirebulebis
eqspresiulobisa da poeturobis SenarCunebas romelsac qmnis Sua
saukuneebis mxatvrul-gamomsaxvelobiTi stilisTvis niSandoblivi
ritorikuli figurebis epiTetis Sedarebis personifikaciis gameorebis
hiperbolis gradaciis ritorikuli SekiTxvis anastrofis epanaforis
antiTezis paromoionis hendiadisis paronomasiis da a S xSiri
gamoyeneba met-naklebi warmatebiT arTmeven Tavs
esoden maRalmxatvruli teqsti aucileblad datovebda waruSlel
STabeWdilebas da moaxdenda Sua saukuneebis qarTveli mkiTxvelis
esTetikuri gemovnebis formirebas berZnuli teqstis swored es
stiluri mravalferovneba aqvT SeniSnuli saTnoebaTa kibis qarTuli
leqsiTi redaqciebis avtorebsac radganac rogorc irkveva qarTuli
leqsiTi versiebi SemTxveviTi movlena ar unda iyos ioane sineli
xandaxan axdens Tavisi teqstis ritmizacias da klemaqsis TiToeuli
safexuri mTavrdeba leqsiTi reziumeTi (bezaraSvili 1989 146)
aRsaniSnavia isic rom ioane sinelis klemaqsis berZnul Tu sxvaenovan
182
mravalricxovan versiebs Soris ar Cans misi poeturi versia rogorc
Cans amgvari tradicia jerjerobiT mxolod qarTulSi gvxvdeba
(bezaraSvili 1987 142) berZnul teqstTan erTad saTnoebaTa kibis
poeturi redaqciebis avtorebs leqsiTi redaqciebis Sesaqmnelad
faqtobrivad hqondaT mza maRalmxatvruli masala qarTuli prozauli
Targmanebis saxiT
sinelis Txzulebis maRalmxatvrul stils qmnis simbolur saxeTa
orginaluri gamoyenebac avtori calkeul simboloTa myar tradiciul
semantikas arc ise iSviaTad tvirTavs axali mniSvnelobebiT magaliTad
mnaTobebi simbolurad ganasaxiereben rogorc RmerTs aseve
wmindanebsac axal aRTqmaSi ciskris varskvlavi qristesTan aris
dakavSirebuli qarTveli himnografebis (ioane minCxi miqel modrekili
ioane mtbevari da sxvebis) SemoqmedebaSi ki igi wmindansac miemarTeba
(grigolaSvili 200299) ὁ δὲ μεγάλῃ σελήνῃ ὁ δὲ τῷ λαμπρῷ ἡλίῳ προσεοίκασινrdquo
(PG Vol 88 881C) ldquoda erTi igi mTiebsa msgavs ars da meore ndash didsa mas
mTuaresa da mesamendash brwyinvalesa mas mzesa da amaT yovelTa sayofeli
caTa Sina arsrdquo (sineli 1965 242)
anton kaTalikosi
pirveli mbrZoli brwyinvalesa
mTiebsa
meore xolo aRvsilsa mTovaresa
garna mesame TAcircT SegraveAgraveniersa mzesa
emsgavsnes 182avi AtildemebiTa mamaTaTa
viswaveT 182avit182 angelosebri
gvari
ioane petriwi
viTar ciskari naTlisagan wina
vals
egreT marxva Cans siwmidisa
pirvelad
merme aRmovals mze igi
simarTlisa
da gananaTlebs gonebasa wmidasa
da bnelsa nislsa moxueulsa
warsdevnis (str 149)
ivane lolaSvili fiqrobs rom eqvTime aTonelis Targmanis
citirebul pasaJSi gadmocemulia ldquogaTenebisa da mzis amosvlis bunebrivi
suraTirdquo romelic ioane petriwma sul sxvagvarad gaiazra petriwTan
ldquomze igi simarTlisardquo metaforuli cnebaa da qriste RmerTs gulisxmobs
(petriwi 1968 143) am azris sailustraciod mas mohyavs himnografiuli
teqstebi sadac qriste gaazrebulia rogorc ldquomze simarTlisardquo mze
183
simarTlisa da ciskris varskvlavi Zvel qarTul mwerlobaSi marTlac
ganasaxierebda qristes Tumca citirebul pasaJebSi saWiroa konteqstis
gaTvaliswineba imisaTvis rom ar daikargos sakvlevi pasaJis azri
sinamdvileSi citirebul teqstebSi saubaria sulieri Rvwis sxvadasxva
etapze myof asketTa Sesaxeb romlebic vnebas ebrZvian imis Sesabamisad
Tu romel safexurze imyofebian erTni ldquoSromiTa da ofliTa
AtildeorcieliTa hbrZodis amas mZlavrsardquo meoreni ndash ldquomarAtildeviTa da
mRAcircZarebiTa ewyvebodis masrdquo aseve ldquosimdabliTa da urisxvelobiTa da
wyurviliTa winaaRudgebodisrdquo xolo mesameT ndash ldquosaRmrToAacuteTa niWiTa da
gamocxadebiTa Seekras mZlavri igirdquo (sineli 1965 242) da swored maT
adarebs ioane sineli ciskris varskvlavs savse mTvaresa da mzes ufro
metic ioane sinelis teqsti grZeldeba swored im informaciiT
romelsac Seicavs zemoT citirebuli strofi ioane petriwis
redaqciidan ldquopirvelad ciskari aReRis merme naTeli moefinis da
maSinRa gamobrwyindis mzeAacuterdquo (sineli 1965 242) amgvarad saanalizo
strofi arc ioane petriwiseuli CanarTia da mnaTobTa simbolikac
miemarTeba siZvis vnebasTan brZolis sxvadasxva saSualebasa da etaps
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis terminologia mniSvnelovan
masalas iZleva SuasaukuneebSi mTargmnelobiTi praqtikis dazusteba-
ganviTarebis Cvenebis TvalsazrisiT kerZod erTi teqstis sxvadasxva
Targmani romelic Sesrulebulia sxvadasxva epoqaSi gansxvavebuli
literaturuli stiliT gvaZlevs cnebiTi enis Camoyalibebaze
dakvirvebis saSualebas adreul etapze filosofiur-Teologiuri
terminologia naklebad sistemuria da ar Cans mkacrad organizebuli
terminologiuri aparati (erTsa da imave sityvas eqvTime aToneli
sxvadasxva qarTul Sesatyvisebs uZebnis an kidev sxvadasxva berZul
termins erTi da imave qarTuli formiT Targmnis) rac eqvTimes
epoqisTvis da misi Targmanebis mizandasaxulobis gaTvaliswinebiT
bunebrivia petre gelaTelis TargmanSi ki rogorc mosalodnelic iyo
ukve Cans sistemurad Camoyalibebuli cnebiTi ena rac Seexeba anton
kaTalikosis redaqcias misi wyaro zog SemTxvevaSi manamde arsebuli
prozauli Targmanebia (ZiriTadad petre gelaTelis Targmani) zogjer
ki ara maincdamainc petriwiseuli (rogorc amas samecniero
184
literaturaSi xSirad miuTiTeben) aramed zogadad Sua saukuneebis
qarTul filosofiaSi SemuSavebuli filosofiur-Teologiuri
terminologia romlis Rrma da safuZvliani codna dasturdeba teqstSi
amrigad saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebi mniSvnelovania ara
mxolod qarTuli aramed bizantiuri literaturis mkvlevarTaTvisac
eqvTime aTonelis anderZSi daculi unikaluri informaciiT da miseuli
Targmanis struqturiT meore mxriv saTnoebaTa kibis qarTuli
Targmanebis gadamuSavebebisa da xelnawerTa simravle riTac qarTuli
kulturuli sivrce uerTdeba Sua saukuneebis aRmosavleT qristianul
samyaros da rac ganpirobebulia teqstis msoflmxedvelobiT
struqturuli TaviseburebiT Rrma fsiqologiuri Tu Teologiuri
SinaarsiT stiliT da sxva mravali faqtoriT TavisTavad gansazRvravs
saTnoebaTa kibis mniSvnelobas Suasaukuneebis qarTuli literaturisa
da mis mkvlevarTaTvis
185
ZiriTadi daskvnebi
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis oTxi ZiriTadi redaqciis
kompleqsuri literaturul-istoriuli da Teoriuli analizis Sedegad
miRebul ZiriTad daskvnebs qvemoT punqtebad warmovadgenT
1) ioane sinelis saTnoebaTa kibe Sua saukuneebis aRiarebuli
moraluri saxelmZRvaneloa qristianulma msoflmxedvelobam
memkvidreobad miiRo antikur kulturaSi Camoyalibebuli da
Teoriulad kargad gaazrebuli moralur-eTikuri principebi romelmac
axali msoflmxedvelobis wiaRSi garkveuli transformacia ganicada
Sesabamisad saTnoebaTa kibis msoflmxedvelobrivi aspeqtebis
srulfasovnad Seswavla SesaZlebelia mxolod antikuri filosofiis
bibliisa da adreuli periodis qristianuli patristikis konteqstSi
saTnoebaTa kibis TargmanebiT qarTveli mkiTxveli ecnoboda ara
mxolod asketur-mistikuri Janris brwyinvale Zegls aramed im
mravalferovan wyaroebsac romelsac Txzuleba eyrdnoba am Zeglis
TargmniT qarTul saazrovno sivrceSi Semodis sruliad axali
unikaluri codna bunebrivia rom teqsti gavlenas axdens momdevno
epoqis literaturazec gavlenis kvali Cans vefxistyaosanSic
2) specialur literaturaSi azrTa sxvadasxvaobas iwvevs saTnoebaTa
kibis kompoziciis arqiteqtonikis sakiTxi teqstis safexurebis
sistematizacia ZiriTadad sworxazovnad aris gagebuli rogorc
saTnoebaTa mopoveba an vnebebis daZleva Cveni azriT teqstis struqtura
ar daiyvaneba oden vnebebTan brZolasa da saTnoebebis mopovebaze radgan
ama Tu im vnebis daZleva imave dros gulisxmobs sapirispiro saTnoebis
mopovebasac da piriqiT petre gelaTelis Targmani Tavebis
Tanmimdevrobis mixedviT misdevs mines krebulSi dabeWdil berZnul
teqsts eqvTime aToneliseuli Targmanis struqtura ki ar mihyveba aqamde
gamocemul arc erT berZnul teqsts mTargmneli teqstze darTul
anderZSive miuTiTebs rom mas gansxvavebuli berZnuli dedani aqvs xelT
es faqti uaRresad mniSvnelovania TviT berZnuli teqstis
rekonstuqciisTvisac amasTanave eqvTimes SeniSvnidan isic irkveva rom
man icis sxva berZnuli teqstis arsebobis Sesaxeb romelSic TavTa
186
Tanmimdevroba gansxvavebuli iyo poetur teqstebSi Tavebis mimdevroba
gansxvavdeba orive naTargmni prozauli Txzulebisagan am mxriv
gansakuTrebiT sainteresoa anton kaTalikosiseuli redaqcia romelic
struqturulad emTxveva cota mogvianebiT 1883 wels konstantinepolSi
beri sofroniusis mier gamocemul teqsts rTuli saTqmelia ra
principiT alagebs antoni Tavebs miT ufro rom xelT ar gvaqvs
kritikulad dadgenili berZnuli teqsti romelSic gaTvaliswinebuli
iqneboda xelnawerTa sakmarisi raodenoba es faqti Semdegi varaudis
saSualebas gvaZlevs a) antoni azrobrivad awyobs safexurebs
Tematurad awyvilebs maT b) xelT hqonda CvenTvis ucnobi sxva wyaro
romelSic TavTa Tanmimdevroba swored ise iyo organizebuli rogorc
man da cota mogvianebiT am teqstis sxva gamomcemlebma sofroniusma da
arqimandritma egnatem daalages
3) saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis mxatvruli stilis
originalur berZnul teqstTan mimarTebis kvlevam aCvena rom
mxatvruli TvalsazrisiT berZnul originals qarTuli Targmanebi ar
Camouvardeba ufro metic qarTulad teqstis esTetikuri mxare kidev
ufro gaZlierebulia misi poeturi (leqsiTi) redaqciebis SeqmniT
4) saTnoebaTa kibis simbolikis analizma gamoavlina rom ioane
sineli rig SemTxvevaSi calkeul myar tradiciul paradigmul saxeebs
axali semantikiT mniSvnelobiT tvirTavs rac Seexeba anton
kaTalikosiseuli redaqciis CarTuli strofebs maTSi avtori ar qmnis
misTvis uCveulo axal simbolur saxeebs rac kidev erTxel
gvafiqrebinebs rom aRniSnuli strofebi aris antoniseuli da maTi
Seqmnisas avtori ar eyrdnoba sxva wyaros miT ufro rom am strofebis
wyaro ar Cans arc berZnul da arc Cven xelT arsebul slavur
teqstebSi
5) filosofiur terminebze dakvirveba aCvenebs a) adreul etapze
filosofiur-Teologiuri terminologia naklebad sistemuria ar Cans
mkacrad organizebuli terminologiuri aparati erTsa da imave sityvas
eqvTime aToneli sxvadasxva qarTul Sesatyviss uZebnis an piriqiT
sxvadasxva berZul termins erTsa da imave qarTuli formiT Targmnis
187
rac eqvTimes epoqisTvis misi Targmanebis mizandasaxulobis
gaTvaliswinebiT bunebrivia b) petre gelaTelis TargmanSi rogorc
mosalodneli iyo ukve Camoyalibebuli Cans cnebiTi ena g) anton
kaTalikosis redaqciaSi terminebis wyaro zog SemTxvevaSi manamde
arsebuli prozauli Targmanebia (ZiriTadad petre gelaTelis Targmani)
zogjer ki Sua saukuneebis qarTul filosofiur teqstebSi
SemuSavebul-dadgenili filosofiur-Teologiuri terminologia
gvxvdeba SemTxvevebi roca anton kaTalikosi ukve arsebul termins
tradiciuli mniSvnelobiT ki ar iyenebs aramed cvlis mis Sinaarss
6) paralelur teqstebze dakvirveba cxadyofs rom saTnoebaTa kibis
anton kaTalikosiseuli redaqciis ZiriTadi wyaro petre gelaTelis
Targmania SesaZloa amis mizezi iyos petre gelaTelis Targmanis
gelaTuri skolis tradiciisamebr elinofiluri stili romelic metad
axlo da mimzidvelia anton kaTalikosis literaturuli gemovnebisTvis
aRsaniSnavia aseve rom anton kaTalikosi kargad icnobs saTnoebaTa
kibis manamde arsebul redaqciebs misi teqstis struqtura da
versifikacia ioane petriwiseuli redaqciis identuria antoni kargad
icnobs da iyenebs eqvTime aToneliseul Targmansac teqstebis
Sepirispirebis procesSi aseve gamoCnda rom ioane petriwiseuli
variantis originalad miCneul strofebs rig SemTxvevebSi eZebneba
Sesabamisi paraleluri adgilebi prozaul teqstSi
7) saTnoebaTa kibis anton kaTalikosiseuli redaqciis CarTuli
strofebis analizis Sedegad irkveva rom originaluri strofebis
Seqmnis mizani gansxvavebulia a) Sesavali strofebis SemTxvevaSi ndash
winamdebare safexuris Temis gacnoba-Semkoba ioane petriwis teqstis
analogiiT b) sxvagan antoni azris dazusteba-gagrZelebis mizniT qmnis
originalur strofebs Tu striqonebs g) rig SemTxvevaSi saxeze gvaqvs
muxlis an mTeli safexuris azris Sejameba an mkiTxvelis gafrTxileba
d) iSviaTad anton kaTalikosi sakuTar azrsac aviTarebs romelic ar
mihyveba original teqsts
188
gamoyenebuli literatura
A-711 anton kaTalikosi saTnoebaTa kibe
A-39 ioane sineli saTnoebaTa kibe (petre gelaTelis Targmani)
S-3731 anton kaTalikosi proloRi aTormetTa TtueTa
abakelia 1997 abakelia n simbolo da rituali qarTul kulturaSi
Tbilisi 1997
abulaZe 1938 abulaZe i rusTavelis xanis qarTulidan naTargmni
Zveli somxuri mwerlobis Zeglebi enimkis moambe III 1938
averincevi 1977 Аверинцев С Символика раннего Средневековья Семиотика и
художественное творчество Москва laquoНаукаraquo 1977
anton kaTalikosi 1972 anton kaTalikosi wyobilsityvaoba (teqsti gamosacemad moamzada r baramiZem) Tbilisi gamomcemloba ldquomecnierebardquo 1972
aristotele 1984 The Complete Works of Aristotle (Barnes J - ed) Princeton
rdquoPrinceton University Pressrdquo 1984
aristotele 2003 aristotele nikomaqes eTika Tbilisi ldquoTsu
gamomcemlobardquo 2003
apofTegmuri krebulebi Apophthegmata 188avit188 188avit188ture alphabetica PG 6571-440
English translation The Sayings of the Desert Fathers the Alphabetical
Collection Translated with a foreword by Benedicta Ward preface by
Metropolitan
Anthony of Sourozh Kalamazoo Mich ldquoCistercian Publicationsrdquo
1984
Apophthegmata (188avit188ture anonyma) (e cod Coislin 126) ed F
Nau Histoires des solitaires egyptiens Revue de lsquoOrient Chretien 12-14
17-18 (121907 131908 141909 171912 181913) 1248-68 171-
181 393-404 1347-57 266-283 14357-379 17204-211 294-301
18137-146 English
translation The wisdom of the Desert Fathers the Apophthegmata
Patrum (the anonymous series)
Translated by Benedicta Ward foreword by Archbishop
Anthony Bloom Oxford ldquoSLG Pressrdquo 1975
Les apophtegmes des peres Collection systematique chapitres i-ix
(Syst) ed Jshy C Guy se 387 1993
The Wit and Wisdom of the Christian fathers of Egypt The Syrian
version of the Apopthegmata Patrum (Syr) Tr By EAW Budge
London ldquoOxford University Pressrdquo 1934
baramiZe 2013 baramiZe m zogierTi sinonimi ioane sinelis kibis qarTul prozaul TargmanebSi rdquobizantiologia saqarTveloSi-4rdquo Tbilisi-baTumi-kapadokia 24-30
189
seqtemberi 2013
bezaraSvili 1987 bezaraSvili q ioane sinelis rdquoklemaqsisrdquo ucnobi qarTuli versia J macne (els) 4 1987
bezaraSvili 1989 bezaraSvili q ioane sinelis rdquoklemaqsisrdquo axalgamovlenili qarTuli versia J macne (els) 3 1989
bezaraSvili 2004 bezaraSvili q ritorikisa da Targmanis Teoria da praqtika Tbilisi gamomcemloba rdquomecnierebardquo 2004
beki 1959 Beck H-G Kirche und theologische 189avit189ture im Byzantinischen Reich Handbuch der alterertumswissenschaft Abt
12 T II Bd I 1959
beraZe 1943 beraZe p qarTuli iambikos Sesaxeb J saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis moambe t IV 6 1943
bogdanoviCi 1968 Богдановић Д Јован Лествичник у византијској старој српскј
књижевности Београд 1968
buaZe 2014 buaZe T eTikis filosofiur-religiuri aspeqtebi J guli gonieri 7 2014 httpwwworthodoxtheologygeguligonieri2
buxvaldi 1982 Buchwald W Tusculum-Lexicon griechischer und lateinischer Autoren
des Altertums und des Mittelalters Muumlnchen ndash Zuumlrich 1982
gabiZaSvili 2011 gabiZaSvili e naTargmni himnografia Sromebi III Tb
2011 httpwwwdzeglebigestatiebisxvanatargmni_himnografiahtml
gabrielaSvili 2012 gabrielaSvili l borotebis gamomxatvel simboloTa saxeldebisaTvis (veSapis simbolika bibliuri wignebisa da ldquo189avit garejelis cxovrebisrdquo mixedviT) VI saerTaSoriso simpoziumi ndash literaturaTmcodneobis Tanamedrove problemebi Sua saukuneebis literaturuli procesi saqarTvelo evropa azia masalebi nawili I 2012
gariti 1956
Garitte G Catalogue des manuscrits georgiens litteraires du mont Sinai
Louvain 1956
germani 1854 Герман (Осеикий) Преподобный Иоанн Лествичник и его
Лествица постепенного нравственного усовершенствеванияю
СПБ 1854
granti 2004 Grant R M Augustus to Constantine the rise and triumph of
Christianity in the Roman world London ldquoWestminster John
Knox Pressrdquo 2004
grigolaSvili 2002 grigolaSvili l wmindanis Tema Zvel qarTul mwerlobaSi kr Zveli qarTuli literaturis problemebi miZRvnili levan menabdis dabadebidan 74-e wlisTavisadmi 2002
grigolaSvili 2012
grigolaSvili l sZali qristesi iakob curtavelis ldquoSuSanikis wamebardquo da adreqristianuli kultura Tbilisi ldquoliteraturis institutis gamomcemlobardquo
190
2012
grifini 1976 Griffin MT Seneca A Philosopher in Politics Oxford ldquoClarendon
Pressrdquo 1976
daTaSvili 2011 daTaSvili l zRvis qristianuli simbolika da
qarTuli literatura J semiotika (ganTavsebulia 22 maisidan 2011) mis httpssemioticsjournalwordpresscom20110522E1839AE1
8390E1839AE18398-
E18393E18390E18397E18390E183A8
E18395E18398E1839AE18398-_-
E18396E183A6E18395E18398E183A1-
E183A5E183A0E18398
dafi 1999 Duffy J Embellishing the Steps Elements of Presentation and Style in
the Heavenly Ladder of John Climacus Dumbarton Oaks Papers No
53 1999
desili 2002 Deseille P La Dottrina Spirituale di Giovanne Climaco Giovanni
Climaco e il Sinai Communita di Bose ldquoEdizioni Qiqajonrdquo 2002
doborjginiZe 2012 doborjginiZe n lingvistur-hermenevtikuli metateqstebi Tbilisi ldquoilias saxelmwifo universitetis gamomcemlobardquo 2012
evagre pontoeli 1981 Evagrius Ponticus The praktikos Chapters on prayer (Translated by
John Eudes Bamberger) Kalamazoo Mich ldquoCistercian Publicationsrdquo
1981
evansi 2014 evansi j r filosofia da Teologia Sua saukuneebSi
Tbilisi ldquoilias saxelmwifo universitetis gamomcemlobardquo 2014
evsevi kesarieli 1954 1956
Eusebius of Caesarea Praeparatio evangelica (ed K Mras ed K Mras) Eusebius Werke Band 8 Die Praeparatio evangelica GCS 431
amp 432 Berlin ldquoAkademie-Verlagrdquo 1954 1956
zarini 1993 Зарин СМ Иоанн Лествичник Христианство
Энциклопедический Словарь ТИМ 1993
iazikova 1995 Языкова ИК Богословие Иконы Москва Общедоступный Православный Университет 1995
ioane damaskeli 2000 ioane damaskeli marTlmadidebluri sarwmunoebis zedmiwevniTi gardamocema Tbilisi rdquosasuliero akademiis gamomcemlobardquo 2000
ioane kasiane John Cassian The Eight Principal Vices available from
httpsorthodoxwordfileswordpresscom2010024598919-saint-john-
cassianon-the-eight-principal-vices-philokaliapdf
ioane oqropiri 1991 ioane oqropiri sityva marxvis Sesaxeb J jvari vazisa 4 1991 httpwwworthodoxygetserilebioqropirimarkhvahtm
ioane petriwi 1968 ioane petriwi saTnoebaTa kibe (teqsti gamosacemad
moamzada kvleva da leqsikoni daurTo iv lolaSvilma) Tbilisi ldquosabWoTa saqarTvelordquo 1968
ioane sineli 1902 ioane sineli Rirsisa mamisa Cuenisa ioane sina-mTis
191
mamasaxlisisa klemaqsi romel ars kibe foTi 1902
ioane sineli 1965 ioane sinelis bdquoklemaqsildquo Targmnili berZnulidan eqvTime aTonelis mier (XII saukunis xelnawerebis mixedviT) m cincaZis disertaciis danarTi saqarTvelos mecnierebaTa akademiis enaTmecnierebis 191nstitute 1965
ioane sineli ioane sineli klemaqsi (Νεοελλενικὴ ἀπόδοσε Ιερὰ Μονὴ
Παρακλήτου (axalberZnuli (kaTarevusa) teqsti momzadebuli parakletis monasterSi) ndash
httpdocplayergr336106-Klimax-toy-avva-ioannoy-kathigoymenoy-
ton-monahon-toy-oroys-sinahtml
ioane sineli 1898
Преподобного Отца Аввы Iоанна Игумена Синайской Горы
Лѣсвица ldquoСвято Сергiева Лавраrdquo 1898
ioane sineli 1959
John Climacus The Ladder of Divine Ascent (Translated by
Archimandrite Lazarus Moore) ldquoHarperampBrothersrdquo 1959
kahani 2009 Kahan A S Mind vs money the war between intellectuals and
capitalism ldquoTransaction Publishersrdquo 2009
kekeliZe 1927 kekeliZe k ucxo avtorebi Zvels qarTul mwerlobaSi J Tsu moambe 8 1927
kekeliZe 1957 kekeliZe k ucxo avtorebi Zvels qarTul mwerlobaSi etiudebi V 1957
kekeliZe 1980 kekeliZe k Zveli qarTuli literaturis istoria t I Tbilisi ldquomecnierebardquo 1980
klementi aleqsandrieli 1960
Clement of Alexandria Stromata I-VI Band II ed O Staumlhlin L
Fruumlchtel U Treu GCS 52 1960
kordoCkini 2003 Kordochkin A John Climacus and Spiritual Tradition of the IV-VII
Centuries PhD diss University of Durham 2003
kordoCkini 2011 Кордочкин А ИОАНН ЛЕСТВИЧНИК Православная
Энциклопедия Том XXIV опубликовано 11 марта 2011г URL -
httpwwwpravencrutext471351html
krumbaxeri 1897 Krumbacher K(ed) Geschichte der Byzantinischen Litteratur von
Justinian bis zum Ende des ostroumlmischen Reiches (527-1453) 2nd ed
Muumlnchen 1897
kukava 1978 kukava T proloRi aTTormetTa TveTa Tbilisi ldquosabW
saqarTvelordquo 1978
kukava 1996 kukava T (red) poeturi qmnilebani (anton pirveli-bagrationi) Tbilisi ldquosulxan saba orbelianis sax un-tis gam-bardquo 1996
lemetra 1802 Lemaitre J Contemplation chez les grecs at autres orientaux chretiens
DS Vol2 pt2 col 1802
livingstoni 1912 Livingstone R W The Greek genius and its meaning to us Oxford
ldquoClarendon Pressrdquo 1912
192
lorenci 2003 Lorenz H Ancient Theories of Soul The Stanford Encyclopedia of
philosophy Accessed October 23 2003 available from
httpplatostanfordeduarchivessum2009entriesancient-soul
loski 1972 Лосский В Очерк мистического богословия восточной церкви
Богословское труды М 1972
marTlmadidebluri 2010 Православная Энциклопедия под редакцией Патриарха
Московского и всея Руси Кирилла T XXIV 2010 опубликовано 11
марта 2011г httpwwwpravencrutext471351html
meiendorfi 1974 Meyendorff J Byzantine Theology Historical Trends and Doctrinal
Themes New York ldquoFordham University Pressrdquo 1974
meliqiSvili 1975 meliqiSvili d ioane petriwis filosofiur SromaTa ena da stili Tbilisi ldquoTbilisis universitetis gamomcemlobardquo 1975
meliqiSvili 2011 meliqiSvili d Zveli qarTuli filosofiur-Teologiuri terminologiis istoriidan Tbilisi ldquoTbilisis universitetis gamomcemlobardquo 2011
metreveli 1950
metreveli el (Semd) H koleqcia saqarTvelos saxelmwifo muzeumis qarTul xelnawerTa aRweriloba t 4 Tbilisi 1950
nakudaSvili 1996 nakudaSvili n himnografiuli teqstis struqtura Tbilisi gamomcemloba ldquomecnierebardquo 1996
nau 1902 Nau F Note sur la date de la mort de S Jean Climaque Byzantinische
Zeitschrift t XI 1902
netari avgustine 1995 netari avgustine aRsarebani (laTinuridan Targmna da
SeniSvnebi daurTo baCana bregvaZem) Tbilisi gamomcemloba ldquonekerirdquo 1995
orbeliani 1991
orbeliani sulxan-saba leqsikoni qarTuli (red i abulaZe) I Tbilisi gamomcemloba ldquomeranirdquo 1991
orbeliani 1993
orbeliani sulxan-saba leqsikoni qarTuli (red i abulaZe) II Tbilisi gamomcemloba ldquomeranirdquo 1993
paladi helenopoleli 1974
Palladius La storia lausaica ( ed G J M Bartelink) Florence 1974
English translation Palladius The Hausiac History (Translated and
annotated by R TMeyer) New York ldquoPaulist Pressrdquo 1964
berZnuli 1961 A Patristic Greec Lexicon ed GWH Lampe Oxford ldquoClarendon
Pressrdquo 1961
patrologia greka 1964 Patrologiae Cursus Completus Series Graeca Migne J P (ed) Vol
88 col 532 1964
patrologia greka 1960 Patrologiae Cursus Completus Series Graeca Migne J P (ed) Vol 90
col 321 1960
peri 2014 Parry R Ancient Ethical Theory The Stanford Encyclopedia of
Philosophy (Fall 2014 Edition) Edward N Zalta (ed) 2014 URL = httpplatostanfordeduarchivesfall2014entriesethics-ancient
perota 2004 Perrotta C Consumption as an Investment The fear of goods from
193
Hesiod to Adam Smith London ldquoRoutledgerdquo 2004 platoni 1967 Plato Phaedo Platonis opera vol 1 Ed J Bumet Oxford ldquoClarendon
Pressrdquo 1967
platoni 1967 Plato Protagoras Plato in Twelve Volumes Vol 3 translated by
WRM Lamb London ldquoWilliam Heinemann Ltdrdquo 1967
httpwwwperseustuftseduhoppertextdoc=Perseus3Atext3A19
990101783Atext3DProt3Asection3D358d
platoni 1997 Plato Complete Works (Cooper J M Hutchinson D S --eds)
Indianapolis ldquoHackettrdquo 1997
platoni 2003 platoni saxelmwifo (ZvelberZnulidan Targmna baCana bregvaZem) Tbilisi ldquonekerirdquo 2003
popova 2011 Попова Т Лествица Иоанна Синайского в славянской
книжности Саарбрюкен 2011
proxorovi 1985 Прохоров ГМ Лествица Словарь книжников и книжности
Древней Руси Труды Отдела древнерусской литературы Т XXXIX 1985
sakosi 1964 Sakkos SN Peri Anastasion Sinaiton Thessalonica 1964
silagaZe 1997 silagaZe a Zveli qarTuli leqsi da qarTuli poeziis uZvelesi safexuris problema Tbilisi ldquoTsu gamomcemlobardquo 1997
simboloTahellip1971 A Dictionary of Symbols (ed Cirlot JE) London ldquoRoutledge amp Kegan
Paul Ltdrdquo 1971
simboloTa 2007 simboloTa ilustrirebuli enciklopedia t II
(Seadgines - abzianiZe z elaSvili q) Tbilisi gamomcemloba ldquobakmirdquo 2007
simboloTa 2011 simboloTa ilustrirebuli enciklopedia t I (Seadgines - abzianiZe z elaSvili q) Tbilisi gamomcemloba ldquobakmirdquo 2011
soxaZe 2002 soxaZe n grigol didis ldquodialoRonirdquo Tbilisi gamomcemloba ldquoqarTvelologirdquo 2002
sulava 2006 sulava n qarTuli himnografia tradicia da poetika Tbilisi gamomcemloba ldquozekarirdquo 2006
ueari 1965 Ware K The Ascetic writings of Mark the Hermit PhD diss Oxford
1965
ueari 1982 Ware K ldquoThe Ladder of Divine Ascendrdquo by John Climacus
(Introduction) London ldquoSPCKrdquo 1982
ucxo 1989 ucxo sityvaTa leqsikoni (Seadgina da winasityv
daurTo mixeil WabaSvilma me-3 Sesw da Sevs gamoc) Tbilisi gamomcemloba ldquoganaTlebardquo 1989
utie 1973 Outtier B Les Enseignements des pegraveres un Recueil geacuteorgien traduit
de lrsquoarabe Bedi Kartlisa Revue de Kartveacutelologie vol 31 1973
folkeri 1968 Voumllker W Scala Paradisi Eine Studie zu Johannes Climacus und
zugleich eine Vorstudie zu Symeon dem Neuen Theologen Wiesbaden
1968
194
SaniZe 1960
SaniZe m fsalmunis Zveli qarTuli redaqciebi X-XIII saukuneTa xelnawerebis mixedviT Zveli qarTuli enis Zeglebi II 1960
SoTa rusTaveli 1966 SoTa rusTveli vefxistyaosani (aSaniZisa da a baramiZis redaqciiT) Tbilisi gamomcemloba bdquomecnierebaldquo 1966
CubinaSvili 1961 CubinaSvili n qarTuli leqsikoni rusuli TargmaniTurT sistemisaebr saba-sulxan orbelianisa (red al Rlonti) Tbilisi 1961 httpmeskhinetlexicon
cincaZe 1965 cincaZe m ioane sinelis bdquokibisldquo eqvTime aToneliseuli Targmani da misi ena sakandidato disertacia saqarTvelos mecnierebaTa akademiis enaTmecnierebis instituti 1965
cincaZe 1995 cincaZe m ioane sinelis ldquoklemaqsisrdquo meore qarTuli prozauli redaqciis xelnawerTa (H-1669 da A-39) urTierTmimarTebisaTvis Sromebi (baTumis SoTa rusTavelis saxelobis saxelmwifo universiteti) I (humanitarul mecnierebaTa seria) baTumi ldquoaWarardquo 1995
cincaZe 2008 cincaZe m mxatvruli gamosaxvis xerxebi ioane sinelis ldquoklemaqsSirdquo ldquowminda andria pirvelwodebulis gziTrdquo 2-4 maisi 2008
cincaZe 2009 cincaZe m berZnuli leqsika ioane sinelis klemaqsis ndash samoTxis kibis petre gelaTeliseul TargmanSi ldquobizantinologia saqarTveloSi 2rdquo (eZRvneba akademikos grigol wereTlis xsovnas) II 2009
cincaZe 2013 cincaZe m baramiZe m marginaluri ganmartebebi ioane sinelis ldquoklemaqsisrdquo petre gelaTeliseul TargmanSi filologiuri macne (baTumis SoTa rusTavelis saxemwifo universitetis qarTuli filologiis departamenti) I 2013
ZvelqarTul 2010 ZvelqarTul-ZvelberZnuli filosofiur-Teologiuri terminologiis dokumentirebuli leqsikoni I (d meliqiSvili a xaranauli l gigineiSvili v
juReli) Tbilisi ldquobakur sulakauris gamomcemlobardquo 2010
WeliZe 1996 WeliZe e Zveli qarTuli saRvTismetyvelo terminologia I Tbilisi gamomcemloba ldquomecnierebardquo 1996
WeliZe 2012 WeliZe e komentarebi teqstze wm grigol palama ndash aRsareba marTlmadidebluri sarwmunoebisa J guli gonieri 1 (4) 2012
xinTibiZe 1969 xinTibiZe e bizantiur-qarTuli literaturuli urTierTobani Tbilisi ldquoTbilisis universitetis gamomcemlobardquo 1969
xinTibiZe 2009 xinTibiZe e vefxistyaosnis ideur -msoflmxedvelobiTi samyaro Tbilisi gamomcemloba
195
rdquoqarTvelologirdquo 2009
xoruJi 1998 Хоружий С К Феноменологии аскезы Москва ldquoИздательство
Гуманитарной литературыrdquo 1998
5
moRvaweebi eqvTime aToneli ioane petriwi petre gelaTeli anton
kaTalikosi
saTnoebaTa kibis TargmanebiT Sua saukuneebis qarTveli
swavlulebi ecnobodnen ara marto sakuTriv am didmniSvnelovan teqsts
aramed im mravalferovan wyaroebsac romliTac ioane sineli
sargeblobs aRniSnuli wyaroebi romlebic organulad aris CarTuli
ioane sinelis teqstis mTlian qsovilSi (Sesabamisad mis qarTul
TargmanebSic) rig SemTxvevaSi wyaros avtorze miTiTebiTac ki axali
codniT avsebs da amdidrebs qarTul kulturul da saazrovno sivrces
amrigad sakvlevi problemis aqtualobas gansazRvravs Sesaswavli
teqstebis mniSvneloba kerZod is rom maT Rrma kvali datoves Sua
saukuneebis qarTul mxatvrul-filosofiur azrovnebaze
sakiTxis Seswavlis istoria saTnoebaTa kibis nusxebis simravlem
mravali filologiuri problema warmoSva TviT originalis kvlevis
procesSi da ar aris SemTxveviTi rom saTnoebaTa kibis didi
popularobis miuxedavad ar arsebobs teqstis kritikuli gamocema
berZnul enazec ki Ggamocemuli ar aris arc qarTuli prozauli
Targmanebis kritikuli teqstebi Tumca prof meri cincaZis
sadisertacio naSroms - ldquoioane sinelis klemaqsis eqvTimeseuli Targmani
da misi enardquo (cincaZe 1965) - danarTis saxiT axlavs eqvTime aTonelis
Targmanis kritikulad dadgenili teqsti romelic ramdenime ZiriTad
xelnawers emyareba mkvlevari gamosacemad amzadebs aseve petre
gelaTeliseuli Targmanis kritikul teqsts prof m cincaZes
sadisertacio naSromis farglebSi Seswavlili aqvs eqvTime aTonelis
Targmanis enasTan dakavSirebuli mniSvnelovani sakiTxebi orTografiul-
fonetikuri Taviseburebani berZnul-qarTuli fonetikuri Sesatyvisobani
morfologia sintaqsi agreTve Targmanis xelnawerebi urTierToba
nusxaTa Soris eqvTimes mTargmnelobiTi meTodis Taviseburebebi
naSromSi Sedarebulia klemaqsis qarTuli da berZnuli redaqciebi maTi
Sedgenilobis mixedviT m cincaZes aseve Seswavlili aqvs petre
gelaTeliseul Targmanis enobrivi mxare winamdebare naSromSi
citatebs vimowmebT petre gelaTeliseuli Targmanis mis mier dadgenili
6
teqstidan ioane sinelis saTnoebaTa kibis ioane petriwiseuli redaqcia
gamosca mkvlevarma ivane lolaSvilma teqsts Tan axlavs vrceli
winasityvaoba sadac mecnieri farTod mimoixilavs ioane petriwis
biografiasTan dakavSirebul sakiTxebs mis saliteraturo moRvaweobas
filosofiur-Teologiur msoflmxedvelobas da am WrilSi saTnoebaTa
kibis ioane petriwiseuli redaqciis ramdenime pasaJs iv lolaSvilis
azriT teqstis gelaTuri Targmanis avtoric ioane petriwia xolo
petre gelaTels ekuTvnis mxolod ori iambiko romelSic Seqebulia
ioane sineli da klemaqsis mTargmneli ioane petriwi (petriwi 1968 65) k
kekeliZes gelaTuri Targmanis avtorad petre gelaTeli miaCnda ioane
petriwis avtorobis sakiTxs ar iziarebs arc e WeliZe romelic
specialuri terminologiuri kvlevis Sedegad askvnis rom aRniSnuli
teqstis mTargmneli petre gelaTelia (WeliZe 1996 674) aRsaniSnavia
aseve i abulaZis Sroma ldquorusTavelis xanis qarTulidan naTargmni Zveli
somxuri mwerlobis Zeglebirdquo sadac Seswavlilia saTnoebaTa kibis
somxuri Targmani romelic mkvlevris azriT ori qarTuli prozauli
Targmanis (eqvTime aToneli petre gelaTeli) monacemebs emyareba da maTi
Sejerebis Sedegadaa somxurad naTargmni (abulaZe 1938 129-130)
ukanasknel wlebSi aRmoCnda grigol nazianzelis TxzulebebSi CarTuli
saTnoebaTa kibis kidev erTi gansxvavebuli redaqciis fragmentebi
romelic q bezaraSvilma gamoaqveyna manve Seiswavla teqstTan
dakavSirebuli sakiTxebi (bezaraSvili 1989 142-163) ioane sinelis anton
kaTalikosiseuli varianti gamosca da gamokvleva daurTo T kukavam
kvlevaSi avtori ZiriTadad mimoixilavs anton kaTalikosis
literaturul stilsa da msoflmxedvelobas (kukava 1996)
naSromis sagani mizani amocanebi sadisertacio naSromis sagania
ioane sinelis saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis literaturul-
istoriuli da Teoriuli sakiTxebi cxadia Cvens gamokvlevas
Targmanebis raodenobisa da saanalizo sakiTxTa moculobis
gaTvaliswinebiT yvela problemis amomwuravad gaSuqebis pretenzia ar
gaaCnia naSromSi SemovifargleT TargmanebTan dakavSirebuli ZiriTadi
sakiTxebis SeswavliT mniSvnelovani aqcentebis dasmiTa da samomavlod
Sesaswavli problematikis identifikaciiT Sesabamisad SevecadeT
7
gagveanalizebina is ZiriTadi sakiTxebi rac teqstis kvlevis am etapze
CavTvaleT aucileblad vimedovnebT winamdebare naSromi xels Seuwyobs
ioane sinelis teqstis qarTuli Targmanebis Seswavlis sxva axal etapze
gadasvlas da momavali ufro srulyofili kvlevebisTvis safuZvlis
momzadebas
sadisertacio naSromis wyaroebi kvlevis ZiriTadi wyaroebia
ioane sinelis saTnoebaTa kibis qarTuli redaqciebi esenia eqvTime
aTonelisa da petre gelaTelis prozauli Targmanebi da ioane
petriwiseuli da anton kaTalikosiseuli poeturi gadamuSavebani aseve
meTiu raderisa da paraklitis monastris mier momzadebuli berZnuli
teqstebi saTnoebaTa kibis slavuri da inglisuri Targmanebi garda
amisa Targmanebis kvlevis procesSi naSromis ama Tu im nawilis
mizandasaxulobidan gamomdinarე wyarod gamoyenebulia antikuri
filosofiis Zeglebi da Sua saukuneebis saRvTismetyvelo literatura
naSromis Teoriuli baza naSromis Teoriul bazas warmoadgens
Tanamedrove medievistikasa da Targmanis TeoriaSi farTod
aprobirebuli da damkvidrebuli Teoriuli principebi qarTul
literaturaTmcodneobaSi Camoyalibebuli Zveli qarTuli originaluri
Tu naTargmni teqstebis kvlevis mdidari gamocdileba agreTve ioane
sinelis saTnoebaTa kibis aRiarebuli ucxoeli Tu qarTveli
mkvlevrebis kalistos uearis tatiana popovas Aandrei kordoCkinis
ivane lolaSvilis meri cincaZis qeTevan bezaraSvilisa da sxvaTa
naSromebi
meTodologia naSromSi sakvlevi obieqtis sirTulisa da
specifikis gaTvaliswinebiT gamoyenebulia kompleqsuri midgoma
tradiciul da Tanamedrove literaturaTmcodneobaSi aprobirebuli
kvlevis xerxebisa da meTodebis erToblioba kerZod aRweriTi meTodi -
kompetenturi da konteqsturi analizis gamoyenebiT komparativistuli ndash
genetikuri da tipologiuri midgomebiT struqturul-semiotikuri
sinqronuli da diaqronuli aspeqtis gaTvaliswinebiT agreTve
hermenevtikuli meTodi calkeul sakiTxTa analizisTvis mivmarTavT
interdisciplinuri kvlevis meTods
8
mecnieruli siaxle dRemde saTnoebaTa kibis qarTul TargmanebTan
dakavSirebuli problematika Seswavlilia romelime erTi redaqciis
gaTvaliswinebiT winamdebare naSromi warmoadgens ioane sinelis
saTnoebaTa kibis oTxi sruli redaqciis kompleqsuri literaturul-
istoriuli da Teoriuli analizis mcdelobas kerZod masSi
ganxilulia saTnoebaTa kibis wyaroebis problema interteqsturi
mimarTebebi qarTuli redaqciebis struqturuli da stiluri analizi da
maTi mimarTeba berZnul teqstebTan poeturi teqstebis versifikaciuli
Tavisebureba qarTuli Targmanebis simbolika da poeturi teqstebis
originalur CanarTebSi gamoyenebul simboloTa analizi teqstebis
ZiriTadi filosofiuri terminologia antoniseuli gadamuSavebis
mimarTeba manamde arsebul redaqciebTan CamoTvlil sakiTxTagan nawili
aqamde sruliad Seuswavleli iyo xolo zogierTi maTgani ki rogorc
ukve aRvniSneT Seswavlili iyo romelime erT redaqciaze dayrdnobiT
naSromis mecnieruli da praqtikuli Rirebuleba masalis analizi
kvlevis Sedegebi da daskvnebi SeiZleba gamoyenebul iqnas ioane sinelis
teqstis misi qarTuli Targmanebis Semdgomi Seswavlis dros Zveli
qarTuli literaturis saleqcio kursebisa da speckursebis swavlebaSi
9
Tavi I
saTnoebaTa kibe Sua saukuneebis qristianuli azrovnebis
konteqstSi
sadisertacio naSromis winamdebare TavSi mimovixilav ioane
sinelis saTnoebaTa kibesTan dakavSirebul im zogad sakiTxebs romelTa
gaTvaliswinebis gareSe SeuZlebelia Sua saukuneebis kulturaSi teqstis
rolisa da adgilis gansazRvra
saTnoebaTa kibis avtorze informacias gvawvdis misi Tanamedrove
raiTis monastris beri danieli romlis mier dawerili ioane sinelis
cxovreba win uZRvis teqsts (Βίος ἐν ἐπιτομῇ τοῦ ἀββᾶ Ἰωάννου τοῦ ἡγουμένου τοῦ
ἁγίου ὅρους Σινᾶ τοῦ ἐπίκλην σχολαστικοῦ τοῦ ἐν ἁγίοις ὡς ἀληθῶς Συγγραφεὶς παρἀ Δανιὴλ
μοναχοῦ lsquoΡαιθηνοῦ ἀνδρὸς τιμίου καὶ ἐναρέτου PG Vol 88 596A) Teqvsmeti wlis
yofila ioane roca Sesula sinas monasterSi aqedan igi wasula
gandegilad sinelma berebma ioane gamoiwvies gandegilobidan da airCies
TavianT winamZRvrad sinas monasterSi moRvaweobis gamomxatvelia ioanes
wodeba ldquosinelirdquo misi ganaTlebisa da swavlulebis aRmniSvnelia
zedwodeba ldquosqolastikosirdquo xolo nawarmoebis mixedviT romlis
saTauric berZnulad JRers rogorc Κλίμαξ τοῦ παραδείσου (laT Scala Paradisi
ndash samoTxis kibe) igi xSirad iwodeba ldquoklemaqsadacrdquo (cincaZe 1965 1-2)
ioane sinelis biografia ar Seicavs konkretul TariRebs amitom dRemde
gaurkvevelia misi moRvaweobis zusti periodi amis Sesaxeb mecnierTa
Soris azrTa sxvadasxvaobaa erTni fiqroben rom igi daaxloebiT 579-649
wlebSi moRvaweobda (nau 1902 35-37) meoreni misi moRvaweobis TariRs
kidev ufro ukan sweven da daaxloebiT 525-600 wlebiT SemosazRvraven
(sakosi 1964 180) sxvebi kidev Tvlian rom igi VII saukunis 70-80-ian
wlebSia gardacvlili (beki 1959 451)
rac Seexeba uSualod teqsts saTnoebaTa kibeSi Tavmoyrilia
ZiriTadi qristianuli eTikuri principebi teqsti Sedgeba 30 Tavisgan
(simbolurad ganasaxierebs qristes cxovrebis wlebs naTlisRebamde)
bibliuri iakobis xilvis miwasa da samoTxes Soris aRmarTuli kibis
analogiiT ioane sineli safexureobriv struqturas iyenebs raTa
10
aCvenos sulieri aRmasvlis etapebi ldquosaTnoebani wmidani msgavs arian
kibesa mas romeli ixila iakob rameTu SemdgomiTi Semdgomad SeslviTa
maT Sina aRamaRleben kacsa cadmderdquo (sineli 1965 202) TiToeuli
safexuris gadalaxva romelic gulisxmobs calkeuli vnebis daZlevasa
da saTnoebis mopovebas an piriqiT dakavSirebulia individis nebisyofasa
da gaunelebel brZolisunarianobasTan
saTnoebaTa kibis berZnuli teqstis samecniero kritikulad
dadgenili gamocema dRemde ar arsebobs met-naklebad ukeTesad miiCneva
meTiu raderis (Matthew Rader) mier 1633 wels parizSi dabeWdili teqsti
romelic 1860 wels minem Seitana patrologia grekas (Patrologiae Cursus
Completus Series Graeca) 88-e tomSi (PG Vol 88 596-1209) saTnoebaTa kibis
meTiu raderiseulisgan gansxvavebuli redaqcia 1883 wels
konstantinepolSi aTonis mTis ramdenime xelnawerze dayrdnobiT
gamosca berma sofroniusma (kordoCkini 2003 14) yvelaze Zveli
axalberZnuli teqsti episkoposma maqsimem 1590 wels gamosca veneciaSi
xolo 1774 wels kvlav venciaSi arqimandritma ieremiam gamosca
saTnoebaTa kibe sqolioebiT aRsaniSnavia aseve parakletis monasterSi
arqimandrit egnates mier gamocemuli saTnoebaTa kibis axalberZnuli
teqsti romelSic gamomcemeli ukve arsebul gamocemebTan erTad
iTvaliswinebs kidev erT XIV saukunis aTonis mTis xelnawersac
(marTlmadidebluri 2010)
rogorc aRiniSna saTnoebaTa kibe Targmnilia qristianuli
mwerlobis mqone TiTqmis yvela enaze laTinur siriul arabul
eTiopur qarTul somxur slavur (bezaraSvili 1987 129) berZnuli
xelnawerebis mixedviT irkveva rom yvelaze metad bizantiaSi klemaqsi
gavrcelebuli iyo XI saukuneSi XII-XIII saukuneebSi am Zeglis mimarT
interesi SedarebiT Sesustda xolo XIV saukunidan isixasturi kamaTis
dros isev gaizarda (bezaraSvili 1989 145) slavur xelnawerebze
dakvirvebis SemTxvevaSic aseTive suraTi gvaqvs XI saukuneSi Zalze
gavrcelebulia pirveli slavuri Targmanebi (bulgareTSi Sesrulebuli
X-XI saukuneebSi) axali slavuri Targmani (ufro zusti) Sesrulda
serbeTSi XIV saukuneSi XIV-XV saukuneebSi kidev ufro gaizarda
11
interesi ruseTSi klemaqsisadmi XV saukunidan es interesi isev ecema
(bezaraSvili 1989 145) q bezaraSvilis azriT saTnoebaTa kibis qarTul
redaqciebze dakvirvebac msgavs suraTs aCvenebs (bezaraSvili 1989 145)
rogorc aRvniSneT qarTulad Camoyalibda klemaqsis eqvsi
redaqcia
1) X saukunemdeli Semoklebuli (gamokrebili) prozauli versia (mag Sin
14 (gariti 1956) romelic arabulidanaa Targmnili (utie 1973 45)
2) eqvTime aTonelis prozauli versia (X-XI ss) romelic yvelaze meti ndash
27-mde xelnaweriT aris Cvenamde moRweuli (cincaZe 1965 6)1 igi
gamocemulia XX saukunis dasawyisSi (sineli 1902) xolo mogvianebiT
ramdenjerme gamoica axalqarTulad eqvTime aTonelis samecniero
kritikulad dadgenili teqsti ki danarTis saxiT erTvis m cincaZis
disertacias (cincaZe 1965)
3) petre gelaTelis prozauli versia (gamosacemad mzaddeba m cincaZis
mier) romelsac ori Zveli xelnaweriT mouRwevia Cvenamde A-39 (XIV s) da
ufro adrindeli daviT garejSi nikras mier gadawerili nusxa (H-1669)2
romelic cnobili iyo eqvTime aToneliseuli Targmanis Semcvelad da
XII-XIII saukuneebiT aTariRebdnen (metreveli 1950 96-97) rogorc m
cincaZe arkvevs nusxis dasawyisi da bolo nawilebi marTlac
eqvTimeseul teqsts Seicaven ZiriTadi Sua nawili ki aris petre
gelaTelis Targmani (cincaZe 1965 17) A-39 da H-1669 nusxebs mkvlevris
dakvirvebiT aqvs erTi saerTo wyaro romelmac sxvadasxva gadamweris
xelSi sxvadasxva cvlileba ganicada (cincaZe 1995 42) xelisa da
orTografiuli niSnebis mixedviT H-1669 xelnawers m cincaZe XI-XII
saukuneebiT aTariRebs da svams mTargmnelis petre gelaTelis
moRvaweobis periodis sakiTxs (cincaZe 1965 17) romelic XIII saukunis
moRvawed iyo miCneuli (kekeliZe 1980 331-334) q bezaraSvilis azriT es
faqti ufro gamodgeba saimisod rom aRniSnuli Targmanis avtorad ioane
petriwi miviCnioT (bezaraSvili 1987 130) ioane petriws miiCnevs avtorad
iv lolaSvilic (petriwi 1968 65-68 89) e WeliZe ar iziarebs iv
1 xelnawerebTan dakavSirebiT ix kekeliZe 1927 155 kekeliZe 1957 65
2 sxva xelnawerebi gviandelia S-344 (XVIII s) H-2346 (XVIII s) H-2188 (XIX s) (cincaZe 1995 37)
12
lolaSvilis mosazrebas da specialuri terminologiuri kvlevis
Sedegad askvnis rom mTargmneli petre gelaTelia ldquoaRniSnul TargmanSi
vlindeba sakuTriv gelaTuri (arapetriwiseuli) petriwiseuli da
sruliad axali sakuTriv petre gelaTeliseuli
terminTSesatyvisobanicrdquo (WeliZe 1996 674)
prozauli redaqciebis garda arsebobs saTnoebaTa kibis poeturi
gadamuSavebebic
1) erT aseTs eqvTimeseul Targmanze dayrdnobiT SemuSavebul
leqsiT redaqcias romelic gamosca iv lolaSvilma (petriwi 1968)
tradicia ioane petriws miawers ldquosaxeli iovane aRniSnulia 302-e
strofis kidurwerilobaSic ldquomeox meqmen mamao iovane me ndash iovanes
mosavsa Sensardquo es ioane aris petriwi amas adasturebs literaturuli
tradicia (xelnawerze darTuli anderZebi da XVIII saukunis mweralTa
cnobebi)rdquo (petriwi 1968 94) amdenad radganac teqstis avtoris
dadgenisTvis aucilebeli kvlevebi ar aris Catarebuli da amjerad arc
Cveni kvlevis interesSi Semodis aRniSnul teqsts pirobiTad ioane
petriwiseulad movixseniebT
2) sxva anonimi avtoris mier damuSavebuli grigol nazianzelis
TxzulebebSi CarTuli poeturi redaqciis fragmentebi qeTevan
bezaraSvilma aRmoaCina teqsti gamocemulia Jurnal macneSi da imave
Jurnalis or nomerSi dabeWdilia vrceli gamokvleva teqstis Sesaxeb
(bezaraSvili 1987 129-154 bezaraSvili 1989 142-162) klemaqsis axal
qarTul versias safuZvlad udevs petre gelaTelis Targmani anonimi
frazeologiuri sizustiT misdevs Tavis wyaros mkvlevris azriT es
teqsti romelic moRweulia XVIII-XIX ss xelnawerebiT unda
momdinareobdes adreuli nakluli dednidan romelic Tavis mxriv
xelnaweris prosodiis niSnebis mixedviT petriwuli saliteraturo
skolidan unda iyos gamosuli amasve miuTiTebs teqstis stilic
(bezaraSvili 1987 132-148)
bolo ori leqsiTi redaqcia XVIII saukuneze adrindeli
xelnawerebiT ar aris cnobili isini antonis saliteraturo skolis
interesebma Semogvinaxa (bezaraSvili 1989 143-144) ufro metic
13
3) saTnoebaTa kibis ukanaskneli (XVIII s) da erTgvarad Semajamebeli
redaqcia Tavad anton kaTalikoss ekuTvnis teqsti erTi S-3731
xelnaweris mixedviT gamosca da gamokvleva daurTo T kukavam (kukava
1996)
saTnoebaTa kibe rogorc SesavalSi aRiniSna XIII saukuneSi
uTargmniaT qarTulidan somxurad somxurad am Targmanis ori nusxa
arsebobs erTi XIII saukunis xolo meore mogviano periodis orive
nusxaSi meoce Tavis bolos Senaxulia cnoba am Zeglis somxurad
Targmnis Sesaxeb ldquonaTargmnia aqamomdis wrfelis mowesis minas mesvetis
mier qalaq trapizons xolo aqedan simeon xuces-monazonisagan qarTuli
eniTrdquo simeon xuces-monazons klemaqsis garda qarTulidan somxurad
uTargmnia ioane damaskelis wyaroAacute-codnisaAacute da prokle diadoxosis
kavSirni RvTismetyvelebiTni ioane petriwis sqolioebiTurT saTnoebaTa
kibis somxur Targmanze dakvirvebis Sedegad i abulaZem gaarkvia rom
sakuTriv teqsti da traqtati mwyemsisa mimarT naTargmnia petre
gelaTelis qarTuli Targmanidan xolo ganmartebebi da daniel
raiTelis mier dawerili ioane sinelis cxovreba misdevs eqvTime
aTonelis Targmans mkvlevris azriT Zeglebi romlebic simeons
uTargmnia somxurad SemTxveviT xelT Cavardnili ar Cans isini
sagangebodaa SerCeuli rogorc metad mimzidveli Txzulebebi saSualo
saukuneebSi (abulaZe 1938 128-133)
zemoT warmodgenili mcire istoriul-literaturuli eqskursis
Semdeg SevexebiT saTnoebaTa kibesTan dakavSirebul im zogad istoriul
da literaturul sakiTxebs romelTa gaTvaliswinebis gareSe rogorc
aRvniSneT SeuZlebelia Sua saukuneebis kulturaSi teqstis rolisa da
adgilis gansazRvra
14
amp 1 moralur-eTikuri principebi Sua saukuneebis azrovnebaSi
cnobilia rom qristianuli eTikis wyaro pirvel rigSi bibliaa
Sesabamisad asketuri praqtika swored bibliis eTikis gansakuTrebuli
simkacriT dacvas gulisxmobsAasketizmi qristianuli kulturis erT-
erTi fundamentia am kulturis nebismieri sferos srulyofilad
Seswavla askezis eTikuri principebis gauTvaliswineblad SeuZlebelia
Tu adre mecniereba asketizms ganixilavda rogorc mxolod uaryofiT
movlenas masSi eZebda sociumTan damokidebulebaSi oden destruqciul
midgomebs individis SemboWav da madeformirebel kategoriebs dRes
aSkarad gamoikveTa araerTi aspeqti misi rogorc dadebiTi movlenisa
Sesabamisad monoliTur dasavlur kulturaSi TiTqos xelaxlა
aRmoაCines asketizmi rogorc kulturuli movlena DdabejiTebiT
miuTiTeben rom asketizmi gvTavazobs eTikis safuZveldamdeb
motivaciebs rom asketuri Rvawlis gavlena ar Semoifargleba oden
religiuri sivrciT aramed is zemoqmedebs kulturis xelovnebis
mwerlobis ama Tu im mimarTulebis formirebaze xolo eTikuri
diskursis fonic da intenciac asketizmSia saZiebeli (xoruJi 1998 24)
raki ioane sinelis teqsti zneobrivi saxelmZRvaneloa pirvel
rigSi saWiroa gairkves eTikis roli antikur da Sua saukuneebis
kulturaSi
cnobilia rom qristianulma kulturam Tavis wiaRSi antikuri
msoflmxedvelobis erTgvari integracia moaxdina ufro metic Sua
saukuneebSi qristianuli filologiis ganviTarebis process aRweren
rogorc antikuri meTodologiisa da praqtikis rdquoqristianizaciisrdquo
process (doborjginiZe 2012 43) igive SeiZleba iTqvas Sua saukuneebis
msoflmxedvelobaze bunebrivia rom antikur-berZnul kulturaze
amozrdilma da am kulturiT nasazrdoebma qristianulma
msoflmxedvelobam memkvidreobad antikuri kulturisa da filosofiis
didi gamocdileba miiRo aqve aRvniSnavT rom platonis
filosofiasTan (saerTod klasikuri periodis eTikasTan ndash im)
qristianuli eTikisa da asketuri principebis gansakuTrebuli
siaxlovidan gamomdinare mkvlevari rv livingstoni wignSi ndash berZeni
15
geniosi da misi mniSvneloba CvenTvis (The Greek Genius and its Meaning to us)
ndash svams udavod saintereso SekiTxvas iyo Tu ara platoni asketi
(livingstoni 1912) es siaxlove samecniero literaturaSi araerTgzis
aris aRniSnuli jilian evansis marTebuli azriT filosofiur
sistemebs hqonda ara mxolod inteleqtualuri aramed praqtikul-
moraluri xasiaTic maTi mizani iyo bednierebis miRweva saTnoebebis
meSveobiT (evansi 2014 10) Sua sakuneebis qristianobis moralis
filosofia moicavs qristianuli da antikuri moralis sinTezis
mcdelobas rac qristiani moazrovnisaTvis ar unda yofiliyo rTuli
saqme ldquoTuki filosofosebi acxadebdnen rom netari cxovreba miiRweva
im adamianebis mier romlebic sakuTar dacemul bunebaze rac SeiZleba
maRla dadgomas cdiloben da yvelaferSi RmerTs baZaven mSvidi
uSfoTveli cxovrebiT rac amqveyniuri siameebisadmi da vnebebisadmi
zurgis Seqcevas niSnavs gana SeiZleboda qristians rame
sawinaaRmdego hqonoda amgvari TvalTaxedvisadmi qristianebi mxolod
am ideebis gaRrmaveba-ganviTarebas moisurvebdnen da filosofiur
sistemaSic imave gzas dasaxavdnen im filosofosebisTvis romlebic
sulis ukvdavebas aRiarebdnen bednieri cxovreba ar Semoifargleboda
mxolod amqveyniuri arsebobiT misi realizeba am cxovrebis Semdgomac
iyo SesaZlebeli ase rom qristianebi da filosofosebi ar
saubrobdnen sxvadasxva enaze garkveuli azriT qristianoba Tavad
warmoadgenda filosofiasrdquo (evansi 2014 11) miuxedavad imisa rom
antikuri filosofiisa da qristianuli kulturisTvis niSandoblivi
eTikuri principebis formaluri gamoxatuleba xSirad Tanxvdeba
gavrcelebuli azriT eTikisTvis axali epoqa iwyeba qristianobis
gariJraJze radganac antikur paganizms ar hqonia RvTisa da samyaros
urTierTobis kacobriobis erTianobisa da moraluri kanonis bunebis
Sesaxeb naTlad da zustad Camoyalibebuli koncefcia Sesabamisad am
da msgavs sakiTxebs pirvelad qristianobam mohfina naTeli
qristianobam moitana axali ideali ndash eTikuri swavlebis centrSi
daayena da upirveles cnebad aqcia siyvaruli da dasaxa axali mizani ndash
moraluri srulyofa adamianis RmerTTan mimsgavsebisTvis ldquoda
Seiyuaro ufali RmerTi Seni yovliTa guliTa SeniTa da yovliTa
16
suliTa SeniTa da yovliTa gonebiTa SeniTa da yovliTa ZaliTa
SeniTa ese ars pirveli mcnebaAacute Seiyuaro moyuasi Seni viTarca Tavi
Tacircsirdquo (mark 12 30-31) ufro metic ldquogiyuarded mterni Tquenni da
akurTxevdiT mwyevarTa TquenTa da keTilsa uyofdiT moZuleTa
TquenTa da ulocevdiT maT romelni gmZlavrobden Tquen da gdevniden
Tquenrdquo (mT 544) radganac Tavad RmerTia siyvaruli ldquoromelsa ara
uyuardes man ara icis RmerTi rameTu RmerTi siyuarulisaAacute arsrdquo (1 in
48) Tumca rogorc pavle mociquli gvaswavlis RmerTma moraluri
kanoni dawera im adamianTa gulebSic ki romlebic qristianuli
gamocxadebis farglebSi ar Tavsdebodnen ldquoromelni gamoaCineben
saqmesa Sjulisasa dawerilsa gulTa Sina maTTa Tana-mowamebiTa
maTda gonebisa maTisaAacuteTa da Soris urTierTas gulis sityuani
Seasmenden anu sityuas ugebdenrdquo (rom 215)
ra aris morali ratom unda iyos adamiani moraluri am kiTxvebze
sistemuri pasuxis gacemas kacobriobis istoriis yvela etapze cdiloben
platonisTvis tradiciuli saTnoebebis (moTmineba simamace
samarTlianoba RvTismosaoba) sargeblianoba damokidebulia imaze Tu
rogor exmarebian isini adamians bednierebis mopovebaSi misi azriT
bedniereba mdgomareobs sulis harmoniaSi saTnoebebi ki am procesSi
SeiZleba ganvixiloT rogorc amgvari fsiqikuri harmoniis aucilebeli
aspeqti
Aaristotele im varaudis sapirispirod rom moraluri principebi
aris Tandayolili fiqrobs rom moraluri saTnoeba arc Tandayolilia
da arc Teoriuli gansjiTa da swavliT miiRweva is xSiri sistematuri
praqtikiT gamomuSavdeba da gamouyeneblobiT ikargeba (buaZe 2014)
rdquosaTnoebani ar arian warmoSobilni arc bunebrivad da arc bunebis
sawinaaRmdego gziT Cven mas movipovebT da srulvyofT miCveviTrdquo (arist
nikom eTik 1103a)
epikures moZRvrebaSi eTika dafuZnebulia hedonizmze radganac aq
kargi gaigivebulia sasiamovnosTan magram WeSmariti hedonizmi
epikurelebisTvis gonebrivi simSvidea romelic gulisxmobs
crurwmenebis RmerTebis da imqveyniuri cxovrebis SiSis daZlevas
17
stoikosebisTvis eTika kargi cxovrebaa rac miiRweva bunebasTan da mis
kanonebTan harmoniaSi yofniT maTTvis Tavad saTnoebebia adamianuri
cxovrebis erTaderTi mizani maT miaCniaT rom adamians saTno cxovrebis
miRweva yvelanair pirobebSi SeuZlia amitom amqveyniur ldquosikeTeTardquo
mimarT filosofiur gulgrilobas qadageben (peri 2014)
amrigad antikur filosofiaSi adamianis telosi bednierebaa
xolo bedniereba Tavis mxriv ukavSirdeba zneobis moralis Sesabamisad
cxovrebas sainteresoa ras Tvlian moralurad berZeni filosofosebi
da ra aqvs saerTo qristianul morals antikur filosofiaSi
Camoyalibebul eTikur principebTan
amjerad Cvens mizanს ar warmoadgens qristianuli eTikis rogorc
Camoyalibebuli sistemis antikur eTikur sistemasTan zogadi mimarTebis
kvleva SemovifarglebiT ufro konkretuli amocaniT ndash calkeuli
moraluri konceptis (am SemTxvevaSi vercxlismoyvareoba sixarbe
angareba da mflangveloba nayrovaneba gemoTmoyvareoba da
TavSeukavebuloba) antikuri da qristianuli gaazrebisa da maT Soris
msgavsebisa da gansxvavebis warmoCeniT
Kklasikuri periodis udidesi warmomadgenlis platonis Teza
rom suli unda idges sxeulsa da maSasadame yovelive materialurze
maRla gadavida qristianobaSi da Tavi iCina qristian moRvaweTa
naazrevSic (kahani 2009 34) platonis idealuri saxelmwifos mcvels ar
aqvs qoneba ldquomcvelebs arc sakuTari saxl-kari unda hqondeT arc miwa-
wyali da arc sxva ram avladideba isini mosaxleobisgan iReben sursaT-
sanovages TavianTi samsaxuris sanacvlod da erTad moixmaren mas Tuki
surT WeSmariti mcvelebi erqvaTrdquo (plat saxelmw 1913) amdenad SuRli
da dava adamianis mesakuTruli bunebis gamo warsuls bardeba da
materialuri Rirebulebebis tyveobisgan Tavisufali suli mzadaa
Sesamecneblad
rac Seexeba aristoteles misi filosofia deskrifciulia igi
Tanadrouli sazogadoebisTvis tipur eTikur principebs aRwers
bdquosaTnoeba aris Tviseba SeZenili SerCevis safuZvelze igi CvenTvis
3 citatebs platonis saxelmwifodan vuTiTebT baCana bregvaZis Targmanidan
18
Sualedur mdgomareobas warmoadgens Sualedi ki or borotebas Soris
ndash siWarbesa da naklebobas Sorisaaldquo (arist nikom eTik 1107a) amitom
aristoteles eTikis mixedviT idealuria Sualeduri mdgomareoba
siZunwesa da mflangvelobas Soris amgvar adamians bdquoaxasiaTebs gacema
imaze viszec saWiroa miReba imisgan visganac saWiroa da armiReba
imisgan visganac araa saWiroldquo (arist nikom eTik 1120a)
naklebad radikaluri damokidebuleba aqvT materialur
RirebulebebTan mimarTebaSi romael filosofosebs seneka amtkicebs
rom simdidre TavisTavSi ar moicavs borotebas Tumca is SeiZleba iyos
amis mizezic igi ar gamoricxavs saTnoebis mopovebis SesaZleblobas
qonebis daxmarebiTac (De Vita Beata) ciceronis azriTac simdidre
SeiZleba iyos saTnoebis winapiroba Tumca ara aucilebeli (grifini
1976 296)
materialuri Rirebulebebisadmi ebraelTa damokidebuleba Cans
Zveli aRTqmis wignebSi k perotas azriT Raribi daculia RvTisagan
imdenad ramdenadac damqiravebelma droulad da samarTlianad unda
gadauxados gasamrjelo daqiravebuls rac ara marto Raribs icavs
usamarTlobisgan aramed damqiravebelsac zedmeti simdidris
dagrovebisgan (perota 2004 44) Zveli aRTqmis mixedviT materialur
simdidres aqvs maRali faseuloba bibliuri abraami isaaki iakobi
solomoni agroveben qonebas romelic aris RvTiuri nebis niSani Tumca
amavdroulad Zveli aRTqma moiTxovs mdidrisgan Raribis daxmarebas
rac Seexeba axal aRTqmas aq simdidre gaazrebulia
erTmniSvnelovnad negatiur konteqstSi rogorc damabrkolebeli
faqtori RvTis mcnebebis aRsrulebis gzaze ldquoda zrunvani amis
soflisani da sacTuri simdidrisaAacute SeuAtildedis da SeaSTvian sityuaAacute igi
da unayofo iqmnisrdquo (mark 419) ieso gamoricxavs RmerTisa da mamonas
samsaxurs erTdroulad radgan ldquomdidari Zniad Sevides sasufevelsa
caTasa da merme getyAcirc Tquen uadviles ars aqlemi ganslvad Atildeurelsa
nemisisa vidre mdidari Seslvad sasufevelsa caTasardquo (mT 19 23ndash24)
amitom igi kategoriulad mouwodebs morwmuneebs bdquoganyideniT monagebni
19
Tquenni da mieciT qvelis-saqme da yavT Tavisa Tquenisa safase romeli
ara daZueldesldquo (lk 12 33ndash34)
axali aRTqmis es xazi qristianobaSi mogvianebiT patristikuli
literaturiTa da asketuri moRvaweobiT gagrZelda radganac asketuri
moRvaweobis sabasizo saTnoebas axloblebTan ganSorebasTan erTad
yovelgvari materialuris uaryofa warmoadgenda amgvarma tendenciam
moitana samonastro sazogadoebebis Camoyalibeba metic gamoikveTa am
tendenciis kidev ufro mkveTri forma ndash sociumisgan (samonastro
sazogadoebisganac ki) gamdgari martodmyofoba da bunebrivia rom mis
erT-erT fundamentur principad iqca upovareba
Aasketuri moqmedeba iTxovs koncentracias sakuTar Sinagan
samyaroze maqsime aRmsarebeli ambobs bdquonetari goneba ukan moitovebs ra
yovelive (materialurs) dausruleblad tkbeba saRvTo mSvenierebis
(xilviT)ldquo (PG Vol 90 964D) amitomac eklesiis mamebi uaryofdnen kerZo
sakuTrebas da sxvebsac amisken mouwodebdnen netari avgustines azriT
simdidris dagroveba ar aris Rirebuli mizani qristianisTvis imave
azrs imeorebs klimenti aleqsandrieli (granti 2004 49) ioane
sinelisUsaTnoebaTa kibeSi romelic ajamebs ZiriTad qristianul
saTnoebebs calke Tavi eZRvneba vercxlismoyvareobas teqstis avtori
Teologiur sakiTxebSi Rrma gawafulobis garda amJRavnebs adamianis
fsiqologiis safuZvlian codnas amitomac axerxebs Caswvdes ama Tu im
vnebis warmomSobi adamianuri bunebis yvelaze dafarul da Rrma Sreebs
ldquovecxlis-moyvarebaAacute Tayvanis-cemaAacute ars kerpTaAacuterdquo (sineli 1965 277)
ldquodasawyisi vercxlis-moyvarebisaAacute arn gulis-sityuaAacute mowyalebisaAacute xolo
aRsasruli misi arn siZulili glaxakTaAacuterdquo (sineli 1965 278)
vercxlismoyvareoba gamoricxavs sulze zrunvas ldquoxolo romeli
ityodis Tu orive maqundeso igi Tavsa TAcircssa acTunebsrdquo (sineli 1965
277)
qristianuli eTikis kidev erTi centraluri principi nayrovanebis
vnebasTan brZolaa saqme isaa rom mankiereba ar aris TviTkmari
radganac yovel vnebas sxva vneba udevs safuZvlad da Tavadac sxva
vnebis Semoqmedia amgvar Sexedulebas adamianis qcevaze xangrZlivi
20
dakvirveba udevs safuZvlad asea gagebuli codvis raoba antikur
filosofiaSic da qristianul saazrovno sivrceSic Pplatoniს azriT
mravalferovani sakvebi aRviraxsnilobis mizezia rac xels uSlis da
azarmacebs mcvels brZolis velze (plat saxelmw 112) amasTanave
mankierebis sxvadasxva gamovlineba miuTiTebs adamianis xasiaTis ama Tu
im sisusteze magaliTad aristotelesTvis nayrovaneba TavSeukaveblobaa
da gasakicxia ndash ldquobunebriv miswrafebaTagan cotaa iseTi romelic
gvacTunebs da isic erT SemTxvevaSi gadaWarbebis dros radgan Wama an
sma imisa rac mogxvdeba sanam mucels ar amoiyorav niSnavs bunebrivi
zomis gadaWarbebas magram Sevseba imisa rac aklia adamians aris
bunebrivi moTxovnileba isini romlebic saWiroze metad iyoraven
mucels Rormucelebi arian aseTebi monuri bunebisa arianldquo (arist
nikom eTik 1118b) igi am sakiTxSic zomierebis momxrea Tvlis ra rom
bdquojanmrTelobas Rupavs zedmeti an naklebi saWmeli da sasmelildquo (arist
nikom eTik 1104a) amgvarad platonic da aristotelec gadaWarbebuli
saWmlis miRebisgan Tavis mozRudvas ormagi funqciiT tvirTaven ndash
zrunva fizikur janmrTelobaze da nayrovanebisgan warmoSobili
mankierebebisgan (rogoricaa siZva mrisxaneba ulmobeloba da aS) Tavis
arideba rac adamianis sulis misi xasiaTis sworad formirebis
winapirobaa
Zveli aRTqmis mixedviT egviptelTa tyveobidan Tavdaxsnil
ebraelebs bdquogulman uTqua gulisTqmaAacute dasxda da tiroda da Zeni
israAgravelisanica maT Tana da ityodes vin mces Cuen Atildeorci da vWamoT
ldquo(ricx 11 4-5) ufalma mouvlina maT xorci bdquoda Atildeorci igi iyoRa pirsa
Sina maTsa da arRa moklebul iyo da ufali ganrisxna ersa mas zeda da
mosra eri igi wylulebiTa didiTa friadldquo (ricx 11 33) klasikuri xanis
moazrovneTa msgavsad Zvel aRTqmaSic nayrovaneba sxva mankierebebis
safuZvlad miiCneva bdquogarna ese usjuloebaAacute sodomisa disa Senisa
ampartavanebaAacute da sisavsiTa purisaAacuteTa da iefobiTa nukveulobda igi da
asulni misnibdquo (ezek 16 49)
am eTikur xazs agrZelebs axali aRTqmac ldquoda vhrqua sulsa Cemsa
sulo gaqus mravali keTili daunjebuli mravalTa welTa ganisuene
21
Wame da su da ixarebd hrqua mas RmerTman ugunuro amas Ramesa migiRon
suli Seni Sengan ege romel moimzade visa iyosrdquo L(lk 1219-20)
nayrovanebasTan brZola SesaZlebelia marxviT romelic kargad
nacnobi praqtikaa aramarto antikuri-berZnuli samyarosTvis (orfeosis
kultis mimdevrebiDdionises kulti piTagorelebi) aramed TiTqmis
yvela religiuri Tu filosofiuri sistemisTvis Tumca qristianuli
marxvis ideas gansxvavebuli Sinaarsi aqvs ndash sakvebisgan Tavis Sekaveba
aris pirvel rigSi gonebisa da sulis ganwmendis saSualeba
gansakuTrebiT aqtualuri iyo nayrovanebasTan marxvis saTnoebiT brZola
samonastro sazogadoebaSi bdquogamaride yovelgvar sacTurs uwminduri
saWmeli rodi maSinebs aramed uwminduri vnebaldquo (net avgust aRs X
XXXI 46) ndash wers netari avgustine igi nayrovanebasTan brZolis magaliTs
Tavadve iZleva ldquodResdReobiT ki siamovnebad miCans es aucilebloba da
me vebrZvi am sitkboebas (nayrovaneba ndashim) raTa misi tyve ar gavxde esaa
yoveldRiuri brZola marxulobiTa da bdquoxorcis daTrgunviTldquo (net
avgust aRs X XXXI 43) qristianuli asketizmisTvis damaxasiaTebeli
iyo rogorc eqstremalurad radikaluri meTodebiT brZola ama Tu im
vnebis dasamarcxeblad ise zomiereba am brZolaSi netari
avgustinesTvis sakvebis zomieri miRebaa nayrovanebasTan brZolis
yvelaze gonivruli forma bdquopirs ise unda amosdo lagami rom arc
Zalumad movzidoT da arc sul mivuSvaT sadaverdquo (net avgust aRs X
XXXI 47) am xazs agrZelebs ioane damaskeliც igi aucileblad miiCnevs
bunebiseul da aucilebel sxeulebriv moTxovnilebaTa dakmayofilebas
imisTvis rom sxeulma ar dakargos sasicocxlo Zalebi radganac RvTis
mcnebebis aRsrulebas sulierTan erTad sWirdeba fizikuri Zalisxmevac
bdquosxeuliseul siamovnebaTagan nawili aris erToblivad bunebiseulic da
aucilebeliac romlebis gareSe SeuZlebelia sicocxle rogorebicaa
magaliTad sinaklulis Semavsebeli saWmeli da aucilebeli samosirdquo
(ioan damask gard 2000 364) Tumca zomiereba ioane damaskelis azriTac
gadamwyveti faqtoria sulieri harmoniis SesanarCuneblad bdquonawili
(siamovnebebi ndash im) arc aucilebelia da arc bunebiseuli rogorc
magaliTad simTvrale avxorcoba da nayrovaneba arc ametebs saWiroebas
22
radgan isini arc Cveni sicocxlis ganmtkicebas emsaxurebian da arc
modgmis memkvidreobiTobas aramed piriqiT zians gvayenebenldquo (ioan
damask gard 2000 364) nayrovaneba safuZveli SeiZleba iyos
TavSeukaveblobis rac Tavis mxriv azianebs sxeuls ryvnis suls da
abnelebs gonebas amis sapirispirod bdquomarxva kurnavs sulier Wrilobebs
da aaxlebs codviT gaxrwnil suls igi ganamtkicebs gonebas
Stagvagonebs RvTis SiSs anadgurebs vnebebs aTvinierebs zraxvebs rdquo
(ioan oqrop marxv 1991)
nayrovanebis vnebaze msjelobas ioane sinelis saTnoebaTa kibiT
davasruleb ldquomTavari eSmakTaAacute ars zeciT gardamovrdomili igi mTiebi
da mTavar vnebaTa ars simaZRre muclisaAacuterdquo (sineli 1965 233) rogorc
vxedavT ioane sineli Tavisi winamorbedebis msgavsad miiCnevs rom
gadametebuli ZRoma safuZvels udebs yvelanair codvas da
gansakuTrebiT aRvivebs vnebebs ldquosimaZRre WamadTaAacute mamaAacute ars siZvisaAacuterdquo
(sineli 1965 225) igia saTave yovelgvari mankierebis ldquopirmSoAacute Cemi ars
siZvaAacute da Semdgomad misa ndash sificxe gulisaAacute da mesameAacute ars Zili da
merme ndash zRuaAacute gulis-sityuaTaAacute da Relvani Seginebisani da ufskruli
gamouTqumelTa da miuTxrobelTa arawmidebaTaAacute Cemgan gamovals asulni
Cemni arian mconarebaAacute mraval-metyuelebaAacute kadnierebaAacute da gancxromaAacute
sicili cilobaAacuterdquo (sineli 1965 236) is rac gaxda mizezi ldquodacemasa mas
adamissa warwymedasa esavissa momsrvelsa israeAgravelTasa noes
Seuracxebasa gomornelTa damwuvelsa loTis bralobasardquo (sineli 1965
235) ioane sinelisTvis nayrovanebasTan brZolis saukeTeso gza
zomierebaa da Tanmimdevrulobaa
zemoT warmodgenili masala naTelyofs rom nayrovanebis vnebis
antikuri filosofiuri da Sua saukuneebis qristianuli gaazreba
Zalzed msgavsia
amrigad morali zneoba universaluri kategoriaa ara romelime
erTi religiis an kulturis monapovari aramed kacobriobis mdidari
sulieri gamocdilebis nayofi qristianulma msoflmxedvelobam
memkvidreobad miiRo antikur kulturaSi Camoyalibebuli da Teoriulad
kargad gaazrebuli moralur-eTikuri principebi romelmac axali
msoflmxedvelobis wiaRSi garkveuli transformacia ganicada amasTan
23
qristiani mamebi ara marto amCnevdnen aramed miuTiTebdnen kidec
antikuri tradiciis gangrZobadobaze da mas RvTis arsis absolutur
sikeTed gaazrebis konteqstSi ganixilavdnen bdquovnebaAacute da boroti bunebiTi
bunebasa Sina Cuensa ara dabadebul ars rameTu araTu vnebaTa
dambadebeli ars RmerTi aramed ufroAacutesad saTnoebani daebadnes mis mier
Cuen Soris rameTu mowyalebaAacute bunebiTi ars Cuen Tana amisTAcircsca
warmarTnica swyaloben kacsaldquo (sineli 1965 394) es siaxlove
gansakuTrebiT maSinaa mosalodneli roca axali msoflmxedveloba
yalibdeba iseTi Zlieri kulturis wiaRSi rogoricaa antikuri
berZnuli civilizacia amdenad qristianuli teqstis kvleva
aucileblad moiTxovs antikuri berZnuli tradiciebis gaTvaliswinebas
ramdenadac vfiqrobT es aris uwyveti erTiani saazrovno procesi
24
amp 2 saTnoebaTa kibis wyaroebis sakiTxi
saTnoebaTa kibis teqstze darTul werilSi ioane raiTeli ioane
sinels sTxovs rom asketur gzaze Semdgar moRvaweTaTvis Tavis
mravalferovan praqtikul gamocdilebaze dayrdnobiT aRweros
sulisTvis margebeli rCevebi marTlac 40 wlis ganmavlobaSi asketur
RvawlSi myofi ioane sineli saTnoebaTa kibis Seqmnisas xelmZRvanelobs
sakuTari praqtikuli gamocdilebiT magram ioane sinelis Sroma aris
avtoris samonastro cxovrebis mdidari gamocdilebisa da winare
tradiciis erTgvari sinTezi (ueari 1982 59) Sua saukuneebis
Teologiur-filosofiur literaturaSi ioane sinelis Rrma
ganswavlulobaze metyvelebs erTi mxriv zedwodeba ndash ldquosqolastikosirdquo
xolo meore mxriv TxzulebaSi gamoyenebuli mravalferovani wyaroebi
saTnoebaTa kibis zogierT wyaroze teqstSive gvxvdeba miniSneba xolo
sxva danarCeni gamovlenilia specialuri samecniero kvlevebis Sedegad
winamdebare paragrafi imdenad aris mniSvnelovani qarTuli
filologiisTvis ramdenadac cxadia rom saTnoebaTa kibis TargmanebiT
Sua saukuneebis qarTveli mkiTxveli ecnoba ara mxolod asketur-
mistikuri Janris brwyinvale Zegls aramed im mravalferovan wyaroebsac
romelsac Txzuleba emyareba
mkvlevar andrei kordoCkins SeniSnuli aqvs rom Cveulebriv
klasikuri wyaroebis gamoyenebisas ioane sineli ase miuTiTebs bdquoΚαigrave θαῦμα
ὄντως πῶς καί Ἑλληνές τι τοιοῦτον ἐφθέγξαντο ἐπεigrave καigrave φιλοσοφίαν τοῦτο εἶναι ὁρίζονται
μελέτην θανάτουldquo (PG Vol 88 797 C) ldquosakAcircrvel ars viTar warmarTaca esreT
sTnda ese vidreRa Tques viTarmed sibrZne AtildesenebaAacute ars sikudilisaAacuterdquo
(sineli 1965 161) ldquoda sakAcircrvel namdAcirclve viTar da ellinTaca eseviTari
raAacuteme aRmoTques vinaAacuteTgan da filosofosobadca amas gansazRvreben
yofad wurTasa sikudilisasardquo (A-39 63v)4 mkvlevris azriT ioane sinelis
zemoTmoyvanili azris wyaroa cnobili pasaJi platonis fedonidan (Pl
Phaed 67e) magram uSvebs SesaZleblobas rom sineli sxva qristiani
4 adgilebs petre gelaTelis Targmanidan am da sxva SemTxvevebSic vimowmebT prof m cincaZis mier kritikulad dadgenili teqstidan (A-39 H-1669) romelic mzaddeba gamosacemad
25
avtorebis klimenti aleqsandrielis (Strom 5 11 67) evsevi kesarielis
(Praep Evangel 11 27 18) grigol nazianzelis (Or 277) evagres (Pract 52)
kirile skviTopolelis (Vita Cyriaci 230) Sromebidan icnobdes platons da
ara uSualod (kordoCkini 2003 20-21)
saTnoebaTa kibe upirveles yovlisa religiuri teqstia da
bunebrivia rom igi gajerebulia citatebiT (masSi xandaxan mTeli
pasaJebia moyvanili) Zveli da axali aRTqmis wignebidan qarTuli
TargmanebSi gamoyenebuli bibliuri citatebis wyaros sakiTxi calke
kvlevis sagania aq aRvniSnavT rom prof m cincaZis dakvirvebiT eqvTime
aToneli bibliuri citatebis gamoyenebisas zog SemTxvevaSi eyrdnoba
bibliis teqstis qarTul redaqciebs zogjer ki pirdapir sinelis
teqsts Targmnis fsalmunis teqstis SemTxvevaSi ki ZiriTadad
gamoyenebulia a redaqcia (SaniZe 1960) (cincaZe 1965 100-105) rac Seexeba
petre gelaTelis Targmans iv lolaSvilis dakvirvebiT saTnoebaTa
kibis petre gelaTeliseul TargmanSi bibliuri teqstebi damowmebulia
ara giorgi mTawmindelis aramed ioane WimWimelis redaqciidan (petriwi
1968 30) amis sapirispirod prof m cincaZe (Sesabamis faqtobrivi
masalis damowmebiT) Tvlis rom petre gelaTeli bibliur citatebs
misTvis Cveuli akribiiT uSualod berZnuli teqstidan Targmnis xolo
fsalmunis teqstis SemTxvevaSi ZiriTadad qarTul g redaqcias (SaniZe
1960) misdevs (cincaZe 1965 100-105)
saTnoebaTa kibeSi gansakuTrebiT kargad Cans Sua saukuneebis
Teologiis Cinebuli codna rogorc aRvniSneT ioane sineli xSirad
Tavadve miuTiTebs wyaroebze ndash avtoritetul qristian avtorebze
origeneze evagre pontoelze igi origenes kicxavs im cnobili
koncefciisTvis (apokatastasisi) romlis mixedviTac saboloo xsna
gadarCena uklebliv yvelasTvis aris SesaZlebeli (PG Vol 88 865A)
ldquovekrZalneT yovelni da ufroAacutes xolo dacemulni rameTu ara
daemkAcircdros gulTa CuenTa uRmrToAacutesa origenes seni rameTu RmrTisa
kacT-moyuarebasa wina-hyofs bilwi igi da Asesawynarebel iqmnebis gemoAacutes-
moyuareTa da udebTa mierrdquo (sineli 1965 151) evagre pontoeli origenes
Tanamoazrea maTi swavleba dagmo 553 wlis msoflio krebam ioane sineli
akritikebs evagre pontoels ukideresi askezisaken mowodebisTvis
26
ldquohgonebda ubadruki da sawyalobeli evagre viTarmed ubrZnes brZenTasa
ars sityAcircTa da gulisAtildemis-yofiTa aramed scTa ugulisAtildemoAacute igi da
ugunurTa uugunures ipova mravalTa zeda saqmeTa da erTad amas zeda
rameTu ityAcircs viTarmed raJams mravalTa sanovageTa mimarT suridis
sulsa Cuensa maSin SevaiwroT igi puriTaca da wyliTa xolo ese msgavs
ars viTarmca vin hrqua mciresa yrmasa viTarmed ldquoerTiTa nabijiTa
aRAtildeed Tavsa kibisasardquo (sineli 1965 227) saTnoebaTa kibis es polemikuri
paTosi logikuria radganac sul raRac erTi saukune Tu iqneba gasuli
553 wlis msoflio krebis Semdeg romelzec dagmes origenesa da evagre
pontoelis swavlebebi miuxedavad amisa sakiTxi jer isev aqtualuria
radgan aleqsandriuli skolis am ori didi warmomadgenlis
Teologiuri swavlebebi sakmaod Zlier gavlenas axdens ara marto maT
Tanamedrove aramed momdevno epoqis qristian moazrovneebzec
safiqrebelia rom swored maTi popularobidan gamomdinare ioane
sineli romelic aseve iyo Tavisi drois uaRresad avtoritetuli
moRvawe upirispirdeba origenesa da evagres swavlebebs ioane sinelis
Sromis polemikur xasiaTze miuTiTebs berZnul xelnawerSi daculi
teqstis erT-erTi saTauric sityva origenes winaaRmdeg (Λόγος κατά
Οριγένους) Tumca am sakiTxTan dakavSirebiT samecniero literaturaSi
azrTa sxvadasxvaobaa magaliTad bogdanoviCi fiqrobs rom ldquogonieri
locvisrdquo ioane sineliseuli koncefcia rogorc RvTis wvdomis
erTaderTi saSualeba warmodgenilia evagre pontoelis romelic Tavis
mxriv ganicdida origenes did gavlenas naazrevSi (bogdanoviCi 1978 151)
an kidev miuxedavad imisa rom ioane sineli evagresa da origenes
misamarTiT polemikur mimarTvebs ar iSurebs is mainc ldquoevagristiardquo (beki
1959 353-354) igi evagres kvaldakval iyenebs evagreseul termins ldquoλογισμόςrdquo
ldquovnebisrdquo mniSvnelobiT (bogdanoviCi 1968 154)
meore mxriv rogorc zemoT ukve aRvniSneT ioane sineli sxvadasxva
mizniT xSirad imowmebs avtoritetul saeklesio moRvaweebs (PG Vol 88
717B) ioane kasianes ndash ldquomorCilebisagan simdable viTarca vTquT da
simdablisagan gankiTxvaAacute viTarca Tqua didman kasiane gankiTxvisa Tavsa
Sinardquo (sineli 1965 111) grigol nazianzelს (PG Vol 88 949A) ndash
27
ldquoromelnime ityAcircan viTarmed cudad-mzuaobrebaAacute da ampartavnebaAacute
ganyofilni arian urTierTas amisTAcircs rvad saxel-sdeben TavTa maT
vnebaTahellip xolo RmrTis-metyueli grigoli da sxuani mravalni kualad
SAcircdad ityAcircan vnebaTa maTrdquo (sineli 1965 301) (PG Vol 88 1064A)
bdquodabadebulni yovelnive ukueTu viTar daibadnes masve bunebasa zeda
arian viTar me xati var RmrTisaAacute da TiAtildeasa amas Tana aRreul var ndash
viTarca ityAcircs didi grigoli RmrTis-metyuelildquo (sineli 1965 420) efrem
asurs (PG Vol 88 1148D) ldquovin moigo amas sawuTrosa pirvel mermisa mis
saukunoAacutesa uvnebelobaAacute da sisrule eseviTari viTar asurman manrdquo
qarTuli Targmanis aSiaze dakonkretebulia ldquomamasa efrems ityAcircsrdquo
(sineli 1965 504)
rogorc Aandrei kordoCkini miuTiTebs ioane sineli aseve
sargeblobs apofTegmebiT ldquonu daiviwyeb yovelTa dReTa cxorebisa
SenisaTa moRuawesa mas didsa romelsa aTvrametsa welsa ara esma
moZRurisagan AtildeorcieliTa sasmeneliTa Tu cxovndi xolo SinaganTa maT
yurTa maradRe esmoda uflisagan araTu cxondi rameTu ese sityuaAacute ars
locvisa da ucnauri aramed esreT esmoda viTarmed scxondi romeli ese
ganCinebuli ars da mtkiceAacuterdquo (sineli 1965 111 PG Vol 88 717C Sdr alph John
the Theban) ldquoyovladve aravisTAcircs jer-ars raAacuteTamca locvasa Sina saqmesa
iqmoda rameTu ese keTilad guaswava angelozman man romeli netarisa
antonisa moida rameTu iqmn AtildeelT-saqmarsa da merme aRdis locvadrdquo
(sineli 1965 291 PG Vol 88 937D Sdr alph Anthony 1) bdquoicis Tqmuli ese man
romeli pirvel kanjarTa ubrZanebda da erCdes mas xolo ukunaAacutesknel
sulTa ganmrxwnelTa maT kanjarTa mier eSmakTa damorCilebuli da
mokicxul iqmna da romel-igi zecisa puriTa izardeboda xolo
ukuanaAacutesknel keTilisa misgan gamoeAtildeua da sakAcircrveli ese ars romel
Semdgomad sinanulad moslvisa misisa ityoda mwuxarebiT da simwariT
winamZRuari Cueni antoni viTarmed ndash didi sueti daecao xolo saxe
dacemisa misisaAacute dafara yovlad brZenman man rameTu icoda viTarmed-
siZvaAacute iyo AtildeorciTa da Tacircnier sxAcircsa AtildeorcTa Sexebisaldquo (sineli 1965 248
PG Vol 88 885C Sdr alph Anthony 14) ldquosaxed locvisa gaqundin qurivi igi
Wirveuli mosajulisagan misisa xolo saxe dayudebisa ars didi igi da
28
angelozTa swori dayudebuli arsenirdquo (sineli 1965 474 PG Vol 88 1112D
Sdr alph Arsenius 7 2544) teqstis qarTveli mTargmnelebi rogorc ukve
vnaxeT zog SemTxvevaSi roca amis saWiroebas xedaven metateqstis
saSualebiT azusteben informacias5 ldquouvnebelobaAacute aCuena megAcircptelman man
romelman Tqua viTarmed ara meSinis uflisaganrdquo (sineli 1965 504 PG Vol
88 1148D Sdr alph Anthony 32) aSiaze miweril SeniSvnaSi ndash ldquomamasa antonis
ityAcircsrdquo igulisxmeba anton didi rogorc anton kaTalikosi azustebs
Tavis redaqciaSi SeniSvnis saxiT an kidev ldquouvnebelobaAacute aCuena
romelman-igi iloca raAacuteTamca miiqces vnebani misdave da hbrZodes masrdquo
aSiaze minaweri ldquoiovanes ityAcircs moklesardquo (sineli 1965 504 PG Vol 88 1148D
Sdr Alph John the Dwarf 13) ldquoesreT iyo romelman ndash igi puri da yveli
Atildeelad miiRo (zogierT nusxaSi aRniSnul sityvas axlavs SeniSvna
ldquoserapionrdquo ndash m c ndash miTiTeba amba serapionze ndash i m) da dajda karTa zeda
TAcircsTa gardarTxmiT Zelsa zeda da aCuena man eseviTari simdable da
kualad sxuaman man muSakman siwmidisaman romelman samoseli TAcircsi
aRiZarcua da vidoda uvnebelad qalaqsa Sinardquo (sineli 1965 360 PG Vol 88
997C Sdr Historia Lausiaca 3716) ndash paladi helenepoleli ndash lavsaikoni
(kordoCkini 2003 20-21)
sxva pirdapiri miniSneba uSualo wyaroebze teqstSi ar gvxvdeba
amitom maTi gamovlena aris erT-erTi principuli sakiTxi saTnoebaTa
kibis kvlevis procesSi da amdenad igi sagangebo Seswavlis sagnad iqca
kerZod kalistos ueari swavlobda markoz monazonis Sromebis gavlenas
ioane sinelis teqstze (sakiTxi Seswavlilia sadisertacio naSromis
farglebSi romelic samwuxarod ar aris gamoqveynebuli) (ueari 1965 458-
459) folkeri amtkicebs rom ipova asamde msgavsi pasaJi saTnoebaTa kibis
teqstsa da Razeli mamebis barsanofes ioane Razelis da doreTe
Razelis Sromebs Soris (folkeri 1968 V7) d bogdanoviCi amba isaias
gavlenas xedavs (bogdanoviCi 1968 156-157) saTnoebaTa kibis Semdeg
pasaJSi ldquoviTarca SeuZlebel ars erTiTa TualiTa zecad xedvad da
meoriTa queyanad egreTve SeuZlebel ars Tumca ara evno sulsa romeli
5 SesaZloa ioane sineli imowmebdes im periodis qarTuli saazrovno sivrcisTvis naklebad cnobil moRvawes azrs an naklebad cnobil biografiul detals misi cxovrebidan
29
ara ucxo iqmnes srulad TacircsTagan gonebiTa anu Atildeorcieladrdquo (sineli 1965
51 PG Vol 88 668D Sdr Abba Isaiah Ascet151) (kordoCkini 2003 22) imave
bogdanoviCis azriT urisxvelobis morCilebisa da sulieri winamZRvris
mniSvnelobaze msjelobisas saTnoebaTa kibeSi igrZnoba amba barsanufis
gavlena (bogdanoviCi 1968 156) saTnoebaTa kibeSi bevri pirdapiri citata
da fraza gvxvdeba nilos sinelis Sromebidanac (buxvaldi 1982 400) aseve
saubroben ioane sinelis Sromaze ioane mosxis cnobili Txzulebis
limonaris gavlenazec es gavlena gansakuTrebiT igrZnoba 26-e sityvaSi
gankiTxvisaTAcircs da gulisAtildemis-yofisaTAcircs (Περί διακρίσεως) (proxorovi 1985
254)
cnobilia rom Sua saukuneebis teqstis wyaroebis kvlevas
arTulebs medievisturi msoflmxedvelobis monoliTuroba xSir
SemTxvevaSi rTulia imis dadgena uSualo gavlenasTan gvaqvs saqme Tu
saerTო tradiciasTan (kordoCkini 2003 21-22) amdenad epoqis specifikidan
gamomdinare (Temebis interesebis tradiciebis msoflmxedvelobis
mTlianoba) rTulia sasuliero xasiaTis teqstis wyaroebis zusti
identifikacia samecniero kvlevebis Sedegad gamovlenil saTnoebaTa
kibis zemoT miTiTebuli wyaroebis garda yuradRebas SevaCerebT kidev
or Cveni azriT sainterso monakveTze romelsac SesaZloa safuZvlad
edos ioane sinelis epoqisTvis kargad cnobili da popularuli
antikuri da neoplatonuri koncefciebi cxadia am SemTxvevaSic
saorWofoa saubari imaze sargeblobs Tu ara sineli uSualod
pirvelwyarodan dasaSvebia Sualeduri teqstis arseboba reminiscencia
an tipologiuri msgavseba magram arc is aris gamoricxuli rom saqme
gvqondes uSualo gavlenasTan miT umetes rom ioane sineli Rrmad
ganaTlebuli saRvTismetyvelo da filosofiur sakiTxebSi kargad
Caxeduli mweralia
saTnoebaTa kibis 26-e safexurSi gankiTxvisaTAcircs da gulisAtildemis-
yofisaTAcircs (Περί διακρίσεως) vkiTxulobT ldquoraJams orni borotni moiwivnen
jer-ars udaresisa gamorCevaAacute viTar-igi vdgiT raAacute locvasa Sina da
movidis ZmaAacute vinme da erTisa orTaganisa qmnaAacute Tana-guedvis anu datevebaAacute
locvisaAacute anu ara xilvaAacute Zmisa mis da SewuxebaAacute misi maSin ukue
30
gulisAtildema-vyoT viTarmed uaRres da uzeSTaes ars siyuaruli locvisasa
rameTu locvaAacute TaviT TacircsiT oden erTi saTnoebaAacute ars xolo siyuaruli
Semkrebeli ars yovelTa saTnoebaTaAacuterdquo (sineli 1965 396) ori borotebidan
naklebi borotebis arCeva momdinareobs cnobili miTologemidan
ldquoscilasa da qaribdas Sorisrdquo gavla romelic ukavSirdeba odisevsis
mogzaurobas odisevsi irCevs scilasTan axlos gavlas rogorc ori
borotebidan ufro naklebs man am arCevanis gamo dakarga eqvsi
Tanamgzavri Tumca xomaldi gadaarCina daRupvas rac qaribdasTan
axlos gavlis SemTxvevaSi emuqreboda es azri aqtiurad cirkulirebs
antikur filosofiaSic kerZod dialogSi protagora platoni ambobs
rom Tuki adamians aqvs arCevani or borotebas Soris igi ar airCevs
ufro did borotebas roca aris naklebi borotebis arCevis saSualeba
ἔστι τοῦτο ὡς ἔοικεν ἐν ἀνθρώπου φύσει ἐπὶ ἃ οἴεται κακὰ εἶναι ἐθέλειν ἰέναι ἀντὶ τῶν
ἀγαθῶν ὅταν τε ἀναγκασθῇ δυοῖν κακοῖν τὸ ἕτερον αἱρεῖσθαι οὐδεὶς τὸ μεῖζον αἱρήσεται ἐξὸν
τὸ ἔλαττον (Plat Prot 358cd) es azri aristotelesTanac gaielvebs erTgan
Tumca ara ise mkveTrad rogorc platonisa da ioane sinelis teqstebSi
miuxedavad imisa rom aristotele nikomaqes eTikaSi dasaSvebad miiCnevs
saSuals or ukiduresobas Soris romelTac igi borotebad ganixilavs
filosofosi ganmartavs rom amgvari saSualis migneba adamianisTvis did
siZnelesTan aris dakavSirebuli amitom ldquovinc Suisken iswrafvis is
pirvel yovlisa rac SeiZleba metad unda daSordes kidur mxareebs
rogorc kalifsoc gvirCevs ldquomoaride gemi qafsa da talRasrdquo
mopirdapire mxareebidan erTi ufro metad aris mcdari meore ndash
naklebad SuaSi moxvedra ki Zalian Znelia amitom ambobs is rom meored
curvisas unda SearCio naklebad cudi gzardquo (arist nikom eTik 1109a) es
konceptualuri xazi grZeldeba vefxistyaosanSic vgulisxmob sasiZos
mokvlis epizods romelic swored aristoteles koncefciis WrilSi
aqvs gaanalizebuli profesor elguja xinTibiZes (xinTibiZe 2009 409-410)
aqve unda aRiniSnos isic rom aristoteles saSualze msjelobisas
mkvlevari imowmebs saTnoebaTa kibis ioane petriwiseuli redaqciidan
Semdeg originalur strofebs
ldquoumankosa hrwamn yovelive simSvidiT
moiTmens igi satkivarsa yovelsa
31
moyusisa mimarT tkbil ars da saxierca
mdabal da maRal saSualsa zeda myof (238)
romelman Zalni gonierad keTilad
sazomsa zeda ipyrnes saSualobiT
ar midrkebodes marjul gina marcxeniT
aras ivnebdes moRuawe moiTmendes
mas ewodebis uvnebel sakuTrebiT (287)rdquo
mkvlevari SeniSnavs rom saTnoebaTa kibis qarTvel avtors eTikur
saTnoebebze msjelobisas yoveli saTnoebis umaRles kategoriad swored
ldquosaSualirdquo miaCnia (citirebuli konteqstis berZnuli teqstis Sesabamis
adgilebSi ldquosaSualzerdquo saubari ar Cans) (xinTibiZe 2009 394) SesaZloa
zemoT citirebul strofebs prozauli Targmanis Sesabamis TavSi
uSualo wyaro ar eZebnebodes magram Sua saukuneebis es cnobili
koncefcia ioane sinelis teqstisTvis aSkarad nacnobia miT ufro rom
aRniSnuli Teza popularulia Sua saukuneebisa da Semdegi periodis
filosofiaSic (Toma aqvineli da misi mimdevrebi imanuel kanti da sxva)
zemoT warmodgenili Sexeduleba ioane sinels gamoarCevs
rogorc erT-erT yvelaze liberal qristian avtors Tumca am sakiTxTan
dakavSirebiT arsebobs sxva mosazrebebic magaliTad j meiendorfi
fiqrobs rom ioane sineli moiTxovs asketizmis eqtremalur formas
Tavisi mkiTxvelisgan rac aSkarad miuTiTebs origenistul
spiritualizmze (meiendorfi 1974 70) mkiTxvelTa da mkvlevarTa
gansakuTrebul gaocebas iwveves saTnoebaTa kibis mexuTe Tavi sadac
ioane sineli aRwers gansakuTrebuli savanis dilegis momnanie mkvidrTa
yofas (PG vol 88 772AB) ldquome vixilen Zmano maT Tana muvAtildelni
dakanebulni simravlisagan muAtildelT-drekisa da Tualni maTni Semwuar
iyvnes cremlTa da siRrmed mTasrul iyvnes da Tmani maTni daefxurnes
da Rawuni maTni daebZarnes da moewylnes simravlesa mAtildeurvaleTa maT
cremlTasa da pirni maTni damdnar iyvnes da dayAcircTlebul araraAacuteTa
ganyofil iyvnes mkudarTagan da mkerdni maTni moewylnes cemiTa da
sisxlsa mtknarsa warmohyrides zedaAacuteszeda cemiTa mkerdTaAacutesardquo (sineli
1965 136) mkvlevari andrei kordoCkini teqstis am monakveTis Sesaxeb
ambobs ndash Tanamedrove mkiTxvelisTvis saTnoebaTa kibis pasaJebi momnanie
32
berebis cxovrebidan SeiZleba ufro gavdes sakoncentracio banaks
vidre qristianul institucias Tumca iqve svams kiTxvas ndash ratom rTavs
sineli am pasaJebs teqstSi igi aranair miniSnebas ar gvaZlevs imis
Sesaxeb rom Tavis mkiTxvels mouwodebdes amgvari sinanulisken
(kordoCkini 2003 52) mkvlevari marTebulad SeniSnavs rom ioane sineli
monanulTa savanis mkvidrTa cxovrebas aRwers ara rogorc asketuri
cxovrebis idealur formas aramed rogorc ukompromiso siyvarulis
magaliTs es epizodi deskripciulia avtori ki ar Txzavs aramed
mogviTxrobs imas rac naxa da ramac gaaoca miT umetes moulodnelia
ioane sinelisgan asketizmis eqstremaluri formebis qadageba maSin roca
teqstis sxva nawilebSi igi gamoirCeva liberaluri damokidebulebiT
sxvadasxva principuli sakiTxisadmi ioane sinelis liberaluri
Sexedulebebis sailustraciod mravali magaliTis moxmobac SeiZleba
maT Soris erT-erT TvalsaCino msjelobas warmoadgens tyuilisadmi
miZRvnili Tavidan Semdegi monakveTi ldquoviTarca yovelTa vnebaTa zeda
ganyofilebani arian sasjelTani egreTve tyuilisaTAcircs rameTu sxuaAacute
sasjeli ars misi romelman SiSsaTAcircs tanjAcircsa tyua da sxua ars misi
romelman Tacircnier Wirisa raAacutesame qmna igi uSiSoebiTa RmrTisaAacuteTa sxuaman
tyua sazrdelisaTAcircs da sxuaman gemoTmoyuarebisaTAcircs da sxuaman raAacuteTa
mis Tana myofTa sicili moatyuas da sxuaman ndash raAacuteTa Zmasa Tacircssa boroti
uyosrdquo (sineli 1965 218) ioane sinels miaCnia rom RvTiuri kanonebis
darRvevisTvis sasjelis SemTxvevaSi gaTvaliswinebuli iqneba amgvari
qcevis mizezebi
CemTvis saintereso meore epizodi ioane sinelis saTnoebaTa kibis
imave 26-e safexurSi gvxvdeba bdquovnebaAacute da boroti bunebiTi bunebasa Sina
Cuensa ara dabadebul ars rameTu araTu vnebaTa dambadebeli ars
RmerTi aramed ufroAacutesad saTnoebani daebadnes mis mier Cuen Soris
rameTu mowyalebaAacute bunebiTi ars Cuen Tana amisTAcircsca warmarTnica
swyaloben kacsa da siyuaruli bunebiTi ars rameTu pirutyunica
mwuxare iqmnebian urTierTas ganSorebisaTAcircsldquo (sineli 1965 394)
citirebuli pasaJi gvTavazobs cnobil neoplatonur koncefcias imis
Sesaxeb rom boroteba RmerTisgan ar momdinareobs Sesabamisad igi
adamianuri bunebisTvis araorganulia RvTisgan Seqmnili yvela arseba
33
dasabamidanve sikeTesTan aris naziarebi swored amitom warmarTebic ki
swyalobdnen adamianebs radgan sikeTe siyvaruli mowyaleba adamianis
arsisTvis ufro bunebrivia es Sua saukuneebis azrovnebaSi popularuli
Teologiuri debuleba romelic konceftualurad daamuSava fsevdo
dionise areopagelma erTi ZiriTadi Tezaa SoTa rusTavelis
vefxistyaosnis bdquoRmerTi kargsa moavlinebs av-borotsa ar dahbadebsrdquo
(str 1491)6 iv lolaSvili ioane petriwiseuli saTnoebaTa kibis
originalur nawilze dayrdnobiT msjelobs ioane petriwis
msoflmxedvelobisa (prokle diadoxosis kavSirni RvTismetyvelebiTnis
Targmanze darTuli komentarebis mixedviT) da saTnoebaTa kibeSi
asaxuli filosofiuri koncefciebis msgavsebaze mkvlevari imowmebs
saTnoebaTa kibis originaluri nawilidan azrs romelic ldquoSezavebulia
areopagituli TeoriiT keTilisa da borotis Sesaxebrdquo ndash erTi (RmerTi)
aris keTiloba yvelafris mizezi yvelafris dasabami da warmomSobi
(lolaSvili 1968 139-140)
ldquogonebisagan sityua iSobebis da
xolo amisi dasabami keTil ars
vinaAacuteTgan sxuaTa cxovelebrivTa sulTa
ZalTa yovelTa zeda-mdgom ars da uZRvis
keTilisadmi marTebs da ganawesebsrdquo (str 1057)
citirebul strofSi araferia naTqvami iseTi rac organuli ar
aris ioane sinelis msoflmxedvelobisTvis amis sailustraciod ioane
sinelis teqstidan bevri adgilis damowmebaa SesaZlebeli erT maTganze
zemoT ukve visaubreT xolo aq msjelobas davasruleb saTnoebaTa kibis
pirvelive Tavis dasawyisiT ris gamoc ioane sineli zogierT mecniers
miuxedavad origenes araerTgzis pirdapiri kritikisa misi moZRvrebis
(apokaTastasisis) gamziarebladac ki miaCnia (kordoCkini 2003 27)
ldquoyovelTa romelTa enebos da eZiebden RmerTsa epoebis maT rameTu igi
ars yovelTa RmerTi da yovelTa cxorebaAacute urwmunoTa da morwmuneTaAacute
marTalTaAacute da codvilTaAacute uvnebelTa da vnebulTaAacute RmrTis-msaxurTaAacute da
6 adgilebs vefxistyaosnidan disertaciis am da sxva nawilSic vimowmebT ak SaniZis 1966 wlis gamocmidan 7 citatebs vimowmbT iv lolaSvilis mier gamocemuli teqstidan (petriwi 1968)
34
usjuloTaAacute erisaganTaAacute da monazonTaAacute brZenTaAacute da uswavlelTaAacute
mrTelTaAacute da uZlurTaAacute WabukTa da moxucebulTaAacute viTarca sivrc
naTlisaAacute da xilvaAacute mzisaAacute da bunebaAacute haerisaAacute yovelTa zeda ars
egreTve igi ars yovelTa cxorebaAacute da amis yovlisa momcemeli da
romelnica eZiebden epoebis maT rameTu ara arc SecvalebaAacute arca
TualT-RebaAacute mis Tana arca winaSe RmrTisardquo (sineli 1965 20)
amrigad ioane sineli uaRresad ganaTlebuli RvTismetyvelia
romelic kargad icnobs Tavisi epoqisTvis aqtualur filosofiur da
Teologiur koncefciebs teqstSi patristikuli literaturisa da
bibliis gverdiT Cans antikuri filosofiis codnac amdenad klemaqsis
TargmniT qarTul saazrovno sivrceSi Semodis aramarto epoqis
umniSvnelovanesi Zegli aramed masSi gamoyenebuli mniSvnelovani
medievaluri wyaroebic
35
amp 3 saTnoebaTa kibis gavlena momdevno epoqis literaturaze
saTnoebaTa kibem didi gavlena moaxdina mTels Semdegdroindel
bizantiur kulturaze evropul samecniero literaturaSi
argumentirebuli kvlevebiT dadgenilia rom ioane sinelis teqstis
uSualo gavlenas ganicdis Sua saukunis araerTi cnobili mwerali Tu
moazrovne kerZod isixi sineli ndash ioane sinelis erT-erTi pirveli
mowafe sinas mTis iRumeni romelic araerTgzis sityvasityviT moixmobs
citatebs saTnoebaTa kibidan (beki 1959 164-165) filoTeos sineli
romelic aseve xSirad mimarTavs saTnoebaTa kibis teqsts anastasi
sineli Tavis mTavar SromaSi kiTxva-migebaAacute araerTgzis iyenebs
saTnoebaTa kibes da kibis simbolosac (bogdanoviCi 1968 159-160)
saTnoebaTa kibe popularuli iyo studiis samonastro wreSic cnobili
moRvawe Teodore studieli erT-erT locvaSi ioane sinels moixseniebs
rogorc ldquobrZen mamasrdquo (bogdanoviCi 1968 160) pirdapiri gavlena moaxdina
saTnoebaTa kibem gansakuTrebiT ki 27-e sityvam dayudebisaTAcircs da
ganSorebisa da dacvisaTAcircs gonebisa (Περί ησυχίας) svimeon axal
RvTismetyvelze (beki 1959 585) romelic misi biografis nikita
stiTatis gadmocemiT jer isev siyrmeSi studiis monasterSi
misvlisTanave gaecno ioane sinelis Txzulebas xolo mis SromebSi
bibliis Semdeg yvelaze xSirad gvxvdeba citatebi saTnoebaTa kibidan
(folkeri 1968 315-327) saTnoebaTa kibis didi gavlena igrZnoba aseve
bizantiuri himnografiis cnobil Zeglze andria kritelis did kanonze
(proxorovi 1985 256)
saTnoebaTa kibis kvali Cans SedarebiT gviandeli (XIV s) epoqis
gamorCeuli moRvaweebis grigol sinelisa da grigol palamas (XIII-XIV
ss) TxzulebebSic grigol sinels Tavadac Seudgenia teqsti romelsac
safexureobrivi struqtura hqonda xolo grigol palama gansakuTrebiT
xSirad imowmebs saTnoebaTa kibes (bogdanoviCi 1968 168-172)
sasuliero literaturis garda rusi literaturaTmcodneebi
saTnoebaTa kibis kvals xedaven XIX saukunis rusi klasikosebis Teodor
dostoevskisa da nikoloz gogolis SemoqmedebaSi cnobilia rom
36
dostoevskis Tan dahqonda saTnoebaTa kibis teqsti da iwerda misTvis
saintereso adgilebs am gavlenis kvali yvelaze TvalsaCinoa romanSi
Zmebi karamazovebi gogolis Sinelis mTavari personaJis akakis
prototipad ki swored saTnoebaTa kibis აmave saxelis mqone personaJi
akaki miaCniaT (Кордочкин 2011)
rogorc zemoT aRiniSna Sua saukuneebis teqstSi wyarosa da
gavlenis dadgena Tuki nawarmoebSive ar gvaqvs amaze pirdapiri miTiTeba
uaRresad rTulia aRvniSneT mizezic Sua saukuneebis sasuliero
literaturuli tradiciisa da epoqis azrovnebis mTlianoba
monoliTuroba amis miuxedavad SevecdebiT visaubroT saTnoebaTa kibis
mimarTebaze SoTa rusTavelis vefxistyaosanTan aRniSnuli
mimarTulebiT kvlevas specialur literaturaSi garkveuli tradicia
aqvs kerZod iv lolaSvils mohyavs erTi strofi ioane petriwiseuli
galeqsili variantidan
ldquowinamdebare ese ganigone Sen
dumilisa gzad dafarulad gonebad
xolo enisa metyvelebad da cxadad
warmomCenelad gulisaTa vinaAacuteTgan
sjobs saqme uAtildemo sityuasa usaqmosardquo (str 195)
petriwis es qristianul-Teologiuri Sexeduleba mkvlevris azriT
emsgavseba vefxistyaosnis cnobil taepebs ldquogagicxada damaluli
gonebaman dafarulmardquo da ldquobolos asre gaacxadna gonebaman dafarulnirdquo
orivegan ldquogonebardquo da ldquodafaruli gonebardquo aris RmerTi poemis gmirebi
eZeben nestans da ai RmerTma apovnina is qajeTis cixeSi gamomwyvdeuli
amiT man gaacxada is didi saidumlo romlis gamJRavnebiT ldquoborotsa
sZlia keTilmanrdquo termini ldquodafaruli gonebardquo nasesxebia qristianuli
filosofiuri Sromebidan da SeiZleba poeti am SemTxvevaSi saTnoebaTa
kibiTac iyos STagonebuli (petriwi 1968 140)
rusTvelis teqstsa da saTnoebaTa kibis petre gelaTeliseul
Targmans Soris gvxvdeba leqsikuri Tanxvedrebic rac sagangebod aqvs
aRniSnuli m baramiZes bdquoZveli qarTuli enis leqsikonebSi ar Cans petre
gelaTeliseuli Targmanis rdquomicilebardquo rdquoSecilebardquo daviwyebis
37
mniSvnelobiT sainteresoa rom ldquomicilebardquo am mniSvnelobiT aris
vefxistyaosanSi
rdquoar miscildebis TinaTin misi mas visgan swvav alirdquo
ldquorad davviwydi rad mivscildirdquo
aseve petre gelaTelis redaqciis zedsarTavis ndash rdquouWreloAacuterdquo da
misgan nawarmoebi zmnizedis - rdquouWrelodrdquo mniSvneloba konteqstiTa da
eqvTimes Targmanis mixedviTac aris marTali namdvili namdvilad
marTla erTgulad rdquouWreloAacuterdquo da rdquouWrelodrdquo Targmania berZnuli
teqstis sityvebisa αποικιλος da αποικιλως (PG vol 88 1001C) romlis aTi
mniSvnelobidan erT-erTi (mecxre) aris gaqnili eSmaki cbieri mzakvari
wyaroseuli αποικιλος (uWrelo) da αποικιλως (uWrelod) Wrelis (ποικιλος) da
Wrelad (ποικιλως) sityvebis sapirispiro mniSvnelobisaa am leqsikur
erTeulebsac paraleli eZebnebaT vefxistyaosanSi
rdquoradmca ra vhkadre mefesa Txroba rasaca Wrelisardquo
rdquoymaman uTxra momismine marTlad giTxrob ara Wreladrdquo
konteqstiT kargad Cans rom ldquoWrelirdquo ldquoWreladrdquo ldquomarTlisrdquo
ldquomarTladrdquo mniSvnelobis sapirispiroa ara Wrelad mniSvnelobiT igivea
rac saTnoebaTa kibis petre gelaTeliseuli Targmanis uWrelodrdquo
mkvlevari SeniSnavs rom saintereso Sedegs mogvcems ori Zeglis am
mimarTulebiT Seswavlis gagrZeleba (baramiZe 2013 52-53)
garda zemoT dasaxelebuli leqsikuri Tu terminologiuri
msgavsebisa vefxistyaosansa da saTnoebaTa kibeSi gvxvdeba saerTo
koncefciebic amjerad yuradRebas mxolod or maTganze gavamaxvileb
rusTvelis mier Camoyalibebuli Teologiuri debuleba `SiSi
Seiqms siyvarulsa~ (10454) romelsac avtori mociquls miawers
`marTlad ityvis mociqulirdquo (10454) mecnierTa msjelobisa da kamaTis
sagnad qceula prof e xinTibiZe am debulebis wyarod ioanes pirveli
epistoles IV Tavs miiCnevs ldquoioanes pirveli epistoles IV Tavi
siyvarulis apologiaa swored aq gaSlis mociquli ioane qristianuli
Teosofiis ZiriTad Tezas `RmerTi siyvaruli ars~ (1 in 48) da rom
RmerTis siyvarulis gamovlenis forma moyvasis siyvarulia `RmerTi
arasada vis uxilavs ukueTu viyuarebodiT urTierTas RmerTi Cuen
Soris hgies da siyuaruli misi Cuen Soris aRsrulebul ars~ (I in 412)
38
swored am konteqstSi gviqadagebs ioane mociquli rom am didi
WeSmaritebis SecnobiT aResruleba CvenSi siyvaruli da siyvarulSi ki
aRar aris SiSi ndash giorgi mTawmidelis Targmani `16 da Cuen vcanT da
gurwmena siyuaruli romeli aqus RmerTsa Cuenda momarT RmerTi
siyuaruli ars da romeli egos siyuarulsa zeda RmerTi mis Tana hgies
da igi RmrTisa Tana 17 amiT aRsrulebul ars siyuaruli Cuen Soris
raAacuteTa gancxadebulebaAacute guaqundes dResa mas sasjelisasa rameTu
viTarca igi iyo da Cuenca varT sofelsa amas Sina 18 SiSi ara ars
siyuarulsa Tana aramed srulman siyuarulman gare gandevnis SiSi
rameTu SiSsa tanjvaAacute aqus xolo moSiSi igi ara srul ars siyuarulsa
zedardquo (xinTibiZe 2009 352-353) mkvlevari aseve miuTiTebs rusTvelis
winamorbed patristikul literaturaze kerZod ki grigol didis
dialoRonis eqvTime aToneliseul Targmanze sadac aseve Cans saubari
sulis SiSisagan siyvarulze gadasvlis Taobaze ldquomravalsaxed
ganiyofebis lmobierebaAacute da wesi cremlTa maTTa romelni mAtildeurvaliTa
guliTa inanden codvaTa maTTa amisTAcircs viTarca pirisagan monanulTasa
ityAcircs winawarmetyueli ieremia ganyofani wyalTani gamoecnes TualTa
CemTa aw ukue sacnaur ars viTarmed daRacaTu mravali ars saxe
cremlTaAacute aramed Tavni saxeni orni arian rameTu odes sulsa surodis
RmrTisa pirvel SiSisagan movlen cremlni da merme siyuarulisagan
rameTu pirvelad tirs monanuli da iglovs AtildesenebiTa codvaTa TacircsTaAacuteTa
da eSinis nuukue saukuneTa maT satanjvelTa mieces xolo odes amiT
wesiTa friad warematos merme SiSi igi moakldebis da iqmnebis RmrTisa
mier gulsavsebaAacute Sendobisa codvaTa misTa da merme movals sulsa mas
zeda siyuaruli RmrTisaAacute da survili sasufevelisa caTaAacutesa da romeli
igi pirvel tiroda SiSisaTAcircs satanjvelTasa ukanaAacutesknel tirs romel
Soravn sasufevlisagan rameTu ganicdin da gamoisaxavn gonebaAacute viTarni
arian mAtildeedrobani angelozTani da rabam arian brwyinvalebani da
Suenierebani maTni da raAacute sawadel ars maT Tana yofaAacute da Tu viTarni
arian saSuebelni wmindaTa mowameTa da mamaTani amisgan kualad miiwevis
gonebaAacute Atildesenebad da survilad didebisa RmrTisa da gonebn Tu viTar
miefinebis angelozTaA zeda da wmidaTa naTeli pirisa misisaAacute amaT
eseviTarTa keTilTa raAacute igonebn diodian TualTagan misTa mdinareni
39
cremlTani da Tu vin Sors ars maT keTilTagan esreT ukue iqnebis
sruli igi lmobierebaAacute da WeSmariti igi gloaAacute SiSisagan siyuarulad
miavlens sulsa mas da amas gamosaxavs werili saxismetyuelebiT~ (ix
xelnaweri A-121 furc 108-110 soxaZe 2002 52-53) (xinTibiZe 2009 354-355)
rusTvelamdeli patristikuli literaturidan zemoT dasaxelebul
wyaros sadac SiSi da siyvaruli gverdigverd aris moTavsebuli
SegviZlia davumatoT ioane sinelis saTnoebaTa kibec
vefxistyaosniseuli Teologiuri debuleba SiSis siyvarulad
transformirebis Sesaxeb ioane sinelis teqstis imdenad bevr konteqstSi
iCens Tavs rom am teqstis mkvlevari andrei kordoCkini sadisertacio
naSromSi sagangebod uZRvnis calke Tavs am sakiTxs Fear and love (SiSi da
siyvaruli) (kordoCkini 2003 259) mas mohyavs Sesabamisi damowmebani
saTnoebaTa kibidan ldquoaRorZinebaAacute SiSisa RmrTisaAacute ars dasabami
siyuarulisaAacuterdquo (sineli 1965 515 PGvol88 1157C) SiSi pirdapir kavSirSia
siyvarulTan ldquoraoden siyvaruli daakldebodis SiSi ganmravldebisrdquo
(sineli 1965 511 PG Vol 88 1156B) radgan SiSi SeiZleba iqces erTgvar
winapirobad siyvarulisTvis ldquoromelman SiSisagan satanjvelTaAacutesa yos
sofliT gamoslvaAacute misi mravalgzis cecxlsa STagdebulsa sakumevelsa
miemsgavsis romelman pirvelad iwyis sulnelebad da ukuanaAacutesknel
gardaiqcis kuamladrdquo (sineli 1965 26 PG Vol 88 637A) ioane sineli
saubrobs ra momnanie berebze romelTac xorcieli erosi gardaqmnes
sulier siyvarulad askvnis ldquoyovelsave SiSsa meyseulad Tana-warhAtildedes
da siyvarulad RmrTisa miiwivnesrdquo (sineli 1965 145 PG Vol 88 777A)
vfiqrobT dasaxelebuli pasaJebi qmnis naTel warmodgenas SiSi-
siyvarulis monacvleobis ioane sineliseul aRqmaze amgvari adgilebi
teqstSi bevria andrei kordoCkini asaxelebs Sua saukuneebis avtorebs
romelTa SemoqmedebaSic ikveTeba es Teologiuri debuleba eseni arian
origene antoni didi (ldquome aRar meSinia RmerTis radganac me miyvars igirdquo
ndash Apophthegmata Alph Anthony 32) makari egvipteli maqsime aRmsarebeli
romelic SiSsa da imeds ukavSirebs asketuri moRvaweobis pirvel etaps
ndash praqsiss xolo siyvaruls ufro maRal safexurs ndash xedvas Teorias
(kordoCkini 2003 261) vfiqrobT amgvaradve esmis ioane sinels SiSi-
siyvarulis dinamika andrei kordoCkinis SeniSvniT ioane sineli
40
yovelTvis ar akonkretebs saubrobs sasjelis SiSze Tu RvTis SiSze
magram erTi ram cxadia ndash SiSis mdgomareoba yovelTvis win uswrebs
siyvarulis mdgomareobas xolo es ukanaskneli aris STagoneba misTvis
(kordoCkini 2009 263)
amgvarad rusTveliseuli debulebis ldquoSiSi Seiqms siyvarulsardquo
prof elguja xinTibiZis mier gamovlenil wyaros grigol didis
dialoRons Cveni mxriv davumatebT ioane sinelis saTnoebaTa kibes
romelic aseve iqneboda xelmisawvdomi vefxistyaosnis avtorisTvis
zemoT warmodgenil mosazrebas saTnoebaTa kibisa da
vefxistyaosnis calkeuli pasaJebis msgavsebasTan dakavSirebiT kidev
erTs SevmatebT da sakiTxis ukeT gamosakveTad msjelobas cota Soridan
daviwyebT
sulisa da sxeulis interaqciis sakiTxi erT-erTi ZiriTadi
problemaa romelzec msjelobs TiTqmis yvela filosofiuri
mimdinareoba da sxvadasxva religiuri sistema sakiTxi aqtualuria
rogorc antikur filosofiur saazrovno sivrceSi ise Sua saukuneebis
saRvTismetyvelo literaturaSi Sesabamisad droTa ganmavlobaSi
Camoyalibda gansxvavebuli Sexedulebebi da Teoriebi winamdebare
paragrafSi sakiTxis literaturul-filosofiuri tradiciis
gaTvaliswinebiT ioane sinelis saTnoebaTa kibis erT pasaJs
davasaxelebT vefxistyaosnis erT-erT SesaZlo wyarod vefxistyaosnis
CemTvis saintereso gansaxilveli taepis avtoria nawarmoebis erT-erTi
mTavari gmiri _ avTandili megobris dasaxmareblad mimavali avTandili
tovebs anderZs sadac Tavisi saqcielis gasamarTleblad ambobs rom is
ver uRalatebs ver moatyuebs WirSi Cavardnil moyvares radganac
rdquosicrue da orpiroba avnebs xorcsa merme sulsardquo (st 791)
uSualod sakvlev Temaze gadasvlamde oriode sityviT SevexebiT
sulis Sesaxeb antikur Teoriebsa da sulisa da sxeulis
urTierTmimarTebis problemas Cv w aR-mde V saukunis bolos antikur
saberZneTSi suli gaigeba rogorc cocxali qmnilebebis ganmasxvavebeli
niSani romelsac SeiZleba hqonoda emocia pasuxismgeblobisa da
praqtikuli azrovnebis unari suli matarebelia iseTi saTnoebebis
rogoricaa simamace da samarTlianoba antikuri azrovneba sulis ideas
41
ganixilavs Zalian farTod rogorc cocxali organizmis yvelanair
moqmedebas es koncefcia yvelaze amomwuravad aisaxa aristoteles
filosofiaSi
heraklites azriT suli sxeulebrivia Sezavebuli
araCveulebrivad kargi da iSviaTi saxeobis materiisgan sulis amgvari
sxeulebrivi xedva erTgvarad xsnida sulsa da sxeuls Soris
urTierTobis problemas _ isini ar moiazreboda erTmaniTisgan
radikalurad gansxvavebul kategoriebad
platonis mixedviT suli aris kognituri da inteleqtualuri
suli aris is rac msjelobs fiqrobs da rac aregulirebs da
akontrolebs sxeulsa da mis survilebs gansakuTrebiT Tu es brZeni
sulia igi moicavs iseT Tvisebebs rogoricaa moTmineba samarTlianoba
simamace platons sulis arsi orgvarad esmis rogorc ganmasxvavebeli
moZravis da uZravis da rogorc pasuxismgebeli adamianis ara yvela
mentalur da fsiqologiur qmedebaze aramed mxolod mis garkveul
nawilze
fedonSi sokrate bevr Tvisebas miawers ara suls aramed sxeuls
magaliTad crurwmenas siamovnebas (Pl Phaed 83d) aseve survils da SiSs
(Pl Phaed 94d) sulis funqciaa sxeulis amgvari miswrafebebis
regulacia da kontroli imave dros suli ar aris mxolod
inteleqtualuri radgan mas aqvs aseve survilebi (Pl Phaed 81d)
(magaliTad arafilosofiuri sulis xorcieli siyvaruli (Έρως) (Pl
Phaed 80b) an kidev SimSilis sxeulebrivi survili rasac ar avlens
arasulieri usulo sagani Tumca verc imas vityviT rom suli ayalibebs
amgvar survilebs fedonSi ar aris mkveTrad gamijnuli sakvebis
intensiuri survili modis sulidan Tu xorcidan rogorc Cans
xorcieli survili dakavSirebulia sulTan iseve rogorc procesebi
metabolizmsa da sxeulis zrdaSi (es procesebic ukavSirdeba imas rom
sxeuls gaaCnia suli)
aristoteles Teoria sulis Sesaxeb amomwuravad aris gaSlili mis
traqtatSi De Anima romlis mixedviTac cocxali organizmis yvela
sasicocxlo funqcia miewereba suls igi pasuxismgebelia sxvadasxva
cocxali organizmis qmedebaze da aseve aris ganmasxvavebeli niSani
42
cocxal da aracocxal organizms Soris urTierToba sulsa da sxeuls
Soris aris konkretuli nimuSi ufro zogadi urTieTobisa formasa da
materias Soris (De Anima 22 413a32 23 415a9) aristoteles mixedviT
suli ar aris sxeulebrivi da xorcieli anu materialuri Tumca
platonis poziciis sapirispirod igi fiqrobs rom adamianis suls
sxeulisgan damoukidebeli arseboba ar SeuZlia (De Anima 11 403a3-25 esp
5-16)
sulis antikur Teoriebs gansakuTrebiT platonisa da
aristoteles moZRvrebebs ar daukargavT aqtualoba Semdeg periodSic
qristiani mwerlebi grigol noseli da klimenti aleqsandrieli
davalebulni arian swored platonisgan Tumca sakiTxis gaazrebaSi
SemoaqvT axali niuansebi miuxedavad amisa am da sxva filosofiuri
problemebis postklasikuri ganviTarebis interpretacia unda xdebodes
yvela SemTxvevaSi klasikuri Teoriebis CarCosa da konteqstSi
(lorenci 2009)
amgvarad sulisa da sxeulis funqciis maTi urTierTmimarTebis
sakiTxi antikuri samyarodan moyolebuli yvela didi moazrovnis
gansakuTrebuli interesis sagani yofila maTi arsis raobis gansazRvra
miT ufro arsebiTi iyo ramdenadac swored amis safuZvelze xdeboda
SesaZlebeli adamianis ama Tu im midrekilebis srulyofili analizi da
gamovlena im saSualebebisa romliTac daiTrguneboda amgvari
arasasurveli midrekilebani
aRniSnuli problema metad aqtualuria Suasaukuneebis
saRvTismetyvelo-filosofiuri azrovnebisTvisac qristianulma religiam
ufro mkveTrad dasva sxeulisa da sulis urTiermimarTebis problema
gaCnda uamravi erTmaneTis sawinaaRmdego Teoria iyo azrTa sxvaoba
gansakuTrebiT qristianuli religiis gavrcelebis adreul etapebze
qristianuli anTropologia ganviTarda rogorc qristologiis erTi
nawili amitom Zalian rTulia patristikul literaturaSi mwyobri
anTropologiuri Sexedulebebis povna garkveuli dilemebi Cans aseve
ioane sinelis saTnoebaTa kibeSic (kordoCkini 2003 34)
gadavideT uSualod sakvlev sakiTxze ndash ioane sinelis teqstze
romlis erTi pasaJi SesaZloa iyos rusTavelis Teologiuri debulebis
43
_ bdquosicrue da orpiroba avnebs xorcsa merme sulsaldquo (st 791) _ wyaro
saTnoebaTa kibis CvenTvis saintereso Teza moTavsebulia teqstis im
safexurSi romelic exeba siZvas bdquoromelnime vnebani gonebisagan xorcTa
momarT movlen da romelnime kualad xorcTagan gonebad da soflioTa
Tana meore ese iqnebis xolo udabnos myofTa Tana pirveli igi rameTu
ara arian maT Tana nivTni nebaTani xiluladldquo (sineli 1965 268)
upirveles yovlisa SevecdebiT ganvmartoT moyvanili pasaJi
imisaTvis rom gavigoT Tu ras gulisxmobs avtori ris Semdegac
paraleli vefxistyaosanTan ufro cxadi da gasagebi gaxdeba teqstSi
gamoyenebuli cneba _ goneba _ semantikurad sulis Tanafardia rogorc
ukve aRvniSneT qristianul literaturaSi da gansakuTrebiT sulier
cxovrebaze daweril traqtatebSi ar aris mosalodneli sistemuri
anTropologiuri Sexedulebebisa da Sesabamisad mwyobrad gansazRvruli
anTropologiuri terminologiis povna saTnoebaTa kibe ar aris
anTropologiuri naSromi da Sesabamisad anTropologiuri
terminologiis gamoyenebisas avtori ar icavs mkveTr zRvars maT
gasamijnad (kordoCkini 2003 34) amgvari ldquoaRrevardquo damaxasiaTebelia Sua
saukuneebis patristikuli literaturisTvis ediSer WeliZe grigol
palamas teqstze _ aRsareba marTlmadidebluri sarwmunoebisa _ darTul
komentarebSi aRniSnavs rom ldquosulsrdquo anu ldquopnevmasrdquo saxeldeben agreTve
gonebad (νοῦς) olimpiodore aleqsandrieli ldquopnevmasrdquo ase ganmartavs bdquoigi
vfiqrob aris agreTve goneba (νοῦς)ldquo pnevmis aRiarebam fsiqes nawilad
rac met-naklebad yvela saeklesio RvTismetyvelTan vlindeba gamoiwvia
ldquopnevmisrdquo sinonimuri saxeldebis gonebis (νοῦς) agreTve ldquofsiqeSirdquo CarTva
(WeliZe 2012 153-154)
bevr qristian mweralTan maT Soris ioane sinelTanac ldquogonebardquo
da ldquogulirdquo gansazRvrebuli ki ar aris aramed isini SeiZleba aRiweros
mxolod maTi moqmedebebis Sesabamisad amdenad ioane sineli ldquogulsrdquo da
ldquosulsrdquo an kidev ldquogonebasrdquo da ldquosulsrdquo (psixes) xSirad sinonimebad iyenebs
(kordoCkini 2003 31-34) ase magaliTad ioane sineli ldquogonebaSirdquo rom
ldquosulsrdquo gulisxmobs amas kidev erTxel adasturebs saTnoebaTa kibis
SiSisadmi miZRvnili safexuri avtori semantikurad imave azrs
aviTarebs rac zemoT moviyvaneT oRond am SemTxvevaSi ldquogonebasrdquo cvlis
44
ldquosuliTrdquo bdquoodesme pirvelad suli SeSindis da odesme pirvelad xorcni
da meore igi ziar-yvis vnebisa mis romelmac pirvelad miiRis igildquo
(sineli 1965 299) aqve oriode sityviT SevexebiT ras gulisxmobs avtori
SiSSi da moviSveliebT ioane damaskelis gardamocemis samocdameSvide
Tavs sadac avtori ganmartavs bdquoSiSisldquo saxels ormagi gaazreba aqvs
radgan arsebobs bunebiTi SiSi rodesac ar nebavs suls sxeulisgan
ganyofa arsebobs kidev SiSi rac warmoiqmneba azrTa Ralatis
urwmunoebisa da sikvdilis Jamis arcodnis Sedegad rogorc magaliTad
gvaSinebs RamiT momxdari ram xmauri es SiSi bunebis garegania da
ganvsazRvravT ra mas vambobT bdquobunebis garegani SiSi aris gauazrebeli
ganridebaldquo (ioan damask gard 2000 416-417) rogorc vxedavT saTnoebaTa
kibis warmodgenil konteqstSi igulisxmeba swored arabunebiTi SiSi
amgvarad ioane sineli saubrobs vnebaze codvaze romelic
SeiZleba warmoiSvas xorcSi da Semdgom ukve gadaeces da daazianos
suli an kidev piriqiT am fonze sainteresod gveCveneba sulisa da
sxeulis urTierTmimarTebis sakiTxis avtoriseuli xedva ra tendenciebi
ikveTeba saTnoebaTa kibis teqstSi am mimarTulebiT
saTnoebaTa kibeSi aisaxa yvela ZiriTadi idea iseTi mistikur-
asketikuri filosofiuri mimdinareobisa rogoricaa isixazmi igi
metafizikur-anTropologiuri azriT monisturia adamiani sxeulebrivi
da sulieri saxiT erTi mTlianobaa _ ontologiuri monada misi suli
iseve Zlier aris daSorebuli RvTisgan rogorc sxeuli Sesabamisad
ganwmendis (wmindanobis) fenomeni erTnairad miRwevadia aramarto
sulisTvis aramed sxeulisTvisac (popova 2011 22) aqedan gamomdinare
codva (miuxedavad misi sxeulebrivi Tu sulismieri warmomavlobisa)
azianebs adamianis orive nawils sulsac da sxeulsac rogorc erT
mTlianobas saTnoebaTa kibis CvenTvis saintereso epizodSi xazgasmaa
imaze rom codva nebismier SemTxvevaSi moicavs adamians mTlianobaSi
ubralod daculia rigiToba codvis warmomSobi moqmedi SeiZleba
iyos xan suli xan kidev sxeuli (bdquoodesme pirvelad suli SeSindis da
odesme pirvelad xorcni da meore igi ziarndashyvis vnebisa mis romelmac
pirvelad miiRis igildquo (sineli 1965 299) amgvar pozicias ioane sineli
aviTarebs moulodnelad logikuri msjelobis gareSe radgan cota
45
ufro zemoT avtori sakmaod ldquodabneulirdquo Cans ldquoromelnime ityAcircan
viTarmed gulis-sityuaTagan gulisaTa movlen Atildeorcni vnebad da
aRZvrad da kualad sxuani ityAcircan viTarmed sacnobelTagan AtildeorcTaAacutesa
iSvebian borotni gulis-sityuani dapirvelni igi ityAcircan viTarmed
ukueTumca gonebaAacute ara winamZRuar qmnul iyo vnebisa Atildeorcnimca ara
miyolil iyvnes xolo meoreni igi AtildeorcTa vnebisa siborotesa Semwed
TAcircsisa sityAcircsa sityuasa moiReben da ityAcircan viTarmed _ mravalgzis
xilviTa pirisaAacuteTa anu SexebiTa AtildeelisaAacuteTa anu ynosiTa sulnelebisaAacuteTa
anu smeniTa Atildemisa hamoAacutesaAacuteTa movlen gulis-sityuani gulad amaT saqmeTa
WeSmaritebaAacute romelsa Zal-edvas uflisa mier gamoacxaden da guaswavenrdquo
(sineli 1965 267) avtoris ldquodabneulobardquo savaraudod mianiSnebs im
epoqiseul dilemaze romlis winaSec aRmoCnda ioane sineli roca jer
kidev mimdinareobs diskusiebi da msjelobebi sxvadasxva qristianuli
dogmatikisTvis arsebiT sakiTxze es bunebrivic Cans qristianuli
religiis gavrcelebis adreul etapze konteqsti gvaCvenebs rom ioane
sinelma icis Tavis Tanamedrove moazrovneebs Soris arsebuli
sxvadasxva poziciis Tu diskusiis Sesaxeb miuxedavad erTgvari
meryeobisa ioane sineli mainc eTanxmeba Sua saukuneebis qristianul
tradiciaSi arsebul Teorias sulismieri da xorcismieri codvebis
diferenciaciis Sesaxebs romelic cotaTi adre ufro mkafiod aqvs
warmodgenili IV_V saukuneebis mijnaze moRvawe ber ioane kasianes Tavis
traqtatSi ndash Svid momakvdinebel codvaze rogorc zemoT vnaxeT ioane
sineli sargeblobs da miuTiTebs kidec ioane kasianeze rogorc teqstis
erTerT wyaroze ioane kasianes azriT vnebebi iyofa xorciel da
mSvinvier saxeobad xorcieli vneba sxeulSi iSveba da mas atkbobs
xolo mSvinvieri samSvinvelis midrekilebidan momdinareobs da
samSvinvels kvebavs da xandaxan xorcsac azianebs ioane kasiane ufro
metadac akonkretebs sakiTxs da CamoTvlis Tu romeli codvebi
warmoiSoba xorcSisxeulSi da romeli sulSi (cassian 4344) amgvarad
codvis dayofa sulismierad da sxeulismierad Sua saukuneebis
qristianuli azrovnebisTvis nacnobi da aqtualuri Temaa magram
gansxvavebiT ioane kasianesgan ioane sineli amgvari dayofis ZiriTad
mamoZravebel mizezad garemos miiCnevs ndash rogorc saTnoebaTa kibis
46
teqstidan gamoCnda vneba moicavs jer sxeuls Tuki saero adamianTan
gvaqvs saqme da suls Tuki monazonze vsaubrobT radganac saero piri
met cdunebas xvdeba garemomcveli pirobebis gamo vefxistyaosnis
striqoni bdquosicrue da orpiroba avnebs xorcsa merme sulsaldquo rogorc
viciT ekuTvnis avTandils saero pirs rostevan mefis spaspets
amgvarad saTnoebaTa kibis ganxiluli pasaJidan gamomdinare
mosalodnelia rom codva vneba Tavdapirvelad moicavs avTandilis
rogorc saero piris sxeuls radganac igi saTanadod ar aris daculi
mravalferovani sacdurisgan romelic saero pirs garemomcveli
pirobebis gamo ufro metad ebrZvis imis sailustraciod rom
vefxistyaosniseuli rdquoavnebsrdquo ar unda gavigoT rogorc ziani am
SemTxvevaSi xorcis ziani Tavisi viwro SinaarsiT _ sxeulis
dasneuleba SeiZleba davimowmoT erTi epizodi ioanes saxarebidan am
epizodis mixedviT macxovris mier gankurnebuli kacis avadmyofobis
mizezi warsulSi Cadenili codva Cans romelmac Tavi iCina fizikuri
sneulebis saxiT rdquoamisa Semdgomad pova igi iesu taZarsa mas da hrqua mas
aha egera gankurnebul xar nuRara scodav raAacuteTa ara uZAcircresi geyosldquo (in
5 5-14) amgvarad esmiT moyvanili saxarebiseuli epizodi bibliis teqstis
cnobil egzegetikosebsac (Teofilaqte bulgareli Toma aqvineli)
magram codva vneba romelsac adamiani sCadis TviT saxarebis
mixedviTac ki yovelTvis ar iCens Tavs sneulebis saxiT rogorc e
xinTibiZe aRniSnavs vefxistyaosanSi gadaWriT da kategoriulad aris
naTqvami rom codva am SemTxvevaSi sicrue da orpiroba yovelTvis
gamonaklisis gareSe avnebs xorcs da mere suls (xinTibiZe 2009 474-497)
amitom frazis avnebs xorcsa gageba viwro mniSnelobiT rogorc
sxeulis dasneuleba _ arasworia radgan vefxistyaosnis kategoriuli
toni ndash mankierebiT Tanmimdevrulad xorcsa da sulze miyenebuli zianis
Sesaxeb arc saxarebaSi Cans piriqiT saxarebaSi xazgasmulia rom vneba
yovelTvis ar gamovlindeba fizikuri sneulebis saxiT aqedan
gamomdinare gamarTlebulad mimaCnia cnebis avnebs ioane damaskeliseuli
interpretacia definicia bdquovnebaAacute erTsaxel ars da orpir rameTu vneba
ewodebis Atildeorcielsaca viTar-igi arian senni da wuTxni da kualad
sulierTaca vnebad saxel-edebis viTar igi arian gulisTqumaAacute da
47
guliswyromaAacuteldquo cota qvemoT vnebulebas ioane damaskeli ganmartavs
rogorc bunebis sawinaaRmdego moZraobas bdquoaw ukue moqmedeba ars
bunebiTi aRZrvaAacute xolo vnebaAacute gareSe ars bunebisaAacute vinaAacuteca amaTve
mizezTagan moqmedebaAacuteca igi vnebad iTqumis raJams ara bunebiTi iyos
aRZvraAacute igi gina Tu TaviT TacircsiT anu Tu sxAcircsa mier SemTxueulildquo (ioan
damask gard 2000 126) vnebuleba aris yvela moZraoba romelic aris
mZafri da romelic grZnobaSi Semodis sicrue da orpiroba bunebis
sawinaaRmdego moZraobaa igi avnebs anu am sawinaaRmdego moZraobisken
ubiZgebs jer xorcs rogorc am vnebis warmoSobis pirvelad mizezs da
Semdeg ukve suls rasac sabolood mivyavarT sulieri samaradiso
cxovrebis zianamde meore mxriv codvaSi Cavardna codviT mocva sxva
ra SeiZleba iyos Tu ara ziani bdquoavnebs xorcsa merme sulsaldquo SeiZleba
gavigoT rogorc codvaSi Cavardna codviT mocva rac TavisTavad
vnebaa ziania da am vnebis Tavdapirveli matarebeli vefxistyaosnis
mixedviT swored sxeulia rogorc ukve aRvniSneT avTandili rogorc
saero piri ufro naklebad aris daculi xorcieli sacdurisgan da
Sesabamisad codvac romelic SeiZleba Caidinos man pirvel rigSi
sxeulebrivia sxeulSi aRmocendeba da Semdeg moicavs sulsac bdquovgmob
kacsa augiansa crusa da Ralatiansaldquo (799) ndash es ukve aris adamiani
romlisTvisac sicrue da orpiroba erjeradi qmedeba ki aRar aris
aramed cxovrebis wesi misi bunebis nawilia amgvari kaci saiqiosac ver
gamarTldeba da RvTis winaSe Sercxvenili da codvili warsdgeba
Cemi azriT mocemuli striqonis amgvari ganmarteba da mis wyarod
swored saTnoebaTa kibis miCneva ufro myardeba teqstis erT-erTi
safexuriT misive Tqmuli tyuvilisaTAcircs dasaxelebuli safexuri
miZRvnilia sicruisadmi rogorc sulier kibeze aRmavali
qristianisaTvis erT-erT yvelaze xelisSemSlel vnebaze teqstSi
vkiTxulobT _ bdquotyuvili ars ganmryuneli siyuarulisaAacute da mSobeli cru-
ficobisaAacute romel ars RmrTisa uaris-yofaAacuterdquo (sineli 1965 216)
sicrue ioane sinelis Txzulebis mixedviT RmerTis uaryofaa
RmerTis uaryofa ki udavod yovelgvari ubedurebis sawyisia bdquoradgan
Tavia sicrue yovlisa ubadobisa me rad gavwiro moyvare Zma umtkicesi
Zmobisaldquo (st 792) _ ambobs avTandili anderZSi sxva magaliTic vnaxoT
48
bdquoorgulebaAacute dedaAacute ars tyuvilisaAacute da saqme misi rameTu orgulebaAacute sxuaAacute
araraAacute ars garna wrTuaAacute tyuilisaAacute da mopovnebaAacute ficTa cudTaAacuteldquo
(sineli 1965 217) vefxistyaosanSic Ralati ficis gatexa da sicrue
erTmaneTTan aris dakavSirebuli da erTnairad Seuwynarebeli
danaSaulia
bdquoSen gastexe fici Cemi simtkice da igi mcneba
RmerTman qmna da dagirCina cudad Seni xelovnebaldquo (528)
an kidev
bdquokvlaca vhkadre bdquome Tu mzeo TqvenTvis fici gametexos
RmerTman awve risxva misi zeciT CemTvis gaamexosldquo (535)
bdquoSen ar-gatexa kargi gWirs zenaarisa ficisaldquo (708)
vefxistyaosanSi fici dakavSirebulia RmerTTan nawarmoebis
personaJebs swamT rom ficis gatexa da sicrue RvTis risxvis
gamomwvevia
bdquovgmob kacsa augiansa crusa da Ralatiansa
ver vecruvebi ver vuzam saqmesa saZabunosa
piris-pir marcxvens ornive mivalT mas saukunosaldquo (799)
_ wers avTandili anderZSi romelSic agrZelebs sicruis da orpirobis
Temas da gansazRvravs mosalodnel Sedegs rom saukuno cxovrebaSi
RmerTis pirispir am vnebis gamo Sercxvenili iqneba analogiuri azria
gatarebuli saTnoebaTa kibeSic sicruesTan da cru ficTan mimarTebiT
vinc daZlevs am safexurs igi WeSmaritebas moipovebs ldquoese meTormete
kibe ars romeli mZle eqmnas amas guelsa mas Ziri keTilTaAacute mougies
romel ars WeSmaritebaAacuteldquo (sineli 1965 219)
avTandilma icis rom sicrue da megobris Ralati dausjeli ar
darCeba misi es codna ki moiTxovs praqtikul ganxorcielebas
bdquoara viqm codna ras margebs filasofosTa brZnobisa
miT viswavlebiT mogveces SerTva zesT mwyobrTa wyobisa ldquo (792)
qmedebaSi moyvanili sibrZne erTi pirobaa RmerTTan misasvlelad
da WeSmaritebis mosapoveblad tyuili ki erT-erTi mTavarTagania im
mankierebaTa Soris rac uSlis adamians xels saTnoebaTa kibeze
amaRlebaSi RmerTTan ziarebasa da amgvarad WeSmaritebis mopovebaSi
bdquorameTu sulman wmidaman saSinelad Tqua misTAcircs daviT
49
winaswarmetyuelisaAacuteTa viTarmed romeli ityodis sicruesa mas ara
waremarTos winaSe TualTa CemTaldquo (sineli 1965 216) amgvarad
vefxistyaosanSic da saTnoebaTa kibeSic erTnairad Seuwynarebel
codvad iTvleba sicrue igi yovelgvari ubedurebis mizezia da am mankis
dauZlevelad SeuZlebelia morig sulier safexurze amaRleba
saTnoebaTa kibis erT-erTi pirveli Targmani eqvTime aTonels
ekuTvnis aRsaniSnavia rom vefxistyaosanSi gamoyenebuli qarTulenovani
wyaroebi ZiriTadad eqvTime aTonelis Targmanebidan momdinareobs
razec prof elguja xinTibiZe miuTiTebs kidec rdquoSiSi Seiqms siyvarulsardquo
frazis wyaros Ziebisas
amgvari msjelobis safuZvelze SeiZleba davaskvnaT rom
rusTaveli savaraudod icnobda saTnoebaTa kibis teqsts misi romelime
Targmanidan am varauds mxars uWers e xinTibiZis mosazreba bdquorusTaveli
aSkarad emyareba ara mxolod biblias aramed mTel qarTulenovan
sasuliero mwerlobasldquo (xinTibiZe 2009 356-357) sakiTxi romlis Sesaxebac
iwereboda uzarmazari filosofiuri Tu Teologiuri traqtatebi
mxolod erTi striqoniT gadmoica rusTavelTan romelsac amave
striqonSi win uZRvis miTiTeba gamoTqmuli azris avtorze _ bdquome sityvasa
erTsa gkadreb platonisgan swavla Tqmulsa sicrue da orpiroba avnebs
xorcsa merme sulsaldquo (st 791) avtoris amgvari dakonkreteba gaxda
safuZveli imisa rom platonis filosofiaSi eZiaT am frazis wyaro
Tumca amgvari azris pirdapiri formulireba platonis dialogebSi ar
Cans8
amrigad saTnoebaTa kibis mniSvneloba Sua saukuneebis
kulturisTvis ganapirobebs teqstis farTo gamoyenebas epoqis gamorCeul
moRvaweTagan ucxoenovan samecniero literaturaSi ioane sinelis
teqstis gavlenas xedaven ara marto Sua saukuneebis sasuliero
literaturaze aramed XIX saukunis rusi klasikosebis SemoqmedebaSic
saTnoebaTa kibis gavlenis Semdgomi kvleva Sua saukuneebis da gviani
periodis qarTul literaturaze vfiqrobT saintereso suraTs
8 sakiTxis Seswavlis istoria ix e xinTibiZe bdquoplatonisgan swavla Tqmuli da
misi msoflmxedvelobiTi datvirTvaldquo (xinTibiZe 2009 474-497)
50
warmogviCens rasac samomavlo perspeqtivad vsaxavT amjerad ki Cveni
kvleva Semoifargla mxolod rusTavelis vefxistyaosniT
51
Tavi II
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis
struqturuli da stiluri Taviseburebani
naSromis SesavalSi ukve aRvniSneT rom qarTulad SemorCenilia
saTnoebaTa kibis ori sruli Targmani (eqvTime aToneliseuli da petre
gelaTeliseuli) prozaul teqstze dayrdnobiT Seqmnili ori sruli
poeturi versia (ioane sineliseuli da anton kaTalikosiseuli) da aseve
qeTevan bezaraSvilis mier bolo wlebSi aRmoCenili saTnoebaTa kibis
poeturi teqstis fragmentebi romelic CarTuli aRmoCnda grigol
nazianzelis TxzulebebSi naSromis winamdebare TavSi warmodgenili
kvleva moicavs Semdeg sakiTxebs saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis
struqturasa da stils aseve poeturi teqstebis versifikacias
52
amp 1 saTnoebaTa kibis struqturuli Tavisebureba
berZnuli teqstis struqturuli da kompoziciuri Taviseburebis
sakiTxi metad aqtualuria specialur (ZiriTadad inglisur da
rusulenovan) samecniero literaturaSi amitom sanam SemogTavazebdeT
uSualod sakuTar dakvirvebas qarTuli Targmanebis struqturaze
mokled mimovixilav sakiTxis Seswavlis istorias da ZiriTad
mosazrebebs
saTnoebaTa kibis berZnuli teqstis samecniero kritikulad
dadgenili gamocema rogorc ukve aRiniSna dRemde ar arsebobs
aRvniSneT aseve rom met-naklebad ukeTes gamocemad miiCneva meTiu
raderis (Matthew Rader) mier momzadebuli teqsti (PG vol 88 596-1209)
teqsts winasityvaobis saxiT darTuli aqvs kardinal robert
belarminos Sromis - eklesiis mweralTa Sesaxeb ndash is nawili romelic
eZRvneba ioane sinels aseve meTiu raderis Sesavali werili teqstisa da
avtoris Sesaxeb Sesavals mosdevs raiTis monastris beris danielis
mier aRwerili ioane sinelis cxovreba raiTis monastris iRumenis
ioanes epistole ioane sinelisadmi ioane sinelis sapasuxo epistole
ioane raiTelisadmi Sesavali (ΠΡΟΛΟΓΟΣ) pinaqsi sakuTriv teqsti da
traqtati mwyemsisa mimarT (ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΟΙΜΕΝΑ) aseve Targmanebebi
romelic erTvis teqstis yvela safexurs aRsaniSnavia rom berZnul
teqstSi Tavebs ewodeba sityva (λογος) xolo laTinur TargmanSi xarisxi
(Gradus) (PG vol 88 596-1209) aRiniSna aseve rom meTiu raderiseuli
teqstisgan gansxvavebuli redaqcia 1883 wels konstantinepolSi aTonis
mTis ramdenime xelnawerze dayrdnobiT gamosca berma sofroniusma
sofroniusis da meTiu raderis teqstebSi garda uSualod teqstualuri
gansxvavebebisa sxvadasxvaa TavTa Tanmimdevrobac (kordoCkini 200314)
rac Seexeba qarTul Targmanebs saTnoebaTa kibis eqvTime
aToneliseuli Targmanis struqtura Semdegnairia nawarmoebs SesavalSi
darTuli aqvs mTargmnelis eqvTime aTonelis anderZi romelic moicavs
mokle instruqciაsa da informacias teqstis Sesaxeb anderZs mosdevs
kibAgrave saTnoebaTaAacute cad aRmyvanebeli Tqmuli daniil monazonisa
raiTelisa wignisa amisTAcircs sulTa ganmanaTleblisaAacute romelsa ewodebis
53
klemaqsi romel ars kibAgrave cxorebaAacute wmidisa da netarisa mamisa Cuenisa
ioane sinel mamasaxlisisaAacute moZRurebiTa ganTqumulisa sulTa
ganmanaTlebelisa da WeSmaritad sanatrelisaAacute romeli ese aRwera
daniil monazonman raiTelman ebistole wmidisa mamisa iovane raiTel
mamasaxlisisaAacute sanatrelisa iovanes mimarT sinel mamasaxlisisa
ebistolAgrave wmidisa da netarisa iovane sinel mamasaxlisisa iovanes mimarT
raiTel mamasaxlisisa romelsa zeda-werili ese ars ficarni sulieri
iovane iovanes axarebs amas mohyveba sakuTriv teqsti Semdegi zogadi
saTauriT swavlani wmidisa mamisa Cuenisa iovane sinel mamasaxlisisani
romelni miuZRuanna mamasa iovanes raiTel mamasaxlissa rameTu eTxoa
mas misgan raAacuteTa aRwernes swavlani monazonTa mimarT saRmToAacute kibe
saTnoebaTaAacute teqstis bolo nawilia misive wmidisa mamisa Cuenisa iovane
sinel mamasaxlisisaAacute mwyemsisa da winamZRurisa mimarT romeli-ese misca
sxuaTa amaT pirvel-TqumulTa TavTa Tana iovanes raiTel mamasaxlissa
romelsa eTxova misgan raAacuteTa dauwernes swavlani monagonebisani
nawarmoebs boloSi darTuli aqvs Targmanebebi (sineli 1965) aRniSnuli
Targmanebebi berZnul teqstSi erTvis TiToeul Tavs xolo eqvTime
aTonels isini erTad mouTavsebia teqstis boloSi (cincaZe 1965 53)
prof meri cincaZe eqvTime aTonelis Targmanis Sesaval nawilze
dakvirvebis Sedegad askvnis rom qarTul redaqciaSi berZnuli (meTiu
raderis) redaqciisgan gansxvavebuli rigia daculi (cincaZe 1965 43)
eqvTime aTonelis teqstis rigia daculi (anderZis gamoklebiT) petre
gelaTelis TargmanSic (prologi) aha pinaqsi saRmrToAacutesa klimaqsisaAacute
daniil minazonisa raiTelisaAacute cxovrebisami uflisa ioannis
sxolastikosisa cxorebaAacute SemkuAgraveTebiTi amba ioanni winamZRurisa wmidisa
mTisa sinaAacutesaAacute zedwodebiT sxolastikosisa wmidaTa SorisosaAacute
WeSmaritad epistole amba ioanni winamZRurisa raiTisaAacute ioannis mimarT
RirssakAcircrvelisa sinisa mTisa winamZRurisa ioannis ioanni gixaroden (A-
39)
rac Seexeba poetur teqstebs ioane petriwiseuli varianti
moicavs saTnoebaTa kibis mxolod ZiriTad teqsts zogierT xelnawerSi
teqsts Tan erTvis TxuTmeti iambikuri strofi romelTagan pirveli
strofi akrostiqulia da ikiTxeba Semdegi saTauri SAcircdTaTAcircs vnebaTa
54
ars teqsti moicavs opoziciur wyvilebs ndash Svidi momakvdinebeli codva
da maTi sapirispiro saTnoebebi iv lolaSvilis varaudiT am teqstis
avtoric SesaZloa ioane petriwi iyos (petriwi 1968 255) SeniSnulia rom
saTnoebaTa kibisadmi SvidTaTvis vnebaTas darTva berZnul xelnawerTa
tradiciiT aris ganpirobebuli qarTul mwerlobaSi ki arsebobs
klemaqsisa da SvidTaTvis vnebaTas erTi da imave piris mier galeqsvis
tradicia (ioane petriwi anton kaTalikosi) (bezaraSvili 1987 133-134)
Svidi vnebis sakiTxs XVIII saukuneSi calke Txzulebebs uZRvnian
nikoloz Tbileli da kvipriane samTavneli (kekeliZe 1980 348-349 339)
yvela es teqsti SedgenilobiTa da TanmimdevrobiT sxvadasxvaa da erTi
wyarodan ar momdinareobs (bezaraSvili 1987 134)
anton kaTalikosis saTnoebaTa kibe moicavs ZiriTad teqsts
romelsac mosdevs oTxi akrostiquli iambikuri strofi bolo maTganis
kidurwerilobaSi ikiTxeba mwyemsisa mimarTca traqtati mwyemsisa
mimarTca moicavs aT strofs xolo mas mosdevs kvlav ori akrostiquli
iamburi strofi kidurwerilobiT ndash SvidTaTAcircs vnebaTa es da aqac
rogorc ioane petriwiseul variantSi saubaria Svid vnebaze da maT
sapirispiro saTnoebebze rogorc samecniero literaturaSia SeniSnuli
igi anton kaTalikosis originaluri Sromaa (bezaraSvili 1987 134 kukava
1978 30-34)
anton kaTalikosiseul da ioane petriwiseuli saTnoebaTa kibis
yoveli Tavi iwyebა originaluri strofebiT maTi Sinaarsi ZiriTadad
zogadia da gvacnobs im Temas razedac iqneba saubari ama Tu im TavSi
xolo safexurebis dasaTaurebas vkiTxulobT am strofebis
kidurwerilobaSi radganac magaliTad anton kaTalikosiseul
redaqciaSi Tavebs ar aqvT calke gamoyofili saTaurebi (mxolod
numeracia)
vardi ar mWnari ჶiali keTil sulnel
limena SuAgravebis oqroT arxrwnadTsakrebi
or-gzis Sedgoma satrfos namdAcirclsawyuris
tkbiluRlis tAcircrTAcircT sofliT gamoslvasagan g
55
ltolva aqaT RmrTiv iqa zenadmi mimyegravean9
anonimuri versiis TavTa raodenoba arasrulyofilia aq
warmodgenilia 30 Tavidan mxolod 12 (7 11 12 15 22 23 24 25 26 29 30)
da msgavsad antonis leqsiTi redaqciisa da sxva prozauli versiebisa
erTvis mokle Txzuleba mwyemsisa mimarT gansxvavebiT ioane petriwisa
da antonis leqsiTi redaqciebis Sedgenilobisa sadac TiToeul TavSi
10-11 iamburi (5-taepiani) strofia anonimur versiaSi nebismieria rogorc
iambur strofTa raodenoba ise strofSi taepTa raodenobac arc
gasaleqsad SerCeuli masala emTxveva sxva leqsiT redaqciebs
(bezaraSvili 1987 132-133)
ioane sinelis teqstis saTauridanve (klemaqsi-kibe) Cans saTnoebaTa
kibis struqturis specifika avtori iyenebs safexureobriv struqturas
raTa aCvenos sulieri aRmasvlis etapebi Tumca am mxriv igi novatori
ar aris ioane sinelamde origenem Tavis ocdameSvide homiliaSi
ricxvebis Sesaxeb Seadgina 42 safexuri romelze aRmasvla
aTavisuflebda adamians xorcieli survilebisagan naSromis struqturis
konstruirebisTvis kibis simbolos aqtiurad iyeneben sxva avtorebic
filon aleqsandrieli sirieli mamebi grigol noseli Tumca ioane
sinelis Sromis unikaluroba imaSi mdgomareobs rom masSi daxatulia
sulieri aRmasvlis uprecedentod masStaburi da srulyofili suraTi
(kordoCkini 2003 22-23)
mkvlevari jon dafi romelic ganixilavs saTnoebaTa kibis stilsa
da kompozicias yuradRebas amaxvilebs oTx ZiriTad dokumentze
romelsac nawarmoebis kompoziciis konstruirebisaTvis misi azriT
gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs esenia werili raiTis monastris
abatisgan ioane sinelisadmi miwerili ioane sinelis sapasuxo werili
sakuTriv teqsti da naSromis bolos darTuli mokle traqtati
mwyemsisa mimarT (ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΟΙΜΕΝΑ) mkvlevris azriT abati raiTelis
werili ara marto pirveli stimulia nawarmoebis kompoziciisTvis
aramed mas Semoaqvs nawarmoebis wardgenis TvalsazrisiT mniSnelovani
ori ZiriTadi idea kerZod a) mose rogorc mediumi RmerTsa da
9 teqstebs anton kaTalikosis redaqciidan safexurisa da muxlis miTiTebiT am da sxva SemTxvevaSic vimowmebT A-711 xelnaweridan
56
adamianebs Soris romelmac miiRo RvTis kanonebi b) bibliuri iakobis
cnobili sizmari ndash miwasa da samoTxes Soris aRmarTuli kibe
nawarmoebs asrulebs mokle traqtati mwyemsisa mimarT romelSic
ixateba idealuri ldquomwyemsisrdquo saxe es idealuri mwyemsi ki ndash abati
raiTelia aSkaraa rom nawarmoebis kompoziciur gamTlianebaSi
mniSvnelovan rols TamaSobs saTnoebaTa kibis Seqmnis iniciatori ndash
abati raiTeli nawarmoebi iwyeba misi weriliT da sruldeba traqtatiT
romelSi gansaxierebuli idealuri winamZRvari kvlav is aris ndash askvnis
mkvlevari (dafi 1999 3)
saTnoebaTa kibis struqturisa da semantikis urTierTmimarTebis
Sesaxeb arsebobs gansxvavebuli mosazrebebi kerZod k krumbaxeri teqsts
hyofs or nawilad I-XXIII safexurebi ndash mankierebebis daZleva da XXIV-
XXXL safexurebi - moraluri da Teologiuri saTnoebebis mopoveba
(krumbaxeri 1897 143ndash144) sxva azriT teqsti Sedgeba sami nawilisgan
soflidan gasvla (I-VII Tavebi) mankierebebTan brZola (VIII-XXIII Tavebi)
da qristianuli srulyofa (XXIV-XXX Tavebi) (desili 2002 103-104)
kalistos ueari teqsts yofs Semdegnairad soflidan gasvla (1-3 Tavebi)
saTnoebebis mopoveba (4-7 Tavebi) vnebebTan brZola romelic Tavis mxriv
iyofa a) vnebebi romlebic upiratesad arafizikuria (8-13 Tavebi)
fizikuri da materialuri vnebebi (14-17 Tavebi) arafizikuri vnebebi (18-23
Tavebi) umaRlesi saTnoebebi (24-26 Tavebi) dabolos RmerTTan SeerTeba
(27-30 Tavebi) (ueari 1982 13)
sakiTxis am mimarTulebiT warmarTvis kuTxiT sagulisxmoa kidev
erTi mosazreba romelsac yvelaze sarwmunod miiCnevs saTnoebaTa kibis
teqstis slavuri Targmanebis mkvlevari ara erTi statiisa da
monografiis avtori ndash tatiana popova mosamzadebel safexurebad
SeiZleba CaiTvalos pirveli Svidi Tavi Semdeg modis ndash codvili
cxovrebis uwmindurobisgan TviTganwmendisTvis moRvaweobaRwva a)
gulismier mankierebebTan brZola (VIII IX safexurebi) b) metyvelebasTan
dakavSirebul codvebTan brZola (X XI XII safexurebi) g)
xorcismiersxeulismier mankierebebTan brZola (XVI XVII safexurebi) d)
sulismier mankierebebTan brZola (XVIII-XXIII safexurebi) dabolos
moRvaweoba sulieri ganaxlebisTvis a) gulis ganaxlebisTvis (XXIV XXV
57
safexurebi) b) gonebis ganaxlebisTvis (XXVI XXVII XXVIII safexurebi) g)
nebis ganaxlebisTvis (XXIX XXX safexurebi) (germani 1854 42-43)
mkvlevari andrei kordoCkini Tavis sadoqtoro naSromSi sagangebo
Tavs uZRvnis saTnoebaTa kibis struqturas da Semdeg kanonzomierebas
xedavs I-III Tavebi ndash Sesavali samonastro cxovrebisaTvis IV Tavidan
teqstis ZiriTadi nawili miZRvnilia morCilebisadmi rac samonastro
cxovrebis qvakuTxedia da es nawili mTavrdeba XXVI TaviT ndash gansjisa da
gulisxmierebisaTvis bolo oTxi Tavi eZRvneba qristianul srulyofas
mkvlevaris azriT teqstis pirveli Tavebi xasiaTdeba intensiuri
asketuri brZoliT da sabaziso saTnoebebis mopovebiT maSin roca meore
etapisTvis damaxasiaTebelia mWvretelobiTi urTierToba RmerTTan rac
miRwevadia mxolod imaTTvis vinc gadalaxa vnebebi maSasadame praqsisi
da Teoria romelsac iyenebs kidec teqstSi ioane sineli aris
morwmunis sulier cxovrebaSi ori Tanmimdevruli etapi (kordoCkini 2003
22-24) bdquoaRmca-vfrindi saqmisa mier (πρᾶξις) da ganvisuene xedvisa mier
(θεωρία) da simdablisardquo (sineli 1965 56)
andrei kordoCkinis azriT kibis struqtura gvTavazobs sulieri
cxovrebis etapobriv Tanmimdevrul progress magram misi safexurebi
ar unda gavigoT rogorc mkacrad gansazRvrul-dadgenili
Tanmimdevroba miuxedavad imisa rom ioane sineli axasiaTebs calkeul
safexurebs gvaCvenebs mis mimarTebas winamaval an momdevno safexurTan
es ar gamoricxavs am vnebebis da saTnoebebis erTmaneTis paralelurad
daZlevisa an mopovebis perspeqtivas ubralod amgvari struqtura
miuTiTebs rom sulier cxovrebaSi progresi etapobrivi procesia da
SeuZlebelia mTliani kibis erTbaSad avla magaliTad safexuri locvis
Sesaxeb romelic moTavsebuliა teqstis dasasrulisken ar gulisxmobs
imas rom morwmunem ar unda ilocos ufro adreul safexurebzec
zogierT vnebasTan (magaliTad rogoricaa nayrovaneba) brZola ki
saWiroa yvela safexurze (kordoCkini 2003 27-28)
amrigad rogorc vxedavT saTnoebiTa kibis kompoziciur wyobasa
da struqturas specialur literaturaSi azrTa sxvadasxvaoba
gamouwvevia sxvaze metad sarwmunoa andrei kordoCkinis mosazreba rom
Txzulebis kompoziciis safexureobrivi sistema pirobiTia da is
58
gamoyenebulia sulieri aRmasvlis rogorc etapobrivi procesis Cvenebis
mizniT vfiqrob nawarmoebis pirvel da bolo TavebSi marTlac ikveTeba
garkveuli kanonzomiereba (vgulisxmob Sesaval Tavebs sadac saubaria
samonastro cxovrebisTvis aucilebel sabaziso saTnoebebze ndash soflidan
gasvlasa da misdami gulgrilobaze da bolo Tavebs sulieri
srulyofisa da RmerTTan SeerTebis mdgomareobaze) rac Seexeba
danarCen safexurebs maTi dayofa erTmniSvnelovnad saTnoebebis
mopovebis an mankierebebis daZlevis mixedviT marTebulad ar meCveneba
saqme isaa rom konkretuli vnebis daZleva TavisTavSi gulisxmobs
Sesabamisi am vnebis sapirispiro saTnoebis mopovebasac rasac mxars
uWers saTnoebaTa kibis teqsti nawarmoebis amgvari gaazreba erTi
safexuris sazRvrebSi moaqcevs aramarto konkretul mankierebasTan
brZolas aramed am mankierebis daZlevis gziT misi opoziciuri
saTnoebis mopovebasac ase magaliTad safexuri romelic miZRvnilia
ulmobelobisTvis aseve gulisxmobs lmobierebis mopovebasac romelic
miiRweva ulmobelobis vnebis daZleviT igive suraTia saTnoebaTaTvis
miZRvnil safexurebSic avtori erTsa da imave safexurSi gvaZlevs ormag
instruqcias ndash konkretuli saTnoebis mopovebisa da am saTnoebis
sapirispiro vnebasTan brZolis saSualebebze sainteresoa rom rig
SemTxvevebSi dasaTaurebaSic Cans es niuansi kalistos ueari mosazrebas
imis Taobaze rom saTnoebaTa kibeSi vnebebisadmi miZRvnil safexurTa
raodenoba Warbobs safexurebs saTnoebebze pasuxobs im Tavebze
miTiTebiT romelTa saTaurSive asaxula opoziciuri ndash vneba-saTnoeba ndash
wyvili kerZod merve safexuri ndash Περὶ ἀοργησίας καὶ πραότητος (misive
urisxvelobisaTAcircs da simSvidisa) meTerTmete safexuri ndash Περὶ πολυλογίας καὶ
σιωπῆς (Tqmuli wmidisa mamisa Cuenisa iovanesi dumilisaTAcircs da mraval-
metyuelebisa) meTxuTmete safexuri ndash Περὶ ἀφθάρτου ἐν φθαρτοῖς ἐκ καμάτων καὶ
ἱδρώτων ἁγνείας καὶ σοφροςύνης (misive uxrwnelisaTAcircs gaxrwnadTa Soris
SromaTagan da oflTa siwmidisaTAcircs da mrTelcnobobisa) (ueari 1982 14)
da sxva
saTnoebaTa kibis XVI safexuri beri sofroniusisa da arqimandrit
egnates mier gamocemul teqstebsa da meTiu raderis teqstSi
59
gansxvavebulia meTiu raderis teqstSi es safexuri miZRvnilia
vercxlismoyvareobisadmi (Περὶ φιλαργυρίας) xolo sofroniosisa da
arqimandrit egnates gamocemebis XVI TavSi gaerTianebulia meTiu
raderis teqstis momdevno XVII safexuric (Περὶ ἀκτημοςύνης)
(upovarebisaTvis) rac Seexeba qarTul Targmanebs eqvTime aTonelis
petre gelaTelis da ioane petriwis Targmanebi TavTa TanmimdevrobiT
mihyvebian meTiu raderis teqsts anu calk-calkea gamoyofili
vercxlismoyvareobisa da upovarebisadmi miZRvnili safexurebi am mxriv
sainteresoa anton kaTalikosis teqsti romelic XVI TavSi
gaerTianebulia aRniSnuli safexurebi (angarebisaTAcircs ese
upovarebisaTAcircs) rTuli saTqmelia ra motiviT cvlis anton kaTalikosi
TavTa Tanmimdevrobas (am msjelobas kidev ufro arTulebs is faqti rom
Cven xelT ar gvaqvs kritikulad dadgenili berZnuli teqsti romelSic
gaTvaliswinebuli iqneboda xelnawerTa sakmarisi raodenoba)
SesaZlebelia igi Tematurad awyvilebs am or Tavs Cem mier zemoT
Camoyalibebuli principis Tanaxmad (TiToeuli safexuri moicavs
rogorc vnebasTan brZolas aseve saTnoebebis mopovebasac da piriqiT)
faqtia rom sofroniosisa da arqimandrit egnates teqstebi antons xelT
ar eqneboda radganac SedarebiT gviandeli gamocemebia magram
dasaSvebia rom xelT hqonoda sxva rame saerTo wyaro
amrigad saTnoebaTa kibis teqstis safexurebis sistematizacia
rogorc vnebebTan brZola da saTnoebebis mopoveba pirobiTia ZiriTadad
konkretuli safexuris mxolod dasaTaurebas eyrdnoba da ar
iTvaliswinebs Sinaarsobriv mxares Sesabamisad viRebT teqstis
kompoziciis meqanikur (mxolod saTauris doneze) gaazrebas rasac
ewinaaRmdegeba teqstis mTliani semantika
nawarmoebis struqturuli Taviseburebis kidev erTi Cemi azriT
mniSvnelovani sakiTxia saTnoebaTa kibis Tavebis Tanmimdevroba
arsebobs ori ZiriTadi mosazreba zarinis (Зарин СМ) azriT safexuridan
safexurze gadasvlisas xSirad rTulia logikuri Tu fsiqologiuri
Tanmimdevrulobis danaxva da arc safexurebs Soris sazRvaria mkacrad
dadgenili (popova 201133) sxva mosazrebiT ki teqtis agebulebas
safuZvlad udevs mkacri logikuri Tanmimdevrulobis gancda da mis
60
saerTo kompoziciaSi devs sulieri aRmasvlis idea (proxorovi 1985 254)
ioane sineli iesos cxovrebis wlebis analogiiT Seqmnili nawarmoebis
kompoziciaSi mkveTrad mijnavs safexurebs erTmaneTisgan da
amavdroulad kravs maT erT mTlianobad rogorc wesi maRalmxatvruli
saxeebis saSualebiT da nawarmoebis mTavar ideaze (swrafva nebis
srulyofilebisken) daqvemdebarebiT amaSi mdgomareobs avtoris didi
damsaxureba da nawarmoebis kompoziciis originaloba (popova 2011 34-35)
teqsti aCvenebs sulieri cxovrebis gansxvavebul aspeqtebs maT
urTierTkavSirSi ioane sineli erTi mxriv saubrobs calkeul vnebebsa
da saTnoebebze da meore mxriv ganixilavs maT warmoSobas safuZvels
an kidev Sedegs da gvaZlevs erTgvar instruqciebs
sakiTxis Seswavlis istoriisa da saTnoebaTa kibis safexurebis
semantikuri urTierTmimarTebis problemis ganxilvis Semdeg Cven winaSe
aranakleb saintereso sakiTxebi wamoiWreba ra urTierTmimarTebebs
amyareben saTnoebaTa kibis teqstis qarTuli Targmanebi rogoria maTi
struqtura amJRavneben Tu ara gansxvavebebs Cven xelT arsebul berZnul
teqstebTan
rogorc aRvniSneT saTnoebaTa kibis eqvTime aToneliseuli
Targmanis ena sadisertacio naSromis farglebSi Seswavlili aqvs
profesor meri cincaZes (cincaZe 1965) igi sxva problemur sakiTxebTan
erTad exeba qarTuli Targmanis struqturul Taviseburebebsac mokled
Camovayalibeb am mimarTulebiT Catarebuli kvlevis Sedegad gamovlenil
arsebiT struqturul gansxvavebebs mines krebulSi dabeWdil berZnul
teqstsa da eqvTime aToneliseul Targmans Soris
berZnul teqstSi calke XXIII Tavad aris gamoyofili Περὶ τῆς
ἀκεφάλου ὑπερηφανίας (ampartavanebisaTvis) romelic sinadvileSi unda iyos
XXII Tavis Semadgeneli nawili sadac saubaria cudad-mzuaobrobaze anu
qedmaRlobaze (Περὶ τῆς πολυμόρφου κενοδιξίας) ioane sineli teqstSic
miuTiTebs rom ampartavneba da cudad-mzuaobroba mas erT vnebad miaCnia
amitom mosalodnelia rom avtori mas calke ar gamoyofda XXIII Tavi
sadac Setanilia aRniSnuli nawili dasaTaurebulia Semdegnairad
gamouTqumelTa gulis-sityuaTaTAcircs gmobisaTa mkvlevari fiqrobs rom es
Semdegdroindel gadamwerTa Secdoma unda iyos rasac eqvTime aToneli
61
qarTul TargmanSi asworebs da XXII TavSi aerTianebs orive nawils es
ldquoSecdomardquo petre gelaTelsac aqvs SeniSnuli Tumca mainc misdevs
berZnul teqsts da aRniSnuli Tavi XXIII safexurSi Seaqvs eqvTime
aTonelis anderZSi vkiTxulobT Semdegs ldquoTavni viTarca aqa iyvnen egre
dasxeniT rameTu meca viTarca mipovnian egreT damisxnian yovelni
wiTliTardquo ndash swored am anderZis safuZvelze mkvlevari askvnis rom
romeliRac berZnul xelnawerSi romliTac eqvTime aToneli
sargeblobda Tavebis mimdevroba ar iyo areuli (cincaZe 1965 45-47)
aRniSnuli faqti erTi mxriv uaRresad mniSvnelovania TviT berZnuli
teqstis rekonstuqciisaTvisac radganac eqvTime aTonelis Targmanis
struqtura ar misdevs Cven xelT arsebul aqamde gamocemul arc erT
berZnul teqsts da aSkarad eyrdnoba XI saukuneSi arsebul gansxvavebul
xelnawers (an xelnawerebs) meore mxriv eqvTime aToneli aSkarad
miuTiTebs rom mas xelT aqvs dedani romelSic TavTa Tanmimdevroba
isevea organizebuli rogorc mis teqstSi amasTanave eqvTimes
SeniSvnidan isic irkveva rom man icis sxva berZnuli teqstis arsebobis
Sesaxeb romelSic TavTa Tanmimdevroba sxvagvaria rom ara avtoris
remarka SesaZloa eqvTime aToneliseuli saTnoebaTa kibis struqturis
ldquogadaxrardquo Cven xelT arsebuli berZnuli teqstebisgan agvexsna rogorc
eqvTime aTonelis Taviseburi mTargmnelobiTi meTodi bevr SemTxvevaSi
specialur literaturaSi gavrcelebuli mosazreba eqvTime aTonelis
mTargmnelobiT meTodTan dakavSirebiT (kleba-metebis principi) eyrdnoba
misi Targmanebis arakritikul teqstTan Sedarebis safuZvelze miRebul
daskvnebs ukanasknelma kvlevebma kerZod ki profesor elguja
xinTibiZis specialurma gamokvlevam eqvTime aTonelis ori Targmanis
berZnul teqstTan mimarTebis Taobaze gamoavlina is meTodologiuri
Secdoma rac eqvTime aToneliseuli Targmanis arakritikul berZnul
teqstTan Sedarebisas iCens Tavs (xinTibiZe 1969144-151) am sakiTxTan
dakavSirebiT aseve sagulisxmoa teqstze darTul TargmanebaTa sakiTxi
eqvTime aTonelis teqstze darTul TargmanebaTa Seswavlis safuZvelze
m cincaZe gamoavlens qarTul teqstSi sqolioebs romelTac berZnulSi
Sesatyvisi ar moepovebaT mkvlevris azriT qarTvel mTargmnels xelT
hqonia sqolioTa sxva variantebi misive SeniSvniT eqvTime aTonelis
62
Targmans berZnuli teqstisgan gansxvavebul zogierT adgilSi gverdSi
udgas petre gelaTelis redaqciac am faqtze dayrdnobiT mkvlevari
askvnis rom am ori Targmanis erTnairi adgilebi romliTac isini
Sordebian berZnuls saeWvoa rom gaCeniliyo orive mTargmnelTan
erTmaneTisgan damoukideblad SesaZloa ori varaudis daSveba a) maTi
wyaroa romeliRac sxva berZnuli xelnaweri gansxvavebuli im
xelnawerebisgan romelic safuZvlad daedo meTiu raderis teqsts b)
SesaZloa petre gelaTeli Targmanis procesSi iSveliebda eqvTime
aTonelis redaqcias g) zogierTi adgilis mixedviT ki romlebiTac
eqvTime aTonelis Targmani Sordeba berZnul versias (Sesabamisad petre
gelaTelis teqstsac) SeiZleba davaskvnaT rom qarTveli mTargmnelebi
sxvadasxva berZnuli xelnawerebidan Targmnidnen teqsts (cincaZe 1965 55)
sadisertacio naSromis sxva Tavebis (struqtura stili terminologia
simbolika) saWiroebidan gamomdinare petre gelaTelis teqstis meTiu
raderis teqstTan mimarTebis kvlevam gamoavlina rom mTargmneli
TiTqmis sityvasityviT mihyveba berZnul dedans amdenad ar arsebobs
safuZveli vifiqroT rom mas xelT hqonda meTiu raderis teqstisgan
gansxvavebuli xelnaweri ufro savaraudoa rom petre gelaTeli
icnobda eqvTime aTonelis teqsts da SigadaSig (mag sqolioebis
SemTxvevaSi) sargeblobda kidec
rac Seexeba poetur Targmanebs isini met struqturul
Taviseburebas iCenen
saTnoebaTa kibis mesame safexurSi Περὶ ξενιτείας (ucxoebisaTvis)
ioane sinels Seutania swavleba sizmarTa Sesaxeb da gamouyvia igi
calke qveTavad (Περὶ ἐνυπνίων ἀκολουθούντων εἰσαιγογικοῖς) numeraciis gareSe
asea qarTul prozaul TargmanebSic eqvTime aToneli ndash ucxoebisaTAcircs
romelsa Sina ityAcircs sizmarTaTAcircsca cudTa petre gelaTeli ndash misive
ucxoebisaTAcircs (sizmarTaTAcircs sizmarTami SedgomilTaTAcircs SeyvanebadTaAacutesa
anton kaTalikosiseul poetur variantSi sizmarTaTvis gamoyofilia
calke damoukidebel Tavad romelsac iseve rogorc sxva Tavebs win
uZRvis anton kaTalikosis Sesavali kidurwerilobiT gaformebuli
originali strofi xolo safexuri moicavs sxva Tavebis msgavsad aT
iambur strofs anu anton kaTalikosi am Tavs qmnis rogorc
63
damoukidebel srulfasovan safexurs da mosalodneli iyo kidec rom
igi gamoeyo Semdeg meoTxe safexurad Tumca avtori aRniSnul Tavs
numeracias ar aniWebs da Semdeg meoTxe safexurad tovebs Tavs
morCilebisaTvis wmidisa iseve rogorc es prozaul TargmanebSi da
berZnul teqstebSia amitom Tavebis mimdevroba SenarCunebulia da
mihyveba berZnul da qarTul prozaul teqstebs anton kaTalikosisgan
gansxvavebiT ioane petriwiseul saTnoebaTa kibeSi sizmarTaTAcircs calke
meoTxe safexurad aris gamoyofili amitomac Tavebis Tanmimdevroba
gansxvavebulia sxva yvela danarCeni teqstisgan es gansxvaveba swordeba
teqstSi mecxre ndash meaTe Tavebis ZAcircris-AtildesenebisaTAcircs da ZAcircris-zraxvisaTAcircs
gaerTianebiT erTi saTauris ndash ZAcircris-zraxvisaTAcircs qveS amgvarad berZnul
da naTargmn teqstebSi calk-calke gamoyofili ori sxvadasxva
safexuris gaerTianebiT avtori asworebs TavTa mimdevrobas (romelic
airia sizmarTa Sesaxeb Tavis calke gamoyofiT) danarCeni teqstebis
mixedviT
saTnoebaTa kibis XVI safexuri Περὶ φιλαργυρίας rogorc zemoT ukve
aRiniSna ioane sinels miuZRvnia vercxlismoyvareobisaTvis asea es
Txzulebis qarTul variantebSic anton kaTalikoss ki am TavSi
angarebisaTAcircs ese gauerTianebia Semdegi safexuric ndash upovarebisaTAcircs
msgavsad beri sofroniusis da arqimandrit egnates mier gamocemuli
teqstebisa samagierod calk-calke Tavebad (XXI-XXII Tavebi) dauyvia
cuddideboba da zesTmCenobisaTAcircs rogorc zemoT vnaxeT eqvTime
aToneli am or Tavs aerTianebs petre gelaTelTan ki zesTmCenobisaTAcircs
Setanilia Semdeg XXIII safexurSi (misive gamouTqumelTaTAcircs
gulissityuaTa gmobisaTa) iseve rogorc patrologia grekaSi dabeWdil
berZnul teqstSi Περὶ τῆς ἀκεφάλου ὑπερηφανίας ἐν ῷ καὶ περὶ ἀκαθάρτων λογισμῶν τῆς
βλασφημίας anton kaTalikosis teqsti am SemTxvevaSi bolomde arc petre
gelaTelis Targmans misdevs igi samive Tavs calk-calke gamohyofs XXI
Tavi ndash cuddideboba XXII ndash zesTmCenobisaTAcircs XXIII ndash gmobisaTvis aqve
unda SevniSnoT rom antoniseuli teqstis safexurebis Tanmimdevroba am
SemTxvevaSic misdevs sofroniusis teqsts sadac aseve calk-calkea
gamoyofili samive zemoT aRniSnuli safexuri amdenad antonis teqstis
struqtura zustad emTxveva sofroniusis mier konstantinepolSi
64
dabeWdili da arqimandrit egnates mier gadamuSavebuli teqstebis
struqturas zemoT ukve aRvniSne rom es teqstebi gviandeli periodisaa
rac gamoricxavs antonisgan aRniSnuli gamocemebis codnas maSasadame
antoniseuli teqstis struqturaze msjelobisas SesaZlebelia ori
varaudis daSveba 1) antoni azrobrivad awyobs safexurebis
Tanmimdevrobas kerZod aerTianebs XVI-XVII safexurebs romelic
miZRvnilia angarebisa da upovarebisaTvis Tematurad am safexurebis
gaerTianeba aSkarad logikuria radgan ioane sineli sxva SemTxvevaSi ar
yofs calk-calke Tavebad saTnoebas da am saTnoebis sapirispiro vnebas
magaliTad nayrovanebisadmi miZRvnil safexurSi igi saubrobs marxvis
saTnoebazec da calke ar gamoyofs marxvis safexurs da aS rac Seexeba
XXI XXII XXIII Tavebs zesTmCenobis Sesaxeb safexuris gamoyofa
gmobisadmi miZRvnili safexurisgan bunebrivad Cans xolo
cuddidebobisa da zesTmCenobis erTmaneTisgan gamijvna SesaZloa
avtors dasWirda cota zemoT darRveuli TavTa raodenobis aRsadgenad
raTa jamSi mieRo 30 safexuri 2) savsebiT dasaSvebia aseve rom anton
kaTalikoss xelT hqonoda CvenTvis ucnobi rame sxva wyaro romelSic
TavTa Tanmimdevroba swored ise iqneboda organizebuli rogorc man da
cota mogvianebiT am teqstis gamomcemlebma berma sofroniusma da
arqimandritma egnatem daalages aqve unda aRiniSnos isic rom Cem mier
Catarebulma specialurma kvlevam anton kaTalikosis teqstis ZiriTad
wyarod gamoavlina petre gelaTelis Targmani (aseve icnobs da zog
SemTxvevaSi eyrdnoba eqvTime aTonelis da ioane petriwis teqstebsac)
amdenad Tuki davuSvebT rom anton kaTalikoss xelT hqonda rame sxva
wyaro savaraudod igi gamouyenebia oden Tavisi teqstis struqturuli
organizebisaTvis
naTqvamis sailustraciod da ukeT aRsaqmelad aqve gTavazobT
erTgvar sqemas ndash paralelurad dalagebul saanalizo TavTa saTaurebs
berZnul teqstebsa da qarTul TargmanebSi
eqvTime
aToneli
petre gelaTeli anton
kaTalikosi
ioane
petriwi
Patrologiae
Cursus
Completus
Series Graeca
Vol 88
65
1
a
b 1
a soflisa
amis
amaoAacutesa
ganSorebis
aTAcircs
gamosvlisaTAcircs
sofliT
sofliT
gamosvlasag
an
gamosvlis
aTAcircs
sofliT
ese
Περὶ ἀποταγῆς
Βίου
2
bsiZulvili
saTAcircs
soflisa da
saqmeTa
misTa
misive
umzrunvelobisa
TAcircs
uzrunvelo
bisaTvis
ar
siyuaruli
saTAcircs
soflisa
Περὶ
ἀπροσπαθείας
ἤγουν ἀλυπίας
3
g
ucxoebisaTAcirc
s
romelsa
Sina ityAcircs
sizmarTaTAcircs
ca
cudTa
misive
ucxoebisaTAcircs
(sizmarTaTAcircs
sizmarTami
SedgomilTaTAcircs
SeyvanebadTaAacutesa)
ucxoebisaT
vis
ucxoebisa
TAcircs
Περὶ ξενιτείας
Περὶ ἐνυπνίων
ἀκολουθούντ
ων
εἰσαγωγικοῖς
sizmarTaTv
is
4
S) wamebis
a
misTAcircs
romeli
iqmnebis
morCilebisa
meoTxe
aRsavali
netarisaTAcircs da
maradis
Atildesenebulisa
morCilebisa
4 Tavi ndash
morCilebis
aTvis
wmidisa
sizmarTaT
Acircs
Περὶ τῆς
μακαρίας καὶ
ἀειμνήστου
ὑπακοῆς
66
mier
5
e
sinanulisa
TAcircs
romelsa
Sina ityAcircs
dilegisa
misTAcircs
misive mexuTe
aRsavali
sinanulisaTAcircs
zrunvilisa da
WeSmaritisa
gancxadebulad
sinanulisa
Tvis es
morCilebi
saTAcircs es
Περὶ
μετανοίας
μεμεριμνημέν
ης καὶ
ἐναργοῦς ἐν ᾖ
καὶ Βίος τῶν
ἁγίων
καταδίκων καὶ
περὶ τῆς
φυλακῆς
6
v
AtildesenebisaTAcirc
s
sikudilisa
misive
AtildesenebisaTAcircs
sikudilisa
xsenebisa
sikudilisa
sinanulis
aTAcircs ese
arisve
Περὶ μνήμης
θανάτου
7
z codvaTa
ganmwmedel
isa
gloisaTAcircs
misive
sixarulis
moqmedisa
gloisaTAcircs
glovisaTAcircs
AtildesenebisaT
Acircs
sikudilis
a
Περὶ τοῦ
χαροποιοῦ
πένθους
8
Agrave
urisxvelob
isaTAcircs
misive
urisxvelobisa
TAcircs da
simSvidisa
urisxuelob
isaTvis
glovisaTAcirc
s
Περὶ
ἀοργησίας καὶ
πραότητος
9
T
Zacircris-
AtildesenebisaTAcirc
s
misive
ZAcircrisAtildesenebisaT
Acircs
TAcircs
Zacircrisxsenebi
sa
urisxvel
obisaTAcircs
Περὶ
μνησικακίας
i
Zacircris-
misive
ZAcircriszraxvisaT
Zacircriszraxvi
sa
Zacircris-
zraxvisaT
Περὶ
καταλαλιᾶς
67
10
zraxvisaTAcirc
s
Acircs
Acircs
11
ia
Tqmuli
wmidisa
mamisa
Cuenisa
iovanesi
dumilisaTAcirc
s da
mraval-
metyuelebi
sa
misive
mravalmetyuele
bisaTAcircs
dumilisaTv
is
dumilisaT
Acircs
Περὶ
πολυλογίας
καὶ σιωπῆς
12
ib
tyuvilisaT
Acircs
misive
tyuilisaTAcircs
sarcxAcircnlis
aTAcircs
yovlisa
tyuvilisa
TAcircs
67avit67t
saxed
Περὶ ψεύδους
13
ig
mowyinebisa
TAcircs
misive
mowyinebisaTAcircs
mowyinebisa
Tvis
(kidurweri
li antoni)
mowyinebis
a
Περὶ
ἀκηδίας
14
id
nayrovanebi
saTAcircs
misive yovlad
ganTqmulisaTAcircs
da dedoflisa
borotisa
novagTmoyua
rebisaTAcircs
nayrovaneb
isaTAcircs
Περὶ τῆς
παμφίλου καὶ
δεσποίνης
πονηρᾶς
68
muclisa γαστρός
15
Tqmuli
misive
uxrwnelisa
misTAcircs
SromaTamie
r oflTa
gaxrwnadTa
kacTa mier
mogebulisa
siwmidisa
da
qalwulebis
aTAcircs
misive
uxrwnelisaTAcircs
gaxrwnadTa
Soris
SromaTagan da
oflTa
siwmidisaTAcircs
da
mrTelcnobobis
a
mrTelcnobi
erisa
siwmidisaTAcirc
s
siwmidisa
TAcircs
Περὶ
ἀφθάρτου ἐν
φθαρτοῖς ἐκ
καμάτων καὶ
ἱδρώτων
ἁγνείας καὶ
σωφροςύνης
16
iv
vercxlis-
moyuarebisa
TAcircs
misive
vercxlismoyua
rebisaTAcircs
angarebisaT
Acircs ese10
vercxlis-
moyuarebis
aTAcircs
Περὶ
φιλαργυρίας
iz
upovarebisa
TAcircs
misive
upovarebisaTAcircs
ulmobelob
isaTAcircs da
gulჶicxel
upoarebisa
TAcircs
Περὶ
ἀκτημοσύνης
10 upovarebisaTvis miZRvnili safexuric gaerTianebulia amave TavSi msgavsad beri sofroniusis gamocemuli teqstisa da sxva axalberZnuli redaqciebisa Sdr Περὶ φιλαργυρίας (Καθὼς καὶ περὶ ἀκτημοσύνης) - Tavebs vuTiTebT parakletis monastris mier momzadebuli axalberZnuli teqstidan
69
17
obisa es
18
iAgrave
ulmobelob
isaTAcircs
misive
ugrZnobelobis
aTAcircs mermeca
mkudrobisa
sulisa da
sikudilisa
gonebisa
pirvel
sikudilisa
sxeulisaAacutesa
Zilisa
locvisa da
ჶsalmunebi
sa
Sesakrebel
sa Sina
gul-
ficxelob
isaTAcircs
Περὶ
ἀναισθησίας
ἤγουν
νεκρώσεως
ψυχῆς καὶ
θανάτου νοὸς
πρὸ θανάτου
σώματος
19
iT
galobisaTAcirc
s
krebulTa
Soris
misive
ZilisaTAcircs da
locvisa da
SesakrebelTa
Atildesenebisa
TacircmRviZareb
isa
Zilisa Περὶ ὕπνου
καὶ
προσευχῆς
καὶ τῆς ἐν
συνοδίᾳ
ψαλμῳδίας
20
k
mRAcircZarebisa
TAcircs
misive
mRAcircZarebisTAcircs
sxeulebrisa da
viTar jer-ars
moslvaAacute amissa
momarT
moSiSebisaT
Acircs
mRviZareba
i
Περὶ
ἀγρυπνίας
σωματικῆς
πῶς διὰ
ταύτης γίνεται
ἡ τοῦ
πνεύματος
καὶ πῶς δεῖ
ταύτην
μετιέναι
70
21
Tqumuli
missive
moSiSebisaTAcircs
misive
moSiSebisaAcircs
cuddidebob
a11
moSiSebisa
TAcircs ars
Περὶ τῆς
ἀνάνδρου
δειλίας
22
Tqumuli
wmidisa mamisa
Cuenisa
iovanesi
cudad ndash
mzuaobrebisa
TAcircs
(ampartavanebi
saTAcircs)
misive
cuddidebobisa
TAcircs
zesTmCenobi
saTAcircs12
cudad-
mzuaobrob
is
Περὶ τῆς
πολυμόρφου
κενοδιξίας
23
kg
Tqmuli
misive
gamouTqume
lTa
gulis-
sityuaTaTAcirc
s
gmobisaTa
misive
zesTmCenobisaT
Acircs
misive
gamouTqumelTa
TAcircs
gulissityuaTa
gmobisaTa (am
nawils iseve
rogorc
berZnulSi ara
aqvs saTvalavi)
gmobisaTvis
13
gmobisaTAcircs
ars
Περὶ τῆς
ἀκεφάλου
ὑπερηφανίας
ἐν ᾧ καὶ περὶ
ἀκαθάρτων
λογισμῶν τῆς
βλασφημίας
kd misive simSvidisaT simSAcircdisa Περὶ
11
Sdr ΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΠΡΩΤΟΣ Περὶ κενοδοξίας 12
Sdr ΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ Περὶ ὑπερηφανείας 13
Sdr ΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΤΡΙΤΟΣ Περὶ λογισμῶν βλασφημίας
71
24
simSvidisaT
vis
da
siwrfoebis
a
simSvidisaTAcircs
da simartivisa
da umankoebisa
71avit
siborotisa
Acircs
simartivisa
umankoebisa
da
sidrkoisa
TAcircs
siwrfoebi
sa da
umankoebis
a
πραότητος
και
ἁπλότητος
καὶ ἀκακίας
καὶ πονηρίας
σεσοφισμένων
καὶ οὐ
φυσικῶν
25
ke
simdablisa
TAcircs
misive
vnebaTwarmwymed
elisa maRlisa
mdabalmzraxve
lobisaTAcircs
uxilaviTa
grZnobiTa
mdabamzraxu
AgravelobisaTAcircs
maRlisa ese
simdablis
aTAcircs
Περὶ τῆς τῶν
παθῶν
ἀπωλείας τῆς
ὑψίστου
ταπεινοφροςύν
ης ἀοράτῳ
αἰσθήσει
ἐγγινομένηςmiddot
ὃς ἀνάβασιν
ἴσχυσεν
θαρσείτω τὸν
διδάσκαλον
γὰρ Χριστὸν
μιμηςάμενος
σέσωσται
26
kv
gankiTxvisa
TAcircs
da
gulisAtildemis-
yofisaTAcircs
Mmisive
gansjisaTAcircs
gulisistyuaTa
da vnebaTa da
saTnoebaTaAacutesa
misive Taovan
qmnaAacute
SemkueTebiTi
ganssjisaTAcirc
s
gankiTxva
Tavisa
Περὶ
διακρίσεως
λογισμῶν καὶ
παθῶν καὶ
ἀρετῶν
Περὶ
διακρίσεως
εὐδιακρίτου
72
winaTqumulTa
sityuaTa
misTaAacute
27
kz
dayudebisa
TAcircs
da
ganSorebisa
da
dacvisaTAcircs
gonebisa
misive
samRvdeloAacutesaT
Acircs myudroebisa
sxulisa da
sulisa
myudroebisa
TAcircs ulisa
da
sxeulisaca
dayudebisa
AtildeorcTa
da sulTa
Περὶ τῆς ἱερᾶς
σώματος καὶ
ψυχῆς
ἡσυχίας
Περὶ
διαφορᾶς
καὶ
διακρίσεως
ἡσυχιῶν
28
kAgrave
locvisaTAcircs
gonebiTa
Semokrebul
iTa
misive
samRvdeloAacutesaT
Acircs da dedisa
saTnoebaTaAacutesa
netarisa
locvisa
72avit72
SinaAacutesaTAcircs
gonierisa da
grZnobadisa
wardgomisa
helliphelliphellip
locvisaT
Acircs da
sagonebisa
keTils
dgomisaTAcirc
s
Περὶ τῆς ἱερᾶς
καὶ μητρὺς
τῶν ἀρετῶν
τῆς μακαρίας
προσευχῆς
καὶ περὶ τῆς
ἐν αὐτῇ
νοερᾶς καὶ
αἰσθητῆς
παραστάσεως
kT
uvnebelobi
saTAcircs
misive
queyaniszedaAacutesa
TAcircs cisa
RmrTivmsgavsisa
uvnebelobisa
da sisrulisa
uvnebelobi
saTAcircs
wmidisa
uvnebelob
isaTAcircs ese
Περὶ τοῦ
ἐπιγείου
οὐρανοῦ τῆς
θεομιμήτου
ἀπαθείας καὶ
τελειότητος
73
29
da
aRdgomisaTAcircs
sulisa pirvel
zogadisa
aRdgomisa
καὶ
ἀναστάσεως
ψυχῆς πρὸ τῆς
κοινῆς
ἀναστάσεως
30
l
siyuarulis
aTAcircs da
sarwmunoebi
sa da
sasoebisa
misive
TanSemkrvelisa
TAcircs
saTnoebianisa
samobisa
saTnoebaTa
Sina
saTnoebiTi
samobisaTAcircs
sarwmunoe
bisaTAcircs
Περὶ τοῦ
συνδέσμου τῆς
ἐναρέτου
τριάδος ἐν
ἀρεταῖς
rTulia msjeloba (garda im SemTxvevisa sadac Cans avtoris
ganzraxva nawarmoebis struqturis cvlilebisas da razec zemoT ukve
visaubreT) Tu ra motivi udevs safuZvlad teqstis qarTveli avtorebis
gadawyvetilebas daSalon an gaaerTianon teqstSi erTmaneTisgan sakmaod
mkafiod gamijnuli safexurebi
amgvarad warmodgenili kvleva Semdegi daskvnebis gamotanis
saSualebas gvaZlevs
1 saTnoebaTa kibis teqstis safexurebis sistematizacia ar
daiyvaneba oden vnebebTan brZolasa an saTnoebebis mopovebaze amgvari
dayofa metad calsaxaa da ZiriTadad konkretuli safexuris mxolod
dasaTaurebaze dayrdnobasa da misi Sinaarsobrivi mxaris
gauTvaliswineblobaze miuTiTebs Sesabamisad viRebT teqstis
kompoziciis meqanikur (mxolod saTauris doneze) gaazrebas rasac
ewinaaRmdegeba teqstis mTliani semantika
2 saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebi Tavebis Tanmimdevrobis
mixedviT Semdeg Taviseburebas iCenen petre gelaTelis Targmani misdevs
mines krebulSi dabeWdil berZnul teqsts eqvTime aToneliseuli
74
Targmani ki struqturis mixedviT ar mihyveba aqamde gamocemul arc erT
berZnul teqsts da amis mizezad igi sxva dednis arsebobas asaxelebs es
faqti uaRresad mniSvnelovania TviT berZnuli teqstis
rekonstuqciisaTvisac amasTanave eqvTimes SeniSvnidan isic irkveva rom
man icis sxva berZnuli teqstis arsebobis Sesaxeb romelSic TavTa
Tanmimdevroba sxvagvaria rom ara avtoris remarka SesaZloa eqvTime
aToneliseuli saTnoebaTa kibis struqturis ldquogadaxrardquo Cven xelT
arsebuli berZnuli teqstebisgan agvexsna rogorc eqvTime aTonelis
Taviseburi mTargmnelobiTi meTodi bevr SemTxvevaSi specialur
literaturaSi gavrcelebuli mosazreba eqvTime aTonelis
mTargmnelobiT meTodTan dakavSirebiT (kleba-metebis principi) eyrdnoba
misi Targmanebis arakritikul teqstTan Sedarebis safuZvelze miRebul
daskvnebs
3 poeturi teqstebis Tavebis mimdevroba gansxvavdeba orive
naTargmni prozauli teqstisgan am mxriv sainteresoa anton
kaTalikosiseuli saTnoebaTa kibe romelic struqturulad zustad
emTxveva konstantinepolSi 1883 wels beri sofroniusis mier gamocemul
teqsts es faqti orgvari varaudis daSvebis saSualebas gvaZlevs 1)
antoni azrobrivad awyobs safexurebis Tanmimdevrobas 2) savsebiT
dasaSvebia aseve rom anton kaTalikoss xelT hqonoda CvenTvis ucnobi
rame sxva wyaro romelSic TavTa Tanmimdevroba swored ise iqneboda
organizebuli rogorc man da cota mogvianebiT am teqstis sxva
gamomcemlebma sofroniusma da arqimandritma egnatem daalages
75
amp 2 saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis stilis
zogierTi sakiTxi
bizantiur esTetikaSi mSvenierebis cnebam gamomsaxvelobiTi
formebidan saRvTo SinaarsSi gadainacvla marTalia igi klasikur
esTetikaSi ara marto formas aramed amaRlebuli azris mSvenierebasac
gulisxmobda magram qristianul esTetikaSi mas saRvTo azris saRvTo
mSvenierebis gamoxatvis funqcia daekisra maSasadame gadainacvla
ontologiur gnoseologiur eTikur sferoSi miuxedavad imisa rom
umaRles pirvel saRvTo sibrZnesTan dapirispirebiT uaryofilia
ritorikis garegnuli esTetikuri samkaulebi maTi gamoyeneba daSvebulia
isev RvTismetyvelebisaTvis da mxolod da mxolod misi samsaxurisTvis
misi ukeT warmoCenis mizniT qristian avtorTa aseTi Sexedulebebi
gamoxatavs maT antinomiur damokidebulebas movlenebisadmi rac
bizantiuri esTetikisaTvis iyo damaxasiaTebeli amdenad garegnuli
esTetikuri mSveniereba faseulia mxolod saRvTosTan
transcendenturTan damokidebulebaSi (bezaraSvili 2004 536-540 586)
ioane sinelis teqsti gamoirCeva maRali poeturobiTa da stiluri
mravalferovnebiT (popova 2011 50) vfiqrobT klasikuri siuJetis
ararsebobis gamo esTetikuri siamovnebis miniWebis funqcia akisria
mTlianad stilsa da enas amitom sadisertacio naSromis winamdebare
paragrafSi SevecdebiT mokled mimovixiloT saTnoebaTa kibis stilis
zogierTi sakiTxi da am WrilSi qarTuli Targmanebis ndash mxatvruli
mxare radganac samecniero literaturaSi SeniSnulia aseve rom
berZnul teqsts Tavisi mxatvruli RirebulebiT arc qarTuli Targmanebi
CamorCebian klemaqsi warmoadgens SesaniSnav Txzulebas avtori
brwyinvale sentencia-aforizmebiT mxatvruli gamosaxvis xerxebiT ndash
saocari Sedareba-metaforebiT dapirispirebebiT gameorebebiTa Tu
mignebuli paralelebiT romlebic saerToa berZnuli da qarTuli
redaqciebisaTvis gadmogvcems saTqmels (cincaZe 2008 82) nawarmoebis
amouwuravi potencialidan gamomdinare sakiTxis srulad Seswavla erTi
paragrafis farglebSi bunebrivia warmoudgenelia am SemTxvevaSi Cveni
amocana mdgomareobs teqstis mxatvrul Rirebulebaze zogadi
warmodgenis SeqmnaSi radganac vfiqrobT medievalur samyaroSi
76
saTnoebaTa kibis popularobis ganmsazRvreli erT-erTi mniSvnelovani
faqtori swored nawarmoebis stili iyo
ritorikuli figurebidan da tropuli metyvelebis formebidan
romelTac xSirad mimarTavs ioane sineli gamovarCev epiTets Sedarebas
personifikacias hiperbolas gradacias ritorikul SekiTxvas
gameorebas anastrofs epanaforas antiTezas paromoions hendiadiss
paronomasias rac Seexeba teqstis qarTul Targmanebs orive qarTul
prozaul redaqciaSi Cans mTargmnelTa Zalisxmeva SeinarCunon
originali teqstis maRalmxatvruli stili Tumca rogorc
mosalodnelic iyo petre gelaTelis Targmani Sesrulebuli gelaTis
literaturuli skolis normebis Sesabamisad ufro axlos dgas berZnul
teqstTan vidre eqvTime aTonelis romelic qarTuli enisTvis metad
bunebriv konstruqciebs arCevs
samecniero literaturaSi SeniSnaven rom saTnoebaTa kibeSi
bunebrivad aris CarTuli xalxuri metyvelebidan aRebuli aforistuli
gamonaTqvamebi da amgvar formebs Tavad ioane sinelic qmnis (popova 2011
53-54) ἀνὴρ σιωπηλὸς φιλοσοφίας υἱὸς (712D) ldquomamakaci mdumare
filosofosobisa Zerdquo (A-39 44v) ldquokaci mdumare Svili ars sibrZnisaAacuterdquo
(sineli 1965 103) χωρὶς δοκιμῆς ὁ χρυςὸς οὐ τελειοῦταιrdquo (696A) ldquoTAcircnier
gamocdilebisa oqroAacute arsrul iqnebisrdquo (34v) ldquooqroAacuteca gamoucdelad ara-
ve srul iqmnebisrdquo (sineli 1965 78)
struqturidan gamomdinare teqsti mTlianobaSi SeiZleba ganvixiloT
gradaciis ndash erTi safexuridan meoreze TandaTanobiT gadasvla
TandaTanoba Tanamimdevroba (ucxo 1989) ndash nimuSad radganac misi
ZiriTadi idea aris ganviTareba nebisyofis srulyofa moZraoba qvemodan
zemoT (popova 2011 48) gradaciis magaliTebi xSiria teqstSi ldquoἸσάριθμος
εὐαγγελιστῶν βαθμός Ὁ ἀθλητὴς στῆκε τρέχων ἀφόβωςrdquo (PG Vol 88 728D) ldquoese kibe
ars Sesworebuli ricxusa maxarebelTasa moRuawe ege romeli mdgomare
xar amas zeda uSiSad rbiode cad mimarTrdquo (sineli 1965 125) ldquosworricxAcirc
maxarebelTaAacute xarisxi moRuawe deg msrboli uSiSad (A-39 53v) an kidev
ldquoΑἱ μὲν ὅσιαι ἀρεταὶ τῇ τοῦ Ίακὼβ κλίμακι παρεοίκασιν αἱ δὲ ἀνόσιοι κακίαι τῇ ἁλύσει τῇ
ἐκπεσούσῃ ἐκ Πέτρου τοῦ κορυφαίουldquo (PG vol 88 840A) ldquosaTnoebani wmidani
msgavs arian kibesa mas romeli ixila iakob rameTu SemdgomiTi
77
Semdgomad SeslviTa maT Sina aRamaRleben kacsa cadmde xolo borotni
saqmeni msgavs arian jaWuTa maT romeli dascAcircves mociqulisa petresgan
rameTu esreT vnebani erTindasherTsa damokidebul arian da STaiyvaneben
sulsa jojoxeTadrdquo (sineli 1965 202) ldquowmidani vidreme saTnoebani iakobis
kibesa miehazrvian xolo arawmidani siboroteni ndash jaWusa ganvrdomilsa
petresgan (A-39 80v)
calkeul sityvaTa gameoreba ritorikuli xerxia romelic azrs met
eqspresiulobas sZens ldquoδαίμονα τὸν δαίμονα ἰώμενονldquo (PG Vol 88 841B) ldquoeSmakman
eSmaki gandevnardquo (sineli 1965 204) eSmaki eSmakisa ganmkurnebeladrdquo (A-39
81v) saTnoebaTa kibeSi gameorebis sxvadasxva saxe gvxvdeba rTulic da
martivic ndash ramdenime sityvis gameoreba erTmaneTis miyolebiT ldquoΟὐαὶ Οὐαὶ
οἵ μοι οἵμοι δικαίως δικαίως φεῖσαι φεῖσαι Δέσποταrdquo (PG Vol 88 768C) ldquoue ue Auml me
Auml me samarTlad samarTlad gAcirclxine gAcirclxine meufeordquo (A-39 56r) ldquovaAacuteme
vaAacuteme raAacute SememTxAcirca ubadruksa amas samarTlad milxine milxine meufeo
wyaloba yav mowyaleo Sendoba yav macxovaro yovelTaordquo (sineli 1965
131-132) Στῆτε Στῆτε καὶ πάλιν ἐρῶ στῆτε (PG Vol 88 728B) rdquodegiT degiT da
kualad vityAcirc degiTrdquo (A-39 53v) ldquosayuarelno mtkiced degiT da
kualadca vityAcirc degiTrdquo (sineli 1965 124)
teqstSi yvelaze xSiria anafora ndash poeturi da ritorikuli xerxi ndash
erTi da imave sityvis (winadadebis bgeris) gameoreba ramdenime taepis
(frazis) dasawyisSi (ucxo 1989) ldquoὅλη σκοτεινὴ ὅλη δυςώδης ὅλη ῥυπῶσα καὶ
αὐχμηράrdquo (PG Vol 88 773B) ldquoyoveli bneloani yoveli Znelsul yoveli
Sebaylebul da nisloanrdquo (A-39 59v) ldquoyovliTurT bnel yovliTurT
myral da borot da SesaWirvebelrdquo (sineli 1965 146) ldquoΔάκρυα ἐξόδου
ἀπέτεκον φόβον φόβον δὲ τεκόντος ἀφοβίαν ἐπιφαίει χαρὰ χαρᾶς δὲ ἀκαταλήκτου ληξάσης
τῆς ὁσίας ἀγάπης ἀνέτειλε τὸ ἄνθοςrdquo (PG Vol 88 813C) ldquocremlTa gansvlisaTa
aRmoSves SiSi xolo SiSisa mSoblobasa uSiSoebisasa zedgamoCnda
sixaruli σsixarulisa miusrulebelisa misrulebasa wmidisa
siyuarulisa aRmohAtildeda yuavilirdquo (A-39 73v) ldquocremlTa romelni AtildesenebiTa
sikudilisaAacuteTa iyvnian Sves SiSi da SiSman Sva uSiSoeba da merme
gamobrwyinda sixaruli da raJams sixaruli igi dausrulebeli srul
iqmna gamoCnda yuavili igi brwyinvalisa mis siyuarulisaAacuterdquo (sineli 1965
78
182) ldquoχρoacuteνῳ χρoacuteνον ἀναπληροῦνrdquo (PG Vol 88 797C) ldquoJamiTa Jamisa
aRmosrulebadrdquo (A-39 66v) ldquoraAacuteTamca dRes udeb iqmnebodi da xvalemca
aRasrule dRisaAacutecardquo (sineli 1965 160) ἔρωτι ἔροτα διακρούσασθαι (PG Vol 88
777A) ldquotrfialebiTa trfialebisa ukunqcevadrdquo (A-39 61v) ldquotrfialebiTa
trfialebisa advilad gandevnadrdquo (sineli 1965 145) laquoΔιὸ αἱ μὲν μία τῇ μιᾷ
συνδεθεῖσαι εἰς οὐρανὸν τὸν προαιρούμενονmiddot αἱ δὲ ἑτέρα τὴν ἑτέραν γεννᾷν καὶ συσφίγγειν
πεφύκασινraquo (PG Vol 88 841A) ldquoTqumisa romlisaTAcircs romelnime
erTierTisadmi warmavlinebelni zecadmi aRivaneben winaaRmrCevelni
xolo romelnime sxAcircT sxuad Sobad da Semtkicebad datevebul arianrdquo
(A-39 80v) ldquorameTu esreT vnebani erTindasherTsa damokidebul arian da
Staiyvaneben sulsa jojoxeTadrdquo (sineli 1965 202)
gameorebis figurebidan avtori xSirad iyenebs epanaforas ndash erTi da
imave sityvis gameoreba erTmaneTis momdevno kolonaTa dasawyisSi
(bezaraSvili 2004 602) ldquoὉ ἐν ἀληθείᾳ τὸν Κύριον ἀγαπήσαςmiddot ὁ ἐν ἀληθείᾳ τῆς μελλούσης
βασιλείας ἐπιτυχεῖν ἐπιζητήσαςmiddot ὁ ἐν ἀληθείᾳ πόνον περὶ τῶν ἑαυτοῦ πταισμάτων ἐσχηκώς ὁ
ἐν ἀληθείᾳ μνήμην κολάσεως κτηςάμενος καὶ κρίσεως αἱωνίου ὁ ἐν ἀληθείᾳ φόβον τῆς ἐαυτοῦ
ἐξόδου ἀναλαβὼν οὐκ ἔτι ἀγαπήσει οὐκ ἔτι φροντίσει ἤ μεριμνήσει οὐ χρημάτων οὐ
κτημάτων οὐ γονέων οὐ δόξης τοῦ βίου οὐ φίλου οὐκ ἀδελφῶν οὐδενὸς ἐπιγείου τὸ
παράπανmiddotrdquo (PG Vol 88 653 BC) asevea qarTul TargmanebSic ldquoromelman
WeSmaritad Seiyuaros ufali romeli WeSmaritad eZiebdes mimTxuevad
saukunesa mas sasufevelsa romelman WeSmaritad tkivili moigos TacircsTa
codvaTaTAcircs romelman WeSmaritad AtildesenebaAacute moigos satanjvelisa da
sasjelisa saukunoAacutesaAacute romelman WeSmaritad SiSi ganslvsa misisaAacute
AtildeorcTagan daamtkicos gulsa Tacircssa man arca Seiyuaros arca izrunos
arca iurvodis saAtildemarTaTAcircs anu monagebTa anu naTesavTa anu
didebaTaTAcircs soflisa anu megobarTa anu ZmaTa anu arc ara saqmeTagan
queyanisaTa rdquo (sineli 1965 35) ldquoWeSmaritebiT uflisa Semyuarebelman
WeSmaritebiT gulvebadisa samefoAacutesa mimTxuvad meZiebelman WeSmaritebiT
tkivilisa TacircsTa SecodebaTaAacutesa momgebelman WeSmaritebiT Atildesenebasa
sasjelisa da msjavrisa saukunoAacutesasa momgebelman WeSmaritebiT SiSsa
ganslvisa Tacircsisasa mimRebelman arca mermeca Seiyuaros arRa mermeca
SeiWirvos gina izrunvis ara saAtildemarTaAacute ara monagebTaAacute ara mSobelTa
ara sawuToAacutesa didebisa ara megobarTa ara ZmaTaAacute rdquo (A-39 16r)
79
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquouzrunveloba ar siyvaruli soflis
ars ara zrunva visTAcircsme sayvarelis
arca saAtildemarTa arca monagebTaTAcircs
arca sawuTos didebisaTAcircs yole
arc megobarTa ar mSobelT arca
ZmaTardquo (21)
ldquoWeSmaritebiT romelman Seiyuaros
uflisa igi maradisi sufeva
man moiZulos sofeli yovelive
Tavica Tacircsi monagebTa simravle
da upovari cxovreba aRirCiosrdquo
(str 13)
rogorc vnaxeT yvela qarTul teqstSi garda ioane petriwis
variantisa met-naklebi sizustiT aris SenarCunebuli originali teqstis
paTosi da ritmuloba Tumca gansxvavebiT petre gelaTelisgan romelic
berZnuli teqstis analogiiT citirebul epizods uSemasmenlo
winadadebebiT Targmnis eqvTime aTonelis Targmani qarTulisTvis metad
bunebrivi konstruqciebiT aris Sesrulebuli
sxva magaliTi ldquoΦανταςία ἐστὶν ἀπάτη ὀφθαλμῶν ἐν κοιμωμένῃ διανοίᾳmiddot φανταςία
ἐστὶν ἔκστασις νοὸς ἐγρηγορότος σώματοςmiddot Φανταςία ἐστὶν ἀνυπόστατος θεωρίαrdquo (PG Vol 88
669BC) ldquoocnebaAacute ars cTomilebaAacute TualTaAacute mZnaresa gonebasa Sina ocnebaAacute
ars gancAcircbrebaAacute gonebisaAacute mRAcircZarebasa Sina AtildeorcTasa ocnebaAacute ars
xilvaAacute uguamoAacute da ara arsirdquo (sineli 1965 53) ldquoocnebaAacute ars cTunebaAacute
TualTaAacute mZinaresa Sina mimogonebasa ocnebaAacute ars gankrTomilebaAacute
gonebisaAacute mRAcircZarebasa Sina sxeulisasardquo (A-39 22v) poetur teqstebSi ar
aris SenarCunebuli stili
anton kaTalikosi
ldquosxegravea ars ocneba sizmrisagan hAtildeams cnobad
RmrTis-metyegraveAgravelurad aqa gancxadebulebs
ocneba aris TvalTa cTuneba maSin
midmo goneba odes mZinareobdes
xolo sxeuli mRAcircZareobdes odesrdquo
(sizmarTaTvis 2)
ioane petriwi
ldquogonebis aRZrvad AtildeorcTa uZraobasa
Sina ityAcircan bunebisandashmetyuelni
ocnebad ndash TualTa AtildeorcTa
cTomilebasa
raJams goneba viTar mZinare iyos
misTa sagonTa miridebiT sruliadrdquo
(str 34)
gameorebis erT-erTi saxea anastrofi igive palilogia ndash wina
kolonis ukanaskneli sityvis gameoreba momdevno frazis dasawyisSi
80
bdquoἐδέξατο ἔλλαμψιν Ἔλλαμψίς ἐστινrdquo (813B) ldquoSeiwynara gabrwyinvebaAacute gabrwyinvebaAacute
arsrdquo (A-39 73v) ldquoSeiwynara brwyinvalebaAacute saRmrToAacute xolo brwyinvalebaAacute
arsrdquo (sineli 1965 182) rdquoΜνήμη θανάτου ἐναργὴς περιέκοψε βρώματα βρωμάτων δὲ ἐν
ταπεινώσει κοπέντων συνεξεκόπησαν πάθηldquo (PG Vol 88 796AB) ldquoAtildesenebaman
sikudilisaman gancxadebulman gardahkueTna sazrdelni xolo
sazrdelTa simdablesa Sina gardakueTasa TangardaekueTnes vnebanicardquo
(A-3965r) ldquoAtildesenebaman sikudilisman gankueTnis gemoni WamadTani xolo
raJams eseviTarnindashigi gemoni simdabliT ganikueTnian maT Tana
ganikueTnian vnebanicardquo (sineli 1965 155) aqac rogorc sxva SemTxvevebSi
petre gelaTeliseul TargmanSi metad Cans mTargmnelis zrunva daicvas
sizuste da siaxlove dedanTan am stilur figuras iyenebs anton
kaTalikosic prozauli teqstebisgan damoukideblad
ldquomaSin eSmakni aRmmzadeben Cuen nategraverad
nategraverad mowyaleT Tanlmobil eriskacTadrdquo (25)
paronomasia ndash gameorebis erTerTi saxeoba romelic sakmaod
gavrcelebulia bizantiur mwerlobaSi xasiaTdeba erTnairi Ziris mqone
msgavsi JReradobis magram gansxvavebuli mniSvnelobis sityvebis
SepirispirebiTa da kavSiriT roca erTi Ziris sityva sxvadasxva
gramatikul formaSia (bezaraSvili 2004 619-620) am ritorikul
figurebis Targmnas Sesabamisi Sesatyvisobebis arsebobis SemTxvevaSi
orive mTargmneli arTmevs Tavs Tumca rogorc sxva SemTxvevebSi petre
gelaTelis Targmani met siaxloves iCens berZnul teqstTan ldquoτοῦ δoacuteλου τῶν
δολίωνrdquo (PG Vol 88 669B) ldquozakuvisa mzakuvarTaAacutesa gamoucdelad yofadrdquo (A-
39 23r) ldquoRonesa mzakuvarTa maT mterTa CuenTasardquo(sineli 1965 53) ldquoΠάσῃ
νήψει νήψωμεν καὶ τηρήσει τερήσωμεν καὶ φυλακῇ φυλαξώμεθαrdquo (PG Vol 88 712D)
ldquoyovliTa ganfrTxobiTa ganvifrTxoT da damarxviTa davimarxoT da
dacviTa davicvaTrdquo (A-39 44v) ldquoyovliTa sifrTxiliTa ganvifrTxoT da
yovliTa krZalulebiTa vekrZalneT da yovliTa gulisAtildemisyofiTa
gulisAtildemavyoTrdquo (sineli 1965 103) ldquoμολυνεῖ ἢ μὴ μολυνόμενος τοὺς μολυνομένους
σὺν αὐτοῖς μολυνθήσεταιrdquo (PG Vol 88 669A) ldquoguli maTZliTTasa Sina
Seamwikulos gonebasa ginaTu arSemwikulebuli SemwikulebulTa
damsjeli TAcircTca Seimwikulosrdquo (A-39 23r-23v) ldquoguli misi Seiginebodis anu
81
ukueTu TAcircT ara Seiginebodis romelni Seiginebodian maT ganikiTxvidesrdquo
(sineli 1965 52) rig SemTxvevaSi berZnuli teqstisgan damoukideblad
qarTveli mTargmnelebi Tavadac qmnian paronomasiis nimuSebs ldquoΕἶδον μῖσος
πορνείας δεσμὸν χρόνιον διαῤῥῆξαν καὶ μνησικακίαν ἐκεῖ ἄδεσμον αὐτὸν τοῦ λοιποῦ
παραδόξως διατηρήσασανmiddot θαυμαστὸν ὅραμα δαίμονα τὸν δαίμονα ἰώμενονldquo (PG Vol 88
841B) vixile siZulili sakrvelsa siZvisasa JamiTa ganmxeTqelad da
ZacircrisAtildesenebaAacute mun usakrvelod missa mieriTgan sakAcircrvelebiT damcvelad
sakAcircrvel saxilveli eSmaki eSmakisa ganmkurnebeladrdquo (A-39 81v) ldquovixile
munve ZacircrisndashAtildesenebaAacute romelman sakrveli igi siZvisaAacute Seukrvelad daicva
mieriTgan da damikAcircrda viTar eSmakman eSmaki gandevnardquo (sineli 1965 204)
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquoiqmna odesme siZulili ganmxeTqel
siZAcircs krulebis yovlad daZegraveAgravelebulis
kualad igive arSemkrvel maT ganaxeTqT
damcegraveAgravel Seukrvel eSmaki eSmakT mdevnel
magra gangebiT saRmrToT sakAcircrvi eserdquo (94)
--------
citirebul pasaJSi gameorebasTan erTad aris antiTezis nimuSic
saTnoebaTa kibis stilis yvelaze ganmasxvavebel Taviseburebad t popova
swored antiTezas miiCnevs mkvlevris azriT antiTeza devs nawarmoebis
kompoziciaSic ki xolo sakuTriv teqstSi gvxvdeba yvela saxeobis
antiTeza (popova 2011 52) ufro metic vfiqrob erTi safexuris
farglebSi aris moqceuli antiTeza ndash opoziciuri wyvilebi saTnoeba da
mankiereba antiTezis magaliTebi
ldquoΔίδου κόπους νεότητός σου προθύμως Χριστῷ καὶ χαρήσῃ ἐν γήρᾳ ἐπὶ πλούτῳ ἀγαθείαςmiddot
τὰ ἐν νεότητι συναγόμενα ἐν τῷ γήρᾳ τοὺς ἐξατονήσαντας τρέφουσι καὶ παραμυθοῦνταιldquo (PG
Vol 88 641B) ldquomiscen Sromani siWabukisa Senisani guls-modgined qristesa
da gixarodis siberesa Sensa simdidresa zeda uvnebelobisasa siWabukesa
Sina Sekrebulni Sromani siberesa Sina mouZlurebulTa zrdian da
nugeSinis-scemenrdquo (sineli 1965 32) ldquomiscemd SromaTa siWabukisa SenisaTa
gulmodginebiT qristesa da ixaro siberesa Sina uvnebelobisasa rameTu
siWabukesa Sina Sekrebulni siberesa Sina mouZlurebulTa gamozardian
da nugeSinis scemenrdquo (A-39 15r)
anton kaTalikosi ioane petriwi
82
ldquosiWabukisa drosa mihscemen Sromani
guls-modginedre qristesa sixaruliT
xolo ixaro drosa siberisasa
hnaxo ra mdidrad uvnebeloba wmida
da siyrmis unjman gamogzardos siberesrdquo
(110)
ldquosofliT gamosvla siWabukisa Jamsa
giAtildems monazono rameTu Sekrebulni
maSin Sromani siberesa gzrdian Sen
da sikudilisa winaAacuteTve warggzavnian
mosagebelsa RirsTasa saukunodrdquo (str11)
ldquoΠάντων τῶν προαιρουμένων ὁ Θεὸς πάντων ἡ ζωήmiddot πάντων ἡ σωτηρία πιστῶν ἀπίστωνmiddot
δικαίων ἀδίκωνmiddot εὐσεβῶν ἀοεβῶνmiddot ἀπαθῶν ἐμπαθῶνmiddot μοναχῶν κοσμικῶνmiddot σοφῶν ἰδιωτῶνmiddot
ὑγιῶν ἀσθενῶνmiddot νέων προβεβηκότωνrdquo (PG Vol 88 633A) ldquorameTu igi ars yovelTa
RmerTi da yovelTa cxorebaAacute urwmunoTa da morwmuneTaAacute marTalTaAacute da
codvilTaAacute uvnebelTa da vnebulTaAacute RmrTis-msaxurTaAacute da usjuloTaAacute
erisaganTaAacute da monazonTaAacute brZenTaAacute da uswavlelTaAacuterdquo (sineli 1965 20)
ldquorameTu igi ars yovelTa RmerTi yovelTa cxorebaAacute yovelTa
macxovarebaAacute morwmuneTa urwmunoTa marTalTa usamarloTa
keTilmosavTa umosavoTa uvnebelTa vnebisSnaTa monazonTa
msoflelTa brZenTa uswavlelTa (A-39 9v-10r)
ldquoΣημεῖον μεμεριμνημένης μετανοίας παςῶν τῶν συμβαινουςῶν ὁρατῶν καὶ ἀοράτων
θλίψεων ἀξίους ἑαυτοὺς λογίζεσθαιmiddot καὶ τούτων πλείωrdquo (PG Vol 88 780B) ldquosaswauli
WeSmaritisa sinanulisa ese ars raAacuteTa yovelTa WirTa da gansacdelTa
saCinoTa da uCinoTa Rirsad Segueracxnen Tavni Cuennirdquo (sineli 1965
150) bdquosaswauli zrunvilisa sinanulisa yovelTa SemTxuevadTa xilulTa
da uxilavTa WirTa Rirsad TavTa TacircsTa gonebaAacute da umravlesca amaTsardquo
(A-39 63r) antiTezis rogorc mxatvruli gamosaxvis erTi ubrwyinvalesi
xerxis funqcia saTnoebaTa kibeSi savaraudod SemCneuli aqvs teqstis
qarTvel mTargmnelsac eqvTime aToneli rogorc samecniero
literaturaSia SeniSnuli Tavadac berZnuli teqstisgan
damoukideblad qmnis antiTezis SesaniSnav formebs ldquosxuaTaTAcircs ara
yovelni ganvikiTxviT Tu rad ara vacxovneniT xolo TavTa TacircsTaTAcircs
ueWuelad yovelniverdquo ldquoficxel ars da Znel dayenebaAacute wylisa Tacircnier
saprtobisa da sagozelisa xolo RmrTisagan yovelive SesaZlebel
arsrdquo (cincaZe 2008 82) antiTezas romelic amavdroulad warmodgens
anaforas eqvTime aToneli sxva SemTxvevaSic Txzavs berZnuli
83
teqstisgan damoukideblad ldquoὁ δόκιμος πανταχοῦ δόκιμοςrdquo (PG Vol 88 716C)
ldquogarna gamocdili yovelsave Sina gamocdil ars viTarca-igi
gamoucdeli yovelsave Sina gamoucdel arsrdquo (sineli 1965 109)
ldquogamocdili yovelsa Sina gamocdil viTar-igi da winaukmordquo (A-39 46r)
homoiotelevtoni anu paromoioni aris struqturis da Jreradobis
paralelizmi kolonebis Tanxmiereba anu Tanabarxmovani marcvlovani
daboloeba an homeoptotoni ndash erTnairi brunvis formebiani sityvebis
daboloeba (bezaraSvili 2004 613) amis magaliTebi teqstSi mravladaa
ldquoκαταλαλιᾶς θύρα εὐτραπελίας χειραγωγὸς ψεύδους ὑπουργὸς κατανύξεως διάλυσις ἀκηδίας
κλήτωρ ὕπνου πρόδρομος συννοίας σκορπισμὸς φυλακῆς ἀφανισμὸςrdquo (PG Vol 88 852Β)
ldquokari ZAcircris-zraxvisaAacute winamZRuari kadnierebisaAacute msaxuri tyuvilisaAacute
damAtildesneli lmobierebisaAacute momxdeli mowyinebisaAacute winamorbedi ZilisaAacute
ganmabneveli keTilTa gulis-sityuaTaAacute uCino-myofeli gloisaAacuterdquo(sineli
1965 213) ldquoZAcircrisAtildesenebisa kar kadnierebisa Atildeelisampyrobel tyuilisa
msaxur lmobierebisa daAtildesna mowyinebisa mxdeli Zilisa winamorbed
Tangonebobisa dabneva mcvelisa uCinoyofardquo (A-39 85r) qarTuli
Targmanebis avtorebi TviTonac berZnuli teqstisgan damoukideblad
iyeneben am ritorikul xerxs (PG Vol 88 1097B) ldquodasabam vidreme
urisxvelobisa dumili bageTaAacute SfoTebasa Sina gulisasa xolo saSuali
dumili gulissityuaTaAacute ndash wylulsa Sina SfoTebasa sulisasa xolo
dasasrul ndash Semtkicebuli siwynare qrolasa Sina xeneSTa qarTasardquo (A-39
75v-76r) ldquodasabami urisxvelobisaAacute ars dumili bageTaAacute guliTa
aRZruliTa da saSuali ars dadumebaAacute gulisndashsityuaTaAacute wuliladiTa
aRZrviTa sulisaAacuteTa xolo aRsasruli ars aRuSfoTebeli dawynarebaAacute
bervasa Sina qarTa arawmidaTasardquo (sineli 1965 188)
mravlad aris saTnoebaTa kibeSi hendiadisebi ndash ori sityvis
Sewyvileba romelTagan erTi logikurad meores eqvemdebareba
(bezaraSvili 2004 599)
Μοναχός ἐστιν τάξις καὶ κατάστασις ἀσωμάτων ἐν σώματι ὐλικῷ καὶ ῥυπαρῷ
ἐπιτελουμένηldquo (PG Vol 88 633B) monazoni ars wesi da mdgomobaAacute sxeulisa
Soris nivTierisa da biweanisa srulqmnilirdquo (A-39 10r) ldquomonazonobaAacute ars
wesi da saqmAgrave uAtildeorcoTaAacute aRsrulebuli AtildeorcTa Sina nivTierTa da
84
mokudavTardquo (sineli 1965 21)N Kan kidev ldquoἘγκρατής ἐστιν ὁ ἐν μέσῳ πειρασμῶν καὶ
παγίδων καὶ θορύβων ἀπηλλαγμένου τρόπους πάσῃ δυνάμει μιμεῖσθαι φιλονεικῶνrdquo (PG Vol
88 633B) ldquogankrZaluli igi ars romeli Soris gansacdelTa da sabrAtildeeTa
da amboxebaTa iswrafdes aRsrulebad saqmeTa maTTa romelni
ganSorebul arian yovlisave eseviTarisaganrdquo (sineli 1965 21)
ldquogankrZaluli ars saSuali gansacdelTa da sabrAtildeeTa da SfoTTa
SecvalebulTa guarTa mimsgavsebad Zlevismoyvarerdquo (A-39 10r)
ritorikuli SekiTxva sicxadis da gamokveTilobis sicocxlis
Semqmnel figurაd aris miCneuli kiTxva ismeba efeqtisTvis da ara
informaciisTvis (bezaraSvili 2004 626) am mxatvrul xerxs ioane sineli
xSirad mimarTavs igi SenarCunebulia qarTul redaqciebSic (PG Vol 88
965D) ldquoukueTu ufali winaaRudgebis ampartavanTa vinRa SeuZlos
Sewyalebad eseviTarTa maT ubadrukTardquo (sineli 1965 318) ldquozesTmCenTa
ufali winaganewyobvis da visRa ukue namdAcirclve Sewyalebad amaTda Zal-
ucrdquo (A-39 122r)
anton kaTalikosi bdquowina-ganewyo mzvaobarTa ufali
da visme Zal-uZs Sewyalebadmca maTdardquo ndash (226)
(PG Vol 88 965D) ldquoukueTu winaSe uflisa saZulel ars yoveli guli
maRali vinRa Seiyuaros igi sxuamanrdquo (sineli 1965 319) ldquoarawmida winaSe
uflisa yoveli gulmaRali da visRa namdAcirclve eseviTarisa ganwmedad
Zal-edvasldquo (A-39 122r)
anton kaTalikosi ldquoTu sam maRali saZagel-ars uflisad
vinRa hyvarobdes amasmca qmnilTaganirdquo (2210)
(PG Vol 88 1160B) ldquoguiTxar Cuen ჵ Sueniero Soris saTnoebaTa da
guauwye sada aZoeb cxovarTa SenTa sada iyofebirdquo ndash (sineli 1965 518)
ldquomomiTxar Cuen ჵ keTilo saTnoebaTa Soris ldquosada hmwysi cxovarTa sada
daakarvebrdquo (A-39198v)
anton kaTalikosi ldquomiTxar keTilo saTnoebaTa Soris
sad hmwysi cxovarTa sad akarveb Sua-dRerdquo (3010)
personifikaciagapirovneba aseve mniSvnelovani mxatvruli xerxia
romelsac ioane sineli xSirad mimarTavs mankierebisa da saTnoebis
adamianze moqmedebis Zalis ukeT warmosaCenad igi konkretul mankierebas
85
Tu saTnoebas xedavs gansxeulebulad (PG Vol 88 665D) ldquoiyavn mamaAacute Seni
romeli tAcircrTvasa Sina codvaTa SenTasa SenTanave daSurebodis da
Segeweodis da gangaZlierebdes xolo dedaAacute Seni-lmobierebaAacute da
tirili romelsa ZaluZs mwinkulevanebisagan codvaTa SenTaAacutesa ganbanad
Senda xolo Zma Senda romeli srbasa Sina zecad aRmyvanebelisa gzisasa
Surebodis da rbiodis Sen Tana moige meuRle ganumeorebeli AtildesenebaAacute
sikudilisaAacute da Svilni Senni sayuarelni iyvned sulTqumani gulisanirdquo
(sineli 1965 43) ldquoiyavn Senda tAcircrTisami codvaTaAacutesa TanadaSuromad
SemZlebelica da mnebebeli xolo deda ndash lmobierebaAacute ganbanad Senda
mwikulisagan SemZlebeli xolo Zma ndash sarbielisa mimarT zenaAacutesa
Tanmetkivneule da Tanganmsworebeli moige TanmesawuToed ganuWrelad
AtildesenebaAacute sikudilisaAacuterdquo (A-39 21r)
an kidev (PG Vol 88 1860841B) ldquoromeli mZle eqmna gulisndashwyromasa man
mospo ZacircrisndashAtildeseneba xolo vidremdis mamaAacute cocxal iyos SeuZlebel ars
Tumca ara Svil esxnes masrdquo (sineli 1965 203) ldquodacxromilman
guliswyromisgan moispo ZAcircrisAtildesenebaAacute rameTu mamisa cxovlobasaRa
SvilTa sxmaAacuteca iqmnebisrdquo (A-39 81r)
anton kaTalikosi ldquoTu sadame mZle eqmnemca monazono
gulis-wyromasa mohspo ZAcircris-Atildeseneba
rameTu mama Tu sadame hscocxlebdes
adAcircl SesaZlo SAcirclTa sxma mamisagan
aq ganhsja saAtildemar TqmulTaTAcircs amaT vnebaTrdquo (93)
hiperbola ndash teqsts gansakuTrebul elfers sZens originalur
hiperbolaTa simravle ldquoεἰ δὲ μὴ αἰωνίως μέλλεις δακρύεινrdquo (PG Vol 88 668B)
ldquoraAacuteTa ara saukunod scremloodirdquo (sineli 1965 49) ldquoxolo ukueTu ara
saukunod gegulebis cremlovaAacuterdquo (A-39 21v) ldquoκἃν ἑκατὸν ἔτη ζήσειεν κἃν τὸν
Ἰορδάνην ποταμὸν ὅλον δάκρυον ἐκ τῶν ἑαυτῦ ὀφθαλμῶν ἴδοι ἐκπορευόμενονrdquo (PG Vol 88
848C) ldquodaRacaTu cxovndes as wel da Tuca xedvides cremlTa
gardamomavalTa TualTa misTagan viTarca mdinare iordanerdquo (sineli 1965
210) ldquodaRacaTu yoveli mdinare iordane cremlad TualTagan ixilos
gardmomavalrdquo (A-39 84r)
86
saTnoebaTa kibeSi gansakuTrebul yuradRebas iqcevs SedarebaTa
siuxve igi originalurad aris CarTuli nawarmoebis erTian qsovilSi
magaliTad ioane sineli simdablis saTnoebas adarebs cisartyelas ldquoΚαὶ
ουνθέουσα ἑαυτῇ ἡ πανόσιος αὔτη τρίσειρος ἄλυσις μᾶλλον δέ ἴριςrdquo (PG Vol 88 989D)
ldquoSeierTis sanatreli ese samkeci jaWAcirc da ufroAacutesRa mSAcircldi cisaAacuterdquo
(sineli 1965 347) ldquoyovlad wmidasa amas sam sirasa jaWusa xolo
ufroAacutesRa sartyelsa cisasardquo (A-39 132v)
anton kaTalikosi ldquosam sira ese jaWAcirc ganmtkicebuli
ufrosRa mSAcircldi cisa irise Wrelirdquo (25 7)
sxva magaliTi ldquoΜετάνοιά ἐστι ταπεινώσεως ἀγοραστήςrdquo (PG Vol 88 764C)
ldquomonanuli vaWari ars simdablisa msyidvelirdquo(sineli 1965 125) ldquomonanuli
ars damdablebisa momsyidelirdquo (A-39 53v)
anton kaTalikosi ldquomonanuli ars damdablebis momfardvirdquo (5 3)
an kidev bdquoὥσπερ τὴν ἄβυσσον ἀπέρατον τινὲς εἶναι ὁρίζονταιmiddot τόπον γὰρ αὐτὴν καλοῦσιν
ἀπύθμαντον Οὕτως ἡ τοῦ θανάτου ἔννοια ἄφθαρτον καὶ τὴν ἁγνείαν καὶ τὴν ἐργασίαν
κέκτηταιldquo (PG Vol 88 797B) ldquoviTarca ufskrulisaTAcircs zRuaTaAacutesa ityAcircan
viTarmed miuwdomel ars egreTve Atildesenebisa sikudilisa siwmideca da
saqmeca miuwdomel arsrdquo (sineli 1965 159) ldquoviTarndashigi ufskrulsa
umierkerZood yofad vieTnime gansazRvreben rameTu adgilsa missa
uwodeben apAcircTmantod esreTve sulisa gagonebasa uwevneli da
ubiwoebaAacuteca da moqmedebaAacute mougiesrdquo (A-39 66r) ldquoΕὐαρεστήσωμεν Κυρίῳ ὡς
στρατιῶται βασιλεῖrdquo (PG Vol 88 637B) rdquosaTno veyvneT ufalsa viTar mAtildeedarni
mefesardquo (A-39 19v) Δεδοίκασι γὰρ σύννοιαν οἱ δαίμονες ὡς οἱ κλέπται τοὺς κύναςldquo (PG
Vol 88 805A) ldquoeSiSvian Tangonebobasa eSmakni viTar mparavni ZaRlTardquo (A-
39 68v) ldquoZrwian eSmakni mwuxarebisagan viTarca mparavni ZaRlTaganrdquo
(sineli 1965 167) da sxva sainteresoa aseve bibliuri Sedarebebi
romelTac xSirad mimarTavs avtori MmagaliTad ioane sinels
saTnoebebi warmoudgenia kibed romelic bibliuri iakobis xilvaSi casa
da dedamiwas Soris iyo aRmarTuli (dab 28 11-13) da romelic iqca cisa
da miwis kavSiris erTgvar simbolod xolo vnebebi warmoudgenia jaWvad
romliTac iyo Sekruli petre mociquli sapyrobileSi tusaRobis dros
da risganac saswaulebrivad gaaTavisufla ufalma (saq 12 6-9) ioane
87
sineli xSirad iyenebs ldquojaWvisrdquo simbolos saTnoebebis an mankierebebis
erTmaneTisgan gamomdinareobis Cvenebis mizniT ldquoΑἱ μὲν ὅσιαι ἀρεταὶ τῇ τοῦ
Ἰακώβ κλίμακι παρεοίκασιν αἱ δέ ἀνόσιοι κακίαι τῇ ἁλύσει τῇ ἐκπεσούσῃ ἐκ Πέτρου τοῦ
κορυφαίουrdquo (PG Vol 88 840D) ldquosaTnoebani wmidani msgavs arian kibesa mas
romeli ixila iakob rameTu SemdgomiTi Semdgomad SeslviTa maT Sina
aRamaRleben kacsa cadmde xolo borotni saqmeni msgavs arian jaWuTa
maT romeli dascAcircves mociqulisa petresgan rameTu esreT vnebani erTindash
erTsa damokidebul arian da Staiyvaneben sulsa jojoxeTadrdquo (sineli
1965 202) ldquowmidani vidreme saTnoebani iakobis kibesa miehazrvian xolo
arawmidani siboroteni ndash jaWusa ganvrdomilsa petresgan (A-39 80v)
saTnoebaTa kibe gamoirCeva mravalferovani da uCveulo epiTetebiT
νοῦν ἄφωνον (PG Vol 88 765B) ldquogonebisa uAtildemoAacutesardquo (A-39 55r) ldquogonebani
usityueladrdquo (sineli 1965 128) ldquoκατώδυνος14
ψυχήrdquo (PG Vol 88 804D) ldquosulsa
qurivsardquo (A-39 68r) ldquosulsa mgloviaresardquo (sineli 1965 166) ldquoἀγγελοπρεπὲς15
θέαμαrdquo (PG Vol 88 688B) ldquoangelozebrivi xilvaAacuterdquo (sineli 196568) ldquoangeloz-
Suenieri saxilavirdquo (A-39 30r)
SedarebiT vrclad SevexebiT anton kaTalikosis redaqciis CarTul
strofebSi ramdenime Teologiuri SinaarsiT datvirTul epiTets aseTia
neoplatonur moZRvrebaSi RvTis predikatebi ndash erTi da keTili
ldquouvneboba oqrov mgebo sulTaTAcircs
elvarev saqe b rZenTadmi samkobo aw
brkiali ig i gegraverdiv hfine CegraveAgravendami
erT keTilobi sawyurisadmi xedegravead
locvisa frTiT a Rmfeno mimarT mzisardquo (29 I orig str)
isini ZiriTadad sinonimur wyvilSi gvxvdeba asea es anton
kaTalikosis wyobilsityvaobaSic ldquogoneba amze itAcircfre erT-keTilirdquo (ant
kaT wyobil str655) da Sua saukuneebis qarTul filosofiur-
Teologiur teqstebSic ldquokeTilobaAacute da erTi ndash igiveoba da RmerTi da
keTili ndash igiveobardquo (ZvelberZnul 2010 194)
14
κατώδυνος ndash in anguish grieving mourning (berZnuli 1961 738) 15
ἀγγελοπρεπὲς ndash befitting angels (berZnuli 1961 9)
88
garda amisa teqstSi aris epiTetebi romlebic erTs anu RmerTs
axasiaTebs apofatikuri TvalsazrisiT
ldquoromelman gyos Sen hrCeul qristes mowafe
xolo meorem angelos zena xorcTa
da mesameman vnebaTa zeda mTavar
xolo samTave mxedegraveAgravel niadag sarkiT
satrfialois uocnosa mzisadmirdquo (1 9)
ldquouocnordquo termini awarmoa ioane petriwma ldquoocnebardquo zmnidan mas
saba ganmartavs rogorc bdquoarasacnobelsldquo aseve sim yauxCiSvils igi
esmis rogorc sacnauris antonimuri da bdquoucnaurisldquo sinonimuri sityva
magram petriws gansxvavebuli cnebebi aqvs gadmocemuli am ori terminiT
ucno ndash Seucnobeli da uocno ndash warmoudgeneli warmousaxveli amgvarad
uocno miRebulia ara cnoba aramed ocneba zmnidan da amaTi
diferenciacia petriwamde ar unda yofiliyo savaraudebeli
(meliqiSvili 2011 196-197)
ldquounacnordquo ndash Seumecnebeli adamianuri gonebisTvis miuwvdomeli
eqvTime
aToneli
petre
gelaTeli
ioane
petriwi
anton
kaTalikos
i
patrologia
greka
ldquoucxoebaAacute ese
ars
ganSorebaAacute
kadnierebisag
an sibrZne
ucnauri rdquo
(sineli 1965
43)
ldquoucxoebaAacute
ars
ukadnieroAacute
CueulebaAacute
ucnauri
sibrZnerdquo (A-
39 19r)
ucnauri
mecniereba ndash
wmida
(24)
ldquoucxoeba
ars
unacno
sibrZnerdquo
(3 2)
ldquoἄγνωστος
σοφίαrdquo
(PG Vol 88
664B)
ldquounacnordquo sxva prozaul qarTul TargmanebSi Secvlilia ucnauriT rasac
igive semantika aqvs ndash Seucnobeli
89
tropuli metyvelebis formebidan gamovyofT aseve saTnoebaTa kibis
antoniseuli redaqciis originalur CanarTebSi gamoyenebul metaforebs
aRniSnuli masala cxadyofs antoniseuli redaqciis CanarTi strofebis
originalobas radgan tropuli metyvelebis formebi Tu simboloebi
(warmovadgenT Sesabamis paragrafSi) romlebic am nawilSi Cans
damaxasiaTebelia zogadad anton kaTalikosis mxatvruli
azrovnebisTvis
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquoanu surAcirclman namdAcircl
satrfialosmanrdquo (16)
ldquotrfial mwyurvalman
namdAcirclsatrfialosmanrdquo (46)
ldquoor-gzis Sedgoma satrfos namdAcirclsawyurisrdquo (I I orig str)
ldquomaradis xedua namdAcirclsatrfialosadrdquo
(str 393)
ldquovin satrfialos namdAcirclsa etrfialerdquo
(str 439)
ldquooqros-feri frTe TAcircT naTlisad
mimyvanirdquo (7 I orig str)
FfrTiTa oqrois urCeulesiT moxuAgraved
(str 493)
ldquovardi ar mWnari ჶiali keTil
sulnelrdquo (I I orig str)
fial-sunnel RuTiv nel sacxebel
nardisa (str 570)
amrigad saTnoebaTa kibe gamoirCeva tropuli metyvelebis formebis
ritorikuli da stiluri figurebis mravalferovnebiT rac qmnis
maRalmxatvrul da esTetikuri TvalsazrisiT gamorCeul stils am
mxriv berZnul originals arc qarTuli Targmanebi Camouvardebian petre
gelaTeli cdilobs srulad SeinarCunos dedniseuli eqspresiuloba
qmnis ra formaluri ekvivalentis tipis Targmans xolo eqvTime
aTonelis teqsti gamoirCeva sisadaviTa da azris sicxadiT Targmanidan
Cans rom igi teqstis formas uqvemdebarebs Sinaarsis naTlad gadmocemis
amocanas miuxedavad amisa TargmanSi SenarCunebulia maRalmxatvruli
stili da rig SemTxvevebSi ritmulobac
90
amp 3 poeturi teqstebis versifikacia
saTnoebaTa kibis ori sruli galeqsili redaqcia arsebobs rogorc
naSromis wina TavebSi aRvniSneT ndash ioane petriwiseuli da anton
kaTalikosiseuli da bolo wlebSi aRmoCenili grigol nazianzelis
TxzulebebSi CarTuli saTnoebaTa kibis fragmentebi samive leqsiTi
redaqcia iamburi saleqso sazomiT aris dawerili SeniSnulia rom
iamburi leqsi ndash mcire formis iambikoebi advili dasamaxsovrebelia
Tavisi lakoniurobiT aforistulobiTa da sentenciurobiT
(bezaraSvili 1987 151)
samecniero literaturaSi araerTgzis aris SeniSnuli rom iamburi
sazomis farTo gamoyeneba dakavSirebulia ioane petriwTan da gelaTur
stilTan anton kaTalikosi rogorc ioane petriwis da misi skolis
tradiciebis didi damfasebeli hbaZavs demetre mefes ioane petriws
iezekiels petre gelaTels arsen bulmaisimisZesa da sxvebs cdilobs
warmoaCinos iambikos yvela Tavisebureba romelic axasiaTebda mas
qarTuli poeziis ganviTarebis xangrZlivi istoriis manZilze misi
iambikoebi gamoirCevian akrostixTa nairsaxeobiT garegani da Sinagani
riTmebiT maTSi daculia klasikuri iambikos stili cezura metwilad
modis me-5 marcvlis Semdeg Tumca zogjer igrZnoba taepebSi
marcvlebis met-naklebobac da cezuris adgilis cvalebadobac
yovelive es imaze migvaniSnebs rom anton kaTalikosi iyo qarTuli
literatures filosofiis Teologiis warmomadgenelTa Rirseuli
damfasebeli da maTi naazrevis poeturi xerxebis Cinebuli mcodne
(sulava 2006 196-197)
saTnoebaTa kibis poeturi teqstebis (anton kaTalikosiseuli da
ioane petriwiseuli redaqciebis) calkeul TavTa struqturuli
Sepirispireba gvaCvenebs rom teqstebSi calkeul safexurTa
struqturuli organizeba identuria yovel safexurs win uZRvis
originali strofebi romelic mkiTxvels acnobs safexurSi
warmodgenil Temas safexuris dasaTaureba ikiTxeba Sesavali strofis
akrostixSic TiToeuli safexuri moicavs aT strofs muxlebi
gawyobilia iamburi sazomiT anonimur versias rac Seexeba rogorc
91
aRvniSneT nebismieria rogorc iambur strofTa raodenoba ise strofSi
taepTa raodenobac (bezaraSvili 1987 132-133)
winamdebare paragrafSi SevecdebiT mimovixiloT saanalozo
teqstebis versifikaciuli raoba
bizantiuri himnografia mdidaria araliturgikuli poeziiT isini
damoukidebeli krebulebisa da xelnawerebis saxiT arsebobs xolo
qarTulad Targmnilia calkeuli Txzulebebi cnobilia iambikoTa iseTi
Targmanebi romelic ZiriTad TxzulebasTan erTad aris Targmnili da
ara specialurad (mag amberkis saflavsa zeda warwerilirdquo Targmnilia
am wmindanis metafrasul cxovrebasTan erTad grigol RvTismetyvelisa
muAtildeledi aRricxuaAacute wmidaTa wignTardquo da amfiloqe ikonielis iambiko
selevkiosis mimarTrdquo romelic Setanilia did sjulis kanonSirdquo da
Targmnilia arsen iyalToelis mier aris bibliuri kanonikuri wignebis
CamonaTvali iambikurad) k kekeliZe XIII saukunis I naxevarSi naTargmnad
miiCnevs grigol RvTismetyvelis poezias ioane oqropiris iambikos
ioanik monazonis iambikoebs sakuTriv iamburi poeziiT daintereseba
xdeba gelaTur saliteraturo skolaSi romlis wamomwyebi ioane
petriwi Cans mas garda ioane sinelis klemaqsisa (efTvime mTawmidelis
Targmnili prozauli teqsti) iambikoTi aqvs galeqsili iambikuri
sAcircnaqsari aT or TveTa proloRia romelic gaagrZela arsen bulmaisimis
Zem da daamTavra anton I-ma (gabiZaSvili 2011)
cnobilia rom iambiko specialuri saleqso formaa romelic
strofSi marcvalTa garkveul raodenobas emyareba igi iyofa
strofebad anu muxlebad TiToeuli muxli Sedgeba 5 iSviaTad 7
taepisgan TiToeul taepSi 12 marcvalia (marcvalTa raodenobaSi ar
Sedis naxevarxmovnebi) romelic cezuriT or araTanabar muxlad iyofa
Zvel qarTulSi cezura gankveTis niSniT wertiliT an mZimiT
aRiniSneba qarTul iambikoSi arc marcvalTa raodenobaa taepSi mudmivi
da cezuriT gakveTac yovelTvis erTnairad ar xdeba es ki samecniero
literaturaSi axsnilia misi araqarTuli warmomavlobiT ndash igi
berZnulidanaa Semosuli
saTnoebaTa kibis orive poetur versiaSi muxlebSi taepebis
raodenoba mkacrad gansazRvrulia da TiTo muxli moicavs 5 taeps rac
92
Seexeba marcvalTa raodenobas poetur redaqciebSi aris SemTxvevebi
roca taepSi yovelTvis 12 marcvali ar aris
ldquosiWabukisa drosa mihscemen Sromanirdquo (110)
ldquomoRuawes visme did xans hbrZoda ese vnebardquo (petriwi 1968 str 231)
ldquorameTu viTar mas amkoben varskvlavnirdquo (petriwi 1968 str 283)
rac Seexeba naxevarmarcvlebs ndash wesiT Aacute Acirc Agrave marcvals ver qmnian
Tumca
a) antoniseul teqstSi iseve rogorc petriwTan Acirc qmnis marcvals
Aase magaliTad
ldquoarca saAtildemarTa arca monagebTaTAcircs
arca sawuTos didebisaTAcircs yolerdquo (21)
ldquopirsa maqebsa eSmakis mociqulad
ityAcircan Rirsni wmidani igi kacnirdquo (petriwi 1968 str 216)
b) antonis redaqciaSi calke u brjgu an Agrave ver qmnis marcvals
ldquoxolo bralobad TavTadmi CuenTa aRgegraveZegraverenrdquo (25)
ldquoxorcTaca TacircsTa ganSiSegraveleba SimSili
zecadmi xedegravea muniT sxva Sewevnisardquo (22)
Tuki u brjgu da Agrave gvxvdeba wyvilSi yovelTvis iqmneba marcvali
ldquouzrunegraveAgraveloba qegraveAgraveyniszedaT ganTxevardquo (21)
ldquome ara davhSegraveAgraver Sendami Sedgomili
ar mwads lxineba arc gansegraveAgraveneba kacTardquo (23)
g) ioane petriwis teqstSi u da a aseve u da e erTmaneTis
gverdigverd qmnis erT marcvals
ldquosiyuarulisa wmidisasa maradisrdquo (str 217)
ldquoda kacTa Tualsa miridebaca keTilrdquo (str 218)
ldquoamisTAcircs vneba saso-warkueTisa maTrdquo (str 227)
qarTuli iambikos berZnulis mixedviT gamarTvisas ZiriTadi
yuradReba miuqceviaT imisTvis rom cezura mexuTe marcvlis Semdeg
mosuliyo CvenTvis saintereso SemTxvevaSic saTnoebaTa kibis galeqsil
redaqciebSi Tormetmarcvliani taepis dayofa ZiriTad SemTxvevebSi 5+7-
ia xolo gamyof niSnad (magaliTad A-711 xelnawerSi) gamoyenebulia
mZime
93
ldquoucxoeba ars Cუ Agraveuleba ukadri
gulisAtildemisyofa ara gancxadebuli
unacno sibrZne ar naCeni simdidre
ჶaruli yofa uxilavi ganzraxegravea
da gulissityegravea uCino damalulirdquo (32)
cezuramde gvaqvs xuTi marcvali cezuris Semdeg Svidi meore taepis
pirveli nawili erTi ormarcvliani da erTi sammarcvliani terfiT
xolo meore naxevari ori ormarcvliani da erTic sammarcvliani
terfiT gadmouciaT pirvel taepSi ki cezuramde ori erTmarcvliani da
erTic sammarcvliani xolo cezuris Semdeg tradiciulad ori
ormarcvliani da erTic sammarcvliani terfi gvaqvs
fsiqologiaSi cnobili faqtia rom subieqtur ritmizaciaSi
stimulaciebi or-orad sam-samad da orT-oTxad dajgufebulebi
aRiqmebian Semoqmedis praqtika angariSs uwevs fsiqo-fiziologiur
kanonebs da saleqso sazomebic ormag sammag an oTxmag dayofაzea
dafuZnebuli amasTan xanmokle mexsierebis sazRvrebi 7-8 marcvals ar
aRemateba aqedan gamomdinare ritmuli dajgufebis Semadgenel
elementTa ricxvi ar unda sWarbobdes oTxs xolo qvejgufis
maqsimaluri moculoba ndashrva marcvals am monacemebis sizusteSi
saleqso sistemaSi sazomTa dayofa gvarwmunebs Tormetmarcvliani
taepis tradiciuli dayofa aseTia 12=66 57 75 444 (nakudaSvili 1996
21)
berZnuli iambiko Seicvala metruli sistemis tonuriT cvlilebis
gamo Tumca amas qarTul iambikoze gavlena ar mouxdenia qarTuli iambi
iambadve rCeboda iqneboda is gagrZelebuli Tu aqcentiani orive
SemTxvevaSi igi Seuferebelia qarTulisTvis aristoteles SefasebiT
iambi yvelaze axlos aris enis bunebasTan Tumca amas ver vityviT
qarTulis Sesaxeb qarTulad igi Zalian mZime gamovida gamomdinare
ormarcvliani da sammarcvliani terfebis araTanabari gadanawilebidan
miuxedavad imisa rom man didi roli Seasrula Tavis droze sasuliero
mwerlobaSi rogorc yvelaze gavrcelebulma saleqso sazomma didi
xniT mainc ar SemorCa rogorc enisTvis Seuferebeli mZime saleqso
94
forma (beraZe 1943 590-591) igi qarTul himnografiaSi X saukunidan XVIII
saukunis bolomde arsebobda a silagaZis SeniSvniT iambiko erTis
mxriv daupirispirda sakuTriv qarTul formas meores mxriv misi
ganviTarebis procesSi yovelTvis igrZnoba bunebrivi qarTuli
leqswyobis paraleluri funqcionirebis kvali da igi ganicdis kidec
mis garkveul gavlenas (silagaZe 1997 84) iambikuri sazomi qarTuli
leqsis bunebrivi intonaciisa da kilosTvis marTlac Seuferebeli Cans
misi meSveobiT rTulia poeturi aRmafrenisa da eqspresiis gamoxatva
miuxedavad amisa saTnoebaTa kibis poeturi teqstebis avtorebi zog
SemTxvevaSi axerxeben iamburi sazomis qarTul leqsTan met-naklebad
efeqtur Sexamebas rac gvaZlevs ritmulad organizebul mxatvrulad
saSualo rangis strofebs avtorebi cdiloben sxvadasxva ritorikuli
figurebis gamoyenebiT leqss mianiWon meti eqspresiuloba amaSi maT
exmarebaT metad maRalmxatvruli stiliT dawerili berZnuli teqstis
SesaniSnavi qarTuli prozauli Targmanebi romlebic iZlevian
faqtobrivad mza masalas poeturi teqstebis ritmuli organizebisaTvis
ldquoigi ucxo ars vinca biw-gamoxatvaT
ganeyo yovlad da RvTisad Seyofil-ars
igi ucxo ars vis hswads maradis glova
igi ucxo ars vin evltis yovelT TAcircsTa
siyvarulTagan yovelTa sayvarelTasrdquo (35)
an kidev
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquogamoslva sofliT samT aiZules moqmedT
anu sufevam gulvebadman saRmrToman
anu codvaTa ganmravlebis cnobaman
anu surAcirclman namdAcircl satrfialosman
xolo garda sxegravea mizezi usityur arsrdquo
(16)
ldquosamTangani ars sofliT gamoslva brZeno
anu codvaTa mosagebelis krZalviT
anu surviliT sasufevelis Rirsad
anu ufroAacutesis sazomisa moRebiT
romel ars RmrTisa siyuaruli maRalirdquo
(str 7)
rogorc ukanasknel magaliTSi gamoCnda antoniseul teqstSi metad
Cans zrunva strofis ritmuli gawyobisTvis vidre petriwTan SesaZloa
ioane petriwis leqsis stili ganpirobebuli iyos misi wyarosgan
eqvTime aTonelis Targmanisgan radganac rogorc sadisertacio
95
naSromis wina paragrafSi gamoCnda eqvTime aToneli Targmnis
qarTulisTvis Sesaferisi metad sada da gasagebi formiT gansxvavebiT
petre gelaTelisgan amgvari suraTi gvaqvs poetur teqstebTan
mimarTebaSic anton kaTalikosisa da ioane petriwis redaqciebis
paralelur adgilebze dakvirveba naTlad aCvenebs am ukanasknelis
stilis sisadavesa da sicxades magaliTad
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquouzrunveloba ar siyvaruli soflis
ars ara zrunva visTAcircsme sayvarelis
arca saAtildemarTa arca monagebTaTAcircs
arca sawuTos didebisaTAcircs yole
arc megobarTa ar mSobelT arca ZmaTardquo
( 21)
ldquoWeSmaritebiT romelman Seiyuaros
uflisa igi maradisi sufeva
man moiZulos sofeli yovelive
Tavica TAcircsi monagebTa simravle
da upovari cxovreba aRirCiosrdquo
(str 3)
amrigad saTnoebaTa kibis qarTuli poeturi gadamuSavebebi
ZiriTadad pasuxoben iamburi saleqso sazomiT gamarTuli teqstebis
moTxovnebs Tumca aris stilidan gadaxvevis SemTxvevebic poetur
teqstebs sakmaod mZime saleqso formebi aqvT Tumca aris gamonaklisebi
roca avtorebi (upiratesad anton kaTalikosi) axerxeben iamburi sazomis
qarTul leqsTan met-naklebad efeqtur Sexamebas ZiriTadad amgvar
SemTxvevebSi isini davalebulni arian teqstis maRalmxatvruli
prozauli TargmanebiT
96
Tavi III
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis
simbolika
ldquoqarTuli literaturis saxismetyvelebiTi istoria anu istoria
mxatvrulobis TvalsazrisiT ver aigeba paradigmul saxeTa Seswavlis
gareSerdquo ndash SeniSnavs r siraZe (siraZe 2008 190)
Zveli qarTuli esTetikisTvis gansakuTrebuli mniSvneloba hqonda
biblias patristikul literaturas da saxismetyvelebiT egzegetikas
rac bibliur saxeTa paradigmebad dasaxvas gulisxmobs paradigmas unda
gaaCndes saxismetyvelebiTi potencia himnografiaSi paradigmulobas
gansazRvravda Zlispir-dasdebelTa sistema da aramxolod es aramed-
biblia patristikuli egzegetika da aS saxis originaloba ar
gamoiricxeba paradigmulobiT igi ar ukargavs nawarmoebs originalobas
(siraZe 2008 190-192)
saerTod cnobilia rom yovelgvari religiuri Tu miTologiuri
azrovneba iZulebulia Seqmnas sakraluri niSnebisa da simboloebis
sistema romlis gareSec mas ar SeuZlia gadmosces ldquodafarulirdquo
Sinaarsi (averincevi 1977 308mdash337)
fsevdo dionise areopageli V saukunis qristiani moRvawe udidesi
moazrovne avtori umniSvnelovanesi Teologiur-filosofiuri
Txzulebebisa amtkicebs rom WeSmaritebis Sesaxeb Txrobis
gansakuTrebiT marjve saSualeba aris saidumlo misterialuri
simboluri gansaxovnebis gza Sua saukuneebis filosofia axdens ra
baZvis Teoriis transformirebas simbolos moiazrebs rogorc
ldquomsgavsisa da aramsgavsisrdquo kavSirs masSi xedaven xelovnebis nawarmoebis
safuZvelsa da RerZs simboluri azrovneba saukuneebis manZilze
gansazRvravda sxvadasxva epoqis xalxTa msoflmxedvelobas swored
amitom gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba simbolur-alegoriul
Txrobas romelic mniSvnelovania kanonikuri qristianuli
mwerlobisTvisac
simbolos niSnebia azris yovlismomcveloba am azris arasruli
gamovlena da masTan dakavSirebuli ldquosemantikuri medinobardquo (a losevi)
97
ganusazRvreloba da mravalmniSvnelianoba (rac simbolos asxvavebs
alegoriisgan)
simbolo rogorc tropis erT-erTi saxe marTebulad miiCneva
universalur filosofiur ndash saRvTismetyvelo da esTetikur kategoriad
mis struqturaSi ori polusi gamoiyofa ndash sagnobrivi aspeqti da Rrma
dafaruli azri es polusebi erTmaneTis gareSe mniSvnelobas kargavs
simbolos arsi dapirispirebaSi vlindeba azriTi perspeqtiva am gziT
ikveTeba Sua saukuneebis literaturaSi simboluri mniSvneloba ori
saxiT warmodgeba paraboluri da tropologiuri Tavis mxriv
simbolos semantikur velSi moqceulia xati niSani enigma parabola da
sxva simbolo erTdroulad kidec gamoavlens da kidec faravs
WeSmaritebas
simbolos gansakuTrebuli datvirTva SeuZenia saTnoebaTa kibeSic es
savsebiT logikuria sayovelTaod cnobilia rom Sua saukuneebis
kulturas msWvalavs sinamdvilis mxatvruli abstragirebis tendencia
rac ganpirobebulia ideologiuri mrwamsiT Semoqmedma adamianur
yofasa Tu istoriul movlenebSi unda dainaxos maradiulis
zedroulis sulieris RvTaebrivis gamovlineba kerZoSi konkretulSi
drondashsivrciT SemosazRvrulsa da sagnobrivSi unda gamokveTos
maradiuli WeSmariti waruvali
simboluri saxismetyveleba erT-erTi mniSvnelovani sakiTxia
saTnoebaTa kibis kvlevis procesSi radganac teqstis saTaurSive devs
simbolo romelic Tavidanve qmnis winaswarganwyobas teqstis
msoflmxedvelobisa da agebulebis Sesaxeb garda amisa teqsti
gamoirCeva saocrad maRalmxatvruli saxeebiT poeturi eniT Rrma
Teologiuri azriT romelic ikiTxeba TiToeuli simbolos miRma
SevecdebiT yuradReba gavamaxviloT saTnoebaTa kibeSi gabneul saxe-
simboloebze da maTi Sinaarsis ganmartebiT warmovaCino rogor
axerxebs avtori saTqmelis ostaturad gamoxatvas ramdenad Tavsdeba
saTnoebaTa kibiseuli saxeebi tradiciuli mniSvnelobisa da funqciis
CarCoebSi da Seaqvs Tu ara avtors maT mniSvnelobaSi rame siaxle
rogoria qarTul teqstebSi gamoyenebuli saxe-simboloebis mimarTeba
berZnul teqstTan ra gansxvavebul saxeebs iyeneben
98
naxevradoriginaluri poeturi teqstebis avtorebi SevCerdebiT
mniSvnelobiT gamorCeul simboloebze
99
amp 1 saTnoebaTa kibis ZiriTadi simboloebi
kibe saTnoebaTa kibis simboluri saxismetyvelebis kvleva
bunebrivia kibis simboloTi unda daviwyoT miuxedavad imisa rom
berZnul teqstSi Tavebs hqviaT sityvebi da ara safexurebi ioane sineli
araerTgzis acxadebs teqstSi rom igi TiToeul sityvas aRiqvams kibis
erT safexurad rac sulieri srulyofis gzaze erTi mniSvnelovani
etapis Tanafardia nawarmoebSivea gacxadebuli amgvari kompoziciuri
organizaciisTvis STagonebis wyaro ndash saTnoebaTa kibe Seqmnilia
bibliuri iakobis kibis analogiiT bibliuri iakobis kibe ki
ukavSirdeba mis xilvas ldquo da Cuenebasa ixilvida da aha esera kibeni
aRmarTebulni queyaniT romlisa Tavi miwdomil iyo cad da angelozni
RmrTisani aRvidodes da gardamovidodes mas zedardquo (dab 2812) iakobis
xilvidan cxaddeba kibis erTi mniSvnelovani simboluri Sinaarsi ndash igi
aris kavSiri RvTiur da amqveyniur samyaros Soris saTnoebaTa kibeSi
ki garda amisa sulieri aRmasvlis simbolocaa
zogadad kibe aramarto sulier aramed socialur aRmasvlasac
ganasaxierebs simboloTa sistemaSi kibe erTgvari analogi iyo
ldquomsoflio xisardquo romlis kenweroc cas ebjineboda xolo fesvebi
qvesknelamde iyo Cazrdili kibe rom zeaRsvlis simboloa amis erT-
erTi dasturia safexureobrivi piramidebi da taZrebi Zvel egvipteSi
Zvel perusa da meqsikaSi mravaliarusiani budisturi taZari
borobuduri kunZul iavaze misticizmSi kibe aRqmulia idumal
sibrZnesTan miaxloebad da amasTanave TiToeuli safexuri adamianis
sulieri zrdis morig etaps ganasaxierebs (simboloTa 2011 110-111)
ufskruli parexi navTsadguri tradiciulad Sua saukuneebis
religiuri azrovnebisaTvis gamoqvabuli parexi mRvime sawuTrosgan
ucxodqmnili adamianis samyofelia romelic ukavSirdeba sulier
aRmasvlas TviTsrulyofas ganwmendas Tumca cota ufro ukan rom
wavideT platonisTvis gamoqvabulSi momwyvdeuli adamianis goneba
aRiqvams mxolod iluziebs anarekls im realuri samyarosi romlis
wvdomac SeuZlia mxolod warmosaxvasa da sulier zeswrafvas
(simboloTa 2011 156) saTnoebaTa kibeSi parexi iseve rogorc mRAcircme
100
ZiriTadad negatiur Sinaarss atareben aq maT ara aqvT arc sulieri
gardaqmnis da arc kaTarzisis funqcia mRvime SeiZleba iyos
gularZnilobisa orgulebisa romelsac adamiani unda eltvodes
zneobrivi srulqmnisken swrafvis surviliT ldquoφύγωμεν ἁπὸ κρημνοῦ
(ufskruli) ὑποκρίσεως καὶ ἀπὸ λάκκου ὑπουλότητοςrdquo (PG Vol 88 981D) vivltodiT
ufskrulisagan ukeTurebisa da mRAcircmisagan gularZnilebisa (sineli 1965
338) ldquovivltodiT parexisagan orgulebisa da mRAcircmisagan gularZnilebisardquo
(A-39 129r)
ufskrulis rogorc simbolos gaazreba orgvaria erTi mxriv igi
aRniSnavs zogadad siRrmes da meore mxriv arasrulfasovnebas
(simboloTa1971 3) saTnoebaTa kibeSi mas aqvs ormagi mniSvneloba ndash
pozitiuric da negatiuric ase magaliTad
ldquomonazoni igi ars romelsa eqmnas suli Tacircsi ufskrul simdablisa da
mas Sina yoveli suli vnebaTaAacute daenTqas da moeSTosrdquo (sineli 1965 323)
an kidev ldquotyuiliTa SeTxzuli sityuaAacute ficni cruni ufskruli ars
manqanebisa (ἄβυσσος δόλου 881C) (sineli 1965 337) ldquoufskruli zakuvisa
Semtkicebuli tyuilirdquo (A-39 128v)
antoniseul teqstSi erTgan ufskrulis sinonimur formad
dasturdeba peleRo (berZ Πέλαγος zRva siRrme) limenisnavsadguris
sapirispirod (cincaZe 2009)16 saba pelagons ganmartavs rogorc zRvis
siRrmes Tumca berZnuli teqstis am konteqstSi gvaqvs ara Πέλαγος aramed
Βυτός siRrme (PG 664B) (iseve rogorc petre gelaTelis naTargmn
teqstSia)
Aanton kaTalikosi
ldquosimravle trfobis zvaobisa ukuTqma
da ZAcircr-fasisa dumilisa peleRordquo
(33)
ioane petriwi
xolo cxovreba dafarulindash keTili
da dumilisa ufskruli ndash ganucdeli
(str 24)
ldquouvaris-yofaAacute zuaobisaAacute ufskruli dumilisaAacuterdquo (sineli 1965 43)
ldquoampartavnebisa uvarisyofaAacute dumilisa siRrmerdquo (A-39 19r)
16
statiaSi ix vrceli gamokvleva petre gelaTelis Targmanis berZnul leqsikasTan dakavSirebiT
101
qristianuli TvalsazrisiT erTmaneTs upirispirdeba erTi mxriv
boboqari zRva ndash sawuTro da meore mxriv samoTxe ndash qristes uRelvo
navsadguri (daTaSvili 2011) amdenad navsadguri simboloa ukve
gadalaxuli dabrkolebebis saTnoebaTa kibeSic navsadguris simbolos
gaazreba swored amgvaria
bdquourisxvelxarT uflisaebr xar mSAcircdi
raJams esT iqmnelvareb ganmtevsxivis
ixareb keTilimena uRelvosa
sxivTa samze orion momgeb xar TAcircT
xolo brZenT samkobrZen TAcircT da yovlad ubrZnesrdquo (VIII I orig str)
citirebuli strofi anton kaTalikoss ekuTvnis originaluria da ar
eZebneba paraleluri teqstebi ldquolimenardquo ndash berZ navsadguri romelic sxva
adgilas sadac anton kaTalikosi da eqvTime aToneli iyeneben
ldquonavsadgursrdquo uTargmnelad gadmoaqvs petre gelaTels ldquoἐν λιμένι ναυάγιον ἐν
ᾶλωνι μύρμηξ λεπτὸς μὲν ὑπάρχων παντὶ δὲ καμάτῳ καὶ καρπῷ ἐπιβουλεύωνmiddotrdquo (PG Vol 88
949B) ldquocuddidebobaAacute ars guarisaebr vidreme bunebisa SecvalebaAacute da
CueulebaTa mimoqcevaAacute da moqmedebisaebr SromaTa damabneveli oflTa
warwymedaAacute saunjisa zeda aRmdgomi urwmunoebisa Svili zesTmCenobisa
winamorbedi limenasa Sina navdanTqmulebaAacute kalosa Sin jinWveli
mcired vidreme myofi garna yovlisa Sromisa da nayofisa zedaaRmdgomirdquo
(A-39 116v) ldquocudadndashmzuaobrebaAacute saxiTa TacircsiTa SecvalebaAacute ars bunebisaAacute
da gardaqcevaAacute wesTa keTilTaAacute naSobi urwmunoebisaAacute da winamorbedi
ampartavnebisaAacute navTsayudelsa Sina danTqmaAacute arsrdquo (sineli 1965 302) ldquoda
navT-sadgursa Sina nav-danTqmulebardquo (A-711 215)
citirebul pasaJSic navsadgurilimena simbolurad ganasaxierebs
gadalaxul dabrkolebaTa kvaldakval simSvides auRelveblobas
ldquonavsadgurSirdquo Sesuli moRvawe ampartavnebis vnebiT Tu dasneuldeba igi
daniSnulebis adgilas misul da iq danTqmul navs daemsgavseba
sxva konteqstSi limenanavsadguri da ufskruli pozitiur WrilSi
gamoiyeneba sinonimur formebad ioane sineli ambobs rom dayudebis
msurvelT aqvT subieqturi motivebi da mizezebi rac maTi amgvari
gadawyvetilebisaTvis (Sevidnen navTsayudelSi da ufro metad ki
102
ufskrulSi (berZ okeanis siRrmeSi) ndash Εἰσὶν οἱ ἐπὶ τὸν λιμένα τοῦτον μᾶλλον δὲ
τὸ πέλαγος ἤ τάχα τὸν βυθὸνrdquo(1860 1105A) impulsis mimcemia ldquoaraTu yovelTa
aqus sruli sazomi aramed sxuaTa sruli aqus da sxuaTa udaresi anu
uZlurebisagan maTisa anu mconarobisa amisTAcircs arian amas saqmesaca Sina
ganyofilebani rameTu romelnime Sevlen navTndashsayudelsa amas da
ufroAacutesad ufskrulsa uZlurebisaTAcircs AtildeorcT da pirTa maTTaAacutesa da
mZlavrebisaTAcircs CueulebaTaAacutesa raiTamca moiwyAcircdnes igini da sxuanildquo
(sineli 1965 463) ldquoara yovelTad yovelni srul naklulevanebisa ZliT
moswrafebisa ginaTu da uRonoebisa ZliT Zalisa arian nuukue limenasa
amas zeda ufroAacutesRa pelagonsa reca Rrmasa Semavalni uZlurebisa ZliT
pirisa maTisa da sxeulisardquo (A-39 175r ndash 175v)
sZali gvirgvini uflis erT-erTi gavrcelebuli da cnobili
simboloa siZe qristologiuri literaturis mixedviT RvTis kavSiri
dedamiwasTan RvTaebriv qorwilad moiazreba radgan ufalindashsiZe
wmindanebs Semkul sasZlod miiCnevs ivanebs masSi anu aRsruldeba
kavSiri ufalsa da adamians Soris moxdeba RvTaebrivi Serwyma ndash
sulieri jvriswera xorcieldeba adamianis Sesvla uflis qorwilSi
rogorc wminda sZlisa am simbolos safuZvlad ldquoaTi qalwulisrdquo igavi
gvevlineba sadac gadmocemulia rom anazdeulma siZem SuaRamisas rom
movida xuTi brZeni qalwuli Seiyvana qorwilSi xolo danarCen xuTs
anTebuli lampriT rom ver daxvdnen siZes ufalma mkacrad uTxra ldquoara
gicni Tqvenrdquo (grigolaSvili 2002 105-106) asketuri cxovreba romlis
saboloo safexuri gvirgvinmosil ldquosZladrdquo sasufevelSi amaRlebaa
moiTxovs ganSorebas yovelive amqveyniurisgan kerZod ki sami
umTavresisgan sakacobrio saqmeebisgan mSobelTagan da
cuddidebobisagan (ampartavnobisgan ndashim) ldquoΟὐδεὶς ἐν τῷ οὐρανίῳ νυμφῶνι
στεφανηφορῶν ἐλεύσεται (στεφανηφόρος εἰσελεύσεται μὴ τὴν πρώτην καὶ δευτέραν καὶ
τρίτην ἀποταγὴν ἀποταξάμενοςmiddot (PG Vol 88 657A) ldquovervin Sevides zecisa
sasZlosa gAcircrgAcircnosani ukueTu ara moigos pirveli igi da meore da mesame
ganSorebaAacuterdquo (sineli 1965 41) bdquoaravin zecaTa sasZlosa Sina
gAcircrgAcircnmosilTaAacute Sevals ar pirvelisa da meorisa da mesamisa mjmneli
jmnisaAacute (A-39 18r)
103
gvirgviniT Semosva wmindanis mudmivi Rwvis bolo safexuria
uWknobi gvirgviniT Semosva niSnavs axal saxlSi damkvidrebas kvlav
sicocxlis xis nayofiT sazrdoobas saukuno sasufevels maT gvirgviniT
TviT macxovari amkobs (grigolaSvili 2002 105-106)
sarke sarke-simbolos igive Tvisebebi axasiaTebs rac sarke-sagans
amboben rom igi aris simbolo warmosaxvis an cnobierebis romelic
atarebs Tavis TavSi SesaZleblobas aireklos xiluli samyaros
realoba filosofiuri azriT sarke samyaros areklvis funqciasTan
erTad iyo TviTSemecnebis saSualebac sarkis simbolო ukavSirdeba
wyals (arekvlis funqciis gamo) da narcisis miTsac (simboloTa 1971
212)
ldquosarkisrdquo simbolo cnobilia pavles epistoledan romelSic
naTqvamia sarke cudad aireklavs WeSmarit Rirebulebebs RvTiuri
samyaro es aris mTeli sistema sarke-saxisa romelic warmodgenilia
rogorc kibe romlis yoveli safexuri gansazRvruli azriT aireklavs
RmerTs (iazikova 1995 88) saTnoebaTa kibeSic Cans sarke-simbolo Tavisi
umTavresi ndash areklvis funqciiT ldquoraJams kaci yovliTurT Seezavos
siyuarulsa RvTisasa maSin gareganca viTarca sarkiTa gamoaCinebs
Sinagansa mas brwyinvalebasa sulisasardquo (sineli 1965 514) ldquoraJams
namdAcirclve yovliTurT kaci viTar-raAacute Tan Seezaos siyuarulsa RmrTisasa
maSin da gareSeca sxeulisa Soris viTarca sarkisa raAacutesme mier
sulisasa aCuenebs brwyinvalebasa esreT didebul iqmnebis mose
RmrTismxilveli igirdquo (A-39 177v)
sxvagan locva rogorc sarke aCvenebs yvelaze cxadad adamianis
RmerTTan urTierTobis xarisxs mis srulyofilebasa da progress
sulieri Rvwis gzaze ldquoἕσοπτρον προκοπῆςrdquo (PG Vol 88 1129B) ldquosaqme
angelozTaAacute sazrdeli uAtildeorcoTa maT ZalTaAacute sixaruli mermisa mis
saukunoAacutesaAacute saqme dausrulebeli wyaroAacute saTnoebaTaAacute winamZRuari
madlTaAacute warmatebaAacute uxilavi sazrdeli sulisaAacute sinaTle gonebisaAacute
mklveli sasowarkveTilebisaAacute sarke sisrulisaAacuterdquo (sineli 1965 483)
ldquomwuxarebisa daAtildesnaAacute simdidre monazonTa memyudroeTa saunje
guliswyromisa ganqarveba sarke warmatebisardquo (A-39 183v-184r)
104
mefe mefe farTo gagebiT aris universaluri da arqetipuli kacis
simbolo sakuTriv koronacia ki ndash warmatebis gamarjvebis amdenad
nebismieri adamiani SeiZleba iwodebodes mefed Tuki man miaRwia Tavis
cxovrebaSi maqsimalur simaRleebs Tavdapirvelad ukvdavebis idea
RvTisgan gadavida mefeze da mxolod mogvianebiT gmirebsa da kidev
ufro mogvianebiT Cveulebriv mokvdavebzec Tuki isini moipovebdnen
warmatebis gvirgvins gadalaxavdnen ra garkveul dabrkolebebs
(ZiriTadad moraluri sferodan) (simboloTa 1971 168) ldquoἀκτήμων μοναχὸς
δεσποτής κόσμουrdquo (PG Vol 88 928C) ldquoupovarebaAacute ganSorebaAacute ars urvaTagan
uzrunvelobaAacute cxorebisaAacute mogzaurebaAacute ars daubrkolebeli da
sarwmunoebaAacute ars mcnebaTa uflisaTaAacute da ucxoebaAacute mwuxarebisagan
monazoni upovari mefe ars amis sawuTroAacutesardquo (sineli 1965 279)
ldquoupovarebaAacute ars zrunvaTa gardadebaAacute uzrunvelobaAacute cxorebisaAacute mogzaur
dauyenebel sarwmunoeba mcnebaTa mwuxarebisa ucxo upovari monazoni
meufe soflisardquo (A-39 108r)
citirebul monakveTSi mefe simbolurad monazons ganasaxierebs
asketi aris amqveyniuri mefe romelmac miaRwia WeSmariti gamarjvebis
mwvervals gadalaxa ra dabrkolebebi igi materialuri TvalTaxedviT
upovaria magram sulieri Rirsebebi mas ayenebs amqveynad yvelaze Zlieri
ndash monarqis rangSi sxva konteqstSi zeciuri mefe ndash RmerTia monarqi
zeciuri samefosi ldquoἀπάθειαν μὲν νοήσεις τὸ τοῦ ἐπουρανίου βασιλέως ἐν οὐρανοῖς
παλάτιονrdquo (PG Vol 88 1149D ldquouvnebelobaAacute esreT gulisAtildemandashvyav viTarmca
palati iyo igi didisa mis meufisaAacute xolo savane mraval arian mas Sina
xolo zRude misi ars codvaTa mitevebaAacuterdquo (sineli 1965 507) ldquoara
Seimtkicnebis diadimaAacute samefoAacute erTisa mier qvisa da arrsquosrul iqmnebis
uvnebelobaAacute ukueTu erTica damTxueviTi udeb-vyoT saTnoebaAacute
uvnebelobas vidreme gulisAtildema-hyo zecierisa mefisa zecaTSinaAacute palate
xolo mravalsavaned Sinagan qalaqisa mis dakarvebani zRuded-ierusalimi
ndash mitevebaAacute igi codvaTaAacuterdquo (A-39 194v-195r)
kviparosi maradmwvane kviparosi zoroastrizmSi ukvdavebis da
maradiulobis aseve Serigebis da simSvidis simbolos warmoadgenda
Zvel saberZneTSi is glovis da sikvdilis simbolo iyo am xes mkvdari
105
cecxlis alis molandebasac uwodebdnen radganac kvipasoss muqimwvane
TiTqmis Savi wiwvi aqvs xolo misi silueti cecxlis enas gvagonebs
berZenTa rwmeniT kvipaross SeeZlo boroti Zalebisgan daecva adamiani
am da im qveyanaSic kviparosis sparsuli saxelwodeba ndash saro friad
gavrcelebuli metaforaa Zvel qarTulSi (simboloTa 2011 109) ldquoΟὐχ
ὑποκλίνει κυπάρισσος εἰς γῆν περιπατεῖνrdquo (PG Vol 88 965D) ldquoviTarca arasada
moidrikos kAcircparozman queyanad simaRle Tacircsi egreTve monazonman
ampartavanman arasada moigos morCilebaAacuterdquo (sineli 1965 318) ldquoara dadrkes
kAcircparisi qveyanadme slvad arca gulmaRali monazoni morCilebisa
mogebadrdquo (A-39 122r)
saTnoebaTa kibeSi kviparosi (gamomdinare misi simaRlidan)
ampartavnebis simboloa rogorc kviparosi ar moixreba aseve zesTmCeni
(ampartavani) ver moigebs morCilebas qarTul literaturaSi es simbolo
ZiriTadad miuTiTebs garegnul mSvenierebaze ndash unaklo aRnagobas
amdenad igi ioane sineliseul konteqstSi metad sainteresoa da axali
im periodis qarTuli saxeobrivi azrovnebisTvis
mtredi matli (tili) gveli (aspiti) drakoni (gveleSapi veSapi)
mtredi uZvelesi droidan iTvleboda RvTaebrivi siwmindisa da
umankoebis simbolod igi Cndeba bibliaSi ramdenimegan warRvnis Jams
noes kidobanTan niskartSi zeTisxilis rtoTi mobrunebuli solomonis
qebaTa-qebaSi aRsaniSnavia agreTve suliwmindis gamocxadeba mtredis
saxiT iesos naTliRebis Jams (simboloTa 2011 153) saTnoebaTa kibeSic
mtredi umankoebis siwmindis simboloa ldquoλεληθότως ὁρᾷς ἐν περιστερᾷ φθεῖραν
(PG Vol 88 841C) ldquosiyuaruli mtkice bunebiTi ganSorebaAacute ars Zacircrisndash
Atildesenebisgan aramed sakrZalav ars rameTu siZvaAacute advilad mieaxlebis mas
da gamoCndebis farulad tredsa mas Soris siyuarulisasa tili igi
siZvisaAacuterdquo (sineli 1965 204) ldquoSors siyuarulisagan mtkicisa bunebiTsa
ZacircrisAtildesenebaAacute xolo siZvaAacute siadviliT meaxlebis mas da micilebiT vxedav
tredisa Soris mxrwnelsardquo (aSiaze minawerSi vkiTxulobT ldquomxrwnelsa
tilsa uwodsrdquo) (A-39 81v)
anton kaTalikosi
ldquoSors ars amisgan siyvaruli bunebiT
ioane petriwi
ganukrZalvelsa siyuarulsa nu
106
anu moyegravesisa wesier ar umkacrod
nusada tredman umankoman TAcircs Soris
Seiwynarosmca matli dauZinebi
da nivTi wmida Seamwikegravelos mwAcircremanrdquo
(910)
hmoneb
raTa sxua raAacuteme ar movides farulad
da tredsa Sina sayuarelsa gamoCndes
mWameli igi matli dauZinebo
ldquoromelsa asxen yurni smenad isminonrdquo
(98)
anton kaTalikosisa da ioane petriwis teqstebSi mtredis
sapirispiro simboluri mniSvnelobiT vxedavT matls xolo eqvTime
aTonelisa da petre gelaTelis TargmanebSi ndash tils (mxrwnels) matlic
da tilic citirebul konteqstSi ZAcircrisndashAtildesenebis mankierebaa ioane
sineli cota zemoT ganmartavs ldquoΜνησικακία ἐστὶ σκώληξ νοὸςrdquo (PG Vol 88
841A) ldquoZAcircrisndashAtildesenebaAacute matli ars gonebisa mWamelirdquo (sineli 1965 202)
ldquoZAcircrisAtildeseneba ars sulisa gesli gonebisa matlirdquo (A-39 81r)
iungis azriT matli aris arseba romelic imis nacvlad rom
sicocxle gasces klavs amgvari ganmarteba ukavSirdeba matlis
miwisqveS arsebobidan gamomdinare asociaciebs da sikvdilisa da
organizmis daSlis boilogiur procesebs amgvarad matli simbolurad
ganasaxierebs xrwnas sikvdils (simboloTa 1971 378) citirebul
konteqstSi igive funqciuri datvirTva aqvs ldquotilsacrdquo cnobilia rom
ldquomatli da Wia veSapTan da gvelTan erTad erT semantikur kategorias
qmnisrdquo (abakelia 1997 5) rogorc qristianul literaturaSi aseve
folklorSi Wia da gveleSapi erTi kategoriis arsebebia (gabrielaSvili
2012 49) yvelaze cxadad gvelgveleSapis simboloTa Sewyvilebasa da
Tanamonacvleobas apokalipsSi vxvdebiT ldquoda gardamovarda veSapi igi
didi gueli dasabamisaAacute romelsa ewodebis eSmaki da satana romeli
acTunebs yovelsa sofelsardquo (gamocx 129) gamocxadebisagan gansxvavebiT
maTes saxarebaSi gvelis gansakuTrebul sibrZneze Tavad macxovari
migvaniSnebs ldquoiyveniT ukue mecnier viTarca guelni da umanko viTarca
trednirdquo (mT 1016) magram Cven cxadad vxedavT rom gvelis bibliur
interpretaciaTagan mainc ufro ldquomacdunebelirdquo da ldquosatanurirdquo arqetipi
damkvidrda (simboloTa 2011 53)
saTnoebaTa kibeSi gansakuTrebiT xSiria da logikuric
gvelisgveleSapis simboloTa negatiur konteqstSi gamoyeneba gvelis
107
veSapis gveleSapis paradigmuli saxeebi erTmaneTis paralelurad
monacvled gamoiyeneba da ama Tu im macdunebel vnebas ganasaxierebs
ldquoraJams mogiAtildedes gulisndashsityuaAacute gankiTxvad moZRuarisa viTarca
siZvisagan ivltode misgan da nu scem yovladve adgil guelsa (τῷ ὅφει
(PG Vol 88 681A) amas aramed mouge veSapsa τὸν δράκοντα (681A) mas da arqu
ara Tu me mTavrisa mis aramed igi Cem ars msajuli (sineli 1965 60)
ldquoraJams Sen gulissityuaman Senman gankiTxvaAacute anu dasjaAacute
winamZRuanvelisaAacute mogivlinos viTarca siZvisagan ganvldi nucaRa
yovlad miscem guelsa amissa mocalebasa nu adgilsa nu Semosavalsa
nu dasabamsa aramed Atildemobd veSapisa mimarT ldquohoAacute macTuro ara me
mTavrisaAacute aramed igi Cemda msajulad dadgardquo (A-39 26r) an kidev
ldquoZAcircrmoAtildesene memyudroe dabudebul aspit geslisa sikudidmosilisa Tavsa
Soris TAcircssa momRebelrdquo (A-39 82r) ldquodayudebuli ZAcircrisndashmoAtildesene aspidi ars
damaluli da gesli sasikudine Tavsa Soris TAcircssa utAcircrTavsrdquo (sineli
1965 205)
rogorc zemoT vnaxeT eqvTime aToneli berZnuli teqstis ldquotOtilden
drpoundkontardquo Targmnis ldquoveSapsardquo drakoni miTologiuri cxoveli da
universaluri simboluri figuraa romelic kulturaTa umetesobaSi
gvxvdeba magram drakonis simbolika aRmosavlur da dasavlur
kulturul tradiciaSi gansxvavdeba drakonis anu gveleSapis simbolika
dasavlur tradiciaSi xSirad Tanxvdeba gvelisas Zveli berZnebi
drakons nebismier gigantur qvewarmavals eZaxdnen igi ganasaxierebda
borot pirvelad Zalebs amitom masze gamarjveba udides simamaces
moiTxovda (simboloTa 2011 59-61) amdenad saTnoebaTa kibeSic brZola
drakonis (qarTulad veSapi gveleSapi gveli) romelic simbolurad
ganasaxierebs romelime sulier mankierebas dasaTrgunad moiTxovs
aranakleb mamacobas vidre miTiuri drakonis damarcxeba es simboluri
saxe imdenad aqtualuria saTnoebaTa kibeSi da iseTi sixSiriT
gamoiyeneba ama Tu im codvasTan kavSirSi rom garejel kaligrafs
108
nikras xelnaweris aSiaze sxva miniaturebTan erTad gveleSapis
gamosaxulebac dauxatavs17
H-1669
kari bWe ndash TiTqmis yvela religiaSi Secnobisa da flobis
universalur simbolod iqca qristianul religiaSi kari qristes (ldquome
var karirdquo- in 19 7-10) da RvTismSoblis (bWe-daxSuli ndash qalwulobis)
aseve sasufevelSi Sesvlis simboloa (simboloTa 2011 99) am
ukanaskneli mniSvnelobiT aris gamoyenebuli kari anton kaTalikosisa
da ioane petriwis CarTul nawilebSi
ldquoaAtildesovs viTarmed oriTare wegraveliliTa
zecisa igi moiyides samefo
da SekrebiTa iwro eqmna bWe zecisrdquo (163)
ldquoTu viTar erTman sityuaman aRiyvana
gonebiT raAacute mxedveloba moigo
guarTa sadgursa goniersa mas bWesardquo (str 289)
17 nikras xelnaweris miniaturebis saTnoebaTa kibis teqstTan mimarTebiT kvleva SesaZloa samomavlod ganxorcieldes
109
ioane sineli saubrobs vercxlismoyvareobis mankierebaze da
imowmebs bibliur epizods qvrivi qalis Sewiruli ukanaskneli xurdebis
Sesaxeb (lk 21 1-4) riTac man moipova caTa sasufeveli amitomac igi
mouwodebs asketur gzaze SemdgarT rom ar izrunon qonebis
SegrovebisTvis glaxakTaTvis daxmarebis keTilSobiluri mizniTac ki
anton kaTalikosi ki Tavis mxriv naTqvams kidev ufro aZlierebs ldquoda
SekrebiTa iwro eqmna bWe zecisrdquo (163)
ioane sineli ldquokarisrdquo simbolos ZiriTadad iyenebs safuZvlis
sawyisis mniSvnelobiT magaliTad ldquoκαταλαλιᾶς θύραrdquo (PG Vol 88 852B)
ldquovTquT pirvelsa amas Tqumulsa amas Sina viTarmed borot ars da
macTur gankiTxvaAacute xolo aw vTquaT mcired raime mravalndash
metyuelebisaTAcircsca romelindashigi mizezi ars da kari misi romlisa mier
Semovals da ufroAacutesad gamovals ZAcircrisndashzraxvaAacute da gankiTxvaAacuterdquo (sineli
1965 212) ldquoTqumul ars vidreme Cuenda sikniniT winaswrobilTa Soris
viTar zedasacTomel friad da TAcircT maT keTilsagonebelTaca Soris
Semavali gankiTxvaAacute ufroAacutesRa gankiTxulobaAacute da enisagan tanjulyofaAacute
xolo aw namdAcirclve mizezisaca da karisa romlisa mier Semovals xolo
ufroAacutesRa ganvals Sesadrginebel mciredTa mier dawesebadrdquo (A-39 84v-85r)
karis funqcia teqstSi ambivalenturia ndash igi SeiZleba iyos
rogorc mankierebis ise saTnoebis safuZveli
mTiebi mze mTvare mnaTobebi simbolurad ganasaxiereben rogorc
RmerTs aseve wmindanebsac ndash axal aRTqmaSi ciskris varskvlavi
qristesTan aris dakavSirebuli igi aseve aris mauwyebeli macne qristes
madliT gabrwyinebuli axali cxovrebisa qarTveli himnografebis (ioane
minCxi miqel modrekili ioane mtbevari da sxvebis) SemoqmedebaSi ki igi
wmindansac miemarTeba (grigolaSvili 2002 99) ldquoὁ δὲ μεγάλῃ σελήνῃ ὁ δὲ τῷ
λαμπρῷ ἡλίῳ προσεοίκασινrdquo (PG Vol 88 881C) ldquosxuaAacute ars romelsa
moRuawebiTa TacircsiTa da sxuaAacute ars romelsa simdabliTa da sxuaAacute ars
romelsa saRmrToAacuteTa niWiTa da gamocxadebiTa Seekras mZlavri igi da
erTi igi mTiebsa msgavs ars da meore ndash didsa mas mTuaresa da mesamendash
brwyinvalesa mas mzesa da amaT yovelTa sayofeli caTa Sina arsrdquo
(sineli 1965 242) ldquosxuaAacute ars RuwaTagan da sxuaAacute ndash damdablebisagan da
110
sxuaAacute ndash saRmrToAacutesa mier gamocxadebisa Sekrulad mqonebeli mZlavrisaAacute
romelime vidreme mTiebsa xolo romelime didsa mTovaresa da sxuaAacute
brwyinvalesa emsgavsnes mzesa xolo erTbamTave zecaT Sina mougies
moqalaqobaAacuterdquo (A-39 95r)
anton kaTalikosi
ldquopirveli ndash mbrZoli brwyinvalesa
mTiebsa
meore ndash xolo aRvsilsa mTovaresa
garna mesame ndash TAcircT SegraveAgraveniersa mzesa
emsgavsnes viTa AtildemebiTa mamaTaTa
viswaveT vicanT angelosebri gvarirdquo
(158)
ioane petriwi
ldquoviTar ciskari naTlisagan wina vals
egreT marxva Cans siwmidisa pirvelad
merme aRmovals mze igi simarTlisa
da gananaTlebs gonebasa wmidasa
da bnelsa nislsa moxueulsa warsdevnisrdquo
(149)
ivane lolaSvili fiqrobs rom eqvTime aTonelis Targmanis
citirebul pasaJSi gadmocemulia ldquogaTenebisa da mzis amosvlis bunebrivi
suraTirdquo romelic ioane petriwma sul sxvagvarad gaiazra petriwTan
ldquomze igi simarTlisardquo metaforuli cnebaa da qriste RmerTs gulisxmobs
(lolaSvili 1968 143) am azris dasabuTebisTvis mas mohyavs
himnografiuli teqstebi sadac qriste marTlac moazrebulia rogorc
ldquomze simarTlisardquo zemoT mnaTobTa simbolikaze saubrisas ukve aRiniSna
rom mze simarTlisa da ciskris varskvlavic Zvel qarTul mwerlobaSi
ganasaxierebda qristes simbolur saxes Tumca am SemTxvevaSi amgvari
gaazreba konteqstidan mowyvetili iqneba da sakvlevi pasaJis azric
daikargeba sinamdvileSi citirebul teqstebSi saubaria sulieri Rvwis
sxvadasxva etapze myof asketTa Sesaxeb romlebic vnebas ebrZvian imis
Sesabamisad Tu romel safexurze imyofebian erTni ldquoSromiTa da ofliTa
AtildeorcieliTa hbrZodis amas mZlavrsardquo meoreni ndash ldquomarAtildeviTa da
mRAcircZarebiTa ewyvebodis masrdquo aseve ldquosimdabliTa da urisxvelobiTa da
wyurviliTa winaaRudgebodisrdquo xolo mesameT ndash ldquosaRmrToAacuteTa niWiTa da
gamocxadebiTa Seekras mZlavri igirdquo (sineli 1965 242) da swored maT
adarebs ioane sineli ciskris varskvlavs savse mTvaresa da mzes ufro
metic ioane sinelis teqsti grZeldeba swored im informaciiT
romelsac Seicavs zemoT citirebuli strofi ioane petriwis
redaqciidan ldquopirvelad ciskari aReRis merme naTeli moefinis da
111
maSinRa gamobrwyindis mzeAacuterdquo (sineli 1965 242) amgvarad saanalizo
strofi arc ioane petriwiseuli CanarTia da mnaTobebic gamoyenebulia
siZvis vnebasTan brZolis sxvadasxva saSualebisa da etapis warmosaCenad
mkurnali ndash ioane sineli saTnoebaTa kibis me-4 TavSi-
morCilebisaTvis ndash vrcel msjelobas uZRvnis moZRvrisadmi morCilebis
saTnoebas da miutevebel codvad miaCnia sawinaaRmdego moqmedeba
moZRvari sulieri mkurnalia sulieri wylulebis gamamrTelebeli
romelic WeSmaritebis gzaze miuZRvis adamians ldquoaramed friadca didi
ars da uZAcircres yovelTa vnebaTa da uZAcircresi ese ars romel arca
SesaZlebel ars advilad TqumaAacute misi da aRsarebaAacute da ganqiqebaAacute winaSe
sulierisa mkurnalisardquo (sineli 1965 328) ldquoumZvinvaresiRa arcaRa
mocalebiT gamoTqumad da aRsaarebad gina ganqiqebad sulierisa mimarT
mkurnalisa SesaZlebelrdquo (A-39 125r)
rto nayofi ndash unayofoba yurZnis mwife marcvali yvela es
simbolo dakavSirebulia WeSmaritebis misaRebad adamianis sulier
mzaobasTan saTave ki kvlavac axali aRTqmaa kerZod igavi mTesvelze
(lk 85-15) ekal-bardebSi davardnili Tesli adamiania romelic
ldquozrunvisagan da simdidrisa da gemoTagan amis soflisaTa vlened da
SeaSTvian da ara nayofier iqmnianrdquo (lk 814) xolo poxier niadagze
dacvenili Tesli isini arian ldquoromelTa guliTa keTiliTa da saxieriTa
isminian sityuaAacute da SeikrZalian da nayofi gamoiRian moTminebiTardquo (lk
815) swored am azriT iyenebs ioane sineli sulis nayofiereba-
unayofobas ldquoοὐ τόπων σκοτία καὶ ἐρημία ἐνισχύει καθrsquo ἡμῶν τοὺς δαίμονας ἀλλὰ
ψυχῆς ἀκαρπίαrdquo (PG Vol 88 945D ldquoara Tu sibnele RamisaAacute anu udabnoebaAacute
adgilisaAacute ganaZlierebs eSmakTa Cuen zeda aramed unayofobaAacute sulisaAacuterdquo
(sineli 1965 299) ldquoara adgilTa sibnele da udabnoebaAacute ganaZlierebs
Zacircnad Cuenda eSmakTa aramed sulisa unayofoebaAacute xolo ars odes da
gangebulebiTica ganswavlaAacuterdquo (A-39 115v)
ioane sineli brZens adarebs yurZnis mkrefavs romelic mwife
nayofs gamoarCevs da Wams xolo ugunuri ndash piriqiT mwife nayofi
WeSmaritebis marcvalia romelsac nayofieri suli irCevs (PG Vol 88
848D) ldquobrZeni mkrebeli marcualsa yurZnisasa mwifeTa maT marcualTa
112
Wamn da mWaxTa ara mihxedavn xolo ugunuri oden cTomaT da borotTa
umzirin moyuasisaTardquo (sineli 1965 211) ldquokeTilman kufxalTmkrebelman
mwifeTa kufxalTa vidreme mWamelman araraAacute mWaxeTaTAcircs izrunvos da
keTilcnobaman da zrunvis mqonebelman gonebaman raodenni vidreme
saTnoebani vieTme Soris ixilnes amaT moswrafebiT Seiswavebs xolo
ugunuri ginebaTa da naklulevanebaTa gamoiZiebs romlisaTvis da Tqmul
arsca ldquogamoiZies ndash usjuloebaAacute moakldes gamomeZiebelni
gamoZiebisaganrdquo (A-39 84v)
rtos simboloc ukavSirdeba nayofis nergis Teslis simboloebs
mas SeiZleba hqondes pozitiuri datvirTvac da negatiuric ndash keTili
Ziridan keTili rto amoizrdeba iseve rogorc keTili Cveva saTnoebis
xolo boroti ndash mankierebis warmomSobia ldquoΧαλεπῆς ῥίζης (Ziri fesvi) καὶ
μητρὸς (deda) χαλεπώτατον ἀπόγονον (Svili Stamomavali) εἶναι ἐν τοῖς φθάσασιν
ἀκηκόαμεν rdquo(PG Vol 88 976B) ldquoborotisa Zirisa boroti rtoAacute guesma
pirvelTqumulsa mas Sina Tavsardquo (sineli 1965 327) ldquoborotisa Zirisa da
dedisa uborotesad Svilad yofad winaswrobilTa Sina guesmardquo (A-39
125r) ldquoeseca vnebaAacute mowyinebisaAacute erTi ars mravalndashmetyuelebisa
rtoTaganni ldquoκλάδωνrdquo (PG Vol 88 857D) (sineli 1965 219ndash220) ldquoerTi da
eseca mravagzis mravalmetyuelebisa rtoTaAacute viTarca da awRa
winamswrobelTa vTquT ars da pirvel SvilT vityAcirc ukue mowyinebasa
romlisa ZliT da sanawevrosaca missa wessa borotsa Sina jaWusa
mivamkAcircdreTrdquo (A-39 87r)
amgvarad saTnoebaTa kibis zemoT damowmebul simboloTa analizma
gamoavlina rom ioane sineli sakmaod Tavisuflia paradigmul saxeTa
gamoyenebisas man kargad icis TiToeuli simboluri saxis Teologiuri
Sinaarsi da swored amis gaTvaliswinebiT rig SemTxvevaSi calkeul
myar tradiciul paradigmul saxeebs uCveulo moulodnel konteqstSi
iyenebs
113
amp 2 saTnoebaTa kibis poeturi teqstebis originaluri
nawilis simbolika
calke aRniSvnis Rirsia is saxeebi romlebic anton kaTalikosisa
da ioane petriwiseuli variantebis originalur nawilSi gvxvdeba am
avtorebis simboluri azrovneba gansakuTrebiT ki anton kaTalikosis
gamorCeuli da Zalian mravalferovania Tumca ver vityviT rom anton
kaTalikosiseuli saTnoebaTa kibis originaluri nawilis simbolika
uCveuloa zogadad antonis mxatvruli azrovnebisTvis saTnoebaTa kibis
mxatvruli saxeebis anton kaTalikosis originalur SromasTan msgavsebis
saCveneblad davimowmebT adgilebs wyobilsityvaobidan da proloRi
aTormetTa TueTadan es ki kidev erTxel gvafiqrebinebs rom CarTuli
strofebi aris antoniseuli da maTi Seqmnisas avtori ar eyrdnoba sxva
wyaros miT ufro rom msgavsi informacia ar Cans arc berZnul
teqstebSi da arc Cven xelT arsebul slavur teqstSi
Zvirfasi Tvlebi iakinTi romlis saxelwodebac berZnulidan
momdinareobs xmelTaSuazRvispireTSi izrdeba iakinTi gvxvdeba rogorc
Zvel ise axal aRTqmaSi Zvel aRTqmaSi ndash mRvdelmTavris Zvirfasi
morTulobis Semadgenel nawilad ldquoda qsoo mas Sina naqsovi qvaTagan
oTx stiqoni da stiqoni qvaTaAacute iyos sardioni pazioni samaragdoni ndash
stiqoni da stiqoni meore ndash anTraki da sapfironi da iaspi da stiqoni
mesame ndash ligAcircri da aqati da ameTAcircsosrdquo (gam 21 17-20) axal aRTqmaSi ndash
brwyinvale safuZveli axali ierusalimis ldquoda safuZvelni zRudisani
yovliTa qviTa patiosniTa Semkulni safuZveli pirveli iaspi meore
safironi mesame qalkidoni meoTxe samaragde mexuTe sardonixoAacute meequse
sardioAacute meSAcircde oqro-qvaAacute merve bivrili mecxre topazi meaTe
xrAcircsopasoAacute meTerTmete iakinTi meTormete ameTAcircsoAacuterdquo (gam 1920) iaspic
iakinTis msgavsad gvxvdeba Zvel aRTqmaSic da axal aRTqmaSic (gam 21 17-
20 gamocx 1920 gamocx 43) axali aRTqmis mixedviT igi gamWvirvalea
ldquoda aqunda didebaAacute RmrTisaAacute mnaTobi misi msgavs iyo qvasa patiosansa
viTarca qvasa iaspsa brolis-saxesardquo (gamocx 2111) gamWvirvaloba ki
rogorc erTi ZiriTadi maxasiaTebeli anton kaTalikosis mxatvruli
SemoqmedebisTvis rogorc iaspis ise iakinTis Tvisebaa Zveli qarTuli
114
ldquoandamatirdquo an ldquoadamantirdquo ukavSirdeba berZnul ldquoἀδάμας-srdquo rac
mouTrgunvels niSnavs almasi ndash ldquoyvelaze keTilSobili Zvirfas
qvaTaganrdquo ndash srulyofis siwmindisa da ubiwoebis simboloa (simboloTa
2011 132)
saTnoebaTa kibeSi TiToeuli safexuri anton kaTalikosis originali
strofiT iwyeba romelSic avtori amkobs im saTnoebas romelsac exeba
Sesabamisi safexuri saTnoebebs antoni ZiriTadad Zvirfas Tvlebs
adarebs magaliTad saTnoebaTa kibis pirveli ori Tavi ndash sofliT
gamosvlasagan da uzrunvelobisaTvis Sedarebulia iakinTis
siZvirfasesTan radganac swored am or sabaziso saTnoebaze dgas
asketuri cxovrebis mTeli Semdgomi periodis moRvaweoba an kidev
glovis saTnoeba romelic umniSvnelovanesi safexuria sulieri
srulyofis gzaze Sedarebulia iaspTan da almasTan aseve ldquouxrwnel
vardTanrdquo cnobilia rom vardi silamazis mSvenierebis simboloa
saTnoeba da zogadad asketuri moRvaweoba ki qristologiuri gagebiT
swored mSvenierebaa
Zvirfasi Tvlebis gamoyeneba simboluri SinaarsiT damaxasiaTebelia
anton kaTalikosis mxatvruli enisTvis zogadad amgvari simboluri
metyvelebiT igi gaxazavs sulieri cxovrebisTvis uaRresad mniSvnelovan
aspeqtebs magaliTad is originalur SromaSi wyobilsityvaoba Zvirfasi
Tvlebis simbolikas iyenebs Sio mRvimelis mier Seqmnili sagaloblebis
misamarTiT avtoris poeturi niWis warmosaCenad (sulava 2006173) sxva
SemTxvevaSi antoni iezekielis Semoqmedebas adarebs Zvirfass Tvlebs
(sulava 2006185) anton kaTalikosisTvis es niWi imdenad aris
mniSvnelovani ramdenadac sulieri TvalsazrisiT WeSmaritad Rirebulis
gandidebisken aris mimarTuli
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquoglova netari suli RmrTis SemaerTi
lmobiT gulisaT aRmonaceni gvari
oqros-feri frTe TAcircT naTlisad mimyvani
vardi uxrwneli AcircakinTi mWAcircrvali
iasp ZAcircr-fasi samefo adamasirdquo
ldquoorion samzo ucxo sagang adamasrdquo
(410)
ldquoSenni Sairni iezekiel dido
akrostixorni iasp-sWAcircrven sardion-
margaliteben urTierTas kidulni
115
(7 I orig str)
ldquoTqmulTare zem o rTa ZAcircr-fas spekalTa
AcircakinT mWAcircrv e se eSesabamvis
sulTmwmedi saqe b rkial elvar mbzinvarirdquo
(3 I orig str)
Zvirfas-spekaloben kma Cemda
gansamdidrad
Segeferebis qebaAacute brZenTa Tanardquo
(str 767)
ldquoiakinT-mWAcircrvi TAcircT margalit-lal
aRsxmulrdquo (str 491)
ldquoaqa hsCans erTad iasp-sadaf-minani
mWAcircrual-spetaknirdquo (str 572)
feris simbolika yvelaze universaluria igi konkretuli funqciiT
gamoiyeneboda liturgikaSi xelovnebaSi literaturaSi (simboloTa
1971 52) anton kaTalikosis saTnoebaTa kibeSi gamoyenebuli ferTa
simbolika ZiriTadad moicavs naTel ferebs ndash elvare brkiali mWAcircrvali
da sxva
naTeli sxvadasxva kulturaSi ganasaxierebda adamianis suls
kosmiur energias morals inteleqts Svid ZiriTad saTnoebas
(simboloTa1971 187) sakmaod gavrcelebuli es qristianuli simbolo
bibliur saxismetyvelebaSi RvTaebrivi arsis gamomxatvelia Teofania
anu RvTaebrivi gamocxadeba naTelTanaa dakavSirebuli (grigolaSvili
2002 102)
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquooqrosferi frTe TAcircT naTlisad
mimyvani
vardi uxrwneli AcircakinTi mWAcircrvalirdquo
(7 I orig str)
ldquouzadosagan naTlisa qmnili naTladrdquo
(str 302)
citirebul pasaJebSi naTeli RmerTs miemarTeba saTnoeba adamians
miuZRvis naTlisken RmerTisken danarCeni ferebi romelTa Sinaarsi
SeiZleba gagebul iqnas imavenairad miemarTeba saTnoebebs es ferebi
116
dakavSirebulia siwmindesTan sispetakesTan swored ise rogorc
asketuri Rvwis gzaze mopovebuli saTnoebebi magaliTad uvnebeloba
aris elvare ucxoeba ndash brkial elvar mbzinvari naTeli RvTis simboloa
ioane petriwis teqstis originalur CanarTebSic
ldquoAtildeseneba ese TAcircT iyos Senda marad
sikudilisa hpoeb sulisa AtildeorcT ganmyreli
eha ganmgebi soflisa sxuasa mixual
naTlisa maRlis imis didis Semtkbobi
esreT wmidaTa kualsa navT-sayudelsardquo (str 62)
aseve naTelTan da naTel ferebTan aris dakavSirebuli oqro da
oqrosferi romelic ZiriTadad sulier siwminded sulier
Rirebulebad aris gaazrebuli religiuri Sinaarsis teqstebSi asea es
anton kaTalikosis mxatvrul naazrevSic
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquouvneboba oqrov mgebo sulTaTAcircs
elvarev saqe b rZenTadmi samkobo aw
brkiali ig i gegraverdiv hfine CegraveAgravendami
erT keTilobi sawyurisadmi xedegravead
locvisa frTiT a Rmfeno mimarT mzisardquo
(29 I orig str)
ldquoTqmulTare zem o rTa ZAcircr-fas spekalTa
AcircakinT mWAcircrv e se eSesabamvis
sulTmwmedi saqe b rkial elvar mbzinvari
ucxoeba imier lTolva amriT
xolo jegravearisa tAcircrTva qristes msgavsebardquo
(3 I orig str)
ldquomefa mowame Tov brwyin brkial-mnaToberdquo
(410)
ldquoes qristes sZali iasp-mWAcircrual-lalrdquo
(406)
ldquobzinuAgraven marcualni
eluAgraven leqsebi ZAcircrfas spekalT umjobes
brwyinuAgraven sityuanirdquo (str 735)
ldquohswameds da mbzinuared sufTa hyofs
gonebasardquo (str 396)
frTa frTebi simbolur saxismetyvelebaSi gaigivebulia
warmosaxvasTan azrTan sulierebasTan qristianul kulturaSi frTa
ganasaxierebs samarTlianobis mzis sinaTles romelic anaTebs marTalTa
gonebas da radganac igi aseve moicavs sakuTar TavSi mobilobisa da
117
gadaadgilebis SesaZleblobas es ukanaskneli funqcia gaerTianebuli
ldquoganaTebisrdquo ldquogabrwyinebisrdquo daniSnulebasTan gamoxatavs sulier evolucias
(simboloTa1971 374) frTis simbolos am azriT xSirad iyenebs anton
kaTalikosi
saTnoebaTa kibe proloRi aTormetTa TueTa
ldquosamoba sam-mze saRmrTos TAcircTebis ricxvi
aRsaval sakib aRmyvani erTisad mzis
TAcircT ganmamRrTobi momgeTa qmnilTa
RmerTTa
netar ama frTiT orbisa frenis warmrTAcirc
oqros frTe isa brwyinualis ukeTesisrdquo
(30 I orig str)
ldquolocAcircsa frTiTa keTilobisa casa
mfrinvali orbi aRsruli uzadosadrdquo
(S-3731 113)
ldquotAcircxon xedAcircsa frTiTa meoqrosfere
mimxedvi mzisa datevnisaebr mWuretirdquo
(S-3731 99)
wyobilsityvaoba
ldquovin mRAcircme ifrTe aRmyuani zecad Siordquo
(str 492)
frTiTa oqrois urCeulesiT moxuAgraved
(str 493)
saTnoebaTa kibeSi frTas ambivalenturi Sinaarsi aqvs pozitiuri ndash
gamoxatavs sulier progress romlis saboloo mizania Teozisi
ldquolocvisa frTiTa Rmfeno mimarT mzisardquo (29 I orig str) - swored
amgvari azri Cans petriwis originalur strofSic ndash ldquolocvisa frTiTa
TAcircsebiT aRmyvanebirdquo (102) da negatiuri mniSvnelobiT ndash sulSi vnebis
mankierebis progresis gamomxatvelia
ldquodia mraval-gzis orZAcircli frTovan iqmna
qegraveAgraveyaniT maRlad aRebuli freniTa
eg-saxed odes cud-dideba Sesruldes
zesT-mCenobisa frTiTa borot maRlobdes
da iSegraveAgraves hazri satanas gardmomTxevirdquo (222)
margaliti margalits rogorc simbolos gansxvavebuli funqciuri
datvirTva aqvs sxvadasxva kulturaSi saerTo is aris rom yvelgan
erTnairad didia misi mniSvneloba Cinur kulturaSi margaliti aris
118
erT-erTi yvelaze gavrcelebuli emblema mahmadianur religiaSi igi
ganasaxierebs samoTxes maT aseve swamdaT rom margaliti aris
produqti ori stiqiis cecxlisa da wylis SeerTebis margaliti
muslimur kulturaSi simbolurad ganasaxierebda aseve adamianis suls
(simboloTa1971 251)
rac Seexeba qristianul samyaros aq margaliti mravali aspeqtis
Semcveli mniSvnelovani saxe-simboloa igi gulisxmobs umaRles sulier
faseulobas kanons saRvTo WeSmaritebas TviT macxovars es simbolo
saTaves iRebs saxarebaSi usasyidlo margaliti aRniSnavs caTa
sasufevels s averincevi SeniSnavs rom mogvianebiT margaliti iqca
TviT qristes simbolod da es interpretaciebi ar gamoricxaven
erTmaneTs radgan mopoveba WeSmaritebisa romelic TviT qristea niSnavs
maradiuli sasufevlis mopovebasac (grigolaSvili 2002 94) anton
kaTalikosic margalitis simbolos iyenebs sulieri faseulobis saRvTo
WeSmaritebis mniSvnelobiT magaliTad saTnoebaTa kibis Sesaval
originalur strofSi margalits uwodebs dumilis saTnoebas
saTnoebaTa kibe wyobilsityvaoba
ldquodumili saRmrTo sulisa gansamdidri
margaritTagan aRmonaRTa sibrZnis zRAcircT
im keTilobiT TAcircT iesom romeli
laRTa winaSe viT hqmna borotmsajulTa
imiTve mdumi issferve hsdums qristesTAcircsrdquo
(11 I orig str)
ldquompyrobni TAcircs Soris ZAcircrfasTa
margaritTardquo (str 710)
citirebul strofSi anton kaTalikosi miuTiTebs sinedrionis
samsjavroze msajulTa winaSe dadumebul iesoze ldquoda aRdga mRdelT-
moZRuari igi Soris da hkiTxa iesus da hrqua araras miugeba rasa-ese
Segwameben Sen xolo iesu dumna da araraAacute miugo maTrdquo (mark 146162)
anton kaTalikosis redaqciis originalur CanarTebTan SedarebiT
ioane petriwiseuli teqstis originaluri saxismetyveleba ar aris
mravalferovani am ukanasknelSi iSviaTia simboluri azrovnebis
nimuSebi romelTagan gamovyofT Semdegs
aCrdili ioane petriwi saTnoebaTa kibis originalur strofSi
aCrdilis simbolos iyenebs amqveyniurobis rogorc araWeSmariti
119
Rirebulebis azriT amitom adamiani unda gaurbodes aCrdilTa samyaros
da unda iltvodes WeSmaritebis Semecnebisken (Sdr platonis
gamoqvabulis miTs ndash im)
ldquosofliT sivltola srulTa ars WeSmaritad
romelTa ese aCrdili moeZulos ndash
umyofo arsi sizmari naAtildesovnebi
arodes mdgomi culadi da warmavali
mqonebelTa da uqonebelTa sworirdquo (4)
marjvena marjvena-marcxena erT-erTi umTavresi simboluri opoziciaa
kulturis istoriaSi marcxenas tradiciulad uaryofiTi semantika aqvs
xolo marjvenas - pozitiuri (simboloTa 2011 136)
ldquosiwmide-xati didTa maT gonebaTa
iswave da Sen imas SeesakuTre
wmidaTa Tana sulTa ze aRgiyvanebs
marjueniT dagsvams aqa jmnilsa AtildeorcTagan
itrfe sulisa Tacircsi Senda maradisrdquo (142)
citirebul konteqstSi ldquomarjueniT dasmardquo gulisxmobs zeciur
sasufevelSi damkvidrebas da misi safuZveli ra Tqma unda saxarebas
ukavSirdeba igive mniSvneloba aqvs RvTis ezos
ldquomonazono Sen simdable Seiyuare
simSAcircde marxva siwrfoeba umanko
siyuaruli da mowyaleba maRali
amiTa sZlie sificxesa warmdebsa
da Sedi merme ezosa erTisasardquo (str 175)
amrigad poeturi teqstebis originalur CanarTebSi gamoyenebul
simboloTa analizi gvafiqrebinebs rom anton kaTalikosi ar qmnis
misTvis uCveulo axal simbolur saxeebs rac ucxo iqneboda misi
mxatvruli azrovnebisTvis amdenad vfiqrobT CarTuli strofebi aris
antoniseuli da maTi Seqmnisas avtori ar eyrdnoba sxva rame wyaros
miT ufro rom am strofebis wyaro ar Cans arc berZnul teqstebSi da
arc Cven xelT arsebul slavur teqstSi rac Seexeba ioane petriwis
CarTul strofebs aq simboloTa gamoyeneba imdenad iSviaTia rom
teqstis originaluri nawilis saxismetyvelebaze saubari rTuldeba
120
Tavi IV
ioane sinelis saTnoebaTa kibis qarTuli
Targmanebis filosofiur-Teologiuri terminologia
SeniSnulia rom Sua saukuneebis religiur teqstebSi gamoyenebul
terminTa mniSvnelobis dazusteba imdenad iyo aucilebeli ramdenadac
terminTa gaurkvevloba Tu gansxvavebuli gageba bizantiur qristianul
samyaroSi (da maSasadame saqarTveloSic) xSirad cxare saeklesio
diskusiebis sababi xdeboda xolme da ara marto diskusiebisa aramed
mwvaleblad gamocxadebisa da eklesiidan gankveTisac ki (meliqiSvili
2011 23) ucxo enaTa ldquoCueulebisamebrrdquo Targmnam wyaroTa uzustesad
gadmocemis cdam efrem mcire da ioane petriwi aiZula qarTuli enis
gamomxatvelobiT resursebSi gamoenaxaT yvela moqmedi da potenciuri
saSualebani da maqsimalurad gamoeyenebinaT isini es iyo samecniero
enis qarTuli saRvTismetyvelo filosofiuri Tu lingvisturi
terminologiis Seqmnis aucilebeli piroba (doborjginiZe 2012 89)
gamomdinare iqidan rom Cven xelT gvaqvs sxvadasxva epoqaSi
gansxvavebuli literaturuli stiliTa da gemovnebiT Seqmnili erTi
teqstis ramdenime redaqcia vfiqrob gansakuTrebiT saintereso iqneba
teqstis am kuTxiT Seswavla rogorc viciT eqvTime aTonelis Semdeg
saTnoebaTa kibe Targmna petre gelaTelma epoqis axali
moTxovnilebidan gamomdinare (berZnul dedanTan Targmanis maqsimalurad
daaxloeba) petre gelaTelis Targmanis mizandasaxuleba kargad Cans
terminTa analiziTac radgan rogorc viciT gelaTuri skolis
Targmanis standartebi pirvel rigSi terminTqmnadobasa da maT
dazustebas gulisxmobda
upirveles yovlisa unda aRvniSnoT rom saTnoebaTa kibe
praqtikuli daniSnulebis teqstia teqstSi mocemulia praqtikuli
xasiaTis instruqciebi potenciuri mkiTxvelisTvis romlis miRmac
igulisxmeba asketur RvwaSi myofi adamiani amitom nawarmoebisTvis ar
aris niSandoblivi (Sua saukuneebis filosofiuri teqstebisTvis
damaxasiaTebeli) sistemurad Camoyalibebuli cnebiTi ena magaliTad
teqstis erT-erTi mkvlevari Aandrei kordoCkini saTnoebaTa kibis
121
anTropologiur terminologiasTan dakavSirebiT ambobs rom Zalian
rTulia patristikul literaturaSi mwyobri anTropologiuri
Sexedulebebis povna ramdenime gamonaklisis garda rogoricaa
magaliTad grigol noseliს nemesios emeselis Txzulebebi
gansakuTrebiT rTuladaa saqme sulier cxovrebaze daweril
traqtatebSi magaliTad bevr qristian mweralTan da maT Soris ioane
sinelTanac rogorc ukve aRvniSneT goneba da guli ar aris
ganmartebuli aramed isini SeiZleba aRiweros mxolod maTi moqmedebebis
Sesabamisad adreuli periodis mwerlebi maT Soris ioane sinelic
iyenebdnen anTropologiur terminologias sulieri cxovrebasTan
dakavSirebuli WeSmaritebis martivad gadmosacemad ioane sineli guls
da suls an kidev gonebas da suls (psixes) xSirad sinonimebad iyenebs
aseve igi saubrobs gulis Tvalze sulis Tvalze gonebis Tvalze
rogorc gansxvavebul anTropologiur realobebze romelTac aqvT
Sinagani Wvretisxedvis erTnairi unari amgvarad kibe ar aris
anTropologiuri traqtati da sineli ar warmogvidgens mwyobr
anTropologiur sistemas Tumca mis mier gamoyenebuli anTropologiuri
terminologiis analizi dagvexmareba misive Teologiis gagebaSi
(kordoCkini 2003 34) igive unda iTqvas ioane sinelis teqstis
filosofiur terminologiaze romelsac Txzulebis mizandasaxulobidan
gamomdinare ar aqvs Camoyalibebuli sistemuri saxe amis miuxedavad
teqstisTvis niSandoblivi sxvadasxva jgufis terminebis analizi da maTi
qarTuli Targmanis specifikis gaTvaliswineba iZleva qarTul garemoSi
filosofiuri terminologiis Camoyalibebis procesis diaqroniul
WrilSi danaxvis saSualebas
aRsaniSnavia rom saTnoebaTa kibis petre gelaTeliseuli
Targmanis terminologiis kvlevis Sedegad e WeliZe gamoyofs terminTa
jgufs romelic niSandoblivia mxolod petre gelaTelis cnebiTi
enisTvis rdquoaRniSnuli Targmani erTi mxriv ganicdis XII s-is gelaTuri
skolis mkveTr gavlenas anu aRibeWdavs sakuTriv gelaTur
(arapetriwul) terminologias meore mxriv uTuod saxezea
petriwiseuli gavlenac mesame mxriv aSkarad gamoiyofa axali
122
niSandoblivad petre gelaTeliseuli terminTSesatyvisobanic rac
mTargmnelis terminologiur specifikas qmnisrdquo (WeliZe 1996 674)
sadisertacio naSromis am nawilSi gaTvaliswinebulia anton
kaTalikosiseuli redaqciis originaluri nawilic radganac teqtis
araoriginaluri nawili ZiriTadad petre gelaTelis Targmanis
gadamuSavebaa da xSir SemTxvevaSi terminologiiTac misganaa
davalebuli igive SeiZleba iTqvas ioane petriwiseul poetur
gadamuSavebaze romelic eqvTime aTonelis Targmans misdevs xolo rac
Seexeba ioane petriwis teqstis originalur CanarTebSi gamoyenebul
terminologias masze specialuri kvleva Caatara iv lolaSvilma
(lolaSvili 1968 139-165) da amdenad amaze sagangebod aRar SevCerdebiT
123
amp 1 logikuri terminologia
gamoCineba aRmosaCeni apodiqsis silogizmi gamoxategravea
gulisAtildemayofa gulissityua goneba gagonebaAacute mogonebaAacute
midmogoneba mimogoneba
saTnoebaTa kibeSi sakmaod mravalferovnia logikuri
terminologia amaTgan ramdenime maTganze gavamaxvileb yuradRebas
logikis ZiriTadi cnebebia ldquodasabuTebardquo da ldquosilogizmirdquo18 am
cnebebis Sesatyvisad efrem mcire da arsen iyalToeli iyeneben
bdquogamoCinebasldquo (arseni-ldquogamomaCineblobasacrdquo) romelsac orgvari
mniSvneloba hqonda yofiTi ndash Cveneba da specialuri terminologiuri ndash
ldquodasabuTebardquo bdquogamoCinebaldquo zmnis paralelurad zog SemTxvevaSi
gamoiyeneboda berZnuli ldquoapodiqsisldquo (meliqiSvili 2011 96)
terminebi ldquosilogizmirdquo ldquogamoCinebardquo ldquoapodiqsirdquo gvxvdeba saTnoebaTa
kibis antoniseuli redaqciis originalur nawilSi19 tradiciuli
mniSvnelobiT ndash bdquomsjelobaldquo bdquodasabuTebaldquo
ldquovinaTgan sityegravea psixisa gonieris
gamoxategravea ars ganhsja gamoCineba
rameTu amas saqmobs gulis-Atildemis-yofa
pirveliT nivTTa srulad savsed ganmyofi
meoriT msazRegraveri da sxAcircT mesilogizmerdquo (118)
termini ldquogamoCinebardquo warmodgenilia sintaqsur wyvilSi
ldquogansjasTanrdquo baumaisteris filosofiis qarTul Targmanze (ldquofrederikos
xristianos baumaisterisa gorliciurisa Rimnaziisa rektorisa da
dasabami filosofiisa axlisa sargeblad yrmaTa sxolis SinaTa qmnili
da mravalTa mier igavTa da magaliTTa ZvelTagan mweralTa hromaelTasa
moRebulTa ganmartebulirdquo) darTul komentarebSi antoni wers gansjas
awarmoebs ldquosuli kacobrivirdquo gansja SeiZleba iyos rogorc naTeli ise
bneli Tu gansja bnelia maSin warmoiSveba Secdoma da piriqiT (kukava
18
ldquosAcirclloggizmosani ndash ese Sesityva rame ars viTarmed Seyra sityvaTani
sAcirclloggizmosani romel ars TanaSesityvaAacuterdquo ndash ganmartavs saba 19
specialurma kvlevam gamoavlina rom msgavsi Sinaarsis pasaJs ar Seicavs arc sxva qarTuli redaqciebi arc berZnuli teqstebi da arc slavuri da inglisuri Targmanebi
124
1996 32) bdquogansja ndash gamoCinebasldquo ukavSirdeba termini bdquogulisAtildemayofaldquo20
niko CubinaSvili Tavis leqsikonSi aRniSnuli terminis filosofiur
mniSvnelobas Semdegnairad ganmartavs ndash ldquoZali ganTAcircsebiT warmodgenad
nivTTardquo (CubinaSvili 1961) ndash azrovneba Semecneba amdenad antonis zemoT
citirebuli originaluri strofis azri SeiZleba ase ganvmatroT
sityva aris gamoxatva (am konteqstSi ndash saxis formis micema ndash im)
gonieri sulis azrovnebis msjelobis rac niSandoblivia SemecnebiTi
procesisTvis romelic jer anawevrebs movlenebs Semdeg gansazRvravs
dabolos ndash asabuTebs citirebul strofs antoni agrZelebs
bdquoamaTi Atildemeva wesier droebiTad
ars ara codegravea ldquo (A-711 119)
saTanado dros amgvari ldquogonivrulirdquo metyveleba ar aris codva
anton kaTalikosi baumaisteris filosofiis qarTul Targmanze
darTul komentarebSi erTmaneTisgan asxvavebs gonebasa da
gulsixmisyofas adgens rom gulisxmisyofa aris gonebis moqmedebis
unari misi ldquoZalirdquo amitom Secdomad miaCnia maTi gaigiveba rasac adgili
aqvs rusul saxelmZRvaneloebSi sadac am or movlenas gansxvavebuli
termini ar aqvs swored amiT aixsneba maTi erTmaneTSi aRreva qarTulSi
maTi Sesatyvisi terminebi arsebobs da amdenad aRrevac gamoricxulia
(kukava 1996 28) (bdquogulisAtildemayofaldquo specialur filosofiur leqsikonSic
ganmartebulia rogorc Semecneba gageba (ZvelqarTul 2010 105-107)
aRniSnul termins ramdenime berZnuli Sesatyvisi aqvs rogorc ukve
aRvniSne zemoT citirebuli saanalizo strofi originaluria amitom
davimowmebT masalas antoniseuli redaqciis im araoriginaluri
nawilidan romelSic kvlav es terminia gamoyenebuli
bdquoucxoeba ars CegraveAgraveuleba ukadri
gulis-Atildemis-yofa ara gancxadebulildquo (32)
ldquoucxoebaAacute ars ukadnieroAacute CueulebaAacute ucnauri sibrZne
ganucxadebeli gulisAtildemisyofaAacuterdquo (A-39 19r)
bdquoucxoebaAacute ese ars ganSorebaAacute kadnierebisagan sibrZne ucnauri da
mecnierebaAacute gamoucxadebelildquo (sineli 1965 43)
20
bdquogonebiT axma da gulTa Sina Setanaldquo (Semecneba ndash i m) - sulxan-saba orbelian
125
rogorc vxedavT citirebul konteqstSi anton kaTalikosi iyenebs
petre gelaTelis Targmans romelic Sua saukuneebis filosofiuri
tradiciisamebr berZnul bdquoσύνεσις-sldquo (bdquogagebaldquo bdquoSemecnebaldquo)
ldquogulisAtildemisyofadrdquo Targmnis asevea petre gelaTeliseuli Targmanis sxva
adgilebSic ldquoτοῦ ἀσυνέτου θυμοῦrdquo (PG Vol 88 841A) ndash ldquougulisAtildemoAacutesa
guliswyromisaganrdquo (A-39 80v) ldquoiZio borotTa Soris gulisAtildemisyofaAacute
(ldquoσύνεσινrdquo PG Vol 88 897D) da ara hpoordquo (A-39 104v) ldquoara yofad wesisa gina
gulisAtildemisyofisa (ldquoσύνεσινrdquo PG Vol 88 1021D) ugulisAtildemoTa maT Soris (ldquoἐν
ἀσυνέτοιςrdquo PG Vol 88 1021D)rdquo (A-39 146r) eqvTime aTonelis redaqciaSi ki am
sityviT naTargmnia sxvadasxva berZnuli leqsikuri erTeuli mag berZ
bdquoἘπιτήρειrdquo-s (PG vol 88 949B) bdquogulisAtildemandashhyofdldquo (sineli 1965303) romelsac
petre gelaTeli Targmnis rogorc bdquozeddasWuretdldquo (A-39 116v) rac ufro
zusti Targmania an kidev bdquoδιακρίσεως ὑπόθεσιςldquo (PG 980D) eqvTime aTonelTan
ndash ldquoZali ars gulisAtildemisndashyofisaAacuterdquo (sineli 1965335) petre gelaTelTan ndash
bdquoganmsjelobiTisa mizezildquo (A-39128r) berZ ldquoσύνεσις-isrdquo qarTul Sesatyvisad
ki eqvTime aToneli ZiriTadad ldquomecnierebasrdquo iyenebs ldquoviTarmed eZiebde
ukeTurTa Tana mecnierebasa (ldquoσύνεσινrdquo PG Vol 88 897D)rdquo (sineli 1965 268)
ldquoara ars wesi anu mecnierebaAacute (ldquoσύνεσινrdquo PG Vol 88 1021D) ukeTurTa maT
Tanardquo (sineli 1985 386) amrigad eqvTime aTonelis redaqciaSi
ldquogulisAtildemisyofa-drdquo naTargmnia araerTi berZnuli leqsikuri erTeuli
xolo petre gelaTeli ldquogulisAtildemisyofa-srdquo iyenebs ZiriTadad berZ ldquoσύνεσις
ndash isrdquo qarTul Sesatyvisad
rogorc aRvniSneT Sua saukuneebis filosofiur literaturaSi
ldquogamoxatvardquo niSnavs formis saxis micemas gansaxierebas am terminiT
iTargmneboda aRniSnuli mniSvnelobis ramdenime berZnuli sityva
διασχηματίζω - ldquoviTarca gamoixate egreT ganage cxorebaAacute Senirdquo (bas equs
g aT 105 30-31) μορφόω ndash ldquoviTar-igi gamoixatos raAacute da Seisaxos arsebaAacuterdquo
(damask dial 271 efr) χαρακτηρίζω ndash aramca kualad Seicvalebodes
ganwesebani ese da dawesebani saxelTani aramed gamoxatvidesmca erTisa
da Seurevnelisa bunebisa TAcircTebaTa (damask gard 171 ars) (ZvelberZnul
201055) citirebuli konteqstebi iseve rogorc anton kaTalikosiseuli
126
redaqciidan zemoT ganxiluli strofi terminis ldquogamoxategraveardquo swored am
mniSvnelobas uWers mxars ndash gamosaxva formis micema Tumca aRniSnuli
termini antoniseul redaqciaSi sxva mniSvnelobiTac gvxvdeba
eqvTime
aToneli
petre
gelaTel
i
ioane
petriwi
anton
kaTalikos
i
PG Vol
88 1860 (edMigne)
Νεοελλενικὴ
ἀπόδοσε Ιερὰ
Μονὴ
Παρακλήτου21
(teqsti
momzadebuli
parakletis
monasterSi)
126avit
126t
Targman
i
inglisuri
Targmani
yovlisa
sityAcircsa
winamZRua
r ars
mogoneba
Aacute
yovlsa
sityAcircsa
winaZRAcircs
gagonebaAacute
mogonebis
a
winamZRua
ri sityua
ars (str
63)
win-uZRAcircs
sityvas
raAacuteme
gamoxategravea
(61)
παντὸς
λὸγου
προεγεῖται
ἔννοια
(PG 793B)
Κάθε λόγο
προηγεῖται σκέψις
(61)
Всякому
слову
предшест
вует
помышле
нiе (61)
Every word is
preceded by
thought (61)
ἔννοιαα romelic momdinareobs sityvidan νοῦς (goneba) da niSnavs
gagebas gaazrebas gansjas fiqrs azrovnebis process eqvTime aToneli
(da mis kvaldakval ioane petriwi) Sesabamis konteqstSi Targmnis
terminiT bdquomogonebaAacuteldquo petre gelaTeli ndash bdquogagonebaAacuteldquo xolo anton
kaTalikosi ndash bdquogamoxategravealdquo bdquogagonebaldquo Zvel qarTul filosofiur
teqstebSi niSnavda azrovnebis process gansjas diskursiul azrovnebas
Semecnebis process asea magaliTad ioane petriwis TargmanebSi ldquosuli
TAcirciT TAcircs-Soris maSin ars odes gulis-isityuvides xolo odesme
gonebasa Soris raJams gaigonebdes viTar Soris sagrZnobelTa iqmnebis
vnebaAacute raJams igrZnobden egreTve da sulsa Soris raJams gaigonosrdquo
(nemesios petr 732) (ZvelqarTul 201048) asevea zemoT damowmebul
eqvTime aTonelis Targmanidan ldquomogonebaAacuterdquo romelic azrs mosazrebas
21 ix httpdocplayergr336106-Klimax-toy-avva-ioannoy-kathigoymenoy-ton-monahon-toy-oroys-sinahtml parakletis
monastris axalberZnul teqsts (kaTarevusa) romelsac struqturulad (Tavebis TanmimdevrobiT)
emTxveva anton katalikosis teqsti sxvagan mivuTiTebT mxolod im SemTxvevaSi Tuki saanalizo
pasaJi aCvenebs arsebiT semantikur gansxvavebas
127
niSnavs mas Sua saukuneebis filosofiur teqstebSi xSirad iyenebdnen
berZn bdquoἔννοια-sldquo qarTul Sesatyvisad
eqvTime
aToneli
petre
gelaTeli
ioane
petriwi
anton
kaTalikosi
patrolog
ia greka
slavuri
Targmani
inglisuri
Targmani
bdquoulmobel
obaAacute
udebebaAacute
ars
damtkicebu
li sibrme
ars
gonebisaAacuteldquo
ulmobeloba
Aacute ars
Semtkicebul
i udebebaAacute
mconari
gagonebaAacuteldquo(11
5v)
--------- ulmobeloba
ars mtkice
udebeba
da gamoxategravea
Sereuli
mconari
(172)
ναρκῶσα
ἔννοια
(PG 932B)
Oцѣпенѣнiе
Mысли (182)
Benumbed
thought (182)
rogorc paraleluri teqstebidan damowmebulma masalam gvaCvena
berZnuli ἔννοια-s qarTuli ekvivalenti eqvTime aTonelis TargmanSi aris
bdquogonebisaAacuteldquo petre gelaTelTan ndash bdquogagonebaAacuteldquo (razec aseve miuTiTebs
ediSer WeliZe mkvlevari aseve aRniSnavs rom garda terminisa
bdquogagonebaAacuteldquo petre gelaTeli berZ ἔννοια-s qarTul Sesatyvisebad iyenebs
bdquogonebaAacuteldquo bdquomogonebaAacuteldquo bdquomgoneblobaAacuteldquo bdquosagonebelildquo (WeliZe 1996 419)
Tumca yvelaze xSirad petre gelaTelis TargmanSi berZ ldquoἔννοια-srdquo
qarTul ekvivalentad gamoyenebulia ldquogagonebardquo da ldquogonebardquo ldquonaSob
gagonebaTa (ἐννοιῶν ndash PG Vol 88 805Α) cremli xolo mama gagonebaTa (ἐννοίας
ndash PG Vol 88 805Α) sityAcirceri gonebaAacuterdquo (A-39 68v) ldquome amaTsa uwulilesi
gagonebaAacute (ldquoἔννοιαrdquo PG Vol 88 897B)rdquo (A-39 104r) ldquoCuen Soris gagonebisa
(ldquoἔννοιανrdquo PG Vol 88 989C) Tqumad Atildeel-vyoTrdquo (A-39 132r) bdquosxua mwikuli
locvisaAacute da sxua uCinoyofaAacute da sxua parvaAacute da sxua biwi mwikuli ars
RmTisami wardgomaAacute da uadgiloTa gagonebaTa (ἐννοίας ndash PG Vol 88 1133B)
ocnebulobaAacute uCinoyofaAacute ars zrunvaTami usargebloTa wartyuebulobaAacute
parvaAacute ars ugrZnobelad gagonebisa (τὴν ἔννοιαν ndash PG Vol 88 1133B)
dabnevaAacute biwi ars winadarwyumaAacute viTarca raAacuteme maSin Cuenda
moaxlebulildquo (A-39 184v) ldquoyovlisa mogonebisa (ldquoἐννοίαςrdquo PG Vol 88 897C)
da gulissityAcircsa siZvaAacute sulisaAacute vnebisSinaobiTrdquo (A-39 104v) ldquosiborote
ars siwrfoebisa SecvalebaAacute SecTomili gonebaAacute (ldquoἔννοιαrdquo PG Vol 88 981C)rdquo
(A-39 128v) termini ldquoἔννοιαrdquo winagelaTur periodSi Cveulebriv
iTargmneboda rogorc bdquogonebaAacuteldquo bdquoZalildquo bdquogulissityuaAacuteldquo
128
bdquogulisAtildemisyofaAacuteldquo (WeliZe 1996 418) aseTive terminologiuri siWrelea
eqvTime aTonelis TargmanSic berZ ἔννοια-s qarTuli Sesatyvisebis
moZiebisas Tumca eqvTime aToneli yvelaze xSirad berZ ldquoἔννοια-srdquo
qarTul Sesatyvisad ldquogulis-sityva-srdquo iyenebs ldquobilwebaAacute ese ars raJams
dges kaci winaSe RmrTisa da borotTa gulisndashsityaTa (ἐννοίας (PG 1133B))
iwurTides da warparvaAacute ese ars raJams ucnaurad gonebaAacute mimovidodis
da biwi ars gulisndashsityuaAacute cudi (ldquoτὴν ἔννοιανrdquo PG Vol 88 1133B) yovelive
mas Jamsa Cuenda mosrulirdquo (sineli 1965 489ndash490) ldquonaSobi keTilTa
gulissityuaTaAacute (ἐννοιῶν ndash PG Vol 88 805Α) ars tirili xolo mamaAacute
keTilTa gulissityuaTaAacute (ἐννοίας ndash PG Vol 88 805Α) ars gonebaAacuterdquo (sineli
1965 167) ldquoda sxuaAacuteca amaTsa uwuliladesi gulis-sityuaAacute (ldquoἔννοιαrdquo PG
Vol 88 897B)rdquo (sineli 1965 266) ldquosiwrfoebaAacute ars gonebaAacute (ldquoἀπερίεργος ἔννοιαrdquo
PG Vol 88 981B) uzakvelirdquo (sineli 1965 337) ldquosaxeTa misTaTAcircs Zalisaebr
gulisAtildemis-yofisa (ldquoἔννοιανrdquo PG Vol 88 989C) Cuenisa vityodiTrdquo (sineli
1965 346) ldquosityuaAacute (ldquoἔννοιαrdquo PG Vol 88 685B) saukunoAacutesa sasjelisaAacuterdquo
(sineli 1965 66) azrovneba fiqri ndash asea Targmnili ZiriTadad berZnuli
ἔννοια slavur da inglisur teqstebSi ndash ldquoпомышленiеrdquo thought
amdenad damowmebuli paraleluri konteqstebidan cxadi xdeba rom
anton kaTalikosi romelic termin ldquogamoxategravea-srdquo iyenebs ldquogagonebaAacute-srdquo
(petre gelaTelis Targmanis SemTxvevaSi) da ldquomogonebaAacute-srdquo (eqvTime
aTonelis Targmanis SemTxvevaSi) paralelur formad aZlevs mas axal
mniSvnelobas ndash azrovneba fiqri
anton kaTalikosi rig SemTxvevebSi imave mniSvnelobiT petre
gelaTelis Targmaniseuli bdquogagonebaTa-srdquo paralelurad iyenebs termin
bdquomidmogoneba-sldquo bdquosxua mwikuli locvisaAacute da sxua uCinoyofaAacute da sxua
parvaAacute da sxua biwi mwikuli ars RmTisami wardgomaAacute da uadgiloTa
gagonebaTa (ἐννοίας ndash PG Vol 88 1133B) ocnebulobaAacute uCinoyofaAacute ars
zrunvaTami usargebloTa wartyuebulobaAacute parvaAacute ars ugrZnobelad
gagonebisa (τὴν ἔννοιαν ndash PG Vol 88 1133B) dabnevaAacute biwi ars winadarwyumaAacute
viTarca raAacuteme maSin Cuenda moaxlebulildquo (A-39 184v) ldquobilwebaAacute ese ars
raJams dges kaci winaSe RmrTisa da borotTa gulisndashsityaTa iwurTides
da warparvaAacute ese ars raJams ucnaurad gonebaAacute mimovidodis da biwi ars
129
gulisndashsityuaAacute cudi yovelive mas Jamsa Cuenda mosrulirdquo (sineli 1965
489ndash490)
bdquomwikegraveli locAcircsa sxva ars sxva uCino-qmna
sxva aris parva sxvai biwi raAacuteve
mwikegraveli uweso midmogoneba SeZrva
uCino-yofa amaoTgan wartyvenva
parva ganbneva biwi cud-gulis-sityvaldquo (A-711 289)
anton kaTalikosi saTnoebaTa kibis teqstis cirkulaciis process
qarTul saazrovno sivrceSi erTgvarad kravs da ajamebs igi cxadia
iTvaliswinebs teqstis Targmanisa da gadamuSavebis winare tradicias es
tendencia kargad Cans teqstis terminologiaze dakvirvebiTac
(magaliTad citirebuli adgilebi gamodgeba) teqstTan amgvari
damokidebulebis kidev erTi nimuSia saTnoebaTa kibis Semdegi
konteqstebi
petre gelaTeli ldquomravalmetyuelebaAacute ars umecrebisa saxe
ZAcircrisAtildesenebisa kar kadnierebisa Atildeelisampyrobel tyuilisa msaxur
lmobierebisa daAtildesna mowyinebisa mxdel Zilisa winamorbed
Tangonebobisa dabnevardquo (A-39 84v) aSiaze minaweri ldquogonebisSinaobasa
ityAcircs Tangonebobadrdquo eqvTime aToneli ldquoganmabneveli keTilTa gulisndash
sityuaTaAacute uCinondashmyofeli gloisaAacute rdquo(sineli 1965 213)
anton kaTalikosi
bdquokualad eseve vneba esTa cnobil-ars
viTarmed ese goneb-Sinaobisa
ese igi ars mimogonebis anu
gulis-sityegraveaTa keTilTa ganmabnevel
xolo glovisa yovlad uCino-myofelldquo (A-711 113)
bdquoTangonebobaldquo bdquogonebisSinaobaldquo bdquogulissityualdquo da antonTan
damatebiT bdquomimogonebaldquo berZ συννοίας (PG 852B) qarTul Sesatyvisebad
gamouyenebiaT mTargmnelebs aRniSnul termins petre gelaTeli
ZiriTadad ldquoTangonebobadrdquo xolo zog SemTxvevaSi ldquogagonebadacrdquo
Targmnis ldquoCueulebiTaca da gagonebiTa (ldquoκαὶ τῇ συννοίᾳrdquo 765C)rdquo (A-39 55r)
ldquogankAcircrvebasa Sina gankrTomilsa Tanmegonebe (ldquoσύννουςrdquo PG Vol 88 797Α)
esreTrdquo (A-39 65v) ldquoeSiSvian Tangonebobasa (ldquoσύννοιανrdquo PG Vol 88 805Α)
130
eSmaknirdquo (A-39 68v) eqvTime aTonelis TargmanSi mas sxvadasxva qarTuli
Sesatyvisi aqvs ldquogonebaAacute (σύννους ndash PG Vol 88 797Α) misi aRtacebul arnrdquo
(sineli 1965 158) ldquoZrwian eSmakni mwuxarebisagan (ldquoσύννοιανrdquo ndash 805Α)rdquo (sineli
1965 167) am ukanasknel qarTul Sesatyviss eqvTime aToneli xSirad
mihmarTavs
zemoT moxmobil magaliTSi gamoCnda rom eqvTime aToneli berZ
συννοίας erT-erT qarTul Sesatyvisad ldquogulissityuasrdquo iyenebs am
ukanaskneliT ki mTargmnelebi sxvadasxva berZnul leqsikur erTeuls
Targmnian magram yvelaze xSirad ldquogulissityuardquo Seesabameba berZ
ldquoλογισμὸςrdquo ldquouCinoAacute gulissityuaAacute (ldquoλογισμὸςrdquo PG Vol 88 664 B)rdquo (A-39 19r)
bdquogulis-sityuaAacute uCinoAacuteldquo (sineli 1965 43) bdquosaSuali dumili
gulissityuaTaAacute (ldquoλογισμῶνrdquo PG Vol 88 828C) ndash wylulsa Sina SfoTebasa
sulisasaldquo (A-3975v) bdquosaSuali ars dadumebaAacute gulisndashsityuaTaAacute
wuliladiTa aRZrviTa sulisaAacuteTaldquo (sineli 1965 188) ldquogulissityuaTa
(ldquoλογισμῶν ἐπίσκοποςrdquo PG Vol 88 852B) zedganmxilvelrdquo (A-3985r)
ldquozedamdgomeli gulisndashsityuaTaAacuterdquo (sineli 1965 213) ldquogulis sityegraveaTa zed
ganmxilvel ganmkiTxvelrdquo (A 711 114) an kidev XIII safexuris
dasaTaureba ldquoΠερί τῶν ἀνεκφράστων λογισμῶν τῆς βλασφημίαςrdquo (PG Vol 88 976B)
ldquoTqmuli misive gamouTqumelTa gulis-sityuaTaTAcircs gmobisaTa ndash eqvTime
aToneli misive gamouTqumelTaTAcircs gulissityuaTa gmobisaTa ndash petre
gelaTeli
rogorc aRvniSneT saTnoebaTa kibeSi ldquogulissityuadrdquo sxvadasxva
berZ leqsikuri erTeulia naTargmni magaliTad rig SemTxvevebSi
bdquogulis-sityuadldquo Targmnis eqvTime aToneli berZ ldquoσκοπὸς-srdquo (mizani)
romelic petre gelaTels bdquoganzraxvadldquo uTargmnia ldquoΣκοπὸς δὲ τοῖς ἐχθροῖς
ἡμῶν rdquo (PG Vol 88 656Α) ldquoxolo ese ars gulis-sityuaAacute mterTa CuenTaAacuterdquo
(sineli 1965 37) ldquoxolo ganzraxvaAacute ars mterTa CuenTaAacuterdquo (A-39 16v) (πρὸς
τὸν σκοπὸν ndash 664B) ldquowinaaRmdgom da damabrkolebel keTilisa mis gulis-
sityAcircsa Cuenisardquo (sineli 1965 42) ldquokeTilmosavobisa ganzraxvasa Cuensa
winaaRmdgom moqmedTaAacuterdquo (A-3919r) anton kaTalikosiseul redaqciidan
citirebul konteqstSi ldquogulis-sityvisrdquo sinonimur formad gvxvdeba
ldquogamoxategraveardquo
131
ldquoucxoeba ars ar kualad zed-moqceva
raAacutecaRa gaqegraves mamulsa Sina yovel
imaTi srulad raAacuteveca yoveli
ewin-mewyegraveAgravebis keTil-mosavobisa
gulis-sityegraveaTa anu gamoxategraveaTaldquo (A-71131)
amdenad ldquogamoxategraveardquo zemoT SeniSnul or mniSvnelobasTan erTad
antoniseul redaqciaSi kidev erT Sinaarss atarebs ganzraxva mizani
amdenad anton kaTalikosi erTi teqstis farglebSi erTsa da imave
termins sami mniSvnelobiT iyenebs maTgan erTi mniSvneloba (gamosaxva
formis saxis micema) cnobilia Sua saukuneebis qarTuli cnebiTi
enisTvis xolo danarCeni (fiqri azrovneba goneba mizani) sxvagan ar
gvxvdeba
logikur terminTa jgufSi unda movaTavsoT aseve bdquomidmogonebaldquo
eqvTime
aToneli
petre
gelaTeli
ioane
petriwi
anton
kaTalikosi
patrologi
a greka
slav
Targman
i
inglisur
i
Targmani
ldquoocnebaAacute
ars
cTomileba
Aacute TualTaAacute
mZinaresa
gonebasa
Sina
ocnebaAacute
ars
gancAcircbreba
Aacute gonebisaAacute
mRAcircZarebasa
Sina
AtildeorcTasa
ocnebaAacute
ars xilvaAacute
uguamoAacute da
ara arsirdquo
(sineli
1965 53)
ldquoocnebaAacute ars
cTunebaAacute
TualTaAacute
mZinaresa Sina
mimogonebasa
ocnebaAacute ars
gankrTomileba
Aacute gonebisaAacute
mRAcircZarebasa
Sina
sxeulisasardquo
(A-39 22v)
ldquogonebis
aRZrvad
AtildeorcTa
uZraobasa
Sina ityAcircan
bunebisandash
metyuelni
ocnebad ndash
TualTa
AtildeorcTa
cTomilebasa
raJams
goneba
viTar
mZinare iyos
misTa
sagonTa
miridebiT
sruliadrdquo
(str34)
sxegravea ars
ocneba
sizmrisagan
hAtildeams cnobad
RmrTis-
metyegraveAgravelurad
aqa
gancxadebuleb
s
ocneba aris
TvalTa
cTuneba maSin
midmo goneba
odes
mZinareobdes
xolo sxeuli
mRAcircZareobdes
odesldquo
(A-711
sizmarTaTvis2)
Φανταςία ἐστὶν
ἀπάτη
ὀφθαλμῶν ἐν
κοιμωμέν ἡ
διανοίαrdquo
(PG669B)
Мечтанiе
есть
обманъ
очей въ
усипленi
и мысли
325
A phamtasy
is an illusion
of the eyes
when the
intellect is
asleep
326
132
Sua saukuneebis filosofiur teqtebSi bdquomimogonebadldquo iTargmneboda
berZnuli διανόησις xolo bdquomidmogonebaldquo gamoiyeneboda gansjis
diskursiuli azrovnebis aRsaniSnavad berZ διάνοια-s qarTul Sesatyvisad
petre gelaTelsδ ldquoδιάνοιαrdquo uTargmnia ldquomimogonebadrdquo xolo anton
kaTalikoss Seucvlia igi ldquomidmogonebiTrdquo efrem mciremde aTonuri Tu
winaaTonuri periodis TargmanebSi yvelaze xSirad bdquoδιάνοια-sldquo Targmnian
sityviT bdquogonebaldquo (WeliZe 1996 403) iseve rogorc uTargmnia eqvTime
aTonels am da sxva adgilebSi bdquomravalgzis wrfelTa da umankoTa
gonebaTa (ἐν τῇ διανοίᾳ PG Vol 88 977C) movidis ese eSmakildquo(sineli 1965
331) bdquomorCilebaAacute ars mokudinebaAacute asoTa gonebiTa (ἐν διανοίᾳ PG Vol 88
680A) cxoeliTaldquo (sineli 1965 57) e WeliZis azriT am terminis qarTul
Sesatyvisad arsens daumkvidrebia ldquogagonebaAacuterdquo petriwisaTvis cnobilia
arsenis mier damkvidrebuli Sesatyvisoba da zogjer iyenebs kidec
magram amave dros qmnis da Tavis SromebSi mTliand amkvidrebs axal
dianoetur terminebs ldquomimogonebaAacuterdquo rdquomidmogonebaAacuterdquo (WeliZe 1996 528)
damowmebul konteqstebSi petre gelaTelisa da anton kaTalikosis
redaqciebidan swored es ukanaskneli petriwiseuli terminia
gamoyenebuli Tumca sxvagan petre gelaTeli aRniSnul termins
gonebadac Targmnis ldquogonebasa (bdquoἐν τῇ διανοίᾳldquo PG Vol 88 713B) Sina TAcircssa
iqadinrdquo (A-39 44v) ldquocxovlobasa Sina gonebisasa (bdquoζώσῃ διανοίᾳldquo PG Vol 88
680A)rdquo(A-3924r)
am jgufis terminebidan saTnoebaTa kibeSi gamoyenebulia aseve
bdquoἐπίνοιαldquo ndash warmosaxva romelic gelaTur teqstebSi rogorc prof d
meliqiSvili miuTiTebs iTargmneboda ldquozedmogonebadrdquo (meliqiSvili 2011
295) ase aqvs naTargmni igi petre gelaTels ldquozedmogonebisa (ldquoἐπινοίαςrdquo PG
Vol 88 981B) yovlisa TanganTxzulirdquo (Α-39 128v) ldquomizezTa da
zedmogonebaTa (ldquoἐπινοίαςrdquo- PG Vol 88 996C)rdquo (Α-39 136r) ldquoyoveli AtildeelovnebaAacute
da yoveli zedmogonebaAacute (ldquoπᾶσαν ἐπίνοιανrdquo PG Vol 88 637C)rdquo(Α-39 19v) xolo
eqvTime aToneli aRniSnul termins sxvadasxvagvarad Targmnis ldquoyovelive
Rone iZies yoveli saxe qmnesrdquo (sineli 1965 28) an kidev petre gelaTeli
ldquozedmogonebisa (ldquoἐπινοίαςrdquo PG Vol 88 981B) yovlisagan Secvalebulirdquo (Α-39
128v) eqvTime aToneli ldquoyovlisave mzakuvarebisagan ganSorebuli
133
sruliadrdquo (sineli 1965 337) magram arc petre gelaTeli Targmnis yvela
SemTxvevaSi termin ἐπίνοια-s ldquozedmogonebadrdquo ase magaliTad
ldquoborotmoqmedebasa da momgoneobasa (ldquoἐπίνοιανrdquo ndash PG Vol 88 885B)rdquo (Α-39 97r)
an kidev ldquomoswrafebisa da gagonebisa (ldquoἐπινοίαςrdquo- PG Vol 88 808A) mosruli
Cuendardquo (Α-39 70r) am konteqstSi eqvTime aTonels saerTod ar uTargmnia
aRniSnuli termini ldquomoswrafebiTa CueniTa mogebulsardquo (sineli 1965 170)
aqve unda aRiniSnos terminTa am jgufSi Semavali leqsikuri
erTeuli romelic berZnuli formiT Semosula Sua saukuneebis zogierT
filosofiur teqstSi asea anton kaTalikosis redaqciaSic
bdquoSiSi ganakrTobs sulsa qegraveAgrave-mdebaresa
gamoxategraveaTa savseTa Sereul-hyofs
ganhsjaT ayenebs ucxo-hyofs apodiqsis
amad eliჶas ityAcircs gamocdilebiT
gamikrTes TmiTurT Atildeorcnio (SiSisagan)ldquo (204)
termini bdquoapodiqsildquo rogorc aRiniSna berZnuli sityvaa (ἀπόδειξις) da
qarTulad iTargmneba mtkicebad dasabuTebad zog SemTxvevaSi ki
uTargmneladac gadmodis rogorc es anton kaTalikosis citirebul
originalur striqonebSia gansaxilvel terminTan dakavSirebiT
sainteresoa baumaisteris filosofiis Targmanis winasityvaobaSi
terminis ldquomtkiced damtkicebardquo antoniseuli ganmarteba romelic
gansxvavdeba aRniSnuli cnebis baumaisteriseuli gagebisgan (ldquomtkiced
damtkiceba sxua ara raime ars garna mizezovanTa da dasabamTa
warmoebardquo) ldquomtkiced damtkiceba ars wesier da marTlad da Tvinier
cilobasa davamtkicebT ra winadadebasa Cvensardquo igi ldquomtkiced
damtkicebasrdquo uZebnis Sesatyvis berZnul termins (ldquoapodiqsisrdquo) da
SeniSnavs rom winamorbedi filosofosebi nacvlad am terminisa
iyenebdnen sityvas ldquoaRmoCenardquo rac mas ar miaCnia mizanSewonilad da
amitom Semoaqvs sanacvlod axali termini amis safuZvelze mkvlevari T
kukava SeniSnavs ndash es garemoeba sagulisxmoa imiT rom rogorc vxedაvT
antoni moZvelebuli terminebis nacvlad axali filosofiur
terminologias amuSavebda riTac did samsaxurs uwevda qarTuli
filosofiuri terminologiis Camoyalibebis saqmes (kukava 1996 26)
134
miuxedavad imisa rom anton kaTalikoss Semoaqvs axali termini ndash
ldquomtkiced damtkicebardquo igi saTnoebaTa kibis miseul redaqciaSi mainc
berZnul formas ndash ldquoapodiqsisrdquo ndash iyenebs sabas leqsikonSi bdquoapodiqsisldquo
ganmartebulia rogorc ldquoaRmoCenardquo termini ldquoaRmoCenardquo ki rogorc d
meliqiSvili SeniSnavs awarmoa ioane petriwma raTa ganesxvavebina
yofiTi mniSvnelobis bdquogamoCinebaldquo zmnisgan da terminologiuri
mniSvneloba mieniWebina misTvis ioane damaskelis dialeqtikis Sesabamis
konteqstSi efremi da arseni ἀπόδειξις termins Targmnian rogorc
bdquogamoCinebasrdquo da bdquogamomaCineblobasrdquo ldquoaRmoCenardquo formasTan erTad amave
terminebs iyenebs zog SemTxvevaSi amonios ermiasis mTargmnelic zogjer
ki pirdapir berZnuli termini gadmoaqvs qarTuli gaformebiT ldquoapodiqsi
sAcirclogismosi raAacuteme arsldquo (meliqiSvili 2011 96-101) berZ ἀπόδειξις
saTnoebaTa kibis prozauli redaqciebis qarTvel avtorebs
sxvadasxvagvarad uTargmniaT22 bdquosasoebisa aRmosaCeni (ldquoἐλπίδος ἀπόδειξιςrdquo PG
Vol 88 1129B)ldquo (A-39 184r) ldquomizezi sasoebisaAacuterdquo (sineli 1965 483) ldquomeqmenin
Cuen adgilTagan ganSorebaAacute brZolili Cuenisa mun Sina
keTilsaTnoyofilebisa aRmosaCinebel (ldquoἀπόδειξιςrdquo PG Vol 88 720A)rdquo (A-39
48r) ldquoda romelsaRa _ Tqua _ aRmosaCensa (ldquoἀπόδειξινrdquo PG Vol 88 968B)
Svilo vnebisa amis ugancxadebulessa momcem Cuenrdquo (A-39 122v)
ldquoTankueTiTca Tqumulisa amis aRmosaCenisa (ldquoδιrsquo ἀποδείξεωςrdquo PG Vol 88 992A)
mier ganmtkicebad vmecadinobdeTrdquo (A-39 132v) petre gelaTeli
bdquoapodiqsisldquo qarTul Sesatyvisad iyenebs termins bdquoaRmosaCenildquo
bdquoaRmosaCenildquo gulisxmobs bdquosabuTsldquo bdquoargumentsldquo magaliTad ukanaskneli
konteqstis slavuri Targmani ldquoНо что мы здѣсь сказали кратко то постараемся
утвердить и доказательствомъrdquo (257) an kidev ldquovxedevd visme kualad ZilTa
Sina momcemelsa Cemda aRmosaCenisasa (ldquoἀπόδειξινrdquo PG Vol 88 721C) litraTa
aTTa TananadebisaTa CemisaTardquo (A-39 49v) rogorc samecniero
literaturaSia SeniSnuli ldquoaRmosaCenirdquo teqstis am nawilze darTuli
petre gelaTeliseuli komentaris23 mixedviTac arguments gulisxmobs
22
rig SemTxvevebSi eqvTime aToneli saerTod ar Targmnis 23
petre gelaTelis teqstze darTuli marginaluri niSnebis Sesaxeb gamokvleva ix m cincaZe m baramiZe ldquomarginaluri ganmartebebi ioane sinelis klemaqsis petre gelaTeliseul TargmanSirdquo (cincaZe 2013)
135
ldquoqartasa ityvis aRmosaCenad romelsa aRmosaCeni mdebare iyos saqmisaAacuterdquo
(cincaZe 2013 85) es ukanaskneli formac (aRmosaCeni) rogorc damana
meliqiSvili SeniSnavs aseve ioane petriws daumkvidrebia ἀπόδειξις
qarTul Sesatyvisad bdquosabuTisldquo bdquoargumentisldquo mniSvnelobiT (meliqiSvili
2011 97)
amrigad saTnoebaTa kibis zemoT warmodgenil logikur
terminologiaze dakvirveba aCvenebs Semdeg kanonzomierebas eqvTime
aTonelis TargmanSi berZnuli terminebis qarTuli Sesatyvisobebis
moZiebisas Cans aTonuri periodis TargmanisTvis niSandoblivi
terminologiuri mravalferovneba da Zieba am miarTulebiT petre
gelaTelis TargmanSi ki romelic gulisxmobs inteleqtualurad metad
momzadebul mkiTxvels terminologiac metad sistemuria Tumca rogorc
masalidanac kargad gamoCnda rig SemTxvevebSi petre gelaTelis
TargmanSi logikuri terminologiis gamoyenebis TvalsazrisiT aris
ldquogadaxvevebicrdquo gelaTur saRvTismetyvelo skolaSi Camoyalibebuli
cnebiTi enis normebidan
136
amp 2 ontologiuri terminologia
metafizika xedva xilva skoposi iWAcirc dasasruli (ὁ τέλος) enteleqia
arsebabuneba (Οὐσία)
Sua saukuneebis Teologiuri am SemTxvevaSi ontologiuri
metafizikuri terminologia warmoadgens antikur filosofiaSi ndash
platonisa da aristoteles mier Camoyalibebuli terminebis qristianul
gadaazrebas romelTac Sua saukuneebis TeologiaSi miiRes
gansxvavebuli Sinaarsi (meliqiSvili 2011 126-133) saTnoebaTa kibeSi
sxvadasxva jgufis terminebis gamoyenebasTan dakavSirebiT ramdenjerme
gavamaxvileT yuradReba da aqac igive SeiZleba iTqvas rac sxva
SemTxvevebSi - arc terminTa es jgufia teqstSi sistemurad da
srulyofilad warmodgenili
metafizika ndash idealisturi filosofiuri moZRvreba romelic
ganixilavs cdismiRmur movlenebs (RmerTs suls da misT) ndash bdquofizikis
Semdegldquo (ase uwodes aristoteles filosofiur Txzulebebs romlebic
moTavsebuli iyo misi fizikis traqtatebis Semdeg) (ucxo 1989)
ldquomesame gegraveari ars metaჶisikebri
rameTu suli Tana-Sekruli AtildeorcTad
ara mZinari Zilsa sxeulebrivsa
gamoxategraveaTa anu ჶantaziaTa
iqms gonebrivad raca eSesabamvisrdquo (310)
ioane sineli sizmris or tips gamoyofs erTi romelic
momdinareobs angelozTagan da meore ndash eSmakTagan anton kaTalikosi
sizmris am or tips umatebs mesames ldquoჶantaziasrdquo romelsac rogorc T
kukava SeniSnavs baumaisteris filosofiis qarTul Targmanze darTuli
komentarebis mixedviT warmodgenis saxeobad miiCnevs da asxvavebs
ideisgan (kukava 1996 32) citirebul strofSi ldquomesame guarirdquo- ჶantazia
romelsac warmoadgens rogorc metafizikurs ocnebaa
bdquoxedvldquo-is (ἡ θεωρία) ZiriTadi mniSvnelobaa ldquodakvirveba xilva
daTvalierebardquo aqedan momdinareobs Semdeg misi filosofiuri
137
mniSvneloba ndash Wvreta gonebiTi Wvreta bolos ldquoswavlebis Teoriisrdquo
mniSvnelobac Zvel qarTul mwerlobaSi igi rogorc filosofiuri
termini niSnavs mecnierebas Teorias azrs Wvretas azrTa wyobas
Sexedulebas ioane petriwis Tanamedrove mwerlobaSi ndash efrem mcirisa da
giorgi mTawmindelis SromebSi ndash xedva ixmareba ldquomecnierebisrdquo ldquoTeoriisrdquo
mniSvnelobiT igi upirispirdeba termin ldquosaqmesrdquo romelic ldquopraqtikisrdquo
mniSvnelobiT ixmareba (meliqiSvili 2011 133-134) aRniSnuli termini
saTnoebaTa kibeSic gvxvdeba mag ldquosxuaAacute ars xedvaAacute zedaAacuteszeda gulisaAacute
da sxuaAacute ars episkoposobaAacute gulisaAacute gonebisa mier mTavrisardquo (sineli
1965 497) citirebul konteqstSi xedva gulisxmobs dakvirvebas Wvretas
gagebas avtori ldquoxedvasardquo da ldquoepiskoposobasrdquo (zedamxedveloba kontroli)
miiCnevs gansxvavebul realobebad gonebis meSveobiT gulis
episkoposoba ldquogulis xedvasTanrdquo SedarebiT sulieri Rvwis ufro maRali
safexuria amgvaradaa ganmartebuli igi teqstis komentarebSic ldquoxedvaAacute
moaswavebs gulisAtildemis-yofasa xedvaAacute gulisaAacute ars mcire sazomi raJams
umzirdes kaci da hbrZodis vnebaTa xolo episkoposobaAacute ars sruliadi
uflebaAacute da mTavrobaAacute vnebaTa zedardquo (sineli 1965 584-585) sxva
konteqstebSi ldquoxedvardquo gamoyenebulia ldquoTeoriisrdquo mniSvnelobiT
eqvTime
aToneli
petre
gelaTeli
ioane
petriw
i
anton
kaTalikosi
patrologia
greka
slavuri
Targmani
inglisuri
Targmani
ldquoukueTu
aRdges
RmerTi Cuen
Soris saqmiT
ganibnivnen
mterni misni
da ukueTu
movivltodiT
misa xedviTa
ivltodin
moZuleni
misni
pirisagan
misisa da
Cuenisa da
ldquoukueTu
aRdges
RmerTi
saqmisa mier
Cuen Soris
ganibninen
mterni misni
da ukueTu
xedvisa mier
miveaxlneT
mas
ivltodin
moZuleni
misni
pirisagan
--------- ldquoTu same
aRhsdges
RmerTi
saqmiTre
CegraveAgraveniT
ganmca
ibnivnen
mterni misni
yovelni
xolo Tu
xedAcircT
mimcaveaxlneT
RmerTsa
myis
ivltodenmca
ldquoἐὰν ἀναστῇ ἐν
ἡμῖν ὁ θεὸσ διὰ
πράξεος
διασκορπισθήσον
ται ὁι ἐχθροὶ
αὐτοῦ καὶ ἐὰν
διὰ θεωρίας
προσπελάσομεν
αὐτῷrdquo (PG vol
88 1021B)
Если
Богъ
воскреснетъ въ
насъ дѣянiемъ
и если
видѣнiемъ къ
Нему
приближимся
(2635)
If trough our
activity God
rises in usIf
we draw near
to him by
contemplatio
n (26 35)
138
uCino iqmnenldquo
(sineli 1965
384)
misisa da
Cuenisardquo (A-
39 146r)
SemZulvebeln
i misni
pirisgan misis
da pirisganca
CegraveAgravenisrdquo (269)
a kordoCkini SeniSnavs rom ioane sineli xSirad iyenebs
gansxvavebas ldquopraqtikasrdquo (ldquosaqmesrdquo) (πρᾶξις) da ldquoTeoriasrdquo (ldquoxedvasrdquo) (θεωρία)
Soris Tumca arasdros ganmartavs maT amgvari martivi ormagi sqema
niSandoblivia origenesTvisac (lemetra 1802 334) Tumca origene ufro
xSirad asocirdeba sammag sqemasTan (ἠθική φυσική ἠποπτική) romelsac
Semdeg sesxulobs evagre pontoeli gansxvavebuli formiT (ρrακτική φυσική
θεολογία) ormagi sqema gamoiyena mogvianebiT grigol nazianzelma ioane
kasianem (romelic ganixilavda ldquopraqtikasrdquo da ldquoTeoriasrdquo Tanmimdevrul
procesad) da sxva mravalma (kordoCkini 2003 24-25) sxva azriT ar
SeiZleba praqsisi da Teoria miviCnioT erTmaneTis monacvle
Tanmimdevrul safexurebad ara mxolod praqsisia Sesrutuli TeoriaSi
aramed garkveulwilad piriqiTac SeiZleba davuSvaT kavSiri maT Soris
ormxrivia (xoruJi 1998 89) wm maqsime aRmsarebeli ganmartavs ldquoWvreta
qmedebis gareSe Teoria gaumyarebeli praqtikiT arafriT gansxvavdeba
warmosaxvisagan efemeruli fantaziisagan aseve qmedebac Tu is
gacxovelebuli ar aris WvretiT unayofoa da gaqvavebuli rogorc
kerpirdquo (loski 1972 106) (grigolaSvili 2012 246-247) praqtikul da
Teoriul moRvaweobas Soris zRvari ar aris mkveTri da verc imas
vityviT dazustebiT sad mTavrdeba praqtikuli moRvaweoba da sad iwyeba
Teoriuli Rvwa SesaZloa ganvixiloT erTmaneTis paralelur
procesebadac Tumca rac Seexeba saTnoebaTa kibes ioane sinelisTvis
praqtika da Teoria erTmniSvnelovnad Tanmimdevruli procesebia amgvari
xazgasma teqstSi bevrgan Cans bdquoaRmca-vfrindi saqmisa mier (ldquoδιὰ πρακτικῆςrdquo ndash
PG Vol 88 677C) da ganvisuene xedvisa mier (ldquoδιὰ θεορίαςrdquo PG Vol 88 677C) da
simdablisardquo (sineli 1966 56) ldquoukueTu vidodian keTilni vinme muSakni
ZaliTi-Zalad ese igi ars Zalisagan saqmisa (ldquoἐκ δυνάμεως πρακτικῆςrdquo (PG
Vol 88 1068Β) Zalad xedvisardquo (ldquoεἰς δύναμιν θεορίαςrdquo ndash PG Vol 88 1068Β)
139
(sineli 1965 428) ldquonu Seiwynareb xilvaTa (θεωρίᾳ - PG Vol 88 813C) raJams
ara iyos Jami xilvaTaAacute (θεορίας ndash PG Vol 88 813C) aramed moiTmend
vidremdis TAcircT igi geZiebden simdablisa SenisaTAcircsrdquo (sineli 1965 183)
aqedan gamomdinare ioane sinelisTvis xedva xilva sulieri Rvwis
maRali etapia romelsac win uZRvis praqtikuli moRvaweobis safexurebi
skoposis ndash ZiriTadi pirveladi mniSvnelobaa bdquomoTvalTvaleldquo
bdquodamkvirvebelildquo bdquomxedvelildquo Semdeg ndash bdquosasroli mizanildquo da bolos
sazogadod bdquomizanirdquo mizani arabuli sityvaa da SedarebiT gvian
fiqsirdeba qarTul teqstebSi xolo ldquogansaganrdquo warmoadgens berZ
ldquoσκοπὸςrdquo sityvis Targmans Tumca Zvel qarTulSi farTod gavrcelebuli
ar yofila da mxolod zogierT mweralTan fiqsirdeba ioane petriwi am
mniSvnelobiT iyenebs ldquohazrsrdquo da ldquoguarsrdquo ioane tariWisZe cdilobs
daamkvidros es termini Tumca xandaxan cvlis mas ldquosazriTrdquo kidev erTi
Zveli qarTuli Sesatyvisi berZ ldquoσκοπὸςrdquo leqsemis aris qarTuli ldquopirirdquo
ioane tariWisZes gadmoaqvs igi amonios ermiasis qarTul TargmanSi
rogorc ldquoskoposirdquo (Targmanis gareSe) da aSiaze Sesabamis adgilas awers
bdquopiri saqmisaldquo piri Zvel qarTulSi ramdenime mniSvnelobiT gamoiyeneba
da erTndasherTia mizani ldquopirrdquo sityvas am mniSvnelobiT iyenebs eqvTime
aTonelic basili didis Txzulebis ldquoganmartebaAacute solomonis igavTaAacuterdquo
TargmanSi (meliqiSvili 2011 154-160) amgvarad ldquomiznisrdquo cneba Zvel
qarTulSi gadmoicemoda sxvadasxva leqsemebiT piri gani sagani
dasasruli saxe iWAcirc romelTagan TiToeuli sakmaod vrceli semantikuri
veliT xasiaTdeboda (meliqiSvili 2011 164) rac Seexeba saTnoebaTa kibiს
qarTul Targmanebs petre gelaTeli berZnul ldquoσκοπὸςrdquo-s ZiriTadad
ldquoganzraxvadrdquo xolo eqvTime aToneli zog SemTxvevaSi ganzraxvad xolo
zogjer gulis-sityuad an ldquoswrafvadrdquo Targmnis ldquorameTu ese ars
ganzraxvaAacute (ldquoσκοπὸςrdquo ndash PG Vol 88 796 A) misirdquo (sineli 1965 155) ldquorameTu
ganzraxva missa gloisa da SiSisa uSiSarisa ganSorebaAacute Senganrdquo (A-
3964v) ldquoganmzraxad (Σκοπῷ καὶ κανόνι PG Vol 88 1013 B) da kanonadrdquo (sineli
1965 370) ldquoganxilviTa da kanoniTa Semdgomad RmrTisa Cuenisa
sAcircnidisisaAacuteTa yovelTa mimarT viAtildeumioTrdquo (A-39 141r) ldquoσκοπὸς πολεμίωνrdquo (PG
Vol 88 882B) ndash ldquoganzraxva brZolaTardquo (A-3985r) laquoΣκοπὸς δὲ τοῖς ἐχθροῖς raquo( PG
140
Vol 88 656Α) ndash ldquoxolo ese ars gulis-sityuaAacute mterTa CuenTaAacuterdquo (sineli 1965
37) ldquoxolo ganzraxvaAacute ars mterTa CuenTaAacuterdquo (A-3916v) ldquoἀθεώρητος σκοπὸςrdquo
(PG Vol 88 664B) - bdquogulis-sityuaAacute uCinoAacuteldquo (sineli 1965 43) ldquouxilveli
ganzraxvaAacuterdquo (A-3919v) ldquowinaaRmdgom da damabrkolebel keTilisa mis
gulis-sityAcircsa (σκοπὸν ndash PG Vol 88 664B) Cuenisa (sineli 1965 42)
ldquokeTilmosavobisa ganzraxvasa (σκοπὸν PG Vol 88 664B) Cuensa winaaRmdgom
moqmedTaAacuterdquo (19r)
ldquoσκοπὸςrdquo-s zog SemTxvevaSi efrem mcire Targmnida rogorc-
ldquomoswrafebardquordquoswrafvardquo es ukanaskneli kargad gamoxatavs miznis
Sinaarss ndash riskenac miiswrafvian (meliqiSvili 2011 161) ldquoswrafvadrdquo
Targmnis eqvTime aToneli berZ ldquoσκοπὸςrdquo-s saTnoebaTa kibeSic ldquorameTu
eSmakni iswrafian (ldquoσκοπὸς γὰρ τοῖς δαίμοσιrdquo (717Α)) ganryunad locvisa
SfoTebiTardquo (sineli 1965 110) ldquorameTu ganzraxva eSmakTa SfoTebaTa mier
locvisa uCino myofelirdquo (A-3946v)
ldquoσκοπὸςrdquo forma uTargmneladac gvxvdeba saTnoebaTa kibis anton
kaTalikosiseul redaqciaSi
ldquoese vnebaAacute crui yovlad-umarTlo
sxegravea-da sxegravea-gvarad daekegraveAgraveTebis metyegraveAgravelT
skoposisaebr maTisa sxegravea da sxAcircsa
braleulica ganmarTlebad tyuvisve
amiT patiJic sxegravea da sxegravea ars gvarTaebrrdquo (125)
miuxedavad im mravalferovani suraTisa rac am terminis qarTuli
Sesatyvisebis Ziebisas Cans Sua saukuneebis filosofiur teqstebSi
anton kaTalikoss igi Tavis originalur CanarTSi mainc uTargmnelad
Semoaqvs savaraudod miuxedavad imisa anton kaTalikosi farTod
iyenebs Sua saukuneebSi SemuSavebul filosofiur terminologias misi
azriT zog SemTxvevaSi ukve arsebuli qarTuli Sesatyvisi sakmarisad
zustad ver faravs terminis Sinaarss (rogorc miuTiTebs kidec
baumaisteris filosofiis qarTuli Targmanis komentarebSi termin
apodiqsis gamoyenebasTan dakavSirebiT) swored amitom iyenebs igi
zogierT berZnul formas uTargmnelad (Tumca terminTan amgvari
141
urTierTobა mas kvlav Sua saukuneebis filosofiur tradiciasTan
aaxloebs)
berZ σκοπὸςrdquo-is kidev erTi qarTuli Sesatyvisi rogorc zemoT ukve
aRiniSna aris iWu romelsac iyenebs arsen iyalToeli ioane damaskelis
ldquodialeqtikisrdquo qarTul TargmanSi da romelic esmis rogorc bdquoazrirdquo
mizanirdquo ldquoamocanaldquo ldquoiWAcircrdquo leqsema aris gamoyenebuli miznis mniSvnelobiT
sxva ZeglebSic magaliTad maqsime aRmsareblis qarTul TargmanebSi
(meliqiSvili 2011 162-163) amave mniSvnelobiT gvxvdeba ldquoiWAcircrdquo saTnoebaTa
kibis antoniseuli redaqciis originalur nawilSi24
ldquoSiSi sijabne nakli gul-savsebisa
romlisa mona suli 141avi-mCenobisa
Tacircsda mimndobi Tavisad 141avi-mCenobiT
magra aCrdilT da bgeraTagan moSiSni
amad uiWvod eSinis marad 141avi-mCenTldquo(202)
anton kaTalikosi amatebs muxlis bolo striqons25 am striqoniT mas
axali idea ki ar Semoaqvs aramed azustebs akonkretebs aZlierebs
gamoTqmul azrs ampartavan suls aSinebs aCrdilebi da bgerebi es SiSi
aris aramaterialuri bdquomoSiS uwinares SemTxuevisa igonebs ZnelovanTa
moSiS Sehmusravn gulsa Tacircssa SiSTa ocnebaTaAacuteTaldquo (sineli 1965 297)
aseTi suli bdquouiWvodldquo anu umiznod aris SeSinebuli mas ar aqvs
WeSmariti SiSis sagani antoni sxva konteqstSi bdquouiWvoldquo formas iyenebs
aucileblobis varaudis gamoricxvis mniSvnelobiT
ldquoyovlTa mnebavTa meZiebelTa RmerTi
uiWvod hpoves hpovebenca da hpovonrdquo (11)
dasasruli (ὁ τέλος) ndash berZnulSi `mizan~ cnebis sazRvrebi gamokveTili
ar Cans am mniSvnelobiT magaliTad aristotele xmarobs termins ldquoὁ
τέλοςrdquo aristoteles komentatorTan amonios ermiasTan ldquoτέλοςrdquoς terminis
mniSvnelobebi `mizani _ dasasruli~ erTmaneTSi gadadis prokle
24
bdquosuli ampartavani monaAacute ars moSiSebisaAacute rameTu esavn Zalsa TAcircssa da esmin raAacute AtildemaAacute raAacuteme meyseulad SeZrwundisldquo (sineli 1965 297) bdquoSiSi ars gulsavsebisa naklulevanebaAacute zesTmCeni suli ars sijabnisa monaAacute Tavsa TAcircssa zeda mindobili da bgeraTagan nagebTaAacutesa da aCrdilisaca moSiSildquo (A-39 115r) 25
aRniSnuli striqonis Sesatyvisi ar gvxvdeba arc berZnul teqstebSi da arc slavur da inglisur TargmanebSi (ix ing 214 rus 214 PG 945)
142
diadoxosis filosofiaSi ldquoτέλος ndashsrdquo ldquodasasrulis~ mniSvneloba aqvs da
asec Targmnis mas ioane petriwi (meliqiSvili 2011 161) ioane sinelis
teqstSi aRniSnuli leqsikuri erTeuli ZiriTadad misi yofiTi
mniSvnelobiT Cans ramdenime konteqstis damowmeba SeiZleba sadac mas
terminologiuri mniSvneloba aqvs da mTargmnelebi qarTul Sesatyvisad
iyeneben ZiriTadad ldquodasasrul-srdquo ldquoda udeb-yofaAacute da dasasruliT (ldquoκαὶ τὸ
τέλοςrdquo PG Vol 88 641C) namdAcircl-dasabamisa (ldquoτὴν ἀρχὴνrdquo PG Vol 88 641C)
momzavebelirdquo (A-39 15r) ldquoda merme aRsasruli qmnamca Semsgavsebuli
dasabamisaAacuterdquo (sineli 1965 33) ldquowesi vidreme da dasabami (ldquoἀρχὴνrdquo PG Vol 88
1068A) romelTame da dasasrulica (ldquoτέλοςrdquo PG Vol 88 1068A) Semoqmedisa
mier qmnilTa mouRebiesrdquo(A-39 162r) ldquodabadebulTa dambadeblisagan
mouRebies TiToeulsa wesi da dasabami da romelTame dasasrulicardquo
(sineli 1965 428)
bdquoenteleqialdquo (ἐντελέχεια) ndash aristoteles mixedviT aris moqmedebis
saSualebiT SesaZleblobidan myofobad moyvanili Sesrulebuli
ganxorcielebuli arseba sagnisa romelic Tavis TavSive Seicavs mizans
dasrulebulobas gansazRvrulobas anu imas rac aris sagani
sinamdvileSi realurad moqmedebaSi aqedan yoveli substancia anu
Sinagani arsi sagnisa moqmedebaSi ganxorcielebulobaSi aris enteleqia
efrem mcire da petriwi am sityvas SesrulebandashSemasrulebeli
SesatyvisebiT Targmnian magram petriwi ver daakmayofila savaraudod am
Targmanma da amitom uTargmnelad gadmoaqvs igi bdquoganmartebanSildquo
(meliqiSvili 2011 165-167) termini ldquoenteleqiardquo saTnoebaTa kibis berZnul
teqstSi ar fiqsirdeba Sesabamisad mas arc qarTveli mTargmnelebi
iyeneben aRniSnuli termini gamoyenebulia mxolod anton kaTalikosis
teqstis originalur CanarTebSi
ldquogul-ficxeloba zed-wodebul-hyegraveAgraves moZRvarT
ugrZnobelobad anu momkegravedradre grZnobad
enteleqiad sulTaca zeda sxeulT
myovarisagan grZelisa udebebis
143
ugrZnobelobad mimarT misrulebulirdquo (171) 26
gulficxeloba klavs gonebas da suls ugrZnobels xdis mas igi
aris ldquoenteleqia sulTaca zeda sxeulTrdquo anu im Tvisebebis Tu vnebebis
ganxorcilebaamoqmedeba rac Tavidanve potenciurad arsebobs adamianis
sxeulSi
arsebabuneba ndash ldquoοὐσία ndashsrdquo cnebas farTo semantikuri speqtri hqonda
aristoteles mixedviT igi SeiZleba gavigoT 1) rogorc konkretuli arsi
anu myofi 2) rogorc sagnis Sinagani buneba arsi raoba anu misi idea
3) rogorc materiisa da formis erTianoba yofna arseboba amgvari
farTo semantikuri veli iyo mizezi imisa rom xSirad erTmaneTSi
ireoda ldquoοὐσίαrdquo (buneba arseba) da ldquoὑπόστασιςrdquoς (piri guami ganukueTeli)
cnebebi qalkedonis msoflio krebam (451 w) mtkice zRvari ganaCina
hipostassa da usias Soris Oldquoοὐσίαrdquo damkvidrebul iqna `arsebis~
(`bunebis~) gagebiT (meliqiSvili 2011 170-171) ioane sinelis teqstSi
berZnuli ldquoοὐσία-srdquo qarTul Sesatyvisad petre gelaTelis TargmanSi
ldquoarsebardquo xolo eqvTime aTonelTan ZiriTadad ldquobunebardquo aris gamoyenebuli
ldquome erTisa guamovnebisa orTa arsebaTa (ldquoδύο οὐσίαrdquoumlPG Vol 88 1137A)
ugalob (A-39 190r) ldquoxolo me vadideb guamsa erTsa oriTa bunebiTardquo
(sineli 1965 496) ldquoarsebis-SinaAacute (ldquoπαρουςίᾳrdquo PG Vol 88 1157C) vidreme
sityuaAacute srul-hyofs siwmidesardquo (A-39 198r) ldquosityuaAacute igi arsebiTi srul-
hyofs siwmidesardquo (sineli 1965 515) ldquoarcaRa gonierTa arsebaTaAacute (ldquoνοερὰς
οὐσίαςrdquo PG Vol 88 1068B) SeZlebisaebr Cuenisa warumateblad yofaAacute
vTqumcardquo (A-39 162r) ldquoarca Tu uAtildeorconi igi bunebani angelozTani arian
warumarTebel da maradis erTsa zedardquo (sineli 1965 429) ldquogonier da
26 bdquogulndashficxelobaAacute sikudili ars gonebisaAacute da mklveli sulisaAacute gulndash
ficxelobaAacute iSvebis myovarndashJamisa udebebisagan xolo udebebaAacute movals mocaleobisagan da siyuarulisagan mconarebisabdquo (sineli 1965 283) bdquougrZnobelobaAacute sxeulTaca zeda da sulTaca zeda ars momkudari grZnobaAacute dayovnebulisagan enisa da udebebisa ugrZnobelobadmi misrulebulildquo (A-39 109v)
ioane petriwTan ldquogulndashficxeloba mklveli ars gonebisa sulisa Tualisa aCrdili Semosruli vneba boroti moyusisa ganmwareba saZulo risxva gulisndashTquma migebisa
amas ekrZale monazono mdabalordquo (petriwi 1968 173) saanalizo striqoni da Sesabamisad termini enteleqia (an am Sinaarsis momcveli
sxva raime leqsikuri elementi) ar gvxvdeba berZnul teqstebSi da arc inglisur da rusul TargmanebSi (ix ing 181 slav 181 PG vol88 932)
144
yovlad keTil sulisa Tual da Semdgomad usxeuloTa arsebaTa
(ldquoἀσωμάτους οὐσίαςrdquo PG Vol 88 1033C) yovelsa guarsa zesTa aRmvlelrdquo (A-39
154r) ldquoda Semdgomad angelozTa sikeTisa yovlisave bunebisa uaRres
arsrdquo (sineli 1965 406)
amrigad saTnoebaTa kibeSi sakmaod mravalferovania filosofiur-
Teologiuri terminologia paraleluri teqstebidan kargad Cans
cnebiTi enis (filosofiuri terminologiis magaliTze) Camoyalibebis
procesi kerZod adreul etapze igi naklebad sistemuria da ar Cans
mkacrad organizebuli terminologiuri aparati (erTsa da imave sityvas
eqvTime aToneli sxvadasxva qarTul Sesatyvisebs uZebnis an kidev
sxvadasxva berZ termins erTi da imave qarTuli formiT Targmnis) rac
eqvTimes epoqisTvis da misi Targmanebis mizandasaxulobis
gaTvaliswinebiT bunebrivia xolo mogvianebiT petre gelaTelis
TargmanSi rogorc mosalodnelic iyo ukve Cans ufro sistemurad
Camoyalibebuli terminologiuri aparati rac Seexeba anton
kaTalikosis redaqcias zog SemTxvevaSi misi wyaro manamde arsebuli
prozauli Targmanebi zogjer ki Sua saukuneebis qarTul
filosofiaSi SemuSavebuli filosofiur-Teologiuri terminologiaa
romlis Rrma da safuZvliani codna araerTgzis Cans teqstSi gvxvdeba
SemTxveva roca anton kaTalikosi ukve arsebul termins iyenebs ara
tradiciuli mniSvnelobiT aramed cvlis mis Sinaarss statiaSi
damowmebuli konteqstebi ioane petriwis redaqciidan arsebiTad misdevs
Tavis ZiriTad wyaros eqvTime aTonelis Targmans
145
Tavi V
saTnoebaTa kibis anton kaTalikosiseuli redaqcia
anton kaTalikosamde ioane sinelis saTnoebaTa kibe rogorc
viciT iTargmna da gadamuSavda xuTjer ivane lolaSvilis azriT ioane
petriwiseuli galeqsili varianti eqvTimeseul xolo antoniseuli -
petre gelaTeliseul Targmans eyrdnoba sadisertacio naSromis am
nawilSi sxva problemur sakiTxebTan erTad SevecdebiT gamovikvlioT
anton kaTalikosis redaqciis wyarosTan dakavSirebuli udavod
mniSvnelovani sakiTxi amgvari kvleva miT ufro aucilebelia rom
teqstis struqturaze dakvirvebam wamoWra anton kaTalikosis mier
CvenTvis ucnobi sxva wyaroTi sargeblobis varaudi
amasTanave saTnoebaTa kibis antoniseuli redaqcia versifikaciiT
safexurebis organizebiTa da Sesavali originaluri strofebiT aSkarad
imeorebs ioane petriwis mier ramdenime saukuniT adre galeqsili
teqstis stils am ori poeturi redaqciis Sedarebam wamoWra saintereso
mosazrebebi romelTa Tanmimdevrul Camoyalibebasac SevecdebiT
winamdebare paragrafSi
gamomdinare iqidan rom prozaul teqstTan SedarebiT poeturi
versiebi TavisTavad bevrad naklebi moculobisaa daismis kiTxvebi
prozauli teqstebis sakmaod didi moculobis masalis miuxedavad ratom
dasWirda anton kaTalikoss originaluri strofebis CarTva poetur
teqstSi ra daniSnuleba aqvs sakuTriv antoniseul CanarTebs
aviTarebs Tu ara am CanarTebSi axal ideebs sadisertacio naSromis am
nawilSi yuradReba gamaxvildeba am da sxva mniSvnelovan sakiTxebze
Cven ar SevexebiT ioane petriwis leqsiTi redaqciis wyarosTan
dakavSirebul problemas radgan am mimarTulebiT kvleva ukve
Catarebulia teqstis gamomcemlis ivane lolaSvilis mier (ix petriwi
1968)
146
amp 1 anton kaTalikosiseuli saTnoebaTa kibis mimarTebebi
adreul qarTul redaqciebTan
Tavdapirvelad unda aRvniSnoT rom saTnoebaTa kibis sakmaod
vrcel Tavebs anton kaTalikosi wnexs amoklebs da TiToeul Tavs
aTavsebs mxolod aT strofSi msgavsad ioane petriwisa igi sagangebod
arCevs ZiriTad misi SexedulebiT metad mniSvnelovan informacias rac
Seaqvs konkretul safexurSi antonis mier teqstSi Sesatanad SerCeuli
adgilebi xSirad emTxveva im informacias romelic petriwis galeqsil
variantSic moxvedrila rac ar unda iyos SemTxveviTi27 ase magaliTad
pirvel TavSi sadac saubaria soflidan gasvlaze antonTan da
petriwTan rva muxli emTxveva erTmaneTs es rva muxli Seicavs zustad
erTnair informacias romelic SeurCeviaT prozauli teqstidan
poeturSi Sesatanad ar aris nawarmoebebSi iseTi safexuri sadac sul
mcire sami muxli ar iyos erTsa da imave masalaze agebuli gamonaklisia
mxolod mecxramete Tavi - bdquomRviZarebisaTvisldquo sadac erTaderTi muxli
emTxveva Tumca iv lolaSvilis azriT am safexurSi petriwi mxolod
or muxls adgens prozauli teqstis mixedviT danarCeni nawili
originaluria da am ori muxlidan erTi emTxveva antonis mier
gasaleqsad SerCeul masalas aRsaniSnavia isic rom meoTxe TavSi ndash
bdquomorCilebisaTvisldquo - romelic moculobiT yvelaze vrcelia erTmaneTs
emTxveva Svidi muxli rac bunebrivia metyvelebs imaze rom antoni
gasaleqsi masalis SerCevisas metndashnaklebad iTvaliswinebს petriwis ukve
arsebul teqsts aqve davimowmebT ramdenime muxls petriwis redaqciidan
romelsac prozaul teqstSi Sesatyvisobebi ar eZebneba da Sesabamisad
Cveni varaudiT swored maTze dayrdnobiT qmnis antonic msgavsi
Sinaarsis teqstebs
anton kaTalikosi
ldquoucxoeba imier lTolva amriT
ioane petriwi
ldquooAcircfroAacutesRa mAtildearTa aReba juarisa
27
rogorc ukve aRiniSna saTnoebaTa kibis anonimur vesiaSi (romelic mihyveba petre gelaTelis Targmans) Setanili masala ar emTxveva sxva poeturi gadamuSavebebis masalas
147
xolo jegravearis atAcircrTva qristes msgavsebardquo (3 I orig str)
da
esreT Sedgoma TAcircsndashTacircsad qristesi
awrdquo (str 22)
ldquoTu sam WeSmarit monanul ars igi vin
momymar ars yovlad kninRa Atildemel aqegraves
stomaqi
yia gamAtildemari wyuriliTa Semwvari
xorcni mcirooden dafarulni SiSegraveAgravelni
Tvalni quAgravemWegraveretni zraxva yovlad
mdabalirdquo (55)
ldquomonanulisa muceli momymar ars da
sasa wyurvilsa ganuAtildemia maradis
AtildeorcTa siSiSule mas Tanandashac
TacircsebiT
miscems moqeneT aras miiRebs maTsa
misi sxuaTa ars sxuaTa ndash misi
yovel arardquo (57)
ldquo147avi mCenobai CegraveAgravenda esTa cnobili
eSmakTa mier esTa mopovnebulis
saqmisa uRmrTo nergi mwarmo vnebaTa
TAcircT RmrTisad oden uaris-yofad
mawurTAcirc
misi SemTxegraveAgraveva boroti eSmakT mamsgavsrdquo
(22 I orig str)
ldquogmobisa gesli sulsa urwyams
maxesa
magra eSmaki ars mpovneli amisi
oAcircfalsa viTar TAcircT hkadra gamocda
da
bunebiT kacad srulebiT hgona
martod
ieso RmerTi arsT mbadi sakAcircrveladrdquo
(222)
nimuSad mogvyavs iv lolaSvilis mier petriwis originalad
miCneuli strofi Tavidan - bdquomorCilebisaTvisldquo da semantikurad msgavsi
adgili antonis teqstidan
anton kaTalikosi ioane petriwi
ldquoor-gvari aris sikegravedilisa sxegraveaoba
pirveli romel ganyofa ars kerZoTa
arsebisaTa cxovel gulis-Atildemieris
xolo meore nebsiT mokdoma nebis
da cxovel-yofa qristesi TAcircs-Sorisadrdquo
(64)
ldquosikudili orad ganiyofis ixede
erTad ndash bunebiT yovelTa kacTad ese
xolo meored ndash saqmeTagan sikudilad
AtildeorcielebrTa sulisa ganSorebiT
filosofosoba ars wurTa amisi maradrdquo
(64)
148
ivane lolaSvili saTnoebaTa kibis ioane petriwiseuli
redaqciidan citirebuli muxlis wyarod miiCnevs amonios ermiasis
teqstis ndash bdquomosaAtildesenebeli xuTTa AtildemaTadmi porfiri filosofosisaTaldquo
qarTul Targmans da am Txzulebidan Sesabamisi konteqstis
zemoTmoyvanil strofTan Sepirispirebis safuZvelzე askvnis rom
ldquoamonios ermisis ldquomosaAtildesenebelTardquo mTargmneli yofila ioane petriwirdquo
(petriwi 1968 35) SevniSnavT rom ioane petriwis ukanaskneli strofi
bolo striqoni ar aris originaluri mas safuZvlad sinelis prozauli
teqstiს Sesabamisi monakveTi udevs bdquoΚαigrave θαῦμα ὄντως πῶς καί Ἑλληνές τι τοιοῦτον
ἐφθέγξαντο ἐπεigrave καigrave φιλοσοφίαν τοῦτο εἶναι ὁρίζονται μελέτην θανάτουldquo (PG Vol 88 797 C)
ldquosakAcircrvel ars viTar warmarTaca esreT sTnda ese vidreRa Tques
viTarmed sibrZne AtildesenebaAacute ars sikudilisaAacuterdquo (sineli 1965 161) ldquoda
sakAcircrvel namdAcirclve viTar da ellinTaca eseviTari raAacuteme aRmoTques
vinaAacuteTgan da filosofosobadca amas gansazRvreben yofad wurTasa
sikudilisasardquo28 (A-39 63v) citirebuli pasaJis wyarod andrei kordoCkini
platonis fedonidan sikvdilze meditaciis cnobil koncefcias miiCnevs
(Phaedo 67e) (kordoCkini 2003 20-21) rac Seexeba pirvel oTx striqons
daaxloebiT igive azri Cans saTnoebaTa kibis TargmanebebSi ldquoorkeci ars
sikudili xiluli da uxilavi rameTu ars mkudari romeli mokudes
Atildeorcielad da ars mkudari romeli momkudar iyos suliTa rameTu ara
Sedgomil ars cxorebisadardquo (Targmaneba Agrave) (sineli 1965 564) amdenad
amonios ermisis teqstis am monakveTis wyarod miCneva ar Cans sarwmunod
Tumca ioane petriwis teqstis citirebuli strofi antoniseuli
redaqciis Sesabamisi konteqstis wyaro namdvilad gamxdara
amrigad damowmebuli magaliTebi cxadyofs rom anton kaTalikosi
aramarto icnobda ioane petriwis mier Seqmnil saTnoebaTa kibis poetur
teqsts aramed iyenebda kidec sakuTari redaqciis Seqmnis procesSi
aqve aRvniSnavT imasac rom iv lolaSvili zogierT SemTxvevaSi
ioane petriwis originalur CanarTad miiCnevs strofebs romelTac
eZebnebaT Sesatyvisi adgilebi prozaul teqstSi sailustraciod
28 calke kvlevis sagania (saTnoebaTa kibis mixedviT) mTargmnelebis (petre gelaTelisa da eqvTime aTonelis) damokidebuleba ldquoelinuri sibrZnisadmirdquo rasac samomavlo perspeqtivad vsaxavT
149
davimowmebT ioane petriwis originaluri strofebsa da teqstis eqvTime
aToneliseuli Targmanis paralelur adgilebs
ioane petriwi
ldquoraJams gnatriden ucxoebad gansrulsa
da gulisndashsityuas aRaSfoTebden Sensas
maSin queyanad zeciT mosruli igi
moiAtildesene da damdabldi gonebiTa
hoAacute moRuaweo gansrulo mterTa wyobadrdquo
(31)
eqvTime aToneli
ldquoraJams eSmakni viTarca didsa
rasme saTnoebasa zeda guaqebden
anu Tu kacnica ucxoebisa
CuenisaTAcircs maSAcircn Cuen moviAtildesenoT
zeciT queyanad mosruli igi da
CuenTAcircs ucxo-qmnuli da vpovneT
Tavni Cuenni viTarmed daRacaTu
ukuniTi ukunisamde JamTamca
viRuwidiT da ucxo viqmneniT
nacvalsa misasa ver aRvasrulebTrdquo
(sineli 1965 51)
ldquomonanulisa simdable sxuebr ixile
da codvas Sina myofTaca ganicade
xolo maRalsa siyuarulsa RmrTisasa
sanatrelsa mas mosrulsa simdablesa
SeesakuTre igi gaqundes maradisrdquo (58)
ldquosxuaAacute ars monanulTaAacute igi
mglovare da mWmunvare simdable
da sxuaAacute ars simdable maTi
romelni jereT codvaTa Sina
arian da daisjebian sAcircnidisisagan
da sxuaAacute ars RmrTisa mier
srulTa zeda momavali igi
sanatreli da sulTa
ganmamdidrebeli simdableAacuterdquo
(sineli 1965 146)
ldquoamas ganhkurnebs wuxili moyusis Tana
ZacircrTa SemTxueva guliTa misTAcircs lmobiT
raJams suliTi anu sxeulobiTi
misTAcircs movides gansacdeli da viTar
SenTAcircs mosrulsa esreT stkivneulobderdquo
(95)
ldquoukueTu sruliad gankurnebul xar
vnebisa misganndashese gaqundin
saswaulad araTu odes
Semawuxebelisa misTAcircs ilocAcircde
arca odes axaro ZruniTa arca
raJams mixado pativisndashcemad
aramed raJams gesmes mowevnuli mis
zeda sulieri gina Atildeorcieli
150
gansacdeli da viTarca Senmda
mowevnul iyo esreT gelmodis da
scremloodi maSin uwyode
viTarmed ganTavisuflebul xar
ZacircrisndashAtildesenebisaganrdquo (sineli 1965
205)
ldquoqristes vnebaTa Atildeseneba ganiyvanebs
ZacircrisndashzraAtildevasa moyusisagan hoAacute kaco
Tu viTar maTTAcircs Tavad ilocvida
da moiTmenda simSvidiT kadniersa
maTsa warmdebsa ugunursa zraxvasardquo (96)
ldquoAtildesenebaman vnebaTa qristesTaman
gankurnos ZacircrisndashAtildesenebaAacute rameTu
ZAcircrndashuAtildeseneblobisa misisagan da
simSAcircdisa sircxAcircleul iqmnis igirdquo
(sineli 1965 205)
ldquocrundashficTa kacTa da tyuvilis
mwmasnelTa
nuca Tu yovlad mcired daeaxlebi
warved iloce gesuros Tu zuaoba
ese umjobes raTgan gmobad sulisa
zesTa wmidisa isi ganiCinebisrdquo (114)
ldquonuvin hgonebn romelsa aqus
cnobaAacute viTarmed codvaAacute
tyuvilisaAacute mcire ars rameTu
sulman wmidaman saSinelad Tqua
misTAcircs piriTa 150avit
winaAacuteswarmetyuelisaAacuteTa viTarmed
romeli ityodis sicruesa mas ara
waremarTos winaSe TualTa CemTardquo
(sineli 1965 216)
ldquoxuTni arian tyuvilisa saqmeni
SiSi sasjelTa anu SiSis Tacircnier
sazrdelisaTAcircs anu gemovnebisa
sicilisaTAcircs gancxromisa yrmebrisa
moRuaweTagan Sors arian esenirdquo (119)
ldquoviTarca yovelTa vnebaTa zeda
ganyofilebani arian sasjelTani
egreTve tyuilisaTAcircs rameTu sxuaAacute
sasjeli ars misi romelman
SiSsaTAcircs tanjAcircsa tyua da sxua ars
misi romelman Tacircnier Wirisa
raAacutesame qmna igi uSiSoebiTa
RmrTisaAacuteTa sxuaman tyua
sazrdelisaTAcircs da sxuaman
gemoTmoyuarebisaTAcircs da sxuaman
raAacuteTa mis Tana myofTa sicili
moatyuas da sxuaman ndash raAacuteTa Zmasa
Tacircssa boroti uyosrdquo (sineli 1965
151
218)
ldquoSezavebaTa cvaleba moawiis
mowyinebisa eSmakman gamomcdelman
dasarwmuneblad soflis moqcevisada
raTa mkurnalsa uCuenebdes 151avit mas
mas Seaqcios senaksa ganaSorosrdquo (125)
ldquoucxoTa Sewynarebasa moagonebn
mowyinebaAacute dayudebulTa da
mowyalebasa AtildeelTndashsaqmrisa mier
awuevs yofad moslvad uZlurTa
Tana awurTis gulsndashmodginedrdquo
(sineli 1965 221)
ldquoZili mrCoblndashorTa kavSirTa Sezaveba
da maTgan qmnilTa cxovelTa sxeulisa
grZnobiTTa guarTa sacnobelTa uqmoba
gonierad Sen gaigone ese ars
magra mizezi ndash sxua iswave Tu gsurisrdquo
(183)
ldquoZili simtkiceAacute ars bunebisaAacute da
xati ars sikudilisaAacute da uqmobaAacute
ars sacnobelTaAacute erTi ars Zili
da mravalni qonan ganyofilebani
viTarcandashigi gulisndashTqumasacardquo
(sineli 1965 288)
ldquomravalTa Tana locva mRAcircZarebasa
mihmadlebs kacsa moRuawesa sifrTxiliT
xolo Znelad uCns SemsWualva gonebisa
vinaAacuteTgan xedva udabnos myofta hSuenis
da simartoiT maradis cxovrebulTardquo (190)
ldquovhgoneb Tu simravlesa Tana
locvaAacute yovelTa mier SesaZlebel
ars xolo mravalTaTAcircs umjobes
ars erTisa Tan oden locvaAacute
rameTu martod locvaAacute mciredTaAacute
ars friad raJams simravlesa Tan
ilocvide ver SeuZlo unvToAacutesa
mis da maRlisa locvisa
aRsrulebad aramed aqundin
gonebasa Sensa saqmed gulisAtildemisndash
yofaAacute sityuaTa maT romelTa
hgalobde anu Tu kualad gaqundin
dawesebuli raAacuteme locvaAacute raAacuteTa
vidremdis moyuasi muAtildelsa
daasrulebdes Sen gulsa Sensa mas
ityodi raJams muAtildelndashpyrobiT
hgalobdeTrdquo (sineli 1965 291)
ldquoamis mZle eqmodis nu gconis adgilTa
maT
ldquoadgilTa romelTa Sina geSinodis
nu gconis mun mislvad RamiT
152
mislvad maradis sadaca geSinodis
Ramis sibnele dRisad Seracxe naTlad
xolo dRisasa ewyuebode locviTa
da esreT Sedi moRuawebisa gzasardquo (206)
ukueTu kula adgilsndashscemde
eSmaksa amas daberdes SenTana
yrmebri ese da sakicxeli saxeAacute mindash
raAacutendashxAcircdodi aRiWurve locviTa da
mindashraAacutendashiwio adgilsa mas ganipyren
Atildeelni da tanjen mterni raJams
ganTavisuflde senisa misgan
adidebd mAtildesnelsa masrdquo (sineli
1965 298)
ldquoarca sibnele arca udabno adgili
arca Atildeevnebi arca mTaTa simaRle
ganaZlierebs eSmakisaT Cuen zeda
manqanebisa siborotis RoneTa
magra ndash sulisa udebeba daAtildesnilirdquo (208)
ldquoara Tu sibnele RamisaAacute anu
udabnoebaAacute adgilisaAacute ganaZlierebs
eSmakTa Cuen zeda aramed
unayofobaAacute sulisaAacute da odesme
gangebulebiTi swavlaAacuteca miSuebisa
RmrTisaAacuterdquo (sineli 1965 299)
ldquoamis gamo vcnobT viTarmed suli ara
momgonebel ars eseviTarTa amaT
gulisndashsityuaTa uAtildemarTa nametnavTa
aramed ndash mteri zuavi ampartavani
romeli zeciT queyanad daekueTardquo (225)
ldquoda amis gamo ufroAacutesad gulisAtildemandash
vhyofT viTarmed ara Cueni suli
ars mompovnebel eseviTarTa maT
miuwvdomelTa da gamouTqumelTa
borotTa aramed RmrTisndashmoZulisa
eSmakisani arian sityuani igi
romelindashigi zeciT gardamovardardquo
(sineli 1965 328)
ldquoniWi ars ese gamouTqumeli didi
zesTa naTliTa mamisagan mosruli
oden maT mier sacnauri romelTa
moiges igi gonebiTa wmidiTa
da hyofden madliT simSAcircdiT
siwrfoebiTrdquo (247)
ldquosimdable 152avit ars gamouTqmeli
maT mier oden sacnauri romelTa
mougies igi simdidre ars
miuwvdomeli saxelisndashdebaAacute ars da
niWi RmrTisaAacute rameTu ityAcircs
viTarmed iswaveT ara
angelozisagan arca kacisagan
arca wignisagan aramed Cemganrdquo
(sineli 1965 345)
153
ldquomdabalsa uAtildemsve sami ese moigos
Seuracxeba Seiwynaros gineba
da moakudinos gulisndashwyroma yovliTurT
xolo mesamed hqondes ujeroeba
saqmeTa TacircsTa ar Sewynareba misirdquo (248)
saqme keTilisa amis da didebulisa
saTnoebaTa samebisa pirveli ese
ars SewynarebaAacute da TavsndashdebaAacute
yovlisa ginebisa da SeuracxebisaAacute
sixaruliTxolo meore saxe
keTilisa 153avit153tndashZlisa
saTnoebaTaAacutesa ars sruliad
mokudinebaAacute gulisndashwyromisaAacute da
SemusrvilebaAacute gulisaAacute da
bralobaAacute Tavisa TacircsisaAacute yovelsave
zeda xolo mesame kibe keTili ars
TacircsTa saTnoebaTa sruliad
ujerobaAacute da urwmunoebaAacuterdquo (sineli
1965 347)
amrigad damowmebuli masala vfiqrobT sakmarisia imis
sailustraciod rom zogierT SemTxvevaSi saqme gvaqvs tradiciulad
prozauli teqstis poetur gadamuSavebasTan da ara originalur
SemoqmedebasTan Sesabamisad gadaWarbebuli Cans iv lolaSvilis
Sefaseba rom ioane petriwis teqsti originaluri nawarmoebia (petriwi
1968 99) Tumca es faqti namdvilad ar amcirebs poeturi teqstis avtoris
mier gaweul Sromasa da Rvawls
rogorc aRvniSneT teqstis antoniseuli redaqciis wyarod iv
lolaSvili petre gelaTeliseul prozaul Targmans miiCnevs (petriwi
1968 93) mkvlevris varaudi antoniseuli teqstis ZiriTad wyarosTan
mimarTebaSi zustia magram aq aucileblad migvaCnia erTi niuansis
dazusteba miuxedavad imisa rom anton kaTalikosi Tavisi
redaqciisaTvis ZiriTad masalad arCevs swored petre gelaTeliseul
teqsts (vfiqrobT avtoris literaturuli gemovnebas metad
akmayofilebs petre gelaTelis Targmanis gelaTuri skolis
tradiciisamebr elinofiluri stili) igi icnobs da ufro metic xSir
SemTxvevaSi iTvaliswinebs sxva teqstebis masalas riTac qarTul
saazrovno sivrceSi teqstis cirkulaciis process erTgvarad kravs da
154
ajamebs msjelobas gavamyarebT faqtobrivi masaliT Sesabamisi
paraleluri adgilebis damowmebiT
ufro vrclad ganvixilavT erT nimuSs saTnoebaTa kibis anton
kaTalikosiseuli redaqciidan bdquoviT brwyinva naTlis anu morჶi bzis
simrgvalisldquo (11) eqvTime aTonelTan Targmnilia Semdegnairad bdquoviTarca
sivrce naTlisaAacute da xilvaAacute mzisaAacuteldquo (sineli 1965 334) xolo petre
gelaTeli imave adgils Semdegnairad Targmnis bdquoviTarca naTlisa
brwyinvalebaAacute da mzisa saxeldquo (A-39 9v-10r) citirebuli paraleluri
teqstebidan naSromis am nawilis mizandasaxulobisTvis mniSvnelovania
termini morჶi romelsac anton kaTalikosi iyenebs petre gelaTelis
redaqciiseuli termin ldquosaxesrdquo nacvlad saxec da morჶic Zvel qarTul
filosofiur cnebiT enaSi gamoiyeneboda formis aRmniSvnelad
(sainteresoa aseve rom berZnul teqstTan ufro axlos dgas
eqvTimeseuli Targmani ldquoἡλίου θέαrdquo ndash mzis xilva asevea inglisur
TargmanSic ndash ldquosightrdquo (sanaxaoba ndash xilva) msgavsi terminologiuri Tu
leqsikuri Tanxvedra xSiria petre gelaTelis Targmansa da antonis
poetur gadamuSavebas Soris rac gamoCnda kidec naSromis Sesabamis
TavSi ndash saTnoebaTa kibis filosofiur ndash Teologiuri terminologia
anton kaTalikosis redaqciis petre gelaTelis Targmanidan
momdinareobis saCveneblad davimowmebT paralelur adgilebs am ori
teqstidan da meti sicxadisTvis sqolioSi davurTavT Sesabamis
monakveTebs eqvTime aTonelis Targmanidanac
Aanton kaTalikosi petre gelaTeli
ldquosofliT ltolvaman gansazRegravera Tavi TAcircsi
ars nebsiTi Zulveba bunebisa
kualad misive uaris-yofa sruli
da mogebisa trfialeba survili
mimTxegraveAgraveul-yofis zesTa-bunebiTTamirdquo (12)
ldquoganSorebaAacute soflisaAacute ars
nefsiTi siZulili da uarqmnaAacute
mimTxueviTa zesTbunebaTaAacuteTardquo
(A-39 10v)29
29 ldquomonazonebaAacute ese ars raAacuteTa nebaAacute Tavisa TAcircsisaAacute dautevos monazonobaAacute ars iZulebaAacute bunebisaAacute samaradisoAacute da dacvaAacute sacnobelTaAacute dauklebelirdquo (sineli 1965 21)
155
ldquovijmniT ra sofliT ganvevlodeT
soflisaT
maSin eSmakni aRmmzadeben Cuen nategraverad
nategraverad mowyaleT Tanlmobil eriskacTad
xolo bralobad TavTadmi CuenTa aRgegraveZegraveren
viT damaklebTa TqmulTa maT keTilTaganrdquo
(25)
ldquoeSmakni Semdgomad jmnisa
namdAcirclive mowyaled da
Tanalmobilad natrad eriskacTa
aRmmzadeben Cuen da TavTa TAcircsTa
ubadrukebad viTarca yovlisa
maTisa saTnoebisagan TavTa
TAcircsTa damaklebelTa (A-39 16v)30
ldquoaravin aRhAtildeda zecieradmi sasZlod
garna mlTolveli samTagan RirsTa jmnisaT
saqmeT yovelTgan kacTa xolo da mSobelT
da gardamkegraveAgraveTi sruliadre nebisa
eg-saxed mjmneli cuddidebobisaganrdquo (28)
ldquoaravin zecaTa sasZlosa Sina
gAcircrgAcircnmosilTaAacute Sevals ar
pirvelisa da meorisa da mesamisa
mjmneli jmnisaAacute vityAcirc ukue
yovelTagan saqmeTa da kacTa da
mSobelTa da gardakueTasa
TAcircsisa nebisasa da mesamesa
jmnasa cudad didebisasardquo (A-39
18r)31
ldquoucxoeba ars pativisa gangdeba
iwroebisa simWidrovis wadnova
xolo saRmrTosa surAcirclisa mizezi
simravle trfobis zvaobisa ukuTqma
da ZAcircr-fasisa dumilisa peleRordquo (33)
ldquoSeuracxebisa wadili iwroebisa
gulisTqumaAacute survilisa
saRmrToAacutesa mizezi trfialebisa
simravle ampartavnebisa
uvarisyofaAacute dumilisa siRrmerdquo
(A-39 19r)32
ldquoucxosa usxen Sacirclni netar-sulTqmani
xolo megobrad zena Zalni wmidani
romelTa igi drosa sikegravedilisasa
ldquoxolo iyvned Svil sayvarel
Senda sulTqumani gulisani
monad moige sxeuli Seni xolo
30 ldquoeSmakni Semdgomad gamoslvisa Cuenisa sofliT daguarwmuneben mowyaleTa da lmobierTa erisganTa natrad da TavTa CuenTa bralobad viTarmed yovlisaganve saTnoebisa maTisa Tavni Cuenni gamogAcircAtildeumianrdquo (sineli 1965 36-37) 31 ldquovervin Sevides zecisa sasZlosa gAcircrgAcircnosani ukueTu ara moigos pirveli igi da meore da mesame ganSorebaAacute ese igi ars pirveli-soflisagan da monagebTa da naTesavTa da meore-nebisagan TAcircsisa da mesame-ganSorebaAacute cudad-zuaobisagan romeli Seudgs morCilebasardquo (sineli 1965 41) 32 ldquosurvili kdemisa da yuedrebisaTAcircs gulis-TqumaAacute Wirisa da iwroebisaAacute aRorZinebaAacute survilisa saRmrToAacutesaAacute ganmravlebaAacute siyuarulisa RmrTisaAacute uvaris-yofaAacute zuaobisaAacute ufskruli dumilisaAacuterdquo (sineli 1965 43)
156
Zal-uZs Sewevnad rgebad megobar-yofad
ese ars uflis mZiebi naTesavi (38)
megobrad ndash wmidani Zalni
romelTa Jamsa ganslvisasa
rgebad Senda Zalndashuc geqmnen Tu
megobar ese ars uflis mZiebi
naTesavirdquo ( A-39 21r)33
ldquoaqa mamaman ucxoebis gegravearisad
Sedrgineba hyo Zilis-SorisTa sizmarT
esTa ganmsazRegraverman romelni wina-hsxenan
ese gvario ars ZrvaAacute gonebisa
uZraobasa Sina sxeulisasardquo (sizmarTaTvis1)
ldquoviTar veWu (arca rameTu
ganvasazRvreb SedrginebiTad)
Semdgomad ucxoebisa sityuaTa
xolo ufroAacutesRa maT Sina
mciredTa sizmarTaTAcircsca
STawexebad raoden arcaRa amis
zakuvis mzakuvarTaAacutesa
gamoucadelad yofad Cuenda
umjobes (Txroba pirvel pirSi)
ZlisSinaAacute ars gonebisa ZrvaAacute
uZravobasa Sina sxeulisasardquo (A-
39 23r)34
ldquosxegravea ars ocneba sizmrisagan hAtildeams cnobad
RmrTis-metyegraveAgravelurad aqa gancxadebulebs
ocneba aris TvalTa cTuneba maSin
midmo goneba odes mZinareobdes
xolo sxeuli mRAcircZareobdes odesrdquo
(sizmarTaTvis 2)
ldquoocnebaAacute ars cTunebaAacute TualTaAacute
mZinaresa Sina mimogonebasa
ocnebaAacute ars gankrTomilebaAacute
gonebisaAacute mRAcircZarebasa Sina
sxeulisasardquo (A-39 22v)35
ldquoqristesTvis eSmakT gvixilon ra damtevi ldquoraJams damtevebelTa uflisaTAcircs
33 ldquoda Svilni Senni sayuarelni iyvned sulTqumani gulisani da monad moigen Atildeorcni Senni xolo megobrad wmidani igi Zalni romelTa Zal-uc Jamsa sikudilisasa didad sargebeli Seni ukueTu megobar Senda iqmen da bdquoese ars naTesavi romeli eZiebs ufalsa eZiebs xilvad pirsa RmrTisa iakobissaldquo (sineli 1965 48) 34 bdquoviTarmed Semdgomad ucxoebad ganslvisa sizmarni guebrZvian amisTAcircs vinebe ucxoebisa Tavsa Tana mciredi sizmarTaTAcircsca Tqumad raAacuteTa amasca Ronesa mzakuvarTa maT CuenTasa ara umecar viyvneT sizmari ars aRZrvaAacute gonebisaAacute uZraobasa SAcircna AtildeorcTasardquo (sineli 1965 53) 35 ldquoocnebaAacute ars cTomilebaAacute TualTaAacute mZnaresa gonebasa Sina ocnebaAacute ars gancAcircbrebaAacute gonebisaAacute mRAcircZarebasa Sina AtildeorcTasa ocnebaAacute ars xilvaAacute uguamoAacute da ara arsirdquo (sineli 1965 53)
157
ucxod saxlTagan da saxleulTa yovelT
maSin sizmarTa SfoTebiTa gangegravecadnen
gvaCegraveAgravenon sizmriv TAcircsni mtyebarni CuenTAcircs
anu momkegravedarni CuenZliT anu mZrwolarerdquo
(sizmarTaTvis 3)
TAcircsTa saxlTa da saxleulTasa
ucxoebiTa da siyuaruliTa
saRmrToAacuteTa Tavni TAcircsni
ganvyidneT maSin namdAcirclve
eSmakni ZilisSinaTa mier
SfoTebiTa gangucdian Cuen
TAcircsTa CuenTa mCuenebelni
CuendaginaTu mtyebarTa anu
momkudarTa Cuen ZliT gina
SepyrobilTa da mZrwolareTardquo
(A-39 23r)36
ldquomorCileba ars uaryofa Tavisa
gancxadebuli sxeulis moZageba
morCileba ars mokegravedineba asoTa
gonebisasa mrTels cxovrebasa Sina
da moZravoba yovlad ganukiTxegraveAgravelirdquo (41)
ldquomorCilebaAacute ars uaryofaAacute
sulisa TAcircsisaAacute yovliTurT
sxeulisa mier zedCuenebuli
gancxadebulad gina mebr
sxuebrca morCilebaAacute ars
gamoukiTxveli moZravobaAacuterdquo (A-39
25v)37
ldquoCegraveAgravenTa saRmrToTa mamaTa sinanuli
esTa ganhsazRegraveres sibrZnisamebr maTisa
sinanuli ars naTlvis ukmo-wodeba
aRTqma RmrTisadmi cxovrebisa meoris
da ganhsja TaAcircs TAcircsisa urcxegraveAgravenelirdquo (51)
ldquosinanuli ars naTlisRebisa
ukmowodebaAacute sinanuli ars
aRTqumaAacute RmrTisa mimarT meoris
cxorebisaAacute38rdquo
ldquosinanuli ars dageba uflisadmi
wina-aRmdgomTa SecodebaTa ZliTiT
ldquosinanuli ars dagebaAacute uflisaAacute
winaaRmdgomTa SecodebaTa ZliT
36 bdquora Jams dautevniT uflisaTAcircs TAcircsni da saxlni Cuenni da mivscniT Tavni Cuenni ucxoebad siyuarulisaTAcircs RmrTisa maSAcircn eSmakni sizmarTa mier SeguaSfoTebdian Cuen da gAcircCuenebdian TAcircsTa CuenTa viTarca mglovared anu viTarca mkudrad anu viTarca CuenTAcircs Sepyrobilni da Wirveulnirdquo (sineli 1965 53) 37 ldquo morCilebaAacute ars uaris-yofaAacute sulisa TAcircsisaAacute srulad AtildeorcTa mier gamoCinebuli gancxadebulad gina Tu esreT morCilebaAacute ars mokudinebaAacute asoTa gonebiTa cxoeliTa morCilebaAacute ars gamouwulilveli aRZrvaAacuterdquo (sineli 1965 57) 38 ldquosinanuli ganmaaxlebeli ars naTlisndashRebisaAacute sinanuli aRTqumaAacute ars RmrTisa mimarT axlisacxorebisaAacute sinanuli ars Tavisa TAcircsisa damsjelirdquo (sineli 1965 125-126)
158
sinanuli ars wmeda sAcircnidisisa
sinanuli ars yovelTa saWirvelTa
nebsiT daTmena cxovrebis ganaxlebardquo (52)
keTilTa moqmedebisa mier
sinanuli ars sAcircnidisisa
ganwmedaAacute sinanuli ars yovelTa
saWirvelTa nefsiTi moTminebaAacuterdquo
(A-39 54r)39
ldquoamas emkacre monanulo nu sada
ver sisufTeman grZelman dahavebaman
daayenasmca Sen Soris sAcircnidisis
mxileba kbena Senda yovlad sargoAacute
da Sen kidegan ipovo keTilTaganrdquo (58)
ldquoganvemkacrneT nusada
araganwmedilebisa ZliT aramed
dahavebisa mxilebisagan dascxr
sAcircnidisi (A-39 63r)40
ldquoჶilosoჶia ganhsazRegraveres sxolastikosT
elinTa brZenTa pirvelad CegraveAgravenTa moZRvarT
viTarmed arso ese wegraverTa sikegravedilisa
vina mAtildesovneli sikegravedilisa yoveli
ჶilosoჶos ars namdAcircl sibrZnis-moyuarerdquo
(63)
ldquoda sakAcircrvel namdAcirclve viTar da
ellinTaca eseviTari raAacuteme
aRmoTques vinaAacuteTgan da
filosofosobadca amas
gansazRvreben yofad wurTasa
sikudilisasa (A-39 63v)41
ldquoufskruls ityAcircan umier-kerZo-yofad
romel vieT hsTqegraveAgraves ese apAcircTmantod
esTave wegraverTasa amis sikegravedilisasa
yovlad uwevni mougies saqmeni
ubiwoebac ganuwiaRebelirdquo (67)
ldquoviTarndashigi ufskrulsa
umierkerZood yofad vieTnime
gansazRvreben rameTu adgilsa
missa uwodeben apAcircTmantod
esreTve sulisa gagonebasa
uwevneli da ubiwoebaAacuteca da
moqmedebaAacute mougiesrdquo (A-39 66r)42
ldquoglova RmrTis-ZliTi ars mWmunvareba sulis
salmoba gulis wuxva mowleobiTi
saqmeTa mimarT satkivarTa raTame
ldquoRmrTisZliTi ars mWmunvarebaAacute
sulisaAacute lmobasa Sina gulisa
mowleobisasa maradis
39 ldquosinanuli dagebaAacute ars RmrTisa mimarT Sesworebulad codvaTaAacutesa qmniTa simarTlisaAacuteTa sinanuli ganwmedaAacute ars sAcircnidisisaAacute sinanuli moTmenaAacute ars nebsiTi yovelTa WirTa da gansacdelTaAacuterdquo (sineli 1965 126) 40 ldquovekrZalneT Zmano nuukue ara siwmidisagan dacxromil ars sAcircnidisi mxilebisagan aramed moewyina da amisaTAcircs arRara guamxilebs (sineli 1965 149) 42 ldquoviTarca ufskrulisaTAcircs zRuaTaAacutesa ityAcircan viTarmed miuwdomel ars egreTve Atildesenebisa sikudilisa siwmideca da saqmeca miuwdomel arsrdquo (sineli 1965 159)
159
sawyurvelisa zed-dgromiT mZiebeli
ver mimTxegraveAgravevisad msulTqmi mkegravenesi simwariTrdquo (71)
sawyurvelisa zeddadgromiT
meZiebeli da amisiTa
miumTxuevelobiT tkivneulda
mdevneli da ukuana kerZo amissa
salmobierad mqoTebelirdquo (A-39
67r)43
ldquoglova ars maviwy Atildesovnisa bunebisa
viTa mihscilda daviTs puri miRebad
sinanuli ars dakleba uWirveli
yovlisa reca sxeulebris nugeSis
ara Atildesovna ars TAcircnier sawyurvelTardquo (73)
ldquoaRsaarebaAacute ars daviwyebaAacute
bunebisaAacute viTarndashigi miscilda
visme Wamad puri TAcircsirdquo (A-39
67r)44
ldquomciredi wyali hSrets saAtildemilis matebas
eg-saxed cremli WeSmaritisa glovis
hSrets alsa risxAcircs da navRelficxelobis
amisTAcircs aqa urisxegraveAgraveloba wmida
SemdgomobiTad daiwesa gangebiTrdquo (81)
ldquoviTarndashigi wylisa saAtildemilsa Sina
mciredndashmcired Sematebasa
srulad daSrtebis saAtildemili
esreTve da WeSmaritisac gloisa
cremlsa yovelsa alsa
guliswyromisa da
navRelficxelobisasa mosrvad
utevebies amisTAcircs da
SemdgomobiTadca davaweserdquo (A-39
75v)45
ldquotkivilTad ganhscnes da oflTad Tavni
mravalT
raTa Sendoba bralTa miiRon maTi
ganara kacman ara ZAcircrismeAtildesenman
winuswro amaT bralTmotevebisadmi
ldquotkivilTa da oflTa Sendobisa
ZliT codvaTaAacutesa Tavni TAcircsni
vieTnime ganscnes xolo
ZAcircruAtildesenebelman mamakacman
winauswro amaT romlisaTAacutes
43 bdquoglovaAacute WeSmariti saRmrToAacute ese ars mWmunvarebaAacute sulisaAacute da guli mwuxare romeli maradis isurvebn saqmeTaTAcircs satkivarTa da yovelsa Jamsa trfialisa mis mimarT TAcircsisa wyuriel arn da raJams ver ewiis eZiebn mas tkiviliTa gulisaAacuteTa da Semdgomad misa godebiT Atildemobn kunesiT da sulndashTqumiTrdquo (sineli 1965 161) 44 ldquoglovaAacute daviwyebaAacute ars bunebisaAacute viTarca mas netarsa daaviwyda Wamad puri TAcircsi romelica galobs amas sinanuli WeSmariti ese ars ganSorebaAacute yovlisagan nugeSinisndashcemisa Atildeorcielisa Seuwuxebeladrdquo (sineli 1965 162) 45 ldquoviTarca wyali daSrets alsa cecxlisasa egreTve WeSmaritisa gloisa cremlni yovelsave alsa gulisndashwyromisasa da mrisxanebisasa daSreten amisTAcircsca SeudgineT gloisasa ganSorebaAacute gulisndashwyromisaAacuterdquo (sineli 1965 188)
160
miuteveTo da mogetevosT mdidradrdquo (98) miuteveT mswrafl da mogeteos
Tquen mdidradrdquo (A-39 82r)46
ldquomraval-Tqmobisa sazRegraveari esTa dahsdves
umecrebis xat ZAcircris Atildesenebis karad
kadnierebis laRis Atildeelis-mpyrobelad
tyuAcirclis-msaxur daAtildesna lmobierebis
mowyinebis mxdel Zilisa wina-morbedrdquo (112)
ldquokualad eseve vneba esTa cnobil-ars
viTarmed ese goneb-Sinaobisa
ese igi ars mimogonebis anu
gulis-sityegraveaTa keTilTa ganmabnevel
xolo glovisa yovlad uCino-myofelrdquo (113)
ldquomravalmetyuelebaAacute ars
umecrebisa saxe ZAcircrisAtildesenebisa
kar kadnierebisa
Atildeelisampyrobel tyuilisa
msaxur lmobierebisa daAtildesna
mowyinebisa mxdel Zilisa
winamorbed Tangonebobisa
dabneva mcvelisa uCinoyofa
simAtildeurvalisa sigrile locvisa
ganqarveba (A-39 84r)47
ldquosimaZRre amiT iqmna nayrovanTadmi
deda siZAcircsa AtildeorcT Seginebis mizez
xolo moymoba muclisa monanulsa
siwmidis eqmna mizezad momatyegraveAgravebel
loms mSAcircd-hyofs liqna sxeuls Wama
velurhyofsrdquo (145)
ldquosimaZRre sazrdelTa siZAcircsa
deda48 cxorebaAacute muclisaAacute
siwmidisa momatyuebeli lomi
mliqnelman mravalgzis moamSAcircda
xolo sxeulisa moRuaweman
umetes ganavelurardquo (A-39 89r-
89v)49
ldquoulmobeloba ars mtkice udebeba
da gamoxategravea Sereuli mconari
CegraveAgraveulebisa martivisa mSobeli
gulsmodginebis simAtildenis safrAtildee saSTobi
ldquoulmobelobaAacute ars Semtkicebuli
udebebaAacute mconari gagonebaAacute
winmiRebisa naSobi
gulsmodginebisa sabrAtildee
46 ldquomravalTa miscnes Tavni maTni SromaTa ficxelTa raAacuteTa Seendvnen codvani maTni xolo kacman ZAcircrndash uAtildesenebelman uswris maT rameTu ityAcircs ufali viTarmed miuteveT da mogetevnen Tquen codvanirdquo (sineli 1965 206) 47 ldquomravalndashmetyuelebaAacute saydari ars cudadndashmzuaobrobisaAacute romelsa zeda dajdebis da gamoCndebis igi mravalndashmetyuelebaAacute saxe ars ugulisAtildemoebisaAacute da kari ZAcircrisndashzraxvisaAacute winamZRuari kadnierebisaAacute msaxuri tyuvilisaAacute damAtildesneli lmobierebisaAacute momxdeli mowyinebisaAacute winamorbedi ZilisaAacuterdquo (sineli 1965 213) 48 anton kaTalikosis teqtSi iseve rogorc petre gelaTelis TargmanSi simaZRre siZvis dedaa xolo eqvTime aTonelTan - bdquomamaldquo 49 ldquosimaZRre WamadTaAacute mamaAacute ars siZvisaAacute xolo moymobaAacute muclisaAacute winamZRuari ars siwmidisaAacute romelman ganusuenos lomsa mravalgzis moamdorvisca xolo romelman ganusuenos AtildeorcTa ufroAacutesad ganaficxnesrdquo (sineli 1965 225)
161
lmobierebis ver cnoba umecrebardquo (172) simAtildenisa saSTobi lmobierebisa
umecrebaAacuterdquo (A-39 115v-116r)50
ldquoodes salpingsa hscemen sarekad Jamis
maSin yovelTa ZmaTa iekklesion
xilulad Zmani uxilavad eSmakni
cxedradre ZmaTa midrekkad mawegraveAgravevelni
gansegraveAgravenebisa win Sesaval qebadmderdquo (184)
davsWuritneT da vpooT
sulierisa cemasa salpingisasa
xilulad vidreme Sekrebulad
Zmani xolo uxilavad
Semoyvanebulni mterni romlisa
ZliT romelnime cxedrisa zeda
warmodgomilni Semdgomad
aRdgomisa kualad midrekad
amaTdave mimarT mizez mcemen
Cuen daadger metyuelni
aRsrulebadmde winSesavaliTTa
qebaTardquo (A-39 112v)51
ldquomoSiSeba ars CegraveAgraveuleba CCAcirclebri
sulsa berebrsa cud-medidebes Sina
moSiSeba ars hrwmunvisa gandrekaAacute
lodinsa zeda moulodebelTasa
xolo ars kualad mZrwoli grZnoba gulisardquo
(201)
ldquomoSiSebaAacute ars CCAcirclebrivi
CueulebaAacute berebsa Sina da
cuddidebasa sulsa moSiSebaAacute
ars gandrekaAacute sarwmunoebisaAacute
molodebasa zeda
moulodebelTasa SiSi ars
mZrwolare grZnobaAacute gulisaAacuterdquo
(A-39 115r)52
ldquoSiSi sijabne nakli gul-savsebisa
romlisa mona suli zesT-mCenobisa
TAcircsda mimndobi Tavisad zesT-mCenobiT
ldquoSiSi ars gulsavsebisa
naklulevanebaAacute zesTmCeni suli
ars sijabnisa monaAacute Tavsa Tacircssa
50 ldquoulmobelobaAacute udebebaAacute ars damtkicebuli sibrme ars gonebisaAacute da mSbeli borotTa CueulebaTaAacute sabrAtildee moswrafebisaAacute da maxe moRuawebisaAacute mteri lmobierebisaAacuterdquo (sineli 1965 283) 51 ldquoraJamsndashigi dascian nestusa mas suliersa romel ars Jamis rekaAacute maSin xilulad Sekrbebodian Zmani locvad da uxilavad Sekrbebodian mterni brZoladrdquo (sineli 1965 289) 52
ldquomoSiSebaAacute CueulebaAacute ars yrmeburi sulsa Sina cudadndashmzuaobarsa moSiSebaAacute midrekaAacute ars sarwmunoebisagan molodebiTa moulodebelTaAacuteTa miSiS uwinares SemTxuevisa igonebs ZnelovanTa moSiS Sehmusravn gulsa TAcircssa SiSTa ocnebaTaAacuteTardquo (sineli 1965 297)
162
magra aCrdilT da bgeraTagan moSiSni
amad uiWvod eSinis marad zesT-mCenTrdquo (202)
zeda mindobili da bgeraTagan
nagebTaAacutesa da aCrdilisaca
moSiSirdquo (A-39 115r)53
ldquomliqneli kaci diakoni eSmakTa
zesT-mCenobisa zvaobis Atildeel-myvanebi
lmobierebis momsrveli glovis mdevni
macTuri gzisa keTilT uCino-myofi
amad viTarmed gvacTuneben mnatrelnirdquo (219)
ldquomliqneli ars eSmakTa diakoni
zesTmCenobisa Atildeelmyvanebeli
lmobierebis momsrveli macTuri
gzisaAacute rameTu mnetarebelni
Tquenni gacTuneben Tquenondash
ityAcircs winaAacuteswarmetyvelirdquo
(A-39 117r)54
amrigad damowmebuli masala anton kaTalikosis redaqciis
ZiriTad wyarod teqstis petre gelaTeliseul Targmans gamoavlens es
bunebrivic aris radgan rogorc zemoT aRvniSneT petre gelaTeli iyo
gelaTis skolis warmomadgeneli ioane petriwiseuli tradiciebis
gamgrZelebeli da elinofiluri stiliT Sesrulebuli misi Targmani
anton kaTalikosisTvis iqneboda ufro misaRebi Tumca aqve kvlav
aRvniSnavT rom anton kaTalikosis redaqcia iTvaliswinebs danarCen
teqstebsac swored amis naTelsayofad zemoT movixmeT paraleluri
pasaJebi ioane petriwis da anton kaTalikosis poeturi teqstebidan da
mivuTiTeT rom am ori teqstis saleqso sazomic da TiToeuli
safexuris struqturuli organizebis principic identuria dakvirvebam
gvaCvena rom anton kaTalikosi aseve zedmiwevniT icnobs eqvTime
aTonelis Targmans davimowmebT paralelur adgilebs anton
kaTalikosisa da eqvTime aTonelis redaqciebidan petre gelaTelis
Targmans ki amjerad sqolioSi davurTavT
ldquoese hsTqegraveAgraves mamaT siRrmedre simSAcircdisa ldquoese ars didi siRrme simSAcircdisaAacute
ndash odes maxlobelad iyos misa
53
ldquosuli ampartavani monaAacute ars moSiSebisaAacute rameTu esavn Zalsa TAcircssa da esmin raAacute AtildemaAacute raAacuteme meyseulad SeZrwundisrdquo (sineli 1965 297) 54
ldquokaci maqebel pirsa mociquli ars eSmakisaAacute da winamZRuari ampartavanebisaAacute uCinomyofeli lmobierebisaAacute warmwymedeli keTilTaAacute macTuri gzisaAacute rameTu romelni gunatriden Cuen guacTuneben Cuen viTarca ityAcircs winaswarmetyveli esaiardquo (sineli 1965 305)
163
Tu maxlobel-hyegraveAgraves mawuxebeli visme
yegraveAgravedrebul-iyos kdemul wyinebul misgan
magra misdami araodes moakldes
siyvarulisgan Zed RmrTisad qmnuli igirdquo
(88)
Semawuxebeli da guli misi iyos
yudroebiT da ara moaklebdes
siyuarulsa missardquo (sineli 1965
191)55
ldquodasabami ars ese urisxegraveAgravelobis
yegraveAgravedrebisa da ginebisa kdemisa
Tmena simwariT da tkiviliT gulisaT
saSual ndash raTa maTgan ara Sewuxnes
xolo sisrule ndash raTa Sehracxnes qebadrdquo
(89)
ldquodasabami sanatrelisa
urisxvelobisaAacute ars simwariT da
tkiviliTa gulisaAacuteTa moTminebaAacute
kdemisa da yuedrebisa da
ginebisaAacute xolo saSuali raAacuteTa
Seuwuxebelad iyos maT Sina
xolo sisrule ese ars ndash raAacuteTa
viTarca qebaAacute Seeracxos ginebaAacuterdquo
(sineli 1965 196)56
ldquoganhrisxnes ra vin nebsiT acofebs Tavsa
amad viTarmed Zleul ars pirvelTagan
CegraveAgraveulebaTa da TAcircnier cnobisa
hborgs daecemis amisTAcircs Tqmul ars ese
monanulisad hmats sxegraveaTa vneba eserdquo (87)
ldquokaci mrisxane nebsiT TAcircsiT
gancofebul ars da Zleul ars
CveulebaTagan pirvelTa da
TAcircnier cnobisa misisa borgs da
daecemis araraAacute ars
monanulisaTAcircs uborotes gulisndash
wyromisardquo (sineli 1965 191)57
ldquoamisTAcircs aqa ganTlil ars saRmrTo kibe
hxedevd aRsavals dayudebisas sibrZniT
a TAcircT-hsjulobisagan
b didebisa ZliT kacT-mierisa
ldquoxolo aw TiTeuli xedevdin Tu
romelsa xarisxsa ars kibisa mis
dayudebulTaAacutesardquo (sineli 1965
464)
ldquopirvel kibe ars TAcircTndash
SjulobisaTAcircs
55
ldquoese igi ars mun yofasa maSfoTebelisasa dawynarebiTa gulisaAacuteTa da siyuarulianad missa mimarT mdebareobaAacute namdAcirclve eseca sazRvar guliswyromisa ese igi ars da TAcircsaganca mqcevisaAacute sityAcircT da saxiT damamZimebelisa mimarT brZoliT da velurqmnilobaAacuterdquo (A-39 77r) 56
ldquodasabam netarsa ZAcircruAtildeseneblobisa simwaresa Sina da lmobasa sulisasa upatioebaTa TavsdebaAacute xolo saSual umWmunvarod amaT Sina mdebareobaAacute xolo sisrule ukueTu da arsRa viTarca qebaTa SeracxvaAacute amaTi gixaroden pirvelo mAtildenobd meoreo netar uflisa mier da usaxarulevanes mesamerdquo (A-39 79r) 57
ldquogulmwyrali ars miRebuli nebsiT uneblieTasgan uwinares miRebisa davrdomili da dacemulirdquo (A-39 76v)
164
g uZlurebisaTAcircs enisa
d simravlisa ZliTTa Tavis-mzrunvelobisa
e mZlavrebisa ZliT gulis-wyromisa
v raTa patiJni miiAtildeadnen
z raTa moswrafed iqmnen
Agrave raTa cecxli SeiZinonrdquo
(279)
meore didebisaTAcircs kacTaAacutesa
mesame uZlurebisagan enisa
meoTxe ndash mZlavrebisaTAcircs gulisndash
wyromisa
meequse ndash raAacuteTa Tavni TAcircsni
tanjnen
meSAcircde ndash raAacuteTa moswrafebaAacute
moigon merve ndash raAacuteTa cecxlsa
zeda cecxli SesZinonrdquo
(sineli 1965 464)58
zog SemTxvevaSi anton kaTalikosi erTi strofis farglebSic ki
iyenebs orive prozauli Targmanis masalas
anton kaTalikosi
petre gelaTeli eqvTime aToneli
ldquonayrovneba ars Semoqmedi
novagTa
gemovnebaTa madinebeli
wyaro
Tu same dahAtildeaS Tvali misi
sxAcircT gahsCndis
xolo Tu igi ganaqarvi
sxAcircTa gZlis
amisi mkacrva Tana gaZs
monanulordquo (143)
ldquonayrovanebaAacute ars noagobaTa
Semoqmedi gemovnebaTa
wyaro dahyav nestAcirc da sxAcircT
aRmoiWAcircra da amisica
damyofeli sxAcircT iZlivardquo
(A-39 89r)
ldquonayrovanebaAacute mompovnebeli
ars sanovageTaAacute da wyaro
ars gemoTndashmoyvarebisaAacute
dahyvi raAacute erTi Tuali misi
sxAcircT kerZo gamoCndis da
raJams igica ganaqarvi sxAcircT
kerZo gZliisrdquo
(sineli 1965 224)
ldquoucxoeba ars ar kualad
zed-moqceva
raAacutecaRa gaqegraves mamulsa Sina
yovel
imaTi srulad raAacuteveca
yoveli
ewin-mewyegraveAgravebis keTil ndash
mosavobisa
gulis-sityegraveaTa anu
ldquoucxoeba ars datevebaAacute
zedmouqceveli yovelTaAacute
mamulsa Sina
keTilmosavobisa
ganzraxvasa Cuensa
winaaRmdgom moqmedTaAacuterdquo
(A-39 19r)
ldquoucxoebaAacute datevebaAacute ars
gare-Seuqceveli mSobelTa
da yovelTave ranica iyvnen
queyanasa Cuensa
winaaRmdgom da
damabrkolebel keTilisa
mis gulis-sityAcircsa Cuenisardquo
(sineli 1965 42)
58
petre gelaTelis TargmanSi citirebuli adgili ar aris
165
gamoxategraveaTardquo (31)
ldquogamoslva sofliT samT
aiZules mqmedT
anu sufevam gulvebadman
saRmrToman
anu codvaTa ganmravlebis
cnobaman
anu surAcirclman namdAcircl
satrfialosman
xolo garda sxegravea mizezi
usityur arsrdquo (16)
ldquoyovelTa gulsmodginebiT
sawuToAacutes damtevebelTa
namdAcirclve ginaTu
gulvebadisaTAcircs samefoAacutesa
gina simravlisa ZliT
codvaTaAacutesa anuT
RmrTisamimarTisa ZliT
siyuarulisa yves ese xolo
araTu romelime
winaTqmulTa amaT
ganxilvaTaAacute maT Soris
winaZRoda usityu vinaAacuteme
ganSorebaAacute maTi dadgardquo (A-
39 10v)
ldquoyovelTave romelTaca
soflisa saqmeni dautevenes
anu simravlisaTAcircs codvaTa
maTTaAacutesa anu
sasufevelisaTAcircs caTaAacutesa
anu siyvarulisaTAcircs
RmrTisa qmnes ukueTu arca
erTi amaT samTa gulis-
sityuaTagani iqmna maTda
winamZRuar pirutyul ars
gamoslvaAacute maTirdquo (sineli
1965 22)
amrigad naSromis am nawilis mizani iyo anton kaTalikosiseuli
redaqciis sxva manamde arsebul redaqciebTan mimarTebis sakiTxis
kvleva paralelur teqstebze dakvirvebam gamoavlina Semdegi
1 saTnoebaTa kibis anton kaTalikosiseuli redaqciis ZiriTadi
wyaroa petre gelaTelis Targmani misi teqsti yvelaze arsebiT
frazeologiur da leqsikur Tanxvedras swored petre gelaTeliseul
TargmanTan avlens SesaZloa amis mizezi iyos petre gelaTelis
Targmanis gelaTuri skolis tradiciisamebr elinofiluri stili
romelic anton kaTalikosis literaturuli gemovnebisTvis metad
Sesaferisi iqneboda
2 anton kaTalikosi kargad icnobs saTnoebaTa kibis manamde
arsebul srul redaqciebs a) misi teqstis struqturuli organizebis
principi da versifikacia ioane petriwiseuli redaqciis identuria
avtori qmnis ioane petriwiseuli teqstis originaluri strofebis
semantikurad Tanafard muxlebs romelTac paralelebi ar eZebnebaT
prozaul teqstebSi b) icnobs da iyenebs eqvTime aToneliseul
Targmansac g) aris SemTxvevebi roca erTi strofis farglebSi Cans
orive prozauli Targmanis gavlena
166
amp 2 saTnoebaTa kibis anton kaTalikosiseuli CarTuli
strofebi
saTnoebaTa kibis ioane petriwiseuli redaqcia gamosca Sesavali
kvleva komentarebi da leqsikoni daurTo ivane lolaSvilma Sesavali
kvleva ZiriTadad exeba ioane petriwis vinaobasa da mis literaturul
memkvidreobas kvlevaSi igi aseve msjelobs ioane petriwiseuli
saTnoebaTa kibis originalur nawilze gansakuTrebiT ki aq gaSlil
filosofiur koncefciebsa da maT mimarTebaze ioane petriwis
filosofiasTan iv lolaSvilis mier originalur strofebad miCneuli
CanarTebis moculobidan gamomdinare mkvlevari teqsts naxevrad
originalur Sromad miiCnevs Tumca rogorc ukve vnaxeT es mTlad ase
ar aris naSromis am nawilSi mimovixilavT anton kaTalikosiseuli
saTnoebaTa kibis originalur CanarTebsა da maT funqcias teqstSi
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis struqturul Taviseburebebze
saubrisas aseve aRvniSneT rom anton kaTalikosis teqsti
struqturulad zustad emTxveva cota mogvianebiT sofroniusis mier
konstantinopolSi gamocemul redaqcias es garemoeba ki TavisTavad
gvafiqrebinebs rom SesaZloa anton kaTalikoss xelT hqonoda CvenTvis
cnobili qarTuli redaqciebis garda sxva wyaroc amitom anton
kaTalikosis originaluri nawilis wyaro veZieT ara mxolod qarTul
prozaul TargmanebSi aramed Cven xelT arsebul sxva teqstebSic meTiu
raderis gamocemul ZvelberZnul teqstSi parakletis monastris
axalberZnul teqstSi romelic mines gamocemisgan gansxvavebuli
redaqciaa da struqturis mixedviT emTxveva anton kaTalikosis
redaqcias aseve saTnoebaTa kibis slavur TargmanSi romelic
gamocemulia 1898 wels da gamosacemad momzadda СВЯТО-ТРОИЦКАЯ СЕРГIЕВА
ЛАВРА ndashSi amgvarma kvlevam maCvena rom Tundac erTi strofi romelic ar
momdinareobs qarTuli prozauli Targmanidan ar iZebneba Cven xelT
arsebul arc erT sxva teqstSi anton kaTalikosi zog SemTxvevaSi qmnis
mTel strofs an strofebs zogan urTavs striqonebs xan kidev iyenebs
gansxvavebul terminebs an simboloebs am ukanasknelze vrclad
sadisertacio naSromis Sesabamis TavebSi vimsjeleT swored antonis
167
redaqciis stilsa da simbolur saxismetyvelebaze saubrisas aRvniSneT
rom antonis originaluri nawilisTvis specifikuri simboluri
metyveleba damaxasiaTebelia zogadad anton kaTalikosis mxatvruli
azrovnebisTvis rac kidev erT argumentad SeiZleba gamoviyenoT imis
samtkiceblad rom antonis mier CarTuli strofebi originaluria da
Tuki marTlac hqonda anton kaTalikoss xelT gansxvavebuli redaqcia
misi kvali Cans mxolod safexurTa TanmimdevrobaSi
gamomdinare iqidan rom prozaul teqstTan SedarebiT poeturi
versiebi bevrad naklebi moculobisaa daismis kiTxvebi prozauli
teqstebis sakmaod didi moculobis masalis miuxedavad ratom dasWirda
anton kaTalikoss originaluri strofebis CarTva poetur teqstSi ra
daniSnuleba aqvs sakuTriv antoniseul CanarTebs aviTarebs igi am
nawilSi axal ideebs Tu ubralod afarToebs naTqvams SevecdebiT
aRniSnul kiTxvebs pasuxi gavceT Tanmimdevrulad
pirvel rigSi aRvniSnavT rom ioane petriwis teqstis msgavsad anton
kaTalikosic yovel Tavs urTavs Sesaval strofs romliTac acnobs
mkiTxvels winamdebare safexuris Temas xotbas asxams an akritikebs mas
es originaluri strofebi Seicaven ZiriTadad aRmaval-daRmaval sakmaod
rTul kidurwerilobas romelSic ikiTxeba konkretuli safexuris
dasaTaureba magaliTad pirveli Tavis Sesavali strofi ase
gamoiyureba
vardi ar mWnari ჶiali keTil sulnel
limena SuAgravebis oqroT arxrwnadTsakrebi
or-gzis Sedgoma satrfos namdAcirclsawyuris
tkbiluRlis tAcircrTAcircT sofliT gamoslvasagan g
ltolva aqaT RmrTiv iqa zenadmi mimyegravean
an kidev mesame Tavis Sesavali strofi
ldquoTqmulTare zem o rTa ZAcircr-fas spekalTa
AcircakinT mWAcircrv e se eSesabamvis
sulTmwmedi saqe b rkial elvar mbzinvari
ucxoeba imier lTolva amriT
168
xolo jegraveari s a tAcircrTva qristes msgavsebardquo
kidurweriloba zog SemTxvevaSi aris sakmaod rTuli ndash aseTia pirveli
magaliTi xolo sxva SemTxvevaSi SedarebiT martivi ndash amis magaliTad
meore SemTxveva gamodgeba citirebuli strofebis akrostixebad ikiTxeba
Semdegi ltolvisaTvis soჶlisgan da TAcircs ucxoebisa es aris ZiriTadi
principi romliTac anton kaTalikosi sargeblobs Sesavali
originaluri strofebis Seqmnisas erTi gamonaklisia mTel teqstSi
mecamete Tavi romelic mowyinebas Seexeba xolo Sesavali strofis
kidurwerilobaSi ikiTxeba Tavad avtoris saxeli Tumca safexuris
Tematikaze xazgasma tradiciulad aqac aris
ldquoantoni saxel aqa kidur-werili
tals guls meleqsis mowyinebisa mier
odes ixilo daginiSnavs mis Soris
nebsiT kegraveAgraveTebiT sAcircnidisis kbenisaT
iqidam glovis ar ganyras naberwyalTasrdquo
swored amgvari principiT aris Seqmnili ioane petriwiseuli
teqstis Sesavali originaluri strofebic
anton kaTalikosis originaluri CanarTebi ufro xSirad qarTuli
prozauli teqstis masalas avrcobs Aაse magaliTad
ldquotanjva mhsjavriTi aRhAtildeocs tyuvilsa TuRa
magra netarni cremlni warhswymeden hspolven
dumili saRmrTo Wmunva TacircsTaTAcircs codegraveaT
ukeTursa mas crusa CegraveAgraveulebasa
aRhAtildeocs ganhsdevnis qristes-moyvareTaganrdquo
(127)
ldquosatanjvelisagan mTavarTaAacutesa
aRiAtildeocebis tyuili xolo
simravlisagan cremliTaAacutesa
sruliad warwymdebisrdquo
(A-39 87r)59
ldquoarsada hstyuvos yrmaman odesme visdad
amad viTarmed umanko aqegraves goneba
maSa tyuvili mzakegravearTad Sesmenili
ldquoara uwyis CCAcirclman tyuili
arca sulman siborotisagan
daklebulmanrdquo (A-39 87r)60
59
bdquotanjvisagan mTavarTaAacutesa aRiAtildeocebis tyuili xolo simravlisagan cremlTaAacutesa sruliad warwymdebis da moispolvisrdquo (sineli 1965 218) 60
ldquoyrmaman CCAcirclman ara icis tyuili arca sulman ganSorebulman borotisaganrdquo (sineli 1965 219)
169
ara marTalTa cruTa ver dammkAcircdrebTa
sufevisaTa CegraveAgraveuleba ars Turerdquo
(128)
ldquoSeuZlebel ars sada jmna Wamisgan
TuRa simSili niadag saAtildemar ars Ra
muclis simaZRre aAtildemobs cremlTa wyarosa
siZAcircsa rtoTa awarmoebs yovelTa
amisTvis ltolva novagTagan jer arsRardquo
(14 10)
ldquoTualTa wyarosa naTlisndash
Rebisa sworsa ganaAtildemobs ese
vneba sulisa didi xolo
marxvisa lmoba wmida da
tkbili Sehmzadebs missa
ganwmedilsa WurWelsa ese
Seitkbe monazono da gaqundenrdquo
(str 141)61
ldquokualad amisda wamal umankoeba
upovareba an qona saWiroTa
saRmrTo simdable RmerT-mama-kacis xati
da morCil-yofa yovelsa Sina ganhsjiT
nebaTa TAcircsTa iZulebiT ara qmna
sificxes borots ulmobelobas uRmrTos
emkacrve sofliT ltolvilo monazono
ucxoebisa uAtildemarad gardamqcevsa
sinanulisa ar miTvalvisa nivTsa
RmrTis-Svilebisgan ganmvrdom ganmyof
maxAcirclsardquo
(17810)62
ldquoSiSi ganakrTobs sulsa qegraveAgrave-mdebaresa
gamoxategraveaTa savseTa Sereul-hyofs
ganhsjaT ayenebs ucxo-hyofs apodiqsis
amad eliჶas ityAcircs gamocdilebiT
bdquoganhkrTes Tmani da Atildeorcni
Cemni ldquo ndash ityoda elifas
veragobasa eSmakisasa
momTxrobelirdquo (A-39 115v)63
61
rogorc vxedavT msgavsi (da ara identuri) Sinaarsis strofi aris petriwiseul variantSic xolo prozaul teqstebSi saerTod ar iZebneba paraleluri adgilebi 62
antonieul redaqciaSi msjeloba ufro vrcelia vidre sxva teqstebSi (qarT prozauli berZn slav) 63 ldquosazomisaebr gloisa ese waridevnebis da raAacutezomca igi moguakldebodis moSiSebaAacute ganmravldebis ganhkrTa guami Cemi da SeZrwundes Tmani Cemni ndash ityoda elifaz manqanebaTa zeda
amis mterisaTa egreTve me vityAcircrdquo (sineli 1965 299)
170
gamikrTes TmiTurT xorcnio (SiSisagan)rdquo
(204)
ldquoes simartive anu umankoeba
uferadoAacute aqegravenda vidreme adams
ara mkdemelsa AtildeorcTa uSegraveerebisas
ar gangebuli iyo ese sibrZniTa
amad viTarmed ar nebsiT martivobdardquo
(247)
ldquopirveli TAcircTebaAacute aRorZinebisa
yrmaTaAacutesa simartive uferadoAacute
romeli vidremde aqunda adams
ara ixila siSiSule sulisa
TAcircsisaAacute arca uSuerebaAacute
Atildeorcisa misisaAacuterdquo (A-39 129v)64
ldquosamRegravedeloisa locAcircsa univTosa
gansazRegraverebaAacute brZenTgan viswaveT esTa
ars Tan-myofobiT SeerTebaAacute orTa
ese igi ars RmrTisa da mlocegraveAgravelisa
amad univTo locvaAacute did sanatrelrdquo (281)
ldquolocvaAacute ars mis ZliTisaebr
vidreme moqmedebisa
TanamyofobaAacuteda SeerTebaAacute
kacisa da RmrTisaAacuterdquo (183v)65
ldquovinc Tavisufal bralTagan iqmna krZalviT
moSiSi RmrTisa mmarxegraveAgraveli vnebaTagan
aman moigo uvnebeloba saRmrTo
wyaro da Ziri deda siyvarulisa
amad gAcircrgAcircni sibrZnisa did netar-arsrdquo
(2910)
msgavsi magaliTebis damowmeba saTnoebaTa kibis anton
kaTalikosiseuli teqstidan mravlad SeiZleba avtori cdilobs gascdes
wyaroebs da ufro gaafarToos da ganavrcos saTqmeli
sxva SemTxvevaSi anton kaTalikosi originalur CanarTs qmnis raTa
daakonkretos daazustos ioane sineliseuli msjeloba magaliTad
teqstis meore safexurs romelSic ioane sineli saubrobs ldquosoflidan
gasvlisrdquo Semdeg amqveyniuri saqmeebis mimarT gulgrilobaze anton
kaTalikosi azris gaZlierebis mizniT asrulebs originaluri strofiT
ldquoTu sofliT ganhAtildeegraveAgraved arzrunvad monazono
64
ldquoarara ars msgavsi siwrfoebisaAacute amisTAcircsca vidremdis aqunda igi adams ara ixila SiSulobaAacute sulisa TAcircsisaAacute arca uSuerebaAacute AtildeorcTa TAcircsTaAacuterdquo (sineli 1965 339) 65 ldquolocvaAacute bunebiT SeerTebaAacute ars RmrTisa da kacisaAacuterdquo (sineli 1965 483)
171
kualad soflisaT mcxovrebTa Tana qceva
da arazrunva maTTAcircs SeuZlebel-ars
xolo Tuzrunva gaqegraves AtildeorcTaTAcircs da mSobelT
borbalTa mier RelvaTa iSTegraveAgravebiverdquo (210)
an kidev aviRoT mexuTe safexuri ioane sinelis monaTxrobs monanul
monazonze romelic aucileblad unda iyos siRatakesTan dawinduli
anton kaTalikosi Semdegnairad agrZelebs
ldquomonanulisa Tacircseba ars sakuTar
ara ras qonva ara rasa miReba
mxolod RmrTis oden mogeba ara sxegraveaTa
niadag dahsja Tavisa kdemva kdomegravea
anu sxeuliT an nebiT ucxoebardquo (56)
sxva magaliTi pirvel safexurSi sadac msjelobaa soflidan gasvlaze
ioane sineli ambobs rom asketuri cxovrebis sami umTavresi safuZvelia
umankoeba marxva da siwminde antoni agrZelebs azrs da axasiaTebs
TiToeuls
ldquoromelman gyos Sen hrCeul qristes mowafe
xolo meorem ndash angelos zena xorcTa
da mesameman ndash vnebaTa zeda mTavar
xolo samTave mxedegraveAgravel niadag sarkiT
satrfialois uocnosa mzisadmirdquo (19)
msgavsi (magram ara identuri) Sinaarsis Semcveli strofi gvxvdeba
petriwiseul redaqciaSic
ldquo samni Seitkben monazono da scxovnde
umankoeba siwmide da marxvai
erTi moyusisa siyuarulsa mogarTmevs
xolo meore usxeuloTa migrTavs
da marxva wmida queyaniT aRgamaRlebsrdquo (str10)
zogjer antoni azrs agrZelebs da aZlierebs ara mTliani strofis
SeqmniT aramed erTi an ori striqonis damatebiT
ldquonusada tredman umankoman TAcircs Soris
Seiwynarosmca matli dauZinebi
172
da nivTi wmida Seamwikegravelos mwAcircremanrdquo (910)
sxvagan antoni mTel strofs uZRvnis da xotbas asxams saTnoebas
magaliTad ldquomorCilebasrdquo
ldquomorCilebao qristes-xato CegraveAgraven Soris
sarwmunoebiT warmoo Soris sxAcircsa
da siyvaruliTa namoqmedebo sibrZniT
uvnebelobis adgilo univToo
da saRmrTos cnobis haero sacuregraveAgravelordquo (45)
saTnoebaTa kibis antoniseul redaqciaSi xSiria avtoriseuli
remarkebi romelic Seicavs gafrTxilebas mowodebas darigebas
ldquodayudebulTa srulTaca Soris aman
borot-vnebaman hpova adgili SeslAcircs
da daimala aspiti Soris maTsa
gesliT momklveli sulebsaca srulTasa
amad simkacre hAtildeams maradisi brZenordquo(95)
sxva magaliTi
ldquomravalTa hscodes didTa mier codegraveaTa
Seinanesve moqceulTa RmrTisadmi
imaTi dahsja viTarca meZavTave
RmrTis megobarTa ars dahsja ara sxegraveaTa
amas emkacre ganmkiTxegraveAgravelo ZmaTaordquo (105)
an kidev
ldquonayrovneba ars Semoqmedi novagTa
gemovnebaTa madinebeli wyaro
Tu same dahAtildeaS Tvali misi sxAcircT gahsCndis
xolo Tu igi ganaqarvi sxAcircTa gZlis
amisi mkacrva Tana-gaZs monanulordquo (143)
da bolos
ldquoaravin aRhAtildeda Tavsa kibisas ymaAacute
ukeTu ara aiara bijebiT
eg-saxed CegraveAgravenca purisadmi da wylisa
pirvelad hspobiT Znel-sadnobTa WamadTa
mislvad bijebiT gviAtildems ara ganusjelad (149)
173
magaliTebis damowmeba uxvad SeiZleba Tumca sakiTxis sicxadisTvis
vfiqrobT moyvanili masala sakmarisia
zog SemTxvevaSi anton kaTalikosi muxlze darTuli originaluri
striqoniT erTgvarad ajamebs mTeli strofis saTqmels
ldquomecxres Jams aman vnebaman aRixilna
da dros trapezis ze aRxltna sareceliT
xolo locvisas daamZima sxeuli
ჶqnarebiT AtildesiriT mihstaca muAtildeli piriT
da guls-modgine suli uZlur-hyo xorcebrrdquo(137)
xolo sxvagan originaluri strofiT ajamebs mTel safexurs
ldquoSeuZlebel-ars srulad jmna Wamisgan
TuRa simSili niadag saAtildemar-arsRa
muclis simaZRre aAtildemobs cremlTa wyarosa
siZAcircsa rtoTa awarmoebs yovelTa
amisTvis ltolva novagTagan jer-arsRardquo (1410)
erTeul SemTxvevaSi anton kaTalikosi aviTarebs teqstSi wamoWril
problemasTan dakavSirebul axal azrs amis magaliTia meTerTmete Tavis
winamdebare strofi romelic eZRvneba dumilis saTnoebas
bdquovinaTgan sityegravea psixisa gonieris
gamoxategravea ars ganhsja gamoCineba
rameTu amas saqmobs gulis-Atildemis-yofa
pirveliT nivTTa srulad savsed ganmyofi
meoriT msazRegraveri da sxAcircT mesilogizme
amaTi Atildemeva wesier droebiTad
ars ara codegraveardquo (1189)
zemoT damowmebuli masala gvafiqrebinebs rom saTnoebaTa kibis
antoniseuli redaqciis ivane lolaSviliseuli Sefaseba ar aris zusti
mkvlevari wers bdquoantoni prozaul teqsts odnav amoklebs iyenebs
sakuTar sityvebsac magram ZiriTadad imeorebs Tavis wyaros ase rom
antonis redaqcia TiTqmis sityva-sityviT emTxveva petriwuli (petre
gelaTeliseuli im) teqstis eqscerptebs misi (antonis) originaloba
mxolod iambikur leqsad gawyobaSi gamoixatebardquo (petriwi 1968 94)
174
SeiZleba wyarod gamoyenebuli teqstebidan gadaxveva ar iyos xSiri da
ver Segviqmnas originaluri nawarmoebis gancda (rasac arc unda
velodoT radgan saqme gvaqvs naTargmni teqstis gadamuSavebasTan)
Tumca verc imas vityviT rom aRniSnul teqstSi araferia originaluri
amrigad anton kaTalikosiseul saTnoebaTa kibeSi CarTul
strofebs sxvadasxva daniSnuleba aqvs a) Sesavali originaluri
strofebis Seqmnis mizani winamdebare safexuris Temis gacnoba-Semkobaa
ioane petriwis teqstis analogiiT b) sxva SemTxvevaSi anton kaTalikosi
azris dazusteba-gagrZelebis mizniT qmnis originalur strofebs Tu
striqonebs g) sxvagan muxlis an mTeli safexuris azris Sejamebaa d)
zogan amgvari CanarTebi Seicaven gafrTxilebas mowodebas darigebas e)
erTeul SemTxvevaSi ki avtoriseuli Sexedulebac Cans
175
Tavi VI
ioane sinelis saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis
mniSvneloba bizantiuri da qarTuli filologiisTvis
saTnoebaTa kibe Sua saukuneebis erT-erTi yvelaze srulyofili da
popularuli zneobrivi saxelmZRvaneloa masSi gaerTianebulia
qristianuli eTikuri principebi sistemurad Camoyalibebuli formiT
gamokveTili aqcentebiTa da Rrmad Teologiuri msjelobebiT
marTalia kibis simbolos sulieri progresis SinaarsiT aqtiurad
iyenebdnen sxva avtorebic filon aleqsandrieli sirieli mamebi
grigol noseli magram ioane sinelma pirvelma mogvca sulieri
aRmasvlis masStaburi da srulyofili suraTi (kordoCkini 2003 22-23)
swored es aris erTi mniSvnelovani ganmasxvavebeli niSani romelic
gamoarCevs saTnoebaTa kibes am Janris literaturaSi kidev erT
specifikur maxasiaTebels warmoadgens saTnoebaTa kibis fsiqologiuri
Sinaarsi ndash klemaqsSi Cans daxvewili Rrma fsiqologizmi adamianTa
bunebis maTi Sinagani mdgomareobis saucxoo codna (bezaraSvili 1989
143) ioane sineli xSirad aridebs Tavs mkiTxvelisTvis detaluri
instruqciebis micemas imis Sesaxeb Tu ra Wamos rodis da ramdeni ra
dro gamohyos ZilisTvis ra sixSiriT ilocos ra formulebi unda
gamoiyenos mlocvelma da sxva misi interesia ara garegnuli
formalurad gamoxatuli asketizmi aramed morCileba da gulis
siwminde (ueari 1982 9)
NnawarmoebSi dasmuli sakiTxebis masStaburoba teqstis
dawerisTanave iwvevda aRfrTovanebas mkiTxvelSi kerZod ioane sinelis
biografi misi Tanamedrove raiTis monastris beri danieli romlis
mier dawerili ioane sinelis cxovreba win uZRvis teqsts saTnoebaTa
kibes moses aT mcnebasTan xolo avtors Tavad mosesTanac ki
aTanabrebs ldquoda gardamoAtildeda axali igi RmTis-mxilveli Cuenda momarT
gonebiTa mTiT siniT da gAcircCuenna Cuen manca RmrTiv-werilni igi
ficarnirdquo an kidev ldquoerTiTa oden ara iqmna msgavs (ioane sineli) mosesa
rameTu ara moiwia mis zeda verSeslvaAacute zecisa mas ierusalAgravemsa viTar-
igi mose queyanasa ierusalAgravemsa ver Sevida (sineli 196513)
176
amdenad sulac ar aris moulodneli rom nawarmoebi jer kidev Sua
saukuneebSi iTargmna msoflios mraval enaze ldquobiblias da liturgikul
wignebs Tu ar CavTvliT ar iyo sxva Sroma aRmosavlur qristianul
samyaroSi romelic imdenjer iqneboda Seswavlili gadawerili da
naTargmni ramdenjerac ioane sinelis saTnoebaTa kiberdquo ndash wers kalistos
ueari saTnoebaTa kibis cnobili mkvlevari da agrZelebs - igi
popularuli iyo samonastro sazogadoebebis gareTac ndash berZnebSi
bulgarelebSi serbebSi rusebSi da mTlianad marTlmadideblur
samyaroSi saTnoebaTa kibis popularoba aRmosavleT qristianuli
samyarosTvis utoldeba dasavleTSi Tomas kempenelis (Thomas von Kempen)
qristes imitaciis (The Imitation of Christ) popularobas (ueari 19821)
Txzuleba aseTive popularobiT sargeblobda Sua saukuneebis qarTvel
mkiTxvelTa Sorisac razec pirvel rigSi redaqciaTa da xelnawerTa
simravle miuTiTebs
qarTulad Camoyalibda sxvadasxva epoqaSi naTargmni Tu
gadamuSavebuli teqstis eqvsi redaqcia qarTuli kulturis did
mesveurTa gaunelebeli interesi am teqstis mimarT ar cxreba
saukuneebis manZilze rogorc cnobilia saTnoebaTa kibe pirvelad
preaTonur periodSi Targmnes am informacias gvawvdis eqvTime aToneli
saTnoebaTa kibis miseul Targmanze darTul anderZSi anderZSive
saubrobs igi teqstis xelmeored Targmnis mizezze bdquovinaAacuteTgan ukue
pirvelsa mas Targmansa mravali mrudad daewera da mravali daegdo
amisTAcircs me glaxakman efTAcircme brZanebiTa wmidisa mamisa Cemisa iovanAgravesiTa
vTargmne eseldquo(sineli 19651) rogorc anderZidan irkveva eqvTime aToneli
saTnoebaTa kibes kvlav Targmnis ldquopirvelirdquo Targmanis uzustobisa da
naklulovanebis gamo ldquoioane sinelis teqstis qristianuli
zneTswavluleba bunebrivia TavisTavad warmoadgenda interesis sagans
sasuliero mwerlobisTvisrdquo (bezaraSvili 1987150) - amdenad eqvTime
aTonelisnairi masStaburi moRvawe romlis mizanic iyo qarTvelTa
kulturuli legitimacia ndash maTi berZnebTan ldquoswor-myofelirdquo
saganmanaTleblo saqmianoba ndash Targmanis meSveobiT ldquougunurebisa Cuenisa
gonier-yofa da ganbrZnobardquo (doborjginiZe 2012 7) rac gulisxmobda Sua
saukuneebis qarTul saazrovno sivrceSi axali da didi codnis
177
Semotanas ver dauSvebda esoden didi mniSvnelobis teqstis ldquomruderdquo da
ldquonaklulevanirdquo qarTuli Targmanis arsebobas miT ufro rom Targmans
srulad daekisra kulturuli emansipatoris funqcia Targmnisas
qarTul enaSi srulfasovnad gadmoitvifreba originalis yvela
simdidre am gziT Targmani originalis tolfasad Sesabamisad qveynis
kulturuli Zlierebis simbolod iqceva (doborjginiZe 2012 7)
postaTonur periodSi epoqis axali moTxovnidan gamomdinare
saTnoebaTa kibe kidev erTxel iTargmna Aაmjerad teqsti gelaTis
literaturul-saRvTismetyvelo skolis tradiciebis gaTvaliswinebiT
(berZnul dedanTan Targmanis maqsimalurad daaxloeba filosofiur
terminTa dazusteba da aS) Targmna petre gelaTelma ufro metic igi
sxvadasxva epoqis didi moRvaweebisTvis poeturi STagonebis wyaroc ki
xdeba da safuZveli eyreba poeturi redaqciebis Seqmnas saTnoebaTa kibe
samjer gadamuSavda poeturad
amdenad naTelia rom saTnoebaTa kibe aris Sua saukuneebis
aRmosavleT qristianul samyaroSi da maT Soris saqarTveloSic erT-
erTi yvelaze mniSvnelovani teqsti mis mniSvnelobaze msjelobas ori
mimarTulebiT warvmarTavT erTi mxriv teqstis qarTuli Targmanebis
struqturis specifikaze miTiTebiT romliTac igi scdeba qarTuli
filologiis interesis farglebs da mniSvnelovani xdeba bizantiuri
literaturis mkvlevarTaTvisac da meore mxriv sakuTriv qarTuli
Targmanebis mniSvnelobisa da adgilis gansazRvriT romelic
vimedovnebT mcireoden wvlils Seitans qarTul filologiur kvlevebSi
rogorc aRvniSneT saTnoebaTa kibis eqvTime aToneliseuli Targmanis
struqtura ar emTxveva aqamde gamocemul arc erT berZnul teqsts
swored amitom igi uaRresad mniSvnelovania sakuTriv berZnulenovani
teqstis mkvlevarTaTvisac berZnul teqstSi XXIII TavSia Setanili Περὶ
τῆς ἀκεφάλου ὑπερηφανίας (ampartavanebisaTvis) romelic sinadvileSi unda
iyos XXII Tavis Semadgeneli nawili sadac saubaria cudad-
mzuaobrobaze anu qedmaRlobaze (Περὶ τῆς πολυμόρφου κενοδιξίας) mkvlevari m
cincaZe SeniSnavs rom ioane sineli teqstSic miuTiTebs imaze rom
ampartavneba da cudad-mzuaobroba mas erT vnebad miaCnia amitom
mosalodnelia rom avtori mas calke ar gamoyofda XXIII Tavi sadac
178
Setanilia aRniSnuli nawili dasaTaurebulia Semdegnairad Περὶ
ἀκαθάρτων λογισμῶν τῆς βλασφημίας (gamouTqumelTa gulis-sityuaTaTAcircs
gmobisaTa) mkvlevari fiqrobs rom es Semdegdroindel gadamwerTa
Secdoma unda iyos es ldquoSecdomardquo petre gelaTelsac aqvs SeniSnuli
Tumca mainc misdevs berZnul teqsts da aRniSnuli Tavi XXIII safexurSi
Seaqvs eqvTime aTonelis anderZSi vkiTxulobT Semdegs ldquoTavni viTarca
aqa iyvnen egre dasxeniT rameTu meca viTarca mipovnian egreT
damisxnian yovelni wiTliTardquo ndash swored am anderZis safuZvelze
mkvlevari askvnis rom romeliRac berZnul xelnawerSi romliTac
eqvTime aToneli sargeblobda Tavebis mimdevroba ar iyo areuli
(cincaZe 1965 45-47) saTnoebaTa kibis eqvTime aToneliseuli Targmanis
struqtura rogorc ukve aRiniSna ar emTxveva aqamde gamocemul arc
erT teqsts es faqti uaRresad mniSvnelovania TviT berZnuli teqstis
struqturis rekonstuqciisaTvisac radgan berZnuli kritikuli teqstis
momzadebis SeTxvevaSi SesaZloa Rirebuli aRmoCndes qarTuli
Targmanis struqturis gaTvaliswinebac radganac garda sakuTriv ioane
sinelis miTiTebisa rom es ori vneba sxvadasxva ar hgonia
Sinaarsobrivadac ufro logikuria eqvTime aToneliseuli TavTa
Tanmimdevroba ufro metic prof m cincaZis marTebuli SeniSvniT
eqvTimes ganmartebidan isic irkveva rom man icis sxva berZnuli teqstis
arsebobis Sesaxeb romelSic TavTa Tanmimdevroba sxvagvaria (cincaZe
1966 45-47) rom ara avtoris remarka SesaZloa eqvTime aToneliseuli
saTnoebaTa kibis struqturis ldquogadaxrardquo Cven xelT arsebuli berZnuli
teqstebidan agvexsna rogorc eqvTimes Taviseburi mTargmnelobiTi
meTodi xSir SemTxvevaSi specialur literaturaSi gavrcelebuli
mosazreba eqvTime aTonelis mTargmnelobiT meTodTan dakavSirebiT
(kleba-matebis principi) eyrdnoba misi Targmanebis arakritikul
teqstTan Sedarebis safuZvelze miRebul daskvnebs ukanasknelma
kvlevebma kerZod ki profesor elguja xinTibiZis specialurma
gamokvlevam eqvTime aTonelis ori Targmanis berZnul teqstTan
mimarTebis Taobaze gamoavlina is meTodologiuri Secdoma rac eqvTime
aToneliseuli Targmanis arakritikul berZnul teqstTan Sedarebisas
iCens Tavs (xinTibiZe 1969144-151)
179
saTnoebaTa kibis mniSvnelobas sakuTriv qarTuli filologiisTvis
bevri faqtori gansazRvravs gamovyofT ramdenimes
aRsaniSnavia upirveles yovlisa mkiTxvelis ase vTqvaT recipientis
faqtori vinaidan saTnoebaTa kibe pirvel rigSi praqtikuli
daniSnulebiT Seqmnili cocxali Txzulebaa cnobilia rom aRmosavlur
eklesiebSi didi marxvis periodSi xmamaRla kiTxuloben ioane sinelis
teqsts (ueari 19821) rac Seexeba poetur redaqciebs garda wminda
esTetikuri datvirTvisa (mkiTxvelis amaRlebuli ganwyobis Seqmna)
vfiqrobT praqtikuli daniSnulebac hqonda - gansazRvruli ritmiT
riTmiT xels uwyobda teqstis SedarebiT martivad damaxsovrebas es
funqcia ikveTeba sxva SemTxvevebSic rodesac saqme gvaqvs Sua
saukuneebis liturgikuli daniSnulebis poetur teqstebTan amdenad
sruliad SesaZlebelia rom Sua saukuneebis qarTveli mkiTxveli
klemaqsis poetur teqstebs zepiradac ki imaxsovrebda
ioane sinelis klemaqsi aris saukuneebis ganmavlobaSi dagrovili
praqtikuli gamocdilebis ostaturi Sezaveba tradiciasTan da
codnasTan rogorc kalistos ueari miuTiTebs roca ioane sineli
qmnida saTnoebaTa kibes samonastro cxovreba rogorc Camoyalibebuli
institucia ukve arsebobda da hqonda didi samsaukunovani tradicia
regulaciebi da werilobiTi teqstebi amdenad ioane sinelma moaxdina
praqtikuli samonastro cxovrebis mdidari gamocdilebisa da winare
literaturuli tradiciis erTgvari sinTezi am kuTxiT igi hgavs maqsime
aRmsarebels romelmac qristologiaSi miaRwia imaves rasac ioane
sinelma asketur TeologiaSi (ueari 1982 59) saTnoebaTa kibis
TargmanebiT Sua saukuneebis qarTul saazrovno sivrceSi Semodis ara
mxolod epoqis erTi umniSvnelovanesi asketur-mistikuri nawarmoebi
romelSic didi sulieri gamocdileba harmoniulad aris Sezavebuli
winare literaturul tradiciebTan aramed am teqstSi gamoyenebuli
mniSvnelovani antikuri Tu medievaluri wyaroebic ioane sineli xSirad
Tavadve miuTiTebs saTnoebaTa kibeSi gamoyenebul wyaroebze aseTebia
grigol RvTismetyveli ioane kasiane efrem asuri origene evagre
pontoeli aseve xSirad mimarTavs apofTegmebs ndash antoni dids iovane
180
mokles abba serapions da sxva garda im wyaroebisa romelzec pipdapiri
miTiTebaa teqstSi samecniero literaturaSi saTnoebaTa kibis araerTi
sxva wyaroa gamovlenili markoz monazonis (ueari 1965 458-459) Razeli
mamebis ndash barsanofes ioane Razelis da doreTe Razelis (folkeri 1968
V7) abba isaias abba barsanufis (bogdanoviCi 1968 156-157) nilos
sinelis (buxvaldi 1982 400) ioane mosxis (proxorovi 1985 254) Sromebi
agreTve platonis fedoni (kordoCkini 2003 20-21) garda zemoT
dasaxelebuli wyaroebisa saTnoebaTa kibeSi Cveni azriT Cans cnobili
miTologema ndash odisevsis mier scilasa da qaribdas Soris gavla anu or
borotebas Soris naklebi borotebis arCeva rac mogvianebiT aisaxa aseve
platonis protagoraSi Cans sxva wyaroc ndash neoplatonuri Teoria
borotis uarsobis Sesaxeb romelic konceptualurad daamuSava fsevdo
dionise areopagelma
saTnoebaTa kibis gavlenebis safuZvliani Zieba Sua saukuneebis Tu
gviani periodis qarTul teqstebSi safiqrebelia bevr SemTxvevaSi
mogvcems saintereso Sedegs radganac bizantiur filologiaSi
analogiuri kvlevis Sedegad gamovlinda rom igi gavlenas axdens Sua
saukuneebis iseT avtoritetul moazrovneebze rogorebic arian isixi
sineli (beki 1959 164-165) filoTeos sineli anastasi sineli Teodore
studieli (bogdanoviCi 1968 159-160) svimeon axal RvTismetyveli (beki
1959 585) andria kriteli (proxorovi 1985 256) agreTve SedarebiT gviani
periodis moRvaweebi ndash grigol sineli grigol palama (bogdanoviCi 1968
168-169) da sxv ufro metic mogvianebiT XIX saukunis cnobili danieli
filosofosi Teologi da poeti soren kirkegori ioane klemaqsis da
anti-klemaqsis fsevdonimebiT aqveynebs ramdenime naSroms paralelurad
ki aqtiurad ikvlevs ioane sinelis teqsts rusi literaturaTmcodneebi
saTnoebaTa kibis kvals xedaven agreTve XIX saukunis rusi
klasikosebis Teodor dostoevskisa da nikoloz gogolis
SemoqmedebaSic am gavlenis kvali yvelaze TvalsaCinod Cans romanSi
Zmebi karamazovebi xolo gogolis Sinelis mTavari personaJis akakis
prototipad swored saTnoebaTa kibis erT-erTi epizodis amave saxelis
mqone personaJi akaki miaCniaT (kordoCkini 2011) saTnoebaTa kibe
gavlenas axdens momdevno periodis cnobil moRvaweebze qarTuli
181
literaturidan Cven mxolod rusTvelis vefxistyaosans davasaxelebT
romelTan saTnoebaTa kibis mimarTebis kvlevas qarTul samecniero
literaturaSi ukve hqonda garkveuli tradicia Cven Cveni mxriv amgvari
gavlenis Tu reminiscenciis or SemTxvevas vxedavT
ioane sinelis teqsti gamoirCeva amaRlebuli poeturi eniT tropuli
metyvelebis originaluri formebiT mravalferovani simboluri
saxeebiTa Tu ritorikuli da stiluri figurebiT nawarmoebSi
klasikuri siuJetis ararsebobis gamo esTetikuri siamovnebis miniWebis
funqcia akisria mTlianad stilsa da enas kalistos uearis SefasebiT
saToebaTa kibe ritmuli prozis nimuSia da axlos dgas poeziasTan
(ueari 1982 10) TxzulebaSi didi sulieri gamocdileba gadmocemulia
ara rTuli msjelobiT da Sinagani TviTsrulyofis Rrma fsiqologiuri
analiziT aramed sada cocxali eniT da sxarti lakoniuri
aforistuli formiT sentenciebiT moraluri SegonebebiT saTnoebaTa
Sesaxeb albaT esec iyo erT-erTi mizezi am Txzulebis aseTi
popularobisa (bezaraSvili 1987129) qarTveli mTargmnelebi
erTmaneTisgan gansxvavebuli mTargmnelobiTi teqnikis miuxedavad orive
prozauli Targmanis SemTxvevaSi teqstis mxatvruli Rirebulebis
eqspresiulobisa da poeturobis SenarCunebas romelsac qmnis Sua
saukuneebis mxatvrul-gamomsaxvelobiTi stilisTvis niSandoblivi
ritorikuli figurebis epiTetis Sedarebis personifikaciis gameorebis
hiperbolis gradaciis ritorikuli SekiTxvis anastrofis epanaforis
antiTezis paromoionis hendiadisis paronomasiis da a S xSiri
gamoyeneba met-naklebi warmatebiT arTmeven Tavs
esoden maRalmxatvruli teqsti aucileblad datovebda waruSlel
STabeWdilebas da moaxdenda Sua saukuneebis qarTveli mkiTxvelis
esTetikuri gemovnebis formirebas berZnuli teqstis swored es
stiluri mravalferovneba aqvT SeniSnuli saTnoebaTa kibis qarTuli
leqsiTi redaqciebis avtorebsac radganac rogorc irkveva qarTuli
leqsiTi versiebi SemTxveviTi movlena ar unda iyos ioane sineli
xandaxan axdens Tavisi teqstis ritmizacias da klemaqsis TiToeuli
safexuri mTavrdeba leqsiTi reziumeTi (bezaraSvili 1989 146)
aRsaniSnavia isic rom ioane sinelis klemaqsis berZnul Tu sxvaenovan
182
mravalricxovan versiebs Soris ar Cans misi poeturi versia rogorc
Cans amgvari tradicia jerjerobiT mxolod qarTulSi gvxvdeba
(bezaraSvili 1987 142) berZnul teqstTan erTad saTnoebaTa kibis
poeturi redaqciebis avtorebs leqsiTi redaqciebis Sesaqmnelad
faqtobrivad hqondaT mza maRalmxatvruli masala qarTuli prozauli
Targmanebis saxiT
sinelis Txzulebis maRalmxatvrul stils qmnis simbolur saxeTa
orginaluri gamoyenebac avtori calkeul simboloTa myar tradiciul
semantikas arc ise iSviaTad tvirTavs axali mniSvnelobebiT magaliTad
mnaTobebi simbolurad ganasaxiereben rogorc RmerTs aseve
wmindanebsac axal aRTqmaSi ciskris varskvlavi qristesTan aris
dakavSirebuli qarTveli himnografebis (ioane minCxi miqel modrekili
ioane mtbevari da sxvebis) SemoqmedebaSi ki igi wmindansac miemarTeba
(grigolaSvili 200299) ὁ δὲ μεγάλῃ σελήνῃ ὁ δὲ τῷ λαμπρῷ ἡλίῳ προσεοίκασινrdquo
(PG Vol 88 881C) ldquoda erTi igi mTiebsa msgavs ars da meore ndash didsa mas
mTuaresa da mesamendash brwyinvalesa mas mzesa da amaT yovelTa sayofeli
caTa Sina arsrdquo (sineli 1965 242)
anton kaTalikosi
pirveli mbrZoli brwyinvalesa
mTiebsa
meore xolo aRvsilsa mTovaresa
garna mesame TAcircT SegraveAgraveniersa mzesa
emsgavsnes 182avi AtildemebiTa mamaTaTa
viswaveT 182avit182 angelosebri
gvari
ioane petriwi
viTar ciskari naTlisagan wina
vals
egreT marxva Cans siwmidisa
pirvelad
merme aRmovals mze igi
simarTlisa
da gananaTlebs gonebasa wmidasa
da bnelsa nislsa moxueulsa
warsdevnis (str 149)
ivane lolaSvili fiqrobs rom eqvTime aTonelis Targmanis
citirebul pasaJSi gadmocemulia ldquogaTenebisa da mzis amosvlis bunebrivi
suraTirdquo romelic ioane petriwma sul sxvagvarad gaiazra petriwTan
ldquomze igi simarTlisardquo metaforuli cnebaa da qriste RmerTs gulisxmobs
(petriwi 1968 143) am azris sailustraciod mas mohyavs himnografiuli
teqstebi sadac qriste gaazrebulia rogorc ldquomze simarTlisardquo mze
183
simarTlisa da ciskris varskvlavi Zvel qarTul mwerlobaSi marTlac
ganasaxierebda qristes Tumca citirebul pasaJebSi saWiroa konteqstis
gaTvaliswineba imisaTvis rom ar daikargos sakvlevi pasaJis azri
sinamdvileSi citirebul teqstebSi saubaria sulieri Rvwis sxvadasxva
etapze myof asketTa Sesaxeb romlebic vnebas ebrZvian imis Sesabamisad
Tu romel safexurze imyofebian erTni ldquoSromiTa da ofliTa
AtildeorcieliTa hbrZodis amas mZlavrsardquo meoreni ndash ldquomarAtildeviTa da
mRAcircZarebiTa ewyvebodis masrdquo aseve ldquosimdabliTa da urisxvelobiTa da
wyurviliTa winaaRudgebodisrdquo xolo mesameT ndash ldquosaRmrToAacuteTa niWiTa da
gamocxadebiTa Seekras mZlavri igirdquo (sineli 1965 242) da swored maT
adarebs ioane sineli ciskris varskvlavs savse mTvaresa da mzes ufro
metic ioane sinelis teqsti grZeldeba swored im informaciiT
romelsac Seicavs zemoT citirebuli strofi ioane petriwis
redaqciidan ldquopirvelad ciskari aReRis merme naTeli moefinis da
maSinRa gamobrwyindis mzeAacuterdquo (sineli 1965 242) amgvarad saanalizo
strofi arc ioane petriwiseuli CanarTia da mnaTobTa simbolikac
miemarTeba siZvis vnebasTan brZolis sxvadasxva saSualebasa da etaps
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis terminologia mniSvnelovan
masalas iZleva SuasaukuneebSi mTargmnelobiTi praqtikis dazusteba-
ganviTarebis Cvenebis TvalsazrisiT kerZod erTi teqstis sxvadasxva
Targmani romelic Sesrulebulia sxvadasxva epoqaSi gansxvavebuli
literaturuli stiliT gvaZlevs cnebiTi enis Camoyalibebaze
dakvirvebis saSualebas adreul etapze filosofiur-Teologiuri
terminologia naklebad sistemuria da ar Cans mkacrad organizebuli
terminologiuri aparati (erTsa da imave sityvas eqvTime aToneli
sxvadasxva qarTul Sesatyvisebs uZebnis an kidev sxvadasxva berZul
termins erTi da imave qarTuli formiT Targmnis) rac eqvTimes
epoqisTvis da misi Targmanebis mizandasaxulobis gaTvaliswinebiT
bunebrivia petre gelaTelis TargmanSi ki rogorc mosalodnelic iyo
ukve Cans sistemurad Camoyalibebuli cnebiTi ena rac Seexeba anton
kaTalikosis redaqcias misi wyaro zog SemTxvevaSi manamde arsebuli
prozauli Targmanebia (ZiriTadad petre gelaTelis Targmani) zogjer
ki ara maincdamainc petriwiseuli (rogorc amas samecniero
184
literaturaSi xSirad miuTiTeben) aramed zogadad Sua saukuneebis
qarTul filosofiaSi SemuSavebuli filosofiur-Teologiuri
terminologia romlis Rrma da safuZvliani codna dasturdeba teqstSi
amrigad saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebi mniSvnelovania ara
mxolod qarTuli aramed bizantiuri literaturis mkvlevarTaTvisac
eqvTime aTonelis anderZSi daculi unikaluri informaciiT da miseuli
Targmanis struqturiT meore mxriv saTnoebaTa kibis qarTuli
Targmanebis gadamuSavebebisa da xelnawerTa simravle riTac qarTuli
kulturuli sivrce uerTdeba Sua saukuneebis aRmosavleT qristianul
samyaros da rac ganpirobebulia teqstis msoflmxedvelobiT
struqturuli TaviseburebiT Rrma fsiqologiuri Tu Teologiuri
SinaarsiT stiliT da sxva mravali faqtoriT TavisTavad gansazRvravs
saTnoebaTa kibis mniSvnelobas Suasaukuneebis qarTuli literaturisa
da mis mkvlevarTaTvis
185
ZiriTadi daskvnebi
saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis oTxi ZiriTadi redaqciis
kompleqsuri literaturul-istoriuli da Teoriuli analizis Sedegad
miRebul ZiriTad daskvnebs qvemoT punqtebad warmovadgenT
1) ioane sinelis saTnoebaTa kibe Sua saukuneebis aRiarebuli
moraluri saxelmZRvaneloa qristianulma msoflmxedvelobam
memkvidreobad miiRo antikur kulturaSi Camoyalibebuli da
Teoriulad kargad gaazrebuli moralur-eTikuri principebi romelmac
axali msoflmxedvelobis wiaRSi garkveuli transformacia ganicada
Sesabamisad saTnoebaTa kibis msoflmxedvelobrivi aspeqtebis
srulfasovnad Seswavla SesaZlebelia mxolod antikuri filosofiis
bibliisa da adreuli periodis qristianuli patristikis konteqstSi
saTnoebaTa kibis TargmanebiT qarTveli mkiTxveli ecnoboda ara
mxolod asketur-mistikuri Janris brwyinvale Zegls aramed im
mravalferovan wyaroebsac romelsac Txzuleba eyrdnoba am Zeglis
TargmniT qarTul saazrovno sivrceSi Semodis sruliad axali
unikaluri codna bunebrivia rom teqsti gavlenas axdens momdevno
epoqis literaturazec gavlenis kvali Cans vefxistyaosanSic
2) specialur literaturaSi azrTa sxvadasxvaobas iwvevs saTnoebaTa
kibis kompoziciis arqiteqtonikis sakiTxi teqstis safexurebis
sistematizacia ZiriTadad sworxazovnad aris gagebuli rogorc
saTnoebaTa mopoveba an vnebebis daZleva Cveni azriT teqstis struqtura
ar daiyvaneba oden vnebebTan brZolasa da saTnoebebis mopovebaze radgan
ama Tu im vnebis daZleva imave dros gulisxmobs sapirispiro saTnoebis
mopovebasac da piriqiT petre gelaTelis Targmani Tavebis
Tanmimdevrobis mixedviT misdevs mines krebulSi dabeWdil berZnul
teqsts eqvTime aToneliseuli Targmanis struqtura ki ar mihyveba aqamde
gamocemul arc erT berZnul teqsts mTargmneli teqstze darTul
anderZSive miuTiTebs rom mas gansxvavebuli berZnuli dedani aqvs xelT
es faqti uaRresad mniSvnelovania TviT berZnuli teqstis
rekonstuqciisTvisac amasTanave eqvTimes SeniSvnidan isic irkveva rom
man icis sxva berZnuli teqstis arsebobis Sesaxeb romelSic TavTa
186
Tanmimdevroba gansxvavebuli iyo poetur teqstebSi Tavebis mimdevroba
gansxvavdeba orive naTargmni prozauli Txzulebisagan am mxriv
gansakuTrebiT sainteresoa anton kaTalikosiseuli redaqcia romelic
struqturulad emTxveva cota mogvianebiT 1883 wels konstantinepolSi
beri sofroniusis mier gamocemul teqsts rTuli saTqmelia ra
principiT alagebs antoni Tavebs miT ufro rom xelT ar gvaqvs
kritikulad dadgenili berZnuli teqsti romelSic gaTvaliswinebuli
iqneboda xelnawerTa sakmarisi raodenoba es faqti Semdegi varaudis
saSualebas gvaZlevs a) antoni azrobrivad awyobs safexurebs
Tematurad awyvilebs maT b) xelT hqonda CvenTvis ucnobi sxva wyaro
romelSic TavTa Tanmimdevroba swored ise iyo organizebuli rogorc
man da cota mogvianebiT am teqstis sxva gamomcemlebma sofroniusma da
arqimandritma egnatem daalages
3) saTnoebaTa kibis qarTuli Targmanebis mxatvruli stilis
originalur berZnul teqstTan mimarTebis kvlevam aCvena rom
mxatvruli TvalsazrisiT berZnul originals qarTuli Targmanebi ar
Camouvardeba ufro metic qarTulad teqstis esTetikuri mxare kidev
ufro gaZlierebulia misi poeturi (leqsiTi) redaqciebis SeqmniT
4) saTnoebaTa kibis simbolikis analizma gamoavlina rom ioane
sineli rig SemTxvevaSi calkeul myar tradiciul paradigmul saxeebs
axali semantikiT mniSvnelobiT tvirTavs rac Seexeba anton
kaTalikosiseuli redaqciis CarTuli strofebs maTSi avtori ar qmnis
misTvis uCveulo axal simbolur saxeebs rac kidev erTxel
gvafiqrebinebs rom aRniSnuli strofebi aris antoniseuli da maTi
Seqmnisas avtori ar eyrdnoba sxva wyaros miT ufro rom am strofebis
wyaro ar Cans arc berZnul da arc Cven xelT arsebul slavur
teqstebSi
5) filosofiur terminebze dakvirveba aCvenebs a) adreul etapze
filosofiur-Teologiuri terminologia naklebad sistemuria ar Cans
mkacrad organizebuli terminologiuri aparati erTsa da imave sityvas
eqvTime aToneli sxvadasxva qarTul Sesatyviss uZebnis an piriqiT
sxvadasxva berZul termins erTsa da imave qarTuli formiT Targmnis
187
rac eqvTimes epoqisTvis misi Targmanebis mizandasaxulobis
gaTvaliswinebiT bunebrivia b) petre gelaTelis TargmanSi rogorc
mosalodneli iyo ukve Camoyalibebuli Cans cnebiTi ena g) anton
kaTalikosis redaqciaSi terminebis wyaro zog SemTxvevaSi manamde
arsebuli prozauli Targmanebia (ZiriTadad petre gelaTelis Targmani)
zogjer ki Sua saukuneebis qarTul filosofiur teqstebSi
SemuSavebul-dadgenili filosofiur-Teologiuri terminologia
gvxvdeba SemTxvevebi roca anton kaTalikosi ukve arsebul termins
tradiciuli mniSvnelobiT ki ar iyenebs aramed cvlis mis Sinaarss
6) paralelur teqstebze dakvirveba cxadyofs rom saTnoebaTa kibis
anton kaTalikosiseuli redaqciis ZiriTadi wyaro petre gelaTelis
Targmania SesaZloa amis mizezi iyos petre gelaTelis Targmanis
gelaTuri skolis tradiciisamebr elinofiluri stili romelic metad
axlo da mimzidvelia anton kaTalikosis literaturuli gemovnebisTvis
aRsaniSnavia aseve rom anton kaTalikosi kargad icnobs saTnoebaTa
kibis manamde arsebul redaqciebs misi teqstis struqtura da
versifikacia ioane petriwiseuli redaqciis identuria antoni kargad
icnobs da iyenebs eqvTime aToneliseul Targmansac teqstebis
Sepirispirebis procesSi aseve gamoCnda rom ioane petriwiseuli
variantis originalad miCneul strofebs rig SemTxvevebSi eZebneba
Sesabamisi paraleluri adgilebi prozaul teqstSi
7) saTnoebaTa kibis anton kaTalikosiseuli redaqciis CarTuli
strofebis analizis Sedegad irkveva rom originaluri strofebis
Seqmnis mizani gansxvavebulia a) Sesavali strofebis SemTxvevaSi ndash
winamdebare safexuris Temis gacnoba-Semkoba ioane petriwis teqstis
analogiiT b) sxvagan antoni azris dazusteba-gagrZelebis mizniT qmnis
originalur strofebs Tu striqonebs g) rig SemTxvevaSi saxeze gvaqvs
muxlis an mTeli safexuris azris Sejameba an mkiTxvelis gafrTxileba
d) iSviaTad anton kaTalikosi sakuTar azrsac aviTarebs romelic ar
mihyveba original teqsts
188
gamoyenebuli literatura
A-711 anton kaTalikosi saTnoebaTa kibe
A-39 ioane sineli saTnoebaTa kibe (petre gelaTelis Targmani)
S-3731 anton kaTalikosi proloRi aTormetTa TtueTa
abakelia 1997 abakelia n simbolo da rituali qarTul kulturaSi
Tbilisi 1997
abulaZe 1938 abulaZe i rusTavelis xanis qarTulidan naTargmni
Zveli somxuri mwerlobis Zeglebi enimkis moambe III 1938
averincevi 1977 Аверинцев С Символика раннего Средневековья Семиотика и
художественное творчество Москва laquoНаукаraquo 1977
anton kaTalikosi 1972 anton kaTalikosi wyobilsityvaoba (teqsti gamosacemad moamzada r baramiZem) Tbilisi gamomcemloba ldquomecnierebardquo 1972
aristotele 1984 The Complete Works of Aristotle (Barnes J - ed) Princeton
rdquoPrinceton University Pressrdquo 1984
aristotele 2003 aristotele nikomaqes eTika Tbilisi ldquoTsu
gamomcemlobardquo 2003
apofTegmuri krebulebi Apophthegmata 188avit188 188avit188ture alphabetica PG 6571-440
English translation The Sayings of the Desert Fathers the Alphabetical
Collection Translated with a foreword by Benedicta Ward preface by
Metropolitan
Anthony of Sourozh Kalamazoo Mich ldquoCistercian Publicationsrdquo
1984
Apophthegmata (188avit188ture anonyma) (e cod Coislin 126) ed F
Nau Histoires des solitaires egyptiens Revue de lsquoOrient Chretien 12-14
17-18 (121907 131908 141909 171912 181913) 1248-68 171-
181 393-404 1347-57 266-283 14357-379 17204-211 294-301
18137-146 English
translation The wisdom of the Desert Fathers the Apophthegmata
Patrum (the anonymous series)
Translated by Benedicta Ward foreword by Archbishop
Anthony Bloom Oxford ldquoSLG Pressrdquo 1975
Les apophtegmes des peres Collection systematique chapitres i-ix
(Syst) ed Jshy C Guy se 387 1993
The Wit and Wisdom of the Christian fathers of Egypt The Syrian
version of the Apopthegmata Patrum (Syr) Tr By EAW Budge
London ldquoOxford University Pressrdquo 1934
baramiZe 2013 baramiZe m zogierTi sinonimi ioane sinelis kibis qarTul prozaul TargmanebSi rdquobizantiologia saqarTveloSi-4rdquo Tbilisi-baTumi-kapadokia 24-30
189
seqtemberi 2013
bezaraSvili 1987 bezaraSvili q ioane sinelis rdquoklemaqsisrdquo ucnobi qarTuli versia J macne (els) 4 1987
bezaraSvili 1989 bezaraSvili q ioane sinelis rdquoklemaqsisrdquo axalgamovlenili qarTuli versia J macne (els) 3 1989
bezaraSvili 2004 bezaraSvili q ritorikisa da Targmanis Teoria da praqtika Tbilisi gamomcemloba rdquomecnierebardquo 2004
beki 1959 Beck H-G Kirche und theologische 189avit189ture im Byzantinischen Reich Handbuch der alterertumswissenschaft Abt
12 T II Bd I 1959
beraZe 1943 beraZe p qarTuli iambikos Sesaxeb J saqarTvelos ssr mecnierebaTa akademiis moambe t IV 6 1943
bogdanoviCi 1968 Богдановић Д Јован Лествичник у византијској старој српскј
књижевности Београд 1968
buaZe 2014 buaZe T eTikis filosofiur-religiuri aspeqtebi J guli gonieri 7 2014 httpwwworthodoxtheologygeguligonieri2
buxvaldi 1982 Buchwald W Tusculum-Lexicon griechischer und lateinischer Autoren
des Altertums und des Mittelalters Muumlnchen ndash Zuumlrich 1982
gabiZaSvili 2011 gabiZaSvili e naTargmni himnografia Sromebi III Tb
2011 httpwwwdzeglebigestatiebisxvanatargmni_himnografiahtml
gabrielaSvili 2012 gabrielaSvili l borotebis gamomxatvel simboloTa saxeldebisaTvis (veSapis simbolika bibliuri wignebisa da ldquo189avit garejelis cxovrebisrdquo mixedviT) VI saerTaSoriso simpoziumi ndash literaturaTmcodneobis Tanamedrove problemebi Sua saukuneebis literaturuli procesi saqarTvelo evropa azia masalebi nawili I 2012
gariti 1956
Garitte G Catalogue des manuscrits georgiens litteraires du mont Sinai
Louvain 1956
germani 1854 Герман (Осеикий) Преподобный Иоанн Лествичник и его
Лествица постепенного нравственного усовершенствеванияю
СПБ 1854
granti 2004 Grant R M Augustus to Constantine the rise and triumph of
Christianity in the Roman world London ldquoWestminster John
Knox Pressrdquo 2004
grigolaSvili 2002 grigolaSvili l wmindanis Tema Zvel qarTul mwerlobaSi kr Zveli qarTuli literaturis problemebi miZRvnili levan menabdis dabadebidan 74-e wlisTavisadmi 2002
grigolaSvili 2012
grigolaSvili l sZali qristesi iakob curtavelis ldquoSuSanikis wamebardquo da adreqristianuli kultura Tbilisi ldquoliteraturis institutis gamomcemlobardquo
190
2012
grifini 1976 Griffin MT Seneca A Philosopher in Politics Oxford ldquoClarendon
Pressrdquo 1976
daTaSvili 2011 daTaSvili l zRvis qristianuli simbolika da
qarTuli literatura J semiotika (ganTavsebulia 22 maisidan 2011) mis httpssemioticsjournalwordpresscom20110522E1839AE1
8390E1839AE18398-
E18393E18390E18397E18390E183A8
E18395E18398E1839AE18398-_-
E18396E183A6E18395E18398E183A1-
E183A5E183A0E18398
dafi 1999 Duffy J Embellishing the Steps Elements of Presentation and Style in
the Heavenly Ladder of John Climacus Dumbarton Oaks Papers No
53 1999
desili 2002 Deseille P La Dottrina Spirituale di Giovanne Climaco Giovanni
Climaco e il Sinai Communita di Bose ldquoEdizioni Qiqajonrdquo 2002
doborjginiZe 2012 doborjginiZe n lingvistur-hermenevtikuli metateqstebi Tbilisi ldquoilias saxelmwifo universitetis gamomcemlobardquo 2012
evagre pontoeli 1981 Evagrius Ponticus The praktikos Chapters on prayer (Translated by
John Eudes Bamberger) Kalamazoo Mich ldquoCistercian Publicationsrdquo
1981
evansi 2014 evansi j r filosofia da Teologia Sua saukuneebSi
Tbilisi ldquoilias saxelmwifo universitetis gamomcemlobardquo 2014
evsevi kesarieli 1954 1956
Eusebius of Caesarea Praeparatio evangelica (ed K Mras ed K Mras) Eusebius Werke Band 8 Die Praeparatio evangelica GCS 431
amp 432 Berlin ldquoAkademie-Verlagrdquo 1954 1956
zarini 1993 Зарин СМ Иоанн Лествичник Христианство
Энциклопедический Словарь ТИМ 1993
iazikova 1995 Языкова ИК Богословие Иконы Москва Общедоступный Православный Университет 1995
ioane damaskeli 2000 ioane damaskeli marTlmadidebluri sarwmunoebis zedmiwevniTi gardamocema Tbilisi rdquosasuliero akademiis gamomcemlobardquo 2000
ioane kasiane John Cassian The Eight Principal Vices available from
httpsorthodoxwordfileswordpresscom2010024598919-saint-john-
cassianon-the-eight-principal-vices-philokaliapdf
ioane oqropiri 1991 ioane oqropiri sityva marxvis Sesaxeb J jvari vazisa 4 1991 httpwwworthodoxygetserilebioqropirimarkhvahtm
ioane petriwi 1968 ioane petriwi saTnoebaTa kibe (teqsti gamosacemad
moamzada kvleva da leqsikoni daurTo iv lolaSvilma) Tbilisi ldquosabWoTa saqarTvelordquo 1968
ioane sineli 1902 ioane sineli Rirsisa mamisa Cuenisa ioane sina-mTis
191
mamasaxlisisa klemaqsi romel ars kibe foTi 1902
ioane sineli 1965 ioane sinelis bdquoklemaqsildquo Targmnili berZnulidan eqvTime aTonelis mier (XII saukunis xelnawerebis mixedviT) m cincaZis disertaciis danarTi saqarTvelos mecnierebaTa akademiis enaTmecnierebis 191nstitute 1965
ioane sineli ioane sineli klemaqsi (Νεοελλενικὴ ἀπόδοσε Ιερὰ Μονὴ
Παρακλήτου (axalberZnuli (kaTarevusa) teqsti momzadebuli parakletis monasterSi) ndash
httpdocplayergr336106-Klimax-toy-avva-ioannoy-kathigoymenoy-
ton-monahon-toy-oroys-sinahtml
ioane sineli 1898
Преподобного Отца Аввы Iоанна Игумена Синайской Горы
Лѣсвица ldquoСвято Сергiева Лавраrdquo 1898
ioane sineli 1959
John Climacus The Ladder of Divine Ascent (Translated by
Archimandrite Lazarus Moore) ldquoHarperampBrothersrdquo 1959
kahani 2009 Kahan A S Mind vs money the war between intellectuals and
capitalism ldquoTransaction Publishersrdquo 2009
kekeliZe 1927 kekeliZe k ucxo avtorebi Zvels qarTul mwerlobaSi J Tsu moambe 8 1927
kekeliZe 1957 kekeliZe k ucxo avtorebi Zvels qarTul mwerlobaSi etiudebi V 1957
kekeliZe 1980 kekeliZe k Zveli qarTuli literaturis istoria t I Tbilisi ldquomecnierebardquo 1980
klementi aleqsandrieli 1960
Clement of Alexandria Stromata I-VI Band II ed O Staumlhlin L
Fruumlchtel U Treu GCS 52 1960
kordoCkini 2003 Kordochkin A John Climacus and Spiritual Tradition of the IV-VII
Centuries PhD diss University of Durham 2003
kordoCkini 2011 Кордочкин А ИОАНН ЛЕСТВИЧНИК Православная
Энциклопедия Том XXIV опубликовано 11 марта 2011г URL -
httpwwwpravencrutext471351html
krumbaxeri 1897 Krumbacher K(ed) Geschichte der Byzantinischen Litteratur von
Justinian bis zum Ende des ostroumlmischen Reiches (527-1453) 2nd ed
Muumlnchen 1897
kukava 1978 kukava T proloRi aTTormetTa TveTa Tbilisi ldquosabW
saqarTvelordquo 1978
kukava 1996 kukava T (red) poeturi qmnilebani (anton pirveli-bagrationi) Tbilisi ldquosulxan saba orbelianis sax un-tis gam-bardquo 1996
lemetra 1802 Lemaitre J Contemplation chez les grecs at autres orientaux chretiens
DS Vol2 pt2 col 1802
livingstoni 1912 Livingstone R W The Greek genius and its meaning to us Oxford
ldquoClarendon Pressrdquo 1912
192
lorenci 2003 Lorenz H Ancient Theories of Soul The Stanford Encyclopedia of
philosophy Accessed October 23 2003 available from
httpplatostanfordeduarchivessum2009entriesancient-soul
loski 1972 Лосский В Очерк мистического богословия восточной церкви
Богословское труды М 1972
marTlmadidebluri 2010 Православная Энциклопедия под редакцией Патриарха
Московского и всея Руси Кирилла T XXIV 2010 опубликовано 11
марта 2011г httpwwwpravencrutext471351html
meiendorfi 1974 Meyendorff J Byzantine Theology Historical Trends and Doctrinal
Themes New York ldquoFordham University Pressrdquo 1974
meliqiSvili 1975 meliqiSvili d ioane petriwis filosofiur SromaTa ena da stili Tbilisi ldquoTbilisis universitetis gamomcemlobardquo 1975
meliqiSvili 2011 meliqiSvili d Zveli qarTuli filosofiur-Teologiuri terminologiis istoriidan Tbilisi ldquoTbilisis universitetis gamomcemlobardquo 2011
metreveli 1950
metreveli el (Semd) H koleqcia saqarTvelos saxelmwifo muzeumis qarTul xelnawerTa aRweriloba t 4 Tbilisi 1950
nakudaSvili 1996 nakudaSvili n himnografiuli teqstis struqtura Tbilisi gamomcemloba ldquomecnierebardquo 1996
nau 1902 Nau F Note sur la date de la mort de S Jean Climaque Byzantinische
Zeitschrift t XI 1902
netari avgustine 1995 netari avgustine aRsarebani (laTinuridan Targmna da
SeniSvnebi daurTo baCana bregvaZem) Tbilisi gamomcemloba ldquonekerirdquo 1995
orbeliani 1991
orbeliani sulxan-saba leqsikoni qarTuli (red i abulaZe) I Tbilisi gamomcemloba ldquomeranirdquo 1991
orbeliani 1993
orbeliani sulxan-saba leqsikoni qarTuli (red i abulaZe) II Tbilisi gamomcemloba ldquomeranirdquo 1993
paladi helenopoleli 1974
Palladius La storia lausaica ( ed G J M Bartelink) Florence 1974
English translation Palladius The Hausiac History (Translated and
annotated by R TMeyer) New York ldquoPaulist Pressrdquo 1964
berZnuli 1961 A Patristic Greec Lexicon ed GWH Lampe Oxford ldquoClarendon
Pressrdquo 1961
patrologia greka 1964 Patrologiae Cursus Completus Series Graeca Migne J P (ed) Vol
88 col 532 1964
patrologia greka 1960 Patrologiae Cursus Completus Series Graeca Migne J P (ed) Vol 90
col 321 1960
peri 2014 Parry R Ancient Ethical Theory The Stanford Encyclopedia of
Philosophy (Fall 2014 Edition) Edward N Zalta (ed) 2014 URL = httpplatostanfordeduarchivesfall2014entriesethics-ancient
perota 2004 Perrotta C Consumption as an Investment The fear of goods from
193
Hesiod to Adam Smith London ldquoRoutledgerdquo 2004 platoni 1967 Plato Phaedo Platonis opera vol 1 Ed J Bumet Oxford ldquoClarendon
Pressrdquo 1967
platoni 1967 Plato Protagoras Plato in Twelve Volumes Vol 3 translated by
WRM Lamb London ldquoWilliam Heinemann Ltdrdquo 1967
httpwwwperseustuftseduhoppertextdoc=Perseus3Atext3A19
990101783Atext3DProt3Asection3D358d
platoni 1997 Plato Complete Works (Cooper J M Hutchinson D S --eds)
Indianapolis ldquoHackettrdquo 1997
platoni 2003 platoni saxelmwifo (ZvelberZnulidan Targmna baCana bregvaZem) Tbilisi ldquonekerirdquo 2003
popova 2011 Попова Т Лествица Иоанна Синайского в славянской
книжности Саарбрюкен 2011
proxorovi 1985 Прохоров ГМ Лествица Словарь книжников и книжности
Древней Руси Труды Отдела древнерусской литературы Т XXXIX 1985
sakosi 1964 Sakkos SN Peri Anastasion Sinaiton Thessalonica 1964
silagaZe 1997 silagaZe a Zveli qarTuli leqsi da qarTuli poeziis uZvelesi safexuris problema Tbilisi ldquoTsu gamomcemlobardquo 1997
simboloTahellip1971 A Dictionary of Symbols (ed Cirlot JE) London ldquoRoutledge amp Kegan
Paul Ltdrdquo 1971
simboloTa 2007 simboloTa ilustrirebuli enciklopedia t II
(Seadgines - abzianiZe z elaSvili q) Tbilisi gamomcemloba ldquobakmirdquo 2007
simboloTa 2011 simboloTa ilustrirebuli enciklopedia t I (Seadgines - abzianiZe z elaSvili q) Tbilisi gamomcemloba ldquobakmirdquo 2011
soxaZe 2002 soxaZe n grigol didis ldquodialoRonirdquo Tbilisi gamomcemloba ldquoqarTvelologirdquo 2002
sulava 2006 sulava n qarTuli himnografia tradicia da poetika Tbilisi gamomcemloba ldquozekarirdquo 2006
ueari 1965 Ware K The Ascetic writings of Mark the Hermit PhD diss Oxford
1965
ueari 1982 Ware K ldquoThe Ladder of Divine Ascendrdquo by John Climacus
(Introduction) London ldquoSPCKrdquo 1982
ucxo 1989 ucxo sityvaTa leqsikoni (Seadgina da winasityv
daurTo mixeil WabaSvilma me-3 Sesw da Sevs gamoc) Tbilisi gamomcemloba ldquoganaTlebardquo 1989
utie 1973 Outtier B Les Enseignements des pegraveres un Recueil geacuteorgien traduit
de lrsquoarabe Bedi Kartlisa Revue de Kartveacutelologie vol 31 1973
folkeri 1968 Voumllker W Scala Paradisi Eine Studie zu Johannes Climacus und
zugleich eine Vorstudie zu Symeon dem Neuen Theologen Wiesbaden
1968
194
SaniZe 1960
SaniZe m fsalmunis Zveli qarTuli redaqciebi X-XIII saukuneTa xelnawerebis mixedviT Zveli qarTuli enis Zeglebi II 1960
SoTa rusTaveli 1966 SoTa rusTveli vefxistyaosani (aSaniZisa da a baramiZis redaqciiT) Tbilisi gamomcemloba bdquomecnierebaldquo 1966
CubinaSvili 1961 CubinaSvili n qarTuli leqsikoni rusuli TargmaniTurT sistemisaebr saba-sulxan orbelianisa (red al Rlonti) Tbilisi 1961 httpmeskhinetlexicon
cincaZe 1965 cincaZe m ioane sinelis bdquokibisldquo eqvTime aToneliseuli Targmani da misi ena sakandidato disertacia saqarTvelos mecnierebaTa akademiis enaTmecnierebis instituti 1965
cincaZe 1995 cincaZe m ioane sinelis ldquoklemaqsisrdquo meore qarTuli prozauli redaqciis xelnawerTa (H-1669 da A-39) urTierTmimarTebisaTvis Sromebi (baTumis SoTa rusTavelis saxelobis saxelmwifo universiteti) I (humanitarul mecnierebaTa seria) baTumi ldquoaWarardquo 1995
cincaZe 2008 cincaZe m mxatvruli gamosaxvis xerxebi ioane sinelis ldquoklemaqsSirdquo ldquowminda andria pirvelwodebulis gziTrdquo 2-4 maisi 2008
cincaZe 2009 cincaZe m berZnuli leqsika ioane sinelis klemaqsis ndash samoTxis kibis petre gelaTeliseul TargmanSi ldquobizantinologia saqarTveloSi 2rdquo (eZRvneba akademikos grigol wereTlis xsovnas) II 2009
cincaZe 2013 cincaZe m baramiZe m marginaluri ganmartebebi ioane sinelis ldquoklemaqsisrdquo petre gelaTeliseul TargmanSi filologiuri macne (baTumis SoTa rusTavelis saxemwifo universitetis qarTuli filologiis departamenti) I 2013
ZvelqarTul 2010 ZvelqarTul-ZvelberZnuli filosofiur-Teologiuri terminologiis dokumentirebuli leqsikoni I (d meliqiSvili a xaranauli l gigineiSvili v
juReli) Tbilisi ldquobakur sulakauris gamomcemlobardquo 2010
WeliZe 1996 WeliZe e Zveli qarTuli saRvTismetyvelo terminologia I Tbilisi gamomcemloba ldquomecnierebardquo 1996
WeliZe 2012 WeliZe e komentarebi teqstze wm grigol palama ndash aRsareba marTlmadidebluri sarwmunoebisa J guli gonieri 1 (4) 2012
xinTibiZe 1969 xinTibiZe e bizantiur-qarTuli literaturuli urTierTobani Tbilisi ldquoTbilisis universitetis gamomcemlobardquo 1969
xinTibiZe 2009 xinTibiZe e vefxistyaosnis ideur -msoflmxedvelobiTi samyaro Tbilisi gamomcemloba
195
rdquoqarTvelologirdquo 2009
xoruJi 1998 Хоружий С К Феноменологии аскезы Москва ldquoИздательство
Гуманитарной литературыrdquo 1998