1

AVRUPA BİRLİĞİAVRUPA BİRLİĞİGENİŞLEMELER VE GENİŞLEMELER VE

TARIMTARIMATAUM

Prof. Dr. Gülcan ERAKTANA.Ü. Ziraat Fakültesi

2

AB SÜRECİ- AB SÜRECİ- NEREDEN NEREYE?NEREDEN NEREYE?

AB AÇISINDAN?

TÜRKİYE AÇISINDAN?

3

AT’a Yapılan BaşvurularAT’a Yapılan BaşvurularYunanistan 8 Haziran 1959 Yunanistan 8 Haziran 1959 Türkiye 31 Temmuz 1959Türkiye 31 Temmuz 1959İrlanda 1 Ağustos 1961, İrlanda 1 Ağustos 1961, İngiltere ve Danimarka 10 Ağustos 1961 İngiltere ve Danimarka 10 Ağustos 1961 NorveçNorveç 30 Haziran 196230 Haziran 1962İngiltere,İrlanda,Danimar. 10 Mayıs 1967İngiltere,İrlanda,Danimar. 10 Mayıs 1967Bu üç ülke ve Norveç'le tam üyelik Bu üç ülke ve Norveç'le tam üyelik görüşmelerinin başlaması 30 Haziran 1970 görüşmelerinin başlaması 30 Haziran 1970 22 Ocak 1972 de katılma anlaşmaları22 Ocak 1972 de katılma anlaşmaları

4

OrtaklıkAnlaşması Yürürlük

Yunanistan 9 Temmuz 1961 1 Kasım 1962

Türkiye 12 Eylül 1963 1 Aralık 1964

5

Ortaklık AnlaşmalarıOrtaklık Anlaşmaları

Malta 1 Nisan 1971 Malta 1 Nisan 1971 Kıbrıs 1 Haziran 1973Kıbrıs 1 Haziran 1973

6

Tam ÜyeliklerTam ÜyeliklerBaşvuru Anlaşma

TarihiKatılım

Yunanistan 12 Haz. 1975

28 May. 1979

1 Ocak 1981

Portekiz 28 Mart 1977

12 Haz. 1985

1 Ocak 1986

İspanya 28 Tem.1977

12 Haz. 1985

1 Ocak 1986

7

Başvuru AnlaşmaTarihi

Katılım

Türkiye 14 Nisan 1987

-

Avusturya 17 Tem. 1989

24-25 Haz. 1994

1 Ocak 1995

Kıbrıs 4 Tem. 1990

5 Şubat 2003

1 Mayıs2004

Malta 16 Tem. 1990

5 Şubat 2003

1 Mayıs2004

8

Başvuru AnlaşmaTarihi

Katılım

İsveç 1 Temmuz 1991

24-25 Haz. 1994

1 Ocak 1995

Finlandiya 18 Mart 1992

24-25 Haz. 1994

1 Ocak 1995

İsviçre 26 Mayıs 1992

-

Norveç 25 Kasım 1992

24-25 Haz. 1994

-

9

OTP’na Uyum ModelleriOTP’na Uyum Modelleri6lar Klasik Model

Fiyat UyumuGV’nin KalkmasıOGT’ne Uyum

12 (10.5)

yıl

6lar+ 3ler Klasik ModelFiyat Uyumu (6 aşama)GV’nin Kalkması (5 „ )OGT’ne Uyum (5 „ )

5 yıl

9lar+ Yunanis.

Klasik ModelFiyat Uyumu (5 aşama)GV’nin Kalkması (6 „ )OGT’ne Uyum (6 „ )

5 yıl(dom.,şeftali 7 yıl)

10

10lar+ikiler

1. aşama eski tarım piyasası kuralları2. aşama klasik model (OTP’na aşamalı uyum)

İspanya 7 yıl (zeytinyağı,mey.sebze 10 yıl) Portekiz 10 yıl (hassas olmayan ürünler 7 yıl)

12ler+3lerKatılım öncesi gerçekleşmesiOTP’e uyum

(1992) iç pazarın katılım sonrası

15ler+10lar

Tek çiftlik ödemesi. uyumKır. kal.desteği (15lerden fazla)Bölgesel yardım

10 yıl

-

3 yıl

11

ÜlkeAvrupa Anlaşması İmza Tarihi

Avrupa Anlaşması Yürürlük Tarihi

Macaris. Aralık 1991 Şubat 1994Polonya Aralık 1991 Şubat 1994Bulgaris. Mart 1993 Şubat 1995Çek Cum. Ekim 1993 Şubat 1995

Romanya Şubat 1993 Şubat 1995Slovak C. Ekim 1993 Şubat 1995Estonya Haziran 1995 Şubat 1998Letonya Haziran 1995 Şubat 1998Litvanya Haziran 1995 Şubat 1998Slovenia Haziran 1996 Şubat 1998

12

Ortaklık Anlaşması

İmza Tarihi

Ortaklık Anlaşması Yürürlük

TarihiTürkiye Malta Kıbrıs

Eylül 1963 Aralık 1970Aralık 1972

Aralık 1964Nisan 1971Haz. 1973

13

Ülkeler Başvuru Görüş Başlama Bitişi KatılımTürkiye 14.4.1987 14.12.1989Kıbrıs 4.7.1990 30.6.1993 31.3.1998 5.2.2003 1.5.2004Malta 16.7.1990 30.6.1993 15.2.2000 5.2.2003 1.5.2004Macaris. 31.3.1994 16.7.1997 31.3.1998 5.2.2003 1.5.2004Polonya 5.4.1994 16.7.1997 31.3.1998 5.2.2003 1.5.2004Romanya 22.6.1995 16.7.1997 15.2.2000Slovakya 27.6.1995 16.7.1997 15.2.2000 5.2.2003 1.5.2004Letonya 13.10.1995 16.7.1997 15.2.2000 5.2.2003 1.5.2004Estonya 24.11.1995 16.7.1997 31.3.1998 5.2.2003 1.5.2004Litvanya 8.12.1995 16.7.1997 15.2.2000 5.2.2003 1.5.2004Bulgaris. 14.12.1995 16.7.1997 15.2.2000Çek Cum. 17.1.1996 16.7.1997 31.3.1998 5.2.2003 1.5.2004Slovenya 10.6.1996 16.7.1997 31.3.1998 5.2.2003 1.5.2004Hırvatis. 21.2.2003 20.4.2004

143.9.200520.4.200421.2.2003Hırvatis.1.5.20045.2.200331.3.199816.7.199710.6.1996Slovenya1.5.20045.2.200331.3.199816.7.199717.1.1996Çek Cum.

15.2.200016.7.199714.12.1995Bulgaris.1.5.20045.2.200315.2.200016.7.19978.12.1995Litvanya1.5.20045.2.200331.3.199816.7.199724.11.1995Estonya1.5.20045.2.200315.2.200016.7.199713.10.1995Letonya1.5.20045.2.200315.2.200016.7.199727.6.1995Slovakya

15.2.200016.7.199722.6.1995Romanya1.5.20045.2.200331.3.199816.7.19975.4.1994Polonya1.5.20045.2.200331.3.199816.7.199731.3.1994Macaris.1.5.20045.2.200315.2.200030.6.199316.7.1990Malta1.5.20045.2.200331.3.199830.6.19934.7.1990Kıbrıs

3.9.200514.12.198914.4.1987TürkiyeKatılımBitişiBaşlamaGörüşBaşvuruÜlkeler

15

DEĞİŞİMLERDEĞİŞİMLER AB açısından1958- Altılar1973- Dokuzlar1981- Onlar1986- Onikiler1995- Onbeşler2004- Yirmibeşler2007- Yirmiyediler?

Türkiye açısından1959- Başvuru1964- Ortaklık süreci1970- Katma Protokol1978-80 ve1980-86

dondurma1987- Tam üye. başvuru1996- Gümrük Birliği1999- Helsinki Zirvesi2005- Görüşme. baş.

16

Katılım Öncesi Tarımsal Nüfusun Aktif Katılım Öncesi Tarımsal Nüfusun Aktif Nüfustaki Payı (%)Nüfustaki Payı (%)

Ülkeler % Ülkeler %İngiltere 2.9 İsveç 3.4Danimarka 9.5 Avusturya 7.4İrlanda 24.7 Finlandiya 8.5Yunanistan 30.3 10lar 13.4İspanya 17.9Portekiz 23.1 Türkiye 32.7

17

Katılım Öncesi Tarım Nüfusu (%)Katılım Öncesi Tarım Nüfusu (%)

0

5

10

15

20

25

30

35

İng İrl İsp İsv Fin Tür.

18

Genişlemeler ile Tarım Arazilerinde Genişlemeler ile Tarım Arazilerinde Artış (milyon ha.)Artış (milyon ha.)

Genişleme Artış Genişleme Artış

6lar 66 İsv., Avus., Fin. 9.5

İng. Dan. İrl. 27 On yeni ülke 36

Yunanistan 9 Bulgar., Roman. 10

İspan.,Porte. 32 Türkiye 39

19

Tarım Nüfusu (000)Tarım Nüfusu (000)

0

5000

10000

15000

20000

25000

Türkiye AB-15 AB-25 AB-27 AB-28

20

İstihdamda Tarımın Payı (%)İstihdamda Tarımın Payı (%)

0

5

10

15

20

25

30

35

Türkiye AB-15 AB-25 AB-27 AB-28

21

Tarım Arazisi (000 ha)Tarım Arazisi (000 ha)

0

50000

100000

150000

200000

250000

Türkiye AB-15 AB-25 AB-27 AB-28

22

Bazı KarşılaştırmalarBazı KarşılaştırmalarGSYH’da tarımın payıTürkiye’de

%11.1 AB-25’de % 2.1;Türkiye’deki tarım alanı AB-25’in

%23’ü;Türkiye’de tarım işletmesi sayısı 3

milyon, AB-25’de 13 milyon;Türkiye’de ortalama işletme genişliği 6

ha., AB-25’de 13 ha.;

23

Genişleme Sürecinde OTPGenişleme Sürecinde OTP6lar: Ortak fiyatlar9lar: Üretim artışı ve yapısal iyileştirme;10lar: Yükselen harcamalar ve stoklar;12ler: Reform arayışları;15ler: Mali disiplin, üretimde azalma ve kırsal

kalkınma;25ler: Yardım-üretim bağının kesilmesi ve kırsal

kalkınma

24

Genişlemenin Tarım Açısından Genişlemenin Tarım Açısından Eski Üyelere EtkisiEski Üyelere Etkisi

Tarım ve üretim yapısı ile tarım politikalarındaki değişiklikler;

Ek bütçe harcamaları; AB idari kuruluşlarının yükü;Büyüyen pazar olanakları

25

Genişlemenin Tarım AçısındanGenişlemenin Tarım Açısından Yeni Üyelere EtkisiYeni Üyelere Etkisi

Büyüyen pazar ve tarımsal gelişme olanakları,

Yeni standartlara uyum, Üstlenilen taahhütler, AB-15 üreticileri karşısında

varlıklarını sürdürme ve rekabet gücünü artırma zorunlulukları

26

Pazar Genişlemesi:Onbir milyon çiftçi yaklaşık

yarım milyarlık bir tüketici kitlesine hitap edecek

Satın alma gücü AB-15 dekinden iki misli hızlı büyüyecek, işlenmiş ürünlere karşı talep artacaktır.

27

Ücret düzeyleri yeni üye ülkelerde eski üyelerdekinden %40 daha düşüktür.

Ama emek verimliliği ücret düzeylerindeki artışın altında bir artış gösterecektir.

28

Piyasa Desteği ve Doğrudan Piyasa Desteği ve Doğrudan Ödeme Harcamaları (milyar €) Ödeme Harcamaları (milyar €)

Nominaldeğerler

Reeldeğerler

(%2 enf. or.)2006 45.5 43.72013 50.5 42.3

29

Kırsal Kalkınma Harcamaları Kırsal Kalkınma Harcamaları (milyar €) (milyar €)

Nominaldeğerler

Reeldeğerler

(%2 enf. or.)2006 11 10.5

2013 15.8 13.2

30

2006’da tarım harcamalarının toplam bütçe içindeki payı %45 olacaktır. 2013’te Bulgaristan ve Romanya’nın da katılımına rağmen bu oran %35’e inecektir.

31

Yeni Üyelere Getirilen Yeni Üyelere Getirilen KurallarKurallar

Tek çiftlik ödemesinde kademeli artış (2005’te %25, 2013’te %100)

Basitleştirilmiş program (ha. başına ödeme),

Çapraz uyumdan geçici istisnaDesteği katılım öncesi verilen devlet

yardımına kadar yükseltebilme seçeneği

32

Devam..Devam..10lara AB15’te kişi başına düşen

yardımın iki misli kırsal kalkınma yardımı,

Bölgesel yardımlardan halihazırdaki üyelerden daha az yararlanma

Piyasa destek önlemlerinden üyelik tarihinden itibaren yararlanma

Modülasyon ve mali disiplinden istisna

33

Yeni Üye Devletlere Yeni Üye Devletlere Getirilen ZorunluluklarGetirilen Zorunluluklar

Şeker ve süt kotalarında referans dönem 1995-99 üretim düzeyi

Tarımsal-gıda tesisleri ile ilgili (geçiş dönemlerinde) hijyen, çevre kuralları

Entegre İdare ve Kontrol Sistemi/ ödeme ajansları, ticaret mekanizmaları, kuruluşlar için veteriner denetimi

34

Genişlemenin Tarım Açısından Genişlemenin Tarım Açısından EtkisiEtkisi

Eski üyelere etkisi: Tarım ve üretim yapısı ile tarım

politikalarındaki değişiklikler, Ek bütçe harcamaları, AB idari kuruluşlarının yükü

35

Genişlemenin Tarım Açısından Genişlemenin Tarım Açısından EtkisiEtkisi

Yeni üyelere etkisi: Büyüyen pazar ve tarımsal gelişme

olanakları, Yeni standartlara uyum, Üstlenilen taahhütler, Daha yüksek rekabet gücüne sahip

AB-15 üreticileri karşısında varlıklarını sürdürme ve rekabet

36

Beklenen:Beklenen:•Onbir milyon çiftçi yaklaşık yarım Onbir milyon çiftçi yaklaşık yarım milyarlık bir tüketici kitlesine hitap edecekmilyarlık bir tüketici kitlesine hitap edecek•Satın alma gücü AB-15 dekinden iki misli Satın alma gücü AB-15 dekinden iki misli hızlı büyüyeceği beklentisi altında bu hızlı büyüyeceği beklentisi altında bu ülkelerde katma değer, yüksek kaliteli ve ülkelerde katma değer, yüksek kaliteli ve (et-peynir gibi) işlenmiş ürünlere karşı (et-peynir gibi) işlenmiş ürünlere karşı talebin artması ve 15lerin bundan talebin artması ve 15lerin bundan faydalanmasıfaydalanması

37

Devam..Devam..

Çek Cumhuriyeti’nin Avusturya’dan şarap ithalatı 1997 yılında 2.5 milyon lt., 2003 yılında 15.5 milyon lt.

38

Devam..Devam..Ücret düzeyleri yeni üyelerde %40

düşüktür. Ücretler emek verimliliğinden daha

hızlı yükselecek, emek verimliliği ücret düzeylerindeki artışın altında kalacaktır.

Ücret düşüklüğünün yarattığı mukayeseli avantajlar. yararlanma ?

39

Devam..Devam..Çifte yarar ve çifte sıfırAB-15 de sektör geliri DGD dahil, OTP

reformundan fazla ölçüde etkilenmeyecek. 2010 dan sonra durum daha iyileşebilecek.

AB-15’de bu, genişleme olmasaydı olacak olandan daha iyi bir görünüm arz etmekte.

Genişlemiş AB’de daha olumlu piyasa dinamikleri

40

TÜRKİYE’DEN TÜRKİYE’DEN

BEKLENENLERBEKLENENLER

41

İstatistik veri tabanları; Çiftçi, arazi ve hayvan kayıt sistemleri; İdari yapılanmalar;Tarım sektöründe örgütlenme; Kalite standartları, Bitki ve hayvan sağlığı şartları, veteriner kontrol noktaları;Balıkçılık avlanma ve kontrol sistemleri açısından gerekli düzenlemeler.

42

Teşekkürler