atsız mecmua - sayı 16

8/14/2019 Atsz Mecmua - Say 16

1/24

www.atsizcilar.com

AylkFikirMecmuas

Yl:2,Say:16 SahibiveMdr:H.Nihl 15Austos1932Ku Bak

Maziyi nkarEdenler,DarlfnunVeMillTarihKongresi

Fertleriinolsun,milletleriinolsun"mazi"dayanlacakenbykkuvvettirvemaziyiancakmazisilekelivekaranlkolanlarinkrederkensoninklbnzayfiradelervezayfseciyelerzerindeyaptsarsntile"maziyesvmek"modahalinegelmi.Vemaziyesvmekdahamfritbir eklegirerekmilliyetdmanlhalinidealmt.

***

Aramzdaylepilererastgeliyordukkiyalnzmaziyesvmekle,milliyetiinkretmeklekalmyorlar,bufikirlerinimatbuatlayayaraksarslmayameyyalolanlardasarsyorlard.

***

Bucereyanbazenokadargeniliyor,okadarkorkunbir ekilalyordukiinsannTrkMilliyetininistikbalindenbilemeyusolacageliyordu. nsann,"Trkolduumapimanm"diyenbirmuallimnamzedinigrdveyaiittiizamanmeyusolmamasiinpekgeni yreklidahadorusupekkaytszolmaslzmdr.

***

Maziyiinkredenler"istikbal,istikbal"diye

haykryorlard.Maziyedayanmayanbiristikbalolamayacandnmyorlard.Onlaragremaziyisevmek

irticaidi.Asrolmakiinmaziyiatmakveyalnzilerisinidnmeklzmd.Halbukibufikriilerisrenlerhepimanlarveiradelerizayfbiareinsanlard.

***

Biz imdiyekadarmekteplerimizdeocuklaramazimizivedolaysylamilliyetimizisevdirecekhibireyyapmadk.DahadnekadarliselerimizdeokutulantarihkitaplarndaRoma,Yunan,Msr,vesairetarihlerinehasredilensayfaadediyleTrktarihinehasredilensayfaadedinimukayeseedinceinsannhiddettenldracagelirdi.TarihhayatlarvedoldurduklarcorafsahaTrkleregrepekksavekkolanAlmanmilletinintarihiiinViyana

DarlfnunundaonbirkrsvarkenkocaTrktarihiiinbizimdarlfnunumuzdayalnzikikrsvardr.

***

Garbagitmek,garbatapmakdiyebaran,garbnhereyinitaklitedenefendiler,garbngiyinmeusullerini,ampanyasnalmadanncebugibimilliyetiliikuvvetlendirecekdetlerimemleketimizesoksaydlardahainsancabiri grm olurlard.

Fakatbiz,bizezararolancihetlerdeAvrupaybir

maymunmukallitliiiletaklitederken,bizefaydalolantaraf


2/24

www.atsizcilar.com

Say:16 ATSIZMECMUA Sayfa:2larndaonunzddnagittik.Memleketinenyksekilimahsiyetlerinitoplamasicapedenveyalnzmillirfanndeil,millmefkurenindekaynaolmaslzmgelendarlfnunagelince:bumillvazifesininedereceyekadaryapt?Birikiylnce"darlfnunvazifesiniyapyormu?"diyealanbiranketehukukmderrisleri:"mkemmelenyapyor"diyecevapvermilerdi.Onlaragrearadasradainklpnutuklarvermek,bunutuklarverirkenmaziyiinkrederekTrktarihinicumhuriyettenbalatmak,zamanzamanyaasncumhuriyetdiyekadehkaldrmakveyabancbirmilletemensupprofesrlerletalebelergeldiizamanonlarlaTrkmilletiarasndamev

adkakeregeti?Halbukibumderrislerinklbaolansadakatlerini ekilitibariylegstermektenbiranbilegerikalmadlar.Edebiyatfakltesitalebesine ehadetnameverirkencumhuriyetesadkkalacaklarnayeminettiren,hattabuyeminiyabanctebaalardanolantalebeyedetemiletmekgibiglnbirharekettebulunanmderrisbeylerinhepsidnnadamlarydlar.

Onlardnde"padiahmokyaa"diyebarmlardvebugnistibdatzihniyetiniistibdatkarakteriniaynencumhuriyetetatbikediyorlard. Builerekarbirakslmelinolmastabiiydi.Olacaktda.Ankaradakurulantarihcemiyetibuakslmelini

Mukadderatisterseseniyoldanevirsin,Senhelebuyollardaypranarakanda,VarsnbtnmrncebirannasipolmasnYorgunluunugidermekserinbirsubanda.

Birgltennekar,nekaralamaktan?Kullarkancklkeder,belabulursunHaktan.Gnolurkibiryudumsuararsnbataktan,Gnolurkibirtutamtuzbulunmazanda.

Bir gibiyrrsnbirlahzadurmakszn,Birilahikaynaktangeliyornkhzn.Duygularlmtr...TapnlanbirkznBirfsunbulamazsngzlerinde,kanda.

Istrabkannakattagzkrpmadani!Varsnglsnardndan,nekar,birikipi...BuvarlkdnyasndayalnzseninhimihiBir eyinolmayacak...Hattamezartanda...

ATSIZ

cuttarihdostluktanbahsederekpmekle

darlfnununilmmillitimavazifesitamamoluyordu.

Bumderrislernedne,nedebugnekarolanvazifelerindenhibirisiniyapmadlar.Memleketgenliineretilmesiicapedenbirinklpideolojisi,bireskiTrkhukukuvardr.Romahukukunu,Yunantekiltnsugibibilen,blblgibiokuyanmderrislerbunutedvinetmeyiakllarnagetirdilermi? uveyabudersintarihiniokutanprofesrlerFranszhukukunagreyazlm olanveTrkiyeyisoldasfrbrakaneserleripapaangibitekrardanbakaneyaptlar? timaiyatderslerindeAvustralyannvahkabilelerininisimleriyannda"Trk"

fadesitarihkongresidarlfnununfoyasnmeydana

karanbirmeydanharbioldu.

***

Bizgarpmedeniyetinikabulettiktensonrabadndrcbirsratlevekendimiziunutacakkadargarpllatk.FakatbirdeTrklemeklzmd.Bizylebirmilletolmalydkkimazidekiananelerimizlebugnnicaplarntelifedebilelim.Bununiinmaziyehrmetetmek,hrmetetmekiindemaziyibilmeklzmd.Halbukimnevverlerimizmaziyebolbolsvmektenbakaneyapyorlard? mparatorlukdevrimizolanOsmanlveSelukhanedanlardevribirirkefsahnesi

gibitasvirediliyor,atlyorveher


3/24

www.atsizcilar.com

Say:16 ATSIZMECMUA Sayfa:3

eyinbalangcolmakzerecumhuriyetdevrialnyordu.Bununbtnkabahatikraldanokkrallktaraftanolanyaygaraclarda,yaniinklbyapanlardanokinklpolmayakalkanrtkanlardaidi.

Vahdettinvatannaihanetetti,Abdlhamitzulmyapt,Sultan brahimdeliididiyebtnimparatorlukdevribyklerineveodevrintarihinekfretmekokyanl biryoldur. nklplarnarasndabirisimillmdafaabtesindenalddiyebtninklbveinklplarinkretmeknaslyanl birhareketse,birkakiiiindeKlArslanlar,SultanMesutlar,OsmanGazileri,Orhanlar,Muratlar,Fatihleri,Yavuzlarvesaire,inkrakalkmakdaylebirhareketolurdu.Halbukibizimimparatorluktarihimizyalnzbykreisvebykkumandanlardan;yalnzKosova,Varna,aldran,Moha,SilistirevePlevnelerdenibaretdeildi.OnunFzulleri,Nedimleri,MimarSinanlar,Ktipelebileri,kanunlar,tekiltlar,birersanat aheseriolanheybetlicamileri,birerdarlfnun

olanmedreseleridevard.HemdebuOsmanlveSelukdevrimaziyedahabakavedaha anldevirlerlebalanyordu.

Mazisivemefahiriolmayanmilletlerbilekendilerinebirmazi,birmilldestanuydururken,bizbinlerceyllkanlbirftuhat,tekiltvemedeniyettarihimiziinkrederekbirprensiphalindeingeneleiyorduk.

Buuurumagidiinnnegeecekkuvvetdarlfnundu.Darlfnunbunakarneyapt?

Dnyadamuhtelifisimleraltndamilliyetperverlik cereyanlarhzlanrveTrkgenliiberbatbirkozmopolitliedorusrklenirkenmilluuru,millirfanlauyandracakolandarlfnunhararetlibiralveri pazarhalinialmt.Darlfnundabaremintatbikidolaysylabirazfazlacaarpalkkoparmakisteyenmderrislerbirbirlerinegirmilerdi."Mderrislerkendileriniyalnzil

mehasretmelidir"diyenlerekaryaygarakopuyor,birerbahanebulunarakonlaralekesrlmeyeallyordu.mrndebirtekeserneretmemiolanlara,ilimlehibiralkasolmayantccarlara,avukatlara,i adamlarnakdemlidirdiyeyzlerceliramaa veriliyor.Birktphanedolduracakkadareserneretmi olanlarbirersudansebeplebirkadereceaaatlyordu.Darlfnunadardanbakanlarbuhale"kemikkavgas"diyorlard.Tasarrufdolaysylahkmetmillmdafaadanbileparakestiihaldedarlfnunabirylncekibtesiniaynenvererektevecchngstermiken,buefendilerbuparayylebirpaylatlarkineriyatyapmak,vesaitalmakiinhemenhemenhiparakalmad.Fakati bukadarladabitmedi.Mderrisbeylermilletmeclisindenkm birkanunamuhalifbirkararlaikincibirgafdahayaptlar:baremkanunumucibinceasistanlarn(yksektahsilgrdkleriiin)onikinciderecedenmaaagirmelerilzmkenbuasistanlaraikiderecedahaaamaa tahsisetmektebeis

grmediler.Sankibirmderrisinmidesiylebirasistannmidesiarasndafarkvarm gibikendilerinebolkeseden200250300liramaa tahsisedenefendilerasistanlaradaltfen50lirabahettiler.Busuretledarlfnunun800binlirasklkodunlarlamderrislerarasndataksimolunmu bulunuyordu.Bumderrislerinoudardadoktorluk,tccarlk,muallimlik,vesairegibiilerdendearpalklarngeniletirvemderrisliiyalnzbirreklmolarakkullanrkenasistanlarndardaherhangibirvazifealmamasnmenedecekbirdekararkardlar.Halbukibumderrislerinilmkymetineidi?

Memlekete,Trkinklbnakarborlarnyapm midiler?Bunuanlamakiinokszenehacet,darlfnunubirazgzdengeirmekkfidir.

***

Hukukmezunlarndanbirgen,kendihocalarndanbirinintakribenonylnceta basmasolarakbaslm notlarntesadfenelegeirdiini;kelimeleri,


4/24

www.atsizcilar.com


noktalarvevirglleriilebugndetalebesineverdiinotlarnaynolduunusylyordu.Aayukarbtnfakltelerimizdedebunammasilhallerpekoktur.limbylebirpapaanlksamderrislerebukadarparavermeyelzumyoktur.Birgramofonpldarlfnununtalebelerinifisebilillahdaokutabilirdi.

Ankaradatoplananmilltarihkongresibuuyuukluktankurtulmakiinyaplanbirsilkinitir.Birbuukyldabykmesaisarfedenveliseleriinbirkitapyazanbuheyethi phesizzamanla,yanlndzeltipeksiinitamamlayarakkitabdahagzelbireklesokacakveortamekteplerleilkmektepleriindebirerkitapyazdktansonrailkmekteptendarlfnunakadarTrkocuumillbirkltrileyetiecektir.Halbuki imdiyekadarnasld? skenderi,NapolyonubykinsanolarakrenenTrkocuunaTemrbirvahi,ingizbirmedeniyetdmanolarakretilir,Temrn,ingizinordularvedevleti"Tatar"tesmiyeolunurdu.

DarlfnununhocalarAnkaradakitarihkongresinegidipdetarihencmenininfikirlerinimnhezimanebir ekildekabulederekcehalethccetlerinikendielleriyleimzalayacakyerde,GarbkrkrnetaklittenvazgeerektarihiTrkgrnegreokutsalard phesizdahaiyiolurdu.Buhocalardanbirinintarihkongresindekalkp"sizinvesaitinizvard,altnz;bizimyoktu,onuniinksmenmazuruz"demesidekurubirlftr.Vesaitnedir?Kitapm?itesonsuzbirhazinehalinde stanbulktphaneleri...Ohaldemazeretnerdekald?

Ankaradakitarihencmenibaznazariyelerkoymuolabilir.Avrupallarnkendilehlerinevebizimaleyhimizekoyduklarnazariyelerikabuletmektensekendilehimizenazariyelerkoymak phesizdahamakulbirharekettir.Komnistpropagandas,Frenkperestlik,kozmopolitlik,memleketimizdebirsistemhalindedrtnala

ilerlerkenveartk"din"birmefkureolmakkuvvetinikaybetmikenbizimiinsarlacakyegneistinatgahmilliyetimiz,genTrklmzdr.Yeryznngeni birsahasnayaylm olan, ereflivemterekbirmazisahibi3040milyonlukbykbirmilletinmefkuresibakabir eyolamaz.Birgnmuhakkakbirlemesitarihbirzaruretolanbubykmilletinprogramnizmekiin,hattagebilekalnmtr.

Ankaratarihkongresimderrislerinehliyetsizliiniispatederekdarlfnundaslahatyaplmaslzumunutekrarortayakoydu.Hakikattebugnkdarlfnunortamekteplerinncdevresidir.nkburadakiderslerbirazmufassalcaokutulanlisederslerivehocalarda ikimstesna esersiz,kitapszlisehocalardr.Kaldkilisehocalararasnda,oknadirolsabile,darlfnunmderrislerineparmaksrtacakilmmahsulverenlervardr.Kendikendinebireserkaramayantalebedarlfnununtalebesiolamayacagibi,ilmebir eykatamayanhocalarda

darlfnunhocasolamaz.Buhocalardeimediktensonradarlfnununslahiinyaplacakherhareketakimkalacakvedarlfnunasarfolunanemekveparahebaolacaktr.

***

Bugndarlfnunherhaliylelisedenbirazyksekbirmektep eklinialmtr. mtihanlargayetgevektir.Buimtihanlardakaytszln,ahbaplnhertrlneticelerigrlr.Kendisimahcupolmamakiintalebelerineanlamateklifedenhocalarvardr.Gidip

buderslerebaknz:nndenebirnot,nebirkitapolmadanhafzakuvvetiyletalebesinedersverenmderrisler(?)greceksiniz. lminyalnzhafzayadayandortaa devirlerigemekleberaberbizimmderrislerhlokafadadr.nkonlarnilimlerideokadardr.

Aksyleyelim:imtihandamhimbirmeseleymigibi skenderinatnsoran


5/24

www.atsizcilar.com


hocalarla,eserlerininMsrdakiCamilEzherdeokunmasylanenmderrislerlebui yrmez.LikbirdevletindarlfnunundadersokutanbiradameserlerininmutaasspvekurunuvustaCamilEzherderevabulmasylanrseoadamsoftalklaiftihardemektir.

lmvazifesiniyapamayanvebirokmderrisleriTrkolmayandarlfnundanisemefkurecbirvazifebeklenemeyeceigayettabidir.

Dahaiyisikurulmak artyla,budarlfnunkkndenyklmaldr.

***

____________________

deniliyor. teburadameselekaryor.nk466ylnnMuharremi,mild6Eyll1073Cumagnbalyorkibuseneylanyldeil"sryl"dr.467=1074yldaYund=Ylkyldeil,"BarsYl"oluyor.Yaniaradatamdrtylfarkvar.Ylanyl4581065,470=1077senelerinde,Yund=Ylkylda459=

1066,471=1077senelerindeoluyor.

MahmudKgargibidikkatlibirlimdebylebiryanl bulunmasnataaccpederekkitabnaslyazmanshasnabaktm.Grdmkiaslnshada(s.174)mezkrcmle: ,

***

Buradaaslnshadada kelimesiyerine

yaz

lm

olduundanmstensihveyadierbirzatyanllnburadadeilkelimesindeolacantahminederekhamiekrmzmrekkeple diyebirmlhazayazm.

***

MuallimKilisliRfatBeydeaslmetnialmayarakhamitekiyazyalm veumumenkitap,RfatBeyinnerindebandansonunakadarhibiryerindemetninkraatineaithaiyefilnyazlmadndanbazyerleriizahamuhtaolarakkalmtr(meselaslnshadakelimelertamamenbozulmu olduuhaldeRfatBeyinkendifazlileihyaettiinoktalarmevcutolduugibi,harekesizolduuhalde,nairinkelmnsiyaknabakarakharekekoymu olduuyerlerdegrlyor.)

DediimizgibiI,290'dakisenelerise

"DvnLugttTrk"nTelifSenesiHakknda

Hartmann'n(MillTetebbler,IV,167168)mlhazalarndaveBrockelmann'nmakalelerinde"DvnLugttTrk"ntelifsenesiyalnzkitabnsonundakikaydamstenitolduundandzeltilmeyemuhtatr.Telifsenesikitabnkendisindebirkayerdenistihraolunuyor:

1)I,34:mellifkitabnHalifeElMuqtedBillah'atakdimediyorkibuzat467487(=10751094)arasndahkmetsrmtr,

2)III,333:Kitabntelifine464Cemaziyelevvelinin ilk

gn(=25Knunusani1072)balayarakdrtdefadzeltipyazdktansonra10Cemaziyelher466Pazartesign(=10 ubat1074)bitirdiinisylyor.

3)III116:timsahylhakknda:

deniliyor.Filhakikahicr469(=mild1076)ylyldr.

4)I,290'daTrktakvimindenbahsederken


6/24

www.atsizcilar.com


tamamentashihemuhtatr.469Muharremi5Austos1076'dabalayp,buylnilkbaharndada

ylbalyor.470Muharremi25Temmuz1077'debalyorvemezkrseneninilkbaharndadaylanylbalyor.TrksenelerininiptidasnKgarlMahmud'unkendidediinemuvafkolarak"Nevruz"gnhesapedervenevruzgnndeseneba22Martolmakzerekabuledersek yl12 aban468denbalayp24 aban469'akadar.Ylanylda23aban469dabalayp3Ramazan470ekadardevamediyor,4Ramazan470'teiseYlk=Yundylbalamoluyor.MahmdKgar'deeerbirzhulvarsaoda469Muharremi'ndeYlanylgiriyordemesidir.nk

YlanylMuharremdedeil23 aban469dagiriyor.VemellifincltIII,s.116da ylhakkndasylediitamamendorudur.VeI,290'dakiseneileIII,116'dakisene12 aban468=22Mart1076dabalayanYlanylnaaittir.Hlsabusenelerin u ekildeanlalmasicapederkimellifkitabnevvelcedahaElQ'imbiEmrillahzamannda25Knunusani1072 10 ubat1074arasndayazptamametmi vesonra10761077senelerindetekrartekmilederekHalifeElMuqtedBillah'atakdimetmitir.

BunagrekitabntelifylHicr470(=mild1077)olarakkabulolunmakicapeder.

Prof.AhmetZekiVald

Trk stenografisiveMemlekettekiLzumu

Sylenenbirifadeyiaynenzaptetmekmaksadylatesisedilmi seriyazmetotlarnaistenografidenir.Kelime,Yunanca'danalnm vebeynelmilelbr

mahiyetkazanmtr.Bugnhemenhermemlekettebirveyabirkaseriyazusulvardr.

Milttanncekizamanlardabilekendilzumunuhissettirenbumetodubizhenzpekyakndenecekbirzamandakabulettik. lkyaznnicadylaberaberbalayanistenografiihtiyacn,bazmilletlerinoksonravepekazduyduklarnbiliyoruz.EskiArapharfleriyleolanyazgibiistenografikmahiyetihaizyazlarnherikivazifeyidegrdyerlerdebunahiba vurulmaddavakidir.

abukyazmaveokyazmamaksatlarylavcudagetirilmi makineveyazmakinesininkefigibimteadditvastalarvardrki:bunlaryanndaistenografininmevkiineehemmiyetle

iaretetmedengemeivazifesizliksaymaldr.

Kimseinkredemezki:bircemiyetiindefikirlerin

ifadevastasolmasylasz,mstesnabirrolifaeder.Nicekahramanlarveniceliderler,ancakvicdaninanveduyularnmuhitlerinehaykrmaksuretiyledirki,kocabirtopluluuvekocabirmemleketiderinfelketuurumundanyksekkurtulu zirvesineakykselmehavasnakarmlardr.Bununenbasitinifakatenyamantesirlisiniisemektepkrslerindeduyarz.

Hanereninmalmihtizaztellerininkulaklarayaptbuinikas,elvastasylakdaintikalettirerekneirsahasnamakla,onlar,ufakbircemaatindar

erevesinden,kocabirmemleketevehattacihanayaymannilkkademesinitesisetmi oluruz.Byklimlerin,bykadamlarn,byktccarvealelmumyksek


7/24

www.atsizcilar.com


sahiplerinindiermemleketlerdedaimamteadditistenograflarkullandklarnduyduumuz udakikalarda, itirafedebilirizki,sr'atsahasnagemektebulunanTrkiyeiinlzumugngetikeartanbirmevziikarsndabulunuyoruz.

Yeniharflerle,eskiArapharflerindenyaryaryadenecekderecedehafifbirabuklukteminediliyor.Halbukieskiyazylabileseriifadelerdentamolarakancakbirsatrlknottutulduunuhatrlarsakbununnekadarazolduunuanlarz. stenografibileninelindeylebiralettirki;onunlaenseriifadelerdeenufaknoktalarakadarkarmadanyazlabilmekimknvardr.Herecnebibankannvemesseseninistifadeettiiistenografiyle,bizimbankavemesseselerimizinde,onlarlayaptklaritibarveiyiiyarndamcehhezolmalarnlzumlugryoruz.

***

Arapharfleriresmsahadatarihekaraldrtsenegemitir.Bunu,milletinbenliindentamamenskpatmakiinartkinklpgenliininhareketegemesilzm.Arapharfleribalolduumuzmilletinumummenfaatinamna,batadarlfnunmuhitindeolmakzere,eskibirhatra eklindemaziyegmlmelidir.uveyabudairede, uveyabumekteptememleketerefivememleketirfannamna,leketekiledeceksuretteyaplankaamaklaraartkmsaadeverilmemelidir.

***

Bizimdehenzteekkletmi birmetodumuzvarki:"Duploye"ve"Prevostdelaunay"gibiikimhimFranszmetodundan,Trklisannnhususiyetleribatatutulmaksuretiylekarlmtr.MetodunmessisolanA.BenaroyaBey,MaarifVekletininhimmetisayesinde,bundandrtseneevvel,birtecrbekursualmtr.OkursunvebilharealankurslarnverdiiseminerlerleMilletMeclisi'ninbtnmzakere

lerinimuvaffakiyetlezaptedecekunsurlaryetiti.Fakatbuhamle,ilkvesonmuvaffakiyetolmakzerebraklmtr.AnkaraOrtaTicaretve stanbulYksekTicaretmekteplerindealagelenkurslarn,Trkiyedahilindekibtntalebeyedetemiliicapeder.nkher eydenevvelmemleketteyetienmnevverunsurunyetimesahasndaveyetitiktensonra,elindebulunmasicapedenistenografinintamimiiinoldukagekalnmtr.

Mekteplerimizdetalebenottutamyor.Bilhassabizimmemlekettetalebeninnottutamamasneelmbirvaziyettir?Birkeremekteplerimizdehermuallimintarznauyacakmuhtelifkitaplarbastrlmasnamaddimknyoktur.Eseflegrldzereliselerimizdenlykylalisanrenerekkm talebeadetepekazdr.Saniyendnlmelidirki,bylelisanbilmeyen,nottutamayankitapihtiyactamamyladoyurulmam birtalebe; phesizdirkiverilenmalmattankfibiristifadebulamayacakve

phesizdirkimektebindenhidetamkamayacaktr.

Messeselerimizindarlfnunun uveyabueksiklerinidnrlerken,muktedirhoca,msaitprogramyollarararken;ohocadanveprogramdankfiistifadeyaratacakbugibienmhimvastalardadnmesilzmdr. stenografiyarniinhervatandan,fakatbugniinmuhakkakdarlfnununmuhtaolduubirlettir.Bunoktadasrarmznsebebinihlsaedelim:

1)Meclisvekongrelerdeolduugibiadliyededezabtnenmhimbirmeseleolduumuhakkakiken,srfhkmlerimizin istenografibilmemesiyznden,istenografyetitirecekkurslaralmasnamsaadeedilmemitir.

2)Avukatlarmznkanunumdafaaederkenkanunsuzlukyapmas,yaniArapharfleriylehkimhuzurundanottutmasutanlacakbirkeyfiyettir.

3)Darlfnundankacakgenlerinumumiyetleliseveortamektepmuallimi


8/24

www.atsizcilar.com


olduktandnlrse,buradaalacakbirveyamteadditkurslarla,aynzamandaistenografibilenmektephocalaryetitirilmesineimknhaslolacaktr.

4)Zabitlerimizin, malmatltccarlarmzn,memurlarn,meclisvekongrezalarnn,hattmebuslarn;hlsaherkesingerekfikirlerinisr'atletespitnoktasndanvegereksekarlatklarehemmiyetliifadelerikaytnoktasndanderece,dereceistenografiyeihtiyalarvardr.

5)Bilhassamemurvedaktilograflarnseryazusulndenhaberdarolmalar,azinsanlafazlaigrmegibibirgayenindeyardmcsolacaktr.

Her eydenevvelreticiunsurlarnyetitirilmesigerek.Zannediyorumkibuiinenkestirmeyolugenedarlfnundanbalamaklabulunacaktr.

____________

stenografiilkmektepmezunlarnnbilepekkolaylklarendiibirmevzudur.Yksekmekteplivatandalarmznbunu,dahaazbirzamandaeldeedeceklerihususudabizekuvvetvermektedir.Onlarbuyoldaabucaktehizetmeninhemkendileri,hemdetiyenmuhtemelmuallimlikvazifelerianndakarlaacaklartalebeiindoacakfaidesineinanyoruz.

Bizimyapacamzsontavsiye udur: stanbul'daYksekTicaretmektebiistenografimuallimiA.BenaryoBeyibirkaayiinveyammknsebirseneiinangajeetmek.

stenografimizinilkmessisindenbultfbeklerken,alkadarlardanvebilhassadarlfnunlulardangekaldklarbumeseledeaceleciolmalarnistiyoruz.

AhmetRemzi

BURSALIHSIMEFEND

Hamzavlerintekilthakknda"MelmlikveMelmiler"isimlieserimizdekfiderecedemalmatvermitik[1].Bumesleinenmhimesaslarndanbiriiradn"gavs"ve"qutb"telkkiedilenHamzavMelmmmessilineinhisardr. rat,yalnz,kutbunhakkolupisterseihvannnilerigelenlerindenbazlarnvekletleiradamezunederdi.Bunlara"kalbebakcrehber"denirdi.Kalbebakc,ihvantarafndankendisinetakdimedilen,istidatlkimselerikabulederveonlaryava yava sohbetvenazarla

eritirirdi."drsiMuhtefi"mstearadilegizlenenHacAliBey,butarzihtiyaretmiti.____________________[1]Drdncfasl,s:190206.Buksmnilavesinedebaknz;V,s.211216.

Birokkalbebakclarvard.Yalnzbunlar, drsiMuhtefilemnasebettarolupmritler,ancakkendirehberlerinitanrlar,ilerindenpekazefendimizdediklerigavsinhuzurunakabuledilir,yahuthernaslsaonubiryerdegrebilirlerdi.

La'lzdeAbdlbq,"Sergzet"indeSarAbdullah'nbileintisabndansonrauzunbirmddet drsiMuhtefyigrmediini,nihayetintisabnasebepolanbabalHseyinAavastasilebircumagn

Ayasofyacamisindenkarkengrebildiini,babasndanodabizzatSarAbdullahtannaklenanlatyor[2].____________________[2]S:4546.


9/24

www.atsizcilar.com


Buteslktarz,hemkendisini,hemihvannhkmetintakipvetenkilindenkurtardgibinfuzununkuvvetlenmesinedesebepolmutur.Buusulneskibtnteslkusulnebenzemesideayrcatetkikedeer.

MelmHamzavmmessilleriarasndabulunduklarmahaldekalbebakckullanmayanbizzattaliplerikabuledenlerdevard.1073'te90yangekinolduuhalde

KadkyFeneri'ndeboulmaksuretiyleidamedilen"BeirAa"byledir.La'lzadeAbdlbq,"Sergzekt"de"tlbimenheciaqilholansliknitarqatehimmetveqalblerinebaqubvislimahbbiztahidyetvedelletdebizzatkendlerimbaeretedbiqtizsyoqikenkimseyerehberiyyetvestetineruxsatvermezlerdi.Herteneyezuhrmahabbetveidreidestihimmetlerindenbdenhaqiqatolurd.Mste'idolanlarmeykedeisohbetedavetvetarqihaqqahidyetederlerdi.Fuqarveahbab,ahkmer'atvedbtariqatzreterbiyyetvete'dbdeihtimambuyururlard.Vaqti eriflerizemnifzeirahmanolmaqlazemn eriflerindebirmste'id

mahrumqalmamtr. sti'ddzatsirtbesifeyzybvekmybolurd"diyor[1].

***

BeirAadansonraMelmHamzavlerinriyasetinegeenBursalSeyitHsmEfendi, drsiMuhtefdenziyadeihtifayalzumgrm veyalnzGedyAliEfendiye eyhlislmPamakzadeSeyitAliEfendinin[2]kalbinebakmayamezuniyetvermitir."MelmlikveMelmler"detercemeihaliniyazdmzbuzatn airliktabiatolduunuvezamannn airleriarasndazikredilecekderecede hretkazandn"Safa'tezkiresi"[3]ile smailBeli'in"Nuxhetlsrlizeylizbdetle'r"ndan[4]anlyoruz.Mezkrtezkireler"QudszadeseyyidHimMuhammed"inyalnzlmtarihinikaydettiktensonrarnekolarakbirerdegazelinidercediyorlar.____________________[1]S:51.[2]S:161163.[3]DarlfnunKtphanesi,Yldz,No.7[4]DarlfnunK

Bugazeller,HsmMehmed'inlisanselisveprzsz,fakathaylitibarylaortabir airolduunugsteriyor.OtarihlerdevesonrakidevirlerdeyazlantezkirelerdeHim'inadnatesadfedilmiyor.Bunagrebakaiirlerielimizdebulunmadvehattadivantertipettiinibilebilmediimizhldebtn iirlerininbirorijinaliteyihaizolmadnavepekabukunutulduunahkmedebiliriz.Bununlaberaber,birHamzav

mmessilineaitolmasvebuitibarlahakkndakimalmatmzitmametmesidolaysylaherikigazelidedercetmedengemedik.

Sef'dekigazel:

Canlardklrxanerisertizi(n)ucundanAqlarlrgamzeixunrizi(n)ucundanRabetmiolurgevherilegandinebataCanaolebila'li ekerrizi(n)ucundanNarhasedeyanmadadranberisrZlfndekiolbyidilvizi(n)ucundanQanyutmadaglzrrehiaqdaHm

Blblsfatolgonceinevxizi(n)ucandan

NuxbetlAsrdakiGazel:

Taravetbaxiiglzrhsn(n)camdansanmaSerikyu(n)dada'imcyve dillerrevnsanmaAyagilebasarsa(n)zrbzsernyuneylerDilprimuncnbiindenntevnsanmaSefazevqiderdiaqdand'imsrdeyleremendeblbl(n)vzesinzrfensanmaOfettn(n)hemantahrikiemimestidirHmGambaba'isgamzeinmihribansanma

"MelmlikveMelmler"deSrbnAhmed'in"DukakinzadeAhmetBey"olduunuiddiaveiddiamztavzihveispatetmitik[5].TezkirelerdeDukakin____________________tphanesi,Trkeyazmalar,No.1182,varak118.[5] lve,s.340351.


10/24

www.atsizcilar.com

Say:16 ATSIZMECMUA Sayfa:10zadeyeaitolarakyazlarbeyitlerinSrbnAhmetdivanndabulunmas,SarAbdullahn"SemertlFud"ve"CevhiribevhiriMesnevi"de,La'lveMstaqmzadelerinrisalelerindeSrbnAhmed'eaitolmakzeregsterilengazelvebeyitlerinDukakinzadenindivanndamevcudiyetiisimayniyeti,SrbnAhmed'invezirliiterkederekfenavetasavvufyolunuihtiyaretmesi,kezatezkireleregreAhmetBeyinde

zeameteshabndankenrtbevezeametiniterklefakrihtiyaretmesi,darlfnununKtphanesi'ndeDukakinzadeyeaitbirdivandaki(Nu.7169)"DivnAhmediSrbnDuqakinzade"kayd,mddeamzayrayrispatedendelillerolduugibihassatenAhmetBeyin iirlerindekimelmetnevesi,mansbnterklefenayihtiyarhususundakisarihimalar,kalenderliemeylvebtnbunlarazamimeten eyhismailiMauq(=Olan eyh=OlanDede)ye

Kntkenzi(n)gencinemlikolansultndedeGevheridrrihaqyiksilkineummandede

matlailebalayan13beyitlikbirmersiyeninmevcudiyeti[1]iddiamz,aksiserdedilemeyecekderecedekuvvetliolarakispatetmiti.Budeliller,artkbiziyenivesikavedelilleraratrmaktantamamylavaresteedecekkadarkuvvetlidir.Bununlaberaber,tabiidirkibunlarnmevcudiyetielimizegeenyenivesikalarneretmemizemaniolamaz. tebucmledenolarak"Lemezt"takibirkaytdikkatimizicelbetti.Dervi brahimiHulv,Lemeztta[2]EmirOsmniHm'nintercemeihliniyazarken"Gazanferdenmstaxlefdir.

____________________[1]S.348.[2]Varak:277;SleymaniyeKtphanesiHaletEfendikitaplar.Nu.271.Bunusha,stndeki"ma'lmolakibunusxai erfmellifi brhmiHuluvHazretlerininkendisinineseriqalemleriveikincitahrrtolubhattba'zsiqtdanmenqldurkibunusxaimbrekeyemerhum rgnDervi Almlikolubyle arteylemilerkiziyaretmurdedendostanancaqhcremizdemtle'aetsnveillfeldeyuhattbirnhcresindentaraqarmaarzvermezdide

GazanferEfendinin eyxiAlddndir,annSrbnAhmedBeydir"diyor.SrbnAhmed'e"Bey"lkabnntevcihidegsteriyorkibuzat,bizimiddiaettiimizvehilezeametsahibi"AhmetBey"dir.Yalnz"Lemezt",Dukakinzadeliiniilveetmemi.

MuallimSadettinNzhetBeyvastasyla1197'delenskdarlCelvetHmBaba'nnoluAbdrrahim

SelmetEfendi'yeaitbulunanvebuzatnveHmbabanntorunuGalipEfendi'ninyazlaryladerghaaitsenet,vakfevlerinmahal,sahipveicarelerininahznmbeyyintezkeresuretlerinivehattaiindeHmBaba'yahitabenbiraderiSeyitMahmutEfenditarafndanbiriftardavetiyesitezkeresiniihtivaedenveelanHsmzadelerdenson eyhYusufEfendi'yeaitolanbirmecmuayeldeettik.Bumecmuada"Mahv"[3]adndabir aireaitMelmHamzavsilsilesiniBeirAayakadargetirenbirtercivar. iirdekiMelmkutuplarnn____________________

ynaqleylediler"kaydilesonundaki:

kaydndanvekitaptakibiroktashihlerdenanlald

vehilemellifinikincielyazsdr.[3]Tezkirelerdeiki"Mahv"vardr.BunlardanbiriKtahyalMahvMehmedelebi'dirki1055'telmtrtekiEdirneliMahvMehmedelebi'dirlm1080'dedir("Nuxbe"tlAsr"ave eyhninakayikzeylinebaknz),YalnzherikiMahvininlisannabenzemiyor.BunlardanbakabirdeDramantekkesi eyhiikenhaccagidipSamda

1123'telenveMuhiddniArabtrbesiharicinegmlenHalvetehyi saMahvEfendivar.Bunundaairliivarm. htimlbuzattr(VefeytAyvansaray,DarlfnunKtphanesiHalisEfendikitaplarNu.7001

Tashihler: S.61: kincistunun10'uncusatrnda"ZIV'ncasrdan"ibaresi"ZVIncasrdan"olacak.S.64:birincistunun26ncsatrnda"irklige"kelimesi"irakligi"olacak.Say15,S.50'deki"YunusGibi" iirindeimza"HikmetTurgut"yazlm,"HikmetTurul"olacak.


11/24

www.atsizcilar.com


isimleriyanlarnadaayrcasrhileisimyazlm.AhmediSrbn'nisimihizasnafotorafisindegrldvehile"DukakinzadeSrbnBey"yazlmtr.

____________

Busuretlemddeamzteyitedenbuvesikaydaaynendercediyoruz.

KonyaLisesiedebiyatmuallimiAbdlbaki


12/24

www.atsizcilar.com


Baslmam Halk iirleriToplayan:M. akir

12

YatarkenstmegeldierenlerYatanneyatars(n)uyandedilerUyandmgafletdenadmgzimiugelen ahmerdndediler

UyandmgafletdenadmgzimiErenlerpaynasrdmyzimiHaqbildirdihaqsyledimszimiSeksenbinkelmayandediler

UradstmeemrhacsDernumdanqmazyrnacsQaraba'daZeyyadxan(n)bacsVerildimevldanihsandediler

Qurbnyemdalmamgamderyas

AhularmeknlbelsnaYeruhsarekdilerg(n)lpasnaBuarxgerdndolandediler

13

Mrvvetkns(n)eybenimcanmQoymabeniderdligamlsunamgelYz(n)grmiyelieyruymhmOlubdurbuenimnemlisunamgel

Emrinemut'imeybenimcanm

BldrkigreyimnedirisyanmBaqdqcayznetitrerbucanmGamzesitgiberransunamgel

RuxlarglgndurgerdanbeyazdrBentmmeme(n)kk razdurRuxlarnerguvanlebi(n)kirazdurrnzebangoncefemlisunamgel

Herseheroqursun..?..yetHaqm yaratm gzelsi(n)gayetBuAqAbdiyeeyleinayethsanoqxo keremlisunamgel

14

Trimjgn(n)laeyemifetSahryivcdundervzelendiSa(n)adilverelidcleiibretCamartdderdmendmmtzelendi

CemlipkinigrdiimdemdeHicri(n)ledemimqaldmatemdeEvrqvisli(n)aldkeremdeRiteigambirle rzezelendi

Qangsebqldzl'f(n)pern

Xaberverhli(n)deneyfeticnHilmyiedeliderdi(n)ntevnEskiyaralarheptazelendi

15

XboluncaintizryrileUyxugirmezdemimenemgelrNerdeolsamsensizhzrileDemyerineidiklerimsemgelr

Canmyandrr errifrqat

Ateihicranapervanesfatlticaetdikce axbhaqqatSqiqudretdencmcemgelr

Ba(n)aperanlqxaylimahremOlalglmedimlemdebirdemHilmbylemidiresrrkeremBildirimsa'detelekemgelr

Bitmedi


13/24

www.atsizcilar.com


SadriEtemBey'eCevapBirazkfr,birmiktarmugaleta,birhayliyalanlavejurnalcilikruhuileyazlancevabnzokudum.Zatensizdendahabakatrlbir eyvedahamerdanebirhareketummadmiimhi amadm.Biredebiyathocasdiliyledeil,birgazetecisvkenliiileyazarakbenimgazetecilerhakkndakifikirlerimideteyitettiniz.

Mehurolmaydeilatszkalmaytercihettiimizvebirokmakaleleriimzaszkardmzvehattabudnceilemecmuamzada"AtszMecmua"isminitaktmziinsizinhakknzdayazlanoyazyadaostununimzasolan(nkAtszMecmuadaherstunudaimaaynkimseleryazmyor)K.A.imzasnkoymutuk.Aslyazannimzassizinpekbounavepekocukaolarakvehmettiinizgibisizdenekinildiiiindeil,bununiinatlmamt.Bununlaberabersizoyazyyazannkimolduunupektabiolarakvepekkolaylklarendiniz.

Cevabnzahakkkabuledebilecekbirinsangrnerekbaladktansonrabenimyazlarmtamamylatahrifederektahlilediyorsunuz.Diyorsunuzki:

"HikmetFeridun'unkitabktimi.nkkendisisadecegazeteciimi.Acabagazeteciolmakinsanmedenhaklarndanmenedenaypbirfiilmidir?"

SadriEtemBey,

Bukadarbykbirmugaletayaparakbukadargln

olmakiininsannkendisinekastolmaldr.BenimyazmdaHikmetFeridunBey'inkitabktdrdiyeverilmi birhkmvarmdr?OmakaledeHikmetFeridunBeyinkitabhakknda

yazm olduumsatrlarburayaaynennaklediyorum:

"Eserdebirokkymetsiz ahsiyetlerindeanketeitirakettirildiinigrdktensonrainsannaklnaniinfilnveyafiln ahslarndafikrialnmaddiyebirsualgeliyorsadabu,eserinkymetiniokadareksiltmez.nkbizzatanketiyapandakymetleri

ayramayacakkadarkymetsizbirocuktur.Onunsadecegazeteciolduunusylemekkymetihakkndabirfikirverebilir.Fakatbueserbunaramenbugnnfikirkltrtarihiniyazacakmverrihiinbykbirmembaolacaktr..."

Gryorsunuz,kitabktdeil,bilkisiyivefaydalbuluyorum.SizyaTrke'yianlamyorsunuz,yahutdakastentahrifediyorsunuzkibirincisibiredebiyathocasiin,ikincisidebir"insan"iinkusurdur.

***

Gazetecilerinkymetsizolmasmeselesinegelince:neyapalmkibubyledirvebusadebenimfikrimdeil;memlekette,aslilmiveedebotoritesiolaninsanlarndafikridir.Gazeteleredeyazanfakathakikattegazeteciolmayanbirkasanatkrkarrsanz,diersizingibigazetecilerarasnda,batakendinizolmakzere,kymetliolarakkimigsterebilirsiniz?"Turfan""Urfa"ve"FonlKok"uPoldKok"anlayanmeslekdalarnz ylebirtarafabraksakbilemeselsizdednnkymetlerineuursuzcahcumetmektenbakaneyaptnz?Fakat

ben,sizinyinemugaletakartraraklfarasnasktrdnzgibi"gazetecilikinsanmedenhaklarndanmenedenaypbirfiildir"tarzndabirszsyle


14/24

www.atsizcilar.com


medim.Gazetecilikolsun:meyhanecilikveyaumumhanecilikolsunkanuntarafndantannm vemntesiplerimedenhaklardanmahrumedilmemifiillerdir.Fakatbirmesleinbugnkmntesipleri hepkymetsizinsanlardanmrekkepseonlarakymetsizdemeksumudur?Yenimatbuatkanunununbukadar iddetliolmasnasebepcahilvekymetsizgazetecilerinmilletinahlk,nizamvehayatile uursuzcaoynamalardeilmidir?

***

Fakatsizmkemmelbirmugaletacolduunuzkadariyibirjurnalcisinizde...Aklnzcabenimrtecilikleithamederekkorkutmakvesusturmakistiyorsunuz.Benimmrteciolabileceimeenaptalbirinsannbileinanacansanmakvehelebeniherhangibir eydenkorkacakzannetmekiinsizinkadardargrlolmaklzmdr. teiddiamnispat:cevabnzdaaynen ylediyorsunuz:

"KzmNami'yegrebugnkTrkiyedahamtekmilbirTrkiyeimi.Vayefendim,KazmNaminehaltetmi,hibugniyiolurmuimi?BugnkTrkiye'yiSaitMolladnkTrkiye'denstnbulmaz.AbdlmecitbugnkTrkiye'yidnkTrkiye'denstnbulmaz.BugnkTrkiye'yi150'liklerdednkTrkiye'yestnbulmazlar".

HikzaracanzummamaklaberaberbuyalannzdayznzearpmakiinbenimyazmdaKzmNamiBeyeaitolansatrlar

"BunlarnarasndaherdevirdeherkalbagirenKzmNamiBeygibilerinfikirlerinirenmekciddenmerakldr.KzmNamiBeyterbiyecidir,itimiyatdr,feylesoftur,tarihidir, iiryazar,dilmnakaalarnakarr,masonmahfillerininkapsndatahtakllanbetbekler,icapedinceTrk,bazenbeeriyetiolurveklbklklaiftiharettiinisyler.Trkcemiyetimtekmilbirseyirtakipediyormu,onuniinbugnklerdnklerdenmtekmilmidiyedebirgaribe,yumurtlar..."

Akllbirinsanbusatrlarokuduuzamansizinkardnzmanaykarabilirmi?Edebiyathocasolduunuziinbilmenizlzmdrkiedebtekml,herzamansiyasvemedentekmllemuvazigitmez.BugnkTrkiyesiyasvemedensahada20ylncekiTrkiye'den80ylilerdedir.

Fakatedebsahada20ylncekiTrkiye'dengeridir.YirmiylnceTrkdehasnn iirdekitecellisialan

AbdlhakHmityazyordu.Bugnnenkuvvetli airiolanFarukNafizbilebugndenziyadednemensuptur.Bugnise,pekorakkalanedebiyatmeydanndaacemi airlerlesizingibiedipkarikatrlerivar.

XVIII'inciasrbizimsiyasskutzamanmzdrfakatedebiyatmztekmlndedevamediyorvebir"Nedim"yetitiriyordu.SiyasbirizmihlalzamanolanXIX'uncuasrdaiseNamkKemalveHamitmeydanakmt.XX'inciasryenidenykselmezamanmzdr.Fakatnetalihsizmemleketizkimeydan


15/24

www.atsizcilar.com


daelikomakoynayanveboyunabakmadanHamitgibi ahikalardevirmeyekalkanbirSadriEtemBeyvar.

MedentekmledebtekmllemvaziolsaydbugnmeselFelemenk'tekuvvetlibiredebiyat,hideilsekuvvetlibiriki airolurdu.

Cevabnznbirazdahaaasnda:"Banagelincebenediplikfilniddiaetmedim;sadeceadamolmayagayretediyorum"diyorsunuz.Gayretinizdemuvaffakolmanzbendetemenniederimfakatsizediplikiddiaetmedimderkendeyanlyorsunuz..."Harptenevvelkiedebiyatsayklamaedebiyatdr.Bizimkideshhatli,uyank, uurlubiredebiyat"derkenkendinizideedipsaydnzpekbarizolarakgrlyor.Bununlaberaber,verdiinizcevaptakullandnzlisanlaherikimanadadaedipolmadnzelhakispatettiiniziinbununzerindefazladurmayabilelzumgrmyorum.

OsmanlveTrkmeselesinegelinceburadadayanlyorsunuz.Osmanl mparatorluuTrkmparatorluudur.Osmanl mparatorluusonzamannbazalayl,tarihlimleritarafndanilerisrlpsizintarafnzdandakabulolunduugibimstemlekedeildir.Osmanl mparatorluutabimrnyaam vevazifesiniyapm birTrkdevletidir.Osmanl mparatorluuTrkiyeCumhuriyeti'ninanasdr. nklpolmakiinOsmanlmparatorluu'nuinkretmeye,maziyesvmeyelzumyoktur.Ozamaninklpdeil,mazisiniinkr

etmi pioluruz.HemdebuOsmanlTrkmeselesisizinilminiz,sizingrnzvesizinzeknzlahallolunabileceksathbirmes'eledeildir.OsmanlTrkmeselesigazetemakaleleriylemnakaaedilemez.

imdidierbirmugaletanzageliyorum:"Sonraefendim,istikllmahkemesinegittiimiinmehuladambeniedebiyatbahsnakartrmaktanmenetmekistiyor"di

yorvebusuretleyineyalansylemi oluyorsunuz. Siz"bencednyoktur,bugnvar"demitiniz.Bendeonacevaben"dninkretmekocukluktur.DnolmasaydSadriEtemBeydeolmazd.FakatbizSadriEtemBeyidninkretmektehaklgrrz.Kimbilir,belki"dn"deyinceaklnadahadn, stikllMahkemesi'ninkarsndakorkudantitreyerekerkekgibideil,birkadngibialadgeliyordaonuniinmaziyiinkrakalkyor"demitim.

SadriEtemBey,sizidahadoruvemertolmayadavetederim.Buszlerde"stikllmahkemesinegittin,onuniinedebiyatlauramazsn"diyeenufakbirtelmihvarm?Sizmaziyiinkretmedinizmi? stikllmahkemesindebirkadngibialamadnzm?Bumspet eylerideinkredebilirmisiniz?Fakatsizmertbirinsanayakacak ekildebuikihakikatikabuledecekyerdebaknznehezeyanlarsavuruyorsunuz:

"Dostlar,beninklpmahkemesineekildim,hesap

verdimtertemizortayaktm.Fakat stikllmahkemesikendisinecelpgnderdiisradabirecnebisefarethanesineilticaedenvedmantopranakaanitenihayetaflardanistifadeederekmemleketegirmekcr'etinikendindebulanlarnveyaarkadalarnndahahesaplolmalarlzmgelir"...

SadriEtemBey,siznamuslubirinsansanzbuireniftiranzispatetmekyahutta"mfteri"sfatnkabuletmekmecburiyetindesiniz.Bizimaramzdaecnebisefarethanesineilticaeden,dmantopranakaanhikimseyokturveolamazda.Bizimmazimizde,sizin

gibiyzmzkzartacakhibir eyyoktur.Onuniinmaziyiinkrakalkmaynz.Siz amaryiyincesvmeyebalayanbirmahalleocuuzihniyetiilekymetinizibirkeredahaispatettiniz.Zoragelinceiftiraatmakusulise,sizinkendiaranzdahergnbirokmisallerinigrdmzbirgazetecitabiyesidr.

H.Nihl


16/24

www.atsizcilar.com


YAZMALARARASINDAEDEB PARALARToplayan:M. akir

Rihletedeceksadrkeremdaricihandan[1]Boyandgegkyzferydfigandanmmdivisaletdiveda,erdi ebihecrKimgrdivefabizgrevzdevrzemandanAlagzmalakidemifirqateerd(n)HasretlerileayrlubolrhrevandanDgigamilelle sfatkimsemiqaldFirqatadnayanmayalarpircivandanG edelifevtinibedendndixayleqmadxayliebeddideicandanFevtinete'essflededidemitrxCdilekeremsahibihaygitdicihandan:994

10

Budurdevrizemn(n)infi'li[2]Kiolurhervisli(n)infisliCihandannaqledicek eyxBekrMerretverdixalqairtihli

GetrmiyenicemddetbudevrnAn(n)mnendibirehlikemliSeferetdiSaferayndankimA(n)arahmetleredezlcelliKemleerseyiydimhdevrnErerlbdkemlini(n)zevaliDedibudemifevtinetrxQaninaqletdisultnmevl:993

11

Dildensrr()gussekiherngelrgeerButbxnedirnicemihmngelrgeer

Ahvli'lemenoladensexaylixbBirgzyumubancabudevrngelrgeerQoizzidehridevletibqfenadadrDny eririnenicesultngelrgeermiademdequrlaperdeivcd[3]DurmazxaylzllgibiinngelrgeerMuxtralamaelemidehridndanKimdircihnaxurremxandngelrgeer.

____________________[1]TmberyimerhumvezrilinvesbibqranOsmanPaarahmetullahialeyh.[2]Trixidlgerheryimerhum eyxMehemmed eyxBekrirahmetullahialeyh.

(3)Busatrdavezinbozuk.

12

DurduqcaaqmartarolglizraqaruSevdaolurziydeevvel baharaqaruXattngorbbenefexaclindenedibanKendindatdsnblzlinigraqaruSenqimezrizreqazm bubeytiFerhdDerdi(n)decn rnolhilekraqaruAldanmasnaczdnyyamerdolanlarbretgziylebaqsunbenxksraqaruMuxtriycihandaserdraqolurkimBa ebolateslim emsriyrakaru

13

BenmfetiimbugnqanllarsorsamgerekLebleri(n)qaneylemi evvelansorsamgerek[1]

14

QalemferydedbalarmrekkebEderchilyz(n)gstermeba(n)ayrab[2]

15

KerembandabitmidirbuelmaAlubndnaverirse(n)hialma

16

GeleyservisehsohbetiglzredelimDilidvnelerikendmzeyredelimQlalmneygibiferydfiganmestolalmUyqusunuuralmblblnzredelimSrelimzevksefayolya(n)lubhcreyegelDuymasunengelanqapuydvredelimNaqdicnualba(n)abirbuseatqlkeremetGeleygonce dehenyoqdemepzredelim

EySivs"birg(n)lmrginipervanegibiYakalumaqodnaangiriftaredelim[3]

____________________[1]Bubeytinbirincisatrndabirheceeksik."Qanlular"kelimesi"qanlular"okunursavezindzeliyor. kincisatrdaki"sormak"pmekmanasimladr.[2]Busatrda"bana"kelimesifazla.[3]Bu iirinbirokyerindevezinbozukkuklarvar.Bundanbakaairinadnn"Sivs"olmasda phelidir.Cnktekiimlsndasinharfindensonra"ye"harfiyoktur


17/24

www.atsizcilar.com


DarbmeselMecmualarKitabiyat- 4 -

15.Sefinevee'ar:MellifimehulSleymaniyeKtphanesi'ninEsatEfendiksmnda2733numarailekaytlbulunanvemuhtelifrisalelerdenmteekkilolanbuyazmalisanmahiyetlerindenepeyeskiceveAzerlehesineaitolduuanlalan78yzkadardarbmeseliihtivaetmektedir.

Yumuakmeinleciltlenmi olaneser(13X21),(7X17)boyunda227varaktanmteekkildir.Darbmesellerimuhteviolanksm49il67incivaraklararasndaki33sayfalkikincirisaleyitekilediyor.Buksmdanevvelkivesonrakivarakalardaiseacemceyazlmmuhtelifrisalelermevcuttur.Burisalelerinmndericat;naatlar,hikyeler,Arab,Farsimuhtelifbeyitvektalardanibarettir.

Eserinyazldyanidarbmesellerintoplandtarihevetoplayannhviyetinedaireserdehibir

kaydatesadfedemedim.

Eserdekidarbmeselleralfabesrasylafakatyalnzilkharflerinazaritibaraalnaraksralanmlardr.lerindebugnkdarbmesellerimiziandranlarvar.Lisanmahiyetlerihakkndabirfikirvermi olabilmekiinikitanesiniburayanaklediyorum:

zngebirinesan,zgeyebiruvalduz.Eleldensknolur.zgeatnaminentezder.Yohsul,bayoluncatengricannalur.

16.HmitMehmetEfendi(Asmzade):TercmeimezminlemslDarlfnunKtphanesi'nde(YldzKatalou3004)bulunanve(14X23),(7X16)boyunda600sayfayihtivaedenbuyazmaeserbazArapadarbmeselvetabirleriizahetmektedir,Eserinmellifi,kitaptakikaytlardananlaldnanazaranikincisultanMahmutzamanndayaam olan(ElHmidehirbiAsmzade)namn

dabirzattr.SicilliOsman'dekimalmatanazaran:"HmitMehmetEfendivakanvismtercimAsmEfendininoludur.1258'devefatetmitir".

HmitEfendibueserdeemsaliarabiyyeyimufassalanerhetmektevebunlarnmahalliistimallerinide

zikretmektedir.BuaradafarkpeknadirenbazTrkedarbmesellerdekaydedilmitir.Eserinenmhimhususiyetimellifindarbmesellerhakkndakidnceleriniihtivaetmi olmasdr.Manzummukaddemedekibu ayandikkatfikirleriaynennaklediyorum:

MenevemadrbileemsalBukitabireoldumalmalNef'iokturdurbemsalinBildirirhlinihergeenhlinPriberkssalarbeyaneyler

HalmaziyihepayaneylerHisseiprfevidahzolunurokgribhikyelerbulunur.....................Meselinnef'inhveydadrZorbazuyu i'rinadri'rinaannlamuhkemolurKimeirdolunsamlzemolurdebanncemisreraykiramne'arDarbtebihilemveahtrSerdemsalilemusarrahtr.

17.Hlis brahimEfendi:MecmaulemslvelhikytlFrsye DarlfnunKtphanesi'nde(RzaPaaksm87)bulunanve(14X23),(7x16)boyunda883sayfayihtivaedenbuyazmaeserhicr1143tarihindeikmaledilmitir.MellifiHlis brahimEfendidir.

Hlis brahimEfendibueserindeFarsikinayevemeselleriizahve erhetmektebazyerlerdedebunlarnTrke'dekimukabillerini kaydetmektedir.Eserinbtnehemmiyetiitearasratesadfedilen

Trkedarb

mesellerdeyahutdarb

meseliand

rancmlelerdedir.


18/24

www.atsizcilar.com


18.MustafaNedimEfendi:TuhfetnNedim.FatihMilletKtphanesi'ndebulunanbueserdenilkdefaAliCanipB.Hayatmecmuasndabahsetti[1].Eser,ikinciMustafahann"serkitabetinde"bulunmuolanMustafaNedimEfenditarafndanhicr1113'tevcudagetirilmitir.MustafaNedimEfendi1112h.senesindesadrzamAmucazadeHseyinPaa,nakiblerafFethullahEfendivesadreyinifazleynseyitAliveAbdullahefendilerlebirlikte stanbul'danEdirne'yegitmi,yolcularyoldavakitgeirmekiinmaereetmiler,beyitlersylemiler,fakatnihayetcanlarsklm veozamanhalkarasndamehurolan"Neredengeliyorsun,nereyegidiyorsun?"oyununuoynamlar,busradamellifinaklnadarbmesellericemetmekfikrigelmi vebunutatbikederekTuhfetn Nedim'iyazm.

Eserinktphanede87ve88numaralardamukayyetikinshasvar.Birincisi(13x19),(5X13)boyundaonbirersatrl33varak. kincisi(11x16),(6x12)boyunda

17satrl61varak.Buikincisidahamufassal,fakatsonunoksan.Batandaikincivarakaybolmu.Sonradanbirkaytilveedilmi. kincisinin(yani87'nin)sonundaArapabirkaytvar;bundananlaldnagrebunushayh.1126'daderviSelmanibniAliismindebiriistinsahetmi.

Eserinmnderecatnagelince;Kitaptatakriben2500kadardarbmeselvesairemevcuttur.Bunlarharfsrasylaoynanan(Neredengeliyorsun?)oyunununherfaslndansonrageneilkharfveilkharfinharekesiylesralanmlardrimllarndave ekillerinde

bugnklerenazaranepeyfarklarvar.

HulsaTuhfetnNedim,gerekiindekidarbmesellerineskiliivegerekse11'inciasrnitimahayatnaaitmalmatihtivaetmesiitibaryla ayandikkatbreserdir.____________________[1]HayatSay24(HalkiyatadairbirserAliCanip).

19.Lazar aineau:Romenlisanvekltrzerindearktesiri

MuhtelifarkmilletlerininvebilhassaTrklerinRomenlisanvekltrzerindekitesirlerindenbahsedenbueserdeTrkhalkedebiyatnaaitbazmevzularatemasedilmi vebuaradaRomence'dedemukabiliolan54Trkdarbmeselimakabilleriyle birliktezikredilmitir.Budarbmesellerltinharfleriyleyazlmtr.Eser16x23boyunda335sayfadanmrekkeptir.1900senesindeBkreteSocecumatbaasndabaslmtr.

20.Kanaatktphanesi:MillNevsalststedrtseneneredilenbunevsal(almanak)dadabirokdarbmesellertespitedilmitir.Eserdrtcilttenibarettirvebudrtcilttedemevzuitibarylabykbirtenevvarzedenmuhtelifmebahistakvimimalmat;iktisadcoraf,siyas,tarihiveedebyazlarvebunlarnarasndadahersayfannnihayetindebirer

darbmeselmevcutbulunmaktadr.

Birincicilt(Birincisene1922):14x19boyunda288sayfadanibarettir. erisindeharfsrasnariayetedilmeden280darbmeselvardr.

kincicilt(kincisene1923):Aynboyda330sayfa.erisinde328darbmesel..

nccilt(ncsene1924):Aynboyda376sayfadanmteekkildir,iersinde396darbmeselvardr.

Drdnccilt(Drdncsene1929):Aynboyda284sayfaiersinde384darbmeselmevcuttur.

Darbmeselleriinoldukamhimbirmehezolanbudrtcilttedebiroktarihvesaikdetespitedilmitir.

AdnanEdebiyatZmresiTalebesinden


19/24

www.atsizcilar.com


eyhGalib'in uarTezkiresiTrkedebiyatnnenkuvvetli ahsiyetlerindenbiriolanGalib'in"HsnAk"ve"Divan"ndanbaka"Ceziretlmesnevi erhi"ile"Essohbetssafiye"unvanlArapabireserivebirde"Tezkire"siolduunubiliyorduk;fakatbusoneserhakkndakivukufumuz,srf"EsrarDede"ninverdiicz'malmatainhisarediyordu.

Galip,birmevlevtezkiresivcudagetirmekistemi;fakatMakamirattahrirvetedvineminvechinmuhilolduundantopladmalzemeyiaynenEsrarDede'yevermi,odabugneldemevcutolantezkireyivcudagetirmi.

Galib'inHattdestiyleolanbumecmuamaalesefYenikapMevlevhanesi'ndeyanmtr.Bereketversinki,evvelce"Yenikapdergh"nnktpanesinde1018numaradamukayyetolanbueseriKastamonumebusumuhteremVeledelebi"10Muharrem

1313"deaynenistinsahetmilerdir.

BueseriedebiyatlemininistifadesinevazetmekzerebanatevdietmekltfundabulundaVeledelebi'yeteekkrbirvecbeaddederim.

EsrarDedetezkiresininyegnemehaziolmakveGalib'inmevlevairlerihakkndakitetebbunugstermekitibariylefevkaldeehemmiyetihaizolanbukkeserin airlereaitolanksmnaynennerediyorum:

[t]Ltififtezkiresineiarettir,[]kelebi,[ha]Hasanelebi,[dal]diertevrihvemecmi'[mim]Sefneimevleviyye'ye,[kaf]ZeyliNev'zdeveekayk,[ayn]ZeyliUkzade,[nun]NuhbetlsarBelg.

1 AdemDede:Antalyav1041senesiGalata eyhiolub1063senesizimiHacci_ erfikenMsr'dafevtolmutur,[un]gehDede[sat].2 azde: eyhMehemmedEfendi,Geliboluderghnnbnisidir,fevt1063[sat].3 Ah

medDede:Mneccimba,1113senesiMekkeimkerreme'de eyhikenfevtolmulardr. i'irlerindektahallusederler[sa].4 EnisRecebDede:Edirnevdir.Muradiyehnkaheyhiiken1147senesindefevtolmulardr,[sa].5 EnisMustafaDede:EdirnevveEniskei.Msr'da eyholup1140hududundavefatetmilerdir

[dal].6 EsfDede:Sdkdervi MuhammedTavanl eyhi1145tarihindevefatetmilerdir[mim].7 Dervi ns:Bostnevvelasrnnfukarsndandr.Trablusamderghndafevtolmutur.8 rmi:stneiHazretiPr'de1040hududundafevtolmu [dal].9 AhmetDede:Morav10 lyasPaa:11 nDede:12 md:13 Ergun

14 EnsiMsr15 Bakay;KefevDervi Abdlbk.1000hududundafevtolmu [ha].16 Berr:MagnisvAttrDervi Mehemmed'dir.1128trhindefevtolmudur[sa]17 Pervane: em'kei950hududundavefateylemi [dal].18 PrDede:Dervi sa1050hududunda am'davefateylemi [dal].19 Bedreddinelebi20 Pindr21 Bl

22 Bak: eyhiYeniehir23 Behll24 Pr25 Tab:KarahisarDervi Ahmed'dir.1100hududundafevtolmu [dal].26 Tib:GavsDedebiraderiAbaDervi smail.1126trihindefevtolmudur[dal].27 SkbDede:Ktahya eyhilzmrMustafaDedefevt,1148[mim],28 Cnn:AhmedDede,Karamani.Bursa eyhi.1030tarihindevefateylemidir[dal].29 Cellelebi:Cemalelebi'dir.Edirne.


20/24

www.atsizcilar.com


30 CevrDede:31 HayatDede:HicazveMekkecanibinde1050hududundafevtolmu []32 HiczDede: amderghnda980'devefatetmidir[dal].33 Habb:BosnavDervi Habbiacbttavr.1053'defevtolmu [sat].34 HfzKonev:950hududunda[ti].

35 HletiMevlev:1012trihindefevt de[dal].36 HasibMehmedDede:1013senesi znik'defevt de[un].37 Hilm:Dervi Abdlhalim,KasmpaatekkesindekariiMesneviikenHicaz'da1180hududundafevt de[dal].Arabzdediyemehurdur.38 Hilm:BustnEfendi.39 HfzDede:40 Hayreti:41 HsamDede:42 Dervi Hazm:ezbendegnSultnDvn.43 HudyDede:Pederi hidDedefevt885derMula[dal].

44 HlisAhmedDede: bniSkbDede.1191trihindefevt de.derKtahya[dal].45 Hand;KbrsiHzrDede.1140hududundafevtolmu [sat].DermenkbeiSiyhDede.46 Husrevelebi47 HzrBey:48 Hayal;49 HzrPaa:50 Dl:KartalDede. am eyhi1040hududundafevtolmudur[dal].51 Dnis:AliDede,Kuds eyhi1095'defevtoldu[un].52 Dern:Snekhazretlerininkeivehemehrisi.1060hududunda[dat].53 Dervi Dede: stanbl.1000hududundafevtolmu[].54 Dervi Dede:Arnavud.SnekDervi Osman'dr.1055hududundafevtolmu.55 Dervi Det:KonevAbdlhay.1040trihindefevtolmudur[un].56 DakkDede:57 Dervi elebi58 Hilm:Bursa eyhiSalihDedekiCnnkeidir.1073trihindevefatetmidir[dal].59 Zihn:Dervi Hasan1118trihindeKasmpaa'dafevtolmudur[mim].60 Rsh:Galata eyhi rihiMesneviAnkaravismailDede1041trihindefevt[mim].

61 RhiBadad: amderghnda1014trihindevefatetmidir[dal].62 Rahmeti:SerezeyhiRahmetullhDede.1130trihindevefatetmidir[dal].63 Rek:Alidede, stanbl'dir.1108trihindeKonya'davefateylemidir[sun].64 Resm:AhmedDede,skdri.HlYeniehrifenr eyhider.

65 RahmDede:66 Ref'Dede67 RecebDedetarikat68 Siyah:Kbrs eyhiMustafaDede1122trihindevefatetmi [mim].69 Shib:Bursa eyhiSalihDedeisntdir.1131trihindefevtolunmutur[sat].70 Semahat:HlEdirne eyhimerDedeEfendi'dir.71 SlikDede:Kasmpaa eyhiSeyyidHallisndir.1135trihindevefatetmitir[sat].72 Sm:Musuliyyl'aslYnusDede.1097trihindefevtolmudur[sat].73 Sim':Dervi Hasan.997trihindevefatetmidir.

[ha].74 Servi:VilyetiHamid'deBurdurkasabasndadr.1000hududunda(dat).75 Szi:Dervi OsmnMardn.1085trihindeKonya'dafevtolmudur[dalvenun].76 SultanSim':77 SrrAbdiDede:78 SrrDede:79 SatDede:80 SaidDede:81 hidDede:DersikriAdnDede hidDede:Mulaeyhi.SultnDvanmrebbs.957fevt de[mim].82 uhdDede:Hazreti hidmrebbs.Mula'daeyholub1000hududunda[].83 ify:MehemmedDedebiraderiHasanEfendizade.AnadoluKazaskeriikenterkedpMsr'a eyholmudur.1082trihindefevtolmudur[nun]ve[un].84 eyh:MehemmedDede.BursavShibDede'ninbiraderivecninidir.Fevt1151[nun]ve[sat].85 eyhDede:Beikta eyhiMemi Efendi.Fevt1126[sat].86 em'Dede:MtercimielfzMesnevi.Fevt936[].87 eydaDede:ezbendegnSultanDvn.Fevt936[dal].88 ekibmerDede:Halep eyhi.Fevt1135[un].


21/24

www.atsizcilar.com


89 nDede: em'kei[].90 ehlDede:Dervi smail.1080trihinde[mim].91 rDede:HazretiSnekkei990hillinde[].92 efDede:KefevDervi Muhammed.Fevt1082[nun]ve[un].93 insDede:kiKafzde'ninZbdetle'r'ndanmenkuldr.94 ehidiDede:Dervi Hseyin'dir.FevtderEdirne

1100(dal).95 eydaDede:Dervi Abdrrahmiam.El'nserdefteristdnmusikdir.96 em':97 Sabh:AhmedDede.Yenikapu eyhi.Fevt1157(dal).98 Safi:MsDede.Yenikapu eyhi.Fevt1157(dal).99 Sadri:MehemmedDede.Kbrs eyhi.Fevt1157(dal).100 SdkDede:Sultndvnkeklerinden.Fevt936(dal).101 SafDede:Budahi.Fevt936(dal).HalfederMsr.102 SdkDede:Fevt936(dal)

103 SamtDede:Konev.1040hududunda(dal).104 Sun'ullahDede:Sun'tahalluseder.1000trihindeGalata'davefat(ha).105 SafyDede:Sinob.FevtderGalata936(ha).106 SbirDede:PrisMehemmedEfendi'dir.1090(sat).107 SafDede: iraz.1100hillinde(dal)dermenkabeiVecdiDede.108 SdkDede:Konya'da1050hududundafevtolmu(dal).109 ShibDede:Bursnvdervi smail.1140hillinde(nun)ve(sat).110 SafyDede:Kasmpaa'da1100hillinde(sat)dermenkabeiSeyyidHalilDede eyhiKasmpaa.111 Za'fDede:112 ZamiriDede:113 TalibiDede: iraz eyhiHasanefendi.1130hillinde(mim).114 TlibDede:Tokat eyhiMehemmedDede.1100trihinde(un)115 ToganAhmedDede:116 ThirHsam:117 TarkatEmirDede118 UbeydDede:Eirdir eyhiUbeydullahDede.Fevt995hududundaKonya'da(mim).119 lmDede: am eyhifevt1020hududunda[mim].

120 Arz:MehemmedDede.Galata eyhi.Fevt1075[un]ve[nun].121 AbdiDede:AbdlvehhbSbniHemednmellifikitbMenkbSevakb,Fevtder am ene954[ha].122 AdnDede:Belgrad eyhi.Fevt1100hududunda[mim].123 ArifAhmedDede:Peev.YeniKapu eyhifevt1137

[mim]ve[sa].124 ArifDede:SiyahiDedezdeKbrs eyhi.Fevt1135hududunda[mim].125 yDede:Fevtder am1060hududunda[dal].126 zzDedeVodina eyhi.Fevt1140hududunda[mim].127 AzizDede:Badad eyhifevt1150hududunda[sa].128 UzletiDede:Deirmencizde.Fevt1079[un].129 ArDede:Mora'darmetmekteiken100trihinekarbfevtolmu [].130 lmDede:Selnik'desalim.Fevt1140hududunda[sat].131 AtkDede:Arifelebiisni:

133 ArifDede:Derzikri rih.134 Dervi Osman:Trbedr.135 Aleddinelebi:DerErgenSultan.136 GavsDede:AhmedDede.Galata eyhifevl1109[sa].137 GarbDede:Vardaryenicesindendirfevt954[].138 Garb:MustafaDede139 GanemDede:140 FedyDede:Burdur eyhimehemmedEfendisene985[mim].141FzlHalilDede:Kasmpaa eyhiAbdDedezdesene1088[mim].142 FahrDede:Haleb eyhiKilsiylmevlev.143 Fenn:MehemmedDede.Mushibi ehriyr.Fevt1120[un]ve[nun].144 Fash:AhmedDedeFevtderGalatasene1111[sa]ve[nun].145 Fevz:MustafaDedeKprlzadektibi.Fevt1100hududunda[sa].146 FazDede:Akhisar'dazviyedr.Fevt950hududunda(ta)ve(a).147FennDede:SkutiDervi Yusufsene1077(dal)ve(nun)ve(sa).148FevriDede:Ezkudem.Fevt970(dal)zikrHamzaDede149FnDede:Lzikye eyhi.Fevt910(dal).150FenyDede:FnkeiFevt925(dal).


22/24

www.atsizcilar.com


151 FirakDede:152 Ferruhelebi:153 Dervi FeyziBelhi:DenmenkbeiFzlHalilEfendi.154 KadirAhmedDede:PindrYenikapu eyhi.Fevt1120(dal).155 KadriDede:156 KasmDede.DerpisrhiHseyinEfendi.

157 KemalAhmedDede:Yenikapuderghnnbansidir.Fevt1010hududunda(dal).158 Gnh:HasanDede.Vardaryenicesi'ndenSnekhazretlerininkeidirfevt1180hududunda(a).159 Kelm:CihanDedeFevt1050hududunda(dal).160 KmiliAhmedDede:Manisavi.Fevt1068(dal)ve(nun).161 Kmili:AliDede.KasmPaa eyhifevt1190.162 Ktibi:MustafaDedeBosnavfevt1070derYeniehir(sat).163 KermDede:164 KlhanDede:165 GvhDede:

166 LokmnDede:ShibimenkbmanzumefevtderKonyasene1000hudnda(dal).167 LisanDede:Galata'damedfundur(dal).168 SlDede:Gzelhisar'da eyh.980hududunda(mim).169 LebbAhmedDede:SofyadandrfevtderYenikapusene1126(mim).170 Mukim:MehemmedDede.Tokat eyhifevt1130hududunda(mim).171 MelmiDede:Sultndvnmensuplarndandr.Fevt980hududunda(dal).172 MahremiDede:SultbDvnmensuplarndandr.fevt950hududunda(dal).173 ManevDede:Bosnavdervi Sleyman.Fevt1087(un)(nun).174 Ma'nevDede:Selnik.Fevt980hudnunda(a).175 Ma'nevDede:Konev1000hudnda(a).176 MunisDede:EminDedekeisene:1145hududundavefateylemidir(dal).177 MeyyalDede: ehldervi smail'dirsene1080(dal).178 Dervi Mazlum:179 MuhlisEfendi:180 MehemmedDede: bnidriMidd:derfikr'iGrcizdeMehmedPaa:Karamn182 Muzafferelebi:79'daazil

183 Net:AhmedDede:Edirne eyhifevt1085(sa).184 Nc:AhmedDedeYenikapu eyhidir.Fevt1123(un)ve(nun).185 Nesb:YusufDedekonevdir.Yenikapu eyhiikenfevt1126(un)ve(nun).186 NasrDede:Bagdad eyhi.Fevt1049hududunda(mim).187 NyOsmanDede:Galata eyhiFevt1142(dal).

188 Nutk:AliDede.El'anYenikapu eyhidir.Abdullah.189 NaziliDede:Bosnavdervi Alifevt1140hududunda(dal)ve(nun).190 Nazm:HasanDedeBosnavMsr eyhifevt1125(un)(nun).191 NehcDede:SarihNehcderlermi fevt1128(un).192 NecsDede:1000hududu(dal).193NighDede:Kttbdanikenterkinamusuretmi940hududu(t).194 NiyazDede:Bursavpekkudemdandr(t).195 NurDede:Karahisardervi AhmedKtahya'da.Fevt1201196 NasrAbdlbkDede

197 Vefy:EbubekirDedeHalebdemehurfevt991(mim).198 Vecd:MustafaDede:Yeniehir eyhifevt1080(mim).199 VehbDede:kudemdandr(dal).200 VehbDede:EdirneviDervi brahimfevt1112derskenderiyye(un).201 VsfDede:EzbendegnSultanDvn.Fevt936(mim).202 HemdemDede:Galata'damedfundur.Fevt1091hududunda(dal).203 Hey'etiDede:KanburDervi MehmediEdirnevFevt1110hududunda(dal)204 YahyaDede:Badat eyhifevt1100hududunda(mim).205 YsufDede:Beikta eyhifevt1080206 YsufSneak:Edirne eyhi.SahibiCezreiMevleviyyefevt953Sdlce(a)207 Dervi Yakn:

eyhgalibinpekksabirtarzdavcudagetirdiibukrokiyiEsrarDedetevsiretmi vemalmolantezkireyiyazmtr.YalnzEsrarDedetezkiresindemevzuubahisedilen airlerinyeknu124'tr.Demekoluyorki,EsrarDedebunlardanbazlarhakkndamalmateldeedememi veyahutonlarn iirlerinibulamamtr.

SaadettinNzhet


23/24

www.atsizcilar.com


EdebiyatKitaplarLisevemuallimmekteplerindeokutulanEdebiyatkitaplarihtivavetetkikettikleribahisvemeseleleriinnetalebeyeyardmc,nedemuallimerehberolabilecekmahiyettedeildir.Gerekedebiyatnazariyatn,gerektarihinitalimmaksadylakalemealnanbuklasikkitaplarher eydenevveldikkatveitinadanmahrumdur.Birkitap,birkadefabasldhaldeilkvesontablar

arasndakifark,yalnzbazedebiparalarntayyndanibarettir.Melliflerinklieciliktenvazgeipciddolmalaroktemenniedilir.

Biroklargramergibi,Edebiyatnazariyatndaistihfafederler;benbuzmredendeilim.Basitvemrekkepcisimlerinhikemvekimyevhavasn,terkibinibilmeyenlerekimyagerdenilmediihaldefizisyen,doktor,mimar,mhendis,botanistilh..bunakyasedilmelidirtebihi,istiareyi,tezadvesaireyibilmeyenlere,fasahatlebelatitafrkedemeyenlereedebiyatunvanverilmektemahzurgrlmyor.FennnbutitizlisinemukabilEdebiyatncivanmertlii

hayrete ayandeilmidir?Fakatbucivanmertliin,deryadilliinsebeplerivardr.Tanzimattanbugnekadaredebiyatnazariyatntalimiinbirokkitaplaryazld;bunlariindeAydnvalisi,DahiliyenazrReitB.inMektebiSultaniiinkalemeald"NazariyatEdebiye"yiistisnaedecekolursakhangisiedebsan'atlarpsikolojikbirerhadiseolarakmspetbirtarzdatetkikveizahetmitir?Neyazkkibukymetlimellifciddbirmuakkipbulamad."NazariyatEdebiye"denevvelvesonrayazlanedebiyatkitaplar,kanitefekkresevketmekhassasndanklliyenmahrumkurutariflerden,szynlarndanibarettir.

Bugnlise1'inci,muallimmektepleri5'incisnflardaokutulanAliCanipB.inkitab,lisetalebesininsonrakisnflardagrecekleriedebiyattarihinehazrlanmakiiniptidamalmatmuhteviyegnekitaptr.Busenealtncdefatabedilenbueserinverdiimalmatnakfi,hattabirazdayanltr. ddiamispatiinkitabnihtivaettiimebahisibirerbirerletkkedeceim:

1NazmveNesir,HeceveAruzvezinleri.Darlfnunahazrlanangenlerevezinhakkndaverilmesizarurimuhtasarvemfitmalmatmuhteviolmaslzmgelenbubahisteveznin ylebirtarifinerasgeliyoruz:"Msralarn

byleheceitibarylasaylvedenkoluunavezinderler.S:8".Buszleneifadeedilmi,vezninmahiyetihakkndaneretilmi olur?Bilhassahecevearuzvezinlerinedairbiroknumunelergsterildiihalderitmik,metrikvezinlerlykolduugibitetkikedilmemi vebugncihanvelveleyeserbestnazmtamamenmesktgeilmitir.Sonra,aruzun,edebiyatmznmuhtelif

devrelerindemaruzkalddeiikliklervebugnkheceilearuzarasndakimnasebetlerizahedilmemitir.Kanaatimegre,bugnkhecevezni,Halkvetekkeedebiyatnnhecesindenziyadearuzadahaokmedyundur.

2Mecazlar,Manayaaitsan'atlar.okehemmiyetletetkikedilmesiicapedenbubahismaalesefkitabnensnkyeridir.Birdefa,kitabnizahatnanazaran,bunlaroyuncakmahiyetinde eyirdir.Halbukisanatkrlarnduyu itibarylabirbirleriyleolanmnasebetlerinibusan'atlardanistidlaledeceiz.Edebmekteplerintayinindebunlarokbykmilolacaklardr.Zira,birer

tarifdahilinealnanheredebsan'atruhbirameliyedir.Hemtahlildenterkibehemdeterkiptentahliledorupsikolojiyeistinadenizahedilmeleridahamfittir;iknaiinisezarurdir.Kitabnbuksmpsikolojidenklliyenmahrumolduugibisan'atlararasndakiincefarklardakatiyengsterilmemitir.Mesel,kitaptakiizahatanazaranmecazilekinayeayn eylerdir;istiarebirtarafdm tebihdemektir;geceilegndz,souklascayanyanagetirmektezatyapmaktr;ilh..Bubahisbukadarvukufsuzbirsurettetetkikvesatholaraktedrisedildiktensonrabirfaydateminedemeyeceimuhakkaktr.

3Edebneviler.Buksmkitabneniyiyazlmbahislerindenolduuhaldegenearanlanvuzuhyoktur.Lirikvedidaktiknevilerinizahtatminedecek ekildedeildir.Bilhassadidaktiknevideokkarklkvardr.Mislolarakintihapveyayalnzcazikredilenparalarverilenizahatilekolaykolaytelifedilmemektedir.

4Millnazm ekilleri.Halkedebiyatnabigneliingzelbirnmunsiolanbubahisteyalnzbirnoktazerindefazlacasraredeceim;204'ncsayfada ylebirfkravar:"Zatendivanedebiyat airleridehalkdnmyordu,hattaekseriyetitibaryla


24/24


ondannefretediyorlard.MeselBaki"TrkehlinineyHacebirazbakabadr"Nef'i"Trk'ehakemeiirfanharanetmitir"demi ilerindenhibirisihecevezninemillnazmekillerineiltifatetmemitir"

Divan airlerininheceveznine,halkedebiyat: ekillerineiltifatetmemelerininmilliyetperverolmadklarnistilzamettiihavadisiyenibir eydeildir.Fakatartkbukabilithamlarnzamangemitir.Tarihiiyitetkiketmekeskizihniyetiiyi

kavramaklabumeselelerindahagzelhalledilmelerinibekliyoruz.Nefgibibabasnhicvedenbiradamntehevvrnndabylebirszsylemesihemenmilliyethudutlarndandaratlmasmmucipolacaktr?Bo yerehakszlketmeyelim,dnkedebcereyandaha uurluizahyollarnarayalm.

Baki'ninistihatedilenmsranagelince:lisandaharikuladebrinkipyapanbyksan'atkrn"Trkehli"gibibrhatayirtikpetmeyecei phesizdir.HerszndemuhakkakbirzekcmbgsterenBaki,hangimiyaravurulursavurulsun,okzekioksan'atkrgrnr.Muhakkakolanbircihetvarsaoda,Baki'nin,herkesinanlayabileceideilfakatmahdutbirzmreninzevkalabileceibir airolduudur.

Mellif,Edebiyattarihimizdehakikaten ereflibirmevkisahibiolansan'atkrndivannbirkereamakzahmetinekatlanmayarakllettayinbiryerdetesadfettiimfredisenetolarakkabuletmitir.EerBakidivanalm olsayd ubeyitgrlecekti:

Hertaolmazfakrufena ahna ertaTerkehlinineyhacebirazbakabadr

Terk,kavukgibibirserpu ismidir,aynzamandakavuundilimlerinedeterkderler,fakrufenTerkehli,Ta,serta,Terk,Kaba"gmlek"aralarndakimnasebetlerBaki'ninihmledecei eylerdeildir.

5Dvanedebiyat.Buksmdadaevelkitablaranazaranokihtisarvar,al;divanedebiyatnaisimvermevekarakterizeetmesadedindebazmlhazalarvar,mellifin ahskanaatlarolduuiinbunadabir eydemeyeceim,lkiniaretetmekistediimbazhatalarvar.S:298;

KeybadiyegerdihadinevertNazikbedenylenazpervert

zah;Key:kiey.Badiyegert:ldedonpdolaan.Navert:"fars"muharebe,mcadele.Evvelabeyit u ekildeokunacaktr:

Keybadiyogerdibadnavert

Nazikbedeniylenazpervert

Saniyen.Navert"burada,muharebe"mcadelemanasnadeil"yry"manasndadr;badnavert,rzgryryldemektir.

S:317:Nemleskimdenzeminmemlonemdenasuman.Bumsrandadorusu yleolmaklzmgelir:

Nemlekimdenzeminmemlnmdenasumanziradenizler,gller,rmaklartevlitetmeyipdeancakyerlerinemlendirengzyagklerinasldoldurur?"nm"ile"Onem"eskidenayn ekildeyazlrlard.Bumsranaltndaki umsradaiaretetmekisterim:

Ahnalemnavegipeyvesteham,kaddimkeman.Bazyerlerdenoktalamaiaretlerikullananmellifburadakivirgldeyanlyerekoymutur;virglnyerinideitirmekmanannvazhananlalmasnadahaokyardmeder:

Ahnalemnavegi,peyvestehamkaddimkeman.

6Eskinesir.

Eskinesir.Eskinesirhakkndahibir eyrelmeyenbirbahis.Alnannumuneleriindepekksacmlelilerleberaberuzuncmleliler,sadeler,seililerdevardr.Fakateskinesirdemeksadeceseci,cmleuzunluudemekdeildir.Asleskivasfnverenbirileni tarzvardr.Mesel,Nabi'ninmneat fadeitibaryla,MercimekAhmed'inkitabaalnanparasnnifadesiylekyasedilmeyecekderecedeolmaklaberaberondanyenibiredayamaliktir.MercimekAhmed'inksacmleliklfetsizyazsNabi'ninklfetliyazlarndaneskidir.Bunabueniyiverennedir?itebucihetlerkatiyennazaraalnmam,ancakbumephasteeserlerindenparalaralnanmuharrirlerhakkndatarihmalmatverilmekleiktifaedilmitir.

Sonszolarakdiyeceimki;fahi hatalar,tetkikinideruhteettiimebahisinkifayetsizliivesathiliiilebukitabn,bugnkihtiyacanedereceyekadarcevapverdiiteemmledilsin.

Edebiyattarihlerihakkndakimlhazalarmdasonraarzedeceim.

A.Ziya18Temmuz1932

atsız mecmua - sayı 16

Documents