Ni ez naiz izan

Nork apurtu du?

Apurtu ezin zela,apurtu ezin zela etahara, apurtuta.

Ai ene! Gaztejendea beti igual.

Bananduezina zela!

Zatiezina zela!

Parte txikiagorik ez zuela!

Elementu bereko guztiak berdinak zirela!

Ba, jaun andreok, atomoa ez da holakoa;apurtu daiteke eta parte txikiagoak ditu.

Gainera, elementu berekoatomo guztiak ez diraberdinak!

Zelan apurtzen dira gauzak?

Krask

Ezagutzen duzu metodoren batatomotik kontrako indarreztiratzeko? Apurtu ahal izateko?

Materiak masa izateaz aparte karga elektrikoa ere badu.

Zenbat karga mota daude?

Zer gertatuko litzaioke libre higi daitekeenBeheko karga positibo horri?

Zer gertatuko litzaioke libre higi daitekeenkarga negatibo horri?

Kargen arteko indarrak zelakoak dira?

P r in t z i p i o z m a te r ia e le k t r ik o k i n e u t r o a d a ,h a u d a , k a r g a e l e k t r ik o a k b a d i t un e g a t i b o e n k o p u r u a e t a p o s i t i b o e nk o p u r u a b e r d i n a k d ir a .

Atomo baten barruan kargak badaude, zergertatuko zaio eremu elektriko batean badago(hots, bere alboan eta hurbil -adibidez-karganegatibo pilo bat badaude)?

Eta areagotzen badugueremu elektrikoa (hots,bere alboan eta hurbil -adibidez- karganegatibo gehiagojartzen badugu)?

KraskPartikula batek, bai atomo zeinmolekula, karga bat galdu edoirabazten duenean ionizazio

fenomenoa jasan duela esaten dugu.

Azaldutako metodo hori ez da ionizatzeko metodo bakarra. Talkeen bidez ere lor daiteke; bi partikulak elkar jotzen badute gal edo irabaz dezakete karga elektrikoa baldin eta talka energia nahikoaz izan bada.

Atomo edo molekula neutroa Elektroia

Elektroia

Elektroia

Ioi positiboa

T a lk e n b id e z e r e lo r tze n d i ra io n iz a z io a k e tah o r re ta ra k o ta lk a k b o r t i t z a k iz a n b e h a r d i r a .

Fenomeno horiek deskarga hodietan gertatzen dira.

Deskarga elektrikoa gas baten baitan

Katodoa

Huts ponpara

Anodoa

Goi tentsioko sorgailua

5000 volt

•Gasak isolatzaile ia-perfektuak dira. Hala ere, XIX. mendeko zientzialariek presio nahiko txikiaren pean eta potentzial-diferentzia handiaren eraginpean jarri zituztenean, korrontea pasatzen zela ikusi zuten.

•Saikuntza hori burutzeko erabili zen dispositiboari deskarga-hodia deritzo. Deskarga-hodia, izatez, hodi hermetikoki itxia da, barruan presio oso txikian dagoen gasa duela, gas hori zenbait mila volteko potentzial-diferentziaren eraginpean jarriz.

•P < 0,1 Pa izanik, korrontearen igaroketarekin batera luminiszentzia bat nabaritzen zen katodoaren aurkako muturrean, ordura arte fenomeno ezezaguna zena.

- Katodotik lerro zuzenean urruntzen ziren partikulak edo erradiazioak ziren, hodiaren hondoan anodoaren itzala ikus baitzitekeen. Arrazoi horregatik izpi katodiko izena eman zitzaien.

- Energia zinetiko handikoak ziren, beren bidean tartekaturiko gurpil txiki bat birarazteko gai baitziren. Portaera horrek partikuia materialak zirela adierazten zuen, eta ez erradiazio lektromagnetikoak (hau da, ez dira argia).

- Karga negatibodun korronte elektrikoen modura jokatzen zuten, kanpo-eremu elektriko bat aplikatzean xafla positiborantz desbideratzen baitziren.

- Lorturiko emaitzek ez zuten zerikusirik hodian sarturiko gasaren izaerarekin.

Deskarga-hodietan gertatzen den fenomenoa zehaztasun handiagoz aztertzeko, E. Goidstein (1850-1931) izeneko fisikari alemanak zulodun katodo bat erabili zuen. Horri esker, 1886an anodotik zetorren beste erradiazio-mota bat detektatu zuen, eta izpi horiei kanal-izpiak izena eman zien.

XX.mendearen hasieran izpi horien izaera egiaztatu zen:

- Deskarga-hodian dagoen gasaren izaeraren araberako masa duten partikulak dira.

- Elektroiarena baino masa askoz handiagoa dute. 2000 aldiz baino azkoz gehiago normalean.

Karga positibodun korronte elektrikoen antzeko portaera dute.

Gure ioi positiboak dira

Zer getatzen zaio atomo bati elektroi bat edo bi galtzean?