asa.polish

5/11/2018 ASA.polish - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/asapolish 1/37

525

Mihael Burao

o Socjologię PublicznĄ.Przemówienie PrezydencKie

z roKu 20041

W w n snącą mę scjgcnm tsm bnm nswtm, scjg bcn stj wwnm ngżwn n w mnncssbów óżnc bcnc. óżn j scjg bcnj wnn st włą‑cn w stń nsj scn, n stw n jj mgns. W tn ssóbcnm scjgę bcną nwnm wmcnnm sęwęcm,wnsąc tm smm nw żc w cłą scnę. ąc j, j sóbjm swł c w mc scjg, wcn stną sę ns ntgnstcn wsółżn‑c mę ctm tm w: kmcką ( proessional ), ktcną (critical ), ktc‑ną ( policy) bcną ( public). W njsm mżwc wtów kwt jnj tcn cnłb sę wj wsstkc stłc, jnk w cwstc cę‑

st mgą n b tgcn m c tż ą kskj ąkw‑n. Sjn n scjgę jk n sł skłn ns bżsg jn sę cjmmę ctm tm scjg w c stcnm nwm óżncwn w kntkc wnkwnc n bgów k wwc. W kńc, ów‑nwc n scgónc scn kż nm sj n ęwnę łącącą scjgę wtm w bcnc, wsstkm n wkł, scnj sł nk ństw, scjg w bnę słcństw bwtskg.

ak musi wyglądać anioł historii. Zwrócił oblicze ku przeszłości. Gdzie nam ukazuje się łańcuchzdarzeń, on widzi jedną wieczną katastroę, która nieustannie piętrzy ruiny na ruinach i ciska mu pod stopy. Chciałby zatrzymać się, zbudzić umarłych i złączyć to, co rozbite. Ale od raju wieje wi‑cher, który napiera na skrzydła i jest tak silny, że anioł nie może ich złożyć. en wicher pędzi go

niepowstrzymanie w przyszłość, do której jest zwrócony plecami, podczas gdy przed nim rośnie stosruin. ym wichrem jest to, co nazywamy postępem.

Wt Bnjmn, Anioł historii. Eseje, szkice, ragmenty (1996: 418)

1 Wską ksnncję nż kw Mc Bw, dtmnt Scg, Unv‑st Cn, Bk, C 94720 ([email protected].). cn sb, któc n ssóbt wmn mn nwsk, cnł sę wstn tg jkt. t gn jnk ę‑kw S Hsmn, Bbbm St‑Rt C Hw b mkńskg wstw Scj‑gcng, któ mg m n w ssbów, n tk stęnjąc n sttstk c gnjącwstąn. pękwn nżą sę tkż Bb Rsmn, dnw mskvc‑dvw c stn‑tm Cs’w Cmc J’m Jcbsw, c kmnt nj wsj tg tkst.

Ngn n żw wsj tg mówn bę stęnn n dVd mkńsk w‑stw Scjgcn.



526

Wt Bnjmn nsł słnną wątą tę st, g nstwsk

wjsk bżł sę jg kcng pż, węcng snktm cwcj‑nj n. pttj n tę nję w tgcnj g nł st, mnwcącg cwk msw cwcj k gł. W k 1940 sł ‑swł sę Bnjmnw w sęnc bwc − nncn ktm mę ‑bżjącm sę w sm ktmm mnjącm sę w stnm scjmm,któ łącł sę w wsónm ążn nwn wt. bcn, nXX wk, mm ż gźb kmnm nknęł, sm stnw jn bsnwsmnn, mwsk j sę sęg nb. Nskęwn ktm tęgjtnę nków ncn nównc n gbną skę, cs g jącsę mkcj njnktn stnw jn cnką słnę mskjącą nts w s wł − nccw, kłmn c nwt mc. p kjn nł

st stj mcn wc, tstcn wc wjąc Rj.W swc cątkc scjg ążł tg, b st sę tkm włn nłm

st, skjąc ł w gmntc nwcsnc, óbjąc c btncę ‑stę. tk, K Mks wwł scjm ncj; Em dkm swbłsn gncną nm gm; Mx Wb, mm cwnj ng „mżącj cmnc nc nj”, tł stc btncę wnc w ‑stęjącj cjncj wb ncn cs cwwn wt. pgj stn tntk, W.E.B. d Bs, w kcj n sm mm, c‑ł sk nknm, cs g Jn ms óbwł ww kój ntncjnm scęk wjn. włn wt scjg łł w żg wt

stę. c ns nc ws w swą ntktną óż t, b m‑n wt, bt cęst kńc n knswwn g. Wcąc cję w wckmckm, scjg wnęł swją włsną scjstcną wę, któ ‑bł mę błsktwj kwnj cj Rbt Mtn (1982), tjmng wnsłg jkt ctt psns (1937, 1951), c sttstcnc n mb‑nc sttkcj, któc kmncję stnwą sm pt B ts ddncn (1967). dknjąc wj t scjgcnc t ęsątc, S‑m Mtn st N Sms (1961: 1‑8) mg tmn głs knc m‑nj st scjg jj wkcn n cżkę wwj nk. N ws „cmt’wsk” wj wł kmcką tę. Jk mł t mjsc wc‑nj, bjn kwt „cstj nk” twł jnk b kótk. Kk t óźnj

kms, scgón t, w któc scjg mł sną cję, łnęł gnmtcng tst w mę wnc słw, w bwtskc kj, skw‑ng cwk scjg kctjącj knsnss bktcn n sę łww nkwj. p kjn nł st cł, nsn wcm.

pbgm nsc k nsą scną kj ktk stę. psję swwc słcnj, ównc knmcnj, w cłwk, cn wsk, wnc tcnj, c st sg wt, któ tk w nscągnęł k scjg, stęj gń kmckm wjm. pstęstj sę mtm tcnk scnnc – stnwn ks, twnsbs, bktcn nkng, ssj gmncjn, gą tt, skjn

włg w ktt, cnwn bkcj, wscmcn CV, b k,łn tt, tm cągł cjn bcn bswwn kgów skcsów, b

Michael Burawoy



527

wn sę, c b tmjm m kk. Jnkż, mm nmjącj sj

k, mn mt żąc cątków k k bw ntwn ‑scn, scjgcn c n mż b tk łtw knn.pmm gncń, ns scn wj sę bjn w swm nwnm

bwm wm. pwęcm cł wk n bwn w kmckj,kwn wsąkwc wcń w ktg nkw, tg j‑stm t gtw cą sstmtcną tnscję wtną, kw w‑cwną ns wę tm, któc n c, wbwjąc kwst ‑bcn c wtnc bmów, tm smm gnjąc mną tknkę scj‑g. t włn ż btnc wwn scjg bcnj, któ stnw nngcję, c łnn scjg kmckj.

b m cs twn scjg bcnj, tkwąc w nj mżwc

gżn, jj tncjł wwnętn scnc, jj skcs żk, stt‑n smnc msęc łm sksję kwstę scjg bcnj nn ctst stknc wstąnc, cąws wżsc cn, stwsn stnw, n tnc włc kńcąc, n tk w cłcStnc zjncnc, w ng, Kn, Nwg, bn, Rbc pł‑nwj k n jwn. Gkwk sę włm, wwn bcnjscjg njwł źwęk wó tów. dbt wcwł smsmjów n tmt scjg bcnj, włącn tm, któc wnk nźmżm w „Sc pbms” (t 2004), „Sc Fcs” (cwc 2005), „CtcScg” (t 2005). „Ftnts”, btn nmcjn mkńskg w‑

stw Scjgcng (mcn Scgc ssctn – S), wwł t‑kwą kmnę węcną scjg bcnj, gmn w nj mtł ‑wt w b An Invitation to Public Sociology (mcn Scgc ssctn2004). W włów scjg wwł stn bwc bg tcącscjg bcnj, S twł stnę ntntwą węcną tj n, cwęcj, bmtk t stł jęt w w ęcnkc scjg. C cę‑cj n łmc kjwc gt jwją sę kmnt n scjgów. pwę‑cn tmtc scjg bcnc dcn zj mkńskg wstwScjgcng w 2004 k cwn wżł n wsstkm stłm wgęm kwncj ngżwn cstnków. mcn cs bł nł st jg nskjnj mk.

pnję t jnc t. p wscgónn cn tkcjnc scj‑g bcnc w wsółcsnm wc, wskn stn w scjg ‑bcnc c stsnk scjg jk tkj – stgnj ttj ówn jkł c, jk sł. pm t n óżncwną stcn gg‑cn stktę scjg: kmckj, ktcnj, bcnj ktcnj, ów‑njąc ówncn scjgę nnc scn stm sę wsk n t, ccn ją wjątkwą n tk jk nkę, jk słę mną tcną.

Ez : RUCH NŻyCZapotrzebowanie na socjologię publiczną jest tym większe, a jej realizacja tym trud‑

niejsza, im bardziej socjologia przesuwa się na pozycje lewicowe, a badany przez niąświat staje się coraz bardziej prawicowy.

O socjologię publiczną. Przemówienie prezydenckie z roku 2004



528

Cm węcm bcną n scjg bcnj? B wątn

mn n w tm, cg w gó st scjgm, jnk scjgbcn stnj jż jkg cs, ską węc jj ngł skcs?W cąg sttng ółwc tcn nkt cężkc w scjg snął

sę w stnę nt ktcng, cs g bn scjgę wt jw cwnm knk. W 1968 k cłnkw S st wwn głs‑wn cją cłnkwską cwk wjn w Wtnm. Wó tc, któ wę ł w gswn, w tc s c w ł sę jmwn Sstnwsk w tj sw, jnk g stn c smą nę, 54% nc włsbst scw wbc wjn (Rs 1981: 60) – gbs w tj smj cj,c st słcństw. c ę t óźnj, w 2003 k, S głsł ‑bną cję cwk wjn w k tm m stł n t

w tc cłnków tg stwsn („Ftnts”, cwc‑sń 2003). Cncąc, w snż tcącm sbstc ncj 75% głsjącc w‑ł sę cwk wjn, cs g ówncn (mj 2003) 75% cj łwjnę2.

J wźmm wgę sccn t ssątc wt k wc, jstt nckwn kc. pmm tbncj cs dcng zj [S −. tłm.] w Bstn w 1968 k, wwłnc cb słnn wżn tk Mtn Ncs n „scjgę gbc b” ( at‑cat sociology), c twt żąnFkcj Cnc Scjgów, Fkcj Rknj Fkcj Kbt Scjgów,głs scw bł n w mnjsc. Węks cłnków wstł w b‑

nm knswtm wcsnj wjnnj scjg bł nm cłkwc sąk‑nęt. z csm wó scjgów stnł sę km t ssątc, jkkwk w cńcnj stc. Wst cb węksn stn cst‑nctw kbt mnjsc swc, jęc kn t ssątckcwc cj n w włc w smm stwsn, bł nką k‑tcng wt, któ nł sw wcn w m scjgcnj3.

Scjg tk wócł sę tm cnót mkńskj mkcj wb‑cj, b stw cj mę ństwm stktą kswą, c słcn,stgn jk cs tcn, bm cstnctw w sstm mk‑tcnm. Scjg c sł bn cs tcj k n stktmncj ców cwncc. n wstwn słcng nsł

sę bn mbnc słcnj w mc c stż wwg w st‑nę stów n mnnm stktm słcnj knmcnj nównc – k‑swj, swj gnwj. Scjg gsk cł tę mncj n

2 dn tcąc słcng c wjn w Wtnm cą ksążk Jn M(1973: tb 3.3), ntmst n nn słcng c wjn w k cą Gps.

3 W 1968 k n cłnków S wbn 19 błc mężcn, wbn stł tż jn kb‑t, M Kmvsk. W 2004 k 20‑sbw R skłł sę w 50% kbt w 50% stwc‑ mnjsc. B n t cłc tj g wwj: mę km 1966 1969 kbt sk‑ł 18,6% kttów w n scjg, ntmst w k 2001 jż 58,4%. dn tcąc k

sggcj swj twn są nc óźnj. W 1980 k stwc mnjsc sk 14,4%kttów, w 2001 jż 25,6%.

Michael Burawoy



529

c t kjów gsc nwnętc (underdevelopment ), t sstm

wtwg wj knwng ństw. s nsł ncsk knccj smcj w mc knm tcnj n bm kstłtwn sęmcj swc. słcn wbgcł sę bj kn nttcjm Wb dkm, tkż włącł swjg knn sm Mks. Fm‑nm, nwt j n cęst njj sę knnm scjg, wncą w‑wł ncąc włw n w jj kcwc ntów sbscn. Gbcjównż knł ncnc sstsń w mc stwwc scjgcnc jnstk n – ństw nwc – ówncn msjąc scjgę łmn jj cnkwc. cwc włnł sę w kntców – cgkłm jst cb nsn sę stów n smcją mgntów c jw‑n sę nnsttcjnstów, któ kmntją stnn sę mkń‑

skc nsttcj n wtwą skę – mm t w cąg sttng ółwc tł‑cjąc węks scjgów wc sę k mn ktcnm.

J skcsj kjnc ntwnc tcn gncj mnjąc sę ‑gmt mn scjgcng są jnm mnm nżc, t gm m‑nm, cjącm sę w cwnm knk, jst bn ns wt. pmmntnskcj tk ównc wnc, scjgw jstw głębjącą sęnówn mncję. p sttn wc ę t wcnjs bcw s bcństw knmcng w bwtskc stł sc‑n ksnsję nków ( wsnc w n nównc) ństw słgją‑cc sę msm, łmącc w w kj jg ttm. zbt cęst

ństw nk wsółcwł sbą cw kc, twąc mcję, któwscn nn jst nwą nbm. z wncą scjgw st sębj wżw, bj skncntwn n tm, c ngtwn, jnk gm‑n nc n wskją n stęjącą gsję w gmnj cb s żcsłcng. cwc, w mmnc, g t sę, kj nm żm ntscj‑gcnm ts, wg wbc smj „słcństw”.

Wcjąc n włsn wók: nwstt stkł sę snącą cbą tków stn Nwg Stwsn Ucnc (Ntn ssctn Scs) wn scnn bt w błm. Równcn, w kcj n kcąc sębżt nsjącą sę knkncję, nwstt bcn sęgnęł sttg n‑kw, cg kłm mgą b cb sółk wtnm kcjm, km‑

n kmw mjąc wb stntów, nskkwn wtnm snsm bcńcm, twwn kcj sttg ‑nng, tnnwkwkwnc cwnków n nsk łcn, kótktmnw kntkt, nwsmnjąc s tnj sł bcj tnnj n stnwskc tcncnc mnstcjnc (K 2003; Bk 2003). c sttg nkw jst jną mż‑wą sttgą? C jstm msn c ę nwstt jk b „bc‑ng”? zntswn scjgą bcną jst, w żj m, kcją n wt‑cję wsstkg. Jj wtn ż tg, c sę wóc żc smąę tg, c „bcn”, kjną ę wc stę. Stą ks: snąc ‑ mę scjgcnm tsm bnm ns wtm jncn

cn sę wstn scjg bcnj st n jj sk. C wn‑nm b w tj stcj?




530

Ez : WEść SCJG pUBCzNyCH

Istnieje wiele socjologii publicznych, odzwierciedlających różne typy publicznościi różne sposoby komunikowania się z nimi. radycyjne i organiczne socjologie publicznesą dwoma przeciwstawnymi i jednocześnie uzupełniającymi się typami socjologii pu‑blicznej. Publiczności mogą zostać zniszczone, ale i wykreowane. Niektóre z nich nigdynie znikają – nasi studenci są pierwszą skazaną na nas publicznością.

C bęm m scjgę bcną? Scjg bcn skłnscjgę mw bcncą, c źm, któ sm ngżwn sąw mwę. zkł węc n wójn mw (double conversation). cw‑stm kntm są tm smm Souls o the Black Folk W.E.B. d Bs (1903), An

American Dilema Gnn M (1944), Samotny tłum dv Rsmn (1971),c Skłonności serca Rbt B nnc (2007). C łąc sbą t ksążk?

Wsstk n stł nsn scjgów, nł bców w‑tm kmckm stł sę bźcm bcnj sksj n cktm m‑kńskg słcństw – n scką jg wtc, cą mę jg ł‑m cwstcą, nękjącm j scnm wstęjącm w nm tnm.d tg smg gtnk, w któm kję t c j n ą s c j g ę ‑b c n ą, c mżm scjgów sącc kjwc gt ntwóckmnt n tmt sttnc kwst bcnc. Równż nnk mgąn wnk bń kmckc stn bcnj, jk n kłcn t tkłm Cs Uggn Jf Mn „mcn Scgc Rvw”(2002), tcnc knskwncjc bwn stęców w bwtskc,

c wą dv pg (2002) n tmt tg, c s stnw cnnk bjskmnjąc w sktwc tnn młc nż kt bc ntw‑nm cję. pbcnc, któc ns sę tcjn scjg bc‑n, są wcj nwn – nnwn, k − n wtwją ntn‑swnc ntkcj wwnętnc, swn − n knsttją kng csłcng c gncj wcj wcą w główn nt słcństw. ‑cjn scjg bcn ncjj bt mę óżnm bcncm bw c bęb, c nkncn ms w nc cstnc.

stnj jnk nn t scjg bcnj – g n c n s c j g b c n , w mc któj scjgw cją w bskj cj wcną, gę‑stą, ktwną, kną cęst stjącą w cj wbc główng nt słcństw,

bcncą. B wątn wżjąc cę scjg bcnj m cktgncn – scjgw cją cm cwncm, wsóntm sąsk‑m, wsóntm w, gm wcącm w mgntów c gncjmcn w cłwk. pmę scjgm ntjącm gncną scj‑gę bcną bcncą jw sę g, cs wjmnj kcj. Msm n tę gncną scjgę, któ cęst stj nwcn, wtn nj‑j sę njk n mgns nsj wwj łnc, cę scjg ‑bcnj. pjkt tkc scjg bcnc kł bwm wcnn tg, cnwcn, cnn tg, c wtn − bcnm, nn wtc‑wn tc gncnc knksj jk cęc nsg scjgcng żc.

cjn gncn scjg bcn są wbc sb n ntttcn, kmmntn. Jn stc w gj. Ss bt słcn, n ‑

Michael Burawoy



531

kł t tcąc wtc nnc, mgą ówn c nmcj nsj

c bncjntm k słcnj, jk mg w jj nwn. dbt ‑tcąc półncnmkńskg Ukł Wng Hn (Nt mcn F gmnt, NF) mgą ww włw n wsółcę scjgów wą‑km wwm; c węźnm n cną c w mż st wkst‑n w bcnj sksj n tmt sstm ntncjng. dktnc Bk Unvst, Gtcn ps, m Sct Sn (2004), bjąc tną st‑cję nsk łcnc cwnków cnc n swm kms, ncn cbm b tę gę w bcn, wbc któj nwstt wnnwą wn. c t cnł sę ncjwn sc bt ntmt cjącj bt, c mgntów wtcj kcjnnnwstt, ówncn scjąc bcną sksję n ncncą

wsónt nwstckc. W sjjącc kcncc tcjn scjgbcn wnc m scjg gncnj, sm ntmst jst nąwtn scnwn, gntwwn kwn.

Mżm wóżn mnn t scjgów bcnc wskw n ęb‑n j bcnc, kcwą stj kwst, w jk ssób t w stn – kmck kmck – włącn są w wsón g? dcg ktmłb słc ns, n wmc ntwnc w mc? C jstm btktcn, b sk słc wó nsc bcnc? n W (1989), Rbtptnm (2008) T Skc (2003) swją sę nwt j stgją nknm bcnc nscnc nk, sknwnc m

gncnc bkcję. Jnk stnn tk w ców w bęb scj‑g bcnj sgj, ż j tk jmm wsłk, b nź w bc‑nc, kjm, ż wc n mm cnn c nbm. Msm sę jnk w nc tm, jk j ktww. Jstm cąg n wstęnm tnsg jkt. pwnnm tktw bcnc n jk stł, jk mnn, m wm, ż mżm cstnc ówn w cs c kwn, jk c tnsmcj. W c smj, cę nsj c jk scjgów g n ‑nwn knc ktg – sób dS, kbt km s, kbt,msksstów – j bm t c , kjm bcnc. Ktg‑ „kbt” stj sę stwą stnn ktwnj, gęstj, wcnj, nwj c nwt męnwj bcnc scw, nwż wcąc w jj skł n‑

tktstk scjżk nją kbt jk mgnwn, stwn nwnąt, sjnwn bwn w głs, c, jmjąc t ncj, nją j w tk ssób, w jk sm stgją sb. dęk tj kótkj óż óżn bcnc wcn stj sę t, ż scjg bcn – cwjąc wjjąc nt mw, któg mżn b c Rbt pk (1972), Wt‑ mnn (1922), Jn dw (1927), Hnn nt (2000), Jügn Hb‑ms (2007), Rc Snntt (2009), Nnc Fs (1997) Mc Wn(2002) − ms wcw s c j g ę b c n c , b móc j cnmżwc łk scjg bcnj.

óc kwn nsc bcnc, wnnm sm stnw sb jk

bcn łjącą n n tcnj. zgn nnm sttm dk‑m, stwsn kmck wnn stnw ntgn mnt nwg




532

żc tcng, n kncntw sę jn n bn włsng, wąskg n‑

ts wwg. mkńsk wstw Scjgcn mż tm wnż wkł w btę bcną, c stą jż cnł, kłjąc NjwżsmSąw kmnt Amicus Curiae4 w sw kcj mtwnj w stn Mcgn( Michigan Armative Action), wskjąc, ż bn scjgcn twją st‑nn mtwwng słcn sm, któ s ównż słcn kns‑kwncj, c tż jmjąc cję cwk wjn w k cwk kn‑sttcjnj wc kjącj młżństw sbm tj smj łc, c wt, g S tstwł węn gskg scjg S bm. pmw‑n w mn wsstkc scjgów jst cą tną nbcną. Msm mwn, ż jęc stnwsk w bcnj bc jst ktm twtg g,wnj ównj tccj cłnków głębn nsj wwnętnj mk‑

cj. W scjg bcnc wc bwm n tk óżnnbcnc, óżncwn ntcj mnc smc scjgów. Scjgbcn n snj wwnętnm sstmm nmtwnm, nnm nż b‑wąn g n tmt bmów nsnc scjgę w jj bę‑b. Równ b mż n ccjńskc nmntstów, jk scj‑gę wwn c kmntnm. , ż scjg bcn bj ‑bn ktcn scjg bcn, jst knskwncją wcj kngts w mc słcnc scjgcnj.

stnj jn bcn, któ n nkn, ók m bęm stn – ns st‑nc. Kżg k wscm kł wst ęc tsęc bswntów st‑

ów cncjckc ks scjg. Cóż t nc m nc jk tncjnjbcnc? z cłą wncą n nc t, ż wnnm t n nc jk nst ncn, w któ wjm ns jł wn, c jk n cst gnn tbc,n któc wjm swją gntwną wę. pwnnm cj sj n nc jk n sb nsąc bgż ntnswn żwnc wcń, któc n,wn nsj mc, w c k sm (sm)mn st‑cng scjgcng kntkst, któ c kstłtwł. N stw wkctcj scjgcnc cnm c wtnc bmów kwst bcn. bm t cnjąc mjsc, w któm njją sę n, n m, włącjąc cżc, n bąc j w nws. Ekcj scjgcn stj sę sgm w‑nc ns gów – gów mę nm stntm, gów stntów

włsnm wcnm, stntów mę sbą nwjm, w kńc, gówwnc stntów nwstcką bcncą. pktk stnc‑k (service learning ) stnwą tt tkj stcj: cąc sę, stnc stją sęmbsm scjg w ssm wc, ówncn wnsąc s nws‑tckc swj ngżwn w nkcjnwn óżnnc bcnc5. Jkncc wssc tncjn jstm scjgm bcnm.

4 „pjc są” – tmn wnc cąc w mskg, cęst stswn w wngsskm, kjąc sbę b gncję nbęącą stną w stęwn sąwm bwn, włsnj ncjtw, jącą sąw nę wną b kstę tcącą bg stęwn[. tłm.].

5

stnj sk ks tt węcn ktkm stnckm. Scgón sttn nktwn scjg są w ł: Jms stw nn (1999) Sm M Bb Ews (2000).

Michael Burawoy



533

Jną cą jst snn wmcnn scjg bcnj

nn jj stnn, wbc jj s wtnj n wtł nn, gmż b n knt wnkwj n, ntmst cm łn nnm jstób cnn jj ntgną cęcą nsj scn, c w mn k t‑ .

Ez : pdz pRCy SCJGCzNEJSocjologia publiczna wyłania się w wyniku szerszego podziału pracy socjologicznej,

w której skład wchodzi również socjologia praktyczna, socjologia akademicka i socjologiakrytyczna.

Mst tcjnj scjg bcnj, C. Wgt Ms (2007), w, któ s nm, mnb cłą scjgę w scjgę bcną. Ms nwąj

sm jców łżc kńc XX wk, któc wżn nkw mnbł sbą nwn wąn. Jnk n m jż wt ks swcj kmckj. Msm t sw sę cą cę nkt, w któm jż sę nźm − ł c scjgcnj.

p ws, msm kn óżnn mę scjgą bcną s ‑c j g ą k t c n ą. Scjg ktcn t scjg, któj c n‑wn jst knt. Raison d’etre scjg ktcnj jst stcn wą‑ń stwnc nm bmów b gtmwn stswnc jż ‑wąń. Nktó knc cją n scjgów wc nmscgółwg kntkt, nn , ncm mcns, wncją sk kjn

sttg łn. N kł, łnn nkcj bgłg, któ b wątn st‑nw wżną słżbę n c słcństw, jst stsnkw cjn knąmą cj kntm, ntmst jmwn dtmnt Stn sbsówn bn cn tm c b mż wą sę ż ssm ksmłń.

Scjg bcn, w cwństw ktcnj, skłn sę k bjgcnj cj mę scjgm bcncą, w mc któj b stn stwją swój gm mgą sę wjmn stsw. N gnc scjgbcnj sksj cęst tc wtc c ców, któ n są tmtcn ‑n b stn, węc s wjmnc, c „łn kmnkcjn”, jk k ją Hbms (2002), jst cęst tn tmn. Wcąż jnk cm

scjg bcnj jst sągnęc tkj knwscj.Za grosze. Pracować i (nie)przeżyć , wtn sjąc sę ksążk Bb E‑

nc (2006), bęąc tngcnm stm nsk łcnj c, któ ‑cnł sę skżn mę nnm sc W‑Mt stswn nąktk tnn, jst kłm scjg bcnj, ntmst scj‑stcn t w cw ktkwnj tę s skmncj łc‑wj, gtwn Wm Bb’g (2003), błb kłm scjgktcnj. psktw scjg bcnj scjg ktcnj n wk‑cją sę wjmn n są tż ntgnstcn. Csm nwt bwją kmmn‑tn. Scjg ktcn mż kstłc sę w scjgę bcną, sc‑

gón wówcs, g stnw n stęwn kją sę nsktcn, jk mł t mjsc w k nwnj Jms Cmn (1966, 1975)




534

„sttg tbswj”6 (busing ), c tż k ą mw c tkc jk‑

tów, jk kmnwn Wm Js Wsn (1996) gm stwntkwc mjsc c w c mnjsn bóstw gnwng sw, c n p St (cn) m sstm k wtnj, ww‑n mnstcję B Cntn. pbn, scjg bcn mż ‑kstłc sę w scjgę ktcną. Sk mwn ngżwn dn Vgn(2004) w mną btę n tmt ktst włwc Cmb, t n jjwcnjsm cn w sw wk Cng, swł, ż jj stł sę stwą t Columbia (2003), gtwwng Kmsję ś‑cą s. Wków (ccnt nvstgtn B), tkż − wsstkm − ‑cnł sę smłwn skżn cwk kt gncjnj N‑wj gncj ntk pstn Ksmcnj (Ntn ntcs n Sc

mnsttn, NS).n scjg bcn, n scjg ktcn n mgą stn b scjg

kmckj, któ stc m tnc swnc mt, sb skm‑wnj w, ntcjnc tń bwcc m jęcwc. Scjg k‑mck n jst wgm scjg ktcnj scjg bcnj, nwnm wnkm c stnn – stcjąc m b wmcnn w scj‑stcnj. Scjg kmck skł sę wsstkm wc cnjąccsę gmów bwcc, któc kż s włsn łżn, w wą‑wn bmów, tn bwc, t knccjn wcwn t7.Węks sbó s b gntwn gm bwc, tk jk t

gncj, sttkcj, scjg tcn, scjg kt, scjg n,s, scjg knmcn t. Cęst ją sę gm bwc, któ s‑ją włsn sb, jk cb kg gncjn (organizational ecology) w ‑mc t gncj. pgm bwc wjją sę, stwjąc cł kcwmbmm, któ włnją sę bąź nm wnętnc (bżnc mę‑ wwnm nm mcnm), bąź tż scnc wwnęt‑nc. tk n kł, gm bwc tcąc ców słcnc knstt‑wł sę wmnwn „cjnstcnc” scgcnc tcwń bwc kscję mbcj sbów, któ w kn‑skwncj wł wtwn m cs tcng, stnwącgknstkt jc mżwjąc włącn mcj w bn tg jwsk. W ‑

mc kżg gmów bwcc, st n scgónm kmwą wąn kng b bmów bwcc, ówncntwąc nw swjąc tm smm gm bwc n nn t n. p‑gm bwc gnją sę, g stją tłcn nm scn‑

6 „Sttg tbsw” c cj „sttg sggcj tbswj” mł cn sę ‑wąn bm skmncj swj w mkńskc skłc. Jms Cmn, w kcj n wnkgtwng sb t n tmt bmów mkńskg sstm sknctw bcn‑g, nwł wwn scjnj mwj sc tbsów wżącc c skół, cmł łm stnn sw b w stę mknów w cówk kcj‑nc [. tłm.].

7

Fmłjąc ę gmów bwcc stwłm snm włwm m kts (1978) jg sksj Tmsm Knm, Km pm nnm.

Michael Burawoy



535

c, b g wsłk jmwn w c n sę bmm bwcm stją

sę w węksm stn gstm wącm cwn tw, nż źółm n‑nwcjnc wąń ttcnc. Jf Gwn Jm Js (2004, . 1) s‑gją, ż tk włn s stkł tę ców słcnc – stł sę n btgón wsbn.

n łżń gmów bwcc wnc w mc scjg k‑mckj – ówn jwnc, jk ktc, nmtwnc, jk sktwnc– t s c j g k t c n j, cwtg mwnc mn tówscjg. Mm ttj c Rbt n (1939), w któj nkł n, ż nksłcn kł sę swjj wnc stwn cł nm ktwm nsttcjnnm bmm nsc csów, kncntjąc sę n stn tcnc‑nj scjcj. C. Wgt Ms (2007) skżł kmcką scjgę t ę‑

sątc wn cwstc, wcn sę k włm „wkm tm”( grand theory) nmł „bstkcjn mm”, któ w n kntkst. vn Gn (1970) sktkwł stktn nkcjnm ję‑c łżn knsnsnm ckt słcństw, c stwł w sc‑nc ą nstjącc knktów słcnc t ssątc. Fmnm,t queer c ktcn t s tkwł scjgę kmcką mk‑n c n wscbcn głębk sj n t łcwm, sksnm c ‑swm. W kżm tc ków scjg ktcn st sę wm s‑cjg kmckj jj stnnc, mcn, tm smm wmwnw gm bwc t n tntwnc nmntc. Scjg k‑

tcn jst smnm scjg kmckj w tkm smm stn, w jkm s‑cjg bcn stnw smn scjg ktcnc.Równcn scjg ktcn stw nm w tn, któ w‑

ją nm sj n wsstk ct j scjg w c wjmnc cjc.pws tń stwn stł McCng (1976) w jg ‑nckm mówn: „Scjg kg?” C mówm tk sb ( ‑tm kmckg) c tż wcm sę nnc ( tm k‑mckg)? Jst t tn tcn, sk tk nw gmntwłb m‑tcn mknętą scną, c włb sę gną wą w męsmj w. bn ngżwn kmckc tów, c t włnn ń cnc nm kntów, c mwę źm, g

n t n ngwn k nbcństw, któ t sbą cąg, n n‑n, ż jst t kncn mm tg k, c włn wgę n n.

dg tn – „Scjg c?” – stł stwn Rbt n.C wnnm jmw sę cm słcństw, c jn km, któmją w ns sągnęc tc ców? óżnn ż łż ‑wnj Mx Wb n bm cjnnc tcncnj cj‑nnc ntwnj n wtc. Wb jg kntnt skł nkc‑kj b knn, ż cjnn tcncn w sksję n wtcm, cMx Hkm (1985) kł mnm ks m, c, w swm wsół‑cwnkm, Tm n (1994), ktką wcn. Jn sktw‑

nc jów w nwm w ą n s t m n t n ą, nwż słż n b wąwn bmów bwcc w mc scjg kmckj,




536

b wkłwn bmów scjgę ktcną. dg nc km

w ą k s j n ą, nwż jst n ntwn n g n tmt ców,nżn tg, c g tn bw sę wwnąt słcnc kmckj tc łżń gmów bwcc, c tż mę kmkm óżncw‑nm bcncm, btjącm n knkm wj słcństw. Wksjn b słnk tcąc wtc w bęb słcństw, w mcnsj n. gón scmt stwn jst w tb 18.

b 1. pł c scjgcnj

pbcn kmck pbcn kmck

W nstmntn kmck pktcnW ksjn Ktcn pbcn

W ktc, kż sb scjg mż ww mę tm nm t‑m, b c csm jng gg. n kł, jk sgw‑łm jż wcnj, óżnc mę scjgą bcną scjgą ktcną mżsę nk c – scjg jst bwm w stn ówncn słż kntw gnw bcną btę.

Ktg są wtwm słcnm. pstwn wżj ktgcj c scjgcnj w nwn ssb, w jk stgm smcsb. Włącm sę t w cs, któ p B (1988, 2005) kłb mnmwk kskcjnj, swjąc n bk bt n tmt mt jkcwc c‑wc, twstcnc ntttwnc mtg, mk‑ mkscjg,stwjąc w cntm ntswn w tn: kg c jmjm sę s‑cjgą? pstł t mją n c wjnn wnęc tg sstm ksk‑cjng.

Ez V: Nz WEWNRzNEJ zŻNśCPytania „wiedza dla kogo?” i „wiedza po co?” określają zasadniczy charakter naszej

dyscypliny. Nie tylko dzielą socjologię na cztery różne typy, ale pozwalają nam zobaczyć

specykę wewnętrznej konstrukcji każdego z tych typów.Wskn ns ct t w ntją n tk nkcjnn óż‑

ncwn scjg, ct mnn ssb tn n scjgę. z ‑

8 Scmt tn bżn jst b słnng scmt ctc nkcj, gwntjącc twnsstm słcng, tstw ctt psns (1961) – tcj (adaptation), sągn ców ( goal attainment ), ntgcj (integration) ktwwn wów (latent pattern maintenance) (G). J s‑cjg ktcn w nkcj ktwwn wów wąnj ntcją n wtc, scjgbcn w ntgcj, g mm wmn jst n wwn włw, wt scj‑g sw bcnc włb nkcj sągn ców, scjg kmck, swstą kn‑mą kwkcj, wcłb tcję. Hbms (2002, tm , . 7) knj ktcnj n‑ttcj psns, włjąc sę kncj wt żc (ktwwn wów ntgcj)

sstm (tcj sągn ców). Jk bcm óźnj, t V łąc bmswską tę kncj nwną B (1988) ną kmckg.

Michael Burawoy



537

sktw scjg ktcnj ł c scjgcnj wgą łn ncj,

nż nkt wn scjg ktcnj! B wątn scjg ktcnw żj m nj sę w cj główng nt scjg kmckj,któ stgn jst ną jk nłącn wąn sjną scjgąktcną. Scjg ktcn łc sę, tkjąc scjgę ktcną ‑tcnn, tm smm sktwn scn. pjmjąc tm sktwę jnj tc ktg, mm skłnn sncjnwn, jncn st‑twn nnc. Msm węc ją óbę nn łżnc kżg ctc tów scjg. Mżm tg kn jsc , stwjąc sb wnmntn tn: w kg w c? dęk tm stnm bj wwnętn óżncwn b kżg tów scjg, węc jąc węcj nnsów. pnm tż sccn nęc wwnąt scgónc tów,

któ ncją m kn knk.zcnjm scjg kmckj. Jj tn stnw twn, cww‑

n kstłcn cnc gmów bwcc. stnj tkż ktcn wm scjg kmckj, któ g n bn scjgcnc jktówbwcc w ssm wc – cn ns n żw tcng nk‑t wn bn, tk jk st n cwnm sksnm: ncnknc c bwcc, stn skn c ą , n ‑kł, stnów mnjsc t. n ktcn wm scjg kmckjkncntj sę w b mkńskg wstw Scjgcng nt‑wn jst nstęn n stnc wwng n btn „Ftnts”. Scj‑

g kmck s tż bc bcn, któ kj, g st sę w ‑stęn ssób ntw wnk swc bń ssj bcnc. k bł k‑wn c nwg cssm, „Cntxts”, c bną nkcję łną StscnKnncjn (Conerence Briengs), gtwwn b S. Mżm c tg nt ównż s ncc, któ sm stnją wn‑k bń scjgcnc cwc są ęcnk. C n jąc ‑bcn bc scjg kmckj scjg bcnj jst b cnk,ws nc kł ż węks ncsk n kwstę wnn gnc w‑nków kcwc sęwę kmckc.

Wsc, scjg kmck s ównż bc ktcn – bt w bęb mę gmm bwcm, cb t n wgęną wżncą

ks s, n ktm gbcj, n scmtm cwn, n kswmłżm tk wbcj, n cnm bbc t. ktcn sksjsą mtm cnc tkłów w „T nn Rvw Scg” wnsąnbęną nmkę w ns gm bwc. Ct wm scjg k‑mckj stwn są w tb 2.

Mżm wsk n jsc węks óżncwn nkcjnn, c – jk k‑łb t nw bbtt (2001) – „ktcję” scjg kmckj, c wnk jj głc, w wąk tm, ż stł t scjg są ż mnj w‑wnętn óżncwn, j węc bnę wg c óżnnm sktm wmm. tm, cntn nkcj scjg bcnj – g mę scj‑

gm c bcncm – wst jst (b n) jj kmck, ktcn, ktcn mmnt. Wźm kł cb pgm Bn Fnkcjn‑




538

wn Mów Bstn Cg ctn pjct (Boston College’s Media Research and Action Project ), któ – w mc jkt węcng sn ssb n‑twn bmów słcnc w mc – ngżj ówn scjgów jk ‑ów słcnc. Mm t cnn mntm kmckm, cb wkstn „m” Wm Gmsn, mmntm ktcnm wąnm wężnm ksm łn mów, mmntm ktcnm gjącmn ążn knktnc ców stwnc ów słcnc. C‑tt Rn (2004) kł ncsk n bcn w jkc nęc, wnkjąc scnc mę sccnm scjg bcnj scnm n‑

tcmstwc, łnm scjg kmckj wąnm tmm k, t Gmsn (2004) k gncn nnswg wkł nwsttw jkt, któ mż cn sę mcnn wsónt knc.

Scjg ktcn ównż s swj kmck, ktcn bcnmmnt. ntsjącm km są wcn J Stc (2004), któłnł nkcję bgłg bnąc młżństw sób tj smj łc w nt w Kn.pcwnc gcj młżństw sób tj smj łc tkw jj ctn tkł,któ w mtm Bbm bkwł w „mcn Scgc Rvw”(Stc Bb 2001). t gmntw w nm, ż bn wskją nnwk włw wcwwn msksnc ców n c – ct są bj twt n óżnn sksną, t jnk n m żnc wów

wskjącc n t, ż kt tkg wcwn mgą b c „skw”.pcwnc młżństw sób tj smj łc sgw, ż Stc Bb sęw swm tk n bnc tk słbc nkw, ż n mżn nc ww‑ tkc wnsków. m smm stw J Stc w ncnnj st‑cj, w któj msł n bn nkwg g swjg wnskwn. pnt,jęt ną bn bwtskc w sób msksnc cągnęł sbą kncn bn młżństw – nsttcj, któą Stc ł ntnswnjktc w swc tkstc nkwc. n k kj nm, jk gncjącmż b scjg ktcn jk jj żn scjg kmckj mżstw ją w wgj cj wbc scjg ktcnj bcnj. Ct bckżg tów scjg nkncn msą wsółstn sbą w nmącnjmn.

b 2. pł scjg kmckj

AkademickaRcj jktów bwcc, któccm jst kn łżń, t, ję,tń gk.

Praktycznabn bń scjgcnc, knktncsób, nnswn bń, swnknncjn.

KrytycznaKtcn bt n tmt smj scn tcn w jj mc mę gmmbwcm.

Publicznazntswn bcnm wnkmscjg, ntcj włsnc knńw stęn ssób, cn stw scj‑g gtwwn ęcnków.

Michael Burawoy



539

Mżm stc t tkż w k scjg ktcnj. W swm ksc‑

nm tk A Sociology or Women dt Smt (1987, . 2) sktkwł s‑cjgę nwswn męskj sktw (standpoint ), scgón cjmnjącg smc kjącg mkstktm słcństw. włjąc sę knncnc sm Scüt, knctj n sktwę kbt jkknną w mkstktc żc cnng – gjącą n nwcnmwsłk wsjącm mkstkt. ptc H Cns (1991) snęł nęsktw jsc j, wskjąc, ż ww wgą w słcństw mją sb cskn n w óżnc łscnc, c bn cnskó kbt, jn‑cn – nsąc sę n Scüt, Gg Smm Rbt Mtn –wł ktkę scjg kmckj. C węcj, w jj c jwł sętkż mmnt bcn – wskn wąków mę cnskóm ntktst‑

km ktą bnc cnskóc kbt bł kncn łnjsg n‑wswn scjg kmckj. Mżm węc stc kmck ‑bcn mmnt scjg ktcnj, n cm jnk g jj wm ktcn?C mżn w, ż n tm włn g bn mjsc m ktcnj nnwstc, stn, któ błb m ntscnnc gmów,nstttów wk ntcję?

w kk kłów, któ wją stw łżn ckt kż‑g tów scjg, n c wm kmck kmck, n‑stmntn ksjn. K w cntm wg stwm bm wjmnccj mę tm ctm głównm tm scjg, n mżm mn

łżnc c wwnętnj stkt.

Ez V: USyUWNE SCJG Musimy dokonać rozróżnienia między, z jednej strony, socjologią oraz jej wewnętrz‑

nymi podziałami, a z drugiej, socjologami i ich trajektoriami. Życie socjologa napędzane jest przez rozziew między jej czy jego socjologicznym habitusem a strukturą pola tejdyscypliny jako całości.

Msm kn óżnn mę łm c scjgcnj scj‑gm, któ jmją jną b węcj cj w jj bęb. kł tc cntktów tnnc jst nwsttm, wsstkm w wc bńktcnc, ską mgą msc sę w mnę bcną (Kng 2003). S‑

msąt cnt któw, któ cą n nwsttc, jmj cjw kwnc kmckm, g wą bn c gją c wnk, mgą tż jmw cj w nnc kwntc, njmnj j mją stł tt nkw‑ktcn. Ntmst s cwnków kntktwc – wkłw‑ców nłnttwc, wkłwców cjącc wc, ncc tn‑nc n cę tt – tkwą w jnm mjsc, bją nęn gs (2000 c 4000tsąc ów ks) cęst łną n cę ktcną, b gwncjłng tnn wcj b tkwc wcń (St‑Rt Eskn2004). dmnją n n b stżwc cnc, g mgą stnw nwtctc cnt cwnków cącc t sm mtów. Włn c ‑

cjnwn cwnc sbsją bn c tnnj n stł k,jąc jj mżw nnj ktwnc.




540

Stą tż, w só nsc njbj wóżnjącc sę scjgów jm‑

wł w cj. Jms Cmn, n kł, cwł ówncn w wckmckm, jk w wc ktk, mm swjg wgg nstwn scj‑g ktcnj bcnj. Cst Jnks, któ cwł w bnc ‑nc ktcnc, m ntwą skłnn łącn ktcnc bcncmmntów kmckm ktcnm bwąnm. Scjg mcj Hcsc cąg sę mę scjgą kmcką ktcną, cs g jjbn n cą ną łącą scjgę bcną ktcną. cwc scj‑gw c jmją b jmw cłw cj n njbj stżwc w‑łc scjg, g wnk c mżwją w óżnc kcj. Węks nsjmj jn kwnt n . pwnnm sę węc ównż sk n kc.

Scjgw n tk są kwn jncn n kk óżnc cjc,

ją w mę łw cs óżn tjkt wó nsc ctc tów scj‑g. znm bg k kmckc sę twł, c mę kwntmbł bj nwwn. d Bs, c bj ncęcn wt k‑mckg mgnwn w jg bęb w swjj s, kńcn TePhiladelphia Negro w 1899 k, łżn wn tnt Scg‑c bt n Unvst tnt mę km 1897 1910, cł w‑sk kmck, b nw Nw wstw n c Wsn Kwc (Ntn ssctn t vncmnt C p, NCp) st sę ktm jg sm, „Css”. Włnjąc swą ę bcną, nsłw sjów ncnc skj bcnc, w któc b wątn n‑

ł w jg scjg. W 1934 k wócł wsk kmckg, b wnc włw scjg w tnc, g skńcł kjną kscnąmngę, Black Reconstruction (1935), jnk gj wjn wtwj nówcł nwstt, b wą ł w gónnwc męnwcsęwęcc. Jg nstnn kmn n c swwc swj bł sctwm sągnęcm scjg bcnj, jkkwk jg c stnwł wsktcn mn tk. Scjg bcn jst cęst cżką sób mgn‑wnc, wkcnc n tcnj wnc w bęb wskkmckg.

pcs g W.E.B. d Bs bł cżkę wącą g wt kmck, jg wnk, kjn wżn st w scjg s, Rbt pk, óżwł

w cwnm knk9. p tc c nnkskj, bkwws w ‑knc tkłów mskjącc bgjsk kcństw w Kng, stł sb‑stm sktm Bk . Wsngtn ntkm, b tm wstą n Unv‑st Ccg, nstęn kstłtw ssjnw tmtjs wł s‑cjg (mn 1992).

9 pękwn Stn Stnbg wskn tg bg kcnc. zwcjąc scgónąwgę n ssjnwn scjg, pk n gnwł m słcnj t mmnswn bstnnc nk słcnj twtg scw wbc ngżwnj scjgłck H Hs [cówk łżn w 1889 k Jn ms En Gts St w Ccg,jmjąc sę łncą ntjną, słcną kcjną. Jj nm bł w wnków

żc nsn jkc żc ks btncj mgntów w msłwc ncc Ccg– . tłm.].

Michael Burawoy



541

C. Wgt Ms cł óźnjsg kn, bn jk d Bs

c bj cwwł sę n wskm kmckm. p kńcn ‑cncjt n Unvst xs, ł sę Wscnsn, b cw n‑mckm mgntm Hnsm Gtm. m nsł swą stcję węcnągmtmw. Rbt Mtn p s tn g n Cmb Unv‑st, nwż wwł sę bcjącm scjgm kmckm. Nn t‑w „ntbnj ktcnc” B Bń Stswnc s, wócłsę scjg nstmntnj k scjg bcnj, cg wm są tkksążk, jk New Men o Power (1948), Białe kołnierzyki (1965) Elita władzy (1961).p knc swjg kótkg żc wócł scjg twc njn cwń w swj nsjącj Wyobraźni socjologicznej (2007). n wtk scjg ktcnj bgł sę wjcm scjgę jęcm cj ‑

bcng ntktst w Listen, Yankee! (1960) Te Causes o World War Tree (1958) – ksążkc, któ mł jż cj nwk wąk scjgą10.

d cżk k w n scjg są w węksm stn n g‑mntcj, nż mł t mjsc csów Ms. w ktnt, b mż ns‑wn jng swc wkłwców n nżsm stn stów c w‑n jn nmn ngżjącc ców słcnc – cn stwżsg stn ktcnm ssbnm, ccąc nc sę cg węcj ntmt mżwc mn słcnj, c bę t gncn stnn sędS w c, bgn mc wó młż, stwn wnków skcs ców mnstcnc w cj n, n jk źół mnc,

óżncwnc tów snn k mc, błęów w nttcjc smw bęb s bcnj t. ptm stj są bwąkwc ksów, któ‑c kż wmg swjn włc tkstów c nwn bstkcjnctcnk. p tc c ctc tc jst gtw, b j gmnów kwk‑cjnc c scjącc tc c ctc bsów tmtcnc, cmmż stą c n swją wą ktską. Cł tn cs jmjkł ęc t. tk, jkb st wżsg stn bł gnwn wsstkm t, żb wn knn mn, któ żł stw nt‑swn scjgą.

k jk dkm kł kntktn mnt mw – stnwąc jj stwę, knsnss n, b któc mw n błb mżw – m ów‑

nż msm cn wgę stw k, któ żą ną smą. W tcęsęc smsęc cnt stntów, któ łją tw bn ktt, tmj swj wtn knn, wjąc n bk scj‑gę bcną – cęst w kc swm knm nkwm. k w słsłm ncc kmckc jącc swm stntm, b ‑c scjgę bcną cs, ż stną tnn n stł tt – n w‑mjąc sb tg (c tż wmjąc ż bt b), ż scjg bcn jsttm, c tmj scjgcną sję żc. J stnc ążją sg‑

10 Różnn mę „scjgm bcnm” „bcnm ntktstą” jst sttn – tnws jst scjstcną mną tg gg, gnc kmnt bcn cj bsów

swj nnj w ksckj, n jmj tmtów wbjącc wscn ntswn(Gns 2002).




542

stm swc ców, mgą skńc jk cwnc kntktw, w tkm

k bęą m nwt mnj cs scjg bcnj, b mjąc scęc nją stł tnn wt bęą ms mtw sę bkcję sw‑c tkłów w ktwnc cssmc c bkcję ksążk w nmw‑nc wwnctwc kmckc. K tk tmją tt, bęą w kńc mgw sw młńc sj, c c mł bę jż tk wsmnnm.pwbn stcą cł ntswn scjgą bcną n c bjktwng wt kstów c ns w scjg kmckj. j ktw‑w n scjg bcnj smg cątk tm ssbm ncgń w scjg kmckj.

pł c scjgcnj w twsącą m scjcją mż nkój scjgcnm btsm, któ tęskn jncą w ksj‑

nj nstmntnj, c btsm, któ żą ówn kmckc, jk ‑kmckc tów. Nęc mę nsttcją btsm nstnn ‑c scjgów kwnt kwnt, g mgą n cwę stsw sę kmckg tm nm są j, c tż łn cą scnę.Mm t ws nją sę tc, któc bts b stswj sę scj‑cj, któc ng sj są źw mgą nź jc tkż w nnckwntc. Jk bęę t gmntwł, scjcj n jst wg scjgbcnj.

Ez V: MdE NRMyWNy JEG pGE

Rozkwit naszej dyscypliny zależy od podzielanego etosu, leżącego u podstaw wzajem‑nych zależności między socjologiami akademicką, praktyczną, publiczną i krytyczną. Jednak każdy z typów socjologii, w swej nadwrażliwości na zróżnicowane audytoria,może przybrać patologiczną ormę i zagrozić witalności całości.

C, któ scjgę bcną, cęst twc wż gę w st‑snk scjg kmckj. Ksążk Te Last Intellectuals Rss Jkb (1987)cęł sę kmnt bwjącc n wcnm sę bcnc ntk‑tstów w kkn sjnm. W bn ssób n pttsn (2002)słw dv Rsmn jk „sttng scjg”, nwż Rsmn nn ‑ntnc jg kn jmw bm wkj bcnj wg, cs g wsółcsn scjg kmck tstj wąsk t, njąc nk b‑

gcn. ptjąc „C sę stł scjgą?” pt Bg (2002) w, ż nt stł sę ą mtgcng tsm scncj twnm tmtm. nk n tkż, ż gncj t ssątc mnł scjgę nk w ‑gę. pk mn jęc scjg bcnj w scjgów kmc‑kc, któ bją sę, ż bcn ngżwn skmj nkę, stnwąc gźbę wmcnn scn ns, któm n snj.

Mój gą jst cwn: scjg kmck scjg bcn wnn sę wjmn snw łn, cęst tk jst w stc. N są n nkm‑tbn, mnją cj bźnęt sjmsk. Mj nmtwn wj scn scjgcnj kł w stc wjmną wsółżn mę nsm ctm

tm – sn gncną, w mc któj kż t scjg c ngę,ncn wbźnę swj wę nnm.

Michael Burawoy



543

Jk ncłm wcnj, scm nsj scn jst jj kmnnt k‑

mck. B scjg kmckj n mż stn scjg ktcn c scj‑g bcn, scjg ktcn, nwż n młb cg ktkw.Równcn scjg kmck ż swj nc nstnng st‑wn cł wwnm, jk stnwą nj bm słcn, ntwn scjgę bcną. c bn w bwtskc wł m‑n scjgcng mn tk, t c mnstcn ncł nw knk tk w sm scjg. W b tc kc t włn ngżwn cstncąc w tc cc scjgw ntcnę scjgę nwm m. Nbnc sc bcn bn młżństw nę Wt (Wt G‑g 2000) swwł żwłwą btę wwnąt nsj sj. Scjg k‑tcn mż b są w k scjg kmckj, ms ns wmn

sb sck nsc łżń, ęk cm w nm csm mn t łż‑n. Jkż mł żwc bł t, któ vn Gn (1970) wsnął wbcstktng nkcjnm, bn jk t, ż scjg ktcn mż stsę nwmnm źółm sjnj knt słcnj. d mgbm ‑c ktg scjg ktcnj c k „cstj scjg”, scjg nk‑wj wnj bcng ngżwn. Scjg ktcn mż b tm,cm scjg kmck bł wcj. Scjg bcn żwł scjgęnównc swj bn n bóstwm kcją. sttn bn w b‑s mcn, wsółłn gm bwtskm wkół tkcbmów jk k s, sł wsstk ct t scjg, wąc

wstn nwc m nk kłącc ncsk n tccję (Bwn n. 2004;McCmck n. 2004).stnj w kłów tkj wsółc, msm b stżn kłjąc,

ż ntgcj nsj scn jst łtw. Cęst tn jst sk łącn mę ctm scjgm, nwż mgją sę n snc mnnc ktk nwcc, t mnnc n w mc: m skwnj w, w‑, któj ążą, m c wmcnn, bcnc, któm są ‑wn, ssbów c wkstn – c kł sę tkż n tw nc tg. b 3 wk t óżnc.

W, któą kjm scjgą kmcką, sę n wj g‑mów bwcc óżn sę knktnj w wmgnj kntów s

ktcnj, mnnj w kmnkcjnj wmnnj mę scjg‑m c bcncm, któ k óżn sę skjącj stw w scj‑g ktcnj. Stą mnn jst mn w, któj włj sę kż nc. W k scjg kmckj ncsk łżn jst n kcję t,któ ksnją wtm mcnm, w k scjg ktcnjw ms b „ktcn” c „tn”, cs g w scjg bcnj sę n n knsnss mę scjgm c bcncm, ntmst scjg ktcnj w jst ncm b nmtwnc nmntów, któną kją. Kż tów scjg m swj źół gtmcj: scjg k‑mck wmcn sę włn nm nkwc, scjg ktcn

swją ktwn, scjg bcn swją kwtn, scj‑g ktcn ms nw sktwę mną. Kż tów scjg m




544

ównż swją włsną stktę wnc. wn scjg k‑mckj ż w cn wsk, scjg ktcn jst wn swm kntm, scjg bcn kną bcncą, cs g scjg ktcn w wsóntą ktcnc ntktstów, któmż wkc m n. C węcj, kż tów scjg m swjąwłsną tkę. Scjg kmck bn stts cj nk, scjg swbcnc nj ntwncj ks tk słcnj, scjg bcnjmj tkę jk mktcn g, ntmst scjg ktcn jst n‑gżwn w ncjwn bt wwnąt nsj scn.

W kńc, c njwżnjs, kż tów scjg cktj kn j tg, wnkjąc sccnc ng ktk nwcc k‑nn w óżnc nsttcjc. C, któ mwją jn wąskc kółswc kgów − ncc kmckc − łtw ją w cnkw. ‑

n wąwn bmów bwcc nwnc w mc nsc bw‑cc jktów scjg kmck mż łtw sk sę n tm, c nnsttn11. póbjąc bn ns mjsc w wc nk, mm skłnn mnwn nstęnj w, c mż w nmłj tn‑sjnnc c wąskg „mtm”. pbn jk scjg kmck, scj‑g ktcn m swj włsn tgcn tnncj skcstw – wsónt ‑gm, któ n mją n żnc wżnc bwąń wbc scjg kmc‑kj, n n wnsą nc wtcwg scjg bcnj. z gj stn,scjg ktcn bt łtw j sę scwt kntm, któ w mc kn‑

11 Mówę „n” nsttn, nwż wsstkm n gm bwc k, c jst

nmjn c scn. J kt ją sę b bł, wt gm bwc sm w sb ms ck‑tw sę wncą nkwcą.

b 3. cwn tów w scjgcnj

kmck pkmck

Instrumentalna Socjologia akademicka Socjologia praktyczna

WpwUwmcnnwnptkptg

tcn/mcnwnNm nkwśwsk kmckzww ntstncjn

KnktnpgmtcnEktwnKncntwncj ktcnSłżc

Reeksyjna Socjologia krytyczna Socjologia publiczna

WpwUwmcnnwnptkptg

Skjąc stwNmtwnWj mnKtcn ntktcWwnętn btdgmtm

KmnkcjnKnsnsnwnkn t bcncdg bcn Ugn tnm

Michael Burawoy



545

tktów ncją csł wnk jj nnswn, wcn, któ bj sę nwt

n scjg kmckj. Gb bn nkw stł sę głównm źółm nn‑swn scjg ktcnj, cg bwł sę Ms, wt m wssc stbm sę c kłnkm. Mż mgcj scjgów włów bns, kcj ‑tk słcnj słbł tę tgę, wncą n cnł scn t‑kc ncsków. N mnj nż scjg ktcn, scjg bcn mż st sę jńcm wnętnc wbc nj sł. dążąc skn nc, scjg ‑bcn mż c ks gn scbn swm bcncm, tm s‑mm snw sę swm kmckm ktcnm bwąnm. stnjcwc kjn nbcństw, ż scjg bcn cn mw jękm swc bcnc, jk j c ntktnj wng. B wątnmżn w tką tgę w g, jką żwł C. Wgt Ms słcń‑

stw mswg. tg są nm tnncjm, tg ktcn n Jkb’g, ptt‑

sn, Bg nnc nn scjg kmckj n są bstwn.Ktc c mą sę jnk, kjąc tgę nmnc. d swj wg nwżją wżnj, kwtnj n scjg kmckj, ntwnj c‑b n łmc „Cntxts”, tk jk mkją c n tg swc włsnc tówscjg. psjnc są n mnj wnn, tgjąc scjgę bcną jk„ scjgę”, gnjąc wscbcną kką, c mnj stęną scjgębcną. Jk n wsóntę, bt łtw wsm n wjnę „sbą nwjm”, n wsółżnc mę nsm bżnm tm w. Msm stną

mę w mę, cnąc ns kmck, ktcn, bcn ktcn scj‑g wnm sbą nwjm. k w tn ssób mżm bcwjw tg. nsttcjncj wjmnj wmn wmg ns tkżwcwn wsóng ts, w mc któg nn stn wmcnwsstkc ctc tów scjg – bwąn t n nc bnc ns bmów. W tm njsm wtów, w tj nmtwnj wj, ntb b scjgm bcnm, b m włw n scjgę bcną, mżnb t bęąc bm scjgm kmckm, ktcnm c ktcnm.Rkwt kżj scjg cnłb sę kwt wsstkc stłc.

Ez V: dySCypN JK pE S

W rzeczywistości dyscypliny są polami sił, w obrębie których wzajemne współzależ‑ności stają się asymetryczne i antagonistyczne. Rezultatem, przynajmniej w StanachZjednoczonych, jest orma dominacji, w ramach której wiedza instrumentalna bierze

górę nad wiedzą reeksyjną.p swm bn w tc smsątc, ns nł st stł ‑

wn kjn wc w tc smsątc. Scjg njwł sęw stn ks – nbó n st wsg stn gwłtwn sł, gsł sę wnk tnn wkwkwnc scjgów, sł sę tk n tmtmkn włów, scn wł sę ntktn bc tów. Só vng s Hwt (1993) wsł ksążk Te Decomposition o Sociology?,

ktkjąc tcję scjg. tkł Jms Cmn (1991, 1992) węc‑n bł nbcństwm nsnm wn tcną nwj nm




546

słcnc n wsk kmck. Rgwn Stn C’ (2001)

bó What’s Wrong with Sociology? gmł tk nmntc scjgów, jk ptBg, Jn Hb, Rn Cns, Sm Mtn st, Jms dvs, Mz, t Stnccmb Hw Bck. mntw n n gmntcją,nkncją nkmtwncą scjg, jkb ww nk – włjącsę c wbżn nk bgcnc c knm – ws bł ntgwn,kntn kmtwn! c tmm t ęsątc mnł sę w gcw bc ktcm wbc tj n knsnss scjg t ssątc smsątc. Ms w w, któg sb nw, scjg, c cwj scjg, nł sę w nbcństw.

B mż njbj ntsjącą głębką cją w tm nc mnnctwbł ksążk Socjologia amerykańska w poszukiwaniu tożsamości Stn n

Jntn n (1993), któ stnwł knstkcję st scjg tj n‑wsłj sktw. swc cątków, sgją t, scjg n mł nwng gn bców, n wgnc kntów c mcnsów. Bł nstn‑n jmn sł tcn, c wjn wtwj wł jcw wt nk. J mm nź wsón wątk łącąc wsstk t ncj k,t bę t tn, któ wskj, ż słb scjg wnk sbwsjnj mc stcnj ną w ksjnj, c t w m scjg ktcnj, c bcnj.

W jnj kwst gm sę „wscm k”: ns scn jst ntk tncjn ntgwnm łm c, m s ł, mnj b

bj stbną cą ntgnstcnc tów w. Jnk n gm sę c cną stn scjg ównwg wł wwnąt nsj scn. Uk scjg w tc smsątc bł kótktwł. Wsółcsn scjg, wn stgncj, ng n bł w sj m. cb cncjtów scjg wstst 1985 k, wjąc knmę stę nm gnjąc nk ‑tcn. W kcj kttów cąg stjm w t kwnm nm ‑nm, 1989 k ns wnk st sną. pscn bęą n nsł, b sst tbwn n ncc kmckc n stc w‑sg stn, mm ż tnncj w knk tnn n cę tt c kntktwj n wj sę nk. W cąg sttnc ctc t gwłtwn w‑sł cb cłnków mkńskg wstw Scjgcng, ównjąc ‑

km t smsątc. Bąc wgę wg scjg kmt tcn,mż sę t ww wn, mż włn tn kmt c k k‑tcnm bcnm mmntm scjg.

p g, n gm sę bwm „wsców k” nn gżń scjg. Uwżm, ż t ksjn, n nstmntn wm scjg jstw nbcństw. pnjmnj w Stnc zjncnc scjg kmck scjg ktcn – jn wnjąc k, g stcjąc ns –ktją knk scn. pkł wtc stcn scjgę ktcnąc włw wnn scjgę bcną n mgą ówn sę s k nę. Mż stn g włż wtknc łów w tb 1,

ww smbtcn węź cąg sę n n ntnj, knsttjąc ą‑ącą kcję scjg kmckj ktcnj, ęną wsóntę scj‑

Michael Burawoy



547

g ktcnj bcnj. n wó mncj ww sę knn sc‑

n w ssj knstcj wł ntsów. W nsm słcństw ną wł mwją głnj nż wtc włw. W Stnc zjncnc k‑tm wjątkw st bc sę są bcną, któ jst n tk słb, nwn m kstów nknęt m. Scjgcn głs ł‑tw mżn głs. scjg bcn ms stw cł óżncwnjs bcnj, t scjg ktcn ntk n błkncję scn, csw, ż ktcn sksj bwn jst stę swj njtężnjsj sł nęwj – ngcnc skłnnc w nnc scnc.

Równwg sł mż c sę n k w nstmntnj, m wcąż mżm sm tw nsą scnę, kjąc stń twn b‑j młj żwtnj wj. cwc stnj scn mę w‑

ncą scjg kmckj wskm nkwm wncąscjg bcnj scgónm bcncm, c ms t mn j w wcąc b, jn tgjąc g? cwc scjg ktcn ktcn stją sbą w knkc – jn kcw tmjąc sę swj t‑nm, g swc kntów – j kż nc nłb w sb cęc tjgj, t wsónt mgłb stą ntgnm. zmst tę scnęwncjąc jj óżn s, mgbm wcw w bsów wsółłn wcn bwąn.

N m t jż węcj mjsc n twn tncjnc ntgnmów nsów w bęb tg sł. Wstc w, ż j ns scn

mż cw sójn jn włwm sstm mncj, t nc sst‑mm tm bę cj gmn nż stm. Mówąc ncj, ęn t w (ktcn bcn) wnn m tcę stn żcwj, b mócwną włsn kmtncj móc tcną żc wtm w mnjąc t w. Scjg kmck ktcn wnn gnw swj wc‑n nts w knk wsn wj scjg ktcnj bcnj. Wnstmntn, jkkwk n kótką mtę stkcjn, n łżsą mtę n mżwj sę b wwń stwnc wę ksjną, c b ktw‑n kwn wtc, któ stnwą stwę bń, wtc, któ c‑n są ssg słcństw w jg mc nwn.

W bstkcjn ssób nskcwm sł, któ bjmj cj mę‑

nsm ctm tm scjg. Knktn m c wąń óżncj sęw żnc wł, ks, w bęb jng kj, mę óżnmństwm, nwt jmj mnn gbn kngcj. dtg tż t kjnt, wcwwn s ównń, węcn bęą bn sckbcnj kngcj scjg w Stnc zjncnc, bm w tn ssób ‑głęb nsą wę n tmt nwc gbnc sł kstłtjącc sc‑nn.

Ez V: HSR HERRCHW Stanach Zjednoczonych dominacja socjologii akademickiej jest wynikiem sukce‑

sywnego dialogu z socjologiami publiczną, praktyczną i krytyczną. Ale nawet w tym przypadku siła socjologii akademickiej koncentruje się wokół wydziałów badawczych




548

umiejscowionych na szczycie silnie zhierarchizowanego systemu edukacji uniwersytec‑

kiej, podczas gdy socjologia publiczna jest ważniejsza, choć mniej widoczna, na podrzęd‑nych poziomach.kctjm mncję scjg kmckj jk nmną ccę scj‑

g w Stnc zjncnc, ktcn jst t nw jwsk. Mżm nk stę scjg mkńskj, wskjąc n t nstęjąc sbks mcnn sę scjg kmckj.

Scjg kmck wstł w łw wętnstg wk jk gmę, jnj stn, cm stęwm, ntjnm mtskm, wcsnm scjgm gj. ws cęst wwł sę wsk gjnc, nsł swój mn ł n gnt młj wckj nk, jkąbł scjg. p Wjn dmwj kscj bmów słcnc wjł sę

bn nę nc sttstcnc n tmt c snżtcąc bóstw. zbn nc kjącc tną stcję ks nżsc stłsę cm smm w sb, któ stwł stw scjg kmckj. S‑cjgw stw w kntkc wskm tm g w wjjącm sęsłcństw bwtskm, nwt mwn sę mkńskg Stw‑sn Scjgcng (mcn Scgc Sct), jk nwn j ówcn,w 1905 k. U swc cątków scjg bł węc nt bcn.

dg wj scjg gł n snęc ntswn bc‑nc n ncj ą. pcąws t wstc, g Fncj Rckwsł nsttt Bń Słcnc Rgjnc (nsttt Sc n Rgs

Rsc, któ snswł słnn bn w Mtwn12

), óźnj wsmgłnnsw bn n słcncm knm wn n Unvst C‑cg Unvst Nt Cn, ncj cęł b ktwn mw s‑cjgę. W tm smm cs scjg ws łł kstłtw c bwcw bęb smg t ństwwg (sn zmmmn 2003). Wmgbn, jk kt pnckg Kmtt Bwcg (psnt’s RscCmmtt, 1933) gtwł bkcj tm Recent Social rends in the United States. pcs wjn wtwj scjg n snswn bł tństww, cg njsłnnjsm ktm jst wtmw stm Sm St‑ n. (1949), węcn m w m mkńskj. p wjn jwł sęnw źół ns, mnwc nnswn bń snżwc k‑

cj, cg kłm jst c s w B Stswnc Bń Słcnc(B Sc Rsc) n Cmb Unvst. m bj scjgżnł sę nnswn kmcjng ąwg, tm bj wjłbgw mt sttstcn n nc mcnc, któ wk‑wł ktcn głs w w wskc.

z tg włn wgę, tc scjg mkńskj cktwł sęngżwnm scjg ktcnj w scjgę kmcką. nscję njstnwł Rbt n (1939), któ ktkwł scjgę wężn jj sęg

12 pjkt bwc „Mtwn” wn stł w tc wstc XX wk młżństw scjgów Rbt S. n Hn M n w mstck Mnc, w stn nn.

Cm tg jkt, tg n bnc tnwc, bł n włw cs nstcj nżc cętng mkńskg mst (n n 1929, 1937) [. tłm.].

Michael Burawoy



549

wswn ną scń ksjgcnj ntnc. Jg słnnm kn‑

tntm bł C. Wgt Ms (2007), któ nsł sę cątkwg ngż‑wn scjg w bn bcnc jk „bnj ktcnc”, gj , kcjng ństwwg nnswn scjg, jk „nb‑nj ktcnc”. N wł n sb jnk sw, ż tm smm cątkwłtcą ę „scjg ktcnj”, któ cnł sę kwn ównttcnc, jk mtgcnc tnów w bęb tj scn. vn G‑n (1970) łżł kmń węgn tcą ę, tkjąc nmnt stkt‑ng nkcjnm smnc nm scjg kjąc stń nwc tnncj ttcnc nswnc mnmm mksmm. k‑tcn scjg stcł ng wbźn knstkcj scjg w tcsmsątc węsątc.

Ską bę cł kjn bc scjg? tc głsł, ż ‑ mę tsm scjgcnm wtm c scjgę n nę ‑bcną. C węcj, scjg kmck sągnęł bcn m jłc wnc sb, ęk cm mż wóc jż swc bwtskc kn mw scjgę bcną cj sł – wóc sę k głębkm nkją‑cm gbnm tnm nsc csów. C wtn scjg bcn XXwk bł ncnn wncjnn, łżł nmnt mbtną scj‑gę kmcką XX stc, któ k stwł stw swj włsnj tns‑cnncj – XX‑wcnj bcnj scjg gbnm sęg.

N c t, b sktw wżn knj scjg bcnj, g‑

ncnc cj mę scjgm njbżsm m słcncm. Jstm tg c. W kńc t, c gbn, mnstj sę jn cs kn jst knsttwn w c mc. Msm stc, ż kn scjg bcnw żm stn jst wn w mc nsc stnwc sstmów kcj‑nc, g ncc kmcc bcążn są b żm nsm ktc‑nm. J mgą nź tcę cs n c węcj nż ktkę, wwjąswją scjgę bcną s nwstck, słcnc. N wm nc tc wkcjącc bwąk ktcn scjgc bcnc, n‑wż c, któ j wnją, k mją cs, b j s. N scęc, K Stn,Sm M, Nck Ctt, Rn Stck ptck dn (2003) c n nmń wtł, gtwjąc ęcnk n tmt gncnc scjg bc‑

nc, c, jk sm t kją, bń snc w słcnc (community‑based research). m tn stw stw s ktk, jk cn kł, któcw łąc w sb bn, ktkę słżbę słcną.

Węksm bmm jst t, ż mkńsk sstm wżsg wkstłcn jstbsną, wsc cwną sn łżną scą nsttcj. ztm kn‑gcj nsc ctc scjg wgą b mnn n óżnc mc w óżnc mjscc. Kncntcj bń sjncj n wżsc scbcnsg sstm nwstckg jst, njmnj cęc, mżw ‑cążn nsc nsttcj kcjnc – w‑ cttnc cg’ów. płżnscjg w mc tc nsttcj jst bn tg w słb sbnc cęcc

wt. Jk kj kjn t, óżncwn w Stnc zjncnc wc‑ óżncwn n m gbnm.




550

Ez X: pRWNCJNzCJ MERyKŃSKEJ SCJG

Socjologia w Stanach Zjednoczonych prezentuje siebie jako uniwersalną, ale jest partykularna – nie tylko w swej treści, ale i w swej ormie, czyli w specycznej dla siebiekonguracji naszych czterech typów socjologii. Równocześnie wywiera ona ogromnywpływ na inne socjologie narodowe i to nie zawsze z korzyścią dla nich. Musimy więczrekonstruować nie tylko narodowy, ale i globalny podział pracy socjologicznej.

pjęc „scjg bcn” jst mkńskm wnkm. Nwt j w n‑nc kjc stnw n sttę scjg, ns jst ncm węcj jk cęcą nsjscn t b nwką. B wątn, włg nktóc mkńskcscjgów n sj n wc nsj scn. Jnk, k óżję Rbk płnwj k, b mów scjg bcnj – c mgłb sęns w kjów n wc – mj tm t n mn kmtn

skcn. Cm nnm mgłb b scjg, j n ngżwnm w óżn‑n bcnc, tcącm sw bcnc? , ż mkńsk w‑stw Scjgcn węcł ns cn stkn scjgm bcnm,wmwn wc s scjg kmckj w Stnc zjncnc. Cwęcj, n wc, g nw scjg kmck są cęst słbs nż scj‑g bcn, ncsk łżn n t g nc wwn męnwjgmn mkńskj scjg wskj n kncn nwj gbnjknstkcj scjg.

Kngcj nsc ctc tów scjg óżn sę w żnc kj. Jk jż wsmnłm, n Gbnm płn13 scjg m cęst sn bcn b‑

c. pcs wt w Rp w k 1990 błm wn, g kłm bską cjęłącącą scjgę cm cwk tw, włsc cm btn‑cm, óżnnm gncjm bwtskm. pcs g w Stnc zj‑ncnc ttwm n tmt ców słcnc, w Rp scjgwtw c słcn! n jkt nęł c scjgę, stmjąc nw bwc – wąkwn ców słcnc (social movement unionism) – któstł nwn kt w Stnc zjncnc wc t óźnj, tk jkb t bł cłkm nw ! płnwkńsk scjg kncntwł sę j‑nk n tk n mbcj słcnj, n cc, n któ skwn bł tkmbcj. Scjgw nw ckt łn ństw t, b‑tw n sttgą c nttwg. zw sb tn t, c ‑

wnn b mcnkm, c ktkm tg c. d jnk, sę t ‑kńcn t, Rp ntj mnj sjjąc kntkst scjg ‑bcnj, nwż scjgw cągn są gncj ąwc,kcj c t ństwwg, bwm nw ą ww scjgów wc‑n sę ków słcństw bwtskg skncntwn sę n ncn, tg, ż bn słcn kncntją sę n źnc bmc k‑tcnc c tż knstwn są włg sbnów „męnwc”, cmkńskc stnów sjnnc. dmbcj słcństw bw‑

13 kn „Gbn płn” nwąj cęst stkng w tt bcstc óż‑nn mę bgtą półncą (wnęt kj ółk ółncnj) bnm płnm (kj wjjąc

sę); wscnł sę n kńcn „mnj wjn”, wjąc kn „kj cg śwt”[. tłm.].

Michael Burawoy



551

tskg sł ęk w ękę jcm scjg ksjnj nstmntnj

(Sts 1997; Wbst 2004).pbn tnncj mżm nź wsę, wsstk w c nwj s‑cc. Wźm zwąk Rck. W stnwskj scjg gnęł w ‑m tk t, b wn sę jk nę cjnj ncjnj ktk w ‑żmc ststnwskc. Bn n bcnj stł sę mą scjg ‑bcnj w cs wż t ssątc, nm stł mnwn ‑t ństww. pcs nłmng nwn tn zsvskj, „stjk”wmcnł słę scjgów. Scjg mł bsk wąk ksją słcństwbwtskg. Jnk, w wjłwnm słcństw bwtskg w k‑s stswckm, nw wstł scjg kł sę bbnn wbc nwj słnkwc. Scjg stł, mż kkm wjątkm, słn skół bn‑

s cntów bn n c bń nk. m, g stnj jk wżn ntk‑tn sęwęc, jst njcęcj sbswn cn ncj, ‑tnjąc scjgów sknc w ng b w Stnc zjncnc.

Stcj wgą łn ncj w kjc sknnwskc, c snm t‑cjm scjmktcnm. scjg stł w ństw bcństwscjng, któ nł jj sną ntcję ktcną, jncn ówn sn mnt bcn. Scjg nwsk, mm ż njwł sę żm wł‑wm scjg mkńskj, knkwn jst n wt ktk – w żjm węc t mnmw. W kj jn ęcmnwą cją,w któm jstwnc jst mnj nż wst scjgów, słcn kmc‑

k jst mł, tg c bj mbtn skją sb mjsc w ssm s‑łcństw, w ą, b jk ntktc bcn. Rgn bkją w g‑tc, wstęją w twj. Nwgw ngcn wmw swcscjgów bcnc gncą, bjąc męnw k wąn ntk Stnm zjncnm, tkż Eą kjm Gbng płn.

Rst E jst óżncwn. Fncj s jną njłżsc t‑cj scjg kmckj jncn ktwj tcjną scjgę bcną, tkm cłwm stcm, jk: Rmn n, p B n n.W ng scjg kmck jst nc młs, ks wjn wtwj, kł sę b b bbnn wbc ą Mgt Ttc, któ stł sęnłż kgnc n bcn ktcn ncjtw, mjąc bj nsw‑

n, skwn wwnąt, m scn. pwót ąów pt pc wó‑cł scjg cę żc, sjąc sę bń ktcnc kjąc nt‑n’g Gns, njbj nkmtg łng scjg bcng, b ów.

Kąc m ó scjg nwc mżn sę kn n tk tm, jk wjątkw jst scjg w Stnc zjncnc, tż tm, jk b jst nsn włww. Wjąc 600 kttów cn, gój jk ggnt n scjgąwtwą. W só wbtnc scjgów, któ cą w nnc cęcc w‑t, stwł w Stnc zjncnc. mkńsk wstw Scjgcnm n 14 000 cłnków 24 łnttwc cwnków. n jst t tk

mncj cb ków, nwż ą n cłm wc w c węksm st‑n cną swc włsnc cnc, w tm scjgów, wnm t‑




552

mn sę „męnwc” stnów, c bkwn w „cnc”,

kłn mkńskc cssmc. z sę t w Rp n jwn, tkż w kjc, któ mją włsn ncąc sb, tkc jk Nwg. Stmw‑n cj zcm bkcj ngsk, nw scjg tcą ‑ntswn nwm bmm kwstm knm. W kżm kjństw tmj gbn sj, któ łmą nw ł c scj‑gcnj, wbjjąc kn mę ct scjg.

mkńsk scjg, b ssk mtcj stn ktkjącc jąsób, stj sę gmnm n skę wtwą. St węc nm scgón ww‑n, b swncjw nsą włsną scjgę, b ją ją stł nws‑nc n jj sckę nwą słę. pnwn msm wcw g nnm scjgm nwm, jąc sb swę c knc tcj c

scj, b cn scjgę scną kną. Msm m w gbnc kt‑gc, b stc włnjąc sę gbn ł c scjgcnj. J Stn zjncn ąą mc swj scjg kmckj, t msm wsscjg bcn w kjc Gbng płn scjg ktcn w E‑. Msm mcn sc scjg ktcnc, któ wkcją n tk m scn, gnc nw. Msm stsw nsą scjgę ns smc, sk węksą wm n tmt gbnc sł, któ kją nsąscną, żbm mg nm stw, n jn b n stwnm.

Ez X: pdzy dySCypNy

Nauki społeczne odróżniają się od humanistyki i nauk przyrodniczych poprzez specy‑ czny dla nich związek wiedzy instrumentalnej i reeksyjnej – związek, który sam w so‑bie jest zmienny, dając tym samym różne możliwości publicznych i praktycznych inter‑wencji. Wiedza interdyscyplinarna przybiera różne ormy w każdym z kwadrantów polasocjologicznego.

Mów sę, ż ł n scn jst btnm ktm st wętn‑stwcnj E, ż bcn scjcj scnn jst ncncn ż ‑wnnm ąż w knk nkwn nk słcnc. mmn W‑stn nn (1999) wsks sttn tę twstcną ntję w Rc KmsjGbnkn n c Rstktcj Nk Słcnc. pjkt j sę b ngźn, bkj w nm tń: w kg? W c? Nw, nk‑

wn nk słcn bt łtw wbwją sę ksjnc, c ktcng bcng mmnt scjg. W wc mncj jn bt łtw sę w jn snc. pkmw btn ł scn tk tg, żstł n stwn w knm mmnc st, t n m c twłg mnjącg sę ncn ntsów, któ ntją. nc t łn‑n błę gntcng. b k stw ł scn b cwwęł, włm sę scmtcnc stwń ó kmckc, n‑cnn węcjąc wgę ówn wwnętnm óżncwnm jk óżn‑nc w cs stn.

Nk nc są w żj m t n w nstmntnj k‑

nnj w gmc bwcc, któc wjn ż w gst słcnc n‑kwc. tm kmck, wwąc sę wt ktk – m‑

Michael Burawoy



553

sł c ą – jst gtw wkst kc nkw. W c węksm stn

tm kmck wc w bęb wt kmckg, b kwc nw bn, stnwąc cjną słę wbc ktwnc kłów,c t w stn bń mcnc, k jąwj c bngtk (Estn1996; M 1996; Scmn Mn 2004). k ktcn ksjn, cęstcągjąc sę n btę bcną, n jst sncją nk ncc w tkmstn jk nk mnstcnc. dł stk c tt sttcn skjątm wżn g mę wężsm gm nwców c w bębssc bcnc. c w stnwn jst c wt sttcnątą n skswnj wcj, c wę ktcną bcną, cmgą b n cwc wjn skł w nstmntnj, c nwtwj w wt ktk.

pnwż swj ncj łącą w sb wę ksjną nstmntną, nksłcn njją sę n cęc nk mnstcnc nk ncc.Jnk ównwg mę tm wm tm w wgą óżn w óżncnkc słcnc. Eknm, n kł, bżł sę – tk b, jk t tkmżw w k nk słcnc – cg, c k mżm gm‑tm nkwm, któ mnwn jst jn gm bwc (knmnkscn). W gncj tj scn wcn sę t w nsttk ngó(M Ck c Ng Nb), knt njwęksc cssm t, w‑źnm ngwn n tk włów nwstckc, tkż smc knm‑stów bk tnmcn gnwnc sbó. Eknmc snc twją

tk wt, k bęą mg sk nn w ktgc wwc. B wąt‑n, mżn b ówn sjnną knmę scn pt Kmnstcnj jj sntm jj sójną ktną, któą óbj n nc wt w męwnc14. Wwnętn kncj knm j jj węks stż w wc k‑mckm węksą ktwn w wc ktk.

J knm jst jk pt Kmnstcn, t mkńsk scjg jst jk ncsnkm, cntwn mkcj cstncąc. Jst n t nłżnc nkłjącc sę n sb tcjc bwcc, cg wc‑nm są 43 ktwn skcj c cąg mnżąc sę ng (Enns 1992) stnnn wst cssm scjgcnc (n n [1993] 1990: 159). Sc‑cn ns, nsttcjnwn ssób łn wc łżn n‑

sc sktw – jkkwk n ws kwtn. Ns scn, c jstccnm tnm sstmm kstwm (Bs 2004), jst twt bjnż knm, j m t mbncą k mę włm sttgmktcj stntów (Hn 2003). dscn jst bj mktcn w wb‑n swc nkcjns. Rcj cłnkwsk n są gncn kwstkmckc wmgją c jn tc cnt só cłnków, b mócst n głswn. m smm, j knm jst bj ktwnw wc ktk, t stkt scjg jst gnwn w tk ssób, b g‑

14 Mn Fc‑Gncs (2004) kmntj tn gmn męnw włw m‑kńskj knm. pcjąc n m mt Sn (2002), pt Evns (2004) słwł n ‑

cną knmę w stnę gncng ngżwn bcng, w knk knm wżwj nkn bm mkcj btwnj.




554

w n óżncwn bcnc. W tm stn, w jkm ns wgęn wg

ż w s bcnj, mm węks sns n t, b n ww włw nktkę ns ngżwn bcn.W kntkc nnc nk słcnc nk tcn są m błknw‑

nm, nkncjm cj w knk tk słcnj nż bcnc, cjk w nstmntnj nż ksjnj. bcn, skłnnc mwnw ktgc t cjnng wb wł kcj gjącj nsnęc sę scn w stnę ksjnc. Rc stjk w mc nk tcnc st n stż bj nsttcjnng jc tk mcntę tcną jk tę ktcną. ntg gg są błknwn nn ł „nstmntn‑ksjn”, węc ntg ktw ggmnstcn cęst tstją cwk nkwm mm swc kgów,

ówncn słżąc jk mst mnstk. F, kjn skżwnmę nkm słcnm mnstką, njj swą włsną nsę w w ktcnj.

pł scnn są ncn snjs w Stnc zjncnc nż g‑kwk nj, tg tż w „ntscnn” w nwn żwt ngncc jącc ns scn. Kż ctc tów scjg w‑cwj mnn sc wmn wsółc sąsnm scnm. N ntj‑s w kmckj m mjsc „męscnn żcn sę” (cross‑disciplinary borrowing ). K scjg knm scjg tcn cą kwnc scn, tt tg żcn wcąż m ckt swc s‑

cjgcn – tc słcnc stw łn nk tk. N ntjsscjg ktcnj m mjsc „tnsscnn nj” (trans‑disciplinary inu‑sion). Fmnm, ststktm ktcn t s wsón wwł włwn ngżwn t ktcnj w scjgę kmcką. nj ws błgncn. Rwój w bcnj cęst jst wnkm „mtscnnjwsółc” (multi‑disciplinary collaboration), jk n kł „cstncąc bn łn” ( participatory action research), któ gm m słcnckn cnc łnjącc sę scn. Słcn k bm –kmnn m mskn, ncscn wsk, cb, nsj wst‑cjąc n tmn, sknctw t. – tm cj wsón mtsc‑nnm słm, b stw m smłw sttgę. W kńc, w wc

ktk stnj „wsółscnn kncj” (joint‑disciplinary coordination),któ cęst wc cę scn. k węc, nwn ństwbn kn, cęst słżąc knktnm cm ktcnm, wł wsń‑stw nkm tcnm knm.

p cwcn wg łów scnnc jęc c w óżncwnckmbncjc w nstmntnj ksjnj, msm t, c t óżn‑n nc? W scgónc, c jst c wjątkwg w w scjgcnj ntsc, któ n ntj? C mgbm ówn b b knmst‑m c tgm, jn scęw bg kcnc kńcm jk s‑cjgw – c jst t tk kwst nwkj wg, bgcn k? C

mm swją włsną tżsm n t nk słcnc? w mn mjjsttnj t.

Michael Burawoy



555

Ez X: SCJG JK zWENNK15

Jeśli perspektywą ekonomii jest rynek i jego ekspansja, a perspektywą nauk politycz‑nych państwo i gwarancja stabilności politycznej, to perspektywą socjologii jest społeczeń‑stwo obywatelskie i obrona tego, co społeczne. W czasach tyranii rynku i despotyzmu pań‑stwowego, socjologia – a w szczególności jej publiczne oblicze – broni interesów ludzkości.

Nk słcn n są tgm scn, nwż scn ntją óżn scn nts – wsstkm ążn cwn stw, n któc sę c w. Eknm, jką nm , jst żn stnn nków w jj nts ż c ksnsj, nk tcn żn są ństw, w c n‑ts ż stbn tcn, cs g scjg jst żn słcństwbwtskg, jj nts t ksnsj tg, c słcn.

cm jst słcństw bwtsk? N tb mjj gmntcj mż‑

m nw j jk wtwó wętnstwcng cng ktm,któ cnł sę wstn stwsń, ców bcnc njjąccsę ówn sęgm ństw, jk gsk – t tcn, wąk ‑ww, sknctw, wsónt gjn, kwn m bgctw bw‑nc gncj. dnmk nkcjnwn stwsń jst jną w swm ‑j sktwą scjg, węc g nk – w stnwskm zwąk Rc‑km, twskc Nmcc, C gst pnct – scjg tkż nk.K słcństw bwtsk kwt – w Rsj csów stjk, w Rpw csc óźng t – kwt scjg.

Scjg mż b łącn słcństwm ęwną, cwc n

nc t, ż scjg jmj sę jn bnm słcństw bwtskg.Jst tg k. b n ństw c knmę s k t w s ‑ł c ń s t w b w t s k g . Scjg tk, n kł, n jst tmsmm c tg. B n słcn wnkwn tk tcję tg,c słcn, tk sm jk scjg knmcn b óżn sę knm,gż sk sę n tm, c mjją knmc, n słcnc stwc nk.

n tcęcw ł nk słcnc – n mm t mjsc, b włąctkc jj sąsów, jk gg, st ntg – bł kwtn w mmncc nn w XX wk, mł sę w XX wk (w wąk wnm sę nkłnm gnc ństwwc, gsk słcństw). Jnk w cągsttnc tst t tn tcęcw ł żw nsns, wwłn,

jnj stn, jnstnncą ństw, gj – nmntmm nk.p tn ks słcństw bwtsk bł knwn nwwn nk ństw. cj wbc tc wóc sł wcąż jnk jw sę, j w gó‑ sę jw, stn słcństw bwtskg, jętg w jg knm, n‑wm tnsnwm wm. W tm sns wąk scjg słcń‑stwm bwtskm, c scjg bcn, ntj nts kc – n‑ts w wstmn ówn stm ństw, jk tn nk.

15 Smłwn cnęt sj vn Gn tm smm ttłm (1968). Równtn t X są wkcjn słw p’ B: „Etnscjg jst jm gncng nt‑ktst kc, któ jk bw mt łjąc, mż cn sę ntwn

twn gstncj ngżwn swc kmtncj w słżb nwsmw k‑nnm w mn tkmów”. Ctwn ïc Wcqnt (2004).




556

Ccłbm t scw t, c włn włm. p ws, wę, ż

knm nk tcn wkwł wsón gcną bmbę gwą,któ swwł kscs nków ństw, kscs, któ nscą nmnt bcng nwstt, c sw włsn kmck stw stnn, jk w‑ nnc c. Jnk sąc t, n ccłbm cn wsstkc tgów knmstów. W kńc scn są m wł, kż mnjącm ‑cjnm słm. pmm stjc w nkc tcnc c sc kn‑m sttstcnj ( post ‑autistic economics) – knm, któ stg jnstk jk jł łżn stt k. Jk scjgw mżm nź, ktcnnźm, smńców wsółcwnków w bęb tc cjncmcj.

p scjg tkż jst n. Słcństw bwtsk n jst w kńc

jką mnjną słcncą, ją j ł, mncj kstcj16.Hstcn słcństw bwtsk bł msknwn bł. W mę, jk stwł sę n c bj nkwn, njżżn bł nk ństw, cwc sę w scjg w bktcnm stswn tkc tmnów, jk k‑tł słcn. Słcństw bwtsk jst w żj m m wk, cwcąż gmntwłbm, ż wsółcn stnw n njs tn bn kc – bn, któ błb wst wn ktcn nstwnjscjg bcnj.

Jk mżm sągną tn c? Jk jż sgwłm w t V, nsttcjnn ł c scjgcnj wjąc m sł gncł tccs ks‑

nsję scjg bcnc. N msbm bn scjg bcnj, gb n stnł sk w jj cj. pwcężn c wmg ngżwn węcn, któ w jż jęł jmj st. dtg st n scjg‑m – n t, b b ną, b s wt. k węc stnj jż s‑k sktm scjg bcnc. są nw sągnęc. Cssm „Cntxts”,n kł, bł wk kk w stnę scjg bcnj. B ą m‑kńskg wstw Scjgcng, gtwwn tów Kngs gn bkcj, tkst w nsm btn „Ftnts”, włżłwk wsłk w mc bbng. W tm k S wwł nwą ngę, któ‑ bę wm nn knktnc ntcj scjg w mc. Msm ktww tą n wsółc cję mę scjgą nnkstwm, gż

nnk n tk sm w sb stnwą bcn, stją mę nm wcą nnc bcnc.

S włł ównż gę nwą wną nsttcjncjęscjg bcnc, któ jmw sę bę tm kcwm kwstm. pws, bę wż t, w jk ssób n wmcn stnjącą jżscjgę bcną, cnąc nwn wnm, cnąc wtn bcnm.p g, g nw bę tw t, w jk ssób mżn cęc

16 W tm nkc stję sę kmwską sktwą kmntn, tkc jk mt Etn(1993) p Snck (2002), któ kncntją sę n mnj cj jnstk słcństw któ‑ stgją cę, mncję, kskję t. jk ntnn kłócn. k sm jk n stwją

w cntm ntswn ł słcństw, stwją n n bc kwstę ł w bę‑b scjg wsk kmckm w gó.

Michael Burawoy



557

wn scjg bcnj, jk wng tk cęst mjn w cs

nwn wóżnń m wsłk włżn w tę nę. Nktó wł nwstck jż wwł ng bg cęł gtww g‑m ncn scjg bcnj. p tc, j mm n ng scjgębcną, msm wcw kt wjąc nm óżn bą scj‑gę bcną łj. msm sb tn t, kt kn wcj scj‑g bcnj. Msm ws njs scjg bcnc, ckwk tnc. Scjg bcn n mż b scjgą gj ktg.

C t nsttcjnn mn są b sttn, skcs scjg bcnj nbę gón, n. Nj n, k scjg bcn b w‑bźnę scjgów, k scjgw nją scjgę bcną wmc‑nną nsącą włsn ng j scjgw wwą ją j, jk

c słcn, m km. Wbżm sb m węłów, któckż kj wąk scjg jj bcncm, twącc wsón jnst. Bęą n sę n stc ntnswnc stów, wnętc t, b‑ń ktcnc ktcng mn, b sągną wsón mn ncnm gncm, włsc, n tk, gncm nwm, tm smmc cnkw słc. Ns nł st st wt swj sk‑ł sbj n bą.

Przełożyła Agata Dziuban

ERUR CyWN

bbtt nw. 2001. Chaos o Disciplines, Ccg: Unvst Ccg pss.n T Wsngn Mx Hkm. 1994 [1944]. Dialektyka oświecenia [Dialek‑

tik der Auflärung. Philosophische Fragmente], ł. Młgt kswc, Wsw:FS pN.

mcn Scgc ssctn. 2004. An Invitation to Public Sociology, Wsngtn: m‑cn Scgc ssctn.

nt Hnn. 2000 [1958]. Kondycja ludzka [Te Human Condition], ł. nn gk,Wsw: t.

B Rbt, Rc Msn, Wm M. Svn, nn Sw Stvn M. tn. 2007[1985]. Skłonności serca. Indywidualizm i zaangażowanie po amerykańsku [Habit so theHart. Individualism and Commitment in American Lie], ł. pt Kwsk, d. Stsk

ms Ż, Wsw: Wwnctw kmck psjnn.Bnjmn Wt. 1968. Illuminations: Essays and Reections, Nw yk: Hct Bc Jvn‑

vc.Bnjmn Wt. 1996. Anioł historii. Eseje, szkice, ragmenty, ł. Kstn Kmnw

n., pnń: Wwnctw pnńsk.Bg pt. 2002. Whatever Happened to Sociology, „Fst Tngs” 126: 27‑29.Bb Wm. 2003. Betty Dukes et al vs Wal‑Mart Stores, Inc. [t w sąwg].B pt ts d dncn. 1967. Te American Occupational Structure, Nw yk: Jn

W.Bk dk. 2003. University in the Marketplace, pnctn: pnctn Unvst pss.B p. 1988 [1984]. Homo Accademicus, Stn: Stn Unvst pss.

B p. 2005 [1979]. Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia [La Distinction.Critique sociale du jugement ], ł. pt Błs, Wsw: Wwnctw Nkw Sc.




558

Bwn p, Stn zvstsk, Sbn McCmck, Bn M, Rc MFsc R‑bcc Gs tmn. 2004. Embodied Health Movements: New Approaches to Social Move‑ments in Health, „Scg Ht n nss” 26: 50‑80.

Bs V. 2004. Te Academic Caste System: Prestige Hierarchies in PhD Exchange Networks,„mcn Scgc Rvw” 69: 239‑264.

C Stn (.). 2001. What’s Wrong with Sociology? , Nw Bnswck: nsctn pbss.Cmn Jms. 1966. Equality o Educational Opportunity, Wsngtn: Unt Stts dt‑

mnt Ht, Ectn n W.Cmn Jms. 1975. rends in School Segregation, 1968‑1973, Wsngtn: Ubn nsttt.Cmn Jms. 1991. A Quiet Treat to Academic Freedom, „Ntn Rvw” 43: 28‑34.Cmn Jms. 1992. Te Power o Social Norms, „dk dg” 3.Cns ptc H. 1991. Black Feminist Tought , Nw yk: Rtg.Cmb ccnt nvstgtn B, 2003, Rapport , t. , Wsngtn: Gvnmnt pntng

c.dw Jn. 1927. Te Public and Its Problems, Nw yk: Hn Ht.dBs W.E.B. 1899. Te Philadelphia Negro, Nw yk: nctt.dBs W.E.B. 1903. Te Souls o Black Folk, Nw yk: .C. McCg.dBs W.E.B. 1935. Black Reconstruction: An Essay toward a History o the Part Which Black

Folk Played in the Attempt to Reconstruct Democracy in America, 1860‑1880, Nw yk:Hct, Bc n Cmn.

Enc Bb. 2006 [2001]. Za grosze. Pracować i (nie) przeżyć [Nickel and Dimed. On(Not) Gettind by in America], ł. Bb Gmsk, Wsw: WB.

Enns Jms. 1992. Te Social Organization o Sociological Knowledge: Modeling the Intersectionso Specialties, „mcn Scgc Rvw” 57: 259‑265.

Estn Stvn. 1996. Impure Science, Bk: Unvst Cn pss.Etn mt. 1993. Te Spirit o Community, Nw yk: Smn n Scst.Evns pt. 2004. Development as Institutional Change: Te Pitalls o Monocropping and the

Potentials o Deliberation, „Sts n Cmtv ntntn dvmnt” 38: 30‑53.Fc‑Gncs Mn. 2004. Te Construction o Global Proession: Te Case o Economics,

Department o Sociology, Bk: Unvst Cn (nbkwn msns).Fs Nnc. 1997. Justice Interruptus: Critical Reections on the „Postsocialist” Condition, Nw

yk: Rtg.Gmsn Wm. 2004. Lie on the Interace, „Sc pbms” 51: 106‑110.Gns Hbt. 2002. More o Us Should Become Public Sociologists, „Ftnts” 30: 10.Gwn Jf Jm Js (.). 2004. Rethinking Social Movements, nm: Rwmn n

tt.

Gn vn. 1968. Te Sociologist as Partisan: Sociology and the Welare State , „mcnScgst” 3: 103‑116.

Gn vn. 1970. Te Coming Crisis o Western Sociology, Nw yk: Bsc Bks; [tł‑mcn n jęk sk gmnt eoretyczny kontekst socjologii [w:] Emn Mkck(.), 1984, Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej, t. 1,Wsw: pństww nsttt Wwnc].

Hbms Jügn. 2002 [1981]. eoria działania komunikacyjnego [eorie des kommunikativenHandelsn], t. 2, ł. nj M. Knwsk, Wsw: Wwnctw Nkw pWN.

Hbms Jügn. 2007 [1962]. Strukturalne przeobrażenia sery publicznej [Strukturwandel der Öentlichkeit ], ł. Wn nk Młgt kswc, Wsw: WwnctwNkw pWN.

Hn Sn‑K. 2003. ribal Regimes in Academia: A Comparative Analysis o Market Structure Across Disciplines, „Sc Ntwks” 25: 251‑280.

Michael Burawoy



559

Hkm Mx. 1985 [1947]. Zmierzch rozumu, ł. Jns Stwńsk [w:] J ńsk(.), Szkoła rankurcka, Wsw: Kgm tck.

Hwt vng s. 1993. Te Decomposition o Sociology, Nw yk: x Unvst pss.

Jcb Rss. 1987. Te Last Intellectuals: American Culture in the Age o Academe, Nw yk:Nn pss.

Kng K. 2003. Characteristics o Doctoral Scientists and Engineers in United States: 2001,ngtn: Ntn Scnc Fntn, dvsn Scnc Rscs Sttstcs.

K dv. 2003. Shakespeare, Einstein and the Bottom Line, Cmbg: Cmbg Unvst pss.

kts m. 1978. Te Methodology o Research Programs, Cmbg: Cmbg Unvst pss.

sn zmmmn J. 2003. Sociology in Government: Te Galpin‑aylor Years in the U.S.

Department o Agriculture 1919‑1953, Unvst pk: Unvst pnnsvn pss. McCng. 1976. Sociology or Whom? , „mcn Scgc Rvw” 41: 925‑936.mn Wt. 1922. On Public Opinion, Nw yk: Hct, Bc n Cmn.st Sm Mtn N J. Sms. 1961. Sociology: Te Progress o a Decade, Engw

Cfs: pntc H.mnn Stn. 1992. Militarism, Imperialism, and Racial Accommodation: An Analysis and

Interpretation o Early Writings o Robert E. Park, Fttv: Unvst knss pss.n Rbt. 1939. Knowledge or What? Te Place o Social Sciences in American Culture, pn‑

ctn: pnctn Unvst pss.n Rbt Hn n. 1929. Middletown: A Study in Modern American Culture, Nw yk:

Hct Bc n Cmn.

n Rbt Hn n. 1937. Middletown in ransition: A Study in Cultural Conicts, Nwyk: Hct Bc n Cmn.M Sm Bb Ews (.). 2000. Service learning Pedagogy as Universities’ Response to

roubled imes, wn scjn „mcn Bv Scntst” 43: 741‑912.McCmck Sbn, J B, p Bwn Rt pk. 2004. Public Involvement in Breast

Cancer Research: An Analysis and Model or Future Research, „ntntn Jn HtSvc” 34(4): 625‑646.

Mtn Rbt. 1982 [1949]. eoria socjologiczna i struktura społeczna [Social Teory and Social Structure], ł. Ew Mwsk J Wtnstn‑Żłwsk, Wsw: pństww W‑wnctw Nkw.

Ms C. Wgt. 1948. Te New Men o Power. America’s Labor Leaders , Nw yk: HctBc n C.

Ms C. Wgt. 1958. Te Causes o World War Tree, Nw yk: Smn n Scst.Ms C. Wgt. 1960. Listen, Yankee!: Te Revolution in Cuba, Nw yk: McGw H.Ms C. Wgt. 1961 [1956]. Elita władzy [Power Elite], ł. gnc Rsk, Wsw:

Ksążk W.Ms C. Wgt. 1965 [1951]. Białe kołnierzyki. Amerykańskie klasy średnie [White Collar. Te

American Middle Class], ł. pt Gf, Wsw: Ksążk W.Ms C. Wgt. 2007 [1959]. Wyobraźnia socjologiczna [Te Sociological Imagination], ł.

Mt Bcc, Wsw: Wwnctw Nkw pWN.M K. 1996. Organizing Integrity: American Science and the Creation o Public Interest

Organizations, 1955‑1975, „mcn Jn Scg” 101: 1592‑1627.M Jn. 1973. War, Presidents and Public Opinion, Nw yk: Jn W.

M Gnn. 1944. An American Dilemma: Te Negro Problem and Modern Democracy, Nwyk: H n Rw.




560

stw Jms, G Hss Sn Ens (.). 1999. Cultivating the Sociological Imagination:

Concepts and Models or Service Learning in Sociology, Wsngtn: mcn ssctn Hg Ectn.pg dv. 2002. Te Mark o Criminal Record (w ktsk), dtmnt Sc‑

g, Unvst Wscnsn, Msn.pk Rbt. 1972 [1904]. Te Crowd and the Public, Ccg: Unvst Ccg pss.psns ctt. 1937. Te Structure o Social Action, Nw yk: McGw H.psns ctt. 2009 [1951]. System społeczny [Te Social System], ł. Mcł Kcmck,

Kków: zkł Wwnc NMS.psns ctt. 1961. An Outline o Social System [w:] ctt psns nn (.), Teories o

Society, Nw yk: F pss, s. 30‑79.pttsn n. 2002. Te Last Sociologist , „Nw yk ms”, 19 mj.psnt Rsc Cmmtt n Sc ns. 1933. Recent Social rends in the United States,

Nw yk: McGw‑H.ps Gtcn, n Sct Sn. 2004. Berkeley’s Betrayal: Wages and Working

Conditions at Cal (t ntwn n cnm jź mkńskg w‑stw Scjgcng, 16 sn, Sn Fncsc).

ptnm Rbt. 2008 [2000]. Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnychw Stanach Zjednoczonych [Bowling alone. Te Collapse and Revival o America Community],ł. pmsłw S Sbstn Smńsk, Wsw: Wwnctw kmck psjnn.

Rs wnc. 1981. A History o American Sociological Association, 1905‑1980, Wsng‑tn: mcn Scgc ssctn.

Rsmn dv. 1971 [1996]. Samotny tłum [Te Lonely Crowd ], ł. Jn Stck, Wsw:

pństww Wwnctw Nkw.Rn Ctt. 2004. Can We Be Compañeros, „Sc pbms” 51: 110‑113.Scmn Rc Wm Mn. 2004. Intellectuals, Ideology, and Social Networks: Te Pro‑

cess o Grievance Construction in the Anti‑Genetic Engineering Movement , dtmnt Scg, Unvst ns, Ubn Cmgn (nbkwn msns).

Snck p. 2002. Te Community Persuasion, Btm: Jn Hkns Unvst pss.Sn mt. 2002 [1999]. Rozwój i wolność [Development as Freedom], ł. J ńsk,

pnń: Wwnctw zsk S.Snntt Rc. 2009 [1974]. Upadek człowieka publicznego [Te Fall o Public Man], ł.

Hnn Jnkwsk, Wsw: M.Sts . 1997. Te Waning o Sociology in South Arica, „Sct n nstn” 28: 12‑19.

Skc T. 2003. Diminished Democracy: From Membership to Management in AmericanCivic Lie, Nmn: Unvst km pss.

Smt dt. 1987. Te Everyday World as Problematic, Bstn: Ntstn Unvst pss.

St‑Rt Rbt Wm Eskn. 2004. Academic Relations: Te Use o SupplementaryFaculty, Wsngtn: mcn Scgc ssctn.

Stc Jt. 2004. Marital Suitors Court Social Science Spin‑Sters: Te Unwittingly ConservativeEects o Public Sociology, „Sc pbms” 51: 131‑145.

Stc Jt mt Bb. 2001. (How) Does the Sexual Orientation o Parents Matter? ,„mcn Scgc Rvw” 66: 159‑183.

Stf Sm n. 1949. Te American Soldier , pnctn: pnctn Unvst pss.

Stn K, Sm M, Nck Ctt, Rn Stck ptck dn. 2003. Communi‑ty‑Based Research and Higher Education, Sn Fncsc: Jss‑Bss.

Michael Burawoy



561

n Stn Jntn n. 1993 [1990]. Socjologia amerykańska w poszukiwaniu tożsa‑mości [Te Impossible Science: An Institutional Analysis o American Sociology], ł. EwBck, Wsw: FS pN.

Uggn Cst Jf Mn. 2002. Democratic Contraction? Political Consequences o Felon Disenranchisement in the United States, „mcn Scgc Rvw” 67: 777‑‑803.

Vgn dn. 2004. Public Sociology by Accident , „Sc pbms” 51: 115‑118.Wcqnt ïc. 2004. Following Bourdieu into the Field , „Etng” 5(4): 579‑598.Wt n Mgg Gg. 2000. Te Case or Marriage, Nw yk: db.Wstn mmn, Csts Jm, Evn Fx K, Jügn Kck, dmnq ct,

V.y. Mkmb, pggn, pt J. Mc‑R t. 1999. Otwórzmynauki społeczne. Raport Komisji Gulbenkiana Na Rzecz Restrukturyzacji Nauk Społecznych ,ł. B. ss [w:] nj Fs (.), Wyzwania wobec nauk społecznych w progu XXI

wieku, Kków: Unvsts, s. 9‑106.Wn Mc. 2002. Publics and Counterpublics, Nw yk: zn Bks.Wbst Ew. 2004. Sociology in South Arica: Its Past, Present and Future, „Sct n ns‑

tn” 35: 27‑41.Wsn Wm Js. 1996. When Work Disappears, Nw yk: Kn.W n. 1989. Whose Keeper? , Bk: Unvst Cn pss.

* * *

Mc Bw. 2005. 2004 Presidential Address: or Public Sociology, „mcn ScgcRvw” 70, 1: 4‑28.© mcn Scgc ssctn. 1307 Nw yk vn NW, Wsngtn, dC 20005‑4701


asa.polish

Documents