artropodlar 1. ders
DESCRIPTION
artropodTRANSCRIPT
![Page 1: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/1.jpg)
ARTROPODLARPhlebotomus, Sivrisinekler,
Bitler ve Pireler
Prof. Dr. Salih KUK
![Page 2: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/2.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 2
AMAÇ ve ÖĞRENİM HEDEFLERİ
• Phlebotomus, Sivrisinekler,
Bitler ve Pireler
• Genel özellikleri,
• Vektörlükleri
• Hastalıklar
• Korunma ve Kontrol
![Page 3: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/3.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 3
PARAZİTLER
PROTOZONLAR HELMİNTLER ARTROPODLAR
Nematodlar Sestodlar Trematodlar
![Page 4: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/4.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 4
PHLEBOTOMUS (TATARCIKLAR-KUM SİNEKLERİ)
• Phlebotomodae familyasının sağlık önemi olan tek cinsidir
• Küçük vücutlu, vücutları ve kanatları kıllı, soluk yada parlak sarı renkli zooantrofil sineklerdir
• İnsana;Visceral leishmaniosis (Kala azar), Kutanöz leishmaniosis (Şark çibanı), Amerikan leishmaniosisi, Bartonellosis ve Tatarcık hummasını bulaştırırlar.
• Soktukları yerde harara denen allerjik reaksiyon meydana gelir.
![Page 5: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/5.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 5
Phlebotomus• Morfoloji:
Erişkin 1.5-3.5 mm boyunda, Baş küçük ve öne eğik, Gözler büyük ve birleşiktir. Hortum delici-emici tarzda
• Anten kısa ve 16 parçalıdır, tespih tanesi şeklinde ince ve uzun yapıda
• Palpler 5 segmentli ve segment büyüklükleri farklı (Tür ayırımında önemli)
• Erkeğin ağız yapısında maxilla ve mandibula yoktur.
![Page 6: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/6.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 6
PhlebotomusMorfoloji:• Bacaklar göğüsten çıkar, üç çifttir, ince
uzundur,
• Kanatlar kıllı ve lanset şeklindedir. Dinlenme veya konma halinde kanatlar V şeklindedir.
• Karın bölgesi, 10 parçadan oluşur, son iki parçadan genital organlar bulunur
• Sindirim sistemleri:Hortum, farinks, özafagus, mide, bağırsak, rektum, anüs.
• 400 türü olmakla beraber: • P. papatasi, P. sergenti, P. perniciosus
vektörlükte önemli türlerdir.
![Page 7: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/7.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 7
Phlebotomus
• Yaşayış ve üreme: – Hayvan yuvaları (Kemirgen, kaplumbağa, kertenkele ve kuş
yuvaları),– Hayvan inleri, – Ağaç kovukları, – Ev ve ahırlardaki duvar çatlaklarında yaşarlar – Nemli, loş, rüzgarsız yerlerden hoşlanırlar. – Uçma güçleri az, kısa aralıklarla uçarlar
• Geceleri aktifdirler, gündüzleri barınaklarda bulunurlar. – 25-28oC’de en aktif oldukları ısı.
![Page 8: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/8.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 8
Phlebotomus• Hayat döngüleri: Yumurta - larva - pupa - erişkin şeklindedir
• Ömürleri kısadırErkekler 4 gün,Dişiler 12-30 gün yaşarlar
Dişileri kan emerek Emdikleri kanı 2-3 günde sindirirler. Erkekleri ise bitki öz sularıyla beslenirler
![Page 9: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/9.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 9
Ömürleri 2-3 haftadır.
Dişiler döllendikten 8-10 gün sonra çürümüş bitkisel artıkların bulunduğu nemli yerlere 50-60 adet yumurtayı tek tek bırakırlar.
Yumurtalar suda ve kuru yerlerde gelişmezler.
![Page 10: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/10.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 10
SİVRİSİNEKLER
• Sivrisinekler Diptera takımında yer alan 130 familyadan birisi olan Culicidae familyasındandır.
• 3600 sivrisinek türü bulunan Culicidae familyası üç alt familyaya ayrılır:
• Anophelinae
• Toxorhychitinae
• Culicinae
Hayat döngüleri:
Yumurta - larva - pupa - erişkin şeklindedir.
![Page 11: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/11.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 11
Sivrisinekler• Morfoloji: 1.5-12.5 mm boyunda, başları küçük, gözleri
büyük, antenleri ve hortumu ince-uzun, karınları silindirik yapıda olan dipterlerdir.
• Tropikal-subtropikal-ılıman iklimlerde yaşarlar. Türkiye'de 66 tür vardır.
• Yumurta: Anophel cinsinde kayık şeklinde, Culex cinsinde ise oval yapıdadır.
• Anophel yumurtalarında yüzgeçler olduğundan suda yüzerler. Culex yumurtalarında ise yüzgeç olmadığından suda yüzemezler ve yumurtlanmadan birbirine yapıştırılarak suya bırakılırlar.
![Page 12: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/12.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 12
![Page 13: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/13.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 13
Sivrisinekler• Larva: Bacaksız ve kurt şeklindedir. Hepsi gelişimlerini
suda tamamlarlar.
• Anophellerde hava sifonu olmadığından su yüzeyine paralel dururken,
Culex cinsinde hava sifonu vardır ve su yüzeyine 45 0C açıyla dururlar.
Anophel larvalarının sırtında yüzmeye yarayan Palme tüyleri vardır. Culex’de yok.
![Page 14: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/14.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek,Bit ve Pireler
14
![Page 15: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/15.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 15
SivrisineklerPupa: hareketli, vücudu iki kısımdan oluşur. (Cephalotorax
ve abdomen) Besin almazlar.
• Anopheles’de: ilk karın parçası gövdeye dayalı, hava borusu kısa ve geniş
• Culex: ilk karın parçası gövdeye dayalı değil, hava borusu dar ve uzun
![Page 16: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/16.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 16
Sivrisinekler
Erişkin: Vücut 3 parçadan meydana gelir: (Baş -torax-abdomen)
• Başta 2 göz, 1 hortum, 1 çift anten ve 1 çift palp vardır. Erkeklerde mandibula kısa olduğundan konağın derisini delemez ve kan ememezler, bitki yapraklarından öz su emerler.
• Dişide antenler üzerindeki kıllar kısa ve seyrekken erkekte uzun ve sıktır.
• Gövdeden 3 çift bacak, 1 çift kanat çıkar.
![Page 17: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/17.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 17
![Page 18: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/18.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 18
![Page 19: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/19.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 19
Sivrisinekler• Sivrisinekler göller, akarsular ve bataklıklar civarında
gölgelik, rüzgarsız ve kuytu yerlerde yaşarlar.
• Pupadan çıkan dişi 2-24 saat içinde çiftleşir. • Bir dişi bir defada 50-500 yumurta yumurtlar. • Hayat boyu 1-4 kez yumurtlar. • Her yumurtlamadan önce kan emer. • Bir çok türde yumurtalıktaki yumurtanın döllenip gelişmesi
için dişinin kan emmesi gerekir.
• Suyun dışına bırakılan yumurtalar gelişmezler. • Hayat süresi tropikal bölgelerde 6 aya kadar uzayabilir.
Ülkemizde yazın 1-2 ay yaşarlar.
![Page 20: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/20.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 20
Sivrisineklerin Parazitolojik Açıdan Önemi
1- Ektoparazit olarak sivrisinekler
İnsan ve diğer omurgalı hayvanlardan kan emeler.
Aşırı rahatsızlığa ve allerjik reaksiyonlara yol açarlar
2-Vektör olarak sivrisinekler
Parazitolojik açıdan asıl önemi ise bazen epidemilere bile neden olan hastalık etkenlerini insan ve omurgalılar arasında yaymalarından yani vektörlüklerinden ileri
gelmektedir.
![Page 21: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/21.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 21
Sivrisineklerle Bulaşan Viral Hastalıklar
• Arbovirus; Artropod vücudunda çoğalan ve artropodlar tarafında diğer canlılara bulaştırılan virüslere denmektedir.
• 500’ün üzerinde Arbovirus tanımlanmış• Bunlardan 100 kadarı insanları • 40 kadarı da evcil hayvanları enfekte etmektedir.
![Page 22: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/22.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 22
Sivrisineklerle bulaşan viral hastalıklar
• Sivrisinekler virüsleri hem mekanik hem de biyolojik yolla bulaştırırlar
• Doğu at ensefaliti, Venezüella at ensefaliti, Japon ensefaliti, Batı Nil humması virüslerini Anophel cinsi sivrisinekler
• Diğer arbovirusları ise Culicinae türleri bulaştırmaktadır.
![Page 23: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/23.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 23
Sivrisinekler
• Sivrisineklerle bulaşan Lenfatik Filariosis: -Wuchereria bancrofti, -Diroflaria türleri, -Onchocerca volvulus, -Loa loa, -Mansonella ve -Brugia türlerine ara konaklık ederler.
• Sıtma: Anopheles cinsi dişi sivrisinekler sıtma için kesin konaktır. Dünyada 500 Anopheles türü tanımlanmasına rağmen bunlardan sadece 20 kadarı insan sağlığı açısından çok önemlidir.
![Page 24: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/24.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 24
Sivrisineklerin KontrolüVektör kontrolünün genel amaç:
– Vektörün, insan ve hayvan barınaklarına girmesini önlemek ve vektör popülasyonunu sayıca küçültmektir
– Kontrolde değişik yöntemler kullanılmakta olup kullanılan yöntemlerin hepsinin hedefi vektörün üreme alanlarını kurutmak,
– Larva ve erişkinle ayrı ayrı mücadele etmektir. Bu amaçla;
a) Çevre düzenlemesi ve korunma b) Biyolojik kontrol c) Genetik kontrol d) Kimyasal kontrol uygulanabilir
![Page 25: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/25.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 25
1- Çevre Düzenlemesi ve Korunma
• Çevre düzenlemesinin amacı vektör ve insan popülasyounun beraber bulunduğu ortamların vektörün üremesini engelleyecek şekilde değiştirilmesidir.
• Larva üreme alanlarına drenaj kanallarının yapılması
• Çukurların doldurulması
• Arazinin tesviyesi (çevrenin modifikasyonu)
• Su birikinti ve bataklıkların kurutulması (çevrenin manipülasyonu)
• Konutların sivrisinek üreme alanlarına uzak yerlerde yapılması
• Atık suların açıktan akmasının ve birikmesinin önlenmesi gibi önlemlerin alınması gerekmektedir.
![Page 26: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/26.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 26
1-Çevre Düzenlemesi ve Korunma
• Korunma için; • Kapı ve pencerelere sineklik takılması,• Uyurken cibinlik giyilmesi,• Evsel kullanım amaçlı insektisitlerden
yararlanılması,• Uzaklaştırıcı (Repellent) krem veya solüsyonların
kullanılması, • Elektrik ile ısınan fumigant tabletlerin
kullanılması gibi yöntemlerden yararlanılabilir.
![Page 27: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/27.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 27
2-Biyolojik Kontrol• Zararlı artropoda karşı onun avcısı, patojeni, paraziti veya
kendisi ile yarışa giren başka bir organizma veya başka bir organizmadan elde edilmiş toksinlerin silah olarak kullanılmasıdır.
• Sadece hedef organizmaya zarar vermesi başka canlılara zarar vermemesi ve bir uygulamadan sonra kendi kendine üreyerek kalıcılık sağlaması diğer kontrol yöntemlerine olan üstünlüğüdür.
• Bu amaçla, Sivrisinek larvalarını enfekte edip öldüren protozoon, nematod, mantar ve bakterilerden
• Sivrisinek larvaları ile beslenen Gambusia cinsi balıklardan yararlanılmaktadır
![Page 28: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/28.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 28
![Page 29: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/29.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 29
3-Genetik kontrol 4-Kimyasal kontrol
3-Genetik Kontrol: Laboratuvarda istenilen şekilde elde edilen genotipin doğadakilerle değiştirilmesi fikrine dayanmaktadır.
4-Kimyasal Kontrol: Uzun yıllardan beri vektör ve zararlı kontrolünde kullanılmış fakat insektisitlerin hedef organizma dışındakileri de etkilemesi,
• Çevrede birikmesi,
• Organizmalarda direnç gelişmesi,
• Maliyetinin yüksek olması nedeniyle
• Sosyal ve çevreci baskılar artmıştır.
![Page 30: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/30.jpg)
Bitler
![Page 31: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/31.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 31
Bitler
• Küçük, vücutları dorso-ventral basık, yavaş hareketli
• Kuşlar ve memelilerin paraziti
• İnsanın en eski parazitlerinden. • 5000 yıllık mumyalarda bitler ve yumurtaları
• Zorunlu, kan emen, sürekli ektoparazitler
• Gelişen teknolojiye rağmen eradike edilememiş
![Page 32: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/32.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 32
Bitler
Hayat döngüsü:
Yumurta - nimf - erişkin
40 günlük ömür.
![Page 33: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/33.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 33
![Page 34: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/34.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 34
![Page 35: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/35.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 35
Bitler
İnsanda parazitlenen üç bit türü;
1- Pediculus (humanus) capitis (Baş biti)
2- Pediculus humanus (corporis) (Vücut biti)
3- Phthrius pubis (Kasık biti)
![Page 36: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/36.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 36
Pediculus capitis (Baş biti)
• 1,5- 3 mm., boz renklidir.
• Başta: bir çift anten ve hortum
• Gözler iyi gelişmemiş
• Vücut: dorso-ventral basık, üç çift ayak
• Kanatsız
• Saçlı deride saçlar ve kıllar üzerinde
• Bakımsız kişilerde kaşlar, sakallar arasında da bulunup çoğalırlar.
• Toplu yaşanılan yerlerde ve kış aylarında daha çok
![Page 37: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/37.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek,Bit ve Pireler
37
![Page 38: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/38.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 38
![Page 39: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/39.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 39
![Page 40: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/40.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 40
Pediculus capitis (Baş biti) Bulaşma:
– İnsandan insana direkt temas
– Enfekte insanın tarak, şapka, bere gibi eşyalarının kullanımı
– Tarama esnasındaki statik elektrikle 1 metre uzağa sıçrar
• Uzun saçlılarda daha çok• Amerika’da baş biti ile infeste 6 milyon kişi
![Page 41: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/41.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 41
Pediculus humanus (Vücut biti) • Genellikle giysiler üzerinde yerleşir
• Yumurtalar giysilere yapıştırıcı bir madde ile yapıştırılır
• Toplu yaşam yerlerinde (otel, hamam, hastane), ortak kullanılan; örtü, kanepe, mobilyalar, ev eşyalarında kısa süre yaşar
• Toplu taşıma araçlarının döşemelerinde 2-10 gün canlı kalırlar
• Giysilerin sık değiştirilmesi, yıkanması, ütülenmesi ve banyo yapılması yayılmayı önler
![Page 42: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/42.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 42
![Page 43: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/43.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek,Bit ve Pireler
43
Pediculus humanus (Vücut biti)
• Açken gece-gündüz kan emerler, geceleri daha aktif
• Kişisel duyarlılığa bağlı belirtiler
• Geceleri kaşıntı artar, sürekli kaşıma ile deride kalınlaşma ve esmerleşme (Pediculosis)
• Vektörlük: lekeli tifüs, siper humması, bit dönek humması.
![Page 44: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/44.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 44
Phthirus pubis (Kasık biti)
• Morfoloji: diğer bitlerden farklı; daha kısa ve geniş
• Pubiste kıl folikülü ve kıl diplerine başını sokarak tutunur
• Genellikle cinsel temas sırasında bulaşır
• 15-40 yaşları arasında daha çok
• Alafranga WC, iç çamaşırları, ortak yatakla da bulaşır
• Karın ve kasık bölgesinde kaşıntılar
• Hastalık etkeni taşımaz.
![Page 45: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/45.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 45
![Page 46: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/46.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 46
![Page 47: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/47.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 47
Bitlerin Zararlı etkileri
1. Kan emmeleri: Bir insanda 16.000 bit sayılmış. 4 mg kan emerse, günde 64 gr.
2. Toksik etkileri: Toksinleri ile melanodermiye sebep olurlar.
3. Vektörlük : P.humanus; Ricketsia provazeki, R. quintana
![Page 48: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/48.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 48
![Page 49: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/49.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 49
Bitler
• Tanı: Saç, elbise veya pubis bölgesindeki kıllar üzerinde daha çok yumurtaların görülmesiyle tanı konur. Başta kepek ile karıştırmamak gerekir.
• Korunma: Ortak eşya kullanmama, toplu yaşanılan yerlerde sık
sık kontrol ve infeste kişilerin tedavisi.
![Page 50: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/50.jpg)
Pireler
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler
![Page 51: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/51.jpg)
Pireler
•Uzunluklarının yaklaşık 150 katı kadar bir mesafeyi sıçrayarak geçebilirler. •Bir insanın 305 metre atlaması demektir. •Uzay mekiğinden 50 kat fazla bir sürat kazanırlar.
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler
![Page 52: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/52.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 52
SIPHONAPTERA (Pireler)
• Siphonaptera: kan emici (siphoning) ve kanatsız (Aptera). • Siphonaptera takımı içerisinde yer alan pireler dünyanın her
tarafında 2000 den fazla tür.
• Vücut: lateral basık, erişkinleri 1-4 mm boyunda • Vücut: baş, toraks ve abdomen
• Ağız yapısı: sokucu ve emici.
![Page 53: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/53.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 53
![Page 54: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/54.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek,Bit ve Pireler
54
![Page 55: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/55.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 55
SIPHONAPTERA (Pireler)
• Torakstan: 3 çift bacak çıkar,
• Üçüncü çift bacaklar çok uzun ve zıplamaya elverişlidir.
• İleriye doğru 33 cm, dik olarak 20 cm zıplarlar.
![Page 56: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/56.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 56
SIPHONAPTERA (Pireler)
• Hayat siklusları: yumurta-larva-pupa-erişkin.
• Üremeleri için kana ihtiyaç vardır.
• Sindirim sistemleri kanla dolu olsa bile sık sık kan emerler ve dışkıları ile sindirilmemiş kan çıkarırlar ki bu da yavrulara besin kaynağı olur.
• Gebe dişi yumurtalarını toprak veya enfeste yuvalara bırakır.
• Yumurtadan çıkan larva, pupa dönemine kadar 3 gelişme dönemi geçirir ve bunlar organik artıklarla beslenirler.
![Page 57: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/57.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 57
Pirelerin zararlı etkileri
1. Isırarak veya cilt içerisine girerek oluşan kaşıntı
2. Vektörlük: Pulex irritans (insan piresi), Xenopsilla cheopis (rat piresi) Yersinia pestis, Rickettsia mooseri, Hymenolepis diminuta’yı bulaştırırlar.
Ctenocephalides canis ve C. felis Diphylidium caninum’u taşır.
3. Bazı helmintlere ara konaklık yaparak.
![Page 58: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/58.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 58
SIPHONAPTERA (Pireler)
• Tıbbi önemi olan pireler: taraksız ve taraklı pireler. Taraklar sınıflamada kullanılır
• Yanak tarağı ve göğüs tarağı diye iki çeşit tarakları vardır.
• Pulex irritans (İnsan piresi), taraksız.
![Page 59: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/59.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 59
Pire ve veba vektörlüğü:
Pirelerin vebayı taşıyabilme yeteneği proventrikül (ön mide) ün yapısına bağlıdır.
Kanın depo edildiği divertiküller bulunmaz
![Page 60: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/60.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 60
![Page 61: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/61.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 61
SIPHONAPTERA (Pireler)
Kontrol• Temizlik ve güneş pirelerin düşmanıdır. • Evlerin ve eşyaların temizlenmesi ve
güneşlendirilmesi gerekir.• Evcil ve yabani hayvanlardaki pirelere ve bu
hayvanlara karşı savaş.
![Page 62: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/62.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 62
SIPHONAPTERA (Pireler) TEDAVİ
![Page 63: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/63.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 63
ÖZET
• Phelebotomus genel özellikleri ve vektörlüğü
• Sivrisinekler genel özellikleri ve vektörlüğü
• İnsanda parazitlenen bitler ve zararlı etkileri
• Pireler, genel özellikleri ve zararlı etkileri
![Page 64: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/64.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek, Bit ve Pireler 64
KAYNAKLAR
• DERS NOTLARI• http://parazitoloji.erciyes.edu.tr/?page_id=1631
• Parazitoloji’de Artropod hastalıkları ve Vektörler. Özcel MA, Daldal N.
• Özcel’in Tıbbi Parazit Hastalıkları. Özcel MA.• Temel Tıbbi Parazitoloji. Saygı G.
• Diagnostic Medical Parasitology. Garcia LS.• Human Parasitology -Bogitsh BJ.
![Page 65: Artropodlar 1. Ders](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061406/55cf8ffc550346703ba207c0/html5/thumbnails/65.jpg)
Phlebotomus, Sivrisinek,Bit ve Pireler
65 Teşekkürler