ผลของโปรแกรมการปรับเปลี่ยน...

ผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self เพอลดภาวะอวนของ วยรนตอนปลาย

ปรญญานพนธ

ของ

สพชชา วงคจนทร

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต

พฤษภาคม 2557


ปรญญานพนธ

ของ



พฤษภาคม 2557 ลขสทธเปนของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ


บทคดยอ

ของ



พฤษภาคม 2557

สพชชา วงคจนทร. (2557). ผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self เพอลด ภาวะอวนของวยรนตอนปลาย. ปรญญานพนธ วท.ด. (การวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต).

กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. คณะกรรมการควบคม: รองศาสตราจารย ดร.องศนนท อนทรกาแหง และ อาจารย ดร.พรรณ บญประกอบ.

การวจยเชงทดลอง ครงนมวตถประสงคเพอศกษาการเปลยนแปลงทเกดขนของพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self และภาวะอวนของวยรนตอนปลายหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงทดลองเสรจสนสปดาหท 12 ระหวางกลมทดลอง 2 กลมและกลมควบคมทมภาวะอวน โดยใชการสมแบบกลมทมกลมควบคม (Cluster Randomized Controlled Trail) 3 คณะ จากประชากรนสต 6 คณะ นสตในกลมทดลอง 1 มจานวน 22 คนเขาโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง และกลมทดลอง 2 จานวน 20 คนเขาโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง และกลมควบคม จานวน 20 คน เปนเวลา 8 สปดาห และมการเกบรวบรวมขอมล 3 ระยะ คอ กอนการทดลอง หลงการทดลองทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 จากแบบสอบถามประเมนพฤตกรรมสขภาพ 3-Self ไดแก การรบรความสามารถของตน การกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเอง มคาความเชอมนสมประสทธของครอนบาคระหวาง .88-.93 วเคราะหขอมลโดยสถตการวเคราะหความแปรปรวนหลายตวแปรสองทางแบบวดซาและ ความแปรปรวนหลายตว (2 way MANOVA with Repeated Measures, ANOVA with Repeated Measures และ MANOVA) ผลการวจยพบวา 1) มปฏสมพนธระหวางกลมการทดลอง และครงของการวด อยางมนยสาคญทางสถต (p<.05) 2) กลมทดลอง 1 มการกากบตนเองสงกวากลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถต (p<.05) ภายหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 และมการรบรความสามารถของตนเอง และการดแลสขภาพตนเองสงกวากลมควบคมภายหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 อยางมนยสาคญทางสถต (p<.05) และกลมทดลอง 1 มการกากบตนเองสงกวากลมทดลอง 2 อยางมนยสาคญทางสถต (p<.05) หลงการฝกเสรจสนสปดาหท12 สวนกลมทดลอง 2 มการรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง และการดแลตนเองเพมขนแตกตางอยางกลมควบคมอยางไมมนยสาคญทางสถต 3) กลมทดลอง 1 มการรบรความสามารถของตนเอง และการดแลสขภาพของตนเองหลงการทดลองเสรจสนแลวสปดาหท 12 สงกวากอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถต (p<.05) และ มการกากบตนเองสงกวากอนการทดลองทงหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนแลวสปดาหท 12 อยางมนยสาคญทางสถต (p<.05) สวนกลมทดลอง 2 พบวา การรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง และการดแลตนเอง เพมขนแตกตางจากกอนการทดลองอยางไมมนยสาคญทางสถต

4) กลมทดลอง 1 มภาวะอวนลดลงกวากลมควบคมหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 อยางมนยสาคญทางสถต (p<.05) แตกลมทดลอง 2 มภาวะอวนลดลงกวากลมควบคมอยางไมมนยสาคญทางสถต (p<.05) 5) กลมทดลอง 1 และกลมทดลอง 2 มภาวะอวนหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 ลดลงกวากอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถต (p<.0) และกลมทดลอง 1 ยงมภาวะอวนหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 ลดลงกวาหลงการทดลองเสรจสนทนท จากการวจยสรปไดวากลมทดลองทเขารวมโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพและภาวะอวนดกวากลมทดลองทเขารวมโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหรบบรการเปนศนยกลาง และกลมควบคมปฏบตตวตามปกตโดยไมไดรบโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self อยางมนยสาคญทางสถต (p<.05)

THE EFFECT OF 3 - Self HEALTH BEHAVIOR MODIFICATION PROGRAM FOR REDUCING OBESITY OF LATE ADOLESCENTS

AN ABSTRACT BY

SUPITCHA WONGCHAN

Presented in Partial Fulfillment of the Requirement for the Doctor of Philosophy Degree in Applied Behavioral Science Research

at Srinakharinwirot University May 2014

Supitcha wongchan. (2014). The Effect of 3 - Self Health Behavior Modification Program for Reducing Obesity of Late Adolescents. Dissertation, Ph.D. (Applied Behavioral Science Research). Bangkok : Graduate School , Srinakharinwirot University. Advisor Committee : Assoc Prof. Dr. Ungsinan Intarakamhang and Dr.Pannee Boonprakob.

The objectives of this experimental research were to examine the effectiveness of

behavior change in relation to self– efficacy, self- regulation, self-care behavior, and obesity among experimental 3 Groups. The sample of study was 62 undergraduate students in health science field, who were selected by cluster random sampling and assigned 22 participated in Health Behavior Modification based on Client Center Program the experimental group 1, 20 participated in Health Behavior Modification based on Teacher – centered Style as the experimental group 2 for 8 weeks all activities and 20 students as the controlled one. Data collection were conducted 3 times; before program, immediately after program and after program for 4 weeks by health behavior 3 – Self questionnaires: Self – efficacy ,Self – regulation and Self - care. The reliability of each measure ranged from .88 to .93. Data were analyzed 2 way MANOVA repeated measures and MANOVA. According to research hypotheses, results showed that

1) Interaction between type of programs and times of measurement was found statistical significant (p<.05)

2) Experimental group 1 self – regulation higher than control group of statistical significant (p<.05) After week 8 and after program for 4 weeks , Self – efficacy and self – care higher than control group of after week 12 of statistical significant (p<.05), and group 1 self - regulation higher than experimental group 2 of statistical significant (p<.05) after program for 4 weeks. Experimental group 2 self – efficacy self – regulation and self – care higher than control group of no statistical significant.

3) Experimental group 1 self – efficacy and self – care higher than before program of statistic significant (p<.05) after program for 4 week and self – regulation higher than before of statistic significant (p<.05) after week 8 and after program for 4 week. Experimental group 2 self – efficacy self – regulation and self – care higher than control group of no statistical significant.

4) Experimental group 1 reducing obesity higher than control group of statistical significant (p<.05) after program for 4 week. Experimental group 1 reducing obesity higher than control group of no statistical significant.

5) Experimental group 2 reducing obesity after week 8 and after program 4 week higher than before program of statistical significant (p<.05).

Conclusion results in experimental group 1 participated in health behavior modification based on client center program the experimental health behavior and reducing obesity better than experimental group 2 participated in Health Behavior Modification based on Teacher – centered style and control group of statistical significant (p<.05).

ปรญญานพนธ เรอง

ผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self เพอลดภาวะอวนของวยรนตอนปลาย ของ


ไดรบอนมตจากบณฑตวทยาลยใหนบเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร ปรญญาวทยาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต

ของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

………………..…………………………………………… คณบดบณฑตวทยาลย (รองศาสตราจารย ดร.สมชาย สนตวฒนกล) วนท เดอน พฤษภาคม พ.ศ. 2557

อาจารยทปรกษาปรญญานพนธ คณะกรรมการสอบปากเปลา .................................................. ทปรกษาหลก ........................................................... ประธาน (รองศาสตราจารย ดร.องศนนท อนทรกาแหง) (ผชวยศาสตราจารย ดร.วรนธ กตตพชย) .................................................. ทปรกษารวม ......................................................... กรรมการ (อาจารย ดร.พรรณ บญประกอบ) (รองศาสตราจารย ดร.องศนนท อนทรกาแหง) ......................................................... กรรมการ

(อาจารย ดร.พรรณ บญประกอบ)

......................................................... กรรมการ(อาจารย ดร.วชดา กจธรธรรม)

งานวจยนไดรบทนอดหนนการวจย จาก

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ประกาศคณปการ งานวจยครงนสาเรจลลวงไปดวยดจากบคคลหลายฝาย ผวจยขอกราบขอบพระคณ รองศาสตราจารย ดร.องศนนท อนทรกาแหง อาจารย ดร. พรรณ บญประกอบ คณะกรรมการควบคมปรญญานพนธทใหความกรณากบผวจยเปนอยางยงในการใหคาปรกษาและคาแนะนาตางๆ ทมคณคาจนกระทงงานวจยไดเสรจสมบรณ ขอขอบคณ ผชวยศาสตราจารยวรณธ กตตพชย และอาจารยดร.วชดา กจธรธรรม ประธานและกรรมการสอบปรญญานพนธทไดใหคาแนะนาเพอทาใหผลการวจยมความสมบรณมากยงขนรวมทงคณาจารยสถาบนวจยพฤตกรรมศาสตรทกทานทไดใหการอบรมสงสอนใหความรแกผวจยดวยความรกความเมตตามาโดยตลอด ผวจยขอขอบคณ วาทรอยตรมนส บญประกอบ เภสชกร ดร.พชร ดวงจนทร และอาจารยดร.อนนต มาลารตน ทเปนผเชยวชาญในการตรวจเครองมอ ขอขอบคณรองศาสตราจารย ดร.ดษฎ โยเหลา ประธานกรรมการบรหารหลกสตร ทไดใหคาแนะนาทเปนประโยชนและกาลงใจทดยงแกผวจย นอกจากนขอขอบคณคณาจารยในสถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร และเจาหนาททกทานทใหกาลงใจและอานวยความสะดวกในการดาเนนกจกรรมตางๆ ดวยดมาโดยตลอด

ขอขอบคณผประสานงาน คณาจารยในคณะพลศกษา คณะพยาบาลศาสตร และคณะ สหเวชศาสตร ของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ทใหความอนเคราะหในการทาวจย และขอขอบคณนสตทเปนกลมตวอยางในการวจย ทไดกรณาเสยสละเวลาในการเขารวมวจยดวยความเสยสละและอดทน จนทาใหงานวจยนสาเรจลลวงไปดวยด สดทายน ขอขอบคณบดา มารดา และทกคนในครอบครว ทคอยใหความชวยเหลอ กาลงใจ และอยเคยงขางผวจยมาโดยตลอด รวมทงขอบคณพนองและเพอนรวมสถาบนวจย พฤตกรรมศาสตรทใหกาลงใจและสนบสนนผวจยเสมอมา


สารบญ

บทท หนา 1 บทนา 1 ภมหลง 1 ความมงหมายของการวจย 5 ความสาคญของการวจย 5 ขอบเขตการวจย 6 กรอบแนวคดในการวจย 12 สมมตฐานการวจย 13 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 14 ภาวะอวน 14 ความหมายและการประเมนภาวะอวน 14 สถานการณปญหาของภาวะอวน 19 สาเหตและกลไกของการเกดภาวะอวน 23 การปองกนภาวะอวนดวยการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 24 การพฒนาโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ3 - Self 25 การรบรความสามารถของตนเอง 26 การกากบตนเอง 37 การดแลสขภาพตนเอง 48 เทคนคการสรางโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self 56 เทคนคการจดกจกรรมเนนผรบบรการเปนศนยกลาง 56 เทคนคการจดกจกรรมทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง 62 3 วธดาเนนการวจย 68 การกาหนดประชากรและการสมกลมตวอยาง 68 เครองมอทใชในการวจย 71 การหาคณภาพของเครองมอ 85 การเกบรวบรวมขอมล 86 การจดกระทาและวเคราะหขอมล 89 4 ผลการวเคราะหขอมล 90

สารบญ (ตอ)

บทท หนา 5 สรปผล อภปราย และขอเสนอแนะ 119 ความมงหมาย สมมตฐาน และวธดาเนนการวจย 119 สรปผลการวจย 123 การอภปรายผล 126 ขอเสนอแนะ 130 บรรณานกรม 132 ภาคผนวก 143 ภาคผนวก ก 144 ภาคผนวก ข 155 ภาคผนวก ค 159 ภาคผนวก ง 162 ภาคผนวก จ 165 ภาคผนวก ฉ 224 ประวตยอผวจย 230

บญชตาราง

ตาราง หนา 1 การจาแนกความเสยงตอการเกดโรค โดยใชคาดชนมวลกาย และเสนรอบเอว 16 2 คาคงท c และ m จะเปลยนไปตามอายและเพศ 18 3 คามาตรฐานปรมาณไขมนในรางกาย (%) ทสมพนธกบสขภาพเพศชาย 18 4 คามาตรฐานปรมาณไขมนในรางกาย (%) ทสมพนธกบสขภาพเพศหญง 18 5 ปจจยทชวยสรางเสรมและพฒนาการรบรความสามารถของตนเอง 33 6 เปรยบเทยบการจดการเรยนรทผรบบรการเปนศนยกลางและ ผใหบรการเปนสาคญ 67 7 แสดงความสมพนธระหวางเปาหมายของกจกรรมในโปรแกรมปรบเปลยน พฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง กจกรรม และแนวคดทใชในกลมทดลอง 1 72 8 แสดงความสมพนธระหวางเปาหมายของกจกรรมในโปรแกรมปรบเปลยน พฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง กจกรรม และแนวคดทใชในกลมทดลอง 2 78 9 คาเฉลย ( χ ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) ของการรบรความสามารถ ของตนเอง การกากบตนเอง การดแลสขภาพตนเอง ดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนง 92 10 ผลการวเคราะหความแปรปรวนหลายตวแปรสองทางแบบวดซาของ ตวแปรพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self โดยพจารณาตามกลมการทดลอง และครงของการวด 94 11 ผลการวเคราะหความแปรปรวนตวแปรเดยวของการวดซา จาแนกรายตวแปร ของพฤตกรรมสขภาพ 3-Self โดยพจารณาตามครงของการวด 95 12 ผลการวเคราะหความแปรปรวนหลายตวแปรสองทางแบบวดซาของภาวะอวน โดยพจารณาตามกลมการทดลอง และครงของการวด 97 13 ผลการวเคราะหความแปรปรวนตวแปรเดยวของการวดซา จาแนกรายตวแปร ของภาวะอวนโดยพจารณาตามครงทของการวด 98 14 ผลการวเคราะหความแปรปรวนหลายทางของตวแปรพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self เปรยบเทยบระหวางกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม หลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 102

บญชตาราง (ตอ)

ตาราง หนา 15 ผลการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยวจาแนกรายตวแปรของพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self เปรยบเทยบระหวางกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม หลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 103 16 ผลการเปรยบเทยบรายคคะแนนเฉลยพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ระหวางกลม การทดลอง หลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาห ท 12 104 17 ผลการวเคราะหความแปรปรวนหลายตวแปรทางเดยวแบบวดซาของตวแปร พฤตกรรมสขภาพ 3 - Self โดยพจารณาตามครงของการวด กลมทดลอง 1 106 18 ผลการวเคราะหความแปรปรวนของการวดซาจาแนกรายตวแปร โดยพจารณา ตามครงของ การวดของกลมทดลอง 1 107 19 ผลการเปรยบเทยบรายคคะแนนเฉลยของพฤตกรรมสขภาพ 3-Self ตามครงของการวด(T) ของกลมทดลอง 1 108 20 ผลการวเคราะหความแปรปรวนหลายตวแปรทางเดยวแบบวดซาของ ตวแปร 3 - Self โดยพจารณาตามครงของการวดของกลมทดลอง 2 109 21 ผลการวเคราะหความแปรปรวนหลายทางของตวแปรภาวะอวน เปรยบเทยบระหวางกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม หลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 110 22 ผลการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยวจาแนกรายตวแปรของภาวะอวน เปรยบเทยบระหวางกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม หลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 111 23 ผลการเปรยบเทยบรายคคะแนนเฉลยภาวะอวน ระหวางกลมการทดลอง หลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 112 24 ผลการวเคราะหความแปรปรวนหลายตวแปรทางเดยวแบบวดซาของ ตวแปร ภาวะอวนโดยพจารณาตามครงของการวดของกลมทดลอง 1 113 25 ผลการวเคราะหความแปรปรวนของการวดซาจาแนกรายตวแปร โดยพจารณาตามครงของการวด ของกลมทดลอง 1 114 26 ผลการเปรยบเทยบรายคคะแนนเฉลยภาวะอวน ตามครงของการวด (T) ของกลมทดลอง 1 115 27 ผลการวเคราะหความแปรปรวนหลายตวแปรทางเดยวแบบวดซาของตวแปร ภาวะอวน โดยพจารณาตามครงของการวด กลมทดลอง 2 116

บญชตาราง (ตอ)

ตาราง หนา 28 ผลการวเคราะหความแปรปรวนของการวดซาจาแนกรายตวแปร โดยพจารณาตามครงของการวด ของกลมทดลอง 2 117 29 ผลการเปรยบเทยบรายคคะแนนเฉลยพฤตกรรมสขภาพภาวะอวน ตามครงของการวด (T) ของกลมทดลอง 118 30 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางคะแนนรายขอกบคะแนนรวม (Item total correlation) และคาสมประสทธแอลฟาของแบบสอบถามพฤตกรรม สขภาพ 156 31 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางคะแนนรายขอกบคะแนนรวม (Item total correlation) และคาสมประสทธแอลฟาของแบบสอบถาม การกากบตนเองกบพฤตกรรมสขภาพ 157 32 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางคะแนนรายขอกบคะแนนรวม (Item total correlation) และคาสมประสทธแอลฟาของแบบสอบถามการรบร ความสามารถของตนเอง 158 33 ผลการตรวจสอบขอตกลงเบองตนเกยวกบการแจกแจง (Normal distribution) ของตวแปร 160 34 ผลการทดสอบความเปนเอกพนธของเมทรกซความแปรปรวน-แปรปรวนรวม ดวยวธ Box’s M test สาหรบการวเคราะหความแปรปรวนหลายตวแปร 161 35 ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของตวแปรระหวางกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม กอนการทดลอง 161 36 เปรยบเทยบระหวางโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทง 2 โปรแกรม 170 37 เปรยบเทยบระหวางโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 Self ทง 2 โปรแกรม 171

บญชภาพประกอบ

ภาพประกอบ หนา 1 กรอบแนวความคด 12

2 ความแตกตางระหวางการรบรความสามารถของตนเองกบความคาดหวงผล ทจะเกดขน 26

3 ความสมพนธระหวางการรบรความสามารถของตนเอง และความคาดหวงผลทจะเกดขน 27

4 แสดงถงลกษณะของกระบวนการใชตวแบบ 28

5 แสดงถงกระบวนการกากบตนเอง 42 6 หลกการสาคญของการเรยนรแบบมสวนรวม 58 7 กระบวนการกลม 59 8 ขนตอนการสมตวอยาง 69 9 แสดงแบบแผนการทดลอง 70 10 สรปขนตอนการดาเนนงานและการเกบรวบรวมขอมลตวแปรในแตละระยะ 88

11 กราฟแสดงคาเฉลยของการกากบตนเองของวยรนทมภาวะอวน เปรยบเทยบ ระหวางกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม และครงของการวด ระหวางกอนการทดลอง หลงการทดลองเสรจสนทนท หลงการทดลอง เสรจสนสปดาหท 12 96

12 กราฟแสดงคาเฉลยของดชนมวลกายของวยรนทมภาวะอวน เปรยบเทยบ ระหวางกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม และครงของการวด ระหวางกอนการทดลอง หลงการทดลองเสรจสนทนท หลงการทดลอง เสรจสนสปดาหท 12 99

13 กราฟแสดงคาเฉลยของเสนรอบเอวของวยรนทมภาวะอวน เปรยบเทยบ ระหวางกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม และครงของการวด ระหวางกอนการทดลอง หลงการทดลองเสรจสนทนท หลงการทดลอง เสรจสนสปดาหท 12 100

14 กราฟแสดงคาเฉลยของความหนาของไขมนใตผวหนงของวยรนทมภาวะอวน เปรยบเทยบระหวางกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม และ ครงของการวดระหวางกอนการทดลอง หลงการทดลองเสรจสนทนท หลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 101

บทท 1 บทนา

ภมหลง องคการอนามยโลก (WHO.2005) ไดระบวาในป พ.ศ. 2548 ทวโลกมผเสยชวตจากโรคเรอรง 35 ลานคน และมแนวโนมเพมขนรอยละ 17 ในป พ.ศ. 2558 โดยเฉพาะภาวะอวนทมการระบาดไปทวโลก และความชกของภาวะอวนเพมขนอยางรวดเรวในประเทศสหรฐอเมรกาซงถอวาเปนโรคไมตดตอเรอรงทไดรบอทธพลจากปจจยเสยงหนง หรอหลายปจจยรวมกนจากการใชวถชวตทไมเหมาะสม ไดแก บรโภคอาหารทใหพลงงานสง กนผกผลไมนอย ขาดการออกกาลงกาย สบบหร ดมเหลา และความเครยด ภาวะนาหนกเกนและโรคอวนยงสรางผลกระทบทางสขภาพมากมาย ทงผลกระทบเฉยบพลนและปญหาเรอรง ทงปญหาสขภาพกายและสขภาพจต โครงการศกษาภาระโรคขององคการอนามยโลกประมาณการวารอยละ 58 ของโรคเบาหวาน รอยละ 21 ของโรคหลอดเลอดหวใจ และรอยละ 42 ของโรคมะเรงเกยวของกบภาวะโรคอวน จากการสารวจสขภาวะแหงชาตและภาวะโภชนาการ (National Health and Nutrition Examination Survey : NHANES) พบวา ความชกของคนอเมรกนทมดชนมวลกายตงแต 25 กโลกรมตอตารางเมตรในป ค.ศ. 1999 - 2000 2001-2002 2003 - 2004 2005-2006 และ 2007 – 2008 เทากบรอยละ 64.5 65.7 66.3 67.0 และ 68.0 ตามลาดบ จะเหนวาแนวโนมภาวะอวนเพมขนทกป และเมอเปรยบเทยบยอนหลง 20 ป โดยเมอป ค.ศ. 1976 – 1980 คนอเมรกนมภาวะอวนรอยละ 36 เพมขนเปนรอยละ 64.5 ในป ค.ศ. 1999 – 2000 นนคอ 59 ลานคนของผใหญอเมรกนอยในกลมทมความเสยงสงทางดานสขภาพ (Katherine ;& et.al. 2010) และจากการศกษาความชกภาวะอวนของคนอเมรกาในป 2009 – 2010 ของซนเทยและคณะ (Cynthia ;& et.al. 2012) พบวา ความชกของภาวะอวนในคนอเมรกนทมอาย 20 ปขนไปในป 2009 – 2010 มภาวะอวนรอยละ 35.7 ในชวงอาย 20 – 39 ป มภาวะอวนรอยละ 32.6 และชวงอาย 12 – 19 ป มภาวะอวนรอยละ 18.4 เมอพจารณาภาวะอวนของคนเอเชยใน 4 ประเทศ พบวา ประชาชนผใหญในประเทศมาเลเซยอวนสงสดรองลงมาเปนประเทศเกาหล ไทย และสงคโปร จากขอมลขององคการอนามยโลก 2012 พบวา คนมาเลเชยมความชกของภาวะอวนรอยละ 48 รองลงมาคอ เกาหล รอยละ 30 คนไทย รอยละ 28.5 และ สงคโปร รอยละ 28 ตามลาดบ (OECD; & WHO. 2012)

สวนสถานการณภาวะอวนของคนไทยจากรายงานการสารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกาย ครงท 4 พ.ศ. 2551 – 2552 เปรยบเทยบกบครงท 3 ป 2546 - 2547 พบวา ความชกของภาวะอวนมแนวโนมสงขนอยางชดเจน โดยความชกเพมขนจากรอยละ 28.45 เปนรอยละ 34.55 และมภาวะอวนลงพง (รอบเอวชาย ≥ 90 เซนตเมตร และเพศหญง≥ 80 เซนตเมตร) เพมขนจากรอยละ 25.7 เปนรอยละ 32.1 (สถาบนวจยระบบสาธารณสข. 2547,2552) และจากรายงานผลการสารวจพฤตกรรมเสยงโรคไมตดตอและการบาดเจบ (2550) พบวา คนมนาหนกเกน

2 และอวนรวมกนรอยละ 22.8 (10.5 ลานคน) ซงเพมขนจากป พ.ศ. 2548 ทพบคนไทยทมนาหนกเกนและอวนรอยละ 19.1 (8.7 ลานคน) โดยพบวาเปนวยรนอาย อาย 15 – 24 ป มภาวะอวนรอยละ 9.3 และมภาวะอวนลงพง รอยละ 21.1 (สานกโรคไมตดตอ.2548,2550) และไพบลย พทยาและคณะ (2554) ไดศกษาผลกระทบตอคาใชจายดานสขภาพจากภาวะอวนในประเทศไทยในป พ.ศ.2552 พบวา คาใชจายดานสขภาพทเกดขนจากภาวะอวนในป พ.ศ. 2552 มมลคาสง 5,580.8 ลานบาท โดยจาแนกเปนคาใชจายทเกดจากการรกษาในแผนกผปวยนอก 847.4 ลานบาท และในแผนกผปวยใน 4,733.4 ลานบาท ทงนโรคทกอใหเกดคาใชจายมากทสด 3 ลาดบแรกไดแก โรคเบาหวาน (3,386.6 ลานบาท) โรคหวใจขาดเลอด (1,070.5 ลานบาท) และ โรคมะเรงลาไสและเรคตม (377.2 ลานบาท) ผลการศกษานยนยนอยางเปนรปธรรมทชดเจนวาภาวะอวนสงผลกระทบตอคาใชจายดานสขภาพเปนจานวนมหาศาล ทงนหนวยงานทเกยวของควรใหความสาคญในการวางแผนนโยบายหรอกาหนดมาตรการเพอลดความชกของภาวะอวนใหมประสทธภาพมากขนตอไป

จากการศกษาภาวะโภชนาการและพฤตกรรม 3 อ. คอ การบรโภคอาหาร การออกกาลงกาย และอารมณของนกศกษาชนปท 1 มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต พบวา นกศกษาชนปท 1 มภาวะอวน รอยละ 10.3 และ ภาวะอวนลงพงรอยละ 11.1 (ตวงพร กตญตานนท.2554) และขวญตา ฮวดศร (2547: 48) ไดศกษาความรเกยวกบอาหารและพฤตกรรมการบรโภคอาหารทกอใหเกดโรคอวนของวยรนในกรงเทพมหานคร พบวา กลมวยรนในกรงเทพมหานครมภาวะโภชนาการเรมอวน รอยละ 21.1 และจากผลการสารวจพฤตกรรมการดแลสขภาพของประชากร พ.ศ. 2548 ของสานกงานสถตแหงชาต พบวา กลมอาย 15 – 24 ป มพฤตกรรมการบรโภคเครองดมประเภทนาอดลม และเครองดมทมรสหวาน รอยละ 75.8 บรโภคกลมอาหารไขมนสง 90.2 บรโภคกลมขนมสาหรบกนเลนหรอขนมกรบกรอบป 2548 รอยละ 72.2 (สานกงานสถตแหงชาต. 2548) สอดคลองกบสถานการณสงคมไทยวาดวยปญหาเยาวชน พ.ศ. 2551 คอ การบรโภคอาหารทไมถกหลกอนามย (เชน อาหารทมนาตาลสง อาหารจาพวกฟาสตฟด) กทาใหปญหาสขภาพของเยาวชนไทยเปลยนแปลงไปจากในอดตมาก ปจจบนน โอกาสทเยาวชนไทยจะกลายเปนคนนาหนกเกน ซงจะเกดผลขางเคยงอน ๆ มากมายตอสขภาพ ไมวาจะเปนการเกดโรคเบาหวาน โรคหวใจ หรอโรคมะเรง กมมากขน การสารวจในปพ.ศ. 2546 นนพบวา รอยละ 22 ของเยาวชนไทยอาย 20-29 ป มปญหานาหนกเกน (World Bank. 2009) อกทงเดกและวยรนทอวนมโอกาสเตบโตเปนผใหญทอวนไดมากกวาวยรนทมภาวะโภชนาการปกตถงรอยละ 80 เนองจากนยมในการเลอกรบประทานอาหารตามทชอบมาก กนจบจบตลอดเวลา บรโภคนาอดลม ไอศกรม ทอฟฟ ตลอดจนอาหารประเภทฟาสตฟด การบรโภคนสยทไมถกตอง (มนฑนา ประทปะเสน. 2539) ซงจะทาใหมนาหนกมากเกนไปจนเกดภาวะโภชนาการเกนและเปนโรคอวนในระยะตอไป ปญหาของวยรนถามนาหนกเกนมาตรฐาน เซลลไขมนในรางกายจะมทงเพมและขยายขนาดไดเปนจานวนมากซงปรมาณเซลลไขมนทเพม และขยายตวขนนจะสงผลใหเกดภาวะนาหนกเกนทลดไดยากในวยผใหญ จากการศกษาวจยทตดตามเดกทมภาวะนาหนกเกนไประยะยาวของเซอรดลาและคณะ (Serdula; et al. 1993: 167) พบวา 1 ใน 3 ของเดกในวยกอนเรยนและครงหนงในวยเรยนทมภาวะนาหนก

3 เกนมาตรฐานจะยงคงมภาวะนอยเมอเปนวยรน และถาหากยงคงมภาวะนในวยรนโอกาสทจะเปนผใหญทมนาหนกเกนยงสงขน ถาไมไดรบการแกไขจะทาใหกลายเปนผใหญทอวนได ซงการเลอกวธปฏบตในการลดนาหนกอาจมทงถกตองและไมถกตอง ผลเสยของการลดนาหนกทไมถกตองตอภาวะสขภาพทพบได คอ รางกายออนเพลย ขาดสารอาหาร มอาการเบออาหาร อาการหวบอยตลอดเวลา จนเปนสาเหตใหนาหนกกลบเพมขนมากกวาเดม นอกจากนยงพบวาวธการลดนาหนกทนยมใชคอการไมรบประทานอาหารเลย เพราะถอวาการอดอาหารเปนการลดนาหนกทสะดวกและงายดายมากทสด แตหากลดนาหนกดวยวธการอดอาหารบอยๆ อาจทาใหไดรบสารอาหารไมเพยงพอตอความตองการของรางกาย สงผลใหเกดปญหาสขภาพตามมาได และเนองจากบคคลในวยน คอ ผทจะเปนกาลงสาคญในการพฒนาประเทศตอไปในอนาคต หากเกดปญหาทางดานสขภาพอนามยจากการขาดความรความเขาใจทถกตอง กอาจทาใหเกดผลเสยตอการพฒนาประเทศทงในดานของทรพยากรบคคลและการพฒนาดานอนๆ ตามมาได ดงนน การปองกนและควบคมการเกดภาวะอวนจงเปนสงจาเปนในการปองกนปญหาดงกลาว (ปราณต ผองแผว. 2539) จากการประมวลเอกสารเกยวกบภาวะอวนขางตนแสดงวาวยรนยงเหนความสาคญเพยงเลกนอยในการดแลเอาใจใสในสขภาพและพฤตกรรมสขภาพ เพราะยงพบปญหาเพมมากขนอยางเหนไดชดเจนกอใหเกดปญหาทางสาธารณสขทสาคญ คอ ภาวะอวน ซงจะสงผลตรงกอใหเกดโรคไมตดตอเรอรงตางๆ ดงทกลาวมาแลว ซงผลกระทบจากโรคไมตดตอเรอรงนจะทาใหเกดการสญเสยทงเวลา คาใชจาย ศกยภาพในการทางานของบคคล การเสยชวตกอนวยอนควรรวมทงการสญเสยทรพยากรมนษยทมคณภาพในการพฒนาประเทศ อนเปนการสญเสยทประมาณคาไมได

โดยหลกในการการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพเปนกลวธทประยกตหลกการเรยนร หรอการประยกตหลกการพฤตกรรม หรอขอคนพบทางจตวทยาทไดจากการทดลองเพอแกปญหาพฤตกรรม หรอเปลยนแปลงพฤตกรรมของบคคลทไมเหมาะสมใหเหมาะสมขน จากพฤตกรรมทไมพงประสงคไปสพฤตกรรมทพงประสงค (Mikulus. 1978; และประเทอง ภมภทราคม. 2541) ซงทฤษฎการเรยนรทางปญญาสงคมของแบนดรา (Bandura) จดไดวาเปนทฤษฎทมอทธพลอยางมากตอการพฒนาเทคนคการปรบพฤตกรรมในปจจบน แบนดรา (Bandura. 1989) มความเชอวา พฤตกรรมของคนเรานน ไมไดเกดขนและเปลยนแปลงไปเนองจากปจจยทางสภาพแวดลอมแตเพยงอยางเดยว หากแตจะเปลยนแปลงไปตามเงอนไขของปจจยภายในตวบคคล ปจจยพฤตกรรม และ สภาพแวดลอม สาหรบประเทศไทย การออกแบบชดโปรแกรมการลดภาวะอวนทเนนผรบบรการเปนศนยกลางและศกษารวมกนระหวางตวแปรการรบรความสามารถของตนเอง รวมกบการกากบตนเอง พบในงานวจยของอนทรกาแหง (Intarakamhang. 2012) ไดศกษาผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพตามหลกการ PROMISE ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางในกลมทมความเสยงของโรคเมตาบอลก พบวา ภายหลงการเขารวมโครงการผเขารวมโครงการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพมพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ไดแก การรบรความสามารถของตนในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ การกากบพฤตกรรมสขภาพตนเอง และการดแลสขภาพตนเองของผเขารวมโครงการสงกวากอนเขารวมโครงการอยางมนยสาคญทางสถต และมคา

4 ดชนชวดดานสขภาพ ไดแก คาดชนมวลกาย คาความดนโลหต และเสนรอบเอวลดลงกวากอนเขารวมโครงการอยางมนยสาคญทางสถต และแอนเนซ และ โกจารา (Annesi; & Gorjala. 2001) ไดศกษาความสมพนธของการรบรความสามารถสาหรบการออกกาลงกาย การรบประทานอาหาร และการกากบตนเองทมตอการเปลยนแปลงของนาหนก โดยการใหความรเกยวกบพฤตกรรรมการออกกาลงกายและการรบประทานอาหาร กลมตวอยางเขารวมโปรแกรม 95 คน มดชนมวลกาย 40.5 + 3.9 กโลกรมตอตารางเมตร เขารวมโปรแกรมฝกการกากบตนเองในการออกกาลงกายและลดนาหนกเปนเวลา 3 เดอน ผลการศกษาพบวา การกากบตนเองและการรบรความสามารถตนเองมการเปลยนแปลงสงผลตอการออกกาลงกายและการรบประทานอาหาร การเปลยนแปลงทางดานอารมณมความสมพนธกบการกากบตนเองและการเปลยนแปลงการรบรความสามารถของตนเอง และสงผลตอการมกจกรรมทางกายและการควบคมการรบประทานอาหาร และมอทธพลตอดชนมวลกาย (R2 = 0.26) สงผลใหดชนมวลกายลดลง 0.20 และมงานวจยของสพชชา วงคจนทร (2556) ไดศกษาอทธพลทางจตสงคมและการกากบตนเองทมตอพฤตกรรมสขภาพของผรบบรการทม ภาวะอวนในเขตกรงเทพมหานคร พบวา การกากบตนเองมอทธพลทางตรงตอพฤตกรรมสขภาพของผรบบรการทมภาวะอวน และการรบรความสามารถของตนเองมอทธพลทางตรงตอการกากบตนเองและมอทธพลทางออมตอพฤตกรรมสขภาพผานการกากบตนเอง สวนงานวจยเรองอนๆ สวนใหญแลวจะศกษาการกากบตนเองรวมกบการสนบสนนทางสงคม เชน กสมา สรยา (2550) ไดศกษาประสทธผลของโปรแกรมลดนาหนก โดยการประยกตใชแนวคดกากบตนเองรวมกบแรงสนบสนนทางสงคมของพยาบาลปฏบตงานในโรงพยาบาลหนองบวลาภจงหวดหนองบวลาภ จดกจกรรมสปดาหละ 1 ครง 4 สปดาหแตละครงใชเวลา 1.30 ชวโมงรวมระยะเวลาในการจดกจกรรม 6 ชวโมง เปนระยะเวลา 10 สปดาห ผลการวจยพบวา ภายหลงการทดลองกลมทดลองมคะแนนเฉลยความคาดหวงในความสามารถของตนเองเกยวกบการลดนาหนก ความคาดหวงในผลลพธในการลดนาหนก การปฏบตตวในการลดนาหนกสงกวากอนการทดลอง และมดชนมวลกายลดลงอยางมนยสาคญทางสถต และฐตมา บารงญาต (2549) ไดศกษาผลของโปรแกรมสขศกษาโดยประยกตใชแนวคดการกากบตนเองรวมกบทฤษฎแรงสนบสนนทางสงคมในการปรบเปลยนพฤตกรรมเพอลดนาหนกของนกเรยนมธยมศกษาตอนตนท มนาหนกเกนเกณฑโรงเรยน กลยาณวตร จงหวดขอนแกน ผลการวจยพบวา กลมทดลองมความรเกยวกบโรคอวนและลดนาหนก ความคาดหวงตอการลดนาหนก การปฏบตตนเพอลดนาหนกสงกวากอนการทดลองและกลมควบคม และมนาหนกลดลงกวากอนทดลองและกลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถต (p<.05)

จากการประมวลเอกสารทผานมายงมการนาแนวคด ทฤษฎ ท เกยวกบการรบรความสามารถของตนเอง รวมกบการกากบตนเองนอยมาก และยงมงานวจยทจดโปรแกรมทมกจกรรมทเนนผรบบรการเปนสาคญคอนขางนอย และยงไมมงานวจยทเปรยบเทยบผลของใชโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพทเนนผรบบรการเปนสาคญ กบผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพทเนนผใหบรการเปนสาคญ งานวจยครงนจงมวตถประสงคทจะพฒนาโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self เพอปองกนภาวะอวน โดยการนาแนวคด ทฤษฎ

5 การรบรความสามารถของตนเองรวมกบการกากบตนเองมาประยกตใชในการสรางโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพและการใชเทคนคการเนนผเรยนเปนศนยกลาง (วฒนาพร ระงบทกข.2542) คอ ผรบบรการเปนผลงมอปฏบตดวยตนเองทกขนตอน ดาเนนการแลกเปลยน เรยนรประสบการณซงกนและกน วางแผน และกาหนดเปาหมายขอตกลงในการรวมกจกรรมดวยกน และรวมรบผดชอบกบการปฏบตกจกรรม รบฟงความเหนของผอน ชวยเหลอซงกนและกนในการทากจกรรม ทจะนาไปสเปาหมายเพอใหนาหนกลดลงของสมาชกภายในกลมและภาพรวมของกลม โดยผใหบรการจะทาหนาทสรางบรรยากาศทนาไปสการชวยใหบคคลเกดความรวมมอรวมใจในการปฏบตและรวมรบผดชอบซงจะทาใหมการพฒนาและเปลยนแปลงไปในทศทางและเปาหมายทกาหนดไว และชวยพฒนาผรบบรการใหเกดพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค ซงจะชวยเสรมสรางความมนใจและนาไปสการปฏบตในชวตจรงได โดยใชการมสวนรวม และกระบวนการกลมในการจดกจกรรม เปรยบเทยบกบการใชเทคนคการเนนครเปนศนยกลาง (วรศกด เพยรชอบ. 2548) คอ ผใหบรการจะมบทบาทสาคญในการจดกจกรรม ผใหบรการจะบรรยาย อธบาย สาธต กาหนดเนอหา วางแผนและกาหนดเปาหมายในการจดกจกรรมใหกบผรบบรการ ผรบบรการมหนาทในการเปนผฟง ผจด ผตอบคาถามและปฏบตตามทผใหบรการกาหนด ในการสรางโปรแกรมขอมลทไดจากการวจยครงนจะทาใหทราบรปแบบและวธการทเหมาะสมในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพเพอลดภาวะอวน ซงจะสามารถนาไปปรบใชเปนกลยทธในการลดหรอควบคมนาหนกในกลมวยรนตอนปลายในวงกวางและระยะยาวตอไป

ความมงหมายของการวจย เพอศกษาผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self เพอลดภาวะอวนของวยรนตอนปลาย มวตถประสงคยอย คอ

1. เพอตรวจสอบปฏสมพนธระหวางรปแบบของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self และครงของการวดทมตอพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self และภาวะอวน

2. เพอศกษาผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทมตอพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self และภาวะอวน

ความสาคญของการวจย 1. ไดรปแบบหรอวธการทเหมาะสมในการปรบเปลยนการรบรความสามารถของตนเอง

การกากบตนเอง การดแลสขภาพตนเอง ดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนง เพอเปนแนวทางในการปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลสขภาพ ปองกนและควบคมภาวะอวน และการแกไขปญหาสขภาพทเกยวกบภาวะอวนของวยรนตอนปลายใหกบกระทรวงสาธารสขและหนวยงานทเกยวของตอไป

6

2. หนวยบรการทางสาธารณสข เชน โรงพยาบาล คลนก ศนยสาธารณสขชมชน สามารถนารปแบบหรอวธการทเหมาะสมในโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพไปปรบใชเปน กลยทธในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพเพอสงเสรม และปองกนโรคอวนใหกบวยรนตอนปลายในวงกวางและระยะยาวตอไป

ขอบเขตของการวจย ประชากร ประชากรในการศกษาครงน คอ นสตระดบปรญญาตร ของคณะวชาดานวทยาศาสตรสขภาพ ทอยในสาขาวชาดานสขภาพทมประสบการณดานสขภาพไมแตกตางกนประกอบดวย คณะพลศกษา คณะพยาบาลศาสตร คณะแพทยศาสตร คณะทนตแพทยศาสตร คณะเภสชศาสตร และคณะสหเวชศาสตร ทกาลงศกษาอยชนปท 1 – 3 ในมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ องครกษ มดชนมวลกายตงแต 25 กโลกรมตอตารางเมตร และ/หรอมเสนรอบเอวตงแต 90 เซนตเมตร หรอ 36 นว ในเพศชาย และ/หรอตงแต 80 เซนตเมตรหรอ 32 นวในเพศหญง และ/หรอมความหนาของไขมนใตผวหนงมากกวารอยละ 22 ในเพศชาย และมากกวารอยละ 35 ในเพศหญง จากเกณฑดงกลาวประชากรในการวจยครงนจานวน 362 คน

กลมตวอยาง กลมตวอยางในงานวจยครงน คอ นสตจาก 6 คณะ ทกาลงศกษาอยในสาขาวชาดานสขภาพทมประสบการณดานสขภาพไมแตกตางกน กาลงศกษาอยชนปท 1 – 3 และมดชนมวลกายตงแต 25 กโลกรมตอตารางเมตรขนไป และ/หรอ มเสนรอบเอวตงแต 90 เซนตเมตร หรอ 36 นว ในเพศชาย และตงแต 80 เซนตเมตรหรอ 32 นวในเพศหญง และ/หรอมความหนาของไขมนใตผวหนงมากกวารอยละ 22 ในเพศชาย และมากกวารอยละ 35 ในเพศหญง ไดมา 3 คณะ จากการสมแบบกลมทมกลมควบคม (Cluster Randomized Controlled Trail) ไดแก คณะพลศกษา คอ กลมทดลอง 1 คณะพยาบาลศาสตร คอ กลมทดลอง 2 และคณะสหเวชศาสตร คอ กลมควบคม คณะละ 24 คน ในการกาหนดขนาดของกลมตวอยาง ผวจยใชจานวนตามทเนเมตและคณะ (Nemet; & et al. 2005) แนะนาจานวนกลมตวอยางขนตาอยางนอย 11 คนตอกลมเพอพบการเปลยนแปลงของนาหนก และ 18 คนตอกลมเพอพบการเปลยนแปลงของดชนมวลกายอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และทระดบอานาจของการทดสอบเทากบ 95% และเพอใหครอบคลมตอการคนพบความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตทงนาหนกและดชนมวลกาย และเพอปองกนการสญหายของกลมตวอยาง ผวจยไดเพมขนาดกลมตวอยางอกรอยละ 20 โดยไดจากผลการศกษาวจยทเกยวของ พบวา มคาเฉลยของการสญหายประมาณรอยละ 20 (วนชา กจวรพฒน; และคณะ. 2547; & Anderson; & et al. 2008)

7 เกณฑในการคดเลอกกลมตวอยาง ประกอบดวย

1. กลมตวอยางในงานวจยครงน คอ นสตระดบปรญญาตร คณะทเกยวกบสาขาทางวทยาศาสตรสขภาพ ประกอบดวย คณะพลศกษา คณะพยาบาลศาสตร และคณะสหเวชศาสตร ทกาลงศกษาอยชนปท 1 – 3 ทมดชนมวลกายตงแต 25 กโลกรมตอตารางเมตร และ/หรอ วดเสนรอบเอวไดตงแต 90 เซนตเมตร หรอ 36 นว ในผชายและตงแต 80 เซนตเมตรหรอ 32 นวในผหญง และ/หรอมความหนาของไขมนใตผวหนงมากกวารอยละ 22 ในเพศชาย และมากกวารอยละ 35 ในเพศหญง

2. มความสมครใจและไดรบการยนยอมจากผปกครองหรออาจารยทปรกษาใหเขารวมการวจย

3. ไมมโรคประจาตวทเปนอปสรรคตอการวจย 4. ไมเคยไดรบโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ ตวแปรทศกษา ตวแปรในงานวจยนแบงเปน 2 กลม ดงน 1. ตวแปรอสระ

1.1 โปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรม คอ การไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง โปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง และการไมไดรบโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรม 1.2 ครงทของการวด คอ กอนการทดลอง หลงการทดลองเสรจสนทนท (8 สปดาห) และระยะหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 2. ตวแปรตาม ซงแบงออกเปน 2 กลมยอยคอ

2.1 พฤตกรรมสขภาพ 3 - Self 2.1.1 การรบรความสามารถของตนเอง (Self – efficacy) 2.1.2 การกากบตนเอง (Self – regulation) 2.1.3 การดแลสขภาพตนเอง (Self – Care)

2.2 ภาวะอวน 2.2.1 ดชนมวลกาย (Body Mass Index) 2.2.2 เสนรอบเอว (Waist Circumference) 2.2.3 ความหนาของไขมนใตผวหนง (Skinfold)

8

นยามศพทเฉพาะ 1. ภาวะอวน หมายถง บคคลทมนาหนกตวมากเกนไปเมอเทยบกบสวนสง คอมคาดชน

มวลกาย 25 กโลกรมตอตารางเมตรขนไป หรอในเพศชายวดเสนรอบเอวไดตงแต 90 เซนตเมตร หรอ 36 นว และเพศหญงวดเสนรอบเอวไดตงแต 80 เซนตเมตรหรอ 32 นว หรอมความหนาของไขมนใตผวหนงมากกวารอยละ 22 ในเพศชาย และมากกวารอยละ 35 ในเพศหญง

2. วยรนตอนปลาย หมายถง นสตทมชวงอายระหวาง 18 – 22 ป

นยามปฏบตการ 1. โปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ ประกอบดวย

1.1 โปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง เปนโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมเพอการลดภาวะอวน โดยใชกลไกการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self คอ การรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเอง และใชวธการเนนผรบบรการเปนศนยกลาง คอ เทคนคการสรางกจกรรมทจะใหนสตท เขารวมกจกรรมเปนผลงมอปฏบตดวยตนเองทกขนตอน ดาเนนการแลกเปลยน เรยนรประสบการณซงกนและกน วางแผน และกาหนดเปาหมายขอตกลงในการรวมกจกรรมดวยกน และรวมรบผดชอบกบการปฏบตกจกรรม รบฟงความเหนของเพอนและผอนภายในกลม ชวยเหลอซงกนและกนในการทากจกรรมเพอจะนาไปสเปาหมายเพอใหภาวะอวนของสมาชกภายในกลมและภาพรวมของกลมลดลง โดยใชกระบวนการมสวนรวมและกระบวนการกลม แลกเปลยนความคดเหน และเลาประสบการณทประสบผลสาเรจและไมประสบผลสาเรจในการปฏบตพฤตกรรมสขภาพเพอลดภาวะอวนใหกบสมาชกภายในกลมไดรวมแกปญหา ฝกการทางานรวมกนโดยมการระดมสมอง คนหาปญหาอปสรรค วธแกไข ทบทวนเปาหมายและวางแผนเพอลดนาหนกตอภายในกลม ฝกประเมนผลการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพของตนเองโดยเปรยบเทยบกบผลงานของแตละกลม และสมาชกภายในกลมเพอปรบปรงพฒนา สมาชกรวมกนใหกาลงใจ ชนชมแสดงความยนด สมาชกภายในกลมรวมกนกระตนเตอนทางโทรศพท สงเมลล และ Facebook แบบเพอนชวยเพอนในลกษณะเปนคห การตดตามเยยมเยอน พดคยปญหาอปสรรคกบกลม ใหรางวลกบผประสบผลสาเรจ ประเมนผลโดยสมาชกในกลม รวมระยะเวลา 12 สปดาห 1.2 โปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง เปนโปรแกรมทปรบเปลยนพฤตกรรมเพอการลดภาวะอวน เปนโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมเพอการลดภาวะอวน โดยใชกลไกการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self คอ การรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเอง และใชวธการเนนผใหบรการเปนศนยกลาง คอ เทคนคการจดกจกรรมทจะใหผวจยเปนผบรรยาย อธบาย สาธต กาหนดเนอหา วางแผนและกาหนดเปาหมายในการจดกจกรรมใหกบนสตทเขารวมกจกรรม นสตมหนาทในการเปนผฟง ผจด ผตอบคาถามและปฏบตตามทผวจยไดกาหนดเปาหมาย และกจกรรม

9 เพอการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพในการลดภาวะอวนใหกบนสต ผวจยจะใชตวแบบจากผทประสบผลสาเรจ และจะสอบถามถงปญหาอปสรรคทเกดขนขณะปฏบตกจกรรม และแกปญหา และ ประเมนผลการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพและเปรยบเทยบกบเปาหมายทตงไว ผวจยใหกาลงใจ ชนชมแสดงความยนดกบคนทประสบผลสาเรจ รวมทงตดตามกระตนเตอนทางโทรศพท และ สงเมลล สปดาหละ 1 ครง ใหรางวลกบผประสบผลสาเรจ รวมระยะเวลา 12 สปดาห 2. พฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ประกอบดวย 2.1 การรบรความสามารถของตนเอง หมายถง การทวยรนตอนปลายทมภาวะอวนมเชอมนวาตนเองมความสามารถทจะกระทาการดแลสขภาพไดดวยตนเอง ทงในดานการมกจกรรมทางกาย การบรโภคอาหาร และการจดการความเครยดไดดวยตนเองอยางสมาเสมอและถกตองทจะนาไปสการลดนาหนกไดในชวงเวลาทเขารวมโปรแกรม ตวแปรนสามารถวดไดจากแบบวดทปรบมาจากแบบวดของสพชชา วงคจนทร (2554) และองศนนท อนทรกาแหง (2552) ลกษณะแบบวดเปนแบบประเมนคา 6 ระดบ ตงแต “จรงทสด” จนถง “ไมจรงเลย” เกณฑการใหคะแนน จากผตอบเลอกได 1 คาตอบในแตละขอ ถาตอบ “จรงทสด” ในคาถามเชงบวก จะได 6 คะแนน และลดลงมาตามลาดบจนถง “ไมจรงเลย” จะได 1 คะแนน ถาผตอบไดคะแนนรวมมากกวาแสดงวามการรบรความสามารถของตนเองในการดแลสขภาพสงกวา ผทตอบไดคะแนนรวมตากวา 2.2 การกากบตนเอง หมายถง การทวยรนตอนปลายท มภาวะอวนท มการแสดงออกถงการกระทาของบคคลในการสงเกตพฤตกรรมและการเปลยนแปลงดานสขภาพดวยตนเอง โดยมการตงเปาหมายและวางแผนในการกระทากจกรรมดานการมกจกรรมทางกาย การบรโภคอาหาร และการจดการความเครยดเพอใหตนเองมภาวะอวนลดลงหรอเปนปกตตามเปาหมายทตงไว อาจจะทาการจดบนทกการเปลยนแปลงการดแลสขภาพของตนเอง กระตนเตอนตนเองใหกระทาอยางตอเนองใหบรรลถงการมสขภาพท ดตามทตนเองไดตงเปาหมายไว ประกอบดวย 2.2.1 การสงเกตตนเอง หมายถง การทวยรนทมภาวะอวนมความสนใจตอการปรบเปลยนการมกจกรรมทางกาย การรบประทานอาหาร และการจดการความเครยด เปนตวใหขอมลทจาเปนตอการกาหนดมาตรฐานของการกระทาทมความเปนไปไดจรง และประเมนการเปลยนแปลงของพฤตกรรมทกระทาอย โดยสามารถทาไดโดยมการจดบนทกการปฏบตพฤตกรรมสขภาพในดานของปรมาณ ความถ และการเตอนตนเอง 2.2.2 การตดสนตนเอง หมายถง การทวยรนตอนปลายมการเปรยบเทยบผลทไดปฏบตพฤตกรรมสขภาพดานการมกจกรรมทางกาย การบรโภคอาหาร และการจดการความเครยด รวมทงการประเมนความสมดลของปรมาณพลงงานทไดรบจากการรบประทานอาหารและพลงงานทสญเสยไปจากการมกจกรรมทางกาย กบเปาหมาย โดยเปรยบเทยบอางองทางสงคมจากมาตรฐานสวนบคคลทไดตงไว มาตรฐานทางสงคม และการใหคณคาของกจกรรม

10 2.2.3 การแสดงปฏกรยาตอตนเอง หมายถง เปนการกระทาทเกยวของกบการมกจกรรมทางกาย การบรโภคอาหาร และการจดการความเครยดทางบวก เชน การใหรางวลตนเองในรปของวตถ สงของ การใหเวลาอสระกบตนเอง หรอการยกยองชมเชยตนเองและการกระทาทเกยวกบทางลบ เชน การลงโทษตนเอง การตาหนตนเอง การละอายใจ การแสดงความเสยใจ การทบทวนเปาหมายและแผนกจกรรมใหไปสการลดนาหนกไดจรงมากขน ตวแปรนสามารถวดไดโดยแบบวดทผวจยปรบจากแบบวดของสพชชา วงคจนทร (2554) และองศนนท อนทรกาแหง (2552) ลกษณะของแบบวดเปนขอคาถามมาตรประเมนคา 6 ระดบ ตงแต “ปฏบตมากทสด” ในคาถามเชงบวก จะได 6 คะแนน และลดลงมาตามลาดบจนถง “ไมไดปฏบตเลย” จะได 1 คะแนน สวนคาถามเชงลบจะใหคะแนนตรงกนขาม ถาผตอบไดคะแนนรวมมากกวาแสดงวามการกากบตนเองสงกวา ผทตอบไดคะแนนรวมตากวา 2.3 การดแลสขภาพตนเอง หมายถง การกระทาทสงเสรมใหมนาหนกลดลง ประกอบดวย 2.3.1 การมกจกรรมทางกาย หมายถง บคคลนนๆ มการเคลอนไหวสวนตางๆ ของรางกาย ดวยการทากจวตรประจาวน การทางาน และการออกกาลงกาย ซงมผลใหรางกายมการเคลอนไหวสวนตางๆ เพมขนมากกวาปกต เชน การเลนกฬา การทางานบาน การเดนเรว การวง เปนตน ซงการเคลอนไหวรางกายดงกลาวตองมความสมาเสมอ มความหนก และระยะเวลาในการเคลอนไหวรางกายเพอสงเสรมใหมดชนมวลกายปกต 2.3.2 การบรโภคอาหาร หมายถง บคคลนนๆ ปฏบตเกยวกบการรบประทานอาหาร ความถในการรบประทานอาหาร ลกษณะนสยในการรบประทานอาหาร ปรมาณพลงงานทไดรบ และการเลอกรบประทานอาหารทเหมาะสมกบความตองการของรางกาย เพอใหไดรบอาหารครบทง 5 หม และมคณคาทางโภชนาการ 2.3.3 การจดการความเครยด หมายถง บคคลมความพยายามเปลยนแปลงความรสกนกคดและอาการแสดงออก เพอจดการอารมณของตนเองและจดการกบเหตการณหรอสงกระตนททาใหเกดความเครยด ซงเปนปฏกรยาตอบสนองทางรางกายและจตใจ เพอลดความเครยดและรกษาภาวะสมดลของรางกาย จตใจใหสามารถทาหนาทไดอยางมประสทธภาพและสงเสรมใหมภาวะโภชนาการเหมาะสม ตวแปรนสามารถวดไดจากแบบวดทปรบมาจากแบบวดพฤตกรรมดแลสขภาพของสพชชา วงคจนทร (2554) และองศนนท อนทรกาแหง (2552) ใหเหมาะสมกบการวจยในครงน โดยมมาตราประเมนคา 6 ระดบ ตงแต “ปฏบตมากทสด” จนถง “ไมไดปฏบตเลย” เกณฑการใหคะแนน จากผตอบเลอกได 1 คาตอบในแตละขอ ถาตอบ “ปฏบตมากทสด” ในคาถามเชงบวก จะได 6 คะแนน และลดลงมาตามลาดบจนถง “ไมไดปฏบตเลย” จะได 1 คะแนน สวนคาถามเชงลบจะใหคะแนนตรงกนขาม ถาผตอบไดคะแนนรวมมากกวาแสดงถงการดแลสขภาพของตนเองมากกวา ผทตอบไดคะแนนตากวา

11 3. ภาวะอวน ประกอบดวย 3.1 ดชนมวลกาย หมายถง คาทใชประเมนภาวะอวนของบคคล โดยคานวณจากการชงนาหนกตวเปนกโลกรมและหารดวยสวนสงเปนเมตรยกกาลงสอง ซงแบงออกเปน 4 ระดบนาหนกตวนอย มดชนมวลกายนอยกวา 18. 5 กโลกรมตอตารางเมตร นาหนกตวปกตจะมดชนมวลกายระหวาง 18.5 – 22.9 กโลกรมตอตารางเมตร ทวมจะมดชนมวลกายระหวาง 23.0 – 24.9 กโลกรมตอตารางเมตร และ อวนมดชนมวลกาย ตงแต 25 กโลกรมตอตารางเมตร 3.2 เสนรอบเอว หมายถง คาของเสนรอบเอวบงชถงปรมาณไขมนหนาทอง เปนบรเวณทไขมนสวนเกนมาจบเกาะ สามารถพยากรณการเกดภาวะอวนไดโดยเฉพาะภาวะอวนลงพง วธการวดรอบเอวคอ อยในทายนตรงใชสายวดวดรอบเอวผานสะดอ อานคาในชวงหายใจออก โดยใหสายวดแนบกบลาตวอยในแนวขนานกบพนไมรดแนน ซงถาในเพศชายวดเสนรอบเอวไดตงแต 90 เซนตเมตร หรอ 36 นว และเพศหญงวดเสนรอบเอวไดตงแต 80 เซนตเมตรหรอ 32 นว ถอวาอวนลงพง แตถาในเพศชายวดเสนรอบเอวไดนอยกวา 90 เซนตเมตร หรอ 36 นว และเพศหญงวดเสนรอบเอวไดนอยกวา 80 เซนตเมตรหรอ 32 นวถอวาปกต 3.3 ความหนาของไขมนใตผวหนง คอ คาทใชประเมนปรมาณไขมนในรางกาย (Body Fat) โดยวดไขมนใตผวหนง 4 จด คอ 1) ตนแขนดานหลง (Triceps) คอ หยบผวหนงใหเปนสนในแนวดง บรเวณเสนกลางดานหลงตนแขนระดบกงกลาง ระหวาง Acromion Process และ Olecranon Process โดยปลอยแขนอสระขางลาตว ไมเกรง หนฝามอเขาหาลาตว 2) ตนแขนดานหนา (Biceps) คอ หยบผวหนงใหเปนสนในแนวดง บรเวณเสนกลางดานหนาตนแขนระดบเดยวกบทวด Triceps หรออาจสงกวา 1 ซม. 3) ใตกระดกสะบก (Subscapular) คอ หยบผวหนงใหเปนสนในแนวทามมกบกระดกสนหลง 45 องศาตากวา inferior angle ของ Scapular ประมาณ 1 – 2 ซม. และ 4) เหนอกระดกเชงกราน (Suprailiac) คอ หยบผวหนงใหเปนสนตามแนวรอยยนผวหนงเหนอ iliac crest บรเวณเสน anterior auxiliary line โดยวธการวดคอ 1) กอนการวดอาจใชดนสอ หรอปากกาทลบไดทาเครองหมายทบรเวณแตละจดไวกอนกได 2) การวดทกจดใหวดทดานขวาของผทดสอบ ใชนวหวแมมอและนวชมอซายหยบผวหนงใหกระชบขนมาใหตงเปนสนสงประมาณ 1 ซม. โดยไมมเนอเยอของกลามเนอตดใชนวหวแมมอและนวชมอซายหยบผวหนงใหกระชบขนมาใหตงเปนสนสงประมาณ 1 ซม. โดยไมมเนอเยอของกลามเนอตด การหยบใหกางนวหวแมมอและปลายนวชหางกนประมาณ 8 ซม. เปนแนวตงฉากกบเสนของผวหนงทจะหยบ 3) วางปากคบของ Caliper ใหตงฉากกบสนผวหนงและตาลงมาจากปลายนวหวแมมอและนวชทหยบประมาณ 1 ซม. และอยกงกลางระหวางสนผวหนงและฐาน 4) อานคาหลงจากปลอยให Caliper กดผวหนงประมาณ 2 วนาท ขณะทนวมอกหยบ ผวหนงใหเปนสนไวตลอดชวงของการวด 5) ทาการวดคาอยางนอย จดละ 2 ครง ถาคาทอานไดแตกตางกนมากกวา 1 – 2 มลลเมตร ใหวดซาครงทสาม 6) ทาการวดโดยหมนตาแหนงไปตามลาดบมากกวาวดซา ณ จดนน ๆ เลย หรอใหเวลากบผวหนงในการกลบคนสสภาพเดม 7) ผวหนงของผทดสอบทจะวดตองแหง ไมทาโลชน และไมทาการวดทนทหลงผทดสอบหยดออกกาลงกาย โดยในเพศชายมไขมนใตผวหนงมากกวารอยละ 22 และเพศหญงมไขมนใตผวหนงมากกวารอยละ 35 ถอวามภาวะอวน

12

กรอบแนวคดในการวจย กรอบแนวคดในการพฒนาโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพทมตอการรบร

ความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง การดแลสขภาพตนเอง และภาวะอวนของวยรนตอนปลาย ในการว จยนผ ว จยไดประยกต ใชแนวคดการปรบเปลยนพฤตกรรม (Behavioral Modification) ของแบนดรา (Bandura. 1989) คอ การรบรความสามารถของตนเอง (Self-efficacy) ไดแก การสรางประสบการณทประสบความสาเรจ การใชตวแบบ การใชคาพดชกจง และการกระตนทางอารมณ และการกากบตนเอง (Self-regulation) ไดแก กระบวนการสงเกตตนเอง กระบวนการตดสนใจ และ การแสดงปฏกรยากบตนเอง และใชเทคนคการจดกจกรรมทเนนผรบบรการเปนศนยกลางโดยประยกตใชแนวคดการจดการเรยนการสอนทเนนนกเรยนเปนศนยกลาง (Student Centers Method) (วฒนาพร ระงบทกข.2542) โดยใชกระบวนการกลมและการมสวนรวม และแนวคดการเนนผใหบรการเปนศนยกลางโดยใชเทคนคการการจดการเรยนการสอนทเนนครเปนศนยกลาง (Teacher Centers Method) (วรศกด เพยรชอบ. 2548) โดยทผวจยตองการทดสอบวาการไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง การไดโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง และไมไดรบโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ซงถอวาเปนตวแปรอสระ จะสงผลทาใหตวแปรตาม ไดแก พฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ประกอบดวย การรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง การดแลสขภาพตนเอง และภาวะอวน ประกอบดวย ดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงมการเปลยนแปลงแตกตางกนหรอไม ดงแสดงในภาพประกอบ 1

ตวแปรอสระ ตวแปรตาม

ภาพประกอบ 1 กรอบแนวคดในการวจย

พฤตกรรมสขภาพ 3 - Self1. การรบรความสามารถของตนเอง 2. การกากบตนเอง 3. การดแลสขภาพตนเอง

โปรแกรม กลมทดลองท 1 ไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรม 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง กลมทดลองท 2 ไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรม 3 - Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง กลมควบคม ไมไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self

ครงของการวด - กอนการทดลอง - หลงการทดลองเสรจสนทนท (สปดาหท 8) - หลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12

ภาวะอวน 1. ดชนมวลกาย 2. เสนรอบเอว 3. ความหนาของไขมนใตผวหนง

13 สมมตฐานงานวจย

1. มปฏสมพนธรวมกนระหวางโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมกบครงทของการวด ทมตอพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self และ ภาวะอวน

2. นสตทเขารวมโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางในกลมทดลอง 1 และนสตทเขารวมโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลางในกลมทดลอง 2 มพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทงในระยะหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 สงกวากลมควบคม

3. นสตทเขารวมโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางในกลมทดลอง 1 และนสตทเขารวมโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลางในกลมทดลอง 2 มพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ภายหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 สงกวากอนทดลอง

4. นสตทเขารวมโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางในกลมทดลอง 1 และนสตทเขารวมโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลางในกลมทดลอง 2 มภาวะอวนทงในระยะหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 ตากวากลมควบคม

5. นสตทเขารวมโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางในกลมทดลอง 1 และนสตทเขารวมโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลางในกลมทดลอง 2 มภาวะอวนทงในระยะหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 ตากวากอนทดลอง

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยครงน ผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ และไดนาเสนอตามหวขอตอไปน 1. ภาวะอวน 1.1 ความหมายและการประเมนภาวะอวน 1.2 สถานการณและปญหาของภาวะอวน 1.3 สาเหตและกลไกของการเกดภาวะอวน 1.4 การปองกนภาวะอวนดวยการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 2. การพฒนาโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self 2.1 การรบรความสามารถของตนเอง 2.2 การกากบตนเอง 2.3 การดแลสขภาพตนเอง 3. เทคนคการจดการเรยนรเพอปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self 3.1 เทคนคการจดการเรยนรทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง 3.2 เทคนคการจดการเรยนรทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง

1. ภาวะอวน 1.1 ความหมายและการประเมนภาวะอวน ความหมาย

ภาวะอวนในคนเอเชยจะมเกณฑในการประเมนแตกตางจากคนซกโลกตะวนตกเนองจากดชนมวลกายในการเกดโรคเบาหวานและความดนโลหตสงจะเพมขนอยางมากเมอคาดชนมวลกายมากกวา 25 กโลกรมตอตารางเมตร ซงภาวะอวน (Obesity) เปนโรคเรอรงชนดหนงเกดจากการทมปรมาณไขมนในรางกาย (Body Fat) มากกวาปกต จนมผลกระทบตอสขภาพ (WHO. 2004) เชนเดยวกบแทนและคณะ (Tan; & et al. 2004: 1182) ทใหคาจากดความของภาวะอวนในคนเอเชย คอ คนทมดชนมวลกายตงแต 25 กโลกรมตอตารางเมตร และทรทและคณะ (Treuth; & et al. 2000: 198 – 900) ไดอธบายไววาความอวนเกดจากความไมสมดลระหวางพลงงานทรางกายไดรบเขาไปมากและพลงงานทรางกายใชนอย พลงงานทเหลอจงถกสะสมในรปไขมน

สาหรบในประเทศไทยมผใหความหมายของภาวะอวนไวดงน คอ กาพล ศรวฒนกล (2543) ไดอธบายไววาภาวะอวน หมายถง ภาวะทมการสะสมไขมนสวนเกนจนเปนอนตรายตอสขภาพและจะเกดเมอไดรบปรมาณสารอาหารมากกวาพลงงานทถกใชไป และกฤษดา ศรามพช (2549) กลาววา ภาวะอวน คอ นาหนกตวเพมขนเมอเทยบกบนาหนกมาตรฐานตอความสงหรอบคคลทมคาดชน

15 มวลกายตงแต 25.0 กโลกรมตอตารางเมตร เชนเดยวกบ พรมมทร เมธากาญจนศกด (2548: 10 – 16 ) ไดอธบายไววานาหนกตวมากกวาปกตในคนเอเซยนน ไดจากการนาคาดชนมวลกายทคานวณไดมาเทยบตามเกณฑสาหรบคนเอเซยโดยมดชนมวลกาย 25 กโลกรมตอตารางเมตร ถอวาอวน และกองโภชนาการ (2550: 3) กลาววา ภาวะอวน คอ ผทมเสนรอบเอวตงแต 90 เซนตเมตร หรอ 36 นวในเพศชาย และตงแต 80 เซนตเมตรหรอ 32 นวในเพศหญง

สรปไดวา ภาวะอวน หมายถง สภาวะทรางกายมปรมาณไขมนสะสมในรางกายมากเกนความตองการเกดจากการไดรบสารอาหารมากเกนกวาทรางกายจะนาไปใชประโยชนไดหมด และถกเกบสะสมไวในสวนตางๆ ของรางกายในรปของไขมนจนทาใหดชนมวลกายตงแต 25.0 กโลกรมตอตารางเมตรและ/หรอมเสนรอบเอวตงแต 90 เซนตเมตร หรอ 36 นวในเพศชายและตงแต 80 เซนตเมตรหรอ 32 นวในเพศหญง และ/หรอ ความหนาของไขมนใตผวหนงมากกวารอยละ 22 ในเพศชาย และมากกวารอยละ 35 ในเพศหญง การประเมนภาวะอวน มหลายวธดงน 1. การวดเสนรอบเอว ขนาดของรอบเอวบงชถงปรมาณไขมนหนาทอง เปนบรเวณทไขมนสวนเกนมาจบเกาะ สามารถพยากรณการเกดภาวะอวนไดโดยเฉพาะ ภาวะอวนลงพง วธการวดเสนรอบเอว คอ อยในทายนตรงใชสายวดวดรอบเอวผานสะดอ อานคาในชวงหายใจออก โดยใหสายวดแนบกบลาตวอยในแนวขนานกบพนไมรดแนน การแปลผลการประเมนเสนรอบเอว คอ ในเพศชายวดเสนรอบเอวไดตงแต 90 เซนตเมตร หรอ 36 นว และเพศหญงวดเสนรอบเอวไดตงแต 80 เซนตเมตรหรอ 32 นว (กองโภชนาการ. 2550: 10)

การวดเสนรอบเอวเปนวธการประเมนภาวะอวนทไดรบความนยมในปจจบน จากการศกษาพบวา การวดเสนรอบเอวเพอตดสนโรคอวนมขอดหลายประการ คอ การวดทาไดงายไมสมพนธกบความสง มความสมพนธอยางใกลชดกบดชนมวลกาย และเปนดชนทคาดคะเนมวลไขมนในชองทองและไขมนในรางกายทงหมด (สรจต สนทรธรรม. 2544) 2. การคานวณดชนมวลกาย (Body Mass Index : BMI) เปนหนวยมาตรฐานสากลทใชจาแนกเพอประเมนนาหนกของรางกายวาอยในเกณฑปกต มนาหนกนอยเกนไป หรอมนาหนกตวมากเกนไปซงคาดงกลาวนยมใชในการคานวณอยางแพรหลายเนองจากคานวณงาย และสะดวกในการวด คานวณไดจากสตร

ดชนมวลกาย = นาหนกตว (กโลกรม) สวนสง (เมตร2 ) การชงนาหนก การวดสวนสง แลวนามาคานวณคาดชนมวลกาย ซงทาไดโดยไมยาก ม

ความแมนยา และไมสนเปลองคาใชจาย ปจจบนเปนทยอมรบกนทวโลกทงในเวชปฏบตและการศกษาในภาคสนาม นอกจากน ดชนมวลกายเปนวธทเหมาะสม สาหรบใชประเมนภาวการณสะสมพลงงานในผใหญตงแต อาย 19 ปขนไป และคาดชนมวลกายมใชเปนเพยงเกณฑตดสนโรคอวนเทานน แตยงใชเปนเกณฑตดสนโรคผอมไดดวย แพทยยงสามารถประเมนผลการรกษาโรคอวนและโรคผอมวา ไดผลดมากนอยเพยงใด จากการตดตามหาคาดชนมวลกายเปนระยะๆ

16

คาดชนมวลกายทจะนามาใชอางองวาอวนหรอไมนน คงไมสามารถใชตวเลขเดยวกนทวโลกได เพราะชาวยโรปจะมโครงสรางรางกายใหญกวาชาวเอเชย ดงนน คาดชนมวลกายของชาวยโรปจงใชเกณฑทคอนขางสง กลาวคอจะถอวาอวนเมอดชนมวลกายตงแต 30 กโลกรมตอตารางเมตร สวนชาวเอเชย คอ ดชนมวลกายตงแต 25 กโลกรมตอตารางเมตร เพราะชาวเอเซยมโครงสรางรางกายทเลกกวาชาวอเมรกาและยโรป ดงนน คนแถบเอเชยเชน คนไทย จน ญปน เกาหล ฟลปปนส ควรใชคาดชนมวลกายทแตกตางจากยโรปและอเมรกา (WHO; IASO; & IOTF. 2000; และกรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข. 2548; และพรมมนทร เมธากาญจนศกด. 2548)

การประเมนสดสวนรางกายดวยวธการการวดดชนมวลกายและเสนรอบเอวมรายละเอยดดงตาราง 1 (สมชาย ลทองอน. 2550: 36 - 65)

ตาราง 1 การจาแนกความเสยงตอการเกดโรค โดยใชคาดชนมวลกายและเสนรอบเอว

ความเสยงตอการเกดโรค (ของคนเอเซย) คาดชนมวลกาย

(กก./ตร.ม.) ผชาย < 90 ซม. ผหญง< 80 ซม.

ผชาย ≥ 90 ซม. ผหญง ≥ 80 ซม.

นาหนกนอย/ผอม < 18.5 ผอม (เสยงขาดสารอาหาร) ปกต

นาหนกปกต 18.5 – 22.9 ปกต ความเสยงเพมขน

นาหนกเกน ≥ 23.0 ...................................... ...................................

มความเสยง 23.0 – 24.9 ความเสยงเพมขน ความเสยงปานกลาง

อวนระดบ 1 25.0 – 29.9 ความเสยงปานกลาง ความเสยงสง

อวนระดบ 2 ≥ 30.0 ความเสยงสง ความเสยงสงมาก

ทมา: WHO; IASO;&IOTF. (2000). The Asia-Pacific Perspective: redefining obesity and its treatment. The International Obesity Task Force.

3. การวดความหนาของไขมนใตผวหนง (Skinfold Measurement) เพอประเมนปรมาณไขมนในรางกาย (Body Fat) ใชหลกการวดไขมนใตผวหนง 4 จด คอ 1) ตนแขนดานหลง (Triceps) คอ หยบผวหนงใหเปนสนในแนวดง บรเวณเสนกลางดานหลงตนแขนระดบกงกลาง ระหวาง Acromion Process และ Olecranon Process โดยปลอยแขนอสระขางลาตว ไมเกรง หนฝามอเขาหาลาตว 2) ตนแขนดานหนา (Biceps) คอ หยบผวหนงใหเปนสนในแนวดง บรเวณเสนกลางดานหนาตนแขนระดบเดยวกบทวด Triceps หรออาจสงกวา 1 ซม. 3) ใตกระดกสะบก (Subscapular)

17

c- (m x log of sum of 4 skinfolds) 4.95

คอ หยบผวหนงใหเปนสนในแนวทามมกบกระดกสนหลง 45 องศาตากวา inferior angle ของกระดกสะบก ประมาณ 1 – 2 ซม. และ 4) เหนอกระดกเชงกราน (Suprailiac) คอ หยบผวหนงใหเปนสนตามแนวรอยยนผวหนงเหนอ iliac crest บรเวณเสน anterior auxiliary line (ACSM Health and Fitness Journal. 1997. 1: 30; อางองจาก สมชาย ลทองอน. 2552)

วธการวดความหนาของไขมนใตผวหนง มดงน 1) กอนการวดอาจใชดนสอ หรอปากกาทลบไดทาเครองหมายทบรเวณแตละจดไวกอนก

ได 2) การวดทกจดใหวดทดานขวาของผทดสอบ ใชนวหวแมมอและนวชมอซายหยบผวหนง

ใหกระชบขนมาใหตงเปนสนสงประมาณ 1 ซม. โดยไมมเนอเยอของกลามเนอตดใชนวหวแมมอและนวชมอซายหยบผวหนงใหกระชบขนมาใหตงเปนสนสงประมาณ 1 ซม. โดยไมมเนอเยอของกลามเนอตด การหยบใหกางนวหวแมมอและปลายนวชหางกนประมาณ 8 ซม. เปนแนวตงฉากกบเสนของผวหนงทจะหยบ

3) วางปากคบของ Caliper ใหตงฉากกบสนผวหนงและตาลงมาจากปลายนวหวแมมอและนวชทหยบประมาณ 1 ซม. และอยกงกลางระหวางสนผวหนงและฐาน

4) อานคาหลงจากปลอยให Caliper กดผวหนงประมาณ 2 วนาท ขณะทนวมอกหยบ ผวหนงใหเปนสนไวตลอดชวงของการวด

5) ทาการวดคาอยางนอย จดละ 2 ครง ถาคาทอานไดแตกตางกนมากกวา 1 – 2 มลลเมตร ใหวดซาครงทสาม

6) ทาการวดโดยหมนตาแหนงไปตามลาดบมากกวาวดซา ณ จดนน ๆ เลย หรอใหเวลากบผวหนงในการกลบคนสสภาพเดม

7) ผวหนงของผทดสอบทจะวดตองแหง ไมทาโลชน และไมทาการวดทนทหลงผทดสอบหยดออกกาลงกาย

การคานวณ

นาคาความหนาของไขมนใตผวหนงทง 4 จด มารวมกนและเขาสมการดงน

Body fat% = 100 x [( ) - 4.5] คา c และ คา m ในสมการ ถกกาหนดไวในตารางมาตรฐาน (ตาราง 2) ซงนามาแทนคาตามอายและเพศ

18 ตาราง 2 คาคงท c และ m จะเปลยนไปตามอายและเพศดงน

อาย เพศชาย เพศหญง

C m c m16 – 19 1.1620 0.0630 1.1549 0.067820 - 29 1.1631 0.0632 1.1599 0.071730 – 39 1.1422 0.0544 1.1423 0.063240 – 49 1.1620 0.0700 1.1333 0.0612

50 ปขนไป 1.1715 0.0779 1.1339 0.0645

ทมา: (ACSM Health and Fitness Journal. 1997. 1: 30; อางองจาก สมชาย ลทองอน. 2552)

ตาราง 3 คามาตรฐานปรมาณไขมนในรางกาย (%) ทสมพนธกบสขภาพเพศชาย

กลมวย ไมแนะนา ระดบปรมาณไขมนปกตทแนะนา อวน

ตา กลาง สง วยผใหญตอนตน (<35 ป) < 8 8 13 22 > 22วยผใหญตอนกลาง (35-55 ป) < 10 10 18 25 > 25วยสงอาย (>55 ป) < 10 10 16 23 > 23


ตาราง 4 คามาตรฐานปรมาณไขมนในรางกาย (%) ทสมพนธกบสขภาพเพศหญง

กลมวย ไมแนะนา ระดบปรมาณไขมนปกตทแนะนา อวน

ตา กลาง สง วยผใหญตอนตน (<35 ป) < 20 20 28 35 > 35วยผใหญตอนกลาง (35-55 ป) < 25 25 32 38 > 38วยสงอาย (>55 ป) < 25 25 30 35 > 35


19 จากการประมวลเอกสารผวจยจงเลอกใชวธการประเมนภาวะอวนดวยการวดดชนมวลกาย การวดเสนรอบเอว และ การวดความหนาของไขมนใตผวหนง ซงเปนวธทงาย สะดวก มความแมนยา ไมสนเปลองและเปนทยอมรบกนอยางแพรหลาย 1.2 สถานการณและปญหาของภาวะอวน

สถานการณของภาวะอวน ปจจบนพบวาความชกของภาวะอวนนนมแนวโนมสงขนทกกลมอาย ทงเดก วยรน และ

ผใหญ องคการอนามยโลกไดรายงานวาป 2005 ประชากรอายตงแต 15 ปขนไปทวโลกมภาวะนาหนกเกนมาตรฐาน 1,600 ลานคน และมประมาณ 400 ลานคน ทมภาวะอวนและคาดวาในป 2015 นจะมภาวะนาหนกเกนมาตรฐานเพมเปน 2,300 ลานคน และมประมาณ 700 ลานคน ทมภาวะอวน (WHO.2004) และจากการสารวจสขภาวะแหงชาตและภาวะโภชนาการ (National Health and Nutrition Examination Survey :NHANES) พบวา ในป 1999 – 2000 คนอเมรกนมความชกของภาวะอวนรอยละ 64 โดยเพมขนรอยละ 14 จากป 1988 – 1994 และเพมขนรอยละ 36 จากป 1976 – 1980 และประมาณ 59 ลานคนในผใหญอเมรกนอยในกลมนมความเสยงดานสขภาพ และ จากการสารวจในป 2007 – 2008 พบวา มภาวะอวนเพมขนจากป 1988 – 1994 ถง รอยละ 23 โดยพบวาความชกของผใหญในอเมรกนทมภาวะอวนในป 1999 - 2000 2001-2002 2003 - 2004 2005 - 2006 และ 2007 – 2008 คอรอยละ 64.5 65.7 66.3 67.0 และ 68.0 ตามลาดบ (Katherine; & et al. 2010) และจากการศกษาความชกโรคอวนในอเมรกาในป 2009 – 2010 ของซนเทยและคณะ (Cynthia;& et.al. 2012) พบวา ความชกของภาวะอวนในคนอเมรกนทมอาย 20 ปขนไปในป 2009 – 2010 มภาวะอวนรอยละ 35.7 อาย 20 – 39 ป มภาวะอวนรอยละ 32.6 และอาย 12 – 19 ป มภาวะอวนรอยละ 18.4 เมอพจารณาภาวะอวนของคนเอเชยใน 4 ประเทศ พบวา ประชาชนผใหญในประเทศมาเลเซยอวนสงสดรองลงมาเปนประเทศเกาหล ไทย และสงคโปร จากขอมลขององคการอนามยโลก 2012 พบวา คนมาเลเชยมความชกของภาวะอวนรอยละ 48 รองลงมาคอ เกาหล รอยละ 30 คนไทย รอยละ 28.5 และ สงคโปร รอยละ 28 ตามลาดบ (OECD ,& WHO.2012)

สวนสถานการณภาวะอวนของคนไทยจากรายงานการสารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกาย ครงท 4 พ.ศ. 2551 – 2552 พบวา เกอบ 3 ใน 10 คนของผชายไทย และ 4 ใน 10 คนของผหญงไทยอยในเกณฑอวน เมอเปรยบเทยบกบผลการสารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกาย ครงท 3 ป 2546 - 2547 พบวา ความชกของภาวะอวนมแนวโนมสงขนอยางชดเจน โดยเฉพาะในผหญงความชกเพมจากรอยละ 34.4 เปนรอยละ 40.7 สวนในผชายเพมจากรอยละ 22.5 เปนรอยละ 28.4 และมความชกของภาวะอวนลงพง (รอบเอวชาย ≥ 90 เซนตเมตร และเพศหญง≥ 80 เซนตเมตร) เพมขนจากรอยละ 25.7 เปนรอยละ 32.1 โดยแบงเปนเพศหญงเพมขนจากรอยละ 36.1 เปนรอยละ 45.0 และเพศชายเพมขนจากรอยละ 15.4 เปนรอยละ 18.6

20 (สถาบนวจยระบบสาธารณสข.2547,2552) และจากรายงานผลการสารวจพฤตกรรมเสยงโรคไมตดตอและการบาดเจบ ป พ.ศ.2550 พบวา คนมนาหนกเกนและอวนรอยละ 26.5 (12.2 ลานคน) ซงเพมขนจากป พ.ศ. 2548 ทพบคนไทยทมนาหนกเกนและอวนรอยละ 22.1 (10.1 ลานคน) และผทอวนรอยละ 3.0 (1.4 ลานคน) (สานกโรคไมตดตอ. 2548, 2550)

เมอพจารณาภาวะอวนในวยรน จากรายงานผลการสารวจพฤตกรรมเสยงโรคไมตดตอและการบาดเจบ ป พ.ศ.2550 พบวา วยรนอาย 15 – 24 ป มภาวะอวนรอยละ 9.3 และมภาวะอวนลงพงรอยละ 21.1 (สานกโรคไมตดตอ. 2548, 2550) และจากรายงานการสารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกาย ครงท 4 พ.ศ. 2551 – 2552 พบวา กลมอาย 15 – 29 ป มภาวะอวนรอยละ 19.5 โดยเปนเพศชายรอยละ 18.5 และเพศหญงรอยละ 20.6 และมภาวะอวนลงพงรอยละ 18.6 โดยแบงเปนเพศหญงรอยละ 26.5 และเพศชายรอยละ 11.6 และจากการสารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท 3 พ.ศ. 2547 – 2549 พบวา กลมวย 15 – 29 ปเพศชายมดชนมวลกายเกนรอยละ 14.6 และเพศหญงมดชนมวลกายเกนรอยละ 20.7 และมภาวะอวนลงพงรอยละ 14.3 โดยแบงเปนเพศหญงรอยละ 21.0 และเพศชายรอยละ 8.0 (สถาบนวจยระบบสาธารณสข. 2547, 2552)

จากสถานการณภาวะอวนคนไทยกมแนวโนมทเพมขนอยางเหนไดชดซงเปนปจจยเสยงตอการเกดโรคทเปนภาระตอเศรษฐกจ คาใชจายในการดแลรกษาและกระทบตอการใชชวตในสงคม ทงสวนบคคลและในระดบประเทศนบเปนการสญเสยทรพยากรบคคลและสญเสยคณภาพชวตทด จงจาเปนอยางยงทจะตองไดรบการแกไขอยางเรงดวน และยงเปนโอกาสดทภาวะอวนสามารถปองกนและแกไขได ถาตระหนกในปญหาสขภาพเหลาน

ปญหาของภาวะอวน ภาวะอวน เปนภยเงยบทคกคามสขภาพและเปนปญหาทางสาธารณสขทสาคญของคนใน

ยคปจจบน ทกาลงระบาดในหลายประเทศทวโลก ทงในประเทศทกาลงพฒนาและประเทศพฒนาแลว องคการอนามยโลกไดประกาศวาภาวะอวนเปนสาเหตทกอใหเกดโรคททาใหเสยชวตไดงายขน เพราะภาวะอวนมความสมพนธกบการเกดโรคหวใจและหลอดเลอดสมอง โรคความดนโลหต โรคเบาหวานชนดท 2 โรคนวในถงนาด และโรคมะเรงบางชนด (ศภวรรณ มโนสนทร. 2548) ซงสาเหตของการตายในคนอวนสวนใหญนน เกดจากโรคหวใจและหลอดเลอดกบโรคเบาหวาน ในป ค.ศ. 2002 พบชาวตะวนออกทมภาวะอวนปวยเปนโรคเบาหวาน 16 ลานคน และคาดวาจะมแนวโนมทคนอวนจะปวยเปนโรคเบาหวานเพมขนเปนประมาณ 43 ลานคน ในป ค.ศ. 2025 (WHO. 2003) จากรายงานความสมพนธของภาวะอวนกบโรคตางๆ ในคนทมดชนมวลกายแตกตางกน ระหวางป 1988 -1994 พบวา ในผทมดชนมวลกายตงแต 25 กโลกรมตอตารางเมตรจะมปญหาสขภาพเพมสงขน และเพมขนตามคาดชนมวลกาย ตวอยางเชน ผทมดชนมวลกายเพมขนจาก 25 เปน 40 จะพบโรคเบาหวานชนดท 2 จากรอยละ 2.38 เพมเปนรอยละ 19.89 โรคหลอดเลอดหวใจจากรอยละ 6.87 เพมเปนรอยละ 19.22 โรคความดนโลหตสงจากรอยละ 23.26 เพมเปนรอยละ 63.16 และโรค

21 ขอเขาอกเสบจากรอยละ 5.22 เพมเปนรอยละ 19.22 เปนตน (นวลอนงค บญจรญศลป. 2546) นอกจากน ยงพบวาในเพศหญงถามนาหนกตวเกนมาตรฐานประมาณรอยละ 40 จะมโอกาสเกดโรคมะเรงในมดลก มะเรงรงไข และมะเรงเตานมมากขน และถาเปนผชายจะมโอกาสเกดโรคมะเรงลาไสใหญและมะเรงตอมลกหมากไดมากกวาคนทมนาหนกตวปกต (กมลพรรธน เมฆวรฒ; และอมพร ชยสรรตน. 2544) สอดคลองกบ คณะทางานจดทาภาระโรคและปจจยเสยงของประเทศไทย (2549) ทกลาววา ภาวะอวนเปนปจจยเสยงของโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง โรคระบบหวใจและหลอดเลอด และมะเรง ภาวะอวนจงมผลตอคณภาพชวตและความสญเสยทางเศรษฐกจเนองจากเพมคาใชจายทางสขภาพและการสญเสยปสขภาวะจากการเกดโรคเรอรง ภาวะพการและการตายกอนวยอนควร ในป 2547 ภาวะอวนเปนปจจยเสยงททาใหสญเสยปสขภาวะ (Disability Adjusted Life Years (DALYs) Loss) เปนอนดบท 2 ในผหญง และเปนอนดบ 6 ในผชายไทย และ องคการอนามยโลก (WHO. 2000) กลาววา ภาวะอวน จะมความเสยงตอโรคและสภาวะตอไปนคอ โรคเบาหวานชนดท 2 ไขมนในเลอดผดปกต โรคของถงนาด มการหยดหายใจเปนพกๆ ในขณะนอนหลบ และปญหาเกยวกบการหายใจ โรคหวใจและหลอดเลอด โรคความดนโลหต กระดกขออกเสบ มะเรงเตานม มะเรงมดลก มะเรงลาไสใหญ ไต และตอมลกหมาก ปญหาทางจต มความไมสะดวกในการประกอบกจกรรมตางๆ ภาวะเจรญพนธเสอม และไพบลย พทยาและคณะ (2554) ไดศกษาผลกระทบตอคาใชจายดานสขภาพจากภาวะนาหนกเกนและโรคอวนในประเทศไทยในป พ.ศ.2552 พบวา คาใชจายดานสขภาพทเกดขนจากภาวะนาหนกเกนและโรคอวนในป พ.ศ. 2552 มมลคาสง 5,580.8 ลานบาท โดยจาแนกเปนคาใชจายทเกดจากการรกษาในแผนกผปวยนอก 847.4 ลานบาท และในแผนกผปวยใน 4,733.4 ลานบาท ทงนโรคทกอใหเกดคาใชจายมากทสด 3 ลาดบแรกไดแก โรคเบาหวาน (3,386.6 ลานบาท) โรคหวใจขาดเลอด (1,070.5 ลานบาท) และ โรคมะเรงลาไสและเรคตม (377.2 ลานบาท) ผลการศกษานยนยนอยางเปนรปธรรมทชดเจนวาภาวะนาหนกเกนและโรคอวนสงผลกระทบตอคาใชจายดานสขภาพเปนจานวนมหาศาล ทงนหนวยงานทเกยวของควรใหความสาคญในการวางแผนนโยบายหรอกาหนดมาตรการเพอลดความชกของโรคอวนใหมประสทธภาพมากขนตอไป สาหรบชวงวยรนถามนาหนกเกนมาตรฐาน เซลลไขมนในรางกายจะมทงเพมและขยายขนาดไดเปนจานวนมากซงปรมาณเซลลไขมนทเพม และขยายตวขนนจะสงผลใหเกดภาวะนาหนกเกนทลดไดยากในวยผใหญ จากการศกษาวจยทตดตามเดกทมภาวะนาหนกเกนไประยะยาวของเซอรดลาและคณะ (Serdula; & et al. 1993: 167) พบวา 1 ใน 3 ของเดกในวยกอนเรยนและครงหนงในวยเรยนทมภาวะนาหนกเกนมาตรฐานจะยงคงมภาวะนอยเมอเปนวยรน และถาหากยงคงมภาวะนในวยรนโอกาสทจะเปนผใหญทมนาหนกเกนยงสงขน สอดคลองกบผลการสารวจภาวะสขภาพและโภชนาการในสหรฐอเมรกา พบวา รอยละ 10 – 20 ของทารกทมนาหนกเกนจะยงคงมภาวะดงกลาวตอในวยเดกรอยละ 40 ของเดกทมนาหนกเกนมาตรฐานจะยงคงมภาวะนในวยรน และรอยละ 75 – 80 ของวยรนทมนาหนกเกนมาตรฐานจะกลายเปนผใหญทมนาหนกเกนมาตรฐาน โดยเฉพาะในวยรนหญงจะมภาวะนาหนกเกนมาตรฐานไดงายกวาวยรนชาย เนองจากวยรนหญง

22 รางกายเรมมการสะสมไขมนเพมขน ตงแตระยะวยรนตอนตนเพอเขาสวยเจรญพนธ (Moran. 1999) นอกจากนยงพบวา วยรนทมนาหนกเกนมาตรฐานเปนโรคความดนโลหตสงในวยผใหญมากกวาวยรนทผอมกวาถง 8 เทา และรอยละ 2.4 ของวยรนกลมนเปนเบาหวานประเภทท 2 เมออาย 30 ป วยรนเหลาน ยงโตเปนผใหญทมอตราการตายและอตราปวยจากโรคหวใจและหลอดเลอดในสมองอดตนหรอแตกมากกวาประชากรทวไป ไมเพยงเทานยงพบปญหาทางกายทเกดไดบอยอก เชน ขาโกง เหนอยงาย และนวในถงนาด นอกจากน ภาวะดงกลาวยงสงผลกระทบตอสภาพจตใจ อารมณ และสงคมอกดวย เชน ขาดความมนใจในตนเอง รสกดอยคณคา เครยด ปญหาทางอารมณ และซมเศรา (นวลอนงค บญจรญศลป. 2546: 2) และจากความไมรและขาดประสบการณของวยรน รวมทงวธเลยงดของครอบครวทสรางเสรมนสยบรโภคอยางไมมขอบเขต และสอโฆษณาทไมคานงถงผบรโภคนาพาใหเดกวยรนเสยงตอปญหาทางสขภาพจากพฤตกรรมเหลานจนกลายเปนนสยตดตวจนเปนผใหญ

เมอพจารณาจากโครงสรางประชากรไทย พบวา จากรปทรงปรามดกาลงเปลยนเปนทรงกระบอก เพราะมฐานทแคบลงกวาเดมอนเปนผลเนองจากประสทธภาพของการคมกาเนดทาใหมจานวนของวยรนและวยกลางคนมากขน โดยชวงวยเดกและวยรนอาย 10 – 24 ป มจานวนถงรอยละ 21.14 ของประชากรทงหมด (กรมการปกครอง. 2553) และขอมลจากการสารวจสขภาวะและภาวะโภชนาการแหงชาต (National Health Interview Survey) พบวาคนทเคยออกกาลงกายอยางหนกจะลดการออกกาลงกายลงจากอาย 12 ป ไปจนอาย 21 ป โดยลดลงมากชวงอาย 15 – 18 ป (Caspersen; Pereira; & Curren. 2000) จากความไมรและขาดประสบการณของวยรน รวมทงวธเลยงดของครอบครวทสรางเสรมนสยบรโภคอยางไมมขอบเขตและสอโฆษณาทไมคานงถงผบรโภคนาพาใหเดกวยรนเสยงตอปญหาทางสขภาพจากพฤตกรรมเหลานจนกลายเปนนสยตดตวจนเปนผใหญ ซงบคคลวยน เปนตวแทนของกลมประชากรหลกทมความสาคญและเปนกลมเสยงทไวและลอแหลมตอการเกดปญหาทงตอสขภาพอนามยของตนเองและสงคมสวนรวม โดยมผลทงในปจจบนและอาจตอเนองไปในอนาคตได หากเกดปญหาสขภาพกอาจเปนผลเสยตอการพฒนาประเทศทงในดานของทรพยากรบคคลและการพฒนาดานอนๆตามมา การทวยรนมพฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสมจนเกดภาวะอวนซงสมพนธกบปญหาสขภาพอนๆ นน ควรทจะตองไดรบการแกไข โดยสรางเสรมใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพใหเกดขน (นวลอนงค บญจรญศลป. 2546: 2) ซงการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพนนตองอาศยปจจยรวมหลายปจจยดวยกนดงทแบบดรา กลาววา พฤตกรรมของคนเรานน ไมไดเกดขนและเปลยนแปลงไปเนองจากปจจยทางสภาพแวดลอมแตเพยงอยางเดยว หากแตจะเปลยนแปลงไปตามเงอนไขของปจจยภายในตวบคคล พฤตกรรม และสภาพแวดลอม (Bandura. 1997)

จะเหนไดวาในคนทมภาวะอวนนน มความเสยงตอการเกดโรคแทรกซอนตางๆ มากมายทเปนอนตรายตอสขภาพ และยงมความสมพนธกบอตราตายทเพมขนตามคาดชนมวลกายและเสนรอบเอวทเพมขน ดงนน จงสรปไดวา ความอวนเปนปญหาดานสาธารณสขทสาคญ ทควรไดรบการแกไขทงในระดบโลก ประเทศ และชมชนทกพนท รวมทงควรมการรณรงคใหคนทยงไมประสบ

23 ปญหา ไดใสใจตนเองดวยการปองกนภาวะอวนเพอลดความเสยงจากอนตรายทเกดขน โดยเฉพาะในวยรนซงบคคลวยน เปนตวแทนของกลมประชากรหลกทมความสาคญและเปนกลมเสยงทไวและลอแหลมตอการเกดปญหาทงตอสขภาพอนามยของตนเองและสงคมสวนรวมหากเกดปญหาสขภาพกอาจเปนผลเสยตอการพฒนาประเทศทงในดานของทรยพากรบคคลและการพฒนาดานอนๆตามมา

1.3 สาเหตและกลไกของการเกดภาวะอวน

สาเหตทสงผลตอภาวะอวนประกอบดวย 1) ปจจยทควบคมไมได คอ กรรมพนธ เพศ อาย และอตราการเผาผลาญพลงงานขณะพก (ศลยา คงสมบรณเวช. 2551; & กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข. 2548) สอดคลองกบนาตาชา เดชดารงคณ (2549) กลาววา สาเหตททาใหเกดภาวะอวน คอ ลกษณะทางพนธกรรม ยน ระบบตางๆ ในรางกายแตละคน เพศ กลามเนอของผชายมากกวาผหญง อายทมากขนการเผาผลาญพลงงานลดลง เชนเดยวกบอรณ ตงเผา (2544) กลาววาปจจยทเกยวของกบภาวะอวนม 2 ปจจย คอ กรรมพนธหรอสงแวดลอม ประกอบกบวธการเลยงดและการดาเนนชวตจากครอบครวมกไดรบแรงผลกดนจากพฤตกรรมในวยเดกอยางมากทงทรตวและทไมไดรตวเมอเปนผใหญ พนธกรรมหรอสงทไดรบจากบรรพบรษมยนเปนตวกาหนดความจของเซลลไขมน และการกระจายของไขมนทวรางกาย คนทอวนตอนเดกมแนวโนมเปนผใหญทอวน แตถงแมอวนตอนเดก หากไมมไขมนสวนเกนเขาไปสะสมกไมจาเปนตองเปนผใหญทอวน 2) สาเหตทควบคมได คอ การกระทาหรอกจกรรมทปฏบตในชวตประจาวนจนเกดความเคยชนโดยบางกจกรรมสงผลใหอวน เชน ไมออกกาลงกาย นงทางานทโตะเปนเวลานานทาใหมการเคลอนไหวรางกายนอย การเลอกรบประทานทมไขมนสงและเกนความตองการของรางกาย ความเครยด ซงสงผลตอจตใจและอารมณ บางคนใชการรบประทานอาหารเพอระบายอารมณแกอาการซมเศรา และเมอมภาวะเครยดรางกายจะหลงฮอรโมนคอรตซอล ยงหลงมากไขมนกจะถกเกบสะสมมากโดยเฉพาะในสวนพง การนอนหลบพกผอนหากพกผอนไมเพยงพอจะมผลตอระดบฮอรโมนทควบคมความอยากอาหารทางานแปรปรวนทาใหหวมากขนและรบประทานอาหารเพมขนได มผลกระทบตออตราการเผาผลาญพนฐาน คอ ระดบการใชพลงงานในรางกายลดลง สอดคลองกบประณต ผองแผว (2539) กลาววาพฤตกรรมสขภาพทเกยวกบภาะอวน คอ การมกจกรรมทางกาย การบรโภคอาหาร และการจดการความเครยด และกรมอนามยรวมกบสานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ไดรวมกนขบเคลอนใหคนไทยมสขภาพดภายใตโครงการภาครวมใจคนไทยไรพง โดยการสงเสรมสนบสนนใหองคกรไดเกดความรความตระหนกและมทกษะในการลดอวนลดพงของคนในองคกรทอวนตลอดจนควบคมปองกนอวนในกลมคนปกต โดยมระบบการจดการทด และใชหลกแนวคด 3 อ. พชตอวน พชตพง คอ อ.อาหาร อ.ออกกาลงกาย และ อ.อารมณ (กองโภชนาการ. 2551)

24

จากการประมวลเอกสาร สาเหตของการเกดภาวะอวนจะเหนวาจะเกดจากปจจยทควบคมไมได คอ กรรมพนธ เพศ อาย และระบบฮอรโมน และปจจยทควบคมได คอ การดแลสขภาพ ไดแก การบรโภคอาหาร การมกจกรรมทางกาย และความเครยด ซงในการศกษาครงนจะศกษาปจจยทเกดจากพฤตกรรมทควบคมได คอ การดแลสขภาพตนเอง

1.4 การปองกนภาวะอวนดวยการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ หลกการลดภาวะอวนทาไดโดยการปรบเปลยนพตกรรมทไมเหมาะสมใหเหมาะสม

การทบคคลจะมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคเพอลดปจจยเสยงตอการเกดโรคและปฏบตเปนประจาสมาเสมอ จะถกกาหนดโดยปจจยดานจตวทยา สงคม และสงแวดลอม รวมทงแนวคดในการเสรมสรางพลงใจซงมหลายมตและมการปรบเปลยนเมอนาไปใชในบรบททแตกตางกน ซงการทบคคลจะเปลยนแปลงพฤตกรรมกตอเมอมความเชอวาการกระทาดงกลาวกอใหเกดผลลพธทตองการและมความเชอวาตนเองสามารถทจะกระทาพฤตกรรมดงกลาวไดสาเรจ โดยการรบรความสามารถของตน การกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเอง จะกอใหเกดพฤตกรรมสขภาพทดมความยงยนและลดความเสยงตอการเกดโรคได (องศนนท อนทรกาแหง.2552) ดงนน ในการปรบเปลยนพฤตกรรม จาเปนทจะตองมการจดกจกรรมการเรยนรรวมทงจดปจจยสนบสนนใหบคคลมความเชอผลลพธของการดแลสขภาพของตนเอง รวมทงเพมความเชอในความสามารถทจะแสดงพฤตกรรมสขภาพไดสาเรจ เพอใหเกดผลลพธทตองการในการออกแบบกจกรรมเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของบคคลอาจใชอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางผสมผสานกนได ขนอยกบพฤตกรรมทตองการปรบเปลยนนนเหมาะสมกบรปแบบใด เชน การจดกจกรรมเปนคอรสปรบเปลยนพฤตกรรม (Single Course) การจดกจกรรมตอเนองเปนระยะ (Intermittent Course) การอบรมในระยะสนๆ และตดตามผลเปนระยะๆ (Short & Intermittent Course) หรอการจดกจกรรมตอเนองโดยใชกระบวนการกลม เชน การเตนแอโรบก เปนตน (กรมอนามย. 2551)

กลยทธเสรมในการปรบเปลยนพฤตกรรมในลดนาหนกนนมดงน (จรพร คงประเสรฐ. 2554: 116 – 127) กลาววา 1. การควบคมหรอการปรบเปลยนสงกระตน (Stimulus Control) ทจะนาไปสพฤตกรรมการบรโภคเกนและไมเคลอนไหวรางกาย เปาหมายเพอแยกแยะระหวางความอยากกบความหว เชน ไมกนขนมจบจบขณะดโทรทศนหรอขณะขบรถ การเกบอาหารและขนมในกลองทบหรอขวดหนบ การไมตนขนมไวทบาน 2. ปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภค (Changing eating behavior) เพอการบรโภคอาหารใหนอยลง เชน การเคยวอาหารนานขน วางชอนและสอมกอนกนทกคา ตกอาหารใสจานทขนาดเลกลง (Portion Size) กนทโตะอาหาร กนเปนเวลา วนละ 3 มอ มอละ 1 จาน ไมตกเพม 3. เสรมแรงดานบวกสาหรบพฤตกรรมสขภาพ (Reinforcement) ไดแก การใหรางวล (Rewards) เพอพฒนานสยการกนหรอการออกกาลงกายไดตามคาแนะนาหรอตามทวางแผนไว การใหรางวลตองใหทนททปรบพฤตกรรมได รางวลทไดตองชดเจน เชน เงน เสอผา หนงสอ ไมควรเปนขนมหรออาหาร

25 4. พฒนาทกษะในการแกปญหา (Cognitive Behavior Techniques) ไดแก การวางแผนสาหรบสถานการณทเสยงตอการบรโภคมากเกนไป เชน การไปเลยงหรอไปเทยวการเรยนรวธการหลกเลยงการกนมาก โดยเนนแนวคดเชงบวกและลดการตเตยนตนเอง 5. กระตนใหกาลงใจผปวยในการคนหาแรงสนบสนนจากสงคม (Socail Support) ครอบครว เพอน กลม หรอชมรม เพอชวยใหการลดนาหนกประสบผลสาเรจและรกษานาหนกทลดลงใหคงท 6. Behavioral Contracting เปนการใชหลกควบคมสงเรารวมกบการเสรมแรง โดยการทาสญญาและตงเปาหมายพฤตกรรมทจะปรบเปลยน ควรเปนเปาหมายทคอยเปนคอยไปและสามารถบรรลไดไมยาก 7. การจดการอารมณ (Stress Management) ความรสกหรออารมณ เชน โกรธ เหงา เศรา เชง เบอหนาย ทอแท รสกไรคา เสยใจ นอยใจ กงวล เครยด อาจกระตนใหผปวยมแบบแผนการบรโภคทเปลยนไป กนเกงขนหรอนอยลง กนจบกนจบ ไมสนใจตนเอง ไมเคลอนไหวรางกาย ในกรณดงกลาว ควรแนะนาเทคนคการจดการอารมณ เชน การทาสมาธ การหายใจชา เทคนคการผอนคลาย การมกจกรรมยามวางหรอนนทนาการ

จากการประมวลเอกสารแนวคดในการลดภาวะอวน คอ การจดกจกรรมทสงเสรมใหผมภาวะอวนตองมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self คอ การรบรความสามารถของตนเอง (Self – efficacy) การกากบตนเอง (Self – reguration) และการดแลสขภาพตนเอง (Self – Care)

2. การพฒนาโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self

ทฤษฎการเรยนรทางปญญาสงคมของแบนดรา (Bandura) จดไดวาเปนทฤษฎทมอทธพลอยางมากตอการพฒนาเทคนคการปรบพฤตกรรมในปจจบน แบนดรา (Bandura. 1989: 1 - 60) มความเชอวา พฤตกรรมของคนเรานน ไมไดเกดข นและเปลยนแปลงไปเนองจากปจจยทางสภาพแวดลอมแตเพยงอยางเดยว หากแตจะเปลยนแปลงไปตามเงอนไขของปจจยภายในตวบคคล ปจจยพฤตกรรม และ สภาพแวดลอม และทฤษฎการเรยนรทางปญญาสงคมของแบนดราจะประกอบดวย แนวคดของการเรยนรโดยการสงเกต (Observational Learning) แนวคดของการกากบตนเอง (Self-regulation) และแนวคดของการรบรความสามารถของตนเอง (Self – efficacy) ในระยะแรกแบนดราเสนอแนวคดของความคาดหวงความสามารถของตนเอง (Efficacy Expectation) โดยใหความหมายวา เปนความคาดหวงทเกยวของกบความสามารถของตน ในลกษณะทเฉพาะเจาะจง และความคาดหวงนเปนตวกาหนดการแสดงออกของพฤตกรรม แตตอมาแบนดราไดใชคาวา การรบรความสามารถของตนเอง (Percieved Self-efficacy) โดยใหคาจากดความวา การทบคคลตดสนเกยวกบความสามารถของตนเองทจะจดการและดาเนนการกระทาพฤตกรรมใหบรรลเปาหมายทกาหนดไว โดยไมไดกลาวถงคาวาคาดหวงอกเลย ดงนนในการศกษาพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเกยวกบการลดภาวะอวน จงประกอบไปดวย

26

2.1 การรบรความสามารถของตนเอง แบนดรามความเชอวา การรบรความสามารถของตนเองนน มผลตอการกระทาของบคคล

2 คน อาจมความสามารถไมตางกน แตอาจแสดงออกในคณภาพทแตกตางกนได ถาพบวาคน 2 คนน มการรบรความสามารถของตนเองแตกตางกน ในคนคนเดยวกเชนกน ถารบรความสามารถของตนเองในแตละสภาพการณแตกตางกน กอาจจะแสดงพฤตกรรมออกมาไดแตกตางกนเชนกน แบนดราเหนวาความสามารถของคนเรานนไมตายตว หากแตยดหยนตามสภาพการณ ดงนนประสทธภาพของการแสดงออก จงขนกบการรบรความสามารถของตนเองในสภาวการณนนๆ นนเอง นนคอถาเรามการรบรวาเรามความสามารถ เรากจะแสดงออกถงความสามารถนน คนทรบรวาตนเองมความสามารถจะมความอดทน อตสาหะ ไมทอถอย และจะประสบความสาเรจในทสด เกยวกบความแตกตางระหวางการรบรความสามารถของตนเองกบความคาดหวงผลทจะเกดขน (Outcome Expectation) เพอใหเขาใจและชดเจนมากขน แบนดราไดเสนอภาพความแตกตางระหวางการรบรความสามารถของตนเองกบความคาดหวงผลทจะเกดขน ดงภาพประกอบ 2

บคคล พฤตกรรม ผลทเกดขน

ภาพประกอบ 2 ความแตกตางระหวางการรบรความสามารถของตนเองกบความคาดหวงผลทจะ เกดขน (Bandura. 1986) ตามภาพประกอบ 2 การรบรความสามารถของตนเอง เปนการตดสนความสามารถของตนเองวาจะสามารถทางานไดในระดบใด ในขณะทความคาดหวงเกยวกบผลทจะเกดขนนน เปนการตดสนวาผลกรรมใดจะเกดขนจากการกระทาพฤตกรรมดงกลาว เชน นกกฬามความเชอวา เขากระโดดไดสงถง 6 ฟต ความเชอดงกลาวเปนการตดสนความสามารถของตนเอง การไดรบการยอมรบจากสงคม การไดรบรางวล การพงพอใจในตนเองทกระโดดไดสงถง 6 ฟต เปนความคาดหวงผลทจะเกดขน แตจะตองระวงความเขาใจผดเกยวกบความหมายของคาวาผลทเกดขน ผลทเกดขนในทน หมายถง ผลกรรมของการกระทาพฤตกรรมเทานน มไดหมายถงผลทแสดงถงการกระทาพฤตกรรม เพราะวาผลทแสดงถงการกระทาพฤตกรรมนนจะพจารณาวาพฤตกรรมนนสามารถทาไดตามการตดสนความสามารถของตนเองหรอไม นนคอ จะกระโดดไดสงถง 6 ฟตหรอไม โดยการจะกระโดดไดสงถง 6 ฟตหรอไมนน มใชเปนการคาดหวงผลทจะเกดขน ซงมงทผลกรรมทจะไดจากการกระทาพฤตกรรมดงกลาว

การรบรความสามารถของตนเอง

ความคาดหวงผลทจะเกดขน

27 การรบรความสามารถของตนเอง และความคาดหวงผลทจะเกดขนนนมความสมพนธกนมาก โดยทความสมพนธระหวางตวแปรทง 2 น มผลตอการตดสนใจทจะทาพฤตกรรมของบคคลนนๆ ดงภาพประกอบ 3

ความคาดหวงเกยวกบผลทจะเกดขน สง ตา

มแนวโนมทจะทาแนนอน มแนวโนมทจะไมทา

มแนวโนมทจะไมทา มแนวโนมทจะไมทาแนนอน

ภาพประกอบ 3 ความสมพนธระหวางการรบรความสามารถของตนเอง และความคาดหวงผลทจะ เกดขน (Bandura. 1986)

แบนดราไดเสนอแนะแหลงของการสรางใหเกดการรบรความสามารถของตนเอง 4 วธ ดงตอไปน (สมโภชน เอยมสภาษต. 2550: 59-60)

1. ประสบการณทประสบความสาเรจ (Mastery experiences) ซงแบนดราเชอวาเปนวธการทมประสทธภาพมากทสดในการพฒนาการรบรความสามารถของตนเอง เนองจากวาเปนประสบการณโดยตรง ความสาเรจทาใหเพมความสามารถของตนเอง บคคลจะเชอวาเขาสามารถทจะทาได ดงนน ในการทจะพฒนาการรบรความสามารถของตนเองนน จาเปนทจะตองฝกใหเขามทกษะเพยงพอทจะประสบความสาเรจไดพรอมๆ กบการทาใหเขารบรวา เขามความสามารถจะกระทาเชนนน จะทาใหเขาใชทกษะทไดรบการฝกไดอยางมประสทธภาพมากทสด บคคลทรบรวาตนเองมความสามารถนน จะไมยอมแพอะไรงายๆ แตจะพยายามทางานตางๆ เพอใหบรรลถงเปาหมายทตองการ

2. การใชตวแบบ (Modeling) การทไดสงเกตตวแบบแสดงพฤตกรรมทมความซบซอน และไดรบผลกรรมทพงพอใจ กจะทาใหผทสงเกตฝกความรสกวา เขากจะสามารถทจะประสบความสาเรจไดถาเขาพยายามจรงและไมยอทอ ลกษณะของการใชตวแบบทสงผลตอความรสกวาเขามความสามารถทจะทาไดนน ไดแก การแกปญหาของบคคลทมความกลวตอสงตางๆ โดยทใหดตวแบบทมลกษณะคลายกบตนเอง กสามารถทาใหลดความกลวตางๆ เหลานนได การใชตวแบบ เปนเทคนคทพฒนามาจากแนวคดทฤษฎการเรยนรทางปญญาสงคมของแบนดรา ทมความเชอวาการเปลยนแปลงพฤตกรรมของคนเรานนไมไดเปนผลมาจากการทคนเรามปฏสมพนธกบสภาพแวดลอมทเขาอยเทานน หากแตยงขนอยกบปจจยสวนบคคลทประกอบดวยความคดและความรสกอกดวย ซงปจจยทง 3 น (พฤตกรรม สภาพแวดลอม สวนบคคล) จะมลกษณะของการกาหนดซงกนและกนอย ถาปจจยใดเปลยนแปลงไป อกสองปจจยทเหลอกจะ


สง ตา

28 เปลยนแปลงตามไปดวย ซงแนวทางในการใชตวแบบนจะพจารณาในการจดสภาพแวดลอม เพอใหบคคลเกดความคาดหวงถงผลทจะเกดขนบางอยาง ซงความคาดหวงถงผลทจะเกดขนนเอง จะสงผลทาใหบคคลตดสนใจทจะแสดงพฤตกรรมหรอไมแสดงพฤตกรรม ลกษณะของกระบวนการใชตวแบบแสดงดงภาพประกอบ 4

A B1 B C ภาพประกอบ 4 แสดงถงลกษณะของกระบวนการใชตวแบบ (Bandura. 1986) โดยท A - การเสนอตวแบบ B1 - ความคดหรอความรสกของผสงเกตตวแบบ B - พฤตกรรมทแสดงออก C - ผลกรรม จากภาพประกอบ 4 จะเหนไดวาในกระบวนการเสนอตวแบบนนจะตองมการเสนอแบบ (A) ททาใหผสงเกตเกดความสนใจและคดอยากจะทาตาม (B1) เมอบคคลแสดงพฤตกรรม (B) ตามตวแบบแลว สงทตามมาคอผลกรรม (C) ทเกดขนตอพฤตกรรมนน ถาพฤตกรรมททาตามตวแบบไดรบการเสรมแรงทางบวก พฤตกรรมนนจะเกดบอยครงขน แตถาพฤตกรรมททาตามตวแบบแลวไดรบการลงโทษ พฤตกรรมนนกจะไมเกดขนอก

แบนดราไดกลาววา ตวแบบมผลตอพฤตกรรมของบคคล 3 ดานดวยกน คอ 1) ชวยใหบคคลเรยนรพฤตกรรมใหมๆ หรอทกษะใหมๆ ซงจากผลของตวแบบในลกษณะนเองทาใหเราสามารถนาเอาวธการเสนอตวแบบไปสรางพฤตกรรมใหมๆ ใหกบบคคลทยงไมเคยกระทาพฤตกรรมดงกลาวนน เพอจะไดเปนประโยชนตอเขาทงในปจจบนและอนาคต 2) มผลทาใหเกดการระงบ (Inhibition) หรอยตการระงบ (Disinhibition) การแสดงพฤตกรรมของผทสงเกตตวแบบได ทงนยอมขนอยกบวาเมอตวแบบแสดงพฤตกรรมแลวไดรบผลกรรมเชนใด ถาตวแบบแสดงพฤตกรรมแลวไดรบผลกรรมทเปนสงทไมพงพอใจ แนวโนมทผสงเกตตวแบบจะไมแสดงพฤตกรรมตามตวแบบนนจะมสงมาก เทากบวาตวแบบทาหนาทระงบการเกดพฤตกรรมดงกลาว แตถาพฤตกรรมใดทผสงเกตตวแบบเคยถกระงบมากอน แลวมาเหนตวแบบแสดงพฤตกรรมดงกลาวแลวไมไดรบผลกรรมอยางทผสงเกตคาดวาจะไดรบ (ผลกรรมทเปนสงทไมพงพอใจ) หรอแสดงแลวไดรบผลกรรมทางบวก แนวโนมทผสงเกตจะกระทาตามตวแบบนนกจะมมากขน เทากบวาพฤตกรรมทเคยถกระงบนนไดถกยตการระงบแลว 3) ชวยใหพฤตกรรมทเคยไดรบการเรยนรมาแลวไดมโอกาสแสดงออก หรอถาเคยแสดงออกแลวแตไมคอยไดแสดงออก ใหแสดงออกเพมมากขน ดงนนผลของตวแบบในลกษณะเชนนกจะทาหนาทเปนสญญาณกระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรมนนออกมา

29

ปจจยทสงผลตอประสทธภาพของการใชตวแบบ ปจจยทสงผลตอประสทธภาพของการใชตวแบบ แบงออกเปน 2 ปจจยหลกคอ ปจจยท

สงเสรมการเรยนรและการเกบจา (Factors Enhancing Learning and Retention) และปจจยทสงเสรมการแสดงออก (Factors Enhancing Performance) (สมโภชน เอยมสภาษต. 2550: 255; อางองจาก Perry; & Furukawa. 1986) ปจจยทสงเสรมการเรยนรและการเกบจา แบนดราไดกลาวไวชดเจนวา การทคนเราจะเรยนรไดดหรอไมนนยอมขนอยกบความตงใจของผสงเกตทจะสงเกตตวแบบ และความสามารถในการเกบจาสงทสงเกตได ดงนนผทวางแผนในการใชตวแบบนน ควรจะแนใจไดวาตนเองไดพยายามสรางเงอนไขใหเกดการสงเสรมความตงใจและการเกบจาของผสงเกต ซงตวแบบทใช วธการเสนอตวแบบ ตลอดจนลกษณะของผทจะใหสงเกตตวแบบนนควรจะไดรบการพจารณา ลกษณะของตวแบบ การทจะบอกวาใครควรจะเปนตวแบบนนตองขนอยกบลกษณะของพฤตกรรมทตองการจะบาบด ลกษณะของผสงเกต และปฏสมพนธระหวางลกษณะของพฤตกรรมและลกษณะของผสงเกตอกดวย แตอยางไรกตาม มหลกการในการเลอกตวแบบอยางกวางๆ ดงตอไปน 1) ตวแบบควรจะมลกษณะทคลายคลงกบผสงเกตทงในดาน เพศ เชอชาต และทศนคต ซงการทตวแบบมลกษณะทคลายคลงกบผสงเกตนน จะทาใหผสงเกตมนใจไดวาพฤตกรรมทตวแบบแสดงออกนนเหมาะสม และสามารถทาได เพราะบคคลคนนนมลกษณะคลายคลงกบตน ซงจะทาใหเขาเกดความรสกวาเขาเองกนาจะทาไดเชนกน 2) ตวแบบควรจะเปนผมชอเสยงในสายตาของผสงเกต แตถามชอเสยงมากจนเกนไปกจะทาใหเขามความรสกวาพฤตกรรมทตวแบบกระทานนเปนสงทไมนาจะเปนจรงสาหรบเขาได 3) ระดบของความสามารถของตวแบบนน ควรจะมระดบทใกลเคยงกบผสงเกต เพราะถาใชตวแบบทมความสามารถสงมาก กจะทาใหผทสงเกตคดวาเขาไมนาจะทาตามได ทาใหเขาปฏเสธทจะทาตามตวแบบนน ซงทางทดทสดควรจะเลอกตวแบบทมความสามารถสงกวาผทสงเกตเพยงเลกนอย หรอเรมจากสภาพทคลายคลงกบผสงเกต แลวคอยๆ เพมความสามารถขนไป 4) ตวแบบนนควรจะมลกษณะทเปนกนเองและอบอน 5) ตวแบบเมอแสดงพฤตกรรมแลวไดรบการเสรมแรง จะทาใหไดรบความสนใจจากผสงเกตมากขน ลกษณะของผสงเกต ผลของการเสนอตวแบบจะมมากหรอนอยเพยงใดยอมขนอยกบลกษณะของผสงเกตดวย ซงลกษณะของผสงเกตทผดาเนนการเสนอตวแบบควรจะตองพจารณามดงตอไปน

30 1) ความสามารถในการดาเนนการและเกบจาขอมล ซงจดไดวาเปนสงสาคญมากทจะตองพจารณา ความสามารถดงกลาวขนอยกบระดบสตปญญาของผสงเกต ดงนนควรเสนอตวแบบใหสอดคลองกบระดบสตปญญาของผสงเกต 2) ความไมแนใจ ถาผสงเกตไมแนใจในการแสดงออกของพฤตกรรมของตนเขากมกจะใหความสนใจตอตวแบบ 3) ความวตกกงวล ถาผสงเกตมความวตกกงวลมากเกนไปกจะทาใหเกดการรบกวนตอการสงเกต ตลอดจนกระบวนการเกบจาพฤตกรรมของตวแบบ จงอาจจะจาเปนทจะตองฝกใหผสงเกตรจกวธการผอนคลายกอนการเสนอตวแบบ และบอกใหเขาผอนคลายในระหวางทตวแบบแสดงพฤตกรรม ทงนเพอทจะแนใจไดวาการผอนคลายจะไประงบความวตกกงวลนน 4) บคคลกภาพดานอนๆ ของบคคลทมผลตอประสทธภาพการเสนอตวแบบ เชน ลกษณะหนหนพลนแลน การรถงคณคาของตวเอง การรบรถงศกยภาพแหงตน สถานภาพทางสงคม เศรษฐกจ และ เพศ เปนตน ซงลกษณะดงกลาวนควรจะไดมการพจารณากอนทจะมการเสนอตวแบบ ลกษณะของการเสนอตวแบบ มวธการเสนอตวแบบอยหลายวธดวยกน ไดแก 1) เสนอตวแบบทเปนชวตจรงหรอตวแบบสญลกษณ ซงการเสนอตวแบบทเปนชวตจรงนนมขอดตรงทนาสนใจมากกวาตวแบบทเปนสญลกษณในการรบรของคนบางคน อกทงสามารถแปรเปลยนพฤตกรรมการแสดงออกไดตามสภาพการณ แตจดออนของการเสนอตวแบบทเปนชวตจรงอยทคอนขางจะเสยงไปตรงทไมสามารถทานายหรอควบคมไดอยางทตองการ ดวยเหตนเองทาใหผบาบดพฤตกรรมจานวนมากชอบทจะใชตวแบบทเปนสญลกษณมากกวา โดยเฉพาะอยางยงในรปแบบของ ฟลม แถบภาพ แถบเสยง การตน หรอขอเขยน การจะเสนอในรปแบบใดนนยอมขนอยกบความเหมาะสมของพฤตกรรมและการนาไปใช 2) ตวแบบภายใน การเสนอตวแบบภายใน เปนการใหบคคลจนตนาการตวแบบแสดงพฤตกรรม 3) การเสนอตวแบบหลายๆ ตว จะชวยทาใหการเสนอตวแบบมประสทธภาพมากขน เนองจากผสงเกตจะพบวามตวแบบบางตวมลกษณะคลายกบตน ตลอดจนทาใหไดเรยนรการแสดงพฤตกรรมหลายๆ อยาง ทาใหผสงเกตมความยดหยนมากขนในการแสดงออกในหลายๆ สภาพการณ 4) การเสนอตวแบบทแสดงถงความสามารถในการแกปญหาไดเปนอยางด กบตวแบบทคอยๆ แสดงถงการเพมความสามารถในการแกปญหา ซงตวแบบทคอยๆ แสดงถงการเพมความสามารถในการแกปญหานน กจะตองเรมจากการแสดงวาเขาขาดทกษะบางอยาง และมความรสกบางอยางททาใหเขาไมสามารถทจะแสดงพฤตกรรมออกมาได จากนนตวแบบกจะพดถงความรสกของตนและขนตอนในการแกปญหา พรอมๆ กบพฤตกรรมของเขากเรมจะดขน

31 5) การเสนอตวแบบแบบคอยๆ แสดงออกทละขนตอน วธการเสนอแบบนเหมาะทจะใชกบการแสดงถงพฤตกรรมหรอการกระทาทซบซอน การเสนอตวแบบแบบคอยๆ แสดงออกทละขนตอนนน จะแบงทกษะออกมาเปนทกษะยอยๆ แลวเสนอไปทละทกษะ ซงผสงเกตจะตองทาไดตามตวแบบเสยกอนจงจะคอยเสนอตวแบบทแสดงทกษะในลาดบตอไป 6) การใชการสอน การใชการสอนควรจะไดรบการพจารณาใชรวมกบการเสนอตวแบบ การเรมตนการสอนนนควรจะอธบายวาผสงเกตจะเหนตวแบบกระทาอะไร และบอกผสงเกตวาเราหวงทจะเหนเขาแสดงตามตวแบบทเขาจะดนน ซงการบอกเชนนจะทาใหผสงเกตใหความสนใจตอตวแบบมากยงขน 7) การใหผสงเกตสรปถงลกษณะของพฤตกรรมของตวแบบทเขาสงเกต ซงจะทาใหผสงเกตสามารถเรยนรและเกบจาลกษณะของตวแบบไดดยงขน 8) การซกซอม เมอสงเกตตวแบบไดแลว การทจะทาใหการเรยนรจากการลอกเลยนแบบนนไดผลดขน ควรใหผสงเกตไดมโอกาสซกซอม ซงการซกซอมสามารถทาได 2 ลกษณะคอ ซกซอมในใจนนคอคดถงลกษณะของพฤตกรรมทจะตองแสดงออกในลกษณะตางๆ กบการซกซอมโดยการลองแสดงออกด ซงการซกซอมทง 2 ลกษณะนจะทาใหผทสงเกตจดจาไดดขน และเมอถงเวลาแสดงออกกจะแสดงออกไดงายขน 9) สงสาคญอกหนงประการทจะตองพจารณาคอ สภาพการณทจะเสนอตวแบบ ควรเปนสภาพการณทสามารถลดการรบกวนจากสงเราภายนอกไดเปนอยางด ปจจยทสงเสรมการแสดงออก ภายหลงจากทคนเราตงใจและเกบจาลกษณะของพฤตกรรมของตวแบบไดเปนอยางดแลว สงทจะตองพจารณาตอมาคอทาอยางไรจงจะสามารถทาใหบคคลนนแสดงออก การแสดงออกนนควรจะเปนการแสดงออกทมคณภาพ และทาอยางไรจงจะทาใหบคคลนนเอาสงทตนเองเรยนรจากตวแบบไปใชในสภาพการณอนๆ ดวย ซงการทจะสงเสรมลกษณะของการแสดงออกทง 3 ดานนนควรดาเนนการดงตอไปน 1) การสรางสงลอใจเพอใหบคคลแสดงออก อาจทาไดโดยการใหตวแบบไดรบการเสรมแรง ซงการทตวแบบไดรบการเสรมแรงจากการกระทาพฤตกรรมดงกลาว จะทาใหบคคลอยากแสดงพฤตกรรมตามลกษณะของตวแบบบาง นอกจากนนการใหการเสรมแรงโดยตรงตอผทแสดงพฤตกรรมตามตวแบบกจะทาใหบคคลนนแสดงพฤตกรรมตามตวแบบมากขนนนเอง สงทสาคญอกประการหนงทจะตองพจารณาคอ การทใหตวแบบเสรมแรงตนเอง เชน เมอตวแบบแสดงพฤตกรรมบางอยางแลวกพดกบตวเองวา “เยยมมาก ผมแกปญหาไดแลว” แลวยมอยางมความสข การเสนอตวแบบในลกษณะดงกลาวจะชวยทาใหผสงเกตไดรจกการใชการเสรมแรงตนเอง ซงในระยะยาวจะมผลดกวาการใชการเสรมแรงจากภายนอก

32 2) การทาใหการแสดงออกนนมประสทธภาพมากขน โดยการซกซอม และมการใหขอมลปอนกลบ วธการคอใหบคคลสงเกตพฤตกรรมของตวแบบแลวกลองใหเขากระทาด จากนนผบาบดกควรจะใหขอมลปอนกลบ โดยการบอกถงสงทเขาทาดแลวและสงทเขาควรจะแกไข จากนนจงบอกใหทาอกครงจนกระทงเขาสามารถทาไดด นอกจากการใชวธการซกซอมและการใหขอมลปอนกลบแลว ในบางครงกอาจจะใชการเสนอตวแบบแบบมสวนรวม (Participant Modeling) ซงกระบวนการนนกมการปฏสมพนธระหวางตวแบบและผสงเกต หลงจากมการแสดงใหเหนถงพฤตกรรมทพงประสงคแลว ตวแบบกจะนาผสงเกตไปทละขนตอน อาจจะตองจบบางสวนของผสงเกตใหทาตามดวยถาจาเปน ถาเปนไปไดตวแบบกควรจะใหขอมลปอนกลบทนททผสงเกตทาตามตวแบบไดอยางถกตองดวย 3) การใหบคคลนาเอาสงทเรยนรไปใชในสภาพการณอน การทจะทาใหเกดการแผขยายของการเรยนรนน สงหนงทอาจทาไดคอ จดสภาพการณใหคลายคลงกบสภาพการณในชวตประจาวนของผเขารบการบาบดมากทสด การแผขยายกจะมโอกาสเกดขนไดมาก นอกจากน การใหผเขารบการบาบดไดฝกบอยๆ การเรยนรถงกฎเกณฑตางๆ รวมทงการทจดการฝกในสภาพการณตางๆ กน เชน การฝกทโรงเรยน ทบาน หรอทสาธารณะอนๆ กเปนวธการทจะชวยใหเกดการแผขยายไดดขน

3. การใชคาพดชกจง (Verbal Persuasion) เปนการบอกวาบคคลนนมความสามารถทจะประสบความสาเรจได วธการดงกลาวนนคอนขางใชงายและใชกนทวไป ซงแบนดรา ไดกลาววา การใชคาพดชกจงนนไมคอยจะไดผลนกในการทจะทาใหคนเราสามารถพฒนาการรบรความสามารถของตนเอง ซงถาจะใหไดผลควรจะใชรวมกบการทาใหบคคลมประสบการณของความสาเรจ ซงอาจจะตองคอยๆ สรางความสามารถใหกบบคคลอยางคอยเปนคอยไป และใหเกดความสาเรจตามลาดบขนตอน พรอมทงการใชคาพดชกจงรวมกน กยอมทจะไดผลดในการพฒนาการรบรความสามารถของตน

4. การกระตนทางอารมณ (Emotional Arousal) การกระตนทางอารมณมผลตอการรบรความสามารถของตน บคคลทถกกระตนอารมณทางลบ เชน การอยในสภาพทถกขมข จะทาใหเกดความวตกกงวลและความเครยด นอกจากนอาจทาใหเกดความกลว และจะนาไปสการรบรความสามารถของตนเองตาลง ถาอารมณลกษณะดงกลาวเกดมากขนกจะทาใหบคคลไมสามารถทจะแสดงออกไดด อนจะนาไปสประสบการณของความลมเหลว ซงจะทาใหการรบรเกยวกบความสามารถของตนตาลงไปอก แตถาบคคลสามารถลดหรอระงบการถกกระตนทางอารมณได จะทาใหการรบรความสามารถของตนดขน อนจะทาใหการแสดงออกถงความสามารถดขนดวย

ทกลาวมาขางตนเปนการประมวลเอกสารเกยวกบหลกการของแนวคดการรบรความสามารถของตนเอง ในสวนตอไปจะขอกลาวถงงานวจยทนาแนวคดนไปประยกตใชในการพฒนาโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมการปองกนโรคอวน ซงจะเปนประโยชนตอผวจยในการนาไปพฒนารปแบบกจกรรมเพอสรางการรบรความสามารถของตนเองของกลมเปาหมายตอไป

33

รปแบบกจกรรมจากการประยกตใชแนวคดการรบรความสามารถของตนเองและงานวจยทเกยวของ

ดงทไดกลาวขางตนวา แหลงในการสรางใหเกดการรบรความสามารถของตนเองม 4 วธ ไดแก ประสบการณทประสบความสาเรจ การใชตวแบบ การใชคาพดชกจง และการกระตนทางอารมณ จากแนวคดน แบนดราไดเสนอรปแบบในการพฒนาและสงเสรมการรบรความสามารถของตนเอง ดงแสดงในตาราง 5

ตาราง 5 ปจจยทชวยสรางเสรมและพฒนาการรบรความสามารถของตนเอง (สรางค พนธเอยม. 2548: 38-39; อางองจาก Bandura. 1977: 195)

แหลงของการสรางการรบร ความสามารถของตนเอง

รปแบบกจกรรมในการพฒนาและสงเสรมการรบร ความสามารถของตนเอง

1. ประสบกา รณ ท ป ร ะ สบความสาเรจ

- แบบอยางของบคคลทอยรอบขาง (Participant Modeling)- การเพมความสามารถแบบคอยเปนคอยไป (Performance

Desensitization) - ประสบการณทเคยประสบความสาเรจ (Performance

Exposure) - ก า ร ส อ น ก า ร ก ร ะ ท า ด ว ย ต น เ อ ง (Self-instructed

Performance) 2. การใชตวแบบ - การไดเหนตวอยางจรง (Live Modeling)

- กา ร ได ร บท ร าบปร ะสบกา รณ ข อ งผ อ น (Symbolic Modeling)

3. การใชคาพดชกจง - การไดรบคาแนะนา (Suggestion)- การไดรบการกระตนใหเกดพฤตกรรม (Exhortation) - การสอนตวเอง (Self-instruction)

4. การกระตนทางอารมณ - คณลกษณะประจาตว (Attribution)- การผอนคลาย

34 ตาราง 5 (ตอ)

แหลงของการสรางการรบร ความสามารถของตนเอง

รปแบบกจกรรมในการพฒนาและสงเสรมการรบร ความสามารถของตนเอง

- การเผชญการกระตนเราตางๆ อยางคอยเปนคอยไป (Symbolic Desensitization)

- การกลาทจะเผชญกบการกระตนเรา (Symbolic Expose)

งานวจยหลายเรองทนาแนวคดการรบรความสามารถของตนเองไปพฒนาเปนรปแบบกจกรรม ตามแนวคดของแบนดรา ดงตอไปน

งานวจยในประเทศไทยพบวามงานวจยทพฒนาโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมทเกยวกบโรคอวน เชน งานวจยของนฐพร กกสงเนน (2552) ไดทาการศกษาผลของโปรแกรมการลดนาหนกตอการรบรสมรรถนะแหงตนในการลดนาหนก พฤตกรรมการลดนาหนก คาดชนมวลกายและเสนรอบเอวของหญงกอนวยทองทมนาหนกเกนมาตรฐาน กลมตวอยางอาย 35 – 45 ป มดชนมวลกายมากกวา 23 กโลกรมตอตารางเมตร เปนงานวจยกงทดลอง กลมทดลอง 44 คน กลมควบคม 42 คน รวมระยะเวลาในการจดโปรแกรม 12 สปดาห จดกจกรรม ครงละ 2 ชวโมง 4 ครง รวมระยะเวลา 8 ชวโมง รปแบบของโปรแกรมการรบรสมรรถนะแหงตนในการลดนาหนกของกลมทดลอง คอ 1) ประสบการณทประสบความสาเรจไดดวยตนเอง คอ การฝกทกษะการจดทาเมนอาหารและการเดนเรวทาซาๆ จนชานาญจากการจดกจกรรมอภปรายกลม 2) การใชตวแบบ ในการเลาประสบการณแหงความสาเรจเกยวกบการลดนาหนก 3) การใชคาพดโนมนาว โดยผวจย และสมาชกกลมทประสบผลสาเรจในการลดนาหนก 4) การกระตนทางสภาวะทางสรระและอารมณ สมาชกกลมทประสบผลสาเรจในการลดนาหนก กระตนใหเกดความรสกตองการลดนาหนก การกระตนตดตามใหปฏบตพฤตกรรมลดนาหนกอยางตอเนองโดยการอภปรายกลมและการเยยมบาน หลงเขารวมโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรม พบวา กลมทดลองมการรบรความสามารถ พฤตกรรมสขภาพเพมขนกวากอนเขารวมโปรแกรมและมดชนมวลกายนอยกวากอนเขารวมโปรแกรม และกลมทดลองมการรบรความสามารถ พฤตกรรมสขภาพ เพมขนกวากลมควบคมและมดชนมวลกายนอยกวากลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถต

ศศธร อตสาหกจ (2550) ไดทาการศกษาผลของการใชโปรแกรมการสรางเสรมสมรรถนะแหงตนตอพฤตกรรมการควบคมนาหนกและคาดชนมวลกายในสตรวยกลางคนทมภาวะนาหนกเกน การวจยนเปนงานวจยกงทดลอง มวตถประสงคเพอศกษาผลของการใชโปรแกรมการสรางเสรมสมรรถนะแหงตนตอพฤตกรรมการควบคมนาหนกและคาดชนมวลกายของสตรวยกลางคนทมภาวะนาหนกเกน กลมตวอยางทศกษาเปนสตรวยกลางคนทมภาวะนาหนกเกนทอาศยในพนทตาบล

35 ครองยาง อาเภอสวรรคโลก จงหวดสโขทย กลมตวอยาง 60 คน แบงเปนกลมทดลองจานวน 30 คน กลมควบคมจานวน 30 คน ระยะเวลา 12 สปดาห กลมทดลองไดรบโปรแกรมการสรางเสรมสมรรถนะแหงตนทประกอบดวย 1) การใหความรในการควบคมนาหนกดวยการออกกาลงกายโยคะ และการควบคมอาหารโดยใชการรบประทานอาหารหลกสมดล จดกจกรรมทครอบคลมประสบการณความสาเรจจากการลงมอกระทา คอ การฝกทกษะในการออกกาลงกายโยคะและ ฝกการรบประทานอาหารหลกสมดล 2) การไดเหนตวแบบทงตวแบบจรงและตวแบบสญลกษณ 3) การชกจงโนมนาวดวยคาพดจากบคคลทนาเชอถอ และ 4) สภาวะทางรางกายและอารมณ โดยการจดทากลมชวยเหลอตนเอง ดานอารมณ ฝกสมาธผอนคลายความเครยด ดานการใชคาพดชกจงจากบคคลทนาเชอถอ สวนกลมควบคมไดรบการพยาบาลปกต ผลการวจยภายหลงการทดลอง พบวา สตรวยกลางคนทมภาวะนาหนกเกนในกลมทดลองหลงไดรบการสรางเสรมสมรรถนะแหงตนมคะแนนพฤตกรรมการควบคมนาหนกสงกวากลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถต จฑาวด วงษสมบต (2551) ไดศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะแหงตนในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพตอเสนรอบเอว ดชนมวลกาย และความดนโลหตของผใหญทมนาหนกตวเกน การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง มวตถประสงคเพอเปรยบเทยบผลของโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะแหงตนในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพตอเสนรอบเอว ดชนมวลกายและความดนโลหตของผใหญทมนาหนกตวเกน กลมตวอยาง คอ ผใหญทมนาหนกตวเกนจานวน 90 คน ทอาศยอยในเขตชมชนเมองจงหวดกระบ โดยสมชมชน 3 ชมชนจาก 8 ชมชน เปนกลมควบคม 1 กลมและกลมทดลอง 2 กลม แตละกลมมดชนมวลกายใกลเคยงกน กลมควบคมไดรบการพยาบาลตามปกต สวนกลมทดลอง 1 เขารวมโปรแกรมสงเสรมสรรถนะแหงตนในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพโดยการเดน และกลมทดลอง 2 เขารวมโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะแหงตนในการปฏบตสงเสรมสขภาพโดยการฝกชกง โปรแกรมดงกลาวพฒนาขนจากแบบจาลองการสงเสรมของแพนเดอร (Pender) ประกอบดวย 1) การสรางความพรอมทางดานรางกายและอารมณ โดยการสรางสมพนธภาพกบกลมตวอยางดวยการแนะนาตนเองเพอใหเกดความคนเคย สรางบรรยากาศใหเปนกนเอง พดคย แนะนา ซกถามการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานการรบประทานอาหารและการออกกาลงกายของกลมตวอยาง และกลาวชมในสวนทปฏบตไดถกตอง ทาใหบคคลเชอในความสามารถของตนดขน สงผลใหเกดการสรางความพรอมทงทางดานรางกายและอารมณในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ 2) การใชตวแบบการเรยนรผานตวแบบ ประกอบดวย การใหความร ตวแบบสญลกษณผานสอจากการสรปเนอหาทศกษา ประกอบดวย แผนการใหความรเรองการปฏบตพฤตกรรมในภาวะนาหนกเกน คมอเรองการปฏบตพฤตกรรมสขภาพในภาวะนาหนกเกน แบบบนทกกจการรบประทานอาหารและการออกกาลงกาย และการเลาถงประสบการณของตวแบบเอง คอ ตวแบบทมลกษณะคลายกบกลมตวอยาง เปนเพศชาย 1 คน และเพศหญง 1 คน มความรวมมอในการเปนตวแบบใหกบกลมตวอยาง ซงไดรบการเตรยมความพรอมจากผวจยเปนระยะเวลา 2 สปดาห โดยตวแบบจะเลาถงประสบการณความเชอมนในความสามารถของตนในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ 3) ประสบการความสาเรจ คอ เมอ

36 นาไปปฏบตดวยตนเองจนเกดความเขาใจและสามารถปฏบตไดอยางถกตองเหมาะสม จนประสบผลสาเรจในการลดนาหนก ดชนมวลกาย และความดนโลหต ซงเปนปจจยเสยงในการเกดโรคหวใจและหลอดเลอดตามมา การประสบความสาเรจจากการปฏบต ใชตวแบบบคคลรวมในการฝกทกษะ โดยการฝกทกษะในการเลอกประเภทอาหารพนบานทรบประทานกนทวไปครบทง 3 มอซงผวจยไดเตรยมมา จากนนผวจยไดใหกลมตวอยางไดฝกแยกกลมอาหารเปนกลมตางๆ ดงน คอ กลมขาว – แปง ผก ผลไม เนอสตว และไขมน จนกลมตวอยางเขาใจและสามารถเลอกกลมอาหารไดถกตอง พรอมใหความรเรองพลงงานจากอาหารในกลมตางๆ สามารถรวมพลงงานจากอาหารทไดรบโดยประมาณดวยตนเอง และบอกถงอาหารทควรรบประทานใหนอยลงเพอลดพลงงานทไดรบจากการรบประทานลงวนละ 500 – 600 กโลแคลอร สรางความเชอมนในการปฏบต สามารถนาไปปฏบตจรงพรอมฝกลงบนทกในแบบบนทกการรบประทานอาหาร และ 4) การพดชกจง โดยการโทรศพทตดตาม พดคยใหกาลงใจในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพตอไป และหากพบปญหาทสงผลตอการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ผวจยและกลมตวอยางรวมกนวเคราะหแกไขปญหานน เพอใหสามารถปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพไดจนเกดผลสาเรจ เพอการฝกทบทวนซา เปดโอกาสใหกลมไดพดคยซกถามแลกเปลยนประสบการณดวยกน ใชเวลา 12 สปดาห โดยเขารวมโปรแกรม 3 ครงตดตอทกวนในชวงสปดาหแรก ครงละ 60 – 90 นาท สวนครงท 4 หางกน 4 สปดาห โดยตดตามและประเมนผลทางโทรศพทเมอครบ 8 สปดาห และ 12 สปดาห ผลการวจยพบวา ภายหลงการเขารวมโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะแหงตนในการปฏบตพฤตกรรมสงเสรมสขภาพมคาเฉลยเสนรอบเอว ดชนมวลกาย และความดนโลหตของกลมทดลอง 1 และกลมทดลอง 2 ตากวากอนเขารวมโปรแกรมและตากวากลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แตระหวางกลมทดลอง 1 และกลมทดลอง 2 ไมแตกตางกน จากการทบทวนงานวจยท เกยวกบการสรางรปแบบกจกรรมเพอพฒนาการรบรความสามารถของตนเองดงกลาวขางตน อาจพอสรปไดวา มการนาวธการนไปใชในโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรม ทงเพอปองกนโรคอวนหรอภาวะโภชนาการเกน สวนรปแบบของกจกรรมพบวาสวนใหญมความคลายคลงกน ไดแก 1) การใชประสบการณทประสบความสาเรจ ประกอบดวย การใหความรเกยวกบโรค การปองกนและควบคมโรค การฝกทกษะดานโภชนาการ ทงวธการเลอกซออาหาร การอานฉลากโภชนาการ และวธการเตรยมอาหาร การฝกทกษะดานการออกกาลงกาย การใหกลมตวอยางตงเปาหมายของการปรบเปลยนพฤตกรรมหรอการควบคมนาหนกดวยตนเอง และ การนาประสบการณเดมของกลมตวอยางมาเปนขอมลยอนกลบ 2) การใชตวแบบ ประกอบดวย การใชตวแบบในกลม เพอเลาประสบการณในการปฏบต การสาธตโดยใชตวแบบทมชวต ไดแก สาธตการออกกาลงกาย และสาธตวธการเตรยมอาหาร และการใชตวแบบผานสอการสอนและวดโอ 3) การใชคาพดชกจง ประกอบดวย การนาบคคลสาคญคอเขามามสวนรวมในโปรแกรม การใหกาลงใจดวยคาพด การใหการเสรมแรงโดยกลาวชมเชยตามความสาเรจ การอธบายถงขอดของการปฏบตตวตามพฤตกรรมเปาหมาย และ การใหการสนบสนนและคาปรกษาทางโทรศพทอยางสมาเสมอ และ 4) การกระตนทางอารมณ ประกอบดวย กระตนใหเกดความรสก

37 ตองการลดนาหนกดวยการซกถาม ตดตามและใหคาปรกษาทางโทรศพท สอบถามปญหาและอปสรรคในการลดนาหนกและหาทางแกไข ใหกาลงใจดวยคาพด

2.2 การกากบตนเอง (Self – regulation) การกากบตนเอง เปนแนวคดทสาคญอกแนวคดหนงของทฤษฎเชงปญญาสงคม (Social

Cognitive Theory) ของแบนดรา (สมโภชน เอยมสภาษต. 2550: 54; อางองจาก Bandura. 1986) ซงแบนดรา เชอวาพฤตกรรมของบคคลไมไดเปนผลพวงของการเสรมแรงและการลงโทษจากภายนอกแตเพยงอยางเดยว หากแตบคคลสามารถกระทาบางสงบางอยางเพอควบคมความคด ความรสกและการกระทาของตนเองดวยผลกรรมของตนเอง ซงความสามารถนแบนดราเรยกวาเปนการกากบตนเอง ความหมายของการกากบตนเอง การกากบตนเอง หมายถง กระบวนการทบคคลปฏบตและสนบสนนตอพฤตกรรมจากความรความเขาใจและอารมณความรสกทมงไปสเปาหมายทตงไวดวยตนเองอยางเปนระบบ และ สารานกรมนานาชาตทางการศกษา (The international encyclopedia of education) เลมท 9 (Husen; & Postlethwait. 1994: 5400) และชนะพฒน ชนแดชม (2542: 15) ไดนยามการกากบตนเองวาหมายถงการใชกลวธซง ไดแก การตงเปาหมาย การวางแผน การดาเนนการตดตามผล ทงในดานพฤตกรรม ดานความร ความเขาใจ และดานแรงจงใจของตนเอง เพอใหบรรลถงสงทมงหวงไดดวยตนเอง สรปไดวา การกากบตนเอง หมายถง การแสดงออกถงการกระทาโดยการสงเกตพฤตกรรมการออกกาลงกาย การบรโภคอาหาร การจดการความเครยด และการเปลยนแปลงของดชนมวลกาย และเสนรอบเอวพรอมทงตงเปาหมายและวางแผนในการกระทาพฤตกรรมสขภาพของตนเองใหมดชนมวลกายและเสนรอบเอวตามเปาหมายทตงไว อาจกระทาดวยการจดบนทกการเปลยนแปลงพฤตกรรมสขภาพของตนเอง กระตนเตอนตนเองใหกระทาอยางตอเนองใหบรรลถงการมดชนมวลกายลดลงตามทตนเองไดตงเปาหมายไว การกากบตนเองนไมสามารถจะบรรลไดดวยอานาจทางจต หากแตจะตองฝกฝนและพฒนาความตงใจและความปรารถนาทจะเปลยนแปลงพฤตกรรมของคนเรานนยงไมเพยงพอตอการเปลยนแปลง ถาขาดหนทางทจะนาไปสการเปลยนแปลงนน บคคลควรจะไดรบการฝกฝนกลไกของการกากบตนเอง ซงประกอบดวย 3 กระบวนการดงตอไปน 1. กระบวนการสงเกตตนเอง (Self Observation ) บคคลจะไมมอทธพลใดๆ ตอการกระทาของตนเอง ถาเขาไมสนใจวาเขากาลงทาอะไรอย ดงนน จดเรมตนทสาคญของการกากบตนเอง คอ บคคลจะตองรวากาลงทาอะไรอย เพราะความสาเรจของการกากบตนเองนน สวนหนงมาจากความชดเจน ความสมาเสมอและความแมนยาของการสงเกตและบนทกตนเอง ในการบวนการสงเกตตนเองนน Bandura ควรมดานตางๆ ทควรจะพจารณาอยดวยกน 4 ดาน คอ ในดานการ

38 กระทา ซงผทสงเกตตนเอง ควรจะตดสนใจวาควรจะสงเกตตนเอง ในมตใดของการกระทาของตนซงมตตางๆ ของพฤตกรรมทควรพจารณาทาการสงเกต ไดแก มตดานคณภาพ อตราความเรว ปรมาณ ความรเรม ความสามารถในการเขาสงคม จรยธรรม และความเบยงเบน ทงน การทจะเลอกสงเกตทมตใดของพฤตกรรมนน ยอมขนอยกบเปาหมายของผสงเกตและลกษณะของพฤตกรรมเปนหลก เชน ถาตองการสงเกตการวงของนกกฬา กคงตองทาการสงเกตในมตของความเรว หรอถาสงเกตวาหลงการฝกทกษะทางสงคมแลว การปฏสมพนธทางสงคมเปนเชนใด อาจจะสงเกตในมตความสามารถในการเขาสงคม เปนตน นอกจากดานของการกระทาแลว ยงมดานของความสมาเสมอ ความใกลเคยง และความถกตองอกดวย การสงเกตตนเองนนทาหนาทอยางนอยทสด 2 ประการ คอ เปนตวใหขอมลทจาเปนตอการกาหนดมาตรฐานของการกระทาทมความเปนไปไดจรง และประเมนการเปลยนแปลงของพฤตกรรมทกระทาอย แตการทคนเราจะเปลยนแปลงพฤตกรรมหรอไมกยงขนอยกบปจจยหลายๆ อยาง อยางเชนการวนจฉยตนเอง ซงมกจะพบวาคนเราไมคอยตระหนกกบสงทตนเองกระทาเปนนสย การสงเกตตนเองจะทาใหบคคลสามารถวนจฉยไดวาในเงอนไขใด ควรทาพฤตกรรมใด การวนจฉยตนเองนนจะนาใหบคคลไปสการตดสนใจวาพฤตกรรมใดควรจะเปลยนแปลง ชวงเวลาระหวางการเกดพฤตกรรมและการบนทกพฤตกรรมตนเอง แบนดราพบวาชวงเวลาระหวางการเกดพฤตกรรม และการบนทกพฤตกรรมนนสน กยอมสงผลตอการเปลยนแปลงของพฤตกรรมไดดขน การทคนเราใหความสนใจตอสงทเกดขนจากการกระทาอยางทนททนใดจะทาใหเกดความรสกตางๆ ซงอาจจะเปนความรสกพอใจหรอไมพอใจ กจะสงผลใหคนเราตดสนใจวาควรจะเปลยนแปลงพฤตกรรมตนเองหรอไม อยางเชนความตองการลดความอวน การบนทกจานวนแคลอรของอาหารทรบประทานแตละมออยางทนททนใด จะสงผลทาใหพฤตกรรมการรบประทานอาหารอยางระมดระวงเกดขนไดดกวาบนทกในตอนกอนนอนของแตละวน การใหขอมลปอนกลบ ขอมลปอนกลบนไดจากการสงเกตตนเอง ซงขอมลปอนกลบทจะสงผลตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมของบคคลนน ควรจะเปนขอมลปอนกลบ ทมความชดเจนวาพฤตกรรมเปาหมายนนไดกาวหนาไปแคไหนแลว เพราะถาขอมลปอนกลบนนคลมเครอกยอมจะไมสงผลตอการเปลยนแปลงพฤตกรรม ระดบของแรงจงใจ คนทมแรงจงใจสงกจะมแนวโนมทจะตงพฤตกรรมเปาหมายดวยตนเองและประเมนความกาวหนาดงกลาวดวยตนเอง กจะทาใหการสงเกตตนเองมผลตอการพฒนาพฤตกรรมของบคคลมากกวาการทบคคลทขาดแรงจงใจในการพฒนาตนเอง คณคาของพฤตกรรมทสงเกต แนนอนถาพฤตกรรมทสงเกตนนมคณคามาก ปฏกรยาการสนองตอบยอมสง เมอไดเหนขอมลทไดจากการสงเกตตนเอง จงจะนาไปสการตดสนใจในการเปลยนแปลงพฤตกรรมของบคคลมากกวาการทบคคลทขาดแรงจงใจในการพฒนาตนเอง

39 คณคาของพฤตกรรมทสงเกต แนนอนถาพฤตกรรมทสงเกตนนมคณคามาก ปฏกรยาการสนองตอบยอมสง เมอไดเหนขอมลทไดจากการสงเกตตนเอง จงจะนาไปสการตดสนใจในการเปลยนแปลงพฤตกรรม แตถาพฤตกรรมนนไมมคณคาบคคลกยอมจะไมสนใจมากนกตอการพฒนาพฤตกรรมดงกลาว การเนนทความสาเรจหรอความลมเหลว พฤตกรรมและการรบรถงความสามารถของตนเองจะเปลยนแปลง ถาการเปลยนแปลงนนนาไปสการไดรบรางวล การเนนการสงเกตความสาเรจของการแสดงพฤตกรรม จะทาใหเกดการเพมพฤตกรรมทปรารถนามากกวาทจะไปสงเกตความลมเหลวของการแสดงพฤตกรรม ระดบความสามารถในการควบคม พฤตกรรมทสงเกตนน ถาบคคลรบรวาสามารถควบคมได กจะมโอกาสเปลยนแปลงไดดกวาพฤตกรรมทบคคลมความรสกวาไมสามารถควบคมได 2) กระบวนการตดสน (Judgment Process) ขอมลทไดจากการสงเกตตนเองนนจะมผลตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมของคนไมมากนก ถาปราศจากกระบวนการตดสน ถาขอมลดงกลาวนนเปนทพงพอใจและไมพงพอใจ โดยอาศยมาตรฐานสวนบคคลทไดมาจากการถกสอนโดยตรง การประเมน ปฏกรยาตอบสนองทางสงคมตอพฤตกรรมนนๆ และจากการสงเกตตวแบบซง แบนดรา ใหความสาคญอยางมากตอการถายทอดมาตรฐาน จากกระบวนการของตวแบบ นอกจากการตดสนใจ ทตองอาศยมาตรฐานสวนบคคลแลว ปจจยอกปจจยหนงทเกยวของกบกระบวนการตดสนใจ คอ การเปรยบเทยบกบกลมอางองทางสงคม ทประกอบดวย การเปรยบเทยบกบบรรทดฐานของสงคม การเปรยบเทยบทางสงคม การเปรยบเทยบกบตนเอง และการเปรยบเทยบกบกลม (Bandura.1986 อางองใน สมโภชน เอยมสภาษต. 2550 : 56 – 57) เมอเปาหมายหรอมาตรฐานของพฤตกรรมใดไมไดรบการยอมรบหรอไมมความชดเจนบคคลกจะใชมาตรฐานไมสมบรณซงเกดจากวธการเปรยบเทยบทางสงคมซง แบนดรา (Bandura. 1986) กลาวไวดงน 1. การเปรยบเทยบอางองทางสงคม (Social referntial comparison) เมอบคคลทราบผลการกระทาตางๆ ของตนเองจากการวดและการประเมนกจะมการเปรยบเทยบการกระทาของตนเองกบผอนดวยเพอจะไดทราบวาการกระทาของตนเองสงหรอตากวาคนอน เพอหาแนวทางในการพฒนาตนเองใหดขนในการประเมน การทาพฤตกรรมของตนเองโดยการเปรยบเทยบกบผอนนน บคคลสามารถเลอกเกณฑในการเปรยบเทยบได 4 ลกษณะคอ 1.1 การเปรยบเทยบกบบรรทดฐานทเปนมาตรฐานของกลมตางๆ เชน กลมอาย กลมระดบการศกษา กลมเพศหรอกลมสภาพทอยอาศย เปนตน ซงบรรทดฐานของกลมตางๆ เหลานไดมาจากการทมผทาการสารวจและหาคาเฉลยของกลมนนๆ จนเปนทยอมรบกนโดยทวไปแลวและบรรทดฐานทบคคลนามาใชในการเปรยบเทยบกบการกระทาของตนจะตองมลกษณะคลายคลงกบตนดวย

40 1.2 การเปรยบเทยบกบตนเอง คอ การทบคคลเปรยบเทยบผลการกระทาของตนเองกบสงทเขาไดเคยกระทามาแลวหรอเปรยบเทยบกบเปาหมายทตนตงขน ซงการเปรยบเทยบกบตนเองนจะกอใหเกดความทาทายจะทาใหบคคลพยายามกระทาพฤตกรรมใหดกวาครงทผานมา เพราะถาบคคลกระทาพฤตกรรมไดเทากบครงทผานมา การกระทาระดบนนอาจจะไมกอใหเกดความทาทายอกตอไป 1.3 การเปรยบเทยบกบสงคม คอ การทบคคลใชผลการกระทาของผอนมาใชเปนเกณฑเปรยบเทยบกบผลการกระทาของตนซงผลการกระทาของผ อนนามาใชเปนเกณฑเปรยบเทยบนจะตองเปนบคคลทอยในสภาพการณทเหมอนกนหรอคลายกนกบตน เชน เพอนรวมชน หรอผรวมงานเปนตน 1.4 การเปรยบเทยบกบกลม คอ การทบคคลเปรยบเทยบผลการกระทาของตนกบคาเฉลยจากการกระทาของกลมโดยบคคลจะเปรยบเทยบวาผลการกระทาของตนอยลาดบทเทาไรของกลม 2. คณคาของกจกรรม องคประกอบทสาคญอกประการหนงในกระบวนการตดสน คอ คณคาของกจกรรม บคคลจะสนใจตดสนกจกรรมทตนกระทานอยหากเขาพบวากจกรรมนนมคณคาตอเขานอยหรอไมมคณคาตอเขาเลยและจะใชความพยายามในการกระทากจกรรมนนนอย ในทางตรงกนขามบคคลจะใชความพยายามมากในการทากจกรรมทเขาพจารณาวาเปนกจกรรมทมคณคาตอเขามาก สวนกจกรรมทมคณคาปานกลางจะกอใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมนอย เพราะจะไมกระตนใหบคคลกระทาพฤตกรรมมากนก คณคาของกจกรรมนนขนอยกบการตดสนใจของบคคล กจกรรมจะมคณคาถาบคคลเหนคณประโยชนทจะไดรบ 3. การอนมานสาเหตของพฤตกรรม การแสดงปฏกรยาตอตนเองขนอยกบการรบรปจจยทสงผลตอพฤตกรรม บคคลมกจะภมใจเมอตนเองประสบความสาเรจแลวระบสาเหตวาเปนเพราะความสามารถและความพยายามแตจะรสกพงพอใจกบงานไมมากถาระบสาเหตวาเปนปจจยภายนอกเพราะคดวาความสาเรจนนมไดมาจากความสามารถและความพยายาม กระบวนการตดสนใจจะไมสงผลใดๆ ตอบคคล ถาพฤตกรรมทตดสนนนยงไมมคณคาพอแกความสนใจของบคคล แตถาพฤตกรรมนนมคณคา การประเมนตนเองกจะสงผลตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมของบคคลทนท แตอยางไรกตามการทบคคลจะสนองตอบอยางไรตอกระบวนการตดสนนน กยอมขนกบการอนมานสาเหตในการกระทา บคคลจะรสกภมใจ ถาการประเมนความสาเรจของการกระทามาจากความสามารถและการกระทาของเขา และจะรสกไมพงพอใจเทาใดนก ถาการกระทานนขนอยกบปจจยภายนอก 3) การแสดงปฏกรยาตอตนเอง (Self – Reaction) การพฒนามาตรฐานในการประเมนและทกษะในการตดสนนน จะนาไปสการแสดงปฏกรยาตอตนเอง ทงนยอมขนอยกบสงลอใจในการทจะนาไปสผลทางบวก ทงในแงของผลทไดเปนสงของทจบตองได หรอในแงของความพงพอใจในตนเอง สวนมาตรฐานภายในของบคคล กจะทาหนาทเปนตวเกณฑททาใหบคคลคงระดบ

41 การแสดงออก อกทงเปนตวจงใจใหบคคลกระทาพฤตกรรมไปสมาตรฐานดงกลาวดวย(สมโภชน เอยมสภาษต. 2550: 57) ซงเปนกระบวนการสดทายของกลไกการกากบตนเอง กระบวนการนทาหนาท 2 ประการคอ 1. ทาหนาทตอบสนองผลการประเมนพฤตกรรมของตนเอง จากกระบวนการตดสน ถาบคคลกระทาพฤตกรรมเปาหมายไดเทากบหรอสงกวาเปาหมายทตงไวบคคลจะแสดงปฏกรยาทางบวกตอตนเองหรอใหรางวลกบตนเองแตถาบคคลกระทาพฤตกรรมตากวาเปาหมายเขาจะแสดงปฏกรยาทางลบตอตนเองหรอการลงโทษตนเอง หรออาจไมแสดงปฏกรยาตอตนเองกได 2. ทาหนาท เปนตวจงใจสาหรบการกระทาพฤตกรรมของตนเอง ถาบคคลกระทาพฤตกรรมไดตามเปาหมายแลวจะใหสงจงใจกบตนเอง 2.1 สงจงใจตนเองจากภายนอก ไดแก วตถสงของทสามารถจบตองไดหรออาจเปนการใหเวลาอสระกบตนเอง การกระทาทชอบหรอการกระทากจกรรมบนเทงตางๆ 2.2 สงจงใจตนเองจากภายในเปนผลกรรมภายในทบคคลใหกบตนเองหลงจากทประเมนการทาพฤตกรรมของตนเองแลวซงแบงออกเปน 2 ประเภทคอ - การแสดงปฏกรยาตอตนเองทางบวก คอ การทบคคลแสดงปฏกรยาตอตนเองทางบวกเมอกระทาพฤตกรรมไดตามเปาหมายทตงไว เชน การยกยอง ชนชมตนเอง เปนตน - การแสดงปฏกรยาตอตนเองทางลบ คอ การทบคคลแสดงปฏกรยาตอตนเองทางลบเมอกระทาพฤตกรรมไดตากวาเปาหมายทตงไว เชน การตาหนตนเอง การวพากษวจารณตนเอง ละอายใจ และการเสยใจ เปนตน การทบคคลแสดงปฏกรยาตอตนเองทางบวกนบวาเปนกลไกการสงเสรมพฤตกรรมสวนการแสดงปฏกรยาทางลบตอตนเองนนเปนกลไกปองกนตนเองจากการทถกสงคมหรอบคคลภายนอกลงโทษเพราะเมอบคคลลงโทษตนเองนนสามารถเปนการระบายสงทผดพลาดทตนไดกระทาลงไปและจะกระทบกระเทอนจตใจนอยกวาทถกผอนลงโทษ นอกจากนการจะเปลยนแปลงพฤตกรรมหรอไมยงขนอยกบปจจยทางดานแรงจงใจตนเองเนองจากพบวาบางครงการสงเกตตนเองกนาไปสการเพมของพฤตกรรม การลดพฤตกรรม และบางครงกไมมผลตอพฤตกรรมทสงเกตนนเลย ดงนน กนาจะขนอยกบการจงใจของตนเองดวยซงแบนดรา (Bandura. 1986) กลาววา การทคนเราจะเกดแรงจงใจตนเองนน นาจะขนอยกบปจจยดงภาพประกอบ 5

42

การสงเกตตนเอง (Self Observation )

กระบวนการตดสน (Judgment Process)

การแสดงปฏกรยาตอตนเอง(Self-reaction)

ดานของการกระทา คณภาพ อตราความเรว ปรมาณ ความรเรม ความสามารถในการเขาสงคม จรยธรรม ความเบยงเบน ความสมาเสมอ ความใกลเคยง ความถกตอง

มาตรฐานสวนบคคล ทาทาย ชดแจง ความใกลชด ทวไป

การกระทาเพออางอง บรรทดฐานทเปนมาตรฐาน การเปรยบเทยบทางสงคม การเปรยบเทยบกบตนเอง การเปรยบเทยบกบกลม

การใหคณคาของกจกรรม ใหคณคาสงมาก กลางๆ ไมใหคณคา การอนมานความสามารถ- ในการกระทา แหลงภายในตนเอง แหลงภายนอก

ก า ร ป ร ะ เ ม น ก า ร แ ส ด งปฏกรยาตอตนเอง ทางบวก ทางลบ การแสดงปฏกรยาตอตนเองในลกษณะทรบรหรอจบตองได การใหรางวล การลงโทษ ไมมปฏกรยาตอตนเอง

ภาพประกอบ 5 แสดงถงกระบวนการกากบตนเอง (สมโภชน เอยมสภาษต. 2550: 55; อางองจาก Bandura. 1986) ปจจยตางๆ ทมอทธพลตอกระบวนการกากบตนเอง ดงน 1. ประโยชนสวนตว (Personal Benefits) เมอบคคลมพฤตกรรมกากบตนเองแลวบคคลกจะไดรบประโยชนโดยตรงตอตวเขาเองเขากจะยดมนตอการกากบตนเองจะทาใหกระบวนการกากบตนเองคงอยได 2. รางวลทางสงคม (Social Reward) การทบคคลมพฤตกรรมการกากบตนเองแลวบคคลในสงคมใหการยกยองชมเชย สรรเสรญ ใหเกยรต ใหการยอมรบหรอใหรางวลซงการใหรางวลทางสงคมเหลานกจะมสวนชวยใหกระบวนการกากบตนเองของบคคลคงอยได

43 3. การสนบสนนจากตวแบบ (Modeling Supports) บคคลทมมาตรฐานในการกากบตนเองเชน การพดจาไพเราะ หากไดอยในสภาพแวดลอมทคนอนๆ รอบดานลวนแตมการพดจาไพเราะดวยกนคนทพดจาไพเราะทงหลายเหลานจะมสวนชวยเปนตวแบบทจะสนบสนนซงกนและกน 4. ปฏกรยาทางลบจากผอน (Negative Sanctions) บคคลทพฒนามาตรฐานในการกากบตนเองขนมาแลวหากภายหลงใหรางวลกบตนเองตอพฤตกรรมทตากวามาตรฐานกจะทาใหบคคลในสงคมแสดงปฏกรยาทางลบตอตวเขาปฏกรยาเหลานจะสงผลใหบคคลยอนกลบไปใชมาตรฐานของเดมของเขาอก 5. การสนบสนนจากสภาพแวดลอม (Contextual Supports) บคคลทอยในสภาพแวดลอมซงในอดตเคยสงเสรมใหตนกากบตนเองดวยมาตรฐานระดบหนงยอมมโอกาสกากบตนเองดวยมาตรฐานนนอก บคคลเชนนมแนวโนมจะหลกเลยงสถานการณทจะมอทธพลใหตนตองลดมาตรฐานลงไป 6. การลงโทษตนเอง (Self – inflicted Punishment) จะเปนหนทางชวยใหบคคลลดความไมสบายใจจากการทาผดมาตรฐานของตนไดและในหลายๆ กรณกเปนการลดปฏกรยาทางลบจากผอนได แทนทจะถกคนเหลานนลงโทษเอาโดยตรงคนสวนมากจะมความรสกวาการลงโทษตนเองมความไมพอใจนอยกวาการถกผอนลงโทษและในบางกรณการลงโทษตนเองกเปนการกระทาทไดรบการชมเชยจากผอน (Bandura. 1986: 369-372) รปแบบกจกรรมจากการประยกตใชการกากบตนเอง สาหรบงานวจยทประยกตใชแนวคดการกากบตนเองในการพฒนารปแบบกจกรรมนน จากการประมวลงานวจยทเกยวของพบวา มงานวจยหลายเรองทนาแนวคดนไปพฒนาเปนรปแบบกจกรรมเพอปองกนภาวะอวน ดงตอไปน

จากการศกษาของมเชล (Michael. 2003) ไดศกษาการกากบตนเองเกยวกบการบรโภคอาหารและการปองกนภาวะอวน โดยไดรวบรวมขอมลเชงประจกษสนบสนนเปนจานวนมากในการปองกนภาวะอวนและการบาบดรกษาทมความหลากหลายวธรวมกน คอ การปรบเปลยนพฤตกรรม การใหความร โภชนาการ การออกกาลงกาย และ เทคนคการสอสารระหวางบคคลซงมความสาคญในการควบคมนาหนก แตคนสวนใหญมกจะปฏบตไมไดเนองจากสภาพแวดลอม ดงนนการกากบตนเองจะเปนสงทคอยควบคมอทธพลทเกดจากสงแวดลอมและพฤตกรรมททาใหเกดภาวะอวนได กสมา สรยา (2550) ไดศกษาประสทธผลของโปรแกรมลดนาหนก โดยการประยกตใชแนวคดกากบตนเองรวมกบแรงสนบสนนทางสงคมของพยาบาลปฏบตงานในโรงพยาบาลหนองบวลาภจงหวดหนองบวลาภ ซงเปนการวจยแบบกงทดลอง มวตถประสงคเพอศกษาผลของโปรแกรมการลดนาหนกโดยการประยกตใชแนวคดการกากบตนเองรวมกบแรงสนบสนนทางสงคมของพยาบาลปฏบตงานในโรงพยาบาลหนองบวลาภจงหวดหนองบวลาภกลมตวยางเปนพยาบาล

44 วชาชพทปฏบตงานในโรงพยาบาลทมคาดชนมวลกายเกนเกณฑมาตรฐาน จานวน 60 คน แบงเปน กลมทดลองและกลมเปรยบเทยบกลมละ 30 คน จดกจกรรมสปดาหละ 1 ครง 4 สปดาห แตละครงใชเวลา 1.30 ชวโมง รวมระยะเวลาในการจดกจกรรม 6 ชวโมง เปนระยะเวลา 10 สปดาห กลมทดลองไดรบโปรแกรมลดนาหนก ประกอบดวย ทบทวนความรเกยวกบการลดนาหนก การเตรยมความพรอม แนวทางการลดนาหนกทจะนาไปสความสาเรจ เคลดไมลบ สาหรบการลดนาหนก การควบคมอาหารเพอการลดนาหนกทถกตอง สาธตวธการวางแผนและการเลอกบรโภคอยางฉลาดเพอนาไปสความสาเรจในการลดนาหนก แนะนาวธการคานวณพลงงานเพอลดนาหนกในชวตประจาวน รวมกนอภปรายวเคราะหปญหาจากการสงเกตพฤตกรรมตงเปาหมาย วางแผนลดนาหนก ตวแทนกลมนาเสนอผลการอภปรายกลมเพอแลกเปลยนเรยนรรวมกน นาเสนอผลการลดนาหนกในสปดาหทผานมาของสมาชกในภาพรวม ใหสมาชกทสามารถลดนาหนกไดตามเปาหมาย แนะนาแนวทางการลดนาหนกททาใหบรรลเปาหมายทตงไวไดสาเรจ ใหฝกสงเกตพฤตกรรมการลดนาหนก ฝกทกษะการควบคมพลงงานทไดจากอาหาร ฝกออกกาลงกาย และตดตามเยยมเยยน กระตนเตอน ใหกาลงใจ รบฟงปญหาอปสรรค มอบรางวลใหแกสมาชกทสามารถลดนาหนกไดตามเปาหมาย และใหกาลงใจสมาชกทไมสามารถลดนาหนกไดตามเปาหมาย ใหมความพยายามตงใจตอไป ผลการวจยพบวา ภายหลงการทดลอง กลมทดลองมคะแนนเฉลย ดานความร ความคาดหวงในความสามารถของตนเองเกยวกบการลดนาหนก ความคาดหวงในผลลพธเกยวกบการลดนาหนก การปฏบตตวในการลดนาหนกและการไดรบแรงสนบสนนทางสงคมในการลดนาหนก สงกวากอนการทดลอง และกลมเปรยบเทยบอยางมนยสาคญทางสถต กลมทดลองมคาเฉลยนาหนกตว คาสดสวนเสนรอบเอวตอสะโพก และคาเฉลยดชนมวลกายลดลงอยางมนยสาคญทางสถต คาเฉลยนาหนกตวและคาเฉลยดชนมวลกายทลดลงมากกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยสาคญทางสถต การไดรบแรงสนบสนนทางสงคมในการลดนาหนกมความสมพนธกบการปฏบตตวในการลดนาหนกของกลมทดลองอยางมนยสาคญทางสถต

วชราภรณ ภมภเขยว (2552) ไดศกษาประสทธผลของการประยกตใชทฤษฎการกากบตนเองรวมกบทฤษฎขนตอนการเปลยนแปลงพฤตกรรมในการพฒนาพฤตกรรมการลดนาหนกของขาราชการ อาเภอนาแหว จงหวดเลย จานวนกลมตวยางทงหมด 72 คน โดยแบงออกเปน 2 กลม คอ กลมทดลองและกลมเปรยบเทยบกลมละ 36 คน ใชเวลาในการจดกจกรรมสปดาหละ 1 ครง 5 สปดาห ครงละ 3 ชวโมงครง และรวมระยะเวลาในการจดกจกรรม 18 ชวโมง เปนระยะเวลา 10 สปดาห กลมทดลองไดรบโปรแกรมสขศกษา ประกอบดวยกจกรรมการใหความร การใชตวแบบจากวดโอ การแจกคมอการลดนาหนกการสงเกตตนเอง ประเมนพฤตกรรมตนเอง การฝกปฏบตการออกกาลงกายและการสาธตอาหารเพอลดนาหนก การวางแผนการลดนาหนก กาหนดการลงโทษและใหรางวลแกตนเอง การใหรางวล คาชมเชย และการใหออกกาลงกาย ผลการศกษาพบวา ภายหลงการทดลองกลมทดลองมคะแนนเฉลยดานความร ความคาดหวงตอผลลพธสงกวากอนการทดลองและกลมเปรยบเทยบอยางมนยสาคญทางสถต และคะแนนเฉลยการปฏบตพฤตกรรมสขภาพสงกวากอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถต แตไมแตกตางกบกลมเปรยบเทยบอยางม

45 นยสาคญทางสถต คาดชนมวลกายเฉลยลดลงมากกวากอนทดลองและกลมเปรยบเทยบอยางมนยสาคญทางสถต และเสนรอบเอวเฉลยลดลงอยางมนยสาคญทางสถต แตลดลงไมแตกตางกบกลมเปรยบเทยบ ความสมพนธระหวางความคาดหวงความสามารถตนเองกบความคาดหวงตอผลลพธและการปฏบตหลงการทดลองมความสมพนธกนอยางมนยสาคญทางสถต

ฐตมา บารงญาต (2549) ไดศกษาผลของโปรแกรมสขศกษา โดยการประยกตใชแนวคดการกากบตนเองรวมกบทฤษฎแรงสนบสนนทางสงคมในการปรบเปลยนพฤตกรรมเพอลดนาหนกของนกเรยนมธยมศกษาตอนตนทมนาหนกเกนเกณฑ โรงเรยนกลยาณวตร จงหวดขอนแกน โดยแบงกลมตวอยางออกเปน 2 กลม คอ กลมทดลอง และกลมเปรยบเทยบ กลมละ 32 คน ใชเวลาในการจดกจกรรมสปดาหละ 1 ครง 3 สปดาห แตละครงใชเวลา 2 ชวโมง รวมระยะเวลาในการจดกจกรรม 6 ชวโมง เปนระยะเวลา 10 สปดาห ตงแตสปดาหท 4 – 10 จดกจกรรมแอโรบก โดยกลมทดลองไดรบโปรแกรมสขศกษาทประยกตใชแนวคดการกากบตนเองรวมกบทฤษฎแรงสนบสนนทางสงคม ประกอบดวย การใหความร กระบวนการสงเกตตนเอง ใชกจกรรมกลม เพอใหสมาชกกลมทดลองจะไดรจกคนเคยกน เลาประสบการณ แลกเปลยนความคดเหนเกยวกบการมภาวะอวน ชมวดทศน ใหความรภาวะนาหนกเกนมาตรฐานและโรคอวน สาเหต ผลเสยตอสขภาพ โรคเรอรงทเกดจากโรคอวน และการแกไข สมาชกรวมกนสรปผลกจกรรม บนทกนาหนกตว บนทกพฤตกรรมการรบประทานอาหาร การออกกาลงกายดวยตนเอง การกระตนเตอน สมาชกรวมกนสรปผลกจกรรม บนทกนาหนกตว บนทกพฤตกรรมการรบประทานอาหาร การออกกาลงกายดวยตนเอง กระตนเตอนการบนทกพฤตกรรมตามแบบบนทก ฝกสงเกตตนเอง แจกคมอลดนาหนก คมอตารางรายการอาหารทดแทน กลมเปาหมายเลอกรบประทานอาหารเพอลดนาหนก ชง นาหนกเปรยบเทยบกบกอนเขารวมโปรแกรม กลมวางแผนในการลดนาหนกและการจดการกบปญหา ทากจกรรมกลม ใหสมาชกกลมทกคนเลาถงพฤตกรรมการบรโภคอาหารและออกกาลงกายในสปดาหทผานมา กลมรวมสรปปญหา ใหกาลงใจ ใหคาแนะนา กลาวชมเชยผทมนาหนกลดลงและใหกาลงใจผมนาหนกเทาเดมและเพมขน ใหรางวลกบสมาชกทมนาหนกลด ใหกาลงใจแกสมาชกทยงไมสามารถทจะลดนาหนกได กจกรรมกลม ฝกออกกาลงกาย สนบสนน กระตนเตอนทางโทรศพท ใหเวลาในการออกกาลงกาย ประเมนการปรบเปลยนพฤตกรรม นาหนกตว และดชนมวลกาย พบวาภายหลงการทดลอง กลมทดลองมคะแนนเฉลยดานความรเรองโรคอวนและการลดนาหนก ความคาดหวงตอการลดนาหนก การปฏบตตนเพอลดนาหนกสงกวากอนทดลอง และสงกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยสาคญทางสถต และกลมทดลองมคาเฉลยนาหนกลดลงกวากอนทดลองและกลมเปรยบเทยบอยางมนยสาคญทางสถต

อารยรตน สขโข (2546) ไดศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอการปรบพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการเคลอนไหวออกกาลงกายของสตรวยกลางคนทมภาวะนาหนกเกนมาตรฐาน ทอยใกลเขตเทศบาลนครขอนแกน จงหวดขอนแกน การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง มวตถประสงคเพอศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการเคลอนไหวออกกาลงกายของสตรวยกลางคนทมภาวะนาหนกเกนมาตรฐาน และการ

46 เปลยนแปลงภาวะโภชนาการของสตรกลมดงกลาว ซงอาศยอยใกลเขตเทศบาลนครขอนแกน กลมตวอยางมจานวน 45 คน แบงเปนกลมทดลอง 24 คน กลมควบคม 21 คน ในกลมทดลองมการจดโปรแกรมสงเสรมสขภาพโดยใชกระบวนการกลมตดตอกนสปดาหละ 1 ครง เปนเวลา 12 สปดาห รวมกบการควบคมตนเอง มการใหความรภาวะนาหนกเกนมาตรฐาน โภชนาการ และการออกกาลงกายรวมกบการใชสอวดทศน คมอลดนาหนกเพอสขภาพสาหรบผทมนาหนกเกนมาตรฐาน การชงนาหนกและวดเปอรเซนตไขมนในรางกายเพอใชเปนขอมลยอนกลบ และทาแบบบนทกและประเมนเปรยบเทยบพฤตกรรมการบรโภคอาหาร การเคลอนไหวออกกาลงกาย และภาวะโภชนาการ การสาธตและฝกปฏบตการบรโภคอาหารและการออกกาลงกายเนนการนาไปปฏบตในชวตประจาวน ผลการศกษาพบวา กลมทดลองมการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการเคลอนไหวออกกาลงกายใหดขนมากกวากลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถต กลมทดลองมความรเกยวกบการบรโภคอาหาร การเคลอนไหวออกกาลงกายและการมนาหนกเกนมาตรฐานเพมขนมากกวากลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถต มดชนความหนาของรางกาย และคาเฉลยของเปอรเซนตไขมนในรางกายลดลงมากกวากลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถต ดงนน การเขารวมกจกรรมในโปรแกรมสงเสรมสขภาพ โดยใชกระบวนการกลมรวมกบการควบคมตนเองทาใหสตรวยกลางคนทมภาวะนาหนกเกนมาตรฐานสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการเคลอนไหวออกกาลงกายใหดขน สงผลใหมภาวะโภชนาการดขน ซงเปนผลดตอสขภาพโดยชวยลดความเสยงตอการเปนโรคไมตดตอทเปนผลตามมาจากภาวะนาหนกเกนมาตรฐาน ซงเจาหนาทสาธารณสขสามารถนาโปรแกรมสงเสรมสขภาพ ไปประยกตใชใหเกดประโยชนแกประชาชนในชมชนตอไป

แอนเนซ และ โกจารา (Annesi; & Gorjala. 2001) ไดศกษาความสมพนธของการรบรความสามารถสาหรบการออกกาลงกาย การรบประทานอาหาร และการกากบตนเองทมตอการเปลยนแปลงของนาหนก โดยการใหความรเกยวกบพฤตกรรรมการออกกาลงกายและการรบประทานอาหาร กลมตวอยางเขารวมโปรแกรม 95 คน มดชนมวลกาย 40.5 + 3.9 กโลกรมตอตารางเมตร เขารวมโปรแกรมฝกการกากบตนเองในการออกกาลงกายและลดนาหนกเปนเวลา 3 เดอน และมการวดการกากบตนเอง การรบรความสามารถ การมพฤตกรรมการออกกาลงกาย และการรบประทานอาหารหลง 24 สปดาห ผเขารวมโครงการจะเขารวมการอบรม 3 เดอน 5 ครง ทศนยสขภาพ YMCA มกาหนดเปาหมายระยะยาวและการกาหนดเปาหมายระยะสน ใหความรเกยวกบการรบประทานอาหารและวางแผนการรบประทานอาหารหลกและอาหารวางในการทางาน ทกษะการความกาวหนาจาก 20 นาททความแรงปานกลาง ฝกวธการควบคมตนเองของพฤตกรรมการรบประทานอาหารจากผเชยวชาญ และการออกกาลงกาย การพฒนาตนเองดวยการฝกปฏบตการกากบตนเองและการรบรความสามารถของตนเอง การควบคมแรงกระตนตวเอง และมการใหรางวล ปฐมนเทศการใชอปกรณการออกกาลงกายทมอยและสงอานวยความสะดวก วางแผนการออกกาลงกายไดตามความชอบ แตตองสมาเสมอ 20 นาท ความแรงระดบปานกลาง 3 – 4 วนตอสปดาห ผลการศกษาพบวา การกากบตนเองและการรบรความสามารถตนเองมการเปลยนแปลงสงผลตอการออกกาลงกายและการรบประทานอาหาร การเปลยนแปลงทางดานอารมณม

47 ความสมพนธกบการกากบตนเองและการเปลยนแปลงการรบรความสามารถของตนเอง และสงผลตอการมกจกรรมทางกายและการควบคมการรบประทานอาหาร และมอทธพลตอดชนมวลกาย (R2 = 0.26) สงผลใหดชนมวลกายลดลง 0.20

อานาจ รงสวาง (2553) ไดศกษาประสทธผลของโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการเคลอนไหวออกกาลงตอขนาดของรอบเอว และดชนมวลกายของอาสาสมครสาธารณสขประจาหมบานทมภาวะอวนของตาบลหวยเกต อาเภอตะพานหน จงหวดพจตร กลมตวอยางจานวน 90 คน แบงเปนกลมทดลอง 45 คน เขารวมโปรแกรมในการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหาร การเคลอนไหวรางกายและลดนาหนกเปนเวลา 3 สปดาหๆ ละ 1 วน ระยะเวลาในแตละครง 3 ชวโมง และกลมควบคม 45 คน รวบรวมขอมลกอนการทดลองและหลงการทดลองเสรจทนท โดยใชแบบสอบถามความร การปฏบตตนในการบรโภคอาหารและการเคลอนไหวออกกาลง และวดดชนมวลกาย โดยการสรางสมพนธภาพระหวางผรบบรการและผใหบรการ ใหความรดานโภชนาการ ความรเกยวกบโรคอวนและโรคแทรกซอน การรบพลงงานจากอาหาร (แคลอร) อาหารทดแทนทใหพลงงานตา และการอานฉลากโภชนาการ ใหความรสดสวนของการเคลอนไหวออกกาลงทควรปฏบตในชวตประจาวน และพลงงานทถกเผาผลาญ การกาหนดพฤตกรรมเปาหมาย และการวางแผนบรโภคอาหาร การเผชญอารมณหรอสถานการณ และทางเลอกในการแกปญหาทนาไปสการบรโภคทไมเหมาะสม กจกรรมกลม การเคลอนไหวออกกาลง การประสานงาน สรางความสามคค การทางานเปนทม ความวองไว การทจะลดนาหนกใหไดผลจะตองเพมการเคลอนไหวรางกาย และลดการอยกบทโดยใชภารกจหรอบรบทประจาวนเพอใหรางกายเผาผลาญพลงงานเพมขน จนไมเหลอเกบสะสมเปนไขมน ตระหนกถงปญหาอปสรรคของการมนาหนกเกนตอการทากจกรรมตางๆ รจกการเสยสละและความรวมมอรวมใจกน จากใบงานการฝกการกากบตนเองดานการบรโภคอาหาร ใบงานการฝกการกากบตนเองดานการเคลอนไหวออกกาลง ผลการวจยพบวา กลมทดลองมคาเฉลยคะแนนความร การปฏบตเรองการบรโภคและการเคลอนไหวออกกาลง หลงการทดลองสงกวากอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถต กลมทดลองมคาเฉลยดชนมวลกาย ขนาดรอบเอว หลงการทดลองตากวากอนทดลองอยางมนยสาคญทางสถต แสดงใหเหนวาโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคและการเคลอนไหวออกกาลงครงน มผลทาใหมการเปลยนแปลงพฤตกรรมการบรโภคและการเคลอนไหวออกกาลงกายไดด ดชนมวลกาย และเสนรอบเอว มแนวโนมลดลง จากการทบทวนงานวจยทเกยวกบการสรางรปแบบกจกรรมเพอพฒนาการกากบตนเองดงกลาวขางตน อาจพอสรปไดวา มการนาวธการนไปใชในโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ ทงเพอปองกนโรคอวนหรอภาวะโภชนาการเกน ในสวนรปแบบของกจกรรม พบวา สวนใหญมความคลายคลงกน ไดแก 1) การสงเกตตนเอง ประกอบดวย การตงเปาหมายระยะสน เปาหมายระยะยาว และมความเฉพาะเจาะจง การเตอนตนเอง ประกอบดวย จาแนกเปาหมายใหชดเจนวาจะตองสงเกตพฤตกรรมอะไร กาหนดเวลาทจะสงเกตและบนทกพฤตกรรม กาหนดวธการบนทกและเครองมอทใชในการบนทกพฤตกรรม ทาการสงเกตและบนทกพฤตกรรมตนเอง แสดงผลการ

48 บนทกพฤตกรรมตนเองเปนกราฟ หรอแผนภาพ วเคราะหขอมลทบนทกเพอใชเปนขอมลยอนกลบและเพอพจารณาผลการเปลยนแปลงพฤตกรรม 2) การตดสนตนเอง ประกอบดวย การเปรยบเทยบผลกบเปาหมายของตนเองทตงไว และเปรยบเทยบผลกบเปาหมายของกลมทไดรบจากการกระทากบเปาหมายหรอมาตรฐานทตงไว และ 3) การแสดงปฏกรยาตอตนเอง เปนกระบวนการสดทายของกลไกการกากบตนเอง ประกอบดวย การใหรางวล คาชมเชยกบตนเอง ใหแรงจงใจโดยตนเอง เพอน และผรวมวจย และจากการประมวลเอกสารการจดโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมโดยสวนใหญจะใชระยะเวลาในการจดกจกรรมสปดาหละครงและจดกจกรรม 3 – 5 ครง รวมระยะในการจดกจกรรมและประเมนโปรแกรมอยระหวาง 4 – 12 สปดาหและระยะในการจดโปรแกรมอยท 6 – 18 ชวโมง ดงนน ในการวจยในครงนผวจยจงจดกจกรรมในโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสปดาหละ 1 ครง ๆ 2 ชวโมง 4 สปดาห รวมระยะเวลาในการจดกจกรรม 8 ชวโมง มการกากบ ตดตาม และกระตนเตอนอก 4 สปดาห รวมระยะเวลา 12 สปดาห

2.3 การดแลสขภาพตนเอง (Self – care) ความหมายการดแลสขภาพตนเอง การดแลสขภาพตนเอง หมายถง การกระทา การปฏบต การแสดงออกและทาททจะ

กระทา ซงจะกอใหเกดผลด หรอผลเสยตอสขภาพของตนเอง พฤตกรรมสขภาพจาแนกออกไดเปน 2 ลกษณะคอ การกระทาหรอการปฏบตของบคคลทมผลดหรอผลเสยตอสขภาพและการงดเวนไมกระทาหรอการไมปฏบตของบคคลทมผลดหรอผลเสยตอสขภาพ องศนนท อนทรกาแหง (2552:11) และธนวรรธน อมสมบรณ (2549) กลาววา การดแลสขภาพตนเอง หมายถง การกระทาการปฏบตของบคคล ทมผลตอสขภาพของตนเองครอบครว และชมชน ซงในการวจยครงนผวจยศกษาเกยวกบการดแลสขภาพตนเองของวยรนตอนปลายทมภาวะอวนแลวจะปองกน ควบคมและลดนาหนกดวยการมบรโภคอาหาร การมกจกรรมทางกาย และการจดการความเครยดอยางไร

จากการประมวลเอกสารสรปไดวา การดแลสขภาพตนเอง หมายถง การกระทาเกยวกบการบรโภคอาหาร การมกจกรรมทางกาย และการจดการความเครยด ของวยรนตอนปลายทจะลดและปองกนภาวะอวน ดงจะไดกลาวโดยละเอยดดงตอไปน

การบรโภคอาหาร ความหมายของการบรโภคอาหาร การบรโภคอาหาร หมายถง การแสดงออกของบคคลทงทสงเกตเหนไดและสงเกตไมได

เกยวกบการรบประทานอาหาร โดยมความสมพนธกบสงอนๆ ไดแก ความเชอ ความนยมในการบรโภคอาหาร เปนความเขาใจและประสบการณทไดรบถายทอดและสะสมกนมา โดยมกจะมเหตผลหรอขออางองเปนคาอธบายถงผลของความเชอนนๆ ซงอาจจะเปนจรงหรอไมกได (สทธลกษณ สมตะสร.

49 2533: 1-9) สอดคลองกบวณะ วระไวทยะ และสงา ดามาพงษ (2541: 22) กลาววา การบรโภคอาหาร หมายถง การนาอาหารเขาสรางกาย เพอใหเกดประโยชนตอรางกาย เปนความเชอถอ เปนขอหาม หรอขอบงคบแนะนาทถอปฏบตในสงคมจนกลายเปนบรโภคนสย และศรลกษณ สนธวาลย (2533: 86) ใหความหมายการบรโภคอาหาร หมายถง เรองของลกษณะการรบประทานอาหารวารบประทานอะไร รบประทานอยางไร มากหรอนอย บอยหรอไมในรอบวนหรอเดอน มระเบยบมารยาทการรบประทานอาหารเปนอยางไร เปนตน และแซนเจอร ซเตอร และคราวเลย (Sanjur. 1982; & Suitor; &Crowley. 1984) กลาววา การบรโภคอาหาร หมายถง สงทบคคลกระทาหรอปฏบตในการเลอกหาอาหารมาบรโภคและนาอาหารไปใชใหเกดประโยชนตอรางกาย ซงมความสมพนธกบปจจยพนฐาน 4 ปจจย คอ การบรโภคอาหาร ความชอบอาหาร ความเชอเกยวกบอาหารและปจจยเกยวกบสงคมวฒนธรรม

ปญหาการไดรบสารอาหารเกน (Over Nutrition) เปนตนเหตนาไปสโรคไมตดตอเรอรงทเกยวของกบอาหาร (Non Communicable Chronic Degenerative Diet Related Diseases) ไดแก ภาวะอวน โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง โรคหวใจ และโรคมะเรงตางๆ ซงมกเกดกบผใหญ วยกลางคน วยหนมสาวในประเทศทพฒนาแลว สาเหตของการเกดโรคเรอรงทเกยวของกบอาหาร เพราะอาหารเปนตวกาหนดความเสยงตอการเกดโรค และความรนแรงของโรค โดยเฉพาะในวยทางานทมพฤตกรรมการบรโภคไขมนประเภทอมตวสง เกลอ นาตาลมาก ประกอบกบวถชวตทมการออกกาลงกายนอยใชแรงงานตา รวมทงมปจจยอนรวมดวย ไดแก การดมแอลกอฮอล สบบหร และความเครยด เปนตนเหตใหเกดโรคหวใจและหลอดเลอด โรคมะเรง ซงเปนสาเหตการตายสองอนดบแรก (สาคร ธนสมตต. 2545: 25) โดยการบรโภคอาหารทถกตองตามหลกโภชนาการทงปรมาณและคณภาพเพอใหมภาวะโภชนาการด ควรรบประทานอาหารใหสมดลและปรมาณอาหารแตละกลมใหพอเหมาะในแตละวนผหญงควรไดรบพลงงานวนละ 1600 กโลแคลอร ผชาย ควรไดรบพลงงานวนละ 2000 กโลแคลอร (วนชา กจวรพฒน. 2550) และพฤตกรรมการบรโภคในวยรนทถกตองจะชวยใหมแบบแผนพฤตกรรมสขภาพและคณภาพชวตทดในวยผใหญ (พชราภรณ อารย; และคณะ. 2550: 104)

ดงนนสรปไดวา การบรโภคอาหาร หมายถง การแสดงออกของบคคล การกระทาหรอปฏบตในการรบประทานอาหาร ความถในการบรโภค ลกษณะนสย และการเลอกรบประทานอาหารทเหมาะสมกบความตองการของรางกาย ซงจะมความสมพนธกบความร ความเชอ การปฏบตตอการบรโภคอาหารเกยวกบปรมาณพลงงาน และคณคาของอาหารทไดรบ ซงไดรบอทธพลจากปจจยดานสงคม เศรษฐกจ และวฒนธรรม ปจจยทผลตอการบรโภคอาหาร การบรโภคอาหารสวนบคคลขนอยกบความร ความเชอ อปนสย ความชอบ และการตอบสนองของรางกาย เชน รป รส กลน ส ความหว ความอมซงพฤตกรรมบางอยางเปนววฒนาการมาโดยกาเนด แตสวนใหญเปนพฤตกรรมเรยนรบนพนฐานจตวทยา การเอออานวยทางเศรษฐกจของครอบครว และสงแวดลอม จนกลายเปนบรโภคนสยสวนบคคล (ยงยง เทาประเสรฐ. 2536: 326-331) และกรมอนามย (2544) ไดกาหนดปจจยทมอทธพล

50 ตอการบรโภคอาหาร โดยแบงออกเปน 2 ประเภทคอ 1) ปจจยภายนอก หรอปจจยดานสงคมวฒนธรรม ไดแก ขนาดครอบครวและลกษณะของครอบครว การปฏบตของบดามารดา กลมเพอน ขนบธรรมเนยมประเพณ สงคม คานยม สอ อาหารดวนทนใจ คานยมการรบประทานอาหาร ความรเรองโภชนาการ และประสบการณสวนบคคล 2) ปจจยภายใน หรอปจจยดานจตวทยา ไดแก ความตองการทางดานรางกาย ลกษณะ นสยเฉพาะตว ภาพลกษณของตนเอง คานยมและความเชอสวนบคคล สขภาพ ความชอบของอาหาร ความหมายของอาหาร และพฒนาการดานอารมณและสงคมซงปจจยทมอทธพลตอการบรโภคอาหาร ทงปจจยดานจตวทยา ดานสงคมและวฒนธรรมกเกยวของสมพนธกบวถการดาเนนชวตทจะนาไปสการบรโภคอาหาร ตามสภาพแวดลอมของแตละบคคล แตละวย

จากการประมวลเอกสาร การบรโภคอาหาร หมายถง พฤตกรรมทบคคลนนๆ ปฏบตเกยวกบการรบประทานอาหาร ความถในการรบประทานอาหาร ลกษณะนสยในการรบประทานอาหาร และการเลอกรบประทานอาหารทใหพลงงานตาเพยงพอกบความตองการของรางกาย และรบประทานอาหารครบทง 5 หม เพอใหไดคณคาทางโภชนาการ และในการวจยครงนผวจยเลอกใชวธการประเมนความถ และปรมาณพลงงานในการรบประทานอาหารเนองจากเปนวธการทประเมนไดงายและสะดวก

การมกจกรรมทางกาย ความหมายของการมกจกรรมทางกาย

การมกจกรรมทางกาย (Physical Activity) หมายถง การเคลอนไหวสวนตางๆ ของรางกาย ทเกดจากการทางานของกลามเนอลายซงทาใหรางกายมการใชเปนพลงงานเพมจากขณะพก แบงออกเปน 3 ประเภท ไดแก 1) การเคลอนไหวรางกายในงานอาชพ เชน หาบขนมขาย ขนของ ถบสามลอ เกยวขาว ฯลฯ 2) การเดนทางจากทหนงไปยงอกทหนง เชน เดนไปทางาน ถบจกรยานไปทางาน เดนไปทาธระ เดนขนบนได ฯลฯ 3) การทากจกรรมในเวลาวาง เชน เดนเลน เดนทางไกล ปนเขา ถบจกรยาน วายนา ลลาศ รามวยจน เลนโยคะ เปนตน (Pate; & et al. 1995: 273; & U.S. Department of health and human services. 1996) และ โรเบรตและคณะ (Gaspersem; Power; & Christenson.1985; cited in Robert; & et al. 1993: 349 – 369; & Dipietro; & et al. 1993: 628 – 642; & Burns. 1996) กลาววา การมกจกรรมทางกาย คอ การเคลอนไหวรางกายทเกดจากการหดตวของกลามเนอโครงสราง สงผลใหมการใชพลงงานเพมขนมากกวาระดบปกต ประกอบดวย การทากจกรรมทตองใชแรงมาก การเดน และการเคลอนทของรางกาย เชนเดยวกบแพนเดอร (Pender; & et al. 2002) กลาววา การมกจกรรมทางกาย หมายถง การเคลอนไหวรางกายแลวทาใหมการหดรดตวกลามเนอ ทาใหใชพลงงานเพมมากกวาปกต และวศาล คนธารตนกล (2542) ไดใหความหมายของกจกรรมทางกายวา การเคลอนไหวหรอทางานของสวนตางๆ ในรางกาย โดยใชกลามเนอโครงสรางจะทาใหมการใชพลงงานของรางกาย

51 การมกจกรรมทางกายเปนองคประกอบทสาคญและจาเปนอยางยงสาหรบการดาเนนชวตอยอยางปกตสข การมกจกรรมทางกายอยางสมาเสมอ หรอการดาเนนชวตอยางกระฉบกระเฉงมชวตชวาจะสงผลใหมสขภาพรางกายด โดยประโยชนของการมกจกรรมทางกายทพอเพยงและสมาเสมอมดงน 1) ลดความเสยงตอการเกดโรคหวใจ ชนด Coronary และภาวการณขาดเลอดไปเลยงสมอง 2) ทาใหความดนโลหตลดตาลง หรอควบคมระดบความดนโลหตใหอยในเกณฑปกต 3) ลดคลอเรสเตอรอลในเลอด และควบคมระดบไขมนในเลอด 4) ทาใหการเผาผลาญอาหารภายในเซลลตางๆ ของรางกายเปนไปไดรวดเรว หวใจและปอดไดทางานมากขน ชวยใหรบประทานอาหารไดมากขนและยงชวยยอยอาหารอกดวย 5) ชวยใหสขภาพจตดขน อารมณแจมใส 6) ชวยเพมความหนาแนนของมวลกระดก และชวยปองกนโรคกระดกพรน 7) ลดความเสยงตอการเกดโรคมะเรงลาไสใหญ 8) ลดความเสยงตอการเปนโรคเบาหวานชนดตองพงอนซลน 9) ชวยควบคมนาหนกตว และมรปรางสมสวน 10) ชวยปองกนโรคกระดกอกเสบ 11) ชวยใหเกดความยดหยนและการทางานประสานกนของอวยวะทาใหลดความเสยงในการทจะลม (Davison; & Grant. 1993; และ มงคล แฝงสาเคน. 2541: 109 – 110)

ขอแนะนาการมกจกรรมทางกายทเกดประโยชนตอสขภาพ คอ การเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย ซงสงผลใหเกดการเผาผลาญพลงงานมากขน เชน การเดนเรวๆ การเลน ทาความสะอาดบาน เตนรา เดนขนบนได ลวนเปนการเคลอนไหวเพอสขภาพ การมกจกรรมทางกายเพอปองกนโรคจะตองกระทาดวยความแรงระดบปานกลางอยางนอย 30 นาททกวน (สมชาย ลทองอน. 2545: 29-30) สอดคลองกบวทยาลยกฬาเวชศาสตรแหงอเมรกา (American College of Sport Medicine. 2006) ไดสนบสนนใหมการทบทวนการศกษาวจยทผานมาเกยวกบกจกรรมทางกายและออกรายงาน Report of Surgeon General : Physical Activity and Health ตงแตป พ.ศ. 2539 พบวา กจกรรมทางกายทกอยางลวนเปนประโยชนตอสขภาพและเปนพนฐานทสาคญของสขภาพ ปรมาณกจกรรมทางกายขนตา (Dose-Response) ทเปนประโยชนตอสขภาพ ในทน หมายถง ลดปจจยเสยงทเกดจากภาวะโภชนาการทไมด คอ การมกจกรรมทางกายดวยความแรงระดบปานกลาง สะสมเปนระยะเวลาอยางนอยวนละ 30 นาท อยางนอย 5 วนหรอเกอบทกวนตอสปดาห หรอใชพลงงานเพมขนจากภาวะปกตอยางนอยวนละ 150 กโลแคลอร หรอประมาณ 1000 กโลแคลอรตอสปดาห เชนเดยวกบศนยควบคมโรคแหงอเมรกา (Center for Disease Control and Prevention. 1996) ไดเสนอขอแนะนาสาหรบการเคลอนไหวทเกดประโยชนตอสขภาพ คอ การมกจกรรมทางกายทความหนกระดบปานกลางอยางนอย 30 นาท อยางนอย 5 วนตอสปดาห หรอ มกจกรรมทางกายทระดบหนกอยางนอย 20 นาท อยางนอย 3 วนตอสปดาห และ ทอมสนและคณะ (Thompson; et al. 2003; 107: 3109-16) กลาววา การออกกาลงกายควรจะทาทกวนอยางนอยวนละ 30 นาทดวยความแรงปานกลาง (Moderate Intensity) นอกจากนการออกกาลงกายในระยะเวลาสนๆ ครงละ 10-15 นาท เชน การเดนเรวๆ การทางานบาน แตทาบอยๆวนละหลายครงกพบวามประโยชนเชนกน

52

จากการประมวลเอกสารอาจสรปไดวา การมกจกรรมทางกาย หมายถง พฤตกรรมทบคคลนนๆ มการเคลอนไหวสวนตางๆ ของรางกายเพมขนมากกวาปกต เชน การเลนกฬา การทางานบาน การเดนเรว การวง เปนตน ซงการเคลอนไหวรางกายดงกลาวตองมความสมาเสมอ มความหนก และระยะเวลาทเพยงพอตอการลดนาหนก

การจดการความเครยด ความหมายของการจดการความเครยด การจดการความเครยด คอ พฤตกรรมทจดกระทาเพอควบคมความเครยดเปนการเผชญ

หรอการจดการความเครยด (Coping) (Lazarus; & Folkman. 1984: 74) สอดคลองกบเมแนแกน (Menaghan. 1982: 220 - 222; Garland; & Bush. 1982: 6) กลาววา การจดการกบความเครยด หมายถง วธ นสย หรอแนวทางทบคคลใชเผชญกบเหตการณตาง ๆ เปนไปไดทง การปฏเสธ การถอยหน ยอมรบ หรอตอส เพอควบคมเหตการณนน และคารเรนเบกรและเดวส(Kallenberg; & Davis. 1980: 353; Clarke. 1984: 10; & Crider; & et al. 1983: 497) กลาววา การจดการความเครยด หมายถง กระบวนการปฏบต การกระทา ความคด ทงขณะมจตสานกและภายใตจตไรสานกทบคคลพยายามทจะทาใหความเครยดลดลงหรอขจดใหหมดไป กระบวนการเหลานจะประกอบดวยพฤตกรรมทเปดเผยและซอนเรนหลายอยางดวยกน และเปนสงทบคคลกระทาภายหลงทไดพยายามใชกลไกในการปองกนตวทางจตแลวไมสามารถกาจดภาวะคกคามได และ บารออน (Bar-on. 1997) ไดใหความหมายของการจดการความเครยด วาเปนความสามารถในการทางานภายใตความกดดนได มความอดทนตอความเครยดและควบคมอารมณไดด มความสามารถในการตอตานเหตการณรายๆ หรอสถานการณทมความกดดนโดยไมมความทอถอย แตกลบเพมการจดการความเครยดในทางบวก สามารถรบมอกบสงตางๆ ดวยเทคนคและวธการตางๆ เพอขจดความเครยดทงหลายไดอยางมประสทธภาพทงในททางานและทบาน ตลอดจนมความสามารถในการยดเวลาทจะแสดงความยนดปรดาได สอดคลองกบดาเรย (Darley; et al. 1981: 432) ไดใหความหมายการจดการความเครยดวา เปนพฤตกรรมหรอความคดของบคคลทเกดขนอยางตอเนองจากการรบรสถานการณตางๆทกอใหเกดความเครยดโดยผานกระบวนการทางความคดเพอควบคมสาเหตของความเครยดหรอควบคมความรสกเครยด บคคลจะใชสตปญญาในการเลอกวธการเผชญความเครยดทเคยใชแลวประสบความสาเรจในอดต บคคลจะแสดงพฤตกรรมในรปแบบใดรปแบบหนงหรอหลายรปแบบทมความสมพนธกบความรสกนกคด จตใจ และอารมณในขณะนน ตอสงทมาคกคามหรอเหตการณททาใหตงเครยดเพอขจดหรอบรรเทาเหตการณตงเครยดนน ถากลวธนใชแลวไมประสบความสาเรจบคคลจะคดเลอกวธอนตอไป และบคคลทมประสทธผลตองสามารถจดการความเครยดเปนอยางด (Schermerhorn; & Osborn. 1988: 539)

53 จากการประมวลเอกสารสามารถสรปไดวา การจดการความเครยด หมายถง การทบคคลทาใหความเครยดลดลงหรอขจดใหหมดไป เพอรกษาภาวะสมดลของรางกายและจตใจและปองกนหรอลดความทกขทรมานเมอถกรบกวนจากสงทมากระตน โดยบคคลจะใชสตปญญา ความรสกนกคด และพฤตกรรมทแสดงออก จากประสบการณของการจดการความเครยด

วธการจดการความเครยด การแกปญหาเปนความพยายามทางปญญาและพฤตกรรมของบคคลทมการเปลยนแปลงอยางไมหยดยง เพอจดการกบความตองการหรอขอเรยกรองจากภายในและภายนอกทบคคลประเมนวาเกนความสามารถทตนจะรบได หรอเปนภาวะทคกคามตอความเปนอยของบคคลจากความหมายการจดการความเครยด แสดงใหเหนวา การแกปญหามลกษณะเปนกระบวนการ (Process) คอ 1) การแกปญหามความเกยวของกบการประเมนหรอการรบรของบคคลในสถานการณใดสถานการณหนง ซงบคคลจะเกดความเครยดมากนอยเพยงใดยอมขนอยกบการทบคคลประเมนสงทตองใช (Demands) ในสถานการณนนอยางไร และประเมนสงทตนมอย (Resource) เพอแกปญหาในสถานการณหนงมากนอยเพยงใด ทงนความแตกตางจากการรบรหรอการประเมนของบคคล จงทาใหบคคลทอยในสถานการณเดยวกนมความเครยดตางกน 2) การแกปญหามลกษณะเปนพลวตรหรอเคลอนไหวตลอดเวลา การแกปญหาไมใชการตอบสนองแบบครงเดยว แตทกครงทตองเผชญกบเหตการณบคคลจะพยายามปรบเปลยนวธการแกปญหาอยเสมอ 3) การแกปญหามเปาหมายเปนทตง การแกปญหาหรอการปรบตวเปนการกระทาเพอใหบรรลเปาหมายทตนตองการ และนอกจากนยงไดกลาวถง การจาแนกวธการแกปญหา (Coping Effort) ออกเปน 2 วธ คอ 1) แบบมงจดการกบปญหา (Problem - Focused Coping) เปนวธการทบคคลพยายามจดการกบสาเหตของความเครยดใหคลคลายลง โดยพยายามทาความเขาใจปญหา สาเหตและหาทางออกทเปนไปได กลวธทใชอาจปรบเปลยน แกไขทสถานการณหรอพฤตกรรมของผอนหรออาจปรบเปลยนแกไขทตวบคคลเอง 2) แบบมงจดการกบอารมณ (Emotion-Focused Coping) เปนวธการทบคคลใชกระบวนการทางปญญา เพอจดการหรอควบคมอารมณหรอความทกขทเกดจากเหตการณใหคลคลายลง วธการทใชอาจเปนการมองปญหาในทางบวก (ณฏฐกานต ทองสนธ. 2549: 12-16 อางองจาก Lazarus; & Folkman. 1984: 141-163) ทงนการจดการความเครยดของบคคลยอมแตกตางกน โดยบคคลจะมวธการจดการกบความเครยดอยางไร และจะแกปญหานนๆ ไดสาเรจมากนอยเพยงไรนน ลาซารสและโฟรคแมน (ณฏฐกานต ทองสนธ. 2549: 12 – 16; อางองจาก Lazarus; & Folkman. 1984) กลาววาขนอยกบปจจยทมตอความสามารถในการจดการความเครยดหลายดานอาทเชน 1) ความเชอในทางบวก (Positive Believe) คอ ความเชอในความสามารถของตน ซงบคคลทเชอในความสามารถของตนมกจะใชวธการแกปญหาแบบมงจดการกบปญหา สวนบคคลทเชอความสามารถนอกตนจะใชวธการเผชญปญหาแบบมงจดการกบอารมณ 2) ทกษะในการแกปญหา (Problems - Solving Skills)

54 บคคลทสามารถแสวงหาความร ขอมลตางๆ สามารถใชความคดอยางมเหตผล รวมทงคดวเคราะหสถานการณตางๆ ไดด เปนปจจยหนงทชวยใหบคคลสามารถแกปญหาไดดยงขน 3) แหลงทรพยากรทางดานวตถ (Material Resource) บคคลทมทรพยสนหรอสงของตางๆ ทบคคลมทางเลอกวธการแกปญหาไดมากขน โดยโมเมนและลาซารส (Monet; & Lazarus. 1977: 360; & Goosen; & Bush. 1979: 54) กลาววา พฤตกรรมทใชในการจดการความเครยดเปนความพยายามทเปนทงการกระทาทเหนชดเจนและการกระทาทซอนอยภายในจตใจ เพอทจะจดการกบความตองการของสงแวดลอมกบความตองการภายในตน และจดการกบความขดแยงของสงเหลานน ซงตองใชพลงและทรพยากรมากมาย หรอเปนกลไกทบคคลใชเพอรกษาภาวะสมดลของจตใจเมอถกรบกวน เพอใหสามารถทาหนาทไดอยางมประสทธภาพ แตละพฤตกรรมจะประกอบดวยการสนองตอสงแวดลอมทชวยใหบคคลควบคมความเครยดได รวมทงขบวนการทางจตทเสรมสรางความสาเรจในการปรบตวตอภาวะเครยด

จากการประมวลเอกสารสรปไดวาการจดการความเครยด หมายถง การทบคคลทาใหความเครยดลดลงหรอขจดใหหมดไป เพอปองกนหรอลดความทกขทรมานทเกดจากความเครยด และลดภาวะอวน โดยบคคลจะใชสตปญญาในการเลอกวธการจดการความเครยดทเคยใชแลวประสบความสาเรจในอดต ตามแนวคดการจดการความเครยดของลาซาลส ซงแบงการจดการความเครยดไว 2 วธคอ 1) แบบมงจดการกบปญหา 2) แบบมงจดการกบอารมณ ซงผทมการจดการความเครยดทดกจะสงผลใหมนาหนกปกตตามไปดวย

การวดการดแลสขภาพตนเอง

จากการศกษาสพชชา วงคจนทร (2554) ทไดสรางแบบวดพฤตกรรมสขภาพของผรบบรการทมภาวะอวนในเขตกรงเทพมหานคร ประกอบดวยขอคาถาม 12 ขอ เปนแบบวดประเมนคา 6 ระดบ ไดคาความเชอมนเทากบ 0.81 และองศนนท อนทรกาแหง (2552) ทไดสรางแบบสอบถามพฤตกรรมดแลสขภาพวดผเขารวมโครงการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพจากงบประมาณสนบสนนของสานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตเขต 13 กรงเทพมหานคร โดยแบบสอบถามประกอบดวยขอคาถาม 7 ขอ และมคาความเชอมน 0.85 และวชราภรณ ภมภเขยว (2552) ไดสรางแบบวดพฤตกรรมสขภาพของขาราชการอาเภอนาแหว จงหวดเลย แบบสอบถามมทงหมด 20 ขอ เปนแบบวดประเมนคา 3 ระดบ และมคาความเชอมน 0.84 และอดมศกด แสงวานช (2546) ไดสรางแบบวดพฤตกรรมสขภาพของบคลากรโรงพยาบาลประจวบครขนธ แบบสอบถามมทงหมด 25 ขอ มคาความเชอมน 0.80 ในครงนผวจยไดปรบแบบวดจากแบบวดของสพชชา วงคจนทร (2554) และองศนนท อนทรกาแหง (2552) ใหเหมาะสมกบวยรนตอนปลายทมภาวะอวนโดยมมาตราประเมนคา 6 ระดบ ตงแต “ปฏบตมากทสด” จนถง “ไมไดปฏบตเลย” ถาผตอบไดคะแนนมากกวาแสดงถงการการดแลสขภาพตนเองดกวา

55

งานวจยทเกยวกบการดแลสขภาพตนเองกบภาวะอวน จากการศกษาของสพชชา วงคจนทร (2554) ไดศกษาอทธพลของลกษณะทางจต ลกษณะ

สถานการณทมตอพฤตกรรมสขภาพและภาวะโภชนาการของบคลากรกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข พบวา พฤตกรรมการบรโภคอาหารมความสมพนธกบดชนมวลกายอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และจากการศกษาของพจมาน มสกะสาร (2547) ไดศกษาการบรโภคอาหาร การออกกาลงกาย และภาวะโภชนาการของผชายวยทองในชมชนหนองแวงตาช 5 เขตเทศบาลนครขอนแกน จงหวดขอนแกน พบวา การบรโภคอาหารมความสมพนธกบภาวะโภชนาการอยางมนยสาคญทางสถต และ สมลกษม นมสกล และคณะ (2543) ไดศกษาผลกระทบของการบรโภคอาหารตอภาวะโภชนาการของหญงวยเจรญพนธชนบทจงหวดเชยงใหม พบวา การบรโภคอาหารของหญงวยเจรญพนธชนบทมผลกระทบตอภาวะโภชนาการทงลกษณะผอมและภาวะนาหนกเกน จงควรปรบปรงการบรโภคอาหารในปรมาณทเหมาะสมและมคณภาพมากขน

จากการศกษาของรชดาวรรณ ลมาชาน (2549) ไดศกษากจกรรมทางกายและภาวะสขภาพของพยาบาลวชาชพวทยาลยแพทยศาสตรกรงเทพมหานครและวชรพยาบาล พบวา กลมตวอยางทมกจกรรมทางกายแตกตางกนมดชนมวลกายทแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต สอดคลองกบอารรตน สขโข (2546) ไดศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอการปรบพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการมกจกรรมทางกายของสตรวยกลางคนทมภาวะนาหนกเกนมาตรฐานทอยใกลเขตเทศบาลนครขอนแกน จงหวดขอนแกน พบวา การเขารวมกจกรรมในโปรแกรมสงเสรมสขภาพ โดยใชกระบวนการกลมรวมกบการควบคมตนเอง ทาใหสตรวยกลางคนทมภาวะนาหนกเกนมาตรฐานสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการมกจกรรมทางกายใหดขน สงผลใหมภาวะโภชนาการดขน ซงเปนผลดตอสขภาพโดยชวยลดความเสยงตอการเปนโรคไมตดตอทเปนผลตามมาจากภาวะนาหนกเกนมาตรฐาน

จากการศกษาของสภค เพชรนล (2548) ไดศกษาพฤตกรรมสขภาพและภาวะโภชนาการของคนวยทางาน ตาบลเชงกลด อาเภอบางระจน จงหวดสงหบร พบวา ความเครยดมความสมพนธกบภาวะโภชนาการจากเกณฑคาดชนมวลกาย เสนรอบเอว และสดสวนเอวตอสะโพก และศภจรา สบสสข (2548) ไดศกษาภาวะโภชนาการและแบบแผนการดาเนนชวตทเกยวของกบสขภาพของพยาบาลวชาชพทปฏบตงานในหอผปวยโรงพยาบาลขอนแกน จงหวดขอนแกน พบวา พยาบาลวชาชพมความเครยดรอยละ 83.5 และ 1 ใน 5 ของพยาบาลวชาชพมภาวะโภชนาการตากวาเกณฑ และ 1 ใน 10 มภาวะโภชนาการเกน และแบบแผนการบรโภคอาหารเปนปจจยสาคญททาใหเกดภาวะทพโภชนาการ ดงนนควรสงเสรมโภชนาการและสขภาพของพยาบาลวชาชพ โดยการกระตนใหพยาบาลเหนผลเสยขอภาวะทพโภชนาการ สงเสรมการบรโภคอาหารใหไดพลงงานและสารอาหารทพอเพยงกบความตองการของรางกายและสมดลกบการเคลอนไหวและลดแบบแผนการดาเนนชวตทสงผลเสยตอสขภาพคอ การดมเครองดมแอลกอฮอล ชา กาแฟ เครองดมชกาลง การสบบหรและการไดรบควนบหรเปนประจา ควรมการจดการความเครยด การพกผอนหยอนใจ และ

56 การนอนหลบพกผอน เพอเปนการปองกนปญหาโภชนาการและสขภาพพยาบาลวชาชพ และไพโรจน ลฬหกล และคณะ (2541) ไดทาการศกษาภาวะโภชนาการและแบบแผนสขภาพผใหญวยกอนเกษยณอายการทางาน ซงแบบแผนสขภาพเปนปจจยสาคญทมผลตอภาวะโภชนาการและสขภาพ จากการศกษาพบวา แบบแผนสขภาพและภาวะโภชนาการมความเสยงตอสขภาพ ดงนน ควรมการปรบแบบแผนพฤตกรรมสขภาพโดยเฉพาะพฤตกรรมการบรโภคทเหมาะสม การมกจกรรมทางกายทสมาเสมอ และการจดการความเครยดทด จะชวยทาใหมภาวะโภชนาการและสขภาพทดขน

จากการประมวลเอกสารเกยวกบการดแลสขภาพตนเอง พบวา การดแลสขภาพทเกยวของกบภาวะอวน ประกอบดวย การบรโภคอาหาร การออกกาลงกาย และการจดการความเครยด

3. เทคนคการจดการเรยนรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self 3.1 เทคนคการจดการเรยนรทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง

ผวจยไดประยกตใชแนวคดการเนนผเรยนเปนศนยกลาง (วฒนาพร ระงบทกข. 2542) มาใชในการสรางโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self คอ การรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเอง ในการวจยครงนโดยครเปรยบเสมอนผใหบรการ และนกเรยนเปรยบเสมอนผรบบรการ การจดกจกรรมโดยยดผรบบรการเปนศนยกลาง คอ ผใหบรการจะตองใหโอกาสผเขารบบรการไดมสวนรวมในกจกรรมการเรยนรนนมากๆ ซงกจกรรมนนจะตองมลกษณะทชวยใหผรบบรการมสวนรวมอยาง active คอ ชวยใหผรบบรการมความกระตอรอรน มความจดจอ ผกพนกบสงททากจกรรมการเรยนรทมคณภาพสาหรบการจดการเรยนการสอนโดยยดผรบบรการเปนศนยกลาง โดยใหผรบบรการไดมสวนรวมทางดานรางกาย สตปญญา สงคม และอารมณ รวมทงการนาความรไปประยกตใช และการถายโอนการเรยนรทไดเพมขนมา (ทศนา แขมมณ. 2548: 15 – 26) และ เปนทยอมรบกนวา การจดการเรยนการสอนทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง คอ วธการสาคญทสามารถสรางและพฒนา ผรบบรการใหเกดคณลกษณะตางๆ ทตองการในยกตโลกาภวตน เนองจากเปนการจดการเรยนการสอนทใหความสาคญกบผรบบรการ สงเสรมใหผรบบรการรจกเรยนรดวยตนเอง เรยนในเรองทสอดคลองกบความสามารถและความตองการของตนเอง และไดพฒนาศกยภาพของตนเองอยางเตมท ซงแนวคดการจดการศกษานเปนแนวคดทมรากฐานจากปรชญาการศกษาและทฤษฎการเรยนรตางๆ ทไดพฒนามาอยางตอเนองยาวนาน และเปนแนวทางทไดรบการพสจนวาสามารถพฒนาผรบบรการใหมคณลกษณะทตองการอยางไดผล (วฒนาพร ระงบทกข. 2542: 4)

57

การจดการเรยนการสอนเนนผรบบรการเปนศนยกลาง หมายถง การจดกจกรรมทมงจดกจกรรมทสอดคลองกบการดารงชวต เหมาะสมกบความสามารถและความสนใจของผรบบรการ โดยใหผรบบรการมสวนรวมและลงมอปฏบตจรงทกขนตอน จนเกดการเรยนรดวยตนเอง (วฒนาพร ระงบทกข. 2542: 11) และ ณฐวฒ กจรงเรอง และคณะ (2545: 10) กลาววาการจดการสอนทเนนผรบบรการเปนสาคญ หมายถง การจดการเรยนรทหลากหลายสอดคลองกบความถนด ความสนใจ และความแตกตางระหวางบคคล ผรบบรการมสวนรวมในการกาหนดสาระทจะเรยนร ทากจกรรม และปฏบตจรง จนคนพบขอควรรและวธการปฏบตดวยตนเองจากแหลงเรยนรทหลากหลาย และสามารถนาความรไปประยกตใชในชวตประจาวน กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข (2543) ไดกลาวไววา การจดกจกรรมทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง เปนการจดกจกรรมโดยใหผรบบรการเปนผลงมอปฏบต เปนการเปลยนบทบาทของทงผรบบรการและผใหบรการ โดยผรบบรการจากการเปนผรบการถายทอดกเปนผรบและใหขอมล และผใหบรการกเปลยนเปนผจดประสบการณการเรยนร วธการทเนนผรบบรการเปนศนยกลางทสมบรณทสด คอ การมสวนรวมและกระบวนการกลม ดงนนในการวจยครงนไดใชเทคการมสวนรวมและกระบวนการกลมในการจดกจกรรมทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง คอ เทคนคการเรยนรแบบมสวนรวม (Participatory Learning) การเรยนรแบบมสวนรวม เปนการเรยนรทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง (กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. 2543; วฒนาพร ระงบทกข. 2542)

องคประกอบของการเรยนรแบบมสวนรวม มองคประกอบสาคญอย 4 ประการ คอ

1) ประสบการณ (Experiential Learning) เปนขนตอนทผใหบรการผสอนพยายามกระตนใหผรบบรการนาประสบการณเดมของตนออกมาใชในการเรยนและแบงปนประสบการณของตนกบเพอนๆ ทอาจมประสบการณคลายหรอแตกตางกน

2) การสะทอนความคดและอภปราย (Reflect and Discussion) เปนขนตอนทผรบบรการไดมโอกาสแสดงความคดเหน และความรสกของตนเองแลกเปลยนกบสมาชกในกลม ซงผใหบรการจะเปนผกาหนดประเดนการวเคราะห วจารณ และผรบบรการไดรถงความคด ความรสกของคนอนทแตกตางไปจากตนเอง ซงจะชวยใหเกดการเรยนรทกวางขวางขน และผลของการสะทอนความคดเหนหรอการอภปรายจะทาใหไดขอมลสรปทหลากหลาย และผรบบรการไดเรยนรการทางานเปนทม 3) ความเขาใจและเกดความคดรวบยอด (Understanding and Conceptualization) เปนขนตอนการสรางความเขาใจและนาไปสการเกดความคดรวบยอด อาจจะเกดขนโดยผรบบรการเปนฝายรเรมและผใหบรการชวยเตมแตงใหสมบรณ หรอผใหบรการอาจนาทางแลวผรบบรการสานตอจนความคดนนสมบรณเปนความคดรวบยอด

58 4) การทดลองหรอการประยกตแนวคด (Experimentation/Application) เปนขนตอนทใหผรบบรการนาเอาการเรยนรทเกดขนใหมไปประยกตใชในลกษณะหรอสถานการณตางๆ จนเกดเปนแนวทางปฏบตของผรบบรการเอง ความสมพนธขององคประกอบทง 4 ประการ จะเปนอยางพลวตร โดยอาจเรมตนจากจดใดจดหนง และเคลอนยายไปมาระหวางองคประกอบตาง ๆ ดงนน ในแงของการเรยนการสอนจงอาจเรมตนทองคประกอบใดกอนกได แตสาคญทการจดกระบวนการใหครบทกองคประกอบ หลกการสาคญของการเรยนรแบบมสวนรวม (Participatory Learning)

ภาพประกอบ 6 หลกการสาคญของการเรยนรแบบมสวนรวม (วฒนาพร ระงบทกข. 2542: 42)

การเรยนรแบบมสวนรวม ประกอบดวยหลกการเรยนรพนฐาน 2 อยาง คอ (กรม

สขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. 2543; วฒนาพร ระงบทกข. 2542: 43) 1) การเรยนรเชงประสบการณ (Experiential Learning) เปนการเรยนรทมงเนนใหผรบบรการสรางความรจากประสบการณเดม มลกษณะสาคญ 5 ประการ ดงน 1) เปนการเรยนรทอาศยประสบการณของผรบบรการ 2) กอใหเกดการเรยนรใหมๆ ททาทายและตอเนอง เปนการเรยนรเชงรก (Active Learning) คอ ผรบบรการตองทากจกรรมตลอดเวลา ไมไดนงฟงการบรรยายอยางเดยว

การเรยนรเชงประสบการณ (Experiential Learning) + กระบวนการกลม (Group Process)

เชงประสบการณ (Experience)

การทดลอง/ การประยกตแนวคด การสะทอน/การอภปราย การเรยนรสงสด (Experimentation / Application (Reflection and Discussion) การคดรวบยอด (Concept)

การมสวนรวมสงสด การบรรลงาน

59 3) มปฏสมพนธระหวางผรบบรการกบผรบบรการและผรบบรการกบผใหบรการ 4) มปฏสมพนธทเกดขนกอเกดการขยายตวของเครอขายความรททกคนมอยออกไปอยางกวางขวาง 5) เปนการเรยนรทอาศยการสอสารทกรปแบบ การพดหรอ การเขยนการวาดรป การแสดงบทบาทสมมต ซงเอออานวยใหเกดการเปลยนแปลง การวเคราะหและสงเคราะหการเรยนร 2) การเรยนรดวยกระบวนการกลม (Group Process) วธสาคญททาใหเกดการเรยนรแบบมสวนรวมในทกๆ องคประกอบ คอ กระบวนการกลม ซงจะเอออานวยใหผรบบรการไดแลกเปลยนและแบงปนประสบการณไดสะทอนความคดและอภปราย ไดสรปความคดรวบยอด ตลอดจนไดทดลองหรอประยกตแนวคด กระบวนการกลมจะชวยทาใหผรบบรการไดมสวนรวมสงสดและทาใหบรรลผลงานสงสด กระบวนการกลม (Group Process) การเรยนรสงสด มสวนรวมสงสด + บรรลงานสงสด (Maximum Participation) (Maximum Performance)

ภาพประกอบ 7 กระบวนการกลม (วฒนาพร ระงบทกข. 2542: 43)

การมสวนรวมสงสด (Maximum Participation) ของผรบบรการขนอยกบการออกแบบกลม ซงมตงแตกลมเลกทสด คอ 2 คน จนกระทงกลมใหญ กลมแตละประเภทมขอดและขอจากดตางกน ผรบบรการทกคนควรมสวนรวมในทกกจกรรมของแตละองคประกอบ ฉะนนผใหบรการจงตองพจารณาจานวนผรบบรการ

การบรรลงานสงสด (Maximum Performance) ถงแมผสอนจะออกแบบกลมใหผรบบรการทกคนมสวนรวมในการทากจกรรมแลวกตาม แตสงทสาคญอกอยางหนงทจะทาใหกลมผรบบรการบรรลงานสงสดไดคอ การออกแบบงาน ซงเปนกจกรรมทผสอนจะตองจดทาเปนใบงานทกาหนดใหกลมผรบบรการทากจกรรมใหบรรลวตถประสงคของการเรยนรในแผนการสอน การออกแบบกลมเพอการมสวนรวมสงสด ผใหบรการตองพจารณาออกแบบกลมใหเหมาะสมกบผรบบรการ และกจกรรมในแตละองคประกอบของการเรยนร กลมแตละประเภทมขอดและขอจากดดงตอไปน

60 การออกแบบงานเพอบรรลงานสงสด แมวาการออกแบบกจกรรมการเรยนรโดยใชกระบวนการกลมทหลากหลายจะชวยใหเกดการมสวนรวมไดมาก แตกยงมขอจากดอยบาง เชน ในเรองเวลาทใช ความลกซงหรอความหลากหลายในประเดนการอภปราย หวใจสาคญของการบรรลงานสงสดจงอยทการออกแบบงานซงมองคประกอบทสาคญของการกาหนดงาน 2 ประการ คอ

1) กาหนดกจกรรมทชดเจนวาจะใหผรบบรการแบงกลมอยางไร เพอทาอะไร ใชเวลามากนอยเพยงไร เมอบรรลงานแลวใหทาอะไรตอ เชน เตรยมเสนอผลงานหนาชน

2) กาหนดบทบาทของกลมหรอสมาชกทชดเจน โดยทวไปการกาหนดบทบาทในกลมยอยควรใหแตละกลมมบทบาททแตกตางกน เมอมารวมเสนอในกลมใหญจงจะเกดการขยายการเรยนรโดยใชเวลานอยและไมนาเบอ การกาหนดบทบาทใหแตละกลมทางานยงรวมถงการกาหนดบทบาทสมาชกในกลมดวย

หลกการพนฐานของแนวคดผเรยนเปนศนยกลาง (วฒนาพร ระงบทกข. 2542: 6 - 7) โดยผวจยไดประยกตแนวคดผเรยนเปนศนยกลางมาใชเปนเทคนคการสรางโปรแกรรม

ปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางในการวจยในครงน 1) ผรบบรการมบทบาทตอการเรยนรของตน ผรบบรการเปนผเรยนร บทบาทของผใหบรการ คอ ผสนบสนน (Supporter) และเปนแหลงความร (Resource Person) ของผรบบรการ ผรบบรการจะรบผดชอบตงแตเลอกและวางแผนสงทตนจะเรยน หรอเขาไปมสวนรวมในการเลอก และจะเรมตนการเรยนรดวยตนเอง ดวยการศกษาคนควารบผดชอบการเรยนตลอดจนการประเมนผลการเรยนรดวยตนเอง 2) เนอหาวชามความสาคญและมความหมายตอการเรยนร ในการออกแบบการเรยนร ปจจยสาคญทจะตองนามาพจารณาประกอบดวย เนอหาวชา ประสบการณเดม และความตองการของผรบบรการ การเรยนรทสาคญและมความหมายจงขนอยกบ สงทสอน (เนอหา) และวธทใชสอน (เทคนคการสอน) 3) การเรยนรจะประสบผลสาเรจหากผรบบรการมสวนรวมในกจกรรมการเรยนการสอน ผรบบรการจะไดรบความสนกสนานจากการเรยน หากไดเขาไปมสวนรวมในการเรยนร ไดทางานรวมกบเพอนๆ ไดคนพบขอคาถามและคาตอบใหมๆ สงใหมๆ ประเดนททาทายและความสามารถในเรองใหมๆ ทเกดขน รวมทงการบรรลความสาเรจของงานทพวกเขารเรมดวยตนเอง 4) สมพนธภาพทดระหวางผรบบรการ การมปฏสมพนธทดในกลมจะชวยสงเสรมความเจรญงอกงาม การพฒนาความเปนผใหญ การปรบปรงการทางาน และการจดการกบชวตของแตละบคคล สมพนธภาพทเทาเทยมกนระหวางสมาชกในกลม จงเปนสงสาคญทจะชวยสงเสรมการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกนของผรบบรการ

61 5) ผใหบรการ คอ ผอานวยความสะดวกและเปนแหลงความร ในการจดการเรยนการสอนแบบเนนผรบบรการเปนศนยกลาง ผใหบรการจะตองมความสามารถทจะคนพบความตองการทแทจรงของผรบบรการ เปนแหลงความรททรงคณคาของผรบบรการและสามารถคนควาหาสอวสดอปกรณทเหมาะสมกบผรบบรการ สงสาคญทสดคอ ความเตมใจของผใหบรการทจะชวยเหลอโดยไมมเงอนไข ผใหบรการจะใหทกอยางแกผรบบรการไมวาจะเปน ความเชยวชาญ ความร เจตคต และการฝกฝน โดยผรบบรการมอสระทจะรบหรอไมรบการใหนนกได 6) ผรบบรการมโอกาสเหนตนเองในแงมมทแตกตางจากเดม การจดการเรยนการสอนทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง มงใหผรบบรการมองเหนตนเองในแงมมทแตกตางออกไป ผรบบรการจะมความมนใจในตนเองและควบคมตนเองไดมากขน สามารถเปนในสงทอยากเปน มวฒภาวะสงมากขน ปรบเปลยนพฤตกรรมตนใหสอดคลองกบสงแวดลอม และมสวนรวมกบเหตการณตางๆ มากขน 7) การศกษา คอ การพฒนาประสบการณการเรยนรของผรบบรการหลายๆ ดาน พรอมกนไป การเรยนรทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง เปนจดเรมตนของการพฒนาผรบบรการหลายๆ ดาน คณลกษณะดานความรความคด ดานการปฏบต และดานอารมณความรสกจะไดรบการพฒนาไปพรอมๆ กน

งานวจยทเกยวของกบผรบบรการเปนศนยกลาง องศนนท (Ungsinun. 2012) ไดศกษาผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ

ตามหลกการ PROMISE ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางในกลมทมความเสยงของโรคเมตาบอลก โดยมวตถประสงคเพอศกษาผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพโดยใชหลกการ PROMISE ตามแบบจาลองซป (CIPP Model) และศกษาพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ไดแก การรบรความสามารถของตนในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ การกากบพฤตกรรมสขภาพตนเอง และการดแลสขภาพตนเองของผเขารวมโครงการ และคาดชนชวดทางสขภาพ ไดแก คาดชนมวลกาย คาความดนโลหต และเสนรอบเอว กลมตวอยางคอ ผบงคบบญชา 30 คน และผเขารวมโครงการ 120 คน จากผเขารวมโครงการ 4,649 คน 17 โรงพยาบาล 30 โครงการ ผลการศกษาพบวาภายหลงการเขารวมโครงการผเขารวมโครงการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพมพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self สงกวากอนเขารวมโครงการอยางมนยสาคญทางสถต แลมคาดชนชวดดานสขภาพ ไดแก คาดชนมวลกาย ความดนโลหต และเสนรอบเอวลดลงกวากอนเขารวมโครงการอยางมนยสาคญทางสถต และบญรวม แกวบญเรอง (2548) ไดศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมสขภาพโดยการประยกตใชทฤษฎความสามารถตนเองรวมกบกระบวนการเรยนรอยางมสวนรวมในการออกกาลงกายเพอสขภาพของนกศกษาชนปท 1 วทยาลยการสาธารณสขสรนธรในภาค

62 ตะวนออกเฉยงเหนอ เปนงานวจยกงทดลอง กลมตวอยางประกอบดวยกลมทดลอง 50 คนกลมเปรยบเทยบ 50 คน กลมทดลองไดรบโปรแกรมสงเสรมสขภาพทประยกตทฤษฎความสามารถตนเองรวมกบกระบวนการเรยนรอยางมสวนรวม โดยการประชมกลม อภปรายกลม แจกคมอการออกกาลงกายเพอสขภาพ เสนอตวแบบ สาธตและฝกเตนแอโรบคจากสอวดทศนและตวแบบการกระตนเตอนจากผวจยและผชวยวจย ผลการวจย พบวา หลงการทดลองกลมทดลองมคะแนนเฉลยการรบรความสามารถตนเองในการออกกาลงกายเพอสขภาพ มคะแนนเฉลยความคาดหวงในผลลพธของการออกกาลงกายเพอสขภาพ มคะแนนเฉลยการออกกาลงกายเพอสขภาพ และมคาเฉลยชพจรขณะพกดขนกวากอนการทดลองและกลมเปรยบเทยบอยางมนยสาคญทางสถต

จากการประมวลเอกสารสรปไดวา เทคนคการเนนผรบบรการเปนศนยกลาง หมายถง ผรบบรการเปนผลงมอปฏบตเองทกขนตอนจนเกดการเรยนรดวยตนเอง มการวางแผน กาหนดเปาหมาย และขอตกลงในการรวมกจกรรมดวยกน โดยผรบบรการรวมมอรวมใจในการปฏบต รวมรบผดชอบ รวมทงแลกเปลยนเรยนรประสบการณซงกนและกน รบฟงความเหนของผอน ชวยเหลอซงกนและกน โดยใชกระบวนการมสวนรวมและกระบวนกลมในการทจะนาไปสเปาหมายเพอใหนาหนกลดลงของสมาชกภายในกลมและภาพรวมของกลม ผใหบรการจะจดกจกรรมใหเหมาะสมกบความสามารถและความสนใจของผใหบรการ

3.2 เทคนคการจดกจกรรมทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง การจดการเรยนการสอนโดยยดผใหบรการเปนศนยกลาง หมายถง ลกษณะของการ

จ ด ก า ร เ ร ย น ก า ร ส อ น ท ผ ใ ห บ ร ก า ร เ ป น ผ ม บ ท บ า ท ส า ค ญ ห ร อ ม ส ว น ร ว ม อ ย า งตนตว (Active Participation) ในกจกรรมการเรยนการสอนมากกวาผรบบรการ ผใหบรการทาหนาทดาเนนการตางๆ เชน บรรยาย อธบายใหผรบบรการฟง สาธตใหผรบบรการด เปนตน จะเหนไดวาการดาเนนการเชนนนผใหบรการกาลงม “Active Participation” และตองมการเคลอนไหวทางดานรางกาย ตองพด ตองแสดงทาทาง ตองเดนไปมา ตองหยบโนนทาน และมการตนตวทางสตปญญา เพราะตองคดวาจะพดอะไร อยางไร จะตองเรยบเรยงคาพด คดหาวธอธบาย คดถามคาถามหรอตอบคาถาม เปนตน ผใหบรการมการตนตวทางสงคม เพราะตองคอยสงเกตผรบบรการถามผรบบรการ นอกจากนนผใหบรการยงมการตนตวทางอารมณ เชน หากผรบบรการใหความสนใจเรยนผใหบรการกพอใจ หากผรบบรการไมสนใจ ผใหบรการอาจไมพอใจ และเกดความรสกทอแทหรอเบอหนายได จากทกลาวมาทงหมดแสดงวา ขณะทผใหบรการสอน ผใหบรการเปนผมบทบาททตนตวมาก หรอมสวนรวมอยางตนตวในกจกรรมการเรยนการสอนมาก ในขณะทผรบบรการซงกมบทบาทและมสวนรวมในกจกรรมเชนกน คอ เปนผฟง ผจด ผตอบคาถาม แตการมสวนรวมนนไมไดเปนไปอยางตนตวครบทกดาน เชน ถานงฟงนาน ๆ อาจเกดอาการงวงนอน ถาฟงแลวไมไดคดตาม ไมชากจะไปคดเรองอน หากสงทฟงไมกอใหผฟงเกดความรสกพงพอใจหรอเขาใจ หรอเหนประโยชน สงทเรยนรนนกอาจไมมความหมาย แตในทางตรงกนขาม หากการ

63 บรรยาย อธบาย สาธต ดงกลาว ผใหบรการสามารถทาไดดมากจนผรบบรการเกดความตนตว ตงใจฟงใชความคดถามคาถามดวยความสนใจ และผรบบรการเกดความเขาใจ กถอไดวาผรบบรการไดมสวนรวมอยางตนตวดวยเหมอนกน แมวาการเรยน การสอนนนจะยดผใหบรการเปนศนยกลางเพราะผใหบรการมบทบาทมากกวาผรบบรการ

โดยทวไปการจดการเรยนการสอนโดยเนนผใหบรการเปนศนยกลางนนมความเหมาะสมกบการเรยนรเนอหาสาระทผรบบรการไมสามารถหาอานไดจากหนงสอหรอตารา หรอกบเนอหาสาระทมความซบซอนซงผรบบรการไมสามารถทาความเขาใจไดดวยตนเอง ตองอาศยคาอธบายจากผใหบรการ หรอเปนความรจากประสบการณของผสอน ซงผสอนสามารถถายทอดไดด เนองจากเปนผทไดประสบมาดวยตนเอง เนอหาสาระใดทผรบบรการสามารถอานและทาความเขาใจดวยตนเองได กไมจาเปนทผใหบรการจะตองบรรยาย บอกเลา แตผใหบรการจาเปนตองมการตรวจสอบความเขาใจของผรบบรการ

การจดกจกรรมทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง ในการจดกจกรรมจะคานงถงผใหบรการทงชนหรอทงกลมเปนสาคญ โดยสรปเอาวา

ผรบบรการในชนเรยนนนๆ มความตองการในการเรยนมความสามารถและมการสนองตอบตอการเรยนการสอนแบบเดยวกน ดงนน ในการสอนผใหบรการจงเปนผวางแผนกาหนดเนอหาและจดแผนการเรยนตามหลกสตรของโรงเรยน ผรบบรการทเรยนแบบนจะไดทางานอยางเดยวกนโดยไมคานงถงความสามารถและความกาวหนาในการทากจกรรมของผรบบรการแตละคน ผรบบรการตองอยในกรอบแมพมพเดยวกนเพอใหผลออกมาเปนมาตรฐานและสอดคลองกบแผนการจดกจกรรมทวางไวมากทสด การสอนแบบผใหบรการเปนศนยกลางนบางทอาจเรยกวาเปนการสอนอตตาธปไตย วตถประสงคของการจดโปรแกรมกมกจะเปนไปตามความตองการของผใหบรการทผใหบรการคดวาควรจะเปน การวดและประเมนผลกมกจะเปนไปในลกษณะทวา ผใหบรการไดทาอะไรไวสาเรจบางมากนอยเพยงใด การสอนแบบนผใหบรการจะคานงถงความตองการและความสนใจของผรบบรการนอยมาก วรศกด เพยรชอบ (2548: 129 – 130) กลาวถงหลกและในวธสอนทเนนผใหบรการเปนศนยกลางลกษณะทสาคญของการสอนแบบนมดงตอไปน 1. ผใหบรการททาการสอนแบบนมกจะเปนนกสมบรณแบบนยม (Perfectionist) คอ มความมงหมายทจะใหผรบบรการทตนสอนมความสามารถในทกษะอยางใดอยางหนงเหมอนๆ กนการสอนกมกจะมงความสนใจไปทกลมผรบบรการทสามารถเรยนหรอทาไดตามทผใหบรการไดตงเกณฑไว ทงๆ ทผรบบรการแตละคนมความสามารถไมเทากน การสอนของผใหบรการในลกษณะนมกจะพยายามใหผรบบรการไดทาหรอฝกหดเฉพาะในสงทผใหบรการคดวาถกตองเทานน ซงบางครงผรบบรการอาจจะสามารถทาไดแตกอาจจะไมเขาใจวาเพราะเหตใดจงตองทาเชนนน

64 2. ในการสอนแบบนผใหบรการผสอนมกจะเปนผทมความเขมงวด สภาพการณของการสอนเปนไปดวยความเครงครดเมอเปนเชนนผรบบรการทเรยนกมกจะเรยนดวยความเบอหนาย มากกวาทจะเรยนเพราะความอยากเรยน เพราะมความสนกสนาน ผใหบรการผสอนเองกจะมความภาคภมใจในความสามารถของตนเองทสามารถรกษาชนเรยนใหอยในระเบยบวนยและอยในความเรยบรอยมากกวาทจะคานงถงความสนใจหรอความสนกสนานของผรบบรการ 3. การสอนแบบนผใหบรการผสอนมกจะมองผรบบรการเปนชน หรอเปนกลมมากกวาเปนรายบคคลผใหบรการจงมกจะรจกผรบบรการเปนชนหรอเปนกลมมากวาทจะรจกชอผรบบรการเปนรายบคคล เชน ผใหบรการอาจจะสามารถบอกไดวา ผรบบรการคนทหนงในกลมทหนงมความสามารถมากนอยเพยงใด แตอาจจะไมสามารถบอกไดวาผรบบรการนนชออะไร จากความรสกทผใหบรการมตอผรบบรการในลกษณะนเองจะทาใหผรบบรการมความรสกวา ตวผรบบรการเองไมมความสาคญตอผใหบรการ 4. การสอนของผใหบรการในแบบนมกจะมงไปในดานความรและทกษะทผรบบรการสามารถแสดงใหเหนไดหรอตอบโตไดในขอสอบเปนสาคญ สาหรบความสามารถทจะนาไปใชใหเปนประโยชนกบชวตประจาวน หรอการเหนความสาคญและคณคาของสงทไดเรยนและนาไปใชใหเปนประโยชน ไมคอยคานงถง หรอกลาวอกนยหนงวาการเรยนการสอนแบบนจะคานงถงดานทศนคตนอยมาก 5. การเรยนการสอนแบบนผใหบรการจะทดลองใชวธการสอนแบบตางๆ เปนสาคญมากกวาอยางอน และมความเหนวา เฉพาะวธการสอนทไดผานการทดลองแลวเทานนทเปนวธการสอนทด มกจะไมคอยยอมใหนวตกรรมการสอนใหมๆ และในขณะเดยวกนอาจจะมองเหนวานวตกรรมใหมเหลานเปนตวการทจะทาใหการสอนของเขาไมมประสทธภาพเทาทควร 6. ผใหบรการททาการสอนแบบนมกจะมความเชอในปรชญา และปฏบตตามกฎอยางเครงครด เมอผใหบรการมความเชอในลกษณะนกอยากจะใหผรบบรการไดปฏบตตามอยางเครงครดดวยแมวาบางครง การปฏบตตามจะเปนอปสรรคอยางมากกตาม ผใหบรการเองกมความเชอวามวธการนวธเดยวเทานนทดทสด หลกการสอนแบบเนนผใหบรการเปนศนยกลาง มดงน 1. กาหนดวตถประสงคการสอนใหผรบบรการไดทราบอยางชดเจน เพอชวยใหผรบบรการไดทราบวาผใหบรการตองการใหผรบบรการมพฤตกรรมอยางไร และผรบบรการจะไดมความพยายามในการเรยนดขน 2. พยายามใหผรบบรการไดเหนความสาคญของวตถประสงคทจะเรยนนนวา เพราะเหตใดจงตองมวตถประสงคเชนนน 3. สอนสงทเปนสาระใหผรบบรการทนท ถาสงทจะเรยนนนเกยวกบทกษะพสย การสอนกควรจะเปนการสาธตควบคกนไปกบการอธบาย

65 4. ใหผรบบรการไดมเวลาในการฝกหดเพอใหเกดการเรยนรและมทกษะนนๆ สาหรบผใหบรการควรจะทาหนาทเปนวทยากรใหแกผรบบรการทกๆ คนโดยทวถงกน 5. การสอนแบบนแมวาจะเปนการสอนโดยผใหบรการเปนศนยกลางกตามแตผใหบรการควรจะเปดโอกาสใหมปฏกรยาโตตอบกนไดดวย ทงในระหวางผใหบรการกบผรบบรการหรอระหวางผรบบรการดวยกน และในขณะเดยวกนพยายามทจะสงเสรมใหผรบบรการไดถามคาถามใหไดมากทสดดวย 6. การใชแรงเสรมของผใหบรการตอผลการเรยนนบวามความสาคญมากตอการสอนแบบนเพราะจะเปนการสรางขวญและแรงจงใจใหแกผใหบรการไดเปนอยางด (วรศกด เพยรชอบ. 2548: 132) ขอดและขอเสยของการสอนแบบผใหบรการเปนศนยกลาง เนองจากการสอนแบบนเปนการสอนทผใหบรการมบทบาทสาคญเพยงฝายเดยว วรศกด เพยรชอบ (2548: 129) กลาวถง ขอดและขอเสยของการสอนแบบน คอ ขอด 1. ผใหบรการไดมโอกาสใชความรความสามารถของตนเองอยางเตมท 2. เปนวธการสอนทดและมประสทธภาพทจะชวยใหผใหบรการไดบรรลตามวตถประสงคเฉพาะอยางแทจรงโดยเฉพาะอยางยง ถาพฤตกรรมทตองการนนมเพยงพฤตกรรมเดยวเปนพฤตกรรมทดทสด 3. เสยเวลานอย โดยเฉพาะอยางยงในเมอตองการใหบรรลตามวตถประสงคเฉพาะ 4. การสอนแบบนจะชวยใหผรบบรการบางคนทไมคอยชอบแสดงออกมความรสกอบอนใจ ขอเสย 1. ไมไดคานงถงผรบบรการเทาทควร 2. ทาใหมการแบงชนกนระหวางผใหบรการและผรบบรการ 3. ผรบบรการไมไดมโอกาสมสวนรวมในการเรยนร 4. ไมเปดโอกาสใหผรบบรการไดมการแกปญหาทาใหไมมโอกาสคดและสรางสรรค 5. ทาใหผรบบรการทไมเคยอยใตคาบงการของผใหบรการ เกดความอดอดและลาบากใจ จะเหนไดวา เทคนคการเนนผใหบรการเปนศนยกลางเปนแนวการจดกจกรรมโดยผใหบรการมบทบาทมากกวาผรบบรการ ผใหบรการเปนผ “Active” และเปนผใชเวลาสวนใหญของการจดกจกรรม แตการทผใหบรการจะสอนอยางไรนนเปนเรองทผใหบรการตองแสวงหา ซงหากผใหบรการคดถงประโยชนของผรบบรการเปนสาคญ และมความสามารถสง ผใหบรการกอาจแสวงหาวธการสอนทเหมาะสมและดาเนนการสอนโดยใชเวลาสวนใหญในการสอน แตดวยความสามารถและวธการทเหมาะสม ผใหบรการกอาจชวยใหผรบบรการไดรบประโยชนสงสด คอ เกดการเรยนรตามเปาหมายไดด เมอผใหบรการมทกษะในการสอนเปนทนาสนใจและสามารถเสนอบทเรยนหรออธบายเนอหาใหผใหบรการเกดความคดความเขาใจหรอตดตามไดโดยตลอด

66 งานวจยทเกยวกบผใหบรการเปนศนยกลาง

จากงานวจยของปวณา จองสาระ (2553) ไดศกษาผลของการใหความรสขภาพผานสอวทยทมผลตอพฤตกรรมการดแลตนเองของกลมชาตพนธในพนทเขตอาเภอเมองจงหวดเชยงใหมโดยการใชรปแบบการใหความรสขภาพผานสอวทยรายการนมเบอรวน 108 เมกกะเฮรตทมผลตอพฤตกรรมการดแลสขภาพของกลมชาตพนธ โดยผวจยทาหนาทเปนนกจดรายการวทยทจดรายการและสอดแทรกสาระสขภาพเขาในชวงรายการ กลมตวอยางมจานวน 30 คน โดยเลอกแบบเจาะจงและมการสมอยางงายเขาเปนกลมทดลองและกลมควบคม กลมละ 15 คน มความคลายคลงกนในเรองชนดของการทางาน เวลาในการทางาน ระดบการศกษา การดอยโอกาสในการรบรขาวสารทางสอทกชนด ซงทงสองกลมมพฤตกรรมการดแลตนเองไมแตกตางกน กลมทดลองตองรบฟงรายการนบเบอรวน 108 เมกกะเฮรต ทผวจยเปนผจดทาการใหความรผานสอวทยมเนอหาทมงเนนและสงเสรมการดแลตนเอง โดยผวจยทาหนาทดาเนนรายการในวนจนทร - ศกร เวลา 8.00 – 12.00 น. โดยจะพดขอมลความรสขภาพ ครงละ 15 นาท ทกชวโมง เปนเวลา 6 สปดาห สปดาหละ 5 วน รวมทงสน 120 ครง คดเปนเวลารวม ประมาณ 30 ชวโมง สวนกลมควบคม ผวจยขอความรวมมอใหใชชวตประจาวนตามปกต หลงจากเสรจสนการใหความร 6 สปดาห จงไดเกบรวบรวมขอมลครงท 2 ผลการศกษาพบวา กลมทดลองมพฤตกรรมสขภาพหลงการทดลองดขนอยางมนยสาคญทางสถต และระยะหลงการทดลองในสปดาหท 8 กลมทดลองมพฤตกรรมสขภาพหลงการทดลองไมแตกตางจากหลงการทดลองเสรจสนทนทในสปดาหท 6 อาจเปนเพราะการสะสมสงทไดเรยนรจนกระทงเปนความจาถาวรและสามารถนาไปประยกตใชในชวตประจาวนไดจนทาใหกลายเปนพฤตกรรมทยงยนและพชร เชอทอง (2548) ไดศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอพฤตกรรมการดแลตนเอง ไดแก ดานการควบคมอาหาร การออกกาลงกายและการควบคมระดบนาตาลในเลอดของผปวยโรคเบาหวานชนดท 2 กลมตวอยางทศกษาเปนผปวยโรคเบาหวานชนดท 2 จานวน 38 ราย สมกลมตวอยางดวยวธการสมอยางงายโดยการจบฉลาก โดยผปวยโรคเบาหวานทมภมลาเนาอยในหม 16 ถกสมเขาสกลมทดลองจานวน 19 ราย และผปวยโรคเบาหวานทมภมลาเนาอยในหม 14 ถกสมเขาสกลมควบคมจานวน 19 ราย กลมควบคมไดรบการพยาบาลตามปกตจากทมผดแลสขภาพเดม สวนกลมทดลองไดรบการพยาบาลตามโปรแกรมสงเสรมสขภาพ ซงใชเวลาทงหมด 12 สปดาห โดยสปดาหทหนงถงสปดาหท 3 เปนการใหความรแกผปวยเกยวกบการควบคมอาหารและการออกกาลงกาย สปดาหท 4, 6, 8 และ10 เปนการตดตามเยยมบานผปวยเปนรายบคคล ผลการวจยพบวา ผปวยโรคเบาหวานชนดท 2 กลมทไดรบโปรแกรมสงเสรมสขภาพมพฤตกรรมการดแลตนเองดานการควบคมอาหารและการออกกาลงกายสงกวากลมทไดรบการพยาบาลแบบปกตและสงกวากอนไดรบโปรแกรมสงเสรมสขภาพอยางมนยสาคญทางสถต

เมอเปรยบเทยบการจดการเรยนรทเนนผรบบรการเปนศนยกลางกบการเนนผใหบรการเปนศนยกลาง เพอใหสามารถพจารณาไดชดเจนขนโดยจาแนกออกเปน 4 ดาน โดยสรปดงตอไปน (สมนฑา พรหมบญ. 2540: 11 - 12)

67 ตาราง 6 เปรยบเทยบการจดการเรยนรทผรบบรการเปนศนยกลางและผใหบรการเปนสาคญ (สมนฑา พรหมบญ. 2541)

ผใหบรการเปนศนยกลาง ผใหบรการเปนสาคญ 1. ดานบทบาทผ ใหบรการ

ผถายทอดความร ผจดการใหเกดการเรยนร

2. ดานหนาทผ ใหบรการ

ผใหบรการพดเปนสวนใหญผรบบรการพดเปนสวนนอย ผใหบรการเตรยมสงทจะพด ผใหบรการสอนสงทควรร

ผใหบรการพดเปนสวนนอย ผรบบรการพดเปนสวนใหญ ผใหบรการเตรยมกจกรรมและคาถามทกระตนใหผรบบรการพดและทากจกรรม ผใหบรการสอนสงทผใหบรการรหรอไมรกได

3. ดานจดมงหมาย เนนเนอหาความรตางคนตางรบความร

เนนใหผรบบรการคดทาและแสดงออกเพอแกปญหาและเพอการสรางสรรค มงเนนการเรยนแบบมสวนรวมเปนสวนใหญ

4. ดานการวดและ ประเมนผล

สอบความร ความจา เปนสวนใหญ

วดและประเมนผลหลายดาน เชน ผลงานททา การมสวนรวม

จากการประมวลเอกสารเทคนคการสรางโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self

พอสรปไดวา โปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง คอ ผรบบรการจะเปนผลงมอปฏบต รวมรบผดชอบ และกาหนดขอตกลง วางแผน กาหนดเปาหมายในการรวมกจกรรมดวยกน รวมทงแลกเปลยนเรยนรประสบการณซงกนและกน รบฟงความเหนของผอน ชวยเหลอซงกนและกน โดยใชกระบวนการมสวนรวมและกระบวนกลมในการทจะนาไปสเปาหมายเพอใหนาหนกลดลงของสมาชกภายในกลมและภาพรวมของกลม โดยผใหบรการจะทาหนาทสรางบรรยากาศทนาไปสการชวยใหบคคลเกดความรวมมอรวมใจในการปฏบตและรวมรบผดชอบซงจะทาใหมการพฒนาและเปลยนแปลงไปในทศทางและเปาหมายทกาหนดไว และชวยพฒนาผรบบรการใหเกดพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค ซงจะชวยเสรมสรางความมนใจและนาไปสการปฏบตในชวตจรงได สวนโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง คอ ผใหบรการจะมบทบาทสาคญโดยการบรรยาย อธบาย สาธต กาหนดเนอหา วางแผนและกาหนดเปาหมายในการจดกจกรรมใหกบผรบบรการ ผรบบรการมหนาทในการเปนผฟง ผจด ผตอบคาถามและปฏบตตามทผใหบรการกาหนด

บทท 3 วธดาเนนการวจย

ในการวจยครงน ผวจยไดดาเนนการตามขนตอนดงน

1. การกาหนดประชากรและการสมกลมตวอยาง 2. การสรางเครองมอทใชในการวจย 3. การหาคณภาพเครองมอ 4. การเกบรวบรวมขอมล 5. การจดกระทาและวเคราะหขอมล

1. การกาหนดประชากรและการสมกลมตวอยาง ประชากรในการศกษาครงน คอ นสตระดบปรญญาตร คณะท เกยวกบสาขาทางวทยาศาสตรสขภาพ ประกอบดวย คณะพลศกษา คณะพยาบาลศาสตร คณะแพทยศาสตร คณะทนตแพทยศาสตร คณะเภสชศาสตร และคณะสหเวชศาสตร จานวน 362 คน ทกาลงศกษาอยชนปท 1 – 3 ในมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ องครกษ มดชนมวลกายตงแต 25 กโลกรมตอตารางเมตรขนไป และ/หรอมเสนรอบเอวตงแต 90 เซนตเมตร หรอ 36 นว ในเพศชาย และเสนรอบเอวตงแต 80 เซนตเมตรหรอ 32 นวในเพศหญง และมความหนาของไขมนใตผวหนงมากกวารอยละ 22 ในเพศชาย และมากกวารอยละ 35 ในเพศหญง

กลมตวอยาง กลมตวอยางในงานวจยครงน คอ นสตจาก 6 คณะทกาลงศกษาอยในสาขาวชาดาน

สขภาพทมประสบการณดานสขภาพไมแตกตางกน กาลงศกษาอยชนปท 1 – 3 และมดชนมวลกายตงแต 25 กโลกรมตอตารางเมตรขนไป และ/หรอ มเสนรอบเอวตงแต 90 เซนตเมตร หรอ 36 นว ในเพศชาย และตงแต 80 เซนตเมตรหรอ 32 นวในเพศหญง และ/หรอมความหนาของไขมนใตผวหนงมากกวารอยละ 22 ในเพศชาย และมากกวารอยละ 35 ในเพศหญง ไดมา 3 คณะ คอ คณะพลศกษา คอ กลมทดลอง 1 คณะพยาบาลศาสตร คอ กลมทดลอง 2 และคณะสหเวชศาสตร คอ กลมควบคม คณะละ 24 คน โดยใชการสมแบบกลมทมกลมควบคม (Cluster Randomized Controlled Trail) ในการกาหนดขนาดของกลมตวอยาง ผวจยใชจานวนตามทเนเมตและคณะ (Nemet; & et al. 2005) แนะนาจานวนกลมตวอยางขนตาอยางนอย 11 คนตอกลมเพอพบการเปลยนแปลงของนาหนก และ 18 คนตอกลมเพอพบการเปลยนแปลงของดชนมวลกายอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และทระดบอานาจของการทดสอบเทากบ 95% และเพอใหครอบคลมตอการคนพบความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตทงนาหนกและดชนมวลกาย และเพอปองกนการสญหายของกลมตวอยาง ผวจยไดเพมขนาดกลมตวอยางอกรอยละ 20 โดยไดจากผลการศกษาวจยทเกยวของ พบวา

69 มคาเฉลยของการสญหายประมาณรอยละ 20 (วนชา กจวรพฒน; และคณะ. 2547; & Anderson; et al. 2008)

ภาพประกอบ 8 ขนตอนการสมตวอยาง เกณฑในการคดเลอกกลมตวอยาง ประกอบดวย

1. กลมตวอยางในงานวจยครงน คอ นสตระดบปรญญาตร คณะทเกยวกบสาขาทางวทยาศาสตรสขภาพ ประกอบดวย คณะพลศกษา คณะพยาบาลศาสตร และคณะสหเวชศาสตร ทกาลงศกษาอยชนปท 1 – 3 ทมดชนมวลกายตงแต 25 กโลกรมตอตารางเมตร และ/หรอมเสนรอบเอวตงแต 90 เซนตเมตร หรอ 36 นว ในผชาย และเสนรอบเอวตงแต 80 เซนตเมตรหรอ 32 นวในผหญง และ/หรอมความหนาของไขมนใตผวหนงมากกวารอยละ 22 ในเพศชาย และมากกวารอยละ 35 ในเพศหญง

2. มความสมครใจและไดรบการยนยอมจากผปกครองหรออาจารยทปรกษาใหเขารวมการวจย

3. ไมมโรคประจาตวทเปนอปสรรคตอการวจย 4. ไมเคยไดรบโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ การออกแบบงานวจยและแบบแผนการทดลอง

การวจยครงนเปนการวจยเชงทดลอง มการวดผลการทดลองเปน 3 ระยะ คอ กอนการทดลอง ภายหลงเสรจสนการทดลองทนทสปดาหท 8 และภายหลงเสรจสนการทดลองสปดาหท 12 โดยมการแบงกลมตวอยางออกเปน 3 กลม ดงน

นสตทมภาวะอวน จาก 6 คณะ ไดแก คณะพลศกษาคณะพยาบาลศาสตร คณะแพทยศาสตร คณะเภสชศาสตร

คณะทนตแพทยศาสตร และคณะสหเวชศาสตร จานวน 362 คน

กลมทดลอง 1 คณะพลศกษา จานวน 24 คน

กลมทดลอง 2คณะสหเวชศาสตร จานวน 24 คน

กลมควบคมคณะพยาบาลศาสตร

จานวน 24 คน

สมแบบกลมทมกลมควบคม (Cluster Randomized Controlled Trail)

70

Pretest Treatment Posttest 1 Posttest 2 กลมทดลองท 1 O1 X1 O2 O3 กลมทดลองท 2 O1 X2 O2 O3 กลมควบคม O1 X0 O2 O3 X1 = การใหโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง X2 = การใหโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง X0 = ไมไดรบโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 Self O1 = การวดกอนการทดลอง Pretest O2 = การวดหลงการทดลองเสรจสนทนทสปดาหท 8 (Posttest 1) O3 = การวดหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 (Posttest 2)

ภาพประกอบ 9 แสดงแบบแผนการทดลอง

จากภาพประกอบ 9 ผวจยจดใหมการเกบขอมลทงกลมทดลองท 1 กลมทดลองท 2 และ

กลมควบคม 3 ครง ไดแก การเกบขอมลกอนการทดลอง ซงเปนการเกบขอมลในดานขอมลทวไป การรบรความสามารถของตนเองในการดแลสขภาพ การกากบตนเอง การดแลสขภาพตนเอง เสนรอบเอว ดชนมวลกาย และความหนาของไขมนใตผวหนง

จากนนใหโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางแกกลมทดลอง 1 และใหโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลางกบกลมทดลองท 2 และกลมควบคม ปฏบตตวตามปกตโดยไมไดรบโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 Self เปนระยะเวลา 4 สปดาห สปดาหท 5 – 8 กลมทดลองทง 2 กลมจะมการกระตนเตอนทางโทรศพท สงเมลล และ Facebook และทาการเกบรวบรวมขอมลหลงการทดลองเสรจสนทนทสปดาหท 8 และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 ในกลมทดลองทง 2 กลมและกลมควบคม

การพทกษสทธ 1. ดาเนนการขอและไดรบรองการทาวจยในมนษย คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ในหนงสอรบรองเลขท SWUEC-EX55/2556 2. ผเขารวมวจยมความสมครใจและเซนยนยอมเขารวมโครงการวจยและไดรบการยนยอมจากอาจารย 3. สาหรบกลมควบคมภายหลงเสรจสนการทดลองจะไดรบเอกสาร แผนพบ และคมอเกยวกบการควบคมภาวะอวน

71

2. เครองมอทใชในการวจย การศกษาครงน ประกอบดวยเครองมอทใชในการทดลอง และเครองมอทใชเกบรวบรวมขอมล โดยมรายละเอยดดงตอไปน 2.1 เครองมอทใชในการทดลอง คอ โปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self โดยแบงออกเปน 2 ชด คอ 2.1.1 โปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง เปนโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมเพอการลดภาวะอวน โดยใชกลไกการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self คอ การรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเอง และใชวธการเนนผรบบรการเปนศนยกลาง คอ เทคนคการสรางกจกรรมทจะใหนสตทเขารวมกจกรรมเปนผลงมอปฏบตดวยตนเองทกขนตอน ดาเนนการแลกเปลยน เรยนรประสบการณซงกนและกน วางแผน และกาหนดเปาหมายขอตกลงในการรวมกจกรรมดวยกน และรวมรบผดชอบกบการปฏบตกจกรรม รบฟงความเหนของเพอนและผอนภายในกลม ชวยเหลอซงกนและกนในการทากจกรรมเพอจะนาไปสเปาหมายเพอใหภาวะอวนของสมาชกภายในกลมและภาพรวมของกลมลดลง โดยใชกระบวนการมสวนรวมและกระบวนการกลม แลกเปลยนความคดเหน และเลาประสบการณทประสบผลสาเรจและไมประสบผลสาเรจในการปฏบตพฤตกรรมสขภาพเพอลดภาวะอวนใหกบสมาชกภายในกลมไดรวมแกปญหา ฝกการทางานรวมกนโดยมการระดมสมอง คนหาปญหาอปสรรค วธแกไข ทบทวนเปาหมายและวางแผนเพอลดนาหนกตอภายในกลม ฝกประเมนผลการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพของตนเองโดยเปรยบเทยบกบผลงานของแตละกลม และสมาชกภายในกลมเพอปรบปรงพฒนา สมาชกรวมกนใหกาลงใจ ชนชมแสดงความยนด สมาชกภายในกลมรวมกนกระตนเตอนทางโทรศพท สงเมลล และ Facebook แบบเพอนชวยเพอนในลกษณะเปนคห การตดตามเยยมเยอน พดคยปญหาอปสรรคกบกลม ใหรางวลกบผประสบผลสาเรจ ประเมนผลโดยสมาชกในกลม รวมระยะเวลา 12 สปดาห ดงตาราง 7

72 ตาราง 7 แสดงความสมพนธระหวางเปาหมายของกจกรรมในโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรม สขภาพ 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง กจกรรม และแนวคดทใชในกลมทดลอง 1

ครงท เปาหมายของกจกรรมทสอดคลองกบวตถประสงคของ

โปรแกรม

กจกรรม แนวคดทใช

1 เพอพฒนาการรบรความสามารถตนเองและการดแลสขภาพ

1) ละลายพฤตกรรม ประเมนความคาดหวง และทกษะ เปดใจยอมรบและกาหนดขอตกลงในการรวมกจกรรม โดยแทรกกจกรรมสกด คอ สกดสงกระตนททาใหหว สะกด คอ สะกดใจไมใหกนเกน และสะกด คอ สะกดใหเพอนๆ ในกลมชวยกนออกกาลงกาย

การรบรความสามารถของตนเอง : การใชคาพดชกจง การใชตวแบบ การดแลสขภาพตนเอง

เพอพฒนาการรบรความสามารถของตนเอง

2) กจกรรมกลมสมพนธ แบงกลมละ 5 คน เลอกผนาทม สมาชกกลมยอยคดเลอกตวแทนกลมๆ ละ 1 คน

การรบรความสามารถของตนเอง : การใชคาพดชกจง การกระตนทางอารมณ


3) สรางสมพนธภาพ เพอใหสมาชกกลมไดรจกคนเคยกน - การแนะนาตนเอง - สมาชกกลมเลาประสบการณ แลกเปลยนความคดเหนเกยวกบการลดภาวะอวน

การรบรความสามารถตนเอง : การสรางประสบการณความสาเรจ การใชคาพดชกจง การใชตวแบบ

เพอพฒนาการกากบตนเอง

4) สมาชกภายในกลมชวยกนชงนาหนก วดสวนสง ประเมนคาดชนมวลกาย วดเสนรอบเอว บนทกภาพถายกอนเขารวมกจกรรมดวยตนเอง

การกากบตนเอง : การตดสนตนเอง





เพอพฒนาการกากบตนเอง และการดแลสขภาพ

5) สมาชกรวมกนกาหนดเปาหมายวางแผนในการลดภาวะอวนของตนเอง - กาหนดเมนอาหารเพอใหไดแคลอรทเพยงพอและเหมาะสมกบการลดนาหนก - กาหนดโปรแกรมการออกกาลงกายเพอลดนาหนก

การกากบตนเอง: การสงเกตตนเอง การดแลสขภาพตนเอง


6) สมาชกภายในกลมชวยกนฝกลงบนทกการเปลยนแปลงของนาหนกและพฤตกรรม 3 อ.

การกากบตนเอง : การสงเกตตนเอง การตดสนตนเอง

2 เพอพฒนาการกากบตนเอง

1) ประชมกลมตดตามความกาวหนาผลการลดนาหนกดวยการชงนาหนก วดรอบเอว วดความหนาของไขมนใตผวหนง ประเมนพฤตกรรมการดแลสขภาพจากคมอบนทก

การกากบตนเอง: การสงเกตและการตดสนตน


2) แลกเปลยนประสบการณทประสบความสาเรจในการลดนาหนกของตนเองภายในกลม

การรบรความสามารถของตนเอง : การสรางประสบการณทประสบผลสาเรจ การใชตวแบบ การใชคาพดชดจง


3) รายงานผลงานกลม และบรณาการความรของกลมยอยโดยการอภปรายกลมใหญ







4) สมาชกภายในกลมชวยกนฝกกากบตนเองดานอาหาร ออกกาลงกาย และการจดการความเครยด


เพอพฒนาการรบรความสามารถของตนเองและการกากบตนเอง

5) สมาชกภายในกลมฝกทกษะการเลอกชนด ปรมาณของอาหารในการลดนาหนกทเหมาะสมสาหรบตนเอง และตรวจสอบความถกตองและเสนอแนะภายในกลม

การรบรความสามารถของตนเอง : การใชตวแบบ การใชคาพดชกจง และ การดแลสขภาพตนเอง


1) สมาชกภายในกลมรวมกนชงนาหนก ฝกคานวณดชนมวลกาย วดเสนรอบเอว วดความหนาของไขมนใตผวหนงเปรยบเทยบกบเกณฑมาตรฐานและครงทผานมา


เพอพฒนาการรบรความสามารถและการกากบตนเอง

2) ฝกการทางานรวมกนโดยมการระดมสมอง คนหาปญหาอปสรรค วธแกไข และวางแผนเพอลดนาหนกภายในกลม

การรบรความสามารถของตนเอง : ประสบการณทประสบผลสาเรจ การใชตวแบบ การใชคาพดชกจง การกากบตนเอง : การสงเกตตนเอง การเตอนตวเอง


3) ฝกประเมนผลการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพของตนเองโดยเปรยบเทยบกบผลงานของกลมอนเพอปรบปรงพฒนา

การกากบตนเอง : การสงเกตตนเอง การเตอนตวเอง


ครงท เปาหมายของกจกรรมท

สอดคลองกบวตถประสงคของ



เพอพฒนาการรบรความสามารถ การกากบตนเอง และการดแลสขภาพ

4) สมาชกฝกทกษะการจดการความเครยดและ การออกกาลงกาย

การรบรความสามารถของตนเอง : ประสบการณทประสบผลสาเรจ ใชตวแบบ ใชคาพดชกจง และการดแลสขภาพ


1) สมาชกภายในกลมรวมบนทกและประเมน นาหนกตว ดชนมวลกาย และเสนรอบเอวภายในกลม


เพอพฒนาการรบรความสามารถของตนเอง และการดแลสขภาพ

2) การฝกจตเพมพลงชวต การรบรความสามารถของตนเอง : ประสบการณทประสบผลสาเรจ ใชตวแบบ ใชคาพดชกจง และการดแลสขภาพ


3) แลกเปลยนเรยนรรวมกนในการดแลตนเองพรอมชวยกนตอบปญหาสขภาพซงกนและกนภายในกลม

การรบรความสามารถของตนเอง : ประสบการณทประสบผลสาเรจ ใชตวแบบ ใชคาพดชกจง

เพอพฒนาการรบรความสามารถและการกากบตนเอง

4) สมาชกรวมกนประเมนปญหาอปสรรคเพอปรบเปลยนพฤตกรรมทไดผลและยงยน

การรบรความสามารถของตนเอง : ประสบการณทประสบผลสาเรจ ใชตวแบบ ใชคาพดชกจง การกากบตนเอง: การตดสนตนเอง การสงเกตตนเอง






5) สมาชกรวมกนใหกาลงใจ ชนชมแสดงความยนดและและใหรางวลกบคนทประสบผลสาเรจในชวงแรก

การกากบตนเอง : การแสดงปฏกรยาตอตนเอง

เพอพฒนาการรบรความสามารถของตนเอง และการกากบตนเอง

6) สมาชกภายในกลมรวมกนสรปผลของกจกรรมทไดทาไปแลวทงหมด

การรบรความสามารถของตนเอง : ประสบการณทประสบผลสาเรจ ใชตวแบบ ใชคาพดชกจง การกากบตนเอง : การตดสนตนเอง

5 – 8 เพอพฒนาการกากบตนเอง

1) สมาชกภายในกลมรวมกนกระตนเตอนทางการโทรศพท สงเมลล และ Facebook

การรบรความสามารถของตนเอง : ใชคาพดชกจง ประสบการณทประสบผลสาเรจ การกระตนทางอารมณ การกากบตนเอง : การสงเกตตนเอง


2) การตดตามเยยมเยอน พดคยปญหาอปสรรคกบกลม

การรบรความสามารถของตนเอง : ใชคาพดชกจง การกระตนทางอารมณ แนวคดการกากบตนเอง: การสงเกต และเตอนตวเอง






3) สมาชกบนทกและประเมนผลนาหนกตว ดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนง ภายในกลมทกสปดาห



1) บนทกและประเมนผล นาหนกตว ดชนมวลกาย และเสนรอบเอว ความหนาของไขมนใตผวหนง และพฤตกรรมสขภาพ 3 Self

การกากบตนเอง: การสงเกตตนเอง การตดสนตนเอง


3) รวมสงสรรค และแจกรางวลสมาชกกลมทกคนตามลาดบทสามารถปฏบตไดสาเรจและขอบคณซงกนและกนทสมาชกไดเสยสละเวลามาเขารวมกจกรรม ปดการทากจกรรมกลม

การกากบตนเอง: การแสดงปฏกรยาตอตนเอง

2.1.2. โปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 Self ทเนนผใหบรการ

เปนศนยกลาง เปนโปรแกรมทปรบเปลยนพฤตกรรมเพอการลดภาวะอวน โดยผวจยจะเปนผบรรยาย อธบาย สาธต กาหนดเนอหา วางแผนและกาหนดเปาหมายในการจดกจกรรมใหกบนสตทเขารวมกจกรรม นสตมหนาทในการเปนผฟง ผจด ผตอบคาถามและปฏบตตามทผวจยไดกาหนดเปาหมาย และกจกรรมเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพในการลดภาวะอวนใหกบนสต ผวจยจะใชตวแบบจากผทประสบผลสาเรจ และจะสอบถามถงปญหาอปสรรคทเกดขนขณะปฏบตกจกรรม และแกปญหา และ ประเมนผลการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพและเปรยบเทยบกบเปาหมายทตงไว ผวจยใหกาลงใจ ชนชมแสดงความยนดกบคนทประสบผลสาเรจ รวมทงตดตามกระตนเตอนทางโทรศพทสปดาหละ 1 ครง ใหรางวลกบผประสบผลสาเรจ รวมระยะเวลา 12 สปดาห ดงตาราง 8

78 ตาราง 8 แสดงความสมพนธระหวางเปาหมายของกจกรรมในโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรม สขภาพ 3 - Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง กจกรรมและแนวคดทใชในกลมทดลอง 2




1 เพอพฒนาการรบรความสามารถของตนเอง

1) วทยากรบรรยายใหความร ผลเสยเกยวกบโรคอวน การรบประทานอาหาร การออกกาลงกาย และความรเกยวกบการเผชญอารมณและสถานการณทมผลตอการลดภาวะอวน

การสรางการรบรความสามารถตนเอง : การสรางประสบการความสาเรจ การใชตวแบบ การใชคาพดชกจง


2) ผวจยวางแผนและตงเปาหมายในการลดภาวะอวนใหกบผเขารวมวจย



3) ผวจยแจกแบบบนทก พฤตกรรมบรโภคอาหาร การออกกาลงกายและการจดการความเครยดดวยตนเอง ชแจงรายละเอยดในการบนทกและประเมนผล การควบคมอารมณและการจดการความเครยด



4) วทยากรใหฝกการสงเกตตวเองเกยวกบพฤตกรรมบรโภคอาหาร การออกกาลงกายและการควบคมอารมณและบนทก

การกากบตนเอง : การสงเกตตนเอง

เพอพฒนาการกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเอง

5) ฝกบนทกและปฏบตการออกกาลงกายเพอสขภาพ

การกากบตนเอง : การสงเกตตนเอง การดแลสขภาพตนเอง


ครง ท เปาหมายของกจกรรมทสอดคลองกบวตถประสงคของ




1) ผวจยบนทกและประเมนผลนาหนกตว ดชนมวลกาย เสนรอบเอวเปรยบเทยบกบครงทผานมาและเกณฑมาตรฐาน



2) ผวจยกลาวชมเชยผทมนาหนกลดลงและใหกาลงใจผมนาหนกเทาเดมและเพมขน

การกากบตนเอง: การแสดงปฏกรยาตอตนเอง


3) ทบทวนความรดวยการบรรยาย เลอกนสตทลดนาหนกไดมาเปนตวแบบในการกระตนใหเกดความรสกตองการลดนาหนก



4) แจกคมอการออกกาลงกาย และฝกการสงเกตตวเองเกยวกบพฤตกรรมบรโภคอาหาร การออกกาลงกาย และการจดการความเครยด



5) ผวจยใหทบทวนเปาหมายในการลดนาหนก พฤตกรรมบรโภคอาหาร การออกกาลงกาย และจดการความเครยด

การกากบตนเอง : การสงเกตตนเอง และการตดสนตนเอง

เพอพฒนาการรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเองและการดแลสขภาพตนเอง

6) ผวจยสาธตอาหารลดนาหนก และฝกการจดการความเครยดดวยการฝกสมาธ ฝกปฏบตการออกกาลงกายดวยการเตนแอโรบก

การรบรความสามารถของตนเอง: การสรางประสบการณทประสบผลสาเรจ ใชตวแบบ การกากบตนเอง : การสงเกตตนเอง และการตดสนตนเอง การดแลสขภาพตนเอง






1) ผวจยบนทกและประเมนผลนาหนกตว วธการคานวณดชนมวลกาย เสนรอบเอวเปรยบเทยบกบครงกอน และเกณฑมาตรฐาน


เพอพฒนาการรบรความสามารถของตนเอง และการกากบตนเอง

2) ผวจยกลาวชมเชยผทมนาหนกลดลงและใหกาลงใจผมนาหนกเทาเดมและเพมขน

การรบรความสามารถของตนเอง : การใชคาพดชกจง การกากบตนเอง: การแสดงปฏกรยาตอตนเอง


3) ผวจยสอบถามปญหาและอปสรรคในการนาไปปฏบต ทงการบรโภคอาหารและการมกจกรรมทางกายและการจดการความเครยด และวางแผนแกไขปญหาอปสรรค



4) ประเมนแบบการสงเกต บนทกตนเองการรบประทานอาหารและการออกกาลงกายประจาสปดาห


เพอพฒนาการกากบตนเองและการดแลสขภาพตนเอง

5) ผวจยทบทวนเปาหมายการลดนาหนก พฤตกรรมการบรโภคอาหาร การออกกาลงกาย และผอนคลายความเครยด และบนทก

การกากบตนเอง : การสงเกตตนเอง การเตอนตวเอง การดแลสขภาพตนเอง


6) ผวจยจดเมนอาหารเปนตวอยาง การรบรความสามารถของตนเอง : ประสบการณทประสบผลสาเรจ





เพอพฒนาการรบรความสามารถของตนเอง และการดแลสขภาพตนเอง

7) ฝกสมาธและออกกาลงกายดวยการเตนแอโรบก

การรบรความสามารถของตนเอง : ประสบการณทประสบผลสาเรจ การดแลสขภาพตนเอง


1) บนทกและประเมนผล นาหนกตว วธการคานวณดชนมวลกายเปรยบเทยบกบครงกอน


เพอพฒนาการรบรความสามารถ และการกากบตนเอง

2) ผวจยชมเชยผทมนาหนกลดลงและใหกาลงใจผมนาหนกเทาเดมและเพมขน

การรบรความสามารถของตนเอง : การใชคาพดชกจง แนวคดการกากบตนเอง :การแสดงปฏกรยาตอตนเอง

เพอพฒนาการรบรความสามารถ และการกากบตนเอง

3) ผวจยซกถามปญหาและอปสรรคในการนาไปปฏบตพฤตกรรมดแลสขภาพ วางแผนแกไขปญหา

การรบรความสามารถของตนเอง:ประสบการณทประสบผลสาเรจ การใชตวแบบ การใชคาพดชกจง


4) ผวจยสรปผลของกจกรรมทไดทาไปแลวทงหมด


5 - 8 เพอพฒนาการกากบตนเอง

1) ผวจยกระตนเตอนทางโทรศพท สงเมลล และ Facebook

การกากบตนเอง: การสงเกตตนเอง


2) สมาชกบนทกนาหนกตว ดชนมวลกาย เสนรอบเอว และการดแลสขภาพเปนประจา

การกากบตนเอง: การสงเกตตนเอง การตดสนตนเอง การดแลสขภาพตนเอง


ครงท

เปาหมายของกจกรรมทสอดคลองกบวตถประสงค

ของโปรแกรม


12 เพอพฒนาการกากบตนเอง 1) บนทกและประเมนผล นาหนกตว ดชนมวลกาย และเสนรอบเอว ความหนาของไขมนใตผวหนง และพฤตกรรมสขภาพ 3 Self


เพอพฒนาการกากบตนเอง 2) รวมสงสรรค และแจกรางวลสมาชกกลมทกคนตามลาดบทสามารถปฏบตไดสาเรจและ กลาวขอบคณสมาชกทกคนทเสยสละเวลามาเขารวมกจกรรมปดการทากจกรรมกลม


นอกจากนเครองมอทใชในการทดลองยงประกอบไปดวยวทยากร สอการสอน และอปกรณอน ซงประกอบดวย

1. คมอตารางรายการอาหารและจานวนแคลอร 2. คมอตารางกจกรรม/ประเภทของการออกกาลงกายและจานวนแคลอร 3. แบบสงเกตและบนทกพฤตกรรมตนเอง 4. อปกรณเลนเกมประกอบการบรรยายและกจกรรมกลม 5. ตวอยางอาหารเพอใชในการสาธตและฝกปฏบต 6. ผสาธต/วทยากรดานโภชนาการและการออกกาลงกาย 7. อปกรณประเภทสอการสอน ไดแก ธงโภชนาการ โปสเตอรอาหาร 5 หม กราฟ

ดชนมวลกาย สไลด แผนพบ 8. อปกรณประกอบการออกกาลงกาย 9. ของทระลก

83 2.2 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย 2.2.1 แบบสอบถามขอมลทวไป แบบสอบถามขอมลทวไปเปนแบบสอบถามทผวจยสรางขนเอง เพอศกษาลกษณะบางประการของวยรนตอนปลาย ประกอบไปดวย นาหนกเปนกโลกรมและสวนสงเปนเมตร เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนง

ตวอยางแบบสอบถามขอมลทวไป (0) นาหนก........................กโลกรม (1) สวนสง..........................เซนตเมตร

2.2.2 แบบสอบถามการดแลสขภาพตนเอง ผวจยวดการดแลสขภาพโดยปรบแบบวดมาจากสพชชา วงคจนทร (2554) ทไดสรางแบบวดพฤตกรรมดแลสขภาพตนเองของผรบบรการท มภาวะอวนในเขตกรงเทพมหานคร ประกอบดวยขอคาถาม 12 ขอ ไดคาความเชอมนเทากบ 0.81 และองศนนท อนทรกาแหง (2552) ทไดสรางแบบวดการดแลสขภาพวดผ เขารวมโครงการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพจากงบประมาณสนบสนนของสานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตเขต 13 กรงเทพมหานคร แบบวดประกอบดวยขอคาถาม 7 ขอ มคาความเชอมน 0.85 ผวจยไดมปรบขอคาถามการดแลสขภาพตนเองใหเหมาะสมกบการศกษาในครงน โดยมขอคาถาม 28 ขอ แบบวดมลกษณะเปนแบบประเมนคา 6 ระดบ ตงแต “ปฏบตมากทสด” จนถง “ไมไดปฏบตเลย” มคาความเชอมน 0.88

ตวอยางแบบสอบถามการดแลสขภาพตนเอง (0) ทานออกกาลงกายตอเนองอยางนอย 30 นาท

( ) 1. ไมไดปฏบตเลย ( ) 2. ปฏบตนอย

( ) 3.ปฏบตคอนขางนอย ( ) 4. ปฏบตคอนขางมาก

( ) 5. ปฏบตมาก ( ) 6.ปฏบตมากทสด

เกณฑการใหคะแนน จากคาตอบทง 6 ตวเลอก ผตอบเลอกได 1 คาตอบในแตละขอ ขอคาถามมทงทางบวกและทางลบ ถาตอบ “ปฏบตมากทสด” ในคาถามเชงบวก จะได 6 คะแนน และลดลงมาตามลาดบจนถง “ไมไดปฏบตเลย” จะได 1 คะแนน สวนคาถามเชงลบจะใหคะแนนตรงกนขาม ถาผตอบไดคะแนนรวมมากกวาแสดงถงมการดแลสขภาพตนเองมากกวาผทไดคะแนนรวมตากวา

84

2.2.3 แบบสอบถามการกากบตนเอง ผวจยวดการกากบตนเองจากแบบวดทปรบมาจากแบบวดของสพชชา วงคจนทร

(2554) ทไดสรางแบบวดการกากบตนเองของผรบบรการทมภาวะอวนในเขตกรงเทพมหานคร โดยแบบสอบถามประกอบดวยขอคาถาม 24 ขอ และมคาความเชอมน 0.81 และแบบวดขององศนนท อนทรกาแหง (2552) ทไดสรางแบบวดการกากบตนเองวดผเขารวมโครงการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพจากงบประมาณสนบสนนของสานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตเขต 13 กรงเทพมหานคร โดยแบบวดประกอบดวยขอคาถาม 5 ขอ และมคาความเชอมน 0.80 ผวจยไดมการปรบขอคาถามการกากบตนเองใหเหมาะสมกบการศกษาในครงน โดยมขอคาถาม 31 ขอ แบบวดมลกษณะเปนแบบประเมนคา 6 ระดบ ตงแต “ปฏบตมากทสด” จนถง “ไมไดปฏบตเลย” มคาความเชอมนทงฉบบ 0.93

ตวอยางแบบสอบถามการกากบตนเอง (0) ทานเตอนตวเองใหออกกาลงกายอยางนอย 30 นาท

..……… ………… ……….. ……….. ..……… ………. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย เกณฑการใหคะแนน จากคาตอบทง 6 ตวเลอก ผตอบเลอกได 1 คาตอบในแตละขอ ขอคาถามมทงทางบวกและทางลบ ถาตอบ “ปฏบตมากทสด” ในคาถามเชงบวก จะได 6 คะแนน และลดลงมาตามลาดบจนถง “ไมไดปฏบตเลย” จะได 1 คะแนน ในคาถามเชงลบจะใหคะแนนตรงกนขาม ถาผตอบไดคะแนนรวมมากกวาแสดงถงมการกากบตนเองมากกวา ผทตอบไดคะแนนรวมตากวา

2.2.4 แบบสอบถามการรบรความสามารถของตนเอง ผวจยวดการรบรความสามารถของตนเองในการดแลสขภาพจากแบบวดทปรบมา

จากแบบวดของสพชชา วงคจนทร (2554) ทไดสรางแบบวดการรบรความสามารถของตนตอพฤตกรรมดแลสขภาพของผรบบรการทมภาวะอวนในเขตกรงเทพมหานคร ประกอบดวยขอคาถาม 12 ขอ มคาความเชอมน เทากบ 0.89 และองศนนท อนทรกาแหง (2552) ทไดสรางแบบวดการรบรความสามารถของตนตอพฤตกรรมสขภาพวดผเขารวมโครงการปรบเปลยนพฤตกรรมดแลสขภาพจากงบประมาณสนบสนนของสานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตเขต 13 กรงเทพมหานคร โดยแบบวดประกอบดวยขอคาถาม 5 ขอ และมคาความเชอมน 0.73 ผวจยไดปรบขอคาถามการรบรความสามารถของตนในการดแลสขภาพตนเองใหเหมาะสมกบการศกษาในครงน โดยมขอคาถาม 12 ขอ แบบวดมลกษณะเปนแบบประเมนคา 6 ระดบ ตงแต “จรงทสด” จนถง “ไมจรงเลย” มคาความเชอมนทงฉบบ 0.88

85

ตวอยางแบบวดการรบรความสามารถของตนเอง (0) ฉนมนใจวาฉนสามารถออกกาลงกายใหไดครงละอยางนอย 30 นาทตอวน

..……… ………… ……….. ……….. ..……… ………. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงเลย

เกณฑการใหคะแนน จากผตอบเลอกได 1 คาตอบในแตละขอ ขอคาถามเปนขอคาถามทางบวก ถาตอบ “จรงทสด” จะได 6 คะแนน และลดลงมาตามลาดบจนถง “ไมจรงเลย” จะได 1 คะแนน ถาผตอบไดคะแนนรวมสงกวาแสดงวามการรบรความสามารถของตนเองในการดแลสขภาพสงกวา ผทตอบไดคะแนนรวมตากวา

2.2.5 ตวอยางแบบบนทกนาหนก และสวนสง

ชอ – สกล กอน นาหนก (กโลกรม) และสวนสง (เซนตเมตร)

สปดาห 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

3. การหาคณภาพเครองมอ 3.1 เครองมอทใชในการทดลอง โปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง และโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง เปนโปรแกรมทผวจยสรางขนจากการศกษาเอกสารตารา และงานวจยทเกยวของ ประกอบดวย เนอหาของกจกรรม วธดาเนนกจกรรม และการประเมน โดยรายละเอยดของการดาเนนกจกรรมจะกลาวถงกจกรรม ทฤษฎทใชในแตละกจกรรมและผลทคาดวาจะเกด ผวจยนาโปรแกรมทสรางขนไปใหอาจารยทปรกษาตรวจสอบและพจารณาปรบปรงแกไข หลงจากนนนาไปใหผเชยวชาญทางดานหลกสตรและการศกษา ดานจตวทยาและสงคม ดานการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ จานวน 5 ทาน ตรวจสอบเนอหา โครงสราง แนวคดทฤษฎทนามาใช รปแบบกจกรรม ความเหมาะสมของกจกรรม หลงจากนนนามาปรบปรงแกไขตามคาแนะนาของผเชยวชาญแลวจงนาโปรแกรมทไดรบการปรบปรงไปทดลองใชกบนสตทมลกษณะใกลเคยงกบกลมตวอยาง 2 กลมๆ ละ 5 คน กลม 1 ทดลองใชโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง และกลม 2 ทดลองใชโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง เพอทาการประเมนความเหมาะสมทางดานเนอหา ความยากงายของการใชภาษาและการสอความหมาย ลาดบขนตอนกจกรรม ชดเจน ความเขาใจในแตละระยะของกจกรรม แลวจงนาโปรแกรมดงกลาวมาแกไขปรบปรงกอนนาไปใชในการทดลอง

86

3.2 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล 1. การตรวจสอบความตรงตามเนอหา (Content validity) นาแบบสอบถามทไดปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะของอาจารยทปรกษาไปให

ผเชยวชาญทางจตวทยาและการสรางเครองมอวดจานวน 5 ทาน เปนผตรวจสอบความถกตอง ครอบคลมของเนอหา และนยามพฤตกรรมทตองการศกษา จากนนนามาปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญ

2. การหาคาความเชอมน (Reliability) นาแบบสอบถามทไดปรบปรงแลวจากความคดเหนของผเชยวชาญไปทดลองใชกบ

นสตทมคณะพลศกษาและคณะพยาบาลทไมไดเปนกลมตวอยาง จานวน 50 คน มาทดสอบหาคาความเชอมนโดยการหาคาสมประสทธอลฟาของครอนบค (Cronbach’s alpha coefficient) (พวงรตน ทวรตน. 2540) และหาคาอานาจจาแนกโดยหาคาสมประสทธสหสมพนธระหวางคะแนนรายขออยระหวาง 0.20 – 0.80 กบคะแนนรายฉบบอยระหวาง 0.88 – 0.93

การเกบรวบรวมขอมล ในงานวจยครงนผวจยไดดาเนนการเกบรวบรวมขอมลตามขนตอน แบงเปน 3 ระยะ ดงน 1. ระยะเตรยมการกอนการทดลอง ใชระยะเวลา 2 สปดาห 1.1 ผวจยทาหนงสอขออนญาตจากบณฑตวทยาลย ตดตอประสานงานและขอความรวมมอจากคณบดคณะพลศกษา คณะพยาบาลศาสตร คณะสหเวชศาสตร มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ เพอขอความอนเคราะหในการทาวจยและขอใชสถานท 1.2 ตดตอประสานงานกบอาจารยหรอผประสานงานเพอชแจงวตถประสงค รายละเอยดขนตอนในการทาวจย และขอความรวมมอในการดาเนนการทดลองและเกบรวบรวมขอมล 1.3 ผวจยรวมกบอาจารยคณะพลศกษา คณะพยาบาลศาสตร และคณะสหเวชศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ทาการคดเลอกนสตตามเกณฑทกาหนดไว เพอเปนกลมตวอยางตามทกลาวมาแลวขางตน 1.4 จดเตรยมสถานทและอปกรณตางๆ 1.5 ชแจงการเขารวมเปนกลมตวอยางและขนตอนในการศกษาวจยในครงน 2. ระยะดาเนนการทดลอง ใชระยะเวลา 13 สปดาห โดยแบงออกเปน 3 ระยะ ดงน 2.1 ระยะเกบขอมลพนฐาน เปนระยะทผวจยเกบรวบรวมขอมลตวแปรตามของกลมตวอยาง ซงจะดาเนนการกอนการใชโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self เปนเวลา 1 สปดาห ตวแปรตามทตองเกบขอมลในระยะน ประกอบดวย การรบรความสามารถของตนเองในการดแลสขภาพ การกากบตนเอง การดแลสขภาพตนเอง ชงนาหนก วดสวนสงเพอหาคาดชนมวลกาย วดเสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนง

87 2.2 ระยะดาเนนการปรบพฤตกรรม 2.2.1 กลมทดลอง 1 เขารวมโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง และ กลมทดลอง 2 เขารวมโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง โดยมการจดกจกรรม สปดาหละ 1 ครงๆ ละประมาณ 120 นาท โดยกลมทดลอง 1 ในวนองคาร และกลมทดลองท 2 จดกจกรรมในวนพฤหสบดเวลา 15.00 – 17.00 น. เปนระยะเวลา 4 สปดาห 2.2.2 ระยะกระตนเตอนจากสปดาหท 5 ถงสปดาหท 8 จะกระตนเตอนดวยการโทรศพท ทางเมลล และ Facebook อยางนอยสปดาหละ 1 ครง สาหรบกลมทดลอง 1 โดยสมาชกภายในกลม และกลมทดลอง 2 จะกระตนเตอนดวยการโทรศพท และทางเมลล อยางนอยสปดาหละ 1 ครง โดยผวจย ในระยะนกลมตวอยางจะไดบนทกพฤตกรรมการบรโภคอาหาร การมกจกรรมทางกาย ประจาวน และการควบคมอารมณและการผอนคลายความเครยด รวมกบการชงนาหนก และวดรอบเอวทกสปดาห 2.2.3 กลมทดลองทง 2 กลม และกลมควบคม วดและประเมนผลตวแปรตามหลงเสรจสนการทดลองทนท (8 สปดาห) 2.2.4 กลมทดลองทง 2 กลม และกลมควบคม วดและประเมนผลหลงเสรจสนการทดลองแลว 1 เดอน ระยะเวลาในการวจยระหวางเดอนมถนายน 2555 จนถงเดอนกมภาพนธ 2556 สาหรบกลมควบคม ไมไดรบโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพใหปฏบตตวตามปกตในชวตประจาวน 2.3 ระยะหลงการทดลองสปดาหท 12 เปนระยะทใหกลมตวอยางยตการใชโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพไปแลว 4 สปดาห และทาการวดขอมลตวแปรตาม ในสปดาห ท 12 นอกจากการเกบขอมลตวแปรตามแลว ยงใหทาแบบประเมนความพงพอใจภาพรวมของโปรแกรม สมภาษณเกยวกบผลของโปรแกรมเพอตดตามการปฏบตดวยตนเองของกลมตวอยางในชวตประจาวนเพมเตม

88

ภาพประกอบ 10 สรปขนตอนการดาเนนงานและการเกบรวบรวมขอมลตวแปรในแตละระยะ

กลมทดลอง 1 กลมควบคม

ใหโปรแกรมการการปรบเปลยนพฤตกรรมดแลสขภาพทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง

- ชงนาหนก

- บนทกพฤตกรรม

- วดสวนสง - วดเสนรอบเอว

- วดความหนาของไขมนใตผวหนง

ไมไดรบโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ

- ชงนาหนก




เตรยมการกอนการทดลอง

คดเลอกกลมตวอยางตามเกณฑทกาหนด

จดกลมตวอยางเขากลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม

เกบขอมลพนฐานทงกลมทดลองและกลมควบคม 1. ขอมลสวนบคคล 2. การรบรความสามารถของตนเองในการดแลสขภาพ 3. การกากบตนเอง 4. การดแลสขภาพตนเอง 5. ดชนมวลกาย (ชงนาหนก วดสวนสง) 6. วดเสนรอบเอว 7. วดความหนาของไขมนใตผวหนง

เกบขอมลระยะตดตามผลทงกลมทดลองและกลมควบคม 1. การรบรความสามารถของตนเอง 2. การกากบตนเอง 3. การดแลสขภาพตนเอง 4. ดชนมวลกาย (ชงนาหนก วดสวนสง) 5. วดเสนรอบเอว 6. วดความหนาของไขมนใตผวหนง

กลมทดลอง 2

ใหโปรแกรมการการปรบเปลยนพฤตกรรมดแลสขภาพทเนนผ

ใหบรการเปนศนยกลาง - ชงนาหนก




89

การจดกระทาและวเคราะหขอมล ผวจยดาเนนการวเคราะหขอมลโดยใชสถต ดงน

1. ขอมลทวไปและลกษณะพนฐานของตวแปร วเคราะหดวยสถตเชงพรรณนา ไดแก คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน

2. ตรวจสอบการแจกแจงปกต โดยใช ความเบ ความโดง และสถต Shapiro-Wilk 3. ตรวจสอบความเทากนของเมทรกซความแปรปรวน-แปรปรวนรวมของตวแปร โดยใช

สถตบอกซ (Box’s M) เพอตรวจสอบขอตกลงเบองตนของการใชสถต MANOVA 4. ทดสอบสมมตฐานขอท 1 โดยใชการวเคราะหแบบวดซา 2 ทาง (Two - way Repeated

Measures MANOVA และ Two-way ANOVA with Repeated Measures) 5. ทดสอบสมมตฐาน ขอ 2 – 6 โดยใชการวเคราะหความแปรปรวนหลายตวแปร (MANOVA

และ ANOVA with Repeated Measures)

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

งานวจยเรอง ผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self เพอลดภาวะอวนของวยรนตอนปลาย มสมมตฐานการวจย 5 ขอ ทเปนแนวทางในการวเคราะหขอมล คอ

1. มปฏสมพนธรวมกนระหวางโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมกบครงทของการวด ทมตอพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self และ ภาวะอวน

2. นสตทเขารวมโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางในกลมทดลอง 1 และนสตทเขารวมโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลางในกลมทดลอง 2 มพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทงในระยะหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 สงกวากลมควบคม


4. นสตทเขารวมโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางในกลมทดลอง 1 และ นสตทเขารวมโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลางในกลมทดลอง 2 มภาวะอวนทงในระยะหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 ตากวากลมควบคม

5. นสตทเขารวมโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางในกลมทดลอง 1 และนสตทเขารวมโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลางในกลมทดลอง 2 มภาวะอวนทงในระยะหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 ตากวากอนทดลอง

สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล χ แทน คาเฉลย SD แทน คาเบยงเบนมาตรฐาน F แทน คาสถต F ทไดจากการคานวณ Sig. แทน ระดบนยสาคญทางสถต (ทระดบ .05) Std. Error แทน คาความคลาดเคลอนมาตรฐาน df แทน ระดบของความเปนอสระ SS แทน ผลรวมของกาลงสอง MS แทน คาเฉลยของกาลงสอง)

91

P แทน ระดบนยสาคญทางสถต Λ แทน คาสถตในการทดสอบความแปรปรวนหลายตวแปร Partial η2 แทน คาขนาดอทธพล (Effect Size) F แทน คาสถตทไดจากการคานวณความแปรปรวน Multivariate F test แทน คาสถตทไดจากการคานวณความแปรปรวนหลายตวแปร G แทน รปแบบโปรแกรม (G1 คอ รปแบบโปรแกรมทใชกบกลมทดลอง 1 ซง

เปนกลมทไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผเรยนเปนศนยกลาง .G2 คอ รปแบบโปรแกรมทใชกบกลมทดลอง 2 ซงเปนกลมทไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง G3 คอ กลมควบคมซงเปนกลมทไมไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมดแลสขภาพ)

T แทน ครงของการวด แบงออกเปน 3 ครง คอ ครงท 1 กอนการทดลอง (T1) ครงท 2 หลงการทดลองเสรจสนทนท (T2) และ ครงท 3 หลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 (T3)

N แทน จานวนนกศกษาในกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม ตอนท 1 ลกษณะของกลมตวอยางและคาสถตพนฐานของตวแปร

กลมตวอยางในการวจยครงนไดจากนสต 3 คณะ คอ คณะพลศกษา คณะพยาบาลศาสตร และคณะสหเวชศาสตร ชนปท 1 – 3 ทสมครใจเขารวมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพและมภาวะอวนจานวน 72 คน เปนกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม กลมละ 24 คน

การวจยครงนไดออกแบบการวจยในลกษณะการวดซา (Repeated Measure Design) ซงทาการวดตวแปรดชนมวลกาย เสนรอบเอว ความหนาของไขมนใตผวหนง การดแลสขภาพ การกากบตนเอง และการรบรความสามารถตนเอง 3 ครงดวยกน ไดแก

การวดครงท 1 : กอนทดลอง (T1) การวดครงท 2 : หลงการทดลองเสรจสนทนท (T2) และ การวดครงท 3 : หลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 (T3) สาหรบคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของการรบรความสามารถของตนเอง การ

กากบตนเอง การดแลสขภาพ ดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนง ใน 3 ครงของการวด ซงจาแนกตามประเภทของรปแบบของโปรแกรม (กลมทไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง กลมทไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง และกลมทไมไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมดแลสขภาพ จะนาเสนอผลการวเคราะหขอมลในตาราง 9

92

ตาราง 9 คาเฉลย ( χ ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) ของการรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง การดแลสขภาพตนเอง ดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมน ใตผวหนง

ตวแปร

กลมทดลอง 1 (N=22)

กลมทดลอง 2 (N=20)

กลมควบคม (N=20)

χ SD χ SD χ SD

1. การรบรความสามารถของตนเอง

กอนการทดลอง หลงการทดลองสปดาหท 8 หลงเสรจสนการทดลองสปดาหท 12

51.36 54.59 57.22

7.56 9.60 6.80

51.30 53.25 53.50

9.53 9.01 6.57

49.95 49.65 49.90

7.02 7.02 6.39

2. การกากบตนเอง กอนการทดลอง หลงการทดลองสปดาหท 8 หลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12

129.72 143.36 149.45

13.69 18.88 18.43

129.25 132.15 133.60

17.27 18.47 20.97

123.60 126.05 127.30

20.09 18.18 19.10

3. การดแลสขภาพตนเอง กอนการทดลอง หลงการทดลองสปดาหท 8 หลงเสรจสนการทดลองสปดาหท 12

104.50 110.57 112.04

9.00 10.76 12.54

99.05 106.35 105.35

13.40 9.39 11.82

103.15 103.45 103.05

10.89 7.68 7.38

4. ดชนมวลกาย

กอนการทดลอง หลงการทดลองสปดาหท 8 หลงเสรจสนการทดลองสปดาหท 12

27.94 26.16 25.86

2.64 2.71 2.80

27.38 26.76 26.69

2.08 2.01 2.06

28.22 28.09 28.16

3.15 3.17 3.19

5. เสนรอบเอว กอนการทดลอง หลงการทดลองสปดาหท 8 หลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12

89.04 85.13 82.72

6.77 5.94 5.79

87.72 86.12 85.70

6.01 5.90 5.85

88.42 88.00 88.07

7.86 8.08 8.10

6. ความหนาของไขมนใตผวหนงกอนการทดลอง หลงการทดลองสปดาหท 8 หลงเสรจสนการทดลองสปดาหท 12

40.82 38.67 37.12

4.35 3.93 4.05

40.22 38.96 38.31

2.57 2.66 2.07

40.34 40.24 40.27

3.96 4.11 4.00

จากตาราง 9 เมอพจารณาโดยภาพรวมสรปไดวา คะแนนรวมเฉลยการรบรความสามารถ

ของตนเองของกลมทดลองท 1 ทไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง มแนวโนมสงขนกวากอนการทดลองทงหลงการทดลองเสรจสนทนท และ

93

หลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 มคาเฉลยเทากบ 51.36. 54.59 และ 57.22 ตามลาดบ เชนเดยวกบกลมทดลองท 2 ทไดรบโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง มคะแนนรวมเฉลยการรบรความสามารถของตนเองเทากบ 51.30. 53.25 และ 53.50 ตามลาดบ สวนกลมควบคม ทไมไดรบโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3-Self มคะแนนรวมเฉลยการรบรความสามารถของตนเองคอนขางคงททงกอนการทดลอง หลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 มคาเฉลยเทากบ 49.95. 49.65 และ 49.90 ตามลาดบ คะแนนรวมเฉลยตวแปรการกากบตนเองของกลมทดลองท 1 ทไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง มแนวโนมคาเฉลยการกากบตนเองสงขนกวากอนการทดลองทงหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 มคาเฉลยเทากบ 129.72. 143.36 และ 149.45 ตามลาดบ เชนเดยวกบกลมทดลองท 2 ทไดรบโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง มแนวโนมคาเฉลยการกากบตนเองสงขนกวากอนการทดลองเทากบ 129.25.132.15 และ133.60 สวนกลมควบคม ทไมไดรบโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3-Self มคาเฉลยการกากบตนเองเพมขนกวากอนการทดลองทงหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 คอ 123.60. 126.05 และ 127.30 ตามลาดบ คะแนนรวมเฉลยตวแปรการดแลสขภาพตนเองของกลมทดลองท 1 ทไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง มแนวโนมสงขนกวากอนการทดลองทงหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 มคาเฉลยการดแลสขภาพตนเองเทากบ 104.50. 110.57 และ 112.04 ตามลาดบ เชนเดยวกบกลมทดลองท 2 ทไดรบโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง มคาเฉลยการดแลสขภาพตนเองเทากบ 99.05. 106.35 และ 105.35 ตามลาดบสวนกลมควบคม ทไมไดรบโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3-Self คอนขางคงททงกอนการทดลอง หลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 มคาเฉลยเทากบ 103.15. 103.45 และ 103.05 ตามลาดบ

ตอนท 2 ผลการวเคราะหขอมลเชงปรมาณเพอการทดสอบสมมตฐาน

การวจยครงน ผวจยใชเทคนคการวเคราะหขอมล ไดแก Two - way Repeated Measures MANOVA .MANOVA และ ANOVA with Repeated Measures ทงนกอนทาการทดสอบสมมตฐานของการวจย ผวจยไดทาการทดสอบขอตกลงเบองตนทเกยวของกบเทคนคการวเคราะหดงกลาวขางตน โดยมรายละเอยดดงน

1. การแจกแจงของตวแปรเปนปกต กลมตวอยางในการวจยนมจานวนกลมละ 24 คน การตรวจสอบการแจกแจงของขอมลจงใชการตรวจสอบความเบและความโดงของตวแปรแตละตว ควบคไปกบการใชสถต Shapiro-Wilk (ผจงจต อนทสวรรณ. 2545: 44. 51) ซงผลการวเคราะห

94

ขอมลพบวา สวนใหญไมมนยสาคญทางสถต ยกเวนตวแปรดชนมวลกาย และตวแปรเสนรอบเอวของกลมควบคม ดงนน จงถอไดวาตวแปรตามในแตละกลมมการแจกแจงเปนปกต ซงเปนไปตามขอตกลงเบองตน 2. ความเทากนของเมทรกซความแปรปรวน-แปรปรวนรวม จากการตรวจสอบโดยใช Box’s M Test พบวา ไมมนยสาคญทางสถต แสดงวาความแปรปรวน-แปรปรวนรวมของตวแปรตามในแตละกลมไมแตกตางกน (ผลการวเคราะหเพอทดสอบขอตกลงเบองตนของการใชสถต MANOVA แสดงดงภาคผนวก ค) กลาวโดยสรป จะเหนไดวาขอมลสาหรบการวจยน เปนไปตามขอตกลงเบองตนของการใชสถต MANOVA และไดตรวจสอบตวแปรตามในแตละกลมกอนการทดลองแลว พบวา ไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต ดงนน จงนาไปสการทดสอบสมมตฐานได สาหรบรายละเอยดของผลการวเคราะหขอมลเชงปรมาณเพอการทดสอบสมมตฐานมดงน สมมตฐาน 1 มปฏสมพนธรวมกนระหวางโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมกบครงทของการวด ทมตอพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self และ ภาวะอวน ตาราง 10 ผลการวเคราะหความแปรปรวนหลายตวแปรสองทางแบบวดซาของตวแปรพฤตกรรม สขภาพ 3 - Self โดยพจารณาตามกลมการทดลอง และครงของการวด

แหลงความแปรปรวน คาสถตWilks’s Lambda

(Λ)

Multivariate F test

df p Partial η2

ระหวางกลม กลมการทดลอง (A) .71 1.65 12 .08 .15ภายในกลม ครงของการวด (B) .16 20.04 12 .00* .83ปฏสมพนธ (A*B) .17 5.66 24 .00* .58

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .05

จากตาราง 10 ผลการวเคราะหความแตกตางภายในกลม เมอพจารณาปฏสมพนธระหวาง

กลมการทดลอง และครงของการวดมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (Multivariate F test =5.66. df=24. p=.00) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .58 แสดงวา ผลของกลมการทดลองทมผลตอพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self เปลยนไปตามครงของการวด ซงผลดงกลาวทาใหไมสามารถสรปผลของกลมการทดลองและครงของการวดในการวเคราะหได ดงนนผวจยจงทาการวเคราะหตอ

95

โดยการวเคราะหความแปรปรวนตวแปรเดยวสองทางแบบวดซา (two-way ANOVA with repeated measures) ของตวแปรตามทละตวแปร เพอพจารณาอทธพลของกลมการทดลองกบครงของการวดทมตอตวแปรตามแตละตวแปร มรายละเอยดการวเคราะหตาราง 11 ตาราง 11 ผลการวเคราะหความแปรปรวนตวแปรเดยวของการวดซา จาแนกรายตวแปรของ พฤตกรรมสขภาพ 3-Self โดยพจารณาตามครงของการวด

แหลงความแปรปรวน SS df MS F p Partial η2 การรบรความสามารถของตนเอง

ระหวางกลม

กลมทดลอง1-กลมทดลอง2-กลมควบคม (A) 662.32 2 331.16 3.39 .04* .10 ความคลาดเคลอน 5749.07 59 97.44

ภายในกลม กอนทดลอง-หลงทดลองทนท-หลงสปดาหท 12 (B) 224.22 2 112.11 2.58 .08 .04

ปฏสมพนธ (A*B) 196.48 3.83 51.23 1.13 .34 .04 ความคลาดเคลอน 2073.37 59 35.14 การกากบตนเอง ระหวางกลม


ภายในกลม กอนทดลอง-หลงทดลองทนท-หลงสปดาหท 12 (B) 2771.40 2 1385.70 10.65 .00* .15

ปฏสมพนธ (A*B) 1834.54 4 460.88 3.54 .01* .11 ความคลาดเคลอน 9820.55 59 166.45

การดแลสขภาพตนเอง ระหวางกลม



ปฏสมพนธ (A*B) 441.33 3.99 110.37 1.09 .36 .04 ความคลาดเคลอน 6059.72 59 102.70

* มนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05

96

จากตาราง 11 ผลการวเคราะหความแปรปรวนตวแปรเดยวของการวดซาจาแนกรายตวแปร โดยพจารณาตามครงของการวด สามารถสรปและแปลผลไดดงน การรบรความสามารถของตนเอง ผลการวเคราะห พบวา ปฏสมพนธของกลมการทดลองและครงของการวด ไมมนยสาคญทางสถต (F=1.13. df=3.83. p=.34) ซงแสดงวากลมทดลองทแตกตางกนสงผลตอการรบรความสามารถของตนเองไมแตกตางกน

การกากบตนเอง ผลการวเคราะหพบวา ปฏสมพนธของกลมการทดลองและครงของการวด (F=3.54. df=2. P=.01) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .11 แสดงวา ผลของกลมทดลองมตอการกากบตนเองเปลยนไปตามครงของการวด

การดแลสขภาพตนเอง ผลการวเคราะห พบวา ปฏสมพนธของกลมการทดลองและครงของการวด ไมมนยสาคญทางสถต (F=1.09. df=3.99. P=.36) ซงแสดงวากลมทดลองทแตกตางกนสงผลตอการดแลสขภาพตนเองเปลยนไปตามครงของการวดไมแตกตางกน

จากปฏสมพนธดงกลาว ผวจยจงนาเสนอกราฟเสนแสดงระดบคะแนนเฉลยของการกากบตนเอง ตามภาพประกอบ 11

120

125

130

135

140

145

150

155

กลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 กลมควบคม

กอนการทดลอง

หลงการทดลองเสรจสนทนท

หลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12

ภาพประกอบ 11 กราฟแสดงคาเฉลยของการกากบตนเองของวยรนทมภาวะอวน เปรยบเทยบ ระหวางกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม และครงของการวดระหวางกอน การทดลอง หลงการทดลองเสรจสนทนท หลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 จากกราฟ แสดงอทธพลปฏสมพนธระหวางกลมการทดลองกบครงของการวดทมตอการกากบตนเองของนสตทมภาวะอวน พบวา ลกษณะของปฏสมพนธ แบบ Ordinal Interaction Effect ซงผลปฏสมพนธทเกดขน จะทาใหเฉพาะขนาดของความสมพนธระหวางตวแปรอสระ (กลมการทดลอง/ครงของการวด) กบตวแปรตาม (การกากบตนเอง) เปลยนไปตามแตละคาของตวแปรอสระอน (กลมการทดลอง/ครงของการวด) แตการเปลยนแปลงนน ไมมากพอทจะเปลยนทศทางของความสมพนธใหเปนไปในทางตรงขามกนอยางสนเชง จงดทผลนยสาคญท Main Effect (นาชย ศภฤกษชยสกล. ม.ป.ป.)

คะแน

นเฉล

ยของการกากบต

นเอง

97

ในการวจยครงนพบวา กลมทดลองตางกนสงผลใหการกากบตนเองตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 จากกราฟแสดงใหเหนวากลมทดลอง 1 และกลมทดลอง 2 มคาเฉลยคะแนนการกากบตนเองสงกวากลมควบคม ทงหลงการทดลองเสรจสนทนท หลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 สวนครงของการวดพบวา หลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 มคาเฉลยคะแนนการกากบตนเองสงกวาหลงการทดลองเสรจสนทนท ทงในกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม ตาราง 12 ผลการวเคราะหความแปรปรวนหลายตวแปรสองทางแบบวดซาของภาวะอวน โดยพจารณาตามกลมการทดลอง และครงของการวด

แหลงความแปรปรวน คาสถตWilks’s Lambda

(Λ)

Multivariate F test

df p Partial η2

ระหวางกลม กลมการทดลอง (A) .93 .672 12 .67 .03ภายในกลม ครงของการวด (B) .22 32.2 12 .00* .78ปฏสมพนธ (A*B) .24 9.43 24 .00* .51


จากตาราง 12 ผลการวเคราะหความแตกตางภายในกลม เมอพจารณาปฏสมพนธระหวาง

กลมการทดลอง และครงของการวดมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (Multivariate F test =5.66. df=24. p=.00) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .51 แสดงวาผลของกลมการทดลองทมผลตอภาวะอวนเปลยนไปตามครงของการวด ซงผลดงกลาวทาใหไมสามารถสรปผลของกลมการทดลองและครงของการวดในการวเคราะหได ดงนนผวจยจงทาการวเคราะหตอ โดยการวเคราะหความแปรปรวนตวแปรเดยวสองทางแบบวดซา (two-way ANOVA with repeated measures) ของตวแปรตามทละตวแปร เพอพจารณาอทธพลของกลมการทดลองกบครงของการวดทมตอตวแปรตามแตละตวแปร มรายละเอยดการวเคราะหตาราง 11

98

ตาราง 13 ผลการวเคราะหความแปรปรวนตวแปรเดยวของการวดซา จาแนกรายตวแปรของ ภาวะอวน โดยพจารณาตามครงทของการวด

แหลงความแปรปรวน SS df MS F p Partial

η2 ดชนมวลกาย ระหวางกลม

กลมทดลอง1-กลมทดลอง2-กลมควบคม (A) 78.64 2 39.32 1.83 .16 .06ความคลาดเคลอน 1266.47 59 21.46


ปฏสมพนธ (A*B) 25.74 4 6.43 46.08 .00* .61ความคลาดเคลอน 12.38 59 .21 เสนรอบเอว ระหวางกลม

กลมทดลอง1-กลมทดลอง2-กลมควบคม (A) 205.50 2 102.75 .76 .47 .02ความคลาดเคลอน 7939.92 59 134.57


ปฏสมพนธ (A*B) 202.64 4 50.66 43.59 .00* .59ความคลาดเคลอน 106.78 59 1.81

ความหนาของไขมนใตผวหนงระหวางกลม

กลมทดลอง1-กลมทดลอง2-กลมควบคม (A) 68.65 2 34.32 .93 .39 .03ความคลาดเคลอน 2162.78 59 36.65


ปฏสมพนธ (A*B) 69.26 4 17.31 12.57

.00*

.29

ความคลาดเคลอน 121.01 59 2.05

* มนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05

จากตาราง 13 ผลการวเคราะหความแปรปรวนตวแปรเดยวของการวดซาจาแนกราย ตวแปร โดยพจารณาตามครงของการวด สามารถสรปและแปลผลไดดงน ดชนมวลกาย ผลการวเคราะห ปฏสมพนธของกลมการทดลองและครงของการวด พบวามนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F=46.08. df=2. p=.00) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .61 แสดงวา ผลของกลมทดลองมตอดชนมวลกายเปลยนไปตามครงของการวด

99

เสนรอบเอว ผลการวเคราะหปฏสมพนธของกลมการทดลองและครงของการวด พบวามนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F=43.59. df=2. p=.00) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .59 แสดงวา ผลของกลมทดลองมตอเสนรอบเอวเปลยนไปตามครงของการวด

ความหนาของไขมนใตผวหนง ผลการวเคราะห ปฏสมพนธของกลมการทดลองและครงของการวด พบวา มนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F=12.57. df=2. p=.00) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .29 แสดงวาผลของกลมทดลองมตอความหนาของไขมนใตผวหนง เปลยนไปตามครงของการวด

ดชนมวลกาย

24.5

25

25.5

26

26.5

27

27.5

28

28.5



หลงการทอลองเสรจสนทนท


ภาพประกอบ 12 กราฟแสดงคาเฉลยของดชนมวลกายของวยรนทมภาวะอวน เปรยบเทยบระหวาง กลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม และครงของการวดระหวางกอนการทดลอง หลงการทดลองเสรจสนทนท หลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12

จากกราฟ แสดงอทธพลปฏสมพนธระหวางกลมการทดลองกบครงของการวดทมตอการดชนมวลกายของวยรนทมภาวะอวน พบวา ลกษณะของปฏสมพนธ แบบ ordinal Interaction Effect ซงผลปฏสมพนธทเกดขน จะทาใหเฉพาะขนาดของความสมพนธระหวางตวแปรอสระ (กลมการทดลอง/ครงของการวด) กบตวแปรตาม (ดชนมวลกาย) เปลยนไปตามแตละคาของตวแปรอสระอน (กลมการทดลอง/ครงของการวด) แตการเปลยนแปลงนน ไมมากพอทจะเปลยนทศทางของความสมพนธใหเปนไปในทางตรงขามกนอยางสนเชง จงดผลนยสาคญท Main Effect (นาชย ศภฤกษชยสกล. ม.ป.ป.) ในการวจยครงนพบวา กลมการทดลองทตางกนสงผลใหดชนมวลกายตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 จากกราฟแสดงใหเหนวากลมทดลอง 1 และกลมทดลอง 2 มคาเฉลยคะแนนดชนมวลกายลดลงตากวากลมควบคม ทงหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 มคาเฉลยดชนมวลกายตากวาหลงการทดลองเสรจสนทนท ทงในกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2

คะแน

นเฉล

ยของดช

นมวลกาย

100

เสนรอบเอว

78

80

82

84

86

88

90





ภาพประกอบ 13 กราฟแสดงคาเฉลยเสนรอบเอวของวยรนทมภาวะอวน เปรยบเทยบระหวางกลม ทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม และครงของการวดระหวางกอนการทดลอง หลงการ ทดลองเสรจสนทนท หลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12

จากกราฟ แสดงอทธพลปฏสมพนธระหวางกลมการทดลองกบครงของการวดทมตอเสนรอบเอวของวยรนทมภาวะอวน พบวา ลกษณะของปฏสมพนธ แบบ ordinal Interaction Effect ซงผลปฏสมพนธทเกดขน จะทาใหเฉพาะขนาดของความสมพนธระหวางตวแปรอสระ (กลมการทดลอง/ครงของการวด) กบตวแปรตาม (เสนรอบเอว) เปลยนไปตามแตละคาของตวแปรอสระอน (กลมการทดลอง/ครงของการวด) แตการเปลยนแปลงนน ไมมากพอทจะเปลยนทศทางของความสมพนธใหเปนไปในทางตรงขามกนอยางสนเชง จงดทผลนยสาคญท Main Effect (นาชย ศภฤกษชยสกล. ม.ป.ป.) ในการวจยครงนพบวา กลมการทดลองทตางกนสงผลใหเสนรอบเอวตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 จากกราฟแสดงใหเหนวากลมทดลอง 1 และกลมทดลอง 2 มคาเฉลยคะแนนเสนรอบเอวลดลงตากวากลมควบคม ทงหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 มคาเฉลยเสนรอบเอวลดลงตากวาหลงการทดลองเสรจสนทนท ทงในกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2

คะแน

นเฉล

ยของเสนร

อบเอว

101

ความหนาของไขมนใตผวหนง

35

36

37

38

39

40

41

42





ภาพประกอบ 14 กราฟแสดงคาเฉลยเสนรอบเอวของวยรนทมภาวะอวน เปรยบเทยบระหวางกลม ทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม และครงของการวดระหวางกอนการทดลอง หลงการทดลองเสรจสนทนท หลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12

จากกราฟ แสดงอทธพลปฏสมพนธระหวางกลมการทดลองกบครงของการวดทมตอเสนรอบเอวของวยรนทมภาวะอวน พบวา ลกษณะของปฏสมพนธ แบบ Ordinal Interaction Effect ซงผลปฏสมพนธทเกดขน จะทาใหเฉพาะขนาดของความสมพนธระหวางตวแปรอสระ (กลมการทดลอง/ครงของการวด) กบตวแปรตาม (เสนรอบเอว) เปลยนไปตามแตละคาของตวแปรอสระอน (กลมการทดลอง/ครงของการวด) แตการเปลยนแปลงนน ไมมากพอทจะเปลยนทศทางของความสมพนธใหเปนไปในทางตรงขามกนอยางสนเชง การแปรผลจงดทผลนยสาคญท Main Effect (นาชย ศภฤกษชยสกล. ม.ป.ป.) ในการวจยครงนพบวา กลมการทดลองทตางกนสงผลใหเสนรอบเอวตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 จากกราฟแสดงใหเหนวากลมทดลอง 1 และกลมทดลอง 2 มคาเฉลยคะแนนเสนรอบเอวลดลงตากวากลมควบคม ทงหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 มคาเฉลยเสนรอบเอวลดลงตากวาหลงการทดลองเสรจสนทนท ทงในกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2

102

สมมตฐานท 2 กลมทดลอง 1 และกลมทดลอง 2 มพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทงในระยะหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 สงกวากลมควบคม ตาราง 14 ผลการวเคราะหความแปรปรวนหลายทางของตวแปรพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self เปรยบเทยบระหวางกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม หลงการทดลองเสรจสน ทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12

แหลงความแปรปรวน คาสถต

Wilks’s Lambda (Λ)

Multivariate F test

df p Partial η2

ระหว างกล มทดลอง 1 กล มทดลอง 2 และกลมควบคม หลงการทดลองเสรจสนทนท

.78 2.43 6

.03* .10

ระหว างกล มทดลอง 1 กล มทดลอง 2 และกลมควบคม หลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12

.69 3.82 6

.00* .16


จากตาราง 14 ผลการวเคราะหขอมลดวยสถตความแปรปรวนหลายตวแปร (MANOVA)

พบวา หลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 คะแนนเฉลยรวมของพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ระหวางกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F = 2.43. p = .03) และ (F = 3.82. p = .00) ตามลาดบ จากการพบความแตกตางทมนยสาคญทางสถตระหวางกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม ภายหลงการทดลองดงกลาวขางตน จงทาการทดสอบความแปรปรวนทละตวแปรเพอพจารณาตวแปรทมความแตกตางอยางมนยสาคญตอไป รายละเอยดผลการทดสอบแสดงในตาราง 16

103

ตาราง 15 ผลการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยวจาแนกรายตวแปรของพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self เปรยบเทยบระหวางกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม หลงการทดลอง เสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12

แหลงความแปรปรวน SS Df MS F p Partial η2

หลงการทดลองเสรจสนทนท การรบรความสามารถของตนเอง ระหวางกลม (กลมทดลอง1 กลมทดลอง2 และกลมควบคม) 269.62 2 134.81 1.79 .17 .05ความคลาดเคลอน 4421.61 59 74.94

รวมกลม 175999 62

การกากบตนเอง ระหวางกลม (กลมทดลอง1 กลมทดลอง2 และกลมควบคม) 3259.79 2 1629.89 4.74 .01* .13ความคลาดเคลอน 20252.59 59 343.26

รวมกลม 1139466 62

การดแลสขภาพตนเอง ระหวางกลม (กลมทดลอง1 กลมทดลอง2 และกลมควบคม) 540.41 2 270.20 3.04 .05 .09ความคลาดเคลอน 5233.23 59 88.69

รวมกลม 714443.8 62

หลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 การรบรความสามารถของตนเอง ระหวางกลม (กลมทดลอง1 กลมทดลอง2 และกลมควบคม) 563.22 2 281.61 6.46 .00* .18ความคลาดเคลอน 2570.66 59 43.57

รวมกลม 181665 61

การกากบตนเอง ระหวางกลม (กลมทดลอง1 กลมทดลอง2 และกลมควบคม) 5523.22 2 2761.61 7.26 .00* .19ความคลาดเคลอน 22432.4 59 380.21

รวมกลม 1194924 62

การดแลสขภาพตนเอง ระหวางกลม (กลมทดลอง1 กลมทดลอง2 และกลมควบคม) 926.52 2 463.26 3.90 .02* .11ความคลาดเคลอน 6998.45 59 118.61

รวมกลม 7924.98 62

จากตาราง 15 ผลการวเคราะหขอมลดวยสถตความแปรปรวนหลายตวแปร (MANOVA) พบวาหลงการทดลองเสรจสนทนท คะแนนเฉลยการกากบตนเองของกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (F =4.74. p = .01) สวนคะแนนเฉลยการรบรความสามารถของตนเอง และการดแลสขภาพตนเองของกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคมไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ.05

104

หลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 พบวา คะแนนเฉลยการรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเองของกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F = 6.46. p = .00 ; F = 6.46. p = .00 ;และ F = 3.90. p = .02) ตามลาดบ

จากการพบความแตกตางทมนยสาคญทางสถตระหวางกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคมภายหลงการทดลองดงกลาวขางตน จงทาการการเปรยบเทยบรายคของคะแนนเฉลยการรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเองดงตาราง 17 ตาราง 16 ผลการเปรยบเทยบรายคคะแนนเฉลยพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ระหวางกลมการทดลอง หลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12

ตวแปรตาม กลมการทดลอง

คะแนนเฉลย

การเปรยบเทยบ

รายค

ความแตกตางของคะแนนเฉลยระหวางกลมทดลอง

Std. Error Sig

หลงการทดลองเสรจสนทนท การรบร

ความสามารถของตนเอง

G1 G2 G3

54.5953.25 49.65

G1 > G2G1 > G3 G2 > G3

1.34 4.94 3.60

2.67 2.67 2.73

1.00.20 .58

การกากบตนเอง G1 G2 G3

143.36132.15 126.05

G1 > G2G1 > G3 G2 > G3

11.21 17.31 6.10

5.72 5.72 5.85

.16.01* .90

การดแลสขภาพตนเอง

G1 G2 G3

110.57106.35 103.45

G1 > G2G1 > G3 G2 > G3

4.22 7.12 2.90

2.91 2.91 2.97

.45

.05 1.00

หลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 การรบร

ความสามารถของตนเอง

G1 G2 G3

57.2253.50 49.90

G1 > G2G1 > G3 G2 > G3

3.72 7.32 3.60

2.03 2.03 2.08

.21.00* .26

การกากบตนเอง G1 G2 G3

149.45133.60 127.30

G1 > G2G1 > G3 G2 > G3

15.85

22.15 6.30

6.02 6.02 6.02

.03*

.00* .93

การดแลสขภาพตนเอง

G1 G2 G3

112.04105.35 103.05

G1 > G2G1 > G3 G2 > G3

6.69 8.99 2.30

3.36 3.36 3.44

.15.02* 1.00

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .05 G1 หมายถง กลมทดลอง 1. G2 หมายถง กลมทดลอง 2 และ G3 หมายถง กลมควบคม

105

จากตาราง 16 พบวา หลงการทดลองเสรจสนทนท กลมทดลอง 1 มคะแนนเฉลยของการกากบตนเองสงกวากลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวา กลมทดลอง 1 เมอไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางสงผลใหคะแนนเฉลยการกากบตนเองสงขนกวากลมควบคมหลงการทดลองเสรจสนทนท

สวนภายหลงเสรจสนสปดาหท 12 พบวา กลมทดลอง 1 มคะแนนเฉลยการรบรความสามารถของตนเองสงกวากลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวากลมทดลอง 1 เมอไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางสงผลใหคะแนนเฉลยการรบรความสามารถของตนเองสงกวากลมควบคมหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12

การกากบตนเอง พบวา กลมทดลอง 1 มคะแนนเฉลยการกากบตนเองสงกวากลมทดลอง 2 และกลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวากลมทดลอง 1 เมอไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางสงผลใหคะแนนเฉลยการกากบตนเองสงขนกวากลมทดลอง 2 ทไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง และกลมควบคม

การดแลสขภาพตนเอง พบวา กลมทดลอง 1 มคะแนนเฉลยการดแลสขภาพตนเองสงกวากลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวากลมทดลอง 1 เมอไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางสงผลใหคะแนนเฉลยการดแลสขภาพตนเองสงขนกวากลมควบคมหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 แตกลมทดลอง 2 เมอเปรยบเทยบกบกลมควบคมทงหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 พบวา คะแนนเฉลยของการรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเองแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แตเมอดคาเฉลยของการรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเอง พบวา กลมทดลอง 2 มแนวโนมเพมสงขนมากกวากลมควบคม

106

สมมตฐานขอ 3 กลมทดลอง 1 และกลมทดลอง 2 มพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self หลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 สงกวากอนทดลอง

ตาราง 17 ผลการวเคราะหความแปรปรวนหลายตวแปรทางเดยวแบบวดซาของตวแปรพฤตกรรม สขภาพ 3 - Self โดยพจารณาตามครงของการวด กลมทดลอง 1

แหลงความแปรปรวน คาสถตWilks’s Lambda (Λ)

Multivariate F test

df p Partial η2

ระหวางครงของการวด .19 10.84 6 .00* .80

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .05 จากตาราง 17 แสดงผลการวเคราะหความแตกตางระหวางครงของการวด (กอนทดลองภายหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12) ของกลมทดลอง 1 พบวาอทธพลหลกของครงของการวดมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (Multivariate F test = .19. F = .10.87. p = .00) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .80 แสดงวาผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรม 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง ทมตอตวแปรการรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเอง เปลยนไปตามครงของการวด

จากการพบความแตกตางทมนยสาคญระหวางครงของการวดของกลมทดลอง 1 จงทาการทดสอบความแปรปรวนทละตวแปรเพอพจารณาตวแปรทมความแตกตางของครงของการวด กลมทดลอง 1 อยางมนยสาคญตอไป รายละเอยดผลการทดสอบแสดงในตาราง 22

107

ตาราง 18 ผลการวเคราะหความแปรปรวนของการวดซาจาแนกรายตวแปร โดยพจารณาตามครง ของการวดของกลมทดลอง 1

แหลงความแปรปรวน SS df MS F p Partial η2

การรบรความสามารถของตนเอง ระหวางกลม 2493.75 21 118.75 ภายในกลม 1998.00 27.25 73.32 กอนทดลอง-หลงทดลองทนท-หลงทดลอง 12 สปดาห

379.48 2 306.37 4.92 .03* .19

ความคลาดเคลอน 1618.51 26.011 62.22 การกากบตนเอง

ระหวางกลม 13908.48 21 662.30 ภายในกลม 9144.00 29.146 313.73 กอนทดลอง-หลงทดลองทนท-หลงทดลอง 12 สปดาห

4489.57 2 3388.87 20.25 .00* .49

ความคลาดเคลอน 4654.42 27.821 167.30 การดแลสขภาพตนเอง

ระหวางกลม 6077.37 21 217.04 ภายในกลม 6377.33 44 109.95 กอนทดลอง-หลงทดลองทนท-หลงทดลอง 12 สปดาห

2517.05 2 1258.52 18.25 .00* .39

ความคลาดเคลอน 3860.27 42 68.93


จากตาราง 18 ผลการวเคราะหความแตกตางของคาเฉลยระหวางครงของการวดรายตวแปร พบวา การรบรความสามารถของตนเอง มคาเฉลยแตกตางกนตามครงของการวด อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F=4.92. df=2. p=.03) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .19 การกากบตนเอง (F=20.25. df=2. p=.00) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .49 และ การดแลสขภาพตนเอง (F= 18.25. df=2. p=.00) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ.39 แสดงวาผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง ทมตอตวแปรการรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเองเปลยนไปตามครงของการวดจากการพบความแตกตางทมนยสาคญของครงของการวดจงทาการเปรยบเทยบรายคของคะแนนเฉลยการรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเอง ดงตาราง 23

108

ตาราง 19 ผลการเปรยบเทยบรายคคะแนนเฉลยของพฤตกรรมสขภาพ 3-Self ตามครงของการวด (T) ของกลมทดลอง 1

ตวแปรตาม ครงทของการวด



รายค

ความแตกตางของคะแนนเฉลยระหวาง

ครงของการวด Sig

การรบรความสามารถของตนเอง T1 51.36 T2 >T1 6.07 .06 T2 54.59 T3 >T1 7.54 .01* T3 57.22 T3 > T2 1.47 .70

การกากบตนเอง T1 129.72 T2 > T1 13.63 .00* T2 143.36 T3 > T1 19.72 .00* T3 149.45 T3 > T2 6.09 .00*

การดแลสขภาพตนเอง T1 104.50 T2 > T1 3.22 .15 T2 110.57 T3 > T1 5.86 .00* T3 112.04 T3 > T2 2.63 .25


T1 = วดกอนการทดลอง T2 = วดหลงการทดลองเสรจสนทนท T3 = วดหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12

จากตาราง 19 ผลการเปรยบเทยบรายคของคะแนนเฉลยการรบรความสามารถของตนเอง

การกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเอง ตามครงของการวดการทดลองของกลมทดลอง 1 พบวา วยรนทมภาวะอวนและไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง มคะแนนเฉลยการรบรความสามารถของตนเองหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 สงกวากอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวาหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 วยรนทมภาวะอวนเมอไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางจะสงผลใหมการรบรความสามารถของตนเองสงขนกวากอนการทดลอง

การกากบตนเอง พบวา กลมทดลอง 1 มคะแนนเฉลยการกากบตนเอง หลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 สงกวากอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวาหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 วยรนทมภาวะอวนเมอไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางจะสงผลใหมกากบตนเองสงขนกวากอนการทดลองทงหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 กลมทดลอง 1 มคะแนนเฉลยการกากบตนเองสงกวาหลงการทดลองเสรจสนทนท อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 วยรนท มภาวะอวนเมอไดรบโปรแกรมการ

109

ปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางจะสงผลใหมกากบตนเองสงขนกวาหลงการทดลองเสรจสนทนท

การดแลสขภาพตนเอง พบวา วยรนทมภาวะอวนและไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง มคะแนนเฉลยการดแลสขภาพตนเองหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 สงขนกวากอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวาหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 วยรนทมภาวะอวนเมอไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางจะสงผลใหมการดแลสขภาพตนเองสงขนกวากอนการทดลอง

ตาราง 20 ผลการวเคราะหความแปรปรวนหลายตวแปรทางเดยวแบบวดซาของตวแปร 3 - Self โดยพจารณาตามครงของการวดของกลมทดลอง 2 แหลงความแปรปรวน คาสถต

Wilks’s Lambda (Λ)Multivariate

F test df p Partial η2

ระหวางครงของการวด .45 1.96 14 .13 .45


จากตาราง 20 แสดงผลการวเคราะหความแตกตางระหวางครงของการวด (ระยะกอนทดลอง

ระยะหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12) ของกลมทดลอง 2 พบวา อทธพลหลกของครงของการวดไมมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (Multivariate F test = .45. F = .1.96.P = .13) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .45 แสดงวาผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรม 3 - Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง ทมตอตวแปรการรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเอง ไมเปลยนไปตามครงของการวดการทดลอง

110

สมมตฐานท 4 กลมทดลอง 1 และ กลมทดลอง 2 มภาวะอวนทงในระยะหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 ตากวากลมควบคม

ตาราง 21 ผลการวเคราะหความแปรปรวนหลายทางของตวแปรภาวะอวน เปรยบเทยบระหวาง กลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม หลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลอง เสรจสนสปดาหท 12

แหลงความแปรปรวน คาสถต


F test df p Partial

η2 ระหวางกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม หลงการทดลองเสรจสนทนท

.90 .99 6 .43 .05

ระหวางกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม ภายหลงการทดลองเสรจสนแลวสปดาหท 12

.81 2.25 6 .04* .16


จากตาราง 21 ผลการวเคราะหขอมล ดวยสถตความแปรปรวนหลายตวแปร (MANOVA) พบวา หลงการทดลองเสรจสนทนท คะแนนเฉลยของภาวะอวนระหวางกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม ไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แตหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 คะแนนเฉลยภาวะอวน ระหวางกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F = 2.25. p = .04) จากการพบความแตกตางทมนยสาคญทางสถตระหวางกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม ภายหลงการทดลองสปดาหท 12 ดงกลาวขางตน จงทาการทดสอบความแปรปรวนภายหลงการทดลองเสรจสนแลวสปดาหท 12 ทละตวแปรเพอพจารณาตวแปรทมความแตกตางอยางมนยสาคญตอไป รายละเอยดผลการทดสอบแสดงในตาราง 19

111

ตาราง 22 ผลการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยวจาแนกรายตวแปรของภาวะอวน เปรยบเทยบ ระหวางกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม หลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12



ดชนมวลกาย ระหวางกลม (กลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลม

ควบคม) 56.66 2 28.33 3.79 .03* .11

ความคลาดเคลอน 440.74 59 7.47 รวมกลม 45276.02 62

เสนรอบเอว ระหวางกลม (กลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลม

ควบคม) 302.06 2 151.03 3.42 .03* .10


ความหนาของไขมนใตผวหนง ระหวางกลม (กลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลม

ควบคม) 104.93 2 52.46 4.29 .02* .12



จากตาราง 22 ผลการวเคราะหขอมล ดวยสถตความแปรปรวนหลายตวแปร (MANOVA) หลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 พบวา คาเฉลยดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงของกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F = 3.79. p = .02; F = 3.42. p = .03 ; และ F = 4.29. p = .02) ตามลาดบ

จากการพบความแตกตางทมนยสาคญระหวางกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคมภายหลงการทดลองดงกลาวขางตน จงทาการการเปรยบเทยบรายคของคะแนนเฉลยการรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเองดงตาราง 20

112

ตาราง 23 ผลการเปรยบเทยบรายคคะแนนเฉลยภาวะอวน ระหวางกลมการทดลองหลงการทดลอง เสรจสนสปดาหท 12

ตวแปรตาม กลมการทดลอง



รายค


กลมทดลอง

Std. Error

Sig

หลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 ดชนมวลกาย G1 25.86 G1 < G2 -.82 .84 .99

G2 26.69 G1 < G3 -2.30* .84 .02* G3 28.16 G2 < G3 -1.47 .86 .27

เสนรอบเอว G1 82.72 G1 < G2 -2.97 2.05 .45 G2 85.70 G1 < G3 -5.34 2.05 .03* G3 88.07 G2 < G3 -2.37 2.10 .78

ความหนาของไขมน G1 37.12 G1 < G2 -1.18 1.08 .82 ใตผวหนง G2 38.31 G1 < G3 -3.14 1.08 .01*

G3 40.27 G2 < G3 -1.95 1.10 .24

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .05 G1 หมายถง กลมทดลอง 1. G2 หมายถง กลมทดลอง 2 และ G3 หมายถง กลมควบคม

จากตาราง 23 พบวา ภายหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 พบวา กลมทดลอง 1 มคาเฉลยดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงตากวากลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวาเมอไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางสงผลใหมดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงตากวากลมควบคม

สวนกลมทดลอง 2 มคาเฉลยดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนลดลงแตกตางกบกลมทดลอง 1 และกลมควบคมหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 อยางไมมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

113

สมมตฐานขอ 5 กลมทดลอง 1 และกลมทดลอง 2 มภาวะอวนหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 ตากวากอนทดลอง

ตาราง 24 ผลการวเคราะหความแปรปรวนหลายตวแปรทางเดยวแบบวดซาของตวแปร ภาวะอวน โดยพจารณาตามครงของการวดของกลมทดลอง 1 แหลงความแปรปรวน คาสถต

Wilks’s Lambda (Λ) Multivariate




จากตาราง 24 แสดงผลการวเคราะหความแตกตางระหวางครงของการวด (กอนทดลอง

หลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12) ของกลมทดลอง 1 พบวา อทธพลหลกของครงของการวดมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (Multivariate F test = .89. F = 22.23. P = .00) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .99 แสดงวา ผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรม 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางทมตอภาวะอวน เปลยนไปตามครงของการวด จากการพบความแตกตางทมนยสาคญ ระหวางครงของการวดในกลมทดลอง 1 ดงกลาวขางตนจงทาการทดสอบความแปรปรวนทละตวแปร เพอพจารณาตวแปรทมความแตกตางอยางมนยสาคญตอไป

114

ตาราง 25 ผลการวเคราะหความแปรปรวนของการวดซาจาแนกรายตวแปร โดยพจารณาตามครง ของการวด ของกลมทดลอง 1


ดชนมวลกาย ระหวางกลม 454.14 21 21.62 ภายในกลม 68.42 26.22 2.60 กอนทดลอง-หลงทดลองทนท-หลงทดลอง 12 สปดาห 55.64 2 46.67 91.38 .00* .81 ความคลาดเคลอน 12.78 25.03 0.51

เสนรอบเอว ระหวางกลม 2333.60 21 111.12 ภายในกลม 526.66 28.99 18.16 กอนทดลอง-หลงทดลองทนท-หลงทดลอง 12 สปดาห 447.36 2 339.48 118.46 .00* .84 ความคลาดเคลอน 79.30 27.67 2.86

ความหนาของไขมนใตผวหนง ระหวางกลม 970.11 21 46.19 ภายในกลม 249.52 29.96 8.32 กอนทดลอง-หลงทดลองทนท-หลงทดลอง 12สปดาห 151.54 2 111.24 32.47 .00* .60 ความคลาดเคลอน 97.98 28.60 3.42


จากตาราง 25 ผลการวเคราะหความแตกตางของคาเฉลยระหวางครงของการวด รายตวแปร พบวา มคาเฉลยดชนมวลกายแตกตางกนตามครงของการวดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F=91.38. df=2. p=.00) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .81 เสนรอบเอว (F=118.46. df=2. P = .00) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .84 และความหนาของไขมนใตผวหนง (F= 32.47. df=2. P=.00) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .60 แสดงวา ผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง ทมตอคาเฉลยดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงเปลยนไปตามครงของการวด จากการพบความแตกตางทมนยสาคญของครงของการวดจงทาการเปรยบเทยบรายคของคาเฉลยดชนมวลกาย เสนรอบเอว ความหนาของไขมนใตผวหนงตอไป

115

ตาราง 26 ผลการเปรยบเทยบรายคคะแนนเฉลยภาวะอวน ตามครงของการวด (T) ของกลมทดลอง 1




รายค



ดชนมวลกาย T1 27.94 T2 < T1 -1.78 .00* T2 26.16 T3 < T1 -2.07 .00* T3 25.86 T3 < T2 -.29 .00*

เสนรอบเอว T1 89.04 T2 < T1 -3.90 .00* T2 85.13 T3 < T1 -6.31 .00* T3 82.72 T3 < T2 -2.40 .00*

ความหนาของไขมน T1 40.82 T2 < T1 -2.14 .00* T2 38.67 T3 < T1 -3.69 .00* T3 37.12 T3 < T2 -1.54 .00*


จากตาราง 26 ผลการเปรยบเทยบรายคของคะแนนเฉลยดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนตามครงของการวด พบวา กลมทดลองท 1 ทไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง มคาเฉลยดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 ตากวากอนทดลองอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวา หลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 วยรนทมภาวะอวนเมอไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางจะสงผลใหมคาเฉลยดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงลดลงกวากอนการทดลอง และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 มคาเฉลยดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนง ตากวาหลงการทดลองเสรจสนทนท แสดงวา หลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 วยรนทมภาวะอวนเมอไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรม3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางจะสงผลใหมคาเฉลย ดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงลดลงกวาหลงการทดลองเสรจสนทนท

116

ตาราง 27 ผลการวเคราะหความแปรปรวนหลายตวแปรทางเดยวแบบวดซาของตวแปร ภาวะอวน โดยพจารณาตามครงของการวด กลมทดลอง 2 แหลงความแปรปรวน คาสถต





จากตาราง 27 แสดงผลการวเคราะหความแตกตางระหวางครงของการวด (กอนทดลอง หลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12) ของกลมทดลอง 2 พบวา อทธพลหลกของครงของการวดมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (Multivariate F test = .12. F = 17.83. = .00) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ.88 แสดงวา ผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรม 3 - Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลางทมตอภาวะอวนเปลยนไปตามครงของการวด

จากการพบความแตกตางทมนยสาคญ ระหวางครงของการวดในกลมทดลอง 2 ดงกลาวขางตนจงทาการทดสอบความแปรปรวนทละตวแปร เพอพจารณาตวแปรทมความแตกตางอยางมนยสาคญตอไป

117

ตาราง 28 ผลการวเคราะหความแปรปรวนของการวดซาจาแนกรายตวแปร โดยพจารณาตามครง ของการวด ของกลมทดลอง 2


ดชนมวลกาย ระหวางกลม 238.28 19 12.54 ภายในกลม 8.20 40 0.20 กอนทดลอง-หลงทดลองทนท-หลงทดลอง 12 สปดาห 5.89 2 2.94 48.44 .00* .71 ความคลาดเคลอน 2.31 38 0.06

เสนรอบเอว ระหวางกลม 1950.81 19 102.67 ภายในกลม 95.16 22.62 4.20 กอนทดลอง-หลงทดลองทนท-หลงทดลอง 12 สปดาห 45.60 1.13 40.32 17.48 .00* .48 ความคลาดเคลอน 49.55 21.49 2.30

ความหนาของไขมนใตผวหนง ระหวางกลม 302.92 19 15.94 ภายในกลม 77.50 28.92 2.68 กอนทดลอง-หลงทดลองทนท-หลงทดลอง 12 สปดาห 37.96 1.44 26.25 18.24 .00* .49 ความคลาดเคลอน 39.53 27.47 1.43


จากตาราง 28 ผลการวเคราะหความแตกตางของคาเฉลยระหวางครงของการวดรายตวแปร

พบวา กลมทดลอง 2 มคาเฉลยดชนมวลกายแตกตางกนตามครงของการวดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F=48.44. df=2. p =.00) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .71 เสนรอบเอว (F=17.48. df=2. P=.00) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .48 และความหนาของไขมนใตผวหนง (F= 18.24. df=2. p =.00) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .49 แสดงวา ผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลางทมตอดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงเปลยนไปตามครงของการวด จากการพบความแตกตางทมนยสาคญทางสถตของครงของการวดจงทาการเปรยบเทยบรายคของคาเฉลยดชนมวลกาย เสนรอบเอว ความหนาของไขมนใตผวหนงตอไป

118

ตาราง 29 ผลการเปรยบเทยบรายคคะแนนเฉลยพฤตกรรมสขภาพภาวะอวนตามครงของการวด (T) ของกลมทดลอง 2




รายค



ดชนมวลกาย T1 27.38 T2 < T1 -.62 .00* T2 26.76 T3 < T1 -.69 .00* T3 26.69 T3 < T2 -.06 1.00

เสนรอบเอว T1 87.72 T2 < T1 -1.60 .01* T2 86.12 T3 < T1 -2.02 .00* T3 85.70 T3 < T2 -.42 .01*

ความหนาของไขมนใตผวหนง T1 40.22 T2 < T1 -1.26 .01* T2 38.96 T3 < T1 -1.91 .00* T3 38.31 T3 < T2 -.65 .01*

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .05 จากตาราง 29 ผลการเปรยบเทยบรายคของคะแนนเฉลยดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงตามครงของการวด พบวา กลมทดลอง 2 ทไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง มคาเฉลยดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนง หลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 ตากวากอนทดลองอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวา หลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 วยรนทมภาวะอวนเมอไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลางจะสงผลใหมดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงลดลงกวากอนการทดลอง

บทท 5 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยนเปนการวจยเชงทดลอง เรอง ผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self เพอลดภาวะอวนของวยรนตอนปลาย ในบทนเปนการนาเสนอสรปสาระสาคญของการวจย การอภปรายผล และขอเสนอแนะ ดงตอไปน

ความมงหมายของการวจย เพอศกษาผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self เพอลดภาวะอวน

ของวยรนตอนปลาย มวตถประสงค คอ 1. เพอตรวจสอบปฏสมพนธระหวางรปแบบของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรม

สขภาพ 3 - Self และครงของการวดทมตอพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self และภาวะอวน 2. เพอศกษาผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทมตอพฤตกรรม

สขภาพ 3 - Self ทงดานรวม และดานยอย ไดแก การรบรความสามารถของตนเองในการดแลสขภาพ การกากบตนเอง และ การดแลสขภาพตนเอง และภาวะอวน

สมมตฐานการวจย 1. มปฏสมพนธรวมกนระหวางโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมกบครงทของการวด ท

มตอพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self และ ภาวะอวน 2. นสตทเขารวมโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปน

ศนยกลางในกลมทดลอง 1 และนสตทเขารวมโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลางในกลมทดลอง 2 มพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทงในระยะหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 สงกวากลมควบคม


4. นสตทเขารวมโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางในกลมทดลอง 1 และ นสตทเขารวมโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลางในกลมทดลอง 2 มภาวะอวนทงในระยะหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 ตากวากลมควบคม

120

5. นสตทเขารวมโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางในกลมทดลอง 1 และนสตทเขารวมโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลางในกลมทดลอง 2 มภาวะอวนทงในระยะหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 ตากวากอนทดลอง วธดาเนนการวจย

1. กลมตวอยางทใชในการวจย กลมตวอยางในงานวจยครงน คอ นสตจาก 6 คณะทกาลงศกษาอยในสาขาวชาดานสขภาพทมประสบการณดานสขภาพไมแตกตางกน กาลงศกษาอยชนปท 1 – 3 และมดชนมวลกายตงแต 25 กโลกรมตอตารางเมตรขนไป และ/หรอ มเสนรอบเอวตงแต 90 เซนตเมตร หรอ 36 นว ในเพศชาย และตงแต 80 เซนตเมตรหรอ 32 นวในเพศหญง และ/หรอมความหนาของไขมนใตผวหนงมากกวารอยละ 22 ในเพศชาย และมากกวารอยละ 35 ในเพศหญง ไดมา 3 คณะ คอ คณะพลศกษา คณะพยาบาลศาสตร และ คณะสหเวชศาสตร คณะละ 24 คน โดยใชการสมแบบกลมทมกลมควบคม (Cluster Randomized Controlled Trail) นสตคณะพลศกษา คอ กลมทดลอง 1 ใหโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง คณะพยาบาลศาสตร คอ กลมทดลอง 2 ใหโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง และคณะสหเวชศาสตร คอ กลมควบคม ไมไดรบโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 2. เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย

2.1 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย 2.1.1) แบบสอบถามการดแลสขภาพตนเอง เปนแบบวดการกระทา การมกจกรรม

ทางกาย การบรโภคอาหารและการจดการความเครยดทสงเสรมใหมนาหนกลดลง แบบวดมลกษณะเปนแบบประเมนคา 6 ระดบ ตงแต “ปฏบตมากทสด” จนถง “ไมไดปฏบตเลย” ประกอบดวยขอคาถาม 28 ขอ มคาความเชอมน 0.88

2.1.2) แบบสอบถามการกากบตนเอง เปนการประเมนการแสดงออกถงการกระทาของบคคลในการสงเกตดวยตนเองถงพฤตกรรมและการเปลยนแปลงดานสขภาพของตนเอง พรอมทงตงเปาหมายและวางแผนในการกระทากจกรรมการมกจกรรมทางกาย การบรโภคอาหาร และการจดการความเครยดใหตนเองมดชนมวลกายหรอเสนรอบเอวลดลงในชวงเวลาทเขารวมโปรแกรมแบบวดมลกษณะเปนแบบประเมนคา 6 ระดบ ตงแต “ปฏบตมากทสด” จนถง “ไมไดปฏบตเลย” ประกอบดวยขอคาถาม 31 ขอ มคาความเชอมน 0.93

2.1.3) แบบสอบถามการรบรความสามารถของตนเอง เปนแบบวดความเชอมนวาตนเองมความสามารถทจะกระทาการดแลสขภาพไดดวยตนเอง ทงการมกจกรรมทางกาย การบรโภคอาหาร และการจดการความเครยดอยางสมาเสมอและถกตองทจะนาไปสการลดนาหนกไดในชวงเวลาทเขารวมโปรแกรมแบบวดมลกษณะเปนแบบประเมนคา 6 ระดบ ตงแต “ปฏบตมากทสด” จนถง “ไมไดปฏบตเลย” ประกอบดวยขอคาถาม 12 ขอ มคาความเชอมน 0.88

121

2.2 เครองมอทใชในการทดลอง ประกอบดวย โปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3-Self โดยแบงออกเปน 2 วธ คอ 2.2.1) โปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3-Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง คอ ผรบบรการจะเปนผลงมอปฏบต รวมรบผดชอบ และกาหนดขอตกลง วางแผน และเปาหมายในการรวมกจกรรมดวยกน รวมทงแลกเปลยนเรยนรประสบการณและชวยเหลอซงกนและกน รบฟงความเหนของผอน โดยใชกระบวนการมสวนรวมและกระบวนการกลมแบบเพอนชวยเพอนในลกษณะเปนคห การตดตามเยยมเยอน พดคยปญหาอปสรรคกบกลม ในการทจะนาไปสเปาหมายเพอใหนาหนกลดลงของสมาชกภายในกลมและภาพรวมของกลม โดยผใหบรการจะทาหนาทสรางบรรยากาศทนาไปสการชวยใหบคคลเกดความรวมมอรวมใจในการปฏบตและรวมรบผดชอบซงจะทาใหมการพฒนาและเปลยนแปลงไปในทศทางและเปาหมายทกาหนดไว 2.2.2) โปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3-Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง เปนโปรแกรมทปรบเปลยนพฤตกรรมเพอการลดนาหนก โดยผใหบรการจะมบทบาทสาคญโดยการบรรยาย อธบาย สาธต กาหนดเนอหา วางแผนและกาหนดเปาหมายในการจดกจกรรมใหกบผรบบรการ ผรบบรการมหนาทในการเปนผฟง ผจด ผตอบคาถามและปฏบตตามทผใหบรการกาหนด การดาเนนกจกรรมในโปรแกรมแบงออกเปน 3 ระยะ คอ ระยะท 1 จะไดรบการพฒนาทง 3 ดาน คอ การรบรความสามารถในการดแลตนเองการกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเอง จานวน 4 ครง ใชเวลาทากจกรรมครงละประมาณ 120 นาท การทากจกรรมในแตละครงมระดบเปาหมายของกจกรรมทสอดคลองกบวตถประสงคของโปรแกรม ระยะท 2 ปนการใหวยรนทมภาวะอวนดาเนนการกากบตนเองและดแลสขภาพตนเองในเรองการมกจกรรมทางกาย การบรโภคอาหาร และการจดการความเครยด จานวน 4 สปดาห โดยมกระตนเตอน การตดตามผลและใหขอมลยอนกลบโดยผวจยและเพอนสปดาหละ 1 ครงๆ ละประมาณ 90 นาท ระยะท 3 เปนการประเมนผลของโปรแกรม ซงจะใหวยรนทมภาวะอวนทาแบบวดตวแปรการรบรความสามารถของตน การกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเอง ดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงตามวตถประสงคของโปรแกรม หลงจากไดโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 Self ผวจยนาโปรแกรมทสรางขนไปใหผเชยวชาญดานจตวทยา ดานการปรบเปลยนพฤตกรรม และดานการพฒนาหลกสตรและฝกอบรมทาการตรวจสอบเนอหาชดฝกอบรม กจกรรมและแนวคดทฤษฎทนามาใช หลงจากนนนามาปรบปรงแกไขใหมความสอดคลองและเหมาะสมมากขนกอนนาหลกสตรไปทดลองใชหลงจากทปรบปรงแกไขตามคาแนะนาแลวไดนาไปทดลองใชกบนกศกษาทมลกษณะใกลเคยงกบกลมตวอยางจานวน 10 คนเพอเปรยบเทยบผลการฝกอบรมการรเทาทนสอกอนและหลงการฝกอบรม และหาความเหมาะสมดานระยะเวลา การสอความหมายและผลกระทบอน ๆ เพอนามาปรบปรงแกไขกอนจะนาไปทดลองใชจรง

122

3. การดาเนนการทดลอง มขนตอนโดยสงเขป ดงน 3.1) ผวจยทาหนงสอขออนญาตจากบณฑตวทยาลย ตดตอประสานงานและขอ ความรวมมอจากคณบดคณะพลศกษา คณะพยาบาลศาสตร คณะสหเวชศาสตร มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ เพอขอความอนเคราะหในการทาวจยและขอใชสถานท 3.2) ตดตอประสานงานกบอาจารยหรอผประสานงานเพอชแจงวตถประสงค รายละเอยดขนตอนในการทาวจย และขอความรวมมอในการดาเนนการทดลองและเกบรวบรวมขอมล 3.3) ผวจยรวมกบอาจารยคณะพลศกษา คณะพยาบาลศาสตร และคณะสหเวชศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ทาการคดเลอกนสตตามเกณฑทกาหนดไว เพอเปนกลมตวอยางตามทกลาวมาแลวขางตน 3.4) จดเตรยมสถานทและอปกรณตางๆชแจงการเขารวมเปนกลมตวอยางและขนตอนในการศกษาวจยในครงน 3.5) จดกลมตวอยางเขากลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม แลวเกบรวบรวมขอมลตวแปรตามกอนการทดลองกบกลมตวอยางทงสามกลม 3.6) ดาเนนกจกรรมตามโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ในกลมทดลอง ทง 2 กลม โดยการทากจกรรมสปดาหละ 1 ครงๆ ละประมาณ 120 นาท เปนระยะเวลา 4 สปดาห และมการกระตนเตอน การตดตามผลและใหขอมลยอนกลบโดยผวจยและเพอนสปดาหละ 1 ครงๆ ละ 90 นาท เปนยะเวลา 4 สปดาห 3.7) เมอสนสดการฝกอบรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสปดาหท 8 ดาเนนการวดพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self และภาวะอวน ในกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม 3.8) เมอสนสดการทดลองแลว 1 เดอน (หลงการทดลองเสรจสนแลวสปดาหท 12) ดาเนนการวดพฤตกรรมสขภาพ 3 Self และภาวะอวน ในกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม

4. การจดกระทาและวเคราะหขอมล

ขอมลทไดจากการทดลองนามาวเคราะหดวยโปรแกรมสาเรจรป ดงนคอ 1) ขอมลทวไปและลกษณะพนฐานของตวแปร วเคราะหดวยสถตเชงพรรณนา ไดแก รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาสหสมพนธระหวางตวแปร 2) ทดสอบสมมตฐานขอท 1 โดยใชการวเคราะหแบบวดซา 2 ทาง (Two - way Repeated Measures MANOVA และ Two-way ANOVA with Repeated Measures) 3) ทดสอบสมมตฐาน ขอ 2 – 6 โดยใชการวเคราะหความแปรปรวนหลายตวแปร (MANOVA และ ANOVA with Repeated Measures)

123

สรปผลการวจย ผลการวเคราะหขอมลตามสมมตฐานการวจย สามารถสรปไดดงน 1. จากผลการทดลองเปนไปตามสมมตฐานขอท 1 ซงพบวา มปฏสมพนธระหวางกลม

การทดลอง (กลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม) และครงของการวด (กอนการทดลอง หลงการทดลองเสรจสนทนท หลงการทดลองเสรจสนแลวสปดาหท 12) อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (Multivariate F test =5.66, df=24, p=.00) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .58 แสดงวา กลมการทดลองทมผลตอตวแปรตาม (การรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง การดแลสขภาพตนเอง ดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนง) เปลยนไปตามครงของการวด เปนไปตามสมมตฐานขอท 1 ดงนนผวจยจงทาการวเคราะหตอ โดยการวเคราะหความแปรปรวนตวแปรเดยวสองทางแบบวดซา (Two-way ANOVA with Repeated Measures) ของตวแปรตามทละตวแปร เพอพจารณาปฏสมพนธระหวางกลมการทดลองและครงของการวดทมตอตวแปรตามแตละตวแปร คอ การรบรความสามารถของตนเอง ผลการวเคราะห พบวา มเพยงอทธพลหลกของกลมการทดลอง (กลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคม) เทานนทมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F=3.39, df=2, p=.04) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .10 ซงแสดงวาวยรนทมภาวะอวนทอยกลมการทดลองตางกนมการรบรความสามารถของตนเองแตกตางกน การกากบตนเองพบวามอทธพลปฏสมพนธของกลมการทดลองและครงของการวด (F=3.54, df=2, p=.01) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .11 ซงแสดงวาผลของกลมทดลองมตอการกากบตนเองเปลยนไปตามครงของการวด การดแลสขภาพตนเอง พบวา อทธพลหลกของกลมการทดลอง (กลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 กลมควบคม) มนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F=5.20, df=2, p=.01) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .15 ซงแสดงวาวยรนทมภาวะอวนทอยกลมการทดลองตางกนมการดแลสขภาพตนเองแตกตางกน และอทธพลหลกของครงของการวด (กอนการทดลอง หลงการทดลองเสรจสนทนท,หลงการทดลองเสรจสนแลวสปดาหท 12) มนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F=4.26, p=.02) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .08 ซงแสดงวาครงของการวดทตางกนสงผลใหวยรนทมภาวะอวนมการการดแลสขภาพตนเองแตกตางกน

ดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนง ผลการวเคราะห พบอทธพลปฏสมพนธของกลมการทดลองและครงของการวดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F=46.08, p =.00) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .61 แสดงวาผลของกลมทดลองมตอดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงเปลยนไปตามครงของการวด

2. จากผลการทดลองเปนไปตามสมมตฐานขอ 2 บางสวน ทพบวา หลงการทดลองเสรจสนทนท กลมทดลอง 1 มคะแนนเฉลยของการกากบตนเองสงกวากลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวากลมทดลอง 1 เมอไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 –

124

Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางสงผลใหคะแนนเฉลยการกากบตนเองสงขนกวากลมควบคมภายหลงการทดลองเสรจสนทนท และ หลงการทดลองเสรจสนแลวสปดาหท 12 พบวา กลมทดลอง 1 มคะแนนเฉลยการรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเองสงกวากลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวากลมทดลอง 1 เมอไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางสงผลใหคะแนนเฉลยการรบรความสามารถของตนเอง และการดแลสขภาพตนเองสงกวากลมควบคมหลงการทดลองเสรจสนแลวสปดาหท 12 แตกลมทดลอง 2 เมอเปรยบเทยบกบกลมควบคมทงหลงการทดลองเสรจสนทนท และ หลงการทดลองเสรจสนแลวสปดาหท 12 พบวา คะแนนเฉลยของการรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเองไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แตเมอดคาเฉลยของการรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเองและการดแลสขภาพตนเอง พบวา กลมทดลอง 2 มแนวโนมเพมสงขนมากกวากลมควบคม

เมอเปรยบเทยบกลมทดลอง 1 และกลมทดลอง 2 พบวา หลงการทดลองเสรจสนแลวสปดาหท 12 พบวา คะแนนเฉลยรวมของพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self กลมทดลอง 1 สงกวา กลมทดลอง 2 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 เมอเปรยบเทยบกนพบวา คะแนนเฉลยการกากบตนเองของกลมทดลอง 1 ทไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางสงกวากลมทดลอง 2 ทไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง

3. จากผลการทดลองเปนไปตามสมมตฐานขอท 3 บางสวน ทพบวา หลงการทดลองเสรจสนแลวสปดาหท 12 กลมทดลอง 1 มคะแนนเฉลยการรบรความสามารถของตนเอง การดแลสขภาพตนเองสงกวากอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวา กลมทดลอง 1 ทไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางจะสงผลใหมการรบรความสามารถของตนเองสงขนกวากอนการทดลอง และพบวามคะแนนเฉลยการกากบตนเองหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 สงกวากอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวาหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนแลวสปดาหท 12 วยรนทมภาวะอวนเมอไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางจะสงผลใหมการกากบตนเองสงขนกวากอนการทดลองทงหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนแลวสปดาหท 12 นอกจากนหลงการทดลองเสรจสนแลวสปดาหท 12 กลมทดลอง 1 มคะแนนเฉลยการกากบตนเองสงกวาหลงการทดลองเสรจสนทนทอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวาหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 วยรนทมภาวะอวนเมอไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางจะสงผลใหมการกากบตนเองสงขนกวาหลงการทดลองเสรจสนทนท

125

แตกลมทดลอง 2 ทไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง พบวา หลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาห ท 12 เพมขนแตกตางจากกอนการทดลองอยางไมมนยสาคญทางสถต

4. จากผลการทดลองเปนไปตามสมมตฐานขอท 4 บางสวน ทพบวา หลงการทดลองเสรจสนแลวสปดาหท 12 พบวา กลมทดลอง 1 มคาเฉลยดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงตากวากลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวา กลมทดลอง 1 เมอไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางสงผลใหมดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงตากวากลมควบคม สวน

แตกลมทดลอง 2 พบวา มคาเฉลยดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงตากวากลมควบคมอยางไมมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวา กลมทดลอง 2 เมอไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลางสงผลใหมดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงตากวากลมควบคม อยางไมมนยสาคญทางสถต

5. จากผลการทดลองเปนไปตามสมมตฐานขอท 5 ทพบวา กลมทดลอง 1 วยรนทมภาวะอวนและไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง มคาเฉลยดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนแลวสปดาหท 12 ตากวากอนทดลองอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และหลงการทดลองเสรจสนแลวสปดาหท 12 มคาเฉลยดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนง ตากวาหลงการทดลองเสรจสนทนท แสดงวา หลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนแลวสปดาหท 12 วยรนทมภาวะอวนเมอไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางจะสงผลใหมคาเฉลยดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงลดลงกวากอนการทดลอง นอกจากนหลงการทดลองเสรจสนแลวสปดาหท 12 วยรนทมภาวะอวนเมอไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรม 3 - Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางจะสงผลใหมคาเฉลยดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงลดลงกวาหลงการทดลองเสรจสนทนท

สวนกลมทดลอง 2 พบวาคาเฉลยดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงตาม วยรนทมภาวะอวนและไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง มคาเฉลยดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงหลงการทดลองเสรจสนทนท หลงการทดลองเสรจสนแลวสปดาหท 12 ตากวากอนทดลองอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แสดงวา หลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนแลวสปดาหท 12 วยรนทมภาวะอวนเมอไดรบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลางจะสงผลใหมดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงลดลงกวากอนการทดลอง

126

การอภปรายผล จากผลการทดสอบสมมตฐานการวจยขอ 1 – 5 เพอศกษาการเปลยนแปลงทเกดขนของ

การรบรความสามารถของตน การกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเอง ดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงของกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และกลมควบคมหลงจากการทดลองเสรจสนทนท พบวา โปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง และโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง นน มประสทธผลททาใหพฤตกรรมสขภาพ 3 ดาน ไดแก การรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง การดแลสขภาพตนเอง มการเปลยนแปลงของคะแนนทสงขนไปตามระยะการทดลองตงแตกอนทดลอง หลงทดลองเสรจสนทนท และหลงทดลองเสรจสนสปดาหท 12 ตามลาดบในกลมทดลอง 1 และกลมทดลอง 2 และสงกวากลมควบคมทไมไดเขาโปรแกรม และพบผลการทดสอบดวยการวเคราะหความแปรปรวนหลายตวแปรแบบวดซา (MANOVA with Repeated Measures , MANOVA และ ANOVA with Repeated Measures) เปนไปตามสมมตฐาน1 – 5 ขอ บางสวน ไดแก 1) มปฏสมพนธรวมกนระหวางโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมกบครงทของการวด ทมตอพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self และ ภาวะอวน 2) กลมทดลอง 1 และกลมทดลอง 2 มพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทงในภายหลงการทดลองเสรจสนทนท และภายหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 สงกวากลมควบคม 3) กลมทดลอง 1 และกลมทดลอง 2 มพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ภายหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 สงกวากอนทดลอง 4) กลมทดลอง 1 และ กลมทดลอง 2 มภาวะอวนทงในระยะหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 ตากวากลมควบคม และ 5) กลมทดลอง 1 และกลมทดลอง 2 มภาวะอวนทงในภายหลงการทดลองเสรจสนทนท และภายหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 ตากวากอนทดลอง จากการวเคราะหขอมลผวจยนาเสนอการอภปรายผลแยกออกเปน 2 สวน คอ สวนท 1 เปนการอภปรายผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง สวนท 2 เปนการอภปรายผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง ดงน

สวนท 1 เปนการอภปรายผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง โปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง สงผลตอพฤตกรรมสขภาพและภาวะอวนของวยรนทเขาโปรแกรมลดลงได (p<.05) ไดผลเชนเดยวกบผลวจยของ อารรตน สขโข (2546) ทพบผลของโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอการปรบพฤตกรรมการบรโภคอาหารโดยใชกระบวนการกลมรวมกบการควบคมตนเอง ทาใหสตรทมภาวะนาหนกเกนมาตรฐานสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารและกจกรรมทางกายไดดขนจงชวยลดความเสยงตอการเปนโรคไมตดตอทเปนผลตามมาจากภาวะนาหนกเกนมาตรฐาน นอกจากน เมอ

127

พจารณากจกรรมในโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพทเนนผรบบรการเปนศนยกลางในงานวจยครงน จะเนนกจกรรมการเรยนรแบบมสวนรวมของผเขารวมโปรแกรม และกจกรรมกลมแบบเพอนชวยเพอน ใชหลกการ สะกด สะกด และสกด ทแสดงถง การรบรความสามารถตนเองหรอเชอมนวาตนเองปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพไดดวยตนเอง มการกากบพฤตกรรมตนเองและใหเพอนชวยกากบรวมดวย พรอมการใชทกษะในการทากจกรรม 3 อ คอ ควบคมอาหาร การออกกาลงกายสมาเสมอและการจดการความเครยด ซงตรงกบแนวคดของแบนดรา (Bandura. 1986) ทกลาววา การรบรความสามารถของตนเองของบคคลนน เปนตวกาหนดใหเขาตองใชความพยายามมากเทาไร และตองใชความมมานะทจะเผชญหนากบอปสรรคตางๆ และการทบคคลใชความพยายามและความมมานะในการทางานอยางเตมทตลอดเวลา เขากมแนวโนมทจะทางานไดประสบความสาเรจสง (Bandura; & Cervone. 1983) โดยผานกระบวนการรคด (Cognitive Process) จะมองภาพความสาเรจและใหเปนสงทนาทางการกระทาของเขา จงพบผลในงานวจยครงนวามการเปลยนแปลงของพฤตกรรมทงในระยะหลงสนสดการทดลองทนท และยงคงพฤตกรรมสขภาพทง 3 ดานอยภายหลงทดลองเสรจสนสปดาหท 12 ทงทนกวจยไมมกจกรรมใดนอกจากกระตน ใหการเสรมแรงผานทางเครอขายสงคมออนไลน facebook การกากบเพอนชวยเพอน และการตงรางวลเพอเปนการจงใจใหกระทาพฤตกรรม เหตทพบผลเชนนแสดงวา กจกรรมการเรยนรทเนนผรบบรการเปนสาคญนน ทาใหนสตนนไดตระหนกเหนความสาคญและทาพฤตกรรมสขภาพตอเนองจาก นสตไดเหนแบบอยางเพอนในกลมททาสาเรจ และประสบการณตนเองทผานมาทงทเปนอปสรรคตอการปรบเปลยนพฤตกรรมในระยะทเขารวมโปรแกรมนนมผลใหนาหนกตวลดลงเรอย ๆ จงกระทาพฤตกรรมสขภาพเพอลดนาหนกได โดยการชกจงกนนดกนไปออกกาลงกาย และมการเตอนกนในการเลอกรบประทานอาหารทถกตอง เปนตน เชนเดยวกบผลวจยของอนทรกาแหง (Intarakamhang. 2012) ทไดศกษาผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพตามหลกการ PROMISE ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางในกลมทมความเสยงของโรคเมตาบอลก โดยมวตถประสงคเพอศกษาผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพโดยใชหลกการ PROMISE ตามแบบจาลองชป (CIPP Model) และศกษาพฤตกรรมสขภาพ 3-Self ไดแก การรบรความสามารถของตนในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ การกากบพฤตกรรมสขภาพตนเอง และการดแลสขภาพตนเองของผเขารวมโครงการ และคาดชนมวลกาย คาความดนโลหต และเสนรอบเอว ผลการศกษาพบวาภายหลงการเขารวมโครงการผเขารวมโครงการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพมพฤตกรรมสขภาพ 3-Self สงกวากอนเขารวมโครงการอยางมนยสาคญทางสถต และมคาดชนมวลกาย คาความดนโลหต และเสนรอบเอวลดลงกวากอนเขารวมโครงการอยางมนยสาคญทางสถต

สวนตวแปร การกากบตนเอง พบวามการเปลยนแปลงไปตามโปรแกรมและระยะเวลาการทดลอง แสดงวาโปรแกรมทเนนผรบบรการเปนสาคญทจดใหมกจกรรม สะกด โดยใหเพอนชวยเพอนในการสงเกตและกระตนเตอนเพอนสมาชกในกลม จงสงผลใหโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพนมประสทธผลตอการกากบตนเองและมผลตอการเปลยนแปลงนาหนกตวทลดลงเปนไป

128

ตามเปาหมายของกลมตวอยางทเขาโปรแกรม ซงเปนไปตามแนวคดของ ชงค และซมเมอรแมน (กนษฐา จนทรฉาย. 2549; อางองจาก Schunk; & Zimmerman. 1997: 195-208) ทกลาววา การกากบตนเองเปน กระบวนการทกระตนและสนบสนนตอความรความเขาใจพฤตกรรมและความพอใจเพอนาไปสการบรรลเปาหมายทตนเองตงไวในทสด และชนะพฒน ชนแดชม (2542: 15) ไดกลาววาในการใชกลวธดวยการตงเปาหมาย การวางแผน การดาเนนการตดตามผล ทงในดานพฤตกรรม ดานความร ความเขาใจ และดานแรงจงใจของตนเอง จะสงผลใหบรรลถงสงทมงหวงไดดวยตนเอง เปนไปตามแนวคด การกากบตนเอง (กนษฐา จนทรฉาย. 2549; อางองจาก Schunk. 1994: 76) ทมการตงเปาหมาย (Goal setting) ดวยการกาหนดพฤตกรรมเปาหมายหรอกาหนดเกณฑในการแสดงพฤตกรรมใดพฤตกรรมหนงทตองการเปลยนแปลง การเตอนตนเอง (Self-monitoring) ดวยการใหเพอนสมาชกในกลมและใหตนเองคอยสงเกตและบนทกพฤตกรรมเปาหมายทเกดขนดวยตนเอง และเมอกระทาพฤตกรรมเปาหมายไดแลว จะใหเพอนสมาชกกลาวชนชม ยกยอง พรอมใหรางวล ไดผลการวจยสอดคลองกบการศกษาของมเชล (Michael. 2003) ไดศกษาการกากบตนเองเกยวกบการบรโภคอาหารและปองกนโรคจะชวยปองกนโรคอวนและบาบดรกษาดวยการปรบเปลยนพฤตกรรมได ประกอบกบใชเทคนคการสอสารระหวางบคคลซงมความสาคญในการควบคมนาหนกดงนนการกากบตนเองจะเปนสงทคอยควบคมอทธพลทเกดจากสงแวดลอมและพฤตกรรมททาใหเกดโรคอวนได ซงไดผลเชนเดยวกบการวจยของจาคก (Jakici. 2003) ทไดทาการศกษาเรองการออกกาลงกายเพอศกษาโรคอวน ผลการศกษาพบวา การออกกาลงกายเปนสงสาคญทสดในการควบคมนาหนกซงอาจจะมากกวาการเลอกรบประทานอาหาร เพราะวาการออกกาลงกายจะมประสทธภาพในการควบคมนาหนก เมอควบคมพลงงานจากสารอาหารทรบประทานเขาไปดวย ในการวจยดงกลาว ไดศกษาผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพทประยกตมาจากแนวคดการกากบตนเอง โดยใหแพทยทาการกระตนใหผปวยทมโรคอวนใหเรมออกกาลงกายอยางนอย 150 นาทตอสปดาห (วนละ 30 นาท ใน 5 วน ตอสปดาห) โดยทแพทยจะเปนสวนหนงในการกากบพฤตกรรมดวยการโทรศพทไปสอบถามถงการออกกาลงกายของกลมตวอยาง ประกอบกบการใหทาบนทกสขภาพเพอเปนการเตอนตนเอง มการเยยมบานกลมตวอยางเพอประเมนตามสภาพจรง ทงนเปนเพราะวาการออกกาลงกายในระดบนจะทาใหเกดการเปลยนแปลงของรางกายไดจากภายนอก ผลการทดลองพบวา กลมตวอยางสามารถควบคมนาหนกได และสามารถควบคมนาหนกในระยะยาวตอไปดวยการออกกาลงกาย 300 นาทตอสปดาห (วนละ 60 นาท ใน 5 วนตอสปดาห) ผลการทดลองดงกลาวแสดงใหเหนวาการการควบคมตนเองทงจากภายในและภายนอกสามารถทจะทาใหบคคลเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมได และความสาเรจทไดรบทราบนนจะเปนแรงจงใจสาคญททาใหเกดการเพมพฤตกรรม จากทผวจยไดประยกตใชแนวคดการเนนผเรยนเปนศนยกลาง (วฒนาพร ระงบทกข. 2542) มาใชในการสรางโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 ดานไดแก การรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเอง ดวยการใหโอกาสผเขารบบรการไดมสวนรวมในกจกรรมการเรยนรนนมากทสด ซงกจกรรมนนจะตองมลกษณะทชวยใหมสวนรวม (Participatory Learning) อยาง active คอ

129

กระตนใหมความกระตอรอรน มความจดจอ ผกพนกบสงททากจกรรมการเรยนรทมคณภาพ ทงดานรางกาย สตปญญา สงคม และอารมณ พรอมมการถายโอนการเรยนรซงกนและกนไดเพมขนจากประสบการณ (Experiential Learning) ททกคนไปปฏบตในการทาพฤตกรรม 3 อ ควบคมอาหาร ออกกาลงกายและจดการอารมณ พรอมมการสะทอนความคดและอภปรายรวมกน (Reflect and Discussion) เมอมาประชมรวมกนและสอสารผาน facebook (ทศนา แขมมณ. 2548: 15 – 26) ซงจากแนวคดรากฐานจากปรชญาการศกษาและทฤษฎการเรยนร ททาใหผเรยนไดพฒนาตนเองมความตอเนองยงยนกวาและเปนแนวทางทไดรบการพสจนวาสามารถพฒนาผรบบรการใหมคณลกษณะทตองการอยางไดผล (วฒนาพร ระงบทกข. 2542 : 4) และในงานวจยครงนไดมการจดการเรยนการสอนเนนผรบบรการเปนศนยกลาง ทสอดคลองกบการดารงชวต เหมาะสมกบความสามารถและความสนใจของนสตผรบบรการ โดยใหผรบบรการมสวนรวมและลงมอปฏบตจรงทกขนตอน จนเกดการเรยนรดวยตนเอง ไดปฏบตจรง (วฒนาพร ระงบทกข. 2542: 11) และ ณฐวฒ กจรงเรอง และคณะ (2545: 10) การปฏบตจนคนพบขอควรรและวธการปฏบตดวยตนเองและจากแหลงเรยนรทหลากหลายทแสวงหาและประสบเอง จงสามารถนาความรไปประยกตใชในชวตประจาวนไดตอเนองไมเฉพาะชวงเวลาทมาพบปะกนในวนประชมเทานน จงทาใหผลการตดตามพฤตกรรม 3 – Self และภาวะอวนยงคงมการเปลยนแปลงในทางทดขนทงระยะสนสดการทดลองทนทและหลงทดลองเสรจสนสปดาหท 12 เมอเทยบกบคะแนนพฤตกรรมและนาหนกตวกอนทดลอง และเมอเปรยบเทยบกบกลมทดลอง 2 และกลมควบคม

สวนท 2 เปนการอภปรายผลของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง กลมทดลอง 2 พบวามคาเฉลยของพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self เพมขนแตกตางจากกลมควบคมอยางไมมนยสาคญทางสถต และมภาวะอวนลดลงแตกตางจากกลมควบคมอยางไมมนยสาคญทางสถต เชนเดยวกน แตพบวามภาวะอวนทงคาดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงภายหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองเสรจสนสปดาหท 12 ลดลงแตกตางจากกอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถต เนองจากในงานวจยครงนผวจยมความมงหมายทจะใหวยรนทเขารวมโปรแกรมมความสามารถทาไดตามทผวจยไดกาหนดและตงเกณฑไว โดยยดทฤษฎทใชในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพเพอลดภาวะอวน ซงอาจจะทาใหวยรนทมภาวะอวนในกลมทดลองท 2 อาจจะทาไมไดตามทกาหนด หรอไมชอบกจกรรมทกาหนดใหจงสงผลใหกลมทดลอง 2 มดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงไมแตกตางจากกลมควบคมหลงการทดลองเสรจสนทนท และหลงการทดลองสปดาหท 12 แตในการวจยครงนผวจยไดมการจดกจกรรมทกาหนดวตถประสงคใหนสตทเขารวมกจกรรมไดทราบอยางชดเจนวาพฤตกรรมอยางไรทจะทาใหภาวะอวนลดลง เพอใหนสตทเขารวมกจกรรมไดพยายามปรบเปลยนพฤตกรรมใหดขนและไดใหลงมอฝกปฏบตเพอใหเกดทกษะและการเรยนรในกจกรรมทไดจดขน

130

และผวจยไดใหคาปรกษาและความรกบนสตทเขารวมกจกรรมอยางทวถงกนจงทาใหมคาเฉลยดชนมวลกาย เสนรอบเอว ความหนาของไขมนใตผวหนงภายหลงการทดลองทนท และภายหลงการทดลองเสรจสนแลวสปดาหท 12 ลดลงแตกตางจากกอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถต สอดคลองกบงานวจยของปวณา จองสาระ (2553) ไดศกษาผลของการใหความรสขภาพผานสอวทยทมผลตอพฤตกรรมการดแลตนเองของกลมชาตพนธในพนทเขตอาเภอเมองจงหวดเชยงใหมโดยการใชรปแบบการใหความรสขภาพผานสอวทยรายการนมเบอรวน 108 เมกกะเฮรตทมผลตอพฤตกรรมการดแลสขภาพของกลมชาตพนธ โดยผวจยทาหนาทเปนนกจดรายการวทยทจดรายการและสอดแทรกสาระสขภาพเขาในชวงรายการ กลมตวอยางมจานวน 30 คน โดยเลอกแบบเจาะจงและมการสมอยางงายเขาเปนกลมทดลองและกลมควบคม กลมละ 15 คน มความคลายคลงกนในเรองชนดของการทางาน เวลาในการทางาน ระดบการศกษา การดอยโอกาสในการรบรขาวสารทางสอทกชนด ซงทงสองกลมมพฤตกรรมการดแลตนเองไมแตกตางกน กลมทดลองตองรบฟงรายการนบเบอรวน 108 เมกกะเฮรต ทผวจยเปนผจดทาการใหความรผานสอวทยมเนอหาทมงเนนและสงเสรมการดแลตนเอง โดยผวจยทาหนาทดาเนนรายการในวนจนทร - ศกร เวลา 8.00 – 12.00 น. โดยจะพดขอมลความรสขภาพ ครงละ 15 นาท ทกชวโมง เปนเวลา 6 สปดาห สปดาหละ 5 วน รวมทงสน 120 ครง คดเปนเวลารวม ประมาณ 30 ชวโมง สวนกลมควบคม ผวจยขอความรวมมอใหใชชวตประจาวนตามปกต หลงจากเสรจสนการใหความร 6 สปดาห จงไดเกบรวบรวมขอมลครงท 2 ผลการศกษาพบวา กลมทดลองมพฤตกรรมสขภาพหลงการทดลองดขนอยางมนยสาคญทางสถต และระยะหลงการทดลองในสปดาหท 8 กลมทดลองมพฤตกรรมสขภาพหลงการทดลองไมแตกตางจากหลงการทดลองเสรจสนทนทในสปดาหท 6 อาจเปนเพราะการสะสมสงทไดเรยนรจนกระทงเปนความจาถาวรและสามารถนาไปประยกตใชในชวตประจาวนไดจนทาใหกลายเปนพฤตกรรมทยงยน

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะในเชงปฏบต 1. ผเขารบโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปน

ศนยกลาง โดยใชกระบวนการกลมและการมสวนรวม ในการแบงกลมการปฏบตพฤตกรรมสขภาพควรใหผเขารบการอบรมมอสระในการเลอกกลมทจะปฏบตพฤตกรรมดวยตนเอง และควรเลอกจะกลมทมชวตประจาวนคลายๆ กน เพอความสะดวกในการปฏบตพฤตกรรมสขภาพทพรอมกนภายในกลม จะทาใหการจดโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลางมความสะดวกและประสบผลสาเรจมากขน

2. ในการนาโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมไปใช ผทจะนาโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง ควรศกษาเทคนคการจดกจกรรมทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง และทาความเขาใจเกยวกบเครองมอทใชในการบนทกและตดตามผลการ

131

ปรบเปลยนพฤตกรรม เพราะเปนหลกสาคญทจะสงเสรมใหผทเขาโปรแกรมไดตระหนกและมทกษะในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพไดอยางถกตอง รวมทงเครองมอในการบนทกจะทาใหผเขารบโปรแกรมมการประเมนและตดตามผลทเกดขนและแกปญหาไดอยางถกตอง

3. ควรศกษาลกษณะของบคคลทจะเขารบโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผเรยนเปนศนยกลางกอนเรมโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพเนองจากโปรแกรมนออกแบบมาเพอใชกบนสตทเรยนทางดานสาขาวทยาศาสตรสขภาพ ดงนน การนาโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมนไปใชกบบคคลกลมอน ควรทาความเขาใจเกยวกบเทคนคการเนนผเรยนเปนศนยกลาง การรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเอง นอกจากน การมความรและทกษะการจดกจกรรมกลมจะชวยใหโปรแกรมประสบผลสาเรจมากขน

ขอเสนอแนะในการวจย 1. ในการวจยครงนศกษาในกลมตวอยาง ทเปนนสตเฉพาะสาขาดานวทยาศาสตรสขภาพ

เพอใหนสตไดตระหนกและเหนความสาคญทเปนผลจากความคาดหวงของสงคมตอนสตกลมนทตองเปนแบบอยางทดดานสขภาพ ดงนน ในการวจยครงตอไป อาจศกษาเปรยบเทยบกบนสตในกลมสาขาอนทไมเกยวของดานสขภาพ เชน สาขาดานสงคมศาสตร สาขามนษยศาสตร เปนตน เพอพจารณาวา โปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพทเนนผรบบรการเปนศนยกลางจะมประสทธผลกบกลมนสตทไมเคยมความรดานสขภาพมากอน ไดผลดเชนกนหรอไม 2. ในการวจยครงน ทาการวดพฤตกรรมสขภาพและภาวะอวนภายหลงการทดลอง 4 สปดาห ดงนน การวจยครงตอไปควรจะมการวดพฤตกรรมสขภาพและภาวะอวนซาตอเนองเปนระยะๆ เพอตรวจสอบความคงทนของพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self

บรรณานกรม

133

บรรณานกรม

กมลพรรธน เมฆวรวฒ; และอมพร ชยศรรตน. (2544). คลนกคนอวน. กรงเทพฯ: อลฟาพบลชชง. กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข. (2548). คมอแนวทางการดแลรกษาโรคอวน. กรงเทพฯ: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. กรมการปกครอง. (2553). ขอมลสถตเกยวกบจานวนประชากร ณ เดอนธนวาคม 2553. สบคนเมอ วนท 23 เมษายน 2555, จาก http://stat.bora.dopa.go.th กรมสขภาพจต. (2546). ความเครยดของคนไทย: การศกษาระดบชาตป 2546. นนทบร:

บยอนดพบลสซง. กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. (2543). คมอการฝกอบรมแบบมสวนรวม. กรงเทพฯ: สานกพฒนาสขภาพจต. กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. (2544). ความเสยงจากการกนอาหาร. สบคนเมอ 14 ธนวาคม 2554, จาก www.thaihealth.com. กองสถตสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข. (2550). สถตสาธารณสขประจาป 2550. กรงเทพฯ: องคการสงเคราะหทหารผานศก. กองโภชนาการ. (2550). โรคอวนลงพง. กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. กรงเทพฯ: องคการ สงเคราะหทหารผานศก. กองโภชนาการ กระทรวงสาธารณสข. (2551). คมอกาวสองคกรไรพง. กรงเทพฯ: สานกพมพ องคการทหารผานศก. กฤษดา ศรามพช. (2549). ทาอยางไรใหหางไหลจากโรคอวน. (พมพครงท2). กรงเทพฯ: ใกลหมอ. กสมา สรยา. (2550). ประสทธผลของโปรแกรมลดนาหนกโดยประยกตใชแนวคดการกากบตนเอง รวมกบแรงสนบสนนทางสงคมของพยาบาลปฏบตงานในโรงพยาบาลหนองบวลาภจงหวด หนองบวลาภ. วทยานพนธ ส.ม. (สขศกษาและการสงเสรมสขภาพ). ขอนแกน: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน. ถายเอกสาร. กาพล ศรวฒนกล. (2543). อวนไขมน. กรงเทพฯ: สยามสปอรต ชนดเคต. ขวญตา ฮวดศร. (2547). ความรเกยวกบอาหารและพฤตกรรมการบรโภคอาหารทกอใหเกดโรคอวน ของวยรนในกรงเทพมหานคร. วทยานพนธ ศศ.ม. (คหกรรมศาสตรศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ถายเอกสาร. คณะทางานจดทาภาระโรคและปจจยเสยงของประเทศไทย. (2549). สานกพฒนานโยบายสขภาพ ระหวางประเทศ. กระทรวงสาธารณสข. กรงเทพฯ: ม.ป.พ.

134

จฑาวด วงษสมบต. (2551). ผลของโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะแหงตนในการปฏบตพฤตกรรม สงเสรมสขภาพตอเสนรอบเอว ดชนมวลกาย และความดนโลหตของผใหญทมนาหนกตว เกน. พย.ม. (พยาบาลศาสตร). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. จรพร คงประเสรฐ. (2554). หลกการวธการและเปาหมายของการควบคมนาหนก. อวนและอวน ลงพง. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: สขมวทมเดย มารเกตตง. หนา 116 – 127. ชนะพฒน ชนแดชม. (2542). ผลของการใชกระบวนการเรยนการสอนตามแนวคดการพฒนา ความสามารถในการเรยนรของไวกอตสกทมตอทกษะทางภาษาไทยและการกากบตนเอง ของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนตน. ค.ด. (หลกสตรและการสอน). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. ฐตมา บารงญาต. (2549). ผลของการประยกตใชแนวคดการกากบตนเองรวมกบแรงสนบสนนทาง สงคมเพอปรบเปลยนพฤตกรรมในการลดนาหนกของนกเรยนมธยมศกษาตอนตน โรงเรยนกลปยาณวตรจงหวดขอนแกน. ส.ม. (สขศกษาและการสงเสรมสขภาพ). ขอนแกน: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน. ถายเอกสาร. ณฏฐกานต ทองสนธ. (2549). การศกษาปจจยเชงสาเหตบางลกษณะทมตอยทธวธการเผชญปญหา ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 จงหวดชลบร. ปรญญานพนธ วท.ม. (การวจยและสถต การศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ณฐวฒ กจรงเรอง; และคณะ. (2545). ผเรยนเปนสาคญและการเขยนแผนจดการเรยนรของครมอ อาชพ. กรงเทพฯ: สถาพรบคส. ตวงพร กตญตานนท. (2554, มกราคม – มถนายน). ภาวะโภชนาการและพฤตกรรม 3 อ. ของ นกศกษาชนปท 1 มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต. วารสาร มฉก.วชาการ. 14(28): 67 – 84. ทศนา แขมมณ. (2548). รปแบบการเรยนการสอนทางเลอกทหลากหลาย. กรงเทพฯ: ดานสธา

การพมพ. ธนวรรธน อมสมบรณ. (2549). แนวคดการเฝาระวงพฤตกรรมสขภาพ. เอกสารประกอบการสอน นสตปรญญาโท. สาขาสขศกษา. คณะศกษาศาสตร. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ: ม.ป.พ. นฐพร กกสงเนน. (2552). ผลของโปรแกรมการลดนาหนกตอการรบรสมรรถนะแหงตนในการลด นาหนก พฤตกรรมการลดนาหนก คาดชนมวลกายและเสนรอบวงเอวของหญงกอน วยทองทมนาหนกเกนมาตรฐาน. พย.ม. (การพยาบาลเวชปฏบตชมชน). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรรมศาสตร. ถายเอกสาร. นวลอนงค บญจรญศลป. (2546). โครงการทบทวนองคความรทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปองกน ภาวะโภชนาการเกนในเดก. กรงเทพฯ: คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

135

นาตาชา เดชดารงคณ. (2549). ผอมเรวทนใจใน 7 วนดวยโปรแกรมลดนาหนกแบบเรงดวน. (พมพครงท 1). กรงเทพฯ: เอมมเดย. บญรวม แกวบญเรอง. (2548). การประยกตทฤษฎความสามารถตนเองรวมกบกระบวนการเรยนร อยางมสวนรวมในการออกกาลงกายเพอสขภาพ ของนกศกษา ชนปท 1 วทยาลยการ สาธารณสขสรนธร ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. ส.ม. (สขศกษาและสงเสรมสขภาพ). ขอนแกน: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน. ถายเอกสาร. ประเทอง ภมภทราคม. (2540). การปรบพฤตกรรม:ทฤษฎและการประยกต. กรงเทพฯ: โอ.เอส.พรนซตง เฮาส. ปราณต ผองแผว. (2539). โภชนศาสตรชมชน : ในสงคมทมการเปลยนแปลงภาวะเศรษฐกจอยาง รวดเรว. กรงเทพฯ: ลฟวง ทรานส มเดย. ปวณา จองสาระ. (2553). การใหความรสขภาพผานสอวทยทมผลตอพฤตกรรมการดแลตนเอง ของกลมชาตพนธ. ศศ.ม. (การสงเสรมสขภาพ). เชยงใหม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม. ถายเอกสาร. ผจงจต อนทสวรรณ. (2545). การวเคราะหความแปรปรวนหลายตวแปร. กรงเทพฯ: ธนธชการพมพ. ฝายวทยาศาสตรการกฬา. ( 2543). เกณฑมาตรฐานสมรรถภาพทางกายของประชาชนไทย. การกฬาแหงประเทศไทย. ราชวทยาลยอายรแพทยแหงประเทศไทยและทเกยวของ. แนวทางในการดแลรกษาความดนโลหตสงในเวชปฏบตทวไป. กรงเทพฯ: ม.ป.พ. พจมาน มสกะสาร. (2547). การบรโภคอาหาร การออกกาลงกายและภาวะโภชนการของผชาย วยทองในชมชนหนองแวงตาช 5 เขตเทศบาลนครขอนแกน จงหวดขอนแกน. วทยานพนธ ส.ม. (สาธารณสขศาสตร). ขอนแกน: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน. ถายเอกสาร. พรหมนทร เมธากาญจนศกด. (2548, กรกฎาคม – กนยายน). แนวทางการลดนาหนกเพอการม สขภาพด. วารสารศนยบรการวชาการ. 13(3): 10 – 16. พชร เชอทอง. (2548). ผลของโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอพฤตกรรมการดแลตนเองและการควบคม ระดบนาตาลในเลอดของผปวยโรคเบาหวานชนดท 2. พย.ม. (การพยาบาลผใหญ). ขอนแกน: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน. ถายเอกสาร. พวงรตน ทวรตน. (2540). วธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร. สานกทดสอบ การศกษาและจตวทยา. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. กรงเทพฯ: ม.ป.พ. ไพบลย พทยา; และคณะ. (2554, กรกฎาคม – กนยายน). ผลกระทบตอคาใชจายดานสขภาพจาก ภาวะนาหนกเกนและโรคอวนในประเทศไทย. วารสารวจยระบบสาธารณสข. 5(3): 287- 298. ไพโรจน ลฬหกล; วนส ลฬหกล; และ พสมณฑ คมทวพร. (2541). การศกษาภาวะโภชนาการและ แบบแผนสขภาพของผใหญวยกอนเกษยณอายการทางาน. วารสารพยาบาล. 1(47): 46-58.

136

พชราภรณ อารย; และคณะ. (2550, เมษายน – มถนายน) “ภาวะโภชนาการ พฤตกรรมการบรโภค อาหารและกจกรรมทางดานรางกายของเดกวยรน: ศกษาศาตรเบองตน”. พยาบาลสาร. 34(2): 98 – 105. มงคล แฝงสาเคน. (2541). วทยาศาสตรการกฬา. กรงเทพฯ: บรพาสารส. มนฑนา ประทปะเสน. (2539, 29 มกราคม – กมภาพนธ). อาหารและโรคหลอดเลอดหวใจ. วฏจกร วงการแพทย. หนา 13 – 17. ยงยง เทาประเสรฐ. (2536). การสอสารทางโภชนาการเพอการปรบเปลยนพฤตกรรม:การปรบ เปลยนพฤตกรรมการกนในอาหารและโภชนาการเพอสขภาพ. กรงเทพฯ: ท.พ.พรนท. รชดาวรรณ ลมาชาน. (2549). กจกรรมทางกายและภาวะสขภาพของพยาบาลวชาชพวทยาลย แพทยศาสตรกรงเทพมหานครและวชรพยาบาล. ปรญญานพนธ วท.ม. (สขศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. วรศกด เพยรชอบ. (2548). หลกและวธการสอนวชาพลศกษา. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช. วฒนาพร ระงบทกข. (2542). แผนการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลาง. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: แอล ท เพลส. วศาล คนธารตนกล. (2542). บทบาทของกจกรรมทางกายตอการมอายวฒนะ. ภาควชาเวชศาสตร ฟนฟ คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล. กรงเทพฯ: ม.ป.พ. วณะ วระไวทยะ; และสงา ดามาพงษ. (2541). พฤตกรรมการบรโภคอาหาร. กรงเทพฯ: โรงพมพ องคการทหารผานศก. วนชา กจวรพฒน. (2550). โรคอวนลงพงภยเงยบทคณคาดไมถง. กองโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. กรงเทพฯ: ม.ป.พ. วนชา กจวรพฒน. (2547). การพฒนาโปรแกรมควบคมนาหนกสาหรบวยทางานทมภาวะ โภชนาการเกน. วทยานพนธ ส.ด. (สาธารณสขศาสตร). กรงเทพฯ: บณฑตวทาลย มหาวทยาลยมหดล. ถายเอกสาร. วชราภรณ ภมภเขยว. (2552). ประสทธผลของการประยกตใชทฤษฎการกากบตนเองรวมกบ ทฤษฎขนตอนการเปลยนแปลงพฤตกรรมในการพฒนาพฤตกรรมการลดนาหนกของ ขาราชการ อาเภอนาแหว จงหวดเลย. วทยานพนธ ส.ม. (สขศกษาและการสงเสรมสขภาพ). ขอนแกน: บณฑตวทยาลย. มหาวทยาลยขอนแกน. ถายเอกสาร. ศศธร อตสาหกจ. (2550). ผลของการใชโปรแกรมการสรางเสรมสมรรถนะแหงตนตอพฤตกรรม การควบคมนาหนกและคาดชนมวลกายในสตรวยกลางคนทมภาวะนาหนกเกน. วทยานพนธ พย.ม. (การพยาบาลเวชปฏบตชมชน). พษณโลก: บณฑตวทาลย มหาวทยาลยนเรศวร. ถายเอกสาร. ศรลกษณ สนธวาลย. (2533). การพฒนาผลตภณฑทางโภชนาการ คณะอตสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ: ม.ป.พ.

137

ศภจรา สบสสข. (2548). ภาวะโภชนาการและแบบแผนการดาเนนชวตทเกยวของกบสขภาพของ พยาบาลวชาชพทปฏบตงานในหอผปวยโรงพยาบาลขอนแกน จงหวดขอนแกน. ส.ม (โภชนาการชมชน). ขอนแกน: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน. ถายเอกสาร. ศภวรรณ มโนสนทร. (2548). ผลกระทบของภาวะอวนตอภาระโรคในประเทศไทย. วารสารวชาการ สาธารณสข. 14(2): 337 – 334. ศลยา คงสมบรณเวช. (2551). กนอยางไรไมอวนไมมโรค. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: อมรนทร สขภาพ. สงา ดามาพงษ. (2550). อวนอนตราย ไมอยากตายตองลดอวน. กรงเทพฯ: วายนอตคอมมวนเคชน. สมชาย ลทองอน. (2545). ขยบกายสบายชว. กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. กรงเทพฯ: องคการสงเคราะหทหารผานศก. สมชาย ลทองอน. (2552). คมอทดสอบสมรรถภาพทางกายสาหรบเจาหนาทสาธารณสข.

กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. กรงเทพฯ: องคการสงเคราะหทหารผานศก. สมโภชน เอยมสภาษต. (2550). ทฤษฎและเทคนคการปรบพฤตกรรม. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. สมลกษม นมสกล; และคณะ. (2543). ผลกระทบของการบรโภคอาหารตอภาวะโภชนาการของ หญงวยเจรญพนธในชนบทจงหวดเชยงใหม สถาบนวจยวทยาศาสตรสขภาพ. มหาวทยาลยเชยงใหม. เชยงใหม: ม.ป.พ. สถาบนวจยระบบสาธารณสข. (2547). ผลการสารวจสภาวะสขภาพของประชาชนโดยการตรวจ รางกายครงท 3 พ.ศ. 2546 - 2547. รายงานการวจย. กรงเทพฯ: ม.ป.พ. -------------. (2552). ผลการสารวจสภาวะสขภาพของประชาชนโดยการตรวจรางกายครงท 4 พ.ศ. 2551 - 2552. รายงานการวจย. กรงเทพฯ: ม.ป.พ. สาคร ธนมตต. (2545). ผลกระทบของภาวะโภชนาการตลอดวงจรชวตของมนษย. เอกสารประกอบการ ประชมวชาการโภชนาการ. 2544. เรองอาหารและโภชนาการเพอการเสรมสรางสขภาพ ในโอกาสครบรอบ 25 ป แหงการกอตงสถาบนวจยโภชนาการ ระหวางวนท 21 – 23 มกราคม 2545 ณ โรงแรมมราเคลแกรนดคอนเวนชน. กรงเทพฯ: สถาบนวจยโภชนาการ และคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล. หนา 155 – 156. สพชชา วงคจนทร. (2554). อทธพลของลกษณะทางจต ลกษณะสถานการณทมตอพฤตกรรม สขภาพและภาวะโภชนาการของบคลากรกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. สถาบนวจย พฤตกรรมศาสตร. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. สภค เพชรนล. (2550). พฤตกรรมสขภาพและภาวะโภชนาการของคนวยทางาน ตาบลเชงกลด อาเภอบางระจนจงหวดสงหบร. สารนพนธ ส.ม. เชยงใหม: บณฑตวทาลย มหาวทยาลยเชยงใหม. ถายเอกสาร.

138

สมนฑา พรหมบญ. (2540). การเรยนรแบบมสวนรวม. ทฤษฎการเรยนรแบบมสวนรวม. สานกงาน คณะกรรมการการศกษาแหงชาต. กรงเทพฯ: ไอเดยสแควร. สรางค พนธเอยม. (2548). ประสทธผลของโปรแกรมสขศกษาโดยประยกตทฤษฎความสามารถ ของตนเองในการดแลตนเองของผปวยเบาหวานทมารบการรกษาทสถานอนามย อาเภอ ลาดบวหลวง จงหวดพระนครศรอยธยา. ปรญญานพนธ วท.ม. (สขศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. สรจต สนทรธรรม. (2544). แนวทางเวชปฏบตองหลกฐาน การตรวจและการสรางเสรมสขภาพใน ประเทศไทย. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: หมอชาวบาน. หนา 14. สานกงานสถตแหงชาต. (2548). การสารวจพฤตกรรมการดแลสขภาพของประชากร พ.ศ. 2548. กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร. กรงเทพฯ: สานกงานฯ. สานกโรคไมตดตอ. (2548). รายงานผลการสารวจพฤตกรรมเสยงโรคไมตดตอและการบาดเจบ พ.ศ. 2548. สานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. กรงเทพฯ: สานกฯ. ------------. (2550). รายงานผลการสารวจพฤตกรรมเสยงโรคไมตดตอและการบาดเจบ พ.ศ. 2550. กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. กรงเทพฯ: สานกฯ. อนกล พลศร. (2551). ความร ทศนคต และพฤตกรรมการบรโภคของนกศกษา. มหาวทยาลย รามคาแหง. 11 (1): 49 – 59. อรณ ตงเผา. (2544). จบเขาคยกบหมอเรองลดความอวนควบคมนาหนก. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: ดบเบลนายน. อดมศกด แสงวานช. (2546). ปจจยเชงสาเหตทมผลตอพฤตกรรมการดแลสขภาพของบคลากร โรงพยาบาลประจวบครขนธ. วทยานพนธ วท.ม. (สขศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ถายเอกสาร. องศนนท อนทรกาแหง. (2552). การปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 Self ดวยหลก Promise Model. สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. กรงเทพฯ: สขมวทการพมพ. อารยรตน สขโข. (2546). ผลของโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอการปรบพฤตกรรมการบรโภคอาหาร และการเคลอนไหวออกกาลงกายของสตรวยกลางคนทมภาวะนาหนกเกนมาตรฐานทอย ใกลเขตเทศบาลนครขอนแกน จงหวดขอนแกน. วทยานพนธ ส.ม. ขอนแกน: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน. ถายเอกสาร. อานาจ รงสวาง. (2553). ผลของโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการเคลอนไหว ออกกาลงตอขนาดของรอบเอว และคาดขนมวลกายของอาสาสมครสาธารณสขประจา หมบาน (อสม.) ทมภาวะอวนของตาบลหวยเกต อาเภอตะพานหน จงหวดพจตร. การศกษาคนควาดวยตนเอง ส.ม. (สาธารณสขศาสตร). พษณโลก: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยนเรศวร. ถายเอกสาร.

139

Anderson; et al. (2008). A -two Year Clinical Lifestyle Intervention Program for Weight Loss in Obesity. Retrieved August 5, 2013, from http://WWW.nvbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2596731.

Annesi; & Gorjala. (2010). Relations of Self-regulation and Self-efficacy for Exercise and Eating and BMI change : A Field Investigation Biopsychosocial Medicine Atlanta. Georgia. USA.

America College of Sports Medicine. (2006). ACSM Guidelines for Exercise Testing and Prescription. 7th ed. Lippincott Williams & Wilkins.American College of Sports Medicine.

Arthur,H. Rubenstein. MBBCH. (2005). Obesity : A Modern Epidermic.The American Clinical And Climatological Association. Retrieved May 15,2011, From http:// Pubmedcentral. gov/article – render.fcgi?tool=pmcentrez&rendertype.

Bandura, A. (1986). Social Foundation of Thought and Action. : A Social cognitive theory. New Jersey: Prentice – Hall.

Bandura, A. (1997). Self- Efficacy : The exercise of control. New York: W.H. Freeman. Bandura, A. (1989). Social cognitive theory. Annals of Child Development. 6: 1 – 60. Bar – on. R. (1997). EQ – I Baron Emotional Quotient inventory: User’s Manual. Toronto:

Multi – Health System Inc. Burns. (1996, September). New Recommendation for Physical Activity as A Mean of Health

Promotion. Nurse Practition. 21: 18 – 19 Caspersen, C.J.; Pereira, M.A.; & Curran,K.M. (2000). Changes in Physical Activity Patterns

in the United States,by Sex and Cross-sectional age. Medicine and Science in Sports and Exercise. 32, 1601–1609.

Center for Disease Control and Prevention. (1996). Physical Activity for Everyone. Department of Health and Human Services. Available from http://www.cdc.gov.

Clarke, Margaret. A. (1984, September). “Stress and Coping : Constructs for Nursing” Journal of Advance Nursing. 24(9): 3 – 13.

Crider, Andrew B.; et al. (1983). Phychology. London: Scott – Foresman. Cynthia.; et al. (2012, January). Prevalence of Obesity in The United States 2009 – 2010.

National Health and Nutrition Examination Survey. U.S. Department of Health & Human Services. N 82. NCHS.

Darley, John M.; et al. (1983). “Stress and Coping” Psychology. Englewood Cliffs. New Jersey: Prentice – Hall.

140

Devison, R.; & S.Grant. (1993). Is Walking Sufficient Exercise for Health. Sports Medicine. 16 (6): 369-373.

Dipietro,L.; Carporson,C.J.; Ostfeld,A.D.; & Nadel,E.R. (1993). Survey for assessing physical Activity among older adults. Medicine and Science in Sports & Exercise. 25(5).

Folkman, S.; & Lazarus RS. (1990). Coping and Emotion. Hillsdale NJ: Erlbaum. Food and Nutrition Research Institute, Department of Science and Technology. (2001).

Philippines J Nutr. 48: 15 – 27. Garland; & Bush. (1982). Coping Behavior and Nursing. Verginia Reston. Goosen,G.M.; &Bush,H.A. (1979). Adaptation: A Feedback Process. Advances in Nursing

Science. 1(8): 27 – 32. Husen,Torsten; & Postlethwaite,T. Neville. (1994). The International Encyclopedia of

Education. Volome 6,Second Edition, Oxford: Program. Kelleberg,M.E.; & Davis A. (1980). New Dimension in Mental Health Psyciatric Nursing. New York: McGraw – Hill. Katherine,M.; et al. (2010, 13 Jan). Prevalence and Trends in Obesity Among US Adult,

1999 – 2008. The Journal of American Medical Association. National Center for Health Statistics, Centers for Disease Control and Prevention. Hyattsville, Maryland.

Lazarus, R.; & S. Folkman. (1984). Stress Appraisal and Coping. New York: Spring Publishing.

Menaghan, Elizabeth. (1982,July). “Measuring Coping Effectiveness Panel Analysis of Material Problem and Coping Effort”. Journal of Health and Social Behavior. 4(3): 21 – 23.

Michael R. Lowe. (2003, October). Self-Regulation of Energy Intake in the Prevention and Treatment of Obesity : Is It Feasible? Obesity Research Vol. 11: 44S – 59s.

Mikulus, w. (1978). Behavior Modification. New York: Harper & Row. Monet; Alan; & Richard,S. Lazarus. (1977). Stress and Coping. New York: Columbia

University Press. Moran, R. (1999). Evaluation and treatment of Childhood Obesity. American: American

Family Physician.USA. Nemet; Barkan; Epstein; et.al. (2005). Short-and Long-Term Beneficial Effects of a

Combined Dietary-Behavioral-Physical Activity Intervention for the Treatment of Childhood Obesity. Pediatrics. 115: e443-e449.

141

Organization for Economic Co-operation; & Development World Health Organization (2012). Underweight and Overweight in Health at a Glance: Asia/Pacific 2012. OECD Publishing at Retrieved April 23,2014,from http://dx.doi.org/10.1787/9789264183902-20-en

Pate R. R.; M. Pratt; S. N. Blair; et al. (1995). Physical Activity and Public Health. A Recommendation from The Centers for Disease Control and Prevention and The American College of Sports Medicine. The Journal of the American Medical Association. 273(5): 402-407.Department of Exercise Science,University of South Carolina School of Public Health,Columbia. Practice 4thed.USA : Pearson Education.

Pender,N.J.; et al. (2002). Health Promotion in Nursing Practice. 4th (ed).USA: Peason Education.

Robert,M.K.; James,F.; Sallis,J.; et al. (1993). Health and Human Behavior. 6: 349 – 369. Sanjur, D.(1982). Social and Culture Perspectives in Nutrition. United State: Prentice – Hall. Schermerhon,J. R.; J. G. Hunt; & R. N. Osborn. (1988). Managing Organizational Behavior.

New York: John Wiley. Serdula, M.K.; et al. (1993).Weight Control Practices of U.S. Adolescents and Adults.

Annals of Internal Medicine. 119 ; 167. Suitor, CJ.; & Crowley, MF. (1984). Nutrition : Principle and Application in Health Promotion.

2nd ed. Philadephia: J.B.,Lipponcott. Tan, CE; et al. (2004, May). Can we apply the National Cholesterol Education Program

Adult Treatment Panel definition of the metabolic syndrome to Asians? Diabetes Care. U.S. National of Health & Human Resource. Pub Med. 27(5): 1182-6.

Tee E-Siong. (2002). Obesiry in Asia: Prevalence and Issues in Assessment Methodologies. Asia Pacific J Clin Nutr. 11 (3): S694 – S701.

Thompson.; et al. (2003).American Heart Association Council on Clinical Cardiology Subcommittee on Exercise, Rehabilitation and Prevention. American Heart Association Council on Nutrition physical Activity and Metabolism Subcommittee on Physical Activity. Exercise and physical activity in the prevention and treatment of Atherosclerotic Cardiovascula Disease. Circulation. 107: 3109 – 3116.

Treuth. S.M., Butte, N.F.; & Wong,W.W.(2000). Effect Familial Predisposition to Obesity on Energy Expenditure in Multiethnic Prepubertal Girl. American Journal Clinical Nutrition. 71(4): 893 – 900.

142

Intarakamhang Ungsinun. (January, 2012). 3 – Self Behavior Modification Programs Base on The PROMISE Models for Client at Metabolic Risk. Global Journal of Health Science. Vol.4; 1.

U.S. Department of Health and Human Service. (1996). Physical Activity and Health :A Report of the Surgeon General. Atlanta,G.A.: U.S.Department of Health and Human Service, Center for Disease Control and Prevention, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion.

World Bank. (Jul 2, 2009). สถานการณสงคมไทยวาดวยปญหาเยาวชน พ.ศ. 2551 รายงานสถานการณสงคมไทยวาดวยปญหาเยาวชน พ.ศ. 2551:คนรนใหมกบการพฒนา. Retrieved June 8,2013,from จาก http://phatrasamon.blogspot.com/2009/07/2551-thailand-social-monitor-on-youth.html

World Health Organization. (2000). Obesity : Prevention and Managing the Global Epidemic. Report of WHO Consultation on Obesity.

World Health Organization; International Association for the Study of Obesity; & Interagency Oncology Task Force (2000). The Asia-Pacific perspective: redefining obesity and its treatment. Health Communications Australia.

World Health Organization (2002). The World Health Report 2002 : Reducing Risks, Promotion health Life. 2002. Geneva. WHO.

World Health Organization. (2003). Obesity and Overweight. Global Strategy on Diet, Geneva. WHO.

World Health Organization. (2005). Global Report. Preventing Chronic Diseases. A Vital Investment. Geneva: WHO.

World Health Organization. (2004). Expert Consultation Appropriate Body Mass Index for Asian Populations and Its Implication for Policy and Intervention Strategies. Lancet. (363): 157 – 163.

ภาคผนวก

144

ภาคผนวก ก เครองมอวดทใชในการวจย

145

เรยน ผเขารวมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพทกทาน

เนองดวยดฉน นางสาวสพชชา วงคจนทร ปจจบนกาลงศกษาในระดบปรญญาเอก

สาขาการวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรว

โรฒ กาลงทาวจยเรอง “ผลโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self เพอลดภาวะอวน

ของวยรนตอนปลาย” ดฉนจงใครขอความกรณาจากทานชวยตอบคาถามเพอใชในการวจย

ผลการวจยนจะเปนประโยชนเชงวชาการในการทจะไดความรใหมและหลกฐานเชงประจกษ

เกยวกบผลของโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพและภาวะอวนทจะนาไปสแนวทางในการ

พฒนาพฤตกรรมสขภาพและภาวะโภชนาการของคนไทย ซงเปนพฤตกรรมสขภาพทจาเปนอยาง

ยงสาหรบการสงเสรม ปองกน รกษาและฟนฟสขภาพและภาวะโภชนาการของคนไทยตอไป

ดงนน ขอใหทานโปรดสละเวลาอนมคาของทานตอบแบบสอบถามฉบบน ความ

สมบรณของคาตอบทไดรบจากทานจะมคณคาอยางยงตอผลการวจยน และขอใหทานเชอมนวา

คาตอบของทานจะถกเกบเปนความลบและจะถกนามาวเคราะหประมวลผลและนาเสนอในภาพรวม

เทานน

สดทายนดฉนขอขอบคณทกทานทไดสละเวลาในการตอบแบบสอบถามในครงน

ขอแสดงความนบถอ

(นางสาวสพชชา วงคจนทร) นสตปรญญาเอก สาขาการวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

146

แบบสอบถาม คาชแจง แบบสอบถามฉบบนม 4 ตอน ประกอบดวย ตอนท 1 ขอมลเบองตนของผตอบ ตอนท 2 การดแลสภาพตนเอง ตอนท 3 การกากบตนเองกบการดแลสขภาพ ตอนท 4 การรบรความสามารถของตนเอง

147

ตอนท 1 ขอมลเบองตนของผตอบ

คาชแจง โปรดเตมขอมลในชองวางและเลอกใสเครองหมาย √ ลงใน � หนาขอความทตรงกบความเปนจรงของทานมาก

1. นาหนก.........................................กโลกรม 2. สวนสง....................................เซนตเมตร

3. อาย..............................................ป ขอคาถามตอไปน จะใหทานตอบคาถามทเกยวกบลกษณะทางจต และลกษณะทางสถานการณ

ทเกยวกบพฤตกรรมสขภาพ ดฉนขออธบายวา การดแลสขภาพตนเอง คอ การกระทาทสงเสรมใหมภาวะอวนลดลง ประกอบดวยในการตอบคาถามในการศกษาครงนจงใหทานนกถงการดแลสขภาพตนเอง ดงตอไปน การมกจกรรมทางกาย การบรโภคอาหาร และการจดการความเครยด

ชดท 2 พฤตกรรมสขภาพ ตอนท 2 แบบสอบถามการดแลสภาพตนเอง

คาชแจง ขอใหพจารณาขอความตอไปนวาตรงความเปนจรงของทานมากทสด โปรดทา

เครองหมาย √ เหนอวล “ปฏบตมากทสด” “ปฏบตมาก” “ปฏบตคอนขางมาก” “ปฏบตคอนขางนอย” “ปฏบตนอย” “ไมไดปฏบตเลย” เพยงแหงเดยวในแตละประโยค กรณาตอบใหครบทกขอ 1. ฉนนงทางานทงวน ไมคอยไดลกเดนไปไหน …………….. .…………….. …………….. ……………….. …....………….. …………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย 2. เมอมปญหาเกดขนฉนพยายามแกไขปญหาใหดขน …………….. .…………….. …………….. ……………….. …....………….. …………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย 3. ฉนออกกาลงกายจนรสกเหนอย มเหงอซม อยางนอยสปดาหละ 3 วน …………….. .…………….. …………….. ……………….. …....………….. …………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย 4. ฉนรบประทานขนมหวานบอยๆ เชน ทองหยอด ขนมชน ลอดชอง รวมมตร บวลอย เปนตน …………….. .…………….. …………….. ……………….. …....………….. …………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย 5. เมอมปญหาเกดขนฉนจะหาแนวทางแกไขไวหลายๆ ทาง …………….. .…………….. …………….. ……………….. …....………….. …………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย

148

6. ฉนออกกาลงกายตอเนองครงละประมาณ 30 นาท …………….. .…………….. …………….. ……………….. …....………….. …………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย 7. ถงแมจะอมแลวแตฉนจะพยายามรบประทานอาหารใหหมดเพราะเสยดาย …………….. .…………….. …………….. ……………….. …....………….. …………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย 8. เมอมปญหาเกดขนฉนพยายามทบทวนวามสาเหตมาจากอะไรกอนทจะลงมอแกไข …………….. .…………….. …………….. ……………….. …....………….. …………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย 9. ในวนทฉนไมไดทางาน ฉนมกใชเวลาสวนใหญนงๆ นอนๆ มากกวาการเคลอนไหวรางกาย …………….. .…………….. …………….. ……………….. …....………….. …………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย 10. ฉนรบประทานขนมกรบกรอบหรอของวางประเภทแปงเสมอๆ …………….. .…………….. …………….. ……………….. …....………….. …………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย 11. เมอจะจดการแกไขปญหาฉนจะคดวางแผนและตงเปาหมายเอาไวกอนทจะลงมอแกไข …………….. .…………….. …………….. ……………….. …....………….. …………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย 12. ฉนทางานบาน เชน ซกผาดวยมอ ถบาน ลางรถ อยางนอยสปดาหละ 3 ครง …………….. .…………….. …………….. ……………….. …....………….. …………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย 13. ฉนเลอกรบประทานเฉพาะอาหารทปรงดวยการนง อบ ยาง ตน และตม …………….. .…………….. …………….. ……………….. …....………….. …………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย 14. ฉนออกแรงทางานบานจนรสกเหนอย เหงอซม ครงละอยางนอย 30 นาท …………….. .…………….. …………….. ……………….. …....………….. …………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย 15. เมอมปญหาฉนจะหาสงอนๆ ทาเพอใหลมปญหาทเกดขน …………….. .…………….. …………….. ……………….. …....………….. …………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย

149

16. ฉนเดนแทนการนงรถ ในระยะทางสนๆ …………….. .…………….. …………….. ……………….. …....………….. …………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย 17.ฉนเลอกรบประทานอาหารโดยคานงถงคณคาอาหารทมตอสขภาพ …………….. …………….. …………….. .…………….. …………….. ……………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย 18. ฉนรบประทานอาหารประเภทไขมน เชน ขาวมนไก ขาวขาหม เปนประจา …………….. …………….. …………….. .…………….. …………….. ……………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย 19. ฉนทากจวตรประจาวนอยางกระฉบกระเฉงจนรสกเหนอย เหงอซม อยางนอยสปดาหละ 3 วน …………….. …………….. …………….. .…………….. …………….. ………………. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย 20. เมอฉนมปญหาเกดขน ฉนจะมองวาปญหาเปนโอกาสใหตวฉนไดแสดงความสามารถ …………….. …………….. …………….. .…………….. …………….. ……………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย 21. ฉนรบประทานอาหารเพอใหอมทองโดยไมไดนกถงประโยชนเทาไหร …………….. …………….. …………….. .…………….. …………….. ……………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย 22. ฉนไดออกแรงทากจวตรประจาวนอยางนอยวนละ 30 นาท …………….. …………….. …………….. .…………….. …………….. ……………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย 23. ฉนเตมนาตาลในอาหารทกครงทรบประทานอาหาร เชน กวยเตยว ราดหนา เปนตน …………….. …………….. …………….. .…………….. …………….. ……………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย 24. ฉนปลอบใจตวเองวาจะสามารถผานพนความยงยากตางๆไปไดดวยด …………….. …………….. …………….. .…………….. …………….. ……………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย 25. ฉนใชเวลาในการรบประทานอาหารอยางรวดเรวทกมอ …………….. …………….. …………….. .…………….. …………….. ……………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย

150

26. ฉนผอนคลายความเครยดดวยการหางานอดเรกทา เชน ปลกตนไม ฟงเพลง ดทว เตนรา เปนตน …………….. .…………….. …………….. ……………….. …....………….. …………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย 27. ฉนรบประทานผกและผลไมทมกากใยสง ทไมหวานเปนประจา …………….. .…………….. …………….. ……………….. …....………….. …………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย 28. ฉนพยายามตดปญหานนออกไปจากจตใจและหนไปสนใจเรองอนแทน …………….. .…………….. …………….. ……………….. …....………….. …………….. ปฏบตมากทสด ปฏบตมาก ปฏบตคอนขางมาก ปฏบตคอนขางนอย ปฏบตนอย ไมไดปฏบตเลย ตอนท 3 แบบสอบถามการกากบตนเองกบพฤตกรรมสขภาพ


เครองหมาย √ เหนอวล จรงทสด” “จรง” “คอนขางจรง” “คอนขางไมจรง” “ไมจรง” “ไมจรงเลย” เพยงแหงเดยวในแตละประโยค กรณาตอบใหครบทกขอ

1. ฉนตงใจทจะออกกาลงกายในแตละครงใหไดตอเนองอยางนอย 30 นาท …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 2. การกาหนดเปาหมายในการลดนาหนกชวยใหฉนบงคบตนเองได …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 3. ฉนใหกาลงใจตนเองทเมอออกกาลงกายไดตอเนองนานอยางนอย 30 นาทตอครง …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 4. ฉนเตอนตนเองใหออกกาลงกายใหไดอยางนอย 3 วนตอสปดาห …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 5. การควบคมปรมาณอาหารทรบประทานในแตละมอสามารถทาใหฉนลดนาหนกไดจรง …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด

151

6. ฉนใหรางวลตนเองเมอสามารถควบคมอาหารไดตามเปาหมาย …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 7. ฉนหมนจดบนทกอาหารทรบประทานในแตละวน …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 8. ฉนหมนเปรยบเทยบปรมาณการรบประทานอาหารกบเพอนกอนตดสนใจทจะทานนอยลง …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 9. การทฉนถกเตอนจากเจาหนาทในโครงการทาใหฉนตองควบคมอาหารและออกกาลงกายใหได …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 10. ฉนตงใจงดเครองดมนาอดลม นาหวาน ชานม กาแฟนมเพอลดนาหนก …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 11. ฉนคดจะเลกรบประทานอาหารทไมมประโยชนอกตอไป …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 12. ฉนตาหนตนเองทกครงทรบประทานอาหารทไมมประโยชน …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 13. ฉนตงใจควบคมอารมณตนเองไมใหหงดหงดอยนาน …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 14. ถาฉนออกกาลงกายใหไดอยางนอยครงละ 30 นาทจะชวยใหฉนลดนาหนกไดจรง …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 15. ฉนเสยใจทกครงทไมสามารถควบคมอารมณฉนเฉยวได …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด

152

16. ฉนคอยเตอนตวเองไมใหเครยด …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 17. ฉนออกกาลงกายไดตามเปาหมายทกาหนด …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 18. การออกกาลงกายทผานมาของฉนทาใหฉนสามารถผอนคลายความเครยดได …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 19. ฉนตงใจจะนงสมาธเพอผอนคลายความเครยด …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 20. การทฉนหลกเลยงการดมเครองดมทมรสหวาน เชน นาอดลม นาหวาน ทาใหนาหนกตวลดลงไดจรง …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 21. ฉนภมใจเมอสามารถลดนาหนกได …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 22. ฉนหมนสงเกตถงอารมณ ความอยาก และสงผดปกตทเกดขนกบสขภาพของฉน …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 23.การทฉนบงคบตนเองใหออกกาลงกายอยางนอย 3 วนตอสปดาหเพราะทาใหฉนลดนาหนกไดจรง …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 24. ฉนวางเปาหมายใหตนเองมนาหนกทลดลงและหมนออกกาลงกายเพอไปสเปาหมายนนใหได …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด

153

25. การงดรบประทานของจบจบระหวางมออาหาร ชวยใหลดนาหนกไดจรง …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 26. ฉนคดวาตวฉนสามารถควบคมอารมณใหดขนได …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 27. ฉนเหนคนทรบประทานอาหารตามธงโภชนาการทกวนชวยทาใหลดนาหนกไดฉนจงเลอกทาตาม …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 28. ฉนเสยใจทกครงทฉนออกกาลงกายไมไดตามเปาหมายทกาหนด …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 29. ฉนดใจทกครงทฉนสามารถควบคมความเครยดทเกดขนได …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 30.การเดนเรวขณะปฏบตงานทผานมาของฉน ชวยใหการลดนาหนกได ฉนจงเลอกปฏบต …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 31. ฉนมงมนและมกาลงใจทจะออกกาลงกายมาขนเมอไดรบกาลงใจจากเพอน …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด

ตอนท 4 แบบวดการรบรความสามารถของตนเอง


เครองหมาย √ เหนอวล จรงทสด” “จรง” “คอนขางจรง” “คอนขางไมจรง” “ไมจรง” “ไมจรงเลย” เพยงแหงเดยวในแตละประโยค กรณาตอบใหครบทกขอ 1. ฉนมนใจวาสามารถออกกาลงกายตามคาแนะนาของเจาหนาทโครงการไดอยางเครงครด …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 2. ฉนมนใจวาสามารถแบงตารางเวลาแตละวนในการออกกาลงกายเพอลดนาหนกได …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด

154

3. ฉนมนใจวาสามารถหาวธผอนคลายความเครยดไดอยางเหมาะสม …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 4. ฉนมนใจวาสามารถเปลยนแปลงการรบประทานอาหารของตนเองใหเปนไปในทางทดขนกวาเดมได …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 5. ฉนมนใจวาสามารถควบคมปรมาณอาหารทรบประทานในแตละมอไดพอด …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 6. ฉนมนใจวาสามารถงดการรบประทานของจบจบระหวางมออาหารได …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 7. ฉนมนใจวาสามารถจดการกบอารมณ ขณะเผชญหนากบเหตการณทยงยากได …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 8. ฉนมนใจวาสามารถออกกาลงกายใหไดอยางนอยสปดาหละ 3 วนๆ ละ 30 นาท …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 9. ฉนมนใจวาสามารถหาวธลดความเครยดไดดวยตนเอง …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 10. ฉนมนใจวาสามารถออกกาลงกายได แมวาฉนจะมอปสรรคขดของกตาม …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 11. ฉนมนใจวาสามารถผอนคลายความเครยดดวยการนงสมาธได …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด 12. ฉนมนใจวาสามารถควบคมการรบประทานอาหารเพอใหนาหนกลดลงไดสปดาหละอยางนอยครงกโลกรม …………….. …………….. …………….. …………….. ..………….. …………….. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงทสด ขอบพระคณคะ

155

ภาคผนวก ข คณภาพเครองมอวดทใชในการวจย

156

คณภาพเครองมอทใชในการวจย

ตาราง 30 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางคะแนนรายขอกบคะแนนรวม (Item total correlation) และ คาสมประสทธแอลฟาของแบบสอบถามพฤตกรรมสขภาพ

ขอ Corrected Item-Total Correlation Alpha if Item Deleted1 2 3 4 5 6 7 8 9

.299

.512

.510

.348

.471

.567

.476

.641

.626

.804

.778

.778

.798

.784

.771

.783

.763

.764 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26

.504

.541

.590

.280

.460

.534

.614

.407

.332

.391 506 .632 .570 .554 .332 .589 .538

.767

.761

.757

.793

.762

.764

.754

.782

.786

.780

.805

.791

.797

.799

.828

.795

.801

157

ตาราง 30 (ตอ)

ขอ Corrected Item-Total Correlation Alpha if Item Deleted27 28

.499

.529 .807 .802

คาความเชอมนทงฉบบ =.882

ตาราง 31 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางคะแนนรายขอกบคะแนนรวม (Item total correlation) และ คาสมประสทธแอลฟาของแบบสอบถามการกากบตนเองกบพฤตกรรมสขภาพ


.611

.589

.504

.540

.586

.415

.556

.663

.526

.850

.852

.858

.855

.852

.864

.854

.846

.855 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

.567

.526

.538

.491

.456

.455

.518

.355

.506

.523

.491

.550

.546

.854

.856

.855

.767

.772

.773

.763

.787

.766

.765

.767

.762

.786

158



.617

.409

.453

.428

.429

.357

.585

.621

.504

.777

.803

.797

.799

.799

.809

.786

.780

.791 คาความเชอมนทงฉบบ =.933

ตาราง 32 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางคะแนนรายขอกบคะแนนรวม (Item total correlation) และ คาสมประสทธแอลฟาของแบบสอบถามการรบรความสามารถของตนเอง

ขอ Corrected Item-Total Correlation Alpha if Item Deleted1 2 3 4

.732

.852

.798

.767

.889

.855

.867

.877 5 6 7 8

.720

.708

.605

.535

.731

.734

.779

.823 9 10 11 12

.538

.590

.636

.425

.676

.672

.648

.782 คาความเชอมนทงฉบบ =.883

159

ภาคผนวก ค ผลการตรวจสอบขอตกลงเบองตนของการใชสถต MANOVA

ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของตวแปรระหวางกลมกอนการทดลอง

160

ผลการตรวจสอบขอตกลงเบองตนของการใชสถต MANOVA

ตาราง 33 ผลการตรวจสอบขอตกลงเบองตนเกยวกบการแจกแจง (Normal distribution) ของตวแปร

ตวแปรทศกษา

กลมทดลอง กลมควบคม กลมควบคม ความเบ

ความโดง

Shapiro Wilk (Sig)

ความเบ


Shapiro Wilk (Sig)

ความเบ


Shapiro Wilk (Sig)

กอนการทดลอง การรบรความสามารถของตนเอง

.564 .025 .470 .385 .482 .306 .271 -.005 .944

การกากบตนเอง -.216 -.210 .145 -.023 -1.036 .496 .671 .648 .384การดแลสขภาพตนเอง

-.003 -.056 .814 .099 -.016 .780 .213 -1.000 .402

ดชนมวลกาย .416 -1.260 .032 1.493 1.551 .000 1.732 2.526 .000เสนรอบเอว -.890 1.263 .094 .771 -.172 .119 1.512 1.423 .001ความหนาของไขมนใตผวหนง

-.830 .369 .129 -.453 1.105 .180 .673 -.131 .351

หลงการทดลองเสรจสนทนท 8 สปดาห


-.071 -.850 .826 .340 -.664 .561 -.507 -.432 .214

การกากบตนเอง .519 -.075 .259 .659 -.455 .130 -.707 -.040 .176การดแลสขภาพตนเอง

.317 -.309 .669 .767 .641 .188 -.413 1.629 .705

ดชนมวลกาย .318 -1.411 .025 1.638 2.053 .000 1.631 2.073 .000เสนรอบเอว -.967 1.551 .069 1.114 .144 .004 1.514 1.436 .001ความหนาของไขมนใตผวหนง

-.933 1.420 .185 -.403 -.451 .204 .694 -.426 .173

หลงการทดลอง 4 สปดาห


.711 -.504 .106 1.106 .924 .044 .191 -.712 .640

การกากบตนเอง .194 -.590 .707 .059 .570 .994 .524 -.622 .273การดแลสขภาพตนเอง

.877 .662 .043 .605 .706 .440 .334 .631 .814

ดชนมวลกาย .270 -1.389 .049 1.512 1.433 .000 1.624 2.127 .000เสนรอบเอว -1.018 2.077 .078 1.171 .279 .002 1.427 1.165 .001ความหนาของไขมนใตผวหนง

-.369 -.106 .701 -.928 -.247 .012 .670 -.439 .162

161

ตาราง 34 ผลการทดสอบความเปนเอกพนธของเมทรกซความแปรปรวน-แปรปรวนรวมดวยวธ Box’s M test สาหรบการวเคราะหความแปรปรวนหลายตวแปร

การวเคราะห MANOVA Box’s M F Sig. 9.035 .679 .756

ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของตวแปรระหวางกลมกอนการทดลอง

ตาราง 35 ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของตวแปรระหวางกลมทดลอง 1 กลมทดลอง 2 และ

กลมควบคม กอนการทดลอง

แหลงความแปรปรวน SS df MS F p การรบรความสามารถของตนเอง

ระหวางกลม 25.96 2 12.98 .19 .82 ภายในกลม 3868.24 59 65.56 รวม 3894.21 61

การกากบตนเอง ระหวางกลม 474.00 2 237.00 .80 .45 ภายในกลม 17278.91 59 292.86 รวม 17752.91 61

การดแลสขภาพตนเอง ระหวางกลม 332.17 2 166.08 1.32 .27 ภายในกลม 7371.00 59 124.93 รวม 7703.17 61

ดชนมวลกาย ระหวางกลม 7.23 2 3.61 .51 .60 ภายในกลม 418.42 59 7.09 รวม 425.66 61

เสนรอบเอว ระหวางกลม 18.26 2 9.13 .19 .82 ภายในกลม 2824.83 59 47.87 รวม 2843.09 61

ความหนาของไขมนใตผวหนง ระหวางกลม 4.19 2 2.09 .15 .86 ภายในกลม 821.84 59 13.93 รวม 826.03 61


162

ภาคผนวก ง รายชอผเชยวชาญในการตรวจเครองมอ

163

รายชอผเชยวชาญตรวจสอบโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self

1. ดร.อนนต มาลารตน อาจารยประจาคณะพลศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

2. ดร. วชดา กจธรธรรม อาจารยประจาสถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

3. เภสชกรหญง ดร. พชร ดวงจนทร อาจารยประจาคณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

4. ผชวยศาสตรจารย ดร. วรณธ กตตพชย อาจารยประจาคณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล

5. วาทรอยตร ดร.มนส บญประกอบ นกวชาการอสระ

164

รายชอผเชยวชาญตรวจสอบแบบสอบถามทใชในการเกบรวบรวมขอมล

1. ดร.อนนต มาลารตน อาจารยประจาคณะพลศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

2. ดร. วชดา กจธรธรรม อาจารยประจาสถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

3. เภสชกรหญง ดร. พชร ดวงจนทร อาจารยประจาคณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

4. ผชวยศาสตรจารย ดร. วรณธ กตตพชย อาจารยประจาคณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล

5. วาทรอยตร ดร.มนส บญประกอบ นกวชาการอสระ

165

ภาคผนวก จ

- ความเปนมาและวตถประสงคของการสรางโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self

- ตวอยางโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง

- ตวอยางโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง

166

ความเปนมาของโปรแกรม

ภาวะอวนในวยรน จากรายงานผลการสารวจพฤตกรรมเสยงโรคไมตดตอและการบาดเจบ

(2550) พบวา วยรนทมอาย 15 – 24 ป มภาวะอวนรอยละ 9.3 และมภาวะอวนลงพง รอยละ 21.1

(สานกโรคไมตดตอ. 2550) และจากการสารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท 3 พ.ศ.

2546 – 2547 เมอเปรยบเทยบกบรายงานการสารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกาย ครงท

4 พ.ศ. 2551 – 2552 พบวา ประชากรไทยกลมอาย 15 – 29 ป มภาวะอวนเพมขนจากรอยละ 17.6

เปนรอยละ 19.5 โดยในเพศชายเพมขนจากรอยละ 14.6 เปนรอยละ 18.5 สวนในเพศหญงมภาวะอวน

ใกลเคยงเดมจากรอยละ 20. 7 เปนรอยละ 20.6 ตามลาดบ สวนภาวะอวนลงพงโดยรวมเพมขนจากรอย

ละ 14. 3 เปนรอยละ 18.6 โดยในเพศชายเพมขนจากรอยละ 8.0 เปนรอยละ 11.6 และในเพศหญง

เพมขนจากรอยละ 21.0 เปนรอยละ 26.5 (สถาบนวจยระบบสาธารณสข. 2547, 2552) และจาก

การศกษาภาวะโภชนาการและพฤตกรรม 3 อ. คอ การบรโภคอาหาร การออกกาลงกาย และอารมณ

ของนสตชนปท 1 มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต พบวา นสตชนปท 1 มภาวะอวน รอยละ 10.3

และ ภาวะอวนลงพงรอยละ 11.1 (ตวงพร กตญตานนท. 2554) และขวญตา ฮวดศร (2547: 48) ได

ศกษาความรเกยวกบอาหารและพฤตกรรมการบรโภคอาหารทกอใหเกดโรคอวนของวยรนใน

กรงเทพมหานคร พบวา กลมวยรนในกรงเทพมหานครมภาวะโภชนาการเรมอวน รอยละ 21.1 และ

จากผลการสารวจพฤตกรรมการดแลสขภาพของประชากร พ.ศ. 2548 ของสานกงานสถตแหงชาต

พบวา กลมอาย 15 – 24 ป มพฤตกรรมการบรโภคเครองดมประเภทนาอดลม และเครองดมทมรส

หวาน รอยละ 75.8 บรโภคอาหารไขมนสงรอยละ 90.2 บรโภคประเภทขนมสาหรบกนเลนหรอขนมกรบ

กรอบป 2548 รอยละ 72.2 (สานกงานสถตแหงชาต. 2548) สอดคลองกบสถานการณสงคมไทยวาดวย

ปญหาเยาวชน พ.ศ. 2551 คอ การบรโภคอาหารทไมถกหลกอนามย (เชน อาหารทมนาตาลสง อาหาร

จาพวกฟาสตฟด) เปนตน ทาใหปญหาสขภาพของเยาวชนไทยเปลยนแปลงไปจากในอดตมาก ปจจบน

น โอกาสทเยาวชนไทยจะกลายเปนคนนาหนกเกน ซงจะเกดผลขางเคยงอนๆ มากมายตอสขภาพ ไม

วาจะเปนการเกดโรคเบาหวาน โรคหวใจ หรอโรคมะเรง กมมากขน การสารวจในปพ.ศ. 2546 นนพบวา

รอยละ 22 ของเยาวชนไทยอาย 20-29 ป มปญหานาหนกเกน (World Bank. 2009) อกทงเดกและ

วยรนทอวนมโอกาสเตบโตเปนผใหญทอวนไดมากกวาวยรนทมภาวะโภชนาการปกตถงรอยละ 80

เนองจากนยมในการเลอกรบประทานอาหารตามทชอบมาก กนจบจบตลอดเวลา บรโภคนาอดลม

ไอศกรม ทอฟฟ ตลอดจนอาหารประเภทฟาสตฟด การบรโภคนสยทไมถกตอง (มนฑนา ประทปะเสน.

2539) ซงจะทาใหมนาหนกมากเกนไปจนเกดภาวะโภชนาการเกนและเปนโรคอวนในระยะตอไป ถา

167

ไมไดรบการแกไขจะทาใหกลายเปนผใหญทอวนได ซงการเลอกวธปฏบตในการลดนาหนกอาจมทง

ถกตองและไมถกตอง ผลเสยของการลดนาหนกทไมถกตองตอภาวะสขภาพทพบได คอ รางกาย

ออนเพลย ขาดสารอาหาร มอาการเบออาหาร อาการหวบอยตลอดเวลา จนเปนสาเหตใหนาหนกกลบ

เพมขนมากกวาเดม นอกจากนยงพบวาวธการลดนาหนกทนยมใชคอการไมรบประทานอาหารเลย

เพราะถอวาการอดอาหารเปนการลดนาหนกทสะดวกและงายดายมากทสด แตหากลดนาหนกดวย

วธการอดอาหารบอยๆ อาจทาใหไดรบสารอาหารไมเพยงพอตอความตองการของรางกาย สงผลใหเกด

ปญหาสขภาพตามมาได และเนองจากบคคลในวยน คอ ผทจะเปนกาลงสาคญในการพฒนาประเทศ

ตอไปในอนาคต หากเกดปญหาทางดานสขภาพอนามยจากการขาดความรความเขาใจทถกตอง กอาจ

ทาใหเกดผลเสยตอการพฒนาประเทศทงในดานของทรพยากรบคคลและการพฒนาดานอนๆ ตามมาได

ดงนน การปองกนและควบคมการเกดภาวะอวนจงเปนสงจาเปนในการปองกนปญหาดงกลาว (ปราณต

ผองแผว. 2539)

จากการประมวลเอกสารเกยวกบภาวะอวนขางตนแสดงวาวยรนยงใหความสาคญนอยมากในการดแลเอาใจใสในสขภาพและพฤตกรรมสขภาพ จงพบปญหาเพมมากขนอยางเหนไดชดเจนกอใหเกดปญหาทางสาธารณสขทสาคญ คอ ภาวะอวน ซงจะสงผลโดยตรงกอใหเกดโรคไมตดตอเรอรงตางๆ ตามมาและผลกระทบจากโรคไมตดตอเรอรงนจะทาใหเกดการสญเสยทงเวลา คาใชจาย ศกยภาพในการทางานของบคคล การเสยชวตกอนวยอนควรรวมทงการสญเสยทรพยากรมนษยทมคณภาพในการพฒนาประเทศ อนเปนการสญเสยทประมาณคาไมได

ดงนน ผวจยจงพฒนาโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self เพอปองกนภาวะอวน โดยการนาแนวคด ทฤษฎการรบรความสามารถของตนเอง (Self – efficacy) รวมกบการกากบตนเอง (Self – regulation) มาประยกตใชในการสรางโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพและการใชเทคนคการจดการเรยนรเนนผเรยนเปนศนยกลาง (วฒนาพร ระงบทกข. 2542) คอ ผรบบรการเปนผลงมอปฏบตดวยตนเองทกขนตอน ดาเนนการแลกเปลยน เรยนรประสบการณซงกนและกน วางแผน และกาหนดเปาหมายขอตกลงในการรวมกจกรรมดวยกน และรวมรบผดชอบกบการปฏบตกจกรรม รบฟงความเหนของผอน ชวยเหลอซงกนและกนในการทากจกรรม ทจะนาไปสเปาหมายเพอใหนาหนกลดลงของสมาชกภายในกลมและภาพรวมของกลม โดยผวจยหรอผใหบรการจะทาหนาทสรางบรรยากาศทนาไปสการชวยใหบคคลเกดความรวมมอรวมใจในการปฏบตและรวมรบผดชอบซงจะทาใหมการพฒนาและเปลยนแปลงไปในทศทางและเปาหมายทกาหนดไว และชวยพฒนาผรบบรการใหเกดพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค ซงจะชวยเสรมสรางความมนใจและนาไปสการปฏบตในชวตจรงได โดยใชการมสวนรวม และกระบวนการกลมในการจดกจกรรม เปรยบเทยบกบการใชเทคนคการเนนครเปนศนยกลาง (วรศกด เพยรชอบ. 2548) คอ ผใหบรการจะมบทบาทสาคญในการจดกจกรรม ผใหบรการจะบรรยาย อธบาย สาธต กาหนดเนอหา วางแผนและกาหนดเปาหมายในการจดกจกรรมใหกบ

168

ผรบบรการ ผรบบรการมหนาทในการเปนผฟง ผจด ผตอบคาถามและปฏบตตามทผใหบรการกาหนด ในการสรางโปรแกรมขอมลทไดจากการวจยครงนจะทาใหทราบรปแบบและวธการทเหมาะสมในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพเพอลดภาวะอวน ซงจะสามารถนาไปปรบใชเปนกลยทธในการลดหรอควบคมนาหนกในกลมวยรนตอนปลายในวงกวางและระยะยาวตอไป

กลมเปาหมาย นสต คณะพลศกษา คณะพยาบาลศาสตร และคณะสหเวชศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทร วโรฒ ทกาลงศกษาอยชนปท 1 – 3 และมดชนมวลกายตงแต 25 กโลกรมตอตารางเมตรขนไป และ/หรอมเสนรอบเอวตงแต 90 เซนตเมตร หรอ 36 นว ในเพศชาย และ/หรอ ตงแต 80 เซนตเมตรหรอ 32 นวในเพศหญงมความหนาของไขมนใตผวหนงมากกวา รอยละ 22 ในเพศชาย และมากกวารอยละ 35 ในเพศหญง) รวมกลมตวอยางทใชในการศกษาครงน 72 คน โดยผวจยไดจดกลมดวยการสมอยางงายไดเปนกลมทดลอง 2 กลมๆ ละ 24 คน และกลมควบคม 24 คน

แนวคดทใชในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 – Self รายละเอยดแนวคดและเทคนคการนามาสรางโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ

3 – Self ทง 2 โปรแกรม คอ 1. แนวคดการรบรความสามารถของตนเอง หมายถง ว ยรนตอนปลายทมภาวะอวนมความ

เชอมนวาตนเองมความสามารถทจะกระทาการดแลสขภาพไดดวยตนเอง ทงในดานการมกจกรรมทางกาย การบรโภคอาหาร และการจดการความเครยดไดดวยตนเองอยางสมาเสมอและถกตองนาไปสการลดนาหนกไดอยางถกตองในชวงเวลาทเขารวมโปรแกรม โดยมแนวคดยอย ประกอบดวย

1.1 การสรางประสบการณทประสบความสาเรจ เพอใหนสตไดรบประสบการณโดยตรงจากการฝกทกษะทเกยวของกบการบรโภคอาหาร การออกกาลงกาย และการจดการความเครยด และใหขอมลยอนกลบเกยวกบการปรบเปลยนพฤตกรรม

1.2 การใชตวแบบ โดยมกจกรรม ประกอบดวย สมาชกกลมเลาประสบการณ แลกเปลยนความคดเหนเกยวกบภาวะอวน แลกเปลยนประสบการณทประสบความสาเรจในการลดนาหนกของตนเองภายในกลม แลกเปลยนเรยนรรวมกนในการดแลตนเองพรอมชวยกนตอบปญหาสขภาพซงกนและกนภายในกลม และตวแบบในการออกกาลงกาย

1.3 การใชคาพดชกจง เปนการสงเสรมทงทางตรงทางออมเพอใหนสตรสกประสบผลสาเรจและทาได โดยกจกรรม ประกอบดวย สมาชกภายในกลมกลาวชนชมเมอประสบผลสาเรจ ใหกาลงใจดวยคาพด และการโทรศพท สงเมลล และ Facebook พดคยและตดตามระหวางสปดาห

169

1.4 การกระตนทางอารมณ ประกอบดวย สมาชกภายในกลมกลาวชนชมเมอประสบผลสาเรจ ใหกาลงใจดวยคาพด และการโทรศพท สงเมลล และ Facebook พดคยและตดตามระหวางสปดาห

2. แนวคดการกากบตนเอง การแสดงออกถงการกระทาของบคคลในการสงเกตดวยตนเองถงพฤตกรรมและการเปลยนแปลงดานสขภาพของตนเอง พรอมทงตงเปาหมายและวางแผนในการกระทากจกรรมดานการมกจกรรมทางกาย การบรโภคอาหาร และการจดการความเครยดใหตนเองมดชนมวลกายหรอเสนรอบเอวลดลงหรอเปนปกตตามเปาหมายทตงไว อาจกระทาดวยการจดบนทกการเปลยนแปลงการดแลสขภาพของตนเอง กระตนเตอนตนเองใหกระทาอยางตอเนองใหบรรลถงการมสขภาพทดตามทตนเองไดตงเปาหมายไว ประกอบดวย

2.1 การสงเกตตนเอง ไดแก การตงเปาหมายในการปฏบตพฤตกรรมสขภาพดานการมกจกรรมทางกาย การบรโภคอาหาร และการจดการความเครยด ในดานปรมาณ ความถ การเตอนตนเอง และการบนทกการดแลสขภาพของตนเอง

2.2 การตดสนตนเอง หมายถง เปนการเปรยบเทยบผลทไดปฏบตพฤตกรรมสขภาพดานการมกจกรรมทางกาย การบรโภคอาหาร และการจดการความเครยด รวมทงการประเมนความสมดลของปรมาณพลงงานทไดรบจากการรบประทานอาหารและพลงงานทสญเสยไปจากการมกจกรรมทางกาย กบเปาหมาย โดยเปรยบเทยบกบตนเองและกลม

2.3 การแสดงปฏกรยาตอตนเอง คอ การกระทาในเชงบวก การใหรางวลตนเองในรปของวตถ สงของ การใหเวลาอสระกบตนเอง หรอการยกยองชมเชยตนเอง และการกระทาทเกยวกบทางลบ เชน การลงโทษตนเอง การตาหนตนเอง การละอายใจ การแสดงความเสยใจ การทบทวนเปาหมายและแผนกจกรรมใหไปสการลดนาหนกไดจรงมากขน

3. การดแลสขภาพตนเอง หมายถง การกระทาทสงเสรมใหมนาหนกลดลง ประกอบดวย 3.1 การมกจกรรมทางกาย คอ การเคลอนไหวสวนตางๆ ของรางกาย ดวยการทากจวตร

ประจาวน การทางาน และการออกกาลงกาย ซงมผลใหรางกายมการเคลอนไหวสวนตางๆ เพมขนมากกวาปกต เชน การเลนกฬา การทางานบาน การเดนเรว การวง เปนตน ซงการเคลอนไหวรางกายดงกลาวตองมความสมาเสมออยางนอย 3 วนตอสปดาห มความหนก และระยะเวลาอยางนอย 30 นาทตอครง ในการเคลอนไหวรางกายเพอสงเสรมใหมดชนมวลกายปกต

3.2 การบรโภคอาหาร คอ การปฏบตเกยวกบการรบประทานอาหาร ความถในการรบประทานอาหาร ปรมาณพลงงานทไดรบ และการเลอกรบประทานอาหารทเหมาะสมกบความตองการของรางกาย เพอใหไดรบอาหารครบทง 5 หม และมคณคาทางโภชนาการ

3.3 การจดการความเครยด คอ มความพยายามเปลยนแปลงความรสกนกคดและอาการแสดงออก เพอจดการอารมณของตนเองและจดการกบเหตการณหรอสงกระตนททาใหเกดความเครยด ซงเปนปฏกรยาตอบสนองทางรางกายและจตใจ เพอลดความเครยดและรกษาภาวะสมดลของรางกาย จตใจใหสามารถทาหนาทไดอยางมประสทธภาพและสงเสรมใหมภาวะโภชนาการเหมาะสม

170

ตาราง 36 เปรยบเทยบระหวางโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self ทง 2 โปรแกรม

ประเดน โปรแกรมทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง โปรแกรมทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง

1. วตถประสงค 1. เพอพฒนาตวแปรการรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเอง โดยนสตเปนผลงมอปฏบตกจกรรมดวยตนเองทกขนตอน ดาเนนการแลกเปลยน เรยนรประสบการณซงกนและกน วางแผน และกาหนดเปาหมายขอตกลงในการรวมกจกรรมดวยกน และรวมรบผดชอบกบการปฏบตกจกรรม รบฟงความเหนของผ อน ชวยเหลอ ซงกนและกนในการทากจกรรม ทจะนาไปสเปาหมายเพอใหนาหนกของสมาชกภายในกลมลดลงและภาพรวมของกลม โดยใชกระบวนการมสวนรวมและกระบวนกลม

1. เพอพฒนาตวแปรการรบรความสามารถของตนเอง การกากบตนเอง และการดแลสขภาพตนเอง โดยผวจยมบทบาทสาคญเปนวทยากรโดยการบรรยาย สาธต กาหนดเนอหา วางแผนและกาหนดเปาหมายในการจดกจกรรมใหกบนสต นสตมหนาทในการเปนผฟง ผจด ผตอบคาถามและปฏบตตามทผวจยในฐานะผใหบรการเปนผกาหนด

2. เพอใหนสตมการรบรความสามารถของตนเองในการดแลสขภาพเพมขน

2. เพอใหนสตมการรบรความสามารถของตนเองในการดแลสขภาพเพมขน

3. เพอใหนสตมการกากบตนเองในการดแลสขภาพเพมขน

3.เพอใหนสตมการกากบตนเองในการดแลสขภาพเพมขน

4.เพอใหนสตมการดแลสขภาพดขน 4. เพอใหนสตมการดแลสขภาพดขน5 เพอใหนสตลดภาวะอวน โดยมวตถประสงคยอย คอ 5.1 เพอใหนสตมดชนมวลกายลดลงจากกอนเขาโปรแกรม 5.2 เพอใหนสตมเสนรอบเอวลดลงจากกอนเขารวมโปรแกรม 5.3 เพอใหนสตมความหนาของไขมนใตผวหนงลดลงจากกอนเขารวมโปรแกรม

เพอใหนสตลดภาวะอวน โดยมวตถประสงคยอย คอ 5.1 เพอใหนสตมดชนมวลกายลดลงจากกอนเขาโปรแกรม 5.2 เพอใหนสตมเสนรอบเอวลดลงจากกอนเขารวมโปรแกรม 5.3 เพอใหนสตมความหนาของไขมนใตผ วหนงลดลงจากกอนเข าร วมโปรแกรม

172

ตาราง 37 เปรยบเทยบระหวางโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 Self ทง 2 โปรแกรม

ประเดน โปรแกรมทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง โปรแกรมทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง 2. เ ท ค น ค ใ นก า ร ส ร า งโปรแกรม

1.ผรบบรการจะเปนผลงมอปฏบต รวมรบผดชอบ และกาหนดขอตกลง วางแผน และเปาหมายในการรวมกจกรรมดวยกน รวมทงแลกเปลยนเรยนรประสบการณซงกนและกน รบฟงความเหนของผอน ชวยเหลอซงกนและกน โดยใชกระบวนการมสวนรวมและกระบวนกลมในการทจะนาไปสเปาหมายเพอใหนาหนกลดลงของสมาชกภายในกลมและภาพรวมของกลม โดยผใหบรการจะทาหนาทสรางบรรยากาศทนาไปสการชวยใหบคคลเกดความรวมมอรวมใจในการปฏบตและรวมรบผดชอบซงจะทาใหมการพฒนาและเปลยนแปลงไปในทศทางและเปาหมายทกาหนดไว และชวยพฒนาผรบบรการใหเกดพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค ซงจะชวยเสรมสรางความมนใจและนาไปสการปฏบตในชวตจรงได ประกอบดวยกจกรรม

1. เปนโปรแกรมทปรบเปลยนพฤตกรรมเพอการลดนาหนก โดยผใหบรการจะมบทบาทสาคญโดยการบรรยาย อธบาย สาธต กาหนดเนอหา วางแผนและกาหนดเปาหมายในการจดกจกรรมใหกบผรบบรการ ผรบบรการมหนาทในการเปนผฟง ผจด ผตอบคาถามและปฏบตตามทผใหบรการกาหนด ซงโปรแกรมประกอบดวยกจกรรม

1.1) ละลายพฤตกรรม ประเมนความคาดหวง และทกษะการปรบพฤตกรรม เปดใจยอมรบและกาหนดขอตกลงในการรวมกจกรรม โดยแทรกกจกรรมสกด คอ สกดสงกระตนททาใหหว สะกด คอ สะกดใจไมใหกนเกน และสะกด คอ และสะกด คอ สะกดใหเพอนๆ ในกลมชวยกนออกกาลงกาย บนทกภาพถายกอนเขารวมกจกรรมดวยตนเอง

1.1) การใหความรโรคอวนและพฤตกรรมเสยง โดยวทยากรบรรยายใหความรและฝกทกษะโดยมเนอหาครอบคลมเรอง ผลเสยของการมนาหนกเกน ประโยชนของการลดนาหนก หลกการบรโภคอาหาร การออกกาลงกาย และการควบคมอารมณและการจดการความเครยดเพอการลดนาหนก

1.2) กจกรรมกลมสมพนธ แบงกลมๆ ละ 5 คน สมาชกกลมยอยเลอกผนาทมๆ ละ 1 คน สมาชกแนะนาตนเองเพอใหสมาชกกลมไดรจกคนเคยกน สมาชกกลมเลาประสบการณ แลกเปลยนความคดเหนเกยวกบภาวะอวน และชวยกนชงนาหนก วดสวนสง ประเมนคาดชนมวลกาย วดเสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนง

1.2) วทยากรถายทอดและยกตวอยางประสบการณทประสบความสาเรจ

171

173

ตาราง 37 (ตอ) ประเดน โปรแกรมทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง โปรแกรมทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง

2. เทค นคใ น ก า รส ร า งโปรแกรม (ตอ)

1.3) สมาชกภายในกลมรวมกนกาหนดเปาหมาย วางแผนในการลดนาหนกของตนเองดวยการกาหนดเมนอาหารเพอใหไดแคลอรทเพยงพอและเหมาะสมกบการลดนาหนก และกาหนดโปรแกรมการออกกาลงกายเพอลดภาวะอวน

1.3) สาธตการออกกาลงกาย สาธตอาหารลดนาหนก สาธตการควบคมอารมณและการจดการความเครยด ฝกปฏบตการออกกาลงกาย ฝกปฏบตการจดเมนอาหาร และฝกการความคมอารมณและการจดการความเครยดโดยวทยากร

1.4) สมาชกภายในกลมชวยกนฝกลงบนทกการเปลยนแปลงของนาหนกและพฤตกรรม 3 อ. ประชมกลมตดตามความกาวหนาผลการลดนาหนกดวยการชงนาหนก ประเมนพฤตกรรมการดแลสขภาพจากคมอบนทกซงกนและกนในกลม และบรณาการความรของกลมยอยโดยการอภปรายกลมใหญ

1.4) การใชตวแบบ จากสอวดทศนทสอนใหรประสบการณความสาเรจในการลดนาหนก

1.5) สมาชกภายในกลมชวยกนฝกกากบตนเองดานอาหาร ออกกาลงกาย และการจดการความเครยด สมาชกภายในกลมฝกทกษะการเลอกชนด ปรมาณของอาหารในการลดนาหนกทเหมาะสมสาหรบตนเองจากประสบการณจรง และตรวจสอบความถกตองและเสนอแนะภายในกลม

1.5) วทยากรมการใชคาพดโนมนาวและกระตนใหเกดความรสกตองการลดนาหนก ใหสงเกตตวเองเกยวกบการบรโภคอาหาร การออกกาลงกาย และการจดการความเครยด ทาการบนทกพฤตกรรมพรอมแจกคมอการลดนาหนก วธการบนทกพฤตกรรม วธการตงเปาหมายในการลดนาหนก บนทกนาหนก ดชนมวลกาย และเสนรอบเอว

1.6) ฝกการทางานรวมกนโดยมการระดมสมอง คนหาปญหาอปสรรค วธแกไข ทบทวนเปาหมายและวางแผนเพอลดนาหนกตอภายในกลม ฝกประเมนผลการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพของตนเองโดยเปรยบเทยบกบผลงานของแตละกลม และสมาชกภายในกลมเพอปรบปรงพฒนา การฝกจตเพมพลงชวต

1.6) ผวจยสอบถามปญหาและอปสรรคในการนาไปปฏบต วางแผนแกไขปญหาและทบทวนเปาหมายการลดนาหนก

172

174


ประเดน โปรแกรมทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง โปรแกรมทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง2. เ ท ค น ค ใ น ก า รสรางโปรแกรม (ตอ)

1.7) สมาชกรวมกนใหกาลงใจ ชนชมแสดงความยนด สมาชกภายในกลมรวมกนกระตนเตอนทางโทรศพท สงเมลล และ Facebook แบบเพอนชวยเพอนในลกษณะเปนคห การตดตามเยยมเยอน พดคยปญหาอปสรรคกบกลม ใหรางวลกบผประสบผลสาเรจ ประเมนผลโดยสมาชกในกลม

1.7) ตดตามกระตนเตอนทางโทรศพทโดยผวจยสปดาหละ 1 ครง เมอสนสดโครงการมการประกาศผลการใหรางวลกบผประสบผลสาเรจ และประเมนผล

3. ตวแปรตาม 1. พฤตกรรมสขภาพ 3 - Self

1.1 การรบรความสามารถของตนเอง

1.2 การกากบตนเอง

1.3 การดแลสขภาพตนเอง

2. ภาวะอวน

2.1 ดชนมวลกาย

2.2 เสนรอบเอว

2.3 ความหนาของไขมนใตผวหนง

1. พฤตกรรมสขภาพ 3 - Self

1.1 การรบรความสามารถของตนเอง

1.2 การกากบตนเอง

1.3 การดแลสขภาพตนเอง

2. ภาวะอวน

2.1 ดชนมวลกาย

2.2 เสนรอบเอว

2.3 ความหนาของไขมนใตผวหนง

173

175

รายละเอยดโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 - Self

174

176

รายละเอยดโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 Self ทเนนผรบบรการเปนศนยกลาง

175

177

ครงท/สปดาห

วตถประสงค เนอหา/กจกรรม สอ เวลา การประเมนผล

ครงท 1 (สปดาห 1)

1) เพอสรางสมพนธภาพทด ความคนเคย และไววางใจระหวางสมาชก 2) สรางความตระหนก และการมสวนรวมในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3) สรางความเชอมนในการปรบเปลยนพฤตกรรม 4) สรางแนวทางความรบผดชอบตอสขภาพดวยการวางแผนการกากบพฤตกรรมตนเอง

1) ผวจยกลาวสวสด ทกทาย แนะนาตนเอง 2) ละลายพฤตกรรม ประเมนความคาดหวง และทกษะ เปดใจยอมรบและกาหนดขอตกลงในการรวมกจกรรม โดยแทรกกจกรรมสกด คอ สกดสงกระตนททาใหหว สะกด คอ สะกดใจไมใหกนเกน และสะกด คอ สะกดใหเพอนๆ ในกลมชวยไมใหกนเกน 3) กจกรรมกลมสมพนธ แบงกลมละ 5 คน สมาชกกลมยอยคดเลอกตวแทนกลมๆ ละ 1 คน สมาชกแนะนาตนเองเพอใหสมาชกกลมไดรจกคนเคยกน สมาชกกลมเลาประสบการณ แลกเปลยนความคดเหนเกยวกบภาวะอวน 4) สมาชกภายในกลมชวยกนชงนาหนก วดสวนสง ประเมนคาดชนมวลกาย วดเสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนง บนทกภาพถายกอนเขารวมกจกรรมดวยตนเอง 5) สมาชกภายในกลมรวมกนกาหนดเปาหมายของตนเองและกลม วางแผนในการลดนาหนกของตนเองดวยการกาหนดเมนอาหารเพอใหไดแคลอรทเพยงพอและเหมาะสมกบการลดนาหนก และกาหนดโปรแกรมการออกกาลงกายเพอลดนาหนก 6) สมาชกภายในกลมชวยกนฝกลงบนทกการเปลยนแปลงของนาหนกและพฤตกรรมสขภาพ 7) นดหมายการทากจกรรมครงตอไป

1) Flip Chat 2) เครองชงนาหนก 3) สายวด 4) แบบบนทกนาหนก BMIเสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนง 5) คามนสญญาการลดนาหนก 6)ใบงานการตงชอกลม 7) ใบงานการกาหนดเปาหมายในการลดนาหนก 8) ใบงานการตดตามการลดนาหนกตามแผนประจาสปดาหดวยตนเอง 7) ใบงานแผนการกากบตนเอง 8) แบบบนทกและคมอลดนาหนก 10) เครองวดไขมนใตผวหนง

120 นาท

1) สงเกตความสนใจและความรวมมอในการเขารวมวจย 2) นสตเขารวมกจกรรม 100 % 3) นสตบนทกเปาหมายการลดนาหนกไดถกตอง 4) สงเกตสมาชกมความสนกสนานมสวนรวมและมความสมพนธทมตอกน 5) สมาชกมแผนการกากบตนเองในการปรบเปลยนพฤตกรรม

176

177

คามนสญญา คาชแจงสนธสญญา

หากทาได ผวจยจดให ทานปรารถนาไดของรางวลหมายเลขใด เพอเปนรางวลในการลดนาหนกไดบรรลเปาหมายครงน

1. ชดออกกาลงกาย 1 ชด 2. รองเทาออกกาลงกาย 1 ค 3. จกรยาน 1 คน โดยสปดาหท 8 จะทาการชงนาหนก เพอเตรยมจดรางวลแกทานทมแนวโนมวาจะลดนาหนก

ประสบความสาเรจ แตมเงอนไขวาทานจะตองไมใชยาหรอสารเคมใดๆ ระหวางเขารวมโปรแกรมครงนคะ

เราเชอวา คณทาไดเปนกาลงใจใหนะคะ

สาหรบผเขารวมโปรแกรมเซนสญญา

ขาพเจา.........................................................................ทาได วนน วนท ........................................... ขาพเจา.............................................ชงนาหนกเรมตนท.....................ก.ก. ถาหากอก 8 สปดาห ขาพเจาสามารถลดนาหนกได ตามทกาหนด ขาพเจาปรารถนาไดของรางวลหมายเลข .............................เปนรางวลในการลดนาหนกไดบรรลตามเปาหมายครงน

178

ใบงาน การตงชอและตงเปาหมายของกลม

ชอกลม………………………………………………………….. รายชอสมาชก ....................................................................................... หวหนากลม ...................................................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... ...................................................................................... เปาหมายการลดนาหนก ในครงนกลม................................................ มสมาชกทตองการลดนาหนกเพอสขภาพ จานวน ................คน นาหนกทตองการลด..................ก.ก. มสมาชกทตองการลดนาหนกเพอความงาม จานวน..............คน นาหนกทตองการลด..................ก.ก. ดงนน เปาหมายนาหนกทจะตองลดของสมาชกรวมเปน ...................กโลกรม (เมอสนสดโครงการ)

การกาหนดเปาหมายในการลดนาหนกรายบคคล

179

เปาหมายลดนาหนก (ชอ – สกล)....................................................................................................... ถาตองการลดนาหนกเพอสขภาพ ใหลดนาหนกมาจน BMI อยท 18.5 – 22.9 แทนคา (สวนสง (เมตร2) x 18.5 และสวนสง (เมตร2)) x 22.9 ดงนน นาหนกทานจะอยในชวง = ……………… ก.ก. - ....................................ก.ก. ถาตองการลดนาหนกเพอความงาม ใหลดนาหนกมาจน BMI อยท 20 แตไมควรตากวา 18.5 แทนคา (สวนสง (เมตร2) x 18.5 และสวนสง (เมตร2) x 20 ดงนน นาหนกทานจะอยในชวง = ……………… ก.ก. - ....................................ก.ก. ในครงน ทานตองการลดนาหนกเพอ. สขภาพ ความงาม ดงนน เปาหมายในการลดนาหนกมาจน ดชนมวลกายอยท..................................ก.ก./ตารางเมตร นาหนกเปาหมายในการลดนาหนก =…………………………………………………..ก.ก. ซงขณะนทานมนาหนก =…………………………………………………..ก.ก. ทานจะตองลดนาหนกลงเหลอ นาหนกปจจบน (......................) - นาหนกเปาหมาย (......................) = …………………ก.ก ดงนน ทานควรลดนาหนกลงใหได เฉลยสปดาหละ .................... ก.ก. กจะใชเวลา ..................สปดาห และโปรแกรมลดนาหนกครงนมระยะเวลาดาเนนการ 8 สปดาห (สนสดวนท.........................) ทานตงเปาหมายวา นาหนกของทานจะลดลงเหลอ = ………………….ก.ก. เมอสนสดโปรแกรม

ฝกทกษะการกาหนดเปาหมายการลดนาหนกดวยตนเอง

180

ชอ – สกล ...................................................................................................................................... อนดบแรกทานตองเตรยมพรอมดานจตใจ ตองมความตงใจแนวแน ทจะลดนาหนก การทจะประสบความสาเรจมากนอยแคไหนนนอยทจตใจแนวแน มนคง ของผลดนาหนก สงอนๆ ภายนอกนนลวนเปนสวนประกอบเทานนนะคะ

สวนการกาหนดเปาหมายเพอความสาเรจควรเรมทละนอย โดยการลดนาหนกทปลอดภย คอ การลดนาหนกลงไดสปดาหละ 0.5 – 1.5 กโลกรมตอสปดาห ดงน

• ตดสนใจลด 0.25 กโลกรมตอสปดาห ดงนน แคลอรทควรลดตอวนคอ 275 กโลแคลอร



• ตดสนใจลด 1.00 กโลกรมตอสปดาห ดงนน แคลอรทควรลดตอวนคอ 1,100 กโลแคลอร


• ตดสนใจลด 1.50 กโลกรมตอสปดาห ดงนน แคลอรทควรลดตอวนคอ 1,650 กโลแคลอร ประเมนความตองการพลงงานตามภาวะโภชนาการและกจวตรประจาวน ของทาน นาหนกตว...........กโลกรม X 24 ชวโมง + (นาหนก (ก.ก.) X 24 ชวโมง) X นาหนกตว 0.5 ในผชาย หรอ 0.45 ในผหญง ) (เทากบตองการอาหารวนละ....................................กโลแคลอร) หมายเหต ไมควรรบประทานอาหารตากวา 1200 กโลแคลอรตอวนในเพศหญง และไมควรตากวา

1600 กโลแคลอรตอวนในเพศชาย

181

ใบงาน แบบตดตามการลดนาหนกตามแผนประจาสปดาหดวยตนเอง

เพอลดนาหนกใหมนาหนกตามเปาหมายทกาหนดไว ชอ.........................................................................นามสกล............................................................... วนทวางแผน.................................................................................................. ของสปดาหท 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 นาหนกทตดสนใจลด

(ก.ก.ตอสปดาห)

แคลอรทควรลดตอ

วน (Kcal)

ว/ด/ป วธการลดนาหนก ผลการปฏบต (ได/

ไมได พรอมระบเหตผล)

รายการอาหาร

พลงงานทควรไดรบ

(Kcal)

กจกรรม/ออกกาลงกาย

พลงงานทควรเผาผลาญได (Kcal)

...........ก.ก. …….. Kcal

……….

182

เชน ผหญงนาหนก 65 ก.ก.X 0.9 kcal X 24 ช.ม. = 1,404 kcal /วน +(1,680x 0.45) = 632 kcal /วน พลงงานทตองการทงหมด 2035 แคลอรตอวน ตดสนใจลด 0.75 กโลกรมตอสปดาห ดงนน แคลอรทควรลดตอวนคอ 825 กโลแคลอร เพราะฉะนนตองการพลงงาน 2035 – 825 แคลอรตอวน = 1,210 แคลอรตอวน

นาหนกทตดสนใจลด (ก.ก.

ตอสปดาห)

แคลอรทควรลดตอวน (Kcal)

ว/ด/ป วธการลดนาหนก ผลการปฏบต (ได/ไมได พรอมระบเหตผล)


พลงงานทควรไดรบ (Kcal)


พลงงานทควรเผาผลาญได

(Kcal)

..... 0.75..ก.ก. …825 Kcal

1 พ.ย.55 โจกหม 253 วงเหยาะ 200 กวยเตยวผด

ไทย 578

แตงโม 275 ขนมจนนายา 332 รวม 1438 -200 1238 ได

183

ใบงาน แผนการกากบตนเอง

เพอลดนาหนกใหบรรลเปาหมายของ.................................................................

การวางแผนเพอลดนาหนก ผลการสงเกตตนเอง แผนการกากบตนเอง รายละเอยด ผลการปฏบตตามแผน

ปญหา อปสรรคและ

ขอเสนอแนะ การบรโภค

การใชพลงงาน

การจดการความเครยด

184




1) เพอสรางความตระหนกและการมสวนรวมในกจกรรม 2) เพอสรางความเชอมนในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3) เพอสรางความรบผดชอบตอสขภาพและการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ

1) ประชมกลมตดตามความกาวหนาผลการลดนาหนกดวยการชงนาหนก วดรอบเอว และวดความหนาของไขมน ประเมนการดแลสขภาพตนเองจากคมอบนทก 2) สมาชกแลกเปลยนประสบการณทประสบความสาเรจในการลดนาหนกของตนเองในกลม 3) รายงานผลงานกลม และบรณาการความรของกลมยอยโดยการอภปรายกลมใหญ 4) สมาชกภายในกลมชวยกนฝกกากบตนเองดานอาหาร ออกกาลงกาย และการจดการความเครยด 5) ฝกทกษะการกาหนดเมนอาหารเพอใหไดแคลอรทสมดลในการลดนาหนกทเหมาะสมสาหรบตนเอง และตรวจสอบความถกตองและเสนอแนะภายในกลม 6) กาหนดโปรแกรมการออกกาลงกายสาหรบตนเองและกลม 7).ฝกทกษะการจดการความเครยดและฝกทกษะการออกกาลงกาย 8) นดหมายครงตอไป

1) Flip Chat2) เครองชงนาหนก 3) สายวด 4) เอกสารคมอ ในเรองอาหารหลก 5 หม อาหารแลกเปลยน ลกษณะอาหารลดนาหนก อาหารทควรบรโภคและอาหารทควรหลกเลยงสาหรบผตองการลดนาหนก 5) แบบสงเกตและบนทกพฤตกรรมตนเอง

120

นาท

1) สงเกตความสนใจและความรวมมอในการเขารวมวจย 2) นาหนกตว เสนรอบเอว 3) ความหนาของไขมนใตผวหนง 4) นสตบนทกพฤตกรรมไดถกตอง

184

185

ใบงาน สรปสาเหตและปญหา – อปสรรคในการลดนาหนกดวยตนเอง

ครงท ............................................................... วนท..............................................................................................

ระบสาเหตททานมนาหนกเกนมาตรฐาน ระบปญหา – อปสรรคในการลดนาหนกของทาน

186

ใบงาน สรปผลการอภปรายกลม..................................................................

ครงท................. วนท..................................................................

ผลการวเคราะหปญหาจากการสงเกตพฤตกรรมของสมาชกและการวางแผนนาหนก สาเหตททาใหสมาชกมนาหนก

ตวเกนมาตรฐาน ปญหา – อปสรรคในการลด

นาหนกของกลม การแกไขปญหาและแผนการลด

นาหนกของกลม

187

ใบงาน สรปสาเหต – ปจจยททาใหนาหนกลดลงดวยตนเอง

ครงท ............................................................... วนท..............................................................................................

ระบปจจยททาใหนาหนกของทานลดลง การแผนการลดนาหนกของกลม

188

ใบงาน แบบฝกการกาหนดเมนอาหารเพอลดนาหนก

วนท มอ รายการอาหารกนลดนาหนกเมน Kcal

เชา สาย เทยง บาย เยน กอนนอน รวม สรป กนประมาณ 1200 Kcal ตอวน รวมกบการออกกาลงกายนาหนกลดไดแนๆ

เกอบถกตองแลว หากลองฝกทบทวนใหม คณทาไดแนนอน ถกตองแลว เปนกาลงใจใหทเหลอคอพยายามใหไดทกวน เราเชอมนในตวคณ

189

ใบงาน แบบฝกกาหนดกจกรรมการออกกาลงกายเพอลดนาหนก

วนท กจกรรมการออกกาลงกายเพอการลดนาหนก

กจกรรม ระยะเวลา Kcal รวม

.0=j; เกอบทาไดแลว เอาชวยนะ คณตองทาได ทาไดแลว สตอไปใหไดทกวนนะ

190

ใบงาน แบบบนทกการจดการอารมณและความเครยดดงน

วนท ฉนสามารถมอารมณแจมใสและจดการความเครยดไดดวยวธการดงน

กจกรรม จานวนครง เวลา

.0=j; เกอบทาไดแลว สๆ อยาทอแทนะ ทาไดแลว สตอไปใหไดทกวนนะ

191




1) เพอแลกเปลยนเรยนรในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพของตนเอง 2) เพอวเคราะหปญหาอปสรรคและปรบแผนการดแลตนเองไดอยางตอเนอง 3) เพอสรางความเชอมนในความสามารถทจะปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพของตนเอง

1) สมาชกภายในกลมรวมกนชงนาหนก ฝกคานวณดชนมวลกาย วดเสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงเปรยบเทยบกบเกณฑมาตรฐาน และครงทผานมา 2) ฝกการทางานรวมกนโดยมการระดมสมอง คนหาปญหาอปสรรค วธแกไข และวางแผนเพอลดนาหนกภายในกลม 3) ฝกประเมนผลการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพของตนเองโดยเปรยบเทยบกบผลงานของกลมอนเพอปรบปรงพฒนา 4) ประเมนผลการจดเมนอาหารและการออกกาลงกาย 5) สมาชกรวมกนฝกทกษะการออกกาลงกาย 6) สมาชกรวมกนฝกทกษะการควบคมและการจดการความเครยด 7) นดหมายครงตอไป

1) Flip Chat2) เครองชงนาหนก 3) สายวด 4) แบบสงเกตและบนทกพฤตกรรมตนเอง 5) แบบบนทกนาหนก ดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนง 6) เอกสารคมอประกอบการวางแผนการลดนาหนก 7) เครองวดไขมนใตผวหนง (Skinfold Caliper)

120

นาท

1) สงเกตความสนใจและความรวมมอในการเขารวมวจย 2) นาหนกตว ดชนมวลกาย เสนรอบเอว 3) นสตบนทกพฤตกรรมไดถกตอง 4) ความหนาของไขมนใตผวหนง

191

192

สรปสาเหตและปญหา – อปสรรคในการลดนาหนกดวยตนเอง ครงท ...............................................................

วนท..............................................................................................


193

สรปผลการอภปรายกลม………………………………………………………………….. ครงท.................

วนท.................................................................. ผลการวเคราะหปญหาจากการสงเกตพฤตกรรมของสมาชกและการวางแผนนาหนก

สาเหตททาใหสมาชกมนาหนก

ตวเกนมาตรฐาน ปญหา – อปสรรคในการลด

นาหนกของกลม การแกไขปญหาและแผนการลด

นาหนกของกลม

194

สรปสาเหต – ปจจยททาใหนาหนกลดลงดวยตนเอง ครงท ...............................................................

วนท..............................................................................................

ระบสาเหตททานมนาหนกเกนมาตรฐาน ระบปจจยททาใหนาหนกของทานลดลง

195

แบบฝกการกาหนดเมนอาหารเพอลดนาหนก




196

แบบฝกกาหนดกจกรรมการออกกาลงกายเพอลดนาหนก

วนท กจกรรมการออกกาลงกายเพอการลดนาหนก กจกรรม ระยะเวลา Kcal

รวม

.0=j; เกอบทาไดแลว เอาชวยนะ คณตองทาได ทาไดแลว สตอไปใหไดทกวนนะ

197

แบบบนทกการจดการอารมณและความเครยดดงน

วนท ฉนสามารถมอารมณแจมใสและจดการความเครยดไดดวยวธการดงน กจกรรม จานวนครง เวลา


198




1) เพอเสรมแรงโดยการฝกจตพฒนาอารมณ 2) เพอวเคราะหปญหาอปสรรคและปรบแผนการดแลตนเองไดอยางตอเนอง 3) เพอกระตนและสรางแรงจงใจในการปฏบตพฤตกรรมสขภาพ 4) เพอประเมนผลการปรบเปลยนพฤตกรรม

1) สมาชกภายในกลมรวมบนทกและประเมนผล นาหนกตว ดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนงภายในกลม 2) การฝกจตเพมพลงชวต 3) แลกเปลยนเรยนรรวมกนในการดแลตนเองพรอมชวยกนตอบปญหาสขภาพซงกนและกนภายในกลม 4) ประเมนการจดเมนอาหาร การจดกจกรรมการออกาลงกาย 5) สมาชกรวมกนประเมนปญหาอปสรรคเพอปรบเปลยนพฤตกรรมทไดผลและยงยน 6) สมาชกภายในกลมรวมกนออกกาลงกาย นดหมายวนเกบขอมลหลงการทดลอง เพอตดตามผล

1) Flip Chat2) เครองชงนาหนก 3) สายวด 4) แบบสงเกตและบนทกพฤตกรรมตนเอง 5) แบบบนทกนาหนก ดชนมวลกาย และเสนรอบเอว 6) เอกสารคมอประกอบการวางแผนการลดนาหนก 7) เครองวดไขมนใตผวหนง (Skinfold Caliper)

120 นาท

1) สงเกตความสนใจและความรวมมอในการเขารวมวจย 2) นาหนกตว ดชนมวลกาย เสนรอบเอว 3) ความหนาของไขมนใตผวหนง 4) นสตทกคนบนทกพฤตกรรมไดถกตอง

198

199


วนท..............................................................................................


เรามนใจวาคณตองชนะอปสรรคไดแนนอน

200

สรปผลการอภปรายกลม………………………………………………………………….. ครงท.................

วนท.................................................................. ผลการวเคราะหปญหาจากการสงเกตพฤตกรรมของสมาชกและการวางแผนนาหนก

สาเหตททาใหสมาชกมนาหนกตวเกนมาตรฐาน

ปญหา – อปสรรคในการลดนาหนกของกลม

การแกไขปญหาและแผนการลดนาหนกของกลม

ฮบ ๆ คณทาได แวะมาเตมกาลงใจใหสตอไปนะ

201


วนท..............................................................................................


คณทาได จงพยายามทาตอไป

202





203



รวม

.0=j; เกอบทาไดแลว เอาใจชวยนะ คณตองทาได ทาไดแลว สตอไปใหไดทกวนนะ

204




206



ครงท 5 - 8 (สปดาหท 5-8)

1) เพอกระตนเตอนใหปฏบตพฤตกรรมสขภาพอยางตอเนอง 2) เพอประเมนนาหนกตว และเสนรอบเอวและพฤตกรรมทนาไปสการลดนาหนกตามเปาหมาย

1) สมาชกภายในกลมรวมกนกระตนเตอนทางโทรศพท สง E – mail และ Facebook แบบเพอนชวยเพอน สปดาหละอยางนอย 1 ครง 2) ผวจยการตดตามเยยมเยอน พดคยปญหาอปสรรคกบกลม 3) สมาชกบนทกและประเมนผล นาหนกตว ดชนมวลกาย และเสนรอบเอวภายในกลมทกสปดาห

1) เครองชงนาหนก2) สายวด 3) แบบบนทกพฤตกรรมนาหนก ดชนมวลกาย และเสนรอบเอว 4) แบบบนทกและคมอการวางแผนการลดนาหนก

90 นาท

1) สงเกตความสนใจและความรวมมอในการเขารวมกจกรรมใน Facebook 2) นาหนกตว เสนรอบเอว 3) ดชนมวลกาย 5) นสตบนทกพฤตกรรมถกตอง

สปดาหท 12 หลงเสรจสนการทดลองแลว 1 เดอน

1) เพอประเมนผลการปรบเปลยนพฤตกรรม 2) เพอสารวจความพงพอใจตอการเขารวมโปรแกรม

1) สมาชกบนทกและประเมนผล นาหนกตว ดชนมวลกาย เสนรอบเอว และความหนาของไขมนใตผวหนง ภายในกลม 2) เกบรวบรวมขอมลพนฐานตามตวแปรตาม 3) ทาแบบประเมนความพงพอใจภาพรวมของโปรแกรม สมภาษณเกยวกบผลของโปรแกรมเพอตดตามการปฏบตดวยตนเองของกลมตวอยางในชวตประจาวนเพมเตม 4) รวมสงสรรค และแจกรางวลสมาชกกลมตามลาดบทสามารถปฏบตไดสาเรจ 5) ผวจยกลาวขอบคณสมาชกทกคนทเสยสละเวลามาเขารวมกจกรรม ปดการทากจกรรมกลม

1) เครองชงนาหนก2) สายวด 3) แบบบนทกพฤตกรรมนาหนก ดชนมวลกาย และเสนรอบเอว 4) เอกสารและคมอการวางแผนการลดนาหนก 5) เครองวดไขมนใตผวหนง

60 นาท

205

207

รายละเอยดโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 Self ทเนนผใหบรการเปนศนยกลาง

206

208



ครงท 1

(สปดาห

1)

1) เพอใหนสตมความรเกยวกบโรคอวน การรบประทานอาหาร การอกกาลงกาย และการจดการความเครยดและควบคมอารมณ 2) เพอใหนสตมแรงจงใจในการลดนาหนก 3) เพอวางแผนการกากบพฤตกรรมตนเอง

1) วทยากรบรรยายใหความร ผลเสยเกยวกบโรคอวน การรบประทานอาหาร การออกกาลงกาย และความรเกยวกบการเผชญอารมณและสถานการณ ทมผลตอการลดนาหนก 2) ผวจยวางแผนและตงเปาหมายในการลดนาหนกใหกบผเขารวมวจย 3) ผวจยแจกแบบบนทก พฤตกรรมบรโภคอาหาร การออกกาลงกายและการจดการความเครยดดวยตนเอง ชแจงรายละเอยดในการบนทกและประเมนผล การควบคมอารมณและการจดการความเครยด 4) วทยาการใหฝกการสงเกตตวเองเกยวกบพฤตกรรมบรโภคอาหาร การออกกาลงกายและการควบคมอารมณและบนทก 5) ผวจยบนทกและประเมนผล นาหนกตว ดชนมวลกาย เสนรอบเอวเปรยบเทยบกบครงทผานมาและเกณฑมาตรฐาน

1) เครองชงนาหนก2) สายวด 3) แบบสงเกตพฤตกรรม 4) แบบบนทกนาหนก ดชนมวลกาย และเสนรอบเอว 5) เอกสารประกอบการวางแผนการลดนาหนก 6) ตวอยางอาหารลดนาหนก 7) คมอลดนาหนก

120

นาท

1) สงเกตความสนใจและการให

ความรวมมอในการเขารวมวจย

2) มความรความเขาใจเกยวกบ

โรคอวน

3) นสตทกคนมเปาหมายใน

การลดนาหนก

4) นสตสามารถบนทกแบบ

บนทกไดถกตอง

207

208

สนธสญญา คาชแจงสนธสญญา

หากทาได ผวจยจดให ทานปรารถนาไดของรางวลหมายเลขใด เพอเปนรางวลในการลดนาหนกไดบรรลเปาหมายครงน

4. ชดออกกาลงกาย 1 ชด 5. รองเทาออกกาลงกาย 1 ค 6. จกรยาน 1 คน 7. เงนรางวล 3000 บาท รายบคคล 8. เงนรางวล 5000 บาท ประเภททม โดยสปดาหท 8 จะทาการชงนาหนก เพอเตรยมจดรางวลแกทานทมแนวโนมวาจะลดนาหนก

ประสบความสาเรจ แตมเงอนไขวาทานจะตองไมใชยาหรอสารเคมใดๆ ระหวางเขารวมโปรแกรมครงน สาหรบผเขารวมโปรแกรมเซนสญญา วนน วนท .....................................................ขาพเจา.................................................ชงนาหนกเรมตนท..................................................ก.ก. ถาหากอก 8 สปดาห ขาพเจาสามารถลดนาหนกได ตามทกาหนด ขาพเจาปรารถนาไดของรางวลหมายเลข .............................เปนรางวลในการลดนาหนกไดบรรลตามเปาหมายครงน

209

การกาหนดเปาหมายในการลดนาหนก

เปาหมายลดนาหนก (ชอ – สกล)....................................................................................................... ถาตองการลดนาหนกเพอสขภาพ ใหลดนาหนกมาจน BMI อยท 18.5 – 22.9 แทนคา (สวนสง (เมตร2) x 18.5 และสวนสง (เมตร2)) x 22.9 ดงนน นาหนกทานควรจะอยในชวง = ……………… ก.ก. - ....................................ก.ก. ถาตองการลดนาหนกเพอความงาม ใหลดนาหนกมาจน BMI อยท 20 แตไมควรตากวา 18.5 แทนคา (สวนสง (เมตร2) x 18.5 และสวนสง (เมตร2) x 20 ดงนน นาหนกทานควรจะอยในชวง = ……………… ก.ก. - ....................................ก.ก. ในครงน ทานตองการลดนาหนกเพอ. สขภาพ ความงาม ดงนน เปาหมายในการลดนาหนกมาจน ดชนมวลกายอยท..................................ก.ก./ตารางเมตร นาหนกเปาหมายในการลดนาหนก =…………………………………………………..ก.ก. ซงขณะนทานมนาหนก =…………………………………………………..ก.ก. ทานจะตองลดนาหนกลงเหลอ นาหนกปจจบน (......................) - นาหนกเปาหมาย (......................) = …………………ก.ก ดงนน ทานตองลดนาหนกลงได เฉลยสปดาหละ .................... ก.ก. กจะใชเวลา ..................สปดาห และโปรแกรมลดนาหนกครงนมระยะเวลาดาเนนการ 8 สปดาห (สนสดวนท.........................) เปาหมายในการลดนาหนกของทานจะลดลงเหลอ = ………………….ก.ก. เมอสนสดโปรแกรม

210

แบบฝกทกษะ เปาหมายการลดนาหนกทเหมาะสมสาหรบทาน

ชอ – สกล ......................................................................................................................................

อนดบแรกทาน ตองมความตงใจแนวแน ทจะลดนาหนก การทจะประสบความสาเรจมากนอยแคไหนนนอยทจตใจแนวแน มนคง ของผลดนาหนก สงอนๆ ภายนอกนนลวนเปนสวนประกอบเทานนนะคะ สวนการกาหนดเปาหมายเพอความสาเรจทละนอย การลดนาหนกทปลอดภย คอ การลดนาหนกลงไดสปดาหละ 0.5 – 1.5 กโลกรมตอสปดาห ดงน






• ตดสนใจลด 1.50 กโลกรมตอสปดาห ดงนน แคลอรทควรลดตอวนคอ 1,650 กโลแคลอร ความตองการพลงงานตามภาวะโภชนาการและกจวตรประจาวน ของทาน หากทานตองการมนาหนกตว...........กโลกรม X 24 ชวโมง X 0.5 ในผชาย หรอ 0.45 ในผหญง (เทากบตองการอาหารวนละ....................................กโลแคลอร) หมายเหต ไมควรรบประทานอาหารตากวา 1200 กโลแคลอรตอวนในเพศหญง และไมควรตากวา 1600 กโลแคลอรตอวนในเพศชาย

211

การตดตามการลดนาหนกตามแผนประจาสปดาหดวยตนเอง แบบบนทกเพอลดนาหนกใหมนาหนกตามเปาหมายทกาหนดไว

ชอ.........................................................................นามสกล............................................................... วนทวางแผน.................................................................................................. ของสปดาหท 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 นาหนกทตดสนใจลด (ก.ก.

ตอสปดาห)

แคลอรทควรลดตอวน (Kcal)

ว/ด/ป วธการลดนาหนก ผลการปฏบต

(ได/ไมได พรอมระบเหตผล)


พลงงานทควรไดรบ

(Kcal)


พลงงานทควรเผาผลาญได (Kcal)

……ก.ก. …….. Kcal

……….

212

แผนการกากบตนเอง เพอลดนาหนกใหบรรลเปาหมายของ.................................................................

การวางแผนเพอลดนาหนก ผลการสงเกตตนเอง

แผนการกากบตนเอง รายละเอยด ผลการปฏบตตามแผน

ปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะ

การบรโภค

การใชพลงงาน

การจดการความเครยด

213



ครงท 2 (สปดาห

2)

1) ทบทวนความรจากครงท 1 2) พจารณาการตงเปาหมายวาตนเองจะปฏบตอยางไรเพอทาใหนาหนกลดลง 3) นาเสนอตวแบบทประสบความสาเรจและเปนทยอมรบรวมกบใชคาพดชกจงโนมนาวใหสามารถลดนาหนกไดสาเรจ เปดใหซกถามขอสงสย

1) ผวจยบนทกและประเมนผล นาหนกตว ดชนมวลกาย เสนรอบเอวเปรยบเทยบกบครงทผานมาและเกณฑมาตรฐาน 2) ผวจยกลาวชมเชยผทมนาหนกลดลงและใหกาลงใจผมนาหนกเทาเดมและเพมขน 3) ทบทวนความรดวยการบรรยาย เลอกนสตทลดนาหนกไดมาเปนตวแบบในการกระตนใหเกดความรสกตองการลดนาหนก 4) แจกคมอการออกกาลงกาย และฝกการสงเกตตวเองเกยวกบพฤตกรรมบรโภคอาหาร การออกกาลงกาย และการจดการความเครยด 5) ผวจยใหทบทวนเปาหมายในการลดนาหนก พฤตกรรมบรโภคอาหาร การออกกาลงกาย และจดการความเครยด 6) ผวจยสาธตอาหารลดนาหนก และฝกการจดการความเครยดดวยการฝกสมาธ ฝกปฏบตการออกกาลงกายดวยการเตนแอโรบก 7) เปดโอกาสใหซกถาม 8) นดหมายครงตอไป

1) เครองชงนาหนก2) สายวด 3) เอกสารคมอ ในเรองอาหารหลก 5 หม อาหารแลกเปลยน ลกษณะอาหารลดนาหนก อาหารทควรบรโภคและอาหารทควรหลกเลยงสาหรบผตองการลดนาหนก เทคนคการรบประทานอาหารเพอลดนาหนก 4) แบบสงเกตพฤตกรรม 5) แบบบนทกนาหนก ดชนมวลกาย และเสนรอบเอว 6) เอกสารประกอบการวางแผนการลดนาหนก 7) คมอการออกกาลงกาย

120นาท

1) สงเกตความสนใจและความรวมมอในการเขารวมวจย 2) นาหนกตว 3) นสตทกคนบนทกพฤตกรรมถกตอง

213

214




215



รวม

216



217



ครงท 3

(สปดาห

3)

1) เพอใหนสตปฏบตพฤตกรรมการควบคมอาหาร การออกกาลงกาย การจดการความเครยดทเหมาะสมกบตนเอง 2) เพอใหนสตเชอมนในความสามารถตนเองและสามารถกากบตนเองเกยวกบพฤตกรรม 3 อ.ได 3) เพอประเมนผลการลดนาหนก

1) ผวจยบนทกและประเมนผล นาหนกตว วธการคานวณดชนมวลกาย เสนรอบเอวเปรยบเทยบกบครงกอน และเกณฑมาตรฐาน 2) ผวจยกลาวชมเชยผทมนาหนกลดลงและใหกาลงใจผมนาหนกเทาเดมและเพมขน 3) ผวจยสอบถามปญหาและอปสรรคในการนาไปปฏบต ทงการบรโภคอาหารและการมกจกรรมทางกายและการจดการความเครยด และวางแผนแกไขปญหาอปสรรค 4) ประเมนแบบการสงเกตและแบบบนทกตนเองการรบประทานอาหารและการออกกาลงกายประจาสปดาห 5) ผวจยทบทวนเปาหมายการลดนาหนก พฤตกรรมการบรโภคอาหาร การออกกาลงกาย และผอนคลายความเครยด และบนทก 6) ผวจยจดเมนอาหารเปนตวอยาง 7) ฝกสมาธและออกกาลงกายดวยการเตนแอโรบก 8) นดหมายครงตอไป

1) เครองชงนาหนก

2) สายวด

3) แบบสงเกตพฤตกรรม

4) แบบบนทกนาหนก

ดชนมวลกาย และเสน

รอบเอว 5) เอกสาร

ประกอบการวางแผนการ

ลดนาหนก

120

นาท

1) สงเกตความสนใจและ

ความรวมมอในการเขา

รวมวจย

2) นาหนกตว

3) เสนรอบเอว

4) นสตทกคนบนทก

พฤตกรรมถกตอง

217

218


วนท..............................................................................................


219


วนท..............................................................................................


220



ครงท 4

(สปดาห

4)

1) เพอใหนสตปฏบตพฤตกรรมการควบคมอาหาร การออกกาลงกาย การจดการความเครยดทเหมาะสมกบตนเอง 2) เพอใหนสตเชอมนในความสามารถตนเองและสามารถกากบตนเองเกยวกบพฤตกรรม 3 อ.ได 3) เพอประเมนผลการลดนาหนก

1) บนทกและประเมนผล นาหนกตว วธการคานวณดชนมวลกายเปรยบเทยบกบครงกอน 2) ผวจยชมเชยผทมนาหนกลดลงและใหกาลงใจผมนาหนกเทาเดมและเพมขน 3) ผวจยซกถามปญหาและอปสรรคในการนาไปปฏบตพฤตกรรมดแลสขภาพ วางแผนแกไขปญหา 4) ผวจยสรปผลของกจกรรมทไดทาไปแลวทงหมด 5) นดหมายวนเกบขอมลหลงการทดลอง เพอตดตามผล

1) เครองชงนาหนก

2) สายวด

3) แบบสงเกตพฤตกรรม

4) แบบบนทกนาหนก ดชน

มวลกาย และเสนรอบเอว

5) เอกสารประกอบการวาง

แผนการลดนาหนก

120

นาท

1) สงเกตความสนใจและ

ความรวมมอในการเขา

รวมวจย



4) ดชนมวลกาย

5) นสตทกคนบนทก

พฤตกรรมถกตอง

220

221


วนท..............................................................................................


222


วนท..............................................................................................


226



ครงท 5 – 8

(สปดาหท 5 - 8)

1) เพอกระตนเตอนใหปฏบตพฤตกรรมสขภาพอยางตอเนอง

1) ผวจยกระตนเตอนดวยการโทรศพท และสงเมลล สปดาหละอยางนอย 1 ครง 2) สมาชกบนทกนาหนกตว ดชนมวลกาย เสนรอบเอว และการดแลสขภาพเปนประจา 3) ผวจยตดตามเยยมเยยน

1) แบบตดตามผลการลดนาหนกดวยตนเองท 2) แบบตดตามเยยมเยยน ผลการลดนาหนกของกลมทดลองประจาสปดาห 3) แบบบนทกการสงเกตตนเอง

90

นาท

1) นสตทกคน

บนทกพฤตกรรม

ถกตอง



ครงท 12 (สปดาหท 12)

1) เพอประเมนผลการปรบเปลยนพฤตกรรม 2) เพอสารวจความพงพอใจตอการ

1) บนทกและประเมนผล นาหนกตว ดชนมวลกาย และเสนรอบเอว ความหนาของไขมนใตผวหนง และตวพฤตกรรมสขภาพ 3 Self 2) เกบรวบรวมขอมลพนฐานตามตวแปรตาม 3) ทาแบบประเมนความพงพอใจภาพรวมของโปรแกรม สมภาษณเกยวกบผลของโปรแกรมเพอตดตามการปฏบตดวยตนเองของกลมตวอยางในชวตประจาวนเพมเตม 4). รวมสงสรรค และแจกรางวลสมาชกกลมทกคนตามลาดบทสามารถปฏบตไดสาเรจ 5) ผวจยกลาวขอบคณสมาชกทกคนทเสยสละเวลามาเขา

รวมกจกรรม ปดการทากจกรรมกลม

1) เครองชงนาหนก2) สายวด 3) แบบสงเกตพฤตกรรม 4) แบบบนทกนาหนก ดชนมวลกาย และเสนรอบเอว 5) เอกสารประกอบการวางแผนการลดนาหนก

90นาท

1) นสตทกคนเขารวมกจกรรม 2) นาหนกตว 3) เสนรอบเอว 4) ดชนมวลกาย 5) ความหนาของไขมนใตผวหนง 6) แบบบนทกพฤตกรรม

223

224

ภาคผนวก ฉ

แบบบนทกนาหนกตวประจาสปดาหดวยตนเอง แบบฝกปฏบตบนทกตดตามผลการลดนาหนกตนเอง

แบบบนทกรอบเอวประจาสปดาหดวยตนเอง แบบบนทกเปอรเซนตของไขมนใตผวหนงประจาสปดาหดวยตนเอง

แบบประเมนผลการลดนาหนกประจาสปดาห

225

แบบบนทกนาหนกตวประจาสปดาหดวยตนเอง ชอ………………………………..….นามสกล………………………………………… อาย……………ป คณะ……………………………………… สวนสง…………เซนตเมตร นาหนก……………....กโลกรม เรมเขาโครงการวนท................................. คาชแจง ใหเตมคาลงในชองวางใหสมบรณ และใสเครองหมาย / ลงในชองประเมนตามความจรง สปดาห

ท วน/

เดอน/ป นาหนก (ก.ก.)

ดชนมวลกาย

ประเมน (ขด / ในชองตามความจรง) นาหนกเทยบกบชงครง

กอน ดชนมวลกายเทยบ

ตามเกณฑ ลดลง เทาเดม เพมขน ปกต เกนมาตรฐาน

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

คาแนะนาการชงนาหนกแตละครง = ควรชงนาหนกทกสปดาห ในชวงเวลาเดยวกน = ใชเครองชงเครองเดยวกนเสมอ เพอเปรยบเทยบนาหนกแตละครง

226

แบบฝกปฏบตบนทกตดตามผลการลดนาหนกตนเอง (บนทกนาหนกสปดาหละ 1 ครง)

ชอ – สกล................................................................คณะ...................................................ชนป......... 110 Kg

wk 1 wk 2 wk 3 wk 4 wk 5 wk 6 wk 7 wk 8 wk 9 wk 10 wk 11 wk 12

85 kg

นาหนก (Kg)

105 Kg

100 Kg

95 Kg

90 Kg

50 kg

45 kg

80 kg

75 kg

70 kg

65 kg

60 kg

55 Kg

เมอเรมเขาโครงการมนาหนกตว.............กโลกรม สวนสง...........เมตร สตร นาหนกเปาหมายทเหมาะสม เทากบ 22.9 X สวนสง (เมตร) X สวนสง (เมตร) ดงนน นาหนกทเหมาะสมของทานควรเปน................................Kg.

227

วางแผนการลดนาหนกดวยการประเมนพฤตกรรมการกนและการออกกาลงกาย (ไมควรเกน 0.5 – 1 กโลกรม)

แบบบนทกรอบเอวประจาสปดาหดวยตนเอง ชอ…………………….….นามสกล…………… อาย………………………ป คณะ………………………………………รอบเอว.....................................เซนตเมตร คาชแจง ใหเตมคาลงในชองวางใหสมบรณ และใสเครองหมาย / ลงในชองประเมนตามความจรง สปดาห

ท วน/

เดอน/ป รอบเอว (ซ.ม.)

ประเมน (ขด / ในชองตามความจรง) รอบเอวเทยบกบครงกอน รอบเอวเทยบกบเกณฑ

ลดลง เทาเดม เพมขน ปกต เกนมาตรฐาน1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

ควรวดในชวงหายใจออก (ทองแฟบ) โดยใหสายวดแนบกบลาตว ไมรดแนนและใหระดบของสายวดทวดรอบเอววางอยในแนวขนานกบพน และควรวดเวลาเดยวกนทกครงนะจะ

228

แบบบนทกเปอรเซนตของไขมนใตผวหนงประจาสปดาหดวยตนเอง ชอ…………………….….นามสกล…………… อาย………………………ป คณะ……………………………………เปอรเซนตไขมน.............................................. คาชแจง ใหเตมคาลงในชองวางใหสมบรณ และใสเครองหมาย / ลงในชองประเมนตามความจรง

สปดาหท

วน/เดอน/ป

ไขมนทง 4 จด %ไขมน

ประเมน (ขด / ในชองตามความจรง)%ไขมนเทยบกบครงกอน %ไขมนเทยบกบเกณฑลดลง เทาเดม เพมขน ปกต เกนมาตรฐาน

1 1……. 2……. 3……. 4….....

2 1……. 2……. 3……. 4….....

3 1……. 2……. 3……. 4….....

4 1……. 2……. 3……. 4….....

5 1……. 2……. 3……. 4….....

6 1……. 2……. 3……. 4….....

7 1……. 2……. 3……. 4….....

8 1……. 2……. 3……. 4….....

9 1……. 2……. 3……. 4….....

10 1……. 2……. 3……. 4….....

11 1……. 2……. 3……. 4….....

12 1……. 2……. 3……. 4….....

หมายเหต จดทวดไขมน 1. ตนแขนดานหลง 2. ตนแขนดานหนา 3. ใตกระดกสะบก

229

4. เหนอกระดกเชงกราน แบบประเมนผลการลดนาหนกประจาสปดาห

สปดาห ว/ด/ป นาหนก

ตว (ก.ก.)

นาหนกเปาหมาย

ประเมนผล

หมายเหต

1 …..…….ก.ก. …..…….ก.ก.

2 …..…….ก.ก. …..…….ก.ก.

3 …..…….ก.ก. …..…….ก.ก.

4 …..…….ก.ก. …..…….ก.ก.

5 …..…….ก.ก. …..…….ก.ก.

6 …..…….ก.ก. …..…….ก.ก.

7 …..…….ก.ก. …..…….ก.ก.

8 …..…….ก.ก. …..…….ก.ก.

9 …..…….ก.ก. …..…….ก.ก.

10 …..…….ก.ก. …..…….ก.ก.

11 …..…….ก.ก. …..…….ก.ก.

12 …..…….ก.ก. …..…….ก.ก.

ประวตยอผวจย

231

ประวตยอผวจย ชอ ชอสกล นางสาวสพชชา วงคจนทร วนเดอนปเกด 15 มกราคม 2519 สถานทเกด จงหวดมหาสารคม สถานทอยปจจบน 59/139 หมบานเปยมสข ตาบลบางกระสอ อ.เมอง จงหวดนนทบร 11000 ตาแหนงปจจบน นกวชาการสาธารณสขชานาญการ สถานททางาน กองออกกาลงกายเพอสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข ประวตการศกษา พ.ศ. 2539 มธยมศกษาตอนปลาย จากโรงเรยนบรบอวทยาคาร จงหวดมหาสารคาม พ.ศ. 2541 วทยาศาสตรบณฑต สาขาวทยาศาสตรการกฬา จากมหาวทยาลยมหดล พ.ศ. 2544 วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวทยาศาสตรการกฬา จากมหาวทยาลยเกษตรศาสตร

พ.ศ. 2557 วทยาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต จากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ผลของโปรแกรมการปรับเปลี่ยน...

Documents