ANTROPOLOGIJA RODA I SRODSTVA

... Najčešće u ovim društvima, u kome postoje brakovi između ukrštenih srodnika, postoji i posebna srodnička terminologija (perskriptivna srodnička terminologija). Oni srodnici koji se nazivaju ukrštenim se ne označavaju istim terminima kao krvni srodnici. Paralelni srodnici su oni kod kojih se koristi isti termin za rođenu braću i sestre. Ukršteni srodnici su oni kod kojih se koriste drugi termini, nisu oni za braću i sestre. (?) U ovim društvima najčešće nema posebne terminologije za odnose putem braka kao što mi imamo, npr. svekar, svekrva, tast itd., znači ne postoji posebna terminologija, već se istim terminom označava žena i sestra od ujaka. Već se po srodničkoj terminologiji moglo videti/pretpostaviti tip braka koji je postojao. Kada kažemo da pojam ukrštenih srodnika označava decu braća i sestre, znači da označava sestru od ujaka, sestru po ocu itd., dakle, ne obuhvata samo geneaološki najbliže, već i mnogo širu kategoriju, to mogu biti geneaološki dosta udaljeni odnosi, ali koji se označavaju istim terminom (logika nije geneaološka nego klasifikatorna). U nekim društvima, koji imaju ovaj tip braka, zabranjeno je sklapanje braka između geneaološki najbližih srodnika, npr. sestra od pravog ujaka. Bitno je zapamititi da pojmovi brat i sestra (kod ukrštenih brakova) predstavljaju dosta širok pojam. Pojam patrilaterarnih paralelnih srodnika, znači deca dva brata (dve sestre), drugačije se naziva arapski brak, on je različit od braka kod ukrštenih srodnika i po tome što u tim društvima, srodničkim sistemima nije propisan, ne predstavlja pozitivno bračno pravilo, nije nešto što je eksplicitno neophodno, on se više pojavljuje kao neka preferencija u tim društvima. (ovde ima crtež)

Biološki i društveni odnosi se, kako je vek istraživanja pokazao, ne poklapaju. Mi se ne bavimo biološkim aspektima srodstva, makar nismo do nedavno, sada se javljaju nova istraživanja sa razvojem tehnologije. Nas zanima kako društvo i kultura interpretiraju, šta rade sa tim odosima. Još kod evolucionista (Mejna npr.), bez obzira na to što su oni pod pojmom srodstvom podrazumevali krvno srodstvo i to biološke veze, se zapazilo da u nekim društvima postoje tzv. fiktivna srodstva, usvajanje, što je pokazatelj da veze nisu uvek zasnovane na biološkom principu. Poenta je da su te pojave, kao što je adopcija, smatrane društvenom fikcijom (evolucionisti). U savremenoj antropologiji, ovo stanovište je neprihvatljivo iz prostog razloga što mi ne polazimo u napred sa idejom šta je srodstvo u nekoj sredini koju istražujemo, već pokušavamo da ukapiramo šta oni pod tim pojmovima podrazumevaju i šta je društvena uloga tih odnosa kod njih. Danas, pod osnovnim elementima srodstva u antropologiji se podrazumevaju:

Srodstvo i poreklo (bilaterarne veze i različiti principi porekla kojih ima nekoliko, na onovu kojih se formiraju društvene grupe i na onovu kojih se nasleđuju i prenose materijalne i nematerijlne realije), brak i srodstvo (to obuhvata i bračna pravila (s kim treba i s kim ne treba da se sklapa brak) ali i strategije (na koji način manipulišu brakom), rezidencijalna grana, principi/pravila koji se odnose na život i stanovanje pre i posle braka, oblici porodice i širih srodničkih grupa. Recimo u našem društvu je dugo bilo, da kad se udate idete da živite patrilokalno, sa mužem, sad se to promenilo, kad se može, bračni par živi odvojeno/samostalno. Imaju društva u kojima se, kada muž i žena sklope brak, ostaju da žive svako svojoj kući.

Terminologija srodstva odakle je sve i počelo. Peti element su predstave o telu, zašeću, rađanju, o tome šta je dete, kako nastaje, tačnije o onim odnosima koji se u evropskim društvima nazivaju očinstvo, majčinstvo, roditeljstvo. Ovo proučavanje je rezultat novih pristupa u antropologiji, jer se smatralo da sve što ima veze sa seksualnošću biološka kategorija, što se ispostavilo da nije tako. Šesti oblik je incest i drugi oblici nedozvoljene seksualnosti. Antropološka analiza, posebno ona koja se bavi analizom srodničkog sistema kao celine, nastoji da ustanovi veze između različitih elemenata i aspekata.

Još jedan pojam koji se često koristi, preciznije koristio se u klasičnoj antropologiji, to je sistem srodstva, sa stanovišta savremene antropologije njega sačinjavaju gore napomenuti elementi. Svaki tip srodstva predstavlja određeni sistem klasifikacije koji pojedince svrstava u različite srodničke grupe. Danas znamo da sistemi srodstva koji formalno mogu da pripadaju istoj kategoriji, mogu da budu različiti, ne moraju formalni oblici uvek da se poklapaju sa kulturnom ideologijom. U ovoj klasičnoj antropologiji, do 70-ih godina najčešće se izučavala srodnička terminologija, principi porekla i te grupe koje su se formirale na onovu različitih principa porekla i brak i bračna pravila. Ove teorije koje su razvijane, pažnju su posvećivale jednom od ovih elemenata najviše. Evolucionisti su pre svega terminologiji posvećivali pažnju, dok druge teorije kasnije, zaključno sa strukturalizmom jesu u određenoj meri, ali ne toliko. Levi-Stros je svu svoju pažnju usmerio na proučavanje formalnih bračnih pravila i njihovu ulogu u pomeranju i formiranu društva. Srodstvo i srodnički sistem, se načelno može izučavati na tri nivoa:

Nivo pravila Nivo kategorija (konepata) Nivo prakse (ponašanje)

Normativni aspekt (nivo pravila) omogućava da otkrijemo idealne tipove, mehaničke modele u vezi sa srodstvom u nekoj kulturi. Vrlo često može da se desi da se normativni i taj praktični deo potpuno razlikuju. Ono što su se antropolozi, koji su se bavili proučavanjem pravila normativnog nivoa srodstva, oni su ta pravila diktirali kao jedinstvena, nepromenljiva i koja važe za sve članove društva. Polazili su od pretpostavke kao da su svi članovi društva naučili ta pravila i primenjuju ih kao takve. Ova teorija je davno odbačena i danas znamo da kulturna pravila su domen osporavanja, pregovaranja, manipulacija, strateških upotreba, to u konkretnom slučaju, kada su u pitanju srodnička pravila, znači da se mogu imati različita čak i suprotstavljena stanovišta. Sodničke kategorije i konflikti, to je srodnička terminologija, tj. kako možemo da analiziramo osnovne logičke principe, na kojima je neki sistem srodstva zasnovan, drugim rečima kako je taj sistem uređen ako logički koherentna celina. Ono što je karakteristično za antropološko proučavanje kategorije srodstva, jeste da se oni ne bave izučavanjem pojedinačnih termina, nego se bave analizom logičkih pravila koja se nalaze u osnovi neke srodničke terminologije. Srodničko ponašanje je ono što ljudi rade. Klasična antropologija se bavila formalnim pravilima. Danas su istraživanja usmerena na proučavanje prakse i strategija, što ne

znači da je to moguće raditi bez poznavanja formalnih pravila, ali smo postali svesni da formalna pravila ne govore mnogo o životu ljudi koje izučavamo.

Terminologija srodstva je jedan od elementa srodničkih sistema i svi jezici imaju terminologiju srodstva (termine kojim obeležavaju srodnike). Sama činjenica je da se srodnička terminologija (terminologija srodstva) nekada nazivala nomenklaturom, govori da je ova terminologija deo jezika i da kao svaka druga kategorija jezika ona predstavlja leksičko sredstvo za označavanje kategorija znanja, To znači da paralelno sa učenjem jezika, pojednci stiču određena znanja u vezi sa srodstvom učeći osnovne ili šire termimološke pojmove. U svim ljudskim društvima srodnički odnosi su predstvaljeni srodničkom terminologijom. Srodnička terminologija jeste skup reči za obeležavanje društveno priznatih srodničkih odnosa ali on je struktuiran na osnovu određenih principa klasifikacije. Drugim rečima on predstavlja sistemski uređenu celinu, ti srodnički nazivi ne postoje tek tako, bez ikakve međusobne veze. Kao analitička antropološka kategorija terminologija srodstva predstavlja struktuiranu celinu reči koja u određenom jeziku označava priznata srodstva. Odnose koje neku osobu povezuju sa živim ili mrtvim osobama koje se smatraju srodnicima i koja pripadaju određenom broju generacija.

Ono što je zajedničko, uprkos razlikama, svim terminologijama jeste da postoji tako zvana referencijalna terminologija i vokativna terminologija. Antropolozi koji se bave proučavanjem terminologije su se do nedavno, uglavnom bavili ovom referencijalnom terminologijom

Vokativna terminologija – služi za dozivanje, obraćanje i ona je često neformalnija od referencijalne term.

Referencijalna terminologija – termini koji služe za označavanje srodničkih, strukturalno – semantičkih celina.

Tek u poslednjih nekoliko godina se pažnja obraća na to kako mi u svakodnevnom životu koristimo i obraćamo se osobama koje smatramo srodnicima. Da li srodničke termine koristimo na neke druge odnose (“brate”, kod nas), što bi moglo da se analizira na određene načine. Isto to ima i u tzv. tradicionalnim društvima, da je žena svog devera (brata od muža), zvala bratom, ona je kroz naziv, kroz obraćanje drugačiji značaj davala odnosu, činila ga je sopstvenim bratom i menjala je odnos prema njemu, isključuje neke vrste ponašanja, seksualnog i preporučuje neke druge. Ono po čemu se antropološka analiza razlikuje od lingvističke analize je to da antropolozi ne izučavaju rečnik srodstva već principe koji organizuje određenu terminologiju i koji omogućavaju njeno poređenje sa drugim terminologijama srodstva bez obzira kom jeziku pripada.

Komparativno-istorijska lingvistika se bavila i bavi se pojedinačnim rečima, njihovim razvojem, etimologijom, promenama i tako dalje, ali se nije bavila njihovim međusobnim odnosom i nije tražila da li postoje neka pravila po kojima se te reči koriste. To je ono što je radila antropologija, pre svega zahvaljujući Morganu, uprkos kritikama koje je dobila. Postoji vrlo ograničen broj srodničkih terminologija, cela ideja istraživanja terminologije srodstva je bila da se utvrde

principi na onovu koga je moguće porediti te različite sisteme srodničkih terminologija koje postoje čak i u vrlo različitim jezicima. Ispostavilo se da ih ima jako malo, tih princima/modela terminoloških, ispod deset, četiri osnovna. To je izuzetno otkriće. Danas se postavlja pitanje, koje se vezuje sa kognitivnom antropologijom, kako je moguće da u svim jezicima, a toliko ih ima rezličitih, postoji samo nekoliko različitih principa po kojima se vrši kategorizacija. Odgovora još nema.

Za razliku od istorijske lingvistike ovde je terminologija posmatrana kao lingvistički sistem i semantička celina i to je ono što naša istraživanja razlikuje od drugih. Da bi mogle da se prave komparacije, treba da se uspostave kriterijumi na osnovu kojih moguće praviti komparacije.

Pod tipom terminologije srodstva u antropologiji se podrazumevaju principi konstrukcije i logičke strukture specijalizovanog rečnika, koji se u jednom određenom jeziku koristi za označavanje skupa pojedinaca koji su sa egom (apstraktna osoba koja se uzima kao referentna tačka, u odnosu na neko ja) povezani na osnovu veza koje mi nativamo krvnim i afinalnim srodstvom i koje su na osnovu tih odnosa smešteni u istu terminologiju kategoriju kao ego ili različitu. Sve terminologije se razvijaju u odnosu na ego kao referentnu tačku, jedina razlika je da li je muško ili žensko. U proseku sve terminologije srodstva obuhvataju pet generacija.

Babe i dede

Očevi i majke

G˚ braća i sestre Sinovi i ćerke Unuci

Pojam ega se ne odnosi u svim terminologijama srodstva na pojedinca, on može da obuhvata više osoba. U evropskim i sličnim sistemima ono označava jednu osobu i u ovim sistemima ego može da ima samo jednu majku i jednog oca i ovi odnosi su konstruisani u odnosu geneaoloških veza. Međutim, u nekim drugim sistemima, australijskog, ego označava više osoba i to istog pola, pripadaju istoj terminološkoj kategoriji. Jer se smatra da su u potpuno istom odnosu srodstva sa nekom drugom srodničkom kategorijom, pojam majka, deca, otac može da obuhvata više osoba. U nekim sistemima ego može da majkom i ocem naziva osobe mlađe od njega.

Bez obzira kom jeziku pripadaju može se odrediti, kada imamo osnovne terminološke principe, kom tipu srodničke terminologije pripada terminologija određenog jezika. Takođe, jezici koji prpadaju istoj grupi ne moraju da pripadaju istom tipu srodničke terminologije, mogu na različit način klasifikovati srodnike. (primer, srpski i ruski jezik - eskimski tip (istim terminom se označava očev i majčin brat)). Jedna od karakteristika srodničkih terminologija jeste da, u nekim slučajevima, mogu da odražavaju pravila braka. (nikako u potpunosti). Danas je nemoguće samo na osnovu terminologije saznati druge elemente (dr. strukture, pravila braka itd.)

Izučavanje srodstva pre Morgana

Zašto je istorijska lingvistika (posebno indo-evropejistika) bila značajna u 19. veku? Zato što je u istoriji došlo do otkrića velikog broja jezika koji mogu biti klasifikovani samo u nekoliko porodica jezika. Otkriće indo-evropskog jezika imalo je izuzetan uticaj na razvoj lingvistike u 19. veku. Međutim, taj projekat veze između jezika i srodnosti naroda/nacija je mnogo stariji od toga i kako Tomas Trautman kazuje radi se o jednom starom Evropskom projektu koji se vezuje čak za početak 18. veka. To je ono što se naziva lingvističkom etnologijom ili mojsijevskom etnologijom. Ta ideja je smatrala da jezička srodnost istovremeno znači istorijsku srodnost među narodima i smatrala se značajnom u 18. I 19. veku u Evropi i Severnoj Americi. Evropska preoukupacija povezanosti jezika i naroda, dakle da se utvrde određene jezičke sličnosti/srodnosti, pretpostavka je bila da su ti narodi morali živeti zajedno i imati kulturne kontakte (?). Ideju da ovaj tip komparativne analize može da nam ukaže na određene istorijske procese, nalazimo još početkom 18. veka (1718.) kod Lajbnica. On je štampao spisak reči za koje je verovao da su postojale u svim jezicima kao njihovo jezgro, tačnije da su te reči u na svim jezicima u trenutku njihovog nastajanja morale postojati. Ovaj Lajbnicom spisak bio je model za sva kasnija lingvističa istraživanja, bilo za komparativno lingvistiku ili indo-evropejistiku. Smatralo se da se ove reči nalaze u osnovi jezika, da su prve nastale i da će upoređivanje ovih termina dovesti do otkrivanja prvobitnih zajedničkih veza/odnosa između naroda ili nacija. Drugim rečima, shvatilo se da se na ovaj način mogu rekonstruisati počeci istorijskog razvoja, neki zajednički koreni odakle su se granali različiti jezici i stvarali razlićiti narodi i etničke grupe. Smatralo se da sistematično poređenje ovih reči, njihove sličnosti i razlike u jezicima, je najbolji put da se rekonstruiše istorijska veza među različitim narodima. To je bilo i u osnovi komparativno-istorijskog metoda koji je dominirao 18. I 19. vekom. On je značio poređenje formalnih sličnosti i razlika u rečniku i gramatici, od reda reči do rečenici, do gramatike i td. to je ono što su lingvisti radili da bi utvrdili istorijske veze. U okviru ovog idejnog projekta došlo je do otkrića sanskrita, što je bilo vrlo značajno, i davalo nov podsticaj otkrivanju drugih jezičkih porodica. Komparativna lingvistika je u 19. veku, bila u toj meri razvijena da se smatalo da je to jedina društvena nauka koja ima dovoljno razvijenu metodologiju da se probližava prirodnim naukama. Smatralo se da ovaj način izučavanja i ovaj metod koji su oni proučavali čini mnogo više nego ostale društvene nauke. Istorijska lingvistika imala je veliki uticaj i na nastanak naše discipline. Ovaj pokret istorijske lingvistike bio je dosta plodotvoran u Severnoj Americi, konkretno kod proučavanja Indijanaca. Tu je poznati i Tomas Džeferson, koji je na isti ovaj način, ovim metodom, razvio proučavanja Severno američkih jezika i istorijsku povezanost Indijanaca ove teritorije, to su njegova istorijsko-lingvistička istraživanja (kraj 18.veka, tj. 80-e godine 18.veka). Vilijam Džons isti ovaj metod primenjuje 1778. godine na indo-evropske grupe jezika. U Rusiji je ovaj metod primenila Katarina Velika, u čitavom tadašnjem ruskom kraljevstvu, na osnovnu jezičkih sličnosti, gramatike i formalnih karakteristika reči, trebalo je da se utvrde sličnosti među narodima. Dakle, vidi se da je ovo bio veliki projekat

koji se ticao jezika i povezanosti naroda. Svi rečnici i tabele, sve liste od kojih su istraživači polazili kad su morali, kad nisu mogli porediti beskonačan broj reči, imali su uvek ove utvrđene liste, za koje se pretpostavljalo da su činile srž jezika, i onda su na osnovu sličnosti i razlika tih reči, utvrđivali da li su jezici, pa i narodi bili slični ili nisu. Ovaj metod jeste bio plodotvoran, jer je na osnovu njega pronađeno mnoštvo jezika, kao i nekoliko jezičkih grupa/porodica, a i sistematizaciju nečega što se činilo kao rasuta masa jezika. Zato se otišao korak napred, da se pomoću jezika traže istorijske veze i rekonstruišu, da bi se eventualno došlo do nekog početnog jezgra ljudske istorije i čovečanstva uopšte. Treba imati u vidu da pojam istorije tada bio veoma plitak (Trautmanova mojskijevksa etnologija, smatralo se da je istorija duboka 6000 godina), te se smatralo da se uz pomoć ovog metoda može doći do otkrića/rekonstruisanja tih 6000 godina ljudskog postojanja, tačnije praizvorišta, jednog jezika iz koga su se razvili svi ostali i jednog naroda. Ono što je karakteristično je da su imali iste srodničke termine, ali istraživači se nisu vezama, tačnije logikom koja postoji između ovih jezika, oni su poredili nazive i reči koje su standardizovane na osnovu određenog upitnika, koje su pravili istraživači. Ovde je ------ (15-24) određena samo na rečnik, na leksiku, ali ne na semantiku srodstva koja je omogućila utvrživanje logike koja postoji u srodničkim metodologijama, što je uradio tek Morgan, tačnije on je razvio ideju, koju su posle drugi sledili. Ovde su srodnički termini tretirani samo kao jedan deo ukupnog rečnika, drugi deo je i leksika, i sama leksika je srodstvo, pojedinačni nazivi pobrojani nemaju mnogo značaja za otkrivanje samog sistema srodstva (imaju u smislu bogatstva jezika). Ni za jednog istraživača, pre Morgana, se nije reklo da je konstruisao srodstvo kao predmet izučavanja, bez obzira što su postojala vrlo obimna izučavanja i u Rusiji, Evropi i Severnoj Americi.

Jezička i komparativna lingvistika je imala veliki značaj u tom vremenu, pa čak i kasnije. Komparativna lingvistika, kada se transformisala u naučnu lingvistiku, odustala je od ideje da dođe do prajezika i pranaroda iz koga su se svi ostali razvili (to se ne radi več dugo među lingvistima). Ono što može da bude pouzdana lingvistička analiza istorijskog razvoja, jesu samo 5000 ili 6000 hiljada godina, sa nekom pouzdanošću može da se ide do 10000-15000 hiljada, ali ta ideja o otkriću jezgra svega, majčinskog jezika, odakle je sve nastalo, to je odavno napušteno. Ali bilo je izuzetno značajno zato što je primenjen ovaj metod, koji je uspeo da identifikuje određene porodice jezika i određene grupe, znači da ogroman broj jezika svede na mali broj, na samo nekoliko porodica jezika. To je ono što će uraditi Morgan sa izučavanjem srodstva i fenomenologije srodstva. Veliki broja jezika i srodničkih terminologija pokušaće da svede na mali broj, kao što su to uradili lingvisti, s tim što za razliku od lingvista, on se nije bavio proučavanjem rečinka, pojedinačnih reči, nego vezama, logikom kojom su bile korišćene i osmišljene te reči u određenom jeziku. Ono što Morganovu analizu, uprkos svim problemima, kritikama, evolucionizmu, čini veoma značajnom, jeste što je osmislio terminologiju srodstva kao analitičko sredstvo za izučavanje društvenih odnosa koje nazivamo srodstvo. On je ustanovio potpuno novo polje istraživanja.

Morganove interpretacije u vezi sa terminologijom i srodstvom potpuno pogrešne, njegova ideja da su se srodničke terminologije razvijale od prostijih ka naprednijim stupnjima društva, ne moramo uopšte ni da pominjemo. Ono što je značajno, jeste da Morgan, kao i većina teoretičara evolucionista kasnije, na početku uopšte nisu bili evolucionisti. Određene promene u intelektualnom polju i društvu tog vremena su uticale da se evolucionizam uvede kao nova perspektiva, a počinjali su iz potpuno drugačijih stanovišta, npr. Morgan iz komparativne filologije i lingvistike. Morgan u sistemima konsagvinog i afinalnog srodstva, koja je njegova najčuvenija knjiga u vezi sa ustanovljavanjem polja istraživanja, u uvodu naglašava komparativnu filologiju i lingvistiku. Ono što je značajno jeste da je Morgan počeo od pretpostavke da srodni jezici moraju imati neke sličnosti u terminologiji srodstva, gde je počeo od komparativno filološkog projekta a završio je kao jedan od najpoznatijih evolucionista.

60ih godina 19. veka izlaze sve najznačajnije knjige koje su se bavile srdostvom, čiji su teoretičari bili značajni za izučavanje srodstva i konstituisanje ovog polja istraživanja. Dakle od 60ih godina, srodstvo se pojavljuje kao novi predmet istraživanja, postaje predmet naučnog diskursa (vode se naučne rasprave o tome, suprotstavljaju se gledišta itd.). Antropologija je konstituisana kao disciplina 60ih god 19.veka, pa se radilo o dva paralelna procesa, konstituisanja srodstva i antropologije. Svi koji se smatraju očevima antropologije, pored Morgana, bavili su se i ovim pitanjem. 60ih dakle, izlaze knjige koje su značajne za utemeljenje ove oblasti, „Drevno društvo“-Henri Mejn (1861), „Materinsko pravo“- Bahofen (1861), „Antička država“- Fistel deKulanž (1864), „Primitivni brak“- Džon Maklenan (1865). 60e godine su doživele intelektualnu revoluciju u mnogom pogledima. Postavlja se pitanje zašto je Morgan tek 1871. godine izbacio knjigu „Sistemi konsagvinog i afinalnog srodstva“ i zašto se on smatra (uprkos tome što su se njegovi prethodnici bavili istom temom), začetnikom discipline. Razlog je taj, što je on 1865.godine predao prvu verziju ove knjige, ali su mu je vratili na prepravku, sledećih nekoliko godina se bavio tim prepravkama i predao je tek 1868.godine, ali je bilo još nekih prepreka, pa je knjiga izašla tek 1871.godine. Ono što je danas bitno, jeste razlika u rukopisu prve verzije knjige i one koja je na kraju odštampana. Trautman se tim pitanjem bavio u svojoj knjizi „ Morgan i invencija srodstva“. U Ročesteru postoji Morganova arhiva gde su ti njegovi rukopisi sačuvani, moguće ih je analizirati, a upravo Trautman je dao najbolju analizu tekstova a i perioda u kome su nastala ova dela. (Bilo koja interpretacija nastaje u određenom društvenom kontekstu, i oni imaju velike veze u tumačenjima, naučnim objašnjenjima i tako dalje). 60ih godina su se dešavale značajne promene koje su uticale na promenu perspektiva svih ovih autora, uključujući i Morgana. Morgan je celu priču istraživanja terminologije srodstva počeo kao komparativno filološko istraživanje, pokušao je da iz velikog broja različitih jezika ustanovi manje tipove u okviru toga i čak i sam na početku nije očekivao do čega će sve doći, ali u svakom slučaju u prvoj verziji, koju je predao i koja nije bila prihvaćena, nema evolucionističke šeme, sve je dizajnirano prema komparativno filološkoj metodologiji koja u početku nije prihvatila evolucionističko tumačenje, već je imala potpuno drugačiji model shvatanja istorijskog razvoja i to je model koji se najčešće naziva geneaološki model. Komparativni filolozi, kasnije lingvisti su imali ideju da nešto nastaje iz zajedničkog

jezgra/onove i onda se grana (ali ne neophodno na bolje). To isto se nalazi i kod Morgana, nema ideje o stupnjevima razvoja. Postavlja se pitanje zašto je u drugoj verziji, koja je bila i štampana bila uvedena ta evolucionistička perspektiva? Mora da se nešto desilo tih godina. Ono što je bilo bitno, i što je promenilo pojam istorije, u odnosu na biblijsko shvatanje istorije od 6000 godina, jesu geološka i arheološka otkrića. Početkom 60ih godina je u naučnim krugovima bilo priznato da je Zemlja mnogo starija nego što se do tada mislilo. Tek je 60ih godina (64-65),prihvaćeno javno da je istorija čoveka mnogo duža nego što se mislio i to zahvaljujući pre svega arheološkim istraživanjima (egiptološka i praistorijska istraživanja, koja su pokazala da su ljudski proizvodi nastali mnogo ranije nego što se mislilo). Početkom 60ih je u Aberninu u Francuskoj otkrivena pećina koja pokazuje, neosporno da je sve mnogo starije. Međutim, to sve nije bilo zvanično priznato do 1864.godine kada je Čarl Lajel na skupu u kraljevskom geološkom društvu obznanio da čovek mora da je stariji nego što se mislilo, najmanje kao mamut. Istorija čoveka se otvorila beskonačno u nazad. Do tada smo imali autore, već pomenute, od kojih je većina bila istoričari prava (Mejn, Bahofen, Fistel de Kulanž), svi su oni u svojim radovima, u kojima su rekonstruisali istoriju, polazili od ovog kratkog poimanja istorije od 6000 godina, koja po tom principu počinje tek od antike. Sa novim otkrićima vezanim za istoriju, javljaju se i novi vidovi nje same, kao što je praistorija. Ovi autori su ugalvnom u svoj radovima kretali od pravnih sistema i na osnovu toga pravili pretpostavke šta je moralo biti ranije, to je tzv. hipotetička istorija. Ova otkrića istorije (da je mnogo starija nego što se smatralo), postala su nov diskurs u naučnim krugovima. To se sve dešavalo u periodu kada je Morgan sređivao drugu verziju svoje knjige, koju je, zbog novih otkrića morao prilagoditi na neki način. Tako da danas, u toj drugoj Morganovoj verziji knjige, nalazimo evolucionističku priču, gde se istorija ne zamišlja više kao drvo života, već kao stepenice, gde je svaki sledeći stepenik bolji od prethodnog. Ono što se desilo kod Morgana, a i većine autora tog vremena, jeste da su oni originalno dva potpuno nepovezana modela istorije povezali. Genaološkom modelu dodali su evolucionistički da bi se na kraju dobila evolucionistička priča koja je dizajnirana po modelu komparativne filologije. Tek krajem 60-ih godina, evolucionistička paradigma postaje dominantna. Tad se javljaju i Darvinovi radovi, međutim, mogo veči uticaj od Darvina imalo je, ono što je Trautman nazvao revolucijom u etnološkom vremenu. Ta revolucija je omogućila drugačije konceptualizacije istorije i zahtevala je drugačiju vrstu naučnog objašnjenja, koju posebno nalazimo u Morganovom „Drevnom društvu“, koja je potpuno evolucionistička priča.

Morganova je sprovodio istraživanja kod Irokeza, i cela njegova priča o tome kako je on osnovao srodstvo kao polje istraživanja, jeste da je ustanovio da terminologija srodstva kod Irokeza, a i socijalna organizacija, drugačija nego kao kod evro-američkog društva, njegovog sopstvenog, i to je ustvari odakle je on počeo svoju analizu i ono što je na kraju krajeva omogućio konstruisanje antropologije kao neko decentriranje od evropske ili evro-američke priče. Postavilo se pitanje zašto su Irokezi i Seneka Indijanci označavali istim terminom svog oca i očevog brata (F=FB; M=MZ). Terminološki su izjednačeni majka sa majčinom sestrom i otac sa očevim bratom. To pokreće pitanje pojma očinstva, majčinstva, roditeljstva itd. I njihove varijabilnosti i različitosti u odnosu na evropska i severno-američka društva.

Morgan je vršio terenska istraživanja i s obzirom da je bio pravnik štitio je Irokeze posebno. U tom periodu otkrio je kod Seneka Indijanaca ovaj princip klasifikacije srodnika M=MZ, on je već imao ideju o klasifikatornim i deskriptivnim sistemima srodstva. Onda je kasnije na nekom od svojih puteva, kao pravnik, ustanovio da Odžibve imaju istu terminološku klasifikaciju, na isti način izjednačavaju terminološke obrazce. Ono što je značajno je to da Odžibve imaju potpuno drugačiji jezik od Seneka Indijanaca, pa se postavljalo pitanje kako je moguće da različiti jetzici na potpuno isti način klasifikuju srodnike. Morgan je nastavio dalje sa svojim istraživanjima i proširio ih van Severno Američkog kontinenta, sprovodio je razne upitnike po Aziji. I još uvek je njegova ideja bila da utvrdi azijsko poreklo Indijanaca, dakle ako utvrdi jezičku sličnost Indijanaca sa azijskim narodima, a posebno srodničke terminologije, onda će dokazati tezu o azijskom poreklu Indijanaca. On jeste ustanovio isti princip klasifikacije u drugim jezicima, kao pto je Tamilski (Južna Indija). Tvrdio je svoju tezu da u različitim jezicima imaju isti principi klasifikaicije srodnika i terminološko izjednačavanje koje se pojavilo. Napravio je svoju podelu na dva osnovna tipa (smatrao je da svi ti terminološki sistemi mogu da se svrstaju na dva tipa, kao što su komparativni filolozi svrstali sve jezike na nekoliko porodica):

1. Klasifikatorni2. Deskriptivni

Klasifikatorni sistem je Morgan nazvao, sve one sisteme koji su se razlikovali od njegovog sopstvenog, evropskog i severno-američkog sistema i koji nisu imali posebnu terminologiju za direktne i bočne srodnike. Antropolozi unapred stvaraju kriterijume po kojima će da prave tipologije terminologije srodstva i da porede. Po jednom od tih principa se gledalo da li su direktni i bočni srodnici terminološki izjednačavani ili nisu. Dolazi do terminološkog izjednačavanja direktnih i bočnih srodnika, gledalo se kakav je odnos u terminološkom smislu. Morgan je smatrao da je ovo (izjednačavanje direktnih i bočnik srodnika) jedan od osnovnih principa klasifikatornog sistema. On je smatrao da do izjednačavanja dolazi zbog neznanja o pravim srdoničkim vezama, o procesima biološke reprodukcije itd. I da je zato dolazilo do brkanja srodničkih naziva. (ova interpretacija bila je pogrešna)

Deskriptivni sistemi srodstva (do kojih dolazi sa porastom znanja), koji su na ispravan način označavali oca i majku, tačnije posebnim terminima. Ovaj sistem Morgan smatrao najvećim otkrićem čovečanstva.

F ≠FB ; M≠MZ

Posebnim terminima su označavani bliski bočni i direktni srodnici.

Cela Morganova interpretacija bila je (u vezi sa ova dva tipa srodstva) evolucionistička. On je otkrio još neke varijante između ova dva tipa, takozvani malajski, kasnije havajski, za koji je on smatrao da je prvi tip srodničke terminologije, prvi stupanj društvenog razvoja ( posle

propiskuiteta). Malajski sistem (havajski) je onaj koji sve muškarce iste generacije označava istim terminom, isto se dešava i sa ženama, nema nikakve razlike osim u polu. Ovaj sistem je smatrao najprimitivnijim (što se kasnije nije ispostavilo kao tačno). Još jedna stvar koja je bitna kod Morgana jeste da je on povlačio direktnu vezu između tipova terminologije, deskriptivnih i klasifikatornih i tipova braka i porodice. Ono što je zanimljivo jeste da nikada nije uspostavio vezu, a koja je jedina potvrđena, kod dravidskog sistema, onog koji je otkrio u Južnoj Indiji, da postoji veza između srodničkih terminologija i braka, onog tipa braka između ukrštenih srodika. Zato što se isti termin koristio za suprugu i sestru od ujaka, koristio se isti termin za ujaka i ženinog oca, tako da je ovaj tip terminologije upućivao na brakovr između ukrštenih srodnika, što je kasnije i potvrđeno. Trautman koji je istraživao mislio je da je moguće da je Morganovo samo životno iskustvo i činjenica da je on bio u braku između ukrštenih srodnika (bio je oženjen sestrom od ujaka), da ga je sprečilo da tu vrstu braka nazove primitivnim. Morganova otkrića su značajna u tom smislu da je uočio da različitu terminologiju predstavlja određen sistem. Činjenica da je bio na dobrom putu, gde je sveo na dva tipa srodstva, danas znamo da ima više tipova srodničkih terminologija, ali činjenica je da je pokazao da se veliki broj jezika može svesti na mali broj tipova terminologija.

Kreber je bio jedan od prvih koji je ukazao da klasifikatorni sistemi srodstva ne znače da u drugima nema, da se spaja pod jednim imenom različite srodničke pozicije. To jednostavno znači da je osnovna logika tih sistema drugačija, a pogotovo kad se ide što dalje. Nemoguće je praviti podelu na klsifikatorne i ne klasifikatorne jer je svaki sistem klasifikatoran na određeni način. Kasniji istraživači posle Morgana su pokazali, na donekle drugačiji način tipove srodničke terminologije. Ono što je Morgan nazvao klasifikatornim sistemima, posle se razgranalo na nekoliko tipova, koje mi danas koristimo:

1. F=FB=MB ; M=MZ=FZMorgan - klasifikatorni, Loui – generacijski, havajski tip Svi moje generacije, generacije ega G˚ su braća i sestre

Babe i dede

Očevi i majke

G˚ braća i sestre Sinovi i ćerke Unuci

2. F=FB≠MB ; M=MZ≠FZMorgan – klasifikatorni, Loui – bifurcate merging, irokeški tip (Karijera, dravidski)

3. F≠FB≠MB ; M≠MZ≠FZMorgan – deskriptivni, Loui – spajane bočnih, sudanski tip

4. F≠FB=MB ; M≠MZ=FZ

Morgan – deskriptivni, Loui – linearni, eskimski tip