anizotropik ortamda i şık - huseyinsari.net.tr · İşlemleri kolayla ştıracak boyutsuz bir...
TRANSCRIPT
© 2008 HSarı 2
Ders İçeriği
• Işığın kristal içinde ilerleyişi
• İzotropik olmayan (anizotropik) kristaller• Kübik kristaller
• Tek Eksenli Kristaller
• Çift Eksenli Kristaller
• Optik eksen tanımı
• Çift kırılma
• Anzotropik kristallerin uygulamaları• Dalga Klavuzları
• Kutuplayıcılar
© 2008 HSarı 3
İzotropik Ortam
χ=skaler (izotropik ortam)oP Eε χ=
� �
2 (1 )o
n = = = +ε
κ χε
E ile P paralel (E//P)
E ile D paralel (E//D)
k ile S paralel (k//S)
elektriksel alınganlık
elektriksel geçirgenlik
kırılmaindisi
dielektrik sabiti
χ=skaler (izotropik ortam)
no
nx
ny
indeks ellipsoidi
k
no
x
y
enerji akışı
S
E
vo
vx
vy
eş hız yüzeyleri
vo=c/no
c/nok
E
D E=� �
ε
S E H= � � �
no
nx
ny
EP
izotropik
χx
χy
χx ≠χy
© 2008 HSarı 4
Anizotropik Ortam
k skalerB kA=��
k tensör
AB
AB
Bx=kxxAx+ kxyAy + kxzAzBy=kyxAx+ kyyAy + kyzAzBz= kzxAx+ kzyAy + kzzAz
Bx=kAxBy=kAyBz=kAz
xx xy xz
yx yy yz
zx zy zz
k k k
k k k k
k k k
=
k=a B kA=��
vektör tensör’e karşı
χ=tensör (kristal ortam)oP Eε χ=
� � E ile P paralel ?
E ile D paralel ?
k ile S paralel ?
A
B (-) k<1
//B A��
(+) k>1
x
y
EP
anizotropik
χx
χy
χx ≠χy
xx xy xz
yx yy yz
zx zy zz
=
χ χ χ
χ χ χ χ
χ χ χ
x xx xy xz x
y o yx yy yz y
z zx zy zz z
P E
P E
P E
=
χ χ χ
ε χ χ χ
χ χ χ
Kristalin diğer ortamlardan, elektromanyetik dalganın ilerleyişi düşünüldüğünde, en önemli farklılığıanizotropik özellik gösterebilmesidir yani farklı yönlerdeki elektriksel özelliği farklı olabilmektedir
© 2008 HSarı 5
Anizotropik Ortam
Sıradan ve soğurucu olmayan bir kristal için bu tensör simetriktir ve her zaman 3 tane temel eksen bulunabilir
jj
ijoi ED ∑=
=3
1
κε
Dielektrik sabiti κ cinsinden
(1 )o oD E E E= ε + χ = ε = ε κ� � � �
11 12 13
21 22 23
31 32 33
=
κ κ κ
κ κ κ κ
κ κ κ
1 111 12 13
2 0 21 22 23 2
31 32 333 3
.
D E
D E
D E
κ κ κ
ε κ κ κ
κ κ κ
=
=
33
22
11
00
00
00
κ
κ
κ
κ ij
2 (1 )o
n = = = +ε
κ χε
D1=εο[κ11E1+ κ21E2 + κ13E3]
D2=εο[κ21E1+ κ22E2 + κ23E3]
D3=εο[κ31E1+ κ32E2 + κ33E3]
11 12 13
21 22 23
31 32 33
=
χ χ χ
χ χ χ χ
χ χ χ
xx xy xz
yx yy yz
zx zy zz
=
χ χ χ
χ χ χ χ
χ χ χ
x:1, y:2, z:3
x
z
yκx
κy
κz
x
z
y
κx
κy
κz
11 12 13
21 22 23
31 32 33
=
κ κ κ
κ κ κ κ
κ κ κ
© 2008 HSarı 6
Anizotropik Ortamların Sınıflandırılması
=
33
22
11
00
00
00
κ
κ
κ
κ ij
=
11
11
11
00
00
00
κ
κ
κ
κ ij
=
33
11
11
00
00
00
κ
κ
κ
κ ij
=
33
22
11
00
00
00
κ
κ
κ
κ ij
Durum-I Kübik sistem( Bakır, gümüş, sodyum Al metal sistemleri)
Durum-III Çift eksenli kristal sistem(Mika)
Durum-II Tek eksenli kristal sistem( Kuartz, Kalsit)
κ11≠ κ22≠ κ33
κ11≠ κ33
o
nε
εκ ==
κ11=κ22 =κ33
no
nx
nz
on = κ
no
nx
ny
no n
x
nz
ne
no n
x
nz
ne2
no n
x
ny
ne1
no
nx
ny
11on = κ
33en = κ
11on = κ
2 33en = κ
1 22en = κ
© 2008 HSarı 7
Anizotropik Ortamda Maxwell Denklemleri
0
0ρ
ε∇ = =� �
.D
0∇ =� �
.H
ot
µ∂
∇× = −∂
�� � H
E
t
∂∇× =
∂
�� � D
H
jijo Eκε=iD
( ) ( ) ( )o o
DE H
t t tµ µ
∂ ∂ ∂∇× ∇× = − ∇× = −
∂ ∂ ∂
�� � � � �
2( ) ( . )E E E∇× ∇× = −∇ + ∇ ∇� � � � � � �
22
2( . ) o
DE E
tµ
∂−∇ + ∇ ∇ = −
∂
�� � � �
Kristal içinde Maxwell denklemlerini yazıp çözüm bulmaya çalışalım
Burada
B=µoH σij=0
vektörel eşitliği kullanılırsa
Burada Çünkü izotropik ortamda ε skaler olmasına karşın anizotropikortamda ε tensördür ve E ile D herzaman birbirine paralel değildir!
A=kBA//B
A=CB
Ödev-1: Böyle olduğuna kendinizi ikna ediniz (matematiksel olarak tabii ki!)
. .E D∇ ≠ ∇� � � �
Burada
© 2008 HSarı 8
1 2 3( ) ( ) ( ). y y x y y y zx z
D E E ED DD
x y z x y z
κ κ κ∂ ∂ ∂ ∂∂ ∂∇ = + + = + +
∂ ∂ ∂ ∂ ∂ ∂
� �
( . ) 0E∇ ∇ ≠� � �
22
2( . ) o
DE E
tµ
∂−∇ + ∇ ∇ = −
∂
�� � � �
( . )i k r toE E e ω−=
� �� �
( . )i k r toD D e ω−=
� �� �
( . )i k r toH H e ω−=
� �� �
Burada dielektrik sabitler κ1y, κ2y ve κ3y ortak değillerdir (ortak parantez dışına alınamaz!)
olduğu için dalga denklemini buna göre çözmemiz gerekecektir.
Hangi durumda yukarıdaki denklem dalga çözümlüdür? Çözümün dalga formunda olduğunu kabul edersek
Yukarıdaki ifadede
2 2 ( . )( ) ( . ).i k r toE E e k k Eω−∇ = ∇ = −
� � � �� � �
© 2008 HSarı 9
[ ]( )ˆ ˆ ˆ( ) ( ) ( ...) . ...x y zi k x k y k z
x x y y z z x x x xi i i ik E ik E ik E i ik e i ik ik Ex x x
+ +∂ ∂ ∂= + + = + = +
∂ ∂ ∂
� �k.E
ˆˆ ˆ.( . ) . . . . .x y zE ik k E jk k E kk k E k k E ∇ ∇ = + + =
� � � � �� � � � � � �
22
2.( . ) o
DE E
tµ
∂−∇ + ∇ ∇ = −
∂
�� � � �
2
2. . ( . ) o
Dk k E k k E
tµ
∂ + − = − ∂
�� � � �� �
Herhangi bir maddede k.D=0 fakat en genel olarak k.E≠0
x-bileşeni için
Işığın anizotropik ortamda ilerleyişini belirleyen dalga denklemi
. .E ik E∇ =�� � �
ˆˆ ˆ.( . ) ( . ) ( . ) ( . )E i ik E j ik E k ik Ex y z
∂ ∂ ∂∇ ∇ = + +
∂ ∂ ∂
� � �� � � � � �
Bu işlem y- ve z-bileşeler için de yapılırsa yukarıdaki dif. Eşitlik vektörel olarak
© 2008 HSarı 10
Homojen ve izotropik madde için k.E=0 ve D=εE olduğundan
0+k2E=µoω2εE
(k2-µoω2ε)E=0
Bu denklemin çözümünün
k2-µoω2ε=0
εµ
ω
ok
12
2
= faz
ok
νεµ
ω==
1
ˆ ˆ ˆ ˆk k k k k n kv c n c
ω ω ω= = = =� �
=> =>
İzotropik madde (bütün doğrultularda aynı elektriksel özellik gösteren) için bulduğumuz denklemi çözelim
2. . . . ok k E k k E Dµ ω − =
� � � �� � �
Vektörel eşitlik
22
2.( . ) o
DE E
tµ
∂−∇ + ∇ ∇ = −
∂
�� � � �
Direfansiyel eşitlik
© 2008 HSarı 11
k~
knk ˆ~=
k�
2 22
2 2. . ( . ). ok k E k k E D
c c
ω ωµ ω − + =
� � �� � � �
İşlemleri kolaylaştıracak boyutsuz bir nicelik tanımı yaparsak
boyutsuz bir vektör, yönü yayılma yönünde, büyüklüğü ise kırılma indisi n’e eşit.
2~~nkk =
2
2. . ( . ).k k E k k E
c
ω = −
� � � �� �
2
2. . . .k k E k k E
c
ω =
� � � �� �
ˆ ˆ ˆ( )k k k k nkv c
ω ω= = =� �
k n=�
k�2
kπ
=λ
�
2. . . . ok k E k k E Dµ ω − =
� � � �� � �
2. . . . ok k E k k E Dµ ω − =
� � � �� � �
© 2008 HSarı 12
2~~nkk =
0)~
(~2 =−− jiji EE κjji Ekkn
≠
==
jieger
jiegerij 0
1δ jiji EE δ=
0)~
(~2 =−− jijjij EE κδ jji Ekkn
0~~
( 2 =−− jijij E)κδ ji kkn 2( )ij i j ij ijn k k Mδ κ− − ≡� �
0ij jM E =
( ) 0ij jM n E =
Boyutsuz formda karakteristik denklem
Ej yi parantez dışına nasıl alırız? Kranecker delta notasyonunu kullanarak elektrik alanları
şeklinde yazabiliriz
1 11 1 12 2 13 3j jM E M E M E M E= + +
n: özdeğerlerEj: özfonksiyonlar
2. .k k E n E =
� �� �
2. . . . ok k E k k E c Dµ − + =
� � �� � � �
i ij j o o ij jD E Eε µ ε κ= =
x xx x xy y xz zD E E Eε ε ε= + +2 2. .i i o i ij jk k E n E c D Eµ κ − + = =
�� �
Bileşenler cinsinden
© 2008 HSarı 13
ij j jA E aE=
( ) 0ij ij jA a Eδ− =
Bu bir özdeğer probleminden başka bir şey değildir. Genel olarak
Burada a özdeğer, Ej’ler ise öz fonksiyonlardır.
( ) 0ij jM a E =
detMij(a)=0 ifadesinden özdeğerler bulunur: a1 , a2 gibi
( ) ( )ij ij ijA a M aδ− ≡
11 12 1 1
21 22 2 2
A A E Ea
A A E E
=
ij j jA E aE=özdeğerler ifadesinde kullanılarak öz fonksiyonlar jE bulunur
özdeğerler ���� kırılma indisleriniözfonksiyonlar ���� elektrik alanı (kutuplanma doğrultusu)
© 2008 HSarı 14
0~
0~
ˆ~
3
2
1
=
=
=
k
k
ink
jj
ii
knk
knk
ˆ~
ˆ~
=
=
=
11
11
11
00
00
00
κ
κ
κ
κ ij
=
000
000
00~~
2n
kk ji
2 211 11
2 211 11
2 211 11
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0ij
n n
M n n
n n
κ κ
κ κ
κ κ
− − = − = − − −
0000
0000
000
0
0
0
000
000
00 111
3
2
111
=++
=++
=++
⇒
=
E
E
E
E κκ
x
yz
k
Mij
matrisi
detMij=0 ifadesinden özdeğerleri bulabiliriz. Bu özdeğerler:
κ11[(κ11-n2)2]=0 => n2=κ11 => n=( κ11)
1/2
Daha önce bulunan sonuçlarla aynı!Elektrik alanı (yani her öz değere karşı gelen öz fonksiyonları) bulmaya çalışalım:
E1=0, E2=keyfi, E3=keyfi (Ex=0, Ey ≠0, Ez ≠0)
k~
Örnek 1: Kübik Sistem (Bütün yönler özdeş-İzotropik Ortam)
Işığın (k’nın) yönünün kübik ortam içinde x-doğrultusunda olduğunu kabul edelim ( k = î )
niceliği
x
yz
k
E
kübik sistem
Boyutsuz
2( )ij i j ij ijn k k Mδ κ− − ≡� �
( ) 0ij jM n E =
© 2008 HSarı 15
=
33
11
11
00
00
00
κ
κ
κ
κ ij
0~
0~
ˆ~
3
2
1
=
=
=
k
k
ink
=
000
000
00~~
2n
kk ji
2 211 11
2 211 11
2 233 33
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0ij
n n
M n n
n n
κ κ
κ κ
κ κ
− + + = − + = − − + −
x
yz
k
Örnek 2:Tek eksenli (uniaxial) sistem (Bir yöndeki optik özellik diğer iki yönden farklı olan sistemler)
k’nın x-doğrultusunda olduğunu kabül edelim
Dij matrisi
Özdeğerleri bulmaya çalışırsak:
DetMij(n)=0 => κ11[(κ11-n2).(κ33-n
2)]=0 => Birbirinden farklı iki çözüm vardır, bunlar:
n1=(κ11)1/2 ve n2=(κ33)
1/2
n1=(κ11)1/2≡no => o-ışını [normal ışın (ordinary-ray)]
n2=(κ33)1/2≡ne => e-ışını [anormal ışın (extraordinary ray)]
2( )ij i j ij ijn k k Mδ κ− − ≡� �
x ve y aynı, z farklı
© 2008 HSarı 16
0)(00
0000
000
0
0
0
00
000
00
31133
111
3
2
1
1133
11
=−++
=++
=++
⇒
=
− o
o
o
o
o
E
E
E
E
E
κκ
κ
κκ
κ
11 1 11 1
11 33 2 11 33 2
3
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 ( ) 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
e e
e e
e
E E
E E
E
κ κ
κ κ κ κ
+ + = − = ⇒ + − + =
+ + =
Alanlara bakalım(öz fonksiyonlar):
E1=0, E2=keyfi, E3=0 (alan vektörü ilerleme yönünde sıfır, alan y-yönünde kutuplanmıştır)
E1=0, E2=0, E3=keyfi (elektrik alan z-yönünde kutuplanmıştır!)
x
yz
k, no
E
x
yz
k, ne
E
n=(κ33)1/2≡ne e-ışını (anormal ışın) durumunu inceleyelim. Bu değere karşı gelen alan vektörleri
n=(κ11)1/2≡no o-ışını (normal ışın) durumu için:
11 1
11 33 2
0 0
( ) 0
e
e
E
E
≠ ⇒ =
− ⇒ =
κ
κ κ
( ) 0oij o jM n E =
( ) 0eij e jM n E =
Ödev-2: Yukarıdaki örnekte yayılma doğrultusu z ekseni ise özdeğer ve özfonksiyonları bulunuz
© 2008 HSarı 17
Anizotropik Ortam-Sonuç
Bu sonuçlar tek eksenli sistemde aynı anda iki tane ilerleyen dalga olduğunu söylemektedir.
Işık, x-yönünde ilerlerken kutuplanması y-yönünde ise no, kutuplanma doğrultusu z-yönünde ise ne kırılma indisini görecektir
Işık aynı maddede ilerlemesine karşın elektrik alanının kutuplanmasına bağlı olarak farklı kırılma indisi görmektedir.
z
vo=c/no
x
=
33
11
11
00
00
00
κ
κ
κ
κ ij
(κ11)1/2=no
(κ11)1/2=no
(κ33)1/2=ne
y
k
E
z
ve=c/ne
x
=
33
11
11
00
00
00
κ
κ
κ
κ ij
(κ11)1/2=no
(κ11)1/2=no
(κ33)1/2=ne
y
k
E
Pz kutuplu ışık ne kırılma indisini görürPy kutuplu ışık no kırılma indisini görür
Önemli Not: Işığın ilerlediği eksen değil! elektrik alanın hangi eksen üzerinde oluşu kırılma indisini belirler
© 2008 HSarı 18
Optik Eksen
=
33
11
11
00
00
00
κ
κ
κ
κ ij
x
z, (optik eksen)
y
x ve y eksenleri aynız ekseni farklı (optik eksen-oe)
İzotropik maddelerde tek bir kırılma indisi vardır, ışık her yönde aynı hızla ilerler ve ışığın hızı kristaldakiyayılma doğrultusundan bağımsızdır.
Yukarıdaki tek eksenli malzemede ışık z doğrultusunda ilerlerse elektrik alan ister x, isterse y doğrultusunda olsun aynı hızda ilerler. Kutuplanma doğrultusundan bağımsız olarak aynı kırılma indisini görüldüğü doğrultuya optik eksen (oe) denir
Anizotropik ortamda da öyle bir eksen bulunabilir mi ki bu eksen boyunca ilerleyen ışık kutuplanma doğrultusundan bağımsız olarak aynı kırılma indisini görsün?
no
no
nek
no
no
nek
Ey
Ex
no
no
ne
nx=ny=no nz=ne
© 2008 HSarı 19
Optik Eksen
=
33
11
11
00
00
00
κ
κ
κ
κ ij
Yukarıdaki tek eksenli malzemede ışık z doğrultusunda ilerlerse elektrik alan ister x, isterse y doğrultusunda olsun aynı hızda ilerler. Kutuplanma doğrultusundan bağımsız olarak aynı kırılma indisini görüldüğü doğrultuya optik eksen (oe) denir
İki ekseni aynı olan kristallere Tek Eksenli kristaller denmesinin sebebi tek bir optik eksen oluşundandır
Çift eksenli kristallerde iki farklı optik eksen bulunur
İzotropik kristallerde optik eksen sayısı sonsuzdur.
no
x
z, (optik eksen)
y
x ve y eksenleri aynız ekseni farklı (optik eksen-oe)
no
ne
nx=ny=no nz=ne
© 2008 HSarı 20
Çift KırılmaŞimdi tek eksenli bir sistemde genel bir duruma bakalım. Optik eksen (z) boyunca değil de optik eksen
ile belli bir açı (φ) yaparak ilerleyen ışığı düşünelim
x
z, (oe)
y φ
1
2
3
0
sin
cos
k
k n
k n
=
= φ
= φ
�
�
�
=2
2
2
2
00
00
00
n
n
n
n ijδ
=
33
11
11
00
00
00
κ
κ
κ
κ ij
=
φφφ
φφφ222
222
coscossin0
cossinsin0
000~~
nn
nnkk ji
2( )ij i j ij ijn k k Mδ κ− − ≡� �
211
2 2 211
2 2 233
0 0
0 (sin 1) sin cos
0 sin cos (cos 1)ij
n
M n n
n n
κ
κ φ φ φ
φ φ κ φ
−
= + − + −
Karakteristik denklemde yukarıdaki ifadeleri kullanırsak Dij matrisi
φ
no
no
oe (ne)
k
Ex
Ey
x
y
z
Ödev-2: Yukarıdaki durum için öz değer ve öz fonksiyonları bulunuz
© 2008 HSarı 21
Çift Kırılma
Ex kutuplu ışık
φ
no
no
oe (ne)
k
Ex
Ey
x
y
z
z
y
φ
k
ne
-z
z
y
φ
k
no
-z
Ey kutuplu ışık2 2
2 2 2
1 cos ( ) sin ( )
( ) o en n n
φ φ= +
φ
( ) on nφ =
Eğer bir ışık demeti z-y doğrultusunda ilerlerse o-ışını φ açısından bağımsız olarak no kırılmaindisini görecektir. Ancak e-ışını hareket doğrultusuna bağlı olarak farklı n indisini görecektir.
© 2008 HSarı 22
Anizotropik Malzeme Türleri
Çift kırılmada kırılma indisinin küçük olduğu eksene hızlı eksen,büyük olduğu eksene yavaş eksen de denir
ne < no durumunda ne hızlı eksen, no ise yavaş eksendir
Optik eksen
Pozitif tek eksenli kristal ne > no
φ
k
no
ne
Optik eksen
Negatif tek eksenli kristal ne< no
φ
k
none
İzotropik kristal no
nx
ny
φ
k
no
Kuartz (pozitif) Kalkita (negatif)no=1,5443 no=1,6584ne=1,5534 ne=1,4864Faz hızı vo > ve Faz hızı vo< ve
© 2008 HSarı 23
Çift Kırılma-Özet
optik eksen (oe)
z, ne
y, no
k
normal ışınanormal ışın
φ
kk
no
ne
ne > no pozitif kristal
k
k-z, ne
-y, no
φ
k
x
y
Ez (oe)
E
φ
no
no
oe (ne)
k
E
© 2008 HSarı 24
İndex Elipsoidi
Sonuçları 3 boyut için genelleştirebiliriz
ny
nx
x
y
z
nz
nx ≠ ny ≠ nz
n2
nx
ny
x
y
z
nz
n1k
-y
ny
nx
x
y
z
nz
nx = ny = nz
Herhangi bir k doğrultusunda ilerleyen ışığın göreceği kırılma indis değerleri
no=n1
ne=n2
© 2008 HSarı 25
Anizotropik Ortamda Enerji Akışı
x
k
ED
B
S z (oe)
x
z (oe)
kEE
S
B
φ
DE
H H
ED
H, B
normal ışınanormal ışınk
optik eksen
z, ne
y, no
φ
ne
EE D
no
DS
S
= � � �S E H
E //D
S ┴H
© 2008 HSarı 26
Çift Kırılma-Snell Yasası
ko
k1
k2
θ1θ2
ko
k
θt
izotropik ortam anizotropik ortam
oe
Hava
Kristal
nt
Hava
sin sini i t tn nθ θ= sin ( , )sin ( )i i t tn n P Pθ θ θ=
θi θi
PP
2
2
2
2
2
cossin
)(
1
oe nnn
φφ
φ+=
ni ni
no
ne
normalnormal
oe
oe
Ödev-3: Kutuplanmamış ışık, optik eksenleri birbirine dik olan bitişik özdeş prizmalar arasında geçiş yaptığında kutuplanma özelliği nasıl değişir?
© 2008 HSarı 27
Çift Kırılma
E
O E
O
E
OE
O
E
O E
O
Tek eksenli pozitif Tek eksenli negatif
EO
Anormal ışınNormal ışın
© 2008 HSarı 28
Anizotropik Kristallerin Uygulamaları
Çiftkırıcı maddeler optoelektronikte sıkça kullanılır
Bu maddeler özellikle:
- Işığı kutuplamada,
- Kutuplanmış ışığın kutupluluk özelliğini değiştirmede,
- Dalga plakalarının yapımında,
- Işığın modülasyonunda kullanılmaktadır
© 2008 HSarı 29
Çift kırıcı maddeler uygun şekillerde kullanılarak (optik eksen ve kalınlıkları ayarlanarak) dalga plakaları olarak adlandırılan pasif optik elemanlar yapılabilir
Dalga plakaları, • o- ve e-ışık arasında çeşitli dalga boylarında faz farkı oluşturmaya yarayan optik elemanlardır
• Optik eksene özel bir açıda gelen ışık dalgası no ve ne farkına bağlı olarak farklı hızlarda ilerler
•Dalga plakası olarak kullanılan malzemenin kalınlığı öyle ayarlanabilirki no ve ne eksenlerinden çıkan ışığın arasındaki optik yol farkı çeyrek dalga plakaları için λ/4, yarım dalga plakaları için λ/2 tam dalga plakaları için λ şeklinde olabilir
Dalga Plakaları
© 2008 HSarı 30
zkzFazλ
πφ
2=== ddFazfarkı
eo λ
π
λ
πφ
22−=∆=
e
bosluke
o
bosluko
nn
λλ
λλ == ,
eo
bosluk
nndFazfarkı −=λ
π2
Faz Farkı
o eOptikYolfarkı d n n≡ −
n
2o
o
Faz kd nk d n dπ
= φ = = =λ
d
ko
kn
kn=nko
λn=λo/n
2o
o
Faz kz nk z zπ
= φ = = =λ
ko
© 2008 HSarı 31
E
Gelen ışık
Çıkan ışıkd
E
no
ne
Optik eksen
Tek Eksenli Kristalin Optik eksenine herhangi bir açıda gelen ışınlar
k
v//=c/ne
v┴=c/no
ne: Yavaş eksen no: Hızlı eksen
Faz Farkı
Faz farkıeo
bosluk
nndFazfarkı −=λ
π2
© 2008 HSarı 32
Çeyrek Dalga Plakasıo-ve e-ışık demetleri arasında π/2 faz farkı oluşturan kristal “çeyrek dalga plakası” olarak adlandırılır
d plaka kalınlığı olmak üzere π/2 lik faz farkı |nod-ned|=λ/4 lük bir yol farkına eşdeğerdir
Örneğin kuartz için sodyum dalgası kullanıldığında (l nm) d=0,00164’ye eşit olacaktır
Dalga Plakaları-Çeyrek Dalga Plakaları
φ=45o veya 135o ise Dairesel Kutuplu Dalga
φ ≠45o veya 135o ise Eliptik Kutuplu Dalga
Yarım Dalga Plakaları doğrusal kutuplanmış ışığı en genel olarak eliptik, eliptik kutuplanmış ışığı ise doğrusal kutuplu dalgaya çevirir
no
E
Gelen ışık
Çıkan ışık
φ
Doğrusal Kutuplanmış ışıkDairesel Kutuplanmış ışıkne
d
2
2o e
bosluk
Fazfarkı d n nπ π
λ= − =
4bosluk
o eOptikyolfarkı d n nλ
= − =
© 2008 HSarı 33
Yarım Dalga Plakasıo-ve e-ışık demetleri arasında π kadarlık faz farkı oluşturan bir kristal “yarım dalga plakası” olarak adlandırılır
Dalga Plakaları-Yarım Dalga Plakaları
• d plaka kalınlığı olmak üzere π kadarlık faz farkı |nod-ned|=λ/2 kadarlık bir yol farkına eşdeğerdir.
• Yarım dalga plakası da çeyrek dalga plakasına benzer bir düzenekle oluşturulabilir İki plakanın tek farkıkalınlıklarının farklı oluşudur.
• Çeyrek dalga plakasında o- ve e-ışınları arasında faz farklı π/2 olacak şekilde geçiktirme sağlayacak kalınlık, yarım dalga plakası için bu faz farkı π olacak şekilde plakanın kalınlığı ayarlanır
• Yarım Dalga Plakaları emd’nın polarizasyon doğrultusunu değiştirmekte ters çevirmekte kullanılır
no
E
Gelen ışıkÇıkan ışık
θ
Doğrusal Kutuplanmış ışık Terslenmiş olarak doğrusal Kutuplanmış ışıkne
d
E
θ
2o e
bosluk
Fazfarkı d n nπ
πλ
= − =2
bosluko eOptikyolfarkı d n n
λ= − =
© 2008 HSarı 34
Tam Dalga Plakasıo-ve e-ışık demetleri arasında 2πn kadarlık (n tam sayı) faz farkı oluşturan bir kristal “tam dalga plakası” olarak adlandırılır
• d plaka kalınlığı olmak üzere 2π kadarlık faz farkı |nod-ned|=λ’lük bir yol farkına eşdeğerdir
• Tam dalga plakası da yarım ve çeyrek dalga plakasına benzer bir düzenekle oluşturulabilir
• İki plakanın tek farkı kalınlıklarının farklı oluşudur
• Çeyrek dalga plakasında o- ve e-ışınları arasında faz farklı π/2 olacak şekilde geçiktirme sağlayacak kalınlık, tam dalga plakası için bu faz farkı 2π olacak şekilde plakanın kalınlığı ayarlanır
• Tam dalga plakaları geciktirici olarak kullanılır
Dalga Plakaları-Tam Dalga Plakaları
no
E
Gelen ışıkÇıkan ışık
θ
Doğrusal Kutuplanmış ışık Geciktirilmiş ışıkne
d
Eθ
22o e
bosluk
Fazfarkı d n nπ
πλ
= − =o e boslukOptikyolfarkı d n n λ= − =
© 2008 HSarı 35
Dairesel ve Eliptik Kutuplu Dalganın Elde Edilişi
Hızlı Eksen
Yavaş Eksen
θ
Doğrusal Kutuplayıcı
Kutuplanmamış ışık
Doğrusal kutuplanmış ışık
Sol-el yönünde dairesel olarak kutuplanmış ışık
Kutuplama ekseni
Çeyrek Dalgaplakası
θ = 45o dairesel kutuplu ışık
θ ≠ 45o eliptik kutuplu ışık
© 2008 HSarı 36
Özet
Çift kırıcı maddeler optoelektronikte sıkça kullanılır. Bu maddeler özellikle ışığı kutuplamada, değişik dalga plakalarında (örneğin yarım dalga, çeyrek dalga plakalarında) ve ışığın modülasyonunda
kullanılmaktadır.